Ulus Devlet

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu
www.derindusunce.org
Fikir Platformu
Bu kitap Derin Dnce Fikir Platformunun okurlarna armaandr. www.derindusunce.org
Fikir Platformu
nsz Devlet gibi souk ve kat bir yap bizimle olan ilikisini hukuk yerine rkmza ya da inanlarmza gre dzenleyebilir mi? GEREK hayat son derecede dinamik ve renkli biz insanlarn. Birden fazla ehre, mahalleye, gruba, klbe, cemaate, etnik kke, irkete, meslee, gelir grubuna ait olabiliriz ve bu aidiyet hayatmz boyunca deiebilir. Oysa devletimiz hl bartsyle urayor, kimi devlet memurlar ne mutlu Trkm demeyenleri i dman iln ediyor, Snn slm derslerini zorla herkese okutuyor... Bizim paramzla, bizim iyiliimiz iin(!) bize ramen... Krt sorunu, barts sorunu, Hristiyan aznlklar sorunu... Sradan insanlar sadece insan olarak gremeyen devletimizin halkyla bir sorunu var. Trkiyenin sorunlarnn kayna sakn ulus-devlet modeli olmasn? 1870lerde talyada yaayan etnik gruplar birleerek Fransz igaline son verdiler. Bir talyan ulusu yoktu ortada, Fransz zulmnden bkm insanlarn meru mdafasyd vard. Ama o dnemin Avrupasnda ykselen deer halk deil ulus-devlet idi. Problemin farknda olan Milli Kurtulu Hareketi liderleri yle diyorlard : talyay yarattk, sra talyanlar yaratmaya geldi! Samsuna bir gne gibi doanlar, Trk milletini yoktan var edenler(!) de acaba demiler midir Trkiyeyi yarattk, sra Trk Milletini yaratmaya geldi diye? 80 sayfalk bu kitap Kurtulu savandan sonra Trkiyeye giydirilmi bir deli gmleine iaret ediyor. Kral plak. Kral hep plakt. Ne mutlu insanm diyene!
Fikir Platformu
indekiler Ulus devlet - Blm I: Ulus mu devlete aittir yoksa devlet mi ulusa? (Mehmet Ylmaz) .................................................................................................................................................. 5 Ulus-devlet Blm II: Ulus-devlet ne kadar ulusal? (Mehmet Ylmaz) ...................... 11 Ulus devlet blm III: Humeyni Lenini dver mi? (Mehmet Ylmaz) ....................... 16 Hukuk Devleti mi stndr yoksa Devlet Hukuku mu ? (Mehmet Bahadr) ............ 28 Tek Ulus, Tek Devlet, Tek Sava(eviri: Adil Yapar) ....................................................... 34 O Gn Bebek Nasl Katil Oldu? (Mehmet Ylmaz) ............................................................... 40 Tarihsel Aclar zerine Bir Kimlik ve Ulus na Etmek(zlem Yaz) ......................... 44 Krtlere Trke bir tavsiye(Mustafa Akyol) .......................................................................... 48 Milli Menfaatler Ahlaktan nemli midir? (Mustafa Akyol) ............................................. 50 Ax! Welate min Ah! vatanm(Mehmet Ylmaz) ................................................................ 52 Atatrk Krt Meselesinde Yanld(Mustafa Akyol) .............................................................. 62 nce Vatan m, nce Adalet mi? (Mustafa Akyol) ............................................................. 64 Kemalist bir PKK(*)(Mustafa Akyol) ........................................................................................ 66 Krtlerden korkuyorum, yleyse varm! (Mehmet Bahadr) .......................................... 68 Ergenekonun kkeni ve Bedizzamann uyars(Mehmet Bahadr) ........................... 72 Aldn Nefesi Ben Yarattm Ulan! (Mehmet Ylmaz) ......................................................... 76 Kurtulu sava kazanmann zararlar(Mehmet Ylmaz) ................................................... 79
Fikir Platformu
Ulus devlet - Blm I: Ulus mu devlete aittir yoksa devlet mi ulusa? (Mehmet Ylmaz) Beeni ile izlenen LOST adl dizi bir grup insann ssz bir adaya dtkten sonraki hayatta kalma abalarn konu alyor. Kazann ilk okunu atlattktan sonra yava yava organize olmaya balayan bu kazazedeler devlet-millet ilikilerini yeniden dnmek iin adeta canl bir laboratuar gibiler. nceleri daha ok bireysel davranrken gittike ortak ihtiyalar ve ortak korkularn gdsyle bir milletik oluturuyorlar. Ayr ufuklardan gelmi olsalar da ksa ortak gemileri yani geirdikleri uak kazas ve ortak gelecekleri (adadan kurtulmann imknszl) onlar birbirlerine yaknlatryor. Tarmla, av ve balklkla uraanlar batan beri gruba byk yarar salayan doktora katlyor. te bu ortak hizmetler kamu hizmeti dediimiz eyin de ilk ekirdeini tekil ediyor adeta. Lost gibi bir senaryo asndan devlet, kamusal hizmetleri retecek soyut bir varlk, bir tr kurum. Kck topluluklar iin bile devlet (veya imece benzeri bir organizasyon) gerekli nk bireysel abalarla doyuramayacamz (veya ok pahalya patlayacak) baz ortak ihtiyalarn gene ortak imknlar kullanlarak doyurulmas gayet akllca.
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Devlet kontrolden kar m? Bu noktaya kadar her ey basit, devlet aslnda biziz. Mesela her gn srayla dereden su getiren kadnz veya gece kyn koyunlarnn banda nbet tutan obanz. Ama devlet bir byd m kontrolden de kyor. Kyl devlet dairesinde azar iitiyor. Devlet eitim amacyla kendi topraklarnda kendi vatandalarnn yaad yerlere bomba attrabiliyor. lkeyi d dmanlardan korumak iin kurulmu bir yenieri oca kazan kaldrp kendi lkesini igal edebiliyor! Bir bakyorsunuz dedelerinizin kurduu devletin topraklarnda etnik kkeniniz veya din inanlarnz yznden ikinci snf vatanda durumuna dmsnz. Anadiliniz yasaklanm. Kilisenizi veya havranz tamir ettiremiyorsunuz. Herkesle ayn vergiyi dediiniz halde banz rttnz iin devletinizin polisi sizi coplarla kovalamaya balam.
Okuduunuz kitaplar, gittiiniz toplantlar, ye olduunuz dernekleri devletinizin memurlar filemi, idamlk solcu-sac, ayc, simiti oluvermisiniz bir gecede.
VIDEO : Bir sac asalm bir de solcu, iki sac, iki solcu!
Devletin bedeli? Yukarda Lost rnei ile zetledik, devlet gerekli. Ama varl bedava deil. Ortak ihtiyalarmzn karlanmas iin icad ettiimiz bir kamu hizmeti elbette denmeli. Vergilerimizle orduyu, itfaiyeyi, salk hizmetlerini destekliyoruz. Madd fedakrlklarda bulunduumuz gibi baz zgrlklerden de fedakrlk edebiliyoruz bazen: Zorunlu askerlik mesel. Devlet grevlilerine itaat ediyoruz. Polis dur! deyince durmak gerek. zerimizi, evimizi arayabilir, telefonlarmz dinleyebilir. Bunlar baz koullar altnda da gerekli olabilir elbette. Ama devlete verdiimiz her yetki bizim zgrlklerimizi biraz daha kstlyor. Ve zgrlklerimizin toplam snrsz deil. Kt idare edilen bir devlet vergilerimizi ziyan ettii gibi zgrlklerimizi de ziyan ediyor. Bir adamn 40 koyunu korumak iin tuttuu oban ondan her gn iin bir koyun isterse krknc gnn sonunda korunacak sr kalr m? Buna al-veri deil smr demek icab etmez mi? Hal byle iken bizi d dmanlardan, blnmekten, irticadan, emperyalizmden korumak iin devletin baz kurumlar igal ordusu gibi davranrsa vatandan bundan kazanc nedir? diye sormak gerekmez mi?
6
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Devlet alfabe deitirir mi? Hemen btn polisiye filmlerde sulular yakalanmamak iin parmak izlerini silerler. Kendilerini aklayan baka bir senaryonun mesel intihar ihtimalinin polis tarafndan kabuln kolaylatrrlar. Bylece adalet mensuplarnn tarihi okumas engellenmi olur. Gerek saklanarak yerine bir yanlg yerletirilir. Bir devlet de alfabe deitirdii zaman o milad tarihten nce yazlm olan tarihi okunmaz klar. Parmak izi silme mesel ceset yakmaya bakarak ne kadar temiz bir nlem ise alfabe deitirmek de o kadar temizdir. Bir dnn, Padiahlarn btn yazmalarn, Sarayn arivlerini, btn Osmanlca kitaplar toplayp yakmak, Osmanldan ve Selukludan kalma btn emeleri, camileri, han ve hamamlar ykmak yerine alfabeyi bir deitiriyorsunuz ve bir rpda bin yllk tarih pe. Daha dorusu yeni kuaklarn gemii anlama anslarn ortadan kaldryorsunuz. Dedik ya, devletin eline verdiimiz her yetki bizim pastamzdan bir eyler eksiltiyor. Devlet kendisini kltrn sahibi olarak grnce o kltr ykmak iin de bizden izin almaya gerek grmyor. Biz de kendi yaadmz topraklarda Lost dizisindeki zavalllar gibi etrafa bakyoruz. Devlet nedir? Millet nedir? Osmanl myz yoksa Trk m? diye sorguluyoruz kendimizi, tarihimizi. nk bo beyaz bir kttan balamaya mahkm edildik. Dil devrimi dilimizi ve kltrmz devirdi, bizler de altnda kaldk. Tarihimizi bilmediimiz iin bugn anlamyoruz. Yarn ise bir korku filmi gibi. Cahillikten her yerde komplo teorileri gryoruz. Sorunlarmz zmek iin iddetten baka bir yol bulamyoruz. Adeta ssz bir adaya dm yabanclar gibi glgemizden bile korkuyoruz, komu lkelerden, i ve d dmanlardan hatta birbirimizden bile Tabi bu korku devlete drt elle sarlmak iin yeni bir sebep oluyor! Korku iindeki genlerimiz ise stanbulda, Malatyada, Trabzonda, zmirde ellerini kana buluyor, Hristiyan vatandalarmzn canlarna kyarak korkularn yenmeye alyorlar.
Bir Fransz 1539da yazlm ve aada kopyasn sunduumuz bir resm yaznn orijinalini kolaylkla okurken biz dil devrimini yapan insann 1920lerde yazd
7
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Nutuku okumaktan aciziz. nk darbe sadece alfabeye vurulmam, kelimeler de deitirilmi. Dolaysyla orijinal metin yeni Trk alfabesi ile dizilse de kimsenin hatta Kemalistlerin bile Atatrk anlamasna imkn yok! Bu yaznn kaleme alnd 26 aralk tarihinde Kemalizm hakkndaki anketimize verilen cevaplarn %80inin Kemalistler ile Kemalizm arasndaki anlay farkna iaret etmesi acaba insanlarn Nutuku anlayaMAmasnn bir iareti deil mi? Konfiys bouna dememi bir lkeyi ykmak istiyorsanz ie dilinden balayn diye.
Bu paragraf eski Franszcann farklarna ramen ok rahat anlalabilen orijinal metinden bir alnt ve Trke evirisi ile bitiriyoruz: art. 110. Que les arretz soient clers et entendibles Et afin quil ny ayt cause de doubter sur lintelligence desdictz arretz. Nous voulons et ordonnons quilz soient faictz et escriptz si clerement quil ny ayt ne
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu puisse avoir aulcune ambiguite ou incertitude, ne lieu a en demander interpretacion. Trkesi: Madde 110. Hi bir phe uyandrmamas ve net bir ekilde kavranabilmesi iin kararnameler ak ve anlalabilir olmal. stiyoruz ve emrediyoruz ki hi bir ok-anlamllk veya belirsizlik bulunmamal, yoruma gerek duyulmamal. Devlet tarih yazar m? Evet, yazar. Neden? Yazlk bir ayakkaby kara kn ortasnda hem de yksek bir fiata satmak isteyen bir satc ne yapar diye soralm nce. Elindeki ayakkab ne scak tutacak ne de su geirmeyecek cinsten. lk bakta da belli oluyor. O halde mterisi iin bir takm uydurma faydalar retecek: - Sizin gibi retmenler hep bu ayakkaby alyor, - Bu renk sizi ok at, - Geenlerde Glben Ergen geldi, ayn ayakkaby ald, - Bu ayakkab okunmutur, sizi nazar ve byden korur!!! Tarih yazmak bir devletin en nemli ilerinin banda bile gelebilir. karlar halkn karlar ile paralel olmayan her ulus-devlet resm tarih yazar. Zira bir devleti meru klan ey halka verdii hizmetler deil de etnik aidiyet hissinin kamulatrlmas ise ulusun tarifi yani ortak tarihi de siyas bir aygt olur: - Biz hepimiz Orta Asyadan geldik, - Atalarmzn kanlaryla sulanm bu kutsal topraklar - Trk milleti seilmi bir millettir, - Toprak urunda len varsa vatandr, - Devletin milletiyle blnmez btnl, - Alevi Krtler aslnda Ermenidir, - Krt yoktur, onlar da Trkdr, - Birinci Dnya savana bizi ttihat ve Terakki cemiyeti deil Almanlar soktu, - Birinci dnya savanda yenilmedik, yenik sayldk, - Trke Trkten baka dost yoktur. Her ulus-devlete bir ulus lzm ama tersi doru deil! Kemalist bir forumda yazlm u satrlar ne gzel zetliyor hadiseyi: Atatrk vard, ve ulusu kurtarmad, ulusu yaratt, ekillendirdi
9
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Trkiyede yaayan insanlarn artan demokratik talepleri Kemalist kesimde byk sknt ve panik balatt. Zira artk insanlar efendilik taslayan bir ulus devlet deil halka hizmet eden, seimle deitirilebilen ve kurumlar da halka hesap veren, normal bir devlet istiyor. Bu taleplere yant veremeyeceini bilen ulus devletin kapld panik elle tutulur, gzle grlr bir hal alyor git gide. Eski cumhurbakan Ahmet Necdet SEZERin, Temmuz 2007de Harp Akademileri Konferansnda yapt (kresel komplo teorileri ile dolu) konumasndan bir alnt ile bitiriyoruz makalemizi: Temeli Atatrk dnceye dayal ada Cumhuriyette huzur da, denge de, istikrar da, ancak laiklik, blnmezlik ve ulus devlet yaps gvenceye alnp srdrlerek salanabilecektir. Unutulmamaldr ki, bu lkeye ve rejimimize en byk ktlk, aymazlktan gelmektedir ve bundan kurtulmak rejimi korumann kouludur lkelerin ynetim sistemlerinin deitirilmesine direnen en nemli geler, ulus devletlerdir. Bu nedenle, ulus devletlerin paralanp yok edilmesi ya da blnp siyasal denetime alnmas kresel sistemin baars iin gerekli grlmektedir... Ulus devletin, Ulus birlii ve lke btnlnn, tekil devlet ve laik Cumhuriyetin koruyucusu ve gvencesi olan Trk Silahl Kuvvetleri de, ilk kez i ve d odaklarn hedefi durumuna gelmitir. Bu odaklar niyetlerini aka sergileyerek ii hesap sorma sylemine kadar vardrmlardr. DEVAMI: Bat Avrupann 1800lerdeki i dinamikleri ve ulus devletin douu (Yoksa ulusalc Trklerin gz bebei ulus devlet bir gvur icad m?)
10
Fikir Platformu
Ulus-devlet Blm II: Ulus-devlet ne kadar ulusal? (Mehmet Ylmaz) Ulus-devlet sorununu ele aldmz Ulus mu devlete aittir yoksa devlet mi ulusa? balkl geen yazmzda baz sorular sormutuk: 1. Ulus-devlet kontrolden kar m? 2. Ulus-devlet igal ordusu gibi davranr m? 3. Ulus-devlet alfabe deitirir mi? 4. Ulus-devlet tarih yazar m? Ve u sonuca varmtk: Her ulusdevlete bir ulus lzm ama tersi doru deil! Bizim ulusalclarn gzbebei ulus-devlet acaba ne kadar ulusal? Baka bir deyile ulus-devlet Trkiyenin ihtiyalarndan ve umutlarndan domu MADE IN TURKEY bir yap mdr? Yoksa bakasnn elbisesini mi giymeye alyoruz 80 ksur yldr? Atatrkn ilkokula balad yllarda iki nemli olay oldu. Birincisi babas Ali Rza Efendi Selanikte vefat etti 1888de. kincisi ise belki de kk Mustafann o yata haritada yerini bile gsteremeyecei bir lkede, Fransada devlet ulus kavramn kamulatran bir kanun yapt, daha dorusu ulus-devleti icd etti (28 Haziran 1889). Neden?
11
Fikir Platformu
Devletin ulusa ihtiyac artyor Aslnda Fransa 28 Haziran 1889 tarihli kanundan 100 yl nce, 1789 Devrimini takip eden yllarda ada birok Avrupa devleti gibi ulusa EL KOYMA ihtiyac duymutu. Zorunlu askerlik hizmetinin de devrim yllarnda gene Fransada ortaya kmas elbette bir rastlant deildi. 5 Eyll 1798de Jean-Baptiste Jourdan tarafndan hazrlanan bir baka kanuna gre Btn Franszlar askerdir ve vatanlarn savunmak zorundadrlar denildi. Aslnda bu, dnemin sava koullarnn hazrlad bir ihtiyat: 1. Endstri devrimi sayesinde 1800l yllardan itibaren savalar da hzla endstrileti. rnein Hiram Maxim dakikada 500 mermi atabilen ilk makineli tfeklerden birini icad etti. Bu bir tek askerin 100 tfee eit bir ate gcne sahip olmas demekti. Gene bu teknik ilerleme sayesinde acemi bir asker ok sayda profesyonel askeri ldrebiliyordu. 2. Patlayclarn asker kullanm yaygnlat. Svari taarruzlar gibi ustalk ve kahramanlk gerektiren manevralarn savan sonucu zerindeki etkisi azald. 3. Fabrikalarda hzla ve ucuza retilebilen silahlar ile sradan vatandalar donatmak ve byk ordular kurmak ok daha ucuz, kolay ve hzl bir hal ald, 4. Trenin yaygnlamas sayca ok byk ordular ehirlerden sava alanlarna tamay bir sorun olmaktan kard, 5. Telegraf sayesinde uzak cephelerde savaan ordularn idaresi mmkn oldu. Dier yandan Avrupann nfusu hzla artyordu, 1800den nce 200 milyondan az olan bu say mesel 1915te 500 milyonu bulmutu. Gnlk gazetelerin yaygnlamas ile insanlar blgesel kimlikleri dnda yeni renkler kattlar kimliklerine: Franszca veya Almanca konuanlar, Protestanlar, iiler, Bu kimliklerin her biri siyas rant salama potansiyeline sahipti Avrupal g odaklar iin. Mesel Rusyann ekim devriminden sonra ii snf algsn byk baaryla kullandna tank oluyoruz. Fransz Devrimi ile ortaya kan zorunlu askerlik sayesinde say stnl Napolon Bonaparte gibi komutanlarn en byk kozu olmutu. Artk Avrupal komutanlar yetimesi yllar sren profesyonel askerleri idareli kullanmak zorunda deildiler. Mmkn olan en byk sayda askerle niha taarruza geen Fransz
12
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu birlikleri girdikleri hemen her sava bu ok darbelerle kazanyorlard. Dmana ar kayplar verdirilirken elbette Franszlarn kayplar da byk oluyordu ama zorunlu askerlik sayesinde yeni birlikler lenlerin yerini hzla alyordu. Sadece Fransada deil btn Avrupada meslei askerlik olan, maa karlnda savaan bir ka bin kiilik profesyonel ordularn etkinlii azalyordu. Onlarn yerine acemi, sadece bir ka aylk eitimden gemi, vatan/milleti iin lmeye/ldrmeye koullandrlm (haliyle bedavaya savaan) insanlar koymak git gide daha cazip oluyordu Avrupa devletleri iin. Tabi bu bedava savamann bir karl olmalyd. Mesel Hal savalarnda din adna lnd gibi para almayan askerlere baka bir ey vermek gerekiyordu. Ancak Avrupada herkes Hristiyan olduu iin din smrs ok uygun deildi. Protestan-Katolik ayrm ise ok katyd, her zaman savaan devletlerin planlarna uymuyordu. stelik bir sava yapmadan nce (veya sonrasnda) Ortaada olduu gibi Vatikan sofraya davet etmenin hi alemi yoktu. Milliyetilik rzgrlar Prusyay da saryor Fransz Devriminin fikr etkilerinin yaylmas ve Napolonun saldrganl Bata Prusya olmak zere Avrupann hemen her yerinde milliyetiliin glenmesine sebep oluyordu. Bu etki bir ka on yl deil bir ka asr srecekti. rnein Almanlarn Otto von Bismarck (1815-1898), nderliinde birlemesinde Franszlarn roln yadsmak olduka zor. Almanyann kuruluunda nem arz eden baz savalara gz attmzda ilgin ortak ynler gryoruz : Sadowa (1866), Metz (1870) ve Sedan (1870) savalarnn her birinde : 1. Sava sebebi topraklarn sakinlerinin Almanca konuanlardan olumas, 2. Ordularn bykl (Srasyla toplam asker says: 585 bin, 301 bin, 320 bin) ve Tpk 500 bin insann can verdii anakkale muharebelerinde olduu gibi etten duvar taktiklerinin kullanlmas. 3. Endstriyel detaylarn oynad belirleyici rol (Mesel nden doldurmal Fransz tfekleri askerleri her attan sonra ksa bir sre megul ederken geriden doldurmal Alman tfekleri askerlerin yatar vaziyette yeni ata hazrlanmasna frsat veriyordu. 200 bin askerin her atta kaybettii bir ka saniye hzl olan tarafa byk avantaj salyordu.) 4. zellikle Almanlarn telegraf ve treni ok iyi kullanmalar.
13
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu 5. Piyadelerin uzun savunma hatlar karsnda Fransz svari birliklerinin taarruzlarnn etkisizlemesi. Herder, Fichte ve Jahn gibi dnrler mill kimlik algsnn daha da glenmesine katkda bulundular. Franszlarn nationalit dedii eye almanlar Volkstum diyeceklerdi. Gene zorunlu askerliin bir sonucu olarak zaferlerin ardndan sivillerin katledilmesi asker strateji asndan ilgin olmaya balamt. Zira her sivil potansiyel birer askerdi. Bu sebeple Almanlar sadece Alman olduklar iin ldrldler zellikle Napolonun seferleri srasnda. Avrupa asrlar srecek ve sonunda Osmanl topraklarn da iine alacak bir girdaba srkleniyordu: Ulus-devlet, milliyetilik, zorunlu askerlik ve sivillerin katli IIci Dnya Savann sonuna kadar gndemden dsmeyecekti Avrupada. Ancak Alman modeli ulus-devlet Franszlarnkinden ayrlaacakt : Franszlar hem kendi etnik aznlklarn (brtonlar, alzasllar, ) hem de topraklarnda yaayan talyan, spanyol ve Portekiz aslllar entegre edebilmek iin soya deil doum yerine dayal bir vatandalk hakk zerinde duruyorlard: jus soli yani toprak hakk. (Fr. Droit du sol). Almanlar ise tpk talyanlar gibi mill snrlar dndaki soydalar ile balarn korumak istiyorlard. Bu sebeple jus sanguinis yani kan hakk (Alm. Abstammungsprinzip) siyasi rantlar asndan daha cazip idi. Franszlar milleti yeniden icad ediyor 1789da dnyay aydnlatmaktan ve karde milletlerin uyanmasndan bahseden Franszlar 1870te Alman ordular karsndaki yenilgilerden sonra deitiler. zellikle vatan topra Alsace-Lorraine blgesinin kayb milliyetilik anlayn ok daha savunmac ve militarist bir tabana oturttu. Artk dost ve karde milletlere yardm etmek yoktu, kendi pastasn savunmak vard. Almanlarn bilim ve kltr alanndaki ilerlemelerini hayranlkla izleyen Fransz dilbilimci ve filozof Ernest Renan 1870ten itibaren birden Alman dman oluvermiti. Atatrkn bir yana bast 1882 ylnda Ernest Renann Sorbonne niversitesinde yapt nl Millet nedir? konumas (fr. Quest-ce quune nation ?) bu toprak hakk kavramn adeta devletin bir cmertlii gibi gsteriyor, fikren Jean Jacque Rousseaunun Toplum Szlemesine (fr. Contrat Social) dayandryordu. Yani insanlar vatandalk hakkndan yararlanrlar ve askerlik yaparak kendilerini koruyan devletin korunmasna katkda bulunurlar. Oysa ister toprak isterse kan hakk sz konusu olsun siyas rant peindeki yneticilerin amac insanlarn aidiyet hissini bir ekilde ilhak etmekti. zetle 1800lerde milyonlarca insan gdebilmek, gnn siyas kavgalar dorultusunda birbirlerine ldrtebilmek iin iki yeni insan hissin kefi yapld Avrupada: Ulus ve vatan. nemli notlar 1) Ayn yllarda trmanan Japon milliyetilii de tpk Avrupal benzerleri gibi endstriyel savalarn bir sonucu idi. mparatora sadakat ve into gibi inanlarn smrlmesi meselenin zn deitirmiyor bizim gzmzde. Ancak Trkiyeye ithal edilen milliyetilik Avrupa mal idi. 2) Milliyetilik sadece savalarda kullanlmad. Komnizme kar da etkili bir silah
14
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu oldu. Manev deerler, Hristiyanlk, kyllk vb hisler ve inanlar anti-komnist politikaclar tarafndan ustaca smrld, iilerin haklarn aramas engellendi. Ancak bu baka bir yaznn konusu. Gelecek Blm Devrimler halklar adam eder mi? Erdem devlet eliyle kurumsallatrlabilir mi? Humeyni Lenini dver mi? Ulus devlet blm III
15
Fikir Platformu
Ulus devlet blm III: Humeyni Lenini dver mi? (Mehmet Ylmaz) Kemalistler Trkiye ran olmasn derken kimi muhafazakrlar srf ABDye kafa tutuyor diye ran takdir ediyorlar. Oysa Kemalizmin douuna ve bugn iinde bulunduu skntlarn kaynana inecek cesareti gsterebilenler ok garip bir durumla kar karya kalacaklar: randaki slm devrimi ve hatta Rusyadaki 1917 Ekim devriminin bizdeki adalama projesi ile akl almaz benzerlikleri var. Neden? Anatole France bir kahramann yle konuturuyordu: Btn devrimlerin en byk hatas erdem denen eyi yeryznde kurumsallatrmaya almaktr. Bir halk devlet gcyle iyiden yana, bilge, zgr, lml ve adil yapmak istediinizde herkesi ldrmekten baka areniz yoktur! ster slamc olsun, ister komnist isterse pozitivist, btn devrimlerin elikisi burada yatyor: Yeni bir insan ve yeni bir halk yaratmak. Bu pedagojik abann zorland her noktada devrim, devlet terrn de beraberinde getiriyor. Tabi bu terrn yaygnl ve vahilii yeni bir halk yaratma projesinin kapsam ve amalarnn bykl ile doru orantl: 1) Rastgele tutuklamalar,
16
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu 2) Devrim mahkemeleri, 3) Yargsz infazlar, 4) Etnik temizlikler, 5) Ar etnik vergiler, 6) Toplama kamplar, 7) Zorla g ettirme, 8) Vatandalarn birbirini ihbar etmeye zorlanmas, 9) Din adamlarnn ve ibadethanelerin imhas. Elbette bu zulmler her devrimin siyas rakiplerince delil olarak kullanlyor. Mesel Kemalistler randaki zulmlerin altn izerken bizim muhafazakrlarmz Lenin ve Stalin zamannda yaplan zellikle de Mslmanlar hedef alan zulmleri iaret ediyor. Yahudiler kendi kimliklerinin olumasnda kullandklar Hitleri dillerinden drmezken Kemalizm kartlar istikll mahkemelerini, apka kanununu, dkknnda Kuran bulunduu iin tutuklananlar hatrlyor. Kanaatimizce bunlarn hepsi doru ama gerek baka bir yerde sakl. Zulmlerin kaynan ideolojinin tarifinde aramak bir sonuca gtrmyor aydnlar. Yani komnizm ktdr veya islmizm iddet douruyor gibi nermeler karanlk bir odada el yordamyla yol bulmaya benziyor. Her ideolojinin zayf ve gl yanlar var. Ayrca iddeti, zulm merulatran ilkeleri, dogmalar bulunabilir. Ama bu zulm hayata geiren ideolojinin kendisi deil uygulanmas. Bu balamda amacmz u veya bu ideolojiyi savunmak/karalamak deil ideoloji bir kez belirlendikten sonra devrim srasnda olan biteni irdelemek. Devlet terr
17
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Terr kelimesinin etimolojisini aratracak kadar merakl arkadalar grecekler ki bu terim ilk defa devlet terr olarak domu. Yani bugnk yasad rgtlerin propaganda veya baka bir siyas amala korku salmas (fr. Terroriser = Korkutmak) ilk defa devlet eliyle yaplm tarihte. in daha da ilgin yan zgrlk, eitlik ve kardelik ilkeleriyle yola kan Fransz devrimcileri bu devlet terrn uygulamaya koyan. Tabi yneticilerin halka eziyet etmesi insanlk tarihi kadar eski ama bu eziyeti halkn iyilii iin - halka ramen yapma fikrinin resmlemesi ve merulatrlmas 1789 Fransz Devriminin insanla bir katks. te wikipediadan ksa bir zet : Terr Dnemi (5 Eyll 1793 - 28 Temmuz 1794) Fransada, Fransz devriminin ardndan on ay sreyle iktidar ele geiren Jakobenlerin yrtt kanl dnem. nde gelen Jakobenler, Robespierre, Mirbau ve Maratdr. Kar devrimci olarak grlen ve i dman etiketi yaptrlan halk ynlar giyotine yollanm ve daha sonra da bu durumu yaratanlar kendi balarn giyotine vermi, bu dnem boyunca lkeye paranoya hkim olmutur. (tamam iin buraya baknz.) Devlet terr Fransz devriminde bir gei dnemi yntemi olarak kullanlrken Sovyet Rusya rneinde olduu gibi kurumsallaarak kalc hale de geebiliyor. Daha sonralar KGB ismini alan, kar devrimcilerle mcadele olaanst komitesi ekann devrimi korumak adna yapt zulmlerin kurbanlar milyonlarca insan ki ou da Rus. (EKA = )
18
Fikir Platformu
Bugnk Marxistler Fransz devrimini burjuva devrimi diye aalayadursunlar Boleviklerin 1920lerde uyguladklar eziyeti Fransz tarihileri neredeyse alklyorlard. Albert Mathiez1920de yaynlanan Bolevizm ve Jakobenizm adl makalesinde yle diyordu: Bolevik terr Robespierrein Halk Kurtulu Komitesi terrn rnek almtr. Felsefeleri ayndr. Sorunlar ve ortamlar benzerlik gstermektedir. Bir baka tarihi, Ernest Labrousse Fransz Komnist Partisinin yayn organ olan Humanitde (6 kasm 1921) yle bir balk atm: Fransz devriminin kahraman Rus devrimini aklamas ve merulatrmas! Giyotin iyiyi ve kty ayrt edecek Fransz devriminden asrlar nce 1200lerde Vatikann emriyle Hristiyanlk adna bir homojenletirme devrimi yapld. Katar mezhebindeki Hristiyanlar Lyon yaknlarnda yaklarak katledilirken Hal askerleri kfirleri Katoliklerden nasl ayracaklarn sordular. Papann temsilcisi Arnaud Amaurynin yant u oldu : Siz herkesi ldrn, Tanr yandalarn ayrt edecektir ! Fransz Devrimi srasnda da bu kkten temizlik fikri aynen muhafaza edilmiti: Byk Terr dnemi (1793- 1794) olarak adlandrlan zaman diliminin bir numaral teorisyeni Saint-Just Halk Kurtulu Komitesi adna yazd bir raporda yle diyordu: Halk egemenlii birlik ve teklik ister. Btn farkllklar egemenlie bir hcumdur. Vatansever devrimi vargcyle destekleyendir. Kaytsz kalanlar veya ksmen destekleyenler ise kar kanlar kadar haindir. Bu anlayn emrinde iyi vatanda ile haini ayrt etmek de giyotine dyordu haliyle. 1922 Maysnda ise Sovyet ceza kanunu hazrlanrken Lenin unu teklif ediyordu: Sovyet hukuk sistemini tanmayan, uluslararas burjuva fraksiyonuna yarayacak biimde propaganda yapan herkes idam edilecektir. Kemalizm ve idamlar
19
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Trkiye Cumhuriyetinin kurulu yllar Almanyada Hitlerin, talyada Mussolininin ve Rusyada Stalinin totaliter rejimler kurduu yllard. Kimi rk stnlne kimi snf mcadelesine dayanan ideolojileri dstur edinmi bu rejimlerin ortak yn ise homojen bir ulus yaratma abas idi. Trkiyenin yakn tarihine baktmzda da Krtleri Trkletirme abasndan Varlk vergisine ve Akaledeki toplama kamplarna uzanan bir homojenletirme projesinin yrrlkte olduunu gryoruz. Ancak sadece gayrimslimler veya Krtler deil gereinden fazla dindar olan insanlar da bir ekilde yola getirilmek istendiler. Bu tektipletirme projesine kar kmann bedeli ise ou kez idam oldu. Tamam Derin Sular sitesinde bulunan Kemalizm Nedir? adl belgeden (sf. 24) : Mustafa Kemal, Kastamonudaki konumasnda Bu serpuun adna apka denir eklindeki mehur ilann yaptktan hemen sonra [...] aadaki szleri sarf etmiti: Keskin bir gerek olarak sylyorum [...] sterseniz bildireyim ki, bu kadar yksek ve nemli bir sonuca ulaabilmek iin gerekirse baz kurbanlar da verelim. Bunun nemli yoktur. apka Kanununun yrrle konma srecinde ve sonrasnda Kayseri, Sivas, Mara, Rize, Giresun ve Erzurum bata olmak zere [...] isyanlar sonucunda binlerce kii tutukland. Tutuklular yarglamak zere ilgili blgelere gnderilen gezici stiklal Mahkemeleri, (ilerinde ulemann da bulunduu) ok sayda insan apka kanununa muhalefet gerekesiyle idam etti. (Referanslar iin orijinal metine baknz) deolojilerin sonu Devrimlerin gerek sorunu sac, solcu, komnist veya slamc olmalar deil bir ideolojiye dayanmalar. Bir baka deyile akl, eletiriyi, hr fikirleri terk edip hayattaki her eyi aklayan basit kurallar peinde komalar. Korku ve umutsuzluk iindeki geni halk kitleleri kolayca benimsiyor bu basit fikirleri. Gerekte birer slogan olmaktan teye gitmeyen sz konusu basitlik devrimlerin hem hzl ykseliini salyor hem de ykmlarn hazrlyor: 1. Btn Dnya iileri, birlein! 2. Bamza gelen her felaketin sorumlusu Yahudilerdir! 3. Anayasaya ihtiya yok, Kuran yeter! 4. Damarlarmzda dolaan kan soylu bir kandr! inde kuvvet ve kudret vardr! 5. Trkiye Trklerindir!
20
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu 6. Trkiye laiktir, laik kalacak! Hitler dnyay rklarn atma alan olarak grrken G. W. Bush, Huntington, Humeyni veya Ahmedinejad gibileri dinler aras atmalarn, kutsal savalarn kanlmazlndan dem vuruyorlar. Pozitivistler din ile bilimin mutlaka atacana ve bilimin galip geleceine iman ediyorlar. Oysa bir lke ynetimi doas gerei karmak bir i. Ekonomiden adalete, eitimden savunmaya ok eitli alanlarda alan milyonlarca insan en verimli biimse altrmak iin ideolojiye deil akla, vicdana ve saduyuya ihtiya var. Bir yandan halkn ihtiya ve tercihlerinin bilinmesi ama dier yandan uzmanlarn kararlara katkda bulunmas gerekiyor. Elbette halkn dini, gelenekleri, lkenin yakn tarihi, i ve d kstlamalar baz deimezler dayatabilir yneticilere. Bunun yannda doktririnler oluabilir, uzun vadeli devlet politiklar belirlenebilir. Ama bunlardan bir ideoloji retmek ve artk altn bir kural var elimizde, dnmeye gerek yok demek en byk gaflet. Dnya deiiyor. Gzlerimi kaparm, ilkelerimi uygularm dsturu her cephede iflas etti. Ne Komnizm, ne islamizm, ne Faizm ne de Pozitivizm umulan sihirli denek olamad. Artk halklarn gzlerimi aarm, gerekeni yaparm dedii, gereki siyasetlerin yapld bir dnyada yayoruz. Tek tip insan yaratma projeleri tarihin plne oktan atld. Birey nem kazand. Farklarn zenginlik olduu anlalyor. Tartmaya, eletiriye, bireysel haklara dayal ynetimler dierlerine her alanda stnlk salyorlar. Gerek refah gerekse hukuk alannda Trkiyenin bu durumdan karaca ok ders var.
Ulus devlet - Blm I: Ulus mu devlete aittir yoksa devlet mi ulusa? Ulus-devlet Blm II: Ulus-devlet ne kadar ulusal?
21
Fikir Platformu
Onun ad asker, can neler ister? (Mehmet Ylmaz)
Trkiyede konumadklarmz ve The Village filmi lkemizde ok beenilen Altnc His adl filmin senaryosunu ve ynetmenliini stlenmi olan M. Night Shyamalan 2004 ylnda bir baka yapta imzasn att: The Village - Ky adl bu film ilk bakta sradan bir gerilim filmine benzese de birok izleyici ustaca gizlenmi ikinci senaryoyu grmekte zorluk ekmedi. lk bakta 1800lerde bir kyde getii dnlen filmde kyller konumadklarmz diye adlandrdklar bir dmandan ok korkuyorlar. Bu korku onlar kylerini evreleyen ormann dna kmaktan alkoyuyor. Bu d dman sebebiyle kyde her hangi bir yenilik yapmak isteyen herkes yallar meclisinden izin almak zorunda. Merakl olmak, gemii sorgulamak da ho karlanmyor burada.
22
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Bu kasvetli atmosfer, korku ile disiplin altna alnm bir genlik, sndrlen meraklar ve bastrlan tutkular totaliter rejimlerin halk nasl korkuyla bir arada tuttuunu hatrlatyor ister istemez.
Ancak ortak korkuyu, ortak tehlikeleri kullanarak halk kitlelerini ynlendirmek, onlarn hangi konuda ne dnmesi gerektiine merkez bir otorite adna karar vermek halen ok kullanlan bir yntem. Mesel ABDde 26 Ekim 2001de Bush tarafndan kongreye alelacele imzalatlan Patriot Act adalet bakanlnca alklarla karlansa da Noam Chomsky gibi aydnlardan sert tepkiler ald. Ya tehlike gerek deilse? Elbette ortak bir tehlike karsnda bir milletin birlemesi doal ve gerekli. Ama ya tehlike gerek deilse? Filmdeki irin kyn etraf gzetleme kuleleri ile evrili. Kyn genleri de bu kulelerde srayla nbet tutuyorlar. Nbet tutarken de sar renkli bir tr niforma giyiyorlar. Bu niformay giyen gen birden kendisini dana nemli hissediyor ve dierlerine daha otoriter davranmaya balyor. Ancak filmin sonlarna doru anlalyor ki konumadklarmz denen canavarlar aslnda srayla klk deitiren yallardan oluuyormu. Yallarn bunu yapma sebebi ise genleri d dnyann ktlklerinden, kumardan, iki ve fuhutan korumakm. Tabi bu ky bazndaki toplum mhendislii denemesi aslnda topluma pahalya patlyor: 21inci yzylda yaamalarna ramen antibiyotik kullanamayan ocuklar sradan bir iltihaplanmadan dolay lyorlar. Zaten film de bu yzden len bir ocuun cenazesi ile balyor. Trkiyede konuamadklarmz 19771980 yllar arasnda Trkiye sa sol diye iki gruba ayrlm, kan atmalarda resm rakamlara gre 30 bin insan hayatn kaybetmiti. 12 eyll darbesini yapanlar bu kavgann sebebinin d dmanlar olduunu sylediler: Suriye, Iran, Sovyet Rusya, Avrupa lkeleri 12 Eyll darbesiyle:
23
Fikir Platformu
sulu, 1i Asala militan).
den yargland. rgt yesi olmak suundan yargland.
sakncal olduu iin iten atld.
siyasi mlteci olarak yurtdna gitti.
ikenceden ld belgelendi. sakncal bulunduu iin yasakland.
retim yesi ve 47 hkimin iine son verildi.
ldrld.
24
Fikir Platformu
kaarken vuruldu. atmada ld. doal lm raporu verildi. intihar ettii bildirildi.
Tpk The Village filmindeki yallar meclisi gibi devlet de bizim iyiliimizi istiyor, hatta bizi bizden bile korumak istiyor. Bir tehlike karsnda yeterince korkmaz isek bizi korkutma grevini de stlenebiliyor: Psikolojik Harektn nemli isimlerinden emekli Kurmay Albay Tahir Tamer Kumkale 12 Eyll dneminde anari ve terr olaylarnn iinde zel yetitirilmi kiilerin olduunu, baz gen subaylarn bizzat anari ve terr olaylarnn iinde militan gibi devlete kar saldrlar ynettiini ve bunun da mahkeme tutanaklar ile belirlendiini sylyor. (Zamandan Emre Soncanin Kumkale ile yapt rportaj) Eitim zayiat 12 Eyll sonras salanan huzur ve gven ortam nedense yeni bir gerginlii dourdu: Bu defa Krt Trk atmas balad ve yeniden 40 bine yakn insanmz hayatn kaybetti. Gvenliimizi salamakla grevli ordu mensuplar ise bizi aydnlattlar: Korgeneral Altay Tokat Aktel Dergisinde Semin Gmelin sorularn yantlarken Benim zamanmda ben de bir-iki kritik noktaya bomba attrdm. Benim meselem mesaj vermekti. Batdan gelen memurlar, hkimler iin ciddiyetini anlamyor. i basite almaya altlar, rastgele dolayorlar. Oraya buraya gidiyorlar. Hizaya gelsinler diye evlerine yakn iki yere attrdm. Ondan sonra anladlar ki dikkatli olmallar. Bir musibet bin nasihatten iyidir. ylece onlar eittim ben. Bunu hemen bomba atmak yasak diye yorumlayamazsn. O kiilerin belki hayatn kurtardm. Onlara da sylemedim.
25
Fikir Platformu
Demek ki devlet halkn eitmek iin, uyarmak iin onu korkutabiliyor. Tetikte olmamz iin, mesaj vermek iin yaadmz yerlere bomba bile attrabiliyor. Byle ordu mensuplarnca stlenilmeyen patlamalarn da bir ksm mesaj amal olabilir mi? Uur Mumcu, Bahriye ok birer eitim zayiat m acaba? Trkiyede yeni blnme denemeleri yapld: Kemalist-eriat, Alev-Snn Acaba eriat/slmc/dinci etiketiyle yaplan saldrlarn hangileri eitim amal? Trk ordusunun gerekte olduundan daha faydal, gerekli ve vazgeilmez grnmesini salayacak, Trk milletini topyekn eitecek yeni bir i sava plan yrrlkte olabilir mi? Faizmin ayak sesleri Devlet kp ta ben sizin iyiliiniz iin zgrlnz kstladm deyince faist lider Mussolininin szlerini hatrlamamak mmkn deil : Her ey devletin iindedir, onun dnda veya ona kar olan hibir ey yoktur. Devleti kutsal klan devlete tapnmay isteyen bu yaklam faizmin z belki de. Aslnda devlete/orduya tapmann da temelinde silaha, gce ve otoriteye tapnma var. Silahn, gcn ve otoritenin yceltilmesi, buna bal olarak da iddetin bir yntem (en iyi yntem, tek zm) olarak kabul grmesi faizmin en temel fikirlerinden. Birlik ve beraberliin ok gerekli olduu u gnlerde Nee Dzel ile yapt syleide lk Ocaklarnda yneticilik yapm olan, 12 Eyllde MHP davasndan hapis yatan Gazi niversitesi retim yesi siyaset bilimci Prof. Mmtaz Trkne yle diyor : Askerler hep Cumhuriyet tarihinin en tehlikeli dnemecinden geiyoruz derler. Genelkurmay Bakan daha yeni Amerikada syledi. Bu sz, kalp halinde her yl, her ay tekrarlanr bu lkede. Elbette bu gidiin halka daha iyi tezlerle satlmas veya dayatlmas gerekiyor. Bir birlik ve beraberliin ok gerekli olduu u gnlerde kiisel zgrlkler ve demokrasiden bahsetmenin Atilla Yayla olaynda olduu gibi vatan hainliine e tutulmas rastlant deil. nk kiisel zgrlkler, etnik ve din kimliklere haliyle farka saygy getiriyor beraberinde. Demokrasinin ekirdeini ise otoritenin eletirilmesi, icabnda deitirilmesi oluturuyor.
26
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Bireylerin kutsal devlet adna homojen, tekdze bir millet iinde eritilmeleri ise ancak ortak i ve d dman efsaneleri ile mmkn. 12 Eyll ve 27 Mays gibi tarihler 1980den sonra doan birok Trk genci iin neredeyse Nibolu savas gibi tarihten bir yaprak. Oysa bugn yalar 40n zerinde olan milyonlarca insann ok iyi hatrlad gibi korunmak uruna bugnlerimizin ipotek altna alnd gnler sz konusu
27
Fikir Platformu
Hukuk Devleti mi stndr yoksa Devlet Hukuku mu ? (Mehmet Bahadr) Parti Yasaklama Rejimi ve Militan Demokrasinin Snrlar Siyasi partiler gnmz demokrasilerinin vazgeilmez kurumlar, baka bir ifadeyle olmazsa olmazlardr. Yaanan ac tecrbeler sonucunda, 2.dnya savandan sonra lkeler; demokrasilerini korumak amal bir yandan Anayasa Mahkemelerini kurarken, br yandan da siyasi partilere Anayasal stat vermilerdir. Fransa gibi ak demokrasi lkelerde bu koruma; demokrasiyi zmsemi kkl siyasal parti yaplanmalar, gl sivil toplum tekilatlar ve bilinli kamuoyu destei ile salanrken, Almanya gibi gemii sabkal lkelerde, btn bunlarn yannda, Anayasa ile ngrlen parti kapatma rejiminden de yararlanlmaktadr. Demokratik rejimin kendi varln, onu tehdit eden ideolojik yaplanmalara kar korumas, militan demokrasi anlayn biimlendirirken; bu anlay beraberinde bir dizi yeni sorunlar da beraberinde getirmitir. Bu sorun zellikle demokrasiyi zmseyememi bir zihniyetin tecellisi olarak bizde daha ok gze batar. Avrupayla kyas edilemeyecek boyutta, nde gittiimiz konulardan biri de siyasi partileri kapatma mevzusudur. yle ki, u ana kadar 26 adet siyasi partimiz kapatlmtr. Avrupa Birliine tam yelii hedefleyen Trkiye iin gerekten aklamas zor bir say. Her eyden nce, temel bir hak olarak kabul edilen parti zgrlnn ve ifade zgrlnn ya da genel anlamda siyasal faaliyet zgrlnn snrlanmasnda hangi lt esas alnacaktr? Sz konusu hak ve zgrlklerin kullanmnn snrlanmas ile demokratik rejimin korunmas arasndaki bak srt hassas denge nasl kurulacaktr? Bu hayati sorularn cevabn ararken, Almanyada alan bir kapatma davas (NDP) skandallaryla birlikte ibretlik ve yol gstericidir. Ar sac parti olarak nitelenen NDP (Nationaldemokratische Partei Deutschlands) Partisi1964 ylnda kurulmu, partinin taraftarlarnn nemli bir blm dazlaklar ve neo-nazi gruplardan olumaktadr. Bu partiye alan kapatma davas zellikle Avrupa ve Almanyada rk saldrlarn artt ve yabanc dmanlnn zirve yapt bir dneme rast gelmektedir. yle ki kapatma davasndan nce dahi, bu partiyle alakal skntlar tavan vurmu ve kamuoyu nezdinde rk bir parti olduu tartlr olmutu.
28
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Sonuta Almanyada, ar sac parti NPD hakknda, 30 Ocak 2001 tarihinde Federal Hkmet tarafndan kapatma davas almasyla birlikte, tekrar gncellik kazanan ve daha nceki yazmzda da akland zere militan demokrasi veya mcadeleci demokrasi kavram bu davayla birlikte yeni bir boyut kazanmtr. NDP hakknda alan kapatma davas, skandal niteliinde baz srpriz gelimeleri beraberinde getirmitir. yle ki; bu dava, daval partinin (NDPnin) deil, davay aan devlet organlarnn yargland srece dnmtr. nk bu davada; devletin demokratik rejimi koruma adna alaca nlemlerde kullanaca yntem ve aralarn nitelii ve ls gndeme gelmi, militan devlet anlay yarglanmtr. Dava esnasnda, daval Partinin ynetim kademelerinde ok sayda Federal Anayasay Koruma Dairesinin gizli ajan olduunun anlalmas ve Partiyi ynetme ve ynlendirme gcne sahip bu kiilerin konumalarnn Federal Hkmet tarafndan, partinin kapatlmas ynnde delil olarak sunulmas beklenmedik bir biimde daval ile davacnn adeta yer deitirmesine neden olmutur. Yani hem ajan hem provokatr parti yneticilerinin varl, devletin kendi organlarn ve militan devlet anlaynn yarglanmasna ve davann skandala dnmesine sebebiyet vermitir. Bu ilgin gelime karsnda, Yksek Mahkeme, militan devlet yntemlerine geit vermeyerek; ajan - parti yneticileri dolaysyla devletin bu parti zerindeki etkisini gz nnde bulundurarak; bunu bir yarglama engeli olarak deerlendirmi ve 18 Mart 2003 tarihinde davann dmesine karar vermitir. Yksek Mahkemenin ald karar; Hukuk Devletine Evet; Devletin Hukukuna Hayr eklinde zetlemek mmkn. NDP partisinin gizlice devletin ajanlar tarafndan takip edilmesi ve provoke edilmesi, partinin zgrlne ve kendi kaderini, kendi belirleme hakkna ar bir saldr olarak deerlendirilmitir ve bu tutum hukuk devletiyle badatrlamamtr. Yani, devletin kendine potansiyel tehlike veya tehdit olarak grd bir siyasi akm, fikri veya dnceyi yada bir eylemi; etkisiz klmak amacyla kendi gizli ajanlaryla bu tehlikeyi yada tehditi mevcut bir tehlike gibi gstermesi, elbette hukuk devletinin deil, devlet hukukunun bir refleksidir. Bu tutum ve refleks mcadeleci demokrasi ile de izah edilemez. Almanyadaki Yksek Mahkemenin ald karar; devlet hukukundan, hukuk devletine geiin belgesidir ve byk ders mahiyetindedir. Burada bir konuya parantez amak gerekiyor. Ajanlar araclyla gizli gzetleme yntemi, ancak ok istisnai durumlarda; devlete darbe hazrl giriimi gibi byk tehlike durumunda ya da kamu dzenini dorudan tehlikeye sokan ve zellikle ceza gerektiren eylemler sz konusu olduunda kabul edilebilir. Bu durumda bile, yaplan ilem gizli yntemlerle bilgi salama ve bunu devletin yetkili ve sorumlu organlarna ulatrma ilevinden teye gitmemelidir. Bu
29
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu balamda, Ergenekon dava sreci; tamamen hukuksaldr ve hukuk devleti olmann bir gereidir. Avrupa Birlii zaten bu sreci desteklemektedir. te, gemiten gnmze byk aclarn yannda, byk tecrbeler geiren Avrupa, Ortak Siyasal Partiler Hukukunun Temellendirilmesi ve demokrasi aklarnn giderilmesi amacyla, Venedik Komisyonu olarak anlan Avrupa Hukuk Yoluyla Demokrasi Komisyonunu kurmutur. Zira, Avrupa Birliine ye lkeler arasnda bile, devletlerin, partilerin hukuksal rejimine ilikin ok farkl yaklamlar benimsediklerini syleyebiliriz. Trkiyenin de yesi olduu bu komisyon; hukukun ve siyaset biliminin gelimesine olan katklarndan dolay uluslararas alanda n yapm bamsz ve deneyimli uzmanlardan olumaktadr. Komisyon yeleri, zellikle anayasa ve uluslararas hukuk alanlarnda alm kdemli akademisyenlerden, yksek mahkeme/anayasa mahkemesi yarglarndan, ulusal parlamento yeleri ve kdemli kamu grevlilerinden olumaktadr. Komisyonun faaliyet alan; demokrasi, insan haklar ve hukuk devleti olarak snflandrlabilir. Bunun yannda Komisyonun nemli alma alanlarndan biri de siyasal partiler ile ilgilidir. te, Avrupada parti kapatma kriterleri, HAM (nsan Haklar Avrupa Mahkemesi) kararlar ve bu Venedik Komisyonu kararlar erevesinde saptanm ve benimsenmi durumdadr. Sitemizde daha nceden bu kriterleri anlatan ve bu eksende ok yazlar yazld. Ancak, konunun nemine binaen bu kriterleri amansz bir ekilde tekrar edeceiz. En azndan milletimizin hak ettii olgun demokrasi anlay gelene kadar. Muasr Medeniyetler seviyesine ulamay ilke edinmi, 300 yllk bitmeyen sevdamz batllamay hedef gstermi ama bunu da ekilcilik olarak alglayan, u anda batya amansz olmak derecesinde dman olmu zihniyete sesleniyorum. (Madem sonunda dman olacaktk neden asrlardr boa krek salladk? diye bir soru sormayacam.) te Avrupada benimsenen parti kapatma kriterleri ve parti yasaklama rejimine ilikin ilkeler; zetle, 1. Demokratik bir toplumda parti kapatma en son are olarak bavurulmas gereken radikal ve istisnai bir nlem olmaldr. Anayasal dzenin barl ve hukuka uygun yntemlerle deitirilmesinin savunulmas ifade zgrl kapsamnda deerlendirilmelidir. 2. Parti kapatma yaptrmnn uygulanmas; bir partinin ancak, iddeti savunmas, tevik etmesi; ykc ve terrist faaliyetleri desteklemesi durumunda hakl grlebilir. Bu erevede rklk, yabanc dmanl, iddet savunusunun grnmleri olarak deerlendirilmektedir. Ancak, iddet kullanmnn savunulmas, kapatma yaptrmnn uygulanmas iin yeterli deildir. Ayn zamanda, kapatlmas istenen partinin anayasal dzen ve bireysel zgrlkler iin gerek bir tehdit veya tehlike oluturmas gerekir.
30
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu 3. Tehdit veya tehlikenin, kapatma yaptrmna bavurmadan daha hafif ve orantl yaptrmlarla ortadan kaldrlp kaldrlamayaca deerlendirilmelidir. Bu adan, tehdidin derecesi ile orantl yaptrm modellerinin gelitirilmesi gerekir. Her ne kadar, Anayasamzda, devlet yardmndan yoksun brakmagibi kapatma dnda bir yaptrm trnn ngrlm olmas bu alanda atlm olumlu bir adm olarak deerlendirilse bile, sz konusu yaptrm ile kapatma yaptrm arasnda nemli bir uurum bulunmaktadr. Bu uurumun giderilmesi iin orantl yaptrm modellerinin eitlendirilmesi ve kapatma ile kapatma d yaptrm nedenlerinin birbirinden ayrlmas gerekir. 4. Partinin eylemleriyle test edilmedike, tzk ve programa dayal kapatma yaptrm uygulanmamal; bu tr aykrlklarn kapatma nedeni olabilmesi Anayasa Mahkemesi tarafndan verilecek ihtar kararna uyulmamas kouluna balanmaldr. 5. Partinin, kendi yelerinin sz ve eylemlerinden sorumlu tutulabilmesi iin; bu yelerin davranlarnn parti programnn, partinin siyasal amalarnn bir sonucu olmas ya da bu yasa d davranlarn parti tarafndan desteklendiine ilikin kantlarn bulunmas gerekir. Eer parti ile yenin davranlar arasnda byle bir balant kurulamyorsa; bu durumda sorumluluk bireysel olarak parti yesinin yarglanmas ile snrl tutulmaldr. 6. Parti yasaklama rejimi z itibaryla zgrlk demokratik dzenin korunmas amacna hizmet etmelidir. Aksi takdirde, dorudan devletin mevcut anayasal yapsnn korunmas ve bu yapnn deimez deerler sistemi olarak kabul edilmesi demokratik siyasal oulculukla badamaz. Ayrca kabul etmek gerekir ki, zgrlk demokratik rejimin korunmasnda hukuk snrl bir ileve sahiptir. Demokratik rejimin en temel gvencesi, hak ve zgrlklerinin bilincinde olan demokratik toplum modelidir. Bu Kriterler erevesinde AK Partinin Durumu AKPnin kapatlmasn isteyenler, anayasal dzeni tehdit ettikleri gerekesiyle talya ve Almanyada komnist ve faist partilerin kapatldna iaret ediyorlar. Son olarak da spanyada Batasuna partisinin kapatldn anmsatyorlar. Ancak, bu parti kapatmalarn 1940larla 1950lerde gerekletiini, bugn ise Avrupada, Faist denebilecek partilerin de seimlere katldn belirtmiyorlar. Almanyada 1956 ylndan bu yana hibir partinin kapatlmadn, ar sadaki Ulusal Demokratik Partinin (NDP) kapatlmas srecinde yaanan skandal yukarda ayrntlaryla bahsettik. Batasuna partisinin ayrlk Bask terr rgt ETA ile balantlar nedeniyle kapatld gereini ise geitiriyorlar. Burada, kapatlmas AHM tarafndan da hakl bulunan Refah Partisinin oluturduu emsali de gz ard etmiyoruz. Ancak, RPnin taleplerini iddet arlar ile birlikte yapt unutulmamal.
31
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Nitekim Erbakann, Kansz m olacak, kanl m olacak? szleri hl hafzalarda. zetle, AKPnin kapatlmas ve AHMye gitmesi halinde RP emsalinin ileyeceini gsteren bir ey yok ortada. Ancak Sayn Rasim Ozan Ktahyalnn yazsnda belirttii gibi 2009 Eyll aynda AK Partiye tekrar, yanlmaz ve amaz kaynamz Google nderliinde, kapatma davas alabilir ve hatta kapatlabilir. Neyse ki; eskiden babakan asardk imdi sadece parti kapatyoruz. nk buras Hukukun stnl ilkesine dayal medeni ve demokrat bir Trkiye Hkmete ar Trkiyenin bu Anayasayla daha fazla ynetilmeye gc yoktur. lkenin iinden bir trl kamad temel sorunlarnn banda, devletin btn kurumlaryla birlikte ideolojiye sahip olmas ve bunu halkna dayatmas olarak zetlenebilir. Bu zihniyet yansmas Anayasada da mevcuttur ve zm de Anayasay bu ad zihniyetten kurtarmaktr. HAM ve Venedik kararlarn tam olarak benimseyip uygulasak bile, sz konusu ideolojik zihniyet bu kararlardan da bir ak bulup, bildiini okuyacaktr. Bunun iin devletin her trl ideolojiden ve -izmlerden kurtulmas gerekiyor. Bunu da ilac Avrupa Birliine yelik srecidir. nk, AB yelik sreci ideolojik bir devleti deil, performansa, halka sunduu hizmete dayanan bir devleti gerektiriyor; ynetimin, kendini ideolojik referanslarla her trl siyasal ve toplumsal denetimin dnda grd bir devlet yerine, meruiyetini toplumdan alan ve topluma demokratik mekanizmalarla hesap vermek zorunda olan bir devlet istiyor. Dolaysyla AB srecinin ilerlemesi, ideolojik devlet anlaynn ve pratiinin ve buna yaslanan brokratik oligarinin sonu demek. AB srecinin iyi ilemesi de yeni bir anayasa yapmaktan gemektedir; zira Trkiyenin bu darbe Anayasasyla ABye tam yelii dnlemeyecek bir konudur. Zaten beni bu halimle kabul edecek Avrupa Birliinin de zaten ii bitmitir benim nazarmda. Mevcut anayasann ruhu Trkiyenin sorunlarn zmekten acizdir. Anayasann maddeleriyle oynayarak bu ruh deimeyecei iin yaplmas gereken, kutsal devlet ya da ideoloji eksenli deil, sadece insan eksenli yeni bir sivil anayasa hazrlayp, referanduma sunmaktr. Bu srete muhalefet partileri, ergenekon zihniyetliler, yarg ya da baka gler byk engeller karabilirler, hatta sreci tmyle tkayabilirler; ama bu durumda her ey herkesin gznn nnde yaanm olur. Yeni bir anayasa en azndan zm yolunda atlm gl bir adm olacaktr.
32
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Bunun yannda hakime takdir hakk veren, kanunu yorumlama imkn tanyan bu sebeple her dzenlemenin zgrlk kart bir biimde yorumlanabilme ihtimali olan TCK 301. maddenin kaldrlmas ve Yarg reformu kanlmazdr. En azndan atanmlarn halk tarafndan seilmesi ve halka hesap vermesi salanabilir. Yargnn adeta bir kast sistemi iinde bir iktidar odana dnmesi, kendinde toplumu ve siyaseti tanzim etme hakk grmesi ve kapal sisteminde, btn arzalaryla hep kendini yeniden retiyor olmas kabul edilemez. Ltfen bu millete daha nceden seyrettii filmleri, baa sardrp tekrar seyrettirmeyin. Buna kimsenin hakk da yok. Zaten darbelerle yeterince zaman kaybetmi lkemin, daha fazla vakit kaybetmesine msaade etmeyin. Sistemin tkand gn yz gibi aikardr. lkenin ihtiyac olan yeni ve sivil anyasay hazrlayp, referanduma sunmak birinci greviniz olmal. Devleti ideolojilerden ve statkolardan tasfiye edip, reformlar gerekletireMEzseniz, yava yava da olsa hkmetin tasfiye olacandan emin olabilirsiniz. Zira bu sefer filmin sonu, mutlu sonla bitmeyebilir. Dramatik bir son, kuvvetle ihtimaldir. Bu da en ok milleti ve deerlerini karsna alan, i ve d er odaklarnn iine gelir. En azndan bu lkeyi ve bu lkenin insanlarn seviyorsanz. Herey Trkiye in diyorsanz Sonsz : Bir boluu, Adalet ve Kalknma ile dolduramazsanz, o boluu Zulm ve Geri kalmlk ve hatta anari doldurur. Devam Yazlar 1. Hukukun stnl (Safsatas) 2. Demokrasi Yokuunun En byk Yokuu : E R G E N E K O N Kaynak : Avrupa Hukukuna Uyum Sreci Asndan Trk Hukukunda Siyasal Parti Yasaklar (Ekrem Ali Akartrk)
33
Fikir Platformu
Tek Ulus, Tek Devlet, Tek Sava(eviri: Adil Yapar)
Yazan: Michael Thumann, Alman DIE ZEIT gazetesi, eviren: Adil Yapar
Milliyetilik tarihi olmayan bir ideolojidir. Bu ideolojinin filizlendii yerde kan dklr. stanbul - bunda hi phe yok - bir Trk ehridir. Gerekten mi? Bazen zerinde Rumca yazlar bulunan mermer kaplamal bir bina girii, bazen yksek yeni binalar ve renkli tabelalarn arasnda kaybolan eski bir kilisedir, bizi bu ehirde artan. Veya eski stanbulun kalbi stiklal Caddesinde bulunan eski, tarihi gemiini gururla tayan bir i han olan Suriye Pasaj. Alt katl ehir malikneleri arasna skm bulunan Suriye Pasajnda bir zamanlar am, Beyrut ve Kudsten gelen Hristiyan tccarlar mallarn satarlard. Bugn ise pasajda yer alan kafelerde Trk kahvesinin kokusu, gazete bayilerinde satlan rengrenk dergi ve mecmualar ve Trk bir krknn lks mantolar geenleri cezbetmektedir. Bunlarn arasnda bulunan Rumca yazl eski bir levha neredeyse kaybolmaktadr. zerinde Apogevmatini Gazetesi diye yazar. zeri gri boyayla kapatlm vitrinlerin arkasndaki odadan Ho geldiniz! diye yankl bir sesle karlanyoruz. Odann yksek tavanndan floresan lambalar sarkmaktadr. Ofiste bulunan eyalar, dijital ncesi devirden kalmadr: Mektup tarts, kurutma kd, mektup arl, bunlarn yannda siyah beyaz fotoraflar, gazete tomarlar. Odann bir kesinde eskimi bir bilgisayar vardr. Buras, Trkiyenin en eski gazetelerinden Rumca Apogevmatini gazetesinin yayn ynetmeni, Mikhalis Vasiliadisin dnyasdr. 68 yandaki Mikhalis ve 1925 ylnda kurulmu olan gazetesi, stanbulun Trkler iin olduu gibi baka uluslar iin de yurdu olduu bir dnemden kalma tanklardr. Trkler o zaman ehrin saysz aznlklarndan bir tanesini tekil ediyordu. tekiler ise ayn ekilde buralyd, kendileri burada domutu, burada doup len babalar ve atalar gibi. Bugnse tekiler ehre ancak ziyaret maksadyla gelmektedir. Gemi ve imdiki zaman arasnda kalan eyi, tek bir kelimeye indirgenerek ifade etmek mmkn: Milliyetilik. Bu kavram 200 yllk dnya tarihini belirleyen, dalgalanan bayraklar, acmasz savalar, ulusal bayramlar, zorunlu gler, kurulan ulusal meclisler, yaplan katliamlar, toplu saldrlar ve toplu mezarlarn olumasna neden olan bir akmn addr. Norbert Elias adl filozof, milliyetilii 19. ve 20. yzyln en gl inan sistemi olarak tarif etmitir. Bu akma yzlerce milyon insan gnl verirken, ona yine yzlerce milyon insan kurban gitmitir. Milliyetilik kavram, tm ktalarda saysz ackl kadere sahne olmutur. Bunlardan biri, stanbullu bir Rum olan Mikhalis Vasiliadisin kaderidir.
34
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Gelin, size ehrimi gstereyim!, diye bize seslenen Vasiliadis aarm salarndan oluan kk atkuyruunu dzeltip meknn kilitler. stanbulun elence semti olan Beyolunun kalabal iinde ilerlemektedir. Rumlar buraya Pera derlerdi, buras onlarn semtiydi. Vasiliadis drt eritli Tarlaba Caddesine geldiinde duraklayp, karda duran tarihi, al sslemelerle kapl ssl binay gsterir. 1950li yllarda burada ailesinin oturduunu sylyor. Hemen yanlarnda Trkler, st katta Ermeni bir kadn olan Madam Mariya, nc, drdnc ve beinci katlarda yine Rumlar yaarm. ok iyi bir evdi, herkes herkesle ok iyi geinirdi, diyor. Binann hemen sanda hl ayakta kalm bir polis karakolu bulunur. Karakolun karsnda, ba komiserin her gn zel fiyatla kurabiye ald ve her len tatilinde bir el tavla oynad bir pastane vard. Tepenin arkasnda Aya Eleni ve Aya Konstantin adl Rum kiliseleri vard. Buras bizim stanbulumuzdu., diyor Vasiliadis. Takvimler 6 Eyll 1955i gsterene kadar. Bu scak yaz gnnn sabahnda, o zamanlar 16 yanda olan gen Mikhalis Vasiliadis Aya Sofyann yaknndaki Msr arsnda alyordu. Buradaki konfeksiyon dkkanlarnn yzde sekseni Rum, Ermeni ve Musevilere aitti. Onlar Trkiyedeki ticari hayatn belkemiini oluturmaktayd. Onlarn dkknlarnn bulunduu sokaklarda o sabah garip klkl kimseler devriye gezmeye balamt. stanbullu olmadklar her hallerinden belliydi. Hayatlarnda ilk kez boyunlarna kravat balam ve garip bir modaya uyarak bellerinde katlanan birer apa tayorlard. Vasiliadis, Trk tccarlar bize gelip, dkknlarmz kapatmamzn daha iyi olacan sylediler., diye o gn hatrlyor. Patronu bu tavsiyeye uyarak kepenkleri indirmitir. Vasiliadis ise eve komutu. O zamanlar sekin bir alveri caddesi olan ve Grand Rue de Pera olarak adlandrlan stiklal Caddesinden getiinde, Trklerin baz dkknlarn camlarna ta atmaya baladn grd. Hesaplama balamt. Bugn komiser deilim. Bugn Trkm. Evine vardnda binann Trk kapcs Ahmet ona abuk, saklan! diye seslenirken, evin nnde Trk bayran sallyordu. Ksa sre sonra elleri ta ve sopal bir yn adam evin nnden geti. Pastaneye giderek camlarn indirmeye baladlar. Pastanenin Rum sahibi, defalarca birlikte tavla oynad ba komiserden yardm diledi. Ald yant, o gn her polisin yardm dileyen Rumlara verdii bir yantt: Bugn komiser deilim. Bugn Trkm. Hi deilse evin kapcs Ahmet Rum komular iin aba sarf etmiti. Burada sadece Mslmanlar yaar diye barrken, evin nnde Trk bayran sallandryordu. Ancak son yama ekibi getikten sonra, bayra bodrumda saklayp, eline gcr gcr katlamal bir apa alarak yamaclarn peinden koup onlarla birlikte Rum evlerinin camlarn krmaya katld. Vasiliadise gre, Ahmet onlar patronlar olduu iin korumutur. Daha sonra evlerini tahrip ettii insanlar ise, onun iin sadece sradan Rumlard. Yamac gruplar bu ekilde ertesi sabaha kadar 3 bin be yz ev ve 4 bini akn dkkn ve ofisi tahrip etmilerdi. 72 tane kilise ve 31 tane okulu kundaklayp, mezarlklarda tahribat yapp yamaclk etmi, gayrimslim kadnlarn rzna gemi ve 30 kiiyi ldrmlerdi. Vasiliadis iki gn sonra Msr arsndaki iine dndnde, Rum, Ermeni ve Musevilere ait dkknlarn tamam tahrip olmutu.
35
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Trklerin dkknlarna ise dokunulmamt. Onlar olaylar ncesinde itina ile iaretlenmiti. Hibir ey tesadfe braklmamt. stanbulda bu sular ileyenler, sadece galeyana gelmi kzgn bir halk yn deildi. Bu ehir, devlet tarafndan organize edilmi toplu bir cinayete sahne olmutu. Dnemin Babakan Adnan Menderes, daha sonra kendi yarglanmas srasnda olaylar hakknda yle demitir: Baz camlarn indirilmesine gz yummutuk. Ancak esas olay bunun ok tesinde bir eydi. Adnan Menderes kontroll bir ekilde milliyeti glerden istifade ederek, dikkatleri ekonomideki baarszlndan baka olaylara ekmek ve Kbrs sorunu konusunda kendine avantaj salamak iin onlar kullanmt. Kendi Demokrat Partisi, olaylardan birka gn nce ii ve polislerden oluan gruplar organize etmi, onlar apa ve benzeri aletlerle donatm ve otobslerle stanbula getirtmiti. Trk istihbarat tekilatnda alan bir ajan, Yunanistann Selanik kentinde bulunan Atatrkn doduu evde bir bomba patlatarak, saldrlar iin bir bahane olumasn salamt. Milliyeti medya ise, halk galeyana getirmek iin bu haberi 6 Eyll 1955 tarihinde srmanet olarak yaynlamt. Artk olaylar kendi gidiatnda gelimekteydi. Ayn gnn akamnda, stanbul Emniyet Mdr Babakan ve Cumhurbakann tahribatlar hakknda bilgilendirmitir. Bunun zerine iki lider memnun bir ekilde saat sekiz on bete Ankara trenine binip ehirden ayrlmlardr. Milliyetilik, galeyana getirilmi ynlarn kzgnlnn erk sahibi kimselerin son ayrntsna kadar planlanm sava taktiklerinin bileimidir. Masa banda cinayet ileyenlerle iddet uygulayanlar lkedeki zayf kimselere kar ittifak kurduklarnda, lmcl bir ideoloji olumaktadr. Kovulmalar ve zorunlu gler, sistemli bir hazrlk, planl bir propaganda ve stten gelen emirleri gerektirir. nce fikir doar, sonra tfek ve baltalar datlr. Yine de insanlk suu ileyen devlet adamlar sralamasnda Adnan Menderes ok gerilerde yer alan birisidir. Kendisinden daha birka yl nce, Avrupal hkmet bakanlar ve diktatrleri ok uluslu Avrupa ktasn geni apta yarm, milyonlarca insan yurtlarndan edinmi, zorunlu g ettirmi, katletmi veya lm fabrikalarnda gaz odalarna sokmutur. zellikle Hitler ynetimindeki Almanlar rndan km milliyetiliin en irkin tablosunu sergilemilerdir. Bundan farkl olarak, Grc asll komnist Josef Stalin Rus milliyetilii vastasn kullanarak birok halk toplu halde g ettirmi veya yok etmitir. ngiliz Winston Churchill ise 1945 ylna kadar yaplan sava konferanslarnda milyonlarca Polon ve Alman vatandan zorunlu g ettirilmesini kabul etmitir. ek Eduard Bene ise, srgnnden bakent Praga dndnde, uzun zamandan beri gtt savatan sonra kendi snrlar dhilinde kalan Sudetenland Almanlarnn g ettirilmesi plann gerekletirmitir. Yabanclar tecrit etmek, kimlik belirlenmesi iin kullanlan bir yntemdir. Ulus devletlerinin olumas ile birlikte, 19. yzylda egemenlik ve etnik temizlik kavramlar da ortaya kmtr. ABD rneindeki gibi birok etnik grubun ulusal bir fikir altnda bir araya geldikleri siyasi bir ulustan farkl olarak, Orta ve Dou Avrupada mnferit uluslar kendi devletlerini kurmu ve artk yabanclarn bulunmasna msamaha gstermemeye balamlard. Ancak bu devletlerin k
36
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu noktasn oluturan byk devletler genellikle ok uluslu imparatorluklard ve fethettikleri ehirler ok kltrl blgelerdi. Eski imparatorluklardan ayrlp hrriyete kavumak ve ulusal topraklar iin verilen savalar ksa bir srede ulusal homojenlik sava haline geliyordu. Yabanclar tecrit etmek, kimlik belirlenmesi iin kullanlan bir yntemdir. Alman mellif Carl Ludwig Brnenin 19. yzylda Uluslarn Bahar olarak adlandrd akm, daha sonra Avrupann birok yerinde snr tanmayan bir rkla dnmtr. Yunanistann 1821 ylnda kurulmas stanbulun kozmopolit Rumlar iin uzun zaman bir cazibe tekil etmiyordu. Osmanl Devletinin bu ok dilli, capcanl metropol bizim vatanmzd, Mora yarmadas ve Atinada yaanan bir takm ayaklanmalar sonucu olumu, krsal ve gelimemi Nea Ellas deil. diye aklayan Mikhalis Vasiliadis, Ancak milliyetilik yayldka, biz de kendi kimliimizi benimsemek ve bu yeni oluumu kabullenmek zorunda brakldk., diye ilave ediyor. Yunanlardan nce Srplar ayn yolu yrmlerdi, onlardan sonra Bulgarlar, Rumenler, ekler, Lehler de ulusal devletlerini kurmular ve birden snrlar dhilinde yalnz olmadklarn, aksine aznlklarla birlikte yaamaya mahkm olduklarn anlamlard. Hibir yerde toplumlarn yerleim snrlar yeni devlet snrlar ile rtmyordu. Her ikisini iyi kt bir araya getirebilmek iin, Gneydou Avrupa 200 yl boyunca savalar yaad. 1821 ylndaki Yunan ayaklanmasndan 1912/13 yllarndaki Balkan savalarnda yaanan katliamlara kadar, Ermeni milliyetilerin Trklere yaptklar saldrlardan, Trklerin 1915 ylnda Anadolu Ermenilerine ynelik iledikleri geni apl katliamlara kadar. Bu savalar, 1990l yllarda Hrvat ve Srplar Bosna-Hersekte Mslmanlar yurtlarndan edinmeye ve binlercesini ldrmeye baladklarnda yeniden alevlenmiti. Yunanlar ve Trkler, 1920li yllarn banda kendi topraklarn yabanclardan arndrmak iin ok zel bir yntem bulmulard: Mbadeleyi. 1923 Lozan antlamasna gre bir milyonu akn Rum, Anadoluyu ve yarm milyon kadar Trk, yeni Yunanistan terk etmek zorunda kalmt. stanbul Rumlar ve Bat Trakyada yaayan Mslmanlar bu uygulamalardan muaf tutulmutu. Bylece onlar artk Trk-Yunan sorununun esirleri haline gelmilerdir. 6 Eyll 1955 tarihli Trk Bartolome gecesi (24 Austos 1572 tarihinde Fransada Protestan dinine bal Hgenotlara kar yaplan toplu kundaklama, yama ve katliamlarn yapld bir gece) ksa sre sonra ba verecek olan Kbrs sorunun arifesinde gelimiti. Bu tarihten sonra stanbullu Rumlarn hayat nemli oranda zorlamtr. Mikhalis Vasiliadis, Trk-Milliyeti renci Hareketi nedeniyle niversiteyi terk etmek zorunda brakldm., diye aklyor. Rumca bir kelime sylediimizde, hemen fra yerdik: Buras gvur memleketi deil!, diye. Rumlardan stanbulda daha fazla vergi alnr ve onlara daha az maa denirdi Bu olaylardan sonra ayrmclk hareketleri artmtr. Rumlardan daha fazla vergi alnr ve trafik kazalarnda daima Rum src sulu bulunurdu. Okul ve niversitelerde Rumlara kt davranlmaya baland. 1964 ylnda Kbrs sorunu baladnda, Trk ileri Bakanl bir gecede 12 bin stanbullu Rumu snr d
37
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu etmitir. Gen muhabir Vasiliadis, Rum gazetelerindeki makaleleri yznden 10 yl sren bir mahkeme davas ile bezdirilmeye alld. Yaam, moral ve ekonomik bakmndan ekilmez olmutu., diyor. 1974 ylnda Kbrs Harekt baladnda, Mikhalis Vasiliadis artk bezmitir. stanbullu Rum annesiyle birlikte kendisi iin gurbet olan, tek uluslu bir devlet olan Yunanistann, bakenti Atinaya g eder. Orada bir sre ncesine kadar hkm sren cunta rejimi yeni devrilmiti ve yeni kurulan demokratik bir hkmet ilk admlarn atmaya balamt. Vasiliadis burada da muhabir olarak almaya devam etmi ve ksa sre iinde yeniden sorunlarla karlamaya balamtr. Biz stanbullu Yunanlar Atinadaki milliyetiler tarafndan scak bir ekilde kucaklandk. diye aklyor, Vasiliadis. Konstantinopoli (stanbul) gazetesi, kendisinin makale yazmasn istedi. Ancak ksa sre sonra yayn ynetmeni ile fikir ayrlna dmtr. Trkler hakknda atp tutmak, onlarda ok moda bir davrant, diyen Vasiliadis, Yazlarn ierii ne kadar rk olursa, o kadar iyi saylyordu. Trkler dmandr, barbarlardr, deersizdir diye mesajlar yaynlanyordu., diye ilave ediyor ve, Tm gazeteye militan, intikam isteyen bir hava hkimdi: Aya Sofya Bizimdir!, eklinde. diye szlerini tamamlyor. Vasiliadis ksa srede Trk-kart bu cepheden kam, baka stanbullu srgnlere ait bir gazeteye gitmitir. Orada Kuzey Yunanistanda Yunan ve Mslmanlar arasndaki kavga hakknda yazyordu. Sz konusu, gya 25 santimetre fazla uzun yaplm ve bundan dolay yklmak istenen bir cami minaresiydi. Ben minarenin yklmamasndan yana gr belirtmitim, diyor. Bunun iin baka gazetelerin yazarlar benim iin, Trkiye yalakas sfatn kullanmt., diye ekliyor. Vasiliadis ve milliyeti kartlar birbirlerine kar hakaret nedeniyle manevi tazminat davalar ap duruyordu. Vasiliadis be yl nce tekrar Trk vatanna dnmtr. Gnlerini burada mektup tarts, mrekkep kurutma kd ve gazete tomarlar arasnda geirmektedir. Artk ok az stanbullunun okuyup yazabildii bir dilde yazmaktadr. 15 milyon nfuslu bu ehirde hl yaklak 2 bin Rum yaamaktadr, Apogevmatini gazetesinin tiraj ise 600dr. Vasiliadisin arkasnda iki resim asldr. Birisi Trkiye Cumhuriyeti kurucusu Mustafa Kemal Atatrk, dieri ise 2007 ylnn Ocak aynda Trk bir milliyeti tarafndan stanbulda ldrlm olan cesur Ermeni gazeteci Hrant Dinke ait. Trk futbol taraftarlar ve polisler katilin bu eylemini alklamlardr. Bu tr milliyetiler iin bir ulus hi bir zaman yeterli derecede temiz olamaz. Vasiliadise gre Yunanistanda da durum farkl deildi. Ancak, Yunanistan seksenli yllardan beri, milliyeti kafalarn biraz olsun dzelmesine neden olan, kk bir mucize yaamtr., diye aklyor. Bahsettii mucizenin ad, Avrupa Birliidir. Kendisine gre, Yunanistan tartmalarn sk sk bak ekerek sonlandrld bir Balkan lkesi halinden, demokratik lkelerin arasnda sradan bir lke haline gelmitir. Buysa milliyetiliin iddetini azaltmtr. Vasiliadis, Trkiyenin de getiimiz yllarda Babakan Tayyip Erdoan ynetimi altnda byk admlarla ilerleme kaydettiini sylyor. Tarihte ilk kez etnik eitlilikten bahsedilmektedir. 2005 ylnda stanbulda 1955 ylnda Rumlara
38
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu kar ilenen sularla ilgili bir sergi almt. Buna ramen, ldrlen Hrant Dinkin resminin nnde konuan Vasiliadise gre Trk milliyetiliinin koru hala snm deil. Onu sndrmek iin, kendisi birok Yunann hiddetle kar kt bir yolu neriyor: Trkiyenin AB yeliini.
39
Fikir Platformu
O Gn Bebek Nasl Katil Oldu? (Mehmet Ylmaz) Kendini Orta Asyal zannetmenin zararlar yle gzel romanlar vardr ki okuyup bitirdiinizde neredeyse zlrsnz. O.Sin Hrant Dinki ldrd yatayken okuduum Richard Bachn Mavi Ty adl roman da bunlardan biri. Romann balangcnda bulunan iir bir nehrin iinde kayalara tutunarak yaayan bir grup hayvan anlatyor. Bir gn bu hayvanlardan biri tutunduu kayay brakmak istiyor nehrin nereye gittiini grmek iin. Arkadalar onu Asla! Nehir seni talara vurarak yok eder diye uyarsa da bizimki aklna koyduunu yapyor ve ald darbelere ramen direniyor tutunmaya. Bir sre sonra nehrin akntsna ayak uyduruyor ve arpmadan akmay reniyor. Nehrin onu getirdii yeni yerlerde kayalara tutunarak yaayan baka hayvanlara rastlyor. Onlar sen bize bu kadar benzediin halde tutunmak zorunda deilsin, demek ki sen Mesihsin diyorlar. Bizimki srarla tutunmay brakn, greceksiniz, sandnz kadar tehlikeli deil dese de szn dinletemiyor ve nehirle akp gidiyor. Geride kalanlar Buradan bir Mesih geti diye yeni doanlara aktaryorlar grdklerini. Eer Trkiye Trklerinin i hastalklar sralanacak olsa en baa her halde annemizin gvenli etekleri diye yazardk. lkokuldan itibaren bize verilen eitim (renim deil) kafamza bilgi diye yle garip inanlar dolduruyor ki mezun olduktan sonra bunlar unutup hayat renmek iin bir 15 yl daha gerekiyor: 1) Biz Trkler Anadoluya Orta Asyadan geldik, 2) Trk zeki, alkan, korkusuz, merttir, 3) Dier milletler aptal, tembel, korkak ve namerttir, 4) anakkale ve Kurtulu Savandan muzaffer ktk, 5) ehitler lmez, vatan blnmez, 6) Birinci adm: Bebek korkak oluyor Bymeye korkan ocuklar gibi Richard Bachn kk yaratklar misali bu inanlara tutunuyor birok insan. Ama kendi kendilerine de bir yandan soruyorlar: 1) Neden Orta Asyallar gibi ekik gzl deiliz? 2) Zeki ve alkan isek neden bir sper g deiliz?
40
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu 3) Aptal, tembel, korkak ve namertlerin lkeleri neden bizimkinden daha adil ve zengin? 4) anakkale savan kazandysak stanbul nasl igal edildi? 5) Kurtulu Sava bir zafer ise neden 3 milyon kilometre kare toprak kaybettik? 6) Vatan blnmez ise neden dedelerimizin doduu topraklara gitmek iin vize almamz gerekiyor? 7) Vs vs. te bu eitimi unutmak iin gereken 15 yl olmayan insanlarn srtlarn dayayacaklar koca bir daa ihtiyalar var. Ama da ararken ok derin bir ukur buluyorlar: Cevab verilmemi sorular ukuru! Genel Trk kimlii deil ama bu insanlarn Trklk algs ite bylesine krlgan, bylesine fakir, adeta karlksz bir ek gibi. Krtlerden, Ermenilerden, dier Anadolu insanlarndan bahsedildike bu ukur zeri kapatlamaz bir hal alyor. Benim takmm, ekibim kim? Orta Asyal deilsem nereliyim? Ya en yakn arkadalarm safkan Trk deilse? Bu namertler bana ihanet ederse? Bat Karadenizli bir arkadamn atadan kalma evinin duvarlarndan birin de bir atlak meydana gelmi, duvarn iine saklanm Rumca bir ncil bulunmutu. Evin 16 yandaki gencinin verdii tepki u oldu : Zaten bizim ailede bir b.kluk olduunu biliyordum YouTube sitesine koyduumuz Krtler de bizim soydamz adl videoya gelen bir yorum bu paranoyay ne gzel zetliyor : Senin niyetin ne? Koyun postu giymi tilki! Her korkak topluluk gibi bizim krlganlarmz da kendilerini iyi hissetmek iin : 1) Ait olabilecekleri bir tekilat, 2) Sorgulamadan itaat edecekleri liderler, 3) Tekilatlarna bir anlam kazandracak ortak dman, 4) Ortak dmann imhasn meru klacak bir komplo teorisi, aryorlar. TBMM iddeti Aratrma Komisyonu Uzman Adem Solak, Rahip Santoroyu ldren Trabzonlu O.A. ile yapt grmelerden aktaryor: Cesur biri olup olmadn sordum. Sanrm cesaretliyim ama gece korkarm dedi. Annesi olunun, evin bir odasna girmediini, bunun da tuhaf bir huy olduunu nceden sylemiti. Sank bir ekilde bu konuya geldi ve bunu bunu yapmasnn nedeni olarak korktuunu, eskiye dnmekten kayg duyduunu ifade etti. Nasl yani dedim. Sank, Ben son bir ylda ok bilgi kazandm, kendimde byk atlmlar gerekletirdim. O oda, ocukluk odamd ve oraya girersem kazandklarm kaybolur, ocukluk duygularma dnerim diye korktum dedi.
41
Fikir Platformu
kinci adm: Korkak rk oluyor Yukarda tantmz Trk genci korkak olmakta hakl. Zira kendine ve topluma bak gnlk hayatna tekabl etmiyor. 1930larn siyas propagandalarndan esinlenmi yapay bir tarih bilinci ve Osmanl Fetiizmi ile kavramaya alyor deien dnyay. Anadoluda yaamann kendine sunduu binlerce kimliksel eden d kopan gen geni ufuklar deil iine girip saklanaca bir siper aryor. inde kendisinden baka kimseye yer olmayan ve bir kere sakland m kprdayan her eye ate edebilecei bir siper. Ancak byle bir siper ona aradklarn verebilir: 1) Bakalarnn eletirilerine maruz kalmamak, 2) Sorunlara bar zm arayanlarla alay edebilmek, 3) Bir tanr kadar muktedir, bir ocuk kadar masum olabilmek. nk nternet kafelerde oynad oyunlarda lse bile yeniden jeton atarak dirilmeye ve kaderine kar koymaya alm bir insan iin hatalarn bedellerinin : 1) Para ve vakit kaybyla, 2) Baarszlkla, 3) Gnahla, aypla, dendii gerek dnya yaanmas ok zor bir yer. Bursada Krtlerin yan sra uzun sal erkekleri, rock mzik dinlenen bar ve kafeleri de hedef alan saldrlarda Trk rklarnn ellerinde (Alman yoldalar gibi) bira ieleri olmas bir rastlant m? Irk olmasa ya alkolik ya da esrarke olacak olan bu genlerin temsil ettii sorun temelde rklk deil snacak bir yer, bir madde, bir kimlik. nc adm: rk katil oluyor Almanyada bir Trk iisinin evini iinde ocuklaryla birlikte yakan Neo Nazi Alman gencinin annesi gazetecilere dert yanyordu: Elbette evde her zaman sylyoruz Trklerden nefret ediyoruz diye. Bu gidip Trkleri yakmak iin bir sebep deil ki. nsan evladn telefonda nasl kucaklayp koklayamazsa nefret ettii bir insan da kelimelerle dvemez. Trkiyede hkmet yeleri de dhil birok insann bilinsizce kulland hastalkl bir ifade var : Szn bittii yer.
42
Fikir Platformu
Bu son derecede tehlikeli bir ifade. Zira szn yetmedii noktada nbeti beden ve fiziksel temas alr: 1) ehit annelerinin hkra hkra alayn saatlerce televizyonda gstermek, 2) Cenazelerde kan yerde kalmayacak diye haykrmak, 3) Savamak iin daha ne bekliyorsunuz, niye saldrmyorsunuz? diye muhalefet yapmak, 4) Seimlerde vatan satlyor diye pankartlar tamak, 5) Misyonerler hepimizi Hristiyan yapacak diye raporlar hazrlatmak, 6) Yahudiler GAPtan arazi satn alm diye ortal kartrmak bunlar syleyenleri, gsterenleri katil yapmaz. Ama i dnyas bir kelebek kanad krlganlndaki genlere unu dedirtir : Madem siz yapmyorsunuz, biz gerekeni yaparz .
43
Fikir Platformu
Tarihsel Aclar zerine Bir Kimlik ve Ulus na Etmek(zlem Yaz) hafta boyunca ak bir cezaevinin dnyann en gelimi silahlar ile bombalandn, fosfor gaz ve uranyum dahil en vahi yntemlerle bir soykrm gerekletirilmeye alldn gren bizler defalarca belki kendimize u soruyu sorduk. srailin derdi ne! Neden kendisi en acmasz ekilde soykrma uratlm bir halk ayn vahi yntemleri bir baka halkn zerine uygular? Neden srailin kuruluundan itibaren hi bitmeyen bir yaylma ve katliam politikas vardr? Neden bu gn srail halk yzde doksanlarda bir ounlukla bu katliam ve soykrm politikalarn destekler? Neden lkenin en gl iki partisinin Likud ve Kadimann oylarn arttrma yntemidir ahin olmak? Ve neden hala bu lke Yahudilik adna utan verici katliamlar yaparken yine azmsanmayacak ekilde srail dndaki Yahudilerden destek alr? Bu sorularla ilintili olarak ekranlarda, gazetelerde, internet ortamnda ahit olduumuz bu katliamlarn srail halk nezdinde de byk lde kabul grmesinin getirdii isyan duygusu ile zaman zaman kimi yazarlardan tasvip edilemeyecek szler duyduumuz da oldu. Genetik katillik zerine yaplan aklamalar gibi. Bu, ne bilimin, ne rasyonel dnce tarznn ne de slam inancnn asla kabul edemeyecei irkin ve yanl bir sylem tarz. Eer insanlarn bazlar genetik olarak ktle daha fazla meyilli ise zaten adalet ve insann kendi kaderi zerinde sz hakk diye bir eyden sz edilemez. Adaletin olmad bir dnyada ise Tanrnn da anlam yoktur. Dolays ile bu tr meselelere rksal perspektiften bakmak her eyden nce Allaha iftira etmek olur. yle ise bunca acmaszln, yaanan bunca acnn baka bir anlam, daha derinlerde bir temeli olmal. Modern dnyada siyonizmin srail devletinin kurucu ideolojisi olmas, benimsenmesi hangi psikolojik ve sosyal faktrler ile olutu? Bu
44
Fikir Platformu
konuyu pek ok adan ele alabilmek mmkn. Kukusuz bu sebeplerin banda benim de ok byk bir oranda katldm kadar ile srailin varln Amerikan emperyalizminden ayr dnemeyiz diye aklayan yorumlar geliyor. Yaygn bir sylemle srail Amerikann Ortadoudaki jandarmasdr. Muhtemelen bugn srail olmasayd da bu jandarmalk grevini grecek bir baka alternatif olacakt. Ama srail oldu! Dnya Nazizm gibi korkun bir tecrbe yaad. Ama nazizmi yaayan uluslar uzun zamandr hastalklarn atlattlar. Yeryzndeki tm rk ideolojiler hzla kan kaybediyor ve deien dnyaya bir ekilde ayak uydurmak zorunda kalyor. Oysa srail sistemli bir ekilde siyonizmi hala srdrebiliyor ve hala Siyonizm ok gl. O zaman bu zulm tablosunda emperyalizmin tesinde baka faktrler de olmal. Ben srailin bugn ideal bir jandarma roln grmesini doru zamanda, doru yerde, doru ulus olmasna balyorum. Doru yer ve zaman szc ile kast edilen son derece ak. srailin kurucular kuruluunda Latin Amerikadan Afrikaya kadar baka seenekler de olmasna ramen blgeden elini ekmek zorunda kalan koloniyalizmin karlarna uygun olarak Filistin seenei zerinde direnmilerdir. Filistin doru yerdir. Zaman da dorudur: kinci Dnya savann ardndan yaanan katliamlarn etkisi ile bir nevi dnyann Yahudilere gnl borcu vardr. Ne yazk ki srailin kurulmasna start verenler tam da kendilerinden bekleneni yapm, vicdan azabnn diyetini bakalarnn can ve mal ile demilerdir. Burada can alc olan neden doru ulus olduudur. Bunun dnyann drt bir tarafna dalm Yahudilerin kendilerine bir vatan ina etmek iin toprak aramas ve kinci Dnya Savann getirdii travmann etkisi ile snacak bir devlete ihtiya duymalarnn haricinde birka farkl sebebi olduunu dnmekteyim. Birincisi Yahudi eriat Siyonizme dntrlmeye msait, buna zemin hazrlayan baz problemlerle doludur. Yahudilik ok sk ve ayrntl kanun maddeleri ile donatlm sert bir eriata sahip bir dindir. Brakn Yahudilikin bir nevi kanun kitab olan Talmudu sadece Tevratn Tensiye blmn okuyan bir kii dahi son derece sert emirler ve sklkla ceza olarak lm, talanma gibi cezalarla karlaabilir. yle ki Tesniyede hahamlar, kahin ve hakimleri dinlememek ve kstahlk etmenin cezas dahi lm olarak geer. (Tensiye Bab 17 ayet 12) Tevrat olduka insan zorlayan iddet ierikli cmlelerle doludur .(bknz. TevratYeremya, aya, Tensiye, Hezekiel, Mezmurlar blmleri) kinci olarak Yahudilik znde son derece dnyevi bir inan tarzdr. Adaleti bu dnyada salama iddiasndadr. lmszlkle ilgili reti Yahudilerce hibir zaman tamamen kabul edilmi deildir. Ortaan en byk Yahudi mtefekkiri olan Maimonides lmszln gayr ahsi olduunu iddia eder ki bu gr hemen hemen ahiretin reddi anlamna gelir. Bu noktada Ali zzet Begovi Yahudilerce lanetlenmesine ramen Yahudilii en iyi anlayan filozofun Spinoza olduunu iddia eder. (Bknz. Dou ve Bat Arasnda slam sf.275 /Ali zzet Begovi) Belki de bu sebeple dnyevi hayat ierisinde olduka kullanl ve retkendir de. Nitekim tarihte byk filozoflar, mucitler, yazarlar ve ticaret erbab hep Yahudilerden kmtr. Yine Ali zzet Begoviin savyla Yahudilik dnyevi karakteri sebebi ile her zaman kltre itirak etmese de uygarla her zaman itirak ederler. Ama gzlerini yeryzne evirmenin beeri ilerlemenin tesinde dezavantajlar da vardr ki o da hesap ve ceza anlayndan uzak
45
Fikir Platformu
olmann getirdii zulme ak, menfaati bir hayat tarzdr. Bu noktada Yahudilik belki de kan bana sahip olduu materyalizmin ve pozitivizmin hastalklarn paylar. Yine dier semavi dinlerden farkl olarak bu dinin rksal stnle dayal inan sistemine sahip olmas da olduka sorunludur. Aslnda dier dinlerin de birbirini kabul etmedii ve karmaktan ok da holanmad ak olmasna ramen Mslmanlk ve Hristiyanlk bu karmama halini inan temeli zerine kurarken Yahudilik rk temeli zerine bina eder. Yahudilikte Yahudi olmann temel art Yahudi rkndan olmaktr. Yahudi rkndan olmayan bir insan Yahudilik inancna sahip olamaz. Yahudi rkndan olmak iin ise annenin mutlaka Yahudi olmas gerekir. Dolays ile Yahudi bir kadn ile evlenmeyen bir erkek Yahudilie ihanet etmi saylr Yehovann setii Yahudi rk ve bu rka dost ve yardmc olanlar makbul saylrken bunun haricinde kalanlar tm rk fikirler gibi tekini tehlikeli grr ve dlar. (Yine Talmut dier rklara muamele hususunda insan dehete dren ifadelerle doludur.) Bunun anlam eski zamanlarda aireti bir din anlay amzda ise modern bir airetilik olan Faizmdir. Burada kendisini Yahudilik inancna hi bal grmeyen Siyonistlerin dahi dinsel sylemleri kullandn seilmi rk, vaad edilmi topraklar gibi Yahudi dini ile ilgili temalara sndn gzlemleriz. Irk bir dnce tarz dinin getirdii moral g ile desteklendii zaman ok daha tehlikeli olur. Tm bu dinsel grntnn altnda tl kaldrdnz zaman ortaya kan kaba bir rklktr aslnda. Yine bu noktada neden srail devletinin uygulamalar ile Nazilerin zulmleri bu kadar birbirine benziyor sorusunun da cevab ortaya kar. Nazizm erken hayata geirilmi srail ruhudur. Yahudi ulusu srailin kuruluu iin doru ulustur nk Yahudi kimlii ve srail ulusu tarihsel aclar ve rksal zulm grmlk zerine bina edilmitir. Ve tm maduriyet ideolojileri gibi dlayc, tekine kar tehdit algs ierisinde var olmakta hatta bir arada olabilme gcn bu tehdit algsndan beslemektedir. Belki kinci Dnya Savann bittii yllarda yaanan katliamlarn etkisi ile byle bir maduriyet ideolojisinin olumamas mmkn deildi ama bu ideoloji bir ulus ve rk iin kurucu faktr haline geldiinde kullanl olduu kadar patolojik bir durum da dourdu. Zaten ulus devlet olmak znde dier uluslar dlamak ve rk hassasiyetlere dnmek gibi bir hastal tar. te yandan bir de yle dnelim bir A ahs srekli olarak yle bir sylem tutturmu olsun. Ben mrm boyunca hep ac ektim, zulm grdm, babam dvd, retmenim kulam ekti, dier retmenim snftan att, kocam yapmadn brakmad komularm ihanet etti. Bir tane bile dostum olmad hepsi bana zulmetti. Srekli tekrar eden ta bebekliine kadar inen bir maduriyet sylemi Yolda bir oyuncak dkkan grse ocukluk sefaletini hatrlyor, sofrada tuz grse yemein tuzu yznden babasnn kulan ekmesi aklna geliyor, durmadan ve durmadan gemiindeki aclarla beraber yayor. stelik bu maduriyet syleminin asl da vardr. A ahs gerekten bunlar yaamtr. Yanl olan kendi kimliine dair tm hatralarnn bu maduriyet sylemi zerine kurulu olmas, zulm ve aclar sadece kendi ahsna zg bir hal haline getirmesidir. Byle anakronik bir tarih anlay ne kadar salkl bir kimlik dourabilir. Srekli tehdit altnda, zulm grm bir rksnz. Yahudi kimliini byk oranda srekli tarihsel aclar zerine
46
Fikir Platformu
kurmusunuz. Msrdaki zulmler, Endlsteki katliamlar, Nazi mezalimi Oysa her ulusun tarihinde bu tr aclar var. Ama sanrm bizde bu aclar srekli sylemletiren bir tek Nihal Atsz tarz vulgar milliyetiler kald. Orta Asyada inliler katletti, Anadoluda Bizans bizi yedi bitirdi, yedi dvel bize dman gibi Eer srekli gemiindeki aclarla yaayan hi durmadan bunu dillendiren bir insan ile kar karya olsa idik bunu hastalkl bir durum olarak grr bu kiinin tedavi grmedii srece normal bir hayat sremeyeceini dnrdk. Halbuki modern dnya dolabndaki cesetlerin de getirdii bir vicdan azab hissi ile durmadan ve durmadan tekrar eden bu maduriyet hikayelerini ve paranoid korkular, bu korkularn sahipleri ile beraber paylayor. Irakta bir buuk milyon insan ldrlyor, Filistinden milyonlar kovalanp saysz insan katlediliyor ama ne Irakllarn akan kan ne de srail devletinin zulmleri antisemitizm korkularnn glgesinden kurtulup grlebilir hale geliyor. Saylara dklrse son 15 yl ierisinde yeryznde ne kadar Bosnal, Arap, Afrikal ya da Afgan ldrld. Peki katliam ve soykrm deyince neden hala bizlerin aklna gelen yegane isim Nazi kamplardr hala. stelik katliam ve zulm makinalar her gn ve her gn kendini yeniden retirken. srail varln ve gcn, Amerikann kar dzeninden ve sahip olduu rka dayal din anlayndan ald kadar tarihsel aclar zerine ina ettii bir psikolojik halden de besliyor. Dolays ile Yahudi halkna ve modern dnyaya srekli telkin ettii sylem u: Bizler hep katledildik, ok aclar ektik, varlnz korumak iin durmadan savamal gerekirse en lsz g yntemlerine bavurmalyz! Ki zaten 27 Aralktan beri bizleri dehete dren bir ekilde bu ifadeleri hem Olmertten hem Livniden hem de baz Yahudi dini liderlerden okuduk. Bu korkunun ne kadar sahici ne kadar bir iktidar salamlatrmaya ynelik ilevsel bir durum ifade ediyor bilinmez ama muhtemelen srail dnda yaayan pek ok Yahudi ailenin de korkularna, gvensizlik duygularna ve sraili kendileri iin yegane snacak liman grmelerine sebep olmakta. srailin alnt topraklar zerine yllarca zulmle ina ettii bu devletin sonu gelmez sava ideolojisine ramen hala her yl dnyadan binlerce g almas baka trl nasl yorumlanabilir ki? Bir durumu tahlil etmek ne yaanan aclar yok ediyor ne yaplan zulmleri merulatryor. Belki burada artk insanln srailin propagandasnn etkisinde kalan halklara sylemesi gereken tam da gemi aclar ierisinde korkularla yaayan kendi korkularn ocuklarna alayan komumuza sylememiz gereken ile ayn: Yeter artk gemiteki aclarnn ierisine hapsolmu bu hastalkl halinin tedavi edilmesi zaman geldi. Hastalnla hem kendi ocuklarna ac ektiriyor hem de etrafna zarar veriyorsun!
47
Fikir Platformu
Krtlere Trke bir tavsiye(Mustafa Akyol) Trkiyeli Krtler, her demokratik lkede olmas gereken hak ve zgrlkleri mi istiyor sadece? Yoksa asl hedefleri, ille de grup haklar diye srar ederek, kendilerini nce ayr bir halk, sonra da ayr bir ulus olarak tanmlamak, zaman gelip artlar elverince de ayr bir ulus-devlet kurmak m? Bu ikisi arasnda epey fark var. Demokrasiye ve zgrle inanan Trklerin birinci kka taraftar olduuna kuku yok. Bylesi idealist deerleri olmayan, meseleleri ancak kendi yksek menfaatleri asndan deerlendiren devlet bile, salt pragmatik sebeplerle de olsa, hak ve zgrlkleri kabul etme noktasna geldi. Bu, birinci kk, yani hak ve zgrlkler ile zm kolaylatryor. Ancak eer Krt milliyetilerinin kalbinde yatan aslan ille de ikinci k, yani uzun vadede bir Krt ulus-devleti ise, iimiz zor. Aslnda sorunumuzu zecek ve kimsenin burnunu kanatmayacak olsayd, bylesi bir taksim formlne ben kendi adma raz olurdum. Ancak durum o kadar basit deil. Krtlerin lke geneline dalm, nfusun iie gemilii ve muhtemel bir blnme durumunda karlkl kprecek olan etnik milliyetiliklerin iddeti, taksim senaryosunu ok tehlikeli hale getiriyor. Hindistann blnmesinin ve Yugoslavyann paralanmasnn ne kadar kanl olduunu hatrlamak, yeterince uyarc. Onun iin Krtlere, zellikle de milliyeti Krtlere, ak szl bir tavsiyede bulunmak istiyorum. Eer kendileriyle ayn kimlii tayan bir ulus-devlet ats altnda yaaynca dertlerinin biteceini, balarnn ge ereceini sanyorlarsa, yanlyorlar. Trkiye, bunun apak bir rnei. Bu lkede haklar devlet eliyle inenmi, devlet bykleri tarafndan aalanm, tehdit edilmi ve ezilmi milyonlarca Trk var. Trk olmak, niversite kapsndan geri evrilmekten, susuz yere hapse atlmaktan veya ikence grmekten kurtarmyor kimseyi. Bu zulmlerden sorumlu adamlarn Trk olmas da, onlarn madur ettii Trklerin yarasna derman olmuyor. Darbeci generalin, ikenceci polisin veya masumlar mahkum eden hakimin yaptklar, bu adamlar bizim anadilimizi paylayor diye, biz Trklere daha bir tatl, sevimli, katlanabilir gelmiyor. Ayn ekilde despot bir Krdistanda yaamak da Krtleri mutlu etmeyecektir. Trkiyedeki Krt hareketine egemen olan ve kendinden baka hi bir alternatife hayat hakk tanmayan PKKnn tam da byle bir sistem kuracan kestirmek iinse kahin olmaya gerek yok. Emin olun, eer PKK hareketi bir gn bir devletin bana geerse, Krtler iin, Krtlere ramen diyerek bir devrim oligarisi yaratacak, kurduu sistemin de Ulu nderlikin etrafnda kmelenecek Beyaz Krtlerden bakasna hayr olmayacaktr. Bamszlklar ve devrimler zaten kanlmaz olarak bireysel haklar geri iter, halk ve onun nderlerini n plana karr. Bizim corafyada ise durum iyice beterdir. Baas, Nasr veya FLN (Cezayir) rneklerinde grld, Kuzey Irakta grlmeye balad gibi
48
Fikir Platformu
Demek istediim yle de zetlenebilir: Biz Trkler, bu otoriter ulus-devlet filmini grdk. Hi tavsiye etmeyiz. Kaybettirdikleri, kazanmlarndan byktr. Ve akln yolu, yeni savalar ve atmalarla yeni ve ham ulus-devletler yaratmak deil, elde olan olgunlatrp demokratikletirmektir. Trkiye ise bu demokratikleme yolunda zaten epey mesafe alm durumda. Krtler, enerjilerini bunu bozmak yerine dzeltmeye harcarlarsa, bakalar kadar kendilerine de iyilik etmi olacaklar.
49
Fikir Platformu
Milli Menfaatler Ahlaktan nemli midir? (Mustafa Akyol)
nceki hafta bir haber kanaln izliyordum. Konu, tiyatrocu Atilla Olgan itiraf ettii ve byk grlt koparan esir Rum askerini ldrme olayyd. Sunucu, stdyo konuu olan uzmana, bunun ulu orta ifade edilmesi Trkiyeyi ok zor durumda brakt, deil mi diye sordu ve ardndan una benzer bir ey dedi: Savata byle eyler olur, bunlar byle kp ortada kp sylemek ise Trkiyenin milli menfaatlerine aykdr. Ekranlar banda bu sunucuyu izleyen pek ok kii, bu gre hak vermi olabilir. nk biz, Trkiyenin milli menfaatlerinin, Trkiyenin ayplarn rtbas etmeyi gerektirdiine inandrlm bir toplumuz. Oysa bu ezberde ciddi bir sorun var. Sorun, bu ezber sahiplerinin empoze ettii deerler hiyerarisinde. Buna gre, devletin ve milletin biz vatandalar iin en yce deer olmas arttr. Hak, adalet ve drstlk gibi ahlaki deerler ise ikinci plandadr. Devlet ve millet, bu deerleri koruduu ve sahiplendii lde kymetli deildir. Aksine, sadece onlara mensubiyet tadmz iin kymetlidirler. Ve o kadar kymetlidirler ki, onlar uruna sz konusu ahlaki deerler kolayca gz ard edilebilir. Byle dnmeye alm bir zihin, ahlaki deerleri stte tutan insanlar anlayamaz. Onlarn ya gafil ya da hain olduklar sonucuna varr. Mesela lgatmza yakn zaman nce giren vicdani reti ele alalm. Bu yolu tutan insan, benim inancmda veya felsefemde hangi gereke ile olursa olsun iddete yer yoktur demekte ve bu yzden askerlik yapmay reddetmektedir. (Onun yerine de bir baka kamu hizmetine koulacaktr.) Eer biz onu yine de kulandan tutup askere gtrrsek, milli menfaatler senin ahlaki kstaslarndan daha nemlidir arkadam demi oluruz. yi ama devlet ve millet gibi politik ve sosyolojik kavramlar, neden hak, adalet ve drstlk gibi evrensel deerlerden daha stn olsun? Neden herkes byle dnmek zorunda kalsn? Buna zorlanan bir toplum, toplum deil, garnizon olmaz m? Dahas, eer devleti ve milleti bu ahlaki deerlerden stn tutar isek, o zaman sz konusu devleti ve milleti nasl iyiletirebilir, nasl daha erdemli hale getirebiliriz? rnein ikence yapan devletin suunu yzne vurup ona hesap sormadka, aksine kol krlr, yen iinde kalr dedike, devleti ikencecilikten nasl vazgeebiliriz?
50
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Gerekte, devlet ve milleti, uruna her eyin feda edilmesi gereken birer feti haline getirmenin aslnda ne devlete, ne millete ne de bireylere faydas yoktur. Aksine, bireylerin bu fetileri aan bir deerler sistemine sahip olmas gerekir ki, dnp de devleti ve milleti eletirip dzeltebilisinler. Kendilerini riske atarak bu ie girimeleri ise, vatan hainlii deil, aksine vatanseverlik iareti saylmaldr. Amerikal siyaseti Robert Kennedynin zamannda dedii gibi; en sert eletiriler, ounlukla idealizm ve vatan sevgisi ile el eledir. Bizde Cumhuriyetin bandan beri i dman saylan liberallerin, solcularn, Krtlerin ve mtedeyyin Mslmanlarn rejim muhalifliini biraz da byle anlamak gerek. Ancak bu gruplarn, zellikle de ilk nn fark etmesi gereken bir ey daha var: Trkiye fetiizmini i edinen i gler olduu gibi, Trkiye dmanln meslek edinen d gler de mevcut. Birincisine kar koyarken ikincisinin yrngesine girmemeye dikkat etmek gerek. Tm bu farkl g merkezleri arasnda salam durmann tek yolu ise, zihinsel ve vicdani ibremizi hak, adalet ve drstlk gibi evrensel deerlere evirmektir. O zaman hem lkemizin kirli amarlarn ortaya karp onu adam akll eletirebilir, hem de ona hakszlk yapanlara kar ilkeli bir duru sergileyebiliriz. Her ikisinin de fazlasyla gerektii bir devirdeyiz zaten.
51
Fikir Platformu
Ax! Welate min Ah! vatanm(Mehmet Ylmaz) Barollerini Bruce Willis ve Haley Joel Osmentin paylatklar Altnc His adl unutulmaz film birbirinden arpc sahnelerle dolu. Ancak hi kimsenin aklndan gitmeyen bir kare varsa o da Anna Croweun (Olivia Williams) elinden kocasnn alyansnn yere dt ve kendini canl zanneden Dr. Malcolm Croweun (Bruce Willis) oktan ldnn (seyircilerle ayn anda) farkna vard sahne. Filmin senaristi M. Night Shyamalan l insanlarla canllar bir arada, ayn evde, ehirde yaatmak iin ilgin bir zm bulmutu : ller canllar grebiliyor ama onlar tarafndan grlemiyorlar ve tabi duyulamyorlard. te szn ettiimiz sahnede Dr. Malcolm Crowe bu korkun duyguyu tecrbe ediyordu : Yok saylmak. Bir insan iin tahamml hakaretten daha zor bir ey varsa o da yok saylmak. Fiziksel bir saldrya uramak bile yok saylmaktan daha kolay. Bir an iin Shyamalann atmosferinde farz edin kendinizi : Aynaya baktnzda kendinizi gremiyorsunuz, eyalarnzn zerini yava yava toz kaplyor Sevdikleriniz yokluunuza alm, siz onlar gryorsunuz ama onlar sizi grmyor. Komularnz size selam vermiyor. ocuklarnz sizi armyor yere dnce Bu duruma maruz kaldnzda var olduunuza kendinizi ve evrenizi ikna etmek iin bir eylerin yerini, eklini deitirmeye alabilirsiniz sz gelimi. Ancak uzun
52
Fikir Platformu
sre bu durumu yaayan bir insann ldrmas hatta cinnet geirerek saldrganlamas bile beklenebilir. Yok saylmann bedeli Hapishanelerdeki tecrit hcrelerinde mahkumlarn akl salklarn yitirmeleri, uzun sre isiz kalan insanlarn evreleriyle ilikilerinin bozulmas hep bu yok saylma denen bir tr pasif saldrnn sonular. Var olma istei yle gl bir istek ki insan eer sevilmiyorsa nefret edilen, korkulan biri olmaya bile raz. siz gsz, yer edinememi genleri gzlediimizde de teorimizin dorulandn gryoruz : Srf elinde sallad bayran renkleri baka bir futbol takmn temsil ediyor diye Mslman, Trk, hemehri ve yat olan iki insann birbirlerine talar, sopalar hatta dner baklaryla saldrmas baka nasl aklanabilir? Aalara, hel duvarlarna yaz yazan, telefon kulbelerine, otobs duraklarna saldran insanlarn imdat ln duymamak ne mmkn? Hey! Bana bakn! Ben varm ve buradaym! Beni yok saymayn artk! Ben bir hazine idim, bilinmek istedim diyen iradenin sfatlarnn tecelligh olan kullar yok saylmay nasl hazmedebilirler? Yunanistanda yaayan Trkler bir Yunan devlet adamnn azndan Yunanistanda Trk yoktur, onlar Osmanlnn zorla Mslmanlatrd Yunanllardr lafn duyduu zaman ne hisseder? Trk Tarih Kurumu bakan Halaolu Alevi Krt yoktur, onlar aslnda dnme Ermenilerdir diye konutuunda krlm olan kalplerin tamiri bir insan mrne sabilir mi? Ulus-devlet amaz Osmanl olmann dedelerimize ve ninelerimize salad en byk lks belki de var saylma - devlet tarafndan olduu gibi kabul edilme lks idi. Zira Osmanl devletinin kurucular din ve etnik aidiyetlerin son derecede dinamik ve duygusal (=mantk d) yaplanmalar olduunun farkndalard. Ulus kavram gibi bir aidiyet duygusunun strateji ve mantk erevesinde kurulmu, souk, kat bir kurum olan devlet ile ilikilendirilmesinin yanlln anlamlard. Bu balamda Roma veya Osmanl gibi yaplanmalarn sahip olduklar siyas zeky gnmzn ulus-devletlerinde bulamyoruz. O siyas zek ki byk imparatorluklarn geni corafyalara ve byk olduu kadar heterojen halk kitlelerine asrlarca hakim olmalarn salad. Hem de bugnk teknolojik imknlara sahip olmadan. Daha ak bir deyile farkl dinden, rktan ve etnik kkenden insanlar bir arada yaatma kapasitesi diye tanmlayabileceimiz bu siyas zek adalet-ihsan eksenine dayanyordu. Ulus bilinci kamulatrlabilir mi? Ulus algsnn devlet kurumu ile ilikilendirilmesi gerekte sorun retebilecek bir yaklam. Bir ulusun fertleri arasnda ulus algs blgeden blgeye deiebilir. Bu alg zaman iinde de evrim geirebilir. Mesel Trklk kimileri iin daha ok coraf bir ba iken bakalar iin kan ba ile ne geebilir. stanbulda
53
Fikir Platformu
yaamayan bir ok Trk iin Yahudi Trk veya Hristiyan Trk ifadeleri anlamsz olabilir. stelik bu alg nmzdeki onyllarda da deiecek toplumun kendisi gibi. O halde devlet ile halkn ilikilerini ulusal aidiyet zerine oturtmak eninde sonunda gerginlik retecektir. Pascal Salinin Libralisme adl kitabnn 11ci blmnde belirttii gibi : 20ci yzyl banda devletiliin altn a diyebileceimiz bir dnemde milliyetilik ve rkln dorua trmanm olmas rastlant olabilir mi? Ulus bir toplulua ait olma duygusundan doar. te bunun iin ulus devlet anormal, mantk d bir oluumdur. Duygular kamulatrlamaz. Her kamulatrmada olan yine olur : Devlet kendi yararna bir tekel kurar ve onu savunur. Bunu savunmak iin yerel farkllklara, zel kimliklere sava aar Bunun rneklerinden biri de Fransada 19cu yzylda Cumhuriyeti eitlik adna yerel dillerin yok edilmesidir. Ulus devlet [ayn zamanda] kiiletiriliyor da. Tabi bu ulus ile devletin aynlatrlmasn da kolaylatryor. Mesel Fransa karar verdi veya Fransa ihracat yapt deniyor Aslnda btn bu aynlatrma abalarnn bir amac var o da ulusun devlete ait olduu fikrini insanlara kabul ettirmek Barts sorunu ve Krt Sorunu Krt Sorunu terimi tuhaf bir lf. Adeta sorun Krtlerin Krt olmasndan kaynaklanyormu gibi bir nkabul ieriyor. Maynl bir kelime gibi, her an elimizde patlamaya hazr. Hava kirlilii sorunu, trafik sorunu, Byle bir baka maynl ifade de Barts sorunu. Sanki sorun insanlarn ban rtmesinden geliyormu gibi. Dindar Yahudilerin ve Hristiyanlarn da balarn rttn ve Osmanl topraklarnda bunu asrlarca yaptklarn hatrlarsak bu iki sorun arasnda bir benzerlik dikkati ekiyor : Krt Sorunu Krtlerden mi kaynaklanyor yoksa z Trk olmayanlarn, Trk vatannda bir hakk vardr; o da hizmeti kle olmaktr diyen zihniyetten mi? (Trkiye Cumhuriyetinin ilk adalet bakan olan Mahmut Esat Bozkurt, Anadolu gazetesi 18 Eyll 1930) Barts sorunu ban rtenlerden mi kaynaklanyor yoksa kamusal alan kavramndan m? Vatandalarn belirli kalplar iine sokma abas olan devletlerin farka tahammlleri azalyor. Zira bireysel ve yresel farkllklar rejimin ulusu kamulatrma projesinin yrmediini spat ediyor. Bu aynlatrma-standart Trk yaratma projesine her muhalefet rejimin dman oluyor: Ermenilerin kiliselerini tamir etmeleri engelleniyor, Hristiyan vakflarn mallarna el konuyor, Aleviler yok saylarak Snni nfus iinde asimile ediliyor, Krte yasaklanyor, Bartl kzlar niversitelere sokulmuyor.
54
Fikir Platformu
Bir yandan %99.99u Mslman bir lkeyiz diyerek Alevilerin fark yok saylrken dier yandan laiklik adna namaz klanlar potansiyel fanatik olarak gsteriliyor. Gayr Mslimlerden geriye kalanlar gayr-snn, onlardan arta kalanlar da dindar ve modern olarak ayrd ediliyor. Byk resim Bize bu sahte sorunlar dayatanlarn istedikleri adan bakmak yerine bir adm geri atarak resmin tamamn grdmzde unun bilincine varyoruz : Mslman, Hristiyan, Krt, Ermeni, erkes, ban rten rtmeyen bir sr insan ayn ailede, apartmanda, i yerinde yayor, alyor, evleniyoruz. Gnlk hayatlarmzn GEREK SORUNLARI birbirine benziyor : Karnmz doyurmak, Kiramz demek, ocuklarmza bizimkinden daha iyi bir hayat salamak. Adna devlet dediimiz ve kendi ilerimizi grmek iin kurduumuz bir kurum her gn gezindiimiz yollara, ar, pazar ve meydana bir takm krmz izgiler ekiyor : Ne Mutlu Trkm diyenler ve demeyenler hatt, Ban rtenler ve rtmeyenler hatt, Ermeni olduunu aktrmayanlar ve tekiler hatt, . Bir bakyorsunuz ki eniteniz birinci izginin, kuzeniniz ikinci izginin arkasnda kalm! Peki biz bu krmz izgileri hi izmeseydik daha iyi olmaz myd? Temel ilke, kurucu prensip, olmazsa olmaz gibi isimler verilen bu krmz izgiler usuz bucaksz bir zgrlk alann bir satran tahtas gibi karelere blyor. Gerekte bir zenginlik olan renkli kimliklerimiz yznden biz sradan insanlar kurallarn bilmediimiz bir satran oyununun piyonlar oluyoruz. Komplo teorileriyle glgemizden korkar hale geliyoruz. Kimliimizin derdi devletimizi neden gerdi? Gece yars bildirisinde sylenen Ne Mutlu Trkm demeyen herkes Trkiye Cumhuriyetinin dmandr ve yle kalacaktr szn kaleme alanlar bizleri omuzlarmzdan tutup silkelemek, hey dostum, sen Trksn! sen Trksn! demek istediler belki de? Yeni anayasada kime Trk denecei de ateli tartma konusu oldu. Kimlik kavram gerekte son derecede psikolojik hatta mahrem bir olgu. Buna devletin organlarnn karmasnn ve lkenin bu kadar gerilmesinin sebebi nedir? Bir kere kimlik bir dert, bir sorun bile deil biroumuz iin. Kimlik bir sre. nsann kendini aray sreci. Gelecee ve gemie bak tarz. Anne tarafndan Arnavut, baba tarafndan erkes olan bir Trk hem Kafkas hem de Balkan halklarna yaknlk duyabilir. Oralara hi gitmese bile dnleri, yemekleri
55
Fikir Platformu
onlarnkine benzer. Ayn Trk Orta Asyaya hatta srf Trke konutuklar iin Sibiryada yaayan Yakut Trklerine de sempati duyabilir. u halde Anadoludaki Ermeni kiliselerine Mslman bir Trkten farkl duygularla bakan bir Ermeni kz neden Trkiyenin dman olsun? Neden bir erkes doktor veya Krt mhendis Orta Asyadan gelen atalarmz diye konumak zorunda kalsn? Mbadele yllarnda Yunanistandan kopartlan Trklerin Yunanca konumalar, o mzikte ve mutfakta kendilerini bulmalarndan daha doal ne olabilir? Ve buna devlet neden karr? Hangi insanlarn kimlikle bir problemi olabilir? Kimlik Sorunu, Barts sorunu ve Krt Sorunu gibi deyimler hastalkl, arpk bir dnya grnn rettii YAPAY SORUNLARIN ifadesi. Bunlar virsl, maynl, her an sirayet edebilecek veya patlayabilecek ifadeler gibi azam dikkatle kullanmalyz. Bu tr fikir kirliliklerinin lkemize verebilecei zararlar daha iyi kavramamz asndan Trk Solu Dergisinde yaynlanan Krt istilas adl paranoyak makaleye ve izdikleri haritalara baklabilir. Balangta deindik, var saylmak, dikkate alnmak, sayg grmek insan olarak hepimizin temel bir ihtiyac. Bu saygy ailemizden, iyerimizden, komularmzdan bulamadmz zaman ne olur? Ortaya iyi, gzel ve doru adna bir eser koyamayan insanlar lm atalarnn rm kemiklerinde bir teselli, bir snak ararlar. Kendimi kenarlar kaln izgilerle izilmi bir emberin iine hapsetmek istiyorum diyen, kimlii bir alglay sreci olarak deil de bir snak olarak gren insanlar iin gerekten bir dert olabilir bu kimlik konusu. Szn ettiimiz insanlar dnda kimlik problemi olanlar ulus-devlet modeline smsk yapan oligari ve onun teorisyenleri. Liberal Dnce Topluluundan Mustafa Erdoann bir makalesinden aldmz ulus devlet modelinin zayfln dile getiren u satrlar okunmaya deer : Esasen modern devletler esas olarak ulus temelinde kurulmu olan devletlerdir. Uluslar ise hibir yerde verili gereklikler olmayp devletlerce u veya bu lde ina edilmi kolektif kimliklerdir. Bu ina sreci devletin egemenlik alanndaki btn halklarn ve topluluklarn etnik ve kltrel bakmdan homojenletirilmesini zorunlu klmtr. Modern ulus devletin bu zelliinin, toplumun ounluundan etnik, kltrel veya din olarak farkllaan topluluklar iin bir dezavantaj oluturduu aktr. Bu durum, tabiatyla sz konusu grup veya topluluklarda genel toplumdan farkl olduklarna dair bir kimlik bilinci yaratm veya zaten var olan bu bilinci pekitirmitir Trkiye Cumhuriyetinin kurulduu yllarda btn Avrupa milliyetilik akmlaryla sarslyordu. mparatorluklar blnyor, yeni kurulan devletler tarihte hi var olmam milletler oluturmaya alyorlard ulus devletlerini meru klmak iin. Atatrk ve alma arkadalar Avrupa faizminin temsilcileri olan Mussolini ve Hitler ile adat. Bugn Tayyip Erdoan veya Abdullah Gl nasl piyasa
56
Fikir Platformu
ekonomisi ve kreselleme dnda hareket edemezse Atatrk de o atmosfer dnda hareket edemezdi. Mesel 1870lerde talyann bamszl iin mcadele eden talya halklar (Sicilya, Lombard ve Venedikliler) Prusyann Fransay yenmesinden faydalanarak Fransz ordusunu lkelerinden dar attlar. Ancak birlemeden sonra yle akna dnmlerdi ki Mark Twainin alaylarna bile maruz kaldlar : talya politika piyangosundan bir fil kazand ancak onu nasl besleyeceini bilmiyor!. Garipliin farknda olan Milli Kurtulu Hareketi liderleri daha gerekiydi : talyay yarattk, sra talyanlar yaratmada! Samsuna bir gne gibi doanlar, Trk milletini yoktan var edenler de acaba demiler midir Trkiyeyi yarattk, sra Trk Milletini yaratmaya geldi diye? Peki yeniden yaratlmak istemeyen, ALLAH tarafndan yaratlm olmakla yetinenleri ne yaptlar? Yok mu sayldlar? Lazlar, erkesler ve Krtler nasl yok oldu? Atatrk 1 Mays 1920 tarihli Meclis konumasnda, Meclis-i alinizi tekil eden zevat yalnz Trk, yalnz erkes, yalnz Krt, yalnz Laz deildir. Fakat hepsinden mrekkep (oluan) anasr- slamiyedir, samimi bir mecmuadr diyordu. Bugn ise bu mcadele okul ocuklarna Trk Kurtulu Sava diye retiliyor. Lazlar, erkesler ve Krtler yok saylyor. Aradan geen yllarda ne oldu? Atatrkn 1920de sarf ettii szler yle rastgele, durumu kurtarmak iin sylenmi szler deildi. Mill mcadelenin rengi daha batan belirlenmi, yeni kurulacak dzende slamn rol ve Krtlerin yeri de siyah mrekkep ile beyaz kat zerine defalarca yazlmt. Acaba Atatrk ve dava arkadalar ulus devlet projelerini halktan gizlediler mi? Mesel Can Dndarn Kzl tepeli kalpak adl belgeselinde anlatt gibi Staline ve komnizme gz krplmas sadece taktik ise slm kardelii de ayn kategoriye konabilir mi? Tabi bu soruya evet demek ayn zamanda Trkiye Cumhuriyetinin kuruluu srasnda halkn aldatld anlamna geliyor. Ortaya atlabilecek ikinci bir tez ise u : Bir ok bakmdan Osmanl saylabilecek bir devlet kurulacakt. Ama ngiltere ve Fransa, Halife sayesinde Mslman smrgelere liderlik edebilecek bir Trkiye istemedi, Lozanda bunun iin bastrd. Gerekten de Lozan sreci zerine yazlm bir ok eserde nnnn Avrupallarla zel grmeler yapt ve Atatrk ile telgraflat, btn bilgileri Trk heyetinin dier yeleriyle paylamad ynnde ayrntlar var. Demek ki elimizde iki ihtimal var : 1) Elit subaylar kargaadan istifade ettiler ve 1930 model Avrupa ulus devletlerini rnek alarak, halka ramen halk iin bir devrim yaptlar, 2) Osmanly kurtarmak iin yola km Osmanl subaylar Avrupann devlerine direnemediler Bat emperyalizminin denizar karlarn tehdit etmeyecek,
57
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Mslmanl ehliletirilmi bir devlet kurdular. (Hilafetin kalkmas, Diyanetin kuruluu, Millet kavramnn din anlamn boaltarak etnik ierik ile doldurulmas, Milliyetiliin devlet ilkesi yaplmas) Mill Mcadele ne kadar ulusald? Kurtulu Savann anayasas saylabilecek belgeler var. Erzurum ve Sivas kongre tutanaklar, savatan nce ve sava srasnda ekilmi telgraflar, gizli yazmalar Mesel mart 1919da toplanan Erzurum Kongresinde ne dendi? Ne kararlar alnd? 1- Trabuzon Vilyeti (Rize, Trabuzon, Gmhane, Giresun, Ordu) ve Canik (Samsun) Sancayla, Vilyt arkiyye nmn tayan: (Bayazd/Ar ili Erzurum, kuzey Bingl, Ki, Yusufeli ve Bayburdu iine alan) Erzurum, (Amasya, Tokat, arkkarahisar/ebinkarahisar, Sivas/Merkez Sancaklaryla) Sivas, (Siverek, Diyarbekir, Mardin ve Palu kesimini iine alan) Diyarbekir, (Adyaman, Malatya, Dersim/Tunceli, Harput/Elazizi iine alan) Mmretilazz, (Hakri ve Van illerini iine alan) Van, (Siird, Bitlis/Merkez, Mu ve Gney Bingl/Gen blgelerinden kurulu) Bitlis Vilyt ve bu saha dahilindeki (Erzincan ve Samsun gibi) Elviyei Mstaklle, hibir sebeb ve bahne ile, yekdierinden ve Camiai Osmniyyeden ayrlmak imkan tasavvur edilmeyen, bir klldr. ark-Anadolu Vilyetlerinde de, ekseriyyeti kaahireyi slmlar tekl eden; ve hars, iktisd tefavvuku Mslmanlara aid bulunan; ve yekdierinden gayrikaabili infikk zkarda olan Krtlerin yaad blgeler de anlarak Camiai Osmniyye ve etnik deil din anlam olan millet kavramna vurgu yaplyor. Ortada Trk milleti diye bir ey yok. Peki 4-11 eyll tarihlerinde yaplan Sivas Kongresinde ne kararlatrld? Aznlklarn her trl gvenlii salandndan siyasi egemenlik ve toplum dengesini bozacak ayrcalklar verilemez. Mondros Mtarekesi imzaland tarihte snrlarmz iinde bulunan, halk Mslman olan topraklar zerindeki tarihi, rk, dini ve corafi haklarmza sayg gsterilmesini ve bunlara aykr giriimlerin geersiz hale getirilmesini bekleriz Mill vicdandan doan cemiyetler birlemi, Anadolu ve Rumeli Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti adn almtr. Bu cemiyet her trl frkaclk cereyanlarndan, ahsi ihtiraslardan uzaktr. Btn Mslman vatandalar bu cemiyetin tabii yesidirler. Ne kongre kararlarnda ne de Atatrkn yapt al konumasnda Trk milleti diye bir sz yok. Trklkten bahis dahi yok. Yoksa bu ulusal bir mcadele deil miydi? diye sormak geliyor insann aklna. Aslnda mutlaka okunmas gereken baka baz belgelerde Trk ve Krt kelimeleri geiyor ama sylenenler bugn bize dayatlan resm tezlerle ok uyumlu deil : MDAFAA HUKUK CEMYET ERZURUM UBE KONGRESNE GZL RAPOR
58
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Trk ve Krdn kimlii Dou Vilyetleri tarihi Krt ile Trkn ortak faaliyetinin rndr. Bugn de Dou Vilyetlerinin kimlii, bu iki karde kavmin kimliinden ibarettir. () Dou Vilyetlerindeki Trk ile Krd ayrmak tabi deildir ve imknszdr. ktisad, din, kltrel bir surette birbiriyle i ie gemi olan Krt ile Trkn ayn zamanda akrabalk ve dier toplumsal sebeplerle de kanlan o kadar karmtr ki, bir Krt ayn zamanda bir Trkn days, halazadesi, damad, enitesidir. () Dou Vilyetlerinde Trk Krtsz, Krt Trksz yaayamaz. Musulun gneyinden balayarak Urfaya, Halepe ve Hazer denizinden Kk Asyaya kadar uzanan arazide Trkler ounluu oluturmakta ve Krt topluluklar bu iki izgi arasnda Trklerle karm bir halde bulunuyorlar. u tabiat ve arazi durumu dikkate alnrsa, gemite olduu gibi gelecekte de, Trk ile Krdn ayn tarih, ayn menfaat, ayn hayat sahibi olacaklarn kabul etmemek mmkn deildir. Bu kadar derin ve esasl balarla birbirine bal bulunan Dou Vilyetleri Trk ile Kurdunu ayrmak her ikisini de lme mahkum etmek demektir. () Dou Vilyetlerindeki slm varlnn devam, ancak Trk ile Krdn ittifakna baldr. Bu ittifak -her ne surette olursa olsun- bozulduu gn bizim iin kesin lm dakikalarna girilmi olur. 8 Haziran 1919* Vilyat arkiye Mdafaai Hukuku Milliye Cemiyeti Erzurum ubesinin 17 Haziran 1919 Kongresine verdii rapor. (Bekir Stk Baykal, s.45) *17 Haziranda toplanan Kongreye sunulan Raporun zerine Cevad Dursunolunun el-yazsyla 8 Haziran 1919 tarihi dlm. Sevres anlamas srasnda Krtlerin tutumu Krt Airet Liderleri Sevres antlamasn protesto ettiler. Yani Ankaraya verdikleri szleri tuttular, Avrupadan esen milliyetilik rzgrlarna kaplmadlar. Ayrntlar Mustafa Akyolun Trkler, Krtler ve Osmanllar adl makalesinden renelim : Anadoluda bunlar olurken, Avrupada ise baka bir gelime yaand. Osmanl miras zerinde paylam kavgasnn verildii Sevr Konferansna, milliyeti entelektellerden oluan bir grup Krt temsilci de katld. Balarnda Osmanl ordusunda grev yapm bir Krt olan erif Paa vard. Amalar Ermenilerle anlaarak bir Krt Devleti kurmak iin Avrupal devletlerden onay almakt. Austos 1920de imzalanan Sevr Antlamasnn 62. maddesi, Krtlerin youn olarak yaad blgelere yerel otonomi verilmesini ngryordu. 64. madde ise Krt halklarnn Trkiyeden bamszlk elde etmelerinin yolunu ayordu. Ne var ki Jn Krtler, Avrupal diplomatlardan aldklar destein bir benzerini gneydou Anadoluda bulamad. Krtler arasnda bu habere duyulan iddetli tepki, Parise bir seri telgrafn yollanmasna sebep oldu. Bu telgraflarda Krtlerin Trklerden ayrlmak istemedii, iki halkn soy ve din itibaryla karde olduu savunuluyordu. Erzincandan 10 ayr Krt airet lideri, Fransz Yksek Komiserliine, erif Paann hareketlerini protesto eden bir telgraf yollad. Benzer telgraflar Ocak 1920de, Milli Misakn kabulnden iki gn nce, Osmanl Parlamentosuna da yolland. Mart 1920de slami dayanmay vurgulayan ve Krtlerle Trkleri ayrma abalarna kar kan bir deklarasyon, 22 Krt airetinin lideri tarafndan imzaland.
59
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu ehitlerimizin kan helal mi? Yaznn banda insanlar yok saymann pasif bir saldrganlk olduuna ve buna maruz kalan insanlarn iddete ynelebileceine deindik. zleyen paragraflarda ulus kavramnn kamulatrlamayacan, ulus devlet modelinin mevcut sorunlar zmek yle dursun yenilerini eklediini anlattk. Kurtulu Savann kazanlmas Trkiye Cumhuriyetinin kuruluu iin olmazsa olmaz bir kouldu. Bu savan kazanlmas iin gereken ittifak Osmanllkta bulundu. Osmanl Devleti belki resmen yklmt ama Osmanl vatanda olarak domu milyonlarca insan hayattayd. Kurtulu savann savalar Osmanlyd. Bugn lkemiz gemite verdii ancak sonradan tutmad baz szlerin skntsn ekmekte. En youn biimde gndemi igal gelen Barts sorunu ve Krt Sorunu unlar akla getiriyor : 1) Krt ehitler Krtenin yasaklanacan, torunlarnn Varlm Trk varlna armaan olsun, Ne mutlu Trkm diye haykrmak zorunda kalacan bilselerdi yine canlarn verirler miydi bu vatan iin? 2) Kurtulu savanda len ehitler yeni kurulacak devlette kadnlarn bartlerinin yasaklanacan bilselerdi gene hayatlarn feda ederler miydi? lmeden nce onlara Trkiyede namaz klmann, Kuran kurslarnn, mescitlerin, ilah okuyan kzlarn sorun haline getirilecei sylenseydi ayn gnl rahatlyla lebilirler miydi? Eer bu sorulara samimiyetle evet diyemiyorsak ehitlerimizin de haklarnn helal olduunu syleyemeyiz. Bu Mslmanlar iin ok tehlikeli bir durum arz eder. Zira vefa borcu baka borlara benzemez. Vefa hamd duygusunun tecellisidir. Hamd etmek ise insan irkten korur. Welate Min Dibejin ku zor e diltezin ji bo welat Tu car xelasnabe ev iroke ewat Ez bibinim bi are xwe carkedin welate xwe Ez bibinim bajare xwe newal iyayen xwe Welate min, ax pir dre, welate m ikerba dile min Ax welate min, ax welate min Pir dur e welate min VATANIM Diyorlar ki zordur, vatan iin yrek szs Hi bir zaman bitmez bu ateli (ackl) hikaye Ben greyim gzmle bir daha vatanm Ben greyim ehrimi, vadi ve dalarm Vatanm ah ok uzaktr, vatanm yreimin acsdr. Ah vatanm, ah vatanm ok uzaktr vatanm.
60
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Bu yaz Haydar Eren ve Mehmet Ylmazn ortak projesidir. Destekleyici videolar kemalizm : yanlis giden neydi http://youtube.com/watch?v=Mu-eSm_MY2A kurtler de bizim soydasimiz http://youtube.com/watch?v=8iu3O-CTyHs Dndrc yazlar zm ortak deerlerde (Mustafa Akyol) Salata (Tark Suat Demren) Kurtulu Savanda Krt Politikas (mer Grcan) Tarihsel Trk-Krt ittifak (Hasan zgne)
61
Fikir Platformu
Atatrk Krt Meselesinde Yanld(Mustafa Akyol)
Diyarbakrda yaynlanan Diyarbekir isimli gazetenin 6 Eyll 1932 tarihli saysnda, Atatrkten u alnt yaplyordu: Diyaribekirli, Vanl, Erzurumlu, Trabzonlu, stanbullu, Trakyal ve Makedonyal, hep bir rkn evlatlar, hep ayn cevherin damarlardr. Atatrk bu sz bir Diyarbakrl gazeteciye sylemiti. Bahsettii rkn Ouz Trk olduunu da vurgulamt. Gazeteci, Atatrkten duyduklarn zetleyerek yle yazyordu: Ben Trk elinin kahraman bir bucandanm, yazk ki oraya Bekir Diyar diyorlar. Fakat biz diyarmzn ne olduunu biliriz. Bizim diyarmz Ouz Trkn has konadr, biz de bu yce konan ocuklaryz Trk eli byktr ve yer yznde yalnz o byktr. Her yeri dolduran Trktr. Ve her yan aydnlatan Trkn yzdr Dirliin ne olduunu anlatan da TRKtr, alalm. te bu, Kemalist Cumhuriyetin yetitirmek istedii ykselen yeni nesil idi. Herkes byle Trklk cokusuyla dolup taacak, birlik ve beraberlik iinde aydnlklara koacakt. Gelgelelim, toplumun realitesi buna tam uymuyordu. nk gerekte lke snrlar iindeki herkes Trk deildi. Bunu da, stteki szlerinden 12 sene evvel, Byk Millet Meclisinin ilk gnlerinde, yine Mustafa Kemal ifade etmiti,: Meclis-i linizi tekil eden zevat yalnz Trk deildir, yalnz erkes deildir, yalnz Krt deidir, yalnz Laz deildir. Fakat hepsinden mrekkep (oluan) anasr- slamiyedir (slam unsurlardr) Her biri yekdierinin her trl rki, itimai, corafi hukukuna daima riayetkrdrlar. Yani Kurtulu Savan vermek iin toplanan Meclis, sadece Trklerden deil, aralarnda Krtlerin de olduu Mslmanlardan oluuyordu. Mustafa Kemal Paa, Cumhuriyeti kurana dek bunu hep vurgulad.
62
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Ama sonra sylem aniden deiti. Atatrk, daha yl nce slam unsurlar dedikleri insanlara birden bire Trk demeye balad. slamn baz nemli kurum ve sembollerini de ortadan kaldrverdi. Krt sorununun patlama noktas ite buradadr. eyh Said syann douran ana faktr budur. Atatrkn lmne dek douda isyansz tek bir yl bile gemeyiinin sebebi de bu krlmadr. Atatrk kukusuz bunu iyi niyetlerle yapmt. leri gitmenin tek yolunun, Kemalistlerin hep vnerek dedii gibi, mmetten ulus yaratmak olduuna inanmt. Dahas, devrin pozitivist felsefesi ve totaliter ideolojilerinin etkisiyle, bu dnmn devlet eliyle zorla gerekletirilmesi gerektiini dnyordu. Bunu hem hakl, hem de baarlabilir bir proje olarak gryordu. Aradan 80 yl geti. Trkletirme projesinin en azndan baarlabilir olmad, artk aka ortada. Bunun, aynen Gne Dil Teorisi gibi, dorular da ok olan Atatrkn yanllarndan biri olduunu artk anlamamz gerekiyor. Rahmetli, o teorinin yanlln hayatta iken grm, onun iin bu skandal ta o zaman rafa kaldrmt. Baz yanllarn da bizim 80 yllk bir deneme-ve-fena-halde-yanlma srecinden sonra bugn grp terk etmemizden daha aklc bir ey olamaz. Nasl olur da Krt alm 10 Kasmda Meclise gelir diye sal-sollu kpren, byle yapmakla da Kemalizmin Krtlerle bir sorunu olduunu aka sergileyen Kemalist muhalefete, yani MHP ve CHPye, saygyla duyrulur
63
Fikir Platformu
nce Vatan m, nce Adalet mi? (Mustafa Akyol) Geen haftann tuhaf ilerinden biri stanbulun Kurtulu Gn etkinlikleri erevesinde baz camilere aslan tuhaf mahyalard. Minareler arasnda birden bire ne mutlu Trkm diyene, milli birlik esastr, ordumuza kran borluyuz, ve nce vatan gibi laflar beliriverdi. Akabinde, bunun Diyanet leri Bakanlnn deil de, stanbul Vakflar Blge Mdrlnn marifeti olduunu da rendik. Bu mahyalar ou yorumcu gibi benim de yanl bulmamn sebebi, klasik deyimle tam bir dini siyasete alet etme rnei olmalar. Zaten ne garip memlekettir u bizimkisi ki, din zgrln savunanlar dini siyasete alet ediyorsunuz diye sulayan ve susturan devletllar, kendi resmi ideolojilerini din zerinden topluma empoze etmekte hi bir saknca grmez. Bir mahyalara el atmadklar kalmt, sonunda onu da akletmiler. Aslnda pek ok insann canm ne varm bunda, milli deerlerimizi camilerde ifadenin ne zarar var diyeceine eminim. Buna kar iki ey syleyeyim. Birincisi, bir siyasi slogann gerekten milli olan (yani tm millete benimseneni) dahi camiye yakmaz. nk camiler sadece bir millete deil, tm insanla hitap eden evrensel bir ilahi mesajn ifade bulduu kutsal mekanlardr. kincisi, sz konusu sloganlar milli dahi deil, dpedz ideolojik. Atatrkn, zamannda tm toplumu birletirme niyetiyle syledii ne mutlu Trkm diyene sz bile, bugn ne yazk ki Krt kimliini tanmamay veya bastrmay savunan evrelerin slogan haline gelmi durumda. stedikleri kadar, bunun etnik anlam yoktur, sadece vatandalk ban ifade eder deyip dursunlar. Ortada Bulgaristan Trkleri, Yunanistan Trkleri, daha nice soydamz ve hatta Adriyatikten ine Trk dnyas var iken, ve 80 yllk asimilasyon politikasnn yaralar ortadayken, Krtleri ikna etmeleri pek mmkn deil.
64
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Benim sz konusu sloganlar iinde en yanl ve bir camiye en yakmaz bulduum ise u nce vatan laf. Bir dnelim, buna inanan bir insan nasl davranr. Diyelim ki o her eyin zerinde tuttuu vatann ordular, baka bir lkeyi igal etti ve halkna zulmediyor. Veya diyelim ki bu vatan zerinde orann yksek menfaatleri iin bir takm insanlarn mallar gasp ediliyor. Yahut masumlar hapse atlyor, mahkumlara ikence yaplyor, dini kurumlara (camiye, kiliseye, sinagoa, vesaireye) bask uygulanyor. Eer nce vatan diyorsanz ve bu zulmlerin vatan iin lazm geldiine inanyorsanz, bunlara ses karmaz, hatta belki alk tutarsnz. nk vatandan daha yksek bir deeriniz yoktur. Ama bakn, Kuran- Kerim Mslmanlara en yksek deer olarak adaleti gsterir, aidiyet balarn bunun stne karmamalar iin de onlar uyarr: Ey iman edenler, kendiniz, anne-babanz ve yaknlarnz aleyhine bile olsa, Allah iin ahidler olarak adaleti ayakta tutun. (Nisa Suresi, 135) nsan elbette ailesini ok sevdii gibi, yaknlarn, hemehrilerini, milletini, vatann ve devletini sevebilir. Bunda problem yoktur. Problem, bunlarn en yksek deer haline gelip adaletin nne gemesidir. (Hatta unu da ekleyeyim: mmeti adaletin zerine karmak, dolaysyla her yerde ve her artta haklhaksz olduklarna bakmakszn Mslman din kardelerimizi peinen desteklemek de yanltr.) in en ironik (ve belki de hikmetli) yan ise udur: Bir vatana en byk fayda, nce vatan diyenlerden deil, nce adalet diyenlerden gelir. nk ancak onlarn eliyle o vatanda adalet kurulur, hak ve zgrlkler korunur. Marifet, bu deerleri vatana feda etmek deil, o vatan bunlarla yceltmektir.
65
Fikir Platformu
Kemalist bir PKK(*)(Mustafa Akyol) PKKnn hi atlamamz gereken ideolojik bir yn var. Bu yne k tutan enteresan bir anekdot, bir ay kadar nce byk bir gazetecilik baars gstererek Kandil Dana kan Ahmet Altan ve Yasemin ongardan gelmiti. Taraf gazetesi adna PKKnn ynetim kadrosu ile konuan bu ikiliden ilki, terr rgtnn laiklik anlay konusunda u ilgin notu dmt: Yemekte trban konusu alyor. Ve Yaseminin deyimiyle Kemalist bir PKK kyor karmza. Trbann serbest braklmasna iddetle kar kyorlar. yle eyler sylyorlar ki trbanla ilgili, o konumalar bir CHP kurultaynda yapsalar ortalk alktan krlr. Dadan byle incilerin sald srada ovadan da paralel mesajlar geliyordu. DTP milletvekili Aysel Tuluk, 3 ubat tarihli Radikalde yaynlanan yazsnda lml slam denilen projeye kar laik, aydn ve Kemalist gler ile Krt siyasetinin ittifak yapmas gerektiinden sz ediyordu. Ancak aralarnda Sayn Tulukun da bulunduu DTP milletvekilleri, niversitede bartsne zgrlk getirecek anayasa dzenlemesinin lehinde oy kullandlar. Bu eliki acaba nereden geliyor? Bunun iki cevab var. Birincisi, bir yandan Krtlere zgrlk derken te yandan bartsne yasak istemenin siyaseten tutarl durmamas. kincisi ise, DTPnin muhafazakar taban ile laiki tavan arasndaki uurum. Krt aydn Altan Tan yakn zaman nce buna iaret etmi ve durumu DTPnin taban AKP gibi,
66
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu kadrolar CHP gibi diye zetlemiti. DTP, bartsne hayr deseydi, tabanndan byk tepki alrd. Peki taban ile tavan arasndaki bu uurum nereye varacak? Ben, PKKnn yakn gelecekte iyice zayflayacan, onun siyasi kanadnn da daha lml bir izgiye kayacan tahmin ediyorum. (Ve dahas umuyorum!) Ancak olmaz ya, farz- muhal, eer iler onlarn hayal ettii gibi gider de bir gn bir Krdistan kurup bana geerlerse, neler olacan kestirmek mmkn: Bu ada devlete yarar bir ulus yaratmak iin otoriter kollar svayacaklar. Aysel Tulukun deyimiyle, tamamen iyilememi eski bir hastalk olan dinin toplumsal yaamdan kaznmas iine giriecekler. Bugn Krtlere zgrlk diyenler, yarn Krtler iin, Krtlere ramen diyecek. Nereden biliyorsun derseniz, biz bu filmin ilk blmn grdk ve ikincisinin eskizleri de tpa tp ayn derim. Bugn Krt milliyetileri arasnda 1930lardaki Trk Tarih Tezinin kopyas olan fantaziler, Krt rknn Ari kkenine dair efsaneler dolayor. Krt ideologlar, slam ncesi dneme ait hayali bir altn a yaratmaya urayor. Zaten hali hazrda da Trk ve Krt rklar ayn telden alyor. Cumhuriyet gazetesinde yazan emekli general Osman Dou Silaholu, Trklerin asl dini amanizmdir derken, eski DEP milletvekili Hatip Dicle de Krtlerin asl dini Zerdtlktr diyor. Her iki taraf iin de sorun, slamiyetin etnik kimlikleri ikinci plana atan ortak bir Mslman kimlii salamas. Durum, Nazilerin Alman ruhunu ldrd iin Hristiyanlktan nefret etmelerine benziyor. Aysel Tulukun gerici tarikat ve cemaatlerin Krt siyasal hareketini geriletmesinden endie etmesi bouna deil. En az Kuzey Iraktaki askeri mcadele kadar nemli olan ideolojik mcadelede, en ok o yzden bataa saplanm durumdalar. (*) Ahmet Altan ve Yasemin ongar n dt nottan
67
Fikir Platformu
Krtlerden korkuyorum, yleyse varm! (Mehmet Bahadr) lkenin en temel sorunlarndan birisidir krt meselesi. Hatrlaynz, Cumhurbakan Abdullah Gln bayram namazn Diyarbakr Ulu camiinde klma ve halkla bayramlama program aniden iptal edilmemi miydi? Hakeza Babakan bile gneydouya giderken zorluklarla ve birtakm engellerle karlamad m ? Peki ya bizler, rnak, Bitlis, Tunceli vs illere gidelim de, bir tatil yapalm diyebiliyor muyuz? Sonuta yurt, gidebildiin zaman senindir. Gidemediin yer senin deildir. Bunu retmemi midir ders kitaplarmz? Orda bir ky var uzakta arks yoksa Gneydou iin sylenmiti de haberimiz mi yok? Demek ki ortada bir mesele olduu aikar. ncelikle meseleye tehis koymak ve rahatszln kaynaklarn aratrmak, baarl bir tedavinin ilk adm olacaktr. Bu yaz, ufuklar geniletme ve zme katk yolunda (yle olmasn mit ediyorum) sadece bir bak as nerecek. Zira tek ve mutlak doru yoktur. Farkl dorular da vardr. Evet sadece bu sylem bile, lkede hogr ve diyalog kaplarn amaya, empati olgusunu gelitirmeye ve bar kprlerini ina etmeye yetebilir. Meselenin temeline inildiinde, krt meselesinin altnda, Ulus-Devlet sevdas yatt kanlmaz bir gerektir. Bu yap ierisinde tm tekiler dmandr. Ama Krtler daha ok dmandr. nk Krtler, ulus devlet projesinin en habis uru olarak grldler. Nitekim Cumhuriyet projesinin baarszlnn ve kurgulanan formatn tm vatandalara zorla dayatlmasnn bir sonuca ulalamayacann da bir gstergesi oldu Krtler.
68
Fikir Platformu
Her ulus devlet en azndan belli konularda, tek tip bir toplum ister (konformizm). Bunu oluturmak iin de kannn son damlasna kadar savamaya ve and imeye karar verilir. Halk iin halka ramen kliesiyle birok gayri hukuki yollara ve entrikalara bavurulur bu kutsal devlet ve dava uruna!Ulus devletler tarih iinde az ya da ok bu sreci yaamlardr. On ylda on be milyon gen yaratmann anlam budur. Tek tip insan, tek tip toplum modeli. Eitim kurumlarmzda bu kutsal davann! en nemli propaganda arac olmutur. Ky enstitleri ve halk evleri de bu amaca hizmet eden nadide kurulularmzdandr. Szde Milletin efendisi kyllerimiz yine kylerinde kalmak artyla, CHP militan ve birer rejim bekisi olarak, sisteme dahil edilmilerdir. Bir sonraki yazmda anatomisini karmay dndm Ulus devletler de artk kendi kendine tapnmaa balayacaktr. Bireyselleen insan, hikmeti kaybedecek manay kendinde arayacak, kendine ve aklna tapacaktr. Bireylerden oluan toplumlar da uluslaarak ayn ekilde kendine tapmaya balayacaklardr. (Baknz Milliyetiliin Anatomisi) Evet oluturulan put devlete ve ulusa tapnmaktr gidiatn sonu. Ulus devlet en mkemmel ekliyle kurulsa dahi yine de kavga bitmeyecektir. Zira, ulus devletin varln idame ettirmesi, kar tarafta srekli bir dmann varlna baldr. Dahas siyaseti dizayn etmek, menfaat arkn iletebilmek ve ngrd format halka dayatmak iin Gneydoudaki terr derin devletin ya da ulus devletin en nemli argman olmutur. (Bugn Krt almna kar klarn altnda yatan gereklik budur) Dahas halkn mutlaka aydnlatlmas ve adam edilmesi gereken bir gruh olarak grlmesi ve oligarik dzenin basks sadece krt sorununun deil, baka sorunlarnda habercisidir. nk cumhuriyet belli bir snfn devleti olmu ve sarnlarn cumhuriyetinde zencilere yer yoktu. Gnmze geldiimizde Cumhurbakanmzn tabiriyle ok gzel eyler olduunu/olacan mahade ediyoruz. Bu bakmdan okta karamsar deilim. lkemizdeki farkllklarn varln sorun eden, hak ve zgrlkleri kstlayan ve demokrasiyi kesintiye uratan engellerin ortadan kaldrlmas yolunda admlar atlmas, gelecee umutla bakmak iin yeterli sebep. Ksaca devlet deiiyor ve krt dolayl olarak devlete ve ynetime ortak olmaktadr. DTP ve PKKya ramen krt sorununu zmne doru admlar atlabilmektedir. Bu srece kar kanlar, siyaset arenasnda hkmsz, bir hi pozisyonuna deceinden emin olmaldrlar. Siyasi olarak yapacak hibir eyi olmayan, fikir retemeyen siyasi liderlerin nasl bir sona srklendiklerini grmeleri de zor olmayacaktr. Belki de sadece bu yzden onlarn gnln ho tutmak gerekiyor. zme katk iin deil, sabote etmemek iin.
69
Fikir Platformu
Kanaatimce, zm srecinin en byk sorunu PKKnn varl olacaktr. Bu bakmdan ncelikle PKKnn silah brakmasnn salanmas gerekmekte. PKKnn bir terr rgt olduuna hi kuku yoktur. Sanlann aksine PKK sebep deil, sonutur. Ancak her ne olursa olsun bu rgt Trkiyenin sorunudur. Bu ekyalar bizim ekyalarmzdr. Daa kan da, vurulan da, yrekleri dalanan analarmz da bizim evlatlarmzdr. PKK yelerinin ounluu ve sempatizan Trkiye Cumhuriyeti vatandadr. ncelikle yaplmas gereken PKKnn silah brakmas olacaktr dedik ve bunlar da silahtan vazgeirecek g calandr. nk calann ou Krtler zerinde etki gc olduu maalesef karmzda bir gerek olarak durmaktadr. Anasnn babasnn doum gnn bilmeyip, calann doum gnn kutlamak iin kendini lme atan Krtlerin varln biliyoruz. Bir gcn farkna varp, yokmu gibi davranmak ne kadar gereki bir tutumdur? Ancak calann bu gcn ve iradesini bir kez olsun Krtlerin iyilii iin kullanacak m? Onu da bizlere zaman gsterecek. Bu yazy yazarken vatan hainlii ile yaftalanacam da biliyorum. Sen ok oldun ermeni, yahudi ua. Devlet ekya ile pazarlk yapmaz dediinizi de duyar gibiyim. Ancak tarihini bilmeyen ve hatta gemiini reddeden bir milletiz biz. Tarihin sayfalarn evirenler; dnemin sper gc, atafatl koca Osmanlnn gerektiinde ekya ile pazarla oturduunu greceklerdir. Baknz Karen Barkey; ekyalk hareketleri karsnda Osmanlnn, ekyann kkn kazma hareketlerine girimeyip, dzenli bir biimde ekya ile pazarlk masasna oturmasn bir zaaf, bir acizlik olarak gren klasik anlay da kknden sarsyor ve yle yaklayor konuya: Pek ok tarihinin zayflk olarak grdn ben gllk olarak gryorumEkyalarn merkezde btnletirilmesine ynelik Osmanl politikalar, gl bir devletin uygulayabilecei politikalardOsmanl mparatorluunda devlet glyd. nk hem ekyalarn ykclk potansiyeli tayan faaliyetlerinin nn kesebiliyor, hem de bu faaliyetleri, nemli hale geldiklerinde, kendi yararna kullanabiliyordu.(1) Barkeyin ulat baka bir sonu da ok tartma gtrr. Ekyaln bizzat devlet eliyle icat ve imal edildii sonucu. Meselenin bir baka boyutunu da, Trkler tarafndan Kapdan Paa olarak anlan ngiliz Amirali Sir Adolphus Slade, dile getirmektedir. Osmanlnn Yunanl asi Thamantise tavizli davranmasn kabul edemez grnmektedir ve yle demektedir: Osmanlnn ou kere azl ekyalar idam etmek veya hapsetmek yerine affetmesi, devletin bunlar ele geirmesindeki kudretsizliinden deildir. Babali
70
Fikir Platformu
bu iin kar ve zarar hesabn pek ustaca yapmasn bilir. yle ki: bir haydutun yakalanmas iin devletin sarfedecei masraf ve askerlerinin girecei tehlikeler malumdur. Buna karlk, bir ekyann teslim olmas iin af gibi bir ak kapnn ak braklmas sayesinde, o haydutun karlk olarak devlete verecei fidye tutar da bilinir. Devlet kapsna snan ekya sayesinde hazineye aktarlacak servet gibi, bir sre haydutluk ve fenalklarndan kurtulmu olmak kayda deer ikinci bir kazanc tekil eder. Devlet kapsna snp af talep etmek fikri bu dnceler tahtnda meydana gelmitir. (2) Ekya ile pazarla oturan Osmanl devleti, ksaca bir babann yaramaz evlatlarna yapaca muameleyle, onlarn evden kamalarna izin vermeden sistemden ne istediklerini soruyordu. Dahas, bu kadar da olmaz denilecek bir politikayla asi lideri bir eyalete vali yapyor.(3) Ve asi lider, elindeki kuvvetleri, devletin ordusuna teslim ediyor ve devlet adna almak zorunda kalyordu. Bu mthi kurnazlkla, sistemin iine ekilen ekya, zamanla devlet organizasyonu bnyesinde eriyor ve sistemin en ylmaz savunucular haline gelebiliyordu. Dahas asi bir liderle, asileri bastrmakla grevli bir paann cenazeleri devlet treniyle yan yana gmlebiliyordu. Bu olay gnmze uyarlayp, empati yapabiliyor muyuz? Evet tarih armaktr ve dnmek; armakla balar.
Dipnotlar: 1. Karen Barkey, Ekiyalar ve Devlet : Osmanl Tarz Devlet Merkezilemesi, eviren Zeynep Altok sayfa 50-51 2. Adolphus Slade, Kapdan Paa, eviren Osman nde Sayfa 20-21 (Elbette burada, zaten yoksulluk iinde bouan ve daa km krt vatandalarmzdan af karl fidye alnsn eklinde fizibil olmayan fikir ne srecek deilim. Silahlarn braklmas, kann durmas ve terre harcanan parann geri kazanm lkemiz iin en byk kazanm olacaktr dncesindeyim. ) 3. Amacm birilerini vali yapmak deil. Amacm sadece dndrmek. Tavsiye Kitaplar : 1. Krt Sorununu Yeniden Dnmek (Mustafa Akyol) 2. zmn afanda Krt Sorunu (Mustafa Akyol)
71
Fikir Platformu
Ergenekonun kkeni ve Bedizzamann uyars(Mehmet Bahadr) 1995 ylnda babas karldnda henz 5 yanda bir ocuktu. Babasnn cesedini kimsesizler mezarlnda bulduunda ise 19 yana gelmiti. 5 yandaki slam Ergl hastaland iin babas onu rnak Devlet Hastanesine gtrmt.Hem buday satacakt hem de ocuunu tedavi ettirecekti. Dn yolunda kimlii belirsiz drt kii tarafndan yollar evrilmi, baba ile evladn son grmesi bu olmutu. Kk ocuk slam bu an hi unutamad. Babasndan hatrlad hep bu and. Bir daha da haber alnamad baba Hasan Erglden. Ta ki JTEM ve PKK itirafs Abdlkadir Aygann itiraflarndan sonra 2009 ylnda Elazdaki kimsesizler mezarlnda bulununcaya kadar. Evet bu denli vahiyden ve insani deerlerden kopuk bir zihniyetin tecellisi olan Ergenekon Terr rgtnden bahsediyorum. Vahiyden kopmu bilim dahi, nasl ki atom bombalar rettirir ve insanolunun banda patlattrrsa aynen yle de, vahiyden kopuk her eylem, her fikir de insanolunun felaketi ve kyameti olmutur ve olmaya devam ediyor. Vahiyden kopuk dnya bile ban serseri bir gktaa vuracak ve kyameti koparacaktr. Bu bir lahi vaadtir ve bunda ihtilaf yoktur. En dorusunu Allah bilir. Konumuza dnersek; 1980lerden bu yana ve buna benzer 17 bin 500 faili mehul cinayet ilendi gzel lkem Trkiyede. Ergenekon savunucular biliniz ki; bylesi zulm
72
Fikir Platformu
grmemezlikten gelmek, sulandrmaya almak, ho grmek ve hatta desteklemek zulme ortaklktr. her eyden nce insanla ihanettir. Hem bu nasl bir rgttr ki tm erlerin oda haline gelebilmi, millet adna (daha dorusu kemalizm adna) yine milletin bana bela olmu. Milleti canndan bezdirmitir. ddianamedeki bilgi, belge ve gizli tanklar bize her cinayetin, her ayrlk tohumunun, her fitnenin, her kaosun, darbe ve darbe kkrtclnn arkasnda bu zihniyetin yattn gsteriyor. Ancak iimde bir kurt bana unlar da sylettiriyor. Veli Kkn yzne baklrsa kendini bile idare etmekten aciz grnen bu ve bunun gibi insanlar, nasl olmuta yllarca hem bunca cinayetleri ve zulmleri ilemiler hem de kendilerini saklayabilmiler. Bunu yaparken de askerin silahn kullanmlar, devletin her trl imkanlarn seferber etmiler. Ama yllarca kimse grmemi, duymam ve bilememi. Tutuklananlar ortaya atlan yem mi? birer maa mdrlar? Ya da ergenekon dava srecinin msaade edilen snrlar mdr? diye sormadan da kendimi alamyorum. Bu iler be asker artyla gazeteci bozuntusuyla ve birka siyaset dknts ve apulcu azmettirici, tetiki ile tek balarna olabilecek iler gibi gelmiyor bana. Karmzda millete her daim bela olmu ve lkenin gelimesine ve demokratiklemesine set olmu ve bunu yaparken de kendini gizleyebilmi en az 150 yllk bir zihniyet var. ttihat ve Terakki zihniyeti. yle bir zihniyet ki, sadece Ermeni ve Hristiyanlar dman saymam. Ayn zamanda Mslmanlar ve hayat tarzlarn, Alevileri, Krtleri, ve btn dnyay kendine dman bellemi ve srekli dmanlar retmi bir zihniyet. Yine yle bir zihniyet ki, her kesimden kendine taraf bulabilmi ve onlar srekli kt emelleri dorultusunda kullanm ve bunlar yaparken de kendini ok iyi gizleyebilmi bir zihniyet Evet ahtapot kollar misali bir yaplanma ile kar karyayz. Bu kadar farkl kesimleri bir araya getirmeyi de Ulusalclk Tohumuyla baarm. Mesela bunlarn efendisi kim? Amiri kim? Finansr kim? rgtn esas amac nedir? Bu rgtn CIA aya, MOSSAD aya, Mason aya var mdr? Yine rgtn siyasi ba, ekonomik baronu kim, yarg aya var mdr ? Size Lozan yaz dizisinde bir kiiden bahsetmedim. Lozann gizli mimar Haim Naum. Bu rgtn Haim Naumu var mdr? Vs.vs. Btn bunlara ulamadan dava sreci sizce baarl m adledilir? Yoksa bir 150 yl daha uyumak m, daha tatldr?
73
Fikir Platformu
ncelikle bunlarn cevaplanmas gerekiyor. Ak partiyi devirmek gibi kk amalar olmaz kanaatindeyim Esas ama ttihat ve Terakki ile iimize sokulan nifak tohumlarn canl tutabilmek olmal. Tabii ki asl zndka komitesinden sz ediyorum. Kendilerini sahip gibi gren zndka komitesine ulamak gerekiyor. Milleti ve deerlerini kendine dman bellemi (siz buna ksaca din dmanl da diyebilirsiniz) ve lkemin gelimesine mani olmu yllarca kaos ve hayali korkularla (buna da ksaca irtica diyebilirsiniz) darbeler yaptrarak demokrasinin nndeki en byk engel olmu bir zihniyet vardr ki, gizli zndka komitesinin ttihat ve Terakki zihniyetidir diyorum. te ergenekon bu zihniyetin taeronudur. Dahas ergenekon dava sreci zndka komitesine ularsa ancak o zaman demokrasimizin ve lkemizin n alacak kanaatindeyim. Mustafa Armaanda bir yazsnda Cumhuriyetin ilk dnemlerinden itibaren gizli bir komiteden bahseder. Bu gizli komite aldklar stn kararla, inklaplar koruyacak ve trk milletinin muasr medeniyet yolundan sapmasn nleyecekti. u an gemiinden utanr vaziyette atalarna kfreder kltryle ve kendisiyle kavgal izofren toplumlar haline geldiimizi grdke grevlerini ok iyi ifa ettiklerini syleyebilirim. yleki Cumhuriyetin ilk dnemleriyle balayan yeni bir Trk tipi yaratma(!) abas bizi birbiriyle asla uzlamaz kamplara ayrd. Ayn dili kullanmak anlamamza yetmiyor. Kalplerimiz lafzlara farkl manalar yklemi. Mevlana Hazretleri bu yzden olsa gerek ki Gnl beraberlii dil beraberliinden nde gelir demi. Yzyln byk bilgesi Bedizzamanda, baz mektuplarnda, kk ecnebide, kendisi burada (Trkiyede) olan gizli bir rgtten sz eder ve zndka komitesi diye adlandrr. Evet gerekten de Trkiye eitli badireler atlatm i karklklar kaoslar yaam binlerce faili mehul cinayetler ve kendisi bitmek bilmeyen ama ekonomiyi bitiren bir terr sreci yaad yayor. Muasr medeniyet seviyesinden kopmamak uruna birok kez hukuk d biimde hkmetler dei(tiril)di, iktidarlar maniple edildi. Bylece darbelerle ince balans ayar yaplm oldu. Bu kutsal dava uruna, kemalizm adna babakan ve bakanlar dahi feda edildi. Uur Mumcu bata olmak zere, onlarca cinayetin esrar zlemedi ve en tepedeki azmettiricilere ulalamad. Bir babakan kendisine yaplan suikasta ilikin konuamad ve ulat bilgileri kamuoyuna aklamaktan ekindi. Ardndan kukulu bir biimde ld. Bedizzamann srarla belirttii bu rgt neydi acaba?
74
Fikir Platformu
Sizi Bediuzzamann, yaklak bir asr nceki uyarlarna gtryorum. slamiyeti, ulusalclk tohumuyla alamann varaca noktaya ve onun vahim sonularna dikkat ekmi ve yle seslenmi (Sanki ergenekonculara sesleniyor ve u anki yaadmz hali resmediyor) : Ey sarho sahte milliyeti! u asr, unsuriyet asr deil. Bolevizm, sosyalizm meseleleri istil ediyor, unsuriyet (bir rkn gcne dayanan devlet anlay) fikrini kryor, unsuriyet asr geiyor. Ebed ve daim olan slmiyet milliyeti, zayf, geici ve her an zlp dalmaya msait olan rklk ipiyle balanamaz ve o tohum ile alanamaz. (Devrimlerin zorlamasyla) a tutsa bile, sadece slam milletini ifsat etmeye (bozmaya, fitne salmaya), halklarn birbirinden uzaklamasna neden olur. Trkln ve Trklerin bekasna da bir faydas olmaz. Evet, bu yaptnz muvakkat alamada (inklaplarda) bir zevk ve bir muvakkat(geici) kuvvet grnyor; fakat faydas geici ama neticeleri ok byk tehlikeler ieriyor. nk bu gn yaptklarnz neticesinde, ileride Trkler arasnda, bir daha asla taraflarn bir araya gelmelerine imkn brakmayacak kadar derin bir ayrlk ve paralanmaya sebebiyet verecek. O vakit milletin kuvveti, bir k bir kkn kuvvetini krd iin, hie inecek. ki da birbirine kar bir mizann iki gznde bulunsa, bir batman kuvvet, o iki kuvvetle oynayabilir, yukar kaldrr, aa indirir (Mektubat, 425) Ergenekon fikri ve Bedizzamann bu satrlar kyaslandnda zehir-panzehir misali gerekten ok manidar. Evet Bedizzamann anlatt paralanma ve ayrl bugn yayoruz. Yz eli yldr lkeyi ayaa kaldrmayan ergenekon (ttihat ve Terakki) zihniyetinin davasnda bile halk ikiye blnebiliyorsa varn gerisini siz dnn artk.
75
Fikir Platformu
Aldn Nefesi Ben Yarattm Ulan! (Mehmet Ylmaz)
1950ler, stanbulun Beykoz semtinde, deniz kysnda bir kahvehanedeyiz. Kyafetinden erkez olduu anlalan yal bir adam ile olu yandaki bir gen parasna tavla oynamaktalar - Yana hrmeten ses karmyorum bey baba, byle zar tutma baka kahvelerde, bu tavlay kafanda krarlar! - Byle mi krarlar? Yal adam cssesinden beklenmeyecek bir hzla tavlay kapatp gen adamn kafasna patlatyor, pullar, zarlar bir yanda, gen adamn kafasndan kanlar akyor, yal adam hzn alamam ki cebinden kard ba ba ile saldryor, kahvedekiler kollarndan tutup durduruyorlar. Durduruyorlar ama erkez Osman Dedenin mavi gzlerinden adeta ate fkryor: Aldn nefesi ben yarattm ulan! Senin aldn nefesi ben yarattm!
76
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Osman Dede Rus ordularnn kasp kavurduu Kafkaslardan kap Bat Anadoluya, Balkesir yresine yerletirilen erkez ailelerinden birinin ocuu. Btn hayat kamakla, lmekle, ldrmekle gemi bir insan evld. Balkesirdeki yallarn anlattklarna gre Yunan igali srasnda karsn askerlerin yakt bir kyden zar zor kurtarm. erkez Ethemin etesine katlm, sabuncu olduu iin sabun uvallarnda silah tam Kuva-i Milliyeye. Esir dm, ikencede kaburgalarn krmlar sonra ld sanp yol kenarna atmlar. Gece uykularnda sava naralar atan, vur! Ate et! Yere yat! diye haykrrken yataktan dt iin yerde yatmak zorunda kalan Osman Dede Oullar onun aladn ilk ve son kez 10 Kasm 1938de grmler. Evin eiine oturmu, ellerinibann arasna alp Batt bu memleket, yandk, bittik diye ocuk gibi alam. Kurtulu Savan hi bir zaman tarihi bir olay olarak deerlendiremedi Trkiyenin insanlar. Hep siyas bir ara oldu. Bir destan, bir mucize! Trk milletini birletirmesi umulan bir ilham kayna, dnyay dize getirdiimiz kutsal sava! Yine Balkesirli yallarn anlattklarna gre erkez Ethemin kazanaca kesinleince Rumlar ocuklarn gizlice bir at arabasna koyup kyden karmlar. Osman Dede arkadalaryla arabay durdurmu, btn ocuklarn ban kesmi, arabay kullanan Yunan askerini sa brakm ki ocuklarn cesetlerini kye geri gtrebilsin. nanmak istemiyor belki bazlarmz. Uydurma olamaz m acaba? Ama 1915 olaylarnda Hamidiye alaylarnn etkisini gz nne aldmzda bu tr vahet hikyelerine inanmak kolaylayor. Dzenli ordunun yetmedii, sivil halkn aceleyle silahlandrlp milis glerin kurulduu her yerde bu tr sorunlar kanlmaz oluyor. Devletin, hukukun tamamen ortadan kalkt bir sava alannda dzenli ordu askerlerini bile disiplin altnda tutmak zorken milis kuvvetleri kim, nasl denetleyecek? Gneydouda terrle mcadele iin silahlandrlan korucularn yol at sorunlar hallettiklerinden fazla deil mi? Devletin silahyla, niformasyla kz karan arazi kavgasn, kan davasn zmleyen baz korucular terre katkda bulunmuyorlar m? Evet, Kurtulu savamz adam gibi tahlil etmediimiz mddete gemiten ders kartamayacaz ve hatalarmz tekrar edeceiz. Bugn 27 Mays. Trk ordusunun Trkiyenin babakann asmasnn yldnm. Halkn vergileriyle alnm silahlarn ayn halkn oyuyla seilmi bir hkmete evrildii gn bu gn. 27 Maystan sonra da darbeler, muhtralar oldu. Asker vesayeti bitmedi. Baarl olmu darbelerin yannda ok sayda darbe plan da kyor ortaya Ergenekon Terr rgt soruturmasnda.
77
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Osman Dede gibi haykryor darbeciler, aldnz nefesi biz yarattk, Kurtulu savanda kazandmz seim sandklarnda kaybetmeyeceiz. Osman Dedenin kafasna tavlayla vurduu gen adam gibi bizim bamza da dipikle vuruluyor 10 ylda bir. Kendisini bu vatann esas sahipleri kabul edenlerin yannda bize rol olarak figranlk dyor. 19 Mayslarda bayrak sallamak sonra da ayn bayrakla rtlm tabutlarn iine yatmak. Ama asla soru sormamak. Kurtulu sava kazanmann zararlar isimli yazda yle demitik: Direni savalarn izleyen bar dnemlerinde ortaya kan eteleme sreci. yle ya, dman lkeyi terk etmi, scak sava sona ermi. Herkesin silahlar brakp normal bir i tutmas gerekmez mi? Ortadouda, Balkanlarda ve Trkiyede tekrar eden bir ema var aslnda. Kurtulu mcadelesi boyunca savaanlar bar dneminde genel olarak u ilere yneliyorlar: 1) 2) 3) 4) [...] Byle bir ortamda devletin bo brakt her alan dolduran, glnn zayfa di geirebilmesi iin ideal araclar elbette eteler, mafyalar. Arazi mafyasnn ba ile filan bakan ayn kyden, silah arkada, ideolojik olarak yaknlar. Birok ortak dostlarn ehit vermiler. Gizli servisin ikinci adam ek mafyasndan birinin kzyla evli. Bir dierinin olu askerliini filann yannda yapyor Ve bunlarn hepsi de ayn ideolojiye inanm, ayn ortak dmanlara kar hayatlarn tehlikeye atm insanlar. Hepsi kendilerini vatann gerek sahibi kabul ediyor. zetle lkenin meru yneticileriyle en tehlikeli mafyalar arasnda sk balar, kar ilikileri, ortak dost ve dmanlar fakat ayn zamanda kuyruk aclar, i kavgalar oluuyor. Susurluk, emdinli, bitmek bilmeyen darbeler ve muhtralar bu erevede ele alndnda daha okunakl bir manzara kyor kanaatimizce. te bugnlerde yaadmz normalleme srecini bu gzle deerlendirmek gerekiyor. Ergenekon Terr rgtnn u veya bu liderinin tutuklanmasndan ok daha nemli bir mcadele var ki ancak fikren ve elbirliiyle kazanlabilir. Ergenekon gibi rgtlerin yaamasna msade eden iklimi deitirme mcadelesi bu. Kurtulu savann glgesinden kurtulma sava Siyaset (kurtarc - Kurucu rolyle) Yeni rejimin ordusunun lideri (Rejimin muhafz rolyle), Yeni lkenin gizli servisi (i dmanlara kar lkeyi korumak iin), Arazi, ek senet, vb mafyas.
78
Fikir Platformu
Kurtulu sava kazanmann zararlar(Mehmet Ylmaz) Amerikan Ordusundan subaylarn katklaryla hazrlanan Direnile Mcadele Kontrgerilla rehberini okuyorum u aralar. Vietnamdan Iraka ABDnin igal ettii lkelerde rendiklerini bir doktrin olarak sunan son derecede teknik, operasyonel bir yapt. Bir Field Manual (= el kitab) biimine tasarlanm olduundan ideoloji ve politika glgesinde deil daha ok igal subaylarnn gnlk sorunlarn zmeye ynelik hazrlanan eserde en ok dikkatimi eken noktalardan biri u oldu: Direni savalarn izleyen bar dnemlerinde ortaya kan eteleme sreci. yle ya, dman lkeyi terk etmi, scak sava sona ermi. Herkesin silahlar brakp normal bir i tutmas gerekmez mi? Ortadouda, Balkanlarda ve Trkiyede tekrar eden bir ema var aslnda. Kurtulu mcadelesi boyunca savaanlar bar dneminde genel olarak u ilere yneliyorlar: 1) 2) 3) 4) Siyaset (kurtarc - Kurucu rolyle) Yeni rejimin ordusunun lideri (Rejimin muhafz rolyle), Yeni lkenin gizli servisi (i dmanlara kar lkeyi korumak iin), Araz, ek senet, vb mafyas.
Bir anlamda bunlarn hepsine ihtiya var, 4c de dhil. Neden? Sava yeni bitmi. Snrlar yer deitirmi. Etnik temizlikler, zorunlu gler yaanm. Bir nceki devletin tapu vb kaytlar tahrip olmu. Kaymakam, vali gibi yerel yetkililer ya lm ya da yenileriyle deitirilmi. Yeni bir anayasa yaplmsa bile kimse neyi nasl uygulayacan bilmiyor. Byle bir ortamda devletin bo brakt her alan dolduran, glnn zayfa di geirebilmesi iin ideal araclar elbette eteler, mafyalar. Ancak esas sorun u:
79
Fikir Platformu
Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu Arazi mafyasnn ba ile filan bakan ayn kyden, silah arkada, ideolojik olarak yaknlar. Birok ortak dostlarn ehit vermiler. Gizli servisin ikinci adam ek mafyasndan birinin kzyla evli. Bir dierinin olu askerliini filann yannda yapyor Ve bunlarn hepsi de ayn ideolojiye inanm, ayn ortak dmanlara kar hayatlarn tehlikeye atm insanlar. Hepsi kendilerini vatann gerek sahibi kabul ediyor. zetle lkenin meru yneticileriyle en tehlikeli mafyalar arasnda sk balar, kar ilikileri, ortak dost ve dmanlar fakat ayn zamanda kuyruk aclar, i kavgalar oluuyor. Susurluk, emdinli, bitmek bilmeyen darbeler ve muhtralar bu erevede ele alndnda daha okunakl bir manzara kyor kanaatimizce. Gene bu sebeple Atatrk sadece bir kurtarc olarak rahmetle anlan bir komutan olmas gerekirken barts yasana gereke oluyor. Hem de hi bir zaman telaffuz etmedii, yazmad ilkeleriyle. Geenlerde bir Kemalist Latife Hanmn bartsnden o kadar rahatsz olmu ki fotoraftan kesip karm onu. Hl vefat etmi bir insandan baka kimseden medet umaMAmak, srtn kendi halkna dayayaMAmak ne ac. Ancak en arpc fotoraf kanaatimizce Ergenekon davas sanklarndan Veli Kk ile Dantay cinayetinden sonra yakalanan Alpaslan Arslann birlikte ektirdikleri hatra fotoraf. Akl olanlar iin bunda iaret ok
80
Fikir Platformu

Ulus Devlet

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ulus Devlet

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Bu kitap Derin Dnce Fikir Platformunun okurlarna armaandr. www.derindusunce.org

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Onun ad asker, can neler ister? (Mehmet Ylmaz)

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

sulu, 1i Asala militan).

den yargland. rgt yesi olmak suundan yargland.

sakncal olduu iin iten atld.

siyasi mlteci olarak yurtdna gitti.

ikenceden ld belgelendi. sakncal bulunduu iin yasakland.

retim yesi ve 47 hkimin iine son verildi.

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Tek Ulus, Tek Devlet, Tek Sava(eviri: Adil Yapar)

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Milli Menfaatler Ahlaktan nemli midir? (Mustafa Akyol)

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Atatrk Krt Meselesinde Yanld(Mustafa Akyol)

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

Aldn Nefesi Ben Yarattm Ulan! (Mehmet Ylmaz)

Trkiyenin Ulus-Devlet Sorunu

You might also like