Yrd.Do. Dr.

MERAL TOPCU SULAK

1
KMYASAL MADDELER
2
AMA

yerindeki sala zararl kimyasal

risk etmenleri hakknda temel bilgi
kazandrmak

Iyerindeki sal ve gvenlii

olumsuz etkileyen kimyasal risk
etmenlerine kar alnmas gereken
i sal ve gvenlii tedbirlerini
renmelerini salamak.
3
renim hedefleri
-
yerlerinde alanlarn saln olumsuz etkileyen
kimyasal risk etmenlerini tanmlar.
-
Kimyasal risk etmenlerinin ortam ve kiiye ynelik lm
metotlarn sralar.
-
Ulusal ve uluslararas standartlarda msaade edilen
deerleri tanmlar.
-
lkemizde ve dnyada kimyasal risk etmenlerine
maruziyetin yksek olduu i kollarn karlatrr.
-
Kimyasal risk etmenlerinin iyerinde kontrol ve i
gvenlii uzmannn bu konudaki grevlerini aklar.
4
erik
-
Malzeme Gvenlik Bilgi Formlar (MSDS)
-
Kimyasallarn retimi, tanmas, depolanmas ve
kontrol
-
Kimyasallarn retiminde sre kontrol ve alglama
donanmlar
-
Kimyasallarn isimlendirilmesi, etiketlenmesi ve
snflandrlmas
-
Kanserojen, mutajen ve toksik maddeler
-
Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl kimyasal maddeler
-
Patlamadan korunma dokman ve patlayc ortamlarda
kullanlacak makine ve tehizat
-
Asbest ve dier lifli kimyasal maddeler
-
lgili mevzuat
5
Kimyasal Madde Nedir?
=
Doal halde bulunan
=
retilen
=
Bir ilem sonrasnda oluan
=
Atk olarak meydana gelen
=
Kazara oluan
Her trl element, bileik veya karmlardr
6
Kimyasallarn;
=
retilmesi
=
Kullanm
=
Doal ortamdan alnarak deitirilmesi
=
Yeniden retilmesi veya
=
Sentetik yollarla yeni kimyasallarn retilmesi
=
Yaam kolaylatraca gibi
=
Yaam iin zararl sonular da yaratabilir
7
Bu sonularn;
=
Bir ksm tolere edilebilir
=
Bir ksm edilemeyebilir
Bu da canllar ve eko sistem iin risk oluturur
8
Kimyasallarn Baz zellikleri
=
Kokulu veya kokusuz olabilirler.
=
Hepsinin tehlike ve zararlar farkldr.
=
Yutularak alnan bir kimyasal gzleri kr edebilir. (spirto-Sahte rak)
=
Ciltten emilen bir kimyasal daha tehlikeli olabilir. (Sava gazlar)
=
Renkli veya renksiz olabilirler.
=
Suyla temas eden bir kimyasal yanc gaz karabilir. (Karpit)
=
ki zararsz kimyasal bir araya gelince zararl olabilir. (N ve CSiyanr)
=ki tehlikeli kimyasal bir araya gelince zararsz olabilir. (H ve O
2
Su)
=
Havadan hafif veya daha ar olabilirler. (LPG (svlatrlm petrol gaz
-NPG (svlatrlm doal gaz ))
9
80.000 100.000 Kimyasal madde var!
400.000.000 ton/yl retim!
3.000 Kadar Kanserojen
5.000 7.000 Zararl
Tehlikeli Kimyasallar
10
Kimyasal Tehlikeler Nelerdir?
=
Gazlar
=
Yanma
=
Tozlar
=
Radyasyon

nert tozlar,

Fibrojenik tozlar,

Toksik tozlar,

Kansorejonik tozlar,

Alerjik tozlar

Radyasyona maruz kalma

(X nlar, doal ve yapay radyoaktif maddeler,)

kzltesi nlar,

mor tesi nlar

Organik svlarn buharlar,

Parlayc,patlayc gazlar

Ergimi haldeki metal gazlar

Asitler,

Bazlar,

Basn Altndaki Gazlar

Toksik gazlar,
11
Toz halindeki bir kimyasal patlar m?
Statik elektrikle yklenerek, tozlar patlayabilir.
12
Kimyasallarn Zararlar
Tehlikeli kimyasallar; sala, gvenlie ve evreye akut
veya kronik zarar veya hasar verebilen kimyasallar
olarak tanmlanabilir. Bu zararlar da ana balk
altnda toplanabilir:
-
Ani, tekrarlanan veya uzun sreli maruziyet sonunda
sala zararl olanlar;
-
Fiziksel ve kimyasal zellikleri nedeniyle fiziksel ve
kimyasal zarar verme riski tayanlar;
-
evreye zarar verenler;
13
Ani, tekrarlanan veya uzun sreli
maruziyet sonunda sala zararl olanlar

Zehirli veya ok zehirli,

Zararl,

Andrc,

Tahri edici,

Duyarllk yaratan veya alerjik tepkileri provake eden,

Kanserojen,

Mutajen,

Teratojen,

reme sistemine zarar veren,

Genetik olmayan doum anormalliklerine sebep olan maddeler

14
Fiziksel ve kimyasal zellikleri nedeniyle
fiziksel ve kimyasal zarar verme riski
tayanlar

Patlayc

Oksitleyici

ok kolay parlayc, ok parlayc ve

parlayc maddeler,
15
evreye zarar verenler

Canl organizmalar iin zehirli ve zararl

olan,

evrede yok olmayp kimyasal artklar

olarak kalc olan,

Biyolojik anlamda birikim yaratan

maddelerdir.
16
TEHLKEL KMYASAL MADDELERN RSKLER
=AKUT SALIK RSKLER
=KRONK SALIK RSKLER
=EKOTOKSK RSK
=YANGIN RSK
=DER FZKSEL RSKLER
17
i l a
zehir
la ile zehir arasnda ki fark doz
belirler
DOZ
Sala Olan Etkileri
18
dk zehirlilik ok yksek
doz
Yksek tehlikeli!
19
Dk tehlike
yksek zehirlilik ok dk
doz
20
Sala olan etkileri
Toksik Kanserojen Tahri edici
Zararl Mutajen alerjik
Andrc remeyi bozan
21
evreye olan etkileri
Bozunma, bozunmaya
direnlilik
Ozon azaltma olgusu
Biyoakmlasyon (birikme) Fotokimyasal ozon retme
olgusu
Ekotoksisite; Toprak, su ve
havadaki canllar
Global snma olgusu (sera)
22
=
Temas yerlerinde tahri yaparlar
=
Kana kararak sistemik etki yaparlar
=
Hedef organ etkisi
Salmza Etkileri Nelerdir?
Basit bir cilt kzarklndan
kansere kadar deien
eitli hastalklara neden
olurlar!
=
l doum -
Dkler
=
Sakat doum
=
Ksrlk
=
eitli
kanserler
Daha sk
grlmektedir!
23
=
Gzlerimizi ve cildimizi tahri
ederler
=
Koklama Solunum yollarn tahri
ederler
=
Sinir sistemini etkilerler
=
Zehirlenmelere neden olurlar
=
Gzlerde Ciltte kzarklk/yanma
=
ksrk
=
Hrltl solunum
=
Nefes darl
=
Bronit AC demi Pnomoni
=
Mide bulants - Kusma
=
tahszlk
=
Yava sindirim gibi sorunlar oluur
=
Adale kramplar ve
=
Davran bozukluklar
=
lm
Gazlar Ve Dumanlarn
Akut Etkileri
24
Kronik etkiler:
=Akcier kanseri riski ok yksektir.
=Larinks kanseri
=Mesane kanseri
=Kronik bronit
=Astm
=Akcier kapasitesinin azalmas
=Bbrek bozukluklar
=Sperm miktar azalmas ve ksrlk
(kaynak elerinde ge gebelik, dkler)
=Merkezi sinir sistemi etkilenmeleri
(konuma ve hareket yetenei azalmas)
Gazlar Ve Dumanlarn
Kronik Etkileri
25
Organik fosforlar
Bcek ilalar
Kurun
Cva

Manganez
Arsenik
Karbon monoksit
Vinil klorr
Tiner
Benzen
Tolen
Asbest
Silisyum
Pamuk tozu
Kadmiyum
Berilyum
Dizel gazlar
Karbon tetraklorr
Vinil klorr
Tiner
Benzidin boyalar
Betanaftilamin Cva
Mangal
dumanlar
Asbest
Nitrozaminler
Dumanlar
Kurun
Kurun
Nikel, Katran ,
Benzen, Akrilik,
Epoksi reineleri
26
Tahri ediciler;
Temas ettii yerde kimyasal bir etkiyle, eski durumuna gelebilen kzarkla
neden olur. NO, NaOCI, SnCI
2
Deriye (cilde) ait tehlikeler;
Derinin d tabakasna etki ederek, koruyucu ya tabakasn bozan,
kzarkla veya deri tahrilerine neden olur. Aseton, klorlu bileikler
Zehirli maddeler;

Hayvanlar zerinde yaplan bir takm testlerle ldrc etki ve dozlar

saptanan maddelerdir.Epiklorohidrin, akrilonitril, anilin
ok zehirli maddeler;

Aldirin, etilenamin ve hidrojen slfr, Hardal gaz (iperit),

AKUT SALIK RSKLER
27
Andrc (yakc, rtc, korozif) maddeler;
Temas ettikleri dokularda, kimyasal reaksiyon sonucu, geri
dnsz, grlebilir tahribatlara neden olur. NaOH, H
2
SO
4
,
Gzler iin tehlikeli olanlar;
Gz veya grme yeteneine etki eden maddelerdir. Bunlar
konjonktivit ve korneaya zarar verebilir. Solventler, asitler ve
alkaliler,
Kan ve Hematopoietik sistemler zerine etkisi olan maddeler;
Bu maddeler hemoglobin'in fonksiyonlarn (ilevlerini) azaltarak
vcut dokularn oksijensiz brakr. Bilin kayb tipik hastalk
belirtisidir. Karbon monoksit, siyanrler, nitrobenzen, hidrokinon,
anilin, arsin
AKUT SALIK RSKLER
28
Hassaslatrclar;
Belli sre maruz kalndnda normal dokularda alerjik reaksiyonlara
neden olur. hidrokinon, brom, platin bileikleri, izosiyanatlar ve ozon.
Kanserojenler;
Yetkili kurulularca kanserojen olduu saptanan asbest(ler), benzen
(benzol), berilyum, kurun kromat, formaldehit, vinil klorr,
trikloroetilen ve karbon tetraklorr bu snfa girer.
reme zehirleri;
Bu snfa giren maddeler doum kusurlarna veya ksrla neden
olurlar. Baz bilim adamlar, kadnlarn, dourma dneminde hibir
kimyasal maddeye maruz kalmamalarn neriyor. Bu snfa giren
maddelere rnek olarak Polybrominated biphenyl PBB'ler,
Polychlorinated biphenyl PCB'ler , selenyum bileikleri ve vinil
klorr verilebilir.
AKUT SALIK
RSKLER
29
Hepatotoksinler (karacier hcrelerini yok eden toksinler);
Karacier bymesi veya sarlk gibi karacierde hasara neden olur. karbon tetraklorr,
nitrosaminler, vinil klorr, klorobenzen, trikloretilen, kloroform ve etilalkol.
Nefrotoksinler (bbrek dokusunu yok eden toksinler);
dem veya idrarda protein bulunmas (proteinuria) gibi bbrek hasarlarna neden olur.
Halojenli hidrokarbonlar, uranyum, vinil klorr, trikloroetilen ve etil alkol
Nevrotoksinler (sinir dokusunu harap eden toksinler);
Merkezi sinir sitemine etki ederek davran deiiklikleri, motor fonksiyonlarnn azalmas ve
uyuuklua neden olur. civa, karbon slfr, etil alkol, asetilen, mangan, talyum ve kurun
tetraetil'dir.
Akcierlerde hasara neden olan maddeler;
Solunum sistemi dokularn tahrip eden maddelerdir. Bu maddeler ksrk, gste sklk,
ve nefes darlna neden olurlar. Silisyum dioksit, asbest(ler), pamuk lifleri, kmr tozu ve
toluen diizosiyanat'lar bu snfa girer.
KRONK SALIK RSKLER
30
EKOTOKSK RSK
Serbest halde bulunmalar durumunda, biyoakmlasyon yoluyla evre
zerinde ani veya gecikmeli olarak olumsuz ve biyotik sistemlerde toksik
etkiler yaratan maddelerdir.
Bu tehlikeli zellikleri tayan maddelerin
=
Depolanmas srasnda
=
Tanmas srasnda
=
Maddenin evre iin olan tehlikelerini
=
Koruma tedbirleri ve
=
Tehlikeli zelliini
belirten iaret ve yazlar tayan etiketlerin zerinde bulunmas gerekmektedir.
31
DER FZKSEL RSKLER
Basnl gazlar;
Tplerde basn altnda gaz olduu iin patlama tehlikesi vardr.
Yangnda snrsa kabnn patlamasna neden olabilir. Azot, oksijen,
argon, asetilen, propan ve karbon dioksit ,
Patlayclar;
Nitrogliserin, barut ve diasetil peroksit ,
Kararsz maddeler;
Benzoil peroksit, akrilonitril ve butadien gibi birok tehlikeli madde bu
snfa girer.
Su ile iddetli reaksiyon veren maddeler;
Asetik anhidritleri, sodyum metal'i, ve kalsiyum karpit rnek olarak
verilebilir. ok dengesizdirler. Su ile reaksiyona girince zehirli veya
yakc gazlar karr. ok, srtnme ve scaklk art sonucu olarak
parlayabilir . Ayrca kapal bir kapta stlrsa patlayabilir.
32
Fiziksel
etkiler
Patlayc Parlayc svlar Parlayc katlar
Oksitleyici Basnl gazlar Organik peroksit
Parlayc Patlayclar Oksitleyiciler
Parlayc aerosoller Kararsz reaktifler
Parlayc gazlar Su ile reaksiyona girenler
33
Gazlar tozlar dumanlar
Vcudumuza nasl girerler?
=
Ciltten temas / emilme yoluyla
=
Solunum yollarndan
=
Sindirim Kanalndan emilerek
Vcudumuza girerler !
34
35
Kimyasallar iyeri havasnda toz, sis, duman, gaz ve
buhar eklinde dalm olabilir ve solunabilir.
Bu yolla bu maddelerin etki alan iinde bulunan iiler
pek ok kaynaktan ortaya kan kimyasal karmlara
maruz kalabilirler.
Solunum yolu ile
36
Solunum yolu ile maruziyetten sonra en ok mesleki maruziyetin meydana
geldii yoldur.
zel nlem alnmam ve uyar bulunmayan baz kimyasallara dokunulmas
veya bu maddelerle koruyucusuz allmas, iilerin pek ok kimyasaln
zararl miktarlarna deri yolu ile maruz kalma riskini ortaya karr.
Deri yolu ile absorblanma genellikle sv haldeki kimyasallar iin geerli ise de,
tozlarda eer ter ile slatlrsa deriden emilebilir.
Baz kimyasallar hibir etki uyandrmadan deriden geebilir. Deride tahrie
neden olan NaOH, HCl, H
2
SO4 vb andrc maddelerin aksine herhangi bir
tahri hissedilmez. Bu da tehlikenin fark edilmemesine yol aabilir.
Toluen, seyreltik soda vb. maddeler tarafndan derinin koruyucu d tabakas
zarar grebilir ve bu durumda benzen, anilin, fenol gibi baka kimyasallar da
deriden kan dolamna geer. Ayrca gzler de srama veya buhar eklinde
bulunan maddeleri absorbe ederler.
Deri ve gzlerden absorbsiyon yolu
37
-
Solunan havada bulunan tozlarn yutulmas,
-
Kimyasal bulam ellerin temizlenmeden yemek yenilmesi,
-
Sigara iilmesi veya
-
Yanllkla yutma yoluyla,
gaz, toz, buhar, duman, sv veya kat maddeler vcuda sindirim
yoluyla da girebilir.
Bu gibi yollarla vcuda giren kimyasallar dolam sistemine
girerek btn vcuda yaylr. Bu yolla sadece etkiye maruz kalan
organ deil dorudan bu etkiye hi maruz kalmayan organlar
etkileyebilir ve plesenta yoluyla anne karnndaki bebee de
geebilir.
Sindirim yolu ile
MALZEME GVENLK BLG FORMLARI
(MSDS)
38
Tehlike Tanm
Snflandrma
=
Yapsal zellik
=
Faaliyet tr
Risk
deerlendirmesi
Risk kontrol
Ambalajlama
Tama
Depolama
Elleleme
Mhendislik hizmetleri
KKE
Risk iletiimi
GBF (Gvenlik
Bilgi formu)
Etiket
Tehlike: Bir kimyasal maddenin yapsal zellii nedeni ile zarar verme potansiyelidir.
Risk: Kimyasal maddenin zarar verme potansiyelinin alma ve/veya etkileim
koullarnda ortaya kmas olasldr.
39
Kimyasallarla alrken
Neleri Bilmeliyim ?

Kimyasallarla alanlar aadaki

sorular kendilerine sormaldr !

Bu maddenin bana zarar var m? Varsa

zarar nasl dokunur ?

Kendimi nasl koruyabilirim ?

ACL Durumlarda ne yapabilirim ?

Bu sorularn cevabn nereden

bulabilirim ?
40
Malzeme Gvenlik Bilgi Formu
(Material Safety Data Sheet)
MSDS nedir?

Kimyasal maddelerin kullanm ve

depolanmas srasnda oluabilecek riskleri
ortadan kaldrmaya ynelik kullancy doru
ve yeterli dzeyde bilgilendirmek amacyla
hazrlanan, ilgili kimyasal maddelerin tehlike
ve riskleri ile dier bilgileri ieren
dokmanlara Malzeme Gvenlik Bilgi Formu
ad verilir.
41
Btn kimyasallar;
Gvenlik Bilgi Formlarndaki
bilgilere uygun olarak kullanlmaldr.
!!!
42
Malzeme GVENLK FORMU
NELER ERR?

Madde/Mstahzar ve irket/ Sahibinin Tantm,

Bileimi/erii Hakknda Bilgi,

Tehlikelerin Tantm,

lk Yardm Tedbirleri,

Yangnla Mcadele Tedbirleri,

Kaza Sonucu Yaylmaya Kar Tedbirler,

Depolama,

Maruziyet Kontrolleri/Kiisel Korunma,

Fiziksel ve Kimyasal zellikler,

Kararllk ve Tepkime,

Toksikolojik Bilgi,

Ekolojik Bilgi,

Bertaraf Bilgileri,

Tamaclk Bilgileri,

Mevzuat Bilgileri,

Dier Bilgiler.
43
GBF=MSDS
Kimyasaln Tanm
Bu blmde rnn kimyasal ismi ve ticari ismi yer alr. Kimyasaln isminin
ve dier bilgilerin etiketteki bilgilerle ayn olmas gerekir.
Kimyasaln Kullanm
Kimyasal maddenin amalanan veya nerilen kullanm biimleri/ alanlar
belirtilmelidir. ok sayda olas kullanm biimi / alan bulunmas halinde.
yalnzca en nemli veya en yaygn kullanm biimleri/alanlar, kimyasal
maddenin (yangn yavalatc, oksitlenmeyi engelleyici gibi) ne ie yarad
belirtilmelidir.
Firmann tantm
Kimyasal arz eden reten, ithal eden veya datann ad, firma ad, ak
adresi, telefon ve faks numaralar ve acildurumlarda bavurmak zere
sz konusu firmann veya yetkili kurumun acil durum telefon numaralar
belirtilmelidir.
44
45
Tehlikeli Kimyasallarn Bileimi
-
Bu blmde kimyasaln/bileenin salk ve gvenlik asndan tehlikeli olan
zellikleriyle ilgili bilgiler yer almaldr.
-
Tehlikeli bileenlerin adlar (herkese bilinen ve kimyasal adlar) ve mmknse
bileiin tm iindeki oranlar belirtilmelidir.
-
Ancak kimyasaln tam bileim yapsnn (bileenlerin yaps ve
konsantrasyonlar) verilmesi zorunlu deildir.
-
Bileimdeki maddelerin genel tanm ve konsantrasyonlar yeterlidir
-
Kimyasal tek bir madde deil de bir karm ise karm iinde bulunanlardan,
tehlikeli kimyasallar listesinde olan ve rnn yzde birini (%1) veya daha
fazlasn oluturan maddelerin belirtilmesi gereklidir.
-
Bileik iinde kanserojen, teratojen ve mutajenik kimyasallar var ise, sz konusu
kimyasal, bileiin binde birini (% 0,1) bile oluturuyorsa listede belirtilmelidir.
-
Tehlikeli kimyasal maddelerin snflandrmas; maddenin fiziko-kimyasal, salk
ve evresel zararlarna gre belirlenmi tehlike iareti ve risk durumlar ile birlikte
belirtilmeli, bu maddelerin isimleri, EEC numaralar CAS numaras ve IUPAC ad
da yazlmaldr
46
Fiziksel ve Kimyasal zellikler
Bu blmde maddenin kimyasal ve fiziksel zellikleri
yer almaldr.
-
Normal grn ve kokusu,
-
Buhar basnc,
-
Buhar younluu,
-
Suda znrl;
-
Erime noktas,
-
zgl arl,
-
Buharlama oran,
-
Kaynama noktas,
-
Parlama noktas,
47
Yangn ve Patlama Bilgileri
Parlama, yanma veya alt ve st patlama snrlarn (LEL, UEL) yangn
sndrmede kullanlacak aralar, varsa yangnla zel mcadele
yntemleri belirtilmelidir.
Salk iin Yaratt Tehlike Bilgileri
Kimyasaln vcuda giri yollar (solunum, deri absorbsiyonu, sindirim, az-
oral) salk zerinde yaratt akut ve kronik etkileri, maruziyet belirtileri ve
maruziyet snr, rnn kanserojen olup olmad, etkilenme durumunda
grlen salk sorunlar ve neriler ilkyardm/acil tedavi ilemleri bu
blmde yer almaldr.
Kullanm Srasnda Alnmas Gereken nlemler
Acil durumlarda gereken bilgiler, dklmeler sonrasndaki temizlik ilemleri,
gvenli bir ekilde depolama, kullanma nlemleri ve kaza ile ortama
karmas halinde uygulanacak nlemler yer almaldr.
48
lk yardm Bilgileri
-
lk yardm nlemleri tanmlanmal, acil tbbi mdahale veya uyar gerekiyor
ise ncelikle bu durum mutlaka belirtilmelidir.
-
lk yardm konusundaki bilgiler, ksa, kazazede ve kazazedenin
yanndakilerle ilk yardm grevlileri tarafndan kolayca anlalr olmaldr.
-
Belirtiler (semptomlar) ve etkiler aka zetlenmelidir.
-
Talimatlarda; herhangi bir kaza annda kaza yerinde yaplmas gerekenler
ve maruz kalnmasndan sonra takip eden dnemde ortaya kmas
muhtemel gecikmi etkiler, doktorun profesyonel yardmnn gerekli olup
olmad veya nerildii durumlar ile doktora iletilmesi gereken zel bilgiler,
var ise antidotu, kimyasaln zelliine bal olarak iyerinde yaplmas
gereken zel ve acil ilemler iin gerekebilecek zel nlemler de
belirtilmelidir.
-
lk yardm konusundaki bilgileri solunursa, cilt ve gz ile temas ederse ve
yutulursa gibi deiik maruz kalma biimlerine gre ayr alt balklar halinde
olmaldr.
49
Risk
baresi
Risk baresinin Ak fadesi

R 1 Kuru halde patlaycdr.

R 2 ok, srtnme, alev ve dier tututurucu kaynaklar ile
temasnda patlama riski.
R 3 ok, srtnme, alev ve dier tututurucu kaynaklar ile
temasnda ok ciddi patlama riski.
Risk baresi Risk baresinin Ak fadesi
R 14 /15 Su ile kolay alevlenebilir gaz oluumuna yol aan iddetli reaksiyon.
R 15/29 Su ile temasnda toksik ve kolay alevlenebilir gaz karr.
Risk Durumlar

Risk Durumlarnn Kombinasyonu
50
Gvenlik baresi Gvenlik baresinin Ak fadesi

S 1 Kilit altnda muhafaza edin.
S 2 ocuklarn ulaabilecei yerlerden uzak tutun.
S 3 Serin yerde muhafaza edin.
Gvenlik baresi Gven Gvenlik baresinin Ak fadesi

S 1/2 Kilit altnda ve ocuklarn ulaamayaca bir yerde
muhafaza edin.
S 3/7 Kab, serin bir yerde ve az skca kapal olarak muhafaza
edin.
S 3/9/14 Serin, iyi havalandrlan bir yerde ........ 'den uzak tutarak
muhafaza edin.
Gvenlik Tavsiyeleri

Gvenlik Tavsiyelerinin Kombinasyonlar

51
Mevzuat !!!
O
lkemizde MSDSin nasl hazrlanabilecei 26
Aralk 2008 tarih ve 27092 (Mkerrer) sayl
Resmi Gazetede yaynlanan Tehlikeli
Maddeler ve Mstahzarlara likin Gvenlik
Bilgi Formlarnn Hazrlanmas ve Datlmas
Hakknda Ynetmelikte verilmitir.
O
Ynetmelik gereince, gerek ithalat gerek
retim yolu ile piyasaya sunduunuz kimyasal
rnleriniz iin, profesyonel kullanclara, en
ge sat annda, bu konuda lisansl kiilerce
hazrlanm Gvenlik Bilgi Formu sunma
ykmlln getirmektedir.
52
53
MSDS
O
Birok kimyasal gnmzde endstride yaygn olarak
kullanlmaktadr. Bu kimyasallar yaplar gerei
ounlukla toksik, korozif ve kolay alev alabilme gibi
zellik tamaktadr. Ancak risk tayan zellikleri ile
kullanm ve depolanmalarnda alnmas gereken
nlemler bilindiinde gvenli bir ekilde
kullanlabilmektedirler. Malzeme Gvenlik Bilgi
Formlar (Material Safety Data Sheet-MSDS) birok
lkede tehlikeli ya da potansiyel anlamda tehlike
tayan maddelerin gvenli kullanmlar ile ilgili gerekli
bilgileri salamak iin kullanlmaktadrlar. Bu nedenle
MSDS alma ortamdaki kimyasal tehlike ve riskleri
kontrol etmek amac ile nemli bir rol oynamakta,
adeta o kimyasaln bir prospekts olmaktadr.
54
MSDSPROSPEKTS
55
56
57
58
59
60
61
KMYASALLARIN RETM, TAINMASI,
DEPOLANMASI VE KONTROL
62

Kimyasallarn retimi ve kullanlmas, lkelerin ekonomik gelimelerinde

ana unsurlar olduu gibi, gnlk hayatmzn bir paras haline de
gelmitir. Bir baka ifade ile kimyasallar insanlarn hayat kalitesini
artrmaktadr. Bunun yan sra tarm ilalar ve suni gbreler tarmsal
retimi byk lde artrmakta, tarmn gelimesine sebep olmaktadr.
nsan neye, nereye baksa kimyasallarla karlamaktadr. Evinin boyas,
yaltm, aracnn yakt, trnann ojesi, giysileri, yediklerinin tad, ilac,
vcudunun varl...... Kimyasallar faydalar yannda retim, ileme ve
depolamada byk riskler tamaktadr.
Kimyasallar yalnz kimya sanayii deil, dier sanayi alanlarndaki
alanlar iin de risk oluturmaktadr. Hatta bazen evre olumsuz
etkilenmekte, doal denge bozulmaktadr.
Kimyasallarn retimi,
tanmas, depolanmas ve
kontrol
63
Kimyasal madde;

Doal halde bulunan veya retilen

Herhangi bir ilem srasnda veya atk olarak

ortaya kan

kazara oluan her trl element, bileik veya

karm olarak tanmlanabilir.

(Kimyasal Maddelerle almalarda Salk

ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik
Madde:4)
Bu Ynetmelik, 4857 sayl Kanununun 78 inci maddesine gre dzenlenmitir
KMYASAL MADDE NEDR?
64

retimden kullanmna, depolanmasndan tanmasna, kontrol

altnda tutulmas ve yok edilmesine ilikin srelerin etkin olabilmesi
iin, ncelikle kimyasallarn zelliklerinin bilinmesi gerekmektedir.

Kimyasallarn zellikleri, evreye, insanlara olan zararlar ve etkileri

bilinmeden, kimyasallardan oluacak risklerin kontrol altnda
tutulabilmesi ok zordur.

Dolaysyla her iletme, kurulu ncelikle iyerlerinde kullanlan,

ilenilen ve iyerindeki faaliyetler sonrasnda ortaya kan ve kmas
muhtemel kimyasallar hakknda yeterli bilgiye ulamak zorundadr.
Kimyasallarn gvenli kullanm iin Uluslar aras alma rgtnn
nerdii genel prensipler unlardr.
65
Yetkili Makamn Sorumluluklar

lkede Sal ve Gvenliinden

sorumlu yetkili makam, lke artlarn
ve kanunlarn gz nne alarak
iveren ve ii kurulular ile istiarede
bulunup KMYASALLARIN GVENL
KULLANIMI konusunda bir politika
oluturmaldr.

Mevzuat periyodik olarak gzden

geirilmelidir.
66
Kimyasal Temin Edenin
Sorumluluu

Kimyasal temin edenler, (retici,

ithalat, datc vb.) snflandrma,
iaretleme, etiketleme, gvenlik veri
belgelerini temin edip kullancya
vermelidir.
67
Kimyasal hra Eden lkenin
Sorumluluklar

Kimyasaln, kendi lkelerinde kullanm

salk ve gvenlik gerekesiyle
yasaklanmsa, ithal eden lkeye buna
ilikin bilgileri vermelidir.
68
verenin Sorumluluu

veren, kullanlan tm kimyasallar ile

ilgili gvenlik bilgilerini eksiksiz temin
edip iiler veya temsilcilerinin bu
bilgilere ulamasn salamaldr.

Ayrca, iveren, iyerinde kimyasallarn

kullanmndan doabilecek risklerin
deerlendirmesini yapmal ve uygun
yntemlerle alanlar korumaldr.
69
alanlarn Sorumluluu ve
Haklar

alanlar, iyerinde kimyasal maddelerin

kullanmndan doacak ani ve ciddi bir
tehlikenin varlna inanrlarsa hemen
Sal ve Gvenlii kuruluna,iveren veya
vekiline haber vererek oradan uzaklama
hakkna sahiptir,.( Kanunu Madde:83)

Bunun yan sra alanlar, bu uzaklama

hakkn kullanmalar nedeniyle haksz
ilemlere maruz braklamazlar.

alanlar ve onlarn temsilcileri altklar

kimyasalla ilgili her trl gvenlik ve salk
bilgilerini alma ve renme hakkna
sahiptir.
70

nsanlarn alma hayatnda can kayplar ile igc kayb ve

maddi zararlara uramamalar amacyla bir takm faaliyetlerin
ortaya konulmas gerekmektedir. Bugne kadar ki sre
ierisinde korunma politikalarnn geliimine bakldnda;
kiisel korunmay temel alan politikalardan toplu korunma
politikalarna, buradan da btne ynelik korumay temel
alan ve riskin nlenmesine ncelik veren politikalara doru
olduu grlmektedir. O halde en nemli yaklam, btne
ynelik, yani riskin nlenmesi yani risk ynetimi politikalarna
ncelik vermek olmaldr. Bunun salamak iin baz tedbirler
alnmaldr.
-Kurulu ncesinde
-Kurulu Sonrasnda
71
KURULU
NCES
KURULU
SONRASI
Kurulu planlamas
esnasnda
Yer seimi letme
srasnda
binalarda
Depolamada
evre sal Kullanmda
Arsa bykl Bakm ve
onarmda
Alt yap tesisleri
Meteorolojik
etkenler
yeri binalarnn
kat, kap, pencere
durumlar
Projelendirme
retim teknolojisi
Makine ve proses
seimi
72
Kimyasallarn Depolanma Snflar

Kimyasallarn depolanmalar kimyasal

maddenin depolanma zelliklerine gre
snflandrlmaldr.

Depolanma ileminin gvenle

gerekletirilebilmesi iin, kimyasallar
toplam "on depolanma snfna"
ayrlmtr.
73
Kimyasallarn Depolanma
Snflar
Snf Madde Snf Madde
1 Patlayclar 6.1A Alev alc toksit maddeler
2 Basnl gazlar 6.1B Alev atmayan toksit maddeler
3A Parlama noktas 'in altnda alev alc
svlar
6.2 Bulac hastalklara neden olucular
3B AH Snf alev alc svlar 7 Radyoaktif maddeler
4.1A Alev alc kat maddeler 8 Andrc maddeler
4.1 B Alev alc maddeler s Bo
4.2 Kendiliinden alev alc maddeler 10 3A ve 3B Snflarna dahil olmayan alev
alc svlar
4.3 Su ile temas edince, alev alc gaz
oluturucular
11 4.1A Snfna dahil olmayan alev alc
katlar
5.1 Ykseltgenler 12 Alev almayan paketler iindeki alev
almayan svlar ve paketler
5.2 Organik peroksitler 13 Alev almayan paketler iindeki alev
almayan katlar
74
Depolamada Alnacak Gvenlik nlemleri
Depolar zellikleri itibariyle;
-Kimyasal madde deposu iyerinin dier
blmlerinden ayr bamsz bir blm halinde,
-Taban, tavan ve duvarlar yanmaz malzemeden
yaplm (yangna dayankl),

Tavan ve pencereler herhangi bir basnta kolay

dar alacak ekilde hafif malzemeden
75
Depolamada Alnacak Gvenlik
nlemleri

Btn kap ve pencereler da alr nitelikte, srgl

kaplarda ayrca da alr kanatl kapl,

Taban, iine konulacak kimyasal maddelerden

etkilenmeyecek nitelikte,

Taban, herhangi bir yangn halinde kullanlabilecek

su ve benzeri sndrcleri aktacak zellikte drenaja
sahip,
76
Depolamada Alnacak Gvenlik
nlemleri

Tabannda, depolanan farkl zellikte

maddelerin birbiri ile karlamamalar
iin, farkl drenaj yollar ile ayrlm
blmlere konulmu olmal,

Kimyasal madde depolar iinde elektrik

tesisat bulunmamas tercih edilmeli,
aydnlatma ise k dardan
yanstlarak yaplmal,

eride elektrik tesisat bulunmas

zorunlu olan hallerde ise tesisat exproof
(alev szdrmaz, patlamaz) ve kapal
sistem olmal,
77
Depolamada Alnacak Gvenlik
nlemleri

Havalandrma hem alttan hem stten karlkl

olmal,

Cebri ekili havalandrma sistemi bulunan

depolarn elektrik motorlar exproof olmal,

Depo dnda ve uygun bir uzaklkta, depo iinde

nelerin bulunduu, herhangi bir yangn halinde
hangi malzeme ve yntemlerle, ne ekilde
mdahale edilecei bilgilerini ihtiva eden bir uyar
levhas konulmal,

Depolarn drenaj hatt evre kirliliine sebep

olmamas iin, yamur kanal veya ehir pis su
kanalna dorudan balanmamal,
78
Depolamada Alnacak Gvenlik
nlemleri

Drenaj hatt toplama ukurlarna balanmal, burada

toplanan atklar usulne uygun olarak bertaraf edilmeli,

Baz kimyasal maddeler bir araya geldikleri zaman

birbirleriyle ok iddetli reaksiyona girerler. Dolaysyla
sznt, yangn, kaza vb. durumlarda ambalajlar, tama
kaplar hasara urayabilir ve byle durumlarda birbirleriyle
reaksiyona girebilirler. ayet belli bir miktardan fazla iseler,
bunlarn beraberce depolanmasna izin verilmemelidir.

Kimyasal maddeler zelliine gre ayr blmlerde

depolanmaldr.
79
Depolamada Alnacak Gvenlik
nlemleri

Yanabilir maddeler ile oksitleyici

maddelerin birlikte depolanmasna
izin verilmez. Yanc maddeler ile
oksitleyici maddeler reaksiyona
girebilir ve yangn balatabilirler
80
2.3. DEPOLAMADA ALINACAK
GVENLK NLEMLER

Zehirli ve ok Zehirli Maddelerin Oksitleyici

Maddelerle,

Zehirli, ok Zehirli ve Oksitleyici Maddelerin

Parlayc Maddelerle

Zehirli, ok Zehirli ve Oksitleyici Maddelerin

(hidrojen peroksit, perklorik asit, sodyum-
potasyum nitratlar, bu metallerin peroksitleri,
permanganatlar, kloratlar, perkloratlar,
kalsiyum karbonat, kromik asit, amonyum
nitrat)
Peroksitler, suyla temas edince
parlayc gaz karan maddeler, basnl
Gazlar, Dondurulmu Sv Gazlar,
Amonyumnitrat Gbrelerle bir arada
depolanmas sakncaldr.
81
Depolamada Alnacak Gvenlik
nlemleri

Andrc svlar; kuvvetli asitler ve bazlardr. Demir,

alminyum gibi baz metalleri andrdklar gibi
canllar dalayc zellik gsterirler. rneim;

Asitler: hidroklorik asit (tuz ruhu), slfrik asit, nitrik

asit (kezzap),

Bazlar: sodyum hidroksit (kostik), potasyum hidroksit,

sodyum hipoklorit
82
Depolamada Alnacak Gvenlik
nlemleri
Kullanmda ise;

Kimyasal maddeler depodan ancak gnlk ihtiya

kadar alnmal, Kullanm yerlerinde bir gnlk
ihtiyatan fazlas bulundurulmamaldr.

Eer gnlk kullanm miktarlar ok fazla ise kulanm

yeri yannda ikinci bir ara depo oluturularak fazla
malzeme burada depolanmal ve saatlik kullanma
gre alnmaldr.(Koltukalt depolar)
83
Depolamada Alnacak Gvenlik
nlemleri

Bo olan kimyevi madde teneke ve kaplar en az

dolular kadar tehlikeli olduu dikkatten uzak
tutulmamaldr.

lerinde devaml zc buhar bulunan bo kaplar,

kullanm yerlerinde biriktirilmemeli ii bitenler derhal
ortamdan uzaklatrlmaldr.
84
Kimyasallarn Tanmas

Tama grevlisi kimyasaln riskleri hakknda bilgilendirilmelidir.

Tama grevlisi kimyasaln risklerine gre kiisel koruyucu ekipman (KKE)

giymelidir.

Her kimyasal madde alan, kendi kimyasaln uygun ekilde saklamal ve/ya
tamaldr.

Kimyasallar tanrken ar yklemeden kanmal azar azar tanmaldr.

Farkl gruplar bir arada tanmamaldr. Kimyasallar; organik, inorganik, oksitleyici,

indirgeyici, asit, baz ve parlayclar olarak ayr ayr tanmal ve saklanmaldr.

Kimyasal maddeler asansr ile tanrken asansre baka kiilerin binmesine izin
verilmemelidir.

Kimyasal maddeler kucakta, elde deil; tekerlekli ve kenarlar destekli yk tama

arabalar ile tanmaldr.

Cam ie ve jarlar krlmaktan korumak amacyla etrafna destek malzemeler

koyarak tanmaldr. Kimyasal madde ieren ieler hibir ekilde boyun
ksmlarndan tutularak tanmamaldr

Gaz tplerinin az skca kapal olmaldr.

Kimyasallar gelen yk arabalarndan depoya tanrken alanlarn olmad veya en

az olduu blmden) depoya tanmaldr.
85
Kimyasal Tanmas Srasndaki Gvenlik
nlemleri

ASLA kimyasallarn kutulanmas, tanmas, depolanmas gibi

ileri sekreter ve benzeri eitimsiz kiilere yaptrmayn!

Kimyasallar ASLA genel drenaja (lavabo v.b.) boaltmayn.

Hibir kimyasal ortada brakmayn.

Kimyasal kaldrmadan ve/ya tamadan nce evresini

temizleyin.

almaya balamadan nce kimyasaln MSDS'ini gzden

geirin ve uygun kiisel koruyucu ekipman giyin
86
yeri Binalarnda Alnacak Gvenlik
nlemleri

-
Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl maddeler
retilen veya ilenen veya depolanan binalar
mmknse tek katl olmal;
-
Duvarlar yanmaz malzemeden yaplmal,
-
Tavanlar hafif ve yanmaz malzemeden olmal,
-
D yan cephelerine bakan pencereler ince krlmaz
caml olmal
-
Patlamalarda byk paralar halinde havaya
frlamayacak malzemeler seilmeli
87
yeri Binalarnda Alnacak Gvenlik
nlemleri
O
yerlerinin tabanlar, dz, yanmaz, szdrmaz, herhangi bir cismin
arpmasyla kvlcm karmaz malzemeden yaplacak ve kolay
temizlenir, hafif meyilli tarzda ina edilmeli,
O
Kullanlan maddelerin, kimyasal bir olay sonucunda iyeri tabann
andrp tahrip etmesi veya parlayc, tehlikeli ve zararl gaz ve
dumanlar meydana getirmesi nlenmeli
O
Tabanda yangn sndrme cihazlarnn verecei fazla su ve
kimyasal maddelerin ve iyerindeki btn svlarn eiklerden
tamasn nleyecek ekilde toplanmasn ve bir depoya veya
dinlendirme kuyusuna girmesini salayacak drenaj sistemi
bulunmal
O
Binalardaki giri k kaplar, pencereler, panjurlar ve
havalandrma menfezlerinin kapaklar belirli bir basn karsnda
darya doru alacak ekilde yaplm olmal
88
yeri Binalarnda Alnacak Gvenlik
nlemleri
O
Giri ve k kaplar, yanmaz malzemeden, k
gvenlii ilkelerine uygun ve mmkn olduu kadar
byk boyutta, kolayca darya alabilecek ve dorudan
doruya ak havaya yol verecek ekilde yaplm olmal
O
yerinde ayr cephelerde olmak zere en az iki kap
bulunmal
O
Birden fazla blmleri bulunan iyerlerinde, blmlerden
her birinin, biri dorudan doruya, dieri genel koridora
alan, en az iki kaps bulunmal
O
Binann btn pencereleri, gerektiinde k iin
kullanlabilecek ekilde yaplm olmal, pencerelere
demir parmaklk veya kafes konulmamal
89
O
yeri, herhangi bir tehlike vukuunda iiler tarafndan derhal
boaltlabilecek ekilde tertiplenmi olacak; blmlerden birinin
k yolu, dierinin geiini zorlatrmayacaktr.
O
blmeler, meydana gelecek en yksek basnca dayankl ve
atlaksz, dz yzeyli ve yanmaz malzemeden yaplm ak
renkte boyanm veya badanalanm, kolayca ykanabilir ve
temizlenebilir ekilde olacaktr.
O
Asansrler ve merdivenler yanmaz malzemeden yaplm ve
binann dier ksmlarndan ayr blmelerde veya binann
tamamyla dnda kurulmu olacaktr. Asansrlerin kaplar
kendiliinden kapanan, toz geirmez ekilde yaplacaktr.
90
Binalarda inaat, bakm ve onarm ilerine
balanmadan nce
a) ksmen veya tamamen durdurulacaktr.
b) O mahalde bulunan btn parlayc,
patlayc, tehlikeli ve zararl maddelerle,
bunlarn bileimlerine giren dier maddeler
tehlikeli blgenin dna karlacaktr
c) Onarlacak ksm btn parlayc, patlayc,
tehlikeli ve zararl maddelerin artklarndan
ve bulaklardan usulne uygun olarak
tamamiyle temizlenecektir.
d) naat, bakm ve onarm; teknik, yetkili ve
sorumlu bir elemann devaml nezareti ile
salanacaktr.
91

Kimyasallarn isimlendirilmesi,
etiketlenmesi, snflandrlmas ve
depolanmas
92

Tehlikeli Maddelerin Ve Mstahzarlarn

Snflandrlmas, Ambalajlanmas Ve
Etiketlenmesi Hakknda Ynetmelik

26 ARALIK 2008 Mkerrer R.G. Say:27092

93
Tehlikeli Kimyasallar Tipik
Yerleri
=
Kimyasal madde tesisleri
=
Depolar
=
Yakt istasyonlar
=
Kamyon, gemi, havayolu ter minalleri
=
Silah depolar
=
Hastaneler
=
Laboratuarlar
=
Nkleer tesisler
=
Bakm tesisleri
-
94
Tehlikeli Kimyasallar Ev rnleri Listesi
RNLER TEHLKEL KATKI MADDELER TEHLKELER
Aerosol
spreyler
Btanol, Btan, Propanol Alevlenir, rritan, Toksik
Amonyak bazl
temizlik
Amonyak, Etanol, rritan, Toksik, Korozif
(amar suyu ile kart
zaman zehirli gaz olu turur)
Piller Slfrik asit, Kurun Korozif, Toksik
Yer/mobilya
cilalar
Dietilen glikol, Petrol
distilatlar, Nitrobenzen
Toksik, Alevlenir
Lateks boyas Reineler, Glikol, Eterler,
Esterler
Alevlenir
Ya bazl boya Etilen,
Alifatik hidrokarbonlar,
Petrol distilatlar
Alevlenir
Toksik
95
NH
3
96
3 ppm
25 ppm
293 ppm
873 ppm
Annda arl yaralanma
LC50
IDLH OSHA
KOKU Eii
NIOSH STEL
TLV/TWA OSHA
0 ppm

CI 1,000,000 ppm
15 ppm
1,000 ppm
50 ppm
Geri dnlmez hasar
Annda lm %.1
insan iin ldrc
bilinen en dk konsantrasyon
97
%23.5
%19.5
%6 altnda
%6 - 8
%8 - 10
Ciddi yangn
tehlikesi - OSHA
tanml zenginletirilmi
Bilin kayb, baylma, yzde solgunluk
8 dakika %100 ldrc
6 dakika %50 ldrc
4 dakika tedavi ile dzelme
40 saniye iinde koma - lm
%0

OKSJEN %100
%10 - 12
%12 - 14
artan solunum, koordinasyon ve
karar yetisinde azalma
Artan solunum
karar yetisinde azalma
Dudaklarda morarma
Kas letarjisi, koordinasyon kayb
%15 - 19
98
KMYASALLARIN
SINIFLANDIRILMASI
Alev Alabilen Malzemeler

Alev alma; bir gaz, sv veya katnn ne kadar kolay tutuacan, nasl
hzl alev alacan ve bir kere baladm nasl yaylacann bir
lmdr. Alev alc svlarn kendileri alev alabilir deildir. Daha ok
svlardan kan buharlar alev almaya yatkndr. Malzeme alev
alabilirliini gsteren parlama noktas ve uuculuk (kaynama noktas)
olmak zere iki fiziksel zellik vardr.

Parlama noktas; hava ile alev alabilir bir karm tekil edecek yeterli
miktarda bir svnn (veya uucu bir kat maddenin) buharnn verdii
scaklktr. Alevlenme kayna verildiinde bir malzeme parlama
noktasnda veya zerinde alev alr.

Alev alabilen bir sv olan etil eterin parlama noktas 56Cdir. Kerosenin
parlama noktas 212C ile 302C arasndadr. Alev alabilir gazlarn
parlama noktalar yoktur nk kendileri zaten alev alabilir biimdedir.
99
Kolay Alevlenir Madde / Mstahzar

a) Enerji uygulamas olmadan, ortam scaklnda hava ile

temasnda snabilen ve sonu olarak alevlenen,

b) Ate kayna ile ksa sreli temasta kendiliinden yanabilen

ve ate kaynann uzaklatrlmasndan sonra da yanmaya
devam eden kat haldeki,

c) Dk parlama noktasna (21C'nin altnda) sahip olan sv

haldeki,

d) Su veya nemli hava ile temasnda, tehlikeli miktarlarda, ok

kolay alevlenir gaz yayan madde / mstahzarlardr.
100

Bir malzemenin uuculuu, sv veya katnn ne kadar kolay buhar

aamasna geeceinin bir gstergesidir. Uuculuk , malzeme buhar
basncnn atmosferik basnca eit olduu scaklk yani kaynama
noktas ile llmektedir. ou zaman uuculuk alev alabilirlik ile e
anlaml olarak hatal biimde kullanlr. Su, kloroform ve cva gibi
uucu olan ama alevlenmeyen baz maddeler bulunmaktadr. Baz
maddeler d alevlendirme kayna olmadan kendi kendilerine alev
alabilir. rnein potasyum metali havadaki nemle tepkimeye
girebilir. Bu tepkime hidrojen meydana gelmesine ve tepkime
ssnn da hidrojeni alevlendirecek seviyede olmasna neden olur.
101
rnekler
Organik katlar : Selloz nitrat, Naftalin
norganik katlar : Lityum amid, Kkrt
Yanc metaller : Sezyum, Magnezyum, Zirkonyum
nce paralanm katlar: Alminyum tozu, Saf metal
tozlar
Alev Alc Katlar
=
Ateleme scakl 100C altnda
=
Gl ya da kalc yanma
Byk tehlike: Hzl yanma, ok miktarda toksik
duman
102
Genellikle Kullanlan Alev Alabilir Kimyasal
Maddeler

Aseton

Etil eter

Sodyum

Hidrojen

Lityum

Asetilen

Etil Alkol

Potasyum
103
Alev Alabilen Malzemeler
Etiketleme ve Bilgi

Her alev alabilen sv, kullanm ncesi uygun biimde

etiketlenmelidir.

Alev alma bilgileri MSDS zerinde Alev ve Patlama

verileri altnda bulunmaktadr.

Parlama noktas ile kaynama noktas ise Fiziksel

zellikler balyla verilen blmde yer almaktadr.
104
Alev Alabilen Malzemeler
Depolama

Alev alabilen maddeler asla asitlerin veya oksitleyicilerin yanna

depolanmamaldr.

Malzemenin alt alev alma limitini aan buharlarnn oluumu ya da

buharlarla havann kararak kendi kendine yanma olasln drmek
zere depolama alanlar serin tutulur. Normal depolama koullarnda buhar
birikimini nlemek zere yeterli havalandrma salanmaldr.

Alev alabilen maddeler klasik buzdolaplarnda depolanmamaldr. Termostat

veya i klandrmayla yaratlan kvlcmlar ar derecede byk patlama
tehlikesinin nedeni olarak buzdolab iinde alev alabilen maddeleri
ateleyebilir.

Alev alabilen maddelerin depoland alanlarda bir yangn sndrme

tatbikat yaplmamaldr.

Depolama alanlar periyodik olarak kontrol edilmeli,eksiklikler giderilmeli ve

alev alabilen malzemelerin depolanmas minimumda tutulmaldr.

SGARA LMEZ iaretleri alev alabilen maddelerin depoland

alanlarda gzle fark edilir bir yere aslmaldr.
105
Alev alabilen maddelerin parlama
ve kaynama noktalarna gre
snflandrlmas

NFPA zel alev alabilir svlarn depolama kaplar iin miktar ve maksimum byklk
bakmndan snr deerleri
106
Tehlikeli Kimyasallar Sktrlm
Gaz
=
Bir kapta bulunan ve 21.1C
275.8 kPa zerinde mutlak
basnca sahip gaz ya da gaz
karm
Byk Tehlikeler
=
Kaynayan Sv Genileyen Buhar Patlamas-BLEVE

Bir svlatrlm gaz kab atee maruz kaldnda

olur

Zayflam kap + basn art = kabn paralanmas

Paralanma ok patlayc olabilir

=
Ayrca, alev alc, oksitleyici, zehirli, korozif olabilir
107
Korozif (Andrc) Malzemeler

Gazlar, svlar ve katlar tehlikeli andrclk zellii

gsterebilirler. Korozif maddeler deriyi yakar, kanmaya yol
aar. Solunum veya az yoluyla alndnda akcier ve mide
dokusu etkilenir. Korozif gazlar deri temas ve solunum
yoluyla hemen vcuda absorplanr. Laboratuvarda sk
kullanlan korozif svlarn vcutta d hasara neden olma
riskleri bulunur. Korozif katlar ou kez zamana bal
zararlara yol aar. Korozif katlar, nemden dolay deri
zerinde ve solunum sisteminde hemen zndkleri iin
etkileri geni lde temas sresine bal olmaktadr.
108
Korozif Madde rnekleri
Korozif maddeler asidik (dk pHl) veya bazik
(yksek pHl) olabilir.

Slfrik asit

Hidroklorik asit

Nitrik asit

Amonyum hidroksit

Sodyum hidroksit

Krom trioksit
109
Etiketleme ve Depolama

Korozyon etiketinde elin veya elik bir ubuun anmas

belirtilir.

Korozyon bilgisi MSDS iinde Salk Etkileri ve lk Yardm

bal altnda bulunur.

Asitleri bazlardan ve korozif maddeleri hem organik, hem de

alev alabilen maddelerden ayr tutulmal.

Raflardan dme tehlikesini en aza indirmek iin korozif

maddeleri tabana yakn yerlerde depolanmal.

Gne ndan uzak, serin, kuru ve iyi havalandrlan

alanlarda depolanmal.

Depolama alan scaklk deiimlerine kar korunmaldr.

110
Reaktif (Patlayc-Oksitleyici)
Malzemeler
Patlayc Maddeler

Patlayc maddeler; ani ok, basn ve yksek scaklk etkisinde ani ve

derhal byk ve kk miktarda basn, gaz ve sy serbest brakan
kimyasal maddelerdir. ok, scaklk veya kimyasal tepkimenin belli
koullar altnda baz maddeler iddetle patlayabilir. Byle patlamalar
laboratuvar personeline bir ok tehlike yaratr:

Srayan cam paralar deriyi yaralayabilir.

Yanan gazlardan alev meydana gelebilir.

Andrc veya zehirli maddeler aa kabilir.

Patlayc maddelerle almadan nce; kimyasal zelliklerini, yan tepkime
rnlerini, belli baz kimyasal maddelerle uyumazlklarn ve olas evre
katalizrleriyle (scaklk deiimi gibi) etkileimlerini renmek gerekir
111
Parlayc, Patlayc, Tehlikeli ve Zararl
Maddelerle allan yerleri le lgili
Gvenlik Tedbirleri
YER BNALARI:

Parlayc, Patlayc, tehlikeli ve zararl maddeler retilen veya ilenen veya depolanan binalar mmknse
tek katl olacak; duvarlar yanmaz maddeden, tavanlar hafif ve yanmaz malzemeden d yan cephelerine
bakan pencereler ince krlmaz caml olacak ve patlamalarda byk paralar halinde havaya frlamayacak
malzemeden yaplm olacaktr.
OK KATLI BNALAR:

Birden fazla katl binalarn, en st katnda taban betonarme olmak kaydyla parlayc, patlayc maddelerin
yalnz ilenmesine veya her hangi bir retimde ilkel madde olarak kullanlmasna izin verilebilir. Bu gibi
yerlerin parlayc, patlayc maddelerin olumlu retim birimi veya deposu olarak kullanlmas, S.S. Yardm
Bakanlnn olumlu mtalaas zerine alma Bakanlnca verilecek zel izne baldr.
YER TABANI:

Parlayc, patlayc,tehlikeli ve zararl maddelerle allan iyerlerinin tabanlar, dz, yanmaz, szdrmaz,
herhangi bir cismin arpmasyla kvlcm karmaz malzemeden yaplacak ve kolay temizlenir, hafif meyilli
tarzda ina edilecektir.

Kullanlan maddelerin, kimyasal bir olay sonucunda iyeri tabann andrp tahrip etmesi veya parlayc,
tehlikeli ve zararl gaz ve dumanlar meydana getirmesi nlenecektir.
DRENAJ SSTEM:

Tabanda yangn sndrme cihazlarnn verecei fazla su ve kimyasal maddelerin ve iyerindeki btn
svlarn eiklerden tamasn nleyecek ekilde toplanmasn ve bir depoya veya dinlendirme kuyusuna
girmesini salayacak drenaj sistemi bulunacaktr.
112
KAPILARIN KAPAKLARIN DIARIYA AILMASI:

Binalardaki giri k kaplar, pencereler, panjurlar ve havalandrma menfezlerinin kapaklar belirli bir
basn karsnda darya doru alacak ekilde yaplm olacaktr.
GR IKI KAPILARI:

Giri ve k kaplar, yanmaz malzemeden, k gvenlii ilkelerine uygun ve mmkn olduu kadar
byk boyutta, kolayca darya alabilecek ve dorudan doruya ak havaya yol verecek ekilde yaplm
olacak ve iyerinde ayr cephelerde olmak zere en az iki kap bulunacaktr.
HER BLME FT KAPI:

Birden fazla blmleri bulunan iyerlerinde, blmlerden her birinin, biri dorudan doruya, dieri genel
koridora alan, en az iki kaps bulunacaktr.
PENCERELERDE PARMAKLIK:

Binann btn pencereleri, gerektiinde k iin kullanlabilecek ekilde yaplm olacak, pencerelere
demir parmaklk veya kafes konulmayacaktr.
113
GR IKITA GVENLK:

yeri, herhangi bir tehlike vukuunda iiler tarafndan derhal boaltlabilecek ekilde tertiplenmi olacak;
blmlerden birinin k yolu, dierinin geiini zorlatrmayacaktr.
BLMELER:

blmeler, meydana gelecek en yksek basnca dayankl ve atlaksz, dz yzeyli ve yanmaz

malzemeden yaplm ak renkte boyanm veya badanalanm, kolayca ykanabilir ve temizlenebilir
ekilde olacaktr.
ASANSR KAPILARI:

Asansrler ve merdivenler yanmaz malzemeden yaplm ve binann dier ksmlarndan ayr blmelerde
veya binann tamamyla dnda kurulmu olacaktr. Asansrlerin kaplar kendiliinden kapanan, toz
geirmez ekilde yaplacaktr
114
Baz kullanm koullarnda
reaktif olabilen madde rnekleri

Asetilen

Azid

Hidrojen

Nitro bileikleri

Amonyak

Organik peroksitler

Perkloratlar

Bromatlar
115
Oksitleyiciler

Oksitleyici; kimyasal tepkime iin oksijen salamada kullanlan

kimyasal bir maddedir. Oksitleyiciler oda scaklnda veya yksek
scaklklarda kendiliinden oksijen meydana getirirler ve ok ile
stma altnda iddetle patlayabilirler. Farkl kimyasal
kararszlklarndan dolay oksitleyici aktif maddeler beklenmedik
ekilde patlayc olup bu yzden tehlike tehdidi gsterirler.
116
Oksitleyiciler
=
Oksitleyiciler yanmay balatabilir ya da
glendirebilir
Kat- amonyak perklorat
Sv- dumanl nitrik asit
Gaz- oksijen
=
Organik peroksitler
stikrarsz ve reaktif olabilir
Patlayc potansiyele sahiptir
-
117
Oksitleyici reaktif maddeler

Peroksitler

Hiperperoksitler

Peroksi esterlerdir.

Oksitleyiciler organik maddelerle temas edince

iddetle tepkimeye girerler. Bu nedenle
oksitleyicilerle, organik maddelerin
etkileimlerinden kanlmaldr. Organik
maddelerle reaksiyona giren oksitleyicilere
rnek: nitrik asit, kromik asit ve

permanganatlardr.
118
Peroksitler

Eterler gibi baz organik bileikler havadaki oksijenle temasa girerek

kararsz peroksitleri oluturur. Peroksit oluumu, bileikler buharlamayla
deriik hale geldiklerinde yada dier bileiklerle kartrldklarnda
meydana gelir. Bir ok, srtnme veya sya maruz kaldklarnda birikmi
peroksitler iddetle patlayabilir. Saf bileikler safszlk ieren bileiklere
gre daha abuk peroksit oluturabilirler.
Tehlikeli peroksit oluturan organik madde rnekleri;

Aldehitler, Ketonlar, Eterler

Allilen yapsndaki bileikler (CH 2=CHCH2R)

Alkali metaller, alkoksitler, aminler

Vinil ve viniliden bileikleri

Benzil hidrojen atomlu bileikler

Hava ile temasta tehlikeli peroksit oluturan kimyasal madde rnekleri

Etil vinil eter, p-dioksan, dekalin, etil eter, tetralin, izopropil eter

Tetrahidrofuran (THF)
119
Etiketleme ve Depolama

Oksitleyici etiketi sar fon stnde alev alan O

harfi ile belirtilir.

Oksitleyici maddeler stne bilgi, MSDS te

reaktiflik verileri altnda verilmitir.

Eterleri az miktarlarda satn aln ve hemen

kullann.

Peroksit oluturan bileiklerin kaplarnn al

tarihlerini kaydedin.

Gn ndan uzak, serin kuru ve iyi

havalandrlan alanda depolayn. Ar ve ani
scaklk deiimlerinden koruyun.

Oksitleyicilerin yannda kesinlikle sigara imeyin.

120
Peroksitlerin Varlnn Saptanmas

25 mL cam kapakl (renksiz ve

ktan korunmal) bir silindir iinde
10 ml organik solvent zerine 1 ml
taze hazrlanm %10luk sulu
potasyum iyodr zeltisi ilave
edin.

Silindiri beyaz bir fon nnde

gzlemleyin.

Sar veya kahverengi renk

belirmise peroksit mevcuttur.
121
Toksik (Zehirli) Maddeler

Zehirlilik, bir maddenin canl dokuya zarar verme, merkez sinir sistemini
bozma, nemli rahatszlklara neden olma ve ar miktarda yutulduu,
solunduu ve deriden absorpland takdirde lme neden olma zellii
olarak tanmlanabilir.

Bir kimyasal maddenin belli bir dozunun verilmesiyle deney hayvanlarnn

buna verdii tepkiler, o kimyasal maddenin insanlara olan zehirleyici etkisini
tahmin etmeyi salayabilir. Tm bireylerin kimyasal bir maddenin belirli bir
dozuna ayn ekilde tepki vermedii bir doz-cevap grafiiyle temsil edilir.
Baz insanlar dierlerine gre daha duyarldrlar ve bir kiiye gre lmcl
olabilen belli bir doz bir bakasna gre lmcl olmayabilir.

Zehirli maddelerin solunumla alnmas doku hasarna yol amaktadr.

Akcierler zehirli buharlar ile havann tad taneciklerin hcumuna kar
savunmasz ok katl doku tabakasndan olumutur.
122
Letal doz (ldrc doz) nedir?

Bir kimyasal maddenin deney hayvanlarnn

%50sinin lmne neden olduu doz Letal
(ldrc) doz 50 veya LD50 olarak
tanmlanr.

LD50 genellikle, vcut arlnn kilogram

bana alnan maddenin miligram (mg/kg)
olarak gsterilir.

LD50 ne kadar dkse madde o kadar

zehirlidir.
123
Kanserojenler

Kanserojenler belli miktarda maruz kalndnda insan ve hayvanlarda

kansere neden olan maddelerdir. pheli kanserojenler bilinen
kanserojenlerle kimyasal benzerlii bulunan veya kanserojen etkinin
kantn gsteren maddelerdir. Kanserojenler akut zehirlilik meydana
getirmeyen dozlara maruz kalndnda hastala neden olduundan
laboratuvarda sinsi bir tehlikeyi temsil ederler. Maruz kalma ile kanser
belirmesi arasnda uzun, gizli bir varolma dnemi bulunabilir.

Baz bileikler ancak belli dier bileiklerle birletiinde kanserojendir.

Belirli maddelerin de, baz kanserojen kimyasallarn kanserojenik etkilerini
artrdklar bilinmektedir. Bir ok kimyasal maddenin sinerjik tesiri
bilinmediinden kanserojenler kullanldnda tm organik bileiklere ve
metallere dikkatle muamele edilmesi gereklidir.
124
Kanserojenler
Uluslararas Kanser Aratrma Merkezi [International Agency for
Research on Cancer (IARC)] tarafndan tanmlanan aadaki
terimler maddelerin kanserojenliini aklamakta kullanlr.

Yeterli pozitif- eitli trlerde ve laboratuvar hayvan soylarnda

habis tmrlerin meydana gelmesini gelmesini ve ilerlemesini
salayan kimyasal maddeler

Snrl pozitif- bir yada ok sayda trde veya soyda, selim tmrleri
yada bir tek habis tmrn ilerlemesini salayan kimyasal maddeler

Yetersiz-kanserojenik olduklarna karar vermek iin yeterli kant

olmayanlar

Belirsiz- hemen hemen hi destekleyici kant olmayanlar

Negatif- snrl ve yeterli nemde negatif kant olanlar

125
Bilinen ve phelenilen Kanserojenler

4-Nitrobifenil, alfa- ve beta-Naftilamin

Metilklorometil eter

3,3-Diklorobenzidin

bis(klorometil) eter

Benzidin, 4-Aminodifenil

Etilenimin,beta-Propiolaktan

Benzen

Dimetilaminoazobenzen

Vinil klorr

1,2-dibromo-3kloropropan

Arsenik

Akrilonitril, N-Nitrozodimetilamin, Formaldehit

126
Mutajenler

Mutajenler DNA ve canl hcrelerde mutasyonlara neden

olan kimyasal ve fiziksel etmenlerdir. Bunlar genetik
sistemi kansere veya kromozomlarda kaltmsal
deiikliklere neden olacak ekilde etkilerler. Mutajenik
zellikte kimyasal maddelere maruz kalan kiiler sonraki
kuan etkilenebilecei genetik hasarlar gelitirirler.

Arsenik

yonlatrc radyasyon

Etidiyum bromr

Alkilletirici etmenler (rnein dimetil slfat)

127
Kanserojen ve Mutajen Maddelerle lgili
Mevzuat
128
Mesleki Maruziyet Snr Deerleri

Kanserojen ve Mutajen Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik

nlemleri Hakknda Ynetmelik verilen mesleki maruziyet snr
deerleri
129
Teratojenler

Teratojenler normal embriyonik geliime mdahale eden kimyasal ve fiziksel

etmenlerdir. Teratojenler, mutajenlerden gelien bir cenin bulunmasyla ayrlr.
Cenine (embriyoya) kar hasar, hamileliin balarnda ilk 8-10 haftada meydana
gelir. Teratojenler doutan ekil bozukluklarna veya hamile kadna zarar
vermeden cenin lmne yol aabilir.
Genellikle kanserojen kimyasal maddeler reme salna bir tehlike gibi grnrler.

Kurun

Etilen oksit
reme sal bozukluklaryla ilgisi olduu dnlen birka dier maddenin rnekleri
aada sralanmtr:

Antimuan

Karbon dislfr

Etilen tiyo re

Poliklorinatlanm bifenoller (PCBler)

Nitroz oksit

Formaldehit

Etilen dibromr

yonlatrc radyasyon
130

ASBEST VE DER LFL KMYASAL

MADDELER
131
Asbest ieren Malzemeler

Asbest ya da amyant, sya, anmaya ve kimyasal maddelere ok dayankl lifli

yapda kanserojen bir mineral. Halk arasnda ak toprak, orak toprak, gk
toprak, elpek, hllk veya ceren topra gibi isimlerle de bilinir.
Tarihe
Bir doal silikat minerali olan asbest maddesinin, sy iletmemesi yani iyi bir
izolasyon maddesi olmas nedeniyle kullanm ok eski alarda balamtr.
Arkeolojik almalardan elde edilen bilgiler dorultusunda asbest kullanmnn
2500 yl ncesine dayand bilinmektedir.
On dokuzuncu yzyln ikinci yarsndan sonra sy ve elektrii yaltmas,
srtnmeye ve asit gibi maddelere dayankl olmas nedeniyle sihirli mineral
olarak tannmaya balanmtr. Fakat yirminci yzyln ikinci yarsndan sonra
insan salna nemli zararlar veren kanserojen bir madde olduunun tespit
edilmesi ile asbest maddesi iin ldrc toz tanmlamas yaplmtr.
132
Kullanm alanlar

1900l yllarn bandan itibaren asbest binalarn inaat

malzemelerinde yaygn biimde kullanlmtr. Ucuz
fiyat, yangn ve kimyasal direnci, izolasyonu ve
pekitirme zelliklerinden dolay bu sihirli mineral inaat
sektrnde 3500den fazla rnn bulunmasna katkda
bulunmutur

Asbestten, zellikle gemi, uak, otomobil sanayiinde,

makine konstrksiyonlarnda yalayc madde ve
szdrmazlk eleman olarak, inaat sektrnde, s ve
ses izolasyonunda yaygn olarak yararlanlmtr
133
Asbest'in Kullanm Alanlar

imento rnleri

Kimya

la

Lastik-plastik

Boya

Kat

Uzay sanayisinde

3000den fazla endstriyel rnn yapmnda

Basnca dayankl borular

-d cephe ve tavan kaplama

Fren balatalar

eitli contalar

zel filtreler

Kat rnleri
134
Asbeste Bal Oluan Hastalklar

Asbestoz lk olarak tersane ilerinde alanlarda tespit edilen

asbestoz, asbest liflerini zmeye alan vcut tarafndan retlen
asidin akcier zarnda olusturduu yaralardr. Bu hastaln kendin
gstermesi 10-20 yl bulmaktadr.
Mezotelyoma Asbestin yol at en nemli hastalk akcier zar
ve karn zar kanseri, yani mezotelyomadr. Bat lkelerinde ylda
her bir milyon kiinin 1-2'sinde saptanan mezotelyoma, lkemizde
ylda en az 500 kiide grlmektedir. Mezotelyomaya ait en sk
rastlanan yaknmalar, ar ve ilerleyici nefes darldr. Akcier
rntgeni ve tomografide tipik bulgular saptanabilirse de, kesin tan
iin bavurulan standart yntem akcier zar biyopsisidir.
Mezotelyoma, erken dnemde tannp uygun cerrahi giriim
uygulanamadnda, ila ya da n tedavisine iyi cevap vermeyen
ve hastay ksa zamanda lme gtren bir hastalktr.
Kanser Asbest, akcier, grtlak ve sindirim sistemi kanserlerine
yol amaktadr.
Akcier zar (pleura) kalnlamas
135
Asbestin nsan Salna Zararlar
Asbest son derece kanserojen bir maddedir. Solunum ya da ime suyu yoluyla vcuda girdiinde
bata kanser olmak zere eitli hastalklara yol aar. Uzmanlar cilde nfuz etmesinin de mmkn
olduunu dnmektedirler. Asbestin neden olduu hastalklarn bazlar, akcier zarlar arasnda
sv toplanmas, kirelenme, akcier zar kalnlamas ve akcier dokusunda ba dokusu oluumu
gibi selim hastalklardr. Ayrca ciltte yaralara neden olabilir.
Uluslararas Kanser Aratrmalar Ajans (IARC), her yl dnyada kanser yapc maddeleri dzenli
olarak zelliklerine gre gruplara ayrmaktadr. Ajansn kanserojen maddeler listesinde asbest
maddesi, "kesin kanserojen" tanmlanmas ile 1. grupta snflandrlmtr.
Fransa'da asbeste bal hastalklardan her yl 4000 kii lmektedir ve say giderek artmaktadr.
Uzmanlar Birleik Krallk'ta 1960 ve 70'lerde asbeste maruz kalm kiilerden 120.000'den
fazlasnn akcier kanseri nedeniyle yakn gelecekte leceini ngrmektedirler Belika ve
Hollanda gibi lkelerde 90'l yllarn banda asbest retim ve kullanm tamamen yasaklanmtr.
Avrupa Birlii'de 2005 ylndan itibaren AB'ye ye lkelerde asbest retimi ve kullanmn
yasaklamtr.
Not:Gemite tersane iisi olan babasnn i elbiselerinden bulaan asbest nedeniyle kansere
yakalanan gen bir bayan, 2007 ylnda ngiliz Savunma Bakanl'ndan tazminat almaya hak
kazanmtr.
136
Asbest ieren Malzemeler
Genelde asbest ieren malzemeler

Spreyli alev geciktiriciler,

Akustik sva, boru, tank ve kazan izolasyonu,

Laboratuvar bankosu zerleri,

eker ocak panolar,

Tavan ve deme fayanslar ve deme rtleri

Asbestli malzemelerin bozulup havayla tanr toz biime gelmesi
engellenirse, sala zarar dokunmaz.
137
Asbest le lgili Ulusal Mevzuat
138
Kullanm Yasa

Madde 7 Asbestin pskrtlerek (sprey) kullanlmas ve

asbest ieren, younluu 1 gr/cm3den az olan, yaltm veya
ses yaltm malzemesi ile allmas yasaktr.

Asbestin kullanlmas ve pazarlanmas ile ilgili yrrlkteki

dier mevzuata aykr olmamak artyla; asbestin karlmas,
asbest rnlerinin veya asbest ilave edilmi rnlerin retimi ve
ilenmesi srasnda iilerin asbest liflerine maruz kalabilecei
iler yasaktr.

Ancak, asbest ieren malzemenin ykm, skm ve ayrma

gibi ilemlerden kaynaklanan asbestli rnlerin atlmas iin
yaplan iler haritir.
Asbest le lgili Ulusal Mevzuat
139
Tehlike Sembolleri

Tehlikeli kimyasal madde ve / veya atele ilgili kullanmlarda hangi

nlemlerin alnmas gerektiinin saptanmasnda temel bilgi salar. 0
ile 4 aras rakam, tehlike ciddiyetinin derecesi belirtmek zere her bir
kareye ilave edilir.
0: zel bir tehlike yok
4: nemli tehlike
140
1-PATLAYICI 2-TOKSK 3-PARLAYICI 4-OKSTLEYC
5-RRTAN 6-RADYOAKTF 7-ZARARLI 8-AINDIRICI 9-EVREYE Z.
TEHLKEL KMYASALLARIN ULUSLARARASI SEMBOLLER
X I T F +
Kimyasal Maddelerde Tehlike
aretleri
(Eski)
141
Tahri edici
Sala zararl-Kanser yapc
Andrc
Akut zehirleyici
Kimyasal Maddelerde Tehlike aretleri
(Yeni)
142
Patlayc
Sular iin zehirli
Alevlenebilir
Yakc
Basnl gaz
Kimyasal Maddelerde Tehlike aretleri
(Yeni)
143
Kimyasal maddelerde tehlike iaretleri-
Yeni
144
Patlamadan Korunma Dokman Ve
Patlayc Ortamlarda Kullanlacak
Makine Ve Tehizat
145
Patlama, Patlayc Ortam

Yanc gaz, toz veya buharn hava ile oluturduu

uygun oranlar dahilindeki karmn ateleme
enerjisi ile temas etmesi ile sonucunda yanma
olaynn ok ksa srede meydana gelmesini
salayan ve ok yksek scaklk ve basnta gaz
aa kartan fiziko-kimyasal tepkimelere
PATLAMA denilmektedir.

Yanc maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarnn

atmosferik artlar altnda hava ile oluturduu ve
herhangi bir tututurucu kaynakla temasnda
tmyle yanabilen karma PATLAYICI ORTAM
denilmektedir.

Konumu ve iletme artlar nedeniyle patlayc hale

gelebilen ortama MUHTEMEL PATLAYICI
ORTAM denilmektedir.
146
Patlayc Ortamlar le lgili
Ulusal Mevzuat

Muhtemel patlayc ortamda kullanlan tehizatn ve koruyucu

sistemlerin gvenli olarak piyasaya arz iin gerekli emniyet kurallar ile
uygunluk deerlendirme prosedrlerine ilikin usul ve esaslar
belirlemek zere kartlan Muhtemel Patlayc Ortamda Kullanlan
Tehizat Ve Koruyucu Sistemler le lgili Ynetmelik 30.12.2006
tarih ve 26392 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle
girmitir.

Patlayc ortamlarn tehlikelerinden alanlarn salk ve gvenliini

korumak iin alnmas gerekli nlemleri belirlemek zere kartlan
Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden alanlarn Korunmas
Hakknda Ynetmelik de 26.12.2003 tarih ve 25328 sayl Resmi
Gazetede yaymlanmtr.

147
Muhtemel Patlayc Ortamda Kullanlan
Tehizat Ve Koruyucu Sistemler le
lgili Ynetmelik

Ynetmeliin amac;
Ynetmelik kapsamna giren muhtemel
patlayc ortamda kullanlan tehizatn ve
koruyucu sistemlerin gvenli olarak
piyasaya arz iin gerekli emniyet
kurallar ile uygunluk deerlendirme
prosedrlerine ilikin usul ve esaslar
belirlemektir.
148
Ynetmeliin Kapsam;

1) Bu Ynetmelik, muhtemel patlayc ortamlarda kullanlacak tehizat ve

koruyucu sistemleri kapsar.
(2) Ayrca, muhtemel patlayc ortamlar dndaki amalar iin kullanlan, ancak
patlama tehlikelerine kar tehizatn ve koruyucu sistemlerin emniyetli
almas iin gerekli olan veya buna katk salayan emniyet cihazlar,
kumanda cihazlar ve ayarlama donanmlar da kapsar.
Ynetmelikte Tehizat; Enerjinin retilmesi, aktarlmas, depolanmas,
llmesi, kontrol ve dntrlmesi iin ve/veya malzemenin ilenmesi iin
kullanlacak olan ve muhtemel tutuma kaynaklar ile patlamaya yol aabilecek
makineler, donanm, sabit veya seyyar cihazlar, kumanda aksamlar ile
cihazlar ve alglama veya koruma sistemleri olarak tariflenmi ve 2 grupta
toplanmtr.

Buna gre; Madenlerin yeralt blmlerinde kullanlacak tehizatlar ile bu tip

madenlerin grizu gaz ve/veya yanc tozlar tarafndan muhtemel tehlike
oluturabilecek yerst tesislerinde kullanlan tehizat, I. Grup tehizat olarak,
Hava ve gaz, buhar veya sis ya da hava/toz karmlarndan kaynaklanan
patlayc ortamlarn uzun bir sreyle srekli olarak veya sk sk mevcut olduu
alanlarda kullanlacak tehizat da II. Grup tehizat olarak snflandrlmtr.
149
Muhtemel Patlayc Ortamda
Kullanlan Tehizat Ve
Koruyucu Sistemlerde
Aranacak zellikler

Ynetmelie gre imalat;

Mmkn olduu kadar tehizatn ve koruyucu sistemlerin kendi
kendine retebilecei veya ortaya karabilecei patlayc ortamlarn
olumasn engelleyecek,
Her bir elektrikli ve elektriksiz ateleme kaynann yapsn dikkate
alarak patlayc ortamlarn atelenmesini nleyecek,
Kiileri ve duruma gre evcil hayvanlar veya eyalar dorudan ya
da dolayl olarak etkileyebilecek patlamann olumas halinde bunu
derhal durduracak ve/veya patlama alevlerinin ve patlama
basnlarnn yaylm uzakln yeterli emniyet seviyesine kadar
snrlayacak, tedbirleri alacaktr.
Tehizat ve koruyucu sistemlerin yapmnda iletme artlarnda
patlamaya yol amayan malzemeler seilecektir.
150

Malzeme ve koruyucu sistem patlamaya sebebiyet vermeden rnn mr boyunca gvenle

kullanlabilecei ekilde tasarlanacaktr.
- Eklenebilecek paralar ya da yedek paralar, monte edildiinde rnn patlama
dayanmn etkilemeyecek ekilde tasarlanacaktr.
- rn eer yanc gaz ya da toz ieriyorsa, kapal ve sznt yapmayan bir blgede
olacak, rnn bulunduu blgenin almas durumda, patlama olmasn engelleyecek
nlemler alnacaktr.
- rn toza maruz kalyorsa, yzeyindeki toz alev alc olmayacaktr. Ortamdaki toz
miktar dk olmal ve malzeme kolayca tozdan temizlenebilir olmaldr. rnn yzey
scakl, tozun tutumasna sebep olacak scaklkta olduka dk tutulacaktr.
- Eer rn d kuvvetlere veya gerilmelere maruz kalyorsa, bu konuda gvenlik
nlemleri alnacaktr.
- Eer rn patlamasn nleyen kapal bir blmedeyse, blme sadece zel aletlerle
alabilir olacaktr.
- reticinin kullanma yerleri hakkndaki snrlamalar dnda, rnn malzemesiyle
iinde bulunduu ortam patlamaya sebebiyet vermeyecektir.
- Malzemeler, zellikleri nceden tahmin edilen ekilde deise bile gvenlikte
azalmaya sebebiyet vermeyecektir. (Korozyon, elektrik iletkenlii, dayanm, scaklk
dayanm vb.)
151

Tehizat ve koruyucu sistemler:

(a) Fiziksel yaralanma veya dorudan ya da dolayl
temas yoluyla ortaya kabilecek dier zararlar
nleyecek,
(b) Eriilebilen paralarda tehlikeye yol aabilecek
yzey scaklklarnn veya radyasyonun olumamasn
salayacak,
(c) Elektriksel olmayan tehlikeleri ortadan kaldracak,
(d) ngrlebilen ar yk artlarnn tehlikeli
durumlara yol amamasn salayacak,
ekilde tasarlanacak ve imal edilecektir.
152

Tm tehizat ve koruyucu sistemler aadaki asgari detaylara sahip, okunakl ve

silinmeyecek bir ekilde iaretlenmi olacaktr.
malatnn ad ve adresi,
CE iareti
Seri veya tip iaretlemesi,
Varsa, seri numaras,
mal yl,
Tehizat grup ve kategorisinin simgesi ardndan patlamaya kar korunma zel iareti
II. Grup Tehizat iin, G harfi (gaz, buhar veya sisten kaynaklanan patlayc ortamlarla
ilgili) ve/veya D harfi (tozdan kaynaklanan patlayc ortamlarla ilgili).
Uygunluk deerlendirme prosedrne bir onaylanm kurulu retim aamasnda
katlmak zorunda olduu zaman, bu kuruluun ayrt edici iaretinin de rnn zerine
konulmas zorunludur.
Tehizata ilikin olarak Gvenlik, Hizmete alma, kullanm, montaj-demontaj, bakm, iletme,
ayar, herhangi bir phe halinde tehizatn veya koruyucu sistemin istenen alanda beklenen
iletme koullar altnda emniyetli bir ekilde kullanlp kullanlamayacana dair karar
alnmasn salayan detaylar, Elektrik ve basn parametreleri, maksimum yzey scaklklar
ve dier kritik deerler, olas yanl kullanm detaylarn ieren zel kullanm artlarn ieren
talimat hazrlanarak kullancya verilecektir.
153
PATLAYICI ORTAMLARIN
TEHLKELERNDEN ALIANLARIN
KORUNMASI

yerlerinde oluabilecek patlayc ortamlarn

tehlikelerinden alanlarn salk ve gvenliini
korumak iin iveren,
a) Patlayc ortam olumasn nlemek,
b) Yaplan ilemlerin doas gerei patlayc ortam
olumasnn nlenmesi mmkn deilse patlayc
ortamn tutumasn nlemek,
c) ilerin salk ve gvenliklerini salayacak ekilde
patlamann zararl etkilerini azaltacak nlemleri almak
zorundadr
154
yerinde patlayc ortam
olumas ihtimali bulunan
blmler

1-Patlayc Ortam Oluabilecek Yerler

alanlarn salk ve gvenliini korumak iin zel nlem alnmasn gerektirecek
Miktarda patlayc karm oluabilecek yerler, bu Ynetmelie gre tehlikeli
kabul edilecektir.

alanlarn salk ve gvenliini korumak iin zel nlem alnmasn

gerektirecek miktarda patlayc karm olumas ihtimali bulunmayan yerler bu
Ynetmelie gre tehlikesiz kabul edilecektir.

Parlayc ve/veya yanc maddelerin hava ile yaptklar karmlarn, bamsz

olarak bir patlama meydana getirmeyecekleri yaplacak aratrmalarla
kantlanmadka, bu maddeler patlayc ortam oluturabilecek maddeler olarak
kabul edilecektir.
155

2- Tehlikeli yerlerin snflandrlmas

Tehlikeli yerler, patlayc ortam oluma skl ve bu ortamn devam etme sresi
esas alnarak, blgeler halinde snflandrlr.

Blge 0
Gaz, buhar ve sis halindeki parlayc maddelerin hava ile karmndan oluan
patlayc ortamn srekli olarak veya uzun sre ya da sk sk olutuu yerler.

Blge 1
Gaz, buhar ve sis halindeki parlayc maddelerin hava ile karmndan oluan
patlayc ortamn normal alma koullarnda ara sra meydana gelme ihtimali
olan yerler.
156

Blge 2
Gaz, buhar ve sis halindeki parlayc maddelerin hava ile kararak
normal alma koullarnda patlayc ortam oluturma ihtimali
olmayan yerler ya da byle bir ihtimal olsa bile patlayc ortamn ok
ksa bir sre iin kalc olduu yerler.

Blge 20
Havada bulut halinde bulunan yanc tozlarn, srekli olarak veya uzun
sreli ya da sk sk patlayc ortam oluabilecek yerler.

Blge 21
Normal alma koullarnda, havada bulut halinde bulunan yanc
tozlarn ara sra patlayc ortam oluturabilecei yerler.

Blge 22
Normal alma koullarnda, havada bulut halinde yanc tozlarn
patlayc ortam oluturma ihtimali bulunmayan ancak byle bir ihtimal
olsa bile bunun yalnzca ok ksa bir sre iin geerli olduu yerler.
157
Patlamadan Korunma
Dokman

Patlamadan Korunma Dokmannda, zellikle;

a) Patlama riskinin belirlendii ve deerlendirildii,
b) Bu Ynetmelikte belirlenen ykmllklerin yerine getirilmesi iin alnacak
nlemler,
c) yerinde patlayc ortam oluma skl ve bu ortamn devam etme sresi
esas alnarak, blgeler halinde snflandrlm yerler,
d) alanlarn salk ve gvenliklerinin patlayc ortam risklerinden korunmas
iin asgari gereklerin uygulanaca yerler,
e) alma yerleri ile uyar cihazlar da dahil i ekipmannn tasarm, iletilmesi,
kontrol ve bakmnn gvenlik kurallarna uygun olarak saland,
f) yerinde kullanlan tm ekipmann " Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve
Gvenlik artlar Ynetmelii" ne uygun olduu,

hususlar yazl olarak yer almaldr.

158
zellikle koruma altnda olanlar
=
Genler, raklar
=
Hamileler
=
Emzikliler
Genlerde ve raklarda istisnai durumlar
=
Eer eitim hedefleri iin nemli ise,
=
Uzman bir ustann kontrol ve gzetimi salanrsa ve
=
Maruziyet snr aslmamsa
alma Snrlandrlmas
159
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve
Gvenlik nlemleri
=
verenler tehlikeli kimyasal maddeler iin tedarikiden salanan
Gvenlik Bilgi Formlar ile madde hakknda bilgi salamak ve
eitim vermekle ykmldr
=
Eitimler ilk girite mutlaka verilmelidir
=
Eitim bilgileri deien artlara gre gncellenmelidir
=
Eitimin ierii ve tarihi yazl olarak tutanak halinde kayda gemelidir
=
Eitimden gecen alanlar eitim aldn imzas ile teyit etmelidir
=
Bu tutanaklar SG dosyasnda saklanmaldr
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelik Madde 10
ETM
160
Risk deerlendirmesi
sonucunda elde edilen bilgiler ve alma koullarnda nemli bir deiiklik olmas
halinde gerekli yeni bilgiler;
yerinde bulunan veya ortaya kabilecek;
=
Tehlikeli kimyasal maddelerle ilgili,

bu maddelerin tannmas,

salk ve gvenlik riskleri,

mesleki maruziyet snr deerleri ve

dier yasal dzenlemeler,

hakknda bilgi salamak ve eitim vermekle ykmldr
LERN ETM VE BLGLENDRLMES
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelik Madde 10
161
Risk deerlendirmesi
sonucunda elde edilen bilgiler ve alma koullarnda nemli bir deiiklik olmas
halinde gerekli yeni bilgiler;
=
ilerin kendilerini ve dier iileri korumalar iin alnmas gerekli nlemler ve
yaplmas gerekli iler,
=
Tehlikeli kimyasal maddeler iin tedarikiden salanan malzeme bilgi formlar,
hakknda bilgi salamak ve eitim vermekle ykmldr
LERN ETM VE BLGLENDRLMES
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelik Madde 10
162
=
ilere veya temsilcilerine verilecek bilgi,
yaplan risk deerlendirmesi sonucu ortaya kan
riskin derecesi ve zelliine bal olarak, szl talimat ve
yazl bilgilerle desteklenmi eitim eklinde olacaktr.
=
Bu bilgiler deien artlara gre gncellenecektir
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelik Madde 10
LERN ETM VE BLGLENDRLMES
163
=
Risk deerlendirmesinde dikkate alnacak hususlar;

K.M. salk ve gvenlik ynnden tehlike ve zararlar,

MSDS,

Maruziyetin tr, dzeyi ve sresi,

Miktar, kullanma artlar ve kullanm skl,

Mesleki maruziyet snr deerleri ve biyolojik snr deerleri,

Alnan ya da alnmas gereken nleyici tedbirlerin etkisi,

Varsa, daha nce yaplm olan salk gzetimlerinin sonular

RSK DEERLENDRMES (I)
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelik Madde 6
164
=
veren, tedarikiden veya dier kaynaklardan
risk deerlendirmesi iin gerekli olan ek bilgileri salar
=
Bu bilgiler, kullanclara ynelik olarak, varsa kimyasal maddelerin
yrrlkteki mevzuatta yer alan zel risk deerlendirmelerini de iermelidir
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelik Madde 6
RSK DEERLENDRMES (I)
165
Risk deerlendirmesi aadaki hallerde yenilenecektir;
=
Risk deerlendirmesinde belirlenen srelerde,
=
alma koullarnda nemli bir deiiklik olduunda,
=
Ortam lmleri ve salk gzetimlerinin sonularna gre
gerektiinde,
=
Kimyasal maddeler nedeni ile herhangi bir kaza olduunda,
=
En az 5 ylda bir defa.
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelik Madde 6 c
RSK DEERLENDRMES (II)
166
ncelikle ikame yntemi uygulanarak, tehlikeli kimyasal madde
yerine iilerin salk ve gvenlii ynnden tehlikesiz veya daha
az tehlikeli olan kimyasal madde veya ilem kullanlacaktr
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelik Madde 8
RSK DEERLENDRMES (III)
167
GENEL NLEMLER
Gvenlik Blgesi 1
1) yerinde uygun dzenleme ve i organizasyonu
2) Tekn.Gelimeler; Uygun yntem, makina ve ekipman
3) Kontrol, denetim ve gzetim
4) En az sayda ii
5) Maruziyet; minimum dzeyde madde miktar ve sresi
6) Sadece retimde gerekli olduu kadar T.K.M. bulundurma
7) yerleri ve eklentileri her zaman dzenli ve temiz
8) Kiisel temizlik iin uygun ve yeterli artlar
9) T.K.M. atk ve artklarn en uygun ekilde ilenmesi, kullanlmas, tanmas ve
depolanmas iin gerekli dzenlemeler
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelik Madde 7
168
=
Tehlikeler ortadan kaldrld veya asgariye ekildi
=
Ciddi tehlike yok

(Risk deerlendirmesine gre kabul edilebilir snr altnda ise; 8, 9, 12ye gerek
yok..)
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelik Madde 8
Gvenlik Blgesi
1
169
=
Gvenlik Blgesi 1deki nlemler yeterliliini kaybettii an devreye girer
=
Toksik, ok Toksik ve Kanserojen maddelerde
Blge 2 hemen devreye girer
Teknik Kontrol Mekanizmalar uygulanr
Tehlikeli kimyasal maddelerle almalar teknolojik gelimeler de dikkate
alnarak uygun yntemlerle yaplr, uygun makine ve ekipman salanr
Organizasyon
yerinde uygun dzenleme ve i organizasyonu yaplr
Kiiye zel nlemler
Kiisel Koruyucu Donanmlar (KKD)
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelik Madde 8 b
Gvenlik Blgesi 2
170
Teknik nlemler rnek
Kapsllemek alanlar ve kimyasallar birbirinden ayrma
=
r; Bidonlarla, Borularla, kapal sistemlerle
Kapsamak tamamen, teekkl annda
=
Havay emerek + Filtreleyerek
Havalandrmak Konsantrasyonu azaltarak
=
Hava deiimi: Verilen + Emilen
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelik Madde 8 b
Gvenlik Blgesi 2
171
Organizasyonel nlemler rnek:
=
alanlar zel olarak semek
=
Salk kontrolleri, ayet gerekirse
=
Talimat (Prosedrler)
=
Talimatname
=
Eitim
=
saatleri (Maddelerle temas olanlar ile olmayanlar
ayrmak)
=
Kontrol
=
lm
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelik Madde 8 b
Gvenlik Blgesi 2
172
173
Kiiye zel nlemler rnek:
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelik Madde 8 b
Gvenlik Blgesi 2
174
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelik Madde 8 b
Gvenlik Blgesi 3
Yksek tehlikeli ilerde tamamlayc gvenlik nlemleri
Gvenlik Blgesi 1 ve 2nin insan saln ve gvenliini koruyamad ve
Kategori 1 ve 2ye gre snflandrlm
=
Toksik,
=
ok Toksik,
=
Kanserojen
=
Mutajen
=
reme iin Toksik maddeler
iin zorunlu blge
175
=
Mesleki maruziyet snr deerlerine riayet edilmelidir. lmlerle kontrol edilmelidir
=
Maruziyet snr deeri aldnda, iilerin maruz kalacaklar madde miktarlar ve
maruziyet sreleri mmkn olan en az dzeyde olmaldr. Gereine uygun Kiisel
Koruyucu Donanmlar (KKD) acilen ve mecburen giyinilmeli veya taklmaldr.
=
verenler snr deerlerinin almasn nlemek iin alnm olan tm gvenlik
tedbirlerini belgelendirebilmelidir.
=
Sz konusu iyerlerine sadece yetkili iiler girebilir (en az sayda)
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelik Madde 8 b
Gvenlik Blgesi 3
176
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelik Madde 8 b
Gvenlik Blgesi 4
Kanserojen, mutajen ve reme iin toksik ilerde tamamlayc gvenlik
nlemleri
=
Aadaki salk ve gvenlik nlemleri, sadece snr deerleri tutulamad
zaman geerlidir
=
Yksek maruziyeti nleyebilmek iin lmler gerekletirilmelidir
=
Tehlike blgesini kapslleyiniz
=
Sigara imeyi yasaklaynz
177
=
Ykm, Bakim ve Restore islerinde maruziyet snr deerinin alaca
nceden belli ise, alnm teknik nlemler yarar salayamyorsa

alanlar veya temsilcilerini derhal haberdar ediniz

Maruziyet zamann daha asgariye indiriniz

Kiisel Koruyucu Donanmlar (r: Gaz Maskeleri) hemen ve acilen

taktrnz

Teknik havalandrma yntemleriyle sadece filtrelenmi hava tekrar

kullanlabilir. Yalnz bu havann komu alanlara yaylmasn nlemelisiniz
Kanserojen, mutajen ve reme iin toksik islerde
tamamlayc gvenlik nlemleri
Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelik Madde 8 b
Gvenlik Blgesi 4
178
=
Kimyasal madde kullanmndan kanmak
=
kame yntemi kullanmak
Gerekir
Kimyasal kullanmadan nce alnmas gereken bilgiler
=
Tehlikeleri
=
Riskleri
=
Gvenlik nlemleri
=
Atk ve artklarn;

En uygun ekilde ilenmesi

Kullanlmas

Tanmas

Depolanmas iin
gerekli dzenlemeler ve
=
Acil Durumlardaki Eylem Planlar
GENEL HAREKET
KURALLARI
179
=
Gaz, Buhar veya Toz olumasndan kannz
=
Kimyasallarla vcut temasndan kannz
=
Sigara ime ve yemek yeme yasaklarna uyunuz
=
Hijyenik nlemleri dikkate alnz ve uyunuz
=
Kimyasallarla almalarda yaptnz ise uygun Kiisel
Koruyucu Donanmn (KKD) kullannz
GENEL HAREKET KURALLARI
180
Yiyecek ve iecekler kimyasallarla temas etmeyecek ekilde depolanmaldr
=
Toksik
=
ok toksik
=
Kanserojen
=
Mutajen
=
reme iin toksik
maddelerle almalarda (dars bile olsa):
=
Yemek yemek, sigara ve su imek yasaktr.
=
Ykanma imkan ve ayr blmlerde soyunma ve giyinme
olanaklar sunulmaldr.
=
Koruyucu giysileriniz iveren tarafndan temizlenmeli ve
gerekirse yenisi verilmelidir.
HJYENK NLEMLER
181
Kimyasal maddelerle gvenli alabilmenin artlarndan biri;
=
allan alandaki temizlik ve dzendir
=
Artan kimyasallar veya dier tehlikeli durumlar hemen ortadan kaldrlmaldr

Akm yan ortaya kard kayma tehlikesi gibi vs)

=
yeri sadece gereine uygun temizlik cihazlar ile temizlenmelidir

Balayc ve koyulatrclarla (r: tala),

Var olan tehlikeli tozlar tozutmaktan kanmaldr

=
Kimyasal maddeleri sadece bunlar iin ngrlm yerlerde depolanmaldr

Yetkisiz kiilere kar gvenlik nlemleri alnmaldr

TEMZLK VE DZEN
182
=
Kaplar, Hatlar, Borular ve tehlikeli maddeler kartrlmayacak ekilde
iaretlenmelidir
=
Tehlikeli maddelerle almalar talimatnamelerle dzenlenebilir
Doldurma ve boaltmalarda;
=
Gereine uygun variller/bidonlar kullanlmaldr
Kimyasal ve biyolojik maddeler;
=
nsan salna zararsz olan yiyecek veya iecek kaplarna/ielerine
doldurulamaz veya bunlarda depolanamaz
=
ayet baka kaplara boaltldnda, bu kaplarn ynetmelikte belirtildii ekilde
iaretlenmelidir
TEHLKEL MADDELERLE
ALIMALAR
183
=
Tehlikeli maddelerle almalar talimatnamelerle dzenlenebilir
=
Eer Talimatname yoksa, etikette bulunan gvenlik tavsiyelerini dikkate
alnmaldr
=
retim alannda yaplan i iin gerekli olan miktardan fazla tehlikeli
kimyasal madde bulundurulmamaldr
=
Dklen maddelere hemen mdahale edilmelidir (r: tala)
=
Atk ve artklarn en uygun ekilde ilenmesi, kullanlmas, tanmas ve
depolanmas iin gerekli dzenlemeler yaplmaldr.
TEHLKEL MADDELERLE ALIMALAR
184
=
inde konsantre edilmi Tehlikeli Madde bulunan alanlarda;
=
Girilerde tehlikeyi anlatan ve gsteren iaretler bulunmaldr
=
Sadece yetkili kiiler girebilir
=
ngrlm gvenlik nlemleri alndktan sonra girilebilir
TEHLKEL MADDE BULUNAN ALANLARA
GRMEK
185
=
nsan salna zarar vermeyecek
=
Suiistimal ve yanl kullanm engelleyecek
=
Yetkisi olmayanlar giremeyecek
=
lalarn ve yiyeceklerin yaknnda olmayacak
=
Dzenli ve tehlikeli madde olduuna dair iaretli
ekilde yaplmas gerekir
=
Kimyasal ve biyolojik maddeler insan salna zararsz olan
yiyecek veya iecek kaplarna/ielerine doldurulamaz veya bunlarda
depolanamaz
TEHLKEL MADDELERN MUHAFAZASI VE
DEPOLANMASI
186
=
Toksik (T) ve ok Toksik (T+) maddeler kilitli
alanlarda veya dolaplarda ve sadece eitimli kiiler
tarafndan kullanlabilir ekilde depolanmaldr
=
(stisna: Benzin stasyonlar)
TEHLKEL MADDELERN MUHAFAZASI VE
DEPOLANMASI
B e i s p i e l f r e i n e L a g e r u n g
m i t S i c h e r h e i t s a b s t a n d
187
=
Genel bakla depolanan maddelerin tarzn ve miktarn elde edebilmek iin, belirli
aralklarda depolama planlar yaplmaldr
Gvenli depolama:

Ayr mekanlarda depolamayla yeterince gvenlik mesafesi gz nnde bulundurarak

elde edilir
=
Depo yzeyi iaretlenmelidir
=
eitli maddelerin ayn yerde depolanmasnda yasaklara ve azami miktarlara dikkat
edilmelidir
=
Tehlikeli maddeler istiflenirken, dt veya devrildii zaman, iinde bulunduu varilin ve
kaplarn zarar grmeyecei ekilde depolanmaldr
DEPOLAMA
188
+ Ayni Alanlarda Depolanabilir
- Ayni Alanlarda Depolanamaz

O Ayni Alanlarda Depolama zel Gvenlik nlemleriyle Yaplabilir
DEPOLAMA
189
TEHLKEL ATIKLAR
=
Atk oluturmaktan genellikle kanmak gerekir
Tehlikeli atklar:
=
Usulne uygun ekarte edilmelidir
=
Baka atklarla kartrlmaz
=
Ev plerine atlmaz
=
Kanalizasyona dklmez
Atk Kaplar/Bidonlar;
=
inde bulunan maddelere gre iaretlenmelidir
=
Yanc atklar iin az kapanr ve yanmayan elementten olmaldr
Atklar, Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakkndaki Ynetmelie uygun ise, tehlikeli atklardr
190
irket ii tehlikeli madde nakli
=
Teslimat
=
Depolamay
=
Datm
=
Yannda tamay
Kapsar
Tehlikeli madde naklinde:
=
Maddeler usulne uygun ambalajl ve iaretli olmaldr
=
Ykn devrilme veya dme tehlikesine kar nlem alnmaldr
=
Teknik yardm aparatlar usulne uygun kullanlmaldr
=
Nakil yollar iaretli ve engelsiz olmaldr
=
Nakil tatlarnn ve ahslarn ayr yollar olmaldr
RKET TEHLKEL MADDE
NAKL
191
TEEKKR
EDERM
192