Modern

Hurafelere

Reddiye

Dnya ve Kubbesi
Ebu Muaz Seyfullah el-ubukbd

Dnya ve Kubbesi
Ebu Muaz Seyfullah el-ubukbd

www.ebumuaz.net.ms www.darussunne.net.ms

Kendilerine apak yetlerimiz okunduu zaman, kfredenlerin yzlerindeki inkar almetlerini hemen tanrsn. Neredeyse ayetlerimizi kendilerine okuyanlara saldracak olurlar. (Ey Muhammed! Onlara) de ki: "Size bundan daha ktsn haber vereyim mi? Allah'n kfredenlere va'd ettii atei.. O, ne kt bir akbettir." (Hac
72)

indekiler
Hutbetul-Hce............................................. 4 Dnyann Yaylarak Uzatlm Oluu ........... 6 Dnya Dz Yuvarlak ve Sema Onun zerinde Kubbedir .......................................... 33 Gece ile Gndz Yaratlm Varlklardr, Dnyann Dnmesiyle Olumazlar .................. 45 Gktekileri ve Yerdekileri Tutan Allah Azze ve Celledir ...................................................... 51 Gklerin Dna klp da Dnyann Fotorafn ektiini ddia Edenler Yalanclardr ........................................................................ 53 Dnyann Sabit Oluu ................................ 55 Ay, Gne ve Yldzlarn Iklarnn Mustakil Oluu .............................................................. 68 Gnein Hareketli Oluu: ........................... 73 Ayn Eksilmesi ........................................... 82 Hatime ....................................................... 84

Hutbetul-Hce
phesiz hamd yalnz Allah'adr. O'na hamd eder, O'ndan yardm ve mafiret dileriz. Nefislerimizin erlerinden, amellerimizin ktlklerinden Allah'a snrz. Allah'n hidayet verdiini kimse saptramaz. O'nun saptrdn da kimse doru yola iletemez. ehadet ederim ki, Allah'tan baka hibir ilh yoktur. O, bir ve tektir, O'nun orta yoktur. Yine ehadet ederim ki, Muhammed Allah'n kulu ve Rasldr. "Ey iman edenler! Allah'tan nasl korkmak gerekirse yle korkun ve siz ancak mslmanlar olarak lnz." (Al-i mran; 3/103) "Ey insanlar! Sizi tek bir candan yaratan ve ondan da eini var eden, her ikisinden birok erkek ve kadn treten Rabbinizden korkun. Kendisi adna birbirinizden dileklerde bulunduunuz Allah'tan ve akrabalk balarn kesmekten de saknn. phesiz Allah zerinizde tam bir gzetleyicidir." (enNis; 4/1), "Ey iman edenler! Allah'tan korkun ve dosdoru sz syleyin. O da amellerinizi lehinize olmak zere dzeltsin, gnahlarnz da mafiret etsin. Kim Allah'a ve Raslne

itaat ederse byk bir kurtulula kurtulmu olur." (el-Ahzb; 33/70-71) Bundan sonra, phesiz szlerin en gzeli Allahn Kelam, yollarn en hayrls Muhammed Sallallahu aleyhi ve sellemin yoludur. lerin en kts sonradan karlanlardr. Her sonradan karlan ey bidattir ve her bidat sapklktr. Her sapklk da atetedir.

Dnyann Yaylarak Uzatlm Oluu

1. Ayet

Bundan sonra dedi. (Naziat 30)

da

yeryzn

yayp

Tefsirler

Taberi, bn Abbas radyallahu anhumadan rivayet ediyor: Kabe, dnya yaratlmadan iki bin sene nce su zerinde drt direk zerine kuruldu. Sonra yeryz kabenin altndan yayld1

Hasen. Taberi (3/61, 24/208) Ebu-eyh el-Azamet (4/1381)

Taberi, Abdullah b. Amr radyallahu anhumadan rivayet ediyor: Allah kabeyi yeryzn yaratmadan ikibin sene nce yaratt, dnyay da oradan yayd2

7
Katade dedi ki: Bundan sonra da yeryzn yayd dehh; yayp sermek demektir.3

Hasen. Taberi (24/208) Beyhaki uab (3/431) bn shak es-Siyra (1/27) 3 Hasen. Taberi (24/210)

Suyuti, Durrul-Mensurda dedi ki: Abd b. Humeyd ve bn Ebi Hatim bn Abbas radyallahu anhumadan rivayet ediyorlar: Bir adam bn Abbasa dedi ki: Allahn kitabnda iki ayet bir birine muhalif bn Abbas radyallahu anhuma: Sen bunu ancak grnle sylyorsun, oku bakalm dedi. Adam: De ki: "Arz iki gnde yaratan Allah' siz mi inkr ediyor ve O'na ortaklar kouyorsunuz? (Fussilet 9) ayetinden eitli rzklarn arayp soranlar iin tam drt gnde takdir etmi, sonra yaratmak iin, gaz halinde bulunan gkyzne ynelmitir (Fussilet 11) ayetine kadar okudu. Sonra da Bundan sonra da yeryzn yayd (Naziat 30) ayetini okudu. bn Abbas radyallahu anhuma yle cevap verdi: Yer, gk yaratlmadan nce yaratld. Sonra sema yaratld, sonra yer, sema yaratldktan

sonra yayld. Dehaha sz ancak yaymak, sermek demektir.4

bn Munzir brahim en-Nehaiden rivayet ediyor: Bundan sonra da yeryzn yayd: Dnya Mekkeden yaylmtr.5

9
Katade dedi ki: Bana ulatna gre dnya Mekkeden yaylmtr6

Abd b. Humeyd, Atadan rivayet ediyor: Bana ulatna gre dnya kabenin altndan yaylp uzatlmtr.7

4 5

Durrul-Mensur (8/412) Durrul-Mensur (8/412) 6 Sahih. Taberi (11/531) Abdurrazzak Tefsir (2/213)

Kurtubi der ki: Araplar, bir eyi yaymalar halinde: O eyi yaydm, onu yayyorum, yaymak" derler. Deve kuunun yuvasna da yeryz zerinde yaylmas dolaysyla Umeyye b. Ebi's-Salt da yle demitir: denilir.

"Ve o oray yayp dedikten sonra mahlukat yayd orada Onlar kyamet gnne kadar orann sakinleri olarak kalacaklardr,' el-Mberred de u beyiti zikretmektedir:

10
"Yayd onu, onun suyun zerinde kurulduunu grnce Bu sefer zerine dalar brakt." nn, "oray dzledi" demek olan: anlamnda olduu da sylenmitir. Zeyd b. Amr'n u szlerinde de bu anlamdadr:

Durrul-Mensur (8/412)

"Yzm teslim ettim, ar kayalar tayan arzn teslim olduu o kimseye; Oray mkemmel dzledi ve oras mkemmelleince kudretiyle salamlatrd onu ve zerlerine dalar brakt."8 Baz kimseler, dnyann yuvarlak olduu teorisine Kuran uydurabilmek iin dahaye kelimesinin deve kuu yumurtas anlamna geldiini ve bu kelimenin dnyann kre eklinde olduunu ifade ettiini sylemilerdir. Arap dilinde byle bir anlam kesinlikle yoktur. Bilakis, arap dilinde, udhiye kelimesi; deve kuu yumurtasnn kendisi deil, yumurtann yaylm yeri anlamna gelmektedir.

11

2. Ayet

Kurtubi (19/204)

Yeri uzatp yayan, onda oturakl dalar ve rmaklar yaratan ve orada btn meyvelerden ifter ifter yaratan O'dur. Geceyi de gndzn zerine O rtyor. phesiz btn bunlarda dnen bir toplum iin ibretler vardr. (Rad 3)

Tefsirler
Ragb dedi ki: Medde: ekmek, uzatmak demektir9 Taberi dedi ki: Meddel-arz: enine boyuna yaymaktr10 Mukatil b. Sleyman: Kabenin altndan dnyay yayp dedi demektir.11 bn Kesir dedi ki: Meddel-arz: enine ve boyuna uzatp geniletti demektir.12 Kurtubi der ki: Yce Allah gklerdeki yetleri

12

Mfradat (2/597) Taberi Tefsiri (16/328) 11 Mukatil, el-Ebah ven-Nezair (281) Tefsiru Mukatil (2/165) 12 bn Kesir (4/431)
10

(delilleri) beyan ettikten sonra "yeri uzatp deyen... O'dur" buyruu ile yeryzndeki yetleri beyan etmektedir. Yani yeri enine, boyuna yayp deyen O'dur. Bu yet-i kerme yeryznn kre gibi olduunu iddia edenlerin kanaatleri ile yeryznn kaplarnn yukardan aaya doru zerine dtn iddia edenlerin kanaatlerini reddetmektedir. bnu'r-Rvend'nin iddiasna gre yer aa doru yuvarlanr gibi olmakla birlikte; yerin altnda yukar doru ykselen rzgar andran, yukar doru kan bir cisim de vardr. O bakmdan yukardan aa den ile aadan yukar doru kan hacim ve g itibariyle mutedil hale gelerek birbirleriyle uyum salamaktadrlar. Bakalar ise; yerin birisi yukardan aa doru den, dieri ise aadan yukar doru kan iki cisimden meydana geldiini iddia etmilerdir. Bylelikle bu iki cisim arasnda denge kurulmaktadr. te yeryznn durmasnn sebebi budur. Mslmanlarn ve Kitap ehlinin kabul ettii gr, yeryznn durduu, sakin olduu ve uzanp denmi olduudur. Yeryznn hareketinin adeten meydana gelen zelzeleler ile ortaya kt eklindedir13

13

13

Kurtubi (9/280)

bn Atiyye el-Endlsi dedi ki: Meddel-Arz ifadesi dnyann kre eklinde deil, yaylm olmasn gerektirir. eriatn zahiri de budur.14

Suyuti Durrul-Mensurda diyor ki: Hakim, sahih kaydyla bn Abbas radyallahu anhumann yle dediini rivayet ediyor: Allah mahlukat yaratmay dileyince rzgar gnderdi ve su dalp kuru yer ortaya kt. Buras Kabenin altdr. Sonra Allahn diledii uzunluk ve genilie ulancaya kadar dnyay uzatt. Bylece yeryz sarsld. Buyurdu ki: Bu benim elimdedir Allah salam dalar direk olarak yerletirdi. Ebu Kubeys yeryzne konan ilk da oldu.15

14

14 15

bn Atiyye, elMuharrarul-Veciz (3/298) Zayf. Hakim (2/556) Hakim sahih demi, Zehebi ise Talha b. Amrn zayf olduunu sylemitir. DurrulMensur (8/390)

3. Ayet

Geni yollarndan geebilmeniz iin Allah size yeryzn sergi kld." (Nuh 19-20)

Tefsirler
Kurtubi dedi ki: Allah, yeri sizin iin bir sergi" gibi yaylm halde "klmtr.16 Begavi Sizin iin yeri yayp serdi demektir demitir.17 Besate: bir eyi yaymak ve geniletmektir. Bazen bu her iki anlamda da kullanlr. Bazen de bu anlamlardan biri kastedilerek kullanlr. Besates-sevb: elbiseyi sermek anlamna gelir. Bisat: sergi de bu kktendir. Her serilen ey bisat adn alr. Bu yzden Allah: Yeryzn de sizin iin yayan Odur (Nuh 19) buyurmutur. Bu ayette geen bisat, geni yer demektir.18

15

4. Ayet
16 17

Kurtubi (18/306) Tefsirul-Begavi (8/231) 18 Ragb, Mufradat (1/135)

Yere bakmazlar (Gaiye 20)

m;

nasl

dzlendi?

Tefsirler

Taberi, Katadeden yle dediini rivayet ediyor: Yere bakmazlar m, nasl yaylp dendi yani serildi demektir.19 snad hasendir. bn Ebi Hatim, Begavi, Vahidi, Salebi, Seman, Kurtubi ve bn Kesir dediler ki: "Ve yerin nasl yaylp dendiine" Yaylp, uzatldna.20 bn Adil dedi ki: Beik haline getirildi, yani serildi ve uzatld Bazlar buradan dnyann kre eklinde olmadna delil getirmilerdir. bnul-Hatib dedi ki: Bu zayf grtr. Zira kre

16

19 20

Taberi (24/389) bn Ebi Hatim Tefsir (12/395) Kurtubi (20/36) bn Kesir (8/387) Begavi (8/410) Salebi, el-Kefu velBeyan (10/190) Vahidi, el-Veciz (1/1197) Semani (6/215)

ok byk olduundan her ktas sath/dz zemin gibi olur21 Derim ki, bu ve dier ayetlerin zahiri dnyann yaylm olduuna, sath eklinde olduuna aka delalet etmektedir. Peki dnyann kre eklinde olduuna dair yorumlamalara ve zorlamalara iten sebep nedir? Dnyann kre eklinde olduunu bildiren ayet mi yoksa bir hadis mi var ki bu zorlamalara gidilmektedir? Bunun sebebi, kafirlerin ve felsefecilerin dnyann top gibi yuvarlak olduuna dair aklamalaryla kafalarnn karm olmasdr. Allah en iyi bilendir. Ragb, Mfredatta yle der: Sath; evin stdr. Satahtul-beyt, eve dam yaptm, satahtul-mekan, yeri dam gibi dmdz yaptm demektir. Bakmyorlar m yere nasl dmdz edilmi? insatahur-Raculu: adam srt st uzand demektir. Kahine satih denmesi bir deri parasn serdiinden dolaydr. Mistah: adra kendisiyle at yaplan direktir. Satahtus-seridete fil-kasati: tiridi tasa yaydm demektir.22 bn Atiyye yle demitir: Ayetin zahiri dnyann dz olduunu, kre eklinde olmadn gstermektedir. lim ehlinin gr de budur. Kre eklinde olduuna dair gr, her ne kadar dinin rknlerinden bir rkn eksiltmese

17

21 22

bn Adil el-Lubab (20/302) Ragb el-sfehani, Mufradat (1/580)

de eriat grtr.23

alimlerinin

sabit

bulmad

bir

5. ve 6. Ayetler

Yeryzn sizin iin dz klan, orada size yollar aan ve gkten su indiren O'dur (Taha 53)

18

Yeryzn size dz klan ve belki doru gidersiniz diye orada yollar yapan (Zuhruf 10)

Tefsirler

23

bn Atiyye, el-Muharrarul-Veciz (5/446)

Taberi, Sddinin yle dediini rivayet ediyor: Yeryzn sizin iin dz klan yani sergi klan demektir.24 Mukatil, Vahidi ve bn Ebi Zemeneyn de aynsn sylemitir.25

El-Hasen el-Basri: Mehd: Yayg demektir dedi.26 Begavi ve Kurtubi de Sergi ve yayg olarak aklamtr.27 bn Kesir: Sabit, zerine yerleilen yayg demektir der.28

19

24 25

Hasen. Taberi (21/572) Tefsiru bn Ebi Zemeneyn (1/414) Tefsiru Mukatil (2/330, 3/214) Vahidi, el-Veciz (1/697) bkz.: TenvirulMikbas (1/328, 2/9) 26 Abdurrazzak, Tefsir (3/344) 27 Kurtubi (16/64) Begavi (5/277) 28 bn Kesir (7/219)

Ragb der ki: Mehd: ocuk iin hazrlanan yatak/beiktir Mehd ve mihad, hazrlanan, zerine baslan yerdirmehedtu leke keza: sana unu hazrladm, dzledim demektir imtehedes-senam: devenin hrgc beik gibi dz oldu demektir.29

7.Ayet

Yeryzn de biz yaydk. Ne gzel dzleyiciyiz. (Zariyat 48)

Tefsirler
Bu ayette iki kelime dnyann dzlne delalet etmektedir: feranaha ve el-mahidun. Ragb der ki: ferae: elbiseyi yaymaktr. Yaylan eye fer ve fira denir. Allah yle buyurmaktadr: O Rab ki yeri sizin iin bir dek yapt (Bakara 22) Yani yeryzn alaltt ve onu zerinde kalmann imkansz olduu bir tmsek klmad30 Mahidun kelimesi ise bir nceki ayette mehd kelimesinin izahnda gemiti.

20

29 30

Mufradat (2/635) Mufradat (2/320)

Kurtubi dedi ki: Bu ayet dnyann kre gibi olduunu syleyeni reddetmektedir31

8. Ayet

Yeryzn bir dzlk, dalar da birer kazk yapmadk m? (Nebe 6-7)

Tefsirler

21

Taberi bn Abbas, bn Mesud ve bir grup sahabeden, rivayet ediyorlar: Yeryzn size dzlk klan: Bu zerinde yrnen dek ve yerleilen dzlktr.32

31

Kurtubi (10/13)

Katade dedi ki: Yeryzn dzlk klmadk m yani sergi klmadk m demektir.33

El-Hasen dedi ki: Yeryzn dzlk klmadk m: yani yayg demektir.34 bn Teymiye dedi ki: Allah Teala Kitabnda yeryznn yayg, semann onun zerinde adr gibi yuvarlak kubbe olduunu yeryznn ise dek ve sergi (dz) klndn haber vermitir.35

22

9. Ayet

32 33

Taberi (1/365) Taberi (24/151) 34 Sahih. Abdurrazzak, Tefsir (7/457 no 3374) 35 Beyanu Telbisi Cehmiyye (2/214)

Yere ve onu yayana yemin ederim (ems 6)

Tefsirler

bn Abbas radyallahu Tahaha: yaymak demektir.36

anhumadan:

23

Hasen el-Basri ve Mucahid dedi ki: Ve ma tahaha: yaymak demektir37

36 37

Sahih. Hakim (2/571) evkani, Fethul-Kadir (5/639) Sahih. Tefsiru Mucahid (2/763) Taberi (24/454) bn Ebi Hatim (12/414) Kurtubi (20/74) Durrul-Mensur (8/529) bn Kesir (8/411) Fethul-Bari (6/294)

bn Zeyd dedi ki: Tahaha serip yaymak demektir38

Abd b. Humeyd, Ebu Salihten, bn Munzir de Dahhaktan: tahaha yaymak demektir dediklerini rivayet etmilerdir.39 Taberi dedi ki: Tahh: yeryznn sandan ve solundan yaylmasdr demitir.40 Begavi ve Vahidi de yaymak demek olduunu belirtmitir.41

10. ve 11. Ayetler

24

imdi onlar grmyorlar m ki, yeri her tarafndan eksiltip duruyoruz. Buna galip gelen onlar m (yoksa biz miyiz)? (Enbiya 44)

38 39

Taberi (24/454) bn Kesir (8/411) Durrul-Mensur (8/530) 40 Taberi (24/453) 41 Tefsirul-Begavi (8/435) Vahidi el-Veciz (1/1206) bkz. Tenvirul-Mikbas (2/143)

O mrikler, bizim, arza girip yanlarndan onu eksilttiimizi grmyorlar m? (Rad 41)

Tefsirler
Bu ayetlerde arzn etraflarndan eksiltme ile alimlerin ve hayrl kimselerin lmyle halknn eksilmesinin kastedildii zikredilmitir. Konuyla ilgili delil olma yn, dnyann etraflarnn zikredilmesidir. Ancak kelimenin bu konuya (dnyann dz oluuna) delaleti zayftr.

25

12. ve 13. Ayetler

Yeri uzatp yaydk; zerine sabit dalar yerletirdik. Ve orada ll her eyi bitirdik (Hicr 19)

Keza arz nasl uzatm, zerinde sabit dalar yerletirmiiz ve her eitten gzel bitkiler yetitirmiiz (Kaf 7)

Tefsirler

26
Katade dedi ki: Yeri yaydk dier ayette: Bundan sonra yeri yayd Bize anlatld ki: ehirlerin anas Mekkedir, yeryz Mekkeden uzatlarak yaylmtr42 Kurtubi der ki: bn Abbas der ki:

Biz arz su zerinde yaydk, demektir.

42

Taberi (17/79) Durrul-Mensur (5/69)

Nitekim yce Allah bir baka yerde: "Bundan sonra da yeri yayp dedik" (en-Nzit, 79/30) diye buyurmaktadr. Bir baka yerde de: 'Yeri de yayp dedik, ne gzel dzleyicileriz biz" (ezZriyt, 51/48) diye buyurmaktadr. te bu buyruklar yerin kresel olduunu iddia edenlerin kanaatlerini reddetmektedir ki buna dair aklamalar daha nceden (er-Ra'd, 13/3. yetin tefsirinde) gemi bulunmaktadr43

14. Ayet

O Rab ki, sizin iin yeryzn (korunup rahat edebileceiniz)bir yayg, g de, (onun zerine) bir at yapt (Bakara 22)

27

Tefsirler

43

Kurtubi (10/12)

bn Abbas, bn Mesud ve Nebi sallallahu aleyhi ve sellemin sahabelerinden bir grup yle dediler: Sizin iin yeryzn bir yayg kld: zerinde yrnebilen, dz ve yerleilen mekan kld demektir.44

28
Katade dedi ki: Sizin iin yayg kld: sizin iin dzlk kld demektir.45

Er-Rebi b. Enes dedi ki: Yeryzn sizin iin yayg kld Yani dzlk kld demektir.46

44 45

Hasen. Taberi (1/365) Durrul-Mensur (1/85) Hasen. Taberi (1/365) 46 Hasen. Taberi (1/366)

Ebul-Aliye dedi ki: Yeryzn sizin iin yayg kld Yani dzlk kld demektir.47

Aynsn Firyabi, Tefsirinde, Mucahidden rivayet etmitir.48

29

Sudd dedi ki: Yeri sizin iin yayg klan: zerinde yrnebilen yagdr. O da sabit bir

47 48

Hasen. bn Ebi Hatim Tefsir (1/56) Hasen. bn Hacer, Taglikut-Talik (3/491)

dzlktr. Bu Katade ve Rebi b. Enesten de rivayet edilmitir.49 Hlasa: Bu blmde zikredilen ayetlerde dnyann deh, tah, fira/ferae, bisat, medd, sath ve mehd/mihad gibi lafzlarla zikredildiini ve bu lafzlarn hepsinin zahirinin yaylma, uzatlma, dzletirme anlamlarna geldiini grdk. Zahir anlamn dna klmas iin yine nastan bir delil gerekir. Dnyann kre eklinde olduunu syleyenler ise bu anlamlarn, dnyann bykl sebebiyle kre olmasna mani olmadn ifade etmeye almlardr. Ancak onlar dnyann kre olduu fikrine iten sebep, felsefe ve kelamclarn iddialardr. Naslarda dnyann kre olduuna delalet yoktur. Her ne kadar bazlar kendi iddialarna gre dnyann yuvarlak olduunu ifade ettiini dndkleri baz ayetler zikretmilerse de ilerleyen ksmlarda bu iddialara cevaplar verilecektir. eyh Abdulaziz b. Baz yle demitir: Dnyann kre biiminde olduu meselesine gelince, Ebul-Abbas bn Teymiyye Allah rahmet eylesin- Ebul-Hasan Ahmed bin Cafer el-Mnadiden naklen slam alimlerinin, Dnyann yuvarlak olduunu sylediklerini kaydetmektedir. Esasen dnyann yuvarlak olmas, onun insanlarla meskn ksmlarnn dz olduuna ve Allah tarafndan onlar iin dek ve

30

49

Hasendir. bn Ebi Hatim Tefsir (1/56)

beik haline getirildiine aykr deildir. Tpk Allah Telnn yle buyurduu gibi: Odur ki yeryzn sizin iin dek klmtr50 Biz yeryzn bir beik, dalar da kazklar yapmadk m?51 Deveye bakmazlar m ki nasl yaratld? Gkyzne bakmazlar m ki nasl ykseltildi? Dalara bakmazlar m ki nasl dikildiler? Yeryzne bakmazlar m ki nasl dmdz hale getirildi?52 Evet yeryz kre eklindedir; leme kar olan da dnk yz ise -insanlar onun zerinde karar bulabilsin ve iindekilerden faydalanabilsinler diye- dzdr. Nakli ve hissi deliller arasnda buna aykr bir ey bilmiyoruz. En dorusunu ise ancak Allah Tel bilir. eyh b. Baz dnyann kre eklinde olduunu kabul ederken dayanm olabilecei bir nas yoktur. Ancak naslarn dnyann kre eklinde olmasn mutlak olarak reddetmediine iaret etmitir. Hissi delillerden ne gibi bir delile dayand da dnyann kre eklinde olduunu kabul etti bilmiyorum. Zira hissi deliller dnyann kre eklinde olduunu henz ispat edememitir.

31

50 51

Bakara/22 Nebe/6, 7. 52 aiye/17-20

Bunu ancak felsefeciler, kelamclar ve kafirler iddia etmitir. Norvein Nordkap kentinde 3 ay gnein hi batmad, 3 ay da hi domad gzlemlenmektedir. Dnya kre eklinde olsayd gnein orada batmad ve domad zamanlarn szkonusu olmamas gerekirdi.

32

Dnya Dz Yuvarlak ve Sema Onun zerinde Kubbedir

Geen ayetler dnyann kre eklinde olmadna, dz olduuna delalet etmektedir. Bir ksm rivayetlerden de dnyann yuvarlak ve zemin olarak dz olduu, anlalmaktadr. Semalar ise dnyann zerine kubbe gibidir.

Semay da (kubbemsi) tavan yapt (Bakara 22, Gafir 61)

33

Gkyzn (karklktan) korunan bir at yaptk. Byle olduu halde onlar, yine de O'nun delillerinden yz evirmektedirler. (Enbiya 32)

Eb Zerr -Radyallhu anh-n rivyet ettii bir hadiste Peygamber -Sallallhu aleyhi ve sellemyle buyurmutur: Yedi kat gk ve yedi kat yer, krss yannda, ancak geni, l braklm bir halka gibidir. Arn stnl ise geni ln bu stnl gibidir.53 Allahn bir yere krsye halkaya

Bu hadis dnyann tepsi gibi dz ve halka eklinde olduuna delalet etmektedir.

34

bn Cerir, bn Merduye ve Ebu-eyh, Ebu Zerr radyallahu anhden rivayet ediyorlar: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem yle buyurdu:

53

Sahihtir. Ahmed (5/178) Bezzar (160) bn Ebi eybe el-Ar (58) Ebu-eyh (1/206, 220) Taberi (3/12) bn Hibban (361) Ebu Nuaym Hilye (1/166) Beyhaki el-Esma ves-Sfat (2/149) Elbani Sahiha (109)

Ey Ebu Zer! Krsde yedi gk ancak yeryznde bo bir araziye atlm halka gibidir. Arn krsiye olan fazlal arazinin bu halkaya olan fazlal gibidir.54

Said b. Mansur ve Ebu-eyh, Mucahidden rivayet ediyorlar: Gkler ve yerin ara gre durumu bo bir araziden alnan halka gibidir.55

35
54

ahitleriyle sahihtir. Taberi (1/16) Beyhaki el-Esma ves-Sfat (2/300) Ebu-eyh el-Azamet (2/570) bn Hibban (2/77) Ebu Nuaym Hilye (1/166) Ebu Cafer b. Ebi eybe Kitabul-Ar (58) Zehebi el-Uluv (307) bn Furek Mukilul-Hadis (s.458) Elbani es-Sahiha (109) 55 Sahih maktu. Ebu eyh el-Azamet (2/585, 633) Ebu Cafer Osman b. Ebi eybe, el-Ar (s.114) Abdullah b. Ahmed es-Sunne (591) Zehebi el-Uluv (327) Durrul-Mensur (4/334) Zehebi TezkiratulHuffaz (3/6) isnadnda Leys b. Ebi Suleym vardr. Ancak bu rivayetin el-Ameten bir mutabisini; Darimi er-Reddu Ala Bir el-Merisi (s.74) Beyhaki el-Esma ves-Sfat (s.115) rivayet etmilerdir. Hafz bn Hacer, Fethul-Baride (13/411): Said b. Mansur Tefsirinde sahih isnad ile Mucahidden rivayet etmitir demitir.

Ebu-eyh, bn Abbas radyallahu anhumadan rivayet ediyor: Arn kymetini ancak onu yaratan takdir edebilir. Muhakkak ki gkler, arn yaratlnda tpk sahradaki bir kubbe gibidir.56

36
56

Sahih mevkuf. Taberi (10/3) Taberani (12/39) Hakim (2/282) Darekutni es-Sfat (s.30) Ebu-eyh el-Azamet (2/552, 582) Beyhaki el-Esma ves-Sifat (s.354) Abdullah b. Ahmed es-Sunne (590, 1091) Darimi er-Reddu Ala Merisi (s.71, 73, 74) Ebu Cafer Osman b. Ebi eybe el-Ar (s.114) Hatib Tarih (9/251) Herevi Erbain (s.125) bn Huzeyme et-Tevhid (s.107-108) Tefsiru bn Ebi Hatim (1/194) Hakim etTirmizi er-Reddu Alel-Muattila (s.102) Durrul-Mensur (4/335) Hakim; Buhari ve Mslimin artlarna gre sahih demi, Zehebi de onu dorulamtr. Heysemi Mecmauz-Zevaidde (6/323) Ravileri sahihin ravileridir demitir. Zehebi de el-Uluvda ravilerinin gvenilir olduunu sylemi, Elbani; Bu isnad sahihtir demitir. Bkz.: Muhtasarul-Uluvv (s.102)

37

bn Cerir (et-Taberi) ve bnul-Munzir, bn Mesud radyallahu anh ve ashbtan bir topluluktan nakleder ki: Allah Azze ve Cellenin ar suyun zerindeydi, suyun yaratlmasndan nce hi bir ey yaratlmamt. Allah yaratklar yaratmak isteyince sudan buhar meydana getirdi. Buhar suyun zerinden ykseldi ve bu ykselen eye ykseklik mnasna sema dedi. Sonra suyu katlatrd ve ondan bir tek yer meydana getirdi, sonra bu yerleri paralad ve onlar iki gnde; pazar ve pazartesi gn, yedi yer haline getirdi. Yeri baln zerinde yaratt ki balk Allah Tel'nn Kalem sresinde: Nn ve Kaleme andolsun ki... (Kalem, 1) sz konusu edilen nun baldr. Balk sudadr. Su ise kayaln zerindedir. Kayalk hi bir bitki bitirmeyen byk bir tan zerindedir. Ta ise, bir melein srtndadr, melek de bir kayann zerindedir kaya rzgrdr. te Lokman'n Ne gk vard ne yeryz. Balk hareket etti ve kmldad, yeryz sarsld ve zerine dalar ekilerek durduruldu bunun iin dalar yeryznn zerine oturtulmutur diye bahsettii kaya budur. Allah Tel'nn:

38

Yeryznde sarslmayasnz diye sabit dalar meydana getirmitir (Nahl, 15 -16) yetinde bahsettii dalardr. Allah dalar yeryznde yaratm ve yeryznde halkn yiyecei gda maddelerini ve aalar da sal ve aramba gn olmak zere iki gnde yaratmtr. Sonra duman halinde bulunan ge yneldi. (Bakara 29) Bu duman suyun buharlamasndan olmutu ve bir tek gk halinde idi, sonra onlar paralad, perembe ve cuma gnleri iki gnde yedi gk haline getirdi. Cuma gnne, Cum'a denmesinin sebebi Allah'n o gnde gklerle yeri birletirmi olmasndandr. Allah bunun zerine iki gn iinde yedi gk var etti ve her gn iini kendisine bildirdi. (Fussilet, 12) Allah her gkte meleklerle beraber orann yaratklarn yaratt, denizleri, dalar ve daha bizim bilmediimiz eyleri. Sonra dnya gn yldzlarla ssledi ve onu eytnlardan korunan bir korunak ve ss yapt.57

39

57

Sahih. Taberi (1/435, 20/141) Beyhaki el-Esma ves-Sfat (807) bn Huzeyme Tevhid (2/887) bn Ebi Hatim (1/78) bn Kesir (1/214) Kurtubi (1/256) Zehebi el-Uluv (187) Durrul-Mensur (1/61) Elbani Muhtasarul-Uluv (s.75 no: 54)

Abdullah b. Abbas radyallahu anhuma yle demitir: Allah Azze ve Cellenin ilk yaratt ey kalemdir. Ona: Yaz dedi. O da: Ey Rabbim! Ne yazaym? dedi. Kaderi yaz buyurdu. O da kyamet gnne kadar olacak her eyi yazd. Ar su zerinde idi. Suyun buhar ykseldi ve ondan gkleri yaratt. Sonra yeryznn zerinde bulunduu bal (nunu) yaratt. Yeryzn baln zerinde yayd. O hareket edince yeryz salland. Bunun zerine onu dalarla sabitledi. Muhakkak ki dalar, yere kar daha salam olmakla vnr.58

40

58

Sahih mevkuf. Vek Ameten rivayet ettii nshasnda (s.57 no:4) Taberi Tefsirinde (23/524) Tarihut-Taberi (1/17) Acurri e-eria (s.178, 179) Tefsiru bn Ebi Hatim (12/324) Ebu-eyh el-Azamet

bn Abbas radyallahu anhuma dedi ki: Allahn ilk yaratt ey kalemdir. Sonra bal yaratt ve yeryzn baln srtna yerletirdi.59

yas b. Muaviye yle demitir: Sema, yeryz zerinde kubbe gibidir.60

41

(4/1380) bn Mende Tevhid (15, 65) Hakim (2/541) Beyhaki el-Esma ves-Sfat (s.481) Beyhaki (9/3) Ziyaul-Makdisi el-Muhtare (4/78) Firyabi el-Kader (64) hepsi de el-Ame Ebu Zabyan bn Abbas radyallahu anhuma tarikiyle rivayet ettiler. snad sahihtir. - lk ksm merfu olarak bn Abbas radyallahu anhumadan: Ebu Yala (4/217) Ebu Nuaym Hilye (8/181) Beyhaki el-Esma ves-Sfat (s.480-481) Taberi (29/16) sahihtir. Daha nce tahrici gemiti. 59 bn Ebi eybe (7/271) bn Fudayl Ata Said b. Cubeyr bn Abbas radyallahu anhuma isnadyla rivayet etmitir. 60 Sahih maktu. Taberi (16/325) bn Hazm el-Fasl FilMilel vel-Ehva ven-Nahl (2/80) Ebu-eyh elAzamet (3/1024) Salebi el-Kef vel-Beyan (5/268) bn Atiyye el-Muharrarul-Veciz (4/56) Tefsirul-Begavi (4/292) bn Kesir Tefsir (4/429) Suyuti Durrul-Mensur

Vehb yle demitir: Yerleri ve denizleri evreleyen semann etrafnda adr gibi bir ey vardr61

bn Ebi Hatim, Cubeyr b. Mutimden, Nebi sallallahu aleyhi ve sellemin yle buyurduunu rivayet ediyor: Muhakkak ki Allah arnn zerindedir. Ar gklerin zerinde, gkler de u ekilde

42

(1/86, 4/601) Tefsirul-Hazin (4/3) bn Teymiyye erReddu Alel-Mantikiyyin (1/263) Mecmuul-Fetava (6/557, 589, 25/194) evkani Fethul-Kadir (4/87) ankti Advaul-Beyan (3/77) ayns Katade, Hasen elBasri ve bn Abbas radyallahu anhumden de rivayet edilmitir. 61 snad zayftr. Tarihut-Taberi (1/14) Ebu-eyh elAzamet (3/1053, 4/1399) Abdullah b. Ahmed esSunne (1093) Zehebi el-Uluv (s.99) Durrul-Mensur (1/86) Ebul-Huseyn el-Malati et-Tenbih (s.104) israiliyattandr.

parmaklaryla kubbe gibi iaret yaparak yeryznn zerindedir.62

bn Ebi Hatim, es-Suddden Semay bina kldk ayeti hakknda yle dediini rivayet etmitir: Sema, yeryz zerine kubbe gibi bina edilmitir ve o yeryz zerinde bir tavandr.63

43
62

snad zayftr. Lakin hadisin metni sabittir. Ebu Davud (4726) Buhari Tarihul-Kebir (2/224) bn Ebi eybe el-Ar (s.56 no:11) Darekutni es-Sfat (1/31 no:38) Beyhaki el-Esma ves-Sifat (883) Bezzar (2907) Taberani (2/128) Acurri e-eria (s.293) bn Ebi Hatim Tefsir (1/56, 9/409) bn Huzeyme Tevhid (1/239) Ebu-eyh el-Azamet (2/544) Abdulhak bili Ahkam (1/256) Lalkai tikad (3/394) bn Teymiyye Beyanu Telbisil-Cehmiyye (1/571) Mecmuul-Fetava (5/580) Durrul-Mensur (1/86) Elbani Daiful-Cami (6137) Mukbil b. Hadi el-Vadii e-efaat (118) mdellis bir ravi olan bn shak tek kalm ve bunu tedlis sigas olan anane ile rivayet etmitir. bu yzden zayftr. 63 Sahih maktu. bn Ebi Hatim Tefsir (1/56)

bn Cerir (et-Taberi) bn Abbas radyallahu anhuma ve bir grup sahabeden Semay bina kldk ayeti hakknda yle dediini rivayet ediyor: Yeryznn tavan zerine kubbe eklindedir.64

44

64

Sahih mevkuf. Taberi (1/367) evkani Fethul-Kadir (1/48) Durrul-Mensur (1/85)

Gece ile Gndz Yaratlm Varlklardr, Dnyann Dnmesiyle Olumazlar

inde istirahat etmeniz iin geceyi sizin iin yaratan, gndz de aydnlk yapan Allah'tr (Mumin/Gafir 61, Yunus 67, Neml 86)

45
Yrngelerinde biteviye hareket eden gnei ve ay. gece ile gndz, sizin istifadenize sunan. (brahim 33)

Biz, geceyi ve gndz iki delil kldk. Gecenin delilini silip, Rabbnzdan rzk istemeniz ve senelerin saysn ve hesabn bilmeniz iin gndzn delilini aydnlk kldk. Her eyi uzun uzun akladk. (sra 12)

Geceyi, gndz, gnei ve ay yaratan Odur; bunlarn herbiri bir yrngede yzer. (Enbiya 33)

46
bret almak, yahut kretmek isteyen kimseler iin, gece ile gndz birbiri ardnca getiren de Allah'tr. (Furkan 62)

(Ey Muhammed!) De ki: "Allah, kyamet gnne kadar geceyi zerinizde devaml klsa, Allah'tan baka hangi ilah size bir k getirir, haydi syleyin; hi iitmiyor musunuz? Ve yine de ki: "Allah, kyamet gnne kadar gndz zerinizde devaml klsa, Allah'tan baka hangi ilh size bir gece getirir de, o gecede dinlenirsiniz, haydi syleyin; hi grmyor musunuz" O, geceyi ve gndz, iinde dinlenmeniz ve ltfundan rzk aramanz iin size kendi rahmetinden yaratmtr; belki bylece kredersiniz. (Kasas 71-73)

47

Gkleri ve yeri hak ile yaratmtr. Geceyi gndzn zerine rter, gndz de gecenin

zerine rter. Gnei ve ay emre mde klmtr. Her ikisi de belli bir sreyi doldurmak iin akp gitmektedir. Bilesiniz ki Allah, dima glibtir; ok balaycdr. (Zmer 5) Bazlar gecenin gndze dolanmasn (Zmer 5) dnyann kre eklinde olduuna delil getirmeye almlardr. Bu haktan en uzak szlerden biridir. Zira ayette gece ile gndzn dnyaya doland deil, gecenin gndze doland zikredilmektedir. Gndz ile gece ise, dnyadan ayr, yaratlm birer varlktr. nce dnyann dndne kendilerini inandranlar, sonra dnyann kre eklinde olduunu ispatlamak iin gece ile gndzn dnyann dnmesiyle olutuunu iddia ettiler. Btn bunlar naslara dayanan aklamalar deil, felsefi kuruntulara dayanan grlerdir.

48

Gece de onlar iin bir delildir. Gndz ondan syrp alrz da karanlk iinde kalverirler. Gne, kendine it bir yer evresinde akar gider. Bu, dima glib olan ve her eyi hakkyle bilen Allah'n takdiridir. Aya da, eski hurma salkmnn eri dal haline gelinceye kadar konaklar tayin etmiizdir. Ne gnein aya yetiip onunla birlemesi mmkndr, ne de gecenin gndz gemesi. Hepsi de bir yrngede yzerler. (Yasin 37-40) Yine Zenadika taifesinden Edip Yksel, Kuran En Byk Mucize adl kitabnda, Her biri bir yrngede yzmektedir (Yasin 40) ayetinde geen kullu kelimesinin en az 3 ey iin kullanlacan dolaysyla sadece gne ve ay deil, dnyann da bunlarn iinde olmas gerektiini ve dnyann hareket ettiini sylemitir. Halbuki mezkur ayette, gece, gndz, gne ve ay olmak zere 4 ey saylmaktadr. Dnya ayette gemedii halde ayete katmaya Zndk Edipi zorlayan nedir? Gayri Muslimlerin kuyruklarna yapm olmas deil mi? Ayet ise, gece ile gndzn de tpk gne ve ay gibi hareket edip yzmekte olduunu bildirmekte, ama dnyadan bahsetmemektedir.

49

Ebu-eyh, bn Abbas radyallahu anhumadan rivayet ediyor: bn Abbas radyallahu anhumaya gecenin mi yoksa gndzn m daha nce olduu sorulunca, u kfredenler bilmezler mi ki gkler ve yer, (bir zamanlar) bitiik idi de, biz onlar ayrdk (Enbiya 30) ayetini okudu, sonra yle dedi: kisinin arasnda karanlk vard. Bylece gecenin gndzden nce olduunu anladlar.65

50

65

Sahih mevkuf. Tefsirus-Sevri (s.200) Ebu-eyh el-Azamet (4/1367) bn Ebi Hatim Tefsir (10/342) bn Kesir Tefsir (5/339) Abdurrazzak Tefsir (4/332) Taberi (18/433)

Gktekileri ve Yerdekileri Tutan Allah Azze ve Celledir

Grmyor musun, Allah, yeryzndeki her eyi ve kendi emriyle denizde yzen gemileri size boyun edirmitir. Keza izni olmakszn yer zerine dmemesi iin g de tutmaktadr. phesiz Allah, insanlara kar ok efkatlidir; ok merhametlidir. (Hac 65) bn Kesir yle demitir: Buyruu olmadka, g yerin zerine dmemesi iin O tutar. ayet dileyip ge izin vermi olsayd, yeryzne der ve ondakileri helak ederdi. Fakat lutfu, rahmeti ve kudretinden olarak g buyruu olmadka yeryzne dmemesi iin O tutar.66

51

66

bn Kesir (5/451)

Dnya kre eklinde olsa idi, onun zerinde kubbemsi tavan olan semann onun zerine dmesinden bahsedilmezdi.

Yerlerinden oynamamalar iin gkleri ve yeri Allah tutmaktadr. Onlar yerlerinden oynarsa, Allah'tan baka hi kimse onlar tutamaz. Onun iindir ki Allah, Halm'dir; ok balaycdr. (Fatr 41)

52

Gklerin Dna klp da Dnyann Fotorafn ektiini ddia Edenler Yalanclardr

Ey cin ve insan topluluu! Eer gklerin ve yerin yanlarndan kp kamaya gcnz yeterse kan. Fakat gcnz olmadka kaamazsnz. (Rahman 33)

53

Eer gkten, zerlerine bir kap asaydk da oradan yukar ksalard yine de "gzlerimiz engellendi; biz (Muhammed tarafndan bylenmi kimseleriz) derlerdi. (Hicr 14-15) Bu ayetler kamadklarn insanlarn semalarn dna ifade etmektedir. Nitekim

Amerikalnn 1969 ylnda aya kt iddiasyla yaynlanan fotoraflarn montaj olduu eitli ekillerde ispatlanmtr. ok daha gelimi teknoljik imkanlara sahip olduklar yllarda Challenger mekii infilak etmi, bir daha da uzaya kma teebbsnde bulunamamlardr. Amerikada bulunan The Flat Earth Society (Dz Dnya Cemiyeti) uzaydan ekildii iddia edilen dnya fotoraflarnn montaj olduunu aklamakta, dnyann yuvarlak olduuna dair denizde vapurun nce bacasnn grnd eklinde getirilen delile, Einsteinin Relativite/grecelilik kanunu dahilindeki k krlmas ve alg yanlmas aklamalaryla cevap vermektedir.67

54

67

Bkz: http://theflatearthsociety.org

Dnyann Sabit Oluu 1. Ayet

Gn ve yerin O'nun emriyle (hareketten kesilip olduu yerde veya bu dzen iinde) durmas da, O'nun ayetlerindendir. (Rum 25)

55

Tefsir
bn Kesir yle demitir: Allah Tel'nn: Gn ve yerin O'nun emri ile ayakta durmas da yine O'nun yetlerindendir. kavli u yetler gibidir: Buyruu olmadka g dmemesi iin O tutar. (Hacc, 65), Muhakkak ki, zail olmasnlar diye gkleri ve yeri tutan Allah'tr. (Ftr, 41). mer bn Hattb radyallahu anh yeminde zorland zaman yle dermi: Hayr, gn ve yerin, emriyle ayakta durduu Allah'a yemn ederim. Yani gkler ve yeryz O'nun

emri ve buyruu altna almasyla ayakta sabit durmaktadr.68

2. ve 3. Ayetler

(Onlar m daha hayrldr,) yoksa yeryzn durgun yapan, aralarna rmaklar koyan, zerine sabit dalar diken ve iki deniz arasna bir engel koyan m? Allah ile birlikte bir de ilh m? Hayr, onlarn ou bilmiyorlar. (Neml 61)

56

Yeryzn sizin iin durgun yer, g de bina yapan, (Gafir/Mumin 64)

Tefsir
Bu ayetlerde karra/karar gemektedir. Ragb yle der: kelimesi

68

bn Kesir (6/310)

Karra fi mekanihi yakirru kararan: Yerinde hareketsiz bir ekilde donakald. Bu kelimenin asl soukluk anlamndaki kurradan gelmektedir. Bu da durgunluu gerektirir. Harra/scaklk ise hareketi gerektirir. Ahzab 33. Ayeti: Vekrne fi buyutikunne: evlerinizde oturun eklinde de okunmutur yevmul-karra: kurban bayramndan sonraki gne denir. nk insanlar o gnde Minada durmaktadrlar.69 Buna gre dnyann karar klnmas; durgun, sabit klnmas anlamna gelir.

4. Ayet

57

Yerlerinden oynamamalar iin gkleri ve yeri Allah tutmaktadr. Onlar yerlerinden oynarsa, Allah'tan baka hi kimse onlar tutamaz. Onun iindir ki Allah, Halm'dir; ok balaycdr. (Fatr 41)

Tefsir

69

Ragb el-sfehani, Mufradat (2/374-375)

bn Kesir dedi ki: Sonra Allah Tel gkleri ve yeri ayakta tutan ve ikisi arasnda bulunan varlklar birbirine cezbeden yce kudretini haber vererek buyuruyor ki: Muhakkak ki zail olmasnlar diye gkleri ve yeri tutan Allah'tr. Yerlerinden kayp gitmelerini nleyen O'dur. zni olmadka, g yerin zerine dmemesi iin O tutar. (Hacc, 65) Bir baka yette de yle buyurulur: Gn ve yerin, O'nun emriyle ayakta durmas da yine O'nun yetlerindendir. (Rm, 25), Gklerle yer zail olurlarsa andolsun ki bundan sonra onlar kimse tutamaz? (Ftr, 41), Gn ve yerin olduklar ekilde devamlarn salamaya O'ndan baka kimsenin gc yetmez. O, bunca g ve kudretine ramen yine de Halm'dir, Gafr'dur. Kullarnn kendisine isyan, edip kfrettiklerini grr, hilm ile muamele eder, onlarn cezasn hemen abucak vermez, te'hr eder ve bir sreye kadar bekletir. Bakalarnn da suunu rter ve balar. phesiz ki O; Halm, Gafur olandr.70

58

5. Ayet

70

bn Kesir (6/557)

Yeryznde insanlar sarsmamas iin zerinde sabit dalar, dosdoru gidebilsinler diye dalar arasnda geni yollar yarattk. (Enbiya 31)

Tefsirler
Kurtubi dedi ki: Meyd; dnmek anlamna gelmektedir. Mde resehu: ban dndrd demektir.71 Begavi, Mukatil ve bn Kesir dedi ki: En temde bihim: dnyann dnmemesi iin demektir.72 Firuzabadi bunu Tebvirul-Mikbasta bn Abbas radyallahu anhumann tefsiri olarak nakleder.73 Dnyann hareketli olduuna u ayeti delil getirenler olmutur:

59

Donup kalm sandn dalar grrsn halbuki onlar bulut geii gibi geerler. (Neml 88)

71 72

Kurtubi (11/285) Begavi Tefsiri (5/316) Mukatil (2/353) bn Kesir (5/340) 73 Tenvirul-Mikbas (1/338)

Bu ayet, dnyann dndn ifade etmez. Zira dalarn, sabit olarak yerletirildii ayetlerde belirtilmitir. Kyamet gnnde ise bulut gibi olurlar. Nitekim Karia suresinde yle buyrulur: Dalar ise, atlm renkli yne dnerler. (Karia 5) Yine Nebe suresinde yle buyrulur: Dalar yrtlr, seraba dnr. (Nebe 20) eyh Abdulaziz b. Baz rahimehullah yle der: Yerin dndn, ayn zamanda Gnein de hareket ettiini syleyenlerin ifadesine gelince bu, Gnein hareketsiz olduunu ileri srenlerin sznden daha anlalabilir kolaylktadr; (daha akla yakndr). Ancak bu da ak bir yanltr ve gerek geen yetlere, gerekse duyumlara ve gereklere aykrdr. Bu ayn zamanda Gnein dnmedii anlamna da gelmektedir. Halbuki Allah Tel, demin zikredilen yetlerde yerin insanlar rgalamamas iin dalar diktiini ifade buyurmaktadr. Meyd sarsnt, rgalanma ve sallanma demektir. Ayn zamanda tefsir alimleri ve dilciler bu konuyu byle ilemilerdir. Ancak bu tezi ileri srenin sznde bir gr vardr. nk yerin duraan ve sabit olduuna ve dnmediine ilikin deliller gnein dndne ve durgun olmadna dair deliller kadar ak deildir. Ve nk yerin dndn ileri srenler yle kantlar getirmilerdir ki byle diyenlere kfir

60

demekten ekinmek gerekir. Gnein dndn inkr eden kimseye gelince (buna ilikin delillerin ok ak olmas sebebiyle) byle birinin kfir olduundan phe yoktur. Yerin dndn syleyenlerin uyandrd kukunun sebebi udur: Derler ki, Allah Telnn, (engellediini) syledii sarsnt yani meyd, esasen dnyann kendi etrafnda yapt hareketten farkl bir olaydr. Meyd baka, dnyann kendi etrafnda att tur da baka bir harekettir. Meyd, sarsnt, rgalanma ve istikrarszlk demektir; tur ise baka bir harekettir, gizlidir ve hissedilmez. te bu iddia batldr, saptrc bir kukudur. Gerek tefsir alimleri, gerekse dilbilimciler aada okuyucuya nakledeceimiz gibi meydin sarsnt, hareket ve tur demek olduunu kaydetmilerdir. Baz kimseler, aadaki ayet-i Kerimeyi yorumlamlardr.. Ayet yledir Dalar grr, onlar durgun sanrsn; oysa onlar bulutlar gibi geip giderler. Bu, her eyi yerli yerinde yaratan Allahn sanatdr. Gerek u ki O, ilediklerinizi bilir.74 Ayet bu kadar akken onu arpk yorumlayann szleri onun bilgisizliini, Allahn kitab hakkndaki basiretsizliini gerekler hakkndaki cehaletini ortaya koyan saptrc bir kukulandrmadan ibarettir. Esasen Allah Tel bu ayet-i Kerimeyi kyamet gnn anlatmak iin irad buyurmutur. Bu ise ondan nceki ayetten anlalmaktadr. nk bundan nceki ayet de yledir:

61

74

Neml/88

Sura flenecei gn Allahn diledikleri hari-, gklerdekiler ve yerdekiler panie deceklerdir. Herkes Onun huzuruna klm sinmi olarak gelecektir.75 Sonra Allah Tel yle buyuruyor: Dalar grr, onlar durgun sanrsn; oysa onlar bulutlar gibi geip giderler.76 nceki ayetlerden ve bu ayetlerin akndan da anlald zere Allah Teal bununla sura flenecei gn iaret buyurmaktadr. u ayette olduu gibi Dalar yrteceimiz gn yeri rlplak olarak greceksin. Onlarn tmn bir araya toplayacaz da birini bile atlamayacaz.77 keza yle buyuruyor Dalar hakknda sana soru ynelteceklerdir; de ki: Rabbin onlar savurup darmadan edecektir.78 Keza yle buyurmaktadr Hi phe yok ki hkm gn vakit olarak belirlenmitir; sura flenecei gn blk blk geleceksiniz; sema alacak kaplar oluacaktr; dalar yrtlecek, serap olacaktr.79 bu anlamda ayetler oktur.

62

75 76

Neml/87 Neml/88 77 Kehf/47 78 Tah/105 79 Nebe17, 18, 19, 20.

Sonra (aklamak gerekir ki dnyann hareket ettii yolunda yukarda bahsi edilen) bu sz, gzlemlenen ve duyumsanan geree aykrdr. te insanlar dalar bulunduklar yerde gryor; onlar hi de yrtlmemektedirler. Mesela u Mekkedeki Nur da yerinde duruyor. Ve ite Ebuqubeys Da, o da yerinde duruyor. Keza Medinedeki Uhud Da yine yerinde duruyor. Ayn ekilde dnyann btn dalar yerlerinde duruyorlar. Hi biri de yrtlmemektedir. Dolaysyla o sz duyan her insan, onun batl olduunu, onu telaffuz eden kiinin szlerinin fasit olduunu, byle bir kimsenin, akln ve fikrini kullanmaktan uzak olduunu, ynetimini aynen hayvanlar gibi bakalarnn eline verdiini anlar. Bu mnasebetle, bilgimiz olmadan Allah adna bir ey sylemekten Ona snrz. Kabullenenleri alaltan ve onlar insanlk mertebesinden hayvanlk derekesine indiren kr taklitten de Allaha snrz. Allah Tel Yeri grr onu durgun sanrsn dememitir ki! Bilakis Dalar grrsn demitir. u halde Mslman kii yeti, ifade etmedii bir anlama dayanarak nasl kant gsterebilir? Bu ayetle, amalanan aka kantlayan ayetleri, nasl bir kenara atabilir! nk tefsir alimleri arasnda teden beri uyulan temel kural udur: ayetler birbirini aklad srece buna uymak kesinlikle gereklidir. Bundan sapp baka kurallara dayanmak doru deildir.

63

Ey okuyucu ve ey gerei arayan kii! te ben fayday tamamlayc olarak sana, dilbilimcilerin ve tefsir alimlerinin konuya ilikin, hakikat aklayc szlerinden nakledeceim. Allah Tel istediini doru yola erdirir. O bize yeter ve bizim en iyi vekilimizdir. Cewheri es-Shah adl eserinde unlar kaydediyor: made-eyu, yemdu meyden, yani ey kmldad. madetil-Asanu yani dallar eildi; madetir-raculu, yani adam kibirlenerek yrd demektir. bn Manzur da Lisanul Arab adl eserinde madeti-eyu, yemidu meyden, yan bir ey kmldad, yana eildi diye aklama yapmtr. Hadis-i erifte de yle buyurulmaktadr: Allah yeryzn yarattnda onu meyd ettirdi. , yani onu sarst. Fakat dalarla onu sabitledi. Sonra Ebul Abbas, yani dilcilerden Sulebe adl zat da en temde bikum80 ayet-i kerimesyle ilgili olarak diyor ki Allah yeryzne dalar serpti ki sarslp sizi rgalamasn, Yine dilcilerden Ferra diyor ki: Araplarn yle dediklerini duydum: Meyd u kimselere denir ki balar dner.. Kamusta da yle diyor: Made yemdu meyden ve meyedanen, yani sarsld ve yan yatt. Mfessirlerin eyhi mam Ebu Cafer bin Cerr (et-Taberi) de Rad Suresinde geen [Allah gnei ve ay buyruu altna almtr,

64

80

Nahl/15; Enbiya/31; Lokman/10.

onlarn her biri belli bir sre tur atacaklardr.81 mealindeki ayet-i kerime ile ilgili olarak aynen unlar kaydediyor: Gnei ve ay kullarnn faydas iingkte mde klmtr. Yarattklarnn faydas iin onlar zelil klmtr, ta ki onlarn turlar sayesinde senelerin saysn ve hesap yapmasn bilsinler. Bylece gece ile gndzn aras da ayrlmtr. Ayet-i Kerimede, Her biri belli bir sre tur atacaktr. mealindeki szlerin anlam udur: Onlarn her biri, beli bir sre semada dnp duracaktr. Yani Allah tarafndan bilinen bir vadeye kadar dneceklerdir. O vade de dnyann son bulaca, kyametin kopaca zamandr, ki gnein harareti o zaman yok olur; ay kararr ve yldzlar sner Yazar, daha sonra Allah Telnn Yeryzn uzatan ve iine dalar ve nehirler koyan melindeki szlerine ilikin olarak aynen unlar kaydediyor: Allah ki Onun zikri ycedir, yeryzn uzatan Allahtr buyuruyor. Gerekte O, yeryzn enine boyuna yaym bulunmaktadr. onun iine dalar koymutur melindeki ilh szde O unu buyurmutur: yer zerine sabit (kmldamaz) dalar dikmitir. yette dalar anlamna kullanlan raws kelimesi rasiye nin ouludur. Ravas, sabit duranlar,

65

81

Rad/2

kmldamayanlar demektir. Bu cmleden olarak Arapa Erseytu-l-Wetide denir ki bunun anlam adrn kazn aktm demektir. air de bu melde cariye, sanki onun kazn tala akm diyerek ersethu fiilini, onu sabitletirdi anlamnda kullanmtr. Allah Ona rahmet eylesin, Nahl Suresinde sizi sarsmasn diye yeryzne dalar serpitirmitir melindeki yet-i kerimeyi tefsir ederken aynen diyor ki: Ey insanlar! Yce Allahn size ihsan buyurduu nimetlerden biri de Onun yeryzne dalar serpitirmi olmasdr. yette geen raws, rasiye nin ouludur. O da yerin zerinde sabit duran dalardr. yette geen En temde bikum, (ki sizi sarsmasn), aslnda en l temide bikum,(sizi sarsmasn diye) anlamna gelmektedir. Allahn u buyruunda da ayn zellik vardr: Yubeyyinullahu lekum en tadll yani En l tadll demektir. zet olarak Allah Tel, dalar yer zerine dikmitir ki onun srt zerinde bulunan yaratklar sarslmasn. nk dalar dikilmeden nce rgalanp dururdu. (yazar bundan sonra baz bilgiler daha aktaryor ve diyor ki) Meyd, alkant ve o yana bu yana yalpa yapmak demektir. rnein, Arapa Madetis-sefnetu, temdu meyden demek, gemi, zerindekilerle alkaland ve yana meyletti, anlamna gelir. Bu cmleden olarak gemi yolcusunun urad ba

66

dnmesine denilmitir]

de

Arapada

yine

Meyd

Bin Cerr de Allah rahmet eylesin- Yasn Suresinde geen Wa kullun fi Felekin Yesbehn (Hepsi bir bolukta yzerler) yet-i kerimesine yle anlam veriyor: [Gne, ay, gece ve gndz diye szn ettiklerimizin hepsi bir felekte yzerler Baaw de Allah rahmet eylesin- Nahl Suresinde geen Sarslmayasnz diye yeryzne dalar dikmitir. melindeki yeti aynen yle aklamaktadr.

67
Meyd etmesin, yani kmldamasn. Meyd sallantdr, o yana bu yana sarslp durmaktr. Bu cmleden olarak gemi yolcusunun arpld ba dnmesine Meyd denilmitir.

Ay, Gne ve Yldzlarn Iklarnn Mustakil Oluu

Onlarn iinde ay bir nr klm, gnei de bir era yapmtr. (Nuh 16)

68
stnze yedi salam tabaka gk bina edip oraya her taraf prl prl aydnlatan bir lamba asmadk m? (Nebe 12-13)

Gnei k (kayna), ay nr yapan, senelerin saysn ve hesab bilmeniz iin, aya konak yerleri takdir eden O'dur. Allah, btn bunlar, ancak hak ile yaratmtr. yetleri, bilen kimselere (ite byle) uzun uzun beyan eder. (Yunus 5)

Oysa gkte burlar yaratan ve orada kandil olarak gnei ve aydnlatc olarak ay var eden Allah ne ycedir. (Furkan 61)

69

Gerek u ki, dnya semasn kandillerle ssledik ve o kandilleri eytanlar iin talamalar kldk; onlar iin alevli ate azab da hazrladk. (Mlk 5)

Karalarn ve denizlerin karanlklarnda kendileriyle yolunuzu bulanz diye yldzlar sizin iin yaratan O'dur. (Enam 97)

Biz, dnya semasn, itaatten kan her trl eytandan korumak iin bir ziynette, yldzlarla ssledik. (Saffat 6-7)

70
bn Merduye ve Ebu-eyh, bn Amr radyallahu anhumadan rivayet ediyor: Gne ve ayn yzleri semaya dnktr. Dier yz ise yeryzne dnktr. Yeri aydnlattklar gibi semay da aydnlatrlar.82

82

Hasen mevkuf. Ebu-eyh (4/1141) Abdurrazzak Tefsir (2/319) Taberi (29/97) Tefsiru Mucahid (2/695) Zehebi el-Uluv (115) Begavi Tefsir (8/231) Bikai Nazmud-Durer (9/191) Zeylai Tahricul-EhadisilKeaf (4/94) bn Asakir Muhtasaru Tarihi Dmek (7/55) Durrul-Mensur (4/343) eyh bn Baz Fetavasnda Katade ile bn Amr arasnda inkita vardr. Demitir. Lakin Ebu-eyhin rivayetinde

Ebu-eyh hasen bir isnad ile bn Abbas radyallahu anhumadan Ay bir nur klmtr kavli hakknda: Arkas yere, yz ise semaya dnktr demitir.83

71
bn Ebi Hatim, bn Abbas radyallahu anhumadan rivayet ediyor: Gne su ark gibidir. Gndz gkte yrngesinde akar gider.

Katade ile bn Amr arasnda eletirilmi bir ravi olan ehr b. Haveb vardr. 83 Hasen mevkuf. Ebu-eyh Azamet (4/1140) Hakim (2/502) Begavi Tefsir (8/231) bn Hacer el-Kafiyuaf (177) Zeylai Tahricul-Ehadisil-Keaf (4/94) Durrul-Mensur (4/343) Hakim; Buhari ve Mslimin artna uygundur demi, Zehebi ise; Yalnz Mslimin artna uygundur demitir. Ancak Yusuf b. Mihran, Mslimin ricalinden deildir. Dolaysyla Mslimin artna uygun olduu sylenemez.

Batt zamanda ise gece yine yrngesinde ve yerin altnda yrmesine devam eder. Nihayet doduu yerden yeniden doar. Ay da byledir.84

72

84

Hasen mevkuf. bn Ebi Hatim (9/39) Ebu-eyh Azamet (4/1150) bn Kesir Tefsir (6/350) Alusi RuhulMeani (9/374, 11/394, 12/381) Suyuti Durrul-Mensur (5/43) Suyuti el-Havi (2/293) bn Kesir isnad sahih demitir. Ancak isnadnda Leysin Katibi Ebu Salih vardr. O ezberi kt ve kendisinde gaflet olan birisidir.

Gnein Hareketli Oluu:

Grdnz gibi gkleri direksiz ykselten, sonra Ar zerinde istiva eden, her ikisi de belirli bir sreyle hareket eden gnei ve ay emri altnda tutan, her ii (bir nizam iinde) idare eden ve (btn bunlara dellet etmek zere) Rabbnza kavuacanz yaknen bilesiniz diye yetlerini uzun uzun aklayan Allah'tr. (Rad 2)

73

Gne, kendine it bir yer evresinde akar gider. Bu, dima glib olan ve her eyi hakkyle bilen Allah'n takdiridir. Aya da, eski hurma salkmnn eri dal haline gelinceye kadar konaklar tayn etmiizdir. Ne gnein aya yetiip onunla birlemesi mmkndr, ne de gecenin gndz gemesi. Hepsi de bir yrngede yzerler. (Yasin 38-40)

Ebu-eyh bn Abbas radyallahu anhuma Bir yrngede yzerler (Yasin 40) ayeti hakknda yle dediini rivayet etmitir: Semann kaplarnda tpk yn eirme aletindeki topa gibi dnerler.85

74

85

Sahih mevkuf. bn Ebi Hatim Tefsir (9/321) Ebueyh Azamet (4/1186, 1211) Taberi (23/8) DurrulMensur (5/627) bn Teymiyye er-Reddu AlelMantikiyyin (s.261) bn Hacer Talikut-Talik (4/258)

Geceyi, gndz, gnei ve ay yaratan Odur; bunlarn herbiri bir yrngede yzer. (Enbiya 33)

Geceyi gndze sokar, gndz de geceye sokar. Gnei ve ay emre mde klmtr. Hepsi de belirli bir sreye kadar akp gider. (Fatr 13)

75

Yrngelerinde biteviye hareket eden gnei ve ay, gece ile gndz, sizin istifadenize sunan. (brahim 33)

Ebu-eyh, bn Abbas radyallahu anhumadan yle dediini rivayet etmitir: Muhakkak ki gnein yz altm izgisi vardr. her gn bir izgiden doar. Bir sonraki yl gelene kadar bir doduu izgiye bir daha dnmez. Gne ancak istemeyerek doar ve yle der: Ya rabbi! Beni kullarna dodurma, gryorum ki onlar sana isyan ediyorlar86

76
Ebu-eyh, Said b. Abdirrahman b. Ebzann, Dorularn ve batlarn rabbi ayeti hakknda yle dediini rivayet etmitir: Gnein douda yz altm ve batda yz altm

86

Sahih mevkuf. Ebu-eyh (4/1183) Taberi (23/622) Salebi el-Kef vel-Beyan (8/139) bn Asakir (9/271) hkmen merfu olduu sylenemez. Zira Ebu eyhin rivayetine gre bn Abbas radyallahu anhuma, bu sznde meyye b. Ebis-Saltn iirinden istidlalde bulunmutur.

burcu vardr. ki gn st ste bir burtan domaz ve iki gn st ste bir burtan batmaz.87

Ebu-eyh, bn Ademden yle dediini rivayet etmitir: Gne her burta bir ay bekler. Burcun otuz dou yeri vardr. Her iki dou yeri aras ibadet yeridir. Otuz gn tamamlanana kadar saat eksilmeye devam eder. Sonra dier burca geer.88 Ebu Zerr radyallahu anhden: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem bir gn: Bu gne nereye gider biliyor musunuz? buyurdu. Sahabeler: Allah ve Rasul bilir dediler. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem:

77

87

Hasen, maktu. Ebu-eyh Azamet (4/1181) Taberi (27/127) ravilerinden Yakub el-Kummi ve Cafer saduk birer ravi olup bazen yanlrlar. Bu yzden isnad hasendir. 88 Hasen maktu. Ebu-eyh Azamet (4/1199) isnadnda el-Huseyn b. Ali el-Esved saduk olup ok hata eden bir ravidir. Bkz.: Takrib (s.74)

O, arn altndaki kararghna varncaya kadar gider ve orada secdeye kapanr. Kendisine: Kalk, geldiin yere dn! denilinceye kadar o halde kalr. Bunun zerine geri dner ve sabahleyin doduu yerden tekrar doar. Sonra yine Ar'n altndaki kararghna varncaya kadar akp gider ve (yine) secdeye kapanr. Kendisine: Kalk, geldiin yere dn! deninceye kadar o halde kalr. Ve tekrar dnerek sabahleyin doduu yerden doar. Daha sonra artk insanlar onun hi bir halini yadrgamaz olarak Ar'n altndaki o kararghna varncaya kadar akp gider. Nihayet kendisine: Kalk, yarn sabah battn yerden do! denilir; o da batt yerden doar. buyurdu ve szne yle devam etti: Bu ne zaman olacak biliyor musunuz? Bu: daha nce iman etmeyen yahut imannda bir hayr kazanmayan hi bir kimseye, o gnk imannn fayda vermeyecei zamandr.89 Reit Rza, Tefsirul Menarda, eyhi Muhammed Abduhtan ald; eksik aklla idrak edilemeyen gayb meselelerde akl ile hkmederek tevil veya inkar usulyle, bu rivayetin isnadn ve metnini, delil ve aklama ortaya koymadan, akla muhalif olmas iddias ile eletirmitir. Bu metod, mutezileyi Sahabe ve

78

89

Mslim (159) lafz onundur. Buhari iki yerde muhtasar olarak: (4525, 6996)

tabiinden olan selefi salihin menhecinden ayran esastr. snadndaki eletirisine gelince; Ebu Zerr radyallahu anhden rivayet eden ravi; brahim b. Yezid b. reyk et-Teymnin gvenilir olmakla birlikte mdellis olmasdr. Nitekim bunu Ebu Zerr radyallahu anhden - iddiasna gre - tedlis sigas olan anane ile nakletmitir. Halbuki bu apak hatadr. Mslimin uzunca rivayeti l isnaddr. Yine Buharinin muhtasar iki rivayetinden birinin isnadnda: brahim et- Teym babas Ebu Zerr yoluyla gelmitir. brahimin babasndan iitmesinin ispat Mslimin rivayetinde gelmitir. Metnine kar kmasna gelince, bu da merduttur. Zira gnein Ar altnda secdesinin ademoullarnn secdesi gibi olmas gerekmez. Her mahluk ister istemez Rab Azze ve Celleye yalnzca Allahn bildii, yaratl sfatna uygun ekilde secde eder. Bu her mahlukatn Allah bilinmeyen deiik ekillerde tesbih etmesi gibidir. nitekim Allah Azze ve Celle yle buyurur: Yedi gk, yer ve bunlarda bulunan herkes O'nu tesbih eder. O'nu vg ile tesbih etmeyen hibir ey yoktur. Ne var ki siz, onlarn tesbihini anlamazsnz.(sra 44) Gnein Arn altnda bulunan karargahna akp gitmesi ile kastedilen ey hakknda iki gr vardr. Bunlar bn Kesir, Yasin suresinin tefsirinde (3/741) zikreder:

79

Birincisi, meknda karar klnan yerin kastedilmi olmasdr ki bu Ar'n altnda o ynden dnyadan sonra gelen ksmdr. O nerede bulunursa oras ve btn yaratklar Ar'n altnda yer alrlar. nk o, dnyann tavandr. Felekiyat ilminin mensuplarndan bir ounun iddia ettii gibi, o kre biiminde deildir. Meleklerin tad ayaklarn zerine konulmu bir kubbedir. Bu, insanlarn ba tarafna gelen tarafta lemin st ksmnda olandr. yleyse gn dnm vaktinde felek kubbesinde bulunduu zaman Ara en yakn noktada bulunmaktadr. Bu duran karsnda yer alan drdnc yrngesinde dnd zaman ise gece yars vaktidir. Ve o zaman, Ar'a en uzak noktada bulunur. te bu vakitte secdeye kapanarak domak iin izin ister. Nitekim bu konuda pek ok hadis-i erif vrid olmutur sonra yle devam eder: kinci kavle gelince; yrngesinden maksat; onun fiilinin son bulduu zamandr ki bu da kyamet gndr. O gn gnein seyri bozulur, hareketi durur ve bu lem artk sona erer ki ite gnein zaman bakmndan karar kld yer burasdr. Derim ki; ayet iki gre muhtemeldir: Karargah ifadesi umum olup zaman olarak ve mekan olarak anlamn kapsar. Allah sana rahmet etsin, Sahabenin yolundan giden Salih seleften limlerin istinbatn ve fkhn gryor musun? Onlar bir adamn Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemden rivayet ederek Allahtan geldii sabit olan, gzlerinin grmedii ve

80

akllarnn idrak edemedii gayb haber naslarn akllaryla inatlaarak karlamyorlar ve sahih iman ve dzgn akl ile kabul ediyorlar! Gayb naslara kar knhn idrakten aciz akllaryla harp aan aklclar buna muhalefet ederler. Allahtan utanp da cahilliklerini veya Allahn kendisine has kld gayb tamamen bilme heveslerini engellemezler. Bilmiyorum unu neden akledemiyorlar; muhakkak ki gaybe iman: Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellemden gelen haberlere teslim olmaktr. Bu Allahn sadk ile yalancy ayrt ettii, imann en nemli zelliklerindendir. Allamul guyub olan Allah Subhandr!

81

Ayn Eksilmesi

Aya da, eski hurma salkmnn eri dal haline gelinceye kadar konaklar tayn etmiizdir. (Yasin 39)

82
Ebu-eyh, el-Hasenden yle dediini rivayet etmitir: Ay, rabbine yle der: Allahm! Gnei benden stn ve beni de eksik kldn. Onun deerini benden eksiltmedike domasn. Bunun zerine ay ancak gnein batmasndan sonra grnd.90

90

Hasen maktu. Ebu-eyh el-Azamet (4/1203) Huseyn b. Ali el-Esved saduk olup ok hata eder. Bu yzden isnad hasendir.

Ebu-eyh, Katadenin Ay iin de menziller takdir ettik ayeti hakknda yle dediini rivayet etmitir: Allah ay iin menziller takdir etmitir ve onu hurma ubuu gibi oluncaya kadar eksiltir.91 Bu deliller, ayn hilal ekline geldiinde, ay ile gne arasna dnyann girmesi sebebiyle gneten ald kestii iddiasn yalanlamaktadr. Nitekim dnyann kre eklinde olmad ve ayn bizzat k kayna olduu daha nce gemiti.

83

91

Sahih maktu. Ebu-eyh el-Azamet (4/1205) Taberi (20/519) Abdurrazzak Tefsir (3/141) DurrulMensur (7/57)

Hatime
Ferid Vecdi, kitabnn 183nc kullanmaktadr: Dairetul-Maarif adl sayfasnda u ifadeyi

Yunan felsefesi, eski Msr ilminden ruhunu alarak ortaya kp da Sokrates, Aristotales ve Platon gibi alimler yetiince Yunan ilmi Dnya hakknda ilerleme kaydetti. nk bu bilginler, dnyann kre eklinde olduunu ve lkelerinin de bu dnyann kk bir paras olduunu ikrar etmeye baladlar. Hz. sadan yaklak 500 yl nce yaam olan filozoflar Fisagor un, yerin Gne etrafnda dndn syledii rivayet edilmektedir. nsanlar uzun zaman bu teoriyi kabul ettiler. Ta ki skenderiyeli Batlaymus yetiinceye kadar. Bu kii Hz. sadan bir buuk asr kadar nce yaamtr. Dnya kre eklinde olmakla birlikte sakindir hareketsizdir; o Gnein etrafnda deil, Gne onun etrafnda dnmektedir demitir. Onun bu teorisi zihinlerde kabul grd, yayld ve 16nc mild yz ylnda Polonyal Poincar ortaya kncaya kadar. Bu ahs Fisagorun teorisini savundu ve hesaplara dayal delillerle de teyit etti. Astronomi alimleri bunu her yerde byle algladlar. Ferid Vecd sonra diyor ki: Copernic ortaya kmadan nce dnyann dnd meselesi baz slm kitaplarda da zikredilmitir. rnein hicr 756da len Adududdn Abdurrahman bin Ahmed, El-Mewaqf adl

84

kitabnda bundan bahsetmitir. El-Mewaqf erh eden Ali bin Muhammed el-Curcn (h. 816) de ona tabi olmutur. Bunu, Bahauddn ElAmil Tirihul-Eflk adl bir risalede zikretmekte ve yle demektedir: Yeryznn hareket ettiine dair deliller, Allame Poincarnin iddiasn kabul eden okuyucunun grdr ki elimizde yerin dndne ilikin hissi bir delil bulunmamaktadr. Ancak elimizde hiss olmayan, saylamayacak kadar delil bulunmaktadr. Hepsi de pozitif ilimlerin konusudur ve bu delillerin ne kadar gl olduunu ancak pozitif ilimlerde uzman olan kimseler bilir. Onun iin bu konuyu irdelemeden bir tarafa koyuyoruz. Yine Muhammed Ferid Vecd, bu kez de hicr 1350de baslm olan El-slmu Fi Asrillm adl kitabnn ikinci cilt, 137inci sayfasnda, aynen unlar kaydetmektir: Dnyann Gne etrafnda dndne ilikin deliller hiss deliller niteliine sahip deildir ki bu ilgiyle yerin kre eklinde olduu konusu tartlabilsin. Onun iin bir grup alim ve fiziki grrsn ki bu koruda hl tereddt iindedirler ve bakalarn da tereddde sevk etmektedirler. Monsieur Drouman, geen Maysn 9unda Pariste yaynlanan Libre Parole gazetesinde diyor ki: Copernicin teorisini yayan Galileonun ileri srd zere deliller imdiye kadar dnyann gerekten dndn ve onun Gne sisteminin merkezi olduunu dorulanmamtr. Ve u Monsieur Poincar ki Fransz hendese ve tabiat alimlerinin en bydr, imdiye kadar dnyann dndn kesin olarak ileri

85

srmemitir. nk yle diyor: Dnyann dndn sylyorlar; ben onun dndne bir engel grmyorum, dndn var sayarsak bunu kabul etmek kolay olur; bu suretle de dnyalarn nasl oluup gelitii keyfiyeti de anlalm olur. Fakat bu yle bir teoridir ki hissi delillerle ne ispat ne de reddi mmkndr. Bu sonsuz uzay, hangi niteliktir ki yeri onunla irtbatlandrsn, ta ki dnp dnmediini anlamak mmkn olabilsin! Buradan hareketle onlarn, yeryznn daire eklinde olduu yolunda kullandklar ifadenin elbette anlamsz olduunu grrsn. nk bunun hissi biimde denenerek ispat edilmesi, kimsenin gc dahilinde deildir. u iki kelimeye bakn: Yer yuvarlaktr. En kolay ey yerin yuvarlak olduunu var saymaktr. Bu sadece bir tek anlam ifade edebilir. Yeni bir anlam iin de biri brnden farkl deildir. Geen ubat aynn 17sinde baz yazarlarn imzasyla yaynlanan Fransz Eclire Gazetisde u szler vard yerin dnd meselesi tam anlamyla kesin bir gerek deildir. Bununla birlikte yaygn bir grtr ve rtlmesi sanlmayan byk bir ilm imandr. Bununla birlikte genel yer ekimi teorisi bile yeniden tartlmaktadr. Cayler kanunlar da sanal ngrler olarak nlenmitir. Yazar unu anlatmak istiyor: Eer yerin genel ekim meselesi ve Cayler kanunlar henz birer teoriden ibaret ise, neden dnyann yuvarlak olduu meselesi de byle olmasn?! Budan sonra Muhammed Ferid Vecd, El-slmu Fi Asril-lm adl kitabnn ikinci cildinin 137inci sayfasndan 140nc sayfasna

86

kadar olan blmnde Flayonun szlerini naklederek, yksek ve byk cisimlerin kk cisimler etrafnda (ki yeryzdr) dnemeyeceine ilikin delil ileri srmektedir. Bu ifadeyi, ok uzun ve faydas az olduu iin- ben nakletmeyi uygun bulmadm. Ama isteyenler onu kaynandan izleyebilirler. Bu szlere kar cevabmz udur: Aziz ve alm olan ve her eye gc yeten Allah Telnn hikmeti, eer u byk gk cisimlerinin, dnyann etrafnda dndrmesini gerektiriyorsa ve bunda insanlarn faydas varsa bunu engelleyecek ne olabilir? nk O, kendisine ibadet edilsin, itaat edilsin, yce an tazim edilsin, layk olduu isim ve sfatlarla anlsn diye dnyay yaratmtr. Keza yeryznde yaayan insanlara peygamberler yollasn diye, ilh hakkn ve insanlarn faydalanma yollarn beyan etsin diye bu dnyay yaratmtr. Esasen bu peygamberler ve kitaplar, (sz ve amel olarak Onun gerek honut olduu gerek sevmedii eyleri, Onu fkelendiren hususlar, ahiret hayatn, cenneti, cehennemi ve onlardan bakaca da peygamberler ve kitaplar araclyla inmi olan) byk gerekleri aklamlardr. te bu suretledir ki mminler dnyada Srat- Mustakym zerinde, doru yolu izleyebilme imkann bulmulardr. Allah Tel yle buyuruyor: Yeryzndekilerin tmn sizin iin yaratm olan Odur keza yle buyuruyor: Gklerde ve yerde ne varsa hepsini emrinize amde klan ve gizli, aikar, nimetlerini sizin iin bollatran Odur.. Yine yle buyuruyor: Gklerde ve yerde ne varsa hepsini emrinize

87

amde klmtr; Hepsi Odandr; dnebilen bir topluluk iin bunda hikmetler vardr.. sonra yle buyuruyor: Allah Odur ki gkleri yedi kat yaratmtr; yeryzn de onlar kadar; onlarn arasnda emirlerini indirir; ta ki Allahn her eye kadir olduunu ve ilmiyle her eyi kuattn bilesiniz.. yle ise, gkleri, yeryzn ve aralarnda bulunan alemleri yaratan ve btn bunlar kullarna amde klan bu Yce lha btn bunlar nasl garip gelecek, O, bunlardan nasl habersiz kalacaktr?!! Bunlar yaratan Allahn, byk gk cisimlerini dnyann etrafnda dndrmesi nasl istinkr edilebilir? Bu dnya ki Allah Tel onu geici olarak elilerine ve dostlarna mesken klmtr. Ta ki Ona burada ibadet edilsin, Onun hakk yerine getirilmeye allsn; anna layk biimde tazim ve icll edilsin ve eitli ibadetlerle Ona kulluk yapsn diye insanlar irad etsinler. bu ise astronomlarn arasndaki yaygn grle Gnein, Ayn ve aralarndaki farkl cesamette olsalar bile br gk cisimlerinin dnyadan kat kat byk olduu savna gredir. Biz bu durumda gk cisimlerinin i yzn ve byklkleri hakknda bir bilgiye sahip bulunmadmz iin bu konuda onlar ne yalanlayabilir, ne de dorulayabiliriz. Bilakis daha nce birden ok kere ifade ettiimiz gibi unu syleyebiliriz: Gerek astronomlar, gerekse onlar gibi kimseler tarafndan ileri srlen savlar: Makbul, Merdud ve Mevkuf olmak zere 3 ksma ayrlr.

88

Menkul olana gelince: bilimsel kantlarn, doruluunu teyit ettii savlardr. Merdud: bilimsel kantlarn, batl olduunu gsterdii savlardr. Mevkuf ise, bilimsel kantlarn kabul veya reddi konusunda bir sonu belirlemedii savlardr. Dolaysyla astronomi konularndan herhangi birine nazarla bilgi aray iinde olan kimse, onu kabul ve ret edebilecei bir delil bulununcaya kadar, beklemek durumunda olduu mesele mevkuftur. Baar ise Allahtandr. Sonra nl yazar Muhammed Ferid Vecdi, ok mehur astronom stat diye vd, Fransada u an lk Fiziki olarak tannan zattan dnyann dnd iddiasn reddeden- uzun bir ifade naklederek 141inci sayfann sonunda aynen unlar sylemektedir: Bundan da gryorsun ki onlarn yer dnyor- diye vurgu yaptklar szn hibir anlam yoktur. nk bunu deneyle ispat edecek bir ey bulunmamaktadr. sz burada bitiyor. Bunda sonra Muhammed Ferid Vecdi, unlar ifade etmektedir: Yeryznn en byk bilginleri arasnda bile bu fikirlerde, -tezi bedihi ilimlerden klacak ekilde- Dnyann dndne ilikin olarak birok atma ve uyumazlk bulunmaktadr. Mesel byk bilgin Poincar bu sz sylemeye cesaret edememitir. Halbuki

89

kendisine dnyann en byk astronomu demesek de O bugn Fransann en byk astronomi alimidir. O bile eer sylediine tam olarak inanmyor ve savnda bir delil zerinde deilse mesele ortadadr. Eer retmenler Tabiat bilgisi dersini verdikleri srada bu konudaki bilgisizlii ikrar ederek alimlerin izledii yolu izlemi olsalard, rencilerine doa ile ilgili olarak ileri srlen zayf grleri aklam olsalard rencileri iin ok byk bir hizmette bulunmu olacaklard. nk onlar bu suretle, her eyden nce rencilerini kiisel terbiyeye altrm olacaklard. Sonuta bu renciler de tevazuu, gnl alaklln, haddini bilirlii renecek buna alacak ve kinatn Yce Rabbinin ve onun ekillendiren yaratcsnn azameti karsnda secdeye kaplacaklard. Fakat ne are ki onlarn ou, rencilerine pheli eyleri ve henz ispatlanmam, tabiatla ilgili sanal bilgileri kantlanm gerekler niteliinde retmeye alyorlar. Bu ise o rencilerin yanl bilgilerle aldanmasna ve sonu olarak bydklerinde kfre sapmalarna, ruhu ve ebedi hayat inkar etmelerine yol amaktadr. Bununla birlikte onlar, zanna tutunduklarn ve srf zannn onlara bir yarar olmayacan da bilmezler. Ferid Vecdinin szleri burada sona ermektedir. Elbette retmenlerin grevi, konularn i yzn, geree uygun olarak, bilgilerinin snrlar iinde aklamaktr. Ayn zamanda bilmedikleri eyler konusunda bilgisizliklerini itiraf etmek suretiyle alimlerin yolunu izlemelidirler; ta ki renci de bir meseleyi bilmedii zaman

90

duraklasn, konuyu tespit etmeye alsn, kesin ile sanal bilgileri birbirinden ayrt etsin. Allaha snyoruz. Hama Camii mderris ve hatibi, ayn zamanda bn. Rd Lisesi Din dersi retmeni olan Allame Muhammed el-Hmid, Safsatalara reddiye ve baz gereklerin billurlatrlmas adl kitabnn 334nc sayfasnda Bilimsel teoriler karsnda Mslmanlarn tutumu bal altnda aynen unlar kaydetmektedir: Modern bilim, gn be gn bize yepyeni bir ey sunmakta, teorilerinin i yznden bizi haberdar etmekte, birok tabiat olay zerinde bulunan perdeyi kaldrmakta ve onu byk bir takdirle karladmz yardm ellerini bize uzatmaktadr. slam dini gerek ilmin kardeidir, onun yandadr. Kuran- Kerime dikkat nazar ile bakan ve onu basiretle tefekkrle ve aydnlanmak iin okuyan kimseyi, retisiyle ve birok nassyla buna davet eder. u noktada hi kuku yoktur ki kinat olaylarn derinlemesine inceleyip aratrmak insan imana davet eder; akideyi pekitirir; onu ilmin kazklaryla tespit eder; ona yle bir doyumluluk verir ki o imann sahibi inancn btn serinliini iinde hisseder ve bilir ki Allah Teldan baka (ibadete layk) bir ilah yoktur; yaratan, dizayn eden, takdir buyuran ve hidayete erdiren yalnzca Odur. O, btn gnllerin kendisine ynelmeye ve ibadet etmeye layk olduu Allahtr. Ancak sahipleri tarafndan zaman zaman bize aklanmaya allan u

91

teoriler, aslnda ispatlanma bakmndan farkldrlar. Bazlar gerekten inkr edilemeyecek derecede kesindirler; bazlar henz inceleme ve aratrma safhasndadrlar; bazlar ise yanl olduklar iin onlardan yz evrilmitir. Halbuki bunlar vaktiyle sahiplerinin nazarnda gereklerden saylyorlard. Bu teorilerden bazlarna, Kuran- Kerim red veya kabul babnda dokunduu iin, Mslmanlarn bunlara, akide ve imana uygunluk perspektifinden yaklamas gerekir. Batln, ne nnden ne de arkasndan kendisine asla yaklamad Kuran- Kerimin gsterdii hidayet dorultusunda bunlar ele almak lazmdr. Onun iin Mslmanlar Kuran- Kerimin (bu teorilerden) tastik ettiini dorulamal, olumsuz karladn da ret etmelidirler. Kuran- Kerimin kabul veya ret etmedii hususlar da ilmi aratrmaya brakmaldrlar. nk yalnzca o kendisi, onu ret veya kabul etmenin thmetini yklenir. yle ise insanlar, heveslerine yenilmekten ve duygusal tahakkmlerinden kansnlar. Ta ki kantlandn msellem klan bir delil ortada yokken ve henz dengesiz dururken yeni bir dncenin seviyesine asla Kuran- Kerimi indirmi olmasnlar. Yok eer onlar byle yaparlar da daha sonra batl olduu ortaya kacak bir teoriyi, (acele ederek) ayet-i kerimelerle teyit etmeye kalkrlarsa, bu suretle dinlerine ok byk ktlk yapm, ve slam dmanlarnn ona dil uzatmalarna imkan vermi olurlar. slam dmanlar bu durumda baknz Kuran batldr, nk ayetleri batl bir gr desteklemektedir diyeceklerdir. Eer bilgisizce konumann bize neye mal olacan

92

Kuran- Kerimden heybetlenerek kestirirebilirsek, onun tehditlerini hesaba katarak bunu aklmza yerletirirsek, dnmede dengeli bir yol izleyecek olursak Allahn izniyle bu suretle (dinimize iyilik yapalm derken) ona kar ileyebileceimiz cinayetten korunmu oluruz. imdi de bir tek rnek alalm ve yalnzca bir konuda bile teorilerin nasl deitiini, onun zerindeki grlerin nasl yn deitirdiini nce grelim; sonra da Kuran- Kerimin kararlatrd ekilde gerei ortaya koyalm ve btl da duvarn yzne alalm; zanlar da bir kenara atalm. Eski astronomlar, dnyann durgun olduunu, Gnein ise onun etrafnda dndn ileri sryorlard. Daha sonra dnyann dndn, Gnein ise sabit olduunu ileri sren astronomlar zuhur etti. Bu dnce geni biimde tutundu. Birok insan bu dnceye hi tereddt etmeyecek ekilde inand. Sonra baz akllara bu konuda phe szd. Hatta yeni astronomlar arasnda ilk gre tekrar dn oldu. Sonra Allame Ferid Vecdinin lim anda slm adl kitabndan baz nakiller burada zikredildi. Ad geen kitaptan sana biraz nce anlattk. Ondan sonra da ad geen Allame eyh Muhammed el-Hmid aynen yle diyor: 1926 ylnda Dnya dnmemektedir ad altnda Fransada bir kitap yaynland. Bu kitabn yazar Rayau Fitchedir. Yazar bu eserinde, dnyann durgun olduuna ilikin bilimsel

93

kantlar anlatmakta, sonulandrmaktadr:

kitab

yle

Btn bu deliller Gnein ve ayn dnya etrafnda dndklerini, yerin ise hareket etmediini kantlamaktadr. Bundan da anlalmaktadr ki dnyann, szde dnd dncesi, henz zerinde ittifak edilmi bir kanaat deildir. Asla batln bulamad Allahn ayet-i kerimeleriyle, dorulanmam bir eyi doru gstermek bir crettir (kstahlktr). Biz aslnda bu astronomlar bir kenara brakalm. Onlar birbirlerini yalanlaya dursunlar. Biz inanarak ayet-i kerimeleri okuyalm; bilelim ki onlar haktr, onlarda phe yoktur. Allah Tel, kendisini suladklar konularda- insanlarla geinmek iin gerek d bir eyi haber vermez. Aralarnda uzlaamayan o kimseler kinatn yaradln grm, seyretmi deillerdi ki szleri kant diye ileri srlebilecek bir hccet saylsn. Ya da nda yol alnsn.... Allah Tel yle buyuruyor: Ben onlara ne gklerin ve yerin yaradln, ne de kendilerinin nasl yaratldn gstermedim. Sapklar kendime yardmc da yapmadm.92 Biz, iinde Allah Telnn, dnyadan, Gneten, Aydan ve yldzlardan sz ettii ayetlere baktmzda, gerek Hz. Peygamberin, (s)in, gerekse ashabnn (r) anlad biimde onlar anlamalyz; ki haa onlar bu ayetleri nasl olur da yanl anlam; onlarn dndakiler de

94

92

Kehf/51

nasl olur da bu ayetleri doru anlam olabilirler?!! Fakat baz kstah insanlar Allaha kar ba kaldrm, diyorlar ki: Allahn mealen- buyurduu Dalar grrsn, onlar donuk sanrsn; oysa onlar bulutlar gibi geip giderler ayet-i kerimesi dnyann dndne ve hareket ettiine delalet etmektedir. Halbuki bu kantlama yanltr ve makbul bir tefsir deildir. te sana gerek aklamas: Dnyann dndne ilikin olarak bu ayet-i kerimeleri kant gsterebilmek, onlardaki siyak ve sibakn, kantlaycnn anlamad biimde olmamasna baldr. Bununla birlikte, onunla atan bir nass da bulunmamaldr. Her iki nokta da burada mevcuttur. O zaman kantlama yolu doru deildir; gr de isabetli deildir. Birinci noktaya gelince sibak, ki szn balangcdr ve siyak ki o da szn sonudur; ikisi de dalarn aynen bulutlar gibi yrdn ifade etmektedirler; ancak bu kyamet gnnde olacaktr. nk ayet o gn nitelemektedir. Nitekim Allah Tel (bu ayetin sibaknda- yani balangcnda) buyuruyor ki: Sura flenecei gn, gklerde ve yerde kimler varsa hepsi korkar rperirler -Allahn diledikleri hari-; herkes Onun huzuruna ezik (ekingen, korkulu ve klm) olarak gelir. O gn dalar grrsn, onlar donuk (durmu) sanrsn; oysa onlar aynen bulutlar gibi geip giderler. Bu, her eyi yerli yerinde yaratan Allahn sanatdr. Gerek u ki O, ilediklerinizden haberdardr. (O gn amel olarak) Kim bir iyilik getirecek olursa ona, (dl

95

olarak) ondan daha hayrls vardr ve o gnn dehetinden emindirler. Ancak her kim ki (amel olarak) bir ktlk getirecek olursa onlar da atee yz st atlacaklardr. Elbette ki ilediklerinizin karlndan bakasyla ceza (ya da mkfat) grmeyeceksiniz. Aka grld zere bu ayetler kyamette olacaklardr, dnyada deil. Ayrca nice ayetler vardr ki balang ve sonlarndan anlald gibi Allahn, kyamette ancak dalarn yryeceini, -yce kitabnn birok yerindezikrettiine ilikin anlam vermektedir. Bunlar baka trl anlamak imkanszdr. Allah Tel Kehf Sure-i erifinde yle buyurmaktadr: O yle bir gndr ki dalar yrtrz, ve yer yzn dmdz grrsn; onlar bir araya toplarz, onlardan birini bile atlamayz.. Tekwr Suresinde de yle buyurmaktadr: Gne drldnde, yldzlar matlatnda, dalar yrtldnde, hayvanlar bir araya getirildiinde Bu beyanla anlalmaktadr ki, dnyann hareket ettiini ayetlerle kantlamak batldr. kinci noktaya gelince o da, itiraz eden bir nassn bulunmamasdr. Oysa biz bu dnceye srf er bir meseledir diye baktmzda, Kuran naslarnn onu engelleyici hkmlerinden baka bir sonuca varamayz. yle ki: Kuran, yer yznn sabit olduunu ifade etmektedir ki Allah Telnn bu konuda u sznden daha ak bir

96

ey bulunmamaktadr. Allah, Yer yzne rawasler serpitirmitir ki sizi sarsmasn, buyuruyor. Baka bir yerde de yle buyurmaktadr: Yer yzne rawsler koyduk ki onlar sarsmasn. Bu ayette geen Meyd kelimesi, hareketlenmek, sallanmak demektir. Arapa dil kurallar da bunu teyit etmektedir. Allah Tel yle buyuruyor: Biz yer yzn bir beik ve dalar da kazklar haline getirmedik mi?. Bu ayetler, Allah Telnn, yer yzn hareket etmesin ve sallanmasn diye- dalarla tesbit ettiini aka kantlamaktadr. Tpk geminin dengesini korumak iin ona ar eyler yklemek gibi- yer yznn de sallanmasn diye- dalarla tespit edilmi olmas onun dnmesine engel deildir, bir tekellftr, souk bir zorlanmadr ve slm zevke uymamaktadr. Kurana zg belagat da bunu kabul etmemektedir. nk bu, yorumlama ile bir kmaz sokaa girilmekte ve nass, gereksiz yere akla gelenin dna ekmektedir. Bu ise hakikatte shhatli temellere dayanan bir yorum deil, oyun oynamaktr. nk Kuran- Kerim, dnyann durgun olduunu kesin biimde ifade ettii gibi Gnein ve Ayn da hareket halinde olduklarn ve onun etrafnda dndklerini kesin ekilde ifade etmektedir. Allah Tel, bu konuda yle buyurmaktadr: Geceyi ve gndz, Gnei ve Ay yaratan Odur. Hepsi bir felekte yzerler.. Bu ayette Kullun kelimesi zerinde bulunan tenwin, iwazdr. Bu ise Kullun minhuma, (yani o ikisinden her biri) demektir. Bundan Gne ve Ay kastedilmektedir. Dnya ile ilgili bir ifade

97

yoktur. Gnee ve Aya ait (Huma) zamirinin burada oul olarak gemesi, onlarn dou noktalarnn ok olmas itibariyledir. Esasen bu zamirin oul olarak gelmesi, bundan nceki ve sonraki ayet fasllarna uymak bakmndan gzeldir. nk hepsi de waw ve nunla bitmi bulunmuktadr. Allah Tel,yle buyuruyor: Gne, kendisi iin belirlenmi olan bir duraa doru akmaktadr. Bu, Azz ve Alm olan Allahn takdiri iledir. Ay iin de menziller tayin buyurmuuzdur; ta ki o eilmi bir hurma dal gibi size gzknceye kadar. Ne Gnein Ay idrak etmesi, ne de gecenin gndz gemesi gerekir. Hepsi bir felekte yzerler Burada Gne iin bir cereyan tespit edilmitir. Bu, intikal bir harekettir. Onun deirmensel hareketine gelince (yani astronomlarn iddiasna gre onun eksen etrafndaki dnne gelince), buna Arap dilinde cereyan deil, deveran denir. Halbuki Kurann nass bunu cereyan diye ifade etmektedir. Bunun zeti udur: Bu faslda zikrettiklerimizin toplamndan yle bir sonu meydana kmaktadr: Bilimsel kant, dnyann hareket ettiini desteklememektedir. Bilakis onun durgun olduunu, hareketin ise Gnee ve Aya ait bulunduunu belirlemektedir. Eer ayet-i kerimelerden bazlar, astronomlarn aleyhinde ve onlar ret eder mahiyette olan ayetlerin ounun verdii anlam dnda yorumlanr ise bu, Kuran- Kerime kar bilgisizce ak bir

98

kstahlk olur. Efendimiz Hz. Rasulullah Allahn selam Onun, l ve ashabnn zerine olsunbuyuruyorlar ki Her kim ki Kuran- Kerimi aklna estii gibi yorumlamaya kalkrsa, cehennemde yerini hazrlasn!. Hz. Ebubekrden, we fkiheten we ebben ayet-i kerimesindeki Ebb kelimesinin anlm sorulduunda, cevap vermedi ve u szleri syledi: Eer ben Allahn kitabn aklmn estii gibi yorumlamaya kalkrsam acaba hangi gk beni glgesine alacak ve hangi yer beni srtnda tayacaktr!!!. Onun iin Mslman kii, Allaha kar heybet duymaldr; Allahn koymu olduu snrlarda titizlikle durmaldr. Gerek u ki srat mustakma (doru yola) istediini erdiren Allah Teldr.. Allame Muhammed Hamidin szleri burada bitiyor.

99