Türk SNM TRH Ansklpds - ZG

TRK SNEMA FLMLER ANSKLOPEDS 19142010
Aratran ve Hazrlayan
Yaln ZGL
...tm sinema emekilerine ve torunum Nil zen ile Erk zene...
19142010
TRK SNEMA FLMLER ANSKLOPEDS

Aratran ve Hazrlayan Yaln zgl
yalcinozgul@gmail.com
T.C. Kltr ve Turizm Bakanl Telif Haklar ve Sinema Genel Mdrlnn Desteiyle Hazrlanmtr
Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi
LK SZ
Sinema bir tutkudur. Sayn Burak Evrenin de belirttii gibi, bir rpda izlenip tketilen ucuz bir elence deildir. zleyicinin dncelerini gelitiren onu bambaka bir yaantya gtren bir sanattr sinema ayn zamanda... Bu gne kadar basl kitaplarda film isimleri ve oyuncu kadrosu ksaca geilmi, sadece ynetmen-senaryocu-grnt ynetmeninden ibaret knye yer alm, asl emei geen kiilere, kamera arkasnda rol alan emekilerin isimlerine yer verilmemitir. Ben bu almamda kamera arkas alan teknik ekibe de onlar anmak adna yer verdim. Tabi ki eksiklerim ve belki de ufak tefek affedilebilir hatalarm olmutur mutlaka. Ancak ben bir ilki gerekletirdim ve tulalar mmkn olduunca yerli yerine koymaya gayret gsterdim. Bu aamadan sonra duvar rmek ve devaml ykseltmek balca grevim olacak. "Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi" adn verdiim bu almam yaklak 10 sene ncesine dayanmakta. Soran merakl dostlarma bu uzun sreli yllardan bahsedince, yzlerinde alayc bir tebessmle karlatm ou kez. Pek tabidir ki gecemi gndzm vermedim bu 10 senelik sreye. O tarihlerde imdiki gibi faydalanabileceim kaynaklar yoktu. Gazete ve mecmualarda, dergilerde yer alan filmler ile ilgili minik minik notlar topluyor, TV programlarnn gazetelerde yer alan filmlerle ilgili ksa aklamalarn alyordum aratrmama. Sonralar sahaflarda bulduum eski basml ksa ksa filmlerin yer ald sinema yllklar, almama yeni bir yn verdi. Bir yandan da o gne kadar Internette yer almayan bir sinema sayfas hazrlam, orada da bu almam yaynlyordum. Bu konuda Aylk "Sinema Dergisi"nin 2001 ylnn 76. saysnda unlar yazlyordu: "TRK SNEMASINA TAZE KAN" Web ortamnda Trk Sinemasna ilikin ciddi abalar grmek ne sevindirici. Kapsaml, ayrntl,zenle hazrlanm, tasarlanm ve hizmetinize sunulmu, bir Trk Sinemas sitesini kvanla tantyorum sizlere.Trk sinemasndan son haberler (rnein Bar Pirhasan'n yeni filmi "O da Beni Seviyor"un Haziran'n sonunda balam olacan buradan rendim),
oyuncu ve ynetmenlerin filmografileri, ksa biyofgrafileri, Trk film afileri, Trkiye'deki festivallere ve Bilgi niversitesi'nden Kltr Bakanl'na
dek Trk sinemasyla ilgili kurum ve kurululara ulaabileceiniz linkler bu sitede elinizin altnda. Hele film afilerine mutlaka bir bakn!1997 baharnda, bugn adna yaygn ekilde internet dediimiz ortamla tanan Yaln zgl'n hazrlad site web ortamnda gelecekte rastlayacamz ok daha iyi Trk sinema sitelerini mjdeliyor adeta. (Burin S. Yaln) Gerekten bir sre sonra Internet ortamnda Sinema ile ilgili web siteleri yer almaya balad. Her biri birbirinden gzel ve bilgilendirici sayfalard bunlar. Ne var ki bu sitelerde benim emek vererek hazrladm bilgiler tmyle yer almaya balad. Bu tam anlamyla emee saygszlkt. Hani ya kaynak gsterilse neyse!... Kaynak gsterilmeden yaplan alnt, emee saygszlktr diyerek sayfam kaldrdm Internetten. Ve yllar sonra, yeni kaynaklarn olumasyla birlikte almalarm hzlandrarak, bu gne kadar saylar 591' i bulan ynetmenlerimizin rejisini yapt 6317 filme ulama imkann bulabildim. Bu Ansiklopedi ierisinde filmlere geni bir biimde yer verebilme gayretiyle, ileriye ynelik binann inas iin byk bir adm attmn inancdaym. Sinemamzn yznc yln kutlayaca 2014 ylnda bulumak zere... Sinemal gnler dileiyle.... Yaln zgl
II
AIK TEEKKR Sanat ve sanat lmez dncesiyle yola karak Trk Sinemasnn emekilerini anmak amacyla bu Ansiklopediyi hazrlama gereini duydum. Henz ortada byle bir alma ve kaynak yokken yllar nce baladm, sonralar yeni kaynaklarn olumasyla aratrmalarm hzlandrdm bu almamda en nemli kaynak Sayn Agh ZGn Trk Filmleri Szl oldu. Kendisine teekkr ederim, Ayrca almalarmda bana geceli gndzl katlanan aileme ve yakn dostlarma; Yaynlad kitap ve yllklar temin eden TRSAKa (Trkiye Sinema ve Audiovisuel kltr Vakf), Dnya Kitle letiimi Aratrma Vakfna (Ankara Film Festivali), AKSAVa (Antalya Kltr Sanat Vakf), Koordinatrlk grevini stlenen Sayn Ycel NLye, Sinematek Derneine, Ankara niversitesi letiim Fakltesi retim yesi Sayn Ali KARADOANa, Eserlerinin byk ounluundan yararlandm Sayn Atilla DORSAYa, Yardmlarn esirgemeyen Sayn Burak EVRENe, ve T.C. Kltr ve Turizm Bakanl Telif Haklar ve Sinema Genel Mdrlne teekkrlerimi sunarm Yaln ZGL <yalcinozgul@gmail.com>
III
NDEKLER
SAYFA NSZ . ---------------------------------------------------------------3 GR . .5 ALFABETK FLMLER DZN ----------------------------------------4530 ALFABETK YNETMENLER DZN ---------------------------------4573 KAYNAKA .4583 KRONOLOJK SIRAYLA FMLER 1914 - ----------------------------------------------------------------10 1916 - ----------------------------------------------------------------12 1917 - ----------------------------------------------------------------14 1918 - ----------------------------------------------------------------16 1919 - --------------------------------------------------------------- 18 1921 - ---------------------------------------------------------------- 22 1922 - ---------------------------------------------------------------- 24 1923 - ----------------------------------------------------------------30 1924 - --------------------------------------------------------------- 36 1928 - ----------------------------------------------------------------38 1929 - --------------------------------------------------------------- 39 1931 ----------------------------------------------------------------- 41 1932 - ----------------------------------------------------------------44 1933 - --------------------------------------------------------------- 47 1934 - --------------------------------------------------------------- 56 1937 - --------------------------------------------------------------- 58 1938 - ----------------------------------------------------------------58 1939 - ----------------------------------------------------------------61 1940 - ---------------------------------------------------------------- 64 1941 - ----------------------------------------------------------------67 1942 ----------------------------------------------------------------- 69 1943 - ---------------------------------------------------------------- 77 1944 - ----------------------------------------------------------------79 1945 - ----------------------------------------------------------------.82 1946 - ----------------------------------------------------------------.87 1947 - ---------------------------------------------------------------.-93
1948 ----------------------------------------------------------------
100
1949 - --------------------------------------------------------------- .110 1950 ----------------------------------------------------------------- .122 1951 - ----------------------------------------------------------------.140 1952 ----------------------------------------------------------------- .170 1953 ----------------------------------------------------------------- .213 1954 -----------------------------------------------------------------. 244 1955 -----------------------------------------------------------------. 264 1956 ----------------------------------------------------------------- .296 1957 ----------------------------------------------------------------- .317 1958 - ----------------------------------------------------------------.339 1959 - ----------------------------------------------------------------.373 1960 - -------------------------------------------------------------- .. 414 1961 - --------------------------------------------------------------1962 ---------------------------------------------------------------1963 - --------------------------------------------------------------1964 - --------------------------------------------------------------1965 - --------------------------------------------------------------1966 - ---------------------------------------------------------------1967 --------------------------------------------------------------1969 ---------------------------------------------------------------1969 ---------------------------------------------------------------1970 - -------------------------------------------------------------1972 - -------------------------------------------------------------453 512 570 639 741 881 1026 1148 1267 1393 1623
1971 - -------------------------------------------------------------- -1503 1973 - --------------------------------------------------------------- 1755 1974 - --------------------------------------------------------------- 1873 1975 ---------------------------------------------------------------1976 - -------------------------------------------------------------1977 ---------------------------------------------------------------1979 ---------------------------------------------------------------1980 ---------------------------------------------------------------1974 2082 2162 2299 2398
1978 - ---------------------------------------------------------------- 2226
1981 - ---------------------------------------------------------------- 2433 1982 - --------------------------------------------------------------- 2484 1983 ----------------------------------------------------------------- 2531
1/2
1984 ---------------------------------------------------------------...- 2580 1985 ---------------------------------------------------------------- ....2659 1986 - ----------------------------------------------------------------...2732 1987 ----------------------------------------------------------------.... 2848 1988 ---------------------------------------------------------------- .2973 1989 ---------------------------------------------------------------- .3034 1990 - ----------------------------------------------------------------...3082 1991 - ----------------------------------------------------------------...3132 1992 ----------------------------------------------------------------- ...3157 1993 - ----------------------------------------------------------------...3206 1994 -----------------------------------------------------------------... 3279 1995 ----------------------------------------------------------------- ...3335 1996 ---------------------------------------------------------------- ...3384 1997 - ----------------------------------------------------------------...3470 1998 - --------------------------------------------------------------- ..-3511 1999 ----------------------------------------------------------------- ...3585 2000 - ---------------------------------------------------------------- ..3649 2001 ----------------------------------------------------------------- ..3729 2002 - -----------------------------------------------------------------,,3809 2003 ----------------------------------------------------------------- ..3880 2004 -----------------------------------------------------------------.. 3920 2005 - -----------------------------------------------------------------..3980 2006 ------------------------------------------------------------------ ..4024 2007 - ----------------------------------------------------------------- .4173 2008 ------------------------------------------------------------------ ..4266 2009 ------------------------------------------------------------------ ..4383 2010 - ----------------------------------------------------------------- .4475
FLM SAYILARI
S AYFA / FLM SAYISI
1914 - 10 / 1 1916 - 12 / 2 1917 - 14 / 3 1918 - 16 /1 1919 - 18 / 3 1921 - 22 / 3 1922 - 24 / 3 1923 - 30 / 3 1924 - 36 / 1 1928 - 38 / 2 1929 - 39 / 1 1931 - 41 / 1 1932 - 44 / 1 1933 - 47 / 6 1934 - 56 / 3 1937 - 58 / 1 1938 - 58 / 1 1939 - 61 / 4 1940 - 64 /4 1941 - 67 / 2 1942 - 69 / 4 1943 - 77 / 2 1944 - 79 / 4 1945 - 82 / 2 1946 - 87 / 6 1947 - 93 / 2 1948 - 100 /18 1949 - 110 /19 1950 - 122 /22 1951 - 140 /37 1952 - 170 /56 1953 - 213 /43 1954 - 244 /51 1955 - 264 /62 1956 - 296 /47 1957 - 317 /60 1958 - 339 /78 1959 - 373 / 81 1960 - 414 /81 1961 - 453 /117 1962 - 512 /128 1963 - 570 /115 1964 - 639 /183 1965 - 741 / 215 1966 - 881 / 248 1967 - 1026 /212 1969 - 1148 /179 1969 -1267 /238 1970 - 1393 /218 1971 - 1503 /274 1972 - 1623 /299 1973 - 1755 /196 1974 - 1873 /184 1975 - 1974 /257 1976 - 2082 /161 1977 - 2162 /124 1978 - 2226 /127 1979 - 2299 /197 1980 - 2398 /71 1981 - 2433 /65 1983 - 2531 /79 1984 - 2580 /127 1985 - 2659 /122 1986 - 2732 /188 1987 - 2848 /188 1988 - 2973 /118 1989 - 3034 /97 1990 - 3082 /73 1991 - 3132 /32 1992 - 3157 /41 1993 - 3206 /79 1994 - 3279 /79 1995 - 3335 /36 1996 - 3384 /38 1997 - 3470 /25 1998 - 3511 /23 1999 - 3585 /20 2000 - 3649 /25 2001 - 3729 /17 2002 - 3809 /21 2003 - 3880 /15 2004 - 3920 /22 2005 - 3980 /16 2006 - 4024 /44 2007 - 4173 /36 2008 - 4266 /50 2009 - 4383 /69 2010 - 4475 /35
TOPLAM SAYI 6317 FLM
NSZ
Trk sinema tarihinin gemiine ilikin belgeler sanld denli zengin deildir. Hem nicelik hem de nitelik asndan olduka az ve yetersiz olan bu belgeleri arayp bulmak, sonrasnda da gn na karmak, uzun ve yorucu almalara gereksinim duyduu kadar, bilgi, sabr, ilgi ve sevgi isteyen bir ura da kanlmaz yapar. Bu elerden birinin eksiklii ne yazk ki bu konuda yaplan almalar kalc yapmad gibi geerli olmasn da engeller. Yedinci sanat sinemann lkemizde uzun yllar boyunca bir sanat-kltr olgusu olmaktan ok, bir rpda izlenip tketilen ucuz bir elence olarak alglanmas, bu konuda belgeleme, biriktirme, deerlendirme ve bunlarn sonucunda yarnlara aktarma gibi bir ura da geersiz klmtr. Ktphane raflarnda sinemaya ilikin yaynlarn istenilen ve arzu edilen sayda olmamas hem bu yzden, hem de bu konuda yaplan incelemearatrmalarn azlndan kaynaklanmaktadr. Sinema literatrmzn gemiine bir gz gezdirildiinde iki belirgin olay saptarz. Bunlardan ilki yabanclama, dieri ise ok ge kalnmasdr. Yabanclama; yerli kaynaklardan ok bizden olmayana nem verilmesinde ve ne karlmasnda gze arpar. Uzun bir sre sinema dergilerinde brakn sinemamza ilikin bir konuya rastlamak, gncel olan bir yerli olguyu grmek bile pek mmkn olmaz. Tmyle yabanc sinema zerine odaklanmak, yerli olann grmezlikten gelinmesini neredeyse bir gelenek haline getirmitir. Ne yazk ki, yerliden ok yabanc olan ilemek gnmzn sreli yaynlarnda da bir gelenek olarak srdrlmeye devam etmektedir. Sreli yaynlarn yani dergilerin- dnda kalan alanlarda da bu alkanlk byk bir bilgisizlik ve ilgisizlik sonucu srdrlm, kitap, ansiklopedi, rehber, szlk, yllk, albm vs dallarda da ayn ksrln olumasna neden olmutur. Trk sinemasna ilikin ciddi dzeyde dergi ve kitaplarn yaynlanmas, bunlarn yan sra aratrma-inceleme, derleme yaplmas, hem ok ge tarihlerde olmu, hem de nicelik asndan hibir zaman yeterli dzeye ulamamtr.
Burak Evren
1947 ylnda stanbul'da doan Burak Evren orta renimini bu kentte tamamladktan sonra bir sre stanbul niversitesi Hukuk Fakltesi'nde okudu, daha sonra ayn niversitenin Edebiyat Fakltesi Klasik Arkeoloji ve Prehistorya Blm'nden mezun oldu. niversiteye devam ederken 1969 ylnda gazetecilik mesleine de balad. Dnya, Yeni stanbul, Yeni Ortam, Politika, Vatan Gne, Hrriyet, Cumhuriyet, Milliyet ve Pazar Postas gibi gazetelerde ve Geliim Yaynlar'nda eitli kademelerde grev yapt. Gazetecilik mesleinin mutfandan yetiti.
Hi kuku yok ki, bir sanatn tannp, sevilmesinde ve sonrasnda yaygnlamasnda o alandaki literatrn nemi, hi kimse tarafndan yadsnmayacak denli byktr. Sinemamzda ise durum tersine ilemi, bir Sayfa sekreterliinden sanat direktrlne, sanat sayfas yneticiliinden, yaz ileri mdrlne yayn koordinatrlnden, genel yayn mdrlne kadar her grevde bulundu, bu gazete ve dergilerin sinema yazlarn yazd. Yeni Fotoraf, Geliim Sinema, Country Homes, Tombak dergilerini kard. Meydan Larousse, Oxford, Trkiye ve stanbul ansiklopedileri bata olmak zere otuza yakn ansiklopedinin sinema ve sanat maddelerini kaleme ald. TURSAK, Sinema Yazarlar, Ephemera gibi eitli derneklerin kurucular arasnda bulundu. Milliyet Grubu'nda dergi yneticisi ve yazar olarak alt. Mjgan Taner'in ynettii 2006 tarihli "Bossert: Karatepe'nin zinde" adl belgesel filmin senaryosunu da Burak Evren yazmtr. Ayrca smail Sancak'n yazp ynettii 2004 tarihli "Bir Filmin Hikayesi" adl belgesel filme de danman olarak katkda bulunmutur. Trk sinemasnn gemii bugn bile kefedilmeyi beklemektedir. nk yarnlar iyi bilinmeyen, aratrlmayan bir sanat dal gnmzde ne denli aama yaparsa yapsn, kendine zg kimliini tam olarak yanstamaz. Pazln ya da bellein bir yerlerinde daima bir eyler eksik kalr. Kimliini her eyi ile belirgin bir ekilde ortaya koymakta zorluk eker. Giderek kopar gider ondan Her yeni bir ey- bir film- bilinli ya da bilinsiz, ondan nce yaplm olanlardan bir eyleri dn alr. Ya da onlardan esinlenir. Ya da onlarn yapt hatalardan ders alp, daha iyisine ve mkemmeline ulamay dener. Sinema bu etkilemenin en youn bir biimde yaand bir alandr. Eer sinema izlendii kadar yazlp okunursa bu gemile gnmz ve dolaysyla gelecekle kpr de o denli salam kurulmu olur. nk kimi filmler hi eskimez, yalanmaz, anlarda ve tarihinde deimeyecek ve deitirilmeyecek olan hak ettii yerde kalr. Bu filmlere tanklk edecek tek olgu ise; dneminde onlar hakknda yazlp izilenlerdir. Sinema, bilgi, birikim, sevgi de ister demitik. Bilgisiz bir sevgi ile, sevgisiz bir birikim de eksik, yetersiz saylr. Mutlak bunlarn bir arada olmas gerekir. Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi bir sinema sevdalsnn byk bir zveriyle ortaya koyduu deiik bir alma. Deiik; nk benzerleriyle hi rtmyor. Onlardan hem eksii hem de fazlas var. Eksii; sinema tarihimizin tm filmlerini kapsamamasnda, fazlal ise filmleri yalnzca jenerik-knye ve konularyla deil, dneminde yaplm haber, tantm ve eletiriyle sunmasndan geliyor. Yaln zgl bu deiik almasyla adeta Trk sinema tarihinin tm kaynaklarndan ho bir kokteyl yapm. imi yani okunmas- kolay ve keyif veren bir kokteyl. Bir amatr sinema sevdalsnn byk bir sabr ve zveriyle oluturduu bu almann sinema literatrmzde gereksinmesi duyulan byk bir boluu doldurduunu rahatlkla syleyebiliriz. hayli fazla film retildii halde, buna kout olarak literatre pek fazla gereksinim duyulmamtr. Bu da sinemann okunmaya gereksinim duyulmadan yalnzca izlenerek sevilecek bir elence arac olma yanlgsn beraberinde getirmitir.
BURAK EVREN 25 Ekim 2010
Sinema yle bir keiftir ki bir gn gelecek, barutun, elektriin ve ktalarn kefinden ok, dnya medeniyetinin vehesini deitirecei grlecektir. Sinema, dnyann en uzak kelerinde oturan insanlarn birbirlerini sevmelerini, tanmalarn temin edecektir. Sinema, insanlar arasndaki gr, dn farklarn silecek, insanlk idealinin tahakkukuna en byk yardm yapacaktr. Sinemaya layk olduu ehemmiyeti vermeliyiz.
Mustafa Kemal Atatrk
"Derken ortalk birdenbire karard. Zifiri karanlk iinde kaldk; korktuk. Elim gayr ihtiyari aabeyimin elini arad; buldum ve bir tehlike karsnda imiim gibi smsk kavradm. Arkamzdaki sralardan klar fkryordu. Karanln vaziyet icab olduunu kimse takdir edemediinden, pencerelere rtlen siyah perdelere itiraz ediyorlard. O vakitler stanbul'da elektrik yoktu. Abdlhamit'in vehmi elektriin memlekete girmesine engel olmutu. Sinematograf makinesini iletmek ve eridi aydnlatmak iin kullanlan petrol lambalarndan intiar eden gaz kokusu da seyircileri ayrca taciz etmekte idi. Perdenin nne gelen bir ahs bu karartnn lzumunu izah etti. Ve hemen onun arkasndan gsteri balad.
Ercment Ekrem Tal, (d.1886 stanbul - . 1956) Trk gazeteci, yazar. Tal, mr boyu, devletin eitli kademelerinde grev yapm ve bir ok gazete ve dergide fkra, sohbet, makale, hikye, roman, htra ve iirler yaynlamtr. Alay gazetesini de karanlardan biridir. Babas, 19. yz ylda Osmanl edebiyatnn nde gelen isimlerinden ve Tanzimat Dneminin en etkili ve romantik airlerinden Recaizde Mahmut Ekrem Efendidir. Babasndan byk bir edeb birikim alan Ercment Ekrem Talu, kendisinden sonra gelenlere de bir edebiyat ve yaz merak brakmtr. Oullar Muvakkar Ekrem Talu ve onun aabeyi Erdem Talu da babalarndan belli bir birikimi devralmlardr. Gazeteci aratrmac yazar Umur Talu, Ercment Ekremin torunudur ve bugn Trk basnn nemli isimleri arasnda kabul edilir. Ei ule Talu da gazeteci ve yazardr. Bilindii gibi ayn aileden olan idem Talu ise air ve ark sz yazardr.
Avrupa'nn bir yerinde bir istasyon. Bacasndan fosur fosur kara dumanlar savuran bir lokomotif, peinde takl vagonlarla duruyor. Tren Kalkt. Bittabi sessiz sedasz. Aman yarabbi! stmze doru geliyor. Zindan gibi salonun iinde kmldamalar oldu. Trenin perdeden frlayp seyircileri inemesinden korkanlar ihtiyaten yerlerini terk ettiler galiba. Hani ya ben de korkmadm deil... Bereket versin ki tren abuk geti... gitti."
Ercment Ekrem Talu, sinemann yurdumuzda ilk gsterimini yukardaki bu satrlarla anlatmakta.
Bizde sinema 1896 yln sonlarna, 1897 yln balarna doru Yldz Saray'nn hokkabazlarndan Bertrand vastasyla Saraya tantrld. 1896 ylnda Fransa'da "Lumiere Kardeler", ayn tarihte Amerika'da "Thomas Alva Edison" sinematografi ad verilen sinema aygtn kefettiler. Lumiere Kardeler dnyann her yanna operatrler gndererek ilgin belgesel filmler ektirmekte; sonradan bunlar oaltarak sata sunmaktaydlar. Ayn ylda saraydaki gsterimin ardndan, Romanya uyruklu Leh yahudisi olan Sigmund Weinberg, Fransz Pathe Film Kurumu'nun temsilcisi olarak stanbul'a yerleti ve bu arada da fotoraf malzemeleri satan bir dkkan at. 1896-97'de Galatasaray'daki "Sponeck Birahanesi"nde ilk sinema gsterisini balatt. Ayn tiyatroyla da ilgilendi. Beyolu ve ehzadeba'ndaki tiyatrolarda hem film, hem de tiyatro gsterileri dzenledi. Halkn sinemaya gsterdii ilgiyi gznne alan Weinberg, 1908'de Merutiyet'in ilan zerine Trkiye'deki ilk sinema olan "Pathe Sinemas"n yaptrd. Sonradan bu sinema "ehir Tiyatrolar Komedi Blm " olarak hizmete devam etti. Bunu Beyolu'nda yaplan "Palas Sinemas" ve "Majik Sinemas" gibi salonlar izledi. stanbul yakasnda ise Kemal ve akir (Seden) beyler, I. Dnya Sava'nn kmasndan az nce 1914'de, "Kemal Bey" ve "Ali Efendi" sinemalarn, Murat ve Cevat Beyler de "Milli Sinema" y atlar. Daha sonralar bunu "Elhamra" ve "Opera" sinemalar izledi. zmir'de alan ilk sinema 1909'da Kordonboyu'nda yaplan "Pathe Kardeler" ya da "Kramer Sinemasdr. Daha sonralar eski mahkeme n'nde "nci" adn alan "Asri Sinema", "Lale Sinemas", Beyler Sokandaki "Milli Sinema", daha sonra yaplan "Elhamra" ve "Tayyare" sinemalar ile Kokaryal (Gzelyal) ve Karyaka'daki sinemalar almtr. .
lkemizde evrilen ilk filmlere gelince; Makedonya asll Manaki Kardelerin (Yanaki ve Milton) 1907'de balayarak ektikleri belgesel filmler bir yana braklrsa, Trkiye'de bir Trkn ektii ilk film bir belge filmidir. Yurdumuzda ilk filmin evrilii, Osmanl Devletinin Birinci Dnya Sava'na girmesinden sonra balar.14 Kasm 1914'de "Ayastefanos'taki (Yeilky) Rus antnn ykl", 150 metrelik ilk Trk Filmi olarak kaydedilmi oldu. Osmanl Devletinin Harbiye Nazr Enver Paa'nn 1915'de Almanya'ya yapt bir gezi,
yurdumuzda sinema yapmnn srekliliini salad. Paa stanbul'a dndnde Osmanl ordusunda da bir sinema kolu kurulmasn emretti. Bylelikle banda Weinberg'in bulunduu, Fuat Uzknayn yardmc olarak atand bir "Merkez Ordu Sinema Dairesi" kuruldu. 27 Austos 1916'da Osmanl Devletinin Romanya ile savaa girmesi zerine bu grevden alnd. Kimi kaynaklara gre stanbul'da kalan Weinberg burada fotoraflkla uram; kimi kaynaklara gre ise Msr'a giderek sinemaclk yapmtr. Ordu Film Dairesi, nceleri belgesel filmler ekti. Bunlar savala ya da bakomutann ve
Thomas Edison (1847-1931)
padiahn resmi ve zel yaamlaryla ilgili filmlerdi. Daha sonralar bu dairenin bana Fuat Uzknay atand. Ayn kurulua sonralar Lale Sinemas'n ileten Cemil Filmer ile Trkiye'deki ilk sinemaclardan Mazhar KINAY bakanlk etmitir. ( Prof.Dr. Alim erif Onaran, Trk Sinemas, 1. Cilt)
DNYADA SNEMA
lk film kameras 1887 Thomas Edison tarafndan icat edilmi, bir sene sonra sinema tarihinin en eski filmi Roundhay Garden Scene adl film Fransz Louis Le Prince tarafndan 4 Ekim 1888de ngiltere'nin West Yorkshire ehrinde ekilmi. Bir bahede dolaan insanlar grntleyen bu film aslnda bir sinema filmi denilmeyecek kadar ksa, btn film 2.11 dakika, fakat en eski ekilen filim olduu iin tarihe ilk film olarak gemi. 1927 senesinde Amerika Hollywood ehrinde The Jazz Singer isimli film Al Jolson tarafndan ekilmi ve ilk defa seslendirilmi. lk film almalar 1903 senesinde balam ou ksa metrajl denemeden ileri gitmeyen filimler sesiz ve siyah beyaz olduu halde gnmz ayarnda uzun metrajl konulu filmlerin balangc olan sene 1914 senesi, ayn zamanda ilk sinema sanatlarnn doduu halk arasnda isim yapmaya balad sene. Bu isimlerden en nemlisi kukusuz Sr Charles Spencer Chaplin, (Charlie Chaplin), Chaplin ilk filmini 1914 senesinde evirmi. Bu ilk sinema yldzlar arasnda Flora Zabelle adnda stanbul'lu bir Ermeni de bulunmakta. Flora Zabellede ilk filmini 1914 senesinde evirmi filmin ismi The Savage Tiger bu filmi 1915de kocas Raymond Hitchcockla beraber evirdii village belle: kyl gzeli rol ile, The Village Scandal ve yine ayn sene Princess Marybelle Loring rol ile The Ringtailed Rhinoceros adl film, 1916 senesinde John Barrymore (Drew Barrymoreun dedesi) ile birlikde oynad Ana Varvara rol ile The Red Widow adl bir baka film ve Lena rolu ile 1918de evirdii A Perfect 36 adl film izlemi.
Flora Zabelle adyla bilinen bu sanat 1 nisan 1880 ylnda Zabel Mangasaryan olarak stanbulda dnyaya gelmi. Babas Mangasar Mgrdi Mangasaryan Amerikada tannm bir din adam 29 Ekim 1859da Magerdde (Arapkir, Malatya yaknlarnda bir ky) dnyaya gelmi. Varlkl bir ailenin ocuu olan M. M. Mangasaryan stanbulda Robert Kolej'ni 1878de bitirmi. 1879da Amasya doumlu Akabi Altunyan ile evlenip Merzifonda papaz olarak kendi parasyla kurduu bir kilisede grev yapm. Evlilikleri boyunca 4 ocuklar olmu; Zabel, Armen, Kristin, ve George Paul. 1880 ylnda aile stanbul'a tanm o yl Zabel domu 1881 ylnda Mangasaryan ailesi Amerikann New York ehrine g etmi. Flora Zabelle, dnyaca nl aktr ve rejisr Raymond Hitchcock ile 1903 senesinde evlenmi ve hemen hemen btn kariyerleri boyunca her filimde beraber rol almlar. Muhsin Erturul 1892-1979 Yapm 2, senaryo 16, ynetmen 36, oyuncu 10 film Hem tiyatro hem de sinema alannda Trkiye'de ilk nemli katklar gerekletiren Muhsin Erturul,Tefeyyz Mektebinde, Topba Rtiyesinde, Mercan dadisinde okudu. 1909'da Erenky'deki Burhanettin Tiyatrosunda Arthur Conan Doyle'n Sherlock Holmes oyununda 'Bob' rolyle ilk kez sahneye kt. Bu toplulukla birok oyunda rol ald. 1911'de tiyatro eitimi iin Paris'e gitti. Orada Comedie Franaise ve birok Rus tiyatro topluluklarnn oyunlarn izledi. 1913'te Bursa'da Millet Tiyatrosu adyla smail Galip Arcan, Behzad Butak ve Kemal Emin Bara ile kurduu toplulukla ok sayda yabanc oyunu sahneledi ve bu oyunlarda oynad. Ayn yl ehzadeba'nda Erturul Sinemas'n at. Burada film gsterileri yan sra Karanlk inde Buse, Fener Bekileri gibi oyunlar da sunuldu. Tekrar Paris'e giderek Jacques Copeau ve Andre Antoine'n Odeon Tiyatrosundaki almalarn izledi. 1914'te Darlbedayi Osmani adyla kurulan (daha sonra stanbul ehir Tiyatrolar adn alacak olan kurum) Mzik ve Tiyatro Okulu'nun kurulu almalarnda Reat Rdvan Bey ile Andre Antoine'a yardmc oldu. Ayn yl alan snavla Darlbedayi'ye yardmc retmen olarak atand. New Yorkta lm. TRK SNEMASININ BALANGICI Bizde Trk sinemas Osmanl dneminde 14 Kasm 1914 de Rus Abidesinin ykm ile balam, ancak balangta sessiz ve ksa olarak ekilen konulu filmlerde oynayacak zellikle kadn oyuncular bulmakta zorluk eken sinema yapmclar, o dnemde ermeni topluluklarnda rol alan tiyatroculardan kadrolarn semek zorunda kalmlardr. 1923 ylna kadar geen sre tiyatro ve sinema adam Muhsin Erturulun Trkiyeye dnyle deimeye balam ve 1939 ylna kadar srecek olan Tiyatrocular Dnemi balam olur. 17 sene srecek olan bu hegemonya ierisinde Muhsin Erturulun 1931 ylnda rejisini yapaca balayacaktr. Yllar 1939u gsterdii zaman, artk Muhsin Erturul ve Tiyatrocular dnemi kapanm, Trk sinemasnda 1952 senesine kadar srecek bir Gei Dnemi balamtr. Pek tabidir ki Muhsin Erturul bu dnem iinde de filmlerini ekmee devam edecektir. 1952 ylnda ilk renkli film ve ayn zamanda Erturulun son filmi olan Halc Kz seyirciden destek alamam ve film gie haslatn salayamaynca, Muhsin Erturul sinemay tmyle brakacaktr. 1938-1952 yllar arasnda devam edecek olan Gei Dneminde sinemamza ok deerli ynetmenler kazandrlmtr. Bunlar arasnda sras geldike filmlerine yer vereceimiz ynetmenlerden; Faruk Ken, Baha Gelenbevi, Turgut Demira, akir Srmal, etin Karamanbey, Aydn Arakon, Orhan Murat Arburnu gibi ou tiyatro kkenli ynetmenleri sayabiliriz. Artk yl 1952 yi gsterdiinde Ltfi mer Akad ile balayacak olan ve 1963 ylna kadar devam edecek Sinemaclar Dnemi balar Trk Sinemasnda. Bu sinemann ynetmenleri arasnda kimler yok ki; sinemamzn duayen ynetmeni byk usta Ltfi mer Akad en bata. Bunu srasyla takip eden Metin Erksan, Atf Ylmaz Batbeki, Osman Fahir Seden, Memduh n, Nevzat Pesen, Orhan Elmas, Ertem Gre, gibi ustalar Trk sinemasna birbirinden gzel filmleri hediye etmilerdir. stanbul Sokaklarnda filmi ile sessiz sinema dnemi sona erecek ve sesli sinema dnemi Baarl bir opera ve tiyatro hayat ve sinema dnyasnn ilklerinden olan Flora Zabelle 7 Ekim 1968de
1918'de Berlin'e giderek sinemayla tant. 1919 - 1920'de kendi adna Berlin'de bir film irketi kurdu ve Samson adl filmi ekti. Dier film irketleri iin de ynetmenlik yapt. 1921'de stanbul'a dnp Darlbedayi'ye ynetmen olarak katld. Uzun yllar hem sinema hem de tiyatro oyunlar ynetti. 1947'de kurulmakta olan Devlet Tiyatrosu'nu ynetmek zere Ankara Devlet Konservatuvar Tatbikat Sahnesi'nin bana getirildi. Trkiye'de ilk kez Brechtin bir oyununu ve Shakespearein 400. doum yldnm nedeniyle be sahnede be Shakespeare oyunu sahneletti. Bu almalar nedeniyle baz eletirilere hedef oldu. 1966da stanbul Belediye Meclisinin kararyla ba rejisrlk kadrosu kaldrld. Kamuoyunda, mecliste ve medyada byk tepkilere yol aan "Muhsin Erturul olay", Trk tiyatrosuna indirilen bir darbe olarak yorumland. Muhsin Erturul, yeniden arlmasna karn ehir Tiyatrosunda grev almad. 23 Ekim 1971de Cumhuriyet tarihinde ilk kez bir sanatya verilen Devlet Kltr Armaanna layk grlen Erturul, stanbul niversitesi Gazetecilik Enstitsnde tiyatro eletirisi dersleri, LCC Tiyatro Okulu'nda sahne dersleri vermekteydi. Trkiye'nin ilk zel film yapm irketi olan Kemal Filmin yerli film yapmna balamas iin yardmc oldu. 1923 ylnda ektii Ateten Gmlek filminde ba rolde oynayan Neyyire Neyir ile evlendi. Erturul, 1931 ylnda ilk sesli Trk filmi olan "stanbul Sokaklarnda"y ekti. 1941 ylnda eiyle birlikte Perde ve Sinema adl bir dergi karmaya balad. 1947'de Ankara'da Kk Tiyatro, 1948'de Byk Tiyatro'yu, 1955'te Oda Tiyatrosu'nu at. Daha bir ok tiyatro salonunun almasna nclk etti. Tiyatro tarihine ve Trk tiyatrosunun gelimesine ok nemli llerde katkda bulundu.
1963-1980 arasnda yeni
yllar Trk
Yeni
Sinemas ad verilen bir dnem sinema Eski Kuak gruba Birinci alan arasnda
SZDE KIZLAR FLMNN EL LANI (1924)

ynetmenler baarl filmlere imza atmlardr.
balamtr. Bu dnem sinemaclarn tarihilerimiz ve Gen yer
Kuak, Orta Kuak olarak kuakta sinemaclar
ayrmlardr.
ve yukarda isimlerini verdiimiz Ltfi mer Akad, 1962-1972 yllar arasnda yenilemesini bilmi ve kendisini ok iyi baarl kabul ileriki Orta
almalaryla ustaln herkese filmlerine yer verilmitir. ettirmitir. Bu ustalarn sayfalarda senelerinde Kuak ynetmenleri arasnda oyuncu-ynetmen olarak byk n salayan Ylmaz Gney en bata gelir., Halit Refi, Duygu Sarolu, Vedat Trkali, hsan Yce, erif Gren, Zeki kten, Fevzi Tuna, Ycel akmakl, Bilge Olga, Trkn oray, Kartal Tibet, takip etmektedir. Gen Kuak ynetmenleri arasnda yer alan, mer Kavur, Erden Kral, Yavuz zkan, Ali Habip zgentrk, Tun okan, Korhan Yurtsever, Tark Dursun Kakn, Tuncel Kurtiz, gibi
1970-1980 yllar arasnda sinemamzn buhrana girdii dnemlerde seks furyas balam, ou oyuncular ve ynetmenler sinemamz bir sre iin terk etmiler, yeni yeni oyuncu, ynetmen ve yapmclar tremeye balamtr. Bu artk Yeilam Sinemasnn da sonu demek olmutur. Trk sinemasnda Yeilam devri kapanm bata gen dinamik ynetmenler olmak zere okullu sinema adamlar, alagelmi sinema yaptlarnn dnda yaptlarla entelektel sinema severlere filmlerini sunmaya balamlardr. Bunlar arasnda, Nuri Bilge Ceylan, aan Irmak, Osman Snav, Erdoan Ylmaz, Sinan etin, Cem Ylmaz, Ferhan ensoy, Serdar Akar, Durul ve Yamur Taylan Kardeler, Tomris Giritliolu, Turgut Yasalar, Mustafa Kara, Ezel Akay, smail Gne gibi daha birok ynetmen filmlerde yer almlardr. Bu ksa aklamalarla Trk Sinemasna bir giri yaptktan sonra filmlerimizin Kronolojik tantmna balayalm.
Ayastefanostaki Rus Abidesinin Ykl
AYASTEFANOSTAK RUS ABDESNN YIKILII

Osmanl mparatorluu'nun 1. Dnya Savana girdii gnlerde evrildi. Savan ilk gnlerinde Ayastefanos'daki (Yeilky) Rus ant yklrken yedek subayln yapan Fuat Uzknay, bu tarihi olay kamerasyla grntledi. 14 Kasm 1914'de ekilen bu 150 metrelik belgesel, Trk sinema tarihinin ilk filmi oldu. Ancak bugn bu filmin varl tartmalara neden olmakta ve arivlerde ne yazk ki bulunmamaktadr.
Sinemamzla ilgili yazl belgeler yok denecek denli az saydadr. Gnmze dein gelen belgelerin byk bir ksm ise, ne yazk ki, doruluk derecesi tartlacak lde eksik, tutarsz ve hatta yanlklar iermektedir. Sinemamzla ilgili yazl belgelerin azl, bu belgelerin ierdii tutarszl alntlar zincirlemesi halinde gnmze dein getirmitir. Bir dier deyimle, Ynetmen ve Kamera: Fuat Uzknay Yapm: Fuat Uzknay Ordu Foto Film Merkezi bir aratrmacnn elde ettii belge, doruluk derecesine aklmakszn bir dieri tarafndan olduu gibi kullanlm, ve bu kullanm ekli gnmze dek srdrlerek doruluk derecesi tartlmaz bir zellik kazanmtr. Says ok az olan Trk sinema tarihi ile ilgili tm almalar, bu alnt alkanlndan kaynaklanan zahmetsiz ve kolay yntem yznden birtakm yanllklar ve eksiklikler iererek gnmze dein gelmitir. Doruluu kuku gtrr olarak saptadmz belge 1914'te Fuat Uzknay tarafndan ekilen ve bugne dek ilk Trk filmi olarak bilinen Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin Ykl zerinedir. Fuar Uzknay'n 14 Kasm 1914 ylnda ektii Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin Ykl filmiyle eitli aralklarla Devlet Tiyatrolar Genel Mdrl ve stanbul ehir Tiyatrolar Ba rejisrl grevini srdrd. Trk Tiyatrosunun batl anlamda kurucusu olarak kabul edilen Muhsin Erturul 1979'da stanbul'da vefat etti. lmnden bir ay nce Ege niversitesi Senatosu, Trk tiyatro ve sinemasna yapt hizmetler nedeniyle Muhsin Erturulu fahri doktor unvanna layk grmt. lmnden sonra stanbul Belediyesi ehir Tiyatrolar Harbiye Sahnesi, Muhsin Erturul Tiyatrosu adn ald. Muhsin Erturul, ada Bat Tiyatrosunu Trkiye'de kurumsallatran, 60 yllk sanat yaam boyunca ada tiyatro kltrn tm kurumlaryla getiren ve uygulayan kii olarak anlr. (tr.wikipedia.org) ilgili ilk ve tek belge ilk kez Nurullah Tilgen tarafndan Yldz Dergisi'nin 18 Temmuz tarihine rastlayan 30. saysnda Trk Sinemas Tarihi, Dnden Bugne 1914-1953 adl almasnda yaynlanmtr. Daha sonra deerli aratrmac yazar Nijad z, bu belgeyi biraz genileterek Trk Sinemas Tarihi (1962) kitabyla Fuat Uzknay (1970) adl almasnda kullanmtr. Ama zn, her iki kitabnda da kaynak olarak Nurullah Tilgen'in almasn gstermitir. Bu konu zerine daha sonraki yllarda yaplan tm almalar, hep szn ettiimiz bu iki almadan alntlar eklinde srdrlerek gnmze dein getirilmitir. Nurullah Tilgen'in Yldz Dergisi'ndeki almasyla, Nijad zn'n szn ettiimiz iki kitabnda ilk Trk filminin ekilisi ile ilgili bilgiler yle verilmektedir:' 1914'te Osmanl mparatorluu'nun ihtilaf Devletlerine resmen sava ilan, imparatorluun aln yazs kadar, Uzknay'n ve sinemamzn aln yazsn da belirledi. Sava propaganda iinde en nemli yeri Ayastefanos'taki (bugnk Yeilky) bir antn yklma istei tutuyordu, Bu yapnn Osmanl imparatorluu iin ok ac bir ans vard: Rumi 1293 ylna rastlad iin halkn 93 Harbi dye adlandrd 1876-77 Osmanl Rus Sava 'nn yenilgiyle sonulanmas zerine Ruslar stanbul zerine yrrlerken vardklar en ileri nokta olan Ayastefanos'ta bir zafer ant yapmak istemilerdi. Savaa resmen katlmzdan gn sonra 14 Kasm'da antn yklma ilemine giriildi.
1914'te Osmanl mparatorluu'nun ihtilaf Devletlerine resmen sava ilan, imparatorluun aln yazs kadar, Uzknay'n ve sinemamzn aln yazsn da belirledi. Sava propaganda iinde en nemli yeri Ayastefanos'taki (bugnk Yeilky) bir antn yklma istei tutuyordu, Bu yapnn Osmanl imparatorluu iin ok ac' bir ans vard: Rumi 1293 ylna rastlad iin halkn 93 Harbi diye adlandrd 1876-77 Osmanl Rus Sava 'nn yenilgiyle sonulanmas zerine Ruslar stanbul zerine yrrlerken vardklar en ileri nokta olan Ayastefanos'ta bir zafer ant yapmak istemilerdi. Savaa resmen katlmzdan gn sonra 14 Kasm'da antn yklma ilemine girildi. Antn yklaca aylarca nce bilindii iin hazrlk yaplm, hatta yklnn filme alnmas iin mttefik Avusturya-Macaristan bakenti Viyana'da yeni kurulan Sacha-Messter Gesellschaft adl yapmeviyle anlamaya varlmt. Ancak savan patlak vermesiyle ulusal duygular ylesine krklenmiti ki, bu olayn ne olursa olsun bir Trk eliyle aktarlmas isteniyordu. Bunun zerine bir aratrma yapld. Daha nce sinema ilerinde alm imdi de yedek subay olan Fuat Uzknay'n bu i iin biilmi kaftan olduuna karar verildi. Ne var ki Uzknay gstericiyi ok kullanm olduu halde alcy hi kullanmamt. Bunun zerine Sacha-Messter'in adamlar Uzknay'a birka saat iinde alcnn nasl kullanlacan gsterdiler. Uzknay, alcy antn birka metre tesine yerletirir. Burhan Arpad'n da ileri srd gibi, Fuat Uzknay, bu filmi ekmi, ama iyi sonu alamamtr. nk o zamana kadar yalnzca verici kullanm olan bir kiinin ok ksa srede ( birka saat iinde) alcy renmesi ve iyi sonu almas olanaksz deilse bile zor olan bir itir. O yllarn, bu antn yklmasna ilikin halkn ilgisini gz nnde bulundurursak, Uzknay'n bu baarsz denemeden hi kimseye haber vermedii gereini de ortaya srebiliriz. kinci bir varsaym olarak da bu filmin hibir zaman ekilmediini syleyebiliriz. Eer bu film ekilmi ve iyi netice alnm olsayd, hi kuku yok ki birok yerde gsterilir ve en azndan filmden sz edilirdi. O yllarda sinemayla ilgili her haberin basnda yanklandn biliyoruz. Sanrz basn, bylesine bir gsteriye de hibir zaman kaytsz kalamazd. nc bir varsaym da, Sayn Tilgen tarafndan byle bir iddiann ortaya atlm olmasdr. nk Sayn Tilgen ilk almasnda bu filmden hi sz etmemesine ve Uzknay ile yapt syleide filme ilikin bir aklamada bulunmamasna karn Yldz Dergisi'nde de hibir dipnotu ve aklama yapma gereksinimi duymadan byle bir filmi lanse etmitir. (Geliim Sinema Aylk Sinema-Video Dergisi, Kasm 1984 ) Fuat Uzknayn kzlar Mutena Uzknay ile Mualla Uzknay (Tzel) yle der:
Fuat Uzknay
Mualla Uzknay
LK TRK FLMN BZ DE GRMEDK

Babamz ok konuan insan deildi. Sinemayla ilgili anlarn hemen hemen hi anlatmazd. Kii olarak, yaptklaryla vnmekten rahatsz olan bir mizaca sahipti. ou zaman gazetecilerle bile konumaktan holanmazd. Babamz hayattayken bize hi bir
filmi seyrettirmedi. Bundan pek holanmazd. Ancak babamz vefat ettikten sonra kendisiyle ilgili olarak dzenlenen toplant ve gsterilerde baz filmlerini grdk. Zaman zaman konuurdu. Antn nasl ykldn, bu ykl filme ekerken ne zor artlar altnda olduunu hep anlatrd. Ama bundan vnerek deil de, ilgin bir olaym gibi sz ederdi. Babam Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin ekiliini anlatrken, bunun ilk Trk filmi olduunun bile bilincinde deildi. Ve bunu bizlere hi bir zaman ilk Trk filmidir diye anlatmad. Biz bu filmin ilk olduunu Rakm alapala Bey'in kitabndan ve Nurullah Tilgen'in yazsndan rendik. (Geliim Sinema Aylk Sinema-Video Dergisi, Kasm 1984) Antn yaplma nedeni grnte olduka makul ve hmanisttir; Sava srasnda yaamn yitiren 5,000 civarnda Rus askeri ok dank bir biimde ve eitli mezarlklarda gmld. Bunlarn gzetimi ve bakm zor, hatta olanakszd. Rus hkmeti soruna zm olarak dini gerekler iin bir apel eliinde mezarlar bir kemik gmtlnde birletirmek isteindeydi. neri, Osmanl ynetimine iletildiinde savan sonunda koullar ok ar bir bar antlamasn imzalamak zorunda kalm olan Osmanl hkmeti tarafndan teknik bir sorun olarak ele alnr ve antlamann yapld ve Rus ordusunun sava srasnda konaklad Ayastefanos'ta istenen arsa bulunur, Barutuba ailesine ait arazinin satn alnmasna izin verilir. Yapmna 1895'de balanan ant ise nerinin amacn aan bir biimde ve boyutta gerekleti. Aslnda Rus hkmetince istenen, Rus zaferini simgeleyen bir antn dikilmesi idi. Gerekletirilen ant, II. Abdlhamid'in itiraz zerine varlan bir uzlamann sonunda kabul edilen haliydi. Ant, Rusya'nn stanbul'daki askeri ataesi Albay Pekov tarafndan yaplan taslak zerine 3 yldr stanbul'da almakta olan Rus mimar Bozarov tarafndan tasarlanp
Mutena Uzknay
ina edilmiti. I. Dnya Sava baladnda ve Rusya'ya sava aldnda 1877-1878 yenilgisinin ansn tad dnlen yapt 14 Kasm 1914 tarihinde ykld. Ykma ilikin yazl kaynaklardan son derece grkemli bir yap olduu, binann i yznde savata len askerlerin adlarnn ilendii nilerin sraland, kemiklerin mahzenlere doldurulmu olarak korunduu, rahip ve muhafzlar iin zel hacimlerin dzenlenmi olduu anlalmaktadr. Ykmdan nce, anlar indirilmi ve Askeri Mze'ye gnderilmi, binadaki eya polis mdriyetine teslim edilmitir. Bunlar arasnda bilinen en nemli para, yapnn pirin ve altn yaldzl maketidir. kona ve benzeri dini eyalar Rus rahiplere verilmitir. (kyn: "http://tr.wikipedia.org)
Himmet Aann zdivac

Ynetmen:
HMMET AA'NIN ZDVACI

Sigmund Weinberg, Read Rdvan 1 Oyuncular: Rozali Benliyan, Arak Benliyan, Lusi Avuyak, Hakk Necip Arman, Behsat Butak, mer Aydn, smail Zahit, Karaka, Baltazar, smail Galip (Arcan), Behzat Haki, Ahmet Fehim, Kemal Emin Bara,
Senaryo: Sigmund Weinberg (Moliere'in "Le Mariage Force Zor Nikah adl oyunundan),
KONU: Operatr: Yapm: Sigmund Weinberg Fuat Uzknay
Gen
bir
kzla
evlenmek
zorunda
kalan
yal
bir
adamn
yks.
Trk sinemasnn ilk konulu uzun metrajl filmi 1916 tarihli Himmet Aa'nn zdivac filmi, 1869 ylnda Ahmet Vefik Paa tarafndan Moliere'in 'Le Marriage Force' adl oyunundan Zor Nikah ad ile yaplan tercmeye dayanmaktadr. Oyuncular, bu piyesi daha nce defalarca sahneye koyan Arak Benliyan'a ait operet kumpanyasnn sanatlarndan olumakta idi.
Merkez Ordu sinema Dairesi (MOSD)
1 Sinema yazar Nurullah Tilgen'in "yaynlanmam notlar"na gre yarm kalan filmi Fuat
Uzknay deil, dnemin nl tiyatrocularndan Reat Rdvan tamamlamt.
Himmet Aann zdivac
Tiyatro oyuncusu, opera sanats ve ynetmeni Arak Benliyan 1865 ylnda stanbulda dodu. Babasnn ad Haadur olan Benliyan Tomas Fasulyeciyann rencilerinden biridir. Yaamnn byk bir blmn Balkanlarda ve bilhassa Bulgaristanda geirmi, orada birok tiyatro oyunu sergileyen Benliyan bi adyla n yapt. Bir ara Msra gitti, ikinci merutiyetin ilanndan sonra 1910da stanbula geri dnd. Reat Rdvanla Burhanettin Tepsinin Beyolu Odeon Tiyatrosundaki oyunlarna haftada iki kez kendi repertuar ile katld. Daha ok Trk Operasnn kurucusu Dikran uhaciyann eserlerini sahneledi Leblebici Horhor, Kse Kahya, Arifin Hilesi operetlerini yineledi. 1913te Milli Operet Kumpanyasn kurdu. Hocann Tela, Memi elebi, ki Fidan Bir Ylan, Mrebbiye gibi yerli konulu operetlerle Clairettein 28 Gnlk Askerlii, Madmoselle Nitouche gibi Franszcadan aktarma operetler sergiledi. Operet oyunculuundan ok, operet grubu kurmas ynden nemli bir isim oldu. Temsillerinde ei Bulgar asll Rozali Benliyan da baroller oynad. 1923 ylnda len Benliyan ili Ermeni Mezarlnda gml. Himmet Aa'nn zdivac yapmna ilk balanan film olmasna ramen seyirci nne kan ilk
Vasfi Rza Zobu (1902-1992) Oyuncu 20 film
Trk filmi deildir. Arak Benliyan Operet Kumpanyasnn erkek oyuncularnn askere alnmas ile yarm kalm 1918 ylnda tamamlanabilmi. 1917 ylnda, daha sonra gazeteci olarak n yapacak olan Sedat Simavi'nin, Mehmet Rauf'un drt perdelik bir oyunundan sinemaya uyarlayarak ektii ve ayn yl gsterilen 'Pene' filmi seyirci ile ilk kez buluan Trk filmdir. NOT: Romen uyruklu Polonya yahudisi Sigmund Weinberg bu filmi ekmeye baladnda Romanya'ya harp ilan ettiimiz iin memleketi terk etmi, daha sonra filmin ynetmenliini Read Rdvan yapm, operatrl de Fuat Uzknay stlenmi ve film 1918 ylnda bitmitir. Vahram Balkyan ise filmin ekildikten sonra ngiltereye gtrldn ve orada gsterime girdikten sonra, geri dnmediini belirtmektedir. Sinema yazar Nurullah Tilgen'in yaynlanmam notlarna gre yarm kalan filmi Fuat Uzknay deil, dnemin nl tiyatrocularndan Reat Rdvan tamamlamt. (Giovanni Scognamillo, Trk Sinema Tarihi, s 26, Metis yaynlar, Kasm 1987)
Leblebici Horhor
LEBLEBC HORHOR AA
Senaryo Ve ynetmen Sigmund Weinberg (Takfor Nalyan ile Dikran uhacyan'n ayn adl operetinden) Yapm: MOSD/ Merkez Ordu Sinema Dairesi
Oyuncular: Milli Operet Kumpanyas oyuncular Takfor Nalyan ve Dikran uhacyann o dnemlerde ok nl olan opereti, Trkiye ve Yunanistanda bir ok kereler oynanm ve byk bir beeni toplamt. Film Daha nce Malul Gaziler Cemiyeti tarafndan ekilmek istenmise de gerekleememitir. Dnemin en ok tutulan tiyatro oyunu Leblebici Horhor Aa ekilmeye baladktan bir sre sonra, oyuncularndan birinin lmesiyle yarm kalr. Ne yazk ki bu gn bu yarm kalm film sinema arivlerimizde yer almamaktadr. Mill Osmanl Operet Kumpanyas, Kk Benliyan tarafndan kurulan topluluk
Beyolu'ndaki Odeon Tiyatrosu'nda sahne alm ancak bir sre sonra mali skntlar sebebiyle Osmanl Tiyatrosu'yla i birliine gitmitir. Kurulduu 1910 ylnda dalan topluluk 1913'te tekrar kurulmu ve pek ok oyun oynamtr. Dikran uhacyan'dan Kse Khya, Leblebici Horhor Aa, Osman Nuri'den Pembe Kz gibi yerli oyunlar ve pek ok Fransz opereti sahnelemitir. Kumpanyann baz sanatlar; Baltazar, Karaka, Hakk Necip, Armanak, Blbl Simon, smail ve Ekrem efendiler, Rozali Benliyan, Agavni Hakk Necip, Noemi ve Bayzar Hanmlar. (.wikipedia.org)
Casus
CASUS
Senaryo ve Ynetmen: Sedat Simavi Oyuncular: Muvahhit, Elisa Binemeciyan, Nureddin efkati, Rait Rza (Dar-l-Bedayi Oyuncular) Casus, Trk Sinemasnn sessiz filmleri arasnda az ey bilinen bir filmidir. Kopyas kayptr, Yorgo lyadis sadece ad gemekte olup, bu filmin de Pene gibi seyredilebilir nitelikte olmad sylenmektedir. Not: Bir iddiaya gre film "casus" adn tayan bir oyundan uyarlanmt. Bir baka kar iddiaya gre ise bu adla bir oyuna rastlanmamt.
Foto Direktr:
Yapmc: Mdafaa-i Milliye Cemiyeti
Pene
PENE
Oyuncular: Bedia Muvahhit, Elisa Binemeciyan, Nureddin efkati, Rait Rza, (Darl Bedayi Senaryove Ynetmen: 2 Sedat Simavi oyuncular ) 3 Konu: Mehmet Raufun evlilik ile evlilik d akn atmasn ortaya koyduu ve bunun iin de birbirine paralel iki olay dizisini gelitirdii oyun Pene'dir, Bu olaylar dizisinin birincisi gen bir Foto Direktr: Yorgo lyadis air olan Pertev'in hikayesidir. Oyunun banda Pertev, kz kardeiyle evli enitesi Ferit Bey'le tartr. Ferit yerlemi toplumsal kurumlara zellikle evliliin kutsallna inanmtr insanlk iin evlilik zorunludur, evlilik d aksa bir 'pene'dir. Pertev'e gre kadnlar, baya, miskin, cahil yaratklardr, evlilikse hep kt sonulara gtrr, evlilik insanlk iin bir canavar penesidir. Yapmc: Mdafaa-i Milliye Cemiyeti Evlilik d akta erkein sevdii kadn istedii zaman deitirebilmesi elindedir. Bu tartmaya karan dostlar evli Vasfi Bey de evlilik d aka inanmaktadr. Bu tartmadan sonra Pertev ile Vasfi'nin hikyeleri birbirine paralel olarak geliir Her iki gelime de evlilik d akn ktl ve evliliin stnln gsterecek yolla sonulanr. Pertev'in hikyesinde erkee doymak bilmeyen, harem aasyla bile sevien tinsel sapk Leman adl bir gen kadnla iliki kuran Pertev, daha sonra Leman'n nne gelen erkekle yatn renince byk bir sarsnt geirir. te yandan Vasfi de Feride adnda bir evli kadnla sevimektedir, bu tutkusuyla karsn ve ocuunu bile evden kovmutur. Ancak Feridenin kocas Cabir, ikisini sust yakalam tabancasyla Vasfi'yi yaralam, Feride de rlplak sokaa frlamtr. Btn bunlara ramen, Vasfi'nin kars kocasna dnerek onun
2Mehmet Rauf' un ayn isimli oyunundan, Mehmet Rauf (d: 12 Austos 1875 - : 23 Aralk 1931)
Trk edebiyat. stanbul'da domu ve kk yata edebiyat ile ilgilenmeye balamtr. Bahriye Okulu'na gitmi ngilizce ve Franszca renmitir. Yakndan takip ettii Halit Ziya'nn eserlerine ve realizm akmna ilgi duymutur. Fransz yazar Paul Bourget'yi okur ve ondan etkilendi. 1896 ylndan itibaren Servet-i Fnn'da yazmaya balad. Romanlarnda genelde stanbul ve evresinde yaayan sekin ailelerin arasnda geen ak ilikilerini konu almtr. Zaman zaman iirler de yazmtr. (kyn: tr.wikipedia.org
3 istanbul ehir tiyatrosunun eski ad. 1914 ylnda istanbul ehremini bulunan Cemil Paa, beledi-
ye genel meclisine, ehirde bir konservatuar kurulmas iin teklifte bulunmu, mzik ve tiyatro kollarnda alacak olan ve Darlbedayi ad ile anlan ilk konservatuar bylece kurulmutur. Darlbedayi, ilk temsillerine 20 Ocak 1916 tarihinde balamtr. Trk tiyatro tarihinde ad brakm olan Erturul Muhsin, Behzat Butak, Muvahhit Rait Rza, Galip Arcan, Sadi, Bedia, Neyyire Erturul, v.s. Darlbedayi sahnelerinde yetimi olan sanatlardr. Darlbedayi, 1930 ylndan itibaren katma bte ile idare edilen resm bir ehir Tiyatrosu olmutur. (kyn: Uluda Szlk)
Pene
yaralarna bakmtr. Ferit, her iki olay da rnek gstererek evliliin aktan da stn olduunu Pertev'e kabul ettirir. Pene, Memed Rauf'un bir oyunundan uyarlanan ilk Trk Filmi. Ayn zaman da da "Cinsellik ieren ilk film." Metni 1900 ylnda yaynlanm olan "Pene", oynanmaktan ok okunmaya elverili bir metin olarak grlmekteydi. Bundan dolay teknik bakmdan sahneye bile Bedia Muvahhit (1897-1994 Oyuncu 47 Film Kadky Terakki Mektebi ve Notre Dame de Sion Lisesi'nde okumu ve kk yata Franszca ve Rumca renmitir. renimini srdrrken o yllarda kurulan Telefon irketi'nde alan ilk kadnlardan biri oldu. 1921'de Erenky Kz Lisesi'nde Franszca retmenliine balad. Sanat yaam 1908'de balam saylr. Ancak 1914'te yeni kurulan Darlbedayi'ye girdi.1918 ylnda sanat Ahmet Refet Muvahhit ile evlendi.lk filmi, 1923 ylnda Muhsin Erturul'un teklifiyle balad Halide Edip Advar'n Ateten Gmlek romanndan sinemaya uyarlanan filmdir. Bu filmde canlandrd Aye karakteri ile Trk sinemasnn Neyyire Erturul'la birlikte ilk kadn oyuncularndan biri oldu. 1923'te, Ceza Kanunu adl oyunla sahneye kmasyla tiyatro yaam da balam oldu. Sanat yaam boyunca 200'n zerinde oyunda ve saysz sinema filminde rol ald.1927 ylnda einin lmnn ardndan Piyanist Ferdi Von Statzer ile ikinci evliliini yapt.1951 ylnda einden ayrlan Bedia Muvahhit, 1975 ylnda ehir Tiyatrolar'ndan emekli oldu. 1987 ylnda Devlet Sanats unvann ald. Bedia Muvahhit'in uayip Sina Arbel (1922-8 Eyll 1991) adnda bir olu Zeynep ve Ali adlarnda iki torunu ve Asl,Nazl ve Aye adlarnda da torun ocuu bulunuyordu. (tr.wikipedia.org) uyarlanmas g bir eserdi. Konusu bakmndan evlilii insanla en byk aclar duyuran bir "pene" olarak tanmlayan ve zgrce sevimenin vgsn yapan bu oyun, bugn iin bile "gz pek" saylabilecek bir dnceyi neriyordu. Hareketsiz ve diyaloglarla gelien bir konuyu ieren oyun, filme ekilince de ayn etkiyi yapt. Muhsin Erturul'un "Her Trk vatandan utandrd" diye nitelendirdii bu film, i ie gemi iki yk zerine kuruluydu. Kadn ile erkek arasnda yaanan bildik sorunlar. Ama yklerden birindeki kadn kahramann birden fazla erkekle ilikiye girmesi o dnemin Trk toplumu iin kabul edilemeyecek bir durumdu. Baz kesimler tarafndan utan verici bulunan, baz kesimler tarafndan da beenilen Pene, tpk Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin ykl gibi arivlerde tek kopyas bile olmayan bir ilk film. Pene namyla ortaya atlan o sama sapan eylerin birbirine eklenmesinden mtehassl (meydana gelen) erit, memleketimizde yalnz sanayi-i nefise mntesiplerini (bu gzel sanatla ilgilenenleri) deil, her Trk utandrmt. (Muhsin Erturul, Memlekette Sinema Hayat, Temaa Dergisi, 15 Austos 1918) Mehmet Rauf'un ayn adl teknii bakmndan sahneye elverili olmad gibi konusu bakmndan davranmas imkansz oyunundan sinemaya uyarlanmtr Evlilii insana aclar veren bir 'pene' olarak gren dnce ile asil peneyi 'ak ve alaka' olarak gren dncenin atmas olan oyun bugn iin bile cretkar savlacak ak sahneler ieriyordu. 1909 da yazlan oyun uzun zaman gemesine ramen sahnelenemez, hareketsiz, sonu gelmez konumaIar ile sinemaya yatkn deildir. Simavi tarafndan yazlan senaryo ile ekilen film ise Muhsin Erturul'un 'Temaa' dergisine yazd yazda, oyundan tad olumsuzluklarn yannda sinemasal tekniinin zayfl ve grntsel ierik, ve yorumu ile de ar bir dille hayli eletirilir, utan kayna olarak gsterilir, Hatta filmin Berlin'e gnderilmesi bu zellikleri nedeni ile knanr. Filmin urad bu eletirinin kendi ierii olduu kadar, kendine kaynak olan eserden de kaynaklanmas acaba bir rastlant m? Oyunun zellikleri gz nnde bulundurulunca, yaplan seimin bu sonuca ulamas kanlmazdr Daha ilk sinema yaptnda, tiyatro seyircisinin karsna sekiz ylda kamam bir oyunun ele alnmas oyunun youn teatrallii yannda cretkarl da dnlnce grselliin kitleler zerinde ki etkileyicilii akla gelmektedir. (Orhan nser, Kelimelerden Grntye syf, 14)
Koruyan l / Die Tode Wacht!
KORUYAN L/Die Tote Wacht!
Senaryo ve Ynetmen: Celal Esat Arseven Oyuncular: Lydia Ley, Kurt Sticler, Nejat Sirer Grnt Ynetmeni: Kenan Erginsoy (Reid Kenan) Konu: Byk kente gelen iki kz kardele pelerine den eytan ruhlu bir adamn yks. Yurt dnda ekilen ilk Trk Filmi. Agh zgn Trk Filmleri Szl kitabnda yer alan yukardaki bilgilerin dnda bakaca bir kaynaa ulalamamtr Transorient Film Necmettin Mola
Yapm:
Alemdar Mustafa Paa
ALEMDAR MUSTAFA PAA 4

Alemdar Vakas Veya Sultan Selim-i Salis 5
Senaryo ve Ynetmen: Sedat Simavi Oyuncular: Burhanettin Tepsi 6 ve Ermeni Oyuncular. lk tarihsel film denemesi. Grnt Ynetmeni: Kenan Erginsoy Burhan Felek Yapm: Mdafaa-i Milliye Cemiyeti Filmin ekimi basnda eitli tartmalara yol at. lk kar
kanlardan biri de Muhsin Erturul oldu. Erturul yle diyordu: maalesef rendik ki yine, hem de tarihimizin en anl sahifelerinden birini ihtiva eden Alemdar Vakas da sinema objektifi nnde evrilmee balanm, Nasl ve ne erait altnda byle olduka ar bir ykn altna girildiini bilmiyoruz. Fakat elimizdeki vesait ile yine sahnelerimizde temsil edile gelmekte olduu gibi yaplacaksa, hrmetten baka bizden hibir ey beklemeyen, medar- iftiharmz olan byklerimizin ruhunu bu suretle incitmemi olsak daha iyi olur. (Nijat zn, Trk Sinema Tarihi, Artist yaynlar, 1962) Alemdar Mustafa Paa veya Alemdar Vakas 7 isimli film ekilmesine karn, kurgusu yaplamam ve gsterime giremeden rafa kalkm bir filmdir. Bu tarihlerde 1. Dnya sava bitmi antlama salanm ve ordunun elinde bulunan tm ara-gereler stanbulu igl eden askeri glere verildii iin gerek Ordu Film Dairesi'ndeki, gerekse Mdafaa-i Milliye Cemiyeti'nin elindeki sinemayla ilgili ara ve gereler "Malllin-i Guzat- Askeriye Muavenet Hey'eti" adyla kurulan, sonradan bildiimiz "Mall Gaziler Cemiyeti"ne dnen kurulua devredildi ve bylece dman eline gemekten kurtarld. Prof.Dr. Alim erif Onaran
4 Alemdar Mustafa Paa ( 1765)- (1808) Babas Rusuk yenierilerinden Hac Hasan Aa'dr. nce Yenieri Ocana intisap etti. Daha sonra Rusuk'ta hayvanclk ve ziraatla uramaya balad. Bu srada yrenin en gl ayan olan Tirsinkli smail Aa'nn hizmetine girdi. Rumeli ayanlarndan asi Pazvandolu'na kar verilen mcadelede gsterdii baarlar zerine eitli rtbeler alarak ismini duyurmaya balayan Alemdar Mustafa Paa, Pazvandolu'nun, nde gelen adamlarn ele geirmesi zerine, kapcbalk rtbesi ile taltif edildi. Bir mddet sonra da Hezargad ayanlna tayin edildi. Tirsinkli smail Aa'nn ani lm, Alemdar Mustafa Paa'nn hayatnda bir dnm noktas oldu. Rusuk'a gelen Alemdar Mustafa Paa "ayanlar ayan" seildi. Merkezi hkmet, istemeyerek de olsa Tirsinki'nin kontrolndekinden daha byk bir blgeyi, onun hakimiyetine vermek zorunda kald. Ayn yl balayan Osmanl-Rus savanda Alemdar Mustafa Paa ok byk yararllklar gsterdi. Bu srada patlak veren Kabak Mustafa isyan
Sedat Simavi, 1896'da stanbul'da dodu. Babas Samsun mutasarrf Hamdi bey'di. Anne tarafndan dedesi eski sadrazamlardan Saffet Paa'dr. Orta ve lise tahsilini Kadky'deki Saint Joseph Fransz Lisesi ile Galatasaray Lisesi'nde yapt. 1912de Galatasaray Lisesini bitirdi. Ayrca Galatasaray Lisesi'nde tarih retmenliinde bulundu. Bu ksa hizmetten sonra yaz hayatna atld.
Alemdar Mustafa Paa
Ankarann Koyunu, Sonra kar Oyunu." Gleryz dergisi "Zafer ve Galibiyet Nsha-i Fevkaledesi" Ekim 1922, zmir'in kurtuluunun hemen ardndan yaymlanm. Sedat Simavi, nci, Diken, Karikatr gibi mizah dergilerini yaynlad. 1916'da haftalk olarak yaymlamaya balad Hande dergisiyle basn hayatna balad. 1917de Pencere ve Casus isimli ilk konulu Trk filmlerini ynetti. Mizah alannda da eserler veren Simavinin Yeni Zenginler (1918) ve Kadnlar Saltanat (1920) isimli karikatr albmleri vardr. Sedat Simavi devrinin en nl haftalk dergisi olan Yedign karm , bylece Trk basn hayatna mecmuaclkta byk yenilikler getirmitir. 1920de Dersaadet adyla gnlk bir gazete kard; Kurtulu Sava yllarnda yaynlad Gleryz isimli mizah dergisiyle Kuvayi Milliyecileri destekledi. 1921-1930 yllar arasnda Hanm, Hacyatmaz, Yldz, Merakl Gazeteci, Yeni Kitap, Arkada gibi ok sayda dergi yaymlad. 1933te kard haftalk Yedign ve 1935te devrald Karagz isimli dergilerin yaymn uzun yllar srdrd. Sedat Simavi, 1946da Trkiye Gazeteciler Cemiyetinin kurucular arasnda yer alm ve 1949a kadar bakanln yrtmtr.[1] lmnn ardndan Sedat Simavi Vakf tarafndan verilen Sedat Simavi dlleri, daha sonra kurucusu olduu Trkiye Gazeteciler Cemiyeti tarafndan verilmeye balamtr. Sedat Simavi, 1 Mays 1948de Hrriyet gazetesini kurdu ve ba yazarln yapt bu gazeteyi Trkiyenin en ok okunan gazetesi durumuna getirdi. Hayatnn sonuna kadar da gazeteci olarak "Hrriyet"te bamakaleler yazd.(tr.wikipedia.org)
Alemdar Mustafa Paa
sonunda, birok slahata imza atm olan Sultan nc Selim tahttan indirilerek, yerine Sultan Drdnc Mustafa karld. Alemdar Mustafa Paa bu isyana kar kt. Sultan nc Selim'in ldrleceini haber alan Alemdar Mustafa Paa, alelacele stanbul'a gitti. Ancak Sultan Drdnc Mustafa'nn emri ile eski padiah Sultan nc Selim katledildi. Bu srada ancak ehzade Mahmud kurtarlabildi ve tahttan indirilen Sultan Drdnc Mustafa'nn yerine tahtta geirildi. Bu arada sadrazam seilen Alemdar Mustafa Paa, ilk i olarak Sultan nc Selim'in katillerinin cezalandrlmasn salad. Alemdar Mustafa Paa'nn drt ay sren sadrazaml srasndaki en nemli icraatlar Sened-i ttifak' imzalatmas ve kaldrlm olan Nizam- Cedid'in yerine Sekban- Cedid askeri ocan kurmas oldu. Her eye hakim grnen Alemdar Mustafa Paa, tedbiri elden brakmak ve yenieri tehlikesini kmsemek gibi nemli hata yapnca, 15 Kasm 1808 gecesi byk bir isyan patlak verdi. Alemdar Mustafa Paa, kuatlan kknde mahsur kald. Yardmn da gecikmesi zerine umudu kalmayan Alemdar Mustafa Paa, cephanelii atee vererek, hem kendisinin hem de isyanclarn bir ksmnn lmne yol at. Cesedi zorbalar tarafndan Yedikule dnda kr bir kuyuya atlan Alemdar Mustafa Paa'nn, kemikleri Yenieri Ocann ilgasndan sonra oradan kartlarak Yedikule surlar civarna gmld. kinci Merutiyetin ilanndan sonra da Zeynep Sultan Camii haziresine nakledildi. (Kaynak:www.biyografi.net)
5 Celal Esat Arseven ile Salah Cimczn Sultan Selim-i Salis isimli oyunundan Agah zg 6 Burhanettin Tepsi, (1882 - 20 ubat 1947, stanbul), tiyatro ve sinema oyuncusu, tiyatro ynetmeni. iyatro ile sanat yaamna balayan Burhanettin Tepsi, 1909 ylnda Sahne-i Milliye-i Osmani ve Yeni Tiyatro Kumpanyas adlarn tayan topluluklar kurdu. 1920 ylndan sonra Msr'a giderek Msr tiyatrosunun geliimine byk katklarda bulunan sanat, daha sonra Avrupa lkelerinde gezerek eitli aratrma ve almalar yapt. 1940 ylnda Trkiye'ye dnerek kendi adn verdii Burhanettin Tiyatrosu kuran Tepsi'nin ynetmenliinde, Muhsin Erturul, Afife Jale gibi isimler sahneye kt. Burhanettin Tepsi, ilk tarihi sinema deneyimi olan, Sedat Simavi'nin ynettii Alemdar Mustafa Paa adl filmde barol oynamtr. (kyn: http://tr.wikipedia.org/wiki/Burhanettin_Tepsi) 7 Alemdar Vakas 15 Kasm - 18 Kasm 1808 de Rumeli yanndan, yenilik yanls Sadrazam Alemdar Mustafa Paa'nn lmne ve yenilik hareketlerinin durmasna yol aan yenieri ayaklanmasdr .
Binnaz
BNNAZ
Ynetmen: Ahmet Fehim Fazl Necip Senaryo: Mnif Fehim (Yusuf Ziya Orta'n ayn adl eserinden 8) Ynetmen Yardmcs : Mnir Hayri Egeli Foto Direktr: Fuat zknay Oyuncular: Mil Blanche (Binnaz), Hseyin Kemal Grmen (Ahmet Efe), Rana Dilberyan, Hakk Necip Arman, smail Zahit, Eliza Binemaciyan, Ekrem Oran, Ahmet Fehim, Rait Rza Konu: Lale Devri'nin n salm gzellerinden "Binnaz", Efe Ahmet adl bir yenieriye aktr. Bir gn Binnaz'n kapsn bir delikanl alar. Bu gzelin nn duymutur. Tuna boylarndan kalkp stanbul'a gelmi olan Hamza Bey'dir bu gen. Hamza Binnaz'n evine gelmeden yolda serserilerin saldrsna urar ve efe Ahmet tarafndan kurtarlr. Karanlkta yzn iyi gremedii bu adama ilemeli yenieri hanerini verir. Binnaz'n evine gelen Hamza, Binnaz'a akn ilan eder, Binnaz'da tatllkla onu gnderir. Daha sonra yenieri kahvesinde Binnaz yznden Ahmet Efe ile ile Hamza Bey arasnda bir kavga kar, Hamza bey bakla yaralanr. Efe zindana atlrsa da Binnaz'n zindancy etkilemesi sayesinde, buradan kaar. Bu arada Hamza Bey, Sadrazam'dan Efe Ahmet iin bir ferman alr. Bu Binnaz'la aralarnda bir yaknln domasna yol aar. Yapmc: Fuat zknay Malul Gaziler Cemiyeti Filmin Topkap Saray gibi mkemmel bir mekanda ekilmi olmasna karn, eletirilerden anlald zere; sinema teknii, k ve kamerann iyi kullanlamamas bakmndan kaliteden yoksun bir film olarak kabul edilmiti. O dnemde yaynlanan Temaa dergisindeki bir eletiride filmin oynan hakknda u bilgiye yer veriliyordu. Oynan itibariyle de film ayan- merhamet idi. Binnaz rolndeki matmazel irkin ve pek acemi olmamakla evza ve etvar nokta-i nazarndan (gzel) deildi. Aklardan efe rolndeki aktr, hepimizin tahayyl ve tahmin ettiimiz asil ve mert (yenieri efesi) deildi. Evza ve etvariyle hakir Samatya efesi idi. Hazma roln ifa eden gen, tavru sanat itibariyle (gzel) davrand halde, Binnazdaki Tunadan stanbula kadar dereler, dalar aan baryank ak deildi. Darlbedayimizin yeni yeni aktrlerinden (Hseyin) Kemal Bey, almak suretiyle iyi bir sinema artisti olabilir. Tali Rolleri oynayan zevat arasnda ayan- takdir dikkat simalar yok deildi. Fakat artistlerin kusuru her halde operatrlerin kusurundan ok deildi...
1919'un "BiNNAZ" I
Malulin-i Guzat sinema heyetinin bu ikinci eserini, birincisine nispeten her halde daha muvaffakiyetli bir hatve olarak alklayacamz zannederdik. Halbuki gerek senaryo ve temsil etmek nikat-i nazarndan birincisinin bir tekrar olduu gibi musahabetimizin iptidasnda dediimiz gibi sokaklarda (aheserimiz!) diye muvaffakiyetini satan, "Binnaz" filmi tefahrle ilan edilebilecek bir eser-i sanat olmak mahiyetinden ok uzak bulunuyor.. Bizde
Ahmet Fehim
uras teslim edilmek isteniyor ki sanat ilerinde herhangi bir eserimiz ancak ve belki muvaffakiyete bu mukaddeme tekil edebilecek eylerdir.
8 Yahya Kremal Beyatl, Victor Hugonun Marion Delorme isimli oyununu Yusuf Ziya Ortaa anlatm, Orta da. Bu oyunu Lale Devrine uygun bir tarzda Binnaz ad altnda uyarlamtr.
Binnaz
Yani elimizdeki echze ile, fen ve sanate olan derece-i vukufumuzla baarabileceimiz i Ahmet Fehim, (d. 1856, stanbul - . 2 Austos 1930, stanbul) Trk tiyatro ve sinema oyuncusu, ynetmen. lk kez 1876 ylnda Gedikpaa Tiyatrosu'nda sahne ald. Burda oynad uak Bonafis rolyle dikkati eken Fehim, 1879 ylnda Bursa'ya gitti ve Ahmet Vefik Paa'nn Moliere uyarlamsnda rol ald. Daha sonraki yllarda Fasulyeciyan'la birlikte Anadolu turnesine kt. Pek ok yerde oynad. stanbul'a dndkten sonra Mnakyan' nn Osmanl Dram Kumpanyasna katld. Bir ara Darlbedayi'de komedi blmnde retmenlik yapt. I. Dnya Sava'ndan sonra sinemada da yer ald. Trk sinemas'nn ilk dneminde Mall Gaziler Cemiyeti adna filmler ekti. Bu filmlerin ilki Mrebbiye'dir. Mrebbiye'yi hem ynetti hem de barolnde oynad. (tr.wikipedia.org) nihayet yarn iin muvaffakiyetimizi tebir eden bir vaat olmak haddini geemez.. Halbuki bugn, fazla haslat ve rabet temini iin ilanlarn balasnda kullandmz kelimati tefahr erbab nezdinde yzmz kzartacak bir hata-yi tegafldr. Binnaz vak'a itibariyle "Dar-l bedayi"nin "Binnaz"ndan farkldr. Be ksm iinde israf edilen aeritlerin miktar ihtimal ki iki ksmlk bir miktara bali olur. Hele mukaddeme denmesi daha doru olabilecek birinci ksm, manasz ve i skc bir resm-i geitten ibaret kalyor, sonra Topkap saray-i hmayunun her biri birer ehdane-i sanat olan keleri o kadar acemice alnm ki kalben acmamak elden gelmiyor. adrdaki bezm-i safa byk Nedim'in ruh-i airevetini rencide edecek yle bir zevksizlikle geiyor ki, oras brahim Paa'nn asnn elendii adr olsayd her halde yine bu kadar snk bir havme-i tarab olmazd. Geri be ksm tesine berisine serpilmi baz gzel ve cidden gzleri doyuracak kadar gzel sahneler yok deil fakat bu madud manzaralar bir enstantane olmaktan ileri geemiyor. Oynam itibariyle de film ayan-i merhamet idi.. Binnaz rolndeki matmazel-madam sinemada irkin ve pek acemi olmamakla beraber evza ve etvar nokta-i nazarndan (gzel) deildi. Aklarndan (efe) rolndeki aktr, hepimizin tahavvl ve tahmin ettiimiz asil ve mert (yenieri efesi) deildi. Evza ve etfariyle hakir bir Samatya efesi idi. Hamza roln ifa eden gen, tavr-u sanat itibariyle (gzel) davrand halde manzum "Binnaz"daki Tuna'dan stanbul'a kadar dereler, dalar aan baryank gen ak deildi. "Dar-l Bedayi" mizin yeni aktrlerinden Kemal Bey almak artyla iyi bir artist olabilir. Tali rolleri oynayan zevat arasnda ayan- dikkat simalar yok deildi. Fakat artistIerin kusuru her halde operatrlerin ve dirijrlerin kusurIarndan ok deildi.. "Binnaz" filmini daha mufassal surette tahlil ve tenkid etmek isterdik. Yalnz binnetice pek sevdiimiz bu messesenin daha ziyade muvaffakiyetlerine temennikar kalma tercih ettik... Yalnz sanatn siyaset tanmadn mezkur idare bilmeli ve ona gre ilerinde daha dikkatli ve daha musifikane davranmaldr. " (Temaa dergisi, sayt:18, 1 Kanunsani / Ocak 1920) 9
Not: Ayn isimli film, 1959 ylnda Metin Erksan ve Mmtaz Yenerin senaryosundan, Mmtaz Yenerin rejisiyle filme tekrar ekilmitir. Filmde barolleri, Orhan Gnray ve Belgin Doruk paylamtr.
9 Yedinci Sanat Sinema Dergisi Binnaz filmi hakknda 1920 ylnda K.R. imzasyla yaynlanan bir eletiriyi, 1961 ylnda aynen yaynlad. (Okan Ormanl, Trk Sinemasnda Eletiri syf, 24
Mrebbiye
MREBBYE
Senaryo ve Ynetmen: Ahmet Fehim (Hseyin Rahmi Grpnar'n ayn adl romanndan) Grnt Ynetmeni: Fuat Uzknay Yapmc: Fuat Uzknay Yapmevi: Malul Gaziler Cemiyeti
Oyuncular: Ahmet Fehim, Rait Rza Samako, ahap Rza, smail Zahit, Bayzar Fasulyeciyan, Mme Kalitea, Behzat Budak KONU: Bir Fransz yosmas olan Anjel (Mme Kaletia), sevgilisi Maksim'le (Veruti) Paris'ten stanbul'a gelir. Otel odasnda Anjel'i baka bir erkekle su st yakalayan Maksim onu kovar. Anjel, bir Frenk ailesinin yakn ilgisi sonucunda mrebbiye olarak Behri Efendi'nin (Ahmet Fehim) yalsna alnr. Bu uh kadn ksa bir zaman iinde, Behri Efendi'den aba Tosun Aa'ya (Behzat Butak), kadar yaldaki btn erkekleri parmanda oynatmaya balar. Anjel'e lgnca ak olan emsi Bey (Rait Rza Samako), bir gece babas Behri Efendi'yi Anjel'in odasnda bulur. Hseyin Rahrni'nin eserinden uyarlanan film, Anjelik adl Fransz bir kadnn retmenin
erkekleri batan karmas ve daha sonra gelien olaylar anlatmaktadr: "Mrebbiye igal altndaki bir milletin kar bir protestosu olarak deerlendirilmektedir: Ahmet Fehim ynetiminde Mrebbiye sessiz direnmeye uygunluu bir yana yorum olarak bir eit vodvile dayanmaktadr. Her ne kadar kurtulamamtr. tamaktadr. Tmyle bir tiyatro konservesi olmak niyetinde deilse bile olanaktan yoksun bir sinemann rndr. Nijat zn, "Trk Sinema Tarihi" adl kitabnda d ekimler hakknda olumlu yarglar ne srerken dekorlarn yetersiz olduundan bahsetmektedir. zn film hakknda unlar yazmaktadr: .film gsterilmee baland. Birer dakika fasla ile bir prolog ve drt ksmdan ibaret olan mevzu bir buuk saat zarfnda hitam buldu. Film hakkndaki fikirlerimizi ksma ayrabiliriz. Birincisi senaryo hakknda, ikincisi suret-i temsil ve ncs manzaralarn aln ve dekorlar hakknda olacak. Evvela Milli hayatmzdan, milli ahlak ve adatmza ait bir safha gstermek maksadiyle intihap edilen mevzuu Hseyin Rahmi Bey gibi bizde, en ahsi ve yegane Humorist edibimizden almak byk bir isabet olmu. Bizde her snf halk tarafndan byk bir zevkle okunmu. Takdir edilmi yegne romancmz Hseyin Rahmi Bey'in bu eseri ekseriyete okunmam mehul bir roman olsayd senaryo hakknda biraz daha edit bir tenkid yapmak hakl olabilirdi. Filhakika o gn mdavele-i efkar ettiimiz baz muharrirlerce dermeyan edildii vehile drt ksmlk byk bir mevzu olarak imal edilen film Hseyin Rahmi Bey'in "Mrebbiye" roman ile mukayese edilirse bir hayli snk kaIr. O halde ki roman okumam olan, Dehri Efendi'yi, Amca Bey'i, Eda Kalfa'y tanmam olan bir temaager ekranda grd tipleri mphem, mtereddit, her halde natamam ve gayr-i mkemmel grr. Zaten bundan dolaydr ki herkese malum ve meduh olan bir roman tercih edilmi. itikadmzca Hseyin Rahmi Bey'in romanIar senaryo haline ifra olunduu takdirde esasndan, ruhundan, telafi edilemiyecek Kadar kaybetmi olur. nk, mumaileyh, kahramanlarn size hem sahife sahife tahil ve hem de bir vesile ile mkamele suretiyle kameraya e tanttrr. vak'alarn Fehim tiyatronun dar erevesinden uzaklap romann geni boyutlarna ulamak istemise de, tecrbesizliinden dolay belirli bir ilkellikten Sahne deiimlerinde i-d mekanlarn diziliinde bir zen grlyor grlmesine ancak 1919da evrilen bu film sinemann bir 10 yl ncesi emekleme havasn
bir fotoraf plak' kadar ince ve keskin bir surette kaydeder. Gzlerinizin nnde her
Mrebbiye
kahramann ahsiyetine gre kulland tarz- beyan ile yaatr. kulland tabirler ekspresyonlarhibir muharririmizin yetiemeyecei kadar hakikate sadk ve sanatkaranedir. Halbuki ekran stnde temaager iin vak'a, sade vak'a lazmdr. Mevzuun, psikolojisi, tiplerin hayat, ahengi hep tertib edilen vak'alarla tebarz etmelidir. Mesela en ziyade anladmz tip Suret-i temsile gelince: Objektif karsnda
oynamak bizde daha pek yeni bir eydir. Avrupa'da bile namlar dnyay saran deha- temaa adese karsnda bir dilsiz kadar aciz kalyorlar. Bu ubede muvaffak olmak iin fevkalade bir hususiyetle yaratlm olmakla beraber ciddi tecrbeler geirmi bulunmak icab eder zannndayz. Prolog manzaralarnda oynayan Rum kumpanyas artistlerinden bazs tavr-u hareket ile itibariyle fena deildi. Fakat Maksim roln yapan msn zat bize eski rhtmdaki Hseyin Rahmi Grpnar 1864-1944 Hnkr yaveri Mehmet Sait Paa'nn olu olan Hseyin Rahmi, yanda iken annesinin lm zerine, Girit'te bulunan babasnn pandomim tiyatrolarnda mazlum peder rolne kurulu manken zannn veriyordu. Verruti denilen bu kuklann yerine, hatta btn bu ksm oynayan aktrlerin yerine bizde mevcut olanlaryla iktifa edilseydi belki daha az souk bir prolog yaplabilirdi. Dier ehas-i esasiyeyi yapan mmesiller heyet-i umumiye itibariyIe kendilerinden mit edilenden daha iyi idiler. Bilhassa Fehim Efendi stadmzn ifade-i vehiyede bizce msellem olan kudreti burada da btn manasiyle temeyz ediyordu. Madam Kalitea cidden roln pek iyi anlamt. Senaryoda gsterilebilecek her eyi mkemmelen ifa etti. ehresi, gzleri, evza, desas kokot ruhlu mrebbiyeyi tamamen ifade ediyordu. Eda rolnde Madam Bayzar ve emi rolnde Rait Rza, aba rolnde Behzat Beyler de ayan takdir idiler. Dier rollerde ve hatta Fehim Efendi'den baka btn mmessillerde ifade-i vehiye eksiklii gze arpyordu. Her ne kadar bunda film almak usullerinin de dahli olsa bile yine bu mhim noksan yle manasiyle nazar- dikkate arpyordu. Mamafih pek yeni olarak objektif karsna geen mmessillerimizin az zaman zarfnda tecrbelerini ikmal ederek daha ziyade muvaffak olacaklarna itimadmz ber-kemaldir. Her halde imdilik pek yabancs olduumuz bu sanatta da sahib-i ihtisas arkadalarmz aklayacama eminim. Btn bu ufak tefek tafsilatan sarf zarar edildii takdirde, bata dediimiz gibi bu eser bilhassa sinema aln itibar ile bir hatve-i muvaffakiyettir. Amil-i gayyuru Fuat Bey'in ikinci ve nc filmlerde birincisinde gze batan kusurlardan azade, daha temiz ve muvaffak iler vcuda getireceinden emin olmalyz. Bu fedakarlklara kar halkmzda da bir para hissitakdir ve idrak uyanrsa bu midi uzun ve parlak bir istikbal iin de besliyebiliriz. (Nijat zn, 1.6.1919 Temaa d.) (Okan Ormanl, Trk Sinemasnda Eletiriler syf, 21) Trk Sinemasnda ilk sansr uygulamas olan film. Batlamaya zenen kimi ailelerin balarna gelebilecek olaylar mizahi bir uslup iinde anlatlyordu. gal altndaki bir sinemann istilaclara kar sessiz direnii olarak deerlendirilmiti. Filmin stanbulda ilk gsteriminden sonra Fransz Ordular Komutan General Franchet DEesper tarafndan Anadoluya gnderilmesi yasaklanmtr. (Artun Yeres, Sakncal 100 Film) Not: Romann 1970 ylnda lhan Engin tarafndan yaplan ve Gveysi adn alan ikinci uyarlamasnda, birinci evirimin yapld yllarn siyasal ortam gz ard edilir. Mrebbiyenin de Fransz olma zellii kalmamtr. Mrebbiye geldii ortamda bir takm komik karklklara neden olur. (Orhan nser)
yanna gnderildi. lkokula balad ancak babasnn evlenmesi zerine alt yanda tekrar stanbul'a
anneannesinin yanna gnderildi ve eitimine Yakubaa burada Mektebi, devam etti.
Mahmudiye
Rdiyesi ve idadide okuyan Hseyin Rahmi, tarihi Abdurrahman eref Bey'in himayesiyle Mektebi Mlkiye'ye girdi (1878). Okulun ikinci snfnda iken ciddi bir hastalk geiren Hseyin Rahmi buradaki renimini yarda brakt
(1880). Ksa bir sre, Adliye Nezareti Ceza Kalemi'nde memur, Ticaret Mahkemesi'nde Az Mlazm olarak alan Hseyin Rahmi hayatn kalemiyle kazanmaya alt. .
SAMSONBknz: ISTIRAP
Muhsin Erturulun, Nabi Zeki Elemen ile beraber kurduu irket adna ektii Samson filmi, 1922 ylnda Istrap adyla gsterime girdi.
Tombul
TOMBUL AIIN DRT SEVGLS

Oyuncular: . Fahri Gln ve Fethi Bey Kumpanyas oyuncular Ynetmen: smet Fahri Gln Foto Direktr: Fuat Uzknay Yapm: Osmanl Donanmas Cemiyeti Mall Gaziler Cemiyeti'nin kendisinin evirdii nc film, o zamanki tiyatro seyircilerinin pek tuttuu "Hisse-i ayia" adl bir oyunun uyarlamas idi. Fransz tiyatro yazar Daniel Riche'in "Le Pretexte" (Bahane) adl oyunundan bnrrefik Ahmet Nuri tarafndan Trk hayatna uyarlanan bu oyunda Bican Efendi adl bir evkaf memurunun servenleri anlatlyordu. Sahnede adi Karagzolu adl aktr, gayretke ve beceriksiz bir gldr tipi olan Bican Efendi'yi baaryla temsil etmiti. Bunun zerine, adi Karagzolunun yaratt tipi bir de sinemada tantmay denedi ve halkn gsterdii rabete gvenerek film gerekletirir. 'Bican Efendi Vekilhar, "Bican Efendi Mektep Hocas" ve "Bican Efendi'nin Ryas". Not: lk komedi denemesi. Ne var ki iki dernek arasnda (Donanma Cemiyeti ile Malul Gaziler Cemiyeti) kan anlamazlk nedeniyle yarm kald. (Nijat zn, Trk Sinema Tarihi, Artist yaynlar, 1962) Agah zg Trk Filmleri Szl 1. Cilt syf,24)
Bican Efendi Vekilhar
BCAN EFEND VEKLHAR

Ynetmen ve Senaryo: adi Fikret Karagzolu Grnt Ynetmeni: Fuat Uzknay Yapm Fuat Uzknay Malul Gaziler Cemiyeti Ksa ykl film Oyuncular: adi Fikret Karagzolu, smail Galip Arcan, Behzat Butak, Nurettin efkati, ehper Karagzolu, Vasfi Rza Zobu, Konu: Bir kkte vekilhar olarak grev yapan Bican efendinin trajik yks. Birbirini takip eden komik olaylar ve skelerden oluan Bican Efendi Vekilhar Trk sinemasnn ilk gldr rneklerindendir.
Dnemin n yapm gldr sanats olan tiyatrocu adi Fikret Karagzolu, Bican Efendi Vekilhar adl 22 dakikalk ksa filmiyle Trk sinemasnda ilk gldr tipini yaratr. Bican Efendi Mektep Hocas ve Bican Efendinin Ryas ise giderek bir diziyi oluturur. Bu, konulu ksa filmin ynetmen ve ba oyuncusu ise Karagzolu'dur.
Bican Efendi Mektep Hocas
Ynetmen ve Senaryo:
BCAN EFEND MEKTEP HOCASI

Oyuncular: Karagzolu, Arcan, adi smail Fikret Galip Butak, ehper
adi Fikret Karagzolu 10
Grnt Ynetmeni: Fuat Uzknay
Behzat efkati,
Nurettin
Karagzolu
Yapmc: Fuat Uzknay Yapmevi: Malul Gaziler Cemiyeti Ksa ykl film
Ksa
ykl
Bican
efendi
serisinden olan komedi filmi.
Bican Efendinin Ryas
BCAN EFEND'NN RYASI

Ynetmen ve Senaryo: adi Fikret Karagzolu
Oyuncular: adi Fikret Karagzolu, smail Galip Arcan, Behzat Butak, Nurettin efkati, ehper Karagzolu Bugn sadece ilkinin elde bulunduu bilinen bir tr "arlo"yu andran "Bican
Grnt Ynetmeni: Fuat Uzknay
Efendi" tipi halk tarafndan tutuldu. O srada btn dnyann gzleri nnde Anadolu'da bir ete sava olarak balayan ve kolayca bastrlaca sanlan milli mcadele hareketi, lm kalm urana dnen bir Kurtulu Sava niteliine brnd. Bu hareket sonunda. istilac kuvvetler gerisin geriye dnerken, "Mall Gaziler Cemiyeti" de son denemeleri yapyordu. Fehim Efendi ve Karagzolu'ndan sonra, bu kez, dernein rejisrlne Fazl Necip getirildi.
Yapmc: Fuat Uzknay Yapmevi: Malul Gaziler Cemiyeti (Ksa ykl film)
Bununla birlikte Fazl Necip evirmeyi tasarlad "Lale Devri" adl tarihsel konu ile Binbir Direk Vak'as (yahut Tayyarzade)" adl, stanbul batakhanelerine dair bir meddah hikayesini filme dntremedi. (Prof. Dr. Alim erif Onaran)
10 Dnemin n yapm gldr sanats olan tiyatrocu adi Fikret Karagzolu , (18901941) tiyatro sahnesindeki bu tiplemesiyle byk baar salyordu. Bunun zerine bu baary beyaz perdeye film olarak aktarmak zere kollar svad ve Bican Efendi Vekilhar adl 22 dakikalk ksa filmiyle Trk sinemasnda ilk gldr tipini yaratt. Bican Efendi Mektep Hocas ve Bican Efendinin Ryas ise giderek bir diziyi oluturur. Bunlardan sadece bir tanesi gnmze kalabilmitir. Bu yzden dierlerinin ekilip ekilmedii konusunda bir takm kukular vardr. Gnmze kadar kalabilmi olan Bican Efendi Vekilhar filmi iin Giovanni Scognamillo, "Trk Sinema Tarihi" adl eserinde; filmi Chaplin'in filmlerine olan benzerlii ve 1910'Iarn gldr anlayyla olan yaknl ile deerlendirirken, yenilik olarak kamerann nceki eserlere nazaran daha fazla hareketli olduuna deinmektedir. (Okan Ormanl, Trk Sinemasnda Eletiri syf, 25)
Boazii Esrar / Nur Baba
BOAZ ESRARI/NUR BABA 11

Senaryo ve Ynetmen: Muhsin Erturul Yakup Kadri Karaosmanolu'nun romanndan) Grnt Ynetmeni: Fuat Uzknay Kamera Asistan Cezmi Ar Ynetmen Yardmcs Kemal Kk Yapm Kemal Film Kemal ve akir Seden Kardeler 1916 ylndan beri Almanya'da oyuncu ve ynetmen olarak film almalarn srdren tiyatrocu Muhsin Erturul'un yurda dn ve ilk zel yapmevi olan Kemal Film irketinin kuruluuyla Trk sinemasnda yeni bir dnem balar. Kemal Film irketini ve Eyp'teki Feshane Fabrikas'nn bir blmnde (dikimevi atlyesi) Kemal Film Stdyosu'nu kuran Kemal ve akir Seden kardelerdir. Sinema ile ilgili ilk deneyimlerini yurt dnda gerekletiren Muhsin Erturul; Kemal ve akir Seden kardelerle yapt ibirlii sonucu bu zel yapmevi adna iki film eker; stanbul'da Bir Facia-i Ak (ili Gzeli Mediha Hanmn Facia-i Katli) ve Boazii Esrar (Nur Baba).
Oynayanlar: Muhsin Erturul (Figni), Emin Beli (Nur baba), Vasfi Rza Zobu, Kemal Kk (Lokman Hekim), Behzat Haki Butak (inari), Roza Felekyan (Nasip), smail Galip Arcan, Refik Kemal Arduman, Hakk Necip Arman, Anna Mariyevi, Komik Ali Rza, Papazyan, lk Gsterim: 13.12.1923 , Kemal Bey Sinemas, Sirkeci/stanbul Konu: Zevk ve ehvete dkn, tekkesine gelen zengin kadnlardan yararlanan, nce eyhin karsyla evlenen, baka kadnlarla iliki kuran, Nigar' ailesinden uzaklatran ama sonunda Sheyla ile evlenen bir adamn Nur Baba'nn (Emin Beli) yks. Aznif Mnakyan (Celile), Helene Artinova (Sheyla), Madam Sarmatova (Nigr), Vahram
Nur baba Romanndan zet alnt:

Nur Baba roman bir Bektai eyhiyle gen bir muhibbesi arasndaki akn hikayesidir. Roman bu akn sahnesini izen bir dekorla balamaktadr. Nur Baba dergah stanbulun yedi tepesinden birinde bulunmaktadr. Her zamanki ilahili, neyli, sazl ve ikili dem alemlerinden birine sahne olmaktadr. Bu alemler sabaha kadar srmekte ve sofralar ounlukla bir tekme ile devrilmektedir Romann birinci ksmnda merkez Nur Babadr. Nur Baba sz konusu dergahn eyhidir. Hrsl ve hoppa bir gen olan eyh eski bir akn deitirmek zeredir. Bu eski ak Ziba hanm adl Boaziinin eski iir ve zevkinden kopup gelen bir kadndr. Ziba hanm stanbulun eski ve naml ailelerinden birine mensuptur. Babas Abdlaziz devrinin zenginlerinden Safa Efendi isimli bir zattr. amlcadaki kknde tantana ile yaamaktadr. Tekkelerde hibir mridin yan ba, Ziba hanma Nur Babannki kadar haz verici gelmemitir. Nur Babaya hretini kazandran Ziba hanmdr. kisi arasnda zamannda ok ateli olan bu ak artk kllenmeye yz tutmutur. Nur Baba erenler meclisinde daima yanarken, ayn zamanda hkmetmektedir. Etraf genlerden, ihtiyarlardan, kadn ve erkeklerden oluan dindar ve gnl yaral bir ak alay ile evrilmitir. Nur Baba ocukken bu dergahn asl belli olmayan, clz bir sntsdr. Muhitler arasnda Nuri diye arlmaktadr. ocukluu hastalkl ve irkindir. Dergahn sahibi olan Arif Babann lmnden sonra Arif Babann kars Celile bac ile evlenir. Celile bac onu seven nemli kadndan biridir. Ciddi,dzenli ve ar baldr. Nur Baba zerindeki etkisi byktr.
11 Filmin d sahneleri ekilirken Eyp Camisi'nin avlusu Bektailer tarafndan basld. Saldr sra-
snda baz oyuncular tartakladlar. Filmin ekimi, ancak polis kuvvetlerinin korunmas altnda tamamland. Daha sonra ise yeni bir olaya meydan verilmemesi iin gal Kuvvetleri ynetimi, filmi yasaklad. stanbul'un kurtuluundan sonra gsterime girebildi. (Rakm alapala, Sdyoya Baskn, Yldz D. 1.8.1944)Agh zg
Nur Baba, Ziba Hanmn yeeni Nigar Hanmn da kendi aralarna katlmasn istemekte, fakat Ziba hanm buna iddetle kar kmaktadr. Nigar ile kar karya geldii zaman deiken devreyi atlatm, sabit ve olgun bir Bektai eyhidir, Nur Baba. Gr ve siyah sakal ona olgun bir erkek grnm kazandrmaktadr. Nigar elde edebilmek iin eitli ak oyunlarna ve hilelerine ba vurmutur. Maddi kadnlar istila etmekte, hkmeden marurlarn karsnda mark ocuk rol oynamaktadr. Nigar ise diller dkerek, eitli alamalar yaparak; mey ve arklarla, btn sesinin ve baknn kudretini kullanarak elde etmeye almaktadr. Dini ayinleri de insanlar elde etmede bir ara gibi kullanmaktadr. Nigar, bir sefirin, hayat herkes gibi anlamsz geen gzel karsdr. Niantada kocasnn akraba ve dostlaryla evrili dar ve skc bir ember iinde gibidir. Nur Babayla kar karya geldiinde yanaklarnda gamzeler, ocuk gzleriyle gnahn ve tehlikenin karsndadr. Renk renk ralar yanan bir evrenin havasn solumu ve ba dndrc bir koku ile sarho olmutur. Nigar, halas Ziba Hanmn da etkisiyle, fakat yannda yakn dostlarndan bir gen olan Macit ile beraber tarikata girer ve Bektai olur. Nur Baba Nigar Hanma byk bir ilgi gsterir. lk sefer baba tarafndan kendisine sunulan demi reddeden Nigar, ikinci defa sunulduunda evresindekilerin de uyarlaryla bunu kabul etmek zorunda kalr. Zamanla Nigar ile Nur Baba arasnda byk bir ak doar. Sk sk mektuplarlar. lk aklar gibi amlca tepelerinde, Boazii korularnda, Marmara sahillerinde btn yaz ark ile, yan yana oturarak ba baa dolarlar. Hibir eyden ekinmezler. Fakat kn ilk yamurlar dmeye balad zaman Nur Baba her sene olduu gibi dergahn kapayp skdardaki klna iner. Nigar Hanm da kocasnn Niantandaki konana tanr. Artk grmeleri, birok fedakarlklar gerektiren ve zahmetler douran bir olay haline gelmitir. Nur Baba sonunda Nigar ikna eder. Nigar Hanm evini, kocasn ve ocuklarn terk ederek Nur Babaya gider. Cann, maln ve rahatn feda eder. Maln dergaha balar. Fakat be alt Refik Kemal Arduman 1901-1981 Ynetmen 4, senaryo 2, oyuncu 45 film sene gibi ksa bir sre geirdii hayat, yirmi drt saat sren dem alemleri, arasz muhabbetler ve Nur Babann yorucu ak, kadncaz vaktinden evvel kertmi, adeta tannmaz bir hale sokmu, salar aarm ve sesi o kadar iki ve sigaraya, barp armak, uykusuzluklara dayanamayarak kslmtr. Yava yava babann yanndaki itibarn kaybetmeye balar. Hele Nur Babann dergahn gen ve gzel muhibbelerinden Sheyla ile evleneceini aklamas zerine zavall kadncaz bsbtn yklr. Nur Babaya balanmadan evvel en yakn dostu olan Macit ona ocuklarna ve eski yaantsna geri dnmesi iin bir frsat verirse de, o kendisine uzanan yardm elini kabul etmez ve tekrar Nur Baba dergahna geri dner. Kiiler ve Karakteristik zellikleri: Nur Baba, hrsl ve hoppa gen bir eyhtir. ehvetli azl ve szgn bakldr. Onu erenler meclisinde bazen Ziba hanm ile yapt kavgalarla buluyoruz. Erenler meclisine daima hkmetmekte ve sz daima gemektedir. Etraf gen, ihtiyar, kadn ve erkekten oluan insanlarla evrilmitir. ocukluu maddi bir ak etrafnda hayat ve meslek kuran btn adamlarndaki gibi hastalkl ve irkindir; bu ocukluk, ne hlya, ne de fantezi ile izilmitir. Sofralar altnda muhiblerin ellerini sran, imdikleyen, dehlizlerde bir teke vahetiyle kadnlara saldran tysz ve sska gen ok hakiki bir portreye benzetmektedir.Gr ve siyah bir sakalla evrelenen ehresi, szgn ve halden anlar gzleriyle bu vahi gen birdenbire olgun bir erkek durumunu alyor. Nigar ile karlatnda deiken devreyi atlatm, artk
sabit ve olgun bir Bektai eyhidir. Ak oyunlarndan ok eitli yollara ve hilelere bavurmaktadr. Nur Baba bir ihtiras ve ak putu, gzleri, sakal, hatta dudaklar ile, vcudunun ekliyle zevke dkn bir tiptir. Bu tipin etrafnda toplanan kadnlar en canl ve stanbul hayatna en dkn olanlardr. Gzlerinin srmesi, salarnn suni rengiyle prl prl yanan ihtiyar Ziba Hanm; tombul, telal, dedikoducu Nasip Hanm; Ah aslan kadn! diye halann boynuna sarlan Alhotoz Afife Hanm stanbulda geen hayatn motiflerindendir. st ba iki kokan bu kadn, bir dalkavuk tipindedir. Btn bu safahat meydannda temiz ve sakin kalan tek kadn ciddi ve ar baldr. Bu kadn, birinci derecedeki Nigar Hanmdr. Btn hayat manasz, herkes gibi geen Nigar Hanm bir sefirin gen, gzel karsdr. Bu hayatndan sklmakta, Bektailie bir yandan irenerek bakarken, te yandan istekle bakmaktadr. Bir ak putu gibi olan Nur Baba ile tantnda yanaklarnda cazip ukurluklarla, berrak ocuk gzleriyle glen Nigar hayatn manasn, kendi ruhunun derinliini buluyor. Romann sonunda en temiz muhitte, en parlak ve berrak bir ruhla yetien Nigar, adi, hafif, odalk ruhlu bir kadn durumuna dmtr. Btn bu kadn tipleri ve skdarl ihtiyar Nuriye Hanm da dahil olmak zere stanbul kadnlnn kudretli bir sanat tarafndan izilmi simalardr. Erkekler hep snk ve solgundur. Miralay Hamdi Bey, Udi Niyazi ve dierleri hi hatrda kalmayan tiplerdir. Macit ise edebiyatn biraz daha yeni olan tipidir. Macit Nigarn bir arkadadr.
Fuat Uzknay (1888 - stanbul, 29 Mart 1956 - stanbul) lk ve ortarenimini stanbul'da yapt. stanbul Sultanisi'ni bitirdikten sonra stanbul Dar - l Fnun'un fizik-kimya blmne girdi. Trkiye'de Sinemaya olan ilginin artmasyla birlikte Uzknay'n da dikkatini eken sinema sanat, onun dahiliye mdrl yapt okulda rencilere sinemay tantan ve reten dersler vermesine gereke oldu. ehzadeba'nda Milli Sinema ad verilen ve daha sonra "Ali Efendi Sinemas" adn alan ilk Trk sinemasnn 19 Mart 1914 tarihinde almasnda Uzknay'n byk emei gemitir. Trkiye'de sinemay halka ilk tantan Sigmund Weinberg'den sinema oynatcsnn kullanlmasn rendi. Askerliini yaparken 14 Kasm 1914 Cumartesi gn Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin ykln 150 metrelik filme ekerek, Trk sinemasnda ilk kez film eken kii oldu. Bir yl sonra (1915) Harbiye Nazr Enver Paa'nn emriyle Merkez Ordu Sinema Dairesi (MOSD) kurulunca, Trkiye'de sinemay tantma konusunda byk katklar olan Sigmund Weinberg de bu kurumun bana getirilir. Yardmcs da Fuat Uzknay'dr. 1916'da MOSD'un bana getirildi. Almanya'da filmcilik konusunda eitim grd. lk konulu film olan Himmet Aa'nn zdivac adl filmi byk zorluklarla bitirebildi. Ordudan 1954'te emekli olan Fuat Uzknay, 1956'da ld. Ankara'da bulunan Kara Kuvvetleri Foto Film Merkezi'nin bir stdyosuna hizmetlerinden dolay Uzknay'n ad verilmitir.
lk konulu film deneyimini, gerekten yaanm olan zgn bir senaryoya dayanarak
eken Erturul, Kemal Film'le olan beraberliinde bu kez bir edebiyat uyarlamasyla karmza kmaktadr. Yakup Kadri Karaosmanolu'nun oka tartlan bir roman olan "Nur Baba", film olarak da romanla ayn kaderi paylayor ve yine evresinde frtnalar koparlyor. Hatta film, olayl geen ekimlerin ardndan, ancak bir zaman sonra gsterime girme imkan bulabiliyor. Filmin ekimleri iin, o zamanlar igal altnda bulunan stanbul'da ki tek sz sahibi olan igal kuvvetleri komutanlndan izin alnr. gal kuvvetleri, o yllarda sosyal hayatn hemen her alannda olduu gibi filmciliimiz zerinde de sz sahibi idi. Bektailerin ayaklanmasndan ekinilerek polise oynatlmayan, ancak stanbul'un
kurtuluundan sonra gsterime girebilen ve ilk gsterimi Kemal Bey Sinemas'nda 13 Aralk 1923 tarihinde yaplan' bu filmin bir ksm, Eyp Sultan Camis'nin avlusunda ekilir. Fakat ekimler olurken Bektailer ve halk seti basar. "Kahrolsun zndklar!" nidalar arasnda oyuncular drt bir yana kar. Fuat Uzknay da gbela kameray karmay baarr. Muhsin Erturul'dan evvel Nur Baba rolnde filmin barol oyuncusu olarak yer alan Vahram Papazyan ise, baskndan ancak araf giyip de kadn kilna girerek kaabiimitir. Bu baskndan sonra Papazyan, Nur Baba roln oynad taktirde halk tarafndan ldrlmek korkusuyla ekipten tamamiyle ayrlr. Bu kez ekimler mecburen i mekanlara tanarak stdyoda dekorlarla yaplr, 'Vahram Papazyann yerine de Muhsin Erturul geer. (Glah Nezaket Maral, Osman Fahir Sedenle Trk Sinemasnda Det syf,49 ) Istrap/Samson
FUAT UZKINAY
Senaryo ve Ynetmen
Muhsin Erturul Maurice Levelin L.Angoisse isimli romanndan
ISTIRAP/SAMSON
Oyuncular: Margit Barnay, Erturul Muhsin, Lise Wilke, Robert Schols Muhsin Erturulun arkada Nabi Ziya Ekemenle Berlinde ortaklaa kurduu irketi adna 1919DA SAMSON adyla ektii film, stanbulda Istrap adyla gsterime girdi. Erturul, Almanya ve Rusyada birok filmde oyunculuk ve ynetmenlik yapt. Ama Samson bir Trk yapmcs olarak kendi filmidir. (Agah zg, Trk Filmleri Szl, 1. Cilt (1914-1973) S:24)
Grnt Ynetmeni
Gustave Preisae
Yapm
1. stanbul Film/ Nabi Zeki Ekemen, Muhsin Erturul
etin Karamanbeye gre asl ad Muhsin Sabri olan Muhsin Erturul, Abdlhamitin torunu ehzade Erturulla birlikte Osmanl Filmi kurmular. Ancak yaplan aratrmalarda ve kaytlarda ne byle bir film irketine, ne de bu kurum adna ekilmi bir filme rastlanmad. (Agah zg a.g.e)
stanbulda Bir Facia- Ak
STANBULDA BR FACA-I AK
ili gzeli Mediha Hanmn facia-i katli
Senaryo ve Ynetmen: Muhsin Erturul Foto Direktr: Ahmet Cezmi Ar Ynetmen Yardmcs: Kemal Kk Yapm: Kemal Film Kemal ve akir Seden Kardeler Oynayanlar: Anna Mariyevi (Mediha), Lion Console (ffet), Dr. Emin Beli Belli (Medihann a Sadi), Liana Console, Roza Felekyan (Byk Hanm), Roza (Glter), Aznif Mnakyan (Ziynet), Mme Blanche (Misafir), Vahram Papazyan (Kemal), Siranu Aleksanyan (Kemalin annesi), Behzat Haki (ingene Hakk), Vasfi Rza Zobu (Aba), Refik Kemal Arduman, Onnik Binemeciyan (Ali), Dr. Neet Avedyan, Nianyan, Madam Panayota, Liane Console (ffet), Madam Blan, Sranu Aleksanyan, Dr. Neet, (Remzi Paa), babas), Nianyan (Mstantk), Panoyata lk Gsterim: 20 Kasm 1922, Kemal bey ve Ali Efendi Sinemalar Sirkeci/stanbul KONU: Kemal, Sultanahmet'de rastlad eski bir arkada olan Ali'ye bir kadn uruna dt felaketi anlatrken, kadn bir arabayla yanlarndan geer. Kemal kadn hala sevmektedir. Mediha'nn ise yeni ak artk Sadi'dir. Bu kadn uruna tarada brakt annesi, ei ve ocuklarn unutmu gibidir. Annesi stanbul'a gelir olunu raz eder, tler verir, Ancak Sadi bu akndan bir trl vazgeemez. Annesinin zgn kt bu evin kapsna yoksul bir adam yaklar, bu Kemal'dir. Aba Kemal'i grr ve acr, onu mutfaa alr, yedirir, iirir. Mediha da onu grr ve perian ettii bu adama kahkahalarla gler. Ancak merhametli olan evin beyi, Kemal'i uak olarak konaa alr. Avedyan (Sadinin
stanbulda Bir Facia- Ak 1922 istanbul
Ancak Kemal, Mediha ile birlikte yaad Ziynet'in Sadi'ye bir komplo hazrladn grnce, dayanamayp, Sadi'ye haber vermek isterse de her ihtimali dnen kadnlar, bir yolunu bulup Kemal'i kovarlar. Bir gece Sadi ve kadnlar, boazda yemekten dnerlerken, tecavze urarlar, kadnlar ldrlr, Sadi ise yaralanr. Sadi olaylar hatrlamaz, hafzasn yitirmitir. Bu nedenle de mahkemede kadnlar kendisinin ldrdn syler. Durumu renen Kemal byk aclar iindedir, nk kadnlar o ldrmtr. Sadi'ye durumu anlatrsa da kimse
buna inanmaz ve sonunda Kemal intihar eder. Bu sralarda tm dnyann gz nnde Anadoluda devam etmekte olan Kurtulu Sava btn iddetiyle devam etmekteydi. Bu hareket sonucu istilac kuvvetler gerisin geriye dnerken, Malul Gaziler Cemiyeti de son denemeleri yapyordu. Fehim Efendi ve Karagzolundan sonra, bu kez, dernein rejisrlne Fazl Necip getirildi. Bununla birlikte Fazl Necip evirmeyi tasarlad Lale Devri adl tarihsel konu ile Binbir Direk Vakas yahut Tayyarzade adl, stanbul batakhanelerine dair bir meddah hikayesini filme ekemedi. Bu baarsz giriim zerine, dernek daha ncede yapt gibi, yine elindeki sinema cihazlarn kiralamak yoluna bavurdu. Seden Kardelerin 1919 ylnda kurduu film irketi Kemal Film ile bir anlama yapt. Ancak Anadoludaki harekatn kesin sonucu alnmak zereydi. Trkiye Byk Millet Meclisi Ordularnda da bir Ordu Film Alma Dairesi kurulduundan, Malul Gaziler Cemiyetine verilmi olan sinema cihazlar geri alnd. Ve Ordu Film Alma Dairesi, kaan dmann dn yolu zerindeki ky ve kasabalarda iledii vaheti tespit etti. Sonradan, ekilen bu filmler kurgulanarak stiklal/Zafer Yollarnda (zmir Zaferi) adl belgesel film meydana getirildi. (ONARAN Prof. Dr. Alim erif "Muhsin Erturul'un Sinemas))
stanbulda Bir Facia- Ak
Not: lk zel sinema kuruluu Kemal Film irketi ile Muhsin Erturul'un Trkiye'de ynettii "ilk film olup bugn kayplar listesindedir. stanbulda Bir Facia- Ak", o gnlerde geen hakiki bir ak faciasndan mlhemdi. ok ilk gsterimi 20 Kasm 1922
tutulmutu. Ali Efendi ve Kemal Bey sinemalarnda gsterilen filmin
tarihinde yaplmtr. Film henz gsterime girmeden evvel basnda da byk ilgi grmt. Yeni nci gazetesinde yaynlanan habere gre filmin bir kopyas Fransa'ya ve Amerika'ya gnderilmiti. Kemal Film platosunun, Avrupa film platolarndan bir fark olmadn bildiren haberde film setinden de fotoraflar kullanlmt. vg dolu szlerle geni olarak yer verilen haberin tam metni yledir: Bu nshamzn sinema musahabesini bizdeki sinema imalathanelerine hasredeceiz. Karilerim bu yeni tabir karsnda belki mtehahyyir kalacaklardr. Bizde sinema imalathanesi var m diyeceklerdir. Evet var. Hem Avrupa sinema atelyeleri zenginliinde atelyelerimiz de mevcuttur. Bizde sinemaclk pek yeni olmakla beraber pek byk admlarla ilerliyor. Harbi umumide gazetemizin sahibi imtiyaz tarafndan Mdafaa-i Milliye Cemiyeii Sinema ubesi'nde atlan ilk admlar harbin gaileleri, mtehassslarn mefkudiyeti yznden akim kalm ve o gnden beri sinemaclkta hibir terakki gsterememitik. Vakta ki Erturul Muhsin Bey Almanya'da sinemacl kendine ihtisas edip geldi. Gayyur iki Trk, Kemal ve akir biraderler bu kymetli artistten istifade etmenin yolunu buldular ve vazettikleri sermayelerle Eyp Sultan'da mkemmel bir sinema atelyesi vcuda getirdiler. Biz bu atelyeyi ziyaret ettik. Grdmz tekilat, intizam diyebiliriz ki Avrupa'nn birok sinema stdyosunun fevkindedir. Erturul Muhsin'n bu ilerde vukufu, Kemal Bey'in hsnniyetine inzimam Kemal Kk (1901-1936) Oyuncu 6 film etmi yle asri bir ekilde tesisat yaplm ki, Trklk bu vcuda gelen tekilattan bihakkn iftihar edebilir. Erturul Muhsin Bey Almanya'da vaktini bo geirmediini, sinemaya taalluk eden her eyi tetkik ve tetebb ettiini ispat etti. Biz bu musahabemizde "Kemal Film" atelyelerinden kacak "stanbul'da Br Facia- Ak" unvanl filmden bahsediyoruz ve atelyeleri ziyaret esnasnda aldmz fotoraflar nereyliyoruz. "stanbulda Bir Facia- Ak" filmi batan aaya Erturul Muhsin Bey tarafndan vaz' sahne" edilmi bir filmdir. Elyevm Fransa'ya ve Amerika'ya birer kopyalar giden bu film yaknda stanbul'da gsterilecektir. Filmin mevzuunu burada tehir ederek makalemize reklam mahiyeti vermek istemiyoruz. Yalnz filmin stanbul'da olmu bir vaka olduunu kaydedelim. Bu film gerek vaz' sahne, gerek dekor, gerekse priz itibariyle imdiye kadar stanbul'da imal edilen filmleri glgede brakacak kadar gzel ve kusursuzdur. Hatta diyebiliriz ki Erturul Muhsin'in sinemacla olan vukufu sayesinde bu film san'at noktai nazarndan Avrupa'nn bir ok eserine faiktir. Trkiye'nin gen sinema mteebbisi ite byle parlak bir semere vermi bulunuyor. Filmin temsilinde, btn karilerimizin sylediklerimizi tasdik edeceklerine hi phe etmiyoruz. Filmin balca paralarnn fotoraflarn bu nshamzda dercederken bu gzel filmi vcuda getiren artistleri tebrik etmeyi mnasip grdk. Sinemaclk bizde pek yeni bir sanat olmakla beraber, ilk tecrbelerimizin bu kadar muvaffakiyetle neticelenmi olmas atide Trk filmlerinin pek byk admlarla ileri gideceini bize kafi derece ispat ediyor. Bu Filmin Trk sinema tarihindeki en nemli zellii ise, konusunun gerek bir olaydan alnmasyla, Trk sinemasnda ilk defa "gerekilik abalarnn balatlm olmasdr, stelik ilk kez "polisiye" bir konuya el atarak. Ancak ne yazk ki bu gerekilik abalar, bir tiyatro adam olan Muhsin Erturul ile glgelenecek, dier filmler de tiyatrocularn esaretinden kurtulamayacaktr. (Glah Nezaket Maral, Osman Fahir Sedenle Trk Sinemasnda Det syf: 47 )
Ateten Gmlek
ATETEN GMLEK
Senaryove Ynetmen: Muhsin Erturul (Halide Edip Advarn romanndan) Operatr: Cezmi Ar Ynetmen Yardmcs: Kemal Kk Yapm: Kemal Film Kemal ve akir Seden Kardeler
12
Muhsin Erturul, tek adam olarak Trk sinemasnda kurduu egemenliinin balang yllarndadr. Ve birbiri ardna film eker. lki Halide Edip Advar'dan uyarlad Ateten Gmlek'tir. Kurtulu Sava'n konu alan bir ilk filmdir. Trk sinemas adna bir dier zellii de Ateten Gmlek'te ilk kez Trk kadnlarnn oynamasdr. Ve bylece Cumhuriyet'in ilannn (1923) Mslman Trk kadnlarna alma zgrl tanmas sonucu, Bedia Muvahhit ve Neyyire Neyir'le yeni bir dnem alr.
Oyuncular: Muhsin Erturul (hsan), Neyyire Neyir (Kezban), Bedia Statzer Muvahhit (Aye), Behzat Haki Butak (avu), Emin Beli Belli (Peyami), Vasvi Rza Zobu, Refik Kemal Arduman, Hakk Necip Arman, Panayot, Helena Artinova, Komik Ali Rza, lk Gsterim: 23 Nisan 1923, Palas Sinemas, Beyolu, stanbul KONU: Film Kurtulu Sava'nda bandan yaralanm bir yedek subay olan Peyami'nin Ankara'da yazd hatralarndan olumutur: izmir'de kocas ve ocuu Yunanllar tarafndan ldrldkten sonra kendilerine snan Aye ve arkada hsan ile yurt savunmas konusunda grmeler yapar; Fatih ve Sultanahmet mitinglerine katlr; sonrada bir yedek subay olarak Anadolu'ya geer. lkin gittikleri Adapazar civarnda dmanla arpan mfrezelerden birinin banda bulunan Ah m e t Rfk. Ay e ' d e n ald l ha m ve vatan sev gisiyle arprken vurularak lr. Aye. gerek hsan, gerekse Peyami iin. vatan sevgisiyle kadn sevgisinin birbirine kart bir ilham kayna, bir -ateten gmlek olmutur. Milli Mcadele iinde olaylar ylece geliir: hsan bir kyde tand bir kyl kz olan Kezban' korur, bu koruma Kezban'n gnlnde ona kar onulmaz bir ak uyandrr. Ama hsan sava iindedir ve Aye'yi sevmektedir. Bundan dolay Kezban'n sevgisini kabul edemez ve ocukluktan yeni kurtulmu olan bu gen kzn erkez asll bir avula evlenmesini arttr. hsan Eskiehir'de grev yaparken burada hemire olarak bir hastanede alan Aye'ye yaknlk duyduunu belli eder. Aye de vatan kurtulup izmir'e tayin olduktan sonra onun evlenme teklifini kabul eder. Ancak hsann Ankara'da bulunduu srada baz kzlarla yaknlk kurmas ve bunlardan biriyle ektirdii fotorafn sonradan Aye'nin eline gemesi, aralarndaki ilikiyi bir ara zedelerse da. zamanla durumlar yeniden dzelir. Peyami da gizli bir akla Aye'yi sevmekti ve ateten gmlein yakn barnda duymakladr.
12 "Tarihi kostmlerle evrilen bu film, messeseye (Kemal Film) gayet pahalya maloldu. stelik
oynayanlarn ou tiyatro aktr olduu iin sahneler bir trl tabiliini bulamamt. Eser olduu gibi filme ekilmi tiyatro durumunda kalyordu. Daha ok sava ve macera filmlerinin geer aka olduu yllarda sessiz sinema devrindeki bu arkl oyun baarsz bir deneme oldu. Hi i yapmad. (Zahir Gvemli, Sinema Tarihi 1960 Varlk st.)
Ateten Gmlek
Ama bu duygusunu Aye'ye hibir zaman aamaz. hsan bir ara ky halk tarafndan yakalanr ve tutuklanr. Ayn kyde bulunan ve milli kuvvetlere hamilik etmi kocasndan bezmi olan Kezban' n yardmyla bu kt durumdan kurtulur, fakat Kezban da sevdii adam urunda cann verir. Sonunda zmir taarruzu balar hsan, Peyami ve Aye ayn cephede vazife grmekledirler Savan kanl bir safhasnda, bir bombardman srasnda hsan'la Aye vurulur l gvdeleri yan yana yatrlr. Bu film Muhsin Erturul'un sanat hayatnda doruklardan biridir. Kendisi, bu film iin nceki filmlerinden deiik olarak, zellikle kadn oyuncularn Trk olmasn istemitir. Milli Mcadeleye ait bir konuyu kesinlikle aznlk veya Rus gmenleriyle evirmekten kanmtr. Bylece Kemal Film'in gazetelerle yapt iln sonucu bulunan iki Trk kz. Bedia Muvahhit ve Neyyire Neyyir (Mnire Eyp), filmin iki nemli roln stlenmilerdir. Filmin baarl olmas iin btn kadronun elinden geldiince alt her bakmdan belli oluyordu. Romancnn kendisinin Kurtulu Sava'na katlp ekonunun getii yerleri ve burada sava iinde geen kadar. bunlar olaylar Muhsin da eserine iyice tespit etmesi Erturul'un
sindirebilmi olmas kayda deer bir baar salamtr. Film eitli yledir: Grd iyi karlamann ou. milli duygularn en son snrna vard bir zamana rastlamasndan ileri gelmekle birlikte, ayn heyecan filmde alan rejisr, oyuncu ve teknisyenleri de sarmt; bu da btn ilkelliine ramen Ateten Gmlek'e bir canllk, bir scaklk katyordu'" Filmde Aye roln yapan gen Trk hanmnn muvaffakiyetine hayran olmamak kabil deil... hsan. Peyami rollerini yapan sanatkarlar ok muvaffak olmutur Fakat filmin aheser ksm Kezban rolndedlr. Kezban Ateten Gmlek romannda Anadolu kadnnn cefa, mihnet ve asalet timsaliydi; filmde se muhabbet, feragat ve saffet timsalidir... Kezban'n hsan'a muhabbet ve alkasnda naip ve ruhtan baka bir eyin dahli yoktur. Bunu hsan, hainlerin eline dt vakit Kezban'n muzdarip yznde pek gzel okuduk. Filmin ikinci fasl birincisi kadar gzel deildir; evet bir kere o faslda da ok defa perdeyi bo ve yeknesak buluyor; sonra mtemadiyen askeri sahneler, harp meydanlar ile megul ediliyor; bu bir kabahat deildir: fakat bir fazlalk gibi grnyor, Ateten Gmlek, mnhasran Trk sanatkrlar tarafndan temsil edilmitir. Sanatkarlar vazifelerini byk bir muvaffakiyetle ifa etmilerdir... hakkndaki izlenimler
Ateten Gmlek
kinci devrede ordunun zmir'e doru harekat gsterilmektedir. Bu harekta hkmetin msaadesiyle ordu da itirak etmitir. Bir frka btn tehizatyla. tayyareleriyle gsterilmektedir"". Ateten Gmlek, bir mersiye ile balayp ba dndren bir destann kasidesiyle biten bir divan ve perdede son kalan manzara, eteklerinde savrulan lgn rzgrlara meydan okuyan bir Trk bayradr. Zaten bu esere bundan gzel ve bundan byk bir imza bulunamazd... Yzde doksan bei okumak bilmeyen bir memlekette kitaptan medet ummak krlerin ressam olmasn beklemektir . (ONARAN Prof. Dr. Alim erif "Muhsin Erturul'un Sinemas) lk Kurtulu Sava filmi denemesi. Cumhuriyetin ilanndan sonra Mslman Trk kadnlarnn sanatsal zgrlne kavuup kamera karsna oyuncu olarak getikleri ilk film Ateten Gmlek. Film gsterildii her yerde byk bir cokuyla karlanr ve gie rekorlar krar. Ancak Yapmcsnn filmi gereksiz yere uzatp, seyircinin karsna ayr ayr haftalarda iki blm halinde karlmasna, Muhsin Erturul kar kar ve olay bir smr olarak eletirir. Dnemin ilkel koullar iinde ekilmesine karlk, en iyi filmden biri saylr. (Agah zg 100 Filmde Trk Sinemas) Muhsin Erturul, tek adam olarak Trk sinemasnda kurduu egemenliin balang yllarndadr. 1923 ylndan balayp 1939 ylna kadar devam edecek olan bu 17 yllk zaman Muhsin Erturulun ve Dar-l Bedayi tiyatro oyuncularnn tekeli altndadr. Ve birbiri ardna film eker. lki Halide Edip Advar'dan uyarlad Ateten Gmlektir. Kurtulu Sava'n konu alan bir ilk filmdir. Trk sinemas adna bir dier zellii de Ateten Gmlek'te ilk kez Trk kadnlarnn oynamasdr. Bu yla kadar Mslman kadnlarn perdede ve sahnede oynamas yasaklanm, bu yasa dikkate almayanlar polis tarafndan tutuklanmtr. 1918 ylnda Dar-l Bedayi kadrosuna bir ok Mslman Trk kadn alnmsa da bu bask nedeniyle bunlarn hi biri oyun oynayamamtr. Ancak bunlardan Afife Hanm, Jale adyla sahneye kt an polis tarafndan tutuklanmtr. Cumhuriyet'in ilannn Mslman Trk kadnlarna alma zgrl tanmas sonucu, Muhsin Erturul Trk kadnn sinemada oynatmak istemi ve yapt aratrma sonunda filmdeki Aye rol iin tiyatronun kadrosunda bulunan Muvahhit Beyin kars Bediay semi ancak Kezban rol iin gazetelere ilan vermitir. Bu ilana bir kii cevap vermi ve gelmitir. Bu isim de sonradan Muhsin Erturul ile evlenecek olan Mnire Neyyir veya sahne adyla Neyyire Nehir hanm. Ve bylece Bedia Muvahhit ve Neyyire Neyir'le yeni bir dnem alr. Artk Trk Sinemasnda 1930 ylna kadar sessiz sinema dnemi de balamtr. Zor ve ar bir savatan yeni klm, Trk milletinin azim ve gayretiyle harp kazanlm, yeni bir ynetim sistemi getirilerek cumhuriyet ilan edilmiti. Ancak halkn milli hislerini diri tutmaya her zamankinden daha ok ihtiya duyulmaktayd. Bunun fehmine varan Mustafa Kemal, Halide Edip'i artr.
Ateten Gmlek
Halkn hislerini diri tutabilmek iin vasta olarak sinemay grdn, bunun iin de Ateten Gmlek" isimli eserinin filme alnp alnamayacan sorar. Halide Edip, bu teklifi elbette olumlu karlar. Bunun zerine Mustafa Kemal, stanbul'a gitmesini ve film Yapmclar ile grmesini ister. Halide Edip, stanbul'a gelerek Muhsin Erturul ile grr. Ancak bir art vardr. Bu art, ayn zamanda Mustafa Kemal'in de arzusudur: Filmdeki kadn rollerinin bizzat Trk kadnlarnca oynanmas. Bunun iin hemen gazetelere ilan yerilerek, temsil verebilecek yetenekte olan, kendine gvenen Trk kadnlar aranr. Bir retmen olan Neyyire Neyir de bu ilan grm ve bunun zerine oyuncu olarak bavurmutur. Bylece Neyyire Neyir, beyaz perdede grlen ilk Trk kadn unvann alr: Bu unvan altnda ad geen bir dier kii de Bedia (tatzer) Muvahhit'tir. Film, Kurtulu Sava'nda Yunanllarn igali srasnda kocas ve ocuu ldrlen Aye ile hsan'n, sonlar lmle biten hazin hikayelerini anlatmaktayd. Kurtulu Sava'yla ilgili ilk konulu film olma zelliini tayan ve ilk gsterimi Beyolu Palas Sinemas'nda 23 Nisan 1923 tarihinde yaplan Ateten Gmlek"i henz igal altndaki stanbul'da gsterime girmi oldu. O vakte kadar, evrilmi en iyi ykl film olan bu alma, kukusuz sinemann bir ulusun yaamndaki en byk, en nemli olaylar yanstmadaki esiz gcn rneklemekteydi. Dolaysyla Cumhuriyet'in kurulu ylnda Trk sinemas iin bundan daha iyi bir balang dnlemezdi. Muhsin Erturul, Ateten Gmlek" filmini evirdii zaman byk ilgi ile karland. Cumhuriyetin ilan edildii, ulusal duygularn doruk noktasna ulat o gnlerde halk, kazand bamszlk savann perdedeki yansmasn byk bir coku ile karlamt. Sinemasnda Det syf: 50) (Glah Nezaket Maral, Trk
Kz Kulesinde Facia
Senaryo ve Ynetmen:
KIZ KULESNDE FACA

Oyuncular: Muhsin Erturul (Baba ve dier oul), Mnire Eyp (Neyyire Neyir Erturul (Gelin), Emin Beli Belli (Rza), Hakk Necip Arman, Aznif Minakyan
Cezmi Ar
Muhsin Erturul13 Operatr:
(Gelinin annesi), Komik Ali Rza, lk Gsterim: Mart 1924 , Anfi Sinemas/stanbul Muhsin Erturul, Pariste Grand-Guignol Korku Tiyatrosunun repertuarnda izledii ve bir perdelik bir oyun halinde Trkeye evirdii; sonra da Vazife Urunda adyla kendi tiyatrosunda oynad Fener Bekileri adl bir oyunu, gerekli sahneleri de ekleyerek Kz Kulesinde Facia adyla filme ekti
Ynetmen Yardmcs : Kemal Kk, Kurgu: Muhsin Erturul Yapmc: Kemal Film, Kemal ve akir Seden Kardeler
13 Pierre Antier ile P.Cloquemin'nin " Gardiens de Phare - Fener Bekileri" adl oyunun-
Kz Kulesinde Facia
Konu: Olay, bir fener bekisi ile olu arasnda geer Deniz fenerindeki ortaklaa grevlerine gitmeden on be gn kadar nce oul karada kuduz bir kpek tarafndan srlmtr. Fenerde grevi aldklar akamdan balayarak oulda birtakm anormallikler ortaya kar, Iktan, sudan korkmakta; karamsar bir ruhla konumalar yapmaktadr. Baba olundaki bu deiikliin sebebini anlayamaz. Yeni evlendii karsna duyduu zlemi hatrlatarak ona taklr. Fakat olan ertesi gn. Kendisini ok daha rahatsz hisseder ve babasna kudurma ihtimalinden sz eder. Babas bundan kayglanr; ama kydan ok uzaklarda ve feneri terk edememe durumunda bulunmaktadrlar. nc akam delikanlda kuduz belirtileri tam olarak ortaya kar. Iktan korktuu in feneri yakmad gibi babasnn yakmasna da engel olur. Bir ara babasna saldrmaya yeltenirse de onun kendisini iddetle itip kovmas zerine, fenerin hemen altndaki sahanla kar ve orada yabani bir hayvan gibi dnp dnp dolamaya balar. O srada karanlkta bir gemi gelmekte; ac ddkler almaktadr. Bu gemide ihtiyarn teki olu da grevli olarak bulunmaktadr. br yandan kydaki kulbede gelin kzla yal anas feneri yanmam bulunmasndan endie duymaktadrlar. Baba, feneri yakmak iin elinde petrol kabyla sahanla karken; kuduran olu kendisini karlar. Aralarnda korkun bir boumadan sonra, ihtiyar olunu sahanln korkuluundan aa, fenerin dibindeki kayalklara frlatr; sonra da aa inerek ocuunun ls zerine kapanr; alamaya balar. Bu srada vapurun ac ddn duyarak kendine gelen ihtiyar, grevini hatrlar, yukar karak feneri yakar. Kydakiler. fenerde k grerek. yeniden her eyin yolunda gittiini sanrlar. sevinirler. Halbuki baba ocuunu kendi elleriyle ldrmek zorunda kald iin kahrolmak tadr. (ONARAN Prof. Dr. Alim erif "Muhsin Erturul'un Sinemas)
NOT: lk gsterimi 1924 ylnn Mart aynda, Beyolu Anfi Sinemas'nda yaplan filmin dier baz oyuncular hakknda Mustafa Gkmen, bize u bilgileri veriyor: "Komedyen Ali Rza, 'Sepeti' diye anlyordu. Aznif ise, nl tiyatro oyuncusu ve ynetmeni Mardiros Mnakyan'n (1837-1920) kzdr.
Leblebici Horhor
LEBLEBC HORHOR
Senaryo ve Ynetmen: Muhsin Erturul Eser: Takvor Nalyan, Dikran uhacyan Operatr: Cezmi Ar Ynetmen Yardmcs : Kemal Kk, Yapmc: Kemal Film, Kemal ve akir Seden Kardeler
Oyuncular: Elena Artinova (Fadime), Behzat Haki Butak (Leblebici Horhor aa), Maurice Mea Toloyan (Hurit), Gavro Tolayan (Sansar Hasan), Jenya Gordenskaya, Vasfi Rza Zobu, M. Kemal Kk, Refik Kemal Arduman, Komik Ali Rza, Meddah Sururi Konu: Mirasyedi Hurit bey drt dalkavuu (Sansar, Cingz. Canyakan ve Hayralykan) ile ile'de gezerken bir leblebicinin kz olan Fadime'yi grr; ona tutulur. Kz da ona vurulmutur. Ne yapp yapp kandrp stanbul'a getirdikleri Fadime gzel bir bahar gnnde Kathane'de kendisini bekleyen Hurit Bey'le buluur Gl henk elenirlerken kzn babas Leblebici Horhor Aa kagelir. Horhor kzn aramaktadr. Babasnn geldiini grnce hemen kz saklarlar Sonra da leblebiciyi alp Hurit Beyin konana getirirler. Horhor, orada kzna kavuur ama Fadime Huriti sevdiini sylemekte; evresin dekiler de iki gencin evlenmelerine izin vermesi iin leblebiciyi sktrmaktadrlar. Kznn kyde Muhsin Pehlivan adl bir yavuklusu olduunu syleyen leblebici kz vermek istemez. O gece konakta arlanr. te yanda beyin dalkavuklar leblebiciye bir oyun hazrlarlar: Sansar Hasan klk deitirerek sanki beyin amcas olacak ve leblebici ile dostluk kuracak; sonra da hakknda Fadime'yi karacak bir yabanc olduu dedikodusu karlacaktr. Hurit Bey getirip Fadime'yi babasna teslim eder; fakat kz, iki gz iki eme alayarak -Beni bu beye vermezsen, canma kyarm- der babasna. i bandan sonuna kadar Bostancba'ya anlatrlar. Bunun zerine onun aracl ve evrede bulunanlarn bir kez daha zorlamas sonucu Leblebici Horhor Aa kzn Hurit Bey'e vermeye raz olur. "Leblebici Horhor bir Trk operetinden sinemaya uyarlama olarak karmza kmaktadr. Sigmund Weinberg, 14 1916 ylnda Enver Paa'y ikna etmi, Milli Operet Kumpanyas ile Ordu Sinema Dairesinin mevzulu film ekebileceini sylemi ve Fuat Uzknay'n kameramanlnda, Weinberg'in balanmt. Ancak barolde oynayan ve Leblebici Horhor'u canlandran Civanyan kalp krizi geirerek hayatn yitirmesi sonucu bu film yarda kald. Ayn yapmclnda Muhsin Erturul ele almt. Operetin yazarlarndan Takvor Nalyan (1843-1877) operet yazar, Dikran uhacyan (18401898) bestekar idi. Filmin d sahneleri Kathane' de ekildi. Muhsin Erturul'un evirdii ilk 6 filmin en baarsz idi. Hi tutulmad. Oysa "Leblebici Horhor", Kemal Film'e en pahalya mal olan kordeladr. Fakat devrin heyecanna tercman olamadndan baar kazanamad. Filmin ilk gsterimi ise Beyolu Elhamra Sinemas'nda 7 Aralk 1923 tarihinde yaplmtr. (Glah Nezaket Maral, Osman Fahir Sedenle Trk Sinemasnda Det, syf: 51)-52 konuyu yllar sonra Kemal Film'in ynetiminde ayn yl "Leblebici Horhor"un ekimlerine
14 1868 ylnda Romanyada doan bir Polonya yahudisi olan igmund weinberg, Trkiye'ye
sinemann geliinde ve yaygnlamasnda olduka nemli bir yere sahiptir. 1910 ylnda ehzadeba'nda ilk sinematograf gsterimlerini gerekletiren ve Beyolu'nda cinema pathe'yi aan kiidir ayn zamanda.
Szde Kzlar
SZDE KIZLAR
Senaryo ve Ynetmen: Muhsin Erturul (Peyami Safann ayn adl romanndan)
Muhsin Erturul, bu kez bir filmle yetinir. Peyami Safa'nn ayn ismi tayan romanndan uyarlad Szde Kzlar' ektikten bir yl sonra (1925) Rusya'ya gidip film almalarna orada devam eder.
Oyuncular: Elena Artinova, Behzat Haki Butak, Jenya Gordenskaya, Moris, Refik Kemal
Operatr:
Cezmi Ar
Arduman, Gavros Tolayan, Moris Panayota, M. Kemal Kk, Kadri gelman, Maurice Ma Toloyan, Jenya Godenskaya, Komik Ali Rza, Madam Panoyata, Filmdeki karakterler: MEBRURE: Babasn kk yatan beri grmeyen, babasn bulmak iin Anadoludaki isyanlar sebebiyle stanbula g eden, bir gen kz.
Ynetmen Yardmcs: Kemal Kk
Kurgu: Muhsin Erturul
BEH: Yakkl, zevkli, delikanl birisi. Kzlar vaadlerle kandrmaya alan hatta ounu kandran birisidir. BELMA: Kkte alan ve Behiin tuzana dm hizmetidir. NAZMYE HANIM: Nafi beyin kz, kkn sahibi ve elenceye dkn biri. KONU: Yunanllarn bat Anadoluya igali zeri stanbula gelen Mebrure burada uzaktan akrabalar Nafi Beylerde kalr. Onun stanbula geli sebebi igalcilerin zulmnden kap bu ailenin yanna, himayesi altna snmaktan ok, Anadoluda iken kaybettii babasndan haber almak iindir. Ancak Mebrure stanbulda hite mit etmedii meselelerle kar karya kalr. Nafi Beyin lmnden sonra Nazmiye hanmn idaresine giren kk sosyetenin zevk ve elenti yeri olmutur. Burada sk sk dansl, ikili elenceler kabuller dzenlenmektedir. Mebrure be elencelerde elinden geldiince uzak durmaya alr ve arada frsat bulduka Muharicin idaresine urayarak babasn sorar. Mebrure iin bir dier meselede Nazmiye hanmn olu Behitir. Yakkl, zevkli ve frsat bir delikanl olan Behi, kke gelen dier kzlar gibi Mebrureyide tuzana drmek istemektedir. Behi bu isteini gerekletirmek iin Mebrureye bir takm vaadlerde bulunmutur. Behiin vaadlerine bir ara kanan, hatta onun evlenme teklifi karsnda tereddde den mebrure, Belmann araya girmesiyle aldatlmaktan kurtulur. Belma ona Behile ilikisini, bu iliki sonucundagayri mehur bir ocuun olduunu, ocuun Behi tarafndan diri diri gmldn anlatr. Daha sonra olaylar zabtaya aksettiren bir mektubu Mebrureye veren Belma intiharla hayatna son verir. Bu meselenin etkisiyle Behiten uzaklaan Mebrure, arkada fahri ile birlikte haber ald babasnn yanna Amasyaya gider. Peyami Safann bu eseri, tip seimindeki ustal, musiki ve edebiyat verilerinin mkemmellii asndan sinemaya yatkn bir eser gibi grnyordu. Ancak sinemaya uyarlanmasnda olduka emek ve ustalk isteyen bu eser, Muhsin Erturul tarafndan tam olarak canlandrlamamtr. Bu filmin ekiminden sonra fabrikaya mdr olarak atanan grevli, Kemal Filmden igal etmi olduu pavyondan ksa srede kmasn ister ve sonra istee zamannda cevap vermeyen Kemal Sedene ait bu irketin tm eyalar sokak ortasna atlr. Not: Film kayp filmler listesinde yer almaktadr.
Yapm: Kemal Film Kemal ve akir Seden Kardeler
Szde Kzlar
FKRET HAKAN ARV /Trk Sinema Tarihi nkilp Kitabevi 2008
Ankara Postas
ANKARA POSTASI
Senaryove Ynetmen: Muhsin Erturul 15
Grnt Ynetmeni :
Cezmi Ar
1924 ylnda sinema iletmeciliine balayan peke Kardeler, bu kez film yapm iin bir irket kurarlar. Ad pek Film olan kurum, Trk sinemasnn ikinci zel yapmevidir. Yurtdndan dnen Muhsin Erturul, bu yeni irketin ilk filmi olan Ankara Postas'nn ekimine balarsa da, filmi baz nedenlerle ancak bir yl sonra (1929) bitirir. Ayn yl ekime balad Kaaklar'a geirdikleri bir kaza sonucu oyunculardan birinin hayatn yitirmesiyle ara verilir. Ve film de gene ertesi yl (1929) tamamlanr.
Oyuncular: . Mnire Eyp (Neyyire Neyyir) (Necmiye Sultan), Nafa (Arcan), Melek Hanm, smet Srr Sanl (Aye), Erturul Muhsin (Kudret). Behzat Haki Butak (Stbaba), Ercmend Behzat Lav (Osman). smail Galip Arcan (mam), M. Kemal Kk (muhtar), Sait Kknar (Dalyan Mustafa). Emin Beli Belli (retmen Celal). Hseyin Kemal Grmen, (subay). Hazm Krmk (jandarma), Vasf Rza Zobu (berber); lk gsterim: Melek ve Elhamra sinemalar. stanbul, 2 Ekim 1929
Ynetmen Yardmcs: Kemal Kk Yapm: pek Film peki Kardeler
KONU: Kuvayi nzibatiye komutannn ei Necmiye Sultan, kocasn grmek iin stanbul'dan Adapazar'na gelir. Konaklad evde, Kuvayi Milliyecilerin kuryesi Kudret'le tanr. kisi birbirlerine ak olurlar. Ancak bir atmadan sonra Necmiye, Kudret'i ele vermek isteyince, Kudret'in annesi tarafndan ldrlr. Kudret baka bir atmada yaralannca, kurye grevini kardei Osman alr. Osman, yolda nianlsn zorbann elinden kurtarr. Ancak nianls vurulmutur. Osman buna ramen yoluna devam eder. Ankara Postas sinema severlerin be yllk aradan sonra seyrettii, bir filmdir. Bu sre iinde sinemaya susam ve milli konularn aln duyan halk, filmi kark senaryosu ve uyarlamasna ramen byk bir zevk ile izlemitir. Gerekten film, yabanc filmlerin bile o gne kadar grmedii bir ilgiyle izlenmi ve sadece stanbulda 15 bin kii tarafndan seyredilmitir. Filmden salanan gelir, peki Kardelere yeni giriimler iin cesaret vermi ve ertesi sene Sinemamzn ilk sesli filmi olan stanbul Sokaklarnda nn ekimi yaplmtr. (ONARAN Prof. Dr. Alim erif "Muhsin Erturul'un Sinemas) Edebiyat tarihimiz asndan nemi yannda, okur tarafndan da benimsenen ve bir
Neyyire Neyir (Erturul) (1902-1943) Oyuncun 3 film
kua eserleri ile olduka etkilemi ve geni kitlelere ulam bulunan Reat Nuri Gntekin'den sinemaya uyarlanan ilk rnek; zgn eserlerinden biri deil de Franois de Curel'in La Terre Inhumaine'sinden Bir Gece Facias ad ile uyarlad oyunun olmas ilgintir. nsafsz Toprak adl oyun Bir Gece Facias olarak uyarlandktan sonra 1928 ylnda Muhsin Erturul tarafndan Ankara Postas adyla sinemaya uyarlanr. "Kuvva-i Milliyeciler ile alan bir kurye ile, sonunda hedefine ulaan bir 'taarruz emrinin' yks. Reat Nuri Gntekin, 1. Dnya savanda Alsace-Lonaine'de geen yky Kurtulu Sava'na ve Adapazar'na tar, Fransz pilotu, Trk kuryeye; Alman prensesi ise erkez Sultana uyarlar. Erturul da senaryoyu yazarken yeni dzenlemeler yapar, kiileri biraz daha oaltr. entrikay zenginletirir; bu arada senaryo da tutarszlar. (Orhan nser, Kelimelerden Grntye syf; 34)
15 Franoifi de Curel'in La Terre Inhumaine inden Reat Nuri Gntekin'in Bir Gece Facia-
s adyla uyarlad oyundan); adyla Trkeye uyarlamasndan ),
Bir Sigara Yznden
BR SGARA YZNDEN
Senaryove Ynetmen: Muhsin Erturul Oyuncular: Kemal Kk, Talat Artemel, Vasfi Rza Zobu, aziye Moral, Mahmut Moral
Grnt Ynetmeni :
Cezmi Ar
KONU: Bir sigara tiryakisinin yksn konu alan ksa bir film.
Yapm: nhisarlar daresi
Kaaklar
KAAKILAR
Senaryove Ynetmen: Muhsin Erturul Oyuncular: Feriha Tevfik, Behsat Butak, Sait Kknar, Talat Artemel, Karaka, Hazm Krmk, smail Galip Arcan, Atf Kaptan, Feriha Tevfik Negz Grnt Ynetmeni : Cezmi Ar lk gsterim: 1 ubat 1932, Elhamra Sinemas. stanbul Konu: Fakir bir balk ailesi bir ana iki oul ve bir de beslemeden olumu nhisarlar daresi Oullardan biri balk (Talat), dieri de kolcu. kisi de beslemeye (Feriha Terfik) tutkun. Besleme ise kyn oban Hazm sevmekte. Balklar arasnda "Dalyan" (Sait Kknar ) namyla tannan birisinin kkrtmasyla bu az kazanl durumlarndan kurtulmak in Talat'n arkadalar ttn kaakl yapacaklardr. Talat nce buna yanamaz; fakat sonunda iki masasnda onlara uymay kabul eder. Balklar, kaak denkleri kayalardan aktarrken Talat'n kardei olan kolcu bunlar bastrr. Dierleri kaarken ki karde arasnda silahl atma balar ve Talat kardeini vurur, arkadalaryla kaar. Bir baka kaaklk olay srasnda ayn kaaklar, stanbul yresinde polisle ufak bir arpma sonucu yakay ele verirler , Bir evladnn lm dierinin de kaaklk yznden hapse atlmas yznden anne hastalanr ve bir sre sonra da lr. Besleme, bu durumda oradan ayrlp i aramak zere stanbul'a gelir. Bu srada baz uygunsuz insanlarn ayartmasyla kt yola der.
Yapm:
Kaaklar
Gnn birinde oban, bir piyango bileti bulur ve ikramiyesi tayana denen bu bilete byk ikramiye der. Hayat boyunca tek duygusu beslemeye ball olan oban, o andan balayarak hemen onu aramaya koyulur ve alt barda bularak onu dt kt yoldan kurtarr, onunla evlenir. te yandan kaak ve karde katili olan Talat'da yapt ktlklerin karln idam sehpasnda der. 1926 ylnda sessiz olarak ekimine balanm ve Talat'n kulland arabann kazaya uramas sonucu oyunculardan Karaka'n ar yaralanarak lmesi ve Sacid'in de yznn paralanmas dolaysyla gerekletirilmesinden vazgeilmi olan bu kurdelenin stanbul Sokaklar ile birlikte Esplnay Stdyolarnda ksmen seslendirildikten sonra; 1932 ylnda piyasaya srld anlalmaktadr. Filmin fotoraflar ok gzeldir. Senaryo ve diyaloglar fena. Sessiz ksmlarn uzun olmayan taraflar gzel; artistlerin oyunlar stanbul Sokaklarnda filminden daha baarl. Filmin byk bir blm sessiz braklmt. Sessiz ksm sesli ksma nazaran daha iyidir; yalnz ok uzun srmesine ve bir de kurban verilmesine ramen, heyecansz olan takip sahnesi. Behzad'n (mzka ile ald) bitip tkenmeyen 'Valencia's skcdr. Sesli ksmlardaki konumalar insana yeni hibir ey retmeyen beylik cmlelerden ibaret kalyor. Filmin harici manzaralarna ait fotoraflar mkemmeldir. Ahmet Cezmi (Ar) stanbul Sokaklarnda ve Kaklarda bize Avrupa ayarnda bir operatr olduunu spat etmitir. Filmin en byk kusuru senaryosunun tutarszldr. Esasen yer yer stanbul Sokaklarnda'y andran konu (hasta ana, iki dman karde motifi ve obann en sonunda sevdiini aramas gibi). Piyangonun mutlu son iin bir ara olarak kullanlmas ve beslemenin dt kt yoldan kurtulamamas daha etkileyici ve normal iken, mutlu son uruna senaryonun normal aknn durdurulmas bunda etkili olmutur. Sait Kknar, filmin kt kiisi olarak, burada da Ankara Postasnda olduu gibi Dalya namyla anlmaktadr. Filmin nemli bir zellii Feriha Tevfik'in Trk sinemasna kazandrlmas olmutur. 1926 ylnda Trkiye Gzellik Kraliesi seilen yz kadar sesi de gzel gen kz bundan sonra zellikle operet ve vodvil filmlerinde kendini gsterecek; tiyatro dndan gelen ve tiyatrodakl oyunculuk alkanlklarn brakmayan birok oyuncuya ramen, bir sinema oyuncusu olarak Muhsin Erturulun sanatna da allmadk bir hava getirecektir. (7 ubat 1932, Cumhuriyet)
stanbul Sokaklarnda
STANBUL SOKAKLARINDA
Senaryove Ynetmen: Muhsin Erturul Grnt Ynetmeni : Cezmi Ar, Nicolas (Miklos) Farkas Mzik : Hasan Ferit Alnar, Hseyin Sadettin Arel Kurgu Muhsin Erturul pek Film peki Kardeler (Trk-Yunan-Msr Ortak Yapm) Yapm: Oyuncular: Semiha Berksoy (Semiha), Bedia Muvahhit, Azize Emir (Semra), Perikles Gavrilidis, Talat Artemel (Talat), Hazm Krmk, Behzat Butak (Hanc Halil Aa), smail Galip Arcan, Nianyan, Periklis Gavrilidis, Gris Nianyan KONU: Rahmi ile Talat orta halli bir ailenin ocuklardr. Babalar lm, anneleri hastadr. Byleyken Rahmi, bir zamanlar aabeyinin de sevmi olduu uygunsuz bir bar kadnyla dp kalkmakla; ona para yedirmektedir. Bu yzden alt bankann parasna bile el atm, ve belli bir tazminat demeye zorlanarak iinden ayrlmak zorunda kalmtr. Btn bu olanlara ramen, bir gn Talat onu barda yine ayn kadnla yakalaynca, nndeki iki bardan suratna frlatr ki daha nce bir garsonun szmas iin bardaa koyduu bir ila yznden Rahmi'yi kr eder. Bu duruma zlerek hasta anneleri de lr. ki karde para bulmak umuduyla Bursa'daki daylarna snmak isterler; ama daylar lmtr. Onu tanyan bir hanc, ki genci himaye eder, uzunca bir sre onun hannda kalrlar. Bu arada hancnn kz Semiha, Rahmi'yle nce hissi, sonra da fiziki bir iliki kurar. Bir gn handa hrszlk yapan yakalar hana bir yolcuyu Hrszn bir kaamadan dmanln meselesi Talat. gelerek
kazanr. Hrsz iki yl sonra hapisten kp para yaratarak iki kardei birbirine drr. Bu yzden Talat bir misafirin be lirasn alarak zerinde inanlarak Rahmi'ye bulunur. salverilir Bir vermek zaman iin Artk mecburiyetinde kalr. Para Talat'n
tutuklanrsa da sonradan susuzluuna Rahmi... handa kalamazlar. Rahmi armonikasn boynuna asp dokunakl sesiyle arklar syleyerek romanc stanbul sokaklarnda stanbul'da dolaarak dilenirler. Bir gn Msrl bir olan Semira, oturmakta olduu evin penceresinden bu iki genci grr Rahminin syledii ac arky duyar Bunlar evine ararak kendileriyle ilgilenir; gemilerini renir. Aslnda yakkl bir gen olan Rahmi'ye yaknlk duyar ve gerekli paray vererek gzlerini atrr. Bu yaknlk sevgiye dnr ve evlenmeye karar verirler. Tam nian yaplrken Semiha kucanda Rahmi'den peydahlad ocukla kagelir. Halil Aa onu yanndan srp karmtr. Semira'ya iki genci birletirmek ve Rahmi'nin hikyesinden bir roman karmak zere Msra dnmek der.
stanbul Sokaklarnda
Filmin seslendirme ilemi Paris'teki Espinay stdyolarnda yaplr. Bu nedenle stanbul Sokaklarnda ilk film saylr. Yani sessiz ekilip sonradan dublaj sistemiyle seslendirilmitir. M. Erturul 1931 ylnda ilk sesli, arkl Trk filmini izleyiciye sunar. "stanbul Sokaklarnda" adndaki bu film Dar-l-bedayi kadrosunu barndran, kimi sahneleri Msr ve Yunanistan'da ekilmi bir ortak yapmdr. Cumhuriyet Gazetesi yazarlar, film ieriinin vasat olduu ama ses unsurunun filmi izlenebilir kld ynnde eitli yorumlarda bulunur. Bu melodramatik filmde Hasan Ferit Alnarn bestesi olan ark kullanld. Krn dilenirken alp syledii arknn szleri yleydi. Karanlk yollarda yorgun yrrm. Dilenir, gezerim; hastaym, krm Ne kadar uzad yarap, ne kadar! Mezarma giden karanlk yollar? Ne var ki film karmak ve ayrntlarla ykl senaryosu, yer yer teatral havasyla tutarl olmaktan uzakt. Ancak ilk sesli film oluu ve melodramatik havasyla geni kitleler tarafndan ilgiyle izlendi. Mevzu, fazla mbalagaya kalm taraflar rt edilmek art ile gzel intihap edilmitir. Yalnz ne var ki, rejisrn iktidar bu mevzuu sahneye koymak hususunda kafi gelmemitir. (Ahmet Hidayet, Cumhuriyet, 2 Aralk 1931) (Agah zg Trk Filmleri Szl 1. Cilt, s:31)
Darlbedayi Dergisi'nin 1931 tarihli 23. saysnda Seyirci imzasyla yazlan "stanbul Sokaklarnda" balkl eletiri yazs: .
Mecmuamz, on be gnden beri iki sinemada birden gsterilen ilk sesli Trk filmine alakadar olmay bir bor bildi. San'atkar arkadalarmzn vcude getirdii bu filmi bir seyirci gibi karilerimize bervehiati anlatyor. Orta vaziyette bir aileye mensup olan iki karde mesudane bir hayat sryorlard. Talat bir tccarn yannda alr, Rahmi de bankada kasadard. Bu hayat, mesut bir ekilde devam ederken Rahmi bir muganniyeye ak oldu. Bu kadnn eskiden Talat'la da mnasebeti vard, buna ramen Rahmi onu ldrasya seviyor ve onun iin btn ayln Beyolu'nda sarf ettikten sonra bir de mhim miktarda borca giriyordu, hatta o kadar ki bankann parasna bile bir vakitler el att. Bir gn, banka bu hareketi haber alyor ve Rahmi'ye (mecburen istifa ettirerek) tazminat verdiriyor. Zaten ailenin biriktirdii para bu miktar gemediinden, vaziyet fenalayor ve fakirane hayat yz gsteriyor. Bunu haber alan Talat, fakirliklerine sebep olan bara gidiyor ve Rahmi ile muganniyeyi sarho bir halde buluyor, Muganniyenin eriki olan bar garsonu Rahmi'yi dolandrmak iin bardana uyutucu ilalar atyor. Bu vaziyeti gren Talat asabi bir ekilde Rahmi'nin masasna saldryor, birka dakika sonra iki karde arasnda gittike ilerleyen bir kavga ve bouma balyor ve bu d esnasnda Talat kardeinin gzne iki dolu ampanya barda atyor ... Bu hareket ac bir feryatla karlanyor ... Zehirli iki Rahmi'nin gzne geliyor. Rahmi amadr. imdi Talat panik iinde, onu teselli etmek isteyerek bardan dar karyor.
stanbul Sokaklarnda
O mesut aile hayat artk snmtr. Doktorlar byk bir miktar para mukabilinde onu iyi edeceklerini sylyorlar. Mteessir valide iki olunu dnyada brakarak vefat etti. Talat imdi para bulmak iin her tarafa ba vuruyor. Bir midi var: Bursa'ya gidip zengin daysnn yanna iltica etmek. Fakat bir kaza neticesinde daylar lyor ve serveti olan bir tek evi de yangnda yanyor. iki karde Bursa'da daylarnn adamlarndan olan Halil Aa tarafndan misafir ediliyorlar. Ayn gece, bir hrsz Halil Aa'nn parasn alyor. Fakat Talat yetierek ondan paray alyor. Vaziyetlerinin fena olduunu gren Halil aa onlar yannda alkoyuyor. iki sene geiyor. Halil aa'nn kz Semiha Rahmi'nin ama olmasna ramen ona ak oluyor. Bir gn, bir misafir hana geliyor, bu misafir eski hrszdr. Ve Talat'tan intikam almak iin geliyor. Ve kancka 'kardeine senin iin 5 lira verdim' diye Rahmi'yi kandryor. Rahmi paray istedii zaman Talat afallayor ve bunu bir mnakaa takip ediyor ve Talat kardeini memnun etmek iin bir yolcudan 5 lira alyor, yolcu polise haber veriyor. Polis de Talat ve Rahmi'yi aryor, bunu gren Halil Aa onlar kovuyor. Talat hemen Rahmi'den paray geri alarak kardeini kurtarmak iin polise teslim oluyor. O zaman Rahmi kardeinin fedakarln anlyor. Yalnz, fakir ama btn vaktini ark sylemekle geiriyor. Birka gn sonra Talat'ta hapisten kurtularak kardeine iltihak ediyor. Bu mevzu stanbul'a gelmi Msrl muharrir Semira Hanm' megul etmee balyor. Hemen Rahmi'yi tedavi ettiriyor ve iyiletiriyor. Artk kardeine kavuabildi. Acaba eski saadetlerine kavuabilecekler mi? Ve bir ziyafette Semira Hanm, Rahmi'yi davetlilerine takdim ediyor. Bu esnada ziyafete kucanda bir ocukla bir gen kz da geliyor, bu Semiha'dr, ocukta Rahmi'nin z evladdr. Artk Semira Hanm dncede, fakat vazifesini sonuna kadar ifa etmek istediinden onlar birletirir ve bunu romanna mevzu yaparak Msr'a dner. (ONARAN Prof. Dr. Alim erif "Muhsin Erturul'un Sinemas)
Bir Millet Uyanyor
BR MLLET UYANIYOR
Senaryove Ynetmen: Muhsin Erturul (Nizamettin Nazif Tepedelenliolu'nun eserinden) 16, Ynetmen Yardmcs: Nazm Hikmet, Necati aku Foto Direktr: Cezmi Ar Dekor: Vedat Ar Yapm: pek Film peki Kardeler Ynetmen Yardmcs: Kemal Necati aku, Dekortlar: Vedat Ar, Ses Dzeni: Wilhelm Morhenn, Ses Sistemi: Tobis Klang, Kurgu: Muhsin Erturul, clal Ar, Oyuncular: Ferdi Tayfur (Feridun), Atf Kaptan, Nait zcan (Emir Eri Tilki), Emel Rza (Nesrin retmen), Ercment Behzat Lav (Yzb. Davut), Hadi Hn (yabanc subay), Kevser, Sait Kknar (eteci Fecep), Emin Beli Belli, (Hamdi Bey) Mahmut Moral (Gizli Ajan), Muammer Gzalan (zaptiye), Palmira, Hikmet, Samiye, Behsat Butak, Feriha Tevfik, Hazm Krmk, smail Galip Arcan, Atf Rza Kaptan (Yahya Kaptan), Ferih Egemen lk Gsterim: 7 Aralk 1932 Elhamra ve Melek sinemalar, stanbul KONU: Olaylar, 15 Mart 1920 de balar Anadolu da bulunan Kuvva-i Milliyeye mensup yzba Davut ve emir eri Tilki, alnan br ifre zerine nce Akba Cephaneliini basarak cephaneleri Kuvva-i Milliyeye mal eden birlie katlrlar, sonra da stanbulda grevlendirilirler. Kadnlara saldran igal kuvvetleri mensuplaryla ilgili olaylarda, gizli bir el olumlu rol oynamakta; bunalan vatandalara ve Milliscilere yardm etmektedir. Bir yandan da dmanla ibirlii yapm kimi haber getirir. baht karalar: Said Molla ve yaverlerden Feridun hainliklerini srdrrler. Simiti olarak grlen bir ajan da stanbul'daki Kuvva-i Milliyecilere Davut ve emir eri. Beyolu'nda bir meyhanedeki tehlikeli durumdan yine o bilinmeyen yardmcnn eliyle kurtarldktan sonra, kendilerine verilen bir adrese bulunmak zere Erenky'e gideler.
Dr-l-bedayi (tiyatrocular) oyuncularndan (Atf Kaptan, Ferdi Tayfur, Mahmut Moral, Hadi n, Hazm Krmk, Sait Kknar, Ercment Behzat Lav) egemen olduu dnemde ve bu oyuncularla ekilen Bir Millet Uyanyor Muhsin Erturul'un en nemli filmi kabul edildii gibi, Trk sinema tarihimizin de ilk yz ak filmlerimizden biridir. Ve ilk kez bir oyuncu halk iinde nlenip ne kar. Bu oyuncu Yahya Kaptan rolyle Atf Kaptan'dr. Erturul, Kaaklar'la almalarn srdrrken, pek Film irketi de Nianta'nda ilk sesli stdyoyu kurup ilemlere balar.
aziye Moral (1903-1985) Oyuncu 86 film
Ayn gn okuldan kan retmen Nesrin'i Feridun grr ve srar ederek kz kardei Cavide'nin de bulunduu evlerinde aya alkoyar. Dnte kendisine refakat etmekte olduu Nesrin'e tenha bir krlkta saldrmak ister. Davut'la Tilki rastladklar bu saldry nler; kz kurtarr ve evine gtrrler. Bu ev, ayn zamanda Davut'un stanbul'da bulunurken misafir kalaca, daha da garip bir rastlantyla, yllardr grmedii annesinin son zamanlarda
16 Kaynak kitaplarda senaryonun Tepedelenliolunun eserinden uyarland yazyorsa da, byle bir eser yoktur. Dorudan film hikayesi olarak sinema iin yazlmtr. Tepedelenliolu tarafndan yazlan bir sineroman dr. (Orhan nser, Kelimelerden Grntye syf, 43
Bir Millet Uyanyor
tuttuu evdir. Nesrin de, burada, annesiyle birlikte oturmakta olan ocukluundan beri grmedii teyzesinin kzdr. Davud Feridun'la kavga ederken cebinden hviyetini drmtr. Bu belge ile iindeki izin kdndan Feridun, Davut'un kiiliini renir ve bunu bir silh gibi kullanarak nce Nesrin'i ele geirmek; sonra da Davut'u satarak ngilizlerden para salamak yollarn dnr. Nesrin'e gzda veren mektuplar gnderir. Sonunda, kz, Feridun'un randevusuna gitmek zorunda kalr. Orada, kendisine sarkntla yeltendii srada, durumu anlayarak kz izlemi olan teyzesinin tabancasndan kan kurunla Feridun lr Nesrinle teyzesi ktktan sonra odaya giren Atf Kaptan, alan telefondan bunlarn hainlikleriyle ilgili bilgi edindikten sonra kimliini aklar ve telefonu kapatr. stanbul'daki btn gizli hareketlerde parma olan ve yardmc durumunda bulunann Yahya Kaptan olduu bylece anlalr. Feridun'un ve Sait Mollann kulland eteci Recep, daha nce Feridun tarafndan grevlendirilmi olduundan, bir gn anszn. Davut'larn evini basar ve Davut'la Tilki'yi beraberinde srkleyerek ve dipikleyerek gtrr. Bu srada Yahya Kaptan ve adamlar yetierek Davut'la Tilki'yi kurtarr. Daha sonra da bunlar Adapazar'nda Yahya Kaptann misafiri olurlar.Simiti ajan yaral bir durumda kye gelerek baskna urayacaklarn haber veri r. Ancak ge kalm t r. Kuvva -i nzi bati ye'ciler ky sararlar. Tilki gizli bir belgeyle kyden uzaklar. Recep ve yardmclarnn bulunduu korulua yaklap bir at alp kaarken grlr, izlenirse de att bir el bombasyla kendisini izleyenleri ldrr ve kurtulur. Ancak Adapazar'nda, kydeki Milliciler tutulur. Yahya Kaptan, su ierken kahpece ldrlr. Davut ve arkadalar kuruna dizilirlerken Yaasn stiklal diye barrlar. Bunu duyan grevli mfreze de onlara katlr. Artk her yandan asker derlenmekte; Milli Ordu kuvvetlenmekte ve genel taarruz gnleri yaklamaktadr. Davut'la Tilki de bu ordunun birer bireyi olarak cephede savarlar. Filmin sonunda byk taarruz ile ilgili belgeseller gsterilir ve zmir'in aln ile zaferin kesinletii vurgulanrken; bir yerde de Davut'la Nesrin'in zaferden sonra mutluluk iinde birbirlerine sarlmalarna tanklk ederiz. Senaryonun ksa zamanda ve ayrntl olarak yazlm olmas yznden ok byk tutarszlklara dldnden, filmin sinema deerini olduka zedelemitir. Buna karlk, filmde ehir Tiyatrosu oyuncularndan baka dardan da oyuncu kullanlm olmas bir yenilik getirmi; zellikle gerekten grafik deeri olan ve iyi kurgulanm sahneler filmin deerini arttrmtr. Bazen yakn plndan ya da ayrntl plndan gerekletirilmi ekimler de filmin olumlu ynlerindendir. Filmin sonuna eklenen Kurtulu Savana ait belge filmleri, Erturul'un Zafer Yollan adyla Kemal Film dneminde Cezmi Arla ektii dkmanterlerden alnmt. Sonradan Kurtulu Sava konulu Trk filmlerinin hemen tmnde son sekansn belge filmleri ile donatlmas yntemi ilk kez Bir Millet Uyanyor'da gerekletirilen bu deneyin kalntsdr. Bu bakmdan film, prototype oluturmutur.
Bir Millet Uyanyor
Denebilir ki, Muhsin Erturul bu filminde Rusya'da grdklerini ksmen gerekletirebilmi gibidir. Bu yzden Bir Millet Uyanyor, onun filmolojisinde anlmaya deer filminden biridir. Filmin grnt deeri ve sanat yntemlerinin kullanl bakmndan bir deerlemesini yapabilmek iin u gzlemlerimizi kaydedelim: Bu filmde, dier filmlere baknca, hareketlilik ve kurgu daha iyi... Bu durum ak hava sahnelerinde daha ok grlyor; gerekten bu gibi sahneler tiyatro elerinden daha ok arnm bir durumda... Oyuncularn hepsi tiyatrodan deil... Bunun sonuca etkisi ok. Ama bu filmde tiyatrodan gelen oyuncular yer yer daha baarl. Dekorlu sahnelerde, tiyatro havas daha ok egemen. Yahya Kaptann Adapazar'ndaki evinde dekorlarn sallanmas kt etki yapyor. Adapazarnda Millicilerin kuruna dizilmek zere, mfreze ile klada karanlk bir pasaj dan gn na klarn gsteren sahne iyi.. Ancak Davut dnda tekilerin gzleri bal olarak salam admlarla yrdklerinin gsterilmesi anlamsz. (ONARAN Prof. Dr. Alim erif "Muhsin Erturul'un Sinemas) Filmin En kuvvetli sahneleri, Yahya Kaptann (Atf Ylmaz) lm, dmanlarn stanbulu terki ve bilhassa Ate emrini aldklar halde bir trl dostlarna ate edemeyen ve nihayet kucaklaarak nkilp diye bardklar sahnelerdir. (Cihat Muammer, Hollywood Dnyas, s.39. 14 Kanuni evvel 1932) (Agah zg, a.g.e ) Ordunun da byk desteiyle gerekletirilen film, Kurtulu Sava srasnda, hem Anadolu'da hem de stanbul'da dmana kar sava veren bir grup vatanseveri konu alyordu. Daha sonra evrilecek Kurtulu Sava filmlerine rnek tekil ettii ileri srlen Bir Millet Uyanyor, gl oyuncularyla dikkat ekmiti. Fakat filmin senaryosunun ksa sre iinde yazlmas, bir takm sinemasal zaaflara yol amt, Filmin gnmze kadar ulam bir kopyas mevcuttur. Fakat kopyann eksik olmas filmi deerlendirmeyi zorlamaktadr. Film hakknda eitli dergi ve gazetelerde bir takm yazlar yaynlanmtr. Bunlardan ilgin saylabileceklerden bir tanesi 17 Aralk 1932 tarihli Trkspor adl dergide, "Diski" imzasyla yaymlanan bir yazdr. Kurtulu Savan anlatan filmin sz konusu savata yaananlar ve olup bitenler erevesinde deerlendirilmesi gerektii belirtip u grler ileri srlmtr: "Btn bunlar nazar itibara almaz da (bir millet uyanyor) iyidir ve yahut muvaffak olamam bir eserdir, derken onu bir hafta evvel grdmz veyahut bir hafta sonra ayn perdede greceimiz bir Amerikan veya Alman film ile mukayese edersek alacamz netice tabii aleyhte olacaktr. Yalnz dnmeli ki o grdmz veya film Amerikann muazzam film sanayinin bilmem ka bininci eseridir. Bir millet uyanyor ise Trk sesli filmciliinin daha ilk iei." Bu eletiri Trk filmlerini deerlendirirken hangi ltleri temel almak gerektii konusunda 1930'lardan gelen arpc bir rnektir. Trk filmlerini Batl rneklere gre mi yoksa kendi artlar ierisinde mi deerlendirmek gerektii tartmas o gnlerden beri devam etmektedir.(Okan Ormanl, Trk Sinemasnda eletiri syf, 31)
Cici Berber
CC BERBER
Ynetmen: Muhsin Erturul Senaryo: Nazm Hikmet Ran (Mmtaz Osman takma adyla) Mzik: Mesut Cemil Rey Foto Direktr: Cezmi Ar Yapm:
Gldrler, vodviller ve operet tr filmlerin yldr. Muhsin Erturul, Karm Beni Aldatrsa, Sz Bir Allah Bir ve Fena Yol adl filmlerini gerekletirir. Fena Yol, Trk sinemasnn ikinci ortak yapmdr (Trk-Yunan). Bu ara Erturul; Mmtaz Osman takma adyla senaryo almalar yapan Nzm Hikmet'le birlikte Cici Berber'i ynetir. Nzm Hikmet'in ksa ykl film almas Dn Gecesi/ Kanl Nigr'dan sonra Dr-l-bedayi oyuncularndan Hazm Krmk'de Yeni Karagz'le ynetmenlii dener.
Ynetmen Yardmcs: Kemal Necati aku, Dekor ve Giysiler: Vedat Ar, Kurgu: Muhsin Erturul, Oyuncular: Muammer Karaca (Ruen), Ferdi Tayfur (Selim), smail Galip Arcan (Cici Berber), evkiye May (Sheyla), Mahmut Moral (Niyazi), Necdet Mahfi Ayral (Patavanya Sefiri), Hadi Hn (Gazete yaz ileri md.), hsan Garan, Eyp Sabri (sefirin 1. Katibi), Melek Tayfur, Ferih Egemen, Muvavfak hsan Garan (Gazeteci), ayeste Ayanolu, Zozo Dalmas (Eleni) , Ferih Egemen (kovulan rak), ayeste Ayanolu (manikrc kz), lk Gsterim: 29 Kasm 1933, Melek Sinemas, stanbul KONU: Gazeteci Selim bir rportaj konusu karmak zere Beyolu'nda lks bir berber dkkanna girer. Cici Berber adyla tannan dkkan sahibinin zel hayatna kartklar iin gazetecilere dman olmas kadar, kasada oturan kznn gzellii de ilgisini eker. Bir yolunu bulup dkkana rak olur. Eleni ile Selim sevimektedirler. Kza kalfalardan Ruen de tutkundur. Ama Eleni'nin Selimi sevdiini grerek, arkadalk adna bu sevgiden elini eker. Selim, Ruen ve Eleni l bir arkadalk kurarlar; birlikte gezerler hatta sesi gzel olduu iin Ruen, Selim adna kza serenatlar syler. Bir gece basn balosu verilir. Eleni, babas uyuduktan sonra, Selim ve Ruen'le gizlice baloya gider; orada neelenir, arklar syler. Ama biraz sonra uyudu sand babas da, yannda gzel bir kadnla baloya gelir. Genler kaarlar. Yalnz Selim'i baka bir gazeteci arkada durdurarak, baloda bulunan Patavanya sefiriyle grmesinin gazeteden telefonla istendiini syler. Selim mecburi olarak baloda kalr ve ustas ile karlar. Bu srada ondan tuvaletine ok dkn grnse de, sefirin byklarnn kusurlu olduunu renir. Bu kusurlu by dzelterek ekingen sefirle dostluk kurup grme salayan Selim, biraz da arkadann boboazlndan, gazeteci olduunu ustasna belli eder. Gazeteci dman Cici Berber, Selim'i kovmak isterse de; baloya
pek Film peki Kardeler
evkiye May (1914-1973) Oyuncu 11 film
Cici Berber
getirdii metresiyle ekilen bir resminin eine gnderilmesi ihtimali kadar, gazetecilerin kimi ihmali gsterilerinden de ekinerek, sonunda Selim'i hem dkkanna, hem de damatla kabul eder. Cici Berber, zellikle smail Galip'in izdii baarl kompozisyon rol ile, ok tutulan bir mzikli komedi opereti. (ONARAN Prof. Dr. Alim erif "Muhsin Erturul'un Sinemas) Bir akn operet trnde hikaye edildii bu filmde Muammer Karaca, her sabah dkkan aarken syledii arklarla, smail Galip Arcan ise ses ve kyafetiyle filme byk katk salamlar, Zozo Dalmas'n okuduu Ollandezou'nun "To Yelekaki" (Yelekik) adl ark ise ok beenilmi. Ruen kalfann her sabah syledii ark yledir; (Prof.Dr.Alim erif Onaran) Her sabah kargalar kahvalt etmeden Son sarho sallanp eve gitmeden Aarm ben dkkan Dkkann iinde dev gibi yrrm Ne yana baksam ben yarimi grrm Bilerim ben ustura Trac deme bana ey sevgilim Bilirsin ben tra deilim, sanatmz berberlik.
Dn Gecesi
DN GECES / Kanl Nigar

Senaryo ve Ynetmen: Nazm Hikmet Ran Foto Direktr: Cezmi Ar Yapm: pek Film peki Kardeler
17 ORTAOYUNU, geleneksel Trk Tiyatrosu diye adlandrlan halk tiyatrosu geleneini srdren (kukla, meddah, Karagz) seyirlik oyunlarnn bir blm; pek ok bakmdan Karagze benzedii halde canl oyuncularla sunulduu iin zellik gsteren seyirlik oyunu, iki nemli kiisinden Piekr ve Kavuklu zerinde gelien oyundur. Ortaoyunu, yuvarlak, epeevre seyircilerle kuatlm bir alanda sergilenir, Oyuncularn giyim kuamlarn koyduklar sandk pusat, pusat odas diye anlr. ounlukla oyun yerinin yaknnda, bitiiinde bir adr ya da perdeyle kapatlabilecek bir yer yaplarak oyuncularn soyunup giyinmeleri salanr.
Oyuncular: Halide Pikin, Kavuklu Ali, Nait zcan, Fahri, Hazm Krmk, Zenne Necdet Konu: Bir ortaoyununun 17 yks anlatlmaktadr. Dier ad da Kanl Nigar olarak
Dn Gecesi / Kanl Nigar
sinema literatrmze geen Nigar', alt yanda kynden ve tarlasndan ayrp stanbul`da zengin bir Konaa verirler. Nigar 13 yanda iken Konan sahibi tarafndan tecavze urayp sonrada sokaa atlr. Bandan bir sr ac olaylar getikten sonra, yaamn srdrmek iin yanna ald bir ka kzla erkekleri elendirerek geimini salamaya balar. Nigar, kendisini ifal eden Agh efendiyi bulur ve onu oyuna getirerek; suunu ve gerekleri itiraf ettirmek ister. Ama onu bekleyen bir sr zorluk ve srprizler vardr. Filmin senaryosu Kanl Nigar oyunundan esinlenerek Nazm Hikmet tarafndan yazlmtr. Aslnda Kanl Nigarn ne zaman yazld belli deil, ancak tuluat ustalar: Salihler, Kel Hasanlar, Abdiler, Naitler ve Dmblller gibi; bu ve benzeri oyunlar, Karagz Perdesinde ve Orta Oyunlarnda yaatarak gnmze kadar getirdiler. Oyununu daha sonraki yllarda yeniden ele alan yazar Sadik endil, Kanl Nigar'i Epik bir tarzda yazarak amza uyarlad. Not: Film ayn isim altnda Senaryosu ve rejisi Osman F. Sedene ait olmak zere 1966 ylnda
Nazm Hikmet Ran (1902-1963) senaryo 18, ynetmen 5
tekrar filme ekilmitir. Kanl Nigar Filmi daha sonraki yllarda 1955 ve 1981 yllarnda tekrar filme aktarlacaktr. Bunlardan 1955 ylnda ynetmen Settar Krmknn rejisi ve Osman F. Sedenin senaryosuyla ekilen film adndan dolay 23.12.1954 tarih ve 282 nolu kararla sansre uram ve Karagz- Hacivat ad ile beyaz perdede seyirciyle bulumutur. 1981 yl yapm olan Kanl Nigar ise, Sadk endilin kaleminden Orhan Aksoyun senaryosu ve Memduh nn rejisiyle nc kez seyirciyle bulumu olacaktr.
. Fena Yol / O Kakes Dhremos
FENA YOL/O Kakos Dhromos

Ynetmen: Muhsin Erturul Senaryo: Nazm Hikmet Ran (Mmtaz Osman takma adyla, Gregorios Ksenopulos'un bir romanndan ) Mzik: Sotiri Yetrudi Grnt Ynetmeni : Theodorides Filmde, stanbul'da temsiller vermekte olan Yunan Kiveli Tiyatrosu'nun oyuncularndan yararlanlm ve bu nedenle Film Rumca szl-arkl ekilen ilk Trk-Yunan Ortak yapm olmutur. Bu filmin yaplnda Nazm Hikmetin byk rol vardr. lk Gstrerim: Mart 1933, Melek Sinemas, stanbul Oyuncular: Necdet Mahfi Ayral, Marika Kotopuli (Kristina), Kiveli, (Hrisula) Giorgios Papas, Gavrilides, Dimitri Murai, Giorgios Papas,
Yapm: pek Film Stdyolar (Trk-Yunan Ortak Yapm) C. Helmis, C. Thodoridis
Piekr, oyunun sahneye koyucusu, yneticisi, bir bakma yazan, ba oyuncusu olduu iin oyunu ynetmek, yryn deitirmek oyunculara ilerini bildirmek gibi grevleri vardr Oyunda zurnann ald Piekf havasyla Piekr gelir, halk selamladktan sonra zurnacyla konuarak oyunun adn bildirir. Bundan sonra zurna Kavuklu havasn alar, Kavuklu ile arkasnda kendi gibi giyinmi cce ya da kanbur, Kavuklu arkas gelir. ..Yeni Dnya denilen ev dekorunda ise zenne takm Piekr araclyla ev arar, bulduklarna yerleirler. Biti blmnde Piekr oyunu sonulandrrken seyirciden zr diler, gelecek oyunun adn ve yerini duyurur. Seyircilerin oyunu rahata izlemeleri iin nde olanlar yere melir, ikinci sra iskemlelere oturur, arkadakiler ayakta kalrlar. (Kyn: Metin And, 1969, Bilgi yaynevi)
Fena Yol / O Kakes Dhremos
Zante Adas Nzm Hikmet Ran (d. 20 Kasm 1901, nfusta kayd 15 Ocak 1902[, Selanik . 3 Haziran 1963, Moskova) Trk air ve oyun yazar. Lakab "Gzel Yzl air" veya "Mavi Gzl Dev"dir. Yasakl olduu yllarda Orhan Selim adn da kulland olmutur. Hatta t rr Kervan Yrr kitab Orhan Selim imzasyla kmtr. Trkiye'de serbest nazmn ilk uygulaycs ve ada Trk iirinin nemli isimlerindendir. Uluslararas bir ne ulam ve ad 20. yzyln ilk yarsnda yaam olan dnyann en byk airleri arasnda anlmtr. Eserleri birok dile evrilmitir. Mezar halen Moskova'da bulunmaktadr. Trkiye Komnist Partisi (TKP) yesi olup ayr ayr toplam 11 davadan yarglanmtr. Eserleri birok dl almtr. Trkiye'deki yaamnn ounu hapiste geirmi daha sonra Moskova'ya gitmi ve Trk vatandalndan karlmtr. Nazm Hikmet,1938'de cezaevine girmi ve iirleri yasaklanmtr. Trkiye'de ancak lmnden iki yl sonra 1965'te iirleriyle yeniden nem kazanmtr.
Yunanistan'n Kristina iin ile
Zante
adasnda ok
birbirleriyle samimi iki gen kz var: Hrisla...Kristina irkindir. Ailesi de fakirdir. Onun almaya mecburdur. Hrisla'nn babas ise bakkaldr ve pekala ailesini geindirecek kadar para kazanmaktadr. Binaenaleyh ii gc yoktur. Btn zamanlarn kyn delikanllar ile kdalk etmekle geirir. Kristina arkadann bir sra aifteliklerine ahit olur. Hrisla evvel berber kalfas Menegis ile seviir. Sonra da Patrasl bir zengin olan Aleksopulos'un metresi olur ve nihayet Kristina'nn kardei Nikos ile kaar. Bu iler Kristina iin fena misal tekil eder. Arkadan kskanan Kristina da teki gibi fena yola sapacaktr. En gzel elbiselerini giyip sokaa kar ve saatlerce kendisine k arar. Fakat zavall ok irkin olduu iin kimse dnp yzne bakmaz. Yalnz bakkal ra Yani, kendisine acd iin ona evlenme teklifinde bulunur. Halbuki Kristina bir kocaya deil, bir sevgiliye muhtatr. Bir gn kyn kilisesinde dua ederken Hrisula'y k ve gen bir adamla beraber grr. O zaman anlar ki arkada kardeiyle de oturmam, brakp kam ve bu son akyla beraber yaamaya balamtr. Ancak o vakit hakikat kafasna dank eder. Kendi kendine : << Demek ki baz insanlar grltl, debdebeli bir hayat yaamaya memur, dierleri ise mtevazi kalmaya mecbur bir ekilde yaratlmlardr>> der. Bunun zerine Yani ile evlenir, talihine boyun eer. pek Film Stdyosu'ndan ve stanbul'da o srada temsiller vermekte olan Kiveli Tiyatrosunun oyuncularndan yararlanmak iin Kotopulf nin ei C. Helmis ve Kiveli'nin ei C. Theodroidis'in gerekletirdikleri bu film, Yunanistan'da ok tutunmu olan Ksenopulos'un romanndan uyarlanan bir senaryodan Rumca olarak filme alnmtr. "Muhsin Erturul'un Sinemas) Not: Yunan adas Zante hem tarih asndan hem de doallk asndan zengin. onia Denizi'nin nc byk adas olarak bilinen Zante'de tavernalarda sylenen mzikal hikayeler, tarihi arap mahzenleri, sarkt ve damlatalarla bezeli mavi maaralar kefetmeniz mmkn. Genlerin sokak ortasnda cinsellik yaad sylenen ada iirin, arknn ve akn adas olarak da biliniyor. Zamanmzda ise; ngiliz The Sun gazetesi, "Yunanistan"da Fuhu Adas" haberiyle yaplanlara toplumun tepkisini ortaya koydu. Zante adl adada kk yata kzlarn fuhu batana sapland yazlmakta. The Sun'n haberine gre, gemite ailelerin tatil yapt sakin bir balk kasabas olan Yunan adas Zante'nin caddeleri, sokaklar ve meydanlar artk sarholar ve kk kzlar kullanmak iin frsat kollayan yetikinler nedeniyle adeta bir fuhu batana dnd belirtilmekte. Genlerin sokak ortasnda sarho olup cinsel ilikiye girdii belirtilen haberde, ikayet edilen bir dier konu ise taciz ngilizler yalar kk kzlarn sarho edilip cinsel ilikiye ikna edilmelerini bir eit tecavz olarak yorumluyor. (www.spordasondakika.com/yunan-ask-adasi-zante-16-eylul-201-26689h.htm) (ONARAN Prof. Dr. Alim erif
Karm beni Aldatrsa
KARIM BEN ALDATIRSA

Ynetmen: Muhsin Erturul Senaryo: Nazm Hikmet Ran (Mmtaz Osman takma adyla) Eser ve Mzik: Muhlis Sebahattin Ezgi 18 Grnt Ynetmeni: Cezmi Ar Yapm: pek Film peki Kardeler Oyuncular: Feriha Tevfik Negz (Fato), Halide Pikin (Nadiye), Hazm Krmk (Salih Reis), Vasfi Rza Zobu, Muammer Karaca (Muammer), smail Galip Arcan (Abdullah), Bedia Muvahhit (Belma), Behsat Butak, Ercment Behzat Lav (Avni), Sami Ayanolu, Refik Kemal Arduman (Nuri), Zeki Alpan 1933 ylna geldiimizde Muhsin Erturul filmi Trk Sinemas'nda bir ilki tekil eder. "Karm Beni Aldatrsa" byk ilgi gren ilk operet filmimizdir. Bu sayede Erturul'un sinema anlayn oluturan vodvil uyarlamalar, ve yabanc film yararlanmalarndan sonra operetlerde bir tr olarak yerini alr Konu: Salih Kaptan, Moda'da, bir deniz sporlar dershanesi aar. Belma isminde bir de kars var. Dershanenin krek hocas Orhan'dr. Dershaneye kadnlar hemen yalnz Orhan iin gelirler. Belma da Orhan'a ktr. Bir gn adan'n nianls Fato, bu mektebe gelir. Amcas Avni tarafndan buraya yazdrlr. Krek derslerinde Fato Orhan' sevmitir. Bir gn ders verilirken Fato krei denize atar ve iki gen Hayrszada'ya srklenir. Burada tatl, heyecanl ve ak dolu bir gece geirirler.
18 Muhlis SABAHATTN (1889-1947) Muhlis Sabahattin Ezgi, 1890 ylnda Adana'da srgnde doar. Srgnn nedeni, Abdlaziz'in bamabeyincisi olan babas Hurit Bey'in, Abdlhamit'in tahta kmasyla stanbul'dan uzaklatrlmasdr. ocukluu Drama ve Selanik'te geen Muhlis Sabahattin, eitimini Galatasaray Lisesi'nde tamamlar. Evdeki sazl szl sohbetlerde kulana dolan alaturka mziin yanna, okul yllarnda piyano hocasnn katksyla alafranga mzik kltrn de ekler. Bylece o yllarda Bat mziine ilgi duymaya balar. Politik, ateli bir gazeteci kinci Merutiyet'in ateli yllarnda Muhlis Sabahattin politik bir gazeteci kimliine sahiptir. Gazeteciliin yan sra, yesi olduu, ttihat ve Terakki Frkas dnda kalan Jntrk evresinin kurduu Osmanl Demokrat Frkas'nn genel sekreterliini de yrtr. Gen yana ramen otoriter ve etkileyici karakteriyle dikkat eken Muhlis Sabahattin'in yaam boyunca gznden drmedii monoklu, k giyinii, yksek perdeden konumas daha o gnlerde belirleyici zellikleri arasndadr. Bu ateli gazeteci, hkmete kar yazlar yznden kovuturmaya uraynca Avrupa'ya kaar. Yalnzca lke deil, meslek de deitirerek. Mzik bilgisi ve piyanodaki ustal, yolunu Avrupa'ya kaan dier mzisyenlerle kesitirir. Kurduklar grupla ktklar Avrupa turnesinin ardndan Amerika'ya gerler. Muhlis Sabahattin, bu gurbet yllarnn ardndan mtareke dneminde vatanna dner. Srgn dnemi bitmemitir, stanbul'a uzak bir kyde yaamas art koulur. Kklnden beri en ok korktuu ey bana gelmek zeredir: lmeden unutulmak. Unutulmamak iin verdii ilk ura olan politikay tamamen terk ederek, kendini ona lmszl armaan edecek yeni urana kadar: Politikadan Operete "Muhlis'in ocuklar" adyla kurduu operet topluluu, 1930'lu yllarda byk baar kazanr. Bir sre sonra "Sreyya Opereti" adn alan bu topluluk, Kadky'deki mehur Sreyya Paa Tiyatrosu'nda temsillerini srdrr. Aye, Asaletmaap, Glfatma, Monbey gibi birbiri ardna sralanan operetlerin kadrosunda ; Suzan Ltfullah, Ltfullah Sururi, Celal Sururi, Muammer Karaca, Toto Karaca, Avni Dilligil, mer Aydn ve orkestrada Muhittin Sadak gibi, Trk operet tarihinin en deerli isimleri bulunmaktadr. Operetlerin kazandklar baarlar zerine, Sahibinin Sesi ve Columbia irketleri st ste plaklarn yaynlar. zellikle "Aye" opereti, Suzan Ltfullah adnn duyularak sevilmesine, Muhlis Sabahattin'in "Operet Kral" olarak kabul edilmesine ve "Muhlis'in ocuklar"nn halk arasnda tannmasna neden olur.
Muhlis Sabahattin Ezgi (1889-1947)

Besteledii ok saydaki sahne yaptyla bu alanda en verimli Trk bestecilerden biri saylan Muhlis Sabahattin Ezgi, 1890'da, Abdlaziz' in ba mabeyincisi olan babas Hurit Bey'in srgne gnderildii Adana da dnyaya geldi. 10 ubat 1947 tarihinde stanbulda ld Muhlis Sabahattin, babasnn lmnden sonra ailesiyle Selanik'e g etti ve ilk bestesini on bir yandayken burada yapt. Ailenin stanbul'a dnmesine izin verilince Galatasaray Sultanisi'ne girdi (1904) ve piyano dersleri almaya balad. Merutiyetin ilanndan (1908) sonra siyasete atld, gazetecilik yapt.
Karm beni Aldatrsa
ttihat ve Terakki ynetimine kar tutumu nedeniyle kovuturmaya urad ve Avrupa'ya kat. Bir sre sonra stanbul'da oturmamas kouluyla dnne izin verilen Muhlis Sabahattin, stanbul yaknnda bir kye yerleti ve bundan sonra yalnz mzikle ilgilendi. ilk opereti aresaz' 1917' de besteledi. Bunu ok sayda operet ve rev paras izledi. Mzikli oyunlar yazd ve ynetti. Operetlerinde daha ok Trk mzii makam ve usullerini ok sesli mzie uygulayan Muhlis Sabahattin, kimi zaman da her iki mziin ses yapsn bir arada kulland. Muhlis Sabahattin, en nl operetlerinden olan Aye, aresaz, Kerem ile Asl, Efenin Ak ve Glfatma operetlerinin ihtiva ettikleri milli motifler itibar ile zel bir deere sahip olduklar ve yazd eserlerin Trk musikisine armoni uygulanmas yolunda nemli ipular ierdii dncesindeydi. Dneminin eletirmenleri ise, Muhlis Sabahatin'in eserlerinin Trk mziinde gereklemesi arzu edilen modernlemenin herkese benimsenen rnekleri olduu dncesinde birleiyorlard. Klasik Trk mzii formlarnda da besteler yapan Muhlis Sabahattin'in en tannm besteleri arasnda Bahar geldi gl ald (Hicazkar), Dn gece saz meclisine neden ge geldin (Nihavend), Pencerenin perdesini abana gster yzn (Hicaz), Hatrla ey peri o mesut geceyi (Nihavend) saylabilir. Birok fantezisi ve operet arks, kendi ynetimindeki orkestra eliinde Mnir Nurettin Seluk, Fikriye Hanm, Seyyan Hanm gibi sanatlarca plaa kaydedilen Muhlis Sabahattin' in, kentli ald piyano eliinde solo plak kaytlan da vardr. Kaynak: ata.boun.edu.tr
adan ve Avni meraktadrlar. Bir balk kay sevgilileri geri getirir. Artk Fato eski nianlsn unutmutur. Orhan Belma'y bandan atmak iin ayn dershanede masaj hocas ve st kardei Nuri'yi Belma'ya gnderir. Belma, bu haberle baygn bir halde Nuri'nin kucana dt srada Salih Kaptan odaya girer ve onlara stanbul usul bir ceza tertip eder; Yani birbirine nikhlanmaya kalkar. Muammer ismindeki bir gemici bu hareketi ho karlamaz ve intihara kalkr. Bir taraftan gerek Belma'nn ve gerekse Fato'un hareketleri, kadn ilerini tahkik eden irketin adam Abdullah tarafndan tahkik olunur. Abdullah'a kotra da cebren baka bir dosya yaptrarak Belma'y iten tenzih ederler. Ve nihayet Salih Reis, Abdullah'n raporunu okuyunca karsnn masumiyetine inanr ve onu affeder. Orhan ile Fatma da evlenir ve bu mes'ut evlenmeyi tes'it iin bir deniz tenezzhne srdrlrken film biter. Karm Beni Aldatrsa, aslnda Fransz vodvillerinden esinlenmi bir komedidir. Muhlis Sabahattin'in mzii ile donatlarak bir mzikal komedi ya da operet haline sokulmutur. Filmde barolleri Ercmend Behzat ve Feriha Tevfik paylamlardr. Fakat gerek barol oynayan Hazm Krmk'dr. Sinemada olduu kadar tiyatroda da baarl olan sanat, bu operetle btn Trkiye'de sinema oyuncusu olarak kendini tantm; filmde gerekten tutarl bir kompozisyon rol stlenmitir filmin senaryosu her zamanki gibi tutarsz olmak ve -teferruat urunda esas kaybolmak- durumunuzda bulunmakla birlikte; gerek fotoraflarnn gzellii, gerekse mziinin operete uygun nitelii, bu eksiklii hafifletme yolunu amaktadr. Gerekten Modada ve Hayrsz ada Yassada'da parlak bir gne altnda ekilen fotoraflarn deeri yannda Muhlis Sabahattin'in tatl ve cana yakn mziinin Feriha Tevfik, Hazm, Muammer, Ercment Behzat, Bedia Muvahhit, Vasfi Rza ve Refik Kemal tarafndan sylendiini iitmek, o gnn seyircisi iin bir zevk olmu; -Kalbim Ateten arklar alan Sazdr- (Kalbimin Ryas), Aldatrsa Beni Karm, Yaparm Hara-Kiri ve Sinirlerim Yoktur- arklar o gnlerde dillerden dmeyen nameler olmu; hele esiz gzellikteki Balklar- korosu, byk bestecinin bu filme gerek bir katks olarak deerlendirilmitir. Film basn tarafndan genellikle beenilmi; halk ilk operet filmi olarak bu kurdeleye byk bir ilgi gstermiti. Filmin dekorlar, ayrca, gze batar gzellikteydi; ancak bunlar daha ok iki boyutlu tiyatro dekorlun niteliindeydi Mayolara ve kasketlere ilenmi stilize- krek eken kz ekilcii v.s. giysilerle dekorlar tiyatro havasndaki bnyelerine ramen ince bir zevki belirtiyorlard. Vedat Ar'n dekorlar dnda dier gze batan tiyatromsu tutum, filmin banda her oyuncunun kendisini ve filmde ald rol birer arkck ile takdim etmesi idi ki tm operetlere has bir tutum olmakla sinemada bir para aykr grnyordu. (Prof. Dr. Alim erif
Onaran, "Muhsin Erturul'un Sinemas)
Karm beni Aldatrsa
Fikret Hakan Arivi Trk Sinema Tarihi
Nait Dolandrc
NAiT DOLANDIRCI
Ynetmen: Muhsin Erturul Senaryo: Nazm Hikmet Ran (Mmtaz Osman takma adyla)
Oyuncular: Nait zcan, Ahmet Gldrr, Hseyin iret, Mzehher KONU: Bir sosyete dolandrcsnn hayatnn bir safhasn aksettiren srf gldrmek iin yaplm kk bir gldrden ibarettir. Nait Dolandrc, ksmlk bir komedi olarak daha ziyade pek Film'in bir yan rn olarak piyasaya karlmtr
Grnt Ynetmeni: Cezmi Ar Yapm: pek Film peki Kardeler
Sz Bir Allah Bir
SZ BR ALLAH BR
Ynetmen:
Ynetmen Yardmcs: Necdet Mahfi Ayral, Dekor ve giysi: Vedat Ar, Kurgu:
Muhsin Erturul
Muhsin Erturul, Oyuncular: Hazm Krmk (Recep), Vasfi Rza Zobu (aban), Melek Tayfur
Senaryo: Nazm Hikmet , 18 (Mimtaz Osman Takma Adyla) Mahmt Yesarinin M. Hennequin ve P. Weberden Kudret Helvas adyla dilimize uyarlad Et moi jdis quelle ta fait dl oeil isimli oyunundan
(Ayten), Cahide Sonku (Leyla), Bedia Muvahhit, Muammer Karaca, smail Galip Arcan (Uak Yavuz), Necla Sertel (Teyze), Semiha Berksoy (feminist), Mahmut Moral (erafettin), Necdet Mahfi Ayral. Ferih Egemen lk Gsterim: 3.10.1933, ek Sinemas, stanbul
Muhlis Sabahattin Ezgi, yirmiyi akn operet ve rev eserinin yan sra, klasik Trk mzii trnde de birok ark besteler. Mziinde dou ile batnn bir arada yer al onu Trk operet tarihinde zel bir yere koyar. Kendi deyimiyle "Ne alaturka, ne de alafranga"dr bu mzik Belki de hala ulamadmz, kendimize zg, yeni bir Trk mziinin ncsdr, bir balangtr. Muhlis Sabahattin'in nclk ettii bir baka konu da, Trk operetlerine ky ve ky yaamn dahil etmesidir. Trk edebiyatnda kye olan eilimin bir uzants olarak ky yaamndan ve halk mzii ezgilerinden yararlanr.
Mzik: Muhlis Sebahattin Ezgi
Sonun Balangc Muhlis Sabahattin'in ykl sreci, 1939 ylnda kz Melek'in lmyle balar. Melek, ok gen yata veremden lnce besteci byk bir sarsnt geirir. Ses Opereti tarafndan eserleri oynanmaya, kendisi de turne topluluklar kurmaya devam eder; ama artk sona yaklamtr. 1946 ylnda turne
Grnt Ynetmeni: Cezmi Ar Yapm:
dolaysyla bulunduu Zonguldak'ta verem olduu anlalr, alelacele stanbul'a dnlr. Her ne kadar tehiste ok ge kalnmsa da, Heybeliada dispanserine yatrlr. Hem salk durumu, hem de maddi durumu ktdr. 1947 ylnn Ocak aynda Saray Sinemas'nda hastane masraflarn toplamak iin bir jbile yaplr. Muhlis Sabahattin yolun sonuna gelmitir artk, 13 ubat 1947 gn hayata gzlerini yumar. Cenazesine, Beyolu boyunca ehir Bandosu bestecinin ok sevdii, Aye Opereti'nden "Aye'nin Duas" arksn alarak elik eder.
18 Mmtaz Osman Takma ad ile, Mahmut Yesari'nin M. Hennequin ve P.Veber'in "Kudret Macunu" adl uyarlamasndan.
Sz Bir Allah Bir
adan evli kadnlarla dp kalkan bir avukattr. Teyzesi onu da bu durumdan kurtarp evlendirmek ister. adan ise evlilikten korkar. lkin Bykada'da kald otelde bir feminist kadnla konuup tarttktan sonra, arkada Arnavut Pitovzade Debreli Recep'in nianls Leyl'ya gz koyar. Recep'i de ertesi gn Mis Soka'ndaki garsoniyerinde kendisini bekleyecek evli bir kadn olan Ay ten'i grp artk kendisinin bu ilerden el etek ektiini sylemek zere grevlendirir. Recep bu ii grmeye bir kere sz vermi bulunur. Garsoniyere giderek, orada grd Ayten'e durumu anlatr. Ancak kocasndan ayrlp adan' la evlenmeyi iyice kafasna yerletirmi olan Ayten sust yaptrmas iin kocasna da anonim bir mektup yazarak bu randevudan bilgi vermitir, bu yzden Recep'i brakmaz; kocasna kar yalanc kmamak iin, onu, adan'n yerine kendisiyle yatmaya zorlar; aksi takdirde pencereden atlayarak intihar edecektir. Recep kadnn oyununa gelerek onunla kalmaya ve bu srr kimseye aklamamaya sz verir. Ayten bir ara Recep'in giysilerini de pencereden frlatr atar. Ayten'in kocas erafettin polislerle birlikte baskn yapar; Recep'i brnd havlu ve bana koyduu hamam tayla karakola gtrrler. Orada kan koca ayrlmay kararlatrrlar; erafettin Recep hakkndaki ikyetini geri aldndan onu serbest brakrlar. Recep'in dn dolaysyla Arnavutluk'tan halas gelecektir. Leyl otelde ilk kez grd Ayteni bu hala sanmaktadr. Halbuki Ayten, adan' n uana Recep'in metresi olduunu syler. Uak Yavuz da bunu Leyl'ya aklar. Bir yandan da erafettin Recep'i karsyla evlenmeye zorlamaktadr. Leyl da adan'la dertleir. Biri nianlsnn dieri de arkadann hainliinden sz aar. Gerekten adan da Recep'i metresiyle kendisine hainlik etti sanmaktadr. ikisi de aldatldklarna inanrlar ve birbirleriyle evlenerek bunun cn almay kararlatrrlar. Bu karar bir pckle mhrlemek isterlerken Recep kagelir. Onlarn ptklerini grnce tabancasn eker; ama tabancada kurun' yoktur. adan Recep'i yattrr; onun da pekala metresini batan kardn ileri srer. Bu durumda Recep gerei kendisine aklamaya mecbur olur. Ama byle de olsa, Leyl ile adan birbirlerini sevdikleri iin, adan, Recep ten artk son bir arkadalk yapp Leyl'y
Bestecinin lmnden sonra repertuar, topluluu da emanet ettii Cemal Sahir'e kalr. Ancak daha sonra bu repertuar kaybolur. Notalarn dier kopyas da Maestro Karlo Kapoelli'yle talya'ya dner. Repertuarn akbetiyle ilgili bir dier rivayet de, bestecinin kz kardei Neveser Kkte'in aabeyinin cenazesinden dndkten sonra btn notalar ve metinleri yaktdr. yle ya da byle geride yalnzca 1966'da Ltfullah Sururi'nin stanbul Radyosu iin radyofonize ettii kalr. Aye Opereti'nin melodileri (kyn:www.sabah.com.tr/ozel/
kendisine brakmasn diler. Recep buna katlanr. Nasl olsa dier kadnla namus bels evlenmek zorundadr. Ancak Ayten kocasna, kendisinin bir hafta ncesi baloda bir sarna gz krptn grd iin, almak zere bu durumu dzenlediini; kendisinin Recep'le hibir ilikisi olmadn yeminlerle temin etmi; o da karsndan zr dilemitir. Bu durumda ayrlmalarna ve Recep'in Ayten'le evlenmesine lzum kalmamtr.O gece len sofrasnda Leyl ile adan nianlanrlar. adan arkadan vmekte; Recep de kendi kendine, bir daha rastgele kimseye sz vermemeye and imektedir. Film konusundan da anlalaca gibi, baya bir bulvar vodvilidir. Klsik kan/koca/k lsne bir de arkada sokularak bir entrika yaratlmtr. Oynan, dekorlar bakmndan da tamamen tiyatro enisitamaktadr. Vasfi Rza burada da Karm Beni Aldatrsa da olduu gibi adan ismiyle anlr; ama oradaki rolnn tam tersine akgz bir ktr. Hazm her zamanki gibi baarldr. Tiyatro oynamaktadr ama; bu. sevilen ve tutulan bir oyundur. Filmin en baarl oyuncular Melek ile Cahide'dir. Cahide bu filmde ilk kez ehir Tiyatrosu revsnden ayrlp nemli bir rol stlenmektedir. (Prof. Dr. Alim erif Onaran. "Muhsin Erturul'un Sinema-
ayse1863/dosya_1867.htm)
s)
Aysel Batakl Damn Kz
AYSEL BATAKLI DAMIN KIZI

Ynetmen: Muhsin Erturul Senaryo :
19
Nazm Hikmen Ran (Mmtaz Osman Takma Adyla )
Mzik: Cemil Reit Rey Grnt Ynetmeni: Cezmi Ar Dekor: Edip, Nikola Peroff Yapm: pek Film peki Kardeler
Halil Kamil tarafndan Ha-Ka Film irketi kurulur. Erturul, Milyon Avclar ve Leblebici Horhor Aa; Nzm Hikmet ise stanbul Senfonisi ile (ksa film) almalarn srdrr. Erturul'un ikinci kez perdeye uyarlad Leblebici Horhor Aa'nn nemi Venedik 2. Uluslararas Film enlii'ne katlp onur diplomas almasdr. Ve bu Trk sinemas tarihinde yurt dndan gelen ilk dl saylr.
Oyuncular: Cahide Sonku, Talat Artemel, Feriha Tevfik, Sait Kknar, Behzat Butak, Mahmut Moral, smail Galip Arcan, Nafa Arcan, Naciye, Mfit Kiper, Hadi Hn, Hazm Krmk, Sami Ayanolu, Ergun Kknar. KONU: Satlmzadelerin yannda alan Aysel, patronunun tecavzne urar ve hamile kalr. ocuun patronundan olduunu kantlamak iin mahkemeye bavurur ama adam ocuun kendinden olduunu kabul etmez. Kimsenin i vermek istemedii Aysel ne yapacan bilemez. Tam kendini ldrmeye karar verdiinde baka kyden olan Ali ona yatalak annesine bakp bakamayacan sorar. Bylece Aysel, ocuu ile birlikte Alilerin iftliine almaya gider. Tam hayatn dzene koymuken Alinin nianls Glsm, Ayselin iftlikten gitmesini ister. Ali bu istei kabul eder ve Aysel bir kez daha tek bana kalr. Bu arada Aysel Aliyi gizliden gizliye sevmekte olup, bu akn belli etmez. Bir gece meyhanenin nnde kavgaya karan Alinin bann dertte olduunu renen Aysel, Aliye hem de nianls Glsme ilikilerini devam ettirebilmeleri iin yardm etmeye karar verir. Alinin nianlsnn yanna giden Aysel ona btn gerei anlatr. Alinin yanllkla iine girdii bu olayla hibir ilgisi olmadn syler. Glsm, Ayselin Aliye ak olduunu anlar ve Alinin yanna gittiinde aslnda Alinin kendisini deil Ayseli sevdiini fark eder.
Aysel Batakl Damn Kz, Trk Sinemasna Muhsin Erturul'un getirmi olduu rnek
bir filmdir. Ancak baarl ve tutarl saylamayacak kadar zentili bir rnektir. Tm kusurlarna ramen, M. Erturul'un nceki filmlerine gre sinema olmaya yakn bir film olarak belleklere yerlemitir. Seyirci tarafndan tutulan filmde, Cahide Sonku'nun takt earp bir moda bile olmutur. Filmdeki konu, en bilinen durumlar kullanan, susuz delikanl, ifal edilmi gen kz edebiyatn srdren, en adal trden, gerekle ilgisi olmayan bir melodramdr. Ky, sonuta folklorik grntler sunan bir mekan, bir fon olarak kalr, baka bir ilevi yoktur ve ky yaam, ky sorunlar balants olmayan bir dekor gibi, melodramn dndadr.
Feriha Tevfik Negz (1910-1991) oyuncu 10 film
19 Hasan Cemil ambelin (1879 - 1967), Selma Lagerlf'ten yaplan evirisi ve sveli ynetmen Victor Sjstrmn (1879 1960) Bataklk Kz isimli filmden uyarlama. (Agah zg, a.g.e. ve www.imdb.com Internet sitesi)
Leblebici Horhor Aa (2. evirim)
LEBLEBC HORHOR AA
Ynetmen: Muhsin Erturul Senaryo :
(2. evirim)
Oyuncular: Feriha Tevfik (Fadime), Melek Tayfur, Ferdi Tayfur (Hurlit), Behzat Butak (Leblebici Horhor), Vasfi Rza Zobu (Sansar Hasan), Mahmut Moral (Cingz), Hazm Krmk, Necla Sertel (Safdil), Muammer Karaca (Canyakan), Fatma Anda, Kadri gelman (Hayratykan) lk Gsterim: Mart 1934, pek ve Elhamra Sinemalar, stanbul
Nazm Hikmen Ran (Mmtaz Osman Takma Adyla, Tekfor Nalyan ve Dikran uhacyan ikilisinin operetinden)
Film, 2. Uluslararas Venedik Film Festivali'nde "Onur Diplomas" almtr. talyan "La Tribuna"
gazetesi film hakknda unlar yazmaktadr: enlikte gsterilen Leblebici Horhor filmi Erturul Muhsin Beyin eseridir. Bunu bir deney filmi sayarz. Bu filmde halkn doal gzellikte zgn adetlerini gryoruz. Mziini operet tempolarna benzetebiliriz. Konu basit ve sadedir. KONU: Mirasyedi Hurit Beyle, Horhor adl leblebicinin kz Fadimenin ak yks. Kz
Grnt Ynetmeni: Cezmi Ar Yapm: pek Film peki Kardeler
Fadime'yi (Helena Artinova) karan mirasyedi Hurid Bey'i izleyen Leblebici Horhor Aa (Behsat Budak), onun Kahtane'deki konana gelir. Fakat oyuna getirilerek kzn kurtaramayacan anlaynca, stanbul'daki tm leblebici hemerilerini toplar ve konan koruyucular ,ile tam bir atmaya girecekken, Bostancba olaya mdahale eder ve Leblebici'nin gnln alarak bu evlenmeye izin vermesini salar.
Milyon Avclar
Milyon Avclar
MLYON AVCILARI
Ynetmen Muhsin Erturul Senaryo Nazm Hikmet Ran (Mmtaz Osman takma adla)20 Kamera: Cezmi Ar Mzik
Muhlis Sebahattin Ezgi
Oyuncular: Feriha Tevfik (Feriha), Hazm Krmk (Hazm), Melek Tayfur (Melek), Ferdi Tayfur (Ferdi), Mahmut Moral (ilan brosu memuru), Muammer Karaca (rak), Sait Kknar (mal sahibi), Sami Ayanolu (polis), Necdet Mahfi Ayral, Necla Sertel, Vasfi Rza Zobu KONU: ki Ahbap olan lavantac dkknnn sahipleri Hazm'Ia Ferdi para sknts ekerler; iler de kesat gitmektedir. O srada Melek isimli zengin bir kz. Krk Ylda Bir Den Frsat rumuzuyla bir ilan brosuna bavurarak, parasn iletmek zere sermaye yatrm yapmak istedii ynnde ilann verir. Dier, yandan tezghtar olarak i arayan bir fakir kz de; tpt 202- rumuzuyla bir iln verir. Patron ile yapt bir tartma sonucu sinir bozulan bro memuru iki ilna ait isimleri birbirine kartrr: Bylece zengin kzn verdii iln tpt 202 rumuzu ile sermaye arayan lvantac dkknna yollanr. Ortaklar Ferdi bir yan dan kzn bavurmasn beklerken, teki orta Hazm iln brosuna gidip -tpt- diye seslenerek iln sahibini Vedat Ar kalabalk arasnda arar; bana gelmedik kalmaz. O srada Melek de broya uram, kendisine lf attn sand bu yakkl erkekle tanmtr. Hazm, gerekte sermaye teklifinde bulunann Melek olduunu bilmez. Dier yandan Feriha da lpek Film peki Kardeler vantac dkknna tezghtarlk yapmaya gelir. Bunu zengin kzn bir kaprisi olarak kabul ederler. Ferdi de Feriha y sever. Bu yzden ortann srarna ramen, ondan para isteyemez. Hazm da bunun zerine onu bir odaya kilitleyerek, Feriha ile Ferdinin o akamki randevusuna kendisi gider ve orada uygun biimde Feriha'dan kendilerine sermaye yardmnda bulunmasn rica eder. Kendisine srf bu yzden ilgi gsterildiini sanan Feriha, Hazm'a tokat yaptrr. Bu olay geerken, Hazm telefonu saklad iin Ferdi kapatld yerden kurtulmak in kimseye haber de yollayamaz. Ama bir ara telefon alar; ses yazhanenin gznden gelmektedir. Ferdi telefonu bularak cevap verir. Arayan Melektir. Hazm' sormaktadr. Ferdi, nemli bir mesele olduu gerekesiyle kendisini kurtarmasn Melek'ten rica eder. O da bir polis ve bir ilingirle gelerek Ferdiyi kurtarr. Birlikte Hazmla Feriha'nn bulunduu gazinoya giderler. Orada Hazm' Feriha ile birlikte grp de kendisinin atlatldn anlaynca Melek de Hazm'a bir tokat yaptrr ve kzlarn ikisi de erkeklerin yalvarmalarna aldrmadan uzaklarlar. Ancak yalnz balarna kalnca, erkeklerin kendilerini gerekten sevdii intiban edinirler ve ertesi gn. i bulma brosun da yeniden onlarla karlanca barrlar. Ferdi Feriha'y. Hazm da Melek'i yanna alarak evlenme brosuna giderler. Bylece i tatlya balanr.(Prof. Dr. Alim erif Onaran, "Muhsin Erturul'un Sinemas)
Dekor:
Yapm:
20 Karl Farkas ve Emeric Pressburgerin senaryosundan Max Neufeldin 1933 ylnda ynettii Sehnsucht 202 (zlem 202) filminden uyarlama . Filmde balca rolleri Magda Schneider, Fritz Schulz ve Paul Kemp oynamlardr.
Gnee Doru
GNEE DORU
Senaryo ve Ynetmen: Nazm Hikmet Ran Dekor: Oyuncular : Arif Dino, Ferdi Tayfur, Mediha Baran, Rait Baran, Neyzen Tevfik Kolayl KONU: Mtareke yllarnda belleini yitiren bir delikanlnn, 17 yl boyunca ve kendisini birdenbire Cumhuriyet Trkiye'sinde buluvermesini anlatyordu Yaplan yorumlardan edindiimiz fikirlere gre Nazm Hikmet bu filmi Trk sinemasn gelitirmek, ileriye gtrmek amacyla ekmi. Anladmz kadaryla fantastik bir film (Politik yan da varm). O yllara gre konusu itibaryla bir adm Yapm: pek Film peki Kardeler nde. kendisini
hep o dnemlerde yayormu gibi sandktan sonra, geirdii ameliyatla iyilemesini Abidin Dino
Grnt Ynetmeni: Lazar Yazcolu
Aynaroz Kads
AYNAROZ KADISI
Ynetmen Yardmcs: Necdet Kahfi Ayral, Kurgu: Muhsin Erturul, Ses Mhendisi: Osman peki, Ses Sistemi: Tobis-Klang Film,
Ynetmen:
Muhsin Erturul
Oyuncular: Hazm Krmk (Kad Yakup Efendi), Halide Pikin (Eda), evkiye May (Afroditi), smail Galip Arcan (Gregories), Vasvi Rza Zobu (emi), Mfit Kiper (Pavlos), Mahmut Moral (Rkneddin), Behzat Butak (Adem Aa), Kadri gelman (Muharrem), Emin Beli Belli (Kehkeanizade Lemi), Necla Sertel (Zahide), Perihan Yanal, (Safter) Nevin Necdet Mahfi Ayral Musahipzade Celal'in oyunundan Akkaya (Nurbanu), Sami Ayanolu (Anadolu Kazaskeri Havkandi)), Neet Berkren (Rumeli Kazaskeri Nutki), Yaar zsoy (Dehri), Muammer Karaca (Hristo), Refik Kemal Arduman lk Gsterim: 1 Aralk 1938, pek ve Melek Sinemalar, stanbul KONU: eyhlislam Kehkeanizade Lemi Mollann bacana Divriki Yakup medreseyi bitiCezmi Ar rip, yardmlarla eitli grevlerde bulunduktan sonra rvet ve kadn dknlnden dolay sonunda bir kadla getirilir. Mahkeme katibi Rknettin'in yardm ile, haklarn yitirilmesi iin hile-i er'iye yollarna bavururlar. Kalyoncu Adem Aa'nn mahkemede iini grrken onu soyup soana evirirler. Afroditi isimli Rum dilberinin ailesinden kalma 15 bin duka altn olduunu renen Aynaroz'lu papazlar bu paray elde etmek isterler. Yakup, Afroditi'nin paralarn ele geirilmesinler diye nce kz evine kapatr, buradan karlmas zerine pelerine der, altnlar geri ald gibi kz da sevdii Rum genci ile evlendirir. Aynaroz ba papaznn eyhlislam nezrinde at davada ise Yakup eitli oyunlarla (arada rvetle vererek) ikayeti rahibi haksz duruma drr, rahip davasndan vazgeerek cann kurtarr. Aynaroz Kads Nevres halasnn kz Nesime ile nianldr, enitesi Hayret Efendi padiahn saksoncubadr (kpek oban). Eref, Nevres'in iyi dostudur. Neati zevk alemlerinde gezen bir dalkavuktur. engi ehnaz, Nevres'e vurgundur, Eref ise engi ehnaz'a... Bir gn Neati, Eref'i ehnaz'n bulunduu bir elenceye gtrr, buras yeni sadrazam olmu Hayret Efendi'nin yalsdr. Eref ile ehnaz burada buluurlar. Yeni sadrazam Eref ve Neati'ye grevler verir. Sadrazama danmanlk yapan Neati, nemli meselelerde karar
Senaryo
Grnt Ynetmeni:
Yapm:
Aynaroz Kads
vermek iin ak atmasn nerir. Ak, cuk oturunca mesele olumlu halledilecektir. Sadrazam, Fransz sefirinin iini bu yolla olumlu zerken, yenieriler iin olumsuz karar verir. Yenieriler ayaklanrlar. Araya adamlar konularak, padiaha sunulmak zere bir tezhipide (Nevres'in babas Revnakide) bulunan bir kitab vererek Hayret Efendi'nin hayatn kurtarrlar. Sonunda Nevres ile Nesime evlenirler. (Orhan nser, Kelimelerden Grntye syf, 47)
Filmde mkemmel bir kompozisyon izen Hazm Krmk, henz rt kabul edilmemi yetim bir Rus kznn mirasn, hile yaparak ve kitabna uydurarak, Manastr ele geirmeden ve eyhlislam'n bakanlk ettii divanda alan davada, yine bir hile kullanarak hakl karlan dalavereci bir kady canlandrmaktadr. Oyunda yer alan erotik sahneler nedeniyle filmin yurtdna kmas engellenmi konu 1939'da meclise kadar aksetmitir. Aynaroz Kads, Trk Tiyatrosunun en kuvvetli komedilerinden biridir. Tiyatrosunu bile drt be defa severek ve kahkahadan adeta krlarak bir ey olacan kolayca tahmin edebiliriz. pek film stdyolar, bu film iin alt aya yakn bir zaman urat. Sahnelerin mhim bir ksm seyredenlerin bulunduunu dnrsek, mizansen imkanlarnn daha geniledii ve daha zenginletii filmdeki komedinin ne parlak
Msahipzade Celal 1868-1959
Yunanistan'da olayn getii yerlerde evrildi. Aynaroz Kads bizzat stdyo sahiplerinin de syledikleri gibi, ie balanrken tahmin edildiinden bir hayli daha pahalya mal olmu bulunuyor. Fakat zengin ve gzel bir film olmas iin elden gelen hibir ey esirgenmi deildir. Mevzu ve rejisindeki iptidailikten baka, filmin baz mnasebetsiz derecede ak sahneleri, birok karilerimizin de mektuplarnda yazdklar gibi, bu eser hakknda iyi fikirler beslenmesini icap Nitekim Ayna roz oynatmamak yerinde bir ettirecek deil di . hkmette Kad s n suretiyle karar mahi yette
Trkiye hudutlar dnda
vermitir. (Rejisr, Yldz Dergisi, 13 ubat 1939) Muhsin Erturul 1938 ylnda Celal Msahipzade tarafndan Aynaroz
yazlm olan
Kads adl bir oyunu sinemaya aktard. Daha nce sahnede de oynanan metinden yola klarak oluturulan film iin "Yldz Dergisi"ndeki 'Rejisr' imzal eletiride milliyeti bir yaklam gze arpmaktadr. "Trkiye'de filmcilik belki henz istenilen derecede ileriye gitmemitir. Belki daha biraz geridir. Ne olursa olsun, Trk kafasndan km bir eserin, tatl Trk diliyle, sevilen Trk artistler tarafndan oynan baka bir trl oluyor. (Yldz Dergisi15 Kasm 1938) (Okan Ormanl, Trk Sinemasnda Eletiri)
Allahn Cenneti
ALLAHIN CENNET
Ynetmen: Muhsin Erturul Senaryo: Ynetmen Yardmcs: Necdet Mahfi Ayral, Ses Mhendisi: Osman peki, Ses Sistemi: TobisKlang Film, Kurgu: Muhsin Erturul, Szler: Vecdi Bingl, Oyuncular: Mnir Nurettin Seluk (Mnir), Glseren Sadak (Selma), Feriha Tevfik Grnt Ynetmeni: Cezmi Ar Mzik: Sadettin Kaynak Yapm: pek Film hsan peki Yenal (Nesrin), Negz
Ziya akir Sado
(Leyla), Hazm Krmk (adan), Halide Pikin (Nzhet), Behzat Butak (evket), Perihan Vasvi Rza Zobu, Muammer Karaca (Veli), Suavi Ted, Muhip Arcman, Nezihe Becerikli, Emin Beli Belli (Sertabip), Nezihe Becerikli (Seher), Saim Bilge, Yasemin Esmergl (Yasemin), Hadi Hn (Nihat), Hakk Necip Arman (Bahevan), Yaar Nezihi zsoy, Jeyan Mahfi Ayral (Nihal), Lola (Necmiye), Neet Berkren, lk Gstetrim: 26 Ekim 1930, pek ve Saray Sinemalar, stanbul
1939 ylna gelindiinde Muhsin Erturul'un sinemadaki saltanatnn salland grlr

nk ilk sinemac ynetmenimiz olan Faruk Ken "Ta Paras" filmiyle sinemaya baarl bir giri yapar. Bu olay dnemin kimi gazetelerinde "Muhsin'in bana den ta" olarak deerlendirilir. Bir aray ierisinde olan Erturul, bol arkl bir film ekme karar alr. Bu sefer bat mziini deil Trk halkna daha yakn olan bir eyleri seyirciye sunma niyetindedir. Bylece sinema tarihimizin ilk arkc-oyuncu filmi olarak geen "Allah'n Cenneti" ekilir. Mziklerini Sadettin Kaynak'n yapt filmde Mnir Nurettin Seluk arklaryla n plana kar KONU: Ressam evki Bey'in "Allahn Cenneti" diye adlandrd Boazii'ndeki yalsnda yapt manzara tablosuna koyaca iki melekten biri kz Leyla'dr. kincisi de onun sevdii ve evlenecei adamdr. Bu melek, kznn ortal dolandrarak Avrupa'ya kaan nianls adan olamaz. Nitekim, nemli bir deniz kazas geirdikten sonra hastalanan kz, adan'n yerini alan Mnir teselli eder ve evket Bey tablosunu tamamlar.
Allah'n Cenneti'nde, Boaz'a nazr bir evde yaayan zengin bir aile, evrelerindeki
insanlarn yaaylar ve balarndan geen olaylar anlatmaktadr. Filmin kayda deer
Cezmi Ar 1878-1974 Grnt ynetmeni 165 film
zellii, o zamanlarn nl ve sevilen seslerinden Mnir Nurettin Seluk'un da filmde rol almasyd. arkc filmlerinin ilk rneklerinden biri olan film iin yaplan bir deerlendirmede Alim erif Onaran u ifadeye yer vermektedir: "zgn bir senaryoya dayanarak Erturul'un giritii bu deney, Trkiye'ye gelen Arap filmlerinin dublaj edilmi arkl versiyonlarnn halk tarafndan tutulmasndan domutur. Gerekten o vakitler Trkiye'nin bir numaral sesi Mnir Nurettin'i filmde oynatmak dncesi, ticaret bakmndan tutarl bir dnceydi. Nedir ki, Mnir Nurettin sesinin gzelliine ramen rol yapma yetenei olmayan bir sanatyd. Yardmc olarak Feriha Tevfik, Behzat Butak, Halide Pikin ve Hazm Krmk'nn destei salandysa da, film baarI bir k saylmazd. (Okan Ormanl, Trk Sinemasnda Eletiri syf, 36 )
Bir Tavuk Devrildi
BR KAVUK DEVRLD
Ynetmen: Muhsin Erturul
Ynetmen Yardmcs: Necdet Mahfi Ayral, Dekor: Nikola Peroff, Kurgu: Nuhsin Erturul, Ses Mhendisi: Osman peki, Ses Sistemi : Tobis-Klang Film, Oyuncular: Hazm Krmk (Hayret), Vasfi Rza Zobu (Eref), Mahmut Moral (Neati), Talat Artemel (Tercman), Refik Kemal Arduman (Fransz Elisi), smail Galip Arcan (Revnaki), Muammer Karaca (Nevres), Halide Pikin, Feriha Tevfik (ehnaz), evkiye May, Emin Beli Belli, (Salim Aa) Saniye Baran, Sami Ayanolu, Sait Kknar, Yaar Nezihi zsoy, Samiye Hn (Nesime), Muazzez Aray, Mualla Gkay lk gsterim : 31 Ocak 1939 Elhamra Sinemas, stanbul, ekildii Yer: Topkap Saray ve Aynalkavak Kasr
Senaryo: Nazm Hikmet Ran, Muhsin Erturul, Necdet Mahfi Ayral, (Musahipzade Call'in ayn isimli oyunundan sinemaya uyarlama) Foto Direktr Cezmi Ar Yapm pek Film/ peki Kardeler
KONU: Kapalar esnafndan tezhipi Revnak'nin olu Nevres, halasnn kz Nesime ile nianldr. Enitesi Hayret Efendi, padiahn saksoncubas (kpek oban) dr. ar esnafndan kemhac Salim Aann kalfas Eref, Nevres'in iyi dostudur. Kavuku Neat de zevk lemlerinde gezen bir dalkavuk... engi ehnaz, Nevres'e vurgundur. Erefse engi ehnaz'a... Bir gn Neati, engi ehnaz'n da bulunduu bir elentiye Erefi de gtrr. Buras yeni sadrazam olmu, saksoncuba Hayret Efendi'nin yahidir. Zevkine dkn bir adam olan Hayret Efendinin yalsnda Eref ehnaz'la buluur, iki ierler; biraz sonra da ehnaz Neati'nin kavuunu giyerek Erefle birlikte yalnn bahesine giderler, zevk- sefa ederler. Yeni sadrazam Neati'ye divan efendilii, Erefe de veznedarlk grevlerini verir. Kendisini ziyarete gelen kaynbiraderi Revnakiye de divan kethdanln teklif eder. Ancak Revnak, mesleinin kk grldn ve dnrnn kendisini kendi kfvne ulatrmak iin byle bir teklifte bulunduunu anlayarak bunu kabul etmez. Bunun zerine Hayret Efendi, onu, kmseyerek yanndan uzaklatrr. Ama sadrazamlk cahil ii deildir. Kendisine danmanlk eden Neat, nemli meselelerin zm iin Hayrettin'in ak atmasn ve ak cuk oturursa, o meseleyi olumlu olarak sonulandrmasn salk verir. Bu tutumla ie girien Hayret, sonunda ban derde sokar. Bir yandan aa bavurarak Fransz sefirinin iini kolaylatrrken, kemhaclarn iini zorlatrr. Bir yandan da yenierilerin ulufesinin verilmesini yine aa danarak ikinci plna alr. Bunun zerine yenieriler ayaklanarak, sadrazamn kellesini isterler. Sadrazaml, padiaha etkide bulunarak, alnr satlr bir makam durumuna getirmi bulunan silhtar aa ile padiahn bir dier yakn,
Bir Tavuk Devrildi
yeni bir kazan imkn salayabilmek iin zaten bunu gzlemektedirler. Ancak ayn kimseler, padiaha sunulmak zere, tezhipide bulunan ve aylardr peinde kotuklar halde elde edemedikleri bir deerli kitap uruna Hayret'in cann balatmak niyetindedirler. Revnak can gibi sevdii kitab vererek. Hayret Aann hayatn kurtarr. ocuklar da artk sosyal seviye fark ortadan kalkt iin rahata evlenebileceklerdir. (Prof. Dr. Alim erif Onaran, "Muhsin Erturul'un Sinemas)
Muhsin Erturul, 'Gei Dnemi'nde de almalarn srdrd ve 1939'da film
gerekletirdi. Bir Kavuk Devrildi yine bir tiyatro oyunundan sinemaya uyarlanan ve Osmanl dneminde geen bir filmdi. Sz konusu filmde Kapalar erafndan varlkl bir grup insann, sarayla ve sadrazamla aralarnda geen olaylar anlatlmaktadr. Film hakknda "Yldz" Dergisi'nde, 15 ubat 1939 tarihli imzasz bir eletiride, Avrupa filmlerini seyredip beeni dzeyi ykselen seyirciyi tatmin etmenin zorluundan bahseden yazar, film hakkndaki grlerini yle aklamaktadr: "Dorusunu sylemek icap ederse, film umulduu gibi kmad. Mevzu ve resimlerdeki iptidailikten baka, filmin baz mnasebetsiz derecede ak sahneleri, birok karilerimizin de mektuplarnda yazdklar gibi bu eser hakknda iyi fikirler beslememizi icap ettirecek mahiyette deildi." (Orhan nser, Kelimelerden Grntye)
Ta Paras
TA PARASI
Oyuncular: Nevzat Okugil, Suavi Ted, Nebahat Balta, Seniye Baran, Mehmet Karaca,
Senaryo ve Ynetmen:
Faruk Ken
Mrvet Alatan, Stk Akatepe, Muammer Karaca Konu: vey annesinin bir baka erkekle ilikisini renip bunu babasna haber veren bir gencin yks. Bu filmde ana fikir olarak; kadnn ihaneti, kocann kusuru hakl gsterilmekle beraber bunun ocuklar zerindeki olumsuz etkileri anlatlmaktadr. Elindeki maddi imknszlklara ve az masraf mecburiyeti muhakkak saylacak alma tarzna ramen muvaffak olmutur. (Fikret Adil, nan Dergisi, Say2 , ubat 1940)
Grnt Ynetmeni:
Necati Tzm
Yapm: Ha-Ka Film

Halil Kamil
Tosun Paa
TOSUN PAA
Ynetmen:
Muhsin Erturul, Ynetmen yardmcs: Necdet Mahfi Ayral, Ses Mhendisi: Osman peki, Oyuncular: Feriha Tevfik Negz (Leyla), Nazm Hikmet 21, Hazm Krmk (Demir), Suavi Ted (Yavuz), Halide Pikin (ahende), evkiye Muhlis Sebahattin Ezgi, May (Masume), Vasvi Rza Zobu (Tekin), Mahmud Moral (Ziya), Necla Serel (Nazende), Muhip Arcman Cezmi Ar Konu: Tosun adl gayri meru bir ocuun evresinde geen olaylarn yks pek Film/ peki Kardeler Akasya Palas v.r.zobu / f.t.negz / h. krmk
Senaryo:
Mzik:
Operatr: Yapm:
AKASYA PALAS
Oyuncular: Hazm Krmk, Cahide Sonku, Vasfi Rza Zobu, Necdet Mahfi Ayral, Sait Kknar, Perihan Yanal, Muammer Karaca, Refik Kemal Arduman, Kadri gelman
Ynetmen:
Muhsin Erturul,
Konu: Birbirlerine benzeyen Kamil ve Caferin Akasya Palas otelinde geen maceralar. Son bir iki sene iinde gittike terakki eden ve kendi sahas dahilinde muvaffak olan yerli film sanayimiz, bu yl da bize birka eser hazrlad. Avrupa ve Amerikadan film getirmenin Necdet Mahfi Ayral mkilat karsnda hasl olan a kabil olduu kadar kapatabilmek iin, durmadan yerli film evrilmektedir. Cezmi Ar, Bunlardan birincisi, mevzuu eski bir adapte vodvilden alnm olan Akasya Palas geen eker bayramnda grdk. Olduka mhim bir muvaffakiyet kazanan bu filmin baz zaruri teknik noksanlarna ramen hi de fena olmadn memnuniyetle syleyebiliriz. ( Yldz Mecpek Film peki Kardeler
muas 1 lkkanun 1940 Say 50)
Senaryo:
Grnt Ynetmeni:
Yapm
21 Mahmut Yesarinin Georges Feydeaudan uyarlad La puce Loreill "1+1=1" isimli oyunundan.
Nasrettin Hoca Dnde
NASREDDN HOCA DNDE

Ynetmen: Ferdi Tayfur Muhsin Erturul Senaryo: Burhan Felek Operatr: Cezmi Ar Yoakim Filmeridis Mzik: Sadettin Kaynak Yapm: pek Film peki Oyuncular: Hazm Krmk (Nasreddin Hoca), Necla Sertel (Hocann kars), Ferdi Tayfur, Yaar Nezihi zsoy, Sait Kknar, Mzeyyen Senar Il, Zati Sungur, Reit Grzap, Reit Baran, Sadettin Kaynak, Kni Kpak, Sami Ayanolu, Mfit Kiper, Muazzez Aray, Sadettin Kaynak, Nait zcan, kriye Atav, Halide Pikin, Stk Akatepe, Leman Akatepe, KONU: Bir snnet dnnde Hoca'nn ykleri anlatlr. Araya Sadettin Kaynak, Nzeyyen Senar Il girer. Ardndan Karagz, Orta Oyunu, Zati Sungur ve Ferdi Tayfur'un Lorel-Hardi taklitleri, Yani film tam bir "Yamal Boha". lk fkralardan bir-ikisi ekildikten sonra grmek zere beni ardlar. Dorusu beenmedim. Bu sahneler kahvede hocaya altn bozdurduklar ve alacakllarn gelip para bozdurduu fkralard. Beenmedim. nk sahne tamamiyle l ve hareketsiz olmaktan baka artistler de konuacaklar eyleri ezberlemediklerinden hadise ile mnasebet almyacak szler sylyorlard. (Burhan Felek, Cumhuriyet, 2 kinciterin 1943) Nasrettin Hoca'y canlandran Hazm Krmk'nn ani bir rahatszlk geirmesi nedeniyle ekime ara verildi. Uzun bir sre yarm kalan filmin baz blmlerini Ferdi Tayfur ekip tamamlad. 1943 ylnda gsterime giren filme, Krmk'nn iddialarna gre baz gereksiz sahneler eklemiti. zni alnmadan yaplan deiiklik ve eklemelere kar kan sanat, pek Fiilm kurumuna dava at.
Dnyas 30 lkterin 1943)
("Kim hakl? Hazm M? Sinemaclar m? Hoolywod
ehvet Kurban
EHVET KURBANI
Ynetmen: Muhsin Erturul Senaryo: Nazm Hikmet Ran,22 Operatr: Cezmi Ar Mzik: Muhittin Sadak Yapm: Oyuncular: Muhsin Erturul, Cahide Sonku, Ferdi Tayfur, Suavi Ted, Nevin Akkaya, Atf Kaptan, Necla Sertel, Glseren Sadak, Kadri gelman, Mehmet Emin Beli, Hadi Hn, Neet Berkren, Reit Baran, Hakk Neclp, Muhip Arcman, Necdet Mahfi Ayral, Cahit Irgat, Kani Kpak, Mmtaz Ener, Necmi Oy, Faik Cokun, Nuri Ilay, Mfit Kiper, Sait Kknar Muhsin Erturul, ailesiyle dzenli ve namuslu bir hayat sren bir banka veznedarn canlandrr. Sonradan emanet edilen paray tutulduu uygunsuz kadn yznden Kt kiilere kaptran veznedarn istemeden ldrd bir serserinin hviyetine brnerek nasl yaayan bir lye dntn anlatr film. Bu filmde de "kt kadn" rolndeki Cahide Sonku, Muhsin Erturul'dan rol alarak gzellii ve oyun gcyle sanatnn doruuna ykselmitir. pek Film peki Kardeler "ehvet Kurban", yer yer sinema sanatna zg elerle donatlmsa da genelde "filme ekilmi tiyatro" izlenimini veren sahne ve diyaloglarla bezenmiti. Bu yzden baarl saylmasa bile, yine de Muhsin Erturul'un en popler filmi olduu sylenebilir. (Prof.Dr. Alim erif Onaran Trk Sinemas)
22 Mmtaz Osman takma adyla, Victor Fleming'in (1889-1949) 1927 ylnda ynettii "The Way of All
Flash" (htiras Kurbanlar) isimli filmden uyarlama. Bu filmin senaryosu, Perley Poore Sheehann (18751943) hikyesinden Lajos Biroya (1880-1948) ait. Filmde rol alan oyuncularnda bazlar unlardr: Emil Jannings (1884-1950), Belle Bennett (1891-1932), Phyllis Haver (1889-1960) ve Donald Keith (1903-1969) Kyn: www.imdb.com)
Ylmaz Ali
Ylmaz Ali
YILMAZ AL
Senaryo ve Ynetmen: Faruk Ken Eser Va-Nu (Vala Nurettin) Oyuncular: Nevzat Okugil, Mmtaz Yener, Feride Suavi Ted, Fahriye Celal Atik, Refik Kemal Arduman, Cahit Irgat, Canan, Beatrio, Tevfik nce, Beatris Kalfayan, Said Kknar, Halide Pikin, Ferudun lgeen Necati Tezim Yapm: Ha-Ka Film Halil Kmil Trk sinemasnn ilk polisiye filmini, tiyatro dndan gelen ilk sinemac ynetmen olarak kabul edilen Faruk Ken, 1940 ylnda eker. Ylmaz Ali adl bir bu filmde bir kaak anlatld olmayan sinemaya yllarn kaldran ebekesinin peine den bir polis hafiyesiyle gazeteci kzn yksnn kkenli yllarda ve kaydediliyor. ynetmenlerin arlklarn kullanlmaya gelimelerdir. balamas aksiyon sinemasnn Tiyatro 1940'l
Operatr:
koymalar engelleri
1950'li
balarndan itibaren hareketli kameralarn nndeki ortadan
Kahveci Gzeli
KAHVEC GZEL
Ynetmen: Muhsin Erturul Searyo: Nazm Hikmet Ran (Mmtaz Osman takma adyla) Operatr: Cezmi Ar Yapm:
Ynetmen yardmcs: Necdet Mahfi Ayral Mzik Ynetmeni: Sadettin Kaynak, Szler: Vecdi Bingl, Mustafa Nafiz, Dekorlar: Rza, Kostm: Kenan, Kurgu: Muhsin Erturul, Jenerik: Suavi, arklar: Mzeyyen Senar , Oyuncular: Mnir Nurettin Seluk (Tekin), Nezihe Becerikli (Zeynep), Nevin Seval (in Prenesi), Hazm Krmk (Kelolan), Behzat Butak (Kahveci), Talat Artemel (in veziri), Cahit Irgat, Avni Dilligil, Hadi Hn (Hint Padiah), Yaar Nezihi (Dervi), Muazzez Aray, Mmtaz Ener KONU: ki karde Tekin ile Kelolan bir gece ge saatlerde bir kahvenin kapsndan girerler. yi ilemeyen bir kahvedir buras... Kahveye rak olarak kaplanrlar. Daha ilk geceden dervi gelir, mhman olurlar. Grdkleri hsn kabulden etkilenerek kahve ve ekerin kaptan eksik olmamasn- Tekin iin; her az doru konuturmak- yeteneini de Kelolan iin salayarak srr' olurlar Kahve grlmedik ilgi ile karlanr Kahveci Gzeli olarak tannan Tekin'e kulaktan btn kadnlar tutulur Hatta Hind, in ve Kaf hkmdarlar bile kzlarn -Kahveci Gzeli- ile evIendirebilmek iin eliler yollar. Fakat Tekin hi bir evlenme teklifini kabul etmez. Buna karn kzlar, birer dzenle Kahveci Gzeli'ne yaklamak ve onunla evlenmek imknn bulurlar. Ancak, gerdee girilirken Tekin Kelolan artarak bunlarn azndan gemilerini syletir ve daha nce her birinin iffetine glge dm bulunduunu renir ve hepsini geri evirir. Kahveci Gzelinin ksmeti Zeynep isimli bir oban kzdr. Bu kzn dudaklar, onun temizliinden baka bir ey sylemez. Tekin de onunla evlenir. Ancak ayn zamanda bir sihirbaz olan in veziri. sihirli billurundan Tekin'in bu mutluluunu grr; Zeynep'i de gnl sever. Hem almak, hem de gnlnn dileini yerine getirmek zere, hkmdarndan izin alarak, Tekinin evde bulunmada bir saatte, bir ok olarak gelir, Zeynep'in ayann dibine saplanr. Sonra da vezir klnda kzn karsna kar; onu uyutur ve bir ku olarak penelerine ald Zeynep'le birlikte havalanr. Ancak bir deniz zerinden geerken, penesinden drd Zeynep'i, ana takld balklar kurtarr; ama aralarnda paylaamazlar Kavga ederlerken kap dalara snan Zeynepi bir kocakar klna giren in Veziri gelip alr kulbesine gtrr. (Prof. Dr. Alim erif Onaran,
"Muhsin Erturul'un Sinemas)
Kahveci Gzeli
.sonra sanatndan ziyade sesine hayran olduumuz Mnir Nureddinin Hazmla beraber ba rollerini yaptklar Kahveci Gzeli...filminin ehemmiyetini birka satrla tebarz ettirmek isteriz. imdiye kadar evrilmi olan yerli filmlerin hemen hepsinin esaslarn haftalarca hatta aylarca sahnelerimizde oynanm olan ve btn sanat merakllarnn ezberledikleri piyesler tekil ediyordu. Halbuki Kahveci Gzeli bunlardan tamamen ayrdr. Darack bir sahneye skmayp, kendine gre zengin dekorlar iinde ve bir hayli masrafla evrilen bu eser orijinaldi. 23
Kvrck Paa
KIVIRCIK PAA
Senaryo ve Ynetmen:
KIVIRCIK CIK PAA

Faruk Ken Oyuncular: Halide Pikin, Sait Kknar, Vedat Karaoku, Talat Artemel, Refik Necati Tzm Kemal Arduman, Necile Tezcan, Yaar Nezihi, Beatris Kalfayan, Feridun lgeen, Seniye Baran, Reit Baran KONU: Karsndan ok korkan klbk bir Osmanl paas ile odalnn yks.
Grnt Ynetmeni:
Yapm:
Ha-Ka Film Halil Kamil
23 Yldz Mecmuas 1 lkkanun 1940 Say 50 Sermet Muhtar Alus: Tarihi, gazeteci ve yazardr. 1887
ylnda stanbul'da dodu. Askeri Mze Mdr Ahmet Muhtar Paa'nn oludur. zel renim grd. Son snf snavna girdii Galatasaray Lisesinden 1906 ylnda, Hukuk Fakltesinden 1910 ylnda mezun oldu. 1908 ylnda renci iken Elfrk adl mizah gazetesini yaynlad. 1908-1909 yllar arasnda Davul, dier yllarda Akbaba ve Amcabey mizah dergilerinde yaz ve karikatrleri yaynland. Tarihi eserlerinden baka 21 adet tiyatro ve roman trnde eseri basld. 21 Mays 1952 tarihinde 65 yanda iken stanbul'da vefat etti. Franszca ve Almanca biliyordu. ESERLER: Askeri Mze Rehberi, Aya rininin ve Askeri Mzenin Tarihesi, Yenieriler ve Eski Trk Ordusu, Yenieri Kyafetleri, stanbulu Tanyalm, Kcrck Paa (roman), Trke-Franszca Yeni Lgat, Helal Mal (adapte tiyatro), Pembe Malahl Kadn (roman), Eski apkn Anlatyor (roman). 1932 ylnda Akam gazetesinde yaymlanan bu yazlarda Sermet Muhtar Alus, "masal olanlar" diyerek bir zamanlarn gndelik hayatn, o gnleri yaam olanlarn azndan yazyor. Kitapta masal olmayan ne yok ki... Mektebe balang, dnler, kna geceleri, doumlar, hamama gidi, elenceler, meyhaneler, Odeon'daki maskeli balo, bayram yerleri, meczuplar, mirasyediler, mahalle basknlar, seyir yerleri, kayk yarlar, ziyafetler. (kyn:www.iskenderiye.com/biyografi)
Duvaksz Gelin
DUVAKSIZ GELN
Ynetmen: Adolf Krner Senaryo: Refik Kemal Arduman24
ekoslavakya asll ve eitli tiyatrolarda takdimcilik yapan Adolf Krner'in

sinemacla atlmasyla bu say drde kar. Yapmc Halil Kamil'in srarlaryla ie balayan Krner pe pee film ekti: Duvaksz Gelin, Srtk ve Kerem ile Asl. Ve Krner'in bir tiyatro oyunu (Pigmalyon) uyarlamas olan Srtk daha sonraki yllarda defalarca ekilerek, koyu melodramatik yaps nedeniyle Trk sinemasn etkileyecektir.
Foto Direktr: Necati Tzm Yapm: Ha-Ka Film Halil Kamil
Oyuncular: Halide Pikin, Nait zcan, Vedat Karaoku, evkiye May, Hseyin Kemal Grmen, Reit Baran KONU: Ak olduu ev sahibinin kz Zehra uruna boad karsyla tekrar evlenmek iin araya bir hlleci koyan Hafz'n gldrs Not: 1962 ylnda ayn isimli film Suphi Kanerin senaryo ve rejisiyle tekrar filme ekilmitir.
Kerem ile Asl
KEREM LE ASLI
Oyuncular : Mzeyyen Senar, Malatyal Fahri, Nevzat Okugil, Mmtaz Ener, Zeki Alpan, Handan Adal Ynetmen: Adolf Krner Senaryo: Refik Kemal Arduman Eser: Ragp evki Yeim Operatr: Necati Tzm Yapm: Ha-Ka Film Halil Kamil KONU: rann ok mehur beldesi sfahanda adil, iyi yrekli bir padiah yaard. ok zengin, rahat yaayan ama bir trl evlat saadetini tadamayan bir padiaht. Ne tesadftr ki emrinde alan bir Kei de ayn zlemi duymakta idi. Padiahn aklna bu kei gelince, padiahn derdine ortak olmas iin onu emretti. Ve uzun uzun sohbet ettiler. Kei padiaha eer bir saray yaptrr iini bahesini sslerseniz btn zamannz burada geirir acnz unutursunuz deyince, padiah ksa bir srede bu plan gerekletirdi. Bir gn Keiin kars ve hanm sultan saraydaki elenceyi ziyarete giderken karlarna nur yzl bir ihtiyar kar, hanm sultana bir elma, Keiin karsana bir ayva fidesi verir. Ve bunlar ekmelerini ister. Hanm sultan da, Keiin kars da fidanlara kendi elleri ile bakar, bytrler. Ancak iki aa da bydklerinde meyve vermezler. Hanm sultan bir gn ryasnda yine o nur yzl ihtiyar grr. Ve bu ocuk dilei iin yalvarr. Yal adam ona aacn elma verdiini, bu dilei iin bu meyveyi yemesini syler. Hanm sultan Keiin karsna haber verir ve aalarnn yanlarna giderler. Hanm sultann elma aac bir elma vermitir. Ancak Keiin karsnn aacnda meyve yoktur. Hanm sultan elmasn ortadan ikiye bler ve yarsn Keiin karsna verir. Buna karlk ocuklar olduunda birinin kz dierinin olu ile evlenecek diye sz verdiler. Ve daha sonra ikisi de hamile kald.Padiahn olu, Keiin bir kz olur. Kzn ad Kara Sultan Olann ad Ahmet Mirza Bey olur. Fakat ters giden bir eyler olur.
24 Reat Nuri Gntekin'in "Hlleci isimi romanndan
Kerem ile Asl
Kei bey bir gn uyurken izlemeye dalar ve Bu kadar gzel bir kz neden padiahn oluna vereyim ki? diye sylenir. Ve bu fikrini karsna aklar. Kars ise Ama Beyim biz hamile Malatyal Fahri Kayahan 1918 ylnda Malatyada dodu. Babas Gaffar Aa slalesinden Mustafa Bey, annesi am Kadsnn kz erife Hanmdr. kz kardei Makbule 11 yandayken lr. lk, orta ve lise tahsilini Malatyada tamamlar. Babasnn Malatyann en byk manifatura dkkanna sahip olmas gen Fahri Kayahan bu dkkanda almaya mecbur eder. Ancak Onun gz mziktedir lk nceleri balamaya heves eder ve bir sre balama alar. Daha sonra Karakyl Reat Daydan tambur dersleri alr. Henz ilk genlik alarn yaayan Malatyal Fahri, ehir merkezinde katld bir enlik srasnda Fahriye isminde gen ve gzel bir kzla tanr. Malatyann ileri gelen ailelerinden olan Hamikoullarndan Hac Aann kz Fahriye ile 1933 ylnda evlenir. Hac Aann konana i gveyi giren Fahri ksa zamanda bu konakta yaplan mzik toplantlarnn tannm simalar arasna girmeyi baarr. 1934 ylnda Suade adn verdikleri bir ocuklar doar. . Ancak 1936 ylnn Ocak aynn son gnnde Fahriye Hanm hayatn kaybeder. . Bu olay karsnda iki yandaki kz ile annesi ve babasn da alarak Malatyay terkeder; stanbula gelir. Kendisini stanbulun usta mzisyenlerinin ve bestekrlarnn arasnda bulur. Selahattin Pnar, Artaki Candan gibi nl isimlerle tanr. O yllarda stanbulun canl mzik merkezlerinde tamburu ve sesiyle baarl programlar yapar. 1937 ylnda Almanyaya giderek Polydor Plak firmasna yedi adet plak doldurur. Yurda dndkten sonra Malatyal Fahri Kayahan adyla nlenecek onlarca plaa sesinin ve saznn namelerini kaydettirecektir. Malatyal Fahrinin tm yurdu saran hreti 1940l 50li yllarda hep srecektir kalmadan nce ocuklarmz birbirleri ile evlendireceimize yemin ettik der. Kei bunun zerine etrafa kznn ld haberlerini yayar. Bu haber padiahn kulana gidince padiah Keii huzuruna arr. Padiah: Kei bu sylenenler doru mu? Kei aresiz ifadesi vererek; Maalesef doru kzm ld diyerek padiah kandrr. Daha sonra da kzn ve eini alan Kei, Isfahana 3 gn uzaklktaki Zengin kyne yerleirler. Bu zamanda da padiahn olu Mirza Bey 4 yana girmi, mektebe balamt. Yannda da Sofi adnda ok zeki bir arkada vard. Seneler sonra Sofi ve Mirza Bey 1213 yalarna basmlard. Sofi Mirza Beye bir teklifte bulunmutu; Bak Mirza Bey baban ok zengin, serveti dnyay alr! Ama bizde bir daha Gen olmayacaz, gen olduk, hadi gel av avlayalm der. Mirza Bey Sofinin bu szleri zerine avlanmaya, yiitlie talim etmeye giderler. Mirza bey bir gece ryasnda Kara Sultann elinden erbet itiini grr. Kalbi ve yrei cehennem gibidir. Daha sonra byk bir heyecanla uyanr. Yalnz kimin elinde erbet itiini bilmiyordur. Fikret Hakan Arivi Trk Sinema Tarihi Zeki AlpanMalatyal Fahri Fakat kzn simas aklnda kalmtr. Bir sofi sabah Mirza Bey
babasndan izin alarak ile birlikte Zengi kyne evine gezmeye oldurlar,
giderler. Orada Keiin misafir ikramlar yenilir. Artk Mirza Bey hep o taraflara av yapmaya gitmektedir. Bir gn kolunda ahini ile yine gelmitir. yapan O bir gn kz sarayn camnn yannda gergef grr. Yanna yaklap, dikkatlice grd kz olduunu anlaynca yanna yaklar ve: Ba yastk gren mi?, Gz dilber grenin? , Gzne uyku girer mi?, Zlfne berdar olann? Mirza Bey bunlar syledikten sonra kz kendine doru eker, kz per ve: Syle gzel kz sen hangi bahenin smblsn? Deyince kz: Isfahanl babam kei idi. Kerem eyle brak beni! Babam grmesin! baktktan sonra bu kzn ryasnda
Kerem ile Asl
Delikanl: Asl nedir? Salvereyim! Kz: Kerem eyle brak beni! Ik evliliinden yllar sonra Sadiye Arcumanla ksa bir evlilik daha yapmtr. 1940l yllarn ykselen deerlerinden biri de ses sanatkarlarnn film evirmesidir. Mzeyyen Senar ile Kerem ile Asl, Suzan Yakar ile Saz ve Caz filmlerinde oyuncu olarak rol almtr. ou Anadolu insannn yaamndan kesitleri ieren senaryolarn bazlar filme ekilmitir. Ahmet Frat, Mehmet Kl, Asm Kurdal, Mahmut Hohanl, Nazm Uzun Hekimolu, efik Kayahan, Ziya Soylu, Enver Beng, Mustafa Klaslan, Faruk Diyarbakrl, akr Ahmet ve Beiktal Arap Zeki en yakn dostlardr Dost meclislerindeki Fahri Kayahan sakin, duygulu, samimi kiiliiyle tannmtr. ki ve sigara kullanmay onun hibir zaman ar davranlarda bulunmamasnn sebebi olarak gsterilir. Ancak bu fazlasyla hassas mizac kendisine her zaman ar faturalar karmtr. Bilhassa hayatnn son dneminde yaad talihsiz olay karsnda dayanma gcn yitirmitir. 1969 ylnn ilk yarsdr. Kayahan o sralar Galatasaray Kalyoncu Kullukta mer nnye ait bir evde oturmaktadr. Bir gece akrabalarndan Avni Kurtbilekin evine misafir olarak gitmitir. Gece yars eve dndnde evinin soyulduunu grr. Btn plaklar, elbiseleri, kymetli zel eyalar, evinde ne varsa gtrlmtr. Olay karsnda ok geiren Kayahan hastaneye kaldrlr. ilelerle ve skntlarla dolu bir yaamn ardndan yaanan bu olay karsnda vcudu ve gnl dirensiz kalmtr. Yaklak bir ay hastanede yatar. Doktorlarn olaanst abalarna ramen kurtarlamayarak 22 Nisan 1969 Sal gn yaama veda eder. Zincirlikuyu Mezarlnda defnedilmitir. (fenerciler.wordpress.com) Ddikten sonra Mirza beyin aklna bir ey geldi. Benim adm Kerem, senin adn Asl olacak bundan byle birbirimizi byle aracaz. Bunun zerine keiin kz Kereme bakarak: Kabul ediyorum dedi. Keremde kz brakt. Daha sonra Aslnn iledii gergefin zerinde bulunan oyal tlbenti ald. Ve sofiyi bularak beraber Isfahana dndler. Eve geldiinde babas Keremi bitkin grd ve ona ne olduunu sordu, fakat Keremin azndan tek laf bile alamad. Padiah birka gn sonra Keremi tekrar ard ve ona sordu. Keremde babasnda bir saz istedi. Derdini byle anlatacakt. Babas saz getirdi. Kerem durumunu anlatan bir trk ald;
Kei bahesinde bir gzel grdm, Aklm bamdan ald ne are?//Taram zlfn, dkm yzne, Serimi sevdaya ald ne are?
Babas olunun dediklerinden hibir ey anlamamt. Oluna tam olarak anlayamadn syleyince, Kerem boynunu bkerek odadan kt. Padiah haftalarca olunun derdini anlamak iin are aryordu ama bulamamt. Bunun zerine padiah birilerini bulup ondan derdini renmesini istedi. irkin bir kadn Keremi Keiin bahesinde Aslya bakarken grnce hemen padiaha syledi. Bunu duyan padiah hemen Keii yanna ard ve neden yalan sylediini sordu. Keii kzn vermesi iin ikna etti. Bunun zerine Kei padiahtan 5 ay sre istedi. Padiah da sana 5 ay veririm ama sana yzk vereceim, onunla kzn oluma nianla dedi. Kei bunu kabul etti. Bu nianlanma olaylarn duyan Sofi hemen Kereme haber verdi. Keremin gnleri sefa ve zevk iinde geiyordu. Fakat aradan bir sre getikten sonra Asly yine zlemeye balad. Bu durumunu babasna anlatt. Olunun bu dert yan babasn ok zmt. Padiah Kereme: Olum ben Keie 5 ay izin verdim. Sre bugn doluyor dedi ve dn hazrlklarna baland. Keide 5 ay dolduu iin Zengi kynden kamaya karar verdi. O gn Padiah byk bir kafileyi Asly aramak iin Zengi kyne gnderdi. Orada da birka insan topluluu kafileye doru geliyordu. Kerem onlara neler olduunu sordu. Bunu zerine ihtiyardan u yant ald: Bizim burada bir Kei otururdu, onlar gece gittiler. Bizde bir ey olacak herhalde die gidiyoruz dedi. Kerem alamaya balad. Daha sonra hemen asl ile bulutuklar baheye gider ve oradan geen bir kz Aslya benzetir ve trk sylemeye balar. Onu duyan kz Ey k! Beni kime benzettin? Kerem cevap verir: Seni Asl Hanma benzettim dedi. Bunun zerine kz Kereme: Asl Hanmanne ve babasyla birlikte Hoya katlar dedi. Kerem bu szn zerine ok sevindi. Ve bir trk syledi. Keilerin kat haberi padiahn kulana gidince kzd ve Zengi kyne geldi. Ama onlar bulamad. Hemen Keremin yanna gitti ve Ey olum bu halin ne? diye sordu. Keremi alarak Isfahana dnd. Kerem babasna Asl Hann arkasndan gitmek istediini syledi. Babas da engel olmad. Arkada Sofi ile yola koyuldular ve Zengi kyne geldiler. Kyde gezinen bir kza keii soru ve Hoya gittiklerini rendi. Oradan sonra Hoya vardlar. Bir kahvedekilere Keii sordular ve onun
Kerem ile Asl
birka gn nce Suiye gittiklerini rendi. Kerem bu ekilde Aslnn peinden gidiyordu. Her gittii yerde ondan saz almas isteniyordu. Bu ekilde Suiden sonra Gence, Revan, Acuz, ldr, erki, Kelbeye gittiler. Kelbede de aldklar zc haber onlarn 3 ay nce Karsa gitmi olmalaryd. Daha sonra Karsa vardlar ve Keii sordular. Kahvedekiler ondan bir ark sylemesini istedi. Ve bunun sonucunda onlarn Oltuya gittiklerini rendiler. Oltudan sonra: Narmana, Beyazt ve Beyata gittiini rendi. Beyatdan aldklar haberde onlarn 4 Gn nce Vana gitmeleriydi kisi birlikte Vana giderken yolda 40 haramiler ile karlatlar. Haramiler onlar aramak istedi. Kerem de Aalar ben Acem ahn oluyum, imdi gurbete dtm rica etsem de slaya gitsem? dedi. Haramiler ona Ey k Allah selamet etsin diyerek yol vermeden nce trk istediler. Trky duyanlar aferin dedi, Keremde Keii sordu ve trk karlnda Tiflise gittiklerini rendi ve yola koyuldu. Tiflise geldiler ve kahvedekilerden trk karlnda Ahlta gittiklerini rendi. Bu ekilde Nemrut dan geerek Ahlta geldiler. Oradan Velhasl da, Mu ovas, Mu, anl kiliseyi gezdiler ve aradlar. anl Kiliseden gelin kzlar kyordu. Kerem o kz Aslya benzetti. Ve yine trk syledi, saz ald. Sonra oradan Malazgirti rendi. Karlarna Murat rma kt. Irmak ok delico akyordu. Keremin trks ile yavalad ve getiler. Oradan Malazgirte geldiler. Kahvede saz alanlar vard. Beraber saz aldlar. Keremi ok alkladlar. Neyse oradan Pasin ovas, Uzun Ahmed, Hasan Kalesi, oban kprsn gezdiler. Orada dalgac bir adam vard. Ben Keiim diye dalga geiyordu. Keremi grnce bu dalgac bir tabuta girdi. Kereme adam ld, namazn klalm diye aka yaptlar. Kerem adamn ldne inand. Aslnda aka idi. Namazdan sonra aka olduunu sylemek iin tabudu atlar ve adam l buldular. Cenab- Hak dalgasnn cezasn vermiti. Neyse Kerem ve Sofi yollarna devam ettiler. Gml Kmbet, Hadm Pnar geildi. Orada Kerem giysi ykayan kzlar grd ve Asldan kalan tlbenti kartarak ykamas iin onlara verdi. Daha sonra da Laleli Dana ktlar. Hava ok bozmutu. Frtnalar koptu 3 gn 3 gece orada kaldlar. nc gecede nur yzl bir adam geldi. Ve onlar atnn arkasna alarak onlar bir rpda Erzuruma gtrd. Meer o adam Hzr Aleyhisselam imi. Orada bir konakta kaldlar. kramlar grdler. Kerem saz eline alarak trk syledi. Sonra alamaya balad. Sofiye neden aladn sordular. Sofi anlatt. Sabaha Yola ktlar. Gezerlerken bir hamam grdler. Cafer Aa hamam imi. Oradan kan kadnlarn arasnda Asly grd ve hemen trk sylemeye balad. Bunu duyan Asl Keremi grd ve Hemen eve kotu anasna haber verdi. Anas Keie haber verince yola ktlar. Kerem alamaya balad. Sonra sokaktaki ocuklara Keii sordular ve Mancunlar mahallesine giderlerken yol 3e ayrld. Ortadan girdiler. Gnlerce yol gittiler. Een Kalesine vardlar. Khevde oturdular. Oradan sonra Vabrik, Tercan, inci beli, Erzincan ald. Kerem Erzincanllardan Keiin Sarlara gittiini rendi. Yollar bir geldi. Nuh Aleyhisselamn Nuh gemisinin oturduu yere geldiler. Yerde bir kuru kafa gren Kerem kuru kafa ile konumaya balad. Sofi aknca Keremi izliyordu. Neyse sonra Ekata vardlar, Engrye gittiler. Kerem bir mezarlkda alayan kz grd. Kzla konutu. lenin sevgilisi olduunu anlad. Yola koyuldular. Kahveye geldi. Trk syledi. Sonra Ayaa gittiler. Yol viran olmutu. Kerem viran olmu yolla syleti. Sofi adeta olanlara ayordu. Ayallar Keiin Zileye gittiini syledi. Tekrar yollara dtler... .
Nevzat Okugil (1925-1998) Oyuncu 106 film
Mmtaz Ener 1807-1959 Ynetmen 7, senaryo 3 oyuncu 244 film
Kerem ile Asl
Yeniden yollara dtkten sonra Kzlrmaka vardlar. Nehir deli co akyordu. Ama Keremin trks ile duruldu. Onlarda getiler. Zileye vardlar. Hann sahibi onlar ieri almad gitti. Onlarda kapy krd. Kapy yakarak sndlar. Sonra Sivasa gittiler. Oradan da doruca Kayseriye vardlar. Kerem bir cenaze grd ve trk syledi. Bunu Duyan imam Kereme ok kzd. Neyse onlarda oradan Keiin kald eve geldiler. Asl bahede geziyordu. Kerem hemen yanna gitti. Kendini tantmad ve ben dii kadna gelmitim dedi Asl onu ieri ald. Anasna syledi ve Kerem Aslnn dizine yatarak azn at. Anas sordu Hangi diin? Kerem gsterdi fakat o di deildi. yle byle btn dilerini ektirdi. Az kan dolmutu. Cebinden Asldan kalan earb kartarak azna tuttu. Tlbenti tanyan Asl Bu Kerem! dire bard. Anas hemen Keie haber vermeye gitti. Kerem o an hemen trk sylemeye balad ve sazdan ban kaldrnca Aslnn onu dinlediini grd. Asl onu hemen dar kartmaya alrken Keremin aya kapya skt ve kanamaya balad. O srada Kerem Tanrya Ey rabbim u kz bana k et dedi. Tam o srada istei kabul olundu. Asl kapy ap hemen Kereme sarld. Asl Kereme: Hadi git buradan babam gelirse seni ldrr, gece gel, beni al! Kerem oradan kp kahveye gider. Gece olunca Aslnn evine gider. Saz almaya balar. Babas onu duyar ve yannda ki adamlarla Keremi yakalamak isterler. Kerem kap gizlenir. Sonra tekrar pencereye kar. Tekrar arrken onu tutuklarlar. Hapse atarlar. Keremin akl bandan gitti. Dili tutuldu. Kady, mfty ardlar. Baksanza Keiin evine bir adam girmi, ldrelim mi? Mft izin vermedi. Sonra Keremin dili ald. Trk sylemeye balad. Keremin dilinin aldn beye haber verirler. Bey Keremi yanna arr. Kerem balar trk sylemeye. Bey kzmaya balar. Kerem onu dinlemeden tekrar syler. Bey yine kzar. Amire dnp idam fetvasn ister. Hkim izin veremem, bunlarn asl var dedi ve yerinden kalkp Haremine geti. Meer beyin Hasene adnda kz kardei varm. Beyin halini grnce halini sordu. O da Keremi ldrmesini istedi. Karlnda 15 kese altn verecekti. nk kad, mft ldrlmesine izin vermiyordu. Hasene bunu kabul etti. O srada da Kad Kerem dnd. Bak olum buradan ka sana zulm edip ldrecekler Kerem bu szleri duymad bile ve saz almaya balad. Hkim Kereme sordu: Olum senin bu kzla alakan var m? Nianl msnz? dedi. Eer nianl deilseniz 2 ahit bul seni u Asl ile nianlayalm dedi. Kerem hemen Sofiyi ard. Hkim meseleyi sofiye sordu. Sofide anlattO sralarda da Hasene Hanm 40 tane glclerden kz alp her birine kyafet giydirdi. Sonra onlar byk bir baheye soktu. Ve Keremi ard. Kerem ilerinden Asly grnce gzn ondan ayrmad. Zaten baka bir kza baksayd, Hasene Hanm onu ldrecekti. Kerem gzn ondan ayrmaynca o da Keremin gerekten Hak a olduunu anlad. Hasene Hanm bu ak anlaynca Asly ondan sakladlar. Hasene Hanm Keremden trk sylemesini istedi. Kerem hep Aslya hitap eden trkler sylyordu. Hasene Hanm kzd ve kendisine hitap eden bir trk sylemesini istedi. Kerem yine Aslya syledi. Bu sefer Hasene Hanm sordu: Kerem ben ne derim, sen ne dersin? Sana hemen Asly alvereyim dedi. Kerem: Ya Rab, sana krler olsun dedi. Hasene hanm bu trklerden onun gerek bir k olduunu anlad. Ve: Senin gerekten k olduunun isbat var m? dedi. Keremde: Bak ben bir trk syleyeyim, eer Aslnn her ynnden sz etmezsem beni ldr dedi. Ve trksne balad:
Kerem ile Asl
Bir hali diyor merde mert cengi //Bir hali dvyor cmle frengi Bir hali bozulmaz hi onun rengi //Bir ulesi halka yetiir... Hasene Hanm bakt ki bu trk tam Asly anlatr, hemen her eyi beye anlatr: Bu kz Kereme verelim, eer vermezsek, Keremin ah bizi yakar Bey bu szleri duyunca hemen Keiin yanna gider ve: Kzn Kereme ver, eer vermezsen seni ldrrm dedi. Bu olanlar Kei karsna anlatt. Ve o gece Kayseriden katlar. Sabah onlar bulamadlar. Bir kii onlarn Tekkeye doru gittiini syledi. Kerem ok zld ve beyin ayana kapanarak; Aman beyim ben byle olacan bilirdim. Allahasmarladk diyerek yola koyuldular. Tekkeye ulatlar. Oradan Karapnara getiler. Sonra Halep yoluna dtler. Keide Halepde ermeni evine girdi. Halepli ermeni onun baka biri olduunu anlad. Ermeni Keie burad ne aradn sordu. Kei bandan geen her eyi anlatt. Halepli Ermeni de: O halde Kerem buraya gelmeden kzn evlendir Bu srada da Asl Han babasna feryad ediyordu. Kerem ve Sofide Halepe geldiler. Burada Kerem hann sahibi Klhan Beyine bandan geenleri anlatt. Klhanbeyi Keremi Aslya alacana sz verdi. Bir koca kar tuttu. Onu Asl Hann yanna gnderdi. Koca kar Asl Hana: Keremin yanna gitmek ister misin? deyince Asl hemen kalkt. Klhanbeyde Kereme haber verdi. Koca Karda Asl Hana: Git anandan Halepi gezeceiz diye izin al dedi. Anas da tamam ama sakn ge kalma dedi. Sonra Klhanbeyi Keremi Asl ile buluaca Kmbete gtrd. Orada Keremi gren Halep paas onu zindana attrd. Keremi zindana trk sylerken duyan paa ona kendini tantt ve Asl Hana u anda dn yapldn syledi. Keremde: Bana gzel bir at, silah ve hizmetkr ver Asl kiliseden karken beni grsn dedi. Paa isteklerini yapt. Ertesi gn Kerem kilisenin oraya gitti. Paa arkadan adamlar gnderdi. Kerem Asly grnce trk sylemeye balad. Onu gren Asl hemen yolunu deitirdi. Sonra adamlar kz hemen rtp konaa getirdiler. Keiin dostlar Keie haber verince Keremden kurtulu olmadn anlad. Keiin aklna bir fikir geldi.
Mzeyyen Senar
Kerem ile Asl
Kzn Kereme vereceini, fakat ilk gecelerinin elbisesini kendisi dikeceini syledi. Kerem ve Asl ok sevindi. Kei evde sihirli, byl bir fistan dikti. Kerem yanna gelince fistann dmelerini elleri ile zecekti. Neyse 40 gn 40 gece dn yaptlar. Sonra Asl ile Kerem evlerine gittiler. O gece Kerem namazn kldktan sonra Asl fistann giydi ve Keremin yanna geldi. Keremden bu dmeleri zmesini istedi. Kerem tam skt 2 tanesi kald ki dmeler tekrar kapand. Kerem elleri ile tekrar denedi. Srekli kapanyordu dmeler. Artk uramaktan tan yeri aarmt. Kerem dmeleri nasl zeceini dnyordu. Tekrar denerken en sonunda kocaman bir Ah ekti. Ve Keremin azndan kan ate ile birden bire Kerem cayr cayr yanmaya balad. Klleri yere dkld. Asl alamaya balad. Ve hemen annesine haber verdi. Annesi de kzm bu senin sevinecek gnndr deyince Asl annesine Keremin kllerini gsterdi. Annesi de ok ard. Sonra Paa Asl Han sorguya ekti. Olaylarn Keiin yapt anlald. Kei ldrld. Asl 40 gn Keremin kllerinin banda bekledi. Sonra salarn sprge ederek silerken kllerin iinde kalan ate ile Aslda kl oldu. kisinin klleri birbirine kart. Bunu grenler Paaya haber verdiler. Paada Aslnn annesini trl eziyetlerle ldrd. Daha sonra ki gnde Sofiye dn yaptlar. 40 gn 40 gece dn oldu. (Kyn: www.egze.com/forum/kerem-ile-asli-kitap-ozeti)
Not: Film 1971 ylnda Orhan Elmasn rejisiyle ikinci kez beyaz perdeye aktarlmtr. Kskan
KISKAN
Oyuncular: Muhsin Erturul (Cemil), Cahide Sonku (Nuriye), Fatma Arkan, smail Galip Ynetmen: Muhsin Erturul Senaryo: Nazm Himet Ran (Mmtaz Osman takma adyla) Operatr: Cezmi Ar Yapm: pek Film peki Kardeler Arcan (hsan), Fatma Arkan (Nebiye), Suavi Ted (Kemal), Behsat Butak (Yarg), Necla Sertel (Teyze), Fatma Anda (efika), Sami Ayanolu (Hapishane mdr), Sait Kknar (Gardiyan), Sait Kknar, Hakk Necip Arman (Uak), , Muazzez Aray (hizmeti), Kani Kpak (bardaki adam), Nevin Akaya KONU: Karsnn lmnden sonra hizmetisiyle evlenen, aldatlan, karsnn an vuran, kzn evinden kovan ve mahkeme srasnda, kalp krizinden len Cemil'in yks.
Handan Adal (1922-1991) Yapmc 9, Oyuncu 159 film
Srtk
SRTK
Ynetmen: Adolf Krner Senaryo: Refik Kemal Arduman Oyuncular: Zehra Yumsel, Refik Kemal Arduman, Halide Pikin, Avni Dilligil, Muazzez Aray, Mmtaz Ener, Hulusi Kentmen, Reit Baran KONU: Snf atlayan bir fahienin yks.
Bernard Shaw'un Pygmalion oyunundan uyarlanan My Fair Lady mzikalinin film

Eser: Bernard Showun Pigmalyon isimli romanndan uyarlama versiyonunda, ba karakterlerden profesr Henry Higgins ciekci kz Eliza Doolitle'i sevmitir. Oyuna ilham kayna olan Yunan mitolojisinden anma hikayedeki, tm kadnlarn kusurlu olduunu dnp, onlara rnek olmak zere kusursuz bir kadn heykeli yapmaya girien, sonra da ona ak olan heykeltras Pygmalion, Henry Higgins karakterinde yanstlmtr. Henry Operatr: Necati Tzm Yapm: Higgins, orta yal biraz huysuz ve snob bir fonetik bilimcidir, kimsenin ngilizceyi dzgn konuamadndan srekli yaknmaktadr. Londra'nn sala, serseri yata mekanlarndan birinde gece vakti dolarken grd cieki kz Eliza Doolitle'in basta konumas olmak zere her eyini ok acmasz bir ekilde eletirir ve kzcaz fena halde aalar. Birka gn Ha-Ka Film Halil Kmil sonra, Eliza, kendince en cici ve temiz giysilerini giymi olarak, elinde de yeterli olduunu dnd bir miktar para ile profesrn kapsn alp, diksiyon dersi almak ve kibar bir hanm olmak istediini, bunun bedelini deyecek paras olduunu syler. profesr nce bunu ciddiye almasa da, kankas albayn da tevikiyle, Eliza'dan dzgn ngilizce konuan, mkemmel bir Lady yaratma iine giriir. Epey zor olur ama, filmin sonunda sadece bunu baarmakla kalmaz, rakipsiz bir arlatan avcs olduunu iddia eden ve aristokratlarn bulunduu bilumum mekanlarda srekli boy gsteren sevimsiz bir macera Eliza'yi bir prenses olarak yutturmay bile baarr. eh, orijinal Pygmalion hikayesinin ak mek boyutu da atlanmamtr, film bu adan da mutlu sonla biter. (http://sozluk.sourtimes.org) Not: Film 1965 ve 1970 ylnda Sadk endilin senaryosuyla Ertem Eilmez tarafndan iki kez daha sinemaya uyarlanmtr.
Dertli Pnar
DERTL PINAR
Senaryo ve Ynetmen: Faruk Ken Foto Direktr: Baha Gelenbevi
Mzik Sadi Ilay Yapm: Ses Film Necip Erses
Burhan Felek'in senaryosunu yazp Muhsin Erturul'un pek Film adna 1940 ylnda ekimine balad Nasrettin Hoca Dnde adl filmi yarm kalr. Bu kez de oyuncu ve seslendirme sanats Ferdi Tayfur devreye girip filmi tamamlayacaktr. Bu yl kurulan yeni yapmevi Ses Film (Necip Erses) almalara balar. Yapmevinin ilk filmi de Faruk Ken'in ynettii bir ky melodram olan Dertli Pnardr.
Oyuncular: Nezihe Becerikli (Nazl), Suavi Ted (Ali), Talat Artemel, Sami Ayanolu, Refik Kemal Arduman, Vedat Karaoku, Mfit Kiper, Glistan Gzey, Hseyin Kemal Grmen, Handan Adal, Mcap Ofluolu, Halit Akatepe KONU: Kan daval iki ailenin ocuklar Ali ile Nazlnn dramatik ak yks. 'Dertli Pnar asgari vesaitle yaplm filmlerin phesiz en iyilerindendir. Bu film, gerek fotoraflan ve gerek ses teknii bakmdan bize istikbal iin byk mitler veriyor... Sinemacln Trkiye'de gsterdii inkiaf, ehil kimselere zevk sahibi kimselere braklmasndadr. Yerli diye yaplan bir ok film grdk. Hemen ekserisi zeka ve zevkten mahrum olmad zamanlar, hakim olan unsur bayalkt. Bu sebepten muvaffakiyet elde edilemez. Bir takm da gya milli kahramanIar veya mevzular ele alyor ve onlar katlediyordu. Bereket versin ki Yayn ve Basm Umum Mdrl bu ile yakndan alakadar olarak mefahirimizin (vnmemizin) istismar edilmesine msaade etmemek yolunu tutmutur Bir eserin ticari olmas onun muhakkak adi olmasna bal deildir. Bir filmin rabet grmesi iin iinde muhakkak bir sr ark ve gbek atma sahneleri bulunmas icap etmez. Musiki ve dansn gzel ve iyi tertiplenmi bir mevzua refakat etmesi tabiidir, mevzu, musiki ve dans iin bir vesileden ibaret kalmamaldr. (Fikret Adil, Dertli Pnar Tanin, 18.3.1944) Film bu tarihten sonra iki kez sinemaya ikincisi Sedenin uyarlanmtr. senaryosu ve Bunlardan rejisiyle, 1968 ylnda Osman Fahir
ncs de Zafer Parn senaryosu Orhan Elmasn rejisiyle 1978 ylnda beyaz perdeye aktarlmtr.
On Kahraman
ON KAHRAMAN
Ynetmen: adan Kamil Senaryo: Ragp evki Yeim 25 Oyuncular: Sami Ayanolu, Fatma Brn (Anda), Talat Artamel, Mfit Kiper, Tevhit Bilge, Cahit Irgat, Ali Sururi, Sadettin Erbil KONU: Yerli film olduu iin herhalde hepimiz birer defa greceiz. Grmee deer mi, demez mi meselesini burada mnakaa etmek faydasz olur. 13 rakamnn uursuzluuna Operatr: Coni Kurteolu Yapm: Ha-Ka Film Halil Kamil inanrsanz, filmin btn bozukluklarn bu uursuzluuna ykleyebilirsiniz. Gnl istiyor ki, milli mevzular ok daha dikkatle ve emekle evrilsin. Her eye ramen bu film bize Fatma Anda gibi yeni bir sanatkarla, adan Kamil gibi yeni bir rejisr tantyor. (Sezai Solelli, Yldz Dergisi, 1.4.1945 say, 148)
NOT: Almanyada fotoraf eitimi alan adan Kmilin ilk filmi bu filmdir.
25 Henry Kosterin (1905-1988) bir hikyesinden, Heinz Goldberin (1891-1969) senaryosuyla ynetmen Curtis Bernhardtn (1899-1981) filme ektii ve 22 Eyll 1930 ylnda Finlandiyada gsterime giren Die Letzte Kompanie isimli filmden uyarlama. Filmde balca rolleri oynayan oyuncular: Conrad Veidt (18931943), Karin Evans (1909-2004) ve Erwin Kalsler (1883-1958)
Deniz Kz
DENZ KIZI
Ynetmen: Baha Gelenbevi Foto Direktr: Turgut ren Ses: Kriton lyadis Koreograf: Orhan Esen Dekor: Nahit Bilge Yapm: Ses Film Necip Erses Oyuncular: Nezihe Becerikli, Orhan Esen, Mfit Kiper, Samiye Hn, Sadettin Erbil, Talat
Fikret Hakan Arivi
Baha Gelenbevi; Faruk Ken'ten sonra tiyatro dndan gelen ikinci sinemacdr. Uzun sre Paris'te kalp 1939 ylnda yurda dner. Faruk Ken'in Dertli Pnar filminde (1943) grnt ynetmeni olarak alan Gelenbevi bu kez Deniz Kz filmiyle ynetmenlik denemesini gerekletirdi.
Artemel, Adalet Pee, Ferdi Tayfur, Mmtaz Ener, KONU: Saf bir denizci kznn ehirli bir adam tarafndan kandrlp kt yola drlr. Film tamamlandktan sonra Tepebanda bulunan stdyoda kan yangn sonunda filmin tamam yand. Gelenbevi
Gnahszlar
GNAHSIZLAR
Ynetmen: Faruk Ken Senaryo: Mualla Ken Operatr : Kemal Baysal Yapm: stanbul Film Faruk Ken Oyuncular : Sadri Alk, Oya Sensev, Nuriye nce, Mjde Tun, Emin Kalayc, Tevfik nce, Mjde Tun, Rauf Ulukat, Halit Akatepe KONU: Annesi ldrlp kimsesiz kalan bir gen kzla, ona yardm eden bir balknn yks " Gnahszlar", bir balk kynde geiyor. Bir kahpe var, onun da bir kz var. Kahpe kadn vuruyorlar. Kz ortada kalyor. Muhtar alyor kz gvendii bir aileye, bir balk ailesine emanet ediyor. Sizde kalsn, imkn olursa, akrabas karsa vereceiz diye. Balknn gen olu, bu kahpenin kzna ak oluyor. Oluyor ama, Sansr 'olmaz' diyor. Bir kahpenin kzna ak olunmaz. Yahu gazetelerde okuyoruz hadiseleri. Affedersiniz umumhaneden alyor kadn, tvbe ettiriyor, evleniyor. Bu nasl oluyor? Ona bakmayn, olur ama filmde olmaz. Uratlar uratlar. Baktm olacak gibi deil, birilerini koyduk araya, kurtardk." Filmin ynetmeni Faruk Ken byle diyor. Konu ve oyuncular farkl olarak ayn isimde sonraki yllarda iki film daha ekilmitir. 1972 ylnda Selim lerinin senaryosundan Atf Ylmazn rejisiyle ekilen filmi 1989 ylnda takip eden filmin senaryosu ve rejisi Cevat Okugile ait.
Hrriyet Apartman
HRRYET APARTMANI
Ynetmen: Talat Artemel Senaryo: Sedat Simavi (Ayn isimli piyesinden) Operatr : Kriton lyadis Oyuncular: Glistan Gzey, Suavi Ted, smail Galip Arcan, aziye Moral, Reit Grzap, Nezahat Dilligil (Tanyeri), Nevin Aypar, Mmtaz Ener, Sezer Sezin, Sami Ayanolu, Necdet Mahfi Ayral, Reit Baran, KONU: Merutiyetin ilan sralarnda II. Abdlhamit'in jurnalcilerinden Arif Paa, konanda kars Afet Hanm kz Leyla ve manevi evlad soyu sopu Kamuran ile yaarlar. belirsiz fakat asil bir gen olan Leyla, Leyla ve Kamuran itiraf edemedikleri bir ak yaarlar.
Kamuran'dan kendisini babasndan istemesini beklerken, Kamuran da bu istekte bulunmak iin bir an nce." Darl Fnun'u bitirmesi beklemektedir. Bu arada doru drst bir eitimi dahi olmayan. babasnn asaleti ile vnen zppe Firuz Bey, Leyla'ya talip olur; hem Arif Paann konana kaplanmak hem de bir sefarette i kapabilmek niyetindedir. Kamuran snavlarn verip mezun olmutur. ki gencin durumunu bilen Leyla'nn dads Kamuran Leyla'y istemesi iin tevik eder, Paa ve kars bu durumu ho karlamazlar ve Leyla'y Firuz ile nianlarlar. Merutiyet ilan edilir ve Paa tm nfuz, iktidar ve servetini kaybeder, elde kalan bir ka para emla, Kamuran paraya evirerek paaya bir apartman alr ve adn Hrriyet Apartman koyar. Kamuran'n iyilikleri zerine Paa, Viyana sefaretine tayin olduu gnden beri Leylay arayp sormayan dnr. Firuzdan vazgeip tekrar Kamuran'a vermeyi Paa gidince sefaretteki grevi de biten Firuz parasz pulsuz stanbul'a dner,
Yapm:
Ses Film Necip Erses
metresi Froso ile yaar bir gn Paann bir apartman sahibi olduunu renir ve hemen oraya gider, eski damadn karsnda gren Paa, Kamuran' unutup kaplar Firuz'a aar Leyla'nn da Firuza muhabbeti olduunu sanan Kamuran, Hrriyet apartmann terk eder, bu ara Paa'nn kar koymasna ramen apartman sigorta ettirmitir, giderken, dalgnlkla sigorta poliesini de beraberinde gtrr, bunun farkna varp dndnde apartmann yanmakta olduunu grr, hemen po1ieyi Paa'ya verir, bunun hesaba dayanan bir ey olduu kanaati ile Paa Kamuran' kovar, Kamuran mitlerini bitiren bu olay zerine, ayrlrken Leyla'nn alevler arasndan kendine geldiini grr, iki sevgili, "bu karanlk alemden aydnla ve daha mesut, daha doru bir dnyaya, hrriyete feyiz dolu bir cumhuriyete ve ebedi demokrasiye doru yol alrlar."(Orhan nser, Kelimelerden Grntye syf, 16 ) Trk filmi nasl olmal? Yllardan beri bu mesele zerinde mnakaa eder dururuz. Tarif eder, anlatrz. Fakat bir trl anlaamayz, anlatamayz. nk aradmz, Frenklerin "Mahalli Koku" dedikleri eydir. Koku tarife sar m? Olsa olsa o kokuya yakn bu kokunun adn syleyeceksiniz. Fakat yine yalan yanl olacak. te Trk filmlerinde de "bizden!" diye aradmz mevzu, sz, saz, kyafet, tavr, dn, zevk, nkte... Ksaca bizim cemiyetimiz, bu filmde grlebildi. Hrriyet Apartman filmciliimizde o kadar byk bir zafer ki, ne kadar vlse, ne kadar sylense, alklansa az olur. Bu filmde emsalsiz bir baar elde eden aziye Moral' tebrik etmeden, rollerini ok iyi oynayan Reit Grzap ve Necdet Ayral ile Nezahat Dilligil'i alklamadan geemem. Galip Arcan biraz fazla teatral oynamasa daha iyi olacakt. Suavi Ted ile Sami Ayanolu gibi onun notu da orta ile iyi arasndadr. Bilhassa Hrriyet'in ilan kabul edildii zamanki tela, heyecan, korkusu kafi deil ! Glistan Gzey'e gelince; o baz yerlerde iyi, baz yerlerde zayf. Belli ki, tecrbesi artarsa daha iyi oynayabilecek. Bereket versin rol eski devrin kapal konak kzlarndan birisidir. Pek gze batmyor. Bu filmin en muvaffakiyetli bir noktas mziindedir. Alaturka ksmlar Sadi Ilay, alafranga montajn Muhiddin Sadak yapm ve her iki mzik de erini bulmu, oturmu. Sanatkarlarla iyi alma imkanlar verdii iin Ses Film messesesi sahibi Necip Erses'e teekkr etmeyi yerinde buluyoruz. (Rakm alapala, Yldz 1 Ocak 1946)
Hasret
HASRET
Ynetmen: Faruk Ken Senaryo: Mualla Ken Operatr : Kriton lyadis Mzik: Mnir Nurettin Seluk Sadi Ilay Yapm: Oynayanlar: Mnir Nurettin Seluk, Oya Sensev, Talat Artemel, Mfit Kiper, Refik Kemal Arduman, Vedat Karaoku, Emin Kalayc, Reit Baran, KONU: "Hasret iyi ve fena taraflarn dengeleyebilen bir eser oldu. Bilhassa eldeki malzeme ve teknik imkan darlna ramen ekili bakmndan, ilerisi iin az da olsa bir eyler vadetmektedir. Yalnz, keki filmin banda yazlan mevzunun hakikiliine sadk kalnmasa idi de, sonunda sadece byk babann gzlerini kaybetmesiyle kalnsa idi. stanbullu bestekar kyden ayrlrken, gen kzla nianlsnn, dedelerini elinden tutarak onu uurlamaa kmalar, filmde ok daha iyi hava verirdi, zannediyoruz. Bu yazy tenkit mahiyetinde yazmyorum. Maksadm sadece intiba ve dncelerimi kaydetmektir. Hasret filmi yerli film sanayimizin ark ve kurak hayat iinde gsterilen bir gayret hamlesinin mahsuldr. Her eyden nce bu noktay takdir etmek ve takdirle karlamak bir vicdan borcudur. Tenkide gelince: Bu, herhalde bir film yapmaktan daha kolaydr. Hele Hele Amerika ve Avrupa., film pazarndan gelen ve bilgi, zevk ve para gibi muazzam sermayelerin mahsul olan aheserleri her gn grp rnek aldktan sonra bu ii herkes yapabilir. Burada marifet bu deildir. Gz kamatrc, muhteem rneklerin yannda bizim bin bir vastaszlk ve bin bir zorluk iinde sadece heves, sevgi ve biraz Da grg ile yaptmz filmleri Mukayeseye kalkmak hakszlk ve insafszlk olur. Farzedin ki oturduumuz fakirhanenin karsnda, mkellef bir konakta oturan ok zengin ve kalabalk bir aile var Bu ocuklar iyi beslenen iyi bytlen grbz ocuklardr. Ssl psl giyinip kuanan uaklar, hizmetilerle mekteplerine gidiyorlar. Biz de kt kanaat geinen, kendi yayla kavrulan bir ailenin babasyz. Dardnyada biricik evladmz var. Kansz, clz bir yavrucaz. Evimize gelen bir misafir karki zengin ailenin grbz ocuu ile bizimkini mukayese ederek: - Aman sizin olan ne sska, ne irkin ey.. Halbuki bakn, evlat dediin u karki ocuklarna denir. Ne gzel ne grbz.. lah. Diye bizim ocuumuzu yeriyor. imdi bu misafire uyarak yavrumuzu horlayp sokaa m atacaz?. Hayr hayr byle yapmayacaz, btn ailece toplanp iimiz szlayarak kendi clz ve
stanbul Film Faruk Ken
yoksul ocuumuzu canlandrmak iin gerekli tedbirleri gcmz yettii kadar almaa alacaz. Frsat arayan menfi ruhlulara has yakc, krc bir tenkide gemeyeceiz. Bilakis kendi hayatmzn mahsullerine kar yapc bir tenkit ruhu iinde tevikkar davranacaz.
(smail Galp Arcan, Hollywood Dnyas, 24 ubat 1945 no 68)
"Hasret iyi ve fena taraflarn dengeleyebilen bir eser oldu. Bilhassa eldeki malzeme ve teknik imkan darlna ramen ekili bakmndan, ilerisi iin az da olsa bir eyler etmektedir denilebilir. vaat Yalnz, keke filmin banda yazlan mevzunun hakikiliine sadk
kalnmasa idi de, sonunda sadece byk babann gzlerini kaybetmesiyle kalnsa idi. stanbullu bestekar kyden ayrlrken, gen kzla nianlsnn, dedelerini elinden tutarak onu uurlamaa kmalar, filmde ok daha iyi hava verirdi, zannediyoruz. (Yldz 1 Nisan 1945, Say
148, Cilt: 13)
Krolu
KROLU 26
Ynetmen: Refik Kemal Arduman, Mmtaz Ener Senaryo: Muharrem Grses Operatr: Baha Gelenbevi , Cezmi Ar , Menasi Filmediris Ynetmen Yardmcs: hsan Toma Mzik: Sadi Ilay Yapm: Ses Film Necip Erses
Kendi adna stanbul Film'i (1944) kuran Faruk Ken yapmevinin ilk filmi olarak Hasret'i ynetti. Bir ky filmi olan Hasret'te Mnir Nurettin'le barol paylaan Oya Sensev, tiyatro dndan gelen yeni bir oyuncuydu. Trk sinemasnda ehir Tiyatrosu oyuncularnn dnda yeni oyuncu denemeleri Faruk Ken'in giriimleriyle balyordu. Almanya'da fotoraflk renimi yapan adan Kamil On Kahraman ve ehir Tiyatrosu oyuncularndan Talat Artemel'le Hrriyet Apartman, Refik Kemal Arduman Krolu, ilk filmlerini bu yl ektiler. Bundan sonra yeni film irketi almalarna balad. Halk Film (Fuat Rutkay), Atlas Film (Nazif Duru, Murat Kseolu) ve And Film (Turgut Demira). Rutkay, Samatya ve Bakrky'deki sinemalarn sahibi; Duru, sinema iletmecisi Turgut Demira'da Amerika'da sinemaclk tahsili yapmt.
Oyuncular: Mmtaz Yener, Haim Evci, Glistan Gzey, Kadri gelman, Sezer Sezin, Avni Dilligil, Nebile Teker imdi Krolu filmini merakla bekleyebiliriz. Bu film bize, ya yllardan beri glgede kalan hakikati meydana karacak veya onu yine eski rollerine terk edecek. Bu bakmdan Mmtaz Ener'e byk bir i dyor. "Krolu'nda btn kabiliyetle, her eyle oynamak ve seyirciye yaranmak. Bunu yapabileceini temenni edelim. Bu sayede Mmtaz, kendi
26 Krolu veya asl adyla Ali Ruen 16. yzyl 'da Anadolu'da yaam bir halk ozanyd. smine
Krolu Destan'da vardr. KROLU (XVI. Yzyl) Halk airlerimiz ierisinde kavgann, zgrln sembol. Doum, lm tarihleri bilinmeyen, bir eski efsane kahraman olan Krolu'nun adn alan bir airimizdir.Bu airin, Sultan III. Murat zamannda (1574-1595) Osmanl ordusuyla ran savalarna
Oya Sensev (Sabahat Perinek) (1930)
katld (1578-1584) bilinmektedir.Bolu Beyi'nden babasnn intikamn almak zere dalara kan, yiitlik ve iyilikseverlii destanlaan ekya Krolu ile air Krolu halk zihninde kaynam durumdadr.Krolu; halk airlerimiz ierisinde kavgann ve zgrln semboldr.iirlerinde cokun bir seslenile yiitlik,dostluk,ak,doa sevgisi ok sade bir dille anlatlr.Bu iirler, hikayeci aklarn nesirle anlatlan hikayeleri arasna serpitirilmitir.Yirmi drd bulan bu hikayeler , Trklk dnyasna yaylan bir Krolu destannn douunu hazrlamtr.Krolu; yiit,adaletli, inanla dolu ideal bir Trk'tr. Krolu destanmz ise Anadolu Trklnn yreinde yaayan tutkularla, isteklerin, deerlerle inanlarn semboldr.Bu destana gre Krolu'nun asl ad Ruen Ali'dir.Babas Yusuf, Bolu Beyi'nin seyisidir.At merakls olan Bolu Beyi, seyisi Yusuf'u cins bir at almaya gnderir; fakat Yusuf'un getirdii tay beenmez, adamn gzlerine mil ektirir.Yusuf tay ve olunu alp memleketten kar .Ruen Ali, babasnn tarif ettii tarzda, tay karanlk bir ahrda besler, tay belli bir zaman sonra kanatlanr, esiz bir kheylan olur.Yusuf ile Ruen Ali, Aras rmana gider, orada Bingl'den inecek olan sihirli kp beklerler.Yusuf, kpkleri iince, tekrar grmee balayacak, genleecek ve Bolu Beyi'nden intikamn alacaktr.Fakat, Ruen Ali kpkleri kendisi ier, babasna kpksz su verir.Yusuf buna bir yandan zlr, bir yandan da, olu intikamn alacak bir yiit olaca iin sevinir.Bu sihirli kpkten biri Krolu'na ebedi hayat, biri yiitlik, biri de airlik salar.Yusuf, oluna, intikamn almasn tavsiye ettikten sonra lr.Ruen Ali Kr-At' ile birlikte daa kar.Krolu diye n alr, bir derebeyi gibi yaamaya balar, her savata stn gelir; bezirganlardan, beylerden,paalardan aldklarn yoksullara datr.Delik demir (tfek) icat olunup da eski yiitlik gelenekleri bozulunca, arkadalarna dalmalarn tavsiye eder, "sr olur", Krklar'a karr. (kyn wikipedia.org)
Krolu
Bir film evriliyor. Dertli Pnar, Deniz Kz filmlerini meydana getiren Ses stdyosu yeniden iki film hazrlatmakla meguldr.. Bunlardan biri "Kroludur. Bu filmin d sahnelerini ekmek iin bir kafile negl'n Cerrah kyne gidip yirmi gn kald. Bu seyahate ait grlerini filmde teknik asistanlk' yapan Baha Gelenbevi'nin azndan dinleyelim; Size ilkin filmin zerinde alan ehas tantaym: Ba rol ehir Tiyatrosu'ndan Mmtaz Ener oynuyor. Rejisr yine ehir Tiyatrosu'ndan Refik Kemal Arduman'dr. Spervizr'l, pek Film'de birok filmlerin operatrln yapm olan Cezmi Ar yapyor. Senarist Muharrem Grses, musikisini Sadi Ilay zerine ald. Operatr, Manasi Filmeridis, makyaj, Kadri gelmanda, Resimler ile de Foto ehir urayor. Efendim bizim Cerrah ky seyahatimiz bir alemdi. Refik Kemal Arduman , burada hakikaten gayet centilmen bir rejisr rolnde idi. Terbiyesi onu hiddetlendii zaman barmaktan alkoyuyordu ama, hncn boynundaki dd habire ttrmekten almasna da kimse mani olamyordu. Atllara evirtilen sahneler onu bir hayli zd. 'Malum ya, gemideki kaptan ne ise filmde de rejisr odur. Filmin ve yannda alanlarn her eyinden mes'ul dr. En ufak bir kaza tehlikesi onun dakikalarca yreini oynatyor, yz altst oluyordu: Vaka kimseye m-him bir ey olmad, hi birimiz hastaneye dmedik ama, eer bu d sahneler daha birka gn uzasa idi, zannederim ki, centilmen rejisrmzn kendisi zntden yataa decekti. Arkadalarn rivayetine gre bu seyahatte ben de bir 'hayli rol oynamm. Beni Spencer Tracy'nin evirdii "Iki Yzl Adam"a benzetenler oldu. dnda her eyin bir ho tarafn buluyordum. Yediimiz yemekten, yattmz yere kadar her eyden memnundum. Ama gel gelelim, i esnasnda pek farknda deilim ama - bir titizleniyor, bir aksileiyormuum ki. sormayn. te her eyden, bulutlardan; gneten, filmi eken makineden, makyajdan, szn ksas her eyden ikayet ediyor, mzmzlayormuum. Bu aksiliim bazen o kadar ileri gidiyormu ki, beendiim eylere bile itiraz ettiim oluyormu. Sz aramzda iin bu tarafnn ben de farkndaym ama, bir kere ismim titize km, bunu da deitirmektense yle kalmas daha ok iime geliyordu. Bu filmin bir adsz kahraman var. Hi olmazsa ondan burada bahsedeyim. Ad Burhan Uskan'dr. Filmin en yorucu sahnelerini o evirdi. At zerinde yaplan btn cambazlklar, kayalardan yuvarlanmalar, dvleri hep o yapt. yle zamanlar oldu ki bizim Burhan dvn heyecanna kaplyor, sahnenin ekilmesi bittii halde karsndakini hala tartaklamakta devam ediyordu onu glkle ayrabiliyorduk. Kyde hepimiz muayyen vazifelerimizden baka munzam iler de almtk. Bizim makyajc Kadri'ye de eczaclk dmt. Kadri i esnasnda kendisine garip bir kyafet bulmutu. Plaja gitmeye belki vakit bulamam frsat, bu frsat iken bari yanaym," diye plak vutla ayana geirdii beyaz bir ortla geziyordu. Bir gn kalabalk bir dv sahnesini eviriyorduk. Yanmza koa koa bir kyl ocuu yanat . - " Aabey, "dedi. "Diha uradan doktoru istiyorlar. .. - .. Hangi doktoru, diye sorduk. Burada doktor yok ki.. - "Yok olur mu?" Biraz ilerde duran Kadri'yi gsterdi: .. Nah ite donlu doktor. Onlar isterler! . - .. O gnden sonra Kadri'yi hep bu isimle ardmz ilaveye lzum yok sanrm. Bu yolculukta en ok sknt eken fotoraf Mio oldu. Zavally bir dakika rahat
Krolu
brakmadlar. Mio'nun midesi bir gn dzelemedi. Sz aramzda o midenin yerinde ben de olsam dzelemezdim. nk Mio bizim yemeklerimizden umumiyetle hep ikier porsiyon yer, yemek aralarnda hararet bastrmak iin cack ier, bunun salatalarn az bulursa, ayrca bir hyar daha soyar. tihas almken kapamak gnah olacandan nereden eline geirdiini bir trl kefedemediimiz erik pestilini yer. Erik fasl almken dalardaki akal eriklerinden avu dolusu attrr, sonra balayan mide arlarn dindirmek iin, ie gazoz ierdi. Btn bu ilerden sonra zavallck bir para uzanmak istese, hemen kaldrrlard. Partinin en skutisi kimdir? diye soracak olursanz, tereddtsz Cezmi Ar'dr diye cevap veririm. Sk sk ky meydannda, altnda oturduu narn bile onun skutunden atlayp, orta yerinden ikiye ayrldn arkadalar rivayet ediyorlar. Bu seyahat esnasnda aza alnmas adeta yasak olan bir kelime vard: Mana Herhangi bir szn arasnda: Bunun manas udur, demeye kalmadan, biraz ileriden iddetli bir: Efendim .. sesi duyulur ve film operatr Manasi ortaya kard. Bu sebeple hafta kadar sren yolculuumuzda .. mana .. kelimesini kullanmamaya karar verdik. Bu yzden her eyin manasn izaha pek merakl olan senarist Muharrem Grses konuurken 'bir hayli glk ekti. te size bir filmin d sahneleri arasndaki bir, iki hususi sahnecik.. (Rakm alapala Yldz, 15 Temmuz) 1945, Say: 156 Cilt: 13
Yayla Kartal
YAYLA KARTALI
Ynetmen: Muhsin Erturul Eser: Faruk Nafz amlbel Operatr : Yoakim Filmeridis Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Cahide Sonku (Nermin), Hadi Hn (Reit), Nevin Seval (Nesteren), Vasfi Rza Zobu (Hacivat Hasan), Mfit Kiper, Suavi Ted (Turgut), Perihan akr (Ted) (Melek), Mahmut Moral (Refik), Necla Sertel (Hatice Yenge), Glistan Gzey (Konsomatris), Reit Baran (Hac Aa), Yaar Nezihi zsoy, Mmtaz Erer, Behzat Butak, Orhan Elmas, Mfit Kiper, Sezer Sezin
KONU: Trkle merakl olan Reit (Hadi Hn) yeeni ve yengesiyle birlikte iftliklerinde
mtevazi bir yaam srerken, kye yolu den bir tiyatro kumpanyas oyuncular ile tanr. Oyunculardan Nermin in (Cahide Sonku) yardm ile toplulua katlr. stanbulda alt sra nl bir oyuncu olmutur. Reit bir sre sonra sosyete evresine girer, Nesterenle (Nevin Seval) tanr. Zengin bir kadn olan Nesteren Nermin e Reit ile ilikisini kesmesi iin para teklif eder, Nermin kabul etmez. Bir sre sonra Reit in hreti hzn kaybeder. Nesterenle birlikte olur. Nesteren de Reiti ter keder. Nermin barda almaya balar. Reit sonunda Nerminin srar ile kyne dner. Filmciliimizde en acnacak nokta, bu ie her girenin en batan balay, yani kendisinden evvel bu alanda alm olanlarn tecrbelerinden istifade edip ii onlarn getirdii noktadan ileri doru gtrmeyileridir. Son zamanlarda grdmz, yerli filmlerde bizi en ok zen bir takm pek iptidai ve basit hatalara dlerdir. imdiye kadar en ok film evirmi rejisrmz olan Muhsin Erturul'dan, hi deilse kendi tecrbelerinden bol bol istifade edecei iin, byle bir gerileme beklenemez. Konuyu biliyoruz. Artistleri tanyoruz. Rejisr malumunuz. mkanlar da mehulmz deil. u halde Yayla Kartal'na, grmeden vereceimiz ilk not, "imdiye kadar yaplan Trk filmlerinin en gzeli" demek olacaktr. (Rakm ALAPALA "Yldz 1 Kasm 1945")
Yayla Kartal
Ona.. ehir Tiyatrosunun geen seneki devlet kuu" desek daha doru olur. nk geen tiyatro mevsiminde en ok oynanan piyes .. Yayla Kartal " olmutu. Dram Tiyatrosunun aylarca dolup dolup boalmasna ramen.. Yayla Kartal"n grd rabete pek de layk bulmayanlar vard. Bunlardan biri de benim! Bir sanat eseri iin en iyi notun bol seyirci ve alk toplayabilmek olmad inancndaym. Bu lye vurursak nice kt eserler, aheser olur, kar. Misal ml istersiniz? En byk muharrirlerimizin romanlar , be bin taneden fazla baslamyorken, aalk ak ve macera romanlarnn nc, drdnc, beinci basklarn grdmz hatrlaynz. Beyaz perdede de kt Arap filmlerinin ve mesela Akn Gz yalarnn en ok para kazandran film olduunu dnnz. Faruk Nafiz amlbel bir piyes yazmaa karar vermi. Ayn zamanda pikin bir muharrir olan air, dnm; demi ki: Dram, komedi, sanat. Bunlar hep laf!.. Bizde, bizim yzde seksenimizin iinde yaayan tiyatro; tuluat tiyatrosudur. Halk hala sahnede Kel Hasan' arar. yle ise gelsin bir tuluat tiyatrosunun elemanlar!. Onlar alm. Birinci perdenin ikinci ve nc tablolar tamamen bu hava iindedir. Hatta rejisr de ayn havay tamamlamak iin olacak, sahnede dekor Marlene Ditrich 27 Aralk 1901 - 6 Mays 1992 yerine daha ok resimli perdeler kullanmt. Muharrir dncesine devam etmi: Bizim seyirci daha baka ne ister? Bar kelerine dm, felsefeler geveleyen Marlene Ditrich edal karlar!. Al sana bir de Marlene Ditrich! Yani nc perde, .ikinci tablo! Baka? Azck ta gldrmek lazm!. Hacaalar bugnn komik ve sempatik tipleri!.
- Hay hay!.. Onlar da girsin!. Onlar da girmi. Ama Hacaalar kzlar sktrr, komik hareketleriyle herkesin gzn kendilerine ekerlerken Nermin'in syledii laflar kimse dinlemiyormu. Olur a!.. Zaten onun syledii feylesofa laflar anlalsn diye deil anlalmasn diye sralanm. Maksat seyirciye: _ ok yksek laflar vard ama ben anlayamadm!. dedirtip bir daha getirtmek. On defa gelse ne kar? Ve nihayet herkes Faruk Nafizi air ve mizah tanr. Bunun da payn vermek lazm. Eserin urasna, burasna birer tutam airane sz ve zarif nkte serpitirivermi, olmu, bitmi!.. _ Ya sahne teknii? Muharririn cevab u: _ Ben sahne teknii filan bilmem!. Bilsem ne olacakt? Eser beenilecekti deil mi?.. te beenildi. Demek onu da yapmm!.. Muharrir, eserine "Sahne Roman" diyor.
Yayla Kartal
Piyese bu sfat tak da gsteriyor ki; tamamen ticari dncelerle hareket etmitir. Nerdeyse eline bir ngrak alp yle baracak: _ Buyrun!. Balyor!.. Sahnede bir roman seyredeceksiniz. Hem glecek, hem
alayacaksnz!.. fasl, dokuz tablo!. Balyor!.. Hakikatte btn eserde "tiyatro olan iki tablo vardr. Ama sahiden ok muvaffakiyetli iki tablo: kinci perdede Nestren'in evinde ve ondan sonra Yayla Kartal'nn evinde geen tablolar! istifade edecei iin, byle bir gerileme beklenemez. Mevzuu biliyoruz. Artistleri. tanyoruz. Rejisr malumumuz. mkanlar da mehulmz deil. u halde Yayla Kartal'na, grmeden, vereceimiz ilk not, "imdiye kadar yaplan Trk filmlerinin en gzeli .. demek olacaktr. Piyes olarak Yayla Kartal kusurlu bir eserdi. Fakat bu Sahne Roman filme alnrsa, bir senaryo iin fevkalade kymetli pasajlar olan mkemmel bir mevzu tayordu. Nitekim Yayla Kartalnn bu meziyeti i adamlarnn gznden kamad. Yayla Kartal Halk film messesesi tarafndan filme alnd. Rejisr yine Muhsin Erturul'dur. Piyeste oynayan artistlerden ou da rollerini muhafaza ediyorlar. Yalnz tuluat tiyatrosu komedi roln yapm olan Talat Artemel'in yerine Vasfi Rza Zobu, Turgut roln yapan Kani Kpak'n yerine Suavi Ted ve Nestren roln oynayan Nevin Akkaya'nn yerine Nevin Seval oynuyor. Mhim deiiklikler bunlar. Yayla Kartal piyesini ok
beenmi olan halkn filmini daha ok beeneceine phe yoktur. Bilhassa oktandr beyaz perdede grnmeyen Vasfi Rza'nn, hem de bize en sempatik gelecek bir rolde, yeniden ortaya k kuvvetli bir koz-dur. Nihayet kamera, tiyatro sahnesi gibi btn salonu birden deil de, zaman zaman ve yer yer gzlerimizin nne serecei iin Cahide, Hacaalarn aklabanl altnda ezilmeyecek, onlar da ayrca seyredilmek frsatn bulmak bahtiyarlna ereceklerdir. Filmciliimizde en acnacak nokta, bu ie her girenin en batan balay, yani kendisinden evvel bu alanda alm olanlarn tecrbelerinden istifade edip ii onlarn getirdii noktadan ileri doru gtrmeyileridir. Son zamanlarda grd-mz yerli filmlerde bizi en ok zen bir ta-km pek iptidai ve basit hatalara dlerdir. im-diye kadar en ok film evirmi rejisrmz olan Muhsin Erturul'dan, hi deilse kendi tecrbele-rinden bol bol istifade edecei iin, byle bir geri-leme beklenemez. Mevzuu biliyoruz. Artistleri. tanyoruz. Rejisr malumumuz. mkanlar da me-hulmz deil. u halde Yayla Kartal'na, grmeden, vereceimiz ilk not, "imdiye kadar yaplan Trk filmlerinin en gzeli .. demek olacaktr. (Rakm ALAPALA "Yldz 1 Kasm 1945, Say 162 Cilt:14)
Domani Yolcusu / Unutulan Sr
DOMAN YOLCUSU / UNUTULAN SIR

Tiyatro dndan gelen oyunculara Gnahszlar'la (Faruk Ken), Sadri Alk da katld. Film irketleri saysnda ise belli bir art grld. Erman Film (Hrrem Erman), Duru Film (Naci Duru) bu yapmevlerinin balcalarn oluturdular. Yln en nemli sinema olay ise Yerli Film Yapanlar Cemiyeti'nin kurulmas oldu. nk YFYC, yapmclar bir araya getiren bamsz bir sinemaclar kuruluudur. Kuruluun dare Heyeti'nde ise Faruk Ken (stanbul Film), hsan peki (pek Film), Turgut Demira (And Film), Fuat Rutkay (Halk Film), Necip Erses (Ses Film), Murat Kseolu (Atlas Film), Refik Kemal Arduman (Ankara Film), skender Necef (Birlik Film), Hikmet Aydn (ark Film) ve Yorgo Saris (Elektra Film) grev ald.
Ynetmen: akir Srmal Eser ve Senaryo: ukfe Nihal Baar,
Foto Direktr:
Kriton lyadis
Ynetmen hsan Toma Mzik: Sadi Ilay Yapm Ynetmeni: Ltfi . Akad Ynetmen Yardmcs: Semih Evin Yapm: Sema Film Erturul Tokdemir ukfe Nihalin Domani Dalarnn Yolcusu isimli romanndan uyarlama. ukfe Nihal Baar: (1896-24.09.1973) zgrle tutkun, mcadeleci ve ayaklar zerinde dimdik duran bir kadndr. stanbul Yeniky nfusuna kaytl. Babas V. Muratn bahekimi Emin Paann olu, Eczac Albay Ahmet Bey. Annesi Nazire Hanm. Soy kt, baba tarafndan Katipzadelere, anne tarafndan Fatih Sultan Mehmetin Ba ressam Nakka Mehmet Efendiye dayanr. Evlerinde yaplan edebiyat sohbetlerinden etkilenen Nihal, ok kk yata iir yazmaya balar. On iki yanda ise babas Ahmet Beyin evde yapt toplantlara katlarak heyecanla Merutiyeti bekleyen bir ocuktur artk. lk ve orta renimini babasnn memuriyeti nedeniyle birka ehirde tamamlayabilmi.(Selanik, stanbul, Beyrut) 1916 ylnda nas Darlfnununa yazlm,1918 ylnda stanbul Darlfnununa gemi,1919 ylnda Edebiyat Fakltesi Corafya Blmn bitirerek Trkiyenin ilk niversite mezunu kadn unvann alm. Fakltede okurken evlendii Mithat Sadullah Sander ile Mekteb-i mit adnda bir okul kurmular. Bylece Nihal, eitimini srdrrken eitimcilie de balam. kufe Nihal, edebi kiiliinin yannda eylemci kiiliiyle de tannr. Cumhuriyetin kurulmas aamasnda ikinci ei Ahmet Hamdi Baarla Mdafaa-i Hukuk Cemiyetinde nemli almalar yapmlar. ilideki evlerinde toplantlar dzenlenmi, kurtulu mcadelesinin kararlar alnmtr. Halide Edip, Sultanahmette tarihi demecini verirken kufe Nihal de Fatih Mitinginde dinleyenleri olduka etkileyen tarihi konumasn yapyordu. Bununla da kalmayp Anadoluya km. Sonraki yllarda da Anadoluyu gezmi. Grdklerinden etkilenen Nihal, eserlerinde Anadolu sorunlarna yer vermi, grd, tand kyleri ve ky kadnlarn anlatmtr. Tarihimizde kadn zgrlnn ilk temsilcileri ve savunucularndan biri olan Nihal ayn zamanda Trk Kadnlar Birliinin de kurucularndan. (kyn: www.antoloji.com) ESERLER: R:Yldzlar ve Glgeler (aruz'la yazlm iirler 1919) - Hazan Rzgarlar (1927) - Gayya (1930) - Yakut Kayalar (1931) - Su (1933) - Sla Yollar (1935) - Sabah Kular (1943) - Yerden Ge (1960)- kufe Nihal / iirler (1975, lmnden sonra toplu iirler) ROMAN: Renksiz Istrap (1928) - Yakut Kayalar (1931) - l Gnei (1933) - Yalnz Dnyorum (1938) - Domani Dalarnn Yolcusu (1946) - lde Sabah Oluyor (1951) YK: Tevekkln Cezas (1928) GEZ NOTLARI: Finlandiya (1935) Oyuncular: Trkan Pasiner, Reit Grzap, Servet Cengiz, Hazm Krmk, Settar Krmk, Talat Artamel, Sami Ayanolu, Reit Baran, Orhan Elmas, Necdet Mahfi Ayral, Mfit Kiper, Mrvet Alatan, Behzat Butak, brahim Delideniz, Aziz Basmac, Zeki Alpan, Orhan Boran, brahim Delideniz,
Domani Yolcusu / Unutulan Sr
Konu: Kurtulu Sava srasnda olunun dmanla ibirlii yaptn renen bir anann, olunu ldrmesi konusu ilenmektedir. Film, romandan uzaklarsa da romann tecimsel zelliklerini kaybetmez. Geri dnlere dayanan anlatm yeterince akla kavumaz. "Bir Yurt Gezisi" olarak belirtilen eser, Kurtulu Sava srasnda olunun bilinli olmasa da dmana yardm etiini renen annesi tarafndan vurularak ldrdn renen yazar, hem "olayn asln renmek hem de o annenin izini bulmak iin resmi makamlardan yardm alarak Domani"e gider. Fakat soruturmas olumsuzdur, resmi makamlardan bir ey renemedii gibi halk arasndan da umduu bilgileri edinemez; fakat dalar arasnda yitmi gitmi bir beldeyi, bir yurt parasn ve insanlarn tanr. Dmanla ibirlii yapt diye olunu vuran anneye ulaamaz ama yaad cumhuriyetin balang yllarndaki bildii evre dnda da bir lkesi olduunu kefeder. (Orhan nser, Kelimelerden Grntye) dl: 1948 ylnda yaplan, Yerli Film Yapanlar Cemiyeti'nin Yerli Film Msabakasnda "en baarl film" Not: Filmin ekim hazrlklar 1945 de balam ve ancak 1948 tamamlanmtr.
Harman Sonu Ky Gzeli
HARMAN SONU KY GZEL

Ynetmen: Hadi Hn Operatr: Cezmi Ar Yuvakim Filmeridis Mzik: Zeki Duygulu arklar: Suzan Yakar, Necmi Rza Ahskan Yapm: Oyuncular: Hadi Hn, Kadri gelman, Suzan Yakar, smail Dmbll, Haluk Sarc, Mmtaz Ener, Yaar Nezihi, Mehmet Ahmet Muazzez Cemil Mahmut Karaca, Gldrr, lkerer, Cankat, Moral,
Nevin Seval, Vasfi Rza Zobu, Perihan Yenal, Seniye Baran, aziye Moral, Behsat Butak KONU: Kyn gzel kzyla ona ak olan iki gencin yks. Suzan Yakar Rutkay 1920-1992 Memet Fuat Rutkay 1908-1958
Halk Film Fuat Rutkay
Kzlrmak, Karakoyun
KIZILIRMAK, KARAKOYUN
Ynetmen: Muhsin Erturul27 Senaryo: Nazm Hikmet Ran (Ercment Er takma adyla) Grnt Ynetmeni: Yoakim Filmeridis arklar: Suzan Yakar (Rutkay), N. R. Ahskan, Muzaffer Sarszen
Ynetmen Yardmcs: Necdet Mahfi Ayral, Prodksiyon Amiri: Sadk Tarlan, Ses: Ara Cilacym, Filmi hazrlayanlar: Orhan Atadeniz, Diyamendi Filmeridis, Apostol Aloksiyadis, zzet Kandemir, Makyaj: Kadri gelman, Mzikleri Dzenleyen: Muzaffer Sarszen Oyuncular: Nevin Seval (Hate), Mahmut Moral (aban), Suzan Yakar Rutkay, smail Dmbllolu, Mmtaz Ener (Ali Aa), Haluk Sarc (Mehmet), Yaar Nezihi zsoy, Mehmet Karaca, Behsat Butak (Hseyin Aa), Vasfi Rza Zobu (Ferhat), Mfit Kiper, Perihan akl Ted (Zehra), aziye Moral, Hadi Hn (oban Selim), Kadri gelman, Tevfik nce, Perihan Yenal (Zehra), Ahmet Gldrr, Muazzez lkerer, Sabriye Toksz, Nee idem, Nafa Arcan, Reit Baran Film ekim yerleri: Bursa Karacaky (Boaz Mevkii, Dombay ukuru, Kuakl kaya,), Samsun, Bafra (Kzlrmak), ); stanbul, Seyfibey iftlii (Istlnye) ve Balaban iftlii
Yapm: Halk Film Fuat Rutkay
KONU: Selim'i aann kars Zehra da sevmektedir. Zehra, bir gn, obana, duyduu sevgiyi aklar; fakat Selim, bu haram sevgiyi kabul etmez. Deryadil bir halk filozofu olan Ferhat'n akllca giriimi, obanla bey kz arasndaki ilikiyi aa vurarak Selim'i kovdurmaya alan aban'n entrikasn nler. Ferhad evliliin gereklemesini ar bir arta balatr: oban gn tuzla beslenecek koyunlar rmaktan su iirmeksizin geirirse, Hate'yi alabilecektir. Selim kavalnn byl nameleriyle beklenmedik bir mucize yaratr: Koyunlar, hatta inat Karakoyun bile, kavaln sesine kaplarak su imeden rmaktan geerler. Zehra ve aban, obanla evlenince Hate'nin anasndan kalan miras alp gtreceini dnerek, bunu nlemek zere, onu ldrmeyi kararlatrrlar. Bir geyik avnda aban'n gizlice att bir kurunla yaralanan Selim, hadiseyi kazaya yorar. Giriimlerinin baarszl Zehra ile aban' baka dzenlere yneltir. Hseyin Bey'in bin altn borlanm olduu Ali Aa'y kkrtrlar, teden beri Hate'yi oluna almay tasarlayan Ali Aa, Hseyin Aa'y sktrr... gnde kz vermezse, mahkemeye bavuracan syler. Selim, aasn kurtarmak iin sevgisinden vazgeer. Bylece Ali Aa'nn olu Mehmet'le Hate'nin dn hazrlklar balar. Dn gn kz, obasndan alnp kasabaya
27 nce M. Erturul balamsa da yarm kalm ve sonra Hadi n ekimi tamamlamtr .
Kzlrmak, Karakoyun
Cahide Sonku, asl ad Cahide Serap (27 Aralk 1916, Yemen - 18 Mart 1981, stanbul), sinema ve tiyatro oyuncusu. Trk sinemasnn ilk kadn ynetmeni ve ilk kadn yldzdr. 16 yanda Darlbedayi'ye girmi, zamanla stanbul ehir Tiyatrolar'nn gzde oyuncular arasnda girmitir. Muhsin Erturul dneminin nemli isimlerindendir. 1933'te "Sz Bir Allah Bir" filmiyle sinemaya geti. Daha sonra 1950 ylnda kendi adna Sonku Film irketini kurdu. "Fedkar Ana" filmiyle ynetmenlii denedi. Oyuncu Talat Artemel ile evlenip ayrld.Bir sre sonra Fabrikatr hsan Doruk ile evlenen Sonku'nun bu evlilikten Ender adnda (d.1953) bir kz oldu.Daha sonra bu einden de boand. "Batakl Damn Kz Aysel" adl filmle nlenen Cahide Sonku, o gnden sonra adeta bir "feti" oldu ve hemen her filmde erkeklerin kalbini krp kaan gzel kadn rolyle izleyicinin karsna kt.1963 ylnda bir yangn sonucu kurmu olduu Sonku Film'in yanmas zerine iflas eden Cahide Sonku hayatnn geri kala ksmnda ksa bir sre ehir Tiyatrosu'nda alt daha sonra buradan ayrlan Sonku,mrnn son yllarn sefalet iinde geirdi. 1979 ylnda Sinema Yazarlar Dernei hizmet dln ald. Alkol bamls olduu da ileri srlen Sonku, 1981'de Alkaraz Sinemas'nda fenalaarak 64 yanda ld. Zincirlikuyu mezarlna gmld.
gtrlmekte iken; gelinin at tam Kzlrmak kprsnn ortasna gelince ken kpr yznden gelin alay sulara gmlr. Gelin, kendisini kurtarmak isteyen obann artk nmahrem- olmu elini tutmak istemeyerek boulur. -Sevdii kz uruna dereden koyunlar kaval zoruyla su iirtmeden geiren obanla ilgili Karakoyun Efsanesi- ile; Irmaktan geerken yklan kprden derek sulara gmlen gelin efsanesi ustaca birbirine kenetlenerek yazlan bir senaryodan gerekletirilen film, Erturul'un yeni bir tr denemesini de ortaya karyordu : Yrklerin hayat... Bu Aysel, Batakl Damn Kz'nda denedii ky hayatnn bir baka ynn yanstacakt. Bu amala Bursa'da ve Samsun'da mahalli almalar yapld; ar harcamalar ve fedakrlklar gze alnd. Filmin ba kadn oyuncusu da Muhsin Erturul'un nemsedii filmlerde barole kard Cahide Sonku olacakt. Tam Bursa'ya doru yola klaca srada Cahide ar hastaland. Bu rol Nevin Seval'a verdiler. Muhsin Erturulun bu filmi, dier birok filmleri gibi, tiyatrodan alnan bir konuya deil; zgn bir senaryoya dayanyordu. Fakat yntem olarak yanl bir yol tutturdu : Bir trl vazgeemedii ehir Tiyatrosu oyuncularyla filmi evirdi. Erturul sinemay bir trl kendi artlan iinde kabul edemiyor; onu boyuna tiyatronun glgesi altnda tutuyordu. Bu yzden Behzat Butak, Vasfi Rza Zobu, Hadi Hn, Perihan Yanal gibi tutunmu tiyatro oyuncularyla evrilen film, sonunda tiyatromsu- bir renge bulanm olarak ortaya kt Erturul, yine d ekimlerde baar salyor; genel plnlarn yannda dier eitli plnlan, hatta ayrntl plnlan deniyor; ikili, drtl diz ve boy ekimlerinden ba ekimlerine kadar trl ekimler uyguluyor; fakat kaydrmay (travelling) gereince kullanmad iin, gerek kamera hareketleri, gerekse oyuncularn hareketleri bir sinema tekniiyle ele alnmaktan uzak bulunuyordu. Filmin bir para tutarl yn, musikisi idi. Bu mzii, halk trklerinden derleyen Muzaffer Sarszen, yararl bir alma yapm; ama uygulamada bu alma, gereince deerlendirilememitir. Filmde bir yandan Sarszen'in derledii iekda, Karakoyun-Kzlrmak, Blbller Dn Eyler, Meneke Buldum Derede, u Dalarn iekleri Solmasn, Ekin Ektim Gl Bitti, Elleri Kollan Knal gibi trkler tek tek ya da koro ile sylenirken; beri yandan Vasf Rza Zobu filmde, saz airi olarak stlendii rol gerei Penceresi Yeil Boya, Sprgesi Yoncadan gibi trkler, Yiittir Hseyin Yrk Beyidir gibi deyiler sylemekte idi. Ancak Vasfi Rza bu trkleri kendilerine has bir azla deil; bir eit tekke mzii veya Karagzc azyla sylyor; sesinin gzelliine ve usule uygun okuyuuna ramen; bu tutumu, filmde yaratlmak istenen havaya uygun dmyordu.
Senede Bir Gn
SENEDE BR GN
Oyuncular: Cahide Sonku, Suavi Ted, Cahit Irgat, . Galip Arcan, Fatma Anda, Mmtaz
Ynetmen: Ferdi Tayfur Eser ve Senaryo: hsan Koza (peki) Operatr : Cezmi Ar Mzik: Muhittin Sadak Yapm: stanbul Film Faruk Ken
Ener, krye Atav, Ferdi Tayfur, Hulusi Kentmen, brahim Delideniz, Atf Kaptan, Kadri gelman, Halit Akatepe, Selahattin Pnar, Ali Ekdal, Yaar Nezihi zsoy, Fuat mer, Nee Berkren, Atf Kaptan, Konu: Ak uruna vereme yakalanan Nazl ile Eminin yksdr anlatlan. Bat Trakya'da kalan Trklerden bir grubu Trkiyeye karmak isterken, birbirlerini seven nianllardan Nazl baarr, fakat Emin snrda vurularak, yakalanr. stanbula gelen Nazl, Emin'in akbetini aratrrken hastalanr, tedavisini yapan doktorun evlenme teklifini Eminden mit kesilince Kabul eder. Oysa Emin hapishaneden kaarak kurtulmutur; Nazlnn dnn yapld gn kke gelir, O gn iki eski sevgili, her sene ayn gn amlca tepesinde bulumak zere birbirlerine sz vererek veda eder, ayrlrlar ve her yl ayn gn tepelerinde buluurlar. Emin 'bir gn gelmezsem bil ki lmmdr der, Nazl' da bir gn gelmezsen, bil ki lrm' diye yantlar. Yllar boyu 'senede bir gn aklarn yaarlar. Bir gn Emin gelmez, Nazl, tepelerinde ki kr kahvesinde bir aaca dayanr ve lr. Makyajlar iyi olmakla birlikte, byklar decek hissini veriyordu. Dekorlar zengin ve kostmler gzeldi. (Seluk K. Emre, Tasvir, 1946) kyn: Agh zg
Suavi Ted / Cahide Sonku
Not: Ayn film 1965 ylnda Ertem Eilmez tarafndan hsan pekinin rejisiye ikinci kez, 1971 de ise pekinin senaryosundan faydalanarak Sadk endil tarafndan tekrar yazlm ve Ertem Eilmez nc kez beyaz perdeye aktarmtr.
Sonsuz Ac
SONSUZ ACI
Senaryo ve Ynetmen: Talat Artemel Operatr: Kenan Erginsoy Mzik: Sadi Ilay, Muhittin Sadak Yapm: ark Film Hikmet Aydn
Oyuncular: Behzat Butak, aziye Moral, Suavi Ted, Glistan Gzey, Reit Grzap, Nurten Atekmen, Nebile Teker, Mualla Srer, aduman Ayn, Erol Aydn Konu hakknda bilgiye rastlanamamtr.
Toros ocuu
TOROS OCUU
Ynetmen: adan Kamil Senaryo: evki Yazman Operatr : Primevera Yapm: Ha-Ka Film Halil Kamil Oyuncular: Cahit Irgat, Nevin Erman, Orhan Elmas, Mfit Kiper, Ahmet Gldrr,
Mustafa Bilgetekin, Yaar zsoy, Vedat Karaoku, Nevin Aypar KONU: Avrupa'da tahsil grdkten sonra Trkiye'ye dnp, memleketine yararl olmak iin sava veren bir adamn maceralar,
Behzat Hki Butak (d. 1891, Bursa - . 1963, stanbul) tiyatro oyuncusudur. lk olarak 1908 ylnda sahneye kmtr. 1906'da stanbul'a gelerek Mercan dadisi'ne girdi. Buradan Ticaret okuluna geti. Ressam Muazzez'den resim dersi de alyordu. Ressam Muazzez, Ortaoyunun baarl sanatlarndand. Behzat nce 1908 Temmuzunda amatr bir ortaoyunu temsiline karak tiyatro yaamna ayak bast. Sonra Muazzez'in kurduu "Sahne-i heves" adl toplulukla profesyonel oldu. Ayn yl Sanayi-i Nefise'ye (Gzel Sanatlar Akademisi) girerek orada bir tiyatro meydana getirdi. 1909 ylnda elektrik mhendislii iin gnderildii talya'da tiyatro konularn inceledi. Dnnde Fransz sanats ve ynetmeni Andr Antoine'in kurulmasna yardm ettii Darlbedyi'e (ehir Tiyatrosu) giri imstihann ilk kazananlardan oldu. 1914'te balanan "Himmet Aa'nn zdivac" filminde rol vard. Birinci Dnya Sava balaynca askere alnm ve 1915'te anakkale savalarnda yaralanmt. Mtarekeden sonra yeniden Darl-beday-i almalarna katld. 1918'de yeniden kamera nne geti. 1927'den lmne kadar stanbul ehir Tiyatrolar'nda alm, deiik karakterleri canlandrmtr. Butak, ayrca Trk Sinemas'nn da ilk oyuncularndandr.
Badagl
BADAGL
Senaryo ve Ynetmen: Vedat rfi Beng Kamera Lazar Yazcolu Yapm: Halk Film Fuat Rutkay
Msr sinemasnn kuruluunda byk katklar olan oyuncu Vedat rfi Beng Bada Gl, Burhanettin Tepsi ve Sadi Tek gibi tiyatro topluluklarnda sahneye kan Seyfi Havaeri Yara, Klbklar, ehir Tiyatrosu oyuncularndan Ferdi Tayfur Senede Bir Gn, Kerim'in ilesi, Kni Kpak Yuvam Ykamazsn bu yl ynetmenlie balayp ilk filmlerini ektiler. Ve hocalar Muhsin Erturul'un etkileriyle filmlerinde, tiyatrolatrlm, adal, ar makyajl bir sinema uygulaym egemen oldu. Ayrca, Msr kaynakl Arap filmlerinin II. Dnya Sava yllarna rastlayan dnemde yurda ithal edilmesi, ikinci byk etkiyi oluturuyordu Sinemaya giren ynetmenlerden yalnzca Turgut Demira, dikkati ekti. nk Demira, tiyatro d bir sinemacyd. Hollywood'da iki yl sreyle mesleki incelemelerde bulunmutu. Bir Reat Nuri Gntekin uyarlamas olan Bir Da Masal, o dnemin koullar iinde yaplm ilk stn yapm denemesiydi.
Oyuncular: Suzan Yakar, Hadi Hn, Mehmet Karaca, Toto Karaca, Handan Adal
(Karaoku) KONU: Kyde geen bir ak hikayesi. Bir Da Masal
BR DA MASALI
Oyuncular: Kadri Eroan, smail Galip Arcan, Nevin Aypar, Perihan Yanal, Vahi
89dk, Siyah beyaz Senaryo ve Ynetmen: Turgut Demira Mzik: Muhlis Sabahattin Ezgi Kamera: Cezmi Ar Yapm: And Film Turgut Demira
z, Muharrem Grses, Halit Akatepe, Ekrem Gkkaya, E. Sabri Glener, Nihal Tuma
Yurt dna tarm mhendisi olmak iin kan, Fransa yerine

irketini kurduktan sonra, yapmak istedii alkuunun
Amerikaya giden yapm hacminin
ve tarm yerine sinema okuyan, yurda dnte kendi firmas olan And Film bykl karsnda bundan vaz geerek, Reat Nuri Gntekinin yazm olduu bir baka roman olan Bir Da Masal Turgut Demira'n ektii ilk film oldu. KONU: Bir Da Masalda alkuu gibi bir retmen yks, fakat bu kez erkek bir retmenin yks. Gntekin'in yks zengin ierikli idi, Bir Da Masaln tamamlad zaman elinde normal uzunlukta film oluturacak malzeme vard, film normal uzunlua indirilince. Btnlkten uzak bir eser ortaya kt. Bu hali ile bile bir 'nehir film' zellii atfedilen film bir sosyete kadn uruna ailesinden kalan serveti yitiren daha sonra geri kalm bir kye yerleen idealist bir retmenin bir ky kz ile yksn anlatyordu. . Orhan nser Kelimelerden Grntye syf: 36
Bir Da Masal
DL: Yerli Film Yapanlar Cemiyetinin dzenledii yarmada (1948) En yi 2.film, Turgut Demira En baarl Ynetmen, en baarl senaryocu, Nevin Aypar, Kadri Eroan En baarl oyuncu Jri yeleri: Turgut Demira, Refik Kemal Arduman, Kemal Emin Bara, Mahmut Moral, Sezai Solelli, Zahir Gvemli, Kenan Temizkan, Mustafa ekip Tun, (Agah zg Trk Filmleri Szl 2. Cilt Yerli filmler tenkit edilirken, laf dner, dolar, sonunda paraszla dayanr. Kolay m canm?! deriz. Deil Amerikallar, daha dn sinemacla balayan Msrllar bile bir film iin dnyann parasn harcyorIar. Bizde bir film iin ortalama sarfedilen para otuz, otuz be bin liradr. Bir Msr filmi bunun drt misline malolur. Artk Amerikallarn milyonlarn sylemee Izum bile yok! Ucuz etin yahnisi tatsz olur. Bu kadar da az masrafla yaplan filmlerimizin de elbet birok kusurlar olacak! (Rakm alapala, Yldz M. 1.9.1946) Okan Ormanl Trk Sinemasnda Eletiri syf, 40 Sezai Solelli, dergideki sinema zerine yazlarnn birinde baz saptamalarda bulunup drt madde halinde yapc bir takm eletiriler yapyordu. Bunlardan ilk madde ile sonuncu maddede u ifadeler yer almaktadr: "a. Gazeteci bir filmi beenmedii zaman batan sona kadar her eyi ktlememeli. Senaristin hatasn rejisre, rejisrn hatasn operatre yklememeli. Herkesin hatalarn ayr ayr gstermeli, iyi yerlerini tebarz ettirmeli. Topyekn ktlememeli, anlayarak tenkit etmeli... d. Halk da yardm etmeli. Nasl m? Sadece her yerli filme gitmei bir vazife bilerek. Bugn bir sinema parasn nerelere vermiyoruz ki. (Sezai Solelli, Yldz, 15 Ekim 1945) Okan Ormanl Trk Sinemasnda Eletiri syf, 40 Byk tiraf
Ynetmen: Refik Kemal Arduman Senaryo: Haluk Cemil Tanju
BYK TRAF
Oyuncular: Nezihe Becerikli, Cahit Irgat, Haluk Sarca, Melahat li, Kadri gelman,
Foto Direktr: Manasi Filmeridis Mzik: Karlo Kapoelli
Mehmet Karaca, kr Serener, Eyp Sabri, Nizam Karakaya, Komik Rasih KONU: Bir doktorun nianls olan Selma'nn, tant bir mhendisle aralarndaki gizli akn yks. " Senaryo 'Byk tirafn byk bir rezalet olmasnda barol oynamtr. Eserin, seyrederken bir trl anlalmayan mevzuunu sinemadan ktktan sonra
Yapm: Ankara Film Refk Kemal Arduman
messesenin brorn de okuyarak anlamaa altk. (Temel Karamahmut, "Bir Trk Filmi Daha", Memleket, 22. 4. 1947) Agah zg Trk Filmleri Szl 1. Cilt
Genlik Gnah
GENLK GNAHI
Ynetmen: adan Kamil Senayo: Ragp evki Yeim Grnt Ynetmeni Oyuncular: Enver Orhan, Selma Kayahan, Orhan M. Arburnu, Atf Kaptan, Vahi z, Vedat Karaoku, Berin Aydan, Cahit Irgat (Bu filmde Berin Aydan ve Enver Orhan ilk kez rol almlardr.) KONU: Aldatlarak eitli felaketlere srklenen masum bir gen kzn yks. Cahit Irgat (1915, Lleburgaz - 5 Haziran 1971, stanbul), Trk, tiyatro ve sinema sanats, air. Son snftayken Mnir Nurettin Seluk arklar: Mnir Nurettin Seluk, Safiye Ayla Yapm: Edirne retmen Okulu'ndan ayrlan Irgat, birok tiyatroda oyunculuk yapt. 1932 ylnda girdii Ankara Devlet Konservatuar'n, 1936 ylnda brakt. stanbul ehir Tiyatrolar, Kk Sahne, Devlet Tiyatrosu, Adana ehir Tiyatrosu, Dormen Tiyatrosu, Oda Tiyatrosu ve Cahide Sonku ile kurduklar Cahitler Tiyatrosunda alt, 129 filmde rol ald. Sanat iirleriyle de tannmaktadr. Sanat, bir film Atlas Film Nazif Duru ynetmi ve iirlerinin dnda bir de roman yazmtr. Mina Urgan'la bir dnem evli kalm olan sanat, bu evlilikten dnyaya gelen air Mustafa Irgat ve oyuncu Zeynep Irgat'n babasdr.
:
lhan G Arakon
Mzik:
Hlya
HLYA
Ynetmen: Turgut Demira Senaryo: Tahir Olga Foto Direktr: Faruk Ken Yapm: And Film Turgut Demira Turgut Demira (1920, Sivas - 1987 - stanbul) California niversitesi'nin sinemaclk Sinema KONU: Dalara kard evli bir kadnn kucandaki ocuuyla birlikte uuruma yuvarlanp lmesinden sonra, ldran bir erkek ve talihsiz bir kocann dramatik yks.,,, Oyuncular: Glistan Deniz (Gzey), Zihni Rona, Aliye Rona, Vahi z
ynetmeni, yapmc. 1939'da Amerika'da Southern blmnden mezun olan Demira, 1945'te Trkiye' de And Film irketini kurdu. Trk Film prodktrleri Cemiyeti (Film Yapmclar Dernei) bakanl da yapan Turgut Demira sanat Melike Demira'n babasdr. Ayn zamanda bir filmde grnt ynetmenlii yapp, 18 filmin senaryosunu yazm, 61 filmin yapmcln stlenmi ve 20 filmde de ynetmenlik yapmtr.
Karanlk Yollar
KARANLIK YOLLAR
Senaryo ve Ynetmen: Faruk Ken 28 Operatr: Necati Tzm Mzik: Sadi Ilay Yapm: stanbul Film Faruk Ken Oyuncular: Haim Evci, Halide Pikin, Oya Sensev, Melahat li, Emel zcan, Beatris Kalfayan, Mehmet Karaca, Rafet Glerman, Vedat Karaoku, hsan Evrim, Halit Akatepe, kran zer, Cokun Kardeler, Hakk Necip, Mrvvet Sim, Hakk Necip Arman, Glistan Gzey, Mmtaz Ener, Kadri gelman KONU: Kahya tarafndan sefahat ortamna itilen zengin iftlik sahibinin olu Yusufun dramatik yks.
Reit Arif Grzap 1912-1990 Oyuncu 36 film
Kerimin ilesi
KERMN LES
Senaryo ve Ynetmen: Ferdi Tayfur Operatr: Cezmi Ar Yapm: pek Film peki kardeler Oyuncular: Suavi Ted, Perihan Yanal, Aliye Rona, Ferdi Tayfur, Necla Ate, Cevat Kurtulu, Mmtaz Ener, Hulusi Kentmen, Nevin Seval, Ozman Zt, Mehdi Zt KONU: Kerim ile selim kardelerin maceralar.
28 Nurullah Tilgenin Sahipsizler isimli eserinden esinlenerek yazlmtr.
Klbklar
KILIBIKLAR
Ynetmen ve Senaryo: Vedat rfi Beng Operatr: Cezmi Ar Mzik: Sadi Ilay Yapm: Oyuncular: Suzan Yakar Rutkay, smail Dmbll, Mehmet Karaca, Halide Pikin, Toto Karaca, Hadi Hn, kriye Atav KONU: Konusu Kayseride geen mzikal bir film
Suzan Yakar Rutkay (stanbul 1920-1992) dneminde damga vurmu nemli bir sinema ve ses sanatsdr. lkokul reniminden sonra ilk kez zmirde sahneye kt. Halk trkleri okuyarak hret oldu. Yapmc Fuat Rutkay ile evlendi ve 1945de sinemaya arlk verdi. bir ok filmde barol oynad. Einin lmnden sonra 1960l yllarn banda kendi irketi olan Yakar Film irketini kurdu. 1961de rol ald Fakir arkc adl filmde tant Adnan enses ile olan evlilii 1963te sona erdi. lmnden nce 4 katl apartmann Film-San Vakfna balad ve adna Suzan Yakar Sanat ve Kltr Merkezi ald.
Halk Film Fuat Rutkay Suzan Yakar Rutkay
Seven Ne Yapmaz
SEVEN NE YAPMAZ
Senaryo ve Ynetmen: adan Kamil (Kerime Nadir'in ayn isimli romanndan) Mzik: Mnir Nurettin Seluk arklar: Mnir Nurettin Seluk, Mefharet Yldrm Yapm: Atlas Film Nazif Duru
Oyuncular: Berin Aydan, Cahit Irgat, Enver Orhon, Orhan Murat Arburnu, Selma Kayahan, Viktorya Haikyan, Vedat Karaoku, Atf Kaptan, Asm Nipton, Jeyan Mahfi Tzm, Vedat Karaoku, KONU: Birbirini seven iki genle onlar birbirinden ayrmaya alan kskan bir an yks.
Atf Kaptan
gerek ad; Atf Terziolu (1908 - zmit, 22 Nisan 1977) Sinema ve tiyatro
oyuncusu, 1928 Dar-l bedayide Hamlet oyunuyla sanat hayatna balad. Ayn yl sinema oyunculuuna da adm att. Bir Millet Uyanyor filminde Yahya Kaptan rolyle byk beeni toplad. Kaptan Tiyatrosu adl bir topluluk kurup, tm Anadoluda turnelere kt. Tiyatroyu brakp sinemada younlaan sanat, 300'den fazla film evirdi. Bir sinema filminin ekimi iin gittii rdn'de ld.
Yank Kaval
YANIK KAVAL
Senaryo ve Ynetmen: adan Kamil (Kerime Nadir'in ayn isimli romanndan) Mzik: Mnir Nurettin Seluk arklar: Mnir Nurettin Seluk, Mefharet Yldrm Yapm: Atlas Film Nazif Duru Oyuncular: Nezihe Becerikli, Talat Artemel, Suavi Ted, Reit Grzap, Orhan Esen, Mfit Kiper, Samiye Hn, Adalet Pee, Saadettin Erbil, Emine Adalet, Yaar zsoy, Eyp Sabri Glener, yaar Nezihi zsoy, KONU: Bir fabrikada hafifmerep karsyla, onu kt yola iten bir adamn yks. zet olarak Yank Kaval iin, byk iddialar bulunmayan ve sanat gsterme gayesini gtmeyen, merakl ve srkleyici bir film demek olur. Onun ne fevkalade taraflar vardr, ne de ok byk hatalar. Yank Kaval, senaryosu, rejisrl, artistlerin temsili, fotoraf ve klan tamamen birbirine uygun, normal ekilde evrilmi vasatn stnde bir filmdir." (Muvaffak nsan Garan, 6.1.1947. Vatan g.) Okan Ormanl, Trk Sinemasnda Eletiri syf,40 Gei dneminde (Tiyatroculardan sinemaclara), o dnemin artlarn ve ortamn yanstan yazlarn birisi de "Son Saat" adl bir yayn organnda kan Nimet Dz imzal bir yazdr. Nimet Dz Yank Kaval filminin ekildii Ses Stdyosu'nun teknik yetersizliinin, filmin kalitesini de etkilediini ileri srmektedir. Yazar, eletirisinde Hollywood'daki ileyiten bahsettikten sonra lkemiz sinemasnn farkllklarn anlatmaktadr: "Yukarda da belirttiimiz gibi, bizde bu tamamen aksinedir. Ve maalesef unu belirtmek lazmdr ki -birka sanatkar mstesna- bizde sermaye tedarik edebilen herkes istedii gibi film evirmeye almaktadr. Bu film evirenlerin kimi, para hrs ile bu ie atlmtr, kimi de hret temini iin... Amma bu ii bir meslek olarak telakki eden Rejisr ve sanatkrlara glkle rast gelinir. Okan Ormanl, a.g.e. kurallar ve
Yara
YARA
Oyuncular: Nezihe Becerikli, Talat Artemel, Suavi Ted, Reit Grzap, Orhan Esen, Mfit Kiper, Samiye Hn, Adalet Pee, Saadettin Erbil, Emine Adalet, Yaar zsoy, Eyp Sabri Ynetmen ve Senaryo: Baha Gelenbevi Operatr: Kriton liyadis Mzik: Sadi Ilay arklar: Mzeyyen Senar, Mustafa alar, Hacer Bulu Yapm: Birlik Film skender Necef Glener, yaar Nezihi zsoy, Konu: Bir fabrikada hafifmerep karsyla, onu kt yola iten bir adamn yks. "zet olarak Yank Kaval iin, byk iddialar bulunmayan ve sanat gsterme gayesini gtmeyen, merakl ve srkleyici bir film demek olur. Onun ne fevkalade taraflar vardr, ne de ok byk hatalar. Yank Kaval, senaryosu, rejisrl, artistlerin temsili, fotoraf ve klan tamamen birbirine uygun, normal ekilde evrilmi vasatn stnde bir
filmdir." (Muvaffak nsan Garan, 6.1.1947. Vatan g. ) Gei dneminde (Tiyatroculardan sinemaclara), o dnemin artlarn ve ortamn yanstan yazlarn birisi de "Son Saat" adl bir yayn organnda kan Nimet Dz imzal bir yazdr. Nimet Dz Yank Kaval filminin ekildii Ses Stdyosu'nun teknik yetersizliinin, filmin kalitesini de etkilediini ileri srmektedir. Yazar, eletirisinde Hollywood'daki kurallar ve
ileyiten bahsettikten sonra lkemiz sinemasnn farkllklarn anlatmaktadr: "Yukarda da belirttiimiz gibi, bizde bu tamamen aksinedir. Ve maalesef unu belirtmek lazmdr ki birka sanatkar mstesna- bizde sermaye tedarik edebilen herkes istedii gibi film evirmeye almaktadr. Bu film evirenlerin kimi, para hrs ile bu ie atlmtr, kimi de hret temini iin... Amma bu ii bir meslek olarak telakki eden Rejisr ve sanatkrlara glkle rast gelinir.
Yuvamz Ykamazsn
YUVAMI YIKAMAZSIN
Senaryo ve Ynetmen: Kani Kpak Operatr: Kriton liadis Mzik: Sadi Ilay Yapm: Oyuncular: Cahide Sonku, Oya Sensev, Galip Arcan, Hseyin Kemal Grmen, Kani Kpak, Necla Sertel, Nejat Candaner, Mrvet Alatan, Nebile Teker, Rhan amay KONU: Bir aile faciasnn yks. DL Yerli Film Yapanlar Cemiyet dlleri (1948) Elektra Film Yorgo Sarris En baarl dekor Fotoraflar temiz ve parlaktr. Iklar yidir. Takipler net ve muntazamdr. Bu filmin dier vasf da geni mikyasta sokaa klm olmasdr. (Metin Onikinci, Yldz Dergisi, say 205, 1 Kasm 1947) Okan Ormanl, Trk Sinemasnda Eletiri syf,40
Oya Sensev Gerek ismi Sebahat perinek'tir. 1 ocak 1930 doumlu oyuncu 1944 ylnda Mnir Nurettin Seluk ile paylatklar hasret filminle sinemaya ilk admn atmtr. Sonrasnda Gnahszlar filminde nl aktr Sadri Alkla kamera karsna geen Sensev srasyla Yuvam Ykamazsn (1947), Karanlk Yollar (1947), Tuzak (1948), Fato - ya stiklal ya lm (1949), Hrriyet arks (1951), Yank Efe (1954), Snen Gzler (1955), Kara Vadi (1955)'de oynamtr.
Aknclar
AKINCILAR
Senaryo ve Ynetmen: Fikri Rutkay Grnt Ynetmeni: Cezmi Ar Yapm: Halk Film Fuat Rutkay
Yeni kurulan may Film (mer Aykut), Ik Film (Agop Fndkyan), Milli Film (Sabahattin Tulgar), yapmevleri almalarna baladlar. Muhsin Erturul'un takmndaki oyunculardan Sami Ayanolu (Harmankaya) ve Kadri gelman (Kahraman Mehmet) ynetmen olarak devreye girdiler. akir Srmal (Domani Yolcusu) ve etin Karamanbey (Silik ehreler) de tiyatro dndan gelen ynetmenlerdi. Film saysnn her yl giderek artp yeni yapm evlerinin devreye girmesinin balca nedenlerinden biri, yerli yapmlara Belediye Gelirleri Kanunu gereince bir ayrcalk tannmas oldu. nk yerli yapmlarn rsumu % 25'e drlmt. Trk sinemas ilk kez, gayrisafi haslat asndan korunmaya alnyordu.
Oyuncular: Atf Kaptan, Muazzez Mrvet zerdem, Vedat rfi Beng, Ferit Oktay, Muazzez lkerer, Mualla Frat KONU: Konusunu kahramanlk yksnden alan bir film
Bir Yabanc
BR YABANCI
Senaryo ve Ynetmen: Seyfi Havaeri Foto Direktr: Lazar Yazcolu Yapm: Omay Film mer Aykut
Oyuncular: Aurolu, Seyfi nal, Erkul
Demir nci,
Nkban
Lebibe akn, hsan Perk, Havaeri, Mnir Tansel, Sevin Ceyhan, Reit
Maksude
Konu: hanete urayan bir k oc a, b at a a saplanan bir kadn ve ortada kalan ocuklarn dramatik yks. Mualla Frat/evki Artun
Canavar
CANAVAR
Ynetmen: Vedat rfi Beng Senaryo: Faruk Nafiz amlbel Operatr: Lazar Yazcolu Mzik: Baki allolu Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Sadi Tek, kriye Atav, Hadi Hn, Mehmet Karaca, Nevin Berkman, Suzan Yakar Rutkay, Selahattin Yazgan Konu: Ali Baba'nn olu Ahmet ile zengin esnaf oullarndan mer, Zeynep'i severler; Zeynep de Ahmet'i sever. mer; Zeynep'i karr, Ahmet Zeynep'i bulup kurtarr, mer ve adamlar dn yolunda pelerindedirler, yakalanacaklarn anlayan Ahmet, Zeynep'i ldrr ve intikam almak iin daa kar" biimindedir. Sinema kaynaklarn da konusuna ulamak mmkn olmamaktadr, fakat oyunun konusu sinemamz iin gz ard edilemeyecek yapdadr. Romanlar istedii deformasyona uratmakta saknca grmeyen sinemamz, konusunu verdiimiz byle bir oyunu ister aslna uygun ister kendi kalplarna oturtarak uygulamaktan uzak durmayacaktr. (Nurullah Tilgenin Sahipsizler isimli eserinden esinlenerek yazlmtr. )
ldran Kadn
ILDIRAN KADIN
Ynetmen: Baha Gelenbevi Senaryo: Vedat rfi Beng Foto Direktr: Kriton lyadis Mzik: Muhittin Sadak Yapm: Birlik Film skender Necef
Oyuncular:
Nezihe
Becerikli,
Reit
Akif
Grzap, Hadi Hn, Hulusi Kentmen, Kadri gelman, Feridun lgeen, Atf Avc, Eyp Sabri Glenay Konu: Vedat rfi Bengnn Bir Yuva Byle Ykld isimli senaryosunu, Baha Gelenbevi ldran Kadn ismiyle sinemaya aktarmtr. hanet eden karsn yaralayp, an da ldren mhendisin dramatik yks anlatlmaktadr. Ayn zamanda renk uygulamasnn denendii ilk film zellii tamas asndan da bu film nem tamaktadr.
Damga
DAMGA
Senaryo ve Ynetmen: Seyfi Havaeri 29 Kamera: Coni Kurteolu Yapm:
Oyuncular: Sezer Sezin, Memduh n, Aravir Alyanak, Hasan Tadelen, Rafet Glerman, Semih Evin, Lebibe akn Konu: Asumann eitli ak maceralarndan sonra evlenemeyerek kt yola d anlatlmaktadr. Dmbll Macera Peinde
Erman Film Hrrem Erman
DMBLL MACERA PENDE

Ynetmen: adan Kamil Senaryo: Aydn Arakon Kamera: lhan Arkon Mzik: Muhittin Sadak Yapm: Atlas Film Nazif Duru
Oyuncular: smail Dmbll,30 Hakk Ruen, Mualla Mukadder Atakan, Tevfik nce Konu: Trk tiyatrosunun orta oyuncularndan smail Dmbllnn orta oyunu gldrs.
29 Fikret Artn Gzel Bir Mana isimli eserinden tmyle deitirilerek Seyfi Havaeri tarafndan
senaryolatrlmtr. Alim erif Onaran, Artn bu romannn Yunan Edebiyatnn I Orea Yuanna Gzel Yuanna isimli eserden uyarlanm bir alma olduunu belirtmektedir. (kyn:Orhan nser, Kelimelerden Grntye Fikret Art: Zonguldakn Ereli ilesinde 3 ekim 1918 ylnda doan Fikret Art, Robert Kolejin orta ksmn bitirdi. Banka memurluu, kmr ticareti, film ilerinde evirmenlik gibi eitli iler yaptktan sonra basn alanna geti. Bir sre gazetecilik yapan Art, daha sonra serbest yazar olarak alt. Kalp yetmezliinden 1987de stanbulda ld. lk yks Robert Kolejin "zlerimiz" adl dergisinde kan Art, 1961 ylnda yaymlanan "Hep Bu Topraklar iin" adl romanndan sonra daha ok ocuk kitaplar yazd, eviriler yapt ve havaclk zerine incelemeler kaleme ald. "Gzel Yuana" adl roman, 1948de "Damga" adyla filme alnd. (www.dogankitap.com.tr/
30 smail Hakk Dmbll (1897 - 1973) Geleneksel Trk Tiyatrosunun son temsilcisi, Ortaoyunu ve
Tuluat sanatsdr. smail Dmbll, 1897 ylnda skdar Sleymanaa Mahallesinde dodu. Babas II. Abdlhamid'in silahrlerindan Zeynel Abidin Efendi, annesi Fatma Azize Hanm'dr. skdar ttihat- Terakki Mektebi'nde okula balar. Gazeteci Burhan Felek ile ayn okuldan mezun olur. Tiyatro yznden Askeri Rtiyeden atlmasnn ardndan onalt yanda Kel Hasan Efendinin Dilka Tiyatrosu'na girer. evki akrak, Kk smail Efendi, Kavuklu Hamdi Efendi, Komik Nait Efendi gibi zamann nl oyuncularyla ayn sahneyi paylamtr. Profesyonel olarak ehzade Ba Tiyatrosu'nda balar. Bilinen adyla Dmbll smail Efendi, 'Dmbll' adn nasl aldn yle anlatr:
DAMGA (Memduh n / Sezer Sezin )
Fikret Hakan Arivi
EFE AKI
Dknler / Beyaz Bayku
DKNLER/BEYAZ BAYKU
Senaryo ve Ynetmen: Vedat rfi Beng Foto Direktr: Lazar Yazcolu Yapm: Oyuncular: Suzan Yakar, Sadi Tek, Vedat Karaoku, Selahattin Yazgan, kriye Atav, Mehmet Karaca, Konu: Vedat rfi Beng, kendi yazd Beyaz Bayku isimli tiyatro oyununu, ismini deitirerek Dknler ad altnda sinemaya uyarlar. Film Hayatta yaam sava veren kk insanlarn yksn konu almaktadr. Halk Film Fuat Rutkay
Efe Ak
EFE AKI 31
Ynetmen: adan Kamil Senaryo: Aydn Arakon 32 Oyuncular: Orhan Murat Arburnu, Emine Engin, Nergiz Mool, Vedat Karaoku, Afif Yesari, Vedat rfi Beng, Naciye okduyan, Hakk Ruen
Foto Direktr: lhan Arkon Yapm: Atlas Film Nazif Duru
Gnahm
GNAHIM
Senaryo ve Ynetmen: Vedat rfi Beng Operatr Oyuncular: Suzan Yakar Rutkay, Handan karaoku, Atf Kaptan, Refik Kemal Arduman, Vedat Karaoku, Selahattin Yazgan, Sabriye Toksz, Ali Kk, Handan Adal Cezmi Ar Not: Konusuna hibir kaynakta rastlanamamtr Yapm: Halk Film Fat Rutkay Peruz Peruz Hanm vard kantocu, Samran'dan evvel. Bu Peruz Hanm o zamann en birinci kantocusuydu. Hem de beste yapar, gftesini de kendisi yazard. Dmbll diye bir kanto sylerdi. Buna bir gazel ilave ederek sylemeye baladm. 'Dmbll, Dmbll, Gabarala, mabarala, Dmbll' diye oynardk. Bylece Dmbll ad zerimde kald. Oynad oyunlardan en ok Gzlemeci, Kavuklu'ya Hile, ifte Hamamlar, Ters Biyav ve Kanl Nigar' severdi. Oynad filmlerde de en ok Nasreddin Hoca ile zdelemiti. Bir trafik kazasnn bir ay sonrasnda 5 Kasm 1973 tarihinde hayatn kaybetti. Cenazesi, stanbul'da Boazii Kprs'nden geen ilk cenazedir. Kabri, skdar'da iekci Camii karsnda bulunan Karacaahmet Mezarl'nda bulunmaktadr. 31 Efe deyince hemen akla Ege sahilleri zellikle de Aydn ili akla gelir. Efelerin olduu kadar ekiyalarn da gndemde olduu yllar II. Abdlhamid dnemlerine denk der. Ekiyaln bol olduu dnemlerde baz efelerin trklere, destanlara konu olup giderek halk arasnda efsaneletii grlr. ,
Harmankaya
HARMANKAYA
Ynetmen: Sami Ayanolu Eser ve Senaryo: Ziya alkolu Operatr: Aram Hgasyan Yapm: Oyuncular: Nevin Aypar, Behsat Budak, Mahmut Moral, Muhip Arcman, Reit Grzap, Fatma Anda, Hmaah Hian, Nergiz Mool Konu: iftlik sahibinin kz ile Emine ile sevgilisini ayrmaya alan bir kadn ve aklarn yks.
stiklal Madalyas
STKLAL MADALYASI
Oyuncular: Senaryo ve Ynetmen: Ferdi Tayfur Operatr: Cezmi Ar Yapm:
Cahi t
I rgat,
Handan Karaoku, Orhan M. Arburnu, Mmtaz Ener, Hulusi Kentmen, Yaar zsoy, Ferdi Tayfur, Vehbi Ersin, Halit Akatepe Konu: Kurtulu sava filmlerinin
balamasna kaynak olan bir kahramanlk yks.
stiklal madalyas; 29 Kasm 1920 tarih ve 66 sayl kanun ve bu kanuna ek ve deiiklik getiren dier kanunlar gereince ; Kurtulu Savanda (15 Mays 191911 Ekim 1922) cephede kahramanca mcadele eden veya cephe gerisinde byk yararlk gsteren st dzey devlet yneticilerine, TBMM yelerine, sivil halktan kiilere, Milli Orduda grev alm olan her rtbeden askerlere ve eitli snf alay sancaklarna verilmitir. Milletvekillerine verilen madalyalarn eridi yeil, cephede bulunanlarn krmz, cephe gerisinde alanlarn da beyazdr. Cephede grev alm milletvekillerinin madalya eritleri yar krmz, yar yeil renklidir.
32 Mnir Hayri Egelinin gazetelerde yaynlanan roman Uryan Efe, Efe Ak adyla sinemaya uyarlanr.
Kahraman Mehmet
KAHRAMAN MEHMET
Senaryo ve Ynetmen:
Kadri gelman,
Mzik Beste: Zekai Begl, Sadi Eren, Zeki Sesli, Kurgu: Faruk zar, Ses: Faruk zar, Ragp Gener, Oyuncular: Kadri gelman, Gzin Grler, Cemil Demirel, Necati Ergenekon, Vasf Grney, Gzin Grler, Trkler: Zekai Begl, Zeki Sesli
Kamera:
Coni Kurteolu,
Yapm:
Milli Film/ Sabahattin Tulgar
Kanl Talar
KANLI TALAR
Ynetmen:
Turgut Demira,
Senaryo:
Tahir Olga,
Oyuncular: Nevin Aypar, Reit Erkul, Vahi z, Aziz Basmac, Betl Szeri, Umut Deniz, Feridun lgeen
Operatr:
Lazar Yazcolu,
Konu: Bir moto gezisinde ilenen cinayet.
Yapm:
And Film/Turgut Demira
Kelolan
KELOLAN
Oyuncular: Suzan Yakar Rutkay, Mehmet Karaca, Vedat Karaoku, Fikret nal, smail Dmbll Senaryo ve Ynetmen: Vedat rfi Beng Foto Direktr: Lazar Yazcolu Foto Direktr: lhan Arkon Yapm: Trk Sinemasnda Kelolan konu alan 8 film evrilmitir. Bunlardan ilki olan bu filmde masal kahramanmz kelolann gldrs yer almaktadr. Kelolan Kelolan bir masal kahramandr. Balangta beceriksiz, tembel biri gibi gzkrken olaylarn gelimesiyle kurnaz, cesur ve becerikli olduu ortaya kar ve sonunda mutlulua ular. Bu masal kahramannn bandan geen olaylar konu edinen masallara da "Kelolan Masallar" ad verilir. Halk Film Fuat Rutkay Kelolan yalnz Trk masallarnda deil Arap lkeleri, ran, Kafkasya, Orta Asya, Rus ve Bat Avrupa masallarnda da karmza kar. Adlar, kiilikleri, grnleri farkl olmakla birlikte bu masal kahramanlarnn birbirine benzeyen yanlar olduu grlr. Her lkenin kendine zg bir "Kelolan" vardr. Dnya masallar konusunda karlatrmal almalar yapan aratrmaclar Kelolan tipinin zellikleri zerinde de durmulardr.
Kelolan
Trk masallarnda Kelolan, yal annesiyle birlikte yaayan ksz ve yoksul bir delikanldr. Birok masalda anlatlan ehzadelere, stn nitelikli kimselere benzemez. Yoksulluunu ve kimsesizliini kurnazl, yardmseverlii ya da cesaretiyle unutturur. Balangta miskin miskin oturan, annesinin zoruyla istemeye istemeye i tutan, aptall ve unutkanl yznden yapt ii eline yzne bulatran biridir. Beklenmedik bir anda, g durumda kalm bir insan ya da hayvana yardm ettii iin onlardaki olaanst glerin destei ile talihi dner. Kelolan'n yazgs kyc, acmasz, hakszlk yapmay huy edinmi kimseler karsnda kurnaz ve akllca davranlaryla da deiebilir. Her iki durumda da Kelolan sonuta varlkl, gl bir insan olur ve annesiyle birlikte mutlu bir yaama kavuur. Bu ynyle Kelolan tipi ve Kelolan masallar halkn yoksulluktan kurtulma, varlkl ve gl olma, zulmedenlerden alma zlemlerini dile getirmektedir. Trk masallarnn kahraman olan Kelolan iki ayr grnte karmza kar. Birincisi masaln bandan sonuna kadar genellikle deimeden kalr. Varlkl, gl bir insan olduktan sonra da asl kimliini korur. Baz masallarda ise Kelolan, yardm ettii iyi kalpli bir insann destei ile kellikten kurtulur, salar kar. Baz kahramanlar da balarna ikembe ya da tyleri tlenmi deriden bir takke geirerek Kelolan klna girerler. Bu yapay kellik ve sahte Kelolanlk masal boyunca srer ve olumsuz durumun ortadan kalkp kahramann kurtulmasyla
Vahi z (1911-1969) ynetmen 3, senaryo 1, oyuncu 176 film
sona erer. Bu ikinci trden Kelolan tipine "Sahte Kelolan" da denmektedir. Bunlar eitli nedenlerden tr gizlenme gerei duyan kimselerdir. Bana gelenler, davranlar ve sevimliliiyle Kelolan tipi toplumda herkese bilinir ve sevilir. Kelolan halk hikyelerinde, Karagz ve ortaoyununda da yer alr. Masallardaki kadar olmasa da buralarda da kendini gsterir ve olaylara kararak etkili olur. Trk halk edebiyat iinde nemli bir yeri olan Kelolan masallar birok aratrmac tarafndan derlenmi ve yaymlanmtr. Bunlardan 18 tanesi Tahir Alangu'nun Kelolan Masallar (1967) adl kitabnda bulunmaktadr. (Kyn: Msxlabs.org & Temel Britannica)
Szlayan Kalp
SIZLAYAN KALP
Senaryo ve Ynetmen: Vedat rfi Beng Operatr: Necati Tzm Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Vedat rfi Beng (1900-1953) Ynetmen 25, Senaryo 17, yapm 5, oyuncu 15 film Oyuncular: Suzan Yakar Rutkay, Niyazi Boratop, Handan Karaoku, Selhattin Yazgan, Muazzez Fndkolu, Reit Grzap
Silik ehreler
SLK EHRELER
Senaryo ve Ynetmen: etin Karamanbey Kamera: Lazar Yazcolu Yapm: Oyuncular: kran zer, Kadri gelman, Mehmet Karaoku Konu: Sosyete kadnyla bir mimarn aklarn Halk Film Fuat Rutkay konu alan bir bu film, Gaml yllarca Baba tuluat adyla adapte kumpanyalarnda oynanan edilmitir. Karaca, Aliye Rona, Handan Karaoku, Refik Kemal Arduman, Vedat
tiyatro
eserinden
Snen Rya
SNEN RYA
Ynetmen: Talat Artemel Mzik: Sadi Ilay Yapm: Ik Film Agop Fndkyan Oyuncular: Halide Pikin, Ltf Gneri, Nergis Mool Film hakknda bulunan bilgiler bunlardr. Kaynaklarda grnt ynetmenine ve konusuna rastlanmamtr.
TUZAK
Ynetmen: Faruk Ken Senaryo: Tahir Olga Kameraman: Kazm Kokan Yapm:
Oyuncular: Ahmet Tark Teke, Oya Sensev, Mualla li, Handan Adal, Tavfik nce, Halide Pikin, Aziz Basmac, Vedat Karaoku Konu: Kyde yaayan bir kt ruhlu kadnn yks konu edilmektedir.
stanbul Film Faruk Ken
Ayenin Duas
AYENN DUASI
Senaryo ve Ynetmen: Vedat rfi Beng 33 Grnt Ynetmeni: lhan Arakon Yapm: Atlas Film
Artk, Trk sinemas yeni bir dnemin balangcnda. Gnn deien ekonomik ve toplumsal koullar iinde bamsz, zgn ve de sahici sinemaclar birer ikier bu dnemde yerlerini alacaklardr. te sinemamzn ilk gerek prltlarndan biridir Ltfi . Akad Trk sinemasnn geliim tarihi iinde ok nemli yeri ve gereki bir kurtulu sava filmi olan Vurun Kapheye ile Akad, yeni sinema anlaynn ilk belirtilerini ortaya koyar. Ayn deiim ve dinamizm yeni denenen oyuncular iin de geerlidir. rnein Sezer Sezin (Vurun Kahpeye), Muzaffer Tema (lk), Glistan Gzey, Hmaah Hian, Orhon M. Arburnu, Reha Yurdakul bu yeni oyuncu kua'nn bazlardr. zellikle de Sezer Sezin ve Muzaffer Tema, daha sonraki yllarda seyirci zerindeki etkinlikleriyle ne kacaklardr..
Oyuncular: hsan Evrim, Sema Seren, Vedat rfi Beng, Atf Avc, Ayla Karaca,
Baba Katili
BABA KATL
Senaryo ve Ynetmen: Sami Ayanolu 34 Kamera: adan Kamil Yapm: Ha-Ka Film Halil Kamil 33 Muhlis Sabahattin Ezginin Ayemi, Leblebici Horhor Aadan sonra ikinci operet denemesi olarak, Vedat rfi Bengnn yazp ynettii bir filmdir.(Orhan nser, Kelimelerden Grntye) 3 4 Se n a r y o , P i e r r e Bl a n c h a r n oynad bir filmden u y a r l a n m t r Not: Pierre Blanchar (1892-1963) arasnda yaam Cezayir doumlu Fransz aktr. 53 filmde rol alm olmasna ramen, Agah zgn belirtitii zere senaryo, aktrn hangi filmden uyarlanm ve konusu bilinememektedir. Oyuncular: Nezahat Dilligil, Reit Grzap, Mmtaz Ener, Fatma Anda, Mahmut Moral, Orhan Elmas Hibir kaynakta konusuna rastlanamamtr.
lk
ILIK
Senaryo ve Ynetmen: Aydn Arakon Kamera: lhan Arakon Ynetmen Yardmcs: Nejat Duru Yapm: Atlas Film Nazif Duru, Murat Kseolu Oyuncular: Muzaffer Tema, Emine Engin, Hakk Necip, Atf Avc, Abbas Temizer, Naciye okduyan, Hakk Necip Arman lk Gsterim: 24.4.1949 Konu: Frtnal bir havada snd kkte miras meselesi yznden days tarafndan
ldrlen gen bir kzla tanan doktorun hikayesi.
Dinmeyen Sz / Sonsuz Izrap
DNMEYEN SIZI/Sonsuz Izdrap

Ynetmen: adan Kamil Senaryo: Aydn Arakon Konu: Zengin ve fakir akn hikayesi. Foto Direktr: lhan Arakon Yapm:
Oyuncular: Talat Artemel, Reit Grzap, Perihan Yanal, Atf Kaptan, kriye Atav, Handan Adal, Kemal Emin Bara, brahim Deliorman
Atlas Film Nazif Duru
adan Kmil (d. 1917, stanbul - . 4 Haziran 2009, stanbul), film ynetmeni, senarist, grnt ynetmeni. Almanya'da Baerische Lebranstahl fr Lichtbildwesen'de fotoraflk ve ses kayt mhendislii zerine eitim alan Kmil, meslek yaamna 1943 ylnda On Kahraman adl filmi ynetmekle balad. Ksa sre sonra senaryo yazmaya balayan sanat, 1949 ylndan itibaren grnt ynetmenlii de yapmaya balad. Sinemay brakmasnn ardndan bir sre niversite almalar yapt.
Efsuncu Baba
EFSUNCU BABA
Senaryo ve Ynetmen: Aydn Arakon Hseyin Rahmi Grpnar'n ayn isimli oyunundan Ynetmen Yardmcs: Nejat Duru Grnt Ynetmeni : Yapm: lhan Arakon Atlas Film Oynayanlar: Mfit Kiper, Necdet Mahfi Ayral, Nubar Terziyan, Jejan Mahfi Ayral, Dursune irin Konu: Efsuncu Baba by, tlsm, muska gibi olaanst elere yer vermesi bakmndan da baz Karagz oyunlarna benziyor. Metin And, Byc Hoca, Mal karma, Cincilik ve Cambazlar adl oyunlar byclk, bakclk konusunu ileyen oyunlara rnek olarak gsteriyor rnein Cincilik oyununda kz Dilberin Tosun Beyle evlenmesine raz olmayan Hacivat, Tosun Bey, Dilber ve Karagzn birlikte oynadklar bir oyun sonucunda Karagzn by gcne inanr ve kznn Tosunla evlenmesine raz olur. By gcne inanarak kz Mevldenin Nurullah Hasiple evlenmesine rza gsteren Eblfazl Enveri ile Hacivat arasndaki benzerlik olduka dikkat ekicidir. stelik, Cincilikte Karagz, Hacivat, by gcne, kz Dilberden rendii gizli parasna ynelik szler ederek inandrr. Efsuncu Babada ise Enveri, kzn, Nurullah Hasipe, gizli defineye ancak bu sayede ulalaca inancyla verir. Yani hem Hacivat hem de Enveri karlar dorultusunda hareket ederler. Efsuncu Baba, Hseyin Rahmi Grpnar'n cahillik ve kltr ikilemini Ebulfazl yanstt Enveri romanlarndan biridir.
Efendi'nin btn zayfl, cahilliidir. O, ava giderken avlanacaktr; kukusuz, Hseyin Rahmi de bu konu araclyla yergiden geri durmayacaktr. Hseyin Rahmi Grpnarn, 1924 ylnda yaymlanan ve on blmden oluan Efsuncu Baba adl yapt Binbirdirekte ipek iplik eirerek hayatlarn kazanan Agop ve Kirkor adl iki Ermeni gencin syleyileriyle balyor. Romanda anlatlan olaylarn getii yer olan Binbirdirek, ayn zamanda meddahlar tarafndan anlatlan gereki bir halk hikyesinin de addr. bu hikyeler IV. Murat dnemine dair olaylar anlatan birbirine bal halk hikyelerdir. Tahir Alangu, Hseyin Rahminin, Ahmet Mithat Efendinin balatt halka ynelen yerli roman geleneini srdrd n belirtiyor. Bu ynyle H. Rahminin, romanna mekn olarak bir halk hikyesine gndermede bulunan Binbirdireki semesi olduka anlamldr. H. Rahmi Grpnarn, bo inanlara kaplmann ne kadar anlamsz ve gln olduunu gsterdii Efsuncu Baba adl romannda, szl kltrn etkisi hissedildii gibi anlatc da bir romanc olmaktan ok hikye anlatcsna benziyor. Ayrca romanda H. Rahminin byk lde geleneksel Trk tiyatrosundan yararland anlalyor. Efsuncu Babada szl kltrn ve geleneksel seyirlik oyunlarmzn etkisi anlatc, kiiler, konu, kurulu ve dil olmak toplumsal
Efsuncu Baba
zere balca be alanda hissediliyor. Walter J. Ong, Szl kltrde renmek veya bilmek, bilinenle bilen arasnda yakn, duyguda ve ortaklala bir zdelemeye ulamak demektir. Bu zdelemenin olduu metinlerde ise anlatc, nc tekil ahs anlatmndan kar ve anlatc, dinleyici ve hayali kahraman arasndaki snrlar da ortadan kalkar. Romann eksen kiisi Agop, Kirkor ve Enverdir. de psikolojik derinlikten mahrum olmalar ve kalplam zellikleri ynyle karakterden ok birer tiptirler. Kukla, Karagz ve Ortaoyunu kiilerinin de en byk zellii tip olmalardr. Dz ya da ar olarak nitelendirilen bu kiilerin, baka trl kiilik yaratamayan birincil szl gelenek yaptlarndan ktn belirtiyor. Efsuncu Babada Agop ile Kirkor, Karagzdeki Karagz ile Hacivat, Ortaoyunundaki Kavuklu ile Piekr gibi iki birincil kiidirler. Hacivat ve Piekar ise okumu, arbal, dndklerini hissettirmeyen, temkinli, hesapl, biraz ukal, aydn tipidirler. Buradan hareketle Agopun Hacivat ya da Piekar niteliinde; Kirkorun ise Karagz ya da Kavuklu benzeri bir tip olduu sylenebilir. Hseyin Rahmi, her ikisini de, Karagz ile Hacivata veya Kavuklu ve Piekra benzetebileceimiz bu komik Ermeni delikanllar, Tanzimattan beri gelen, hatta kk daha nceki devirlere dayanan bir sosyal tabaka ve kltr tezadn bilhassa belirtmek zere, eserine yerletirmi gibidir. Bylece romanda kiiletirme, Karagz ve Ortaoyununda olduu gibi kart tipler yoluyla yaplyor. Agop ile Kirkor, ikisi de halktan insanlar olmasna ramen romanda Agopun Kirkora kar stnlk taslad daha en bata grlyor. plik eirirlerken Kirkor meyhane hayat arklar sylerken Agop, Dede Efendi gibi ustalarn ar arklaran sylemektedir. (Efsuncu Babada Geleneksel Trk Tiyatrosunun Etkisi - Hlya Dndar/ Milli Folklor, Yl 15, say 59)
ER MEYDANI
Senaryo ve Rejisr: Sami Ayanolu Eser: M. Fahrettin Pakkan 36 Foto Direktr: Cezmi Ar Yapm: Konu: Bir kahramanlk yks. Oyuncular: Kadri gelman, Nezihe Becerikli, Talat Artemel, Hulusi Kentmen, Eref Vural
Er Meydan
36 M. Fahrettin Pakkan (1910-2009) Trkiye Gazeteciler Cemiyeti kurucu yelerinden gazeteci ve yazar.
Fato, Ya stiklal Ya lm
FATO, YA STKLAL YA LM
Senaryo ve Ynetmen: Turgut Demira 37 Foto Direktr: Kemal Baysal Mzik: Sadi Yaver Ataman Film Amili ve Direktr: And Film Turgut Demira Oyuncular: Orhan M. Kadri Eroan, Sadri Oya Alk,
Kadri Eroan /Oya Sensev
Sensev, Settar Krmk, Cahit Irgat, Arburnu, Muzaffer Tema, Atf Kaptan, Kemal Emin Bara, Mnir Ceylan, Cemal Erel, Ayten Kayal Konu: zmirin igali srasnda bir
kpry uurmakla grevlendirilen yzba Necdet ile ona rehberlik yapan Fatonun yks.
Fikret Hakan Arivi
Fedakar Ana
FEDAKAR ANA
Oyuncular: Cahide Sonku, Eref Kolak, Hseyin Kemal, Reit Grzap, aziye Moral, Necla Sertel, Leman Akatepe, Nezahat Tanyeri
Senaryo ve Ynetmen: Seyfi Havaeri Kamera: Cezmi Ar Yapm:
Konu: Gen yanda dul kalan bir kadnla, olunu yetitirmek iin verdii mcadelenin yks...
Gne Film Srr Talpar, Cahide Sonku
Tahir Olgan te Byle mer adl eserinden Seyfi Havaeri tarafndan uyarlanm dramatik bir yk filmi... Ynetmen olarak baz kaynaklarda Cahide Sonkunun ad gemekte. Seyfi Havaerinin aklamasna gre Cahide Sonku jenerikteki ismi deitirerek kendi ismini yazdrmtr. Bu nedenle de 1949 ylnda mahkemelik olmutur. (Agh zg, Trk Filmleri Szl 1. Cilt )
37 Hfs Tann 1949 ylnda yazd bir ykden uyarlama
Gnlden Yarallar
GNLDEN YARALILAR
Senaryo ve Ynetmen: Seyfi Haveri Kamera: Onnik Kalutsyan Yapm: Azim Film Kadri enalar Konu: Kyde geen ak ve macera dolu yk. Oyuncular: Reit Erkul, Lebibe akn, inasi zonuk, Rza Tzn, Mehmet Keskiner, adi ener, Nkban nci, Demir Aurolu
Kanatlardan Trbe
KANATLARDAN TRBE
Ynetmen: Seyfi Havaeri Senaryo: Azmi Ktval Kamera: Aram Hugosyan Oyuncular: Mmtaz Ener, Reha Yurdakul, Hmaah Hian, Demir Aurolu, Ferzan Tufan Konu: Bir uu srasnda ua dnce sakat kalan hava subay Talt ile, ehit olan arkada Hakknn yks.
Yapm:
may Film mer Aykut
Kanl Dek
KANLI DEK
Senaryo ve Ynetmen: Baha Gelenbevi 38 Operatr: Yuvakim Filmeridis Yapm: pek Film peki Kardeler Oyuncular: Krmk, K ad ri Haluk Orhan Talat Murat Arburnu, nci Artemel, Melahat li, gel ma n , Sarc, Aliye
Rona, Orhan Boran, Mualla Frat Konu: Deirmenci kz Zeynep ile bir olu yanamann arasndaki ak.
nci Krmk / Orhan Boran
Fikret Hakan Arivi
38 hsan Koza'nn (Nazm Hikmet Ran) "O Gece" adl romanndan
Karadeniz Postas
KARADENZ POSTASI
Senaryo ve Ynetmen: Mmtaz Ener Operatr: Aram Hgasyan Yapm: may Film mer Aykut lnceye Kadar Seninim
Oyuncular: Ferhan Tufan, Mmtaz Ener, Demir Aurolu, Leman Akatepe, Memduh n Konu: Bir gemiden denize atlan ancak lmedii sonradan anlalan Meti ile sevgilisi Emelin aklar.
LNCEYE KADAR SENNM

Senaryo ve Ynetmen: Kani Kpak Operatr: Kriton liadis Yapm: yi Film Namk Klolu
Oyuncular: Glistan Gzey, Hmaah Hian, Blent Eken, Kani Kpak, Nezihe Becerikli, Nevin Seval, . Galip Arcan, Mfit Kiper, Orhan Esen, Mrvet Alatan, Glen Kpak, Konu: Arkadann kardeiyle evlendikten sonra ak olduu metresini ldrp intihar eden bir gencin dramatik yks.
ehitler Kalesi
EHTLER KALES
Senaryo ve Ynetmen: Fikri Rutkay Operatr: Cezmi Ar, Lazar Yazcolu, Necati Tzm Yapm:
Oyuncula: Suzan Yakar, Aliye Rona, Ferit Oktay, Hadi Hn, Atf Kaptan, Hulusi Kentmen, Mfit Aripek Konu: Dman kalesini havaya uurup ehit olan Trk casusunun kahramanlk yks.
Halk Film Fikri Rutkay
Aliye Rona (d. 1921 Suriye . 27 Austos, 1996 Pendik stanbul), Trk sinema ve tiyatro oyuncusu. Saysz karakter rolnde oynam, zellikle Anadolu kadnlarn baaryla canlandrmtr. Beyolu Akam Kz Sanat Okulu'nda okudu. 1930'larn sonlarnda Kadky Halkevi'nde amatr olarak tiyatro oyunculuuna balad. Ulvi Uraz, Avni Dilligil ve Arena tiyatrolarnda sahneye kt. zmir ehir Tiyatrosu'nda birlikte alt Zihni Rona ile evlendi. mrnn son gnlerinde Pendik'te bulunan bir huzur evinde kalyordu. Yine bu huzur evinde yaanan salk ve iddet olaylar televizyon olaylarnda gndeme gelmi ve Aliye Rona bu huzur evinde ok kt bir halde bulunmutur. 1996 ylnda vefat eden sanat Karacaahmet mezarlna gmld. 1947'de Kerim'in ilesi filmiyle sinemaya balad ve uzun ylar karakter rollerinin aranan oyuncusu oldu. Sanat hayat boyunca 204 filmde rol ald.Sanat ayn zamanda usta tiyatrocu Avni Dilligil'in kzkardeidir.
Aliye Rona
Uuruma Doru
UURUMA DORU
Senaryo ve Ynetmen: adan Kamil 39 Kamera: lhan Arakon Mzik: Baki allolu
Oyuncular: Muzaffer Tema , Mesiha Yelda, Nevin Akkaya , Talat Artemel , Orhon M. Arburnu , Adalet Pee , Jeyan Mahfi Tzm
Konu: kynden kalkp stanbula gelen ve

Yapm: Atlas Film Nazif Duru
kaderin kurban bir pavyon gl olan kzn hikayesi.
vey Baba
VEY BABA
Ynetmen: Faruk Ken Senaryo: emsa Arakon Operatr: Turgut ren Mzik: Kadri enalar Mevlt: Kemal Grses Yapm:
Oyuncular: Fatma Anda, hsan Evrim, Cemal Sahir, Kadir Savun, Kemal Emin
And Film Turgut Demira
Bara, arklar: Bayram Arac , Cokun Kardeler, Konu: vey babann akla hayale gelmeyen korkun entrikalaryla elinden giden servetini, yklan yuvasn, haksz yere hapishanelerde ryen erkeini kurtarmak, ocuu ve namusu uruna cann vermekten ekinmeyen bir Trk anasnn dehet verici hayatn gzyalaryla seyredecek ve onun hatralarn ebediyen hayalinizden silemeyeceksiniz.
39 Alexander Pushkinin bir hikayesinden Gerhard Menzelin senaryosunu yazd ve Gustav
Ucickynin rejisiyle 1940 ylnda filme aktarlan Der Postmeister (Arabacnn Ak) isimli Alman yapm filmden uyarlama. Bu filmde Heinrich George (1893-1946), Hilde Krahl (1917-1999), bal-
Vurun Kahpeye
VURUN KAHPEYE
Senaryo ve Ynetmen:
Ltfi . Akad Reji Asistan: Selahattin Kk Ynetmen Yardmcs: Selahattin Kk, Ses Mhendisi: Sadettin Erbil, Mzik Adaptasyon: Fatih G. Pasiner, Dekor: M.zgenci, Montaj: Yera Yegl, Sa Tuvaleti: Mehmet Oktay, Adapazar Stdyosunda evrilmi, pek Film Stdyosunda seslendirilmitir. Prodktr: Hasan Erman, Mzii dare Eden: Sadi Ilay, Okuyanlar: Mustafa Halide Edip Advar, alar, Kemal Grses, Mustafa Kovanc, Mediha Fidan, ve Kemal Grses daresinde 60 kiilik Koro, Oyuncular: Sezer Sezin (Aliye), Kemal Tanrver (Tosun), Settar Krmk (Hac Fellah), Lazar Yazcolu, Vedat . Beng (Uzun Hseyin), Mahmure Handan, Temel Karamahmut (Kumandan) Aravir Alyanak (mer Efendi), Kk Yldz: Nurdoan ztrk , Semih Evin, Necil Ozon, Ali Rza enel, Hseyin Tuncal, Fahri Gne, Temel Karamahmut (Durmu), (Fimin ikinci ekimi 1964'de nc ekimi ise 1973'de yaplmtr). Bu filmde iyi insanlar oynayarak kendisini seyirciye sevdirenlerin banda; Sezer Sezin, Mahmure Handan, Kemal Tanrver, Dr. Aravir Alyanak gelmekte. Dier yandan kt huylu Erman Film Erman Kardeler yobaz karakterleri oynayan Settar Krmk, Vedat rfi Beng, Temel Karamahmut, stn oyunculuk performanslar ile seyirciyi hem kzdrm hem de hayranlkla izlettirmilerdir. Konu: Yabanc glerin lkeyi paylat srada Kz retmen Okulundan mezun olarak bir Anadolu kasabasna atanan retmen Aliye'nin (Sezer Sezin) yks. Topranz topram, eviniz evim. Bu diyarn ocuklar iin bir ana, birk olacam ve hibir eyden korkmayacam diyerek ettii yemine sadk kalan gen retmen, bir iftira sonucu yobazlar tarafndan talarla, sopalarla lin edilir. Sezer Sezin ve Ludwig Van Beethovenin 5, 6, ve 7 numaral senfonileri. Sanaty Halide Edib Advar da ok beenmi; Tpk Aliye Hocanm. Ltfi . Akad ynetmen olmas iin cesaretlendiriyor. Romanda Kz retmen Okulunun Ba hademesi Gll Kadnn, filmde ise Glsm Anann kedisini seviyor. Adalet Cimcoz seslendirmi 35 bin lira harcanan film Adapazar Stdyosunda 150 figranla ekilmi. Rol alan 5 kii sonradan yapmc ve ynetmen olur; Vedat rfi Beng, Semih Evin, Dr. Aravir Alyanak, Necil Ozon, evket Aktun. Mahmure Handann o zamanki soyad Erki. 1973deki nc evrimde yine Glsm Ana rolnde ve artc bir ekilde geen yllardan hi etkilenmemi Aliye, geldii kasabada ok yalnz. mer Efendi ve ei olmasa (veya kzlar Emine sa olsa) ne
Eser:
Operatr:
Mzik Adaptasyon:
Fatih G. Pasiner,
Yapm:
Kriton lyadis 1916-1980) foto direktr 132 film
yapacakm. Kar koca onu hatrna yerde sinide deil masada yemek yiyorlar. Romanda Maarif Mdr, kars ve ikinci retmen Hatice (filmde Saime Ogan rol alm ve Bedia Muvahhit seslendirmi) bile gvenilir deil Aliye rencilere Tevfik Fikretin Papatya iirini yazdryor. Bir baka sahnede ocuklar Alman halk arks Mussi (ich) Denn Trke szlerle (Ali Ulvi Elve) sylyorlar; Ey Blbl; Ey blbl gzel ku imdi sen nerdesin//**//Snd m yoksa artk hevesin. Bu arky Elvis Presley [Wooden Heart (1960) adyla], Mireille Mathieu ve Marlene Dietrichden de dinlemitik Tosun Bey (sf. 27) Hemen hemen (ne demekse) hi kadna temas etmemi (galiba el srmemi anlamnda) bir Trk genciydi. Dmanla arpan 60 kiilik bir kuvveti var. Hac Fettah, yardm etmemek iin ne yapacan armt. Tosun Beyin, Aliye istedi diye onu serbest brakmas iyi niyet talar ile cehenneme denen yolu anmsatt
Vurun Kahpeye
Fikret Hakan Arivi (Trk Sinema Tarihi)
Vurun Kahpeye
retmenin evi dman askerlerin tarafndan sarlm. Durmu onlarn dikkatini baka yere ekerek Aliyeyi dar karr. Kasabaya ordunun girdiini grr grmez Kantarclarn Uzun Hseyin Efendiyle Fettah Efendi, iki zavall kadnn birer et peltesi gibi ezilmi olan vcutlarn braktlar, herkesten nce karlamaya kotular.Gencecik bir retmen yllar ncesinden yol gsteriyor: ..Bu ocuklar hepimizindir. Onlara, el ele verip beraber bakmalyz Mektebe vaktinde yollaynz ve derslerine almalarna gz kulak olunuz. Temizliklerine de ayrca dikkat etmelisiniz. (Murat elenligil sinematrk Internet veri taban)
1950ler ncesi Trk sinemasnn en baarl Kurtulu Sava filmi. Ticari adan byk bir baar salayan filmin en arpc blm lin sahnesidir. Bu film daha sonra 1964 ylnda Orhan Aksoy ve 1973 ylnda Halit Refi tarafndan tekrar ekilmise de ilk film kadar baarl olunamamtr. Film stanbul sinemalarnda gsterime girince baz yazarlar tarafndan eitli eletirilere urad. Kar tepkiler giderek saldrya dnt. Tartmalara yol at. (Atilla lhan, Sebilrreat, s,41, Nisan 1949) Selim leri Roman hakknda unlar sylemekte: Trajik olan, vatan savunmasnda, vatan hainiyle vatanseverin zorunlu ayrldr. Halide Edib, bu ayrl deerken, tanklk ettii, vatanseverler arasnda yer ald ac gnlerin derin heyecan altndadr. Vurun Kahpeye'nin hemen bir oturuta yazlm, hadiyse aralksz, kesintisiz bir zaman diliminde kaleme getirilmi coku roman olduunu neden sylemeliyim?
YALAN
Ynetmen: Senaryo: Muharrem Grses, etin Karamanbey Kamera: Necati Tzm Yapm: Halk Film Fuat Rutkay etin Karamanbey Oyuncular: Karaoku, Kentmen, Suavi Vedat Muazzez Ted, Karaoku, Fndkolu, Handan Hulusi Atf
Kaptan, Toto Karaca (rma Toto) Konu: Ayn fabrikada alan sevdii kz uruna ilemedii cinayeti zerine alan Cahitin yks.
Zehirli phe
ZEHRL PHE
Senaryo ve Ynetmen: Suavi Ted Operatr: Coni Kurteolu Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Suavi Ted, Hulusi Kentmen, Aliye Rona, Ltfi Gneri, adi ener, Mrvet zerden, Atf Kaptan, kran zer Konu: Kzna tecavz eden genci vurup hapse giren ana ile kznn mutlu sonla biten dramatik yks.
Akdeniz Korsanlar
AKDENZ KORSANLARI
Senaryo ve Ynetmen: Kadri gelman Grnt Ynetmeni: Cezmi Ar Yapm: And Film Turgut Demira
Bu yl ekilen filmler iinde say olarak arlk eski kuaktan Vedat rfi Beng'dedir. nk, Msr sinemasnn Trkiye'deki mirass Beng, 7 film birden ynetmitir. Ama Beng de tiyatro arlkl ynetmenler gibi Trk sinemasnda son dnemini yaamaktadr. Muhsin Erturul'un 1922'lerden 1947'ye geldikten sonra zorunlu olarak ara verdii ilkel dzeydeki sinema almalarn iz sren miraslardan Kadri gelman, Cahit Irgat, Avni Dilligil, Mmtaz Ener; daha sonraki yllarda ise Sami Ayanolu (1951), Kni Kpak (1951), Talat Artemel (1952), Suavi Ted (1953) srdrmeye alacaklardr. Faruk Ken, etin Karamanbey gibi nceki yllardan gelenlerle birlikte, yeni sinemaclardan Orhon M. Arburnu, Semih Evin, Mehmet Muhtar, Hseyin Peyda tiyatrocu egemenliini bir lde yavalatacaklardr. Neriman Kksal ile Mesiha Yelda bu sinemac kuann oyuncular olarak dikkati ekerler.
Oyuncular: Daver Yken (Davut), Muazzez lkerer (Maria), Kadri gelman, Refik Kemal Arduman , Necdet Mahfi Ayral , Yaar Nezihi zsoy, Kadir Savun, Daver Yken, Adalet Pee Konu: Denizci Davutla esirald bir dman gemisinde tant Mariann ak.
Allah Kerim
ALLAH KERM
Kamera Ba Asistan: Orhan aman, Ynetmen Asistan: Atf Ylmaz, Kamera Asistan: Gani Maralolu, Mzik: Sadettin Kaynak, Yapm: Erman Film/Hrrem Erman. Senaryo ve Ynetmen: Semih Evin Eser: Aka Gndz 40 Grnt Ynetmeni: Yoakim Filmeridis Mzik: Sadettin Kaynak Yapm: Erman Film Hrrem Erman
40 Aka Gndz: 1886-1958) Romanc ve tiyatro yazar. Binba Kadri Beyin oludur. Asl ad Enis Avnidir. Selnike bal Katernde domu, ilk renimi Serez ve Selanikte, orta renimini Erikap Srp Rtiyesi, Galatasaray, Edirne ve Kuleli Asker idadilerinde yapt. Harbiye rencisi iken hastalannca tahsiline ara verdi. Bir ara Pariste hukuk ve gzel sanatlar renimine devam etti ise de yanda brakarak yurda dnd. Hriciye gmrnde memur olarak alrken Abdlhamid ynetimince Selnike srld. 31 Mart Vakas (1909) zerine stanbula gelen Hareket Ordusuna gnll olarak katld. stanbulun igaline kadar (1919) gazetecilik yapt. gal kuvvetleri onu Maltaya srd. 1932-1946 yllar arasnda milletvekillii yapt. Selanikte yaymlanan ocuk Bahesi ile Gen kalemler dergilerinde kan yazlar ile tannmaya balad. Mill Edebiyat akm iinde yer ald. Selanik, stanbul, Ankara, zmir ve Adanada kan gazete ve dergilerde deiik takma isim-ler kullanarak yazlar neretti. Daha ok sde Trke ve sammi bir slp le yazd popler romanlar ile mehur oldu.
Oyuncular: Sezer Sezin (Ayesin), Kenan Artun (Kerim), Orhon Murat Arburnu (Fettah) , Settar Krmk (Ayvaz Haadur), Vedat rfi Beng (II. Abdlhamid) , hsan Torun, Dr. Aravir Alyanak (Dadaruh) , Muazzez Aray (Yelloz Emine), Mahmure Handan (Cici Anne), hsan Tosun, Kemal elme, Sadi ener, Mrvvet Paslanmaz, Ancelo Bor.
Allah Kerim
Konu: Aka Gndzn Allah Kerim Romanndan alnan filmin konusu II. Abdlhamit Dneminin (1876-1909) son ylnda geiyor. Osmanl mparatorluunun en alkantl dnemi, Sadrazam Mithat Paann azledilerek Srgne gnderilmesi, Yldz Mahkemesi, Ali Suavi Olay,1905 Yldz Camii Ermeni Suikast, Filistin sorunu ttihat ve Terakki, 31 Mart Olay, Hareket Ordusu, isyanlar, Rumeli ayaklanmalar, jurnaller, hep bu dnemin olaylar. Film Abdlhamit muhaliflerinden paa kz Ayesin ile (Sezer Sezin) nianls Kerim Bey (Kenan Artun) ve dare yanls Zaptiye Komutan Fettah (Orhan Arburnu) arasndaki ak ve mthi bir intikam anlatyor. Av yapmak zere stanbuldan Adapazarna giden Ayesin ve nianls Kerim Gizli Tekilat yesi olduklar zannyla takip edilmektedirler. Bir at gezintisi srasnda Fettahn Adamlar pusu kurup Ayesini karmaya yeltenir. Ayesin silah ile adamlar engeller, allklar arasnda saklanan Fettahn da atn vurur. Adamlar nnde gururu yerlerde srklenen Fettah mthi bir intikam plan hazrlar ve tatbik eder.. BR ANI: Semih Evin ilk filmini yapacak. Aka Gndz'n Allah Kerim adl romann sinemaya uyarlamaya karar vermi, bana asistanlk teklif ediyor. cret iki yz lira. ok sonra o dnemin.nl asistan Muhteem Durukan'n bu i iin alt yz lira istediini reniyorum. Bilmeden, meslekten bir kiinin iine engel oluyorum. ekime baland balanacak. Ortada senaryo yok. Yapmc Hrrem Erman, Semih'i sktrp duruyor..Bir gn ustamla birlikte Cennet Bahesi'ne gidiyoruz, acemi bir izleyicinin nnde ustamn senaryo yazma atraksiyonu balyor. Kitabn sayfalarn hzl hzl evirerek bir yerini karalyor. te yann iziyor, 'sayfalarn kendince belli yerlerine numaralar koyuyor. Akama senaryonun bittii mjdeleniyor. ster istemez, beenilmeyen senaryom iin bir yl uratm dnyorum. ekim iin Adapazar'na gidiyoruz Allah Kerimin Adapazar'ndaki ekimi aylar sryor. stanbul'a dnyoruz. ekilmemi sahnelerimiz var hala. Erman Film laboratuar yeni kuruluyor, ili'de bir mandra binas kiralamlar. Mandray stdyo haline getirme almalar balam. Binann yarsnda montaj, bask, ykama makineleri kuruluyor, teki yarsnda hala inekler, saman, tezek ynlar. Adapazar'nda ekemediimiz sahnelerden birini, hapishanede geen bir blm orada ekiyoruz. Sahne bir ikence sahnesi, zaptiyeler bir sandalyeye oturtup ellerini ayaklarn baladktan birine, zorla bir eyler syletmek istiyorlar. Sahnenin sonlarna doru, filmin kt adam Orhon Arburnu gelecek, kan revan iindeki mahkumu biraz da o hrpalayacak. ekime balyoruz. kence grecek oyuncu ok yeteneksiz kyor, yedii yalanc yumruklara zamannda tepki gsteremiyor. Zaptiye yumruunu sallyor, yumruk adamn yznn hizasndan geerken, kafasn ayn anda, yumruk yemi gibi evirmesi lazm, bizimki bu ii be on saniye sonra yapyor. Set amiri, elinde ksrk urubu, adamn yzne kan yapmak iin yumruun doru drst olmasn bekliyor
. Maltaya srd. 1932-1946 yllar arasnda milletvekillii yapt. Selanikte yaymlanan ocuk Bahesi ile Gen kalemler dergilerinde kan yazlar ile tannmaya balad. Mill Edebiyat akm iinde yer ald. Selanik, stanbul, Ankara, zmir ve Adanada kan gazete ve dergilerde deiik takma isim-ler kullanarak yazlar neretti. Daha ok sde Trke ve sammi bir slp le yazd popler romanlar ile mehur oldu. Romanlarnda hem realizm hem de romantizm tesiri grlr. (kyn: www.gramerimiz.com/aka-gunduz.htm)
Allah Kerim
Bir ekim, iki ekim, ekim. Semih iyice sinirleniyor. biraz daha sabredip yeteneksiz oyuncuyu yaka paa _dar atyor ve dehetten byyen gzlerimizin nnde, adamn yerine kendi geiyor. Ellerini ayaklarn balatp zaptiyelere kendisini dvmelerini emrediyor. Adamlar ne yapacaklarn iyice aryorlar. Saatlerdir sette herkese barp aran filmin fkeli ynetmenini nasl dvsnler? Ya heyecandan yumruklarn iyi ayarlayamayp kazara bir yerine dokunurlarsa ? Semih iyice ldrm, "Korkmayn, sahiden vurun" diye haykryor. Onun iin nemli olan, sahnenin inandrc olmas. Bu defa da, yava vurduklar iin zaptiyelere barmaya balaynca, adamlar frsat bu frsattr deyip Semih'ten saatlerdir iittikleri kfrlerin intikamn almaya balyorlar. ksrk Anlar) urubuyla kan yapmaya gerek kalmyor. Birka dakika sonra, mazoist
ynetmenimizin azndan burnundan boalmaya balyor. (Atf Ylmaz Bir Sinemacnn
Ateten Gmlek
ATETEN GMLEK
Senaryo ve Ynetmen: Vedat rfi Beng Eser: efik Grmeri Halide Edip Advar Grnt Ynetmeni: Yoakim Filmeridis Yapm: Oyuncular: Renan Fosforolu, lk Beng, Ayten Kayal, Vedat rfi Beng, Necmi Oy, Rafet Glerman, Kemal Tanrver, Refik Kemal Arduman, Renan Fosforolu, Kemal Tanrver, Aye Gzel, Ali Kk, Cemil Demirel, Nazm Bora, Mnevver Cokun Roman zeti: Peyami, dileri mesleini seen bir gentir. Bacaklarn kaybetmitir. Hatralarn yazd sralarda, kafas da alacak, ieride kald sanlan bir kurun aranacaktr. Peyami'nin uzak akrabas olan Aye, zmir'den, onunla evlendirmek zere stanbul'a davet edilmi, ama Peyami istememitir. Bunu zerine, onuruna ok dkn olan Aye, bir daha Kale Film Samuel Mardo hi bir zaman Peyami'yle evlenmemeyi aklna koymutur. Dolaysyla bir bakasyla evlenir. Aye'nin kardei Cemal de subay olan akrabadr. Harbiye Nezaretindeki Binba hsan ile Mtareke'nin ilk zamanlarndan beri ok iyi anlamaktadrlar. O srada hepsi stanbul'da bulunmaktadrlar. Peyami'nin annesi, ili'deki salonuyla o gnlerin kibar kadn, tannm kadn, sz geiren bir kadndr. Kadnlar arasndaki propaganday o idare eder. stanbul'da, eit eit inan, trl trl alma vardr. zellikle manda taraftarlar, lkeyi bir baka yabanc devletin boyunduruu altna koymak isteyenler ok almaktadrlar. Bir gn, zmir'e Yunanllarn kt haberi gelir. Aye'nin kocasn, kk olunu, birok susuz insanla birlikte snglemiler, delik deik etmilerdir. Aye, stanbul'a Peyamilere gelir. Gnn birinde, Sultanahmet meydannda byk bir miting yaplr. Mitinge kadn erkek, oluk ocuk katlmtr. Asl gelenler stanbul'un arka mahalle insanlardr. Minarelerin arasnda ok byk, siyah bayraklar aslmtr. Orada halk, lke kurtuluncaya kadar dvmeye, sanki and imeye gelmitir. te bu byk toplantdan sonra hsan ile Cemal, Anadolu'ya geerler. iddetli bir tifo geirdikten sonra Peyami ile Aye de, bir kanya atlayp Kandra kylerinde hsan'a kavuurlar. Bir ete kurmulardr. Ulusal harekete kar koymak isteyen kylleri yola getirirler. Peyami'yi, dilbilgisinden yararlanmak zere, mtercim olarak Milli Mdafaa'ya verirler. Ankara'ya gelir.
Ateten Gmlek
Aye
hemire olmu, Eskiehir'e gitmitir.
hsan, sessiz ve elikten bir insan gibi, yorulmak bilmeden didinir, alr. Hepsi Aye'nin, zmir kznn peinde, zmir yolunda lmeye sz vermilerdir. Bu stmayla, sanki srtlarna ateten bir gmlek giymilerdir. Peyami, byk bir uratan sonra kendini hsan'n komutas altndaki birlie verdirir. hsan, bir akam Peyami'ye, Aye'yi ne kadar ok sevdiini anlatr. kinci nn Sava'nda, alaynn banda, ban kurunlara uzatarak lm beklemitir. Metristepe'de gsnden bir kurun yiyerek bayld an her eyin bittiini dnmtr. ok kan kaybetmitir. Hastanede yer olmad iin hsan' bir otelde, kk bir odaya yatrrlar. Aye sabahlar gelir, yarasn gzden geirir, araflarn deitirir, derecesini alr. hsan, leye kadar hep bununla vakit geirir. Bir akam, Aye ile, zmir'e inecekleri gn konuurlar. zmir'e ilk giren kendisi olmak artyla Aye'den kendisiyle evlenmesini ister. Aye bu sz vermeden, mantosunu kapar, kamaya alr. hsan, yarasn aarak intihara teebbs eder. Aye de ister istemez geri dnmek zorunda kalr. Rastlantlar hsan'a fena bir oyun oynar. Hava deiimi iin Ankara'ya gnderilir. Orada, hsan'n isteine aykr olarak, bir amca kzn onunla evlendirmeye kalkarlar. hsan bunu kabul etmez, ama dnte, trene binerken amcasnn kzna, onu perek veda eder. te kt rastlant burada olur; Aye, bu olay grmtr. zmir'in kz, o gnden sonra zmir'den baka hibir ey dnmez olur. hsan'da yrtc bir sava balamtr; dndan dmanlarla iinden kendi kendisiyle savamaktadr. hsan, bir saldr srasnda, trmand tepenin en yksek noktasnda bir makineli ateiyle vurulur, Peyami'nin kollar arasnda hayatn kaybeder. Hemire Aye de bu saldrda vurulanlar arasndadr. Peyami, bir sedye iinde, bir asker kaputu altnda onu bulur. Hemire gmlei kana bulanmtr. Sol kan stnden iri bir yara almtr. Aye'nin ehit oluu zcdr: Shhiye Blnde alrken komutann ehit dt haberi gelir. Bunu duyar duymaz frlar, en ileri hatta kadar koar, yakalayamazlar. Bir top mermisi parasnn isabetiyle, ite bu srada vurulur. Peyami, Aye'yi de, hsan' da Gkepnar'da yan yana gmdrr. Niyeti zmir'e en nce girip, bunu Gkepnar'da yatan Aye'ye anlatmaktr. nk, Peyami'ye gre Aye hi kimseyi sevmemitir. Onun sevecei insan, zmir'e ilk gelecek olan insandr.
Ateten Gmlek
Peyami'nin hatra defteri byle biter. Ameliyattan sonra, Cebeci hastanesinin iki doktoru bu konuda konuurlar. Yedek astemen Peyami Efendi'nin katlar incelenmitir. Ne hsan isminde bir alay komutan bulunmutur, ne de Aye adnda bir hemire. Peyami'nin akrabas da bulunmamtr. Bunun zerine iki doktor, hatra defterindeki olaylarn, kafasna kurun gi rme si nden il eri gel me ha yall er ol du una ka ra r ve ri rl er . (k yn : www.edebiyatogretmeni.net) HALiDE Edip ADIVAR' n Cumhuriyetin ilanndan sonra; Kurtulu sava iinde scak anlarn etkisi ile yazlm Ateten Gmlek roman gen cumhuriyetin ilk sinema filmi olarak Muhsin Erturul tarafndan yazlarak ynetilir. Kurtulu savann en scak gnlerinde Aye, hsan ve Peyam arasnda ki dostluk ve ak yks, kahramanlarn lm ile sona erer. Peyami tuttuu an defterinde; annesinin kendisi ile evlendirmeyi dnd Aye'ye nce ilgi duymaz ise de Aye ile hsan'n yaknlamasn izlerken kendisi de ilgi duymaya balar; de atein iindedirler ve dier yan kahramanlar ile canlarn ortaya koyarlar. Filmin senaryosu, roman adm adm izlemektedir. son derece Zamann ilgi ile artlar karlan(cumhuriyetin ilk gnleri) filmin masna neden olur. Ayn roman 1950 ylnda Vedat rfi Beng tarafndan ikinci kez ekilirken, senaryo da Beng tarafndan yazlr. Aa yukar ayn senaryodan (ufak farkllklarla) ekilen ikinci versiyon zamann getirdii teknik nedenlerle stn zel-
lk Beng / Refik Krmal Arduman
Fikret Hakan Arivi
likler tasa da oyuncularn performans birincide daha iyidir. Her iki filmde de oynayan Refik Kemal Arduman (ikinci de barol-hsan) ikincisini, ilkini pek bilmeyenler beendiler" diye anlatyor. Ziya ztan'n TV iin dizi film olarak ektii ve adn Ateten Gnler olarak deitirdii nc versiyon se sonradan yeniden kurgulanarak, sinema iin hazrland. Roman izleyen -Peyami'nin an defterine geri dnlerle anlatlan- dizinin yeniden sinema iin kurgulanan son versiyonu, sresinin ksalmas nedeni ile, baz blmlerin kartlmas sonucu olay aknda kopukluklar ieriyordu. (Orhan nser, Kelimelerden Grntye, syf, 21)
Braklan ocuk
BIRAKILAN OCUK
Ynetmen: Cahit Irgat Senaryo: Nurullah Tilgen Foto Direktr: Necati Tzm Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Handan Adal (1922-1993) Ortaokul renimini yarm brakt. lk kez "Alabanda" revsyle sahneye kt. eitli tiyatro topluluklaryla alt. 1947 de sinemada oyunculua balad. 1951 ylnda Adal Film irketini kurdu. Reji yardmcl yapt. Oyuncu Vedat Karaoku ve ynetmen Hicri Akbal ile evlenip boand Oyuncular: Suzan Yakar (Rutkay), Handan Adal, Cahit Irgat, Vedat Karaoku, Bayram Arac, Ali Kk, Ltfi Gneri, kran zer, Viktorya Hacikyan Konu: Geici hevesler uruna ailesini terk eden ama mutlu olamayan bir kadnn dram.
Bir Frtna Gecesi
Senaryo ve Ynetmen: Vedat rfi Beng Foto Direktr: Yapm: lhan Arakon
BR FIRTINA GECES
arklar: Safiye Ayla Oynucular: Vedat rfi Beng, Berrin Aydan, Atf Avc, Abbas Temizer, Sedat Kutbay, Kemal Emin Bara, Mnir Ceyhan, Trkan Can, Sedat Kutbay Atlas Film Nazif Duru Konu: hanet Ettii kars ve kzyla yllar sonra tesadfen karlaan doktorun yks.
akrcal Mehmet Efe
Senaryo ve Ynetmen: Faruk Ken Kameraman: Enver Burkin Mzik: Sadi Yaver Ataman Yapm: And Film Turgut Demira stanbul Film Faruk Ken Ortak Yapm
Glistan Gzey
AKIRCALI MEHMET EFE 41

Oyuncular: Blent Ufuk, Glistan Deniz (Gzey), Mine Cokun, Vedat Karaoku, Mnevver Cokun, Sadri Alk, Zeki Alpan, Mehmet Karaca, Kadir Savun, Salih Tozan Konu: akrcal Mehmet Efenin ocukluundan lmne kadar olan ksm anlatlmaktadr.
Glistan Gzey: Gerek ad Glistan Cemali Gzey (17 Mays 1927 - 6 Mart 1987 stanbul) Tiyatro ve sinema sanats. Sinema ve tiyatro tarihimizin nemli oyuncularndandr. stanbul ehir Tiyatrolar'nda grev yapan sanat, 1940'larda sinema filmlerinde de rol almtr. Dneminde barol oyunculuu da yapmtr.Gzey ilk evliliini 1946 ylnda gazeteci mit Deniz ile yapm ve 1951'de biten bu evlilikten 1947 ylnda bir olu olmutu.1953 ylnda sinemac Kamil Cemali ile evlenen Glistan Gzey,6 Mart 1987 tarihinde akcier kanseri nedeniyle vefat etmi ve youn kar ya nedeniyle ancak 14 Mart 1987 tarihinde Zincirlikuyu Mezarl'na defnedilebilmitir.Gzey dul ve Mfit adnda bir ocuk sahibiydi.
41 akrcal Mehmet Efe, 1872'de zmir'in demi ilesi'ne bal Trkn Ky'nde domu Ege efelik kltrnn en nl simalarndan biridir. Ege Blgesi'nde efe kltr (efelenmeler) 17. yzyla dayanr. Osmanl mparatorluu'nun yapsnda meydana gelen askeri ve
akrcal Mehmet Efe
sosyal deiikliklerin svari ve kervanc olarak geimini salayan eski aknclar isiz brakmas, hkmetler tarafndan vergi tahsilatnda kullanlan ayanlarn derebeyi eilimleri, bitmeyen savalar, sonu gelmeyen asker istekleri ve giyim kuam yasa zeybeklerin birer ikier daa kmasna sebep olmutur. Anadolu'yu Trklemesinde temel rol oynayan aknc torunu zeybekleri zaman bylece kanunun dna itmitir. Ayrca, Byk Menderes Nehri, Kk Menderes Nehri ve Gediz Nehri'nin uygarlklar beii vadilerinde savunmas kolay, ka yollar ak da kylerinin bulunmas, bunlar yrenin efeleri ve onlarn zeybekleri iin barnma yerleri haline getirmitir. Vadilerin verimli ovalarn eviren engebeli dalar takip kuvvetlerine yakalanmadan yaamay kolaylatrmtr. Baz zeybekler zamanla sivrilerek, devletin otorite boluunda kendi otoritesini kurarak, yre halknn are arad bir merci haline gelmitir. Efelerin yerini renerek kaplarn andran halkn balca ikayetleri ayanlarn basks olmutur. Bunun dnda cami, yol, eme ve dn yardm gibi istekler efelere iletilmektedir. zmne katkda bulunulan her sorun efenin nne n katm, otoritesini salamlatrmtr. Bunlar bir sre sonra yklere, trklere konu olmulardr. Ege'de efeler balangta genellikle namus ve gururun yol at olaylar nedeniyle daa kmlardr. Hakszlk, kiisel gurur ve hrslarndan dolay iledikleri baz sular unutulmu, geriye onlar kahraman yapan olaylar kalm, eklemelerle efsaneleerek dilden dile dolaan servenleri zamann genlerinde bir efeye kzan olarak ne ve saygnla kavuma arzusu uyandrmtr. akrcal Mehmet Efe de efelerin en nemlilerinden biridir. akrcal birok kurallar getirerek efelie an ve onur kazandrmtr. Kendisinden nce Atal Kel Mehmet Efe gibi gerek bir siyasi dzen kurma yolunda ilerlememi olsa da, belli bir adalet anlayn her zaman temsil etmitir. Kendisinden sonra Yrk Ali Efe, Demirci Mehmet Efe ve dierleri bu etik deerlere bal kalarak Kurtulu Sava'nda de efelie an ve eref getirmilerdir. Bir zaptiye avuunca ldrlen (ve kendisi de efe olan) babas akrcal Koca Ahmet Efe'nin cn almak amacyla, 1893'te daa kmtr. Yannda, babasnn da kzanlarndan olan tecrbeli Hac Ekya vardr. Daa ktktan bir sre sonra ilk olarak zalimlii ile tannan Mustafa Aa'nn evini basar. Aay halka zulm etmemesi iin uyararak 200 altnna el koyar. Ardndan da Kzolu Mehmet Aa'y daa kaldrarak, ykl oranda fidye
akrcal Mehmet Efe
alr. Eylemlerinden elde ettii paray halka cmerte datr. zellikle demi dolaynda kylerde gen kzlara eyiz paras verir, giysisi olmayan giydirir, evi olmayana ev yaptrr. Hatta kprler, yollar ina ettirilmesine nayak olur. Halkn sempatisini kazanmas sayesinde kyler ve yrk obalar ona yataklk ederler. Adn kullanarak ekyalk yapanlara veya efeliin adn kirletenlere de acmaszca davranr. Bu erevede, akrcalnn adn kullanarak bir ky basan ve kylnn kzn karan Arnavut etesine verdii ceza, halka zulmedenlere duyduu fkenin rneidir. Dokuz kiilik bu eteyi saldrdklar kye getirerek yaptklarn halkn nnde syletir, sonra atee atarak yakar. (Bu arada, akrcal Mehmet Efe'nin babas akrcal Koca Ahmet Efe'nin Abdlaziz dneminde stanbul'a giderek padiahn sevgisini kazanan, onunla gree tutuan, ondan payeler alan efelerden biri olduunu belirtmek gerekir. Abdlaziz'e duyduklar sempati ile devlete bir dnem boyunca snan efeler 93 Harbi'nde mstakil taburlar oluturarak savamlardr. )Sonralar Kayaky'de eraf kz Fatma Hanm'la ikinci evliliini yapan akrcal, bu beldede Rum inaat ustalarna bir konak ina ettirir. akrcal, ldrld dnemde, Aydn blgesinin mehur aa ailesi Arpazllardan Arpazl Osman Aa'nn yklm bulunan ve halkn kulland Menderes Kprs'n tamir ettirmemesi zerine Nazilli yaknlarndaki Arpaz kyn basar, aann evini atee verip, aay karm bulunmaktayd (akrcal kpry tamir ettirmesini evvelce aaya tembih etmi, hatta bir keresinde, rivayete gre, namaza durarak, kzanlarna aay sille tokat dvdrm, aa tamir sz vermedike de namaz kesmemi, aann tamir iin belirttii sreyi -6 ay, 5 ay, 4 ay- beenmedike de, iki rekat daha namaz klm, aann "akrcal, ne bitmez namazm bu! Tezi yok, hemen tamir ettireceim!" szn aldktan aay salvermitir.)
Klavuz olarak kulland bir obann takip edilmesi (kimi kaynaklara gre ihbar) zerine Karncal Da kuatlr. kan atmada akrcal lr. akrcal'nn cesediyle birlikte, halka zulmeden Osman Aa'nn cesedi de bulunur. akrcal lme giderken bile halka zulmedenleri cezasz brakmamtr. akrcal'nn Hac Mustafa'nn ldrdn, veya atma esnasnda bir serseri kuruna kurban gittiini ne srenler de bulunmaktadr. Belirtildiine gre, zaptiyelerle balayan msademede kendi kzan (arkada, adam) tarafndan yanllk sonucu ldrlmtr. Cesedi ilk kars Iraz (Raziye) Hanm tarafndan tannmtr. Cesedi gnlerce demi belediye meydannda asl kalm, daha sonra orada gmlmtr. Aradan 15 yl getikten sonra 2. kars Fatma Hanm tarafnda Kayakye defnedilmitir. Mezar ziyarete giden yre halk iin, mezar mahalline girmeden nce akrcal'dan "destur" istemek adet haline gelmitir. (kyn: tr.wikipedia.org)
ete
siyah-beyaz Ynetmen: etin Karamanbey Eser: Refik Halit Karay Foto Direktr: Onnik Kalutsyan Yapm: Duru Film Naci Duru
ETE
Oyuncular: Neriman Kksal (Nina), hsan Evrim (Kran Bey), Ylmaz Duru, Blent Ufuk, Oktar Durukan, Orhan Murat Arburnu, Nazm nan Kadri gelman, Atf Kaptan, Hulusi Kentmen, Ceyda Karasu, Zeki Alpan, Blent Ufuk Konu: Rus ar Prensesi NNA DANLOVin, Fransz Ernestie evliliinden sonra Suriyedeki yaam; Adanada bulunan hazineyi almak istemesi ve bu hedefe ulamaya alrken ete komutan KIRAN BEYle yaad ak anlatlmaktadr. Romann zeti: Nina Danilovi, Beyrutta Lbnan Fransz yce Komiserlii istihbarat dairesi amiri Kolonele Kilikyaya gitmek istediini syler. Kolonel prensesin bu sralarda Kilikyaya gitmesinin tehlikeli olduunu belirtir. Nina Adanaya eski Osmanl mparatorluunun hazinesini bulmak iin gitmek ister. Bu bir ton altn bulup zor durumdaki lkesini kurtaracaktr. Adanaya gitmek iin iki yol bulunmaktadr. Bunlardan biri Rayak-Halep zerinden dorudan doruya trenle, ikincisi ise vapurla Mersine giderek oradan trene binmektir. Halep-Adana arasndaki demir yolunun eteler tarafndan bozularak askeri bir trenin baskna uratld ve bu yolun tehlikeli olduu bilinmektedir. Tek yolun Suriye iskelelerine ky boyu kereste getiren gemilerin kiralanarak Yumurtalka kmak olduu savunulur. Askerliini Astemen Olarak yapan Franszca hocas Nezih Suada eski komutan Bnb.Recep Bey tarafndan bir mektup ular. Mektupta Vaadimi tutuyorum, seni cepheye aryorum. diye yazar. Nezih Recep Beyin karargahna varr. Recep Bey Fransz kuvvetlerine kar Amanoslardaki etenin komutanln Nezihe vermitir. Artk Nezihin ismi Kran Bey, on alt kiilik etenin ismi de Kran Bey etesi olmutur. Kran bey etesinin hreti her tarafa yaylr. Krt eteleriyle anlamalar, birlemeler olur. Kran Bey ad dilden dile, ilden ile dne dolaa azameti almtr. Nina yola km fakat yumurtala bir mil kala takip edildiklerini anlar ve gemiden kaar. Gemiyi basan finikler herkesi ldrr ama prensesi bulamaz. Prensesin katn anlayp arkasndan ate ederler. Bu srada Kran Bey etesinin iki eleman kz baygn olarak grrler ve Kran Beyin yanna gtrmek iin hareket ederler. Kran Bey kzn yanna gittiinde kz hi konumam ve korkmutur. Bir ka gn daha konumaz gzel prenses fakat Kran Beyden zarar gelmeyeceini anlaynca hereyi anlatmaya balamtr. Nina Rus arnn kz olduunu, finiklerin basklaryla Rusyadan katn, bu srada Franz Yzb. Ernest ile tanp evlendiini, Adanaya Osmanl mparatorluunun bulmak iin geldiini fakat finiklerin basknna uradn anlatr. hazinesini
ete
Bu konumalar Kran Beyi etkilemitir. Ninann esiz gzelliinden etkilenen Kran Bey Ninann gzlerinden kendini alamamaktadr. Nina da Kran Beyden holanm ona baktnda nur yzl say hatrlamaktadr. Kran Beyle Nina birbirlerine deli gibi ak olurlar ve 4 gn sabaha kadar mutluluklarn paylarlar. Ta ki Recep Beyden haber gelene kadar. Recep Bey, prensesi Fransz kuvvetlerine teslim edilmesini ve daha sonra harekatn balamasn emreder. Kran ok sevdii fakat dman olduu Ninadan ayrlmak zorunda kalacaktr. Nina ise hi bir yere gitmek istemediini nasl olsa herkesin kendisini lm olarak bildiini ve Kran ok sevdiini syler. Ama ayrlk vakti gelmitir. Sabah olmutur. Ninayla Kran Bey gen aklar gibi birbirleriyle hi konumadan ayrlacaklar noktaya kadar gelirler. Ninay her gn Fransz kuvvetlerinin getii noktalardan birine brakacaklardr. Kran ile Nina son defa sarlarak ayrlrlar. Kran hala Ninay dnmektedir. Gerideki tepeye doru trmandklarnda Fransz kuvvetler tarafndan pusuya drlrler. Ninada Krann pusuya dtn grr ve hemen Krann yanna gider. Kranla beraber kendi birliine ate ederek hem Krann hem de ete elemanlarnn kendisine kar olan hayranln artrr. Fransz kuvvetini yok ederler ve Kranla Nina mr boyu hayatlarn birletirirler. (kyn: www.forumturka.net)
ldran Baba
ILDIRAN BABA
Senaryo ve Ynetmen: Vedat rfi Beng Kamera: Cezmi Ar Yapm: Oyuncular: lk Beng, Vedat rfi Beng, Nebahat Erdura, Aye Gzel, Kemal Tanrver, Kudret andra KONU: Ya bir doktor, konservatuar mezunu gen bir kzla evlenir. Gnn birinde aile dostlar apkn bir Prens, doktorun Anadolu'ya gitmesinden faydalanarak onun karsna tecavz eder. Kadn kskan olan kocasndan bunlar gizler ve ocuunu dourur. Doktor lk Film Vedat rfi Beng kendi ocuu olduunu zanneden bu kz ocuunu barna basar onu bytr. Bir gn leceini anlayan Prens gvendii bir noteri evine ararak, servetini tek ocuu olan kzna vermesini vasiyet eder ve lr. Eve gidildiinde iki ocukla karlaan noter, asl varisin ortaya kabilmesi iin, gemiteki olay Doktora anlatr. Bunun zerine kriz geirip kendini kaybeden doktor, karsn ldrr, kendisi de intihar intihar ederek ocuklarnn kollar arasnda can verir.
Estergon Kalesi
Senaryo ve Ynetmen: Senaryo:
ESTERGON KALES
Oyuncular: Ahmet stn, Necla z, Cahit Irgat, Hulusi Kentmen, Ali Kk, Feridun lgeen, Abdullah Atel Konu: Estergon kalesine giden Kocabey, Can Bey ve arkadalar bir handa konaklarlar, buralar dman kaynamaktadr, handa bir takm akiler Koca Bey ve arkadalarna gece Cezmi Ar baskn yapmak plan kurarlar, bu ekyalar dindalar olmalarna ramen kendilerine yaptklarndan bkm olan hancnn kz Nadya kendisinden yardm istenmesine ramen Halk Film Fuat Rutkay plan Koca Bey ve arkadalarna bildirir ve baskna kanlar bozguna urarlar. Nadya'ya teekkr eden Koca Bey ve arkadalar kaleye giderler. Daha sonra Nadya hanlarnda Estergon kalesine yaplacak bir saldrnn hazrlklarn renir ve kaleye haber verir, kale komutan karlk vermek ister, Can Bey'e ilgi duyan Nadyalnn tek istedii kalede kalmaktr,
Vedat rfi Beng Fikri Rutkay Kamera:
Yapm:
ete
Can Bey de Nadya'ya ilgisiz kalmaz, Koca Bey de habersiz olarak Nadya'y sevmektedir fakat kardei Can beyin durumunu grnce kale komutanna onlar evlendirmelerini syler, Nadya Mslman olur Nadiye adn alr, Can Bey ile evlenirler. Kale kuatlmtr, arpmalar sonucu kalede erzak ve cephane tkenir, kale komutan kadnlar, ocuklar ve yallarn klarna izin ister, kabul edilmez, bunun zerine kadnlar dman tarafndan rzlarn kaybederek ldrlmektense kendi erkekleri tarafndan ldrlmeyi isterler. Aradan yedi yl geer bu kez kale Trkiler tarafndan kuatlr, savalar sonucu kale komutan ayn teklifte bulunmak zorunda kalr Can Bey ve arkadalar kabul edilmemesini isterlerse de Lala Mehmet Paa teklifi kabul eder. (Orhan nser, Kelimelerden Grntye) Estergon Kalesi Macaristan'n bakenti Budapete'nin 60 km kuzey batsnda Tuna nehri kysnda yer alan ve Osmanl tarihinde byk bir nem tayan bir kaledir. Macaristan snrlar iinde olan bir kaledir ve Tuna nehrini tepeden grr. Estergon Kalesi 1543 ylnda Kanuni Sultan Sleyman zamannda ilk defa Osmanllarn eline geti. Kalenin bulunduu blge bir sancakbeylii haline getirilerek Budin Beylerbeyliine baland. Ancak kale 1594 ylnda Alman, Leh ve Venedikliler'den oluan byk bir ordu tarafndan kuatld. Kuatan orduya gre ok daha kk bir orduyla savunulan Estergon Kalesi o srada kalede bulunan Sokollu Mehmed Paa'nn olu Anadolu Beylerbeyi Sokolluzade Lala Mehmed Paa'nn kumandanl altnda kahramanca savat. Ancak kale alk ve susuzluk nedeniyle sonunda teslim olmak zorunda kald. Osmanl tarihisi brahim Peevi tarafndan kaydedilen bu cesaretli savunma Estergon Kalesi trksyle Trk belleklerine yerlemi nemli bir tarihi olaydr. 1605 ylnda kaleyi geri almak isteyen Osmanllar tekrar bir kuatma dzenlediler. Bu sefer Sadrazamlk grevine getirilmi olan Sokolluzade Lala Mehmed Paa 30 gnlk bir kuatmadan sonra kaleyi 29 Eyll 1605 tarihinde ele geirdi. Kale bu tarihten sonra 78 yl daha Osmanllarn elinde kald. 1683 ylnda Osmanllarn II. Viyana Kuatmas'nda baarszla uramasndan sonra Avrupa Devletlerinin Kutsal ttifak' oluturarak Macaristan' Osmanllarn elinden almas sonucu Estergon Kalesi bu sefer kesin olarak Osmanllarn elinden kt. (kyn: www.turkcebilgi.com)
Estergon Kalesi
Harman Sonu Dn
Senaryo ve Ynetmen: Vedat rfi Beng Foto Direktr: Cezmi Ar Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Feridun lgeen, Suzan Yakar, kran zer, smail Dmbll, Ltfi Gneri, Ahmet Gldrr Not: 1946 ylnda ekilen Harman Sonu filminin devam niteliinde. Kyn gzel kzyla ona ak olan iki gencin yks.
HARMAN SONU
Vedat rfi Beng: (19001953) Trk sinemasnn ve musikisinin tannm ahsiyetlerindendir. Avrupa ve Msr'da uzun yllar kalm yabanc memleketlerde filmler ekmi ilk Trk film rejisrdr. Vedat rfi yazar-eletirmen Memet Fuat'n babas ve Nazm Hikmet'in elerinden Piraye Hanm'n ilk kocasdr.1923'de Fransa'ya giderek Paris'te muhtelif filmlerde altktan sonra bir ara Msr'a da gitti orada yerli filmcilii kurdu.Fransa'da dokuz Msr'da oniki Trkiye'de de dokuz filmin rejisrln yapan Vedat rfi bir ok film senaryolar hazrlad.
stanbul Geceleri
STANBUL GECELER
Ynetmen: Mehmet Muhtar Senaryo: Abidin Doran Grnt Ynetmeni: Cezmi Ar Yapm: And Film Turgut Demira, (stanbul ve Ses Film Stdyolarnda Hazrlanmtr). Fikri Veren: Turgur Demira, Grnt Ynetmeni: Cezmi Or, Senkron: D. Filmeridis, Developman: Turgut ren, Eya: Necdet nce, Ses: Yorgo liadis, Negativ Montaj: Makro Boduris, Filmi Derleyen: Orhan Atadeniz, Rev: Seska Akses, Jak Balesi, Mzik daresi: Kadri enalar, Saz Heyeti: kr Tunar, Aleko Bacanos, Selahattin Pnar, smail enalar, Cokun Kardeler, Hakk Derman, erif li, arklar: Abdullah Yce, Ahmet stn. Oyuncular: Vahi z (aban), Ziya Keskiner (Recep), Osman Alyanak (Refik), Sadri Alk (Kemal), Mustafa alar, Aziz enses, , Nimet Tanrver (Selma), Aya Selika (Mine), Zenne Necdet (Refikin annesi), Konuk Oyuncular: Kadir Savun, Osman Alyanak, Mzeyyen Senar Il, Hamiyet Yceses, Mustafa alar, Abdullah Yce, Ahmet stn, Selahattin Pnar, Bayram Arac, Rhan amay, Kadri enalar KONU: ki Hac Aa aban (Vahi z) ve Recep (Ziya Keskiner) tesadfen stanbul giderler. Hazr gelmiken stanbul gecelerinin de tadn karmak isterler. Kaldklar otelin katibi ile kumpas kuran dolandrc etesi paral bu iki Aay tuzaa drp, paralarn soymak iin kollar svarlar. Biraz ge de olsa Recep durumu anlar ve kar ataa geerler. Komedi tarz bir film olan stanbul Geceleri, pek baarl bir film saylmaz. Sonraki yllar Trk Sinemasnn ok nemli karakter oyuncusu Vahi z vasat bir oyun sergilemektedir. Jenerikde Sadri Alkn ad gese de nemli bir rol yoktur. Bar knda kiralk katil olarak aban ldrecektir. Recep Bey, prensesi Fransz kuvvetlerine teslim edilmesini ve daha sonra harekatn balamasn emreder. Kran ok sevdii fakat dman olduu Ninadan ayrlmak zorunda kalacaktr. Nina ise hi bir yere gitmek istemediini nasl olsa herkesin kendisini lm olarak bildiini ve Kran ok sevdiini syler. Ama ayrlk vakti gelmitir.
Kapanan Gzler
KAPANAN GZLER
Ynetmen: Hadi Hn Senaryo: Vedat rfi Beng Oyuncular: Suzan Yakar, Hadi Hn, Ltfi Gneri, Mrvet zerden, Necla z, Cahit Irgat, Viktorya Haikyan Konu: Cezmi Ar Yapm: Halk Film Fuat Rutkay A ile bir seviirken kadn ile kocas bunu tarafndan gururuna
Foto Direktr:
yakalanan dram.
yediremeyip karsnn an ldren bir adam aile
Lks Hayat
LKS HAYAT
Ynetmen Asistan: Semih Evin, Kurgu: zen Sermet, Ltf Akad, Dekor: Sohban Kololu, Senaryo ve Ynetmen: Ltfi . Akad (Cemal ve Ekrem Reit Rey'in ayn isimli Operetinden) Grnt Ynetmeni: Yoakim Filmeridis, Kriton lyadis Mzik: Carlo Capocelli Orkestras Yapm: Erman Film Hrrem Erman, Oynayanlar: Sezer Sezin (adiye), Settar Krmk (Rza), Halide Pikin (Zeynep), Muzaffer Hepgler (Memi), Yaar Nezihi zsoy (Fstk), Hulusi Kentmen, Mahmure Handan, Lebibe akn, Muazzez lkerer, Renan Fosforolu, Rasih Ertu, Adile Nait KONU: Lks yaamaya dkn bir aile ile baloda alnan elmaslarn yks. Kk hrszlklarla geinen Rza ile Fstk bir zengin evine girince kendilerini kyafet balosunda bulur. 1930'lar Trkiye'sinde Batlama zentisinde olanlarla halk kesiminden olanlar arasnda doan komik durumlar. Bir Trk klasii." Trk Tiyatrosunun temaa sanatndan olan Orta Oyununun sinemaya uyarlan. Filmde, zengin bir kadnn elmaslarnn alnabilmesi iin yaplan planlar ele alnmakta ve ayn zamanda da kkteki davette, Sezer Sezin ve Settar Krmknn operetlerine yer verilmektedir. Tek mekanda (kk ve bahesi) geen filmde orta oyun tiplemeleri olan Piekar, kavuklu, sarho, laz ve Arnavutu grmek de mmkn. NOT: Trk sinemasnda Tiyatrocular Dnemi (1923-1939) ile Sinemaclar Dnemi (19521963) arasna skm olan bir Gei Dnemi (1938-1952) vardr. filmden biri olan Lks Hayat filmidir. Trk Sinemasnda Sinemaclar dnemini balatan Ltfi mer AKADn bu gei dneminde ektii
(pek Film Stdyolarnda ekilmitir.)
Olum in
Senaryo ve Ynetmen: Kamera: Mzik: Kadri enalar Yapm: Berkman Film Dilaver Berkman
OLUM N
Avni Dilligil Okuyanlar: Suzan Gven, Ahmet stn,
Onnik Kalutsyan Oyuncular: Avni Dilligil, Salih Tozan, Hayri Esen, Ayten Yuva, Frat Belks, Nuri Gendur Konu: Cumhuriyet dneminde Murat adl bir ekyann takibi iin grevlendirilen bir subayn yks.
Onu Affettim
ONU AFFETTM
Senaryo ve Ynetmen: Kamera: Yapm: Mmtaz Ener Lazar Yazcolu Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Mine Cokun, Blent Ufuk, Suzan Yakar, Cahit Irgat, Sadettin Erbil, Mrvet Sim, Neyzen Tevfik Kolayl, Mnevver Cokun Konu: Sevdii erkek tarafndan ifal edilip kt yola den bir kadnn intikam yks.
Parmaksz Salih
PARMAKSIZ SALH
Senaryo ve Ynetmen: Faruk Ken 42 Kamera: Kemal Baysal Yapm: And Film Turgut Demira Oyuncular: Muzaffer Tema, Talt Artemel, Nevin Seval, Melhat li, Vahi z, Cahit Irgat, Leyla Nil, Nurhan Nur Konu: 17 yldr olunu arayan, kumar yznden parmandan olan, kumarhane iletmesinin sahibi olmasna ramen her frsatta kumarn, onu oynayanlar tarafndan grmezden gelinmeye allan yzn dile getiren Parmaksz Salih, 22 yl sonra oluyla karlar. Hem de hayatn mahveden, olunun yzn 22 yldr grememesinin tek nedeni olan kumar illetine bulam bir haldeyken. Belki bundan sonrasn kurtarabilirim diye Yusufun peinden koar ama ge kalmtr. Ksa bir zaman nce bakas iin Parmaksz Salihin katklaryla hazrlanan tuzaa dm ve lrsem erefim temizlenmi olmayacak. Ayn erefsizlii sana ve ocuuma devretmi, sonra da bunun dnyadaki azap ve mesuliyetinden kam olacam! diyecek kadar hereyini kaybetmi halde bulur. Torunu ve gelini iin yapabilecei tek ey kalmtr. Bunun gereklemesinin tek yolu Salihin terk-i dnya etmesidir.. Eserin son sahnesinde Yusuf'un, Parmaksz Salihin olu olduunu ve kurtuluun yolunu renmesi ayn anda olur. (kyn: www.nfkisakurek.com) NM-I DER PARMAKASIZ SALH 1949 ylnda Trk Neriyat yurdunca yaynlanan Nam- Dier Parmaksz Salih, 1948-1949 k sezonunda stanbul ehir tiyatrosunda temsil edilmi ve stadn sahnelenirken durdurulan ve oyundan kaldrlan eserlerinden birisi sfatyla tarihteki yerini almtr. Bu sfatla ilgili Mehmet Ksakrek, Kagar Dergisinin 31. saysnda (Ocak-ubat 2003 Sh. 144) kendisiyle yaplan bir syleide unlar paylar : ehir tiyatrolar tarihinde bir kere daha bir eser, sahibi tarafndan sahneden indirilmi. Eseri kim indirmi biliyor musunuz? Babam Necip Fazl Ksakrek. Eser: Parmaksz Salih. Yanlmyorsam, barol oynayan aktr de Galip Arcan. Necip Fazl ilk gn gidip bakm ki kendi eseriyle oynanan oyunun hibir ilgisi yok. Galip Arcan, kendisinin dostu. tirazlar netice vermeyince, indirilmi. Affetmemi. Hem de ne diyerek: Bir cins at, eek seviyesine indirmi! diyerek, Galip Arcan iin. Sanat sz konusu olunca hassasiyeti bu. (Kyn: www.nfkisakurek.com)
42 Necip Fazl Ksakrek'in Nam- Dier Parmaksz Salih isimli oyunundan esinlenerek se-
naryolatrlmtr. Necip Fazl Ksakrek, emberlita, stanbul'da 26 Mays 1904 te. stanbulda emberlitatan Sultan Ahmede doru inen sokaklardan birinde, 2. Abdlhamid Hana Ermeni komitaclarnca yaplan bombal suikast hadisesinin tarihi mahkemesini yapan, stanbul Cinayet Mahkemesi ve stinaf Reisi Maral Ksakrekzde Mehmet Hilmi Efendiye ait byk bir konakta domutur. Babas, Abdlbaki Fazl Bey, Mekteb-i Hukuk mezunu olup Bursa'da aza mlazml, Gebze savcl ve mrnn son yllarnda Kadky hakimlii grevlerinde bulunmutur. Annesi Mediha Hanm ise Girit muhacirlerindendir. Necip Fazl'n ocukluu dedesinin emberlita'taki konanda dadlar, mrebbiyeler ve lalalarn arasnda gemitir. Dedesi Maral Ksakrekzade Mehmet Hilmi Efendi, kendi babasnn ad olan Ahmet Necib adn torununa vermitir. Necip Fazl ad babasnn ad ile birleerek ortaya kmtr.
Parmaksz Salih
Sihirli Define
Senaryo ve Ynetmen: Kamera: Yapm:
SHRL DEFNE
Semih Evin Ynetmen Yardmcs: Atf Ylmaz, arklar: Ahmet stn, Safiye Ayla, Sabite Tur, Mzeyyen Senar, Oyuncular: smail Dmbll (smail), Zeki Alpan (aban Mirzoti), Orhan Erin, Nurhan Nur (Selma), Abdullah Ata, Feridun lgeen (Feridun), Tevfik nce, Luiza Nor, Rasih Ertu (Serho Rasih), Konu: Define arayclarnn gldrs
Coni Kurteolu Erman Kardeler Hrrem Erman
Soysuz
SOYSUZ
Oyuncular: kriye Atav, Cahit Irgat, Handan Adal, Vedat Karaoku, Ali Kk, Senaryo ve Ynetmen: Vedat rfi Beng Operatr: Cezmi Ar Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Byk babas Hilmi Efendi, stanbul Cinayet Mahkemesi ve stinf Reislii'nden emeklidir. Soyu da Mara'taki Dulkadiroullar'na bal Ksakrekler soyuna mensup Mevlna Bektut'dan gelmektedir Necip Fazl, drt-be yanda iken, dedesinden okuma-yazmay renmitir. kinci Merutiyet ilan edildii dnemde babas stanbul'a gelen ilk arabalardan birini satn almtr. 1912 ylnda Gedikpaa Fransz Mektebi'nde okumutur. Ardndan Amerikan Mektebi'nde okumaya balam ve srasyla Byk Dere Emin Efendi Mahalle Mektebi'nde, Byk Reit Paa Nmne Mekebi'nde okumutur ve Vaniky Rekber-i ttihad Mekteb-i Fnunu Bahriye'ye (Asker Deniz Lisesi) girmitir. Bu srada babas annesinden ayrlm ve baka biriyle evlenmitir. Bahriye Mektebi'ndeki hocalar arasnda dnemin
nllerinden Yahya Kemal Beyatl, Ahmet Hamdi (eski Diyanet leri Bakan), Hamdullah Suphi Tanrver, Hseyin Cahit Yaln ve brahim Ak gibi isimler vardr. 29 Kasm 1920 tarihinde babas lmtr. Bahriye Mektebi'nden ayrlan Necip Fazl, 1921 ylnda Darlfnun Felsefe Blm'nde okumaya balamtr. Bu renimini de tamamlayamam ve hkmetin at bir yarmay kazanarak burs almaya balamtr. Felsefe renimi iin Paris'e gitmitir. 25 Mays 1983 ylnda stanbulda lmtr. (kyn: tr.wikipedia.org)
Syleyin Anama Alamasn
SYLEYN ANAMA ALAMASIN

Ynetmen: Temel Karamahmut Senaryo: Hseyin Peyda Operatr: Lazar Yazcolu Yapm: rmen Film Hseyin Peyda Oyuncular: Hseyin Peyda, Nevin Karamahmut, Leyla Nil, Hamiyet ahin Aypar, Orhan Erin, Muzaffer Arslan, Temel
Konu: Gerdek gecesi tecavz edilip ldrlen bir gen kzla, intikamn alan aabeyinin yks.
nc Selimin Gzdesi
NC SELM'N GZDES 43
Ynetmen: Senaryo: Vedar Ar arklar: Mnir Nurettin Seluk, Perihan Altnda (Szeri) Oyuncular: Mnir Nurettin Seluk (Sadullah Aa) , Perihan Altnda (Szeri), Pola Morelli, Mnir zkul, Cahit Irgat, hsan Evrim, Feridun lgeen, Sema Renkler, Meral Krmk, kran St, Cevat Kurtulu, eviye May, kran St Konu: 3. Selimin gzdesi Mihriban Sultana ak olup zindanlara den bestekr Sadullah Operatr: zen Sermet Yapm: pek Film peki Kardeler Aann 44 yks.
III. Selim, ( 24 Aralk 1761 - 28 Temmuz 1808), 28. Osmanl padiah. III. Selim, 24 Aralk 1761
Nazm Hikmet (hsan Koza takma adyla)
43
tarihinde babas III. Mustafa'nn saltanat dneminde dnyaya geldi. Babas 1774 ylnda ldnde sadece 13 yanda olduu iin amcas I. Abdlhamit tahta kt. I. Abdlhamit ehzade Selim'e kendisinden nceki padiahlarn tersine, olduka iyi davrand. Kafes (oda hapsi) hayat yaamasna ramen Selim'in iyi bir eitim almasna izin verdi. ehzade Selim mzik ve iirle ilgilendi. Fransa'nn Fransz Devrimi ncesindeki son kral olan XVI. Louis'le mektuplat. Daha tahta kmadan Osmanl Devletinde kkl bir yapsal deiiklie gerek olduu inancna vard. I. Abdlhamit 7 Nisan 1789 ylnda lnce, III. Selim Avrupa'y temelinden sarsacak olan Fransz Devriminin eiinde tahta kt.III. Selim tahta ktnda Osmanl Devleti hem Avusturya hem de Rusya'yla sava halindeydi. Baarszlkla sonulanan bu savalar 1791 ylnda Avusturya'yla yaplan Zitovi Antlamas ve 1792 ylnda Rusya'yla yaplan Ya Antlamasyla son buldu. Bylece III. Selim Osmanl ordusunda oktandr yapmak istedii yenilikleri yapma frsat buldu. 1793 ylnda Nizam- Cedid ordusunu kurdu. Bu srada Napolyon Bonapart'n komutas altndaki Fransz ordular btn Avrupa'ya stnln kabul ettirmi, Osmanl Devleti'ne ait olan Msr'a saldrmt (1798). Osmanl ordusu Msr' baaryla savundu. 1801 ylnda yaplan El-Ari Antlamasyla Fransa Msr'daki emellerinden vazgeti. 1807 ylnda Nizam- Cedid ordusunun kaldrlmasn isteyen yenieriler Kabak Mustafa'nn liderlii altnda ayaklandlar. III. Selim Nizam- Cedid ordusunu datmak ve 29 Mays 1807 tarihinde de tahttan ekilmek zorunda kald. III. Selim'in yerine geen amca olu IV. Mustafa III. Selim'i tekrar kafese geri gnderdi. 28 Temmuz 1808 tarihinde III. Selim'i tekrar tahta karmak amacyla Rusuk ayan Alemdar Mustafa Paa saraya yaklarken III. Selim padiah IV. Mustafa'nn emriyle boduruldu. III. Selim'le onu idam etmeye gelen yenieriler arasnda byk bir bouma getii bilinmektedir. III. Selim'in cenazesi Laleli Camii'nin avlusunda babas III.Mustafa Trbesine defnedildi.
44
Sadullah Aa (Hac) Klasik Trk msikisinin sekin bestekrlarndan biridir. stanbul'da dodu
ve ld. Doum ve lm tarihleri tartmal olmakla birlikte 1730 yl civarnda doup 1801 ile 1812
Yzba Tahsin
YZBAI TAHSN
Ynetmen: Orhon Arburnu 45, Senaryo: Hfs Tan Foto Direktr: Aram Hugosyan Mzik: Baki allolu arklar: Perihan Altnda Szeri, Ynetmen Yardmcs: Mehmet Aslan Oyuncular: Orhon Murat Arburnu (Yzb. Tahsin), Nedret Gven (Belks Hoca), Nuri Gen, Belks Dilligil Frat (Pakize), Glsevim Gemiyakan (Aye), Kemal Dirim, Salih Tozan, Mehmet Aslan, Hayri Esen (Doktor), Cevat akir Kabaaa (Halikarnas Balks) Konu: 1921 Yl Temmuz Ay Stratejik sebeplerle Sakaryaya ekilen Milli Kuvvetler bir ok yerde dmana ar zayiat verdiriyor. Onun ileri harekatn pek pahalya maloluyordu.. Kuyucak ky yaknlarnda dmann cephane kolunu havaya uuran kyller, dman tarafndan ky meydannda katledimek zere toplatlr. Kuyucak srtlarn tutan Yzba Tahsin komutasndaki birlik kylleri dmann elinden kurtarmak iin grevlendirilir. Ky Duru Film Naci Duru meydanna toplatlan kyller kuruna dizilecei srada Trk Suvarisi ky basar, birliin komutan Yzba Tahsin (Orhan Arburnu) top arabasnn banda oban tarafndan ar yaral olarak bulunur. Kyn Muallimesi Belks (Nedret Gven) tarafndan ilk tedavisi yaplr. Yzba hafzasn kaybetmi, maziye ait hibir ey hatrlamamaktadr. Kyl Bizim Olan adn verdii Yzbay barna basar. Belks Hoca hanm Yzbay tedavi ettirmek zere Eskiehirdeki arkada Muallime Pakizeye (Belks Frat) doktor gndermesi iin mektup yazar. Gemiini unutan Yzba ile Belks birbirlerini severler. Oysa Yzba Pakizenin ld zannedilen Belksn tanmad eidir. Milli film olmasna karlk seyircinin hissiyat istismar edilmemitir. imdiye kadar evrilen yerli filmlerin en muvaffaklarndan biridir. (Vehbi Belgil, Haftann Filmleri, Yldz M. Say, 6, 3 ubat 1951)
Yapm:
Zlfikarn Glgesinde
Turhan Gker 19171964
ZLFKARIN GLGESNDE
Oyuncular: Emine Engin, Behzat Butak, Turhan Gker, Hulusi Kentmen, Merref Taylan Fikri Rutkay Cezmi Ar Konu: Trk korsanlarnn maceralar zerine kurulan bir yk.
yllar civarnda ld kabul edilebilir. Sultan III. Selim devri bestekrlarndandr. Yzlerce eser bes-
Senaryo ve Ynetmen: Foto Direktr:
Yapm:
Hilal Film Fikri Rutkay
telemi olan Hac Sadullah Aa'nn gnmze kadar gelen eserlerinin says 30 civarndadr. Bu eserlerin hepsi dind byk formda szl eserlerdir. Eserleri yksek bir lirizm ve mzikaliteye sahiptir. zellikle Bayati-Araban takm oluturan eserlerin tm klasik msiki repertuvarnn en gzel rnekleri arasnda yer alr. Dier sekin ve tannm eserlerinden bazlar unlardr: Nevruziyye olarak bestelenmi olan Arazbar-Buselik kr (Mevsim-i Nevrz eriti geldi eyym- bahar), edaraban ar semai (Nedir murd- dil-i ky-i yri biz biliriz), Muhayyer ar semai ( Hl-i siyehi gerden-i nzik-terindedir), Muhayyer yrk semai (Bir elif ekti yine sneme cnn bu gece), Muhayyer-Snble nak yrk semai (hm heme ltfun umar bu ftdecik), Hicaz-Hmyun nak yrk semai (N'ideyim sahn- emen seyrini cnnm yok). (kyn: tr.wikipedia.org)
45 Orhan Murat Arburnu (12 Aralk 1920 - 11 Nisan 1989)
1920 ylnda stanbul'da dodu. Yaa-
mnn son yllarn Almanya Berlin'de geirdi. 11 Nisan 1989'da Berlin'de ld. Haydarpaa Lisesi'ni bitirdi. Hukuk Fakltesi'de devam etti. Senaryo yazarl, aktrlk ve rejisrlk de yapt. lk iiri 1936'da Edebiyat dergisinde yaynland. Yeni iir Akm destekledi. ou ksa olan iirlerinde toplumsal aksaklklar alayc bir dille eletirdi. iir kitaplar: Kovan (1940) Bu Yrek Sizin (1982) Buruk Dnya (1985)
Parmaksz Salih
Orhan Murat Arburnu

ZLFKR: Zlfikar, Hz. Muhammed tarafndan Hz. Ali'ye armaan edilen ucu atal klcn addr. nancmza (Alevilie) gre Zlfikar sava ncesi gkten inmitir. Hz. Muhammed'de bu gkten inen kutsal klc Hz. Ali'ye hediye etmitir. Zlfikar, asrlardr adaletin sembol olarak ilevini srdrmeye devam ediyor. Zlfikar, Hz. Ali'nin kiiliiyle bir btnlk haline gelmitir. Hz. Ali'yi Zlfikarsz dnmek mmkn deildir. Zlfikar' salt bir sava arac olarak grmemek gerekiyor. Zlfikar, gerek adaletin, hakkaniyetin, doruluun, mertliin semboldr. Gnmzde Zlfikar Alevi olmay (dsal/zahiri anlamda da olsa) sembolize ediyor. zelikle de Alevi genlii Zlfikar' kolye eklinde takyor. Bu Aleviyim demenin, kimliini Zlfikar'n tarihsel misyonuyla aklama biimidir. Olmadk basklara maruz kalan Alevinin kimliini sembolize ediyor Zlfikar. Elbette boynuna her Zlfikar kolyesi takan kii Alevi deildir. Alevi ise dahi bazlar Zlfikar'n tad misyondan, Zlfikar da sembolleen adalet anlayndan habersizdir. Btn bunlara ramen Zlfikar gnmzde Alevi kimliini simgesel, biimsel de olsa da yanstyor. (kyn: www.aleviforum.com)
Allaha Ismarladk
ALLAHA ISMARLADIK
112 dk. Senaryo ve Ynetmen: Sami Ayanolu, (Esat Mahmut Karakurtun ayn isimli romanndan 46) Grnt Ynetmeni: Kriton lyadis Mzik: efik Grmeri Yapm: Lale Film Cemil Filmer
Tarihsel film dnemi balarken, stiklal ve Kore Sava filmleri de arln gsterdi. 8 Kurtulu Sava ve 5 tarihi filmin ekildii bu yl, Cahide Sonku da kendi adna Sonku Film yapmevini kurdu. teki yapmevleri ise Lale Film (Cemil Filmer), Adal Film (Handan Adal) ve Yakut Film'di (Dr.Aravir Alyanak). Nuri Aknc, Dr. Alyanak ve hsan Toma dnemin yeni ynetmeni oldular. Ama yln en nemli filmlerinden birini kukusuz Orhan Murat Arburnu Srgn'le gerekletiriyordu. Oyuncu olarak da Turan Seyfiolu'nun yldz parlamak zereydi.
Oyuncular: Glistan Gzey, Suavi Ted, Reit Grzap, Bora Ayanolu, Hadi Hn, Samiye Hn, Refik Kemal Arduman, Sadri Alk, brahim Delideniz, Rafet Glerman, Perihan Altnda (Szeri), Esen Grkmen, Turhan Gker, Kemal Edige, Mmtaz Alapaslan, Mfit Kiper, Ferhan Tanseli, Zeki Alpan, kran Gngr Konu: Esat Mahmut Karakurtun 1936 ylnda yazd ve ayn yl baslan nc romannda gal srasnda stanbuldan Anadoluya silah karan bir deniz yzbas ile, ngiliz generalinin kz Bettinin maceral ak yks anlatlmakta.
DL; Yldz Dergisinin okuyucular arasnda dzenledii Yldz Mkfat yarnda Glistan Gzey En yi Kadn Oyuncu
Ali ile Veli / Cemile Sultan
Ynetmen:
AL LE VEL / Cemile Sultan 47

Orhan Atadeniz Oyuncular: Aziz Basmac, Luiza Nor, Tamer Balc, Suat Sim Kunt Tulgar Konu: ki kyl kardein stanbul ve zmirde ki maceralarnn komedisi.
Senaryo:
Grnt Ynetmeni: Sabahattin Tulgar Yapm: Milli Film Sabahattin Tulgar 46 Roman ilk kez 1936 ylnda baslmtr. 47 Agah zgn Trk Filmleri Szl 1. Cilt sayfa 63 de yer alan film aklamasnda Cemile Sultan hakknda
bir bilgi edinilememektedir. Aratrmalarmda Cengiz Aytamatovun kaleme ald Cemile Sultan Murat adl bir esere rastladm. Ancak ad geen filme ulamak mmkn olmadndan konusunun bu Aytamatovun eseriyle rtebilecei fikri kesinlik kazanmamtr.
Ankara Casusu iero
ANKARA CASUSU ERO 48

Senaryo ve Ynetmen: Mehmet Muhtar Grnt Ynetmeni: Coni Kurteolu Yapm: nci Film Kemal men Oyuncular: Vedat Karaoku, Mnir Ceyhan, Atf Kaptan, Kadir Savun, Berrin Aydan, Rana Suna, Hasan elik, Kemal E. Bara Konu: Elilik dosyasndan gizli evraklar alp, tm srlar Almanyaya satan casusun yks.
48 ERO: 2'nci Dnya Harbi'nin kaderini deitiren, iero kod adl lyas Bazna, ngiltere'nin Trkiye'yi
savaa ekme plan ve Normandiya karmas taslan Nazilere satmt. kinci Dnya Sava'na damgasn vuran en nemli istihbarat operasyonu Ankara'da yaand. ngiltere'nin Ankara Bykelisi Sir Hugessen'in ua lyas Bazna, Naziler'e mttefiklere ait gizli bilgileri satarak savan seyrini deitirdi. Mzik tutkunu ngiliz eli piyano bana getiinde, Bazna gizlice odasna giriyor ve belgeleri fotoraflyordu. "iero" kod adl Bazna, 1943-44 arasnda Naziler'e ngiltere'nin Trkiye'yi savaa ekmek iin yapt planlar, Tahran, Kahire ve Moskova'daki istihbarat faaliyetlerini ve Normandiya karmasnn taslaklarn Naziler'e satt. Almanlar, iero'ya hizmetlerinin karlnda 88 bin sterlin dedi. iero'nun kimliinin ortaya karlmasn ise ironik bir ekilde Nazileri sevmeyen bir Alman kadn elilik grevlisi salad. iero yakalandktan sonra Naziler, Alman 'kstebein' peine dt. te Trk topraklarndaki soluk soluklua insan av: Kstebek Alman kt Alman Bykellii'nde sekreter olan Nele Kapp, sessiz biriydi. Ancak bu gen kz, iero'yu ortaya kararak belki de kinci Dnya Sava'nn kaderini deitirdi. Babas Almanya'nn Sofya Konsolosu olan Nele, liseyi ABD'de okumutu. Babasnn yannda Sofya'da alan Nele burada sklnca, savatan uzak olan Almanya'nn Ankara Bykelilii'ne gnderildi. Nele aslnda Naziler'e kar iten ie nefret duyuyor; kkken mutlu olduu yere, Amerika'ya yerlemek istiyordu. Ancak deil ABD Bykelilii'ne girmek, kapsna yaklasa "vatan haini" diye tutuklanrd. Bir gn diinin armas Nele iin dnm noktas oldu. Diisi Yahudi bir Almand. Kendisini bir Amerikal ile tantrmas istedi. 2 hafta sonra randevusuna gittiinde karsnda bir ABD Dileri grevlisini buldu. Naziler'e kar casusluk yapmak karlnda, snma hakk verilmesini nerdi. Verdii bilgiler ok ilgi ekiciydi: "iero diye ngiliz eliliinde alan bir adam var. Bizim elilii aradnda byk hareketlilik balyor. Dk rtbeli grevliler odadan karlyor" dedi. Naziler klar tuttu ABD'li yetkili durumu Ankara masasna bildirdi. ABD, ngilizler'e kstebein iero kod adl bir alan olduu iletti. Tm elilik grevlileri sorguland. phelilerden biri lyas Bazna'yd... ngilizler 3 haftalk takip sonucu Bazna'nn iero olduunu anlad. Almanlar da ngiltere Bykelilii'nden gelen bilgilerin aniden kesilmesi zerine phelenmeye balad. Hayati nem tayan iero'nun nasl ortaya ktn aratrmaya balad. Nele iin ember daralyordu. ABD'lilerle temas kurdu. "Beni hemen Amerika'ya gnderin! Hayatm tehlikede..." dedi. Ancak Trkiye tarafsz bir lkeydi ve bir kstebein ABD Bykelii'nde olduunun ortaya kmas ileri kartrabilirdi. Bu yzden Nele'nin Kahire'ye gnderilmesine karar verildi. Fakat Ankara Naziler'in gzetimi altndayd. Nele, Naziler'e yakalanmadan Trkiye'den nasl karlacakt? Nele'nin 1 hafta Ankara'da tutulmasna karar verildi. Amerikal iki ABD'li sekreterin evine yerletirildi ve salar siyaha boyand. Bir gece sekreterlerden birinin Trk sevgilisi eve gelince, Nele sabaha kadar yatan altnda gizlendi. 7'nci gn Amerikan ajanlar geldi. Sekreterlere ve Nele'e ayn kyafetler giydirildi. ki arala tren istasyonuna hareket edildi. Nele'in, Toros Ekspresi'ne bindirilerek Suriye'ye gtrlmesi ngrlyordu. Oradan da tekneyle Kahire'ye geecekti. Fakat risk ok yksekti. Nele gibi giyinen sekreter ve bir ABD ajan Toros Ekspresine birlikte bindi. Amalar Naziler'i pelerine takmakt. Nele'in arac ise stanbul trenini yakalamak iin Aya istasyonuna gitti. Ajan ile Nele'nin ayn anda trene binmesi ok sakncalyd. Ajan, kondktre yaklaarak "Yeni evlendik. Geleneklere gre, evliler ilk tren yolculuklarna ayr kaplardan girer. Arka kapy da aar msn?" dedi. Kondktr kabul edince ayr ayr binip, kompartmanda bulutular. "Nele'yi l ya da diri yakalama" emri alan Naziler'in stanbul'da hazr bekledikleri kesindi. Balkesir'de apar topar indiler.
Barbaros Hayreddin Paa
BARBOROS HAYREDDN PAA 49

Ynetmen: Baha Gelenbevi Senaryo: Kenan Orkan Foton Direktr ve Montaj: zen Sermet Mzik: Nedim Otyam Yapm: pek Film peki Kardeler Reji Asistanlar: Tahir Gerek, Rafet Glerman, Tahir Gerek, arklar: Ruhi Su, Laboratuar: Hilmi Bacan, Kostmler: Berna Ayaskan, Gemi Maketleri ve trkler: Vedat Ar, Dekorlar: Sera Heder, Makyaj: Dr. Nubar Babayan, Teknik Direktr: Salihaddin Erbil, (pek Film Stdyosunda evrilmitir.) Oyuncular: Cneyt Gker (Barbaros Hayrettin Paa), Mesiha Yelda (Hate), Ayla Karaca (Kontes Julia), Cahit Irgat (Kont Vespasyo), Mnir zkul (Mimar Selim), Refet Glerman (Kaptan Fernande), brahim Delideniz (Kont Rivoldi), Refik Kemal Arduman (Kyl), Ali Korkut Kanuni), Kadri gelman (Kral Abdullah), Kadir Savun (Salih Reis), Hulusi Kentmen (Turgut Reis), Ahmet Tark Teke, Ali stnta (Levent), Feridun lgeen (Andrea Doria), Ercment Behzat Lav (arlken), Nana Aslanolu, Turhan Gker (Aydn Reis), Mnir Ceyhan (Vezir), Muharrem Grses (Sefir), KONU: Barbaros Hayrettin'in bir kontesle olan ak ve Preveze zaferinin yks. Ses Mhendisi: Hsameddin Tursun, Senkron: Kenan Orkan, Dublaj: Ferdi Tayfur. Laboratuar: Hilmi Bacan,
Beni Mahvettiler
BEN MAHVETTLER
Ynetmen: Talat Gzbak Senaryo: Eser: Kamera: Yapm: mer Aykut Vedat Pekgirgin Kazm Kokan Oyuncular: Muhterem Nur, Atalay zakr, Lebibe akn, Osman Alyanak, Necabettin Yal, Belks Frat, Trkan Ercizer, Talat Gzbak, Feridun lgeen, Muammer Gzalan Konu: Muhasebecilik yapan Bedri, Leman ile evlenir bir ocuklar olur, iyerindeki yardmcs Ltfi'nin hazrlad bir dzenle iinden atlr, uzun sre i bulamaz. yoksullua der, eyasn satar; bu arada kars, Ltfi ile iliki kurar, birlikte kama planlar yaparlarken Bedrl'nin az cret ile de olsa bir i bulmasna kars (fazlaca) sevinmez. Ltfi'nin kurduu dzen anlalr,
may Film mer Aykut
ABD'de garson oldu 3 gn bir ngiliz'in evinde saklandlar. Daha sonra kara yoluyla zmir'e getiler. Nele buradan bir tekneyle Kbrs'a, oradan da Kahire'ye karld. Bylece savan kaderini etkileyen gen kadn Naziler'den kurtulmu oldu. Kahire'de nce bir esir kampna atld. Fakat savatan sonra ABD'ye getirilip, kendisine yeni bir kimlik verildi. California'da garson olarak almaya balayan Nele evlendi ve bir de ocuu oldu. iero ise snmac olarak gitti Almanya'da 1970'te ld. 2'nci Dnya Sava'nn kaderini deitiren adam lyas Bazna, 1904'te Pritine'de dodu. stanbul'a g eden Bazna, askerliini ankaya Kk'nde Atatrk'n yannda yapt. 1930-1944 yllar arasnda Yugoslavya, Alman ve ngiliz Bykelilikleri'nde ofr ve hizmetli olarak alt. Naziler'e bilgi satt ortaya knca Almanya'ya kat. Naziler'in belgeler karlnda verdii 88 bin sterlinin hayatn garanti altna aldn dnyordu. Fakat banknotlarn ou sahte kt. Alman hkmeti tarafndan emekli maa balanan Bazna, Mnih'te gece bekilii yapmaya balad. Casusluk hikayelerini anlatan bir kitap yazan Bazna fakir bir adam olarak 1970'te Almanya'da ld. (kyn: / www.turkish-media.com/forum/topic/7978-turk-casus-cicero-nasil-yakalandi) 49 Preveze Deniz Muharebesi, 27 Eyll 1538 tarihinde Barbaros Hayrettin Paa komutasndaki Osmanl donanmasnn Andrea Doria komutasndaki Hal donanmasn Adriyatik Denizi'ndeki Preveze Kalesi (Preveze) nnde yendii bir deniz muharebesidir. Muharebe sonunda Akdeniz'deki askeri stnlk Osmanllar'a gemitir.
Beni Mahvettiler
fakat Leman ile birlikte kaarlar. Bedri ise irketteki eski iine geri dnerse de karsnn kamasnn znts ile Sarayburnu'ndan denize atlayarak intihara kalkr, kurtarldktan sonra akl hastanesine yatrlr. Adana'ya giden Ltfi, Leman tarafndan aIdatlnca, O'nu ldrr stanbul'a kaar, bir sre sona gidip polise teslim olur, Adana'da yarglanp, mahkum edilir. Bedri ile Leman'n kzlar bakm evine verilmitir, burada Kemal Mjgan ifti tarafndan evlat edinilir ve ocua Mzeyyen ad verilir. ki yl sonra Mjgan'n bir kz olur: Semra Hrn bir yaps olan Semra bydke Mzeyyen'e benzemediini fark eder ve kskanlklarn artrr. Mzeyyen yazlk komular tp rencisi Rfat' grr, birbirlerini beenirler. Rfat'n babas Kemal beyin arkadadr. Semra Mzeyyen ile Rfat'n ilikisini fark eder, hatta Mzeyyen'in evlat edinilmi olduunu renir, bu arada Rfat, Mzeyyen'i ifal eder. bunu da renen Semra, Mzeyyen aleyhine almaya balar. Hamilelik durumu ortaya knca Rfat krtajla ocuu aldrtr. Mzeyyen ailenin gerek kz olmadn renir yklr. Rfat, Mzeyyen'e evlenme vaadinde bulunup onu oyalar ve Amerika'ya gitme yollar arar. Cinayetten Adana'da 12 yl yatan Ltfi, Bedri olay nedeni ile de ihtilas suundan bir yl daha hkm giyer ve cezasn ekmek iin stanbul'a yollanr. Vicdan azab artmakta, areyi imekte bulmaktadr. Kemal kars Mjgan'dan phelenir, izlettirir ve bir doktorla ilikisi olduunu renir buluma yerlerine gider, karsn yaralar, doktoru ise ldrr. Mzeyyen, hakkndaki aile srlarn ve Rfat ile ilikilerini bir mektupla Rfat'n babasna yazarak intihar eder. Cezaevinde ispirtoya alan Ltfi bir sre i arar ve Bedri'yi bulmaya alr. Kemal'in lmnden sonra artk okula gitmeyen Mzeyyen'e Mjgan bir i bulur, Mazhar Bey'in yannda katibelik aslnda kz Mazhar Bey'e peke ekmek niyetindedir. Bu arada akl hastanesinden kan Bedri kzn aramak iin gazeteye ilan verir. lan Mzeyyen, Ltfi ve Mazhar okurlar. Mzeyyen babas olduuna eminse de Mazhar hem Mzeyyen'i hem Bedri'yi bu konuda kandrr. Mjgan dzenledii bir iki aleminde Mzeyyen'i Mazhar'a satar. Durumu renen Mzeyyen intikam peindedir. Bedri'yi bulan Ltfi, kz ile buluturup vicdan azabn hafifletmek ister. Mzeyyen kendini satp kar salayan Mjgan' devreden karp Mazhar'dan para szdrp intikam almak isterken Mjgan'n ihbar ile baskna urar ve kaldrld hastanede 'irsi frengi' tehisi konur. Bunlar olurken Ltfi'nin Bedri ve Mzeyyen'i buluturma plan gereklemez. Ltfi, Mazhar'n aklna frengi phesini sokar, ykma urayan Mazhar'n salk raporu iki gnlk bir skntdan sonra temiz kar. Hastanede bir karklk olmutur, aslnda Mzeyyen'de de frengi yoktur, bu nedenle Mzeyyen hastaneden kar fakat emniyete filenir. Bu babas ile bulumada souk durmasna neden olursa da Ltfi ikna ederek baba kz buluturur. Yeilky' de baheli bir eve yerleirler, Ltfi kendini aralarndan eker, Bedri'nin srarlarna ramen uzak durur. Mzeyyen bir gn Rfat'n babas Dr. Ferit'e rastlar adam konumak istemektedir. Dr. Ferit, Rfat'n piman olduunu. af dilediini bildirir ve gelini olmasn ister. nce tepki gsteren Mzeyyen babas ile konuacan bildirir. O gece babas eve gelmez, eve gelen polis babasnn kalp krizinden ldn bildirir. Yalnz kalan Mzeyyen'i Ltfi teselli eder, artk beraber oturacaklardr. Dr. Ferit de Mzeyyen'i ikna eder, nian karar alnr. Belirli gnde ve ayn saatte Mzeyyen'e stanbul'da, Rfat'a Amerika'da yzkleri taklr, Mzeyyen'in yzn Ltfi takar. (Orhan nser, Kelimelerden Grntye syf: 99)
Osmanl donanmas, Barbaros Hayreddin Paa'nn 1533'te Kaptan- Deryala atanmasna dein Akdeniz'de nemli bir varlk gsterememiti. 1538'de Ege'deki bir dizi adann Venediklilerden alnmas, Akdeniz'de ticari ve askeri karlar bulunan Avrupa devletlerini harekete geirdi. Venedik, spanya, Portekiz, Malta ve Papalk donanmalarndan byk bir hal donanmas oluturuldu ve Amiral Andrea Doria'nn komutasna verildi. Osmanllara ait Preveze Kalesini kuatan Andrea Doria, Osmanl donanmasnn gelmesi zerine Venedik egemenliindeki Korfu'ya ekildi. Osmanl donanmas da 24 Eyll'de Arta Krfezine girdi. Ertesi gn Andrea Doria'nn komutasndaki Hal donanmas Preveze'nin 2 mil kadar anda demirledi.
Cem Sultan
CEM SULTAN 50
Ynetmen: Mnir Hayri Egeli Senaryo: Kamera: Mzik: Yapm: Melih Baar Cezmi Ar Sadettin Kaynak Oyuncular: Blent Ufuk, Suzan Yakar Rutkay, Zeynep Srmal, Ali Korkut, Vedat rfi Beng, Silvia Degandi, Berrin Aydan, Nana Aslanolu, Efi Palmi, Pola Morelli, Ali Kk Konu: Kardeleriyle girdii taht sava sonucunda Avrupa'ya kaan Cem Sultan'n yks.
Osmanl donanmasn 27 Eyll'de krfezden karan Barbaros, daha stn olan Hal donanmasn nce ak denizde savamaya zorlad. Andrea Doria Barbaros'un Akdenizdeki btn Osmanl donanmasn getirtmek iin bata oyalama sava vereceini sanyordu nk Barbaros'un kendilerine oranla 3te 1lik bir donanmayla savaacan tahmin etmiyordu. Beklenmedik bu saldr karsnda nce Santa Maura'ya ekilen Andrea Doria, 28 Eyll gecesi rzgrn elverili olmasndan faydalanarak bir kar saldrya giriti. Muharebenin iyice younlat srada, rzgrn durmasyla ekdiri tr gemilerden oluan Osmanl donanmas stnlk salad. Bylece Hal donanmasnn ok sayda refakat ve sava gemisi evirme harektlaryla batrld. Byk kayplar veren Andrea Doria gece karanlndan yararlanarak sava alanndan uzaklat. Hal donanmasn izleyen Osmanl donanmas daha sonra Preveze nlerine dnd. I.Sleyman, Barbaros'a byk dller vermi ve kaptanderyal bahetmitir. Papalk, Venedik, Ceneviz, Portekiz, spanya, Malta, Avusturyann oluturduu 600 paralk donanmaya kar Osmanl donanmas sadece 120 ektiriden olumutu. Barbaros Hayrettin Paa, Tunusu alarak s olarak kullanmtr. Bundan rahatsz olan arlken, Tunus hkmdarnn yardm ars zerine Andrea Doria komutasndaki hal donanmasn hazrlatmtr. Bu donanma ile Tunusu geri almtr. Bunun zerine Mora yaknlarndaki Preveze krfezinde iki ordu karlat. ektirilerin hz ve evikliinden yararlanan Barbaros Hayrettin Paa, Hallar yenerek Mora ve Dalmaya kylarndaki kaleleri fethetmitir. (tr.wikipedia.org/wiki/Preveze_Deniz_Zaferi)
50 Cem Sultan: Fatih Sultan Mehmedin kk olu. 1459 ylnda dodu. Annesinin ad iek Htundur. lk terbiyesini saray hocalarndan ald. Be yana gelince, bir hocaya veri-
CEM SULTAN
lerek Kastamonu sancakbeyliine gnderildi. Eitim ve renimine burada da devm etti. Fatih Sultan Mehmed, byk olu Mustafann veft zerine (1474) Cemi Karaman eyletine gnderdi. 1481de Msr Seferine kt tahmin edilen Ftih Sultan Mehmed Gebzede hastalanarak veft edince, babasnn yerine tahta kan kinci Bayezide kardei Cem Sultan muhlefet etti. Cem, Bayezidin aksine, babasnn pdiahl zamnnda doduunu, bu yzden Uzun Hasan Seferi srasnda babasna veklet ettiini belirterek, asl kendisinin tahta gemesi icab ettiini iddi ediyordu. Bu sebeple harekete geen Cem Sultan, bir ara Bursaya hkim olduysa da, Gedik Ahmed Paann Sultan kinci Bayezidle birlemesi zerine Konyaya ekilmek zorunda kald. Daha sonra Khireye giden Cem Sultan burada Sultan Kaytbay tarafndan mersimle karland.
Cem Sultan
Cem, 20 Aralk 1481de hac farzasn yerine getirmek zere Mekkeye gidip, 12 Mart 1482de Khireye geri dnd. Bu arada eski Karaman beyi olan Kasm Bey, Cemi tahrik ederek Karaman beyliini yeniden kurma dncesindeydi. Ayn zamanda Ankara sancakbeyini de yanna ekmeyi baarmt. Bu durum zerine bir def daha ansn denemeye karar veren Cem Sultann, Konya ile Ankaraya kar bizzat giritii taarruz baarszlkla netcelendi. Bunun zerine nce Akehire sonra da Kasm Bey ile birlikte Taeline ekilmek zorunda kald. Konya Erelisine gelen Sultan kinci Bayezidle yeniden mzkerelere giriti. Ancak bu mzkereler de dierleri gibi netcesiz kald. nk onun Kudste oturmasn teklif eden Sultan kinci Bayezide karlk Cem Sultan, Osmanl topraklarnda hkim olaca bir blgenin kendisine tahsis edilmesi hussunda srar ediyordu. Bunun zerine kardei ile uraan Sultan kinci Bayezidin kendisine bz tvizlerde bulunacan mid eden Kasm Beyin teviki ile Cem Sultan, nihyet Rodos valyelerine mrcaat etmeye karar verdi. 29 Temmuz 1482 gn, Rodos limannda karaya ayak bast. Talihsiz ehzde iin, 12 yl 7 ay srecek ve sonu lmle noktalanacak olan ac gurbet hayt balam oluyordu. Rodos valyelerinin ba Pierre dAubusson daha nce imzlad bir senetle Cem Sultana istedii zaman Rodostan ayrlabilme hakkn tanmt. Ancak bu szn abuk unuttu. ehzdeyi elde tutmakla Sultan Bayezid Hana istedikleri yolda anlama yapmaya ve adalarn Osmanllarn fethinden kurtarmaya, ayn zamanda para koparmaya muvaffak olabileceini umuyordu. Ancak Cem Sultann Trk topraklarna yakn olan bu adada braklmas tehlikeli olacakt. Bylece Cem Sultan, maiyetiyle birlikte bir mddet Nisde, bir mddet de ambri ve Puy kalelerinde ikmet etti. te yandan dAubusson ile Sultan kinci Bayezid arasnda bir antlama imzland. 7 Aralk 1482 trihli bu antlamaya gre Cem Sultann bakm masraf olarak, Rodosa her yl 45.000 duka altn denecekti. valyeler 6,5 yl ellerinde tutmaya muvaffak olduklar Cem Sultandan zami derecede istifdeye bakyorlard. Bu arada Avrupada Cem Sultan elde edebilmek iin youn siys faaliyetler vard. Fransa, Macaristan, Venedik ve hatt Memlk Sultanl bu gye ile valyelere czip tekliflerde bulunuyorlard. Nihyet Cem Sultann Alman mparatorluunun eline dmesi ihtimlinin belirmesi zerine endieye den Fransa, onun Papann himyesine verilmesini kabul etti. Bu faaliyetlerden phelenen Cem Sultan, Bayezide gnderdii bir mektupta kendisini kffr elinde brakmamasn istedi. Nihyet Toulandan yola kan Cem Sultan ve maiyeti, Mart 1489da Romaya vard. Burada byk bir trenle karlanarak Vatikan Sarayna yerletirildi. Papa Innocentin 1492 ylnda lm zerine yerine Altnc Alexandre Burgia seildi. 1494 ylnda talya snrn aarak Romaya giren Fransa Kral Sekizinci Charles, papa ile anlaarak Cem Sultan yanna ald. Cem Sultan 28 Ocak gn Fransz ordusu ile Romadan ayrlarak Franszlarn Napoli seferine itirk etti ve birok kalelerin zaptna hid oldu. Napoli Krallnn mukvemetinin krld sralarda Cem Sultanda hastalk belirtileri ortaya kt. Bir mddet sonra, hastalk daha da ilerleyerek, yz ve boynu iti. Artk ata binecek hli kalmadndan sedye ile naklediliyordu. Nihyet 25 ubat 1495 aramba sabah, rhunu teslim etti. Cem Sultan ldnde 35 yandayd. (www.dallog.com/tdsa/cemsultan.htm)
Demir Perde
DEMR PERDE
Senaryo ve Ynetmen: Semih Evin (Erich Maria Remarquenn nsanlar seveceksin isimli romanndan uyarlama), Kamera: Yapm: Oyuncular: Zeynep Srmal, Grbz Bora, Celal Balkr, Feridun lgeen, Kemal Edige, Rahmi Kafadar, Kadri gelman Konu: Babasn ldren jandarmalardan, kz kardeiyle beraber intikam alan rencinin Bulgaristandaki yks. Yoakim Filmerides Kale Film Samue Mardo
Dudaktan Kalbe
DUDAKTAN KALBE
Senaryo ve Ynetmen: adan Kamil (Reat Nuri Gntekin'in ayn isimli romanndan) Foto Direktr: adan Kamil Mzik: Yapm: Nedim V. Otyam Atlas Film Nazif Duru Oyuncular: Mesiha Yelda (Lmia), Muzaffer Tema (Kemal), Reit Akif Grzap, Cahit Irgat, Atf Avc, Trkan Can, Glay Onurkan Konu: Saip Paa zmirin nde gelen tannm kiilerinden, belediye bakanl yapm birisidir Saip Paa nn yeeni Hseyin Kenan daysnn zoruyla mhendis olmu daha sonra annesinin dkkann satp Avrupaya mzik eitimi almaya gitmitir. Gzel keman alan Hseyin Kenan mzikteki yeteneini bat dnyasna kabul ettirmitir. Daysnn sraryla ocukluunun getii ehre, zmire gelir. Saip Paa vaktiyle haylaz bir olan diye bildii Hseyin Kenanla imdi vnmekte, ziyafetler dzenleyerek bu nl besteciye yaknln
(22 Haziran, 1898 . 25 Eyll, 1970), Erich Paul Remark Osnabrck'te Roma kilisesine bal katolik bir ailenin iinde dodu. Babas Peter Remark bir basmevi ustasyd. Osnabrck arivlerinde bulunan nfus kaytlarna gre 17.yy'da ihtilalde katoliklere yaplan basklar yznden Fransa'dan g etmilerdi. nceleri Remarque olan soy isimleri Alman imlasna gre Remark olmutu. Bir sre Mnster niversitesi'nde renim grd ama 18 yanda birok kez yara ald I. Dnya Sava'na katlmak zorunda kald. Savatan sonra retmenlik, talk ve Berlin'de bir tekerlek firmas iin test srcl yapt. 1929'da, Remarque'nin savan mutlak ktln 19 yandaki bir askerin gznden anlatt, en nl eseri, Bat Cephesinde Yeni Bir ey Yok (Im Westen nichts Neues) yaymland. Bu Mesiha Yelda (1931-1998) Oyuncu 7 film kitabn ardndan sava zaman ve sonrasn yaln ve duygusal bir dille gereki bir ekilde anlatt baka eserleri de yaymland. 1931'de svire'ye yerleti. 1933'te, Naziler eserlerini yaktlar ve yasakladlar. 1938'de Alman vatandalndan karld ve 1939'da Amerika Birleik Devletleri'ne g etti. Hollywood'da tant Paulette Goddard ile 1958 ylnda evlendi.
Dudaktan Kalbe
gstermekten zevk duymaktadr. Btn bu kalabalktan ve atafattan sklan Hseyin Kenan Bozkayaya giderek dinlenmek ister. Bozkayada kk knal yapncakla tanr. Lamiaya hafif illi yznden dolay Hseyin Kenan knal yapncak ismini takmtr. Hseyin Kenan evli bir kadn olan Nimet Hanma kur yapmaktadr. Buras kk bir kasaba olduu iin dedikodulardan kurtulmak iin de Lamiaya yaknlk gsterir gibi grnmektedir. Hseyin Kenan yaz bitince stanbula dner. Niyeti Prenses Cavidanla evlenmektir. Hseyin Kenan prensesin Msra gittii srada tekrar zmire dner. Orada Lamia ile aralarnda yaknlama balar ve Lamiaya sahip olur. Daha sonra Lamia ile evlenmek istediini syler. Fakat Lamia, bunu vazife icab yaptn dnerek evlenme teklifini kabul etmez. Lamia hamileliini ay sonra renir ve intihar etmek ister. ntihardan kurtarlr, Ktahyaya akrabasnn yanna gnderilir. Lamia kz Mekrubeyi orada dourur. Hayli maceral geen gnlerden sonra birisiyle evlenir. Bu srada kocasnn yeeni Doktor Vedat Ktahyaya gelir. Lamia Hseyin Kenann Prenses ile evlendiini Doktor Vedattan duyar. Lamia kocasndan ayrlr. Vedat onunla evlenmek istese de reddeder. Kzyla stanbula gelir. Ksa bir sre sonra Vedat da stanbula gelir. Bir gn Vedatn muayenesinde Hseyin Kenanla Lamia karlar. Hseyin Kenan Lamiay sevdiini ge fark etmi evlilik hayatnda muylu olmamtr. Vedatn Lamia ile evleneceini duyan Hseyin Kenan intihar eder ve Lamiaya kavuamaz Yldz Dergisinin okuyucular arasnda dzenledii Yldz Mkfat yarmada,
Dudaktan Kalbe en iyi film Muzaffer Tema en iyi erkek oyuncu seildi.
Ege Kahramanlar
EGE KAHRAMANLARI
Ynetmen: Nuri Aknc Senaryo: Kamera: Yapm: Nazm zman Coni Kuteolu Erkin Film Faruk Ataer Oyuncular: Gl Bat, Faruk Ataer, Ferhan Tanseli, Suna Ege, Mberra Soyurgal, Sevim Karmana, Fahrettin nal Konu: gal Ordularna kar Trk etelerini tek bir kuvvet olarak birletirmeye alan bir kahramann yks. Hikaye Gzel senaryo zayftr. Eer reji ve operatr daha kuvvetli olsayd bu senaryodan, ok daha derli toplu, ok daha olgun bir film meydana getirilebilirdi. Sezai Solelli, Yldz Dergisi 29 Eyll 1951 Nuri Aknc:: 1924-1977 stanbul Erkek Lisesi mezunu. 1946 ylnda ehir Tiyatrosu'na girip, "Bayku" oyunuyla sahneye kt. 1949'da Faruk Ken'in ynettii "ukurcal Mehmet Efe" adl filmde reji asistanlna balad. 1951'de ilk filmini ekti. Kendi adna "Akar Film" irketini ve daha sonra "Televizyon" yapm irketini kurarak prodktrlk yapt. Son filmi olan "Ak Dura"nn Ayvalk' taki ekimleri srasnda geirdii bir kalp krizi sonunda yaamn yitirdi.
Evvel Zaman inde
EVVEL ZAMAN NDE

Senaryo ve Ynetmen: Turgut Demira Foto Direktr: Yapm: Yksel nal And Film Turgut Demira
Konu: Nasreddin Hoca, Glderen Sultan Masallar ve Kelolan yklerinden oluan bir anlat. lk uzun metrajl carton film denemesi olan bu filmin negatifleri banyo iin Metro Goldwyn Mayer (MGM) stdyolarna gnderilmirburada kaybolmutur. (Agh zg)
Evli mi Bekar m
EVL M BEKAR MI
Senaryo ve Ynetmen: Muhsin Erturul Kamera: Cezmi Ar Yapm: Doan Karde Yaynlar
Oyuncular: Heyecan Baaran, Mnir zkul, Fikret Hakan Not: Komedi tarznda Ksa ykl renkli film
Gldal Cemile
GLDALI CEMLE
Ynetmen: Mmtaz Ener Senaryo: Mahir ktem Foto Direktr: Manasi Filmeridis Yapm:
Oyuncular: Mmtaz Ener, Aye Selika, Halit Akatepe, Orhan Elmas, Nezahat Dilligil Konu: ocuklu dul bir kadnn kydeki dramatik yaants abartl bir biimde ilenen yks.
Sonku Film Cahide Sonku
Hayat Aclar / Glnaz
HAYAT ACILARI/Glnaz
Ynetmen: Aravir Alyanak Senaryo: Kamera: Memduh n Yoakim Filmerides, Enver Burkin Yakut Film Aravir Alyanak Oyuncular: Cahit Irgat, Mine Cokun, Memduh n, Halit Akatepe, Leyla Nil, Dr. Aravir Alyanak, Adnan Uygur, Peruz, Mnevver Cokun Konu: Birbirlerini seven ve ak olan retmen Kemalden Glnaz ayrmak isteyen kabaday Rza ve lnn dramatik yks.
Yapm:
Hrriyet arks
HRRYET ARKISI
Senaryo ve Ynetmen: Faruk Ken Eser: Cevdet Perin 51 Grnt Ynetmeni: Enver Burkin Yapm: stanbul Film Faruk Ken Oyuncular: Neriman Kksal (Nazl) , Mahir zerdem (Mlazm Nuri Hasan), Sadri Alk (Rstem), Oya Sensev, Vedat Karaoku (Abdlhamit), Zeki Alpan, Kadir Savun (Kaptan), Saime Beybay (Neriman), Eref Vural (avu Rza), Rza Tzn (Yzba), Nezihe Becerikli (Dad), Konu: Osmanl Devletinin son yllar...Sultan Abdlhamit dneminde adeta btn zgrlkler kaldrlm,halk birbirinden korkar hale gelmiti.Byk istiklal airi Namk Kemalin yazlar,iirleri adeta herkesin tek umudu olmutu...Kaymakam tarafndan babas kuruna dizilen Nuri Hasan, babasnn intikamn alrken, yaralanr, kaarken yolda gerler tarafndan bulunur. Burada gerlerden Nazl ve Rstemin yardmlaryla ksa zamanda iyileir.. Artk mlazm Nuri Hasann en byk arzusu ordunun banda stanbula girip sultan Abdlhamiti tahtan indirip, vatan sathnda hrriyet arksn herkese gnlnce, ekinmeden syletmektir Bayramz anmz, Hrriyettir Andmz, Feda Olsun Canmz.
ncili avu
NCL AVU
Ynetmen: Semih Evin Senaryo: Melih Baar Foto Direktr: Coni Kurteolu Yapm: Halk Film Fuat Rutkay
51 Cevdet PERN , retim yesi, yazar (Bulgaristan /Nevrekop 1914). Saint Benoit Fransz Lisesin-
Oyuncular: Suzan Yakar Rutkay, smail Dmbll, Halide Pikin, Berrin Aydan, Cevahir Melici, Ltfi Gneri Konu: Mzikal bir komedi.
den sonra(1932) Fransaya gitti, Lion niversitesinde Fransz Ede-biyat okudu (1936), Sorbonnede bir yl kald, dnnde zmir Erkek Lisesne Franszca retmeni atandysa da ksa s-re sonra Ankara DTCFde doentlikle g-revlendirildi (1939-1943)ayn grevle stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesinde alt (1944-1960), Bursa milletveki-li olarak parlamentoda bulundu (1961-1865), 1974de isteiyle emekli oluncaya kadar baz yksek retim ku-rumlarnn yneticiliini yapt. Yirmiden fazla evirisinin yan sra Fransz Edebi-yatyla ilgili almalar yaymland: Fran-sz Romantizmi (1942). Namk Kemal ve Fransz Edebiyat (1942), Trk Romanc-lnda Fransz Tesiri Nasl Balad (1943), Moliere (1945), Tanzimat Edebiyatnda Fransz Tesiri (1946), Dnce ve Basn rgrl (1974), Atatrk Kltr Devrimi (1891)
stanbul iekleri
STANBUL EKLER
Senaryo ve Ynetmen: Muammer ubuku Operatr: Hayrettin Ik Yapm: Atlas Film Nazif Duru Eser: Saim Nahit Bilge, Fon Mzikleri: Nedim Otyam, Dekor: Saim Bilge, arklar: Mefharet Yldrm, Zehra Bilir, Celal nce, Danslar: Nana Aslanolu, Buz Revs Btn kadrosu ile, Yunan Turubu. Oyuncular: Halide Pikin, Tevhid Bilge, Rauf Ulukut, hsan Balkr, Sadri Alk, Trkan Can, Dursune irin, Merref Taylan, Nubar Terziyan, Feridun lgeen, Konu: Saim Nahit Bilgenin Gnlden Gnle isimli operetinden esinlenerek beyaz perdeye aktarlan mzikal bir gldr.
stanbul Kan Alarken Hrisantos
STANBUL KAN ALARKEN Hrisantos

Senaryo ve Ynetmen: Kani S. Kpak Senaryo: Osman F. Seden Kamera: Kriton lyadis Yapm: Kemal Film Osman F. Seden Oyuncular: Glistan Gzey Deniz (Eftimia), Muzaffer Tema (Komiser Muharrem), Kani Kpak (Hrisantos) 52, Osman N. Ergun, Ertem Gre, Osman Trkolu, Pola Morelli, Behzat Butak, Hseyin Kemal Grmen, Necdet Mahfi Ayral, Muhip Arcman, Erturul Bilda, akir Arseven Konu: gal dneminde stanbulu haraca kesen rum kabadays Hrisantosla, onu ele geirmeyi baaran Trk polisi Muharremin maceras. NOT: Film 25 Aralk 1951 tarih ve 148 sayl sansre uramsa da daha sonra gsterime girmitir. Ancak bu film Kemal filmin kayplar listesinde yer almaktadr. Osman F. Seden, "stanbul Kan Alarken" filminin hazrlk aamalarn, Anadolu
sinemalar zerinde yapt anketin sonucunu, konu olarak neden "Hrisantos'u setiini yle anlatyor: "Kemal Film 'in btn film tercmeleri ve dublaj ileri benim zerimdeydi. Senede en az, en az yetmi film ithal ettiimize gre, bunun ne demek olduunu bilen bilir. Sezon bitmek zereydi ve programdaki filmlerin ounun tercmesi ve dublaj hazrd. niversite imtihanlarndan sonuncusunu da vermi ve mezun olmutum. niversiteyi bitireli ancak bir iki ay olmutu. Amerika'dan aldm prodksiyon ve dier filmler ok beenilmiti, amma ben sabah akam evireceim ilk filmir, konusundan baka ey dnmyordum. Bundan sonra, her gn leden sonralar Beyazt Halk Ktphanesi'nde tam bir ay 1930'dan beri kan eski gazete koleksiyonlarn sahife sahife taradm ve birka ok ilgin hikaye kardm. Bir ka gn sonra da istediimi buldum. kardm ilgin hikayelerde ilki, mtareke senelerinde stanbul'a gerekten kan alatm. ortal kana bomu, on kadar polisimizi ehit eden ve bir o kadar da masum insann katili, azl bir haydut olan Rum palikaryas Hrisantos'un yks, dieri ise bir sene sonra Kanun Namna'ya konu olacak bir ustann yksyd. Kararm vermitim, ilk olarak Hrisantos'un filmini yapacaktm, tabii amcam izin verirse. 52 Hirisantos: Mtareke yllarnda (1919-1920) istanbulda igal glerinin himayesinde bir katili . 1920 ylyd. gal zaman Yunan bayra eken Tatavla Rumlar: "stanbul bizim olsun" diyorlard. Hrisantos'u igalciler martmt. Zevk iin adam ldryordu. 13' polis, 21 kiinin cann almt. 7 Eyll 1920'de Komiser Muavini Muharrem bey inanlmaz baarmt. 13 polisin katili Hrisantos'u ldrmt.
Birka gn sonra, ngiltere'de ilk ekimi grdm gn kendime verdiim karar akladm: Tekrar Trk filmi yapacaz amca', dedim. Cevap vermedi. Ertesi gn gene konuyu atm. O gnlerde Laleciler Esat Mahmut Karakurt'un 'AlIahasmarladk' adl romanm ok iyi bir kadro ile filme alyorlard. 'Brak bakalar yapsn grelim dedi. Gnlerce hep srarla ayn konuyu getirdim nne. Yine srar ettiim gnlerden birinde, dayanamad, sonunda ne yapacaksn ki?' diye sordu. 'Hrisantos'u yapacam,' O dnrken, ben btn yazhaneyi kendi saflarma ektim ve tam bir hafta sonra:
'Kararnz?' diye sordum. 'Biz film ekemeyiz olum,' dedi. 'Babanla benim devirlerimiz geti. O zamdan beri ok sular akt kprlerin altndan.' Sonra yzme bakmadan, 'nedir evireceimiz film,' dedi. Aylardan beri bu suale hazrlklydm. 'Hrisantas 'u evirmek istiyorum amca dedim. Zor i,' dedi ve nndeki yazya devam etti. Bir sabah erkenden ngiliz Konsoloshanesi'ne uramamz gerekti. oradan zen Film 'de
rahmetli Osman Sirmen'in yazhanesindeki yapacam amca,
bir toplantya katlacaktk. Amcamla ktk ve
yolda, tam iek Pasaj 'nn nnden geerken tepeden inme timatomu verdim ... 'Ben film dedim. 'Madem ki siz istemiyorsunuz, benim ahsi param var. cab hi konumad .. 'Siz rahmetli kapsna kadar konumadan ederse kendi paramla yapacam. ' Durdu, dik dik bakt, misyonunuza ihanet olur,' dedim. Taa Smer Sinemasnn
atf avc (1918-1984) oyuncu 21 film
babamla bu lkede bu iin ncn yapmsnz, imdi beni yalnz brakamazsnz, bu sizin yrdk. Rahmetli Behzat Butak, tam sinemann yannda Butak Pastahanesi'ni iletiyordu. Amcam ieri girdi, Behzat Butak'a beni gstererek, 'bu kpek kendi paras ile film yapacakm,' dedi. Behzat Bey sor o ite, niin bugne kadar beklemi, dedi ve glmee balad. Sonra, 'yapsn yapsn akir,' dedi, 'bizden geti artk.' Sonra bana ne yapacaksn diye sordu. 'Hrisantos'u yapacam,' dedim ... 'tamam,' dedi, 'btn bilgiler aksesuar benden. Amcamla konumadan tekrar yazhaneye dnyorduk ki, iek PasaJ 'nn kapsnda durdu amcam. 'filmde ok silah patlayacak,' dedi... 'Patlayacak amca,' dedim. 'ngiltere'de Amerika'da grdn. Var m bizde o teknik? Bizim filmlerde tabancalar mantar tabancas gibi patlyar, ya da balkondan saks der gibi ses karyor. Halbuki Ameriikan filmlerine bak, silah patlad m Jiuv Jiuv Jiuv diye sesler karyor,' dedi... Gayet ciddiydi. 'Ben iin ilmini rendim, bizim silahlar da iyi patlayacak amca,' dedim ... 'Yaniiii, kurunlar Jiuvvvv jiuvvvv diye ses kartacak m,' dedi, 'kartacak amca,' dedim ... Bir an dnd, sonra: 'o zaman yap bakalm, ' dedi ve ekledi: 'Hayrl uurlu olsun.' Amcam, yazhaneye dner dnmez ses mhendisi Yorgo liadis'i telefonla aram. 'Aman olum,' demi, 'bizim deli film yapacam diye tutturdu. Hrisantos 'u ekecek. Sana istediin filmi gndereyim, silah seslerinin kontretipini al, bizim filmde kullan. Tabancalar iyi patlasm, kurunlar jiuv Jiuv diiye ses kartsm. ' Topra bol olsun, Yorgo liadis, 30 kadar filmden orijnal siilah sesi aldn sylerdi!
Niin Hrisantos 'u Setim? Memleket 1950 seimleri ve Demokrat Parti'nin akl almaz zaferi ile yeni bir dneme girmiti ... lk yllarn o cokusu ve nisbi bolluu ile Trk filmlerine gerekli olan ortam hazrlanm oldu. Kemal Film'i tekrar tarihi grevine ekmek kararn verdikten sonra, Trk filmlerini devaml seyreder oldum. O gnlerde yeni nianlanmtm. Geceleri nianlm evine braktktan sonra Yksek kaldrm'daki Sancak Sinemas'na koar (sinemay biz iletiyorduk) ve gece 12'den sabahlara kadar bir geceliine aldmz Trk filmlerini seyrederdim. Sabahlar yazhaneden Anadolu'daki iyi mterilerimize telefon ederek her filmin teker teker i durumunu, beenildi ise bunun nedenini veya halka ters gelen yerlerini soruyordum. Bir ay iinde elimde nefis bir anket sonucu olutu. Bunlara kendi deerlendirmemi de ekleyerek bir genellemeye varm oldum! Avantr trnden film hi yoktu! Bu ok artc bir sonutu, nk Anadolu seyircisi, yani Trk halknn ok byk bir ksm bu tr filmlerin tiryakisiydi. Amma ortaya kan sonucun en karakteristik yan, evrilen filmlerin hi birinin gerek hayattan alnmam olmasyd. Bu aratrmann sonunda, gerek hayattan alnm bir avantr filmi ile yola kmaa karar verdim. Senaryoyu bakasna, yazdrmak istediler dinlemedim. ki aya yakn Hrisantos hakknda
belge aradm, buldum. Senaryoyu kendim yazdm. Hrisantos hakknda yazlanlar okudum, o devri bilenlerle konutum. Bir zamanlar bendeniz, (lise son snf ta ve niversitenin ilk iki senesinde) Pandelli itra'nn mehur orkestrasnda akerdeon almtm (ve pek de skseliydim). Tipik bir orkestra idi bu topluluk... Yedi akordeon ve gitar. Gitarlardan biri Topal Vasilakiydi... Benim eski arkadam. Orkestra oktan dalmt. Bir sabah rastladm laf arasnda Hrisantos'un filmini ekeceimi syledim. Biraz durdu dnd, 'yani nasl ekeceksin?' dedi, 'palavra m yoksa doruya doru eriye eri mi olacak?' 'Doruya doru olacak,' dedim. 'Yemin et ulan,' dedi, yemin ettim. 'Yarn bulualm, seni Hrisantos'u drt ay saklam birine gtreceim,' dedi.
Pola Morelli / Glistan Gzey / Kani Kpak
Fikret Hakan Arivi
Ertesi gn Dolapdere'deki byk Rum kilisesinin yanndan bir sokaktan ktk yukarlara .. nnde ufak bir tal olan bir Rum evine girdik. Beni yetmi yalarnda bir ihtiyarla tantrd. Adama verecei bilgiler karsnda para teklif ettim, kabul etmedi, ama bir Rum yetimhanesine ba yaparsan olur, dedi. Kabul ettim ve anlatmaa balad .. Eftimia'y, Fifia'y, iki kadnn arasndaki kskanl, Fifia'nn Hrisantos'u Trk polisine nasl ihbar ettiini hep ondan rendim... Sonra beni Sakzaacnda oturan bir baka ihtiyara gnderdi... Metresi Fifia'nln vey kardei olduu sylenen ihtiyar bir rum madamas bana Hrisantos'un sevdii arklar syledi. Akordeon hocam Pandelli itra bana o arklarn notalarn yazd. Hrisantos mehur La Paloma'ya ldrrm (tpk benim gibi) ve Fifia da ona her gece gitarla La Paloma 'y alarm. Sonra bir gn kahramanmz Eftimia adl bir gzele ak olmu ve kz (babas kalender bir tccarm) aile evinden silah zoru ile karm.
Sonunda senaryo iin o kadar zengin ve o kadar gerek malzeme topladm ki, hepsini derleyip yazmaktan baka yapacak bir ey kalmad. Filmin grnt ynetmeni iin Kriton liadis'i setim. Enver Burkin'in baka balantlar vard. Ynetmene gelince, Erturul Muhsin'e (Muhsin amcam) gnderdi beni amcam. Muhsin amca beni dinledi, sonra 'Kani yapsn,' dedi. 'Gen ve iddialdr, namuslu ocuktur ve sinemay ok sever. ' Ynetmen Kani Kpak oldu! Kani Kpak'la anlatk ...nceleri ok iyi anlatk amma i distribsyon faslna gelince dehete kapldm. Ynetmenlii kabul etmiti amma tek art Hrisantos roln de kendisinin oynamasyd. .. Ben itiraz edecek oldum, allem etti kallem etti, rol kapt. , rol datmna gelince hava birden sislendi. Btn kadroyu batan aa ehir Tiyatrosu'ndan kurmutu. Filmin figranlarn bile kesinlikle ve hibir taviz vermemecesine stanbul ehir Tiyatrosundan seiyordu. Ancak Fifia rol iin ehir Tiyatrosu'nda o tipte biri olmad, daha dorusu ehir Tiyatrosu'ndaki adaylarn barol oynayacak rahmetli Glistan Gzey'in yannda ikinci kadn roln stlenmek istemeyeceklerini bildiklerinden dardan semiti (Pola Morelli). Trk polisi Muharrem Bey iin ehir Tiyatrosu'nun en gzde jn Muzaffer Aslan' istiyordu. (Sonradan byk ve baarl prodktr, As Film 'in sahibi). O rol iin benim favorim Muzaffer Tema idi. Muzaffer Tema'nn o sralar parlad gnlerdi, ok tutuluyordu ve filmin Trk kahraman olan Muharrem bey (Hrisantos'u vuran Trk Polisi) iin biilmi kaftand. Muzaffer'i oynatmamak iin trl entrikalar evrildi, planlar kuruldu ama iyi direttim. likilerimiz bir an kopacak hale geldi. Sonunda o Muzaffer Temay kabul etti, ben de onu dier roller iin serbest braktm. Filmin montaj balaynca Kani Kpak'a bir kere daha hayran oldum. Ksa planl, son
turan seyfiolu (1921-1961) oyuncu 28 film
derece dinamik, ll ve tek kelime ile ada bir alma yapmt, amma ne olursa olsun eer bu lkede filmciilik geliecekse, bu ehir Tiyatrosu'nun film anlay iinde olmayacakt, olamazd. Bizim filme baladmz gnlerde Lale'ciler, Esat Mahmut Karakurt'un mehur roman 'Allahasmarladk' filmini bitirmiler ve montaja gemilerdi. O filmi merhum Sami Ayaanolu ynetmi ve ehir Tiyatrolar geleneklerine sadk kalarak tm kadroyu tiyatro sanatlarndan semiti, O gnk tiyatro kkenli ynetmenler iin amatr genlere ans tanmak, tvbe tvbe, akil almayacak bir aypt. Filmlerde sadece aktrler oynayabilirdi. Lale Film o devrin drt byk irketinden biriydi (Fita, zen Film, Lale Film ve Kemal Film) ve tabii ki bizim rakibimizdi. Geri Cemil Filmer ve zellikle ei Sebahat Filmer ailece dostlarmzd, amma rekabet dostluk filan tanmaz. Amcam, bana her gn, bizim filmin gidiat hakknda sorular sormaa balad, Allahasmarladk'n baarlarn abarta abarta. anlatmaa koyuldu ve sonunda baklay azndan kard: 'Bak, elalem rekor stne rekor kryor, imdi bizim film Allaahasmarladk yannda yaya kalrsa, piyasaya rezil oluruz, ite ona gre ...' dedi ve kesip att. Kani Kpak, yine hi istifini bozmad, 'bizim film daha gzel, dedi. Belki daha gzeldi amma metraj olarak ok ksayd. Gerekten de rezil olmamza ramak kalmt, nk film montaj
sonunda 2480 metre olarak balanmt ki, bu o zamanda akl almayacak kadar ksa bir film saylyordu ve sinemalarda oynatlmama tehlikesi de mevcuttu. Tarifsiz bir umutsuzlua kapldk. Kani Kpak hi aldr etmedi. 'Bomba gibi film,' dedi. 'Bu halde kendisini kabul etti ri r, Ben filmimi bozamam' deyip bir tek metre bile ilave etmeyeceini syleyerek iin iinden syrld. Sonuna kadar diretti ve yazhaneyi terk ederek ekip gitti. te burada yollarmz ayrld. Ksa ekilmi bir film ile ba baa kaldm ve bir anda btn gnah, btn da tar, sorumluluk bana tam iki yklendi. Filmin sinemalaroynamasna Kemal hafta vard. irketin emekFilm'e 15 Birinci hemen yanda Cihan Harbi'nin
sonlarnda,
girmi olan zak Bekar, beni bir kenara ekti, 'Fatih'teki depoya gidelim,' dedi. 'Orada babanla amcann stiklal Harbi sonlarna doru ektikleri tam 48 tane Kemal Film jurnali var, bir elden geir, bak neler bulacaksn. Setiim 1500 metre filmi (negatif) hemen o gece ykattlk, i kopyas bastrdk ve ertesi geceden itibaren Memasi Filmeridis ile kestik, temizledik ve -tevazu bir yana- nefis bir dkmanter oluturduk. stanbul Kan Alarken'in arkasna baladk, bu suretle de 3980 metreye kt. Ylba gecesi rahmetli Talat Artemel dkmanteri saat 12'ye kadar seslendirdi ve dier ilemleri de kl klna yetitirerek 6 Ocak tarihinde (6 Ocak 1952) film Taksim ve nci sinemalarnda gsterilmee balad. Mart sonunda stanbul Kan Alarken (Hrisantos), Allahasmarladk'n Trkiye apndaki rekorunu krd. Kemal film, son derece baarl bir ekilde tekrar Trk filmciliine dnm oluyordu! Glah Nezaket Maral. Osman Fahir Sedenle Trk Sinemasnda Det, syf: 106
stanbulun Fethi
STANBUL'UN FETH
Senaryo ve Ynetmen: Aydn Arakon Ynetmen Yardmcs: Nejat Duru Grnt Ynetmeni: lhan Arakon Mzik: Nedim Otyam Yapm: Atlas Film Nazif Duru Oyuncular: Sami Ayanolu, Reit Grzap, Mfit Kiper, Cahit Irgat, Atf Avc, Kemal Ergven, Turan Seyfiolu, Nubar Terziyan, Vedat rfi Beng, Neet Berkren, Kemal Tzem, Sadi Yamakl, Trkan Can, Filiz Tekin, Oya Salur, Sheyl Eriboz, Faruk Savun Konu: Fatih Sultan Mehmetin 1453 de stanbulu fethetmesini konu alan tarihi bir film STANBUL'UN FETH Fatih Sultan Mehmet padiah, olduktan sonra ilk i olarak, devaml ayaklanma karan Karamanolu Beyliine kar sefere kt. Karamanolu brahim Bey af diledi. Fatih stanbul'un fethini dnd iin onu balad. Fatih Sultan Mehmet, byk gayesini gerekletirmek iin, Macarlara, Srplara ve Bizansllara kar yumuak davranyordu. Amac Hallarn birlemesini nlemek, onlar tahrik etmemek ve zaman kazanmakt. Bin yllk tarihinin sonuna gelmi olan Bizans kle kle sadece stanbul ehrinin snrlar iinde hkm sren bir devlet durumuna dmt. Ancak buna ramen Bizans'n varl, Balkanlardaki Trk hakimiyeti asndan tehlikeli oluyordu. Bizans mparatorlar, Anadolu'daki eitli siyasi gleri de Osmanl aleyhine kkrtmaktan geri kalmyorlard. Hatta zaman zaman Osmanl ehzadeleri arasndaki taht kavgalarna karp devletin i dzenini bozuyorlard. stanbul'un Osmanl Devleti'nin hakimiyeti altnda girmesi, ticari ve kltrel ynden nemli bir avantajn daha ele geirilmesi demekti. Boazlar tam anlamyla kontrol altna alnacak ve bu sayede, Karadeniz ticaret yollar ele geirilmi olacakt. Karamanoullar meselesini zen Fatih Sultan Mehmet, stanbul'un fethi iin gerekli hazrlklara balad. Devrin mhendislerinden Musluhiddin, Saruca Sekban ile Osmanllara snan Macar Urban Edirne'de top dkm iiyle grevlendirildi. "ahi" ad verilen bu toplarn yannda, tekerlekli kuleler ve artma gllelerin retilmesi (havan topu) yaplan hazrlklar arasndayd. Yaptrlan bu byk toplar stanbul'un fethedilmesinde nemli rol oynad. Yldrm Beyazt'n stanbul kuatmas srasnda yaptrd Anadolu Hisarnn karsna, Rumeli Hisar (Boazkesen) ina edildi. Bu sayede Boazlar'n kontrol salanacak, deniz yoluyla gelebilecek yardmlara kar tedbir alnm olacakt. 400 paradan oluan bir donanma ina edildi. Turhan Bey komutasndaki bir Osmanl donanmas Mora'ya gnderildi ve stanbul'a yardm gelmesi engellendi. Eflak ve Srbistan ile var olan bar antlamalar yenilendi. Macarlarla da yllk bir antlama yapld. Osmanllarn bu hazrlklar karsnda, Bizansllar da bo durmuyordu. Surlar salamlatrlyor ve ehre yiyecek depolanyordu. Ayrca Bizans mparatoru Konstantin, Hali'e bir zincir gerdirerek, buradan gelecek tehlikeyi nlemeye alt. Ayn zamanda Hal dnyasndan yardm isteniyor, Papa ise yapaca yardm karsnda Katolik ve Ortodoks kiliselerinin birletirilmesini istiyordu. Ancak Katoliklerden nefret eden Ortodoks Rumlar, Roma kilisesine balanmak istemiyor, "stanbul'da Kardinal Klah grmektense, Trk sar grmeye razyz" diyorlard. Fatih Sultan Mehme, hazrlklar tamamlandktan sonra, Bizans mparatoru Konstantin'e bir eli gndererek, kan dklmeden ehrin teslim edilmesini istedi. Fakat mparatordan gelen savaa hatzrz mesaj zerine, stanbul'un kara surlar nne gelen Osmanl ordusu, 6 Nisan 1453'de kuatmay balatt. Osmanl donanmas ise Hali'in giriinde ve Sarayburnu nnde demirlemiti. Ordu; merkez, sa ve sol olarak ksma ayrld. 19 Nisan'da yaplan ilk
stanbulun Fethi
saldrda, tekerlekli kuleler kullanld ve bu saldr ile Topkap surlarndan burlara kadar yanald. Osmanl Ordusundaki er says 150.000 ile 200.000 arasndayd. Bu kuvvetlere Rumeli ve Anadolu beylerine bal eitli kuvvetler de katlmt. ok iddetli arpmalar oluyor, Bizansllar ehri koruyan surlarn zarar gren blmlerini hemen tamir ediyorlard. Venedik ve Cenevizliler de donanmalaryla Bizans'a yardm ediyorlard. Fatih Sultan Mehmet Osmanl donanmasnn kuatma srasnda yeterince kullanlamadn ve bu yzden kuatmann uzadn dnyordu. stanbul'un Hali tarafndaki surlarnn zayf olduu biliniyordu. Bizans bu blgeye zinciri bu nedenle germiti. Yksekten atlan ta glleler Bizans donanmasndan baz gemileri batrmt fakat bir ksm donanmann Hali'e indirilmesi kesin olarak gerekliydi. Fatih Sultan Mehmet, stanbul'un fethedilmesini kolaylatracak nemli kararn verdi. Osmanl donanmasna ait baz gemiler karadan ekilerek Hali'e indirilecekti. Tophane nndeki kydan balayp Kasmpaa'ya kadar ulaan bir gzergah zerine kzaklar yerletirildi. Gemilerin, kzaklarn zerinden kaydrlabilmesi iin, Galata Cenevizlilerinden zeytinya, sade ya ve domuz ya alnarak kzaklar yaland. 21-22 Nisan gecesi 67(yada 72) para gemi dzeltilmi yoldan Hali'e indirildi. Hali'teki Trk donanmasna ait toplar, surlar dvmeye balad. Ciddi arpmalar cereyan etti. Kuatmann uzun srmesi ve kesin baarya ulalamamas askerler arasnda endie yaratt. Ancak, 29 Mays'ta genel saldrnn yaplacana dair kararn aklad. arpmalar srasnda Bizans' koruyan surlar zerinde kapatlmas mmkn olmayan gedikler almaya balamt. Surlar ierisine kk szmalar oluyor, ancak geri pskrtlyordu. lk defa Ulubatl Hasan ve arkadalarnn ehit olmak pahasna tutunmay baardklar stanbul surlar, artk direnemiyordu. 53 gn sren ve 19 Nisan, 6 Mays, 12 Mays ve 29 Mays'ta yaplan drt byk saldrdan sonra Dou Roma mparatorluu'nun 1125 yllk bakenti olan stanbul, 29 Mays 1453 sal gn fethedildi. (kyn: www.kimkimdir.gen.tr)
Sami Ayanolu, yapmc. Kk bir dizi
(21 Nisan 1913, stanbul - 7 Kasm 1971, yata anne ve babasn eitimini yitiren Sami
stanbul) tiyatro, sinema oyuncusu, ynetmen, senarist, Ayanolu, "tamektep" ve Darafaka'da okumasna karn, ansszlk sonucu tamamlayamad. giri snavn Darlbedayi'nin tiyatro meslek okuluna
kazanarak, bugn ehir Tiyatrolar adn alm kuruma girdi. Ayn kadroda birlikte yer aldklar ve sonradan Trkiye'nin ilk kadn tiyatro sahibi olacak olan oyuncu ayeste Savaman ile evlendi. Sami Ayanolu ehir Tiyatrolar'nda Kamera birok karsna oyunda geerek, rol ald, ynetmenlik yapt. sinema
dnyasnda da yerini alan Ayanolu, oyunculuun dnda yapmclk ve senaristlik te yapt. arkc Bora Ayanolu'nun babasdr.
Kanl Feryat
KANLI FERYAT
Oyuncular: Tekin Akmansoy, Sevim Akmansoy, Gnl Bayhan, Abdullah Ata, Sabiha zer, Orhan Erin, Nurhan Nur Senaryo ve Ynetmen: Atf Ylmaz Operatr: Mike Rafaelyan Kamera: Kriton lyadis Yapm: rmen Film Hseyin rmen Konu: , kin ve yakc duygularla dolu" tipik bir melodram. Sz konusu olan, kararsz, paylalmam bir ak yks, tutkunun ynlendirdii bir cinayet, yazgnn cilvesi, szle anlatlamaz bir arzu karsnda soylu duygular, kadnn her eye karmasna karlk erkein safl, yalanlardan ve yanl anlamalardan kurtulmann tek ve kanlmaz yolu olarak kalan kan banyosu. Atf Ylmaz'n ustaln, trn gereklerini tmyle kabullenmesi ve Ortadoulu ho bir hava tamasnn dnda, farkl toplumsal ortamlar gzlemleme abas beslemektedir. Filmin bir blm Suriye'de gemektedir (nk filmin mutsuz kahraman oraya kamtr). Suriye 1918 ylna kadar Osmanl devletinin bir eyaletidir ve aldatlan koca da bir eyhtir. Atf Ylmaz, Trkiye'nin gneydousunda, Mersin'de doduundan, bu yreye ilikin duyumsadklarndan bilinli olarak yararlanmak istemesi de doaldr, nk, grlecei gibi, bu yetenek, her zaman byk yk anlatma niteliklerinden biri olmutur. Film, uzakta kaybolan bir deve kervan grntsyle sona erer. Atf Ylmaz'n ilk filmi olan Kanl Feryat "Suriye'de bir iftlikte geen ocukluk ak, susuz
yere katil olan bir adam, yasak ak gibi konular kullanan bir film. Bu film iin Atf Ylmaz unlar sylemekte: Gnl'le ilgili bir an. Dicle Nehri'nin kysnda, Gnl'n nehirde ykanmasn ekeceiz. (Herhalde film daha ticari olsun diye.) Gnl nce styen ve klotla nehre giriyor. Sonra onlar karyor ve Dicle'nin bulank sular iinde erotik bir ov balyor. Sanki kendi vcuduyla ve nehirle seviiyor. Gereinden fazla film ektiimizi fark edip Mike'ye durmasn sylyorum. Mike bylenmi gibi beni duymuyor. Sonunda kameray ben durdurmak zorunda kalyorum... Gnl Bayhan (1932) Kanl Feryatn bir blm stanbul'da geiyordu. Topkap civarnda, eski bir stanbul sokanda Mike'yle birlikte mesleimizin ilk alma gnne balyoruz. "Debri" marka bir kamerayla alyoruz. Ben dndm eyleri oyunculara
Kanl Feryat
anlatyorum, ekilecek sahneyi hazrlyorum. Mike'ye bakyorum. Renk sapsar, el ayak titriyor. Bizden de acemi yapmcmz bamzda, ie bir an nce balamamz bekliyor. Mike aktrmadan aryor beni, kamerann vizrn iaret ediyor. "uradan bir baksana." O gne kadar kamerann vizrnden be defa ya bakmm ya bakmamm. Eilip eilip bakyorum. Dndm resmi greceimi beklerken, beyaz bir daire, birtakm makine paralar, vidalar, dililer filan gryorum. Mike'ye, "Bu ne?" diyorum. Mike, "Bilmem" diyor. Mike yokuun bana kyor, aa kouyor biz film ekimine devam ediyoruz bir yandan. tele fon bul up nl grnt ynetmeni Y ovaki m Bir ara bir araFilmeri di s'i
m, durumu anlatm. Yovakim, "Kameraya film taktn m?" diye sormu. Mike, "Heyecandan film takmay unutmuum" diyor. Telala film takmaya koyuluyor. O cins kameralarda film taklmaynca kamerann iinin grndn nereden bilelim? (Atf Ylmaz, Bir Sinemacnn Anlar)
Kenar Mahalle
KENAR MAHALLE
Senaryo ve Ynetmen: Seyfi Havaeri Eser: Lebibe akn Foto Direktr: Aram Hugosyan Yapm: Reks Film Vasil Anastas Konu: Kt yola drlm fakir bir kz kirli yaamndan kurtararak evlenen bir romancnn yks. Oyuncular: Gner elme, Doan nsal, Sabite Tur Glerman, Lebibe akn, Hicri Akbal, Zeyyal Tada Lebibe akn, Gner elme, Doan nsal, Hicri Akbal
Kendini Kurtaran ehir anl Mara
KENDN KURTARAN EHR anl Mara

Senaryo ve Ynetmen: Faruk Ken Senaryo: Behet Kemal alar, Sinan Korle, Sara Korle Kameraman: Enver Burkin Mzik: Sadi yaver Yapm: Oyuncular: Sadri Alk , Mine Cokun , Vedat Karaoku , Zeki Alpan , Rza Tzn , Pola Morelli , Adalet Pee Konu: Maran kurtuluunu konu alan kahramanlk yks. Rusya'nn savatan ekilmesi, ngiltere'ye Orta Dou'da daha rahat hareket etme imkn salad. Bu sebeple, gizli anlamalarda Fransa'ya vaat ettii Musul, Mara, Antep, Urfa ve Adana'y kendisi igal etti. Amac, Franszlara vaat ettii Musul blgesini tekrar elde etmekti. Musul, Orta Dou'da kuzeyden gneye, doudan batya giden yollarn kavak noktasndayd, stelik zengin petrol yataklarna da sahipti. ngiltere buradan kuzeye doru stanbul Film Faruk Ken rahatlkla Batum ve Bak'deki kuvvetleriyle de temas salayabilirdi. Ayrca, Musul'u almakla, Bak-Musul-Afganistan-Hindistan hattn kontrol edecek ve bylece, Orta Asya'ya da etki edecekti. Daha da nemlisi, Dou Trkleri ile Anadolu Trkleri arasnda bir set ekerek, olabilecek herhangi bir temas nleyecekti. te bu amalarla, esasta ramen Mondros
Kendini Kurtaran ehir anl Mara
Mtarekesi'nin 7'nci maddesini sebep gstererek Mara ve dier gney vilayetlerimizi igal etti. ngilizler, Mara'a geldikten sonra burada barnmann g olduunu anladlar. Bunun zerine ngiltere, Fransa'yla pazarla oturdu. Musul'a kar Mara, Antep ve Urfa'y Franszlara teklif etti, Fransa da bunu kabul etti. Bylece, 22 ubat 1919'dan 1 Kasm 1919'a kadar sekiz ay sren ngiliz igal dnemi sona erdi. ngilizlerin ekilip, yerine daha ok Ermenilerden oluan Fransz kuvvetlerinin gelmesi, igalin geici deil, kalc olarak yapldn ortaya koyuyordu. Mara hadiselerinde yerli Ermeniler Fransa'nn yannda yer ald, genleri Fransz ordusuna gnll asker yazld. Bylece, Ermeniler Franszlarn piyonu hline geldi. Fransa, tehcir esnasnda Mara ve Zeytun'dan gtrd 3 bin Ermeni'yi Fransa'da yetitirip Mara'a igal kuvveti olarak geri getirdi. Olaylarn balamasnda bu Ermeni lejyon gcnn byk rol oldu. Ermeniler, Trk Bayrann aslmasn nlemek iin Franszlar tahrike baladlar ve Mara
Kalesi'ndeki Trk Bayran indirterek, yerine Fransz Bayran astrd. Bu olay, mill ruhun galeyana gelmesine sebebiyet verdi. Bu ruhu tekil eden esas itici g, Trk milletinin inancndan gelmektedir. Kadiri eyhi Ali Sezai Efendi, cami avlusunda, "Kalesinde Fransz Bayra dalgalanan beldede cuma namaz klnmas caiz deildir." diyerek mcadelenin fitilini ateledi. Mteakiben, Rdvan Hoca'nn, Ulu Cami'nin minberinden kaleyi gstererek "hkimiyet olmayan yerde cuma namaz klnmaz" temasn ileyen vaaz neticesinde Maral, kaleye hcum ederek Fransz Bayran indirdi ve tekrar anl Trk Bayran gndere ekti. byk bir zafer kazanld. (www.marasforum.com) Yirmi iki gn sren arpmalarn sonucunda ehir kurtarld. 12 ubat 1920 tarihinde, Mara'ta, Franszlara kar
Kore Gazileri
KORE GAZLER
Senaryo ve Ynetmen: Seyfi Havaeri Foto Direktr : Cezmi Ar Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Zeki Alpan, Muhterem Nur, Glderen Ece, Fikri Rutkay, Cemil Demirel Konu: Kore savandan yarala olarak gelen gazilerin hastanede birbirlerine anlattklar kahramanlk ykleri. Not: Filme, Rum patrii Athenagorasn hastanede yararllar ziyaretine ait belgesel sahneler eklendi. (Agah zg)
25 Haziran 1950 tarihinde, Gney Koreye saldrmas ile balayan sava. kinci Dnya
Sava sonunda Japonya tamamen teslim olunca, Kore Yarmadasnn aa yukar tam ortasndan geen 38inci paralelin ABD, kuzeyini de Rusya igal etti. Ruslar, komnist bir idare kurup ekilince, orada Kuzey Kore, gneyde de Gney Kore olmak zere iki devlet ortaya kt. Rusyann gayreti ile, bu iki devletin birlemesi nlendi ve 1948de yaplan seimlere Kuzey Kore katlmad. Seimlerin sonunda Gney Korede normal bir hkmet kurulunca burada bulunan elli bin civarndaki Amerikan askeri yurtlarna dnd
Kore Gazileri
Daha nce balayan snr atmalar sonunda, 25 Haziran 1950de Kuzey Kore ordusu, 38inci paraleli geerek Gney Kore topraklarn istilya balad. Bunun zerine Birlemi Milletler Tekilt toplanarak, ye devletlerin katlmalar ile meydana gelecek bir ordunun, derhal Gney Korenin yardmna gnderilmesine karar verdiler. ABD bata olmak zere on be devlet asker, be devlet de para ve salk malzemesi yardmnda bulundular. Koreye ABD, ngiltere, Trkiye, Yeni Zelanda, Belika, Filipinler, Kanada, Yunanistan, Lksemburg, Habeistan, Avustralya, Fransa, Gney Afrika Birlii, Hollanda ile Kolombiya asker gnderdi. Kuzey Koreye inliler yardm edince sava byd. seneden fazla sren sava, ok sayda insann hayatna ml oldu ve dnya ekonomisine menfi ynden tesirli oldu. Temmuz 1953te 38inci paralel civarnda mtareke imzalanarak savaa son verildi. Bu bar antlamasna gre, 38inci paralel snr oluyor, arada 4 kmlik silahtan arnm bir tampon blge braklyordu. Bu savata Birlemi Milletler ordusu, l, kayp, yaral esir olarak 450.000 kii kaybetti. Komnistlerin kayb ise 1.500.000in zerindeydi. Trkiye, Kore Savana 17 Ekim 1950 tarihinde General Tahsin Yazc komutasnda 5090 kiilik bir tugay gnderdi. Katld savalarda muhtelif vazifeler alan Trk tugay, byk baarlar kazanarak, dnyann takdirini toplad. Trk tugay, Korede 900den fazla ehit vermi, 2000 kii de yaralanmt. ehitlerin defnedildii nemli bir ehitlik Gney Korede bulunmaktadr. Deitirme birlii hlinde Koreye gnderilen subay, astsubay ve erlerimizin genel toplam, 50.000 kii civarndadr. Kore yarmadas 1945 Austos'unda, Rusya'nn Japonya'ya sava ilan etmesiyle kuzeyde Rus istilasna uram ve 38'inci paralelden itibaren Rusya ile ABD tarafndan geici olarak ikiye blnerek Kuzey Kore yaratlmtr. Ruslar kuzeyde komnist bir idare kurup ekilmiler ve 1948'de Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti adn alan devlet ortaya kmtr. Bylece, ilerde iki lkenin birletirilmesi karar da askda kalmtr. ki lke arasnda 38. paralel boyunca eitli snr atmalar balam ve 25 Haziran 1950 tarihinde Kuzey Kore, Gney Kore'ye saldrya gemitir. Bu durumda, Birlemi Milletler bir karar alarak ok byk ksm ABD Kuvvetlerinden oluan bir B.M. Kuvvetini Gney Kore'nin yardmna gndermi, bu kuvvetler kuzeye doru ilerleyerek Manurya'daki in snrna yaklamlard. inliler de gnll kendi kuvvetleriyle Kuzey Kore'ye yardma girimiler, bylece sava genilemi ve uzamtr. B.M. Bakumandan olan General Mac Arthur savan durmas iin bir ara Manurya'ya atom bombas atlmasn nermi ve bu yzden grevinden alnmtr. Daha sonra Temmuz 1953'de iki taraf arasnda 38. paralel civarnda mtareke imzalanmtr. Kore sava ok sayda insan hayatna mal olmu, dnya ekonomisine birok maddenin fiyatn ykselterek nemli etkiler yapmtr. Trkiye'de 17 Ekim 1950 tarihinde Kore'ye General Tahsin Yazc komutasnda 5090 kiilik bir Tugay karmtr. eitli grevler alan Trk Tugay Kore'de byk baar gstererek, dnyann takdirini kazanmtr Trk Tugay Kore'de 900'den fazla ehit vermi, 200 kii de yara almtr. Zamanla Trk Tugaynn mevcudu indirilmitir. Kore'de nemli bir Trk ehitlii vardr ve Ankara'da da 1973'de ehitlerin hatrasna bir ant yaplmtr.
Kore Gazileri
Kore savandan taraflarn kayplarnn durumu ise yledir: Gney Kore ordusu 141 bin l ve 43 bin kayp, Birlemi Milletler kuvvetleri 36 bin l vermi, kar taraftan Kuzey Kore ordusu 295 bin l, komnist in ordusu da 184 bin l vermitir. (Kore'de sivil halktan da her iki kesimde 3 milyon kii kadar lmtr.) kinci Dnya Savandan sonra Kore'nin bamsz bir devlet olarak kurulmasn kabul eden Mttefik Devletler, Japonlar Kore'den karmak iin 8 Eyll 1945'de Kore'ye asker kardlar. Fakat ie mdahale eden Sovyet Rusya 38. Enlem dairesini tabii snr olarak kabul edince Kuzey ve Gney Kore Devletleri teekkl etti. 25 Haziran 1950'de Kuzey Koreliler, Gney Kore'ye hcum ederek igale baladlar. Birlemi Milletler, Gvenlik Konseyi, Kzl Kore'nin bu saldrsn gvenliin bozulmas olarak vasflandrd. Ve ye devletleri saldry pskrtmek zere yardma ard. Elli millet prensip itibariyle Kore'ye yardm kabul etti. Fakat yalnz on alt ye devletin kuvvetleri Kore Cumhuriyeti ordularyla birlikte, Birlemi Milletlerin komutas altnda saldranlar ile arpmak zere asker gnderdiler. Aradan birka ay gemeden in askeri birliklerinin Birlemi Milletler kuvvetlerine kar savaa girdii grld. 1950'de balayan Kore sava 1953'e kadar devam etti. 1953 ylnda yaplan mtareke ile Kore'de silahl arpma sona erdi. (kyn: www.turkcebilgi.com)
Korede Trk Kahramanlar
KORE'DE TRK KAHRAMANLARI

Senaryo ve Ynetmen: Seyfi Havaeri Foto Direktr: Cezmi Ar Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Muhterem Nur, Glderen Ece, Fikri Rutkay, Cemil Demirel Konu: Gnll bir subayn kahramanlk yks
Korede Trk Sngs
KOREDE TRK SNGS

Senaryo ve Ynetmen: Vedat rfi Beng Operatr: Orhan Atadeniz Yapm: Milli Film irketi Sabahattin Tulgar Oyuncular: Cemil Demirel, Aye Gzel, Osman Vural, Hulki Jnt, hsan ve Fikret Konu: Trk birliinin Koredeki kahramanlklarn dinlerken gemii anmsayan, anakkale savana katlm bir eski askerin yks.
Koreden Geliyorum
KOREDEN GELYORUM
Ynetmen: Nurullah Tilgen Yapmc: Mehmet zdemir Oyuncular: Selahattin Yazgan, Mbeccel Anl, Mehmet Nelgit, Konu: Korede grev yapan gazetecinin yks.
Lale Devri
LALE DEVR 53
Senaryo ve Ynetmen: Vedat Ar Senaryo hsan Koza (peki) Foto Direktr: zen Sermet Mzik: Nedim Otyam Yapm: Oyuncular: Cneyt Gker, Orhan Arburnu, Nedret Gven, Ayla Karaca, Mnir zkul, Cahit Irgat, Rafet Glerman, mm Glsn, Nevin Aypar, Kemal Ergven, Cemil Demirel, brahim Delideniz, Mnir Nurettin Seluk, kran St Konu: Ad belirtilmeden Nezihe Muhiddin'in eserinden, eser ad da deiirilerek sinemaya uyar1anr. III. Ahmet devrinde saray halknn laleye ve sanata dknlklerinin yks olarak belirtilir konu. Saray halknn Laleye ve sanata dknl deiik ortamlarda ve anlaytaki kiiler arasnda ki olaylarla anlatlr. Kuyumcubann bir Hintliden 10 bin altna satn ald mr uzatan lale aracl ile sadrazam Damat brahim Paay gzden drp yerine gerneyi tasarlarken Lalenin alnmas ile bir takm. Sergerdelerle birleip dncesini gerekletirmeye alrken; hattat Levni, kuyumcubann kz ile bir ak yaamaktadr, bu pek Film peki Kardeler arada air Nedim ektii aclar yannda Sleyman Dedenin yetitirdii nadide bir Laleye layk olmaya almaktadr.
Mehmetik Korede
MEHMETK KORE'DE
Senaryo ve Ynetmen: Kenan Erginsoy Operatr: Orhan Atadeniz Yapm: Milli Film irketi Sabahattin Tulgar
1950 yaznda Kuzey Kore aniden Gney Koreye saldrdnda dnya ayaa kalkmt.
nk bu, Asyann uzak bir kesinden ikiye blnm kk bir milletin kavgaya tutumasnn ok tesinde manalar tayordu. Olay, Dounun Batya, meydan okuyuuydu. Korede balayan bu alev, III. dnya savann habercisi olabilirdi. te Kore Sava, Birlemi Milletler Sava haline bu sebeple geldi. Bata Amerika olmak zere 16 Batl milletin askeri Korede, Gney Kore Ordusunun yannda yer ald. Trkiye de Birlemi Milletler rgtnn kararna uyarak 5 bin kiilik hatr saylr bir kara kuvvetiyle buna katld.
53 Osmanl tarihinde 1718-1730 yllar arasnda geen sreye denir. Lale devrini padiah Sultan III.
Ahmet ve zellikle onun Sadrazam Nevehirli Damat brahim Paa amtr. Bu devir, memlekete Bat'dan baz yeniliklerin girmesi ve saray evresindeki zenginlerin yaad elence hayatyla belirir. Lale merak yaylmt ve yabanc memleketlerden lale soan getirilirdi. "Mahbup" ad verilen bir lalenin soan 500 altna satlrd. Lale devrinden nce devlet ve halk Venedik, Avusturya ve ranllarla yaplan savalardan yorgun dmt. Barc bir devlet adam olan brahim Paa sadrazam olunca, Avusturya ve Venedik'le toprak kayb pahasna da olsa Pasarofa Antlamas (1718) yaplp savasona erdirildi. Dou snrlarnda da gvenlik salanmaya alld.Bundan sonra devlet ynetiminde slahat ve yenilemeye gidildi. Lale devrinde ordu yeniden dzenlendi, stanbul'da itfaiye tekilat kuruldu. stanbul yeniden imara baland. Yeni kkler,saraylar yapld. Trklere ait ilk basmevi ald. Yalova'da bir kat fabrikas kuruldu. Dokumaclk inicilik yapmevleri oald. Sanat ve bilim korundu. Padiahn, sadrazamn elence ve israflar, yaknlarn iyi mevkilere getirmeleri ve yeni vergilerin konmas halk skntya soktu ve ikayetlere sebep oldu. lmiye snfndan Zlali Hasan ile spirizade Ahmet Efendiler Patrona Halil'i bir isyan iin tevik ettiler. Tarihimizde Patrona Halil isyan diye anlan isyan patlad. syanclarn sraryle brahim Paa ldrld, sonra Sultan III. Ahmet tahttan indirildi. Bylece Lale devri kapand. (kyn: www.osmanli700.gen.tr/olaylar/olayl1.html)
Orhan nser, Kelimlerden Grntye syf, 103
Mehmetik Korede
Ve her yl deimek suretiyle on tugay gnderildi. 1950den 1953e kadar bunlardan ilk tugay savat. Ve tarihle birlikte dier dost ve dman milletler de tanktr ki, Trk askeri bu dvten yznn ak ile kt. Binlerce kilometre tede dilini, dinini, adetlerini bilmedii ok uzak bir lkede Mehmet Kurtulu Savandan 28 yl sonra girdii ilk kavgada o cevheri koruduunu yine kantlad. (brahim Artu, Kore Savalarnda Mehmetik, Kasta Yaynevi, 1990)
Kore ehitleri Abidesi

Ynetmen: Hseyin Peyda Atf Ylmaz Senaryo: Hseyin Peyda Operatr: Mike Rafaelyan Yapm: rmen Film Hseyin rmen Bulaner Senaryo ve Ynetmen: Esat zgl Senaryo: Melih Baar Kamera: Yoakim Filmerides Yapm: Hsn Erman Film Hrrem Erman
Mezarm Tatan Oyun
MEZARIMI TATAN OYUN
Oyuncular: Hseyin Peyda, Sabiha zer, Nurhan Nur, Gnl Bayhan, Sevim Akmansoy, Orhan Erin, Abdullah Ata, Tekin Akmansoy, ftade Kimi, Meral Kkkrmk, Hadiye
Konu: kiye dkn Diyarbakrl Abdo Aann ak ve macera zerine kurulmu bir filmi. Kskanlk uruna Abdo Aa ldrlr.
Ne Sihirdir Ne Keramet
NE SHRDR NE KERAMAT
Oyuncular: smail Dmbll, Luza Nor, Ayla Kaya, Rasih Ertu, Leyla Hsn, Mzeyyen Senar, Suzan Gven, Perihan Altnda, Abdullah Yce, emsi Yastman, Yusuf
Konu: alt kumpanyadan kovulup isiz kalan bir komedyenle evlenemedii sevgilisinin gldrs
Hseyin Peyda (1920-1990) Ynetmen 20, Senaryo 18, yapm 12, oyuncu 2o8 film
O Adam Kim
O ADAM KM
Senaryo ve Ynetmen:
Ekmel Hrol Oyuncular: Ayfer Feray, Ekmdel Hrol, Hayri Esen, Haldun Marlal, Renan Fosforolu, Vedat Karaoku, Mualla Fosforolu brahim Can Konu: Profesr kocasn ofryle aldatan eski bir bar artistinin yks
Operatr: Yapm:
Can Film brahim Can
Seni Unutamadm
SEN UNUTAMADIM
Ynetmen
etin Karamanbey Oyuncular: Handan Adal, Muzaffer Tema, Nevin Aypar, Atf Avc, Muazzez Aray, Ayten
Operatr: Yapm:
Kayal, Trkn Can Turgut ren Konu: Sevdii bir erkek uruan intihar eden evli ve zengin bir kadnn dramatik yks.
Adal Film Handan Adal
Srgn
SRGN
Oyuncular: Orhon M. Arburnu (Yaver Hilmi Bey), Nedret Gven (Suzudil Kalfa), Ayla
Senaryo ve Ynetmen:
Orhon Murat Arburnu
Karaca (Seher/Sitti Nevbar), hsan Evrim (rfan), Ercmen Behsat Lav (ehzade Keramettin), Renan Fosforolu (Tiyatrocu Kni), Muharrem Grses (Hoca), Hikmet Sere, Neet Berkren, Adil Gldrc (Boas Aa), Muazzez Aray, Mualla Srer (Kninin yardmcs), Feridun lgeen (Mveddet), Necmi Oy, Macit Doudan,
Senaryo:
Refik Halit Karay
Konu: D sahnelerinin bir ksm Beyrut, am ve Halep'te ekilen film, bir padiah yaverinin stiklal Sava'ndan sonra yurtd srgne yollanmasn anlatmaktadr. Yaverin parlak yaants bir anda deiir ve yllar getike daha da ktye gider. Son darbe, kznn bir kumpanyada dansz olarak altn renmesi olur. Romann/Filmin zeti:
Ynetmen Yardmcs:
Ertem Gre
Operatr:
Yapm:
Aram Hugosyan
Romanda srgne gnderilen bir yzbadan bahsedilmektedir. Hilmi efendi grev srasnda bir st komutan ile hakl olduu bir konuda tartma yaaynca Beyruta srgne gnderiliyor. Daha gitmeden srgnn ne kadar kt ve ekilmez olduu hissine kaplyor. Hayatnda ilk defa gittii Beyrut ehrinde bana nelerin geleceinden, kimlerle tanacandan habersiz bir ruh hali ile gidiyor Beyruta. stanbulda bir kars ve birde Seher adnda bir kz vardr.bir taraftan da onlardan ayrlmann zntsn yaamaktadr.
Duru Film Naci Duru
Srgn
Beyruta geldii ilk gnlerde ok yalnzlk eker. Cebinde ki para ok kstldr, bir i bulana kadar o para ile geinmek zorunda olduu iin yemeinden bile tasarruf yapmak durumundadr. Daha sonralar Trklerin yaad mahallelerde bulunan kahvelere gidip dertleebilecei memleketten konuabilecei birilerini aramaya balad. Hilmi efendi gerekten ok efendi bir insandr hi kimse ile bir sorun yaamazd. Bir gn tesadf eseri Beyrut mahallelerinde gezerken eski bir arkadana rastlad. Arkada gazoz satyordu. Onu hemen tanmt. Hemen muhabbet etmeye baladlar. Hilmi efendi buna ok sevinmiti. Arkadann ad opur Apti idi. Bundan sonra arkadalar ile beraber kalacakt. opur Aptinin iki arkada daha vardr. Bunlardan birisi ok etkileyici gazeller yazabiliyordu. Hilmi Efendide bundan sonra opur Apti gibi gazoz satmaya balar. Ama her ey Hilmi Efendinin hesaplad gibi gitmez. Tam iler yoluna koyuldu derken, bir sabah Hilmi Efendi gazoz almaya dkkann nne geldiinde dkkann kepenklerinin kapal olduunu fark eder. Adam gece toparlanp kamtr. Nedenini anlamaz. Neyse ki alrken biraz para biriktirmitir. O para ile birka hafta daha karnn doyurabilir fakat daha sonra ne yapacan bilmez. Arkadalar ile kavga yapmaya balar. Arkadalar siyasetle ok ilgilenirler. Ve srekli bu konuda tartmalar yaparlar, bu da Hilmi Efendinin hi houna gitmezdi. Bu srada arkadalarndan biri vefat eder. Buna ok zlrler. Hilmi Efendi daha fazla tahamml edemeyip onlarn yanndan ayrlr. Neyse ki Hilmi Efendi stanbulda grev yaparken birlikte alt brokratlarla karlar. Bu olay onun iin ok byk moral olur. Bu srada stanbulda ki ailesi ile srekli mektuplamaktadr. Son zamanlarda annesi kz Sehere sahip olamadn geceleri eve gelmediini yaznca Hilmi Efendinin kafas bir hayli bozuluyor. Ve Hilmi Efendi acaba bir yolunu bulup stanbula gidebilir miyim diye dnmeye balar. Fakat bu isteinin ne kadar imkansz olduunun da farkndadr. Tant arkadalardan birisi onu evine yemek yemeye davet eder. Bu Hilmi Efendiyi ok mutlu etmitir. Hem eski gnlerden konuup anlarn yaatabileceklerdi hem de son gnlerde yaad skntl gnleri biran olsun unutabilecekti. Yemee gitti ok gzel bir gn geirmiti. Arkada Hilmi Efendiyi tand iin onun kimsenin hakkna tecavz etmeyeceini ve hi kimseye kar kendi karlar dorultusunda olsa bile ahlaksz davranlarda bulunmayacan biliyordu. Bu nedenle onu uyarma ihtiyac hissetti. nk Beyrut gibi bir yerde bu ekilde yaayabilme ans ok azd. Hilmi Efendi biraz daha dikkatli olmaya alacana dair kendi kendine bir karar ald. Hilmi Efendinin rfan adnda ok eskiden tand bir arkada vard.karlatklarnda Hilmi Efendi o kadar ok sevinmiti ki bir an btn dertlerinin zm bulacan tekrardan eski gnlere dnebileceini dnmt. rfan Halepe gitti. Orada ilerini yoluna koyup gzel bir i ayarlar ayarlamaz Hilmi Efendiyi yanna aracakt. Hilmi Efendi bu srada bitin cesaretini toplayp daha nce hi yapmad bir eyi yapmak iin brokrat olan bir arkadann yanna yardm istemek iin gider. Arkada buna ok arr. Ona elinden gelebilecek her trl yardm yapmaya hazr olduunu ifade eder. Hilmi Efendi halen stanbulda bulunan ei ve gzeller gzeli kzndan haber alamadn bunun kendisini ok yprattn syledi. Arkada hemen harekete geip stanbuldaki yetkililere gerekli emri verdi ve Hilmi Efendiye dnerek hi merak etmemesini ok ksa sre ierisinde ailesinden hayrl haberlerin geleceini syledi. Hilmi Efendi rahatlamt. Bu srada rfan Halep ehrini tanyor i imkanlarna bakyor sokaklarda geziniyordu. Hemen gzel bir ortam yaratp Hilmi Efendiyi yanna armak istiyordu. Sk sk Hilmi Efendiyi Halepteki vaziyetten haberdar etmek iin mektup yazyordu. Hilmi Efendi her mektupta yeni bir umut olduundan aarken ok heyecanlanyordu. rfan Halepte bir
Srgn
baheye gidip gelmeye balamt. Bahe ok havadar etraf sarmaklarla dolu insan genletiren bir ekilde dizayn edilmi olan bir baheydi. Bir bahenin sahneyi ok gzel gren bir yerine oturmu hem ikisini iiyor hem de kara kara dnyordu. Hala uygun bir i bulamamt. O srada sahnede beyaz tenli yar plak bir giysi giymi vcudunun mahrem yerlerini byk bir cesaretle sergileyen Trke benzeyen ok gzel bir kz grd. ok etkilenmiti. Garsonu ard kzn hakknda bilgi almak istedi. Garson Kzn Trk olduunu adnn Nevber olduunu syledi. Sahnedeki kz da rfann bu denli etkilendiini anlaynca ona bir bira gndertti ve sahneden rfana btn etkileyiciliini kullanarak gz krpar. rfan kza ak olur. Onunla grmek tanmak ister. Bu arada Hilmi Efendinin brokrat arkadann Halepe gitmesi gerekmektedir. Hilmi Efendiye gelmek isteyip istemediini sorar. Hilmi Efendide zaten gitmek istediini beraber yolculuk yapacak olmalarnn kendisini ok mutlu edeceini ifade eder. Hilmi Efendi rfandan uzun sredir haber alamamaktadr. rfan Nevber Hanmla tanr. Nevber aslnda psikolojik sorunlar olan bir kzdr. rfanla bir barp bir kavga ederler. Hilmi Efendinin Halepe geldii rfan Halep snrlarn terk etmi bulunmaktadr. Bunun en nemli nedeni. rfann Nevber adndaki kzn aslnda gerek isminin Seher olduunu ve Hilmi Efendinin kz olduunu renmesidir. Aslnda daha da nemli olan sorun rfann bu kza deliler gibi ak olmasdr. Brokrat arkada ve Hilmi Efendi Halepe geldiklerinde ok byk bir ilgi ile karlarlar. Hemen onlar iin iki masalar ve bin
Hmaah Hian (1925-1997) senaryo 3, oyuncu 22
bir eit yemekli masalar kurulmutur. Ve bununla da kalmayp rfann daha nce srekli gidip geldii baheden aralarnda Nevberin de bulunduu gzel kzlardan seilmi bir grubu onlar iin davet etmilerdi. Fakat Hilmi Efendinin bu hazrlananlarn hibirinde gz yoktu. O rfann hala Halepte olduunu sanyor ve bir an nce onunla grmek istiyordu. Hava kararnca arkadalar Hilmi Efendinin hala mutsuz olduunu grnce onu baheye gtrmeye ikna ederler. Herkes ona Nevberden bahsediyordu. Oda kzn nasl bir ey olduunu ok merak ediyordu. Baheye gittiler. Sahneyi en gzel ekilde grebilecekleri bir yere oturdular. Herkes merakla Nevberi bekliyordu. Nevber sahneye kt ve seyircilerin bulunduu alandan bir karmaa sesi ve bir uultu ykseldi. Hilmi Efendi kz olduunu anlaynca olduu yere ylp kalmt.
afak Skecek
Senaryo ve Ynetmen: hsan Toma (Orhan Rahmi Gkenin bir romanndan uyarlama) Operatr: Aram Hugosyan Coni Kurteolu Mzik: smail enalar Yapm:
AFAK SKECEK
Okuyanlar: Suzan Gven, Aziz enses, Arif Sami Toker,. Oyuncular: Hmaah Hian , Reha Yurdakul, Saltuk Kaplang, Leyla Altn, Srr Gltekin, Mahmure Handan, Nimet Tanrver, Nevin Berhan, hsan Akn, Kadir Savun, Adnan Uygur
Konu: Ky muhtarnn gz koyduu retmen ile fakir merin platonik ak. Osmanlnn son gnlerinde bir Anadolu kasabasna idealist bir retmen gnderilmitir. Batl tarzda bir retmen olan Nesrin Hanm kasabalnn gzne batar. Padiah yanls kasaba ynetimi, eitimde dini kurallar esas alr; Gen retmenin ocuklarn beyinlerine fena fikirler sokacandan dolay hemen kasabay terk etmesi istenir, Nesrin retmen tek bana kalsa da mcadelesine devam eder.
Ate Film Rza Erman
Tanr ahidimdir
TANRI AHDMDR
Ynetmen: Mehmet Muhtar Senaryo: Oyuncular : Glistan Gzey, Sadri Alk, Mine Cokun, Mnir Ceyhan, Feridun lgeen, Kemal Emin Bara Tahir Olga Yz Karas adl kendi romanndan Mehmet Muhtar, Kemal Baysal And Film Turgut Demira
Fikret Hakan Arivi

Konu: Fakir bir gen ondan kz yz
sevmesine
karlk
Operatr:
Yapm:
VATAN N
Senaryo ve Ynetmen: Aydn Arakon Operatr : lhan Arakon Mzik: Nedim Otyam Yapm: Atlas Film Nazif Duru Ynetmen Yardmcs: Nejat Duru Oyuncular: Yldz Kenter, Cahit Irgat, Vedat rfi Beng, Rauf Ulukat, Ofluolu, Konu: Dman kuvvetlerinin emrinde alan bir nazrn kz ile topu binbas Saminin vatanperverlik yks. Mmtaz Ener, Mcap
Cahit Irgat / Yldz Kenter
Vatan ve Namk Kemal
VATAN VE NAMIK KEMAL 54

Ynetmen: Talat Artemel, Cahide Sonku, Sami Ayanolu Senaryo: Talt Artemel, Cahide Sonku, Mnir Hayri Egeli Operatr: Kriton lyadiz Mzik: Ferit Alnar Yapm: Sonku Film Cahide Sonku
54 Namk Kemal (d. 21 Aralk 1840, Tekirda, . 2 Aralk 1888, Sakz Adas) ocukluunu dedesi Abdlltif Paa'nn yannda, Rumeli ve Anadolu'nun eitli kentlerinde geirdi. Bu yzden zel renim grd. Arapa ve Farsa rendi. 18 yalarnda stanbul'a babasnn yanna dnd. 1863'te Babali Tercme Odas'na ktip olarak girdi. Drt yl alt bu grev srasnda
Oyuncular: Cahide Sonku, Cneyt Gker, Sami Ayanolu, Talat Artamel, Mfit Kiper, kriye Atav, Pola Morelli, brahim Delideniz, Muazzez Lutas, Mmtaz Ener, Cahit Irgat, Sadri Alk, Cell Balkr, Ercment Behzat Lav, Blent Oran, Mnir zkul, Demir Aurolu Konu: Namk Kemalin srgndeki yaam. DL: Yldz Dergisinin 1951 ylnda Yldz Mkfat adyla dzenledii yarmada; Mevsimin en beenilen Filmi Cahide Sonku ile Sami Ayanolu en beenilen yldzlar. (Yldz Dergisi, s.34 18 Austos 1951)
Yavuz Sultan Selim ve Yenieri Hasan
YAVUZ SULTAN SELM ve YENER HASAN

Senaryo ve Ynetmen: Mnir Hayri Egeli Operatr: Yapm: zen Sermet Oyuncular: Orhan Arburnu, Nedret Gven, Ayla Karaca, Nevin Aypar, Ayhan Ik, Mnir zkul, Glistan Gzey, Muhip Arcman, Ferhan Tanseli, Bakiye Feyazof, Sabahat Tank, Ahmet Tark Teke Konu: Yenieri Hasanla bayraktar Aann kz Nazmiyenin aklar ve kahramanlk yks.
dnemin nemli dnr ve sanatlaryla tanma olana buldu. 1865'te kurulan ve daha sonra Yeni Osmanllar Cemiyeti adyla ortaya kan ttifak- Hamiyet adl gizli dernee katld. Bir yandan da Tasvir-i Efkr gazetesinde hkmeti eletiren yazlar yazyordu. Gazete, Yeni Osmanllar Cemiyeti'nin grleri dorultusunda yapt yayn sonucu 1867'de kapatld. Namk Kemal, stanbul'dan uzaklatrlmak iin Erzurum'a vali muavini olarak atand. Bu greve gitmeyi eitli engeller karp erteledi ve Mustafa Fazl Paa'nn ars zerine Ziya Paa'yla birlikte Paris'e kat. Bir sre sonra Londra'ya geerek Mustafa Fazl Paa'nn parasal desteiyle Ali Suavi'nin Yeni Osmanllar adna kard Muhbir gazetesinde yazmaya balad. Ama Ali Suavi'yle anlaamamas zerine Muhbir'den ayrld. 1868'de gene Mustafa Fazl Paa'nn desteiyle Hrriyet ad altnda baka bir gazete kard. eitli anlamazlklar sonucu, Avrupa'da desteksiz kalnca, 1870'te zaptiye nazr Hsn Paa'nn ars zerine stanbul'a dnd. Nuri, Reat ve Ebzziya Tevfik beylerle birlikte 1872'de bret gazetesini kiralad. Ayn yl burada kan bir yazs zerine gazete hkmete drt ay sreyle kapatld. Namk Kemal gene stanbul'dan uzaklatrlmak iin Gelibolu mutasarrflna atand. Orada yazmaya balad Vatan Yahut Silistire oyunu, 1873'te Gedikpaa Tiyatrosu'nda sahnelendiinde halk coturup olaylara neden oldu. Bu haberi bret gazetesinin yazmas zerine o srada stanbul'a dnm olan Namk Kemal birok arkadayla birlikte tutukland. Bu kez kalebentlikle Magosa'ya srgne gnderildi.
Adak Tepe
ADAK TEPE
Senaryo ve Ynetmen: Kadri gelman Grnt Ynetmeni: Mzik: Cezmi Ar
4 film yneten Ltfi . Akad, zgn bir yaam yksne dayanan Kanun Namna ile Trk sinemasna ilk kilometre tan koyacaktr. Yaayan tipler, gndelik olaylar ve doal evrenin kullanm Kanun Namna'y tarihsel sre iindeki yerine oturtuyordu.
Sadi Yaver Ataman
Bu ilk ustann ardndan gelen nemli bir sinemac da Metin Erksan'd. Karanlk Dnya (Ak Veysel'in Hayat) adl ilk gereki ky denemesiyle, daha ilk aamada sz edilen bir ynetmen oldu. Gei dneminden sonra bir sinemaclar dnemi de balamt. Trk sinemasnda. Ama bu arada Muhsin Erturul'un geleneksel sinemasn da bu yeni dnem iinde ortaya kp srdrenler olacakt. Muharrem Grses (Zeynep'in Gzyalar), bu ilgin rneklerden biriydi. Grses, sonraki yllarda belli bir sre, ticari sinemann nde gelen isimlerinden biri olacakt. Halka inmesi asndan da zerinde durulmas gereken tipik bir ynetmendi. Yllardr Muhsin Erturul'un yararland tiyatro oyuncularndan Vahi z'le Hayri Esen ynetmenlie baladlar. Dorudan doruya sinemayla iliki kuran yeni ynetmenler de pek Film stdyosunda montajc olarak alan Orhan Atadeniz'le Nedim Otyam'd. Yln en nemli filmi olan Kanun Namna ile Trk sinemasnda ilk byk yldz douyordu. Bu gen, Ayhan Ik't. Yldz Dergisi yarmas sonucunda Yavuz Sultan Selim ve Yenieri Hasan'la (1951) oyunculua adm atmt. Ayn yarmadan gelip de dikkati eken bir yldz da Belgin Doruk oldu. Ayn yl Ltfi . Akad, Aydn Arakon, Orhan M. Arburnu, Hsamettin Bozok (yaync), Burhan Arpad (yazar) ve Hfz Topuz (yazar) tarafndan TFDD (Trk Film Dostlar Dernei) kuruldu.
Yapm:
Kale Film Samuel Mardo
Oyuncular: Muzaffer Arslan, Fatma Anda, Necdet Mahfi Ayral, Sedat Ergin, Mfit Kiper, Leyla Nil, Yaar zsoy, Ali stnta, Rasih Ertu Konu: Kynde var olan srma yatan kurutmak iin ura veren bir doktorun mcadelesi.
Allahtan Bul
ALLAHTAN BUL
Ynetmen: Vedat rfi Beng Senaryo: Grnt Ynetmeni: Lazar Yazcolu Yapm: Emek Film Hikmet Aydn Zeki Duygulu
Oyuncular: Aliye Tl, Mustafa Dahan, Semra zaslan, Fikret nal, Faik Cokun, Muharrem Grses, lk Beng, Sevim Tatl, Nimet Alp, Hamiyet Duygulu, Leyla Nil, Zeki Alpan, hsan Nuyan Konu: Toplum iinde smrlen ve hep ac eken duruma den bir ailenin dram.
Ankara Ekspresi
ANKARA EKSPRES
Oyuncular: Turan Seyfiolu, Zeynep Srmal, Ilonka Molnar, Nubar Terziyan, Atf Kaptan, Bakiye Fayasof, Mmtaz Ener, Celal Sururi Senaryo ve Ynetmen: Aydn G. Arakon Eser: Esat Mahmut Karakurt, M Sati Lir Konu: "Ankara Ekspresi", 1946 ylnda, II. Dnya savann hemen ardndan yaynlanm. Yazarn, sava yllar Trkiye'sindeki bir casusluk yksn ilediini gryoruz. Trk ordusunun gz pek istihbarat subaylarndan Binba Seyfi ile, Alman ajanlar arasnda stanbul-Ankara hattnda geen bir casusluk yks bu. Dnemin gl devleti Almanya, Trkiye'yi de istila etmek istemektedir. Bu amala, aralarnda ok gzel bir kadn olan Frolein Hilda'nn da bulunduu en gzde elemanlaryla stanbul'a gelirler. Harekatn balama parolas "Ankara lhan Arakon Yapm: Atlas Film Nazif Duru Ekspresi"dir. yknn sonunu tahmin etmisinizdir herhalde; kahraman Trk binbas Seyfi oyunlarn bozar, Hilda'y da ekip alr Nazilerin elinden. Romann/Filmin zeti 2.dnya savann en nemli muharebelerinden Stalingrad muharebesi Almanya ile Sovyetler Birlii arasnda btn iddetiyle devam ederAlmanya iin btn savan kaderini tayin edeceinden dolay bu muharebenin nemi byktr.Bu kapsamda Almanya Sovyetleri Kafkaslarn gneyinden kuatp imha etme fikrindedir ve bu muharebeyi ancak bu plan dahilinde kazanacan dnr. Bu byk plan Trkiyenin tarafszl bozar. Bu nedenle Almanlar Trkiyeyi devre d brakmak ister. Trkiye ile tutuulacak byk bir sava Almanlar ok zor durumda brakacandan dolay Trkiyeyi iten yaplan bir basknla ele geirmeyi dnrler. Bunun iin stanbuldaki Alman sefarethanesinde st dzey bir toplant yaplr. Bu toplantnn bakanln da albay Von Klinger yapar. Plan kapsamnda stanbul ve Ankaraya gizlice girecek S.D. kuvvetleri ayn anda yaplacak bir operasyonla devlet adamlarn tevkif edeceklerdir.Ankara Ekspresi ifresiyle de ankaya kk Alman kuvvetlerince sarlacak ve nn antlamaya zorlanacaktr. Ama, nny ikna edip bir Quisling hkmeti kurmaktr. Bylece ynetim Almanlarn eline gemi olacaktr Fakat albay Von Klinger in de bildii zere Trkler kolay pes etmeyen, erefine ve gururuna dkn, iyi harp etmesini bilen bir milletti.
Operatr:
Ankara Ekspresi
Almanlarn genelkurmay
btn
planlarndan tekilat
haberdar bu
olan
Trk
istihbarat
planlarn
icrasn
engellemek iin ok baarl bir subay olan Bnb. Seyfi Hgeti grevlendirir. Mttefikimiz ngilizler hesabna alan ve ayn zamanda Trklere de nemli bilgiler veren, Bnb. Seyfiye de ak olan Irwine adndaki casus, Seyfi Bnb. ile yedii akam yemeinden sonra gittii pansiyonunda bir Alman casusu olan Yzb. Ludvig Kolman tarafndan ldrlr. Kendisini takip eden memurlarmz da olay mahallinde kendisini ldrr. Almanlarn bu gizli plann icra etmekle grevlendirilen kii, gzelliiyle herkesin akln bandan alan Almanlarn baarl casusu Frolein Hilda Von rayderdir. Yzb. Kolmann ldrlmesinden sonra hareketlenen Almanlar kendisini bir mteahhit olarak tantan Seyfi Hgetten phelenirler. Bunun zerine gzel Frolein Seyfi Bnb.ya yaknlap onun hakknda bilgi toplamakla grevlendirilir. Eer gerekten de kendisi bir Trk casusu ise onu saflarna ekmeye alacaktr. DL: 1. i lhan Arakon ile beraber, Kriton lyadis, zen Sermet, Enver Burkin ve adan Kamil En Baarl Kameraman Turan Seyfiolu ile beraber; Ayhan Ik, Orhan Murat Arburnu, ve Atf Kaptan En Baarl Erkek Oyuncu Jri yeleri: Burhan Arpad, Max Minecke, Semih Turul, Hsamettin Bozok, Azra Erhat, Mina Urgan, Orhan Hanerliolu, Nevzat stn, Zeki Faik izer, Asude Zeybekolu Not: Film ayn isimle 1970 ylnda Muzffer Aslan ynetiminde ikinci kez beyaz perdeye aktarlmtr. Trk Filmleri Festivalinde Fakat mesleine ve milletine sonsuz sevgisi olan Seyfi Bnb. karsnda planlar baarszla uramtr. Olaylar bu seyirde devam ederken Trk istihbaratnn himayesindeki bir ngiliz albay Almanlar tarafndan karlr ve izi bulunamaz. Bu olaydan dolay Bnb.Seyfi zor durumda kalr. Planlarn uygulamada kararl olan Almanlar faaliyetlerini hzlandrrlar ve S.D. kuvvetlerini bir ileple gizlice stanbula kartmaya alrlar; fakat bu operasyonu nceden bilen Trk istihbarat Seyfi Bnb.y bu kuvvetlerin karaya kmasn engellemekle grevlendirirler ve emrine de deniz kuvvetlerinden bir denizalt verirler. Bnb. Seyfi Almanlarn plann baarszla uratr ve ilebin iinden kan bu operasyonun bandaki Frolein Hilday alkoyar. Froleine evinde yapt sorgusunda artk planlarnn bir gizliliinin kalmadn anlatarak ngiliz albaynn serbest kalmas durumunda kendisinin de serbest kalacan syleyerek ngiliz albaynn serbest braklmasn salar.Bu arada grev icab gerekleen bir srekli yaknlamann etkilerinin iki casusun da kalplerine kadar inmi olduunu bu srada grrz. Bnb.Seyfi FroleinI evinde alkoyduu srada o gece btn Alman casuslarnn kaldklar yerler,depolar ve hastane Trk kuvvetlerince evrilmi bir vaziyettedir. Nihayet yz elli civarndaki Alman casusu tutuklanr ve snr d edilmek zere zel bir trene bindirilir. Her ne kadar iki casus arasndaki yaknlama duygusal balar yaratm olsa da her ikisi de bu beraberliin imkansz olduunu biliyordu. Frolein snr d edilecei gece verilen emir gerei Bnb. Seyfiyi ldrmek iin evine gider; fakat ldrecei yerde kendisine akn itiraf eder. Bylece ikisinin birbirine beslemi olduu duygular gn na km olur. Fakat Bnb. Seyfi trene binmesi gerektiini belirterek Froleinn trene bindirir. Tren snra yaklat srada tuhaf bir ekilde ufak bir istasyonda durur. Frolein trenden indirilir ve bir arabaya bindirilir. aknlk ierisindeki Froleinn arabay kullanan kiiye silahn dorulttuu anda o kiinin kafasn arkaya evirmesiyle kalbi mutluluun iksiriyle dolar. O kii Bnb. Seyfidir. ki sevgilinin birliktelii bylece balar. (kyn: http://www.bilgicik.com/yazi/ankaraekspresi-roman-ozeti-esat-mahmut-karakurt/
(1953)Trk Film Dostlar Derne-
Arzu ile Kamber
ARZU LE KAMBER
Ynetmen: Ltfi . Akad Senaryo: Ltfi . Akad, Mediha Akad Grnt Ynetmeni: Lazar Yazcolu Mzik: Sadettin Kaynak Yapm: Oyuncular: Sezer Sezin (Arzu), Kenan Artun (Kamber), Settar Krmk (htiyar), Temel Karamahmut (Paa), Muazzez Aray (Arzunun annesi), Renan Fosforolu (Sadi), Yakup smail,
Erman Film Hrrem Erman Badat Stdyo Film ve Sinema Ltd. Ortak Yapm
Konu: 17. yzylda ortaya kt sanlan Trk halk yks. Bir kervan, yolda ekya basknna urar. Baskndan kk bir erkek ocuu sa olarak kurtulur. Bir aile tarafndan evlatlk olarak alnan ocua Kanber adi verilir. Bir sre sonra bu ailenin bir kz ocuu dnyaya gelir, adn Arzu koyarlar. ki ocuk birbirlerini karde sanarak byrler. Bir sre sonra aralarnda ilgi ve yaknlk balar. Karde olmadklarn renince de evlenmek isterler. Arzunun annesi bu evlilie kar kar ve kzn zengin bir tccarla evlendirir. Ama adam ksa bir sre sonra lr. Arzu ile Kamber evlenmek iin yeniden urarlarsa da, anne engel olur. Aklar bir rastlant sonucu birbirlerini bulurlar. Srekli olarak kzn izleyen kt kalpli anne onlar gene ayrmak ister, ama genlerin evresi su ile kaplandndan yanlarna ulaamaz. Az sonra iki sevgilinin gslerinden birer gvercin karak uar ve bylece ikisi de orada can verirler.
YK: Bundan asrlar nce Suriye taraflarndan bir kyde bir fakir Kamber yaarm. Babas lp yetim kye Daraz Beyleri kynden gelin gelmi olan garip anas ile kyde biare kalmlar. Kyde bulunan ve babasnn daysnn bolca olan koyunlarn gdermi. Adam Kamberi ok sever ve tane kz olan adam yeeninin olu olan ve babas ldkten sonra ona emanet kalan Kambere Olum benim koyunlarm gt, ben baka bir yabanc oban tutmayaym, sen de kzlarmdan hangisini beenirsen onu sana nikhlayaym demi. Bir mddet bu ii yapan Kamberin bu arada annesi de vefat etmi. Kamber tek bana yapa yalnz kalvermi koca kyde. Daysnn koyunlarn gdyor, gnn gn ediyormu ama ok da gzel bir karayaz delikanl imi Kamber. Bu kyde bir de gzellii dillere destan bir kz varm. O da anadan babadan yetim, ninesi ile birlikte yayormu.
Kamberin yakklln o da duyar, Kamber de onun gzelliini duyar ama Arzuyu nerede grecek, bir trl gremez Ama Arzu onun koyunlar sulad ky emesine bir gn testisini doldurmaya gider ve Kamberi eme banda yatarken grr. Testiyi doldurur ve biraz grlt karr ve Kamberin uyanmasn salar. Ama Kamber bu kza bir ey syleme cesaretini kendinde bulamaz. Kz kolundan bileziini karr ve emenin testilik tana koyar ve gider. Yarm saat sonra gelir ve bileziini bulup bulmadn, grp grmediini Kamberden u ekilde sorar: Ben testimi doldurdum Doldu diye kaldrdm Yklas u pnarda Ben bileziimi aldrdm. Kamber: Ben pnara varmadm Elimi yzm yumadm Gzm kr olsun Arzu Ben bileziini bulmadm.
Arzu ile Kamber
Ama bilezii aslnda alm olan Kamber cesaretlenir kza bir beyit atar: Evimizin n suluk Su ekerler tuluk tuluk Bileziini bulana gelin Arzum Ne var acaba mutuluk. Arzu da u cevab verir hemen: Evimizin n suluk Su ekilsin tuluk tuluk Bileziimi sen bulduysan Kamber aam Arzu kz sana mutuluk. Kamber de bilezii verir ve Arzu ile tanrlar. Her gn o eme banda buluurlarm. Bu durumu Arzunun ninesi duyar ve Arzuyu bu sevdadan vazgeirmeye alr. Bu arada Kamberin days da duyar. Bu olaylar day kzlar Kambere Arzuyu kskanmalarndan dolay ktlk yapmak isterse de akll ve olgun bir insan olan day buna msaade etmez. Kamberi koyun obanlndan uzaklatrr. Kamber artk Arzunun sevdasndan dalarda, kylerde gezer olur, gz baka kimseleri grmez. Bir gn Arzunun ninesi bunlarn sevdasna engel olamayacan anlaynca Arzuya der ki: Arzu kzm, bugn Kamberi yemee ar ona bir yemek yedirelim ve sizin iinizi konualm. Aslnda fikri Kamberi zehirlemekmi Arzu sevinle Kambere koar ve der ki: Kamber aam, ninem seni bu akam yemee ard, nihayet gnl seni sevdi. Bizim sevgimize sayg gsterdi. Kyde bir tandklarnn ra olan Arap, Arzunun evine girer Arzu bu Arap ile ninenin konumalarn duvarn ardndan dinler. Arap ok iddetli bir zehir getirmitir. Yemeklere bu zehir atlacak ve o gece Kamber zehirlenip ldrlecek Akam Kamber sevinle Arzunun evine gelir ve bakar ki yemekler sofraya konmu, envai eit hepsi trm trm, birbirinden gzel ama Arzu bir kenarda surat asm duruyor. Kamber ak dili ile Arzuya bir beyit atar: Kenan Artun 1921-2007 Oyuncu 16 film Arzum yasa batmsn Kan gzn atmsn Sofraya teklif olmuyor gelin Arzum Sen sofraya yan bakmsn. Arzu Kambere dnerek: Arzun yasa dnden batt Kan gzn att Sofraya yan baklmaz amma Kamber aam Domuz ninem au katt. Bunlar iitince Kamber sofraya tekmeyi vurur, evden kar gider. Yine dalara kp gidecektir Arzu ile son bir kez konumak isterler ve kap nnde gizlice buluurlar Arzu Kamber aam senin Daraz beleri kynde daylarn yok mu? Var, Eee git onlar alp gel, beni onlarla kar der. Kamber bu fikre scak bakar ve doru Daraz beleri kyndeki daylarna gider ve yardm ister. Onlar da hay hay yeenim gidelim derler. Birka atl gelirler ama ky uzak olunca 8-10 gnde ancak gelirler. O gece Arzu ile kamberin konumalarn duyan nine kyn mezarlklar arasna bir ate yakar, elinde bir ya tavas orada pii yapmaya balar. Ve Kamber daylar ile yanna gelir sorar ne oldu nine ne yapyorsun burada byle? Cad kar yalandan, numaradan balar alamaya ve derki hay Kamberim sen gidince Arzum senin buralardan kap gittiini dnerek gara sevdandan yataklara dt ve ld, onun piisini piiriyorum der. Kamber
Arzu ile Kamber
buna ok zlr ve daylarna der ki, Daylarm size ok eziyet oldu ama kusura bakmayn, ne yapalm bu bizim kaderimiz, siz gidin artk size ihtiyacm yok, Arzum lm der. Daylar atlar ile geriye dnerler giderler. Ertesi gn Kamber kyde zgn dolanrken bir de bakar ki Arzu karsna kar ve yle bir beyit atar: Evimizin n badem kam dallerin ufadem Seni Daraz belerine gitti derler Kamber aam Hani senin ile gelen Adam. Sz Kamber alr: Evimizin nnde badem kam dallerin ufadem Daraz belerine gitim amma gelin Arzum Geri dnd gelen Adam. Artk bu kadar uramadan sonra kavuamayacaklarn akllarna koyan genler baka baka bahaneler ararken Arzunun ninesi baka bir kye haber salar. Orada nfuzlu ve zengin bir adamn oluna arzuyu nianlamak ister. Kim istemez Arzu kz; ok gzel dillere destan bir kz ve o kyde habire dnrcler gelip gitmektedir Nihayet i tamam olur o yabandan gelenlerin oluna Arzu nianlanr. Yine Arzu ile Kamber bir bulumalarnda u karar alrlar: Kz o kye gelin giderken ben Kamberin atndan baka ata binmem diyecek ve Kamber de atn gelinin altna ekecek, giderken yolda bir frsatn bulup beraber kaacaklar. Nihayet gn gelir atar, Arzu kaynpederi olacak adama der ki ben Kamberin atndan baka ata binmem, benim gelin atm Kamberin at olacak. Kaynpederi olacak adam da buna rza gsterir ve nihayet Arzu, Kamberin eyerlenmi atna biner. nde alglar engiler o damadn kyne doru gelin alay yrr. Burada Kamber hznlenir ve u beyti atar: Altaylar doru taylar Geilen cokun aylar Yiit garip olursa Nianlsn el paylar Kz atn stnden bu kan bu kalabalkta zor olacan tahmin edince yle bir beyit de o atar: Vay mengiler mengiler almaz olsun engiler Sana yaramayan ak topuklar Kamber aam Goy sksn u zengiler. Ve zengiye ayan sktrr(zengi atn eyerindeki ayak basacak alet) ve artk gveyinin kyne yaklalmtr, ayrlk yakndr. Alr Kamber sz diline: Arzum gelin atnda Elleri eyer kanda Seni eller saracak gelin Arzum Salar savrulur bamda Bu hznl havaya alayan Arzu atn stnden yle seslenir: Eyer kana yataym Nasl alm sataym Atm eken Kamber aam Dn de yzne bir bakaym.
Settar Krmk 1916-1951 Oyuncu 29 Film
Arzu ile Kamber
Kamber dner Arzuya bakar ve yle der: Yel eser kum savrulur Can bama evrilir Eil de bir yol peyim gelin Arzum imdi yolumuz ayrlr. Ve gelin kalabalkta kimseler grmeden bir pck verir Kambere Ve Kamber o anda kendinden geer, gzleri yaarr, iten bir ses ile yle der: Koyun kuzudan olur Ekmek pazdan olur Bunlar Allahn emridir gelin Arzum Her ey yazdan olur. Kadere rzadan sonra da u bedduada bulunur Kamber: Temel Karamahmut 1915-1963 Senaryo 1, yapm 2, oyuncu 20 film Vardn gn yrin lsn Ak topuklar bana kalsn Kavumak mahere kald Gelin Arzum ki beden birbirini bulsun. Bylece atn yularn salveren Kamber gelin kafilesinden ayrlr ve orackta yol kenarnda adeta ta gibi donar kalr. At gelini gtrr ve gvey evine indirir. Gece gveyi gerdee katlr. Ve geleneklere uygun olarak hemen iki rekt namaz klmak iin zifaf odasnda hazr olan seccadeye namaza durur. Bir mddet durduktan sonra odann bir kenarnda oturmakta olan Arzu gveyiye namazn bitmedi mi elin olu der ve hafife dokunur. Damat olduu yere ylp kalr, adam lmtr. Arzu hemen evden dar seslenir, gelin aalar olunuz ld der. Arzu evden kar, dalara doru komaya balar. O gveyinin ld anda Kamber de o at brakp kald yerde o da lmtr. Arzu daa gider at ise Kamber aasnn bana gider balar orada ac ac kinemeye balar. Bu atn sesini duyan Arzu gelin bakar ki at kineyip durur. Bu Kamberin atnn sesi diye ses gelen yana varr, bakar. Kamber yerde yatyor. Arzu da dua eder Allahm benim canm da urackta al, beni Kamberimden ayrma der. Allah duasn kabul eder ve o da Kambere sarl vaziyette lr. Arzudan hi haber alamayan nine Arzuyu verdii kye gider. Ve ac durumu renir Kamberin kayp olduu yere koarak gelir bakar ki Arzu ile Kamber orada, kucaklam l vaziyette yatyorlar. Onlarn bu sevda durumunu hi kendi iine sindiremeyen nine de Allahtan o anda lm ister ve Arzu ile Kamberin aralarna yatar. Onun da istei Allah tarafndan kabul edilir, o da orackta lr. Arzu ile Kamber iki gl aac olurlar tam byyp birbirlerine kavuacaklar zaman aradan ninenin cesedi diken olarak kar, onlar asla kavuturmazm. (kyn: smail Detseli, Kilistra Gkyurt 55 Kltr ve Turizm Dernei www.kilistra.org.tr)
55 Kilistra antik kenti Konya'nin 49 km gneybatsnda Konya Meram ilesi, Hatunsaray beldesine bal
Gkyurt kyndedir. Kral yolu zerinde bulunan ve sann havarilerinden Saint Pauln ilk vaaz verdii yerlerden-
Ayfer Feray (1928-1994) oyuncu 77 film
Ak Veyselin Hayat / Karanlk Dnyam
AIK VEYSELN HAYATI/KARANLIK DNYAM

Ynetmen: Metin Erksan Senaryo: Bedri Rahmi Eybolu
56
Oyuncular: Ayfer Feray, Ahmet Say (Aclan Saylgan), Kemal Bekir zmanav, Ak Veyel atrolu, Erkan Hayali, Hakk Ruen, Ali zzet zkan Konu: iek Hastal salgn srasnda kk yata gzlerini kaybeden halk ozanmz Ak
Grnt Ynetmeni: Fethi Mrenler Yapm: Atlas Film Nazif Duru
Veyselin 56 hayatn anlatan biyografik bir film.
nl halk ozan Ak Veysel'in hayatnn anlatld "Karanlk Dnya" Trk sinemasnn ilk
gereki ky filmi denemesi olarak kabul ediliyor Adndan daha ilk filmiyle sz ettiren Metin Erksan, bu filmiyle sansrn hmna uram ve "Karanlk Dnya" yurt iinde ve yurt dnda gsterimi tamamen yasaklanm ilk Trk filmi olarak' Trk sinema tarihine gemitir. Film, ancak iki yl sonra ve sansr tarafndan olduka nemli blmleri makaslanarak gsterim izni alabilmitir.
56 Ak Veysel (1894-1973) Veysel atrolu, Sivasn arkla ilesine bal Sivrialan kynde dnyaya geldi. Veyselin dnyaya geli yks, Anadolu kylerinde hemen birok ocuun yaad olaan bir doum biimidir. Ama, bugn zellikle dardan bakanlar iin ilgintir, olaanddr. Anlatmak gerekirse, annesi Glizar Ana, Sivrialan dolaylarndaki Aypnar merasnda koyun samaya giderken sancs tutmu, orackta dnyaya getirmi Veyseli. Gbeini de kendisi kesmi, bir aputa sarp yrye yrye kye dnmtr. Veysellere yrede atroullar derler. Babas Karaca lakapl, Ahmet adnda bir iftidir. Veyselin dnyaya geldii sralar, iek hastal Sivas yresini kasp kavurmaktadr. Veyselden nce, iki kz kardei iek yznden yaamlarn yitirmitir. Yedi yana girdii 1901de Sivasta iek salgn yeniden yaygnlar; o da yakalanr bu hastala. O gnleri yle anlatyor: iee yatmadan evvel anam gzel bir entari dikmiti. Onu giyerek beni ok seven Muhsine kadna gstermeye gitmitim. Beni sevdi. O gn amurlu bir gnd,
Film, iek hastal salgn srasnda kk yata gzlerini kaybeden halk ozan Ak Veysel'in hayatn anlatan biyografik bir denemedir. Filme ilk itiraz ad dolaysyla gelir. Sansr kurulu, "Dnya karanlk olmaz!" gerekesiyle "Karanlk Dnya" olan filmin adnn "Ak Veysel'in Hayat" olarak deitirilmesini ister. Kurulun bundan sonra el att konu ise filmde gsterilen tarlalardaki baaklarn clz ve boylarnn ksaldr. Kurul, Trk topraklarnn byle bereketsiz olamayaca gerekesiyle bu sahnelerin filmden kartlmasn art koar. Bunun zerine filmin Yapmcs, ynetmenden bamsz olarak Amerikan Haberler Merkezi'nden alnan Hudson Ovas'ndaki bereketli topraklar zerinde yaplan hasat grntlerini filme ekler. Filme sadece bu sahneler eklenmez. Filmin sonunda Ak Veysel, Kk Veysel'le birlikte kyne dnd an bereketli tarlalarda alan bier dverlerin yan sra onlarca doktor ve hemire tarafndan da karlanr. "Sivrialan Ky Hastanesi" yazl bir tabelann nnden koarak gelen doktor ve hemireler Ak Veysel'in elini pmek isterler. Ak Veysel'in "Bunlar da kim?" sorusuna Kk Veysel, "Kymz tam teekkll bir hastaneye kavutu" diye cevap verir.
Eve dnerken ayam kayarak dtm. Bir daha kalkamadm. iee yakalanmtm... iek zorlu geldi. Sol gzme iek beyi kt. Sa gzme de, solun zorundan olacak, perde indi. O gn bu gndr dnya bama zindan. Bu dmeden sonra Veyselin belleine bir de renk iler: Krmz. Derken byk bir olaslkla elinde syrk oluyor, kanyor. Bunu ei Glizar Ana yle anlatyor: Bilinmez deilsin, renklerden yalnz krmzy hatrlad. Gzleri gnlne evrilmeden nce, yani iek hastalna yakalanmadan nce dmt. Kan grmt. Kann rengini hatrlard yalnz. Krmzy... Yeili de elleriyle bulur ve severdi. Sa gznn grme ans varm, seebiliyormu bu gzyle o sralar. Yalnz yaknlardaki Akdamadeninde doktor varm. Babasna ocuu Akdamadenine gtr, orada gzn aacak bir doktor var demiler. Sevinmi babas. Ne var ki, olumsuzluklar yakasn brakmam Veyselin. Bir gn inek saarken babas yanna gelmi. Veysel anszn dnverince; babasnn elinde bulunan bir denein ucu teki gzne girivermi. O gz de akp gitmi bylece. Ali adnda bir aabeyisi ve Elif adnda bir kzkardei varm Veyselin. Tm aile ok zlm, gnlerce gzya dkm bu hale. Bundan byle bacs elinden tutarak gezdirmeye, dolatrmaya balar Veyseli. Gittike iine kapanmaktadr Veysel. Balamayla lk Tanmas Emlek yresi olarak adlandrlan Sivasn bu /ozan bol diyarnda, Veyselin babas da iire merakl, tekkeyle ili-dl biriymi. Veyselin dertlerini birazck da olsa unutaca bir ura olsun diye bir saz verir eline. Halk ozanlarndan da iirler okuyup, ezberleterek avutmaa alrm olunu. Ayrca yre ozanlar da zaman zaman babas atrolu Ahmetin evine urar, alp sylermi. Merakla dinlermi bunlar Veysel. Komular Molla Hseyin de sazn dzenler, krlan tellerini takarm. lk balama derslerini babasnn arkada olan Divriinin kylerinden amhl Ali Aadan (k Al) alm. Kendini de iyice balamaya vermi; usta mal iirlerden alp sylemeye balam. Karanlk dnyasn aydnlatan ozanlar dnyasyla amhl Ali tantryor daha ok Veyseli. Pir Sultan Abdal, Karaolan, Dertli, Rhsati gibi usta ozanlarn dnyalaryla tanyor bylece.
Metin Erksan bir syleisinde bu filme uygulanan sansr hakknda unlar syler: Filmde bir ara tarlalar grnyordu. Tarladakiler clz baaklard.. Boylar yirmi-otuz santimdi. zerindeki buday taneleri saylyd. Sansr bu blmn filmden karlmasn istedi. 'Trk tarlas byle olmaz!' dedi. Bu sahneleri bereketli topraklarla, iinde bierdverlerin, traktrlerin alt tarlalarla deitirmemizi nerdi. stersek Amerikan Haberler Merkezi'ndeki belge filmlerden yararlanabileceimizi belirtti. Filmin Yapmcs Amerikan Haberler Merkezi'nden ald paralar Ak Veysel'in hayatna eklemek zorunda kald. Amerikan tarlasn Trk filmine sokmakla sansr kurulu Trkiye'nin gereklerini deitireceini sanyordu. Film bir trajedi, yahut amiyane tabirle alatc. Fakat her nedense bu gibi sahnelerde mbalaaya kalmam. Ortada dolaan baz rivayetlere gre, birtakm mlahazalar yznden film bir haylice krplm. Iin hakikatini bilmediimiz iin bu hususta fazla bir ey syleyemeyeceiz. Sonra acaba, krplmam olsa idi daha m gzel olacakt? Bu husus da ayrca mnakaa edilebilir. Yalnz uras var ki, bu hali ile film, ikinci snf bir filmdir. Lks Koltuktaki Adam'n da [Sezai Soleli] yazsnda belirttii gibi bu krplm film rejisr hakknda pek fazla fikir veremiyordu. Bununla birlikte "Lks Koltuktaki Adam", lks koltuunda oturarak eletirisini yazarken, filmin neden sansr kurulu tarafndan kesildiini anlatmyordu. Kukusuz ki, film kesilmemi olsayd seyirciye bambaka sahnelerle ulaacakt. Metin Erksan filminin kesilen sahnelerini yle anlatyor: Filmin iinde bir, sahne vard. Veysel'in nianlsn kyn apkn delikanls karyor. Sivas'tan Kayseri'ye inip Kapadokya ya geliyorlar. Tokal ya da Sakl Kilise, u anda tam hatrlayamyorum, bunlardan birinde sabahlayacaklar. Adam yere dallar falan serdi, merkebi balad ve yattlar. Sabahleyin adam erkenden kalkp merkebi satmaya gitti. Kz uyuyor. Bir sre sonra kz birden uyand, kilisenin ii hafif karanlktr. Uyanr uyanmaz birdenbire kubbede sa'nn kocaman freskini grr. Hafif aydnlkta acayip bir insan ba. Bizde resim gnahtr diye Mslman ahali heykelleri, resimleri tamamen tahrip etmez, sadece gzlerini oyar. Bylece o resme canlln kaybettirir.
Veyselin annesi ve babas seferberlik sonlarna doru belki biz lrz ve kardei Veysele bakamaz dncesiyle Veyseli Esma adnda, akrabalarndan bir kzla evlendiriyorlar. Esmadan bir kz, bir olu oluyor Veyselin. Olan ocuu daha on gnlkken annesinin memesi aznda kalarak lyor... Veyselin aclar bununla da bitmiyor; aksilikler, talihsizlikler st ste gelmeye balyor. 1921in 24 ubatnda annesi, ondan on sekiz ay sonra da babas lyor. Bu arada ba, bostan ileriyle urayor. Kye de bir ok k gelip gitmekte, Karacaolandan, Emrahtan, k Stk, k Veli gibi saz airlerinden alp sylemektedirler. Ky odalarndaki bu k fasllarndan Veysel de geri kalmamaktadr. Aabeysi Alinin bir kz ocuu daha olunca ocuklara ve ilere bakmas iin bir azap (hizmetkar) tutuyorlar. Bu hizmetkar ileride Veyselin barnda alacak baka yarann sebebi olacaktr. Bir gn Veysel hasta yatarken, kardei Ali de keven toplamakta iken, Veyselin ilk ei olan Esmay kandrarak karyor bu yanama. Veyselin acl yaamna bir ac daha ekleniyor bylece. Kars bir bana brakp gittiinde Veyselin kucanda henz alt aylk kz varm. ki yl kucanda gezdirmi Veysel onu, ne are o da yaamam. (www.asikveysel.com)
Film ad itibariyle sansre taklr. Dnya Karanlk olamaz gerekesiyle film adnn Ak Veyselin Hayat olarak deitirilmesi istenir. Bu yasaklamann ardndan el att konu ise, filmde gsterilen tarlalardaki baaklarn clz ve boylarnn ksaldr. Sansr kurulu, Trk topraklarnn byle bereketsiz olamayaca gerekesiyle bu sahnelerin filmden kartlmasn art koar. Bunun zerine Yapmc firma Amerika Birleik devletlerinde bulunan Hudson Ovasndaki bereketli topraklar zerinde yer alan hasat almalarn gsteren bir film grntlerini ekleme yapar. Filme sadece bu grntler eklenmez. Filmin sonunda Ak Veysel, kk Veysel ile birlikte kyne dnd an bereketli tarlalarda alan bierdverlerin yan sra onlarca doktor ve hemire tarafndan da karlanr. Kye tam teekkll hastane bile almtr !.. Metin Erksandan habersiz olarak filme eklenip karlan sahneler nedeniyle, ynetmenin vermek istedii dorultulardan saplm ve bu yzden de film gsterime girdii zaman sinema yazarlar ve eletirmenleri tarafndan olumlu bir eletiri alamamtr. Ak Veysel kr olunca bsbtn iine kapanm ve adet olduu zere ii airlie dkm ve saz ala ala btn memleketi dolamaya balamtr. Bu kck hlasa dahi gsteriyor ki, film bir trajedi, yahut amiyane tabirle alatc. Fakat her nedense bu gibi sahnelerde mbalagaya kalmam. Sonra acaba, film krplmam olsa idi daha gzel olacakt? Bu husus ta ayrca mnakaa edilebilir. Yalnz uras var ki bu film ikinci snf bir filmdir. .Bizce filmin en muvaffak olan artisti, Ak Veyselin ocukluunu oynayan kk Erkand. Bir biyografiden film yapmak zor itir. Ama evirebilmek mesele!.. (Sezai Solelli, Lks Koltuktaki Adam Yldz Haftalk Sinema Dergisi 9 Ocak 1954 say 55) Trkiye Sinema tarihine konu olan bir filmin hikayesi. Yl DP iktidar dnem yani 1950li yllar. te, dnya sinema tarihine geecek traji-komik bir sansr yks... Metin Erksan, kamera ba yaptnda henz 23'ndeydi. .. Edebiyat Fakltesi Sanat Tarihi Blm'n yeni bitirmiti. rencilik yllarnda Atlas Film hesabna Yusuf Ziya Orta'n 'Binnaz'n senaryolatrmt. Sz konusu irket, 1952'de "k Veysel'in Hayat-Karanlk Dnya" filmini ekmeyi tasarlad. Dnemin 'Reis' lkapl nl air ve ressam Bedri Rahmi Eyubolu senaryoyu yazd. Filmi Nedim Otyam ynetecekti ama son anda vazgeti. Bylece nerinin gtrld akll, eitimli, kltrl, sinema sevdals gen Metin Erksan'a gn dodu. Erksan, Trk halk geleneinin n dnyay saran usta ozan k Veysel'in yaamn, gerek meknlarda, Sivas'a bal Sivrialan Ky'nde byk baaryla ekti. Ancak sanatnn bu ilk ynetmenlik denemesinin sonras bir kara mizah yks gibi geliecekti. Filmin ba da sansrn hmndan kurtulamad. Film, koyun srlerinin kye gelmesiyle balyordu. O kyde kadnlar, koyunlar kyn meydanna gelince sama ilemi yapyorlard. Bir taraftan koyunlar geliyor, dier bir taraftan ellerinde bakralarla kadnlar. Sama meydannda koyunlar ve kadnlar birbirlerine giriyor. Koyun balar, memeler, eller derken bir lk duyuluyor. Bir kadn doum yapyor ve Veysel dnyaya geliyor. Kadnlar ocuu yukar kaldrp stle ykyorlar ve gbeini tala kesiyorlar. Bu sahne de ne yazk kesilip atld.
Yine, ikisi plak ayakl, ikisi arkl drt kzn oynad Turna danslar ekmitim. Gerek bir Turna dansyd. Kzlarn ayaklar grlyor diye onu da kestiler. Sansr aabilmek iin filme hastane sahneleri eklendi. Hatta doktorlar konuturuldu: "ok kr, artk kynzde ocuklar, iek hastalna yakalanmayacak". Ama ardndan filmde grlen tarlalardaki budaylarn 'bodur' oluuna takt, sansrcler. "Trk topraklar kra gsteriliyor" dediler. Bunun da aresi bulundu. Sz konusu grntlerin yerine, Amerikan filmlerinden kesilen, boylu boslu ekinlerin yetitii tarla grntleri konuldu. Hatta ada tarm aralar da eklendi ki Trkiye'de tarmn nasl yapldn tm dnya grsn (!).. Gelgelelim, bu da tatmin etmedi sansrcleri. Filmde plak ayakl kadnlar vard. Trk kyls plak ayakla dolar myd!.. Tabii, derhal ayakkab giydirildi "k Veysel'in Hayat-Karanlk Dnya"nn 23 Aralk 1952'de balayan sansr serveni, neredeyse bir yl srd. Film, 2 Kasm 1953 tarih ve 220 sayl kararla zgrlne kavutu. Metin Erksan kameradan souyup Falih Rfk Atay'n Dnya Gazetesi'ne sinema eletirmeni oldu. (Aratrma: Musa Tokmak) Filmlerin mzikleri konusunda son derece hassas olan Metin Erksan, bu ilk filminde bu
zelliini titizlikle gsterir. Filmde Ak Veyselin sesi ve sazyla birlikte Veyselin dneminde yaam olan ve ondan sonra gelen en byk ozan Ali zzetin 57 de saz ve sz yer alr. Bunlarn dnda ynetmen, Ruhi Su 58 ve Orhan Barlas eliinde krk kiilik bir Orkestraya verir. ok sesli Trk mzii ilk defa bu filmde bir araya gelmitir. (Birsen Altner, a.g.e) Ak Veysel
57 arklal Ali zzet zkan adndan oka sz edilen bir halk ozanmzdr. 1902 ylnda ark-
lann k kynde dodu. Belli bir renim grmedi. Ak Sabri den saz dersleri ald. Ve kk yalarda ak oldu. 22 yalarnda Adana'ya giderek ukuroval aklarla karlamalar yapt. Uzun yllar yurdun eitli yerlerinde gezip dolat. Pek ok iir syledi. 500' akn iiri vardr ve iirlerini zaman zaman kard kitaplarda toplamtr. Baz trkleri de sanatlar tarafndan plaa okundu. Bunlar arasnda u Sazma Dzen Ver, Mhr Gzlm". Ali zzet zkan Konya da yaplan Trkiye aklar bayramna katlmtr. Ak 1981 ylnda bu dnyadan gp gider. (www.turkuler.com)
58 Mehmet Ruhi Su, 1912 ylnda Van'da dodu. Memur olarak alan babasnn tayini ve
atamas vesilesiyle Van'a yerleti ve ocukluunun byk bir blmn burada geirdi. Gen yalarda babasn ve ksa zaman sonra da annesini kaybetti. ocukluunun geri kalan ve genlik yllarn yanlarna verildii yoksul bir aile ve daha sonra da kszler yurdunda geirdi. Bir ara stanbul'da askeri okullarda okudu, ancak mzik sevgisi onu yeni araylara itti. Adana retmen Okulu'nda okurken, Ankara'ya Mzik retmen Okulu'na (Musiki Muallim Mektebi) girmeyi baard.1942`de Ankara Devlet Konservatuarn`nn an blmn bitirdi. Ayn yllarda srasyla Ankara Cebeci kinci Ortaokulu`nda sonra Hasanolan Ky Enstits`nde mzik retmenlii yapt.Cumhurbakanl Orkestrasna seildi, konservetuarn opera blmnde de okudu ve daha sonra da Devlet Operas'nda alt. Devlet Operas sanats olarak, Bastien Bastienne, Satlm Nianl, Madame Butterfly, Fidelio, Tosca , Yarasa, Ak iksiri, Rigoletto, Figaro'nun Dn, Maskeli Balo ve Konsolos gibi operalarda rol ald. Trk Opera Sanat'nn temelinde Ruhi Su'nun da katks byktr. Ankara Radyosu`nda onbe gnde bir yaynlanan trk programlar dzenledi; Dil ve Tarih Corafya Fakltesi`nde byk bir koro oluturdu.Ald klasik bat mzii eitimi , mr boyunca kendini adad trklerin yorum ve icrasna yaklamnn kurumsal temelini oluturdu.
Sivrialan Ky
Ruhi Su, sosyalist dnya gr nedeniyle 1952-1957 yllar arasnda 1951 TKP tevkifat dolays ile hapis yatt. 1960'ta stanbul'da Taksim Belediye Gazinosu'nda sahneye kan Ruhi Su, bir yandan da halk trklerini kaydedip, arivleme grevini stlendi. Bu arada radyoda da 'Basbariton Ruhi Su Trkler Sylyor' anonsuyla sunulan bir radyo program yapt. Bu programlardan birinde syledii "Serdari Halimiz Byle N'olacak? Ksa p uzundan hakkn alacak" trks nedeniyle radyodaki iine son verildi. Syledii trklerdeki siyasi vurgular yznden aleyhinde kampanyalar balatlan ve iini kaybeden sanat, trkleri derleyip, yeniden yorumlama iine kendi bana devam etti. 1975'te Dostlar Korosunu kurdu. 1978'den sonra rettii kasetlerle halk mziinin, yaygnlamasna byk katkda bulundu. Aydnlara trk dinlemeyi reten kii olarak da bilinir.
Antik ada Yerleim: Sivrialan kynn arkeolojik ilk verileri M.. 5500 ylna kadar dayanmaktadr. Sivas blgesinde ilk arkeolojik almalar 1927-28 yllar arasnda Arkeolog Von Der OSTEN tarafndan seramik paralar toplanarak yaplmtr. Ve bu almalar daha ileriki yllarda devam etmekle birlikte gnmzde dzenli olarak sivrialan'da dahil olmak zere bilimsel almalar halen yaplmaktadr. Bu almalar tamamen arkeolojik yzey aratrmalar baznda olup henz Sivrialan corafyas zerinde yeterli finansman kaynak olmadndan geni apl bir kaz aratrmas yaplmamtr. Osmanl Dneminde yerleim Tamamen kapal bir evre ierisinde yaayan Sivrialan halk zellikle 1960 l yllarda eitli sebeplerle g vermitir. Mevsimsel i olarak Adanada ve Mersinde almaya balamlardr ki genel olarak Turungiller (portakal, limon, vb.) bahelerinde beki veya bahvan olarak almlardr. Bahar aylarnda Sivrialana dnen erkek nfus genellikle yazlk ilerini haletlikten sonra tekrar altklar yerlere yaya olarak veya trenle dnyorlard. Yaya olarak Mersine gidi yaklak bir-iki hafta aras sryordu. 1960 l yllarda Sivrialan Almanyaya ilk gn vermi ve bu g 1980 yllara dek youn bir ekilde srmtr.1980li yllarda tekrar ekonomik ve kyde okulun olmamas sebebiyle g Ankara ve Mersine youn olarak yn deitirmitir. Ancak 2000 li yllarda sakinleen bu g hareketlilii yinede iki- ylda bir ailenin Ankaraya g etmesi sebebiyle varln srdrmtr. 1995 yl nfus saymlarnda Sivrialanda 180 kii yaamaktadr.Ancak Ankara, Mersin ve Almanya ve de dier baz Avrupa lkelerindeki Sivrialan kkenli nfusa baktmzda yaklak olarak 2000 gekin bir nfus olduunu syleyebiliriz. nc Trk kua barndran Almanyadaki Sivrialan halk youn olarak Kln Gummersbachda toplanmtr. ou halk burada Alman vatanda haline gelmitir. (Kyn: Musa Tokmak web sitesi)
Ak Besteleri
Senaryo ve Ynetmen:
AK BESTELER
Nuri Aknc
Grnt Ynetmeni: Cezmi Ar Mzik: Baki allolu Yapm:
Oyuncular: Baki allolu, kran Suley, Faruk Ataer, Gl Glgn, Mesude Suley, Zeki Alpan, Ferhan Tanseli, Nana Aslanolu, Nermin Ruhsever, Melahat Melike, Aye Ayin Konu: Mzikal bir dram konu alan ak hikayesi.
Kendisi Alevi Deyilerini okumu, Pir Sultan'n, Hatayi'nin ve dier ozanlarn deyilerini yorumlamtr.
Erkin Film Faruk Ataer
Nazm Hikmet'in iirlerini ilk besteleyenlerdendir. 1954'te hapisteyken syledii Mahsusmahal adl trksyle nlendi ve lmnden 21 yl sonra o trks Ulusal Kanal'da yaynlanmaya baland. Ruhi Su'nun sesini korumadaki hassasiyeti hakknda pek ok anlat vardr. Bunlara gre Ruhi Su, sesine zarar vermemek iin kuruyemi ve amar suyundan uzak dururmu. Sorulduunda, sesini korumadaki bu hassasiyetinin sanata ve dinleyenlere saygsndan kaynaklandn ifade edermi. Ruhi Su, lmne kadar 16 tane 45'lik plak, 11 uzunalar kard. lmnden sonra kurulan Ruhi Su Kltr ve Sanat Vakf araclyla ei Sdka Su (lm 18 Ekim 2006) ve olu Ilgn Su zel arivlerdeki ses kaytlarndan lanarak plak, kaset ve CD retimini srdrdler. Vakfn merkezi Beyolu, stanbul'dadr.
Bergama Sevdallar
BERGAMA SEVDALILARI
Ynetmen: Hayri Esen, Harry Davis Senaryo: Foto Direktr: Yapm: Hayri Esen brahim Can arklar: Sabite Tur Glerman, Selahattin Pnar, Caz arklar: Yaar Gvenir, Ayfer Feray, Orkestra: Fehmi Ege, Oyuncular: Ayfer Feray, Yaar Gvebir, hsan Evrim, Muzaffer Doan, Hayri Esen, Aliye Rona, Salih Tozan, Muharrem Grses, Kemal Ergven, Hulusi Kentmen Konu: Umutsuz bir ak uruna cinayet ileyecei sra, kendisine mani olan caz arkcs kza ak olan bir Can Film brahim Can gencin ak hikayesi.
Beyolu Esrar
BEYOLU ESRARI
Ynetmen: Nuri Aknc Senaryo: Mmtaz Alpaslan Operatr: Lazar Yazcolu Yapm: Nuri Aknc (1924-1977 Ynetmen 82 film Oyuncular: Mmtaz Alpaslan, Nebile Teker, Atalay zakr Konu: Kumarbaz bir imam olunun yks.
Ate Film Rza Erman
Bo Beik
BO BEK
Senaryo ve Ynetmen: Baha Gelenbevi Senaryo: Mustafa Kemal Baavuolu (Necati Cumalnn bir oyunundan) Kamera: Cezmi Ar Mzik: Baki allolu Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Trkleri Okuyan: Suzan Yakar Rutkay Oyuncular: Muhterem Nur, Blent Ufuk, Ali Korkut, Muazzez Aray, Atf Kaptan, Ali Kk, Meral lk Konu: Bo beik, ksrl, bunun sevgiyle olan ilikisini saptama alannda epik bir biim verilmesinin; yedi yl sonra ocuu olan bir yrk kznn (aa kz Fatmann) oba beyi Yrk Ali ile evliliinin ve bu evlilikten olan ocuunun g srasnda beiinden bir kartal tarafndan Cezmi Ar (1898-1976) Foto Direktr 165 film kaplmasnn trajik yks.
Can Yolda
CAN YOLDAI
Ynetmen: Senaryo: Foto Direktr: Yapm: Talat Artemel Oyuncular: Cahit Irgat, Blent Oran, Meral lk, Blent Oran, Turhan Gker, Necmi Oy, Suna Pekuysal, Hayri Esen, Blent Oran Faruk zar smet Ay Konu: Balk kynde geen bir ailenin dramatik yks. Meral lk oyuncu 4 film
Mondial Film
Caz Saz
CAZ SAZ
Senaryo ve Ynetmen: Zeki Alpan Operatr: Cezmi Ar Yapm: Oyuncular: Hamiyet Yceses, Safiye Ayla, kran zer, Cihan Ik, Suzan Yakar, Dursune irin Konu: Bir rev topluluunun yks. kran zer Doruk (1932 -?) 7 Film
Cennet Yolcular
CENNET YOLCULARI
Senaryo ve Ynetmen: hsan Toma Foto Direktr: Hayrettin Ik Yapm: Ate Film Rza Erman Oyuncular: Bakiye Fayazof, Demir Aur, Ayla Kaya, Kadir Savun, Blent Oran, hsan Akn, Zeki Alpan, Vural Erman, Rahmi Yldz, hsan Akn Konu: Masum, temiz ruhlu bir gen kzla, ateli ve hrn bir vey annenin yks.
akrcal Mehmet Efenin Hazinesi
AKIRCALI MEHMET EFENN HAZNES 59

Senaryo ve Ynetmen: Faruk Ken Foto Direktr: Mzik: Yapm: And Film Turgut Demira stanbul Film Faruk Ken Ortak Yapm Enver Burkin Sadi Yaver Ataman
Oynayanlar: Glistan Gzey, Blent Ufuk, Belgin Doruk, Vedat Karaoku, Mahir zerdem, Ayfer Feray, Settar Krmk, Kadir Savun Konu: akrcal'nn ldkten sonra karsna ve kyn fakir halkna brakt defineyi ele geirmek isteyen kt kalpli Hac'nn yks
Dalarn Kz
DALARIN KIZI
Ynetmen: hsan Toma Senaryo: Hsamettin In Kamera: Hayrettin Ik Yapm:
Oyuncular: Blent Ufuk, Merref Taylan, Nebile Teker, Rza Tzn, Fermani Bayrak, Ferdi Merter Fosforolu, Refik Kemal Arduman, Muazzez Aray, Eyp Sabri Konu: Kafkasyada geen bir kahramanlk yks.
Birlik Film skender Necef
Deli
DEL
Senaryo ve Ynetmen: Mehmet Muhtar Senaryo: Eser: Kamera: Mike Rafaelyan Mzik: Kadri enalar, Mehmet Abut Yapm: And Film Turgut Demira Mehmet Muhtar, Turgut Demira Lebibe akn Oyuncular: Mnevver Cokun, Cahit Irgat, Abdurrahman Palay, Lebibe akn, Vahi z, Mahir zerdem Konu: Kskan ve deli kocasnn elinde hsrana urayan bir kadnla, onu seven bir bestekarn yaamna yer verir. Bir bestekar lr, mallar ve notalar ak artrma ile satlr. Mzayedeye gen bir delikanl (bestekarn rencisidir) ile bir kz (bestekarn kz olduunu yeni renen kz) katlrlar. Notalar, gen kz alr, sonra metruk bir kke gider, delikanl da peindedir ... Delikanl da bestekarn bir defteri vardr, birlikte okurlar. Cahit bir kimyagerdir, evlidir. Bestekar (Ahmet Ferit) bu iftle tanr, bir sre sonra gen kadnla birbirlerine ak olurlar, birlikte kaacaklardr fakat ruh hastas olan Cahit, karsnn yzne kezzap atar, kadnda kocas ile birlikte gitmek zorunda kalr, A. Ferit bu durumda perian olur ... Gen adam ile gen kz bu ekilde tantktan sonra birbirlerini severler, evleneceklerdir, gelen bir haberle gen kz, gen adamn kardei olduunu renir, gen adam babasnn ilk karsndan olan ocuudur. Kuleye intihar etmeye giden gen kz son anda sevgilisi kurtarr, hikayenin gereini anlatarak, karde olmadklarn ortaya koyar. Orhan nser, Kelimelerden Grntye
59 Daha geni bilgi iin bknz: 1950 yl akrcal Mehmet Efe
Destan Destan inde
DESTAN DESTAN NDE

Senaryo ve Ynetmen: Seyfi Havaeri Kamera: Yapm: Cezmi Ar Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Gner elme, Hseyin Kaif, Faik Cokun, Atf Kaptan, Mualla Srer, Sadettin Erbil, Renan Fosforolu, Kadir Savun Konu: Adanann igal 60 edildii tarihlerde hafzasn kaybeden ve ldran Glizarn zks
Dokunulmaz Bu Aslana
DOKUNULMAZ BU ASLANA
Senaryo ve Ynetmen: Vedat rfi Beng Eser: M. Faruk Grtunca 61 Foto Direktr: Manasi Filmeridis Mzik: Kadri enalar Yapm: Oyuncular: Nee Yula, Aliye Tl, Bakiye Feyasof, Vedat rfi Beng, Selma ncl, Sevim Ylmazok, lk Beng, Srr Gltekin, Leyla Nil, Cevahir Melici, hsan Nuyan Konu: Sevgilisinin Korede ehit dtn rendikten sonra akln kaybeden bir gen kzn dramatik yks. 62
60 ADANA'NIN GAL VE KURTULU SAVAI Kayplara sebep olan I. Dnya Sava, siyasi ve
ekonomik stnlk iin birbirleri ile mcadeleye girien Avrupa devletleri arasnda ve Avrupa'da kmtr. Ksa zamanda mcadele btn ktalara yaylm ve Osmanl imparatorluu da bu savan iine srklenmitir. Sonunda imparatorluk km topraklar paralanm, anayurt bile dman istilas altnda kalmtr. Be cephede birden ve pek ok devlete kar savamak zorunda braklan Osmanl Devleti, Mondros Atekes Anlamas ile imparatorluk topraklarnn pek ounu dmana brakarak ekilmitir. te bu dnemde Suriye cephesinde kalan Trk birlii, o cephede Yl d r m Ordul ar komutan ol arak bulunan M ustafa Kemal idaresinde Halep'e ekilerek, tamamen yok edilmekten kurtarlmtr. Zamann sadrazam zzet Paa tarafndan, o srada grup komutan Liman Von Sanders'ten (Alman Komutan) elindeki tm grup komuta ve koordinasyon yetkisini Mustafa Kemal Paa'ya devretmesi bildirilmi ve bu devir-teslim ilerini gerekletirmek iin 31 Ekim 1918'de Mustafa Kemal Paa Adana'ya gelmitir. Liman Von Sanders Paa'nn Yenildik...bizim iin her ey bitti szne karlk, yetkiyi teslim alan Mustafa Kemal Paa Sava mttefikler iin bitmi olabilir ama bizi ilgilendiren sava, kendi istiklalimizin sava, ancak imdi balyor karln vermitir. te bu szlerin zetledii ve vurgulad mcadele yllar 1922'ye hatta politik anlamalarn bitimine kadar yani 1923'e kadar srmtr. www.adanasosyete.com
Elektra Film Yorga Saris
Suna Pekuysal (1933-2008 oyuncu 149 film
61 M.Faruk GRTUNCA (1904-1982)

air, yazar. Edirne retmen Okulunu bitirdi. Bir sre retmenlik yapt. 1921se selanikte yaynlanan Yeni Asr gazetesinde basn alanna geti. Daha sonra ocuk Sesi ve Afacan dergilerini kard. Bunlarda tek parti ynetiminin eitim ve ocuk yazn anlayna bal yaynlar yapt. Her hafta, Her Ay gibi kk apl dergilerden sonra, 1947de Hergn adl bir gazete kard ve bayazarln yapt. 1957de DPden milletvekili seilerek parlamentoya girdi. 27 Maysta tutuklanarak partililerle birlikte yargland. Yaptlarndan Bazlar: ocuklara iir Kitab (1928) Da Banda Ak (1939) Byk hakan Alpaslan (oyun, 1971) Tuna Gl (1971). 62 Filmin baz sahnelerinde, Amerikan kartmalarna ait blmler, Korede ekilmi gibi gsterildi. Bu yzden de askeri giysiler ve silahlarda birbirine uymayan dsahnelere rastlamak mmkn. (Agah zg)
Dmbll Sporcu
DMBLL SPORCU
Senaryo veYnetmen: Seyfi Havaeri Kamera: Yapm: Oyuncular: smail Dmbll, Gner elme, Ziya Aygen, Hseyin Kaif, Faik Cokun, Rasih Ertu, Eyp Sabri, Konu: Trk tiyatrosunun ortaoyuncusu smail Dmbllnn 63 trl klklara brnd bir sporculuundan bahseden komedisi.
Cezmi Ar
Edebi stirahat / Zavall
EBED STRAHAT/ZAVALLI
Ynetmen: Vedat rfi Beng Eser: Mahmut El Paac Foto Direktr: Onnik Kalustyan Mzik: Kadri enalar Yapm: Yeni Film Domanika Oyuncular: Hamiyet ahin, Ylmaz Tayfun, Melahat Aygen Konu: Bir bestekarn aclarla dolu yaam yks. Cangler, Kenan Gler, Ziya
63 smail Hakk Dmbll (1897 - 1973) Geleneksel Trk Tiyatrosunun son temsilcisi, Ortaoyunu ve
Tuluat sanatsdr.smail Dmbll, 1897 ylnda skdar Sleymanaa Mahallesinde dodu. Babas II. Abdlhamid'in silahrlerindan Zeynel Abidin Efendi, annesi Fatma Azize Hanm'dr. skdar ttihat- Terakki Mektebi'nde okula balar. Gazeteci Burhan Felek ile ayn okuldan mezun olur. Tiyatro yznden Askeri Rtiyeden atlmasnn ardndan on alt yanda Kel Hasan Efendinin Dilka Tiyatrosu'na girer. evki akrak, Kk smail Efendi, Kavuklu Hamdi Efendi, Komik Nait Efendi gibi zamann nl oyuncularyla ayn sahneyi paylamtr.
Edi ile Bd Tiyatrocu
ED LE BD TYATROCU
Senaryo ve Ynetmen: adan Kamil Senaryo: Burhan Felek Kamera: Fethi Mrenler Yapm: Atlas Film Nazif Duru Oyuncular: Mnir zkul, Vasfi Rza Zobu,
Neriman Kksal, Necdet Mahfi Ayral, evki Artun, Kenan Bke, Mcap Ofluolu Konu: Evden kovulan iki bacanak ile bir hizmeti arasnda geen komedi yks.
Efelerin Efesi
EFELERN EFES
Senaryo ve Ynetmen: akir Srmal Eser: Murat Sertolu Foto Direktr: Kriton liyadis Yapm: Duru Film Naci Duru Oyuncular: hsan Evrim, Ayfer Feray, Orhan Elmas, Eref Vural, Kemal Ergven, Atf Kaptan, Hayri Esen, Hulusi Kentmen, Nana Aslanolu, Vahi z, Aliye Rona, Rahmi Kafadar Konu: Sevgilisi riniyi karp ldrenlerden intikamn alan ve sonunda len bir efenin dramatik ak yks. Sansr Kurulu Osman Efenin lm sahnesinde u szlerin sylenmesi artyla filmin gsterilmesine msaade etti. "Srf ak uruna daa kt iin Osman Efe'nin nam pek anlmaz. nk gerek efe, hak uruna daa km ve mcadele etmitir. stiklal savamzda btn gcyle yardm eden adsz efelerimizi hrmetle anarz." (Bkz.: Lks Koltuktaki Adam (Sezai Solelli), Yldz, s. 95,18 ekim 1952) Agh zg, Trk Filmleri Szl, 1. Cilt
Profesyonel olarak ehzade Ba Tiyatrosu'nda balar. Bilinen adyla Dmbll smail Efendi, 'Dmbll' adn nasl aldn yle anlatr: Peruz Hanm vard kantocu, Samran'dan evvel. Bu Peruz Hanm o zamann en birinci kantocusuydu. Hem de beste yapar, gftesini de kendisi yazard. Dmbll diye bir kanto sylerdi. Buna bir gazel ilave ederek sylemeye baladm. 'Dmbll, Dmbll, Gabarala, mabarala,
Dursune irin (1913-1972) oyuncu 56 film
Dmbll' diye oynardk. Bylece Dmbll ad zerimde kald. Oynad oyunlardan enok Gzlemeci, Kavuklu'ya Hile, ifte Hamamlar, Ters Biyav ve Kanl Nigar' severdi. Oynad filmlerde de en ok Nasreddin Hoca ile zdelemiti. Bir trafik kazasnn bir ay sonrasnda 5 Kasm 1973 tarihinde hayatn kaybetti. Kabri, skdar'da iekci Camii karsnda bulunan Karacaahmet Mezarl'nda bulunmaktadr. (kyn: http:// tr.wikipedia.org)
Gmen ocuu
GMEN OCUU
Senaryo ve Ynetmen: Suavi Ted Senaryo: Melih Baar Kamera: Lazar Yazcolu Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Perihan Ted, Atf Kaptan, Mmtaz Ener, Kk Erkan, Cahit Irgat Konu: Anne ve ocuk ilikileri zerine kurulan bir yk. Danslar: Ferik Egemen
Gnahn deyen Adam
GNAHINI DEYEN ADAM

Senaryo ve Ynetmen: C.Y. Kostanof Eser: Feridun Bellisar Kamera: Kriton liyadis, Lazer Yazcolu Yapm: Sonku Film Cahide Sonku Oyuncular: Mmtaz Ener, Muzaffer Tema, Cahide Sonku, Mesiha Yelda, Mefharet Birtan, Esen Grkmen, Vedat Karaoku, Refik Kemal Arduman, Talat Artemel, akir Arseven, Muazzez Aray, Necla Sertel, brahim Delideniz Konu: olaylarn gelimesini kontrol edemeyen bir mhendisin sulu durumlara dmesini anlatr: Muzaffer, kars Mefharet ve ocuu ile mutludur. Bir gece yalnz gitmek durumunda kald bir toplantda, dans eden metresi ile kavga eden bir adam grr. Daha sonra eve tek bana dnerken kavgadan sonra toplantdan ayrlan kadn yolda grr ve bindii taksiye alr, evine gtrr, kadn (Mesiha) Muzaffer'i yukarya arr, Mesiha odasnda iken dostu olan adam (Talat) gelir, Muzaffer ile kavga etmeye balar, bu arada ektii silah Muzaffer'in eline geer, Talat kapya dayanm iken Mesiha ierden ate ederek Talat' vurur. Muzaffer ve Mesiha kaarlar. Bir ka gn sonra Mesiha'nn bir kabarede dans edeceii haberi gazetelerde kar, polis Mesiha'y sorguya ekip serbest brakr fakat izleyeryerek Muzaffer ile bulumas zerine ikisini de tutuklar. 8 aya mahkum olurlar. Cezaevinden lzan Muzaffer parasz ve yersizdir. Mesiha yine almaya balar. Mdharet ise evde kocasn beklemektedir. Mesiha ile birlikte almaya balayan Muzaffer bir gece kznn sesi ile uyanr ve evine gitmek ister, Mesiha ise peinden giderek Muzaffer'i vurmak ister. Mefharet nne geer yaralanr, dengesini kaybeden Mesiha terastan derek lr. Muzaffer, kars Mefharet'e kan vererek ggnhn der ve kaynpederinden asil evlt payesi alarak alnndan plr Bylece aile eski mutlu gnlerine dner. Orhan nser, Kelimelerden Grntye syf, 116
Hkm Sabah
HKM SABAHI
Ynetmen: Senaryo: Foto Lazar Yazcolu Mzik: Abdlbaki allolu Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Seyfi Havaeri M. Kemal Baavuolu
Oyuncular: smail Dmbll, Gner elme, Ziya Aygen, Hseyin Kaif, Faik Cokun, Rasih Ertu, Eyp Sabri, Konu: Trk tiyatrosunun ortaoyuncusu smail Dmbllnn brnd bir sporculuundan bahseden komedisi. trl klklara
Hrriyet in ahlanan Belde
HRRYET N AHLANAN BELDE

Ynetmen: Mmtaz Ener Eser: Esat zgl 65 Foto Direktr: Menasi Filmeridis Mzik: adi Yaver Ataman Yapm: may Film mer Aykut Perihan Ted (akl) 1927-1992 oyuncu 6 film
Mualla Fosforolu, Bakiye Feyazof, Siret Akar, Mmtaz Ener, Konu: Milli mcadele gnlerinde geen bir kahramanlk yks.
ki Kafadar Deliler Pansiyonda
K KAFADAR DELLER PANSYONUNDA

Senaryo ve Ynetmen: Atf Ylmaz Operatr: Mike Rafaelyan Yapm: Erman Kardeler Hrrem Erman, Hasan Erman Oyuncular: Temel Karamahmut, Settar Hazm Krmk, Orhan Erin, Mcap Ofluolu, Luiza Nor, Osman Alyanak, Muazzez Aray, Hulusi Kentmen, Sohban Kololu, Nimet Alp, Dursine irin, Kadir Savun, Abra Kadabra KONU: ki taral genle, dans dersleri veren bir kzn yks. Anadolu'dan kalkp gemiyle stanbul'a gelen iki arkada stanbul'da bir pansiyona yerleirler. Buras olduka garip bir pansiyondur. Bir eit deliler tekkesi. Ayn binada bir de dans dersleri veren gen bir kz oturmaktadr. Kza akrabasndan miras kalmtr. Ancak kzn bu mirastan haberi yoktur ve miras avcs olan Hintli Abra Kadabra'nn tuzana dmek zere iken ikisi de ona ak olan iki kafadar arkada tarafndan kurtarlr.
65 Zbeyirolu M. Fuatn Yurdumuz isimli eserinden uyarlama. Kitap 1925 ylnda eski Trke
olarak Vatan matbaasnca baslmtr.
Ak Veyselin Hayat / Karanlk Dnya
Bir Anekdot ki Kafadar Deliler Pansiyonunda benim iin ikinci film deil, bir ilk film gibiydi. Dnemin en nemli yapmevlerinden birinde, Erman Film'de alyordum. Yapmcmz Hrrem Erman bata olmak zere, belli bir kltr dzeyi olan, ilerinde usta, kafadar arkadalarla alyordum. Kukusuz yine Temel'in bann altndan kmtr. Filme balarken, 'Bir ynetmen nasl giyinmeli?' fikrinden kalkarak beni donatmaya baladlar. nce bir ynetmen ceketi aldlar bana. Sonra eitli aksesuarlar. Mesela 'Ynetmen dediin pipo imeli,' deyip bir pipo ve takm ceketimin cebine yerletirildi. Peinden bir de vizr taktlar boynuma. Gya vizrden bakp kullanacam Kadir Savun (1926-1995) oyuncu 338 film objektifi ve kadraj belirleyeceim. Evirdiler, evirdiler, nihayet bir film ynetmenine benzemeye baladm kararna vardlar. ki gn sete ktm. Pipo ikide bir snyor. Boalt, doldur, tekrar yak. Ceket fazla gelmeye balad, boynuma astklar ilkel vizr ise kameramann vizrne her eiliimde tak tak kamerann sehpasna vuruyor. Birinci gn, ikinci gn, nc gn, nihayet hepsini kartp attm ve rahat rahat film ekmeye baladm. (Atf Ylmaz,Bir Sinemacnn Anlar)
ki Sng Arasnda
K SNG ARASINDA
Oyuncular: Hmaah Hian, Sadri Alk, Atf Kaptan, Mrvvet Sim, Kemal Tzem, Faik Cokun, Hakk Ruen Ynetmen: adan Kamil Senaryo: Eser: Aka Gndz Foto Direktr: adan Kamil Mzik: Nedim V. Otyam Yapm: Konu: 12 yldr hapiste bulunan Emine, her tahliye dneminde byk bir olay karp ierde kalmay baarr. D dnyadan ve insanlardan nefret eden gen kadn, saldrgan tavrlar Adnan Fuat Aral yznden akl hastanesine kapatlr ve orada karsna kan gler yzl, iten tavrlaryla kendisine yaklaan Dr. Fikret'le tanr. Kimseyle iletiim kuramayan Emine, doktordan ok etkilenir ve ac dolu gemiini ona anlatmaya balar. Bir konakta besleme olarak byyp, konan yakkl oluna ak olmakla hayatnn en byk hatasn ilemitir. Emine devam etmekte olan olaylarna bir yenisini daha eklemi, hapishane mdrnn kafasnda vazoyu krmtr. Mahkemeye hakim karsna k daima eli kelepeli olarak iki sngl askerin arasnda olmaktadr. Bu duruma ok zlmektedir. Doktor Fikret bu durumu da zp, onun sngsz askerler arasnda mahkemelere kmasn salar. Artk Emine toplum iinde Atlas Film Nazif Duru kendine bir yer edinmi ve hayat sevmeye balamtr. 1. Trk Filmleri Festivalinde (1953) Trk Film Dostlar Dernei ki Sng Arasnda filmi Kanun Namna, Kanl Para, Drakula stanbulda Efelerin Efesi ile birlikte En Baarl Film ve
adan Kamil ile beraber, Kriton lyadis, zen Sermet, lhan Arakon ve Enver Burkin En Baarl Kameraman Adnan Fuat Ural ile beraber; Osman F. Seden, Orhan M. Arburnu, ve mit Deniz En baarl Senaryo yazar (Jri yeleri: Burhan Arpad, Max Minecke, Semih Turul, Hsamettin Bozok, Azra Erhat, Mina Urgan, Orhan Hanerliolu, Nevzat stn, Zeki Faik izer, Asude Zeybekolu)
mraldan Doan Gne
MRALIDAN DOAN GNE

Senaryo ve Ynetmen: Seyfi Havaeri Foto Direktr: Lazar Yazcolu Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Cahit Irgat, Atf Kaptan, Hmaah Hian, hsan Balkr, Nevin Aypar, Muhip Arcman, Nuri Gen, Konu: Bir mahkumla yllar sonra bir hapishane mdrnn kars olan eski sevgilisinin yks
ngiliz Kemal Lawrense Kar
NGLZ KEMAL LAWRENSE KARI 66

Ynetmen: Ltfi . Akad Senaryo: Osman F. Seden Foto Direktr: Enver Burkin Mzik: Kadri enalar Yapm: Oyuncular: Ayhan Ik (Ahmet Esat/ng.Casusu), Glistan Gzey (Leman), Muzaffer Tema (Bnb. Ward Lawrance), Pola Morelli (Jeanette), Feridun lgeen (Alb. Cummings), Talat Artemel (Rza avu), adman Ayn Helene), Turhan Gker (Reit Bey), Muharrem Grses, Rza Tzn, Blent Oran, Muazzez Aray, Nubar Terziyan, Srr Gltekin, Hasan Ceylan, Gazanfer zcan, Mmtaz Alpaslan, Osman Trkolu, Alaeddin Demirkol, Arif Kandemir. KONU: Yl 1919, stanbul igal altndadr. Fransz gizli servisi stanbul'a nemli bir grevle kadn casuslarndan Janet'i gnderir. Janet'in grevi ngilizlere kar almak, Fransa ve ngiltere, Anadolu'nun igali konusunda anlaamadklarnda zellikle stanbul'da bulunan Lawrens'in iini bozmaktr. ki hafta nce ok mspet hislerle seyrettiim Kanun Namnay hemen hemen ayn artistlerle meydana getiren rejisr Ltfi Akadn bu seferki baarszln senaryo zaaf, hatta daha yerinde bir deyimle, senaryonun namevcutluu ile izah edebiliriz. Osman F. Sedenn hikayesi, milletleraras casusluk servisinin ve Trk Milli Mukavemet Hareketinin atmosferini verecek genilik, derinlik ve salaml temin etmekten, ok uzak olduu gibi, trl mantk hatalaryla da doludur. Burhan Arpad, ngiliz Kemal, Vatan, Aralk 1952 Eletiri: ki hafta nce ok mspet hislerle sey-rettiim "Kanun Namna"y hemen hemen ayn artistlerle meydana getiren rejisr Ltfi Akad'n bu seferki baarszln se-naryo zaaf, hatta daha yerinde bir deyimle, senaryonun namevcutluu ile izah edebiliriz. Osman F. Seden'in hikayesi, milletleraras casusluk servisinin ve Trk Milli Mukavemet Hareketi'nin atmosferini vere-cek genilik, derinlik ve salaml temin etmekten ok uzak olduu gibi, trl man-tk hatalaryla da doludur. (Burhan Arpad, "ngiliz Kemal v.s.", Vatan, Aralk 1952) Agah
Kemal Film Osman F. Seden, (Ses film stdyosunda evrilmitir.)
zg, Trk Filmleri Szl 1.Cilt, syf 76
66 Film bu isimle Osman F. Sedenin yazd bir kitaptan alnm ancak film afilerinde Atatrkn
Casusu ngiliz Kemal Lawrense kar olarak yer almtr.
Trk Film Tarihinin En Problemli Filmi Bu film, olduka olayl bir ekilde balar. ngiliz Kemal'in servenleri iin iki yapmc firma (Kemal Film ve Erman Film) anlamazla der ve mahkemelik olurlar. Osman F. Seden, bu macera yle anlatyor: "kinci film olarak bir ngiliz Kemal hikayesi ekmee karar verdik, daha dorusu Ltfi pek istekli olmamasna ramen benim delice tutkum sonunda kabul etti. Kendi llerime gre bir 'Sper Prodksiyon' tasarlamtm ve halkn o zamana kadar kendisine sunulan padiahl, yenierili filmlerden bktna kesin olarak inanmtm.Baka bir eyler yapmak lazmd. ingiliz Kemal, Trk film tarihinin en problemli filmi oldu desem yeridir. 'ngiliz Kemal' diye tannan Esat Tomruk, dnyaya nadir gelen elebi, ho sohbet, son 'Yapt
derece mtevaz bir insand. Ankarada 1. ve 2. Meclis'te mebusluk yapm, Atatrk'n Maarif Nazrl'nda bulunmu ve ngiliz Kemal'in iki ciltlik anlarn okumutu. hizmetlerin onda birini bile yazmam diyordu. Ne yazk ki, anlarnn filme ekilme hakkn Erman Film'e (Hrrem Erman) satmt. Ancak Hrrem Erman, bunu senelerce filme almamt. Bu hakkn bize devretmesi iin kendisine mracaatmzda bizi kibarca reddetti. 'Kendim evireceim, dedi. Araya araclar koyduk, gene sonu alamadk Esat Tomruk'la bir akam Bomonti'de bir meyhaneye gittik. Ona, kitapta yazl olmayan servenlerini anlat dedim, bir takm eyler anlatt, olduka ilgin hikayeler. Bir adm daha ileri gittim, gene meyhanede, laf hi uzatmadan; 'sen ngiliz casusu Lawrence'i hi tandn m?' diye sordum. Gld. Yok canm, o kimselere gzkmezdi, stelik Trkiyeye de hi uramad,' dedi. Tut ki Trkiye'ye geldi ve sen onunla amansz bir mcadeleye girdin,' dedim glerek, "alay etme,' diye ban sallad. 'Mtareke senelerinde, sen gazeteci rolnde Pera Palas salonlarnda, igal kuvvetlerinin davetinde hemen hemen her gece bulundun, orada grdklerinden biri Lawrence olamaz m yani?' dedim. 'Lawrence oralara hi uramad,' dedi. 'Byle bir ey yaparsan tekzip ederim diye terslendi hafife. 'Ben yalan olduunu bile bile yapaym sen tekzip et,' dedim. 'Sen mtareke senelerinde onunla karlatn ve onu malup ettin,' dedim. Can sklmt; 'sen benden ne istiyorsun arkada?' dedi. 'ngiliz casusu Lawrence sana kar, ite ben bunun kitabn yazmak istiyorum dedim. Duralad. Telif hakk 3000TL,' dedim, yice duralad. Kabul edeceine inanmtm 'Sen sadece bana onun hakknda baz bilgiler ver, yeter, dedim. Bir eyler anlatt, dinlemedim bile. Sonunda anlatk. Ben Lawrence adn kullanacaktm, amma filmin o blmn hayali olduunu da belirtecektim. Nebiolu Yaynevi'nin sahibi rahmetli Osman Nebiolu iyi tandmd. Kendisini
Bykada'dan tanyordum. Size ngiliz Kemal Lawrence'e Kar diye bir kitap yazacam ve sizden on para bile almayacam,' dedim. ard, sonra kendini toparlad, 'ne zaman hazr olur' diye sordu. On be gne kadar, dedim. Yerinden srad, 'olamaz,' dedi. 'Olur,' dedim. 'on be gn sonra elinizde olur, ya siz ne zaman baskya verir ve piyasaya kartrsnz?' diye sordum. Dnd tand, 'bir ay sonra hazr,' dedi. Kendisine on para almayacam, sadece bunu ok iyi bir reklam sonras btn dnyada yaynlamasn istediimi syledim. Derhal kabul etti. ptk. Yirmi gn sonra kitabn yaz dizisini kendisine yetitirdim. imdi hukuken hazrdk. Hemen filme baladk. Ben kendi yazdm bir eseri filme ekiyordum ve hukuki adan buna kimsenin itiraz olamazd.
Erman Film (Hrrem Erman) yasal yollara bavurdu... Bizi mahkemeye verdiinde, elimizde kitab benim yazdma dair bir belge vard, dier taraftan bu olaylar benim de ngiliz Kemal 'den yani Esat Tomruk'tan dinleyip filme aktardma dair, bir anlama vard. Davay biz kazandk ve film evrildi. ngiliz Kemal gerekten byk prodksiyon oldu. Prensibimize sadk kalarak gene ehir Tiyatrosu'ndan sadece oyuncu almtk: Glistan Gzey, Talat Artemel ve aduman Ayin' Muzaffer Tema gene aramzdayd. ngiliz Kemal'in baars ok byk oldu. Belki iinde mantk hatalar vard amma, ok zengin, ok figranl ve ok byk kadrolu bir filmdi. ok itinal bir ekilde ekilmiti ve filmde de Liltf . Akad, sinemadaki hareket (action) olgusunun zirvesine kyordu. Senaryo allmam bir tarzda yazlmt, ok hareketli ve srkleyici idi. Trk filmlerinin ar, melankolik temposuna alanlar akna eviriyordu. Kanun Namna'dan on be gn sonra oynayan ngiliz Kemal , Kanun Namna'nn rekorunu da krd. O on be gn iinde Trk filmciliinde iki efsane dodu: Ayhan Ik efsanesi ve Kemal Film efsanesi. Bunun haricinde Ltfi Akad, Trk filmciliine damgasn vurdu. kimiz de k noktamzda ne kadar hakl olduumuzu anladk. Ne yazk ki, iki sene sonra yollarmz ayrld. Sinemasnda Det syf, 126 ) (Glah Nezaket Marl, Osman Fahir Sedenle Trk
stanbul Havas / Arak Sulukulede
STANBUL HAVASI/Arak Sulukulede

Senaryo ve Ynetmen: Zeki Alpan Kamera: Cezmi Ar Yapm: Oyuncular: Zeki Alpan, Atf Kaptan, kran zer, Muhterem Nur, Mrvvet Sim, Faik Cokun, Memduh Karaka Konu: ki ingene ailesinin yks
stanbul Yldzlar
Ynetmen: Senaryo:
STANBUL YILDIZLARI
Orhan Atadeniz, Mehmet Muhtar Oyuncular: Muammer Karaca, Gzin zipek, Muzaffer Hepgler, Toto Karaca, Celal Sururi, Ayten Kayal, Rana vga, Hasan elik Konu: Yirmi bin lira ile iddiaya girilen bir futbol mann yks. lk Gsterim: 30 Nisan 1952
Abidin Doran Kamera: evket Kymaz Yapm: nci Film Kemal men
Kahpenin Kz / Gnahsz Kadn
KAHPENN KIZI/ GNAHSIZ KADIN

Senaryo ve Ynetmen: Kani Kpak Senaryo: Perihan akl Ted Operatr: Kriton iliyadis Mzik: Kadri enalar Yapm: Sonku Film Cahide Sonku arklar: Ahmet stn, Mhip Arcman, Danslar: zmirli Gler Kardeler Oyuncular: Kadri gelman, Abdurrahman Palay, Glistan Gzey, Talat Artemel, Kani Kpak, Hseyin Kemal Grmen, Refik Kemal Arduman KONU : Bir Anadolu kynde geen filmde; kahpenin kz Zeynep, ve onu geneleve drmek isteyen ve devaml tehdit eden Muhtar, Zeynep'in peinden ayrlmayan kt kiilikli Talip, kye dardan gelen ve ona ak olan Recep ve Zeynep'in gerek babas olan Aa, belli bal tiplerdir. Recep, Zeynep'le evlenir, ancak Talip'in iftiralarna kurban giden Recep hapse girer. Talip Zeynep'e saldrr ve evini yakar. Zeynep akln kaybeder, yaralanr. Recep hapisten kaar ve kye gelerek Talip'i vurur. Ancak Zeynep lmtr. Recep sonunda ky terk eder gider.
Kan Kardeler
KAN KARDELER
Ynetmen: Vahi z Senaryo: Tahir Olga Operatr: Diamendi Filmeridis Mzik: Fehmi Ege Yapm: arklar: Sabite Tur Oyuncular: Renan Fosforolu, Vahi z, Cahit Irgat, Mualla Fosforolu, Meral Krmk, Osman Alyanak, Sha Doan Konu: Bir miras iini zmek zere stanbula gelen iki kardein komedisi.
nci Film Kemal men
Kanl Kpe
KANLI KPE
Senaryo ve Ynetmen: hsan Balkr Operatr: Cezmi Ar Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Suzan Yakar, Hmaah Hian, hsan Balkr, Celal Balkr, Halide Pikin, Nebile Teker, Mmtaz Ener, Rinnur Rutkay, Ali Kk, Ltf Gneri Konu: Kendisine tecavz etmek isteyen bir ses sanatsn ldren bir profesr kznn yks
Kanun Namna
KANUN NAMINA 67
Ar Direktr: Sami, Set Dekorlar: Z. Cirityan, Alan,i Iklar: O. Okdemiir, F. Erylmaz, Montaj: Turgut Senaryo ve Ynetmen: Ltfi . Akad Senaryo: Osman F. Seden Operatr: Enver Burkin, Kuzu, Prodksiyon Asistan: Yksel Tank, Gardrop: Cumhur zcan, Prodksiyon Asistan: Mithat Konuklar, Kamera Asistan: Kenan Kurt, Reji Asistan: Srr Gltekin, Senkron: Turgut nangiray, arklar: Hamiyet Yceses, Kemal Grses, Mzik Adaptasyonu: Faruk Yener, Efektler: Ylmaz Yazc, Ses Mhendisi: Yorgo lyadis, (Ses Film Stdyolarnda evrilmi ve seslendirilmitir.) Oyuncular: Glistan Deniz Gzey (Ayten), Ayhan Ik (Nazm Usta), Muzaffer Tema (Halil), Talat Artemel (evket), Pola Morelli (Perihan), Nee Yula (Nezahat), Talat Artemel, Settar Krmk (Mahmut Usta), Muazzez Aray (Zehra), Nubar Terziyan (Kmil usta), Temel Karamahmut, Osman Mzik: Kadri enalar Yapm: Osman F. Seden, akir Seden Kardeler, Trkolu, Osman Alyanak, Glderen Ece, Muhterem Nur, Kadri gelman, Rza Tzn, Renan Fosforolu, Saadettin Erbil, Kerim Pamukolu, Mmtaz Alparslan KONU: II. Dnya Sava'n izleyen yllarda (1946) stanbul'da meydana gelen gerek 68 bir olaydan yola klarak bu film gerekletirilmitir. Nazm Usta (Ayhan Ik), motor tamircisidir. Ayten'e aktr (Glistan Gzey), onunla evlenir. Oysa Ayten'in kz kardei Nezahat (Nee Yula), Nazm' sevmekte, kirli iler eviren Halil ise (Muzaffer Tema) Ayten'i ele geirmeyi planlamaktadr. kisi bir olup, Perihan' (Pola Morelli) Nazm'la tantrrlar. Nazm kadnn bu ekiciliine dayanamaz. Bundan yararlanan Halil, Ayten'i eline drr. Bunu renen Nazm, Halil ve Nevzat' ldrr, eini de yaralar. Polisten kaan Nazm, tamirci atlyesine snr ve orada polise kar koyarsa da Ayten'in araya girmesiyle polise teslim olur. Seden, "Kanun Namna"nn hazrlk aamasnda bal bana hazrlk dolu ve allmn dnda bir yol izledi. Onun istedii bugne kadar evrilmi olan Trk filmlerindeki ar ileyiin tamamen zddyd.. O , filmin son derece hareketli ve akc bir slupla ekilmesini istiyordu. Bunun iin her eyi gze alacak, bir yapmc olarak gereken hibir masraftan ve fedakarlktan kanmayacakt. Nitekim kafasnda tasarlad yenilikleri srasyla uygulamaya balad. Filmde gerek senaryoculuk asndan, gerek sinema teknii asndan ve gerekse yapmclk asndan yakalad baarnn yan sra,oyuncu seiminde de isabetli davranarak filmin baarsn daha da arttryor ve filmin seviyeli bir "sinema dili" oluturmasna nemli katklarda bulunuyordu. Osman F. Seden, yeni bir ynetmen ve yeni bir senaryo anlay iinde oyuncu seiminde de yeniliki bir tavr sergilemiti. Seilecek olan oyuncular, bu kez ehir Tiyatrolar'ndan olmayacakt. Bu bakmdan, "Kanun Namna", "Gei Dnemi"nde varln duyurmakta olan Trk sinernasnda tiyatrocularn egemenliine indirilmi nemli bir "darbe"dir. Trk sinemasndaki yeri ylesine nemlidir. Darlbedayi oyuncularnn sinemadaki hkmn sona erdiren bu filmde barol oyuncusu olarak, ad san pek duyulmam ve tiyatro ile hi ilikisi olmam bir kii seilmiti. Filmin getirdii en nemli yenilik bu idi. Tiyatroyla ilikisi olmayan, bu ie ilk olarak bir tiyatro Oyunuyla deil, bir sinema filmiyle balam olan, dolaysyla tamamiyle sinema ortamnda domu ve henz tannmam bir yz Trk sinemasna kazandrlyordu. Bu yz, ileride bir "efsane" olarak adn Trk sinemasna yazdracak olan Ayhan lkt. (Glah Nezaket Maral, Osman Fahir Sedenle Trk Sinemasnda Det syf, 117 )
67 simler Filmin Jeneriinden alnmtr.
68 Nazif Ku isinli bir tornac ustas, kskanlk yznden kiiyi ldrdkten sonra, dkkanna kapanm ve
polsilerle atmaya girer.
Kanun Namna
Kanun Namna pek ok adan dnm noktasdr, Trk sinemasnn. Kukusuz Kanun Namna esas olarak bir dram filmidir ancak Bat'daki aksiyon filmlerinden aina olduumuz silahl atma, kavga, takip sahneleri bu filmde bolca kullanlr. Film, bir silahl atma sahnesiyle alr. Polis, yaral durumdaki bir adam (Ayhan Ik) bir tamirci atlyesinde kstrmtr. Karlkl olarak ate almaktadr. Derken polis, kanun namna teslim olmas arsn yapar ba kahramana ve filmin finaline kadar srecek flashback balar. Filmin sonuna doru uzunca bir kovalamaca sahnesi gerekleir, polis Ayhan Ik' kovalar, ta ki atlyede kstrlncaya kadar. Hareketli kamera sayesinde, hareketli sahnelerin nemli yer tuttuu filmler birbirini izler. Film gsterime girdii zaman konu itibariyle tpa tp, barolnde Jean Gabin ve Marcel Carnnin oynad, Jacques Prvert'in senaryosundan 1939'da evrilen ve Trkiye'de "Son Limit" adyla gsterilen "Le jour se lve" isimli filme ok benzedii grld. Ancak olay, stanbul'da gerekten cereyan etmiti; ve "ozans gerekilik" akmnn en iyi temsil edildii bu Fransz filmiyle Akad'n bir ilikisi yoktu. Belki Anatole Litvak'n bu filmden esinlenerek Henri Fonda ile cevirdii filmden esinlenmi olabilirdi. te yandan "Kanun Namnay daha ok, gereki bir film olarak tanmlamak daha doru olacaktr. Asl nemlisi, Ltfi mer Akad, bu filmle kameray sokaa tam; ekim ve kurgu bakmndan son derece hareketli ve gerilimli bir film ortaya koymutu. Denilebilir ki sinema eleriyle ve ounluu tiyatro dndan oyuncularla evrilmi ilk nemli Trk filmidir "Kanun Namna. Dier yandan bu filmin ekiminde ok iyi bir kamera almas yapan Enver Burkin'in de kukusuz nemli bir katks vardr. DL: 1. Trk Filmleri Festivalinde (1953) Trk Film Dostlar Dernei Kanun Namna filmi Kanl Para, ki Sng Arasnda, Drakula stanbulda ve Efelerin Efesi ile birlikte En Baarl Film Enver Burkin ile beraber, Kriton lyadis, zen Sermet, lhan Arakon ve adan Kamil En Baarl Kameraman Osman F. Seden ile beraber; Adnan Fuat Ural, Orhan M. Arburnu, ve mit Deniz En baarl Senaryo yazar Ayhan Ik ile beraber; Turan Seyfiolu, Orhan Murat Arburnu, ve Atf Kaptan En Baarl Erkek Oyuncu (Jri yeleri: Burhan Arpad, Max Minecke, Semih Turul, Hsamettin Bozok, Azra Erhat, Mina Urgan, Orhan Hanerliolu, Nevzat stn, Zeki Faik izer, Asude Zeybekolu, Yldz Dergisi okuyucular (1953)arasnda dzenlenen aratrmada; Kanun Namna filmi, En yi Film Ltfi mer Akad En yi Ynetmen, Ayhan Ik En yi Oyuncu
Kara Efe Zeynepin Gzyalar
KARA EFE Zeynep'in Gzyalar

Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Kamera: Aram Hugosyan Yapm: Reks Film Vasil Anastas Mzik ve Beste Oyun ve Rakslar: Luiza Nor, Nimet Alp, Arif Sami Toker ve 40 kiilik Korosu, Sadi Ilay Oyuncular: Muharrem Grses, Cihan Ik, Ali stnta, hsan Nuyan, Muazzez Aray, Renan Fosforolu, Leyla Nil, Mnir Ceyhan, Mualla Fosforlu (Frat), Faik Cokun, Mrvvet Sim, Yldz zmirli, Muzaffer Demir Konu: Kara efe ve evresinde olan olaylar ve akn konu alan bir film.
Kzltu
KIZILTU
Senaryo ve Ynetmen: Aydn Arakon Eser: Abdullah Ziya Kozanolu Operatr: lhan Arakon Mzik: Orhan Barlas Yapm: Oyuncular: Turan Seyfiolu (Otsukarc/Halid), Mesiha Yelda (Sabiha Sultan), Cahit Irgat (Cengiz han), Rauf Ulukut (akr), Atf Kaptan (eyhlcebel Hasan Sabbah), Nebile Teker (Trkan Sultan), Mcap Ofluolu (mer), Nubar Terziyan (Mervan), Eref Vural, Mfit Kiper, Vedat rfi Beng (Mehmet Tk), Ahmet stel, Ferhan Tanseli (Celalettin), Hasan Ceylan, Abdurrahman Conkbayr. Konu: Blgesindeki Mool-Trk obalarn Kzl Tu altnda toplayp gl bir ulus kurma amacnda olan Cengiz Han,ad Yenilmez anlam tayan Trk bahadr Otsukarcy, kendisine tehlikeli grd eyhlbecel Hasan Sabahtan vergi almaya gnderir. eyhlcebelin olu Halid, yiit Otsukarcya benzemektedir, ancak onun gibi cengaver deildir.Bu nedenle dnde yaplacak turnuvaya Halidin yerine Otsukarc girer ve turnuvadan yznn akyla kar. Bu gzel olayn ardndan baka sorunlar ortaya kar. Otsukarc, eyhlcebeli yola getirme ura iine girer. Sonuta tabi ki, Otsukarc, Cengiz Hann isteini yerine getirir. Zamannn en masrafl tarihi kostme filmi olan KIZIL TU, Abdullah Ziya Kozanolunun ayn adl eserinden sinemaya adapte edilmitir. Senaryo almalarna eser sahibi de katlmtr. Cumhuriyet dneminin ilk tarihi macera roman olan "Kzl Tu". Hi bir zaman "yksek edebiyat" iinde deerlendirilmeyen, eletirmenlerin, tarihilerin ilgisini ekmeyen Kozanolu klliyat, Trkiye'de en ok bask yapan ve okunan romanlardan oluuyor "Kzl Tu btn bir genliin iinden duyduu devrimin ilk ncsdr. Konusunu byk Trk tarihinden alan ve z Trk kelimelerinden birkana her sayfada cmleleri iinde yer veren Kzl Tu, doan neslin ruhundaki gizli arzu ve heyecanlar ste karan bir darbedir". Anlalaca gibi, bu roman ve yazma amac, o dnemdeki milli dnce akmnn temsilciliini stlenmiti. Bu dnce akm; "byk Trk ulusunu birletirecek o tek dile, tek iveye ve tek lkye doru, Kzl Tu'da balayan, (...), yedi yl sonra Atatrk'n komutasnda tempolaan" Trklk, Turanclkt. Trkln ortaya kmas(1908), aa yukar Abdullah Ziya'nn doumuna tekabl eder(1906). Yetime a boyunca, ykselen bu yeni deerin etkilerini hisseden Abdullah Ziya'nn Trkl, yklan mparatorluun yerine kurulacak ulus
Atlas Film Nazif Duru
Kzltu
devlet modelini savunan tarzdadr. Bu tarz Trklk, II. Dnya savandan sonra etkisini kaybetti. Onun yerini, daha rk-oven bir milliyetiliin aldn gryoruz. Atsz'n romanlarn, bu yeni tarz iinde deerlendirmek uygun olur. Kzl Tu"da, dneme gre baka yenilikler de var; milli bir uur alamak amacyla yazlmasnn etkisiyle, sk sk dipnotlar verilmi. Kimi zaman ztrke kelimelerin anlamlarn aklyor, kimi zaman eski adetler, inanlar, kiiler hakknda bilgiler veriyor. Yazar, ilk roman oluu nedeni ile, "Fatih Feneri", "Hilal ve Ha" romanlarnda stesinden gelinen tutarszlklardan kanamam. Bu metinde zaman ve mesafe mefhumu yok. Mesela, Timuin, Orta Asya'da karlat Otsukarc'nn yola kacan renince, "sen Horasan'dan geecek misin" diye soruyor. Kahramanlarmz, bugn motorlu tatlarla almas g olan mesafeleri, ku olup geiyorlar. Bir bakyorsunuz Alamut kalesindeyiz, bir bakyorsunuz in Saraynda. Anlat bak as teknii de ilgin. (A.mer Trke, Aylk Birikim Dergisi)
Kocatepenin Be Atls
KOCATEPE'NN BE ATLISI
Ynetmen: Nusret Eraslan Eser: Hsamettin In Senaryo: hsan Toma Mzik: Fehmi Ege Yapm: Oyuncular: Hmaah Hian, Hayri Esen, Rza Tzn, Saltuk Kaplang, Faik Cokun, Feruz KONU: Sava konu alan kahramanlklar anlatan gzel bir film.
Birlik Film skender Necef
Kubilay
KUBLAY 69
Ynetmen: Muharrem Grses Senaryo: Operatr: Coni Kurteolu Yapm: rmen Film Hseyin Peyda (rmen) Melih Baar Oyuncular: Hseyin Peyda, Vedat Karaoku, Nebile Teker, Nevin Aypar, Mualla Fosforolu, Cahit Irgat, Osman Alyanak, zen Tutucu, Muharrem Grses, Faik Cokun, Sadri karan, Muazzez Aray, Rauf Ulukat Konu: Menemende 1930 ylnda, gerici isyan bastrmak isterken ldrlen gen subayn yks. Kubilayn hayatnn filme alnacan duyduumuz zaman, o kadar heyecanlanp, sevinmitik kiin sonunu merakla bekledik! Bilhassa senaryosunun ehil bir el tarafndan yazl midimizi kuvvetlendiriyordu. Nihayet filmi grdk. Keki grmez olaydk!
69 Menemen Olay: Mustafa Fehmi Kubilay 1930 ylnda Menemen'de yedeksubay sfatyla askerlik grevini yapmaktayd. 23 Aralk 1930 sabah Menemen'de cereyan eden hadiseler genel anlatma gre u seyri izlemitir: Sabahn erken saatlerinde, ember sakall, balarnda sark, srtlarnda cppe, Manisa'dan o gn gelmi drd silahl alt meczup, belediye meydannda tekbir getirerek gezinmeye balad.
Kubilay
Kubilay kafamzda canlandrdmz gibi kalrd. Yerli filmleri tenkid ederken her zaman msahamal davranrm Ama bu Kubilay konusunda olmaz. Arkadalar onun iin darlp gcenmesinler. Bu, yerli film olduu kadar da memleket davasdr da ( ... ) Senaryo biim ynnden de hatal. 'Fond' ve gemelerin bu kadar ok olduu bir film yeni gryorum. Hibir olay birbirine balanp tamamyla aklanmam. Bir mehuller karkl gidiyor. Yalnz bunun rejisrn yapt dekupajdan ileri gelecei de erevesindedir. Filmde rejisr diye bir ey gremedik. Herkes kendi bildiini yapyor. Hibir hareketi hibir ruh hali hakikatletirilememi. Olaylar mekan ve zaman iinde ireti duruyor. Fotoraflar ok fena! ... Doru drst bir kadraj ve kompozisyona rastlayamadk. Derinlik fikri kaybolmu. insanlar ve eyalar kartma resimler gibi duruyorlar. Hibir tezat kullanlmam. Bilgisizlik ve yaratma eksiklii, operatrde bir eri 'kadraj kullanma hastal getirmi. Bununla bir eyler yapacan zannediyor. Hemen hemen btn filmde ayn eyi grdk" (Metin Erksan, 6.10.1953, Dnya g.) olup ihtimal
Olayn, zamann Nakibendi tarikatnn lideri eyh Esat ve yandalar tarafndan planland ve Menemende uygulamaya konulduu iddia edilmitir Ancak eyh Esad'n Nakibendilikle alakas bulunmad ynnde grler de vardr eyh Esatn Manisada Nakibendi tarikatn yaymakla grevlendirdii Laz brahimin ynlendirdii Manisa tarafndan gelen, drdnn ad Mehmet ikisinin de Hasan olan yobazlar; 23 Aralk 1930 da sabah namazndan sonra camiden aldklar Yeil Sanca yola dikerek silah zoruyla etraflarna adam toplamaya alrlar. Katlmak istemeyenlere 70 bin kiilik bir Halife Ordusunun beklediini ve onlarn nc olduklarn belidirler. stedikleri eriattr. Kar ktklar Cumhuriyettir, Atatrk ilke ve Devrimleridir. Bylece tekbir getirerek sancan etrafnda dnmeye balarlar. apka giyen kafirdir, din elden gidiyor, saltanat geri getireceiz diyerek bir isyan hareketi balatmak isterler. Menemende yedek subay retmen olarak grev yapmakta olan Kubilay bu hareketi bastrmak iin bir manga askerle olay yerine gelir. Askerlerin yanndan ayrlarak tek bana yobazlarn arasna girip teslim olmalarn ister. Yobazlardan biri ate ederek Kubilay yaralar. Kardan bunu gren askerler ate aarlar. Fakat tfeklerinde ldrc etkisi olmayan manevra fiekleri vardr. Bu yzden yobazlara tesir etmez. Bylece: "bize kurun ilemiyor diyerek halk kandrmaya alrlar. Elebalar Eleba, Giritli Dervi Mehmet, yannda da amdan Mehmet, St Mehmet Emin, Nalnc Hasan, Kk Hasan vard. Dervi Mehmet camide namaz klanlara kendini "Mehdi" olarak tantt ve dini korumaya geldiklerini syledi. Arkalarnda 70 bin kiilik Halife ordusu olduunu, le saatlerine kadar eriat bayra altnda toplanmayanlarn kltan geirileceini syledi. Camideki yeil bayra alp uzun bir sopaya taktlar ve Menemen ehir meydannda kazdklar bir ukura diktiler. Bayran evresinde dnmeye, tekbir getirmeye, zikretmeye ve "apka giyen kafirdir! Yaknda yine eriata dnlecektir." diye barmaya baladlar. Olayn Duyulmas ve Olaylara Mdahele Olaylarn iledeki askeri birlikte duyulmasyla, bir bilgiye gre; alay komutan, yedek subay Kubilay' bir manga askerle birlikte olay yerine gnderdi. Askeri birlik olay yerine ulatnda Astemen Kubilay ve askerlerin silahlarnda mermi bulunmamaktayd sng takmlard. Kubilay, askerlerini meydan giriinde brakarak, gstericilerden teslim olmalarn istedi. O anda gruptan alan ate sonucu yere dt. Grg tanklarnn genellikle doruladklar zere, Kubilay yaral halde cami avlusuna sndysa da, Dervi Mehmet ve arkadalar peisra geldiler. Dervi Mehmet, antasn
Memi ile bi Anaforcular Kral
MEM LE B ANOFORCULAR KRALI

Senaryo ve Ynetmen: etin Karamanbey Kamera: Turgut ren Yapm: Aslan Film etin Karamanbey arklar: Sabite Tur Glerman Oyuncular: Neriman Kksal, Muzaffer Tema, kran zer, Zeki Alpan, Rasih Ertu, Vedat Karaoku, Muazzez Aray, Osman Alyanak, Kadir Savun Konu: On milyonluk bir mirasn evresinde dnen yk
Onu Ben ldrdm
Ynetmen: Senaryo:
ONU BEN LDRDM

Dr. Aravir Alyanak Memduh n , Aravir Alyanak Oyuncular: Muzaffer Tema,Mine Cokun, Memduh n, Nebile Teker, hsan akn, Aravir Alyanak Konu: Karsna ihanet eden bir adamn yks. Bestekar Orhann hamile olan sevgilisine ramen, aabeyi tarafndan sevgilisinin fakirlii, bestekarn ise geleceinin olmas Yoakim Filmerides, Manasi Filmeridis nedeniyle tantrd bir arkc kadnla evlenmesi ve bu evlilikte ihanetle karlamas eklinde geliir.
Kamera
Yapm: Yakut Film Aravir Alyanak,

ap testere azl ba ban kard ve yaral Astemen Kubilay'n ban kesti. Kesik ba yeil bayran sopasna dikmeye altlar ancak baaramadlar. Birisi ip getirdi ve Kubilay'n ba yeil bayran dikili olduu sopaya iple baland. Olay yerine yetien Beki Hasan ate edip gruptan birini yaralad. Ancak alan ate sonucu o da ld. Arkadann yardmna koan Beki evki de alan ate sonucu ld. Bu aamada askeri birlik yetiir. Komutan "Teslim olun!" diye barr. Ancak olay atmaya dnr ve askeri birlik ate eder. Gstericilerden Dervi Mehmet de dahil bazlar yere serilirken, bazlar kaar. Daha sonra hepsi birden yakalanr... ama biri hari. Skynetim ve Mahkeme 31 Aralk 1930 gn Menemen ilesi ile Manisa ve Balkesirin merkez ilelerinde 1 Ocak 1931den itibaren 1 ay sre ile Fahrettin Altay komutasnda skynetim ilan edilmi ve 1. Kolordu Komutan Vekili General Mustafa Mulal bakanlnda bir Divan Harp kurulmutur. General Mustafa Mulal bakanlnda kurulan Divan Harp Mahkemesinde 24 Ocak 1931 gn iddianame okundu ve 29 Ocak 1931 gn mahkeme 36 (lm olan bir sank ile 37) kiinin idama mahkum edilmesine, 40 kiinin sorumsuzluu nedeniyle salverilmesine, 27 sann beraatine, 41 kiiye eitli hapis cezalar verilmesine hkmetti ve karar Meclisin onayna sunuldu. dam hkmllerinin 6'snn ya kk olduundan, onlarn lm cezalar ar hapse evrildi. TBMM Adalet Divan ayrca iki idamln cezasn 2 yl hapse evirdi.
Divan- Harp Mahkemesi General Mustafa Mulal bakanlnda kurulan Divan Harp Mahkemesinde 24 Ocak 1931 gn iddianame okundu ve 29 Ocak 1931 gn mahkeme 36 (lm olan bir sank ile 37) kiinin idama mahkum edilmesine, 40 kiinin sorumsuzluu nedeniyle salverilmesine, 27 sann beraatine, 41 kiiye eitli hapis cezalar verilmesine hkmetti ve karar Meclisin onayna sunuldu. dam hkmllerinin 6'snn ya kk olduundan, onlarn lm cezalar ar hapse evrildi. TBMM Adalet Divan ayrca iki idamln cezasn 2 yl hapse evirdi.
Son Buse
SON BUSE
Senaryove Ynetmen: 70 Suavi Ted Eser: Cemal Sahir, Operatr: Cezmi Ar Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Suavi Ted, Perihan Ted, Halide Pikin, Turhan Gber (Gker), brahim Delideniz, Muazzez Aray Konu: Terzisinin ikisine ila koyup sengin bir hacaaya satt evli bir kadnla, mimar kocasnn dramatik yks.
Sz Mdafanndr
SZ MDAFANINDIR
Senaryo ve Ynetmen: Mnir Hayri Egeli Operatr: Pauker Yapm: Oyuncular: Orhan Boran, Pola Morelli, Atf Avc, adman Ayn, Sadri Karan, Nebile Teker, Necla Sertel, Cihan Ik, Muhterem Nur, Toygar Belevi, Nana Aslanolu (Dansz) Konu: Fahie olan annesi tarafndan yllar nce terkedilmi bir genle, kt yola drlmek istenen gen bir kzn yks. Reks Film Vasil Anastas
St Kuzular
ST KUZULARI
Senaryo ve Ynetmen Vahi z Operatr Mike Rafaelyan Mzik Fehmi Ege Yapm nci Film Kemal men
Kalan 28 sank, 3 ubat 1931 gecesi Menemen'de idam edildi. Bazlar Kubilay'n bann kesildii yerde asld. Mahkumlardan biri idam sehpasnn nnden kat. ki hafta sonra yakaland ve ertesi gn idam edildi. Okan Ormanl, Trk Sinemasnda Eletiri syf, 45
70 Edoardo Anton (1910-1986) ve Gian Paola Callegarinin (1912-?) senaryosundan talyan
Oyuncular: Renan Fosforolu, Sha Doan, Mualla Frat, Vahi z, Meral Krmk, Mualla Fosforolu, Osman Alyanak Konu: Bir iftlikte balayp stanbul plajlarnda son bulan bir macerann gldrs.
ynetmen Gianni Franciolininin (1910-1960) ynetiminde ekilen ve ayn yl 24 Ekim 1951de talyada gsterime giren Ultimo ncontro, L isimli filmden uyarlama. Bu filmde, dnemin nemli oyuncularndan Alida Valli (1921-2006), Amedeo Nazzari (1907-1979) ve Jean-Pierre Aumont (1911-2001) oynamlardr. (kyn. www.imdb.com)
aban ingeneler Arasnda
ABAN NGENELER ARASINDA

Senaryo ve Ynetmen: Semih Evin Eser: Vedat Akdikmen Yapm: Senaka Film Semih Evin Oyuncular: Renan Fosforolu, Turgut zatay, Meral Krmk, Vahi z, Mrvvet Sim, Nimet Alp, Orhan Erin Konu: abann ingene kzyla olan aknn konu edildii gldr.
Tahir le Zhre
TAHR LE ZHRE 71
arklar: Mzeyyen Senar, Dr. Alaettin Yavaca Ynetmen: Ltfi mer Akad Senaryo Mediha Akad (Ayn ismi tayan halk hikayesinden) Grnt Ynetmeni: Lazar Yazcolu Oyuncular: Sezer Sezin, Kenan Artun, Settar Krmk, Temel Karamahmut, Muazzez Aray, Sohban Kololu, Hamid Mecid, Nedime brahim. KONU: Bir hkmdarn ve sevdii vezirinin ocuklar olmamaktadr. Bir gn hkmdarn
karsna kan hzr ona bir elma verir. Hkmdar byk bir dikkatle bu elmay ikiye blecek, sonra bu iki paray yeniden ikiye ayracak ve drt paray kendisi, veziri ve eleri yiyecektir. Birinin bir kz, brnn de bir olu olacaktr. Fakat nemli olan elmay dikkatli blmektir. nk birinin hakk brne getii takdirde ocuklar byk felaketlerle karlaacaktr. Ve yle olur. Sonunda iki gen byr ve birbirlerine ak olurlar. Hkmdar onlar evlendirmeye kalktnda felaketler birbirini izler.
Yapm:
Erman Film (Hrrem Erman ve Badat Stdyo Film ve Sinema Ltd. Ortak yapm
71 Gemi zamanda ve eski gnlerde Zengin ve hretli bir Padiah varm, mali, mlk, askeri,
ksaca her eyi varm.. Ancak ocuu olmuyormu. Doktorlara gitmi, derdine are bulamam. Bunlardan fayda gremeyince, kendisini elenceye verip, yaptrd Baheye gidip gelmeye baslar. Bir gn veziri ile arda dolamaya kar, "her kim bana altn verirse, tanr onun muradn versin" diyen bir dilenciye para verir. Oradan ayrlp baheye doru giderler, ve bir aacn altna otururlar. leride bir Dervi grrler, onun yanna giderler, Dervi, "marifetlerim vardr" deyince, Padiah gnlnden geceni bilmesini ister. Dervite Padiah ve Vezirin ocuunun olmadn, evlat istediklerini bilir. Bunun zerine derviten yardm isterler, Dervi de cebinden bir elma karr ve ikiye bler. Bu elmalar yerlerse ocuklar olacan, padiahin kz ve vezirin olu olacan, ama onlar ayrmamalarn, evlendirmelerini syler. Padiahta, vezirde ok sevinir. Akam elmay yerler, ve dokuz ay on gn sonra padiahn kz vezirinde olu gelir dnyaya. Kzn adn Zhre, olann adini Tahir koyarlar. Tahir ile Zhre birlikte byrler. En tannm hocalardan ders alrlar, On yanda Zhrenin gnl Tahire der ve uyurken Tahiri per. Tahir cok kzar, nki karde olduklarn sanr. Bir gn Zhre Tahiri yine per ve Tahirde Zhreyi dver. Zhre o kadar zlr ki, Allaha "Allahm, benim sevgimin yarsn Tahire ver" diye dua eder. Tahir de Zhreye ak olur. Bu sefer Zhre kendini naza eker. Ancak karde olmadklarn renen Tahir ile Zhre gnden gne birbirine daha cok balanrlar. Sazlarn alp bir birlerine Trk sylerler.
Bunlar gren Arap Kle, padiahn karsna syler, Padiah kzn Tahirle evlendirmenin zaman geldiini syler. Ancak kars kznn padiah oluyla evlenmesini istemektedir. Padiah kendi gzleri ile aklar grmek ister, ve grnce evlendirmeye karar verir. Bu arada Tahir ryasnda iki kara kpein kendisine saldrdn grr ve ryas kar. Padiahn kars, padiaha sihirbaz cadnn yapt erbeti iirince, padiah Tahirden sour ve onu saraydan kovar. Ak ile yanp tutuan Tahir, Zhrenin kknn nne gelerek sitem dolu trkler syler. Zhrede olaylar dadsndan renir ve her eyi Tahire aklar. Arap kle bunlar grnce yine padiaha haber verir. Bu sefer Padiah onu Mardine srer. Mardinde yedi yl kalan Tahir Allaha dua eder, ve onu zindandan kurtarmasn ister. Duas kabul olur, Zindann aclan kapsndan siyah atyla Hzr gelir, ve onu atna alp, onu uyurken Zhrenin kknn nne brakr. Zhre Tahiri dadsna gnderir. O gnden sonra, her gece gizli gizli buluup zevk ve sefa eylerler. Fakat bir gn ryasnda Tahir, kara kpeklerin yine etrafn sardn grr, ryas yine kar, nki Arap kle onlar yine grmtr. Bunu Padiaha haber verir ve Tahir, st ak bir Sandkla Sat suyuna braklr. Sat suyunun kenarnda da Gl padiahnn Saray vardr. Zhre bunu bildii iin Gl padiahnn kzna mektup yazar ve gl padiahnn kzlar Tahiri bulurlar. Gl padiahnn 3 kz da Tahiri sevmektedir ve bir gn onu paylaamadklar iin kavga ederken, Tahir bunlar duyar ve kaar. Bir eme banda dua eder ve uyur. At sesiyle uyannca yannda bir Dervi grr. Yine ata biner ve gzlerini kapatr. Dervi "a" dedii zaman Tahir kendisini Zhrenin kk nnde bulur. Dadsna gider, dertleirler Bir gn Davul Zurna sesleri duyar ve dadsndan Zhrenin evleneceini renir. Kadn esvab giyer ve dne gider. Kendini Zhreye tantr. Ertesi gn Zhre ile anlarlar, Hamama gitmek iin kp kamaya karar verirler. Ancak Arap klede kadn klna girmi ve onlar grmtr. Arap kle durumu padiaha haber verir, Padiah Tahiri yakalatr, Mecliste onu ve kzn anmadan hane tr sylerse affedeceini syler. Tahir iki haneyi syler, fakat nc hanede Zhrenin ieri girdiini grr ve onun ismini kullanr, padiahta onun boynunu vurdurmaya karar verir. Cellat Tahirin boyunun vurmadan nce, Tahir namaz klp, Allaha ruhunu almas iin dua eder ve hemen lr. Bunu gren Zhre akln karr. Hekimler are bulamaz, hatta Tahirin etini yedirmeye kalkarlar, ama dadsndan bunu renen Zhre ok kzar, Tahirin mezarna gider. Allaha ruhunu almas iin dua eder ve lr. Mezara gelen Arap kle de Zhreye ak olduu iin kendini hanerle ldrr, Padiah kzn Tahire vermedii iin piman olur, ama i iten gemitir oktan. Bir sre sonra aklara mezar yaplr, Arap klede ba ularna gmlr, oradan gecenler Zhre'nin mezarnda beyaz bir gl fidan, Tahirin zerinde ise bir krmz gl fidan grrler, Arabn mezarnda da kara bir ali bitmitir. Her sene aklar baltalarla o aly keserler, ancak alnn yine bittiini grrler.
Ziyaretgah olan mezar aklar ve bar yanklar srekli ziyaret ederler.. (kyn: ww.webhatti.com/ hikayeler)
Tarzan stanbulda
TARZAN STANBUL'DA
Senaryo ve Ynetmen: Orhan Atadeniz Edgar R. Burroughs'un "Tarzan" romanndan Operatr: Sabahattin Tulgar Kurgu: Orhan Atadeniz Yapm: Milli Film Sabahattin Tulgar Oyuncular: Tamer (Tomo) Balc, Hayri Esen, Necla Aygl, Aziz Basmac, Cemil Demirer, smail Kara, Ziya Aygen, Hayri Kulolu, B. Karaaslan, Nejat zer, etin Sava, Kemalettin Ynalp, Selahaddin Topda, Sadullah Enuysal
KONU: Bir Afrika yolculuuna kan gazeteci Tekin (Hayri Esen) ve rehberi Kunto (Cemil Demirel) ormanda bir iskeletin yannda mektup bulurlar. Mektup, Afrika'da ei ve kk oluyla birlikte yaarken vahiler tarafndan ldrlen birine aittir ve stanbul'da yaayan tccar Kamil Karazincir'e teslim edilmesi istenilmektedir. Sonunda temas kurulur ve hep beraber hazineyi bulmak zere yola konulur. Binbir glkle hazine bulunur. Fakat Kunto ve kk kafileyi izleyen iki arkada hazineye gz dikmitir. Hazineyi almak zere iken vahi Gabonilerin saldrlarna urarlar. Vahiler Kunto ve arkadalarn timsahlara yedirirler. Tekin kaarken bir mzrakla ldrlr.
Toprak
Siyah-Beyaz, 86dk Ynetmen:
TOPRAK
Oyuncular: Nevin Aypar, Sedat Ergin, Rana vga, Faik Cokun, Nusret Otyam, Mrvvet Tekmen, Ahmet Mutlu, Mehmet Hamzakad Fikret Otyam Konu: Sevdii kz uruna mcadele eden ve evlendikten sonra eini yitiren bir gencin yks. " Film, geimlerini topraktan salayan yoksul bir Anadolu ailesinin dramatik yksn anlatr. lk gereki ky filmlerimizden olan Toprak Kara kzn ektii sabanla srlen kra topraklar, tezekten yaplm barnaklar, arkl kylleri gsterdii iin sansre taklm ve baarszla uramtr.
V. Nedim Otyam Senaryo: Foto Direktr: Hayrettin Ik Mzik: V. Nedim Otyam Yapm: Barboros Film Nedim Otkam
Vur Patlasn al Oynasn
Ynetmen: Senaryo:
VUR PATLASIN AL OYNASIN

Esat zgl Esat zgl, Vehbi Belgil Manasi Filmeridis Oyuncular: smail Dmbll, Nimet Alp, Sabahat Tank, Erturul zer, Temel Karamahmut, Cell ahin, Kemal Edige, Renan Bora, Karaylan Konu: Gre minderlerinden gzellik yarmalarna kadar uzayan bir servenin gldrs.
Operatr : Yapm:
Anadolu Film Esat zgl
Yank mer
YANIK MER
Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Operatr: Cezmi Ar Yapm: Oyuncular: Saltuk Kaplang, Deniz Tanyeli, Ahmet Tark Teke, Halide Pikin Konu: Ak uruna ile eken bir gencin dram.
Day Film Rasim Day
Yavuz Sultan Selim Alyor
YAVUZ SULTAN SELM ALIYOR

Ynetmen: Sami Ayanolu Eser: Feridun Fazl Tlbenti 73 Operatr: Kriton lyadis Yapm: Lale Film Cemil Filmer Oyuncular: Sami Ayanolu, Heyecan Baaran, Suavi Ted, Lale Oralolu, Sadri Alk, Cahit Irgat, Reit Grzap, Altan Karnda, Berrin Aydan, Behzat Butak, Nee Yula, Atf Kaptan, Refik kemal Arduman, Kemal Tzem, akir Arseven, Atf Avc, Talat Artamel, Hseyin Grmen, Kani Kpak, aziye Moral, Mehmet Karaca, brahim Delideniz, Hadi Hn, Turan Gker, Mfit Kiper, Neet Berkren
700 yl, ktada hkm sren Osmanl mparatorluunun dokuzuncu padiah olan
Yavuz Sultan Selimin tahta kndan lnceye kadar geen olaylar anlatmaktadr. 1505 ylnda ehzade Selim Trabzonda sancak beyi idi. Mays aynda stanbuldan eski arkada Yakup ve iki kii stanbuldan Ferhat Beyin gnderdii bir nameyi getirdiler. Namenin ierii yle idi: yenieriler artk padiaha itiat etmiyor Veziriazam Hadm Ali Paa ehzade Ahmeti tahta karmak iin bin bir trl oyunlar yapt yazyordu. Yenieri oca Selimi sevdii iin zellikle selime kar cephe almt. Bu arada Trabzondan Leonidas adnda bir Rum stanbula Selim aleyhine haberler iletiyordu. Bunu anlayan Selim Leonidas ve veziriazamn adam ahin Beyi yakalatp idama mahkum etti. Fakat Yakupun nerisi zerine bunlar serbest brakt. Serbest brakmasnda Leonidas kz Aspasiyannda pay vard. Aspasiya saraya gitmi ehzadenin ayaklarna kapanp babasn serbest brakmas iin yalvarmt. Selim,bu gzel kz kramam stelik yldrm ak ile kza vurulmutu. Bu arada sultan sohbet toplantlar yapyor, hi sefere kmyordu. Bu durum yenieri ocanda huzursuzluk yaratyordu. Selimin olu Sleymanda bym, sancak beylii yapacak yaa gelmiti. Fakat Ali Paa bunu istemedii iin ,padiah olumsuz ynde etkiliyordu. 73 Feridun Fazl Tlbenti, 1912 ylnda stanbulda dodu. Vefa Lisesini, Yksek Ticaret Okulunu
bitirdi. Ardndan basn hayatna atld. Ulus. Vatan, Cumhuriyet, Hrriyet gazetelerinde yazarlk yapt. Daha sonra stanbul Radyosunda grev ald. Edebiyata iirle balad. Tlbenti, radyoda "Gemite Bugn" adl program hazrlad. Tarihi romanlar yazd. 1982 ylnda vefat etti. ESERLER: Barbaros Hayrettin Geliyor, Byk Trk Zaferleri, Cem Sultan, Hurrem Sultan, stanbulun Fethi (stanbul Kaplarnda), Osmanoullar, Sultanlarn Ak, Tarihe an Veren Trk, Turgut Reis, Trk Ataszleri ve Deyimleri, Trk Tarihinden Sayfalar, Yavuz Sultan Selim Alyor, Gemite Bugn. (kyn: ansiklopedi.bibilgi.com)
Yavuz Sultan Selim Alyor / Tarihe an Veren Trk
Padiahta Selimi sinirlendirmek istemedii iin Sleyman Kefeye sancak beyliine atad. Sleyman Kefeye gidince olunu ziyaret maksadyla Selim Kefeye gitti. Bu durum Osmanlda bakaldrmakt. Bunu renen padiah, Selime Trabzona dnmesi iin haber gnderdi. Fakat bunu Selim kabul etmedi. Durumu anlayan padiah olay tatlya balamak, kan akmasn istemedii iin Selime Rumelide sancak beylii nerdi. Rumeli bakente yakn olduu iin ve Selimin her an ayaklanarak taht oturabileceini dnen Ali Paa ve dier ehzadeler, duruma ho bakmyorlard. Selim adamlarndan birkan Rumeli Beylerbeyine gndererek yaknda Rumeliye geleceini ve kan akmasn istemediini bildirdi.Rumeli Beylerbeyi Hasan Paa duruma raz oldu.Selim Edirneye doru yola kmt.Fakat Hasan Paa, durumu Ali Paaya bildirdi. Ali Paa bir ordu hazrlatt. Padiah, kan akmasn istemedii iin Selimi, Rumelide Semendireke atad. Fakat Selim Edirneye girme arzusuna kaplmt. Gnlerce yryten sonra bunu baarmt. Buradan stanbula dnmeye karar verdi. Her ne kadar lalas Selimi bu dncesinden vazgeirmeye alsa da bunu baaramad. Selim, stanbul yaknlarnda, orluda padiahn ordusuyla karlat. Padiahn ordusu daha glyd. Sonu da Selimin aleyhineydi. Selim Krma, kaynbabas Megli Girayn yanna gitmek zorunda kald. Bu srada Anadoluda ah smailin destekledii ii eteleri halkn huzurunu karyordu. Bu durumu zme kavuturmak isteyen Anadolu Beylerbeyi, eteler tarafndan malup edildi. Tm bu olaylar olurken Selimin stanbula geleceini duyan Aspasiya, Selimi grebilmek iin saatlerce sokakta beklemi ve sonunda byk bir akla sevdii ehzadeyi grebilmiti. Veziriazam Ali Paann stanbula dner dnmez ilk ii Anadoludaki ayaklanmay bastrmak oldu. Selim Krmda bulunduu zaman, stanbula adamlar gndermiti. Bunlar ,Yakup ve Osman bakas deildi. Grevleri ise, stanbulda ehzade taraftarlarn toplamakt. Bu grevi baaryla icra ediyorlard. Saraydan, Sinan Paa gibi yksek rtbeli kiileri Selim taraftar yapmlard. Grevlerini tamamlayan Yakup ve arkadalar Selimin yanna gittiler. Bu srada Kefede bulunan Selim, haberleri sevinle alyordu. En ok sevindii haber ise Aspasiyann hayatta olmasyd. Selimin artk sarayda da adamlar vard. Zaten yenieriler de Selimin tahta kmasn istiyordu. Tm bu olumlu gelimeler zerine Selim, stnbula doru yola kt. Selimin stanbula girii, ok byk bir ihtiamla karland. Toplanan kalabala kar hi bir ey yapamayacan anlayan Beyazt, taht Selime devretti ve istirahata ekildi. Selim, hemen ynetici kadrosunu deitirdi. Daha sonra byk bir akla sevdii Aspasiyay ziyaret ederek, akn alevlendirdi. Selim tahta kar kmaz, ehzade Ahmet tahta oturma planlar yapamaya balamt bile. Bunu renen ehzade Korkut da tahta gemek iin faaliyete geti. Tahta oturan Selimin, devletin gelecei iin taht tehdit eden ehzadeleri ortadan kaldrmas gerekiyordu. Bunun zerine Selim, ehzade Ahmetin zerine, bilgi toplatmak iin, adamlarn yollad. Selim av bahanesiyle Manisaya gitti. Bunu renen Korkut Manisadan kaarak bir maaraya snmt. Fakat Korkut ksa srede yakaland ve padiah tarafndan saraya davet edildi. Burada Korkutun hayatna son verildi. Bu durum padiah ok etkilemiti ve alamasna sebep olmutu. Selim Korkutla urarken Ahmet byk bir ordu toplamt. ki ordunun karlamas sonucu Selim galip gelmiti. Ahmet de esir dmt. Padiah ok kan akmasna sebep olan Ahmeti idam ettirdi. Btn bunlar yetmezmi gibi yenieriler arasnda ayaklanmalar karanlar tespit edildi. Bunlar da gereken cezalarn alyorlard. lke ierisinde dzeni salayan Selim, douda ah smaili, devleti iin byk bir tehlike olarak gryordu. Bu yzden adamlarn, Tebrize, bilgi toplamas iin gnderdi. Ayn zamanda da stanbulda sefer hazrlklar balatlmt. Tebrizde iler yolunda gidiyordu, fakat ran, Osmanl snrlarna dayanmt.
Yavuz Sultan Selim Alyor / Tarihe an Veren Trk
Yavuz, ran zerine sefer dzenlemeye karar verdi. Taht ehzade Sleymana brakarak ordunun banda sefere kt. aldranda karlaan iki ordu da gayet glyd. lk balarda stnl ah smail ele geirse de onun da stesinden gelmesini bildiler. Bylece parlak bir zafer kazanan Selim, ehre byk bir ihtiamla girdi. Zaferden hemen sonra, k geirmek iin saraya dndler. Padiah bo durmuyor, orduyu yeniden kurmaya alyordu. Btn bunlar yaparken bir yandan da byk ak Aspasiyay ihmal etmemeye alyordu. ki ordu Mercidabk Ovasnda karlat. 25 Austos 1516da iki ordunun arpmalar balad. Selim bu savatan da parlak bir zaferle kt. Selim sefere devam etmek istiyordu fakat, sarayn ileri gelenleri buna kar kyorlard. nk geilmesi gereken bir l vard. stne stlk ordunun yorgun olduunu iddia ediyorlard. Fakat Selim kararlyd. Vazgemeyi hi dnmyordu. Msrllar da Selimin Tih ln geebileceini zannetmiyordu. Selim kesin kararn vermiti ve 16 Ocak 1517de Nil sahillerine ulald. Bir ka gn istirahat ettikten sonra Ridaniyeye geldi. ki ordu burda karlat ve Selim yine muvaffak olmutu. Kahirede artk Osmanl topraklarna katlmt. Fakat bu savata Selim ok sevdii byk yardmcs Veziriazam Sinan Paay kaybetti. Bu olay SelimI ok zmt ve kendini tutamayp alamt. Bir mddet fethettii yerlerde dzeni salamak iin ikamet eden Selim stanbula dnd. Tm olaylar srasnda ok sevdii Aspasiya hasta yataklarna dm, her geen gn durumu arlamaktayd. Selimi sayklayarak ahirete intikal etmiti. Bunu renen Selim, saf bir akla sevdii Aspasiyann lm karsnda gzyalarna engel olamamt. Douda skuneti salayan Selim Avrupaya ynelmeye karar vermiti. lk seferi Macaristana dzenleyecekti fakat iki omuz krei arasnda kan ham bir ban sktrmas sonucu ok ar hastalanm ve artk ayaa kalkacak hali kalmamt. Her geen gn durumu arlayordu. Eyll 1520de bir cihangir ykld.
Yldrm Beyazt ve Timurlenk
YILDIRIM BEYAZIT VE TMURLENK

Senaryo ve Ynetmen: Mnir Hayri Egeli Operatr: Pauker / Kenan Ar Yapm: Oyuncular: Orhan Boran, Cahit Irgat, Lale Oralolu, Pola Morelli, Daizy, Atf Kaptan, adman Ayn, Feridun lgeen, Mcap Ofluolu, Vahi z Konu: Yldrm Beyazt ve Timurlenk konusunu ileyen tarihi bir film Yldrm Beyazt Osmanl devletinin Sultan Timur ise Cengiz Hann torunu kendi adyla Reks Film Vasil Anastas anlan devletin hkmdardr. Biri douda biri batda slam Dnyasnn liderliini almaya alyor. Bu rakiplerden Yldrm Beyazt'n sol gz az grd iin ona hasmlar ''kr'' Timur'un da tek baca ksa olduu iin de ona hasmlar' 'lenk'' yani aksak, ya da ''Timurlenk'' diyor. Bu iki hakan birbirleriyle sert mektuplayorlar 74 ve birbirlerine ar kfrler ediyorlar Timur bunun zerine Ort Asyadan harekete geiyor ve Ankarada ubuk ovasndaki iki ordu karlayorlar. Timur'' Gkyznde nasl bir tek tanr varsa yeryznde de bir tek hkmdar olmal'' diyordu. atma giderek bymt. Anadoluyu bir harabeye cevirdi.
74 Yldrm Beyazt ile Timurun mektuplamalar: Ankara sava ncesi, dnemin islam dnyasnn en nemli iki hkmdar arasnda geen ateli yazmalardr. karlkl olarak drt mektup gnderilmi, orjinal metinlerde arapa ve farsa kullanlmtr.
Timur galip kt.
Ordusu dalan Yldrm, esir edilince Timur huzuruna getirildi. Yaral bir arslan gibi bana gelecei bekliyordu. Timur onu grnce glmeye balam, bu gl Yldrm' ileden karmt. Bre zalim dedi. Allah'n bedbaht ettii ile istihza ne fenadr. Sana deil ,Tanrnn bu dnyay senin gibi bir kr ile benim gibi bir topala braktna glyorum Daha sonra Yldrm yzndeki sakl olan zehiri ierek intihar eder.
mektup 1 Timur, Beyazt'tan Kara Yusuf ve Badat Sultan' Ahmed Celayir'in snr d edilmesini, ldrlmesini ya da kendisine iadesini ister. Beyaztn cevab: ey ihtiyar kpek, tekfurdan daha iddetli kfirsin. mektubunda bizi korkutmak ve hile ile kandrmak istemisin. Osmanl Sultanlarn, Acem Padiahlarna benzetme . Osmanl askerleri de, ne Kpak lkesi tatar gibi sradan insanlar, ne de Hint topluluklar gibi ba bo, sere serpe avare kalabalklar deildirler. Osmanl askerleri, Irak ve Horasan askerleri gibi hamiyetsiz ve perian olmayacak kadar onurlu askerlerdir. yine sen, Osmanl askerlerini am ve Haleb (Memlk) askerlerine de benzetmeyesin. bu mektup eline getikten sonra sava meydanna her kim ki gelmeyip kaarsa, onun ei talakla kendisinden bo olsun.. mektup 2 Timur: sen kendini allah yolunda cihad eden, bizi ise haksz yere kan dken bir kfir ve beni yeni yetme bir sava saymsn. bil ki, ben krk yla yakn bir sredir nefsimi cihada adamm. bu cihatlar sonunda kaleler ve lkeler feth ederek, beldeleri kurtarmakla megulm. kald ki bu halim, dnden daha ak ve kesindir. bu mcadeleler esnasnda, ok sayda kii bize itaat etmi ve yolumuzda canlarn feda etmitir. siz niin bize hizmet etmekten kayor, sevgi gstermiyorsunuz? hem yaa da senden byk durumdaym. bu gne kadar hangi tarafa gittiysem, ksa srede oray ele geirdim. Sivas da ksa zamanda elde ettim. Sen Malatyay muhasara ettin, drt ay elde edemedin ve geri dnmek zorunda kaldn. Sinop kalesini ne zamandan beridir elde edemedin. mektubundaki gibi tehdit ve gurura kaplma, akl yolundan uzak szlere cesaret etme. kald ki Sivasta ele geirdiim adamlarnzdan durumunu anlam haldeyim. dolaysyla pek ok mslman rencide etmek, han ve mallarn harab etmek uygun grlmemitir. Bu sebeptendir ki, gzel cevap vermeyi yksek bir i olarak bil, lkeni harap etmekten kurtarm olursun. bizimle anlama yoluna dner, zr dileyen bir ifade ile cevap verirsen, aramzda dostluk ve sevgi olur. bylece frenk kfirine frsat vermemi olur, biz de, Sivastan ekilerek geri dneriz. bizim niyetimiz ve meylimiz sizi zayf drerek megul etmek, bylece kefere dinine yardm etmek deildir. bizi ve askerimizi kfir, dinsiz, sapk itikatl mezhep sahibi ve irkin detleri bulunmakla itham etme. bizim askerimiz babadan ataya mslman ve mslman ocuklardr. niin hidayete layk olmasnlar? Kald ki, Osmanlnn askerleri ounlukla kfirlerden devirme olduu aktr. davamz cihangirlik olup, saltanatmz adna hutbeler okunmaktadr, sikkeler basldr. mslmanlarn ll-emri olduumuzda phe yoktur. bizim soyumuz, ilhn- alina ulamaktadr. eer samimi selmnzla beraber iyi ifadeler ieren mektubunuz gelirse, her iki taraf arasnda yumuama ve sevgi peyda olur. aksi halde kl ortaya knca, kaleme yer kalmaz ves-selm. Beyazt'n cevab: zamann cihan sultan olan Timur-i kregen, Sivas gelip yerlemeyi, bizim Tebrze yneldiimize benzeterek tuhaf kyaslamada bulunmusun. kald ki biz, kefeden irvana varp, o lkeye asker karsak, kim mani olabilir? Kpak halk sizden bkp usand iin bizimle beraber olmay tercih etmektedir. Malatya ve Sinop hususundaki iddianz da doru deildir. baz sebeplerden dolay muhasaradan vazgeilmitir. yoksa bizim askerimizin azl veya sizin askerinizin okluundan dolay olmamtr. Kastamonu ve Karaman hakimlerinin inatlar ve o srada frsat bulup, baz vilyetlerimize saldrmalar, bizim Malatya ve Sinoptaki muhasaray kaldrmamz zaruri klmtr.iyi bil ki, atam Erturul Han yz kadar gazisiyle beraber, Hlg tatarndan on bin Tatara vurup, Aleddin Keykubta galip gelenleri malup etmitir. bundan sonra devlet idre etme erefine nil olmu, hilat kendisine verilerek, allhn lutfu ile al-i selkun yerine idareyi elde tutmas isyn ve ba kaldrma ile olmamtr. osman beyin ilk culsundan itibaren, drt tarafnda bulunan kfirlerle gecegndz iki yzbinden fazla askeriyle cihat etmitir. bu saltanat yldzmz bugn drdnc tabakaya erimi ve imdiye kadar fethettiimiz kale ve kasabalarn says gemi sultanlarn hayalinden gemesi dahi mmkn olmamtr. bizim nazarmzda; dnya ve iindekilerin kymeti, allah yolunda cihat etmenin yannda saman p kadar deeri yoktur. Osmanl askerine Abdullh olu demekten fazlasyla zevk duyarz. nk btn sahbe-i kirmn atalar kfir iken, kendileri mslman oldular. byle mslman olanlar, insaf olmayan mslman-zdelerden ok ok stndrler. siz Sivas harap idp, ehl-i islmn rzn pyiml etdkten sonra ne denilebilir ki! siz, ilk sulamay kendinizden gider
Meye arapa ve farsa gelen mektuplarnzda sertlik, kabalk, kibir ve gururdan baka bir nesne yoktu. al-i Osman, hile ile lkeleri kendisine mlk edinmemitir. mektuplarmz akll devlet erknmzla yaplan istiareler sonras yazlmtr. mektup 3 Timur: senin, imdi Msr valisi olan kimseye olumuzdur demeni uygun grmedik. onu sultnulharameyn elkbyla anmanz doru olmaz. belki mcvirl-harameyn demeye lyk deillerdir. bize dost olmayan, kendinize yakn ve sevdiklerinize dahil etmeyiniz. saltanat ileri nezkete baldr. dikkat edilecek ynleri oktur. Ahmed Celyir imdi Badat yaknlarna gelmi, biz de oraya asker gndermiiz. tekrar size taraf kaar gelirse sahip kmayp, bilkis yakalayp bize teslim etmeniz sizden isteimizdir. Erzincana varp, yerleri tahrip iin imdilik serhadda durularak elilerinizin gelmesini beklemekteyiz. Beyazt'n cevab: Msr hakimi ile aranzda geen olaylardan dolay bizim niyetimizi doru anlamamsnz. biz arzu etsek Msr feth etmeye her zaman kadiriz. Ahmet Celyir tekrar geri Osmanl topraklarna gelirse, kara Yusuf ile birlikte ikisini size teslim etmemi istemisiniz. biliyorsunuz ki hlgu drs-selm alp irann ounu eline geirdii srada, halifenin amcas ocuklarndan bir iki kii Msra Khire vlisi Baybarsa sndlar ve onun himayesine girdiler. Hlgunun Badat vlisi olan Karaboa Noyan, Baybarsla cenk ettiler. halifenin amcasn msr askeri sanp, orada ehit ettiler. kaanlar imdiye kadar Khirede kald ve Hlg han onlar geri istemedi ve takip de etmedi. imdi bu dostunuz felein tokadn yemi bir iki kiiyi himaye etmekle hatrnz kracak bir durum olamaz. zira Hlg bylesine czi eylerden vaz gemitir. muradmz Sivas ve evresinden elinizi ekmenizdir. bunu yerine getirmeniz gzel bir iaretinizin gerei olduu anlalacaktr. ancak her hlde allahn takdirinden kalmaz ve bizim kimseden korkumuz yoktur. Mektup4 Timur: imdiye kadar sulh iin altm ve nihayet Sivasa gelmem sz konusu oldu. kfire frsat vermemek, islam diyarlarn harap etmekten endie edip, am tarafna giderek msr azizinden intikammz aldk. sizin hasta olduunuz hususu azlarda dolarken, biz bunu frsat bilip dikkate almadk. ancak siz frsat bulunca bize bal olan Erzincana gelip valimizi rencide ettiniz. adammz olan taharten (muttaharten) sulhu salamak iin sizin piman olduunuzu bize yazmtr. biz de gvendik ve sulh iin antlamaya varlaca umuduyla birka kez mektuplar gnderdik. ama siz gittike artan bir kat tutum ierisinde oldunuz. t ki biz ve askerimiz iin kfir ve kfirden daha eed kfirlerdir demeniz sz her yerde sylenir olmaya balad. elileriniz olan sungur ve ahmed adamlarnz uzun sredir yanmzdadrlar. slamlmz ve inancmz biliyorlar. hedefimiz kefe ve krm ynne iken, irvandan geri dnp tekrar Erzincandan o tarafa varmak icap etti. Semerkandda bulunan olum muneddin Huhammed Sultan bahadrda askeri ile birlikte bana katlacaktr. isteimiz Erzincana varmadan ve askerimiz ehirlerinize girmeden nce Sivas, Malatya, Elbistan, Erzincan ve Kemhn bize brakldn salam bir ahit-nme ile bildirmenizdir. sulha muhalif deilim ve balym. bu sulhun bir sretini mekke-i mkerremede bblharmda kapal muhafaza olunsun ki, kimin bu sulha uyup uymad ortaya ksn. bu mektup sungur, ahmed ve hac bayezid ile gnderildi. Beyazt'n cevab: Timr-i kregen hazretleri, ilgi uyandran antlamaya dair mektubunuz, ben sivasa geldikten sonra ulat. ben bu srada antlama hazrl ierisinde bulunuyordum ki; ngh (vakitsiz saatte) sulha muhalif bir baka mektup karaman fesatlar elinden orduyu humynumuza eriti ve antlamann gecikmesine sebep oldu. devlet erknmzdan akll kiiler bu durumu yle deerlendirdiler. ikinci mektup ilk kark dnem srecinde yazlarak eli ile gnderildi. karaman topluluu ki eskiden beri ocamzn dman olmulardr, bunlar elimizi ldrp, fitne iyice ayyuka kncaya kadar mektubu sakladlar. muslaha olaca ihtimlini grnce, bu kez baz rezilleri zerimize gnderip bizi pheye drmlerdir. rezillerin eline den mektubun gecikmesinin sebebi dahi biz olmadmz hususu malumunuzdur. bu durumu yaltaklanma olarak grrseniz hayr, asla dmandan yz evirmek detimizden deildir. sulh ve cengin cezas ve mkfat buna sebep olan tarafa aittir. eer bir kimse fitneye sebep olursa, allahu tel onun cezasn versin.(kaynak: Abdurrahman Da)
YILDIZLAR REVS
Oyuncular: Zeki Alpan, Suzan Yakar, Safiye Senaryo ve Ynetmen: Zeki Alpan Operatr: Lazar Yazcolu Cezmi Ar Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Ayla, Sabite Tur, Perihan Altnda Szeri, Hamiyet Yceses, smail Dmbll, Cihan Ik, Osman Alyanak, Salih Tozan, Muhterem Nur, Dursune irin Konu: Amerikadan stanbula artist gtrmek iin gelen bir komedyenin, Gazino yldzlaryla geirdii servenlerin yks.
Siyah-Beyaz, 86dk Senaryo ve Ynetmen: V. Nedim Otyam Foto Direktr: lhan Arakon Mzik: V. Nedim Otyam Yapm: Atlas Film Nazif Duru
YURDA DN
Oyuncular: Nevin Aypar, Sedat Ergin, Suat Taner, Hakk Ruen, Faik Cokun, Aysel Grel Konu: Kore savalarna katlan ve kynde brakt kzn ak hikayesi.
ZEHR KAAKILARI
Senaryo ve Ynetmen: Hicri Akbal Foto Direktr: Pauker/ Kriton lyadis Yapm: Adal Film Handan Adal Teke, Hamdi anlgil, Nimet Alp Konu: Eroin kaakl yapan bir ebekenin polisle olan atmalarnn yks. Oyuncular: Handan Adal, Blent Oran, Muzaffer Arslan, Turhan Gker, Srr Gltekin, Ahmet Tark
ZORAK KAHRAMAN
Senaryo ve Ynetmen: Semih Evin Foto Direktr: Coni Kurteolu Yapm: Seneka Film Semih Evin Oyuncular: Orhan Erin, ftade Kimi, Mine okun, Renan Fosforolu, Ahmet Tark Teke, Glderen Ece, Nermin Ruhsever, Ferhan Tanseli Konu: Mzikal bir gldr.
Affet Beni Allahm
AFFET BEN ALLAHIM

Atf Ylmaz Batbeki, almalarn Hkrk ve Ak Istraptr gibi melodram arlkl piyasa roman uyarlamalaryla srdrd. Halc Kz'la 6 yllk bir aradan sonra yeniden bir hamle yapan Muhsin Erturul, nceki filmlerinden daha byk bir baarszla urad. Atlas sinemasnda halk nne kan ilk renkli Trk filmi olmann dnda bir zellik tamad. Ve daha ilk geceki gsterimde seyircinin tepkiyle karlad Halc Kz, Erturul'un sonunu oluturdu. Oysa, tmyle renkli ekilen ilk renkli Trk filmi Ali Ipar'n ynettii Salgnd. Ne var ki, baz nedenlerle Halc Kz'dan sonra gsterime girmiti. Akad, Katil'le baarsn srdrrken birok ynetmeni de etkiledi. Orhon Arburnu Kanl Para'yla, Nedim Otyam Toprak'la baarl bir snav verdiler. Kemal Kan ve inasi zonuk, lk almalarna baladlar. zonuk'un Affet Beni Allahm adl filminde Eref Kolak, stanbul Canavar'nda Nazm nan, yeni oyuncular olarak ilgi ekip arlklarn koydular.
arklar: Hamiyet Yceses, Mzeyyen Senar, Ekrem Kongar. Oyuncular: Eref Kolak, Neriman Kksal, Talat Artemel, Rena Vlahopulo, Jale Seven, Abdurrahman Palay, Kemal Emin Bara, brahim Delideniz, Feridun lgeen, Saime Arcman, Kadir Savun Konu: Bir zamanlar adnn kart kirli ilerden kendini temize karmaya alrken, tekrar kirli Ynetmen Ltfi . Akad Senaryo Ltfi..Akad, Otrhan Hanerliolu, Orhan Kemal (1945 ylnda psalada geen ve Dnya Kriminoloji 75 Kongresinde ilginlii nedeniyle ikincilii kazanan bir olaydan), Grnt Ynetmeni Aram Hgasyan , , Mzik Baki allolu Yapm Duru Film /Naci Duru
75 Kriminoloji: Toplumsal bir olgu olarak su ve sululuu inceleyen bilim T.D.K Trke Szlk
Senaryo ve Ynetmen: inasi zonuk Grnt Ynetmeni: Manasi Filmeridis Yapm: Ik Film Agop Fndkyan
ilere srklenen bir gencin yks.
Alt l Var psala Cinayeti
ALTI L VAR (psala Cinayeti)

Oyuncular: Cahit Irgat 76, Lale Oralolu, Turan Seyfiolu, Nevin Ayapmar, Settar Krmk, Muazzez Aray, evki Artun, Feridun lgeen KONU: Ali Rza (Cahit Irgat), adl bir makine ustasyla evli olan Yanola'nn (Lale Oralolu) yks anlatlr. Kar-koca Adana'ya giderken trende bir orman memuru olan Muhittin (Turan Seyfiolu) ile tanp onu Adana'daki evlerine davet ederler. Daha sonra Muhittin ile Yanola arasnda bir iliki balar. Ancak ev sahiplerinin kz Fatma da (Nevin Ayapmar) Muhittin'e aktr. Yanola, Muhittin'den hamile kalnca mahallede dedikodular balar. Ali
Cilt 2
76 Trk Film Dostlar Dreneince (TFDD), Cahit Irgat En iyi oyuncu dl almtr.
1954 (Agah zg, a.g.e.)
Alt l Var psala Cinayeti
Rza Malatya'ya tayinini ister. Malatya'da Yanola Muhittin'den olan ikinci ocuunu dnyaya getirir. Muhittin ise Fatma ile yaamaya balamtr, fakat beraberlikleri fazla srmez ve ayrlrlar. Zaman geer, Fatma ve Ali Rza , Malatya'da bir barda karlarlar, Fatma btn olaylar Ali Rza'ya anlatr. Cinnet geiren Ali Rza, karsn ve ocuklarn ldrr ve intihar eder. Trk Film Dostlar Derneinin (TFDD) Dzenledii (1954) yarmada; Cahit Irgat En baarl Oyuncu
Ak Izdraptr
AK IZDIRAPTIR
Senaryo ve Ynetmen: Atf Ylmaz Grnt Ynetmeni: Mike Rafaelyan Yapm: Erman Film Hrrem Erman Oyuncular: Muzaffer Tema, Ayten Alpman, Memduh n, Temel Karamahmut, Nurhan Nur, Muazzez Aray, Sadettin Erbil, Feridun lgeen, Memduh n. Atf Ylmaz, 1953 ylnda Ak Izdraptr isimli nc filmini ekmek zere
Fenerbahede bulunan tarihi Belv Oteli lobisinde tm ekip buluur. Filmin ismini alan senaryo tarihsel serven romanlar yazan Ouz zdein bir ak romandr. 1939 ylnda yazlan bu roman Bir gen kzn ak uruna ektii aclarn yksn anlatlyor., Bu filmde nce Fikret Hakann ad geer, henz 19 yanda olan yakkl oyuncunun ok gen olmas nedeniyle, yerine 34 yanda olan gene yakkl bir orta yal adam Muzaffer Tema seilir. sabetli de olmutur kanmca Henz 23 yanda olan bir gen kzn kendinden kk ve ak henz doru drst tanyamayan 19undaki adama neden ak olsun ki! Oysa dier tarafta bir Muzaffer Tema vardr, hem yaa byk hem de yann icab ak bilen tadan ve tanyandr. Eh byle olunca da, kanmca Nurhan Nur, Muzaffer Temaya ak olup ac ekecek ve bu ak onda bir zdrap halini alacaktr. Nurhan Nur bu tarihte Atf Ylmazla evli ve hem de hamiledir, Kars olmas nedeniyle herhalde barol kadn oyunculuu da Nurhan Nur alacaktr. Gerek Nur ve gerekse Alpman 23 yanda tazececik ve krpececik iki gen kzdr. Bu durumda Orta yal Muzaffer Tema kimi tercih etmitir bilinmez. Rol gerei de olsa Ayten Alpman pek tercih etmedii apak ortada. Oyuncu Temel Karamahmut, Alpmann eski nianls, ama ayn zamanda Ayten Alpmanda henz iei burnunda taze gelin. lham Gencerle evli. Koca kskan m kskan, ekimler boyunca her daim sette, karsn kontrol altnda tutuyor... Nurhan Nur ekimlerin devam ettii srada, geirdii rahatszlk sonunda ocuunu aldrmak zorunda kalr .
Balk Gzeli (Binikinci Gece)
BALIKI GZEL (BNKNC GECE)

Ynetmen: Baha Gelenbevi Senaryo: Nazm Hikmet (hsan Koza takma adyla) Kamera: Turgut ren Mzik: Yapm: pek Film peki Kardeler Mesut Cemil Tel OYUNCULAR: Cneyt Gker, Ayten ankaya, Mnir zkul, Nezihe Becerikli, Nee Yula, Erturul Bilda, Hayri Esen, Kadri gelman, Orhan Boran, Glderen Ece, Ferudun lgeen Semih Turul, bu filmi eletirirken sinema sektrnn nemli bir aya olan thalat ve yapmc irketlerin tutumuna da deinmektedir: "Bol miktarda yabanc film ithal eden byk irketlerimizin burada evirdikleri Trk filmlerinde hemen her zaman bir zenti havas, byk mizansenli film yapmak, seyirciyi hayrete drerek avlamak endiesi seziliyor. Bu irketler dort ba mamur diye kabullendikleri vasat yabanc filmleri rnek alp bunlarla yar etmeye, bunlara benzer filmler evirmeye hevesleniyorlar. Byle yersiz iddialarla ortaya konan Trk filmleri her zaman fiyasko ile sonuanyorlar. Balk Gzeli de bu fiyaskolara bir yenisini ilave etmekten baka bir eye yaramayacak. Bir kere Trk filmciliini bugn iinde bulunduu teknik imkanszlklarla bu eit iddial filmler evirmeye kalkmak byk bir hatadr. Dikkat edilecek olursa yine bu byk ithalat irketler Trk filmciliinin her eyden nce konu bakmndan biim bakmndan kendi z kaynaklar ile ekil bulacana bir trl inanmyorlar. (Semih Turul, Balk Gzeli, Dnya, 21 Ocak 1954) Okan Ormanl. Trk Sinemasnda
Eletiri syf49
Beklenen ark
Ynetmen: Cahide Sonku, Sami Ayanolu, Orhan M. Arburnu, Senaryo: Sadk endil Kamera: Kriton liyadis Mzik: Sadi Ilay Yapm: Sonku Film Cahide Sonku Oyuncular: Zeki Mren (Zeki), 77 Cahide Sonku (Seniha Hanm), Sami Ayanolu (Gazino Patronu), jeyan Ayral (Trkn), Bedia Muvahhit (Z.Mrenin annesi) Mhip Arcman, Necmi Oy, Melahat li, brahim Delideniz, Refik Kemal Arduman (Radyo Mdr), Rza Tzn, Abdurrahman Palay, Rza Tzn, Faik Cokun, Kemal Tzem, Talt Artemel, Muhip Arcman, Hadi Hn (Trkann babas), Melahat li (Makbule), Neci Oy (Makbulenin kocas), brahim Delideniz, Konu: Zengin ve sanata dkn bir kadnn tevikiyle hrete kavuan bir temizlik iisinin yks.
BEKLENEN ARKI
Ses: Yorgo lyadis, Dekor Tasarm ve Makyaj: Mfit Kiper, Negatif Kurgu: Turgut Kuzu, Sezai Elmaskaya, Ik efi: Orhan Okdemir, Ses Kayt: Yorgo lyadis, Senkron: Turgut nangiray, Jenerik: Orhan Okdemir, Besteler: Dede Efendi, Bimen en, Zeki Mren, Musda Sreyya, brahim Efendi, Sadi Ilay, Itri, Nevres Paa, Ses Sanatlar: Sadi Ilay, Cevdet ala, Emin Ongan, Haluk Recai, Vecdi Seyhun, Fevzi Aslangil, Vecihe Daryal, zzettin kte, Yorgo Bacanoz, Fikret Kutlu, Hsn Coar, Burhanettin kte Ve niversitre Korosu, Danslar: Jak Biai, (Ses Film Stdyosunda evrilmi ve seslendirilmitir. )
77 Zeki Mren'in sanat yaamnda "Beklenen ark" filminin ayr bir yeri vardr.
Yl 1949... 186 kiinin katld radyo snavn birincilikle kazanr Zeki Mren. stanbul Radyosu'na girer. Liseyi bitirmi, Gzel Sanatlar Akademisi'ne girmitir. 1 Ocak 1950'de 45 dakikalk solo program verirler ona. Ayn yl "Muhabbet Kuu" adyla ilk plan doldurur. Sahneye atlamadan yolu Yeilam'dan geer. O gnleri yle anlatr Zeki Mren: "Akademi teydim. Trk tiyatro sahnelerinin byk ismi Cahide Sonku, nl filmci hsan Doruk ile evliydi. ihsan Doruk aile dostumuzdu. O zamanlar radyodan tannyordum. Sahneye kmyordum. Herkez yzm merak ediyordu. 5 Nisan 1953 gn bana gre bir senaryo hazrladlar. Filmin ekimleri tam sekiz ay srd. "Beklenen ark" gie rekorlar krd. Millet, Zeki Mren'i grmek iin akn akn sinemaya kouyordu. Filmde tam sekiz ark seslendiriyordu Zeki Mren. Bir nihavend vals olan "Beklenen ark" nn bestesi Zeki Mren'indi. ( 26 Eyll 1996 Sabah Gazetesi - Erdoan SEVGN)
BEYOLU GZEL I Oreu tu Peran

Senaryo ve Ynetmen: Orestis Lasko , Vedat rfi Beng Operatr: Manasi Filmeridis Mzik: Yani Vella Yapm: Yeni Film Namk Klolu, Trk Yunan Ortak yapm
Oyuncular: Katya Linda, Suha Doan, Muazzez Aray, Mesut Srmeli, MuazzezDoan, Lilian Giris, Reno Vretago, E. akmak Konu: Beyolu ve gece yaamna dair kadn gzyle ekilmi bir film.
Senaryo ve Ynetmen: Vedat rfi Beng Kameraman: Onnik Kalustyan Yapm:
BU KADIN BENMDR / ZAVALLI NECDET
Oyuncular: Abdurrahman Palay, Fatma Belgen, Nebile Teker, Aziz Basmac, Talat Artamel, Ayfer Feray, Cihan Ik, nci Tamay, Memduh Karaka, Feridun lgeen,
Elektra Film Yorgo Sarris
Vuslat Tamer, Ziya Aygen, Efdal akmakidis Konu: nce annesine sonra kzkardeine ak olan Necdetin dramatik yks.
Bu Nasl Ak
BU NASIL AK
Senaryo ve Ynetmen: Hseyin Peyda
Oyuncular:
Hseyin
Peyda,
Cihan
Ik,
Muhterem Nur,
Ay Can, Hikmet Soydan,
Foto Direktr: Orhan aman Yapm: rmen Film Hseyin Peyda
Dursine irin, Ali Seyhan, Sevim Knran, Ali Seyhan, Turgut Pasiner, Mustafa Dili Konu: Birbirinin benzeri olan iki genle, ak olduklar kadnn yks.
Cinci Hoca
CNC HOCA (1953)

Ynetmen: Suavi Ted Senaryo: Melih Baar Kamera: Cezmi Ar Mzik: Baki allolu Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Suzan Yakar Rutkay, Perihan Ted (akl), Muhterem Nur, Talat Artemel, Suavi Ted, Atf Kaptan, Cahit Irgat, Blent Ufuk, Feridun lgeen, Ali Korkut, Nevzat Okugil, Hseyin Gler, Sadri Karan, Mmtaz Ener Konu: Padiah Deli brahim dneminde geen tarihsel bir fantezi.
eto Salak Milyoner
ETO SALAK MLYONER

Senaryo ve Ynetmen: Orhan Erin Kameraman: Hayrettin Ik Yapm: Barboros Film Nedim Otyam Oyuncular: Orhan Erin, Hayri Esin, Rana vga, Ayten ankaya, Sadri Karan, Gazanfer zcan, Mrvet Sim, Danslar: Nimet Alp Konu: Ad stnde son derece salak bir zengin adamn gldrs.
ifte Kavrulmu
FTE KAVRULMU
Senaryo ve Ynetmen: inasi zonuk Kamera: Aram Hugosyan Yapm: Oyuncular: Aziz Basmac, Melahat li, Glderen Ece, Vehdi Ersin, Rauf Ulukat, Salih Tozan, Suat Sim, Kamer Ik Film Agop Fndkyan Sadk (Kamer Baba), Faik Cokun Konu: G e z g i n ci bi r operet
topluluunun yks.
Drakula stanbulda
DRAKULA STANBUL'DA
Ynetmen: Mehmet Muhtar Senaryo Turgut Demira mit Deniz Mehmet Muhtar (Ali Rza Seyfiolunun Kazkl Voyvoda isimli romanndan)
Fon Mzii: Turgut Demirsa, Orkestra efi: Karlo Kopoelli, Danslar hazrlayan: Jak Bicaci, Prodksiyon Menejeri: Mehdi zgrel, Ses Mhendisi: Rauf Tzm, Asistan Rejisr: Nian Haner, Operatr Asistan: Orhan aman, Dekorlar: Sohban Kololu, Laboratuar: evket Kymaz, Osman plak, Necdet nce, Montaj: zen Sermet, (And Film Stdyosunda evrilmi, Erman Film Stdyosunda seslendirilmitir.) Oyuncular: Atf Kaptan (Drakula), Annie Ball, Ayfer Feray, Blent Oran, Cahit Irgat, Mnir Ceyhan, Kemal Emin Bara, Kadri gelman, Osman Alyanak, Eser Tezcan, Danyal Topatan, Eser Ceyhan, KONU: Avukat Azmi trenle Bistri kasabasna gider. Azmi kald otelde kontun atosunu sorduunda korku dolu tepkiler alr, bir araba jle atoya gider. Yemei kontla beraber yerler, her ey esrarengizdir Kont gndzleri kaybolur, geceleri ortaya kar; stanbul'a yerlemeyi dnmektedir. Azmi, atoda vampir bir kadnla karlar, pmeleri srasnda kont gelerek mdahale eder. Azmi okuduu kitaplardan hareketle Drakula'nn srrn zer; girdii bir gizli kap arkasnda Drakula'y tabut iinde yatar bulur, tabut dier tabutlarla birlikte stanbul'a gnderilecek ekilde hazrlanmtr. Azmi duvardan szan duman etkisi ile uyuyacak iken, kontun kambur ua yardm eder, gelen kont, ua ldrr. stanbul'a gelinmitir, Azmi'nin ei Gzin sahnede dans gsterisi yapar. Azmi'den bir mektup gelir, Edirne'de bir hastanededir. Gzin oraya gider. Gzin'in kardei adan hem uyurgezer hem vampirdir. Drakula ile buluur. Bu arada da tedavi grmektedir, doktoru ve nianls Turan akn durumdadr. Dr. Naci ile tedavi ederler ama ge kalnmtr. adan'n vampir olduu anlalmtr. len adan geceleri tabutunu terk etmektedir, bu fark edilince gndz kalbine kazk aklmak ldrlr. Drakula Gzin'in peine der, gazinoda ipnotizma ederek dans ettirir o dans ederken piyano kendi bana almaktadr. Drakula, Gzin'e sarlmak zere iken Azmi gelir, Drakula kaar, Kasmpaa mezarlndaki tabutuna saklanr, peinden gelen Azmi, kalbine kazk akarak ve sarmsak kullanarak Drakula'y ldrr. Drakula stanbul'da sinemamzn ender denedii korku tr filmlerdendir, geri filmlerimizin bir ounda korku esi vardr, ama trn zelliklerini pek tamayacak biimde ya filmin iinde kk bir blm olarak yer alrlar veya bir smr unsuru olarak iyice abartlrlar. Drakula stanbul'da tr'n zelliklerini tad gibi bunca yl sonra bile yurt dnda ilgi grmekte, tr konu alan kitaplara girmektedir. (Orhan nser, Kelimelerden Grntye) Filmin dekor ve efektlerini hazrlayan Sohban Kololu film hakknda bakn ne diyor : "Filmin dekorlarn yapmadan nce herhangi bir Drakula filmi seyretmemitim. Ynetmen de dahil. O zaman filmlerin ou platoda ekilirdi. Dekorda hem atonun dehlizlerini ve mezarl hem de tiyatroyu ina ettik. Bir istisna olarak Annie Ball'in yatak odas sahnelerini TurgutDemira'n kknde ektik. Azmi'nin Drakula'nIn atosuna geliini bir ormanda ektik. atonun geneli iin de bir maket hazrladk. zel efektlerde olduka zorlandm. Genelde tm efektler, en basitleri bile sorun yarattlar. rnein, mezarlk sahnesi iin sise ihtiyacmz vard. Bir duman tabakasna ihtiya vard. Bunun iinde ekipte bulunan 30-40 kiiyi yere yatrdk, her birinin aznda -drt sigara, duman fleyip pflemeye baladlar. DL: 1. Trk Filmleri Festivalinde (1953)Trk Film Dostlar Derneince Drakula stanbulda filmi Kanun Namna, ki Sng Arasnda, Kanl Para ve Efelerin Efesi ile birlikte En Baarl Film
Fotoraf Operatr zen Sermet Film Amili And Film Turgut Demira
Film knyesinde yer alan isimler, filmin jeneriinden aktarlmtr
Drakula stanbulda
zen Sermet ile beraber, Kriton lyadis, Enver Burkin, lhan Arakon ve adan Kamil En Baarl mit Deniz ile beraber; Adnan Fuat Ural, Orhan M. Arburnu, ve Osman F. Seden En baarl Senaryo yazar Atf Kaptan ile beraber; Turan Seyfiolu, Orhan Murat Arburnu, ve Ayhan Ik En Baarl Erkek Oyuncu (Jri yeleri: Burhan Arpad, Max Minecke, Semih Turul, Hsamettin Bozok, Azra Erhat, Mina Urgan, Orhan Hanerliolu, Nevzat stn, Zeki Faik izer, Asude Zeybekolu)
Senaryo ve Ynetmen: Operatr:
ELENCE BLBLLER
Oyuncular: Salih Tozan, Toto Karaca, Nevzat Okugil, Atf Kaptan, Ali Korkut, Celal Sururi, Nimet Alp Konu: Uar ve apkn bir damadn, tutucu bir aile iindeki serveninin gldrl yks.
Seyfi Havaeri Cezmi Ar Yapm:
Gizli Yara
Senaryo ve Ynetmen: Sami Ayanolu Kamera: Aram Hugosyan Yapm:
GZL YARA
Oyuncular: Suavi Ted, Suavi Ted, Gl Glgn, Atf Avc, Aziz Basmac, Hadi Hn, Atf Kaptan, Faik Cokun, ayeste Ayanolu.
Ceylan Film Nubar Hamparsun
Konu: Kan daval iki ailenin ocuklar olan Gll ile Ahmetin aklar.
Halc Kz
HALICI KIZ
Senaryo ve Ynetmen: Muhsin Erturul Senaryo: Mebrure Alevok Eser: Ynetmen yardmcs: Handan Uran, Dekorlar: Kurt Hallegger, Renk Sistemi: Agfacolor, Kurgu: Muhsin Erturul, Orkestra: Riyaseti Cumhur Orkestras, Dublaj Yneten: Hsamettin Tursan, Oyuncular : Heyecan Baaran (Gl), Asuman Korad (Hasan), Mfit Kiper (Recep) , Handan Uran, Agah Hn, Neriman Esen, brahim Delideniz, Viktoria Haikyan, Mehdi Yeildeniz, Vedat Nedim Tr Kemal Tzem, Kadri gelman, Mnir zkul, Sadri Alk, kran Gngr, Kamuran Yce, Erturul Bilda , Suat Taner, Altan Karnda, Sadri Alk, Suna Pekuysal, Aysel Grel. lk Gsterim: 13 Nisan 1953, Atlas Sinemas, stanbul
Halc Kz
KONU: Isparta ehrindeyiz. Hal dokunan atlyelerden birinde Gl adnda gzellii ile btn kadnlar kskandran, erkeklerin ban dndren bir gen kz var. Patronun stanbul'da Foto Direktr: Cezmi Ar Mzik ve Kanun Sololar: Hasan Ferid Alnar Yapm: oturan olu Hasan da dier btn erkekler gibi Gl'le ilgilidir. Isparta'ya dnd gnlerde olunu evlendirmeye karar veren babas, Gl' bir bahane ile atlyeden uzaklatrr. Hasan uar ve tutarsz bir delikanldr. Gl olmaynca baka kzla gnl elendirmeye balar. O gnlerde Hasan'n babas Gl'e srnamak ister; kzdan yz bulamaynca tezghn kaldrp kz isiz brakr. Gl' isteyen zengin bir ifti vardr. Fakat Gl gnlnn istediine varacaktr. Bu sebeple, anas zntden yataa dp lnce Gl. komusunun peine taklarak Doan Karde YaynLARI A. (Bavaria-Filmkunstda kopye edilmitir.) stanbul'a gelir. Komusu onu stanbul'da kimin yanna verdiyse olmaz. Her girdii evi gzellii yznden birbirine katar. Nihayet Bursa'da bir hasta kadnn yannda rahat etmeyi umarken oradan da kovulunca, bir da banda insanlardan kaan sakall bir gen adama rastlar. Bu adam ona hi ummad bir sevecenlikle davranr, ilgi gsterir. Sonunda ayrlmak zorunda olduklarn dnrlerken; kusurunu anlayp sevdii kz almaya gelen Hasann gzleri nnde ikisi de birbirlerinin kollarna atlrlar. (Prof. Dr. Alim erif Onaran, "Muhsin Erturul'un Sinemas) Uak'ta bir kyde dul annesi ile ve kyde yaygn olan hal dokumacl yapan Glizar Hasan sevmektedir. Babas ise olu Hasan' zengin fakat irkin Esma ile evlendirmek istemektedir. Glizar'n annesinin tedavi iin Uak'a gitmesini frsat bilenler Glizar'n orada evlendiini syleyerek Hasan'n fikrini elip Esma ile evlenmesini salarlar. Dn gn Glizar gelir, dedikodular yznden annesi lmtr. elindeki ifte ile Esma'y vurmak ister daha nce boynunda ki bei biyerdeyi Esma'nn babas Recep'in ayaklar dibine atar ate edilirken Hasan Esma'nn nne geer ve vurulur. Glizar' jandarmalar gtrr, Glizar cezaevinde hal dokur. Bir gn ate etmesi sonucu gzleri kr olan Hasan ziyaretine gelir, karlkl 'zr diler' ve birbirlerini beklemeye karar verirler. Senaryo, Alevok tarafndan yazlrken hayli deitirilir; Tr, yazlan senaryonun oyunu ile ilgisi olmadn syler. Alevok'un senaryosu yledir: Isparta da hal atlyelerinde alan Gl, gzellii ile kadnlar kskandrr, erkeklerin ban dndrr. Patronun olu Hasan da Gl ile ilgilenir. Babas olunu baka birisi ile evlendirmek istedii iin Gl' bahane ile atlyeden uzaklatrr. Gl gidince Hasan bakalaryla gnl elendirir, Hasan'n babas Gl'e satamak ister. Yz bulamaynca evde alt tezgahn kaldrarak isiz brakr. Gl ile evlenmek isteyen bir zengin ifti vardr. Fakat Gl gnlnn istediine varacaktr. Dedikodular yznden annesi lr. Gl komusu ile stanbul'a gelir fakat almak iin girdii her evde gzellii nedeni ile rahatsz edilerek hibir yerde tutunamaz. Son olarak bakt hasta kadnn yannda da tutunamaynca, da bandaki kulbesinde yalnz yaayan gen bir adamdan ummad bir sevecenlik grr. Bu arada kusurunu anlayp peinden gelen Hasanla yeni ilikisini tercih eder ve iki yeni sevgili birbirlerinin kollarna atlr.'" Orhan nser, Kelimelerden Grntye, syf55
Hkrk
HIKIRIK
Dekor Tasarm: Sohban Kololu, Yardmc Ynetmen: Nejat Saydam, Senkron-Kurgu: Ylmaz Senaryo ve Ynetmen: Atf Ylmaz Kerime Nadir'in ayn isimli romanndan Grnt Ynetmeni: Mike Rafaelyan Mzik: Sadi Ilay, Faruk Yener Yapm: Atadeniz, Laboratuar efi: Semih Pekz, Ses Kayt: Rauf Tzm, Prodksiyon Amiri: Kerim Pamukolu. Oyuncular: Muzaffer Tema (Kenan), Nedret Gven (Nalan), Temel Karamahmut (vey baba), Reit Grzap (Dr. lhami), Settar Krmk (Doktor), Fatma Bilgen (vey anne), Yervart Terzisyan, Muazzez Aray (Besime), hsan Akn (Kutsi baba), Nejat Saydam, Feridun lgeen (davetli), Dursune irin (Dilber Bac), Lebibe akn, Nejat Saydam (retmen), Leman Akatepe (Perver),Muazzez Doan (Konsolos grevlisi), Belkos Dilligil (davetli), Abdullah Ata, Osman Altnay, Alev Elmas (Kenan annesi), ocuk Oyuncular: Tun Noyan D:1944 (Kenan), Karin Davutolu, Bilsev Ets KONU: Annesi ldkten sonra vey babasnn kt davranlar sonucu evden ayrlmak
zorunda kalan Kenann (Muzaffer Tema) bakmn iyi yrekli zengin bir adam stlenir. Kenan Erman Film Hrrem Erman kendi olu gibi bakp byten adamn bir de kz vardr: Nalan (Nedret Gven). Bu ikisinin arasnda daha kkken youn bir duygusal iliki doar. zellikle Kenann Nalana duyduu sevgi tutku derecesindedir. Ancak bunu Nalana hibir zaman sylemez. Nalan sorduunda da bunu yadsr. Doktoruyla evlenen Nalan bir sre sonra lmcl bir hastala yakalanr. Yapmc Hrrem Erman filmin barol oyunculuunu ve ynetmenliini Sezer Sezine teklif eder. Sezer Sezinle ve Hrrem Erman uzun yllardr beraber yaamaktadrlar. Ancak Badatta Arzu ile Kamber Tahir ile Zhre filmlerinin ekilii srasnda filmin jn Kenan Artunla Sezer Sezin arasnda balayan dostluk arkadalk zamanla vazgeilmez bir aka dnr ve evlenirler. Bu durum karsnda filmdeki oyunculuktan ve ynetmenlikten vazgemek zorunda kalnca senaryoyu yazmak ve filmi ynetmek zere Atf Ylmaz grevi stlenir. ROMANIN ZET: Binba Kenan Eskiehirde grev yapmaktadr ve rahatszl nedeniyle ay izin alp stanbula gelmitir. Onun iin stanbulun ve zellikle ocukluunun getii amlcann nemi byktr. Her gn gen yata kaybettii sevgilisinin mezarna gitmektedir. Gnlerden bir gn, emeklilik yllarn evinde sakin bir ekilde geiren eski askerin dikkatini, bahesinin nnden her sabah elinde bir tutam leylak, yannda kendisinden olduka gen,uzun boylu bir hanmla geen, otuz otuzbe yalarnda, uzun boylu, sarn, niformasnn ierisinde endamla duran bir binba ekmektedir. Genelde yanndaki hanmla pek konumayan binbay, onun kardei
Hkrk
olduunu dnmektedir. Bu dncesini aralarndaki ya fark ve resmi iliki de desteklemektedir. Bir sabah yine binbann getiini gren emekli yarbay, o gn yalnz olmasn da frsat bilerek, Onun srrn zmeye karar verir ve onu takibe koyulur. Hemen arkasndan yrmesine ramen binba Onu fark etmemektedir. Binba onu Karacaahmet Mezarlna gtrr. Etraf demir parmaklklarla evrili mezara girip, mezarn zerinde duran leylaklar tazelemesini izler. Yava yava olay zmektedir ancak bu seferde bu mezarn iinde yatann kim olduunu merak etmeye balar. Dizleri zerine kp, avularyla topra youran, gzyalaryla sulayan binbaya dokunabilecek kadar yaklar. Samimi bir arkadaym gibi ellerini kederli binban omuzlarna koyar. Binba aniden elektrik arpma dner ve kafasn yal askere doru evirir. Yal adam Ona bir dost olduunu ifade etmesine ramen, kim olduunu bilmedii bu adama akn akn bakmaya devam eder. Ancak bu emekli yarbay, samimiyetine inandrmay baarr ve el skp evin yolunu beraber tutarlar. Binbay evine davet eder ancak binba daha sonra ei ile birlikte geleceini syler ve dediini de yapar. Zamanla dostluklar ilerler. Bir gn Binba Kenan bu yal dostunu evine davet eder ve alt aylk ocuundan bahseder. Bunu duyan yal adam ok arr. Bu aknl kz diye dnd kiinin ei, mezarn her gn ziyaret ettii kiinin de ocukluundan beri sevdii kii olduunu renince, Onun hayatnn gizemine kar olan merak bsbtn artar. Ona hayatn anlatmasn ister. Binba Kenan ise bir hafta sonra drt aylk izninin bittiini ve gitmeden nce her eyi ama her eyi reneceini syler. Ertesi hafta dostunu uurlamaya gider. Binba Kenan dostuna bir paket vererek iinde hayatnn srrnn yazdn ve neden hayatna tek kelime ile hkrk dediini anlattn syler ve trene biner. Yal adam heyecan ierisinde evine dner ve paketi aar. Paketin iinden bir hatra defteri ile, zerinde bir gn ncesinin tarihi yazlm olan bir mektup bulur. Mektubun iinde, u an ok bahtiyar olduu ve Onun iin zlmemesi yazldr. Emekli yarbay sabaha kadar hatra defterini byk bir heyecan iinde okur Binba Kenann hatra defterinde unlar anlatlmaktadr: Annesi ldnde henz yedi yanda bir ocuktur. Babas Susamzade Safi Bey varlkl bir tccardr. Annesinin hayatta olduu dnemde aralar ok iyi olan babasndan, zamanla uzaklamaya balar. Bir gn babas evlenmek istediini kk Kenana aar. Kenan bunu istemese de kabul etmek zorunda kalr. Yeni annesi Kenana ilk gnlerde iyi davransa da sonradan gerek yz ortaya kar. Srekli dayak yiyen Kenana ev zindan olmaya balar. Bir gn okuluna gelen bir mfetti Kenann ac durumunu fark eder ve onun bana gelenlerin hepsini renip durumu Muhip Azmi Bey ismindeki yardmsever bir dostuna bildirir. Muhip Azmi Bey kk Kenan ile konuur ve Onu evlat edinmeyi istediini syler. Kk Kenan kararszdr. Muhip Azmi Bey Kenannda sonradan vey babas olduunu rendii Susamzade Safi Beyle konuur. Aslnda O da bunu istemektedir. Kk Kenan artk stanbul yolcusudur. Uzun bir yolculuktan sonra, Muhip Azmi Bey ve Kenan eve ularlar. Ev halkyla tanr ve evin tek ocuu olan, kendisinden yaa byk Nalan ile hemen baheye, oyun oynamaya giderler. Artk hayat deiir, evin bir parasdr ve Nalandan hibir fark yoktur. Evde tek evlatlk olan Kenan deildir.
Hkrk
Otuz yalarna girmesine ramen halen evlenmemi olan Vesime de bu evde evlatlk olarak bymtr. Btn zamann Nalan ile beraber geiren Kenan iin hayat artk, yaamaya deer hale gelmitir. Nalan, yeil iri gzl, elimsizliine ramen olduka hareketli bir kzdr. Okula gitmemesine ramen, evde zel ders almaktadr.Kenan da ya ilerledike derslere balar. Baz zamanlar bu iki ocuk, yaknlarda eski ama irin bir kulbesi bulunan eyh Kudsi Efendinin yanna gider ve onun neyinden dklen notalar byk bir hayranlk iinde dinlerler.Zamanla Kenann iinde Nalana kar normalden daha farkl ve daha iddetli baz duygular belirmeye balar. Onu sevmektedir hem de lrcesine! Bu sonuca, zaman zaman ba gsteren kskanlndan ulamaktadr. Artk ikisi de bymtr ancak her ey yolunda gitmemektedir. Nalan zatrriye geirir ve zayf olan vcut direnci iyice zayflar. Kenan ortaokuldan mezun olur ve z babas gibi subay olmak iin Kuleli Askeri Lisesine girer. Gnden gne Nalana kar olan sevgisi byr ve bu sevgiyle beraber kalbindeki yarada derinleir. Nalana kar olan sevgiyi Ona aamaz ve Oda bu sevgiyi ocukluuna verir ve ciddiye almaz. Hatta yine bir bahar gn, her zamanki gibi, leylak hastas olan Nalan ile Kenan, leylaklarn arasnda dolarken, Kenan yine kskanln belli edince Nalan Ona akayla kark kendisini sevip sevmediini sorar. Bir an iin ldn zanneden Kenan, sevgisini itiraf edecek gc kendisinde bulamaz ve inkar edip karde olduklarn syler. Zaman getike Nalan hastalk penesi altna almaktadr. Bazen ksrmekten boulacan dnrler. Yine byle bir gnde Nalan yatan kana bulamtr. Hemen aile dostlar ve bir sredir de doktorlar olan lhami Beyi arrlar. Muayeneden sonra ilalar yazlr. Bir k Nalan yatandan kalkamadan byle mutsuz bir ekilde akp gider. Ancak bahar gelipde leylaklar at zaman, Nalan da ayaa kalkar. Btn eve bir cmb hakim klar. Kenan her hafta sonunu Nalan ile geirebilmek iin iple eker. Yine byle bir hafta sonu, Nalan her zamanki gibi leylaklarn arasnda bulacan dnerek, Ona bir srpriz yapmak ister. Ona habersizce yaklap leylak yamuru ierisinde boacaktr. Ancak Ona yaklanca yalnz olmadn anlar. Yannda Doktor lhami Bey vardr. Doktor lhami Bey Ona evlenme teklif etmektedir. Kenan neye uradna arr ama elinden de hibir ey gelmez. Hemen Doktor lhami Bey ve Nalan nianlanrlar, bir sre sonrada dnleri olur. Kenan ise hem sevdii kiinin evliliine hem de Onun kocasyla birlikte baka bir eve tanmasna zlmektedir. Bir sre sonra Nalannn bir de kk kz olur. Nalann isteiyle kznn adn Kenan koyar. Kenan akn oktan aklamtr. Nalann alattn Handan gldrsn der ve kznn ismini Handan kor. Doktor lhami Bey sk sk ii gerei seyahat eder ve bundan dolay Nalan iin en uygununun amlcadaki baba evinde kalmasnn olduunu dnr. Nalan eve dnd gn btn evde bir mutluluk rzgar eser. Handan da byr ve ele avuca smaz bir hale gelir. Aabey olarak ard Kenann kucandan inmemektedir.
Hkrk
Kenan artk oktan Harbiyelidir. Tpk kklnde olduu gibi Nalan ile birlikte leylaklar arasnda yryerek gnlerinin byk bir ksmn geirirler. Vesime srekli Handanla ilgilendii iin Nalan rahattr ancak Onun doumu bnyesini iyice zayflatmtr. Gnden gne Nalan ile Kenan arasndaki iliki daha da kuvvetlenir. Hatta baz geceler Nalann odasnda ge vakitlere kadar oturup konuurlar. Kenan srekli Nalana kar olan sevgisinin Onu ne kadar yprattndan bahseder ve sevgisine karlk bekler. Ancak Nalan eine ve ocuuna kar sadk olduu iin Ona hibir karlk vermez. Bir gece yine Nalann odasnda konuurken, Kenan Nalana kar youn bir izdiva istei duyar ve kendisini kontrol edemez. Olay Nalann tokat ile sonulanr ve bu olaydan sonra Kenan ceza aldn bahane ederek drt ay boyunca okulda kalr ve eve gelmez. Taki bir gn Vesime Kenann okuluna gelip Nalann ok hasta olduunu ve Onun artk eve dnmesini istediinin syleyinceye kadar. Artk barmlardr. Kenan artk Harbiyeden mezun olup yakkl bir subay olmutur. Klcn kuanp, ngrtlar ierisinde amlcaya, evine gelir. lk olarak babas Muhip Azmi Beyin ellerinden per. Nalan da Onu beklemektedir. Onunda hemen leylak kokulu yumuack ellerine sarlr ve doyasya per. Artk Kenann gidecei kta da belli olmutur. Gidecei yer stanbula ok uzakta olduu iin bata Nalan olmak zere evdeki herkes zlr. Artk sadece mektuplarla haberleeceklerdir. Ancak Nalan Kenandan Ona kardeiymi gibi mektup yazmasn ister ve Kenanda bunu kabul etmek zorunda kalr. Nalan ok hastadr ve gnden gne eriyip gitmektedir ve O da bunun farkndadr. Bundan dolay Kenan bir daha gremeyeceinden korkmaktadr. Kenan artk bir kta subaydr.
Grev hayatnda baarl ve arkadalar tarafndan sevilen bir insandr. O da hayatndan ok memnundur ancak sadece Nalann yokluunu ok fazla hisseder. Nalan ve babasna her frsatta mektup yazar. Ancak bir gn hayatnn hatasn yapar ve efkarl olduu bir gnde Nalana kar olan btn duygularn yazd bir kad farknda olmadan Nalana gnderir. Bu hatay anladktan sonra st ste birok telafi mektubu yazar ama aylarca cevap gelmez. Endielenmeye balar ve komutanndan izin ister ama seferberlik olduu iin komutan izin vermez. En sonunda bir telgraf alr: (D.R.) svari alay, sekizinci blk komutan Kenan Ziya Beye: lyorum abuk gel!.. Nalan Bu telgraftan sonra Kenan komutanna koar ve ona bu telgraf gsterip izin ister ve alr. Atna atlar ve on alt gnlk uzun ve yorucu bir yolculuktan sonra stanbula ular. Ancak bir gece nce Nalan gzlerini hayata yummutur. Bir an iin Kenan da kendisini Onunla beraber lm gibi hisseder ve olduu yere ylp kalr. Kendine geldii zaman ilk ii, Nalann mezarna gidip toprana kapanmak olur. Eve dnd zaman Vesime, o sadk ve iyi kalpli kadn, elinde bir paketle Kenan beklemektedir. Elindeki paketi Nalann Ona braktn syler ve Ona uzatr. Kenan paketi heyecan iinde alr ve odasna ekilir. Pakette 18 yana girdii zaman Handana verilmesi gerektiini yazan bir mektup ile Nalann kendi el yazsyla yazlm yedi sayfa vardr. Bu katlarda Nalan artk Kenana kar olan akn gizlemez ve btn duygularn dker.
Hkrk
Ayrca Kenann yanllkla gnderdii kad kocasnn okuduktan sonra yapt ikenceler, kz Handan bu yzden lnceye kadar gremedii de yazar. Bu katlar okuduktan sonra Kenan iyice yklr. Bir sre sonra Doktor lhami Bey ile salonda karlarlar. Tartmaya balarlar ve Kenan her eyi btn aklyla anlatr ancak kendisine bir trl inandramaz. En sonunda Nalann Kenana yazd katlar gsterir. Doktor lhami Bey artk pimandr ama bu pimanlk Nalann lmne are deildir. Muhip Azmi Bey ile barr ve Handan da annesinin evine geri getirir. zini biten Kenan tekrar ktasna dner. Balkan Harbi biter, Cihan Harbi balar. Kurtulu Savandan sonra 6 Ekim 1923te stanbula giren Trk ordusu arasnda Kenan da bulunur. Artk otuz-otuzbe yalarnda bir subaydr. Eve dnnce herkes Onu nee ile karlar. Bu arada Handan da ieriye girer ve Kenan aknlk iinde brakr nk O artk 18 yanda bir gen kzdr daha da ilgin olan, annesi Nalann bir ikizi olmutur. Kenan her gn Nalann mezarna gider. Bir sre sonra Handan da Ona elik etmeye balar. Annesinin Ona brakt mektubu bir sre sonra Kenandan almtr. Yine beraber gittikleri mezardan dnerken Handan annesinin Ona brakt mektuptan bahseder. Annesinin kendisinden gerekten sevdii birisiyle evlenip, hayatn Onun gibi mahvetmemesini istediini ve evlenecei kiinin de sarn ve uzun boylu bir subay olursa ok bahtiyar olacan yazdndan bahseder. www.gramerimiz.com/hickirik1.htm FLMDEK KARAKTERLER: Kenan ZYA: Yedi yanda annesini kaybettikten sonra vey anne ve babasnn elinde kald srece byk aclar ve ikenceler yaamtr. Bu aclardan kurtularak stanbula gelmitir; fakat burada daha byk bir acyla karlacandan haberdar deildi. Kendinden byk Nalan isminde bir kza ak olur; fakat Nalann alattn kz Handan gldrr.
Hkrk
Nalan: Evin tek ocuu olan Nalann her istei yerine getirilmitir ve zel hocalardan ders alarak iyi bir eitim almtr. elimsizliine ramen ok hareketli ve neeli bir ocukluk yaamtr; fakat kk yalarda yakaland zatre illeti onu mutlu edemeden ldrmtr.Doktor lhami Beyden Handan isminde bir kz vardr. Susamzade Safi Bey: Kenann vey babasdr. lk zamanlarda Kenana iyi davranan Safi Bey, einin lmnden sonra baka bir kadnla evlenmitir ve ikisi de Kenana kar ok kt davranmlardr. Safi Bey zengin, alkan ve azimli bir esnaftr. Muhip Azmi Bey: Sarn, yeil gzl mabeynde alan alkan ve varlkl bir devlet adamdr. Nalan isminde bir kz vardr. Karsnn lmnden sonra kendini kzna vermitir ve kznn zatreye yakalanp gnden gne erimesi Onu mahvetmitir. Sekiz yandaki Kenan adnda bir ocuu evlatlk almtr ve onu z kzndan ayrt etmemitir. Emekli Yarbay: Bu emekli subay Osmanlnn son zamanlarnda emekli olduktan sonra kendini doaya adayan, sakin bir yaam srdren, doay seven, canayakn, sevecen ve merhametli bir kiilie sahiptir. Ksa srede Binba Kenan ile iyi bir dostluk kurmutur. Doktor lhami Bey: lk bata doktor olarak geldii kkn daha sonra damad olmutur. Nalann kocasdr ve de Handann babasdr. Nalan ilk balarda duyduu ak gnden gne azalmtr ve ilgisiz kiilii ortaya kmtr. Vesime: Muhip Azmi Beyin evlatl Nesime evlenmemitir ve lnceye kadar konak da hizmetli olarak almtr. Olduka iyi bir kiilie sahip olan Nesime zellikle Kenan ve Nalan aklarn bir sr gibi saklamtr. eyh Kudsi Efendi: Nalan ve Kenann sevdikleri ve saydklar, mzikten iyi anlayan, zellikle ald ney ile onlar byleyen ve ak eden bir insandr. Kk, irin bir kulbede oturan adam onlar devaml ziyaret ederler. (www.gramerimiz.com/hickirik1.htm) Erman Film Hknk romann Ltfi Akad detiminde ekmeye karar verir, sonradan ynetmen olarak Sezer Sezin dnlrse de balayan hazrlk sonu vermez, film ancak 1953 de Atf Ylmaz tarafndan ekilir Senaryoyuda yazan Atf Ylmaz'n Hkrk', Kerime Nadir tarafndan yine lkede yerli film sanayiinin ilk byk rn Sper film, her snf halk tarafndan beenilen, giede haslat rekorlan kran bir film olarak anlr. Yalnz, Kerme Nadir senaryonun esere sadk kalmadndan yaknrken, mizansenlerin daha gereki, baz oyuncularn daha az yapmack1 yorumun daha inandrc olmas gerektiini ileri srmekten geri kalmaz. Atf Ylmaz versiyonunda "doktoru ile evlenip, sonunda ocukluk yllarndan beri sevdii erkein kollarnda len acl bir kadnn yksn sper film olarak niteledikten sonra esere sadakatsizlikle eletiren Kerime Nadir, Hamdi Deirmenciolu'nun senaryosu ile Orhan Aksoy tarafndan 1965 de yaplan ikinci vcrsiyon (yllar sonra bu renkli) iin, "baz eletimenler tarafndan yerli mal dekorlarla ilenmi gzyana brnm bir salon filmi' olarak nitelendirilir ise de, "tarafsz bir grle varlan kan odur ki, yerli filmler arasnda o gne dek 'ondan daha gzeli yaplamam eklinde deerlendiriliyordu. Fakat romana yine sadk kalnmadn artk yazarn fikrini sormak modasnn gemesine balyordu. Orhan nser, Kelimelerden Grntye syf, 70
Hkrk
Settar Krmk ve Nedret Gven (Hkrk filminden bir sahne)
Atf Ylmaz Batbeki 9 Aralk 1925 Mersin 5 Mays 2006 stanbul
Hogr Bover Aldrma Memo Festivalde
HOGR BOVER ALDIRMA MEMO FESTVALDE

Senaryo ve Ynetmen: Zeki Alpan Foto Direktr: Cezmi Ar Muzaffer Pekgleryz Yapm: Halk Film Fuat Rutkay
Oyuncular: Zeki Alpan, Nimet Alp, Fikret Hakan, Celal Sururi, Vedat Karaoku, Mrvet Sim, Murat Tok, Hseyin Kaif, Salih Tozan Konu: Fransadan gelen Morisi hapsedip onun yerine geen Memonun gldrs.
htiras Kurbanlar
HTRAS KURBANLARI
Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses 79 Foto Direktr: Kriton liyadis Aram Hugasyan Yapm:
Oyuncular: Ali stnta, Nevin Aypar, Feridun lgeen, Reha Yurdakul, Atf Kaptan, Hmaah Hian, Sadri Karan, Leman Akatepe, Atilla Grses (Arcan), Mualla Frat (Fosforolu), ocuk Oyuncu: Ferdi Merter (Fosforolu) Konu: Bir bar kadnna ak olup, ocuklarn ve ailesini bu uurda mahfeden bir babann yks.
Ses Film Necip Erses
stanbul Canavar
STANBUL CANAVARI
Senaryo ve Ynetmen: etin Karamanbey Operatr: Turgut ren Yapm:
Oyuncular: Muzaffer Tema, Neriman Kksal, Ayten ankaya, Nazm nan, Temel Karamahmut, Feridun lgeen, Osman Alyanak, Kadir Savun, Vedat Karaoku, Osman Zt, zdemir Baturalp
Aslan Film etin Karamanbey
Konu:
Beyaz
zehir
kaaks
bir
gangsterle,
bir
dedektifin yks.
79 1.12.1927DE Siayah-Beyaz Olarak Amerikada Gsterime Giren Ve Jack Cooper (1890-1970) le
Betty Jane Grahamn Oynad The Way Of All Flesh simli Filminden Uyarlama
zmir Sokaklarnda
ZMR SOKAKLARINDA
Senaryo ve Ynetmen: Mmtaz Ener Operatr: Lazar Yazcolu Yapm: Umur Film
Oyuncular: Suha Doan, Mery Blanch, clal Dindur, Ali Tevfik Aktan zmirin gzelliklerinin bol bol kullanld ancak konusunu ne olduu hibir kaynakta bulunamayan bir film.
Kaderin Mahkumlar
KADERN MAHKUMLARI
Ynetmen: Vedii Cezayirli, Ekmel Hrol Senaryo: Tekin Akmansoy Operatr: brahim Can Yapm: Cezayirli Film Vedii Cezayirli
Oyuncular: Tekin Akmansoy, Vedii Cezayirli, Ekmel Hrol, Gnl Bayhan, Atf Kaptan, Kadriye Tuna, Ahmet Eskici, Cneyt Arkn, Ahmet Evintan, Kadriye Tuna, NOT: Ankara Devlet Tiyatrosu sanats olan Vedii Cezayirlinin ynetmenlik yapt ve oynad tek sinema filmidir. Filmde Rol alan Cneyt Arknn da deneme mahiyetindeki ilk filmidir. Oyuncu kadrosunda yer alan oyuncularn birikisi hari hepsi Devlet Tiyatrosunun gen ve yetenekli oyunculardr. Filmin konusu hakknda aratrmalara ramen bir bilgi bulunamamtr. Kahraman Denizciler
KAHRAMAN DENZCLER
Senaryo ve Ynetmen: Refik Kemal Arduman Senaryo: Alp Kun Operatr: Lazar Yazcolu Yapm: Deniz Film Konu: Yl 1953, gnlerden 4 Nisan... Sabahn ilk klarnda Eceabat ve Nara kylar iddetli bir arpmann grltsyle sarsld. Bu sarsnt, gnele birlikte tm Trkiye'yi saracakt. Naraburnu aklarnda NABOLAND adl sve ilebi ile arparak anakkale Boaz'nn sularna gmlen Dumlupnar denizaltsnda ehit olan 81 Trk Denizcisi tarihin sayfalarna ve Trk Milleti'nin kalbine u szlerle kaznacakt: "Vatan saolsun!" Akdeniz'de yaplan NATO tatbikatna katlan 1. nn ve DUMLUPINAR denizalt gemileri, manevralarn ardndan Glck'e dnmek zere yola ktlar. 3 Nisan' 4 Nisan'a balayan gece anakkale Boaz'na giri yapan iki denizalt gemisi, olacaklardan habersiz eve Oyuncular: Blent Ufuk, Turgut zatay, kran Suley, Nazm Bora, Nesrin Gazimihal
Kahraman Denizciler
dnyordu. Sakin geen yolculuk saat 02.10 sularnda Dumlupnar iin son buldu. Dumlupnar, Naraburnu aklarna yaklarken geminin gvertesinde Svari Kdemli Yzba Sabri elebiolu, stemen Kemal nver, stemen Hseyin Yumuk, Astsubay Hseyin Ak ve Astsubay Hseyin nkaya bulunuyordu. Ancak anakkale Boaz'nn sularnda sessiz sedasz ilerleyen tek gemi Dumlupnar deildi. stanbul ynnden gelen sve Bandral "Naboland" ilebi de ayn dakikalarda Naraburnu aklarna gelmiti. Kaptanln Oscar Lorentzon'un yapt Naboland ile Dumlupnar, birka dakika sonra korkun bir grltyle arpacak ve bu arpma Eceabat sahilinde dahi duyulacakt. Astsubay Hseyin nkaya, nbeti olmamasna karn vardiya d grevine devam ediyordu. Nara nlerine gelinirken rotada dikkatini eken deiiklik zerine kpr stne kt. Tam bu srada gvertede bulunan sekiz kii, ne olduunu anlayamadan suya yuvarland. Naboland, Dumlupnar'a tam ba tarafndan bindirmiti. arpmann grlts Eceabat
Blent Ufuk 1929-2008 oyuncu 28 film
Liman'nda demirlemi olan gemilerce de duyuldu. Darbenin iddetine dayanamayan Dumlupnar, birka saniye iinde anakkale Boaz'nn karanlk ve souk sularna gmld. Denizaltnn tm elektrii kesilmiti. Gemilerinin ba taraftan itibaren su aldn gren denizciler hzla k torpido dairesine doru harekete geti. K torpidoya varana kadar da arkadalarnn birounu kaybettiler. Dumlupnar batarken sadece 22 denizci de k torpido dairesine ulamay baarmt. Dumlupnar ilk ehitlerini bylelikle vermi oldu. Ayn gece Eceabat Liman'nda demirli bulunan Gmrk motorundaki personel, acil olarak kaza mahalline arld. Gmrk motoru, Naboland'dan atlan tahlisiye sandallarna km ve can yeleklerine sarlm Dumlupnar mrettebatn grerek motora ald ve anakkale'de hastaneye ulatrd. Gn aarmt. Balk tekneleri, Dumlupnar'n batarken su yzne frlatt haberleme amandrasn grd. Gmrk motorunun ikinci arks Selim Yoludz amandraya uzand ve zerindeki yazy okudu: "Deniz Kuvvetlerine bal Dumlupnar Denizalts burada batt. Kapa an ve denizaltyla irtibat kurun." Yoludz kapa at, amandrann iindeki ahizeyi kaldrd ve mitle "Alo" dedi. Telefondaki ses, "Buyrun, ben Astsubay Selami" dedi. Bekledii karl alan Selim Yoludz, Astsubay Selami'ye ne durumda olduklarn sordu. Astsubay Selami, geminin 15 derece sancak ynnde yatk ve elektriin kesik olduunu, 22 kii olarak k torpido dairesine girebildiklerini syledi. Selim Yoludz, "Endielenmeyin. Kurtaran yolda. Sizi oradan karacaz" dedi. Astsubay Selami'nin cevab, Selim Yoludz'n kulana ve kalbine iledi: "Ailelerimize selam sylyoruz. Bizi kurtaracanzdan eminiz. Vatan saolsun..." Dumlupnar denizaltmzn Naboland ilebiyle arpmasnn ardndan 81 denizci anakkale Boaz'nn sularna gmld. Fakat kader 5 arkadalarn, belki de bu talihsiz kazaya tanklk etmeleri iin suyun yznde tuttu ve kaza esnasnda gvertede bulunan 8 denizciden 5'i hayatta kalmay baard.
Kaldrm iei
KALDIRIM E
Senaryo ve Ynetmen: Baha Gelenbevi Operatr: Turgut ren Yapm: pek Film peki Kardeler Konu: Bir yol bakm memuru ile evine alp ak olduu bir fahienin yks Oyuncular: Cneyt Gker, Heyecan Baaran, Nuri Altnok, Mcap Ofluolu, Orhan Boran, Kadri gelman, mit Deniz, Ayen Koray
Kanl Para
KANLI PARA
Ynetmen: Orhon Murat Arburnu Eser: Safa nal Operatr: Turgut ren Yapm: Duru Film Naci Duru Konu: Bizansllardan kalan bir defineyi arayanlarn yks. NOT: 1952 ylnda ilk Filmi "Kanun Namna"da rol alan Ayhan Ik, 27 Austos 1952'de Kanl Para Filminde oynamak zere Naci Duru ile bir anlama imzalamatr. 1. Trk Filmleri Festivalinde (1953)Trk Film Dostlar Dernei Kanl Para filmi Kanun Namna, ki Sng Arasnda, Drakula stanbulda ve Efelerin Efesi ile birlikte En Baarl Film Oyuncular: Ayhan Ik, Orhan Arburnu, Nedret Gven, Aliye Rona, Refik Kemal Arduman, Lale Oralolu, Kadri gelman, Tavhid Bilge, Atf Kaptan, Salih Tozan, Mcap Ofluolu, Necmi Oy, Sadri Karan, Adil Gldrr
Kara Davut
KARA DAVUT
Ynetmen: Mahir Canaova Eser: Nizamettin Nazif Tepedelenliolu Operatr: Cezmi Ar, Kenan Ar Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Cneyt Gker, Mmtaz Ener, Altan Karnda, Atf Kaptan, Muhterem Nur, Asuman Korad, Serap Sezer, Konu: 1400 yllarnda Germiyan Beyliinde 79 geen bir tarihi olay.
79 Germiyanoullar Beylii, Anadolu Seluklu Devleti'nin kmesi ve dalmasyla balayan Anadolu Beylikleri dneminde Bat Anadoluda Ktahya merkezli olarak kurulmu bir Trk beylii. Germiyan nceleri Trk boylarndan birinin adyken, Anadolu Seluklu Devleti'nin son dnemlerinde, 1300 ylnda kurulan Germiyanoullar Beyliine de ad oldu.
Kara Davut
Anadolu Seluklu Devleti'nin paralanmas srasnda sfendiyar Saruhan, Karaman ve Teke adl kardelerin oluturduklar Germiyanoullar airetinin payna Ktahya, Ankara, Denizli ve civar dmt. Germiyanoullar, balangta Harzemahlar'a bal bir airet olarak Seluklular tarafndan Malatya'da yerletirilmilerdi. Tarihi aratrmalar onlarn daha sonra Ktahya ve civarna doru g ettiklerini gsteriyor. Germiyanoullar'nn Celaleddin Harzemah (1220-1231) zamannda Anadolu'ya geldikleri ve onun ldrlmesinden sonra Anadolu Seluklu hkmdar I. Alaeddin Keykubad zamannda Seluklular'n hizmetine girdiklerine dair gl kantlar vardr. Germiyan airetinin bir yesi olarak tarihte ad geen ilk kii Muzafferiddin bin Ali ir'dir. Bu kiinin Anadolu Seluklu hkmdar II. Gyaseddin Keyhusrev'e (1237-1246) isyan eden Baba shak'a kar Babai syan'n bastrmak zere gnderildii ancak yenilerek dnd baz tarihiler tarafndan ne srlmektedir. Muzafferiddin'in olu olmas kuvvetle muhtemel bulunan Kerimeddin Ali ir de 1264 ylnda babas gibi Anadolu Seluklu beylerinden iken Seluklu ehzadeleri arasndaki taht mcadelesine kart iin, IV. Kl Arslan zamannda (1257-1265) Mool kumandan Alncak tarafndan katledilmitir. Germiyanoullar daha sonra Mool basks nedeniyle Ktahya tarafna g ettiler. Anadolu Seluklu Devleti'nin zayf dmesinden yararlanp baarl olmak isteyen br beylikler gibi Germiyanoullar da zellikle Ktahya ve evresine yerletikten sonra, 1243'ten beri Mool himayesinde bulunan Anadolu Seluklular'na kar mcadeleye giritiler. Germiyanoullar bu mcadelelerine baladklarnda zaten Ktahya ve evresinin nemli bir blm ellerinde bulunuyordu. 1286 tarihinde topladklar ordu ile Afyonkarahisar, Akehir civarn yama ettiler. Anadolu Seluklu hkmdar II. Gyaseddin Mesud, kendi ordusuyla Mool ordusunu birletirerek Germiyanoullar zerine yrd. Germiyan ordusu, karsnda dzenli ve gl kuvvetleri bulunca ba edemeyeceini anlad ve bir miktar esir vermesine ramen btnyle geri ekilmeyi baard. II. Gyaseddin Mesud, ekilen Germiyan ordusunun bir daha dnmeyeceini tahmin ettiinden askerlerini ihtiyatsz brakmt. Germiyan esirleri Seluklu ordusunun bu gafletini gerekli yerlere ilettiler. Bu durumu frsat bilen Germiyan ordusu bir basknla Anadolu Seluklu ordusunu datt ve esirlerini kurtard. Bu srada II. Gyaseddin Mesud'un birok askeri de ld. Germiyanoullar bu ekilde kah yenerek, kah yenilerek Seluklular'a kar 15 sene mcadele etiiler. 1291'de bu mcadele Germiyanllar'n yenilgisiyle sonuland ve bylece Germiyanoullar, Seluklu hakimiyeti altna girdi. Daha sonra Yakup bin Ali ir, ermiyanoullar'nn bana geerek onlarn bamsz bir ynetim kurmalarn salad. Germiyanoullar lkelerinde (bir ara 12 yl sreyle Osmanl padiah Yldrm Bayezid'in eline getii dnem saylmazsa) 1428 ylna kadar bamsz yaadlar. Beylik bu tarihten sonra Osmanl Devleti'ne katld. Aradaki bu 12 yllk devre, tarihileri, Germiyanoullar'nn tarihini iki devrede incelemeye itmitir.
Kara Davut
Germiyanoullar'nn birinci devresi 1389 ylna kadar srer. Bu tarihte Osmanl padiah Yldrm Bayezid, Germiyan lkesini zaptederek Germiyan beyini psala kalesine hapsetti. Bylelikle Germiyanoullar'na ait topraklar 12 yl sreyle Osmanl Devleti'ne katlm oluyordu. Germiyanoullar'nn ikinci devresi 1402 tarihinde balar. Timurlenk, Ankara Sava'nda Yldrm Bayezid'i yenince btn Anadolu beyleri gibi Germiyan beyi II. Yakup Bey de kaybettii topraklarna yeniden sahip olmutu. Fakat II. Yakup Bey'in olu olmadndan lmeden nce memleketini Osmanllara braktn vasiyet etti. II. Yakup Bey 1428'de Edirne'ye gelip akrabas II. Murat'la grt, bundan bir yl sonra da ld. II. Yakup Bey'in lm tarihi olan 1429 ayn zamanda Germiyan topraklarnn Osmanllara katld tarihtir. Tarihiler, Ktahya'nn tarihini ele aldklarnda Germiyanoullar'na her zaman zel bir nem vermiler, bir yzyldan fazla bir sre bamsz yaam beyliin zellikle Osmanllarla ilikilerine youn bir ilgi duymulardr. Germiyanoullar'nn eitli dnemlerde Osmanllar'la ilikileri burada da ksaca ele alnacaktr. lk Germiyan hkmdar, bamsz Germiyan beyliinin de kurucusu Yakup bin Ali ir'dir. Yakup Bey hkmdar olduu 1302'de en kuvvetli Anadolu beyi durumundayd. Hkmdarl zamannda Ankara, Ktahya, Afyonkarahisar, Kula, Simav, Denizli, Birgi ve Keles, Germiyan beyliinin snrlar iinde yer alan balca ehirlerdi. Yakup Bey idaresindeki Germiyanoullar Beylii, o zaman Anadoluda kurulan beyliklerin en gllerinden olup, Bizans mparatorluu'ndan da her yl belli bir miktarda vergi ve hediyeler alyorlard. Yakub Bey'in Aydnolu Mehmet Bey kumandasnda Ege sahillerine gnderdii Germiyanl ordusu, Bizansllar dan Ayaslu (Seluk) ve Birgi yi ald ve bu yrede Aydnoullar Beylii'nin kuruluunun ncs oldu. 1. Yakup Bey, 1305te Menderes Nehri kenarndaki Tripolis (Buldan kasabas dousunda, Yenice yaknnda) ehrini alp, 1306'da da 12000 piyade ve 8000 svari ile Bizans'n i blgede kalm en nemli merkezlerinden olan Alaehiri kuatt. Bizansllar, spanyadan paral asker olarak getirtmi olduklar Katalan birliklerini Alaehirdeki Trk kuvvetleri zerine gnderince, Germiyanllar kuatmay kaldrdlar. Fakat Alaehir, bir sre sonra, 1314 ylnda 1. Yakup Bey tarafndan alnp, haraca baland. Alaehir Rumlar ndan alnan cizye, Ktahyada yaptrlan Vacidiye Medresesi'nin ihtiyacna karlk tutuldu. Yakup bin Ali ir'in 1340 ylnda lmesinden sonra yerine olu Germiyanolu Mehmet Bey geti. Baa getii ilk zamanlarnda Bizansllar, Katalanlar vastasyla, Kula ve Simav Germiyanoullar Beylii'nden geri aldlarsa da, Mehmet Bey buralar yeniden topraklarna katmaya muvaffak oldu. Germiyanolu Mehmet Beyin vefat tarihi kesin olarak belli olmayp 1361 olarak tahmin olunmaktadr. Onun da lmnden sonra byk olu Germiyanolu Sleyman ah (ah elebi) hkmdar oldu. Sleyman ah'n hkmdarlnn ilk yllar durgun geti. Osmanllar'la ilk ilikiler ah elebi zamannda kuruldu. Karamanoullar ile Hamitoullar arasndaki mcadelede Hamitolu lyas Bey'in tarafn tutmas, Karamanoullar ile arasnn almasna sebep oldu. Sleyman ah, Karamanoullar Beylii'nin basks karsnda, Hristiyanlarla mcadelede byk baar salayan ve snrlarn geniletmekte olan Osmanoullar Beylii ile anlama yoluna gitti.
Kara Davut
Germiyanl slam alimi shak Fakih ve beraberindeki heyet, yksek hediyeler ile Osmanl Padiah I. Murat'n huzuruna gnderilerek, Sleyman ahn kz Devlet Hatun'u Osmanl ehzadesi Bayezide vermeyi ve eyiz olarak da, Ktahya ile beraber Simav, Eriboz (Emet) ve Tavanly Osmanllara devretmeyi teklif etti. Germiyanllarn teklifi kabul edildi ve dn yapld. ehzade Beyazt da Osmanl sanca haline getirilen Ktahya ehrinin ynetimini eline ald. Ktahya'nn bu yolla Osmanllara gemesinden sonra Kula, Karahisar'a ekilen ah elebi, memleketinin kalan ksmn Karamanllar'a kar byle koruyabilmiti. Sleyman ah ldkten sonra 1387'de hkmdarla geen II. Yakup Bey 1390 ylna kadar lkeyi hi bir savaa sokmadan idare etti. Osmanl Devleti'nin 1389'da Hallarla yapt I. Kosova Sava'na giden Osmanl padiah I. Murat'a dier Anadolu beyleri gibi yardmc asker gnderdi. I. Murat'n bu savata lmesinden yararlanmak isteyen dier Anadolu beyleri gibi Yakup Bey de harekete geti ve ilk olarak kz kardeinin eyizi olarak Osmanl topraklarna katlan yerleri istilaya balad. Yldrm Bayezid bunu iitince hzla Anadolu'ya geti. Saruhan, Aydn ve Mentee taraflarndaki olaylar yattrdktan sonra Germiyan iline doru yrmeye balad. Enitesinin iyi niyetlerle gelmediini anlayan Yakup Bey, Yldrm Bayezidi bir takm hediyelerle karlad. Ancak Yldrm onun bu hareketini samimi bulmad ve cezalandrd. Kendisini ve kumandan Hisar Beyi tutuklatarak Rumeli'de psala Kalesi'ne hapsettii gibi btn Germiyan topraklarn da Osmanl Devleti'ne katt (1390). Yakup Bey bu kalede 9 yl mahpus kaldktan sonra 1399'da bir yolunu bulup kat. Kyafet deitirerek, deniz yoluyla Suriyeye, oradan da Timur'un yanna ulat ve ondan Germiyan topraklarnn yeniden kendisine iade edilmesini istedi. Ankara Sava'nda Osmanl Devleti'ne kar Timur'un saflarnda savat. Timurlenk, bunu kendisine salayacana dair sz verdi ve Ankara Sava'nda Yldrm Bayezid'i yendikten sonra br Anadolu beylerinin topraklar gibi II. Yakup Bey'in topraklarn da Osmanllardan alp Germiyanoullar'na iade etti. Bu arada daha nce eyiz olarak Osmanllara verilen topraklar da geri alnm oldu. Ankara Sava'nda ordusu dald halde teslim olmayan ve kurtulmaya alan Yldrm Bayezid'i Yakup Bey'in tand ve Timur'a gsterdii bylece onun esir dmesine sebep olduu sylenir. Ankara Sava'ndan sonra Timur, Ktahya'ya gelmi, halka dokunmam yalnz onlardan kurtulu paras alm, 1 ay kadar da Ktahya'da kalmtr. Bu arada Osmanl ehzadeleri arasnda taht mcadelesi balamt. II. Yakup Bey, bu mcadelede kzkardeinin olu olan elebi Mehmed (II. Mehmed)'in tarafn tutunca, bu yaknl benimsemeyen Karamanolu Mehmet Bey, iki yl st ste dzenledii seferler ile Ktahyay zaptederek Germiyanoullar Beylii'ne sahip oldu (1411). Karamanoullar'nn, Germiyan lkesindeki hakimiyetleri iki buuk yl kadar srd. elebi Mehmed, kardeleriyle olan saltanat kavgasn kazandktan sonra Karamanoullar'nn zerine yrd ve onlar Konya'ya kadar geri srd. Germiyan topraklarn geri aldktan sonra kendisine kar gsterdii sadakattan dolay onlar Yakup Bey'e iade etti. Bilindii gibi Yakup Bey de lmnden bir yl nce yerine geecek olu olmadndan lkesini kz kardeinin torunu II. Murad'a vasiyet etmi ve lmnde sonra Germiyan topraklar tmyle Osmanllara balanmt. Yakup Bey'in kabri imdi evvelce maret Mescidi denilen Gk adrvan iindedir. Yakup Bey saza sze merakl bir hkmdar olduundan zellikle airleri himaye etmitir. Ktahyal eyhinin divannda Yakup Bey iin yazlm kasideler ve mersiyeler vardr. (kyn: wikipedia ansiklopedi)
Katil
KATL
Ynetmen Ast: Srr Gltekin, Zeki Dinoy, Kamera Asistan: Kenan Kurt, Ar Direktr: Sami Ynetmen: Ltfi . Akad Senaryo: Osman F. Seden Fotoraf Direktr Kriton liyadis Pandir, Script: Neriman Akad, Ses Mhendisi: Yorgo liadis, Montaj: Turgut Kuzu, Senkron: Turgut nangiray, Prodksiyon Mdr: Yksel Tank, Prodksiyon Amiri: Macit Doudan, Prodksiyon Ast: Cumhur zcan, Doan Aydn, Iklar: Orhan Akdemir, Ik Ast: Rdvan Varol., Set naat: Zare Cirit Oyuncular: Glistan Gzey (Nevin), Ayhan Ik (Kemal), Neriman Kksal (Sheyla), Nubar Terziyan (Nuri), Muazzez Aray (Huriye), Fadl Garan (Tahir), Hamdi arlgil (Hamdi), Turan Seyfiolu (Muzaffer), Necla Sertel (Nermin), Saadettin Erbil (Emn. b. Mdr), Mualla Srer, Rza Tzn (Sleyman), Kemal Tzem, evki Artun, Saadettin Erbil, Fikri ze, Zaruhi Deirmenci, Kk Yldz: Erkan Baydemir Yapm: Kemal Film Osman F. Seden, akir Seden Kardeler (And Film stdyosunda evrilmi, Ses Film stdyosunda seslendirilmi.)
KONU: lemedii bir cinayetten tr hkm giyip Anadolu'da bir hapishanede yatmakta olan elektriki Kemalin, kt yola dp kendisini lm bilmesini istedii olunu bir arkadana teslim eden karsndan haber alamaynca, kaarak stanbula gelip gerek sulular bulmak iin giritii abalar anlatan bir film. Bu filmi Kanun Namna filminin bir uzants gibi kabul etmek mmkndr. "Katil" in konusu, Fritz Lang n Amerika'da evirdii filmlerden, Trkiye'de "Gnahsz Katiller" adyla gsterilen ve Henri Fonda ile Silvia Sidney in barollerini stlendikleri "You Only Live Once" (insan Bi r Kere Yaar) adl filmin konusuna ok benziyor. NOT: Filmde zellikle Sinop'tan stanbul'a ka blm bir eit doalama ile ekilip kurgulanm; senaryosu sonradan Akad tarafndan yazlmtr. Kstrlm, izlenen adam temasnn yeniden ilendii bu film, sonradan Osman Seden'in, Atf Ylmaz'n ve Orhan filmlere bir "prototip" (ilk rnek) oluturmutur. Elmasn evirdii
KEZBAN
Senaryove Ynetmen: Hicri Akbal Foto Direktr: Ali Yaver Yapm: Oyuncular: Blent Oran, Gnl Bayhan, Muzaffer Nebiolu, Muhterem Nur, Cahit Irgat Konu: mark bir mhendis kz Wivet'le ayn erkei seven Kezban'n yks.
Halk Film Fuat Rutkay Ayhan Ik (1929-1979) Oyuncu 139 film
Krk Gn Krk Gece
KIRK GN KIRK GECE

Senaryo ve Ynetmen: Esat zgl Operatr: Manasi Filmeridis Yapm: Anadolu Film Esat zgl
Oyuncular: smail Dmbll, Nimet Alp, Ayla Can, Temel Karamahmut, Mcap Ofluolu, Feridun lgeen, Jale Seven, Ali Seven, Muazzez Aray
Kpr Alt ocuklar ve anne kalbi
KPR ALTI OCUKLARI ve anne kalbi

Ynetmen: Renan Fosforolu Eser: Nil nal Operatr: Menasi Filmridis Yapm: may Film mer Aykut
Oyuncular: Fikret Hakan, Halit Akatepe, Mualla Srer, Gner elme, Renan Fosforolu, Vahi z, Yldz Erdem, Mrrvet Sim, Mualla Srer, Feridun lgeen, K. Emin Bara, Stk Akatepe, nci Tamay, Belks Frat KONU: Erzincan Depreminin ardndan yuvasz kalan ve kadere boyun een stanbula gelen ve, byk ehirde dolandrlan kiilik bir ailenin trajik yaam.
Krolu - Trkan Sultan
KROLU 80 - TRKAN SULTAN

Ynetmen: Faruk Ken Eser: Tahir Olga Foto Direktr: Enver Burkin, lhan Arakon Yapm: stanbul Film Faruk Ken
80 Krolu Destan Krolu destan, byk bir ak ve yiitlik maceras, zamanla hikayelemi bir
Oyuncular: Belgin Doruk, Blent Ufuk, Cihan Ik, Aliye Rona, Mahir zerdem, Vedat Karaoku, Kadir Savun, Ziya Aygen, Ayten ankaya, Tamer Balc, Babu, Nebile Teker Konu: Krolu ile Trkan Sultan arasnda geen bir ak hikayesi.
halk destandr. Krolu Destan, kahraman Ruen Ali'nin ve babas Koca(Seyis) Yusuf''un Bolu Beyi ile olan mcadelelerini ele alr. Kahraman 16. yzylda yaam halk ozan Krolu'dur (Ruen Ali). Bu destan Yaar Kemal'in Anadolu Efsanesi yaptnda yazna kazandrlmtr. Krolu destannn bugn elimizde bulunan belli bal nakilleri azeri, zbek, stanbul, Topol ve eitli Anadolu nakilleridir. Btn bu nakilleri tetkik ederek destann esasn ortaya koyan Pertev Naili Boratava gre Krolu destannn ana olay yledir:
Kyn ocuu
KYN OCUU
Ynetmen: Suavi Ted Senaryo: Cemal Sahir Foto Direktr: Cezmi Ar Mzik ve arklar: Malatyal Fahri Kayahan Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Konu: Kynde doktor olmad iin hastalanan annesini yitiren bir ocuun dramatik yks, Annesinin lmnden sonra okumasn istemeyen ky aas olan babasn ve kyn terk eder. stanbula yerleip doktor olduktan sonra kyne dner ve hizmetine burada devam eder. Oyuncular: Hayati Hamzaolu, Fatma Anda, Toygar Belevi, Mmtaz Ener, Nuri Gen, Kk Sanatkarlar: Aycan ve Semra
Mahallenin Namusu ffet
MAHALLENN NAMUSU ffet

Oyuncular: Hulki Gnay (Bilal), Avni Dilligil (Mahmut efendi), Cahit Irgat (Yakup), Aliye Rona Senaryo ve Ynetmen: Avni Dilligil Kamera: Yoakim Filmerides Mzik: Kadri enalar Yapm: Gven Film Yoakim Filmerides (Melek), Nevin Aypar (ffet), Kadir Savun (Ali), Muazzez Aray (Feraset Hanm), Belks Dilligil (Afet), Annie Ball, Adanal Konu: Bilal (Hulki Gunay), deniz ar sefer yapan bir geminin yacsdr ve gemi kaptannn (Avni Dilligil) kz olan Afet'le (Belkis Dilligil) aralarnda bir ak doar ve Afet hamile kalr. Bilal'le ayn gemide alsan arkadalarnn kaaklk yapmalar sebebiyle, Bilal de kaaklkla sulanr ve hapse girer. Bilal'in hapiste olduu esnada, Afet'in namusunu temizlemek ve doacak ocuuna babalk yapmak zere, Afet'e komusu (Aliye Rona) tarafndan ya ilerlemi fakat hali vakti yerinde olan bir mahalle sakiniyle evlenmesi iin bask yaplr. Bilal'in susuz olduu anlalp hapisten saliverildiinde ise artik vakit Afet ve Bilal iin ok getir. Avni Dilligil'in yeni filmi, imdiye kadar grdmz bir ok Trk filmi gibi, maalesef tklm tklm doldurulmu, yamal bir krpnt bohasna benziyor. Mahallenin Namusu'nda Trk filmlerine mzminleen dertlerine are kayda deer bir ilerlemeden baka ne ararsanz bulabilirsiniz. Gbek atmann, bitmek tkenmek bilmez gazelin, byk teatral szlerin alas var. Hazm Krmk, Settar Krmk (Saffet), Zeki Alpan, Salih Tozan (Tamirci), Annie Ball, Leman Akatepe, Stk Akatepe arklar: Hamiyet Yceses, adan
Krolu kk bir ocukken, babas, hizmet ettii beye setii iki tay beendiremez. Bu yzden gzlerine mil ekilerek cezalandrlr. Krolu byle zulm grm bir babann olu olarak byr, delikanl olur. Babasnn felaketine sebep olmu taylara da krn tavsiyesine gre baklmtr. Bunlardan bir tanesi Krolunun Krat olacaktr. Krat ei bulunmaz bir kheylan olunca, kr baba, ona olunu bindirir ve intikamn almak iin da balarna yollar. Krn olunun ad, bu ayaklanmalardan itibaren artk Kroludur. Krolu amlbelde yerleir; kahramanlyla n salar. Bu hretiyle etrafna naml yiitler toplar. Bunlarn bir ksmn malup ederek kendine hayran brakr; onlar Krolunun vefal ve fedakar yiitleri, delilleri olurlar. Bir ksmn da kararak kendine yolda yapar. Kendi gibi kahraman bu adamlaryla beylere, paalara, hkmdarlara ferman okur; onlar bunaltan ve titreten bir kuvvet halini alr. Beylerin, paalarn zulmnden kaan bakalar da gelip ona snr. Krolu, adi bir haydut olarak kalmaz. Zayflarn hamisi olur. Zenginlerin servetini alarak fakirlere datr. (www.turkcebilgi.com)
Mahallenin Namusu ffet
Katibim arksndaki katip var. Katip burada shhat memuru olmu, skdar'da inecilik ediyor. Mezzin sesi, cami siletleri, Bykada'da otomobille gezen hovarda, Cezayir barlar... Dedim ya, her ey var Dilligil'in filminde. (Semih Turul, 30.11.1953, Dnya g.) Okan Ormanl, Trk Sinemasnda Eletiriler syf, 48
ldren ehir
LDREN EHR
Prodksiyon Mdr: Yksel Tank, Ar Direktr: Sami Pandr, Iklar: Orhan Okdemir, Reji Ast: Ynetmen: Ltfi mer Akad Senaryo: Ltfi . Akad, Osman F. Seden Eser: Orhan Hanerliolu Foto Direktr: Kriton liyadis Yapm: Zeki Dinoy, Kamera Ast: Kenan Kurt, Set: Zare Cirityan, Script: Neriman Akad, Prodksiyon Ast: Cumhur zcan, Ali Eran, Montaj: Turgut Kuzu, Senkron: Diamandi Filmeridis, Ses Mhendisi: Rauf Tzm, Ik Ast: Rdvan Varol, Atacan Boran Oynayanlar: Belgin Doruk (Selma), Ayhan Ik (Ali), Turan Seyfiolu (evket), Settar Krmk (Kaptan), Kenan Pars (Kenan), Muazzez Aray (Hatice), Pola Morelli (Nesrin), Nubar Terziyan (Osman), Kadir Savun, Mualla Srer, Ziya Metin, evki Artun (Hikmet), Zekeriya Metinolu, Nuri Beyat, Kdir Savun, Mualla Srer, Necla Sertel, Behzat Balkaya, Asm Nipton KONU: Film Hali'in fakir bir semtinde balar, Beyolu'nun caddelerinde devam ederek bir kenar mahallede sonulanr. Henz on sekiz yanda olan gen kzn (Belgin Doruk) babas Kemal Film Osman F. Seden drst, ancak ikiye dkn bir kaptan, annesi ise aaron bir mahalle kadndr. Kzn nianls ise (Ayhan Ik) bir atlyede ustabadr. Gnn birinde kzn nianls mahalle kahvesinde birini vurduu iin tutuklanr. Kz prltl Beyolu sokaklarn cazibesine kaplarak gece kulbnde alan kz arkadann yanna yerleir. Burada i bulur, almaya balar. Kulbn patronuyla (Turan Seyfiolu) karlamas arkadann kskanlna neden olur. Cezas biten nianl hapisten kar ve sevgilisini iine dt kt yoldan kurtarr ve fakir mahallelerine mutlu olarak dnerler. ldren ehiri ok beendim. Cahide Sonkunun Beklenen arks kendi janrna ne kadar muvaffaksa, bu da bir gangster ve macera filmi olarak o derece gzeldir. (Lks Koltuktali Adam, Sezai Solelli, Yldz Mecmuas, 20 ubat 1954) Not: bu fil 5 ubat 1954 tarih ve 31 sayl karar ile sansr kuruluna taklm filmlerden biridir. Kasmpaada yaayan gen ve gzel bir kz geceleri Beyolunun klarn seyreder ve orann zlemi iinde yaarken, nianls gencin dmesi ile tuzaa der ve Beyolu'na, kendisini satacak bir kadnn yanna snr ve olaylar geliir. Bu gen kz rol iin iin, yeni bir kz semee karar verdik ve sonunda, Sezai Solelli'nin aracl ile Belgin Doruk'la anlama salanr. ldren ehir", Osman F. Seden'in nemle zerinde durduu filmlerden biri idi. Filmde, nianls Ali (Ayhan Ik) hapse girince Beyolunda bir barda alan arkada Nesrin'in (PoIa Morelli) sayesinde hayran olduu bykehir hayatna admlarn atan, ancak bu byk ak dnyann iinde kaybolan Selma'nn (Belgin Doruk) hikayesi anlatlmaktayd.
ldren ehir
Yine her zamanki gibi gereklerden yola klm olan ve bir kiinin hayalini kurduu "bykehir" zlemini dile getiren bu Trk sinemasnda bir yenilik daha gerekletirilmiti; tiyatroda kullanlan ama sinemada hi denenmemi olan uzayda geometrik uygun " boyutlu dekor" kullanlmt. Bugne kadar hi denenmemi olan " boyutlu dekorlarn" yapln Ltfi Akad yle anlatyor: ''Bu filmle siyah beyazn en gelimi ilk filmini vermi olduk Bu filmin dekorlarn da ben izdim. Ve yle bir yntem getirdim: Derinliine bir dekor kurduk Oyuncular dekorun azna aldk Arkada " mekan kald. Dekorlar boyutlu, sinemaya yatkn dekorlard ve dekorun iinde ekmedik O zaman ister istemez derinliine bir, mizansen zorunluluu kt. Makineye hareket vermedim, sabit tuttum traveling denilen olay kaldrdm. Byle olunca oyunculara belirli bir hareket vermek zorunluluu ortaya kt. Mizansen bakmndan . Bana da uzayda bir geometri yapmak zorunluluu kald. Bu boyutlu yntem tiyatroda oldum olas kullanlmtr. Ama sinemada, zellikle bizde hemen hemen hi kullanlmamtr. Bylesine derinliine bir mizansen ve bu uzayda bir geometri kurmak...Tabii bunu yaparken sinema olmaktan uzaklamadk hibir zaman.. ok derli toplu bir film oldu. Daha evvelki filmlerde de gelitirilmi dinamik kurgu, yeni bir mizansen, yeni klandrma ve odak derinlii salayarak bir kilometre ta olabilecek filmlerden birini gerekletirmi olduk . Yln filmi "ldren ehir" idi. Kanun Namna'dan beri erkek olan filmin ba kiisi bu Kez kadn oluyor ve konu "ehir klarnn hayali ile yaayan bir gen kzn etrafnda dnyordu. Filmde hikayesi anlatlan gen kz, nianls hapse girince barda alan bir arkadann tevikiyle ehrin klarna hayran kald byk kesimine geiyor, hapisten kan "fakir ve mert" delikanlnn nianlsn kurtarmak iin almaya balamasyla film birden "Kanun Namna"nn izdii izgiye oturuyordu. Belli bir eitimden gememi gzel ve fakir gen kzn bol kl gecelere, "zengin ve lks" hayat tarzna ilgi duymas; mcevherler arasnda geen "elenceli" bir hayat zlemesi ne kadar gerekse, bir Beyolu etesinin elindeki gen kz tek bana kurtaran nianl tipi de o dar gerek dyd. Btn bunlara ramen "ldren ehir", trnn baarl rnekleri arasna girmeyi baarmt. Bu bakmdan film, Trk sinemasnn kilometre talarndan birini oluturuyor, Osman F. Seden'in bir yapmc olarak ne kadar baarl olduunu bir kez daha gzler nne seriyor, Glah Nezaket Maral, Osman Fahir Sedenle Trk Sinemasnda Det, DL: Trk Film Dostlar Derneince (1954) yaplan aratrmada ldren ehir En iyi Film, Osman F. Seden en iyi ynetmen Kriton liyadis en iyi foto direktr, Belgin Doruk, en baarl kadn oyuncu
lm Yar
LM YARII
Senaryo ve Ynetmen: smet Hayal Operatr: Cezmi Ar, Yapm: Hayal Film Not: smet Hayalin ilk ve son ynetmenlik ve yapmclk denemesi bir film. Mzeyyen Smerin yks olan lm Yar ile, smet Alkayann kendi eseri olan Hayal yksnn sinemaya uyarlan Oyuncular: Turan Seyfiolu, Sibel Gksel, Konu: Turan ile rfan at yarlarnda jokeyleri ayarlayarak, para kazanp geimlerini salarlar. Turan'n rfan'n kars ile gizli ilikisi vardr. Turan'n kz kardei Nevra Nejat isimli bir at sahibi jokerle tanr ve aabeyini de tantrr. Turan bu tanmadan sonra hileli ilerden uzak durmaya balar, rfan ile ilikini azaltr. rfan ise hileli yarlara devam eder. rfan sevgilisi ile Nejat'n atna doping yaptrr, at lr. Yaplacak 'centilmenlik yarna' Turan da katlacaktr. rfan bu kez atn eerini kestirir, yar srasnda attan den Turan lr. rfan suu Nejat'n zerine atmak ister. bu arada Turan ile ilikisi olmu karsn da ortadan kaldrmak ister, araba ile arpt kars Selma lr, ama evredekiler rfan' yakalar. Sar Zeybek
SARI ZEYBEK
Senaryo ve Ynetmen: Mnir Hayri Egeli, Operatr: Cezmi Ar, Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Konu: Bir efe yks. Oyuncular: Feridun lgeen, Ltfi Gneri, Atf Kaptan, Muhterem Nur, Toygar Belevi, Fikret Hakan, Tomris Ouzalp, Ali Korkut, Ferda Ferda
Sibel Gksel (1938-1992) Oyuncu 14 film
Soygun
SOYGUN
Ynetmen: Sami Ayanolu, Eser: Cevat Fehmi Bakut Operatr: Kriton liyadis, Yapm: Lle Film Cemil Filmer
Oyuncular: Mfit Kiper, Sami Ayanolu, Heyecan Baaran, Sadri Alk, Suavi Ted, Talat Artemel, Aziz Basmac, Mehmet Karaca, Berrin Aydan, Atf Avc, aziye Moral, Necdet Mahfi Ayral, akir Arseven, Kemal Ergven, Nubar Terziyan, Kadir Savun, Uur Boran, Nergiz Mool, Vahdi Ergin Konu: Af kanunundan yararlanp zgrlne kavuan bir da ekyasnn byk ehirdeki maceralarnn yks. Not: Cevat Fehmi Bakutun 1951 ylnda yazlan Soygun oyunu Fazilet timsali bir hakimin kt bir toplumda nerelere kadar debileceini gsteren bir oyundur. 1953 ylnda bu oyun ayn isimle sinemaya aktarlmtr.
Sulu Benim
SULU BENM
Senaryo ve Ynetmen: Semih Evin, Kamera: Coni Kurteolu, Yapm: Seneka Film Semih Evin Konu: Yllar ncesinde sevgilisini ve ocuunu aramaya kan bir adamn yks. Oyuncular: Feridun lgeen, Settar Krmk, Zeynep Srmal, Sadri Alk, Kemal Edige, Hayri Esen, Muazzez Aray, Melih Kaya, etin Ylmaz
U baba Torik
Ynetmen Aravir Alyanak, Senaryo Memduh n, Orhan Elmas, Operatr: Manasi Filmeridis, Yapm: Yakut Film Aravir Alyanak, Memduh n,
U BABA TORK
Oynayanlar: Meral Krmk, Kenan Bke, Muazzez Aray, Muzaffer Nebiolu, Mualla Srer, Turhan Memduh n, Hseyin Gler, Osman Alyanak, Sohban Kololu Konu: Uan bir hal ile eitli lkeleri dolaan kafadarlarn yks.
Vahi Arzu
VAH ARZU
Ynetmen: Enver Burkin, Senaryo: Sacit get, Operatr, Enver Burkin, Yapm: Bur Film Selahattin Burkin KONU: Aa tarafndan daa kaldrlp, tecavz edilen gen evli bir kadnn acl yks. Oyuncular : Ayhan Ik, Mesiha Yelda, Ahmet Tark Teke, Zeki Alpan
Yama Hasann Brei
YAMA HASAN'IN BRE

Ynetmen: Semih Evin, Operatr: Orhan aman, Yapm: Yksel Film Orhan aman Konu: aramak zere stanbula gelen bir taral adamn gldrs.
Oyuncular: Renan Fosforolu, Anny Ball, Nimet Alp, Osman Alyanak, nci Birol, Rasih Ertu, Muharrem Grses
Zafer Gnei
ZAFER GNE
Senaryo ve Ynetmen Seyfi Havaeri, Operatr: Cezmi Ar, Yapm: Pak Film Konu: Kurtulu Sava srasnda gzleri kr olan ve sevdii kz Leyla ile evlendikten sonra da grmeye balayan bir subayn yks.
Oyuncular: Seyfi Havaeri (Cihad), Fatma Anda (Leyla), Atf Kaptan (Miralay), Hseyin Kaif (Yank), Lebibe akn (Cavidan), Ziya Aygen (Nihat), Nalan Kk (Pakize), Rza Tzn (Necdet), Nuri Aknc (Rdvan), Hikmet Sere (Pakize), Necabettin Yal (Fikret)
Zalim Kader
ZALM KADER
Oyuncular: hsan Akn, Gnl Bayhan, kran Sabuncu, Atalay zakr, Kaya Arkan Konu: Kyde geen dramatik bir ak yks.
Senaryo ve Ynetmen: Kemal Kan, Fotoraf Direktr: Rza Erman, Mzik Direktr: Zeki Duygulu, Yapm: Ate Film Vural Erman
Zt Kardeler Polis Hafiyesi
ZIT KARDELER POLS HAFYES

Ynetmen: Mehdi zgrel, Mehmet Muhtar, Nian Haner Oyuncular: Osman Zt (Osman), Temel Karamahmut, Senaryo: Turgut Demira, Operatr: evket Kymaz, Yapm: And Film/ Turgut Demira Osman Mehdi Zt (Mehdi) Sadri Karan (Tahtabacak), Feridun lgeen (Feridun), Leyla Nil, (Leyla) Meral Krmk (Dansz), Anny Ball (Dansz) Glderen Ece, kran Sley (Nevin), Haim Glyurt, Nergiz Mool (Dansz),
Anny Ball
Konu: Bir cinayeti zmeye alan iki kafadarn yks.
Zt
Ahretten Gelen Adam
AHRETTEN GELEN ADAM

Senaryo ve Ynetmen Turgut Demira, Grnt Ynetmeni Mehmet Muhtar, Yapm: And Film Turgut Demira Oyuncular: Celal nce (Celal), Mualla Kaynak (Serap), Zeki Alpan (aban Mirzotti), Vahi z, Ali en, Muazzez Aray, Feridun lgeen, Niyazi Vanl, Ali en (Haydar), nci Birol (Dansz) Konu: Birine benzeyen insanlarn gldrl yks.
Aramzda Yaayamazssn
ARAMIZDA YAAYAMAZSIN
Ynetmen: Srr Gltekin, Senaryo: Namk Klolu, Grnt Ynetmeni: zen Sermet, Yapm: yi Film Namk Klolu Oyuncular: Reit Grzap, Glistan Gzey, Nee Yula, Blent Oran, Kemal Ergven, Kenan Pars, Sadri Karan, Nejat Saydam, Gazanfer zcan, Behzat Baklaya Konu: Trkiyeye ait baz gizli belgeleri ele geirmek isteyen hainleri yakalayan gizli polis Alinin maceralar.
Ak Abidesi
AK ABDES
Senaryo ve Ynetmen: mer Faruk zakba, Grnt Ynetmeni: Vedat Akdimken, Yapm: Gler Film mer Faruk zakba Oyuncular: Sabiha zer, mer Faruk zakba mer Faruk Hindistana gitmi midir? Orada tm dnyaca tannan Tac Mahali
grm mdr? O bilinmez ama, Hint-Trk mparatoru ah Cihan'n Burhanpur'da doum srasnda len kars Ercmend Banu Begm iin yaptrd esiz mimari ba yapt Ak Abidesi Ta Mahal'in nnde, Yamuna Nehri bulunmaktadr. Burada her yl yaplan anma trenlerinde mparator ah Cihan ve onun elinden tutan eini canlandran 2 oyuncu, 17'inci yzyl romantizmini gnmze tarlar. uncu Not: mer Faruk zakba, ynetmen/ oyuncu olarak filmi stlenmi, iki filmin de senaryosunu yazm filmlik bir oyuncu/ynetmen/yapmcdr.
Bar Kz
BAR KIZI
Senaryo ve Ynetmen Nedim Otyam, Kamera: Mike Rafaelyan, Mzik Nedim Otyam, Yapm: Barboros Film Nedim Otyam
Oyuncular: delet Tibet
Emel
Cokuner,
Necabettin Yal, Muhip Asultay, Kemal Ildar, Mua-
Konu: iftlik sahibi zengin bir adamla, barda tant bir kzla olan ak ilikisi.
Bayram Gecesi
BAYRAM GECES
Ynetmen Esat zgl, Kamera: Manasi Filmeridis, Yapm: Anadolu Film Esat zgl Oyuncular: smail Dmbll, Halide Pikin, Muzaffer Nebiolu Konu: Dmbll ve Halide Pikinin gldrs.
Cingz Recai/Beyaz Cehennem
BEYAZ CEHENNEM (CNGZ RECA)

(Film orijinal afiinde u cmleler yer almaktadr: Fiyakal filmlerin ncs Oynayanlar en beendiiniz yldzlardr. Kendilerini srpriz olarak filmde greceksiniz )
Hazrlayanlar: Mesude zkl, Nazm Akbulut, Montaj ve Senkron: Zafer Davutolu, Laboratuar: M. Skarpetis, Recai Karata, Dekor naat: Mazhar Erz, Dekorlar: Mmtaz Yener, Ses Operatr: Lami Kamil, Ar Direktr: Lmi Kamil, (Atlas Film stdyosunda evrilmi ve seslendirilmitir. ) Oyuncular: Turan Seyfiolu (Nevzat Yldrm/Gazeteci/Cingz Recai)), Neriman Kksal (Jale), Avni Dilligil (Komiser Ali Rza), Emine Engin, Pola Morelli (Dansz Persiye /Yasemin Gencabi), Fikret Hakan (Tatar evki), Belks Frat (Melahat), Kadir Savun, Kenan Pars (Rezmond), kran Sley (arkc Ayla), Nubar Terziyan (Komiser Yardmcs), evki Artun Konu: Eroin imalats Hseyin Faik Beyin kars bir kadn arkadayla beraber bindikleri taksidekiler tarafndan karlrsa da bakalar tarafndan kurtarlr ve evlerine kadar elik ederler. Ancak
Senaryo ve Ynetmen: Metin Erksan Eser Peyami Safa (Server Bedii takma adyla) Operatr Fethi Mrenler, Yapm: Atlas Film
Faik Bey yatak odasnda boularak ldrlm olarak bulunur. Olaya polis el koyarsa
Cingz Recai/Beyaz Cehennem
da Faikin kars Melahat ve e pavyonda alan ran asll Persiya ile pavyon alanlarndan phelenmektedir. Bu olaya eitli karakterlere brnm olan Cingz Recai de aratrmac ve olaylar zmleyici olarak karr, ilk ii sevgilisi Jaleyi Melahat hanmn villasna hizmeti olarak yollar. Dier taraftan da pavyonda arkc olarak alan Ayla ile yakn dostluk kurar ve ondan 400 Dolar olan ldrlen Faik Bey hakknda bilgileri toplar. Daha da fazla malumat almak zere Aylann evine gittiinde onu ldrlm olarak bulur. Ve olaylar karmak bir biimde devam ederken, sonunda zlr ve eroin etesi kskvrak yakalanarak polis teslim edilir. Filmde hareketli, dinamik, esrar ve heyecan dolu bir serveni anlatr.
Metin Erksann ilk filmi olan "k Veysel'in Hayat" (Karanlk Dnya) filmi sansr kurulunun hmna uraynca, baka film ekemeyeceini dnr. Metin Erksan bu kaygy tarken yapmcs, eline Peyami Safa'nn Server Bedii adyla yazd "Beyaz Cehennem" adl romann verir. Peyami Safa'nn o yllarda antikomnist olarak ta nnmas Metin Erksan' bir baka derin dncenin iine iter. nk "k Veysel'in Hayat'nn bana gelenler bellidir. Filmin oyuncularndan bir ksm gizli Komnist Partisi'nin yesi olduu iin filmin sansrle takmalar daha da uzamtr. Gen ynetmen byle olayl bir filmden sonra Peyami Safa'nn kendisiyle almak istemeyeceini dnr ise de Peyami Safa; "Metin Bey ben sizin isminizi duyunca ok sevindim. Siz bu filmi ekmekten vazgeerseniz, ben de kitabm vermem, geri alrm. der. Ve Peyami Safadan tam destek alnarak filme balanr. Ancak, Metin Erksan bu ikinci filmiyle de kendisini sansr kurulunun karsnda bulur: Filmde sansrle kar karsya kalan iki sahne vard. Filmin ortalarnda polisler eroincilere baskn dzenliyor. Ben bu sahne iin Tophane'den yirmi-otuz tane eroinman getirttim. Polis filmde bunlar yakalyor. Deneyimli polis hafiyesi Mehmet Rza bu baskn srasnda Cingz Recai ile karlayor ve yle diyor: 'Bizim meslek ok gzel ama, bazen de ok ac verici. Bunlar yakalamakla ne olacak? Bunlar zavall. Asl ejderhann ban, bunlara eroini getireni yakalamak lazm. Yoksa eroin ieni yakalamak mesele deil. Bir polis yapt ii eletiriyor. Sansr kurulu bu sahneye itiraz etli. Bir de filmin sonuna itiraz gelir. Ben filmi yle bitirmitim. Narkotik ube polisleri stanbul'daki eroin imalathanelerine bask dzenleyip buralar kertiyor. Eroin mafyasnn ef-lerinden biri Ankara'ya telefon ediyor. Ankara'da arkas dnk olarak koltukla oturan ama, kar duvarda Atatrk'n fotoraf bulunan bir odada olan adam telefonu ayor. Ben bu kolluk ve Atatrk fotorafyla bu odann resm bir oda olduunu vurgulamak istedim. Adam yz grnmeden telefon ahizesini alr ve s-tanbul'dan arayan adamn 'Btn imalathaneler kt' mesajna 'Bir daha bana telefon etme' diyerek cevap verir. Sansr kurulu bu sahneye de takt. Peyami Beye syledim. 'Ben bir iki yere telefon edip durumu reneyim' dedi. Sonra beni arad. 'Kesecekler Metin Bey, stne gitmeyin.' dedi. Genlik yllarm olduu iin zerine gidemedim ne yazk ki. Birsen Altner Metin Erksan Sinemas Peyami Safa'nn rettii Cingz Recai adl ro-man kahramann konu alan romanlar da Server Bedii ad ile yaynlamtr. Bu ekilde yazlan romanlarn daha sinemasal olmasna ramen ok sayda uyarlama yaplmamtr. Cingz Recai servenlerinden Beyaz Cehennem'i. Metin Erksan kendi yazd senaryodan eker. Uluslararas bir uyuturucu etesiyle mcadele eden Cingz Recai'nin maceras, Polisin olaylar soruturmas ve her zaman polisten daha nde olan ve sonunda toplad bilgileri polise aktaran maceraperest Cingz Recai (kendisini gizleyen gazeteci kimlii)... (Orhan nser, Kelimelerden Grntye, syf 33)
Bir ofrn Hayat
BR OFRN HAYATI
Ynetmen: Muharrem Grses, Senaryo: Neriman Aykut, Foto Direktr: Manasi Filmeridis, Yapm: Omay Film mer Aykut Oyuncular: Sabahat Akner, Kudret Karada, Belks Frat, Adnan Uygur, Muzaffer Nebiolu, Adil Gldrc, Mualla Srer, Ersun kazanel Konu: Bir ofrn karsz aknn anlatld bir film.
Bozkurt Obas
BOZKURT OBASI
Senaryo ve Ynetmen: Sami Ayanolu, Foto Direktr: Cezmi Ar, Yapm: Sonku Film Cahide Sonku Oyuncular: Orhon Murat Anburnu, Sami Ayanolu, Nee Yula, Reha Yurdakul, Atf Kaptan, Atf Avc, Reit Baran, Jeyan Mahfi Tzm, Aliye Rona, Behzat Butak, Danslar: Nimet Alp Konu: Eski Trklerin yaamndan alnm bir cengaverliin yks.
Bulgar Sadk
BULGAR SADIK (*)

Senaryo ve Ynetmen: Ltf . Akad, (Murat Sertolunun ayn isimli romandan), Filmi eken: Kriton liadis Yapm: Kemal Film Osman F. Seden Kamera Muavini: Kenan Kurt, Aksesuar: Cumhur zcan, Doan Aydn, SenkronMontaj: Turgut nangiray, Negatif Montaj: Gani Maral, Laboratuar: Semih Pekgz, Sesleri Alan: Rauf Tzm, Prodksiyon Mdr: Yksel Tank, Muavini: Hseyin Sarkaya, Iklar: Necati lta, Ar Direktr: Remzi Tremen, Dekorlar: Zare Cirityan, (Erman Film stdyosunda hazrlanm ve seslendirilmitir. ) Oyuncular: Turan Seyfiolu (Bulgar Sadk), Fatma Anda (Zehra), Mahir zerdem (Yzb. Avni), Eref Vural (Osman avu), Atf Kaptan (Sandaneski), Rza Tzn (Rt Paa), evki Artun, Sadettin Erbil, Semiramis, Eref Vural, Hasan Ceylan, Nubar Terziyan, Mehdi Yeildeniz, Kemal Tzem, Asm Nipton
(*) Osman Fahir Sedenin yapmcln ilk kez olarak stlendii 3 filmden biridir. Dier ikisi ayn yl
evrilen ", "Vahi Bir Kz Sevdim" ile "Karagz ile Hacivatdr (Kanl Nigar)".
Bulgar Sadk
Konu: Film, 1910 ylnda Osmanl Devleti'nin Rumeli linde Trk kylerine kanl basknlar veren Balkan etelerine kar kahramanca direnen Bulgar Sadk'la Osman avu'un hikayesi anlatlmaktadr. Mehmet Sadk adl bir servencinin Balkan Sava'ndan nceki yllarda snr boylarnda geirdii, sonradan ilk kez 1930'Iarda yazlm ve ayn yllarda yaynlanm servenlerden esinlenerek yazlmt. Halk arasnda ad Bulgar Sadk olan Mehmet Sadk, kk eteleri izleyen Trk askerlerine klavuzluk yapmaktadr. DLLER: TFDD (Trk Film Dostlar Dernei)'nin dzenledii "3. Trk Film Festivali"nde (1955) "En Baarl Film". ("Kaak" ve "Sevdiim Sendin" adl filmlerle birlikte) 1955 ylnda Trk Alman Dostlar Dernei tarafndan dzenlenen 3. Trk Alman Festivali'nde en iyi film seilerek birincilie layk grlm, Ltfi . Akad "En Baarl Ynetmen"; Kriton ilyadis "En Baarl Kameraman"; evki Artun En Baarl Oyuncu"
Turan Seyfiolu 1921-1961 Oyuncu 28 film
Seden, bu filmde de bir yenilik yapmay amalamt. Acaba birbirine benzeyen iki kii ayn karede nasl kar karya durabilecektir? Ltfi . Akad, bu yenilii de yle anlatyor: "Bulgar Sadk, onu Osman okumu, dergi gibi bir ey kyordu, orada okumu. Oturduk, bu film olur dedik. Senaryosunu yine o yazd. Ben artk senaryoyla uramyordum.3 Bulgar Sadk tam bir yapmc filmidir. Konusunu romandan almad, hikayeyi kendi yazd, olduka baka bir hikaye yazd. Senaryosunu da kendi yazd. Filmde birbirine benzeyen iki kii var. Filmin kahraman bir Trk, Bulgar Sadk. Kendi. sine benzeyen bir Bulgar'n kyafetine brnyor. unu denedik; birbirine benzeyen iki insann kar karya gelmesini. Bu film, gelitirilm kurgu ve dinamik sinema yan bakmndan deerlendirilebilir. Burhan Arpad, Alman Dostlar Demei'nin bakanyd. Jri, filmi halkla birlikte seyretmiti. Sinemadan karken, seyircilerden birinin 'film gibi film' dediini duydum. Halkn tutabilecei, akc bir macera filmiydi. (Glah Nezaket Trk Sinemasnda Det syf, 135)
Canl Karagz
CANLI KARAGZ MHRBAN SULTAN (*)

Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses, Foto Direktr: Coni Kurteolu, Yapm: Halk Film Fuat Rutkay
KONU: Mihriban Sultan'la Karagz'n gldrs. Oyuncular: Adil Gldrc, smail Dmbll, Muhterem Nur, Tevhit Bilge, Deniz Tanyeli, Halide Pikin, Hulusi Kentmen
alsn Sazlar Oynasn
ALSIN SAZLAR OYNASIN KIZLAR/OYNA KIZIM OYNA

Ynetmen: Heveslinin biri Senaryo: Senaryo diye bir ey yok Fotoraf: p-ak, clktan yetime Prodktr : gzarn Biri Kemal Film
Kemal, Mehmet ve Ahmet adl kardein komik maceralarn anlatan "alsn Sazlar Oynasn Kzlar (Oyna Kzm Oyna)" adl bu film, o sralar maddi sknt eten Akad'n biraz daha fazla para
lk Trk Harikalar Revs Sunar

Ynetmen: Ltfi . Akad, Senaryo: Osman F. Seden, Foto Direktr: Kriton lyadis, Yapm: Kermal Film/Seden Kardeler Oyuncular: Neriman Kksal (Neriman), Blent Oran (Blent), Nimet Alp (Nimet), Muazzez Aray, Settar Krmk (Ahmet), Sadri Karan (Mavala Pavala), Feridun lgeen (Feridun), Annie Ball, Nubar Terziyan, Sadettin Erbil, Hasan Ceylan (Maskeli Adam), Hazma Byktimkin, nci Birol, Nergis Mogol, Gler Kardeler, Necdet Koyutrk Tango Orkestras, Tango Kral Sacettin Tanyeri, stanbul Samba Orkestras, talyan Kapri Revs, Misafir Yldzlar: Ayhan Ik, Glistan Gzey, Turan Seyfiolu, Belgin Doruk, Pola Morelli, evki Artun, arklar: nci zmirli, Perihan Altnda, Radife Erten, Kadri enalar daresinde 40kiilik Fasl heyeti ve Koro, Gazelhan: Sebilci Hseyin, Walt Disaney Kahramanlar: Jose Caroca, Donald Duck, Meksika Gzelleri.
(Yukarda yer alan satrlar filmin jeneriinden aktarlmtr.)
kazanmas, bir filmlik daha ynetmenlik paras alabilmesi iin evirtilmiti. Akad'a gre "kala gz arasnda rptrlan, i yapsn diye ekilen" bu filmin ekimleri iki haftada tamamlanm ve olduka da ucuza kartlmt. Buna ramen bu film i yapan bir film olmutu.(Glah Nezaket Maral) Bu bir film deil, adeta bir oturak alemi. Bir buuk saat, muhtelif tip, endam ve renkteki bir alay plak kadn, kamerann nnde kala kvrp, gbek atm, gs titretmi (Lks Koltuktaki Adam, Sezai Solelli, Yldz Mecmuas 30 Ocak 1957) Agah zg, Trk Filmleri Szl1.cilt
(*) Mihrimah Mihriban Sultan, (15221578) Kanuni Sultan Sleyman ve Hrrem Sultan'n tek kz ve 16. yzylda Osmanl mparatorluu'nun ynetiminde nemli bir rol oynam bir prenses sultan. Mihrimah Sultan 1522 ylnda Topkap Saray 'nda dodu. Mihrimah Sultan'n doumundan 2 yl sonra da Hrrem Sultan, Kanuni Sultan Sleyman'n lmnden sonra yerine geecek olan dier ocuu II. Selim'i dnyaya getirdi. Kanuni Sultan Sleyman Mihrimah Sultan' ok sever, btn isteklerini yerine getirirdi. Mihrimah Sultan ok iyi yetiti ve ok iyi bir eitim grd. Babasyla birlikte sava meydanlarnda grld sylenir.
lgnlar Cehennemi
ILGINLAR CEHENNEM
Senaryo ve Ynetmen inasi zonuk, Kamera: Manasi Filmeridis, Yapm: Ik Film Agop Fndkyan Oyuncular: Benli Belks, smail Galip Arcan, Eref Kolak, Glderen Ece, Kadir Savun, Annie Ball Konu: Beyaz zehir kaaklaryla, bir rastlant sonucu aralarna karan bir frn maceras.
Dmbll Tarzan
DMBLL TARZAN
Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses, Foto Direktr: Coni Kurteolu, Yapm Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: smail Dmbll, Tevhit Bilge, Aziz Basmac, Zeki Alpan Konu: Byk kentteki bir servenin gldrs.
Den Kzlar
DEN KIZLAR
Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses, Foto Direktr: Cezmi Ar, Yapm: Ik Film Agop Fndkyan
1539 ylnda 17 yandayken Diyarbakr valisi Rstem Paa'yla evlendi. Dn treni iki kk erkek kardei Bayezid ve Cihangir'in snnet dnyle birlikte At Meydan'nda (bugnk Sultanahmet Meydan) byk lenlerle kutland. Rstem Paa bu evlilikten sonra sadrazam oldu ve 15441561 yllar arasnda 2 yllk bir sre hari kesintisiz sadrazamlk yapt. Mihrimah Sultan yaam boyunca devlet ilerinde ok sz sahibi oldu. Babasn Malta'ya sefer dzenlemeye ikna etmek iin kendi parasyla 400 gemi yaptracana sz verdii bile sylenir. Annesi Hrrem Sultan gibi Lehistan kral II. Zygmunt'la yazmalar yapt. ok byk bir servet sahibi oldu. 1540-1548 yllar arasnda Mimar Sinan'a stanbul'un skdar semtinde cami skdar skele Camii, medrese, ilkokul ve hastaneden oluan byk bir klliye yaptrd. Ayrca 1562-1565 yllar arasnda gene Mimar Sinan'a stanbul'un Edirnekap semtinde cami, eme, hamam ve medreseden oluan Mihrimah Sultan Camii ve klliyesini yaptrd. Annesi 1558 ylnda ldkten sonra babasna annesinin oynad danmanlk roln oynad. 1566 ylnda babas ldkten sonra yerine geen erkek kardei II. Selim'in saltanat boyunca da danmanln srdrd. Anneleri Hrrem Sultan lm olduu iin kardei iin adeta bir Valide Sultan roln oynad. (kyn: http://tr.wikipedia.org/wiki/Mihrimah_Sultan
Oyuncular: Ali stnta, Nevin Aypar, Blent Ufuk Konu: Kt yola drlen masum kzn yks.
Ecel Kprs
ECEL KPRS
Ynetmen Selahattin Burkin, Senaryo: Adnan Tahir, Grnt Ynetmeni Enver Burkin, Yapm: Bur Film/Selahattin Burkin Oyuncular: Neriman Kksal (Serap/kran), Nevin Aypar (Sdka), Mahir zerdem (Ahmet), Kenan Pars (Selim), hsan Akn (Sdkann babas), Faik Cokun (Baba dostu), Behzat Balkaya (kahve mterisi), Fadl Karan (doktor) Konu: Boulma zere olan bir kadn kurtarp onunla iliki kuran evli bir balknn yks.
Evlat Acs
EVLAT ACISI
Senaryo ve Ynetmen: Avni Dilligil, Foto Direktr: Manasi Filmeridis, Mzik: kr Tunar, Cemal Cmb, smail enalar, arklar: Haydar Tatlay, Yapm: Star Film Oyuncular: Fikret Hakan (, nci zmirli, Blent Oran, Belks Frat, Kenan Pars, Salih Tozan, Leyla Altn, Muazzez Artun, Aray, evki Asma, Muazzez
Feridun lgeen, Konu: Bir aile dramn anlatan film
Fndk Gelin
Ynetmen:
FINDIKI GELN
Orhan Erin
Senaryo: Mzik: Operatr: Yapm:
Vehbi Belgil Metin Bkey Kosta Psaros Erman Film Hrrem Erman
Oyuncular: smail Dmbllolu, nci Birol, Gazanfer zcan, Dursune irin Konu: evresindeki erkeklere mavi boncuk datan bir gelinin gldrs.
Garibin Ak
Senaryo ve Ynetmen: Kamera:
GARBN AKI
Tekin Akpolat Oyuncular: Mesiha Yelda, Ali Ekdal, HalidePkin, Asm Nipton, Kadri gelman Vedat Akdikmen Yapm: Konuk Film
Konu: Bir aa kzyla fakir bir gencin yks.
Glnaz Sultan
Senaryo ve Ynetmen:
GLNAZ SULTAN
Oyuncular: Nevin Aypar, Eref Kolak
Muharrem Grses Foto Direktr: Coni Kurteolu Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Hrriyet Urunda
Konu: Glnaz Sultann yaamn konu alan tarihi bir film.
HRRYET URUNDA Mukaddes Yalan

Ynetmen: Muharrem Grses Foto Direktr: Mzik: Operatr: Yapm: Day Film Rasim Day Faruk zar Metin Bkey Kosta Psaros Oyuncular: Blent Ufuk, Gnl lk, Feridun lgeen, Vedat Karaoku, Renan Fosforolu, Muharrem Grses, nci Birol Konu: istiklal sava srasnda Anadoluda gsterilen kahramanlklarn yks.
Hrriyet Uruna Mukaddes Yalan
ki Ate Arasnda
K ATE ARASINDA
Senaryo ve Ynetmen: etin Karamanbey Operatr: Turgut ren Yapm: Duru Film Naci Duru Oyuncular: Lale Oralolu, hsan Evrim, Neriman Kksal, Nazm nan, Ylmaz Duru, Feridun lgeen, Vedat Karaoku, nci Birol, Temel karamahmut Konu: Yeralt dnyasnda ne kavuan bir kabadaynn yks.
STKLAL HARB Bknz: RUHLAR MUCZES

stiklal Urunda
STKLAL URUNDA
Senaryo ve Ynetmen: Rahmi Kafadar Foto Direktr: Vedat Akdikmen Yapm: Ata Film Hadi Yaman arklar: Mehharet Yldrm, Maya ve Gazeller: Kaplan Tarsuslu, Oyuncular: Ali Ekdal, Atf Kaptan, Semra zgen, Sadri karan, Fatma Girik, Zeki an, Hakk Kvan, Mnevver Girik, Bahri zkan, ocuk Oyuncu: Serta Karan (d. 1944) Konu: stiklal sava srasndaki bir kahramanlk yks.
Kaak
KAAK
Ynetmen: adan Kamil Senaryo: Foto Direktr: Mzik: Yapm: Atlas Film Nazif Duru Haldun Taner lhan Arakon Nedim Otyam Oyuncular: Sezer Sezin, Turan Seyfiolu, Necla z, Nubar Terziyan, Hasan Ceylan, Necmi Oy, Kk Yldz: Nursan Alam Konu: Kendini savunmak iin katil olup, bir iftlie snan bir gencin yks DL: TFDD (Trk Film yarmasnda (1955) Dostlar Dernei)nin
Kaak, Sevdiim Sendin ve Bulgar Sadk la beraber En Baarl Film adan Kamil, Ltf Akad, Agah Hn En Baarl Ynetmen Haldun Taner ve Lale Oralolu E n Baarl Senaryo lhan Arakon, Turgut ren, Kriton lyadis En baarl Kameraman Turan Seyfiolu, Cahit Irgat ve evket Artun En Baarl Oyuncu
Karamann Koyunu
KARAMANIN KOYUNU
Senaryo ve Ynetmen: Semih Evin Operatr: Enver Burkin Yapm: nci Film Kemal men Oyuncular: Orhan Erin, Deniz Tanyeli, Turgut zatay, Meral Krmk, Renan Fosforolu, Turgut zatay, Sadettin Erbil, Mrvet Sim, Nevzat OIkugil Konu: Mterilerinin anlattklar yaam yklerine zenip, onlar gibi yaamak isteyen bir kalaycnn gldrs.
Kaybolan Yllar
KAYBOLAN YILLAR
Senaryo ve Ynetmen: Talat Gzbak Operatr: Kzm Kokan Prodksiyon Amiri: Uur Armutu Yapm: rmen Film Hseyin Peyda Talat Gzbak 1918-1986 4 Filmin Ynetmeni, 4 Senaryo, 3 Yapm ve 159 filmin oyuncusu Oyuncular: Atalay zakr, Sunay Uslu, Talat Gzbak, Hseyin Peyda Konu: Pimanlklarla geen yllarn yks.
Kokulu Film
KOKULU FLM
Ynetmen: Renan Fosforolu Eser ve Senaryo: Cneyt rs Oyuncular: Mmtaz Ener, Renan Fosforolu, Muzaffer Nebiolu, Hecmet Farrari, Salih Tozan, Tevhit Bilge, Belks Frat, Hseyin Erien, Laaya, Ali Seyhan Hibir kaynakta konuya rastlanmamtr.
Operatr: Yapm:
Lazar Yazcolu rs Film Cneyt rs
Leylaklar Altnda
LEYLAKLAR ALTINDA
Senaryo ve Ynetmen: Suavi Ted (Mebrure Alevok'un romanndan) Foto Direktr: zen Sermet Mzik: Baki allolu Yapm: Lale Film Cemil Filmer Oyuncular: Lale Ora lolu, Suavi Ted, Neriman Kksal, Reit Grzap, Perihan Ted, Talat Artemel, brahim Delideniz, Fatma Bilgen, Refik Kemal Arduman, Fatma Anda, Necla Sertel, Feridun lgeen, aziye Moral, Esen Grkmen, Muammer Gzalan, k Erkan Konu: Babasnn lmnden sonra ekonomik durumu bozulan Lale, mallarn satlmas zerine, gzleri grmeyen bir yazarn sekreteri olarak a1maya balar, yazara ak olur, onu yaamnda ki srlar, -kardeinin kars ile ilikisini, bu yzden, gzlerini yitiriini ve karsn kendisinin ldrdn zannetmesini. renir, bu nedenlerle yazarn kadnlar dlamas ile mcadele eder, sonunda hem akn hem de yitirdii bir ksm eyasn yeniden kazanr.
Meyhane Keleri
MEYHANE KELER
Senaryo ve Ynetmen: hsan Nuyan Operatr: Lazar Yazcolu Yapm: Tun Film hsan Nuyan Oyuncular: hsan Nuyan, Saliha Tekneci, Toma Balc, Aysel Grel, Ayhan kten Konu: Bir kadnn dramatik yks.
Nasreddin Hoca
NASREDDN HOCA
Senaryo ve Ynetmen: Talat Artemel Eser: Operatr: Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Faik Trkmen Cezmi Ar Oyuncular: Talat Artemel, Halide Pikin, Fatma Anda, Melahat li, Atf Kaptan, Muhterem Nur, Nimet Alp, Muharrem Grses, Turan Gker, Ali Kk Konu: Nasreddin Hocann fkralarndan komedinin yks oluan bir
Nasreddin Hoca ve
NASREDDN HOCA VE TMURLENK

Ynetmen: Faruk Ken Senaryo: Zeki Alpan Operatr: Kzm Kokan Yapm: stanbul Film Faruk Ken Oyuncular: smail Dmbll, Halide Pikin, Ali stntay, Alev Elmas, Salih Tozan, Vedat Karaoku, Vehbi Erin, Muzaffer Hepgler, Mnevver Cokun, nci Birol, Tomo Balc Konu: Hoca ile Timurlenkin maceralar
Nilgn
NLGN
Ynetmen: Mnir Hayri Egeli Senaryo: Sezai Solelli Refik Halit Karayn ayn isimli romanndan . Grnt Ynetmeni : Enver Burkin Lale Film Cemil Filmer Oyuncular: Cneyt Gker (mer), Erika Ramberg (Nilgn), Lale Oralolu, Asuman Korad, Annie Ball, eref Grsoy, Fatma Bilgen, Bakiye Fayasof, Atf Kaptan, Feridun lgeen Konu: Maceraperest bir adam olan mer ile seviip, ardndan prens Ahmetle evlenen bir Trk prensesin yks. Not: Film ilk kez Trkiye dnda Hindistan ve Pakistanda ekilmi olmas asndan nem tamaktadr.
Yapm:
Erika Ramberg / Cneyt Gker
ldren Sr
LDREN SIR
Senaryo ve Ynetmen: Ferdi Tayfur Operatr: Onnik Kalutsayan Oyuncular: Muzaffer Tema, Ayten ankaya, Atf Kaptan Konu: Evli bir iftle, mezara kadar gtrlen bir srrn yks
Yapm:
Servan Film
lme Giden Yol
LME GDEN YOL

Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Operatr: Lazer Yazcolu Oyuncular: Sami Ayanolu, Eref Kolak, Muhterem Nur Konu: Bir ailenin dram
lm Saati
LM SAAT
Oyuncular: Nevin Aypar, Orhan Erin, Sadri karan, Abdurrahman Conkbayr, Mmtaz Orhan Erin Alpaslan, Abbas Temizer, Arhan Erin Konu: lm bekleyen bir adamn yksn. Vecdi Bey kars Mjgan ve olu Kemal ile mutlu bir yaam srmektedir. Elektrik malzemesi satan dkkanna bir akam yal bir ingene Operatr: Mike Rafaelyan Mzik: Nedim Otyam Yapm: Barboros Film Nedim Otyam gelerek falna bakar. Falc Vecdi Beye lm haberi verir. Korkak bir adam olan Vecdi bey bir sre sonra tehdit mektuplar almaya balaynca daha fazla korkmaya balar. Gelen mektuplarda nce kk olunun sonra karsnn lecei en sonunda kendisini ldreceini yazmaktadr. Bir gece kk Kemal yatanda l bulunur Bir sre sonra Mjgan hanm baklanarak ldrlr. Vecdi bey srann kendine geldiini dnerek polise snr. Cinayetlerin faili Mjgann amca olu Rfattr. Ruh hastas Rfat. ak olduu Mjgana evlenme teklif etmi reddedilmitir. Mjgan Vecdi Bey ile evlenmitir. Bu Rfatn mutlu aileyi ykmak iin yemin etmesine neden olmutur.
Senaryo ve Ynetmen:
Paydos
PAYDOS
Senaryo ve Ynetmen: Sami Ayanolu H. Kemal Atalayn bir yksnden Cezmi Ar Yapm: Ha-Ka Film Halil Kmil Oyuncular: Hadi Hn, Bedia Muvahhit, Mehmet Karaca, Sami Ayanolu, Behzat Butak, Gl Glgn, Altan Hanolu (Karnda), Melhat li, Necdet Mahfi Ayral Konu: yilik sever bir ilkokul retmeniyle talebelerinin yks.
Operatr:
Ruhlar Mucizesi stiklal Harbi
RUHLAR MUCZES STKLAL HARB 81

Senaryo ve Ynetmen: Hayri Esen Eser: Ziya akir Foto Direktr: Sabahattin Tulgar Yapm: Milli Film Sabahattin Tulgar Bu film harp meydan larnda canlarn seve seve feda eden kahraman Mehmetiklerin aziz ruhlarna ithaf edilmitir. Oyuncular: 82 Refik Kemal Arduman, Ali Kk, Feridun lgeen, Hayri Esen, Ferda Tomruk (Ferda), Hasan Ceylan, Fikret ner, Memduh karaka, Fatma Frat, Asm Nipton, Razi Kasrga, Mehmet Aytaer, Konu: Yzba Shann vatan haini padiahlarla olan mcadelesini konu alan bir kahramanlk filmi. Not: Filmin bir blm sava srasnda ekilen paralardan oluan yar belgesel bir film. Padiah Vahdettini faytonu ile gsteren sahneler ve anakkalede ekilen sava belgeseli, filmde yer alan blmlerden bazlar.
Sahildeki Kadn
SAHLDEK KADIN
Senaryo ve Ynetmen:83 Aydn Arakon Operatr: Hayrettin Ik Yapm: Birsel Film zdemir
81 Bu film ile ilgili olarak yaptm aratrmada rastladm tm kaynaklarda gerek afi
Oyuncular: Gnl Bayhan (Emine), Cahit Irgat (Kaptan), evki Artun (Mahmut), Atalay zakr, Konu: bir balk kasabasnda yaayan sergileyen bir kadnn hikayesi. cinselliini gizlemeyen kendini cmerte
gerekse yazl ortamda adnn stiklal Harbi Ruhlarn Mucizesi olarak gemektedir. zlediim film jeneriinde ise RUHLAR MUCZES stiklal Harbi olarak ad gemektedir (y.)
82 Teknik ve oyuncu kadrosundaki isimler filmin jeneriinden alnmtr.
83 Neftali Beltran (1916-1996) ve Emilo Fernandezin (1903-1986) birlikte yazdklar Redi La isimli filminden uyarlama. Yurdumuzda Aa Den Kadn adyla gsterime giren ve 16 Mays 1956 da (USA) Amerikada seyirci karsna kan 1953 yl yapm filmin ynetmeni, Emilio Fernandez. Balca rolleri; Rossana Podesta (1934), Crox Alvarado (1910-1984), Armando Silvestre (1926), oynamlardr (Kyn: The Internet Movie Database)
Salgn
SALGIN
Senaryo ve Ynetmen: Ali par Operatr: Yapm: par International Ali par lhan Arakon Oyuncular: Kenan Artun, Virginia Bruce, Metin Birer, Gloria Doman Konu: ehirde kan salgn bir hastalkla mcadele eden bir grup insann hikayesi, NOT: Laboratuar iin Amerika'ya gnderilmi, Dublaj kolay olsun diye de sessiz ekilmi. Filmde par'larn ua, berberi oynam. Kenan Artun'la barol oynayan Amerikal yldz Virginia Bruce ayn zamanda Ali par'n eidir.
Son Baskn
SON BASKIN
Oyuncular: Muzaffer Tema, Gnl Bayhan, Ayten ankaya, Mcap Ofluolu, Feridun
Orhan Dilmen
Mike Rafelyan Yapm: Kobra Film Ahmet stel
lgeen, Nubar Terziyan, Altan Erbulak Konu: Bir polis mdryle, bir kaak etesinin yks.
Son ark
Ynetmen: Senaryo:
SON ARKI
Srr Gltekin Oyuncular: Muzaffer Tema, Ayten ankaya, Mcap Ofluolu, Ferudun lgeen mit Utku Konu: Bir mirasla bir yasak akn yks.
Operatr: Enver Burkin Yapm: nci Film Kemal men
arlo stanbulda
ARLO STANBULDA
Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Operatr: Yapm: Irmak Film Recep Kemahlolu Lazar Yazcolu Oyuncular: Cihan Ik, Kimon Spathopulos, Tevhit Bilge, Renan Fosforolu, Hasan Ceylan, Feridun lgeen, Ayapera, Toma Balc, Salih Tozan, Aya Pera Konu: Charles Chaplinin (arlo) filmlerinden esinlenerek hazrlanm stanbul ve Atinada geen bir gldr.
imal Yldz
MAL YILDIZI
Ynetmen Asistan: Nejat Saydam, Danman: Nusret Eraslan Ynetmen: Atf Ylmaz Senaryo: Turgut Eting Operatr: Yoakim Filmeridis Yapm: Gven Film Yoakim Filmeridis Konu: Kore savana Birlemi Milletler yesi olan Trkiye de asker gndererek katlr. Temen Kemal Kore'ye gnderilen askerler arasndadr. Ancak komutasndaki bir grup askerle, dier gruplardan ayr derler. Karlarna kan bir kyde bir Trkn evine snrlar. Atf Ylmaz, Kore olgusunun gndemde olduu bir dnemde Koreli bir kzla bir Trk subaynn ak ve kahramanlk yksn, yaanlan gerekle uzak ya da yakn balants olmayan, onun da tesinde, ovenist duygular okayan zoraki bir yapaylkla halkn bu konudaki duyarllna denk drecek bir dzeyde iler. Ylmaz'n bu ilk dnemindeki iki alkanl ya da tavr (piyasa romanlarna eilii ve gncel olaylar gereinden soyutlayarak verii) tm sinemaclk servenin balang noktas olur. (Burak Evren) Oynayanlar: Ayhan Ik, Nurhan Nur, Temel Karamahmut, Atf Kaptan, Mmtaz Ener, Kadir Savun, Settar Krmk, Kemal Edige, Sadettin Erbil, Gazanfer zcan
Tek Kollu Canavar
TEK KOLLU CANAVAR BAYKULAR DERES

Senaryo ve Ynetmen: hsan Nuyan Operatr: Aram Hgasyan Yapm: Tun Film hsan Nuyan Oyuncular: hsan Nuyan, Aysel Grel, Fikret nol, Kadri gelman, Saliha Tekneci,
Neriman Esen, Cemil Demirel Konu: ingenelerin yaam
zerine kurulmu bir yk
nc Kat Cinayeti
NC KAT CNAYET
Ynetmen: Orhan Elmas Senaryo: Orhan Ate Oyuncular: Mmtaz Alpaslan, ztrk Serengil, Zeki Alpan, Turgut Pasiner, Blent Ufuk, Muazzez Aray, Blent Ufuk, Mualla Kaynak, Mmtaz Alpalan, Alev Elmas, Konu: Biri komiser, dieri katil olan iki kardein, yllar sonra karlamalarnn yks.
Operatr: Yapm:
Hayrettin Ik
Tayfun Film Turhan Ate
yey Ana Barn Kadn
VEY ANA BARIN KADINI

Senaryo ve Ynetmen: hsan Nuyan Operatr: Cezmi Ar Yapm: Danslar: Peter Wolsky Rondelas Revs Oyuncular: Saliha Tekneci, Muazzez Aray, Kadri gelman, Maruka Pandelioda, Sezai Gran, Yavuz Gencer, Sevim Ik, Kk Yldz: Tun Nuyan Konu: kt ruhlu ve eziyet eden vey bir kadnn dramatik yks. Tun Film hsan Nuyan
Vahi Kz
VAH KIZ
Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Operatr: Vedat Akdikmen Mzik: Kadri enalar Yapm: Site Film lhan Filmer Konu: Ay tarafndan dalara karlan bir kzn yks. Oyuncular : Cavidan Dora, Kenan Pars, Ahmet Tark Teke, Muharrem Grses , ehrazat,
Cavidan Dora (Tuncay Yunt)
Vahi Bir Kz Sevdim
VAH BR KIZ SEVDM

Ynetmen: Ltfi . Akad Eser ve Senaryo: Esat Mahmut Karakurt Foto Direktr: Kriton liyadis Yapm: Kemal Film Osman F. Seden Oynayanlar: Ayhan Ik (Yzb. Adil), Altan Hanolu Karnda (Kristina), Atf Kaptan, Kadir Savun, Hasan Ceylan, Turhan Gker, Osman Trkolu, Kemal Tzem Not: 24 Aralk 1954 tarih ve 283 sayl karar ile sansr kurulunca yasaklanmtr. Filmin bugn sadece 16mmlik bir kopyas olduu bilinmektedir. Konu: Abdulhamidin saltanat srasnda adil adnda otuz bir yanda yakkl bir trk subay stanbuldan Makedonyaya Cesri Mustafa Paa Tepesini iine alan mntkaya memur edilir. Burada banda gzel bir kzn bulunduu Bulgar etesinin olaylar ile karlar ve bu eteye son vermek iin grevlendirilir. Bir gn bu etenin mntkadan geen treni sabote edecei haberini alr. Kendide dahil olmak zere tm karakol demiryoluna devriyeye karlar. Adil Beyin ormanda dolat esnada bir eyler fark eder. Hemen saklanp olup biteni anlamaya alr. Askerlerinden biri bir Bulgar tarafndan balanp ldrlmek zeredir. Ne yapacan bilemez tam bu srada Bulgar miferini karr. Gzlerine inanamaz. Mthi bir gzellik ve imekler akan vahi bir ift gzle kar karyadr. Askerini kurtarmak iin tabancasna sarlr ve kz vurur. Kz Adil Beyi tanmaktadr. Bara bara lm tehditleri savura savura oradan uzaklamay baarmtr. stihbarattan kzn Kristina olduunu renen Adil Bey iinde garip bir duygu tamaktadr. Kristina eteye girmeden nce gizliden gizliye bu yakkly takip etmi ve onu bakasna yar etmeme dncesiyle de eteye girmitir. Akna karlk alamazsa onu ldrecektir ama Adil Bey de ona aktr. Bir gece vahi kz Adil Beyin odasna gizlice girer. Onu uykusunda ldrmeyi dener. Ama baaramaz gene bir kuun yer baylr. Adil bir yandan onun yaralarn sarar bir yandan da o gzellii doya doya seyreder. Bir an o smscak dudaklardan pmek ister ve bir anda kz kendine gelir, tehditler savurmaya balar. Ayn gece kprde bir atma olmu ve kzn kardei lmtr. Neden ldrdklerini sorar. O da tatl bir dille onlarn yaptklarn ve kendisinin bir asker olduunu hatrlatr. Bu konumalar kz yle etkilemitir ki kadns duygular bir anda n plana km ve Adil Bey hakknda tm dncelerini orada ona anlatmtr ve o gece beraber olmulardr. Aklarn gstermiler ve sevgilerini kantlamlardr. Ama onlar dmandr. Farkl dnyalarn insanlardrlar. Bir gn karakola kadar gelir ve babasnn karakolu bombalamak zere olduunu syler ve uzaklar. Tam karakol boaltlmtr ki bir patla her taraf harap eder ve eteciler kaar. Adilin ona olan ak iyice alevlenir. Aylar sren sessizlikten sonra obanlk yapan bir ocuk ona Kristinadan bir mektup getirir. Onu dada srnn orda bekledii ok zlediini yazmtr. Ama bu bir tuzaktr. Kristinann babasnn bir oyununa gelir. Onu bir maaraya gtrr ve gzlerinin nnde babas kzn tek kurunda ldrr ve Adil Bey de acdan baylr. Uyandnda karakolun yaknnda karsnda ise aknn gzel yz durmaktadr. ldne inanamaz o smscak dudaklar tekrar hissetmek ister. Ama o scak dudaklar bir buz kadar souktur. www.buask.net/kitapozetleri
Vahi Bir Kz Sevdim
Filmle ilgili olarak sinema eletirmeni Burhan Arpad 16 Ocak 1955 gnl Vatan Gazetesinde yazd yazda; Akadn rejisinde hemen hi grmediimiz mantk ve bilgi hatalarna, pek bol ve bariz bir ekilde rastlanmas da, bu filmin pek ihmalkar hatta pek laubalice hazrlandn gsteriyor diyor. Akadn rejisinde hemen hi grmediimiz mantk ve bilgi hatalarna, pek bol ve bariz bir ekilde rastlanmas da, bu filmin pek ihmalkar hatta pek laubalice hazrlandn gsteriyor. "Bulgar Sadk"tan sonra Osman F. Seden, Vahi Bir Kz Sevdim ile edebiyat uyarlamasna el atyor, Yzba Adil ile bir komitac kz olan Kristina'nn ak hikayesini anlatan filmin senaryosunu ayn zamanda romann da yazar olan Mahmut Karakurt'a yazdryor, kendisi senaryo zerindeki son dzeltmeleri yaptktan sonra filmin ekimine balyordu. Fakat Ltfi . Akad, bu filme bir trl snamamt. Hatta filmi ekmek bile istemiyordu. Bakn bu konuda Ltfi Akad ne diyor: Birka gn Adada Esatla oturduk, alalm dedik. Ben ok skldm, yani Esat Mahmut Karakurt'un sevmediim bir senaryosuna almak skc geldi. Ondan sonra braktm. Kendi bana yazd, sonra Osman'n elinden geti ve bana yle geldi. Bu film, baarl bir film olmad. Yani i bakmndan. Sanat olarak hibir yan olmayan ticari bir yapmc filmi oldu. Not: "Bulgar Sadk"la "Vahi Bir Kz Sevdim" filmlerinde de yine ayn dekorlardan faydalanlmtr.
Yaban Kz
YABAN KIZ
Senaryo ve Ynetmen: Dr. Aravir Alyanak Oyuncular: Turgut zatay, Saltuk Kaplang, Nilgn Esen, Turhan (Memduh) n, Salih Tozan, Operatr: Turgut ren Yapm: Yakut Film Dr. Aravir Alyanak Muazzez Aray, Feridun lgeen, Mmtaz Alpaslan, Uur Kvlcm, Semiramiz Gze Konu: Bir ressamla, bir dal kzn yks.
Yank Efe
Ynetmen:
YANIK EFE
Semih Evin
Senaryo: Muharrem Grses Foto Direktr: Orhan aman Yapm: Vatan Film rfan Sabuncu
Oyuncular: Oya Sensev, Turgut zatay, kran Sley, hsan Torun, Cahit Grkan, Muharrem Grses Konu: Kt bir kadn yznden cinayet ileyip daa kan bir efenin yks.
Yollarmz Ayrlyor
YOLLARIMIZ AYRILIYOR
Senaryo ve Ynetmen: Nuri Aknc Senaryo: Orhan Ate Oyuncular: Nebile Teker, Fikret Hakan, Ferhan Tanseli, Nermin Ruhsever, Deniz Tanyeli, Lebibe akn, Mesut Srmeli
Foto Direktr: Yapm:
Cezmi Ar
Akar Film Nuri Aknc
Yolculuk Var
YOLCULUK VAR
Senaryo ve Ynetmen: Orhan Elmas Operatr: Lazar Yazcolu Yapm: Oyuncular: Hseyin Peyda, Alev Elmas, Renan Fosforolu, Orhan Erin, Sadri karan, Hadiye Bulaner, Glderen Ece, Ahmet Gker Konu: Babasnn yllar nce evlat olarak ald vey kz kardeiyle sevien bir gencin rmen Film Hseyin Peyda dramatik yks.
Aam Eleniyor
AAM ELENYOR
Trk sinemasnn ilk zel yapmevi olan Kemal Film'in bana geen ve senaryo almalar yapan Osman F. Seden, Kanlaryla dediler'le ynetmenlie balad. Memduh n, Abdurrahman Palay ve Mmtaz Alpaslan bu dnemde sinemaya girdiler. Muhterem Nur, Lale Oralolu, Blent Oran, Mualla Kaynak ve Nee Yula ise sinemann yeni tipleridirler. Ara kuan nemli ynetmeni Ltfi . Akad, bir Yaar Kemal uyarlamas olan Beyaz Mendil'le yeni bir baar elde etti. Bu gereki ky filminde oynayan Fikret Hakan, gl oyunuyla tm dikkatleri zerine toplad. Bu, bir oyuncu aamasyd kukusuz. Ve sinemaya ilk kez bir sahici oyuncu geliyordu. Tiyatrocular kuandan gelen Sami Ayanolu'nun ynettii Beyaz ehir filmine Franszca dublaj yapld. Ve svire'de dzenlenen Kzl Ha Kongresi'ndeki gsteri srasnda bir zel armaan kazand.
Oyuncular: Ali Kk, nci Birol, Faik Cokun, Saliha Tekneci, Sevilay Acar, Nimet Kprl, Dursune irin, arklar: Suzan Bizimer, Selma akr, Danslar: Peter Wolsky Rondelas Revs ve Zhre Songun Konu: Zevkine dkn bir aann apknlk ykleri.
Senaryo ve Ynetmen: hsan Nuyan Grnt Ynetmeni: Cezmi Ar Yapm: Tun Film hsan Nuyan
Artk ok Ge
ARTIK OK GE
Ynetmen: Srr Gltekin
Grnt Ynetmeni: Enver Burkin Yapm: Bur Film Selahattin Burkin Mzik: Kadri enalar Oyuncular: Glistan Gzey, Blent Oran, Kenan Pars, Esen Grkmen, Gnl Serap, Mfit Kiper, Nubar Terziyan Konu: ileli bir kadnn dramatik yks.
Ak ve lm
AK VE LM
Ynetmen: Orhan Elmas Grnt Ynetmeni: Lazar Yazcolu Yapm: stiklal Film Cahit Gnal Oyuncular: Muzaffer Tema, Nermin Ruhsever, Gnl Bayhan, Leyla Nil, Erturul Ucel, Nazm Bora, Konu: Seven bir kadnn, sevdii erkek uruna yapt fedakrlklarnn yks
Babalarn Gnah
BABALARIN GNAHI /KADER MAHKUMLARI

Senaryo ve Ynetmen: Abdurrahman Palay Operatr: Cezmi Ar Yapm: Oyuncular: Hmaah Hian, Abdurrahman Palay, Nalan Kk, Atf Kaptan, Deniz Tanyeli Konu: Olunun yaptklarndan dolay sorumlu tutulan bir babann yks.
Halk F. (Fuat Rutkay)
Basmac Gzeli
Ynetmen: hsan Sedat Kamera:
BASMACI GZEL
Oyuncular: Saltuk Kaplang, Hmaah Hian, zcan Tekgl, Esen Grkmen, Muazzez Coni Kurteolu Aray, Ali Korkut, Ahmet Tark Teke, Vahi z, Mrvvet Sim, Kenan Bke, Nevzat Okugil, Rza Tzn Konu: Ayr dnyalarn iki insan. aralarndaki ihtirasl bir ak.
Mzik: Kadri enalar Yapm: Yksel Film Melih Altnk
Bataktaki Kz Ac Kayp
BATAKTAK KIZ ACI KAYIP

Senaryo ve Ynetmen: inasi zonuk Kamera: Coni Kurteolu Yapm: Mayer Film Oyuncular: Turan Seyfiolu (Sami), Neriman Kksal (Neriman), Nilgn Esen (Sema), Pola Morelli (Hadiye), aziye Moral (Anne), Mahir zerdem (Ouz), hsan Akn (Ahmet Aa), Feridun lgeen, Niyazi Vanl, Semih Sezerli
Battal Gazi Geliyor
BATTAL GAZ GELYOR

Oyuncular: Sami Ayanolu, Neriman Kksal (Mari), Sadri Alk (Eflahun), Mmtaz Ener, Fikret Hakan (Cafer), Atf Kaptan (Amuryan Beyi), Gl Glgn, Feridun lgeen, Kadri Tarihi 35mm Renkli Senaryo ve Ynetmen: Sami Ayanolu Kamera: Cezmi Ar Yapm: gelman, Hasan Ceylan, Faik Cokun, Kadir Savun, Efgan Efekan, KONU: Anadolu topraklarnn ksmen Bizansllarn, ksmen Araplarn idaresi altnda olduu bir dnemde gl bir kale olan Malatya, Trklerin ileri karakollarndan biridir. Komu beyliklerden Amuryan kalesi de Malatya'nn himayesindedir. Bundan ve Amuryan'n Trklere hara vermesinden emin olmayan baz kiiler, Rum Kayzeri'nden destek alarak Malatya Bey'i mer'e kar kazan kaldrmaya karar verirler. Buna karlk Trklerden yana olanlar ise, kargaay nlemek iin Malatya'ya haberci olarak Eflahun'u (Sadri Alk) Ta Film Sami Ayanolu gnderirler. Eflahun, Amuryan Beyi Mihriyabil'in (Atf Kaptan) kz prenses Mari (Neriman Kksal) ile gizli bir ak yaamaktadr. Bu arada Mihriyabil Bey kendi elilerini Malatya'ya gnderip demeleri gereken parann biraz ertelenmesini ister, mer Bey, durumun incelenmesi iin Hseyin Gazi'yi ve iki komutann Amuryan'a gnderir. Ancak Hseyin gazi ve komutanlar ldrlr. Hseyin Gazi'nin olu gen Cafer (Fikret Hakan) mer Bey'den serdarlk ister ve babasnn intikamn almak iin Amuryan'a gider. BATTAL Gazi: eitli aratrma kitaplarna, ansiklopedilere bakldnda, Kimlikleri farkl kiilikleri bir birine yakn, bir ka kii olduunu fark etmekteyiz. Bunlardan en nemlileri; Antakya yada am doumlu, Arap asll olduu, asl adnn Abdullah ve Ebu Hseyin, Ebu Yahya ve Ebu Muhammed knyeleri ile tannd bilinmekte, Battal ismini kulland ve Arapa kahraman manasna geldiinden kolaylkla bu isme sahip olduu tahmin edilmektedir. Bizans kaytlarn tutan tarihilerin yazdklar eserlerde, byle mert ve cesur derecede hayranlk brakan kiinin Trk olduunu, yllarca Bizansa kar, verdii stn mcadeleleriyle Bizans mparatorluunu yldrdn bildirmektedir. Bu kiinin ise Malatya serdar horasanl Hseyin Gazinin olu Cafer, bir dier adyla; Battal Gazi olduu anlalmaktadr. Battal Gaziye kolaylkla sahip klmas bu durumun, ayn yzyllarda yaayan farkl kiilerin abartlarak oaltlmas, halkn byle bir kiiyi kendi milletine yaktrmas ve methiyeler dizmesi sonucu ortaya kt bir gerektir.
Battal Gazi Geliyor
Bizans kaynaklar ,Kendileriyle uzun yllar mcadele eden; Battal Gazinin yenilmez bir Trk savas olduunu belirtmeleri ve yllarca yaanan olaylar dilden dile,kulaktan kulaa anlatmalar ve yabanc aratrmac-yazarlarn da bunu gnmze kadar ulatrmalar bize gerei gstermektedir. Hatta o kadar mehur olmutur ki Rumlarn kiliselerinin birinde Hristiyan kahramanlarnn tasvirlerinin arasnda Battal Gazinin Resmi yer almtr. Annesi peygamber slalesinden; Saide hatun olup, Annesi,i ki olu ile hanm Zeynep hatunun makamlar Battal Gazidedir. Battal Gazinin babas Hseyin Gazinin mezar Divrii Kalesinde, Kaynpederi Hasan Gazinin mezar ise Darende kalesinin dou ksmnda bulunmaktadr. Battal Gazinin doduu ev, Battalgazi ilesinin gney batsnda, orduzu snrlarndan ile snrlarna giren derme deresinin iki kol halinde ayrlarak devam ettii ara blgededir.Bu yer ile ilgili olarak Evliya elebi yazsnda yle demektedir: Aspuzu balar iinde bulunan Hane-i Seyyid Battal Gazi-i Horasani faydal ve sade ev idi.Battal Gazinin ruhunun kudreti ile yedi yz yldan beri buraya zerre kadar bir zarar gelmemitir.Bu hanedana muhabbeti olan Melik Ahmet Paa ,tekkeyi drt tarafndan genileterek yeniden bir byk kubbe ina ettirmi iine parmaklklarla evrili yksek yerler yaptrm ziyarete gelenler iin mutfaklar ina ettirerek yzlerce bakr kap vakfetmitir. Trbedarna teslim ettii tekkenin alma kontroln ehir halkna brakarak sicile kaydettirmitir. Halen tekke ve ziyaretgah olarak mehurdur. Fukaras eksik deildir. mardan sonra birka defa urayp ziyaret ettik.Sanki yeni mimar elinden km bir dua yeri idi. Btn ehir halk yamur duas iin buraya yeridir. Trk-slam aleminin gnllerindeki Battal Gazi,uzun boylu buday tenli, pehlivanlkta Hz.Hamza, heybette Hz.Ali, Evliyann ncs ve alimi, yalnz Trk aleminin deil, Bizansn o ada ok iyi tand ve hatta ismini duyunca etkilendii stn bir kiiliktir. Battal Gazi hem okumu, hem de savamtr. Anadolunun Trklemesi ve slamlamasnda , Byk Seluklu ve Osmanllarn, menkbe ve destanlarndan yararland bir ahsiyet olmutur. Battal Gazi , Hz. Muhammedin stanbul mutlaka feth olunacaktr. Onu fetheden komutan ne gzel emirdir ve onun askerleri ne gzel askerdir. Hadis-i erifinin nda elinden geleni ve bu fethin ncln yapmtr. 715 Yllarnda slam ordularnn stanbulun kuatmasna katlp ferdi olarak bir ok yararlklar gstermitir. Bizans mparatoru Justinyonusun kz Elenora ya gnl verip karmtr. 717 740 yllar arasnda 22 yl devam eden Akrenion savana katlm ve 740 ylnda (Eskiehir linin, seyit gazi ilesinde, toplanrlar. Dualarn kabul olduu eski bir ibadet
Nacoleai (Prymnessia) ehrinin Mesih kalesi nnde
Battal Gazinin trbesinin olduu yre) ehit dmtr.stanbul da Kz kulesinden kard Elenora Battaln ldn duyunca intihar etmitir. Bizans kayseri Leon Battaln yaralarn tedavi ettirmek istemi ancak hekimler are bulamamtr. Seluklu mparatoru II.Aleaddin Keykubatn annesi mmhan hatun tarafndan ,1207 1208 yllarnda , Battal Gazinin ehit dt yerde bir byk trbe yaptrmtr. Elenora nn mezarda bu trbededir. (kyn: http://battalgazi.bloggum.com)
Beklenen tiraf
BEKLENEN TRAF
Ynetmen: hsan Yurdakul Senaryo: Asaf Tengiz Kamera: Necati lta Yapm: Bat Film hsan Yurdakul Oyuncular: Nazm nan, Pola Morelli, Ayten Gven, Haluk Sarc
Nazm nan 1922-1975 oyuncu 16 film
Beyaz Mendil
BEYAZ MENDL
Oyuncular: Fikret Hakan, Ruth Elizabeth, Ahmet Tark Teke, Settar Krml, Kadir Savun, Nuri Gen, clal Gen, Osman Tkolu, Danyal Topatan, Hayri Esen, Hasan Ceylan, Mehdi Yeildeniz, Feridun Karakaya, Semih Sezerli, Abdurrahman Conkbayr, Nubar Terziyan Senaryo ve Ynetmen 84 Ltfi . Akad Kamera: Mzik: Yapm: Turgut ren Muzaffer Sarszen Duru Film Naci Duru Konu: "Alacakyl Hasan, renkyl Zeliha'y sever. ki ky arasnda eski bir dmanlk
vardr. Hasan, Zeliha ile buluursa da, Zeliha bundan korkar. Hasan bir bulumadan dnerken Zelihann nianls Remzi tuzak kurmutur, arkada Murat, Hasan'a bunu haber eder atrlar, Murat lr, Hasan yaralanr. Vazgemeyen Hasan, Halim Day aracl ile Zeliha'y babas Rstem Aa'dan ister. Rstem Aa gelenleri geri evirir, kzn evlendirme hazrlna balarsa da, Hasan, Zeliha'y karr. Remzi pelerine der. Sakatlanan atlarndan birini Hasan satarken Zeliha'y fundala saklar, Remzi'nin adam Kr, iz srer; Zeliha'y bulursa da korkudan titreyen kz grmezden gelir, sonra Hasan kz bir asker arkadann yanna gtrr. Remzi, kr' iz srmeye zorlar, Kr, iz srerek yerlerini bulur, ama kyller Hasan ve Zeliha'nn geip gittiklerini syler. Oysa kyde kalrlar ve kyllere harman kaldrmada yardm ederler, bu arada Zeliha'nn hastal ortaya kar, veremdir, doktor, am havasnn iyi geleceini syler. Daa kan Hasan, srtnda kkleri ile skt bir am aac ile kye gelir ve evlerinin bahesine diker. Fakat am tutmaz, Zeliha umudunu ama balamtr, amn kuruduunu syler ve Hasan'n kucanda lr. Remzi ile Kr gelirler, Remzi "l de olsa kz gtreceini" syler, silah ekip Hasan' vurur, ama Hasan saldrp silahn drr, Remz, Kr'den yardmn isterse de yardm gelmez. Bouurlarken silah patlar Remzi lr. Hasan, Zeliha'y alarak kye dner. Hasan ile Zeliha'y gren iki ky halk ellerine geleni kapp gelirler, Zeliha'y attan indiren Hasan, zerine kapanr, lr. ki kurban verilmitir, artk dmanlk bitmelidir. Orhan nser, Kelimelerden Grntye syf, 122 Beyaz Mendil, her ne kadar klasik bir kan davasnn boyutlarn pek amyorsa da gerek bir kye, birbirine dman olan iki ailenin yksne bir gerilim unsuru getirmitir. Ancak bu noktadan sonra filmdeki ky unsuru arka plana itilir ve kap kovalamaca sreci ne kar.
84 Yaar Kemal'in nl roman nce Memed 1955 ylnda yaynlanr. Ayn yl Yaar Kemal'in
yksnden Ltfi Akad kendi yazd senaryo ile Beyaz Mendil'i eker.
Beyaz Mendil
ki kaak sevgilinin (Fikret Hakan ve Elizabeth Ruth) dost bir kye snmalaryla filme katlan simgesel nitelikler tayan "am aac" unsuru gerekle olan balar kopma noktasna getirir. Sonunda ky, sessiz kylleri ve delisiyle kalabalk bir mekan veya trajik bir koro hviyetine brnr. Filmde iki yakn dost arkada oynayan Fikret Hakan ve Kadir Savunun mkemmel oyunculuu, filme bir canllk getirmitir. Bu arada kyn delisi rolnde Feridun Karakaya da ok ilgin bir kiilik yaratm; Zeliha rolndeki Alman oyuncu Ruth Elisabeth bile yadrganmamtr.
Beyaz ehir
BEYAZ EHR
Ynetmen: Sami Ayanolu (Saim Nahit Bilgenin bir eserinden) Kamera: Cezmi Ar Yapm: Ta Film S. Nejat Candaner Oyuncular: Sadri Alk, Ferda Ferda, Sami Ayanolu, Atf Kaptan, Semra Yldz Doktor ile hemirenin ak ilikileri "Sami Ayanolu, ou filmlerinden daha baarl burada. Yapt baz sahneler tam sinema. Ama pek az. Kalan ksmlar srlsklam tiyatro. Zaten tiyatro oyununa dt zamanki sahneler seyreden zerine okul temsilleri hissini uyandryor. O zaman da filmi ciddiye alp seyretmek olmuyor. Kzlay' belirtememi Sami Ayanolu. nk olay iinde Kzlay'n birini kurtardna rastlayamyoruz. Yalnz szde kalyor her ey." (Bumin Gney, 1 Nisan 1955 Pazar Postas) Okan Ormanl, Trk Sinemasnda Eletirisyf, 50
Byk Gnah
BYK GNAH
Ynetmen: Refik Kemal Arduman Foto Direktr: Lazar Yazcolu Yapm: Oyuncular: Nezihe Becerikli, Haluk Sarc, Atf Kaptan
Tahran Film
Nezihe Becerikli (1917-2000) Oyuncu 28 film
Bir Ak Hikayesi / Tu
BR AK HKAYES / TU
Siyah-beyaz Ynetmen: adan Kamil Senaryo: Haldun Taner, adan Kamil 85 Kamera: adan Kamil Yapm: Atlas Film Nazif Duru Oyuncular: Mnir zkul, Mualla Kaynak, Kemal Ergven, Saadettin Erbil, Ahmet Tark Teke Konu: Tu isimli ykde aldatlarak tecavz edilen bir kzn mahalle halk tarafndan haklar korunarak, sulu olan mebus olunun cezalandrlmas giriimi sonu vermez, babasnn devreye girmesi ile olay yattrlr, sulunun olay gn baka yerde olduu belirlenir. Davac kz ise olayn gelimesi srasnda mahallede sakland yerden kaar, bir sre sonra da randevu evine der. adan Kamil tarafndan sinemaya uyarlanrken Bir Ak Hikayesi adn alan film ise, "sevdii erkekle evlenecei sra tecavze urayp umumhaneye den bir kadnn yksn anlatr. Bunun zerine nianls bakas ile evlenir. Orhan nser, Kelimelerden Grntye syf, 130 " "Tu filmine gelince, bilinen ve hibir heyecan tamayan bir mevzuu filme alnnca doan netice de gayet normal olarak bir hi olmu. Laboratuar ok gzel, montaj, dublaj, senkron baz hatalara ramen iyi. Artistler fena deil. Operatr fevkalade. Fakat rejisrn de sayesinde 'Bir Ak Hikayesi' maalesef tua gelmi. Atlas film ve adan Kamil, o muazzam imkanlar bolluu iinde ok gzel bir kordela meydana getirebilecek durumda olmalarna ramen, acaba neden Tu u yaptlar. Bizleri tua getirmek mi? (Orhan Elmas, Yeni Vens 26 Kasm 1955 say ) Orhan nser a.g.e. syf: 52
Curcuna
CURCUNA
Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Kamera: Foto Direktr: Yapm: Beli Seln 86 Cezmi Ar Ik Film Agop Fndkyan Oyuncular: Deniz Tanyeli, Zafer nen, Aziz Basmac, Tevhit Bilge, Halide Pikin, Keti Dalmas, smail Dmbll, Suat Sim, Adil Gldrc, Vehdi Ersin, Renan Fosforolu, Salih Tozan, Muzaffer Hepgler, Rondellas Revs Konu: Salak bir dergi muhabiri ile, ak olduu kurnaz bir kzn gldrs eklinde geliir: Gazeteci Cavit, eytan Kz ile Halim Keser ve Mlayim Yeter'le rportaj yapaca konusunda' bahse girer; eytan Kz bu kiilerin brosuna telefon ederek gelecek kiinin deli olduunu syler. Elinde olduka kark bir adres bulunan Cavit, adresi sorduu ihtiyardan sama sapan cevaplar alr. iirler okuyan ihtiyar Cavit'in zerine yrr, Cavit kaar ikisi de farkl kiilere arpar, yere derler. Sonra bir kapcya adres sormaya kalkar yanl bir cevap alr, ikinci bir kapc ise drbnle pencereleri seyretmektedir, Cavit de bakar dans; eden kzlar grr bir sre adresi unutur, adresi sorduu zaman arad yere geldii anlalr. kapc Cavit'i yukar karr, broda ki katip gelenin deli olduu kansndadr, sorduu eylerle ilgisi olmadn syler, kan gzn oynatr, tabanca eker, Cavit kaar... yanna gittii ikinci katip de zerine yrr, nc katip de ayn davran gren Cavit para (2,5 TL) verip kapcdan kendisini konuaca kiilerin yanna gtrmesini ister. Halim Keser ve Mllayim Yeter ile konumaya balamadan adamlarn sevgilileri gelir, oynamaya balarlar; bu arada Cavit'in de sevgilisi gelir Halim Keser'in kzdr, baka bir odada onlarda seviirlerken Halim Keser stlerine gelir, Cavit kaar yakalayp dverlerken Halim Keser'in kars gelir ve Halim Keser'in zerine yrr, herkesi kovalar, baheye karlar; bahede bir klhanbeyi (Halim Keser'in karsnn kardei) sevgilisi ile sevimektedir, kovalamacaya onlar da katlr, herkes birbirini dver... sonunda klhanbeyi sevgilisi ile evlenir, Cavit dne rportaj yapmaya gelir, sevgilisine kavuur. (Orhan nser, Kelimelerden Grntye
85 Haldun Tanerin Tu isimli yk kitabnda yer alan ayn isimli yksnden uyarlama.
87 1948 ylnda ilk kez sahnelenen ve bestesini Muhlis Sabahattinin yapt Aye Ope-
retinin unutulmaz oyuncular arasnda olan Beli Seln hakknda bir kayt bulamadm. (y.)
eto Sihirbaz
ETO SHRBAZ
Senaryo ve Ynetmen: Orhan Erin Kamera: Hayrettin Ik Oyuncular: Orhan Erin, nci Birol, Settar Krmk, Hakk Ruen, Sheyla Panseler, Trkan Tze, Feriha Tekgl Konu: sihirbazn kzna ak olan ve trl zorluklardan sonra evlenebilmeyi baaran etonun gldrs Barboros Film Nedim Otyam
Yapm:
lgn Bakire
ILGIN BAKRE
Senaryo ve Ynetmen: Seyfi Havaeri Foto Direktr: Lazar Yazcolu Yapm: Oyuncular: Ylmaz Duru, Nana Aslanolu, Nuri Gen, Muazzez Aray, Konu: Stlk yapan erkek gzeli bir gence ak olup, ryalarnda "bin bir gece masallar, yaayan bir gen kzn yks"
Nana Film Nana Aslanolu
oban Ali
OBAN AL
Ynetmen: Kemal Kan Senaryo: Vural Erman Fotoraf Direktr Rza Erman Mzik Direktr: Kadri enalar Yapm: Site Film lhan Filmer Oyuncular: Neriman Kksal, Saltuk Kaplang, zcan Tekgl, Muazzez Aray, Ali Korkut, Ahmet Tark Teke, lhan Akn, Celal Ersz Konu: Evli bir kadnla onun akna karlk vermeyen oban Alinin karlksz ak yks.
Dalar Bekleyen Kz
DALARI BEKLEYEN KIZ

Senaryo ve Ynetmen: Atf Ylmaz Eser: Senaryo ve Ynetmen: Atf Ylmaz Batbeki, Eser: Esat Mahmut Karakurt, Turgut ren, Yapmc: Duru Film/Nazif Duru Foto Direktr:
Oyuncular: Sezer Sezin, Kenan Artun, Nubar Terziyan, Ahmet Tark Teke, Feidun lgeen, Renan Fosforolu, Nuri Gen, Mehdi Yeildeniz, Hayri Esen, Abdullah Ata Konu: Karakse vilayetinin bir kasabas ve bir askeri hava alan. Nbeti baavu, Binba hsana greve giden uaklarn geri dndn haber eder. Yalnz on uak olan filo dokuz uakla geri dner. Yzb. Nuri, Mlazm Celal Beyin uann filodan ayrlp intihar saldrs yaptn sylerler. Yzb. Nuri szn bitirmeden celal Beyin ua havada beliriverir. Mlazm Celal ar yaral olarak uaktan karlr ve gnl rahatl ile son szlerini syler. Etrafna toplanan subaylar arasndan mlazm smaile annesini ve kz kardeini emanet edip, vefat eder. Defin ilemleri srasnda filo geriye kalan dokuz uayla yeni bir grev alr. Zor bir uutan sonra filo tekrar dner; ama mlazm Servet gsnden yaralanmtr. Bnb. hsan yanna Yzb. Nuri ve Mlazm AdnanI yanna alarak Mlazm Serveti ziyarete gider. Servet yerli halktan Mahmut Efendinin elinde kalmaktadr ve evin kz Nermine aktr. Servet Adnana Nerminden bahseder, isterse Mahmut Efendinin evinde kalabileceini, ama Nermine yaral olduunu sylememesini telkin eder. Mlazm Adnan bir askerin rehberliinde Nerminnin evine gider. Nermin Adnann sylediklerine inanamaz, Servetin grev srasnda ehit dtn zanneder. Aradan hafta geer Mlazm Servet iyileir ve Nermin ile nianlanr. leriki gnlerin birinde bir uu srasnda servetin ua dman makineli tfekleri tarafndan taranr, servet ar yaralanr ve sonraki gnlerde vefat eder. Ar da eteklerinde konulanm olan ekya sinsilesini imha etmek iin bir bombardman planlanr; ancak ncelikle bombardman iin gerekli istihbaratlarn toplanmas gerekiyordur. Bu zor grev iin en uygun kii Mlayim Adnan seilir. Bir sis bulutu arasnda dz bir araziye ini yapan uaktan iner ve zor grevi iin yola koyulur. Birka saatlik bir yryten sonra Adnan bir ekyaya rastlar ve eyhin nerede olduunu bir derdinin anlatacan syler. Bir hindik sezmiyen ekya Adnan doruca ekyabann yanna gtrr. Yolda Adnan tandk bir yze rastlar, evet o yz yllar nce ldn zannettikleri Ahmet Astsba aittir. Ahmet yllar nce esir edilmi fakat bir trl kamay baaramamtr. Bu sre zarfnda dman mhimmat ve silahlarn saysn ezberlemi ve eitli dokmanlar ele geirmitir. Adnan ve Ahmet bir plan yap oradan kamak isterler. Ahmet mlazm Adnann yanna gerekli evrak ve haritalar aldktan sonra ertesi gn gelecektir. Ancak bir ka gn gemesine ramen Ahmet gelmez Adnan bu durumu tehlikeli grr ve kendisini almaya gelen uaa binmek iin yola koyulur. Kendisini almaya gelen ua gren ekyalar Adnana seslenmeye balarlar. Uaa ate etmek iin mitralyzlerin bandaki ekyalar yardm isterler, bir an iin Adnan ok olur ama sonradan farkna varr ki onu bir ekya sanmaktadrlar. Adnan beylik tabancasn karr ve mitralyzn banda bulunan bir erkek ekyay ldrr fakat mitralyzn bandaki dier kadn ekyay ldremez. Bir mddet sonra iki Trk subay ve eyhin kz olduu sanlan bir kz farknda olmadan derin bir sohbete balarlar. Adnana konulandklar yerler ve silahlar hakknda ok nemli bilgiler verir.
Esat Mahmut Karakurt,
Kamera Turgut ren Yapm: Duru Film Nazif Duru
Dalar Bekleyen Kz
Ertesi sabah Adnan planlad gibi dz araziye inen uakla gideceini eyhin kz Zeynepe bildirir. Zeynep onun gitmesini istemediini o giderse yapamayacan syler. Ardndan ZeynepIe aramaya gelen ekyalar AdnanI grr ve Zeynep ardndan Adnann bir casus bir Trk subay olduunu haykrmaya balar. akiler Ahmet baavuu kararghtan evrak alarken yakaladklarn ve ldrdklerini aklarlar. imdi Ahmetin neden gelmedii aa kavuur. Trk uaklar gnlk bombardmanlarna balarlar. Bu arada akiler can telana derler, bu frsat deerlendiren Zeynep, Adnann ellerini zer. Ardndan kamptan kamay baarr. Ahmet Baavu ve Zeynepten elde ettii ok nemli bilgilerle komutanlar tarafndan bir harekat plan hazrlanr. eyhin kamp yerle bir edilir ve baz akiler rehin alnr rehinler arasnda Zeynepte vardr. Yaral olan Zeynep tedavi grmesi iin hastaneye kaldrlr. Zeynep btn bu bilgileri vermesine ramen bir haindir, stelik Servetin uan o drmtr. Olup bitenleri hastanede renir ve ok zlr. Adnana Nermin ile konumak istediini syler. Nermin ertesi gn gelir ve Zeynep ona Serveti kendisinin vurmadn, onu yanl deerlendirdiklerini syler. Nermin ile beraber kucaklap alarlar. Hain olarak grlse de verdii harita ve bilgiler sayesinde kamp datlm ve artn yeni nianllarn mutsuz olmasn engellemitir. Adnan ile Zeynep Erzuruma gitmeye kara verirler ancak iki sngl asker onlara yaklar ve Zeynepin tutuklanmas iin emir olduunu syler. Zeynep yarglanr; fakat savc idam isteminde bulunur. Yarg ise verdii bilgilerin yararll, yzb. Adnan kurtarmas ve pimanl nedeniyle beraatna kara verir.
Dalavereciler Kral
DALAVERECLER KRALI
Senaryo ve Ynetmen: Nuri Aknc, Foto Direktr: Cezmi Ar Yapm: Lks Film Nuri Aknc Oyuncular: Kemal Kan, Ali Seyhan, Mahmut Arseven, Nurhan Tznkan, Ayten Gven, Muzaffer Nebiolu, Memduh Karaka, Ali Korkut, Danslar: Trkan amil, Asuman intay Konu: Arap gencin stanbuldaki maceral yks.
Dman Aklar
DMAN AIKLAR
Ynetmen: Memduh n,88 Mehmet Muhtar Senaryo: Operatr: Yapm: Kurt Film Mehmet Aranc lhami Safa Turgut ren Oyuncular: Nazm nan, MineCokun, Hasan Ceylan, Kadir Savun Konu: Bir ailenin kan davasnn trajik yks. Bursann negl ilesinde yaayan Hac akir ailesi komu iftliin sahipleri ile toprak meselesi yznden kan davas gtmektedirler. Soylu bir aile olan Hac akirlerin olu Vedat ile komu iftlikten Zuhal birbirlerine aktr. Ancak her iki aile de genlerin birlemelerine kar kar.
Ebediyete Kadar
EBEDYETE KADAR
Oyuncular: Glstan Gzey, Turan Seyfiolu, Ferudun lgeen, Neriman Kksal, Senaryo ve Ynetmen: Turgut Eting (Ziya akirin bir eserinden) Grnt Ynetmeni: Yoakim Filmeridis Mzik: Metin Bkey Yapm: Gven Film Yoakim Filmeridis Sedat Demir, Nazm nan, Reit Grzap, Reit Baran, Feridun lgeen, Uur Kflcm, KONU: Gen ve gzel kadnn, arzuludur. hasta ve yal kocasyla ak ilikileri yoktur. Ve sekse Atf Kaptan, Mualla Srer, Muazzez Aray, Fsun Erbulak (ocuk oyuncu), Hulusi Kentmen,
Aile dostlar olan Neriman kadn Turan ile tantrr. Paraya dkn olan gen
adam, kadn srf paras iin kabullenmi grnr ve tm parasn yedikten sonra onu terk eder. Ancak evi terk eden kadn kocas eve kabul etmez. Annesinin yokluuna alamayan kz hastalanr ve lr.
Ezo Gelin / Alevden Gmlek
EZO GELN/ALEV GMLEK

Senaryo ve Ynetmen: Orhan Elmas 89 Foto Direktr: Hayrettin Ik Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Mahir zerdem, Hmaah Hian, Orhan Elmas, Atf Kaptan, Mualla Frat, Ali Korkut Konu: Gelenek, greneklerimiz yznden yklan bir yuvann dramatik yks.
88 Memduh nn ilk ynetmenlik denemesi. Ancak yarm kalan filmi Mehmet Muhtar ta-
mamlamtr. smi jenerikte yer almamtr. (Selim leri, Milliyet 2.6.1985) 89 Behet Kemal alarn bir eserinden
Garipler Adas
GARPLER ADASI
Senaryo ve Ynetmen: lhan Arakon Foto Direktr: Oyuncular: zcan Tekgl, Rza Cilasun, Asm Nipton, Fadl Garan, Konu: Bir kaza sonucu ssz bir adaya snan bir danszle onu elde etmeye alan adamn yks.
lhan Arakon
Yapm: Delta Film
Gnahkar Baba
GNAHKAR BABA
Ynetmen: Dr. Aravir Alyanak Senaryo: Fikret Art Operatr: Manasi Filmeridis Yapm: Yakut Film Memduh n, Aravir Alyanak Oyuncular: Muhterem Nur (Melek), Kenan Pars (Cahit), Glderen Ece (kran), Celal Ersz (Ahmet), Muazzez Aray (Anne), Sadri karan (Smkl Baba), Memduh n (Kara Maa Salih), Saltuk Kaplang (Rdvan), Rukiye Fersan (Gll), Bi,rsen zkara (Aye), Birsen Kaplang Konu: Kz kardeine ait bir mektup yznden karsn ihanet ile sulayan bir babann, karsndan intikam iin kendi z olunu evine giren ortaya kmas ile ona kavumalar konu edilmektedir. hrsza vermesi. Sonunda gerein
Glmeyen Yzler / Evlat Katili
GLMEYEN YZLER / Evlat Katili

Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Operatr: Turgut ren Yapm: Ik Film Agop Fndkyan Oyuncular: Deniz Tanyeli, Blent Ufuk, Fikret Hakan, Atf Kaptan, Bedia Muvahhit Konu: Bir babann yanl eitimi yznden yaamn yitiren bir ocuun yks Muharrem Grses, stanbul retmen Okulundan mezun oldu. 17 yanda amatr tiyatro oyunculuuna balayan Grses, 1931 ylnda ehir Tiyatrosuna girdi. Ankara Radyosu temsil kolunda alt. Krolu adl oyundan kaleme ald senaryo Refik Kemal Arduman tarafndan sinemalatrld. Resim eitimi alan ve Samsunda retmenlik yapmaya balayan sanat iin tiyatro ve Muharrem Grses 1915-1999 sinema her zaman bir tutku oldu. Bu nedenle 1943 ylnda Sezer Sezin ve Hulusi Kentmenle birlikte Grses Tiyatrosunu kurdu ve srasyla Millet, Sirkeci afak ve Ses Tiyatrolarnda sahneye kt. 1949 da Zehirli phe adn tayan senaryosu sinemaya aktarld. Akam gazetesinde tefrika halinde romanlar yaymland 1951de Zeynepin Gzyalar filmiyle ynetmenlie balad. Fotoromanlar ekti, ksa filmler ynetti. 1960l yllardan sonra Muharrem Grses olu Atilla Arcannn adn verdii Atilla Filmi kurdu ve kendi filmlerini ekmeye balad. Kendi irketi adna barollerini olu Atilla Arcann oynad kostml tarihi filmler ekti. Ardndan Hz. Yusufun Hayatyla balayan hazretli filmler geldi. Bu yllarda 1950li yllarda ektii ve ok i yapan filmleri ikinci kez ekti. 1970li yllarda ise arkl, trkl filmlere imza att.
Grnmeyen Adam stanbulda
GRNMEYEN ADAM STANBUL'DA

Senaryo ve Ynetmen: Ltfi . Akad 90 Operatr: zel Efekt: . Ltfi Akad, Yapm: Oyuncular: Turan Seyfiolu (grnmeyen adam), Atf Kaptan (Cemil), Nee Yula (Zehra), Kriton liyadis Settar Krmk (Haydar efendi), Abdurrahman Palay (Selim), Muazzez Aray (Behice), , Rza Tzn (emn.amiri), Ferudun Karakaya (iportac), Ferda Ferda Yapm: Kemal Film Osman F. Seden, (Kemal Film Stdyosunda evrilmitir). KONU: Mucit bir kimyagerin (Atf Kaptan) yannda alan bir gen adam (Turan Seyfiolu) kars (Nee Yula) tarafndan aldatldn renince intikam almak amacyla kimyager patronunun bulduu grnmezlik serumunu kullanr, eini ve sevgilisini (Abdurrahma Palay) ldrr ve polis tarafndan vurulur.
James
Whale'in,
nl
yazar
Henry
George
Wells'in
roman
"The
Invisible
Man
(Grnmeyen Adam)'dan nl bir karakter oyuncusu olan Calaude
Rains'le 1933' te sinemaya aktard filmin uyarlamas olan "Grnmeyen Adam stanbul'da" ise, Ltfi . Akad'n nerdii bir konudur. Akad, bu fikrin kendisinde nasl belirdiini yle anlatyor. Bir arkadam vard. Rahmetli Vafit... Beraber Halkevi'ne devam ettim
arkadam. Bir gn Taksim'e doru gidiyorduk. 'Yahu,' dedi, 'Grnmeyen Adam yapsana' . 'Valiahi bilmem ki...' dedim. 'lgin bir film olabilir dedi. Osman'a teklif ettim. O da ilgin buldu teklifi. Seden , fikrin Akad'dan geldiini yle anlatyor: Grnmeyen Adam' fikri onundu. Fikir onu ok heyecanlandrmt.
Senaryosunu da o yazd. Grnmeyen Adam stanbulda zayf trkajl, basit bir film oldu. Baarl saylmazdl." Film esas gayesi insan aramakt. Hem grnmeyen bir adam hem insan
aramak, Vatikan' da Allah-
Ekber' demek gibiydi. Yap dedik, film yerlerde
srnd. Filmin baarsz oluunda, zenti bir uyarlama olmasnn yan sra, teknik bakmdan ve oyunculuk ynnden ortaya kan tutarszlklarn da etkisi olmutur. Filmde, o gne kadar denenmemi birtakm trkajlar kullanlmaya allm,
Kriton liadis bu hileleri inandrc yapabilmek iin elinden geleni yapm, ancak baarl olamayarak eletirilere hedef olmutu. Ltfi . Akad, bu baarszl, halkn konuyu sevmemesine balamaktadr: "Film i yapmad. Herhalde beceremedik. Konuyu sevemediler, gerilim koyamadk. Yoksa biz teknik olarak baarmtk. " "Grnmeyen Adam stanbul'da", Akad'n da Kemal film iin yapt son filmi olmutur. Not: Film sansr kurulunca 10 Aralk 1955 tarih ve 102 sayl karar ile yasaklanmtr. Bugn Kemal filmin kayplar listesinde yer almaktadr.
90 Henry George Wellsin (1866-1946) romanndan, R.C Sherrifin (1896-1975) senaryosundan
James Whalenin (1889-1957) 1933 ylnda filme ektii, The Invisible Man (Grnmeyen Adam) filminden uyarlama. (kyn:www.imdb.com)
Gn Doarken
GN DOARKEN
Ynetmen: Orhan Murat Arburnu Senaryo: Kamera: Yapm: Kemal Film Osman F. Seden Oyuncular: Orhan M. Arburnu, Nedret Refik Erduran lhan Arakon Gven, Sibel Gksel, Kenan Pars
Hayatm Mahveden Kadn
HAYATIMI MAHVEDEN KADIN

Ynetmen: Faruk Ken Senaryo: Blent Koral Operatr: Muzaffer Pekgleryz Yapm: stiklal Film Cahit Gnal Oyuncular: Hn, Saltuk Neriman Kaplang, Kksal, Sahir, Abdurrahman Palay, Muhterem Nur, hadi Cemal Leman Akatepe Konu: yi bir ailenin ocuuyla, metres hayat yaad bir bar kadnn yks.
Her Yerde Tehlike Boazii Casuslar
HER YERDE TEHLKE BOAZ CASUSLARI

Senaryo ve Ynetmen: Abdurrahman Palay Operatr: Manasi Filmeridis, Meng Yein Yapm: Elektra Film Yorgi Saris Konu: Bir polisle, bir casus ebekesinin yks. Oyuncular: Abdurrahman Palay, Fatma Bilgen, Ayfer Feray, Kika Poli, Kety Dalmas, Feridun lgeen, Aziz Basmac, Melahat li, Refik Kemal Arduman, Gl Glgn, Ali stnta, Necmi Oy, Fatma Bilgen,
Irz Dmanlar
IRZ DMANLARI
Ynetmen: Nuri Aknc Senaryo: Fuat Day, Behll Dal 91 Muzaffer Pekgleryz Oyuncular: Glistan Gzey, Muhip Arcman, Ali Korkut, Atf Kaptan, Mustafa Dahan, Kemal Kan, Reit Grzap, Nurhan Tznkan Konu: iftlik aasyla gz koyduu kz arasndaki dramatik ak yks.
Foto Direktr:
Yapm: Akar Film Nuri Aknc
Izdrap arks
IZDIRAP ARKISI
Senaryo ve Ynetmen: Orhan Dilmen Operatr: Cokun Taan Yapm: Fotoraf Direktr: Cokun Taan, Reji Asistan: A. Conkbayr, Montaj: Ali Berlkan, Efektr: Refik Tou, Sahne efi: Mehmet akar, Laboratuar: Mihal skarpetis, Recai Karata, Ses Mhendisi: Lami Kamil. Oyuncular: Sadri Alk, Muhterem Nur, Deniz Tanyeli, Ayhan Batu, Mmtaz Ener, Belks Frat, Kenan Bke, Toto Karaca, Nobar Terziyan, Asuman Arsan, Filmdeki arklar Besteleyen: Selahattin Pnar, Gfteler: Vecdi Bingl, Baki Sha Edibolu, Piyanoda: Fevzi Aslangil, arklar: Sabite Tur Glerman, Muzaffer Birtan, Dansz: Trkan amil
Kobra Film Ahmet stel (Atlas Film Stdyosunda Hazrlanm ve Seslendirilmitir).
lk ve Son
LK VE SON
Ynetmen: Atf Ylmaz Senaryo: Sadk endil Foto Direktr: Mike Rafaelyan Yapm: Sonku Film Cahide Sonku Oyuncular: Cahide Sonku, Nuri Altnok, aziye Moral, smail Galip Arcan, Nurhan Nur, Temel karamahmut, Osman Alyanak, Nubar Terziyan Konu: iftlik sahibi bir Kadn ve khyas arasndaki ak konu edilmektedir. Filmin yapmcs Cahide Sonku geimsiz, her zaman kendi dediinin yaplmasn isteyen bir kadnd. Filmin ekimleri srasnda zaman zaman Ylmazla ters dmekte ve bu nedenle de Atf Ylmazn kurguda baz sahneleri atabilecei dncesiyle mdahaleden de ekinmezdi. Sami Ayanoluna ilave bir final sahnesi ektirip filme eklemek istemi, hatta filmin afilerine ve jeneriine Sami Ayanolunun adn ynetmen olarak yazdrmtr. (Atf Ylmaz, Bir Sinemacnn Anlar)
91 Gerhardt Hauptmannn Rose Bernd isimli oyunundan uyarlama
Kader
KADER
Ynetmen: Necil Ozon Senaryo: Operatr: evket Kymaz Yapm: Kurt Film Mehmet Aranc Ouz zde Oyuncular: Kenan Artun, Belgin Doruk, Nezihe Becerikli, Meral Polat, Ahmet Tark Teke, Mualla Mukadder Atakan, Birsen zkara, Muazzez Aray
Kader Mahkumlar Babalarn Gnah
KADER MAHKUMLARI Babalarn Gnah

Senaryo ve Ynetmen: Abdurrahman Palay Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Hmaah Hian (Gker), Atf Kaptan, Abdurrahman Palay, Danslar: Semiramis
Kadn Severse
KADIN SEVERSE
Ar Direktr: Sohban S. Kololu, Ik Direktr: Kostantin S. Psaros, Reji Asistan: Nejat Saydam, Ynetmen: Atf Ylmaz 92 Operatr: Mike Rafaelyan Mzik: Asm Gzey 93 Yapm: Lale Film Cemil Filmer Kamera Asistan: etin Grtop, Ik Asistan: Erol Batbeki, Ses Kayt : Esat Torolu, Montaj: sak Dilman, Senkron: Mustafa Kent, Negatif Kurgu: Alis Serabyan, Laboratuar: Fuat Akmer, brahim stner, Nihat Sevin, Prodksiyon Sorumlusu: Abdullah Ata, (Lale Film Stdyolarnda hazrlanm ve seslendirilmitir.) Oyuncular: Muzaffer Tema (Dr. Ferit), Glistan Gzey (Leyla), Hadi Hn, Leyla Altn (Nevin), Agah Hn (Prof. Kemal Engin), Renan Fosforolu (Ferhat), brahim Delideniz (Yarg), Osman Alyanak (smail Yakar), Alev Koral (hasta), Mina Kazmira, zkan Grol, Konu: 1948. Uluda.. Grlmemi bir kar frtnas hkm sryor. Bodur da (filmde am) aalar arasnda yayvan, yass bir bina. Belediyenin kazazedeler iin yaptrd snak. Uzun boylu, geni omuzlu, kvrck sal bir adam kendini glkle ieri atyor. Birazdan imdat ln duyduu bir kadn ieriye tayacak.
92 Esat Mahmut Karakurtun 1939 ylnda yazd ayn isimli romanndan uyarlama. Film 1968
ylnda ikinci ve son kez olarak lk Erakaln tarafndan tekrar beyaz perdeye aktarlr.
93 Asm Gzeyilk ve son film mziidir.
Kadn Severse
Nevin. 15-16 yalarnda. Yabanc bir adamla ilk kez yalnz kalyor. nce istemez ama Feritin, stelik bir doktor olarak srarlar sonucunda slak giysilerini karr. (Kahramanmzn kendininkileri karmayp, gen kznkiler iin srarc olmas da ilginti.) Sonra gen kz uyurken dakikalar boyu Froydizm adl kitab okur ; nsanlar bir alk bir de ak (aslnda cinsellik ama film buna ak diyerek olas tepkileri yumuatmaya alm) idare eder.. Nevinin gzellii ile kemiklerinin iine kadar titrediini hisseden Ferit, aklselimin ve eitiminin yardmyla arzularna mukavemet etmeye alr ama artk bu akn nnde duracak kuvveti kalmyor. Sonrasnda yaptklarn, yine Sigmund Freud mazur gstermeye alr; Her eyi irade hakimiyetine balamak yanl bir dntr. nsan btn zaaflaryla, sadece insan olarak kabul etmek lazm. Nevin, Froydizm kitab arasndaki resimde Feriti karsyla grnce oradan kayor. 5 yl sonra.. Dr. Ferit, Beyolundaki muayenehanesinde. ki (romanda bir) sene nce feci bir otomobil kazasnda karsn ve hafzasnn bir ksmn kaybetmi. Hastalarndan biri de Prof. Kemal Enginin gzel kars Leyla. Onu ilk kez grdnde sanki evvelden tanyormu hissine kaplr. Nedenini sonra anlayacaz. Gen kadn uyuyamyor, sinir buhranlar geiriyor. 37 yanda ve 20 yllk evli. Londrada eitimini srdren yetikin bir kz var. Konumalar srasnda kocasn, evliliklerinin ilk ylnda, stelik ocuklarnn beii dibinde (romanda Alman) hizmeti/dad ile yakaladn anlyoruz.
Yaknlklar doktor hasta ilikisini ayor. Bykadadaki karlama Sedef Adasnda birbirlerinin olmalaryla sonulanr.
O gnlerde Leylann kz uakla (romanda trenle) stanbula gelir. Onu grnce aryoruz. nk bu gen kz filmin banda grdmz Nevin. Sonras aile iin ok zor. Kemal Bey, karsnn ilikisini renir. Boanmaya karar verirler. Nevin, annesinin a ile konumaya gidince bandan aa kaynar su dklm gibi olur. Ama ksmi hafza kayb nedeniyle Ferit onu hatrlamyor. Her eyi anmsamas iin gen kzn onu amlca tepelerine (filmde Uludadaki kulbeye) gtrmesi gerekecektir. Hakikati imdi anlyorum. Kalbimde yaayan meer o deil senmisin. Annen sadece senin bir glgenden ibaretmi. Bu szleri bir rastlant sonucu duyan Leyla, Feritin onu aylar nce Sizi sonsuzlua gtryorum. Ebediyete kadar gider bu yol diyerek gtrd Sedef Adasnda Akasyalar Aarken (1963) filminde yapacana benzer ekilde] yaamna son verir. Leylann mahkemedeki konumas; Muhterem Hakim bey, biraz da aile dediiniz messesenin en bedbaht azas olan kadnlarla megul olun.. Erkekler hodkmdrlar (bencildirler). Kendi zevklerini, arzularn her eyin stnde tutarlar. Yava yava ihmal etmeye balarlar. Bir zaman gelir ki, artk dndkleri bile yoktur sizi..O zaman cildinizle ruhunuz arasnda bir yol alr. Btn straplarnz bu yoldan dkmeye balarsnz. nann bana muhterem Hakim bey, gnah bizim deil kocalarmzndr. (Benzer ekilde Ferit, ofr smaile ..Yoldan kan kadnlarn gnah biraz da sz dinlemeyen kocalarndr demiti. (Kyn: Murat elenligil Sinematrk Internet veri taban)
Kadnn Fendi Aslan Bacanak
KADININ FEND ASLAN BACANAK

Senaryo ve Ynetmen: Orhan Erin Operatr: Yapm: Gven Film Yoakim Filmeridis Manasi Filmeridis Oyuncular: Orhan Erin, Gnl Bayhan, Tevhit Bilge, Reit Baran, Necdet Mahfi Ayral, zcan Tekgl, Renan Fosforolu, Nasip Cihangirli, Mrvvet Sim, Toto Karaca 94, Vahi z, Feridun lgeen, Danslar: nci Birol, Trkan amil, arklar: Sheyla Panseller, Adanal Celal Konu: Kalaycl yapan iki kardein stanbuldaki bir panayr yerinde yaadklar macera.
Kanl Nigar Karagz-Hacvat
KANLI NGAR KARAGZ-HACVAT 95

Ynetmen: Settar Krmk Senaryo: Osman F. Seden Operatr: Kriton lyadis Yapm: Kemal Film Osman Seden Oyuncular: Melahat li (Nigar), Muazzez Aray (Dev anas Safinaz), Dursine irin (Arap bac), Cevat Kurtulu (Beberuhi), Saadettin Erbil (Laz), Nubar Terziyan (Ermeni), Kadir Osman Alyanak (Arnavut), Osman Renan Savun (Tarnzade), (Karagz),
Trkolu (Beki), Salih Tozan (Hacvat), Mehmet Karaca Fosforolu (Yahudi) Konu: Erkeklerin peinde kotuu Nigar ile onun kzlarnn yks. Not: Bu film kayplar listesi arasnda yer almaktadr.
94 Filmin afiinde (5555 Afile Trk Sinemas) cmle yer almaktadr: Totoyu oynayan ve Konu-
an Necdet Mahfi Ayral 95 Film adnn Kanl Nigar olmas nedeniyle sansre uramsa da ad Karagz-Hacivat olarak deitirilmi ve gsterime girebilmitir. Sansr Tarihi: 23.12.1954 Say 282 (kyn: Glah Nezaket Maral)
Kanl Pnar
KANLI PINAR
Senaryo ve Ynetmen: etin Karamanbey Foto Direktr: Yapm: Maden Film Akif Maden Meng Yein Oyuncular: Ylmaz Duru, Trkan Sln, Hulusi Kentmen, Renan Fosforolu, Asuman intay, Hasan Ceylan, Faik Cokun, Emel Bulan, Muazzez Aray, Suzan Biimer Konu: Kt ruhlu bir aa ve birbirini seven iki gencin dramatik ak yks.
Kanlaryla dediler
Siyah-beyaz, 116dk Senaryo ve Ynetmen:
KANLARIYLA DEDLER
Oyuncular: Eref Kolak, Neriman Kksal, Talat Memel, Mualla Kaynak, Kenan Pars, Kadir Savun, Kenan Mun, Oya Sensev, Toma Balc Konu: Kenar bir mahallede yaayan mtevazi bir ailenin iki olu arasna giren nikahsz fettan kt bir kadnn sebep olduu kskanlk, iddet ve sonu kanla biten hikayeleri konu ediliyor 1955 ylna gelindiinde, iyi bir ikili oluturarak birlikte baarl yaptlara imza attklar Ltfi gsterdii performansla kendini
Osman F. Seden Kamera: Kriton liadis Mzik: Fehmi Ege ve Orkestras Yapm: Kemal Film Osman F. Seden, (Day Film Stdyosu'nda Hazrlanmtr).
. Akad'la yollarn ayrm olan Seden, bu filmlerde
kantlam, hem baarl bir yapmc hem de iyi bir senarist olduunu ispat etmiti. Bundan sonrasnda ise o, sergiledii yeniliki tavryla evresinde umutlarla karlanan bir sinemac olarak baba yadigar Kemal Film'de ynetmenlie balad. lk ynetmenlik deneyimi iin yine yaanm bir olaydan yola kan Seden, olaya bir film ekiminden dnerken, Kastamonu - Sinop arasndaki bir kr kahvesinde bizzat ahit olmu, olayn ayrntlarn ahaliden dinlemi ve "Kanlaryla dediler ismiyle sinemaya aktarmak zere stanbul'a dner dnmez senaryo hazrlna balamt. Ayn kadna ak olan ve bu kadn yznden birbirlerine dman kesilen iki karde ve onlarn arasnda kalarak oullarn bartrmaya alan bir babann "hikayesi, olduka baarl bir ekilde, Trk filmciliinde o gne kadar grlmeyen bir hareketlilikle sinemaya aktarlmt. "Kanlaryla dediler", polisiye melodramn btn zelliklerini iinde barndran bir almayd. Filmde iki gnahkar oul yznden kahrolan baba, ayn kadn yznden birbirine dman olan iki karde, fedakar e, kt kadn, yatalak kz karde eleri ilenmiti. Filmin sonunda iki kardein baltal mcadelesinin yaratt gerilim, melodram llerini de aarak olduka ilkel bir sinema anlaynn rpertilerini verdii iin, Seden bu ilk denemesinde sinema sanat bakmndan pek baarl olmu saylmazd. Ancak oyuncu ynetiminde, ekimde ve kurguda, edindii deneyimlerin nda belli bir izginin stne de kabilmiti. Seden, "Kanlaryla dediler" filmine konu olan ve "ilkel" diye nitelendirilen olay olduu gibi perdeye aktarm, olayn hararetini btn plaklyla verdii iin, daha ilk filminde "sadizm"Ie sulanmt. Hayat boyunca ektii filmleriyle "sadist" yahut "biimci" olarak grler Seden'in bu yapt, aslnda olaylar btn plakl ile perdeye yanstmaktan baka bir ey deildi: "Kanlaryla dediler ok acayip bir konuydu. ki karde baltalarla birbirine saldryor falan filan. Vahet dediler ... Vahet diyorsun ama masa banda fetva vermekle olmuyor bu i. Ben bunu gzmle grdm. Kastamonu-Sinop arasndaki yolda ben bunu grdm. Ben
Kanlaryla dediler
bunun hikayesini dinledim, ehre getirdim. Ama hikayeyi orada yaptm. Tabii yaanm bir hikaye olduu iin ve ben de ok deiik bir tarzla anlattm iin ilgi ekti. Yani o zamanki duraan sinema gibi deildi elale gibi akyordu film. Bu ok byk skse yapt. Kemal Film'in yerli film sahasnda imparatorluu o ekilde kurulmu oldu." phesiz ki bu filmde daha sonraki yllarda da karmza kan bir Seden buluyoruz. ok iyi bildii Amerikan sinemasnn etkisi altnda kalm, ok hareketli, zellikle son 30 dakikas ok hzl bir sinema rnei olan bir melodram ekiyordu. "Kanlaryla dediler", bir prototip olarak sonraki Osman Seden'in gdmlerinde sk sk rastlayacamz btn unsurlar veriyordu. Melodramlar, atmal kiiler, intikamlar. hzl bir anlatm, biime kayan anlatm. En nemlisi, sonradan daha da geniletecei tematiini kuruyor: "Bir yanda iyi delikanllar vardr: bunlarn olmaz denilecek kadar saf sevgilileri vardr. te yanda ktler. Delikanllar ya kandrarak ya da sosyoekonomik baz zorunluluklarn penesine drerek rndan karan ktler. rndan karlan delikanllar deilse, mutlak onun sevdii kzdr. Ya da kz ktdr de, sonradan ortaya kar ktl. Olan bilmeden tuzaklara der. Delikanllarn tmnn de ktdr sonlar. Gerei sezdikleri, iyinin ve gzelin bilincine vardklar anda kurunlanrlar ya da kt bir i yaparlar. Onlar bekleyen lmdr. Dmanlarnn kurunudur. Polisin eline dmektir, herhalde idamdr sonlar sa kalanlarn da." Glah Nezaket Maral, Osman Fahir Sedenle Trk Sinemasnda Det syf, 139
Kara Sevda
Ynetmen: Senaryo:
KARA SEVDA
Seyfi Havaeri Tekin Akpolat Seyfi Havaeri Oyuncular: Muhterem Nur, Erdoan Oker, Mnir Ceyhan, Nuri Gen, Atalay zakr, Hikmet Sere, Konu: Bir iftlik sahibinin kzyla, birlikte bydkleri kahyann olunun bir kara sevda yks. NOT: 1949 ylnda Seyfi Havaeri tarafndan ekilen Gnlden Yarallar filminde ilenen ak ve macera yks, biraz daha geniletilerek Kara Sevda ad altnda yenilenmitir.
Operatr: Lazar Yazcolu Yapm: Hedef Film
Kara Vadi
Ynetmen: Necati Kemal aku Senaryo:
KARA VAD
Oyuncular: Neriman Kksal, Kenan Artun, Oya Sensev, Temel Karamahmut, Feridun lgeen Fikret Art
Operatr: Manasi Filmeridis Yapm: And Film Turgut Demira
Karacaolan
KARACAOLAN 96
Ynetmen: Avni Dilligil Senaryo: Operatr: Yapm: Halk Film Fuat Rurkay Melih Baar Kenan Erginsoy Oyuncular: Muhterem Nur, Blent Ufuk, Belks Frat, Hasan Akn, Fikret hakan, Ali Korkut, Avni Dilligil Konu: Halk a Karacaolann hayat hikayesi...
Karde Kurunu
KARDE KURUNU 97
Ynetmen: Ltf . Akad Senaryo: Osman F. Seden Fotografi: Kriton liadis Yapm: Prodksiyon efi: Yksel Tank, Hseyin Sarkaya, Muavinlrer: Zeki Tezcan, Doan Aydn, Cumhur zcan, Dekorlar: Zare Cirityan, Iklar: Nev-cati lta, Reji Asistan: Zeki Dinsoy, Laboratuar: Semih Pekgz, Senkron: Turgut nangiray, Seslendiren: Rauf Tzm, (Erman Film Stdyosunda seslendirilmitir.) OYUNCULAR: Ayhan Ik (Orhan), Nee Yula (Nevin), Turan Seyfiolu (Muzaffer), Pola Morelli (Aliye), Rza Tzn (Hikmet Bey), Haim Glyurt (Necdet), Hamdi arlgil (Polis), Saime Arcman (Mualla), Mehdi Yeildeniz, Adile Sarkaya, KONU: Erkekleri birbirine dren uh ve kt ruhlu Aliye ile vey kz Nevinin sonu Kemal Film Osman F. Seden, (Kemal Film Stdyosunda seslendirilmitir. ) mutsuzlukla biten dramatik yks. Osman F. Seden'in hem hikayesini hem de senaryosunu yazd biten dramatik yksn anlatmaktayd. uramt.
96 Karacaolan: 17nci yzylda yaad sanlyor. Gebe Trkmen obalarnda yetiti. Asl
"Karde Kurunu
erkekleri birbirine dren uh ve kt kadn Aliye ile vey kz Nevin in sonu mutsuzlukla Film, eletirilere maruz kalm ve yine sansre
adnn smail, Halil ya da Hasan olduu yolunda grler var. Hatta ayn mahlasla iirler yazm birok Karacaolann varl bile savunuluyor. Ahmet Kutsi Tecer ve kr Elinin aratrmalar, yaamnn byk blmn Rumelinde geiren ve Kanuni Sultan Sleyman dneminde Avusturya seferine katlan bir Karacaolann varln ortaya koyar. Fuad Kprl ve Cahit ztelli gibi aratrmaclar da, 17nci yzylda yaadn savunuyor. Bu aratrmaclara gre Karacaolan, iirlerinde Abaza Hasan Paann ldrlmesi, Kprl Fazl Ahmed Paann Avusturya seferi gibi bu dneme ait tarihsel olaylardan szeder. Karacaolann iiri ak ve doa zerinde kuruludur. Ayrlk, gurbet, sla zlemi ve lm en ok deindii konulardr. iirlerinde ska adlar geen Elif, Zeynep ve smikan adl kadnlarn sevgilileri olduu sanlyor. Duygularn, yaadklarn, dncelerini iten, gereki ve zgn bir iir yaps iinde anlatr. Karacaolan, Trk ak edebiyatna yepyeni bir syleyi biimi getirdi. Doa benzetmelerine sk sk bavurur. ok yaln ve temiz bir Trke kullanr. iirlerinin iki ana temas ak ve doadr. Ayrlk, gurbet, sla zlemi ve lm de iledii konular arasnda yer alr. Duygularn, dncelerini, yaadklarn gereki ve iten bir biimde, ak ve anlar bir dille yanstrken iirinde zgn bir yap kurdu, k edebiyatna yeni bir syleyi biimi yerletirdi. Gereklere ynelik bir anlayla rd iirinde ait olduu gebe halkn geleneklerini yanstt, iinde yaad ve yurt edindii doay betimledi. Kendisinden sonra gelen birok ozan derinden etkiledi. Bu olumlu etkiler gnmz Trk iirine kadar uzanr. iirlerini ilk kez Nzhet Ergun derleyip yaynlad. Cahit ztellinin Karacaolan-Btn iirleri adl derlemesi de nemli Karacaolan aratrmalarndan. Birok iiri bestelendi.
Karde Kurunu
Filmin gsterilmesine, 11.2.1955 gnl ve 18 sayl Merkez Film Kontrol Komisyonu kararyla, sadece, "Hikmet Bey'in evinde iki kadnn Nevin'in odasna gitmek hususunda teviki sahnesinde, 'yukarda odasnda' dedikleri andan merdiven banda grldkleri sahneye kadar iki kadnla Ali'nin bulunduklar sahnenin tamamen karlmas kaydyla izin verilmiti. Filme basndan gelen en acmasz eletiriyi, yine Burhan Arpad , yapmt. Muhteva ve fikir bakmndan bu derece menfi ve kt tesirli olan Karde Kurunu'nun teknik ve temsil bakmndan da hibir zellii vebaars yok. Ama olsayd bile yine iddetle hrpalar ve 'kt film', 'zararl film' derdik. Ana hatlar ile bile beeri olamayan ve stelik kadn alabildiine 'aalk mahluk' addeden bu 'Karde Kurunu', herhangi bir memlekette gsterilseydi syf, 137 Sahneye koyucu Ltfi Akada gelince gerileme yolundaHer eye ramen, filme kendinden bir eyler katabilmi. Ama, hep birbirine benzeyen konular ilemesi ise dz. (Bumin Gney Fikret Hakan Seyrettiimiz Trk Filmleri, Yeditepe Dergisi, 15 Mart 1955) kadn cemiyetleri, kadn birlikleri iddetle protesto mitingleri yapar ve filmi yasak ettirirlerdi." Glah Nezaket Maral, Osman Fahir Sedenle Trk Sinemasnda Det
Kaybolan Genlik
Ynetmen: Senaryo:
KAYBOLAN GENLK
Faruk Ken
Gnal Kardeler Operatr: Muzaffer Pekgleryz Mzik: Kadri enalar Yapm: stiklal Film Cahit Gnal
Oyuncular: Blent Oran, zcan Tekgl, Muhterem Nur, Mmtaz Alpaslan, Gnl Serap, hsan Akn KONU: Film kt yola denleri anlatr. Bir barda alan arkc kadnla, drst ve temiz niversiteli bir gencin arasndaki ilikiyi inceler.
Kzmla Beraber Aladk
Ynetmen: Senaryo:
KIZIMLA BERABER ALADIK

Dr. Aravir Alyanak Oyuncular: Muzaffer Tema, Turan Seyfiolu, Lale Oralolu, ftade Kimi, Birsen Kaplang, Hayri Esen Konu: Evli ve ocuk sahibi bir kadn, evlilik ncesi tant yasa d iler yapan bir adamn rfan Gcmn ayn isimli roman santajclar ile, nce kznn sonra kocasnn yanl anlamas ile durumunu aklayamamas sonucu mutsuzlua srklenir.
Eser:
Foto Direktr: Yapm: Turgut ren And Film Turgut Demira
Kye Gelen Dansz
KYE GELEN DANSZ

Senaryo ve Ynetmen: Mmtaz Alpaslan Operatr: Yapm: Dost Film Mmtaz Alpaslan Vedat Akdimken Konu: Gnn birinde karsna kacak kurtulmaya alan bir kadnn hikayesi yakkl bir erkei bekleyen ve bataklktan Oyuncular: Mmtaz Alaslan, zcan Tekgl, idem Kandora, Asm Nipton, Saz ve oyun havalar: Ahmet Ekmeki
Lokum Sultan
LOKUM SULTAN
Ynetmen: Renan Fosforolu Senaryo: mer Aykut Foto Direktr: Manasi Filmeridis Yapm: may Film mer Aykut Oyuncular: zcan Tekgl, Renan Fosforolu, Sadettin Erbil, Sha Doan, Adil Gldrr, Konu: Sahte bir sultann gldrs
Mehul Kadn
MEHUL KADIN
Ynetmen: Ltfi . Akad Senaryo: Dr. Aravir Alyanak (Alexandre Bissonun Lafemme X O kadn isimli oyunundan) Oyuncular: Lale Oralolu, Deniz Tanyeli, Hayri Esen, Muazzez Aray, Kemal Edige, Vahi z, Osman Alyanak, hasan Ceylan,
Konu: Gemiindeki bir leke yznden cinayet ileyen ve sonunda mahkemede kz tarafndan savunulurken len bir kadnn dram anlatr. Film adeta Willy Forst'un "Mazurka", Muhsin
Foto Direktr: Turgut ren Yapm: Erman Film Hrrem Erman
Erturul'un "Kskan" filmlerinden alnm gibidir. lgin konusu ve Lale Oralolu'nun baarl oyununa ramen, aceleye getirilmi olan film pek baarl olamamtr.
Oyuncu Kz
OYUNCU KIZ
Ynetmen: Metin Zt 98 Senaryo: Operatr: Manasi Filmeridis Yapm: Trk Film Turgut Eting Oyuncular: Neriman Kksal, Ylmaz Duru, Kenan Artun, Temel Karamahmut, Mehdi zgrel, Konu: Kahya ile sevien bir kzla, onlar ayran bir iftlik aasnn yks.
lm Korkusu
LM KORKUSU
Ynetmen: Mehdi zgrel Operatr: Enver Burkin Yapm: Lle Film Cemil Filmer Oyuncular: Muzaffer Tema, Belgin Doruk, Turan Seyfiolu, Neriman Kksal, Kenan Pars, Aziz Basmac, Trkn Altap, zkan Grol, Ali Seyhan
p Babann Elini
P BABANIN ELN
Senaryo ve Ynetmen: Memduh n, 99 Operatr: Turgut ren Mzik: Fehmi Ege ve Orkestras Yapm: Yakut Film Aravir Alyanak, Memduh n Diyalog: Necdet Mahfi Ayral, Oryantal Mzikler: smail enalar ve arkadalar, Trkler: emsi Yastman, Ar Direktr: Nazm nan, Sohban Kololu, Oyuncular: Kenan Bke, Meral Krmk, Nimet Alp, Memduh n, Mirella Monro, Nimet Alp, Kenan, Tevhit Bilge, Salih Tozan, Stk Akatepe, Deniz Tanyeli, Muazzez Aray, Ingeborg, Nihal Duman, Mahide Oyal, idem Kandara, Ayla Aygn, Arap Yaar, Atacan Boran
98 Agh zg,Trk Filmleri Szl 1.cilt syf, 106da Mehdi zgrel ad gzkmekte ise de,
film afiinde Metin Zt ismi yer almaktadr.

99 Senaryo Orhan Elmas yazyor jenerikte ama onun deil aslnda. Galiba Orhan bize ksa bir
hikaye getirmi biz de bunu stanbul ehir Tiyatrosu oyuncularndan Necdet Mahfi Ayrala vermitik. Ama Necdet Mahfi filmin ekim gn geldiinde senaryoyu teslim edemedi. Ben de oturdum kaba bir sahne sralamas yaptm ve Necdet Mahfi'ye ise her gn ekeceimiz sahnelerin diyaloglarn yazp bize gndermek kald. Ama gelenler laf salatasyd. Kenan Bkeyle kafa kafaya verip dzeltmeye, komiklikler eklerneye alyorduk her gn ekim ncesi. (Memduh n Filmlerini Anlatyor)
Panayrdaki Cinayet
PANAYIRDAK CNAYET
Ynetmen: Nian Haner Operatr: Orhan aman Yapm: zk Film Oyuncular: Turgut zatay, Nebile Teker, Konu: Panayrda geen ve sonu cinayetle biten bir akn yks.
Safiye Sultan
SAFYE SULTAN 100

Ynetmen: Fikri Rutkay Enzo D. Martino Operatr: Del Frate Halk Film/Fuat Rutkay Trombeti Efikal (Trktalyan ortak yapm) Oyuncular: Mahir zerdem, Maria Frau, Atf Kaptan, Mariolino Bova, Cahit Irgat, Bruno Corra, Carlo Cora, Carlo Giustini, Enzo FFermonle, Franca Tomantini, Settar Krmk Konu: Safiye Sultann yaam yksn konu alan tarihi bir film
Yapm:
Sevdiim Sendin
SEVDM SENDN
Ynetmen: Agah Hn Senaryo: Lle Oralolu 101 Operatr: Turgut ren Yapm: Alev Film Alev Oralolu Oyuncular: Neriman Alk, Mualla Kaynak, Lle Oralolu, Sadri Alk, Agh Hn, Cahit Irgat, Ahmet Tark Teke, Akn Oralolu Konu: Evli bir retmenle sar, dilsiz ve kr bir kzn dramatik aklar. DL: Trk Film Dostlar Derneinin (TFDD) (1955)seiminde En Baarl filmS Agh Hn En baarl Ynetmen Lle Oralolu En baarl senaryo Turgut ren En baarl kameraman Lle Oralolu En baarl kadn oyuncu
Cahit Irgat En baarl erkek oyuncu

100 Safiye Sultan (1550 - 1605) Osmanl padiah III. Mehmet'in annesi, Valide Sultan ve III. Murat'n eidir. Safiye Sultan Osmanl Devleti'nin en parlak dneminde Kanuni Sultan Sleyman ve Hrrem Sultan'n torunu, kinci Selim ile Nurbanu Sultan'nun olu veliaht Murat ile yaad frtnal ak ile adn duyurmu bir cariyeydi. Safiye sultan asl adyla Sofia Baffo 1550'de Venedik'te dnyaya geldi. ok zengin bir ailenin tek ocuu( Babas bir Vali idi) olan Sofia dnemine gre olduka iyi koullarda bir eitim ald. Henz 14 yandayken Akdeniz'de gemiyle yaplan bir seyahat srasnda Osmanl korsanlar tarafndan karld. Bir yl sonra ise kendisini stanbul'da
Safiye Sultan
Safiye Sultan / Cahit Irgat Maria Fray
Fikret Hakan Arivi
Sihirli Boru
SHRL BORU
Senaryo ve Ynetmen: Orhan Murat Arburnu Operatr: Lazar Yazcolu Yapm: Orhon Film Orhan Murat Arburnu
bir kle pazarnda bulan gen Sofia'nn gzellii Osmanl imparatoru Sar Selim'in kars ve Veliaht III. Murat'n annesi Nurbanu Sultan'n kulana kadar geldi. Manisa sancandaki gen veliaht Murat'n kendisini afyon ve esrara vermi devlet meselelerinden uzak pasif karakteri annesi Nurbanu'yu dndrmekteydi. Nurbanu Sofia'y grr grmez onun olu iin arad kz olduuna karar verdi ve bir servet deyerek kz satn ald. 2 yl sreyle haremde eitim gren Sofiya'nn ad Safiye olarak deitirildi. 17 yanda III. Murat'a sunulan Safiye, beline kadar uzanan sar salar iri gzleri ve uzun boyuyla, beyaz teni ve yryyle Murat' kendisine ak etti. Hemen ardndan Osmanl tahtnn gelecekteki imparatoru III. Mehmet'i dourarak saraydaki yerini salamlatrd. Sakindi ama gizliden Nurbanu'ya kar planlar da kuruyordu. G, onun istedii tek eydi ve ona ak olan Murad bunu ona en iyi salayacak kiiydi. III. Murat tahta geince ba kadn oldu. Byleyici gzellii yannda parlak zekas sayesinde byk bir nfuz sahibi oldu. zellikle kaynvalidesi Nurbanu Sultan'n lmnden sonra Osmanl devletini kap arkasndan ynetti ve istedii her karar aldrtt. Kaynvalidesinin Venedik yanls siyasetini devam ettirdi. ngiltere kraliesi I. Elizabeth dahil birok yabanc liderlerle haberleti. Kocas ldnde olu III. Mehmet Valisi olduu Manisa'dan stanbul'a gelene kadar kocasnn lmn gizli tuttu. 1599 ylnda Kralie I. Elizabeth'in Safiye Sultan'a bir ssl bir at arabas ve olu III. Mehmet'e de bir org hediye ettii bilinmektedir. Olu III. Mehmet lnce torunu I. Ahmet onu eski saraya gnderdi. 2 yl sonra 1605 ylnda ld. Cenazesi stanbul Ayasofya Camiinde III. Murat Trbesine gmld.
Oyuncular: Necdet Mahfi Ayral, Halide Pikin, Deniz Tanyeli, Serpil Gl, Hakk Haktan
Konu: Bulduu sihirli bir boruyla maceralara koan bir antikacnn fantastik yks.
101 Andre Gidenin Pastoral Senfoni romanndan. Andr Paul Guillaume Gide (22 Kasm 1869 Paris
- 19 ubat 1951 Paris) Fransz yazar. 1947 yl Nobel Edebiyat dl sahibi. Gide henz 11 yandayken (1880) Paris niversitesi`nde hukuk profesr olan babasn kaybetti. Ailedeki kadnlarn etkisi ve annesinin kat otoritesi altnda byd. 1889'da okuldan mezun oldu. Yaamn yazarak geirmeye karar verdi.Yaz hayatna 1891de 21 yandayken yaymlad Andr Walter'in Gnlkleri (Les Cahiers d'Andr Walter) ve Narsis stne nceleme ile balad. Ama ikisi de baarsz bulundu. 1893'te Kuzey Afrika gezisine kt. Arap dnyasnn tmyle farkl deerleriyle tant. Fransa'ya dndnde oradaki kat Victorya dnemi yaantsnn olumsuzluklarndan rahatsz oldu. 1894'te tekrar Kuzey Afrika'ya gitti. Burada Oscar Wilde ve Lord Alfred Douglas'la tant. Onlarn yreklendirmesiyle bask altnda tuttuu ecinselliini kabul etti. Annesi hastalannca Fransa'ya dnd. 1895'te kuzeniyle evlendi. 1896`da Normandiya`da bir komne belediye bakan oldu. 1908`de baz sekin yazarlarla birlikte Nouvelle Revue Franaise adnda bir edebiyat dergisi kurdu. 1916`da 16 yandaki Marc Allgret ile sevgili oldu. Marc Allegret ile ecinsel ilikisi ailesinde huzursuzluk yaratt. Ei Gide'nin kendisine yazd mektuplar yok etti. I. Dnya Sava yllarnda Kzlha ile gnll insani kurulularda alt. 1923'te ilk feministlerden nl Elizabeth van Byyselberghe ile olan yasak ilikisinden tek ocuu kz Catherine dodu. 1924 ylnda Corydon adl homoseksellii savunan bir kitap yaymlad, fakat eser ilk etapta knand. 1925'te Fransz Ekvator Afrikas'na gitti. Burada grdklerinden de etkilendi. Dnnde smrgecilii eletiren yazlar yazd. 1925 ylnda yaymlad Kalpazanlar Gide`nin en nemli eserlerinden biri olarak grlr. 1926`da otobiyografik eser olan "Si le grain ne meurt"u yaymlad. Komnizme ilgi duydu. 1936'da byk umutlarla gittii Sovyetler Birlii'nden hayal krkl ile dnd. 1938'de eini kaybetti. II. Dnya Sava'nn balamasndan sonra 1942'de tekrar Kuzey Afrika'ya gitti. Savan sonuna kadar burada yaad. 1947'de Oxford niversitesi'nden "Edebiyat Doktoru" unvan ald. Ayn yl Kasm aynda da Nobel Edebiyat dl'nn sahibi oldu. (kyn: http://tr.wikipedia.org)
Son Beste
SON BESTE
Senaryo ve Ynetmen: Dr. Aravir Alyanak Eser ve Diyaloglar: Kerime Nadir Operatr: Mzik: Yapm: Erman Kardeler Hrrem Erman Mike Rafaelyan Sadi Ilay Oyuncular: Zeki Mren (Zeki), Belgin Doruk (Nermin), Nee Yula (Semra), Bedia Muvahhit (Ruhsar), Reit Baran (hsan Hoca), Behsat Budak (Mustafa), Tevhit Bilge (Tayfur), Mmtaz Ener (Faik Paa), Osman Zt, Vahi z (Paann khyas), Feridun lgeen, Muazzez Aray (Hatice), Dursune irin (Glten), hsan Akn, Fadl Garan Konu: hsan Bey' in rencisi Zeki gzel bir sese sahiptir. Fakir olduu iin udunu satmak zorunda kalan Zeki bu srada Nermin'le tanr ve birbirlerine ak olurlar. Dier yandan zengin bir kadn olan, Semra da Zeki' nin peindedir Zeki ksa bir sre iki ak arasnda kalr... Trk mziinin dev ismi Zeki Mrenin (1931-1996), Belgin Dorukla (1936-1995) ba rol oyanad bu film hakknda Atilla Dorsay Sabah Gazetesinde yazd yazda unlar sylemektedir. Bir 'bestekar' hem gzel bir eser yazmak, hem de sevdii kza kavumak yolunda eitli zorluklar yaar... Romantik edebiyatmzn byk ad Kerime Nadir'in bir roman, sinema serveninin balarnda olan Zeki Mren'in bir filmi iin ideal malzeme oluturmutu. Mren'in o dnemdeki deimez partneri Belgin Doruk'la evirdii film, elbette bir sinema aheseri deil. Ama zaman byle filmleri ylesine bir nostalji tlyle sarp sarmalyor ki!.. Dr. Alevir Alyanak'n ynettii film, nostaljiler, Trk mziini sevenler ve de ayrca yeri doldurulmam iki byk sanaty anmak iin... (25.1.2004)
Snen Gzler
SNEN GZLER
Semih Evin Oyuncular: Turgut zatay, Oya Sensev, kran zer Konu: Yeniden bir araya gelen eski sevgililerin yks.
Coni Kurteolu Yapm: Seneka Film Semih Evin
eyh Ahmetin Gzdesi
EYH AHMET'N GZDES

Senaryove Ynetmen: etin Karamanbey 102 Operatr: Meng Yein Yapm: Aslan Film etin Karamanbey Danslar: Asuman intay, arklar: Mustafa alar, Oyuncular: Nazm nan, Neriman Kksal, Ylmaz Duru, Belks zener, Adil Gldrc, Kadir Savun, Feridun lgeen, Vedat Karaoku, Faik Cokun Konu: llerde geen eyh Ahmedin maceralar ve ak yks.
102 Edith Maude Hullun (?-?) romanndan, Monte M. Katterjohnun (1891-1949) senaryolatrd ve George Melfrodun (1877-1961) 1921 ylnda ynettii The Sheik (eyh) isimli filmden uyarlama. Bu filmin ba roln unutulmaz aktr Rudolph Valentino (1895-1926) oynam ve dier rol arkadalar ise Agnes Ayres (1898-1940), Ruth Miller (1903-1981) ve George Waggner (18941984 dir (kyn:www.imdb.com).
Uan Daireler stanbulda
UAN DARELER STANBUL'DA

Ynetmen: Orhan etin Operatr: Lazar Yazcolu Yapm: Birsel Film zdemir Birsel Oynayanlar: zcan Tekgl, Halide Pikin, Tkkn amil, Tanyeli Konu: Bu yllarda baz filmlerde zel efektler dikkati ekiyorsa da bu filme dikkati eken zcan Tekgl'n mini etekli oluudur. Filmin k noktas Edirne'de grld sylenen uan daireler ve pelerine taklan bir gazetecinin dii uzay yaratklarla karlamasdr. Film, tr olarak Halide Pikin'in varlndan kaynaklanan bir tr gldr filmidir. Zeki Apan, Zafer nen, Deniz
Yal Gzler
YALI GZLER
Ynetmen: Avni Dilligil Senaryo: Kamera: Yapm: zdemir Birsel Orhan aman Birsel Film zdemir Birsel Oyuncular: Muzaffer Birtan, Halide Pikin, Deniz Tanyeli, Bedia Muvahhit, zcan Tekgl, Reit Baran, Zafer nen, Avni Dilligil
Yetim Yavrular
YETM YAVRULAR
Senaryo ve Ynetmen: Memduh n Grnt Ynetmeni: Turgut ren Mzik: Yorgo lyadis (Plak) Yapm: Pars Film Kenan Pars Oyuncular: Muhterem Nur (Sevim), Eref Kolak (Fikret), Memduh n (Sabri), Nimet Alp (Nimet), Belkis Frat (Hamdan), Reha Yurdakul (Celsal), Avni Dilligil, ztrk Serengil (Fedai), Atacan Boran (Fikret ocukluu), hsan Akn, Salih Tozan, Belks Frat, Muzaffer Nebiolu (Nesrin), Muazzez Aray (nine), Akatepe, lhan Akn (baba), Konu: Memduh n o yllarda grd bir Fransz filminden grd sahneleri bir hikaye haline getirerek ektiinden bahsetmektedir. Bu filmde Evli bir kadnn militan bir kardei vardr, polisten kayor. Kadn kocasna sz edemiyordu bundan. Yaral geliyordu bir gn militan, ablas yazlktaki evlerine gtryordu onu. Kocas uyuduktan sonra kardeinin yanna gidiyor, yiyecek falan gtryordu. Para toplayp Fransa'dan karmay dnyordu kardeini. Paray denkletirdiinde bir gece vermeye gidiyordu. Fakat kocas phelendii iin nce uyuma taklidi yapyor, ardndan da karsnn peine taklyordu. Iki kardein vedalarken birbirine sarld grlyordu pencere perdesinde glge olarak ve koca einin ayla sarldn dnerek, gizlice ieri giriyor, ikisini de ldryordu. Bu filmden esinlenerek ekilen filmin konusu yle; Ablas ve enitesi ile beraber yaayan bir gen, evden kaarak sokaklarda yaamaya balar. eitli servenler iinde byyen gen bir iftiraya urayp cezaevine girer. Danyal Topatan, Nazmi lgen, ztrk Serengil, Hasan Ceylan, Mehmet zekit (Handan sevgili), Atacan Boran, Uur Kvlcm (Sevim), Halit
Yetim Yavrular
ktnda ise kt ilere bulam ba polisle belaya girmiti. Ancak kardeine yardm esirgemeyen kadn durumu kocasna syleyememektedir. Ancak kocas durumdan haberi olunca karsn ve kardeini ldrr. NOT: Memduh n filmle ilgili u yorumu da yapmaktan geri kalmamaktadr. Yetim Yavrular'a bugn baktmda, koyu bir me lo dram olduunu gryorum. Senaryosunun ok eksik olmas da baya canm skyor: yk kopuk kopuk ilerliyor. Bir blm ocuklarla gidiyor, bir blm Erefle gidiyor. Kz kardei olan Muhterem Nur bir sre yok oluyor. Kurgu da olduka kt; zellikle bugnk sinema anlayna ters gelen bir kurgu anlay
Yolpalas Cinayeti
YOLPALAS CNAYET
Senaryo ve Ynetmen: Metin Erksan Eser: Foto Direktr: Yapm: Halide Edip Advar Fethi Mrenler Atlas Film Nazif Duru Oyuncular: Uur Baaran, Blend Oran, Abdurrahman Palay, Altan Hanolu (Karnda), Neet Berkren, Gnl Serap, Muzaffer Arslan Konu: 1930 lu yllarda ili sosyetesi ile, Yapt bir evlilik sonucu kendisini farkl bir ortam iince bulan Karagmrkl Naciyenin dramatik yks. Kahpe olan annesi ve topal kz (Srrna) ile birlikte yaayan Nadirenin annesi, bir kz satn alabilmek iin biriktirdii parasn almak isteyen amca olu tarafndan ldrlr. Annesini ldrrken kaznda lmesi zerine, bunlara neden olan Mkerremi ldrmeye yemin eden Nadire yalnz kalnca bir iki yer dolar, besleme olarak verilir, sonunda bir evde iki yandaki clz Blente dad olur. Onu kz Srma gibi sever, korur; Blent'in annesi sonradam grme biridir. Mkerrem de bu ailenin yanna ofr olararak girer, nce tanmad Nadire'ye irkin teklilerde bulunur. Blent'e de satamaya balaynca Nadire baklayarak, Mkerrem'i ldrr. Annesinin ve Srmann cn alr. "Yolpalas Cinayeti, Halide Edip'in kk ama, ok etkili romanlarndan biridir. Bu roman yalnz Trkiye'de deil, dnyada da ok konuulmu, zaman zaman d basnda, rnein Fravdada blmler halinde yaymlanmtr. Halide Edip, Yolpalas Cinayetimde Cumhuriyet dnemindeki burjuva snfn en keskin izgilerle eletirmitir. Metin Erksan niversite yllarnda Halide Edip'in ingiliz Filolojisindeki derslerine girdii iin, yazarla eskiye dayanan bir dostluu vardr. Sinemac olduktan sonra hocasnn bir roman-n sinemaya uyarlamak ister. Halide Edip 'Sinekli Bakkal ek" der ama. Metin Erksan'n tercihi "Yolpalas Cinayetindir. Yolpalas Cinayeti" Halide Edip Advar'n ayn adl eserin-den senaryolatrlan durgun bir melodramdr. Metin Erksan bu filmi ekerken sansr kurulundan,
uBu
filmde mill terbiye, ah-
lak ve rflere aykr eylere dikkat edin" yazan bir kat alr. Sansr kurulu Trkiye edebiyatnn nemli ismi ve Trk kadnnn en nemli temsilcisi olan Halide Edip'in romanndaki ev-lilik d cinsel ilikiden rahatszlk duymutur. Oysa romanda olduu gibi, filmde de evlilik d cinsel ilikiyi vmek deil, yermek amac gdlmtr: Romann bir blmnde evli bir hanmn evlilik d cins mnasebeti var. Halide Hanm bunu belli belirsiz vermi. Ben senaryomda bu durumu biraz daha belirginleirdim. Sansrden itiraz geldi. Ben o dakikada da u dakikada da ayn kanaatteyim. Yani evlilik d cinsi mnasebet olgusunu zendirici olarak filme koymak olmaz. Halide Hanm da, ben de byle bir ey yapmadk 2aten.
Yolpalas Cinayeti
Eski Trk romanna baktmz zaman bu tr ilikiyle karlayorsunuz. Trk edebiyatlar bu olgudan bir trajedi karmlar; zendirici, vc anlamda kullanmamlar.Ynetmene gre "Yolpalas Cinayeti" yazarndan oyuncularna kadar tm grkemine, mizansenleri, , dekoru, planlarna kadar titiz alma rn olmasna ramen, gsterime girdii zaman seyircinin ilgisini ekmez. Metin Erksan bu elikiyi yle yorumluyor:
Film ok iyi bir kadroyla gsterime girdi. Bir gn prodktr Nazif Bey beni arad, iini brak, hemen gel1 dedi. Gittim. Beni ald, Kasmpaa'ya gtrd. Kasmpaa'da o zamanlar birka sinema var. Zafer ve Yavuz en nemli iki sinemas. Bunlardan birinde benim filmim oynuyor, dierinde ise 'Kara Sevda' isimli bir baka Trk filmi. Kara Sevda'nn oynad sinemann nnde mthi bir izdiham yaanyor. Ne cam kalm, ne ereve, insanlar tklm tklm. Atl polisler gelmi, bir olay kmasn nlemeye alyorlar. Filme by-lesine byk bir ilgi var. 'Yolpalas Cinayetinin oynad sinemaya geldik, kimsecikler yok. Kapda kocaman Halide Edip Advar Metin Erksan, Blent Oran, Uur Baaran ya-zyor ama, bu isimlerin hibiri br filmin ektii izleyiciyi ekmiyor. te ben bu olgu zerinde yllarca, hi kzmadan dndm. Kime kzacaksn zaten? Kimse seyirciyi zorla bir filme gtremez. Ben hibir zaman 'Benim yaptm anlamyorlar gibi laflar da etmedim. Benim kltr yapmda bir sinemac deil Trkiye'de, dnyada hile yok. Buna ramen ben, 'Halkn kltr seviyesi bu kadar. Onlar bunu anlamaz' gibi laflan hayatm boyunca sylemedim. O rejisrn, o oyuncularla yapt filme insanlar gidiyor, benimkine gitmi-yor. Demek ki ben Yolpalas Cinayetini insanlarn seyredip alayabilecekleri, glebilecekleri, sevebilecekleri, hissedebilecekleri, cokuya kaplabilecekleri yapda bir film olarak ekememiim. 'Kara Sevda'da bir ruh var, ben o ruhu 'Yolpalas Cinayeti ne koyamamm. Birsen Altner, Metin Erksan Sinemas syf, 26
Yrk Ali
YRK AL
Senaryo ve Ynetmen: Esat zgl Foto Direktr: Memduh Ykman Yapm: Oyuncular: Deniz Tanyeli, Celal Atik, Turgut Pasiner, Nilfer Aydan, Hulusi Kentmen, Ayla Can, Mualla Srer, Behzat Balkaya Yrk Ali Efe, (d. 1895-Kavakl, Sultanhisar, Aydn, . 23 Eyll 1951-Bursa), Kurtulu Sava srasnda 16 Haziran 1919'da Malga Baskn ile dmana ilk darbeyi vurmak suretiyle Aydn Anadolu Film Esat zgl yresinde dman kuvvetlerinin ilerlemesini durdurmu olan efe. Babas Sartekeli airetinden brahim olu Abdi, annesi yine Yrklerin Atmaca Aireti'nden Fatmadr. Yrk Ali 19 yana geldiinde, Aydn (il) dalarnda dolaan Alanyal Molla Ahmet Efenin gurubuna katlmak istedi. Ar bir snavdan geirilerek guruba alnd. Ksa zamanda Efenin ve tm zeybeklerin gven ve sevgisini kazanarak gurupta ikinci adam konumuna ykseldi. Alanyal Molla Ahmet Efenin Bozdoan Kavakldere basknnda lmesi zerine Yrk Ali Efe olarak gurubun bana geti. Drt yldan fazla dalarda dolaan Yrk Ali Efe, bu sre iinde daima ezilenin madur edilenin, gszn yannda oldu. Hakl olarak halk tarafndan sevildi, itibar ve destek grd. Yrk Ali Efe 1919 senesinde dadan indi. O sralar dman zmiri, ardndan Aydn ve Nazilliyi igal etmiti.
Yrk Ali
Yrk Ali Efe, Kllolu Hseyin Efe ve baz arkadalar, Aydn ilinin ine ilesi Yaclar kynde toplanarak, Yrk Ali Efe ve arkadalarnn 16 Haziran 1919 tarihinde Sultanhisar ve Ata arasndaki Malga deresinin stnden geen Malga demiryolu kprs yanndaki Yunan karakoluna baskn yaptlar. Baskn sonunda karakol tmyle imha edildi, cephane ve erzaklar ele geirildi. Bu baskn Bat ve Gney Anadoluda dzenli, bilinli, ve milli uurla igalcilere yaplan ilk baskn olarak kabul edilmektedir. Bu nemli baar halka mit ve cesaret vermi, dmann yurttan kovulabileceine olan inancn arttrm ve Yrk Ali Efenin liderliini perinlemitir. Dman beklemedii bu baskn karsnda panie kaplm, Nazillideki kuvvetlerini Aydn istikametine kamtr. Ne yazk ki evreyi yakarak, ykarak, masum insanlar ldrerek... Daha sonra 7. Tmen kumandan efik Akerin bakanlnda kurulan halk meclisinde oy birliince alnan karar uyarnca Aydn, Yrk Ali Efe emrindeki kuvvetler tarafndan kurtarlmtr. Ancak takviye kuvvetlerle glenen dman ordusu Aydn ikinci kez igal etmitir. Artk kanl savalar balamtr. Kk, Umurlu ve Drtyol cephesi kurularak olaanst cesaretle, donanml ve sayca ok fazla olan dman kuvvetleri byk kayplara uratlmtr. Bylece dzenli ordu kurulana kadar yirmi aylk bir sre dman kuvvetlerinin Aydn kanadndan Anadolu ilerine ilerlemesi engellenmitir. Dzenli ordunun kurulmas zerine Yrk Ali Efe, emrindeki sava deneyimi ok iyi olan byk bir gurubu her ferdinin istek ve sevgisiyle orduyla btnletirmitir. Kendisi de Milli Aydn Cephesi Komutan olarak sava sona erene kadar vatani grevini srdrmtr. Yrk Ali Efe alakgnll bir insand. Kurtulu Sava'ndaki rol ile ilgili olarak yaplan vglere verdii u cevab her zaman hatrlanacaktr: "Baz kimseler sava zamannda yaplan ilerin bir ounu bana ve bakalarna mal ederler. Bu yanltr. Bir kiinin, be kiinin byle byk davalarda ne ehemmiyeti olur ki? Gnlnde vatan muhabbeti tayan her vatansever o gnlerde bizim gibi dnm, bizim gibi duymu, ondan sonra da bizimle beraber olmutur. Milli mukavemette aslan payn kendine ayrmakta hata vardr. Bir elin sesi olur mu ki?" Cumhuriyet dneminde Yrk soyadn alan Ali Efe, Kurtulu Savandan sonra alt sene zmirde yaad, 1928 senesinde, Kurtulu Savanda bir sre karargah olan Yenipazara tand. 1951 senesinde, zmir'de geirdii talihsiz bir tramvay kazasnda bacaklarn kaybetti. 1953 ylnda tedavi iin gittii Bursada lmtr. Yrk Ali Efe vasiyetinde Yenipazarda topraa verilmesini istedi. Ayrca "Halk iyidir, topra sever, topra seven insan sever. Ben orada rahat ederim dedi."
Ada Sahillerinde
ADA SAHLLERNDE
Senaryo ve Ynetmen: Cneyt rs Grnt Ynetmeni: Enver Burkin Yapm: And Film Turgut Demira Danslar: Keti Dalmas ve Trkan amil, arklar: Blent Oral Oyuncular: Nebile Teker, mer Hayam, Orhan Er, Feridun lgeen, Ali Seyhan, Ayten Gven, Orhan Or
Aln Yazs
ALIN YAZISI
Ynetmen: Mehdi zgrel Senaryo: Grnt Ynetmeni: Memduh Ykman Yapm: Trk Film Mehdi zgrel Sezai Solelli Oyuncular: Ekrem Bora, Melike Cihangir, Sedat Akpnar, Hasan Ceylan, Vedat Karapnar, Trkan amil, Gani Turanl
Ana Hasreti
ANA HASRET
Ynetmen: Memduh n Senaryo: Muharrem Grses, Memduh n Operatr: Manasi Filmeridis Mzik: smail enalar Arkadalar Yapm: Pars Film/Reha Yurdakul Duru Film/Naci Duru Oyuncular: Leyla Altn, Saltuk kaplang, Avni Dilligil, Deniz Tanyeli, Belks Dilligil, Leyla Nil, Leman Akatepe, Muammer Gzalan, Hasan Ceylan, Hseyin Gler, Eref Vural, Mmtaz Alpaslan, Muazzez Aray, Turhan n Konu: Evlenmeye karar veren Kenan ile Nedret'in gelecek gzel gnlere dair sohbeti ile balar hikayemiz. Nedret, evlenmeden nce mstakbel eine gemiine dair karanlk noktalar itiraf etmek ister. Kendisi kk yata hrszla tevik edilmi, kimsesiz, yetitirme yurdunda bym bir kzdr. Bu Kenan iin problem olmazken, annesi iin problem olur ve iki gen evlenemezler. bylece Nedret gerek anne ve babasn bulmaya, alnndaki "pi" damgasn silmeye karar verir. Yannda alt avukatn yardmyla kkken onu hrszn yanna veren Kevser'i, annesini bulur. Aslnda Kevser gerek annesi deildir, iki ocuu daha olan dzenbaz bir kadndr. Kevser'in evinde Nedret'in bana trl talihsizlik gelir, onu barda almaya zorlar aabeyi Ali. Bunun yan sra mahalledeki topal gen Adnan ile ak olurlar birbirlerine. Ali'nin Nedret'i dvd bir gn Adnan eve girer, bouurlar. Boumann sonunda Ali lr. Nedret idama mahkum edilirken, ortaya kar ki aslnda gerek babas , idamn isteyen Savc Asm , annesi ise aziye hanmdr. Ali'yi de kz kardei Sevim ldrmtr. topal olan Adnan da Savc Asm'n arabasnn arpmas ile hastaneye kaldrlr, ameliyatta topal olan bacan da iyiletirirler. Bylece herkes mutlu olur.
Ak Kurbanlar
AK KURBANLARI
Ynetmen: Aziz zer Grnt Ynetmeni: Cezmi Ar Yapm: Kurt Film Mehmet Aranc Oyuncular: Blent Ufuk, Nebile Teker, Haldun lmezolu, Fuat mer, Danslar: Trkan amil, Asuman intay, Not: Filmin konusuna dair kaynaklarda bir bilgiye rastlanmamtr.
Ak ve Kumar
AK VE KUMAR
Ynetmen: Turan Day Senaryo: Muhteem Durukan Oyuncular: Turgut zatay Konu: Lks ve debdebeli hayat seven bir odac kz ile evlenip, at kumarhanede hayatn kaybeden zengin bir adamn yksn
Grnt Ynetmeni: Faruk zar Yapm: Turan Film Rasim Day
Aklar Kabesi Mevlana
AIKLAR KABES MEVLANA 103

Ynetmen: Hicri Akbal Grnt Ynetmeni: Hayrettin Ik Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Mmtaz Ener, Abdurrahman Palay, Handan Akbal, Atf Kaptan, Toygar Belevi, Hulusi Kentmen Konu: Mevlanann yaam kyks.
103 Aklar Kbesi : Mevleviler arasnda Konya; Aklar Kbesidir. Yaman Dede (*) de krkl yllarda sk sk Konyaya sefer eder. eb-i Arus trenlerinin zel davetlilerindendir artk. Biri stanbula gelse ve Ben Konyadan geliyorum dese Yaman Dede Demek Sultanmzn ehrindesiniz der; alr,yedirir,iirir ikram eder!... Konya ve Mevlana onun iin zel ak bestesinin vazgeilmez iki notasdr. (*) Kayseriinin Talas ilesinde Rum esnaflardan iplik tccar Yuvan Efendi ile Afurani Hanmefendinin olu Diyamandi 1887 ylnda dnyaya gelir. Henz on aylk iken ailesi Kastamonuya g eder. lk tahsilini Rum Ortodoks Mektebinde yapan kk Diyamandi,1901de Kastamonu dadisine (lise) girer.
Babamn ntikam
BABAMIN NTKAMI
Ynetmen: hsan Nuyan Kamera: Cezmi Ar Yapm: Tun Film hsan Nuyan Oyuncular: Semra Nuray, hsan Nuyan, Demir Nuyan, Blent Koral Not: Filmin konusuna dair kaynaklarda bir bilgiye rastlanmamtr.
Be Hasta Var
BE HASTA VAR
Siyah-Beyaz, 123dk Ynetmen: Atf Ylmaz Senaryo: Eser: Foto Direktr: Turgut ren Mzik: Hulki Saner Yapm: Lale Film Cemil Filmer Atf Ylmaz, Nejat Saydam zzet Benice104 Oyuncular: Nedret Gven, Muzaffer Tema, Sadri Alk, Refik Kemal Arduman, Settar Krmk, Kemal Edige, Muazzez Aray, Nubar Trerziyan, Ziya Metin, Abdullah Ata, Feridun lgeen, Renan Fosforolu KONU: Kskan kars yznden hastaneye den bir koca ile, be hasta mahkumun yks ilenmektedir. Cahit ile birbirini seven ve evlenme hazrlnda bulunan Belks bir deniz kazas sonucu tant Msr'n nl zenginlerinden Cafer Paa ile ailesinin zoru ile evlenir. Cahit'ten ayrlr. Bu ani ve zoraki evlilik Belks' altst eder. Cafer Paa'y sulayarak intikam almak isteyen Belks, Beyolu'nda tant erkeklerle Paa'y aldatr, trl rezaletler karr. tibar zedelenen Paa, Belks' boar. Boanan Belks babo yaamaya devam eder ve randevuevine der, burada frengiye yakalanr ve hayatn karartan erkeklerle cinsel temas kurarak, frengi bulatrarak dramn yaar ve sonunda lr. BR ANI: Be Hasta Var roman sinemaya uyarlanacak. Roman dehet verici bir"ey: Kadna, galiba kocas, frengi hastal bulatryor. (Belki de kendisini terk eden sevgilisidir.) Kadn bunun zerine erkeklerden intikam almaya kalkyor. Nasl aldn sylersem, epeyce aracaksnz.
Yedi yllk idadiyi birincilikle tamamlar. dadide arkadalar kendisine Yamand Molla lakabn takarlar. 1942 ylndan itibaren, bata aznlklara mensup kz ve erkek liseleri olmak zere eitli okullarda Trk Edebiyat ve Farsa okutan Yaman Dede, devlet hizmetinden ayrlm, eitimciliin yan sra serbest avukatlk yapmaya balamtr. Anadolunun eitli vilayetlerinde Mevlana konulu konferanslar verir. Ancak halen gizli bir mmindir. Namazn en kuytu semtlerin kk mescitlerinde klmakta, Ramazanda gizli orular tutmaktadr. Kz ve ei inancndan habersizdir. Tam krk yl bazen sahursuz bazen iftarsz orular tuttum, ama ailem bunu hi bilmedi!.. der hatratnda. Avukatlktan ok zamann lise derslerine, genliin manevi ak tanmasna ayrmaktadr. 15 ubat 1942 de ismini deitirir ve Mehmet Abdlkadir KEEOLU adn alarak nfus idaresine ismini ve yeni dini slam tescil ettirir. Bu srada 55 yandadr. Krk yldr saklad yeni kimliini kuanm, ama o saatten sonra da aile ii sanc balamtr. (www.semazen.net) Mehmet Doramac
104 1903-1967 yllar arasnda yaam bir edebiyatmz. lk eseri 1927 de yaynlanan Yaklacak
Kitap ve srasyla; .1927 Istrap ocuu, 1927 ldran Kadn, 1930 Ak Gnei, 1932 Be Hasta Var, 1933 On Yln Roman, 1942 Sen de Seveceksin 1944 Foya, 1947 Ben Hi DSevmedim 1956 Pota, 1964 Adsz ehit
Be Hasta Var
Be Hasta Var filmi bir dnem filmiydi. Boaz'n tepesinde, zerinde yzlerce mum yanan bir mezarn banda, Muzaffer Tema dua ediyor. Czaml ya da frengili kadnlar, fesli adamlar, etrafmda bir kabus gibi dolayor. Sabahlara kadar sren dzensiz almalarn sonunda bir gece sabaha kar, grnt ynetmeni Baba Turgut'un gz vizre dayal, kamera almaya devam ederken uyuyakaldn hatrlyorum. Atf Ylmaz Bir Sinemacnn Anlar
Brakn Yaayalm
BIRAKIN YAAYALIM
Ynetmen: Kadri gelman Senaryo: Foto Direktr: H. Kemal Atalay Cezmi Ar Oyuncular: Muzaffer Birtan, Halide Pikin, Deniz Tanyeli, Bedia Muvahhit, zcan Tekgl, Reit Baran, Zafer nen, Avni Dilligil
Mzik: Yapm:
Edip Ertem
Man Film Kadri gelman
Byk Sr
BYK SIR
Ynetmen: Talat Artemel Senaryo: Sadk endil Foto Direktr: lhan Arakon Yapm: Sonku Film Cahide Sonku Oyuncular: Cahide Sonku, Cneyt Gker, eref Grsoy, Kenan Pars, aziye Moral, Semiha Berksoy, smail Galip Arcan, Mediha Gker, Cahit Irgat
Dii Ylan
D YILAN
Senaryo ve Ynetmen: Orhan Elmas 105 Grnt Ynetmeni: Hayrettin Ik Yapm: Tema Film Muzaffer Tema Oynayanlar: Ayten ankaya, Muzaffer Tema, Serpil Gl, Baaran, Muazzez Aray, Vehdi Ersin, Sadri Karan Konu: Bir iftlie gelen entrikacl ve cinsellii yznden iftlikteki iki erkek kardei birbirine dren bir kadnn hikayesi, Realist film diye ilan edilen Dii Ylan batanbaa pein hkmlerle dolu. Orhan Elmas Trk toplumunda kadn-erkek balantlarnn ne ekilde olduunu hi fark etmemi. Ahmet Tark Teke, Adnan
Evlat Hasreti
EVLAT HASRET
Ynetmen: Rahmi Kafadar Operatr: Meng Yein Mzik: Baki Duyarlar Yapm: Maden Film Akif Maden
105 Clemente Fracassini hikayesinden Ennio De Concininin senaryolatrd ve Ynetmen
Maya ve arklar: Kaplan Tarsuslu Oyuncular: Rahmi Kafadar, Glay Sevin, Kadri gelman, Hakk Kvan, Muazzez Aray, Halide Pikin, Sadi Karan, Muazzez Bora, Salih Tozan, Hakk Kvan, Faik Cokun, Atilla Engin, hsan Akn Konu: Evlat hasretiyle yaan acl bir kadnn dramatik yks.
Clemente Fracassinin 1952 ylndaektii Sensualita isimli talyan yapm filmden uyralama. Filmde Balca rolleri Elenora Rossi, Marcello Mastroianni Amedo Nazzari gibi dnemin nemli talyan oyuncular oynamlardr.
Fakir Kzn Ksmeti
FAKR KIZIN KISMET

Senaryo ve Ynetmen: etin Karamanbey Operatr: Meng Yein Yapm: Aslan Film etin Karamanbey Oyuncular: Ylmaz Duru, Trkan Sln, Orhan M. Arburnu, Aliye Rona, Sadri Karan, Hasan Ceylan, Ferda Ferda, Feridun lgeen, Celal Ersoy Konu: almak zorunda kalan bir gen kzn yaad sre iinde karlat olaylarn yks. Dnemin polis arivlerinden alnan Bykada Cinayetinin sinemaya aktarm.
Felaket Zinciri
FELAKET ZNCR
Senaryo ve Ynetmen: Turan Day Senaryo: Necabettin Yal Operatr: Faruk zar Yapm: Turan Film Rasim Day arklar: kran zer, Oyuncular: Reit Grzap, Gl Glgn, Hayrunisa Kaytaz, Zafer nen
Gecekondu Yosmas
GECEKONDU YOSMASI
Ynetmen: V. Nedim Otyam Senaryo: Ouz zde, Operatr: Hayrettin Ik Mzik: Nedim Otyam Yapm: Barboros Film Nedim Otyam
Oyuncular: Nimet Alp, Nermin Tezelli, Kamuran Yce, Mmtaz Alaslan, Ali Seyhan, idem Kondara, Akif Tmerderim, Hakk Ruen Konu: Gz ykseklerde olan bir fabrika iisi kzn yks.
Gelen Alar Giden Alar
GELEN ALAR GDEN ALAR

Senaryo ve Ynetmen: Hseyin Peyda Operatr: Necati lta Besteler: Muadelet Sevil, Suzan Bizimer Yapm: Dede Film Mahmut Dedehayr Oyuncular: Hseyin Peyda, ftade Kimi, Serpil Gl, Afet Sevilay, Nebahat Yanarda, Rasih Ertu, Konu: Varlkl, zengin bir adamn k yks.
Gnah Bizimdir
GNAH BZMDR
Ynetmen: Mehmet Muhtar Eser: Tahir Olga Foto Direktr: Mehmet Muhtar Yapm: And Film Turgut Demira Oyuncular: Mine Cokun, Cahit Irgat, Feridun lgeen, Ayten Gven Enginin Kaderi isimli radyofonik bir oyunun, radyo mikrofonlarndan alnarak sinemaya uyarlan.
Gnah Kprs
GNAH KPRS
Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Operatr: Turgut ren Yapm: Duru Film Naci Duru Oyuncular: Kenan Pars, Mine Cokun, Ayhan Batu, zel Okumu, Mehmet Aslan, Settar Krmk, Ahmet Tark Teke Konu: Evli bir kadnla gezginci bir tiyatro patronunun ak yks.
Gnah Yolcular
GNAH YOLCULARI
Ynetmen: Hseyin Peyda Senaryo: H. Kemal Atalay Foto Direktr: Aram Hugasyan Yapm: As Film Muzaffer Aslan Oyuncular: Altan Karnda (Hanolu), Muzaffer Aslan, Fatma Anda, Hadi Hn, Mesut Srmeli, Vedat zdirik, Haldun Yazer Konu: Yaadklar tatl hayatn bysne kaplp, kiiliklerinden syrlan bir kadnla erkein yks.
Gnahsz Yavrular
GNAHSIZ YAVRULAR
Senaryo ve Ynetmen: Orhan Elmas Operatr: Cezmi Ar Foto Direktr: Mehmet Muhtar Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Neriman Kksal, Orhan Elmas, Gl Glgn, Suzan Yakar, Abdurrahman Palay, Kk Aycan Konu: Yuvasna sadk olmayan bir kadn yznden sefahate den kumarbaz bir babann yks.
Hayat Sokaklarnda Byk Gnah
HAYAT SOKAKLARINDA Byk Gnah

Ynetmen: Baki allolu Senaryo: smail Noyan Operatr: Turgut ren Muzaffer Pekgleryz, Manasi Filmeridis Mzik: Baki allolu Yapm: all Film Baki allolu Oyuncular: Mine Cokun, Baki allolu, Turgut zatay, Atf Kaptan, Ayten Gven, Feridun lgeen, hsan Akn, Ali Korkut, Mustafa Dahan, idem Kandora, Mnevver Cokun Konu: ksz bir ocuun yaamla mcadelesi.
Hayrsz Evlat
HAYIRSIZ EVLAT
Senaryo ve Ynetmen: Nuri Aknc Operatr: Cezmi Ar Yapm: Akar Film Nuri Aknc arklar: Necla Tatlses, Prodksiyon: Lks Film, Distribsyon: Karde Film/rfan Sabuncu, Oyuncular: Kemal kan, Neriman Kksal, Talat Artamel, aziye Moral, Nevin Aypar, Feridun lgeen, aziye Moral Konu: Sonunda servetine kavuup,
babasna sahip kan bir gencin yks.
Hollywood Ryas
HOLLYWOOD RYASI
Senaryo ve Ynetmen Nihat Aybars Foto Direktr Nihat Aybars Yapm Aybars Film Oyuncular: Nihat Aybars, Jean Holm Konu: Bir Trk gencinin Hollywooddai maceralar. Amerikada ekilen ilk Trk filmi. Baz sahneleri Trkiyede ekilerek eklnemitir. Bir Trk gencinin yks anlatlmaktadr. Not: Ankara Devlet Konservatuar tiyatro blm mezunu olan Nihat Aybars, 1948 ylnda Amerikaya gitmi ve orada ektii deneme mahiyetindeki bir filmidir. Oyunculuunu, yapmcln ve ynetmenliini yapt ilk ve son filmidir.
lahi Grei
LAH GRE
Senaryo ve Ynetmen: uayip enman Foto Direktr: Lazar Yazcolu Yapm: Rekor Film/ uayip enman Oyuncular: Hayrabolulu Sleyman, Mualla Kaynak Film hakknda bir bilgiye rastlanmad ancak konunun bir greinin hikayesi olduu bilinmektedir.
ntikam Alevi
Melodram; 35 mm Sre: 119 dk Senaryo ve Ynetmen: Osman F. Seden Kamera: Kriton liadis Yapm: Kemal Film Osman F. Seden (Day Film Stdyosu'nda Hazrlanmtr) Yn. Asistan: Nuri Ergn; Prod. Amiri: Adnan rkut; Kamera Asist.: Kenan Kurt; Ar Direktr: Sami Pandr; Seslendiren: Yorgo liadis; Prodksiyon Mmessili: Macit Doudan; Aksesuar: Nazm Akbulut; Iklar: Necati lta; Montaj: Sezai Elmakaya, Senkron: zdemir Artan, Nazmi zer, Dekorlar: Zare Cirityan, Saim Nahit Bilge, Prodksiyon leri: Nubar Terziyan, Prodksiyon Ekibi: Zeki Tezcan, Ylmaz Grbz, smail Kzlda, Orhan Aykanat, brahim Birah, hsan Alpat, H. Danabaolu, Laboratuar: Ziya nsel, brahim Yldrm, Dublaj Ynetmeni: Nuri Ergn, Oyuncular: Ayhan Ik (Ekrem), Mualla Kaynak, Deniz Tanyeli (Necla), Kenan Pars (Hikmet), Temel Karamahmut, Turgut zatay (Hseyin), Nubar Terziyan (Ustaba), Mualla Srer, Osman Nuri Ergn, Ali stnta, Behzat Balkaya, Osman Trkolu, Asm Nipton, Hseyin Kaif, Hseyin Gler, Yervart Tezeryan, Fadil Garan, Adnan Uygur, Nuri Gen, Muammer Gzalan, Hikmet Sere, Feridun lgeen, Faik Cokun, Mualla Kaynak 1956 ylnda ektii ve (Seden'de hi alk olmadmz ekilde) yln tek filmi olan "intikam Alevi filmografisinde nemli bir yere sahip olan ve Seden'in nemle zerinde durduu filmlerinden biridir. ntikam Alevinde, bir balk kynn evresinde, kt bir kadnn tuzana kurban giden, onunla evlenmek zorunda kalan, bu yzden ayn kadna tutkun olan en yakn arkadann dmanln ve nefretini kazanan. bu arkadann iledii bir cinayetin sulusu olarak yakalanan, 20 yl hapisle yarglanan, cezaevinden kap namusunu temizleyen, susuz olduunu ispat eden bir delikanlnn hikayesini anlatyordu ... Bol kavgalaryla, baltal, trpanl kavgalarla ve denizde motor takipleriyle. Konunun iyilerle ktler arasndaki ilikiler erevesinde gelitirildii film, Sedenin o gne kadar yapt en iyi filmdir. Kriton iliadis'in fotoraflarndan oluan filmin mkemmel bir kurgusu vardr. "Katil"in bir eitlemesi olan film, beenilmesine karn eletiriler de alr. Onaran (Alim erif): "Sokaktaki adamn zevkini doyurmak iin filme soktuu bir takm baya eleri ayklayabilseydi ve senaryodan gelenler kargaay belli bir lde giderebilseydi, bu filmin onun filmografsinde belirli bir yer tutacana kuku yoktu." demektedir. Glah Nezaket Maral, Osman Fahir Sedenle Trk Sinemassnda Det, syf, 141
NTKAM ALEV Polis Hereyi Bilir 106
106 Teknik ve Oyuncu kadrosunda yer alan isimler, filmin jeneriinden aktarlmtr.
ntikam Alevi
Katil Ekrem hapisten kat. Zabta kuvvetleri orum-stanbul arasndaki btn yollar
tuttu. Dava ahitlerinin hayatlarn korumak iin tertibat alnd. Cihat Baban ynetimindeki Tercman Gazetesi. 11 Ekim 1956 gn birinci sayfadaki yaz, mahalledeki sakin yaanty allak bullak eder. Kahvede, sokakta, evde hep bu haber konuuluyor. zellikle, Suzan, (aksini sylese de) Hikmet ve Hseyin panik iindeler. Ekremin, bu kii kadar sulu olan kardei Burhan ise ikiden ne olup bittiini anlayacak halde deil. Kahramanmz, alnan tm nlemlere karn, bazen koarak bazen kamyonlarda saklanarak, bitkin bir ekilde stanbula gelmeyi baaryor. Kumkapda balklk yapan arkada Ali, onu Mendirek yaknndaki kulbesinde saklar.Birka yerde kontrol yaptlar. Her seferinde tesadfler beni yakalanmaktan kurtard.. ki gndr azma lokma koymadm.. Burada bulunmam seni mkl vaziyete drecek. Birazdan giderim. Keke herkesin Ayp ettin, arkada hakk ana hakk kadar mukaddestir. Ben senin masum olduuna inanyorum. Ama, kamakla iyi etmedin galiba diyen Ali gibi bir yakn olsa. Baka arem yoktu. nan ki hi midim kalmamt. yle bir tuzaa drdler ki beni, hakikati kimseye anlatamadm. Deliller, ahitler, her ey, her ey aleyhime tertiplenmiti. Her ey o alan (Hikmetten sz ediyor) bann altndan kt. imdi, i iten getikten sonra anlyorum.. Hi unutmam, bundan iki sene evvel bir yaz sabahyd.. Cankurtaran isimli nakliyat irketinde, st. 25169 plakal kamyonun ofr olarak alan Ekrem, ayn mahalleden gzel Necla ile nianlanmak zere. Tek znts, sabah akam sarho gezen, isiz gsz ve sorumsuz kardei Mahmut. Herkesle dp kalkan sarn bomba Suzann Ekreme tutkun olmas, ayn irkette alan Hikmetin de Suzan sevmesi olacak kt eyler iin az ok fikir veriyor. Huriye, kzyla, ona ilgisiz olan Ekremi bir araya getirmek iin kollar svar ; Hadi, hadi alama. Onu senin kucana drmenin yolunu bulurum ben. u anan, Ekrem gibi ka tanesini cebinden karr. Onu tez gnde dize getirmezsem bana da Aynal Tekkenin Gl Huriye demesinler. Mahmut, ard ardna uygulanacak iki insafsz plann ilkinde yer alyor. (Ekrem, sonradan Kendi z kardeim bir bardak arap uruna satt beni diyecektir.) Nian ncesi, meyhanede yaplan kutlamada ikisine ila katarak, abisinin btn gece uyumasn salar. (Belki de ilk kez, bir erkein ikisine ila katlyor.) Suzan, Ekremin yanna yatmadan nce ii garantiye almak iin Mahmutla seviiyor. Ertesi sabah, Huriye, tm cadalozluu ile bir baskn yaptrarak onlar ayn yatakta yakalatr. Karma ve alkoyma ile sulanan Ekrem, ya Suzanla evlenecek ya da hapse girecektir. Evlilii kabullenir ama sonradan olanlara baknca, keke hapsi yeleseydi diye dnyoruz. Kskanlk krizleri geiren Hikmet ve kumar borcu nedeniyle ba dertte olan arkada Hseyin, irketin parasn alp sahibini ldrrler. Sonuta, tahmin edilecei gibi su Ekremin stne atlr. Ar Cezada yarglanma ve 20 yl hapis cezas. Suzan, Hikmetle evlenir. Bunca zaman sonra, kaak olarak eski mahallesine gelebilen Ekrem, Neclann, Alinin ve biraz 2. ube Cinayet Masas Komiseri Fehmi Kpakn yardm ile adn temize karmaya alyor.ki gencin (olmayacak) nianlarndan nce, mahalle meyhanesinde yaplan kutlamadaki akalar.. Evlilik neye benzer biliyor musun.. Yumurtaya. Yumurtann da evliliin de tazesi makbuldr. Ayn espri, ntikam Alevinin 1969daki ikinci evrimi olan Kan Su Gibi Akacakta Ksenin sylemi ile Evlilik ve arap hi birbirine benzemez. arap eskidike gzelleir, evlilik ise eskidike berbatlar eklini alyor. (Yazan: Murat elenligil)
Kadifeden Kesesi
KADFEDEN KESES
Ynetmen: Semih Evin Senaryo: Cahit Gnal Operatr: Orhan aman Yapm: stiklal Film Cahit Gnal Oyuncular: Salih Tozan, Vahi z, Glderen Ece, karmen, arklar: zel Kardeler, Danslar: zcan Tekgl, Asuman ntay Konu: Amerikadan dnem kardeini arayan bir Kayserilinin komedisi.
Kalbimin arks
KALBMN ARKISI
Ynetmen: Ltfi . Akad Senaryo: Sadk endil Mzik: Hulki Saner Yapm: Lale Film Cemil Filmer Oyuncular: Sezer Sezin, Mnir zkul, Deniz Tanyeli, Altan Karnda, Kenan Artun, KONU: Bir pavyonda alan piyanist Mnirle kemanc
Kara al
KARA ALI
Senaryo ve Ynetmen: Sami Ayanolu, 107 Kamera: Manasi Filmeridis Yapm: Sonku Film Cahide Sonku Oyuncular: Nedret Gven, Suavi Ted, Cahit Irgat, aziye Moral, brahim Delideniz, Nezahat Tanyeli, Salih Tozan, Ayten Gven
107 Yaar Kemalin bir yksyle Amerikal romanc. Erskine Caldwellin (1903-1987) (House in the Uplands)
isimli romanndan uyarlama.
Kara Bela
KARA BELA
Ynetmen ve Senaryo: Sami Ayanolu Operatr: Cezmi Ar Yapm: Ksmet Film Sami Ayanolu, Nejat Oyuncular: Neriman Kksal, Sami Ayanolu, Atf Kaptan, Pola Morelli, Muhip Arcman, Fikret Hakan,
Dansler: Semiramis
Ktibim skdara Giderken
KTBM skdara Giderken

Ynetmen: inasi zonuk, Senaryo: Ouz zde, inasi zonuk Turgut ren Yapm: Aktun Film evket Aktun Oyuncular: Zeki Mren, Abdurrahman Palay, Glistan Gzey, Suzan Avc, aziye Moral, Bedia Muvahhit. Vahi z, Hmaah Sadettin Hian, Erbil, Nubar Terziyan, Suna Hayri Esen,
Operatr:
Pekuysal, Turgut zatay, Gl Glgn, Muzaffer Nebiolu, Necdet Tosun, Konu: Osmanl dneminde skdarda kafeslerin arkasnda gizlenen bir kzn ak hikayesi.
Ksmet
KISMET
Senaryo ve Ynetmen: Semih Evin Operatr: Coni Kurteolu Mzik: Fehmi Ege Yapm: Seneka Film Semih Evin Oyuncular: Glderen Ece, Renan Fosforolu, Tevhit Bilge, Nevzat
Okugil, Saadettin Erbil, Salih Tozan
Ky Canavar ldren phe
KY CANAVARI ldren phe

Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Foto Direktr: Lazar Yazcolu Yapm: Mayer Film Oyuncular: Kenan Pars, Muhterem Nur, Gnl Bayhan, Sadri Karan, Memduh Karaka, Ali Korkut Konu: Byk ehirde iki sevgiliyi birbirinden ayrp, cinayet ileyen sadist bir kylnn yks
ldrdm Sevgili
LDRDM SEVGL
Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Operatr: Cezmi Ar Yapm: Ik Film Agop Fndkyan Oyuncular: Deniz Tanyeli, Kenan Pars, Ahmet Tark Teke, Halide Pikin, evki Artun Konu: Bir gazetede yaynlanan ayn isimli romandan. Birbirine kavuamayan iki sevgilinin dramatik yks.
lm Deresi
LM DERES
Senaryo ve Ynetmen: Selahattin Mool Operatr: Onnik Kalutsyan Mzik: Ahmet Yamac, Yapm: Ata Film Hadi yaman arklar: Mefharet Yldrm, Muzaffer Birtan, Neriman Altnay, Kzm nal, Oyuncular: Fikret Hakan, Nevin Aypar, Selahattin Mool, Muazzez Aray, Tahsin Temren, evki Artun, Leman Akatepe, kran Sley, Neriman Altnay, Adnan Uygur, Merter Fosforolu, hsan Adnan Baaran Konu: Ayn kadna ak olup, birbirleriyle mcadele eden iki arkadan yks Akn,
lm Bir Kadnn Evrak- Metrukesi
LM BR KADININ EVRAK-I METRUKES

Ynetmen: Oynayanlar: Sezer Sezin, Kenan Artun, Temel Karamahmut, Mfit Kiper, Altan Karnda, Semih Evin 158 Metin Erksan Metin Erksan Eser: Gzide Sabri Aygn 159 Grnt Ynetmeni: Manasi Fimeridis Mzik: Hulki Saner (alafranga), Sadi Ilay (alaturka) Yapm: Trk Export Film aziye Moral, Konu: Fikret anlarn tuttuu defterde anlatmaktadr: "Annesi lnce babds tekrar evlenir, vey annesi kalp hastas Fikret'i yal zengin bir iftlik sahibi ile evlendirir. Oysa Fikret tedavisini yapmakta olan Dr. Nejat' sever. Doktor evlidir ve iki ocuu vardr. Fikret ocuklar dnerek doktorun evlenme teklifini kabul etmez. Nejat bir gn kars ile iftlie gelir, kars Fikret'in kocasnn (Sait Bey'in) yeenidir. Fikret ise doktoru eskiden tandn gizlemitir. Nejat'n kars bundan phelenir. Fikret kadnn bu phesini gideremez, aralarnda ki konumay Sait Bey duymutur. Fikret'in kocasnn farkna varnca birden susmas Sait Bey'i intihara benzer bir lme srkler zlen, kalbinden hasta Fikret arlar. gelen Dr. Nejat'a gizli (fakat temiz) akn ve son dileklerini syler gzlerinden pmesini ister. Fuat an defterini ve kz Nedret'i kuzeni Suat'a emanet eder.
Senaryo:
Papatya
PAPATYA
Senaryo ve Ynetmen
Oyuncular: zcan Tekgl, Blent Oran, Saliha Tekneci, Hasan Ceylan, kriye Atav, Leyla Altn, Asuman intay, Metin Ersoy, Sadettin Erbil, Nursan Alam
Mmtaz Yener Operatr: Fethi Mrenler Mzik ve Keman Sololar: Necati Tokyay Yapm: Ergenekon Film Nejat Duru
Konu: ingeneler arasnda byyp serpilen ve ok gzel bir kz olan Papatyann, rastlant sonucu tand ressam Halukla olan ak hikayesi. Not: Eric Von Stroheimin romanndan uyarlama. (1885-1957) Paprika isimli
Pi/Kahpe Dnya Melodram
P/KAHPE DNYA Melodram

Senaryo ve Ynetmen: Memduh n Senaryo: Dr. Aravir Alyanak Operatr: Manasi Filmeridis Yapm: Yakut Film Memduh n, Aravir Alyanak Oyuncular: Muhterem Nur, Lale Oralolu, Nazm nan, Turgut zatay, Nubar Terziyan, Rukiye Gre Konu: Sevdii adamn zoruyla yeni domu ocuunu sokaa atmak zorunda kalan bir pavyon kadnnn ackl yks. Kz byyor bana gelmedik kalmyor. Annesinin altrd randevu evine dyor. Anne kz olduunu bilmeden kzn satar. Kadnn dostu da kza tecavz eder devaml.
158 Bu filmi ekmekte olan Metin Erksan, Askere gittiinden filmi Semih Evin tamamlamtr.
lm Bir Kadnn Evrak- Metrukesi
159 Gzide Sabri (1883 - 1946) 1883te Fndklda dodu. Babas Adliye Nezareti memurlarndan Salih Reat; annesiyse, air Konieli Kzm Paann yeeni Nigr Hanm. Aye Gzide, amlcada Kouyolundaki kklerinde byd. Husus hocalardan tahsil grd. Edebiyat retmeni, lgat sahibi Tahir Efendi. Genkz renimi srasnda Mnevveri kaleme alr. fadenin zayfl, bozuk cmleleri bir yana, bu ksa roman, olanca itenliiyle okuru bugn de etkileyecek niteliktedir.
Sonradan Beyolu Birinci Noteri Ahmet Sabriyle evlenecek olan Gzide Sabri, Mnevverde yaanm bir hayat hikyesinden yola kmtr. Arkada Hsniye Hanmn mutsuz yks, eserde Mnevverin bandan geer: Verem! Mnevver, amcazadesi gen tbbiyeli efikle sevimektedir. efik verem illetinin penesine der ve Bykadaya tedaviye gtrlr. Ayrlrken Mnevvere hakikati sylemez. Ailesi, genkza, bir kadnla evlendi, seni sevmiyor diyerek meseleyi zmlemeyi denemitir. Ne var ki Mnevverin ak sona ermez. efikin babasna yazd mektubu rastlant sonucu ele geiren Mnevver, bir rpnla Bykadaya vardnda; o, mimozal, leylakl, en akrak Aya Yorgi Panayr gn efik lmtr. Mnevver de ok gemeden veremden yataa decek, fakat handiyse mutlu lecektir stanbulda sonbahar tasvirleriyle ykl bu naif eseri lm Bir Kadnn Evrak- Metrkesi izler. stanbula yakn yre kentlerden birindeki iftlik evi ve yine Bykadadaki kkyle yine bir stanbul romans. Ak- Memnuda, Adnan Beyle evli Bihterin Behlle yasaklanm sevdalar duymasn enine boyuna yorumlamaktan kanm Halid Ziyaya karlk; iddiasz eserler romancs Gzide Sabri, yasak aklarda hogrye, anlaya, balanmaya muhta bir eyler grr ve gsterir. lm Bir Kadnn Evrak- Metrkesinde kalbinden hasta olan Fikret, doktoru Nejata k olur. Evli, iki ocuk babas Nejat Bey de Fikreti sevmektedir. Fakat Fikret, Nejatn yuvasn bozmamak iin kaar, kendisinden yaa epey byk, zengin bir beyle evlenir. Oysa zevci, Nejatn yakn akrabasdr. Bykadada baheden kopartlm bir gl motifiyle perinlenerek srp gidecektir artk yasak ak. Fikrete gelince, henz yirmi iki yanda iken, birbirini kovalayan elemlerle yorulmu, istikbalden midini kesmi, hayata dargn, daima kalbini kemiren bir illetle mustarip, ehresine bir keder veren siyah elbiseleri iinde, bir sonbahar iei kadar solmaya hazr Gzide Sabri de o tarihlerde yirmi iki yandadr. Eser byk yank uyandrr ve bu yank yllar yl srer. Kapal ortamdaki kadnn, daha zgr bir hayat, romandan, gazeteden, tiyatro ve yabanc opera truplarnn gsterilerinden iyi kt sezebildii dnemlerdir. Bazen okuyarak, bazen izleyerek, bazen dinleyerek. Bilincine tam varlmam bir zgrlk istemi, bu tarz popler karasevda romanlaryla yerli okurun duygulanmalarnda ifade bulmaktadr. Gzide Sabrinin stanbul romanslar, stanbul, zmir gibi byk kentlerin dnda, tarada bile okurun ilgisini eker. Romanlarda izilen imparatorluk bakenti stanbul hep lks dekorludur. mparatorluun son dnemindeki atafat, bilhassa piyanolar, yaldzl koltuk takmlar, varakl aynalar, kristal avizeler, ar kadife perdeler d grnm sslerken; ite, roman kiilerinin i dnyasnda derin hznler saltanat kurar. te, Bursann ufak, airane manzaral bir kynde, amur sval, toprak daml bir kulbesinin bask ats altnda dnyaya gelen Leyl da, imdi stanbulda, mteveffa Rahmi Beyin varlkl konanda yaamaktadr. Leyl: O bir Yabangldr. Leyl ocukluu boyunca evltlk olduunu renmemitir. Ama Rahmi Bey evlenip, Pakize Hanmefendi de konan tek hakimi olmak isteyince durum deiir; hanmefendi, Leylya asl yerini sk sk hatrlatr. stanbulda varlkl konaklarda, yallarda cariye trajedisinin yeni karl evlatlk, besleme kurumudur. Leyl da siyahlar kuanr; Feriduna ak Pakize Hanmefendi tarafndan engellenir: Zira o sizinle hibir vakit evlenemezdi. Bunu neden dnmediniz? Belki gzelliinize marur oldunuz. nkr etmem ki, gzelsiniz, fakat nihayet bir gl olarak sevilir ve hatta ormanda hdayi nabit bir yabangl diye koklanrsnz. Ama hepsi o kadar! Gzide Sabri eit eit yasak, yasaklanm aklarn peini brakmayacaktr. 1930da yaymlanan Hicran Gecesi yasak, imknsz ak konularnda bir adm daha ileriye gider ve Hollywood sinemasnn siyah sal, yeil gzl meum kadnlarn hatrlatr bir roman kiisiyle bizi ba baa brakr: Serap cazibeli bir ktlk simgesidir. Bu roman, Erenkynn aaal gnlerinde, muhteem bir kkte geer ve Serap para pul iinde daima bir ak ihtirasyla tutuur.
Sazl Damn Kahpesi
SAZLI DAMIN KAHPES

Ynetmen: Muharrem Grses Oyuncular: Gnl Bayhan, Muhterem Nur, Nazm nan, Hasan Ceylan, N iyazi Vanl, Muharrem Grses, Osman Alyanak, Atilla Grses Turgut ren, Manasi Filmeridis Mzik: Ahmet Yamac, Yapm: Birsel Film zdemir Birsel Konu: Zengin iftlik sahibi dul bir kadnla Askerden dnen delikanlnn ak yks.
Operatr:
Sevda Sahilleri Mert Adam
SEVDA SAHLLER Mert Adam

Senaryo ve Ynetmen Seyfi Havaeri Foto Direktr: Vedat Akdikmen Mzik: Kadri enalar Yapm: Srmal Film akir Srmal
Kalbin ya olmadn bilen Fazl kr Bey, yaa kendisinden epey gen Serapla evlenmitir. Serap kkte Celli tanr. Klar ilideki salonlar gz kamatrc apartmanda oturmaktadrlar ve akraba ocuu Cell, ili salonlarna sk sk gelmektedir. Celli batan karan Serap, sevdii adam bir sre sonra ok gen ve gzel bir kza kaptracaktr. Meum kadn Niantann byk bir caddesinde dalgn ve umutsuz yrrken, feci bir otomobil kazas neticesinde lr. Haber iki gn sonra gazetelerde yazlr1940lara daha maddeci, daha eletirel bir yaklamla yol alnmakta. Gnn eletirel bak as, 1941de Gzide Sabriye bile yansr. Yazar hayli gereki bir roman hazrladn sylemektedir: Necl. vey iki kzkardein karlatrlmas saylabilecek Neclda, stanbulun fakirlemi, viran semtlerinden Ayaspaadaki mutena apartmanlara yol alnr. Kkler, yallar romanlar iin bile moda dna srklenmektedir. stanbulda yeni, monden hayat apartman dzenini gereksinir Bu romanda iyiliin dllendirilmesi, ktln o kadar canl tasvir edilmesini engelleyememitir. Masum, masal perilerini andrr Neclnn karsnda fettan ffet, yal kocas ve mzisi bir ehvet taknlyla dolup taan annesiyle birlikte, Hseyin Rahmiyi neredeyse aratmayacak canllktadr. Neclnn yaymlanndan be yl sonra, Gzide Sabri, Giresunda ksa bir hastalk sonucu lr. Btn o sonbahar tasvirleri, solgun yabanglleri, aykl gecelerde tangolar, piyano banda geen hicranl saatler gemite kalm; btn o gnl yaralar, veremler, kalp hastalklar, yksek gerilimli tutkular, hasretler sanki snm; btn o stanbul romanslar bellekten silinmeye yz tutmutur. lmden sonra yalnzca Nahit Srr rik anar romancmz, keder verici bir saptaymla: imdi hibirinin mevzuunu hatrlayamamakla beraber, bu kitaplar dnrken o eski kklerde srlen rahat hayatn deta tadn duyar gibi oluyorum. Ve Gzide Sabrinin eserlerinden muhafaza ettiim hazz syleyebilmek iin, yaz hayatmda karma kan ilk frsatn lm olmasndan da hzn duyuyorum Kaynak: Selim leri, Keder veren siyah elbiseleri iinde..., cumaertesi.zaman.com.tr
Oyuncular: Birsen Ayda, Mustafa Kara, Timuin Caymaz, Nuri Gen, Mrvet Sim, Konu: Bir rastlant sonucu eski sevgilisiyle karlaan bir balknn yks
Eric Von Stroheimin (1885-1957) Paprika isimli romanndan uyarlama.
Snen Yldz (Snen Yldzlar)
SNEN YILDIZ (Snen Yldzlar)

Senaryo ve Ynetmen: Osman F. Seden Eser Muazzez Tahsin Berkand Operatr: Kriton liadis Yapm: Kemal Film Osman F. Seden Oyuncular: Mahir zerdem, Glistan Gzey, Kenan Pars, Ayfer Feray, Hadi Hn, Samiye Hn, Ah-met Tank Teke Sansr Tarihi: 28.12.1955; Say: 114 Not: Bu film, bugn Kemal Film'in kayplar listesindedir. Bir filmin tarihi yazlrken, gsterime girdii tarih baz alnd iin bu filmin tarihi de, gsterime girdii 1956 yl olarak gemektedir. Oysa film, 1955 'te ekilmi ve sansre gitmitir.
ehir Yldzlar
EHR YILDIZLARI
Ynetmen: Osman Nuri Ergn Foto Direktr: Kriton lyadis Yapm: Kemal Film Osman F. Seden, Oyuncular: Eref Kolak, Deniz Tanyeli, Feridun Karakaya, Osman Alyanak, zcan Tekgl, Mfit Kiper, Mualla Mukadder, Mediha Demirkran, Celal ahin Not: Kemal filmin kayplar listesinde olan bu film, Sansr kurulunun 2 Mays 1956 tarih ve 53 sayl karar ile yasaklanmtr.
TUZAK OTEL
Ynetmen: hsan Balkr Senaryo: Celal Balkr Kamera: Cezmi Ar Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Turan Seyfiolu, Neriman Kksal, Necla iz, Rauf Ulukat, Atf Kaptan, Settar Krmk, Feridun lgeen, Hayati Hamzaolu
Uuruma Giden Yol
UURUMA GDEN KADIN

Ynetmen: hsan Balkr Senaryo: Celal Balkr Kamera: Cezmi Ar Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Lale Oralolu, Celal Balkr, hsan Balkr, Halide Pikin
Yetimin Izdrab
YETMN IZDIRABI
Senaryo ve Ynetmen: Oyuncular: Deniz Tanyeli, Abdurrahman Abdurrahman Palay Operatr: Cezmi Ar Yapm: Halk Film Fuat Rutkay palay, Trkn amil, Muazzez Aray Konu: Yetim kalan gen kzn dramatik yks.
Yalancnn Mumu
YALANCININ MUMU
Senaryo ve Ynetmen: Semih Evin Operatr: Coni Kurteolu Yapm: Seneka Film Semih Evin Konu: Yalanclk zerine kurulu bir gldr. Oyuncular: Tevhit Bilge, Meral Krmk, Renan Fosforolu, Hayrnsa Yaytaz, Glderen Ece, Zafer nen, arklar: Suzan Gven
Yangn
YANGIN
Ynetmen: Baki allolu yk ve Senaryo: Behll Dal Grnt Ynetmeni: Ali Uur Mzik: Baki allolu Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular : Glistan Gzey, Neriman Kksal, Eref Kolak, Atf Kaptan, Ayten Gven, Ahmet Tark Teke, Ferhan Tanseli, hsan Akn, Danyal Topatan Konu: Bir balknn kynde meydana gelen olaylara kaaklar da karr. Bunlarla ibirlii yapan kyden bir kadn, balk kahramann sevgilisinin kr olmasna neden olacak ancak sonunda sulular cezalarn greceklerdir.
Yayla Gzeli Gl Aye
YAYLA GZEL GL AYE

Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Kamera: Turgut ren Yapm: Ik Film Agop Fndkyan Oyuncular : Deniz Tanyeli, Saltuk Kaplang, Suat Taner, Muharrem Grses, Hayati Hamzaolu, Hayriye Grses, Atilla Grses, Mehmet zekit, Halide Pikin Konu: Yuvasn datan karsndan intikamn alan bir babann intikam. Eletirmenler, Muharrem Grses'in filmlerine genelde olumsuz yaklat ve ktmser bir tavr taknd ve bazen de yok sayd. Grses sinemasnn tipik rneklerinden biri saylan Yayla Gzeli Gl Aye iin Orhan Elmas unlar yazmaktadr: "...Hibir mantk ve realite tanmadan kaleme alnm senaryoda lm , kan, mezar, gbek ve cinayet arka arkaya mandallarla ipe tutturulmu ve verilmi rzgara ... inde en aslan payI alana da Muharrem Grses olmu. Yerli yersiz perdeye arz endam etmesinin tek sebebi, her halde hem senaryoyu yazmas, hem de rejisrl yapmal olacak .. Kenan Ormanlar, Trk Sinermasnda Eletiriler syf,
Yedi Kyn Zeynebi Garip mer
YED KYN ZEYNEB Garip mer

Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Kamera: Cezmi Ar Mzik: Kadri enalar Yapm: Karde Film rfan Sabuncu Oyuncular: Deniz Tanyeli, Saltuk Kaplang, evki Artun, Blent Koral, Muharrem Grses, Salih Tozan, Fatma Bilgen, Memduh Karaka, Mualla Frat, Ruhi Fersan, Trkn Tre, Mualla Frat Konu: Cahil bir anneyle ak uruna akln yitiren Zeynepin yks.
Yetimler Ah Kanl Krba
YETMLER AHI Kanl Krba

Reji Asistanlar: Fevzi Erylmaz, Fehmi Erylmaz, Ik: Ylmaz Akay, Prodksiyon Direktr: Adnan Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Prodktr ve Fotoraf Direktr: Yoakim Filmeridis Yapm: Gven Film Yoakim Filmeridis. (Erman Film Stdyosunda Hazrlanm ve Seslendirilmitir. Uygur, Prodksiyon: Ylmaz Karaku, Ar Direktr ve Laboratuvar: Adnan Uygur, Semih Tamerler, Ses Mhendisi: Rauf Tzm, Laboratuar efi: Semih Pekgz, Lab. Asistan: Sedat Tunca, Montaj: Diamandi Filmeridis, Montaj Asistan: Memduh Srman, Mzikleri dare eden: Kadri enalar, Kara Bahtm, Yeil Kurbaalar Su Geer trklerini okuyan Aziz enses, Balama: Ahmet Yamac, Maya ve At: Kaplan Tarsuslu, Fon Mzikleri: Rauf Tzm, alanlar: Kadri enalar (Ut), smail enalar (Keman), Haydar Tatlyay (Keman), Ali Yceturanl (Keman), Mustafa Kandral (Klarnet), Emin Altn (Klarnet), Mustafa Demir (Piyano), Yaar Anl (Darbuka), Neyzen Meri (Ney), Yaar Anl Oyuncular: Turan Seyfiolu, Muhterem Nur, Ahmet Tark Teke, ftada Kimi, Adnan Uygur, Hikmet Sere, Melek Ceylansoy, Sadri Karan, Peruz Agopyan, Nalan Kk, Hakk Haktan, Danyal Topatan, Semih Tamerler, Nesrin Glseven, Niyazi Vanl, Celal Ersz, Konu: ki kardele, onlara son derece zor bir duruma sokacak olan Srtlan Sadk (A.Tark Teke) adl belal bir adamn yks.
Zeynebin ntikam Meledram
ZEYNEBN NTKAMI
Ynetmen: Memduh n Senaryo: Muharrem Grses Diyalog: Eser: Orhan Kemal Orhan Elmas Foto Direktr: Turgut ren Yapm: Yakut Film Memduh n, Aravir Alyanak Oyuncular: Muhterem Nur, Eref Kolak, Nevin Aypar, Orhan Elmas, Muzaffer Nebiolu, hsan Akn, Nubar Terziyan, Kenan Bke Konu : iftlikte yaayan kahyann kzlar kendi halinde sahibinin bir yaam ise srmektedirler. stanbulda iftlik tahsil olu
yapmaktadr, Aslnda tahsil yapmayp baba parasyla serseri hayatna devam etmektedir. Gece kulpleri, barlar tm elence mekanlar onundur stanbulda. Bir gn babasnn stanbula habersizce gelii karsnda durumu renen baba alp olunu iftlie dner. Ancak bu serseri hayata ve kadnlarla geen gece hayatna almtr. Burada da bo durmaz ve kahyann iki kzna tecavz eder. Ve kzlardan birinin genci ldrmesiyle film son bulur.
Ac Gnler
ACI GNLER
Ynetmen: Mmtaz Alpaslan Senaryo: Haim Turyan Grnt Ynetmeni: Vedat Akdikmen Yapm: an Film Zeki an Oyuncular: Mmtaz Alpaslan, Tomris Hakgder, Erol Ta, Faik Cokun, Neriman Uurlu, Zeki an, Sadri Karan, Erdoan akc Konu: Kr bir erkekle, sevdii kzn yks
Alayan Gelin
ALAYAN GELN
Senaryo ve Ynetmen: Orhan Elmas Grnt Ynetmeni: Hayrettin Ik Yapm: Kral Film Kemal Dirim Oyuncular: Nevin Aypar, Orhan Elmas, Aysel Tanju, Kemal Dirim Konu: Kore sava dnnde, kynde brakt sevgilisinin abisiyle evlendiini rendikten sonra, evli bir kadnla ilikiye giren gen. Bir Ezo Gelin Filminden uyarlama.
Alayan Kaya
ALAYAN KAYA
Senaryo ve Ynetmen: Hicri Akbal Grnt Ynetmeni: Ali Yaver Yapm: Kurt Film Mehmet Aranc Oyuncular: Nevin Aypar, Atf Kaptan, Nebile Teker, Toygar Belevi, Celal Ersz, Mzikve Trkler: Malatyal Fahri, Danslar: Semra Yldz, ehrazat Konu: Kalbini bir fahieye kaptran genle, terkedilip intihar eden bir kzn yks.
Ak Altn
AK ALTIN
Macera, dram Senayo ve Ynetmen: Ltfi . Akad Grnt Ynetmeni: Mike Rafaelyan Yapm: Erman Film Hrrem Erman Oyuncular: Fikret Hakan (Mehmet), olpan lhan (Halime), Turgut zatay (dris), Settar Krmk (Veysel), Hayri Esen (Yakup), Hasan Ceylan (Kasm), Osman Alyanak KONU: Define avcl zerine ekilmi olan ve yabanc filmlerin etkisi altnda kalnarak yapld izlenimini veren bu filmde, bi r grup insann define sevdas ve gnl tutkusu yznden aralarnda kan kavgalar sonunda nasl birbirlerini yok ettikleri anlatlr. Ak Altn, define araycln ve bulunan definenin paylamndaki glkleri iliyor. Film, karakterler zerine kurulu. Define bulan bir kylnn kalp krizi geirerek lmesi zerine, gizlilik iinde bu iin izini srerek defineye ulaan be erkek ve bir kadn arasndaki ilikilerden yola kyor. Defineyle kadn (sevgili) arasnda bir metafor oluturarak erkeklerin mcadelelerini sergiliyor. Mcadelenin sonunda kazanan veya kaybeden yok. Balangta olduu gibi, zaten tm kahramanlar "kaybeden". Defiineyle bir umut prlts grmlerdi. Film, kk insanlar iin bu prltnn halsinasyondan ibaret olduunu, hibir zaman gerek mutluluun iareti olamayacan, yaadka rpnlarn sreceini gsteriyor.
All Gelin Leyla ile Ferhat
ALLI GELN LEYLA LE FERHAT

Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Grnt Ynetmeni: Mike Rafaelyan Yapm: Filko Film rfan Sabuncu Oyuncular: Saltuk Kaplang, Pervin Par, Atf Kaptan, Necdet Tosun, Dursune irin, Mine Cokun, Erdoan Oker Konu: Askerden dnen yiit delikanl Ali ile, gaddar ky aasnn kz Nazlnn ak yks.
Anas Gibi Snen Ik
ANASI GB SNEN IIK

Ynetmen: Muzaffer Arslan Senaryo: Orhan Kemal Eser: Mebrure Alevok 160 Grnt Ynetmeni: Cezmi Ar Yapm: As Film Muzaffer Aslan
160 Kitaplarnda Mebrure Sami, Mebrure Sami Koray ya da Mebrure Alevok imzalarn kullanan Mebrure hanm,
Oyuncular: Altan Karnda, Suavi Ted, Nedret Gven, Abdurrahman Palay, Reit Grzap, aziye Moral Konu: Annesi ldkten sonra bilmeyerek erkek kardeini seven gen bir kzn dramatik ak yks.
1907-1992 yllar arasnda yaam sevilen bir yazarmzd. Muazzez Tahsin, Kerime Nadir gibi o dnemin popler yazarlar gibi, o da ak romanlar yazmt. Ancak dierleri kadar ok yazmad Mebrure Alevok; Leylaklar Altnda (1936) ile balayan roman servenini l Gibi (1938) ve Yalan'la (1941) srdrp Gnl Cehennemi (1943) ile noktalad. Aslnda
Annemin Gzyalar
ANNEMN GZYALARI
Senayo ve Ynetmen: Nuri Aknc Grnt Ynetmeni: Cezmi Ar Yapm: Akar Film (Nuri Aknc) Oyuncular: Muhterem Nur (Aysel), Nuri Gen (AyseLin enitesi), Ahmet Tark Teke (Ali), Uur Kvlcm, Kemal Kan (Fikret), zcan Tekgl (Jale) Konu: Teyzesinin yannda yaayan Aysel, kimsesiz bir kzdr. Enitesi tarafndan devaml horlanmaktadr. Bir arkada davetinde tant Fikret'den hamile kalr. Dier taraftan mahallenin kabadays Ali'de Ayselin peindedir. Fikret iyi niyetli bir gentir ve Aysel ile evlenerek hatasn tamir etmek istemektedir. Ancak babasnn ileri bozulmu iflasn eiine gelmitir. Aile bu durumdan kurtulmak iin Fikret'i zengin Jale ile evlendirmek istemektedirler. Baba Aysel'i gizlice eve ararak Fikret'ten ayrlmas iin para teklif eder, Aysel kabul etmez. Fikret'e mektup yazar. Mektup ise Ali'nin eline geer ve Aysel'in hamile olduunu renir. Ali Durumu eniteye bildirir. Enite Aysel'i evden kovar.
Beni afakta Vurdular
Siyah-Beyaz, Dram Senaryo ve Ynetmen:
BEN AFAKTA VURDULAR

Maya ve Gazeller: Kaplan Tarsuslu Oyuncular: Ylmaz Duru, Gnl Bayhan, Sunay Uslu, Talat Artemel, Hulusi Kentmen, Salih Tozan, Muazzez Aray, Konu: Kocasn aldatan ve araya giren bir kzn yks.
Rahmi Kafadar Grnt Ynetmeni: Vedat Akdikmen Yapm: Tafi Film
Berdu
110dk. Siyah-Beyaz, melodram Ynetmen:
BERDU
Oynayanlar: Zeki Mren, Deniz Tanyeli, Turan Seyfiolu, Feridun Karakaya, Melahat li, Ahmet Tark Teke, aziye Moral, Ali stnta, Ali Seyhan Konu: Osman Fahir Seden 50'1i yllarda Trk Sanat Mzii'nde yldz parlayan ve izdii kiiliiyle srekli ilgi eken Zeki Mren'le "Berdu" filmini eker. Olduka iyi bir ekiple balanan ve iyi bir oyuncu kadrosuna sahip filmde Zehir Ali (Turan Seyfiolu) lakabyla n salm aabeyi tarafndan kk yata okuldan alnarak eitli ilere verilen Berdu'un (Zeki Mren) hikayesi, anlatlyor. " Baarl bir film olmasnn yan sra "Berdu"un en nemli yan, Beyolu'nun Trk filmi oynatmamakta direnen sinemalarnn bu direnii kran filmlerden biri olmas idi. Bu olay, Osman Seden yle dile getiriyor 161 1956-57 mevsiminde Lksn perdesinde kanlmaz biimde Amerikan filmleri boy gsteriyordu. Trk Sinemasndan bir rnek ise Zeki Mrenli Osman Fahir Seden imzal filmlerdir. Berdu filmi genel istek zerine deiik tarihlerde ayn mevsim iinde Lksde iki kez gsterime sunuldu. (Glah Nezaket Maral, ag.e. syf: 143)
Osman F. Seden Senaryo: Sadk endil Kamera: Kriton liadis Mzik: Zeki Mren Yapm: Kemal Film (Osman F. Seden)
161 "Taksim Sinemas srekli Trk filmi oynatmaya balam"t, ancak Beyolu sinemalar direniyorlard. Lale'ci-
ler, kendi , yaptlar olan Allahasmarladk' Lale Sinemas'nda oynatmlard. pekiler (Fita), yaptklar Trk filmlerini pek, daha sonra da Atlas sinemasnda oynatmlard. Ancak bir Trk filminin Beyolu'nda oynamas almas g bir engeldi. Bu tabuyu ilk ykan film, Zeki Mren'in Beklenen ark 's oldu.
Bir Avu Taprak
BR AVU TOPRAK
Prod. Mmessili: Macit Doudan; Prod. efi: Zeki Tezean; Reji Asist.: Osman Nuri Ergn; Dram, 107 dk, Siyah-Beyaz Kamera: Asist.: Kenan Kurt; Prod. Asist.: Orhan Aykanat; Ar Direktr: Sami Pandr; Iklar: Necati lta; Teknik Ekip: Hasan Danabaolu, Ylmaz Grbz, lhan Aslim, smail Kzltan, Rdvan Varol, Atacan Boran, Cumhur zcan; Dekorlar: Saim Nahit Bilge, Zare Cirityan; Senaryove Ynetmen: Osman F. Seden 161 Kamera: Kriton liadis Yapm: Kemal Film (Osman F. Seden) Aksesuar: Nazm Akbulut; Montaj: zde-mir Arltan; Senkron: Sezai Elmaskaya; Laboratuar: Faruk zar; Ses: Yorgo liadis; Day Film Stdyosu'nda Hazrlanm ve Seslendirilmitir. Ouncular: Ayhan Ik (mer), Pervin Par (Glnaz), Talat Artemel (Sarolu Kerimaa), Atf Kaptan (Atf Kaptan), Kemal Ergven (Savc Bey), Mehmet Ali Akpnar (Kadir), Nubar Terziyan (Mehmet Aa), Hasan Ceylan (Bekir), Hseyin Gler (Recep), Aye akar (Anne), Turgut zatay (Kaplan), Fikret Hakan, Hayati en, Cokun atak, Faik Cokun, Osman Nuri Er-gn, Muammer Gzalan Glah Nezaket Maral, Trk Sinemasnda Det syf, 330 Konu: Osman Sedenin 1957 ylnda evirdii ikinci film, Bir Avu Toprak"t. Baroln yine Kemal Film'in anlamal Oyuncusu Ayhan Ik oynam, Pervin Par da ona elik etmiti. Filmde, kyn en gzel kzna ak olan bir aa ile kzn szls arasnda geen atma anlatlmaktayd. Bu toprak aas ile bir yarcnn toprak meselesinden deil, bir gnl iinden dolay atmalarn konu edinen "Bir Avu Toprak"ta, kahramannn ldrl ile olumsuz bir sonuca ulaan film, Ayhan Ik' yeni baarlara tayan filmlerden biri olur.
Ceylan Emine
CEYLAN EMNE
Ynetmen: Muharrem Grses Foto Diektr: Turgut ren Yapm: Ik Film Agop Fndkyan Oyuncular: Nazm nan, Muhterem Nur, Eref Kolak, Ahmet Tark Teke, Rukiye Fersan, Hulusi Kentmen, hsan Akn Konu: Bir dedikodunun ayrd iki sevgilinin yks.
Film, olaanst bir baar kazand. Gerekten iyi bir filmdi ve Zeki Mren de halkn ok merak ettii bir genti. Beklenen ark, o gne kadar hi Trk filmi grmemi olan byk bir kesimi sinemaya ekti. Zeki Mren'in bundan sonra yapt her film iin ayn olay geerli oldu. Her filmi genellikle beenildi ve her filmi gie rekoru krd. Bunlarn iinde Berdu ve Altn Kafes; Dierlerinden ok daha byk gie rekorlar krdlar ve kesinlikle Zeki Mren, Trk filmine gelmeyenleri sinemaya eken kii oldu. Onun filmleri iin Beyolu'nda her sinemann kaplar ardna kadar akt. Sonuta nemli olan Trk filmlerinin artk hemen hemen btn sinemalarda oynamaya balayabilmesi idi."
161 Muharrem Grsesin Uurumdaki Kz isimli romanndan
ileli Blbl
LEL BLBL
Ynetmen: hsan Toma Senaryo: Namk Klolu Operatr: Kazm Kokan Yapm: yi Film Namk Klolu Okuyanlar: Tlin Korman, nci ayrl, Kasm naltekin Danslar: MelikeCemali, Taner nal, Sulukule Ekibi, Oyuncular: Belgin Doruk, Baki Tamer, Zafer nen, Diner Smer Konu: Balk paras kazanmak iin stanbula gelen bir delikanlnn mcadelesi.
oban Ak
OBAN AKI
Senaryo ve Ynetmen: Nuri Aknc Foto Direktr: Manasi Filmeridis Yapm: Pesen Film Nevzat Pesen Oyuncular: Neriman Kksal, Aslan Altn, Halide Pikin, aziye Moral, Halide Pikin Ahmet Tark Teke, Vahi z, zen Tutku, Celal Ersz Konu: Kyde obanlk yapan bir gencin dramatik yks.
lde Bir stanbul Kz
LDE BR STANBUL KIZI

Senaryo ve Ynetmen: Faruk Ken (Esat Mahmut Karakurt'un ayn isimli romanndan 162 Foto Direktr: Enver Burkin Yapm: stanbul Film/Faruk Ken And Film/Turgut Demira Oyuncular: Turan Seyfiolu, Belgin Doruk, Blent Oran, Atf Kaptan, Kadir Savun, Ahmet Tark Teke, Nuri Gen, Ali Seyhan, Ali Ekdal
162 Esat Mahmut Karakurt: 1902'de stanbul'da dodu. 15 Temmuz 1977'de stanbul'da yaamn yitirdi. ura-y Devlet yesi Urfal Mahmut Nedim Bey'in olu. Kadky Sultanisi'ni, stanbul Di Hekimlii Okulu'nu ve stanbul niversitesi Hukuk Fakltesi'ni bitirdi. Avukatlk, gazetecilik, Galatasaray Lisesi'nde Trke retmenlii yapt. 1954-1960 arasnda Urfa milletvekili, 1961-1966 arasnda senatr oldu. lk yazlar muhabir olarak alt Tercman- Hakikat gazetesinde yaynland. Daha sonra alt leri, kdam, Cumhuriyet, Tasvir, Yeni Sabah gibi gazetelerdeki polisiye olaylar konu alan rportajlaryla tannd. Kk ykler yazd. Ama daha ok ou sinemaya uyarlanan, olaya dayal ak ve serven romanlaryla n kazand.
lde Bir stanbul Kz
Hasan Bey Arabistan llerinde ortaya km olan ekyalar ortadan kaldrmak iin bu blgeye askerleriyle birlikte grevlendirilir. Kz Melike kk yata annesini kaybetmitir ve her alanda kendini en iyi ekilde gelitirmitir. Nianls da babasyla gidecei iin onlarla birlikte Arabistan llerine gitmek ister. Babas da onu kramaz.
Uzun ve yorucu bir yolculuktan sonra le varrlar ama ortada ne bir ete ne de insan bulamazlar. evrede arama yaparlar ancak bir trl baarl olamamlardr. Melikenin can lde fazlasyla sklr, babasndan kendisini sra d, farkl bir yerlere gtrmesini ister. Ancak babas buna iddetle kar kar. O srada bir asker yakn bir yerlerde bir han bulunduunu ve burann gvenli bir yer olduunu syler. Babas istemeyerek de olsa kz ve damadna izin verir. Yanlarna da bir avu gnderir. Gerekten de Melike tm gzelliini ortaya koymu hana girdii andan itibaren herkesin ilgisini stne ekmitir. Bu srada byk bir ses kopmu herkes birden gelen adamn nnde diz kmtr. eri giren kii ok yakkl ve herkesin korktuu birisidir. Melike bu srada ona tm adamlarnn nnde saygszlk eder. Aziz buna dayanamaz ve kz adamlaryla birlikte karr. Bu arada nianls da kabile tarafndan ldrlr. Kzn cezas ise kabile kurallarna gre onu ele geirenler arasndan kura ekip onunla birlikte olmaktr. Melike ok geri zekal ve yakkl olmayan birisiyle olmak zorunda braklmtr. Ancak Melike onu ldrr ve kabile kurallarna gre onun cezas da lmdr. Bu cezay da infaz edecek kiide Azizden bakas deildir. nce bunu kabul edemez ancak kurallar kesindir. Sabah afaa kadar onu ldrmek zorundadr. Fakat bu kendisi iin ok zordur. nk Melikeden holanmtr ve kz susuzdur. Kzla odaya girdiklerinde ayn eyleri hissetmilerdir. Tm gece sevgiyle birbirlerini kucaklamlardr. Ancak sabah olmutur onu artk ldrmek zorundadr. Tam o srada babas kzn kurtarr ve Azizi de esir alr. Aziz yaptklarndan piman olur, ancak ok getir. stanbulda hapse atlr. Fakat Melikenin yardmyla oradan kaar ve mutlu bir yaarlar.
Dertli Gnl/ksn Bu Can

Siyah-Beyaz Ynetmen: Srr Gltekin Senaryo: Blent Oran Kamera: Mehmet Muhtar Yapm: Nil Film Seyit Brtein Oyuncular: Blent Oran, Rya Gmpala, Leyla Altn, Hadi Hn, akir Arseven, Srr Gltekin Konu: Kumar dkn oluyla, grmeyen bir babann dramatik yks.
DERTL GNL/IKSIN BU CAN
Dertli Gelin irvan
DERTL GELN RVAN

Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Foto Direktr: Turgut ren Eser ve arklar: Malatyal Fahri Yapm: Ik Film Agop Fndkyan Oyuncular: Suavi Ted, Halide Pikin, aziye Moral, Pervin Par, Ahmet Tark Teke, Rukiye Fersan, Faik Cokun, Betl Cici, Hasan Ceylan, Celal Ersz NOT: Dnemin nde gelen trkclerinden Malatyal Fahrinin bir yksnden, esinlenerek yazlan senaryoda bir kr kemancnn ak yks konu edilmekte. trajik
Dii Canavar
D CANAVAR
Senaryo ve Ynetmen: Selahattin Burkin Foto Direktr: Enver Burkin Yapm: Bur Film Enver Burkin, Selahattin Burkin Oyuncular: Neriman Kksal, Kenan Pars, Atf Kaptan, Trkolu Konu: lm bir kadnn kimlii ile zengin bir ailenin iine giren bir kadnn yks. Leyla Altn, hsan Akn, Osman
Dknler Yuvas
DKNLER YUVASI
Senaryo ve Ynetmen: hsan Nuyan Operatr: Cezmi Ar Yapm: Tun Film hsan Nuyan Oyuncular: Muzaffer Aslan, Beyhan Aknc, Salihe Tekneci, Nuri Gen, hsan Nuyan, Muazzez Aray, Melek Gl, clal Gen, Zeki Can, Kk Yldzlar: Tun Nuyan, Demir Nuyan, Danslar: Alev Okay ve ehrazat
Ebediyen Seninim
EBEDYEN SENNM
Siyah-Beyaz Senaryo ve Ynetmen: Ahmet stel Foto Direktr: Hayrettin Ik Eser ve arklar: Malatyal Fahri Yapm: Kobra Film Ahmet stel Oyuncular: Kenan Pars, Sibel Gksel, Temel Katramahmut, Ayten Gven, Settar Krmk, Orhan M. Arburnu
Frtna Get
FIRTINA GET
Senaryo ve Ynetmen: Oyuncular: Mualla Kaynak, Nezihe Becerikli, aziye Kani Kpak Operatr: Cezmi Ar Yapm: Ha-Ka film Halil Kamil Moral, Muzaffer Arslan, Muhip Arcman, Kani Kpak, akir Arseven, Erturul Bilda, Osman Trkolu
Gelin Ayem
GELN AYEM
Ynetmen: Sha Doan Senaryo: Sadk endil Foto Direktr: Mike Rafaelyan Yapm: Baak Film
Oyuncular: Muhterem Nur, Altan Erbulak, Gnl Bayhan, Atalay zakr, Vahi z, Danslar: Semiramis
Konu: Ttn tarlalarnda geen bir ak yks.
Gelinin Murad
Siyah-Beyaz Senaryo ve Ynetmen:
GELNN MURADI
Oynayanlar : Fikret Hakan, Pervin Par, Settar Krmk, Ahmet Tark Teke, Hulusi Kentmen, Atf Ylmaz Osman Alyanak, Mehmet Aslan KONU: Doktor olduktan sonra kasabasna dnen gen, sevgilisi olan aann kzna Turgut ren kavumak istemektedir. Ancak kzn anne ve babas kz baka biriyle evlendirir. Kz evlendii gece bilmeyerek dnn yapld otelde kalan doktorun odasna girer. Konu bu erevede geliir. Muzaffer Sarszen Pembe Kurt yks Sakall kynle 1950 ylnda Demokrat Parti'nin Cumhuriyet Halk Partisi'nden iktidar devrald yl geer; Pembe Kurt ve Yeil Kozalak adl traktrlerin Duru Film Naci Duru dvtrme yksn anlattr. Atf Ylmaz'n filmi ise "hileli bir traktr yarnda dvtrlmesi (birbirine arkadan balanan traktrler ters ynlerde birbirlerini ekmeye alrlar) sonunda, ak olduu kz kaybeden gen bir doktorun mcadeleyi brakmamasn yarta sevgilisine kavumasn anlatr. Atf Ylmaz sinemas iinde belirli bir biim oluturan ve zaman zaman rneklerini verdii kasaba gerekliini ileyen filmlerine Gelinin Murad ile balang yapar. Konu daha sonra -filme de bal kalarak baka olur. Aalarn Dn ad ile kitap olarak yaynlanr, bu roman da dizi-film olarak TV'ye uyarlanr. Grntye syf, 138 Orhan nser, Kelimelerden
Foto Direktr:
Mzik:
Yapm:
Ham Meyva
HAM MEYVA
Ynetmen: Nian Haner Senaryo: Sadk endil Kamera: evket Kymaz Yapm: Umut Film Oyuncular: Muhterem Nur, Gksel Arsoy, Neriman Alk, Kenan Bke, Vahi z, Kemal Edilge Konu: Bir delikanlyla seviip sonra da sevgilisinin dmanlar tarafndan ldrlen bir kzn yks
Hata Brakn Alayaym
HATA BIRAKIN ALAYAYIM 162

Senaryo ve Ynetmen: Turgut zatay Eser: Hasan Oktay Operatr: Lazar Yazcolu Mzik: Kadri enalar Yapm: enalar Film Kadri enalar
162 Baz kaynaklarda senaryo ve Ynetmenin Ferdi Tayfur ile inasi zonukun olduu yazlmakta ise de, filmin
Oyuncular: Glistan Gzey, Turgut zatay, brahim Solmaz, Hadi Hn, zen Tutucu, Muazzez Aray, Mehmet Karaca, Hakk Haktan Konu: Bir kaza sonucu gzlerini kaybeden kznn nianlsna gzlerini balayan fedakar bir annenin dramatik yks.
afiinde ynetmenin Turgut zatay olduu belirtilmektedir.
Kahpe Kurun
KAHPE KURUN
Oyuncular: Fikret Hakan, ftade Kimi, Salih Tozan, Uur Baaran, Hasan Ceylan, Adile Nait, Ynetmen: Nian Haner Senaryo: zdemir Birsel Operatr: Orhan aman Mzik: Ahmet Yamac Yapm: Birsel Film zdemir Birsel Sadettin Erbil, Faik Cokun, aziye Moral Konu: Birbirlerine kavuamayan iki kyl gencinin dram yks.
Kahpenin Ak
KAHPENN AKI
Ynetmen: Muzaffer Arslan Senaryo: Kemal Tzem Operatr: Mehmet Muhtar Yapm:
Danslar: Trkan amil

Oyuncular: Sadri Alk, Altan karnda, Fatma Anda, Muzaffer Aslan, Kemal Tzem, Neriman Alk, Suat Tanr, brahim Delideniz, Mmtaz Alpaslan Konu: Bir erkein hayatn zehir eden bir kadnn yks.
As Film Muzaffer Aslan
Kamelyal Kadn Gnahsz Fahire
KAMELYALI KADIN Gnahsz Fahie 163

Senaryo ve Ynetmen: akir Srmal Operatr: Manasi Filmeridis Yapm: Srmal Film akir Srmal Oyuncular: Fikret Hakan, olpan lhan, Ayten Gven, Reit baran, Atilla zakr, Feridun lgeen Konu: nce hastalkl bir kadnla bir baba oulun dramatik yks.
Kamelyal Kadn bir ok eletirmen

tarafndan bilhassa anlalmas zor ve kark kurgusu nedeniyle ar bir ekilde tenkit edilince, aylar srecek bir polemik balamtr balkl eletirisinde alayc bir uslupla filmi ar bir biimde eletirmitir. Yazar aynca, yabanc eserden yaplan bu uyarlamalarn baarsz bir zenti olduunu ne srmektedir.
163 Alexandre Dumas (1802-1870) ayn isimli romanndan uyarlama
Kamelyal Kadn Gnahsz Fahire
.Eletirisinde ayrca, saldrgan ve sulayc bir yaklam benimseyen Turul, filmin genel yaps itibariyle seyircilerle alay eder nitelikte olduunu iddia etmektedir. Semih Turul, filmi seyrettii sinemada seyircilerin kendilerinin budala yerine konduunu hissedince, glmeye baladn filmle ve rejisrle alay etmeye baladklarn belirtip eletiri yazsn yle tamamlamaktadr: "Seyircilerin bu kahkahalar bakalarndan evvel rejisr izah etmeli. Bay akir SrmaI sinema sanatlarnn tamamen sorumsuz bir kii olarak aklna estii orijinalite krntlarn halka empoze edemeyeceini anlamaldr. Kamelyal Kadn zerinde daha durmaya lzum grmyorum. Film, yukarda da iaret ettiim gibi, seyircilerin kahkahalar ile laylk olduu ekilde karlanmaktadr. Rejisrlerimizden ounun zannettiinden daha uyank olan sinema seyircileri bylelikle bu parlak fiyaskoya yaraan bir tepki gstermektedir. " Kamelyal Kadn'n hem yapmcs hem de ynetmeni olan akir Srmal, iki ay sonra 27 Mart 1957 tarihli Tercman gazetesinde cevap hakkn kullanp filmini savunmaktadr: Srmal, filmde benimsedii kurgu yntemini savunmak iin, Nijat zn'un, 'Sinema Sanatl' adl kitabnda yer alan, kurgu konusundaki bilgilere ba vuruyordu. Srmal'nn, baka bir cevap yazs 15 Mart 1957 tarihli, "Yeditepe" dergisinde yaymland. Film hakknda kan eletirilerden bir dieri de, "Yeni Yldz" dergisinde, 'Sinema Adam' imzal bir eletiri yazsdr. Yazar, genel yarglarda bulunup Trk film sektr hakknda bir saptamada bulunmaktadr: "Bugn filmciliimiz, teknik bakmdan, sermaye kklnden ve seyircinin kalite dklnden dolay, Alexandre Dumas veya Emil Zola'lann eserlerini perdeye aktaramaz. Bu sebeplerle ilk bata yaplm en byk hata, Alexandre Dumas'n muazzam eseri 'Kamelyall Kadn' film konusu olarak semekti. Yazar daha sonra filmin en ok tenkit edilen kurgusuna da deinmektedir: Geri bilinen yumuak, ak Arman, SmalI'nIn elinde sert ve sinirli, Margaret ise, tamamen zt bir tipe brnm. Mekan diye Taksimin karsna B.Ada, B.Adann karsna da Gazhane getirilmise de, biz kordelay elimizden geldii kadar iyimser olarak seyretmeye altk. Netice, korkun bir fiyasko oldu... Clz bir senaryonun ats zerine oturtulan 'KamelyaI Kadn' her eyden evvel, sinema anlay kt, sinema ifadesi zayf bir rejisr eline dt iin, Trk filmcilii tarihinde unutulmayacak bir ayb yaratt Okan Ormanl, Trk Sinemasnda Eletiri syf, 53
Kanl evre Snen Ocak
KANLI EVRE SNEN OCAK

Senaryo ve Ynetmen: Cahit Gnal Operatr: Lazar Yazcolu Yapm: stiklal Film Cahit Gnal Oyuncular: Leyla Altn, Abdurrahman Palay, adan Adal Konu: Kyl bir genle sevdii kzn yks.
Kara Bahtm
KARA BAHTIM
Senaryo ve Ynetmen: Dr. Aravir Alyanak Eser: Cemal Sahir Mzik: Ali Can Operatr: Mike Rafaelyan Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Nevin Aypar, Abdurrahman Palay, Toygar Belevi, Muazzez Aray, Atf Kaptan, Hulusi Kentmen, Handan Akbal, Hikmet Sere, Sohban Kololu Konu: Aa kzyla sevien bir gencin yks.
Kara Gnlerim Yaayan ller
KARA GNLERM Yaayan ller

Senaryo ve Ynetmen: Srr Gltekin Foto Direktr Rafet iriner Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Gksel Arsoy, Gnl Bayhan, Atf Kaptan, Ahmet Mekin, Birsen kaplang, kadir Savun, Gl Glgn, Konu: Kr bir kzn byk kentteki yks
Kara Talih
KARA TALH
SDenaryo ve Ynetmen: Ltfi . Akad, (Cevat Akgnl takma adyla) Oynayanlar: Turgut zatay, Osman Alyanak, Settar Krmk, mer Hayam, Lale Oralolu, Atf Kaptan, Muazzez Aray, Mualla Srer, Hasan Ceylan KONU: Kyde hamile brakt aa kz Emineyi bir Grnt Ynetmeni: Turgut ren Yapm: Dar Film Stk umnulu randevucu kadna satan Rza ile sonunda sevdii kza kavuan bir gencin hikayesi. Filmi yarda brakp kmamak yahut uyuyup kalmamak tahammln gsteren seyirciler, karlarndaki rejisrn bu samal ele alma cesareti ve onu ileyiindeki becerisizlik karsnda hayretlere dyorlar. (Halit Refi, Bir Arpa Boyu Yol Kim Dergisi 30 Mays 1957)
Kara Yaz
KARA YAZI
Senaryo ve Ynetmen: Baki allolu Kamera: Ali Uur Yapm: all Film Baki allolu Oyuncular: Baki allolu,Kerime Lay, hsan Akn, Sadri Karan, Konu: Bir aann yannda byyen annesiz babasz bir ocuun yks.
Karl Dadaki Ak
KARLI DADAK AK
Ynetmen: Tekin Akpolat, Muhteem Durukan Senaryo: Ahmet Bedri zalp Foto Direktr: Vedat Akdikmen Yapm: Ata Film Hadi yaman Oyuncular: Ali Ekdal, Nermin Ruhsever, Tomris Hakgder, Asm Nipton, Oral Altay Konu: gsterime girmeyen ve daha sonra da yangn sonucunda yanan filmin konusunu hibir kaynakta bulma imkan olmad.
Kin
KN
Senaryo ve Ynetmen: Nejat Saydam Operatr: Turgut ren Mzik: Ahmet Yamac Yapm: Murat Film Sreyya Duru Konu: Bir toprak davas nedeniyle katil olan bir kylnn yks. Oyuncular: Eref Kolak, Pervin Par, Nedret Gven, Ahmet Tark Teke, Kadir Savun, Kemal Ergven, Gazanfer zcan, Mehmet Arslan
Eref Kolak (1927)
Pervin Par (1939)
Korsan
KORSAN
Senaryo ve Ynetmen: Mmtaz Alpaslan Kamera: evket Kymaz Fahri Danman Polat Tezel Yapm: Dost Film Mmtaz Alpaslan Oyuncular: Mmtaz Alpaslan, Sami Hazinses, Suphi Kaner, Tijen stn Konu: Bir deniz hrsznn yks.
Mzik:
Kr Kuyu Yanama
KR KUYU Yanama
Senaryo ve Ynetmen: Hsn Cantrk Operatr: Ali Uur Mzik: erif Grmeri Zeki Duygulu Yapm: Klp Film Hsn Cantrk Oynayanlar : Gnl Bayhan, Fikret Hakan, Uur Baaran, Kadri gelman, Ahmet Tark Teke, Adil Gldrc, Asm Nipton Konu: Bir iftlikte yanama olarak alan bir "gizli polis"in yks.
Krlerin arks
KRLERN ARKISI
Oyuncular: Glderen Ece, Erdoan ker, Zehra Demirkran, Hikmet Sere, Ali Kksal, Faik Cokun, Bedir Mavi, Celal Ersz, Mjgan Bora
Seyfi Havaeri
Kzm Kokan Mzik: Mnir Ceyhan Yapm: Hedef Film Konu: Anneleri ldkten sonra vey baba evinde kalan, Zehra ve Hasan kardelerin yks
Kurt Mustafa Ak Efe
KURT MUSTAFA Ak Efe

Ynetmen: Abdurrahman Palay Senaryo: inasi zonuk, evket Aktun Foto Direktr: Mike Rafaelyan Yapm: Aktun Film evket Aktun Oyuncular: Nazm nan, Suzan Avc, Leyla Altn, Hseyin kaif, Ra Tzn, Muazzez Aray, Abdurrahman Palay, Leman Akatepe Konu: oban Mustafa ile Aye birbirlerini sevmektedir. Ama Aye'nin babas kzn yrenin en zengini olan Ahmet Bey'e vermek ister. Mustafa ile Aye kaamazlar ve birbirlerinin olurlar. Mustafa dn gn Aye'yi karr, Ahmet Bey'e kar koyar. Ahmet Bey ise Mustafa'nn ailesini ldrtr. Bir yolunu bularak onu hapse attm. Ksa sre sonra Mustafa hapiste tand Yank adndaki efe ile kaar ve daa kar. Yreye Kurt Mustafa Efe ile nam salar. ilk ii de Ahmet Bey'den intikam almaktr. Bir gn onu ldrr. Ynetim Kurt Mustafa'dan ok ekinmektedir. Yrede herkesin sevdii bu yiit delikanl Ayesini doum srasnda kaybeder. Bir olu olmutur. Onu bytmesi iin baka bir kadna verir ve her zaman dzenli para gnderir. Aradan yllar geer. Artk Kurt Mustafa yalanmtr. Osmanl Ynetimi, Kurt Mustafa'nn yakalanmas iin yreye Mlazm Mehmet Bey'i tayin eder. Mlazm Mehmet, Kurt Mustafa'nn yllardr grmedii oludur. Mustafa bunu anlaynca teslim olur.
Leke ksz Yavru
LEKE KSZ YAVRU

Senaryo ve Ynetmen: Seyfi Havaeri Kameraman: Kazm Kokan Mzik: Kadri enalar Yapm: Nu Film Kamuran Nu Oyuncular: Fatma Girik, Talat Gzbak, Nuri Gen, Fikri ze, Mithat konuklar, Neriman Ersin Konu: Anadolu'nun kk bir kynde Kezban (F. Girik) adnda gzellii ile evresinde tannan bir kz yaamaktadr. Mahmut aann (N. Gen) biricik kz olan Kezban, ksz bymtr. Aa bir sre sonra kendisinden daha gen ve hasis bir kadn olan Saliha (N.Ersin) ile evlenince Kezban'n tm huzuru kamtr. nk vey anne Saliha onu srekli aalamaktadr. Kezban ayn kyden Yusuf'u (T. Gzbak) sevmektedir. Yusuf'ta onu sevmitir ama bir engel vardr. vey anne Saliha'da Yusuf'a gz koymutur. Saliha onlar ayrmak iin Kezban'n erkeklerle dp kalktn yayar kyde. Her eyden habersiz olan Kezban bir anda kt kadn oluverir. Mahmut aa'da karsna inanmtr. Kezban'n
alnndaki bu lekeyi Yusuf silecektir. Lekeli Soy
LEKEL SOY
Ynetmen: Haluk Sarc Senaryo: Sadk endil Kamera: Cezmi Ar Yapm: Tipa Film/Haluk Sarc Oyuncular: Leyla Altn, Haluk Sarc, Nee Yula, Nevin Aypar, Sha Doan, Muazzez Aray, Vahi z, Nuri Gen, Nesip Samanl, Muazzez Doan, Bahriye Hz
Lejyon Dn (Harp Dn)
LEJYON DN (HARP DN)

Ynetmen: Orhon Murat Arburnu Senaryo: Safa nal - E. Gmez (Hasan Kazankaya'nn "Medi" adl romanndan), Operatr: Turgut ren Fon Mzii: Fritz Kerten , Darva Kazankaya Film Hasan Kazankaya Oyuncular: Belgin Doruk, Fikret Hakan, Orhan Gnray, Saime Bekbay, Pervin Par, Hayri Esen, Halide Pikin, Uur Baaran, Atf Kaptan, Salih Tozan, Kadri gelman, Asuman intay, Clauda Marc, Muazzez Aray, Kamran Yce, Sadettin Erbil, Sadri Karan, Nuri Gen, Mmtaz Alpaslan, Cokun Delikan, Salih Tozan, Danyal Topatan, Pekcan Koar Konu: Afrika'da hafzasn yitirdikten sonra stanbul'a dnp, evlenen eski sevgilisine tekrar ak olan bir doktorun yksn anlatr. Tark lisede okurken tanp sevdigi Medy ile anlar, Fransa'ya tp okumaya gider. Okuldan sonra Fransz lejyonuna katlp Afrika'ya gider, orada gejrdii bir trafik kazasnda hafzasn yitirir, hastanede tedavi sonras doktor Lili, Tark'a ak olmutur. Bir sre sonra stanbul'a dner eski arkada Kenan'n gtrd partide Reyhan ile karlar. Bu kez Reyhan Tark'a ak olacaktr. Tark bir rastlant sonucu evlenmi olan Medy'nin
Yapm:
yanna ofr olarak girer, bir sre sonra birbirlerini severler, Medy hamile kalr, kocas durumu renir, intikam almak ister, Medy ile Tark' ldrmek istedii kazada kendisi lr, Medy ar yaralanr, yaralanan Tark'n hafzas geri gelir, durumu renen Lili stanbula gelir. Tark onu tanmaz. Bir sre Medy, Tark ve kocasndan olan kzn Liliye emanet ederek lr. Lili Tark alarak Fransaya dner.
Leylann Kaderi
LEYLA'NIN KADER
Semih Evin
arklar: Suzan Gven

Oyuncular: Sadettin Erbil, Melike Gven, Muammer Gzalan, Renan Fosforolu Konu: Bataktaki bir kz kurtarmaya alan bir baba ile olunun yks.
Vedat Akdikmen Yapm: Seneka Film Semih Evin
Mahere Kadar
MAHERE KADAR
Ynetmen: Selahattin Burkin Senaryo: Ferdi ner Kamera: Enver Burkin Yapm: Bur Film-Enver Burkin, Selahattin Burkin Oyuncular: Belgin Doruk, Ylmaz Duru, Ahmet Mekin, Kenan Pars, Behzat Balkaya, Leman Akatepe, Atf Avc, Kadir Savun Konu: Ailelerinin kar kmasna ramen
birbirlerini seven iki gencin aklar.
Memi Peinde
MEM PENDE
Ynetmen: Nuri Aknc Senaryo: Lebibe akn Mahmut Arseven Foto Direktr: Cezmi Ar Yapm: Sonar Film Sadi Mahmut Sonar
Sanat Ynetmeni: Sohban Kololu,

Oyuncular: Sabri Sonar, Fatma Girik, Kemal Kan, Ahmet Tark Teke, Ali Korkut, Halide Pikin, Mahmut Arseven, Muammer Gzalan, Ali Korkut engz Konu: Memi (S. Sonar) ve Ahmet (K. Kan) adl iki fakir karde istanbul'da yaayan zengin amcalarn bulmak zere kylerinden kalkp byk ehre gelmilerdir. iki gen ilk kez geldikleri stanbul'da bir ok olayla karlarlar. istemeden bir cinayete tank olmaktan karanlk iler yapan bir etenin ilerini bozmaya kadar bir ok olay balarna gelir. Memi ayrca amcasnn gzel kz Filiz'le (F. Girik) beik kertmesidir. iki gen amcalarn bulacaktr ama aslnda onun hi de umduklar kadar zengin olmadn grnce yklacaklardr.
Murat emesi
MURAT EMES
Ynetmen: Janos Varnay Eser ve Senaryo: Cell Erten Operatr: Lazar Yazcolu Yapm: Erten Film Celal Erten Oyuncular: Toygar Belevi, Orhan Gnray, Pervin Par, Nevin Aypar Konu: Kyde geen bir kan davas.
Namus Dman
NAMUS DMANI
Senaryo ve Ynetmen: Ziya Metin yk Yaar Kemalin Dkkanc isimli hikayesinden Operatr: Vedat Akdikmen Yapm: Ozon Film . Necil Ozon Oyuncular: Erdal Kahraman, Neriman Esen, Kadri gelman
Namus Kurban
NAMUS KURBANI
Senaryo ve Ynetmen: Nuri Aknc Kameraman: Cezmi Ar Yapm: Lks Film/Nuri Aknc Oyuncular : Kemal Kan, Nevin Aypar, Ahmet Tark Teke, Suphi Kaner, Muzaffer Nebiolu, Mualla Kaynak, Toygar Belevi,
Nazl
NAZLI
Ynetmen: Ural Ozon Eser ve Senaryo: Orhan Elmas Operatr: Vedat Akdikmen Yapm: Ural Film Ural Ozon
arklar: Suzan Gven, Nevzat Ekmeki,

Oyuncular: Nevin Aypar, Ali Ekdal, Ahmet Tark Teke, Kemal Kan, hsan Akn Konu: Kyde geen bir ak yks.
ksz Aye
KSZ AYE
Senaryo ve Ynetmen: Semih Evin Operatr: Vedat Akdikmen Yapm: Seneka Film Semih Evin Oyuncular: Eref Kolak, Sunay Uslu, Sadettin Erbil, Ziya Metin, Mualla Srer, Konu: ki kz kardele bir delikanlnn yks.
Pusu
PUSU
Ynetmen: Srr Gltekin Senaryo: Sadk endil Foto Direktr: lhan Arakon Yapm: Sanat Film Hulki Saner KONU: retmen Leyla ile orman mhendisi Blent'in kaaklarla mcadelesi konu alnmaktadr. Oyuncular: Leyla Altn, Blent Oran, Kenan Pars, Behzat Balkaya,
Senin in
SENN N
Ynetmen: Aydn Arakon Senaryo: Refik Sunar Operatr: Fethi Mrenler Yapm: Acar Film Murat Kseolu Oyuncular: Belevi Konu: len babasnn ardndan, annesinin evlenmesine itiraz eden kznn direnii. Nedret Gven, Halide Pikin, Kemal Ergven, Nursen Alam, Muzaffer Nebiolu, Tolgar
Son Mektup
SON MEKTUP
Ynetmen: Necmi Oy Senaryo: Haluk Sarc Operatr: Cezmi Ar Yapm: pa Film Haluk Sarc Oyuncular: Haluk Sarc, Leyl Altn, Oktay Kl
Uurum
UURUM
Ynetmen: Srr Gltekin Senaryo: Blent Oran Eser: Ouz zde Operatr: Coni Kurteolu Yapm: Yksel Film Melih Altnk Oyuncular: Leyla Altn, Blent Oran, Mualla Kaynak, Hadi Hn, Gl Glgn Konu: Yalnz bir adamla sakat bir kzn ak yks.
Garipler
GARPLER
Senaryo ve Ynetmen: inasi zonuk Operatr: evket Kymaz Mzik: Kasm naltekin Yapm: Aktun Film evket Aktun arklar: Nigr Uluerer, Oyuncular: Hseyin Peyda, Leyla Sayar, Semih Sezerli, Necdet Tosun, Seden Kzltun, Oman Trkolu, Abdullah Ata, zel Batu Trkba), Muazzez Aray, Mmtaz Ener, Mehmet zekit, Dursune irin, Niyazi Baak, ve Montemar Revs Konu: garip ayn kafa olan adamn maceras.
Yank Kezban Derli Gl
Senaryo ve Ynetmen: Foto Direktr:
YANIK KEZBAN Dertli Gl

Oyuncular: Cavidan Dora, Kenan Pars, Atf Kaptan, Muhterem Nur, Saltuk kaplang, Ahmet Tark Teke, Ayten Gven, Halide Pikin Konu: Sevgilisine kavuamayp intihar eden bir kzn yks.
Muharrem Grses Vedat Akdikmen Mzik: Ahmet Yamac ve Korosu Yapm: Site Film lhan Filmer
Yavrularmn Katili
YAVRULARIMIN KATL
Fon Mzikleri: Rauf Tzm, Trkler: Adanal Celal, alanlar: Naci Tekten, Mustafa Demir, Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Mzik: Teknik Direktr: Manasi Filmeridis Yapm: Gven Film Yoakim Filmeredis Metin Bkey Mehmet fler, mer Gntan, Ylmaz Tekte, Nevzat Ekmeki, Gngr Hoses, Ar Direktr: Hseyin Sarkaya, Ik: Feyzi Erylmaz, Reji Asistan, Ayhan At, Kamera Asistan: Hseyin Karndoyuran, Ses Direktr: Rauf Tzm, Dublaj: Diamandi Filmeredis, Laboratuar: Semih PekolSet Amiri: Sedat Tun, Montaj: lya Penolu, Prodksiyon Direktr: Asaf Tengiz, Oyuncular: Muhterem Nur, Talat Artemel, Lale Oralolu, zcan Tekgl, Kemal Edige, Kk Yldzlar: Demir Nuyan, Sevda Talu, zcan Tutucu, Mustafa Dahan, Danyal Topatan, Sadri Karan, Mualla Srer, Fehmi Tengiz, Nazan Bora, Saim Bilge, Faik Cokun, Kemalettin elme, Osman Trkolu, Hakk Haktan, Feraz Agopyan Konu: Tahir bey zengindir, mutludur. Melek Mahmut ise onun ei Handan' elde etmeye almaktadr. Nebile'yi kullanr, onu Tahir'in zerine salar baarr da. Tahir ailesini terk eder sonunda da be parasz kalr, gerekleri renince de Nebile'yi ldrr, hapse girer, byk kz da kahrndan lr. Handan ocuklarna bakmak iin alr dilenmeye bile balar, sal da bozulmutur yine de Mahmut rahat vermez. Finalde Tahir tahliye olur eve gelir, Mahmut Handan' ldrm kendide damdan dp lmtr.
Yetim Gn I
YETM GN III
Senaryo ve Ynetmen: Hicri Akbal Operatr: Ali Yaver Ataer Yapm: Adal Film Handan Adal Oyuncular: Saltuk kaplang, Pervin Par, Nevin Aypar, Atilla Diner, Atf Kaptan Konu: Sokaklarda byyen kimseziz bir ocuun dramatik yaam.
Yetim mer
YETM MER
Senaryo ve Ynetmen: Nejat Saydam, Memduh n Kamera: Hayrettin Ik Mzik: Nevzat Ekmeki Yapm: Pars Film/Reha Yurdakul, Memduh n Ar Direktr: Semih Sezerli, Trkler: Celal Adanal, Nihat Mercanl, Konu: Tecavze urayp ocuk douran bir ky kznn dram. Not Filmin ekimi 20 gn srmtr.
Yosmann Kz
YOSMANIN KIZI
Ynetmen: Nian Haner Senaryo: Nejat Saydam Foto Direktr: Rafet iriner Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Ynetmen Yardmcs: Trker nanolu Oyuncular: Nevin Aypar, Ahmet Mekin, Konu: Annesi bir hayat kadn olan gen bir kzn dram yks
Zeynebin Ak / Gll Fatma
ZEYNEB'in AKI /Gll Fatma

Ynetmen: Memduh n Senaryo: Muharrem Grses Operatr: Hayrettin Ik Yapm: Yakut - nci Film, (Bu film Yakut-ren laboratuarnda hazrlanm, Lale Film Stdyosunda seslendirilmitir Reji Asistan: Saltuk Kaplang, Fon Mzik: Nevzat Ekmeki Montaj-Senkron: Ertem Gre, Laboratuar: Cemil Orhon, Ar Direktr: Semih Sezerli, Negatif Montaj: Halid Kunal, Ses Mhendisi: Esat Torolu, Trkler: Celal Adanal, Nihat Mercan, Prodktr: Dr. Aravir Alyanak, Oyuncular: Muhterem Nur (Zeynep),
Saltuk Kaplang (mer), Mehmet zekit, Alev zgn, Muazzez Aray (Zeynebin annesi), Mehmet Ik (Ali), Semih Sezerli (Katip Ahmet), Danyal Topatan (opur), Faik Cokun (mam), Hseyin Gler (Jan. avuu), Dr. Aravir Alyanak (akir Aa), Alev Grzap (Gll), Memduh n, Celal Yonat (Hkml), Arap Celsal Konu: ektii aclar nedeniyle yaamn yitiren bir kyl kzn yks. Not: Film ilenin Alaal kynde,
kyllerin de katlmyla gereklemitir. Filmin final sahnesi sansre taklm ve olduka uzun bir blm filmden atlmt. Finalde Muhterem Nur lm ve partneri Saltuk Kaplang onu kucanda al kankar iinde bir uzun hava trk eliinde tamaktadr. Sansr kurulu bu uzun ve kanl vermitir. sahnelerin ksaltlmas talimatn
Ac Sevda
ACI SEVDA
Senaryo ve Ynetmen: Seyfi Havaeri Senaryo: Nejat Saydam Grnt Ynetmeni Enver Burkin Yapm: Nu Film Mahmut Ciranl Oyuncular: Muhterem Nur, Baki Tamer, Ahmet Tark Teke Konu: Trafik kazas geiren bir kzla, bir doktorun ak yks.
Ac Yol
ACI YOL
Senaryo ve Ynetmen: Orhan Elmas Grnt Ynetmeni: Ali Yaver Ataer Operatr: Hayrettin Ik Yapm: Kral Film Kemal Dirim Oyuncular: Orhan Elmas, Mine Cokun, Kemal Dirim Konu: Yllar Sonra karsna kan eski sevgilisiyle evli bir kadnn yks.
Alarsa Anam Alar
ALARSA ANAM ALAR/KIVILCIM

Senaryo ve Ynetmen: Hicri Akbal, Grnt Ynetmeni: Ali Yaver Ataer , Yapm: Kurt Film Mehmet Aranc Oyuncular: Nevin AYapmar, Atalay zakr, Atf Kaptan, Muhterem Nur, Gnl Bayhan, Cahit Irgat Konu: Yavuklusu askere gidince hemen aann oluyla zorla evlendirilmek istenen kyl kzn hikayesi.
Allah Korkusu Zalim Felek
ALLAH KORKUSU ZALM FELEK

Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Grnt Ynetmeni: Coni Kurteolu Operatr: Hayrettin Ik Yapm: Site Film lhan Filmer
Oyuncular: Fikret Hakan, Nevin Aypar, Ahmet Tark Teke, Halide Pikin, Suat Taner, Muazzez Aray, Muammer Gzalan, Atf Kaptan, Seval ztopal Konu: Birbirlerine kavuamayan iki sevgilinin yks.
All Yemeni
ALLI YEMEN
Ynetmen: Srr Gltekin Senaryo: Sadk endil Grnt Ynetmeni Ali Yaver Yapm: Yksel Film Erol Altnk
Oyuncular: Turan Seyfiolu, Glistan Gzey, Kadir Savun, Gazanfer zcan, Atf Avc, Suna Pekuysal, Srr Gltekin Konu: Ayn kz seven bir genle bir aann mcadele yks
Altn Kafes
ALTIN KAFES
Ynetmen: Osman F. Seden Senaryo: Sadk endil Grnt Ynetmeni: Kriton lyadis Yapm: Kemal Film/Osman F. Seden (Day Film Stdyosu'nda seslendirilmitir) Prodksiyon Amirleri: Zeki Tezan, Nubar Terziyan, Macit Doudan, Hasan Danabaolu, Orhan Aykanat; Reji Asist. ve Dublaj: Osman Nuri Ergn; Iklar: Necati lta; Dekor: Zare Cirityan; Kamera Asist.: Kenan Kurt, Prodksiyon Ekibi: Erdoan Orbay, Cumhur zcan, Rdvan Varol, Selahattin Canpolat, Ylmaz Grbz, Atacan Boran, Montaj: Sezai Elmaskaya, Senkron: zdemir Artan, Laboratuar: Faruk zar, Seslendiren: Yorgo liadis, Mzik: Zeki Mren; Filmde Okunan arklar: "Yaaamak Zevki Verir", "Gl ile Blbl", "Yaprak Dkm", "ofr arks", "Ak Istrab", "Geceler", "Kapldm Gidiyorum" Oyuncular: Zeki Mren (Zeki), Nilfer Aydan (Gl), Sadri Alk, Sezer Sezin (Leyla), Mnir zkul, Atf Kaptan, ftade Kimi, Mfit Kiper, Melahat lli, O. Nuri Ergn, Behzat Balkaya, Hasan Ceylan, Kk Ahmet, Yetvart Tezeryan, Mehmet Ali Akpnar, Muammer Gzalan Konu: Gl ile Zeki evlenme planlar yapan iki gentir. Fakir olan Zeki, evlenebilmek ve geimini salayaca bir araba alabilmek iin para biriktirmeye alr. Sonunda arabay alr. Arabasna mteri olarak binen Leyla adnda bir kadn, bilerek antasn unutur. Zeki, antay Leyla'nn evine gtrr. Zeki'nin sesinin gzelliini anlayan Leyla ve kocas, gazinolarnda almasn teklif ederler. Ve ylece olaylar geliir.
Ana Hasreti Dertli Ana
ANA HASRET Dertli Ana

Ynetmen: Memduh n Senaryo: Muharrem Grses, Operatr: Manasi Filmeridis Mzik: smail enalar ve Arkadalar Pars Film/Reha Yurdakul Duru Film/Naci Duru arklar: Suzan Gven Oyuncular: Leyla Altn, Saltuk Kaplang, Avni Dilligil, Deniz Tanyeli, Belks Dilligil, Leyla Nil, Leman Akatepe, Muammer Gzalan, Hasan Ceylan, Hseyin Gler, Eref Vural, Mmtaz Alpaslan, Muazzez Aray, Turhan n Konu: Evlenmeye karar veren Kenan ile Nedret'in gelecek gzel gnlere dair sohbeti ile balar hikayemiz. Nedret, evlenmeden nce mstakbel eine gemiine dair karanlk noktalar itiraf etmek ister. Kendisi kk yata hrszla tevik edilmi, kimsesiz, yetitirme yurdunda bym bir kzdr. Bu Kenan iin problem olmazken, annesi iin problem olur ve iki gen evlenemezler. bylece Nedret gerek anne ve babasn bulmaya, alnndaki "pi" damgasn silmeye karar verir. Yannda alt avukatn yardmyla kkken onu hrszn yanna veren Kevser'i, annesini bulur. Aslnda Kevser gerek annesi deildir, iki ocuu daha olan dzenbaz bir kadndr. Kevser'in evinde Nedret'in bana trl talihsizlik gelir, onu barda almaya zorlar aabeyi Ali. Bunun yan sra mahalledeki topal gen Adnan ile ak olurlar birbirlerine. Ali'nin Nedret'i dvd bir gn Adnan eve girer, bouurlar. Boumann sonunda Ali lr. Nedret idama mahkum edilirken, ortaya kar ki aslnda gerek babas , idamn isteyen Savc Asm , annesi ise aziye hanmdr. Ali'yi de kz kardei Sevim ldrmtr. topal olan Adnan da Savc Asm'n arabasnn arpmas ile hastaneye kaldrlr, ameliyatta topal olan bacan da iyiletirirler. Bylece herkes mutlu olur.
Yapm:
Asi Evlat
AS EVLAT
Ynetmen: Muharrem Grses Grnt Ynetmeni: Fehmi Erylmaz Yapm: Kk Film Oyuncular: olpan lhan, Kenan Pars, Mehmet Karaca, Suat Taer, Temel Karamahmut, Ferdi Merter, Erol Alpagut
Ak Garip (Ky Gzeli)
AIK GARP (KY GZEL)

Senaryo ve Ynetmen: Nuri Aknc Grnt Ynetmeni: Cezmi Ar Yapm: Akar Film Nuri Aknc
Oyuncular: Kemal Kan, Muhterem Nur, Muzaffer Nebiolu, Behzat Balkaya, Muazzez Aray, Faik Cokun, Ali Korkut Konu: stanbulda arkclk yapan taral bir genle, ak uruna onu arayan kyl kzn yks
Ate Rza
ATE RIZA
Senaryo ve Ynetmen: inasi zonuk Kamera: Kriton lyadis Yapm: Kemal Film Osman F. Seden Oyuncular: Kenan Pars, Mualla Kaynak, Turgut zatay, Atf Kaptan, Kadir Savun, Hasan Ceylan
Ayrlk
AYRILIK
Ynetmen: Srr Gltekin Senaryo: Sadk endil Grnt Ynetmeni: Rafet iriner Mzik: Zeki Duygulu Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Oran, zdemir Leyla Han, Blent Altn, Atf
Kaptan, Nee Yula, Selahattin Yazgan Konu: Zengin bir ailenin kz ile bakkaln olu arasndaki ak.
Ayenin ilesi
AYE'NN LES
Ynetmen: Memduh n Senaryo: Orhan Elmas Grnt Ynetmeni Mustafa Ylmaz Mzik: Plak Yapm: Emin Film Talat Emin evre Dzeni: Semih Sezerli, Oyuncular: Muhterem Nur, Mine Cokun, Nilgn Esen, Kenan Pars, Palay, Mnevver Metin Serezli, Cokun, Muazzez Abdurrahman
Aray, Saltuk Kaplang, Eref Vural Konu: Ayn kz seven iki gencin mcadele yks.
Bana Gnl Balama
BANA GNL BALAMA

Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Kamera: Cezmi Ar Yapm: As Film Muzaffer Aslan Oyuncular: Neriman Kksal, Altan Erbulak, Ekrem Bora, Fatma Anda, Mahmut Moral, Mehmet zekit, zen Tutucu, Dursune irin, Konu: iftlikte herkesi batan karan bir kadnn yks
Beraber lelim (Kahraman Polis)
BERABER LELM (Kahraman Polis)

Ynetmen: Osman F. Seden Senaryo: Sadk endil Kamera: Kriton lyadis; Yapm: Kemal Film Osman F. Seden, (Day Film Stdyosu'nda seslendirilmitir) Artan; Seslendiren: Yorgo lliadis; Oyuncular: Ayhan Ik, Belgin Doruk, Atf Kaptan, Ziya Metin, Nubar Terziyan, O. Nuri Ergn, Kemal Ergven, Kadir Savun, Mehmet Al Sezen Dinler, Ali Akpnar Konu: Ak olduu kanserli sevgilisinin ameliyat iin para arama gayretinde iken ad bir soyguna karan ve sevdii kzn polis olan babas tarafndan takip edilen bir gencin hikayesi anlatlmaktadr. dl: 1959 1. Trk Film Festivalinde Kriton lyadis, En Baarl Kameraman Film sansre taklm ve gsterime girememitir, ayn zamanda Bu film, bugn Kemal Film'in kayplar listesindedir. Prodksiyon: Hasan Danabaolu, Zeki Tezcan, Orhan Aykanat, Montaj: Sezai Elmaskaya; Senkron: zdemir
Beyaz Gl Kaderim, Irz Dman Adam
BEYAZ GL /164 Kaderim /Irz Dman

Ynetmen: Turan Day Senaryo: Necabettin Yal Foto Direktr: Faruk zar Yapm: Turan Film Rasim Day Danslar:ehrazat, arklar: kran zer, Oyuncular: Gl Glgn, Reit Grzap, Nazm nan, Cihan Ik, Hlya Aytek, Mesut Srmeli, Tijen stn, Zati zgler, Hayrnisa Kaytas, Zafer nen
164 Beyaz Gl adyla ekilen bu film ayn sene afii deitirilerek ve afite baz isim eklemeleri de yaplarak Irz
Dman Adam adyla tekrar seyirciye sunulmutur. (y.)
Bilinmeyen Ak
BLNMEYEN AK
Senaryo ve Ynetmen: inasi zonuk Kamera: Fahri Danman Yapm: Yuvam Film Oyuncular: Hasan Tadelenler, Derya skit, Berna Ufuk
Bir Dilim Ekmek
BR DLM EKMEK
Oyuncular: Glistan Gzey, Kenan Pars, Ylmaz Duru, Nilfer Aydn, Danslar: ehrazat,
Senaryo ve Ynetmen: Dr. Aravir Alyanak Kamera: Kosta Psaros Yapm: Erman Kardeler
Konu: Leyla (Glistan Gzey) ve Tark (Ylmaz Duru) iki yldr birlikte yaayan bir ifttir. Gizlice nikahlanacaklar gn nikaha Tark yerine babas gelir. Leylaya hakaret eder, Bu evlilie hibir zaman rza gstermeyeceklerini syler. bebei Bunun ile zerine Leyla kucanda Mzik stanbula gider.
hocasnn tavassutu ile Mzisyen Sedat Nazmi (Kenan Pars) ile tanr.Onun yardm ile mehur bir arkc olur. Bu arada babas len Tark konser ilanlar yardm ile Leylay bulur. Yeniden evlenmeye karar verirler. Tark ak denizlerde sefer yapan bir gemide II kaptan olarak almaktadr 20 gnlne sefere kar. Dnte nikahlar kylacaktr. Leyla da gz olan ve onu ne pahasna olursa olsun elde etmek isteyen Sedat Nazmi de bo durmamaktadr. Bir konser dn sarholuundan istifade ederek Leylaya sahip olur. ntihar dnen Leyla kzn dnerek vaz geer. Tark ise geirdii kaza sonucu seferden tek kolunu kaybetmi olarak dner. Sedat mektup ve telefonlar ile Leylay taciz etmektedir. Leyla durumu kocasna anlatmaya karar verir, ancak. son bir kez Sedat ile konumaya gider. Sedat bo durmam, buluacaklarn Tarka haber vermitir. Onlar birlikte gren Tark kzn alarak evini terk eder. Leyla gnlerce onlar arar, tiyatro guruplarna girer, ehir, ehir dolar. Yllar geer kz Glin (Nilfer Aydan) bymtr. Oda annesi gibi mzie yeteneklidir ve piyano dersi almaktadr. Hocas ise yine Sedat Nazmidir. Sedat Bu defa da Glinin etrafnda dolamakta, onunla beraber olmann yollarn aramaktadr.
Bir Kadn Uruna
BR KADIN URUNA
Ynetmen: Tekin Akpolat Kamera: Fahri Danman Yapm: Ata Film Hadi Yaman Oyuncular: Nermin Ruhsever, Ferhan Tanseli, Mmtaz Alpaslan, Tomris Hakgder, Faik Cokun, Zeki Can , arklar:Mefharet Yldrm, Kaplan Tarsuslu Konu: Ayn erkei seven bir ana-kzn yasak ak yks.
Bir Kadn Tuza
BR KADIN TUZAI
Senaryo ve Ynetmen: Mehmet Muhtar Operatr: Frederick B. Ford Yapm: And Film Turgut Demira Oyuncular: Eva Palmer, Mmtaz Ener, Lale Oralolu, Isarco Ravoiojli, Ekrem Bora Konu: Gayri meru ocuunun erefini kurtarmak iin hizmetilik, dadlk gibi eitli ilere giren gen bir kadnn acl yks.
Bir ofrn Gizli Defteri
BR OFRN GZL DEFTER

Senaryo ve Ynetmen: Atf Ylmaz (Aka Gndzn bir eserinden) Operatr: Turgut ren Yapm: Duru Film Sreyya Duru Oyuncular: Eref Kolak, olpan lhan, Nurhan Nur, Nilfer Sezer, Saime Bekbay, Ahmet Tark Teke, Kemal Ergven, Kadir Savun, Eref Vural, Faik Cokun Konu: ofr Ali, mahalle komusu paa kz ileri sever, Paa kz iler ise evlilik yolu ile zengin evreye girmek ister, bu yzden kt yola der ve Ali tarafndan kurtarlr. Fa-kat peini brakmayan yeni evresinde ki kiiler tarafndan vurulur. Aka Gndz'n bu roman sinemalarken; ayn mahallede oturan yoksul ofr ile paa kz, ofrlkten yannda alt kiinin ortaklna ykselen Ali ve lks peinde koarken randevuevine den iler (randevuevinde ilek) olur; bilinen (ve karlatrlan) kiilikleri, olaylar ve iddeti ile bir kk in-san ve kenar mahalle melodramdr film. Orhan nser Kelimelerden Grntye, syf,83 Her kalp bir atlak vazodur. Ne kadar ak doldurursan doldur, bir gn gelir sza sza biter. Merhum Kmil Usta byle dermi. Ama Erolun kalbindeki ate, belki birbirlerine kavuamadklarndan aylar yllar sonra bile kabuk balam bir yara halinde devam eder Aka Gndz memleketin ofrlerine ithaf ettii eseri iin Ankara ofrler Cemiyetinin yardmn grm. Romandaki Kmil Usta, Sina Cephesinde tifsten lm. Kitaptaki anne, olunun ldnden habersiz ve Erolun yardm olarak verdii paralar o gnderdi sanyor Kahramanmzn babas bir emekli. Memurluk gnlerinden tek fark ceket yerine pijama giyiyor. tl gmlei ve kravat yerli yerinde. Raksn emiblbl kadehi ile iiyor. Kardei Temiz, ismi gibi bir gen kz. Abisinin en iyi arkada Kazm ile evleniyor iler, Emekli bir generalin marur kz. Erol, uruna adam bile ldrd bu gzel kz ancak, lmeden biraz nce pebiliyor; Harika bir Eftalya rolndeki Nilfer Sezer; Krk tarakta bezi olan celep Faik Cokun; Aksaraya gitmek isteyen yal kadn rolndeki Zenne Necdete benzeyen sanat; Kedisi iin 50 kuruluk artk et alan mahalleli; Sadettin Erbilin seslendirdii Baba Nuri; Gazanfer zcann sesi ile Pire Mahmut; Muzaffer Akgnn syledii Gidiyom Gidemiyom (Hseyin akr) trks... te bunlar bu karakterler filmde rol alan.
Bir nsanlk Meselesi Allah Korusun
BR NSANLIK MESELES/ALLAH KORUSUN

Senaryo ve Ynetmen: Vala nengt Foto Direktr: Lazar Yazcolu, Mike Rafelyan, Yapm: Bahtiyar Film Vala nengit Oyuncular: Fikret Hakan, Nevin Aypar, Atf Kaptan, Suat Taner Filmin ynetmeni, nl seslendirme sanatlarndan Vala nengt. Bir grmemizde, ad geen filmi kabullenmeyip "ben ekmedim" derken, oyunculardan Fikret Hakan kart bir aklamayla yle diyor: "nengt'n ektii 'Bir nsanlk Meselesi'nde barol Suat Taner adl bir gen oynuyordu. Bir ara beni ardlar. Bu kez bez ben oynamaya baladm. Bir anlamazlk kp yarm kald, bilemiyorum. Gemiteki bu olay biraz kark Bir nsanlk Meselesi"nin durumu bize gre biraz deil tam kark. Orhan nser Kelimelerden Grntye, syf,83
Bir Yudum Su
Ynetmen: Senaryo:
BR YUDUM SU
Hsn Cantrk efik Grmeri Oyuncular: Pervin Par, Ahmet Mekin, Muzaffer Nebiolu, Mualla Srer, Muazzez Aray, Selahattin sel, Celal
Foto Direktr: Hayrettin Ik Yapm: Kulp Film Hsn Cantrk
Gkkaya, Behsat Baklaya, Aye Gl
Bu Vatan Bizimdir
BU VATAN BZMDR
Senaryo ve Ynetmen: Nejat Saydam (Nihad Sami Banarlnn Kzl alayan isimli oyunundan) Hayrettin Ik, Duru Film Naci Duru Oyuncular: Nevin Aypar, Ahmet Mekin, Senih Orkan, Ahmet Tark Teke Konu: An a d ol u 'd a geen bir
Kamera:
kahramanlk yks.
Yapm:
Canavar Kadn
CANAVAR KADIN
Ynetmen: Cahit Gnal Senaryo: Kamera: Yapm: stiklal Film/Cahit Gnal Orhan Elmas Hayrettin Ik Oyuncular: Orhan Elmas, Gnl Bayhan, Suzan Avc Konu: Pavyona den bir kadnn buradaki yaam yks.
Civan Ali ingenem
CVAN AL ingenem
Senaryo ve Ynetmen: Semih Evin Grnt Ynetmeni Coni Kurteolu Yapm: Roket Film Semih Evin OYUNCULAR: Eref Kolak, Sadettin Erbil, zen Tutucu, Mualla Srer, Suzan Avc, Sedat Demir, arklar: Nevzat Ekmeki KONU: Kimsesiz bir kzla ona yardm eden bir delikanlnn yks
itlenbik
TLENBK
Ynetmen: Sha Doan Senaryo: Foto Direktr: Yapm: Sadk endil Lazar Yazcolu Baak Film Oyuncular: Kenan Pars, Leyla Altn, Altan Erbulak, ftade Kimi, Atf Kaptan, zdemir Han, Ylmaz Grudsa,
oban Yldz
OBAN KIZI
Ynetmen: Memduh n Senaryo: Kamera: Yapm: Yakut Film: Aravir Alyanak Uur Film: Memduh n, Atf Ylmaz Turgut ren Oyuncular: Muhterem Nur, Suzan Avc, Baki Tamer, Reha Yurdakul, Abdurrahman Palay, Mehmet zekit, Metin Serezli, Konu: ehirli bir adama ak olan kydeki oban kznn, kent yaamna alamams nedeniyle yaad dramatik yk
Daha ekecek miyim
DAHA EKECEK MYM

Ynetmen: Seyfi Havaeri (Namk Klolunun bir ederinden) Kamera: Kazm Kokan Mzik: Kasm naltekin Yapm: yi Film Namk Klolu Oyuncular: Belgin Doruk, Baki Tamer, Hadi Hn, Mualla Kavur, Metin Serezli, Leman Akatepe, Mualla Srer, Kemal Ergven, Konu: "Gen bir kadn olan Serpil, gayri meru olarak doan kzn bir yetim yurduna brakr. Yllar sonra Gnl gen bir kz olarak yurttan ayrlr. Yurdun hademesi Feride, Gnl' yanna alr. arayan Gnl bulamaz. Feride, Gnl' erkeklere pazarlamaya kalknca, gen kz evden kaar. Bulduu ilk iten patronu tecavz etmeye kalknca Gnl onu vurup yine kaar, yakalanr, mahkeme olayn ortaya kmas nedeni ile Gnl' serbest brakr. GnI milyoner CemaI Beyin yannda i buIur. Gnl' kz gibi seven CemaI Bey onu kke yerletirir. Cemal Beyin gen kardei Melih ilk grte Gnle ak olur. Gnl'e irketin muhasebe mdr Halis de aktr. Bu arada Serpil hanm yllar sonra kzn aramaya balar ve izini bulur. Melih ve Halil, Gnl ile evlenmek istemektedirler, Gnl Melih'i seer. Serpil kke gelince iler karr, Gnl, Cemal beyin kzdr, Gnl Melih olmaktadr, evIendirir. bu durum yklr, amcas Cemal karsnda
bey Gnl' Halis ile
Belgin Doruk (1936-1995) oyuncu 82 film
Canavar Kadn
CANAVAR KADIN
Senaryove Ynetmen:
Oyuncular: Hseyin Peyda, Cihan Ik, Erdoan Oker, Orhan Erin, Sadri Karan
Hseyin Peyda 165 Foto Direktr: Faruk zar Yapm: rmen Film Hseyin Peyda Konu: Kanun kaa olan ve bu nedenle de yurt dnda Cezayir'de yaayan bir gencin maceral yks.
DERTL IRMAK
Ynetmen: Senaryo: Muzaffer Arslan Hamdi Deirmenciolu (Yusuf Karataylnn bir eserinden) Faruk zar Ahmet Yamac Yapm: As Film Muzaffer Arslan Oyuncular: Fikret Hakan, Leyla Sayar, Hulusi Kentmen, Kemal Edige, Altan Karnda, Semih Tamerler
Kamera: Mzik:
Dikenli it
DKENL T
Ynetmen: Hicri Akbal Senaryo: Foto Direktr: Yapm: Veli Akbal Ali Uur Aypar Film Nevin Aypar Oyuncular: Nevin Aypar, Attila Diner, Faik Cokun Konu: Dramatik bir ak filmi.
165 Henri La Barthenin bir eserinden yine Henri La Barthenin senaryolatrd ve Julien
Barthenin 1937 ylnda evirdii, ancak 1941 ylnda Fransada gsterime giren barollerini Jean Gabin (1904-1976), Lino Noro (1900-1985), Mireille Balin (1909-1968) ve Lucas Gridoux (19861952) gibi zamann nemli Fransz oyuncularnn oynad Pp le Moko (Cezayir Batakhanekleri) isimli filmden uyarlama. (www.imdb.com)
Dikenli Yol
DKENL YOL
Oyuncular: Ahmet Mekin, Muzaffer Nebiolu, Sunay Uslu, Erol Ta, Hseyin Kaif, Kadri Ynetmen: Nian Haner Senaryo: Foto Direktr: Nedim Otyam evket Kymaz Yapm: Barboros Film Nedim Otyam gelman, Danslar: Alev Okay Konu: 1958 Yl Kartaln Soanlk Ky. Hseyin Aa (Kadri gelman) komusu Dursun Aann (Faik okun) hayvanlarnn tarlasna girerek ekinlerine zarar vermesinden ikayeti. Aralarnda ky kahvesinde sk sk tartma yaanyor. Dursun Aann tatl dili dolaysiyle her seferinde tatlya balanyor. Hseyin Aa aksi ve hrn bir ihtiyar. Olu Ahmet (Ahmet Mekin) ile de tartp onu evden kovuyor. Ahmet de evi terk edip stanbula almaya gidiyor. Dier taraftan Hseyin Aann gzel kz Aye de (Sunay Uslu) gz olan Dursun Aann olu Hasan (Hseyin Kaif) kz tenhalarda devaml sktryor. Karlk bulamaynca kz istetiyor. Ama ne kzn varmaya gnl var, ne de babasnn vermeye gnl var. Hasan iyilikle olmayan bu ii zorla yapmaya alyor. Bir gece evi basarak Ayeyi karyorlar. Pelerine den Hseyin Aaya ate ederek lmne neden oluyorlar. Kz da alp stanbulda pavyon sahibi amca olu Zhtnn (Asm Nipton) yanna snyorlar.
Doksan Dokuz Mustafa

Senaryo ve Ynetmen:
DOKSAN DOKUZ MUSTAFA

Oyuncular: Hayati Hamzaolu, Gnl Bayhan, Saliha Tekneci Konu: Evli iki ocuklu olan bir manifaturacnn arkc bir kadnla yaad yasak ak yks.
Sami Ayanolu
Foto Direktr: Lazer Yazcolu Yapm: Tual Film Hasan Tual
Dokuz Dan Efesi akc Geliyor
DOKUZ DAIN EFES AKICI GELYOR 166

Senaryo ve Ynetmen: Metin Erksan Foto Direktr: evket Kymaz Mzik Nedim Otyam Yapm: Birsel Film zdemir Birsel Oyuncular: Fikret Hakan, Serpil Gl, Kadir Savun, Erol Ta, Hayri Esen, Hayati Hamzaolu, Sadettin Erbil, Ylmaz Gruda, Osman Trkolu Metin Erksan, "Hicran Yaras" ile ayn yl, yani 1958 yln-da "Dokuz Dan Efesi"ni eker. Filmde Osmanl hkmetine kar isyan edip daa kan akc Mehmet Efe'nin serveni an-latlr. 19. asrn sonlarna doru Ege halk e-kyalardan bkmt. Hkmet eteleri imha eder. nl ekya-lar ldrlr. ldrlen ekyalarn arasnda akcnn babas akrcal Ahmet de vardr. akc Mehmet Efe, babasn ldren Hasan avu'tan intikam almak iin da-lara kar, Ekberolu'nun kzyla ak yaar, aftan yararlanr yze iner, yeni olaylar onun yeniden daa kmasna yol aar ve sonunda su testisi su yolunda krlr. Ynetmenin "Dokuz Dan Efesi" filmini ektikten hemen sonra, 15 Haziran 1959 tarihli Vatan Gazetesi'nde "akc Efsa-nesi ve Gerei" balyla bir yazs yaynlanr. Bu yazda akc gereinin filmdeki gibi olmadn vurgular. akc'nn aslnda ingiliz oligarisini koruyan bir ajan olduunu fakat bu gerein filmde yanstlmadn, sansr kurulunun byle bir filme izin vermeyeceini belirtir. Ynetmen, bu konuyu 10 Mart 1973'te Ulusal Sinema tartmalarnn yapld ak olu-rumda yeniden gndeme getirdiinde yine ayn balklarn altn srarla izer:
166 Dokuz Dan Efesi adyla gsterime giren bu film 1. Trk Film Festivalinde (1959) Jri zel Armaan ald.
Ben akc filmine balarken, filmden sonra yazdm gibi akc'nn (bilinsiz olarak diyeceim, nk elimizde fazla bir delil yok) ngiliz devletinin aleti ve casusu olarak dalarda gezdiini biliyordum. Bizim, yalnz son zamanlarda diyemeyeceim, ok eskiden beri edebiyatmza arz olan kt bir ey vardr. Nerede, ne kadar ekya varsa, onu halk kahraman diye tantrlar. akc da bu ekilde istismar edilmi ve baz yazarlar ve evreler tarafndan halk kahraman diye yutturulmak islenmi. Ve de basit ekyalnn yan sra -basitlikleri de kyor- ngiliz emellerine alet olduu iin, daha baka bir yerlere geliyor. akc daa kmadan nce belki sosyal bir tip. toplumsal bir tip ve akcy daa karan amiller de birtakm etkenler. Daa ktktan sonra, tabii asosyal bir tip oluyor, toplum d bir tip oluyor.
Metin Erksan, 15 Haziran 1959 ylnda Vatan Gazetesinde yaymlanan yazsnda filmi ekmeden nce yararland 142 kaynan byk ounluunun adn verdii halde "Sen bu konuyu ett etmemisin, zerinde iyi almamsn" eletirilerinden kurtulamaz. Metin Erksan, sadece bu eletiriye maruz kalmaz, sinema yazarlar, sinema eletirmenleri tarafndan Elia Kazan'n "Viva Zapata" filminin etkisinde kalmakla da itham edilir: slubumu incelerken bavurduklar kaynak batnn sinema rnleriydi. Yani onlar slubumu benzetecek bir ey aryorlar, nereden hareket ettiimi bilemiyorlard. Eer nlerinde Viva Zapata' gibi bir rnek olmasayd akc'y Al Capone'a benzeteceklerdi. Nitekim benzettiler de... Billy the Kid' dediler. Bunda yanlyorlard. Zeybeklik, ne Billy the Kid'in yapt gibi gelenei olmayan ferdi bir ekyalk, ne de Zapata gibi sosyal yn ar basan toplu bir halk hareketiydi Metin Erksan, sinema eletirmenlerinin bakmadklar bir noktaya deinerek, Elia Kazan'n genlerinde Anadoluluk olduunu vurguluyor ve "Dokuz Dan Efesi"ni "Viva Zapata "ya benzetirken bu noktann zerinde de durulmas gerektiini sylyor: Elia Kazan, stanbul doumlu ama, kkleri Kayseri'de. Yani, akc, Krolu hikayeleriyle bym. Vakti zamannda Cumhuriyet Gazetesi'nin genel yayn ynetmenliini yapan Cevat Fehmi Bey, Elia Kazan'a bir piyesini gndermi. Cevat Fehmi Bey'e Elia Kazan'n babasndan eski Trke bir cevap gelmi. Diyormu ki; 'Cevat Bey, u anda olum turnede. Benden, gelen mektuplar cevaplamam istedi. Bunun iin mektubunuza ben cevap veriyorum. Piyesinizi okudum,, ok beendim. Elia geldii zaman o da okuyacak. Mektubunuza ok memnun oldum. Bizim evde Trke konuulur, ben es-ki Trke yazarm. Bundan sonra mektuplarnz ngilizce deil, Trke yazn.' Bu yzden Viva Zapata, Trk zellikler tayan bir filmdir. Dnyann hibir filminde 'Viva Zapata'daki kadnn "At ldrn' dedii gibi bir sahne yoktur.
Fikret Hakan Arivi Serpil Gl-Fikret Hakan
Ancak bu Korolu hikyelerinde vardr Kadnlar Ruhu ldrn diyor Ceset geliyor, insanlar Zapata deil" diyorlar. Bizim sinema eletirmenleri Elia Kazan'n Anadolu kkenli oluundan sz etseler, benzeeceimizi de kabul etmek zorunda kalacaklar. Filmde Zapata'ya benzeyen bir tek sahne vard. Filmin banda akcnn babas akrcal namaz klarken ldrlr. akrcal Ahmet, gerek hayatta da byle ldrlmtr. Yani ben biyografiyi bire bir uyguladm, mizansen yapmadm. Elia Kazan ise harikulade bir mizansen yapm, Zapata'y secde eder gibi ldrm. Eer Elia Kazan; Anadolulu olmasayd o mizanseni yapamazd. Metin Erksan "Dokuz Dan Efesi'ni imdi ekse ok daha baka ekeceini, akc efsanesinin arkasndaki btn gerekleri hi eksiksiz verebileceini ak yreklilikle sylyor. "Elia Kazan ve John Steinbeck bile Meksika ihtilalini tam anlamyla Viva Zapata'da yanstamamken, ben nasl yanstabilirdim di yerek kendini savunan Metin

ylnda lkemizi ziyarete gelen Elia Kazan'a filminin gerekleri
Erksan,
1955
yanstmadn syler: Meksika ihtilalini anlatan ok fazla aratrma, inceleme okudum. Bu kitaplara gre Meksika ihtilali 1910-1929 yllan arasnda srmtr. Tabii ihtilal bu sre iinde ayn hzla devam etmemitir. Esas olarak 1910-1913 arasnda hzlyd. Pano Villa, Francesko Madero ve Emanuet Zapata ldrlmlerdir. Okuduklarma gre sizin yaptnz film gerekleri yanstmyor. Meksika ihtilali sizin filminizdeki gibi gememitir... 1910-1913 ylna kadar Meksika'da ingiliz mal sermayesi egemendi. Daha sonra ise Amerikan mal sermayesi Meksika'y ingiliz emperyalizminden devralmak istedi. Birsen ALTINER Metin Erksan Sineamas
Duvakl Gl
DUVAKLI GL
Ynetmen: adan Kamil Senaryo: Hamdi Deirmenciolu Foto Diektr: adan Kamil Yapm: Atlas Film Nazif Duru Oyuncular: Sadri Alk, Leyla Sayar, Semih Sergen, Zeynep Deirmenciolu Konu: Doum srasnda annesini yitiren bir gen kzn ak yks.
Elveda
Ynetmen: Tekin Akpolat Senaryo:
ELVEDA
Oyuncular: Blent Oran, Glderen Ece, Rengin Arda, ztrk Serengil Konu: Ayrlkla sonulanan bir ak macerasnn yks
Blent Oran Foto Direktr: Yapm: Ali Uur afak Film evket Aktun
Blent Oran ( 27 Mart 1924 - stanbul, 23 Eyll 2004 - stanbul)
Sinema oyuncusu, senarist.
Cevat Rifat Atilhan'n olu olarak dodu. Lisenin ardndan hukuk fakltesine kayt yaptran ve okurken bir bez fabrikasnda iilik yapan sanat, dnyaya alt snf insanlarn gznden ustalkla bakyor, refah iinde geen ocukluuna karn, onlarla birlikte yayordu. Mrettiplik (dizgicilik), klie ressaml, retmenlik ve mizah yazarl gibi eitli ilerde alt. 1950 ylnda sinemaya yardmc oyunculukla (figran) balayan Oran, 60' akn filmde rol ald. 1952 ylndan sonra senaryo yazm stnde younlat. Kendisi gibi senarist olan Aye asa ile evlendi, bir ksm eiyle ortak olmak zere, 700'den fazla senaryo yazd. 1980'lerde tv dizileri iin senaryolar yazd. Marmara niversitesi Sinema TV Blm'nde bir sre ders verdi. Bandan pek karmad kasketine dknlyle tannan sanat, birok sinema sanats zerinde emek sahibidir. 2000'li yllar Trk TV seyircilerince, kinci Bahar dizisinde oynad Hanm'n (Trkan oray) babas rolyle tannd. Ynetmen Mehmet Gleryz tarafndan "Yeilamn Altn Senaristi: Blent Oran" adl belgeseli ekildi. Yaamn ve senaryo anlayn Trk Sinemasnn karakteristik zellikleriyle birlikte irdeleyen "Senaryo: Blent Oran" adl bir kitap yaynland. (brahim Trk, Dergah Yaynevi.)
Esrarl Kadn/Gnah Bende
ESRARLI KADIN/Gnah Bende

Senaryo ve Ynetmen: Nuri Aknc Grnt Ynetmeni: Yapm: Cezmi Ar Akar Film Nuri Aknc Oyuncular: Fatma Girik (Aye), Toygar Belevi (Murat), Gnl Bayhan (Neriman, Suphi Kaner, Ali Korkut engz, hsan Akn, Jale z, Murat Tok, Ali Ekdal (Ahmet) Konu: Kk bir sahil kasabasnda balklkla geinen Murat, kasabadan Aye adl bir kzla szldr. iki gen evlilik hazrlklar yaparken gnn birinde kasabaya Neriman adnda bir kadn gelir. Fettan bir kadn olan Neriman erkekleri paralar iin batan karmaktadr. Ksa zamanda Murat ile arkada olur. Murat, ilk kez grd bu ehirli kadnn etkisinde kalr. Oysa Neriman bir kaaktr. Aye olanlardan dolay zgndr. Kurtulu sava gnlerinde igal altndaki kylerden birinde yaayan Ahmet kyn dnda kurulu dman karargahndan kyn birka gn iinde igal edileceini renir. Tm kyly harekete geirerek kyn dmana teslim edilmemesi iin almalara balar. Tm kyl onu desteklemektedir ama hepsi ok yaldr.
Fakirler
FAKRLER
Senaryo ve Ynetmen: Semih Evin Grnt Ynetmeni Coni Kurteolu Yapm: Roket Film Semih Evin Oyuncular: Melike Gven, Sadettin Erbil, Agh Hn, Uur Kvlcm Konu: Gecekondu kesimlerinde fakir bir hayat sren, yaamlar yoksulluk iinde geen bir ailenin dramatik yks.
Frtna Kaptan
FIRTINA KAPTAN
Senaryo ve Ynetmen: inasi zonuk Kamera: Yapm: Fethi Mrenler Gzbak Film Talat Gzbak Oyuncular: Asm Nipton Talat Gzbak,
Muzaffer Nebiolu
Muzaffer Nebiolu, Ali Seyhan,
Funda
FUNDA
Senaryo ve Ynetmen: Nian Haner Foto Direktr: evket Kymaz Memduh Ykman Mzik: Kadri enalar Yapm: Ozon Biraderler Oyuncular: Muhterem Nur, Kenan Pars, Ahmet Mekin, Zeynep Deirmenciolu, Handan Adal, Hikmet Sere, Erol Ta, Danyal Topatan, Necil Ozon Konu: Avrupada geirdii bir kaza sonucu ayaklar tutmayan hariciyeci Kenanla kars Fehimann dramatik yksnn anlatld filmde Funday, kitab yayna hazrlayan Selim leri yle tantyor; "'Funda' iftlikte, bir kr evinde geer. Dnyada olup bitenlere aldrszdr. Yalnzca kendi acsn syler. Mektuplardan anladmza gre roman 1931 sonrasnda gemektedir. Ne var ki, 36lara, 37lere kadar uzanlmakta, dahas Fehiman bir Avrupa yolculuuna o tarihlerde kmaktadr. Avrupa sanki stlimandr. Ak romanlar, insanl ykmdan ykma srkleyen savalar grmezden gelerek aalamay tercih etmektedir belki de Tekrar baslan bu romann arka kapandaki tantm yazsnda yazlanlar da yle: "Kk Funda kollarn annesinin boynuna doluyor, pembe dudaklar ile onun yzn, gerdann ve salarn pt. Bu pler gen kadna Vedat'n tatl nefesini hatrlatyordu, jte o byk aktan ona kalan u kk varlkt... Birde bir yn ztrap!
Gnahkarlar Cenneti
GNAHKARLAR CENNET
Senaryo ve Ynetmen: Baha Gelenbevi Grnt Ynetmeni Enver Burkin Yapm: pek Film peki Kardeler Oyuncular : Blent Ufuk, Neriman Kksal, Ahmet Tark Teke, Sadri Karan, Mualla Kaynak, Atf Kaptan, Blent Oran, Nevin Aypar, Fatma Anda, Mcap Ofluolu, Kadri gelman Dnemin Sinema eletirmenlerinden Tuncan Okan film hakkndaki eletirisini yle yapyor : "Gnahkarlar Cenneti, batan sona kadar bir masal slubu ile, radyodaki ocuk saatlerine yaklatrlabilecek bir iptidailikte cereyan ediyor. Neden bahsediyor Baha Gelenbevi? yilik dersi vermek istiyor, ihtirasl olmann, ktlk yapmann zararlarn anlatyor. Film bir gmbrtyle balyor ve 'Ben blis...eytann ta kendisi....Dnyadaki fenalklar ben hazrladm' diyen bir ses anlatmaya balyor. blis, ktlklerin, ihtiraslarn yzyllar boyunca insanolunun iinden silinmediini, fakat adaletin daima yerini bulacan sylemek istiyor.." (Milliyet, 22.11.1958)
Gnlden Alayanlar Nilfer
GNLDEN ALAYANLAR Nilfer

Senaryo ve Ynetmen: Baha Gelenbevi Grnt Ynetmeni Enver Burkin Yapm: pek Film peki Kardeler Oyuncular: Neriman Kksal, Kenan Pars, Fatma Girik, Atf Kaptan, lhan Hemeri, Nezihe Becerikli, Fikri ze, lhan Hemeri Konu: Trl entrikalarla sulu duruma den bir kadnn kendini, aklama mcadelesinin yks.
Hayat Cehennemi
HAYAT CEHENNEM
arklar: Ekrem Kongar, Feriha Tanyeli, Danslar: nci zgl, Senaryo ve Ynetmen: Aydn G. Arakon Foto Direktr: Mzik: Yapm: Acar Film Murat Kseolu adan Kamil Nedim Otyam Aysel kaynak, Eva Gondi, Oyuncular: Belgin Doruk, Orhan Gnray, Melahat li, Kenan Pars, Muazzez Kurdolu, Kadri gelman Konu: Bestekar Kemal (Orhan Gniray) ve kars Nermin
(Belgin Doruk) . Nermin'de gz olan onu elde etmek iim her yola bavuran Sermet (Kenan Pars). Sermet ftira ve antaj ile kar kocay ayrmay baarr. ocuunu alan Kemal evi terk eder.
ftira
FTRA
Ynetmen: Osman Nuri Ergn Senaryo: Blent Oran Kamera: Kriton lyadiz Yapm: Marmara Film Konu: Hakszla urayp ve sonunda mahkeme kararyla temize kan bir adamn yks. Oyuncular: Sadri Alk, Uur Baaran, Mnir zkul, Leyla Altn, Aslan Altn, Hadi Hn
htiras
HTRAS RZGARLARI
Senaryo ve Ynetmen: Rahmi Kafadar Kamera: Meng Yein Elektra Film Yorgo Sarris Oyuncular: Kika Poli, Abdurrahman Palay, Vahi z, Campanelli, Kaleto Kardeler Konu: Bir ingene ve iki kadnn arasnda geen ak.
Yapm:
Rahmi Kafadar
nsanlk in/Kuduz
NSANLIK N/KUDUZ
Ynetmen: Senaryo: Foto Direktr: Mustafa Ylmaz Yapm: Anti Film Behll Dal Behll Dal Asaf Tengiz Behll Dal 167 Oyuncular: Blent Oran, Uur Baaran, Rengin Arda, hsan Akn, Ali Korkut, Sadri Karan, Teoman Atalay, Konu: Kuduz bir kpein srd adamn yks.
stanbul Maceras
Senaryo ve Ynetmen:
STANBUL MACERASI
Carl Mohner Oyuncular: Orhan Gnray, Sadri Alk, Eva Palmer, Bianca Brenneke, ztrk Serengil, Ahmet Arkut, Karl Mhner,
Operatr: Ernest Wild Yapm:
Konu: stanbulda beyaz zehir kaakclaryla mcadele eden gzpek emniyet grevlisinin
Metro Film/Aram Glyz Trk-Alman Ortak yapm
167 stanbulda 1922 ylnda doan Behll Dal, Ankara Hukuk Fakltesindeki eitimini yarm braktktan sonra askerlik grevini yapt ve ardndan Antalya Halkevinde ynetmen olarak grevlendirildi. Daln grev yapt halkevi, tiyatro almalar ile Trkiyenin 3 byk halkevi arasna girdi. Behll Daln 1957 ylnda Antalyada kurduu ANT Film Antalya Filmcilik irketi, stanbul dndaki ilk yapmc irket olma unvann tarken, Dal, nsanlk in, Kbrs ehitleri ve Izdrap ocuu isimli 3 uzun metrajl sanat filmini ekti ve birok ksa metrajl filme imza att. Behll Dal Antalya Yksek retim Dernei bakanl da yapan Dal, O Kadn adl iir kitabyla, stanbulda bulunduu srada duyduu Antalya zlemini dile getirdi. Sanat yaamndaki en nemli admlarndan biri de Antalya Film Festivali dncesini ortaya atmak ve gereklemesini salamak olan Behll Dal, ksa metrajl filmcilii Trkiyeye getiren ve tantmn salayan en nemli kii olarak tannyordu. Antalya Altn Portakal Ksa Film Yarmasnda kazand 8 Altn Portakal dl ile En Fazla Al tn Portakal Kazanan Ynetmen unvann koruyan Behll Dal, 1997 ylnda Antalya Altn Portakal Kltr ve Sanat Vakfnca mr Boyu Onur dlne layk grld. Altn Portakal Film Festivalinde her yl jri dl verilen Daln, Avrupa televizyonlarnda da yaymlanan ve daha ok Antalyay yanstt 300e yakn ksa metrajl filmi bulunuyor. 21 Haziran 2002 de yaamn yitirdi.
Kaderin Cilvesi
KADERN CLVES
Ynetmen: hsan Yurdakul Senaryo: Orhan Murat Arburnu Operatr: Vedat Akdikmen Mzik: Zeki Duygulu Yapm: Bat Film hsan Yurdakul Oyuncular: Orhan M. Arburnu, Sedat Demir, Muzaffer Nebiolu, Muazzez Aray, Sema li,
Kapcnn Kz
KAPICININ KIZI
Senaryo ve Ynetmen: Nuri Akn Operatr: Cezmi Ar Yapm: Lks Film Nuri Aknc Birsen Kaplang (1938-2002) oyuncu 43 film Oyuncular: Yldz Sevingen, Kemal Kan, Muzaffer Hepgler Konu: Bir fabrika ofryle, bir kapc kznn ak yks.
Karanlk Gnler
KARANLIK GNLER
Seneryo ve Ynetmen: Dr. Aravir Alyanak Operatr: Yapm: Mike Rafaelyan Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Gnl Bayhan, Ahmet Mekin, Gl Glgn, Birsen Kaplang
Karasu
KARASU
Senaryo ve Ynetmen: Turgut Demira Senaryo: Ernest Roberts, Turgut Demira, Mehmet Muhtar, Vedat Akdikmen Mzik: adi Yaver Ataman Yapm: And Film Turgut Demira Oyuncular: Lale Oralolu, Mmtaz Ener, Mari Blanchard, Manfred Schuster, Cahit Irgat, ztrk Serengil, Kemal Edige
Operatr:
Kederli Yllar arkc Kz
KEDERL YILLAR ARKICI KIZ

Senaryo ve Ynetmen: Dr. Aravir Alyanak Foto Direktr: Mike Rafelyan Yapm: Melek Film ahan Haki Konu: Grmeyen bir kzla, topal bir gencin dram. Oyuncular: Orhan Gnray, Belgin Doruk, Baki Tamer, Kenan Pars, Fatma Anda, Sunay Uslu, Handan Adal, Nubar Terziyan
Kelepe
KELEPE
Ynetmen: Srr Gltekin Senaryo: Blent Oran Konu: Casuslarla mcadele ederken birbirlerine ak Operatr Ali Uur Yapm: Kurt Film Mehmet Aranc olan bir kadn polisle, bir kaptann yks. Oyuncular: Glistan Gzey, Blent Oran, Gksel Arsoy, Atf Kaptan, Semra Ece
Kr iei Zeynep
KIR E ZEYNEP
Senaryo ve Ynetmen: Nejat Saydam Kamera: Hayrettin Ik Yapm: Kervan Film mit Utku Oyuncular: Gnl Bayhan, Ahmet Mekin, Ahmet Tark Teke, Sadri Karan, Nuran Nuray Konu: Bir ingene kzyla, zengin bir genin ak hikayesi.
Kzmn Bana Gelenler
KIZIMIN BAINA GELENLER

Ynetmen: Nevzat Pesen Senaryo: Halide Pikin Kamera: Manasi Filmeridis Yapm: Pesen Film Nevzat Pe Oyuncular: Kenan Pars, Neriman Kksal, Muammer Gzalan, Halide Pikin, Saime Arcman, Rauf Ulukat, Sadri karan Konu: Yllar sonra karlaan ikiz kzkardein yks.
Kirli El
KRL EL
Ynetmen: Cahit Gnal Senaryo: Cemal Sahir Foto Direktr: Mehmet Muhtar Yapm: stiklal Film Cahit Gnal Oyuncular: Ferhan Tanseli, Nermin Ruhsever, Asm Nipton, Ayten Srmal, Sadi Tek, adan Adanal, Salih Tozan, Mmtaz Alparslan, Leman Akatepe, Faik Cokun, Nazm Bora, lhami Gen, Hseyin Hercan, Aynur Akn Konu: sonucu Dmanlar tarafndan bir baskn
iftliine el koyularak ldrlen bir iftlik
aas ve iki ocuunu emanet ettii kahyasnn yllar sonra noteri bularak adaleti yerine getirmesinin yks
Kumpanya
KUMPANYA
Senaryo ve Ynetmen: Atf Ylmaz (Orhan Hanerliolunun bir hikayesinden) Operatr: Memduh Ykman Manasi Filmeridis Mzik: Nedim V. Otyam Yapm: Duru Film Naci Duru Oyuncular: Eref Kolak, Serpil Gl, Sadi Tek, Muzaffer Nebiolu, Talat Gzbak, Ahmet Tark Teke, Muzaffer Aslan, Nubar Terziyan, Sadi Tek KONU: "Anadolu ehir ve kasabalarn gezen bir tuluat kumpanyasnn urad bir kasaba; bir delikanl kumpanyann ba danszne ak olur. Ayn delikanl kasabann serserilerinin elinden gen bir kz kurtarr: gen kz kendini Kurtaran delikanlya ak olur. Delikanl aslnda kt bir kadn olan kumpanya dansz ile ilikisini bitirir fakat kurtard gen kzn da ayn kumpanyada altn renince kendini ikiye verir. Kzn babasnn ayn zamanda kumpanyann sahibi yal bir adamdr; vey annesi ise gen erkeklerle der kalkar. Aklarndan biri vey kzna gz koyunca, Kza bir tuzak hazrlar, fakat daha nce de kz kurtarm olan delikanl tuzan farkna varp son anda kz kurtarr.
Mahkumun Ak
MAHKUMUN AKI 168

Senaryo ve Ynetmen: mer Faruk zakba Kamera: Meng Yein Yapm: deal Film mer Faruk zakba Oyuncular: Sabiha zer, Suphi Kaner, mer Faruk zakba
Mavi Boncuk
MAV BONCUK
Senaryo ve Ynetmen: Esat zgl Kamera: Manasi Filmeridis Yapm: Anadolu Film Esat zgl Oyuncular: Hseyin Peyda (Zeki Ser,e) Ekrem Bora (Gazeteci Metin), Peri Han (Filiz), Halide Pikin (Boncuk Fatma), Sevim alhgir (Azize), Kenan Bke (Foto muhabiri), Hakk Haktan, Niyazi Vanl, arklar: Sevim Tanrek, Trkler: Muzaffer Akgn, Aziz enses Konu: Anadolu'yu dolaan bir tiyatro topluluunun yks.
168 Sayn Agah zg Trk Filmleri Szlnn 1. cildinin Kasm 1998 2. basksnn 132. sayfasn-
da, bu filmle ilgili hibir bilginin olmadn yazyor. Ayn sayfada bahsi geen filmin ad da Mahkumun Ah diye yazlm. Ancak Trker nanolunun Trvak Yaynlar tarafndan kan 5555 Afile Trk Sinemas isimli kitabndaki film afiinde Mahkumun Ak ad yer alyor.
Mehul Kahramanlar
MEHUL KAHRAMANLAR
Ynetmen: Agah Hn Senaryo: Kamera: Yoakim Filmeridis Yapm: Gven Film Yoakim Filmeridis Turgut Eting Asaf Tengiz Oyuncular: Ayhan Ik, Sezer Sezin, Turan Seyfiolu, Hulusi Kentmen, Bekir Pirin, Demir Nuyan, Asm Nipton, Muadelet Tibet, Ziya Gn, Danyal Topatan, Kaya Arkan, Demir Nuyan KONU: Anadolunun igal altnda olduu dnemde vatann bamszlna kavumas iin alan mehul kahramanlarn yks. Zengin ve tannm bir ailenin kz olan Aye, yzba olan nianls mutlu deildir. Padiah taraftar olan nianlsnn Mustafa Kemal ile birlikte vatann kurtarlmas iin alan kahramanlar ekya olarak tanmlamas Ayeyi rahatsz eder. lk balarda bu igali nemsemeyen Aye babasnn lmnden sonra vatanseverlerle birlikte almaya karar verir. lk balarda aralarnda bir gerginlik olmasna ramen Aye, Osmann yanna gelip onlarla birlikte savamak istediini sylediinde Osman bunu pek ciddiye almaz ve Ayeyi kovar. Ayede gidip kendisi Kuvayi Milliye birliklerine katlr. Eski nianls Osmann yakalandn renen Aye, onu lmden kurtarr. Bu olaydan sonra aralarndaki gerginlik aka dnr. Ve sonrasnda bu iki sevgili savan kazanlmas iin alrlar.
Memi Haydutlar Arasnda
MEM HAYDUTLAR ARASINDA

Ynetmen: Senaryo: Operatr: Yapm: Nuri Aknc Lebibe akn Cezmi Ar Sonar Film Sadi Mahmut Sonar Sanat Ynetmeni: Sohban Kololu Oyuncular: Mahmut Arseven, Halide Pikin, Fatma Girik, Ali Korkut, Kemal Kan, Muammer Gzalan, Ahmet Tark Teke, kran Sabuncu, ehrazat, Cihan zsu, Kenan Batimur, Hseyin Frat, Ali Korkut engz Konu: Gangsterler arasnda den bir salak manavn gldrs.
Meyhanecinin Kz / Mapushane emesi Senaryo ve Ynetmen: Ltfi . Akad, 169 Eser: Orhan Kemal, Kamera: Yoakim Filmeridis Yapm: Gven Film Yoakim Filmeridis, KONU: Sonunda mahalllenin kabadays amur Sleyman (Ahmet Tark Teke) tarafndan ldrlen meyhaneci kz Zehra ile, hapisten yeni kan Ali'nin yks. Mzik: Abdullah Yce, Rza Tzm, Kurgu: Diamandi Filmeridis, Oyuncular: Sezer Sezin, Turan Seyfiolu, Ahmet Tark Teke, Osman Alyanak, Kadir Savun, Suphi Kaner, ftade Kimi, Faik Cokun, Hseyin Serenci, Kaya Arkan
MEYHANECNN KIZI/Mapushane emesi
169 Ltfi Akad, Ekilmemi Topraklar isimli roman sinemalatrmak isterken, kominist filmi oldu-
u gerekesiyle engllenir. Kominist damgas yiyen Akadn ismi yasakllar listesinde olduundan senaryoya Asaf Tengizin ad yazlr.
Meyhanecinin Kz / Mapushane emesi
Gen bir kadnla evli olan babas (Osman Alyanak) meyhanenin btn ilerini Zehraya brakmtr. Zamannn byk bir blmn meyhanede geiren Zehra (Sezer Sezin), hayatn btn zorluklar ile ba etmeyi renmitir. Zehra, kars tarafndan srekli olarak aalanmakta babasna destek olmaya alrken, mahallenin Kabadays Sleyman ile de ba etmek zorundadr. Ali (Turan Seyfiolu) ise iledii cinayetin okunu zerinden atamam bir adamdr. Belaya karmak istemese de bela hep yanndadr. Zehra ile aralarnda balayan iliki ikisini de beklemedikleri bir sona gtrecektir. Ali bu mahallede huzurlu olamayacaklarn bildii iin Zehraya buradan gitmeyi teklif eder. Ama Zehra babasn terk edemeyeceini ve babasnn da meyhaneyi kapatamayacan syler. Karsnn (ftade Kimi) terk etmesi ve bir kabarade almaya balamasndan da gitmeye ikna iledii eder. sonra babas Tam hastalanan gn Ali ve Zehra ne yapacan bilemez. Babas ile konuur ve onu gidecekleri Sleymann cinayet yznden sulanr
kamak zorunda kalr. L.. Akad Trkiyedeki meslekdalarnn hepsinden daha ustalkla kamera kullandn Les bir kere daha son spatlyor. Clouzotnun Diaboliquesindeki
blme benziyen bu ksm, kamera hareketleri, montaj ve klandrma ile tam bir suspence tesiri yaratyor. Ama byle bir blmn filmin btnyle hibir ilgisi olmad, btnn Erksan Sineamas pasaklln kurtarmaa yetmedii ilave edilmelidir. (Halit Refi, Meyhanecinin Kz, Akam, 22 Mart 1958) Birsen ALTINER Metin
Milyoner ocuk
MLYONER OCUK
Ynetmen: mer Aykut Senaryo: Ali Verkay Operatr: Meng Yein Yapm: may Film Oyuncular: Muzaffer Nebiolu, Mehmet zekit, ftade Kimi, Ali Seyhan , Aliye Rona,
Murada Ereceiz
MURADA ERECEZ
Ynetmen: Memduh n Senaryo: Orhan Elmas Hikaye: Orhan Dilmen, arklar: Aynur Akn, Nihat Mercanl. Oyuncular: Gnl Bayhan, Turgut zatay, Fatma Girik, Baki Tamer, Ahmet Tark Teke, Ersun Kazanel, Asm Nipton, Adnan Uygur, Erol Ta, Mehmet Ik, Merref apn Konu: Byk bir iftlik ve arazi sahibi olan Abdullah aa (A. T. Teke) ok cimri bir adamdr. Bir kp dolusu altn vardr ve gz gibi saklamaktadr. Abdullah aann kz Nazl'ysa (F.Girik) iftlikten katip mer'e (B.Tamer) aktr. Fakat aa kzn en az kendisi kadar zengin birisiyle evlendirmek istemektedir. Gnn birinde Abdullah aa pamuk satmak iin istanbul'a gider. Burada paragz bir kadn olan Gnl'e (G. Bayhan) kaplr. Gnl onu ksa zamanda etkiler ve evlenirler. Gnl'n amac altnlar aldktan sonra onu defetmektir. Abdullah aa Gnl' iftlie getirir. Gnl daha ilk gnden Nazl'y aalamaya balar. Bu ara da iftliin pamuunu kamyonuyla tayan ofr Rstem'le de (T. zatay) ilikiye girer. Rstem'de aann altnlarnn peindedir. mer, aadan kzn ister ama istei kabul edilmedii gibi iftlikten kovulur da. Rstem hemen bir plan yaparak Nazl'y kendisine ister. Abdullah aa karsnn da basksyla bunu kabul eder. Fakat Rstem, altnlarn sayarken aay yakalayp ldrnce iler karr. Su mer'in zerine atlr. Cinayet suundan hapse atlan mer, bir sre sonra kaar. Nazl ok hastalanmtr. mer, gerek katilleri yakalamak iin abalarken gen kz lm deindedir. Not Film Be bin metre negatifle on alt gnde ekilen ok ucuz bteli bir filmdir. Filmin d sahneleri Antalyada, sahneler ise Kasmpaada Kamburun Evi denilen b ir tr plato olan evde ekildi.
Kamera: Ali Yaver Mzik: Baki allolu Kadri enalar ve Arkadalar, Pars Film Reha Yurdakul
Yapm:
Ninni Talihsiz Yetime
NNN /TALHSZ YETME

Ynetmen: Kamera: Yapm: Muharrem Grses Turgut ren, Ik Film Agop Fndkyan Oyuncular: Eref Kolak, Nilfer Aydan, Muharrem Grses, Ahmet Tark Teke, Mehmet zekit, Suzan Avc, Muazzez Aray, Atilla Grses, Niyzi Vanl, Sadri Karan, Fikret Frat, Selahattin sel
O gnden Sonra
O GNDEN SONRA
Senaryo170 ve Ynetmen: hsan Sedat, Kamera: Manasi Filmeridis Yapm: Anadolu Film Esat zgl
Oyuncular: Sevda Ferda, Oktar Durukan, Neriman Esen, Agh Hn, Ziya Metin, Fatma Bilgen, Ali Tevfik, Leman Tekman, Neriman Alk Konu: Ayn kza ak olan iki fakir gencin yks.
170 Filmin jeneriinde senaryonun Saltuk Kaplangya ait olduu belirtilmektedir. Ancak Mem-
duh n bu konuda unlar yazmaktadr: Filmde Saltuku n asla yazamayaca dzeyde irin, komik diyaloglar var. Bunlar glmece duygusu ok gelimi biri Yzm gibi geldi bana. (Memduh n Filmlerini anlatyor)
Kr iei Zeynep
LMDEN DE ACI
Ynetmen: Selahattin Burkin Senaryo: Hamdi Deirmenciolu Kamera Mzik: Yapm: Kervan Film mit Utku Enver Burkin Kasm naltekin Oyuncular: Kvlcm, Mahir zerdem, Ersun Pervi Par, Zeynep Muazzez Deirmenciolu, ztrk Serengil, Ferhan Tanseli, Uur Nilfer Sezer, Kazanel, Erdoan, Kemal Ergven, Konu: ki aile arasnda kan atma sonucu
istemiyerek katil olan bir adamn dramatik yks.
Kzmn Bana Gelenler
SAADET ARKISI
Ynetmen: skender Necef Senaryo: Hayrettin Ik Yapm: Birlik Film skender Necef Not: skender Necef 1947 - 1964 yllar arasnda kurduu film irketi adna 6 filmin yapmcln stlenmi ve bir filmin de ynetmenliini yapmtr. Bu bilgiler dnda baka bilgilere kaynaklarda rastlanmamtr. Oyuncular: Evrim Fer, Arif Sami Toker
Sevmek Gnah m?
SEVMEK GNAH MI ?
Ynetmen: Cahit Gnal Senaryo: Cemal Sahir Foto Direktr: Mehmet Muhtar Yapm: stiklal Film Cahit Gnal Konu: Yeilam sinemasnda ska grlen konulardan biri. Zengin bir adamla fakir bir gencin aklar. Oyuncular: Ahmet Mekin, Suphi Kaner, Nevin Aypar, smet Ay, Mehdi Yeildeniz
Sokak ocuu
SOKAK OCUU
Senaryo ve Ynetmen: Dr. Aravir Alyanak Operatr: Manasi Filmeridis Yapm: Yakut Film Dr. Aravir Alyanak, Memduh n Oyuncular: Eref Kolak, Mine Cokun, Glistan Gzey, Abdurrahman Palay, Muazzez Aray Konu: Sokaklarda byyp genlii hapislerde geen bir gencin yks Not: Filmin bir blmn Memduh n ekmi ve film gsterime girmitir.
Son Nefes
SON NEFES
Ynetmen: Srr Gltekin Senaryo: Operatr: Mzik Blent Oran, Ali Uur Kasm naltekin Yapm: Kasm naltekin, Yapm: afak Film Oyuncular: Mahir zerdem, Glderen Ece, Reit Grzap, Gl Glgn, Semra Ece, Konu: nl bir bestekrla, bir arkc kzn yks.
Son Saadet
SON SAADET
Senaryo ve Ynetmen: Nejat Saydam Operatr: Kosta Psaros Yapm: Ksmet Film Kenan Artun Oyuncular: Fikret Hakan, Eva Palmer, Reha Yurdakul, Metin Serezli, Muazzez Aray, Hayri Esen Konu: Hapisten kaan bir adamla, lmne 24 saat kalan bir kadnn ak yks.
ahinler Diyar
AHNLER DYARI
Ynetmen: Nejat Saydam Senaryo: mit Utku Operatr: Vedat Akdikmen Yapm: Kervan Film mit Utku Oyuncular: Savun, Mahir zerdem, hsan Pervin Par, Gnl Bayhan, Kadir Ferhan Tanseli, Akn, Hikmet Sere, Sadri Karan Konu: Bir kahramanlk yks
Tilki Leman
TLK LEMAN
Ynetmen: Nejat Saydam Senaryo: Haluk Sarc Operatr: Manasi Filmeridis, Yapm: pa Film Haluk Sarc Oyuncular: Neriman Kksal, Ekrem Bora, Muhip Arcman, aziye Moral, Hayati Hamzaolu Konu: Soyguncu bir kadnla bir polisin ak hikayesi.
Ttnc Kz Emine
TTNC KIZI EMNE

Ynetmen: Muharrem Grses Senaryo: rfan Sabuncu Operatr: Mike Rafaelyan Yapm: Karde Film rfan Sabuncu Oyunlar: Konya ve Karadeniz Ekibi, Trkler: Trkler: Fatma Trkn, Selahattin Ardahan, Ahmet Yamac, Oyuncular: Pervin Par, Erdoan Oker, Muharrem Grses, Necdet Tosun, Memduh Karaka, Rukiye Fersan, Mehmet zekit, Hikmet Sere, Semih Tamerler, Cavidan Gne, Eyp Sabri, Leman Akatepe, Suzan Avc, Hasan Kol, Ayten Srmal Konu: Bir hizmeti kzn ileli yks.
Arkada
ARKADA
Ynetmen: Memduh n Senaryo: Memduh n Ertem Gre, Atf Ylmaz (Aydn Arakon, Muammer ubuku ve Metin Erksan'n daha nce hazrladklar Kuu isimli bir tretmandan), Operatr: Turgut ren Yapm: Emin Film/Talat Emin, (Yakut-ren laboratuarnda Hazrlanm ve Erman Film stdyosunda Seslendirilmitir). Operatr Asistan: Ylmaz Grbz, Ynetmen Yardmcs : Ertem Gre, Mzik-Beste: Abdullah Yce, arklar: Aynur Akn, Prodksiyon Amiri: Semih Sezerli, Montaj-Senkron: Ertem Gre, Negatif Montaj: Halit Kural, Ses Mhendisi: Rauf Tzm, Ar Direktr: Niyazi Er, Laboratuar: Cemil Orhon, Ik: Yakut-ren Ik Servisi, Oyuncular: Muhterem Nur (Glperi), Fikret Hakan (Murat), Semih Sezerli (Mstk), Salih Tozan (Msy Artin Dartanyan), Mehmet Ali Akpnar (Ay Recep), Hseyin Gler (Meyhane mterisi), Mualla Srer (Sarayl ehnaz), Selahattin Yazgan, Faik Cokun (Abdrrezak Efendi), Suat Evgin, Selahattin yazgan (Osman Bykbulut), Zeki Tney (Hasan), Ali Seyhan, Turgut ren, Fuat Evgin, KONU: Arkada dier klt filmlerde olduu gibi romantizmi ve bunun evresinde oluan melodramatik ak yks ile dikkatleri eker. Kukusuz bu tr filmlerin klt olma nedenlerinden biri de romantik olmalardr. Filmde Murat (ku ve tavana niyet ektirir) Artin Usta (fotoraf) ve Mstk (boyac) adl kimsesiz yoksul arkadan yks anlatlr. Arkada gnn birinde kr bir kz olan Gl'e rastlar ve ona yardm ederler. Kendilerini zengin olarak tantp, kzn gzlerini atracaklarna ilikin umut verirler. Bu arada Murat Gl'e ak olur. Murat annesiz bymtr ve Gl'de anne efkati bulmutur. Onun dizinde uyur ve kokusunu arar. Murat, Gl'n umutlarn krmamak iin para bulmaya alr. Bu arada ok sevdii kuu Mahmure Abla lr. Artk umutlar snmtr. Tm film bu umutsuzluk zerine kurulur. Filmin arka tipleri arasnda en nemli yeri umutsuzluk alr. Murat "Seni ldrdler" der ve dier kular uurur. Artk drst olmamaya karar vermitir. Mstk ile birlikte zengin bir adamn evini soyarlar ve teslim olurlar. Filmde duygusalln doruk noktasna eritii bir ayrm da Murat ve Mstk'on Artin ile Gl'den ayrldklar ayrmdr. Ayrca Gl'n, Murat, Artin Usta ve Mstk' tand ve bu arada "Geceleri Yldzlar Sanki Derdimi Sarar" arksn syledii film son ayrmda duygusall pekitirir. Murat hapishanedeyken Gl'n gzleri alr. Gl ksa srede tm gerei zer. Bu arada Murat hapishaneden kmtr ve Gl' aramaya balamtr. Duvarlara afi yaptrarak yaamn kazanr. Bir gn Gl'n afiini grr. Ad Gl Peri olmutur. nk Gl bir peri kadar gzel, saf ve masumdur. Filmde erkek sylemi baattr. Murat, Gl 'n gz olur. E deyile kadnn gremedii her eyi erkek tanmlar. Gl'n dnyas Murat'n tanmlad bir dnya olur. Ancak Murat'n oluturduu dnya gerek bir dnya deildir. Kukusuz dnemin nl oyuncusu Muhterem Nur'un (Gl) yaratt imge ezilen, mutsuz bir yaam srmesine karn, namusunu korumasn bilen sonunda yakkl bir gencin gelip kurtarmasn bekleyen bir kadn imgesidir. Bylece filmin olay rgs iindeki kadn imgesi de bu imgeyle rtr. te yandan Murat fiziksel adan da gl bir erkektir. Kendisi ve arkadalaryla alay edenleri tek bana dver. Gl, Murat'n tavanyla konuur. Murat' sevdiini syler. Murat'n da sznde duracana inandn belirtir. nk gerek bir erkek verdii sz tutmak zorundadr. Arkada'da dierlerinde olduu gibi herkes kendi adna mutsuzdur. Murat hem Gl' sevdii hem de ona yardm edemedii iin, Gl kr olduu iin, Artin ve Mstk iki sevgiliye yardm edemedikleri iin. Filmin arketipleri ise ak, gzya, ac, hapishane, masum gen kz, arkc olup zengin olma ve,kavuma mitleri oluturur. (Canan Uluyal) Sinema Yazlar hazrlayan: Seil Bker
Fikret Hakan Arivi
Arkada
Filmin arketipleri ise ak, gzya, ac, hapishane, masum gen kz, arkc olup zengin olma ve,kavuma mitleri oluturur. (Canan Uluyal) " Arkada", Agah zg'n Dost dergisi adna dzenledii "Balangcndan Bu Yana En yi Trk Filmi" soruturmasnda "Beyaz Mendil", "Gecelerin tesi", "Krk anaklar", "Dokuz Dan Efesi", Kanun Namna", "Ylanlarn c", "Gelinin Murad" "Namus Uruna" ve "Yaamak Hakmdr"la birlikte seilip 10 filmin "Birinci"si oldu. JR: Blent Oran, Ulvi Uraz, Vedat Trkali, Orhan Elmas, Fikret Hakan, Afiif Yesari, Tuncan Okan, Atf Kaptan, Erdoan Tokatl, Metin Erksan, etin A.zkrm, Baha Gelenbevi, Hayri Ca. ner, Memduh n, Tark Kakn, ilhan Engin, Semih Sezerli, Agah zg, Fik ret Uak, Kadir Savun (Agh zg Dost, Trk Sinemas zel Says, 20 Kasm 1962) " Arkada" salam bir film grafii iziyor. Devamll, geileri, btnl kusursuz deilse bile, olumlu sonucu aksatmayacak gte. Fotoraflar ynnden de ayrca ilgi ekici. Geri planlar, evreye gsterdii titizlik baarl. " Arkada" senaryo teknii ynnden de benzerlerinden daha kuvvetli. Asl Diyaloglar vlmeye hak kazanm. Oynayanlarn hepsi yerli yerinde. Fikret Hakan'dan Gvercin Mahmure Abla'ya kadar. (etin A. zkrm, "Geciken Yaz", Sinema 59, Say: 2,1 Mays 1959) Not: Sevgi dayanmasyla, iirsel anlatmyla 'Trk sinemasnda yeni bir dnemi balatan film. Buna karlk Basn -Yayn ve Turizm Genel Mdrl Cannes Film Festivali'ne katlmasna izin vermedi. Filmde Fikret Hakan Abdurrahman Palay, Muhterem Nuru Adalet Cimcz, Semih Sezerliyi Reit Grzap, konumutur. Film 35 i gnnde ekilmi ve 110 bin liraya mal olmu, galas da stanbul Saray Sinemasnda yaplmtr.
Vicdan Azab
VCDAN AZABI
Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Operatr: Enver Burkin Yapm: Tarhan Film/Enver Burkin Oyuncular: Neriman Kksal, Kenan Pars, Aliye Rona, Atf Kaptan, Mfir Kiper
Yanklar Ky
YANIKLAR KY Baryank Zeynep

mit Utku Oyuncular: Cavidan Dora, Saltuk Kaplang, Nevin Aypar, Ahmet Tark Teke Konu: Kyde geen bir kan davasyla bir ak macerasnn yks.
Kazm Kokan Yapm: Kervan Film mit Utku
Yaprak Dkm
YAPRAK DKM
Senaryo ve Ynetmen: Suavi Ted Eser: Reat Nuri Gntekin Kamera: Necati Tzm Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Hadi Hn (Ali Rza), aziye Moral (Hayriye), Mualla kaynak (Fikret), Gl Glgn (Leyla), Suna Pekuysal (Necla), Muzaffer Nebiolu (Ferhunde), Selahattin Yazgan (evket) Konu: Ali Rza Bey, air ruhlu, iine kapank, kendi hlinde drst bir insandr. Prensipleri kendi prensipleriyle badamayan insanlarla almak istemedii iin irketteki memuriyetinden istifa eder; skdar'daki evine ekilir. Ali Rza Beyin, evket isminde bir olu ile Fikret, Necl, Leyl ve Aye adnda drt kz vardr. Ali Rza Bey, iten kt srada olu evket yksek maala bir bankaya memur olur; evin btn yk onun zerine biner. evket, babas gibi iyi yetimi, karakterli, namuslu bir gentir. Ailesine de son derece baldr. Babasnn doruluk ve namus uruna iten istifa etmesini uygun bulur. Buna karlk Ali Rza Beyin hanm Hayriye Hanm durumdan hi memnun kalmaz. Bir sre sonra evket, Ferhunde adnda hafif merep bir kadnla evlenir. Elenceye dkn olan bu kadn, birbirinden gen, gzel ve hareketli, asr olmaya merakl olan Necl ve Leyl'nn da karakterini bozar. Bir elence ve moda dknl balar. Evde sk sk partiler dzenlenir. Evin byk kz Fikret, yengesi ve kardeleriyle anlaamad ve bu durumdan hi memnun olmad iin en az babas kadar zgn ve krgndr. Hayriye Hanm, srf kzlarna koca bulmak midiyle evde her deiiklie raz olur. evket de olanlardan memnun kalmamasna ramen belki de karsnn tesiriyle kendisini bu hevese kaptrmtr... Evde gn getike itibar den Ali Rza Bey tekrar ie girmeyi dnrse de baaramaz. Elenceler ve toplantlar iin lzumsuz yere para harcanan evde madd skntlar balar; kavgalar, trl rezaletler ve sefalet birbirini takip eder. Ali Rza Bey, ocuklarndaki bu korkun deiiklikler karsndaki hayret, aknlk ve ac iinde kvranmaktadr. Evdeki bu anormal havaya ayak uyduramayacan anlayan Fikret Adapazar'na yal, dul bir adama gelin gider. Bylelikle aile aacnn yapraklarndan biri der. Ali Rza Bey, irkin durumlardan kurtarmak iin kzlarn evlendirmeyi dnr; fakat drst ve namuslu damat aday bulamaz. Bu arada evket masraflar karlamak iin bankadan bor alr; sonra deyemez, hapse atlr. Bylece, ikinci yaprak der. Kocas hapisteyken Ferhunde evden kaar. Bu nc yapran d olur. Karsnn kat haberini hapishanede babasndan alan evket zlmez, hatta bir beldan kurtulduu iin memnun olur. Ferhunde'nin ka ile elebalarn kaybeden Leyl ve Necl bocalarlar. Evde hakimiyet yine Ali Rza Beyin eline geer; toplantlara ve elencelere son verilir. Bu monoton hayat kzlara pek skc gelir; srf bu havadan kurtulmak iin Necl bin bir trl hayaller kurarak, kendisini zengin gsteren bir Suriyeli ile evlenir. Fakat Suriye'ye gidince orada kocasnn birka karsnn daha olduunu grr. Kendisini kurtarmas iin babasna mektuplar yazar. Bu drdnc yapran ddr. Bu arada Leyl kt yola sapar. Ali Rza Bey, kzn evden kovar. Leyl bir avukatn metresi olur. Bu beinci yapran ddr. Bu olaydan sonra Ali Rza Beye hafif bir inme iner. Onu yiyip bitiren asl hastalk iindedir. Leyl da gittikten sonra ev bsbtn ssz kalr. Hayriye Hanm btn g ve kuvvetini kaybeder. Leyl yznden kocasna sk sk sitemlerde bulunur. Bunun zerine Ali Rza Bey, Adapazar'na, Fikret'in yanna gider. Fakat arad huzuru orada da bulamaz; kalabalk bir aile hayat iinde deta bir cehennem hayat yaayan Fikret, btn iyi niyetine ramen babasn yannda barndracak durumda deildir. Bunun zerine Ali Rza Bey stanbul'a dner, hastal ilerledii iin eve uramadan hastaneye yatar. Babasnn hastalk haberini alan Leyl onu hastaneden karr, kendi evine gtrr. Taksim'deki lks apartman katnda hep birlikte rahat yaamaya balarlar. Ara sra yolda eski kahve arkadalar ile gz gze gelmese Ali Rza Bey bsbtn huzur iinde olacaktr.
Yaamak Hakkmdr
YAAMAK HAKKIMDIR
Ynetmen: Atf Ylmaz Senaryo: Atf Ylmaz Halit Refi Temel karamahmut 171 Kamera: Mikael Rafaelyan Mzik A . Faik eker Yapm: Ar Film Halit Refi Atf Ylmaz (1925-2006) Ynetmen Yardmcs: Halit Refi, Oyuncular : Turan Seyfiolu, olpan lhan, Mmtaz Ener, Suat Taner, Muazzez Aray, Ali Ekdal,Bilge Zobu, Konu: Hapisten kan bir sabkalyla, karsna gz koyan bir katilin ka yks.
Eser:
Yavrum in
YAVRUM N
Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Operatr: Manasi Filmeridis, Yapm: Pesen Film Nevzat Pesen Oyuncular: Turan Seyfiolu, Kenan Pars, Nedret Gven, Saime Arcman, Ahmet Tark Teke, Memduh Alpar, Sadri karan, enol enay, Niyazi Vanl, nci Demirtay, Necdet Tosun
olpa lhan (1936)
Turan Seyfiolu (1921-1961) oyuncu 28 film
171 Senaryosunu Gene Towne (1904-1979) ve C. Graham Bakern (1883-1950) yazd, Fritz Langn (1890-1976) ynettii 1937 yl uapm You Only Live Once (Gnahsz Katiller) isimli filmden uyarlama. Bu filmde balca rolleri, Sylvia Sidney (1910-1999), Henry Fonda (1905-1982), Barton MacLane (1902-1969) oynamlardr. (kyn: www.imdb.com
Abbas Yolcu
ABBAS YOLCU
Oyuncular: Renan Fosforolu, Osman Alyanak, Orhan aman, Necdet Tosun, Adile Nait, Senaryo ve Ynetmen: Semih Evin Senaryo: mit Utku Foto Direktr: Vedat Akdikmen Yapm: Senaka Film mit Utku, Semih Evin Sadettin Erbil, Merref apn, Mrvet Sim, Nimet Alp, Dursune irin Not. Bu filmin konusuna hibir kaynakta rastlanmamtr. Ancak Bu isimle Atilla lhann yazm olduu bir yaz dizisi mevcuttur. Filmin bu kitaptan yararlanlarak senaryosunun yazld mmkn olabilir kanaatindeyim (y.) Bu kitap Attila lhan'n 1949-1952 yllar arasnda, o dnem iin yepyeni olan bir slupla kaleme ald ve Varlk dergisinde blm blm yaymlanm gezi yazlarndan oluuyor. Aslnda bir ksm bugnden dnp bakldnda bir gn almayacak gibi grnen, ama zamannda bal bana birer macera olan gezileri anlatyor: zmir-Sndrg yolculuu gibi. Attila lhan, Abbas Yolcu'daki slup arayn yle anlatyor: 'Abbas Yolcu metinleri, airin yeni bir Trke nesir slubu karma teebbsdr; ilk romanlarna da -zellikle Zenciler Birbirine Benzemez'e- srayacak olan bu alma, 40'l yllarda epeyce taraftar bulacak; 60'l yllardan itibaren, artk bilinen ve imzasz da tannabilen Attila lhan slubunu oluturacaktr.'
Alageyik
ALAGEYK 172
Ynetmen: Atf Ylmaz Senaryo: Atf Ylmaz Halit Refi, Ylmaz Gney (Yaar Kemalin Yusuf Karatayl takma adyla yazd romanndan) Mzik: Muzaffer Sarszen Grnt Ynetmeni: Mike Rafaelyan Yapm: Erman Film Hrrem Erman Oyuncular: Ylmaz Gney, Pervin Par, Talat Gzbak, Muazzez Aray, Kadir Savun, Semih Sezerli, hsan Akn, Danyal Topatan, Asm Nipton, Erol Ta, Selahattin sel, Grsel Barlas, Aye Kant, Ali Seyhan, Suzan Uaner, brahim alkrcan, Stk Gleryz, Niyazi Baak . Eserlerinde Anadolu sylencelerinden de yararlanan Yaar Kemal Anadolu Efsanesi adl kitabnda Krolu ve Karacaolan'n yannda Alageyik Efsanesini de anlatr. Kitap olarak 1967 ylnda yaynlanan eser, 1959 da Atf Ylmaz tarafndan sinemaya uyarlanr. Konu: Konu Toroslar'n Gkdere kynden Halil (Ylmaz Gney) iin geyik avna kmak babadan kalan bir tutkudur. Bu an tutkusu yznden gz ne dul kalm anasn grr, ne de nianls Zey-nep'i (Pervin Par). Akl fikri geyik avndadr Halil'in. Yine geyik avna ktg bir gn, Sarcallar kynden Karacali Aa (Talat Gzbak) atyla dolarken bir kz grr. eme bandan dnen kzdan su ister. Kz yz vermez. Aa'nn akl taklmtr kza. Kyne dndnde sorar. erkek kardei olan Zeynep'tir bu. Kar kyden Haline evlenecektir. Aa, adamlar tarafndan uyarlrsa da gz koyduu kz istetme kararndadr. Ancak nndeki tek engel Halil'dir. Aa, Halil'i ortadan kaldrmalar iin adamlarna emir verir. Geyik avna kan delikanly ormanda kstrmak iin adam ona pusu kurarlar, ama ldrmeyi baaramazlar. Aa kudurur. Bu kez Zeynep'i kardelerinden istetmeye karar verir. Adamla-rn gnderip cevap bekler. Kardeleri raz deillerdir. Aa
172 Filmin mziklerini Muzaffer Sarszen dzenledi. Trkleri Ali Can'la Selahattin Erorhan okudu.
jenerikte eser sahibi olarak ad geen Yusuf Karatayl, Yaar Kemal'dir. O yllarda Yaar Kemal ad, dnemin Sansr Kurulu'nca yasakl olduundan bu takma isim kullanlmt. Filmin yks 1958'de, Cumhuriyet gazetesinde yaynlanan, Yaar Kemal'in yazp, Sezgin Burak'n resimledii izgi-roman dan uyarland. Ay-n konu 1969'da, Sreyya Duru tarafndan ikinci kez uyarland ve bu ver-siyonda barol Cneyt Arkn oynad. Alageyik, Ylmaz Gney'in oyuncu olarak ikinci, ama barol oynad ilk filmidir. Ylmaz Gney, bu filmde Halit Refi'den sonra Atf Ylmaz'n ikinci asistanl grevini stlendi. (Agah zg, Btn Filmleriyle Ylmaz Gney, syf, 35)
Alageyik
bask yapar. Aa'nn evredeki gcnden korkan kardeler, nce Zeynep'i raz etmeye alrlar. Ama kzn gnl Halil'dedir, asla raz olmaz. Zeynep, iki gz iki eme alayp kar ksa da son karar Gkdere kynn ihtiyarlar meclisi verecektir. Kyn bykleri, iki ky arasndaki bar salamak iin Aa'dan yana karar alrlar. teden beri bu evlilie kar kan Sultan Ana (Muazzez Aray), kyn tm erkeklerini korkaklkla sular. Kyde davullar zurnalar alar. Nian hazrlklar yaplr. Halil, dalarda geyik avna ktndan bu olan bitenlerden habersizdir. Arkadalar Duran'la (Kadir Savun) Kse (Semih Sezerli) ac haberi vermek iin Halil'i bulurlar, ama syleyemezler. Halil, vurduu ge-yikleri srtlayp, birlikte kye dndklerinde herkes suskundur. Gzya dken Zeynep'ten de bir ey renemez. Sultan Ana, cesur bir kyl kadndr, her eyi o anlatr. Halil, Aa'nn gnderdii ni-an Zeynep'ten alp, atna atlar. Aa'nn iftliine gidip nian atar. Aalandn dnp bunu bir onur meselesi yapan Ali Aa, Ha-lil'den kurtulmak iin ekya kiralar. Aa ne yapsa, Zeynep, Halil'den baka kimseye yar olmayacaktr. Kyde dnleri yaplr, eitli elenceler dzenlenir. Halil bir daha geyik avna kmayacana sz vermitir. Artk mutludurlar. Gerdek gecesi, Ali Aa'nn adamlar kyn evresini sarp, borularla geyik sesleri karrlar. Halil, geyiklerin kendisini ardn sanp, duramaz. Ve son bir kez daha geyik avna kar. afak vakti Halil'in evden neden kmadn merak eden Sultan Ana, ieri girdiinde Zeynep'i yalnz ve zntl bulur. Ayn anda Halil'in, dada tuzaa drlp Ali Aa'nn adamlaryla atmaya girdii haberi gelir. nce Zeynep, ardndan Sultan Ana'nn bilinlendirdii tm ky halk Halil'e yardma koarlar. Zeynep, dada ko-lundan yaralanr. Halil, Ali Aa'y vurup ldrr. Yaras arlaan Zeynep'i kollarnn arasnda, kyllerle birlikte dnerler. Zeynep iyilemitir. Kyde davullar, zurnalar yeniden alnr. Asl dn imdi balamtr. Agah zg, a.g.e. syf, 34 dller: I. Trk Filmleri Festivali'nde (1959) Atf Ylmaz, baarl ynetmen' seildi. Ayrca, Sinema-Tiyatro dergisi, Atf Ylmaz'a, anlatm ve folklorik zellikleri nedeniyle 'sinema zel armaan' verdi. Alageyik filmi ile ilgili olarak engn Kl Hristidisin yapt bir syleide Halit Refi unlar sylemektedir. Erman Film iin yaplacakt ama ok hzl balanmas gerekiyordu. Tamamlanm bir senaryo yoktu ortada. Alageyik, Yaar Kemal'in bir hikayesinden yola kyordu. Yaar Kemal, Atf Ylmaz, Ylmaz Gney ve ben, birka gn bir araya gelip sahne dizisi yaptk. Diyaloglar olmayan bir senaryo ile Antalya'ya gittik. Ylmaz Gney, Pervin Par'la birlikte barol oynuyordu. Benim o filmde Trk sinemasndaki ekim artlar hakknda rendiklerim, Yaamak Hakkmdrdan kat be kat fazla oldu. Alageyik, Trk sinemasnda bile ok sk rastlanmayan artlarda yaplan bir filmdi. nanyorum ki, o artlarda Atf Ylmaz'dan baka kimse eli yz dzgn bir film yapamazd Trkiye'de, hatta dnyada da. Elimizde tamamlanmam bir senaryo ile daha nce n ekim imkan olmam bir mekana gidiyoruz. Tarihi deil ama bir kostm filmi. Klk kyafet, at gerekiyor. Filmin belli bir tarihe yetitirilmesi lazm. ekim program yoktu, anna gre ekiliyordu. Her ey Atf Ylmaz'n kafasnn iinde. Diyordu ki, "Yarn u sahneyi ekeceiz, ona gre mekan bulun". Ertesi gn geldiinde cebinden bir iki sayfalk bir kat karyordu, o gnk ekimlerin diyaloglar. Oyuncular o anda diyaloglar renmekte. Mthi hzl bir alma temposu. Bu artlarda ekilen bir filmin neye benzeyecei dnlr? Ama hi yle olmad. Seyredenlerin hangi artlarda hazrlandn anlayamayaca, gayet dzgn bir film kt, ok byk i yapt. Hatta yllar sonra tekrar ekildi, Cneyt Arkn oynad. Ama Ylmaz Gney'in hi mehur olmad bir dnemde film ok tutulurken, Cneyt Arkn'n ok mehur olduu bir dnemde, stelik renkli ekilmesine ramen ikinci Alageyik, birincisinin baarsn katiyen yakalayamad.
Allah Byktr
ALLAH BYKTR
Senaryo ve Ynetmen: Suphi Kaner Grnt Ynetmeni: Ali Uur Yapm: Adal Film Handan Adal Oyuncular: Gnl Bayhan, ztrk Serengil, Suphi Kaner Konu: Bir obann ak yks.
Ana Kuca
ANA KUCAI
Ynetmen: Ltfi . Akad Senaryo: Hamdi Deirmenciolu Grnt Ynetmeni: evket Kymaz Yapm: mit Film Turul Kayadelen, Seluk Kaskan Oyuncular: Sezer Sezin (Selmin), Kenan Artun (Salim), Hayri Esen (Nuri), Mualla Frat Kavur (Gnl), Alev zgr (Zehra), Yavuz Yalnkl KONU: Fabrikatr babasnn tm basklarna karlk iortann kzyla evlenmeyip, daha nce yaad ve bu ilikiden ocuu olan kadna dnen bir gencin yks.
Annemi Aryorum
ANNEM ARIYORUM
Senaryo ve Ynetmen: Faruk Ken Grnt Ynetmeni: Kazm Kokan Yapm: stanbul Film/ (Faruk Ken) Oyuncular: Belgin Doruk (Belgin), Mahir zerdem (Mahir), Atf Kaptan (Kaptan), Halide Pikin, Mehmet Karaca (Mehmet), Vedat Karaoku, Kenan Bke (Kstebek Kenan), ftade Kimi (Nermin), Faik Cokun, Aynur Akn (arkc) Konu: Babas ve kz kardei ile zmir'de yaayan Belgin'in yks. onlar terk ederek stanbul'a baka bir adama kaan annesini bulup, geri getirmesinin
Ak Byktr
AK RYASI
Ynetmen: Hulki Saner Senaryo: Sadk endil 173 Grnt Ynetmeni: Kriton lyadis Yapm: Sanat Film/Hulki Saner Oyuncular: Muzaffer Tema, Muhterem Nur, Suphi Kaner, Muazzez Aray, Ahmet Tark Teke, Nilfer Sezer ve Selahattin sel
Akn Aclar
AKIN ACILARI
Senaryo ve Ynetmen: Hseyin Kaif Grnt Ynetmeni: Lazar Yazcolu Yapm: Hedef Film Refik nkan Oyuncular: Muhterem Nur, Ahmet Mekin, Nezihe Becerikli, Atf Kaptan, Salih Tozan Konu: Ailelerin kar kmalar nedeniyle evlenemeyip lmde birleen iki talihsiz an yks
Akn Gzyalar ofr mer
AKIN GZYALARI OFR MER

Senaryo ve Ynetmen: Nejat Saydam Grnt Ynetmeni: Kosta Psaros Yapm: Kervan Film mit Utku Oyuncular: Muhterem Nur (Gl), Ahmet Tark Teke (Turgut), Kemal Kan (mer), Aysel Tanju, Semih Sezerli, Necdet Tosun, Asm Nipton, Hadi Hn evket Bey), Dursune irin Konu: Ayn kkte byyen kimsesiz mer ile kkn sahibinin kz Gl ocukluklarndan beri birbirini seven iki gentir. Gln babas evket Bey varki ne Turgut nede babas szlerinde durmayacaktr. ileri bozulup iflasn eine gelince, Gl babasn kurtarmak amac ile zengin bir adam olan Turgut ile evlenecek, Ne
173 Trk sinemasnda rneini ska greceimiz, yabanc filmlerden uyarlama senaryolarn,
beyaz perdeye aktarma ilemlerinin moda olduu dnemlerde, Sadk endil filmin senaryosunu; Amerikal ynetmen Billy Wilderin (1906-2002) 1954 Yapml ve ba rollerini Humphrey Bogart (1899-1957), Audrey Hepburn (1929-1993), William Holdenn (1918-1981) oynad Sabrina filminden esinlenerek yazmtr.
Akn Kudreti
AKIN KUDRET
Ynetmen: Suphi Kaner Yapm: Uyank Film Gnl Gler Oyuncular: enol enay, zkan Ylmaz, Mehmet zeket, Sadettin Erbil, Gazeller: Kaplan Tarsuslu, smail Demirdoven Konu: Yerli Hint Yapm AWARA (Avare) 174 filminin yerli versiyonu
Baryank Leyla ile Mecnun
BARIYANIK Leyla ile Mecnun

Ynetmen: Baki allolu Senaryo: Ahmet Hamdi Akata Kamera: Ylmaz Grbz Mzik: Baki allolu Yapm: all Film Baki allolu Oyuncular: Saltuk Kaplang Ahmet), zcan Tekgl, Fatma Girik (Fatma), Kemal Edige, zcan Bilge, Kudret andra, Nuri Gen, Cahit Grkan, clal Gen, Emel Tunases, Yasemin Alev Konu: stanbul'un fakir semtlerinden birinde yaayan manav Ahmet ayn zamanda bir niversite rencisidir. Okuyup nemli mevkilere gelmek hayaliyle bo kald anlarda arabasna doldurduu karpuzlar sokak sokak gezerek satmaktadr. Bu gezileri srasnda Fatma adnda bir kzla tanr ve ona ak olur. Fatma'da fakir bir kzdr. Ailesi zengin bir damat aday aramaktadr. Bylece fakirlikten kurtulacaklarn dnmektedir.
Balknn Kz Glnaz
BALIKININ KIZI GLNAZ

Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Kamera: Turgut ren Yapm: Dar Film Stk umnulu Oyuncular: Pervin Par, Erdoan ker, Kenan Pars, Muharrem Grses, Ahmet Tark Teke, Halide Pikin, Salih Tozan, Sadri Karan Konu: yks. Masum bir gen kzn
174 lkemizdeki film piyasasn sarsan, grlmemi bir ilgi ve haslat rekorlar kran bir fi. Dnya ve
lkemiz film seyircisini Hint sinemas ve filmleri ile tantran ilk film. Orijinali 6 saat sreli imi. Bizde nce 4 saate ksaltmlar, sonra da 2 buuk saate indirmiler. 1951 yapm. Ba rollerde fakir tatl serseri rolnde RAJ KAPOOR, zengin kz rolnde NERGS. Ve onlarn ak
Beklenen Bomba
BEKLENEN BOMBA
Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Grnt Ynetmeni: Manasi Filmeridis Yapm: Pesen Film Nevzat Pesen Oyuncular: Eref Kolak, Neriman Kksal, Ahmet Tark Teke, Hadi Hn Mehmet zekit, Danslar: Melike El Cemal Konu: Kurtulu sava srasnda geen bir kahramanlk yks.
Ben Bir Gnahszm
BEN BR GNAHSIZIM
Ynetmen: Nejat Saydam Senaryo: Orhan Kuna Grnt Ynetmeni: Hayrettin Ik Yapm: Dou Film Ali Kurna Oyuncular: Muhterem Nur, Hadi Hn, Hseyin Kaif, Asm Nipton, Leman Tekmen Konu: Kaynanasnn ktl karsnda evden ayrlan ve sokaklarda dilenen bir kadnn yks
Ben Kahpe Deilim
BEN KAHPE DELM

Senaryo ve Ynetmen: Agah Hn Kamera: Manasi Filmeridis Mzik: Nedim Otyam Yapm: Lale Film Cemil Filmer Oyuncular: Sadri Alk (Ahmet), Muhterem Nur (Aye), Nazm nan (Osman), Hikmet Sere (Selma), Rya Gmata (Rya), Faik Cokun (hsan), Nezhat Tanyeri (Ahmetin i)annesi), Leman Akatepe (ev sahibi) Konu: Evli bir kadnn sevgilisiyle stanbula kann dramatik yks.
Benzincinin Ak
BENZNCNN AKI
Senaryo ve Ynetmen: Hulki Saner Kamera: Mike Rafelyan Yapm: Saner Film Hulki Saner Oyuncular: Suphi Kaner, Gnl Bayhan, Ahmet Tark Teke Konu: Fakir bir benzinciyle, zengin bir kzn ak yks.
Binnaz
BNNAZ
Ynetmen: Mmtaz Yener Senaryo: Metin Erksan Mmtaz Yener Operatr: Fahri Danman Oyuncular: Orhan Belgin Doruk, Muzaffer
Gnray,
Nebiolu, Kadir Savun, Serpil Gl, mer Hayam, Hasan Ceylan, Ersun Kazanel, Yavuz Caner Konu: 1919 ylnda il kez ekilen filmin 40 sene sonra ayn konu altnda deiik kadro ile tekrarlanan filmi.
Mzik: Yapm:
Yaln Tura Atlas Film Nazif Duru
Bizim Mahalle
BZM MAHALLE
Ynetmen: Hsn Cantrk Senaryo: Hamdi Deirmenciolu, Hsn Cantrk, Foto Direktr: Hayrettin Ik Yapm: Klp Film Hsn Cantrk Oyuncular: Leyla Sayar, Erdoan Tna, Ahmet Tark Teke, Semih Sezerli, Rafet Glerman, Rengin Arda, rol Aydn
Benzincinin Ak
BU VATANIN OCUKLARI 135

Senaryo Yardmcs: Ylmaz Gney, Ynetmen: Atf Ylmaz Senaryo: Atf Ylmaz, Kamera: Mike Rafaelyan Mzik: Ahmet Yamac Yapm: Saner Film Hulki Saner Oyuncular: Talat Gzbak, Attila Ergn, Ylmaz Gney, Nurhan Nur, Ali Ekdal, Bilge Zobu, Atf Kaptan, ocuk Oyuncu: Nesrin Gkkaya (Topkap) Konu: Olay Kurtulu Sava srasnda geer. Gaziantep'teki ulusal cepkenin kuruluuyla ilgili savunma belgelerini ieren mektubun Ankara'ya ulamas, Mustafa Kemal Paa'nn eline gemesi gerekmektedir. Bu belgeleri Paa'ya ulatrma grevini stlenen gen adam (Ali Ekdal) gizlice yola kar. Ancak durumu renen iki pa-diah yanls, gen adamn peine taklp onu izlerler. Gen adam, peindekilerden kurtulamaz ve yolda ldrlr. Bu kez len adamn on bir yalarndaki olu (Atilla Engin) grevi teslim alr. Kz kardeiyle (Nesrin Gkkaya) birlikte, belgeleri Paa'ya gtrmek zere yola devam ederler. Bylece zorlu bir yolculuk balar. Dman kuvvetlerinin yakp ykt kylerden, bataklklar iinden, sazlklardan geerler. Yine padiah yanls iki kt adam (Talat Gzbak, Bilge Zobu), ocuklarn pelerindedir. Bu arada, ldrlen adamn milliyeti arkada (Ylmaz Gney), ocuklar korumak iin onlar bulmaya alr. Bu kama kovalamaca srasnda, ocuklar dmandan saklayan oban da ldrlr. ki kk ocuk, yalnz kalan obann kuzusunu yanlarna alp tekrar yola koyulurlar. Uzun sren maceral bir yolculuktan sonra da gizli belgeleri yerine ulatrmay baarrlar. (Agah zg, Btn Filmleriyle Ylmaz Gney syf, 31) 1. Trk Film Festivali'nde (1959) Atf Ylmaz 'en baarl ynetmen' seildi.
Cilal bo Casuslar Arasnda
CLALI BO CASUSLAR ARASINDA

Ynetmen: Osman Nuri Ergn Senaryo: Osman F. Seden Kamera: Kreton liadis Yapm: Kemal Film Osman F. Seden Oyuncular: Feridun Karakaya, Muzaffer Nebiolu, Nuray Uslu, Atf Kaptan, Necdet Tosun, Hseyin Kaif, Ali Ekdal, Muammer Gzalan, Haydar Karaer Konu: Cilal bo'nun Almanya'ya gidip, yine kendisinin canlandrd Hitler'in eline dmesini anlatan filmde, Cilal bo, Fhrer'e olan benzerliini kullanarak dnyay ele geirmeye Chaplin'in grnyor... alan The Fhrer'den Dictator kurtulur. Film Charlie Great filminden esinlenmi
135 ocuk oyuncu olarak ismi geen Nesrin Gkkaya, sonraki yllarda dansz olarak n yapan
Nesrin Topkap'dr. rgp'te (Nevehir) ekilen Bu Vatann o-cuklar, Ylmaz Gney'in oyuncu olarak ilk filmidir. Yaar Kemal'in ismi, o yllarda Sansr Kuru-lunca sakncal ve yasakl olduundan, filmin jeneriine ismi yazlmad, je-nerikte Yaar Kemal yerine Azmi Ktval ad geer. Yaar Kemal, bu ko-nuyla ilgili olarak ilgin bir aklamada bulunmutur: "Ktval daha sonra bu senaryodan 'senaryo mkafat' kazand. Sabahattin Eybolyla gidip Ktval'm dl trenini izledik. Benim yerime dl ald" {Cumhuriyet Der-gi, Say: 466, 26 ubat 1995). Agah zg
Cilal bo Yldzlar Arasnda
CLALI BO YLDIZLAR ARASINDA

ark ve Trkler: Muzaffer Akgn, Nurettin amlda, Neriman Sarszen, Ahmet Yamac ve Senaryo ve Ynetmen: Osman F. Seden Kamera: Kriton Iliadis Yapm: Kemal Film (Osman F. Seden) Trk Korosu, Aziz enses, en Kardeler, Malatyal Fahri, Necati Baara ve Trk Korosu, Celal ahin, Nigar Uluerer, Metin Bkey ve Saz Ekibi; Sesleri Alan: Yorgo liadis; Montaj: Sezai Elmaskaya; Senkron: Ozdemir Artan; Laboratuar: Faruk Ozar, Ziya InselSeden Film Prodksiyon Ekibi Tarafndan Hazrlanmtr; Oyuncular: Feridun Karakaya, Nilfer Aydan, Kadir Savun, Turgut zatay, Glderen Ece, A. Tark Teke, Nubar Terziyan, Fuat han, Faal Evgin, O. Nuri Ergn, Niyaz, Vanl, Hseyin Gler Sansr Tarihi: 29.11.1957; Say: 68 Not: Bir filmin tarihi yazlrken, gsterime girdii tarih esas alnd iin bu fimin tarihi de, gsterime girdii 1959 yl olarak gsterilmitir. Oysa film, 1957' de ekilmi ve sansre gitmitir.
akr Eminem
Senaryo ve Ynetmen:
AKIR EMNEM
Nuri Aknc Oyuncular: Toygar Belevi, Fatma Girik, Necdet Tosun, Ahmet Tark Teke, Leman Altnta, Hseyin Gler Cezmi Ar Akar Film Nuri Aknc Konu: Ayn kyden Hasan aann (N.Gen) kz Emine (F. Girik), ile oban Ali (T. Belevi) birbirlerini seven iki gentir. Fakat Eminede kyn zorba aas Rza'nn da (.T.Teke) gz vardr. Hasan aaya bask yaparak Emineyi elde etmeye alan Rza Aa bunu baaramaynca oban Aliyi ldrmeye karar verir. Fakat bunu baaramaz.
Operatr: Yapm:
Dalar ahini Yrk Efe
DALAR AHN YRK EFE

Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Foto Direktr: Turgut ren Yapm: Ik Film Agop Fndkyan Oyuncular: Eref Kolak, Nilfer Aydan , Ahmet Tark Teke, ehrazat, Atilla Grses, Mehmet zekit, Hasan Ceylan, Eref Vural, Hasan Mutaf, Sadri karan, Niyazi Vanl
Dman Yollar Kesti
DMAN YOLLARI KEST

Ynetmen: Osman F. Seden Senaryo: Tank Dursun Kakn Foto Direktr: Kriton liadis Yapm: Kemal Film Osman F. Seden Prodksiyon Ami-ri: Yksel Tank, Ynetmen Asistan: Tark Dursun Kakn, Kamera Asistan: Kenan Kurt, Prodksiyon Ekibi: Adnan rkut, Hasan Karabaolu; Dekorlar: Zare Cirityan; Aksesuar: Ali Kan; Ik: Necati lta, Ik Asistan: Fikret Gryaln, lhan Aslm, Senkron-Montaj: Mehnet Bozku; Negatif Montaj: Ali Siyavu Berkan; Laboratuar: Mihai Slerpedis; Ses: Lami Kamil; Oyuncular: Eref Kolak (Yzb. Nazmi), Sadri Alk (dris Bey), Nurhan Nur (Makbule), Hulusi Kent-men (Hulusi Bey), Esen Gkmen, Kadir Savun (Mestan), Ylmaz Gruda (kr), Erturul Bilda (M.Jazn), Kemal Ergven (Bnb. Hsn), lhan Hemehri (Talat Bey), Nubar Terziyan (Ethem Bey), O. Nuri Ergn (Kadir Bey), Turan Gker, Haktan, Trkolu, Asim Nipton, Hakk Haktan, Selahattin sel, Hseyin Kaif, Mehmet Ali Akpnar, Hamdi arlgil, Mehmet Aslan, Orhan Aykanat, Niyazi Baak Konu: "Dman Yollar Kesti" ile biim ustalnn zirvesine kan Sedenin , ilk Kurtulu Sava denemesi olan bu film, kendini olduu gibi ortaya koyduu bir alma oldu. Film boyunca bilindik sava sahnelerine yer verilmemi, yalnzca savan insanlar zerindeki psikolojik etkileri gsterilmeye allmt. Olaylar, Kurtulu Sava srasnda ok gizli ve savan seyri iin olduka mhim bir bilgiyi Ankara'ya ulatrmak zere grevlendirilen Kuva-i Milliye'ci iki gen etrafnda geliiyordu. Mill Mcadele'nin etin gnleri yaanmakta, halk dmana kar koymaya almakta, stanbul'dan Anadolu'ya silah kanlmaktadr. Binba Hsn Bey (Kemal Ergven) ve adamlar da Milli Mcadeleye katlanlardandr. Ancak ilerinde baz hainler vardr ve bunlardan kr (Ylmaz Gruda) yakalanarak ldrlr. Onlar ilerindeki hainleri ayklamaya alrlarken, aralarna dris Bey (Sadri Alk) isimli biri katlr. Oysa dris Bey padiahdr, fakat bunu kimseye belli etmez. Bu arada Yzba Nazmi'ye (Eref Kolak) mhim bir grev verilir. Hayati nem tayan bir mektubu Anadolu'ya ulatracaktr. Yanna Makbule (Nurhan Nur) ile dris Bey verilir. dris'in tek amac mektubu ele geirmektir. Yolculuk sresince mektubu bulmaya alr ama buna muvaffak olamaz. Sonunda dris'in padiah olduu ortaya kar. Mestan (Kadir Savun) ve arkadalar onu ele geirirler ve zorla Mustafa Kemal'ciyim dedirtirler. 0nlardan kurtulan dris mektubu ulatracaklar yere yaklamken Makbule ile Nazmi'nin nn keser. Tehdit ederek mektubu ister, Nazmi ile aralarnda kavga kar. dris lr. Sonunda Makbule ile Nazmi grevlerini baaryla tamamlayarak mektubu yerine ulatrrlar. Bu arada aralarnda bir ak balamtr. Filmde, konunun te biri Kemal'cilerle Padiah yanllar arasnda'; mcadeleye ayrlyor; eitli maceralarla sren bu yolculuk kimi blmlerde vesternleen bir havaya giriyor. Ama bu kama kovalamaca serveni iinde gerilim dozu iyi ayarlandndan film daima ayakta. Film aslnda uzun ve gerilimli bir yolculuun hikayesidir. Balca gaye de "mcadeleyi" unutarak nedenlerine inmeden bu heyecanl serveni izlemektir, salam, etkileyici bir anlatmla, "ciddi" bir almayla. Bu adan ele alnd zaman "Dman Yollar Kesti" Seden'in profesyonelliini belirten en dzgn filmidir. Oysa, kt yl Seden'in en iyi filmi gibi karlanan "Dman Yollar Kesti" getirdii biimin, anlatmn tutarllna ramen ynetmenin, aslnda tarihsel sorunlara ne kadar yabanc kaldn da gsteriyordu. Geri "Dman Yollar Kesti" dier Milli Mcadele filmleri gibi baz kavramlar istismar kklne dmyor, ama bu mcadeleye en aa onlar kadar yabanc ve souk kalyor. Anadolu'ya cephane karan birtakm insanlar var, bazlar bunlar ihbar ediyor. ki taraf da bir lm-kalm sava iinde. Niin bazlar Padiaha bakaldrm, kelleyi koltua alp Mustafa Kemal'in tarafna gemi, bazlar Padiah'a bal kalm? ki taraf neden
Dman Yollar Kesti
uzlamaz bir sava dedir? Ayn topraklar stnde yaamalarna, ayn dili konumalarna ramen neden bu insanlar birbirleriyle mcadele ediyorlar? Onlar taraflarn semeye iten sebepler nedir? Kazanacaklarn umduklar, kaybetmekten korktuklar nelerdir? Ancak bu sorunlarn cevabn vermesi, bunu yaparken de seyircisini inandrmas, heyecanlandrmas, "Dman Yollar Kesti"yi byk bir destan filmi haline getirebilirdi. O gnn sinemasndaki tm teknik imkanszlklara ramen ustaca kotarlm olan bu film, ne yazk ki halkn o gnlerde sava filmine ilgisiz kalmasndan dolay, salonda ancak -drt kiiye oynamak durumunda kalmtr:
Eceline Susamlar
ECELNE SUSAMILAR
Senaryo ve Ynetmen: etin Karamanbey Foto Direktr: Kemal Akkovuk Yapm: Morel Film Eli Bencuya Jak Morn Oyuncular: Fatma Girik (Halime), Oktar Durukan (Hasan), Kadir Savun, mer Hayyam (Cafer), Adil Gldrc, Nilgn Peri, Sadri Karan (Davut Aa), Suzan Avc Konu: Avc Hasan, Kilis'in en gz pek kaaksdr. Mayn tarlalarn ondan daha iyi bilen yoktur. Fakat onun bu halini kskanan Cafer jandarma iin ispiyonculuk yapmaktadr. Gnn birinde Hasan, Davut aaya ait nemli bir mal Suriye'den getirmek iin yola kar. Cafer onu jandarmaya ihbar eder. kan atmada Hasan vurulur. Onu Halime adnda bir kyl kz kurtarr. Onun yaralarn tedavi ederken iki gen arasnda bir ak balar. Avc Hasan iin intikam zaman gelmitir.
Erkek Fatma
ERKEK FATMA
Senaryo ve Ynetmen: Abdurrahman Palay Foto Direktr: Manasi Filmeridis Yapm: Pesen Film Nevzat Pesen Abdurrahman Palay (1923-2002) Ynetmen 28, oyunu 446, senaryo 19 film Oyuncular: Abdurrahman Palay, Neriman Kksal, Talat Gzbak, Melahat li,
Evlatlk
EVLATLIK
Ynetmen: Kemal Kan Senaryo: Kemal Kan Ahmet Mekin Foto Direktr: Rza Erman Oyuncular: Hmaah Hian, Kemal Kan, Hadi Hn, Muzaffer Nebiolu, Mualla Srer, Sevim aatay, Turhan Gker Konu: Zengin bir adamn evlatlk olarak yanna ald Selmann yks.
Yapm: Ate Film Vural Erman
Fedakar Kaptan
FEDAKAR KAPTAN
Ynetmen: Necati lta Senaryo: Cihat zsu Operatr: Lazar Yazcolu Yapm: zsu Film Cihat zsu Oyuncular: Mine Cokun, Atf Kaptan, Cihat zsu, Hseyin Gler, Hulusi Kentmen Konu: Batan bir gemiden kurtulan alt kazazedenin ssz bir adadaki maceras.
Felaktet Yolu
FELAKET YOLU
Ynetmen: Faruk Ken Janos Varnay 136 (Macaristan) Operatr: Turgut nen Yapm: an Film Baki skdarl Oyuncular: Suavi Ted, Nedret Gven, Orhan Gnray, zcan Tekgl, lknur lkiz (Nilgn Esen)
Feryat
FERYAT
Senaryo ve Ynetmen: Stk umnulu Operatr: Turgut ren Yapm: hsan Film Hseyin Sarkaya Beste: Zeki Duygulu, arklar: Nursal nsal, Mediha Fidan, Oyuncular: Altan Erbulak, Perihan Kksal, Kadri gelman, Reha Kral, Hasan Ceylan, Faik Cokun
Fosforlu Cevriye
FOSFORLU CEVRYE
Senaryo ve Ynetmen: Aydn Arakon Foto Direktr: Fethi Mrenler Operatr: Lazar Yazcolu Yapm: Acar Film Murat Kseolu, (Acar Film Stdyosunda evrilmi ve seslendirilmitir) Reji Asistanlar: Melih Sertesen, Mesude zkl, Ar Direktr: Bahattin Acnur, Ahmet Ate, Senkron: Zafer Davutolu, Kenan Davutolu, Danslar: Semra Yldz, arklar: Ekrem Kongar, Laboratuar: Nihal skarpites, Recai Karata, Dublaj dare eden: Tark Grcan,Sesleri eken: Lami Kamil, Negatif Montaj: Ali Berkan. Oyuncular: Orhan Gnray, Neriman Kksal, kran Sabuncu, Muammer Gzalan, Leman Altnta, Cemil Nur, Adnan Glbahar, Selhattin Yazgan, Nuri Gen, cll Gen, Ferruh ber, Nusret zkaya Konu: Erkek tipli kabaday bir kadnn yks.
136
Jan Varnayn balad filmi Faruk Ken tamamlad (Agah zg)
Fosforlu Cevriye
Fosforlu Cevriye, ou anlatm esi belli ki aceleye getirilmi, olay rgsn kurarken yabanc polisiyelere zenen, ama te yandan sokak argosunu diyaloglarn byk ksmnda benzerine az rastlanr biimde kullanmas asndan da yerli mi yerli bir film. Filmi alp gtren unsurun hikayeden ziyade iki barol oyuncusu olmas da filmin bu farkl ynleriyle uyum gsteriyor. Neriman Kksal ve Orhan Gniray, kolayca bir kalba oturtabildiimiz sonraki neslin kadn ve erkek starlarndan farkllar; sarn ve yapl, hem tandk hem yabanc halleriyle genel beeniyi belirleyen gzellik tanmlarna tam uymadklar, baka bir zamana ait olduklar sylenebilir. Nitekim ikisi de, filmin ak iinde alk olduumuz kamplarn (iyi-kt kadn, kahraman-kt adam) tek birine yazlamayacak trden bir karaktere sahipler. Neriman Kksal, hem Necla hem Fosforlu Cevriye; Orhan Gniray ise hem Ktipiyoz hem etin. Filmin oyun iinde oyun ieren hikayesi, her iki oyuncuya da farkl dnyalar temsil etme ve o dnyalar arasndaki geii salama ilevi yklerken, ayn zamanda filmin merkezine yerlemelerine neden olan iki katmanl bir performansn da temel motivasyonu haline geliyor. Aslnda zengin bir mhendisin kz olan Necla, belli ki gen vey annesi Nveyre'nin basksndan soluklanmak iin iftlik alanlar arasnda arld adyla Fosforlu Cevriye olarak bir dnya kurmu; alt kurunla yedi konserve kutusunu haklad (yedincisini bakla), at stnde yapt numaralarla hayranlk uyandrd, etrafta oduncu gmleiyle dolat szde bitirim bir dnya. vey anne, basiretsiz baba ve alkolik kz karde resmi tantldktan sonra, babann belirsiz bir cinayete kurban gittii ve kz kardeini korumak iin suu Necla'nn stlendii (gayet kt sahnelenmi) ilk yirmi dakikay atlatabilirseniz, sonrasnda sizi elenceli bir seyir bekliyor. Zira Necla, cinayeti stlenmesine akl yatmayan polislerin gz yummas zerine kayktan atlayp kamay baaryor ve kyya yzp snd bir harabede karsna etin kyor. Bu noktadan itibaren Necla ve etin yava yava cinayeti zmek iin harekete geen bir ikiliye dnyorlar, arada birbirlerine ak da oluyorlar ve etin'in sokak bilgisiyle Necla'nn bitirimlik merak birleince, Fosforlu ve Ktipiyoz'un maceralar balyor. Fosforlu Cevriye, olay rgsnde yer yer karmaklaan, yabanc polisiyelerden gayet iyi tandmz detaylarla ilerliyor; ana cinayeti takip eden gizemli cinayetler, adam karmalar, lmeden nce son nefesinde sulunun isminin ba harfini sylemeler, kk bir kada yazlm ifreli yer isimleri, ktphanedeki bir kitabn arasna gizlenmi bir bilgi, vs. Olup bitenlerin izini srebilmek iin plan yapan etin, "alacaksn st kuzusu" dedii Necla'y sokak takmnn arasna karmak zere hazrlyor. Necla, alt sokak argosunu iyice renip sahan bula!", "lodos vuruntusu!"), baldryla orab arasna sktrd bayla etin'in duvarndaki kadn resimlerinden birini gsnden mhlaynca geer notu alm oluyor. Bylece, balangta yalnz kendi iftliinde borusunu ttrebilen ve meyhane ortamna karmaktan ekinen Necla, bu kez bitirimliini gerekten snayabilecei meyhane ortamna etin'in plan dorultusunda dveriyor: "Afili mi afili, raconu yerinde, izmariti elinde, peremi frlak, kalas oynak, enesi belal, yry edal" Fosforlu olarak. Bundan sonras, Fosorlu ve onun takt ismiyle Ktipiyoz'un ipularn takip edip olaylara karmalaryla ilerliyor. Fosforlu Cevriye'nin Neriman Kksal ve Orhan Gniray'n performanslaryla ilerlemesi, yalnzca hikayenin oyun iinde oyun ieren yapsyla -nitekim etin'in de bandan beri kendi oyununu oynamakta olduu filmin en sonunda anlalacak- ya da ikisinin ift kimlikli karakterleri stlenmeleriyle ilgili deil. Filmdeki performans esi, kullanlan dilden, seilen kostm ve aksesuarlara, ya da kavga dv sahnelerinin dzenlenmesine kadar hep iki karakterin evresinde biimleniyor. Bu adan bakldnda, performans destekleyen bu tr elerin filmde her zaman tutarl bir ekilde kullanld sylenemez. rnein her iki oyuncu iin de yaplan kostm ve aksesuar seimleri kolaya kalm ve rastlantsal izlenimi verirken, kavga sahnelerinde (zellikle de filmin yapm yl dnldnde) ilgi ekici elere rastlamak mmkn. Meyhanenin karanlk ardiyesinde bir grup adam evire evire
Fosforlu Cevriye
pataklayan Fosforlu'yu ve onun yardmna kooan Ktipiyoz'u izlediimiz blmde ya da filmin sonunda bu kez bir grup kadn tarafndan kstrlan Fosforlu'nun sa saa ba baa kadnlar tokatlaya tokatlaya etkisiz hale getirdii sahnede olduu gibi. Bu sahnelerde gze arpan unsurlardan biri, Neriman Kksal'n sonraki yllarda canlandraca kt kadn ya da iktidarl ana karakterlerine yansyan heybetinin burada fiziksel bir g gsterisi olarak altnn izilmesi. Elbette bunu (fiziksel g gsterisini) mmkn klan ey, Necla'nn statsn bir yana brakp babasnn katilini bulmak gibi faydal bir ama uruna frkl bir kimlikle sokak takmna ve su dnyasna karmas oluyor. Zira, olaylar bitip de cinayetle sonulanan komplo serisi (ki ucu hkmete devredilmesi planlanan kymetli bir madene kadar uzanyor) aydnlatlnca, Fosforlu tp tp evinin yolunu tutuyor; ele geen nemli katlar alan etin' in oradan svmasyla da ihanete urayan melodram kadnlar gibi gzya dker hale geliyor. Filmin son sahnesinde, Necla'nn gzyalarn dindirip olaylar tatlya balayacak ey, bir mddet sonra etin' in bir istihbarat memuru olarak gcr niformasyla kagelmesi ve ikisinin kavumas olacak. Bylelikle hem etin'in btn film boyunca sokak serserisi olarak sergiledii karakter filmin sonu itibaryla bir performansa dnerek oyun parantezini kapatacak, hem de bu ikilinin kavga, grlt ve ihanetin hakim olduu alt snf dnyasnda deil, snf ve statlerinin iade edildii temiz bir dnyada mutlulua kotuklarnn alt izilmi olacak. Fosforlu Cevriye, bir anlamda, oyun ve performans elerini eitlendiren malzemesiyle kendinden sonra gelecek Yeilam filmlerinde ayrm bir biimde bulunan erkek Fatma'lara ve turist mer'lere kaynaklk eden bir film. 'Fosforlu Cevriye', Suat Dervi'in nl romannda, siyah kvrck salarndaki yamur damlalar sokak lambas vurduunda yldzlar gibi parlayan ve adn bile bilmedii bir adamn kara sevdasyla Galata'y dolaan naml ve yoksul bir orospuydu aslnda. Filmin, 'Fosforlu Cevriye'nin sadece ismini dn almas ve sarn bir mhendis kznn oyununa dntrmesi, belki de Trk sinemasna zaman iinde iyiden iyiye sirayet edecek hem bir tr yzeyselliin hem de bir yanyla anonimlemenin iaretlerinden biri olarak dnlebilir. Yine de, tpk Trk sinemasnn kyda kede kalm kimi rneklerinde olduu gibi bu filmde de yer yer keyiflenecek, yznzn orkinos vurmu fukara dalyanna dndn fark edeceksiniz. (vg Gke) Altyaz Aylk Sinema Dergisi, say 79
Garipler Soka
GARPLER SOKAI
Ynetmen: Srr Gltekin Senaryo: Sadk endil Foto Direktr: Rafet iriner Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Glistan Gzey, Mahir zrdem, Gazanfer zcan, Ahmet Tark Teke, Semra Ece, Suna Pekuysal, Atf Kaptan Konu: Kenar mahalle insanlaryla, sosyete snfnn aralarndaki
Gnl Kimi Severse
GNL KM SEVERSE
Senaryo ve Ynetmen: Asaf Tengiz Foto Direktr: Manasi Filmerididis Mzik: Zeki Duygulu Yapm: Gven Film Yoakim Filmeridis Oyuncular: Muzaffer Tema, Serpil Gl, Feridun Karakaya, Turgut zatay, Melahat li, Feridun Karakaya, Avni Dilligil, Osman Alyanak, Keriman Lav Konu: Yasak ak yaayan evli bir adamla, evine dnmesi iin fedakrlk yapan karsnn dram.
Gurbet
GURBET
Senaryo Ynetmen: Osman F. Seden Eser: Sadk endil Kamera: Kriton liadis Yapm: Kemal Film Osman F. Seden Mzik Direktr: Zeki Mren; arklar: Gurbet, Knal Keklik, Gzel Marmara, Ruhumda Yine, Ruhumda Yaralar, Senden Ayr Yaa-yamam, Doktor Civanm, Yasemenler Solmadan Gel; Montaj: zde-mir Artan; Kamera Asist.: Kenan Kurt; Yn. Asist.: Zafer Davutolu; Ik efi: Necati lta; Set Amiri: Hasan Danabaolu; Dekorlar: Za-re Cirityan, Saim Nahit Bilge; Aksesuar: Zeki Tezcan; Prod. Asist.: Orhan Aykanat; Prod. Amiri: Adnan rkut; Seslendiren: Yorgo liadis; Tr: Melodram; Sre: 98 dk, Day Film Stdyosu'nda Seslendiril-mitir; Oyuncular: Zeki Mren, Mualla Kaynak, Kenan Pars, Feridun Karakaya, Mnir zkul, Melahat li, Neet Berkren, Turhan Gker, Nubar Terziyan Konu: Evinden kaan Mualla kendini ktlklerden korumak iin erkek klna girer. Bir tesadf sonunda serseri hayat yaayan Zeki, Mnir ve bonun yanna snr. Zamanla Muallann bir kz olduunu anlayan Zeki onu sevmeye balar.
Hayatm Sana Feda
HAYATIM SANA
Oyuncular: Eref Kolak, Ahmet Tark Teke, olpan lhan, Nevin Aypar Senaryo ve Ynetmen : Orhan Elmas Eser: Ouz zde Operatr: Hayrettin Ik Yapm: Gven Film Yoakim Filmeridis Konu: Bir hayat kadnyla bir ofrn yks.
Hicran Yaras
HCRAN YARASI
Senaryo ve Ynetmen: Metin Erksan Senaryo: smail Afar, Metin Erksan Foto Direktr: Kemal Akkavuk Yapm: Atlas Film Nazif Duru arklar: Abdullah Yce. Oyuncular: Sadri Alk, Mualla Kaynak, Nee Yula, Kadir Savun, zcan Tekgl Metin Erksan, daha sonralar "lmeyen Ak" ve "Sevmek Zaman" gibi filmlerde ileyecei "kara sevda motifinin ilk r-neini "Hicran Yaras'nda verir. "Hicran Yaras" bir sokak arkcsnn tutkulu akn, duygusal alkantlarn anlatan bol arkl, arkcl bir melodramdr. 'Yolpalas Cinayetinin seyirciye ulaamamasnn nedenleri zerine ok dnen ynetmen, sonunda "Hicran Yaras'n ekmeye karar verir. "Hicran Yaras"n halkn arkl, arkcl filmlerden ok holandn saptadktan sonra eker: O yllarda sokaklarda ark syleyen sokak arkclar vard. Bunlarn hem ok gzel sesi vard, hem de kollarna bacaklarna ark sz yazan katlar pencerelerdeki, kaplardaki ev kadnlarna satarlard. 'Hicran Yaras' stanbul'un kenar ma-hallelerinden birinde yaayan bir sokak arkcsnn yks-n anlatyor. Bu kenar mahalle arkcs yine kendisi gibi bir kenar mahalle kzn seviyor. arkcnn dansz bir komusu var, bu dansz de arkcy seviyor ve ona alt yerlerde i buluyor. Bu sokak arkcs ayn zamanda zengin mahalle-lere de ark sylemeye gidiyor. Bu zengin mahallelerinden birinde zengin bir kadn, bu arkcnn sesini duyuyor ve ok beeniyor. Kadn, piyano alan, mzie dkn zengin bir kadn. Adamn ykselmesine yardm ediyor. Onu erkek olarak da beeniyor. Filmin sonunda bu kadn evinin yzme havuzunda l bulunuyor, cinayet bu sokak arkcsnn zerine kalyor vs.,. Film ykt ortal... ok byk paralar kazand. Hayatmn dnm noktas oldu diyebilirim. Filmlerinin mziinde son derece etkin olan Metin Erksan, "Hicran Yaras"nda sokak arkcsn canlandran Sadri Alk'n arklarn Abdullah Yceye okutmu. Trk mziinde halkn sevgisini "Bu ne sevgi ah, bu ne strap11 adl arksyla kazanan Abdullah Yce, bu filmde Naci Tektel'in "Uzayp giden tren yollan" adl arksn o kadar baaryla yorumlamtr ki, yllar sonra bile bu beste her dinlendiinde Abdullah Yce ha-trlanm, adeta bu arknn bestecisi olan Naci Tekiel unutul-mu, onun yerine Abdullah Yce bu arknn bestecisi olarak grlmtr. Altyaz Aylk Sinema Dergisi, say 79 Not: Film bilinmeyen bir nedenle yanm, bugn bir kopyas bile yok.
Garipler Soka
ZMR ATELER NDE/VATAN ATELER NDE

Ynetmen: Osman Nuri Ergn Senaryo: Osman F. Seden Foto Direktr: Kriton lyadis Yapm: Kemal Film Osman F. Seden Oyuncular: Ahmet Mekin, Kenan Pars, Mualla Kaynak, Atf Kaptan, Hadi Hn, Senih Orkan, Asm Nipton, Konu: stiklal Sava yllarnda Trk-Yunan atmasn anlatan bir film. Trk casusu ngiliz Kemal ile, bir general kznn ak ve macera yks. " Zrih-Londra anlamalar nedeniyle komuluk ve devletler arasndaki dostluk ilikilerinin zedelenmesi korkusuyla, Dileri Bakanl tarafndan gsterilmesi yasakland. Film daha sonra stanbul Belediyesinin Ayvansaraydaki deposuna kaldrldktan be ay sonra kan yangnda bir ok filmle beraber yanp kl oldu. Ancak ynetmen Osman N. Ergn, filmde kullanlmayan ve tekrar olan planlar toplayarak yeniden kurguladysa da ortaya kan film orijanili ile ilgisi olmayacak bir biimdeydi. (Artun Yeres, Sakncal 100 film))
Kaderim Byle mi
KADERM BYLE M
Ynetmen: Nejat Saydam Senaryo: Hseyin Peyda Foto Direktr: Turgut ren Yapm: Aktun Film evket Aktun Oyuncular: Muhterem Nur, Hseyin Peyda, Leyla Sayar, Talat Gzbak, Semih Sezerli, Necdet Tosun, Ali Seyhan, Mahmure Handan Konu: Gneydouda geen bir ak hikayesi.
Kader Deimez
KADER DEMEZ
Senaryo Ynetmen: Cahit Gnal Grnt Ynetmeni: Meng Yein Yapm: stiklal Film Cahit Gna Oyuncular: Gl Glgn, Muhip Arcman, Sadi Tek, Ayla Yldz, Halide Pikin, Neriman Kzltu, Hseyin Serenci Konu: yks. Sevgilisine kavuan bir gencin
Kalpakllar
KALPAKLILAR
Senaryo ve Ynetmen: Nejat Saydam 137 Operatr: Menasi Filmeridis Mzik: Yaln Tura Yapm: Birsel Film zdemir Birsel Oyuncular: olpan lhan, Sadri Alk, Ulvi Uraz, Nubar Terziyan, Sadettin Erbil, Halide Pikin, Hayri Esen, Kemal Ergven, Mmtaz Alaslan Konu: Roman, zmir'in Yunanllarca igali ile balar. Deiik kiilerin hatralar ile ve savan deiik cephelerinde geliir. Mzka alarak zmir'e giren Yunan askerlerine kar balayan halk hareketi, Kuvvay-i Milliyenin kuruluu "stanbulda bir ak ilikisi sonucu renilen bilgilerin Ankara'ya iletilmesi, Kuvvay-i nzibatiye ile Kuvvay- Milliyenin sava. Daha ok Milliyecinin saraya yakn bir paann kz ile kurduu ak ilikisinin sonucu kz aracl ile renilen bilgilerin Ankaraya ulatrlmas yksdr. Filmde Talip adn tayan jkii gerek yaamda ki Galip (Vardar) Bey, Ferit Paann kz ile kurduu iliki sonucu bilgileri Ankara'ya iletir, nemli sonularn alnmasna neden olur. Film de padiah yanllarnca yakalanan, yakalannca intihar eden ve Paann kz lme mahkum edilirse de, Talip Bey ve arkadalarnca karlr. birlikte Anadolu'ya geerler. Gerek yaamda ise Galip Beyin Anadolu'ya gemesi zerine, Onu bir sre arayan gen kz, savan ilerleyen gnlerinde, paa babasnn da biten saltanat nedeni ile yalnz ve skntl gnler sonucu hastalanarak gen yata lr. Orhan nser, Kelimelerden Grntye syf, 156
137 Samim Kocagz'n ayn adl eserinden; Samim Kocagz: (1916-1993) Aydn'n Ske ilesinde
13 ubat 1916'da doan Samim Kocagz, zmir Erkek Lisesi'ni ve stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blm'n bitirdi. 1942'de svire'ye giderek Lozan niversitesinde Sanat Tarihi renimi grd. Yurda dndkten sonra bir yandan iftilik yapt bir yandan da zmir Devlet Konservatuar'nda ders verdi. 1939-1950 arasnda Servet-i Fnun, Ses, Hep Bu Topraktan, Vatan, Fikirler, Demokrat zmir, Yenilikler ve Yeditepe dergilerinde kan hikayeleriyle tannd. 1950 ylnda Yeni stanbul gazetesinin New York Herald Tribune gazetesiyle ortaklaa dzenledii Dnya Hikaye Yarmas'nda 'Sam Amca' adl kitabyla Trkiye birincilii kazand. Toplumcu gereki sanat anlay dorultusunda rnler veren Samim Kocagz, hikayelerinde genellikle Ege blgesinde yaayan insanlarn sorunlarn anlatr. Hikayelerin konularn yaad Ske evresinden ve Menderes vadisinin toprak sorunlarndan alan yazar, allm teknik ve anlatma bal kalarak snflararas kar atmalarn, ekonomik nedenlerle deien dzen ve dnya grlerini inceler. Yazara 1967'de Trk Dil Kurumu'nun Hikaye dl'n kazandran Yamurdaki Kz da deien insan ilikilerine eletirel bir dille kaleme alnmas sonucu domutur. Kurtulu Sava'n belgesel roman tarznda, destans bir anlatmla ileyen Kocagz, romanlarnda hikayelerinde olduu gibi toprak sorununu dile getirmitir. Topraksz ya da az toprakl kesimin ilerleyen teknoloji karsnda iine dt sknty 'Bir Kar Toprak'ta anlatan yazar, 'zmir'in inde' adl romannda ise 1960 Hareketi ncesi oluan toplumsal karkl feodalizmin tasviyesiyle birlikte ve eitli kesimlerden setii karakterler araclyla verir. 'Alandaki Delikanl' romanyla 1979 ylnda Lions Kulb Hikaye dl'n, 'Mor tesi' ile 1987 Ferid Ouz Bayr Sanat dl'n ve Eski Toprak ile 1989 Orhan Kemal Roman Armaan'n kazanan Samim Karagz'n eserlerinden bazlar Almanca, Rusa, Franszca ve Bulgarca'ya evrilmitir. Son dnem Trk hikayeciliinin verimli ve usta kalemleri arasnda adndan ska sz ettiren Samim Kocagz, 5 Eyll 1993'te yaamn yitirmitir. Eserleri Roman: kinci Dnya (1938), Bir ehrin ki Kaps (1948), Ylan Hikayesi (1954), Onbinlerin Dn (1957), Kalpakllar (1962), Doludizgin (1963), Bir Kar Toprak (1964), Bir ift kz (1970), zmir'in inde (1973), Tartma (1974), Mor tesi (1986), Eski Toprak (1988), Btn ykleri (1991) ocuk Kitaplar: Nasrettin Hoca (1970) Hikaye Kitaplar: Telli Kavak (1941), Snak (1946), Sam Amca (1952), Cihan ofr (1954), Ahmet'in Kuzular (1958), Yolun stndeki Kaya (1964), Yamurdaki Kz (1967), Alandaki Delikanl (1978), Koca Tl (1982), Gecenin Soluu (1985) Deneme/nceleme/Eletiri: Zarkanat (1981), Roman ve Yazarlk Onuru (1983) Gnce/An/Gezi: Bu da Geti Yahu (1990) (kyn: www.netbul.com/kim_kimdir)
Kanl Deirmen
KANLI DERMEN
Senaryo ve Ynetmen: Agah Hn Operatr Manasi Filmeridis Mzik: Nedim Otyam Yapm: Site Film lhan Filmer Oyuncular: Nedret Gven, Kenan Artun, Reha Yurdakul, Agah Hn, Saime Bekbay, Neriman Esen, Kani Kpak
Kanundan Kalmaz
KANUNDAN KAILMAZ
Ynetmen: Nian Haner Senaryo: zdemir Birsel Operatr: Fethi Mrenler Mzik: Ahmet Yamac Yapm: Birsel Film zdemir Birsel Oyuncular: Serpil Gl, Ekrem Bora, Hayri esen, aziye Moral, Halide Pikin
Karacaolann Kara Sevdas
KARACAOLAN'IN KARA SEVDASI

Ynetmen: Atf Ylmaz Senaryo: Atf Ylmaz Ylmaz Gney Halit Refi, Yaar Kemal, (Yaar Kemal'in bir hikayesinden), Operatr: Mikeal Rafaelyan Mzik: Sabahattin Kalender, Ruhi Su Yapm: Erman Film Hrrem Erman Oyuncular: Tijen Par, Nuri Altnok, Kadir Savun, Talat Gzbak, Seden Kzltun, Hayri esen, Danyal Topatan, Sami hazinses, Muazzez Arsoy Konu: Saz airi Karacaolann ak yks. Trkmen obalarnn yaay biimlerinin,
gelenek ve greneklerinin iine yerletirilen bir sevda yks erevesini odaklayan film, dz anlatm ve kimi sahnelere egemen olan belgesel grntleriyle dnemin sinema normlarn aan farkl bir almann rneidir. Atf Ylmazn anlatm filmin senaryosu ile uyumamsa da dikkate deer baz zellikler tayor. Bilhassa folklr unsurunun filmin iinde nemli bir yer tutmas ve bu bakmdan Atf Ylmazn gerekten imrenilir bir baarya ulam olmas Karacaolann en ilgi ekici tarafn tekil ediyor. (Tuncan Okan)
Karacaolann Kara Sevdas
engn Kl Hristidis, Bu film hakknda Halit Refi ile yapt syleide unlara yer vermekte. Alageyik'in baarsndan sonra ertesi yl yine bir Atf Yllmaz filmi, yine bir Yaar Kemal hikayesi: Karacaolann Kara Sevdas. Bu sefer Alageyik'le katiyen kyaslanmayacak bir n alma yapld. Yine drtl senaryo almas oldu. Bu sefer Ylmaz Gney oynamyor filmde ama ikinci asistan. ok zenli bir mzik almas, trklerin Ruhi Su tarafndan seslendirilmesi, ok zenli bir mekan seimi, her ey Alageyik'tekinin tersine, olmas gerektii gibi yapld. Hatta film almalar srasnda Ruhi Su byk lde bizimle oldu. Oyuncular, devlet tiyatrosu oyuncular. Film gsterime girdi, byk fiyasko. letmeler, Ruhi Su'nun syledii trklere attlar suu. Ruhi Su'nun sesine seyircilerin yaknlk duymadn sylediler. Film piyasadan ekildi, trkler bu kez Aydn Gn tarafndan seslendirildi, yeni kopyalar basld. O deiiklik de bir ey fark ettirmedi. - Neden tutmad film sizce? - ok konutuk bu konuyu. En ok konuulan u oldu: Alageyik bir halk hikayesinden yola kmakla beraber, esas itibariyle harekete dayanan bir filmdi. Karacaolan'n Karasevdas ise, halk hikayesinden yola kmakla beraber esas itibariyle, hareket unsuru epey az, halk edebiyat ve halk kltrnn zenle sslenerek ilenme gayretiydi. ilkinin barolnde o tarihte hi tannmam olan Ylmaz Gney oynuyordu ama seyirci onu benimsedi, tipi de halk kahramann canlandrmak iin uygundu. Buna karlk seyirci, Karacaolan rolnde Devlet Tiyatrosu'nun muteber oyuncularndan Nuri Altnok'u benimsemedi. Mziklerden beklenen etki de olmad. O tarihte Karacaolan roln Orhan Gencebay oynam olsa idi durum ne olurdu, bilemiyorum. Karacaolan'n Karasevdas'ndan sonra bir daha kimse Nuri Altnok'a barol oynatmad.
Hayri Esen / Tijen Par
Kara Sevdal Yarim
KARA SEVDALI YARM

Senaryo Ynetmen: T. Fikret Uak Senaryo: Necati Dalgakran Operatr Muzaffer Hepgler Yapm: an Film Zeki an Oyuncular: hayati Hamzaolu, Cavidan Dora, Necati Dalgakran, Aysel Tanju, Zeki an Konu: Szlsyle aa arasnda kalp ak uruna mcadele eden ak bir kzn yaam
Karmn Ak
KARIMIN AKI
Ynetmen: Seyfi Havaeri Senaryo: Namk Klolu Kamera: Kazm Kokan, Beste ve Mzik: Kasm naltekin Yapm: yi Film Namk Klolu Oyuncular: Muzaffer Nebiolu, Glay Genay, Hayrettin Akbay, Muammer Gzalan, Melike Cemal, Mualla Srer, Ahmet Tamat, Hlya Gzalan, Turgut Akta, Hikmet Sere, Meliha Yaln, Stk Akatepe, Mrvvet Sim, Zafer nen
Kendi Den Alamaz
KEND DEN ALAMAZ

Ynetmen: Abdurrahman Palay Eser: Abdurrahman Palay Senaryo: Operatr: Yapm: Filko Film rfan Sabuncu rfan Sabuncu Turgut ren Oyuncular: Glistan Gzey, Abdurrahman Palay, zen Tutucu, Kemal Kan, Erdoan Gemiciolu, Necdet Tosun, Rya Gmata Konu: Batan karlan evli bir adamn yks.
Kbrs ehitleri
KIBRIS EHTLER
Senaryo ve Ynetmen: Behll Dal Kamera: Ali Uur Yapm: Anti Film Behll Dal Oyuncular: ztrk Serengil, Mine Cokun, Salihe Tekneci, Atf Kaptan, Teoman Atalay, Kk Yldz: Zhal Dal Konu: Kbrsta geen bir kahramanlk yks. karlan bir babann dramatik yaants.
Kbrsn Belas Kzl Eoka/Vatan Uruna
KIBRISIN BELASI KIZIL EOKA/Vatan Uruna 137

Senaryo ve Ynetmen: Nian Haner Operatr: evket Kymaz Yapm: Tef Film Konu: Kbrs Rum katliam srasnda gelien olaylar anlatan bir film. Kuzey Kbrsn igalinden sonra yaplan Kbrs Antlamas gerei filmin gsterimi yasakland. Not: Bu filme ait bakaca bir bilgiye rastlanmamtr.
Krk Plak
Melodram; 102 dk. Siyah-Beyaz; Ynetmen: Osman F. Seden Eser: Zeki Mren Senaryo: Blent Oran Fotoraf Direktr: Kamera: Mzik: Yapm: Kemal Film Osman F. Seden Kriton liadis Yavuz Gnen Zeki Mren
KIRIK PLAK
Gfte ve Besteler: Zeki Mren; Montaj: Mehmet Bozku; Neg. Montaj: Ali Siyavu Berkan; Labora-tuvar: Mihail Skarpedis, Recai Karata; Kamera Asist.: Kenan Kurt; Dekorlar: Zare Cirityan; Yn. Asist.: Nubar Terziyan; Aksesuar: Ali Kan, Cemil Paskap; Iklar: Necati Ikta; Ik Asist: lhan Aslm, Fik-ret Gryaln; Ses Mh: Lami Kamil; Prodksiyon Asist: Yksel Tank; Prodksiyon Amiri: Adnan rkut; Set Amiri: Hasan Danabaolu; arklar: Krk Plak, Beyaz Gl, Elveda, p-ck, Bir Tatl Yalan, Ayrlk Valsi, Bir Tatl Tebessm, Bu Hazan Yine Kalbim; alanlar: kr Tunar, Ercment Batanay, smail enalar, Fevzi Aslangil, Ahmet Yatmaz, Yorgo Bacanoz, Nazif Girgin, smail Te-zelli, Hasan Erko, Paraskko, Metin Bkey, Necdet Gezer, Yaar Anl; Oyuncular: Zeki Mren, Belgin Doruk, zzet Gnay, Ayfer Feray, Hayri Esen, Ahmet Tark Teke, Nubar Terziyan, Mualla Srer, Hseyin Kaif, Asim Nipton, Ziya Metin, Behzat Balkaya, Muammer Gzalan, Gney Din, Osman Trkolu, Mehdi Yeildeniz, lhan Hemehri Konu: Zeki Mren, k olmayan bir ikilem iinde bocalamaktadr. Nermin (Ayfer Feray), ona hamilik etmi olan gekince, evli bir sosyete kadn, Leyla (Belgin Doruk), rencisi ve gizlice nianland gen, gzel ve iffetli kz. Nermin zayf karakterli kocasnn kskanlna ve itirazlarna ramen Zeki'yi kontrol altnda tutmakta, onun hem sanat hayatn hem de zel hayatn ynetmektedir. Zeki'yi cinsel bakmdan aka istismar etmektedir. Zeki Mren nihayet kararn verir, hretini suistimal eden bu yoz kar-kocadan yz evirecek, piyanoda yetenekli bu gen kz ile evlenecektir. Nian haberinin duyulduu akam, Nermin "iyi ayrlmak" bahanesiyle Zeki'yi ve Leyla'y verdii bir partiye gelmeye ikna eder, Zeki'ye zehir
137 Kbrs'taki trk halkn yok edip, aday yunanistan'a balamak iin kurulmu bir terr rgt
olan eoka iin ilk gizli grmeler 2 temmuz 1952'de Atina'da Makarios'un bakanlnda yaplmtr. bu toplantlarn ardndan 7 mart 1953'de bir "ihtilal konseyi" kurulmu ve bu konseyin kurucular enosis iin u gizli yemini etmilerdir: "enosis davas hakknda bildiklerimi ve bundan byle bileceklerimi ikence altnda ve canm pahasna bile olsa bir sr olarak gizli tutmaya tanr huzurunda yemin ederim. Bana verilen tm emirlere sorusuz olarak itaat edeceim." 1954 ylnn ilk aylarnda, yunanistan hkmetinin bilgisi dahilinde kbrs'a gizli silah sevkyat balam, Grivas isimli terrist de, 9 kasm 1954'de gizlice adaya kmtr. Yunan dileri bakan Stefanoplus'un direktifiyle Eoka; 1 nisan 1951'de ilk bombalarn patlatarak resmen eyleme gemitir. Eoka'nn amac; nce ingiliz'eri adadan atmak, ardndan da top yekun bir imha hareketiyle Trk halkn yok ederek aday Yunanistan'a balamakt. Ancak, ingiliz'lerin adadan ayrlmas beklemeden, 21 Haziran 1955'den itibaren Trklere ynelik saldrlar balamtr.
Krk Plak
iirip, ses tellerini harap eder. Uzun zamandr bekledikleri radyo konserinde Zeki'nin kavrulan ses telleri onu yar yolda brakr. hreti byk bir yara almtr. Nermin' den hesap sormak zere evine gittiinde, Nermin'in kocas bunu frsat bilir, Nermin'i ldrr ve silah ceset karsnda ok geiren Zeki'nin nne atar. Hitchcock'tan dn alnm bir aydnlatmayla kocann yz yakn ekimlerde hep glgeler iinde gsterilmitir zaten. Dehet iinde kalan hizmetilerin lklarnn cinayet zanls olarak damgalad Zeki, nasl bir oyuna geldiini anladnda ok getir; kendini evden dar atar ve otomobiliyle kaar. Otomobile nasl girdiini ve arka koltukta szp kaldn tam gremediimiz bir hayran uyanp da mdahale edince telal Zeki kaza yapar. Hayran lr, kendisi kurtulur. Kimliinden syrlmak iin, birisinden giysilerini satn alr ve stanbul' dan uzaklar. kinci perde tarada bir meyhanede alr. Zeki, sesinden arta kalan hrltlarla bir 49'luk sipari edip imeye balar... Zeki Mren ilk filmlerini evirmeye baladnda, hzl ilerlemek isteyen yapmclarn onu dublaja sokmamaya altklar rivayet edilir. Bunun da aresi, zor bir sahneyle dublaja balamak ve sanaty yldrmaktr. Ne var ki, sras geldiinde Zeki Mren, "Ben hazrm, efendim" deyip iini mkemmel bir biimde yapar. Bu sahnelerde de, Mren'in, hrltlar bile mkemmel bir biimde kardna tank oluyoruz. Pikapta bir Zeki Mren pla dnmeye balar. Ona kaybettiklerini hatrlatt iin kendi arksnn verdii acya katlanamaz, pla krar (filmin ad bu sahnede konmu olur). Meyhanenin dier mterileri bu "kendini Zeki Mren sanan" serseriyi dverler. Zeki, O srada 'en Anadolu' kumpanyasnda alan ve sonradan sivil polis olduunu reneceimiz Ali (Nubar Terziyan) ve alt kumpanyann sahibi Ruhi'nin (Ahmet Tark Teke) dikkatini eker. Bu iki karanlk tip, ona yardmc olacakm gibi yapp, hem geriye kalan parasn alarlar hem de antaj yapp, Zeki'yi onlar iin almaya zorlarlar. Bylece Zeki, Zeki Mren'in taklidi olarak seyirciye sunulur. Her gece ibi klnda, banda klah, seyircilerin alaylarnn, hakaretlerinin bastrd ksk sesiyle ark sylemeye alr. bi-Zeki Mren' den beklenen, Sanat-Zeki Mren'i beceriksizce taklit etmesidir. bi'in baars, Zeki Mren'in baarszlnda yatar. Bu adr tiyatrosu klkl kumpanyann seyircisi Zeki Mren'in dier seyircilerine, dinleyicilerine benzemez. stanbul' da verdii konserlerde sekin bir seyircinin efendilii dikkat eker. Radyo yaynlarndaysa, dinleyicileri, mazbut ev hanmlar, bir de mapushane kouunda yatan kader kurbanlar olarak gsterilir. Hepsinin dinleyilerinde bir 'icabet' duygusu vardr. Ama imdi ibi klna sokulmu Zeki'nin karsna irkin bir seyirci kmtr. Seyirci-ncesi, seyirci msveddesi bir seyircidir bu. arpk azlar Zeki'ye glmek iin aralandnda, yzlerinin karanlk kovuunun iinden rk dileri belirir. Kastl olarak irkinletirilmi erkeklerden oluan kitle (bir de, yine dileri bozuk olmak zere, kumpanyada alan kadnlar vardr), Zeki'nin dt halden zevk almakta, acyla kvranrken, hatta hkrklara boulurken, taknca, katla katla glmektedir. Bu seyircinin neden zevkle aalayaca bir bi'e ihtiyac vardr Nihayet Zeki bir gn sahnede ylr kalr. Ali onu doktora gtrr ve Zeki ameliyatla sesine yeniden kavuur. Giderek artan bir cokuyla ve ykselen tonla muayenehanede sesini dener. Ali, etraftan duyulacandan endie ederek, ona sesini saklamasn syler; gerek kimliinin ortaya kmas ban belaya sokacaktr. Yine de Zeki sabredemez, seyirciden intikamn alr; ayn akam hrltlarla balad arksnn orta yerinde, tam alaylarn, hakaretlerin dorua ulat bir anda, arkya Zeki Mren sesiyle devam eder. irkin seyirci azn kapar, birden byr ve Zeki Mren'e hayranlkla bakakalr. Zeki Mren taklidinin gerekten Zeki Mren olduu ortaya knca, seyirciler arasnda bulunan takipteki polisler Zeki'nin peine derler. Ali'nin yardmyla Zeki stanbul'un yolunu tutar. Bu arada stanbul' da Lale, Zeki'nin en yakn arkadann penesine dmek zeredir. stanbul' da herkes Zeki'nin ldn dnmektedir. Bu nedenle, Ali, evlenme arifesindeki Lale'ye Zeki'nin ona her zaman verdii bir iei uzatnca Lale hayalet grm gibi olur.
Krk Plak
Yine, verdii ilk piyana konserinde, Zeki gizlice girdii salonda ona sesiyle elik etmeye balaynca yznde bir dehet ifadesi belirir. Bir an Lale'nin Zeki'yi istemeyeceini sanrz. Zeki'nin sesi lmn tesinden gelen ve bedeni olmayan bir ses olarak ular Lale'ye Neden sonra kendisini toparlayp, sevinle kendini Zeki'nin kollarna atar. Bunu, sekin bir seyirci topluluunun nnde yapar. Tarann adr tiyatrosunun kalabaln oluturan irkin seyirciden sonra, musikiden anlayan ve sanaty takdir etmeyi bilen gzel seyirci, onca badireyi atlatp birbirine kavuan bu sanat iftin kontroll arzularn tebessmleriyle onaylar. (Nezih Erdoan) Altyaz Aylk Sinema Dergisi, say 82
Ktpiyoza Tuzak /Fosforlu'nun oyunu
KITIPYOZA TUZAK/Fosforlu'nun oyunu

Senaryo ve Ynetmen: Aydn Arakon Fotoraf Direktr: adan Kamil Yapm: Acar Film/Murat Kseolu (ACAR Film Stdyosunda evrilmi ve seslendirilmitir.) Reji Asistan: Mesude zkl, Dublaj Rejisr: Tark Grcan, arklar: Sevim Tanrek (ark gfteleri Acar Film tarafndan bu film iin hazrlanmtr), Sesleri Alan: Lami Kamil, Operatr Asistan: Melih Sertesen, Mzik Adaptasyonu: Faruk Yener, Dekorlar izen: Aydn Arakon, Dekorlar Yapan: Basri Bykcan, Montaj-Senkron: Zafer Davudolu, Negatif Montaj: Ali Berkan, Laboratuar: Mihal skarpetis, Recai Karnda, Elektrikiler: Bahattin Acnr, H. Ahmet Ate, Sahne Mdr: Melih Sertesen, Prodktr: Murat Kseolu. Oyuncular: Neriman Kksal Fosforlu Cevriye Necla), Orhan Gnray (Ktipiyoz etin), Mfit Kiper (dede bey), Cahit Irgat, Kemal Bekir (Fehmi), Mualla Kavur Frat (Selda), Rauf Ulukat, Mehmet zekit, Zafer nen, Cevat Tay, Konu: Fosforlu Cevriye serisinden Cevriyenin yks. Not Ktpiyoz: mymnt, cimri, bencil, sevilmeyen insan
Merhamet
MERHAMET
Ynetmen: Ural Ozon T. Fikret Uak Ural Ozon Kamera: Meng Yein Yapm: Aslan Film Oyuncular: Oktar Durukan, Nuray Uslu, kran Sabuncu, mer Hayyam, Cihat zsu, Orhan Alkan, aatay Uygur, Kadir Savun Konu: Bir aile dram.
Senaryo:
Merhametsiz Genlik Katiller Kral
Senaryo ve Ynetmen: etin Karamanbey, Kamera: etin Karamanbey Yapm: Aslan Film
MERHAMETSZ GENLK KATLLER KRALI

Oyuncular: Oktar Durukan, Nuray Uslu, kran Sabuncu, mer Hayyam, Cihat zsu, Orhan Alkan, aatay Uygur, Kadir Savun Konu: Trkiyeyi heyecanlandran araba hrszlaryla bir grup gencin yks
Evlatlk
NNNO 138
Ynetmen: Sha Doan Senaryo: Sadk endil Foto Direktr: Oyuncular: Orhan Gnray, Leyla Sayar, Reha Kral, zdemir Han Konu: nsanlardan kaan bir yabani kz Ninnonun yks.
Ali Yaver Ataer
Yapm: Umur Film
ONUN SVARS
Senaryo ve Ynetmen: Nusret Eraslan Operatr: Coni Kurteolu Yapm: Erman Kardeler Oyuncular: Lle Oralolu, Turgut zatay, Atf Kaptan, Engin Yapar, Tanju Eraslan, Oktar Durukan, kran Sabuncu
Konu: stiklal sav138 Urfann yresel trksnn ad, szleri ise yle: evlerinin n yonca/yonca kalkm dam boyunca anas gl, kz gonca/ninno yarim ninno esmer yarim ninno/ninno ninno hele ninno olasan/allahidan bulasan eer anay vermezse/evde bekar galasan evlerinin n bala/gvercinler dner takla al beni goynunda sakla/ninno yarim ninno esmer yarim ninno/ninno ninno...
a srasnda geen bir kahramanlk yks.
lm Gecesi
LMEYEN AK
Senaryo ve Ynetmen: Faruk Ken, Foto Direktr: Frederick B. Ford, Mzik: Neveer Kkde, Yapm: Be-Ya Film/Nusret kbal Oyuncular: Belgin Doruk, Efgan Efekan, Maria Vincent, Atf Kaptan, Halide Pikin, Mehmet Karaca, Reit Baran, Sadettin Erbil, Niyazi Vanl, Behzat Butak, Hikmet Sere, Mediha Demirkran, Faik Cokun, Selhattin sel Konu: Fakir piyanist bir genle, veremden len zengin bir kzn ak yks.
LM GECES
Ynetmen: hsan Toma Yapm: zmir Film Oyuncular: Kemal Deliorman, Orhan Erdamar, Aye Gl, Kumru Fesci, Halide Pikin, Ufaklk: Ahmet Erkut, ark ve Besteler: A. Gazi Ayhan, Yldz Ayhan, Nigr Uluerer Not: Bu film ile ilgili bulunan kaynak sadece Film afiindeki bilgilerdir. Bakaca bir kaynaa rastlanamad.
lrmde Ayrlmam
Ynetmen: Lazar Yazcolu Senaryo: Foto Direktr: Sadk endil Yapm: Baak Film
LRM DE AYRILMAM 139

Oyuncular: Kenan Pars, Leyla Altn, Altan Erbulak, ftade Kimi, Atf Kaptan Sha Doan
lm Dnemeci
LM DNEMEC
Ynetmen: Mmtaz Alpaslan Senaryo Operatr: Tark Dursun Kakn Vedat Akdikmen Yapm: Dost Film Mmtaz
139 Sha Doan 1958 ylnda itlenbik adyla ektii filmi, ertesi sene lrm de Ayrlmam adyla filme
Oyuncular: Mmtaz Alpaslan, Talat Gzbak, Hseyin Peyda, Afif Yesari Konu: Bir cinayetle, pheleri zerine eken bir kadnn yks.
ekmitir. 140 William Irshn Turuncu apkal Kadn romanndan uyarlama
mrm Byle Geti
MRM BYLE GET

Ynetmen: Muzaffer Arslan Senaryo: Hamdi Deirmenciolu Foto Direktr: Cezmir Ar Yapm: As Film Muzaffer Aslan Oyuncular: Glistan Gzey, Kenan Pars, Pervin Par, Gksel Arsoy, ztrk Serengil, Evrim Fer, Halide Pikin, aziye Moral, Zeynep Deirmenciolu
mrmn Tek Gecesi
MRMN TEK GECES

Senaryo ve Ynetmen: Dr. Aravir Alyanak141 Oyuncular: Belgin Doruk, Kenan Pars, Reha Yurdakul, Fatma Girik, Saltuk Kaplang, zel Trkba Batu, Ahmet Tark Teke, Nubar Terziyan, Mualla Kaynak, Ik Toroman, Osman Trkolu, Sadri karan, Faik Cokun Operatr: Turgut ren Mzik: Yapm: Melek Film ahan Haki, Kauni Haki Baki allolu Konu: Orta yal bir maden mhendisi olan Ekrem Turgut (K.Pars) ayn zamanda apkn biridir. Son apknlnda gzlerinin nnde bir cinayet ilenmitir. Bu iki kadnn kskanlk sonucunda birbirlerini ldrmesi ile sonulanmtr. Ekrem byk bir vicdan azabnn iinde ehri terk edip baka bir yerde almaya balar. Bu maden almalarn yapaca yerdeki byk bir iftlikte Glseren (B.Doruk) adnda bir kadn ile tanr ve ak olur. Glseren Ekrem'in alt madenin sahibi Rza bey (R.Yurdakul) ile nianldr ama kendisini Ekrem'den alamamaktadr. Ayrca Ekrem'i kald evin kz Glgonca'da (F.Girik) sevmektedir. Bir sre sonra Ekrem ve Glseren birbirlerine ak olurlar ve evlenmeye karar verirler .. Tam bu srada Glseren'in Avrupa'da okuyan Aabeyi hsan (S.Kaplang) gelir ve ortal kartrr. nk Ekrem iin len kadnlardan biri bu iki kardein kz kardeleri Glderen'dir. Glseren bunu renince Ekrem'den ayrlr.
Pamuku Kz
PAMUKU KIZI 142

Ynetmen: Muharrem Grses Senaryo: rfan Sabuncu Operatr: Cezmi Ar Yapm: Filko Film rfan Sabuncu
141 Esat Mahmut Karakurtun ayn isimli romanndan 142 Baz kaynaklarda isim Pamuku Gzeli Halime olarak gemekte ise de, filmle ilgili afite
Oyuncular: Pervin Par, Muharrem Grses, Saltuk Kaplang, Nebile Teker, Orhan Erdamar, Necdet Tosun, Memduh Karaka, Attila Grses, Hasan Mutlu Konu: Pamuk iilerinin yaam koullarn anlatan bu filmde pamuk tolaycs bir rgatn kz olan Halimenin yks.
filmin ad Pamuku Kz olarak yer almaktadr. (5555 afile Trk Sinemas, Trker nanolu)
Peeli Efe
PEEL EFE
Senaryo ve Ynetmen: Faruk Ken Operatr: Turgut ren Yapm: Be-Ya Film Nusret kbal Oyuncular: Lle Oralolu, Erol Ta, Mahir zerdem, Atf Kaptan Konu: ntikam iin erkek kyafetine giren bir iftlik sahibi kznn yks.
Samanyolu
SAMANYOLU
Senaryo ve Ynetmen: Nevzat Pesen Kerime Nadir'in ayn isimli romanndan) Senaryo: Menasi Filmeridis Mzik: Rauf Tzm Oyuncular: Kenan Pars, Belgin Doruk, Gksel Arsoy, Suna Pekuysal, aziye Moral, Esen Gkmen, Mualla Srer KONU: Zengin akrabalar yannda snt gibi yaayan air ruhlu gen olan Nejat, ve ona mit verdikten sonra Namk adnda bir zenginle evlenen yeeni Zhal'in macerasn konu alan bir film. Zhal mutsuz bir evlilikten sonra gerekten ak olduunu anlad Nejat'a dner.
Desene, Hava Kuvvetleri bir air kaybetti. Zlal, askerden dnen Nejata bunlar
sylyor. Oysa, birka sahne sonra onun iirlerini beenip beenmediini soran Didara Ne bileyim ben, hi okumadm ki diyecek. ..Yalnz ili iir yazmak karn doyurmaz. Neyse ki hi olmazsa filmlerde dedii doru kmyor. Romandaki Nejat filmdekinden farkl olarak askerliini Tuzla Piyade Okulunda yapm. Elinde bavul yrd Karaky Meydan i burkan ilanlarla dolu. imdi, ounun yerinde yeller esiyor ; Emniyet Sand, Fruko, Ray Sigorta, Vatan Konserve (Since 1950ymi), Demirbank, Anadolu Bankas. Ve, belki kara kamz ve kara gzmz ok sevdii iin bizi hi brakmayacak olan Pepsi ColaJenerik ve afite, o dnem sk rastladmz ve yazdklarna gre herhalde iyi bir eydir izlenimi uyandran bir yaz var ; Bu film eastmancolor ile ekilmi ve Londra the Rank stdyolarnda hazrlanm(tr). Bu teknikle ekilen filmlerde zamanla oluan renk solmas neyse ki Samanyolunun bana gelmemi. Hlya Koyiit iin bir aklama var ; ve beynelmilel hret. Kostmlerini hazrlayan Faize-Sevim kardeler ok yoksul bir ocukluktan buralara gelebilmiler. Dad rolndeki ve Sabahsz Geceler (1968) filminden anmsadmz Gzin zelin soyad jenerikte Ozan olarak yazlmZlalin, arkadalar ard iin Nejat yalnz brakt sahnede dinlediimiz Little Manin (1966) (Sonny Bono) orijinalini Sonny and Cher sylemiti. Namk ilk sevgilisini arabasyla evine braktnda ve Zlalin elini perken duyduumuz Merci Cherie (1966) (Jrgens) ile Udo Jrgens ayn yl Eurovision ark Yarmasn kazanmt. Niandaki Lets Face the Music and Dance (I. Berlin) 1936da evrilen Follow the Fleet filmi iin yaplm. Nejat, teyzesi ve Zlalle Namk hakknda konuurken Portrait of my Mother (1965) (Hadjidakis); Anneannesinin Erolu sevdii sahnede Virgin in my Neighbourhood (1965) (Hadjidakis); Nejat ve Zlal tepelik yerde ve deniz kysnda dolarken Dnsen de Artk Sevemem Seni (Mehmet Brn) ; Yamurlu gecede Zlale bir mektup getirdiinde Countess Esterhazy (1965) (Hadjidakis) melodileri vard Namk Abdurrahman Palay; Zlali Jeyan Mahfi Ayral; Annesini Nedret Gven ; Erol ve hemireyi Tanju Tuncel seslendirmi. Namkn sevgililerinin seslendirilmesinde ilgin bir durum var. de (filmin banda evine brakt esmer, dans ettii sarn ve son sevgilisi Nebahat) Tijen Parn sesiyle konuuyorlar Nejatn babas rolndeki Aravir Alyanak ok
Yapm: Pesen Film Nevzat Pesen
Samanyolu
gzel. Evi, Lekeli Melekte (1969) Selmalarn eviydi Zlal ve Namkn niannda Erdoan Esenboann sesiyle konuan Muammer Gzalan filmde deil ama romanda ok nemli. Ad Yaver Sha Bey ve Nejatn yklerinin dergilerde yaynlamasn salar Romanda Alphonse Daudetnin Deirmenimden Mektuplar (1866) adl eserinden 4 sayfa boyunca sz ediliyorNamk, Nejat iki kurunla yaralyor. Sonradan Zlalin anlattna gre nc kurunu kendi akana skm. Oysa bu sahnede 4 silah sesi vardSamanyolu arksn Berkantn sesinden dinleyememek filmde bir eksiklik duygusu yaratyor. Televizyon Plaktan 45lik olarak kmas iin bir yl daha beklemek gerekecek. Belki de bestecisi bile, nceleri melodinin ne kadar nemli olduunu anlayamamtr. Samanyolu notalar filmde 10 dakika, Charade (1963) (Mancini) ise 5 buuk dakika duyuluyor. (Kyn: Murat elenligil editr sinematrk veri taban)
Serseri
SERSER
Ynetmen: hsan Balkr Senaryo: Tahir Gnal Operatr: Lazar Yazcolu Fahri Danman Oyuncular: Nevin Aypar, Tahir Gnal, Uur Kvlcm, Aliye Rona, Kadri gelman, Faik Cokun Konu: Sevdii kadn yznden servetini yitiren bir gencin yks.
Yapm: Gnal Film Tahir Gnal,
Sevdaya Koanlar
SEVDAYA KOANLAR
Ynetmen: hsan Toma Senaryo: Orhan Kemal 143 Operatr: Cahit Engin Yapm: zmir Film Necdet Bkey Oyuncular: Orhan Erdamar, Kemal Kan, Glderen Ece, Semih Sezerli Konu: Bir otomobil tamircisiyle, yllar sonra kt yolda karlat annesinin yks
143 Asl ad Mehmet Rait t olan Orhan Kemal, 15 Eyll 1914te Adanann Ceyhan ile-
sinde dodu. Babas, 1920-1923 dneminde birinci B.M.M.de milletvekillii, 3 Mays 1920de Vekiller Heyetinde Adliye Bakanl yapan ve 26 Eyll 1930da Adanada Ahali Cumhuriyet Frkasn kuran Abdlkadir Kemali Beydir. Partisinin kapatlmas zerine 1931de Suriyeye kaan babasnn yanna ailece gidince, orta son snftaki renimini yarm brakt. Daha sonra burada bir basmevine ii olarak girdi. Bir yl kadar Suriye ve Lbnanda kald. 1932de Trkiyeye dnnce, Adanada rr fabrikalarnda iilik, dokumaclk, katiplik, ambar memurluu yapt. 5 Mays 1937de evlendi. Nisan 1938de kz Yldz dodu. Ayn gnlerde Nidede askerlik grevine balad. Burada, yabanc rejimler lehine propaganda ve isyana muharrik suundan yarglanarak, 27 Ocak 1939da be yla hkm giydi Kayseri, Adana ve Bursa cezaevlerinde yatt. 1940 yl knda Bursa Cezaevinde Nazm
Sevdal Gelin
SEVDALI GELN
Senaryo ve Ynetmen: Srr Gltekin Senaryo: Sadk endil Kamera: Rafet iriner Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Mmtaz Ener, Ahmet Tark Teke, Fatma Girik, Suphi Kaner, Gazanfer zcan, Suna Pekuysal, Mahir zerdem, Aziz Basmac Konu: Bir kan davasnn trajik yks. Hametoullar ve Salihoullar kan dav al iki ailedir. Her iki ailede kan davasna konu olan olayn ne olduunu bilmeden birbirlerine dmanlk beslemektedirler. Gnn birinde Hametoullarndan Rstem (M. zerdem), Salihoullarndan Hlyaya (F. Girik)ak olunca iler karr. Aileleri bartrmak isterken iki gencin bana bir ok komik olay gelir.
Sokak arkcs Krk Keman
SOKAK ARKICISI Krk Keman

Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Kamera: Enver Burkin Yapm: Kervan Film mit Utku Oyuncular: Adnan Pekak, Ahmet Tark Teke, Serpil Gl, ztrk Serengil, Hadi Hn Konu: Yaamn sokaklarda arkclk yaprak kazanan sakat bir kzn ac yks.
Sonbahar
SONBAHAR
Senaryo ve Ynetmen: Nian Haner 143 Operatr: Memduh Ykman Yapm: Ozon Film . Necil Ozon
Hikmetle tant. 26 Eyll 1943te tahliye olunca Adanaya dnd. Karatata toprak tama iinde bir ay amelelik yapt. 14 Nisan 1944te Devlet Demiryollarnda muvakkat hamalolarak alt. Ayn yln hazirann da Gzel zmir Nakliyat Ambarnda i buldu. Bir sure sonra bu iten de karld. 1945 yl yaznda Kilise giderek, kalan 35 gnlk askerlik grevini tamamlad. oruma srgne gnderildi. Babasnn, dnemin babakan Recep Pekere telgraf ekmesi zerine, 26 Ekim 1946da brakld. Adanaya dnnce sebze nakliyecilii, Verem Sava Derneinde katiplik yapt. Bir sre sonra isiz kald. 17 Nisan 1950de ailece stanbula yerleti. stanbulda geimini yazarlkla salad. 7 Mart 1966da bir ihbar zerine iki arkadayla birlikte tutukland. Hcre almas ve komnizm propagandas yaptklar gerekesiyle tevkif edilerek Sultanahmet Cezaevine gnderildi. 7 Nisanda Trk Edebiyatlar Birlii, Gen-Ar Tiyatrosunda 30. sanat yl nedeniyle bir jubile dzenledi. Toplantda Melih Cevdet Anday, Yaar Kemal ve James Baldwin birer konuma yapt. Bilirkiice verilen; su tekil eden bir cihet bulunmad hususundaki rapor zerine 13 Nisan 1966de serbest brakld. 17 Temmuz 1968de bu davadan beraat etti.Bulgar Yazarlar Birliinin ars zerine gittii Sofyada, tedavi edilmekte olduu hastanede 2 Haziran 1970te ld. (Kyn: http://www.kimkimdir.gen.tr) 143 Filmin bir blmn, o dnemde asistanlk yapan Trker nanolu ekti. (Agh zg)
Oyuncular: Pervin Par, Mahir zerdem, Kamuran Yce, kran Sabuncu, Orhan Erin Gerekten ok nefis bir bahar gn idi. Her tarafta ruha ferah veren bir parlaklk, genzi okayan gzel kokular vard. Sazl Irmak o kadar durgundu ki, kysnda yrrken, kendimizi baaa suyun iinde gryor, arada srada bu parlak satha, ayaklarmzn muzip hareketleriyle topraklar, talar drerek eleniyorduk.( Roman kapandan)
Son Yolcu
SON YOLCU
Senaryo ve Ynetmen: Hicri Akbal Operatr: Ali Uur, Yapm: Adal Film Handan Adal Oyuncular: Muhterem Nur, Atilla Diner, Handan Adal, Ahmet Tark Teke, zdemir Han, Yldz Sevingen, Konu: Biri erkek, dieri kz olan iki kardein miras yks.
Gnah Kadn / ehvet Uurumu
EHVET UURUMU/ GNAH KADINI

Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Operatr: etin Grtop Foto Direktr: Mike Rafaelyan Yapm: Alev Film, Erman Film Stdyolarnda Hazrlanm ve Seslendirilmitir. Reji Asistan: Semih Tamerler, Mzikler: Metin Bkey, Prodksiyon Amiri: Memduh Karaka, ark ve Trkler: Muzaffer Akgn, Kemal Grses, Celal Adanal, Ses Mhendisi: Rauf Tzm, Senkron: Ali Rza, Iklar: Kosta Psaras, Laboratuar: S. Pekz, S. Tuncel, Oyuncular: Neriman Kksal, Hadi Hn, Turgut zatay, Nilfer Aydan, Vahi z, Osman Alyanak, Leman Akatepe, Sadettin Erbil, Cavidan Gne, Erdoan Nuralp, Necdet Tosun, Semih Tamerler, Mualla Karaka, Sedat Demir Konu: Zorla kt yola srklenen bir gen kzn dramatik yks.
eytan Mayas
EYTAN MAYASI
Senaryo ve Ynetmen: Senaryo: Nejat Duru Hamdi Deirmenciolu Operatr: Mzik: Yapm: Fethi Mrenler S. Yaver Ataman Ergenekon Film Nejat Duru Oyuncular: Kenan Pars, Sadri Alk, olpan lhan, smail Dmbll, Evrim Fer, kriye Atav,
Talihsizler
TALHSZLER
Senaryo ve Ynetmen: Nuri Aknc Operatr: Cezmi Ar Mzik: Kadri enalar ve arkadalar Yapm: Dou Film Ali Kurna arklar, Nezihi Grsel. Oyuncular: Nedret Gven, Toygar Belevi, Ahmet Tark Teke, Fatma Giirik, Ali Korkut engz, Sadi Kantrk, Muazzez Aray, Faik Cokun, Nuri Gen, Ayla Arkut (ocuk Oyuncu), Cengiz Zat (ocuk Oyuncu), Serta Karan (ocuk Oyuncu), Cumhur Kersin (ocuk Oyuncu) Konu: Byk iftlik sahibi izzet aann (N.Gen) olu Necdet (A. T. Teke) mark bym bir gentir. Beraber byd khyann (S. Kantrk) kz Aye (N. Gven) ve yanama Ahmet'e (T.Belevi) kar bir kskanl vardr. nk iki gen birbirlerini sevmektedir. Necdet'te Aye'ye yanktr ama ondan yz bulamamaktadr. Gnn birinde iftlikte meyve bahelerinde almak zere Zeynep (F. Girik) adnda bir kz gelir. Necdet bu kz beenmitir ve bir gn zorla ifal eder. Zeynep aa oluyla evleneceinin hayalini kurarken Necdet'in
Talihsizler
umurunda bile deildir. stelik gen kz ondan hamile kalmtr. Bu arada Ahmet ve Aye evlenmeye karar vermilerdir. Necdet bu evlilii bozmak iin Ahmet'e ait bir bakla hamile Zeynep'i ldrecek ve suu da Ahmet'in zerine atacaktr. Ahmet cezaevine girince onun yokluunu frsat bilen Necdet, Aye'ye musallat olmutur. Aye daha fazla dayanamayacak ve kap istanbul'a gelecektir. Fakat daha ilk anda randevu evi sahibi bir kadnn eline decek ama abuk kurtulacaktr. Aye burada hi ocuklar olmayan bir ailenin yanna yerleecek ve Ahmet'ten bir ocuk dnyaya getirecektir. Geen zaman iinde Necdet, iflas edecek ve bir tann araclyla cinayetin sulusu olduu ortaya kacaktr. Ahmet tahliye olduunda Aye'yi bulamayacak ve stanbul'a gidecektir. Bir tesadfle kk oluyla karlaacaktr. Burak Evren, ki nl Kadn Fatma Girik syf, 67
Ttn Zaman
TTN ZAMANI
Senaryo ve Ynetmen: Eser: Operatr: Memduh Ykman Mzik: Muzaffer Sarszen Yapm: Duru Film Naci Duru Orhan Murat Arburnu Necati Cumal Oyuncular: Ylmaz Gney (Cemal), Cavidan Dora (Zaliha/Zeli), Orhan M. Arburnu, Ulvi Uraz (Eeki Bekir), Ahmet Tark Teke, Sevim aatay, Mehmet Aslan, Vahi z (Recep Aa), Uur Kvcm, Adil Gldrc, Sema Ate, ermin Diner, Ahmet Akta, Danyal Topatan, Firdevs Diner, Suzan Uaner, Hidayet Pelit, Ylmaz Gencer, akir Toroman, Hicran Uaner, Adil Gsar, Hacer Talu, Selma Sonat Konu: Kyn en gzel kzlarndan biri Zeliha'dr . evresinde Zeli adyla arlr. Zeli'jn Sarkz adn verdii keii, ipini koparp komu bostana girer. Bos-tann sahibi ve olu Cemal, yaramaz keiyi tutup Zeli'e teslim ederler. Zeli'in yat Cemal, karayaz bir delikanldr. Birbirlerini grr grmez yreklerine ate der. Kavalal Recep Aa, kzndan ikisini ba gz edip evlendirmitir ve artk sra, ablalar Zeli'tedir. Recep tembel bir adamdr. almaz, ky kahvesinde pinekler. Kyn zenginlerinden Eeki Bekir'den srekli bor para alr. Bir gn gelir ki, giderek artan borlarn deyemez. Recep Aa zor durumdadr. Bekir, bu frsattan yararlanp Recep Aa'dan kzn ister. teden beri Zeli'te gz vardr. Recep Aa sz verir, ama Zeli, dengi olmayan Bekir'den holanmaz. Zeli, yalnzca Cemal'e vurgundur. Aklar, gizlice mektuplamaya balarlar. Bir gn ttn tarlasnda karlarlar. Yine gz gzedirler. Zeli, trelere gre gsnden kard mendili yere atar. Cemal, eilerek mendili yerden alr ve koklar. Artk kaytsz artsz birbirlerinindirler. Msr tarlasnda gizlice buluurlar. Kyn delikanllarndan Yaar (Mehmet Aslan), onlar tarlann bir kesin-de prken grr. Zeli, on sekiz yana basmas iin iki ay kalsa da kamaya hazrdr. Recep Aa, kznn Cema'le bulumalarn duyunca panie kaplr. Zeli'i sorguya eker. Zeli ak yreklidir. Cemal'i sevdiini ve Eeki Bekir'e asla yar olmayacan syler. fkeli baba kzn dver, sonra da bostandaki bir kulbeye kapatr. Zeli'i Cemal'e kaptracandan korkan Bekir, bu kez ad kirli ilere karan arkada Kr Fehmi'ye (Ahmet Tark Teke) bavurur.
Ttn Zaman
Ondan yardm ister. Tuzak kurup onu karacaklardr. Zeli, daha nce davranp Cemal'e kaar. Geceyi, tanr misafiri olarak sndklar bir kar kocann harman yerinde geirirler. iftlik sahibi, aklara anahtar verip, biraz ilerideki bir kulbede bir sre kalmalar iin yar-dmc olur. Recep Aa'nn ikayeti zerine jandarma pelerindedir. Eeki Bekir, Zeli'ten hala umutludur. Recep Aa, Kr Fehmi ve Yaar'la birlikte, onlar da kaaklar ararlar. Cemal, misafir olduklar ailenin tarlasnda alrken, gizlendikleri kulbe bulunur. Zeli karlr. iftlik sahibinden (Danyal Topatan) haberi alan Ce-mal, tfei kapp pelerine der. Cemal, kz ellerinden alp kurtarrsa da Yaar'n jandarmalara ihbar sonucu, gizlendikleri sazlkta yakalanrlar. Durumada Zeli, Cemalin susuz olduunu, kendisinin gnl rzasyla katn syler. Duruma sonunda Cemal, alt aya mahkum olur. Cemal hapse gtrlrken. Jandarma komutan iyi yrekli ve insafl bir adamdr. Zeli'in babasyla konuup, ikayetini geri aldrr. Davadan vazgeilince iki sevgili birbirlerine kavuurlar.
UNUTULMAYAN AK Bknz: ZEYNEBM

Kzn Hikayesi
KIZIN HKAYES 144

Senaryo ve Ynetmen: Orhan Elmas Eser: Aka Gndz Operatr: Oyuncular: Muhterem Nur (Filiz), Sema Paki (Drer), Leyla Sayar (Betigl Tayfur), Ekrem Bora (Ercan), Salih Tozan (mer Efendi), Faik Cokun (Emin), Senih Orkan (Filiz'in kuzeni Ali), Mualla Srer (Filizin annesi), Selahattin Yazgan (Betigl'n Babas), Nezihe Becerikli (Nilgn), Melahat li (Nalan), Leman Akatepe (Ercan'n Annesi), Mrvvet Sim (Drer'in annesi), Zafer nen (Betigl' metres edinen Alaattin) Konu: Ekonomik durumlar, aile yaantlar ve kltrleri birbirinden farkl 3 arkada ayn snfta okumaktadr. Biri (Filiz) ok sofu, ailesinden bask gren bir kzdr. Dieri ok zengin bir ailenin kzdr ama annesi konkende babas apknlktadr (Betigl Tayfur). nc kz (Drer) ise, annesi babas gayet demokratik, modern, mutlu mesut bir ailenin kzdr, nianldr hatta. Filiz, ailesinin basksyla mahalle bakkalyla evlendirilmek istenirse de raz olmaz ve evden kaar, sonra da teyzesinin olunun tecavzne urar. Kt yola der. Betigl ise kafasna gzellik kraliesi olmay koymutur. Bu uurda ne yaplmas gerekiyorsa yapar, trl dn verir. Sonunda kurtuluu intiharda arar. Drer ise dzgn aile hayatn, evlenerek srdrr. Okul sralarnda kesien farkl hayata tank olduumuz film olduka ibret dolu. Bask ve zorlamann yan sra, serseri mayn gibi bir ba boluk halinin insan nereye srkleyebileceinin yantn grebildiimiz bu dram elbette ki abartl ve keskin hatlara da sahip. yinin ok iyi ve ktnn ok kt olmas var burada. Dnemin sosyal, ahlki ve kltrel yapsn gz nnde tutmak gerekli. Altml yllarda elbette ki deiime urayan artlar 77 ylnda da deiecektir. Hatta belki filmin iki binli yllar versiyonunu bugn izlemek mmkn olsa bambaka bir tablo ile karlamak da var. O zaman tabu olan bugn tabu olmaktan km da olabilir. Burada gzle grlr ekilde deimeyen tek ey; ebeveyn ve ocuk arasndaki ilikinin iine girdii kaba gre ekil almas sonucu hayatlarn yn bulmasdr.Orhan Elmas, bu ilk versiyondan sonra 1977 ylnda ayn senaryoyu bu
Hayrettin Ik
Yapm: Pesen Film Nevzat Pesen
kez Liseli Kzlar adyla filme ekmitir.
144 1977 ylnda ayn konu ve film isim deitirerek Liseli Kzlar ad altnda yine Orhan Elmas tarafndan sine-
maya aktarlr.
Kurun
KURUN
Senaryo ve Ynetmen: S. Kani Kpak Senaryo: Agh Hn Foto Direktr: Cezmi Ar Yapm: Ha-Ka Film Halil Kmil Oyuncular: Abdurrahman Palay, nci zgl Gl Glgn, zen Tutucu, Halide Pikin, Kni Kpak, akir Arseven, Danslar:
Vatan
VATAN URUNA
Senaryo ve Ynetmen: Nian Haner Foto Direktr: evket Kymaz Oyuncular: Sezer Sezin, Kenan Artun, Sadri Alk, Kemal Edige, Hulusi Kentmen, Kenan Pars, Nuri Gen, Niyazi Vanl Konu: Kbrsta hakim olan Rum etesi Kzl EOKAnn sat vahet.
Yapm: Tel Film
Yalnzlar Rhtm
YALNIZLAR RIHTIMI
Ynetmen: Ltfi . Akad Senaryo: Atilla lhan (Ali Kaptanolu takma adyla) Operatr: Yoakim Filmeridis Yapm: pek Film hsan peki Ar Direktr: Sohban Kololu, Dekor : Ltfi . Akad, Kurgu: Hsamettin, Ynetmen Yardmclar: Trker nanolu, Yavuz Yalnkl, Burhan Bolan, Mzik Dzenlemesi: Hulki Saner, Besteler: Yalnzlar Rhtm, Dinle Sevgili Dinle Necdet Koyutrk, Yasemin Esmergl Oyuncular: olpan lhan (Gner), Sadri Alk (Rdvan Kaptan), Turgut zatay (Ali), Kemal Edige (Telsizci Hamdi), Melahat li (Melahat), Kamuran Yce (Sar), Yavuz Yalnkl (Sabri), Sadettin Erbil (Kl kr), Ahmet Tark Teke (Rfat), Osman Alyanak (Feyzullah), Rza Tzn (Simon), Hakk Haktan (Sandalc Salim), Hamdi arlgil (Polis), Ahmet Bilgin KONU: stanbul'dak Galata Rhtm'ndaki barlardan birini ileten Ali, bar iletmeciliinin dnda baka kirli ilerle de urar. Dolar kaakcl bunlardan biridir. Ali'nin kaaklkta ibirlii ettii kimseler: Kl kr, Sar, Rfat, Feyzullah ve iki Musevi, Simon'la Bencuya'dr. Ali'nin barndaki konsmatrislerden "Kontes" diye nlenen Gner, patronun metresi, barn da ses yldzdr. Gner'in arkada Melahat ise Telsizci Hamdi'nin gzdesidir. alt geminin rhtma girdii gn Hamdi, ikinci Kaptan Rdvan'la birlikle bara gelir, Melahat'la Rdvan' tantrr. Bir ara Rdvan Gner'le de tanr, kzdan ok holanr. Ama kz, her zaman sarhotur. Gner'e akordeoncu Sabri de tutkundur. Ali yasa d arklar Okuyan:
Yalnzlar Rhtm
eylemlerinde ortaya kan aksaklklar, kendilerini "ivileyen" biri olmasna yorar. Adamlarna onu bulmalarn emreder. Kl kr kendilerini ivileyenin Sabri olduundan kukulanr. Kukular gerekleince onu, gecenin ge saatinde, barda ldrr. ete, 50,000 dolarlk bir dviz kaakl ii zerindedir. Bu iten sonra dalma karar alrlar. Bunu sylemek zere o gece Gner'i grmee gelen Ali'ye kz, kendisinden nefret ettiini aklar. Oysa Ali, onu amurdan karm bu duruma getirmitir. Ama ikiyle bomak istedii byk bir yalnzlk iindedir Gner... Bunu, syledii arklarda da dile getirir. Ertesi gn Kaptan'la buluan Gner, ilk kez mutluluu tadar. Kendisini seven, ona bulunduu evreden, yalnzlktan, ikiden kurtaracak Rdvan'a bin canla sarlr. Rdvan Birinci Kaptan'n gnln ederek kz gemide birlikte gtrmeyi dnmektedir. Ali, Rdvan'n kzdan holandn anlar. Ona bu sevdadan vazgemesini, Gner'in kendisinden bakasna yar olamayacan syler. Kaptan direnince adamlarn zerine saldrtr, Rdvan da onlar tek bana bir gzel dver. te yandan o gece Gner'in odasna kan Ali, kzdan hakaret grnce onu fena pataklar. Bencuya'nn Polis tarafndan yakalanmas zerine, ete doviz kaaklndan edindikleri paralar blmek, sonra da izlerini kaybettirmek iin, bir depoda toplanr. Ali Gner'e de depoya gelmesini syler oradan birlikte kamay nerir. Gner'in geciktiini gren Ali, arkadalarn brakarak kzn kald otele gider. Bunu, onun bir daha dnmeyecei eklinde yorumlayan ete yeleri, Ali'ye den paray da blmek iin bahane sayarlar. O srada kan kavgada Sar, Rfat' ldrr. Kl kryle Feyzullah, bir kayk iinde kaarlarken, aralarnda kavga kar, ikisi birden denize yuvarlanrlar. Gner, Rdvan'la otelden km, bir sokaa girmekte iken Ali'yle karlarlar. kan kavgada iyice dayak yiyerek yere serilen Ali'yi orada brakarak, iki sevgili gemiye binmek zere sisli gecede uzaklarlar. Akca unu sylemek istiyorum: Ltfi Akad Yalnzlar Rhtm nn rejisr olarak mizansen bakmndan son yllar iinde grdmz en gzel Trk filmini verdi. Ama filmin konusu filmin mizanseninin iyilii lsnde ktyd Avant-Garde deil, ama klasik sinemaya, onun kurallarna iyice gnl vermi, ona uyabilmi de Akad Heyecanlanyorum. Bin defa Yaa , bin defa Varol diye barmak geliyor iimden (Ali Gevgilili, Ltfi Akad Olgunluk anda, Vatan Gazetesi) YALNIZLAR RIHTIMI Akad'n pek Film'e evirdii ikinci film, "Yalnzlar Rhtm"dr. nce hsan peki'nin Atilla lhan'a smarlad bir senaryodan yaplmas dnlen film, sonradan Akad'n gereksinmesiyle yeniden dzenlenen bir senaryo gz nnde tutularak gerekletirilmitir. hsan peki, "Zmrt" ve "Yalnzlar Rhtm" ile kendi sinemalarnda Bat filmlerini izleyen seyirciye, ayn enide "'super production" nitelikte iki film sunmak istemiti. Bunda da belli bir lde baar salamtr.. Akad, senaryoda lhan'n getirmek istedii "Batya zenip topluma yabanclaan" tlplerin zmir zlemini vurgulayan havay kabul etmedi". Ona gre bu senaryonun ierii yoktu. Bu yzden mizanseni tm olarak deitirdii gibi; olpan lhan'n Sadri Alk'n ve Yavuz Yalnkl'n rneini verdii "toplum iinde olmasna karn kendisini byk bir yalnzlk iinde bulan; "Ozans Gerekilik" akmnn vurgulad, bizden olmayan tiplerin yansra Osman Alyanak ve Melahat li'nin rneini verdii yzde yz bizden olan tipleri filme soktu. Doal olarak bu da. bir tutarszlk yaratt.
Yalnzlar Rhtm
Filmin senaryosu, eletirmenlerin tmnn vurgulad gibi. Marcel Carn'nin "Quai des Brumes" (Sisler Rhtm'nda [1938]) en iyi oluturduu "Ozansal Gercekilik" akmnn etkisiyle yazlmt. Bu yzden de tutarsz, aya bu lkenin toprana basmayan bir konuyu ilemekteydi. Akad, bu senaryoyu stlenmekle banda baarszl kabullenmiti, Bu eletirilere Atilla lhan yantlar verdi. Bu yantlarda kendisinin getirmek istedikleriyle Akad'n getirmek istedikleri arasndaki elikiyi vurgulamaya alt. Senaryoda sezilen bu tutarszla karn filmin deerlendirmeslnl yapan eletirmenler yaptn "baarl ya da "baarsz" olarak nitelenmesi stnde szbirlii salayamyorlard (145). Blr yandan, filmde ikinci aksakln rejisrden geldii; senaryoya ritm kazandrabilecek bir planlamaya ynelmemi olan rejisrn filmin ilk otuz dakikasndan sonraki dne, olpan lhan' verdii Manakyan Tiyatrosuna has mizansenlerle yardm ettii; romantizmin, ipin ucu karlrsa, sinemayla badaamayacak tek ey olduu vurgulanr; on ksur yllk sinema tecrbesl olan ve zaman zaman "Yeni Gereki" meyiller tayan Ltfi Akad'n bunu bilmemesinin mazur grlemiyecei ileri srlr. "Yalnzlar Rhtm"nn hem bir "suspence" filmi, hem bir romantik film hviyetine brnd iin, bir slup btnlne kavuabilmesinin imkansz olduu sylenirken; te yandan, "Yalnzlar Rhtm"nda dzgn, alml olan ynn, Ltfi mer Akad'n mizanseni olduu; rahat, akc ne yaptn bilen; kameray, oyuncular, dekoru, "hava"y yerli yerinde kullanan bir mizansen anlaynn batan sona kadar srp gittii; daha filme balamadan her sahneyi, her sekans eskizlerle canlandrd; mizanseni belki de yurdumuzda ilk defa olarak a'dan z'ye kadar dzenleyerek disiplinli bir almaya girdii; sonunda "Yalnzlar Rhtm"nn mizanseni, oyuncu ynetmeni, dekupaj ile Trk sinemasnn lleriyle birinci snf bir film olduu belirtiliyordu Filmi byk bir cokuyla ven Ali Gevgilili (146), bir baka yazsnda da, "... Ltfi . Akad' "Yalnzlar Rhtm"ndaki birinci snf mizansen ve oyun ynetciliini de gznne alarak I960 Trkiye'sinin 'en byk rejisr' diye gsterebiliriz. Getiimiz yl, bir 'Akad Yl' idi" diyordu. te yandan filmin "Ozans Gerekilik" akmnn 'Trkiye'de oluturulmu bir rn olduu stne genel anlamdaki grleri Akad, bir kalemde izmek ister gibidir: "Filmin eletirilebilir taraf ok... Konunun getirdii ierikten dolay eletirilebilir taraf... Aslnda bir airane gerekilik deil... airane gereksizlik demek lazm buna... Gerekslz bir airanelik var... Bir zenli airanelii...",
145 Film eletirildi, Polemikler yapld. Ama bir yl sonra filmin mizansenle getirdii yenilik asn-
dan nemini belirten yazlar kt. Yalnzlar Rhtmn Memduh n ile beraber seyretmitik. Hayran olmutuk. ok iyi bir alma vard. lgin ve mkemmel bir sahne gelince, Bu kadar ustalk olur mu? diye frlyordum yerimden. Be alt kiilik bir sahnede Memduh, imdi uvallayacak derken, kurtaryordu Ltfi sahneyi.. Tereyandan kl eker gibi... bilmece zer gibi...Hayran olmutuk. (Sezer Sezinle 26.2.1975 gnl konuma)
146 ...Ve sonra Ltfi Akad bizim sinemamz iin Ustalarn Ustas saylacak bir sahne dzeni kuru-
yor. Bunlar yaparken de, Bak ben bunu yaptm, grndemek isteyen bir durum da taknyor. ylesine yaptna gvenmi bir kii sessiz sedasz hemen her blmde ayn ustalkla, ayn gle sahnelerini dzenliyor, oyuncular kullanyor.Ne ar teknik iinde anlattn unutuyor ne de anlatm uruna sinemay bir keye itiyor. kisini de bir dengeye oturtuyor, bir gzel kvamna vardryor. Avant-garde deil, ama klasik sinemaya, onun kurallarna iyice gnl vermi, ona uyabilmi de Akad... Heyecanlanyorum, bin defa yaa bin defavarol diye barmak geliyor iimden. (Ltfi Akad artk olgunluk anda, Vatan 31.10.1959)
Yalnzlar Rhtm
Filmin musikisi. "leit-motif olarak kullanlan ve elerini Atilla lhan'n yazd "Yalnzlar Rhtm" adl bir tango dnda trl plaklardan derlenmi ve bu musikiyi Hulki Saner dzenlemitir.. Rhtm barlarnn teneke cazlarn anmsatan bir orkestrann, arkc Yasemin Esmergl'in azndan uyarlanan arklara elik ettii ya da kendi bana ald duyuluyordu filmde. Film, biimciliin Trkiye llerinde blr bayapt olmu" ama, gereklen, senaryo yazar ile ynetmenin duyarllklarnn bir ynde ilememesinden ve sinema anlaylarnn deiik olmasndan tr, filmde, istenen z ve biim ilikisi kurulamamt. Yalnzlar Rhtm gsterim gnlerde eitli tartmalara yol at. Sinema eletirmenleri tarafndan vld gibi, acmaszca da yeriIdi. zellikle de senaryo, eletirilere gre, Marcel Carne'nin "Quai des Bri'mes - Sisler Rhtm" (1938) adl filminin etkisiyle kaleme alnmt. "Yalnzlar Rhtm" sz konusu filmin oluturduu "ozans gerekilik" akmndan kaynaklanyordu. Filmin senaryo yazar air Attila lhan, bu eletirilere eitli gazetelerde yantlar verip aklamalarda bulundu. (Do. Dr. Alim erif Onaran, Ltfi mer Akad'n Sinemas, E. . Gzel Sanatlar Fakltesi yaynlar, 1977, sh. 78 - 81) Agh zg, Trk Filmleri Szl, 1.cilt Attila lhan'n, byle bir senaryoyu yazmasna, ciddiye almasna hayret etmekten kendimi alamyorum. Atilla lhan baka senaryolar yazyorsa benden ona dost sz, Bat'nn eski ekol rejisrlerinin pek belirli etkilerinden tamamen kurtarmadan kaleme sarlmasn. Daha da nemlisi senaryo dzenlenirken diyalog yazarken airliini tamamen unutsun. 1959 sinemasnda bu biim kelime oyunlarna, bylesine kksz, empresyonist davranlara artk hi mi hi yer kalmad. (Semih Turul, Film Tenkitleri, Tercman g.) Agh zg, a.g.e. Aka unu sylemek istiyorum: Ltfi Akad "Yalnzlar Rhtm"nn rejisr olarak mizansen bakmndan son yllar iinde grdmz en gzel Trk filmini verdi. Ama filmin konusu filmin mizanseninin iyilii lsnde ktyd... Avant-Garde deil, ama klasik sinemaya, onun kurallarna iyice gnl vermi, ona uyabilmi de Akad... Heyecanlanyorum, bin defa "yaa", bin defa "varol" diye barmak geliyor iimden. (Ali Gevgilili, Ltfi Akad Artk Olgunluk anda; Vatan g.) Agh zg, a.g.e.
Zavall Kz lm Yaklayor
ZAVALLI KIZ lm Yaklayor

Ynetmen: Hicri Akbal Eser: Ycel Hekimolu Kamera: Ali Uur Yapm: Halk Film Fuat Rutkay Oyuncular: Kadri Aray, Nevin Aypar, Muazzez Asm Atilla Diner, Handan Adal, gelman, Hayati en,
Nipton, Faik Cokun Konu: aramak iin
stanbula gelip ve sonunda ak olduu genle evlenen bir kzn yks.
Zavall Yavrucak Kocamdan Ayramazsn
ZAVALLI YAVRUCAK Kocamdan Ayramazsn

Senaryo ve Ynetmen: hsan Toma Kamera: Mustafa Ylmaz Yapm: zmir Film Necdet Bkey Oyuncular: Sevim Tuna, Kmil Deliorman, Atilla Ergn, Ayla Varol, Konu: ki erkek bir kadn ve ortalarnda kalan bir ocuun yks.
Ze
ZEHR AL
Senaryo ve Ynetmen: Nuri Aknc Operatr: Cezmi Ar Mzik: Zeki Duygulu arklar: Mefharet Yldrm, Kaplan Tarsuslu. Oyuncular: Nazm nan, Glistan Gzey, Toygar Belevi, Leman Altnta, Ahmet Tark Teke Konu: Bir kabadaylk yks. Tafi Film
Yapm:
Zeynebim / Unutulmayan Ak
ZEYNEBM/UNUTULMAYAN AK
Senaryo ve Ynetmen: uayip enman Operatr: Lazar Yazcolu Yapm: Rekor Film uayip Oyuncular: Eref Kolak, Kenan Pars, enol enay, Sadettin Erbil Konu: Kyde geen bir ak yks. Zeynepin ak
Zmrt /Siyah Yldzlar
ZMRT/Siyah Yldzlar
Ynetmen: Ltfi . Akad Senaryo: Sadk endil Eser: Hikmet Hikmet ( hsan Koza takma adyla ) KONU: Yoksulluktan gelerek zengin Ziya Bey ile evlenen Feride uygunsuz bir yaam srer. Ziya Bey kendi gzetimine verilen Selim'i iftlii ynetmekle grevlendirir. Karsnn yaam biimine katlanamayan Ziya Bey bir sre sonra hastalanarak lr. Feride kumar, iki ve erkekler arasndaki yaamn srdrr, bir gn iftliinde yapt bir elencede Selim tarafndan konuklar ile birlikte hakarete urar. Ertesi gn iftlie dnen Selim, Feride'yi kendini bekler bulur, Feride O'na yoksulluktan balayan yaamn anlatr, onurlu grd Operatr: lhan Arakon Mzik: Yaln Tura Yapm: pek Film hsan peki iin kendisine balanabileceini syler. Geceyi birlikte geirirler. Feride ertesi sabah giderken Selim'e zarf iinde para brakr. Selim bu paray gtrp kumar masasnda ki Ferideye geri verir. Sarho Feride Selim'e hakaret eder. Tp renimine devam eden Selim . taral zengin bir ailenin olu olan arkada Fuat'n yannda kalr. Feride'ye olan akn anlatr. Ertesi gn eyasn almaya gittii iftlikte Feride, Selim'e bir zmrt yzk armaan eder. Okulunu bitiren Selim Anadolu'ya gider. Feride, Nejat ile tanmtr; kaba ve sert bir erkek olan Nejat bir toplantda Feride'yi dver, Feride ile artk nl bir operatr olan Fuat ilgilenir. lgi devam eder ve aka dnr. evleneceklerdir, Anadolu'dan dnen Selim, Fuat'a Feride'yi anlatr. Fuat, Selim'in anlattklarn nemsemez, Feride ile evlenir. Evlendikten sonra Nejat ile ilikisine devam eden Feride, Necip diye biri ile de iliki kurar. Fuat kumar ve ikiye alm bor batana dmtr, yasad krtajlarla geinmeye alr. Nejat'la bir atmas srasnda tabanca ile yaralanan Feride'yi Selim ameliyat eder, fakat akn gururu nedeni ile geri evirip Bursa'ya Selim'in kkne gelir. Hal zmrt yz sakladn ve hala sevilmekte olduunu anlar ve bunu itiraf ettirir. Selim hastane bahanesi ile O'ndan uzaklar, sabahleyin kkten ayrlan Feride, kendini bir bir yardan aa atar, bu kez lm kazanmtr. Feride mutlu ldn syler. Oyuncular: olpan lhan (Feride), Fikret Hakan (Selim), Sadri Alk (Fuat), Ulvi Uraz (Ziya), Kamuran Yce (Nejat), Atf Kaptan (Ziya), Osman Trkolu, Mrvvet Sim
DL 1. Trk Film Festivalinde (1959) Yaln Tura En baarl Mzik Sadri Alk En baarl oyuncu Zmrtn oyuncu kadrosu Trk sinemasnn popler yldzlarn bir araya toplam. olpan lhan, zaten fizik yaps bakmndan doldurulamad Feride rolnmbalaal, suni bir oyunla kamera karsnda temsil ediyor Btn artistler filmin ruhsuzluuna ayak uydurmular (Tuncan Okan Haftann Filmleri Milliyet) Zmrt seyrederken konuyu unutup, Akadn sinema anlatmn izlemekten baka yapacak ey yok. Ltfi Akad, filmde oyuncu ynetimi bakmndan ok baarsz. olpan lhan ile Fikret Hakan stlerinde hi allmam iki oyuncuyu andrmaktadr. (Ali Gevgilili, Sinema, Vatan Gazetesi)
Ala Gnl
ALA GNL
Ynetmen: Tekin Akpolat Grnt Ynetmeni: Muzaffer Pekgleryz Yapm: Kurt Film/an Film Zeki an Oyuncular: Papatya, Mehmet Bahadr, Zeki an, Yksel Aklaya, Necati Dalgakran
Aliii
AL
Oyuncular: Fatma Girik (Fatma), Baki Tamer (Hasan), Gnl Bayhan (Gnl), Ahmet Senaryo ve Ynetmen: etin Karamanbey Grnt Ynetmeni: Ali Yaver Ataer Mzik: Yapm: Site Film lhan Filmer Nedim V. Otyam Tark Teke (Ahmet), Kadir Savun (Kadir), Ersun Kazanel, Nubar Terziyan, Hakk Haktan (Hakk), clal Gen, Murat Tok, ocuk Yldz: Tanju Eraslan (Ali) Konu: Tren makinisti Hasan, kars Fatma ve kk olu Ali'yle basit ama mutlu bir hayat srmektedir. Hasan'n hi sevmedii Hakk adnda kaaklk ileri yapan bir kardei vardr. Hakk, Hasan'n uzun yola gittii bir gece polisten kaarak onun evine snr. Fakat komular Ahmet Hakk'y ldrr. Bunu sadece kk Ali grmtr. Ahmet evden kaan Ali'nin peine der. Yolda Ali'ye bir kamyon arpar ve kamyoncular onu uzak bir yerde brakp kaarlar. Onu cambazlk yapan Kadir ve kars Gnl bulurlar. Onu hemen tedavi ederler. Gnl ocuu olmad iin Ali'yi barna basmtr. Kadir'de Ali'nin yanlarnda kalmasn istemektedir. Fakat Ali geen trenlerde babasn aramaktadr. Annesi Fatma ise Hakk'y ldrmek suundan hapse girer. Aradan uzun zaman geer. Ali sonunda babasn bulur. Gerekler ortaya kar. Ahmet karsnda Ali'yi grnce ldrmek ister fakat kendi kazd kuyuya decektir.
Aslan Yavrusu
Ynetmen:
ASLAN YAVRUSU
Oyuncular: Orhan Gnray, Leyla Sayar, Ahmet Tark Teke, Suphi Kaner, Belgin Doruk, smet Ay, Sami Hazinses, Hakk Haktan, Mualla Srer KONU: nl ve zengin bir roman yazar yakn bir arkadayla iddiaya girer. ddiaya gre, Kosta Psaros gen romanc, fakir ve grgsz gen bir kz ksa srede gzel ve sosyetik bir bayana dntrecektir. Ancak tesadfen rastlad balk kza farknda olmadan ak olmaya Saner Film Hulki Saner balar...
Hulki Saner (Bernard Shaw'un "Pigmalyon" isimli oyunundan) Kameraman:
Yapm:
Ak Hrsz
AK HIRSIZI
Senaryo ve Ynetmen: Hseyin Peyda Senaryo: Orhan Erin Grnt Ynetmeni: Kenan Kurt Yapm: Kurt Film Mehmet Aranc Oyuncular: Fatma Girik, Hseyin Peyda, Suphi Kaner, Renan Fosforolu, Leyla Sayar Konu: Sokak arkclarnn yaam yks.
Ak Rzgar
AK RZGARI
Senaryo ve Ynetmen: Nevzat Pesen Grnt Ynetmeni: Manasi Filmeridis Yapm: Pesen Film Oyuncular: Gksel Arsoy (Sedat), Leyla Sayar (Cahide), Trkan oray (Nil), Metin Serezli, Sunay Uslu (Nalan), Suna Pekuysa (Suna)l, Yaln Kaya, Semih Sezerli (Ylmaz) Konu: Bir Tren yolculuu srasnda tant gen kzla, bu
Aktan da stn
AKTAN DA STN
Ynetmen: Osman F. Seden Prodktr: Yksel Tank; Iklar: Necati lta; Yn. Asist.: Mehmet Dinler; Set Amiri: Hasan Danabaolu; Prod. Mmessili: Adnan rkut; Seslendiren: Lami Kamil; Montaj: Zafer Grrnt ynetmeni: Kriton lyadis Oyuncular: Ayhan Ik (Kemal), Peri Han (Nilfer), Ahmet Mekin, Serpil Gl, Atf Kaptan, Yapm: Kemal FLM Osman F. Seden Hulusi Kentmen, Behzat Balkaya, Nubar Terziyan, lhan Hemehri, Talat Gryuva, Ali Seyhan, Haydar Karaer, Orhan Aykanat, Leman Akatepe, Selahattin sel, Faik Cokun, Niyazi Vanl, Hseyin Gler Sre: 90 dk.; Siyah-Beyaz Konu: Aktan da 'stn filmiyle, tekrar Milli Mcadele yllarna dnyor ve Kurtulu Davutolu, Ali Siyavu Berkan; Laboratuvar: Mihail Skarpedis, Mehmet Bozku
Savanda geen bir casusluk yksn, hazin bir ak yks ile birletiriyor. Ayn zamanda iki karde arasndaki mcadeleyi anlatyor. Kuva-i Milliyeci iki kardeten (kardeler aslnda , fakat biri filmin balarnda lyor) biri olan Kemal (Ayhan Ik), stanbul'daki tekilatn iine szm bir muhbiri ele geirmek zere kendisini Padiah taraftar tantr. Kardei onu
Ak Hrsz
vatana ihanetle sular, Milli Mcadele Grubu da ona 'gvenmez, ama aslnda sulanan yzbann muhbiri ele geirmek gibi zel bir grevi vardr. Geleneksel polis ya da casusluk yklerinde olduu gibi muhbir kimsenin phelenmedii kimsedir. ki kardein ak olduu paa kz Nilfer'i (Peri Han), Kemal grevi gerei ldrr. 'Aktan da stn"de Seden, biim stnln, kiisel biim niteliklerini-ayrlmaz yardmcs Kriton ilyadis'in katlmyla- sralyor. Her blmn zerinde ayr ayr duruyor, gerektiinde an iddet gsterilerine yer veriyor (berber dkkanndaki cinayet sahnesi, boazlanan adamn kardaki aynaya kadar fkran kan), ara sra duygulanyor' (Nilfer ile Kemal'in ak sahneleri); ok etkisi yapan kamera hareketleri kullanyor. (Kemal'in evinde baka bir kzn saklandnn, Nilfer tarafndan kefedildii andaki ba dndrc hzl planlar). Milli Mcadele'nin dekorunu Anadolu'dan stanbul'a kaydran ynetmen, biim denemelerinin yannda, ehrin eski sokaklarnda mahallelerinde, cumbal evlerinde mekan aratrmalarn da srdryor. Glah Nezaket Maral a.g.e. syf; 155
Ateten Damla
ATETEN DAMLA
Ynetmen: Memduh n Senaryo: Atf Ylmaz (Mkerrem Kamil Sunun ayni isimli romanndan), Grnt Ynetmeni: Turgut ren, evket Ylmaz, Ali Yaver Mzik: Nezihi Glcolu Yapm: Uur Film/Memduh n Duru Film/Sreyya Duru Dialoglar: Ali Kaptanolu (Attila lhan), Sanat Ynetmeni: Semih Sezerli, Ynetmen yardmcs: lk Erakaln, Ertem Gre, Senkron: Ertem Gre, Set Amiri: Niyazi Er, Oyuncular: Muhterem Nur (Serap retmen), Turgut zatay (Asker Ahmet), Kenan Artun (Nafiz), Orhan Murat Arburnu (Rza), Atf Kaptan (Osman Mfit), Hasan Ceylan (Mehmet avu), Erol Ta (Musa avu), Faik Cokun (Kahya), Muadelet Tibet (Nafizin annesi), Leman Akatepe, Turgut ren, Haydar Karaer, Glay Genay, Zeki Tney, Nuri nal, Ali Seyhan, Zeki Tney, Hseyin Gler, Ali Seyhan, Peruz Agopyan, ocuk oyuncular: Atila Engin, Atacan Boran Eletiri: Filmdeki g blmleri, yarallarla do-lu hastanelerin manzaras, bilhassa iaret edilmeye deer. Bu blmler ylesine canl ve boyutlu ki, "Ateten Damla" imdilik Kurtulu Sava'nn ruhunu veren en baarl film gsterilebilir. "Ateten Damla" grnt olarak ne kadar tatmin edici ise ses unsuru bakmndan da o kadar rahatsz edici. Filmin dublaj baarsz olduu gibi, Ali Kaptanolu (Attila lhan) tarafndan yazlm diyaloglar da gayet kt. (Tuncan Okan, "Haftann Filmleri", Milliyet) Agah zg, Trk Filmleri Szl 1. cilt Memduh n bu film iin unlar yazmaktadr:. Yakut Filmdeyken yazhanemiz Yeilam sokandayd. Orada ok filmci vard, on on be metre temizde, Peril apartmanndaki nci Film bunlardan biriydi. Bu firmann sahibi Kemal men' di. Bir gn bana, Mkerrem Kamil Su'nun Ateten Damla adl romann okudum, bundan film yap, ticari baars yksek olur dedi. Kitab okudum ve sevdim, ama finali ok yaplm, ok yinelenmi, ok bayat bir finaldi. Romann kahraman Ahmet'in Kurtulu Savanda kr oluyordu ve sevgilisi hastabakc greviyle katlmt ulusal mcadelemize. Sava sahnelerinin birinde Ahmet kr oluyor, ikili kaderin cilvesiyle hastanede karlayor ve kz kendisini tantmadan yardm ediyordu. Birok filmde rastlamtk bu numaraya. rnein Vatan ve Namk Kemal filminde Biz de senaryoyu stlenen Atfla kafa kafaya verdik ve deitirdik finali.
Ateten Damla
Abdurrahman Palay oynayacakt barollerden birini. Ekibi kurduk Balkesirin Ilca kyne gittik. tam dokuz gn yamur yad. ekimi durdurduk. Abdurrahman, benim ok iim var, film bitene kadar kalamam dedi ve aramzdan ayrld. Onun yerine stanbul'dan Kenan Artun'u aldk, Onuncu gn hava aldnda ekimlere onunla devam ettik. Ilca'daki blmler bitince stanbul'a dndk, kalan d sahneleri Bykekmece'de maaralaryla mehur Yarmburgaz adl blgede, dahili sahneleri Arnavutky'de bir kkte, Kasmpaa'da Kamburun Evinde altk. Turgut ren'in baka bir firmayla anlamas olduu iin i uzaynca onunda ayrlmas gerekti. Iki ayr kameramanla tamamladk Ateten Damla'y, biri evket Ylmaz'd, dieri Ali Yaver'di. Bir aksilik de Adapazar'nda yaand. Bir svari hcumu ekmitim, eski bir hava meydannda, Turgut ren'le beraber cibe binmitik. Alann yanndaki asfalt yolda ciple izleyerek takip ediyorduk atllar. nde Turgut zatay, Atf Kaptan, Hasan Ceylan, arkadan da 150 tane svari geliyordu. Askeriyeden yardm etmiler, at ve asker vermilerdi. Svar alay vard Adapazar'nda. Hcumu ektik, ama bir at yerde kald. Aya krlmt atn, asker de bandan yaralanmt. Hastaneye kaldrdlar. Muhterem Nur ata binmesini bilmiyordu. Korka korka bindirdik, ama her an dme tehlikesi nedeniyle hepimiz tedirgindik. zellikle iftlik sahnesi ok sorun yaratmt, atn kapya geldii yerde talar deliydi nk. At her an kayabilirdi. Ben Muhteremin elbiselerini giyip dublrlk yaptm ona. (Memduh n Filmlerini anlatyor)
Ayecik
AYECK 147
Ynetmen: Memduh n Senaryo: Hamdi Deirmenciolu, Memduh n, Ertem Gre, (Kemalettin Tucunun romanndan) Grnt Ynetmeni: evket Kymaz Mzik: Metin Bkey Yapm: As Film Muzaffer Aslan Susuz yere hapse atlan bir baba ile, cinayetin gerek sulusunu bulan kk bir kzn yks. Oyuncular: Muhterem Nur (Nazl), Zeynep Deirmenciolu (Ayecik) Turgut zatay (Osman), Lale Oralolu, Leyla Sayar (Dansz Aysel), Ahmet Tark Teke (Rfat), Salih Tozan (bahevan Bayram), Hulusi Kentmen (Komiser Nuri), Necdet Tosun, Mehdi Yeildeniz (Naci), Metin Akacan (topuz), Meral Kurtul, lk Erakaln, Asm Nipton (polis Ahmet), Peruz Agopyan, Erdoan Tna, arklar: Sevim Tanrek,
147 Bu film, ayn zamanda ocuk Kahramanl, ocuk yldzl filmlerin balamas anlamna da gel-
mektedir. Bir baka deyile, ilk ocuk yldzmz Ayecik adyla bir dizi filmler evirecek olan Zeynep Deirmencioludur. (Orhan nser)
Ayecik eytan ekici
AYECK EYTAN EKC

Ynetmen: Atf Ylmaz Senaryo: Hamdi Deirmenciolu Grnt Ynetmeni: evket Kymaz Mzik: Metin Bkey Yapm: As Film Muzaffer Aslan Oyuncular: Zeynep Deirmenciolu (Ayecik), Eref Kolak (Ayecikin babas), Belgin Doruk (Ayecikin annesi), Ahmet Tark Teke, Salih Tozan, Ayfer Feray (Esma), Hulusi Kentmen (Dede), Aliye Rona (Bykanne), Necdet Tosun, Metin Akacan, Semra Yldz (dansz), Reit baran (madam) Konu: Birbirlerinden ayr yaayan annesi ile babasn bartrp, mutlu bir aileye tekrar kavuan ocuun yks. Eletiri: "Artist" dergisinin 1960'da yaynlanan bir saysnda, ocuk filmleri furyasnn nemli rneklerinden biri olan Ayecik eytan ekici adl filmin eletiri yazs yer almaktadr. Yazar, duygu smrs yoluyla ticari kazan salama abalarna deinirken, halk sinemas anlayna aydnlarn ve eletirmenlerin olumsuz yaklatn belirttikten sonra, filmciler iin esas meselenin filmin i yapmas olduunu iddia etmektedir Her ne kadar konu bizi bu ana fikre sevk ediyorsa da, film pro-dktr ve rejisrnn zihinlerindeki an fikir filmin i yapmas-dr. Bilhassa prodktr bu konuda ok hakl. Zira Ayecik gibi her ufak rolne kuvvetli aktrler alnm ve kucak dolusu para sarf edilmi bir film neticede i yapmazsa irketi kati surette zarara gtrecei kesindir. Zaten film irketleri bir ticari gayeler-le kurulmu topluluklar olduklarna gre, konunun toplumsal meselelerden ziyade halkn holanaca tarzda ilenmesi zarureti ortaya kyor (etin zkrm, Yeni Sabah 10 Mays 1960 ) Okan Ormanl, Trk Sinremasnda Eletiriler syf, 61
Ayem Knal Gelin
AYEM KINALI GELN

Senaryo ve Ynetmen: hsan Toma Grnt Ynetmeni: Cezmi Ar Beste Ve Mzik: Zeki Duygulu Yapm: Dar Film/Stk umnulu Oyuncular: Muhterem Nur, Saltuk Kaplang, Hseyin Baradan, Necdet Tosun, Mehmet zekit, Kenan Bke, hsan Akn,
Bahtmn Yldz
BAHTIMIN YILDIZI Senaryo ve Ynetmen: Nuri Aknc Kamera: Oyuncular: Kemal Kan, Hmaah Hian, Muammer Gzalan, Bora stnta, Yldz Sevingen, Cezmi Ar Fahri Doan, Rengin Arda, Mete Sezer, Leyla Ar, Nevzat K Yapm: Pan F. (Nuri Aknc) Konu: Bir sokak arkcsnn yks
Ben Masumum
BEN MASUMUM
Senaryo ve Ynetmen: mit Utku Kamera: Enver Burkin Yapm: Kervan Film mit Utku Oyuncular: Cavidan Dora, Adnan Pekak, Aysel Tanju, Atf Kaptan, Suphi Kaner, Ahmet Tark Teke, Kk Yldz: Nida Sun
Benli Emine
BENL EMNE
Senaryo ve Ynetmen: Avni Dilligil (Kendi yazd Ayn isimli eserinden ) Operatr: Muzaffer Pekgleryz 149 Mzik: Malatyal Fahri Kayahan Yapm: Kurt Film Mehmet Aranc arklar: Abdullah Yce, Oyuncular: Avni Dilligil, Nilfer Sezer, Gnl Bayhan, Ahmet Tark Teke, Hulki Gnay, Sadettin Erbil, Semra Ece, Vahi z, hsan Akn, Hasan Kol, Sevim aatay
Bir Gelin Gitti
BiR GELiN GiTTi

Senaryo ve Ynetmen: arklar: Nigar Uluerer, Muhteem Durukan Kamera: Nejat Okugil Yapm: Okugil Film Nejat Okugil Oyuncular: Baki Tamer, Nuray Uslu, Nevzat Okugil, Renan Fosforolu, Hulusi Kentmen, Halit Eren, Neriman Bozkurt, Asm Nipton, Hikmet Sere, Nusret zkaya Konu: Evlendii gn bakire olmadn anlayan koca ve karsnn dramatik yks
149 Agah zg Trk Filmleri Szl 1. Cilt syf: 152 Burada Kameramann Kenan Kurt olduu belirtilmekte ise de. Film afiinde yer alan isim ise M. Pekgleryzdr.
Bir Serseri
BR SERSER
Ynetmen: Memduh n Senaryo: Nejat Saydam 150 Foto Direktr: Turgut ren Mzik: Fehmi Ege ve arkadalar, Yapm: Yakut Film/Memduh n, ren Film/ Turgut ren ortaklyla Ar Direktr: Semih Sezerli, Oyuncular: Neriman Kksal (Nermin), Talat Artemel (Mahmut), Nazm nan (Nuri), Birsen Kaplang (Ayegl), Ayhan Batu (Doan), Muzzez Aray (Fevziye), Hseyin Gler (Saim), Danyal Topatan, Muammer Gzalan, Celal Ersz , Niyazi Vanl, Hamza, Semih Sezerli (Piyanist) Konu: alt irkete ait yklce bir paray Adanaya gtren Mahmut Bey (Talat Artemel) trende bar kadn Nermin (Neriman Kksal) ile tanr. Nermin anta iinde paray grr. Kadnln ve gzelliini kullanarak Mahmut ile arkadalk kurar. Mahmut kadna gsterdii zaaf ve mukavemetsizlik nedeni ile btn paray kaptrr. Bunun neticesi olarakta bir daha evine ve iine geri dnemez. Tesadflerin yardm bir tren kazsnda len bir kiinin kimlii ile yeni bir hayata balar. Yllar geer. Mahmutun ocuklar byr. Olu Doan da (Ayhan Batu) ayn kadnla tanm ve alt bankann parasn ona kaptrr.
CC KATBEM
Bir Yavrunun Gzyalar
BR YAVRUNUN GZYALARI
Senaryo ve Ynetmen: Seyfi Havaeri Operatr: Mustafa Ylmaz Yapm: Tual Film Hasan Tual Oyuncular: Oktar Durukan, nci Erol, Agah Hn, Fehmi Tengiz, Ouz Gzen, Faik Cokun, Tanl Ergun, Nilgn Esen, Konu: Bir balk ile iki kadnn ak ve macera yks
150 1930 ABD yapm olan The Blue Angel (Mavi Melek) isimli filmden uyarlama, Filmin ynetmeni Josef vopn Sternberg, senaryo ise Heinrich Mannn ve Carl Zuckkmayere ait. Filmde oynayan balca oyuncular; Emil Jannings (1884-1950), Marlene Dietrich 81901-1992) ve Kurt Gerron (1897-1944)
Can Mustafa /Yaral Ku
CAN MUSTAFA /Yaral Ku

Ynetmen: Muharrem Grses Senaryo: Asaf Tengiz Foto Direktr: Manasi Filmeridis Mzik: Zeki Duygulu Yapm: Gven Film Yuvakim Filmeridis Oyuncular: Turgut zatay, Leyla Sayar, Muhterem Nur, Ahmet Tark Teke, Salih Tozan, Semih Sezerli, Sami Hazinses, Necdet Tosun, Eref Vural, Reha Kral, Emel Yldz, Danyal Topatan, Kk Yldz: Glerman Konu: Paralanm bir ailenin yllar sonra tekrar bir araya gelilerinin yks.
CC KATBEM 151
Ynetmen: Dr. Aravir Alyanak Senaryo: Erdoan Tna Foto Direktr: Memduh Ykman, Yapm: Melek Film/ahan Haki (Erman Film Stdyosunda hazrlanmtr). Reji As i s ta n : Aslan, Ylmaz Mehmet Akbulut,
Laboratuar: Hayati Erman, Erdoan Dolap, ef laborant: Hilmi Bacan, Montaj-Senjron: Turgut nangiray, Negatif Montaj: Sezai Elmaskaya, Seslendiren: Yorgo lyadis, Prodksiyon Amiri: Semih Sarolu, Oyuncular: Fatma Girik (Ruhsar), Orhan Gniray (Fikret), Sevda Nur (Belks), Serpil Gl (Leman), Suphi Kaner (Cemil), Mualla Srer (Zehra), Suphi Tekiner (Erol), Aynur Yetkin, Fuat mer (Parlak Osman), Talat Gryuva, Hakk Kvan, Yaar ener, Salih Tozan (Bedri), Mahmure Handan (Anne), Orhan oban, Mine Soley, Ltfi Engin, KONU Fikret (Orhan Gnray) ile Cemil (Suphi Kaner) harici muhaberat ilerinin youn olduu bir i yerinin olduka apkn patronlardr. ilerinin byk bir blmn steno yazmak iin ie aldklar gen ve gzel sekreterlerle gnl elendirmek oluturur. Gazeteye yeni sekreterler almak iin ilan verirler. Daha nce bir avukatn yannda sekreterlik yapan ama giyinii ve d grn bu ii bir bakasna kaptran Ruhsar (Fatma Girik) da daktilo kursunun birincilikle bitirip dakikada yz kelime yazmasna gvenerek bavurur. Ama kaln gzlkleri, kurdelal salar ve lm bir papazn kars gibi giyinii ile hi dikkati ekmeyerek elenir. Bir rastlant sonucu Fikret'le karlanca ie alnr ve ans birden bire dner. Ksa srede bir ite uzun sre kalmann yetenee deil de d grne bal olduunu anIayarak kendini yeniler, imajn deitirir. Klk- kyafetindeki deiim, evresindeki insanlarn da deimesine neden olur. Ksa srede patronlarnn peinden kotuu vazgeilmez bir sekreter olur. Burak Evren, Fatma Girik, ki nl Kadn
151 Teknik ve oyuncu kadrosu, filmin jeneriinden alnmtr.
Civanmert
CVANMERT
Ynetmen ve Senaryo: Aydn Arakon Kamera: adan Kamil Mzik: Faruk Yener Yapm: Acar Film Murat Kseolu Sanat Ynetmeni: Aydn Arakon, arklar: Ekrem Kongar, Oyuncular: Orhan Gnray (Suat), Fatma Girik (Nuran), Ahmet Tark Teke, Mualla Kavur (kran), Hayri Esen (Arif Bey), Ulvi Uraz, Nubar Terziyan, Cemal Arsunel (Fuat), arklar: Ekrem Kongar, Danslar: nci Erolu, Elif Bozkurt Konu: Suat ve Fuat kardeler ocuk yalarndayken bir cinayete tank olmulardr. Arif bey adl biri ticari anlamazlk sonucu bir cinayet ilemi ve adamn kk kz Nuran' da karmtr. Aradan yllar geer. Bir gn kk bir bar ileten Fuat Arif beyi grr. Olay hemen Suat'a anlatr. Suat istemeden karlan kk kzn ne olduunu anlamak iin macerann iine girer. Kk Nuran bymtr ve Arif beyin kknde hizmetilik yapmaktadr. Suat, kran adl bir kadnn yardmyla Nuran'a ular. Ksa zamanda da ona ak olur. Fakat Arif beyin adamlaryla Suat arasnda bir mcadele balar. kran, ak olduu Suat iin kendini feda eder ve Nuran' karr. Polis olay yakndan takip etmektedir ve sulular ksa zamanda yakalayacaktr.
Cumbadan Rumbaya
CUMBADAN RUMBAYA
Senaryo ve Ynetmen : Montaj-Senkron: Ylmaz Atadeniz, Negatif Montaj: Ender Teker, Sesi Alan: Necip Sarcolu, Turgut Demira (Peyami Safann Server Bedi takma adyla yazd ayn isimli romanndan) Kamera: evket Kymaz, Yapm: And Film/Turgut Demira, (Lle Film Stdyolar'nda seslendirilmitir). Nihat Sevin, Iklandrma: Orhan Katk, Laboratuar efi: brahim stner, arklar: Semra Atlay, emsi Yastman, Tacettin Uygun, Prodksiyon Mdr: Mehmet Muhtar, OYUNCULAR: olpan lhan (Deli Cemile), Efgan Efekan (Selim), Vahi z (Tahsin), Jale z (Memnunenin gelini), Kadriye Tuna (Cemilenin annesi), Mrvet Sim (ahinde), Adile Nait (Madam), Ziya Keskiner, Faruk Cokun, Mualla Surer (Memnune), Mahmut Erki, Cevat Tay, Emel Yldz, Renan Fosforolu (Hulki), Eyp Sabri, Nur Grkan, Semra Atlay (arkc), Emel Yldz (Nahide), Merref apn (Prenses), Sadri Alk (Sunucu) Konu: "Cemile, annesi ve kz kardei ile Kasmpaa'da oturmaktadr. Kiraclar olan niversite rencisi Selim'i sever. Bir gn tramvay duranda Kayseri'li i adam Tahsin Bey ile tanr. Tahsin Bey Cemile'ye evlenme teklif eder, asl niyeti Beyolu'nda ev tutup gnl elendirmektir. Cemile, Tahsin Bey'i reddetmez, modern hayatn zlemini ekmektedir. Selim'in okulunda bir kz ile ilikisinin olduunu duyunca Tahsin Bey'e evet der, Beyolu'nda oturmaya balar. Tahsin Bey iliki kurduu i evrelerinde Cemile'yi kullanmak ister, tepki grr; Selim'den ald mektup ile gen adamn kendini sevdiini anlayan Cemile mahallesine dner.
Denize nen Sokak
DENZE NEN SOKAK

Ynetmen: Atilla Tokatl Senaryo: Seluk Bakkalba, Kamera: Michel Geismar, Mike Rafaelyan, Mzik: Tahsin Kavalcolu, Orhan Boran, Yapm: Sel Film Oyuncular: Ulvi Uraz, Ayfer Feray, Saadettin Erbil, Glderen Ece, Seden Kzltun Konu: Karsyla cinsel yaam olmayan bir adamn garip yaants. dl: 1961 zmir Festivalinde;En yi Senaryo, Ulvi Uraz En Baarl Oyuncu Locarno Film Festivalinde; eref Diplomas Sinema Dergisince Ulvi Uraz En Baarl Oyuncu
Dertli oban
Siyah-Beyaz Senaryo ve Ynetmen: Operatr:
DERTL OBAN
Kemal Kan Cezmi Ar, Oyuncular: Kemal Kan, Nevin Aypar, ftade Kimi, Nezihe Becerikli, Ahmet Tark Teke, Nevzat K Konu: Bir obanla, aa kznn ak yks.
Yapm: Pan Film/Nuri Aknc
Devlerin fkesi
DEVLERN FKES
Ynetmen: Nevzat Pesen Senaryo: Atilla lhan (Ali Kaptanolu takma adyla) Kamera: Manasi Filmeridis Yapm: Pesen Film/Nevzat Pesen Oyuncular: Ayhan Ik, Neriman Kksal, Turan Seyfiolu, Leyla Sayar, Ahmet Tark Teke Konu: Ayn kadnn hayatna giren iki yakn arkadan yks.
Dii Kurt
D KURT
Senaryo ve Ynetmen: Ynetmen Ast: Mine Uur, enhuy n, Ik efi: Yusuf Tmer, Ik Ekibi: Seluk Erkan, Turgut Ltfi . Akad Grnt Ynetmeni: Mikael Rafaelyan Yapm : Duru Film Naci Duru Erkan, Yapm Temsilcisi: Nurdan Seden, Oyuncular: Sezer Sezin, Mfik Kenter, Sadri Alk, Kdenan Pars, Efkan Efekan, Ulvi Uraz, Erol ta, Rengin Arda, Semih Sezerli, Senih Okran, Osman Alyanak, Emel Yldz, Osman F. Seden, Reha Yurdakul, mit Belen, Atilla Ergn, Belgin Gven, Hakk Kvan, Erta nsal KONU: Kt ruhlu kocasndan ayrlp babas Haydar Reise dnen Zeyneple Tysz Cemilin motorcular arasnda geen ak ve macera yks. Senaryoya gelince: te filmin kt olmasnn tek sebebi. Elle tutulur, kulakla duyulur tek gzel yn Mfik Kenterin diyaloglardr. Ama bu tek yn, gzelin de stnde ok nefistir. Ondan gerisi ise kopuk kopuk, darmadanktr. Konular birbiri pei sra dizilip anlatlmaktadr. Aralarnda herhangi bir ba, bir ilgisi yoktur. Ltfi Akadn bu kt senaryodan iyi film yapabilmesinin imkanszl ortadadr. (Ycel Hekimolu, Byk Gazete, 15 ubat 1961)
Divane
DVANE
Senaryo ve Ynetmen: Baki allolu Kamera: Fevzi Erylmaz, Ylmaz Grbz, Mustafa Ylmaz Mzik: Baki allolu, Yapm: all Film/Baki alllolu Oyuncular: Serpil Gl, Ekrem Bora, Ferhan Tanseli, Meral Krmk, zcan Bilge, Ferit Ceylan, Danyal Topatan, hsan Akn, Hseyin Baradan Konu: Bir ayakkab tamircisiyle, zengin bir kzn ak yks.
Dolandrclar ah
DOLANDIRICILAR AHI
Ynetmen: Atf Ylmaz Senaryo: Vedat Trkali Foto Direktr: etin Grtop Mzik: Yaln Tura Yapm: Yerli Film/Atf Ylmaz Orhan Gnray Ynetmen Yardmcs: Ylmaz Gney, Oyuncular: Orhan Gniray (Orhan), Nurhan Nur, Kadir Savun, Nilfer Sezer, Ahmet Tank Teke, Suphi Kaner, Yavuz Yalnkl, Nubar Terziyan, Ali en, Yusuf aatay, Nejat Saydam, Ylmaz Gney Konu: Akgz ve uyank bir gen olan Orhan'n hayattaki tek amac, almadan para kazanmak ve ksa yoldan keyi dnmektir. Bitirim delikanl bu amala dolandrclk yapma -ya balar. Bir sre sonra da bir dolandrc etesiyle anlap aralarna katlr. Baz nedenlerle ete dalnca, Orhan bir kasabaya snmak zorunda kalr. Benzin istasyonunda bir genle (Ylmaz Gney) tanan Orhan, komu kasabaya bir mfetti beklendiini renince dlerindeki byk frsat yakalar. Orhan, kasabaya yeni tayin edilen mfettiin klna girer. Benzinci gencin klavuzluunda birlikte komu kasabaya inerler. Saf kyllerin mfetti diye karladklar dolandrc renk vermez. Du-ruma hakimdir. ki komu kasaba halk arasnda, baz politik anlamazlklar
Dolandrclar ah
nedeniyle teden beri bir gerginlik vardr. Bu anlamazlktan yararlanan sahte mfetti, ak vermeden oyununu srdrr. Kasabaya bir hastane yaptrlacaktr. Orhan'n kasabada tanyp ak olduu doktor hanm (Nurhan Nur), hastane inaatnn bir an nce temelinin atlmas iin mcadele etmektedir. Kasaba halkndan toplanan paralar mfettie teslim edilir. Bu arada devreye giren dolandrclar etesi, Orhan'a bask yapar.' Orhan bask sonucu eteyle birlikte kasa da, paralar alp tekrar kasabaya dner. Tutkun olduu doktor hanm unutamamtr. Onun kyller adna verdii mcadele Orhan' derinden etkilemitir. Dolandrclk yapmaktan vazgeer. Kyllerin aln teriyle oluan paralarla, doktor hanmn abalaryla hastanenin temeli atlr. Agh zg, Btn Filmleriyle Ylmaz Gney syf, 40 dller: zmir Film enlii'nde (1961) Nurhan Nur 'en baarl kadn oyuncu' seildi. Ylmaz Gney bu filmde ok kk ksa bir rol stlenmi kayp filmlerindendir. Lleburgaz yresinde ekilen filmde Gney, ayn zamanda Atf Ylmaz'n ynetmen yardmcln stlenmitir. Filmin ekimine 27 Maystan nce balanm ve filmin bitimi 27 Mays sonrasna rastlamtr. Film eletirmenler ve halk tarafndan beeni kazanm ancak, sansr kurulu tarafndan beenilmemiti. Dneme gre film olduka sert, kurulu dzeni eletiren bir filmdi. Belki de filmin halk tarafndan sevilmesinin nedeni, toplum psikolojisine denk dmesiydi. 27 Maystan sonra sansre taklan ilk film de bu film olmutu. Ancak Atf Ylmaz ve Orhan Gnrayn Ankaradaki temaslar sonucu, o sralarda sansr kurulunda grevli olan Prof.Dr. Alim erif Onarann da abasyla sansrden kalkan filmin baars nedeniyle ilk kutlayan kii gene A. . Onaran olmutur. Film ayn zamanda yapmcln stlendii ilk filmi Atf Ylmazn. Orhan Gnray ile 1960 ylnda Yerli Film Limited irketi adn verdii bir film irketi kurar. Yerli Film adn zellikle aydnlar tarafndan kmsenen sinemamza onur kazandrmak iin koymutum. Kmseme amacyla kullanlan Yerli film tanmlamasndan gocunmadan, yerliliin nemini vurgulamak iin bu ad semitm diyor anlarnda Atf Ylmaz. Filmin senaryosunu tekil eden hikaye, dnemin nl dolandrcs Berbat Sleymann gerekte yaad ve uygulad konulardan meydana gelmektedir.
DOSTLUKLAR YAADIKA
Senaryo ve Ynetmen: Semih Evin Foto Direktr: Orhan aman Yapm: Aktun Film evket Aktun
Dostluklar Yaadka
Oyuncular: Fikret Hakan, Salih Tozan, Orhan Gniray, Hseyin Baradan, Kadir Savun, Evrim Fer, Nur nsel, Sevil Candan, Atf Kaptan, Fuat mer, Mmtaz Ener, Candan Sabuncu Konu: Bir idam mahkumunun yks. Kasa Hrsz : Bir kasa hrszyla ak olduu kzn yks. Bir kaza sonucu arkadann lmne sebep olup hapse giren bir ofrle, bir fabrikatr tarafndan ifal edilen kz kardeinin yks. Not: Trk sinemasnda ilk kez ekilen hikyeli bir film denemesi. Filmin ilk blm stanbul Radyosu'nda "Konumayan Adam" adyla temsil edilen bir Amerikan oyunundan uyarland.
Elveda Hatralar
ELVEDA HATIRALAR
Senaryo ve Ynetmen: Oyuncular: Kenan Pars, Sunay Uslu, Nuray Uslu, Diclehan Cevat Okugil Foto Direktr: Nejat Okugil Yapm: Okugil Film Cevat Okugil Baban, Orhan Alkan, Mehmet zekit, Emire Erhan Konu: Kendisine bakmas iin ard arkada zengin i adam olan kocasn batan karr kendisini de ldrr. Bu kt kadn sonunda yakay ele verir hemde o koca (Kenan Pars) tarafndan ldrlr. Katil olan piman kocay polis vurur ama o kaar. Karsnn mezar bana gelir ondan af diler ve kendiside can verir.
Esmerim Kyma Bana
ESMERM KIYMA BANA

Senaryo ve Ynetmen: mit Utku Foto Direktr: Kazm Kokan Yapm: Okugil Film Cevat Okugil Oyuncular: Cavidan Dora, Saltuk Kaplangu, Ahmet Tark Teke, Sadri Karan Konu: Kyde geen bir ak hikayesi.
EVLAT YZNDEN
Senaryo ve Ynetmen Rahmi Kafadar Orhan Ate Kameraman: Hayrettin Ik, Yapm: Tayfun Film Orhan Ate Oyuncular: Kenan Pars, Suzan Avc, Hakk Kvannl, Dndar Aydnl
Fakir arkc
FAKR ARKICI
Ynetmen: Hicri Akbal Senaryo: Blent Oran Kamera: Rafet iriner Yapm: Yakar Film Suzan Yakar Rutkay Oyuncular: Fatma Girik (Gl), Adnan enses (Adnan), Ahmet Tark Teke, Semra Ece (Leman), Atf Kaptan, Sreyya zst, Zeki Karari, lhami elebiolu, Atei Bcei Ercan ve Yaln Konu: Sokaklarda destan satp ark syleyerek hayatn kazanan Adnan, Gl adl kimsesiz bir kza ak olmutur. Gnn birinde onun sesini duyan Leman adnda ok zengin bir kadn onu beenmi ve nl bir arkc olabilmesi iin almaya balamtr. Leman'n ar ilgisi Adnan' skmaya balamtr. Adnan bir tarafta fakir sevgilisi Gl, dier tarafta zengin Leman hanm arasnda kalmtr.
Fedakar Arkada
Ynetmen : Hicri Akbal Senaryo:
FEDAKAR ARKADA
Blent Oran, Hicri Akbal, Suphi Kaner Oyuncular: Atilla Diner, Nuray Uslu, Suphi Kaner, Seyhan Candeer, Hicri Akbal, Semra Ece, Atf Kaptan, arklar Okuyan: Aynur Akn, Oyun Havalar:Malahat Gler, Mustafa Ekolu Konu: Arkada uruna suu kabul edip hapse giren susuz bir gencin yks.
Grnt Ynetmeni: Ali Yaver, Yapm: Sadk Film Hicri Akbal
Fedakar Onba
FEDAKAR ONBAI
Senaryo ve Ynetmen: Yavuz Yalnkl Kamera: Mustafa Ylmaz Yapm: Ekdal Film Ali Ekdal Kamera Ekmeki, Oyuncular: Ali Ekdal, Nuray Uslu, Nusret Alkaya, Kadir Savun, Suphi Kaner Konu: Osmanllar dneminde geen ekya Abdo ile bir jandarma onbasnn macera yks Asistan: Ferhat Bakr, Ik efi: mer
Felaket Kadn
FELAKET KADINI
Senaryo ve Ynetmen: Hsn Cantrk, Mzik: efik Grmeri, Zeki Duygulu Operatr: Hayrettin Ik Yapm: Klp Film Hsn Cantrk Oyuncular: Efgan Efekan, Nilfer Sezer, Mmtaz Ener, Vahi z, Saim Bilge, Mehmet Aslan, etin Yasskaya, Aye ensu, Kk Yldz: Bahar Tuncel, Danslar: andra ve Neptn, Giovanni Scognamillo Konu: Tant bir hayat kadnnn tuzana dp ona ak olan evli bir erkein, dt bu durumdan kurtulabilme abasnn yks.
Gece Kuu
GECE KUU
Senaryo ve Ynetmen Hulki Saner Grnt Ynetmeni: Kosta Psaros Yapm Saner Film Hulki Saner Oyuncular: Eref Kolak, Belgin Doruk, Ahmet Tark Teke, Suphi Kaner, Alyanak, Osmat Zt, Dursune irin KONU: Birlikte byyp sonra da birbirlerine ak olan bir fabrikatr kzyla, benzin istasyonunda alan bir iinin ak ve macera yks. Dr. Osman
Gece ve Gndz
GECE VE GNDZ
Senaryo ve Ynetmen: Semih Evin Kamera: Rafet iriner Yapm: an Film Baki skdarl Oyuncular: Hayri Esen, zcan Tekgl, Glistan Gzey, Salih Tozan, Sadettin Erbil, Aydan Adan, Ahmet Tark Teke, Hayri Esen, Renan
Fosforolu, Niyazi Vanl, ocuk Yldz: lhan Esmer, Aydan Adan
Gecelerin tesi
GECELERN TES
Oyuncular: Kadir Savun, Erol Ta, Hayati Hamzaolu, Ziya Metin, Tolga Tigin, Suna Selen, Suphi Kaner, Metin Ersoy, Oktar Durukan, Ylmaz Gruda, Maria Dolce Senaryo ve Ynetmen : Metin Erksan Kamera: Meng Yein Yapm : Ergenekon Film Nejat Duru KONU: Metin Erksan, ilk gereki ky filmi denemesi kabul edilen "Ak Veysel'in Hayat"ndan sekiz yl sonra Toplumsal Gereki ynelimini balatt kabul edilen "Gecelerin tesi"ni evirir. "Gecelerin tesi" ayn mahallede yaayan 7 gencin yksn anlatr. Birbirlerinden farkl yaant ve ideallerin iinde olan bu genlerin tek ortak yan onlara mutluluk getireceine inandklar paraya sahip olmaktr. Bunun iin bir ete kurarlar ve benzin istasyonlar soymaya balarlar. Uzun yol ofr, ailesine bakmak zorunda olan fabrika iisi, Amerikaya gidip hret olma hayalleriyle yaayan iki mzisyen, arzulad sanat yapamayan idealist bir tiyatrocu, maddi imkanszlk yznden sevdii kzla evlenemeyen ve yine paras olmad iin yosma sevgilisiyle gezip tozamayan bir gencin bir araya gelerek soygunlar yapmasnn hikayesidir anlatlan. Filmin baars kahramanlarn ve olaylarn son derece inandrc bir ekilde ele alnmasndan kaynaklanyor. Film, Adnan Menderes'in "Her mahallede bir milyoner yetitireceiz" sznden yola klarak o milyonerler yetiirken bu tip kiilerin ortaya kacan vurguluma amac gdyordu. Film, toplumun deiik katlarnda yaayan, kark tutkulardaki genlerin. para ihtiyac
etrafnda iyi niyetli birlemelerini temel dnce olarak alyordu. Birtakm hrszlk cinayet olaylarndan sonra tek sulu olan toplum, bunca genci harcyordu. Ticaret maksad gdlmedii besbelli olan bu film, bize, 1960 yl iinde sanat gayesinin sinemamzda bir mesele haline geldiini gsteren delillerdendi. Metin Erksan "Gecelerin tesi"ni Trk Sinemasnda, o anda yaplanlarn dnda, sra d bir film olarak grr: Ben 1959'da 'Gecelerin tesi'ni ekiyordum. O sralar politik yetkenin azna bir laf taklmt. "Her mahallede bir milyoner yetitireceiz". Kendi kendime dedim ki, evet byle bir dnce olabilir, ama her mahallede bir milyoner yetitirilirken, ayn mahallede baka eyler de yetiir. Bir grup ocuu aldm ve film ektim. O zamana kadar byle bir film yoktu. Bu filme ok dikkatli bakmak lazm. O zaman sezdiim ve dndm mesele 1970'lere doru anari ile gndeme gelmeye balad. O ocuklar yetimeye balad. O gn atlan tohumlar ben o filmde grdm. O filmin temelinde 1965 sonras vardr. Ben bunu sinemac sezgimle 1959'da grmtm. Bir grup ocuk bir araya gelerek benzin istasyonlar soyarlar. Baz eletirmenler filmin zerinde o zaman da durdular, yazlar yazdlar. Hatta Trk sinemasnda 'toplumsal gerekilik' akmn balatan ilk film gibi szler syleniyor. Bunlar yeterli szler deil, o filme dikkatle bakmak lazm. Filmin gerek ierikte, gerekse biimde birtakm hatalar olabilir, ya da yeteneim o kadard. Mesele bu deil. Filmde yaanan devirle ilgili hangi ipular var. Mesela ben filmi ekerken 27 Mays htilali'nin olacan bilmiyordum. Ancak filmi ekerken ihtilal balad. Buna ardm syleyemem. nk politik yetke Trkiye'yi bunaltmt o sralar. Bir takm politik, toplumsal, ekonomik basklar vard. Toplumun zerinde baka trl olumalar vard. Ben o grlt iinde, bu filme gerei kadar baklmadna inanyorum. 'Gecelerin tesi' 1960-1970 devresini iyice snrlayan bir filmdir.
Gecelerin tesi
Film, hem dzeni eletirdii, hem de poplist politikalar ve pembe yalanlarn etkiledii insanlarn bir an nce keyi dnme arzusunda iken hayatn gereklerine arpp yklmasn annlatan ilk film olduu iin sinema tarihimiz asndan byk nem tamaktadr. O zamanki politik yetkeyi eletiren bir film olarak "Gecelerin tesi"nin sansr kuruluyla sorunsuz ilikiler yaadn dnmek bile hayal olur. Filmin senaryosu da dier film senaryolar gibi sansr kuruluna gnderilir ve defalarca geri gelir. Alim erif Onaran'n imzasnn da olduu bir sansr kurulu tarafndan filmin senaryosu, baz yerlerinin deitirilmesi iin defalarca ynetmene geri gnderilir. rnein fiimin iinde bir sahne vardr ki, ynetmen bu sahnenin gerekten zararl olup olmad zerine yllarca dndn sylyor. Suna Selen ve Hayati Hamzaolu, filmin bir yerinde skdar'da karanlk bir odann iinden stanbul'un klarna bakarlar. Kz, nikah tarihini alan nianlsna; "Artk stanbul'un klarna yalnz bakmayacam, sen olacaksn yanmda. Yalnz olduum geceler bu pencerenin nnde hep bu klara baktm. Onlarda sevin, zenginlik ve mutluluk vard ou geceler bir daha dnmemek zere o klara gitmek istedim. Biliyor musun skdar'n kzlarn pervanelere benzetirler, hani a koup sonra da len pervanelere." der. Sansr bu szn senaryodan karlmasn ister. Polis Vazife ve Selahiyetleri Kanunu'nun 6. maddesinin "e" kk uyarnca, yani milli rejime aykr olan siyasi, iktisadi ve itimai ideoloji propagandas yapmak, Asya, Avrupa ktalar arasnda ayrm yapmak vs. gibi nedenlerle bu blmn filmden karlmasn ister. Metin Erksan, filmin gsterilmesini filmin prodktr Nejat Duru'nun askerliini Harbiye'de yapmas ve orada o zamanlar yzba olan Rfat Baykal tanmasna balyor: Filmin ekimleri bitti. Nejat, Rfat Baykal ve ben Ankara'ya Film Kontrol Merkezi'ne gittik. Rfat Baykal, o zamanlar Milli Birlik Komitesi'ndeydi. Sansr kurulu yeleri bizim filmi onlarla birlikte seyretmemize ve filmin baz sahnelerine itiraz edemediler. Yani Rfat Baykal olmasa, sansrden gsterim iin 'Evet' izninin kmas olduka zor olacakt. "Gecelerin tesi"nin mziinde Modest Petrovi Musssorgski'nin "Bir Sergiden Tablolar" adl piyano sitinden ve Schnberg'in buluu kabul edilen on iki ton mziinden blmler kullanan Metin Erksan, bu filmin senaryosuyla bir de dl kazanr. Film, 1961 ylnda Trk Sinema Sanatlar Dernei ile stanbul Belediyesi'nin ortaklaa dzenledikleri Trk Film Festivali'nde "En Iyi Senaryo" dln (Metin Erksan) ve "En Baarl Yardmc Erkek Oyuncu" dln (Kadir Savun) kazanr. "Gecelerin tesi" bir de Edinburg Film Festivali maceras yaar. Ynetmen, filmin Edinburg Film Festivali'ne gidip gitmedii, gittiyse bile oynayp oynamad konusunda kesin bilgilerin olmadn sylyor. Metin Erksan Sinemas, Birsen Altner, syf, 37
dller: 1961 2. Trk Film Festivalinde Metin Erksan En Baarl Senaryo (Jri yeleri: Burhan Arpad, Baha Gelenbevi, Zeki Faik izer, Orhan Hanerliolu, Semih Turul, Asude Zeybekolu, Sabahattin Eypolu, Haldun Taner, Lf . Akad, Vrdat Ar) 1961, Sinema Dergisi yazarlar seiminde; En yi Film Metin Erksan En yi Ynetmen (Jri yeleri: Selmi Andak, Hayri Caner, Agah zg, Semih Turul, Metin ner, etin A. zkrm)
Gzeller Resmi Geidi
GZELLER RESM GED

Ynetmen Ast: Yavuz Gnen, Mzik Direktr: Ik: lhan Aslm, Kamera Ast: Ali kan, Senaryo Ynetmen: Osman Nuri Ergn Senaryo: Osman F. Seden Kamera: Kenan Kurt Yapm: Kemal Film Osman F. Seden, (Kemal Film stdyosunda ekilmi, Acar Film stdyosunda seslendirilmitir.) Prodksiyon Ast: Cemil Paskap, Dekor: Saim Bilge, Montaj: Mehmet Bozku, Ali Siyavu, Laboratuar: Mihail Skarpedis, Ses: Lmi Kmil, Oyuncular : Trkan oray, Ahmet Tark Teke, Nilfer Sezer, Canan Erdura, Rauf Alazan, Feridun Karakaya, Nubar Terziyan, Osman Trkolu, Faik Cokun, Yksel Tank, Necati lta, Orhan Aykanat, Hasan Danabaolu, Saim Bilge, Yaar zgi, Sevim Emre, arklar: Halk Oyunlar Eliinde: Sevim Tanrek, mit ener, Semra Atalay, Azize Tzem, Nurinisa Tokses, Aynur Akn, emsi Yastman, Gler Grses, Metin Bkey ve Korosu, Sebilci Hseyin, Kaplan Tarsuslu, Celal Adanal, Ali Kocadin KONU: Son dakikada gzellik yarmasna giren bir gen kzn yks.: Arabistan'n zengin kral ok hastadr ve lmek zeredir. vey olu Ebu Ahmet, babasnn lmesini ve mirasn kendisine kalmasn heyecanla beklemektedir. Kral ld zaman vasiyetnamesi alr ve tm mirasn stanbul'da yaayan fakat ismini ve nerede olduunu bilmedii akrabas Aye'ye brakr. Aye hakknda tek bildii dans ve arkcla merak olduu ve bacanda doutan gelen yldz eklinde bir lekedir. Avukatlar vastasyla kz aramalarn ister. Eer Aye ortaya kmazsa tm miras vey olu Ebu Ahmet'e kalacaktr. Ahmet bunu kabul etmez ve stanbul'a giderek Aye'nin de katlacan dnerek bir yarma dzenlemeye karar verir ve Aye'yi bulduunda ldrecektir. Aye'de yarmaya katlr ve kovalamaca balar. Not: Film, 14 Mart 1961 tarih ve 15 sayl karar ile sansr kurulunca yasaklanan filmler listesinde yerini almtr.
Izdrap ocuu
IZDIRAP OCUU
Senaryo ve Ynetmen: Behll Dal Kamera: Ali Uur Yapm: Anti Film Behll Dal Oyuncular: Uur Baaran, Salih Tozan, Feridun Has, hsan Akn, Suna Selen, Zuhal Dal, Natuk Baytan, evkiye May, Necdet Tosun, Orhan Arburnu Konu: Babas hapiste olan bir ocuun yks.
imizden Biri lm emberi
MZDEN BR lm emberi
arklar: Semra Atlay, Danslar: Aysel Tanju, Oyuncular: Turhan Seyfiolu, Orhan Boran, Kenan Pars, Cavidan Dora, Aysel Tanju, Ahmet Siyah-beyaz, 84dk Senaryo ve Ynetmen: KONU: Karapene etesi, hepsine ad karm, bir trl yakalanamayan bir gizli haydut Trker nanolu Grnt Ynetmeni: Mustafa Ylmaz Mzik: Metin Bkey, Yapm: Erler Film Trker nanolu topluluudur. Yurtdndan yeni ve ykl bir parti kaak uyuturucu gelecektir. Mterileri Arap Sadri adl baka bir gangsterdir. etenin ba olan Karapeneyi ise ne gren vardr, ne bilen. Adamlar bile onu tanmaz. ete kart bir soygunda cinayet iler. Komiser Kenan (Kenan Pars) soygunu aratrp, perde arkasndakilere ulamak iin barda arkadalk kurduu Leylaya (Cavidan Dora) kendini alc tccar olarak tantr. Arap Sadri ise, Karapene etesine szmak iin araya bir casus sokmak ister. Barda alan Aysel (Aysel Tanju) bu i iin biilmi kaftandr. Bu arada Aysel polisle de ibirlii yapmaktadr. Barn patronu Sadrinin adam olduu iin o da Leyla ile ayn yerde almaya balar. Tccar kimliindeki Kenan, bireyler bildiinden, belki de Karapenenin adam olduundan phelendii Leyla ile ak ilikisine girer. etenin eleman olan Orhan bu yaamdan bkmtr. Ayselle ibirlii yapp bildiklerini polise anlatrlar. Ayselin Kenana da bulunduklar yeri haber vermesi sonucu polis limanda pusu kurar. Arap Sadrinin adamlar ve Karapene etesi, gelecek olan kaak mallar beklemektedir. Polis ise oktan kaak mallar deitirmitir. Arap Sadri ve adamlar ile Karapene etesini yakalar. Karapene ise kaar. Kenan, polisle birlikte kat evi kuatr. Teslim olmayan Karapene vurularak yakalanr. Maskesi karldnda Karapenenin kimlii de ortaya kar. Bu azl etenin ba; bar kz Leyladr Tark Teke, Sadettin Erbil, Sadri Karan, Necdet Tosun, Erol Ta, Zeki an, Vahi z, Kudret andra, Mustafa Dahan, Faik Cokun, Hseyin Gler, Hseyin Zan, Fuat mer
lk Ak
Senaryo 152 ve Ynetmen :
LK AK
Hulki Saner
Foto Direktr: Kosta Prosos Yapm: Ar Film
Oyuncular: Belgin Doruk, Kenan Pars, Suphi Kaner, Aravir Alyanak, Semra Yldz Konu: Mutluluu bulamayan bir ressamn, bir vapur yolculuu srasnda tand Selma ile olan ak yks.
Ynetmen Nian Haner Senaryo, Hseyin Peyda Yapm Birsel Film/zdemir Birsel
KADERME ALARIM Abdo ile Bendigar
152 Delmer Daves ve Leo Mc Careyin senaryosundan Amerikal (U.S.A) ynetmen Le Mc
Careyin rejisiyle 11 Temmuz 1957 tarihinde Amerikada gsterime giren An Affair to Remember (Unutamadm Ak) isimli filmden uyarlama. Filmde balca rolleri dnemin dnyaca dev oyuncularndan Gary Grant, Deborrah Kerr oynamlardr. (Kyn: Internet movie database)
Kaderime Alarm Abdo ile Bendigar
Oyuncular: Hseyin Peyda, Serpil Gl, Kadir Savun, Hayri Esen, Nubar Terziyan, Mmtaz Alpaslan, Emel Yldz, Danslar: Semra Yldz Konu: Birbirine kavuamayan iki dman aile ocuklarnn ak yks.
KAHPE
Kurgu: Mehmet Bozku, Reji Asistan: Mithat Sertesen, Mesude zkl, Operatr Asistan: Senaryo ve Ynetmen: Aydn Arakon Fotoraf Direktr: adan Kamil Yapm: Acar Film Murat Kseolu simler filmin jeneriinden alnmtr. Melih Sertesen, Negatif Montaj: Ali Berkan, Montaj ve Senkron: Mehmet Bozku, Laboratuar: Mihail skarpites, Mahmut Babacan, Recai Karnda, Ik: Ahmet Ate, Bahattin Acnur, Kenan Erylmaz, Dekorlar izen: Aydn Arakon, Dekorlar Yapan: Bilal Uysal, Aksesuar: Nazm Akbulut, Sesleri Alan: Lmi Kmil, , Sahne Mdr: Melih stngr, Dublaj Rejisr: Hayri Esen, arklar: Feriha Tuneli, ,(Acar Film stdyosunda evrilmi ve seslendirilmitir.) Oyuncular: Belgin Doruk (Ayla), Gksel Arsoy (Blent Ar), Gnl Beyhan (Belks/Melahat) , Erol Ta, Hasan Devrim, Nubar Terziyan (Komiser Muammer), Muammer Gzalan (Ruhi Bey), arklar: Feriha Tuneli, Danslar: Amina nal (Dansz Zambak), Atf Avc, Erol Ta (Goril), hsan Devrim (Doktor), Konu: ki sevgiliyi birbirinden ayrmak isteyen kt yrekli, hoppa, gzel kadnn hikayesi.
Kanl Firar
KANLI FRAR
Senaryo ve Ynetmen : Orhan Elmas (Metin Erksan'n eserinden) Foto Direktr: Turgut ren, Mzik: Erdem Buri Yapm : Be-Ya Film Nusret kbal Oyuncular: Ayhan Ik, Belgin Doruk, Atf Kaptan, Ahmet Tark Teke, Salih Tozan, Semih Serezli, Hulusi Kentmen, Sezer Tansu KONU: Sekiz yllk hapis hayatndan sonra tahliye olan Tahir, yeni bir yaam kurmaya hazrlanmaktadr. Yllardr grd kanl ryalardan kurtulmak isteyen gen adam, bir tersanede i bulur, ancak bela peini brakmaz. Gnn birinde lmeyi arzulayan mutsuz ve umutsuz Trkanla karlar ve gen kza yaama sevinci alayp evlenmeyi teklif eder. Trkan kendisini kandrp terk eden sevgilisinin
Kanl Sevda
KANLI SEVDA
Senaryo ve Ynetmen: Yavuz Figenli Kamera: Mustafa Ylmaz Yapm: Aksel Film Murat Akovalgil Oyuncular: Tugay Toksz, Nil Gnc, Erol Ta, Mmtaz Alpaslan, Sami Tun, Ayten Sevil, Sabahat Ik, Necip Teke, Kk Yldz: Fatmack Konu: Birbirini seven iki kyl gencin ackl ak yks..
Krk anaklar
KIRIK ANAKLAR
Ynetmen Yardmcs: Halit Refi, Orhan Tokatl, Sanat Ynetmeni: Duygu Sarolu, Oyuncular: Lale Oralolu, Turgut zatay, Salih Tozan, Reha Yurdakul, Mualla Kaynak, Engin Deniz, Mahmure Handan, Asm Nipton, Niyazi Er, Adem Uygur, Hayati Onurlu, ocuk Yldz: Rya Gmata (D.1952)) Memduh n Senaryo: Halit Refi, Lale Oralolu, Memduh n, (Morris'in "Tahta anaklar" adyla evrilen oyunundan) Foto Direktr: Turgut ren, Yapm: Be-Ya Film Nusret kbal KONU : Kamyon ofr Cemal ve ailesi maddi zorluklar iinde yaamaktadr. Kars Sabahat evdeki youn i temposunun yannda yaramaz kz Ayten ve yal kaynatas Hseyinin bakm yznden ok yorulmaktadr. Cemal de iteki sorunlarndan ve karsnn ikayetlerinden bkmtr. Aksi bir ihtiyar olan Hseyin Dede en ok afacan torunu Aytenle anlamaktadr. Kafa kafaya veren dede-torun Sabahatin evden kovulmasna sebep olur. stelik Cemalde gz olan komusu Mualla gen kadna byk bir iftira atarak ailenin dalmasna sebep olur. Senaryo, Edmund Morris'in yazm olduu Tahta anaklar adl oyundan uyarlanmt. Yalnz oyunla senaryo arasndaki byk yorum fark dikkat ekiciydi. nk oyunun sonunda, yal adam huzurevine atyorlard. Oysa Oralolu'nun yazd senaryoda, ihtiyar pl prtsn toplayp evden giderken, gelini arkasndan kouyor ve yeniden eve dnmesini istiyordu. Ve tm aile filmin son sahnesinde bir araya geliyor, Salih Tozan (yal adam) tabaklar krd zaman, keyiflenip glyordu. Amerikan oyununda, aile, yal adam iin tahta anaklar yaptrmt ve ihtiyar huzurevine kaldrdktan sonra bunlar atmaya kalkyorlard. Ama kk kz ocuu durduruyordu ana babasn. Onlar atmayn, siz de yalandnz zaman, ben bunlar sizin nnze koyacam diyordu. . Bizdeki rf ve adetler. insancl eler bat toplumlarndan farkl olduu iin Oralolu'nun yaptn mantkl ve tutarl klyordu, Ancak Lale Oralolu'nun senaryosu yeterli deildi. Halit Refi yeniden tretman hazrlad. Ama yknn ana hatlarna dokunmad. Krk anaklar Berlin Festivali'ne davet edildi. n kurulu gemi, festivalde gsterilmiti. Maolua taklmlar orada. nk Turgut kadnlara hain davranyordu, kt konuuyor, aalyor, dvyordu. Nusret Ikbal sylemiti bana, dndnde. Festivale Mualla Kaynak ve Lale Oralolu'yla beraber gitmilerdi. imdi ben filmin baars ardndaki baz gereklerden sz etmek istiyorum. Atilla Tokatl baarl bir evirmen, onurlu bir aydnd. Ad sinema tarihimizde de geen, ama benim dil ve sinema duygusu olarak ar ilkel bulduum Denize Inen Sokak adl filmiyle, Krk anaklar'n dl ald Belediye Festivali'ne katlmt. Seici kuruldakilerden ou Trk sinemasn horlayan entel kiilerden kuruluydu. Filmin, meslekten kiiler alnmamt. Aya yere basmayan batc, kendi kltrn ve tarihini kmseyen entelleri grnce biz filmciler alevlenmi, Belediye'ye komutuk. Derdimizi anlatm seici kurula sinemann saygn kiilerinin de katlmasn istemitik, Ihsan Ipeki, Yuvakim Filmeridis gibi saygn kiilerdi bunlar. nerimiz doru grlm seici kurula katlmlard. Krk anaklar kazand festivalin birincilk dln. Ayrca en iyi ynetmen dln de bana verdiler. Sonradan rendik; bu giriimimiz olmasa, sinemayla ilgisi olmayan entellerln oyu Denize Inen Sokak'a gidecekmi, film 'yozlam sinemamza yepyeni ve taze bir soluk getiriyormu diye. (Memduh n Filmlerini Anlatyor) 1. Trk Film Festivalinde (1961 Krk anaklar En baarl film Memduh n en iyi ynetmen Lale Oralolu en iyi yardmc kadn oyuncu (Jri yeleri: Burhan Arpad, Baha Gelenbevi, Orhan Hanerliolu, Semih Turul, Asude Zeybekolu, Sabahattin Eybolu, Haldun Taner, Ltfi . Akad, Vedat Ar)
Ynetmen:
Krk Kalpler
KIRIK KALPLER
Ynetmen: Burhan Bolan Senaryo: Sadk endil Kameraman: Kemal aku Yapm: Neptn Film Oyuncular: Muzaffer Tema, Evrim Fer, Blent Oran, Nubar Terziyan, Muazzez Aray, Aliye Rona
Kopuk / Kaldrm ocuu
KOPUK/KALDIRIM OCUU
Ynetmen: arklar: Kaplan Tarsuslu mer Faruk zakba Senaryo: Kemalettin elme Operatr: Fahri Danman Yapm: zkaya Film Nusret zkaya Kyde Bir Kz sevdim Oyuncular: Fatma Girik, Nusret zkaya (Camgz), Sabiha zer, Rengin Arda, Ali Han, Diclehan Baban, Engin Duru, Tahir Eviner, Ali Han, Dervi Yldz, Sedat zkaya, Necati Dalgakran, ocuk Yldz: Enver Yapar Konu: Fakir bir adamn kars doum srasnda lmtr. Adam yeni doan bebei ve iki yandaki ocuunu bir cami avlusuna brakr. Aradan yllar geer ki karde sokak serserisi olarak insanlara zarar vermeye balar. Bu durum ilerinden birinin fakir bir kz sevmesiyle sona erer.
KYDE BiR KIZ SEVDM

Ynetmen: Trker nanolu Senaryo: M. etinklaya Foto Direktr: Nejat Okugil Yapm: an Film Zeki an Oyuncular: Baki Tamer, Trkan oray, Zeki an, Salih Tozan, Erol Ta, Necati Dalgakran, Hlya Oktar, Asm Nipton, Kk Yldz: Atilla Engin Konu: Birlikte byd vey kardeine ak olan
Kk Kahraman Kanl Mektup
KK KAHRAMAN Kanl Mektup

Ynetmen: Trker nanolu Senaryo: Murat Akoval Foto Direktr: Turgut ren Kameraman: Mustafa Ylmaz. Yapm: Aker Film Murat Akovalgil Oyuncular: Baki tamer, Cavidan Dora, Mehmet zekit, Diclehan Baban, Sadettin Erbil, Sadri karan, Sevil Sev, Zeki an, Necati Dalgakran, Semra Gl, Kk Yldz: Attilla Engin, Necdet Tosun, Nuri Gen Konu: stiklal sava sonrasnda geen bir avula, olunun kahramanlk yks. Not: Trkan orayn ilk filmi. Trkan oray, Karagmrk'teki ev sahiplerinin oyuncu olan kz Emel Yldz (panter Emel) ile birlikte bir film setine gider ve Yeilam'a adm atar. Burada Trker nanolu tarafndan kefedilir ve Emel Yldz'n yerine filminde barol oynar. Liman Yosmas
LMAN YOSMASI
Ynetmen : inasi zonuk Senaryo: evket Aktun Operatr: Manasi Filmeridis Yapm: Aktun Film evket Aktun Mahallenin Sevgilisi Oyuncular: In Kaan (Ayhan), Suzan Jaja (Oya), Ahmet Tark Teke (gazino patronu), Aliye Rona (Fatma), Kadir Savun (Arif abi), Mirelda Valdi (Leyla), Avni Dilligil (Yakup kaptan), Semih Sezerli (Kvlcm), Asm Nipton, Vahi z, Abdullah Ata Konu: Gayr meru bir kz ve vey olu olan bir kaptann maceras.
MAHALLENN SEVGLS
Ynetmen: Memduh n Senaryo: Halit Refi Blent Oran Mzik: Abdullah Yce Operatr: Turgut ren Yapm: Uur Film Memduh n Ynetmen Yardmcs: Halit Refi - Erdoan Tokatl, Oyuncular: Muhterem Nur, Efgan Efekan, Suphi Kaner, Necdet Tosun, Salih Tozan, Rya Gmata, Suna Pekuysal, Neet Berkren, Recep en, Mrvet Sim, Adnan Uygur, Faik Cokun, Selahi sel, Osman Trkolu, Rya Gmata KONU: n kendisinden hi beklenmeyecek yolda, yapmclarn o pek balandklar (hem gldrc, hem alatc) film kalbna uygun, bir film ortaya koymaktayd. Mahallenin Sevgilisi'nde kaba komedi ile ar duygululuk yar halindeydi. Btn bunlara dayanlmaz nitelikte alaturka arklar, feci bir okuyu, kt bir seslendirme, genel olarak baarsz diyaloglar eklenince Mahallenin Sevgilisi n'n ikinci dnemindeki en zayf film olarak ortaya kmaktayd. Not: Memduh n bu seneye kadar devam eden Yakut filmle olan ortakln bozmu ve olunun adn tayan Uur filmi kurarak 2007 ylna kadar srecek olan yapmcla da bu filmle balam ve 28 gnde bitirmitir. .
Mecnun
MECNUN
Senaryo ve Ynetmen: Hicri Akbal Kamera: Ali yaver Mzik: Abdullah Naim Bau Yapm: Sadk Film Hicri Akbal
arklar: Nuri Gzelses, Oyuncular: Semra Ece, Atalay zakr, Yldz Sevingen, Asm Nipton, Nuri Gen, Hikmet Sere, Konu: Leyla Mecnun yksnn bir baka biimi.
Meryem
MERYEM
Ynetmen: Baki allolu Senaryo: Ahmet Akata Kamera: Mustafa Ylmaz, Diner nal Yapm: all Film Baki allolu
Oyuncular: Muhterem Nur, Efgan Efekan, hsan Akn, zcan Bilge, Emel Yldz, mer Faruk, Suzan Uaner, Haluk Kzltu Konu: Bir balk kzna ak olan bir genle birlikte ektikleri aclarn yks.
Mukadderat
MUKADDERAT/Alayan Gzler
Senaryo ve Ynetmen:
Oyuncular: Kenan Pars, Mualla
Muharrem Grses Kamera: Cezmi Ar Yapm: Kral Film Kemal Dirim
Kaynak, Ahmet Tark Teke, Avni Dilligil, Kemal Dirim, Muazzez Aray, zcan Tekgl Konu: Bir aile Dram.
Namus Uruna
NAMUS URUNA
Yn. Asist.: Mehmet Dinler; Prod. Amiri: Adnan rkut; Set Amiri: Hasan Danaba-olu; Kamera Asist.: Yavuz Gnen; Ik Asist.: lhan Aslm, Fikret Gryaln; Set Ekibi: Cemi! Paskap, Ali Kan; Ik efi: Necati lta; Prod. Temsilcisi: Yksel Tank; Tr: Dram; Sre: 100 dk.; Acar Film Stdyosu'nda Hazrlanm ve Seslendirilmitir; Siyah-Beyaz; Oyuncular: Eref Kolak (Eret), Peri Han (Neriman), Memduh n (Kenan), Serpil Gl (Gl), O. Nuri Ergn, Suphi Kaner, Eref Vural, Diclehan Baban, Mualla Srer, Haydar Karaer, Memduh Alpar, Leman Akatepe, Bedri avuolu, Hakk Haktan, Asim Nipton, Hseyin Gler, lhan Hemehri, Yaar ener Kk bir mahallede yaanan bir aile dramn byk ehirin acmasz kurallar iinde youran Seden, saf insanlarn dnyasnn. Kt insanlarn irkin emelleriyle nasl glgelendiini melodramn tuzaklarna dmeden vermektedir. Bir garajda ofrlk yapan Eref (Eref Kolak), ayn mahallede oturan ve fakir bir kz olan Neriman'a (Peri Han) aktr. Bir mddet peinde kotuktan sonra, evlenme teklifi yapar. Eref'in annesi ise olunu mahallede terbiyesi ve namusu ile tannan Gl (Serpil Gl) ile evlendirmek istemektedir. Fakat Eref, Gl'n babas zengin, kesemiz onlara uymaz diyerek Neriman' tercih eder. stelik Neriman daha gzel ve almldr. Sonunda evlenirler. Neriman'n bitmek bilmeyen istekleri yznden Eref, ok borlanr. Neriman lgnlar gibi alverie, dkndr. Kocasnn verdii kira paralarn bile giyime ve sse harcar. Bu arada, mahalleden yllar evvel ayrlarak kt yola den ve ok zengin olan Perihan'la grmeye balarlar. Perihan, Neriman' alr, kendi evine gtrr. Ona elbiselerinden verir, ne kadar gzel bir kadn olduunu, eline birok frsat geebileceini, bunlar iyi deerlendirmesini syler. Eref bu grmeye ok kzar. Bir yandan da paralar demeyen borlular kapya gelir. Verdii paralarla borlarn denmediini duyan Eref fkelenir, ancak karsn ok sevdii iin bir ey diyemez. borlarn demek iin geceleri de almaya balar. Perihan, mahalleye geldike Neriman'a hediyeler getirmeye devam eder. Onu yine evine gtrr. O esnada eve Eref'in patronu Kenan (Memduh n) Perihan'la anlamaldrlar nk. Fakat Neriman onu grr grmez evden gider. Evlenmeden evvel Kenan'la ksa bir sre arkadalk etmi bunu da Eref'ten gizlemitir. Kenan, kadn peinde gezen ve mahallenin neredeyse btn kzlaryla km hovarda biridir. imdi Nerimann peinde tekrar dolamaktadr. Yannda alan Eref'in gece servisine kmasna, Neriman'la daha rahat buluabilmek iin izin verir. Perihan da srekli Neriman'n akln elmekte, Kenan' reddetmemesini tlemektedir. Kenan, gen kadna mcevherler getirerek gnln almaya alr. Sonunda bu tuzaa den Neriman, Kenan'la birlikte olur ve Eref'in gece alyor olmasndan faydalanarak eve ge gelmeye balar. Hibir eyden haberi olmayan Eref ise gece gndz almaya devam eder. Yorgunluk ve uykusuzluktan trafik kazas geirir, sar olur. Buna ok sevinen Neriman, Kenanla daha sk birlikte olmaya balar. Mahallede dedikodular ayyuka kar. Kahvehanede arkasndan konuulduunu hisseden Eref, sebebini bir trl anlayamaz. Neriman'da gen kzlndan beri gz olan da birlikte olmasn kendine yediremeyen Nuri, kahve de Erefe satar. Sar olduu iin hakknda ne konuulduunu duyamayan Eref lgna dner. kan kavgada, bana bir sandalye isabet eden Eref, olduu yere ylr. Bir mddet toparlanamaz. Ancak geriden gelen birtakm sesler duymaya balar. Biraz dinleyince, yeniden duymaya baladn anlar. Fakat konuulanlar hi de iyi eyler deildir. Herkes karsnn ve patronu Kenan'n hakknda konuuyordur. Eve. yol boyunca mahalle kadnlarndan da ayn eyleri duyan Eref lgna dner. Bir mddet karsna hibir ey belli etmeyerek onu izler. Sylenenlerin doruluunu anlaynca, silahn alr ve karsnn evden kamaya hazrland bir sabah peine der. Kenan'n evine kadar takip eder. Eve gizlice girerek Kenan' ve karsn vurur. Daha sonra terk edilmi bir eve snr. Polis, teslim olmasn syler ama a edemez. O esnada Gl gelir, Eref'e yaklaarak onu ikna etmeyi baarr. Teslim olan Eref'e onu bekleyeceini syler.
Senaryo ve Ynetmen: Osman F. Seden Kamera: Kriton liadis Yapm: Kemal Film Osman F. Seden
Namus Uruna
Yozlam evre ve arkadalar ailenin gen yelerini etkiledii kadar byklerini de etkileyebilir" temasndan yola kan Seden, ok baarl olduu bykehir dramlarndan birini daha ilemi, ortaya zgn bir yapt karmt. Gayet yaln ve olduka rahat bir anlatm olan, ne vermek istediini bilen ve kendinden emin bir sinema diliyle perdeye aktarlan "Namus Uruna da, Usta, kendisi iin batan beri bir tutku olan gerilimi, ama psikolojik gerilimi yeterli dozda filme yanstr ve sanatnn doruna kar. "Dman Yollar Kesti" rneinde olduu gibi Seden, bu filmde kendini ortaya koyuyor, bir ynetmen olarak arln fazlaca hissettiriyordu. Bu bakmdan "Namus Uruna", onun filmografisinde olduka nemli bir yere sahiptir. Seden, "Namus Uruna"nn hikayesini dz bir izgide yrtm, bazen monotonlua bile kaabilecek bir sadelik ve akla kavuturmutu. Anlatm alabildiine rahat, ll ve soukkanlyd; zellikle J:!dmnde bu anlatm gz alc bir ustala varmakta idi. Dman Yollar Kesti" ile biim ustaln ispatlayan Seden, "Namus Uruna"yla daha nceki bykehir dramlarnn entrikalarn, kiilerini atmalarn bir senteze gtryor; eitli denemelerinin getirdii bir taknlk ve rahatlkla, eninde sonunda belirli bir noktaya varyordu. Namus Urunada Seden'in tipik kiileri olan iyiler ve ktler daha kar karya geliyor, sresiz mcadelelerini srdryorlar. yk Seden'in kurduu amaz ve ok tutumlu bir dzen iinde bu drtlnn etrafnda dnp dolap sonulanyor. Ve hikaye. mahallelerin birinde balayp kentin "yksek" semtlerine varncaya kadar sryor. Bir tarafta kenar mahalleIerin birinde eiyle yaayan drst bir delikanl, te tarafta evresinden, srd snk yaantdan usanan kira parasn ss eyalarna dncesizce harcayan, lks tutkusuna kaplm ei; bu mahalle dilberini ele geirmek isteyen istismarc bir patron ve ona yardmc olan bir fahie. Bu kiiler, bir bakma Seden'in kuklalardr, stelik iyice tandmz kuklalardr bunlar. Davranlaryla, patlamalaryla, sakatlklaryla. Seden bu kuklalarn yerletirip kamerasn etrafnda dndrp dolatryor ve iyice yaklayor onlara, gzlerinin iine girinceye dek. Bir an gelecek, drst kenar mahalle delikanls patlayacak, grlt patrt kopacak ve ktler cezasn bulacak. Burnu pein olarak biliyoruz, nk Seden bize tm bunlar daha nce de anlatmtr. Buna ramen bile bile kurulan oyunun iine giriyoruz, bile bile dalyoruz; inanmadan, yapayln bilerek meraktan dolay. "Namus Uruna", Trk sinemasnn teknik bakmdan en salam filmlerinden biriydi. Bu film de ynetmen, mizansenden kurguya kadar allmn dnda "gl" bir alma yapyordu. Film, Sedenin varabildii en u noktay belirliyor, sinemann "iyi teknikeri" hakknda beslenen mitlerin artna vesile oluyordu. Seden, yer yer olduka belirgin bir ekilde yakn planlar kullanm, karakterlerin psikolojik gerilimini olduu gibi perdeye yanstmt. Senaryonun tutarll, teknik baar ve yine isabetli seilen oyuncu kadrosu, filmin baarsn arttran unsurlard. Glah Nezaket Maral, Trk Sinemasnda Dset, DL 9 22 Mays 1961 arasnda stanbul Belediyesi Sanat Festivali erevesinde "Namus Uruna". Ten iyi 2. Film 153 Eref Kolak en baarl erkek oyuncu
153 Baz kaynaklar dln 2. Trk Film Festivali'nde verildii gemektedir. Ancak' 27 Mays dev-
rimi gibi mhim siyasi olaylardan ve belediyenin byle bir festival yapm olmas ile birok sanatnn bu festivale itirak etmi olmasndan dolay, 12 Maysta dzenlenmesi beklenen 2. Trk Film Festivali iptal edilerek gerekleememitir.
Nilfer Orman iei
NLFER ORMAN E
Senaryo ve Ynetmen: Hulki Saner 154 Kamera: Kosta Psaros Yapm: Ar Film Hulki Saner Oyuncular: Gksel Arsoy, Cavidan Dora, Ahmet Tark Teke, Nuray Uslu, Ayhan Candeer, Renan Fosforolu, Dursune irin, Osman Zt Konu: Afrika da 4 Trk Gazetecinin bandan geen olaylar anlatan bir filmdir. lgin haber peindedirler, mit 2 Afrikal ile dolamaktadr, Yerliler saldrr miti ldrmek zerelerdir Nilfer ve Yerliler gelir miti serbest brakr. mit bu beyaz kadn aratrmaya balar, resimler ekerler. mitin arkadalar tuzak kurarak Nilferi yakalarlar. mit arkadalarna aratrmay tamamladktan sonra onu serbest brakacaklarn syler ama arkadalar onu stanbula gtrme taraftardrlar. Gazetede haber knca, kzn zengin dedesi Mahir bey, torunu bir gemi kazasnda kaybettiin sylemitir. mit Nilferi stanbul""a gtrmeyi kabul eder. Zihni bey bu duruma memnun olmamtr. nk amcasnn tek mirassyken imdi ortak kmtr. mit, Suat, Nihal ve Nilfer yola karlar, arabalar bozulur. Ekyalar gelir onlar esir alp gtrrler, elleri baldr, onlar takip eden Yerli mitin ellerini zerek kamalarn salar. Gemiye binip zmire yola karlar. mitin kz arkada Nihal onu kskanmaktadr. Nilfer konumamaktadr, onu konuturmaya yeni kelimeler retmeye alrlar.. zmire geldiklerinde Nihal onlardan ayrlr. Zihni, mit ile Nilferin yanna gelir, kendisini tantr. Zihni, Nilferin amcasnn torunu olamayacan madalyonun sahte olabileceini syler. Uaa binerler, Mahir bey sabrszlkla onlar bekler. Nilfer, mit ve Zihni gelirler. Mahir bey ok sevinir. Nilfer ona yaknlk duyar, akam yatarlar. Nilfer gece evi inceler ve mitin odasna giderek yere yatar, uyur. Bu durumu renen Zihni mit ile konuarak onunla arasnda bir ey getiini dnerek evden ayrlmasn ister, mit ise byle bir eyin olmadn syler. Mahir bey odada oturur, Zihni gelip parmak izi olan mektubu ister, miras paylaamayacan syler, Amcasn ldrr. Daha sonra Nilferi alp gezdirmeye gtrr. mit parmak izleri sonucunu renir Nilfer Mahir beyin torunudur. Telefon aarak durumu Dadya bildirir. Dad Mahir beyin odasna girdiinde onu l bulur. Polisler ve mit gelir. mit Dadya Zihni ve Nilferi sorur ve Surlara gittiklerini renir. mit Katilin Zihni olduunu ve Nilferi de ldreceini syleyerek onlarn yanna giderler. Nilfer surlardadr, Zihni arkadan gizlice yaklaarak gelir onu ldreceini syler. mit ve Polisler gelirler mit yukar kar Polislerde kaplar tutar. Zihni onu itecekken mit yetiir, Nilferi kurtarr. Zihni ile mit kavga ederler. Polisler gelir. Zihni kendisini surlardan aaya atar. mit ile Nilfer sarlrlar. Nilfer ve mit Afrikaya gelirler. Nilfer olduka mutludur.
lm Peimizde
LM PEMZDE
Ynetmen: Memduh n Senaryo: Halit Refi, Ertem Gre, Memduh n, Atf Ylmaz, Ltfi Akad, Grnt Ynetmeni: Turgut ren Yapm: Uur Film/Memduh n (Kemal Film Stdyosunda Hazrlanm, Erman Film Stdyosunda seslendirilmitir)
154 Anne Day-Hlvagn romanndan Thomas Foughun senaryosundan Herman Leitner
Diyalog: Blent Oran, Rejisr Asistanlar: Ertem Gre, Oksal Pekmezolu, Ar Direktr: Niyazi Er, Set Direktr: Nuri nal, Prodksiyon Mdr: Adnan Uygur, Operatr Asistan: Hseyin Birol, Montaj-Senkron: Turgut nangiray, Negatif Montaj: lya Penolu, Laboratuar: Cemil Orhon, Matipo: Ylmaz Erman, Ses: Makro Buduris, Prodktr: Reha Yurdakul, Oyuncular: Ayhan Ik, Fatma Girik, Nilfer Sezer, Reha Yurdakul, Memduh n, Avni Dilligil, Hulusi Kentmen, Senih Orkan, Selahattin sel, Naci Sara, Asm Nipton, Hakk Haktan, Mahmure Handan, Nuri nal, Halit Refi
tarandan film ekilen ve 11 Ekim 1957 ylnda Bat Almanyada gsterime giren Liane; die Weibe Sklavin isinli filmden uyarlama. Filmin balca oyuncular; MarionMichael (1940-2007), Friedrich Joloff (1908-1988) ve Adrian Hoven (1922-1981)
lm Peimizde
Konu: 1960 ylnn sonbahar aylarnda stanbul. Taksimde bir yoksul mahallesi. Antonin Dvorakn 1893te yazd Yeni Dnyadan Senfonisinin Adagio-Allegro Molto blmyle izlediimiz jenerikten sonra BeTeBe fabrikasnda nee iinde (ertesi gn aylklarn alacaklar) alan iileri grrz. Bir ksm mahalle sakiniyken bazlar da (Orhan Kemalin romanlarndaki kiilere benzer ekilde) ne ii olabilmi ne de kyll kalm Zeynel gibi bir ift kz bir de tarla alabilmek iin ta topra altn stanbula gelmi. (Zeynel, bir agzllk yapp Hsnnn planlad soygun iine bulaacak ve filmin sonuna doru da buralara geldiini bin piman, oluunu ocuunu tekrar gremeden yaamndan olacaktr.) Kamyon ofr Burhan ile fabrikann en gzel kz Zehra evlenmek zereler. Deniz kenarnda yrdkleri bir gn delikanl Muameleci Necmi Bey bir rpda askya karverdi ktlarmz diyor. Ancak bu bir rpda askya kan ktlar onlar uzunca bir sre bekleyecek. Daha da fenas Burhann, fabrikada alan babas Nazif eski bir sabkal olmasnn da etkisiyle hapislere decektir. imdilik, filmdeki tek sorunlu kii fabrikann muhasebecisi Namktr. (Ona sonradan Zeynel ve asl kt adam Hsn katlacak.) ok sevimli bir ihtiyar olan ve herkesin para babas dedii Mutemet hsan, ii maalarn getirdii gnler ii gitmektedir. Gzel sevgilisi dansz Aytene para yetitirebilmek iin fabrikann kasasndan ald 10 bin liray henz yerine koyamam. (Sonraki sahnelerden birinde bu miktar 3 bin olarak geiyor.) Zehrann para iin her eyi yapabilecek abisi Hsn (bu isim filmdeki acmasz kiilie pek uymam) Namkn arkadadr. Onun para sorunlarn sezmi ve Zeynelin de iinde olduu bir soygunu planlam bile. Soygun srasnda, hsan Baba ve (planda olmayan) elektriki Muharrem ldrlr ve tahmin edilecei gibi su Nazif Ustann stne atlr. Tutuklanr ve idamla cezalandrlr. Burhan, babasnn susuzluunu kantlamak iin [dam Mahkumu(1966) filminde haksz yere idam cezas verilen Nerminin kocas Ahmet gibi] kan ter iinde mcadele eder. (Kyn: Murat elenligil sinematrk veri taban) Halit Saccho ile Vanzetti adl nl bir roman getirdi. Olaylar Amerika'da geiyor, iki talyan kkenli sendikacnn devrimci mcadelesi ykleniyordu. Romandan bir tretman yapt Haltl. Ama romanla ilgisi kalmamt. Babasna ilemedii bir cinayet yklenen gencin gerek sulular arama servenine dnmt. Ben ok duraan bulmutum film yksn. Biraz ben kartrdm, biraz Ertem kartrd, yky baya deitirdik, epey ey ekledik. Ama senaryoyu bitirmeyi baaramamtk. leticilerle yaplan anlamalar gerei de belli bir tarihte filme balamak zorunda olduumuz iin eteklerim tutumutu. Her sabah Blent Oran evinden alp sete getirtiyordum. ekilecek olan sahnelerin i ekimlerini Blent'e anlatyordum, o da diyaloglar yazp gidiyordu. kinci, nc gn hep bu ekilde devam etmiti, ama final ve final ncesini zememitik. I kopyasn bastrdm, Ertem'Ie montajn yaptktan sonra Atf, Ltfi, Halit ve Ertem bir araya gelip, filmi izledik. Halit'in evinde toplanmtk. Herkes bir eyler syledi, belli ortak paydalarda birletik. Kaleme alma grevi Atf'tayd, Sahneleri birer ikier satr halinde yazd. Final ve ncesi belirlenmiti bylece. (Memduh n Filmlerini Anlatyor)
lml Dnya
LML DNYA
Senaryo ve Ynetmen:
inasi zonuk,
Grnt Ynetmeni:
Ali Uur,
Oyuncular: Nevin Aypar, Efkan Efekan, Suphi Kaner, Handan Karaoku, Asm Nipton
Yapm:
Onuk Film/inasi zonuk
Satn Alnan Adam
SATIN ALINAN ADAM

Senaryo ve Ynetmen: Oyuncular: Gksel Arsoy, Belgin Doruk, Mualla Dr. Aravir Alyanak Eser: zdemir Hazar Operatr: Kosta Psaros Mzik: Kadri enalar Yapm: Melek Film ahan Haki Frat, Nubar Terziyan, Salih Tozan, Mmtaz Ener, Semih Sezerli, Necdet Tosun, Dursune irin Konu: Mecbur kald iin zengin mark bir kzla anlamal bir evlilik yapan gencin ak hikayesi.
Senden Ayr Yaayamam
SENDEN AYRI YAAYAMAM

Ynetmen: Trker nanolu 155 Senaryo: Ural ozon Kamera: Orhan aman Yapm: Ural Film Ural Ozon Konu: Sokaklarda iek satan bir kzn yks. Oyuncular: Aysel Tanju, Ahmet Ural, Mehmet zekit, Mualla Kavur, Kadri gelman, Dursune irin, Sadri karan, Fikret Frat, Eyp Sabri, Saynur Peri, Berkit Sayn, Trkler: Ziya Gnay,
155 Bu Film, Trker inanolunun ynetmen yardmclndan ynetmenlie gei filmidir.
Sensiz Yllar
SENSZ YILLAR
Senaryo ve Ynetmen: Aram Glyz Kamera: Ernest Von Theumer Mzik: Yaln Tura Yapm: Metro Film Aram Glyz Oyuncular: Nurhan Nur, Metin Serezli, Serpil Gl, Erol Keskin, Semra Eri, Rula Pappa, Emire Erhan Konu: Hafzasn yitiren bir kadnla, sonunda tekrar birbirlerine kavuan kocasnn yks.
Snt
SIINTI /Son Yuva

Ynetmen: Hicri Akbal Senaryo: Tekin Akpolat Kamera: Ali Uur Yapm: Ata Film Hadi Yaman Oyuncular: Serpil Gl, Cahit Irgat, ztrk Serengil, Muazzez Aray, Suphi Kaner, Alev Oralolu, Suna Pekuysal Konu: Okullarda eitim sorunlarn konu alan sosyal ierikli bir film,
Sonsuz Ac
SONSUZ ACI
Senaryo ve Ynetmen: T. Fikret Uak Foto Direktr: Muzaffer Hidurmaz Yapm: an Film Zeki an Oyuncular: Hayati hamzaolu, Aysel Tanju, Cavidan Dora, Erol Ta, Konu: Tvbekr bir pavyon fedaisinin yks.
Sulu
SULU
Oyuncular: Turgut zatay, kran Sabuncu, Hlya enay,Osman Alyanak, Baki Tamer, Ynetmen: Atf Ylmaz Senaryo: Atf Ylmaz, Halit Refi (Orhan Kemal'in ayn isimli romanndan) Operatr: Mikael Rafaelyan Kk Yldz: Atila Engin Konu: Dorudan Orhan Kemal'in bir romanndan yaplan ilk film Sulu'dur. zg'n, "yal ve alkolik bir tahsildar ile ikinci kez evlendii gen karsnn yks eklinde verdii ksmi zet filmin tamamn kapsamaz. "Posta-telgraftan emekli ellisine gelmi sarho hsan Bey, kymetini bilmedii len karsna yardmc olarak tuttuu gen ve gzel hizmeti ehnaz ile evlenmi klbk bir adam olmutur. lk evliliinden olan imdi on yandaki Cevdet, vey annesi yznden okulu brakm, iportaclk yapmaktadr: Mahallesindeki ingene kz Cevriye arkadadr. ehnaz komular ofr Adem'e tutulmutur. ki sofrasnda hsan' szdran Adem'le ehnaz seviirler Emekli olunca hsan, Haliteki bir fabrikann satn alma ve tebligat ilerine bakmaktadr. Adem, hsan'n fabrikaya ait 3.000. TL. sn alar. A kan hsan tutuklannca, Cevdet suu zerine alr ve tutuklanr. hsan serbest braklrsa da ok gemeden lr. Cevdet cezaevi arkada Hasan'n bulduu avukat yardm ile kurtulur, Erman Film Hrrem Erman ehnaz ve Adem'in sulu olduu anlalr. Avukat, Cevdeti okula yerletireceini sylerse de, O, yanna Cevriye'yi alp ABD'ye gidip Tom Miks (ve muavini) olmak hlyasndadr. Kaak bindikleri gemide yakalandklarnda, yine avukat tarafndan kurtarlan Cevdet okul talebini yine geri evirir. Cevriyelere yerleir ve Hasan ile beraber fabrikada almaya balar. Orhan nser, Kelimelerden Grntye syf, 144 NOT: Film sansr kuruluna taklm ancak 28 yerinden makaslandktan sonra gsterime kabilmitir. . Atf Ylmaz, Sulu ile tekrar Orhan Kemal'in kk insanlarnn kk dnyalarna ynelir. Ylmaz Sulu'yu epeyce deitirdi; fakat bu deitirme, eitli yabanc filmlerin etkisini tayan sahnelere ek yapmaktan teye gemiyordu. Bundan dolay, bu alma sonunda ortaya kan Sulu, tutum, gr, sahne dzenlenmesi, tr bakmlarndan birbirini tutmayan sahnelerin yan yana gelmesiyle ve sansrn de yardmyla bir yamal bohaya dnmt. Sulu bu haliyle, biraz Oliver Twistin Izdrap ocuu, biraz Los Olvidadosun Utulmular, biraz Les 400 Coups (400 Darbe), biraz Katilin Penesinde, biraz The Pencerenin Essrarna uzanyor, en i gerekilikten, naturalizmden, komediye, sert bir toplumsal eletirmeden ocuklar iin hazrlanm serven filmine dnveriyordu. (Burak Evren)
Ynetmen Yardmcs: Halit Refi,

Yapm:
eytan Kz
Senaryo ve Ynetmen: Abdurrahman Palay Operatr: Cezmi Ar Yapm: Dar Film Stk umnulu
EYTAN KIZ
Oyuncular: Muhterem Nur, Kenan Artun, Abdurrahman Palay, ocuk Yldz: Rya Gmata (d: 1952)
ofr Nebahat
OFR NEBAHAT
Senaryo ve Ynetmen: Metin Erksan, Atilla lhan (Ali Kaptanolu) Atf Ylmaz Kamera: Ernest von Theumer Oyuncular: Sezer Sezin, Kenan Pars, Kadir Savun, Talat Gzbak, Sami Hazinses, Semih Sezerli, Ziya Metin, Diclehan Baban, Erol Ta, Aclan Saylgan. Abdullah Ata, Osman Trkolu, Mehdi Yeildeniz, Selahattin sel, clal Gen, Atilla Engin Senaryosunu Ali Kaptanolu takma adyla Attila ilhan ve Atf Ylmaz'n yazd ofr Nebahat" ynetmenin farkl bir denemesidir, Emirgan'l ofr Nuri Baba'n kz Nebahat, babas lnce arabann taksitlerini demek iin direksiyonun bana geer ve ofrle balar. ofrl bata nianls olmak zere ma-halleli Nebahat'a yaktramaz. ofr Nebahat belals Neet'in oyunlarndan bir tesadf sonucu karlat avukatn sayesinde kurtulur ve film mutlu sonla biter. Aslnda bu film Atf Ylmaz tarafndan ekilmek zere ha-zrlanmtr. Atf Ylmaz, "Nebahat'1 roln o zamanlar kars olan Nurhan Nur'un oynamas konusunda srar edince, prodktr Naci Duru ite anlamazla der. Naci Duru, "Nebahat" rol iin Sezer Sezinde karar klnca Atf Ylmaz filmi ekmekten vazgeer. Bunun zerine Naci Duru, filmi ekmesi iin Metin Erksan'a teklif gtrr: Naci Bey bana durumu anlatt. Ben Atf Ylmazla ayn gn Naci Duru'nun yazhanesinden telefonla konutum. 'Atf, anlatlanlar doru mu diye sordum. 'Evet1 dedi. 'Filmi sen mi braktn Atf?' diye bir baka soru ynelttim. Ona da 'Evet' dedi. 'Atf, bu film bana teklif edildi. stersen sen bi-raz dn ve bana apak dnceni syle. Eer, sen bana 'Ben bu filmin rejisrln braktm ama, sen de o filmin rejisrln alma' dersen, ben bu filmin rejisrln almam. Sana kar bir tavr hareket olmusa, ben o tavr hareketin orta olmam' dedim. Atf, 'Metin, bu filmin rejisrln yap* dedi. Bunun zerine ofr Nebahat'in rejisrl-n kabul ettim. Naci Duru, Metin Erksan'dan hemen o gece senaryoyu oku-masn ve ertesi gn filme balamasn ister. Metin Erksan, o ge-ce senaryoyu okur ama, ertesi gn filme balamaz. Fikret Uak ve Halit Refile de konuarak senaryoya baz eklemeler yapar. O sralar Fikret Uak, Metin Erksan'n asistandr. Halit Refi ise, Atf Ylmaz'n asistan olarak bu filme balamtr. Bir gn iinde senaryoda baz deiiklikler yaplr ve aceleyle filmin e-kimine balanr. Melin Erksan, bu film iin kendisine yeterince vakit tannmadn sylyor: Ben senaryoyu okudum, zerinde bir gn dnp, seyirciyi ekeceine inandm baz hareketli sahneler ekledim ve hemen filmi ekmeye baladk. Ben rejisrsem, senaryoyu alrm, dnrm ve ona gre yaparm. Bu filmde byle ol-mad. Bana vakit tannmad. Vakit tannsa ne olacakt? Ku-kusuz ok farkl bir ey olmayacakt. nk, 'Rejisr olarak filmi al, dndn gibi yap1 dememiti. Eer, bu denseydi. ofr Nebahat, farkl bir film olabilirdi. Bu haliyle senar-yosunda boluklar olan bir film oldu. Filmde grntsel olarak, szsel olarak Nebahat'in ofrl-e balamadan nceki hayatndan ipular var m? Var... Bir an nce evlenip ailesinin ykn azaltmaya alan nianl bir ev kz. Nianls da zavall, biare bir adam. Nebahat, enine, boyuna iri yapl bir kz, nianls ise anne sznden kmayan, derin bir Oidipus kompleksi iinde olan snepe bir adam. Nebahat, bu adamla niye nianlanm? Acayip bir nianllk... Nebahat'in azndan bir kez bile 'almalym diye idealist bir sz kmyor. ofrlk de dahil olmak zere hibir meslee girmek istemiyor. Evlenip, evinin kadn olmak istiyor. Babas kalp krizi geirip lmese ofr olmas bile sz konusu olmayacak. Babas lnce, annesini, kk kardeini geindirmek ve arabann borcunu demek iin direksiyon bana mecburiyetten geiyor.
Ynetmen Asistan:
Halit Refi, Yapm : Duru Film
ofr Nebahat
"ofr Nebahat", alan kadnlarn simgesi olmaz olmas-na ama, erkeklerin dnyasnda var olma abas gsteren ve bu dnyaya adapte olmakta byk basan gsteren bir kadn tipi olarak Trk sinema tarihine geer. Nebahat, yllarca ofrlk yapan babasyla yaad iin o lemi biraz biliyor. Dolaysyla deri ceketi, kasketi ile ofrlk mesleine kolayca adapte olu-yor. Ynetmenin "ofr Nebahat'e bir gnde ekledii sahnelerle bu adaptasyonun glendiini gryoruz: Filmin para kazanmas lazmd, bu yzden filme ok delici, etkileyici sahneler ekledim. rnein, Nebahat'in kahvede tavla oynamas, Gececi Neet ile bilek grei yapmalar, meyhanede kavga etmesi, arabasna binen insanlar uygunsuz hareketlerinden dolay ihtar etmesi ve gerektii zaman da dvmesi gibi sahneler senaryoyu hareketlendirdi. Birsen ALTINER Metin Erksan Sinemas
Talihsiz Yavru
TALHSZ YAVRU
Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Kamera: Kenan Kurt Yapm: Kemal Film Osman F. Seden
Oyuncular: Muhterem Nur, Kenan Pars, Ahmet Tark Teke, Nubar Terziyan, Eref Vural, Esen Gkmen, Muazzez Aray, ocuk Yldz: Rya Gmata (D: 1.4.1952) Konu: Bir annenin dram Not: Kemal filmin arivinde bugn bulunamayan bu film, Sansr kurulunun 14 Temmuz 1960 tarih ve 50 sayl karar ile yasaklanmtr.
Ta Bebek
TA BEBEK
Senaryo ve Ynetmen: Sadk endil Foto Direktr: Frederick B. Ford Yapm: Fita
Oyuncular: Gksel Arsoy, Gnl Yazar, Mnir zkul, Melahat li, Ahmet Tark Teke Konu: arkc olmak iin sava veren bir kzn yks.
Tayfun
TAYFUN
Senaryo ve Ynetmen:
arklar: Serap zer, Gazeller: Kaplan Tarsuslu

Rahmi Kafadar Operatr: Vedat Akdikmen Yapm: Grses Film Melhat Grses Oyuncular: Ylmaz Duru, Sunay Uslu, Atf Kaptan, Hulusi Kentmen, Atilla Ergn, Ali Ekdal, Melhat Grses, Gler Serpil, lyas zberkman, Suzan Uaner, Nezahat Ay, Mustafa etinkaya, Kudret Karada, Mberra zl, Selhattin sel, Suna Vin Konu: Hakszlklara kar savaan cesur bir delikanlnn maceral yks.
Telli Kurun
TELL KURUN
Senaryo ve Ynetmen: Trkler: Hseyin Oylum, Saadet Gne, etin Karamanbey Operatr: Kemal Akkovuk, Yapm: Aslan Film etin Karamanbey Oyuncular: Kadir Savun, Fatma Girik, Hayati Hamzaolu, Oktar Durukan, Adil Yazcolu, Necdet Tosun, Hakk Kvan, Nilgn Peri, Mnevver Girik, Selahattin Terziolu, smet Yeilgl, ocuk Yldz: Tulip Karamanbey Konu: Krkkale elebi ve Kzlrmak Kprky mevkinde cevrilmi olan bu filmde bir kan davasnn yks ilenmektedir. Birbirlerini seven fakat aileleri arasndaki kan davas nedeniyle bir araya gelemeyen Kadir (O.Durukan) ve Goncagl (F.Girik) adl iki gencin sonu kanla biten aklarnn yks.
Utanmaz Adam
UTANMAZ ADAM
Reji Asistanlar: Ertem Gre, Hayri Arl, Kamera Asistan: Nedim Akanlar, Prodksiyon Amiri: Sadri Karan, Mehmet Davran, Iklar: Fehmi Erylmaz, Dekorlar: Sohban Kololu, Sesleri Alan: Lami Kamil, Laboratuar: Mihal Skarpetis, Montaj: Zafer Davutolu, Negatif Mpntaj: Ali Senaryo ve Ynetmen: Abdurrahman Palay Kamera: Hayrettin Ik Yapm: Pesen Film Nevzat Pesen Berkan, (Acar Film Stdyosunda hazrlanmtr) Oyuncular: Lale Oralolu (Aye), Abdurrahman Palay (Kemal/Ahmet Salim), Trkan oray (Sevim), Sadri Alk (Cengiz Han), Gazanfer zcan (Dilenci Adem Baba), brahim Delideniz, Reit Baran (Resepsiyonist), Semih Sezerli (ofr), Leman Akatepe; Muammer Gzalan, Selahattin Yazgan, Faik Cokun, Turhan Gker, smet Ay (Garson), Cumhur Kersin, pek len, Konu: Tekstil makinesi ile ilgili bir buluunu alan ve inkar eden fabrikann tarafndan patronu
iftiraya urayarak hapse giren Kemal Bey ailesi tarafndan ld olarak
bilinmektedir. Kars Aye ve kz Sevim zor duruma dmler sefil bir hayat srmektedirler. Ancak ld bildikleri, adam hayattadr ve dilenerek yaamn srdrmektedir. Kz Sevim kumar masalarnda kumar oynarken, Cengiz Han ile tanr ve yaants deimeye balar. Cengiz Han, Sevimin babasnn hapislere dmesine sebep olan dokuma fabrikatrn n oludur.
apkn Gelin
APKIN GELN
Ynetmen: Sha Doan Senaryo 156: Sadk endil Foto Direktr: Hayrettin Ik, Mzik: Metin Bkey Yapm: Nil Film Seyit Bortetin Oyuncular: Orhan Gnray, Saime Bekbay, ztrk Serengil, Suna Selen, Oktar Durukan, Suphi Kaner, Uur Kvlcm, Hseyin Baradan, Fehmi Tengiz, Esen Gkmem, zdemir Han, Muazzez Doan, Konu: Birbirlerine dman ky genlerinin ak ve maceralarnn yks. ki karde grubun birbirleriye kyasya dman olmalarnn bir nedeni olmal. Film
boyunca bu nedenlerin asla ufak bir belirtisine rastlayamyoruz. Sonra gruplarn davranlar ky delikanllarndan ok, batl silahrlere benziyor. (Agh zg, Byk Gazete, Say: 50, 22 ubat 1961)
skdar skelesi
SKDAR SKELES
Ynetmen: Suphi Kaner Senaryo: Vedat Trkali Foto Direktr: Muzaffer Pekgleryz, Lazar Yazcolu, Yapm: Tez Film Kenan nci Ynetmen Yardmcs: Kemal nci, Sanat Ynetmeni: Sohban Kollu, Oyuncular: Fatma Girik (Leyla), Suphi Kaner (Tark Atlamaz), Kemal nci (Eref), Semra Ece (Nadide), Nevin Han, Ayhan Candeer, Seyhan Candeer, Asm Nipton (Genel Mdr), Danyal Topatan (Cafer), Murat Tok, Kemal nci, Yavuz Yalnkl, Selahattin sel (Selim Bey), Ylmaz Akbay (Suat Hamurcu), Aye Dolar, Ahmet Tark Teke, Suna Pekuysal, Mmtaz Ener, Peruz Agopyan, Araksi Hebo, Necati Aksel, Ate Bcei Yaln (Yaln Mente), Zeki Tney, Seyhan Candeer, Ouz Yiitba, Sadk Sayd Konu: Bir sigorta irketinde alan Tark (S. Kaner), ile bir maazada kasiyer Olarak alan Leyla (F. Girik), birbirlerini sevmektedirler. Leyla'nn annesi Nadide hanm (S.Ece) ise kzn Suat (Y.Akbay) adnda ok zengin biri ile evlendirmek niyetindedir. nk Nadide hanmn kocas lmeden nce borlan yznden elindeki deerli arsalar Suat'n ailesine vermitir. Amac kzn o adamla evlendirip eski arsalar geri almaktr. Bu byleyken aslnda arsalar kar tarafa verilmitir ama kanunen hala kendiIerine aittir. Suat'ta bu evlilii istemektedir. nk yaptraca inaatlar iin resmen o arsalarn kendisine ait olmas gerekmektedir. Nadide hanm ve Leyla bu gereklerden habersizdir. Bir gn Leyla Tark' annesine anlatr. Kadn buna kar kar ve Suat'n yardmyla alt irketin Anadolu servisine tayin ettiirir Tark'. Tark uzun bir sre Anadolu'da kalr bu planla. Tam dn gn kar gelir. Leyla Tark'n kendisini aldattn sanmaktadr. nk onun azndan yazlm sahte bir mektup geer eline. Ama ok gemeden gerekler ortaya kar. Nadide hanm yaptna piman olmutur. Burak Evren, Fatma Girik, ki nl Kadn
156 Srephan Vincent Benetin (1893-1943) bir hikyesinden Albert Hackettin (1900-1995) senaryosundan Stanley Donenin (1924) 1954 ylnda filme ektii Sevin Brides for Seven Brothers (Yedi Kardee Yedi Gelin filminden uyarlama. Bu filmde balca rolleri Howard Keel (1919-2004), Jeff Richards (1922-1989) ve Russ Tamblyn (1934) oynamlardr. (kyn: www.imdb.com)
Vatan ve Namus
VATAN VE NAMUS
Oyuncular: Orhan Gniray (Turgut), Fatma Girik (Perihan), Blent Oran (Vi,tes Muzaffer), Gnl Genay, Diclehan Baban, Asm Nipton, zdemir Han, Necdet Tosun, Mehmet Aslan, Nusret zkaya, Zeki an, Hikmet Sere, Muammer Gzalan, Selahattin Yazgan, Selahattin
Ynetmen: Nejat Saydam Senaryo: Murat Akovalgil Foto Direktr: Ali Uur Yapm: Yksel Film Erol Altnk
isel Konu: Gizli bir polis, olan Turgut bir gn yakn arkada dolmu ofr Vites Muzaffer'e bir kadn ile gelir. Turgut, Muzaffer'den Perihan adl bu kadn ehirde gezdirmesini ister. Muzaffer bu grevi kabul eder. Turgut nemli bir ebekenin peindedir. Muzaffer Perihan' gezdirirken bilmeden Turgut'a yardm etmeye balar. Yabanc ajanlar stanbul'a gelmiler ve Trkiye'nin gvenliini tehdit eden planlar yapmaya balamlardr. Bu ile ilgili bir denizalt da gizlice stanbul'a gelmitir. Muzaffer ve Perihan bir anda ajanlarla mcadeleye girerler. Burak Evren, Fatma Girik, ki nl Kadn Cahide Sonku-Sami Ayanolu-Talat Artemel lsnn ynettii ilk "Vatan ve Namk Kemal" filminin sinema deeri nedir, bilmiyorum ama, o ocukluk yllarmda byk bir etkisi olmutu zerimde... Sanrm, o kuak iin, bu etki unutulamaz. Bunca yl sonra bu filmi aynen yapmann, "yeniden yapm"larn alp yrd Trk sinemas iin garipsenecek bir taraf yok aslnda ... Hele bugn "deimesi gerekli dzen", smr, "sosyal adalet" gibi szlerin, i banda bulunanlarca, o yllarda, yani 1870'lerde Namk Kemal'in "vatan, Millet, hrriyet" szlerinin padiah ynetimi zerinde uyandrd dehete benzer bir korkuyla karland dnlrse, byle bir ele alma, savunulabilir bile ... Ne var ki, film, anlay bakmndan 1870'lere kyasla hibir yenilik getirmiyor. En adal bir biimde sylenmi "vatan, millet" szleri Namk Kemal ve herkes tarafndan tekrarlanp duruyor, filmin son blmleri. ise vaktiyle Cneyt Gker'in yapamad akrobatik numaralarla tipik bir "Cneyt Arkn filmi" haline getiriliyor. Bununla birlikte, filmin zenle ekilmi, zellikle d sahnelerde ve sava blmlerinde belli bir dzeye erimi bulunduunu belirtelim ... Atilla Dorsay, Sinemamzn Umut Yllar syf, 71
Ve Allah Aptallar Yaratt
Senaryo ve Ynetmen:
VE ALLAH APTALLARI YARATTI

Oyuncular: zcan Tekgl, zkan Ylmaz, Nuray Uslu, Aziz Basmac, Atf Kaptan, Sevda Nur, Diclehan Baban, Hasan Ceyln Konu: Bir zorbaln gldrs.
Muharrem Grses Foto Direktr: Gani Turanl Yapm: stanbul Film Marko ve Yasef
Yangn Var Eski stanbul Kabadaylar
YANGIN VAR Eski stanbul Kabadaylar 157

Operatr Asstan: Tosun bayr, Reji Asistan: Trker nanolu, Mzik Direktr: Nezihi
Senaryo ve Ynetmen: Ltfi . Akad Eser: Necip Fazl Ksakrek Foto Direktr: Turgut ren Yapm: Kaynak Film Seyit Bretin Yoakim Filmeridis
Glcolu, Ar Direktr: Suha Kololu, Iklar: Mustafa imen, Jenerik Komp.: Sabahattin zalp, Ali Kk, Kostm-Aksesuar: Fatma Koba, Aram Delice, Sesleri Alan: Marko Buduris, Montaj: Turgut nangiray, Laboratuar: Cemil Orhon, Negatif Montaj: lya, Penolu, Ylmaz Erman, Laboratuar: Bayram Gzel, Ali zgl, Prodksiyon Asistan: Haydar Varol, Hasan rnek, Prodksiyon Direktr: Orhan aman, Oyuncular: Ayhan Ik, Leyla Sayar, Turgut zatay, Efgan Efekan, Hulusi Kentmen, ftade Kimi, Melahat li, Hikmet Sere, Mrvvet Sim, Mualla Srer, Dursune irin, Aye akar, Vahi z, Osman Alyanak, Asm Nipton, Osman Trkolu, Niyazi Vanl, Hakk Haktan, Haydar Karaer, zdemir Ulubay, Bedri avuolu, Hseyin Gler, Mehmet Ali Talt Gryuva, Zeki Can, smail Kaneker, Eski stanbul kabadaylarn canlandran "Yangn Var", Ltfi Akad"n bayapt olmak ansn karm bir filmidir. Bu filmde, tfaiye tekilat kurulmadan nceki yllarda, bir eit spor kulb de saylabilecek tulumbac kurulularnn abalar, rekabetleri: arkadalk ve ak temalaryla birlikte ele alnarak ilenmitir. KONU: Ayhan Ikn tulumbac reisi olarak grld filmde, yangndan kurtard bir kkte tand bir paa kzyla olan gnl maceras anlatlr. Mert tulumbac reisi, takmna katlmak isteyen olundan yana kayg duymamas iin paaya, erefine glge drmeyeceine dair" sz verir. Oysa bu zayf karakterli paazade sonradan takmdan ayrlp rakip takma geer ve bir ok ktlklere alet olur. Verdii sz yznden reis onu daima korur. Sonunda, bu zayf karakterli paazade ile kendisinden bir trl vazgemeyerek lgnca davranlarda bulunan sevgilisi yznden tulumbac reisi kzla son kez bulutuu kendi evinde yangn kartarak birlikte lmekten baka kar yol bulamaz. Akad'n oyuncu ynetimindeki ustalna ramen, filmde, barollerdeki Ayhan Ik ve Leyla Sayar' dan ok, ikinci derecedeki oyuncular: Turgut zatay, Melahat li ve Osman Alyanak baar salamlardr. zellikle rakip tulumbac takm reisi rolndeki Turgut zatay, adeta Ayhan Ik'tan oyun alarak stn bir kompozisyon karmtr. Melahat li ise tpk "Yalnzlar Rhtmndaki gibi, kt yola dm, iyi yrekli kadn rolnde emsalsiz bir sanat hviyetiyle adeta devleiyor. Yangn Var mizansen almas bakmndan Ltfi Akaddan bekleneni vermekten uzak. Bu arada yalnz o devrin karakteristik malzemelerinin fon olarak gayet renkli, canl ekilde karagz ve baz mzikal efektler gibi kullanldna iaret etmek gerekir. Filmin oyuncular arasnda zellikle Turgut zatay dikkati ekmektedir. (Tuncan Okan, Haftann Filmleri Milliyet)
157 simler filmin jeneriinden aktarlmtr.
Yank mer
YANIK MER
Senaryo ve Ynetmen: Nuri Aknc Operatr: Cezmi Ar Yapm: Pan Film Nuri Aknc
Oyuncular: Mehmet Toygar Belevi, Nevin Aypar, Suphi kaner, Nusret zkaya, Ahmet Tark Teke, Hseyin Gler, Ali Korkut, Glay Genay, Konu: Bir efenin akn konu efe filmi.
Yeil Kkn Lambas
Senaryo ve Ynetmen Nejat Saydam Grnt Ynetmeni: Memduh Ykman Yapm Birsel Film zdemir Birsel
YEL KKN LAMBASI

Oyuncular: Belgin Doruk (kran), Ekrem Bora (Bnb. Kemal), Kadir Savun (Bilal), Avni Dilligil (Halim Paa), aziye Moral (Dad), Emel Yldz (Mahmure), Nubar Terziyan (Doktor), Ali Seyhan, Selahattin sel (Osman Paa), Handan Adal, Aysel Tanju (Leyla) Konu: Harbiye nazr Halim paann kz kran ark syleyerek dolaan Bnb. Kemal'le birbirlerine vurulurlar ama dahiliye nazr Osman paada kendi oluna ister. Bunu duyan Kemal areyi gnll Yemen'e gitmekte bulur, kran'da kahrndan verem olur.Kemal vurulur, iyileip stanbul'a geldiinde kran' bulamaz,intihar eder ama lmez, kaldrld hastanede kran'da yatmaktadr ve iki sevgili birbirine kavuur
Yeil Kurbaalar
YEL KURBAALAR
Senaryo ve Ynetmen: Sami Ayanolu Operatr: Stk umnulu Mzik: Necati Baara Yapm: nan Film Hseyin nan
Oyuncular. Erol Gnaydn, Altan Erbulak, Muhterem Nur, Ali en, Nilfer Sezer, Necdet Mahfi Ayral
Zalim Kader
ZALM KADER
Senaryo ve Ynetmen: Kemal Kan Kamera: Rza Erman Yapm: Ate Film Rza Erman
Oyuncular: hsan Akn, Gnl Bayhan, kran Sabuncu, Atalay zakr Konu: Sevdii kz karmak zorunda kalan bir kylnn yks.
Zavall Necla
ZAVALLI NECLA
Senaryo ve Ynetmen:
Oyuncular: Beyhan Aknc, Baki Tamer, Sevim algir, mer Hayyam, Halide Pikin,
hsan Nuyan Eser: Azmi Ktval Operatr: Cezmi Ar Mzik: Kadri enalar Yapm: Tun Film hsan Nuyan
Konu: Yoksul bir kzn aclarla dolu yaamnn yks
Afacan
AFACAN
Senaryo ve Ynetmen: inasi zonuk Grnt Ynetmeni: Fevzi Erylmaz Yapm: Hlya Film Emin Demirta
Oyuncular: zkan Ylmaz, Turgut zatay, Trkan oray, Hlya Demirtay, Birsen Menekeli, Suphi Kaner Konu: Katillerden kaan bir cinayet tan kzn yks.
ALLAH CEZANI VERSN OSMAN BEY 158

Ynetmen: Atf Ylmaz Batbeki Senaryo: Vedat Trkali (Safa naln bir yksnden) Grnt Ynetmeni: etin Grtop Mzik: Yaln Tura Yapm: Yerli Film Atf Ylmaz, Orhan Gnray
Reji Ast: etin nan, Oyuncular: Orhan Gnray, olpan lhan, Peri Han, Kenan Pars, Atf iya Metin, Sadettin Erbil, Nubar Terziyan, Hayri Esen Konu: Bir rastlant sonucu bir adamn yerine geen, bir gencin bana gelenler anlatlr. Srkleyici bir polisiye gldr. Mickey Spillane veya Lemmy Coution gibi rneklerden izler tar.
Altn Hrs
ALTIN HIRSI
Senaryo ve Ynetmen: Yavuz Yalnkl Grnt Ynetmeni: Mustafa Ylmaz Yapm: Ekdal Film Ali Ekdal
Oyuncular: Ali Ekdal, Neriman Uurlu, Nusret zkaya, Kadir Savun, Suphi Kaner, Ali en Konu: Tm zamanlarn define aray iinde geiren be arkadan yks.
158 1961 de Atf Ylmaz Allah Cezan Versin Osman Bey filmini ekince, Osman F. Seden de 1962 ylnda Yapmcln stlenerek, Mehmet Dinlere bir film ektirdi. Ynetmen Mehmet Dinler, olay glerek yle anlatyor. Atf Ylmaz, Allah Cezan Versin Osman Bey diye bir film yapnca, biz de yeni filmin adn Erkeklik ld m Atf Bey koyduk. Hatta biz daha ar isimler filan dndk. Daha sert kar isimler istedik ama Osman izin vermedi, hafifletti. Atf Ylmaz bu filmi yaparken direk Osman' hedef almamt, tesadfen olmutu. Senaryonun ismi yleydi. Bizde de zaten prodksiyon olarak yeni bir ey yaplyordu, grgr olsun diye filmin ismini yle koyduk. Herhangi bir krgnlk, ciddi bir atma olmad aramzda." (kyn: Glah Nezaket Maral, Trk Sinemasnda Det syf: 165)
Altn Kalpler
ALTIN KALPLER
Ynetmen: Osman Nuri Ergn Senaryo: Erdoan Tna Grnt Ynetmeni: evket Kymaz Yapm: Er Film Berker nanolu Oyuncular: Zeynep Deirmenciolu, Ahmet Mekin, Nevin Aypar, Evrim Fer, Kadir Savun, kran Sabuncu, Hulusi Kentmen, Erdoan Tna, Leyla Altn, Sami Hazinses, Yavuz Caner Konu: eitli kiiliklerin (aylak 4 serseri, balon satan kk bir kz ve annesi, zengin baba ve kz, dansz hasta bir gen kz) anlatld geni kadrolu tipik bir Ayecik filmi.
Arzu
ARZU
Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Grnt Ynetmeni: Gani Turanl Mzik: Baki allolu Yapm: Kader Film (Necil Ozon) Oyuncular: Ylmaz Duru, Evrim Fer, Suzan Avc, Aysel Tanju, Hseyin Zan Konu: Kyn ok gzel bir kz olan Evrim Fer karlr, Ancak ayn kyden sevgilisikz bu iine dt zor durumdan kurtarr.
Ak ve Yumruk
AK VE YUMRUK
Ynetmen: Aram Glyz Senaryo: Atilla Tokatl Grnt Ynetmeni: Memduh Ykman Yapm: Metro Film Aram Glyz Oyuncular: Orhan Gnray, Trkan oray, Peri Han, Kenan Pars, Aysel Tanju, Ahmet Tark Teke, Ziya Metin, Suphi Kaner, Erol Keskin, Blent Oran, Mustafa Dahan, Abdullah Ata Konu: Bir ya gn partisinde ldrlen arkadann katillerini arayan bir gencin (Orhan Gnray) yks
Ak Hrsz
AK HIRSIZI 159
Melodram, 118 dk, Siyah--Beyaz Ynetmen: Osman F. Seden Senaryo: Blent Oran, Osman F. Seden, Foto Direktr: Kriton liadis Yapm: Kemal Film/Osman F. Seden, (Acar Film stdyosunda seslendirilmi, Kemal Film Mzik Direktr: Zeki Mren, Metin Bkey, Mzik Direktr: Zeki Mren; Sazlar: Hakk Derman, kr Tunar, Feyzi Aslangil, smail enalar, Parako, Hasan Erko, Metin Bkey, zcan Korkut, Suat Sayn, Necdet Gezen, Prodksiyon Temsilcisi: Adnan rkut; Set Amiri: Hasan Danabaolu; Aksesuar: Ali Kan, Cemil Paskap; Prodksiyon Ekibi: smail Kzlda, smail Knmlolu, Cafer elebi; Iklar: Necati lta, Dekor-lar: Zare Cirityan, Saim N. Bilge, Ik Asistan: Fikret Gryaln, lhan Aslm; Kamera Asist.: Yavuz Gnen, Reli Asistanlar.: Mehmet Dinler; Montaj Mehmet Bozku, Ali Siyavu Laboratuvar: Mihail Skarpetis, Mahmut Babacan; Seslendiren: Lami Kamil; Prod. Amiri: Yksel Tank, Zeki Mren'in Besteleri: Kara Sevda - Deva Bulmayacak m? - Bir Gnl Hikayesi St Dal - Sevda Gnei, Hanc (S:nal), Leyla (H.Telhner), Yeil rdek (zdenki), Entarisi Ala Benziyor, Mihriban Sevgilim, Azeri Trks; Oyuncular: Zeki Mren (Zeki), Leyla Sayar (Leyla), Ahmet Tark Teke (Osman), ztrk Serengil, Salih Tozan, Ulvi Uraz, Gl Glgn (Jale), Melahat li (Suzan), Mfit Kiper (RuhiSelahattin sel (dn sahibi), ztrk Serengil, Salih Tozan (Recep), Ulvi Uraz, Memduh n (Cemil), Melahat ti, Nec-det Tosun, Vahi z (Hac Zlf), Mualla Srer (mahalleli), Rauf Ulukut, Mft Kiper, aziye Moral (Zekinin annesi), Renan Fosforolu (kstebek Salih), akir Arseven (polsi), Muammer Gzalan (Doktor), lhan Hemeri (doktor), Osman Trkolu (Hasan), hsan zokur, Niyazi Vanl (temizleyici), Gnay Din, Saip zince, Talia Salt, Ahmet Sert, Orhan Aykanat, Mahmure Handan, Nuray Uslu, Rauf Ulukut, Cemil Paskap (ayc), Gnay Din, Saip zince, Hasan zokur Konu: Hasta annesine bakabilmek iin kk bir bakkal dkkannda canla bala alan Zekinin olmutu. Ak Hrsznn tek zellii ise, filmde Zeki Mren'in bir arkc olarak gsterilmemesidir. Rejisrln yapt Zeki Mren filmlerinde bykehir, Seden'in balca yararlanacan uzun uzadya aratrr. deneme vurdumduymaz ve kumarbaz aabeyinin, Zeki'nin kazand paralar zorla almasn ve Zeki'nin hayatla olan mcadelesini anlatan film, olduka ilgi gren bir film
alandr. Bunlarda, asl nemli filmleri iin yeni denemelere giriir; gerek evrelerden nasl Seden'in eitli planlar ilk bu filmlerde dzenlenmitir; eitli alar, ekimleri bunlarda denenmitir. Zeki Mren filmlerini inceleyenler yer soluk kesici gzellikte planlar, blmlerle karlanca armamaldrlar. Gerekten ou zaman Seden anlatt eyden ok nasl anlatlacan resimleyeceini nemsiyor; gerekirse ya da ona yle geliyorsa her trl kamera cambazlklarna, ok hzl, ba dndrc kamera hareketlerine bavuruyor. Seden iin zden ok biim nemli oluyor. Sreklice ve gayet "eliptik" kaesini tayan bir anlatma dek. Glah Nezaket Maral a.g.e. syf: 155
159 Teknik ve oyuncu kadrosunda yer alan isimler, filmin jeneriinden aktarlmtr.
Aka Dn
AKA DN
Senaryo ve Ynetmen: Kemal Kan Grnt Ynetmeni: Nejat OKugil Yapm: Vatan Film Ahmet Tadelen. Oyuncular: Baki Tamer, Hmaah Hian, Ayten Gven, Muammer Gzalan, Necati Dalgakran, Ahmet Tadelen, Hayri Esen, Avni Dilligil, Zeki Alpan, Adil Gldrc
Akn Saati Gelince
AKIN SAAT GELNCE

Kurgu: Mehmet Bozku, Ynetmen Yardmcs: Mehmet Aslan, Ses Mhendisi: Lami Kamil, Oyuncular: Gksel Arsoy (Blent), Belgin Doruk (Sevda Aybars), olpan lhan (Zhal), Sadri Alk (Nuri), Aliye Rona U(aziment), Avni Dilligil (Azmi Bozkurt), (Aliye Rona (aziment), Dilligiin kzkardeidir) aziye Moral (Hacer), Zeki Alpan (Bahevan), Dursune irin (etaret Bac), Sevim aatay (Nermin Bozkurt), , Faik Cokun, Selahattin sel, ocuk Oyuncular: Atilla Engin, Aynur nan, Suat ener, Cumhur Kergin, Serap raolu Konu: Sevda, annesi babas lnce halas aziment Hanmlarda kalmaya balar. Halasnn olu Blent ve bir dier kuzeni Zuhal'le birlikte ayn evde byrler. aziment Hanm asalet dkn bir kadndr ve olunun Zuhal ile evlenmesini arzu etmektedir. Oysa Blent ve Sevda arasnda ate bacay oktan sarmtr. Blent ve Zuhal okumak iin Londra'ya uacaklardr. Blent bir punduna getirip o gece Londra'ya umaz ve gizlice Sevda ile birlikte olurlar. Film, adn bu ak gecesinden alr zaten. "Akn saati gelsin" der sevgililer. Blent ertesi sabah gizlice ev halkna grnmeden Londra'ya uar. O gecenin neticesi Sevda hamile kalr. e bakn ki tesadfen merdivenden dnce, eve gelen doktor ateine bakarak Sevda'nn hamile olduunu anlar. Hamile olduunu duyunca aziment Hanm Sevda'y kovar. Sevda, ana yadigr ok sevdii Hacer Teyze'sinin yanna snr ve bir mektupla olanlar Blent'e bildirir; o gelene dek bebein babasnn o olduunu kimseye sylemeyecektir (hangi akla hizmetse artk). Sevda'nn mektubu Zuhal'in eline geer ve o da Sevda'nn azndan "Artk beni bir daha arama, beni unut" diye bir mektup yazar. Ayn ekilde Sevda'ya da Blent'in azndan "ocuu kimden yaptysan onun yanna dn" diye bir mektup yazar. Zuhal ve Blent elenmeye gittikleri bir gece kanser olan karsn Londra'ya tedaviye getiren Azmi Bozkurt (Avni Dilligil) ile karlarlar. Azmi bey nl bir tekstilcidir ve Blent de tekstil mhendislii tahsili yapmaktadr. Bu karlamann zerinden be yl geer. Kaderin garip cilvesi, Sevda da Azmi Bey'in fabrikasnda ii olarak almaktadr. Olu mit bir kaza geirip hastaneye kaldrldnda, Azmi Bey onun haline ok zlr ve onu evinde himaye etmeye balar. Azmi Bey'in kars Nermin'in son dilei de o ldkten sonra bile Sevda ve oluna sahip kmasdr. evre dedikodular nlemek iin Azmi Bey ve Sevda nikahlanrlar. Ama ilikileri bir baba kz ilikisi gibidir. Blent ve Zuhal yllarca nianl kaldktan sonra yurda dnerler ve Blent, Azmi Bey'in yannda ie balar. Eve davetli olarak geldikleri bir gece iki eski sevgili karlarlar. Bundan sonrasnda iki sevgiliyi birletirmek Azmi Bey ve Hacer Hanm'a der. cilekindunyasi.blogspot.com/2008/01/akin-saati-gelince.html
Senaryo ve Ynetmen: Nejat Saydam Grnt Ynetmeni: Memduh Ykman Mzik: Metin Bkey, Rauf Tzm Yapm: Birsel Film/zdemir Birsel, (Acar Film Stdyosunda hazrlanmtr).
Ate Bacay
ATE BACAYI SARDI

Senaryo ve Ynetmen: Baki allolu Grnt Ynetmeni: Mustafa Ylmaz Yapm: all Film Baki allolu Oyuncular: Oya Tar, Mualla Kaynak, Baki alolu, Aysel Tanju, Ferhan Tanseli, Suzan Avc, Neriman Uurlu, Lebibe akn, zcan Bilge Konu: ok zengin, uar bir adamn ak yks.
Avare Mustafa
AVARE MUSTAFA 160

Sanat Ynetmeni: Semih Sezerli, Set Direktr: Niyazi Er, Prodksiyon Amiri: Naci Sara, Reji Asistan: Tun Baaran, Sesleri Alan: Marko Buduris, Montaj-Senkron: Turgut nangiray, Negatif Montaj: lya Penolu, Laboratuar: Hilmi Bacan, Ylmaz Erman, Oyuncular: Ayhan Ik (Avare Mustafa), Fatma Girik (Aynur), olpan lhan (Zlfikarn Kz Hlya), Suphi Kaner (Murat), Semih Serezli (Slo), Mmtaz Ener (Zlfikar bey), Leman Akatepe (Hlyann annesi), Madelet Tibet (Mustafann Annesi), Salih Tozan (Mustafann babas), Osman Alyanak, Emel Yldz (Mustafann kardei Ayten, Eref Vural, Emire Erhan, Vahi z, Eref Vural, Hseyin Gler, Mehmet Ali Akpnar, Faik Cokun, Selahattin sel, Mnevver Girik, Sabahat Ik, Araksi Hebo, Taliha Salt, Nezihe Gler, Assm Nipton, Glten Ceylan Konu: Mustafa, ok yakkl ama aylak, isiz bir gentir. ki kz ve bir erkek kardei, annesi babas ile fakir bir semtte oturmaktadr. Bir de iki can dostu vardr; Slo ile Murat. Hayalleri, bir kfteci dkkan amaktr. Bir de aynur'a kesiktir Mustafa. Derken gnlerden bir gn kalantor Zlfikar bey bu fakir semte gelir, kocaman bir apartman dikecektir buraya. Mustafa'nn babasn da inaata beki yapar. olaylar bir anda geliir ve Zlfikar bey'in kz Hlya, nl aktr Tyrone Power'a benzettii Mustafa'ya ak olur. Herkes Mustafa'y fitlemektedir. Evlenmelidir o kzla, iki kz kardei, kk erkek kardei, annesi , babas, kfteci amak isteyen o can dostlar iin yapmaldr bunu. Gz kararr ve zengin kzla evlenir... Takasaplnn baheli kahvesi... Ailesinin ve arkadalarnn dolduruuyla Zlfikar Beyin tapon kz Hlya ile evlenecek olan Mustafa ve onu hibir kzn sevemeyecei kadar seven Aynur... Aynur; Seni ok aradm sormak iin, duyduklarm doru mu? Mustafa ; Aynur ; Neden cevap vermiyorsun? Mustafa ; Aynur ; Demek doru, demek kzn zenginlii ban dndrd. Para iin sattn kendini. Mustafa ; Mesele senin bildiin gibi deil Aynur. Aynur ; Yazk, erkekliinden utan. Ben, kz bama senin iin kimleri reddettim. Ama, neye yarar, neye yarar btn bunlar bo laf deil mi? Bo laf Mustafa. Orhan Kemalin Devlet Kuu (1958) adl romannn ilk evrimi. stanbul Unkapannda, akamlar, beki ddklerinin sarho naralarna kart bir ii mahallesi... Sirkeci-ekmece arasnda alan banliy trenleri, eyrek saatte bir, ahap evleri temellerinden sarsarak, kurun hzyla geiyor. Demiryoluna bakan sokakta, Mustafalarn yana kayklm evleri var. [lerde Hlya, babas Zlfikar Beye bu evden sz ederken Tpk (Emile) Zolann kitaplarndaki (herhalde Germinal) gibi diyecektir. Baba (Mehmet), matbaada kapc. Kars hretle, buralara 30 yl nceki mbadelede gelmiler. Drt ocuklar var; Mustafa, Ayten, Nurten ve Erol. (Romanda, be ocuklu olduklarndan, hretin ii daha zor.) Devlet Kuundaki ev, gaz lambas ile aydnlanrken filmdekinde elektrik var. Mustafann odasnda duvarda asl balama, sanki ss gibi, film boyunca ona bakmad bile. Geri kalan 5 kii bir odada kalyor.
Ynetmen: Memduh n Senaryo: Ltfi mer Akad, Memduh n, Halit Refi 161 Operatr: Memduh Ykman evket Kymaz Yapm: Uur Film/Memduh n, (Kemal Film platosunda hazrlanm, Erman Film Platosunda seslendirilmitir. )
160 simler filmin jeneriinden alnmtr. Yeilammzn iki versiyonlu filmlerindne olan Avare Mustafa, daha sonra 1980 ylnda yine Memduh n tarafndan bu sefer Devlet Kuu adyla tekrar evrilecek, barolnde de Kemal Sunal oynayacaktr. 161 Orhan Kemalin Devlet Kuu romanndan uyarlama.
Avare Mustafa
Mehmetin arkada Bayram da neredeyse aileden biri. Ayakkab boyacs olduunu filmden deil romandan anlyoruz. Ayten ve Nurten, triko laf gese de neresi olduunu tam olarak renemediimiz bir yerde (romanda ayn semtteki Ttn Fabrikasnda) alyorlar. Erol ise, 1 lira haftalkla, gaz oca tamircisinin yannda rak. Okul masraflarn byle karyor. Mahalledeki Kk Kara Kartallar takmnda sol i. Mustafa... Ona, Avare (1951) (Raj Kapoor) filminin adn takmlar. Romann yazar gibi orta ikiden belgeli. Okumadndan yaknan annesine... Mektebe yrtk pantolon, yamal ceket, bo mide ile mi gidecektim? Herkes benle alay m etsin istiyordunuz? demiti. Gndzleri, mahallenin kzlarna deil laf atmak ban evirip bakmyor bile. Ama, fitil gibi sarho olduu akamlarda naras yanklanyor. Askerliini bitirmi. Arkadalar Slo ve Murat gibi, ii mahallesinde isiz. Babas Ne eve hayr var ne kendine diyor. Murat... Aralarnda, Takasapldaki ay-kahve paralarn verebilecek kadar paras olan(!) tek kii. ounlukla bul karay al paray yoluyla adam slyor. Romandaki ad ingene. Daha 6 aylkken babasn bir taksi inemi. Bir yandayken, annesini de verem alp gtrnce, komularn eline kalm. Arkadalarna, film boyunca 5 kez u stanbulda bizim gibi arkada var m be. Kardeten ileriyiz diyor. Slo.. Yllar yl Cibali Ttn Fabrikasnn tozlarn yuta yuta canl cenazeye dnm annesi ve onlara hi yardm etmeyen varsl odun tccar daysndan baka kimsesi yok. Avare gibi, o da orta ikinci snftan belgeli. Gc pek yetmese de hamallk yapyor. Mustafalarn kap komular Aynur ve annesi Naime Hanm, iki ay nce tanmlar. Evin babas filmde kam, romanda ise lm. Kapal ardaki bir yere diki dikerek geiniyorlar. Aynur, sabahlar, gzel yzn bahedeki muslukta ykarken Hatrla Ey Peri (Muhlis S. Ezgi) arksn sylyor. Mustafa da pencereden onu hayranlkla seyretmekte. oktan evlenecekler ama ah u paraszlk. arkada, bundan sonra serserilii brakp adam olmann aresine bakmak ve emberlitataki Arnavut Erefin banka gibi alan kfteci dkknna benzer bir yer amak istiyorlar. Tek eksikleri, bir trl bir araya getiremedikleri ve getiremeyecekleri 3 bin liradr. O gnlerin birinde, eski kaymakam yeni karaborsac mteahhit Zlfikar Bey, tam da Mehmet ve hretin evlerinin nndeki arsaya bir apartman dikmeye balar. Mehmet ve Bayrama, inaatta beki olarak i verir. Zlfikar Beyin gelileri srasnda bir gn, hastalkl kz Hlya, Aytenlere konuk oluyor. Sevmek Zaman filminden (1965) birka yl nce, Mustafann Tyrone Powera (romanda Gregory Pecke) benzettii resmine sevdalanr. Aynur, sanki olacaklar bilir gibi Korkuyorum Mustafa. Paralaryla ban dndrmelerinden korkuyorum demiti. Delikanlnn deil ama byle yal bir kap bulmann aknl ile ailesinin ve dkkn iin gerekli paray cepte zannetmenin sevinci ile arkadalarnn balar (ve gzleri) dnyor. Mustafay, Zlfikar Beye damat olmas iin zorlarlar. Aynurun ak ile dolu olan Avare, yanlp, evlenmeye raz olur ama birka ay sonra yapt hatay dzeltmek iin akla karay seecektir. Hlya ve Mustafann dnlerinin yapld Taksim Belediye Salonu. erde Petite Fleure (S. Bechet) (1952) ve Historia de un Amor (C. Almaran)(1955) melodileri ile dans eden konuklar. Kapda, giysileri uygun bulunmad iin ieri alnmayan, Slo ve Murat, Zlfikar Beyle konuuyorlar... Slo; Biz Mustafann arkadalaryz. Mesut gnn kutlamaya geldik. (Kapcy gstererek) Bu haybeci bizi ieri brakmyor. Mustafann babal bizim de babamz saylr. (Elini) peyim babacm. Murat ; Yani faamz bozuksa (aslnda dier gnlerdeki giysileriyle kyaslandnda Lord gibi giyinmiler), biz insan deil miyiz?
Avare Mustafa
Zlfikar; (Onlar kaba bir ekilde iterek) (eri almayanlarn) Haklar var tabi. Buras size gre bir yer deil. Aln u paray da kendinize gre bir yerde elenin. Murat ; (Zlfikar Beyin para uzatan elini geri ittirerek) Ayp ettin. Baba dedik, elini pelim dedik. Biz uak myz? Mustafann can cier kardeleriyiz. Sen o paray uaklarna ver. Slo ; Hey gidi insanlk hey. nsanlk para ile olmuyormu sahiden. Biz el pelim dedik, etek pelim demedik. (Murat elenligil)
Avare ofr
AVARE OFR
Ynetmen: Srr Gltekin Senaryo: Srr Gltekin, Sadi Mete , Grnt Ynetmeni: Ali Uur, Yapm: Yakar Film Suzan Yakar
Oyuncular: Adnan enses, Evrim Fer, Gazanfer zcan, ztrk Serengil, Semra Ece, Birsen Kaplang, Birol In KONU: Kumkap'da yerlemi gmen ailesinde kapclktan ayrlan baba isizdir. ki kz ttnde alr. kk Erol okula gider. Askerden dnm Mustafa isizdir, kafadarlar Sl, ingene ve Bayram'la aacaklar kfteci dkkannn hayalini kurup Takasapl'nn kahvesinde otururlar. Mustafa komularnn kz Aynur'u sever. Fakat anas onu zengin biri ile evlendirmek ister. Evlerinin nne apartman yaptrlmakta ve Mustafann babas da bu inaatta beki olarak almaktadr. karaborsac Zlfikar Bey'in irkin kz Hlya, Mustafa'ya ak olur; apartman bitince Zlfikar Bey tarafndan zemin kat, Musta-fann babasna verilir. Ayrca para ve hatta Mustafa'ya brosunda i verilir. Mustafa'da aklnda Aynur olduu halde ailesini de dnerek Hlya ile evlenir. Aile rahat etmitir. Zlfikar Bey Mustafa'y uak gibi kullanr, sonunda dayanamayan Mustafa evi terk eder. Mustafa'nn evi terk etmesi zerine Hlya merdivenden der ocuunu kaybeder. Zlfikar gidip Mustafa'ya yalvarr. kz lmek zeredir gelip grmesini ister nne paralar saar, paralar kendisine geri verilir, Mustafa karsn grmeye gider. Memduh n 1967 de Blent Oran'n senaryosundan konuyu Zili Nazife ad ile tekrar eker, fakat Avare Mustafa cinsiyet deitirip Zilli Nazife olmutur. (BKNZ: Zilli Nazife) Devlet Kuu roman iki kez deiik tarihlerde ekildikten sonra, Memduh n 1980 de bu kez roman zgn ad ile Devlet Kuu olarak tekrar eker. (Orhan nser, Kelimelerden Grntye syf, 145
Ayr Dnya
AYRI DNYA
Ynetmen: mit Utku Senaryo: Selahattin Burkin Grnt Ynetmeni: Kazm Kokan Yapm: Ar Film Nuri Ada
Oyuncular: Cavidan Dora, Ylmaz Duru, Leyla Sayar, Vahi z, Suphi Kaner, Ahmet Tark Teke, Atf Kaptan, Aziz Basmac, Suphi Kaner, Atilla Ergn, Sedat Demir, Mesut Srmeli, Atilla Sun, Mualla Srer, Konu: ki kadn arasnda bocalayan bir tersane iisinin yks
Baharn Glleri At
BAHARIN GLLER ATI

Senaryo ve Ynetmen:
Oyuncular: Baki Tamer, Sunay Uslu, zkan Ylmaz,
Muharrem Grses Kamera: Nejat Okugil Yapm: Ba Film Niyazi Ba
Nebile Teker, Hayati Hamzaolu, Eref Vural, Hasan Ceylan, Mualla Srer
Benim Kk Meleim
BENM KK MELEM
Siyah-Beyaz Senaryo ve Ynetmen: Nuri Aknc Kamera: Cezmi Ar Yapm: Ata Film Hadi Yaman
Oyuncular: Parla enol, Efgan Efekan, Nee Yula, Ahmet Tark Teke, Hulusi Kentmen, Salih Tozan, Birsen Menekeli, Hseyin Baradan Konu: Yankesicilik yaparak hayatn kazanan bir kzn yks.
Bir Bahar Akam
BR BAHAR AKAMI
siyah-beyaz, 75dk.
Senaryo ve Ynetmen: Orhan Elmas Kamera: Ali Uur Yapm: Be-Ya Film Nusret kbal
Oyuncular: Gksel Arsoy, Gnl Yazar, Serpil Gl, Mnir zkul, Ayegl Devrim, Suna Pekuysal, Orhan Elmas, Selahattin Yazgan Konu: Bir fabrikada ii olarak alan delikanlya ak olan Oya, sevgilisi olan kaptann denizar gittii yerden dnmesi zerine, tekrar ona dner
Bir Demet Yasemen
BR DEMET YASEMEN
Senaryo ve Ynetmen: Hulki Saner Kamera: Kosta Psaros Mzik: Kadri enalar Yapm: Erman Film/Hurrem Erman Saner Film/Hulki Saner Ortak Yapm
Oyuncular: Belgin Doruk, Gksel Arsoy, Semra Sar, Neriman Uurlu, Handan Adal, Osman Zt, Selahattin sel, Vahi z, Mualla Srer, Konu: "alkuu ailesi ld iin Ferda Halasnn yanna snmt. Kkken yaramaz bir ocuktur. Halasnn olu Fahri iir yazmaktadr. alkuu herkesi yaramazlklarndan usandrr. Byrler, Fahri piyano alar alkuu da ark syler. Halas birbirlerine yaktrr. alkuu okuldan arkadalar ile konuur, alkuuna sevdii olup olmadn sorduklarnda, yalan syleyerek Fahriyi sevdiini inanmazlarsa arabileceini syler. Telefon aar Fahriye yalan syler Fahri gelir, koluna girer, kzlar inanr. alkuu, Fahriyi kzdrr, Fahri kovalayp yakalar ona kzacakken per, alkuu utanmtr koarak eve gelir. alkuu Fahriden kamaya balar bir yandan da ona yakn olmak ister. Fahri neden katn sorunca utandn syler. Fahri onu sevdiini ve evlenmek istediini syler. Evdekilere sylerler sevinirler. Dn hazrlklarna balarlar. Fahrinin iir kitab baslmtr. Matbaann sahibi onun onuruna bir davet verecektir. Kz Suzan Fahriye aktr. alkuu onu kskanr, Fahri davete alkuunu da gtrmek ister ama o gitmez. Suzan hastadr, Fahri ona alkuu ile evleneceini syler. Suzan baylr, Suzann ablas Fahriye mektup getirir ve kardeinin durumunu anlatr ve aramasn ister.Fahri Suzan ile bulumaya gider Ltfye durumu alkuuna anlatr Davet balar, Suzan ve Fahri de gelir. Evlenmilerdir. alkuu servis yapmaktadr. Birbirlerini grnce arrlar. alkuu elindeki tepsiyi drr ve dar kar Fahri peinden gelir. evkiye ve Suzan da gelir, evkiye alkuuna kzar. Suzan ve Fahri evlerine gelmilerdir. Suzan bitkindir ve sonunun geldiini syler.. evkiye alkuunu evden kovar sokaklardadr, yamur yaar. Kenann evine gelir. ok hastadr tedavi olur. Ltfiye alkuunun Kenan"n evinde olduunu renir. Dedikodular balar, Ltfiye eve gelir onlar grr, Kenan evleneceklerini syler. alkuu gelinlik giymitir evlenirler, Kenan""la gerdee girecei iin ok zgndr, Kenan byle bir eyin asla olmayacan kendisini kz gibi sevdiini syler. alkuu ok sevinir. Fahrinin kars lr, alkuu""nu unutamamtr. Kenan ile evlenmesine bir anlam veremez. Kenan artk iyice hastalanmtr, alkuu""nun durumuna ok zlr, alkuunun gnln alarak Hizmeti ile Fahri""ye gnderir. Ve son arzusunun Halas Ferda hanmla grmesidir, lr. alkuu halasnn evine gelir fakat ieri giremez. Karsnda Fahri""yi grr. Fahri her eyi defterden okuduunu syler. Sarlp eve giderler. (www.digiturkwebtv.com.tr)
Bir Yaz Yamuru
BR YAZ YAMURU
Senaryo ve Ynetmen: Orhan Elmas Kamera: Ali Uur Yapm: Be-Ya Film Nusret kbal
Oyuncular: Belgin Doruk, Gksel Arsoy, Cavidan Dora, Evrim Fer, Suphi Kaner, Atf Kaptan Konu: Evlenmek zere bekledii kaptan sevgilisinin lm haberinin gelmesi zerine intihar eden bir kadnn yks.
Bir Yetimenin Hasreti
BR YETMENN HASRET
Ynetmen Nuri Aknc Senaryo Nevzat K Grnt Ynetmeni Cezmi Ar Yapm Pan Film Nuri Aknc
Bitmeyen Mcadele
Oyuncular: Kenan Pars, Glistan Gzey, Nilfer Koyiit, Muammer Gzalan Konu: Anne zlemiyle yaayan bir kzn yks.
BTMEYEN MCADELE
Senaryo ve Ynetmen: T. Fikret Uak Kamera: Meng Yein Yapm: Be-Ya Film Nusret kbal
Oyuncular: Muhterem Nur, Ahmet Mekin, Kadir Sa-vun, Erol Ta, Hseyin Baradan, Suphi Kaner Konu: Bir kan davasnn yks.
Biz nsan Deil miyiz
BZ NSAN DEL MYZ

Ynetmen: Srr Gltekin Senaryo: Sadk endil Kamera: Meng Yein Yapm: an Film Baki skdarl
162 Amerikal senaryocu Luther Davis (1916-2008) ve Nelia Gardner Whiten yazd, Jean Negulescunun (1900-1993) ynetmenliini yapt 11 ubat 1958de gsterime giren The Gift of Love (Akn Hediyesi) isimli filmden uyarlama. Balca roleri, Lauren Bacall (1924- ), Robert Stack (1919-2003) ve Evelyn Rudie (1949) oynamtr. (www.imdb.com)
Oyuncular: Muhterem Nur, Turgut zatay, ztrk Serengil, Ahmet Tark Teke, Salih Tozan, Meral Sayn, Mahmure Handan, Merref apn, Gazanfer zcan, zdemir Han Konu: Af kanunundan yararlanp hapisten kan kardein yks.
Bo Yuva
BO YUVA
Ynetmen: Memduh n Senaryo: Kerime Nadir 163 Kamera: Memduh Ykman Yapm: Lale Film/Cemi Filmer Sabahat Filmer Oyuncular: Gksel Arsoy, Fatma Girik, Leyla Sayar, Reha Yurdakul, Metin Ersoy, ztrk Serengil, Senih Orkan, kani Kpak, Grdal Onur, Ayberk lok, mran Takent, Konu: Doan ocuu karsndan olmad ortaya knca eski sevgilisine dnen bir gencin yks. Lale Filmin Yerli film retimleri azd, ylda bir iki tane yerli film yaparlard. Agah Hn'n ynettii Kard Deirmen, Yak Bir S1gara bunlardan ikisiydi. Sabahat Filmer bir gn beni davet etti yazhanelerine. Sanyorum o gne kadar kendisini tatmin eden bir film yaptramad iin armt. Arkada' izleyip beenenlerdendi. ok etkilendii bir romandan, Bo Yuvu'dan, yazar Kerime Nadir'e bir senaryo yazdrmt. Benden de ite bu senaryoyu filme ekmemi istiyordu. Senaryoyu okudum ve ok kt buldum. Ama Sabahat hanm neredeyse rtmt senaryoyla, belki de kendi hayatyla bir koutluk kuruyordu. Bilmiyorum. Ben Halit Refi'e yeni bir tretman yazdrdm. Halit salam dramatik yaplar oluturmakta ustayd. Filmin bir blmn imdi yklm olan Park Otelde, bir blmn Sabahat Filmer'in, Ayaspaa'daki apartmannda, baz sahneleri de Caddebostan'daki Ali par'n kkunde ektik. Filmin negatifi elimizde artk yok ne yazk ki, depo yangnlarndan birinde yand, yok oldu nk. O yllar genelde retilen filmlerin negatiflerinin nemli bir blm yanar filmdi. Hali ve Stlce'deki belediyenin depolarnda muhafaza ediliyordu ve kan yangnlarda birok film, koskoca bir kltr miras kayboldu gitti; bunlarn arasnda Trk sinemasnn ilk yaptlar da bulunuyordu. Bo Yuva'nn ticari baars pek parlak olmad. Sabahat hanm kukusuz hayal krklna uram filmi beenmemiti. Ama ok kibar, ok hanmefendi bir kadnd, bana hibir ey sylemedi. Ama ne dnd akt, bana bir daha Lale Filmden teklif gelmediine gre, kafasnda yaratt dnyayla rttrememi olmalyd. (Memdh n Filmlerini Anlatyor Vadullah Ta)
Blbl Yuvas
Ynetmen:
BLBL YUVASI
Nejat Saydam, Ses Mhendisi: Stdyo Amiri: Arif Eri, Reji Asistan: Sedat Demir, Operatr Asistan: KHseyin Kutluk, Iklar: imek Prodksiyon, Dekorlar: Sohban Kololu, Lmi Kmil, Negatif MontajAli Berkan, Mihal skarpetis, aboratuar: Recai Karata, Mahmut Boz, : (Acar Film stdyosunda hazrlanm ve seslendirilmitir.)
Senaryo Nerjat Saydam, zdemir Birsel (Muazzez Tahsin Berkant'n romanndan) Operatr: Mikeal Rafaelyan, Mzik: Metin Bkey, Rauf Tzm Yapm: Birsel Film Nzhet Birselzdemir Birsel
Oyuncular: Belgin Doruk, Gksel Arsoy, Kenan Pars, Altan Erbulak, Sadettin Erbil, Birsen Kaplang, Sabiha zer, aziye Moral, Lebibe akn, Sema Eri
Konu: Zengin gencin aradan ekilmesi sonucu fakir sevgilisiyle evlenen bir kzn yks.
163 K. Nadir Bo Yuvay byk bir hikaye olarak yazdn belirtir ve sonra filmcilerin senaryoda olmayan bir sahnenin ekimini Bostanc Kprsnnde ysakaladn belirtir. Filmin sradan teyegidemeyen bir film olarak kaldn syler. (Orhan nser, a.g.e.)
Cambaz Kzn Ak
CAMBAZ KIZIN AKI

Ynetmen Yard: Metin Mirolu, arklar: Mehmet Serdengeti, Sanat Yn: Sohban Kololu, Siyah-Beyaz, 100dk.) Ynetmen: Trker nanolu Senaryo: Safa nal Kamera: Ylmaz Ceylan Mzik: Fecri Ebciolu Yapm: Erler Film Trker nanolu Negatif Montaj: lya Penolu, Prodksiyon Amiri: Arif Eri, Montaj: Ertem Gre, Laboratuar: Cemil Orhon, Ik efi: Hseyin zahin, Fotoraflar: Turgut ren, Sesleri Alan: Necip Sarcolu, Oyuncular: Efgan Efekan, Sabina, Turgut zatay, Suphi Kaner, Atf Kaptan, Saime Bekbay, Necdet Tosun, Kadri gelman, Faik Cokun, Mualla Srer Konu: Bir cambaz kzla, ailesinin evlenmelerine kar kt bir zengin gencin ak yks.
CLALI BO ZORAK BABA

Ynetmen: Mehmet Dinler Senaryo: Osman F. Seden Kamera: Kriton Iiadis Yapm: Seden Film Osman F. Seden Seslendiren: Lami Kamil; Montaj: Zafer Davutolu; Neg. Montaj: Ali Siyavu Berkan; Laboratuar: Mihail Skarpedis, Mahmut Babacan; Dekorlar: Zare Cirityan, Saim N. Bilge; Aksesuar: Cemil Paskap; prod. Amiri: Adnan rkut; Ik efi: Necati lta; Ik Asist.: lhan Aslm; Yn. Asist.: Orhan Aykanat; Kamera Asist.: Yavuz Gnen; Mzik: Metin Bkey; arklar: "Sevim Tanrek, Gnl Yazar, Muzaffer Akgn, Semra Atalay, Ahmet stn; Prodksiyon: Yksel Tank, Oyuncular: Feridun Karakaya, Serpil Gl, Hseyin Baradan, Suna Pekuysal, Rauf Alazan, Mualla Srer, Necdet Tosun, Faik Cokun, Mehmet Ali Akpnar, Muammer Gzalan, Ali Seyhan, Aye Dolar, Sevil Alagz, Adnan rkut, Hasan Danabaolu, Halit Vurgun, Kk Erol Konu: milyoner bir iadamn olu gangsterler tarafndan karlr cilal ibo kk
ocuu ieriye kadn klna girerek kurtarr
apknlar
APKINLAR
Senaryo ve Ynetmen: Nevzat Pesen Kamera: Manasi Filmeridis Yapm: Pesen Film Nevzat Pesen Oyuncular: Orhan Gniray, Leyla Sayar, Hseyin Baradan, Bedia Muvahhit, Lebibe akn, Sadri Karan Konu: Gazeteci Faruk'la kpekleri kaybolan iki kz kardein maceral yks.
lgn Ak
ILGIN AK
Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Kamera: Rafet iriner Yapm: Nazar Film Baki skdarl Oyuncular: Muhterem Nur, Turgut zatay, Muzaffer Nebiolu, Ahmet Tark Teke, Nezahat Tanyeri, Salih Tozan, Zeki Alpan, Mualla Srer Konu: Parayla her eyi elde etmek isteyen zengin bir kadnn yks.
Dalarn Aslan Sepetiolu
DALARIN ASLANI SEPETOLU 164

Ynetmen: hsan Sedat Senaryo ve Mzik: Sadi Yaver Ataman Yapm: An Film Turgut Demira
164 SEPETOLU Kastamonunun Ara ilesinin Yukar Avar kynden. Babasnn bir kar topra yok. Kylk yerde toprakszlk kt. El eline muhta eder toprakszlk. Muhta eder ki, gndelik iler karn doyurmaz. Eli grr, cebi grmez insann. Osmann babas da yle. Napsn? Ek bir gelir gerek. Sepet yapp satyor. Hani ok bir ey kazanmyor ama, geinip gidiyorlar. Babasnn lmnden sonra Osman g durumlara dyor. Geim sknts ekiyor. Ky terketmek zorunda kalyor sonunda. Varp Kastamonuya yerleiyor. Baba meslei sepetilii de i ediniyor kendisine. Zaten bir anas, bir kendi. Geinip gidiyorlar. Kollu sepet, ekmek selesi, kfe, eit eit. Kkl bykl. Gnde birka tane yapp satyor. Bir de u var ki, devir ok eski. Anadolu beylerin elinde. Her beylik kendi blgesinde yaayanlardan sorumlu. Yani ki, onlarn kazancn beylikler vergiliyor. Beyin emrinde sipahiler. Ky ky; kent kent dolap kazanlarnn bir ksmn topluyor. Ama yle bir toplay ki, dman bana. Sipahilerin dedii dedik, ald ddk. Varyorlar harmann bana Bu harmandan elli glek buday ayrn aar olarak diyorlar. O kadar. iftinin eli kolu bal. Harmandan elli glek buday kar m, kmaz m. Belli deil. karsa geriye ne kalr. Kn oluk ocuk ne yer. Soran yok. Ya gelecek yln tohumluu? Sipahiler zalim! Gaddar! undan ki, srtlar kaln sipahilerin. lk gvenceleri Bey sipahilerin. Sonra Beylerbeyi. Sonra da Padiah. Padiah ayor azn unca buday, unca arpa. unca deve gerekli bana diyor. O kadar! Emri beylerbeyi alyor, beye iletiyor. Bey de sipahilere. Ha, bir de mltezim denilen gelir toplayclar var. Filan kyn tm gelirini kabala alyor. Yani, bey istedii r bildiriyor. Diyelim ki bey kyden yz uval pirin istiyor. Bunu mltezim kylden
Oyuncular: olpan lhan, Ylmaz Duru, Yavuz Caner, Diclehan Baban, Ahmet Tark Teke, Ali en
Dalarn Aslan Sepetiolu
topluyor. Ayrca kendisi iin de ek yapyor buna. Artk insafna kalm. Ne kadar pay isterse onu da ekleyip varp kylye bildiriyor. rnnzden uncasn r olarak istiyorum. Filan yere getirip teslim edeceksiniz. O kadar! Kim ki istenileni vermedi, ferman padiahtan. nsaf sipahiden te Sepetiolunun yaad devir, bu devir. Sepetiolunun yaad beylik de sfendiyaroullar Beylii. sfendiyarolu Hamza Beyde din-iman kt! nsaf vicdan hak getire! r artrdka artryor. Kyl bir deri bir kemik. Umurunda deil beyin. Durmadan daha ok vergi alnmas iin emir yadryor. Sepetiolu o zamanlar daha efe deil. Osman diyor herkes! Sepetiolu Osman. Gnlerden bir gn, dkkannda sepet ryor Osman. Kap tekmeyle alyor. Hamza Beyin emridir. Hafta sonuna kadar yz tane sepet vereceksin r olarak. Ellisi sele, ellisi kulplu olsun. Tak kap sipahiler darda. Sepetiolu alm ban ellerinin arasna. Balam hesaplamaya. Gnde iki sepet rse, hafta sonuna kadar on iki sepet yapar. Eldekileri de eklese, elli sepeti gemez. Bunlarn tmn verirse neyle geinecek. stelik dn hazrl var. be kuru bir kenara atmak gerek. Varp anasna am durumu. Anas tasal. Olum sana ktlk yaparlar. Ne yapp yap, istediklerini yerine getir. Baban rahmetli de ok ektiydi. Sepetleri yetiremeyince yollarda altrdlar. Ev yapmnda i verdiler. Sen sen ol, ekin Osmanldan. stediklerini yetir. Yoksa iyi olmaz. Olmaz belli. Ya aresi? Ne yapsn Osman. Varp komu sepetilerden dn sepet istese kim verir. Hepsi ayn durumda. aresiz Osman. Gzlerinde uykular kak. Hafta sonunu iple ekiyor. Gelsinler. Durumu anlatrm. Nianlym. Yaknda dnm olacak. Biraz anlay gsterin bana derim. Bunlar da insan. Canm alacak deiller ya! Olan alr giderler diyor. yi. Ho! Ama evdeki Pazar arya uymuyor. Hafta sonu gelip de sipahiler kapya dayannca iler karyor. Vay efendim vay! Nianlym da para gerekliymi. kzn yamacna koul da akln bana gelsin. Gr bakalm, yol yapmak m kolay yoksa sepet mi? Osmann cevap vermesine kalmadan iki kii yakalam kollarndan. Srye srye atn terkisine balamlar. Srmler atlar doru Beyin huzuruna. Daha bir dolu adam bekliyor kapda. Kiminin st ba lime lime, kiminin gz yal. Osman da girmi aralarna. Girmi ya, alp veriyor, alp veriyor. ok gemeden Bey grnm. Elinde nar ubuu. Sradan girmi. Demek emirlere kar durursunuz. Cannz ucuz sizin. Keyfiniz bilir. Aln bunlar yol yapmna koun. O kadar! Bey buyurur, beycik vurur. Adamlar sra sra dizilir yollara. Osmann ii iine smyor. Osman tetikte. Osman yolun kuytusunu kolluyor. Sonra szlveriyor karanlklara. Ver elini Kastamonu. lkin anasna varyor. Durumu sergiliyor. Byleyken byle. Canm zor kurtardm. Bu iin oluru yok. Sizi size brakyorum. Ben bu ii Beyin yanna koymayacam. Onca zavall adamn ahn alacam Beyden. Anas rkek, Oul beyle yara klmaz. Kolu uzundur Beyin. Sa komaz seni. Kapsnda kulu ok. Ba edemezsin diyorsa da Osman kararl. Grsnler el mi yaman Bey mi! Dinsizin hakkndan imansz gelir. Yanna koymam bunu. Sen benim baba yadigar tfeimi ver. Nianlma da gz kulak ol deyip atlam atna. Doruca nianlsnn evine. Nianls da yrekli kz. stelemiyor hi. Osman dyor yollara. Varp Beyin konana ulayor. Pusu kuruyor. sfendiyarolu Hamza Bey de at srtnda gezintiye kyor ok gemeden. Szn ksas, Sepetiolu Osman, hakkndan geliyor Beyin. Sonda da atn mahmuzlayp Glp Dana snyor. Gaddar Beyin lmn duyan halk sevin iinde. Dilden dile anlatyorlar Sepetiolunu. Bundan byle de adn, Sepetiolu Osman Efe yapyorlar. okluk da Sepetiolu deyip ksadan kesiyor. Bey ld diye, beylik dalmyor elbet. Hamza Beyin olu Rstem Bey alyor beylik srasn. Babasndan daha gaddar Rstem Bey. Halk daha ok eziyor. Bir tek Sepetiolu kar duruyor Rstem Beyin buyruklarna. Buyrua buyrukla kar koyuyor stelik. Rstem Bey, rn orann artrnca o da buyrukluyor : Filan gn, filan saatte, falan yere u kadar ba koyun getirin. O kadar! Koyunlar gelirse gelir; yoksa Beyin adamlarndan bir ka gider. Gidecek adamlar da iyi seiyor Sepetiolu. En gaddarlarn, halka en ok eziyet edenini seiyor sipahilerin. Beyde bir tela. Atllar karyor Glp Dana. Bo. Halk seviniyor. Sepetiolunun ad dillerde. Herkes elinden gelen yardm geri koymuyor. A-susuz brakmyor Sepetiolunu. Bey bakyor bu iin oluru yok. i kurnazla dkyor. Sepetiolunun anasyla nianlsn yakalatp getirtiyor konana. Sonra da haber salyor Sepetioluna : Ya gelir teslim olur, ya da anasyla nianlsn bodururum. Sepetiolu durumu renince bir gece baskn yapyor Rstem Beyin konana. Anasyla nianlsn alp kayor. Kimi, Beyin adamlarnn arasnda Sepetiolunu tutanlar vard, onlar yardm etti diyor; kimi, Sepetiolu atal yrekli. Bir nara atm ki yerler yerinden oynam. Kimsenin kl kprdamam diyor.
Deli Gnl
DEL GNL
Senaryo ve Ynetmen: Prodksiyon: zekin Filmcilik: Saim zekin, Kemal zekim Tekin Akpolat Kamera: Vedat Akdikmen Yapm: Akpolat Film Tekin Akpolat Oyuncular: Kemal Kan, Glderen Ece, Faik Cokun, arklar: Aynur Akn Konu: Sokaklarda keman alan bir gencin gldrs
Derbeder Krk Ak
DERBEDER (KIRIK AK)

Ynetmen: Abdurrahman Palay Senaryo: rfan Sabuncu Mzik: Zeki Duygulu Kamera: Ali Yaver Yapm: Dar Film Stk umnulu Oyuncular: Muhterem Nur, Abdurrahman Palay, Ahmet Tark Teke, Gnl Bayhan, aziye Moral, Suna Pekuysal Konu: Kendisini fakir olarak tantan ve hizmetilik yapan zengin bir kzla fakir delikanlnn ak yks.
Szn z, Sepetiolu, anasyla nianlsn da alp Glp Dana km yeniden. Ad daha da bym. Halk daha tutar olmu. Beyin yrei korkulu. r, eziyeti brakp bir tek Sepetiolunun peine takm adamlarn. Sepetiolu derseniz can. Anasyla nianls da yardmdan ok yk oluyorlar ona. Sipahilerin yaklama haberini duyunca yer deitiriyorlar. Gn oluyor a-susuz, saatlerce yryorlar. Anas derseniz yal. Yola dayanamyor. Teslim olmay da istemiyor. Biliyor ki Rstem Bey sa komaz bu kez. Derken sipahilerin tuzana dyorlar birgn. Sepetiolu, aslanlar gibi dyor. Nianls da yle. Ama anas; anas yryemiyor gayr. Vurua vurua geri ekiliyorlar. Ama, uzun srmyor bu. Sipahiler dan tepesini dolanp arkadan saryorlar. Daha ok dayanamyor Sepetiolu. nn lsn enlikle ehire getiriyor sipahiler. Gnlerce yiyip iip keyfediyorlar. Halk geriden geriden izliyor bu enlikleri. Bir de trk yakyorlar Sepetiolu iin. Alp Sepetiolunun tm yiitliini koyuyorlar bu trkye... SEPETOLU
Sepetiolu bin anann kuzusu, Hi gitmiyor kollarmn szs, Byle imi alnmzn yazs, Yassl dalar Osman Efem geliyor. Yaslan Sepetiolu yaslan, Laleli imenli dalara yaslan, Analar dourmaz sen gibi aslan, Yassl dalar, Osman Efem geliyor aman! Kalk gidelim kla n aa, Salvermi ince belden kua, Yaman olur Kastamonu ua, Yassl dalar, Osman Efem geliyor aman! Kaynak: Yaar zrkt ykleriyle Trkler -3 stanbul-2002 (www.gulum.net/hikaye)
Dikenli Gl
DKENL GL
Ynetmen: Dr. Aravir Alyanak Senaryo: Blent Oran Foto Direktr: Gani Turanl Yapm: Pesen Film Nevzat Pesen Oyuncular: Gniray, Suna Trkan Salih Selen, Or-han oray, Tozan,
Ahmet Tark Teke, Handan Adal, Grdal Onur, Sami Hazinses, Meh-met Aslan, Aysal Tanju, Necdet Tosun Konu: Hrsz bir sokak kzyla, macerac bir gencin gldrs.
Domadan lenler
DOMADAN LENLER
Senaryo ve Ynetmen: Oyuncular: Trker nanolu Operatr: Mustafa Ylmaz Yapmc: Hasan Tual Turgut zatay, Glistan Gzey, Oktar Durukan, Nilgn Esen, Necdet Tosun, Faik Cokun, Atf Kaptan, Suphi Kaner, Yavuz Caner, Tanl Ergun, Konu: Hizmetilik yapan bir kadnla, ocuunun
dramatik yks.
Duvaksz Gelin
DUVAKSIZ GELiN
Senaryo ve Ynetmen: Suphi Kaner Kamera: Ali Uur Vedat Akdikmen Yapm: Yakar Film Suzan Yakar Rutkay Oyuncular: Fatma Girik, Tanju zsu, Ahmet Tark Teke, Nebile Teker, Sabiha izer, Mmtaz Ener, Semra niray, Aziz basmac, Suphi Kaner Konu: Birbirlerine komu kklerde oturan iki aile birbirlerine dmandrlar. Ailelerden birinin kz dierinin olunun lmne sebep olmutur yllar nce. imdide ayn ailelerin torunlar birbirlerine ak olmutur. Bu ak da aileleri bartrmaya yetmez. nk iki gencin gizli nikah baslacak ve gen kz vurulacaktr.
Dn Alay
DN ALAYI
Senaryo ve Ynetmen: Hulki Saner Kamera: Kosta Psaros Yapm: Bronz Film Hulki Saner Oyuncular: Belgin Doruk (Mine), Eref Kolak (Erol), Suzan Avc (Mimi), Hulus Kentmen (Murat) Konu: Erol'la sevgilisi Mimi bir gezi dn arabalar bir kyde arza yapnca Murat'n otelinde kalrlar ana Nimi sabrszdr kalmak istemez atl bir arabayla Erol ve Mine tarafndan stanbul'a uurlanr.Dnte atn kamasyla eski bir deirmende gecelemek zorunda kalan Erol'la Mine hakknda kyde dedikodular balar ve mecburen evlenip stanbul'a gelirler.Erol Mine'yi hep hakir grr ,aalar sonunda da kye yolar ama piman olur ,onu sevdiini anlamtr. Acilen kye geri dner evlenmek zere olan Mine'yi damad dverek geri alr.
Esmer Delikanl
ESMER DELKANLI
Ynetmen: Yavuz YalnklI Senaryo: Baki Tamer Kameraman: Muzaffer Pekgleryz Yapm: Yasemin Film Oyuncular: Baki Tamer, Oktar Durukan, Suzan Avc, Mine Cokun Konu: uh bir kadn uruna yuvasn ykan bir babann
Gnlm Yaral
GNLM YARALI
Senaryo ve Ynetmen: Muharrem Grses Foto Direktr: Lazar yazcolu Yapm: Yakar Film Suzan Yakar Rutkay Oyuncular: Adnan Muhterem Atf Nur,
enses,
Kaptan,
Nebile Teker, Muharrem Grses, Aziz Basmac, Mmtaz Ener,
Ahmet Tark Teke Konu: Yeilamda arkl filmlerin rabette olduu dnemlerde
Adnan ensesin arklaryla dolu bir arkcnn yks.
Gnlden Gnle
GNLDEN GNLE
Senaryo ve Ynetmen: Oyuncular: Trkan oray, Leyla Sayar, Efgan Efekan, Hseyin baradan, Atf Kaptan, Salih Sha Doan Kamera: Ali Yaver Mzik: Aleattin Yavaa, Yapm: Nil Film Seyit Boretin Tozan, zdemir Han, 1961Semih Sezerli, akir Arseven, Muammer Gzalan, hsan Devrim, Yavuz Caner, Dursune irin, aziye Moral, Yavuz Caner Konu: Bestekr evki beyle, paa kz Nazan'n ak yks.
Gne Domasn
GNE DOMASIN
Ynetmen Yardmcs: Erdoan Tokatl, Tun Baaran, Prodksiyon Amiri: Adnan Uur, Ynetmen Memduh n Senaryo: Halit Refi - Orhan Elmas (Graham Green'in This Gun For Hire - Satlm Adam isimli romanndan) Grnt Ynetmeni: evket Kymaz Memduh Ykman Yapm: Uur Film - Memduh n, Ege letmesi: Grbzler Film Prodksiyon Asistan: Nadi Sara, Ses: Yorgo lyadis, Oyuncular: Gksel Arsoy, Nilfer Aydan, Reha Yurdakul, Suphi Kaner, Ulvi Uraz, Ahmet Tark Teke, Senih Okran, Niyazi Er, mran Takent, M.Ali Akpnar, Hseyin Gler, Hakk Haktan, clal Gen, Araksi Hebo, ocuk Yldz: Semiha Yank KONU: Kadn ticareti yapan ebekenin reisiyle kaan karsn ldren bir katille, onu adalete teslim etmek isteyen polis arkadann yks. Ben 17-18 yalarndayken Silahlar Konuuyor adl bir film seyretmitim, Graham Green'in bir romanndan uyarlanmt. Barolnde Alan Ladd oynuyordu. Genliimde zellikle polisiye ve kovboy filmlerini ok sevdiim iin bu filmi de ok sevmitim. Veronica Lake polis olan Robert Preston'un sevgilisiydi. Alan Ladd yalnz yaayan, olak bir kiralk katildi. Bir politikacy ldrmesini istiyorlard ondan, o da ldryordu adam. Kaarken yanna polisin sevgilisini de alyordu. Aralarnda platonik bir duygu douyordu. Sisli bir havada polisler kstryordu onlar bir yerde. Veronica Lake, Ladd'in apkasn takyor, pardssun giyip sisli havadan faydalanp kendisine Alan Ladd ss vererek komaya balyor, polisleri peinden srklyordu. Finalde Robert Preston kiralk katil Alan Ladd' ldryordu. Hem bu filmin etkisiyle, hem de lm Peimizde'nin byk ticari baarsnn verdii gvenle ektim Gne Domasn'. Halit Refi ve Orhan Elmas senaryoyu yazarken, dorudan Green'in romanndan yola kmlard, ama senaryo bambaka bir ekil almt. Graham Green'den l ilikiden baka bir ey kalmamt. ok dzgn ektiim bir film bu; ama gereken ilgiyi seyirciden bulmad, vasat bir i yapt 5-6 civarnda. Dostum olan Artist dergisinin sahiplerinden Recep Ekicigil, nasl byle bir film yaparsn, anlamadm dedi bana, Gksel can cier arkadann sevgilisiyle ak yayor. Bu sahici yaamda oluyor, ama bizim seyirci iin kabul edilebilir bir ey deil diye ekledi. Bu yzden filmin belli yerlerini kestik, Nilfer Aydan' polis rolndeki Reha Yurdakul'un kardei gibi gstermeye altk. Ama hibir ey deimedi. Gne Domasn'n ticari baars gene de vasat aamad. (Memduh n Filmlerini Anlatgyor Vadullah Ta)
Hak Yerini Bulur
HAK YERN BULUR

Senaryo ve Ynetmen: Oyuncular: Atalay zakr, Gnl Bayhan, hsan Akn, Necati Dalgakran, Bedri uayip enman Kamera: Rza Erman Mzik: Kadri enalar Yapm: Rekor Film uayip enman avuolu, Nurcan z, Hakk Haktan, Ahmet Turgutlu Konu: Sevdii erkek iin fedakarla katlanan gen bir kadnn yks.
Hanc
HANCI
Renkli, 89dk Ynetmen: Trker nanolu Senaryo: Safa nal Grnt Ynetmeni: Ylmaz Ceylan Mzik: Metin Bkey, Fecri Ebciolu, Yapm: Erler Film Trker nanolu Kamera Asistan: Ylmaz Grbz, Laboratuar: Cemil Orhon, Ses Kayt: Necip Sarcolu, Nihat Sevin, Prodksiyon Aniri: Kamuran Tuz, arklar: Mzeyyen Senar, Oyuncular: Cavidan Dora, Turgut zatay, Glistan Gzey, Ylmaz Duru, Aysel Tanju, Suphi kaner, Necdet Tosun, Zeki Alpan, Mualla Srer, Faik Cokun, Parla enol, Hseyin Zan, Sevim aatay, Abdullah Ata, Bedri avuolu Konu: Turhan (Sadri Alk) mutlu bir evlilii olan bir gentir. Kk bir de kzlar vardr. Baz akamlar i k urad bir bardaki arkc arkada Leyla (Figen Say) bu mert grnl gen adamla tanm ve onu kendine balamtr. Aslnda zengin bir yaamn peindedir ama Turhann geliri o denli olanakl deildir. Turhan ekiciliine kapld Leylay elinden karmama tutkusuyla alt irketi soymaya karar verir. Ama son anda vazgeer. O anda odaya giren patronu onu ak kasann banda yakalar. Patronunu ikna etmek isterken bir kaza sonucu lmne neden olur ve hapse girer. Yllar geer. Kz Hlya (Mine Mutlu) byyp gzel bir gen kz olmutur. Babasn l bildiinden annesinden onun mezarna gtrmesini rica eder. Ziyaret ettikleri mezar babasnn len patronuna aittir. Mezarn gerek sahibi olan patronun olu Ylmaz da (Yusuf Sezgin) ziyarete gelmitir. ki gen birbirlerinden holanrlar. Ve ilikileri aka dnr. Turhan, cezaevinden kar. lk ii ailesi ve kzn bulmak olur. Ei, kznn onu l bildiini syleyince ortaya kmaz. Bu arada Ylmazn annesi, Hlyay istemeye geldiinde, gen kzn kimlii meydana knca etkilenir ama belli etmez. Ylmaz ise gerei rendikten sonra babasnn lmne neden olan adamn kz ile evlenme planndan vazgeer. Ylmazn annesi ise dnyaya en azndan olundan daha hogrl bakabilmi, gn grm bir hanmefendidir. Aslnda Hlyann babasnn suunun bedelini dememesi gerektiini dnmektedir. Olunu karsna alp konuur. Sonuta, Ylmazn da kalbi, hibir eyden haberi olmayan gzel Hlyann temiz akyla arpmaktadr. Bylece Ylmaz, annesi, Hlyann annesi, gen kza gerekleri anlatmaya karar verirler. ki sevgili evlendirme memurunun nne oturduklarnda, mutlu bir yaama umutla bakmaktadrlar. Geride ise onlarn mutluluuna sessiz gzyalaryla elik eden bir baba vardr... 1961 Anayasas'nn getirdii zgrlk ortamnda evrilen filmlerden Karanlkta Uyananlar ve Bitmeyen Yol gibi filmler de sansrle karlat. Gsterimleri engellenen filmler daha sonra sinemalarda gsterildi. ite byle bir ortamda Artist dergisinde 'Hanc isimli filmi eletiren Vecdi Benderli, eserdeki bir sahneyi deerlendirirken: "
Hanc
Trker inanoglu, Trk rf ve adetlerini, mslmanlk kaidelerini bilmiyebilir. Bir rejisrn her eyi deil, hibir eyi bilmesinin daha makbul olduu Trk sinema endstrisi iinde veya dnda sk sk ismine rastladmz bir sansr heyeti var. Sansr heyetinin mezarlkta bu gzlerle sevime sahnesine nasl olup da msaade ettiini hayretle karladk, esef ettik.( Vecdi Benderli, Artist, 27 ?ubat 1962)
Hatrla Sevgilim
HATIRLA SEVGLM
Ynetmen: Aravir Alyanak Senaryo: Lale Oralolu Grnt Ynetmeni: evket Kymaz Yapm: Ik Film Agop Fndkyan Danslar: Aysel Tanju, Oyuncular : Fikret Hakan, Trkan oray, Suzan Avc, Avni Dilligil, Salih Tozan, Mehmet Aslan, Mustafa Dahan, Ahmet Tark Teke, Osman Alyanak KONU: fal sonucu evlenmek zorunda kalp, kocas ldkten sonra gerek sevgilisine kavuan bir gen kzn yks
Hazreti merin Adaleti
HAZRET MER'N ADALET 164

Ynetmen: Nejat Saydam Senaryo: Tahir Olga Kamera: evket Kymaz Yapm: And Film Turgut Demira Oyuncular: Agah Hn, Reha Yurdakul, Vahi z, Semih sezerli, Suzan Sar
164 Hz MER, (591-644). - Hz. mer, Hz. Muhammed'in lmnden sonra slam toplumunun bana geen ikinci halifedir. Hz. Muhammed'in lmnden sonra slam toplumunun basma geen ikinci halife olan Hz. mer, Hz. Muhammed'in bal olduu Mekke'nin Kurey kabilesinin Beni Adiy ailesindendi. Babas kabileler arasndaki sorunlar zmesiyle tannmt. Hz. mer de bir sre bu grevi yrtt. Cesareti ve yiitliiyle n salmtr.
fetihler srd. 642'de skenderiye'yi alan Msr Valisi Amr bn'l-As birliklerini Libya zerine gnderdi. Hz. mer 644'te Medine' de, kendisinden fazla vergi alndm ne sren ranl bir Hristiyan kle tarafndan ldrldnde slam devleti Ortadou, Kuzey Afrika ve Bat Asya'da nemli bir g durumuna gelmiti. Hz. mer slam tarihinde adaletiyle n kazanmtr. te yandan ilk devlet rgtlenmesinin de temellerim atm, adalet, maliye, ordu ve toprak ynetimi alannda ilk dzenle-meleri yapm, ilk slam parasn bastrmtr. Hicret'in slam tarihinin balangc olmas onun zamannda kabul edilmitir. (kyn: /www.biyografi.net)
ki Ak Arasnda
K AK ARASINDA
Oyuncular: Gksel Arsoy (Ali), Nilfer Aydan (Gl), Peri Han, ztrk Serengil, aziye Moral, Mmtaz Ener, Reha Yurdakul, Ziya Metin, Nubar Terziyan Ynetmen: Osman F. Seden Senaryo: Blend Oran, Kamera: Kriton liyadis Yapm: Kemal Film Seden Film Konu: Ali (Gksel Arsoy) zengin Azmi Bey'in olu, bir kazada annesini ve babasn yitiren Gl (Nilfer Aydan) ise Azmi Bey'in yanna snan yeenidir. Ali'nin bir de aabeyi vardr; srekli borca giren Selim. Avukat Tahsin, orta Nejat ve metresi Yalenin (Jale, Nejat'n kz kardeidir) etkisi altnda kirli ilere karr, babasnn imzasn taklit etmeye kalkar. Selim gnn birinde bir kaza geirir ve lm deinde Ali'yi artp hamile olan Jale ile evlenmesini ister. Aabeyinin bu son arzusuna kar gelemeyen Ali, ailesinin erefini korumak gayesiyle kabul eder. Oysa Jale hamile deildir. Bu Selimi ona balamak iin uydurulmu bir yalandr. Bir sre sonra dn hazrlklar baladnda Gl asabi krizler geirmeye balar ve Ali'ye nispet olsun diye kendisini zorlayarak Avukat Tahsin ile nianlanr. ki dn bir arada yaplr ve zifaf gecesinde Gl dayanamayarak intihara kalkr. Ameliyat olur fakat ktrm kalr, stelik dili tutulmutur. Bu noktadan sonra olaylar daha da hzlanr, Selimin eski orta Nejat, Jale'nin yardm ile Azmi Bey'in evinden deerli, mcevherleri alar, Jale'den ayrlmamas iin Selim'in kullanm olduu bonolarla Ali'ye antaj yapar. Tm basklara boyun een Ali ise gnlerini ktrm olan Gln yannda geirmektedir. Bu srada Ali'nin nce babas sonra da annesi lr. Nejat, Jale'nin yardm ile Ali'yi ldrmek ve koca mirasn tek varisi olarak servete el koyabilmek iin bir plan kurar. Bir gece kkn bahesinde Nejat, Ali'yi vurmaya karar verir. Olaya tank olan Gl'n geirdii okla dili zlr. Ali lmden kurtulur, ktler cezasn bulur. Gl tamamen iyileir ve iki sevgili nihayet birbirlerine kavuurlar. Bu zetten, bir kez daha "antolojik" bir filmin karsnda bulunduumuz anlalyor. Taraflar kesinlikle ayrlyor, gerekten tahamml edilmez ekilde iyi, ktlerse tam anlamyla kt. ki taraf arasnda bocalayan, srklenen iyilik-ktlk izgisinin tesinde kalan, zayf karakterine kurban giden bir Selim var. Kiiler kadar olaylar da bilinen izgiyi izliyor. Mantk ve neden aramakszn kazalar, lmler, cinayet teebbsleri, son dakikada kurtulma ve kanlmaz mutlu son birbirini izliyor. yiler her eye boyun eerler, ilelerini son ana kadar ekerler. Seden, onlar iyiden iyiye eziyor, ikence ektiricesine intihara srklyor, sakat brakyor... Uzun sre olaylar, durumdan ktlerin istedikleri, diledikleri ekilde oluyor; Selim'in gereksiz lm arkasndan Alinin babasnn ve annesinin lmleri; grevi gereince saf kz Gl'n sakatlanmas ve dilinin tutulmas. Sonra bilinen, beklenen ekilde bir mutlu sonuca varlyor. Yine de konunun tm ucuzluuna karn bir Osman Seden var, tutkular ve tikleri ile; tantma yazlar izleyen uzun, karmak simgesel, heykeller, sarmaklarla ssl pme" blm, trafiin arasna karan ktrm kzn "ok" blm. iddet tutkusu, koskoca ba planlar, hzl kameras ile. Glah Nezaket Maral, Osman Fahir Sedenle, Trk Sinemasnda Det syf, 158
ki Damla Gzya
K DAMLA GZYAI
Ynetmen: Nejat Saydam Senaryo: Blent Oran Kamera: Ali Yaver Mzik: Nedim Otyam Yapm: Yksel Film Erol Altnk Sanat Ynetmeni: Sohban Kololu, Oyuncular: Fatma Girik, Efgan Efekan, Senih Orkan, Asm Nipton, Melahat li, Rengin Arda, Blent Oran, Gazanfer zcan, Nezihe Becerikli, Blent Oran, kr Slek, Selahattin Okutan, Nubar Kaml
Ynetmen: Senaryo:
K DAMLA GZYAI
Abdurrahman Palay rfan Sabuncu Oyuncular: Leyla Sayar, Saltuk Kaplang, Ahmet Tark Teke, Abdurrahman Palay, Hseyin Baradan, Rya Gmata, Birsen Kaplang, Gazanfer zcan, Mehmet zekit, Necdet Tosun, Demir Nuyan, Tanl Ergn, Cumhur Kersin Konu: Babalar ldkten sonra yetim kalp ve sonunda mutlulua kavuan iki kardein yks.
Operatr: Cezmi Ar Yapm: Dar Film Stk umnulu
ki Yetime
K YETME
Senaryo ve Ynetmen: lk Erakaln Foto Direktr: Ali Uur Yapm: Adal Film Handan Adal Oyuncular: Muhterem Nur, Leyla Sayar, zden elik, Salih Tozan, Hulusi Kentmen, Suphi Kaner, Danyal Topatan, Zuhal stnta, Oktar Durukan, Handan Adal, Mualla Srer, Erol Keskin, Dursune irin, Asm Nipton Konu: Biri grme zrl, iki kz kardein dramatik yks.
nleyen Dalar
NLEYEN DALAR
Ynetmen: Nedim Otyam Senaryo: Selma Madenciolu Foto Direktr: Hayrettin Ik Mzik: Nedim Otyam Yapm: Jet Film Selma Madenciolu Oyuncular: Muhtererm Nur, Ekrem Bora, ztrk Serengil, Hulusi Kentmen, Attila Ergn, Birsen Menekeli, Zerrin Arba Konu: Arkeolog Fuat arkada ressam Orhan ile birlikte arkeolojik incelemeler, Orhan da resim yapmak zere rgp' e giderlerken yolda arabalar bozulur. Arabann tamiri srasnda konakladklar yerdeki ev sahiplerinin kz Lale iki arkadaa rehberlik yapar. Laleye musallat olmu bir akraba ocuu Hasan, Laleyi huzursuz etmektedir, bu yzden Fuat ile kavga ederler. Zamanla Lale ile Fuat arasnda duygusal bir yaknlama balar, bu arada Orhan ile dostluu ilerleten Hasan. Orhan'n yapt plak kadn resimlerini grnce resimlere Lalenin ban koymasn ister, Orhan kabul etmez, fakat ilerleyen bir iki alemi sonunda Hasan istedii resmi elde eder, plak olarak poz verdii iin dedesi Laleyi evden kovar, daha sonra Hasan'n tecavznden kamak isteyen Lale, Fuat'n ve dedesinin gzleri nnde kayadan der. Aradcm yllar geer yreye bu kez yannda br gen kz olan kz ile gelmi olan Fuat Lalenin servenini ona anlatr.
stanbulda Ak Bakadr
STANBULDA AK BAKADIR
Ynetmen: Sreyya Duru Senaryo: Blent Oran Kamera: evket Kymaz Mzik: Yaln Tura Yapm: Duru Film Naci Duru Oyuncular: Fikret Hakan, Gizella Dali, Ylmaz Gruda, Mustafa Dahan, Jani Bertos, Franko Frangulis, Suphi Kaner Konu: Bir Trk gazetecisiyle yabanc uyruklu bir kzn ak ve macera yks.
Kabadaylar Kral
KABADAYILAR KRALI
Ynetmen: Nejat Saydam Senaryo: Blent Oran Operatr: evket Kymaz Yapm: Duru Film Naci Duru Oyuncular : Peri Han, Ahmet Tark Teke, Suphi Kaner, Ulvi Uraz, Blent Oran, Tevhit Bilge, Sadi Tek, Mmtaz Ener, Ersun Kazanel, Muhterem Tek, Mustafa Dahan, Yldrm Yldran, Mehmet Arslan, Kudret andra, zdemir Aydn Konu: Bir kenar mahallede geen kk insanlarn yks.
Kadn Asla Unutmaz
KADIN ASLA UNUTMAZ

Ynetmen: Asaf Tengiz Senaryo: Ouz zde Foto Direktr: Hayrettin Ik Yapm: Gven Film Yuvakim Filmeridis Oyuncular: Muhterem Nur, Turgut zatay, Hseyin Baradan, zcan Tekgl, Glay Genay, Danyal Topatan, Fehmi Tengiz, Sami Hazinses Konu: Ustasna ak olan gen bir kzla onlar birbirlerinden ayrmaya alan bir adamn yks.
Kader Yolcusu
KADER YOLCUSU
Ynetmen: Selahattin Burkin Senaryo: Adnan Tahir Operatr: Enver Burkin Yapm: Bur Film Selahattin Burkin arklar: Necdet Varol, Oyuncular: Mahir zerdem, Sibel
Gksel, Nilfer Sezer, ztrk Serengil, Atf Avc, Baki Tamer, Ylmaz Gruda, Atilla Engin, Necdet Tosun, Ylmaz Gruda
KADERN NNE GELMEZ

Senaryo ve Ynetmen: OYUNCULAR: Eref Kolak, Trkan oray, ztrk Hsn Cantrk Operatr: Hayrettin Ik Yapm: Klp Film Hsn Cantrk Serengil, Ahmet Tark Teke, Suzan Avc, Mustafa Dahan, Nuri Gen, Betl Cici KONU: Bir deirmen yznden iki ky arasnda kan bir anlamazln ve birbirlerini seven iki gencin yks.
Kahraman ler
KAHRAMAN LER
Ynetmen: Semih Evin Senaryo: rfan Atasoy Foto Direktr: Muzaffer Pekgleyz Yapm: Erko Film Cemil Erko Oyuncular: Serpil Gl, Ekrem Bora, Kadir Savun, Erol Ta, Atf Kaptan, Suphi Kaner, hsan Torun, Hseyin Baradan Konu: stiklal savanda Mehmet Efenin
kahramanlk ve ak yks.
Kalp Yaras
KALP YARASI
Oyuncular: Kenan Pars, Gnl Bayhan, Suna Selen, Yavuz Caner, Hseyin Zan, Mualla Srer Siyah-Beyaz, 75dk, Dram Ynetmen: Trker nanolu Senaryo: Eyp Sabri Glener 165 Foto Direktr: Kzm Kokan Yapm: Erler FilmTrker nanolu Nu Film Ortak Yapm Konu: Baarl bir avukat olan Blente (Kenan Pars), boanma davas amak isteyen bir kadn gelir. Blent, kadn fikrinden caydrmak iin on yl nce yaadklarn anlatr... Ei ve ocuklar ile mutlu bir yuvas vardr. Arkada Nihatn dnne gidemeyip kutlama iin evlerine gittiklerinde Blent Nihat'n kardei Sevda ile tanr. Sevdadan ok etkilenen Blent, bir bahane ile gen kzla bulutuunda, ona grr grmez ak olduunu ve birlikte olmak istediini syler. Sevdann da duygular karlksz deildir. Artk Blent iin ne ev, ne e, ne de ocuklarn nemi vardr. Sevdann ilikisi bir mektupla ortaya knca ailesi gen kz Adanaya, ablasnn yanna gnderir. Blent iini ve evini iyice bolamtr. Sevdann ardndan o da Adanaya yola kar. Yolda trafik kazas geirip belleini yitirir. Kazay gazetede okuyan Sevda sinir krizi geirince onu stanbula getirirler. Blentin tedavisi Avrupada yaplr. Drt yl sonra iyilemi olarak dner. Ailesini bulup iine devam etmek ister. Ve onlar bulur. Mutlu gnler yeniden balamtr. Bir gn rastlant sonucu Sevda ile karlar ama tanmaz. Sevda ona gemii hatrlatr. ki sevgili yeniden birlikte olmaya balar. Sevda hizmetinin yardm ile evden Blente kamaya karar verir. Ama hizmeti olay ofre anlatnca, Blentin ei Sheylann (Gnl Bayhan) da haberi olur. Yine de hibir ey bilmiyormu gibi Blentin brosuna gider. Kardeinin katn renen Nihat ise avukat ldrmek iin broya gelmitir. Sheyla Nihat oyalayp cinayeti engellemeye kararldr. Nihat Blentin, Sheyla da Nihatn peinden gider. Blent ile Sevda zmirde bir otelde saklanrlar. Tabii Nihat ve ardndan Sheyla da ayn otele gelir. Sheyla Blenti uyarrsa da Nihat odaya girer. Sheyla Blent ile Sevday ldrmemesi iin Nihat ikna etmeye alr. kan kavgada Sevda vurulur. Her ey karmakarktr. Sheyla evine geri dnecektir. Blent einden af diler ve bir ans daha ister. Barrlar. Bu yuvalarnn da kurtuluu anlamna gelmektedir... Tm bunlar dinleyen ve etkilenen kadn Blentin brosundan ktnda, kafasndan einden ayrlma fikrini sonsuza dek silmitir
Kara Dut
KARA DUT
Senaryo ve Ynetmen: Srr Gltekin Eser: Mehmet Grkaya Kamera: Rafet iriner Yapm: Kurt Film Mehmet Aranc Oyuncular: Leyla Sayar, Ylmaz Duru, ztrk Serengil, Suphi Kaner, Atf Kaptan, Aysel Tanju, Vahi z, Mualla Srer, Nilgn zhan, Sevim aatay Konu: ingenelerin kk yalarda kard bir kzn yks.
165 Claudine West ve George Froeschelin senaryosundan Mervyn Le Royun rejisiyle evrilen
ve 14 Eyll 1943 de svete gsterime giren Random Harvest isimli 1942 yl yapml filmden uyarlama. (kyn: The Internet Movie Database) Not: Agh zg, Trk Filmleri Szl 1.cilt syf.174de filmin 1953 ylnda ekildiini belirtmektedir. (y.)
Karanlkta Yaayanlar
KARANLIKTA YAAYANLAR
Senaryo ve Ynetmen: Oyuncular: Kenan Pars, Aysel Tanju, Orhon M. Arburnu, Diclehan Baban, Hulusi Kentmen Natuk Baytan Kamera: Fahri Danman Yapm: Doan Film Konu: Kye gelen bir retmenle, kyde bulunan petrol yznden cinayet ileyen bir katilin yks.
Karde Uruna Yengem
KARDE URUNA YENGEM

Senaryo ve Ynetmen: Oyuncular: Trkan oray, Sami Ayanolu, Turgut atay, Sevgi Umur, Erol Gnaydn Sami Ayanolu Kamera: Cahit Engin Yapm: nan Film Hseyin Sarkaya Konu: Bir iftlikte geen, yal bir adamla ak olduu kzn yks.
Kzl Vazo
KIZIL VAZO
Prodksiyon Mdr: Semih Sezerli, Prodksiyon Asistan: Gani Maralolu, Dekoratr: Fethi Ynetmen: Atf Ylmaz Senaryo: Vedat Trkali (Peride Celal'in ayn isimli romanndan) Foto Direktr Manasi Filmeridis Mzik: Yaln Tura Yapm: Gven Film Yuvakim D. Filmeridis Ouz,, Set Amiri: Danyal Topatan, Set Asistan: Mustafa Ouz, Kamera Asistanlar: Nedim Akanlar, Hseyin Karndoyuran, Iklar: Feyzi Erylmaz, Kenan Erylmaz, Laboratuar: Mihal Skarpeti, Recai Karata, Montaj: Mehmet Bozku, Negatif Montaj: Ali Berkan, Sesleri Alan: Lmi Kmil, (Acar Film Stdyosunda hazrlanm ve seslendirilmitir.) Oyuncular: Gksel Arsoy, Belgin Doruk, aziye Moral, Ahmet Tark Teke, Sevim Emre (Erme), Mmtaz Ener, Hayati Hamzaolu, Hseyin Baradan, Bilge Zobu, Muazzez Aray, Bilkay Tekben, Mehmet Bahadr, Osman Trkolu, hsan Torun, Yusuf aatay, Abdullah Ata, Sevda Sel, Turan Jilet, Sevim aatay, KONU: Aileleri arasnda srp giden kan davasna karlk, sevien iki gencin yks. Nasl sevmem bu dnyay // nsan eli deymi her yere // Evlere caddelere makinelere // Nasl sevmem bu dnyay // NSAN DOMUUM BR KERE. Filmdeki Orhon Murat Arburnu Knyede yer alan isimler, filmin jeneriinden aktarlmtr. ise kan davasndan baka bir ey dnmeyen biri. Rza Tzn seslendirmi. Kke Azizeyi ldrmek iin ikinci kez gittiinde o zamanki filmlerde ska tank olduumuz gibi altpatlaryla 8 el ate ediyorlk filmde ok nemli olan Of ilesi bu evrimde yok. aziye Moraln canlandrd nine, dn ve horon sahneleri de. Esma iin Hlya Koyiitin bir resmi kullanlm. Azize, days evketi ; Rza da halasn bilmiyor. Delikanl, babasnn has adam Hayriyi grnce Kimsin, ne istiyorsun? demiti. 1961deki evrimde ve ayn isimli romanda olmayan bir ak burada gryoruz ; Alev Koraln seslendirdii Nermin umutsuzca Rzaya tutkun. Kskanlktan, Azizelerin evindeki kaplar evkete ayor. Ama ilk kurun onu bulur. Neyse ki abisi ve o hafif yaralarla kurtulurlarYusuf aatayn yerinde Oktar
Kzl Vazo
Durukan var. Kars Glsmn ad Emine olmu. Kemal Beyin lmnden sonra bile onun iin sofraya tabak koymas ok gzeldiRza, tp fakltesinde ok baarl bir renci. Ama babasnn incir ekirdeini doldurmayan saplantlaryla uramaktan mesleine iki yl ara verir. Nerminle bir Senaryo ve Ynetmen: Natuk Baytan Kamera: Fahri Danman Yapm: Doan Film ocukluk ak yaamlar. Ama gen kz bunu abisine anlatrken Zorla sahip oldu bana, zorla. Btn kar koymalarma ramen..Namusumla, hislerimle oynad benim diyor. Oysa birka gn nce Rzayla aralarnda bir gnl meselesi olup olmadn soran Azizeye Nerden karyorsun, oldum bittim sinirime dokunur nedense demitiAgh Hnn seslendirdii Kemal..Esmayla sevdalanm. Bu ak iki aile arasnda yllardr sren dmanl siler zannediyordum, aksi oldu. Drt kii Tijen Parn sesi ile konuuyor. Rzaya Ltfen benimle gelir misiniz diyen hemire ; Azizeye Polisler ifadenizi alacak" diyen dier hemire ; Emine ; Filmin sonunda, gemideki gen kzFuat hann seslendirdii Hseyin rolndeki Nihat Ziyalan. Ta Avustralyadan sesleniyor : Orada lkbahar..Yllarn izi bedenimde // Hangi uykuyu uyusam // Uyannca benimle. (Yazan: Murat elenligil editr Sinematrk Internet veri tabanndan)
Kolsuz Bebek
KOLSUZ BEBEK ( ykl film)

Senaryo ve Ynetmen: Mnir Hayri Egeli Eser: Kemalettin Tucu 166 Foto Direktr: Gani Turanl Yapm: Ceylan Film Mnir Hayri Egeli, Oyuncular: Uur Baaran, Suna Selen, Yavuz Caner, Nuray Uslu, Yksel Soner, Yldz Ssler, Nazik Amaz, Nazif Kulak, lk Kulak, Hlya Turan, Tayfun Torun, Yakut Egeli, Sadri Arba, Glbn Egeli Sabahn hayli ilerlemi bir sabah olmasna ramen, geni salonun kaln perdeleri smsk kapanmt. Avizede tek bir ampul yanyor ve salona gece grnts veriyordu. Eter kokan salonun bir kesinde, zayf ve salksz grnen Vedat Bey oturuyor, nnde duran bardaktaki ste isteksiz isteksiz bakyordu. Darda hzl ayak sesleri belirdi. Kap vurulmadan ald, ieriye yirmi be yalarnda kadar bir hemire girdi. Banda hemire apkas, zerinde yalnz boynundan bal bir pelerin ve iinde hemire elbiseleri vard. (Kitabn inden bir alnt) Talihsiz Fato, Konu: Sevmedii halde, bir oyun sonucu Cemil'le evlenmek zorunda kalan Fato'un yks Kk Afacan, Konu: kk yaramazla Muazzez ablann yks 3. retmenin Kalbi Konu: Kolsuz bir bebekte kendinden bir para bulan kk bir kzn yks.
166 Kemalettin Tucu, (27.12.1902 19.10.1996) Babas, Birinci Dnya Savanda iki kez yaralanm bir
Binba, annesi, ok gzel keman alan bir ev hanm idi. Drt kardeten ikincisi Kemalettin TUCU, sakat doduu iin, yaamnn ilk yirmi be yln engelkyde, dedesinden kalan kkte, toplumdan uzak kalarak geirdi. Hibir okula gitmedi. Hibir retmenden ders almad. Babasnn kitaplndaki kitaplar okuyarak, kendi kendini yetitirdi. On yanda iir ve roman yazmaya balad. Bir yandan, avunmak iin marangozluk, duvarclk yapt; saz ve keman yapm gibi ilerle urat. 15 yalarnda iken, babasnn grevde bulunduu anakkaleye gitti. Orada, anakkale Boaznn dman donanmas tarafndan bombardman edilmesini izledi. 1928 ylnda stanbul dna kt. Irmak-ankr demiryolu yapmnda ambar memuru olarak grev yapt. Bu grevi srasnda, kyl, ii, binlerce kiiyle birlikte yaad. Yaz ve yayn hayatna duyduu byk ilgi sonucu Trkiye Yaynevine girdi. Burada eitli grevlerde bulundu. 1936 ylnda bu kuruluun Yaz lerinde almaya balad. Yazd Aylklar adl roman ile dikkatleri zerine ekti, byk ilgi grd. Bu arada Yavrutrk dergisine iir, roman ve hikayeler yazan Kemalettin TUCU, daha sonralar Ev-, Moda Albm gibi kadn dergilerini ynetti. stanbulda yaynlanan tm ocuk dergilerinde yaynlanan romanlar byk ilgi grd. Ekspres ve ehir gazetelerinde de hikayeleri yaynland. 1955 ylnda Hayat dergisinde Kitaplk ve Ariv eflii grevine geerek, bir sre iin yazlarna ara verdi. 1963 ylnda, o zamana kadar yazdklarnn yayn hakkn alan bir yaynevi, bu eserleri yaynlamaya balad. Bylece Kemalettin TUCU, ikinci kez yayn hayatna balam oldu. Yazar, elli yalarnda iken, daha iyi tannmaya balad. alt kuruluun yaz yazmamasn istemesi zerine, buradan ayrld. 1974 ylndan itibaren serbest yazar olarak almaya balad. Gen okurlarn eserlerine gsterdii byk ilgi, eserlerinin baka yaynevlerince de yaynlanmasn salad.
Kk Dnya
KK DNYA
Ynetmen: Vedat Akdikmen Senaryo: Ayten Kuyululu rkmez Kamera: Muhlis Hasa Yapm: Sin-Er Film Oyuncular: Mustafa Yaln, Tijen Par, Ayfer Koray, Fatma Belgen, Can Dirim Not: Film ekimi bittikten sonra filmin negatifleri yanm olduundan filme ulamak mmkn deil.
Kk Hanmefendi
KK HANIMEFEND
Senaryo ve Ynetmen: Nejat Saydam (Muazzez Tahsin Berkant'n ayn isimli romanndan) Operatr Mike Rafaelyan Fon Mzii: Metin Bkey Yapm : Birsel Film Nzhet Birselzdemir Birsel Prodksiyon Amiri: Metin Grkan, Reji Asistan: Ylmaz Atadeniz , Operatr Asistan: Paa Gndodu, Ik: imek Prodksiyon, Figrasyon: Gler Film, Makyaj: Zeki Alpan, Dekorasyon: Milano Mble, Kuafr: Sslen Salonu, Montaj-Senkron: Mehmet Bozku, Negatif Montaj: Ali Berkan, Laboratuar: Recai Karata, Mehmet Boz, Ses Mhendisi: Lmi Kmil, (Acar Film Stdyosunda hazrlanm ve seslendirilmitir.) Oyuncular: Ayhan Ik (mer), Belgin Doruk (Neriman), Sadri Alk (Blent), Ahmet Tark Teke (Rasim), Avni Dilligil (Av. Feridun), Aliye Rona (Fehime), aziye Moral (Anne), Nubar Terziyan (Ekrem Day), Osman Trkolu (Hayri), Fadl Garan (Noter), Dursune irin (Dad etaret), Selahattin sel (Kyl), Zeki Alpan, KONU: Eskiehirli ahinolu (romanda stanbullu Gelge) ailesi ok zor durumda. merin ad sylenmeyen abisi kumarda her eylerini kaybedip kendini ldrm. (Kitaptaysa kardei Mnir tm paralar petrol aramasna harcyor.) Kk ve (romanda Manisadaki) iftlikleri Emniyet Sandna hacizli. Avukat Feridun stn Bugn yarn kapnz alnacaktr Teknik kadro ile oyuncu kadrosunda yer alan isimler, filmin jeneriinden aktarlmtr. diyor. mer..32 yanda. Shhatli, gzel, din bir adam. Liseden terk. Gemite ok varsllar ama keke babalar (filmde Mnir romanda Naci Bey), ocuklarnn bir gn almak zorunda kalabileceklerini dnseydi. Romandaki merin durumu daha zor, birka ay evli kald ei Nveyre tifodan lm. Anne aziye Hanm ve day Ekrem ailenin durumu iin ok kaygllar. Bursal bir kyl, bilmeden, Feridun Beye bu skntl durumun zm iin fikir veriyor. ..Bizim orackta Hikmet Beyin kk vardr. pek fabrikatr..O kkn nnden ne zaman gesem ierden kadn lklar gelirdi. Bir gece..taa sarl bir zarf dt nme. Bir adam buldum okuttum ..bulan insaniyet namna, Eskiehirde Avukat Feridun stn Beye gtrsn diye yazyordu. Zarftan Feridun Bey amca, beni kurtarn. Neriman yazl bir kt kar. (Romanda Feridun, Nerimann vasisi. Noter Yusuf Numan Bey de merlerin gelirine bakyor. Film ii fazla uzatmadan ikisini tek kii yapm.) Bursa sahnelerinde, kanlmaz olarak Bursann Ufak Tefek Talar trks var. Neriman zar..19 yanda fakat 15 gsteriyor. Romanda ise 23 yanda ve soyad Kozac. Babas Hikmet Bey, Bursadaki Kozac kuma fabrikalarnn sahibi. 5 (kitapta 7) sene nce lm. 7 (romanda 1 buuk) milyonluk liralk kalt Nerimann ama imdilik 2. ei Fehime Hanmn denetiminde. O da gen kz delirtip parann tmne konmak istiyor. Feridun Beyin bulduu zm; mer ve Nerimann evlenmesi. Bylece ahinolu ailesi parasal sorunlarndan, Neriman ise vey annesinin planlad tmarhaneden kurtulacak.
Kk Hanmefendi
vey anne, Neriman tekrar inhisar altna almak iin gelir ama biraz ge kald (romanda bu ve filmin sonundaki karlma ksmlar yok). Nikh kyld bile. (Nikh memuru rolndeki Zeki Alpan, byk olaslkla sanatlarn makyajnda yardmc olmutur.) Asl debelenme bundan sonra balyor. nk sorun artk maddi veya kanuni deil hissi. mer, perian haldeki gen kz beenmez ve bilinmeyen bir yere (romanda Msra) gitmek zere evi terk eder. (Dahas, aylar sonra resmini isteyen eine kendinizi yalnz hissetmemeniz iin diyerek bir maymun resmi gnderiyor.) Belki tesadf, Feridun Beyin Bursada bindii ve meri Eskiehirdeki evden gtren taksilerin plakalar ayn; T. 4523. aziye Hanm, kendini toplamas iin Neriman etaret bac ile sayfiyeye (romanda Madam Srvikle svirenin Vaud kantonunda Leysin kyne) gnderir. Burada gen kz iyileip gzelleiyor. Blent Soysal.. (Romanda Hukuk son snf rencisi ve soyad, zellikle 60 ve 70leri bilenler iin artc olabilir; Demirel. (Day Ekremin soyad ise ; Baykal.) Byk bir rastlant ile merin arkada. (Adlar yer mi deitirmeliydi.) Nerimann sevgisini kazanmak iin komik bir ekilde ekiirler. Maymun st bile iiyorlar. Tarabya Otelini seyrettiimiz ale Bahesi ne gzeldi. Kitapta, filmde olmayan biri var ; Nezihe Hanm. Nerimana ok yardm dokunur. aziye Hanmn lm gen evlileri tekrar bir araya getiriyor. Ama, Neriman o kadar gzel ki mer onun kars olduunu anlamyor bile. (Yazan : Murat elenligil sinamatrk veri taban) Kk Hanm"n Toplumsal Varoluu Popler sinema, yaygn olarak beenilen, izlenen, sanat eserinin isel gereksinimini tama kaygsndan ok tecimsel kayglara ynelik' olarak hazrlanan, sorunlar pembelik iinde eriterek aktaran filmler iin kullanlan bir terimdir. Popler filmlerin btn bu zelliklerine karn, o kalbn iinde gizlenmi kimi gerekler vardr ki bunlar gzard etmemek gerekir. Nedir bu tr filmlerin bunca izlenmesini, sevilmesini salayan gerekler? Bu soru, 19601970 yllar arasnda ekilen ve halktan olduka youn bir ilgi grm olan Kk Hanmefendi adl popler diziye ynlendirildiinde ne tr yantlar ortaya kacaktr? Konuya toplumsal-siyasal yap asndan bakldnda, dizinin balang ve biti yllarnn lkemiz asndan olduka anlaml yllar olduu grlr. 1960 yl, Milli Birlik Komitesi'nin, demokratik hak ve zgrlkleri gvence altna almak amacyla siyasal yaama el koyduu yldr. 1950 sonras ok partili yaama geile birlikte gelitirilmeye allan yaam biimi sosyo-ekonomik adan baarsz gitmektedir. Bu dnem "her mahallede bir milyoner yaratma" politikasnn uyguland, zel giriimciliin desteklendii bir dnemdir. Bu uygulamalar sonucu toplumsal snflar da belirginlemeye balam hatta snflar aras hatlar keskinlemeye yz tutmutur. Bir yanda kyden kente gn de etkisiyle isizlikle savaan, gelir dzeyi dk grup, dier yanda ekonomik gleri gittike gelien, zenginleen grup vardr. Bu durum doal olarak toplumsal alkantlara, huzursuzluklara ve dengesizliklere yol amaktadr. 27 Mays 1960'da gerekleen ve yeni br anayasa ile desteklenen eylem, bu ortam dzenleme amac tar. te. Kk Hanmefendi dizisi byle bir ortamda ortaya kar.
Kk Hanmefendi
Bir dier snfsal gsterge ise giyim-kuamdr. Zengin snf temsil eden Neriman dnemin modasna uygun, k, zenli ve ok saydaki pahal giysileri, bunlar tamamlayan ayakkab, anta, apka gibi eyalaryla bu ilevini iyi bir ekilde yerine getirmektedir. Kukusuz evresindeki benzer insanlarn giyim-kuam da bu izgidedir. Kk Hanm Neriman'n eitim durumu belirsizdir. Dnemin Trkiye'sinde eitim oran zaten dktr, zellikle kadnlarda bu oran daha da dmektedir. Bu balamda onun da eitim dzeyinin altnn izilmemesi anlamldr. nk kltrel dzey deil, ekonomik dzey nemlidir, tpk snfsal ayrmda olduu gibi. Neriman'n toplumsal varoluunu belirleyen etmenlerden biri de kadn oluudur.Neriman, kadnlk roln benimsemi "uyumlu" bir kadn tipi olarak belirlenir. Onun ii kadn olmak gzellik, erkee uyum ve sadakatla eanlamldr. Sorumluluklar aile iin ve evle snrldr, bu konumuyla da toplumsal yapyla elimez. Kadnl bu boyutuyla yaay kadn-erkek ilikilerinde aka ortaya konur. Onun iin ak kutsaldr. Bu kutsallk inanc, akta karsna kacak her trl engeli ykma gc verir ona. nk mutluluk erkee, yani aka baldr. Engellerin en nemlisi, erkein dk gelir dzeyinde olmasdr, yani bir baka snftan. Yaam biimi ya da kltrel farkllk gndeme gelmez. Dizinin erkek kahraman da, toplumda erkee yklenen geleneksel ve cinsel rollerle atmaz. Kadn asndan koruyucu bir emsiye grevi stlenir. Bunu gerekirse fiziksel gcn kullanarak yerine getirir dikkati eken bir nokta, erkek kahramann ekonomik dzeyinin kadna oranla ok dk olmasna karn bu grevin altnnn izilmesidir. zleyici asndan filmlerin anlamn daha iyi deerlendirmek amacyla, dnemin kltrel ortamn da gzden geirmek gerekmektedir. Toplumdaki ikili yap kltrel alanda da kendini gstermi, elit kltr varln srdrrken, popler kltr rnleri halk arasnda hzla yaylmaya balamtr. Okuma-yazma orannn dkl paralelinde cep kitaplar, tefrikalar, fotoromanlar, mizah yaynlar ve sinema halk iin nemli bir konuma gelmitir. Sinemann dnem asndan en nemli ilevi ise, ekonomik koullar snrl halk iin elencedir. Toplumsal ve kltrel bak as yannda, izleyicinin psikolojik boyutta bu dizide neler bulduu yolunda da karmlar yaplabilir. Perdede zengin, lks iinde yaayan, elenen yani yaamlar kolaylk ve rahatlk iinde sren insanlar vardr. Bir anlamda zlem duyulan, zlenilen yaam biimi sergilenmektedir. Bu zlem baz elerle zdelemeye tanr. Adler'in tanmyla zdeleme" bakalarna ait heyecanlar, duyumlar ve duygular paylama olanandan, sosyal duygudan olumaktadr". nceolu da konuyu yle aklar: "ou kez birey, fiilen temasta olmad fakat, psikolojik balarla bal olduu kii ya da grupla zdeleir. zellikle sosyal snf deitirme beklentilerinde bu durum aka gzlemlenebilir." Dizide zdeleme kiisi, zleyici iin zlem duyulan yaam biimine, sradan hatta fakir biri olarak girebilen erkek kahramandr. Zengin kadnla karlaan ve sevilen erkek iin yollar alnca izleyici iin de gizli umutlar oluturulur. Dizinin nl yldzlar da zdelemenin bir baka boyutunu oluturur. te izleyiciden olduka youn ilgi gren bu dizi, belirlenen bu zellikleriyle yani kimliiyle izleyicinin kimliini yakalam, onunla rtebilmitir. Dizinin son filmi 1970 ylnda ekilmitir. Bu yllara gelindiinde lke ncelikle ynetsel dzeyde yeni deiimlere gebedir. Yaratlmaya allan sosyal refah, eitlik, hak ve zgrlk umutlar halkta karln bulamamtr. Umudun yerini tepkiler alm, hatta bu tepkiler iddet boyutunda kendini gstermeye balamtr. Byle bir toplumsal ortamda kk kalarn, kk umutlarn, avuntularn edinildii seyirlikler de ilevini yitirmeye balamtr. Bu anlamda Kk Hanm da gzden dmtr. Sinemann kendi ileyi koullarnn da olumsuzlamasyla bu diziye 1970 ylndan sonra yeni bir film katlmamtr. (Mediha Salk) Sinema Yazlar, Seil Bker
Klkedisi
KLKEDS
Ynetmen ve Senaryo: Oyuncular: Muhterem Nur, Sadri Nejat Saydam 167 Kamera: Mike Rafaelyan Yapm: Emin Film Talat Emin Alk, Turgut zatay, Salih Tozan, Sabiha zer, Zeki Alpan, Handan Adal, Gazanfer zcan, Mualla Srer, Osman Zt, Konu: Zengin sevgilisine kendini hizmeti olarak tantan bir kzla, topal bir kuklacnn yks.
Mahalle Arkadalar
MAHALLE ARKADALARI
Senaryo ve Ynetmen: Oyuncular: Efkan Efekan, Suphi Kaner, Suna Selen, Kadir Savun, Semih Sezerli, Suzan Avc, Metin Erksan Kamera: Meng Yein, Fethi Mrenler Mzik ve arklar: Abdullah Yce Yapm : Ergenekon Film Nejat Duru Mmtaz Ener, Erol Ta, Senih Orkan Arkadalk zerine Bir Film: 'Mahalle Arkadalar" Konu: Metin Erksan, "Gecelerin tesi'nden sonra hemen hemen ayn kadroyla ayn yapm irketi adna "Mahalle Arkadalarn eker. Ayn mahallede oturan bir grup sradan insann macera-larn anlatan film, arkadalk temas zerine kurulmu bir a-lmadr. Hali'te atana kaptanl yapan bir adamla zengin bir kzn aknn evlilie dnmesi iin, mahalle arkadalarnn desteinin anlatld film, "Gecelerin tesi" gibi ar bir trajedi havasndan uzak, traji-komik bir filmdir.
Ynetmen eit arkadalk olduuna inanyor. Mahalle arkadal, asker arkadal ve hapishane arkadal... Buna bir de hastane arkadaln ekleyebiliriz. Metin Erksan, artk mahalle arkadalnn kalmadn vurgularken, "Mahalle Arkadalar"ndaki Hali grntlerinin kalmadn da hatrlatyor: Film, Hali'te geen mahalli bir filmdi. imdi o Hali kay-boldu. Bu film Hali nostaljisi asndan son derece nemli. Hali'in kysndaki gemi tezghlan, evler, mahalleler, iskeleler, Hali vapurlar, Hali mahallelerinde oturan insanlar, bo arsalar, Ayvansaray, surlar vs. gibi arlk gremeyeceimiz evre manzaralar iermesi asndan ''Mahalle Arkadalar'n nemli bir belgesel olarak kabul edebiliriz. Birsen ALTINER Metin Erksan Sineamas syf, 41
167 1953 ylnda ynetmen Charles Walters tarafndan filme ekilen Lili isimli filmden uyarla-
ma. Filmde balca rolleri dnemin en nl oyuncularndan. Leslie Caron, Mel Ferrer, Zsa Zsa Gabor ve Yean Pierre Aumont oynamlardr.
Mahalleye Gelen Gelin
MAHALLEYE GELEN GELN 168

Siyah-beyaz, 96dk Ynetmen: Osman F. Seden Senaryo: Blent Oran Foto Direktr: Kriton iliadis; Yapm: Kemal Film/Osman F. Seden, (Kemal Film Platosu'nda evrilmi, Acar Film Stdyosu'nda Seslendirilmitir). Ar Direktr: Saim Nahit Bilge; Ses: Lami Kamil; Dekorlar: Zare Cirityan; Aksesuar: Ali Kan; Prodksiyon Mmessili: Adnan rkut, Prodksiyon Amiri: Hasan Danabaolu, Set Ekibi: ilhan Krmlolu, Fikret Gryaln, Cemil Paskap, Hasan Danabaolu; Ik efi: Necati lta; Reji Asistan.: Orhan Aykanat; Ik Asist.: lhan Aslm; Kamera Asistan: Yavuz Gnen; Ik Asistan: lhan Aslm, Mzik Direktr: Metin Bkey; Prodktr: Yksel Tank; Prodksiyon Asistanlar: . Krmlolu, Cemil Paskap, F. Gryaln, Cafer elebi, Oyuncular: Orhan Gniray (Orhan), Fatma Girik (Belgin), Saadettin Erbil, Mrvet Sim, Sami Hazinses, Hulusi Kentmen, Mmtaz Ener, Necdet Tosun, Rengin Arda, Renan Fosforolu, Nubar Terziyan, Rauf Alazan, Eref Vural, Orhan Aykanat, Asim Nipton, Haydar Karaer, Ali Seyhan, Aye Dolar, Mualla Srer, Hasan Danabaolu, Ali Kan, Ahmet Tark Teke, Cemil Paskap, Mrvvet Sim, Konu: Olduka zengin bir oyuncu kadrosunun yer ald "Mahalleye Gelen Gelin" de. zengin ile fakir kesim arasndaki snf farkllklarnn anlatld filmin zengin olan kadn kahraman, sevdii erkek uruna kendi rahat hayatn terk ederek ak tercih etmektedir . sosyetik bir evreden gelen Belgin (Fatma Girik), edebiyata merak sarm ve bir roman yazmaya heveslenmitir. Fakat yazaca roman iin gerek malzemelere ihtiyac vardr. Bunun zerine Belgin malzeme toplayabilmek iin zengin bir fabrikatr olan amcasnn fabrikasnda ii olarak almaya karar verir. Fakat bu i iin uar nianlsn epey g ikna etmitir. Nihayet izin koparan Belgin, dadsyla birlikte fabrika civarndaki bir mahalleye yerleir. Bir sre sonra, fabrikada ofr!k yapan Orhan (Orhan Gniray) Belgin'le ilgilenmeye balar. Onu nceleri pek ciddiye almayan gen kz, sonralar ona yaknlk duymaya balar ve iki gen birbirlerine ak olurlar. Orhan'n, Belgin'in peinde dolamasndan holanmayan nianls ve amcas gen kz bir tuzakla ondan uzaklatrrlar. Orhan'la ban koparan Belgin, nianlsyla nikah masasna oturur. Tam bu fabrika civarnda oturan mahalleli nikah basar ve Belgin'i karr. Orhan'n mert bir delikanl olduunu anlayan amcas bu yaptndan utanr ve yeeniyle evlenmesine izin verir. kinci Dnya Sava ncesi Alman sinemasnn "dramatik gldr trn Trk sinemasna uygulamay deneyen ve bunu biraz da 1940 dnemi Hollywood gldrleri ile kartran Seden iin bu" tipi gldr" tr yeni bir dnem ayor, onu deiik, umutla iyimser bir havaya gtryor. Seden iin bu yenilik, hem izdii erevede, hem kiiler arasndaki atmada, hem anlatmda oluyor. Mahalleye Gelen Gelin"in anlatm ok daha sade, genellikle zorlamadan olduka uzak. Seden'e zg biim oyunlarn srdren (mesela Orhan'la A. Tark Teke'nin kavgasndaki ok hzl planIar, Orhan'la Belgin arasndaki ak sahneleri gibi), iddete yer veren (mahalle kavgalarnda), yer yer de kadnn eziliine eilen ve tm bunlar bir l iinde verebilen film bir btne varyor. Seden iin asl dn, fasit daireden kma teebbs "Mahalleye Gelen Gelin" ile oluyor. Usta, bu filmde kendine zg bir gldr anlay ile ortaya kyor. Daha sonra bu tarz gldr tryle sk sk" karmza kacak olan Usta, "Mahalleye Gelen Gelin" ile trnn en iyi rneklerinden birini veriyor. Glah Nezaket Maral, Osman Fahir Sedenle Det
168 Teknik ve oyuncu kadrosunda yer alan isimler, filmin jeneriinden aktarlmtr.
Melekler ahidimdir
MELEKLER AHDMDR
Senaryo ve Ynetmen: Sha Doan Grnt Ynetmeni: evket Kymaz Yapm: Nil Film Seyit Bortetin
Oyuncular: Gksel Arsoy, Trkan oray, ztrk Serengil, Atf Kaptan, Semih Sezerli, Hulusi Kentmen, aziye Moral Konu: Bir casus ebekesini ortaya karmak iin
grevlendirilen bir subayn maceras.
Memi Banda
MEM BAINDA
Ynetmen: Natuk Baytan Senaryo: Mahmut Arseven Foto Direktr: Muzaffer Pekgleryz Yapm: Sonar Film Mahmut Arseven Minno
Oyuncular: Mahmut Arseven, Birsen Ayda, Mrvvet Sim, Sevim Polat
MNNO
Ynetmen: Srr Gltekin Senaryo : Sadk endil Foto Direktr: Rafet iriner Yapm : Kazan Film evket Kazan
Oyuncular : Ahmet Tark Teke, Glderen Ece, Adnan enses, Gazanfer zcan, Suna Pekuysal, zdemir Han, Aziz Basmac, evkiye May, zdemir Han KONU: Hali kylarnda terk edilmi hurda gemide geen bir ak yks.
Mor sevda
MOR SEVDA
Senaryo ve Ynetmen: Hseyin Peyda Kamera: Cahit Engin Yapm: Gney Film Hseyin Peyda Oyuncular: Hseyin Peyda, Leyla Altn, Necdet Tosun, Renan Fosforolu, Danyal Topatan, Zerrin Zer, Zerhan Zer, Danslar: nci Birol Konu: Diyarbakr yresinde geen bir mzik retmeninin ak yks
Naciyem
NACYEM
Ynetmen: Srr Gltekin Senaryo: Sadk endil Foto Direktr: Kazm Kokan Yapm: an Film/ Baki skdarl Oyuncular: zcan Konu: Bir miras nedeniyle eitli dolaplar eviren kiilerin maceras. Mahir zerdem, Oya Tar, Ahmet Tark Teke, Tanju zsu, Gazanfer
Naylon Leyla
NAYLON LEYLA
Senaryo ve Ynetmen: Abdurrahman Palay Kamera: Manasi Filmeridis Yapm: Pesen Film Nevzat Pesen Oyuncular: Neriman Kksal, Abdurrahman Palay, Ulvi Uraz, Zihni Kmen, Ayfer Feray, Ahmet Tark Teke, Necdet Mahfi Ayral, Erkin Koray Konu: Bir balay dnnden sonra ortadan kaybolan evli bir kadnn mirasn elde etmek iin eitli oyunlara giren Naylon Leyla ile bir mahalle arkcsnn yks.
Olum
OLUM
Senaryo ve Ynetmen: Kenan Pars Kamera: Ali Uur Mzik: Nedim Otyam Yapm: Mask Film Kenan Pars Oyuncular: Nedret Gven, Kenan Pars, Sadettin Erbil, Avni Dilligil, Aysel Tanju, Mualla Kavur, Hayal Tayuk, Danyal Topatan, Zhal stnta, Erdoan Tekin, Niyazi Vanl, Kamer Sadk Konu: Olu olmayan bir babann yks.
Otobs Yolcular
OTOBS YOLCULARI
Rejisr Asistan: Kemal nci, Engin Deniz, Fotoraf: Foto Bella, Iklar: Mehmet akar, Operatr Asistan: Hseyin Birol, Prodksiyon Amiri: Melih stngr, Vecdi Benderli, Prodksiyon Asistanlar: Ynetmen: Ertem Gre Senaryo: Vedat Trkali Fotoraf Direktr: Turgut ren Mzik: Yaln Tura Yapm: Be-Ya film Nusret kbal Teknik ve oyuncu kadrosundaki isimler, filmin jeneriinden alnmtr. Kahraman Kongur, Selahaddin Gen, Erol Kesler, Ar Direktr: Remzi Aydn, Dekor: Sohpan Kololu, Sesleri Alan: Nihat Sevin, Necip Sarcolu, Efekt: Sudi Ylmaz, Montaj: Ertem Gre, Senkron: Metin Mirolu, Laboratuar: Cemil Orhon, Hasan rnek, brahim Gzel, Saz ve Trkler: Ruhi Su, (Lle Film Stdyosunda Seslendirilmi, ren Film Stdyosunda Hazrlanmtr.) Oyuncular: Ayhan Ik (Kemal), Trkan oray, (Nevin) Salih Tozan (Salih) Suna Pekuysal (Necile), Selahattin Yazgan, Ahmet Tark Teke (Halim), Senih Orkan (Selim), Avni Dilligil (Rahmi), Reha Yurdakul (Bekir), Suphi Kaner (Veli), Atf Kaptan (Mahmut), Diclehan Baban (Nevinin halas), Nuri Gen, Fikliz Kandora, Hakk Haktan, Zeki Tney, zdemir Aydn, Mualla Srer (Hacer) KONU: 27 Mays devriminden sonra ortaya kan "Gvenevler Dosyas"yla ilgili inaat yolsuzluunu ve gnmzdeki "arazi mafyas"nn balang yllarn gzler nne seren toplumsal gereki bir film. Gecekondu yresinde inaat yaptran Mahmut Bey'in, szn yerine getirip yaptrd binalar zamannda sahiplerine vermemesinden kaymaklanan olaylarn konu alnd filmde; ofr Kemal'le otobs yolcusu Nevin arasnda bir ak balar. Bu ak mahallenin diline sakz olur. Kemal evinde kirac olarak oturduu Sabire ninenin tapusunu, ilgililere gzda vererek elde edince, mahallenin kahraman olur. Kendisinden yardm dileyen bakalarna avukat Hamdi araclyla mahkemeye bavurmalarn salk verir. lerin ardnda olan ktler de, i ciddiye binince Nevin'in kardei Tayfur'u yaralarlar. Nevin'le babasn kararak ta ocana kapatrlar ve lmle tehdit ederler. Sonunda Kemal olay renir ve mahalleli ta ocana baskn yaparak, kurtarr.
Ynetmen : Metin Erksan Senaryo: Blend Oran Grnt Ynetmeni: Metin Yiin, evket Kymaz Yapm: As Film Muzaffer Aslan
Oy Farfara Farfara
OY FARFARA FARFARA
Oyuncular: Orhan Gnray, Neriman Kksal, Peri Han, Erol Ta, Sami Hazinses, Teke, Salih Tozan, Ali en, Atf Kaptan, Melahat li, Mualla Srer, Enver Dnmez Konu: Gecekondu mahallelerinden birinde blok apartmanlar yap-mak isteyen holding sahipleriyle o mahallede oturan arsa sahip-leri arasnda yaanan sava anlatan filmin ad o dnemde son derece popler bir ark olan "Oy Farfara Farfaramdan geliyor. Ad dolaysyla bir dansz filmi zannedilen "Oy Farfara Farfara", santimantal havas olan bir film olarak Metin Erksan filmografisinde yerini almtr. Birsen Altner Metin Erksan Sineamas Ahmet Tark
ldren Yalan
LDREN YALAN
Senaryo ve Ynetmen: hsan Nuyan Kamera: Cezmi Ar Yapm: Tun Film hsan Noyan Baki Tamer (1926-2004) oyuncu 268 film Oyuncular: Baki Tamer, Sunay Uslu, Beyhan Aknc, Ceyhan Kl, Sheyla Seren, Ayhan Candeer Konu: Yuva ykan bir iftirann yks
lm Film ekiyor
LM FLM EKYOR
Senaryo ve Ynetmen: Aydn Arakon Kamera: adan Kamil Yapm: Acar Film Murat Kseolu Oyuncular: Orhan Gnray, Muhterem Nur, Gnl Bayhan, Ahmet Tark Teke, Kemal Bekir, Mualla Kavur, Nubar Terziyan Konu: Artist olma tutkusu uruna, smrlen kzn intikamn alan nl bir oyuncunun yks
lm Kayalklar
LM KAYALIKLARI
Senaryo ve Ynetmen: T. Fikret Uak Kamera: Ylmaz Grbz Yapm: Cumhur FilmA dnan Kran Oyuncular: Hayati Hamzaolu, Sabahat Ik, Erol Ta, Hseyin Baradan, Orhan M. Arburnu, Semih Sezerli, Asm Nipton, Osman Trkolu, Danyal Topatan, Talat Gryuva Konu: Srgn olarak bir kye gidip, susuzluunu ispat eden bir gencin yks
zleyi
ZLEY
Senaryo 169 ve Ynetmen: Aydn Arakon Mzik: Nedim Otyam Kamera: adan Kmil Yapm: Acar Film Murat Kseolu Oyuncular: Muzaffer Tema, Belgin Doruk, Salih Tozan, Ulvi Uraz, Handan Adal, Nubar Terziyan, Muammer Gzalan, Leman Akatepe Konu: Dedesiyle birlikte midye satan bir kzn, gzleri grmeyen bir bestekrla olan ak yks
Sabrta
SABIRTAI
Ynetmen: Srr Gltekin Senaryo: Sadk endil Foto Direktr: Rafet iriner Yapm: an Film Baki skdarl, Oyuncular: Kenan Pars, Muhterem Nur, Mualla kaynak, Salih Tozan, Ahmet Tark Teke, Rya Gmata, ztrk Serengil Konu: Bir iftira sonucu karsndan ayrlmak zorunda kalan bir kaptann yks.
Rzgar Zehra / Snger Avclar
RZGAR ZEHRA/SNGER AVCILARI

Ynetmen: Nian Haner Senaryo: Ali Kaptanolu (Attila lhan) Operatr: Memduh Ykman Yapm: Birsel Film zdemir Birsel Oyuncular: Sezer Sezin, Ulvi Uraz, Ekrem Bora, Kadir Savun, Senih Orkan, Sadettin Erbil, Ylmaz Gruda, Avni Dillgil, Nubar Terziyan, Muzaffer Nebiolu Konu: Snger Avclarnn yks. Not: Film ayn zamanda su altnda ekilen ilk Trk filmi olmas asndan nem tamaktadr.
169 Tangocu ve besteci Necip Cellin yaam yksnden
Sahte Prens
SAHTE PRENS
Senaryo ve Ynetmen: Oyuncular: Balarlar: Metin Turan ve Engin Bozok, Nuray Orhan Ate Eser: endoan Ard Foto Direktr: Ali Uur Yapm: Tayfun Film Uslu, Zeki Alpan, Vahi z, Rita Bardot, Semra Nuray, Necdet Hahfi Ayral Konu: Biri p dieri be parasz iki kafadarn zengin bir kz ile olan aklarnn komedisi.
Seni Benden Alamazlar
SEN BENDEN ALAMAZLAR

Ynetmen: Nian Haner Senaryo: zdemir Birsel Kamera: etin Grtop Yapm: Birsel Film zdemir Birsel Oyuncular: Muhterem Nur, Ekrem Bora, Sadri Alk, Altan Erbulak, Muharrem Grses, Zeki Alpan, Necdet Tosun, Faik Cokun, Nuri Gen Konu: Ders ald mzik hocasnn kzna ak olan bir gencin yks
Seni Kaybedersem
Ynetmen: Atf Ylmaz Senaryo: Vedat Ttkali, Atilla Tokatl, Atf Ylmaz, Kamera: etin Grtop Mzik: Yaln Tura Yapm: Yerli Film Atf Ylmaz, Orhan Gnray
SEN KAYBEDERSEM
Reji Asistan: etin nan
Oyuncular: Gksel Arsoy, Nurhan Nur, Aliye Rona, Osman Alyanak, Senih Orkan, Mualla Kavur, Emire Erhan Konu: Bir gece partisinde ifal edilip intihar etmek isteyen kimsesiz bir kzla, onu kurtarp evlenen zengin bir gencin yks.
Senin iin Affettim
SENN N AFFETTM
Ynetmen: Hseyin Kaif Senaryo: Hsamettin Seyhan Foto Direktr: Rza Erman Yapm: Ate Film Vural Erman Oyuncular: Mualla Kavur, Yavuz Cener, Hadi Hn, Birsen Menekeli, Hadi Hn, Ouz Kaynar, Necati Dalgakran, Dursune irin, Selahattin sel Konu: Kzlarnn mutluluunu gremeyen bir anne-baba'nn yks.
Sessiz Harp
SESSZ HARP
Ynetmen: Ltfi . Akad Senaryo: Blend Oran Eser: mit Deniz 170, Mzik: Yaln Tura Foto Direktr: Mahmut Demir Yapm: Duru Film Naci Duru Oyuncular: Mfik Kenter (Murat Davman), Peri Han, Talat Gzbak, Osman Alyanak, Aysel Tanju, Atf Kaptan, Hayri Esen, Glbin Eray, Ali Seyhan, Sami Hazinses, Blent Oran KONU: Gizli planlar ele geirmeye alan bir ete ile mcadele eden gazeteci Murat Davmann
170 Trk edebiyatnda polisiye trnn ilk etkili yazaryd mit Deniz. 1922 ylnda doan Deniz,
Haydarpaa lisesini bitirdikten sonra bir sre Hukuk Fakltesine, ardndan ayn niversitenin Edebiyat Fakltesi ngiliz Dili ve Edebiyatna devam edip gazetecilikte karar kld. eitli gazete ve dergilerde muhabirlik ve yazarlk yapan Deniz, yaratt gazeteci Murat Davman tipinin etrafnda gelien polisiye hikayelerle mehur oldu. Romanlarndan bazlar sinemaya da uyarlanan yazar 1975 ylnda ld. 50'li yllarn sonunda ilk Murat Davman maceras yaynlanan mit Deniz, kukusuz polisiye tarihimizin en hatrda kalan yazar. mit Deniz ve kahraman Murat Davman'n bugnlere tanmasnda barolnde Orhan Gniray'n oynad Yeilam filmlerinin katks da azmsanacak gibi deil. Dedektifi : Murat Davman Detektiflik ile ajanlk arasnda salnan Murat Davman kkl ailesi, Batl kltr ve Trklk uuru olan, mill istihbaratn sk sk yardm ald bir gazetecidir. Davman, her macerasnda gzel kadnlarla ak ve ehvet dolu ilikiler yaayan, gzn budaktan saknmayan, nice lm tehlikelerini bir ka syrkla atlatan bir kahramandr. (kyn: www.polisiye.com)
Sevdal Efe
SEVDALI EFE
Senaryo ve Ynetmen: Halit Refi Eser: Orhan Elmas Kamera: evket Kymaz Yapm: Uur Film Memduh n Oyuncular: Efkan Efekan, Evrim Fer, Ahmet Tark Teke, Senih Orkan, Salih Tozan Konu: Ak bir efenin yks.
Seviti
SEVTMZ GNLER
Ynetmen ve Senaryo: Nuri Aknc Grnt Ynetmeni: Cezmi Ar Diyalog: Blent Oran Yapm : Pan Film Nuri Aknc Oyuncular: Nilfer Aydan, Orhan Gnray, Fatma Girik, Sadri Alk, Nuray Uslu, Suha Doan, zden elik, Mrvvet Sim, Ayla can, Asm Nipton, Adnan Uygur, Selahattin Yazgan, Recep Yurdaan, Osman Trkolu, Kaya Volkan, Tun Baaran, Niyazi Er, Hseyin Gler, Enver Dnmez, Halit Refi, Memduh n Konu: Ayn pansiyonda kalan yakn ardakada, erkeklere kar tavr alrlar ama hi birisi sznde durmaz. Nilfer, kendini zengin diye tantan bir araba tamircisine, Lale, nl bir artiste, Mine ise patronuna ak olur. Ressam Kenan ise Lale'ye aktr ve nl oyuncunun kendisini kullandn ona syler. Kenan'a inanmayan Lale onu aalar fakat daha sonra Kenan hakl knca piman olur. Mine'yi ise patronu ifal edip hamile brakr. Bu utanla yaamak istemeyen Mine intihar eder.
Sevimli Haydut
SEVML HAYDUT
Senaryo ve Ynetmen: Asaf Tengiz Operatr: Hayrettin Ik Yapm: Aktun Film evket Aktun Oyuncular: Ayhan Ik, Trkan oray, Hseyin Baradan, Avni Dilligil, Hulusi Kentmen, Suna Selen, Danyal Topatan, Leyla Trkkan, hsan Torun, Selhattin sel, Mehmet Ali Akpnar, Hatdar Karaer, Niyazi Vanl, Ayfer Timuin, Ali Seyhan, Faik Cokun, Reit ldam, Talia Salt, Mahmure Handan, Muzaffer Yenen Konu: z kardei olduunu rendii ulsuz adl ekya reisiyle mcadele eden Osman efenin yks
Silahlar Konuuyor
SLAHLAR KONUUYOR
Senaryo ve Ynetmen: Oyuncular: Barbara Valentin (Janet), Hermann Nehlsen (smail), Paul Flawion (Dexter), Ernest Von Theumer Operatr: Ali Yaver Yapm: Site Film lhan Filmer (Trk-Alman ortak Yapm) Maria Vincent (Maria), Fikret Hakan (Hasan), Sadri Alk, Kemal Edige, olpan lhan, Kadir Savun, ztrk Serengil, Aysel Tanju, Osman Zt Konu: Msr, Kbrs ve Trkiye'de geen bir esrar kaaklnn yks. NOT: Bu filmde, Almanlarn itirazyla ikinci kadn rolndeki olpan LHAN'n yerine Almanya kopyasnda Maria Vncent rol almtr, Trkiye kopyasnda ise olpan lhan oynamtr.
Siyah Melek
SYAH MELEK
Ynetmen: Sami Ayanolu Senaryo : Ylmaz Tmtrk Grnt Ynetmeni : Manasi Filmeridis Yapm: Pesen Film Nevzat Pesen Oyuncular: Orhan Gniray, Trkan oray, ztrk Serengil, Ahmet Tark Teke, Eref Vural Konu: stiklal sava srasnda geen bir kahramanlk yks.
Sonbahar Yapraklar
SONBAHAR YAPRAKLARI
Ynetmen : Nejat Saydam Senaryo: 170 Agh Hn Grnt Ynetmeni : Mike Rafaelyan Mzik : Metin Bkey Yapm: Emin Film Talat Emin Oyuncular: olpan lhan, Pervin Par, Metin Ersoy, Ahmet Tark Teke, aziye Moral, Salih Tozan, Mahmure Handan, Necabettin Yal, Osman Zt, Osman Trkolu, Jale z KONU: Hamile kald sevgilisinin Kore savanda ehit olmas zerine, olu ile birlikte ortada kalan santral memuresi bir kzn yks.
170 Robert E. Sherwoodun (1896-1955) bir hikyesinden, S. N .Behramn (1893-1973) senaryo-
sunu yazdii ve Mervyn LeRoyun (1900-1987) rejisiyle 1940 ylnda filme aktarlan Waterloo Bridge (Waterloo Kprs isimli filmden uyarlama. Bu filmde balca nemli rolleri, dnemin nemli ismlerinden; Vivien Leigh (1913-1967), Robert Taylor (1911-1969), Lucille Watson (18791962) ve Virgibia Field (1917-1992) oynamlardr. (kyn. www.imdb.com)
Sokaktan Gelen Kadn
SOKAKTAN GELEN KADIN

Senaryo ve Ynetmen: Dr. Aravir Alyanak Eser: Esat Mahmut Karakurt Sokaktan Gelen Kadn Romanndan Operatr: Gani Turanl Yapm: Erman Film Hrrem Erman Oyuncular: Ahmet Mekin, Sevim alayan, Avni Dilligil, Handan Adal, brahim Delideniz Konu: Snf atlayan bir hayat kadn ile fabrikatr babann olu arasndaki imknsz ak.
Sulu Aklar
SULU AIKLAR
Oyuncular: Abdurrahman Palay, Tolga Tigin, Salih Tozan, Handan Adal, Ylmaz Gruda, Ynetmen: Dr. Aravir Alyanak Senaryo: Nejat Saydam Kamera: Kosta Psaros Mualla Frat Konu: Kkne mrebbiye olarak ald bir dansz kzla, evli bir kasaba doktorunun yks
Yapm:
Tl Film
afakta Bulualm
AFAKTA BULUALIM
Senaryo ve Ynetmen: Trker nanolu Grnt Ynetmeni: evket Kymaz Yapm: zen Film/Osman zen, (Acar Film Stdyosunda hazrlanmtr)
Oyuncular: Diclehan
Kenan Baban,
Pars,
Glistan Srer, Necdet
Gzey, Yavuz Cener, Aysel Tanju, Mualla Mualla Frat, Ece, Salih Tozan,
Tosun, Vahi z, Nubar Terziyan, Semra
Konu: Polisiye macera filmi.
ahane Kadn
AHANE KADIN
Oyuncular: Neriman Kksal, Sadri Alk, Hadi Hn, Mcap Ofluolu Ynetmen: Nevzat Pesen Senaryo: Kerime Nadir Foto Direktr: Menasi Filmeridis Yapm: Pesen Film Nevzat Pesen Konu: Hayran olduu romancya metreslik yapan evli bir kadnn, sonu dramatik bir tarzda bitecek olan ak yks. Kerime Nadirin 1949 ylnda yazd RYASI AK
isimli romanndan yola klarak
ekilen filmin bu roman, gzel balayan bir akn ksa bir sre sonra nasl deitiini anlatyor. Akn ryasna susam evli bir kadnn heyecanl servenlerle dolu hayat melodram... Hayatn bir ok ac gerekleri bu romann tatl ve akc slubu iinde gzlerimizin nne serilmekte Kerime Nadirin Ak Ryas romann filme ekmek isteyen ayn isimle Nevzat Pesen, ayn sezon bir filmin yazd ekilmesi ahane baka
karsnda, romann adn deitirir ve Kerime Nadirin senaryosunu Kadn adyla filme aktarr. (Orhan nser)
eytann Klc
EYTANIN KILICI
Ynetmen: Nejat Saydam Senaryo: Blent Oran Kamera: Gani Turanl Yapm: Pesen Film Nevzat Pesen Oyuncular: Fikret Hakan, Leyla Sayar, Kadir Savun, Blent Oran, Birsen Menekeli, Aysel Tanju, Rengin Arda, Semih Sezerli, Hasan Ceylan, Zeki Alpan, Emel Yldz Konu: l kahraman Selim'le l kz Melike'nin ak ve macera yks.
ofr Ahmet
OFR AHMET
Senaryo ve Ynetmen: Semih Evin Kamera: Rafet iriner Yapm: an Film Baki skdarl Konu: Kz kardei randevuevine drlen bir ofrn yks. Oyuncular: Eref Kolak, Serpil Gl, Hseyin Baradan, Birsen Menekeli, Suzan Avc, Mualla Kavur, Kadir Savun, Salih Tozan, Mualla Srer, Renan Fosforolu
Tatl Bela
TATLI BELA
Oyuncular: Orhan Gniray (Osman), Neriman Kksal (Naciye), Ayfer Feray (Mualla), Ahmet Tank Teke (Gani), Salih Tozan (Bayram Day), Hseyin Baradan (Kerim), Ylmaz Ynetmen: Atf Ylmaz Asistan: Ylmaz Gney Senaryo: Vedat Trkali Kamera: Manasi Filmeridis Mzik: Yaln Tura Yapm: Gven Film Yuvakis Filmeridis Gney (Erdoan), Oya Tar (Oya), Sami Hazinses (Bekir), Sabiha zer, Necdet Tosun (Tulum Rza), Abdullah Ata, Mehmet Bahadr, Muazzez Aray, Dursune irin (Arap Bac), Mustafa Dahan, Semih Sezerli (Ispanak Rafet), Niyazi Ba, Ahmet Turgutlu (Fedai), Sevim aatay, Ali Seyhan (Fedai) KONU: Osman (Orhan Gniray), Bayram Day'nn (Salih Tozan) bostannda almaktadr. Kz, Naciye (Neriman Kksal), Osman'la bir trl geinemez. Naciye, yerinde duramayan, ii fkr fkr kaynayan bir kzdr. Osman'a srekli taklr. 'Korkuluk' diye alay edip onu kzdrmaktadr. Pazaryeri esnafndan Gani (Ahmet Tark Teke), Tulum (Necdet Tosun) ve Rafet (Semih Sezerli), Naciye'ye deli gibi aktrlar. Birbirleriyle yarrlar. Naciye ise onlara yz vermez. Osman'a gizliden gizliye ilgi duysa da belli etmez. Bostann yaknlarnda bir sreden beri bo duran Msrl Selim Paa'nn kkne esmer gzeli, esrarengiz bir kadn tanr. Ad Mualla'dr (Ayfer Feray) kadnn. Mualla'nn yatalak, gizli gizli konyak ien, kafadan zrl yal bir annesi vardr. Kkte birlikte kald, aya hafif seken Hamdi (Hseyin Baradan) Mualla'ya tutkundur. Tilki gibi kurnaz olan Hamdi'nin amac, Mualla'yla evlenip mirastan pay koparmaktr. Kkte garip olaylar olur. Kombinezonuyla dar frlayan gen bir kadn dvlr, geceleri partiler dzenlenir. ofrn kovan Mualla, arabasyla kke gelirken yolunun zerinde Naciye'yle birlikte grd Osman' gzne kestirmitir. Osman' kke davet eder. Yannda ofr, kkte yardmcs olarak almasn teklif eder. Os-man giyimi kuam yenilenip esrarengiz kkte iba yapar. Kkte seks partileri dzenlenmekte, gizlice ekilen fotoraflarla bu ehvet gecelerine katlanlara antaj yaplmaktadr. Mualla ve Hamdi, kk bir antaj yuvas haline getirmilerdir. Her odada bir iftin sevitii ve kimin kiminle olduu bilinmeyen bu sosyete partilerine Osman da katlmaktadr. Yataktan yataa srklenen Osman hayatndan memnundur. Kadnlarn paylaamad bir erkek olur. Osman' merak eden Naciye, bir gece gizlice kke girer. Bir yatan altna saklanp, Osman' Zinnur (Sevim aatay) adl kadnla seviirken grr. zlendiinin farknda olan Osman, yatan altna bakar. Naciye yata-n altndadr. O geceden sonra bostana gelen Osman', "Bahenin korkulua ihtiyac yok artk," deyip kovar Naciye.
Tatl Bela
lgn gecelerin tm hzyla srp gittii gnlerde ar alkol alan Leyla adl gen kz yaamn yitirir. Olay Mualla ve Hamdi tarafndan gizlenir. Mualla, kadn misafirlerine damzlk bir hayvan gibi sunduu Osman' bu defa kendi yatana alr. O gece birlikte olurlar. Mualla'nn svire'de renim gren kz Oya, aniden stanbul'a dnp kke gelince, bir sre iin partiler, toplantlar ertelenir. Mualla, kznn kkte geen olaylardan haberdar ol-masn istemez. Her ey ondan gizlenir. Bir gn, bostana Erdoan (Ylmaz Gney) adl bir gen gelir. Os-man' aramaktadr. Delikanl silahn ekip Osman' zorla arabaya bindirir. ssz bir alana geldiklerinde yumruklarlar. Osman akn-dr. Erdoan, cebinden bir fotoraf karr. Resimde Osman bir kzla beraberdir. Fotoraftaki kz, Erdoan'n, partide intihar eden kardeidir. Osman'dan intikam almaya gelmitir. Osman ona gerei anlatr. Olayda suu yoktur. Onu kullanmlardr. Kz, yar baygn bir durumda odasna atmlardr. Sonunda dost olurlar. Erdoan' gizlice kkn karanlk odasna karr. Karanlk oda, Hamdi'nin ektii antaj fotoraflaryla doludur. Artk olay beraber zeceklerdir. Bu arada Osman'n tantrd Mualla'nn kz Oya (Oya Tar), gnln Erdoan'a kaptrmtr. Osman'n da akl, bir sreden beri aralarnn ak olduu Naciye'dedir. antajc Hamdi, yal zengin Asil Bey'in (Abdullah Ata) gz olduu Naciye'ye bir tuzak kurar. Onu kke davet eder. Naciye, Osman'a inat, Hamdi'nin arabasna binip kke gider. kisine ila koyup Naciye'yi sarho ederler. Onu, Asil Bey'in kucana atacaklardr. Naciye baygn, yataktadr. Osman, son anda yetiip Naciye'yi Asil Bey'in elinden kurtarr. Bir sreden beri olaylar izleyen Erdoan'n polis olduu ortaya knca Hamdi ile Mualla panie kaplp, birbirlerine derler. Bir tartma srasnda Hamdi, Mualla'y kznn nnde sular. Kznn nnde btn foyas meydana kan Mualla, Hamdi'yi polise ihbar etmek iin telefona gittiinde kurunlanr. Hamdi, Mualla'y srtndan vurup ldrmtr. Hamdi arabasna binip kaarken Osman onu engeller. Polis evreyi sarmtr. Daha sonra Osman, babas Hamdi Day'dan istedii Naciye'sine kavuur. Agh zg, Btn Filmleriyle Ylmaz Gney syf, Filmin ekimi Emirgan korusunda yer alan kklerin birisinin bahesinde yaplmakta iken, yapmc Yovakim Filmeridis yannda iki kii ile belirir. Bunlar sivil polistir ve Ylmaz Gneyi tutuklamak iin sete gelmiler ekimin ara verilemesini beklemektedirler. Bundan sonra gelien olaylar Atf Ylmazn Bir Sinemacnn Anlar kitabnda yer alan blmden okuyalm: Ylmazla ertesi gn yaplacak ileri planlayp, setten ayrlyorum. Aradan bir iki saat ya gemi ya gememi. Telefonu ayorum. Gelen Ylmaz'n tutukland haberi. Telala bir avukat arkadaa telefon ediyorum. Az sonra Ylmaz'n skdar'daki Paakaps Cezaevi'ne gtrldn reniyorum. Avukat arkada, "aresi yok sabah bekleyeceiz" diyor. Ertesi sabah Paakaps'nda savcnn karsndayz. Yl-maz'n filmde rol olduundan, filmin yarm kalacandan bahsediyorum, "Hi deilse 15-20 gn darda kalmasn salayabilseniz." Sakin sakin glmsyor savc, "Buraya gelinceye kadar bir ey yaplabilirdi belki" diyor, "ama bir kez cezaevine girmeye grsn, artk hibir kuvvet karamaz arkadanz." Ylmaz'n yaymlanan bir yks ( Bilinmeyenli Eitsizlik Sistemi) nedeniyle yllardr yarglandn biliyordum. imdi okusak bize komik gelecek bir cmleyi, dnemin zihniyeti komnizm propaganda-s saym. Ylmaz'a nce 7,5 yl hapis cezas verdiler bu tek
Tatl Bela
cmle iin. Sonra, temyizin mahkemenin kararn bozduunu rendik. Tekrar yarglanma. Bu kez verilen ceza 1,5 yl. Tekrar temyize gidiliyor ve sonunda mahkemenin karar kesinleiyor. Bu sonuta, Ylmaz'n, dolayl olarak da bizim ilgisizliimizin pay var myd, daha sk bir takiple Ylmaz kurtulabilir miydi bilmiyorum. Paakaps, sonra Nevehir Cezaevi. Bir ara Nevehir'e gidip Ylmaz' ziyaret ediyorum. bu 1,5 ylla da bitmiyor. Bir de Konya'ya srgn var. 19-20 yanda bir gencin yazd bir cmle iin, hayatndan sorumsuzca koca yl alabiliyorsunuz. Kaybedilen sadece bu yl da deil. Hapishanedeki ilikiler, srgndeki ilikiler, baz olumsuz yatknlklarnz ortaya karp besleyebiliyor.Konya'dan haberler geliyor. Ylmaz' Konya kumar mafyas kabadaylar himayelerine alm, onlarla dp kalkyormu. Pavyonda alan bir kadn dost tutmu, kadn onun her trl ihtiyacn karlyormu. Bu dedikodularn ne kadar doruydu bilemiyorum. Ama bir sre sonra, Ylmaz Konya'dan izinle be gnlne stanbul'a geldiinde, davranlarndaki kk deiiklikleri, kent kabadays olma eilimlerini fark ediyorum. Ben bir aabey, Nur bir abla gibi ona sahip kmaya alyoruz. Elimizden fazla bir ey gelmiyor.
Tatl Gnah
TATLI GNAH
Senaryo ve Ynetmen: Oyuncular: Ayhan Ik, Belgin Doruk, Uur Kvlcm, Suphi Kaner, Hulusi Kentmen, smet Ay, Hulki Saner Foto Direktr: Kosta Psaros Yapm: Saner Film Hulki Saner Vahi z, Mmtaz Ener, Semra Sar, Lebibe akn KONU: Seyyar satclk yapan iki arkada iki zengin bayanla bir tesadf sonucu tanrlar ve kendilerini zengin fabrikatr olarak tantrlar. Ancak gen kzla evlenmek isteyen bir adam onlarn gerek yzn ortaya kartmaya alnca iler iyice karr...
Toros Canavar
TOROS CANAVARI
Senaryo ve Ynetmen: Burhan Bolan Ynetmen Yardmcs: Kemal nci Kamera: Ali Uur Yapm : Be-Ya Film Nusret kbal Oyuncular: Ahmet Tark Teke, Efgan Efekan, Cavidan Dora, Tomris Ergder, Atf Kaptan, Osman Alyanak, Asm Nipton, Aliye akr, Mehmet Ali Akpnar, Ersun Kazanel, Afacan Boran, Kemal nci KONU: Dada dehet saan bir yaratk, civar kylerde yaayan halk tedirgin etmektedir. stanbuldan yola kan bilim adamlarndan oluan bir ekip aratrma yapmak zere kye gelir. Ekip Canavar Tepe denilen gizemli blgede aratrmalara balar. Dr. erif kz, asistan ve usta avclar canavar bulmak iin tehlikeyi gze alrlar. Ancak o gne kadar tepeye giden hi kimse geri dnmemitir. Canavar gren ve yenilgiye uratan biri de kmamtr. Arkeolog Dr. erif ve ekibi dadaki bir maarada saklanan ve tarihi deeri ok yksek antika paralar bulmaya kararldr. Ve yanlarna blgenin en nl avcs Dursun Aay da alarak tehlikelerle dolu bir da yolculuuna karlar
Toto Ali Milyoner
TOTO AL MLYONER
Ynetmen: Semih Evin Senaryo: Orhan Sabuncu Kamera: Cezmi Ar Yapm: mit Ticaret Oyuncular: Kenan Bke, Serpil Gl, Ahmet Tark Teke, Vahi z, Hseyin Baradan, Salih Tozan, Renan Fosforolu, Mehmet zekit, Necdet Tosun, Diclehan Baban, Mrvvet Sim, Mustafa Dahan Konu: Teslim ald be milyonu bir trafik kazas sonucu bankaya yatramayp ve bu nedenle de iflas halindeki messese tarafndan mkfatlandrlan bir memurun yks.
Unutamadm Kadn
UNUTAMADIIM KADIN
Ynetmen: lk Erakaln Senaryo: Erdoan Tna FotoDirektr: Kosta Psaros Yapm: Melek Film ahan Hak Oyuncular: Gksel Arsoy, Muhterem Nur, Evrim Fer, Ahmet Tark Teke, Mmzat Ener, Salih Tozan, Suna Pekuysal, Handan Adal, Mualla Srer, Nubar Terziyan, Esin Nur KONU: Zengin aile ocuu niversiteli bir genle fakir bir kz birbirlerinden ayran kt ruhlu bir babann yks. Klasik bir melodram olan bu filmi, Memduh n, Dr. Alyanak ve Hulki Sanerin asistan olan lk Erakaln, ruhsuz bir anlatmla beyazperdeye aktarm. (Leon Sason, Artist Dergisi, S. 70, 21 kasm 1961) Agh zg, Trk Filmleri Szl Cilt 1.
mitsiz Bekleyi
MTSZ BEKLEY
Ynetmen: lk Erakaln Senaryo: Sadi Mete Foto Direktr: etin Grtop Yapm: Cihan Film Suzan yakar Oyuncular: Adnan enses, Evrim Fer, Nee Yula, Suphi kaner, Mmtaz Ener, Mualla Srer, Yavuz Caner Konu: Babas len Adnan baba arkada Mmtaz'n kknde bahvan Suphi'nin evine yerleir.Yavuz'la nianl Mmtaz'n kz Evrim Adnan'a ak olur lakin Adnan kaar gider hret basamaklarn kavuurlar da trmanmaya balar. lk konserine ard Evrim kaza geirir gelemez,ameliyat geirir.Nee'de Adnan'a aktr ama havasn alr ve iki sevgili birbirlerine
mitsiz Kap
MTSZ KAPI
Ynetmen: Hicri Akbal Senaryo: Hicri Akbal, Ycel Hekimolu Foto Direktr: Mustafa Ylmaz Yapm: Sadk Film Hicri Akbal Oyuncular: Abdurrahman Palay, Semra Ece, Salih Tozan, Muazzez Aray, Ahmet Tark Teke Konu: Fakir bir gencin kt yola sapnn yks
zm Kzn Kaderi
ZMC KIZIN KADER

Ynetmen: Kemal Kan Senaryo: Hmaah Hian Kamera: Cezmi Ar Yapm: Pan Film Nuri Aknc Oyuncular: Hmaah H,an, Kemal kan, Tufan Gker, Toygar Belevi, aziye Moral, Leyla Ar Konu: Bir aann kz ile Khyann olu yetim Alinin ak.
Vahi Kedi
VAH KED
Senaryo ve Ynetmen: 171 Muzaffer Tema Foto Direktr Enver Burkin Yapm: Tema Film Muzaffer Tema Oyuncular: Muzaffer Tema, Leyla Sayar, Asm Bayr, Kenan Pars, Avni Dilligil, Leman Akatepe, Ahmet Turgutlu, Sevim aatay, Danyal Topatan Konu: Biri akl banda avukat, dieri mark bir gen olan iki kardein yaamlarn deitiren uh bir kadnn yks
171 Niven Buschun (1903-1991) romannda Oliver H.P. Garretin (1894-1952) uyarlad ve 1946
ylnda King Vidorun (1894-1982) ynetmenliini yapt Duel in The Sun (Gnete Dello) isimli filmden uyarlama. Filmin balca oyuncular: Jennifer Jones (1919), Gregory Peck, (1916-2003) Joseph Cotten (1905-1994)
Vatan Fedaileri
VATAN FEDALER
Senaryo ve Ynetmen: Oyuncular: Ahmet Mekin, Serpil Gl, Sami Ayanolu, Suphi Kaner, Birsen Menekeler, Atf inasi zonuk Kamera: Kenan Kurt Yapm: Onuk Film inasi zonuk Avc, Eref Vural, Turhan Gker, Natuk Baytan, Nubar Terziyan, Sevim Ylmaz, Cihat zsu, Yavuz Karaka, Hseyin Kksava, Errturul Bilda, Asm Nipton ve Hseyin Baradan Konu: Birinci Dnya sava srasndaki kahramanlk ykleri.
Ya O Ya Ben
YA O YA BEN
Senaryo ve Ynetmen: Oyuncular: Ayhan Ik, Pervin Par, Yavuz Caner, Avni Dilligil, Hayri Esen Aydn Arakon Foto Direktr adan Kmil Yapm: Acar Film Murat Kseolu Konu: Kskanlk nedeniyle bunalma girip karsn terkeden ve daha sonra tekrar karsna dnenm bir adamn yks. " Film sansre taklr. Nedeni yine filmin bir 'sahnesidir. Kaynpeder damadn eline sarlp pmek ister. Damat ise babaya yle der: "plecek el varsa kznndr. Kznn elini p." Sansrcler bu sz kaynpeder adna gurur meselesi yaparlar. Yani onlara gre kaynpederin gururu incindii iin bu cmlenin karlmas arttr.
Yaban Gl
YABAN GL
Ynetmen: mit Utku Senaryo: Atf Ylmaz Ylmaz Gney Eser: Gzide Sabri 172 Kamera: Kzm Kokan Yapm: Kervan Film mit Utku Oyuncular: Gksel Arsoy, Leyla Sayar, Nebahat ehre, Gnl Bayhan, Atf Kaptan, Aysel Tanju, Samim Meri, Aydn Demir, Mualla Srer, Gl in, Sevim aatay Konu: iki ak arasnda kalan gen kzn hikayesi... Leyla gkseli sevmesine ramen, sakat samimle evlenecektir. Kimsesizlerin derdi oktur beyim. aziye Moraln sesiyle bunlar syleyen Dad Mahinur Kalfa, filmin en nemli ve dertlere deva kiisi. Zor zamanlarda snlacak bir liman. Varl, mutluluu arttrp sorunlar azaltyor Filmin ad, afite ve jenerikte Dil Dernei Yazm Klavuzundakinden farkl; Yaban Gl. 66 yl nce baslm kitabn ad ise kurallara uygun; Yabangl. Filmde, o yllarn roman uyarlamalarndan farkl olarak hi yabanc mzik kullanlmam.
172 Gzide Sabri (Aye Aygn) (1883-1946), Trk romancs. zel re-nim grp, Hanmlara
Mahsus Gazete'de tefrika edilen
Mnevver adl romanyla edebiyata atlan Gzide Sabri
pepee yaynlad ilaya dayal, d rn duygusal romanlanyla popler romann en ok okunan yazarlar arasna girmitir. Bas-ca yaptlar arasnda lm Bir Kadnn Evrak- Metrukesi (1905), Yaban Gl (1920), Nedret (1922), Necla (1941), Mazinin Sesi (1944), vb. saylabilir
Yaban Gl
Yaklak 15 dakika tutan arklar yle : Yaban Gl (iki kez) (toplam 3.57 dk.); Rya Gibi Her Hatra (Alama Demez Hayat) (1969) (Ilgn) (2.33 dk.); Senin Yznden (Y. Grses) (1.03 dk.); Akn Bahard (1968) (Grses) (1.39 dk.); Sen, (mrm Benim) (Grses) (2.33 dk.); Ak Brak Pencereni (1970) (Ayhan zk) (2.52 dk.). Bahevan ve romandaki iki kii (Leylann babas Ahmet avu ve Nefise Nine) dnda kimin neyle geindii, o atafatl yaam iin gerekli paray nasl kazandklar belli deil. Ahmet avu, dadan kestii odunu, Nefise Nine ise tarhana, yourt gibi eyleri vilayetteki konaklara veriyorlar Filmde olaylar ok hzl balyor; Bahvann Leylay Rahmi Beye getirii; Leylann okulunu bitirmesi; Komular Celil ve annesi Rabia Hanm tanmamz ; Dad; Babasnn gen kza bir piyano hediye etmesi; Evlenmek istediini sylemesi saniyeler iinde oluyor. Hele armaan olarak verilen piyano, Leylann bak ve teekkr ile anlalyor Kitaptaki Rahmi Bey, belli ki Bursaya da srlm. nk, padiahn izni ile Beyruttan (10 gn sren bir yolculuktan sonra) dnnce stanbula yerleiyorlar. O zamann srgn bile bugnk varsllar gibi. Beyruta gidi (sf. 6) byk bir posta vapuru ile ve birinci mevkide Komular Celil, kemik veremli. Bu nedenle iki aya tutmuyor. Romandakinin ad ise Cell. Msrn en kibar ve maruf ailesinden. Kolu ve baca feci bir kaza neticesinde kesilmi. Evleri, Yarn Son Gndrde (1971) Caziplerin olacaktr. Tanrnn ve insanlarn adaletini karlatrd konuma ok ilgintiSreyya ve Pakize Hanmlar, bir tek deniz kenarnda bezik oynadklar sahnede seyirciyi rahatsz etmiyorlar. Say tahtas (markz) ve sesi ne gzeldirGzide Sabrinin erkek kahramanlar hep alaturka musiki merakls. Feridun, Hicaz ; lm Bir Kadnn Evrak Metrukesindeki (1937) Nejat ise Hseyni makamn seviyor. Leyla Ey erh-i Sitem(ger) Dl-i Nlna Dokunma (Medeni Aziz Efendi/Ak mer) arksn syler. Filmin en nemli sahnesinde bir ey seyircinin dikkatini datyor. Feridun, Leyla ile ayrlmasna annesinin neden olduunu renmi. Hmla hesap sormaya gelir. Bu srada Sreyya Hanm, sigara dumanyla o kadar gzel bir daire oluturuyor ki, ona bakmaktan konumaya dikkat edemiyoruzFeridunu Hayri Esen; Leylay Jeyan Mahfi Ayral; Rahmiyi Abdurrahman Palay; Celili Fuat han seslendirmiFeridun, seni seviyorum. Bu ak gizlemek iin neler ektim. (yazan: Murat elenligil editr sinematrk Internet veri taban)
Yaban Gl
YABAN GL
Ynetmen: mit Utku Senaryo: Atf Ylmaz, Ylmaz Gney, Blent Oran, Safa nal, Selahattin Burkin, mit Utku Eser: Gzide Sabri Aygn Kamera: Enver Burkin Yapm: Kervan Film/mit Utku Oyuncular: Ediz Hun (Feridun), Engin alar (Celil), Zeynep Aksu (Leyla), Suzan Avc (Pakize), Aliye Rona (Sreyya), Muzaffer Tema, Nisa Serezli (Rabia), Mine Soley, Tolga Akner (Pakizenin sevgilisi), Mahmure handan (Badi), Nuri Tu (Doktor), Birol In (Baba) Konu: 45-50 yalarndaki Rahmi Bey, evlat edindii Leyla sayesinde mrnde ilk defa hissettii ocuk sevgisiyle dolu. Filmde yok ama Leylann annesi imenli Fatma, doum srasnda lr. aresiz kalan babas Ahmet avu, onu bakmas iin komusu Nefise Nineye emanet ediyor. Aylar sonra, geimini ormandan kestii odunlarla salayan zavall adamn cesedi dere kenarndaki bir aa ktne takl olarak bulunur. Oduncunun verdii mecidiyelerden mahrum kalan yal kadn, ocuu vilayetin en byklerinden birinin konana evlatlk verir. Rahmi Bey galiba ittihat nk gnderildii Beyruttan ancak Leyla 17 yana gelince ve iradei seniye (padiah emri) ile dnebiliyor. O zamann srgn yaam da ilgin: Beyrutta Kk, stanbulda ise bir Yal.
Yaban Gl
Filmde, olaylara yetimek zor. Gen kz, Koleji bitirdii gn babasnn evleneceini reniyor. Hemen her olayda vicdanmzn sesi olan Dadnn szleri; Krkndan sonra azan.. tvbe, tvbe.. Pakize Hanm ksa srede Konan idaresini) ele geirir. Leylay, evlatlk diye canndan bezdiriyor. Mahinur Kalfa, onun da daysnn yannda bir besleme gibi bydn sylediinde ok aryoruz. Dnyada, sonradan grmek kadar fena bir ey yoktur. O gnlerde Rahmi Beyin yeeni Feridun ve annesi Sreyya Hanm, Yalya yerleirler. ki gen gz gze gelince kalpleri o ana dek bilmedikleri bir heyecanla arpmaya balyor. Sonrasnda Sreyya ve Pakize, onlar ayrmak iin ellerinden geleni yapyorlar. Servet ve Asalet; Leylann eksii bunlarm. Sonuta, azametli ve kibirli annenin Feridunu mirastan mahrum etme tehditleri gen kzn direncini kryor. yice bunalan Leyla, Yal komular Rabia Hanmn kemik veremli olu Celil (romanda Cell) ile evlenmeye karar verir. Dad; ..Peynir ekmekle mi yedin akln kz? Sakat bir insan o. Leyla; ..Ben de bir sakat deil miyim Dad? Anasz babasz fakir bir kyl ocuu olarak sakatm bu insanlar arasnda. Yeni evliler, Rabia Hanmla beraber svireye giderler. Uzakta olduklar 7 yl herkesin yaamn deitiriyor.
Tamburi Cemil Beyin Ferahfeza Saz Semaisini dinlediimiz meyhanede, ayrlk acs iindeki Feridun var. Kumar, iret, kadn.. Her eylerini, Sreyya Hanmn mcevherlerini bile satmlar. Rahmi Bey, a ile yakalad karsn kovmu. Dadnn, Leylaya yazd mektup; ..Btn emlakini de sana brakt, kalbi dayanamad vefat etti. Kemik veremi asla affetmez. Celil, karsna bunlar sylemiti. Dedii gibi de oluyor. Onun lmnden 6 ay sonra Leyla, stanbula dner (Rabia Hanm, Msrda kalm)., Perian durumdaki Sreyya Hanm, onun kollarnda lr. Feridun belleini yitirmi ve Bakrky Akl Hastanesinde. Filmin sonu, Metin Bkey veya Teoman Alpaya ait Yaban Gl arks; Krlarda, bayrlarda //inenen Yaban Gl//**//Yaban Gl, Yaban Gl//A benim mor/ kr ieim. Feridun; Hatrlyorum artk, hatrlyorum. Yabanglmsn sen. lk defa, gene burada senden dinlemitim bu arky. [Oysa, o dedii sahnede gen kz Rya Gibi Her Hatray (1969) (Mehmet Ilgn) sylyordu ama olsun. Dimandaki zafiyet sonrasnda bu kadar bile iyi.] Leyla; Yabangln ebediyen senin artk. Onu dalndan ilk defa koparan sen olacaksn. [Celil de lmeden nce, bunca yllk karsna Beni, sen bir karde gibi, hastalkl bir arkada gibi sevdin. Sevdiin erkek Feridundu biliyorum.. Hibir zaman benim olmadn.. diyerek seyirciyi rahatlatmt(!).] (Murat elenligil)
ki Damla Gzya
Yaman Gazeteci
YAMAN GAZETEC
Ynetmen: Burhan Bolan Senaryo: Blent Oran Foto Direktr: Ali Uur Yapm: Efe Film Oyuncular : Muhterem Nur, Mnir zkul, Altan Erbulak, ztrk Serengil, Muzaffer Nebiolu, Ahmet Tark Teke, Blent Oran, Aziz basmac, Erol Gnaydn, Mehmet zekit, Necdet Tosun, Faik Cokun, Hasan Ceylan, Mutafa Dahan Konu: Byk gazeteci yaman bir soygun srasnda tesadfen orada bulunduu iin olaya el koymu, ve soyguncularn peine der.
Yaak Ak
YASAK AK
Oyuncular: Nilfer Aydan, Efgan Efekan, Cahit Irgat, kran Sabuncu, Tanju Eraslan, Suphi Kaner, Senih Orkan Konu: Bir kk kadnla, bir delikanlnn toplum kurallarnca yasaklanan aklarnn yks. Senaryo ve Ynetmen: Halit Refi Kamera: evket Kymaz, Mustafa Ylmaz Ynetmen Yardmcs: Ergn Sezgin Yapm: Uur Film Memduh n DL Sinema dergisinin sinema yazarlar arasnda dzenledii soruturmada (1961) Nilfer Aydan "En Baarl Kadn Oyuncu" Daha bir ok mantk hatalar sralayabiliriz. Btn bunlar geree dayanmayan bir filmin - en mkemmel teknii ihtiva ettse bile - asla baarn bir film olmadn ortaya koymaktadr. Bu sene seyrettiimiz yerli filmlerin birounda olduu gibi "Yasak Ak"da da ak bir sadizm gzden kamyor. Vecdi Benderli, Artist Dergisi, Say: 44, 24 Mays 1961) Agh zg Trk Filmleri Szl 1. cilt Halit Refi'in byk sinema ustas Buunuel'in "Robinson Crusoe"sini hatrlatan rya blmleri ve George Stevens'i andran sevime sahneleri gerekten baarl almalard. Sinemann bu iki sanatsnndan yararlanmak Halit Refi'in deerinden bir ey kaybettirmiyor. (etin A. zkrm, Sinema Tercman) Agh zg a.g.e. NOT: Kerime Nadirin Yasak Ak romanndan ayn isimle sinemaya aktarlan bu film, Halit Refiin ilk ynetmenliidir. Barol oyuncularndan Nilfer Aydan ve Efgan Efekan henz parlamaya bile balamam bu filmle birlikte ikinci filmlerini ekecek iki gen oyunculardr.
Yavru Ku
YAVRU KU
Senaryo 173 ve Ynetmen: Oyuncular: Gksal Arsoy, Muhterem Nur, Hulki Saner, Handan Adal, Suphi Kaner, dursune Hulki Saner Foto Direktr: Kosta Psaros Yapm : Bronz Film Hulki Saner irin, Gl Peri, Glsen Sezen Konu: stanbul'a gelen prens komu kz Oya'ya ak olur. Oya vey ana ve kzlarndan zulm grmektedir. Oya'nn gnln kazanmak iin. Prens uayla yer deitirir ve olaylar gelierek devm ederek film mutlu sonla biter.
Yedi Gnlk Ak
YED GNLK AK
Senaryo ve Ynetmen: Oyuncular: Suphi Kaner Foto Direktr Meng Yein Yapm: Azim Film Suphi Kaner, Kadir Savun Ahmet Mekin, Nee Yula, Muhterem Nur, Kadir Savun, Dilehan baban, Gazanfer zcan, Suna Pekuysal, Faik Cokun, Ali en, O. Nuri Ergn, Selhattin sel, Suphi Kaner Konu: Hapisten kan sevgilisi tarafndan, metresi ldrlen adamn karsna dnmesi.
173 Perraultun Cendrillon (Klkedisi) isimli romanndan uyarlama Charles Perrault, (12 Ocak 1628 - 16 Mays 1703) Fransz yazar. Yazd ocuk hikyeleri ile nlenmitir. Birok nemli eseri vardr. Bunlardan en nemlileri Klkedisi ve Uyuyan Gzeldir. Uyuyan Gzel opera ve bale olarak salonlarda izleyici ile buluurken, Walt Disney adl irket de Klkedisi ve Uyuyan Gzel'e animasyon filmleri ekmitir. Bu hikyeler gnmzde halen poplerliini korumaktadr. Charles Perrault 12 Ocak 1628'de Paris'te varlkl bir ailenin ocuu olarak dodu. Babas tannm bir avukatt. Charles nce Beavuais Koleji'nde renim grd, daha sonra Orleans'da hukuk renimi grmeye balad. 1651'de hukuk fakltesinden mezun oldu. Paris Barosu'na kaydoldu ve ksa bir sre avukatlk yapt. Sanata byk bir ilgisi vard, eitli resmi grevlerde yer ald. Yaz hayatna 1654 ylnda balamtr ve yazmak ksa srede onun en byk tutkusu olmutur. Gelecekte yazd ocuk masallaryla nlenecek olan Perrault'un ocuk masallar yazmaya balamasnn ana nedeni kendi ocuklarna anlatacak, okuyacak bir masal beenememesiydi. lk masallarn kendi ocuklar iin yazmtr. Bundan zevk almaya ve rettiklerinin kalitesini anlamaya balaynca ocuk masallar yazmaya devam etmitir. Yazd masallar ileride peri masal olarak adlandrlacak trn ilk rneklerindendi. Yazd masallarda genelde evresindeki bilinen mekanlar kullanm, d-benzeri atmosferler yaratmtr. Balca Eserleri La Belle au bois dormant (Uyuyan Gzel), Le Petit Chaperon rouge (Krmz Balkl Kz), Le Chat bott (izmeli Kedi), Cendrillon (Klkedisi)
Ylanlarn c
YILANLARIN C
Oyuncular: Fikret Hakan (Kara Bayram), Nurhan Nur (Hata), Aliye Rona (Irazca), Kadir Ynetmen: Metin Erksan Senaryo: Metin Erksan T. Fikret Uak Eser: Fakir Baykurt Kamera: Meng Yein Mzik: Yaln Tursavul Yapm : Be-Ya Film Nusret kbal Savun (Day Emmi) Erol Ta (Haceli), Ali en (Muhtar), T. Fikret Uak, adiye Arcman (Fatma), Hakk Haktan, Gitay Alpan, Meng Yein, Hamit Trker, Suzan Uaner, Avni Dilligil, Hseyin Karndoyuran, Selahattin Gegel, Adil Gldrc, KONU : Yal anas Irazca (Aliye Rona), kars Hata (Nurhan Nur), ve kk ocuuyla kk topran ekerek geimini salayan Kara Bayram (Fikret Hakan) yoksul bir kyldr. Muhtar evi nne den yeri kurul yelerinden Haceli'ye (Erol Ta) satnca Bayram'n huzuru kaar. Ev nne ev yaptrmak caiz midir? Bylece iki aile arasnda byk bir atma balar. aresiz kalan Irazca ana, tm aile fertlerini toplayarak, haklarn aramak zere vilayetin yolunu tutar. Sansrde uzun sre taklp kald. Cumhurbakan Cemal Grsel, ankaya Kk'ndeki zel gsteride sanatlar kutladktan sonra film sansrden kabildi. Ancak film, Ankara Sinemalarnda vizyona girdii gn olaylar kt. zellikle de Ulus sinernasnda romann yazar Fakir Baykurt sahneye knca, alklarla "yuuuh!" sesleri birbirine kart. Sinemann koltuklan krld. Afiler yrtld ve olaylar sinemann dna kadar tat. Bu ara kalabalk bir grup "Kahrolsun komnistler", "Grsel'i istismara kalkanlara karyz", sloganlanyla Kzlay'dan Zafer Ant'na doru yrd. Polis olaya mdahale etti ve ilk gece 24 kii tutukland. (Bkz: Ylanlarn c Ankara Olaylar; Sinema d., S. 77, Mays 1962)
DL: Ylanlarn c Kartaca Sinema Gn'nde (Tunus) "eref Madalyas" ald. (1966) Ve sinema yazarlar seiminde, "Ylanlarn c"n 1961 - 62 mevsiminin "En Baarl Film"i, Metin Erksan' "En Baarl Ynetmen", Aliye Rona'y "En Baarl Kadn Oyuncu" Erol Ta' "En Baarl Erkek Oyuncu". [Seici Kurul yeleri: Giovanni Scognamillo (Akam), Semih Turul (Hr Vatan), etin A. zkrm (Yeni Sabah), Tark Kakn (Vatan), Cneyt eref (Tercman), Hayri Caner (Son Havadis), Agah zg (Sinema), Erdoan Tokatl (Sine - Film), Rekin Teksoy (Ata - Bkz.: Sinema d., S. 86, Temmuz 1962] Film sansr kurulunca yasakland. Bu karar zerine dnemin Cumhurbakan Cemal Grsel, filmi ankaya kknde zel olarak izlemi ve Bu filmi yapmakla vatana, millete hizmet ettiniz, saolun varolun, yurt gereklerini az bile gstermisiniz diyerek Metin Erksan kutlamtr. Buna ramen sansr kurulu, yasak kararndan vaz geememiti. Anvak CHP konu ile ilgili olarak Meclise bir soru nergesi vermesinden bir ay sonra sansr kurulu yasak kararn kaldrmtr. Artun Yeres Sakncal 100 Film Metin Erksan Gecelerin tesinden ksa bir sre sonra yine Toplumsal gerekilik akmnn iine sokulan Ylanlarn cn eker. Fakir Baykurt, roman yaymland zaman b-yk tepkiler almt. Metin Erksan da filmini yapt zaman benzer tepkilerle karlat.
Ylanlarn c
Film, bir kylnn evinin nne baka bir ev yaptrmaya kalkan kyllerle nne ev yaplmaya allan evin sahiplerinin mcadelesini anlatmaktadr. Kara Bayram annesi Irazca, kars Hace ve ocuklaryla birlikle topran ekerek geinen kendi halinde bir kyldr. Evlerinin nndeki kyn ortak topran muhtar ky kurulunun kararyla, ky kurulunun yelerinden biri olan Haceliye satar. Evlerinin nne ev yaptrmak iste-meyen Bayranun ailesi ile Haceli'nin ailesi arasnda kan srtme Irazca'nn; ''Ylanlar ylanken lerini yerde komadlar. Biz insan olduumuz halde dmanmzn karsnda boynu bkk, psm duruyoruz. Yazklar olsun bize. insan haysiyetine yakmaz bu. ikayetimizi yapacaz" szleriyle olay kaymakama gtrmesiyle zlr. Metin Erksan'n sinemasnda mlkiyet olgusu olduka nemli bir yer tutmaktadr. Ynetmen, "Susuz Yaz" ve Kuyuyu ekmeden nce bu olguyu ilk kez "Ylanlarn c" filminde ilemitir. Bu film ayrca Ask Veysel'in Hayatndan 10 yl sonra ynetmeni ciddi anlamda sansrle kar karya getirmitir: "Cumhuriyet Gazetesi Yunus Nadi Roman dln kazanan 'Ylanlarn c'n okuduum zaman, isminden de etkilenerek bu roman filme ekmeye karar verdim. nk, bu filmin eninde sonunda sansrle bir atmaya gireceini biliyordum. Romann ve filmin adnda olduu gibi sansrden cm alacaktm" diyen Metin Erksan, film ekildikten sonra filmi sansre gtrr. Sansr kurulu, "Ne yurtiinde, ne de yurtdnda film oynayamaz" der: O akam biz filmi rahmetli Cemal Grsel!e gsterdik. Cemal Grsel filmi grd, ok beendi ve bizi tebrik etti. Trk vatanna hizmet ettiniz dedi. Hemen arkasndan da yle devam etti. Yahu Metin Bey! Ben senin adn gazetelerde hep gereki rejisr, gereki rejisr diye okuyorum Seni byle vyorlar. Ama bana kalrsa bu filmde biraz gerein dna kmsn" Neden dedim. Eeee, btn tipler ense kulak yerinde, iman. Bu kadar besili mi Trk kyls. Biraz zayf adam seseydiniz ya diye cevap verdi. Sonra, syledik biz. 'Paa hazretleri, siz bizi lecviz ettiniz, beendiniz, vdnz ama, sansr bu filmi men etti' dedik. O zaman kyamet kop-tu. 'Kimdir bu adamlar? Onlara telefon edin, bu filme msa-ade edilsin' falan dedi. Biz "Ylanlarn c"n Cemal Pa-a'mn emri olmasna ramen ok zor gsterime sokabildik. Ankara'da aylarca byk mcadele verdik. Ankara milletve-kili veya senatr, iki isim hatrlyorum; ibrahim Saffet Omay ve Sabit Kocabeyolu. Bu ikisi meclise takrir verdiler; Meclis birleip filmi seyretsin ve karar versin' dediler. Meclis kabul etti. Sinema makinesini aldk, perdeyi kuruyoruz. Bunun zerine izin kt. ok byk bir olayd, olmasn ok islerdim, sinema tarihinde, bir politik meclisin seyredip karar verdii film olmak erefini ve onurunu tayacakt. Metin Erksan, 1961 Anayasasna gre deerlendirilen bu filmin topyekn yasaklanmas zerine filmi Cumhurbakan Cemal Grsele gsterdikleri geceyle ilgili anlarm imdi glerek anlatyor: Paa filmi ankaya'daki sinema salonunun en nndeki sralarndan birinden izliyor. Film boyuncu rak iti. nnde-ki masada kavun, beyaz peynir ve ince ince doranm sala-talk vard. Arkadaki sralarda kuvvet komutanlar, onlarn esleri oturuyor. Biz daha arkalarda oturuyoruz. Bizim arkamzda da yaverler ve aileleri oturuyor. Ben Nusret'e, 'Paa, filmi bitirsin, bak ne dayaklar yiyeceiz. Kkn altnda mahzen var. Bizi oraya indirecekler, gerisini sen dn' di-yorum. Film bittikten sonra Paa sana diyecek ki, Nusret kbal sen misin? Ulan deyyus, biz senin baban Hseyin Ik-bal'le bri oynardk. Baban temiz bir adamd, sen ne zaman komnist oldun vatan haini herif... Ulan bunu iyi dvn. Ardndan Fakir Baykurt'a dnecek, 'Ulan senin adn niye Zengin deil de Fakir?' diye soracak. Filmin Ankara temsillcisi emekli bir albayd. Ona sra gelince, 'Haa, sen albaysn hem de ... Ulan askerden vatan haini kmaz, sen nasl ktn? Bunu daha iyi dvn' diyecek.
Ylanlarn c
Herkes daya yedikten sonra sra bana gelecek 'Ha, Metin Erksan ha ... Ense kulak yerinde, bu iyi ... nk yiyecein dayan haddi hesab yok. Dorusu senin yerinde olmak istemezdim.' Ben bu ve buna benzer szlerle film boyunca ekibi tedirgin ettim. Film bitti, btn ekip son derece gergin, kimseden ses seda yok. .. Benim laflarm sonucunda heykel gibi kprdamadan balarna gelecekleri bekliyorlar. Paa ayaa kalkt. 'Filmciler ltfen byle gelsin' dedi. Ben dedim ki, 'Galiba dayak burada olacak, Paa bizi mahzene indirmeyecek.' Paa'nn ilk laf u oldu; 'Vatana hizmet ettiniz.' Btn ekipte bir boalma oldu, derin bir oh ektiler. Paa, o gece programn deitirdi ve bizimle ay iti. Film hakknda belki bir saate yakn konutu. Ben bir ara izin isteyerek, Ankara'daki Merkez Film Kontrol Komisyonunun bugn film hakknda 'Oynanamaz' karan verdiini syledim. 'Ne biim adam bunlar' diye bard ve Nasr Zeytinolu'nu ard, 'Sansre telefon et, filme msaade etsinler' dedi. Nasr Zeytinolu orada tarihi cevabn verdi ve 'Ben filmi seyretmedim Paam' dedi. Ben yllarca bunu aklamadm. Cemal Grsel, bu laf zerine hibir ey diyemedi. Bu olaydan bir ay sonra biz byk mcadeleler sonunda filmi gsterime sokabildik. Birsen Altner, Metin Erksan Sinemas syf, 42
Yumurcak
YUMURCAK
Senaryo ve Ynetmen: Oyuncular: Silvia Penses, Muzaffer Tema, Mnir zkul, Kemal Bekir, Hayri Esen, Aynur Coar, Aydn Arakon Kamera: adan Kmil Yapm: Acar Film Murat Kseolu Muammer Gzalan Konu: ki gazeteciyle, erkek klnda dolaan bir ete reisi kzn yks.
Zavall Nacdet
ZAVALLI NECDET
Senaryo ve Ynetmen: Nevzat Pesen Eser: Saffet Nezihi Grnt Ynetmeni : Mikael Filmeridis Yapm : Pesen Film Oyuncular: Gksel Arsoy (Necdet), Belgin Doruk (Meliha), Nuray Uslu (Mzehher), Suna Pekuysal (Suna), Nezahat Tanyeri (Makbule), ahin Tek, Atilla Sun, Sedat Demir, Nezihe Gler (Dad), Memduh Alpar (Doktor), Eyp Sabri (Melihann babas) Konu: Necdet. stanbul Tekniki bitirmi bir mhendis. annesi Makbule ve Suna ile beraber. ilide, Orhanlarn evinde yayorlar. Babas iki yznden lm. Bir arkada da, Meliha Nesrin. Abisi Saffet, babas ve annesi ile beraber oturuyor. Saffet, Suna ile evlenmek zere. Meliha da Necdetin hovardalklarna ok kzgn. Bu nedenle, iin sonunu pek dnmeden delikanlnn mteahhit arkada emsinin evlilik nerisini kabul eder. Kahramanmz eski huylarn oktan brakm ama bu durumu gen kza bir trl anlatamyor.
Zavall Nacdet
Ak nedeniyle aylp bayldka ad sinir hastasna kyor. Suna ve Melihann evlendikleri gece bile herkes, yapacak baka ey yokmu gibi, delikanlnn sinir tedavisi iin kafa yoruyordu. Suna sorunun zmn bulmu; ..Abimin hastalnn en iyi ilac mzik nameleridir. Sonraki sahnede Meliha ve Turan, sabah sabah, ellerinde keman ve mzka Necdeti, hem de yatak odasnda, tedavi ederken gryoruz. aldklar paralar; Ramona (1927) (Mabel Wayne) ve Around the World (1956) (Victor Young) Bu srada odada brahim yok ve Meliha, sonradan, Necdetle arasna girmesin diye brahimden olan ocuunu dryor. Arkadana ihanet etmek istemeyen Necdet, Tarabyaya Cingzn yanna gider. Hasret dolu gnlerden sonra Bykadadaki karlamalarnda Love is a Many Splendored Thing (1955) (Fain / Webster) melodisi vard. Suat ve Necipten farkl olarak, tutkularna kaplp, o yamurlu gecede birbirlerinin olurlar. Delikanly ok seven bir kii daha var. Halasnn kz Mzehher. Kalp hastas. Necdet, annesinin srarna dayanamayp onunla nianlanr. Kskanlktan ne yaptn bilemez durumdaki Meliha, gen kza ok kt davranyor. Necdete nianlsndan ayrlmasn syler. Nedeni, o meum geceden beri karnnda tad canl hatraym. Durumu anlayan Mzehhherin kalbi daha fazla dayanamaz. Meliha, kocasndan boanp ona geleceini sylediinde Necdet zm yaamna son vermekte buluyor. Mzehherin yanna gmlr. Meliha da kzn doururken lyor. Yan yana mezar. 1902deki aka 21. yzyldan 60larn anlay ile bir bak. Eser iirlere bile konu olmu. Orhan Seyfi Orhon, Evimizde sert bir asker olan babasnn Zavall Necdeti gzyalar ile okumasn anlatyor Filmin banda, kz birden idare eden Necdet ok gemeden tek bir ak iin zavall olur. nce kovalyor sonra kayor. Romandaki kalemde memur, filmdeki mhendis. 80den sonra evrilseydi i adam olurdu. Hi almadklar halde milyoner gibi yayorlar. Romanda yok ama filmdeki, o yllarda ok ilendii gibi, sevdii kzn nikhnda ahitlik yapyor. Filmin banda, henz mzikle tedaviler balamadan Melihann ald Misty (1954) (Erroll Garner) benzeri melodiyle uyanmas ok gzeldi Meliha.. Etekleri jponlu. Acmasz bir kiilii var. zellikle Mzehhere davranlar ho deil. Kitaptan (1961) (altnc basm) (sayfa 56) bir alnt ; ..O, kendisini sevmeyenleri severdi. Ama o kadar gzel ki bunlar hemen unutuluyor. Belgin Doruk, Gksel Arsoy. Hollywood yapmclarnn Doris Day, Rock Hudsonla bile yapamadklar eyi gerekletirip ideal ift olmular. Yalnzca deniz kysnda, Neil Sedakann syledii You Mean Everything To Me (1960) (Sedaka / Greenfield) arks ile yrmeleri dahi seyirciyi mutlu etmeye yetiyorduYz yl ncesi iin belki lx bile saylr ama imdi okuduumuzda insan artan bir ey var kitapta. Necdet, Melihalarn tanmalarn anlatyor (sf. 9) ..stasyona gitmek iin kkten ktm srada yanmzdaki pembe kkn nnde eya ykl iki kz arabasnn durmakta olduunu grdm. Bir baka yerde (sayfa 72) unlar sylyor ..Kk tenha. Beki ile bahvanlardan, Mari (hizmeti) ile benden baka kimse yok..Kke ah getirmemitik. Onun iin akam sabah yemeklerimi Beyolunda yemee mecburdum.... Mzehher.. Necdet, Melihann, o da delikanlnn akyla yanyor. aresizlii, Necdetin szleriyle vurgulanr ; Zavall Mzehher, seni sevebilmek kabil olsa..
Zavall Nacdet
Turan (brahim)..Romanda erkan harbiye binbalarndan, filmde ise, belki, 27 Mays sonrasnda ekildii iin ne olur ne olmaz diye mteahhit. Onca kii arasnda bir tek o parasn alarak kazanyorFerit (Saffet) ve Melihann Beyruttaki halalar lr. Miras (zamann kanunlara gre) Ferite kalm. O da, gnlnden kopan bir miktarn kz kardeine veriyor Roman, kdam Gazetesinde tefrika edilmi. Belki, bir gnlk aralar nedeniyle zavall szc ok sk tekrarlanm. Necdet iin (kitabn bal dnda) 6 ; brahim (filmde Turan) emsi iin 5 ; Meliha iin 2 ; Necdetin annesi, kz kardei ve Ferit iin birer kez. Mzehher iinse 17 kez. Filmde Necdet iin 4 kez, Mzehher iin 2 kez zavall deniyor. Yine kitapta, iinde duygusalln yanstld ah ve oh nlemleri olan 39 cmle var. Kapalar anlatlrken bile (sayfa 37) byle nlemler kullanlm (Cevdet Kudret). Safvet Nezih (Cevdet Kudret, yazarn adn byle yazyor), burada kuyumculuk yaparak geimini salad iin ar ve Bedestenin anlatld 37. ve 38. sayfalar ok baarl. Melihann babas rolndeki (ad filmde ve romanda yok) Eyp Sabri ; Nikhta grdmz Celal Ersz ; Meliha ve Necdetin kz rolndeki Nida Sun (Atilla Sunun kz m?) ; Dad Nezihe Gler ; Doktor Memduh Alpar ; Necdetin halas Semra Ece ; Mzehherin sar (yle diyorlar) gl ve Melihann kurdelesi ok gzeldi. Ayrlk acsn bilirim ben, sevmekten de acdr o. (Yazan: Murat elenligil editr sinematrk Internet veri taban)
Zeyno
ZEYNO
Senaryo ve Ynetmen: Semih Evin Kamera: Vedat Akdikmen Yapm: Roket Film Semih Evin Oyuncular: Meral Krmk, Saltuk Kaplang, Ahmet Tark Teke, Necdet Tosun, Handan Adal, Mualla Srer, Mustafa Dahan, Nevzat Ekmeki, Faik Cokun, Nuri Gen, Betl Cici
Saltuk Kaplang (1931-2010) oyuncu 61 film

Türk SNM TRH Ansklpds - ZG

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Türk SNM TRH Ansklpds - ZG

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRK SNEMA FLMLER ANSKLOPEDS 19142010

...tm sinema emekilerine ve torunum Nil zen ile Erk zene...

TRK SNEMA FLMLER ANSKLOPEDS

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

1978 - ---------------------------------------------------------------- 2226

1981 - ---------------------------------------------------------------- 2433 1982 - --------------------------------------------------------------- 2484 1983 ----------------------------------------------------------------- 2531

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

TOPLAM SAYI 6317 FLM

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

BURAK EVREN 25 Ekim 2010

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Mustafa Kemal Atatrk

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Thomas Edison (1847-1931)

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

1963-1980 arasnda yeni

SZDE KIZLAR FLMNN EL LANI (1924)

balamtr. Bu dnem sinemaclarn tarihilerimiz ve Gen yer

Kuak, Orta Kuak olarak kuakta sinemaclar

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Ayastefanostaki Rus Abidesinin Ykl

AYASTEFANOSTAK RUS ABDESNN YIKILII

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Ayastefanostaki Rus Abidesinin Ykl

LK TRK FLMN BZ DE GRMEDK

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Ayastefanostaki Rus Abidesinin Ykl

Himmet Aann zdivac

HMMET AA'NIN ZDVACI

KONU: Operatr: Yapm: Sigmund Weinberg Fuat Uzknay

Merkez Ordu sinema Dairesi (MOSD)

Uzknay deil, dnemin nl tiyatrocularndan Reat Rdvan tamamlamt.

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Himmet Aann zdivac

Vasfi Rza Zobu (1902-1992) Oyuncu 20 film

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Yapmc: Mdafaa-i Milliye Cemiyeti

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Koruyan l / Die Tode Wacht!

KORUYAN L/Die Tote Wacht!

Alemdar Mustafa Paa

ALEMDAR MUSTAFA PAA 4

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Alemdar Mustafa Paa

Alemdar Mustafa Paa

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

anneannesinin yanna gnderildi ve eitimine Yakubaa burada Mektebi, devam etti.

Trk Sinema Filmleri Ansiklopedisi

TOMBUL AIIN DRT SEVGLS

Bican Efendi Vekilhar

BCAN EFEND VEKLHAR