Tezkiret-ul Evliya Feridddin-i Attar

eviri : Mehmed Zahid Kotku

Takdim
kr ve sena ol hakiki bihemtaya kim biz yoktan var eyledi iman marifet ilm-edep ve hikmet bahesi kld ve kendisinin vahdeti zatn esmai-sfatn biz kullarna bildirdi ve dahi kemali kereminden didarn mminlere gstere ve buyurdu ki; "imanla amel-i salih ileyene cennet verir ve makamn firdevs iinde mesut ederim. Ltfu keremimle azametimle komu olup gnde yetmi kerre ana tecelli klarm," selatu selam ve tehiyyat ann zerine ki hulasay mevcudat ve gzide'i mahlukat ve makbulu cenab yezdan mahbubu rahimi rahman ve fahri alimiyyan ve nuru alemiyyan Muhammed Mustafa selavatullahi aleyhi ve ala alihi ve eshabihi ecmain; badehu: Ann evlad kiramna ali eshab izamna olsun ki din yolunda yardmclar dnya ve ahirette sadk yarlardr ve cemi enbiya selavatullahi aleyhim ve evliyay kiram ervahna vasl olsun ve biz miskinlerden raz honut olsunlar. nallah, amin, ya min. Amma badu: bu kitab tasnif eden merhum ve mafur fahr heda zbdetl evliya Feridddin Hazreti hace Attar kaddesallah srrahl aziz buyurur ki: Hazreti Kur'an ve ehadisi nebeviyeden sonra meayihi kiram ve evliyay izam kaddesallah esrarhm hazeratnn szleri ve dili derunu ilmi ledunnidir, kisbi deildir, "eddebeni Rabbi" dir, "Allemni ebi" deildir, bunlar veresei enbiya mukarriban dergah kibriyadr, enbiyay kiram ve sahabeyi izam ehli beyt resulullah aleyhi efdalsselam blktr, nallah teala bunlar iin bir kitab cem edemki ben miskin ve biare Attardan yadigar ola. Herkim bu kitab safa ve sdk ile okuya ana evliya esrarndan kef ola ve ben zayfi bir fatiha ile yad kla taki ol fatiha berakatiyle bana toprak iinde feth-bab-rahmet ola. Nitekim, Yahya ibni muaz rahmetullah aleyh dnyadan nakl ettikten sonra ryada grdler ve sordular: Allah teala sana ne eyledi, dedi ki: Rabbim hitab kld; Ya Yahya benim seninle kat' sarp ilerim vard lakin birgn meclis iinde beni anardn ve anp tazim ederdin benim velilerimden bir veli oradan geerken senin tazimle meth sena ediini iidp vakti ho oldu ve sana dua kld, ol velinin duas berakatiyle seni de dostlarmdan kldm, ve sana rahmet eyledim, ve bir sebep dahi oldur kim eyh Ali ebu Dekkak Kaddesallahu sirrehl aziz hazretlerinden sordular kim: hi erenler szn iitmekten faide var mdr? Kim, iidirde o sz ile amel etmez.Buyurdu ki: erenler

szn iitmekten iki faide vardr; biri odur ki; eer talip olursa ol sz an kavi himmet eder ve istediini bulur muradna nail olur, ikinci faide odur ki; eidenin gnl ruen olur ve eytan vesvesesini ve dnya hrsn, masiva sevgisini ann iinden karr, sadk ve kazibi fark eder eer kr deilse; nitekim buyurur : (latezenil halka bimizanike vezzin nefseke bimizanil kavm) Evliyann bazs hazreti Adem sfatl ve bazlar hazreti brahim ve hazreti Musa ve sa aleyhisselam sfatl ve bir nicesi Hazreti Muhammed Mustafa Aleyhi vesellem selavatullahi ve selamuhu aleyhim ecmain sfatldrlar. Bu kitabn tertibinde sebep oldur ki bir ok dost ve karndalar rabet ve heves ederek evliya szlerinden emmeler duyarlar ve bir nebze hallerine vakf olup meayih srrndan nesne duyarlar. ( erhil kulup, kefl esrar Marifetnnefs ve Rab ) kitaplarn mtelaa eyleyeler. Acizane hlasa kararak snneti seniyyeye tebean muhtasar yazarak ravisi zayf isnad da braktm ve sz ilavesini suu edep grdm, nk bu meayihi izamn birou marifet ehlidir, bazlar muhabbet ehlidir, ve bir ou da muamele ehlidir ve tevhid ehlileri olup bir nicesi bisfattr, erh eylemeye gelmez. Bu kitabn bir tasnifine bir sebep te odur kim; kur'an kerimi okurken manasn bilmek ve tesirini duymann faidesi mhimdir, kelamullahn binlerce menfaat olduunu muhakkaktr; Resulu ekrem sellalahu aleyhi vesselam efendimiz buyurdular; okuduunun ne demek olduunu bilerek amel etmeli ve gznden dklen yalarn bir katrasna benim gibi bin kiiyi balaya Cenab hak kendi fazlyle. eyh Ebu Yusuf'u Hemedani Kaddesallahu srreden sordular: bu erenler dnya nikabn yzlerine tutar acaba biz miskinler ne ederiz dediler; yle buyurdu: Her evliya szlerinden sekiz kat okuyalm, ta ki kendilerinin iflasn, onlarn fazln bileler ve dahi Cneyd kaddesallahu sirreden sordular: Mride meayih szlerinden iitmekte ne fayda var? Ol aytt bunlarn szleri hayrdr, hak rzasyla eytan szlerini koarlar ve ondan medet bulur ve gnl nurlanr karar tutar, hak taala kur'an kerimde (Hud ayet 119) buyurur yani Ya Muhammed S.A.V. biz gemi peygamberler szlerini ann iin naklederiz ki, ta onlarn szleriyle senin gnln doluna. Gene (hadis) salihler sznn anld yerlerde rahmet iner fazl ve mafiret yaar; bir sebep te udur, bu ulular szne uru klmaklmz: geri bunlardan deil isem de bari bunlara kendimi benzetmi olam ki, Meayih szleri arap ve fars dilleriyle yazlmtr, ben zayf, trke yazdm ki cmle mminler mehrement olup okuduka ben fakiri duadan unutmayanlar belki duas kabul olur hak taala hazretleri rahmet klar (Ya Rahim, Ya Rahman rhamna ma ceml ehlil-iman) kk yamdan beri evliyaullah szleri canm iinde sevin verir ve midi kalbimde beslerdim yani kii kendi sevdiiyle harolunur. Biz de takatmzca kymetli szlerle kalplerimizin pasn sildirmeye gayret ederiz. imdiki zamanda geri erler gaip olup yabanc mddeiler ba kaldryor ve gnl ehli aziz olmaa balamtr, nitekim Cneyt hazretleri ibli vasiyet buyurmu: Bir kiiyi hak zere bulursan ann eteine yap brakmabuyururlar. Ben zayf kul grdm ki mukallit mddeiler zahir olup insanlar ol velileri hi anmaz oldular bu kitab tasnif edip adn - TEZKRET'L EVLYAkodum ki, dnya ehli, ahiret ehlini unutmayalar ve rabet edeler. Bu kitapta birka trl faide vardr evvel oldur ki dnyay ademilerin gnlnden soutur ikinci ahirete rabet ettirir, nc hak dostluu adamn gnlnde belirir, drdnc: ahiret azn ok ettirir bu gibi szleri cem eylemek cmle vacibattandr. Zira Kur'an ve hadis erhidir bundan yekrek kitap yoktur, muhdisleri er, erleri arslan eder.

Feridddin-i Attar
Hicri 513-627, Miladi 1119-1230 yllar arasnda Niaburda yaayan byk mutasavvfn eserleri, o zamanlarda Belhten hicrete mecbur edilen Mevlana oyma vastasyla Anadoluya gelmi, hatta ocuk denecek bir yata kendisiyle tanp elini pen Mevlana Celaleddin-i Rumiye ithaf ettii Esrarnameyi Mevlana hi yanndan ayrmamtr. Bylece 700 seneye yakn bir zamandan beri Anadoluda ismi zikrolunan ve tasavvuf erbabnca tannan Feridddin-i Attar, Mevlana gibi o devrin Mool istilas ve benzeri itimai zelzeleleri karsnda kan ve ate kokan havasn ak ve iirle yumuatm, zamann ekillerinden istifade ederek insanlara en gzel yolla iaretle en iyi ahlak telkine almtr. Tezkiret-l Evliya ksa birevliya menkbeleri kitabdr. Burada binbir faydal manalarla dolu kerametler, vaz ve nasihatler ve byk szler kaydedilmi, bylece gzel bir ahlak kitab meydana getirilmitir. Esasen Ortaasya'dan Anadoluya uzanan g yollar zerinde bulunan Niabur, yurdumuzun Ouz ve Seluk medeniyeti havasn uzun zaman fikren beslemee devam etmi bir kltr merkezi olmakta, Feridddin-i Attar 'n eserlerinde kendimize ok yakn seziler, vak'alar, insanlar bulmaktayz.

Mnacat
laha padiaha, perverdigara, izzin ve celalin hakkiyn Enbiya ve mrselin ve evliyai salihin, ve ulemay rasihin, radyallahu anhum ve ecmain ervah erifeleri hrmeti iin ben zayf ve gnahlu kulunu dahi bu kavimden nasipsiz klmal, ve ol has nasrndan kim bunlara ruzi kldn beni dahi mahrum klmal ve bu kitab gnahlarmza kefaret eylegil ve son nefeste imanmz eytan mekrinden sen beklegil, amin ya rabbel alemin. imdiden sonra Hak Taalaya inaniyetle evliya zikrine aaz edelim, biavnillahi teala, ve Hasne tevfiki.

Hazreti Ebu Muhammed mam Cafer-i Sadk (Kuddise sirruh)

Ol Mustafa milletinin sultan, ve ol peygamber hccetinin brhan, ol amili sddk, ol ameli tahkik, ol veliler gnlnn kesi, ol peygamber cierinin kesi ol Aliyyl Mrtezann Nakidi, ol Muhammed Mustafa'nn varisi, efii arif, ak Ebu Muhammed Cafer-i Sadk, Radiyallah anh Kaddesallahu sirre hazretleri Peygamberimizin ehli beytindendir. Enbiya ve sehabeleri ve ehli beyti zikredersek her biri iin bir kitap yazmak lazmdr teberrk iin Sallallahu Aleyhi vessellemin ehlinden baladk eer ann cemi kerametlerini zikredersem dilim an vasfa muktedir deildir, cmle ulum ve iaret tarikat, hakikat marifet iinde kamil idi, cemi velilerin ulusu, ve ser emesi idi. Mminler imam ve zevk ehline piirev ve ibadet ehlinin mukaddemi ve zhd ehlinin mkerremidir, hakayk ilmi ire msannif ve tefsir iinde mfessirdir. man olan bir kii islam davasn eder de ehli beyt ile ehli-snnet ve cemaat arasnda fark eder ve kalbinden yaramaz hisler geirir, bu gibiler hazreti peygambere inanarak ehli beytine ve oullarna ikrar yok ise Muhammed Mustafa sallallahu aleyhi vesselam hazretlerini bizar eder. mam afii Radyallahu anh hazretleri, ehli beyti sevdii iin ana rafzdr dediler ve zindana attlar ve ol bu mana iinde buyurmulardr ki, n hakikat bilirsin kim dnyann ve ahiretin padiah fahrimrselin efendimiz ve alihi sahbihi ecmaindir. Gerektir kim ann yarann ann yerinde tutasn ve eshablaryla ehli beytini ann makamnda bilesin ve cmlesine can gnlden muhabbet klasn ta imann drst olup snnilerden olasn. mam azam Ebu Hanife hazretlerinden sordular kim peygamber S.A.V. hazretlerinin yaranlarnda ve ehli beytinde hangisi yksektir: buyurdu kim: Kocalarda Sddk ve Faruk, Yiitlerde Osman ve Ali ve avretlerde Aye ve kzlarda Fatma R.A. ecmaindir. Nakildir ki: zamane padiah Mansur halife vezirine Cafer-i Sadk getir ldrelim dedi. Veziri men iin ok ceydeyledi, ve dedi ki ol kii bir bucakta oturmu ve uzlet ihtiyar etmitir, kendisini dnyadan ekip ibadetle megul olmutur. Halifeye hibir ziyan yoktur an ldrmekte ne fayda ola; Halife vezirinin szn dinlemedi Caferi Sadk hazretlerini getirmee ademilerini emreyledi. "Ne zaman ki ben tacm bamdan karnca ol saat ban kesin" dedi. Sadk' getirdiler Mansur an grnce tahtndan aa indi karlad. Sadkn elini ald taht zerine kard ve karsnda diz kp edeple oturdu. Vezirleri teaccpte kaldlar, Sadk dedi ki: "Benden ne hacetin vard ki, beni getirttin, Allahmn ibadetinden ayrdn kendi halimde megul olup dururdum, kerem eyle beni yerime gnder" dedi. Halife derhal destur verdi, her trl arlamak ve hil'at vermekle gnderdi. Halifeyi titremek tuttu, akl at yere dt.

Hazreti eyh veysi Karni (Kaddesallah srrahul aziz)

ki cihan gnei Peygamperimizin salavatullahi aleyhi ve selamuhu Efendimiz Hazretleri, veysi Karni Hazretlerinin mehdinde :" Yemenden bana Allah aknn kokusu geliyor" buyurmutur. Resuli Ekrem Efendimiz buyurdular:

"Kyamet gnnde yetmi bin melaike halk olunacak, veys onlarn arasnda cennete girecek, hi kimse onu bilmeyecek. Zira dnyada mahfi ibadet ettii ve kendisini halktan gizledii ahrette onu kimse bilmeyecektir." Hak Teala buyuruyor: " Benim velilerim kubbelerim altnda gizlidir. Onlar benden baka kimse bilmez". yle rivayet olunur: Habibi Zian efendimiz kyamet gnnde : "Ya Rabbi veysi isterim " diye niyaz edince, Vacib Teala "dnyada grmedin, burada da gizli duruyor" hitabyle cilvei rabbaniye olacak. veys hrmetine Rebia ve Mudai kabilesinin koyunlarnn ty adedince gnahkar mmeti Muhammed'e efaat edilecektir. ( Bu iki kabile arab iinde en ok koyunlar olandr). Sahabei Gzin Resulullah Efendimize veys'in nerede olduunu sual etiler: "Yemen Vilayetinin Karn Kyndedir" buyurdu. "Ya Resulullah veys Zati Risaletpenahilerini grd m?" "Grd velakin zahirde grmedi." Buyurdu. "Bu nasl aktr dediler, sizi grmyor." Efendimiz: "ki sebebi var, birisi hal galebesinden, ikincisi eriat azametinden, yani gzleri grmeyen bir annesi var evi yalnz brakp gelmedi. eriat emrini tuttu, annelik hakkna riayet etti." veys deve gderdi. Hakkn alp anasna ve infak edecei kimselere verirdi. Sahabilerin: "Biz onu grmeyecek miyiz? Suallerine: "Ebubekir grmeyecek ama mer ve Ali grrler buyurdu. Allah'n inayetiyle sevgili dostlar cemi gnahlardan saknp, Hak Teala Hazretlerinden korkup, gizli ibadet edenlerdir. Resulullah Efendimiz ahrete terif buyururken Hz. mer ve Ali'ye mubarek murakkan (Hrka) veys Hazretlerine gtrmelerini vasiyet ve Hz veys'i tarif buyurdular: Gvdesi klldr, sa elinin ayasnda ak duran, bir aka kadar ben vardr. Benden selam edin, Muraka giysin mmetlerime dua klsn. Efendimiz, dnyadan ahrete terifleri saadetlerinden sonra Hz mer ve Hz. Ali kufe ehrine geldiler. Hz. mer hutbesinde: "Ey Necit kavmi, Yemen ehrinin Karn kynden kimse var mdr? Bir ihtiyar varm, suallerine cevaben veys iin " Bir deli divane deve gder, halka karmaz, Armne deresinde bulunur. Viraneler iine gider, dnyada hi adgam bilmez. Herkes gler o alar. Bazan da halk alar, o gler," denilince Hz. mer: "Grmek isterim" dedi. Hz Ali ile beraber ziyaretine gidip, kendisini namazda, develerini de Hak Teala emriyle- bir melek tarafndan gdl buldular. Namazdan fari olunca Hz mer huzuruna gidip ikram ile selam verdi. veys, Hazretin selamn ald. merul Faruk ismini sual etti. "Abdullah" (yani Allah'n kuluyum) dedi. Hz. mer: "Kllna Abdulllah (Yani hepimiz Allahn kuluyuz) mahsus adn nedir? Deyince: "veys'tir " dedi. Hz mer'in talebiyle sa elinin iindeki beyaz nuru gsterdi. Hz mer: "Ya veys peygamberler ulusu Muhammed Mustafa sana selam kld, mmetime dua ve efaat

klsn" dedi. veys cevaben: "Sen dua etmeye layksn" buyurunca Hz mer: "Ben dua ediyorum amma Hz. Resul size vasiyet etti ve ham de mubarek murakka'n gnderdi. Alp giysin, mmetime dua etsin diye vasiyetleri var" deyince, veys murakka' erifi ald pt, yzne gzne srd. "Siz burada durun" diyerek yanlarndan ayrld. Murakka' yere koyup mubarek yzn topraa vurdu, yalvarmaya alamaya balad. " lahi bu murakka' sevgili peygamberimiz Muhammed Mustafa SAV efendimiz, merul Faruk ile Aliyyul Murtaza'y ben zayf kulunu ef'i tutarak gndermi. mmeti Muhammed'in hepsini balamaynca murakka' giymem "Bariye mnacatnda hitab- izzet geldi "u kadarn sana baladm, murakka- giygin" "Ya Rabbi kllsn balamaynca giymem "dedi. te mnacat eder ve hitab izzeti iitirdi. Hazreti mer ve Hazreti Ali, veys'in nereye gittiini taharri iin etraf aratrmaya ktlar. Hazreti veys'in yanna kadar vardlar. veys: "Ah niin geldiniz? Rabbimiz yalvaryordum. mmeti Muhhamed'in hepsini balamaynca murakka giymeyeceim Ya Rabbi diye mnacat ediyordum. Sabr edemediniz" dedi. Hz veys Murakka giydi "Lutfu keremi ile Sbhani ile Rebia ve Mudai kabilelerinin koyunlarn ty adedince mmeti Muhammed Avf ve mafiret buyurulmutur inallahurahman" dedi. Hz mer ve Hz Ali veys Hz lerine Risaletpenah efendimizi niin grmediini sordular. Cevaben veys buyurdu: "Ben suret gzyle grmedim, velakin muvafakat eyledim. Muvafakat eylemek dindendir" dedi. Hz merl Faruk ve Aliyyul Murtaza veys'in dostluunu ve sevgisini grdler. Hz Habibullah'a biz ak ve muhabbet ile dostluk edemedik diye alatlar. Zira Uhud harbinde kafirler Sav Efendimizin diini krdlar diye Hazret, azndaki dilerin hepsini skmt. Hz mer, veys'ten dua taleb etti. "man iinde meyl olmaz, herdem dua ederim" dedi. Hz mer veys'e bir miktar ake vermek istedi. "Deve gtmekten aldm yetiiyor" deyip reddetti ve Hz mer'e mhim tler verdi, makamlarna dnp kyamet yakn olduundan hazrlkl olmalarn tavsiye etti. Avdet eylediler. Fakat karn kynde veys bilindi. Hrmet ve izzeti gittike artt iin Hz veys oradan kt ve Kufe^ye gitti. Bir daha onu kimse grmedi. Yalnz Herem bin Hayyan veys'in derecei mertebesine ak olarak vasfn iittii iin Frat rmanda abdest alrken tand. Selam verdi ve mubarek elini pmek istedi. Vermedi. "Ya veys (Rahiemkallah ve gafara lek) nereye gidersin? Diye alamaya balad. Taat ve riyazndan benzi sararmt. veys dahi alad ve dedi ki: "Hayyekallah ve Herem bin Hayyan sen naslsn, bu dnya zahmetlerinden? Herem dedi: "Ya veys beni grm deilsin, ismimi, babamn ismini nereden bildin?" veys : "Mminlerin can birbirini bilir" dedi. Herem bin Hayyan:

"Bir hadis rivayet eyle" dedi. "Ben ne mftym ve ne de muhaddisim" deyince bir nasihat taleb eyledi. "Bari bir ayeti Kur'an oku da dinleyeyim "dedi. veys euzu besmele ekti. Alad Surei Duhann 37-41 ayetinin sonuna kadar okudu. Bir kez ah eyledi: "Ey Hayyan olu seni buraya kim getirdi?" "Seninle yolda olaym ve senin muhabbetinde dinleneyim diye geldim". veys: "Allah ile ii olann bakasnda muhabbeti olmaz, zinhar Hak ile huzurunu sk tut ki ancak dinlenmek onun sohbetindendir." Dedi. Hayyan biraz nasihat istedi. "Onu gz nnden ayrma ve harama bakma, asi olursun. Bunlar ehemmiyetsiz bilip laubali durur isen Cenab- Hakkn gazabna urarsn" deyince biraz daha sylemesini istedi. Buyurdu ki: "Bu szler sana yetimez mi? Adem baban idi, Havva anan idi. Nuh, brahim Halil, Musa, sa ve Muhammed Mustafa (salavatullahi Taala aleyhim ecmain) hep alem onun dostluuyla yaratld. Bunlar ldkleri gibi ben, sen de lrz " dedi ve: "Ya mer, ya mer diye seslendi, Hayyan: "Rahimekallah yoksa mer dahi ld m, diye sordu: "mer dahi dnyadan bugn gitti, Rabbim bana bildirdi. O benim karndam, dostum idi dedi. Ruhuna dua okudu ve salavat verdi ve dedi ki: "Sana dm daima Kuran' Kerim hkmlerini ileri tut ve salah ehlinin yolundan kma, yoksa dinsiz olursun. Allah'n azablarna giriftar olursun" sonra dua etti "Ya Herem artk sen beni, ve ne de ben seni greceim, sen duadan unutma ben seni duadan unutmayaym" dedi gitti. Hayyan ardnca baka kald. Hazreti Rebi naklediyor: "heves edip veys' grmee gittim. Kuluk namaz klyordu. Fari olunca tesbihle megul oldu. Tamam deyince selam vereyim dedim. Hibir tarafa bakmadan le namazn kld. Bylece gn bekledim. Faslasz namazdan fari olmad ve hi yemedi, imedi uyumad. Drdnc gece mnacatn dinledim. Hak Teala'ya yalvaryordu. "lahi sana snrm. ok uyur gzden ve ok yer karndan." Bu szleri iittim, bana bu t yeter dedim. veys Hz. mr iinde bir gece yatp uyumad. Gece olunca "bu gece leyletlkyam" dier gece haza "leyletlrku" ve dier gece "leyletulscud" der yani bu gece, ol gece derken sabaha kadar ban secdeden kaldrmad. Sordular: "Namazda huu nedir?" "Namaz iindeyken sngyle vurup br yanndan karsalar bile duymamaktr." Buyurdular ki: Her kim nesneyi severse eytan onu abuk azdrr: ho yemek, ho giymek ve kadnlarla oturmak. gn a kalan veys yol zerinde bir altn grd, birisi drmtr diye almad. Min tarafillah yoluna taze Otlar drld halde koyunlarn hakk deyip almad ve bir koyun gelip aznda ot getirdi. Gdasdr deyip almad. Fakat koyun lisana gelip Allah Teala ve Tekaddes Hazretlerinin emriyle getirdiini syledi ve kayboldu.

Allah'u-alem. Veysel Karani Hz. leri, Hz. Ali ve Muaviye cenginde Mrteza (Keremallahu veche) lekelerinde idi. ehid ettiler.

Hazreti eyh Hasan Basri (Kaddesallah srrahul aziz)

eyhul meayh Hasan Basri (Kaddesallahu ruhahu) mm Seleme R.A Hz.nin kardeinden domu ve mm Seleme'den st emmitir. S.A.V Efendimizin hatunu olan mm Seleme buyurur ki : Hasan kk ocuk idi. Peygamberimiz Hz.nin bardandaki suyu iti. Resulu Ekrem sual buyurdu: "Benim bardamdaki suyu kim iti? " "Hasan iti" dediler. Risaletpenah Efendimiz dua buyurdular: "Hasan ne kadar su iti ise klls ilim olsun." Bir gn Hz. Habibi kibriya mm Seleme nin hcresine terif buyurduklar vakit mm Seleme Hasan' dizine alm idi. Peygamberimiz de kendi dizine alp dua buyurdular. Ne keramet buldu ise Hasan o dua berekatnda buldu. Hasan Basri doduu zaman Hz. mer'e getirdiler. mer R.A "Hasan ad veriniz zira yz Hasendir." buyurdu. mm Seleme Hasan'a dua ederdi: " Allah'm Hasan' din iinde imam kl, mmet ona iktida edip uysunar." Duas kabul olarak imam oldu. Yetmi yl iinde abdestsiz yere basmad. Halkdan klliyen munkat' olup duru idi. Byk bi meclisde biri sordu: "Hasan acaba niin bizim bymz oldu". Yal bir zat cevap verdi: "Cmle halayk ilim iinde ona muhtatr. O faridr. Bir arpa kadar halka ihtiya gstermez. Sizden fazl onun iindir " dedi. Hasan Basri Hz.leri her hafta vaaz ederdi. Fakat Rabia karsnda olmadka derse balamazd. Bir gn birok beyler vaazn arzu ederek geldiler. Rabia olmad iin mubaeret etmedi. "Bir kadncaz olmazsa ne olur?" Dediler.Hasan Hz leri : "Bir lokma ki fil iin hazrlanmtr, karnca azna sar m?" Buyurdu. Vaaz arasnda evk iinde kalan Hasan Basri Rabia'ya hitap ederdi: "Ey kilim giyen hatun benim olduum senin gnln sslndan. Ateindendir" derdi. "Bu kadar cemi gafir vaazna geldiinden ne'elenir misin?" sualine: "Biz avam kalabalna ad olmayz, lakin bir gnl ehli grdmz vakit ne'emiz artar, ad oluruz" dedi. Sordular: "Mslman nedir ve kimdir? " "Mslmanln art kitab iindedir ve mslman toprak altndadr. " "Dinin asl nedir?" "Vera'dr; yani haramdan ve pheli nesnelerden saknmaktr. Ve tama' vera' batl eder" dedi. "Uyuyan gnlmz uyandr" diyen cemaate hitaben: "Uyuyan gnl uyandrmak kolaydr, sizin gnlnz lmtr, zira hi hareket etmez" deyince;

"Bizi biraz korkut" dediler. "Eer bugn korkarsanz yarn onda emin olursunuz. Vah o kiinin haline ki korkmaya" dedi. Dediler ki: "Bu kadar halk, meclisinde mes'ele renir sana itiraz ederler." Buyurdu: "Hak Teala kendi azametiyle halk dilinden kurtulamad. Ben zerreyim" dedi: Haccac Zalim; Hasan Basri Hz. lerini korkutmak iin btn maiyetiyle vaaza gelmiler, mbarek hi futur etmeyerek derse devam edince Haccac demi ki:"dnyada er isterseniz Hasan' grn". Hazretin bir mridi Kur'an sesini iitince nara eder derdi. Hasan Basri bir gn "byle yapma" diye buyurdular emirlerine kar: "Ya eyh kendi elimde deildi" deyince: "Eer gelsin diye byle edersen Rahmanidir, eer armyorken barrsan eytanidir." Buyurdu. Bir yl Basra ehrinde ktlk oldu; bir sene yamur yamad, duaya ktlar . Hasan Basri minbere kt va'az ve dua etdi. "sterseniz yamur yasn Hasan' Basra ehrinden koun", deyince halk alad. O kadar Hak Teala Hz .nden korkard ki sanki celaf elinde durmu gibi daima mell mahzun idi. Bir gn bir zat u Hadis-i erifi okudu: "Tamudan bin yl sonra Henna isimli bir kii zuhur edecektir". Mbarek Hasan alayp, "Hadis-i erifte ismi zikredilen Henna ben olsaydm . Korkarm ki hak yolundan karm, Rabbimize asi olurum da dergah izzetden kovulurum " dedi. Mervidir: Hasan Basri Hz.leri namazgahnda namaz klarken kap nnde birisi oturmu zerine sular gelmi. Pis su olmasn diye aratrlan bu zata Hasan Hz.leri "ben asinin gz yadr" demi. Bir cenaze namazn kldktan sonra kabre konulduu zaman Hasan Hz.leri kabir zerinde o kadar alad ki toprak sland. Sonra dedi ki: "Mslmanlar kabir ahiret menzilinin evveli, dnya menzilinin ahiridir. Madem ki hepimiz sonunda ibu yere gireceiz, dnyada nasl ad olup gezeriz" btn cemaat alatlar. Meer Hasan Basri ocuk iken bir kabahat yapm, bundan daima nedamet duyarak bu kabahati yakasna yazm, grdke o kadar alarm ki o yaz slanrm. Bir gn Said bin Cebir'e nasihat eyledi: " eyi ileme " dedi: "Beyler arasna girme, avretlerle sohbet eyleme, Rabia adeviyye dahi olursa, kulan alglara verme eer velilerden dahi olsan afetden kurtulamazsn"

Nakildir ki: Sabah namaz vakti Hasan Basri'nin mescidine gelen bir zat, kapsn kilitli grm. erde cemmi gafir duaya amin diyorlard. Biraz sonra yalnz olarak kan Hasan Hz.lerine sual eden Abdullah'a "kimseye syleme her gn periler gelir, benden dua taleb ederler, ben de dua ederim ,amin derler " dedi. Nakildir: Birka kii beraberinde hacca giderlerken yolda susuzlktan Hasan Hz.lerine arzhal ettiler. Kova neviinden bir ey olmad gibi ip de yok. Hasan Hz.leri "ben namaza duraym, siz su iin" dedi. Mbarek namaza balad. Kuyudaki su tat: Herkes kana kana iti. Birisi bir bardak su saklad. Namaz ihmal etti. su da kurudu. Hasan "siz Allah'a inanmaz msnz?" dedi. Nakildir ki: Ebu mer, Kur'an hocas idi. Talebelerinden gayet gzel bir ocuu pmek istedi . Hfznda olan Kur'an tamamyle silindi. Bir elif dahi gnlnde kalmad. Piman oldu. ine ate dt. Hasan Basri Hz.lerine gelip anlatt: "Hac vakti hacca git , sonra avdette Mescidi Hayfe var, mihrabda bir ihtiyar oturur, Onunla gr sana dua eylesin" dedi. Emirleri minvali zere aynen yapt. Diyor ki:"Mihrabda ihtiyarn etrafndaki halk dald, yalnz kald. Selam verdim, halimi syleyip: "Allah hakk iin merhamet eyle" dedim. Acd gz ucuyla ge bakt. Ban indirmeden cmle Kur'an mahfuzum oldu. Pirin ayaklarna kapandm, bana sordu: "Beni sana kim haber verdi?" "Hoca Hasan Basri" dedim.Tebessm etti : "Biraz evvel cemaat iine gelip herkesin hrmete istikbal ettii Hasan Basri idi. Her gn le namazn Basra'da klar, buraya gelir, ikindi namazn beraber klarz. Akam namazna Basra'ya gider, o size kafidir" dedi. Rivayettir: Hasan Basri Hz. lerinin yetmi yanda ateperest em'un isminde bir komusu vard. Hastal iddetlendiinden bir zat gelip, komuluk hakk iin, haleti nez'a gelen em'un'a din telkin edilmesini istedi. Mbarek Hasan Basri hastaya gidip: "Bunca senedir taptn bu atei terk eyle, Allah'u Teala ya iman getir" dedi. em'un cevaben: "Ya Hasan, ben eyden iman getiremiyorum. Bir dnyay zemmeder dier taraftan onu istersiniz. ki, lm haktr der, yolculuk tedariki yapmazsnz. , Hakkn didarn grelim der, yine rzas hilafna gidersiniz. Ya Hasan ate seni yakmaz m ?" dedi Hasan mbarek elini atee soktu ve: "Bu szlerden mslmanlk kokusu geliyor" dedi: Kafir dedi ki: "Cenab Hakkn beni cennete koyacana kat yaz ver, Hasan Basri kat yazd. em'un iman edip, teslimi can eyledi. Byk cemaatle namazn klp, defneylediler. Fakat Hasan Basri'nin gzne uyku girmeyip, sabah namazn kld." Ne yaptmda eline kat verdim . Hak Teala Hz lerine kar kstahlk eyledim deyip, ben kendimi kurtardm m ki bakasna senet verdim" diye alad . Biraz uykuya dald. Ryasnda em'unu grd bana ta giymi, yz ayn on drd gibi parlyor, trl trl cennet nimetleri iinde bahelerde geziyordu. Hasan Basri Hz.leri : "Ya em'un naslsn?" dedi. "Elhamdlillah, Allah'm bana rahmet eyledi. Verdiin senedi geri al gam ekme" dedi. Mbarek uykudan uyand zaman kad avucunda buldu. "Bari hdavenda senin iin illetle deildir, illa

fazlu keremledir" dedi. Hasan Basri Hz.lerinin szdr: "Ere ilmi nafi gerek, amel ve ihlas ve sabrla kanaat gerek, her nazar ki ibretten deildir sehv zilletdir, sz hikmet deildir, ayn afettir, her kim halktan uzlet ederse selamet olur. Kanaat ederse aziz olur, halkla ihtiyac olmaz. Hasedi terk ederse dinlenip rahat olur." "Vera nedir ?" diye sordular. Buyurdu ki: "Vera, iinde makam vardr: biri, daima hak sz syleyen, iki, kendini muhafaza eden , her ii hak rzas iin yapandr. Ve bir zerre vera' yz yl verasz oru ve namaz klmaktan efdaldir. Miskin ademolu dnyada eye doymaz . Bir, mal devirilip ymaya, iki zevk ve sefaya, , mre: elinde olsa dnyadan hi gitmek istemez. Allah'n sevgili kulu dnyaya hi kymet vermez. M'min olan dnyada ahiretini imar eder. Ahmak olan dnyay imara alr, ahiretini haram eder. Allah sevmenin nian dnyay terk eylemek. Her kim altn, gm kymetli tutarsa, huzuru kalble namaz klamaz. Ukubete yakn olur. " Bir kii alt senedir cemaate gelmez, halka karmazd. Hasan Hz.leri gidip sual eylediinde, "Ya eyh beni mahzur gr nefsani ileri yapmam, nefsime rahat vermem. Nefis bana zahmet vermez. Hakkn zikr kryle megul olup, otururum" deyince, "sen benden daha iyisin , bylece devam et " dedi. Hasan Basri . Hz lerine sual ettiler: "imdiye kadar hi bir ey sizi sevindirdi mi? " Buyurdu: "Bir gn otururken bir kadn kocasna :"ben senin ilerini grdm, evini bekledim ki zerime bakasn getirmeyesin, bundan byle madem ki stme kadn aldn ilerini yapmayacm" diyordu bu houma gitti. Misalini Kur'an Kerimde aradm, buldum . (Surei Nisa, 48.ayet)"kullarmn cemii gnahlarn fazlmla af ederim. Ve ayplarn yzlerine vurmam, madem ki beni bilirler, zerime baka eye tapmazlarsa. Eer bu irki yaparlarsa af etmem". Rivayet ederler: Hasan Basri Hz.leri kabristanda yemek yiyen birisini grd: "Bu kii mnafktr" dedi. "Zira bu kadar zevat huzurunda gnlne korku gelmeyerek boazndan ekmek geiyor, ahireti dnmyor, mnafklk alametidir." Mbarek Hasan Basri Hz.leri vefatnda tebessm eyledi. Etrafndakiler hayatnda hi glmeyen bu zata taaccb ederlerken, o , "hangi gnah" diyerek ruhunu teslim etti. Bir zat ryasnda grp sordu:" Ya eyh dnyada glmezdin, ve ( hangi gnah) dediine sebep ne idi?" Buyurdu: "O halde iken bir nida iittim" Ya meleklmevt iddetli tut; zerinde bir gnah kalmtr" hitab bana ho geldi dedi. Dier bir kimseye de manada gzkmt, mbarek zat bir buraka binmi, bana ta giymiti. Ve derlerdi ki:" Allah Hasan'dan honut oldu ve Hasan Allah'na kavutu".

Hazreti eyh Malik bin Dinar (Kaddesallah srrahul aziz)

Ol mtevekkili velayet, mahremi esrar, saliki tayyar, eyh Malik bin Dinar (kaddesallahu srrahul aziz), Hasan Basri nin sevdii dostu idi. Babas kul, fakat kendisi hr, azat idi. Malik bir gemiye binmi idi. Deniz ortasna gelince cret talep edildi. Paras olmadn syledi. Israr ettiler. Ve dehetli dvdler. Darbdan bayld. Ayldktan sonra gemi hakkn vermedii takdirde denize atacaklarn ehemmiyetle ihtar ettiler. Malik balklara iaret etti. Her biri sudan balarn kardlar. Azlarnda birer krmz altn vard. Malik elini uzatp iki aldn ald. Ve gemiciye verdi. Bu kerameti gren gemici ayaklarna kapand. Malik gemiden karken su zerinde yryerek gitti. Bunun iin mbarek zata Malik Dinar dediler. Malik Dinar'n evvelki hali ok sefih idi. Hz. Muaviye am' erifte bir mescid yaptrmt. Vakf ok idi. Ona tama' eyledi. Mtevelli olmak arzu ediyordu. Mescidin kenarnda bir sene riyakarlkla namaz klp ibadet ederken, cemaat bu mrai ve mnafktr diyorlard. nk geceleri iret eder saz alard. Bir gece arkadalar uyuduktan sonra Malik oturup kopuz alarken sazdan bir ses geldi. " Ya Malik neye bu haline nedamet edip tvbe etmiyorsun?" korku ile can gnlden tevbe ve istifar etti. Mescidi verseler dahi tevliyetten vazgeti. Fakat tamire muhta olan mescidin tevliyetini Malike vermeye ittifakla karar verdiler. Bir senedir meakket eken Malik niyaz eyledi: "Yarabbi hulusi kalb ile Zat uluhiyyetine yzm evirdim. imdi beni peimden aryorlar" deyip itikadn tam eyleyip tevliyeti istemedi. Mescitten kt. Riyazet ve nefisle mcahede edip keramete ve velayet mertebesine eriti. Bir gn bir zndk ile mbaheseye girdiler. Hak benim diye srar eden zndkla ellerini atee soktular. kisininde eli yanmad. Her iki taraf hakl grld. Malik mahub olup : "Yarabbi bu ne hal" diye mnacat kld. Secdeye kapanmak iin hanesine geldi. "lahi yetmi yldr iman ve teslimiyeti tam ile kulluuna alrm . Dehri bir kafirle beraber oldum" dedi alad. Bir avaz iitti: "Ya Malik o seninle beraber olamaz . Ancak onun eli senin elinle beraber olduu iin ate tesir etmedi. Senin iki cihan serveri habibi ziann eteine yapm mmeti olduun iin hep ateleri sndrrsn." denildi. Krk sene Basra'da hurma yemeyen Malik, nefsinin arzusundan bizar kld. Gece yarsnda ya hurma yemesi bildirildi. Malik nefsine hitap edip, "ey nefis ya hurma yersen ayak olursun . Sabr edersen ba olursun, sana bu nasihat yeter" dedi. Sual ettiler: "Zhd m evladr, rza m daha iyidir? " Bu suale kar "rza iyidir, raz olan kii artk menzilet istemez" dedi. Bedbahtlk nianesi be eydir. Biri gnl katl, ikincisi, gz yaarmamas, ncs hayaszlk, drdncs dnyay sevmek, beincisi dnya iin candan endie eylemektir. M'min olann gnl haktan korkulu olur ve ie yaramaz szden lisann muhafaz eder ve o korku hasebiyle ehvet ateini sndrr, dnya sevgisini iinden karr. Her kim haktan korkarsa

herkes ondan korkar. Kulun, Allah korkusu, Allah' bildii kadardr. Ahiret mahrumluuna raz olan dnyal toplasn, dursun. Dnyada gzel elbiseye ve tatl yemeklere alan tat bulamayacaktr. Alak gnll olalm. Hak teale alak gnll olan sever. ey gnl ldrr: ok yemek, ok uyumak ve ok sylemek. Kur'an ve hadis mstesna iki ey de ahmaklktr: Acaib grmeden glmek, sormadan haber vermek. Otuz yldr glmeyen eyh , ocuu ld zaman gld ve "Allah'm benden raz oldu " dedi.

Hazreti eyh brahim bin Edhem (Kaddesallah srrahul aziz)

O padiah iklimi azam, brahim-i ibni Edhem, Kaddesallahu ruhahul aziz mttekii cihan, sddk zaman idi. ok meayih yzn grp Hz. Peygamber efendimize vuslat ederlerdi. mam Azam ile sohbet ederdi. Cneyd onun hakknda , "brahim Mftahil lum (ilimlerin anahtar) dr" derdi. Bir gn ebu Hanife'nin huzuruna geldii zaman yarenleri hain nazar edince, Ebu Hanife de Seyydina brahim dedi."Seyyitlii neyle buldu?" dediler."Hakla megul olmakla buldu" dedi. Evvel halinde belh ehrinin padiah olup krk altn kalkanlkul, tantana ile nnde ve krk da ardndan giderlerdi. Bir gece saraynda yatarken, damnn zerinde bir grlt duydu."nedir?" diye seslendi. "deve aryorum" sadasna " damda deve bulunur mu?" deyince cevap geldi:"Ey gafil Allah' atlas dekler iindemi isterler?" szn iitince canna ate dt. Sabaha kadar uyumad. Mteessir olarak tahta oturdu. Erkan- devleti ve kurallar gelip el baladlar, ani olarak heybetli bir zat kapdan girip tahtn yanna geldi! Kimse bir ey sylemedi. Diller tutuldu.brahim: "ekil bu saray benimdir, sen deli misin ki buraya geldin" deyince o: "Kervansaraydr . senden nce kimindi" dedi. "Babamn . Daha evvel de dedelerimidi. " "Bunlar ne oldular?" "ldler " cevabna: "te benim dediim. Kervansaray deil midir ki birisi gelir, birisi gider?" dedi. O zat Hzr Aleyhisselam idi. brahim Hz.leri bu hali grnce derdi oald, karar kalmad. Taacb iinde "atlar hazrlayn ava gidelim, belki teselli olurum "dedi. Sahraya ktlar. Ne yaptn bilemiyordu, gezerken maiyetinden ayrld. Giderken "intebeh" (uyan ) diye bir avaz iitti. Duymamazlktan geldi. Yine (intebeh) denildi. ncde "intebeh gable en tentebeh" ( lmekten evvel uyan). Bunu iitince hemen dnyadan el ekti. Atn ileri srd. nne bir geyik kverdi. Birden arzusu geyii avlamak oldu. Fakat , geyik lisana gelip, "Ya brahim! Hak Teala Hz.leri seni av avlamak iin mi getirdi? Baka iin yok mudur?" dedi. Bu sz dnrken bir avaz geldi "sen avlamak iin yaradlmadn", bu ses onu titretti. evki artt gzne melekler grnd. Alamaya balad. O kadar alad ki elbisesi sland. Can dilden nasuh tevbesi eyledi. Bylece giderken kendi adamlarndan bir obana rast geldi. obann kee takkesini ve kepeneini giydi. Koyunlar obana balad. brahim'in bu haline melekler nazar ediyorlard. "Padiah libasn karp, cennet cemalullah ak ahiret elbisesini giydi" dediler. brahim oradan merv ehrine geldi. Kprden geerken bir kii aa utu brahim grnce "Allahmmafuzhu" diye nida etti.

Ol kii suya dmeyip muallakta kaldi. Halk bu keramete hayran kald. Oradan Niabura'a geldi. Bir maaraya girdi. Dokuz yl ibadet etti. Hala brahim maaras diye maruftur. Perembe gnleri maaradan kp, Niabura'a bir yk odun gtrr, satar, yarsn dervilere datr, Cuma namazn klp tekrar maaraya gelip orucunu tutard. Bir mddet sonra maaradan ayrlp yola kt. Bir zata rast geldi. smi azam okurdu. brahime de retti. Ne lazm olursa okur ve istediini yannda bulurdu. Bir gn Hzr Aleyhisselamla bulutu. "smi azam reten benim kardeim lyas aleyhisselamdr" diye haber verdi. brahim'in evvelki eyhi Hzr aleyhisselam bir ok nasihat verip kaybolup gitti. Seyahatinden fevkalade halet grerek kefi ald. On drt sene beriyyede gezip ibadetle megul oldu. Mekkeyi mkerremeye gelip Kabei muazzamy ziyaretle bir mddet mcavir kald. Dlgerlikle itigal ederdi. Geceleri Kabenin halvet olmas frsatn gzetirdi. Muvaffak oldu. Dua etti. "Ya Rab bana ismet ver (yani gnahlardan saknmak), Ruki kl" mnacatna bir nida iitti. "Benim gaffar olduumu bilmen lazmdr. Gnahlara istifar fazilettir". Huzur iinde (Allahmme mafir li) demesine cevap iitti. "Ya brahim! Yalnz sen seni istersin. Dier kullarm niyaz edersen rahmeti ilahiyyeden hibir ey eksik olmaz" hitab zerine, brahim kendi eksikliini idrak ederek, "ey gizli ve aikar hereyi bilen Allahm! Kstahlma ve kusuruma bakma, Cmle kullarnla, rahmet ve mafiret nasip ve myesser kldn zmreye cmlemizi ilhak eyle" deyip "tanrken bilmez olanlarn haline yazk ki seni bilmeyenin hali ne olacaktr" dedi. Hz. brahim'in szlerinden: M'min kiinin nian bunlardr. Tek durduu fikir ola, bakt ibret ola, yrd taat iinde ola. Bir insan perdeyi gnlnden karmadka kendisine devlet kaps almaz. Bir, bu Dnyann hepsini verirlerse sevinmemek, eer sevinirse haristir. Haris ise dilekten mahrumdur. ki, kevseri Dnyay kendisine verip geri alrlarsa mteessir olmamak. , medhedildiinde memnun olmamak zem edilirse de zlmemek. Ve her kim veliler mertebesine vasl olmak isterse Dnya ve ahirete rabet eylemeyip ancak Allah teala hazretlerine rabtkalp edip helal lokma yesin. Sal ettiler ki ne iin dualarmz kabul olmuyor? "Hakk bilip emirlerini tutmazsnz, Peygamberin snnetlerini icra etmezsiniz, Kur'an okur amel etmezsiniz, Halikmzn nimetlerini yiyip kr etmezsiniz, Cenneti bildiiniz halde talep etmezsiniz, Cehennemden korkmazsnz, Ana ve babannzn llerini kendi elinizle kabre koyduunuz halde ibret almazsnz, byle kabahetlerle dua kabul olur mu?" diye cevap verdi. Bir gn brahim Edhem hamamdan karken para istediler "yok" dedi."para yoksa hamama girmeseydin" dedikleri vakit brahime vecd geldi bayld. Bilahare kendisine gelince ne oldun diye sordular, "bo el ile eytan evine koymazlar, Rahman evine nasl girebiliriz"dedi. brahim Edhem bir kiinin ban beklerdi. Mal sahibi bir gn nar kopar tatls olsun dedi. Bu tatl deil bir daha kopar tatlsn ver dedi nihayet bunlarn hangisi tatldr bilmiyorsun deyince "ben burada narlarn hangisi tatldr diye muayene etmeye deil beklemeye geldim " dedi.

brahim bir gece ryasnda Cebrail aleyhisselam yeryzne iner grd. Elinde kalem divit vard bu ne i iindir diye sordu: "Yer yzndeki evliyalar yazacam" dedi "Beni de yaz" deyince, "senin iin emri ilahi yoktur" dedi. "Ben evliya deilsem de onlar severim demesi zerine bir mddet skut edildi." Cebrail aleyhisselam buyurdu ki: "Ferman ilahi geldi, defterin bana seni yazacam." brahim Edhem Hz.leri buyuruyorlar: "Bir gn Beyti Mukaddes hademeleri beni mescidden karmasnlar diye kendimi hasra sardm. Gece yars oldu. Mescid kaps ald, bir pir ieri girdi. Mihraba geti iki rekat namaz kld, arkasn mihraba verdi. Krk kii daha geldiler. Birisi:"Burada bir kii yatyor, bizden deildir" dedi. Pir glmseyip "Edhem oludur. Krk gndr namazn huzurunu bulamaz" deyince sabredemeyip pirin huzuruna selam verip gittim. Allah rzas iin sebebi ne olduunu sual ettim." Filan gn hurma alrken yerdeki bir hurma senin olmad halde benimdir diye aldn ve yediin iindir. yz fersah uzak dtn" cevabn alnca hemen hurmacya geldim, helallik diledim. Dkkan sahibi bu szm iidince bir feryad kopard. Dkkann datarak derviandan oldu. brahim bir gn sarho bir adam kusmu ve aznn ii bulak iinde grd. Su getirip azn yzn ykad, dua etti. Sarho ayldktan sonra: "brahim senin azn ykad" dediler, derhal tevbe eyledi. Diyor ki: "Hafiften iittiim sada:" Ya brahim sen bizim iin az ykadn. Bizde senin iin onun gnln ykadk." Bir gn Dicle kenarnda hrkasn yamarken inesi suya dt birisi grp: "Ya brahim padiahl brakp ne yaptn ki ?" deyince brahim suya iaret etti: "nemi karn!" Balklar azlarnda birer altn olduu halde sudan balarn kardlar. brahim Edhem: "Bu benim inem deildir deyince zayf bir balk aznda ineyi takdim etti." brahim buyurdu ki : "Evvelki padiahlk m daha gzel, bu mu gzel? " Ol kii sylediine piman oldu. Namaz vakti olduu bir zaman brahim abdest almak iin bir kuyuya kovay salverdi, ii dolu altn kt. Geri dkp tekrar kard. Bu seferde cevahir dolu knca gene dkt. "Ya Rabbi bana hazineni bildiriyorsun, halbuki bana abdest iin su lazm" deyince bu kere su kt. Abdest alp namaz kld. brahim Edhem Hz.lerinin irtihali yakn oldu. Hafiften bir seda iitildi. "Yeryznn imam Dnyadan gitti" avaz iiten halk mtehayyir kaldlar. Ne olduunu anlayamadlar. Sonra iittiler ki brahim Edhem dnyadan nakleylemi. Kabri erifi belli deildir. Bazlar Badat' ta derler, bir rivayete gre amda olduunu syleyenler de vardr. Bazlar hakkn has kuludur, Hakka ulat derler. Radyallahu Anh.

Hazreti eyh Biri Hafi (Kaddesallah srrahul aziz)

Bu zaterifede azim bir riyazet mcahedesi vard. Merv ehrinde domu, Badad vilayetinde vefat etmitir. Tevbei nasuh eylemesine sebeb udur: Yerde bulduu, bir kat paras zerinde (Bismillahirrahmanirrahman) yazsn pp bana koydu. Misk anber kokular srp saklad. O gece ryasnda "Ya Bir! Sen benim adm gzel kokularla arladn.Benim ululuum ve izzetim hakk iin bende senin adn iki cihanda ho klacam" kelamlarn iitip uyand. Alad. stifar edip nasuh tevbesi eyledi. Hak taala akndan yle hayran oldu ki ayana ayakkab giymezdi. Onun iin hafi derlerdi (Hafi : yaln ayak yryene derler). Niin ayakkab giymediini sordular. Hak taala "yer benim deimdir", buyurduu iin dedi. Hatrlaynz: Peygamberizian birisinin cenazesiyle giderken ayaklar parma ucuyle durmulardr. Bu hali sahabei kirama ylece buyurdular: "O kadar ok melaike vard ki zerlerine basmayaym" diye. mam Ahmet bin Hanbeli, Biri'yi ok sever, yanna sk sk gelir, dedi ki: (Ahberini Anillah) akirdler bir divaneye bu kadar ziyaretleri sebebini sual ettiler. "Ben ilmi ondan ok bilirim, fakat o Allah' benden ok bilir" buyurmutur. Bilali Havvas bir yolculukta arkada olduu zatn Hzr olduuna kanaat getirmi, Allah rzas iin hvviyetinizi doru syleyin demi, "Hzr'm" cevabndan sonra: "mam afii hakknda ne dersin? " "Kutuplardandr " "mam Ahmed Bin Hanbel? " "Sddklardandr. " "Biri hakknda ne dersin? " "Onunla Allah arasna giremem," demi. Krk yl arzulad biryan nefsine vermedi. Beyler buyruuyla kazlmtr diye arkdan su imedi ok souk bir gnde plak, yen birisine arkasndaki kebesini verdi. Kendi mee balad.Fakire: "Kebe almaa param yoktu; onun iin benimkini verdim", dedi. Sordular: "Bu rtbeye nasl eritin? " "Mddeti mrmde Cenab Hak'dan bakasna halimi sylemedim" dedi. Bir Hz.leri fakirin ksm olduunu buyurur: Birincisi, Kimseden nesne istemez, verirlerse de almaz. Bu kavim ruhanilerdendir. Hak'dan bakasna muhta olmaz. Gnllerinden ne geerse Cenab Hak ihsan ede. kincisi halktan bir ey istemezler, verirlerse allar. Bunlar: gnl ehlidir.(evastderler) nc sabr ederler , nefislerine arzu vermezler.

Hacca niyet eden sofiler Bir'le yolda olmak isterler. Bir Hz.leri: " artla, der, bir erzak gtrmeyeceiz, iki, kimseden bir ey istemeyceiz, , verirlerse almayacaz".Onlar dediler ki: "Hibir ey gtrmeyelim ve kimseden de istemeyelim amma nesneftuh olursa reddedmeyiz" dediler. Bir: "Mtevekkil deilsiniz, haclara dayanp gidersiniz sizinle yolda olamam" dedi. Drtbin akas olan bir zat, Bir Hz.lerine mracaat ederek, Hacc erife niyet ettiini beyan eyledi. O: "Dervilere tasadduk et" dedi. Mracaat eden zat: "Hacc tercih ediyorum" deyince: "O para helal deildir faidesiz olur" dedi. Hz. Risaletpenah efendimiz bir gece ryasnda buyurdular: "Ya Bir! Hak Teaala Hz.leri akrann arasnda seni niin yksek tuttuunu bilir misin?" "Bilmem" dedi.Resuli Ekrem Efendimiz buyudular ki: "Snnetlerime uydun, karndalarna nasihat verdin, Ehli Beytimi sevdin onun iin." Bir'in sz: "lmden korkann gnlnde ek vardr. M'min olan lmden korkmaz. nk lm Hak Teala'ya ulatrc olup m'minin ondan kamamas lazmdr". Bir Hz.leri Badad ehrinde bulunduu zaman (Bir yalnayak yrd iin) hayvanat sokakta terslemez idi. Bir gn bir zatn hayvan sokakta tersledi. Sahibi feryad ederek ve alayarak: "Bir ld"dedi "Nerden anladn dediler". "Hayvanm sokaa tersledi, onun iin" dedi. Tahkik ettiler. O saat iinde Bir dnyadan gitmi.(Kaddesallahu ruhahu). Bir Hz.leri teslimi ruh ederken fakir bir yoksul geldi. O halde iken gmleini karp ona verdi. Aba iinde can verdi.

Hazreti eyh Zennuni Msri (Kaddesallah srrahul aziz)

Ol sultan marifet, ol hccetl fakri fahri, kutbu vakit (kaddesallahu) n tevhitte naziri yok idi. Msr halkna kar kendini yaramaz gsterdiinden "zndk" derlerdi. Velilerin bir nian da budur: lnceye kadar kimse srrn bilemedi. Zunnn yle irad olmutur: ki gz grmez bir kucaz aatan yere indi. Gagasyle yeri eerek altn bir kutu kard. indeki soyulmu susamdan doyuncaya kadar yedi. Tekrar altn bir kutuyu ayn ekilde gagasyla eerek kard. Bunun iinde su vard. Doyuncaya kadar iti. Gagasyla gmd. Yerine gidip oturduunu grnce, topraktaki yerler belirsiz oldu. Bu hali gren Zunnn Hak'ka tevekkl etti. Birka menzil gitti. Bir viraneden derviler grd. O gece orada yattlar. Znnn bir kp altn buldu. Aznn tahtadan kapa zerinde Allah yazlyd.

Altnlar dervilere datt.Tahtay kendi alp, o gece de orada yatt. Uyandka tahtay pp bana kor, gzlerini srerdi.Ryasnda bir nida geldi.: "Ya Zunnn! Yaranlarn altn ve cevherler aldlar. Sen benim adm aziz tuttun, pp bana koydun. Ben de seni dnya ve ahirette aziz klarm" buyruuyle uyand. Gnl, ii tamamen nur oldu. Zunnn bir su kenarnda abdest alrken, kar tarafta bir kkn penceresinde gzel libaslar giymi hasna bir kadna gz iliti. "Kim bu" dedii zaman, alakasna taaccub eden gzel: "Ya Zunnn! Seni uzaktan grp uslu, alim sandm. Yakna gelip bana baktn. Sylediklerini iittim. Deli, cahil imisin, Hakk bilmez imisin" deyince: "Bu szleri neden sylyorsun ?" dedi O da: "Deli olmasaydn abdestsiz yere basmazdn. Alim olaydn namahrem yzne bakmazdn. Eer arif olaydn baka yerde gzn olmazd"....deyip kayboldu. Zunnn der ki: Benim edepsizliimi bama kakt. ime kor dt. Oradan bir gemiye bindim. Gemide bir bezrgann cevheri kayboldu. Aradlar. ttifakla Zunnn ald dediler. Tutup ok hrpaladlar, incittiler: Zunnn bir kere denize bakt. Balklar balarn denizden kardlar. Azlarnda birer cevher vard. Zunnn bir cevher ald. Bezirgana verdi. Gemi halk bu kerameti grnce ayana dp, zr dilediler. Bu sebepten ona Zunnn dediler.(Zunnn balk sahibi demektir.) Zunnn bir gn: "am dalarnda gezerdim" dedi, bir blk mptela kavimler grdm: kimi gzsz , kimisi elsiz ayaksz bir yere toplanmlar." "Burada ne duruyorsunuz" diye sordum "Burada maara iinde bir abid vardr ylda bir kar mptelalara nazar eder ve dua klar hep iyi olurlar. Tekrar Maaraya girer gelecek seneye kadar bir daha kmaz" dediler. "Dediklerini grmek iin intizar ettim. Maaradan kt. Benzi sar zaif, gzleri ukura dm bir gznn kuyruu ile dertlilere nazar etti. Yzn ge tuttu. Birden hepsi iyi oldular. Kotum eteine yaptm. Dnd yzme bakt. Dedim ki: "Allah iin zahir hastalara kefaret eyledin. Benim gizli derdime de mualece eyle". Dedi ki: "Ey Zunnn elini eteimden ek. Allahm seni grd halde O nu brakp benim eteimi tuttun. kimizi de helak eder." Bir gn Zunnnun yanna yarenleri geldii zaman aladn grdler, sebebini sordular buyurdu ki: Bu gece alemi manada Fermani ilahi oldu: "Ya Zunnun! Halk yarattm on blk oldular, dnyay bunlara gsterdim, 9 bl dnyay istediler. Bir bl dahi on blk oldu. Cenneti bunlara gsterdim. Dokuz bl cenneti dileyerek onunla mteselli oldular. Bir blk kald. Onlar dahi on blk oldu. Cehennemi gsterdim. Dokuz bl tamudan korktular, daldlar. Bir blk kald. Bu blk ne dnyaya ne de cennete aldrdlar ve ne tamudan korktular."Ey kullarm! Ne dilersiniz?" Fermanma cmlesi "dileimizi sen bilirsin" dediler." mdi ben hangi blkten olaym bilmiyorum. Mahrum blklerden olurum korkusuyla alyorum dedi. Kulu halkna eritiren sdk ve halvettir. nesne ihlas niandr. Birincisi medh ve zemm onun

yannda beraber olur. kincisi amellerini unutur, gnahlarn anar. ncs Allah'dan gayrisini gnlnden karr... Kul kul olmaz, Allah emrine muti' olmadka, akird dahi stadlarna muti' olmadka stad olmaz. Her kim korkarsa Allah'a kasn. Her kim Allah'a kaarsa necat bulur. Zunnnu Msri Kaddesallahu sirrahu dnyadan gitti. O gece yetmi veli grdler kim iki cihan fahri s.a.v Efendimiz peygamberlerle kar geldi "Allah dostu geliyor istikbal edelim" buyurdular ve taki yeil yaz ile "Zunnunu Msri Allah Tealann dostudur ve Allah akna can vermitir." yazl. Cenazesini gtrrlerken hava ok scak idi. Kular geldiler kanatlaryla glge yaptlar. Bu srada ezan okunuyordu. Mezzin ehadet kelimesini sylerken cenaze parman karp kaldrd. Btn halk o an grnce feryad figan eylediler. Bir ok mnkirler tevbe eylediler. Kabre koydular. Kabir zerinde nur eksik olmad.

Hazreti eyh Samadani Bayezidi Bestami (Kaddesallah srrahul aziz)

Ol sultanul arifin, burhanul muhakkikin, keramet felein bedri tamam. Hz. Bayezidi Bestami Kaddesalahu ruhahul aziz esrar hakayk ve dekayk iinde binazr idi. Dair kurbu vuslat makamnda idi. Cneyd onun hakknda: "Bayezd bizim iimizde, feritehler iinde cebrail gibidir" der idi. Tarikat meydannda tevhide koan, ola dediler. Bu sze delil udur ki, Bayezd'e tarikat meydannda seirdiler henz tevhid topunu kapmayanlar dedi. eyh Ebu said Ebul hayr der.: "Onsekiz bin alemin cmlesini Bayezid grd. Ve Bayezd gibi er yoktur. Bayezd 'in babas ululardan, dedesi kafir idi. Bayezd'n anas der: "Hamileyken ne zaman pheli taam yedi isem bayezd karnm iinde aya ile beni teperdi: Lokmay azmdan karmadka tepmeyi devam ettirdi"...Bu szn gerekliine delilldir. Bayezd'i anas mektebe verdi. Lokman suresine geldi. Bu srenin ondrdnc ayetini okuduu zaman iine ate dt. Anasna geldi.: " Bir ayet iittim (Hak Teala buyurur ki:"Bana ve ana, babana kulluk eyle) Bu fermana kar, iki yere nasl kulluk edeceim"....dedi . Anas: "ben hakkm sana baladm .Var Allah'a kulluk eyle" dedi. Bayezd 'Bestam' ehrinden kt. am ehrine dt. Gezer, riyazet eder ve uykusuzluk ekerdi. eyhlere hizmet eyledi. Birisi Caferi sadk idi. Bir gn Sadk: "Ya Bayezd! u kitab taktan indir"...dedi. Bayezd: "Hangi taktan"....dedi Sadk buyurdu: "Bunca zamandr burdasn. Daha tak grmedin mi?" Dedi : Bayezd dedi ki: "Ya eyh! Ben senin yannda tefferrce gelmedim ki, bam kaldrp, drt yana nesne greyim.".. eyhe bu sz ho geldi. "Ya bayezd! Senin iin tamam oldu. Var yine Bestam'a git" dedi.

Bayezd'e "Filan yerde bir byk zat var " dediler. Yanna gitti: grd ki ; kbleye kar tkrr. Bayezd bu hali grnce "Bu zat ulu olsa kbleye hrmet eder, tkrmezdi" deyip geri dnd. Bayezd on iki senede Kabe'ye vard. Her admda iki rekat namaz klard. Kabe'ye eritii yl Kabe'ye girmedi. Layk deilim diye... Edep gzledi. Geri dnd. kinci yl gelip, Kabe'yi ziyaret etti. Avdetinde bir ehre urad. ehirden karken ehir halkndan birka kii arkasna dt. "Benden ne istersiniz ?" deyince "Seninle sohbet etmek isteriz" dediler. eyh Hakka niyaz edip ; lahi bu halk benden def eyle diyerek kendisini sert gsterdi. Taha Suresinin 113. ayetini okudu. Bunu iitince "Bu kii deli imi dediler. eyh bu sz hal diliyle syledi. Onlar kfr anladlar. eyh Hz. leri giderken bir kuru adam ba grd. Bir ayeti kerime yazl idi. Bir nara urdu. O ba pp bana koydu. " Bu kafa sofu bana benzer ki ne kula var hitab lemyezeli iite ve ne gz var ki la yezal cemalin gre ve dili var ki hak senasn syleye ve ne de akl var ki bir zerre marifet bile: onun iin bu ayet stne yazlm" dedi. Bayezd avdetinde Hamedan'a geldi. Oradan usfur iei tohumu ald. Bistam'a geldiinde tohum iind ebir karnca grd. Bu miskini yerinden ayrdm diye karncay tekrar Hameden'a gtrp ald yere koydu. eyh eyder.: "Oniki yl nefsimi mcahede ile riyazet ocana koydum, yandrdm. Mezemmet rs zerine koydum, melamet ekiciyle dvdm, taat ve ibadet zengisiyle zengiledim. Bir baktm gene gururda grdm. Be yl daha cehd eyledim. Kendi zaaf ve gnahkarlm grdm." Bayezd her vakit mescid kapsna gelince bir zaman durur, alard. Sordular; "Kendimi hayz grm avret sanrm, Rabbim evine girmeye layk grmem de ondan alarm" dedi. Nakildir ki: vecdihali artt. Szleri avam kursana smaz oldu. Kfr syler sanrlard. Bayezd yedi kere bistam ehrinden kovup kardlar: Bayezd: Bir gn fikre dalp azna bir sz geldi: Kendine gelince mridleri bu sz sylediini haber verdiler . eyh:"Eer benim dilimden bunun gibi sz ktnda , beni para para etmezseniz sizde hakkm olsun dedi. Her birinin eline keskin bak verdi ."Eer byle der isem beni vurursunuz" dedi. Bayezd fikre dald ve bu sz yine syledi ."mridleri baklar alp. eyhin halvetine varp vurdular . Grdler ki , evin ii dopdolu Bayezd olmu. Baklarn vururlard, sanki suya veya yumuak bir nesneye dokunurdu. Bir saat sonra Bayezd kageldi. Yz ayn ondrdne benzer nur iinde idi. Mridleri yaptklarn haber verirken Bayezd da dinledi. Eer sorarlarsa "Adem halden hale nice dner, kk olur byk olur?" Cevap veririz ki. "Adem peygamber cennetden ktnda ba ge ererdi. Pek uzun idi. Cebrail Hak'kn emriyle ban sad. Ta kararn buldu. Ulu iken kk oldu. mkan vard ki, Bayezd n hali de yle olsun . Tfl ana karnnda iki batman iken, bydnde iki yz batman olur." Bayezd n eline bir gn gzel bir elma vard. "Ne latif elmadr!" Dedi. Hafiften "Ya Bayezd ! benim adm yemie tkarsn" diye avaz iitti. Bayezd sa olduka yemii yememek zere and iti.

Bir gn Bayezd in gnlnden geti kim.: "Bu zamann ulusuyum." Yanldn bildi. Piman oldu . Horasan yolunu tuttu. Birka menzil gitti. Ve Hak Teala gayb aleminden bir kii verip beni oyalamaynca, ve beni bana bildirmeyince burada durmyaym diye and iti. Birka gn sonra grd ki deveye binmi geliyor. Bir gz yok. Bayezd'e yakn geldi. Bir kere Hm ile bakt."imdi bir gzm daha aam, Bayezd' ve bestam ehrini ve kavmini helak eyleyem dedi ". Mayezd bu heybetten akl gitti .Vaktaki akl geldi, yzn yere drp (estafirullah) dedi. Ol kii dedi ki: "Ya Bayezd! Sen fikri aklna getirdin; ben On yllk yol kestim; sana geldim. Sakn gnlne bir daha gelmesin" dedi ve gayb oldu. Bayezd krk yl mcavir idi. Namaz kld elbise ayr idi. Bir mrid Bestami'nin cenab Hakk'a aknn son dercelerde olduunu menkbelerinden bilerek Bistam'a ziyarete geldii zaman, Hz. Bayezd' elinde bir desti, arkasnda eski bir krk geliyor grd. Bayezd'la mrid gz gze geldii anda mrid dp can verdi. Ebutrab dedi ki: "Ya Bayezid sizin nazarnz bir lm getirdi. Bayezd buyurdu : "Bu yiide henz kef hasl olmadan birden kef nasib oldu. Katlanamad can verdi. Nitekim msr avratlar Yusuf un cemaline katlanamadlar, ellerini doradlar. " Yahya bin Muaz Bayezid'e yazd. "O kii kim bir kadeh arap iti? Ezel ve ebed sarhou oldu?" Bayezid Hz. leri cevap yazd: "O kii bir kadehden iip sarho olmu, burada bir kii var ki ezel ve ebed denizinden birkez ier sarho olmaz" Yahya : "Aramzda srlar vardr. Tuba aac dibinde syleelim" dedi. Ve bir kursa (ekmek kabuu) eyh yesin diye verdi. Bayezid yine cevab yazd : "Aramzdaki srr imdi kimseye deme cennette syle. lla bilmi ol ki ekmei yemedim. unun iin ki : Hangi su ile yourdun, onun tohumunun ehli kandendir, bildirmedin." Yahya bu sz zerine bayezid'i grmee mtak oldu. Geldii zaman yats namazndan sonra idi. Bir kenarda bekledi. Bayezid yatsdan sonra iki rekat namaz sabaha kadar uzatt. Yahya taaccub etti. Namazdan sonra selam verdi. Yahya mbtedi, Bayezid mntehi idi. Yahya dedi ki : "Ya Bayezid ! Bu geceki ftuhdan bana da nasib ver." eyh : "Ya Yahya! Eer Adem atamzn safvetin, Cebrail'in Kuds taharetin, brahim'in dostluun, Musa'nn evkin, sa'nn tecridin ve Muhammed Mustafa Sav muhabbetin sana verseler raz olma, daha byn taleb eyle. Allah'n dergahnda ne ali nesneler vardr. Herbir kula kendi himmeti kudretince verirler. Zinhar sen himmetini ulu tut. Hak dergah uludur. Eer sen az nesneye raz olursan, o makamda kalrsn" diye buyurdu. Bayezid mridleriyle yolda giderken hal diliyle kpeklerin szlerini ve insanlara kar hareketlerini ve mahviyet gsterdiklerini syleyip alard. Bayezid'e sual ettiler: "eyhin kimdir?" "Bir kadndr" "Ne vech ile" dediler. "Birgn bana vecd gelmi hayran giderdim. Bir kadna rast geldim. Bir uval unu vard. "unu gtr" dedi. Benim gcm yetmez diye bir arslana iaret ettim. Un uvaln ykledim.

Fakat kerametim, izhardan korkarak kadna dedim ki: "arya gidince kimi grdm diyeceksin?" "Zalim ve rana Bayezidi grdm" diyeceim. "Neden?" dedim. "Bu arslan Allah yk iin mi yaratt? Neden yk yklersin? Sen dilersin ki ehir kavmi senin aslana yk vurduunu grsnler ve sana keramet sahibi desinler, bu i Ranalk deil midir?" "Belki Ranalktr" deyip aladm. Tevbe kldm. "Allah'dan tasdik olmadka bir daha kerameti kabul etmezdi. Eer Bayezid'e keramet grnnce, ol bir ak nur grnrd veya yaz ile yazlm (La ilahe illallah Muhammedun Resulullah, Nuh neciyullah, brahim halilullah, Musa kelimullah, sa ruhullah) bu be tank ile kerameti kabul ederdi. Hatem Ahmed, Bayezid Hz lerinin mridlerine verdii nasihati tekrar ettirmitir. Buyururlar ki: "Hangi mridim cehennem kapsnda durup, gnahkarlarn yerine kendisini atee atp, azab grecek kimseyi cennete koymaya vesile olmazsa ol mridden bizarm." Birgn bir mrid "eyh" szn sylerken Bayezd' bir titreme tuttu. Mridi ne olduunu sual etti. Buyurdu : "Otuz sene lazmdr ki sddklar yoluna varp ve gussa derisi stne oturasn ve mezbele (hner, marifet) toprana yz sresin, ondan sonra erenler szn syleyebilirsin. Kendini ne oldum sanrsn?" Bayezd ibadetle megul olurken gnlne ilham oldu :"Ya Bayezid ! Hazinelerim kabul olmu taatle doludur. yle bir nesne getir ki bizim hazinemizde olmasn" Bayezd niyaz etti : "Bari hdavenda ! senin hazinende olmayan var m? Huda Teala buyurdu ki: "Benim katmda sevgili olan miskinin, muhlisin biareliidir." Birgn birkii gelmi etrafa baknyordu. Bayezd "kimi istersen" dedi. "Bayezid'i isterim" cevabna eyh buyurdu: "Ben otuz yldr Bayezid'i isterim, bulamam" Bu sz znnunu Msri'ye vasl olunca: "Kardeim Bayezd' ve cemaatini Allah Celle anh yarlgasn ki, Hak yolunda yok olmular ve kendilerini bitirmilerdir." Dedi. Bayezid'e sordular : " Bu mertebeye ne ile eritin?" "ocukluk halimle Bistam'dan ktm. Ay aydnl idi. Halk uyumutu. Negah bir hazret grdm. Onsekizbin alem onun katnda bir zerre deildi. Bana vecd halet hasl oldu . Dedim :"Hdavenda ! Bu dergah ki ne azametli dergahtr. Niin byle halidir. Hafiften cevap geldi: "Bu dergahn halilii kimse gelmediinden tr deildir, belki biz dilemediimizdendir. Zira layk olmayanlar ve yunmadklar bu dergaha giremez." Kast eyledim ki: cmle halk dileyeyim. lla hatrma geldi ki efaat makam iki cihan fahri, sultanil enbiya, Muhammed Mustafa s.a.v nndr Edeb bekledim. Pes hitab iittim ki: "Ya Bayezd ! Sen edeb bekledin, biz dahi senin edebini ve mertebeni yceltiyoruz. Ta kyamete dein sana sultanu'l arifin desinler."

Bayezd hazretleri buyurur ki: Krk yl hak Teala dergahnda zarilik kldm. Gcm yettike ibadet eyledim. Karma perde getirdiler. Yalvardm. Yol verun deyu tazarru ettim. Hafiften hitab iittim. "Senin arkandaki eski krk ve su itiin bardak sana yol vermez ki bize gelesin. Barda krk brak ki sana yol versinler." Bayezd barda krk brakt. Nida geldi. "Ya Bayezd ! O yalanc mddeilere de ki Bayezd krk yl mcahede ektiinden gayri son krk ve barda brakmaynca yol vermediler. Siz bunca alaik ile ve avarelik iinde nasl olur da yol bulabilirsiniz?" Ve nakildir ki, bir gece parma stnde sabaha kadar namaz kld. Bir hadim o hali mahede ediyordu. Bayezd'in iki gznden kanl ya damlard. Ol mrid taaccbde kalmt. Sabahleyin dedi ki: "Geceki baheyiten biz fakirlere de nevale var mdr?" eyh dedi ki: "Bu gece ara vardm, grdm ki, ar a kurt gibi karn bo, dura bitirmi. Ben "Ey ar ! Allah'n sende nian vardr. (ta ha suresinin 4. Ayetine iaret) mdi grelim nen var!" dedim . Ar cue gelip dedi: "Ya Bayezid ! Benim ne kadar mertebem vardr ki alab bende olsun. Bana dahi 'Bayezid'in gnlndedir' derler. Zehi kadir (Allah C.C.) (yuki) gkteki yerdekilerden ister, yerdekiler gktekilerden ister. Yiitler ihtiyarlardan sorar, ihtiyalar yiitlerden sorarlar. Bayezd Hz. leri eyder: "nk kurb makamna erdim. " Dediler ki ne dilersin? Ben: "Hakk dilerim dedim Hitab geldi ki : Bayezid'in vcudu baki olduka dilee erimek muhaldir (kendini yok eyle ondan sonra bize gel). Birgn Bayezd hazretleri giderken yrd admlarn ardnca bir gen takib ederdi. Bayezid sual etti: "Ne istersin, bu yaptndan muradn nedir? "Senin gibi olmak senin yolunu tutmak. Bir para eski krkn parasndan verirsen ben de kazanrm" "dedi. Bayezd hazretleri buyurdu ki: Bayezd'n ilediini ilemedike, Bayezd'in derisine girsen fayda yoktur. Bayezd buyurmutur: "Yetmibe zunnar bilmedim kestim ve bir zunnar kald. Ne kadar cehd eyledim, kesemedim. Bu kere zarilik eyledim. alab dergahndan hitab iittim ki: "Bu senin iin deildir, ancak benim tevfikim, lutfumdur" Nakildir : Bayezid: "Kendimi dergaha arzettim (yani: senin dergahna ne ile ererler?) dedim. Nida iittim ki: "Nefisini talakla boa. Andan bize syle ." Otuz yl tamam gnlm istedim, bulamadm. nki seher vakti eriti, nida iittim : "Bizden ayrk nesne mi dilersin?" Gnlle ne i biter ki? Bizi kor, gnl istersin." Bayezd dedi: "Masiyetten tevbe birdir, taatten bin. Yani ucub gnahtan beterdir. Arifin kemter derecesi oldur ki, muhabbet odunda yanp tkene. Bir kere marifet halaveti, kiinin gnlnde , Firdevs iinde bin kkten efdaldir. Halkn tevbesi gnahtan, Bayezd'in tevbesi la ilahe

illallah'tan gayrisini demektendir. Bayezd dedi: Kul iin ne lazm olan kendisini yok bilmektir. Ne ilmine ne amel ve ne zhd bunlarsz olur. phesiz kllsn bula ki bu kssaya ilim gerekir kalem gerekmez. Muhaldir ki, hakk bilen halk sever. Hak dostluu olmazsa Hakk ariflerin hi zevki yoktur. Arif ma'rufu grr, alim kendi ilmiyle oturur. Alim ben ne ideyim?, Arif ol neylesin der. Dedi : Hak sevgisi nian nesne ile belli olur : ehavette denize benzer, efkatte gnee benzer, Tevazu ve meskenette topraa benzer. Heri mcahede iinde gerek ki ondan Allah'n fazl grle. Her kim hakk bildi onun suale ihtiyac olmad, herkim Hakk bilirse arif szn de bilir. Dedi :" Arif oldur ki; hibir nesne ann merebini bulandrmaya, her keder ana saf ola. Her kim halka ariftir, hakka cahildir. Herkim halka cehildir hakikatte ariftir. Arifin nifak cahilin ihlasndan evladr." Dedi : "Veli derecelerinin tevaft zre olmas Hak Tealann drt adndandr. Her kim ki hazz ismi zahirden ola zevahire ve acaibe nekeran ola, her kimin hazz ismi, batndan ola . Ann nekeran envar ve esrar ola. Her kimin hazz evvel isminden ola, ann ii sebkat iinde ola. Herkimin hazz ahir isminden ola ann ii mstakbele bal ola. Kendine kymet verip taatini halis gren insan saylmasa yeridir. Her kimin gnlnde ehvet ok iken le, la cerem onu lanet kefenine saralar, nedamet yerine defn eyleyeler. Her kim ehvet nefsini ldre; la cerem onu rahmet kefenine saralar, selamet yerine defneyleyeler. Dedi : Hayat ilimde, rahat marifette, zevk zikirde. evk aklarn dar'l mlkdr Ol dar'l mlk iinde bir taht kurmulardr. Henz emel ana ermemitir. Dedi: Halkn helaki iki nesnedendir: birisi halka hrmet etmemekten, birisi hakka minnet etmemektendir. Bayezid hazretlerine sordular :"Kul rzasnn kemali nedir?" dedi ki: Eer Hak Teala kullarna 'lay illiyyine erdirse, beni de esfeli safiline indirse ben raz olam . Ol kullar ki a'lay illiyine eriti. (emir ve nehiy yolundan kma) Arifin ulu nian oldur ki seninle taam yiye, senin haline baka, senden ala geri sata. Arif oldur ki Hak'tan baka nesne grmez, ondan baka kimseye muvafakat eylemez, kendi srrn bakasna sylemez. Has sadrda (La ilahe illallah) vadisini gemeyince kii (muhammedun resulullah) vadisine eremez. Bayezd Hz. lerine ilham geldi ki: "Ya bayezd senin senden halasn Muhammed'i sevmek iindir ve ona mutavaat eylemektir. Gzn onun mubarek toprayla srmeleyesin ve onun snnetlerine ittiba edip sabiti kadem olasn."

Cenab Hak'ka tazarru ve niyaz ile Bayezd Hzleri ylece yalvarrd. "lahi mrn yetmi yldr birok gnahlar ve cehalet iinde zayi edip, yabanda telef ettim. Cmle ayplarmla sana dnerim ve znnarm keserim. Ve slam dinine girerim, ehadet kelimesini getiririm. Bundan nce ne iledimse hepsini (Hebai mensur) sayarm. lahi imdi avf hazzn sen ver, Ma'siyet tozunu sen sil. Bayezd ol haliyle (Allah Allah) ok derdi. nki can nez'ine erdi. Heman dirdiim pestir. Ve ilahi! Her vakit seni huzurla anardm. imdi u can veririm. Senin taatinden gafilim. lahi ! ben gafil isem, sen hazrsn der, ol ar cann Hak'ka smarlard.. Dnyadan nakl ettii gece Ebu Musa orada hazr deildi. Ryasnda grm : Ar bam stnde gtryor, gidiyorum. Uyandm, taaccbde kaldm. Ryam tabir iin geldim. eyh Hazretleri irtihal etmi. Pek ok halk gelmilerdi. Cenazenin bir kesine elim girmedi. Bir trl are bulamadm. Nihayet cenazenin altna girdim. Cenazeyi bamda gtrp giderken, nagah eyh bana avaz verdi ki : "Ya Ebu Musa! Ryann tabiri budur. Dnde grdn idi ki ar banda gtrrdn. O benim.." dedi. Bu mrid eyhini dnde grd ve sordu: " Mnkir ve nekirden nice getin. " eyh dedi ki: "Mnkir ve nekir "Rabbin kimdir?" diye sorduklarnda ben: "Varn Allah'a sorun Bayezid senin nendir? deyin. O ne derse Bayezd oldur" dedim. O "Bayezd kulumdur? Demeyince, benim binkere "Rabbm O'dur" dediimin faidesi yoktur" Bir ulu dahi Bayezid'i dnde grd ve sordu : "Allah seninle ne kld" Bayezd dedi: "Allah'm bana sordu (Ya Bayezd bana ne getirdin?)" "Ya Rabbi nesne getirmedim, irk te getirmedim". Cenab- Hak buyurdu: "St itiin gece irk etmedin mi?" eyh dedi ki: "Meer bir gece st itim de karnm armt. Nagah dilime geldi ki: keki st imeye idim. Karnm armazd. Hak Telal Hazretleri (Karnnn ardn benden deil stten bildin) buyurdu. Nakildir ki : Bayezid Hz. lerini kabre koydular Ahmed Hazruya Hz. lerinin hatunu Velidda, Bayezidin dervilerinden idi. Dedi ki: "Birgn kabe'de tavaf klardm. Bir saat fikre vardm ve uyudum. Ryamda beni ge kardlar. Ar rahmann altn grdm. Orada bir yaz vard ki, eni ve uzunluu grnmezdi. O yaz ve sahra ii hep gl ve reyhan ve deme bir yaprakta 'Bayezid veliyullah' diye yazlmt.

Hazreti eyh Abdullah ibni Mubarek (Kaddesallah srrahul aziz)

Abdullah ibni Mubarek Hz.lerine ehinah Ulema derlerdi. lim ve ecaat, hner ve sehavet iinde naziri yok idi. Tasnifleri mehurdur. Tevbesinin sebebi: Bir avrata ak idi. Kn souk bir

gecede maukasnn evinin diyar altnda durdu. Mauka da divar stne kmt. Biribirine kar hayran olup durdular. Mezzin sabah ezann okurken, Abdullah yats ezandr sanyordu. Gn domaya balaynca bildi ki aka gark olmutu. Maukas dedi ki: "Ey mubarek olu! Utanmaz msn ki btn gece nefsin iin ayakta durursun. Eer imama uymu olaydn, imam da namaz iinde kuran uzatayd melul olurdun. Abdullah bu sz iitince iine ate dt. Derhal tevbe eyledi. lim ve kuranla megul oldu. Bir mertebeye eriti ki, birgn anasnn evinde uyurken anas geldi, grd ki kim bir ylan bir nergis daln aznda tutmu, Abdullah'n sineklerini kovalyordu. Abdullah Merv ehrinden Badad'a geldi. Bir eyere indi. Atn salverdi. Namaza durdu. At gayet pahal deerde olduu halde brakt gitti. Bir yl hacca gidip Hacdan fari oldu. Uykusu geldi. Ryasnda gkten iki melek indiini grd. Birbirleriyle : Bu yl hacda yz bin kii vard. Fakat hibirinin hacc kabul olmad, diye konuuyorlard. Abdullah uyku halinde : "Bu kadar uzak yerlerden gelen bunca kimselerin emekleri zayi mi oldu?" Dediler: "am iinde bir eskici vard ona Ali bin El-Muvaffak derler, bu yl hacca gelecekti gelemedi. Fakat mcerret niyetiyle hacc kabul olundu. Ve cmle haclar da ona baladlar." Abdullah anlatyor. Uyandktan sonra "Bu zat gidip greyim" dedim. ama gelip aradm, buldum. "Adn nedir?" dedim. "Ali bin El-Muvaffak'tr " dedi. ini sordum. "Eskiciyim" dedi. Ryam syleyince, Ali bin el Muvaffak nara vurdu. Dt. Bayld. Akl bandan gitti. Kendine geldii zaman: "Bu ne haldir?" diye sordum. Dedi ki: Ya eyh, yldr hacca niyet ederim. Paramn kifayetsizliinden gidemedim. Bu sene 500 akeye ibla ettim. Hareket edeceim srada komudan bir et kokusunu duyan ve hamile olan refikam ocuu drmesin diye, bana biraz olsun istemem iin srar etti. Gittim. Eti piiren evden biraz taleb ettim. Vermediler. Esbabn izah eden zat, gndr ocuklarnn a olduundan bahsile, lm bir eek etinden kestii ve alp getirdii, mlekte kaynayan etin bu olduunu anlatt. "Zaruret halinde biz yiyeceiz, fakat size haramdr nasl vereyim ki" dedi ve alad.. kardm 500 akeyi sadaka verdim. Bu yl benim haccm bu olsun dedim. Nakildir : Abdullah'n bir kulu vard. Efendisine hergn bir aka verecekti. Birisi :"Senin kulun hergece kabir aar, kefen soyar" haberini verince Abdullah gece olunca ardna dt, gzetledi. Kulu bir kabir at, iine girdi. Bir zaman iinden kmad. Abdullah yanna gitti. Grd ki bir mihrab var. Ol kul bir palas giymi yzn secdeye koymu. yle grnce Abdullah da alad ve geri dnp evine geldi. Namazla megul oldu. Sonra gene geri geldi. Grd ki kim kul namaz klyor. Sabah yaklamt. Diyordu ki: "lahi! Ol mecasi efendim benden nesne diler. Mflisler sermayesi sensin ve benim hacetimi sen bilirsin".. Derhal gk yznden bir nur indi. Ol nur iinde bir kzl altn geldi, kulun bana dt. Abdullah grnce takat kalmad. leri vard, kulunu kucaklad ve gznden pt. Kul hocasn grnce kaygl oldu. Hakka niyaz eyledi: lahi n benim pendimi yrttn, zarm aikare eyledin artk dnyada rahatm kalmad.. zzetin

ve Celalin hakk iin canm al dedi. Derhal dt, can verdi. Abdullah mutehayyir oldu. Dostlarna haber verdi ve kulunu kendi eliyle ykayp namazn kld. Abdullah dedi: Her kimde edeb yoktur snnetten mahrum olur. Herkim snnet beklemez, farizadan mahrum olur. Her kim fariza beklemezse marifetten mahrum olur. He kim marifetten mahrum olur, tevhidden mahrum olur. Her kim tevhidden mahrum oldu, kafir oldu

Hazreti eyh Sfyani Sevri(Kaddesallah srrahul aziz)

Hz eyh Sfyani sevri kaddesallhu srrahu, meayihin kibarndan olup, halifelii kabul etmedi. Ulumu zahir ve batn iinde naziri yoktu.. Birgn mescide evvela sol ayan basp girdi. Bir avaz iitti: "Ya Sevr! Niin sa ayan basp girmezsin!" Sfyan Sevri ol avaz iitince dt, bayld. Akl bana gelince eliyle sakalna yapp, yzne birka amar vurdu. Bir snneti terk edip edepsizlik etmele adn sr koydular. Daha ziyade edepsizlik edersen kyas eyle ki ne derler. (Sevr erkek sr, kz demektir) Birgn ayan ekin iine bast. Avaz geldi: "Ya Sevr! Kaan kim kula Hak'tan inayet erise onu ayan ve cemi endamn yaramaz ilerden saklaya." Sfyani Sevri tamam yirmi yl gece uykusu uyumad. Birgn halife mescide namaz klyordu. Eliyle sakaln kartrp oynard. Sfyan dedi ki: "Bu kldn namaz deildir. Yarn kyamet gnnde yzne vururlar." Halifeye de bu sz g geldi. Saraya gelince "Sfyan getirin hakkndan geleyim" dedi, adam gnderdi. Sfyan o vakit yatyordu. "Uyandrn onunla szmz vardr" dediler. Sfyan uyank idi. "Ne ahvaldir?" diye sordu. Haikayet edildi: "Halife seni istemi." Gzlerinden ya akt ve dedi: "Bari Hdavenda! Halifeyi sana havale ettim". Bu sz azndan kt saat halife taht stnde otururdu. Bir zelzele oldu ve cemi kavmini helak eyledi. Sfyann yanndaki iki bir taaccb eylediler: "Duann byle tez mstacab olduunu grdmz yoktu" dediler.: Sfyan: "Bizim de bu dergaha yz suyu dktmz yoktu" dedi. Sonra gelen halife tahta oturdu. Sfyan Hazretlerine gayet muhib ve mutekid idi. Sfyan Hz.leri hasta oldu. Halifenin gayet sadk hristiyan bir tabibi vard. Sfyan tedaviye gnderdi. drarn ieye alp bakt. Ban sallad, alad. Bu serverin Allah Teala korkusundan cieri pare pare olmu dedi. Filhal znnarn kesip Mslman oldu. Halife: "Biz sandk ki hekimi hastaya gnderdik, Meer biz hastay Hekime gndermiiz." Dedi. Sfyan'n genlik halinde beli bklmt. "Bu nedendir? Senin akranlarn hep dintir. Senin byle zayif kaldn sebebini izah et" dediler. Sfyan: "Gayet alim bir stadm var idi. Ben ondan talimi ilim ederdim. Bu zata lm hali geldi. Ben

baucunda oturdum. Nagah gzn at. Bana bakp dedi ki: "Ey Sfyan! Grr msn ki bana ne ederler? Elli yldr halka ders gsteririm. Ve halk doru yola kayrrm. mdi ibu vakit seni bana gerekmez derler" dedi. Nice kim iman telkin eyledim, getirmedi. Dnyadan imansz gitti. mdi bir kii bunu byle grnce beli iki bklmez mi?" dedi. Sfyan'a biri hediye getirdi. Kabul etmedi. "Niin kabul etmedin?" dedi. Syledi: "Senin kardein benden hadis okur. Korkarm ki senin malndan tr ona meylim olur" dedi. Sfyan birgn ekmek yerken bir lokma kendi srr, bir de kpee verirdi.. Dediler: "Niin ocuklarnla beraber yemezsin, kpee verirsin?" "Kpek uyumaz beni saklar, Eer avrata ve olana verirsem beni taatten alkor." Dedi. Ve der idi ki: Her kim ihlas ile bir amel iler de ve sonra o amelle nerek, ben unun gibi amel eyledim dese; kabul olmu o amel iyilik divanndan silinir, riya divanna yazlr. Sfyan der idi ki: "Drt haslet kafirlik getirir. Bir kiiyi grmeden gybetini eylemek. Zira kiinin aybn sylemek gybetini sylemektir, gabya hkmdr. Gayba hkm de kfrdr. Mslmanlarn malna hased eylemek, Allah'n verdiini reva grmemektir. Herkim Allah'n verdiini reva grmezse kafirdir. Haram mal devirmek, kyamet hesabna inanmamaktr. Her kim kyamet hesabna inanmazsa kafirdir. Gnahm oktur deyu, Hak rahmetinden mid kesmek. Hak rahmetinden ok grm olur. Bu da kfrdr." Sfyan mrnde abdestsiz yrmedi. Dnyadan gnce u niday iittiler: "Hak teala'nn Salih ve perhizkar kulu ld". Byk bir zat onu ryada grd. Ve sonra: "Bu mertebeyi nerede buldun?" "Verada buldum".

Hazreti eyh ekik Belhi (Kaddesallah srrahul aziz)

Hz. Ebu Ali ekik kaddesallahu ruhahul aziz cemi mrn tevekkl iinde geirdi. Hatemi Esam Hz. lerinin stad idi. eyh brahim Edhem tarikini tutard. Derdi ki: "Bin yedi stada akirdlik eyledim. Krk deve yk kitab okudum. lla, Allah'n yolunu drt nesnede buldum : Bir, rzk iin emin olmak, iki. Her ite ihlasl olmak, , eytana dman olmak, drt, lm yakn bilip, tedarikli bulunmak. ekik birgn semerkent'te vaaz ederdi: "Ey kavm! l iseniz kabre, deli iseniz tmarhaneye, ocuk iseniz mektebe gidin. Eer kul iseniz kulluk artlarn yerine getirin." Bir kii dedi ki: "Ey ekik! Halk senin, Mslmanlarn emeini yediini syler, ayplar. mdi gel ben sana kendi malmdan nafaka vereyim" dedi. ekik buyurdu: "Eer senin be aybn yoksa dediklerini yapaym dedi. 1- Hazinenin eksilmesi, 2- Malnn hrsz

tarafndan alnmas, 3- Piman olman, 4- Ben de bir ayp grnce tayin ettiin nafakay kesmen, 5- lrsem benim azksz kalmam. mdi benim efendim vardr ki cmle ayplardan ve noksanlardan beridir. Onu brakp sana niin boyun bkeyim? Ve benim yediim Onun (Rabbimin) rzkdr, kimsenin emei deildir. Eer benim rabbim Mslmanlarn gnlne getirmese bana kim sadaka verir. Benim Razkm Hak'tr. krm ve minnetim Allah'adr." Dedi. ekik hicaza vard. brahim Edhem'e vard. Dedi ki: "Ya Edhem olu! Birlik nicedir?" brahim eyitti; "Elime nesne girerse yerim, eer girmezse sabr ederim." ekik eyitti: "Bizim Belh itleri de senin ettiini ederler" brahim sordu: "Siz nasl edersiniz?" ekik buyurdu: "Benim elime girerse isar ederim. Girmezse kr ederim." brahim kalkt, ekik'i pt "stadm sensin" dedi.

Hazreti imam Ebu Hanife Kufi (Kaddesallah srrahul aziz)

Ol era em'i millet, ol em'i din devlet, ol dumanl hadaiki din, ol umman cevahiri yakin, ol arif alim sofi, ol imam cihan, Ebu Hanifei Kfi rahmetullahi aleyh, ol kiinin sanat kim cmle dillerde anlm ola ve cmle iinde kabul olmu ola ve feritehler iinde mahbub ve sevgili ola, onun vasfn ben nice edebilirim. O'nun riyazet ve mcahedesinin ve halvetlerinin nihayeti yoktur. Usul tarikat ve fur eriat iinde yce mertebeye oturdu. ok meayih grm ve Caferi Sadk ile stad ilim iinde hammad fadl idi. (Yani ok hamd eder idi) brahim Edhem, Biri Hafi, Davud Tai onun yaran idi. Nakildir ki: Bir gn Hz. Peygamber Sav. in ravzasna gelip selam verdi. (Ve aleykmselam ya mamel mslimin) avazn iitti. Uzlete heves eyledi ve halvete girdi ve halktan ayrld ve aba giydi. Bir gece dnde grd ki: Peygamber'in snnetinden sevdiklerini devirip, bir bir seerdi. Bu heybette uyand. bni Sirin akirtlerine bu dn tabirini sordu. Dediler ki: ilim ve amel iinde Peygamber'in snnetlerini beklemek iinde ulu mertebeye eresin. Nakildir ki: Birkez daha Peygamber s.a.v.i dnde grd. Hz Peygamber buyurdu: "Ya Ebu Hanife! Sen benim mmetimin salah iin verildin. mdi uzlet etme aikare yr." Nakildir: Badat Halifesi Mansur kad olmas iin son derece gayret gsterdii halde mazereti merua gstererek kabul etmedi. Nakildir: Ebu Hanife akirdi vefat ettii gn hava ok scak idi. Namazn edaya geldi. Bor verdii bir zatn duvar glgesinde, riba olur haramdr diye oturmad. Nakildir. Ebu Hanife geceleri yz rekat namaz klard. Birgn yoldan geen bir kadn: "Bu kii beyz rekat namaz klar dedii iin, kadn yalanc olmasn diye beyz rekat namaz klmaya balad. Baka bir gn bir akird ocuk: ibu geen kii geceleri bin rekat namaz klar dedii iin her gece

bin rekat namaz klard. Bir akirt dedi ki: Halk senin iin hergece uyumaz dediler. Ebu Hanife: "Artk gecelerde uyumayaym" dedi. "Niin?" dediler. "Halk yalanc olmasn" dedi. Ondan sonra tamam otuz yl uyumad. Sabah namazn yats abdestiyle klard. ki dizi, deve dizine dnmt. Ebu Hanife zengin bir kiiye tevazu eyledi. Sonra piman olup onun kefareti olsun diye bin kere kuran hatmeyledi. Herhangi bir meselede mkili olursa krk kere hatmeder, o mesele ona kef olurdu. Ebu Hanife'nin gayet gzel bir akirdi vard. Birgn ders esnasnda gz tesadf ettiinden, bir daha yzne bakmad. Ders verirken perde arkasndan sylerdi. smi Mehmed bin Hasan olan bu gencin sakal kncaya kadar bu byle devam etti. Davud Tai Hazretleri: 20 yl Ebu Hanife Hazretlerine akirtlik ettim, birgn ayan uzattn grmedim. Birgn halvet iinde dedim ki: "Ya imamel mslimin! Buras halvettir. Ayan dzeltip rahat olsan n'ola "dedim. Eyitti (Edep Allah Tela iin makbuldur.) Nakildir ki: Hz Ebu Hanife hamama girdi. Grd ki birisi fotasz oturur. Gzn yumdu. O kii dedi ki: "Ya imam gznn nurunu ne zamandan beridir aldlar?" "Senin perdeni ve hayan aldklar zaman" dedi. Ebu Hanife kaldrmdan giderken kardan bir kz geliyordu. Ebu Hanife yoldan sapt. Dediler ki: "Ya imam bu perhiz nedendir?" "Benim aklm var, onun boynuzu" dedi. Birgn imam rmak kenarnda oturup zerre miktar necaseti ykarken dediler ki: "Ya imam! Necaset dirhem miktar olmazsa namaz bozulmaz.. Cevaben buyurdular ki: "O fetva, bu takvadr." Halife ryasnda Azrail'i grd. "Benim mrmden ne kald?" Melekl mevt be parmayla iaret eyledi Halife uyand. ok merak iinde olup Alimlere sordu ise de kimse cevap veremedi. Ebu Hanife'yi arp sordu. Ebu Hanife eyitti: "O be parmayla iaret eyledii muayyebat hamsedir (be bilinmeyen) ki Allah'dan baka onu kimse bilmez. Surei Lokmann son ayetini okudu: " 1- Kyametin ne zaman kopacan, 2Ne vakit yamur yaacan, 3- Ana karnndaki ocuun kz m erkek mi olduunu, 4-Adem olunun bana ne i geleceini, 5- Bir kimsenin nerede ve ne zaman leceini kimse bilmez." mam Azam Hz lerinin byk babas, kk yanda iken, muhterem pederleri Sabit'i Hz mam Ali Keremallhu veche huzuruna kararak zrriyeti hakknda hayr dualarna mazhar klmlardr. Esasen Hz Peygamber Efendimiz s.a.v. 'den dahi imam azamn geleceine dair

ahadisi erifemevruddur. u iki hadise erif onlardandr. Adem benimle fahr ederdi. Ben ise mmetimden bir zat ile fahr ederim ki ismi Numan, Enbiyay izam aleyhimssalat vesselam hazarat benimle iftihar ederlerdi. Ben ise Ebu Hanife ile iftihar ederim Onu seven beni sevmi olur, Ona buzeden bana buzetmi olur. te bu Hz. imam ilmi fkhn vazdr. (ttikan ahkamda mmtaz, cevdeti kariha vekuvveti r'ey ile erefraz, kesreti marifet, kesreti marifet, kitab snnet, shhati r'ey ru'yet ve daha pek ok fadail ile muttasifolduunu ekabiri ulema teslim ederek, (mam Azam) unvanyla anlr. Birok eserlerinden sarf nazar, en byk eseri hukuku islamiyyeyi cami, otuz cilt olan mam Ebu Yusuf ve Muhammed tarafndan zabt ve tahrir olunan Mebsut ismindeki eseri celilidir ki mkerreratyle beraber verdii fetva altmdrtbindir. Hz mam Azam hi arasn kesmeksizin otuz sene oru tutmu, ve yats abdestiyle sabah namazn klm, btn Ramazan eriflerde altmar hatim, mr boyunca yedibin hatim yapmtr. Ellibe hacc vardr. Son haclarnda Kabei muazzamaya gelip iki rekatte bir hatim tamamlayp namazdan sonra mnacatnda, arzu tazarru edince Canibi Beytten: "Ya Ebu Hanife! Bizi kemali marifet ile bildin, ve gzel eyledin, biz aziman seni senin mezhebinde, hizmet ve marifette sana tabi olanlar marifet ettik" diye saday bearet iiterek, gayet mesrur ve msterih avdet etmilerdir. mam Azam Hz leri buyurmulardr ki: "Cenab Rabbi izzeti ryada doksan dokuz defa grdm. Yznc defa yine grdmde, "halkn yevmi kyamette azabtan kurtulmas ne ile kabil olacaktr?" Niyazma "Bir kimse akam ve sabah ibu tesbihi okursa necat bulur" diye fermanu ehadiyyet eref sadr oldu. Arzu eden (Bu tesbih mutludur) arar bulur. mam azam Ebu Hanife, emsl eimme, Numan bin Sabit el Kfi hicreti seniyyenin 80. Ylnda doup 150 tarihinde Badada azimi dar cihan olmutur.

Hazreti imam afii(Kaddesallah srrahul aziz)

Ol sultan eriat ve tarikat, ol burhan hakikat ve marifet, ol mftil esrar ilahi, mhbiti envarnamtanahi, ol ibniammi nebi, Hz mam afii kaddesallahu ruhahul aziz. Onun kemalat, fadaili, riyazati hadden taradr. Nbvvet aacnn bir budadr. Feraset, mrvvet, ftvvet ve sahavette binazirdir. On yl Haremi erif iinde oturmutu. Ve ava ederdi: "Dilediinizi bana sorun" derdi. 15 yanda fetva verirdi. Ahmed bin Hanbel ki cihann imam idi, bin hadis ezberlemiti, bu derece ilmi fazlyle imam afii'ye akird oldu. Niceler derdi ki: "Ahmed bin Hanbel ak sakalyla geldi bir olana akird oldu. Ahmed bin Hanbel dedi ki: "Ben ne ki ezberledimse ann manasn afii'den rendim. Fkh kaps halk zere bal idi. Hak Teala afii'yi kapy asn diye verdi" dedi. Ve dahi Hz Peygamber s.a.v buyurdu ki: "Dinimi yenileye ve er'imi taze kla" Evvelki yzyl iinde mer bin Abdl Aziz, ikinci yzyl iinde afii geldi. Bilal-i Havas der ki: "Ben Hz. Peygamberden sordum. "afi hakknda ne dersin?" sualine:

"afi kutuplardandr" buyurdu. ocukluu zamannda Hz. afi dn, dernee gitmez, daima bir kede oturup fikirle megul olur ve ok zaman Salimi Rai sohbetinde olurdu. Nakildir ki: mam afi buyurur: "Bir gece Peygamber efendimizi ryamda grdm. Bana emri risaletpenahileri yle oldu: "Sen kimsin?" Ben dedim: "Ya Resulullah! Senin blndenim." "leri gel" dedi Vardm. "Azn a" dedi. Atm; azma mubarek dili zerindeki slaklktan bir miktar nakletti, yle ki azmn ii dopdolu oldu. "Var imdi iin tamamdr" dedi. Ve hem ol saat; Ali K.v. Hazretlerini grdm ki, parmama bir yzk geirdi, Ve dedi. "Peygamber ilmi ve benim ilmim sana kutlu olsun" dedi. Nakildir ki: afii henz alt yanda idi: Annesi Haimiye kabilesinden Zahide idi. Herkes emanetini onun katna brakr idi. Birgn iki kii geldi. Boha ile elbise braktlar ve dediler. "Her ikimiz birlikte geldiimiz takdirde verirsiniz. Bir kiiye vermeyiniz. art unutup, bunlardan yalnz gelen dier birisine bohay teslim etti. Bilahara gelen dier birisi emanetin arkadana verilmesini kadya ikayet etti. Bu sebepten hapse mahkum oldu. Mektepten gelen afii Hz. leri annesini aramaya gitti. Mes'eleyi rendi. Alacakl adama dedi ki: "Arkadan getir, bohay artmz zere teslim edelim" dedi. Bu karara Kad da memnun oldu. Anasn hapisten kard. afi talimi iin Malik Dinar'a gitti. Malik yetmi yanda, afi ocuk idi. stadnn kapsnda otururdu, mkl bir mesele olursa nce afii'ye sorarlar, cevabn verdii zaman: "stadma da sorun" derdi. stadna da sorulunca "afii'nin verdii cevap gibidir " deyip iftihar ederdi. Birgn Halife, ailesi Zbeyde hanmla otururken, Zbeyde Halifeye: "Sen cennetlik misin, cehennemlik misin" dedi. Halife: "eer cennetlik deilsem benden bo ol" dedi. Halifenin canna od dt. nk Zbeyde Hatunu ok severdi. Halk, ulema cevaptan aciz olduu iin taaccb ettiler. Badad ehrinde saraya toplandklarnn yedinci gn afii geldi. ocuk olduu halde cevap vereceini syledi mutehayyir kaldlar. Halifeye dedi ki: "Ben mi sana muhtacm, sen mi bana muhtasn? " Halife: "Alem iinde ben sana muhtacm" dedi. "Sen bana muhta isen aa in taht bana ver" dedi. Halife tahttan inip karda oturdu. afi tahta geip halifeye: "Sana bir nesne soracam, dorusunu syle, hi sen masiyete kasd eyleyip, Allah korkusundan o masiyeti terk eylediin oldu mu?" dedi. Halife cevaben: "Genliimde bir avretle bam ho oldu. Halvette buldum. Allah korkusundan ol masiyeti terk eyledim, Avreti salverdim". afii: "Gerek misin?" Halife: "Vallahi byledir." Dedi. afii:

"Ben hkmederim ki senin avretin bo deildir ve hem sen cennetliksin" dedi. Ol alimler hep feryad ettiler: "Sen bu meseleye ne delil ile hkm edersin?" dediler. "u ayetle hkm ederim" dedi (surei Naziat 40, 41) "Her kim Allah'dan korkup nefsini hevaden menederse ann yeri cennettir: mdi halife cennetliktir ve Zbeyde Hatun bo deildir." Dedi. Oradaki alimler yzlerini afii'nin ayana srdler. :"Bu tfl iken byledir, yiitlik ve kocalnda ne olacak" dediler. Halife, afii yi gayet ho tuttu. Onbin kzl altn verdi. O da hep dervilere datt. Ondan sonra mertebesi ykseldi. Birgn eribann katna vard. Piman oldu. Onun kefareti olsun diye krk gece uyumad. Sabaha kadar namaz kld. Nakildir ki: Genlii halinde Mekke'de mcavir olduu zaman bir gece ay aydnlnda mum yand halde aya kar kitap mtalea ederdi. Dediler ki: "Mum yanarken niin aya kar oturur, mteala edersin." Cevaben: "Ol mum kabe iin yanar mtalea iin yanmaz " dedi. Nakildir ki: Bir ky satn almak iin onbin kzl altn ile, bir gn Safa'dan Mekke'ye geldi. Kabe kurbunda adr kurdu. Altnlar nne dkt. Gelen yoksullara birer avu vererek bir aka kalmamak zere hepsini datt. Nakildir ki: her yl Rum'dan Hatunu Reid'e hara gelirdi. Bir yl gndermediler ve dediler ki: "Bizim de alimlerimiz var. Mslman alimleriyle muhasebe etsinler Eer Mslman alimleri yenerse bu harac veririz. Bizimkiler yenerse biz onlardan isteriz. Bahsa 400 ruhban geldi. Halife imam afi'yi de artt ve meseleyi anlatt. mam afii: "Dicle rma yannda oturalm" dedi. Badad halk ile cemi ulema ve imamlar ve Halife geldi. Oturdular. afi Hz leri de bir aba giymi olduu halde geldi. Seccadesini dicle rma stne dedi. Ve geip stne oturdu. "Kim benimle muhasebe edecekse gelsin" dedi. 400 rahip afii'den bu kerameti grnce birden imana geldiler. Sdk ile Mslman oldular. Kayseri Rum haber gnderdi. O da: "kr ki o su stne oturan kii buraya gelmedi. Yoksa buradakilerin cmlesi Mslman olurlard " dedi. Nakildir ki: afii bir vakitte gaflet etti. ehirden ehre ne mescid, ne hangah kodu, arad. Bir yoldan geerken bir sofiden iitti ki:"Vakit azizdir, onu zayi etmekten sakn, kolaylkla ele gemez" dedi. afii: "vaktimi geri buldum" dedi "Cmle alimin ilmini okudum, illa sofular ilmi benim ilmimden fazla geldi" dedi. Nakildir ki: afii bir gece ryasnda Adem peygamber lm, halk onun cenazesini gtrp namaz kldklarn grd ve uyand. Bu ryay tabirciye sordu. Tabirci: "Ademden murad ilimdir, nitekim Kuran' Kerim, Sure-i Bakarann 31. Ayetindeki bu husus buyrulur: Bir ulu kii dnyadan gidecek" dedi. afi hazretleri onu kendine yordu. gn

gemeden vcudu erifi Hakka ulat. Ykanmasn vasiyet ettii kiiyi ardlar. Geldi afii'nin yetmibin kzl altn borcu varm, hepsini dedi. "Benim ykamaklm budur, onun vasiyetinden murad erifi budur" dedi. Hz Rebi bin Sleyman der. Ben afii Hazretlerini dmde grdm. Ve sordum ki: "Allah Teala sana ne eyledi?" "Hak Tela beni altn tahta geirdi. stme cevahir, inci sat ve buyurdu ki: "Her kim seni severse Kyamet gnnde yarlayaym ve sana komu edeyim" dedi. Vefat H. 204 Rahmetullah ve Radiyallahu Teala anh.

Hazreti imam Hanbeli (Kuddise srruhu)

mam Hanbel r.a., vera, takva, riyazet ve keramet iinde acaib hallere sahipti ve duas mstecabt. Znnunu Msri ve Biri Hafi, Marufi Kerhi ve Srr Sakati (Kaddesallahu ervahm) ile sohbet ederdi. Ahmet Hanbeliyi tutup Halife nne getirdiler. "Kuran mahluktur de" dediler. Halife saraynn nnde bir avu duruyordu. "Ya imam korkma! Hakk koyup batl syleme, ben bir kere uruluk ettim. Beni sopa ile dvdler. Haksz olduum halde ikrar eylemedim. Sen ise haktasn ne korkarsn?" dedi. Onun sz Ahmed'e kuvvet olmutu. eri koydular. Kocalm ve riyazetten zayf olmutu. Elini ardna balamlar, kam ile vururlar "kuran mahluktur de" derlerdi. Nagah Ahmed'in i donu zld. Gaybdan bir el kp Ahmed'in donunu balad. Ol kerameti grnce Ahmed'i salverdiler. Nakildir ki: Bir gencin anas ktrm oldu. Oluna dedi ki: "Benim senden honud olmam istersen git imam Ahmed'e yalvar, benim iin dua klsn da ben ho olaym" dedi. Yiit kalkp Ahmed Hanbel'in kapsna geldi. Ahmed: "Kimdir?" dedi. "Hacetim vardr" dediyse de Ahmed kapy amad "hacatn Allah bitirsin" dedi. Ol yiit anas katna geldii zaman anasnn ktrmln gitmi grd. mam Hanbel birgn bir rmaktan abdest alyordu. Bir kii de yukarsnda alyordu. Ahmed'i grnce ol kii oradan kalkp, aa yanna geti. Bunun gibi kiinin yukarsndan abdest almak edebe muhaliftir" dedi. Vakta ki bu zat ahrete gitti. Ryada grp sordular: "Allah Teala sana ne eyledi?" "mam Ahmed'e eylerdiim bir hurmet yznden rahmet eyledi ve yarlgad" dedi. Nakildir: Ahmed der: Bir kez hacca giderdim. Bir yerde bir arap grdm. Yol sormak iin yanna gittim. Bir para da ekmek verdim. Bana dedi ki:

"Ey Ahmed, Kabeye gidersin, Kabe sahibinin verdii rzka raz deil misin ki ekmek gtrrsn. Bu sz iitince iime gayret odu dt. Fikre daldm. Bana dedi ki: "Ya Ahmed niin fikre dersin, Allah'n her bucaktan yle kullar vardr ki bir kez nazar klsalar dalar hep altn olur." Baktm grdm ki dalar ve yerler hep kpkzl altn olmu. Ben ol heybet iinde iken hafiften bir avaz iittim: "Ol grdn yle bir kuldur ki, eer dilerse onun iin g yer, yeri gk ederim. Onu sana gsterdim, bir daha grecek deilsin" dedi. O anda o ademe baktm gremedim. Ahmed'in bir kere duvar yklm idi. akirdlerinden birinin komu duvarndan biraz toprak alp amura kattn grdnden Ahmed o akirdini: "Bana yaramazsn" diye katndan kovdu, duvar ayr amurdan yapt. Ahmed bin Hanbel' e sordular. "Tevekkl nedir?" "Allah' bilmek ve Rezzaklna itimat edip inanmaktr" dedi. "Rza nedir" Dedi ki: "Kendinin btn ilerini Hak'ka smarlayp hayr, er ne gelirse raz ola." "Muhabbet nedir?" dediler: "Bunu Biri Hafi'ye sorun, buna cevap veremem. O diridir ondan utanrm". Dedi. "Zhd nedir" dediler: " trldr, evvel haram terk eylemek, bu avam zhd. kincisi helalin de ounu terkeylemektir, bu haslarn. ncs nesneleri terkeylemek ki seni Allah'dan alkor; bu da ariflerin zhddr. Ahmed bin Hanbel halk cann Hakka smarlad. Cenazesi gtrlrken havadan kular gelirler, kendilerini ol cenazeye vururlard. O gn krk Yahudi ve ateperest znnarlarn kesip Mslman oldular. Muhammed bin Cerir Hazretleri der ki: Bir gece dmde Hazreti grdm. Hzl giderdi. Bu ne gitmektir dedim, umaa giderim dedi. Allah Teala sana ne eyledi dedim? Rabbim beni yarlgad. Bama ta, ayama altn naln giydirdi ve buyurdu ki: "ya Ahmed bu onun iindir ki Kur'ana mahluk demedin." . Vefat 241.

Hazreti Davudu Tai (Kuddise srruhu)

Ol alemi tarikat, Arifi hakikat, merdi hday hazret Davudu-Tai R.A. velilerden idi ve seyyidl kavm idi. Tasavvufda, kemalde ve Ulum iinde eksiksiz idi. Hassatan fakir iinde yegane idi... Yirmi yl Ebu Hanife'ye akirdlik eylemi, Fudail ve brahim Edhem Hz.lerini grm idi. Habibi Rai'nin eyhi idi ve genlii halinde de ii korkulu idi. Halka hi karmazd. Tvbesinin sebebi bu idi ki: birgn giderken yle bir sz iitti: " dnya fena, ahiret beka evidir". Bu szn

manas gayetle te'sir ederek karar kalmad. Dnya gznden kt. Habibi Rai katna vard. Uzlet ihtiyar eyledi. midini halktan kesti. Hakk'a mid tuttu. - Davud suyu niin gneten kaldrmazsn dedim. - Ben bu barda gne yok iken koydum. imdi gneten tr kaldrmaya utanrm...dedi. Nakildir ki: Davud Hz.lerini gler grdkleri yoktu. Birgn bir dostu geldi. Glerken grd. Sordu: - Senin hi gldn yok idi. Ben geldim diye mi glersin? Hz. Davud dedi: Geen gece Rabbim bana ns arabndan iirdi. Onun iin bugn adlmdan bayram ederim. Davud birgn ekmek yerken bir ateperest geti. O atepereste kendi yedii ekmekten bir lokma verdi. Ateperest de yedi. O gece avretiyle yatt. O lokmann bereketine avreti Marufu Kerhi'ye ykl oldu. Bir kii geldi, Davud Hazretlerine ok bakt. Hz. Davud: - Nasl ok sylemek ziyan getirirse, ok bakmak dahi yledir, dedi. Davud Hazretinin atasndan ok evler kald. Bunlardan birine girdi. inde yklncaya kadar oturup, o yklrsa dier eve girerdi. - Niin tamir etmezsin? Harab olup gider dediler: - Dnyada harab olmayacak ev var mdr? Ben Hak'la ahd eyledim, hi imaretli ev iinde oturmayaym. Nihayet hep evleri ykld. Bir dehliz iinde kald.. Ol gece Davud ld, dehliz de ykld. Ol tarikat sultan dnyadan gittii gece anasndan sordular: - Hi hastalanmad m? Anas dedi ki: - Bu gece sabaha dein namaz kld. Vitr namazn tamam edip secdeye vard. Secde iinde can verdi. Salnda vasiyet eylerdi ki: - Beni ehir iine koymayn. Yalnz yerde kabre koyun. Zira diriliinde halktan kaard, lnce de kam oldu. Dnyadan gittiinde bir avaz iittiler: - Ey yer ehli! Davud dnyadan gitti. Hakk'ka kavutu. Hak Teala ondan raz oldu. Bir ulu ryada grd ki Davud havada uar ve: - Elhamdlillah zindandan kurtuldum derdi.

Hazreti eyh Harisi Muhasibi (Kuddise srruhu)

eyh Hazreti Harisi Muhasibi kaddesallahu srrahu aziz, ol zamann eyh'ul-meayihi olmutu. Feraseti vezirlikte binazir idi. eyh Abdullah- hafif der: - Ululardan be kiiye iktida ettik. Onlar da: Haris-i Muhasibi, Davud-i Tai, Cneyd-i Badadi, bn-i Ata ve Osman- Mekki kaddesallahu esrarahmlerdir.

Haris'e anasndan otuz bin altn kalmt. Babas snni olmayp kaderi mezhebindendi. Bu mal beytl-mala verin, sultann olsun dedi. Resulullah s.a.v. buyuruyor ki: "kaderi mezhebinden olanlar bu mmetin mecusileridir" Haris: Allah'a layk kiilerin oniki hasleti saklamas lazmdr: 1- Ne yalan, ne gerek yere and imemek. 2- Yalandan saknmak. 3- Va'dinden hulh etmemek. 4- Mahluka lanet okumamak. 5- Hi kimseye beddua klmamak. 6- Zulm grse tahamml etmek. 7- Haramlardan saknmak. 8- Kendisini, hi kimseden ulu grmemek. 9- Hi kimsenin hatrn krmamak. 10- Mridi incitmemek. 11- Kaza gelirse sabr ve kretmek. 12- Allahn farizalarn yerine getirmek. Ve der ki: Her kim cennet ehli olmay dilerse salih dervilerle sohbette bulunsun. Ve derdi: lrsen Allah iin l, O'nun iin lmezsen hi lme. Bu ise anlayana ne gzel nasihattir. Sadk odur ki, halk ona rabet etmedi diye hi kayg ekmez. Sdk hak klcdr. Dnyadan gittiinde bir akas bulunmad. Byle tecrid zere gitti.

Hazreti eyh Ebu Sleyman Darani (Kuddise srruhu)

eyh Ebu Sleyman- Darani kaddesallahu srrahul azizi yegane-i vakik idi. Ana 'reyhanul kulb' derlerdi. Riyazet, kanaat, alk iinde mehur idi. Daran kynden idi. Sleyman Darani der: Bir gece dmde grdm. Bir huri geldi. "Neye yatyorsun. Meer ben sana gerekmez mi olaym? Beyz yldr cennet iinde beni senin iin bezerler, sen uyursun" dedi. Uyandm aladm. Abdest aldm Gece sabaha kadar namaz kldm. Gne dounca yine bana uyku geldi. Dmde gene ol huri geldi. Evvelkinden daha gzel olmu, yznn nuru artm. Sordum ki: "cemalinin nuru artm, nedendir? " Huri: "ok aladn, gznn yan alp benim yzme srdler. Bu gzelliim ondandr." dedi." Ebu Sleyman der: Adetim; ekmei tuz ile yerdim Birgn grdm ki tuz iinde bir gnci varm, bilememiim. Bir yl yaptm taatin zevkini bulamadm. "Ey aziz! Sen nefsinin bunca arzularn verirsin, dileklerini tutarsn. Acaba halin n'ola?" Sleyman Darani der:

Her nesnenin pas vardr. Gnln pas da ok yemektir. Her kim ok yemek yerse ona alt bela gelir: bir, kld namazn tadn bulamaz, iki, unutkan olur nesne ezberleyemez, , kendisi tok olduundan efkati az olur. Drt, taat yapmaya tembellik getirir, be, ehveti galip olur. Alt, Mslmanlar mescide varnca o helaya varr. ok yemek ehveti a eder, durmaz nesneler ister. A olursa nesne isteyemez. Alk ahret kapsn aar, tokluk dnya kapsn. ok yemek akl giderir, akl gidince hacet bitmez. Alk nefsi kahr, bar yufka eder. Gnl nurlandrr. Tokluk ise gnl karartr. Herkim Allah' bilirse dnyadan fari, kullua megul olur. Her kim gemi gnahlarn anp alar, sdk ile ehvetten elini ekerse Hak Teala hazretleri onun gnlnden ehvet vesvesini giderir. Arifin gnl alnca, gaflet gz yumulur. Mmin odur ki zikir onun gdas ve rahat ve ns' olur. Herkim dnyay terk eyledi gnl mnevver oldu. Hak Teala buyurdu: "Ey benim kullarm! Siz dnyada benden utanrsnz, ben de ahrette sizden utanr, aybnz yznze vurmam ve gnahlarnz mahv eylerim." Nakildir ki: Sleymani Darani dnyadan gt. Byk bir zat onu ryasnda grp sordu: "Rabbin sana ne kld?" "Rahmet eyledi velakin halk iinde olan hretimden dolay hitab eyledi." Zira zamannda parmakla gsterilirdi. Rahmetullahi aleyh.

Hazreti Muhammed bin Semmak (Kuddise srruhu)

Hz. Muhammed bin Semmak kaddesallahu srrahul aziz, imam ve vaizul mslimin idi. Maruf Kerhi'nin kefi onun szlerinden oldu. Harun Reid ona gayet mutekid olup, azim hrmet ederdi. Ahmet Hevvari Hz. leri nakleder: - Birgn bni Semmak hasta oldu. Bir yahudi tabibe Semmak'n vaziyetini sual iin giderken, yolda gayet gzel yzl bir zata tesadf ettik. Nereye gittiimizi sordu: - Sbhanallah! Allah dostuna Allah dmanndan istifade dilerseniz reva mdr? Geri dnn!... bni Semmak'a varn deyin ki elini aryan yerine koysun. Ve u ayeti okusun:"Biz o kuran' hak olarak indirdik ve o hak ile indi; seni de yalnzca bir mjde verici ve uyarpkorkutucu olarak gnderdik."(surei isra, 105.ayet). Sonra geri dndler. Bu ayeti okudu ifa buldu ve dedi ki: - Ol Hzr Aleyhisselam idi. Bir kii Hz. Semmak'a niin evlenmezsin? dedi. Cevap verdi ki: - Benim iimdeki eytan bana yetmez mi ki bir daha alaym da iki eytan ile ben nice dirlik edeyim?.. Vakta ki eceli geldi: - lahi! Sen bilici padiahsn, ol vakit ki ben gnah ederdim amma, taat ehlini severdim. lahi! Onlara olan sevgimi gnahlarma kefaret eyle ve bana rahmet kl dedi. n dnyadan gitti, bir kii onu dnde grd ve sordu:

- Allah sana ne kld? Cevaben: - Rabbim bana rahmet kld ve gnahlarmm yzme vurmad, dedi.

Hazreti Mehmed bin Eslem it Tusi(Kuddise srruhu)

Hz.eyh Mehmed Eslem it Tsi kaddesallahu srrahul aziz, yegane-i cihan, ve muktedai ruzigar idi. Ona Allah Resulnn dili derlerdi. Horasan iinde ittifak eylediler ki ondan yksek kimse snnete mutabaat eylemi kmad. Mehmed, birgn bir vaaz eyledi. Sohbeti messir, nefesi gayet mbarek idi. O vaaznda 50 kii tevbe edip yola geldi. Bir vakit tuttular, zindana koydular: - Kur'an mahluktur diye syle, yoksa seni zindanda rtrz dediler. Bir yl zindanda kald. Her cuma gn gusl abdesti alr, zindan kapsna gelir, mescide kmak iin izin ister, zindanc destur vermez geri dner, yzn dergaha tutard. - Eer beni klla para para ederlerse de Kur'an mahluktur demem derdi. Sonra zindandan salverdiler. Bir gn bir yahudi geldi. - Sende hakkm var dedi. Mehmed de: - u hasrn altnda altn vardr, ge al dedi. O gn kendisi kalem yontmu, kalem krntlarn da hasr altna koymu idi. Yahudi hasr kaldrd, grd ki kalem ufa altn olmu. Taaccb eyledi. Ve dedi ki: - inde bunun gibi kii olan din batl olamaz, ahadet getirdi, Mehmed'in elinde mslman oldu. Ve btn kabilesi de mslman oldu. Dediler ki: - Biz Tevrat iinde yle okuduk: "hangi din haktr, o dinde kiiler ola, kalem yontalar, kalemlerinden den altn ola" te bu din hak dindir. Mehmed bin Eslem Hz.leri Niabur ehrinde vefat eyledi. Rahmetullahi Aleyh.

Hazreti eyh Ahmed-i Harb (Kuddise srruhu)

Hz. eyh Ahmed-i Harb kaddesallahu srrahul aziz'in faziletleri ok idi. Zhd, vera ve ibadet iinde misli yoktu. Ahmed bin Hanbel r.a. gibi kii, lm haline gelince vasiyet eyledi: - Beni Ahmed-i Harb'in aya ucuna koyun. naallah Allah'm beni onun yz suyu hrmetine balar dedi. Birgn anas bir kucaz piirip getirdi. - Ya oul, bu kuu ben kendi evimde besledim, helaldir, ye dedi. Ahmed: - Bu ku birgn damn zerindeyken yedi. O komu cers erenlerindendi. Benim boazmdan gemez diye cevap verdi. Ahmed'in bir namazgah vard. Daima namaz onun iin klard. Birgn namaz klarken gnlnden geti ki: "yamur durursa eve gideyim". Hafiften bir avaz geldi kim: - Gnln evde koydun. Sen burada gnlsz neylersin? Ahmed secdeye vard, istifar etti.

Birgn Niabur ulular Ahmed'in yanna sohbet etmeye geldiler. Ahmed'in bir olu vard. Sarho olarak yksek sesle geldi ve kapdan geti. Atasndan ve bu ululardan utanmad. Bu ulularn renkleri mutagayyir oldu. Ahmed: - Niin melul oldunuz dedi. - Olun iin... Ahmed dedi: - O mazurdur, ondan trdr ki bir gece komudan yiyecek geldi yedik. Anasyla sohbet ettik. O gece bu olan ana rahmine dt. Sonra beni yle uyku tuttu ki vazifem veft oldu. Sabah olunca sorduk. Bu a d a imi, bize ondan vermilermi. Ahmed-i Harb'in Behram adnda bir komusu vard. Bezirgand. Orta mal alp giderken, yolda haramiler hepsini almt. Behram iitince malul oldu. Hazreti Ahmed iitti. Yarenlerine: - Varalm komunun halini soralm, tleyelim... Yanna vardlar: - Ya komu! Maln alnm, gussa yeme, Allah yine verir. Kafir dedi ki: - Malm alnd. lla ki krm var: Evvel kafir isem ne var? Dinim bir nicedir. kincisi kalan malm bana yeter. ncs mal benim, bakasndan bor almamtm. eyhe bu sz ho geldi. Yarenlerine: Bu sz yazn hikmettendir, bunlardan mslmanlk kokusu geliyor. Kafir evde byk bir ate yakm, secde edip tapard. eyh sordu: - Bu atee niin taparsn? - nk yarn beni yandrmasn, bana vefas olsun Allah'a abuk gtrsn. eyh dedi ki: - Komu evvelce gzel szler sylemitinn. Fakat imdi yanldn dedi. Od'un (atein) vefas yoktur. Sen ondan olamazsn. O zayf bir nesnedir bir damla sudan sner. Byle zayf bir nesne seni nasl kavi eder. Ve sana ne faydas dokunur. Gel ikimiz atee ellerimizi sokalm dedi. Kafir: - Evvela sen sok dedi. eyh elini soktu,, ate yakmad. Kafir onu grd fakat elini sokmad, zira yakacan biliyordu. Dedi ki: - Ey mslmanlar ulusu; sana ey soraaym, cevap verirsen iman getiririm. eyh: - Sor! - Hak teala bu halk niin yaratt ve rzkn da verdi sonra bunlar niin ldrr ve neden diriltir? eyh: - Onun iin yaratt ki: Ann birliini ve Kudretini, ve rzkn vererek Rezzakln, ldrerek kahharln, tek dirirlterek ann Bakiliini bilsinler dedi. Behram-Mecusi bunlar iitti. Parman kaldrp iman eyledi. eyh nara vurdu, dt, bayld. Sonra akl bana gelince sordular: - Ey eyh! ne oldu? - Bana bir hitab geldi. Behram, yetmi yllk kafir ve atee taparken bu dem mslman oldu. Sen yetmi yllk mslmansn akibetinin ne olacan bilir misin?.. denildi.

Hazreti eyh Hatem-i Esam (Kuddise srruhu)

eyh Hatem-i Esam kaddesallahu srrahu Belh meayihinin ulularndan idi. Cneyt gibi aziz, onun hakknda: - Bu zamann sddk Hatem-l Esam'dr demitir. Tasnifleri vardr. Mubarek kula sar deildi. Fakat Hatem-i Esam dediklerinin sebebi: Birgn ona birey sormaa bir kadn geldi.

Konuurken kaza ile o avretin yeli utu. Hatem kendini iitmeze verdi: - Yksek syle, kulam ardr, iitmiyorum dedi. Ta ki o kadn hacil olup utanmasn diye yaad onbe yl mddet iinde Hatem kendisini sar hesabna koydu. Kadn ahirete intikal ettikten sonra bunu devam ettirmee lzum grmedi. Ona sar demelerinin sebebi bu idi... Hatem'in hatunu da saliha ve kerameti zahir olmu idi. Birgn Hatem Hazretleri gazaya gitmek istedi. Avretine: - Ben drt aylk sefere giderim. Bu drt aylk mddet iinde ne kadar nafaka istersin? diye sordu. Avreti: - Diri kalacam kadar nafaka brak. Hatem: - Dirirliin ve lmn benim elimde deil Hak Tealann elindedir. Avreti: - yleyse benim rzkm da senin deil. Cenab Hak'kn yedindedir. Hatem bu sz beendi ve ona dua kld. Komu hatunlar gelip, Hatem'den niin nafaka istemedin? dediler. Cevaben: - O da benim gibi rzk yiyicidir, verici deil...dedi. Hatem Hz.leri gazada bir kafirle karlat. Kafir Hatem'i yere yatrd. Bakla boazlamak isterken Hatem, okla avretinin kafiri ldrdn grd. Ve yine Hatem'in gznden kayboldu. Hatem Hz.lerine bir kii: - Bana namaz ret, Hatem: - Evvel abdest al, dn su, iini tevvbe ile art. Ondan sonra mescide var, kabeyi iki kann arasnda, Azraili arkanda, cenneti sa, cehennemi sol yannda, srat kprsn de ayann altnda farzet, hepten gnln Hak'ka ver ve Hak'k bil. Azametle tekbir al, korkuyla otur. Heybetle Kur'an oku, tazarru ile rku eyle, tevazu ile secde kl ve zarlkla tahiyyat oku ve Allah'a selam ver. nallah kabul olur dedi. Ve derdi ki: - Zamanmzn alim ve zahitlerinin tekebbrlklerini teraziye koyup tartsalar, beylerin tekebbrlnden ar gelir. - Gkcek(gzel) yerlere marur olma, ceennetten gkcek yer olmaz, Adem ile Havva a.s. isyan orada ettiler. Amel okluuna marur olma, iblisten artk amelin olamaz, melun oldu. lim okluuna marur olma. Bel'am bin Baur'un ilminden ok olmaya ki son nefeste dnyadan imansz gitti. - Drt lm tatmadka, Hak'ka layk olunmaz: Evvel: Mevt-i ebyad ki alktr, ikinci; mevt'i esved ki eza ve cefaya tahammldr, nc; Mevt'i ahmer ki nefse muhalefettir, drdnc; mevt'i ahkar ki eski palas ve avam elbise giymektir. Gnl be trldr: 1- l, 2-Hasta, 3-Gafil, 4-Uyank, 5- Sa: Arif olan bunlarn cmlesini bilir. Mnafklarn nian odur ki, dnyaya hrsla sarlr. Men ve nehyde ekkeder. Sadakay riyayla verir.. M'minin nian odur ki, ne verirse Hak iin verir, cmle iini Hak iin eder. Gazilik tr: Kffarla, eytanla ve nefisle uramaktr ki ta lnce veya ldrlnceye kadar. Be yerden gayri yerde acele eytandandr: O be ey unlardr: 1-Misafire taam yedirmekte, 2-

ly defn etmekte, 3- Kz ere vermekte, 4- lm gelmeden tevbe etmekte, 5-Vakti gemeden namaz klmakta... Nakildir: Birgn Hatem'e bir nesne verdiler, kabul eyledi. - Ya eyh! sen kimseden nesne kabul eylemezdin bunu neden kabul eyledin diye sordular. Dedi ki: - Kabul etmekliin iinde kendi horluumu ve onun da azizliini grdm. Geri vermekte de benim azizliimi onun horluunu grdm. Onun azizliini kendi horluuma tercih ettim. Horasan'da bym, akik-i Belhi'nin mridi, ve Ahmed-i Hadruiye'nin eyhi idi.

Hazreti eyh Sehl bin Abdullahi Tsteri (Kuddise srruhu)

Ol seyyah deryay tarikat, ol gavvas "Osman hakikat, eyh Sehl bin Abdullah-it Tsteri kaddesallahu srrahu ve ruhahul aziz. eyhi Znnuni Msri Hz.leri idi. Sehl bin Hazreti Abdullah der: - Gzmn nndedir ki Hak Teala benim ruhuma, ezel aleminde "Elest Rabbikum?" dedi. Ben: - Bela cevabn verdim. Sehl Hz.leri syler: Ben yandayken gece namaz klardm. Daym Hazreti Mehmed Suvar beni grr alard. Birgn ben: - Ya day! bana yle hal olur ki gnlm karar tutmaz, neyleyim? dedim. Daym: - Ya Sehl! Bu srr kimseye syleme, bu hal ocuklukta kimseye myesser olmaz deyip bana t verdi: - Ya Sehl! Daima Allah ile ol. Uykudan uyannca " Allah benimledir, Allah benim halime ahiddir. Allah beni grr" de. Ben bu kelimeleri sylerdim bana zevk hasl olurdu. Sonra beni mektebe verdiler. Yedi yamda Kur'an hatm eyledim ve yln oniki aynda oru tutardm. Orucu arpa ekmeiyle aardm. Oniki yanda tster'e geldim, Basra'ya gidip geri dndm. Arpa ektim. gnde bir para ekmek ve gn olurdu ki drt gece bir badem ii yerdim. Anasndan kalm ok mal vard. Birgn halk ard. Btn maln datt ve alacakllarn da balad. Yaya Kabe'ye gitti. Giderken: - Ey nefis! Muflis oldun artk benden nesne isteyecein kalmad. Eer dilersen de bulacak deilsin. Ve bir nesne istememee de ahdetti. Kfe ehrine geldi. Nefsi orada balk ekmek yemek istedi. Nefsi ta Mekke'ye kadar incitmeyeyim dedi. ehre girdi. Un tr at deirmenini grd. Sordu ki: - Bu atn kiras gnde nedir? - ki dirhem nafakas var. Bugn at salverin, yerine beni balayn, gnde bir dirhem verin. O at zp yerine Sehl'i baladlar Akama kadar deirmeni dndrd. Bir dirhem verdiler. Balk ve ekmek ald ve nefse: - Her ne zaman benden nesne dilersen, sana layk olan byle bir hizmeti yapar, dileini o suretle yerine getiririm dedi ve nefsini kreltti. Oradan Kabe'ye vard. ok meayh grd. Hac artn

ifa edip, yine Tster ehrine dnd. Znnun Hazretlerini orada bulup ona mrid oldu. eyh Sehl'e eyledii nazar ve himmeti kimseye etmedi. Hazreti Znnun Msr'a dnd. Sehl orada kald. Drt ay ayak stnde durdu. Yere oturmad. Parman sarm idi. Bir dervi ona: - Niin parman sardn? diye sordu. - Ard diye cevap verdi. O dervi Msr'a geldi. Hazreti Znnun da parman sarm grd. Sordu: - Niye parman sardn? - Filan vakitten beri aryor cevabn ald. Dervi diyor ki: - Anladm ki Znnun'un parma arynca, stadna mvafakat iin Sehl de parman sarm. Derdi ki: Hak'ka layk olan kiinin alt eyi ilemesi gerek: 1- Kur'an hkmn tutmas, 2- Resul a.s. snnetlerine mutabaat eylemesi, 3- Haram terk eylemesi, 4- Yaramaz ilerden uzak olmas, 5 - Bilcmle haklar demesi, 6- Nasuh tevbesi etmesi. - Tevbe messer olmaya o kiiye, ta ki dilsiz olmadka. Dilsiz olmaya, ta halvete girmedike halvete girmeye, ta helal yemedike. Helal yemek hasl olmaya, ta ki endam azalarn memnu'at ve menhiyattan korumaynca. Bu da hasl olmaya ta Hak'dan inayet olmaynca. - Be nesne ademin cevheridir: 1- Yoksulken kendini gani gstermesi, 2- A iken kendini tok gstermesi, 3- kederli iken ad gstermesi, 4- Dmanna dostluk gstermesi, 5- Gece namaz klp ve gndzleri oru tutup gine kendisini kavi gstermesi. ki yzl kii sdk kokusu bulmaz. Her kim umaa girdi, korkudan emin oldu. Her kim snnete girdi, o da korkudan emin oldu. Yardmclarn en stn Allah'dr (Celle Celallahu). Mridlerin en stn Hz. Resul S.A.'dr. Azklarn en stn takvadr. Ve der ki: - Hak Teala kullarna nida kla kim, evvela: - Ey kulum insafa gelmez misin? Ben seni anarm, sen Beni anmazsn. kinci: -Ya kulum, Ben seni dergahma korum, sen Beni brakr, bakalarnn dergahna kaarsn. nc: - Ey kulum Ben seni belalardan kurtarrm, sen varr kendini belalara koyarsn. Hak Teala buyuruyor: - Ben halk, zarn bana sylesin. Sylemezse bile Benden yana baksn. Bakmazsa bari dergahmdan kamasn, dergahma gelmezse bari Benden hacet dilesin diye yarattm. Ademin gnl diri olmaz, ta ki nefsi lmedike. Her kim nefse hakim olmaz, hor olur. Sofi oldur kim Allah'dan gayriden safi ola, halktan mntaki ola, toprak ile altn onun yannda bir ola. Tevekkl ehline Hak teala nesne vere: 1- Kef-i gayb, 2- Mahede, 3- Kurb-i hak. Gnde bir kez yemek sddklarn iidir. ki kere yemek m'minlerin iidir. kere yemek uluf-i harlktandr, hayvanlarn iidir. Hz. Sehl'in eceli geldi. lm deine yatt. Bir ulu onun ba ucunda oturdu ve sordu: - Ya eyh! Senden sonra mimbere kim ksn ve Senin yerine mimbere kim otursun? Gzn at

ad- Dil isminde o ehirde bulunan bir kafirin ismini verdi ve: - Minbere o ksn dedi, gzlerini kapad. - eyhin akl gitmi! Bu kadar mridi varken yerine bir kafiri nasb eyledi diye halk syletiler. eyh mubarek gzlerini yine at. - Vaktim azizdir, kavga etmeyiniz. Varn ad- Dil'i bana arn, bana gelsin. ad- Dil gelince eyh dedi: - Ya ad- Dil! Sana vasiyetim: gn sonra minbere k, mslmanlara vaaz eyle. Hemen can- pakini Hak'ka smarlad. nc gn ikindi namazndan sonra ad- Dil minbere kt. Banda sorgu belinde znnar vard. Halk mtehayyir oldu. Dedi ki: - Ey Sehl mridleri! eyhiniz beni size eli verdi ve bana: - Ya ad-i Dil! Henz vakit olmadm ki znnar kesesin. mdi znnar kestim dedi. Znnar belinden kard, ikisini de yabana att ve parmayla ehadet getirdi ve dedi ki: - Ey cemaat! eyh bana zahirde znnarm kesmemi syledi. - efaat ve ahirette kendisini grmek isteyenlerin de batn znnarn kesmesini buyurdu. Halk bu sz iitince hep birden figan ettiler ve alatlar. Ebu Talha der ki: - eyh anasndan doduu zaman orulu idi. gn st emmedi. mrnn son gn de orulu geti. Nakildir: Birgn kafir geti. Hazreti Sehl: - Bunda mslmanlk srr var dedi. eyhin vefatndan sonra bir mrid eyhin trbesi yannda dururken o kafir de oradan geiyordu. Mrid seirtip kafirin nne kt. eyhinin szn ona anlatt. Kafir dedi ki: - Gel eyhinin kabrine varalm, bana: - Mslman ol desin, olaym dedi. Kabre vardlar. eyh: - Ya filan! Tamu ehlinden, umak ehli yekdir, dedi. Kafir bu sz iitince, tevhid getirdi, mslman oldu.

Hazreti eyh Maruf-i Kerhi (Kuddise srruhu)

Ol rehnuma'y rah- hakikat, ol arif-i esrar- eyh-i hazret Maruf- Kerhi kaddesallahu srrahul aziz. Ariflerden: Eer o arif olmasayd ona Maruf demezlerdi. Kendi kafirolu idi. Anas, atas onu kendi din mekteplerine verdiler. stad "Salisun Selase de" dedi. Maruf " La haa Allah olmaz birdir ve cmle mahluku kahredicidir" diye cevap verdi. stad Maruf'u dvd. Ne kadar altysa dediremedi, akibet Maruf kat, atas anas gnderdiklerine piman oldular, keke gndermeseydik ne dinde olursa olsayd, biz de o dine dneydik dediler. Hazreti Maruf vard, imam Ali bin Musa R.A. hazretlerinin mbarek elinde mslman oldu. Akam evine geldi. Atas, anas grp ad oldular. Sordular ki: - Oul ne dindesin. - Hz. Muhammed Mustafa S.A.V. dinindeyim. Bunlar da mslman oldular. Ondan sonra Maruf, Davudu Tai'nin eiine vard. ok riyazet ekti. Ve irad hasl oldu. Ve marn ileyh oldu. Mehmad-i mansur-i Tusi der ki: - Birgn Maruf'u Badad'da grdm. Yz syrlm.

- Bu nian sende yoktu, neden oldu? diye sordum. - Sana ait olmayan eyi neden sorarsn. - Mabudun hakkyn syle. - Kimseye syleme. Birgn sabah namazn Badad'da kldm Sonra vardm Kabe'yi tavaf eyledim. Zemzem kuyusuna su imek iin gittim. Ayam kayd, dtm. Bu nian odur dedi. Birgn bir blk yiit Dicle rma kenarnda arap iip fesad ilerlerdi. Maruf'un yolu bunlara urad. Bu yiitler dediler ki: - Ya eyh bize dua kl. bu suya gark olalm ki bizim u melanetimiz halka demesin. Maruf elini kaldrd: - lahi bu yiitlere dnyada ho dirlik verdiin gibi, ahirette de dirlik ver dedi. Yiitler: - Bu szn manasn anlayamadk dediler. Maruf: - Hak Teala size ol cihanda dirlik vermek isterse, tevbe nasib kla dedi. Yiitler bu sz iitince ikilerini dktler, alglarn krdlar, tevbe eylediler. eyhin elini ptler, ol cihanda da ho hal dirliine kavutular. Maruf'un bir days vard ki ehrin naibi idi. Birgn geerken grd ki Maruf ekmek yer, bir kendi srr, bir ite verir. Days: - Ey Maruf! Utanmaz msn ki itle beraber yersin dedi: - Gereksin, ben de utandmdan byle yerim dedi. Maruf ban kaldrd. Havada grd bir kuu ard. Ku ban ty arasnda gizledi. Maruf'un nnde oturdu. Days: - Bu ku niin ban gizleyip, gstermez diye sordu. Maruf: - Ben Allah'tan utanrm. phesiz O da benden utanr. Her kim Allah'tan utanrsa, halk da ondan utanr dedi. Days mahcup oldu. Birgn Maruf tebevvl etti. Derhal toprakta teyemmm etti. - Ya eyh Dicle rma yakn iken niin teyemmm edersin? - Dicle rmana varncaya kadar diri kalacam biliyor musunuz, dedi. Buyurur ki: Cmertlik nian tr: 1- Hilafsz vefa, 2- Sualsiz ata, 3- Minnetsiz efkat. te bu , evliya niandr: 1- Endiesi hep Allah ola, 2- leyecei ii Allah iin ileye, 3- Gnlnn aray ve karar yani dolanm Hak'la ola. Hakkn kullar zerine inayet nian odur ki amel kapsn aa, faidesiz sz kapsn kapaya. Amelsiz cennet istemek vebaldir. Allah emrine muti olmadan rahmet ummak cehildir. Birgn Maruf ho taamlar yerdi. - Bu ho taam niin yersin? dediler. - Ben konuum, konua ne verirlerse onu yer dedi. Maruf Hazretinin Hak katnda muamelesi yle idi ki, vefatndan sonra Badad'llar onun kabri toprana mstecab (Kabul olunmu dua) ve tiryak-i mcerreb (Tecrbe edilmi panzehir) derlerdi. Ve her ne hacet ki ann toprana dileyeler, kabul olurdu. Hazreti Maruf vefat eyledi. Hayatnda bile Maruf bizdendir deye ltfundan, hsn-u hulkundaki kemalinden, chudlar, hristiyanlar, mslmanlarla ekiirlerdi.

lmnde de bu mnakaa yaplrken, bir mridi dedi ki: - Siz ekimeyin, ben eyhten iittim: - Benim cenazem hangi millet katnda durursa ben onlardanm demiti. Filhakika cenaze, mslman kavmi banda durdu. Yukarya kalkt. Bunun zerine kabri erifini mslman kabristanna kazdlar. Maruf birgn orulu idi. Mridleriyle giderken ikindi vaktinde grdler ki bir saka su gezdirir ve derdi ki: - Benim suyumdan ien kiiye Allah (C.C..) rahmet eyleye...Maruf ald o sudan iti. Mridler orucu bozdun dediler. - Sakann duasna rabet eyledim dedi. Vakta ki Maruf Hazretleri dnyadan gt, rya da grdler: - Allah sana ne kld dediler. - Beni Allah Teala, sakann duas berekaatyle yarlgad. Srr Sakati der ki: - Maruf'u dmde grdm. Ar rahman altnda hayran otururdu. Hak'tan hitab oldu ki: Maruf akmzdan hayran oluptur, bizi grmeyince akl gelecek deildir.

Hazreti eyh Sakati (Kuddise srruhu)

Hz. Srr Sakati kaddesallhu ruhanul azizi zamannda imam ehli tasavvuf idi. Badat ehrinde hakayk ve marifet syleyen o idi. Habib-i Rai hazretlerini grm, Cneyd hazretinin days idi. . Maruf-i Kerhi Hazretlerinin mridi idi. Badat ehrinde hurda satan dkkan vard. Dkkana perde asar, gnde bin rekat namaz klard. On akada, yarm aka kar alrd. Birgn Badat ehrine yangn dt. Hep dkkanlar yand. Srr'nn dkkan yanmad. Ben de komulara muvafakat eyleyeyim diye dkkann hep yoksullara datt. Dnyadan fari oldu. Birgn Maruf-i Kerhi bir yetim olanck getirdi. Buna libas alyordu. Srr da verdi. Maruf dua etti. Allah Teala senin gnlnde dnyay mesrur eylesin ve sana dnya gulnden feragat versin dedi. Maruf hazretinin duas bereketiyle Srr dnyadan fari oldu. Cneyd hazretleri der ki: "Ben Srr gibi taatle megul kimse grmedim. Yedi yl tamam oldu. Yann yere koymad ve uyumad." Srr buyurdu ki: Nefis tamam krk yl benden bal diledi. Ve nefsimin omluundan, ayineye gnde birka kere bakardm ki yzm kara oldu mu olmad m. Nakildir: Hazreti Srr velilerden birini grmek diledi. Bir da bana kt. Orada bir kiiyi oturur grd. Selam verdi. O veli selam aldktan sonra: "Ne kiisin?" diye sordu. "Hu!" "Ne ilersin?" "Hu!"

"Ne yersin?" "Hu!" "Hu demekten muradn Allah mdr?" Allah adn iitince nara vurup can verdi. Nakildir : Hazreti Srr: "Birgn elhamdulillah dedim, otuz yldr bu kr niin eyledim?" Sordular ki; "Niin eyledin?" "Bir kere Badat ehrine ate dt. Dkkanlar yand. Benim dkkanm yanmad. Bana dkkanmn yanmadn haber verdikleri zaman ben: Elhamdlillah dedim. Kendimi ol Mslmanlardan ye tuttuum, anlarn ziyanna honut olur grndmden, otuz yldr ol ate benim gnlmden kmad. "Her yazk (gnah) ki ehvetten hazl olur, mid olunur ki yarlganr. Her yazk ki kibirdendir, mit tutmaa yaramaz ki o yarlana. Zira Hz. Adem gnah ehvetten idi. Yarland. blisin gnah kibirden idi yarlanmad. Derdi ki: Be nesne gnl iinde karar tutmaz, eer gnl iinde baka nesneler bulunursa. Onlar da: Havf, reca, haya, ns , muhabbettir. Her kim halka karmay sever, o kimse sdk az olanlardandr. yi ahlakl odur ki halk incitmeye ve incinmeye. eyh hazreti Srr sabrdan bahsederdi: Bir akreb onu birka yerinden soktu. O akrebi ldrmedi. "Niin ldrmedin?" diye sordular. "Sabrdan syleyip duruken Allah'tan utandm da akrebi ldrmedim? Sabr sylerken, sabreylememi olurum." Derdi ki: "Ben Badat iinde lmekten korkarm." "Niin?" dediler. "Yer beni tara braka ve halka rsva olam" cevabnda bulundu. Hasta iken Cneyd halini sordu: "Naslsn?" O da: "Bir aciz ve biare kulum." Sonra: "Hak sohbetini koyup halk sohbetiyle megul olma" dedi ve can-i pakini ol yce dergaha smarlad.

Hazreti eyh Feth-i Musuli (Kuddise srruhu)

Hz. eyh Feth-i Musuli kaddesallahu srruhu meay izamn ulularndan idi. Halkn kendisini bildiini dilemezdi. Bezirgan sansnlar diye bir blk kilitleri yanna takard. Sdk sordular. Elini demirci ocana soktu, bir para kzarm demir kard. Bir zaman elinde tuttu. - te sdk budur dedi. Nakildir: - Bir gece, emir-l m'minin Ali K.V. 'yi dmde grdm. Bana t ver dedim. - Eer bay isen, dervilere tevazu eyle. Eer yoksul isen baylara tekebbrlk eyle. Feth hazreti dnyadan gittii zaman ulu bir kimse onu dnde grd ve sordu: - Allah Teala

sana en eyledi? Allah bana niin ok aladm sordu. Dedim ki: - Gnahlarm od undan. Buyurdu ki: - Ya Feth! Gnahlarn yazan feritehe; aladn grnce "yazma" derdim.

Hazreti eyh Ahmed-i Havvari (Kuddise srruhu)

Ol eyh-i kebir, kutb-i vakit, Ahmet Havvari kaddesallallahu ruhahul aziz, yegane-i vakit ve Sleyman-i Darani'nin mridi idi. Cneyt onun hakknda: - Ahmed am reyhandr derdi. O halinde ilim okumaa megul idi. lmi kemale geldikten sonra btn kitaplarn suya att. imdiye dein ilim ile megul idim, imdengeru hal ile megul olaym dedi. Birgn Sleyman Darani sze dalp durdu. Ahmed geldi: - Tennur yandrmlar ne buyurursunuz? eyh, cevap vermedi. Ahmed bu sz kere tekrarlad. Sleyman: - Var orada otur!...Ahmed vard, kzarm tennure oturdu. Bir mddet sonra eyh kendi haline geldi. - Ahmed'i varn grn. O szme muhalefet etmemek zere benimle kavl eyledi. Ol tennure girmitir. Vardlar grdler ki Ahmed tennure girmi. Bir kl bile yanmam. Ahmed bir gece dnde grd ki: Gzel yzl bir huri geldi, karsnda oturdu. Ahmed: - Ne gzel yzn var!.. Huri: - Dn gece Allah korkusundan aladn. O ya yzme srdler. Ondan yzm byle parlak oldu. Derdi ki: Her kim gnl diliyle dnyaya nazar klarsa, Hak Teala onun gnlnden zhd nurunu giderir.

Hazreti eyh Ahmed-i Hadraviyye (Kuddise srruhu)

eyh Ahmed-i Hadraviyye kaddesallahu ruhahul aziz Horasan maayihinin abidi idi. (Sk sk hatrlanan, ziyaret olunan.) Sahih-i tasnif idi. Bin mridi vard. Havada uar, seccadesini suya serip namaz klard. O evvela, Hatem-i Esam Hz.lerinin mridi idi. Ebu Turab'la ok sohbet eylemiti. Ebu Hasf- Hattat Hz.ini grm idi. Birgn Ebu Hafs'a sordular: - Bu taifede kimi grdn? - Ahmed-i Hadraviyye'den yce himmetli ve sadk kimse grmedim. Eer Ahmed olmayayd, ftvvet ve merhamet olmazd. Belh padiahnn kz Fatma onun zevcesi idi. Bir gn kz tevbe eyledi. eyh Ahmed'e beni al diye haber sald. Ahmed kabul etmedi. Bu defa kz haber gnderdi ki: - Ey Ahmed! Ben seni yol kayrc sanrdm! Meer sen yol kapayc imisin. Bunun zerine Ahmed Fatma'y ald. Din iin de Ahmed'e yardmc oldu. Dnya hrsn terkedip ibadetle

megul oldu. Birgn, Ahmed, Sultanul arifin, Beyazd- Bestami'nin ziyaretine vard. Fatma ile beraberdi, Beyazd sohbetine eridiler. Fatma, nikabn (yznden) kaldrp, Beyazd ile teklifsiz konuunca Ahmed mtegayyir oldu. - Ey Fatma bu edep deildir kstahlk eyleme. Fatma: - Sen bana mahrem'i tabiatsn, Beyazd'da mahrem'i Tarikattr. Ben senden hevaya, Beyazd'dan Hakka ererim. Beyazd benden bi niyazdr, senin benden niyazn vardr diye cevap verdi. Birgn Hz.i Beyazd Fatma'nn elini knal grd: - Ya Fatma elin niin knaldr? Fatma: - imdiye dein elimin knasn grmezdin, imdi elimin knasn grdn, artk seninle kstahlk eylemezem. Beyazd' Bestami: - Her kim kadn tonunda er grmek isterse Fatma'y grsn dedi. Bir veliden nakledilmitir: - Ahmed Hz.lerini birgn bir altn kanya binmi hava yznde gider grdm. - Bu mertebe ile nereye gidersin. - Filan azizi ziyarete giderim. - Senin bu kadar merteben varken, o senin ziyaretine niin gelmez? - Bu mertebeyi ben ziyarete varmakla buldum. Eer o bana geleydi, bu mertebe onun olurdu. Birgn bir dervi eyh Ahmed'e misafir oldu. O gece yetmi mum yaktrd. Dervi dedi ki: - Eer Hak iin yandrrsan bir mum kafi. Ahmed: - Var hangisi Hak iin deilse sndr. Dervi o gece sabaha kadar urat. Su ve toprakla yetmi mumun birisini bile sndremedi. Sabah olunca Ahmed geldi. - Ne yaptn? - Birisini bile sndremedim, atm kaldm. - Gel daha acaibler gresin. Bir kiliseye vardlar ki, bir blk ruhbanlar oturur. Ahmed de oturdu. Taam getirdiler, Ahmed: - Allah dostu, Allah dmannn taamn yer mi? Ruhbanlar da: - Bize iman telkin eyle dediler ve mslman oldular. Ahmed o gece dnde grd ki, Hak Teala: - Ya Ahmed! Bizim iin sen yetmi mum yandrdn. Biz de senin iin, yetmi gnlde iman nuru yandrdkbuyurdu. eyh Ahned-i Hadreviyye der ki: - Her kim dervilere hizmet eyleye, Hak Teala ona trl bahaayide buluna: 1- Sehavet, 2- Husnu hulk, 3- Tevazu. Her kim dilerse Allah kendisiyle ola, sddklarla sohbet eylesin. Nitekim Kur'anda buyurur: "Ey iman edenler, Allah'tan saknn ve dorularla birlikte olun"(Surei Tevbe 119. ayet)

eyh halet-i nez'inde Hak'ka mnacat eyledi ki, altm aka borcu vard, dervilere yedirmiti. - lahi! n beni alrsn borcumu deyip de yle al. Ve ilave etti: - Ben, borlularm katnda rehin gibiyim. Halet-i nez'inde yatarken kapya bir hoca geldi. - Hz. Ahmed'in alacakllar gelsin dedi.. Geldiler, borlar dedi. Ondan sonra eyh Hz.leri can pakini Hak'ka smarlad.

Hazreti eyh Ebu Turab Nahebi (Kuddise srruhu)

eyh Ebu Turab- Nahebi kaddesallahu ruhahul aziz velayet badiyesinin seyyah, fakr deryasnn mellah idi. Horasan topranda meayhn ulularndand. . Her zaman mridlerine bir yavuz i grse, mridine bir ey demez, kendisi tevbe ve istifar eder, derdi ki: "O biare bu belaya benim yzmden dt. Derhal Hak Teala o mride salah verir, mrid piman olur tevbe ve salah ederdi. Hazreti eyhin syledii nakledilmitir. "Birgn hicaz beriyyesinde yalnz giderdim. Bir kara yzl adam grdm ki minareden uzun idi. Gnlm ondan rkt. "Dev misin, perimisin?" diye sordum. O da bana: "Sen Mslman msn kafir misin? Eer Mslman isen Allah'dan gayriden korkma" dedi ve kayboldu. Onun lm Basra ovasnda oldu. ld vakit yannda kimse yok idi. Birka yldan sonra grdler ki Ebu Turab, yle, yzn kbleye dndrm, asasna dayanp can vermi, bir elinde barda olduu halde durur.. Canavarlar hi dokunmamlar.. Bulduklar mahalle defnettiler. Hadis-i erifte buyurulmutur ki: Velilerin teni rmez, canavarlar ondan kaarlar, onlar lmez, bir evden dier eve gerler.

Hazreti Yahya bin Muaz (kuddise srruhu)

Hz Yahya bin Muaz Kaddesalahu srrahul aziz, intisab zere mnacat ederdi. Vaaz- erif iitenlere azim tesir yapard. Ona Yahya-y vaiz derlerdi. Meayh demilerdir ki: "Hak Teala'nn iki Yahyas vardr. Biri nebi dieri ulu velidir. Derdi ki: Sen Hakk' ne kadar seversen, seni de halk o kadar sever. Sen Hakk'tan ne kadar korkarsan halkta senden o kadar korkar, Allah'tan utanan kimse, masiyet kldnda Allah da ondan utanr; azab vaktinde Allah hayas kerem, kul hayas nedamettir. haslet evliya sfatdr: 1 Allah'a itimad eylemek. 2 Allah'dan gayrdan biniyaz olmak. 3 Kanaat eylemek. Kendinde u haslet olan Salih kiidir: birincisi, Kendinden yksekte olanlara ibret gzyle bakar; onlara heves etmez. kincisi, yoksullara efkat gzyle bakar, kibir gzyle bakmaz,

ncs Mslman yal ve avretlerine syanet gzyle bakar, ehvet gzyle bakmaz. Her kim Allah ile bay, o daima baydr. Her kim kendi kesbiyle bay olur daima yoksuldur. "Sbhanallah! Kullar gnah iler utanmaz. Allah Teala grr utanr. Zehi kerim ve rahim olan Allah buyurur: "Ey kulum! Seni korkusuz eyleyen taatinden ok seni korkulu eyleyen gnahn severim." Allah' dost tutan nefsine dman olur. Ahmak o kiidir ki tamu ameliyle cenneti umar. Mmin mid ile korku arasnda, iki arslan arasnda tilki gibi olmal. Ol kiiye taaccb ederim ki; hastalk yiyecekten perhiz eyler de, tamu korkusu iin gnahlardan perhiz eylemez. Dnya kazanmak horluktur, ahret kazanmak azizliktir. Azizlii brakpta horluu isteyen kii ahmaktr, Akillerin dnyay istedii, cahillerin terk eylediinden yekrektir. Dnya isteyici ahret horluu iinde, ahret isteyici taat azizlii iindedir. Allah isteyici hemie revhu rahat iindedir. Tevekkl eksik olann dini eksiktir. ok yiyen tez lr, nk ehved od una yanar. Alk bir taamdr ki Allah haslar andan toktur. Alk mride riyazettir, taiblere tecriyet, ariflere mekremettir. Zengin kimselerin taamyla, mideleri dolu olan zahidlerden Allah'a snrm. Mrid kiminle oturmal? Zikrinden kendini alkoymayacak kimse ile. Mridin afeti yavuz (kt) yoldatr. Fevt olmak lmden katraktr. lm halktan kesilmek, fevt ise Hakdan. Dnmeden sz syleyen sonunda piman olur. Szn endie ile syleyen selamet bulur. Nasuh tevbenin nian tr: " orutan tr az yemek, 2 namazdan tr az uyumak, 3 zikirden tr az sylemek. Muhabbet nian oldur ki iyilikle artmaya, cefa ile eksilmeye. lahi! Amelden tr, senden tr, senden korkarm, fazlndan tr sana mid tutarm. Fazlndan beni diri etme. Yavuz amelimden tr bana itab eyleme ki, ben ayplym. Hz Yahya'nn yzbin dirhem borcu vard, hep dervilere yedirir dururdu. Gnln bu bor megul ederdi. Bir gece Hz Peygamber Sav i dnde grd: "Ya Yahya gnln dar tutma Horasan'a var. Yzbin aka borcun iin yzbin aka koyup dururlar." "Ya Resulullah o ne kiidir?" Buyurdu ki: "Ben onun da dne girdim".. Yahya uyand. Niabur ehrine geldi. Vaaznda: Ben peygamberin iaretiyle geldim. Bir kii "krkbin dirhem vereyim" dedi. Yahya: "Peygamber sz hilaf olmaz" dedi, almad. Oradan Hiri ehrine geldi, vaaz eyledi ve dn de haber verdi. Hiri padiahnn kz ol mecliste idi. Dnde Hz Peygamberi grp 300.000 akay vermek zere iaret buyurulduundan hazrlamt.

Paray eyh Yahya' ya teslim etti ve gn vaaz etmesini diledi. Birinci gn vaaznda on kii, ikinci gn yirmibe kii, nc gnk vaaznda da krk kii can verdi. Drdnc gn yedi deve yk mal ile yola kt. Yahya'nn olunu eytan yoldan kard. "Atam bu mal borlara verir" dedi. Telatm denilen makama eriince orada yatt. Seher vakti namaz klp mubarek ba secdede iken; olu atasnn bana bir ta vurarak ehid eyledi. Meyyitini alp Niabura getirdiler. Ma'ber kabristanna defneylediler.

Hazreti ah uca- Kirmani (kuddise srruhu)

Hz ah uca- Kirman kaddesallhu srrahul aziz, padiahzade idi. Aba hrka giyinmez, sipahi elbisesi giyerdi. ok tasnifleri vardr. 'Mir'at l hkema' adl bir kitab yazmtr. Niabur'a geldii vakit, Ebu Hafs gibi kii, azametiyle ona kar geldi. eyh ucai Kirman krk yl uyumad. Uykusu gelince gzlerine tuz koyar, gzlerinden kan akard. "Bari Hdavenda! Ben seni uykusuzlukta isterim dedi, uyku iine buldum.. Hitab erdi kim: "Ey ah- uca! Ol uykusuzluk berekatdr ki uyku iine grdn.".Ondan sonra yatar uyur oldu. ah- uca- Kirmani'nin bir olu vard. Gsnde yeil yaz ile Allah yazl idi. Bu yiit byd. Zevk ile megul oldu. ci (arap) ierdi. Rbab alard. Gzel sesi vard. Birgn harabattan kt. Rbab alp giderdi. Bir kii ona: "Tevbe vakti gelmedi mi?" dedi. nayet-i ilahi eriip bu szn tesiriyle tevbe etti. Rbabn krd. Gusl edip bir evin iinde krk gn ibadet eyledi. Yemedi, imedi, uyumad. Krk gnden sonra (ile) den kt.Atas dedi ki: "Krk yl iinde bana ne hasl olduysa sana bu krk gn iinde hasl oldu." eyh hazretlerinin bir kz vard. Kirman padiah diledi. " gn mhlet verin, ondan sonra cevap veririm. " eyh birer birer mescid ve hangahlar gezdi. Bir dervi bulup kzn ona vermek iin. Mescidde bir yiidi namaz klar grd. Namazdan fari olunca eyh: "Ey oul evin var mdr?" "Yok" "Kz alr msn?" "Bana kim kz verir, akam vardr" " akann birini ekmee birini ete ve birini havuca ver ve o saat kzn ona verdi ve ol gece teslim eyledi. eyhin kz yiit katna geldi, bir bardak stnde bir para kuru ekmek durduunu grnce kz: "Bu ekmek nedir? " diye sordu. Yiit: "Geceden kald". Kz: "Dnk rzk veren Allah bugn vermez mi idi ki yarna ekmek gizledin? Atam beni tevekkl ehline verdim demiti. Meer yle bir kiiye vermi ki rzk iin Allah'a inanmaz imi."

Der ki: Sdk alamedi tr. 1- Dnya onun katnda toprak kadar ince olmaya, yani altn ve gm toprak yerine tuta. 2- Halkn vd ve svd onun katnda bir ola, ne vdne sevine, ne svdne yerine. 3- ehveti iinden kara, ala honud ve ad ola, nitekim dnya ehlinin toklua ad olduu gibi. Birgn yarenlerine t verdi: "Yalan sylemeyin, kimseye hyanet eylemeyin, kimsenin gybetini yapmayn. Baki ne gerekse edin" dedi. Hoca Hazreti Ali Strgani, ah- uca Kirmani hazretlerinin trbesini ziyarete geldi. Ve yemek iin nne taam koydu. "lahi! Bir misafir ver ki beraber yiyelim", nagah kapya bir it geldi. Hoca Ali ite: "k k!" dedi kovdu. ah uca'nn trbesinden bir avaz iitti kim: "Ey hoca Ali, Allah'dan dilediin ve kapna gelen konuu niin kovdun?" Hoca Ali hemen kapdan kp iti arad. Grd ki bir bucakta yatyor. Yedii a gtrd, nne koydu. t hi nazar klmad. Hoca hacil oldu. Tevbe eyledi. nsafa gelip kaftanlarn kard. Bu kere it lisana gelip: "Ey hoca ! ah- Kirmani olmasa idi, greydin ne ilere urardn" dedi ve kayboldu.

Hazreti eyh Yusuf bin Hseyin (kuddise srruhu)

Hz eyh Yusuf bin Hseyin kaddesallahu srrahul aziz, meayhn ulularndan idi. Znn-i Msri'nin mridi idi ve ok yaam idi. Onun tevbesinin sebebi u idi : Birgn arap kabilesinin olduu yere vard. Arap beyinin kz onu grd, ak oldu. Gayetle sahibi cemal kld. Bir gece frsat bulup yanna geldi. Yusuf onu grnce Allah'tan korktu. Oradan ayrlp baka bir kabileye vard. Ban dizine koyup uykuya vard. Dnde grd ki ayr, imen gzel bir mahalde bir taht kurmular. stne bir padiah oturmu, etrafnda yeil donlular durur. Yusuf bunlarn yanna vard. Sordu. "Siz kimsiniz?" "Bu taht stnde oturan Yusuf peygamber, etrafndakiler de feritelerdir. Yusuf bin Hseyin'i ziyarete giderler. " "Ben kim olam ki ziyaretime geleler" dedi, alad. Yusuf peygamber (as) tahtndan indi, onu kucaklad, elini eline ald, tahtna geirdi ve: "Arap beyinin kz kendini sana arzeyledi. Sen Allah korkusundan onu terk eyledin. Hak Teala hazretleri buyurdu: Ya Yusuf ' Sen yle bir Yusufsun ki Zleyha sana kast eylemiti. Sen benden korktun. Ona dilediini vermedin. phesiz seni 'urevundu' peygamberlerden kldm. Yusuf bin Hseyin dahi arap kzn terk eyledi. Onun arzusunu terk ile benim rzam istedi. zzetim, celalim, hakkiyn ben de onu urevundu velilerden kldm." Ve buyurdu ki: "Her zamann bir kutbu olur. Bu zamann kutbu Znnun-i Msri'dir. Onun yanna git, sana ismi azam retsin." Dedi. Yusuf uykudan uyand. evki galip oldu. sm-i azam renmek iin Msr'a Znnun-i Msri'nin yanna gitti. Selam verdi. Znnun selamn ald. Geti bir bucakta oturdu. Bir yldan sonra znnun sordu:

"Bu yiit ne yiittir?" "Rey ehrinden" dediler. Bir yl yine oturdu. badetle megul oldu. Bir yldan sonra Znnun sordu: "Bu yiit neye geldi?" "eyhi ziyarete geldi" dediler. Bir yl yine geti Znnun hi cevap vermedi. Bir yldan sonra gene sorunca: "Hacetim ism-i azamdr." Dedi. "Talim ediniz" deyip, bir anak azn rterek peke balad. Yusuf'un eline vardi. "Nil rman ge, bu ana eyhe ver, ol sana ne derse tut." Yusuf ana ald. Nil rma yanna vard. anak iinde bir nesne deprendi. "Acep nedir?" diye anan azn at. Bir san varm, kt, kat. Yusuf mtehayyir oldu. Irma geti. eyh kapusuna selam verdi. Bo ana nne koydu. eyh onu grd tebessm eyledi. "Sen Znnun'dan ism-i azam istedin, o senin sabrszln grd. San sana verdi. Sen bir san saklayamadn, sm-i azam nasl saklayabilirsin?" Gayet hacil oldu. Geri Znnun'a geldi. Znnun dedi ki: "Dn gece Hak Teala'dan yedi kere ism-i azam reteyim diye izin istedim. Henz vakti gelmedi. Kendi vilayetine var, destur oluncaya kadar sabr eyle " dedi. Yusuf: "Bari bana t veriniz" Znnun: "Sana t vereyim. Birisi ulu, birisi orta, birisi de kktr. Ulu t odur ki kim ne yazdn ve ne okudunsa gill gtr. Bunlar gider ki hicaptan kurtulasn." Yusuf :"Bunu edemem" "Orta vasiyetim oldur ki kim beni unutasn ve adm kimseye sylemeyesin." Dedi. "Bunu da edemem" dedi. "K oldur kim, halka nasihat veresin, Hakka davet klasn. " Yusuf: "nallah bunu edebileyim" dedi. Rey ehrine geldi. Onun asl ulu idi. Kavmi ona yz tuttular, ok meclisler eyledi, halka nasihat verdi. Bir nice kavm ise onunla mddei oldular. Meclisine kimse gelmez oldu. Vaazdan sarf-u nazar etmek istedi. Bir kadn dedi ki: "Sen Znnun ile bu kavli mi eyledin ki geri dnersin? Yusuf bu sz iitince mtehayyir oldu. "Hi kimse gelsin, gelmesin, Hak iin vaaz ve nasihata devam eyle" dedi. Alt yl geti. Sonra Znnu-i Msri ona ism-i azam retti. Nakildir: Niabur ehrinde bir bezirgah vard. Yedi bin altna grkl firavu (cariye) ald. Onu kimseye emanet etmezdi. eyh Ebu Osman Hayri katna geldi. "Ben gelinceye kadar bu senin yannda dursun. Evine emanet brakt. Birgn Ebu Osman'n gz anszn cariyeye grd. Gnl elinden kat. eyhi Ebu Hafs Haddad idi. Derhal eyhine gitti. eyhi ana Rey ikliminde Yusuf bin Hseyin'e gitmesini syledi. Ebu Osman Rey ehrine gelip Yusuf!u sordu. Dediler ki: "Sen bir ho sofisin, onu ne yapacaksn o zndk ve mlhiddir. Bunca kadnlar ve olanlar katnda fesat vurup durur dediler. Ebu Osman geri dnp eyhine haber verdi. Ebu Hafs: "Yusuf'u grmek gerektir" dedi. Yine inliyerek Rey ehrine geldi. Yusuf'un evini sordu. Evvelkinden beter cevap verdilerse de Yusuf'un evine gitti.. Bir pir nnde bir gzel yannda

piyale ve badiye olduu halde grd. Osman aresiz ileri vard, selam verip karsna oturttu. Yusuf Hseyn alem-i mana zikrine dald. ok trl ve ali szler syledi. Osman hayran kald. Dedi ki: "Ey eyh bu ne haldir ve bu ne eydir ki sen edersin?" "Onun iin ederim ki; kimse bana inanp ta katmda gnlne feravu (cariye) koymasn. Ta ki helak olmayaym diye" dedi. Ebu Osman ayana dt. Dilei derhal hasl oldu. Yats namaz klar sabah namazna kadar ayak zere durur, gzleri uykusuzluktan kpkrmz olurdu. Derdi ki : Sdk nian ikidir; gizli taat, gizli dostluk eylemek. Tevhid oldur ki kim gnln yle tuta ki hemen Allah'n huzurunda gibi ola. Her kim tevhid denizine de, susuzlua kanmya. Zira susuzluu da yine Haktan kaynar. Vakta ki lm geldi, "Bari Hdavenda ! Senin halkna gcm yettike kavl ile, kendi nefsime de fiil ile nasihat eyledim. Benim nefsimin gnahn halkn nasihatna bala" deyip can verdi.

Hazreti Ebu Hafs- Haddad (kaddesallahu ruhahul aziz)

Ol sultan- evtad, kutbu vakit Ebu Hafs- Haddad kaddesallhu ruhahul aziz, meayh padiahlarndan idi. Hak halifesiydi. Bu taife iinde ondan ulu kimse yoktu. Riyazet, keramet, futuvet, mrvvet iinde acayip kula vard. Kef-u beyan iinde yegane idi. Onun muallimi, vastasz, Allah idi. Ebu Osman onun mridi idi. Ahmed-i Hadraviyye ile ok sohbet ederdi. Sultan ul arifin Beyazd-i Bestami buyurmular ki: "Zamannda binlerce veliyullah vard. Fakat kutbiyyet-i asriye bir demirciye verilmiti. Ben bunun sr ve hikmetine agah olamadmdan taaccb ve hayret iindeydim. Birgn demirci Hafs'n dkkanna varp, selam verdim. Beni grnce ok sevindi, hemen elime sarld, pt ve benden dua rica etti. Aramzda u muhavere geti: "Ben senin ayaklarn peyim, sen bana dua et." "Ben sana dua etmekle iimdeki dert sukunet bulmaz ki" "Derdin nedir sylede are arayalm." "Acaba kyamet gnnde bu kadar ibadullahn hali nice olur? te benim derdim bu, deyip alad. Beni de alatt. O vakit srrma nida olundu ki, "Bunlar nefsi, nefsi diyen hod endielerden deil, mmeti mmeti! Diyenlerdendir." . Artk tevcih-i kutbiyyete kar bende olan hayret zail oldu. Anladm ki bunlar kalb-i Muhammed zere vakit ve mazhar hakikat-i Muhammediyyedir. Bizim demirci de onlardandr. Fakat henz mazhar- mkaefe olmad cihetle kendisinin kudbiyetinden agah deil. Binanaleyh kendisine: "Hakkn muazzeb olmasndan sana ne?" "Bana ne mi? Benim maye-i ftratm ab- efkatle yorulmutur. Btn ehli Cehennem azabn bana ykletip onlar af olunsa ben memnun ve derdimden halas olurum" dedi. Cenab- Beyazid muhaverenin bu noktasnda: "Demircinin dkkannda hayli oturup sohbet ettim. Namazda okumak iin mikdar- kifayeden fazla bilmedii sver-i kur'aniyeyi rettim. Fakat ben, evet ben ite o sohbette, krk senedir

tahsil edemediim dereceye irtika ettim. Batnm feyz-i rabbani ile doldu. O vakit bsbtn anladm ki sr-r kutbiyyet bir manadr. Fazilet ve kesreti amel ile deil, ancak mevhibe-i ilahi ve tevcid-i Hdadr. Dkkannda hergn bir altn kazanr, bunu yoksullara ve dul kadnlara datr, haberleri olmadan kaplar nne kordu. emede ykadklar tere ota ve sair ufak dkntleri toplayp ekmeine katk yapar, iftarn ederdi. Birgn bir gzsz pazardan geerken surei casiye 33. Ayeti okudu. Gnl buna megul oldu. Canna od dt, bihod oldu. Kska yerine elini atee soktu. Bir pare kzm demir kard, rs zerine koydu. Kzm demiri elinde tutarak akirdlerine demiri dvdrd. Ebu Hafs hayranlndan kendine geldi. Grd ki demir dlm. Ebu Hafs'a " Niin gelip hadis dinlemezsin? Dediler. "Bir hadis iittim otuz yldr hala amelini ileyemem. Dahasn iitipte nedeyim. "Ol hadis nicedir? "Erin Mslmanl, gzellii oldur kim faidesiz eyleri sylemeyedir." Birgn Hafs, yaranlaryla sohbet ederken gnlnden geti ki: Bir koyun olsa da bu yaranlara bir biryan etsem. Derhal bir geyik geldi. Ebu Hafs geyii eliyle kovdu. Mridleri: "Bu ne haldir "dediler. "imdi gnlmden getiydi. Murat hasl oldu. Bilmezmisin ki murad tamam eylemek, kapdan tara koymaktr. Eer Hak Teala Firavn'n iyiliini dileseydi, Nil rman murad iin revan eylemezdi. Ve muradlarn dnyada vermezdi. Ebu Hafs giderken bir kiiyi mahzun, alar grd. "Ben eeimi kaybettim, ondan baka nesnem yoktur". Ebu hafs ayan yere vurdu. "Ya Rab! Senin izzetin ve celalin hakk iin ayam gtrmem, ta bunun eei gelinceye kadar. Derhal eek kageldi. Ebu Hafs mritlerine azim heybet ve edep gsterirdi. Hepsi el balayp ayakta dururlar, hi birisi oturmaya muktedir olmazd. Bir gn Cneyd: "Sen mritlerini sultanlar gibi edeplemisin" dedi. Ebu hafs: "Sen namenin unvann grdn. Bunu bilmek neye yarar, name iinde neler var!". Cneyd mritlerinden birini gayet edepli grd, "Bu mrid Hakk'a layktr". Ebu Hafs: "Bu yiit onyedi yldr bizim hizmetimizde nice bin aka harcad ve onyedi bin aka da bor eyledi. Henz bize sz sylemeye ve nesne sormaya zehresi (cesareti) yok." Ebu Hafs Badat'da ibli'ye misafir oldu. ibli gayet izzet ve ikram eder, her gn trl taam ve helvalar piirirdi. Ebu Hafs: "Ya ibli! Sizin tarikatnzda teklif yok mudur?" dedi. Bir gn ibli krk mum yandrd. Ve trl trl taamlar piirdi. ibli: "Ya Ebu hafs! Badat'a geldiinizde teklif gerekmez demitiniz. Bu teklif nedir?" Ebu hafs: " Bu tekellf ise mumlar sndr!"

ibli ne kadar uratysa ancak bir mum sndrebildi. Taccaub eyledi. Ebu Hafs: "Siz bana konuk geldiniz, konuu Allah verir, ben de her biriniz iin bir mum yaktm. Hak iin mumlar sndremedin. Bundan malum oldu ki: Hak iin yanan mum ve era kimse sndremez. Ve ilave etti ki: "Sen Badat ehrinde ne ikram ettinse benim iin ettin., teklif deildir." Ebu Hafs'n szleri: Her kim kendi amel ve ahvalini Kur'an ve hadis terazisiyle tartmazsa mnafk olur. Dervilik; huzur- hakta kendisini aciz ve biare bilerek. Onun emrine muti olmaktr. Veli, kendi nefsinden halaslk isteyendir. Behil, elinden gelen iyilii vaktinde yapmayan, kat bahil de kendi iyilik yapmad gibi, bakasnn da kimseye yapmasn istemeyendir. Cmert ise; bir mslman kardeinin dnya ve ahiret nasip ve iyiliini, kendisininkine mukaddem tutandr. Her kim kendisinden honut ola tez helak ola, her kim cemi halinde fazl-u hakk kendinde toplaya umulur ki ol kii helaktan kurtuldu. evk arabndan bir cur'a (yudum) ien vaktine dein aylmaya. Gnlnn mutevazi olmasn isteyen, Salihler sohbetinde bulunur. Tenlerin Ruenlii hizmetle, canlarn Ruenlii istikametledir. Takva mahz- celal, tasavvuf cmle edeptir. Bir kii t istedi. "Ey karde! Bir kapya mlazm ol ki cmle kaplar sana oradan alsn. yle bir seyyide mlazm ol ki cmle saadet sana boyun versin." Bir ulu dedi ki: Yirmi yl Ebu Hafs ile beraber bulundum. Hak zikrini huzur ve tazimle yapar, esma-y zikirde mtegayyir ve bihu olurdu. eyh Silemi " Ben lrsem bam Ebu Hafs'n aya ucuna koyun" diye vasiyet eyledi.

Hazreti eyh Hamdun- Kassar (kuddise srruhu)

Hz eyh Hamdun- Kassar kaddesallahu srrahul aziz, sfyan- sevri mezhebini tutar ve Ebu trab- Nahebi'nin mridi idi. Kendisi melametlii ihtiyar ederdi. Niabur iinde dururdu. Onun szlerinden: "Her kim tahkik ehli olsa, kendi halinden haber vermez ve hi kimsenin srrn fa eylemez. Kendi srrnn fa olunmadn isteyen, bakasnn srrn fa eylemesin. Her kim kendisini yekrek gre, o kii firavndan artk ola. Sarhou grnce melamet eyleme, umulur ki sen de bir gn ona mbtela olasn. Eer dervi kendi halinde tekebbrlk ederse, onun kibri baylarn kibrinden fazla olur.

Cmle hastalklar ve dinin afeti ok yemektendir. Her kim ki dnya talebiyle megul ola, ahreti hor ola. Her kim dnyay hor tutarsa, dnya halk onun gznde ulu gzkmeye. Tevekkl odur ki bir pulun olmad halde, bin dirhem borcunun denmesi iin Hak'tan midini kesmeyesin; tevekkl-i Hak'ka yz tutmak, mahluktan midini kesmektir. Her kim ki musibete katlanamazsa, Allah ile sava eylemi olur. Halet-i nez'inde idi. "Benim issime avretler gelmesin ve sencimi (Tezkiye) de kadnlar yannda eylemeye" diye vasiyet eyledi.

Hazreti eyh Mansur bin Ammar (kuddise srruhu)

eyh Mansur bin Ammar Kaddesallahul aziz meayihin hukemasndan ve bu taifenin Sadat ve ulemasndan idi. Horasan ve Irak'ta mehur idi. Tevbesinin sebebi: Birgn yolda giderken bir pare kat zerinde Besmele-i erifi yazl grd. Drt yana bakp bir yere koyamad. O Allah adn yuttu. O gece dnde grd ki Cenab- Hak :"Sen bizim admza hrmet eyleyip aziz tuttun. Biz de seni dnya ve ahrette aziz tutar ve ilim ve hikmet kaplarn aarz." Buyurdu. Bir mddet riyazet ekti. Ondan sonra vaaz ile megul oldu. Birgn bir hoca meclis kurmu fsk-u fesadla megul idi. Bir kulunun eline drt ake verdi: "Pazardan erez getir. O kul pazara giderken Mansur- Ammar'n meclisine urad. Mansur vaaz ederdi. Onun meclisini daha yekrek grd. Mansur eyitti: "Her kim drt ake verirse biz de ona drt dua klarz ki drt dilei hakknda makbul olur. Kul drt akay ona verdi. "Ya eyh, o dualar benim iin klver." "Evvel: Allah seni klelikten azat, ikinci efendine tevbe nasib klsn, nc, bu drt akann ivazn verdin, drdnc: sana ve bana ve bu meclis ehline, Hak Teala rahmet ve mafiret eylesin" diye dua kld. Kul geri dnp efendisinin yanna geldi. Ahvali anlatt. Hocas: "Allah Teala ahit olsun seni azat ettim ve ben de tevbe eyledim. Sana drt ake yerine drtyz ake verdim. Sonraki benim elimde deil Hak Tealann yed-i kudretindedir." O gece ho bir d grd ki: Hak Teala " Sen kulluunla elinden geleni iledin, ben padiahlmla elimden geleni niin ilemeyeyim, seni, kulunu, Mansur'u ve o mecliste hazr olan cemaati yarlgadm ve rahmet eyledim." Buyurdu. Hazreti Mansur Hicaz'a giderken bir yerde vefat eyledi. eyh Ebul Hasan onu dnde grd ve sordu: "Hak Teala sana ne kld?" "Hak Hazretine vardm. 'Mansur- Ammar sen misin ki halk zhd ve Taate davet ederdin?' "Beli ben kulunum, lahi ! senin zikrini etmediim ve resulne salavat getirmediim bir meclis

kalmad." Hak Teala: "Gereksin" diyerek bir feritehe buyurdu ki: 'Nurdan bir krs koyun, dnyada ademoullarna benim senam ederdi, feritehler arasnda da bana sena eylesin.'

Hazreti eyhl Meayih Cneyd-i Badadi (Kaddesallahu srrahul aziz)

Hz. eyh l Meayih Cneyd-i Badadi Kaddesallhu srruhu ve ruhahul aziz, alem-i meayihin eyhi idi. Cmle halayk onu severdi. Szleri tarikat iinde sohbettir. Ona Badad iinde 'Seyyid t taife', 'Sultan l Muhakkikin' derlerdi. ok tasnifleri vardr. Son zamanlarda dmanlar ona zndk dediler. Ve saadetli bana kast eylediler ama di kvramadlar, kr oldular. ok meayih yz grm idi ve Srr Sakati hazretlerinin mridi ve yeeni idi. Birgn bir ulu, Srr Sakati'den sordu: "Hi mrid eyhinden yekrek olur mu?" "Beli olur. Cneyd benim mridimdir, illa onun muamelesi benden artk." Hazreti Sehl-i Tsteri Cneyd hazretine kutbu asr derdi. Cneyd'i yedi yanda iken days Hacca gtrd, Harem iinde 400 pir, kr hakknda konutular. Srr Cneyd'e: "Ey oul ! Sen de syle." Cneyd ban aa brakarak tefekkre daldktan sonra dedi ki: "kr oldur ki, Cenab- Hakkn verdii nimetle Ona asi olmayasn. Ve O'nun nimetini masiyete sermaye eylemeyesin. " Cneyd bu cevab verince 400 pir bir azdan dua ettiler. Srr da Cneyd'e dua kld ve "Ey oul! Bu sz nerde buldun?" "Ya seyyidi ! Senin sohbetinde buldum" diye cevap verdi. Hicaz'dan Badad'a dndler. Cneyd dkkanda sra satard. Hergn dkkana perde asar, 400 rekat namaz klard. Bir zaman sonra dkkan terk ederek halvete girdi. Krk yl ibadetle megul oldu. Tamam 30 yl yats namazn kldktan sonra sabaha kadar ayak zere durup, Allah Allah derdi. Krk yl yats abdestiyle sabah namazn kld. Birgn hatrndan "iim tamam maksudum hasl oldu mu?" Diye geti. Derhal hafiften bir avaz iitti: "Vakit oldu ki znnar koyasn" Cneyd bunu iitince feryad ge kt. "Bari Hda ' Cneyd'den ne gnah sadr oldu?" Yine bir nida iitti: "Tamamlk istemek gnahndan terbiye idesin" Cneyd derdle ah eyledi. gn ban secdeye brakarak gn gece kaldrmad. Cneyd'in dmanlar ve halk ona dil uzattlar ve halifeye: "Halk hep kendine uydurdu" dediler. Halife: "Onu hccetsiz def etmek yaramaz " dedi. Halifenin bin altna satn ald gayet gzel bir firavuu (cariye) vard. Onu koku ve mzeyyenatla sslediler. "Cneyd'in halvetine var, ona yzn gster ve 'Ya eyh, hi kimsem yoktur ve malm oktur. Ben gnlm dnyadan ektim. Senden dilerim ki beni hizmetkarla ve kardala kabul

edersin. Senin sohbetinde taatla megul olaym. Hergiz bu gnlm dnya ehliyle karar tutmaz ' de dediler." Firavu gitti. Halife onun ardnca bir de hadim gnderdi. Firavu Cneyde vard, selam verdi. Oturdu. Yzn at. Cneyd nagah bir ihtiyar ol firavua tu oldu. Filhal ban aa eyledi. Ol firavu tamamyle diyeceini syledi. Cneyd nagah ban kaldrp bir kere ah eyledi. Ol firavuu frd. Firavu filhal dt, can verdi. Halifenin canna od dt. Yaya olarak Cneyd'in yanna varp zrdiledi. Cneyd: "Sana emir'ul mminin derler, efkatin umum Mslmanlara galip ve amil olmak gerek. Benim 40 yllk taatimi heder etmek istersin. Senin efkatin bu resme midir? Yarn huzuru hak'da ne cevap vereceksin?" Halife Cneyd'in ayana dt. Hacaletle ok zr diledi. Cneyd'in mertebesi yceldi. Bu kssa alem iinde mehur oldu. Cneyd: "Biz tasavvufu, alk, uykusuzluk, dnyadan kesilme ve sevdiklerimizden beri olmakla bulduk" demitir. Szleri; Herkim Allah kelamn sa eline ve peygamber hadisini sol elinde tutar ve yolunda bu era ulesiyle yrrse, phe afetine ve bid'at karanlna dmez. Ben yle gnler geirdim ki, yer gk ehli, bizim iin alarlard. Sonra yle oldum ki ben bunlar iin alarm. imdi de yle oldum ki ben ne bunlardan haber bilirim. Ne de kendimden. Bin yl diri olsam amelden bir zerre eksik etmeyem. Otuz yl, Cneyd diliyle, Hak Teala hazretleri halka hitab buyurdu. Cneyd orada deil, bundan halkn haberi yok idi. "Otuz yllk namaz kaza ettim. Namaz iinde gnlme dnya endiesi gelse o namaz kaza eyler, ahret uma gelse kaza etmez, velakin secde-i sehv eylerdim." Nakildir ki Cneyd daim oru tutard. Yarenleri gelse onlara muvafakat iin orucu bozard. Nakildir: Hazreti Cneyd kaddesallahu srrahul aziz hrka giymez, alime ve daniment elbisesi giyerdi. Eer bilsem murakka giymekle i hazl olur, demirden kaftan giyerdim. Lakin Hak Teala katnda itibar hrkaya ve murakkaya deil, belki gnl evkine ve gnl derdinedir derdi. Srr Sakati cneyd'e dedi ki: "ki gzm era ! imdiden sonra halka nasihat et." Cneyd: "Ey day ! Sen benim eyhim ve mridimsin. Huzurunuzda sz sylemeye teeddb ederim" cevabn verdi. O gece Cneyd Muhammed Mustafa (sav) Hazretlerini dnde grd. Buyurdu ki: "Ya Cneyd ! Sen benim mmetlerime nasihat vermee layksn. Ben sana dstur verdim. Vaz eyle. " Cneyd uyand. Srr katna dn sylemeye vard. Hazreti Srr onu grd: "Ey kzkardeimin olu ! Sen benim szmle vaaz eylemedin, bari Muhammed Mustafa sav in

szyle vaaz eyle" dedi. "Ey day ! Benim grdm d ne bildin." "O gece ben de dmde Hak Teala Hazretlerini grdm: Ya Srr, kz kardeinin olu Cneyd senin szn ve meayhlar szn tutmad, kullarma nasihat vere. Pes, Muhammed Mustafa y Cneyd'in vaaz etmesini emretmeye vasta kldm dedi. " Bunun zerine Cneyd minbere kt. 40 kiiden az gelirse gine inerim dedi. Meayh ve ululardan krk kii hazr oldular. Hazreti Cneyd mana deryasna dald ve vaaza balad. Krk kiiden sekizi can verdi. Onlarn cenazesini gtrdler. Yirmi kii beyhud kald. Onlar da evini barkn terk edip, dalara dt. Birgn Hazreti Cneyd Cuma mescidinde vaaz ederken bir tersa (Hristiyan) olan camiye girdi. Vaaz dinledi, kimsenin haberi olmad. Tersa, Cneyd'e dedi ki: "Ya eyh, Hazreti resul "Saknn mminin ferasetinden kim ol, Allah nuruyla bakar". Bu hadisin manasn erh ediver " dedi. Cneyd fikre dald, ban kaldrp cevap verdi ki: "Peygamberimiz sav. Hazretleri bu hadis onun iin buyurdu ki sen Mslman olasn ve znnarn kesesin" dedi. Tersa bu feraseti grd. ehadet getirerek iman etti. Cemaat taaccbde kaldlar. Cneyd'in gz ard. Tabibe gitti. Tabib: "Gzne su dedirme " dedi. Cneyd: "Abdesti ne yapalm?" Tabib: "Eer gzn sana gerekse ila budur." Tabib gitti. Cneyd abdest alp namaz kld ve uykuya vard. Uyand zaman grd ki gz iyi olmu. Hafiften avaz iitti: "Cneyd bizim iin gzn terk eyledi. Eer o bizi and vakit cmle tamuluklar bizden dilese idi icabet alacakt." Tabib geldi, grd ki Cneyd'in gz iyi olmu: "Neyledin?" diye sordu. O da olan haber verdi.. Tabib Cneyd'in elini tutup iman etti ve : "Ya Cneyd ! Bu ila Halk'ndandr. Aryan senin gzn deil, benim gzm imi." Dedi. Cneyd bir gece mridiyle giderdi.. Bir it rd. Cneyt "Lebbeyk Lebbeyk" dedi. Mrid eitti: "Ya eyh bu ne haldir?" Cneyd: "tin rdn Allah Teala kahrnda grdm, avazn O'nun kudretinden iittim ve iti aradan kardm. phesiz, Allah kahrnda lebbeyk dedim." Nakildir: ibli bir gn "la havle" dedi. Cneyd: " Bu sz gnl darlndan derler. Her kim gnl darlndan kurtuldu kazalarna raz oldu." Nakildir: Birgn bir kii, Cuma mescidine geldi. Nesne istedi. Cneyd'in gnlnden geti ki bu yiit sa kazanp ta niin yemez, byle kendini hor eder? Vakta ki Cneyd uyudu. Dnde grd ki, bir kii rtl bir tabak getirip Cneyd'in nne koydu. Cneyd rty kaldrd. Grd ki mescide tevekkl eden dervii piirmiler: "Bunu ye "denildi. Cneyd; "Murdardr ben yeyemem." "Dn mescid iinde nasl yedin, imdi yemezsin?" Cneyd :

Bildim ki gybet eylemiim. Ol heybetten uyandm. Abdest alp namaz kldm. O dervii grmek zre tara ktm. Grdm ki, Dicle kenarnda tere yumular, oturmu anda ufaklarn yer. Yanna vardm. Ban kaldrd. "Ya Cneyd, mesciddeki endieden tevbe eyledin mi? "Eyledim" "Var artk ol endieyi eyleme" dedi. Ve ura 25.ayeti okudu ve kayboldu. Cneyd Hazretleri o kadar alad ki gzleri iti. Hazreti Cneyd namazda o kadar dururdu ki ayaklar ier. "Eer benimle Allah arasnda ateten deniz olsa, Rabbma olan itiyakmdan, gemek iin kendimi denize atardm" derdi. Hazreti Ali bin Sehl Cneyd Hazretlerine mektup yazd: "Uyku gaflettir, muhib odur ki kendisini uykuya vermeye, yoksa maksudundan kalr." Hak Teala, Davud Aleyhisselama vahy eyledi ki: "Gece yatp, uyuyan kii, beni seviyorum davasnda yalan syler". Cneyd cevap yazd: "Bizim uyanklmz hak Teala yolunda muamelemizdir. Uykumuzda bizim elimizde deil Hak yedindedir. htiyarmz olmakszn bize haktan gelen her nesne yekrek, uyku, dostlarn haktan atadr. Nitekim S.a.v. buyurur. Alimlerin uykusu, cahillerin ibadetinden yekrektir." Dedi. Hz Cneyd'in bir mridi vard. Zengin idi. Mal atasndan kalmt. Cmlesini Cneyd yolunda sarf eyledi. Birgn: "Ya eyh ! Kalan bu evleri nideyim?" dedi. "Var sat" Parasn getir diye sylemedi. Mrid satp getirdi. "Dicle rmana brak, ta ki ululua eresin" dedi. Yiit akay dicleye brakt, geri geldi. Cneyd mridi katna koymad. Ne vakit te gelse koymaz idi. Az zaman iinde mertebeye erdi. Ululardan oldu. Bir yiit Cneyd'in meclisine geldi, tevbe eyledi. Nesi varsa dervilere datt. Bin altn alkomutu. eyh: Onlar Dicle rmana at, dedi. Yiit altnlar ald. Birbir sayarak suya att. Hazreti eyh geldi. eyh ona heybetle bakt ve haykrd. "Niin hepsini birden brakmadn da birer birer saydn" dedi. Bir zaman meclisine brakmad. Akbet eyh Ebul Hasan Sevri ve ibli yalvardlar, ondan sonra kabul eyledi. Mridlerden biri: "Ben kemal dercesine erdim" diye kt, halvette bir keye ekildi. Seher vakti uykuya dald. Dnde, ho akar sular, baheler ve taamlar grd. Bunlardan kendisini yer ve ier grd. cub ve gurur kendisine galebe aldndan grd bu rya eytani idi. Halini mridlere syledi. Mridler de Cneyd hazretlerine arz ettiler. Cneyd onun halvetine geldi. Grd ki kibir ve gurur onun dimana tesir eylemi. Hakka layk hibirey yok. Cneyd: "Bu gece seni umaa gtreler. Varcak kere la havle vela kuvvete illa billahil aliyyil azim! De

dedi. Okudu. Hep grdkleri gitti. Bu kez kendisini mezbele ve necaset iinde buldu. Uykudan uyanp hatasn anlad. Tevbe eyledi. Yine gelip Cneyd hazretleriyle megul oldu. " Mride mrid gerek, yoksa eytan gelir ona mrid olur. Birgn bir mridden edebsizlik vcuda geldi. O mrid hacetinden kat. Bir mescit bucana girdi. Cneyd geldi. Kan atp ona nazar eyledi. Cneyd'in heybetinden mrid dt, ba yarld, kan revan oldu. Damlayan her katreden Allah yazlrd. Cneyd: "Cilve ve ive mi dersin, Allah'dan m kaarsn?" Dedi. Mridi bu sze katlanamad. Can verdi. Cneyd onun namazn klp kendi eliyle defneyledi. Bir mrid onu dnde grd. Sordu: "Eer beni eyh kendi eliyle defneylemeseydi, halim nice olurdu." Cneyd'in bir mridi vard, sonradan gelmiti. Hazreti eyh onu pek sever, dier mridler onu ekemezlerdi. Mritlerin bu hali eyh Hz. lerine malum oldu. Hizmetkarna yirmi ku getirerek, her mridin eline birer tane verdi. "Her biriniz bu kular kimse grmedik halvet bir mahalde boazlayp getirin," dedi. Hepsi kular, varp ssz bir mahalde boazlayp getirdiler. Yalnz o mrid boazlamadan getirdi. Cneyd: "Niin boazlamadn?" diye sordu. "Sultanm, siz kular hi grmedik yerde boazlayn demitiniz, ben ssz bir yer bulamadm, her yerde Hak Telay hazr grdm. Cneyd: "Grdnz m? Nice feraseti vardr." Dedi. Cmle mridleri istifar eyleyip, onun farkn ikrar ettiler. eyh Cneyd hazretlerinin kelamlarndandr. Ftvvet am'da fesahat Irak'ta, sdk Horasan'dadr. Yol urucular oktur. Bu yolda balca tuzak kuruludur. Mekr, kahri ltuf tuza. Bunlarn nihayeti yoktur. Kul ile Allah arasnda deniz vardr. Onlar gemedike Allah'a erilmez. Biri dnya : onun gemisi zhddr. kincisi halk: onun gemisi uzlet, ncs iblis: onun gemisi dmanln bilip ondan saknmak, drdncs nefstir ki: onun gemisi dileini vermemektir. Nefis ktl buyurucu, hevaya uyucudur. Er oldur ki onu ldre. Allah'dan gafil olmak cehennem odundan katdr. Eer sende nefsinden nesne kalmsa, azatla ermeyesin. Her kimin de ayeti ola, onun velayeti daim ola. Her kim Allah' bildi, visal vaktine kadar ad olmad. Her kim dilerse dini, selamet zere ola, teni asude ve gnl inayetli ola. O halktan uzlet eylesin. Akl oldur ki yalnzl seve. Herkimin ruyeti ibret olmazsa onun grmezlii grrlnden yekrektir. Herkim Allah zikriyle megul olmaya, onun sylemezlii sylediinden yekrektir. Her kulak kim, hakszn iitmeye, muntazr olmaya, onun sarl iittiinden yekrektir. Her ten ki, Allah kulluuna megul olmaya, onun lmeklii diriliinden yekrektir. Dervi oldur ki yer gibi ola, stne sprnt dkeler, tahamml ede ve cmle iyilikleri onda

gre. Sofu oldur ki safi ola, Allah'dan bakasndan kesilmekle ve nefsine dilediini vermemekle. Ve dahi, gnl Halil brahim A.s. n gnl gibi dnya dostluundan salim ola, teslimiyeti smail As. n teslimiyeti gibi ola, gussas hz. Davud a.s gussas gibi ola, sabr Eyyub as. sabr gibi, fakr Hz. sa as. fakr gibi ola, evki Hz. Muhammed Mustafa s.a.v evki gibi ola. Cneyd Hz leri birgn mridleri arasnda dururken sar benizli bir yiit Cneyd'e bakt, tezcek geri gitti. Cneyd onun ardnca bir mrid gnderdi. "Sofilik nedir?" diye ona sor dedi. Mrid ona yetiti sordu. Ol yiit: "Cneyd'e var syle. Bivasf ol ki bivasf olasn." . Cneyd bu sz iitince seirtti, bulamad. "Biz onun kadrini bilemedik. O bir Hma kuu imi" dedi. Bir zaman hayrette kald. Hazreti Cneyd buyurur ki, arifin yetmi makam var. Birisi Hergiz bu cihan muradn dilemeye. Hak Tealann srrndan syleye, kendi hamu ola; Hak ile onun arasnda hicab olmaya. Eer bir sadk, bin yl Hakka yz tutsa da bir lahza Hak'tan iraz eylese, bir lahzadaki fevti, bin yl ibadeti haslatndan artk ola. Sadk oldur ki, doru syleye, kendisine ziyan gelecek yerde bile. Ftvvet oldur ki dervilerden arlanmayasn, baylara muaraza eylemeyesin. Rza oldur ki belay ganimet bilesin. Hz Cneyd'e sordular: "Adem sema iitince ihtiyarsz harekete gelir. Bu hal nedendir?" "Hak Subhanehu ve Teala "Elest" deminde adem oluna hitab eyledi. Canlar o vakit hitabdan lezzet bulup sordu. Bu alem de dahi sema iitince ol zevk hasl olur da phesiz biihtiyar hareket ederler." Bir ulu Cneyd'e tasavvuf nedir diye sordu. u cevab ald: "Gnln pak eylemek, Hak muvafakatinden ve halktan ayrlmak, beeriyet sfatndan kendini ldrmek, nefis dileklerinden rak olmak, kesafette ruhani sfata gelmek, Hak ilmiyle derecesi yce olmak ve cmle mmete nasihat eylemek, vefay beklemek, Peygamberimiz s.a.v. eraitine mutabaat eylemektir." Hak tealann kudret ve azametini tefekkrden marifet artar, nimetlerini tefekkrden, muhabbet doar, vaid ve azablarn tefekkrden havf doar, murakaba da oldur ki daima uyank durasn, gafil oturmayasn. hlas oldur ki Hak muamelesinden halk karmak. Uzlet iki ksm. Birisi halktan, birisi de nefis dileinden uzlettir. Kullar Haktan men eden hicab tr: Nefis, halk, dnyadr ki, bunlar avamndr. Havvasn hicab da tr : taatini, sevabn, kerametini grmek. Nakildir hazreti Cneyd'in vefat yakn geldi. Halet-i Nez'a dt, bana abdest aldrn dedi. Abdest aldrdlar, parmaklarn hilal etmediler.

"Tehlili yerine getirin dedi" Getirdiler, derhal secdeye dt, alad. Bakara suresinden 70 ayet okudu. Birkez Allah deyip tesbih okumaya balad. Be parman yumdu. Besmelei erifi okudu. Ve ol, ari pak mukaddes cann iki gzn yumarak hakka smarlad. Gasl eden sonradan nakletmitir. "Gzn aaym dedim, ne kadar cehd eyledimse aamadm bir avaz iittim ki: ' Hey ! elini Cneyd'in gzlerinden ek. O gzlerini onun iin yumdu ki bizim didarmz grmeyince amaz.' " Parmaklarn aamadlar. Yine avaz eitti ki: "Kendisi parmaklarn amaynca almaz" Cism-i erifini yudular. Cenazesini gtrrlerken bir ak gvercin gelip cenazesinin yanna kondu. Tabut iine girip kayboldu. Cneyd Hazretini defn eylediler. Bir ulu an dnde grd, sordu: "Mnkir ve nekre ne cevap verdin?" "Ol kii feritah dergah- izzetten benim katma geldiler. "Menrabbuke?" dediler, gldm. "Benim canm Rabbim yaratt. Elest birabbikm hitabnda Beli cevabn vermitim. imdi siz tekrar sorarsanz. Sultan ol kiiye sormu ola kul iken yine sorar m? Bari size sultan szyle cevap vereyim" dedim. Ve Surei uara 78, 81 ayetlerini okudum. Bunlar iittiler. "Bu muhabbet eseri, mlknden ayrlamayanndr," deyip gittiler. Cenab- Hak: "Ya Cneyd umaa girer misin? " buyurdu. "Sultanm, ben seni gle buldum, beni karna koy, hayran olaym duraym." Hak Teala: "Ya Cneyd ! Ben seninim sen benim, imdiye dein sen benim dediimi tutardn, imdiden sonra ben de senin dediini tutarm" buyurdu.

Hazreti eyh Amr-bni Ebi Osman- Mekki (Kuddise Srruhu)

Hz. eyh amt bni Ebi Osman- Mekki, Kuddise srrahul aziz, tarikat ulularndan idi. Badad'da Ebu Said Harraz Hz. lerini grm idi. Hayat manevi (ihata) ve letaifle mevsuftu. ok yllar Ka'betullah'n aziz ve erif hareminde mutekif olmutu. Bir gn Hallac- Mansur'u grd. "Ne yazarsn?" dedi. "Kur'ana muaraza yazarm" dedi. Bu sz eyh hazretlerine gayet kat geldi. Mansur'a yavuz beddua kld. "Berhudar olmagil" dedi ve katndan kovdu. Hallac' Mansur'a ne bela geldi ise o bedduasndan geldi dediler. Amr Hz. leri birgn 'Genname' tercmesini bir kada yazp, seccadesinin altna komutu. Abdese vard. Hseyin Mansur geldi, o kad ald eyhe malum oldu. "Hseyin gelmi, o kad danmadan alm, Tez ola ki onun ellerini ve ayaklarn keseler ve onu asakoyalar ve oda yakalar ve kln ge savuralar" dedi. Hz. eyhin dedii gibi oldu. O Gennamesinde yazl idi ki: "O vakit can, Hz. Adem Aleyhisselam gvdesine Hak Teala

Hz.lerinin emri erifiyle girdi, cmle feritehlere buyurdu. Ademe secde edeler. Cmlesi secdeye vard. eytan- lain ademe secde klmad. Adem'in kalbine can nasl girdi, onun srrn greyim, bileyim dedi. blis bilirdi ki feritelerden birisine lanet olacak. "Bakalm hangisine lanet olunur, greyim" derdi. Lanet olunacak yalnz kendisi imi. Lanet olundu, Dergahtan srld. Feryad-u figan eyledi ki: "Hani benim kulluum. Yerde gkte sana ibadet klmadk, secde etmedik bir kar yer komadm. Madem Adem iin bana lanet eyledin, (Surei Sad 78) Kyamet kopuncaya kadar beni ldrme, Adem oullarndan cm alaym" dedi. Hak Teala: "Sana mhlet verdim. Ta kyamete dein lmeyesin izzim ve celalim hakkiyn sana tabi olanlarla cehennemi doldururum" buyurdu. Ol Genname ki Amr bni Emr Osman Hz leri yazmt. Bunu muhabbet kitabnda yazyordu ki, Hak Teala Hazretleri canlar, kalplardan yedibin yl evvel yaratt. Kalp alemine getirmek iin Adem oullarnn canlarna gnde 360 kere keif ve tecelli nurunu nisar (serpme samak) klard. Srr can iinde zindana koydu, can gnl iinde mahbus eylediyse akl bunlarn arasna merkeb eyledi. Peygamber de ferman verdi: "Benim buyruumu tutun. Herkim benim buyruumu tutarsa gnl muhabbete ulaa, can kurbete ere, srr vuslatla karar tuta, phesiz umaa gire ve didarma layk ola." dedi.

Hazreti eyh Ebu Said Harraz (Kuddise Srruhu)

Kutb-i vakit, eyh Ebu Said- Harraz kaddesallahu Srrahul aziz, meayhlarn eyhi idi. Drtyz kitap tasnif eyledi. Badad topranda idi. Znnun-i Msriyi grm. Bir-i Hafi, Srr Sakati ile sohbet etmiti. Nice alimler ki zahir ehlinden idiler, onu inkar ederlerdi. Szlerini fehm eylemediler. Szlerinin biri buydu : Kul kaan ki Allah'a dne ve Allah emrine yapa, kendisini ve Haktan gayrsn unuta. Kandan gelirsin ve ne dilersin? Diye sorarlarsa "Allah'dan" gayri cevab olmaya. Kul bu sfatl ola, nefsini ldrmi ola. Ne sylerse onun sz Hak sz ola, ne iitirse hep bile ola. Zira kendisi arada olmaya. Ve der ki: "Ben kimim bilmezem, neylerim, nerdeyim." "Sen ne dilersin?" Derlerse: "Allah" Cemi endamlar dahi: "Allah. Zira Onun cmle endamlar Allah ile doludur ve Allah'sz yer yoktur." Diye cevap veririm. Ebu Said der ki: Beni uzaklk ile yaknlk arasnda muhayyer eyleseler ben rakl isterim. Onunn kim, benim yaknla takatim yoktur. Netekim Lokman "Beni hikmetle nbvvet arasnda muhayyer eylediler, ben hikmeti ihtiyar eyledim. Zira benim nbvvete takatim yoktur." Demitir. Nakildir: Dmde grdm. ki ferite gkten indi ve bana "sdk nedir?" diye sordu. Ben: "Ahde vefa" dedim. kisi de: "Saddakte" (doru syledin)" dediler ve ge gittiler.

Birgn derya kenarnda bir yiit grdm. Yanna bir demir divit asm. nmden geti. Libas Salihler libas idi. Amma zalimler aleti, gtrr, dedim ileri varp selam verdim. Dedim ki: "Ya yiit ! Allah'tan yana yol katr?" "kidir, birisi havasn, birisi avamndr. "Ama sen havasn yolundan raksn, nk sen diviti zulm aleti sanrsn, Hak Teala Hz. leri buyurdu ki Surei Hucurat 12." Ayetini syledi ve kayboldu. "Her batini, eriat hilafna olsa batldr." Tevhid oldur ki, cemi nesneleri gnlden kara kendisi kala. Bu kez yalnzlk ile yalnz isteye. Tasavvufun manas, Arap dilince saf olup szlmek ve kederlerden pak ve halis olmaktr. mdi tasavvuf oldur ki : Cemi ehvetlerden, kederlerden, paslardan szlerek halis olmak, Allah'dan gayri iinde dnda, gnl evinde nesne kalmamak. Kim ki bu sfatl ola, ona sofi diyeler. Arif ki yol iinde ve mcahede iinde ola, o vakit alad firak sebebindendir. Zira henz taleb iindedir. Vuslat makamna erienden, vuslat halinin taamn tatt iin, alamak zail olur.

Hazreti eyh Ebul Hseyn Nuri (Kuddise Srruhu)

eyh Ebul Hseyn Nuri Kaddesallahu ruhahul aziz, kut-i vakit idi. Buna "Emir-l Kulb" ve "kameris sufiyye" derlerdi. Srr Sakati'nin mridi idi. Nuri diye adlandrlmasnn sebebi karanlkta sz sylerken mubarek azndan nur kard. Sahrada bir savmas vard. badet ederken gece nur balkrrd (parldard) . Kendinin dahi yz parlak idi. Ak benizli ve ak sakall nurani bir pir idi. Hazreti Ahmed-i Harrar derdi ki : Hseyn gibi, taat klc kimse grmedim. " "Cneyd' den de artkm?" dediler: "Onun hali ayr, bunun hali ayrdr. Zira her birinin bir trl muamelesi olur. Onlar Allah'dan baka kimse bilmez" dedi. Ebul Hsyn Nuri Hazreti der ki: "Bunca yllar mcahede ve riyazet ektimse de bir trl nefsimin elinden kurtulamadm. Nefsime dedim ki: Gel u eve gir, seni yavuz urular gibi brakaym, zindan ektireyim. Diri kalrsan devlet senindir. Eer lrsen bari hak yolunda lm olasn" dedim. Krk yl byle eyledim. Birgn Cneyd Badadi Hazretleri, eyh Nuri hazretlerinin kapsna geldi. Hali gayet galib olmu, benzi sararm, ban aaya brakm oturur. Katna varnca ban kaldrd, birkez yzne bakt. Cneyd, heybetinden dt. "Ya Cneyd !otuz yldr onun heybeti benim iimde belireli gussam kat olmutur. Benliimden mahv olmutum. Bu hadiseden sonra Cneyd yarenlerine " Eer dirlik renmek isterseniz bundan reniniz" tavsiyesinde bulundu. Hazreti nuri bir gn halvette mnacat eylerdi. Hazreti Cafer Halidi der ki:

"Benden onun haberi yoktu: 'lahi ! ol tamuya mustahak olan kullarn sen yarattn. Bunlar yarn tamuya koyup azab edeceksin. Bunlar iin beni tamuya koy. Ve bunlara edecein azab, ilahi bana eyle." Derdi. Bu sz iittim mutahayyir oldum . O gece dmde Hak Tealadan bana nida geldi. "Ya Cafer ! Nuri'ye var. ol efkatin berakatna eritin de" n uykudan uyandm. Nuri'ye bu sz syleyince nara urdu, vecd haline dt. ibli hazretleri der ki: "Birgn Nuri hazretlerinin halvetine vardm. Murakabe ile oturmu grdm. "Bu murakabeyi kimden rendin?" "Kediden rendim, grdm ki kedi san delii karsnda nice gzetir ve hazr durur. Allah'n isteyenin yle gzetmesi gerekmez mi?" Nakildir: Birgn uykuya varmtm. Bir uru gelip benim donumu uralam. Donumu aradm, bulamadm. Bir saat sonra uru geldi, donumu getirdi. Eli kurumu. Bana yalvard ve tevbe eyledi. Ben de dua ettim derhal eli drst oldu. Nakildir: Badat ehrine ate dt. Birok evler yand. Bir hocann iki olu ate iinde kald. Atas, anas feryad eylediler, are bulamadlar. Hazreti Nuri oradan geerken olancklar o halde grd. Derhal ate iine girdi ve ikisini de kard. "Sanasn ki o ate ona glistan idi. ocuklarn atas Nuri'nin nne bir kese altn koydu." Nuri altn alrsa, oddan olan karamaz olur "diye cevap verip gitti. Nakildir: Hazreti Nuri yoldan giderken grd ki bir yoksul kiinin eei lm, ykn yere brakm. O yoksul ah edip alar. Hazreti Nuri birkez ayayla eei tepti. "Kalk buras yatacak yer midir?" dedi. Hak Taala hazretlerinin emriyle eek dirildi. Ol miskin yoksul sevindi. Ykn ykletti iine gitti. Hazreti Cneyd hasta oldu. Hazreti Nuri onu sormaa vard.Biraz katnda oturdu. Giderken yarenlerine Cneydin hastalndan her biriniz gtrn dedi. n gittiler ve Cneyd de sa oldu, kalkp oturdu. Sordular: "Mslmanlk nedir?" "Mslmanln kilidi olan peygamber sav. n snnetlerine mutaabattr." Sofi oldur ki canlar beeriyet kirlerinden safi ve nefis afetlerinden hali ola. Hibir nesne onu balamaya, ne malik ola, ne memluk ola. Tasavvuf, ne rusum ne ulumdur. Allah hulklarndan bir hulktur. Nitekim peygamber sav. buyurur. "Allah hulklaryla hulklann". Allah'tan korkan hizlandan (Allah'n tevfikinin kesilmesi) ve masiyet halinden Allah'a snr. Ve taatten de hali kalmaz.

Hazreti eyh Osman Hayri (Kuddise Srruhu)

eyh Osman Hayri, Kuddise srrahul aziz, bu taifenin gzidelerinden idi. Ulular ittifak ederler ki Allah haslarndan kii vardr, Biri Niabur'da Osman Hayri, Badad'da Cneyd, am'da Ebu Abdullah-i Cella'dr. Tufulet halinde daim diri idi. "Gnlm karar tutmaz hakikat arar" derdi. Osman Hayri mektebe giderken ardnca rmi, trki, kimidi ve Habei olmak zere drt kul yrrd. Ona altn divit gtrlerdi. Birgn giderken yolu bir kervansaraya urad. Orada bir yaz eek grd ki gayet zayf olmu, arkasndan kan akar, kanmak ister kanamazd. Osman kullarna: "Siz benim neyimsiniz? "Diye sordu. "Kullarnz, ne buyurursanz biz onu tutarz" dediler. Osman: "Eer beni severseniz bu eei tutun, arkasn ykayn" dedi. Yudular, tmar ettiler. Osman bandan tlbenti karp yarna sard ve balad. Ot alverdi. Eek dilegeldi: "Sen beni ho tuttun. Evliyalar da seni ho tutsun" dedi. Eekten bu sz iitince nara vurup bihod oldu. Kendine gelince alyarak Yahya bin Muaz katna vard. Atasndan anasndan kesildi. Yahya'nn sohbetinde daim, riyazet ve tatla megul oldu. Nakildir ki Osman Hayri Hazretleri gayet mtevazi, selim-i nefs ve gtrc sultan idi. Bir gn bir mnkir onu davete gtrd. Kapsna varnca dedi ki: "Boazn iin, it gibi bana uydun, geldin. Evde birka adm gitti. O mnkir gine ard. "Gel evde nesne varm" Osman yine geldi, bu kere yine: "iti kovunca gider illa sen gitmezsin, evimde nesne yoktur" dedi. Gitti ve yine ard. Osman yine dnd. Nakildir ki otuz defa arp, kovdu. Hazret yine incinmedi ve gnl melul olmad. Otuz birincide ol mnkir onun sabr ve tevazuunu, halim ve selimliini grerek dedi ki: "Sultanm, kstahlk ettim, Seni davet edip kovdum, hi mtegayyir olmadn ! eyhin ayana dt zr diledi ve alad. Hz. eyh kaddesallahu srruhu " Benim bu ettiimi bir it de eder, erenler ii daha artk olur" dedi. O mnkir onun elini tuttu, tevbe eyledi ve mridi oldu. Nakildir: Bir kii eyh hazretlerine "Ne dersin ol kiiye ki ademiler, karsna el balayp dururlarsa gnl ho olur? Durmazlarsa naho olur ?" Hazreti Osman : "O kiide Firavn ve Nemrut sfat varm" dedi. Ve der ki : "Drt nesne ann katnda bir olmaynca, er kemal derecesine eremez. Men, ata, izzet ve zillet." Yer yznde aziz nesne tr. Amil olan alim, tama olmayan mrid, Hak sfatl sofi. Tevazu asl tr : Acizliini, muhtaln, gnahlarn bilmek. Yakin oldur ki yarnki endieyi terkeyleye. Gerek muhabbet oldur ki mahbubdan gayrisini gnlnden kara. Saadet nian Allah'dan korkmak ve ona itaat etmektir. ekavet nian da Allah'dan korkmayp gnah ilemektir.

Allah'dan rak olmakln sebebi tr : Evvel dnyaya tama etmek, ikincisi halk arladiyle vnmek, ncs nefsine uymak. hlas oldur ki onda hi nefsin hazz olmamaktr. Sdk- niyettir, Namaz ve sadakada halkn grmesinden saknmaktr. Nakildir ki lm ona geldi. Olu yakasn yrtt. Osman onu tuttu ve," Zahirde snnete hilaf eylemek mnafklktandr" dedi. Nitekim Peygamberimiz s.a buyurur : "inde ne varsa kaptan o szar" bunu dedi. Sefay kalb ve huzur- tam ile can- pakn Hakka smarlad.

Hazreti eyh Abdullah ibni Cella (Kuddise Srruhu)

Hz. eyh Abdullah kaddesallhu ruhahul aziz, meayh- kiramn ulemasndan ve am ulularndan idi. Ebu Tutab- Znnunu grm Cneyd ve Nuri Hazretleriyle sohbet eylemiti. Kendisi nakleder : ocukluum halinde atama "beni endirmeyin, hak ie koyun" dedim. "Koyduk dediler. Hak rzasn taleb iin gittim. Bir zaman sonra geri geldim. Bir gece ok yamur yaard. Anamn kapsn aldm.. Anam : "kimsin sen?" Dedi "Olun Abdullah'dr." "Benim olum var m? Onu ben Hak yoluna baladm. Geri almam" dedi. Bana kapy amad. Abdullah birgn bir kafir olan grd. Azim grkl ve sahib-i cemal idi. Onun mahedesinde mtehayyir oldu. Simasna hayran olup durdu. O srada Cneyd geldi. "Ya eyh unun gibi sureti tamu (cehennem) odu yakar m?" diye sordu. "Ey gafil olu, bu dediin ibret nazar, ibret sz deil, nefs tuza eytan emridir. Eer ibret gzyle bakmsan cevap vereyim" dedi. "Tez ol ki bu sebepten edebe mustahak olasn" dedi ve gitti. Derhal okuduu Kur'an unuttu. Nice zaman zarilikler kld, tevbe eyledi. Kur'an yine gnlne geldi. O vakitten beri namahrem yzne bakmad ve mevcuatn birine iltifat etmedi. Birgn Hazreti Abdullah'tan "Fakr nedir?" diye sual ettiler. Ne kadar cehd ettiyse de hatrna sz gelmedi. Tara kt. Bir zaman sonra geldi. "Niin cevap vermedin?" dediler. "Belimde 4 renk gm vard. Fakr szn sylemeye bana destur vermediler, dilimi tuttular. Bu kere tara ktm. Gm dervie verdim. Ondan sonra fakr den sz syleyebildim" cevabn verdi. Nakildir: Abdullah Hazretleri Kabe'ye gitti. Ziyaret ve hac artlarn yerine getirdi. Hasta oldu. Peygamber s.a.v in trbesine geldi: "Ya Resulullah ! Sana konuk geldim, dedi. Uykuya vard, uyudu. Dnde Hazreti peygamberi grd. Resulullah mubarek elleriyle ban svad. Ve ona bir gerde (bir nevi ekmek) verdi. Abdullah Hazretleri diyor ki:

"Bu ekmein yarsn dmde yedim. Uyandmda yars da elimde idi. Hastalm gitti. Vcudum sefa buldu."

Hazreti eyh Ebu Muharrem Ruyem (Kuddise Srruhu)

mam- ahdi eyh Ebu Muhammed Ruyem Kaddesallahu ruhahul aziz, meayhn ulularndand. Cneyd'in sevgili yari olup, fkh, tefsir ve kur'an iinde yegane idi. ok kitaplar tasnif eylemiti. Nakildir: Hazreti Ruyem syler : "Birgn Badad iinde yrdm. Gayet susadm. Bir saray kapsna geldim. Su diledim ki ieyim. Bir olanck bana su verdi.. Aldm, itim. Ol olanc sofu grdm. Bana: "Gndzn su ime" dedi. Bu olann sz benim yreime bir ok gibi dokundu. Ben syledenin kim olduunu bildim. Ondan sonra hak Teala'dan Tevfik diledim ve lnceye kadar gndz taam yemedim ve su imedim. "Tevhid nedir?" diye sordular: "Varlk eserini terk etmek, tecridi ileri tutmaktr." Tasavvuf Hak'ka muti ve munkad olma, ne tarafa ekerlerse o tarafa yedilmektir. hlas; kld namazn ve gayri taatlarn iki cihan iinde de ivazn istememektir. Ruyem Hz.leri can-i paki karken glerdi. Cann teslim eyledi. yle gler gibi yatrd. Tabib onu diri sand. Elini nefesine tuttu. Ol hazret Hakka ulam idi.

Hazreti eyh bni Ata (Kuddise Srruhu)

Ol kutb- alem-i ruhani, ol maden- hikmet-i rabbani, imam- meayh bni Ata kaddesallahu ruhahul aziz hakikat ehlinin sultan tevhid ehlinin burhan idi. Ebu Said-i Harraz Hazretleri, ondan bakasnn tasnifini kabul etmezdi. Ve o, Cneyd mridlerinin ulusu idi.. eyh bni Ata hazretlerinin on olu vard. Azim grkl cemal sahipleri idiler. Birgn atalaryle beraber giderken haramiye tutuldular. Haramiler oullarnn gzlerini birer birer balayp boyunlarn klla vururken Hazreti ibni Ata mubarek yzn ge tutar: "kr senden gelen kazaya" der ve glerdi. Dokuzunu bu suretle kestiler. Kalan birisinin de tutup gzn baladlar. "Sen atamzsn. Bizi karnda bir bir kestiler bir kelam demedin. Glp adlk gsterirsin" dedi. bnu Ata hazretleri: "Ey oul bu ii ileyen padiaha sz sylemee yaramaz. Zira o halimizi grr ve iitir. Gc yeter di ki: sizi saklaya. Ben arada aciz bir kulum. Onun iine ne sz syleyeyim" dedi. Harami ba bu sz iitti olan salverdi. "Ey pir ! Eer bu sz evvelinden deseydin hibir olun lmezdi" dedi. bni Ata hazretleri : "O byle yazlm idi" dedi.

bni Ata kaddesallahu srrahul aziz'in szleri: Her kim kendisini snnete riayet ede, araste. (sslenmi, muntazam) tuta, onun gnl mnevver klna. Ef'aller, akvaller, ahlaklar iinde, muvakkat gibi yksek ahlak yoktur. Gafletlerin ulusu odur ki, kul Allah'tan ve onun fermanndan gafil ola. Taatlerin yekrei, hakk dilemek, daim vakitleri gzlemektir. Eer bir kimse, yirmi yl nifak ivesine kadem basar da sonra, bir saatik bir Mslman kardeinin menfaati iin kademini geri gtrse, bu hali altm yl ihlasla taat eylemekten iyidir. Akllarn yekrei odur ki, tevfike muvaffak ola. Taatlerin kts odur ki onda ucub koya. Ktlklerin yekrei de oldur ki onun ardnca tevbe gele. Batn, Hak nazargahdr. Hak nazargah, paklie daha layktr. Hak nazargahndan, mminlerin gdas yemek, imektir. Her kimin gnl iinde, ahret endiesi olmaz phesiz eytan onu lnceye kadar dnya endieleriyle megul eder. Hak'ka yaknlk Tevfik iledir. O da kulun cehdiyledir. Herkim Salihler adn bulmu olsa, onun besat (derece) keramet besat ola. Her kim, evliya adn bulmu ola, onun besat ns besat ola. Her kim enbiyalar adn bulmu ola, onun besat kurb besat ola. Herkim edebten mahrum kald, cmle hayrlardan mahrum kald. Birgn bni Ata Hz leri yarenlerine sordu: "Adem yce mertebeye hangi nesneyle erer?" Kimi taatle, kimi mcahede ile, kimi riyazetle, kimi sadaka ve ihsanla.". bni Ata hazretleri de: "yi huyla erer" dedi. bni Ata hazretlerini zndkaya nispet eylediler. Halifeye dediler; Ali bin sa vezir idi. bni Ata hazretleri ona hak szler syler idi. Vezir-i bidin onu eliyle dverdi. O kadar vurdular ki lm haddine erdi. bni Ata hazretleri : "Allah Teala hazretleri senin ellerini ve ayaklarn kessin" derdi. Bunu iitince vezir-i bidin ok ikence eyledi. Can- pakn yce dergaha smarlad. Gzide ehid oldu. ok gemedi, halife vezire hm etti. Tuttular elini ayan kestiler. Helak oldu. Meayhtan bazlar ibni Ata Hzretlerini taan ettiler: "Veliler yavuz dua klmasa gerek" dediler, amma bir niceleri: "Onun zr vardr, zira vezir zalim idi. Mslmanlar iin yavuz dua eyleseydi, kayrlmazd" dediler. Bazlar bni Ata, vezire iyi dua kld dediler. Veziri ehid eylediler. nki cemi yazdklar gitti. Allah'a layk oldu. Byle olucak bni Ata'nn duas yavuz dua saylmaz dediler.

Hazreti eyh brahim bin Davud- Rakka (Kuddise Srruhu)

eyh brahim bin Davud- Rakka, kaddesallahu ruhahul aziz, meayh ulemasndan idi. Hz Cneyd ve bni Cella yaranlarndan ok yaam bir pir'i nurani olup, am toprandan idi.

Nakildir bir dervi, bir dere iinde giderdi. Nagah bir aslan ona hamle eyledi. Yakn geldi ki yrta. O dervi eyh brahim Rakka Hz. tinin mbarek hrkasndan bir para kendi donuna dikmi idi. Arslan o hrka parasn grnce durdu. Ol hrka parasn yalad, yzn srd ve kuyruunu bulad. Hz brahim Rakka'nn szleri: "Allah Teala Hazretlerinin kudretleri aikaredir. Ademilerin de gzleri aktr. lla gaflet grmee komaz." Hak dostlarnn nian resul-i kerimine mtabeat eylemek, taatn ihtiyar eylemektir. Ademilerin zayf taraf odur ki, ehvet onun zerine kavi ola, nefsin elinde aciz kala, pes ana "nefis eei" diyeler. Ademilerin kvra oldur ki nefis zerine galip gele, nefsini ldrse pes o kii feritehten yekrektir. Bu dnya eddad, Nemrud ve Firavn artdr. Anlarn art necistir. "Sen dnyada iki nesne edebilirsen ne ala, evvel: Derviler sohbeti, ikincisi : Veliler hrmetidir.

Hazreti eyh Yusuf Esbat (Kuddise Srruhu)

Hz eyh Yusuf- Esbat, kaddesallahu ruhahul aziz, zahidlerin ulusu idi. Anasndan yetmi bin kzl altn miras kalmt, bir akasn kabul etmedi. Hurma yapran zembil rer satard. ok meayhlar yzn grmt. Nakildir : Birgn hazreti Yusuf Hzeyfe'ye yazd mektupta "Senin zerine olsun ki dnyadan saknasn, Allah'dan korkasn ve emrine muti olasn" diyordu. Herkim ilim, Kur'an okuyup da ondan zevk bulmayan sardr. Her kimin gnlde altn, gm ve dnya sevgisi, ahret sevgisinden artktr, o kimseye acebdir, imann eer kabre selametle iletibilirse. Sordular : "Tevazuun ve alakln asl nedir? "Sabah vakti evinden tara karsn. Kime urasan onu kendinden yekrek bilesin. Tevazuun haddi oldur ki herkim sana hak sylerse kabul edersin, senden aalk ise, onu kendinden ulu bilesin. Tevazuun haddi oldur ki ve mum gibi yumuak olasn. Deve gibi yedilesin. Herkim sana sverse onu vmek yerine bilesin ve her ite Allah'a rcu eyleyesin, her ne zaman sana hayrdan, erden bir ey erie, kreyleyesin. Arif oldur ki artmakl Haktan, eksilmeyi nefsinden bile. Gnl hak ile eyleye. Halktan mnkat ola. Sdk nian drttr. Evvela: sylemezden evvel szn vezn eylemek, ikincisi: ol nesnelerden rak olmak sonra onlardan utanarak zr dilemek, ncs dilini, gzn, kulan saknmak, drdnc : Kendi halini beklemek ve onu fariza bilmektir.

Hazreti eyh shak Nehricuri (Kuddise Srruhu)

Hz Ebu Yakup shak Nehricuri kaddesallahu srrahul aziz, evliya taifesinin ulularndan idi. Szlerini cemil meayh beenirdi. "Pirler de ondan nurani pir olmaz derlerdi." Hazreti Mekki'yi ve Cneyd'i grm olup, Mekke'de mcavir idi. Kabetullah'da vefat eyledi. shak Hazretleri bir saat ibadet ve taatten hali olmazd. Herkim onu grrse, namaz haricinde grmezdi. Daima mnacat ve alamak iinde idi. Birgn namazdan fari olmutu. Bir kii ona : "Gnlm kat oldu. Hi yaptm taatin zevkini bulamyorum. Falan ahsa mracat ettim? Oru tut dedi tuttum. Zail olmad. Bu kere size geldim. "Ne buyurursunuz?" dedi. Hz eyh Nehricuri : Vardn, sana taksirlik etmi. Ol vakit kim, cemi halayk yatalar, uyuyalar, sen kalk abdest al. ki rekat namaz kl ve her rekatte Fatiha ve bakara suresinin 74. Ayetini oku, sonra "Hdavenda! kendi iimde mtehassir oldum, benim elimi tut. Senden gayri elimi tutucu bulamadm" diye niyaz eyle dedi. O kii Ebu shak'n buyruunu iledi. Hak Teala taat kapsn at. Gnl katl zail oldu. Gnlnn ii nur ile doldu. eyh shak Nehricuri'nin szleri: "Dnya dipsiz denizdir. Onun kenar ahrettir. Er odur ki bu denizi takva gemisiyle gee. Herkim tokluu taam iledir, daima atr. Herkimin bayl malla ola, daima yoksuldur. Her kimin zenginlii kanaatle ola daima yardm Haktan isteye daima mahzuldur. Allah haslar yerde sevinirler : Halktan rak olmakla. Allaha yakn olmakla, taate kavil olmakla. Arifin bir nesneye z gynr m? Haktan bir nefes ayr olduuna gynr. Tevekkl ehli oldur ki, Halil brahim gibi ola. Zira Hazreti Cebrail ona: "Hacetin varmdr?" dedi. "Senden hacetim yoktur?" dedi. Tevekkl ehlinin vakitleri vardr. Eer o vakit iinde oda koyarlarsa yanmaz, kl ile vurularsa rahmetli olmaz.

Hazreti eyh Semmun-i Ak (Kuddise Srruhu)

Hz. eyh Semmun-i Ak, kaddesallahu srrahul aziz'in acaib rumuz ve iaretleri vardr. Muhabbet iinde ne'at Ona Semmun-i Mecnun derlerdi. Kendisi de kendine "Semmun-i kezzab" derdi. Cneyd yaranlarndand. Bir gn bize vaaz ediver dediler. Hz Semmun minbere kt, vaaz eyledi. Dinleyenler arasnda bir kii bulamad ki vaazn anlasn. Mbarek yzn mescidin kandillerine tuttu. Muhabbet ve szlerini kandillere syledi. Derhal o kandiller raksa geldi. Kimisi eridi su oldu, kimi aa dt, pare pare oldu.

Semmun birgn muhabbet szleri sylerdi. Nagah havadan bir kucaz gelip, Semmun'un bana kondu, bir zaman durdu. Oradan omzuna, oradan da karsna kondu. Bir zaman semmun'a kar hayran durdu. Kanatlarn yere vurdu, titredi can verdi. Hazreti Semmun yiitlii halinde mest ak ile hayran olup yrd. Pirlii halinde snnet yerine gelsin diye bir kadn ald. Bir kzcaz oldu. Birgn kzna muhabbetle bakt. O gece dnde kyamet kopmu, alemler dikili grd. Dediler ki: "Bu alemler Allah'n muhib ve ak kullarnndr. Semmun da alemler arasna girmek istedi. Brakmadlar. "Sen muhiblerden deilsin" dediler. Semmun feryad eyledi: "Beni niin kovarsnz?" "Dnk gne kadar muhiblerdendendin, bugn seni o blkten kardlar. nk gnln kzcaza verdin."Semmun uykudan uyand. "lahi ! Bu kzcaz benim muhabbetimin yolunu keser, onu gider" dedi. Derhal bir ses iitti: "Kzcaz damdan dt, ld" Birgn mnacatnda: "lahi bana evk ver ki halim artsn" dedi. O gece Hak Teala ona yle bir evk vecd verdi ki takat getiremedi. Dili tutuldu. Sz syleyemedi. Ertesi sabah komular Semnun'a: "bu gece sana ne oldu, sabaha kadar ah-u figanndan uyuyamadk" dediler. Halbuki o gece hamu olup dururdu. Bu ses ne yerden kt diye sorulsa? Cevap veririz ki onun can sfat, zuhura ve surete geldi ve iitenler kulana eriti. Hak Teala buyurdu ki: " -Hamuluk batn hamuluudur,- arp arp feryad eylemekten ebsem olmak yektir ve yekrektir. Semmun badad iinde hret buldu. Ehl-i riyadan Gulam Halil an ok incitir ve iftira ederdi. Hazreti Semmun sureta gayet hub idi. Bir avret ona ak oldu. Semmun ona yol vermedi. O avret Cneyd'in katna vard. "Bizi evlendirin" dedi. Cneyd de ona yol vermedi. Semmun benimle zina kld deyu Gulam Halil'in yanna vard. O da halifeye bildirdi, hatta "halife onu ldrsn" diye ilave ederek syledi. Halifenin dili tutuldu, cellada syleyemedi. O gece halifeye dnde dediler ki: "Senin mlknn zevali, Semmun'un can iindedir. Onu ldrdn vakit mlkn elinden kar. " Uyand Yaplann Semmun hakknda olduunu anlad. zr dileyerek izam ve ikram eyledi. Gulam Halil de czam hastalna tutularak halk arasndan kt, aresiz kald. Hazreti Semmun'a : "muhabbeti niin belaya kotular?" diye sordular. Dedi ki: "Onun iindir ki her kii muhabbet davas eylemesin, belay grnce hezimet etsin."

Hazreti eyh Ebulhasan Poneki (Kuddise Srruhu)

Hz eyh Eblhasan Poneki kaddesallah srrahul aziz, Horasan Poneki cmertlerinden idi. Ebu Osman, ibni Ata Hz. lerini grmt.

Nakildir : eyh abdest ald yerde gnlnden geti ki gmleini bir dervie vere. Hadimini artt. "Tez gel, bu gmlei kart, filan dervie ver." Hadim: "Ya eyh ! sabret kim buradan gidesin, orada karasn." "Korktum ki eytan gele benim yolumu vura. Bu fikri benim gnlmden kara.. Nitekim peygamberimiz Hayr ii ileri tutunuz buyurur" diye cevap verdi. Sordular: "hlas nedir?" "hlas oldur ki, eytan onu bilmeye ve hi nesne onu grmeye ve grdn istemeye." Her kim kendini hor tutarsa, Hak Teala Hazretleri onu aziz eyleye. Herkim kendisini aziz tutarsa Hak Teala onu hor eyleye. Bir kii ondan dua diledi: "Hak Teala seni irkten emin eylesin" dedi. Vakta kim vefat eyledi, bir dervi daima onun trbesine varr, dnyalk dilerdi. Bir gece Ebl Hasan dnde grd: "Ya dervi, artk benim zerime gelip o dilei benden dileme, var git hocalardan dile" dedi.

Hazreti eyh Hakimi Tirmizi (Kuddise Srruhu)

Hz eyh Hakim-i Trmizi'ye kuddise ruhahl aziz, meayhn muhteemlerinden idi. eriat ve tarikatta da mctehid idi. Hikmet ve feraset iin de kl yarard. Hadraviyya ve ibni Cella ile ok sohbet eylerdi. Tasnifleri mehurdur. Tirmizi bir kii yoktu ki onun szlerini fehm etsin. Nakildir: genlii halinde iki talip-i ilimle kavl eylediler ki, varalar ilim okuyalar. htiyar olan anas izin vermediinden gidemedi. Tirmizi kabirlere gidip alard. "Ey Hda ! O iki yolda vardlar ilimle megul oldular. Onlar tez alim olalar, ben cahil kalaym " der. Bu sebepten z yanard. Nagah nurani bir pir geldi. Dedi ki: "Ey oul alama, kayglanma. Diler misin ol iki yoldatan daha alim olasn? "Dilerim" dedi. Hazreti Tirmizi der ki: Ol pir bana bir yer vad eyledi. Hergn ol gsterdii yere varrdm, bana sebak verirdi. yl bana tamam bu resme envay ulumden gsterdi ve retti. Pes bildim ki ol hazret Hzr Peygamber as. m. Bu denl devleti anamn rzasnda buldum dedi. Nakildir : eyh Ebu Bekir Varrak : Birgn Hazreti Muhammed Tirmizi: "Seni biryere gtrsem benimle gelir misin?"; "Ferman senindir" diye cevap verdi. nne dt, beraberce gittiler. Bir g yerlerden getiler. Nagah bir aa dibine eritiler : Bir altn taht kurmu, bir grkl sureti kii, ak libaslar giymi o taht zerinde otururdu. Onun katna varp selam verdiler. O kii Hazreti Muhammed Tirmizi'ye tazim edip yanna geirdi. ok trl szler syletiler. O hi onlarn szn fehm edemedi. Bir saat sonra her bir yandan blk blk ademler geldi. Krk kii oldular. O taht stnde oturan kii gkten yana iaret eyledi. Taam indi. Yediler. ok trl szler syletiler. Hakim-i Tirmizi destur diledi, yine dndler, giderken ebu Varrak, Tirmizi'ye: "Yr saidlerden oldun" dedi. Bir saat iinde Tirmiz'e eritiler. Ona:

"Bu vardmz yer Tirmiz'den bir aylk yoldur" dedi. Tirmizi sordu: "Vardmz yer ve o taht stnde oturan kim idi?" Vardmz yer Beni srail ky, o er kutup idi ve o gelenler krklar idi. Nakildir: eyh Hakim-i Tirmizi zamannda bir zahid vard. Daima Tirmizi ile muaraza eder, onu incitirdi. Zahidliin dnyal oktu. eyh hazretlerinin yalnz bir gmlei vard. Geceleri onun iinde olurdu. Geldi grd ki iinde bir it yavrulam. Gnl varmad ki iti kova. Seksen kez o gmlei yrtt ki it kendiliinden gide. ti andan kovup karamad. eyh hazretleri ondan sonra bir kaya dibinde ev edindi. O gece cefa eden zahid dnde Peygamberler sultan Muhammed Mustafa s.a.v grd. Ona dedi ki: "Ey gafil sen yle bir kiiyle ekiiyorsun ki o bir it iin evini seksen kez yrtt. Onu kovup karamad. Sonunda kendi kt, evi ite kald. Baka bir kaya koltuunda ev edindi. Senin bunca maln var. Allah Teala yannda sen onlarla beraber mi seadet-i ebedi dilersin. Var onun hizmet kuan beline bala ve zr dile. Zahid uyand. eyhin yanna vard. Belki mrn onun saadetli hizmetinde geirdi. Nakildir : eyhin ehil ve iyalinden sordular: "eyhin hi kzar m?" "eyh bize hi kzmaz, biz ona kzar ve azarlardk " dediler. "Bizden ona azarlamak dese o gn bizi daha yekrek tutar ve alard. Ve: "lahi ben tevbe eyledim. Bunlar sen salaha getir" derdi. Nakildir: Birgn bir kii ondan sordu: "Dnyada hi edepten yekrek nesne yoktur buyurursunuz, imdi bize kendi edebinden haber ver." eyh :" Bu kadar yldr kendi iyallerim yannda smkrmedim" dedi. Bir kii bu haberi iitnce: "Varaym eyhi snayaym" dedi. eyhi giderken takib eyledi. eyh dnd, o kiiye kar smkrd. O kii kendi kendine "eyh benim gnlmden geeni bildi ve kendini benim endiem hilafna gsterdi. Ta ben ondan nefret duyaym. Veliler byle olur derler" diye dnd. Ve yine endie eyledi " eer bu gerek velilerden ise bana diyen kii gerek mi, yalanc m idi bana bildirsin" Bu endie henz tamam olmayp gnlnde dururdu. eyh geri dnd. Ona bakt : Ey oul ! Onu sana diyen gerek idi: lla sen bizi snama elden brak Allah ile megul ol" dedi. ey Tirmizi Kaddesallahu Srrahu bu hikayeyi nakletmitir: Adem peygamberin n tevbesi kabul oldu. Havva ile bulutu. Birgn Adem A.S. Havva yannda deilken iblis aleyhilla'ne Havva yanna geldi. Yanndaki olanc Havva katnda koydu :"Yannda dursun sonra gelip arlm" dedi, gitti. Hz Adem geldi, olanc grnce: "Bu nedir?" Havva: "Bir kii smarlad." Adem as. bildi ki iblistir, onun errinden kamak gerektir; Havva'ya kzd. O olanc ldrd. Para para edip her bir parasn bir aaca ast, iine gitti. blis yine geldi. "Olanm ne ettin?" dedi. "Havva anlatt. blis "Hannas" diye ard. Ol paralar birleti atas

katna geldi. blis yine Havva'ya: "Bu olanc sakla, tezcek geri gelirim. Havva "Adem'den korkarm. Kabul etmem" dediyse de, Adem geldi grd ki olanck yine Havva'nn yannda durur. Adem Havva'y daha ok dvd, incitti. Bu kere ate yakt. Olanc atee att. Kln ki blk edip birini denize birini yabana savurdu. Yine iine gitti. blis geldi olann atete yaklp, klnn savrulduunu anlad. blis yine: "Hannas" diye ard. Ann kl tekrar dirilip atasnn yanna geldi. Bu kere iblis, yine Havva'ya yalvard. "Bu sefer de kabul et bir daha stne varmam" dedi. Havva: "Kabul edemem. Adem gelir beni helak eder, korkarm dediyse de iblis trl hilelerle yine kabul ettirdi. Kadn sz uyucu olur, syleyen iblis olunca niye uymaya? blis trl trl antlar iti. Adem yine geldi, grd ki olan Havva yannda oturur. Havva'y o kadar dvd ki, gazabndan neylesin bilemedi. "Allah bilir yine bize ne gelirse bu Allah dmannn cnden gelir. blis'in szn tutarsn benimkini tutmazsn" dedi. Erin avreti dvd, avretin medetsiz kald andan kalmtr" derler. Bu kere Adem fazla kzmas sebebiyle Hannas' gtrd, kayaya vurdu. ekti, pare pare kol ve budunu ayrd. mlee koydu. Piirdi, yarsn kendisi yedi, yarsn da Havva'ya yedirdi. Adem iine gitti. blis geldi: "Hani olanm" dedi. Havva olduu gibi syledi. blis "Benim maksudum buydu, hasl oldu. nki iinize girdi, gsnzde makam edindi" dedi. ol vesveseler ki adem olunun gnlne gelir hep onu Hannas eder. Nitekim Hak Teala Hazretleri surei nas da buyurur. Hakim Tirmizi'nin szleri: Her kimin zatnda nefsani sfatlardan "ben" sfat kalm ola, ol kii ol kiiye benzer ki bir dirhem dirhem borcu kalrsa azat olmaz ve dirhemin kulu olur. Amma ol kii ki btn nefsani sfatlardan kendini uzak eylemi ola, hi nesne borcu kalmam gibi ola. Kul byle azat olunca Hak Teala o kiiyi kendn cezbeyler. Nitekim Hak Teala Kur'an iinde bu hususa iaret buyurmutur. (uara sresi 13. Ayetin sonu). ctinab ehli oldur ki Hakla inabeti olan meczum-u Hak ola. Bunlarn nicesi, peygamberlik menzilinin yarsna, bazs sls ve rubu'na ve bir nicesi de rub'u ve slsnn nsfndan eksik menzil nail olurlar amma tamamna eremezler. Bunu byle bilip itikat etmek gerektir. Salih m'minlerde nbvvet nian vardr. Nitekim Peygamber Sav buyurur : "Kim kur'an okuya buyruunu tuta, peygamberlik onun iki ka arasnda deprenir." Ve " Rya'y Saliha nbvvetin krkalt cznden biridir." Zira sav efendimiz mddet-i nbvveti olan yirmi senenin alt aynda, evamir-i ilahiyyeyi rya ile ahz ve telakki buyurmutur. Alt ay ise yirmi senenin krk altda bir czdr. Hai oldur kim kendi ehveti odunu sndre ve tazim envarn gnlne getire, byle olunca ehvet lm, gnl dirilmi olur. Ademlerin azizi oldur ki nefsini hor etmi ola. Ademlerin azad oldur ki tama'mn kule etmedik ola. Hoca oldur ki eytana esir olmam ola. Herkim hakikat srrna girie, masiyet ehline imkan kalmaya.

Her kim mevlay bile, denli meunet ve rahmet ann zerine geni ola. Her kim Hak'tan korka, korktuundan emin ola. Haletlerin kts kibirdir. Bir eytann bir saat iinde helak eylediini, yz a arslan bir sr koyun iinde eyleyemez. Drt nesne Hak katnda sevgilidir: Evvel, kafirle muharebe ve mcadele etmek, kinci: Alimler kapsnda ilim okumak, nc: Kabe yolunda alkla sefer yapmak, drdnc: Gnl huzuruyla Hak'ka mnacat eylemek. Gerek cmert odur ki misafir ve mukim onun katnda beraber ola.

Hazreti eyh Ebu Bekir-i Varrak (Kuddise Srruhu)

Hz eyh Ebu Bekri Varrak kaddesallahu srrahul aziz, muamele ve edeb iinde benzer-i yok idi. Hatta ona "mebbed l evliya" derlerdi. Belh ehrinde otururdu. Hadraviyye yaranlarndan idi. Riyazet ve edeb hakknda tasnifleri vardr. Ondan nakildir; Hzr Peygamber as. grmek arzusu onun iine dmt. Her sabah Kur'an okur ve gristana (Kabristan) varrd. Orada tazarru ve sarilik ederdi. Birgn kapdan dar kt. Bir nurani pir geldi ona selam verdi.: "Bugn beraber sohbet etmemizi ister misin?" "sterim" dedi. kisi szleip gristana vardlar. ok szler konutular. Pir gitmek istedi. "Ya Ebu Bekir ! Bugn seni bire sipare kuran okumaktan alkoyduk. Ben ol arzuladn Hzr'm. Bir saat Hakk'la sohbet, bin yl Hzrla oturmaktan iyidir". Dedi. Hzr gibi kiinin sohbeti, Adem'i Allah'tan brakrsa, geri kalan kiilerle olan sohbeti var kyas eyle.. Nakildir: Ebu Bekr Hazretlerinin bir olu vard. Kuran renirdi. Birgn benzi sarm olarak ve titreyerek eve geldi. Babas oluna: "Oul sana ne oldu?" diye sordu. "Ey baba bugn stadm, ayet-i Kuran sebak (ders) verdi. Ve ann manasn iittim. Korktum bu hale geldim." "Ey oul hangi ayet idi?" "Surei mzzemmil 17. Ayet idi" dedi. Bu ayetin manas heybetinden hasta oldu. Ecel deine dp ld. Atas kabrine varr alard. Ve kendisine hitaben derdi ki: "Ey Ebu Bekr senin olun bir kuran ayeti iitti, Allah korkusundan can verdi. Sen Kuran bunca hatmeyledin. mrn ahire erdi. Hi Allah'dan sen ann kadar korkmaz msn? Senin gnln kara tatan m? Hi nesne tesir eylemez?" "Bir kii kendisinden t istedi. Ona: ki cihann erri mal okluunda, Hayr ise Allah'n verdiine kanaat etmektir. Var bu d tut, necat bulasn" dedi.

Hazreti eyh Abdullah-i Menazil (Kuddise Srruhu)

Hz eyh Abdullahi menazil kaddesallahu srrahul aziz, Hamdun-i Kassar'n mridi idi. Der ki: "Peygamberin bir kimse snnetini terk ederse bil ki o kii farizay da terk eder. Snneti terk eden "Mptedi"dir. Mptedi ise tamu iti olur. Vakitlerin yekrei odur ki, nefs senin zerine galib olmaya. Vakitlerin omlusu odur ki, nefsine malub olasn. Ben ol kiiye taacb ederim ki, hayadan sz syleye, kendisi Allah'dan utanmaya." Kiinin kendisine tapmasndan, puta tapmak yekrektir, Nitekim Hak Teala hazretleri Hz. brahim Halilullah''n szn Hz. Muhammed Mustafa'ya haber verdi. "Ey alabm beni ve benim olumu ve kzm puta tapmaktan uzak tut. (Surei brahim 35 . ayet). Sordular: "Fakr nedir?" "Dnya ve ahretten kesilip Allah Teala'y istemektir." Her kim gemi vakitlerini faidesiz yere geirmi ola, hazr olan vakit nakdini elden koymaya. Kul kendisine hizmetkar isterse, ipi elden verir kulluk hududundan kar. Hak Teala birka gnl hasletini Kuran iinde yad kld. (Surei Bakare 17. Ayet) . Nitekim Malum oldu ki istifardan yekrek makam yok imi. Taki kul kendi taksirliini gre ve cmle akval ve ahval iin istifar eyleye. Bir kii ona: "Senin imann drst ve akibetin hayrdr " dedi. "mdi bundan byle bana dirlik gerekmez" dedi, derhal dt can verdi. Trbesi Niabur'dadr. Onun mbarek topra arl ve illetlilere kefarettir.

Hazreti eyh Ali bin Sehl (Kuddise Srruhu)

Hz. eyh Ali bin sehli- isfesani kaddesallahu srrahul aziz meayh-i kiram iinde mteayyen idi. Hz.Ebu Trab ve eyh Cneyd yarenlerinden idi. eyh ve Ebu Osman hz.leri sfahana geldiler. eyh Ali hz.leriyle sohbet eylediler. Ebu Osmann 30.000 dirhem borcu vard. eyh birgnde dedi. eyh Alinin szlerinden: Taat zere olmak tevhid alameti, muhalif ilerden geri durmak saadet alametidir. Edep, istemek ve aramaktadr. Umak (cennet) dahi byledir. Bir kii elini gne zerreleri iinde tuttuu halde, gne zerrelerinden elinde birey kalmad gibi, gnahtan kararm gnllere sz ancak bu kadar tesir eder. Her kim ibadet ve taat ve amel klmadan Allah'a yaknlk isterse onun yaknl una benzer : pencereden ieri giren gnein ulesi, asl gneten ne kadar uzak ise onun da Hak'tan uzakl o kadar uzaktr. Zenginlii diledim, halk iinde buldum. Fahri istedim fakr iinde buldum.

eyh Ebul Hasan demitir : Birgn eyh Ali Hz.leriyle giderdik. Hz. eyh Ali nagah : "Lebbeyk" dedi ve aa oturdu. Bu kez secdeye vard. Grdm ki ne, hali eriti, dedim: "la ilahe illallah de" .Tebessm eyledi ve : "Benim iim bitmi. Eer tevhid kelimesini bana imdi duyurursan, onun azameti hakk iin ondan baka mabud yoktur. Benimle onun arasnda izzet hicabndan baka nesne yoktur" dedi ve cann hakka smarlad. Ondan sonra eyh Ebul Hasan bu hacalet iinde : "Ben Allah velisine neme gerek idi ki tevhid kelimesini telkin eyledim. Ve hacalete ve hacalete" dedi.

Hazreti eyh Hayr Nessac (Kuddise Srruhu)

eyh-i vakti Hz. Hayr- Nessac kaddesallhu ruhahul aziz, Badad meayhnn ekserisinin stad idi. Tevbe edip Mslman olmak iin gn olmazd ki, onun saadetli meclisine bir kimse gelmesin. eyh ibli ve brahim-i Havvas onun meclisi erifinde tevbe eyleyip dururdu. Hz Cneyd'in has yarenlerinden idi. Cneyd ona derdi ki: "Hak Teala sana adna gre denli hayr verdi." Birgn bir zalim yanna urad. "sen buna benzersin ki: kulsun iinden kaarsn." Hayr: " Gerek dersin" dedi, ben kulum. Zalim: "Ben seni tutaym, sahibine gtrp teslim edeyim". Hayr eyder: "Benim de arzum oldur ki, bir kii beni tuta ssma (sahibime) smarlaya" . Zalim: "Sen benim kulumsun" dedi. Ald evine gtrd. buyurdu. Onun iini iledi. Ona ulhalk retti. ard vakit Hayr ona: "Lebbeyk ne buyurursun?" O er onun itikadna ve taatna bakt, piman oldu. "Bu Allah'n velisi imi. Hakiki kulum olsayd byle etmezdi" dedi. Hakkn helal ettirdi."Var iine megul ol." Hayr kalkp Kabe'ye vard. Hac artlarn yerine getirdi. Hazreti Hayr ulhalk ederdi. Hazreti Hayr derdi ki: Birgn bir dervi geldi. Benzi sararm, kayguya batm idi." Sana ne oldu?" Dervi: "imdiye dein bekar idim ki halim iyiydi. imdi ben muhannes (erkee yakmayan; tenezzl gibi) den beter oldum. Bir altn kadar zekat akas kabul ettim, mcahedeyi brakp rahat kabul ettim." Dedi. Hayr Nessac yzyirmi yl yaad. Vefat vakti akam namaz vaktiydi. Hz Azrail as. ona eriti. Hazreti Hayr mbarek ban yastktan kaldrd ve ard.: "Ya Azrail Allah'n buyruunu yerine getir veya beni koy Allah'n buyruunu yerine getireyim " dedi. "Nitekim Hak Teala sana Hayr'n cann al" buyurdu. Bana da "Namaz vakti gelince namazn kl" buyurdu. Azrail ona mhlet verdi. Abdest ald, namaz kld. Sonra pak cann Hakka smarlad. Bir ulu, onu dnde grd, sordu:

"Allah sana ne eyledi?" "Allah ile benim arama girme" Ve ilave etti: "Bana sorun kim dnya nahsliinden ve halk arasndan nasl kurtuldun?"

Hazreti eyh Ebu Hamza-i Horasani (Kuddise Srruhu)

Hz eyh Hamza-i Horasani kaddesallahu srrahul aziz, ulu meayhdan idi. Ebu Turab ile sohbet eylerdi. Niaburludur. Nakildir ki; Ebu Hamza Hazretleri tevekkl ile beriyyeye girdi. Bir aka gtrmedi. Bir kz kardei vard. Ondan habersiz yakasna gm para dikti. Yola kt zaman hafiften bir avaz iitti ki: Ya Hamza tevekkl ehliyim dersin. Utanmaz msn? Allah senin karnn acktrmamaya kadir deil midir?" Ebu Hamza bunu iitince feryad eyledi, zerini arad. Hrkasnda dikili gm paray buldu, yabana att. Alk haddini at, kalbine geldi ki Allah Teala :" Surei Bakara 195. nci ayeti buyurur. Yannda bir aka ve bir pare ekmek yok, caiz midir ki helak olasn?" Bu aklndan geeni bildi ki nefs, eytan ivasdr. Ona uymad. Giderken nagah bir kuyuya dt. Bir aslan kuyu azna gelip bir ayan uzatt: "Yap" dedi. Ebu Hamza yapt. Aslan onu yukar ekti, kuyudan kard. Hafiften bir avaz iitti ki: "Sen bize tevekkl ettin, phesiz ki biz de seni yle bir eyle kurtardk ki, o can helak edicidir." Helak edecek yerde , aslan yzn yere srd ve kuyruunu bulad, gitti. Nakildir ki : Hazreti Cneyd bir gn iblisi grd ki erenler boyunlarna ayan basard. Cneyd: "Ya mel'un utanmaz msn ki bu erenlere kstahlk eder, balarna karsn." blis: "Onlar erenler deildir. Zira dnya sevgisi onlarn gnlndedir. Eer gerek er grmek dilersen, filan kaya dibinde bir er var, git gr." Cneyd vard, grd ki Hamza ibadetle megul. Sabretti, Namazdan fari olunca Hamza: "Ya Cneyd! Ol mel'un yalan syler, o gerek erenleri gremez ve yanndan dahi geemez" dedi. Ebu Hamza her yl Kabeye giderdi, hramn karmaz, su ile yuyuverirdi ki, zerinde pare pare olurdu. Ebu Hamza vefat edip dnyadan gitti. Ebu Hafs- Haddad Hz lerinin katna defn eylediler.

Hazreti eyh Ebu Muhammedinil Murtai (Kuddise Srruhu)

Hz eyh Muhammedinil Murtai kaddesallahu srrahul aziz, meayhn ulularndan idi. Badat ehrinde vefat etti. Ebu Hafs Haddad hazretlerini grmt. Ebu Osman Hayri, Cneyd Badadi Hazretleriyle sohbet ederdi. Nakildir ki, bir dervi Badad ehrinde bir gn gnlden 'Murtai bana onbe aka verse, bir naln alsam da yoldalarmdan kalmasam' diye geirdi. Bir saat sonra bir kii kapy at. Meer Murtai idi imi. Onbe aka verdi.

Murati'e dediler ki :"Filan kii havada uar", Dedi ki: "Hevay nefse muhalefet, havada umaktan yekrektir". Birgn Murtai, Badad mahallelerinde geerken ok susad. Bir saray kapsndan su diledi. Bir kz su verdi. Murtai nagah onun cemaline bakt. Biihtiyar ak oldu. Kapdan gitmedi. Bir bay hoca saraydan kt. Murtai dedi ki: "Ey hoca bir bardak su isteyip belaya uradm. Senin evinden bir iim su verdiler, gnlm aldlar." "O benim kzmdr sana verdim" dedi. Murtai'in hrkasn karp kymetli libas giydirdiler. Gece halvete girdi. Evvela namazla megul oldu. Hafiften avaz iitti ki: "Ya Murtai ! Sen salahiyet donunu zahirden kardn, biz de ainalk donunu batnndan karrz" dedi. Murtai iitince feryad eyledi. Tara kt. Kapya geldiler. "Ne haldir?" diye sordular: "Zinhar benim hrkam bana getirin yoksa helak oldum " dedi. Geri verdiler. Gveylik donunu kard, hrkay giydi ve kza talak verip kt, gitti. Sordular: "Kulu Allah'a hangi nesne dost eyler?" "Allah Taala'nn dman tuttuu nesneleri dman tutarsa ki onlar da dnya, nefs ve eytandr." lm vaktnda dedi ki: "Beni sanmayn ki kimseden yekrek olam." Tevazu ve meskenetle can-i pakini Hak'ka smarlad.

Hazreti eyh Abdullah Muhammed Fadl (Kuddise Srruhu)

Hz eyh Ebu Abdullah Muhammed Fadl kaddesallahu srrahul aziz, horasan meayhnn ulularndan idi. eyh Ahmed-i Hadravi mridlerinden idi. Tirmizi Hz. lerini de grmt. Birgn Hazreti Ebu Osman Hayri ona mektup yazd. "ekavet alameti nedir?" Dedi. Fadl cevap verdi: "ekavet nian odur ki kii, okuya, amelden mahrum ola, amel kla, ihlas olmaya, Salihler sohbetine varmaya, onlardan ayr ola cins olmayan bir kavim ile sohbet eyleye". Dedi. eyh Abdullah Fadl'n szleri: Hatr- kesayile dnyaya bakandan sen hayr umma ki ol tarikat mrtedlerindendir. Mslmanlk drt nesne ile kiiden rak olur: Evvela bilir, amel eylemez, ikinci amel eyler ama bilmez, nc : bilmez sorup renmez, drdnc ademileri renmekten alkor. Muhabbet isardr. Ann drt manas vardr. Evvel zikr-i daimde olup onunla ad olmak. kinci Hak'la ns tutmak. nc dnya ilerinden kll kesilmek. Drdnc Hak'tan kesicilerden kesilmek.

Hazreti eyh Ahmed-i Mesruk (Kuddise Srruhu)

Hz eyh Ahmed-i Mesruk kaddesallahu srrahul aziz, Badad'lyd. Kutuplardand. Sordular ki: "Kutb kimdir?" kendini izhar eylemedi: "Cneyd kutb- vakittir" derdi. Ahmed-i Mesruk dahi, Cneyd gibi bir erdi. Nakildir: Ahmed-i Mesruk der ki: "Birgn benim katma bir ihtiyar geldi. Gkek szler syledi. Ve dedi ki: "Her ne trl nesne ki sizin hatrnza gelir, ben onu syleyeyim." Benim hatrma geldi ki bu cuhuddur. "Ya pir! Sen dedin ki sizin hatrnza her ne gele ben onu yerine getiririm, imdi benim gnlme geldi ki sen cuhudsun. Gel imdi iman getir" dedim. O bu sz iitti. Kelimei ehadet getirdi ve iman etti. Ahmed-i Mesruk' un szleri: Herkim Allah'dan gayri nesne ile ad ola, tez onun adl kaygya mbeddel ola. Batl ilere bakmak, gnlden Hak marifetini giderir. Marifet aacn Fikret suyu ile sulamak, gaflet aacn da bidarlk suyu (uyanklk suyu) ile sulamak, tevbe aacn da pimanlk suyu ile sulamak gerekdir ki ta kurtula, yemii bite ve umaa gide. Zahid oldur ki hacetini Allah'dan istemeye.

Hazreti eyh Ahmed-i Maribi (Kuddise Srruhu)

Hz eyh Ebu Abdullah Ahmed kaddesallahu srrahul aziz, meayhn mridi idi. brahim-i eybani ve brahim-i Havvas Hz. lerinin piriydi. mr yzyirmi yl srd. Her nesne ki ademinin eline demise onu yemezdi. Yedii saman tozuymu. Mridleri nerde saman tozu bulsalar ona getirlerdi. Daima ayn donu giyer, donu kirlenmezdi sa uzamazd. Ahmed-i Maribi: "Anamdan miras kalan bir dam sattm, bedelini kabe mcavirlerine ulatriym" dedim. Beriyyede giderken bir harami arap nme kt. "Nen var?" dedi. "Elli altnm var" dedim, eline verdim. Sayd, bana geri verdi ve devesini ekip. "Bu deveye bin, gidelim" dedi. "Beni ne edersin?" "Sdkna doruluuna baktm, gnlm seni sevdi" dedi. Ben dilesem de dilemesem de devesine bindirdi. Kabe'ye vardk. Taat ve riyazetle beraber megul olduk. O harami Allah'n evliyasndan oldu" dedi. Ahmed-i Maribi'nin drt olu vard. Drdne de sanat ve pie (i ve meslek) retti. Ve

soranlara dedi ki: Pieyi ann iin retirim ki, benden sonra kendi ellerinin emeini yiyeler" . Varp "Ben falan oluyum "deyip sddklar cieri yakmayalar. Nitekim s.a.v. efendimiz buyurur: Elinin emeini veya alnnn terini ye, dininden yeme." Der ki: "Herkim Allaha kulluk davas eder onun gnlnde murad kalm ola, davas yalandr." Devilerin horluu odur ki baylar dnyadan tr aziz tuta bana nesne versin deyu tevazu eyleye. Ol derviler ki dnyay terk etmi olalar, onlarn duas berekatndan halkn zerinden belalar def olur ve dnya bunlarn vcudu berakatyla kaim olur. Ben dnyada insafl hi kimse grmedim. Sen ona hizmet eyleyesin o da sana hizmet eyleye, sen onu terk edince o da seni terk eder. eyh Ahmed Maribi Hzlerinin vefat Tur-i Sina danda oldu. Mnevver trbesi de oradadr.

Hazreti eyh Ebu Ali Crcani (Kuddise Srruhu)

Hz eyh Ebu Crcani Kuddise srruhu meayh ulularndan ve tarikat cmertlerindendi. ok kitap yazd. Ve o Muhammed Tirmizi'nin mridi idi. Ebu Ali'nin szleri: nesne tevhidin libasdr. Havf, reca, muhabbet, havf artkl, Hakka hazrlar ve layk klar. Reca artkl, midlerine gtrr. Muhabbet artkl Hak'ka ulatrr. Saadet ehli oldur ki farizay fevt eylemeye, snneti terk eylemeye, bid'atten rak ola. Bedbahtlik nian oldur ki gemi gnahlarn halk iinde izhar ve ona ikrar eyleye. Veli oldur ki onun can fani ola. Byle olunca Hak Teala onun iine mtevelli olur ve ona velayet balar, onun kendi nefsiyle hi dirilii olmaz. Hak'dan gayr ile karar tutmaz. Rza ububiyet saraydr, Sabr onun kapsdr.

Hazreti eyh Ebu Bekr-i Kettani (Kuddise Srruhu)

Hz eyh Ebu Bekr-i Kettani kaddesallhu srrahul aziz, zamannn piri idi. Tarikat iinde ok tasnifleri vard. Enva- ulum iinde 'Zu fnun' idi. Hz Cneyd, Ebu Said Harras, Ebu Hseyn-i nuri sohbetini bulmutu. Mekke'de mcavir idi. Ona 'harem ra' derlerdi. Namaz iinde yedi Mushaf hatm eylerdi. Derler ki : "Kabe'yi tavaf klarken 12000 kez kuran hatm eyledi. Otuz yl kabede kald. Otuz yl iinde akam abdestiyle sabah namazn kld. Tamam otuz yl uyumad. Onu vcudu feriteh sfat olmutu.

Nakildir ki: "Ftvvet, mrvvet Ali vecheh'den mnteirdir diyerek nmden geerken, hatrna geldi ki Ftvvet byle midir? Geri Muaviye Radyallahu anh hatal idi. Bunlar arasnda bunca savalar oldu ve kanlar dkld" diye. Sonra gene piman oldum. Benim neme gerektir? Dedim. Gece dmde Peygamberimiz Hazreti Muhammed Mustafa Sallallahu Aleyhi ve Sellem-i grdm. Drt yar ile gelirlerdi. Bana selam verdi. Tazimle selamn aldm. Hz Ebubekiri iaret ederek bana: "Bu kimdir?" diye sordu. "Hz Ebubekir" dedim. Hz mer'i sordu: "mer'dir" dedim. Osman' sordu. "Osman'dr "dedim. Hz Ali'yi sorunca, gndz aklmdan geen endie hatrma geldi. Gayet utandm ve hacil oldum. Ali Keremallahu vecheh hazretleri yle benimle ks gibi oldu ve bana bakmad. Peygamberimiz Hazretleri beni Hazreti Ali'yle grtrd ve beni bartrd. Hazreti Ali bana intisab etti: "Gel seninle Ebu Kubeys dana varalm" dedi. Vardk Kabe'yi teferrc kldk. n uyandm, kendimi ebu kubeys danda buldum. Ve ol gubar benim gnlmden kt ve yeniden hayat buldum. Nakildir ki: Hazreti Ebubekir Kettani sylemitir: Bir gn bir pir seccadesini enine (srtna) brakm benim katma geldi, selam verdi ve: "Ya eyh ! Niin makam- brahim'e gelmezsin ? Oraya bir pir gelmi, hadis rivayet eder, dinleyenlerin canlar rahat olur" dedi. Ben sordum: "O pir hadisi kimden rivayet eder?" "Abdullah, Ebu Hreyre, ibn-i Abbas'tan ki bunlar peygamber Hazretleri Sallallahu aleyhi ve sellem'den iitmiler." "Ben bunlar statsz iitirim" dedim. "Bu byleyse ok kuvvettir. Sen onu kimden iitirsin?" dedi. "Gnlm Allah'tan iitir ve bana haber verir" dedim. "Delilin var m?" dedi. "Delilim odur ki sen Hzr Peygambersin" dedim. Bu kere Hzr dedi ki: Dnyadaki Allah velilerini hep bilirim sanrdm. lla Ebu Bekr-i Kettani beni bildi amma ben onu bilemedim. Bundan malum oldu ki Allah'n velileri vardr ki Hzr' bilirler, Hzr bunlar bilmez. Ve dahi ok veliler vardr ki ne Hzr onlar bilir, ne veliler onlar bilir. Allah'dan baka onu kimse bilmez. Zira Allah'n hasdr, ona Allah'dan baka kimse muttali olmaz. Baz veliler de olur ki, kendilerini bilmezler, onlarn halini ancak Allah bilir. Nakildir ki: Hazreti Ebu Bekr-i Kettani birgn namaza durmutu. Bir uru (hrsz) geldi Eininden ridasn (st kaftan) ald gitti. Satmak zere pazarda tellala verdi. ki eli kurudu. Derhal riday tellaldan ald. Yine getirdi enine brakt. Ebu Bekr-i n namazdan fari oldu uru ann ayana dt. Hz Ebu Bekr-i "kazyye nedir?" dedi. Hrsz vakay syledi. "Allah'n izzet ve azameti hakkin ne aldn ne de getirdiini biliyorum." Dedi. Dua kld: "lahi ! Bu aldn geri verdi, sen de aldn geri verdin" dedi. Filhal elleri drst oldu. Hazreti Ebu Bekr-i der ki: "Bir gece dmde, grkl suretli, gkek bir yiit grdm. yle ki,

ondan gzel yz grmemitim. "Sen kimsin?" dedim. "Takva dedikleri benim" dedi. "Senin duran nerdedir? "dedim. "Ben yagl ve snk gnller iinde olurum" dedi. Ve bir kara yzl irkin bir avret grdm ki zetlikte (irkin, kt) ondan artk yoktu. "Kimsin?" dedim. "Ben Gulmegn" dedi. "Makamn nedir?" dedim. "Gafletli ve adlkl gnller iinde bulunurum" dedi. n uyandm, niyet eyledim ki artk bir daha glmeyeyim. Ebu Bekr der ki: Dmde Resulullah' grdm: "Ya Resulullah bana bir dua ret ki Hak Teala ldrmeye" dedim. "Her sabah krk kere 'Ya hayyu kayyum la ilahe illa ente, ehyi kalbi binuri marifeteke ebeden' oku buyurdu." eyh Ebu Bekr-i Kettani'nin szleri: Zahid oldur ki eline hi nesne girmese bile gnl ad olur ve rzktan tr gnl daralmaz. Eer rzk iin gnln dar tutar : "Nesnem yoktur " diye ikayet eylerse Allah ile sava eylemi gibidir. Mahlule (muhta) ns tutmak ukubettir. Dnya ehline yakn olmak masiyettir. Her kim selamet dilerse halktan uzlet dilesin. Tevbenin alt art vardr, herkim alt art yerine getirmezse tevbesi tevbe deidir. Birinci gemi yazklarna tevbe etmek, ikinci niyet ki gnln una balaya 'eer beni ldrseler de bir daha onu ilemeyeyim', nc kazalarn demek, drdnc : zerinde kul hakk varsa demek, beinci sakillerle sohbet eylemek, altnc: imkan nisbetinde fasklardan ayr bulunmak. haslet ibadet eylemekten yekrektir. Evveli, gaflet uykusundan uyanmak, ikinci, nefsin dileini vermemek, ncs Allah korkusundan alamak. Hak Teala'nn bir yeli vardr. Seher vaktinde eser, aklarnn ahn ve naliini (iniltisini) gtrr, ara karr. Ondan alab hazretlerine eritirir. Ebu Bekr-i Kettani'nin vefat eriti. "Krk yldr gnlm iinde bir dam yaptm. O dam kapsnda oturdum, hi ayrlmadm. Ve o dama, imdiye dein Allah'dan baka nesne ve dnya endiesi koymadm" dedi ve derhal pak cann Hak'ka smarlad.

Hazreti eyh Abdullah- Hafif (Kuddise Srruhu)

Hz eyh Abdullah- Hafif kaddesallahu srrahul aziz, eyhl meayih idi. Meayih ilminde kitab tasnif etmitir. Kendisi beyzade idi. Hz Ebu Muhammed-i Ruyem, ibni Ata ve Hz Cneyd'i grmt. Erte namaz klar, ulatrc geceye dein ikibin rekat namaz klard. Bir palas vard. Tam yirmi yl onu giydi. Her drt ylda bir ile karrd. Aya zerine, vefatna kadar krk ilesi vard. Ahir ilesinde dnyadan nakl etti. Rahmetullahi aleyh. eyh Abdullah Muhammed Hafif der ki:

"Yiitlik halinde Kabe'ye giderdim. Badad'a geldim. Cneyd hazretlerini grmeden beriyyeye girdim. Bir ip ve kova gtrdm. Yolda susadm. Bir kuyuya vardm. Grdm ki bir geyik ol kuyudan ban sokmu su ier. Geyik gidince kuyunun suyu dibine indi. Mtehayyir oldum: "Ey Abdullah ! Bu geyiin mertebesi senden artk imi" dedim Derhal hafiften bir avaz iittim: Geyiin mertebesi onun iin artktr ki itimad bizedir. eyh gibi ip ve kova getirmez" dedi. p ve kovay braktm. Susuz olarak beriyyeye gittim. Bir avaz iittim ki: "Ya Abdullah, biz seni snadk, geri dn su i diye. Dndm, su kuyunun stne gelmi. tim, abdest alp namaz kldm. Artk Medine'ye kadar bana su haceti olmad. Hacc edadan sonra Badad'a geldim. Cneyd Hazretleri bana kar gelmiti. "Kardam Abdullah! Sen ol vakit kuyudan su imeden gittin. Birgn iittin ki: "Biz seni snadk, dn su i" diye. Bana gerekmez deyip dnseydin, ol su akar, ayana gelirdi." Dedi. Abdullah Hafif der ki: Birgn haber verdiler. "Msr'da mrakabe ve tevekkle oturmu bir pir ve yiit var" Gittim, grdm, kbleye kar oturmu, gzlerini kbleden bir tarafa evirmezler. Selam verdim. Zikirden elleri demedi ki selamna cevap vereler. "Ey Abdullah! Bu dnya bir saattir. O bir saati de seninle mi geirelim, bu dnya azck iken ok nasib almak gelmi, yorulmu ve a idim. Bunlar grnce alm ve yorgunluum gitti. Canm dinlendi." Abdullah Hafif'in syledii naklonulmutur. "Bir kere Rum'a vardm. Grdm ki sahraya bir kei getirdiler. Riyazet ekmeden hilal gibi incelmi olan bu keii bir demir sac zerinde yaktlar. Kln aldlar. Herhangi bir rence (illetli) verirlerse kefaret olur, gzsz gzn srme ekse gzleri grr, elsiz ve ayakszlar onunla ifa bulurdu. Onu grdm hayrette kaldm. Hatrmdan geti ki bunlar batldr, batllk iinde bu ne haldir? Dedim. Hemen o saat beni uyku ald. Resullah (sav) dmde grdm: "Ya Resulullah ! Bu yatlar iinde purlar nian ne haldir?" dedim. "Ya Abdullah 'sdk eseridir'. kafir gnlndeki sdk grdn ol ii eder, ya Mslman gnlnde olunca nasl olur, artk kyas eyle." eyh Abdullah Hazreti der: - Bir gece Peygamber Sallallahu aleyhi ve sellem'i grdm. "Ya Abdullah! Bir kimse doru yolu bulup da ol yola gitmeye, Hak Teala yarn ona hi kimseye yapmad azab eyleye" Nakildir: Bir misafir dervi Abdullah Hafif Hazretlerinin zaviyesine geldi. Grdler ki ol derviin hrkas kara tlbendi kara, her ne giymise hep kara. Abdullah bir zaman fikre vard. Gayretlendi ve sordu: "Ya dervi niin hep kara giydin?". Dervi: "Allahm ldrdm. Onun iin kara don giyerim" dedi. Abdullah hazretleri emretti. O dervii sryerek dar kardlar. Kovdular. Dervi yine geldi oturdu. eyh yine emretti. Pek ok horlukla sryerek kapdan darya kardlar. Yine geldi. Zaviyeye girdi oturdu. Yetmi defa bu suretle zaviyeden kardlar. Zahir ve batn asla mtegayyir olmad ve gene oturdu. Bu kez eyh, bu derviin gzlerinden pt.

" Bu davay kim sen klarsn, gerek imisin" dedi. mdi ol derviin "Allahm ldrdm" demekten maksad, nefsimi ldrdm" demekti. Herkim nefsine taparsa, nefisini Allah edinmi olur. Nitekim Hak Teala kuranda buyurur. (casiye suresi 23. Ayet) ol dervi kim nefsini ldrmeden kara don giyerse, ol ana don deil it ulu olur dedi. Vefat geldi: Hadimine: "Ben gnahkar ve asi kulum. ldkten sonra alimi ardma bala ve ayama bend vur ve boynuma zincir tak ve beni yzst sr" dedi. n eyh hazretleri dnyasn deitirdi. Hadimi vasiyetini yerine getirmek istedi, hafiften bir avaz iitti: "Elini ondan ek, bizim aziz eylediimizi sen nice hor eyleyesin"

Hazreti eyh Ebu Muhammed-i Ceriri (Kuddise Srruhu)

Hz eyh Ebu Muhammed-i Ceriri Kaddessallahu srrahu hakknda, Cneyd: Zamanmz mridlerinin velisi odur" derdi. Cneyd Hazretleri dnyadan gidecek, Cerir Hazretlerini yerine nasb eyledi. Hanegah iinde oturup dervilere kulluk ederdi. mr iinde halvette bile ayan uzatmad. "Hsn edeb Hz. Hak huzurunda yedir" derdi. Bir yl kabede kald. Hergiz sz sylemedi. Arkasn yere koyup yatmad. Ebu Bekr-i Kettani: "Niin byle yaparsn? " diye sordu. "Batn sdk bana el verdi, zahir de ona muvafakat eyledi" dedi. Ceriri Hazretleri der: "Birgn ikindi namazndan sonra bir yiit hanegah kapsndan girdi. Yalnayak sa, sa dalm, benzi sararm ve teni zaif idi. Abdest ald, iki rekat namaz kld. Ban yakasna ekti. O gece yaranlar yemee davet etmilerdi. O dervie dedim: "Bizimle muvafakat edip gider misin?" "Benim gnlm biraz aside (helva veya pelta) diler. Onu bana getiriver de sen kande gerekse git dedi. Ben yarenlere gittim, derviin dileini unuttum. Avdette eve girdim, uyudum. Dmde grdm ki: Hazreti Muhammed Mustafa, brahim Halil, Musa, sa ve yirmidrt bin peygamber salavatullahi ve selamh aleyhim ecmain geliyorlar. leri yrdm. Resulullaha selam verim. Yzn benden evirdi. "Ya Resulullah ben ne su iledim ki mubarek yzn benden dndrrsn." Dedim. "Bir dervi senden biraz aside istedi sen onun dileini yerine getirmedin bahillik eyledin buyurdu. Uykudan uyandm. Seirttim. Dervi hanegah kapsndan kp gider. Ben: "Ya dervi ! Biraz sabret. Arzunu sana getireyim" dedim. "Sana Ahir zaman peygamberiyle beraber yz yirmidrt bin peygamberi efaati getirdim de arzumu bana versin veya vermeyesin" dedi. Ben seirttim erieyim dey, bulamadm. Ku olmu umu. Ceriri bir gn vaaz ederdi. Bir dervi geldi:

"Gnlm yavu kldm (kaybettim). Hazretinden dua klarm ki Allah gnlm gine vere dedi. Ceriri: "Ben de ol derde giriftarm." dedi. Derdi ki: "Her kim kulan nefs kelamlarn dinlemee tuta, ehvet zindan iinde hasta ola. Radiyallahu anha.

Hazreti eyh Hseyn-i Mansuri Hallac (Kuddise Srruhu)

Hz. Mansur- Hallac kaddesallahu ruhahul aziz, ak ve sadk idi. Hakayk ve dekayk iinde menendi yok idi. Nice meayh O'nun iini musaddak tutard. Niceleri Onun iinde tekavvuf edip bir sz sylemezlerdi. Bir ksm da kfre nisbet eylediler. eyh Abdullah Hafif, Ebul Kasm, Ebu Said, Ebul Hayr, Ebu Aliyyul Faremedi ve Ebu Yusuf-u Hamedani onun iini kabul ederlerdi. stad Ebul Kasm- Kueyri rivayet etmitir: "Eer ol makbul- hak ise halkn reddi le merdud olmaz, eer merdud ise halkn kabuliyle makbul olmaz." Niceleri Onu cazla nisbet eylediler. mdi ben aceplerim ol kiiyi kim, bir aatan "Enelhak" gelir reva tutar. Halbuki arada aa yoktur, syleyen Haktr. Hseyin Mansur- Hallac'n vcud aacndan (enelhak) gelir de reva tutmazlar. Halbuki Hseyin arada yok, diyen Hak'tr. Nitekim Hazreti peygamber sallalahu Aleyhi ve selam buyurur ki: "Hak Teala mer diliyle sz syler. Burada ne mlhidin ne de kalann sz vardr." Mansur daima taat ve ibadet iinde tevhid ehli idi. Cemaat mezhebinde idi. Onun sermestlii vard. Nice meayh sermestliinden ona edebsizlik nisbet eylerdi. Mansur 18 yanda Tster'e geldi. ki ay Abdullah Tsteri hizmetinde bulundu. Tster'den Basra'ya geldi. Ebu Osman Mekki ile sekiz yl sohbet eyledi. Yakup Akta ona kzn verdi. Ondan incindi. Badad'a geldi. Cneyd ile bulutu. Cneyd'e kat imtihanla mesele sordu. Cneyd incindi cevap vermedi. "Tez ola ki seni berdar edip aaca asalar ve etini erha erha (para para) edeler" dedi. Mansur eyitti: "Beni aaca astklar gn sen suretini deitiresin, ayrk kiyas (elbise) giyesin. Benim katlime fetva veresin" Kitab naklinde yledir: O vakit Badad ehrinin ulemalar onu ldrmeye fetva yazdlar. Cneyd'e de yaz dediler. Cneyd sofular donunu kard, ulema kyasn giydi ve eyitti. " Biz onun zahirine hkm ederiz ki tepelemelidir. Batnn Allah bilir." Hseyn Mansur Cneyd'den sualine cevap almad. Desdur dilemedi. Kalkp Tster'e geldi. Bir yl kaldktan sonra, halk onun szlerini kabul eylemez oldu. Bir zaman halk donunu giydi. Bir zaman dnya ehli sohbetinde oldu. Be yl Maverannehr'de dolat. Ehvaz'a vard. Oradan Kabe'ye geldi. Oradan Basra, ehvaz, Maveunnehr, Hindistan ve oradan da Main'e vard. Bunlara trl sfatlar gsterir ve tazyikler ederdi. Yine Mekke'ye geldi. ki yl orada mcavir oldu. n geri geldi, ahvali mtegayyir oldu. Halk mana ile davet eyledi. Kimse onun halini

bilmedi. Mansur'u elli ehirden kovdular. Nakildir: Birgn pamuk anbarnn nnden geerdi. Bir nazar eyledi: Ol pamuk, iidinden aykland. Halk onu grp mtegayyir oldular. Onun iin hallac dediler. Hergn 400 rekat namaz klard. Onu fariza edinmiti. "Niin ren ekersin?" deyene, "Rahat isteyene rahat haramdr" dedi. "Elli yam dein hibir kimsenin mezhebini tutmadan drt mezheb iinde ruhsat ile amel etmedim. Azimetle amel ettim. Bu elli yl iinde kldm namazlarn her birisi iin gusl eyledim" derdi. Birgn birisi Mansur'un boynunda gezen bir akrep grd. Almak iin elini uzatt. Mansur: "Elini ek, iki yldr bizimle beraberdir". Dedi. Nakildir : drtyz sofi ile beriyeye girdi. Acktlar. "Ya eyh bize bir pimi ba, scak gerde (ekmek) yedirsen" dediler. "Oturun" dedi. Elini hrkasna soktu, bir pimi ba, scak gerdeye sarlm olarak nlerine koydu. Ya hurma dilediler. "Gelin beni aa gibi sallayn " dedi. Salladlar. Ya rutab (hurma) dkld. Doyunca yediler. Sordular: "Arif'in vakti olur mu?" "Yok. Onunn ki vakit, sahibi fevt sfatdr. Kendi sfatyla aram eyleyen arif deildir. Arif makam "Limeallah" vakittir. Sordular "Allah'a yol nedir?" "ki kademdir. Bir kadem dnyadan gtresin. Taki Allah'a eresin" dedi. Hulku azim dedikleri odur ki halkn cefas onun gnlne girmeye, Halka layk ola. hlas bir szektir, ii onunla szerler. irk ve riya bulanklarndan syleyen kimse gnlleri helak edicidir. Dnyay terk eylemek nefs zhtdr. Ahireti terk eylemek gnl zhtdr. Kendini terk eylemek can zhddr. Hseyn Mansur'a ok dmanlar ve mnkirler zahir oldu. An kfre nisbet ve canna kast eylediler. Halifeye haber verdiler. Halife ard: "Enelhak deme , huvelhak de" dedi. Hseyn: "Bizim iin de yledir" dedi. Halifenin veziri sa onu zindana iletti. Bir yl zindanda kald. Halk gelip meseleler sorarlard. Sonra yasak oldu. Be ay yanna kimse braklmad. bni Ata ile Abdullah Hafif Hazretleri bir defa gelip grdler. Bir kere de bni Ata bir ademle haber gnderdi ki: "Ya Hseyn! Bu sz dedin, zr dile zindandan kurtulasn. Hseyn: "Ben ne dedim ki ann iin zr dileyeyim. Halk koyup halka yalvarmazam". Dedi. bni Ata Mansur'un bu szn iitti ve alad: "Biz Hseyn'in onda biri deiliz" dedi.

Nakildir: Birkez Hseyn'i zindanda bulamadlar. kinci gece de zindan bulamadlar. " Kande idin? Diye sordular. "Ol gece Allaha vardm" dedi. "kinci gece kande idin? " "Ol gece de Allah bize geldi, zindan ondan bulamadlar" dedi. Hseyn zindana girdiine orada yz kii vard. "Ey zindan ehli dilerseniz sizi azad eyleyeyim, kn gidin " dedi. Onlar: "Eer elinden gelen bir i ise, kendini azad edip bu beladan kurtulaydn" dediler. Parmayla iaret eyledi. Ellerindeki ol balar zld. "Ya zindan kaps ne olacak? Nice kalm? " dediler. Gine iaret eyledi, kap ald. "Varn gidin" dedi. "Sen gelmez misin?" dediler.. "Benim Allah'la iim vardr. lemeyince olmaz " dedi. Bunlar hep gittiler. Grdler ki zindanda Mansur'dan gayri kimse yok, ona sordular: "Azat ettim" dedi. "Ya sen niin gitmedin? " Dediler. "Hak'la benim iim vardr, yerine gelse gerektir" dedi. Bu ie halk hayran kaldlar. Halife "ya ldrn, ya da aala dvn ki ta bu szden dnsn" dedi. Zindandan kardlar, aa vurdular. O aac vuran fadih iidirdi ki her bir aac vurduunda: "Ya bni Mansur: La tehaf indel halli diye seda ederdi. (Ben ol aa vuran zalimin kuvvetine taaccb ederim ki) n iidir havf edip elini tutamazd. Sonra iletdiler dare asalar nice bin adem evresinde topland. Mansur gzn yumdu. (Hak, enelhak) derdi. Hergiz sznden dnmedi. O halde iken bir dervi geldi. "Ak nedir?" dedi. " gn ne grrsen odur" diye cevap verdi. Birinci gn, ldrdklerini, ikinci gn atete yaktklarn, nc gn kln ge savurduklarn grd. O halde hadim geldi t diledi. " nefsini bir nesneye megul eyle yoksa seni baka bir nesneye megul eyler ki sen onu grmezsin" dedi. Mansur' u asmaya gtrrlerdi. Eli aya on yerden bal idi. Glerdi. Sordular: " Bu halde glmenin vakti midir?" "Kurban yerine giderim diye glerim" dedi. Andan nara urup bu iiri syledi. Ol Ak' sermesti dar aacna iridirdiler. Evvel merdiveni pt. Sonra ayan bast. "Meriveni niin persin? " dediler. "Erenler mirac aslmaktr" dedi Bann tlbentini, tlsann giderdi. ki elini kaldrd ve yzn kbleye yneltti. Mnacatla megul oldu. ibli karsna geldi . Surei Hicr in 70. Ayetini okudu. Ve: "Ya Hallac tasavvuf nedir?" dedi. "Kemter makam budur ki grrsn". "Ala makam nedir?" "Sana ondan sormaya yol yoktur." Herbir kii talar attlar. ibli dahi er'a muvafakat iin gl att:

Hallac: " aah" etti. Dediler: "Halk bu kadar talar attlar ah etmezsin de ibli bir gl atnca ah edersin." "Ta atanlar bilmeden atarlar, mazurdurlar ama ibli bilip atar, onun iin ah eyledim" dedi. Mubarek elini kestiler. Hallac gld: "Neye gldn?" dediler. "Bu kez sfat eli kesilmesin ki onunla himmet skfn (bir eit sark) ar altndan aldm, bama giydim." Ayan kestiler, tebessm eyledi ve dedi ki: "Bu ayakla dnya seferini eylerdim, kesilirse gam deil. Himmet ayam dursun. Onunla ahret seferini ederim. Elinizden gelirse onu da kesin" dedi. ki ellerini dirseklerine kadar kana bulad ve kan yzne srd. "Niin byle yaparsn?" dediler. "Kan benden gitti. Bilirim ki benzim sarard. Korktu sanmayasanz diye kan yzme srdm ta ki kzl benizli grneyim" dedi. "Dirseklerine kadar niin srndn?" dediler. "Ak abdesti aldm ki, ak namaznn iki rekati drst deildir ta ki ak- biare, kendi kaniyle abdest almaynca." Bu kez dilini kesmek istediler. "Bir dem sabr eyleyin ki mnacat edeyim" dedi ve: "lahi ! Bu bana ettikleri rahmeti, senin er'in ve buyruun yerine gelsin diye yaparlar. lahi ! bunlarn suu yoktur, kendilerini yarla ve mitlerine eritir. Padiaha ! Perverdiara ! Benim elimi ve ayam kestilerse senin rzan iin ve senin yolunda keserler. lahi bunlar binasib ve mahrum klma" dedi. Bu kez iki gzlerini kardlar. Bir niceler bu tesir etti alatlar. Sonra iki kulan kestiler. Ve ta yadrdlar. Son nefeste surei uara nn 18. Ayetini okudu. Akam namaz vaktinde, kaza gnnde, rza meydannda Hseyn Mansur can verdi. Onu pare pare eylediler. Her bir endamndan avaz iitirlerdi."Hak! Hak! Enelhak!." . Meydan iinde parelerini koyup gittiler. Ertesi gn geldiler. Grdler ki meydann ii " Enelhak" sadas ile dolmu idi. Diri iken bir yerden gelen "Enelhak" avaz bu kez herparesinden iitiliyordu. Halk: "Bunun fitnesi evvelkinden fazla geldi" dediler. Bu gece paralarn bir yere toplayp atee yaktlar, kln ge savurdular. Klnden de "Enelhak" avaz gelirdi. Klnn bir azn Dicle rmana satlar. Dicle stnde dahi enelhak sadas dolat. Aciz ve hayran kaldlar. Hazreti Hseyn diriliinde hadimine smarlamt. Benim klmden Dicle rma taarsa Badad' harap eyler. Tamaa balaynca hrkam suya kar tut demiti. Filhakika yle yapnca su sakin, satklar kl de hamu oldu, topland bir yere geldi. Ol kl alp defneylediler. Derler ki yarn kyamet gnnde Arasat olacak, Hallac' zencir ile balayp gtreler. Eer aarsa kyamet kavmini birbirine vura. Hallac' Mansur'un asld gece meayihten biri namazdan fari olunca hafiften bir avaz iitti: Biz Hallac'a srrmzdan bir sr gsterdik. Onu fah eyledi. Her kim sultanlar srrn fah eyleye cezas budur. ibli de Hallac Trbesi mnacatnda:

"Bu m'min ve arif idi. Niin bu belay buna eylediler?" Dedi. Hafiften bir avaz geldi ki: "Ya ibli ' onun iin eyledik ki bizim srrmz gayra syledi. Sr saklamayann cezas budur." ibli dnde Hallac' grp sordu: "Sana bunca azab eden halka, Hak neyledi." Dedi ki " ki blne de rahmet eyledi" . "Bir bl benim halimi bilip efkat ederlerdi. Onun iin rahmet eyledi. Dierleri benim halimi bilmezlerdi. Hak'kn emri yerine gelsin diye azab ederlerdi. Onlara da onun iin rahmet eylendi." Hallac astklar zaman iblisi lain karsna geldi. "Sen enelhak dedin, sana rahmet eylediler, Ben "enelhayr dedim" bana lanet eylediler sebebi nedir. Hallac: "Sen benlik eyledin. Ben benlii kendimden uzak eyledim sebebi budur" dedi.

Hazreti Habib-i Acemi (Kaddesallahu srrahu)

Habib-i Acemi kuddise srrahu, sahibi sdk ve himmet idi. Ann kerameti ve riyazeti tamam idi. Basra'da oturur idi. Evvelki halinde maln faize verir, her gn borlularna varr bir ey alamazsa ayak terini alr bununla nafakalanrd. Birgn bir borlunun evine vard. Evinde bulamad. Avretinden ayak teri istedi. Avret, "erim yoktur. Bende de nesne yok ki vereyim, yalnz bir koyun boynuzu var. stersen onu vereyim" dedi. "getir ver" dedi. Getirdi. Ol boynuzu ald ve eve getirdi: "Piir yiyelim" dedi. Avret de: "Odun ve ekmek yoktur" dedi. Habib vard, borlularndan odun ve ekmek getirdi. Avret a piirdi, anaa koydu. Kapya bir dervi geldi. "ey'en lillah" dedi. Dervie kar kapy arpt. Dervi mahsun geri dd. Avret bakt ki a anann ii kana dnm. Benzi sarard. Eri Habib gelince ona da gsterdi. "Birinin gznn omluuna uradk" dedi. Habib bu hali grnce canna od dt. Ve snmedi. "Ya avret ben baka hale geldim. Tvbe kldm" dedi. Yolda ocuklara rastlad. ocuklar birbirlerine: "Ribahor (faizci) Habib geliyor, saknn onun omluundan, ayann tozu bize demesin. Biz de onun gibi bedbaht oluruz" dediler. Bu sz de Habib'in iine da gibi oturdu. Hasan Basri'nin katna geldi. Onun elini tuttu, tevbe-i Nasuh eyledi. Allah'a dnd, evine geldi. Yolda borlusuna urad. Borlusu Habib'i grnce kamaya yeltendi. Habib: "Ne kaarsn? imdenger ben senden kaarm" dedi. Ondan sonra gene o ocuklara rastlad. ocuklar birbirlerine: "savulun taib Habib geliyor, bizim ayamzn tozu stne konmasn, Allah'a asi olmayalm" dediler. Habib: "lahi! Seninle bartm. Bir gnde beni iyilerden eyledin" dedi.

ehrinde tellal arttrd. "Habib'ten nesne isteyen gelsin" dedi. Maln kamilen datt. Mflis oldu. Sonra gelene karsnn carn (Kadnlarn kulland bir eit rt) verdi. Yine bir kii geldi. Ona da gmleini verdi. plak kald. Frat kenarnda bir savma yapt. badetle megul oldu. Hasan basri'den ilim renirdi. O zamana kadar okumak bilmezdi. Avret nafaka istedi. Habib kt, savmaya vard. Taatle megul oldu. Akam evine geldi. Avreti: "kande ilerdin ki gene nesne getirmedin?" dedi. Habib: "yle bir kiinin ileri ilerim ki gayet cmert. Onun kereminden utandm da nesne dileyemedim. Bana "on gn sabret, on gnlk cretini birden vereyim" dedi. Gine savmasna vard. badetle megul oldu. On gn tamamland. le vakti geldi. Namaz kld. Bu gece avrete ne diyeyim diye gnl darald. Derhal Hak Teala hazretlerinin kudret hazinesinden ya, bal, yzlm koyun ve dier havaic birka hamal ile ak yzl ve ak elbiseli bir kii evlerine gitti. Kapy ald. Avreti kar kt. Ol ak elbiseli yiit eyitti: "Bunlar, erinin iini iledii kii verdi. Eve gelince ona de ki: "gelenler sen iini arttr biz de atamz arttralm dediler". Ve gittiler Habib utanarak akam evine geldi, evden a kokusu kyordu. Kars onu gler yzle karlad. Habib onu hi byle sevinli grmemiti. Dedi: "Ey er. Senin iini ilediin kii ne iyi kii imi ki bir gkek yiitle, trl trl nimetler ve bir k aka verdi. Ve Habib gelince ona de ki, "verdiklerimizi kabul eylesin, eer ol, iini arttrrsa biz de arttrrz" dediler. Habib bu sz iitince zevke dt, on gn alabma kulluk ettim bu lutuflar etti. Eer daha fazla edersem acaba ne eder? dedi. Ve dnyadan yz evirdi, Allah'a yneldi. badetle megul olup ululuk mertebesine eriti. Duasnn mstecabu snanm idi. Bir gn olu kaybolan bir kadn geldi. Ayana dt ve ok alad. "Hi akan var mdr?" diye sordu. "ki akam vardr. Onu alp bir dervie verdi ve dua kld. Var git, olun sana gelir dedi. Avret henz evine varmadan oluna yolda kar geldi. Avret ad oldu. Sevine sevine olunu eyhe gtrd. eyh olana sordu: "Nerede idin?" "Bugn Kirman ehrinde idim, stadma pazardan et aldm, giderdim. Habib duas berekatndan nagah bir yerde bir avaz iittim: "Ya yel bu olan gtr evine brak". Nakildir: eyhi bir gn evvel Basra'da ertesi gn (Arefe Gn) Arafat Da'nda grrlerdi. Bir yl Basra'da ktlk oldu. eyh veresiye ok taam ald. Dervilere verdi. Bir kese dikti. Keseye elini soktu. Diledii kadar aka kard. Borcuna verdi. Yaz k giydii bir krk vard. Bir gn abdest alrken krk yol stnde brakp gitti. Hasan Basri krk grd. Habib gelinceye kadar bekledi. Habib geldi, selam verdi. "Ya Mslmanlar imam burada niin durursun?". Hasan: "Ey Habib, krk buraya komak gerekmez, zayi olur, kime inandn?" dedi. "Seni gzetlemek iin gnderen kiiye inandm." Hasan birgn Habib katna geldi. Habib iki arpa orbasn, tuz ile beraber Hasan'n nne

koydu. Yemee balaynca sail geldi. Bu kez Hasan'n nnden alp dervie verdi. "Ey Habib sen iyi kiisin. Biraz ilim okumu olsaydn birini konua brakr, saile birini verirdin. Byle gerektir" dedi. Habib cevap vermedi. Bir saat sonra bir kul geldi. Banda birbir sofra, iinde helva, ekmek ve beyz aka vard. Bunlar Habib'in nne koydu. Habib sofray Hasan'a brakt. Akay dervilere bltrd. Hasan yerken Habib: "Ya stad, sen iyi kiisin. Eer biraz yaknlk olsa daha yekrektir ki yakinsiz ilim ie yaramaz "dedi. Birgn Hasan Habib'in mescidine geldi. Akam namazna kamet getirdi. Habib Elhamdulillah yerine Elhemdulillah dedi. Hasan'da Habib'in arkasnda namaz sahih deildir diye Habib'e uymad. Kendi bana kld. Hasan'a o gece dnde Cenab Allah: "Ey Hasan benim honutluumu bildin de yine yanldn.." buyurdu. Hasan: "Ey bari hda, senin rzana ben niin yanldm?" buyurdu ki: Habib ardnda namaz klm olsaydn benim rzam bulmu olurdun ve mrnn iinde kldn cmle namazlarn, Habib'in ardnda kldn namaz berakatna makbul olacakt. Ama sen lafz eriliini, niyet doruluundan geri koydun. Dil dorusuyla gnl dorusu arasnda ok fark vardr." Buyurdu. Birgn Haccac'n adamlar Hasan' arad. Hasan savmaya gizlendi. Adamlar savmaya girip aradlar, bulamadlar. Hasan der ki birkez elleriyle beni yokladlar, anlayamadlar. Geri kp Habib'e: "Ey eyh ! Niin yalan sylersin? Bizimle elenir misin? Haccac'n Hasan'a edecei sana revadr" dediler. Habib: "bu dem o benim katmda savmaya girdi. Eer siz grmedinizse benim ne suum vardr?" Dedi. Ol avanlar ieri girip yine aradlar, bulamadlar, kp gittiler. Hasan: "Ey Habib ! stadlk hakk byle mi? Avanlara yerimi syledin" dedi. Habib: "stad ! doru sylemek berakatna kurtuldun yoksa onlarn eline giriftar olurdun". Hasan: "Ne eyledin de bunlar beni grmediler" Dedi. Habib: "Dokuz kere ayetle krsi ve amener resulu ve surei ihlas okudum. "Hasan' sana smarladm ey alabm, sen saglagil" dedim. Nakildir: Hasan Basri bir gn Dicle rma kysna geldi. Karya gemek iin gemi bulamad. Habib geldi: "stad! Burada neylersin" dedi. Hasan: "Bir yere gitsem gerek, illa gemek iin gemi yok" dedi. "stad! lmin varsa hasedi gnlnden gider, dnyada irek belalar ganimet tut ve cemi ileri Hakdan bil ki kaan byle olasn, ayan suya vur ge" dedi. Habib ayan Dicle rmana bast, geti. Hasan alad. Akl gitti, dt. Kendine gelince: "Ya mam sana ne oldu?" diye sordu. "Habib benim akirdimdir. Beni melamet eyledi, su stnden geti, ben kaldm. Yarn srat kprsnden de cmle halk geip ben kalrsam halim ne olur" dedi. Habib'e sordu: "Bu mertebeyi nereden buldun?"

"stad ben gnl aartrm, sen kat karartrsn. lminden bakalarna fayda deer sana demez" dedi. Nakildir ki Ahmet Hanbel ve afii otururdu. Habib bir bucaktan geldi. Ahmed: "Buna bir sual edeyim" dedi. afii: "Bu kavme sual gerekmez" dedi. Ahmed: "are deil sual edeyim. Bir kii be vakit namazdan birini fevt eyledi. lla bilmez ki hangi vakittir" dedi. Habib: "Bir kiinin gnl Allah'tan gafil olursa, onu edeplemek gerek" dedi. Bu cevap iinde mtehayyir kaldlar ve afii: "Ben sana demedim mi bu haldeki kimselere sual sorulmaz" dedi. Bir gn evinde, karanlkta ineyi kaybetmiti, bulamad. O saatte aydnlk oldu. neyi buldu. Habib evinde bir firavu (cariye) tutard. Otuz yl yzn grmemiti. Bir gn firavu hacete karken, kapda Habib'le karlat. Habib: "Ne avretsin?" dedi. Firavu: "Otuz yldr senin evindeyim, beni nice bilmezsin?" Habib: "Benim Allah'dan gayri kimsenin yzne baktm yoktur. Seni nice bileyim" dedi. Sordular: "Allah rzas nerdedir?" "Mnafklk tozu olmayan gnldedir" dedi. Kaan yannda Kuran okuyalar, ol kadar alard ki akl giderdi. Dediler: "Sen acemi kiisin, Kuran manasn bilmezsin, bu aladn nedendir?" Cevap verdi ki: "Dilim acemi, kalbim arabidir". Bir dervi der: "Gnlmden geer ki bu bir acemi kiidir. Ulu mertebe sahibi olmu. Acaba bu mertebeyi nereden bulmu?" hafiften bir ses iittim ki: "Habib acemi ise ne var, o bizim habibimizdir (dostumuzdur)". Bir gn bir kanly (katil) ldrmeye gtrrlerdi. eyhe urad. eyh ona gz ucuyla bakt. Sanra onu ldrdler. Ol gece grdler ki, umakta drhaleler giymi seyrandadr. Ona dediler: "Ya filan! Dnyada bir adam ldrc, zalim kii idin. Bu mertebeyi neden buldun?" "Beni ldrmeye gtrrlerken Habib'e uradm. Gz ucuyla bana bakt. te o nazardan buldum" dedi. Rahmetullahi aleyh.

Hazreti eyh Utbet l Gulam (Kaddesallahu srrahu)

Ol hoca- eyyem, Utbet l gulam rahmetullahi aleyh, gnl ehlinin makbulu olup Hasan Basri'nin akirdlerindendi. Birgn deniz kenarnda Hasan Basri abdest alrd. Utbe su stnde yrd. Hasan acebte kald. "Ya Utbe bu mertebeyi ne ile buldun?" dedi. Utbe:

"Otuz yldr sen onun buyruunu ben ise sevdiini tutuyorum" dedi. Onun tevbesinin sebebi oldur ki evvel halinde zina ilerdi. Birgn bir avret pencereden ban karm, taraya bakard. Utbenin gz ol avretin gzne tu oldu. Meer ol avret kara gzl idi. Gnl ona takld. O kadn elde etmek iin bir kii gnderdi. Ol avret de mesture idi. Utbenin adamna cevap verdi." Utbe benden ne diler?" dedi. "Ann gz gzne taklm, senin gznn karal ona isr eylemi" dedi. Avret gzn karp bir tabaa koydu. Utbe'ye verdi. "Gzm sevdi ise alsn" dedi. Utbe ihlasla tevbe eyledi. Hasan'n kapsna vard. Onun katnda dururdu. Arpa eker ve yerdi. Gnde yalnz bir kursa yer, ibadet ederdi. Haftada bir kere su dkerdi onun iin ki "Kiramen Katibin" den utanrm derdi. Birgn Utbe'yi grdler, bir yere oturmu, teninden su gibi ter akard. "Bu ne hal?" dediler. "Evvel halimde evime misafir gelmiti. Komu duvarndan bir kesek almtm. Konuklara hacet oldu. imdi ne zaman onu hatrlarsam hacaletimden terlerim" dedi. Onlar da: "Komudan helallik dileriz" dediler. Birgn Abdlvahid Zeyd katnda birka ulu otururdu. Dediler ki: "Acaba burada halkla deil Allah'la megul olan bir kii var mdr?" Abdlvahid Zeyd: "Sabredin. imdi o kii gelir" dedi. Bir saat sonra Utbe kageldi. Sordular: "Ne yerden geldin?" "Pazardan geldim." "Kimi grdn?" "Kimseyi grmedim." Nakildir ki Utbet l Gulam hi yemek yemezdi. "Gzmzn nurusun, yoldalarn bulaym, beraber yiyesin" dedi. Utbe: "Ben yle bir kiiyle yolda oldum ki yemekten mnezzehtir, ona kar ben utanmadan nice yiyeyim " derdi. Nakildir : Bir gece Utbe seyrinde bir "Huri" grd. Ol huri: "Ey Utbe ! Ben sana akm, sakn beni koyup ayr avret isteme ki ta ben sana haram olmayaym" dedi. Utbe: Ben dnyay talakla boadm. Kii talak ile boadn nice ala?" dedi. Birgn bir kii Utbet l Gulam katna geldi. Keramet istedi. Utbe: "Ne dilersin?" dedi. "Hurma" K gnleri idi. Vard, bir zenbil hurma getirdi, nne koydu. Nakildir ki Muhammed Semmak, Znnun-i Msri Rabia katna geldiler. Nagah Utbe' de kageldi. Bir yeni gmlek giymiti. Muhammed Semmak: "Yeni gmleini giyip ne ho salnrsn" dedi. Utbe dt, can verdi.

Onu bir ulu dnde grd, yznn bir yan kaburga olmutu. "Ne sebepten byle oldun?" dedi. "stadm katna varmtm. Bir gzel olan geldi. Birkez bakmtm, Hak Teala beni umaa buyurdu. Yolumda tamu vard. Bir ylan kageldi. Kendisini stme brakt. Ve bir yanm vurdu ve eyitti." Birkez bakmaa birkez vurmaktr. Eer bir daha bakaydn, ben de srrdm" dedi. Rehmetullahhi aleyh.

Hazreti Rabiat l Adviye (Rahmetullahi aleyha)

Ol mahdure-i has, settrei ihlas, ol nsha-i ak u itiyak, ol efte i kurb ihtirak, ol Meryem i Saniye i saf, Rabia tl Adviye rahmetullahi aleyha. Eer sorulsa ki: "Rabia'y erenler snfnda niin zikr eyledin?" Cevap veririz ki: "Peygamber sallahu aleyhi ve selem buyurur. Avret Allah yolunda erdir. Ona avret demek reva deildir. Nitekim nbvvet ayn izzettir. Beylik ve ululuk ve kklk onda tefavt tutmaz. Velilik dahi yledir. Hassaten Rabia kendi zamannda Hak muamelesi ve marifet iinde nazirsiz idi. Nakildir: Rabia'nn doduu gece atas evinde hi nesne bulunmad. Atas yavlak dervi idi. Bir para bez ve bir dirhem ya bulunmad ki Rabia'y saralar. Avreti dedi ki: "Filan komuya var, biraz ya dile ki era yandralm. lla ann eri ahdetmiti ki kimseden nesne dilemeye. Kapdan kt. Komusunun kapsna vard. Geri dnd: "Kapy amadlar" dedi. Avret alad ve gussal yatt. Uyudu. Dnde Peygamberimiz Muhammed Mustafa Sallalahu aleyhi ve sellem i grd.

................................... ......... .................................. ......

(bask hatas, bir sayfa bo)

.............. ............................. ................................... .................................................... ............

Rabia ban secdeye koymu. Hakka mnacat klar ve derdi ki: lahi ! Ben gnlm sana vermiim illa nedeyim ki sen beni mahluka grml eyledin. Eer i benim elimde olsa bir saat senin kulluundan hali olmam. Onun stnde kr kandil yanar, evin iini Ruen eder dururdu. Hocas bu hali grnce korktu. Kendi yerine geldi. Fikre yatt. Sabah oldu. Rabia'y ard. Okad. Azat eyledi, Rabia'ya destur verdi. Ondan sonra savmaya girip,

ibadetle megul oldu. Bir zaman sonra hacca gitmek arzu eyledi. Bir eei vard. Seccadesini ve azn ykledi. Yzn Hakka tutup beriye iine girdi. Yolda eei ld. Yoldalar ykn gtrelim deyince: "Ben size gvenip gelmedim" dedi. Yoldalar onu brakp gittiler. Rabia yalnz kald, yzn secdeye koyup eitti: "lahi! Padiahlar byle etmez. Yolda eeimi ldrdn, beni akta koydun" dedi. Bu szn henz tamamlamadan eei dirildi. Rabia ykn ykleyip birka gn daha gitti. Yine Hakka mnacat eyledi. "lahi ! Senin akn gnlm tuttu, artk gidemez oldum, ol ta evini buraya getirsen nola.." dedi. Hak Teala hazretleri ona hitab buyurdu ki: "Ya Rabia onsekiz bin alem katna girersin." Rabia ileri vard grd ki kabe ann karsna geldi. "Bana Kabe'nin ss (sahibi) gerek, ben bu evi nideyim" dedi. Peygamberimiz sallallahu aleyhi vesellem "herkim Allah'a bir kar ileri varrsa, Hak Teala ona bir arn yaklar" buyurmutur. brahim Edhem rahmetullahi aleyh ondrt ylda glkle Kabe-i erife vard. Yolda giderken her admna iki rekat namaz klard. n Kabeye erdi, kabe anda yok. Birkez ah eyledi. " Aceb bu ne haldir, gzmde halel vardr?" dedi. Hafiften bir avaz iitti ki: "Ya brahim ! Senin gznde halel yok amma bizim bir firavuumuz (kul, cariye) vardr, bize yz tuttu. Biz de Kabemizi ona kar gnderdik" dedi. brahim Edhem gayretlendi. Ve: "Bu ne trl avret ola ki mertebesi ve naz alab dergahnda byle ola" dedi. Geri yrd. Grd ki Rabia gelir, Kabe yerine gelmi. brahim Edhem Rabia'y grnce: "Ya Rabia! Bu ne haldir ki cihan hayrete saldn. Ondrt ylda nice trl meakkatlerle, her admda iki rekat namaz klarak, kabenin akna geldim, kabe sana kar gelmi" dedi. Rabia: "Ya brahim ! Sen namaz eyledin, ben niyaz eyledim" dedi. Rabia hacc tamam eyledi, yine Basra ehrine gelip ibadetle megul oldu. Bir yl sonra kabeyi yine arzulad. Ve evvelki yl hac bana kar geldi, bu yl ben hacca kar varaym dedi. Yola girdi. eyh ebu Ali Tirmizi eyder: Rabia beriyyeye (le) girerek tam yedi yl yan zere yuvarlanarak Arafat dana eriti. Hafiften avaz iitti: "Ya mddei ! Bu ne resimdir ki sen bizi istersin, eer sen dilersen ki biz tecelli edelim ta sen durduun yerde eriyesin." Rabia: "Hdavenda ! Senin eksikli kulunun bu tecelliye katlanacak mertebesi yoktur. Senin tecelline dalar bile katlanamaz, pare pare olur. Benim iin bu muhaldir amma fakirlikten bir nokta dilerim" dedi. Nida geldi ki: "Ya Rabia ! Ulu nesne diledin. Fakr bizim fahrimiz eseridir ki, erenler yolunda koymuuz. Senin ta fakr makamna ermen iin yetmi bin hicab gemen gerek. imdi sana demez ki fakr szn anasn amma birkez yukar bak. Rabia ban kaldrp yukar bakt. Kandan bir deniz grd, havada muallakt. "Bu deniz visalimizi isteyen aklarn gzleri yadr. Klls ilk menzil iinde kaldlar. Hi nianlar belirmedi. Bizim hazretimizde yokluk makamna varmaynca var olmaz denildi". Rabia dedi ki: Ol erenler devletinden bir eme (koku) ben zaif kuluna gster. Bunu deyince filhal (avretler

zrn) grd. Hafiften avaz iitti ki: "Yedi yl yan ile Kabeye varann makam budur." Rabia sergerdan (Avare, akn) oldu. Ve: "Ey padiah ! Ben nden senin evine itibar eylemedim de seni diledim, bu kez ona da layk olmadm" dedi. Basra'ya dnd. Savma'ya girdi. badetle megul oldu. Nakildir: Birgn iki ulu, Rabia'y ziyarete geldiler, ikisi de a idi. Taam helaldir diye Rabia'nn taamn yemek dilediler. ki gerdeyi bir fotaya koydu, bunlarn nne getirdi. O anda kapya bir dervi geldi, Allah dedi. Rabia da iki gerdeyi dervie verdi. Bunlar melul oldular. Bir saat sonra bir firavu bir yn ekmek getirdi. Sayd kim onsekizdir. Rabia: "Ekmek yirmi olsa gerektir" dedi. Firavu ekmein ikisini gizlemiti. kard. Rabia bunlar nlerine koydu. Bu iki kii taaccbde kaldlar. Ve dediler ki: "Bu ne srdr ki biz senin ekmeini yemee geldikdi. nmze koyacan ekmei dervie verdin ve o firavuun getirdii ekmein eksiini bildin." Rabia : "Siz ikiniz geldiniz, karnnzn a olduunu bildim. nnze koyacam o iki ekmei kapya gelen dervie verdim. Bu iki ekmek konuklarn karnn doyurmaz dedim alab'dan bir yerine on istedim. Hak Teala verdiim o iki ekmek yerine yirmi ekmek verdi" dedi. Nakildir: Rabia birgn savma iinde hasta oldu. Uykuya vard. Bir uru geldi, carn ald. kmaa yol bulamad. Car brakt yol gzkt. Bunun zerine car yine ald, yine yol bulamad. Bunu tekrarlad. Nihayet bir avaz iitti: "Ey er ! Zahmete girme. Rabia bunca yl kendisini bize smarlad. Zehresi yoktur ki ann semtine kimse gele. Ol dostumuz uyursa, biz dostu uyankz" dedi. Uru bunu iitince tevbe eyledi. Nakildir: Rabia'nn hadimi yemek piirmek iin i yan eritti. ok zamandr a grmemilerdi. Soan lazm oldu. Hadim komudan almak diledi. Rabia: "Ben ahd eylemiim ki, kimseden nesne dilemeyeyim " dedi. Bu sz derken havadan bir ku geldi. Bir deste soan yan eritildii mlee brakt. Rabia : Mekrden hali deildir dedi ve soan ya brakp, ekmei tuzla yedi. Rabia birgn alayarak dada giderken geyikler ve canavarlar etrafnda dolap durur. Rabia'ya nazar ederlerdi. Nagah Hasan Basri kageldi. Grd ki Rabia geyiklerle oturur. Geyikler Hasan' grnce rkp katlar. Hasan melul oldu: "Ya Rabia bunlar benden niin katlar?" dedi. Rabia eyitti: "Bunlarn i yan yemisin nice kamasnlar" Nakildir: Rabia birgn Hasan evi nnden geiyordu. Hasan alard, gznn ya Rabia'ya dokundu, yamur suyu sand, sonra bildi ki Hasan'n gz yadr. "Ya stad! Gz yan sakla. Halk grmesin ve riyadan da emin olasn." Dedi. Bu sz Hasan!a ar geldi. Birgn Rabia'y su yannda grd, seccadesini su stne brakt. "Ey Rabia ! Gel iki rekat namaz klalm" dedi.Rabia da seccadesini havaya brakt ve stne binip:

"Ey Hasan ! Senin ilediini balk, benim ettiimi de sinekler eder. bu ikisinde deil, ie megul olmak gerektir". Dedi. Nakildir: Rabia birgn Hasan'a nesne verdi. Bir mum, bir ine, bir kl. Yani mum gibi ol, alemi mnevver eylegil. ne gibi yalncak (alkan) ol, hemire ide ol. Manalarda riyazet ek, kll kl oluncaya kadar. Nakildir: Bir gece Hasan ve yarenleri Rabia katna vardlar. Rabia'nn evinde era yoktu. Rabia parmana tkrd. Evin ii Ruen oldu. Eer sorulursa ki parmaktan nice aydnlk ka, cevap ederiz ki, Musa eli bol ola. O peygamberdi denilirse cevapta deriz ki her kim peygamberlere mtabeat ede, onun peygamberlik eserinden nasibi ola. Nitekim Peygamberimiz Sav buyurur. "Her kim bir danik haramdan yine sahibine verirse, peygamberlik derecesinden bir dereceye erie." Rabia'nn dirlii malumdur. . Nakildir: Birgn Hasan Rabia'ya "Hi rabet eder misin ki sana nikah edelim?" dedi. "Nikah vcud zerine sahihtir, bende vcud yoktur. Yok nesneye nikah nice olur?" Hasan: "Yokluu nereden buldun?" dedi. "Kendimi yok etmeden buldum." Birgn Hasan : "Ya Rabia ! Sana mahlukun retmedii, Halknn gnlne brakt ol ilimden bana da bir harf ret" dedi. Rabia: "Birka kilo iplik eirdim ki sataym da kut (erzak) edineyim. Ahaliye iki akaya sattm. Akann birni bir elime, dierini de br elime aldm. Korktum ki birbiri stne koyaym da ift ola ta beni yoldan kara. Drt akay birbiri stne koyan bu ilimden renemez" dedi. Nakildir: Birgn Rabia'ya: "Niin evlenmezsin?" diye sordular. "Size nesne soraym, eer bilirseniz sizin dediinizi tutaym" dedi. "lm vaktinde imanm selametle gtrebilecek miyim?" "Bilemeyiz" "Kyamet gnnde kitabm samdan m solumdan m sunalar?" "Bilemeyiz" "Yarn halk iki blk olduunda (surei uara 7. Ayetin sonu) hangi blkte olurum?" "Bilmeyiz" "Ol kii ki gece gndz bu kaygda ola, ona gelenin kaygs nice olur" Sordular: "Kanden gelirsin? Ol cihandan nice gidersin?"

"Ol cihana giderim" "Bu dnyada neylersin?" Dediler. "Piman yrrm, nk fanidir, baki deildir." "Hakk sever misin?" "Beli" "eytan dman tutar msn?" "Yok." "Niin?" "unun iin ki Rahman sevgisi iimde yle dolup durur ki eytan dmanl smaz." Rabia der ki: Birgn dmde Peygamber efendimizi grdm. "Ya Rabia ! Beni sever misin? Buyurdu. "Ya Resulullah ! Seni kim sevmez, yalnz Hak sevgisi beni yle kaplayp durur ki, hi dostluk, dmanlk yeri kalmayp durur" dedim. Nakildir: Rabia ok alard. "Niin bunca alarsn?" dediler "Allah ile ns tuttum. Ayrlktan korkarm. Olmaya ki lm vaktinde nida gele ki "Sen bize gerekmezsin" diyeler. Birgn Rabia bir kii grd: "Vay kaygdan" der ikayet ederdi. Rabia: "yle deme 'Vay kaygszlktan' de" dedi. Nakildir bir kii grd, bana tlbent balamt. "Niin baladn" dedi. "Bam arr" "Ka yandasn?" "Otuz yandaym." "Otuz yldr saken hi bana kr tlbendini baladn m? Birka gn hasta oldun, ikayet tlbendini baladn" . Bir yaz gn idi. Karanlk bir eve giren Rabia ban aa brakt. Bir hizmetkar kadn avaz etti. "Ya seyyide Tara k ki, Allah'n sanatn gresin. Rabia da: "eri gir ki sanii gresin" dedi. Nakildir: Birbiri ardnca oru tutard. Hi nesne yemedi, uyumad, ala harran geti. Bir kii bir anak a getirdi. Katna koydu. Rabia a ald, eve girdi. Ev karanlk idi. Vard ki ra yandra, geri gelince kedi a dkt. Geri gitti su getire, su getirince ra snm, bu getirdii suyu ieyim

derken dt, bardak krld ve su dkld. Rabia bir kez ah eyledi. "Senin ellerinden yine Sana feryad ederim. Bu ne itir ki bana edersin?" dedi. Hafiften bir avaz geldi ki: "Ya Rabia! Feryad eyleme. Eer dilersen dnya maln hep sana vereyim, Benim sevgimi gnlnden kar. Dnya nimetiyle benim sevgim bir yerde olmaz" dedi. Rabia n bu hitab iitti, bir kez gnln dnyaya gtrmedi. Rabia daim zarilikle inlerdi. Derlerdi ki: " Ey ahiret hatunu! Grrz, zahir bir hastaln yok, niin byle inlersin?" "Zahir hastalm yok amma, batnmda bir dert var, tabibler ol derde hi mualece klamaz. Derdimin derman dost visalidir" dedi. Bir gn bir ulu Rabia katna geldi. Onu snamak iin dedi ki: "Ya Rabia! Bunca ululanmayasn, ahir avretsin, hergiz avrete peygamberlik gelmedi. Cmle faziletler erlere gelmitir. Peygamberlik tacn erler, erenler bana korlar. Ve keramet kuan onlarn beline kuatrlar. Rabia: "Bu dediklerin gerektir amma benlik davas hergiz avretten gelmedi (Ve ene rabbukum l ala) davas erden geldi. Hibir avret muhanneslik adn taknmad. Muhanneslik ve benlik erdedir" dedi. Nakildir: Rabia bir gn kat hasta oldu. Ona sordular: "Bu ne haldir? (Umaa baktm, alabm beni edepledi) dedi. "Abdlvahid ve Sfyan Rabia'y sormaa vardlar. Sfyan: "Ya hatun! Gnln ahretten hi nesne dilemez mi?" dedi. " Ya Sfyan! Sen alim kiisin. Lakin cahilane sz edersin. Ben oniki yldr hurma arzu ederim. Sen bilirsin ki Basra hurma stne durur. Henz yemedim. Ben kulum. Kul kiinin arzu ettii bir ey vardr. Eer bir nesneyi dilersem Allah'tan dilerim, amma onu ben deil Allah'm dileye. Sfyan: Senin iin bir ey istemek ve sormak hata imi bari benim iimden syle" dedi. Rabia dedi ki: "Dnyay sever olmasaydn sen iyi kiiydin". "Dnyann nesini sevdim?" "hadis rivayet edersin. Onunla fahr edip ululanrsn" dedi. "Bunlar dnyay sevmek midir?" diye sordu, alad. "Hdavenda! Ben miskinden raz ol" dedi. Rabia: "Rzasn dilersin ki senden raz deildir" dedi. Nakildir: "Bir gn malik bin Dinar Rabia katna geldi. Grd ki bir eski hasr demi, kerpici yastk edinmi, bir snk bardaktan abdest alrd. z yand, dedi ki: "Benim bildiim beyler vardr. Eer dilersen, varaym, sana rt, dek getireyim?. "Ya Malik! Yaradan benim halimi bilir mi bilmez mi?" "Bilir"

"mdi ol ne dilerse biz de yle dileriz". Bir gn hasan, akik ve Malik beraber Rabia'y sormaya geldiler. Rabia hasta idi. Hasan Rabia'y grnce (Doru deildir o kii ki, davas iinde Mevlasndan gelene katlanamaz) dedi. Rabia: "Bu szden kibir kokusu geliyor" dedi. akik eyitti: "Doru deildir kendi davas iinde ol kii efendisinin vurduuna kr eylemeye. " Rabia: "Dorudur" dedi. Malik eyitti: "Davas iinde Mevlasnn darbndan lezzet duymayan kii davasnn sad deildir". Rabia: "Daha iyidir" dedi. Bu kez: "Sen syle" dediler. Kendi davas gerek deildir ol kii kim darb unutmazsa, mevlasn mahede eder dururken". Rabia der: "Msr avretleri gibi mahluku grdkleri iin kendilerini unuttular, ellerini doradlar. Eer kii Halik mahedesine erdiinde hayran olup kendisini unutursa acep deildir" dedi. Nakildir: Bir gn Basra ulularndan bir kii Rabia katna geldi. Dnyay ok horlad. Rabia: "Sen dnyay ok seversin, eer sevmeye idin anmazdn" dedi. Kuma seven kii alc olur. Eer sen dnyadan fari ise dnyann iyisine yavuzuna bakma (Herkim bir nesneyi sevse ancak anar olur) dedi. Bir kii anlatr: "kindi vakti Rabia katna vardm. Diledim ki benim iin a piire bir kesek eti mlee brakt ve su koydu. Artk mlek katna varmad. Sze baladk, manalara dald. Akam eriti, namaz kldk. Namazdan sonra rabia'nn yanna vardm. Grdm ki altnda odun yokken mlek Allah kudretinden kaynard. mlei aa indirdi, kotard. Yedik. Onun lezzeti gibi mrm iinde a yediim yoktur. Rabia dedi ki: "Her kim sdk ile alabnn kulluu ile megul ola, phesiz onun iin bunun gibi a piireler." Sfyan der: Birgn Rabia katna vardm. Grdm ki mihraba girmi namazla megul. Ben de bir bucakta namazla megul oldum. n sabah oldu. Ben: "Ya Rabia ! gel beri kredelim ki, Hak Teala bize bu tevfiki verdi", sabaha dein namaz kldk. Rabia: "Bugn oru tutalm, krmz o olsun" dedi. Rabia daim mnacat iinde derdi ki: "lahi ! Eer ben sana Tamu'dan korkup tapyorsam beni tamuya koy. Eer umak midi iin tapyorsam uma bana haram eyle. Eer senden tr yapyorsam, bana didarn ruzi kl.. "derdi. Ve dahi: "lahi ! Dnyada bana ne vereceksen, dmanlara da ver. Ahirette ne vereceksen, dostlara da

ver. Eer beni tamuya koyacaksan, ben sana feryad ederim ki, dost dosta byle mi eder?" Hafiften bir avaz geldi: "Ya Rabia ! S-i zan etme. Yarn sen benim komuluumda olasn, didarm gresin, bila hitab sen benimle, ben seninle szleesin". Rabia'nn gnl bu hitab iitmekten mutmain oldu. Eyitti: "Ey Hdavenda, padiaha, perverdigara ! Benim iim ve arzum dnya saraynda senin zikrindir.. Ahirette likandr. Ben zaif halimi arzettim. Bakisini ne dilersen sen kl. Ona lm vakti geldiinde ba ucunda ademiler otururlard. "Beni halvet eyleyin ki alabmn elileri gelir " dedi. Cmle tara ktlar. Ve avaz iittiler. (Fecr 27, 28, 29, 30. Ayetler) Bir zaman geti, avaz kmaz oldu. Ol cann Hakka smarlam. ldkten sonra bir ulu onu dnde grd: "Mnkir ve nekir sana ne sordu?" diye sordu. "O iki melek bana gelip 'men rabbke' dedi. Ben: "Geri dnn Haktan sorun" dedim. Ve dedim ki: "Ey alabm ! imdiye dein ben seni bilmedim ise bundan byle nasl bilirim. Kiiler Rabbine varrsn derler." Rahmetullahi aleyha.

Hazreti eyh Fadil ibni yaz (Kuddise srruhu)

Ol kutbi vakit Fadl Bin yaz Rahmetullahi Aleyh riyazet ve keramet iinde bunca mertebeli ve tevazu iinde misli yoktu. lk halinde, Merve yazsnda adr tutup palaz giyip, bana gece takke urup, boynuna tesbih takp, gece gndz namaz klard. Bununla beraber haramilerin ba idi. Onun ok yoldalar vard. Kervan soyarlar, Fadl'a getirirler. Fadl'de kuma bunlara taksim eylerdi. Daima namazdan ve cemaatten fari deildi. Hatta hangi yolda namaz klmazsa yanndan kovard. Birgn ar kervan gelirdi. Yarenleri pusuya girdiler. Kervan iinde bir kiinin onbin kzl altn vard: "Altn ald bunu gizleyeyim. Kumam alnrsa bu bana kala" dedi. Giderken Fadl adrna urad grd ki zahid tesbih okuyup durur. Onu grnce ad oldu. O altnlar ona smarlad. "Haramiler kervanmz vurdular, bu sana emanet olsun" dedi. Fadl: "Altnlar u bucaa koy, sonra gelip alrsn" dedi. O da kodu, gitti. Grd ki kervan vurulmu, kumalar gitmi, cmle yoldalarnn elleri balanm ve elleri rmt. Geri kalan eyay haramiler devirdiler. O kii geri dnd. Fadl'e geldi, altnlar ald. Grd ki haramiler ulusu o imi, gnlnden geirdi ki altnlar o alacak, Fadl onu ard: "Altnlar almaa m geldin?" "Evet." "Koyduun yerden yine al" dedi. Ald sevine sevine gitti. Fadl'in yoldalar dediler ki: "Biz kervanda nakit bulamadk, altn niye verirsin?" "Bu kii beni iyi kii bildi, hem emanet koydu. Emanete hiyanetlik yoktur. nallah bunun berakatna Hak bana tevbe nasib klar" dedi. Bir gn bir kervan daha vurdular. Taam yemee oturdular. Kervan kavminin birisi bunlara: "Reisiniz kimdir?" diye sordu. "Ulumuz bizimle deildir. "ol aacn arkasnda namaz klar" dediler.

"Namaz vakti deildir, sizinle ekmek yemez mi?" dedi. "Oru tutar " dediler. Bu kii taaccbde kald. Katna vard, grd ki, huu ile namaz klar. Namazdan fari olunca selam verdi. teki sordu: "Namaz ve oru ile haramilik bir yerde olur mu? " Dedi. Fadl: "Kuran bilir misin?" dedi ve surei tevbe 102. Ayeti okudu. Ol kii cevap vermedi, acepte kald. Nakildir ki Fadl'in yle himmeti ve serveti (Ali cenapl) vard ki, vasfa gelmez. Hangi kafile iinde avret olsa ona dokunmaz, borlularn ve az sermayelilerin davarlarn almaz, hemire (salaha meyyal) idi. Nakildir: Bir gn bir kervan vurmak iin Fadl pusuya girdi. Kervan yakn geldi. Kervan kavminden bir kii ayet okudu, ( Surei Hadid 16.ayet) Vakit geldi ki gaflet uykusundan gnln uyansn. Fadl diyor ki, bu ayeti benim iin okudu sandm. Yreime dokundu. "Bu ayet Fadl hakkndan geldi, Ya Fadl ! nicesin yol vurursun? Mslmanlar incidesin. Vakit oldu, artk dnesin. Yreime od dt. Bam secdeye koyup ihlasla tevbe eyledim." Kervan kavmi bir yere toplanp geldiler. Fadl bunlara dedi ki, "Ya kervan kavmi ! Sizlere bearet olsun, Fadl haramilie tevbe eyledi. Bunlar da sevinip gittiler. Fadl daim gezerdi. Herkesin honutluu alp helalleirdi. Yaver ehrinde bir chud Yahudi helallik vermedi. "Ya Fadl hakkmzn helal edilmesini istersen, u karda duran yerinde koparda gel dediler. Ol tepeyi kazd, pare pare kopard. Sounuda o tepeyi kazmaktan aciz kald. Sonra Hak Teala kendi kereminden seher vaktinde bir yel verdi. Ol tepeyi zerre zerre eyledi. Dmdz kld. hudlar onu grdler, mtehayyir kaldlar. Chud bu sefer de: "Biz and itik ta bize mal vermeyince hakkmz helal etmeyiz" dediler. Mere Chudlar bir hasrn altna kum dkmler. Fadl'e u hasrn altnda altn vardr, elini sok kar bize ver de andmz yerine gelsin dediler. Fadl Allah adn diline getirdi elini hasrn altna soktu. Bir avu kzl altn kard, chudlara sundu. Chudlar onu grnce: "Ya Fadl sana helallik vermemizi dilersen, bize iman arz eyle" dediler. Hepsi Fadl nnde iman getirdiler. "Ya Fadl! Bu Tevrat iinde yazldr, okurduk. Her kimin tevbesi kabul olmusa o elini topraa vursa altn olur. Biz seni denemek iin bunu yaptk, tevbenin kabul olduuna inandk, dinin hak dindir." Dediler. Nakildir: Birgn bir kiiye ki benim ellerimi bala boynuma ip tak. Beni sultan katna ilet, bana had vursun, nk had bana vacib olup durur." Dedi. Bunun zerine onu sultana gtrdler. Sultan grd ki Allah'a dnm, salah nianlar yznde belirmi. Buyurdu: onu yzbin hrmet ile evine ilettiler. Kaps nne gelince avreti feryad eyledi. Sand ki, haramilikte yakalanm. Fadil dedi ki:

"Ya avret gereksin. Kat zahm idim illa benim zahmetim imdi katdr. Ya avret hacca giderim. Dilersen sana talak vereyim dedi. Avreti de: "Sen nerede isen ben de ordaym." Dedi. Hak Teala yolunu kolay eyledi. Mekke'ye gittiler. Orda mcavir kaldlar. badetle megul oldular. Bir zaman Ebu Hanife sohbetinde oldular. Onun mertebesi ve kadri ykseldi. Nakildir: Harun Reid birgn hasekisine dedi ki: "Beni bu gece bir kiiye ilet ki bana nesne getirsin. nk gnlm ok meluldur. Ol haseki halifeyi ald, sfyan katna geldi. Kapy ald. Sfyan "kimdir?" dedi. "Halifedir" dediler. "Niin kadem kldnz?" Eer iaret olsayd, ben size varrdm" dedi. Harun hasekisine: "Benim istediim kii bu deildir" dedi. Sfyan da: "Sizin istediiniz Fadil'dir" dedi. Fadil'in kapsna vardlar, bu ayeti okurdu (surei casiye 21.) (ok yazk edenleri, ilemeyenlerle beraber tutam) Halife n bu ayeti iitti. "Bu t bana yeter" dedi. Kapy ittiler. "Kimdir" dedi. "Halife" "Halifenin bunda ne ii var?" Haseki: "Halifeye muti olmak gerek tevi vermeyin" dedi ve ilave etti. "Destur ver de ieri girelim" "Destur yoktur, eer hkm ile girerseniz girin" dedi. Harun ieri girdi. Fadil Halifenin yzn grmemek iin ray sndrd. Harun Fadil'in elini tuttu. Fadil: "(Bu el oddan kurtulursa ne yumuaktr) dedi. Ve namazla megul oldu. Harun ok alad, eyh namazdan fari oldu. Fadil: "Beylik kyamet gnnde pimanlktr" dedi. Fadl eyitti: (Abdlaziz helifelikten tr olu Abdullah ve Muhammed Kab' ard. Eyitti ki: "Ben ho mbtela oldum, bakalar bu beylii nimet bilir, ben mihnet bilirim" dedi. Ve ilave etti: "Bir ulu bana yarn kyamet gnnde azabtan emin olmak istersen, Mslmanlarn kocalarn kendi atan gibi , yiitlerini kardein gibi, oullarn kendi oullarn gibi tut ve bunlara bir dirlik eylegil," dedi." mdi ey Harun! Benim de senin iin korktuum oldur ki, gkek tenin yana, azab iine griftar olasn, Hak'tan kork, Hak emrin tut. Rayetini alab sana smarlad. Evinde bir kadn a yatarsa senden soracaktr. Yarn senin yakan tutup alab huzurunda ekiecektir. " Harun bu szleri iitti, o kadar alad ki. Akl zail oldu. O haseki Harun'a: "Tez gidelim" dedi. Fadil eyitti: "Ya hamani sen veya senin gibi kiiler halifeyi helak ederler." Halife hasekisine eitti: "Beni Firavn ve seni haman yerine tuttu. " Harun bin kzl altn kard, Fadil'in nne koydu. " Bu atamdan kalm helal akadr kabul et" dedi. "Ya Harun ! sana hi dm tesir eylememi, yine benim katmda zulm eylemeye baladn. Zulm kendine pie eylemisin" dedi. Halife: "Ne zulm eyledim?" "Ben sana necat ederim, sen beni belaya koyarsn, bu zulm deil midir?" Ben sana derim ehline

ver, sen gayriye verirsin."Altn Fadil alp, taraya att. Halife kt. Ve eyitti: "Bu kii ahret sultandr" Nakildir: Fadil'in drt yanda bir olu vard. Elinden tuttu, gsne ald ve azn yzne koydu. "Ya baba beni sever misin?" "Severim." "Bir gnlde iki sevgi nice ola?" eyh bildi ki sz olunun deil Hak Hazrelerindendir. Tevbe eyledi, sevgisini gnlnden kard. Ve yzn Hakka tuttu. Eyitti: "Her kim ululuk isterse kendini hor eylesin." Bir kii ondan t istedi: "Ayak ol, ba olma, Bu t sana yeter" dedi. Birgn Bir-i Hafi ondan sordu: "Zhd m yekrektir, rzam?" "Rza yekrektir dedi. nk bir kii rzaya ulanca artk menzilet istemez." Nakildir: Bir gece Sfyan- Sevri, ann katna vard. Sabah deyin Kur'an, hadis ve meayih szn syletiler. n sabah oldu. Sfyan eyitti: "Ne mbarek gece idi. "eyh cevap verdi: "Ne yaramaz gece idi. Sen dnrsn nasl bir sz edeyim de bunlara ho gele ben de fikrederim ki ne sz syleyeyim. kimizi de bu endieler Hak'tan geri brakt. Bir kii Fadil katna geldi, Fadil ana: "Niye geldin" diye sordu. O: "Senin sohbetini dinlemeye" dedi. eyh eitti: "Vallahi bana yalnzlk yekrektir. Onun iin ki beraberken sen benim dileimce ben de senin dileince olmak isterim. Ortada Allah dilei kalmaz. Ben minnet tutarm, ol kiiye ki hasta olam ben sormaa gelmee. sterim ki gece ola halkn klls yata ben halvet kalam. Herkim benim dileimden kaarsa la arem halka kara. Selametlikten rak ola. Hekim Haktan korka, halktan ayr kala, Halik'a dne. Allah hangi kulunu seve onu ahret endiesine dre. Hangi kulunu sevmeye, onu da dnya endiesine dre. Her nesnenin zekat vardr, akln zekat da ahret endiesidir. Be nesne bedbahtlk niandr.: " 1 Gnl katl, 2 Gz yaarmamas 3 Hayaszlk 4 Dnyaya rabet eylemek 5 Dnya iin Tul-i emel. Bir kiinin gnl korkulu ola, yaramaz sz diline gelmeye, ol korku ehvet odunu sndre, dnya sevgisini iinden kara, herkim Allah'tan korka, kll nesne ondan korka. Herkim Allah'dan korkmaya hi kimse andan korkmaya. Kulun Allah'dan korktuu Allah' bildii kadardr. Dnyada ve ahrette rabet kaderince bula.

Eyder : "Dnyaya girimek kolaydr. lla geri kmak harbdir." Bu dnya bir tmarhaneye, halk da onun iindeki delilere benzer. Deilileri zincire ekmeyince akl gelmez. Yumuak elbiseye, tatl yiyesiye alma, yarn elbise ve yiyesinden tat bulacak deilsin. Hemie alakgnll ol, Allah alakgnllleri sever. Hak Teala dalara ferman buyurdu: "Peygamberimle sizin biriniz zerine mukaleme edeceim" Kll dalar tekebbrlk eyledi.lla Turi sina tevazu eyledi. La cerem stnde Hak Teala Hazretleri Musa ile konutu. Herkim kendi zn kymetli tuta tevazudan nasibi olmaya. nesne imdiki zamanda az buluna : lmiyle amil olan amil, ihlas ile yaplan amel, sevgisi dilinde kalmayp gnlyle seven mmin. Herkim iyi ameli terk ederse (halkn hatr iin) ol riyadr. Bunun zdd da ihlastr. Tevekkl budur ki Allah'dan baka kimseye mid balamaya ve kimseden korkmaya. Bir kii sana sorarsa : "Allah' sever misin?" Sevmem dersen kafir olursun. Severim dersen, Allah'a layk amelin yoksa yine sevmemek gibi olur. Ahmak kii ile helva yemekten, akll kiiyle sava eylemek daha iyidir. Her kim horlara lanet ederse, Allaha asi olan bu kiiye canavarlar bile lanet eder. "Dua mstecabtr" diye haber gelse ben ol duay Mslman sultanna verem, kendime vermeyem. Bana olursa yalnz kendi salahm iin, sultana verirsem cmle Mslmanlarn salah iin olur, zira sultan Allahn glgesidir. nesne gnl ldrr: ok yemek, ok uyumak, ok sylemek meer Kuran ve hadis ola. ki nesne eblehliktir : Acaib grmeden glmek, sormadan haber vermek.. Birgn bir kii andan t diledi. Surei Yusuf 39. Ayetini okudu. Nakildir: Otuz yl oldu glmedi, olu ld vakit tebessm eyledi. Eyittiler: "Ya eyh ! imdiye kadar gldnz yoktu, bu nedir ki glersin." "imdi bildim alab benden honud oldu ki olum ld. Bir kii ki Allah' ondan honut ola glmesi aceb midir?" dedi. Nakildir: Eceli geldi. ki kz vard. Avretine vasiyet eyledi: "Ben lncek bu iki kz al. Kubeys dana ilet. Yzn gkten yana tut ve de ki. 'Ey Hdavenda.! Fadil bana vasiyet eyledi. Diri iken bu emanetlere ben bakar idim. n beni dnyadan giderdin, emanetini geri sana smarladm'. n Fadil'i defneylediler, , avreti bu vasiyeti yerine getirmek iin, iki kzyla birlikte kubeys dana vard. Fadil ne dediyse yerine getirdi. Meer o anda ordan Yemen padiah iki oluyla geerdi. Ol avreti ve kzlar grd. Sordu ve ahvalin ne idin bildi.

"Eer kzlarn verirsen oullarmn birini birine, birini dierine nikah ederim" dedi. Avret raz oldu. Ol saat iki kz iki oluna nikah eyledi, ald yemene gtrd.

Hazreti eyh Ahmed bnil Asm il Antaki (Kuddise srruhu)

Ol iman- sahib-i sadr. Ahmed ibni Asm-i Antaki rahmetullahi aleyh meayhn pis-i kademi, ve cmle ilim iinde araste idi. ok yaam, ok sahabeler grm, ve Haris-i muhasibi mridi olmu idi, Bir-i Hafi ve Srr Sakati grmt. Ebu Sleyman- Darani ana "Casus ul Kulb" derdi. Ann kelimeleri latif, iaretli beli ve bedi idi. Birgn bir kii ona : "Sen mtak msn?" Diye sordu. "Yok" dedi. "Niin?" "Mtaklk gaibe olur, nk gaib, hazr bir ola, mtakla sebeb ne ola?" "Marifet nedir?" dediler. " ksmdr" dedi. sbat- Vahdaniyet, Allah'dan gayrdan kesilmek, onu bir ve kendi zn ok bilmektir." "Marifet alameti oldur ki, ibadeti ok ola, kalabalk iinden ka, halveti seve ve hamu ola. n ona bakalar o bakmaya. Musibet ve erie kaygulanmaya, kimseden korkmaya, kimseye mid tutmaya." "Havf alameti kamaktr. Reca alameti istemektir. Sahibi-i reca oldur ki, Allah'n rahmetinden midini kesmeye ve olur mu, olmazm demeye" dedi. Tez helak olur ol kii ki, halktan korka ve nefsinden, ki hak bana azab eylemeye diye. Zinhar sdk ehliyle oturun ki casus deildir. Bunlar gnlleri ekten prpak, ve Hakka layk eder de sizin haberiniz olmaz. Reca nian oldur ki kr ilhamn onun gnlne vereler, dnyada nimeti ahrette rahmeti iin. Kulun kendi zn bilmemesi, ya havf veya haya azlndandr. Herkim korkulu oldu, ve herkim Allah' bilmedi korkulu olmad. Herkim dilerse gnl salaha gide, dilini saklasn. Faideli fakr oldur ki sen ana raz ve honut olasn. Faideli ihlas oldur ki iinde riya, hrs ve hevay tara ata. Faideli tevazu da oldur ki fkeyi kaldra. Ziyanl masiyet oldur ki cehl zerine taat kla. Az gnah ho gren ouna tutulur. Allah'n haz gvvas ( inci avlayan dalg ) oldur ki Fikret denizine dalar., marifet cevahirini karr. Avam ise gaflet yazusuna (ova) mekrden gmre alp gezerler. Yakn bir nurdur ki Hak Taala an, sevdii kullarn gnllerine verir ve ol nur ile ilerine mutalea eder. Ol nur ile cmle hicaplar (annla ahret arasndaki) hep geer Hakka eriir. Sordular: "hlas nedir?" "hlas oldur ki Salih amel edesin dileyesin ki seni ol ameli ile ve o amel sebebine yad klalar, ulu tutalar.

Allah'tan baka kimseden hibir nesne ummayasn, byle olucak, ihlas olur. Ameli yle yapmak lazm: Yer yznde senden gayri kimse yok, gkyznde onadan baka kimse yok, birkagn mrn kalmtr, an ganimet tut, salah ile geir ki ta mrn iindeki gnahlarn yarlana. Eyder: "Gnahtan kararm gnllerin aarmas be trl nesne iledir : 1. Salah ehli ile oturmak " 2.Kur'an okumak 3. Karnn bo tutmak 4.Namaz klmak 5.Seher vaktinde zarilik klmak. Eyder: "Adl eylemek iki ksmdr : Birisi seninle hak arasnda, dieri seninle halk arasndadr. Adl eylemek istikamet yolu, zulm eylemek nedamet yoludur." Nakildir : Birgn otuz mridle yemee oturdu. Ol gece yemek de az bulundu. Eliyle ekmei pare pare eyledi. Mridleri nne koydu. Ve buyurdu, ray gtrdler. Mridler yediler, doydular. ray gene getirdiler ekmekten bir para eksik deildir. Rahmetullahi Aleyh.

Hazreti eyh Ebu Hazimi Medeni (Kuddise srruhu)

Ol muhlis, mtteki, mcahede ve mcahede iinde bi msil idi. eyhlerin perevi idi. Cmle gnllerin makbul idi. Cmle mkillerin kilididir. Ann szleri oktur amma biz iktisar eyledik. Ol tabibin ulusudur. Ashabdan Enes bin Malik ve Ebu Hreyre ve Ham bin Abdlmelik radiyallahu anhmle sohbet eder dururdu. Nakildir: Ebu Hazim'den sordular: "Biz ne ile necat buluruz? Eyitti: "Helalinden aka kazan ve helal yere harca. Bu dnyadan saknn ki Firavun, Nemrut ve Seddad'n artdr. Bu dnyada hi ad olacak nesne yoktur. Bu dnya kervan sarayna benzer, akam olacak kervan konar, ertesi sabah olacak ger gider. Hazm'n szleri: Benim katmda akil oldur ki eline dnyalk girerse sevinmeye, elinden karsa yerinmeye, akil yine odur ki iki nesnede gam ekmez: Evvel ol nesnedir ki ol ana gelecektir, gelir istemee hacet yoktur. kinci ol nesnedir ki gelecek deildir, olsun diye yzbin cehd etse de ol nara gelmez. Bir kii ana sordu: "Senin maln nedir?" "Benim malm Hak rzasdr ve halktan biniyaz olmaktr. Birgn Ebu Hazim kasab nnden geerdi. Kasabn semiz eti vard.

"Al "dedi. Hazm: "Akam yoktur" dedi. Kasab: "imdi al, paray sonra ver sabrederim" dedi. "Benim nefsime sabr etmekliim, senin bana sabr etmekliinden daha yekrektir" dedi. Bir kii hacca gitmek istedi. Fakat yal bir anas vard, an brakp gidemiyordu. "Ebu Hazm'a varaym, ne derse an tutaym" dedi. Ebu Hazm'a geldi uyur buldu. Uyanncaya kadar sabretti. Ebu Hazm uyand: "bu saat Peygamberimiz Sallalahu Teala aleyhi vessellemi grdm. Selam kld. Ve ana hakkn sana saklamak daha yekrektir, hacca varmaktan" dedi. mdi olu var ann rzasn iste ki, Allah rzas andadr dedi. Rahmetullahi aleyh.

Hazreti eyh Hasan (Kuddise srruhu)

Ol kutb- meknet, an- rkni sne, iman- ehl-i sebk, Abdullah Hasan Rahmetullahi aleyh zahidlikte gayet ileri ve abid idi. Helal yemekte mehur idi. Asl Kufeden olup Sevr mezhebinden idi. Feth-i Musuli eyder: "Ben annla ok sehbet eyledim. Ann riyazet ve halaveti gibi hi kimsede grmedim. Derdi ki: Hak Teala Ademin gnln zikr ve fikr makam yaratt. Kim nefisle sohbet eder, makam ehvet makam olur. Ol ehveti havf, evk ve tevbe eritir. Kim dirliini dilerse evvela nefsini ldrsn. Eyder: Akil ol kiidir ki ann gussas ahret ola, midi rahmet ola, ii itaat ola. Faideli havf oldur ki seni gnahtan koruya, faideli mid oldur ki, seni muradna erdire. Gnah ademin gnln ldrr. badet diriltir. Gnahtan emin olmaynca taatn halaveti olmaz. Reca trldr: Birisi oldur ki, iyilik ede ve mid tuta ki Hak Teala katnda kabul ola. Birisi de oldur ki Hak Teala an didarndan mahrum eylemeye. hlas amelden yekrektir. Her kimin sdk ola, Hak Teala ana gayb aleminden kap aa, ve muradna erie.

Ferid d din Muhammed bin brahim l attar (kuddise srruhu)

'Tezkiret-l evliya', 'Esrarname' isimli mehur eserlerin sahibidir. Balangta sahibi olduu attar dkkannda al-veri ile urarken karsna bir dervi kt. "Bana Allah iin bir ey ver" dedi. O aldrmad. Dervi sordu: "Syle ne olmak istersin?" "Senin gibi" dedi. "Sen benim gibi olabilir misin?" dedi.

"Elbette" dedi. Derviin elinde tahtadan bir anak vard, onu bann altna koyup yere uzand. Ve: "Allah" dedi can verdi. Feriduddini Attar bundan sonra ne dkkan ne ticaret hepsini terk edip Cenab- Allah'a kan yolu aramaya koyuldu. Mevlana Celaleddin Rumi kendisine ihtiyarl zamannda rastgelmi ve aralarnda uzun sohbetler cereyan etmitir. Mevlana Celaleddin Rumi Attar'dan hediye olarak ald Esrarname yi daima yannda bulundurur ve inceliklerini her zaman bildirirmi. 513. Senei Hicriyesinde Niabur'da domu, 29 sene Niabur'da ve 85 yln da adibah ehrinde oturmutur. Ahir mrnde Uzleti ihtiyar etmi 124 yanda iken Cengiz fitnesi zuhurunda gaddar bir Mool askerine esir dnce bin altn ile kayd esaretten kurtarmaa mteri bulmu ise de "Ben bundan ziyade baha deer bir Pir-i Muteberim, sakn satma " demi, o srada ahar bir ahs da: "Bu pir i bir torba samana satar msn?" demi "te baham buldum hemen sat" deyince ol Mool gazabnak olup elindeki imir ile onu ehid eylemitir. Te'lifat: Mesneviyattan baka 40 bin beyti mtemil divan iiri olup ezcmle 12 bin rubai sylemi. Tezkiret-ul evliya ve Esrarnameden baka Musibetname, Cevahirname, lahiname, Vasiyetname, Muhtarname, Mantikuttayr, blblname, Gl ve Hrmz, uturname ve daha baka yazlm eserleri de mevcuttur. Kuddise srruhu.

www.tezkiretulevliya.net