E drejta civile I pyetje te provimit 2009 1.ANALOGJIA? 1.

-Analogjia paraqet menyren kryesore te interpretimit me anen e te ciles plotesohen zbrastesirat juridike.Ne qofte se ne te drejten civile nuk ka dispozite ose rregull ekskluzive,kontesti zgjidhet perms analogjise,Pra Analogjia eshte zbatim I ligjit ne ato raste qe ligji nuk I parasheh ,por te cilat jane te ngjajshme me rastet qe ligji I parasheh.Nese rasti eshte parapare ne ndonje dispozite tjeter ,ateher kemi analogjine ligjore .Ne qofte se rasti nuk eshte parapare ne ndonje dispozite por duhet te nxirret nga parimet me te pergjithshme te sistemit civil-juridik,atehere kemi analogjine juridike. 3.NOVACIONI I PUNEVE JURIDIKE? 3.Eshte nderprerje e kontrates se meparshme ne ate menyre qe ne vend te saj hyn ne fuqi kontrata e re midis paleve te njejta .kjo dmth qe palet deshirojne qe kontraten e vjeter Ita zevendesojne me te rene(animus novandi). 5.KOMPEZACIONI? 5.-Nese kreditorit debitori I ka borxh .mund te behet kompenzacioni I borxhit per borgj.Per tu bere kompenzacioni nevojiten disa kushte siq jane:qe obligimet te jene reciproke ,qe obligimet e obligimeve te jene njellojshme,qe kerkesat reciproke te kene arritur per pagese,qe te ekzisoj mundesia e padise. PERKUFIZO T DREJTN CIVILE: e drejta civile sht deg pozitive e cila prfshin trsin e normave juridike me t cilat rregullohen marrdhniet shoqrore dhe karakteri pasuror. E DREJTA OBJEKTIVE dhe prej ka prbhet ajo: paraqet nj tub t normave juridike q rregullojn marrdhniet e caktuara shoqrore, prbhen nga degt dhe institutet. E DREJTA SUBJEKTIVE dhe prej far elementesh prbhet: t drejtat q nxirren nga e drejta obligative paraqet t drejtn subjektive; prbhet nga krkesa dhe autorizimi. INSTITUCIONET THEMELORE T S DREJTS CIVILE jan: pronsia civile dhe kontrata. SISTEMI I S DREJTS CIVILE ekzistojn dy forma: sistemi institucional dhe pandekt. SIPAS SISTEMIT INSTITUCIONAL e drejta civile ndahet n: 1. Persona, 2. Sende, 3. Padi. Rrjedh nga juristi romak Gaji. SIPAS SISTEMIT PANDEKT e drejta civile ndahet n: 1. Pjesa reale, 2. Pjesa e obligacioneve, 3. Pjesa familjare, 4. Pjesa e trashgimit. sht prvetsuar n Gjermani, lidhet me pandestin e Justinit. KODET BORGJEZE T DREJTN CIVILE e ndajn n dy deg t

mdha: n t drejtn personale (e drejta familjare dhe statusi) dhe pronsore (raporti i mallrave). OBJEKTI I S DREJTS CIVILE: jan raportet e mallrave, e n rend t par shkmbimi i mallrave dhe sherbimeve. QARKULLIMI JURIDIK: sht bartja e t drejts prej nj subjekti n tjetrin. Ekziston vetm n t dretjn civile. sht suprstruktur e qarkullimit t mallrave. Qarkullimi juridik nuk sht dukuri identike me qarkullimin ekonomik, psh., nse dikush tenton t shes dika t vjedhur, ather ktu nuk ka qarkullim juridik, por vetm ekonomik. T drejtat subjektive q barten me qarkullim juridik jan t dretja absolute: pronsia, servituti, pengu, etj. BAZA JURIDIKE: sht kur bhet bartja e t dretjs subjektive. BARTJA E T DREJTS ABSOLUTE: mund t jet e dyllojshme: translative (bartet n trsi) dhe konstituive (bartet vetm nj pjes e s dretjs). QARKULLIMI I T DREJTAVE CIVILE: kjo dmth., se t drejtat civile jan n qarkullim, se subjektet, bartsit e t drejtave mund ti transmetojn me marrveshje vullnetare njri me tjetrin. BURIMET FORMALE T S DREJTS CIVILE: ligji, zakoni, praktika gjyqsore, shkenca juridike. BURIMET MATERIALE T S DREJTS CIVILE: sht fuqi shoqrore q e prcakton norma, gjegjsisht vullneti i klases sunduese n do shtet. UZANSAT: jan zakonet tregtare t tubuara dhe t sistematizuara n prmbledhje. ANALOGJIA: paraqet mnyrn kryesore t interpretimit, me ann e t cils plotsohen zbraztirat juridike. Kemi analogji ligjore (sht parapar me dispozit) dhe juridike (nuk sht parapar me dispozit ligjore). SANKSIONI CIVIL: ka karakter pasuror. PERSONA JURIDIK: quhen personat q ju sht njohur cilsia e subjektit juridik. AFTSIA JURIDIKE DHE AJO PR T VEPRUAR: aftsia juridike sht aftsia e personit fizik q t jet barts i t drejts dhe detyrimeve, ndrsa aftsia pr t vepruar sht aftzsi q merr deklarimin e vullnetit t fitoj t drejtn e detyrimit.. VENDBANIMI DHE VENDQENDRIMI: vendbanimi sht vendi n t cilin qytetari sht vendosur me qllim q t jetoj prher, kurse vendqendrimi sht vend n t cilin qytetari banon prkohsisht. MASA E PASURIS: masa e pasuris prbn tr pasurin e nj personi fizik dhe juridik, ku n t prfshihen aktiva dhe pasiva.

DORZIMI I SENDIT SI KUSHT PR vlefshmrin e kontrats: t kontrata reale. PR KAH PRMBAJTJA NORMAT E DREJTSIS ndahen: 1. Obliguese, 2. Ndaluese, 3. Autorizuese. NORMAT IMPERATIVE e ATO DISPOZITIVE: normat imperative caktojn t drejtn dhe detyrat e paleve ashtu q palt mos t mund ti ndryshojn me vullnetin e vet; normat dispozitive mund t jen t dy llojshme: norma t vrteta dispozitive dhe norma plotsuese dispozitive. Norma t vrteta dispozitive jan ato q personat endryshm i krijojn me deklarimin e vullnetit t vet n form t punve juridike, sidomos t kontrats. NORMAT PLOTSUESE DISPOZITIVE dhe trego nj shembull pr to: jan ato dispozita ligjore ose burime tjera t drejtsis, q n t vrtet vetm zvendsojn vullnetin e njeriut. Kto dispozita zbatohen vetm ather kur palt n punn juridike nuk i kan caktuar ndryshe. Psh., trashgimlnsi mund t disponoj me testament pasurin e vet n mnyr dhe brenda kufijve q jan t prcaktuar me ligj. EVIKSONI OSE MBROJTJA NGA T METAT JURIDIKE: ekziston n kontratat ngarkuese dy palshe dhe komutative, brja e t cilave qndron n dhnie, bartsi garanton realizuesin se e drejta sht bartur me kontrat. E DREJTA PERSONALE dhe t DREJTAT E PERSONALITETIT: t drejtat personale jan t drejta reale dhe pasurore, kurse t drejtat e personalitetit jan e drejta e integritetit fizik, qarkullimi i lir, liria e vetdijs, e drejta e autorit, etj. MJETET JURIDIKE PR FORCIMIN E KONTRATS: 1. AVANSI (sht vler pasurore-para t ciln njra pal ia jep tjetrs me rastin e lidhjes s kontrats, sht shenj s sht lidhur kontrata, dallohet nga paradhnia sepse ajo sht vetm realizim i pjesrishm i obligimit dhe nuk ka veprim tjetr), 2. DNIMI KONTRAKTUES (sht vlera pasurore q debitori ia premton kreditorit pr rastin e mosrealizimit t kontrats ose realizimit t parregullt), 3. KLAUZOLA KASATORE ( ekziston ather kur palt kontraktojn s debitori do t humb t drejtat dhe fuqit juridike tashm t fituara nga kontrata kryesore, nse nuk realizon obligimin e vet, e kreditori n at rast mund t heq dor nga kontrata. Nuk lejohet kur sht n formn e fajdexhillekut). LLOJET E SIGURIMIT T KONTRATS jan: sigurimi real (pengu dhe kaucioni) dhe sigurimi personal (garancioni). KAUCIONI, dhe n KA DALLON NGA PENGU: sht sigurimi i kontrats q debitori i jep kreditorit; dallimi sht s n peng jepen vetm sendet individualisht t caktuar.

ARRITJA E KRKESAVE: dmth., s debitori ka plotsuar obligimet e veta. MIMI I CAKTUESHM (t kontrata e shitblerjes): dmth., mimi i tregut. OBJEKTI I KONTRATS MBI HUAN MUND T JET: sendi i pa zvendsueshm dhe i konsumueshm. PUNT E NULSHME DHE ATO T RRZUESHME: punt e nulshme jan ato t cilat nuk krijojn kurrfar efekti juridik dhe konsiderohen s nuk jan lidhur fare, ndersa t rrzueshme jan ato t cilat jan t lidhura me dhun, kanosje rrezik, etj. KONVALIDACIONI dhe trego nj shembull: dmth., q ajo q sht e pavlefshme mbi kalimin e kohs bhet e vlefshme. Psh., ligji mbi qarkullimin e toks dhe ndrtesave parasheh s puna juridike mbi bartien vlen n form t shkruar, por n qoft s palt lidhin kontrat verbale, e pastaj e realizojn vullnetarisht, pra kontrata verbale konvalidohet. KONVERCIONI: sht kur nj pun ose veprim juridik, q pr shkak t mungess s disa prbrjeve t mos i prgjigjet asaj q kan pasur ndrmend palt, e ti prgjigjet puns tjetr juridike, pr t ciln mund t merret me siguri s palt e kan dshiruar, duke u nisur nga situata normale s qllimi i gjer prmban edhe qllimin e ngusht t njllojshm. DELIKTI N KUPTIMIN PENALO-JURIDIK dhe CIVILO-JURIDIK: delikti penalo-juridik godet drejt prsdrejti personalitetin e njeriut; delikti civilo-juridik godet masn pasurore, jo personalitetin e njeriut. KODIFIKIMET M T RNDSISHME N BOT: kodi civil francez (1804), austriak (1811), gjerman (1900), zvicran (1907), sovjetik (1922). KODI CIVIL FRANCEZ: sht ligji m i rndsishm i s drejts civile pr kah rndsia e vet historike dhe pr kah vlera e vet e brendshme. U aprovua me 1804 (Napoleoni). Bazn e ktij kodi e prbn e drejta romake. Ky kod edhe so t sht n fuqi, por me ndryshime t mdha. KODI AUSTRIAK: sht kodifikimi i dyt i rndsishm nga fillimi i shek. XIX. Punimet rreth aprovimit zgjatn rreth 20 vjet. Mbeshtetet n parimet e s drejts romake n mas m t madhe se sa kodi civil francez. Nuk e njeh kurorzimin civil, por vetm at kishtar. Ndikimi nuk ishte aq i madh sa i Kodit civil francez. DMI MORAL: cenimi i vlerave morale dhe ideore t personalitetit, psh., lndimi fizik, fyerja, etj. KARAKTERISTIKAT E METODS CIVILO-JURIDIKE: 1.

Barabarsia e palve n raportin civilo-juridik dhe vullneti I tyre, 2. Iniciativa e lir n lidhjen e punve civilo-juridike, 3. T qarkulluarit e t drejtave civile, dhe 4. Sanksioni pronsor. 4 VEORIT E METODS CIVILE JURIDIKE duhet t mirren n mnyr: kumulative. MOMENTET E NDRITSHME DHE FAR SHT FATI I PUNVE juridike t lidhura n at moment: jan ato t cilat personi gjat vuajtjes s ndonj smundje psiqike sht n gjendje t lidh ndonj pun juridike, por punt e tilla konsiderohen t palidhura. ELEMENTET THEMELORE T PERSONIT JURIDIK: uniteti organizativ dhe masa pasurore, si dhe zotsia juridike dhe e veprimit. T DREJTAT E AUTORIT KAN KARAKTER: personal-pasuror. KLASIFIKIMI I T DREJTAVE CIVILE: absolute dhe relative (obligative). T DREJTAT ABSOLUTE (numro): reale (sendet) dhe personale (t drejtat e personalitetit, statusi civilo-juridik, produkti i shpirtit dhe mendja e njeriut, etj.). KARAKTERISTIKAT E T DREJTAVE ABSOLUTE: veprojn Ergaomnes (ndaj t gjithve), nuk sht i caktuar numri i personave t obliguar, obligimi i tyre sht negativ, t drejtat absolute nuk parashkruhen, etj. KARAKTERISTIKAT E T DRETJAVE RELATIVE: ekziston raporti i personit t autorizuar ndaj nj personi, apo personave t caktuar-obliguar; obligimi sht pozitiv dhe sht korelativ me autorizimin; t drejtat parashkruhen, etj. VEPRIMET NJERZORE DHE SI NDAHEN: jan fakte juridike dhe ndahen n t lejueshme (n pajtim me ligjin) dhe t palejueshme (deliktet civile, q mund t bhen me veprim ose mosveprim). SHPIKJA dhe PRPARIMI TEKNIK: shpikja-sht zgjidhje e re e problemit teknik q mund t zbatohet n veprimtarin industriale; prparimi teknik-sht zgjidhje teknike e arritur me prdorimin racional t mjeteve t njohura teknike. E DREJTA E REGRESIT T DETYRIMIT SOLIDAR: dmtuesi q ka paguar mund t inkasoj prej dmtuesit tjetr kompenzimin e paguar proporcionalisht me fajin. BURIMET E DETYRIMEVE jan: kontrata, deliktet, pasurimi i pabaz. T DETYRIMET NATYRORE, n qoft s kreditori realizon krkesn e tij, a konsiderohet kjo si pasurim i pabaz: jo, nuk konsiderohet si pasurim i pabaz. A HYN T DREJTAT PERSONALE N PASURI DHE A TRASHGOHEN ATO: nuk hyn dhe nuk trashgohen (prve t

drejtave t autorit, q jan t kufizuara) . AUTORIZIMI: sht prokur q i jepet personit t caktuar q t paraqitet si pal n marrdhniet civilo-juridike, ku i autorizuari vepron n emr dhe pr llogari t dhnsit t autorizimit. Vendimet e t autorizuarit vlejn njsoj si t kishte dhn vet pala. E DREJTA ZAKONORE SI BURIM I T DREJTS CIVILE: sht burim i dors s dyt, i cili n kohn bashkkohore vjen n shprehje vetm n raste t zbraztirave juridike. INICIATIVA E LIR E PALVE dhe LIDHJA E SAJ ME PARIMIN E AUTONOMIS SE VULLNETIT: iniciativa e lir sht se palt kan t drejt t marrin iniciativ pr lidhjen e ndonj pune juridike. Jan t lira n parimin ose mos parimin pr lidhjen e puns juridike. RAPORTI MIDIS ZAKONEVE DHE LIGJEVE SI BURIMET S DREJTS n sistemet bashkkohore (t kihet parasysh sistemi kontinental): sipas sistemit kontinental zakonet dhe ligjet si burime t s drejts gjenden n pozit jo t barabart, pr arsye s n ket sistem primare jan burimet e shkruara ndrsa zakonet dhe praktika gjyqsore jan sekondare (vetm n munges t ligjit-zbraztirat). STANDARDET DHE DIREKTIVAT jan: vetm nj mjet i rndsishm q ndikon n zbatimin e s drejts. DIFERENCA midis fuqis juridike dhe t drejts subjektive civile: fuqia juridike ndryshon pr nga e drejta subjektive pr arsye se e drejta subjektive ka gjithmon objektin e vet, ndrsa fuqia juridike nuk e ka. SELIA E PERSONIT JURIDIK si dhe filialet-degt e tij: sht vendi-qndra ku gjindet organizata kryesore e personit juridik, kurse filialet (degt) jan prfaqsit n vendet tjera. FAKTET JURIDIKE jan: dispozitat me t cilat lidhet ndrrimi, shuarja apo themelimi i ndonj raporti juridik. AKTI ADMINISTRATIV: mund t jet supozim i krijimit t marrdhnieve civilo-juridike. DIFERENCA MIDIS SUPOZIMEVE dhe FIKSIONEVE: dallimi qndron n at se gjrsa t supozimet nga faktet e njohura konkludojm ekzistimin e t panjohurs t fiksionet mirret se ekziston nj fakt, q n t vrtet nuk ekziston. SI QUHET DETYRIMI M ME SHUM SUBJEKTE dhe si ndahen ato: quhet detyrim solidar dhe ndahen n i ndar (kur secili prej tyre ka nj pjes t caktuar t borxhit) dhe solidar(kur secili prej debitorve ka borxh). LIENCA dhe llojet: lienca sht realizimi i shpikjes n prodhim,

ndrsa llojet jan: lienca e kontrats dhe lienca e dhunshme. VEPRIMET KONKLUDENTE: shenjat ose sjelljet me t cilat deklarohet vullneti. DMTIMI MBI GJYSMEN (shembull): t kontrata ngarkuese dy palshe komutative objekti i nj brje duhet t prfshij t pakten gjysmen e vlers s brjes s kundert. Psh., n qoft se vlera qarkulluese e kaut t shitur sht 500 , blersi duhet t paguaj pr t m se paku 250 , n t kundrten pala nuk ka marr as gjysmn e vlers s vet dhe mund t krkoj q kontrata t shkputt. SUBROGACION PERSONAL: ndrrimi i personave n raportin kontraktues, e q sht i dyllojshm, sipas asaj a ndrrohet kreditori apo debitori. CESIONI I KRKESAVE: sht bartja e krkess prej nj kreditori n nj kreditor tjetr, mirpo, pa e ndryshuar prmbajtjen dhe elementet tjera (ndrrimi i kreditorit). Kurse ndrrimi i debitorit quhet marrje e borxhit. CILAT DEG T S DREJTS MBROJN T DREJTAT E PERSONALITETIT prve asaj civile: e drejta penale, familjare, e puns, etj. E DREJTA CIVILE DHE E DREJTA ADMINISTRATIVE: jan dy deg t vjetra t s drejts. T drejtn civile e karakterizon metoda e barazis s palve, koordinimi i tyre bashk me sanksionimin pasuror, ndrsa e drejta administrative e karakterizon nnshtrimi i palve. MARRDHNIET: koheve t fundit, e drejta administrative po grshetohet gjithnj e m tpr me t drejtn civile. Q t dyja rregullojn nj lmi t njjt t jets shoqrore marrdhniet ekonomike. TUBI I FAKTEVE jan: dy apo m shum fakte t cilat krijojn, ndryshojn apo mbrojn ndonj pun juridike. DALLIMI NDRMJET NORMAVE T VRTETA DISPOZITIVE dhe NORMAVE PLOTSUESE DISPOZITIVE: normat dispozitive t vrteta i krijojn palt me an t punimeve juridike, ndrsa normat plotsuese dispozitive vetm zvendsojn vullnetin e njeriut. KUSHTI dhe AFATI: kushti sht rrethan e ardhshme e pasigurt, nga paraqitja e tij varen prodhimi i efekteve juridike. Kushti q varet nga vullneti i nj pale quhet potestativ, dhe nse nuk varet nga vullneti i palve, quhet kenzual. Kushti mund t jet i shtyeshm-suspenziv dhe shkputshm-rezolutiv. Paraqitet vetm t veprimet juridike n t drejtn e obligacionit dhe at trashgimore. Ndrsa afati sht kalimi i caktuar i kohs, ku nga paraqitja e tij varet krijimi apo ndrrimi i ndonj t drejte. Afati si

moment i caktuar mund t jet i shtyeshm ose i shkputshm. DALLIMI NDRMJET AFATIT DHE KUSHTIT: sht sepse paraqitja e momentit t kohs t afati sht e ngurt, kurse paraqitja e ndonj rrethane t kushti, e pasigurt. PRFAQSIMI: sht kryerje e veprimeve juridike n emr t tjetrkujt dhe pr llogari t tjetrkujt. Kemi dy lloje t prfaqsimit: ligjor dhe kontraktues. NATYRA JURIDIKE E PRFAQSIMIT: prfaqsimi sht fiksion n t cilin konsiderohet s prfaqsuesi transmeton vullnetin e t prfaqsuarit (Savinji). Por, kjo nuk i prgjigjet realitetit. NDARJA E PUNVE JURIDIKE sipas kritereve t ndryshme: 1. Punt kauzale dhe abstrakte, 2. Punt formale dhe joformale, 3. Punt midis t gjallve (inter vivos) dhe n rast vdekje (mortis causa), 4. Punt e nj anshme (jan premtime publike t shprblimit dhe dhnia e letrave me vler) dhe t dyanshme (kontratat). NDARJA E KONTRATAVE: 1. T nj anshme t obligueshme (dhurata, huaja, etj.), 2. T dy anshme t obligueshme (kemi autorizime dhe obligime n t dy ant), 3. Ngarkuese (prve shums s huas, paguan edhe kamatn. Jan rregull), 4. Bmirse (efektit pasuror t njres pal nuk i prgjigjet efekti pasuror i pals tjetr. jan perjashtime.), 5. Reale (prve plqimit t vullneteve, nevojitet edhe dorzimi i sendeve), 6. Konsensuale (krijohet vetm me plqimin e vullneteve t palve. Jan rregull.), 6. Komutative. KONTRATA KOMUTATIVE: jan ato t cilat q me par sht caktuar efekti ekonomik, pra duhet kauza. Jan rregull. KONTRATA ALEATORE: jan ato t cilat, efektet ekonomike nuk jan t caktuara qysh m par por varen prej nj rrethane t ardhshme (Bixhozi, Basti, Kontrata mbi sigurimin etj.). jan prjashtim. KONTRATN MBI HUAN E KEMI: kur njwra palw huadhwnwsi bartw pronwsinw nw sendet e caktuara sipas gjinisw, nw palwn tjetwr huamarrwsinw me kusht qw ky pas arritjes sw afatit ti kthejw tw njwjtwn sasi dhe tw njwjtin lloj tw sendit nw pronwsi. KONTRATN MBI SHRBIMIN e kemi: nse njwra palw I jep palws tjetwr pwr shwrbim ndonjw send individualisht tw caktuar dhe jokonsumues me qwllim tw shfrytwzimit pwr kohw tw caktuar. DEPOZITI: wshtw kontrat reale me tw cilwn marrwsi i depozitit obligohet qw tw ruaj pwr kohw tw caktuar sendin qw dhuruesi i dorwzon pwr ruajtje. Kontrata wshtw e njw anshme dhe bwmirwse.

VONESA E DEBITORIT: nw qoftw sw afati nuk wshtw caktuar, paraqitet pasi qw kreditori tia kwtw terhequr vwrejtjen debitorit qw ta realizojw obligimin. Vonesa e debitorit I jep kreditorit fuqinw juridike qw tw heqw dorw nga kontrata. VONESA E KREDITORIT:kjo vonesw paraqitet edhe atwherw kur kreditori nuk ka ndwrmarrw atw qw ka pasur pwr dwtyrw ta ndwrmarrw me qwllim qw debitorit ti bwjw tw mundshme plotwsimin e obligimit. Derisa vonwsa e debitorit, vwshtirwson pozitwn e debitorit, vonwsa e kreditorit, e lehtwson atw. KOMISIONI OSE PRFAQSIMI INDIREKT: sht kur dikush kryen pun n emr t vet, por pr llogari t tjetrkujt. Q T KRIJOHET OBLIGIMI NGA DELIKTI: nevojiten t plotsohen kto rrethana: t kryhet veprimi i palejuar, t ekzistoj lidhja, faji dhe prgjithsia. PREMTIMI PUBLIK I SHPRBLIMIT: sht pun e njanshme juridike. N QOFT S PALA SHPREHIMISHT n kontratat kan parapar q t mos aplikohen rregullat e dmtimit prtej gjysms, ather pala e dmtuar: nuk ka t drejt t krkoj aplikimin e ktyre rregullave. REGRESI I GARANTUESIT NDAJ DEBITORIT KRYESOR: sht e drejt e garantuesit q t krkoj realizimin e krkess ndaj debitorit kryesor, kur garantuesi e ka vonuar krkesn kreditorit, pasi q ky i fundit nuk ka mundur ta realizoj nga debitori, garantuesi tani bhet kreditor i debitorit. PRMBAJTJA dhe LNDA E DETYRIMIT: prmbajtja e obligacionit sht brje ose prestation, ndrsa lnd sht ajo vler ekzistuese q nprmjet brjes bartet prej debitorit n kreditorin. DALLIMI MES T DREJTS CIVILE DHE FAMILJARE: dallojn pr nga objekti i studimit, pr nga metoda dhe sanksionet. E drejta civile pr objekt ka raportet e mallrave, kurse e drejta familjare pr objekt ka nj lmi krejt tjetr t marrdhnieve shoqrore (jeta e bashkshortve dhe familja). N t drjtn civile jan sanksionet ekonomike, kurse n t drejtn familjare nuk ka sanksione ekonomike. FUQIA JURIDIKE dhe dallimi i saj me t drejtn subjektive: pr dallim prej t drejts subjektive fuqia juridike ekziston ather kur nuk ekziston e drejta t cils i prgjigjet ndonj detyrim, por ekziston mundsia e nj personi q me deklarimin e vullnetit t tij t ndikoj n krijimin, ndrrimin ose ndrprerjen e ndonj t drejte subjektive, psh., kur dikush sht trashgimtar e deklarohet s nuk e pranon trashgimi. Fuqia juridike ndryshon prej t drejts subjektive edhe prkah ajo s e drejta subjektive

ka objektin e vet: gjithmon ka t bj m diqka q mund t shprejhet si vler pronsore. Fuqia juridike nuk ka objekt. PARIMI I DISPOZICIONIT N USHTRIMIN DHE MBROJTJEN E T DREJTAVE SUBJEKTIVE CIVILE: gjyqi nuk mbron t drejtat civile sipas detyrs zyrtare, si n t drejtn penale, por sipas iniciativs s palve. AKTIVA dhe PASIVA: aktiven e prbjn t drejtat (hyjn t drejtat reale dhe absolute), kurse pasiven obligimet (hyjn vetm obligimet nga e drejta e obligacionit). BAZA JURIDIKE: cakton efektin juridik, KAUZA efektin pasuror. AFATI PREKLUZIV: ekziston ather kur ligji, ushtrimin e ndonj t drejte apo ndonj fuqie juridike, e lidh me ndonj afat. Nse n at afat e drejta ose fuqia juridike nuk paraqitet, ather ndrprehet n trsi. NDRPRERJA E OBLIGIMIT bhet: me plotsimin e obligimit, me vullnetin e palve, me faljen e borxhit, me deklarimin e vullnetit t njers pal, me dorheqje. Si dhe Novacioni sht nj lloj i veant i ndrprerjes s kontrats me vullnetin e palve. NOVACIONI: sht ndrprerje e kontrats s mparshme n at mnyr q n vend t saj hyn n fuqi kontrata e re midis palve t njjta. PAMUNDSIA E PLOTSIMIT: mund t jet e trefisht: fizike (prishet sendi, ngordh kali, etj.), juridike (prjashtimi nga qarkullimi juridik, ndalohet eksporti, importi, etj.) dhe ekonomike (sipas disa ngjarjeve, klauzola rebus sic stantibis). PARASHKRIMI: sht humbja e krkess, respektivisht padis n kuptimin material pr shkak t kalimit t kohs. CILAT T DREJTA PARASHKRUHEN: nuk parashkruhen t gjitha t drejtat, por vetm t drejtat e obligacionit. Pra, nuk parashkruhen t drejtat absolute (reale dhe personale), t drejtat e obligacionit q kan burimin e vet n t drejtn familjare. PARASHKRIMI SHUES dhe FITUES: parashkrimi shues sht mnyr origjinere e realizimit sipas t cils mbajtsi koshient, i cili sendet i siguron n mnyr ligjore, me kalimin e kohs bhet pronar. Parashkrimi fitues wshtw realizimi sipas i tw drejtws nw mwnyrw origjinere, nw bazw tw disa fakteve juridike prej tw cilave fakt I rwndwsishwm wshtw edhe koha. AFATI I PARASHKRIMIT: sht caktuar me norm imperative dhe nuk mund t paksohet ose zgjatet 10 vjet. Por jan disa krkesa t cilat parashkruhen pr nj koh m t shkurtr, 1, 2 apo 3 vjet. PEZULLIMI dhe NDRPRERJA E PARASHKRIMIT: koha e parashkrimit mund t pezullohet n dy mnyra, me pranimin e

borxhit nga ana e debitorit dhe me ngritjen e padis kundr debitorit. Kurse ndrprerja e parashkrimit mund t bhet pr arsye objektive (mobilizimi i kreditorit n luft, etj.), apo pr shkak t rrethanave subjektive (kreditori dhe debitori jan bashkshort, prind e fmij, etj.) t vet palve. DHURATA: sht kontrat bmirse, nuk sht kontrat e qarkullimit t mallrave, nuk ka rndsi ekonomike, por m shum pr marrdhniet personale t qytetarve. QESIMI: sht dhnia e sendeve me qira. KONTRATA MBI AUTORIZIMIN: ose kontrata mandate sht aso kontrate me t ciln njra pal - i autorizuari obligohet q pr paln tjetr pushtetdhnsin t kryej disa veprime juridike me apo pa shprblim. SEKUESTRI: sht kur shum persona I dorzojn nj personi tjetr sendin pr ruajtje derisa t zgjidhet ndonj konflikt lidhur me at send. PUNT FIKTIVE JURIDIKE: jan ato pun q n esenc nuk lidhen, por vetm krijohet pamja sikur jan lidhur. PUNA JURIDIKE E SIMULUAR: ekziston ather kur palt lidhin nj pun juridike, por me at rast krijojn pamjen thuajse sht lidhur ndonj pun tjetr juridike. Bhet pr tju ikur tatimeve, etj. PUNT JURIDIKE FIDUCIARE: jan, kur n vend t dhnies s pengut, debitori bnte bartjen n kreditorin t pronsis mbi ndonj send, e kreditori obligohet q pronsin pas pagimit t borxhit ta bart prsri n debitorin (besimi i kreditorit fiducia).