Demiryollarnda Sal ve Gvenlii

Murat Gener
ISG Uzman Yardmcs, Endstri Mhendisi SGM-Ankara,2012

indekiler
1. Giri...................................................................................................................................................... 1 2. Avrupada ve Trkiyede Demiryollar Kaza statistikleri[1] .................................................................. 2 3. Trkiyede ve Avrupada Konuyla lgili Mevcut Yasal Dzenlemeler................................................... 7 3.1 2004/49/EC koduyla belirtilen Demiryolu Gvenlik Direktifinden Baz Maddeler (Railway Safety Directive) ............................................................................................................................................. 8 3.2 Demiryolu ereve Kanunu Taslanda Sal ve Gvenlii Konusunda Atfta Bulunulan Maddeler ............................................................................................................................................. 9 3.3 ISG Tznden Demiryollar ile lgili Maddeler ........................................................................ 13 4. Genel Kaza Snflar ve Alnmas Gereken nlemler .......................................................................... 17 4.1 Geit arpmas .......................................................................................................................... 17 4.2 Tren arpmas ........................................................................................................................... 18 4.3 Trenin Raydan kmas (Derayman) ............................................................................................ 19 4.4 Trenden Dme ........................................................................................................................... 20 4.5 Trenin ahsa arpmas ................................................................................................................ 21 5. Genel Hatlaryla Demiryolu Gvenlii ............................................................................................... 22 5.1 Gvenlik Bilgilendirmeleri ........................................................................................................... 22 5.2 Yksek Grnrle Sahip Kyafetleri ...................................................................................... 22 5.3 Uyuturucu ve Alkol Kullanm ..................................................................................................... 22 5.4 Yorgunluk..................................................................................................................................... 23 5.5 Kaza Bildirimleri ........................................................................................................................... 23 5.6 Kiisel Koruyucu Donanmlar ....................................................................................................... 23 5.7 Tesis ve Tehizat .......................................................................................................................... 23 5.8 Trenyolu Koridorunda Gvenli alma ....................................................................................... 24 5.9 Hatboyu Telefonlar ...................................................................................................................... 24 5.10 Elektrik Gvenlii ....................................................................................................................... 25 6. Sonu ................................................................................................................................................. 26 7. Referanslar ........................................................................................................................................ 26

ekiller Tablosu
ekil 1 - 2006-2008 yllarnda Avrupa Demiryollarnda yaanan lmler ............................................... 2 ekil 2 - 2006-2008 yllarnda rapor edilen kaza says ve tipleri ............................................................. 3 ekil 3 - 2006-2008 yllarnda rapor edilen lml kazazede tipi ve saylar........................................... 3 ekil 4 - 2006-2008 yllarnda rapor edilen ciddi yaralanmal kazazede tipi ve saylar........................... 4 ekil 5 - 2006-2008 yllarnda toplam intihar ve lmler ........................................................................ 5 ekil 6- 2006-2008 yllarnda kaza nclleri ............................................................................................ 5 ekil 7 - 2004-2008 yllarnda Trkiye'de kazalar .................................................................................... 6 ekil 8 - Standart ve yeterlilik taslaklar hazrlanan meslekler ................................................................ 7 ekil 9 Bir geit arpmas.................................................................................................................. 17 ekil 10 - Tren arpmas...................................................................................................................... 18 ekil 11 - Raydan km bir tren............................................................................................................ 19 ekil 12 - Trenden dme tehlikesi........................................................................................................ 20 ekil 13 - ahsa arpm bir tren............................................................................................................ 21 ekil 14 - Yanstc Yelek......................................................................................................................... 22 ekil 15 - Trenyolu Koridoru, Gvenli Blgeler...................................................................................... 24 ekil 16 - Hatboyu Telefonlar ................................................................................................................ 24 ekil 17 - Elektrik Tehlikesi .................................................................................................................... 26

ii

1. Giri
Modern dnyann en eski ulam ve yk tama aralarndan biri olan demiryollarnn lkemizdeki tarihi de olduka eskidir. 1856da yaplan 130 kmlik zmir-Aydn hattyla balayan demiryolu alarmz gnden gne artm ve cumhuriyetin ilannn ardndan da anayurdu demir alarla rmek hedefine paralel olarak etki alann geniletmitir. Daha sonraki srete karayollarna arlk verilmesiyle birlikte demiryollarn nemi ve kullanlrl azalmsa da, zellikle son dnemde teknolojinin gelimesi ve Trkiyenin kalknmasyla birlikte demiryollar tamacl da bir kez daha nem kazanm, hzl tren projeleri ve benzeri projeler hzla hayata geirilmeye balanmtr. Bu aamada TCDDnin de misyonunda belirttii gibi; mevcut ebeke ve aralarn hizmete hazr tutmak, gerektiinde yeni hatlar ve balant hatlar ina etmek, dier ulam sistemleri ile beslemek ekonomik, gvenli konforlu ve evreye duyarl tama hizmeti sunmak vazgeilmez bir hale gelmektedir. Gvenli ve konforlu bir hizmet noktasnda, yaplan operasyonlarda ve verilen hizmetlerde Sal ve Gvenlii kriterlerini gz nnde bulundurmak hem iin hem alanlarn salnn korunmas bakmndan son derece nemlidir. Raporda da grlebilecei gibi istatistikler incelendiinde, Trkiyenin bu konuda ok yol almas gerektii aktr. Bu konuda hali hazrda devam eden almalar olmas sevindirici olmakla beraber, mevzuat ve ynetmeliklerde bulunan birtakm eksiklikler gz ard edilmemelidir.

2. Avrupada ve Trkiyede Demiryollar Kaza statistikleri[1]

Avrupa iin 2006-2008 yllar arasndaki kaza istatistikleri aadaki gibidir. Muadil bir karlatrmann yaplabilmesi amacyla Trkiye iin de 2006-2008 yllar arasndaki istatistiki verileri ieren veri setleri kullanlmtr.

ekil 1 - 2006-2008 yllarnda Avrupa Demiryollarnda yaanan lmler

ekil 2 - 2006-2008 yllarnda rapor edilen kaza says ve tipleri

ekil 3 - 2006-2008 yllarnda rapor edilen lml kazazede tipi ve saylar

ekil 4 - 2006-2008 yllarnda rapor edilen ciddi yaralanmal kazazede tipi ve saylar

ekil 5 - 2006-2008 yllarnda toplam intihar ve lmler

ekil 6- 2006-2008 yllarnda kaza nclleri

ekil 7 - 2004-2008 yllarnda Trkiye'de kazalar

3. Trkiyede ve Avrupada Konuyla lgili Mevcut Yasal Dzenlemeler

Tm Avrupa Birlii lkelerinin ve zellikle ngilterenin konuyla ilgili zel ve yerel dzenlemeleri bulunmakla birlikte, Avrupa Birlii lkelerinin konuyla ilgili genel olarak benimsedii ilgili AB dzenlemesi 2004/49/EC koduyla belirtilen Demiryolu Gvenlik Direktifidir. (Railway Safety Directive) Trkiye Cumhuriyetinde demiryollarnn iletimi ve yaplandrlmasndan sorumlu olan kurulu TCDDnin konuyla ilgili zel bir ynetmelii bulunmamaktadr. Resmi siteden edinilen bilgiye gre Demiryolu Emniyeti Ynetmeliinin, Demiryolu ereve Kanununun kabul edilmesinden sonra karlaca belirtilmektedir. TCDDnn misyonunu u ekilde belirlemitir; Mevcut ebeke ve aralarn hizmete hazr tutmak, gerektiinde yeni hatlar ve balant hatlar ina etmek, dier ulam sistemleri ile beslemek ekonomik, gvenli konforlu ve evreye duyarl tama hizmeti sunmak. Bu erevede bu konuda bir ynetmelie acilen ihtiya duyulduu aktr. Yine bu kapsamda deerlendirilecek bir baka yan konu ise meslek yeterlilikleri ve standartlarnn belirlenmesi gerekliliidir. TCDD ve alma Bakanlnn bu konudaki almalar devam etmektedir. u ana kadar Tren Makinistleri hakkndaki standart ve yeterlilikler yaymlanmtr. Hali hazrda taslaklar hazrlanan ve yakn zamanda yaymlanmas beklenen dier meslekler ise takip edilen tablodan deerlendirilebilir[2];

ekil 8 - Standart ve yeterlilik taslaklar hazrlanan meslekler

Demiryolu ereve Kanunu taslanda Sal ve Gvenlii konusunda atfta bulunulan ksmlara deinmeden nce, bu taslakta atfta bulunulan Avrupa Direktifi maddelerinden bazlarn belirtmek yerinde olacaktr.

3.1 2004/49/EC koduyla belirtilen Demiryolu Gvenlik Direktifinden Baz Maddeler (Railway Safety Directive)
Madde 1 Demiryollar gvenlii iin, ortak bir ereve dzenlemesi oluturmak gerekmektedir. ye lkeler u ana kadar kendini gvenlik kural ve standartlarn temelde ulusal hatlar gz nne alarak, ulusal teknolojik ve operasyonel konseptlere dayanarak oluturmulardr. E zamanl olarak prensip, yaklam ve kltrdeki farkllklar teknik engellerin almasn ve uluslararas geerli operasyonlar oluturulmasn gletirmitir. Madde 4 Karayollar gvenliiyle karlatrldnda, demiryollarndaki gvenlik genel olarak daha yksektir. nemli olan bu yeniden yaplandrlma aamasnda mevcut gvenliin mmkn olabildiince az srdrlerek, daha nce sisteme dahil edilmi demiryolu irketlerinin aktivitelerinin ayrt edilmesi suretiyle, tekil dzenlemelerden resmi dzenlemelere geitir. Teknik ve bilimsel ilerlemelere paralel olarak, gvenlik uygulanabilirlik ve rekabet edebilirlik gz nnde bulundurularak gelitirilmelidir. Madde 8 Ortak gvenlik hedefleri ve metotlar yksek gvenliin srdrlmesini gerekli olduunda gelitirilmesini temin edecek ekilde adm adm uygulanmaldr. Ayn zamanda gvenlik derecesinin ve operatr performanslarnn deerlendirilmesi iin ye devletlere aralar salamallardr. Madde 9 Demiryollar sisteminde bilgi genelde nadir bulunur ve halka aklk bakmndan namsait niteliktedir. Bu sebepten, sistemi ve ortak gvenlik hedefleriyle uyumlu olup olmadn ulam

deerlendirmek iin ortak gvenlik gstergeleri oluturmak gerekmektedir. Bununla birlikte, ortak gvenlik gstergeleriyle ilintili ulusal tanmlamalar gei dneminde kullanlabilir. Madde 16 Gvenlik anlamasnda ileri srlen artlara ek olarak, lisansl demiryollar giriimleri ulusal gerekliliklere uygun, Directive 95/18/ECnin 6.nc ve 12 nci maddelerinde belirtilen salk, gvenlik, ve sr zamanlarn ieren sosyal artlarla da uyumlu olmaldr.

Madde 17 Her altyap yneticisi gvenli tasarm, bakm ve demiryolu iletiminde kilit role sahiptir. Gcenlik anlamasndaki taahhtlere paralel olarak, altyap yneticisi gvenlik ynetim sistemi ve gvenlii salayacak dier dzenlemelerden sorumlu otoritedir. Madde 19 Tren mrettebatnn sertifikasyonu ve yetkilendirilmesiyle kullanmdaki ulusal alardaki demiryolu tatna yerletirilmeleri yeni balayanlar iin baa klmaz engellerdir. ye devletler sertifika ve eitim verecek kurumlarn gerekli yeterlilii saladklarndan emin olmaldrlar. Madde 20 Makinistler ve gvenlik grevini yerine getiren tren mrettebatnn sr zamanlar ve dinlenme periyodlar demiryolu sisteminin gvenlik derecesi asndan olduka nemlidir. Bu konular anlamada 137 nci ve 139 ncu maddeler altnda yer almaktadr ve u an sosyal partnerler tarafndan 98/500/EC komisyon kararyla uyumlu olarak mzakerelere konu olmaktadr. Madde 21 Gvenli bir demiryolu ulam sisteminin gelitirilmesi iin makinistlerin ve gvenlii salayan dier mrettabatn komisyonun yakn zamanda daha ileri dzeyde dzenleyecei artlarla uyum iinde gerekli lisanslar almalar gerekmektedir. Gvenlikle ilgili dier mrettabat istihdam durumunda, onlarn yeterlilik kriterleri 96/48/EC ve 2001/16/Ec direktifleri altnda belirtilecektir. Madde 24 Gvenlik soruturmas adli tahkikattan ayr tutulmal ve kant ve grg tanklarna eriimi salamaldr. Demiryolu sektrnn aktrlerinden bamsz geici birisi tarafndan yrtlmelidir. Tahkikat olabildiince effaf bir ekilde yrtlmelidir. Tahkikat yrten kii, her meydana gelen kaza iin temel ve geri plandaki sebepleri sebepleri bulmak zere gerekli donanma sahip ekibi kurmaldr.

3.2 Demiryolu ereve Kanunu Taslanda Sal ve Gvenlii Konusunda Atfta Bulunulan Maddeler

NC BLM Emniyet Emniyet politikas ve emniyet kurallar MADDE 10 AB mevzuatnda (2004/49/AT Direktifi Madde 16 ve 17) ngrld zere, altyap ve tren iletmeciliinin emniyetli olarak yaplmas iin Demiryolu Emniyet Makam tarafndan, karlkl iletilebilirlik teknik artnameleri ile ulusal emniyet kurallarnn dzenlenmesi de dhil genel yapnn kurulmas, izlenmesi ve iyiletirilmesi salanmaktadr. Ayrca, bu grevleri yerine getirebilmesi iin Demiryolu Emniyet Makamna yetkiler verilmektedir.

Demiryolu iletmelerinin emniyet ykmllkleri MADDE 11 AB mevzuat (2004/49/AT Direktifi Madde 4, Madde 8 ve Madde 9) ile uyumlu olarak, Demiryolu Emniyet Makam tarafndan dzenlenen genel emniyet yaps erevesinde, demiryolu iletmeleri, kendilerine verilen emniyet sertifika dhilinde trenleri emniyetli bir biimde iletmek ve bu faaliyetleri srdren personelini srekli denetlemekle sorumludur. Altyap ynetimlerinin emniyet ykmllkleri MADDE 12 - AB mevzuat (2004/49/AT Direktifi Madde 4, Madde 8 ve Madde 9) ile uyumlu olarak, Demiryolu Emniyet Makam tarafndan dzenlenen genel emniyet yaps erevesinde, altyap ynetimleri, kendilerine verilen emniyet yetki belgesi dhilinde demiryolu altyapsnemniyetli bir biimde ynetmek ve bu faaliyetleri srdren personelini srekli denetlemekle sorumludur. Emniyetin iyiletirilmesi MADDE 13 - AB mevzuat (2004/49/AT Direktifi Madde 1, Madde 4, Madde 9 ve Madde 16) ile uyumlu olarak, demiryolu iletmeleri ve altyap ynetimlerinin, faaliyetlerinde kullanacaklar ekenekilen aralar ile demiryolu altyapsnn mevcut emniyet seviyelerini gelitirmesi ve zellikle ciddi kazalar nlenmeye ncelik vermesi salanmaktadr. Emniyet ynetim sistemleri MADDE 14 AB mevzuatnda (2004/49/AT Direktifi Madde 9) ngrld zere, demiryolu

iletmeleri ve altyap ynetimleri, Demiryolu Emniyet Makam tarafndan dzenlenen emniyet yaps dhilinde belirlenecek genel emniyet hedeflerine ulamak zere kendilerine ait bir emniyet ynetim sistemi kurmaldr. Bu emniyet ynetim sistemlerinde, mmkn mertebede nc ahslardan kaynaklananlar da dhil olmak zere yrtlen faaliyetlere ilikin riskler, ilgili emniyet gstergeleri vastasyla izlenebilmeli ve kontrol altnda tutulabilmelidir.

Emniyet raporlar MADDE 15 AB mevzuatnda (2004/49/AT Direktifi Madde 9) ngrld zere, demiryolu

iletmeleri ile altyap ynetimleri, genel emniyete katk salamak ve demiryolu emniyetinin salkl bir ekilde izlemesine yardmc olmak zere hazrladklar yllk emniyet raporlarn Demiryolu Emniyet Makamna sunmalar salanmaktadr. Bununla birlikte, 2004/49/AT Direktifinin 18 nci maddesi ile uyumlu olarak, Demiryolu Emniyet Makam, demiryolu iletmeleri ve altyap ynetimlerinin sunduu yllk emniyet raporlarna gre her yl bir genel emniyet raporu hazrlamadr. Avrupa Birlii apnda 10

srdrlecek emniyete ilikin almalara katk salamak, mevcut emniyet mevzuat ve uygulamalarn gelitirmek zere Demiryolu Emniyet Makamnn, hazrladklar bu genel emniyet raporlarn, Avrupa Topluluu apnda demiryolu emniyet almalarn yrten Avrupa Demiryolu Ajansna iletmesi gereklidir. DRDNC BLM Demiryolu Kazalar ile Olaylarnn Aratrlmas ve ncelenmesi Kaza ile olaylarn aratrlmas ve incelenmesi MADDE 18 - AB mevzuat (2004/49/AT Direktifi Madde 19, Madde 20, Madde 21 ve Madde 22) ile uyumlu olarak aadaki dzenlemeler yaplmtr: Demiryolu Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu tarafndan kaza ve olaylarn aratrlmasna karar verilirken dikkate alnmas gerekli genel hususlar belirtilmitir. Altyap yneticileri ve demiryolu iletmelerinin elinde bulunan her trl imkn ve hizmetlerden Kurul tarafndan yrtlen inceleme ve aratrmalar iin ihtiya duyulanlarn cretsiz olarak salanmas ngrlmtr. Demiryolu Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu tarafndan yrtlecek kaza aratrmalarnn salkl yrtlmesi iin Kurul tarafndan gerekli grlen nlemlerin, Demiryolu Emniyet Makam ve adli makamlarla ibirlii iinde alnmas ngrlmtr. Kaza ve olaylarn gerek nedenlerini ortaya koyabilmek ve emniyetin iyiletirilmesine ynelik daha salkl tavsiyelerde bulunulmasn salamak zere; Demiryolu Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu tarafndan zel olarak elde edilen grg tankl ve ifade gibi bilgi ve belgelerin delil olarak kullanlmamas ve aratrmalarn kusur ve sorumluluk tespiti amac ile yaplmamas ngrlmtr. Kaza ve olaylarn bildirilmesi ve raporlanmas MADDE 19 - Demiryolunda meydana gelen kaza ve olaylarla ilgili gerekli aratrma ve incelemenin yaplp yaplmamasna karar verilmesini salamak zere meydan gelen her trl kaza ve olayn nceden belirlenmi usul ve esaslar dhilinde Demiryolu Kaza Aratrma ve nceleme Kuruluna rapor edilmesi gerektiinden bu dorultuda dzenleme yaplmtr. AB mevzuat (2004/49/AT Direktifi Madde 23) ile uyumlu olarak, kazalarn tekrarlanmasn nlenmek, emniyetin gelitirilmesine ynelik tedbirler almak ve AB apnda yaplacak almalara ve dzenlemelere katk salamak zere Demiryolu Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu tarafndan hazrlanan kaza raporlarnn ilgili kurum ve kurulular ile taraflara gnderilmesi ynnde dzenleme yaplmtr. 11

Ayrca, AB mevzuatna (2004/49/AT Direktifi Madde 24) gre, Kaza Aratrma ve nceleme Kurulunun demiryolu kaza ve olaylar ile ilgili aratrma ve inceleme balatma kararn yedi gn iinde Avrupa Demiryolu Ajansna bildirmesi gerektiinden bu dorultuda dzenleme yaplmtr. Alnacak nlemler MADDE 20 - AB mevzuat (2004/49/AT Direktifi) ile uyumlu olarak, demiryolu emniyetinin gelitirilmesi ile kaza ve olaylarn nlenmesine ilikin olarak Demiryolu Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu tarafndan tavsiye edilen neriler dorultusunda demiryolu iletmeleri ve altyapynetimleri, yrttkleri faaliyetlerle ilgili alnan veya alnmas planlanan nlemleri Kurula iletmeleri ngrlmektedir. Demiryolu Kaza Aratrma ve nceleme Kurulunun tavsiyeleri dorultusunda

demiryolu iletmeleri ve altyap ynetimleri tarafndan alnan veya alnacak demiryolu emniyetiyle ilgili nlemlere ilikin olarak olabilecek anlamazlklarn, Demiryolu Emniyet Makam tarafndan zlmesi ve demiryolu iletmeleri ve altyap ynetimleri tarafndan bu dorultuda gerekli nlemlerini almas ngrlmektedir. Kaza aratrma yllk raporu MADDE 21 - AB mevzuatnda (2004/49/AT Direktifi) ngrld zere; Demiryolu Kaza Aratrma ve nceleme Kurulu tarafndan bir nceki ylda gerekletirilen kaza aratrmalar ve yaplan emniyet nerileri ile sz konusu nerilerin uygulanmasna ynelik ilgililer tarafndan alnan nlemlere ilikin hazrlanacak raporun ilgilileri ve kamuoyunu bilgilendirmek zere yaynlanmas amalanmaktadr. Ayrca, AB bnyesinde demiryollarnda emniyetin gelitirilmesi, kaza ve olaylarn nlenmesine ilikin yaplacak alma ve dzenlemelere katk salamak zere sz konusu raporun Avrupa Demiryolu Ajansna iletilmesi ngrlmektedir.

12

3.3 ISG Tznden Demiryollar ile lgili Maddeler

Bunun yannda ISG Tznde Demiryollar iin belirtilen gvenlik hususlar yle sralanabilir; BENC KISIM DOKUZUNCU BLM Motorlu Arabalarda Alnacak Gvenlik Tedbirleri - DEMRYOLU TESSLER: yerlerindeki demiryollar ebeke ve tesislerinin ina, tertip, tanzim, ykleme, boaltma, iletme, bakm ve onarm ileri T.C. Devlet Demiryollar mevzuatna gre yaplacaktr. (i Sal ve Gvenlii Tz Madde:461)

- VAGONLARDA : yerlerindeki tren personeli ve grevlilerinden bakalar, hareket halinde olan vagon ve lokomotifler zerinde bulunmayacaklardr. (i Sal ve Gvenlii Tz Madde:462)

- DEMRYOLU TARAFINDA KAPI YASAI: yerlerindeki demiryollarnn,binalara yakn olarak gemeleri zorunlu olan hallerde, bu binalara demiryolunun bulunduu taraftan kap almayacak ve buralarda iiler durmayacak, eya ve malzeme braklmayacak ve bunlar yasaklayan uyarma levhalar bulundurulacaktr. (i Sal ve Gvenlii Tz Madde:463)

- DEMRYOLLARINDA ALT-ST GET: yerlerinde, demiryollar seviyesinde btn geitler kapatlacak ve bunlarn yerine, yayalar ve aralarn gemesine zg st veya alt geitler yaplacaktr. Bunlarn salanamad hallerde, geitlerde gerekli gvenlik tedbirleri alnacaktr. 13

(i Sal ve Gvenlii Tz Madde:464)

- AKARYAKITLA ALIAN LOKOMOTFN DOLUM AIZLARI: Akaryaktla alan lokomotiflerin yakt depolarnn doldurulmasna yarayan azlar,doldurma dnda kapal tutulacak ve doldurma srasnda motorlar durdurulacaktr. (i Sal ve Gvenlii Tz Madde:465)

- ELEKTRKL LOKOMOTF MAKNSTLER: Elektrikli lokomotif makinistleri, kumanda kol veya kollarn karp almadan veya bunlar kilitlemeden yerlerini terk etmeyeceklerdir. (i Sal ve Gvenlii Tz Madde:466)

- LOKOMOTFTE UYARMA TERTBATI: yerlerindeki lokomotiflerin makinistleri,lokomotifler harekete gemeden nce veya yol geitlerine yaklarken veya binalara girerken veya dier tehlikeli yerlerde sesli ve kl uyarma yapacaklardr. (i Sal ve Gvenlii Tz Madde:467)

- VAGONUN YER DEMNDE GVENLK: yerlerinde, lokomotife bal olmadan bir vagona veya bir katara yer deitirildiinde, o vagon veya katar, el freni ile kontrol altnda tutmak iin, bir ii grevlendirilecektir. Yeri deitirilecek vagonlar hareket ettirilmeden nce, vagonlar arasnda veya altnda veya ray zerinde hi bir iinin kalmad kontrol edilecektir. (i Sal ve Gvenlii Tz Madde:468)

- BNA YAKININDA TREN GREVLS:

14

Lokomotifler veya vagonlar bir binadan karken veya bir binaya girerken tren personelinden bir grevli, uygun aralkla vagonlarn nnde ilerleyecek ve gerekli uyarmalar yapacaktr. (i Sal ve Gvenlii Tz Madde:469) - MAKASLARIN KLTLENMES: yerlerindeki bakm ve onarm hatlarnn makaslaryla, parlayc, patlayc, korozif veya tehlikeli maddeler tayan sarnl vagonlarn bulunduu hatlarn makaslar kilitlenecek ve parlayc svlar tayan sarnl vagonlarn boaltld hatlar, yalnz bu ite kullanlacaktr. (i Sal ve Gvenlii Tz Madde:470)

- VAGONLARDA STATK ELEKTRK TOPRAKLAMASI: Parlayc svlarn veya gazlarn ykl bulunduu vagonlar, boaltma veya doldurma rampalarnda bulunduklarnda, bunlar ve balant borular topraklanacaktr. (i Sal ve Gvenlii Tz Madde:471)

- KALASLARA BASAMAK ITASI: Vagonlarn ykleme veya boaltlmasnda alan iiler, vagonlara bir kalas zerinden gemek zorunluluunda kaldklar hallerde, bu kalaslara uygun basamak talar aklacak ve kalasn her iki ba salamca balanacak ve bu iilere, uygun emniyet kemerleri verilecek ve vagonlarn yannda yardmc bir ii grevlendirilecektir. (i Sal ve Gvenlii Tz Madde:472)

- VAGONDA : Kenarlar ak vagonlardan mekanik kepelerle dkm halindeki maddeler veya mknatsl vinlerle metal paralar boaltlrken, iiler vagon iinde bulundurulmayacaktr. (i Sal ve Gvenlii Tz Madde:473) - DP KAPAKLARINA EMNYET ANAHTARI: 15

Kenarlar ak vagonlarn veya cevher vagonlarnn dip kapaklarnn almasnda, sap ksmnda bir koruyucu bulunan emniyet anahtarlar kullanlacaktr. (i Sal ve Gvenlii Tz Madde:474) - VAGON HATTINDA TEHLKEL MALZEMELER: Yk vagonlarndan yere boaltlan malzeme,hat gabarisi dnda bulundurulacak ve hatlara doru kaymayacak veya yklmayacak ekilde istif edilmi olacaktr. (i Sal ve Gvenlii Tz Madde:475)

- DOLDURMA VE BOALTMADA GZETM: Sv, kvaml veya yar kat korozif maddelerle parlayc veya zehirli maddeler ve basnl gazlarn tanmasnda kullanlan sarnl vagonlar, doldurulma ve boaltlmalarnda srekli bir gzetim altnda bulundurulacak ve bu ilerin bitiminde, kullanlan boru ve rekorlar ortadan kaldrlacaktr. Doldurma ve boaltma ilerinin durdurulmas gerektii hallerde, kullanlmakta olan boru ve rekorlar, yerinden karlacaktr. (i Sal ve Gvenlii Tz Madde:476)

16

4. Genel Kaza Snflar ve Alnmas Gereken nlemler

4.1 Geit arpmas

ekil 9 Bir geit arpmas

Geit arpmalar, demiryollarnn karayollaryla keitii noktalar olan hemzemin geitlerde yaanan kazalardr. lkemizdeki hemzemin geitleri ile ilgili baz istatistikler yledir: - lkemizde 3395 adet Hemzemin Geidi bulunmaktadr. - 2011 ylnda 42 adet geit arpmas olmu, 36 kii lm, 61 kii yaralanmtr. - 2011 ylnda geit arpmalar nedeniyle yolun trafie kapal kald sre toplam 5418 dakikadr. (Yaklak 90 saat) - 2011 ylnda geit arpmalar sonucunda TCDD aralarnda 310.800-TL, yol ve tesislerinde 44.940TL. nc ahslarn aralarnda 336.000-TL. Toplam 691.740-TL.(tahmini) maddi zarar olmutur. Dnya lkeleri arasnda sve bu konuda ilgin bir istatistie sahiptir. 8500 hemzemin geide sahip lkede son 15 ylda hemzemin geitlerde yalnzca 1 kazann olmas kayda deerdir. sve bunu genel anlamda, ana yollardaki geitlerin stne karayolu kprs yaparak ve uygun yerlere gerekli kap ve klandrma ve sinyalizasyon sistemlerini koyarak salamtr. Geit arpmalarn minimize etmek iin alnabilecek baz nlemler u ekilde sralanabilir; Mmkn olabildiince ucuz maliyetli sistemler seilmelidir. Bu yntemle ok daha fazla hemzemin geide gerekli uyar sistemleri kurulabilecek ve gvenlik ayn oranda artacaktr. 17

Gelien teknoloji ile birlikte yeni uydu sistemleri trenin yeri ve hz hakknda ihtiya duyulan anlk bilgiyi salayabilmektedir. Dolaysyla bu servislerin etkin kullanm kazalar byk lde azaltacaktr. zellikle yaya geitlerinde iaretleri ve buna ek olarak zil bulunmas kaza oranlarn azaltacaktr. Tek ya da ift kollu bariyerler ve yanp snen uyar klar gereklidir. Bariyerler ve klandrmalar src ya da yayalarca gerekli uzaklktan grlebilecek ekilde yerletirilmelidir.

4.2 Tren arpmas

ekil 10 - Tren arpmas

Tren arpmas kazalarn minimize etmek iin; Makinistlerin yorgun ve uykulu olmamas iin alma saatleri gerektii gibi dzenlenmelidir. Uygun elektronik ve sinyalizasyon sistemlerinden faydalanlmaldr. Modern uydu sistemleri kullanlarak trenler modernize edilmelidir.

18

4.3 Trenin Raydan kmas (Derayman)

ekil 11 - Raydan km bir tren

Trenin raydan kmasna sebep olabilecek balca sebepler yle sralanabilir; Krlm ya da yanl hizalanm raylar zellikle virajlarda yaplan yksek hz Raylarn krlmasnn balca sebepleri; retim hatas, scak havalarda treninde zerinden gemesiyle erimeleri, souk havalarda atlayabilmeleri olarak sralanabilir. Depremler ve sabatojlar da raylarn krlp, bklmesine ve dolaysyla derayman kazalarna yol aabilmektedir. Bu sebeplerden dolay, tren raylarnn kontrol ve bakm dzenli olarak yaplmal, makinistler hangi virajlarda hangi hzlarda gitmeleri gerektii konusunda eitilmeli ve bilgilendirilmelidirler.

19

4.4 Trenden Dme

ekil 12 - Trenden dme tehlikesi

Trene ini ve binilerin sk bir ekilde kontrol edilmesi gerekmektedir. Yine makinistlerin gerekli uyar aynalarn kullanmalar ve trenlerin elektronik izleme sistemleri ile modernize edilmeleri kazalar minimize edecektir.

20

4.5 Trenin ahsa arpmas

ekil 13 - ahsa arpm bir tren

Hemzemin geitlerde uygun iaretlenmeler yaplmal ve zellikle geceleri aydnlatma salanmaldr. Yine yayalarn dikkatini ekmek zere zellikle ehir merkezine yakn noktalarda zille uyar yntemi eklenmelidir. Daha kalabalk noktalarda mmknse tren yolunu tel rglerle evreleyip yaya geilerini st veya altgeitlerden salamak da olas zmler arasndadr. Demiryollarnda genel istatistiki kaza snflarn, kaza sebeplerini ve nlemlerini bylece inceledikten sonra demiryollarnda i sal ve gvenlii konusunda alnmas gereken nlemler ve dikkate alnmas gereken hususlar dier alanlar ynnden de genel hatlaryla belirtmekte fayda vardr.

21

5. Genel Hatlaryla Demiryolu Gvenlii

Her eyden nce demiryollar alma alanna ve demiryolu koridoruna girmeye kimleri yetkili olduu net bir ekilde belirlenmeli ve alanlar ve yetkililer dndaki kiilerin bu alanlara girmesi yasaklanmaldr. Bu noktada alanlara kimlikler verilerek kontrol salamak dnlebilir.

5.1 Gvenlik Bilgilendirmeleri

Demiryollarnda ilgili alanda grev alacak alanlar henz ie balamadan alaca iin nitelii, yeri ve tad risklerle tehlikeler hakknda bilgilendirilmelidir. Bu bilgilendirmeler alannda yetkinlemi i sal ve gvenlii uzmanlar tarafndan yaplmal ve alann, iin getirdii risklerle tehlikeleri ve bunlardan korunma yollarn anladndan emin olunmaldr. Bu noktada bu bilgilendirmelerin kayda geirilmesi ve alanlarn iin mevcut tehlike ve riskleriyle bunlardan korunma yollarn anladklarna dair yazl beyanda bulunmalar yerinde olacaktr.

5.2 Yksek Grnrle Sahip Kyafetleri

Demiryollarnda aktif olarak grev alan alanlarn, demiryolu trafiinde uzaktan farkedilmelerini salayacak ve olas tehlikeleri bertaraf edecek yksek grnrle sahip kyafetler giymesi gerekmektedir. Bu mmkn deilse en azndan yanstc zellie sahip turuncu renkli yelekler giyilmelidir. Baz durumlarda,

demiryollarndaki iletiimin krmz ve yeil bayraklarla saland gz nne alnrsa alanlarn herhangi bir kafa karklna sebebiyet vermemek iin krmz ve yeil renkte i kyafeti tercih
ekil 14 - Yanstc Yelek

etmemeleri yerinde olacaktr.

5.3 Uyuturucu ve Alkol Kullanm

Gerek makinistler gerekse dier demiryolu alanlar uyuturucu madde ve alkol kullanmamaldrlar. Bu konuda emniyetin salandndan emin olmak iin, zellikle kilit noktadaki alanlara belirli aralklarla alkol ve uyuturucu testleri yaplmaldr.
22

5.4 Yorgunluk
alanlarn alma zamanlar, iin niteliine gre ve standartlara uygun bir ekilde belirlenmelidir. Fizyolojik olarak yorgun olan bir alann kat be kat daha fazla i kazas riski altnda olduu unutulmamaldr. Bunlarn dnda da yine alan kendisi yorgun hissettiinde amirine bavurmal ve durumu bildirmelidir. alanlar, yorgunlua sebep olacak duru bozukluklar ve alma ekilleri hakknda da bilgilendirilmeli ve etkili almalar salanmaldr. Uzun sreli olarak ayn ekilde tekrar eden iler yapan alanlar dierleriyle rotasyona tabi tutmann olumlu etki yapaca beklenmektedir.

5.5 Kaza Bildirimleri

Trkiyenin Avrupa Birlii sreciyle beraber Demiryollar konusundaki gvenlik politikalarn belirlemekte ana eksen olarak kabul ettii European Railway Agency (ERA)nn da art kotuu gibi kaza bildirimleri zamannda ve eksiksiz olarak yaplmaldr. Yine kaza olmakszn alan herhangi bir tehlike sezerse bunu hemen ilgili amirine bildirmelidir. Bu bildirimler gerek kazalarn nlenmesi gerekse doru istatistikler belirlenerek sorunlarn uzun vadede zmlenmesinde hayati neme sahiptir.

5.6 Kiisel Koruyucu Donanmlar

in gerektirdii kiisel koruyucu donanmlar ilgili i sal ve gvenlii ekibi tarafndan saptanmal ve alanlara datlmaldr. Datlan bu ekipmann Sal ve Gvenlii Genel Mdrl tarafndan belirlenmi ilgili standartlar salayp salamad kontrol edilmeli ve temizliiyle bakmnn yapldndan emin olunmaldr. Bu donanmn alann vcut llerine uygun olup olmad da kontrol edilecek bir dier faktrdr.

5.7 Tesis ve Tehizat

Tesis ve tehizat szckleriyle kastedilen, alma alannda kullanlan tm makine, ekipman ve aralardr. Bunlara rnek olarak forkliftler, buldozerler, elektrikli testereler, hareketli platformlar rnek verilebilir. Yine tm bu alanlarda ilgili ynetmeliklere uygun davranlmal, zellikle bu makineleri kullanacak alanlar ilgili ynetmeliin gerektirdii gvenlik gereklilikleri ile ilgili bilgilendirilmelidir.

23

5.8 Trenyolu Koridorunda Gvenli alma

ekil 15 - Trenyolu Koridoru, Gvenli Blgeler

Demiryolunda aktif olarak grev alan alanlar gvenli blgelerle tehlikeli blgelerin farknda olmal, tehlikeli blgelerde alacaklarsa gerekli gvenlik nlemlerini almaldrlar. Bu nlemler, genelde alann tehlikeli blgeyi alt srece geici olarak gvenli blgeye evirmesiyle salanr. Bu noktada alan, dier bir alandan yardm alabilecei gibi sinyaller ve kl iaretlerle de gvenliini salayabilir.

5.9 Hatboyu Telefonlar

Belirli noktalara hatboyu telefonlar konularak, merkezden uzak bakm ve onarm almas yapan alanlarn

herhangi bir olumsuz durumda hzl bir ekilde

ekil 16 - Hatboyu Telefonlar

iletiime

gemeleri

kolaylatrlmaldr.

24

5.10 Elektrik Gvenlii

Demiryollarnda

gerek

temizlii

yapan taeronlar, gerek tamir ekibi, gerekse tren zerinde alan herkes yksek gerilim ve manyetik alana maruz kalmaktadrlar. [3] Bu riskli alma ortam dikkatsizlikle birletiinde lmle ya da ar yaralanmalarla sonulanan kazalara
ekil 17 - Elektrik Tehlikesi

yol

aabilmektedir.

Bu

noktada

zellikle yksek gerilimli hatlardaki alanlar, olayn ciddiyeti konusunda bilgilendirilmeli ve konuyla ilgili gerekli gvenlik nlemleri alnmaldr.

25

6. Sonu
Trkiyede demiryollarnn hzl bir geliim gsterdii gz nne alnrsa, yakn gelecekte bu alanda i sal ve gvenlii noktasnda baz skntlarla karlalmas muhtemeldir. Bu muhtemel skntlarn giderilmesi noktasnda hali hazrda devam eden almalar (Demiryolu ereve Kanunu, Demiryolu Emniyeti Ynetmelii) sevindirici olmakla beraber iyiletirici dzenlemelere devam etmek gerekmektedir. Yine demiryollarnn her lkedeki kendine has yapsall gz nnde bulundurularak, mevcut tehlikeleri saptamakta ve uygulanacak gvenlik tedbirlerine karar vermede alanlarn da grlerine bavurulmaldr. Balangta da belirtildii gibi demiryolu sektrnn tm ynleriyle ve derinlemesine ele alnmasnn ok daha geni kapsaml ve detayl bir aratrma ve uzun sreli bir alma gerektirdii aktr. Bu almada gerekli gvenlik nlemleri genel hatlaryla ele alnarak, sonraki detayl almalar iin bir ereve oluturulmas amalanmtr.

7. Referanslar

1. Rail Safety Performance of EU, European Railway Agency 2. www.tcdd.gov.tr 3. Queensland Transport Railway Safety Act (2010) 4. Rail Safety Guideline, National Transport Commission 5. Improving Safety at Railway Crossings, SKM 6. Railway Safety Induction Handbook, New South Wales (RailCorp) 7. nlem dergisi, say 24, Ocak-ubat 2012, Onur Gkulu-Bekir Tatan Rportaj

26