ROMAN YAZMA TEKNKLER/ARV

Bir roman yazarken ihmal edilemeyecek baz unsurlar bulunmaktadr. Bunlar: 1) Konunun bulunmas; 2) Konuya uygun karakterlerin gelitirilmesi; 3) Yazacanz roman trnde birok kitap okunmasdr. Birok roman sadece birka saniyelik bir dle veya bir kii ya da bir olay sonucu aklnza taklan bir fikirle balar. Fakat hibir d ya da olay iinde eitli karakterler ve onlarn etrafnda oluan atmalar olmadka romana dnmez. lk aama: Karakterlerin oluturulmas Bir romann en temel tan, romandaki karakterler oluturur. Bu karakterler yeteneklerini en u noktasna kadar kullanmak zorundadr. Roman karakterleri, gerek, yaayan insanlar kadar karmak olmayacaktr. Ancak okuyucunun onunla kendini zdeletirebilecei kadar da gerek olmaldr. Bu ok ince bir izgidir. rnein gerek bir insan gibi deiik zelliklere sahip olmaldr. Zaaflar olmas, hatalar yapmas gerekir. Bu romana tat katan bir unsurdur. Yaratacanz kahraman tek ynl olmamaldr. 1) e ana karakterinizi oluturmakla balayn. Bir romanda en fazla iki ana karakter olduunu unutmayn. Daha fazla ana karakter kullanm ok nadirdir. 2) Ana karakterinize baa kmas gereken bir problem yaratn. Ne istiyor? Ne iin mcadele edecek? Romann iinde mutlaka atma olmak zorundadr. D unsurlarla atmann yan sra kahramann i dnyasnda kendiyle ilgili bir atmasnn olmas da romana renk katacak bir unsurdur. Amacna ulamas iin kendi i atmasn da amas gerekmektedir. Kahramannzn hibir i atmaya dmeyen ok gl bir karakter olmas, roman skc hale getirecek; okuyucunun onunla kendini zdeletirmesini imkansz klacaktr. Kazanmak iin domu biri, herkese skc grnr. rnein: A, kocasndan nefret eden, onu hayatnda engel olarak gren baarl bir i kadn. Ancak kocasndan bir yandan kurtulmak isterken; te yandan da yalnz kalmaktan korkuyor olmas gerekir. Bunun nedeni ise, ok kk yata ksz kalmas olabilir. 3) Bu problemi zmesinin nndeki byk engelleri ve zorluklar belirleyin. 4) Yan karakterler: ana karakterin etrafnda atma yaratacak dier karakterleri belirleyin. Ona zor zamanlar yaatacak, nne engeller kartacak dier karakterleri olutururken dikkat etmeniz gereken baz hususlar vardr. Bunlar, mmkn olduunca az kii kullanmak ve olay anlatmak istediiniz kadar karakter yaratmaktr. Fazlasndan kann. Tm bu karakterlerin zelliklerini yazabileceiniz bir dosya amanz, bu noktada faydal olacaktr. Aklnza geldike onlarn kiilii hakknda notlar eklemeniz gerekebilir.

Karakterlerinizi olutururken dikkat etmeniz gerekenler: Tutarllk: Karakterlerin hareketleri ve konumalar, kiilii ile tutarl olmaldr. Diyaloglar: Romandaki kiilerin ve onlarn zelliklerini tantc olmaldr. Motivasyon: Karakterlerin o ekilde davranmak iin geerli nedenleri olmaldr. Deiim: Karakterler hikayenin balangcndan itibaren eitli sorunlarla, atmalarla karlamal, bazen engellere taklmal, bazen de onlar amal ve baarl olmaldrlar. zellikle ana karakter, karlat sorunlar sonucunda balangtaki kii olmayacaktr artk.
Kaytl

mukarrebun
fani dnya AllahuEkber

Ynt: ROMAN YAZMA TEKNKLER

Yantla #1 : 02 Eyll 2010, 09:48:46

DU: 47
evrimd

Mesaj Says: 353

Baz yazarlar karakterlerini daha iyi tanmak iin onlarla rportaj yaparlar; kimileriyse her birinin ksa zgemiini yazarak ie balar. Bunu eitli sorulara cevap vererek gerekletirmek mmkndr. Bunlarn hepsine mutlaka cevap vermek zorunda deilsiniz. inden seebilirsiniz. Bu sorular yledir: Ad: Adresi ve telefon numaras: Doum yeri ve tarihi: Kilosu, boyu, fiziksel zellikleri: Vatandal ve etnik kkeni: Anne/babasnn ii ve meslei: Dier aile yeleri: Ei ya da sevgilisi olup olmad: Arkadalarnn isimleri ve meslekleri: Sosyal snf: Eitim durumu: Meslei: Maa: Toplumsal stats: Politik gr: Hobileri Kiisel zellikleri: Korkular, kayglar: Zekas: Duygular: Gemiteki hayal krklklar: En anlaml deneyimleri: Salk durumu, fiziksel kapasitesi: Hangi yiyeceklerden holanyor, neler okuyor, neler seyrediyor, neler dinliyor, nasl giyiniyor:

Hayata bak: lme bak: Hayat felsefesi: Tm bunlarn daha ilk aamada kusursuz olmasn beklemeyin! Olay kurgusunu yaptktan sonra ve yazarken eklemeler yapabileceinizi ve karakterleri gelitirebileceinizi aklnzdan karmayn.

kinci aama: Olay kurgusunun oluturulmas Bir roman yazmaya karar verdiimizde, bizi en ok zorlayan ksm, tutarl bir olay rgs yaratmaktr. nk genellikle romana balamadan evvel aklmza bir konu gelir ve konuyla ilgili eitli anektotlar dnrz fakat nemli olan bunu bandan sonuna gelitirebilmek ve bir olay rgs yaratmaktr. Unutulmamas gereken en nemli husus atma yaratmaktr. Bu sorunu amak iin aklnzdaki sahneleri kada dkmekle ie balayabilirsiniz. Bunlar ilkin balklar halinde kk katlara yazabilirsiniz. rnein: sahne 1) kadn kocasyla kavga eder. 2) iyerinde kadnn ne kadar baarl olduunu gsteren ve patronuyla arasnda geen bir diyalog, 3) kadnn gizemli bir adamla tanmas vb Daha sonra bunlarn altn doldurabilirsiniz.

Kaytl

mukarrebun
fani dnya AllahuEkber

Ynt: ROMAN YAZMA TEKNKLER

Yantla #2 : 02 Eyll 2010, 09:52:08

DU: 47
evrimd

Mesaj Says: 353

Bu katlar belli bir sayya ulatnda, bunlar mantk srasna gre birbirine balayn. Bu ilemi gerekletirirken yeni fikirler aklnza gelebilir ve hatta bazlarn deitirmenize neden olabilir. Bylelikle nnzde bir olaylar haritas ekillenecektir. Bunlar yaparken romann zaman ve mekan izelgesine dikkat edin. Bu harita size romannz blmlendirmede de yardmc olacaktr. Kendinize srekli olarak 'Neden?' Sorusunu sormay ihmal etmeyin. Neden o yer? Neden o zaman? Neden byle davranyorlar? Gibi. Olay kurgusu oluturmak iin yirmiden fazla yntem mevcuttur. En popler olanlarndan birinde kurgu, ana kahramann sahneye kmasyla balar. Kahramann genel karakteri ve yaam tarzyla ilgili bilgi verilir. Ardndan bu kahramann bana hayatn deitiren bir olay/kaza gelir. Bu ilk dnm noktasdr ve kahramann hayatn deitirir. Bu noktada dncesinin nasl deitiini, bu problemle nasl baa kacan anlatmanz gerekir. kinci dnm noktasn kahramann karlat atma veya atmalar

oluturacaktr. Burada kahraman, nasl davranaca konusunda bilinli bir tercih yapmaldr. atmayla birlikte kriz balar. Bu noktada dvmeyi ya da kamay semelidir. Sonuta kahraman, hikayenin temel problemini herhangi bir yolu seerek zmelidir. rnein, kendi halinde yaayan mutlu bir aile, gnn birinde silahl bir saldrya urar; hayatta kalan sadece evin gen kzdr. Bunu yapanlar, tek grg tan olduundan onu yakalamak isterler. Kz hem intikam almak; hem de kendini kurtarmak iin savamaya karar verir. Kzn erkek arkada duruma kar kmakta, kz ise tek bana mcadele etmekten korkmaktadr. Yine de kamaz! Adamlar ise byk bir mafya ann adamlar olduundan kz mafyayla kar karya kalr. Olaylar ilerlerken bir pazarlamac olduunu dnd babasnn aslnda mafyayla ilikisi olduunu renecek ve babas hakkndaki fikirleri de deiecektir. Mafya ise byk bir silah kaakl iindedir; kaakl soruturan bir polis vardr ve yollar gen kzla akr. Fakat polis gemiteki bir olay nedeniyle kadnlardan nefret etmektedir gibi. Bu aamada kendinize bir pano oluturarak romann kurgusu veya karakterin tavrlar konusunda kk notlar ilitirmeniz faydal olacaktr. Romann genelini grmenizi salayacak bu yntem, ayn zamanda aklnza yeni fikirlerin gelmesine de yardmc olacaktr. Olay rgs oluturmada nemli noktalar: 1) Hibir ey rastlant olmamaldr. Romanda kullanacanz her eyin bir mant bir nedeni olmaldr. Anlatacanz hibir ey gereksiz olmamaldr. Neden sorusu bu yzden nemlidir. 2) Romanda yer alan tm karakterlerin, o ekilde davranmak iin iyi bir nedeni olmak zorundadr. Bu nedenle her karakterin kendi kiilii ve sebebi olmaldr. 3) Olay kurgusu karakterlerle zdelemelidir. Bir ey yaptklarnda, yle yapm olmaktan bir avantaj ya da dezavantaj elde etmek zorundadrlar. 4) Olay rgs romann balamasndan nceye dayanmaldr. Bu bize geri dnler yapma imkan verir. 5) Olaylar sahneler halinde gsterin. Anlatmayn. Okuyucu olay karakterlerin yaptklarndan konumalarndan renmeli, sizden deil! nc aama: Sahnelerin yazlmas Bu aamada balklar halinde ele aldnz sahnelerin iini doldurmanz gerekmektedir. Eer yeni sahneler yaratmakta zorlanyorsanz; bir karakter

sein, ona bir problem verin ve bunun karsnda neler yapacan yazmaya balayn. Onun duygularn ve hareketlerini aa karacak diyaloglar yazn. O sahneyi, setiiniz kahramann kafasndan yazn. Diyaloglar yazarken duygular belirtmeyi ihmal etmeyin. Sahneleri yazmaya baladnzda karakterler size neler yapp, neler yapamayacaklarn gsterecektir. Bununla birlikte ilerledike karakterlerin kurgusunda deiiklikler yapabilirsiniz. Romanda bir olayn sahnesini yazarken nemli olan, yarattnz karakterin, kiilii ve problemleriyle ne anlatmak istediini bilmektir. Onu yazarken okuyucunuza anlatmak istediiniz eyden emin olun! Karakteriniz hakknda okuyucunuza ne hissettirmek istiyorsunuz? Karakterinizin kararl olduunu mu; korkak olduunu mu dnmelerini istiyorsunuz? Bundan emin olun! Burada nemli olan diyaloglardr. Bir romanda olaylar, karakterlerin yaayarak ve konuarak anlatmasna izin verin. Bu sizin anlatmanzdan ok daha etkili olacaktr. yi diyalog yazmann birka kural vardr: 1) Var olan durumu izah edebilmek: kiiler konuurken hikayeyi bizim iin anlaml hale getirmeli. 2) Karakterleri aklamal: ne tr insanlar olduklarn aklamal; kendilerine has zelliklerini akla kavuturmal 3) Hikayenin getii zaman ve mekan hakknda bilgi vermeli. 4)Var olan atmay gelitirmeli. 5)Okuyucu, kii konuurken neler yaptn da merak eder. Konuma srasnda nereye bakyor? Ellerini kullanyor mu? Oturdu mu? Ayaa m kalkt? Bunlara da diyaloglar yazarken yer verilmeli. Diyalog kurarken kanlmas gerekenler: 1) ok fazla dedi, syledi gibi vurgulardan kanlmal. Sadece kartrlmas muhtemel konumalar iin kullanlmal; 2) Ondan nefret ediyorum!, Onu ok seviyorum gibi cmleler kullanmak yerine okuyucu bunu kendi anlamal. Bu aama da karakterler, kurguya uygun ekilde gelitirilmeye devam edilebilir. Hikayedeki rol, roman iindeki amacnn ne olduu, deerleri, kayglar, hayal krklklar, zayflklar stediklerine neden ulaamad, paradokslar vb belirginleir. Karakterler bylelikle kurguyla btnlk salar. Bu noktada en nemli ey, karakterin baskn hisleri, inanlar ve davranlardr. Bunlarn akla kavuturulmas gerekmektedir. Bunu yaparken kk ayrntlara, alkanlklara yer verilmesi, romana renk katacaktr. Ayrca ana karakterin d grnyle, i dnyas arasnda ikilik yaratmak okuyucuya her zaman ilgin gelmitir. rnein ok sert ve

korkusuz bir kahraman, kpeklerden ya da farelerden ar korkabilir. Drdnc aama: Romann yazlmas Bu aamada artk romannz yazmaya hazrsnz. Unutmayn ki; her yazar, kitabn yazarken kendi stilini oluturmak durumundadr. Bu ise ancak yazarken oturacaktr. Yazmak, yazarak renilir; okuyarak deil. Fakat kelimeler her zaman kolaylkla akmayacaktr. Aklnza hibir eyin gelmedii zamanlar olabilir. Banza byle birey geldiinde, nceki hazrlklarnz gzden geirmelisiniz. Mutlaka bir yerlerde bir boluk bulacaksnzdr. Tm yazdklarnz inceledikten sonra hala yazamyorsanz, nnze temiz bir sayfa aln ve aklnza ne geliyorsa

Kaytl

mukarrebun
fani dnya AllahuEkber

Ynt: ROMAN YAZMA TEKNKLER

Yantla #3 : 02 Eyll 2010, 09:54:10

DU: 47
evrimd

Mesaj Says: 353

yazn. En kt yaz, yazmamaktan iyidir. Kendinizi ana karakterin yerine koyun olaylara onun bak asndan bakn, o, haline gelin, onun hislerini hissedin ve sz konusu sahne hakknda mini bir hikaye yazn. Gerisi kendiliinden gelecektir. Bunu yaparken forumlarda dier yazarlarla sohbet edin. Yazdklarnz onlarla tartn. Bu size farkl bak alar kazandracaktr. Destek aln. Romannzdaki zayflklar, baka biri daha kolay bulup karabilecektir. Roman yazarken dikkat edilmesi gereken hususlar: Eer bir macera kitab yazyorsanz kim iyi adam, kim kt adam, ilk blmde ayrmal ve okuyucu roman boyunca kimin tarafn tutacan bilmelidir. kinci olarak, hikayenin nerede ve hangi zamanda getii mutlaka belirlenmeli ve buna sadk kalnmaldr. Romann tonunu belirleyin. Duruma gre heyecanl, hznl, fkeli, sakin bir tonu olmaldr. zellikle macera roman yazyorsanz, heyecan arttrmak iin ana karakterin karsna birden fazla problem karn. Bir blmde n altnda kalma tehlikesi geirirken; dier blmde patlamak zere olan bir binada olsun. Romandaki kahramanlara bir kimlik kazandrrken; zelliklerinin anlaml olmas hikayeye ayr bir keyif katar. sim, karakterin kiiliini aklayc olmaldr. Son olarak, okuyucuyu glmsetecek ayrntlara ve metaforlara yer vermek romann ekiciliini arttracaktr. Beinci aama: Tekrar yazma Sonunda romannz bitirdiniz! Her eyin sona erdiini dnyorsanz, ok yanlyorsunuz. Birok yazar, bir kitab bitirmek, ne yazacanz hakknda fikir edinmektir! Der. Tekrar en baa dnp, her bir blm gzden geirmeniz; dzeltmeler yapmanz gerekmektedir. Bu uzun bir ura gerektirir aklnzdan karmayn. Macera-Aksiyon Romanlarnda Kartanesi Metodu: Roman yazmak kolay, iyi roman yazmak zordur! yi bir macera roman kendiliinden ortaya kmaz. Onu yaratmanz gerekir. Romana balamadan nce ve sonrasnda plan yapmak gerekir. Kartanesi metodu, bunu, hem hzl, hem de etkili olarak yapmanz salayacaktr. En temel soru: Roman Nasl Planlanr?lk olarak beyninizde uuan fikirleri

not etmelisiniz. Konu, karakterler arasnda geecek diyaloglar, bir sahne, eitli olaylar hepsini teker teker not edin. Tabi ki bunlar birbirlerinden kopuk olacaktr. Romana balamadan nce bu boluklar doldurmanz gerekmektedir. Bunun iin 10 aama mevcuttur: 1) Kendinize bir saat ayrn ve romannzn konusunu zetleyen 1 tek cmle yazn. rnein: ocukluunda otoriter annesi yznden ciddi problemler yaayan adam, annesine benzeyen kadnlar ldrecektir. yi bir cmle kurmann ip ular: - Ksa iyidir. - Karakter isimleri kullanmayn. - Byk resmi, karakterin zellikleriyle oluturun. Hangi karakter kaybedecek; ne kazanmak istiyordu? 2) Bir saatinizi, o cmleyi paragraf haline getirmek iin harcayn. Hikayenin plann, yaanacak byk felaketleri ve sonucu yazn. rnein diyelim ki, byk olay yaanacak ve her bir olay kitabn bir eyreini oluturacak. Son eyreini ise balang ve sonu ksm oluturacak. lk felaketin kayna dardan olsa bile, dier ikisi ilk sorunla ilikili talihsizliklerden kaynaklanmaldr. Bu paragraf ortalama be cmleden olumaldr. Biri hikayenin yapsyla, ikinci, nc ve drdnc cmleler belirlediiniz felaketle ve sonuncu cmle de hikayenin sonuyla ilgili olmaldr. 3) Karakterler! Bir romann en nemli parasn olutururlar. Romana balamadan nce nemli ana karakterlerin ayrntl aratrmas yaplmaldr. Bunun iin ok temel birka sorunun ayrntl aklamas yaplmaldr: Karakterin ad Karakterin gemii Karakterin motivasyonu (amalar ne, ne istiyorlar) Karakterin hedefi Karakterin atmas (hedefine ulamasnn nndeki engeller) Karakterin geliimi (roman boyunca neleri renecek, nasl deiecek) Bunlar yaparken, karakterlerin hikayeyle btnlk iinde olmasna dikkat edin. lk balarda mkemmel olmasn beklemeyin, zaman iinde karakterler tam olarak oturacaktr. Onlar hakkndaki bilgileri ise ok uzun tutmayn. Ksa ksa notlar aln. Aksi halde aklda tutmak zorlaacaktr. Ana karakterin yan sra, yan karakterlerin de birer paragraf zelliklerini yazn. 4) Bu aamada tutarl bir hikaye planlamas oluturmalsnz. Hikayenizin geni bir plann yapn. Bu biraz zamannz alabilir. Dert etmeyin. Plandaki eksiklik ve tutarszlk, sonradan iinizi daha da zorlatracaktr. Sonunu kurgulamay ihmal etmeyin. 5) Kurguladnz olaylara karakterlerin hangi alardan baktn yazn.

6) Bu aamada elinizde temel bir hikaye kalb ve her bir karakterin de o olaya bak as belirlenmi olacak. Bunlar son bir kez gzden geirin ve mantksz gelen yerleri varsa dzeltin. Hikayedeki stratejik ksmlar belirleyin. Eer tm ema gznzn nne geldiyse, yeni fikirler gelitirebilir; olay daha heyecanl hale getirebilirsiniz. 7) Bu nokta da, yaklak bir haftanz, her bir karakteri gelitirerek ve 1den 6ya kadar olan aamalar zerinde tekrar dnmeye ayrn. Karakter ve olay kurgulamasn gelitirin. 8) zet ve planlarnz ele alarak, romanda gemesini dndnz sahnelerin bir listesini yapn. Bu ilem grnd kadar kolay olmayacaktr. Birok yazar iin en zor ksmdr. Fakat bunu yapmaya enmeyin! Her bir blm iin kullanmay dndnz temel sahneleri canlandrp yazn. Her bir sahnenin ka sayfa tutacan belirleyin. Hikayenin gidiatna gre sralayn ve bu sahneleri kitabn blmleri iine datn. Bu ilem, romannz analiz etmenizde ok ie yarayacaktr. 9) Bu aamada sahnelerin gelitirilmesi vardr. Sahnelerin iinde atma olacak m? olmayacak m? Vurgulanacak ksmlar yazabilirsiniz. 10) Ve yazmaya balayn! Unutmayn. Elinizdeki verileri birletirirken ok kat olmanza gerek yok. Tutarl olduktan sonra her eyi deitirebilir; zenginletirebilirsiniz.

TRKLER NASIL MSLMAN OLDU? KILI ZORUYLA MI, YOKSA STEYEREK M? Arap Ordularnn Trk Katliam (Talkan ve Curcan Katliamlar) :

Kesinlikle okuyunuz ve aratrnz. Bilgi sahibi olmadan, fikir sahibi olmaynz.. Bu soruyu genellikle sormadk kendimize.nk ''Trklerin, din ve hidayet akyla kendiliinden islamiyeti benimsedii'' yolunda koullandrlmtk. Peki ama bu yargmz doru muydu? Ne yazk ki hayr! Gerei aradmzda ,Trklerin Mslmanlatrlmas srecinin insan irkilten bir vahet sreci olduu souk gerei yzmze arpyor. Daha tesi Arap ordularnca uygulanan ,benzerine az rastlanr bir zulme ramen Trklerin slamiyete ok uzun zaman direndiklerini gryoruz. Resmi ve geleneksel sylem ise bu gerekleri srarla gizlemeye alyor. Oysa sorunun aydnla kavuturulmas eriatln insanlarmz yakabilecek denli pervaszlat gnmz Trkiye'sinde her zamankinden byk nem tamaktadr. nk Trklerin ''Hidayet ak ve cokuyla Mslman olduklar'' n yargs ,kii ile tanrs arasndali o saf ilikiyi istismar ederek ,toplumumuzu 7. yzyl karanlna gtrmeye alan eriatlarn en temel ideolojik argmanlarndan birini oluturuyor. Unutulmamaldr ki bugn anlamak ,aydnlk ve ve gerekten demokratik Trkiye yaratabilmek iin doru bir tarih bilincine sahip olmak zorundayz. Aadaki dkman tamamen slami kaynaklardan, Taberi ve Zekeriya Kitap gibi slami tarihi ve yazarlardan dzenlenerek hazrlanmtr. Mslman Araplarn Trklere lk Saldrlar: Seyhun ve Ceyhun nehirleri arasnda bulunan blge tarihi ipek yolu zerindedir.. Trk beylikleri, bu blgedeki, Buhara, Semerkant, Talkan, Baykent gibi ehirlerde yerlemi yayorlar, deri imal ediyor ve pamukdan kat reterek bunlar satyor ve iyi de para kazanyorlard.. Bu retimlerinin yan sra Altn madenleri altryorlard.. zellikle ad zengin ehir manasna gelen, Semerkantn zenginliinin o devirde dillere destan olduu sylenir.. Bu zenginlik tedenberi Talanc Araplarn itahn kabartyorduysa da, Trklerden ekiniyorlar ve araya snr olarak koyduklar Ceyhun nehrini gemeye pek cesaret edemiyorlard.. nk daha nce Halife Osman zamannda, Muhammed bin Cerir komutasndaki Araplar slam yayma bahanesiyle oralar talan etmek iin 2700 kiilik bir ordu ile Ferganeye kadar girdiysede Trkler tarafndan yok edilmilerdi.. Ancak daha sonralar Muaviye tarafndan, Ceyhun nehrinin altnda kalan Horasann tamamiyla igal edilmesi ile o blgede ilk Araplatrma ve slamlatrma giriimleri balam oldu.. Buhara'nn Talan Edilmesi Horasann kendileri tarafndan tamamen igal edilmesinden cesaret alan Araplar, Muaviyenin ilk Horasan valisi olan, Ubeydullah bin Ziyad 673 ylnda bu sefer ilkinden ok daha kalabalk 24000 kiilik bir ordu ile Ceyhun nehrini geerek Kibac Hatun ynetimindeki Buharay kuatr. Kibac Hatun dier Trk beyliklerinden yardm istersede bu yardm kendisine gelmez ve Araplar verdikleri kayplardan dolay Buharay igal edemezlersede tam anlamyla talan ederler.. Daha sonra,

Muaviyenin ikinci Horasan Valisi, Halife Osmann olu Saidde Buharaya saldrmaya hazrlanr.. Kendisine dier Trk Beyliklerinden yardm gelmeyeceini anlayan Kibac Hatun, Saidle anlama yapmak zorunda kalr.. Bu anlamaya gre, Kibac Hatun, Saide dier Trk Beyliklerine yapaca saldrlarda nne kmayacana dair gvence ve bu gvencenin teminat olarak da Buharadaki Trk asilzadelerinden rehinler verir.. ( Bu say kimi tarihcilere gre 50 kimine gre de 80 dir... ) Bu anlamann verdii rahatlkla Said, zenginliini teden beri duyduu Semerkanta saldrr.. Semerkant batan aa talan eder ve toplad binlerce Trk gencini, kle pazarlarnda satmak iin Horasana getirir.. Said daha sonra Kibac Hatundan ald 80 kadar rehine tarafndan bir punduna getirilmi ve hanerlenerek ldrlmt....( Saidi ldrdkten sonra daa kamay baaran rehinlerin orada alktan ld sylenir ) Saidden sonra, Horasan Valisi Salim bin Ziyad olur. Horasanda Muaviyenin olu Yezide baldr.. Ziyadda ayni ekilde 680 ylnda Trkleri slamlatrmak ve ehirlerini talan etmek iin saldrr fakat pskrtlerek geri ekilirler.. Bu sefer, kendi ordular Trkler tarafndan talan edilerek silahlar alnr.. Daha sonra Araplar daha gl bir orduyla tekrar saldrr ve Trkleri gene talan ederler.. Bu talandan her Arap 2400 dirhem alr.. ( Bir klenin sat fiyat 300 ile 500 dirhem arasnda olduu dnlrse, bu durumda aldklar ganimet adam bana 7 veya 8 kleye e deerdedir..) Haccac ve Rutbil slamda ilk asimilasyon 685 ylnda Abdlmelik ile balar.. Abdlmelik, etrafn slamlatrmaya ad slam tarihine kandkc zalim olan Haccac kendisine yardmc seerek balar.. Abdlmelik nce civar halklarn dillerini Arapalatrd.. Harac karl nceden baz haklar kabul edilmi olan gayri mslimlerin btn haklarn geri ald.. Bu arada Haccac Irak genel valiliine atad.. Haccacn Iraka genel vali atanmasndan sonra Trklerin kaderinde ilk kkl deiikler balam oldu.. Haccac ilk olarak Ubeydullah ibni Ebi Bekriyi Sicistana, Muhalleb ibni Ebi Sufrayi da Horasana vali yapar.. O tarihte, Sicistann Trk Hkmdar Rutbildir ve Araplara vergi vermektedir.. Haccac, bununla yetinmez ve Ubeydullah Rutbilin zerine gndererek ondan tam olarak teslim olmasn ister.. Rutbil nce bu teklifi kabul etmek istemez.. Bunun zerine Ubeydullah Rutbilin zerine yrr.. Rutbil 18 fersah geriye ekilerek Ubeydullah ve ordusunu kuatma altna alr..Ubeydullah, Rutbilden kurtulmak iin 700000 dirhem teklif ederse de Rutbil kabul etmeyerek Arap ordusunu byk bir bozguna uratr.. Buna ok kzan Haccac 40000 kiilik byk bir ordu toparlayarak, Abdurrahman ibn Esas komutasnda Rutbilin zerine gnderir.. Rutbili yenemiyeceini anlayan Esas, bu sefer onunla anlar.. Bu olay karsnda lgna dnen Haccac, Esas yakalatmak zere bir birlik gnderirse de, Esasn ordusu bu birlii yenilgiye uratr ve geri kalanlar da Basraya kadar srer. Ancak burada yenilen Esasn ordusu dalr ve Esas Rutbile snr.. Bunun zerine Haccac, Esas kendisine vermesi iin Rutbili tehdit eder.. Vermedii taktirde ok byk bir ordu ile zerine yryeceini ve btn Trk ehirlerini harap edeceini, verirse de kendisinden 7 sene hi vergi almayacan syler.. Trk ehirlerinin tekrar bir savaa girmesini istemeyen Rutbil, 7 sene haratan muaf tutulacan da dnerek Haccacn bu teklifini kabul eder ve Esas ve yaknlarn Haccaca teslim eder.. Ancak, Rutbil Haccaca gvenmekle hata yaptn daha sonra anlayacaktr.. Haccac Rutbilden Esas teslim aldktan sonra derhal yeni bir ordu dzenleyerek 699 ylnda Muhelleb bin Ebi Sufyan komutasnda Trk ehirlerinin zerine gnderir.. Hocente, Kes, Sogd ve Nesefi ele geirirsede Trkler direnirler.. Horasan valiliine Muhellebin

olu Yezid gelir.. Yezid ibni Muhellebde Trk ehirlerini talan eder.Yezidin savalar, Harzemden ele geirdii Trkleri boyunlarna damga vurarak kle pazarlarnda satarlar.. Bu tarihlerde, Araplar Trklerin yurtlarn devaml olarak istila edip ehirlerini talan ettilersede kalc bir stnlk salayamamlar, elde ettikleri yerleri sonunda tekrar Trlere geri vermek zorunda kalmlard.. Kuteybe ibni Mslim 705 ylnda Abdlmelik ldnde yerine olu Velid geer.. Ve Trk tarihini nemli ekilde etkileyecek olay, Kuteybe ibni Mslimin Horasana vali atanmas olur.. Bu zamana kadar kalc bir baar elde edemeyen Araplar onun zamannda Trk yurtlarnda kalc baarlar elde etmilerdir. Trklerin gerek anlamda kl zoru ile Mslmanlatrlmaya balamalar Kuteybe zamannda olmutur..Vali olduu andan itibaren, Trk Beyliklerinin toptan igal edilerek slamlatrlmas iin ok gl bir ordu kurmaya balar.. Mervde askerleri toplayarak, Allah kendi dininin aziz olmasi iin size bu topraklar helal kld der.. Sanki, Bakara suresi 193 .... Yalnz Allah dini kalana kadar onlarla savan... yada 8.Enfal /.39u din tamamen Allah'n oluncaya kadar onlarla savan! . ayetlerini savalarna hatrlatarak Arap ordusunu Trklerin zerine srer.. Kuteybe ilk olarak Baykenti kuatr.. Dier Beyliklerden Trk Savalar Baykentin savunmasna yardma gelirler.. ki ay sren bir sava olur. Kuteybe tam bir zafer kazanamazsa da, Trkleri haraca balayan bir anlama yapmaya zorlar.. ehir ykmdan kurtulur ama, ehre giren Araplar anlamaya ramen ehrin bir ksmn yamalarlar ve ehirden ayrlrlarken arkalarnda bir de askeri garnizon brakrlar.. Balarna gelecekleri anlayan Trkler ayaklanmaya balarlar ve kendi aralarnda silahlanarak kar bir mcahit birlii kurarlar, Baykentde karklklar balar.. Bunun zerine Kuteybe Baykente tekrar gelerek nekadar silahlanan Trk varsa hepsini ldrtr.. Kadnlar ve ocuklar esir alr ve ehri tekrar batan aa yamalar.. Taberinin anlatmlarna gre, Kuteybenin ald ganimetlerin haddi hesab yoktur.. Taberi, btn Horasan igal ettiklerinde dahi bu kadar ganimet toplayamadklarn syler.. ehrin yamasndan sonra, daha nce Horasanda Merve getirilmi olan Arap aileleri, Mervden getirilerek Baykente yerletirilir.. Muhafz birlikleri oluturulur.. Valilik den vergi tahsildarlna kadar btn denetim organlar Araplardan oluturulur.. Trklerin Budist ve Zerdt inanlarn simgeleyen btn heykeller toplatlr, ta olanlar krlr, altn olanlar eritilerek ganimet olarak Araplar tarafndan alnr.. Bunlar, Enfal suresinde yazd gibi, sanki Araplara Allahn verdii ganimetlerdir.. Daha sonra esir edilen kadn ve ocuklar kocalarna ve babalarna geri satlr.. Mslmanlar, Baykentli Trklerin neleri var neleri yoksa almlar, ehrin onarm da gene Trklere kalmtr..Bundan sonra sra gelir Buharann tamamen igal edilip Mslmanlatrlmasna.. Buhara'nn Tekrar Kuatlmas ve lk Trk Katliam Kuteybe Mervde byk bir hazrlk yapar.. Bu arada Vardana ve Buhara beylikleri arasnda atmalar vardr.. Mslmanlara kar mcadele etmek iin bu atmalar derhal durdurulur ve Vardan Hudat, Kuteybeye kar Trklerin bana geer.. Kuteybe nce, Numiskent ve Ramitana saldrr ve buralar kolayca istila eder.. Demirkap nlerinde Vardanla arprlar.. Vardan sava kaybeder ve Buharaya doru ekilir.. Ancak Kuteybede, savatan yorgun dt iin Buharay alamadan

Merve geri dner.. Haccac bunu baarszlk olarak kabul eder ve, Buharay mutlaka almasi iin Kuteybeye emir verir..Kuteybe byk bir hazrlk yaparak bir sene sonra tekrar Buharay kuatr.. Trkler direnir ve Kuteybe baarl olamaz, ordusu dalmaya balar.. Bunun zerine Kuteybe her bir Trk ba iin askerlerine 100 dirhem vaad eder.. Para hrs ile gayrete gelen Araplar, ehri istila ederler..Btn direnen Trkler kltan geirilerek tam bir katliam yaplr, Araplar Trk kadnlarna tecavz ederler, beendikleri kadnlar ya cariye olarak kullanmak yada kle pazarnda satmak zere alkoyarlar.. Erkeklerden de binlerce kiiyi kle olarak satmak zere beraberlerinde gtrrler.. Araplardan oluan yeni bir idari kurumlama yaplr.. Dier beyliklerden tepkiler gelmeye balaynca da, Buhara Melikesi Hatunun olu Tu Sad kukla hkmdar yaplr.. Tu Sad tarihe hain bir ibirliki olarak geer.. Daha sonrada Mslman olarak oluna da, efendisi Kuteybenin ismini vererek balln kantlar.. Etkili bir kolonizasyon yapmak isteyen Kuteybe bunun iin ncelikle yerli halk slamlatrmaya balar.. Buhara halk nceleri Mslman olmu gibi grnselerde bu dini kabul etmek istemezler..Kuteybe Trklerin aslnda Mslman olmadklarn, evlerinde slami kurallar tatbik etmediklerini anlar ve yeni bir yntem gelitirir..Bu ynteme gre Trkler evlerini Araplarla paylamak zorunda braklrlar ve bu ekilde bire bir kontrol altna alnrlar.. slami kurallara uymayanlar ise ar cezalara uratlrlar.. ( Bugn, baz slami yazarlar bu getirilen tedbirlerin slam'n Trkler tarafndan kabul edilmesinde ok yarar saladn akca ifade ederler..Bu yaklam da zerinde dnlmesi gereken bir konudur.. ) Kuteybenin bu zorlamalar karsnda, halkdan baz direniiler kar.. Gizlice silahlanrlar..Bu durum karsnda Araplar camiye dahi silahsz gidemez olurlar..Kuteybe basklar arttrr, kendi aralarnda rgtleen Trkleri yakalattrp ldrtr.. Bu arada yeni vergi yasalar getirir.. Yerli halk, halifeye senede 200000 dirhem, Horasan valisi Haccaca da 10000 dirhem vergi demeye mecbur braklr.. Bunun dnda Arap askerlerinin atlarna yem temin etmeye, oraya getirilip yerletirilen Arap ailelerine odun temin etmeye ve onlara tahsis edilen arazilerde almaya mecbur braklrlar.. Kadnlar, kzlar Araplara cariye yaplrlar.. Buhara Trkleri bu yllarda dnyadaki ok az milletin yaad vaheti ve zdrab yaar.. Kuteybenin getirip Trk evlerine yerletirdii Araplar, Trklerin o zamana kadar yaptklar btn birikimlerinin zerine konarlar, Trklerin tarlalarn alr ve Trkleri o tarlalarda altrrlar.. ste Tek din slam oluncaya kadar savan diyen ayet, Araplar Trklerin srtndan geimlerini salayacak ortam yaratmtr..Allah dini dedikleri slam, Ahzab Suresi / 50 de olduu gibi, savata gasp edilen Trk kzlarnda ganimet olarak grr, ve Araplara cariye olmalarn helal klar..Cuma namaz zorunlu hale getirilir.. Genede Trkerden rabet grmez. Bunun zerine Kuteybe, namaza gelenlere 2 dirhem vaad ederek nce fakirler zerinde slamn etkili olmasn temine alr.. Bu uygulama nispeten baarl olur.. Fakir halktan para iin camiye gidenler olur.. 1. Byk Katliam (Talkan Katliam) Buharada olanlar dier Trk Beyliklerinde de etkilerini gsterir.. Ayn eylerin kendi balarna geleceinden korkmaktadrlar.. Sogd meliki Neyzek Tarhan ehrinin ykma uramamas iin Kuteybe ile anlamak zorunda kalr.. Bu anlamaya gre Tarhan hara verecek ve tarafsz kalacaktr.. Ancak bu tarafsz kalmalar ve Trklerin birleememeleri Araplarn ilerini kolaylatrm ve Trk beyliklerini istedikleri gibi istila edip talan etmilerdir.. lk olarak saldrya urayan Kibac Hatuna dier

beyliklerden yardm gelmeyince, o yardm esirgeyenler ayn akibete uramlardr.. Bu olaylarda Trklerin belli bir ekilde organize olamamalar da onlarn Araplar tarafndan istila edilmelerini kolaylatrmtr.. Neyzek Tarhan daha sonra Kuteybe ile yapti anlamada hatal olduunu ve bu anlamann kendisine hibir gvence getirmeyecei gibi dier Trk Beylerine de ihanet etmi olacan anlar.. Tohoristana dnerek btn Trk Beyliklerine birer mektup yazar ve onlar ortak bir direnie girmeleri iin uyarmaya alr.. lk olumlu yant Talkan meliki Sehrekden gelir..Tarhann planlarn renen Kuteybe, buna karlk Belh ehrinde hazrlk yaparak, baharda byk bir ordu ile Talkan ehrine doru yrr.. O ana kadar bir direni hazrl yapamayan Talkan ehri meliki Sehrek, Kuteybenin geliinden nce ehri terkeder.. ehre hi savamadan giren Kuteybenin adamlar ehirde eli kl tutabilen nekadar erkek varsa hepsini kltan geirirler.. Bu katliam o zamana kadar yaplanlarn en bydr.. Kuteybe bu katliam dier beyliklere ibret olmas iin yapar.. Kuteybenin askerleri ldrebildikleri kadar ldrrler, geri kalanlar da, Talkan yolu zerindeki aalara asarlar.. Bu yolun 4 fersah ( 24 Km.) mesafelik blm Trklerin aalara aslan cesetleri ile doludur.. Talkan katliam tarihe, Araplarn o gne kadar yaptklar katliamlarn en by olarak gemitir.. Halk, Mslman Araplarla savamad halde, Kuteybe ve askerleri srf dierlerine rnek olsun diye 40.000 kadar kiiyi kltan geirmi, aalara asmtr.. btn bunlar hep slam adna yaplmtr.. Kuteybe, Talkan katliamndan sonra Sumana girer.. erkeklerin pek ounu ldrterek, kadnlarn ve kzlarn cariye olarak alkoyar.. Daha sonra Kes ve Nesefde ayn eyleri yapar.. Erkekler ldrlr, Trk kadn ve kzlar utan verici bir ekilde Araplara cariye olurlar.. Daha sonra Faryaba ynelir ve Faryabn teslim olmasn ister.. Faryab halk balarna gelecekleri bildiklerinden teslim olmaya yanamazlar.. Erkekleri dverek lrler.. Btn ehir yaklr.. Araplar bu ehre yaklm ehir anlamnda Muhtereka derler.. Kuteybe, Faryabdan sonra, Tarhann ekildii kale Bazgisi kuatr.. 2 ay sreyle devaml olarak buraya saldrr fakat bir sonu elde edemez.. Bu arada k yaklar..Kuteybenin kn savaacak gc yoktur ancak, kale iindeki Trklerin de yiyecekleri bitmitir.. Her iki tarafta savan kendileri iin kaybedildiini dnr.. Kuteybe son olarak bir hileye ba vurur.. Tarhann yanna Muhammed bin Selim adndaki adamn gnderir.. Muhammed ibni Selim Tarhann teslim olmas durumunda kendisine hi bir ekilde zarar gelmeyecei gvencesini verir.. Kalenin alk iinde olmasndan dolay Tarhann Kuteybenin teklifini kabul etmesinden baka yaplacak bir eyi yoktur.. Komutanlar ile grp teklifi kabul ederler.. Silahlarn teslim ederek kaleden karlar.. Tarhan kaleden kar kmaz yakalanr, etraf hendek alm bir adrda zincire vurulur..Kuteybe bu arada Tarhan hemen ldrmez.. Haccaca haber gndererek ne yapacan sorar.. Haccac Tarhan iin, O bir Mslman dmandr hi aman vermeden ldr der.. Kuteybe nce Tarhann iki olunu, Tarhann ve toplanan halkn gz nnde ldrtr.. Arkasndan 700 kadar Trk savasnn balarn gene Tarhann ve halkn gz nnde kestirir.. Tarhan da bizzat kendisi ldrr.. Btn kesilen balar Haccaca gnderilir.. Kuteybe sanki Kurandaki ayetleri yerine getirmitir.. 9 Tevbe. 123. Ey iman edenler! Kfirlerden yaknnzda olanlara kar savan ve onlar (sava annda) sizde bir sertlik bulsunlar. Bilin ki, Allah saknanlarla beraberdir. Tarhann ldrlmesinden sonra, Kuteybe, Aral Glnn altnda bulunan Harzem blgesine yrr.. Harzemde Caygan ile Havarizat arasnda taht kavgas vardr.. Kuteybe Cayganla ibirlii yapar.. nce Havarizat ile etrafndakileri ldrtr..

Arkasndan Camhud melikini yenerek 4000 civarnda esir alrlar.. Ancak, daha sonra bunlar Kuteybenin emri zerine ldrlrler.. Bu olay, Ziya Kitap'nn, slam Tarihi ve Trkler adl kitabnda aynen yle anlatlr; Bu harblerden birinde, et-Taberi'nin btn tafsilat ile anlattna gre, bir defasnda Abdurrahman b. Mslim, Kuteybe'ye, 4000 esirle gelmiti. Kuteybe, Abdurrahman'n byle kalabalk Trk esirleri ile geldiini grnce hemen tahtnn karlmasn ve bir meydana kurulmasn istedi. Tahtnn zerine maruru bir eda ile oturan Kuteybe, bu Trk esirlerinden bin tanesini sana, bin tanesini soluna, bin tanesini arkasna ve bin tanesinide nne dizilmelerini sylemi ve sonrada Arap askerlerine dnerek yaln kl bu Trklerin kafalarnn koparlmasn emretmitir. Cebbar, zorba, insafsz Arap komutannn etrafnn bir anda bu Trklerin kafa kol ve gvdeleri ile bir kan gl haline geldiinden hi kimsenin phesi olmamaldr. Bu harblerde ldrlen Trklerin haddi hesab yoktu. Nitekim bu vahetten adeta gururlanan bir Arap airi Kaah el-Akari yle haykrmtr, Kazah ve Facfac nlerinde korkudan birbirlerine sarlm zavall Trkleri ldrdnz geceleri hele bir hatrlaynz. Herkesi kltan geirdiniz. Sadece ata dahi binmeyecek yata kk ocuklar kald. Binenlerde o hrn atlarn srtnda sanki bir yk gibiydiler. ( Sayfa 314 ) Harzemde ayaklanan halk, Kuteybe ile ibirlii yapt iin Caygan ldrr..Bunun zerine, Kuteybe btn Harzemi yakp ykar, halk kltan geirir.. Harzemli nl Trk bilgini, Biruni Harzemdeki uygarln yok ediliini u ekilde anlatr.. Kuteybe, her areye ba vurarak Harzemlilerin yazl dilini bilenleri, geleneklerini koruyanlarn, btn bilginleri ldrtt, bylece herey karanlklara gmld.. slam Harzemlilerin iinde girerken, onlarn tarihi hakknda bilinenleri artk renme olana brakmad..Harzemi yktktan sonra Kuteybe, Semerkant zerine yrr..Semerkant meliki Gurek zerine gelen Mslmanlara kar dier Trk Beyliklerinden yardm ister.. Takent ve Ferganeden yardm gnderir, fakat gelen birlikler yolda Kuteybenin askerleri tarafndan pusuya drlerek yok edilirler..Semerkant, kuatlr.. Araplar mancnk atei ile saldrrlar.. Daha fazla dayanamyacan anlayan Gurek, Kuteybe ile anlamak zorunda kalr..Bu anlasmaya gre, 1.Semerkant Araplara hersene 2.200.000 altn deyecektir.. 2.Bir defaya mahsus olmak zere 30.000 Trk gencini esir olarak verecektir.. 3.ehirde Cami yaplacaktr.. 4.ehirde eli silah tutan kimse dolamayacaktr.. 5.Tapnak ve putlardaki tm mcevherler Kuteybeye teslim edilecektir.. Daha sonra Kuteybe, altndan yaplan putlar erittirerek alr ve Merve geri dner.. Dnerken kardei Abdurrahman bin Muslimi Semerkantn bana vali olarak brakr.. Kuteybenin Merve dnnden sonra, Trkler kendi aralarnda igalci Mslmanlara kar bir direni birlii kurarlar.. Zaman zaman Ceyhun rman geerek Araplara pusu kurar ve ciddi zararlar verirler.. Haccac Kuteybeye Takent ve Ferganayi igal etmesi talimatn verir.. Kuteybe Takente gider fakat baarl olamaz.. Bu arada Haccac lr. Halife Velid, Kuteybeye Trklere kar savalar devam ettirmesini syler.. Kuteybe bu sefer Kasgara doru yola kar.. Tam Kasgar kuatacakken Halife Velid lr, yerine Sleyman ibni Abdlmelik halife olur.. Bu yeni

Halife ile aras hi iyi olmayan Kuteybe Kasgar seferini yarda brakarak ona kar ayaklanr, ancak kendi komutanlar tarafndan 11 yakn ile birlikte 716 senesinde kafas kesilerek ldrlr.. nk Kuteybenin komutanlar Halifeye kar gelmek istememilerdir.. 2. Byk Katliam.. (Curcan Katliam) Kuteybe ve Haccacn lm, Araplarn Trkleri Mslmanlatrmak ve Trk ehirlerini talan etmek politikalarnda bir deiiklik yapmamtr.. ncelikle, Araplardaki Trklere kar olan korku ortadan kalkt iin, Araplar, Kuteybeden sonra da ayn ekilde Trk yurtlarna saldrlarn srdrmeye devam etmilerdir.. Kuteybenin ld ayn yl olan 716 da, Yezid ibni Muhelleb Horasana vali atanr.. lk i olarak Dastan igal eder.. Dastan meliki Saltekin, Yezite kar uzun sre dayanr.. Sonunda Dastan der.. ehir yamalanr ve 14000 kii ldrlr..Dastandan sonra Curcana ynelir.. Curcan 300.000 dirhem karsnda savamadan teslim olur.. Yezid, Curcana bir blk asker yerletirerek, Taberistan a doru yola koyulur.. Taberistan Meliki, sfehbed, Deylem melikinden 10000 kiilik bir yardm alarak savaa balar.. sfehbed savarken, Curcan halk da ayaklanarak Esed ibni Abdullah komutasndaki askerleri imha ederler.. Yezid fkeye kaplr, Curcanl Trkleri yendiinde kanlarndan deirmen dndrp ekmek yiyeceine dair Allaha yemin eder.. Askerlerini toplayarak Curcan zerine yrr.. Curcan beyi, ehirden karak Curcan kalesine ekilir. 7 ay sren savatan sonra, kale der.. Curcan beyi ldrlr.. Kaledeki askerler esir alnr.. Araplar, daha sonra Curcan ehrine girerler.. Burada da ayn ekilde Kuteybenin yapti katliama benzer bir katliam yaplr.. Trkleri ldrerek, 4 fersah boyunca sal sollu aalara astrr.. Allaha verdii sz yerine getirmek iin, esir ald binlerce Trk, Enderiz vadisindeki nehrin kenarna srkler, orada askerlerine korumasz Trkleri ldrtr.. ldrlen Trklerin kanlarn nehire aktr.. Nehrin suyuyla akan kanlardan, ilerideki deirmenden un ve ekmek yaptrarak yer ve Allaha verdii sz yerine getirir.. Katliamdan geriye kalan kz ve kadnlardan be de biri cariye olarak halifeye ayrldktan sonra, geriye kalanlar askerler arasnda ganimet olarak paylatrlr.. Kaynaklar Curcan katliamnda Talkan katliamnda olduu gibi yaklak 40.000 Trkn ldrldn sylerler.. 717 ylndan sonraki zaman, Araplarn kendi aralarndaki atmalarla geer.. Buraya kadar dikkat ederseniz, ilk Arap saldrlar baladnda Kibac hatun dier Trk Beyliklerinden yardm istedii halde istedii yardm kendisine verilmemiti.. Sonra o yardm gndermeyenler, yardma muhta duruma dtler.. Bu olaylardan Trklerin daha o zaman da aralarnda tam bir birlik ve beraberlik salayamam olduklarn gryoruz.. 717 ylnda mer ibni Abdulziz halife olur..ki yl sonra hastalanr yerine, 719 da, Yezid ibni Abdlmelik geer.. Yezid ibni Abdlmelik ile Yezid ibn Mehlebin aras iyi deildir.. Yezid ibn Mehleb hapse attrlr ancak, Yezid ibni Mehleb hapisten kaarak, Basrada rgtlenir ve Yezid ibni Abdlmelike kar ayaklanr.. 721de Abbas ve Mesleme adnda iki komutan nderliinde kurulan hilafet ordusu Yezid ibni Mehleb ile savar.. Bu savata Abbas ve Yezit ibni Mehleb olur.. Yezitin kafas kesilerek halife Yezit ibn Abdlmelike yollanr.. Mesleme, Mehlebin yakn olan yaklak 300 kiinin daha kafasn kestirerek ldrtr. Yezid ibni Mehlebin olu olan, Muaviye ibni Yezidde elinde bulundurduu 32 kadar Mesmele taraftarnn kafasn kestirtir.. Aralarndaki sava, Mehleb taraftarlarnn tamamen yok edilmesi ile biter Mesmele, Mehlebden ele geirdii aralarnda Trklerin de bulunduu cariyeleri

Cerrah ibni Hakeme satar..Bu arada, Yezid ibni Mehlebin yerine getirilen yeni Horasan Valisi, Cerrah ibni Abdullah, Trkmenistann i ksmlarna baz saldrlar yaparsada baarl olamaz.. Kuteybenin lmyle birlikte Trk topraklarna yaplan aknlar eskisi kadar baarl olamamlardr.. Bu dnemde slam yaylmacl bir duraksama iine girer.. Halife II. mer ibn Abdlaziz, igal altnda bulunan yrelerdeki Arap egemenliinin her geen gn biraz daha zorlar bir hale gelmesinden dolay bu blgelerde yaanan gerginliin azaltlarak slamn kuvvetlendirilmesine alr.. Kendisine bal yneticilere, Bundan byle Trk Beyliklerine saldrmayn, hakimiyetiniz altnda bulunan blgelerde gcnz arttrarak slam yaymaya aln demitir.. Ayrca, II. mer, Mslman olan halklardan cizye alnmamasn istersede, Araplarn gelirlerinde nemli lde dme olmasndan dolay bu karardan daha sonra, Trklerin Mslmanlkarnda samimi olmadklar bahane edilerek vazgeilmitir.. Bu arada Horasanda Cerrah ibni Abdullah, yerine Abdurrahman ibni Nuaym atanmtr.. Hakan Sulu'nun Gktrk Boylarnn Bana Gemesi Trkler, Araplarn istilasna kar direnilerini inden yardm isteyerek srdrrler.. Daha nce Araplarla ibirlii iinde olan Tugsad da, 718 ylnda in imparatorundan yardm ister.. in, Trklere yardm gndermez.. Turgis Kaani Sulu, Bati Gktrk Boylarnn bana geerek, 720 ylnda Sogddaki Trklerin Araplara kar isyann desteklemek iin bir birlik gnderir.. Sulunun, Kur-Sul adndaki komutan, Seyhun nehrini geerek, Sogda gelir ve oradaki dier Trklerle birleerek, Semerkanta doru yrr.. Arap Valisi, Said ibni Haris, Trkleri durduramaz ve Semerkanta ekilir.. Ancak Trkler Semerkant kuatamazlar.. Bu arada Said ibni Haris yerine 721 ylnda Horasana Said ibni Harasi atanr.. 722de Hisam Halife olur, Said ibni Harasiyi grevden alarak yerine Mslim ibni Saidi atar.. Mslim ilk olarak Afini haraca balar.. Seyhunu geerek btn ekinleri ve aalar yakarak ilerler.. Bunun zerine Turgis Hakan Sulu, Mslimin zerine yrr.. Sulunun zerine geldiini grenen Mslim geri ekilmeye balar.. Seyhun nehri yaknlarnda, bir baka Trk birlii tarafndan durdurulur.. Bir yandan yukardan Sulunun birlikleri ilerledii iin acele eden Mslim, zayiat vermesine ramen, Seyhun nehrini geerek Semerkanta ekilir.. Bu yenilgi zerine, Mslim grevden alnr, yerine Esed ibni Abdullah atanr..Esed ilk olarak Hoten ehrini ele geirerek yamalar.. Ancak, Turgis Hakannn Mslimi kovalamasndan cesaret alan halk Araplara kar ayaklanr.. 726 ylnda Turgis Hakan Sulu kararl bir ekilde Esedin zerine yrr.. Huttalda arprlar.. Esed, Sulu karsnda ar bir malubiyet alr.. Bunun zerine 727de Esedde grevden alnarak yerine Esres ibni Abdullah atanr.. Esres halk zerinde bask uygulayarak denetim kurabileceini dnrsede baarl olamaz.. Bir ksm halk Mslman olduklarn syleyerek vergi vermek istemezler ve Turgislerden yardm isterler. Turgis Hakan Sulu 728 ylnda Buharay zapteder.. Bu arada Esresin yerine Cneyt ibn Abdurrahman geer..Araplar Semerkanta ekilir..Hakan Sulu ve Kur-Sul idaresindeki Turgis kuvvetleri 729 ylnda 58 gn sreyle Araplar Kemerce kalesinde kuatma altnda tutarlar.. Alktan lme noktasna gelen Araplar Kemerceden karak teslim olurlar, yaplan anlama gereince teslim olanlar Debusiaya gnderilirler.. Daha sonra Hakan Sulu, Semerkant kuatr.. Semerkantn igal komutan Savra ibni Hurr, Cneyd ibni Abdurrahmandan yardm ister.. Cneyd yardma gelmeden Savra ve Hakan Sulu Semerkant yaknlarnda savarlar.. Araplar sava kaybeder, Semerkantn Arap Karargah komutan Savra bu savata lr.. Halife Hisam, Kufe ve Basradan 20000

kiilik ek bir kuvveti Cneyd ibni Abdurrahmana gnderir.. Hakan Sulu 732de Buharay terk ederek ekilir.. 734de Cneyd ibni Abdurrahman lr, yerine Asm ibni Abdullah geer, bir yl sonra onun da yerine Halid ibni Abdullah geer.. Hakan Sulu'nun lm ve Cuzcan Beyinin ihaneti Hakan Sulu, 737 ylnda Halidin zerine yrr.. Araplar zayiat vererek Ceyhunun gneyine ekilir.. Trkler Ceyhun nehrini geerek Araplar Belhe kadar ekilmeye zorlar, ancak Cuzcan nderi, Araplarla birleerek Hakan Sulunun lkesine ekilmesine sebep olur.. Grnd kadar ile eer Cuzcan nderi Araplarla ibirlii yapmam olsayd Hakan Sulunun ordusu muhtemelen Araplar Trk topraklarndan temizleyecekti.. Hakan Sulu lkesine dndkten sonra bir zamanlar Araplara kar beraber savati Kur-Sul tarafndan ahsi nedenlerden dolay ldrlr.. Bu gelimenin birazda in tarafndan tezgahland, ve tarihte inin Trk Beyliklerini birbirine drme siyaseti olarak grlr.. Hakan Sulunun lmesi Araplar arasnda sevinle karlanr.. yleki Horasan Valisi Araplara Hakann ldrlmesinden dolay kr orucu tutulmasn ister.. Haberi Halife Hisama ulatrrsa da, Halife bu haberin doruluunu anlamak iin gvendii adamlarn yollayarak haberin doruluunu renmelerini ister.. Hakan Sulunun ldrlmesinden sonra Trkler bir daha toparlanamazlar.. Araplarn Trk yurtlarndan temizlenmeleri ile ilgili umutlar bir anda sner.. ncelikle Dikhanlar denen yerel egemenlikler Araplara byk tavizler verirler.. Mslmanl kabul eden kiilere byk ekonomik karlar salanr.. Cizye olarak alnan vergilerin miktarlar drlerek nceki zorlamalara gre ok daha yumuak bir smr politikas uygulanr.. Buraya kadar ki tarihte Trklerin zorla Mslmanlatrlmalarna hizmet etmi olan en nemli 2 isim, Arap Komutan Kuteybe ve Hakan Sulunun tam nemli bir darbe indirmek zereyken kendini Araplara satarak onlarla ibirlii iine giren hain Cuzcan Beyidir.. Kur-Sulda, Turgis Hakan Suluyu ahsi karlar uruna ldrerek ister istemez Araplarn korkulu ryasn ortadan kaldrm, Mslmanln Trk topraklarnda daha rahat bir ekilde yaylmasna neden olmutur.. Kur-Sul'un lm ve Trk Ordularnn Dalmas Emevilerin son valisi, Nasr ibni Seyyarn valilie gelmesi ile birlikte Gney Trkistanda Arap glerinde bir toparlanma balar. Nasr, Arap hakimiyetinin yumuak bir politika ile daha kolay bir ekilde yaylabilecei bilinci ile gl bir ordu kurarak Trk topraklarna yaylr. 739 ylnda Araplar Semerkanta tamamen yerleirler.. Ancak, Seyhun nehrini gemeye alrlarsada, Kur-Sul komutasndaki Trk ordusu tarafndan durdurulurlar.. Say olarak Kur-Sulun ordusundan daha kalabalk olmalarna ramen, nehrin te tarafna gemeye cesaret edemezler.. Ancak bu arada Araplar iin hi beklemedikleri bir gelime olur.. Araplara kar saldr dzenlemeyi planlayan ve bu nedenle nehrin etrafnda keif yapan Kur-Sul, Arap askerlerine yakalanr.. Nasr, Kur-Sulu hemen ldrerek cesedini Trklerin grebilecei ekilde Seyhun nehrinin kenarna astrr.. Bu manzara ok gemeden Trkler zerinde beklenen etkiyi yapar ve Trk ordusu zaten sayca stn olan Araplar karsnda dalr.. Takent ve Fergana da teslim olur.. Nasr,bundan sonra Arap hakimiyetini daha yumuak politikalar uygulayarak srdrr.. Yurtlarn terk ederek giden Trklerin geri dnmeleri halinde vergi borlar affedilir.. Halk iinden Mslman olanlara baz ekonomik ve sosyal karlar salanarak, onlarn kendiliinden Mslmanl semeleri tevik edilir.. slamn taraftar bulabilmesi iin,

gerek korkutarak, gerek tevik ederek gereken her trl tedbiri alnr.. Bu alnan tedbirler yavada olsa sonu verir.. Trk topraklarndaki son Emevi Arap valisi Nasr ibni Seyyar Trklere slam kabul ettirtmeyi baarmtr.. Bizi ilgilendiren tarih buraya kadardr.. Bundan bir sre sonra Arap topraklarnda, Emevi Hanedannn egemenlii son bulur ve Abbasilerin devri kendini gsterir.. 749da Abbasiler Emevi Hanedann zorlamaya balar.. Arap topraklarnda balayan i sava, Emevilerin dar yaylmalar iin gerekli olan kuvvetin blnmesine yol aar.. Abbasilerle birlikte, Mslmanlatrlan halklar zerinde daha uyumlu, onlarn rf ve ananelerine uyan bir slam uygulanr.. Emevilerden sonra slamiyetin evrensel bir din olduu eklinde uygulamalar yaplarak slam'n daha geni kitlelere yaylmasna zen gsterilir.. Bu ekilde nceleri Arap dini olarak kurulan din, giderek daha bir evrensel grnm kazanr. Bu arada Araplar aras atmalar da giderek iddetlenir.. Araplar aras kavgada Mevaliler, yani azat edimi kleler de belli bir nem kazanrlar.. Bu atmalarn iinde olan Arap efleri Mevaliyi kendi taraflarna ekmek isterler.. Ancak, btn Mslmanlar eit gren slam karsnda Mevalinin durumu belirsizdir.. Mevali, eitlii ngren slam adna, Arap stnlne kar kar.. Ali taraf ve Peygamberin amcas Abbasn soyu, Emeviler tarafndan kendilerinden hile ve zorbalkla alnan iktidarlarnn asl sahipleri olarak grnmeleri, beraberinde bir takm siyasal sorunlar da balatr.. Bu arada, snfsal farkllklar ve beraberinde yaanan olumsuzluklarn nedeni olarak, ezilen snf tarafndan slamn kendisi deil, Emevi hanedann iktidar sorumlu tutulur.. aberi Anlatmlar Aadaki pasajlar dorudan Taberinin anlatmndan alnmtr. Tarih-i Taberi / Cilt 3/(Syf-343) Her kim Trklerden ba getirirse yz dirhem vereceim. mdi mslmanlar bir bir Trklerin ban kesip getirip 100 dirhemi aldlar. Ve Trkleri datp hesapsz krdlar ve mbalea ile mal ve ganimet alp yine dnp Merve geldiler. Yaz gelince Kuteybe Horasan ehirlerine nameler gnderip asker toplad. Sonra gp Talkana vard. ehrek ki Talkan meliki idi. Neyzekle mttefik idi. Kuteybenin geldiini iitince kat. Kuteybe Talkana girdii vakit hkmetti ki ahalisini kltan geireler. Nekadar krabilirlerse kralar. Bunun zerine Kuteybenin askeri orada hesapsz adam ldrd. Rivayet ederler ki 4 fersenk yol iki taraftan muttasl ceviz aac dallarna adamlar aslm idi. Oradan gt. Mervalarde kondu. Oradaki melik kat. Kuteybe onun da iki olunu tuttukta kalan ehrin beyleri itaat edip istikbale geldiler.(Syf-344) Kuteybe dedi: - Vallahi eer benim mrmden sz syleyecek kadar zaman kalm olsa bunu derim ki (Uktlh uktlh uktlh). ( Hepsini ldrn, hepsini ldrn, hepsini ldrn ) Bunun zerine Neyzeki ve iki kardei oullar ki biri Sol ve biri Osmandr. Ve yine o kendisi ile mahsur olanlarn hepsini ldrdler. Hepsi 700 adam idi. Buyurdu balarn kesip Haccaca gnderdiler.(Syf-347) Kuteybe deve palan demek olur.(Syf-351) Ganimet malnn bete birini Haccaca gnderip Semerkantn fethini de ilan etti. Haccac da bu haberi iitip sevindi. Kuteybe tekrar Merve dnd. Kardei Abdullah

Semerkanta emir yapt. Askerlerinin bir miktarn onun yannda brakt ve lzumu kadar harp aleti verip, Abdullaha dedi: Kafirlerden hi kimseyi Semerkanta girmeye brakma, ancak eline bir para balk ver ve o baln zerine mhr vur.(Syf-353) Kuteybenin Havarizem ehrine Gitmesi Haberi Havarizem melikinin ad aygan idi. Ondan kk Havarizad adl bir kardei vard. aygann zerine galebe etmi idi ve onun btn iini tutmu idi. itse ki aygann eline gzel bir cariye girmi, yahut bir nefis bir kuma alm derhal adam gnderip aldrrd. Yine iitse ki bir kiinin gzel kz var yahut gzel bir avreti var derhal mecal vermez,ekip alrd. Hi kimse men edemezdi. Ve aygana ondan ikayet etseler ben ona bir ey diyemem, derdi. aygan da onun elinden bunalm idi.Bu ii bu ekilde uzatnca aygann tahamml etmeye takat kalmad. El altndan Kuteybeye adam gnderdi. Havarizem ehirlerinden ehrin kilitlerini bile gnderdi. Ve Kuteybeye dedi: Havarizeme gelip kardeimi ldrrsen her ne dilersen vereyim,dedi. Lakin bu haberi hi kimseye bildirmedi. Bu haber Kuteybeye ulanca gaza vakt idi. Kuteybe kavmine Segat gazasna varrz diye bildirdi. aygann adamn geri gnderdi. Havarizade haber verdiler ki Kuteybe Segada gazaya gider. O da gayet sevindi. Ve kavmine bildirdi ki bu yl cenkten eminsiniz,zira Kuteybe segada gidermi. Ve bizde ie mekul olalm dedi.Bilmedi ki Kuteybe kendi zerine gelir. Bu esnada Kuteybe anszn bin atl ile Medinetl Fil ki Havarizemin ulu ve muazzam ehridir. Zira Havarizem lkesi ehirdir. Ondan ulusu yoktur. Kuteybe kp geldi. Havarizem halk Kuteybeyi grp korktular. Kuteybe doru aygann yanna geldi. Ve Havarizada haber verdiler ki ne gafil durursun ite Kuteybe eriip alemi fesada verdi. Havarizad anlad ki bu i aygann ba altndadr. Diledi ki aygan ldre. Lakin frsat ve mecal bulamad. mdi hazr bulunan sipahi ile srp Medinetil File geldi. aygan o ehri Kuteybeye verip kendisi de Kuteybenin yanna geldi. Ve Havarizad akna dnd. Nihayet Kuteybeye adam nderip aman diledi. Kuteybe dedi: Aman kardeinden dile eer o aman verirse benden emin ol. Havarizad dedi: -mdi bildim ki benim lmem lazm. Zira benim kardeime boyun emem lmek demektir. Belki lmek muti olmaktan iyidir, dedi. Bunun zerine cenge koyuldu. Bir saat cenk edip sonunda tutuldu. Kuteybeye getirdiler. Kuteybe dedi: Kendini nasl grrsn. Havarizad dedi: -Ey emir,beni melamet etme ki ben klca eli onun iin vurdum ki seninle benim aramda bir hkm zahir ola. mdi frsat senin oldu, bana ne nmek gerek, ne dilersen et. Bunun zerine Kuteybe buyurdu. Dar kp boynunu vurdular. aygan dedi: -Ey emir,henz gnlm ifa bulmad. Kuteybe dedi: -Daha ne dilersin? aygan Dedi: -Dilerim ki onunla bile olan kimselerin hepsini ldresin. Kuteybe dedi: -mdi sen benim yanma topla, ben ldreyim. aygan da hepsini tutup getirdi. Kuteybe cmlesini ldrp mallarn ald. aygan yle art etmi idi ki: Bin ba esir ve nice bin kuma vere. mdi Kuteybe Medinetl File girip o mal aygandan ald. aygan Kuteybeden yardm diledi. Zira Camhd meliki daima gelip aygan ile cenk ederdi. Ve aygan gayet incitirdi. Kuteybe Abdurrahman ona yardma gnderdi. Ve Abdurrahman varp muharebe etti ve o meliki ldrd. aygan o yerleri fethedip drt

bin ba esir aldlar. Kuteybe buyurdu. Hepsini ldrdler. (Syf-349-350) -a askeri bize gece baskn etmek dilerrmi, imdi varn onlarn yolunda filan yerde pusuda durun. Ve onlar kt vakit zerlerine srnz. Ola ki bir fetih edesiniz,dedi. Muslih b. MslimI bunlara kumandan tayin etti. Muslih de gelip o 700 adam blk etti. Bir bln yolun sa yanna,bir bln sol yanna koydu ve kendisi bir blkle yolun zerine durdu. Gece yars geince a askeri kp geldiler. Muslihi yol zerinde grnce cenge megul oldular. Ve o iki blk gaziler de iki taraftan hamle edip a kurdun koyuna girdii gibi kafirleri tarumar ettiler. Gazilerde be adl bir bahadr yiit vard. Kendisini a gruhuna ve kalabalna vurdu. Onlarn ortalarnda bir melikzadeleri vard.Yetiip be onu kula tznden kl ile ald. yle bir aldk ba top gibi havaya utu. a askeri bu heybeti grdklerinde hepsi bozguna uradlar. Mslmanlar ardna dp onlar hesapsz krdlar. Onlardan kurtulan pek az oldu. Ve onlarn ekserisi Melikzadeler idi. Ziynetli ve silahl kimselerdi. Onlarn balarn ve silahlarn ve elbiselerini hepsini aldlar geri dnp Srr ile Kuteybenin yanna geldiler. Ertesi gn Kuteybe hkmetti ki cenge atlalar. Gavrek Kuteybeye adam gnderip dedi: -Bu ettiin harbi yle zannetme ki araplarn kuvveti ile edersin belki acemden benim kardelerimdir ki sana yardm edip cenk ederler. Yoksa harbe araplar gnder.Gr ki biz de neler ederiz,dedi. Kuteybe bu sz iitip gadaba geldi ve mnadilere artt. Mslman mbarizleri toplanp kafirlerin zerine yry ettiler ve buyurdu ki mancnk kurdular ve bir burcu de de yktlar. Ve Mslmanlar o yklan yerden hcum ettikte kafirlerden bir bahadr er gelip o gedikte durdu her kim ileri gelse mecal vermez ldrrd. Mslmanlarda silahrler ok idi. Kuteybe onlar artp dedi ki: Sizden kim ki o ahs ok ile vurursa ben ona on bin dirhem veririm. O silahrlerden biri ileri yryp ok ile o ahs atp gznden vurdu ve ensesinden kt. Derhal dt. O kii Kuteybenin yanna gelip on bin dirhemi ald.(Syf-351-352) Rivayet ederler ki 4 fersenk yol iki taraftan muttasl ceviz aac dallarna adamlar aslm idi. Oradan gt. Mervalarde kondu. Oradaki melik kat. Kuteybe onun da iki olunu tuttukta kalan ehrin beyleri itaat edip istikbale geldiler.(Syf-344) Kuteybe dedi: - Vallahi eer benim mrmden sz syleyecek kadar zaman kalm olsa bunu derim ki (Uktlh uktlh uktlh). ( Hepsini ldrn, hepsini ldrn, hepsini ldrn ) Bunun zerine Neyzeki ve iki kardei oullar ki biri Sol ve biri Osmandr. Ve yine o kendisi ile mahsur olanlarn hepsini ldrdler. Hepsi 700 adam idi. Buyurdu balarn kesip Haccaca gnderdiler.(Syf-347) Kuteybe deve palan demek olur.(Syf-351) ....... Bu 70 yl sren Trk-arap savalarnn en nemli noktalar ve sonular ; 1- 100.000'in stnde Trk katledilmitir. 2- 50.000'in stnde Trk genci kle ve cariye yaplmtr. 3- ehirler yamalanm , ganimet diye halkn hereyi talan edilmitir. 4- Tm zenginlikler , tarihi eserler yokedilmi , yaklm , yklmtr. 5- Dnyann en byk katliamlarndan biri olan "Talkan Katliamnda" 40.000 Trkn kafalar kesilerek 24 km yol boyunca aalarda sallandrlmtr. (Tarihte rnei ok azdr.)

6- Ayn ekilde "Curcan Katliamnda da esir alnan 40.000 Trk'n nehir kenarnda kafalar kesilmi, nehrin suyu kpkzl olmu, cesetler yine aalarda sallandrlmtr. 7- "Teslim olursanz cannz balanacak" sz hi bir zaman yerine getirilmemi, "eriat sz tanmaz" denilerek kadn-erkek kltan geirilmitir. 8- Araplar tarihte yaadklar bu en byk yama ve talandan ok byk servet elde etmilerdir. 9- Trkler byle bir vahet ve mezalimi inlilerden dahi grmemilerdir. 10-Bu tarihi gerekler "islama leke gelmesin, Islam etkilenmesin" dncesiyle gizlenmekte, hic bahsi bile edilmemektedir. Trk siyasetiler dahi konuyu geitirmektedir. Bundan da Araplar nasiplenmektedir... (Resim temsilidir.) Rivayet ederler ki 4 fersenk yol iki taraftan muttasl ceviz aac dallarna adamlar aslm idi. Oradan gt. Mervalarde kondu. Oradaki melik kat. Kuteybe onun da iki olunu tuttukta kalan ehrin beyleri itaat edip istikbale geldiler.(Syf-344) Kuteybe dedi: - Vallahi eer benim mrmden sz syleyecek kadar zaman kalm olsa bunu derim ki (Uktlh uktlh uktlh). ( Hepsini ldrn, hepsini ldrn, hepsini ldrn ) Bunun zerine Neyzeki ve iki kardei oullar ki biri Sol ve biri Osmandr. Ve yine o kendisi ile mahsur olanlarn hepsini ldrdler. Hepsi 700 adam idi. Buyurdu balarn kesip Haccaca gnderdiler.(Syf-347) Kuteybe deve palan demek olur.(Syf-351) ....... Bu 70 yl sren Trk-arap savalarnn en nemli noktalar ve sonular ; 1- 100.000'in stnde Trk katledilmitir. 2- 50.000'in stnde Trk genci kle ve cariye yaplmtr. 3- ehirler yamalanm , ganimet diye halkn hereyi talan edilmitir. 4- Tm zenginlikler , tarihi eserler yokedilmi , yaklm , yklmtr. 5- Dnyann en byk katliamlarndan biri olan "Talkan Katliamnda" 40.000 Trkn kafalar kesilerek 24 km yol boyunca aalarda sallandrlmtr. (Tarihte rnei ok azdr.) 6- Ayn ekilde "Curcan Katliamnda da esir alnan 40.000 Trk'n nehir kenarnda kafalar kesilmi, nehrin suyu kpkzl olmu, cesetler yine aalarda sallandrlmtr. 7- "Teslim olursanz cannz balanacak" sz hi bir zaman yerine getirilmemi, "eriat sz tanmaz" denilerek kadn-erkek kltan geirilmitir. 8- Araplar tarihte yaadklar bu en byk yama ve talandan ok byk servet elde etmilerdir. 9- Trkler byle bir vahet ve mezalimi inlilerden dahi grmemilerdir. 10-Bu tarihi gerekler "islama leke gelmesin, Islam etkilenmesin" dncesiyle gizlenmekte, hic bahsi bile edilmemektedir. Trk siyasetiler dahi konuyu geitirmektedir. Bundan da Araplar nasiplenmektedir...

tatrk'ten smet Paa'ya "SEVGL Paam, Cumhuriyet'in ilk babakan olarak seni dnyorum. Dur, hi itiraz etme. Niye seni setiimi imdi anlayacaksn. Bizi yine byk bir sava bekliyor. Durumumuzun bir blmn Cephe Komutan ve Lozan Badelegesi olarak elbette biliyorsun. Byk devletlerin bu sefil duruma bakarak, ksa zamanda pes edeceimizi sandklarn Lozan dn sen bize anlattn. Ben sana imdi bildiinden daha da ackl olan genel durumu zetleyeceim. Bize geri, borlu, hastalkl bir vatan miras kald. Yoksul bir kyl devletiyiz. Drt mevsim kullanlabilir karayollarmz yok denecek kadar az. 4.000 km. kadar demiryolu var. Bir metresi bile bizim deil. stelik yetersiz. lkenin kuzeyini gneyine, batsn dousuna balamamz, vatann btnln salamamz art. Denizciliimiz acnacak durumda. Kylmz topraklandrmal, ihtiyac olan bir ift kz ile bir saban vererek ifti yapmalyz. Doudaki airet, bey, aa, eyh dzeni Cumhuriyet'le de insanlkla da badamaz. Bu durumu dzeltmeli, halk kurtarmalyz. Her yerde tefeciler halk eziyor. Gya tarm lkesiyiz ama ekmeklik unumuzun ounu dardan getirtiyoruz. Sr vebas hayvanclmz ldryor. Doktor saymz 337, salk memuru 434, ebe says 136. Pek az ehirde eczane var. Salgn hastalklar insanlarmz kryor. milyon insanmz trahomlu. Stma, tifs, verem, frengi, tifo salgn halinde. Bit ciddi sorun. Nfusumuzun yars hasta. Bebek lm oran % 60' geiyor.

Nfusun % 80'i krsal blgede yayor. Bunun nemli blm gebe. Telefon, motor, makine yok. Sanayi rnlerini dardan alyoruz. Kiremiti bile ithal ediyoruz. Elektrik yalnz stanbul ve zmir'in baz semtlerinde var. Dmann yakt ky says 830. Yanan bina says 114.408. lkeyi neredeyse yeniden kurmamz gerekiyor. Yunanistan'dan gelen gmen says da 400 bini geecek. ktisadi hayatmz da, eitim durumumuz da iler acs. ktisatmz da ok az. Zorunlu okuma yandaki ocuklarn ancak drtte birini okutabiliyoruz. Halkn eitimi hi zlmemi. Oysa Cumhuriyet'in insan malzemesini hazrlamal, namus cephesini glendirmeliyiz. Kltr eserleri karlm, karlmaya devam ediliyor. Raporlarda daha ayrntl, daha ac bilgiler var. Bunlar Bakanlara ve parti ynetim kuruluna da ver. Genel durumu tam bilsinler. Btemiz, gelirimiz yetersiz. ktisadi kmazdan kurtulmak iin gelitirdiim bir dncem var. Bu dnceyi gn gelince konuuruz. Hedefimiz milli iktisat, bamszln srekli olmas iin iktisadi bamszlk temel ilkemiz olmal. Osmanl bu gerei ge fark etti. Fark ettii zaman ok ge kalmt. Cumhuriyet'e uygun bir anayasaya gerek var. Bu zor durumdan nasl klabileceini gsteren ne bir rnek var nmzde, ne de bir deney. Ama ylmamak, ucuz, geici arelerle yetinmemek, halk kurtarmak iin sorunlar zmek, kalknmak, ilerlemek, milli egemenlie dayal, uygar ve zgr bir toplum oluturmak, yzylmzn dzeyine yetimek, ksacas adalamak, bu byk ideali tam olarak baarmak zorundayz. Bu ana kadar bu ideali koruyarak geldik. Bundan sonra daha hzl yrmek zorundayz. Bunun iin gerekli yntemi, yolu birlikte arayp bulacaz. Yoksul ve esir lkelere rnek olacaz. Kaderin bizim kuamza ykledii kutsal bir grev bu. Bu byk grevin arln ve onurunu seninle paylamak istedim. Allah yardmcmz olsun!" Tarih 30 Ekim 1923... Mustafa Kemal Paa, smet Paa'y Kk'e davet eder. lkenin genel durumu hakknda hazrlatt raporlar smet Paa'ya byle sunar. Atatrk ve arkadalarnn devraldklar lke ite byle perian durumdayd. 10 Kasm'da parlak nutuklar atarak, ballklarmz bildirerek andmz Atatrk'n nasl bir mucize yarattnn bilincinde miyiz? Bugn ona sahip kabiliyor muyuz? Yoksa sadece nutuk mu atyoruz?

Maide.101 Ayet. Ey iman sahipleri! Size aklandnda cannz skacak eylerle ilgili soru sormayn. Kur'an indirilmekte iken onlar sorarsanz size aklanr. Allah onlardan vazgemitir. Allah Gafr'dur, Halm'dir.

Ali mran Ayet 7; Kitap' sana indiren O'dur: Onun ayetlerinden bir ksm muhkemlerdir ki; onlar Kitap'n anasdr. Dier ayetlerse mtebihlerdir. u var ki, kalplerinde bir erilik ve bozukluk bulunanlar, fitne aramak, onun teviline ncelik tanmak iin Kitap'n sadece mtebih ksmnn ardna derler. Onun tevilini ise bir Allah bilir, bir de ilimde derinlemi olanlar. Bunlar, "Ona inandk, hepsi Rabbimizin katndandr." derler. Gnl ve akl sahiplerinden bakas gereince dnemez.

Yusuf Ayet 2; Anlayasnz diye biz onu Arapa bir Kur'an olarak indirdik.

inde bulunduumuz Ramazan ay nedeniyle her yerde vck vck "din istismar" ve Osmanl sevicilii yaplan bu gnlerde, ben Mustafa Kemal ATATRKmzn ok az bilinen bir zelliini sizlerle paylamak istiyorum. Bu lkede srekli birileri smet nnnn cami kapattrdn sylerken (ki bu kocaman bir yalandr.) nedense hi kimse Atatrkn cami yaptrdn, cami yapmna katkda bulunduunu sylemez[1]. Oysa ki, Dnya yuvarlann batsnda ve dousunda ilk okunan ezanlarda Atatrk'n de katks vardr. Nasl yani? dediinizi duyar gibiyim! yle ki: Fransadaki Paris Camii (la Mosque de Paris) ve Japonyadaki Tokyo Camii (Tokyo Jamii Mosque) Atatrkn yardmlaryla tamamlanmtr.Her iki camide de Atatrk'n katks vardr[2] Dahas Kurtulu Sava'nda byk zarar gren Eskiehir Mihalk Camii de bizzat Atatrk tarafndan yeinden yaptrlmtr. Atatrk ve nn dneminde yaptrlan ve tamir ettirilen onlarca cami iin "CAM YALANLARINA YANIT VERYORUM" yazma baknz ltfen. PARS CAM ((la Mosque de Paris)

Mustafa Kemal Atatrk, Paris Camiinin yapm iin bizim de orbada tuzumuz bulunsun diyerek, aralklarla belli bir miktar para gndermitir. Atatrkn lmnden sonra bu yardm kesilmitir.[3] Paris Camii ve Enstits rektr Abbas Bencheikh El Hocine Mustafa Kemal Atatrkden Paris Camiinde klar ve izler bulunduunu ifade ederek bu gerei dorulamtr[4] Caminin eref defterine gre de II. Abdlhamitle ve M. Kemal Atatrkn Paris Camisinin inasna madd ve manev katklar olmutur.[5] TOKYO CAM (Tokyo Jamii Mosque) Avrupada Paris Camiinin yapmna katkda bulunan Atatrk, Asyada ise Tokyo Camiinin yapmna katkda bulunmutur. 1931 ylnda Trkiyeye gelip Atatrk ziyaret eden Japon Elisi Torijori Yamada, Atatrkle yapt grmede, Atatrke, Tokyoda Kazan Trklerince yaptrlmasna karar verilen bir camiye yardm etmesini teklif etmitir. Atatrk de bu teklifi kabul ederek 1938de tamamlanan Tokyo Camiine katkda bulunmutur. (6) Bu nedenle olsa gerek ki, Tokyo Camii'nin 1938'deki al srasnda cami iine Japonya bayrayla birlikte sadece Trkiye bayra aslmtr.(7) Bu durum bu iddiay daha da kuvvetlendirmektedir. Sunay Aknn o tatl heyecanyla biraz da abartarak dedii gibi: Bu millet unu biliyor mu! Bu gezegenin en dousundaki (ve batsndaki) sabah ezannn ilk okunduu camiyi Mustafa Kemal Atatrk yaptrmtr. Aslna baklacak olursa gen Trkiye Cumhuriyeti'nin kurulu yllarnda d lkelerdeki cami yapmyla ilgilenecek, bu camilere para yardm yapacak lks ve gc yoktur. Ancak emperyalizmi dize getiren ilk Mslman olan Atatrk, dnya Mslmanlarnn Kurtulu Sava'na yaptklar yardm da hatrlayarak- dnya Mslmanlarna sembolik de olsa yardm etmeyi uygun grmtr. stelik o bu sembolik yardmlar hibir zaman "gsteri" malzemesi de yapmamtr. Bu yardmlar son derece sesiz ve gsterisiz bir ekilde yaplmtr. ESKEHR MHALIIK CAM (Aa Camii) Atatrk'n Paris'te ve Tokyo'da cami yapmna katkda bulunduu iddialarna burun kvranlara bizden bir rnek verelim. Atatrk, Erzurum Kongresi`nden lmne kadar hep yannda ve hizmetinde olanMihallkl Emir avuu Ali Metin araclyla 5 bin lira gnderip, Yunanllar`n igal srasnda yakp yktklar ve imkanlar olmad iin Mihallkllarn yaptramad kasabann tek camisini yeniden yaptrmtr. Atatrk`n tm masraflarn bizzat karlayarak yaptrd bu cami, bugn Mihallk`tadr ve `Aa Camii` veya "Mihalk Atatrk Camii" diye adlandrlmaktadr.

Ali avu (Metin), Atatrkn en yaknlarndandr. Ailesi aslen Malatyaldr. 1877-78 yllarndaki Osmanl-Rus sava srasnda, aile Eskiehire gm, eski ismiyle Mihalk ukurviran kyne yerlemitir. Bilahere babas Hac smail, aileyi Mihalka getirmitir. Babasndan dolay da Haclarn Ali diye anlmtr. Ali Metin avu, Birinci Dnya Savann en hzl olduu dnemde 1915 ylnda, daha 18 yandayken askere alnmtr. O zamana gre iyi bir eitimi vardr. Bunun iin de Sivasta askerken Kk Zabit Mektebine alnm. Burada Enver Paann dikkatini ekmi, onun karargahnda hizmet vermitir. Savatan yenilgiyle kmamz zerine tekrar Anadoluya dnm, Kazm Karabekir Paann banda bulunduu 15. Kolorduda askerliine devam etmitir.Orada da kendisini gstermi. Atatrkn Erzuruma gelmesi zerine Karabekir Paa, Ali Metini, 3 Temmuz 1919 gn Atatrkn hizmetine Emir avuu olarak vermi, Atatrk lmne kadar, zellikle Kurtulu Sava sresince yaknl devam etmitir. Atatrkn yemeklerini Ali avu yapmtr. Halk dilinde Aa Cami, asl ismiyle Cami-i Kebir 1302(1886) ylnda Sivrihisarl Hac Sleyman tarafndan yaptrlmtr. O tarihlerde Mihalk, Sivrihisara bal bir kasabadr. Mihalk da Yunan igaline uramtr.Cami, Yunanllar tarafndan tahrip edilmitir. Uzun sre tamir edilememitir. Ta ki, Atatrk yeniden yapm iin 5 bin lira gnderinceye kadar. zetle, Ali Metinin vesile olmasyla Atatrk, 5000 lira vererek Mihalcck Camii'nin yeniden yaplmasn salamtr. (8) *** Atatrk, hibir zaman slamla kavgal olmamtr; o gericilikle, banazlkla, Araplkla savamtr. Hereyden nce o kendini hep emperyalist Batya meydan okuyan bir Mslman, bir Doulu olarak grmtr. Dounun sanatn, kltrn, mimarisini, yaam birimini en mkemmel biimde yaatmaya ve tantmaya almtr. Mensup olduu dinle her zaman gurur duymutur. Dinle ve dindarla deil, hurafeyle ve dinciyle (yobazla) mcadele etmitir. (Atatrk'n din anlay konusunda Trkiye'deki en kapsaml alma iin Bkz. Sinan Meydan, ATATRK LE ALLAH ARASINDA "Bir mrn teki Hikyaesi", nklap Kitabevi, stanbul, 2009 ). Not: Biliyorum, bu yazmdan sonra yine, Atatrkn dinle, Kuranla, camiyle uzaktan yakndan hibir ilgisi olmadna inanmak isteyen baz Tanrtanmazlarca ve baz Yobazlarca ar hakaretlere maruz kalacam, ezberi bozulanlarca irkin saldrlara urayacam: Ama GEREK ATATRKN ortaya karlmas adna btn bu hakaretlere ve saldrlara gs germeye devam edeceim Sinan MEYDAN

Vahdettin'in ABD Bakanna Mektubu 1924. Osmanl ailesi btn hkmranlklar sresince biz Trk kavmiyiz dememilerdir,Vahdettin'in aadaki mektubu bunu belgelemektedir,Vahdettin'in 1924 ylnda ABD Bakan'na yazd bu mektup, Vahdettin'i aklayp "Byk vatan dostu!" yapmaya alanlarn fena halde yanldklarn gzler nne sermektedir, bu belge, Vahdettin'in KurtuluSava srasndaki hyanetleri bir yana, asl byk "hyanetini" San Remo'daki srgn gnlerinde yaptn gstermektedir. VAHDETTN'N ABD BAKANI'NA MEKTUBU (Vahdettin's Letter to the President of U.S.A) Vahdettin, San-Remo'da bulunduu gnlerde ABD Bakan'na bir mektup yazmtr. Bu mektup, Halis Reat Bey tarafndan Paris'te bulunan Amerikan eliliine teslim edilmitir. Elilik de bu mektubun orijinalini ve ngilizce evirisini I5 Nisan 1924 tarihli yazsyla Washington'a gndermitir. Vahdettin'in mektubu Amerika Birleik Devletleri Ulusal Arivi'nde 86700/1788 numarada kaytldr. te o ibretlik, tarihi mektup: "Amerika Cemahir-i Mttefikiye Reisi Msy Coolidge Cenaplarna Siyasi olaylarn ve gelimelerin tm i yzn, hangi nedenlerden dolay Saltanat merkezimi geici bir sre iin terk etmek zorunda kaldm biliyorsunuz. Bu konuda ayrntl bilgi sunmay gereksiz gryorum. Bu sresiz uzaklamann, babadan kalma sahip olduum Saltanat ve Hilafet makamndan vazgetiim anlamna gelmeyecei aktr. Ankara meclisi gibi bir isyanc fitnenin bu

konuda alaca tm kararlarn geersiz olacan bildiririm. yle ki; slam Hilafetinin Osmanl Saltanat'ndan soyutlanmasve ayrlmas ve Hilafetin tmyle kaldrlmas dini, kavmiyeti, vatan belirsiz ve kark askerlerden ve teki snflardan oluan kk bir er zmresinin ksmen zorla ve ksmen bilgisizlik ve gafletle ynlendirdii be-alt milyonluk Trk kavminin yetki alan iinde deildir. Bu ancak tm slam dnyasnca atanan uzman kiilerden oluan bir meclisin toplanmas ve tm din bilginlerinin ortak karar ile zmlenecek byk bir evrensel sorundur. slam bilginlerinin bildii zereeriata aykr kararlar herhangi makamdan olursa olsun sonusuz kalmaya mahkumdur. Bundan baka bu durumun, iinde bulunulan koullardaslam dnyasnda sonular pek vahim olabilecek byk bir heyecana yol aacaktr.. Ayrca gelimi lkelerin i gvenliklerine de byk bir etki yapacaktr. Hanedanmn ileri gelenleri aleyhinde Ankara meclisi tarafndan kabul edilen srgn ve kovma, emlakine ve bireysel mallarna el koyma gibi haksz kararlar hanedanm bireylerini, insan ve kiilik haklarndan soyutlar mahiyettedir. Bu konuda yce kiiliiniz ve cumhuriyet hkmetiniz tarafndan olanaklar lsnde yaplabilecek yardmlar pek deerli sayacamaklamaya gerek yoktur.Bu vesile ile salkl olmanz yce haktan niyaz eylerim. 13 Mart 1924. Mehmed Vahdettin" te Necip Fazl'n ifadesiyle, "Byk vatan dostu Sultan Vahdettin!" Bakn ne diyor Vahdettin, "TBMM, dini, rk,vatan belirsiz ve kark askerlerden ve teki snflardan oluan kk birer zmresidir" ve "Be-alt milyonluk Trk milleti bilgisiz ve gafildir!" eklindeki Trk milletine ar hakaret ieren cmleleri,Vahdettin'in Trk milletine ne denli dman ve hyanet ierisinde olduunu gstermektedir. Kurtulu Sava srasnda Sivas Kongresi'nde Amerikan mandas kabul edilmitir! diyerek akllarnca Atatrk' ve bu lkenin vatanseverlerini,milliyetilerini "Amerikan mandacs"diye damgalamak isteyen Cumhuriyet Tarihi yalanclar Vahdettin'in Amerikan bakanna yalvarp aman

dilemesine ne diyecek acaba. "Trk milletine hakaret etti!" diyerek Aziz Nesin'e saldranlarn, Trk milletine hakaret eden Vahdettin'e hangi bakas ile bakacaklar merak ediyorum dorusu.. Bugn bu lkede din iman edebiyat yapan bezirganlar, bilinli olarak Vahtettin'ni kahraman bir halk adam gibi gsterirken, Cumhuriyetin kurucusu, Trk milletini bamszlna ve zgrlne kavuturan Mustafa Kemal Atatrk' bir hain, dinsiz ve halk dman gibi gstererek iren oyunlarna devam etmektedirler, bu gn Mslman toplumu Hac vazifesini yerine getirebiliyorsa Araplara kabeyi yktrmayan Mustafa Kemale yatp kalkp dua etmelidir,bunu anlamayanlara ve inkar edenlere yazklar olsun... OSMANLI SULTANLARI ATALARIMIZMI YOKSA GEMMZM? -GNMZDE ANNES ERMEN, RUM, KRT, ARAB, YAHUD VEYA HIRISTYAN OLANLARI TRK OLARAK KABUL EDLMEZ VE AAILANIRKEN -OSMANLI SULTANLARININ OSMAN BEY HAR TMNN ANNES BZANSLI, ERMEN, SIRP, TALYAN, RUS, YUNANLI, VENEDKL, YAHUD VE HIRISTYAN KEN NASIL ATALARIMIZ OLARAK KABUL EDLEBLR. BU ELKY BR BANA ANLATSIN.

Bakara ayet.10; Kalplerinde bir hastalk vardr da Allah onlar hastalk ynnden daha ileri gtrmtr. Ve onlar iin, yalanclk etmi olmalar yznden ackl bir azap ngrlmtr. Casiye ayet.7; Yazklar ve azaplar olsun gnaha batm her yalanc iftiracya, Furkan ayet.72; Onlar yalana tanklk etmezler/yalan sze kulak vermezler. Bo lakrdya rastladklarnda soylu bir tavrla geip giderler. Zariyat ayet.10; Kahrolsun o dzenbaz yalanclar,

Babakann Muhteem Yzyl dizisine yapt ecdadmz byle deil kndan sonra medyada ecdad tartmas balad. Peki Osmanlda padiahlarn nasl bir hayat vard? Cumhuriyet gazetesi yazar Mine Krkkanat bu konuda ok konuulacak bir yazya imza att. Osmanlnn En nl olann kaleme alan Krkkanat, Fatihin babas olan Sultan Muratn olann yazd. Osmanlcada bu iolanlarn Kalle, bne, Szge, Gtveren lakaplaryla ya da Kazglu Bey diye anldn syleyen Mine Krkkat, ou Batl tarihinin uzun zaman anlam veremedii bu lakaplardan zellikle drdncsnn, Almanca sanlp yzyllarca Gotveren diye sylendiini hatrlatt. te Mine Krkkanatn ok konuulacak o yazs: 1442 ylnda Osmanl payitaht Edirne, Sultan ise Fatihin babas kinci Muratt. Eflak Prensi Vlad Besarab, o yl kardei Prens Gzel Radulla (Radu cel Frumos) birlikte babalar Ejderha Vlad (Drakula) tarafndan Osmanl Sultanna rehin olarak Edirne Sarayna gnderildiinde, sadece 11 yandayd. ki rehin prense Edirnedeki sarayda ok iyi davranld, ilerde Osmanlya hizmet eitimini de Sultan Muratn iolan kadrosunda aldlar Ama Sultann gzdesi Vladd. yle ki gen prens sakal by kp iolan kadrosundan emekli olunca; kinci Murat kendisine 6 yl sreyle duyduu efkatin karln da cmerte dedi. 1448de 17 yana basan Vlad voyvoda unvanyla bezeyip yanna bir ordu katt ve Eflak tahtn fethe gnderdi. *** Ama Osmanl sultanlar, her ne kadar ak ile i ilikilerini birbirine kartrsalar da enayi saylmazlar kinci Murat da pek sevdii Prens Vladn kendisine bizzat verdii iolan eitimine holanarak m, yoksa dilerini skarak m katlandndan pek emin deildi. Vlad Eflaka voyvoda gnderirken, kardei Gzel Radulu rehin tutarak Osmanlya bal kalmasn salama ald. Ne var ki Vlad Besarab, nce velinimetinin ordusuyla alp iki ay sonra yitirdii, ardndan tekrar oturduu Eflak tahtna iyice yerleip, kaidesini artk gvencede hissettii an Rehin kalan kardei Radulu gzden kararak Osmanlya isyan bayran ekti. Artk 31 yandaki Eflak Voyvodas Vladn bakaldrd payitaht stanbul olup, sahibi de enfiye kutusunda kurutulmu gl yapraklar koklamay pek seven Fatih Sultan Mehmetti. *** Prens Vlad, 1462 bandan itibaren stanbuldan gelip de karsnda sarn

karmay reddeden tm eli ve ulaklarn sarn kafalarna iviyle aktrd. Tuna boylarna ordu kaldrp 30 binden fazla Osmanly kaza geirdikten sonra Eflak ve Bodanda Romence Kazkl anlamna gelen Tepe lakabn ald. Osmanlcada ise ocukluunda maruz kald tacize gnderme yapan Kalle, bne, Szge, Gtveren lakaplaryla ya da Kazglu Bey diye anlyordu. (Kaynak: Matei Cazacu, Prens Drakulann Tarihi, Droz, 1988) ou Batl tarihinin uzun zaman anlam veremedii bu lakaplardan zellikle drdncs, Almanca sanlp yzyllarca Gotveren diye sylendi!

Fatih Sultan Mehmet, babasnn eski gzdesinin uan kaan Osmanldan kazkla kard iolanl hncn renince gazaba gelip, Eflak Voyvodas Vlad Tepee kar dzd ordunun bana kimi geirdi biliyor musunuz? olanyken ald eitime sadakat gsteren rehin kardei, Gzel Radulu *** Osmanl ordusu Eflak ald, Gzel Radul 15 Austos 1462de voyvodalk tahtna oturdu ama, kazk kardeini ele geiremedi. Vlad Tepe, snd Macarlar tarafndan esir alnd. 12 yln sonunda serbest brakldnda, yine Eflaka dnp 1476ya kadar voyvoda olarak hkm srd. Aralk aynda Osmanl ordusuyla girdii savata ldrld ve 300 askeri kaza geirilirken, Vladn kesilen kafas Fatih Sultan Mehmete gnderildi. Ama Vlad Tepein ardnda brakt kazkl ve kanl efsane, 1897 ylnda Bram Stokera, kurgusal roman Drakuladaki lmsz kont, ancak kalbine kazk aklarak yok edilebilen vampir karakterini esinledi. Romanyann Transilvanya blgesi, Francis Ford Coppola bata olmak zere romann sinemaya uyarland pek ok filmle birlikte dnyada Kont Drakulann lkesi olarak tannd. (Mine Krkkanat/ Cumhuriyet) Yanl okumadnz, Murat Belge ok net sylyor... Hatta hac olmak isteyen padiaha da izin verilmemi. Gen Osmann hacca gitmek istemesi zerine, ulemann verdii cevap sizi daha da artacak: Vacip deildir! Peki Gen Osmann ldrlme sebebini biliyor musunuz? O da sizi zecek; cariyeleri grmezden gelip mftnn kzyla evlenmek istemesi! En dindar padiah II. Bayezid, nam- dier Sofu Bayezid, ecdadnn, daha dorusu babasnn Topkap Saraynn duvarlarna talyan ressamlara yaptrd resimleri kaztt. Resim dine aykr olduu gerekesiyle deil, pornografik olduu iin! Babas kim miydi? Fatih Sultan Mehmet! Peki sizce bu Fatihin stanbulun fethine glge drr m? Muhteem Yzyl tartmalarna ne diyorsunuz? Ecdadmz byle deil miydi? Muhteem Yzyl dizisi ilk balad zaman siyasilerin dnda igzar adamlar bir grlt koparttlar zaten. O zaman da yazmtm. Ama imdi Babakan da syleyince i byd tabii. Byle en sama eyi bile yle miydi, byle miydi? diye

tartmak demokrasi saylyor artk. Bu dizidir, yorumdur, buna milliyetilikle falan saldrlmaz. Beeniyorsan oturur seyredersin, beenmiyorsan da televizyonun bir dmesi var, kapatrsn. Baka diyecek bir ey yok bu konuda. - Peki Kanuni gerekten 30 yl at stnde miydi, yoksa Hrreme ak iirleri mi okurdu? Kanuni Sultan Sleymann divan vardr. Olmaya devlet cihanda bir nefes shhat gibi msralarn o yazm diye biliyoruz. Bunun bir tartmas yok ama Hrremi ne kadar seviyordu derseniz, bunu ancak yle anlamaya alabiliriz. Hrremi herhalde seviyordu ki Osmanl saray geleneklerini altst etti. Bir kere, evlendi. Evlenmez padiahlar. kincisi, ocuk douran haseki, yani padiah gzdesi saraydan uzaklatrlr. Hrrem bir dolu ocuk dourdu ve saraydan da hi uzaklamad. - Neden bir ocuk douran haseki saraydan uzaklatrlr? Padiahn zerinde haseki sultann etkisi olmasn diye. kinci bir ocuk olursa, bir ayrcalk kazanabilir o haseki. Kz da olabilir, olan da olabilir, fark etmez. O hasekiyi uzaklatrrlar. Ayrca da dourduu ehzade ise onun ya gelince, ki erken de gelir o ya, 13-14 yanda sancak beyi olarak gnderilir. Annesi de beraber gider. Kanuninin oullar II. Selim ve Bayezid sancak beyi olarak gnderildi, ama Hrrem onlarla gitmedi. Btn bunlardan da belli ki zel bir ey var aralarnda. Baka hibir padiahta byle bir olay grmyoruz. Kanuninin ata binmekten Hrremi sevmeye vakti yoktu gibi bir durum yok - Siz, Hrreme kadar halk padiahn hasekilerle evlenmemesine o kadar almt ki bu izdiva bir ok etkisi yaratt. Halk arasnda Hrremin padiah by yoluyla ele geirdii, Cad olduu sylentileri yayld diyorsunuz... Evet. Koskoca padiahmz zerinde bu kadar etkisi olduuna gre herhalde byc bu diyorlar. Hrrem lene kadar da halk arasndaki bu yaygn inan sryor. - Peki Hrremi kskandrmamak iin Sultan Sleymann haremi boaltt, hizmetkarlar dnda kimseyi brakmad doru mu? Tam olarak bilmiyoruz bunu ama Hrremin kendisine rakip olabilecek, padiah cinsel bakmdan mutlu etmek zere Hareme alnan gzel kzlar tasfiye ettii sylenir. Sultan Sleymann da bunlara ses etmedii... Btn bu olgular yan yana getirince u sonuca varabiliriz; Sultan Sleyman Hrreme ok akt, ki bu dizide byle bir ey anlatlyor. Yani ata binmekten Hrremi sevmeye vakti yoktu gibi bir durum yok ortada. Ata da biniyor, binmesi gereken zamanda, ama mrnn ounu da haremde geiriyor. Harem de bunun iin yaplm zaten. Gayet teferruatl, her eyin kurala bal olduu bir kurum buras. imdi kp, Bizim atalarmz, ecdadmz haremde oturmazd diyorlar. Nereden biliyorsunuz nerede oturduunu? Kardeini ldrmeyen tek padiah Kanuni, nk kardei yok! - Fetih 1453 filminde ise cinsellik neredeyse hi yoktu. Fatihin haremi yok

muydu? Var tabii. Yalnz Fatihin cinsel tercihleri de yle ok greneklere uygun deil! Avni mahlasyla yazd divan iirlerinde bu aktr. Gulamperest eilimleri var. Birok Osmanl padiahnda var bu. - Peki ya kadnlarla aras iyi deil mi? Fatihin kadnlarndan bir Glbahar vardr mesela. Onun Hristiyan kald, Mslman olmad bilinir. Fatih Camiindeki klliyenin iindeki mezarna da bir tr cad muamelesi ederler hl. Glbahar bir trl benimseyememilerdir. - Peki Maneviyat bakanl kuralm diyen AK Partili Milletvekili, Ecdadmzn hatalar varsa onlar da sylensin diyor. Bunlar o hatalar m sizce? Hayr. Bunlar hata falan da deil. Platon gayet ak bir ekilde, Kadn erkek ilikisi nemli bir ey deildir. Olur ama en ok ocuk yaparsn. Ama iki erkek arasndaki ilikide entelektel bir denklik, bir paylam vardr. Bu daha soylu bir ilikidir diye anlatr. Vay efendim nasl der! diye, imdi Platonun hatalar diye kitap m yazacaz? Her devrin kendine gre ethosu var. O ethos iinde yaplabilecek eyler var, yaplmayacak eyler var. Geen televizyonda o milletvekiline soruyor Cneyt zdemir, Kardelerini ldrenler ne olacak? diyor... te byle hatalar yapanlar varsa onlar eletirebiliriz diyor. Be saniye sonra da, Ama herkesin bir kutsal var efendim diyor. Kutsal var m, yok mu belli deil. Her cmlede bir ayr mantkla konuuyor. Burada da tane padiah kardeini yanllkla ldrm diye bir durum yok. Birinci Ahmede kadar ldrmeyen yok. ldrmeyen bir tek Kanuni. nk kardei yok! Muhteem Yzyl Kanuniden daha fatih! Ne olduysa, Babakan Erdoann Muhteem Yzyl dizisine ynelik tarihsel eletirisiyle oldu. Muhalefetin Gazzede ne iiniz var? Suriye ile neden ilgileniyorsunuz? eletirilerine cevaben, Ecdadmzn at srtnda gittii her yere biz de gideriz. Ama bunlar ecdadmz televizyon ekranndaki o Muhteem Yzyl dizisindeki gibi tanyor. Bizim yle bir ecdadmz yok! Biz yle bir Kanuni tanmadk! Biz yle bir Sultan Sleyman tanmadk! Onun mrnn 30 yl at srtnda geti. Sarayda, o grdnz dizilerdeki gibi gemedi. Bunu ok iyi bilmeniz, anlamanz lazm. Ve ben o dizilerin ynetmenlerini de, o televizyonlarn sahiplerini de milletimizin huzurunda knyorum. Ve bu konuda ilgilileri uyarmamza ramen yargnn da gerekli karar vermesini bekliyorum. Byle bir anlay olamaz. Bu milletin deerleriyle oynamaya, millete gereken dersin, millete gereken cevabn hukuk iinde verilmesi gerekir dedi kelimesi kelimesine... Millet hl diziyi fevkalade merakla izlemeye devam ediyor. Sadece Trkiyede deil, ecdadmzn gittii her yerde, hatta Viyana kaplarnn bile tesinde! Frenk diyarnda, ek Cumhuriyetinde, Balkanlarda, Ortadouda, Rusyada, tam 22 lkede... Anlayacanz eletirilen dizi, Kanuniden daha fazla fatih! Ama mesele bu deil. Muhteem Yzyl koskoca Osmanly ok mu yanl tantyor? Ecdadmz kk m dryor?

Mesele sadece diziyle snrl da kalmad. Babakan bir dier konumasnda bu kez de Fatih Sultan Mehmetten bir rnek vererek tartmay farkl bir boyuta tad: Tarihimiz savalardan, entrikalardan, haremden ibaretmi gibi gsteriliyor. stanbulun fethinde, Bizansn hanmlar, Fatih Sultan Mehmeti, Akemseddini karlarken, Bamzda kardinal klah grmektense, Osmanl sar grmeyi arzu ederiz demilerdir. nk birinde adalet, birinde zulm vard. Sonra anlald ki, bunu diyen Bizans kadnlar deil, Ortodoks Grandk Notoras... Ve bu lafn muhatab da Katolikler... Yani tarih biraz kart! Herkesin kafas da... Peri masal deil bu, tarih! Tm bu tartmalar devam ederken, bir AK Parti milletvekili hemen bir kanun teklifi hazrlad, tarihi olaylar ve ahsiyetleri kk dren, aalayan ve arptan filmlere ynelik... Meclisten kacana kesin gzyle baklyor, zira mesele ecdad olunca, MHPnin ii sahiplenmemesi mmkn deil! imdi herkes o dizinin yaynland televizyonun sahibinin bu baskya ne kadar direnebileceini tartyor... Ben iin sansr, demokrasi, yargnn bamszl gibi zaten herkes tarafndan konuulan ksmn bir yana brakaym dedim. Ecdadmza merak sardm. Sultan Sleyman gerekten 30 yl at stnde miydi, yoksa Hrreme iir mi okurdu? Gzdelerine yzk m yapard? Ya da Fatih Sultan Mehmet bir zgrlk savas myd? Madem yleydi, neden stanbulun fethinden sonra gn talan yapld, ki talan derken burada Bizansl hanmlar da talan etmek var myd? Peki Fatihin hareminde neler oluyordu? Ecdadmz kk drmek deil mesele, gerekler zerine ecdadmza sahip kmak. Zira kap gibi tarihsel belgeler varsa bir yerlerde, adama glerler sonra... Herkes kahraman ecdada sahip kar. Gerekten gemiine sahip kmak ise hatasyla sevabyla olmamal m? Bu tarih sonuta, peri masal deil! te bu sebeple Bilgi niversitesi Karlatrmal Edebiyat Profesr Murat Belgeyi ziyaret ettim. Bakmayn bu titrine sadece... O Osmanl tarihi, sosyoloji ve kltr alannda Trkiyenin sayl aydnlarndan biri. Ayrca yllardr bu tarihi, zel gezilerde rehberlik yaparak bizzat anlatyor. stanbulun tan, toprann altn stn biliyor. Pek ok kitab var, bizi en ok ilgilendiren ise Osmanl: Kurumlar ve Kltr... Bu sorularn yantlar ayrntl olarak o kitapta var. Mutlaka okuyun, ok artc bilgilerle karlaacaksnz... Sz ok uzattm. Sra Belgede... Osmanl laik bir imparatorluktu! - Kanuni de z olu Mustafay bodurtuyor ama, deil mi? Evet. Olunu ayn adrda bodurtuyor. Ve btn o grlt patrty dinliyor. - Hrrem Sultann etkisiyle bodurttuu syleniyor...

O da doru. Hrrem tabii kendi dourduu ocuklarn padiah olmasn istiyor. Bunun iin de urayor. - Sizin bilgilerinizle dizideki Kanuni rtyor mu peki? Bu dizileri, filmleri yapanlar ortalkta sylenenlerin aksine olumlu bir renge boyuyorlar tarihi kiilikleri aslnda. Mesela Kanuni nce Pargaly bodurttu, o engel ortadan kalknca da Mustafay bodurttu. kisinin aras ok fazla deil. Kanuninin Pargalyla genlik ilikisinin ne olduu da gayet phelidir. O zamanlar biseksel bir dzen vard! - Yani orada da Platonun dedii gibi bir entelektel denklik mi var? Evet! O zaman biseksel bir dzen var. Sadrazam brahim Paa, ki biliyorsunuz Makbul brahim Paa diye de bilinir zaten, sarayn iinde padiahn bulunduu ksmda yatma ayrcalna sahip tek sadrazamdr. Baka da hibir sadrazama bu ayrcalk verilmemitir. - Yapacaklar yeni seferleri konumak iin verilmi olamaz m bu ayrclk? Herhalde gece de ata binip Glhane Parknda geziyorlard! - Peki Osmanl padiahlar ne kadar dindar? Bu ilgintir... Bizim Gen Osman dediimiz, kinci Osman bu sarayn cariye ve cariyeden ocuk geleneini brakp, mftnn kzyla evlenmeye kalkar, onu da bu yzden tahttan indirip ldrrler. nk yenieriler huylanrlar. Bu adam bizi yok etmek istiyor, bunun iin halk arkasna almak istiyor, ondan nce biz davranalm diye isyan ederler. Tabii bir de Mekkeye gidip hac olmaya kalkar Gen Osman. Bu da dini bir prestij olarak alglanr. - Muhafazakrlarn ok sahip ktklar Abdlhamid nasl bir padiah peki? Abdlhamid, aslnda muhafazakrlarn ok da sahip kmasn gerektirecek bir padiah deildir. zel hayatnda arabn da ier, akamlar yemek zerine baya pahal Fransz konyan da ier. slamc diyorlar ama slamcl tamamen arasaldr. mparatorluu baka trl bir arada tutma imkann gremiyor nk. Tanzimat demiler, herkesi eit vatanda ilan etmiler. Ama gecikerek yapmlar, Hristiyanlar tutamyorlar... Ama bu topraklarda Arnavutlar var, Bonaklar var, Pomaklar var, Torbeler var, ben de halifeyim, belki onlar Mslmanlkla bir arada tutabilirim diyor. nk dier tarafta da erkezler var, Krtler var, Araplar var. Onlar da Mslman. Onun muhafz alay adeta politikasnn zeti gibidir zaten. En kalabalk birlikler Arnavutlardr, ikinci Araplar gelir, nc erkezler... Bir de 100 kiilik Krt bl vardr. Herkese gidip Benim esas evlatlarm sizlersiniz ama... deyip mavi boncuk datr. Bylece hem Mslmanlar Ben halifeyim diye bir arada tutmaya alr hem de d politikada byk dman, yani Dvel-i muazzama olan Britanya, Fransa ve Rusyaya kar bunu kullanr. nk oralarda da bol miktarda Mslman var. Ben halifeyim, beni sinirlendirmeyin, o Mslmanlara

sylersem gibi eyler der onlara da... Ama akll bir adam olduu iin de hibir zaman yapmaz bunu. Sadece bir poker masasnda blf olarak onlar korkutmak zere byle davranr. Abdlhamid dindar bir padiah deildi - Peki genelde ne kadar Mslman bizim ecdadmz? Gen Osman Mekkeye gitmeye kalkt dediniz... Gitmek istiyor ama gidemiyor. nk ulema, Padiahlar iin vacip deildir diyor. Yani hacca gitmek yasak deil ama gerekmeyecek bir ey. - Hi hacca giden padiah var m? Yok. Mekkeye birok parasal yardm yaparlar, bina yaptrrlar ama kalkp giden yoktur. - O zaman Osmanl laik bir imparatorluktu diyebilir miyiz? Elbette bugnk anlamda laik diyemeyiz. Ama o gnn koullar iersinde laiktir. Mesela Bizans zamannda kilise olup da camiye evrilmemi ka yap bilirsiniz stanbulda? Bir Fenerde var, tepede... Ona Fatih ferman vermi, Camiye evirmeyin diye. kincisi de Aya rini. Niye Aya rini camiye evrilmedi? nk Topkap Saraynn bahesinin iinde ve padiahlarn ihtiyac yok byle bir eye. Topkap Saraynda cami vardr. Ama saraydaki adamlarn gitmesi iin yaplmtr, padiahn gitmesi iin deil. Padiah herhangi bir yerde klar namazn. Bir de cuma namaz var. Cuma selaml denir. Hemen hemen kural olarak padiahlar hep Ayasofyaya gider, cuma namazn cemaatla birlikte klar. - Peki Osmanl mparatorluu iin sekler diyebilir miyiz? yle diyelim; padiah sonunda kendisi ulamedan gelmiyor. Ama ulemann tepesinde. Dolaysyla son sz sekler gte. Bu aslnda Bizanstan devralnan bir gelenek. Padiah en stn otoriteydi, eyhlislamn fetvalar padiahn buyruunun glgesindeydi. Yani hibir zaman eriat devleti deil Osmanl. Zaten byk slam devletlerinden hibiri eriat devleti olmamtr. Hanefilik de bunun iin en ok byk slam devletlerinin kabul ettii mezhep olmutur. nk padiaha, yani devletin bandaki adama kanun yapma imkann tanr. - En dindar padiah hangisi peki? Namaznda niyaznda olan? Abdlhamid deildir dediniz... Evet deildir, onun politikalar iindedir dindarlk ve halifelik. II. Bayezide sofu derler. Babas Fatih hi yle deil ama. Hatta Topkap Saraynn duvarlarna pornografik resimler yaptrm talyan ressamlara... Onlarn hepsini olu Bayezid kazttrr. Fakat din zerinden politika yapan, nemli bir dneme yaratan Yavuz Selimdir. nk o srada randa ah smail iiliin bana geince Yavuz Selim de Osmanly olduka kat, Ortodoks bir Snni devlete evirir. Bilgi niversitesi Karlatrmal Edebiyat Profesr Murat Belge:

Mine enocakl Ortadouda genel olarak bir poplaritesi var Trkiyenin ve Erdoann. Onun sonucu olarak da Muhteem Yzyl gibi dizileri seyrediyor bu lkeler. Ama ayn zamanda diziler dolaysyla o poplarite artyor da! te, bakn bunlar da ekiyor bu adamlar diyebiliyorlar. imdi Babakan bir yandan da Ortadounun efendisi olmaya alyor. Ama Ortadoudaki Mslman lkelerde bu dizilerle de beraber giden bir poplaritesi varsa Trkiyenin, imdiye kadar en fizibl bir demokratik rejim kurmay baard ve Avrupa Birliine aday olduu gibi olaylardan trdr. Yoksa o diziyi yayndan kaldrp, idam geri getirmek gibi bir modele ihtiyac yok Ortadounun. Bunu kendileri zaten gayet gzel yapyorlar! O zaman Erdoana ihtiyalar yok! - Babakan Erdoan, Muhteem Yzyl dizisi iin Bizim byle bir ecdadmz yok dedi ve yargy greve ard. Dn Ecdadmz gerekten byle miydi, deil miydi? diye konutuk. Ama asl konumamz gereken sansr, demokrasi, yargnn bamszl konusu sanrm... Babakann tavrna ne diyorsunuz? Absrd! Zaten bu hikye batan sona absrd. nk byle bir kanun yok. Hangi kanuna dayanarak, bu dizi Sultan Sleyman olduundan farkl gsteriyor deniliyor? Ne olduunu kim biliyor ki, farkl olduunu anlayacak! Bunlar adeta hezeyan halinde sylenmi szler. Ama syleyen Babakan olduu iin arkasndan bir milletvekili hemen eksik olan kanunu yapp hkmete sunmak zere harekete geebiliyor. Osmanl sar grmeyi tercih ederim szn kimin, ne iin sylediini bilmeden konuan Babakann karar verdii ekilde tarihi ahsiyetler kanunen korunacak. Bundan daha ackl bir ey olamaz.

- Bu gidi nereye varr? Babakan ben galiba yanl yapyorum diye idrak etmedike vaziyeti, iyice cepheletirecek toplumu, iyice gerecek, ondan sonra ne olacan ben bilemem. Artk olmaz dediimiz darbe de dahil pek ok ey olur. Babakann ordudan korkusu yok ama benim var - Darbe de dahil mi? Geenlerde Deniz Harp Okulundaki trende Onlar unutmadk diye tutuklu komutanlarn fotoraflar tanm, bir eyler olmu. Bu i bitti falan denilebilecek bir durum yok. Umarm byle bir ey olmaz. Bunu da tabii kimseyi korkutmak iin sylemiyorum. Kendim korktuum iin sylyorum. Byle olursa diye... nk askeri darbe olursa sa kalmayacaklarn banda ben de gelirim sanyorum. - Nasl? Onlar bir gelirlerse bu artlarda tam bir temizlik yaparlar, tm mikroplar temizlemeye

balarlar, yle deil mi? Beni yok etmeleri gayet normal. Ben de olsam yaparm. Babakan hezeyan halinde lkeyi germeye devam ediyor... Bindik bir alamete, gidiyoruz kyamete eklinde gidiyoruz. Etrafnda, partisinde cesaret edip de Ne yapyorsun? diyen yok. Onun korkusu yok ama benim korkum var. Ben siyasi tahmin yapmakta iyi deilimdir. Ama kaotik bir yere doru gittiimizi dnyorum. yi bir gidi deil bu. nk Trkiyenin demokrasisini u eritii noktalardan daha fazla geniletmesi gereken bir zamanda, birdenbire bunu daha nasl daraltrz diye bir uraa girildi. - Babakann bu kutuplatrma siyasetinin altnda bakanlk sistemine gei isteinin yatt syleniyor... Babakann san oylarn, milliyeti oylar toplamak istedii syleniyor. Bu olabilir. nk gzmzle grdmz manzara bunu makul bir aklama haline getiriyor. Krt politikasnda tamamen byle bir politika izliyor. Siz idam kaldrdnz, ben olsaydm asardm diye Baheliyi, MHPyi sktrmaya alyor. Demek ki var byle bir ey. Bir yandan Ortadounun efendisi olmaya alyor. Ama Ortadoudaki Mslman lkelerde bu dizilerle falan beraber giden bir poplaritesi varsa Trkiyenin, imdiye kadar en fizibl bir demokratik rejim kurmay baard ve Avrupa Birliine aday olduu gibi olaylardan trdr. Yoksa o diziyi yayndan kaldrp, idam geri getirmek gibi bir modele ihtiyac yok Ortadounun. Bunu kendileri zaten gayet gzel yapyorlar. O zaman Tayyip Erdoana ihtiyalar yok. - Babakann poplaritesi biraz da bu dizilerden kaynaklanyor diyebilir miyiz o zaman? Genel olarak bir poplaritesi var Trkiyenin. Onun sonucu olarak da dizileri seyrediyor bu lkeler. Ama ayn zamanda diziler dolaysyla da o poplarite artyor. te bakn bunlar da ekiyor bu adamlar diyebiliyorlar. - Yani Erdoann sadece One minute dedii iin deil, ayn zamanda bu diziler de gsterildii iin poplaritesi artyor? Evet. Ama imdi o taraf kapatt. imdi en son bu Sleyman dizisi mnasebetiyle kalem, kitap falan dedi. yi, kalem kitap desin de, byle kalem kitap denmez. Bir kere tarihi dizi yapann kalemine mdahale ederseniz ne kalem kalr ne kitap! Babakann zerini rtt rt kalkt! - Muhteem Yzyl iin bata belgesel dedi, sonra dizi dedi. Galiba oturup bir seyretmesi lazm. Onun kafas da kark... Anladm kadaryla AKPnin kurulmas ve ksa zamanda iktidara gelmesi gibi olaylarda Babakan, yle bir politika yapmal, yle bir imaj vermeli, ABye kar yle davranmal, ierde yle yapmal diye kararlarla geldi. ncelikle askerden gelen saldrlarla karlat, korkmad, geri ekilmedi. O mcadeleyi olduka baarl bir ekilde gtrd. Byle bir noktaya geldi. Burada ne olduunu bilemiyorum. Ameliyat geirdii iin mi oldu, yoksa Bakanlk sistemi iin baka trl bir strateji kurduu iin mi? Aslnda kyamet gibi haksz ve kanna susam saldrlara da urad iktidar olduundan beri, onlardan m nevri dnd, artk ne olduysa oldu, ama kesin bir

ekilde herkesin grp kabul ettii ve dile getirdii ekilde deiti. Bu deiimde ortaya kan ise sanrm ocukluundan beri ald asl otantik dnyas ve kltr. Ecdadmz byle deildi laf, cabnda idam da olmaldr laf, son zamanda yapt btn bu konumalar bize unu gsteriyor; bir ara zerini rttn sandmz rt kalkt ve o kt ortaya. - Hangi rt? O demokratik davranlar rts... - Birka yl ncesine kadar Erdoan Milli Gr gmleini kard m, karmad m? diye tartyorduk. Tam da oralar atmz dnyorduk ki imdi yine geldik Trkiye muhafazakrlayor mu muhafazakrlamyor mu tartmalarna. Ama aratrmalar da gsteriyor ki, Trkiye zaten muhafazakr. Toplumun yzde 70i kendini muhafazkar olarak tanmlyor... yle... Trkiye muhafazakr. Ama kendileri de hep yleydiler, muhafazakrdlar. rt kalkt imdi. Babakan muhafazakar kesimi de karsna ald! - Trkiye nereye doru gidiyor peki? Trkiyede o muhafazakr kesimin de byle illa herkesin haddini bildirmek gibi zlemleri olduunu zannetmiyorum. Onlar daha huzurlu, daha sakin bir toplum iinde i yapmak ve bir yandan da kendi muhafazakr hayatlarn yaamak istiyorlar. Ama durmadan bir diziden, her uan kutan bir gerilim kmasndan ok fazla holanacaklarn sanmyorum. Aslnda nicedir o kesimin entelektelleri arasnda bu rahatszlk balad. Bunu dile getiriyorlar da... Sonuta Nasreddin Hoca fkras gibi Erdoan kendi oturduu dal kesmekle megul. Benim grdm kadaryla byle... Bu memlekette bir sr drst, iyi ahlkl Mslman insan var. Bunlar inanarak, isteyerek demokrasi diyorlar. Babakan onlar da karsna alm durumda. - Halk kutuplatrd iin mi? Sadece o deil, ite Uludere! te eletirel laf yazd diye gazetelerinden atlanlar! Erdoan, vicdani ilkelerle davranan insanlar rahatsz edecek bir yn ey koydu ortaya. Krt politikas, memleketin genel siyasi sorunlar, insanlarn zel hayatna mdahale gibi. - Sizin zel hayatnza mdahale var m? Benim altm niversitede dardan insanlarn geldii iki restoran var. renci kantininden baka... Doal olarak oralarda isteyen iki iiyordu. Pek renci gelen yerler de deil, nk pahal. nce Babakann mdahalesiyle oralarda iki kalkt. Sonra YK kanalyla kampslerin snrlar ierisinde iki yasakland. imdi Boazii, Bilkent gibi niversitelerde hocalar iin alm kulplerde falan iki yasak. Bunlar insan sinirlendiriyor. Benim zel hayatma nasl byle mdahale edersin ya! Bunlar ok sinir bozucu eyler. Taksime parkn yerine kla yaplmas da yle... Hepsi insann normal, gnlk hayatna mdahale. Byle olmaz.

IV. Murad gayet alkoliktir araptan lmtr! - Sizin Dezenfekte Osmanl diye bir tanmlamanz var. Diyorsunuz ki, Osmanlnn kt taraflarn trpleyip yle gstermeye alyoruz... yi taraflar zaten biliyoruz, onlarla vnyoruz da... Peki bizim bilmediimiz ya da trplediimiz hangi zellikleri var Osmanlnn? Sonu olarak padiahlar da deiik karakterlere sahip. Mesela III. Osman kadn dmandr diye bilinir. Ayakkablarnn altna kabaralar (iri bal demir ivi) aktrm, haremde yrrken kadnlar uzaktan sesini duysunlar ve ortadan kaybolsunlar diye... Byle eksantrik taraflar olabilen insanlar padiahlarmz da. I. Mustafa, zavall delidir. brahimin yine pek akll olduu sylenemez. IV. Murad gayet alkolik ama ikiyi yasak etmi, kendi araptan lm. Ayrca o da kulamparadr. III. Murad kadn dkndr, yle ki... Onun olu III. Mehmed tahta kt akam tam 19 kardeini bodurtmak zorunda kalyor! - Sarhoken hamamda dp kafasn vuran ve len bir padiahmz da var sanrm? O, II. Selim. Kanuninin olu. O da ikiden lyor... Mesela III. Murad kadn dkndr. - Ne kadar dkn? Epeyce! Harem kadn doluyor ve dolaysyla onun olu III. Mehmed tahta kt akam 19 kardeini bodurtmak zorunda kalyor. - O kadar ok kardei var yani? Evet. Bazlar kundakta o tarihte! Fatih, stanbulu aldnda 3 gn yamaya izin verdi, kadnlar da yamaya dahildi! - Babakan, Tarihimiz savalardan, entrikalardan, haremden ibaretmi gibi gsteriliyor. stanbulun fethinde, Bizansn hanmlar, Fatih Sultan Mehmeti, Akemseddini karlarken, Bamzda kardinal klah grmektense, Osmanl sar grmeyi arzu ederiz demilerdir. nk birinde adalet, birinde zulm vard dedi. Ama anlald ki, bunu diyen Bizans kadnlar deil, Ortodoks Grandk... Ve bu lafn muhatab da Katolikler... Bir kere Fatih stanbulu aldnda gn yamaya izin verdi. gn yamaya rza gemek de dahil. Bizansl hanmlar mazoist olur diye bir bilgimiz yok. Yani muhtemelen ok memnun kalmamlardr sarkl adamlarn geliinden! Dolaysyla imdi Babakann Ortodokslarla Katoliklerin kavgasndan kan o laf, Bizansl hanmlar yle karlamlard Fatihi diye sylemesi insana endie veriyor. Bu oven

bir ideoloji... Herhangi bir esasa dayanmadan bbrlenme ihtiyac, tarihi iinden sadece kahramanlk menkbesi karmak zere ele almak eilimi gayet yaygndr. Ama imdi Tarihi ahsiyetleri koruyacaz, olmadklar gibi gsterilmelerini engelleyeceiz diyerek o kanun tasarsn veren milletvekilinin laflar arasnda te Atatrk koruma kanunu da byle bir kltrden geliyor laf var. Oysa grdk ki o kanunun sonucu nerelere gitti. Demek ki imdi de bunlar koruyacaz. Bunlar Trkiyenin biran nce kurtulmas gereken alkanlklar. Hl istenildii gibi medeni, dncenin zgr ve yaratc olduu bir memleket olamyorsa Trkiye, bunlardan tr olamam. Hl bunu srdrmeye alan, maneviyat bakanl kurmaya kalkanlar var. ok inandndan m, yoksa imdi byle sylemek lazm, byle sylersem Babakan beni takdir eder diyerek mi bilemem... te byle bir kt yola girdiler. - yi ama birka yl ncesine kadar daha ok zgrlkler, daha ok demokrasi konuuluyordu. Ne deiti? Ne oldu da buraya savruldu AKP? Siz byle bir savrulu bekliyor muydunuz? Bu apayr bir konu. Bu dnm ve bu laflarn sylenilmesini psikiyatri disiplinine brakmak lazm. Bu benim mantmla zebildiim bir ey deil. Muhteem Yzyl kaldrmak dnya apnda skandal olur - Davran Bilimleri Enstits Bakan Psikolog Emre Konukla konumutum. Muhteem Yzyl dizisi bir test! Biraz ne kadar korktuumuzu, ne kadar korkmadmz, ne kadar uyduumuzu, ne kadar bir yerlere geldiimizi gsterecek. Ama grnen o ki dizi yayndan kalkar! demiti. Siz ne diyorsunuz? Dnya apnda skandal olur Muhteem Yzyln kaldrlmas ve devamnda olacaklar. Kaldramazlar. te bir sr laf syleniyor, uuyor gidiyor sonu olarak. dam cezasn da geri getirecekti Babakan ama herhalde olmayacak yle bir ey. Burada da yapamaz diye dnyorum.

Osmanl Padiahlarn annelerinin Bulgar, Srp, Rum, Yunan ve Cenevizli olduunu biliyor muydunuz? te o padiahlar ve anneleri I. MURAT (29 Haziran 1326 28 Haziran 1389) I. Murat, Murad Hdavendigr Osmanl Devletinin nc padiah. Babas Orhan Gazi, annesi Bizansl Horofira yani Nilfer Hatundur. I. BAYEZD (1360 8 Mart 1403) Lakab Yldrm olan I. Bayezid, Drdnc Osmanl Padiah. 1389dan 1402 ylna kadar hkmdarlk yapmtr. Babas Sultan I. Murat, annesi ise Bulgar Marya yani Gliek Hatundur.

I. MEHMET ELEB (1382 26 Mays 1421) I. Mehmet elebi veya I. Mehmed, 5. Osmanl Sultandr. Babas Yldrm Bayezid, annesi de Bulgar Olga Hatundur. II. MURAT (1404 3 ubat 1451) II. Murat, Koca Murad olarak da anlr. 6. Osmanl Padiahdr. Babas elebi Mehmed, annesi Dulkadiroullar Beyliinden Mehmed Beyin kz Emine Hatundur. Kimi kaynaklarda ise II. Muradn annesi Veronika olarak geer. II. MEHMED (30 Mart 1432 3 Mays 1481) II. Mehmed veya sk kullanlan unvanyla Fatih Sultan Mehmed. Yedinci Osmanl Padiahdr. Babas Sultan II. Murad ve annesi ise eski ad Despina olan bir Srp olduu sylense de Candaroullar soyundan gelen Hma Hatundur. II. BAYEZD (1450 26 Mays 1512) II. Bayezid ya da II. Beyazt, 8. Osmanl padiahdr. Fatih Sultan Mehmedin, Glbahar Hatun (Kornelya)dan olan byk oludur. Glbahar Hatunun Arnavut, Srp veya Fransz asll olduu sanlmaktadr. I. SELM (10 Ekim 1470 1520) I. Selim ya da Yavuz Sultan Selim, 9. Osmanl padiah ve 74. slam halifesidir. Babas II. Bayezid, annesi Dulkadiroullar Beyliinden Glbahar Hatundur. II. SELM (28 Mays 1524 15 Aralk 1574) II. Selim, 11. Osmanl padiah. Babas Kanuni Sultan Sleymani, annesi ise Ukraynal bir Ortodoks papaznn kzdr ve ismi Alexandradr. Baz iddialara gre ise Yahudi kzdr ve ad Roksalandr. Yani bizim tandmz ismiyle Hrrem Sultandr. III. MURAT (4 Temmuz 1546 16 Ocak 1595) III. Murat, 12. Osmanl padiah. II. Selimin ve Yahudi Rasel yani Nurbanu Sultandan olan en byk olu ve varisidir. III. MEHMED (26 Mays 1566 21 Aralk 1603) III. Mehmed, 13. Osmanl padiah. Tahta kt 1595 ylndan lmne kadar padiahln srdrmtr. III. Murat ile Venedikli Bafo yani Safiye Sultann oludur. I. AHMET (18 Nisan 1590 22 Kasm 1617) I. Ahmet, 14. Osmanl padiah, 79. slam Halifesidir. Babas Sultan III. Mehmed, annesi Yunan Helen yani Handan Sultandr. II. OSMAN (3 Kasm 1604 20 Mays 1622) Gen Osman olarakta anlan II. Osman, 16. Osmanl padiahdr. Babas I. Ahmed, annesi Srp Evdoksiya yani Mahfiruz Sultandr.

IV. MURAT (27 Temmuz 1612 8 ubat 1640) IV. Murat, 17. Osmanl padiahdr. 1623 ile 1640 yllar arasnda hkm srd. IV. Murat stanbulda, Sultan I. Ahmetin ve asl ismi Anastasya olan Yunan asll Ksem Sultann olu olarak dnyaya geldi. IV. MEHMET (2 Ocak 1642 6 Ocak 1693) IV. Mehmet (Avc Mehmet), 19. Osmanl sultandr. Padiah brahimin ve Rus Nadya yani Turhan Sultandan olan oludur. II. SLEYMAN (15 Nisan 1642 22 Haziran 1691) II. Sleyman, 20. Osmanl Padiahdr. Annesi Srp Katrin yani Dilasub Hatundur. II. AHMET (25 ubat 1643 6 ubat 1695) II. Ahmet, 21. Osmanl padiahdr. Sultan brahim Hann nc oludur. Annesi Polonya yahudisi Eva yani Hatice Sultandr. II. MUSTAFA (6 ubat 1664 29 Aralk 1703) II. Mustafa, 22. Osmanl padiahdr. Babas Sultan IV. Mehmet, annesi Rum Evemia yani Emetullah Rabia Glnu Sultandr. III. AHMET (30 Aralk 1673 1 Temmuz 1736) III. Ahmet, 23. Osmanl padiahdr. Babas Sultan IV. Mehmet, Ahmetin annesi ise II.Mustafa ile ayn anneden yani Emetullah Rabia Glnu Sultandr. III. AHMET (30 Aralk 1673 1 Temmuz 1736) III. Ahmet, 23. Osmanl padiahdr. Babas Sultan IV. Mehmet, Ahmetin annesi ise II.Mustafa ile ayn anneden yani Emetullah Rabia Glnu Sultandr. I. MAHMUT (1696 15 Kasm 1730) I. Mahmut, 24. Osmanl padiahdr. II. Mustafann olu ve III. Ahmetin yeenidir. Annesi ise Aleksandra yani Saliha Sultandr. III. OSMAN (2 Ocak 1699 30 Ekim 1757) III. Osman, 25. Osmanl Padiahdr. I. Mahmudun kardei ve II. Mustafann oludur. Annesi Srp Mari yani ehsuvar Sultandr. III. MUSTAFA (28 Ocak 1717 21 Ocak 1774) III. Mustafa, 26. Osmanl padiahdr. Babas Sultan III. Ahmet, annesi Fransz Janet yani Mihriah Sultandr. I. ABDLHAMT (20 Mart 1725 7 Nisan 1789) I. Abdlhamit, 27. Osmanl padiahdr. III. Ahmetin olu ve III. Mustafan kardeidir. Annesi Fransiz Sermi Sultandr.

III. SELM (24 Aralk 1761 28 Temmuz 1808) III. Selim, 28. Osmanl Padiahdr. Babas III. Mustafann saltanat dneminde dnyaya geldi. Annesi Cenevizli Agnes yani Mihriah Sultandr. IV. MUSTAFA (8 Eyll 1779 17 Kasm 1808) IV. Mustafa, 29. Osmanl padiahdr. Kabak Mustafa syan sonunda tahttan indirilen amcazadesi Sultan III. Selimin yerine, 29 Mays 1807 gn tahta ktnda 28 yandayd. Annesi Bulgar Sonya yani Sineperver Sultandr. II. MAHMUT (20 Temmuz 1785 2 Temmuz 1839) II. Mahmut , 30. Osmanl padiahdr. Annesi Fransz Rivery yani Nakidil Sultandr. I. ABDLMECT (25 Nisan 1823 26 Haziran 1861) Abdlmecit, 31. Osmanl padiahdr. II.Mahmutun ve Grc Yahudisi Suzi yani Bezm-i Alem Sultandan olan oludur. ABDLAZZ (8 ubat 1830 4 Haziran 1876) Abdlaziz, 32. Osmanl padiahdr. II. Mahmut ve Roman Besime yani Pertevniyal Sultann ocuu, Abdlmecidin kardeidir. V. MURAT (21 Eyll 1840 29 Austos 1904) V. Murat, 33. Osmanl Padiahdr. Babas Sultan Abdlmecit, annesi Fransz Vilma yani evkefza Kadn Efendidir. II. ABDLHAMD (21 Eyll 1842 10 ubat 1918) II. Abdlhamid, 34. Osmanl padiah ve 98. slam halifesidir. Sultan Abdlmecidin ve Ermeni Virjin yani Tirimujgan Sultann oludur. V. MEHMET RESAT (2 Kasm 1844 3 Temmuz 1918) V. Mehmet Reat, 35. Osmanl padiahdr. 100. slam halifesidir. Sultan Reat olarak da bilinir. II. Mahmutun torunudur. Babas Sultan Abdlmecit, annesi Arnavut Sofi yani Glcemal Kad Efendidir. VI. MEHMET VAHDETTN (2 ubat 1861 15 Mays 1926) VI. Mehmet Vahidettin, Osmanl Devletinin 36. ve son padiahdr. Sultan Abdlmecitin sekizinci oludur. Annesi erkes Henriet yani Glistan Sultandr. Mlazimden Temene: Kahramanlar Ac eker! / Mustafa YILDIRIM gnderen Gncel Meydan Cmt Ara 08, 2012 22:56 Kbeyi koruyordun arkadalarnla. Mekkeli Hseyin bin Haiminin adamlar, gazya pskrtp yaktlar kararghnz.

O gn Kbe evresinde krbalayarak ldrdler arkadalarn. Nablusu savunurken 21 yandaydn. 40 askerinle igalcinin koca tmenini durdurdun ve ehit dtnz. Nabluslular igalciye hi, ama hi direnmediler. Tulkerime son saldrsyd igal koalisyonunun. Ordu komutannz ekip gitti. Kalakaldn arkadalarnla; ama ylmadn 32 svarilerinle yrdn geceleri; Halep sokaklarnda ngiliz-Haimi koalisyonuna kar savatn ve ehit dtn! Dera istasyonuna dek getirmitin Ammandan hastane trenini. Yaral askerlere, kadnlara, ocuklara kyd igalcinin yanda, Faysal bin Haiminin maalar. Senin grtlana cembiye ile rd eyhin adamlar. Emir geldi payitahttan, silahlarnz topladlar; ordunuzu dattlar. Ya istiklal Ya lm! diyen sesi duydunuz. A, susuzdunuz; bir kye yaklatnz Bursa ovasnda. Yunanla bamz derde sokacaksnz diyen kyller sopalarla saldrdlar. Manisada direnelim diye konuurken taladlar sizi, padiah yanllar! Durdurmak iin igalciyi gnll genleri topladn. slama ve padiahmza kar m kyorsunuz? diyen Buldann mollalar dattlar gnllleri. Ayn mollalar papazlarla kol kola verip karladlar Yunanl kumandan ve teslim ettiler kasabalarn. Sen aldrmadn Temen; Ya stiklal Ya lm arsna uyup kurtardn teslim olanlar bile! * Kumandanlarn selama durdular Amerikan zrhllar 1947de Boaziine girerken, senin iin yand! renci kardelerine evirttiler namlunu. Ya stiklal Ya lm diyerek ters astn tfeini. kenceye ektiler seni, yabanc devlete biat etmedin diye! Zincirle dvdrdler Doulu onbaya Metris hapishanesinde. ine gmp onur yaran, Ya stiklal Ya lm diye diye dayandn. Mttefik diye ezberlettikleri emperyalisti grdn snr boylarnda sana mermi yadranlara gkten yardm paketi atarken. Mttefikin kalleliini anlatmaya altn paalara, iaret koydular siciline! * Ac ac anmsyorsun imdi; Harb Okulunu bitirdiin gn: Yoklamada numaran okununca arkadalarn gibi sen de barmtn, Burada! diye. 1283 dendiinde hep birden haykrmtnz; imizde! diye.

1283n Ya stiklal Ya lm! diyen sesi, seni brakmad her nereye gitsen! Paalar gvendi, sen gvenmedin emperyalist mttefikin gcne! Gn oldu; iindeki 1283 da vurdun! te ne olduysa o yzden oldu ve bir kere daha zindandasn. * 1918de Mekkede srtna inen krba Dera istasyonunda boazn kana boyayan Arap cembiyesi Kurtarmak istediklerinin srtn karartan sopalar Ellerin kelepeliyken baldrlarn yaran onbann zinciri Amerika ile ilikilerimiz ortak deerlere dayanr diyen paann glmsemesi Hayr, bunlar deil iini kavuran! Boazna dmlenen o ses yakyor gsnn sol yann! Her trl ihanete karn seni ayakta tutan, ta duvarlar delip souk odalara ulaan o ses hala Ya stiklal Ya lm diyor ve fsldyor sana: Nihayetinde vatana olan namus borcumuzu dedik! yleyse sen de dayanmalsn, nk insanlk tarihinin her sayfasnda yazldr: Kahramanlar ac eker!

Vahdettin'in Amerikan Bakanna Mektubu Yahdettin's Letter to the President of U.S.A hsan Gne. z Lozan Alltlamas ile varl ve bamszl dnyaya tatan ve Cumhuriyeti ilan ederek ulusu am gerisinde brakan kural ve kurumlar onadan

kaldrmaya balayan yeni Trkiye Devleti, 3 Man 1924 'te Hilafeti kaldrarak Hanedan mensuplar lkedei kard. Bu emli olay, yun iinde ve dnda yank yapt. O sralarda Sa-Remo 'da srgnde bulua Vahdettin tepkisini Amerika Baka'na yazd bir mektupla dile getirdi. Osmanl Devletinin ykldn kabul etmediini,mevcut durumun geici olduunu ifade ettikten sonra, hilafet ve saltanatili varln srdrdn iddia etmekte, hanedan mensuplar srgn edilip mal ve mlklerine el kokulmasnn hakszlk olduunu, bu konuda yardmlarn istediini belinmektedir.Bugne kadar ele almmayan mektubun kapsamn, orijinal metni ve evirilerini yaymlyoruz. Anahtar kelimeler: Mehmet Vahdettin. Amerika Bakai, hanedan, halifelik, saltanat. Abstract. The New State of Turkey announced its existence and independence to world with Lausanne Treaty and staned to abrogate old rules and institutions which led the nation 10 lag behind of the age. Turkish Republic abolished the Caliphate 3 March, 1924 and expelled the members of the dyasty . This sigificant evellt had repercussions in domestic ad ab road. During that time Sultan Vahdettin, who was in an exile in San Roma, expressed his reaction with aletter written to the President of U.S.A. After stated in his letter that he did not admit the fall Otoma State ad called the existing situatio as temporary, he claimed the Caliphate and Sultanate was still exist ad the confiscation of the propenies of dynastic family was unjust and asked for his help in this issue. We are publishing the cotent of the letter with its orijinal copy in Otoman Turkish and its translation in English Key Words: Mehmet Vahdettin, The President of the U.s.A, Dynasty, Caliphate, Sultanate .

 Prof. Dr., Anadolu niversitesi Edebiyat Fakltesi Tarih Blm 48 hsan Gne Osmanl mparatorluu'nun kendilerine kar savaa giriiini sindiremeyen ve savan uzamasna yol atn dnen tilaf Devletleri bu ortamdan yararlanarak yllarn biriktirdii kin ve nefretle beslenen intikam duygularn aklamaya ve uygulamaya koydular. Mtareke koullarn hie sayarak, Osmanl mparatorluu'nun siyasal varlna son verip lkeyi smrgeletirmek halk kleletirmek iin vakit kaybetmeden eyleme getiler. Bir yandan lke topraklarn askeri igal altna almaya alrken te yandan da yzlerce yldan beri i ie, bar iinde yaayan halk paralamaya ve Trk ve Mslman olmayan unsurlar Trklere kar kkrtmaya koyuldular. Can gvenliinin, mal gvenliinin kalmadn, namusunun ve onurunun zedelendiini gren Trk ulusu; kendi kimliini koruyabilmek iin yeni bir sava; Ulusal Kurtulu Sava'n balatmak zorunda kald. lkenin btnln, bata can ve mal gvenlii olmak zere, halkn haklarn korumaktan sorumlu olan devlet yneticileri lkedeki bu kt gidiat grmezlikten gelmeyi yeledi. Padiah, yenilmilik drtsyle hareket ederek ulusal bir politika yerine salt tahtn ve kendi hanedann kurtarmann yollarn aramaya koyuldu. Bu nedenle de tilaf Devletleri temsilcilerinin verdikleri emirleri kaytsz koulsuz uygulamaktan geri kalmad. Bu tavr ulusalclar derinden yaralarken, tilaf Devletleri temsilcilerini olduka memnun etti. Onlarla ibirlii iinde bulunan aznlklara da cesaret verdi. Padiah Vahdedettin'in 9.0rdu Mfettii olarak grevlendirdii

anakkale kahraman Mustafa Kemal Paa; 19 Mays 1919'da Samsun'da Anadolu topraklarna ayak basnca; stanbul Hkmeti'nin kendisine verdii grevleri bir yana brakarak, tarihin kendisine ykledii sorumluluk bilinciyle, Anadolu'da balayan ulusal direnii glendirmeye koyuldu. Yorgun, ylgn, bitkin ve paralanm bir halka z gven alamak amacyla onlar Mdafaa-i Hukuk Cemiyetleri iinde birlemeye ve yurt topraklarnn igal edilmesini protesto etmeleri iin mitingler yapmaya ynlendirdi. Silah arkadalaryla bir araya gelerek vatann ve ulusun kurtuluunun ulusun azim ve kararyla olacan bildiren Anadolu htilali'nin ilk bildirisini yaynlad. Blgesel kongreler yaparak tabandan tavana doru demokratik katlm esas alan bir harekete nclk etti. Erzurum, Sivas kongrelerinin toplanmasn ve ulusal amalarn saptanmasn salad. Milli snrlar iinde vatan n ayrlmaz bir btn olduunu, buraya yaplacak saldrlara kar konulacan, stanbul hkmeti bu mcadeleyi ynetemez ise geici bir hkmetin kurulacan bildirdi. Emperyalist devletlerin sunduu, fakat znde smrgeciliin ad deitirmi eklinden baka bir eyolmayan, dnemin ykselen deeri mandaclk tuzana dmeden tam bamszlk lksyle hareket etti. Vahdettin'in Amerikan Bakanna Mektubu 49 Eylemini, meru zemin dna talI'madan ulusuyla birlikte sabrla, zveriyle ve kararllkla srdrd. Ulusun hakl eylemlerini iktidara kar isyan, bakaldr eklinde adlandran ve ulusular yok etmeye alan teslimiyeti Damat Ferit Paa bakanlndaki hkmetin drlmesini, Ali Rza Paa bakanlnda yeni bir hkmetin kurulmasn salad. Bu hkmetle varlan anlama sonunda lkenin igale uramam blgelerinde seimlerin

yaplarak lke ve ulusun yazgsn ulusun temsilcileriyle izme yaklamn gerekletirdi. 12 Ocak 1920'de alan Osmanl Meclis-i Mebusan'nn, Erzurum ve Sivas kongrelerinden szlp gelen kararlar Misak- Milli olarak kabul ederek Anadolu'daki ulusal eylemlere sahip kmas tilaf Devletleri'ni rahatsz etti. Nitekim 16 Mart 1920'de stanbul'u resmen geici! bir sre iin igal ederek ulusalclar korkutmay dlediler. Onlarla ibirlii iinde bulunan eyhlislam da bir fetva yaynlayarak ulusalclarn katledilmesini buyurdu. Padiah, Meclis-i Mebusan' feshetti. Ancak, tarihinden gelen bamszlk ve zgrlk tutkusuyla hareket eden Trk Ulusu'nu tm bu olumsuzluklar durduramad. nk stanbul'un igalini, Trk devletinin varln sona erdirmeyi amalayan bir giriim olarak nitelendiren Mustafa Kemal Paa'nn rgtlemesiyle Ankara'da yeni bir meclisin toplanmas ve bunun iin seimlerin yenilenmesi hareketi balatld. Bata Osmanl Padiah ve onun atad hkmeti olmak zere tilaf Devletleri'nin, onlarla ibirlii iinde bulunan mandaclarn, teslimiyetilerin kar koymalarna karn 23 Nisan 1920'de Trkiye Byk Millet Meclisi alarak lke ve ulusun yazgsna el koydu. Bylece stanbul Hkmeti'nin ve Osmanl Padiah'nn egemenlik alan Istanbul ve evresine hapsedilmi oldu. Padiah ulusal nderlerin idam edilmesini ngren gdml Divan Harbi rfi kararnamesini ve Trklere bamszlk hakk vermeyen, lkeyi paralara ayran Sevr Antlamas'n onaylad. Trkiye Byk Millet Meclisi Hkmeti ise, stanbul hkmetinin kkrtmalaryla emperyalist glerin silah ve cephane yardmlaryla karlan i isyanlar bastrd. ngiliz parasyla oluturulan Kuva-y

nzibatiye'yi datt. Dou'da Ermenileri, Gneyde Franszlar yenerek bar yapmak zorunda brakt. Emperyalist glerin ynlendirmesiyle zmir'den balayarak Anadolu ilerine doru ilerleyen Yunan glerine 26 Austos 1922'de balayan Byk Taarruzla son tokat indirerek onlarn da yurttan kovulmasn salad. Bylece kadn erkek, gen-ihtiyar, varlkl-yoksul, doulu-batl-gneyli-kuzeyli, alevi-snni ayrnu yapmadan tm ulus bireylerinin katlm ile balatlan Ulusal Kurtulu Sava'nn birinci blmn Mudanya Mtarekesi ile noktalad. Mudanya Mtarekesi gereince; Trakya'y teslim almak zere stanbul'a gelen Refet Paa'y halk byk bir trenle karlladl(l9 Ekim 1922). Refet Paa eitli toplantlara katld ve eitli konumalar yaparak 50 hsan GUne merutiyete artk geri dnmeyeceklerini, kiisel egemenliin, hanedan egemenliinin milleti felakete srklediini, hakimiyetin kaytsz artsz millette olduunu syledi. Refet Paa'nn konumalar ve yaanan gelimeler Padiahsz da bu lkenin ynetilebileceini gsterdi. Bu da Vahdetin'i korkuttu. 29 Ekimde Vahdettin ile drt saat gren Refet Paa, ona artk stanbul'da bir hkmete gerek kalmadn, dolaysyla hkmetin istifa etmesini bildirdi. Ancak Vahdettin, bu istein iktidarnn sonu olacan anlad ve reddetti. Anadolu'da balayan Ulusal Kurtulu Sava'na bandan beri kar olan stanbul Hkmeti'nin sava sonrasnda Lozan'da yaplacak ve Dou Sorunu'nu zecek olan bar grmelerine arlmas; 600 yllk mparatorluun sonunu getirdi.Trkiye Byk Millet Meclisi i Kasm

1922'de hilafeti saltanattan ayrarak saltanat kaldrd. Tevfik Paa bakanlndaki Osmanl Hkmeti istifa etti(4 Kasm 1922). Artk zgrlne kavumu olan basn, eletiri oklarn Padiaha yneltti. LO Kasm 1922'deki Cuma Selaml'nda kimse Padiahla ilgilenmedi. Padiah, Ali Kemal'in karlp ldrlmesinden sonra hayatndan daha ok endielenmeye balad. Mttefik igal kuvvetleri komutan General Harington'a stanbul'da hayatm tehlikede grdmden ngiltere devle-ti fehimesine iltica ve bir an evvel stanbul'dan mahalli ahara naklimi talep ederim efendim diye bir mektup yazarak 17 Kasm 1922'de stanbul'da bulunan ngiliz Malaya zrhlsna bindi ve halkna hesap vermeden lkesinden kat. ngilizlerin yardou, Araplarn destei ile halifeliini srdreceini dnen Vahdettin; Kral Hseyin'in ars zerine Mekke'ye gitti. Burada hilafetle saltanatn ayrlmasnn eriata aykr olduunu bildiren bir bildiri yaynlad. Bylece Trkiye Byk Millet Meclisi'nin ald karar geersiz klmaya alt. Ancak sonu bekledii gibi olmad. Daha sonra Vahdettin buradan ayrlarak San-Remo'ya geti ve lnceye kadar(l6 Mays 1926) burada kald. etin bir mcadele sonunda Lozan Antlamas ile varln ve bamszln dnya uluslarna tantan Trkiye Byk Millet Meclisi Hkmeti, 29 Ekim 1923'te Cumhuriyeti ilan etti. Trk Ulusunu an gerisinde brakan kurallara ve kurumlara sava at. Trkiye Cumhuriyeti Hkmeti, yapaca uygarlk savanda nne engelolarak kacan grd ve geerlilii de kalmam olan Hilafeti 3 Mart 1924'te kaldrd. Hanedana mensup kiileri lkeden kard. Bu olay byk yank yaratt. Ulusuna hesap vermeden kaan Vahdettin

daha nce yapt gibi imdi de kimi devletlerin bakanlarna mektup yazarak Trkiye Cumhuriyeti'nin bu kararn geersiz klmaya alt ve bu konuda onlardan yardm istedi. Vahdettin' in Amerikan Bakanna Mektubu SI Onun tarafndan yazlp Amerika Bakan'na gnderilen mektup bunun kantdr. Mektup, San-Remo'da Padiah Vahdettin tarafndan yazlm ve Halis Reat Bey tarafndan Paris'te bulunan Amerikan eliliine teslim edilmitir. Elilik de bu mektubun orijinalini ve ngilizce evirisini IS Nisan 1924 tarihli yazsyla Washington'a gndermitir. Mektup Amerika Birleik Devletleri Ulusal Arivi'nde 86700/1788 numarada kaytldr. Mektupta zerinde durulan konular nelerdir? Vahdettin hala Osmanl mparatorluu'nun tarihe kartn ve yerine yeni bir devletin kurulduunu kabul edememektedir. Mevcut durumu geici grmektedir. Kendi iradesiyle lkeyi terk ettii halde hala saltanat ve hilafet haklarnn varlndan sz edebilmektedir. Ankara'da toplanan ve ulusun gerek temsilcilerinden oluan Trkiye Byk Millet Meclisi yelerini ftne karan isyanc kiiler olarak grmekte ve bunlarn alaca kararlar geersiz saymaktadr. Dolaysyla da Trkiye Cumhuriyeti' ni tanmamaktadr. Saltanat ile hilafetin ayrlmasn, nce saltanatn daha sonra da hilafetin kaldnlmasn salayan Trkiye Byk Millet Meclisi yelerini dini, kkeni, vatan belli olmayan asker kiiler ile onlarla ibirlii iinde bulunan kk bir er zmresi olarak nitelemektedir.

Vahdettin, hilafeti kaldrmann Trk Ulusu'nun yetkisinde olmadn, hilafet sorununun tm slam lkelerinin gnderecekleri uzman kiilerden oluacak bir meclis tarafndan zme balanabileceini iddia etmektedir. Ayrca eriata aykn kararlarn hangi makam tarafndan alnrsa alnsn geersiz olacan belirterek ulus egemenliine dayanan bir devletin var olduunu kabul etmemektedir. Vahdettin, Trkiye Byk Millet Meclisi'nin ald bu kararlann slam dnyasnda olumsuz yanlalar yarataca gibi dier lkelerin i gvenliklerinin bozulmasnda da etkili olacan belirterek adeta aba altndan sopa gstermektedir. Trkiye Byk Millet Meclisi'nin kard hilafetin kaldnlmas ve hanedan mallanna el konulmasn ngren 3 Mart 1924 tarihli yasay kiisel haklara indirilmi bir darbe olarak nitelemekte ve Trkiye Cumhuriyeti'ni kii haklar tanmayan bir devlet olarak gstermeye almaktadr. Vahdettin, saltanat ve hilafet sorununun zmlenmesi iin diplomatik bir slup ile Amerika Birleik Devletleri Bakan'ndan yardm istemektedir. 52 hsan Gne Amerika Cemahir-i Mttefikiye Reisi Msyo Coolidge Cenablama Siyasi olaylarn ve gelimelerin tm i yzn, hangi nedenlerden dolay Saltanat merkezimi geici bir sre iin terk etmek zorunda kaldm biliyorsunuz. Bu konuda ayrntl bilgi sunmay gereksiz gryorum. Bu sresiz uzaklamamn, babadan kalma sahip olduum Saltanat ve Hilafet makamndan vazgetiim anlamna gelmeyecei aktr. Ankara meclisi gibi bir isyanc [ttnenin bu konuda alaca tm kararlarn geersiz olacan bildiririm. yle ki; islam Hilafetinin Osmanl Saltmatndan

soyutlanmas ve ayrlmas ve Hilafeti tmyle kaldrlmas dini, kavmiyeti, vatam belirsiz ve kark askerlerden ve teki snflardan oluan kk bir er zmresinin ksmen zorla ve ksmen bilgisizlik ve gafletle ynlendirdii be-alt milyonluk Trk kavminin yetki alam iinde deildir. Bu ancak tm islam dnyasnca atanan uzman kiilerden oluan bir meclisin toplanmas ve tm din bilginlerinin ortak karar ile zmlenecek byk bir evrensel sorundur. islam bilginlerinin bildii zere eriata aykr kararlar herhangi makamdan olursa olsun sonusuz kalmaya mahkumdur. Bundan baka bu durumun, iinde bulunulan koullarda islam dnyasmda sonular pek vahim olabilecek byk bir heyecma yol aacaktr. Ayrca gelimi lkelerin i gvenliklerine de byk bir etki yapacaktr. Hanedanmm ileri gelenleri aleyhinde Ankara meclisi tarafindan kabul edilen srgn ve kovma, emlakine ve bireysel mallarna el koyma gibi haksz kararlar hanedmn bireylerini, insan ve kiilik haklarndan soyutlar mahiyettedir. Bu konuda yce kiiliiniz ve cumhuriyet hkmetiniz tarafindan olanaklar lsnde yaplabilecek yardmlar pek deerli sayacam aklamaya gerek yoktur. Bu vesile ile salkl olmanz yce haktan niyaz eylerim. 13 Mart 1924 Mehmed Vahideddin Amerika Cemiihir-i MUefike Re'isi Msy Kolidec[Calvin Coolidge] Cenahlarna Yukf'at ve hiidisat-I siyasiyenin bi' i-cmle ledunniyyiitna nfGz-i vukff- siyasileri der-kar olan zat- asilaneleri nezdinde ne gibi esbiib-

vesaik-i mcbirelerinde makarr- saltanatm bir mddet-i muvakkate in terk etmekde muztar kalm olduum ma'nm olduu bedihi olmasyla bu babda arz- hal ve tafsilata lzum grmyorum. Bu mfiirakat bi'l-rs ve' i-istihkak hii'iz olduum saltanat ve hilafet makamndan feragatimi mutazammn olamayaca bedi'hi ve aikiir olub Vahdettin'in Amerikan Bakanna Mektubu 53 Ankara Meclisi gibi bir ftne-i bagiyenin buna dair viiki olan ve vukO'bulacak bi' I-cmle mukarrerat ka'in-i lem yekun hkmnde olduu vareste-i arz ve beyandr. Ez-cmle hilafet-i slamiye'nin Saltanat- Osmaniye'den tecri'd ve tefriki ve hilafetin klliyen ilgas gibi dini, kavrniyeti, vatan mekGk ve mahlut askeriyeden ve sunUf-1 safireden mrekkeb bir er zmre-i kam ile ksmen cebr ve ikrah ile ksmen cehl ve gaflet ile sevk edilen be alt milyonluk malum Trk kavminin daire-i selahiyeti dahilinde olmayp bu ancak btn alem-i slam tarafndan tayin olunan erbab- ihtisasdan mrekkeb bir meclis akd ve cmii- mmet ile hal ve fasl edilecek bir mesele-i uzmii ve iilem-mOldur. Ulema ve slamn ma'lumu olduu vehile ahkam- er'-i erre mugayir mukarrerat her ne makamdan siidr olur ise olsun mahkum- akametdir. Bundan ma'ada ahviil-i hazrada mehGd olduu vehile iilem-i islam'da neticesi pek vahi'm olabilecek ber-nehc-i azi'm ,kalsna mstaid ve mesail-i sa'ire-i siyasiyeye ve asayiden ve milel zerine te'si'r-i azi'mi kaviyyen melhuzdur. Bakaca erkan- hanedann aleyhinde Ankara Meclisi tarafndan bu kere ittihaz edilen nef ve tagri'b ve msadere-i emlak ve emval-i hususiye ve ahsiye gibi tedabir ve mukarrerat aza-y hanedanm hukGk-u insaniye ve ahsiyelerinden tecri'd mahiyetinde olmasyla bu babda zat- asi'laneleri ve

hkumet-i Cumhuriye tarafndan bi'kfi'l imkan dairesinde vaki' olabilecek mazhariyetin pek kymetdar telakki edilecei mstefi-i beyandr. Bi' 1vesile devam- afiyetlerini cenab- hakdan niyaz eylerim. Fi' 13 Mart sene 1924 Mehmed Yahdeddin 54 hsan Gne Vahdettin'in Amerikan Bakanna Mektubu 55 ~11S 1Jr;Ntt'1.t U. pollU.1 .. h ot tb. 1101'14, .,4 of :. ~t. 'IIbJ.. tUlp6 ,. t~nr1l' 1 w:r Mp1u.1, % .U,At 11 11 ot . &U7M dT. D7 upl U aD tM' n~j" ., ~ d14ot l.l7 83 o1.H or -or Upl" LI "'lWl ad cr.~ ol p...l i ., qultl ...d ter . . rlaU to _...lo Ib _ ot ..,. CIL_~'''. Lt lo 'lGto "lolal l!lll .. lah 40.101 ot .ho '''_1, .!' ~"'--0GIIIQI'" et ., rek1 R~"'Oft-l. d.to.t nu.. ca4 'bt:' 11 b to na1: wtt.ert.... Of Ula, "'111 U. :-" __ Il~ ot ille ;aUu. (.~Oh LI .hol .l.1 o-,1V7 h .lo I"' lll;pal of ille -i p. i.,0a4 au ;p" .t 'lo ta.rl<1al ,-1LIL1~ _ otooU", .uiot"a--_ f!.aU U.lllt tel'OM l7 tl>o-....ot I1,aca!oOr17. _.Ns'."..,.. -..ro of pan- .t ." 'thl ~ ~ IIT1.I1 ylo _ OMrWh._lt,.an.:- to- ..1ll11.7. n... ""qu" tha\ "" .t \ht .01. ww' &a4*"

dWJ17 lstno,&0QM _r.. aUIlc 11011 l ille ooal 0010110 110LT ille -tah .t .. .JoI'U7 ot all . . "",,., _ ~ d Laloc .t .lo ..-.n ot J><rl04ol100t 1:1 ,,,,,r..,. 56 - .e.,. i L. _' a . lr7 -. ~.,. d., a .....u ., ",." o. . d.lc;'a .,.~ """""'7 W U. ~ ,..,., ~ ~ ,. >-LO o, "'\ .".n., .. -'-"- ot """ ~-rr4-> "'\1-' aJt4.....&a:-... . 1 ~ .-. ~'lOA ~ "b. -rlll t1ua,- ~ Ola". i" 'I ..;;. q ~ .~. L. 01-:1'17 .t.~~ tQ' ~M.' ."... 7~ -"17 .t ..... ...S tw --.n....-... t u.. p:-l"a. ;'o+', or w3 I.aqtl"La1 .i17. _4. Ul.Ilr -d..". ~,~ t ~oa ;0 tora1'Pl _Q.l:.1"7J. 1".' az: h.r _os. '11"" \1" ,., -'&b' ~ _ C'l"- w ,~ o.z.,,,. "'1''' o': 'r~:, &If-.. -:7 .-..s. U. ... 0. ..-... -.-14 .. 1 ha". _Gt. ,e- . "uwe 'f . ~1 __ ~. &.7 1b:_"'Q Wn. o..14 . .-.. ~r.t u. 0"-". hsan Gne L

TEYZE OLU: Erdoan,Babakan koltuuna oturduunda teyze olu brahim Er,Milli Eitimde mfettiti,3 Mart 2011de Dantay yeliine atand.

YEEN: Babakan Erdoann yanndan hi ayrlmayan yeeni Ali Erdoan... Kadrosu Babakanlkta mavir. Korumalk yapyor Erdoan nerede srekli yannda. Polis deil ama polis tehizat tayor. Kardei mer Erdoan ise stanbul Bykehirde Satn Alma Mdr.! Babakann olu Burak Erdoann ei Semann aabeyi Ahmet Ketenci,stanbul Belediyesinde Sat Pazarlama Mdr olarak grev yapyor.! Kltr Bakan Erturul Gnayn kz Pnar, 2005te devletin Anadolu Ajansna muhabir olarak girdi. 2009da D Haberler Mdr oldu.! Glten Gnay,Basn Yayn Enformasyonda Bahukuk Maviriydi, daha fazla maa alaca TBMM Bahukuk Mavirliine getirildi.! Cemil iekin olu ar,1999da TBMMde ie balad.zelletirme daresine geti.imdi ise Sigara Sanayii Ynetim Kurulu yelii yapyor. Blent Arn'n aabeyi,GDA'a bal Uluslararas Gaz Eitim Teknoloji ve Aratrma Merkezi Ynetim Kurulu yesi ve Murahhas yesi.! Ravza Kavak Kan:Merve Kavak'nn kz kardei.Belediyenin Avrupa Birlii likileri ube Mdrl'nde teknik eleman olarak grev yapyor. Burcu Topba: Kadir Topba'n yeeni. Turan Topba'n ei. Bykehir Belediyesi'nde iletiim danman olarak grev yapyor.!! Nezahat ahin: AKP Hkmeti'nin ilk Tarm Bakan Sami Gl'nn kz. stanbul Belediyesi stimlak Mdrl'nde mimar olarak alyor.! smail Erdem: AKP stanbul Milletvekili Ekrem Erdem'in amcasnn olu. stanbul Bykehir Belediyesi Encmen yesi Aye Pakdil Kahveci: TBMM Bakan Vekili Nevzat Pakdil'in kz kardei. Kadir Topba'n konuma metnini hazrlayan ekipte alyor.! Mmin Kahveci: Aye Pakdil'in ei TBMM Bakan Vekili Nevzat Pakdil'in de damad. Ulam A.'de, Genel Mdr Yardmcs.! Halil brahim rn: AKP Konya Milletvekili Halil rn'n yeeni. SK Tahsilat Takip Mdr.! Kadir nder Kar: AKP'li dris Naim ahin'in damad.stanbul Bykehir Belediyesi irketlerinden Ulam A..'nin nsan Kaynaklar Mdr.! Tevfik Gksu: AKP Adyaman Milletvekili Mahmut Gksu'nun amcasnn olu. SK Yatrmlar Genel Mdr Yardmcs. Ahmet calan: Esenler Belediye Bakan Mehmet calan'n olu. Bykehir Belediyesi'ne bal Spor A.. Genel Mdr'nn zel Kalem Mdr.!

Ahmet Ketenci: Babakan Erdoan'n byk olu Ahmet Burak'n ei Sema Ketenci'nin aabeyi. Belediyenin irketi Belbim'de teknik mdr. ! Musa Karaaa: AKP'li dris Naim ahin'in yeeni. Belediyede ofr olarak alyor.! Yazk Mdrlk koltuu kalmam demek ;)) Murat Kansu: AKP stanbul Milletvekili Hseyin Kansu'nun yeeni. Belediyenin Deniz Hizmetleri Mdrl'nde grevli.! Ve... + Cemal Kansu : AKP stanbul Milletvekili Hseyin Kansu'nun bir deer yeeni Cemal Kansu da, Eminn Belediyesi'nde zabta.! Gksel Gmda: Emine Erdoan'n aabeyi Hasan Glbaran'n kz Mge Glbaran'n ei. stanbul Belediyesi Spor Kulb Bakanyd !?! Gksel Gmda: Ayn zamanda Kkekmece ilesinden de Bykehir Belediyesi Meclis yesi olarak da grev yapt.! mer Erdoan: Babakann yanndan ayrmad koruma olarak grev yapan yeeni Ali Erdoan'n kardei.Belediyenin fotorafhanesinde grevli. Bakn bir rnek,deminki listede yok nk yeni bir torpil ;Blent Arn'n yeeni brahim Said Arn, BOTA Genel Mdr Yardmcs oldu.! ABDULLAH GL; Halaolu ve enitesi Mehmet Saym Tekeliolu:AKP zmir Milletvekili ve AKP Kurucu yesi.Gln kzkardei Hatice Gl ile evli. ABDULLAH GL ; Halaolu Mustafa Saym: AKP Kayseri l Genel Meclisi yesi. CEML EK - Amcaolu Mehmet iek: AKP Yozgat Milletvekili BNAL YILDIRIM ULATIRMA BAKANI ; Olu Erkan Yldrm talyan irketi Santourdan 445 bin Euroya yolcu gemisi ald.! BNAL YILDIRIM ; Olu Erkan Yldrm; Bakanla bal Ankara Feribotunun ihalesiz ve gnl 9 bin dolardan Santoura verilmiti ABDLKADR AKSU : Kardei Azmi Aksu: Trkiye eker Fabrikalar A Genel Mdr ve Ynetim Kurulu Bakan.! ABDLKADR AKSU . Annesinin amcaolu Yusuf Ziya Gksu eski zmir Valisi.! ABDLKADR AKSU ; Bacana AKP zmir Milletvekili Tevfik Ensari Aksunun ei Emine Hanm ile Ensarinin ei Elmas Hanm karde.! ABDLKADR AKSU ; Bacanan kardei Aykut Ensari: Pratisyen hekim - zmir Karyaka Devlet Hastanesi Bahekim Yardmcs.! ABDLKADR AKSU ve son ; Bacanan kzkardei Asuman Seder: Biyokimya Uzman- zmir Karyaka Devlet Hastanesi..! SALH KAPUSUZ - Yeeni brahim Kapusuz Bakent Elektrik A (BEDA) Genel Mdr Yardmcs.!

AKP' L NEVZAT PAKDL - TBMM BAKANVEKL ;Kardei Nihat Pakdil: Tarm Bakanl Koruma ve Kontrol Mdr.! AKP'L KEMALETTN GKTA - TBMM DARE AMRYeeni Hasan Kkta Babakanlk zelletirme daresi Bakan Yardmcs.! MEHMET YILMAZCAN AKP MLLETVEKL, TBMM ADALET KOMSYONU YESEi Nesrin Ylmazcan: Adalet Bakanl Personel Genel Mdr, Yargtay yesi.

Aldanma insanlarn samimiyetine,menfaatleri gelir hereyden nce..Vaad etmeseydi Allah cenneti,Ona bile etmezlerdi secde. Mehmet Akif Ersoy

Akn Ald Benden Beni Akn ald benden beni Bana seni gerek seni Ben yanarm dn gn Bana seni gerek seni Ne varla sevinirim Ne yoklua yerinirim Akn ile avunurum Bana seni gerek seni Akn aklar oldurur Ak denizine daldrr Tecelli ile doldurur Bana seni gerek seni Akn arabndan iem Mecnun olup daa dem Sensin dn gn endiem Bana seni gerek seni Sufilere sohbet gerek

Ahilere ahret gerek Mecnunlara Leyla gerek Bana seni gerek seni Eer beni ldreler Klm ge savuralar Topram anda ara Bana seni gerek seni Cennet cennet dedikleri Birka kkle birka huri steyene Ver anlar Bana seni gerek seni Yunus'drr benim adm Gn getike artar odum ki cihanda maksudum Bana seni gerek seni

Derman arardm derdime derdim bana derman imi Burhan sorardm aslma aslm bana burhan imi Sa u solu gzler idim dost yzn grsem deyu Ben tarada arar idim ol can iinde can imi yle sanrdm ayriyem,dost gayridir ben gayriyem Benden grp iideni bildim ki ol canan imi Savm u salat u haccile sanma biter zahid iin nsan- Kamil olmaa lazm olan irfan imi Kanden gelir yolun senin ya kande varr menzilin Nerden gelip gittiini anlamayan hayvan imi Mrid gerektir bildire Hakk sana hakkel-yakin Mridi olmayanlarn bildikleri gman imi it Niyazi'nin szn bir nesne rtmez Hak yzn

Hak'tan ayan bir nesne yok gzszlere pnhan imi Niyazi MISR

ARATIRMA YAZISI : GAL GNLERNDE BRLKLER ve EHT KUBLAYIN KATLNE AT MAHKEME KAYITLARI * 2 Posted on December 21, 2012 by Nacikaptan

ARATIRMA YAZISI : GAL GNLERNDE BRLKLER ve EHT KUBLAYIN KATLNE AT MAHKEME KAYITLARI * 2

Naci KAPTAN YAZI GR II Deerli okur, 23 Aralk tarihi Devrim ehitlerimizde Kubilayn katledilmesinin 82. yldnmdr.Devrim ehidimiz Kubilay saygyla analm. Yobaz ticaniler Laik Cumhuriyetle ve Atatrkle her zaman kavgaldrlar. Onlara gre laik Cumhuriyet sistemi,Yabanclarn egemenliinde yaamaktan daha da ktdr. Onlar manda severlerdir. Bu nedenle Hristiyanlarn deirmenine su tarlar. Onlara hizmet ederler,ibirlikilik yaparlar. lkelerine ve kendi insanlarna ihanet ederler. Hristiyana ,Hallara uaklk edenden Mslman olur mu ??? Bunun en gzel rneklerinden birisi de Menemen olaynda yaanmtr ; hatrlaynz,bu yaznn 1. blmnde Yunan igaline kar rgtlenmeye alanYardm ve destek isteyen Kuvay-i Milliyecilere Snbl kyndeki eyhin sylediini ; Ben Yund dana kadar bu kylerin tarikat eyhiyim,bizim tarikatmz Yunana tek bir kurun atmayacak.Mehdi gelmeden de caiz deildir Bu sz syleyen kii daha sonralar Kubilayn ban kesecek olan Yobaz Dervi Mehmettir.Adamlaryla Menemeni bastnda u szleri syleyen kiidir ; Din elden gitti Yobaz haine gre Yunanllar varken Din vard !!! Bu nedenle onlara kurun attrmad Yunanllar gidince din de gitti !!! YOBAZA BAK YOBAZA Bu yobaz ticaniler, Sonra da Elhamdllilah Mslmanm diyerek camiye namaza giderler.

slam dinine ve gerek inananlara en byk ktl de bunlar yaparlar. Onlar iin din bir kar ve kazan aracdr.Dinden aldklar gle saf ve gerek inanl kiileri kandrrlar. Yaznn 1. blmne ulamak isteyenler ; http://nacikaptan.com/?p=2881 Konumuza dnelim ; Naci KAPTAN GAL GNLERNDE BRLKLER ve EHT KUBLAYIN KATLNE AT MAHKEME KAYITLARI * 2 Naci KAPTAN Menemen syanni Yneten : ngiltere dare edildii yer : Yunanistan / Elefsis (Eski Lavriyon Kamp) Karar alnd tarihi : 15 Haziran 1930 Karar alanlar : Giritli Hsnyadis, Nakibendi Said Molla (ngiliz Muhipleri Cemiyeti Bakan, Kbrstan Yunanistana geti. ), eyh Skuti ve Giritli Dervi Mehmet. Uygulayanlar : Erbilli eyh Esat, Giritli Dervi Mehmet, Giritli St Mehmet,Giritli amdan Mehmet, Giritli smail, Giritli Aliolu Hasan, Yahudi Jozef ve dierleri 15 Ocak 1931 Menemen olay mahkeme ifadelerinden Bu srada bir zabit emrinde bir asker mfrezesi geldi. Zabit mehdinin yanna yaklaarak yakasndan tuttu, teslim olmasn syledi. Mehdi kzd, zabiti kaktrd ve bir silh atarak zabiti yaralad. Zabit yaral olarak camiin kapusunun iine dt. Mehdi ve amdan Mehmet, zabitin arkasndan gittiler, zabitin kafasn kestiler ve ban alp getirdiler. Halktan tanmadm birisi bir ip getirdi, Mehdi, kelleyi sancan ucuna dikti (Maznun Nalnc Hasan )

*** Hkmetin maksad ve her hedefi Mslmanlar gavur ettirmektir. Mehdi, dini iade etmek iin btn emellerini hep bu noktada toplar maksad aikardr. Cumhuriyeti ykmak, genliin mefkresini zehirlemekti ve bu meyanda Mehdi Mehmet, btn memurlar kfirdir, ailelerini ak sak gezdiriyorlar diyerek mtemadiyen hkmet aleyhinde ve tarikat lehinde sz sylerdi. yle bir hale gelmitim ki Mehdinin dediklerini yapmamak iradesinden mahrum kalmtm.Laz brahim, nakibendi tarikatnn ve bu teekkl ve bu ebekenin kuvvetli amillerindendir. Bunlar tarikat kisvesine brnerek din perdesi arkasndan byk oyunlar oymamlardr. Laz brahim, stanbuldan tarikatn neir ve tamimi iin kitaplar getirtti .Camide vaz ettii esnada apka giyenler gvur olur der ve bil perva alenen zikrettirirdi. (Maznun Mehmet Emin)

KUBLAY OLAYI Cumhuriyet rejiminin 1925 ylndaki eyh Sait isyanndan sonra tank olduu ikinci nemli irtica olay 23 Aralk 1930 Kubilay Olay, Cumhuriyet tarihinin en nemli olaylarndan biridir. Menemen olaynn izleri toplumsal bellekten hi silinmedi. Kubilay devrim ehidi olarak simgeleti.

Ad Mustafa Fehmi Kubilay. Baba ad Hseyin, ana ad Zeynep. Giritli bir ailenin ocuu. 1906 doumlu. Kubilay bir retmen. Cumhuriyet retmeni. 1930 ylnda zmirin Menemen lesinde askerlik grevini yapyor. O srada 24 yanda. Bu gen insan, Menemende 23 Aralk 1930da eriat isteyenler tarafndan ldrld. Gen Cumhuriyet rejiminin 1925 ylndaki eyh Sait isyanndan sonra tank olduu ikinci nemli irtica olay, Menemen Olay Kubilay Olay olarak tarihe geti. Menemen olaynn izleri toplumsal bellekten hi silinmedi.Kubilay devrim ehidi olarak simgeleti.

Kubilay Olay ile ilgili olarak, Atatrkn Silahl Kuvvetlere mesaj, Genelkurmay Bakannn mesaj, TBMMde soru nergesi ve Babakan smet nnnn konumas, Bakanlar Kurulunun skynetim ilan karar, Skynetim ilannn TBMM grmeleri, yarglamann ilk gnk tutanaklar, Savcln Esas Hakkndaki ddianamesi, Divan Harp Kararnamesi, TBMM Adliye Encmeni Mazbatas ve TBMM Genel Kurul kararlar, tam metin olarak yer almaktadr. Menemende 23 Aralk 1930da patlak veren Cumhuriyet kart olayda yedek subayln yapmakta olan retmen Kubilay eriat isteyenler tarafndan ldrld. Olayn elebas mehdi olduunu iddia eden Giritli Mehmet (Dervi Mehmet) adnda Nakibendi tarikatna bal biriydi. 7 Aralkta 6 mridiyle (amdan Mehmet, St Mehmet Emin, Nalnc Hasan, Kk Hasan) Manisadan yola kan Dervi Manisadan yola kan Dervi Mehmet, 23 Aralk sabah, gn doarken Menemene girdi. Belediye Meydannda evresine toplad yaklak yz kiiyle zikrederek eriat ilan etmeye kalkt. Meydandaki kalabaln bir blm arsna uymu, bir blm ise seyirci kalmay yelemiti. Silahl olan asiler bir mfrezenin banda olaya mdahale eden yedek subay Astemen Kubilay hemen ardndan da Hasan ve evki adndaki iki mahalle bekisini ldrdler. Olay, arkadan yetien askeri birlikler tarafndan iddetle bastrld. Bu arada Dervi Mehmet de vuruldu. Kaanlar yakaland, ilikisi olanlar hakknda hemen kovuturma balatld. 27 Aralkta, ileri Bakan kr Kaya ile Ordu Komutan Fahrettin Paa (Altay) stanbula giderek Dolmabahe Saraynda Cumhurbakan Gazi Mustafa Kemale olay hakknda bilgi verdiler. Mustafa Kemal Paa, 28 Aralkta orduya gnderdii basal mektubunda yle diyordu: Mrtecilerin (gericilerin) gsterdii vahet karsnda Menemendeki ahaliden bazlarnn alkla tasvipkar bulunmalar btn cumhuriyeti ve vatanperverler iin utanlacak bir hadisedir. 31 Aralk 1930da toplanan bakanlar kurulu, Menemen ilesi ile Manisa ve Balkesir merkez ilelerinde bir ay sre ile skynetim ilan edilmesine karar verdi. Skynetim

komutanlna 2. Ordu Kumandan Fahrettin Paa (Altay), Divan- Harp Reisliine 1. Kolordu Komutan Vekili Mulal Mustafa Paa atand. Olay 1 Ocak 1931de Denizli Milletvekili Mazhar Mfit (KANSU) ve arkadalarnca verilen soru nergesiyle TBMM Gndemine getirildi. Soru nergesini Babakan smet Paa (nn) cevaplandrd. Daha sonra Skynetim ilanna ilikin nerge tartld ve oybirliiyle kabul edildi. 7 Ocak 1931de ankayada, Mustafa Kemal Paa bakanlnda, Babakan smet Paa, Meclis Bakan Kazm Paa (zalp), Skynetim Komutan Fahrettin Paa (Altay), ileri Bakan kr Kaya ve Milli Savunma Bakan Zekai Beyin (Apaydn) katldklar bir toplant yapld ve Menemen Olay btn ynleriyle ele alnd. Olayn gerici nitelikte, dzenli ve siyasi olduu grne varld. Skynetim mahkemesi, 105 san 15 Ocak 1931de yarglamaya balad. Durumalar, 25 Ocakta sona erdi ve 105 sanktan 37si iin lm cezas verildi. 6snn lm cezas ya haddi nedeniyle 24 yl idama bedel hapis cezasna evrildi. Dier sanklardan 20sine bir yl, 14ne yl, 6sna 15 yl, birine 12,5 yl hapis cezas verildi, 27 sank beraat etti. Karar, 31 Ocak 1931de TBMMye sunuldu. Ayn gn Adalet Komisyonunda grld. Komisyon, 31 lm cezasndan 28ini onaylad. 2 kiinin lm cezasn 2 yl hapis cezasna evirdi. Bir kiinin cezas da, lmesi nedeniyle kalkt. TBMM Genel Kurulu, 2 ubat 1931de cezalar onaylad. lm cezalar 3 ubat 1931de yerine getirildi. Skynetim, 28 ubat 1931de Manisa ve Balkesirden, 8 Mart 1931de de Menemenden kaldrld. **** Mahkeme kaytlarn paylamaya balamadan gazeteci Mehmet Faran Menemen olay hakknda yazd bir yazy sunuyorum. Dinci Tehdit, Kubilay Ve birlikilik!.. Mehmet Fara

Gazez Camisi giriinin sol tarafndaki bahede arkas st yatk, sa tarafnda kasaturas knndan ekik bir halde, elbiseleri kanl, ba boynundan ayrlm ve etrafndaki toprakta ok fazla kan lekeleri bulunan, tahminen 25 yalarnda, zerinde hki renkte asker elbise olan; orta boylu, kumral benizli, salar az aarm cesedin, Menemende 43. Alay 1. Tabur 3. Blk Takm Komutan Yedek Subay zmirli Hseyin olu Kubilay olduu anlalmtr. Yukardaki satrlar, 23 Aralk 1930 sabah Menemende Nakibendi mritleriyle onlara destek veren gerici yobazlar tarafndan ehit edilen Yedek Subay Mustafa Kubilayla ilgili Menemen Cumhuriyet Savclnn hazrlad raporun giriidir!.. Tarihe Menemen Olay diye geen bu iren eylemin eleba Kubilayn ban keserek ldren Giritli Hasan olu Mehmetti. Osman olu amdan Mehmet, Hasan olu St Mehmet, Emrullah olu Mehmet, Nalnc Hasan ve akr olu Ramazan ise eylemci grubu oluturmaktayd. Tamam Manisada oturan bu gerici katillerin Nakibendi tarikatyla balantlar saptanmt. Onlar tarikata eken ve eiten kii ise Manisa Asker Hastanesi imamlndan emekli brahim Hocayd. brahim Hoca, tarikat ilikisini yle aklamt: Klla tehdit!.. lk tarikata intisabm on iki sene evveldir. Nakibendidir. eyhim smail Necatiydi. Bb- lide oturuyordu. Tekkesi vard. lmtr. Ondan bir sene sonra tahminen o zaman apada tekkesi bulunan eyh Esat Efendinin zikrine gittim ve ona balandm. brahim Hocann Manisada grevli iken merkeze bal Horoskyde youn faaliyetleri vard. Onun ok yakn olan Osman avuun, nallah reis-i cumhuru gebertirler de rahat yz grrz, fes giyeriz dedii saptanmt!.. Menemen Olay, 23 Aralk 1930 tarihinde gerekleir. Eylemciler balarnda mehdi Mehmet olmak zere sabah ezan srasnda Menemene gelip Mft Camiine girerler. Camide bulunan sanca alan mehdi, halk kendilerine katlmaya davet eder ve unlar syler: Taraf- ilahiden geliyoruz. eriat istiyoruz. Askerin kl ve kurunu bize ilemez. Herkes bu bayran altndan geecektir. Gemeyenleri kltan geireceiz.

Jandarma Blk Komutan olay haber alnca topluluun bulunduu belediye binas nne gider ve eylemcilere dalmalarn syler. Mehdi Mehmet, Ben mehdiyim. eriat ilan ediyorum. Bana kimse mukavemet edemez diye cevap verirken, kalabalktan alk sesleri ykselir. Sancaktaki ba!.. Bu srada Alay Komutanlnda eitime kmak zere hazrlanan Yedek Subay Mustafa Kubilaya bir mfrezeyle olay yerine gitmesi emredilir. Kubilay, halkla bir atmaya meydan vermemek iin askerlere sng taktrarak alandaki kahvenin nne brakr ve eylemcilerin yanna gider. O srada eylemcilerin arasndan ate alr ve Kubilay yaralanr. Kubilay hemen yakndaki caminin avlusuna doru koar. Bu srada bir el daha ate edilir ve gen astemen avluda yere der. Cephaneleri olmayan mfrezedeki askerler ise geri ekilir. Kubilayn dtn gren mehdi Mehmet, yanndakilerden birisinin ban alarak avluya gider. Yerde yatan ve henz lmemi olan gen askeri srkleyerek yzst yatrr sonra da ban keser! Nakibendi mridi daha sonra Kubilayn salarndan tutarak ban nce taa vurur sonra da camiden ald sancan ucuna geirir! Bu srada alaydan gnderilen askerler olay yerine ular. Eylemcilerin ate amas zerine kan atmada, Hasan ve evki adl iki beki ehit olur. Eylemcilerden mehdi Mehmet, amdan Mehmet ve St Mehmet l, Emrullah olu Mehmet Emin yaral olarak ele geirilir. Kargaadan yararlanarak kaan Nalnc Hasan ile Ali olu Hasan da ertesi gn Manisada yakalanr. Banazlara idam!.. Olayn ardndan skynetim ilan edilir. Trkiye Cumhuriyeti Anayasasn zorla kaldrmaya teebbs ve yardm etmekten yarglanan banazlardan 32si idama, 73 ise eitli hapis cezalarna arptrlr. Balar kopartlrken!.. Peki, gnmzde yaanan kimi siyasi tezgahlardan yola karak da ibret alnmas gereken bu ac yky niin mi anmsattm?..Birincisi dn Devrim ehidi Kubilayn 80. lm yldnmyd Cumhuriyetin bekas uruna ban veren o yiit asker retmeni bir kez daha saygyla anmay grev bildim

kincisi, onun hikayesini anlatan ve u an vizyonda olmas gereken filmi stanbulda izleyeceim bir tek sinema bulamadm duyurmak istedim!.. ncs ise PKK yandalar ile tarikat eyhine sayglarn sunan Nakibendi torunlar, Cumhuriyetin en nemli kalesine szarken ayn yerde Atatrk, ulusalc, Kemalist evlatlarn balarnn kesilmeye devam ettiini anmsatmak istedim!.. En acs da bu ncs olsa gerek!.. Atatrkn en byk eseri zerlik tuzandayken, Byk nderin partisi Gneydounun yeniden yaplandrlmas uruna dizayn edilirken; Truva atlarnn yularndan tutup Cumhuriyetin kalesine sokan ibirliki seyisler lke tamamen kuatldnda; laiklikten, Atatrklkten dn vermeyen namuslu kitlelere kesinlikle hesap verecektir!.. Ben imdilik tm bu gaflet ve hatta hyanet yaanrken, kol krlr yen iinde kalr hastalna kaplp evrelerine at gzlyle bakanlar, uyann artkkkk!.. diye bir kez daha uyarmak istedim!..

105 sann yarglanmasna, 15 Ocak 1931 Perembe gn baland. Tutanaklardan yarglamann ilk gn: (15 Ocak 1931) Heyeti Vekilenin 31.XlI. 1930 tarih ve 10388 numaral kararnamesi zerine Menemen Divan Harbi rfisi 15.1.1931 tarihinde ilk itiman aktetmitir. Reis Mustafa Paa, za Miralay Ata, Miralay Timur ve Kaymakam Ziya ve Kaymakam Baha Beyefendiler Divan Harbi Orfi Mddeiumumisi Hidayet ve muavini Fuat Beyefendiler Zabt katipleri Kemal ve hsan Efendiler Bu gn divan harbi rfi heyeti yukarda adlar yazl zevattan mteekkil olduu halde Menemen irtica hadisesile maznun bulunan ehas usulen tevkifaneden getirilerek cmlesi bal olmakszn srasile mevkii mahsuslarna alndktan sonra

ceza mahkemeleri usul kanununun 236 nc maddesi mucibince ak olarak muhakeme icrasna duruuldu. Mezkr madde mucibince maznun bulunan ehasn hvviyetleri reisi mahkeme tarafndan soruldu. Maznunlardan eyh Esat Efendi sorulan suale kar: 1. Esat, babas Sait, 1259 doumlu, aslen Erbilli olup stanbulda Erenkynde mukim, evli ve ocuklu olduunu syledi. 2. Mehmet Ali, babas Esat, 1291 doumlu, aslen Erbilli olup stanbulda Erenkynde mukim, evli ve be ocuklu olduunu syledi. 3. Laz brahim Hoca, babas Salih Efendi, 300 doumlu, aslen Rizenin Karadere Nahiyesinden olup stanbulda Beykozda Mektep Sokanda 7 numaral hanede mukim, evli 4 ocuklu, okur yazar ve mtekait tabur imam olduunu syledi. 4. Sleyman, babas Rafet, 38 yanda, Manisann Hac Yahya Mahallesinde mukim, evli ve ocuksuz olduunu syledi. 5. Osman, babas Hseyin, 298 doumlu, Manisann ar Mahallesinde mukim olduunu syledi. 6. Hasan, babas smail, 329 doumlu, Manisann Ebekuyu Mahallesinden Bedavaoullarndan, bekr, cahil olduunu syledi. 7. Hasan, babas Mustafa, 326 doumlu, Manisann Aktar Hoca Mahallesinden, bekr, cahil, gayri mahkm olduunu syledi. 8. Mehmet Emin, babas Emrullah, 318 doumlu, Manisann Narlca Mahallesinden ve Bozkyloullarndan, evli, bir ocuklu, okur yazar olduunu syledi. 9. Ramazan, babas Mustafa, 1325 doumlu, akroullarndan, Manisann Keili Kynden olup halen Manisann Aktarhoca Mahallesinde mukim, obanlkla mteil, evli, ocuksuz ve cahil olduunu syledi. 10. rak Mustafa, babas rak Mustafa, 1305 doumlu, Manisann Lalapaa Mahallesinde mukim, evli, iki ocuklu ve cahil olduunu syledi.

11. Talt, babas Hac Ahmet, 26 yanda, Manisann Kara Kynde mukim, bekar, okur yazar ve gayri mahkm olduunu syledi. 12. Topu Hseyin, babas Hafz Memet, 1314 doumlu, Manisann Llapaa Mahallesinde mukim, evli, ocuklu, okur yazar ve belediye su yolcusu olduunu syledi. 13. Tatlc Mutaf Hseyin, babas brahim, 1311 doumlu, Manisann Llapaa Mahallesinde, bekr, okur yazar ve mahkmiyeti olmadn syledi. 14. Hseyin Ali, babas Hseyin, 1313 doumlu, Manisann Arapalan Mahallesinde mukim, evli, bir ocuklu, cahil ve eskicilikle mteil olduunu mahkm olmadn syledi. 15. Sleyman avu, babas Himmet, 1292 doumlu, Manisann Llapaa Mahallesinde mukim, evli, iki ocuklu, cahil, baclkla megul ve mahkmiyeti olmadn syledi. 16. eyh Hakk, babas Hac Ali, 276 doumlu, Manisann Hac Yahya Mahallesinde mukim, evli, bir ocuklu, okur yazar, Tatar Camii Hatibi olup mahkmiyeti, sabkas olmadn syledi. 17. Hafz Cemal, babas Haydar, 1291 doumlu, Manisada muklm olduunu syledi. 18. Hac lyas, babas Ali, 287 doumlu olup Manisann Karakuyu Mahallesinde mukim olduunu syledi. 19.Hac Hilmi Ef., babas Hseyin, 287 doumlu, aslen Giritli olup Manisada mukim, evli, alt ocuklu, okur yazar, sabkasz. 20.Rap, babas Hac Ali Paazade, 297 doumlu, Manisann brahim elebi Mahallesinde, evli, ocuklu, sabkas olmadn syledi. 21. Memet Ali Hoca, babas Hseyin, 1280 doumlu, aslen Rizeli olup zmirde Selimiye Mahallesinde mukim olduunu syledi. 22. eyh Hafz Ahmet, babas Halil, 300 doumlu, Hocazade Mahallesinden, evli, iki ocuklu, sabkas olmadn syledi.

23. eyh Ahmet Muhtar, babas Memet Sadk, 60 yanda, aslen Alaehirli olduunu, evli, mahkmiyeti olmadm syledi. 24. smail, babas Kahya Ahmet, 1317 doumlu, Manisann Paa Kynden, bekr ve cahil, sabkas olmadn syledi. 25. Koca Mustafa, babas akr, 35 yanda, Menemenin Bozalan karyesinden, evli, sabkas olmadn syledi. 26. Hac smail, babas Hasan, 1286 doumlu Menemenin Bozalan karyeslnden, bekr ve sabkas olmadn syledi. 27. Hseyin, babas Hac smail, 1323 doumlu, Menemenin Bozalan karyesinden, bekr ve sabkas olmadn syledi. 28. Abdlkerim, babas Mustafa, 1305 doumlu Manisann Grece karyesinden, evli, sabkas olmadn syledi. 29. Ramiz, babas Veli, 1298 doumlu Menemende mukim olup Rumeli muhacirlerinden, evli, sabkas olmadm syledi. 30. Molla Sleyman, babas Hac Mustafa, 1294 doumlu, aslen tak Kynden, Menemende mukim, evli ve sabkas olmadn syledi. 31. Hseyin, babas Yahya, 1310 doumlu, Menemende mukim ve belediye arabacs olduunu syledi. 32. Acem Haydar, babas Ali, 48 yanda Menemende mukim, bekr ve sabkasz olduunu syledi. 33. ingne Ali, babas Memet, 1300 doumlu, aslen Selnikli olup Menemenin Camikebir Mahallesinde mukim, evli, iki ocuklu ve sabkasz olduunu syledi. 34. Memet, babas Ali, 1279 doumlu, aslen Harputlu olup Menemenin Pazarba Mahallesinde mukim olduunu syledi. 35. Yosef, babas, Hayim. 1313 doumlu, Menemenin Gaybi Mahallesinde mukim, evli, ocuklu. sabkas yok, okur yazar olduunu syledi.

36. mbll Memet, babas Ali Osman, 47 yanda Menemende mukim, demirci, evli, ocuklu, sabkasz olduunu syledi. 37. Memet Ali, babas Ali Mazlm, 1302 doumlu, Menemenin Aahdr Mahallesinden olup, evli, ocuklu, mahkmiyeti, sabkas olmadn syledi. 38. Arnavut Kamil, babas Yusuf, 23 yanda Menemende mukim, Rumeli muhacirlerinden, evli, sabkas olmadn syledi. 39. Hoca Saffet, babas Memet Ali, 1295 doumlu, aslen Yanyal Menemenin Ulucami civarnda mukim ve Manisa Vilayeti vaz, evli, be ocuklu, okur yazar, sabkas olmadn syledi. 40. Rasim, babas Hseyin, 1307 doumlu, Menemenin Hamidiye Mahallesinde mukim, amele, evli, iki ocuklu, cahil, sabkas olmadn syledi. 41. Abbas, babas Selim, 314 doumlu Menemenin Kasmpaa Mahallesinden, Bonak, evli, ocuksuz, cahil ve sabkasz olduunu syledi. 42. brahm, babas Kerim, 35 yanda, aslen Bozkyl olup Menemende mukim, evli, ocuklu ve sabkas olmadn syledi. 43. smail, babas brahim, 299 doumlu, Manisann Llapaa Mahallesinde mukim, bekr ve sabkas olmadn syledi. 44. Bak Mustafa, babas dris, 287 doumlu, Manisann Hamidiye Mahallesinden, evli, ocuksuz, cahil, sabkas olmad syledi. 45. Murat Mustafa, babas Sleyman, 314 doumlu. Manisann ar Mahalleslnden, evli, iki ocuklu, cahil, sabkal olmadn syledi. 46. Abdrrahman, babas Memet, 319 doumlu, Manisann Paa Kynde mukim, evli, bir ocuklu, gayri mahkm. 47. Memet, babas Ak Memet, 310 doumlu, Manisann lyaskebir Mahallesinden, evli, cahil, gayri mahkm.

48. Frnc Ahmet, babas Mustafa, 312 doumlu, Manisann Hac Yahya Mahallesinden, evli, ocuksuz, gayri mahkm. 49. Hasibe, Emrullah Hoca Kars ve Asi Memet Eminin anas, 55 yanda Manisann Narlca Mahallesinden evli, ocuklu, gayri mahkm. 50. Halide nam dieri Fatma, Emrullah kz, 314 doumlu, Asi Memet Eminin kz kardei, Keeci Sleymann kars, ocuklu, gayri mahkm. 51. Emine, babas Ramazan Memet Eminin kars, 322 doumlu, Manisann Narlca Mahallesinden, evli, gayri mahkm. 52. Mustafa, Hafz Ali, 315 doumlu, Simsar Ktibi Manisann Aktar Hoca Mahallesinden, evli, iki ocuklu, okur yazar, gayri mahkm. 53. Ahmet, babas Memet, 316 doumlu, Manisann Paa Kynden posta srcs, asi maktul Mehdinin bacana, evli, gayri mahkm. 54. Rukiye, Osman kars, 60 yanda, Mehdinin kayn validesi, Manisann Paa Kynden, mahkmiyeti yok. 55. Ali, babas Kara Ahmet, 304 doumlu, Manisann Llapaa Mahallesinden, evli, cahil, iki ocuklu, gayri mahkm. 56. Ali, babas Lle Memet, 297 doumlu, Manisann Llapaa Mahallesinden, evli, gayri mahkm olduunu syledi. 57. Mustafa, babas Ahmet, Bozalan Muhtar, 301 doumlu, renber, Bozalanda mukim, evli, mahkmiyeti yok. 58. Mustafa, babas Mustafa, heyeti ihtiyariye zasndan, 309 doumlu, renber, evli, ocuklu, gayri mahkm. 59. smail, babas Mehmet, Bozalan zasndan, 320 doumlu, cahil evli, iki ocuklu, mahkmiyeti yok. 60. brahim, babas Memet, 315 doumlu, Bozalan heyeti ihtiyariyesi zasndan, evli, be ocuklu, mahkmiyeti yok.

61. Hasan, babas Halil, 309 doumlu, Bozalan zasndan, evli, drt ocuklu, mahkmiyeti yok. 62. Hseyin, babas Ahmet, kr bekisi, 309 doumlu, Bozalanl, evli, bir ocuklu, mahkmiyeti yok. 63. Keeci Sleyman, babas Hseyin, Manisann Narlca Mahallesinden, 305 doumlu, evli, bir ocuklu, gayri mahkm. 64. Hasan, babas Hac smail, 306 doumlu, Bozalanl evli, 4 ocuklu, cahil, gayri mahkm. 65. brahim Ethem, Tarak Hseyin, 311 doumlu, Manisann Llapaa Mahallesinden, evli, cahil, bir ocuklu, mahkmiyeti yok. 66. Hseyin, Koca Hasan, 315 doumlu, Manisann Paa Kynden, aslen skpl, evli, mahkmiyeti yok. 67. Arabac Bekir, babas Ramazan, Manisa Paa Kynden, 317 doumlu, skpl, evli, mahkmiyeti yok. 68. Eyup, babas erif Ahmet, 320 doumlu, Manisann Paa Kynden, evli, gayri mahkm. 69. Hasan, babas Osman, 30 yanda, Menemenin Bozalan Kariyesinden, evli, ocuklu, gayri mahkm. 70. Memet, babas Memet, 317 doumlu, Bozalan Kariyesinden, renber, evli, gayri mahkm. 71. brahim, babas Hseyin, 51 yanda, Menemenin Bozalar Kariyesinden, evli, renber, mahkmiyeti yok. 72. Hac Hasan, babas Ahmet, 301 doumlu, Manisanm Llapaa Mahallesinden, evli, ocuklu, gayri mahkm. 73. Ayan Memet, babas Hseyin, 313 doumlu, Manisann Llapaa Mahalleslnden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok.

74. Mustafa, babas Hac Ali, 297 doumlu, Bozalan Kynden, renber, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 75. Halil, babas Lutfullah, 317 doumlu, Manisann Tevfikiye Mahallesinde mukim, ocuksuz, mahkmiyeti yok. 76. Katrc Mehmet, babas Hasan, 305 doumlu, Manisann Tevfikiye Mahallesinden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 77. brahim, babas Ahmet, 50 yanda. Manisann Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 78. Sadi, babas Mustafa, 305 doumlu, Manisann Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 79. Tahsin, babas Abidin, 313 doumlu, Manisann Horos Kynden, evli, ocuklu, gayri mahkm. 80. Hasan, babas Zeno, 66 yanda, Manisann Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 81. Mehmet avu, babas ulhac Ahmet, 304 doumlu, Manisann Llapaa Mahallesinden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 82. Nurettin, babas Sadettin, 36 yanda, Manisann Horos Kynden, evli, mahkmiyeti yok. 83. aban, babas Aslan, 282 doumlu, Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 84. Ahmet, babas mer, 299 doumlu, Manisann Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 85. Halit, babas MusIih, 294 doumlu, Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 86. Mustafa, babas brahim, 22 yanda, Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok.

87. Osman, babas Yasim, 315 doumlu, Manisann Horos Karyesinden, evli, mahkmiyeti yok. 88. Mevlt, babas Necip, 303 doumlu, Horos Karyesinden, evli, mahkmiyeti yok. 89. Osman, babas Ragp, 287 doumlu, Horos Karyesinden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 90. Haim, babas Muhtar, 80 yanda, Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 91. Ali Ko, babas Muhittin, 52 yanda Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 92. Ahmet, babas Hasan, 298 doumlu, Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 93. Ali, babas Yakup, 28 yanda, Horos Kynden evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 94. Nait, babas Salhattin, 313 doumlu Horos Kynden, evli, mahkmiyeti yok. 95. Hac Hafz Ali Osman, babas Abdullah, Manisal, Rahmanl Kynden, 293 doumlu, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 96. brahim, babas Rait, 305 doumlu, Menemenin Kasmpaa Mahallesinden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 97. Fatma, babas Halil, Hasan kars, 35 yanda, Menemenin Bozalan Kynden, mahkmiyeti yok. 98. Osman, babas Salih, 292 doumlu, Manisann Paa Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 99. Hasan, babas Hasan, 308 doumlu, Ttnc, Manisada mukim, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 100. Ali, babas Mazlumaki, 300 doumlu, Menemende mukim, bakkal, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok.

101. smail, babas brahim, Menemende mukim, 313 doumlu, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 102. Halil, babas Ahmet, 306 doumlu, Manisann Llapaa Mahallesinde evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 103. Hseyin Mazlum, babas Ahmet, 317 doumlu, Manisal evli, mahkmiyeti yok. 104. Mehmet, babas Mustafa, 298 doumlu, Krloullar hretli, Manisann Glhane Mahallesinden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 105. Mezzin Hafz Berber Ahmet, babas Abdullah, 299 doumlu, Menemende mukim, cami mezzini, evli, ocuklu, mahkmiyeti olmadn syledi. Bu suretle maznunlarn hvviyetleri taayyn ettikten sonra mahkeme reisi Mirliva Mustafa Paa kararnamenin okunacan beyanla ceza muhakemeleri usul kanununun 236 nc maddesine tevfikan son tahkikatn almasna dair olan karar okundu. Blm 2 * Devam edecek Naci KAPTAN 21 Aralk 2012 Gncellendi

Byk Bir arptma Son zamanlarda Babakan Recep Tayyip Erdoan tarihle yzlemek ad altnda ok ska Tek parti, smet nn camileri kapatt. Camileri, depo, ahr, lokal, hatta tuvalet yapt diyerek, bu iddiasn baz belgelerle (!) kantlama yoluna gitmektedir. Aslnda bu iddia Trkiyede cumhuriyet dman kesimin ehir efsanesi haline gelmi yalanlarndan ve arptmalarndan biridir. Trkiye Cumhuriyeti Babakannn neden ok sk bir ekilde bu iddiay gndeme getirdiini anlamak mmkn deildir (!) Sayn Babakann 24 Nisan tarihli AKP grup toplantsnda dile getirdii bu iddiaya ben yaklak iki yl nce piyasaya kan CUMHURYET TARH YALANLARI, 2. KTAP adl eserimde ok ayrntl ve belgeli cevaplar vermitim. (Bkz. Age, s.585622) Anlalan Sayn Babakanmz pek kitap okumadndan ve danmanlarna ok inanp gvendiinden olsa gerek benim bu kitabm da okumam Eer ad geen kitabm okumu olsayd u gereklerle karlaacakt:

Tek Parti Camileri Kapatt Yalannn Kkleri CHP, Tek Parti, smet Paa camileri kapatt yalanna 1966 ylnda bizzat smet nn Benim dnemimde camiler kapatlmamtr diye cevap vermitir. Ama cumhuriyet tarihi yalanclar, yine bkp usanmadan bu yalan srdrmlerdir. Hatta eriatlyla ve kkrtclyla nl dinci yazar Mehmet evket Eygi, 1966 ylnda Yeni stiklal gazetesinde vatandalara bir arda bulunarak, "CHP dneminde yklan, satlan, kiraya verilen, depo ve mze yaplan camiler hakknda resim, yaz ve bilgi gndermelerini istemitir. Gelen yaz ve resimlerin bir ksm Yeni stiklal gazetesinde yaynlanmtr. Bu resimleri kimlerin nasl ekip gnderdii ise sr olarak kalmtr. Mehmet evket Eygi, bu konuyu 2003 ylnda "Yakn Tarihimizde Cmi Kym" adyla kitaplatrmtr. Kitabn balnn altnda ise "Kapatlan, satlan, yklan, kiraya verilen, depo yaplan, CHP oca, saz ve iki evi, spor kulb lokali haline getirilen, mzeye dntrlen binlerce mbedin hazin hikayesi" eklinde bir ibare vardr. Yani, CHP, Tek Parti dneminde camiler kapatld, depo ve hatta tuvalet yapld iddiasn ileri srenlerin en byk kant, eriatl tescilli bir Atatrk ve cumhuriyet dman olan Mehmet evki Eyginin yazdklar ve syledikleridir. Bu temelsiz iddia, son zamanlarda, Cumhuriyeti ve deerlerini iselletirememi, baz akademisyenlerce de dillendirilmeye balanmtr. rnein, Bugn gazetesinde yazan ve Habertrk tvde Tarihin Arka Odas Programnda konuan Do. Dr. Erhan Afyoncu, 9 Mays 2010da Bugn gazetesinde yazd bir yazda bu iddiann doru olduunu belirtmitir. Son dnemde, CHP camileri kapatt iddiasn en ok istismar eden AKPdir. Aslnda kurulduu gnden bugne AKP yetkilileri, her frsatta bu iddiay gndeme tamaktadr. CHP, Tek Parti ve smet nn camileri kapatt, depo, ahr vs yapt diye szlanan AKPli yetkililerin din istismar yaptklar ak bir gerektir. rnein, AKP Genel Bakan Babakan Recep Tayyip Erdoan, son referandum konumalarnda, Biz bunlarn tarihini, cemaziyelevve-llerini iyi biliriz. Bunlarn Anadolu topraklarnda camileri nasl ahr haline getirdiklerini iyi biliriz demitir. Daha sonra 24 Kasm 2010 tarihinde AKP Genel Bakan Yardmcs Hseyin elik, Camiler konusunda sabkas vardr, hem de az buz deil dosyalar dolusu sabkas vardr. Tek parti dneminde bir yn cami kapatlmtr, bir yn satlmtr, bir yn yklmtr, kiraya verilmitir, depo yaplmtr, ahr yaplmtr, kla yaplmtr, hapishane olarak kullanlmtr, sazl, szl, ikili elence mekan haline getirilmitir demitir. Son olarak da 24 Nisan 2012de AKP grup toplantsnda Babakan Recep Tayyip Erdoan, Tek parti CHP, smet nn camileri kapatt! demitir. CHP, Tek Parti, smet nn camileri kapatt iddiasn diline dolayan Babakan ve Yardmcsnn, Mehmet evket Eygiden fazlaca etkilendikleri anlalmaktadr. Peki ama iin asl nedir? Cami Fetiizmi: Ama badet mi Yoksa Gsteri mi?

ncelikle, slam dinine gre nsana ah damarndan bile yakn olan ALLAH her yerdedir. Dolaysyla ibadet etmek iin ille de snrlar belirlenmi ve drt duvarla evrilmi bir mekana ihtiya yoktur slama gre, darl harp (igal edilmi, sava alan) olmayan ve temiz olan her yer bir ibadethanedir. Bu mantk gerei olsa gerek, Hz. Muhammed, slamiyeti yaymaya balad ilk dnemlerde drt duvarla evrilmi bir ibadethane olmadan Mslmanlar ibadete arm ve ibadet ettirmitir. Daha sonra da grkemli olmayan ibadethaneler diye tanmlanabilecek olan Mescitler ina ettirmitir. Hatta bunlarn inaatnda bizzat yer almtr. slamda cami fetiizmi slam yozlatran Emeviler dneminde balamtr. Dini siyasete alet eden Emeviler, ibadetleri ov arac haline getirirken byk boyutlu ve ok sayda cami yaparak, bir anlamda dindarlk eittir grkemli ve ok sayda cami formolne sarlmlardr. Emevilerden sonra devam eden bu din d gelenek bugne kadar gelmitir. Din istismarnn alp ban gitti gnmz Trkiyesinde kck bir mahallede birbirine sadece birka kilometre uzaklkta birka cami ina edilmesi dindarln gstergesi olarak alglanmaktadr ve dahas bu camilerin altlar da ounlukla belli cemaatlerce dkkan-market olarak kullanlmaktadr. Anlalan birileri "daha ok cami" diye diye mal gtrmektedir... Cumhuriyetin Cami Politikas: htiya kadar camidir. Cumhuriyet'in Cami Politikas: htiya Kadar Cami 1927 ylnda tm Trkiyede, okullarn iki kat, 14.425 okula karlk, 28.705 cami vardr.[1] Bu nedenle, 17 Nisan 1927 tarihli 1011 Sayl Bte Kanununun 14.Maddesine gre, Trkiyeye gerekten ne kadar cami ve nekadar din grevlisi gerektiinin 31 Mays 1928 tarihine kadar belirlenmesi istenmitir.[2] Bu konudaki nizamname, 5 Ocak 1928de kabul edilmitir.[3] Daha sonra bu nizamname biraz daha geniletilerek 25 Aralk 1932 tarihinde Cami ve mescitlerin snflandrlmas hakkndaki nizamname adyla yrrle girmitir. Bu erevede Trkiye genelinde ihtiya fazlas olduuna karar verilen camiler belirlenmitir.[4] te kapatlan ve baka amalarla kullanlan bu ihtiya fazlas camilerdir. htiya fazlas camilerin belirlendii 1928de Trkiyenin 14 milyon nfuslu bir lke olduu dikkate alnacak olursa, 28.705 caminin ihtiyaca gre ok fazla olduu kolayca anlalacaktr. Son dnemlerde girilen savalardaki ar can kaybndan sonra Trkiyede ihtiya fazlas camilerin olmas ok doaldr.Yeni kurulan Cumhuriyet, her eyi planlad gibi Trkiyenin ihtiyacna gre cami planlamas da yapm ve ihtiya fazlas camileri belirleyerek tasnif etmitir. stelik bu i iin neredeyse bir yllk bir zaman ayrlm, gayet titiz bir alma sonunda ihtiya fazlas camiler belirlenmitir. Yanm yaklm, asrlarca ihmal edilmi, yokluk ve yoksulluk iinde kvranan, sfrdan imar edilen ve kalkndrlmaya allan, gen Cumhuriyeti kuranlar; arya, lkse, gsterie deil, Trkiyenin gerek ihtiyalarna nem vermitir. Bu erevede ihtiya fazlas camiler belirlendikten sonra dntrlerek baka amalar iin de kullanlmtr. En basit bir inaatn bile belirli bir maddi kaynak demek olduu dnlecek olursa, adeta sfrdan imar edilen yeni Trkiye iin,

cemaati olmayan, bu nedenle tasnif d braklan camileri bo veya atl durumda bekletme lks yoktur; bu nedenle- tekrar ediyorum- tasnif d camiler dntrlerek farkl amalar iin kullanlmtr; ama asla, camiler, ahr, elence merkezi veya tuvalet yaplmamtr. Bu konudaki baz rnekler, dnyann her yerinde olabilecek u rneklerdir. Bu kt,u rneklerden dolay dnemin yneticilerini sulamak son derece gayri ciddi ve insafsz bir yaklamdr. Tek parti dneminin cami politikasnn eletirilebilecek tek yan baz tarihi camilerin de tasnife tabi tutulmasdr. Ancak asl tarihi cami kym DP ve Menderes dneminde yaplmtr. (Bu konuya ilerde deinilecektir). Emevilerden beri devam eden cami fetiizminin etkisiyle olsa gerek, gen Cumhuriyetin bu ok normal karar (ihtiya fazlas camileri baka amalarla kullanma), ok gemeden CHP camileri kapatt, depo yapt, ahr yapt biiminde bir iren propagandaya dnmtr. Cumhuriyeti kuran iradeyi din dman gstermeye ynelik bu maksatl propaganda, zaman iinde ok kiiyi etkilemitir. 14.425 okula karlk, 28.705 caminin olduu bir lkede, normal insanlarn, ihtiya fazlas camilerle deil, camilerin yarsndan bile az saydaki okullarla ilgilenmesi gerekirken, Halkevlerinin, Ky Enstitlerinin kapatlmasna tepki gstermesi gerekirken, bizler sabah akam neden cami muhabbeti yapyoruz acaba? Mslmana Mslman propagandas yapmamzn baka bir amac m var acaba? Tarihi Camilerin Ykmn ve Ama D Kullanm Konusundaki stismar Atatrk ve nn nledi Cumhuriyet'in ilk yllarnda baz yerel yneticiler tarafndan eski eserlere gereken nemin verilmemesi zerine bizzat Atatrk, aralarnda camilerin de bulunduu eski eserlerin korunmasn istemitir. Atatrk 1933 ylnda bu eserlerin korunmas hakkndaki Konya'dan ektii telgraftan sonra Hkmet de bu ile daha sk bir ekilde ilgilenmeye balamtr. 31.1.1934 tarih ve 6 / 370 sayl Bavekalet genelgesiyle, "imar hevesi yznden eski eserlerin yktrldnn grld" belirtilerek, "bundan sonra Maarif Vekaleti'ne sorulmadan hi bir eserin yktrlmamas" istenmitir. (4a) 3.10.1935 gn ve 6/ 5548 sayl Bavekalet genelgesiyle, illerde idarecilerin ve belediye bakanlarnn "vakf eserleri haraptr diye abucak yktklarnn renildii, bu hareketi yapanlarn ar mesuliyet altna girecekleri" belirtilmitir. (4b) Ancak bu tehditkr genelge bile taradaki idarecileri durduramam olmaldr ki Bavekaletin 14.10.1936 tarihli bir genelgesi ile "askerler tarafndan kullanlrken eski eser nitelii tadklar iin Milli Savunma Bakanlndan alnan fakat bu defa Valilik onay ile Ziraat Bankasna buday ambar yaplmak zere verilen Diyarbakr Hsreviye ve Behramiye Camilerinin boaltlmas ve Vakflar Genel Mdrl'nn onay alnmadan vakf eserlerin ve dier idarelere ait eserlerin amalar dnda kullanamamalar" son defa istenilmitir. (4c) Son olarak 12.3.1940 tarihli Babakanlk genelgesiyle "mar Yap ve Yollar Kanunu"na dayanarak "belediyelerin vakf eserlerin arsalarn parasz istimlak ettikleri, baz belediyelerce de arsasn istimlk etmek iin nce zerindeki salam

binay "haraptr" diye yktklarnn grld, bu gibi emrivakilere meydan verilmemesi" bildirilmitir. (4d) Bu belgelerden de grld gibi Cumhuriyet'in ilk yllarnda "illerde idarecilerin ve belediye bakanlarnn 'vakf eserleri haraptr' diye aralarnda baz camilerin de bulunduu bu eserleri abucak yktklar"anlaldktan sonra Atatrk ve Hkmet olaya el koyarak tarihi deeri olan bu eserlerin ykmlarn nlemitir. Belgelerden ayrca, Hkmet'ten habersiz baz yerel yneticilerin tarada baz camileri "amalar dnda kullandklar" anlalmaktadr. Hkmet bu durumu fark eder etmez yerel yneticilere gnderdii genelgelerle "bu camilerin derhal boaltlarak Vakflar Genel Mdrl'nn onay alnmadan ama dnda kullanlmamamas gerektiini" bildirmitir. Yani Sayn Babakan'n, Tek Parti dneminde ama d kullanlan camilerin fotoraflarn gstererk, "te Tak Parti, smet nn camileri byle yatakhane, depo, ahr yapt" demesi gerei yanstmamaktadr. nk yukardaki beleglerde de aka grld gibi bu ekilde ama d kullanlan baz camiler, Hkmet'ten ve nn'den, hatta Atatrk'ten habersiz bir ekilde baz igzar yerel yneticiler tarafndan bu hale getirilmitir. Nitekim Cumhurbakan Atatrk ve nn'nn babakanlndaki Hkmet bu durumu renir renmez konuya mdahele etmi; bu eserlerin bahanelerle yklmamasn, korunmasn ve ama d kullanm iin de mutlaka izin alnmasn art komutur. smet nn Baz Camileri Kapatp Depo Yapt, Kapsna Kilit Vurdu! Peki Ama Neden? Cumhuriyet tarihi yalanclar ve onlarn yalanlaryla beslenen dinci partiler, teden beri CHPye ve smet nnye saldrmak iin Kafir smet nn camilere kilit vurdu. Etrafna asker dikti. Namaz klmak iin ieriye kimseyi sokturmad. Camileri devaml tefti etti. Nbetilere, eriye kimseyi sokmuyorsunuz deil mi? diye sordu! biiminde bir propagandayla, CHP ve smet nnnn cami dman olduu yalanna neredeyse btn Trkiyeyi inandrmlardr. Evet! Gerekten de CHP ve smet nn, 1939-1946 arasnda Trkiyedeki baz camileri depo yapm, bu camilerin kapsna kilit vurmu, etrafna asker dikmi ve bu camileri ibadete kapatmtr! Burada sorulmas gereken ama asla sorulmayan soru udur: Ama neden? smet nn'y camileri kapatmakla sulayanlarn amac nn'y "cami dman" gstermek olduu iin bu "ama neden" orusunu onlar asla sormaz, soramazlar. nk smet nnnn bu davrannn nedeni cami dmanl, din kartl deil; tam tersine dinine olan ball, tarihine olan saygsdr. Nasl yani? dediinizi duyar gibiyim! yle ki: smet nn, II. Dnya Savann devam ettii 1939-1946 yllar arasnda, Trkiyeye ynelik muhtemel bir saldrda, camilerin hedef alnmayacan dnerek, mzelerimizdeki tarihi ve dini deeri olan eserleri, zarar grmemeleri iin, baz

camilere koydurarak koruma altna almtr. Evet, smet nn, 1939-1946 arasnda baz camileri depo yapmtr, ama bu depolar, Kutsal emanetler, Hz. Muhammedin sanca, klc, hrka-i saadeti, Hz. Osmann kanl Kuran Kerimi gibi dinsel ve tarihsel deeri olan eyalarn deposudur. rnein, Topkap Sarayndaki Kutsal Emanetler, bu emanetlerle ilgilenen grevlilerle birlikte Nideye gtrlerek, Nidedeki baz camilere konulmutur. Dolaysyla, Kutsal Emanetlerin bulunduu bu cami depolar, ibadete kapatlm ve kapsna kilit vurulup asker dikilmitir. nk smet nn, bu Kutsal Emanetlerin korunmasna ok byk bir nem vermitir. Ayrca smet nn, iinde kymetli tarihi eserlerin sakland bu camilere ok iyi baklmasn istemitir. smet nn'nn istei ile dnemin Hkmeti de bu konuda ok titiz davranmtr. rnein, 21 Austos 1944 tarihli bir kararla, "Milli Saraylardan Divrii'deki Ulu Camiye korunmas iin konulan kymetli eya Caminin kubbeleri akt iin korunamayacandan sratle Caminin tamiratnn yaplmas" istenmitir. (Babakanlk Cumhuriyet Arivi (BCA), Say:6061 , Dosya: 25945, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 213.448..18.) Kymetli tarihi eserler, Kurtulu Sava yllarnda da yine baz camilerde saklanm, bu nedenle yine o camilerin kapsna kilit vurulup, kapsna nbeti dikilmitir. rnein, 14 Haziran 1923 tarihli bir belgeye gre, "Kymetli eyann olduu camiyi bekleyen tabur ile kta arasndaki haberlemeyi salayan telefon hattnn bozulduundan" sz edilmitir. (BCA, Say:6061, Dosya: 16714, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 159.115..14..) Bu nedenle gerek bir Mslmana den grev, bu davranndan dolay smet nny knamak deil, kutlamaktr. Tufan Tren, "irkin ftira ve Gerek, adl yazsnda, Cumhuriyet tarihi yalanclarnn bu irkin iftirasnn kaynan, yllarca CHPde grev yapm, nnnn yaknnda bulunmu, Necati Karakayann anlattklaryla rtmtr. imdi, Necati Karakayann Tufan Trene gnderdii mektubu birlikte okuyalm: 28 ubat 2008, Byk Millet Meclisinde CHPli bir milletvekili konuma yapyor. Mehmet Ali ahin Bakan koltuundan baryor. Haydi, Haydi! Biz sizin nerelere kilit vurduunuzu ok iyi biliriz. Bununla, siz camilere kilit vurdunuz demek istiyor... 1950 ylndan itibaren Anadolunun dolatm her kesinde bu iftiray duydum. Gerek udur. 1942 ylnda kinci Dnya Savann en alevli gnlerinde Hitlerin ordular snrmza dayand. Trkiyeye girip girmemekte kararszlard. smet Paa Trakyada akmak hattn kurmasna ramen stanbulun bombalanacan tahmin ediyor bu nedenle de savunmay Ankarann dnda yapmay dnyordu. stanbuldaki saraylarda ve mzelerde bulunan tarihi eyalar, zarar grmemeleri iin Alman uaklarnn menzil dnda kalan blgelerdeki camilere koymay dnd.

smet Paa dmann camileri bombalamayacan biliyordu. O nedenle btn saray eyalarn, padiahlarn tahtlarn, mcevherleri, kutsal emanetleri, Hazreti Muhammedin sancan, klcn, Hrkai Saadeti, Hazreti Osmann kanl Kuran Kerimini, Atatrkn Samsunda kt tahta iskeleyi, mzelerde ne varsa tmn tam 48 vagona yerletirerek Nideye gnderdi. Bu deerli eyalar korumak iin Topkap Saray kinci Mdr Ltf Turanbek bakanlnda 30 grevli, aileleri ve ocuklaryla birlikte Nideye gitti. Eyalar ve grevliler, tehlike tamamen geene kadar Nidede kaldlar. Bu deerli eyalar Nidede 3 camiye yerletirildi. Camilerin etrafna nbeti askerler yerletirildi. 28 Ocak 1943 gn nn Adanada Churchill ile bulumak zere Ankaradan trenle yola kt. Tren Nidede durdu ve uzun sre bekledi. smet Paa tarihi eyalar grmek zere 3 camiyi de tefti etti. zellikle Atatrkn Samsuna kt tahta iskeleyi grmek istiyordu. Saruhan Camiine gitti ve Tunabeke sordu: Asker nbetini aksatmyor, camilere kimseyi almyor deil mi? Gzm arkada kalmasn dedi. te o irkin iftirann gerek yz byle! Tufan Trenin dedii gibi; Aradan 70 yla yakn zaman gemesine ramen AKP hl bu yalan kullanyor. Babakan Erdoan bununla da kalmyor Kurtulu Sava kahraman, Cumhuriyet'in kurucusu, kinci cumhurbakan smet Paay Hitlere benzetiyor. Ve alan davada mahkeme Erdoan, nnnn byle bir kiiye benzetilmesi, hatrasna saygszlk tekil ettii gibi, milleti oluturan bireylerin de kiilik haklarn ihlal edip incitmitir, gerekesiyle mahkm ediyor.[5] Dnyann gelmi gemi en byk sava ve stratejistlerinden biri olan Atatrkn yannda, yaknnda bulunmu olan smet nn, Trk ulusunun varlk yokluk kavgasnda vatan savunmasnda, her trl areye bavuran bir neslin son temsilcilerindendir. te bu smet nnnn sava stratejilerinden biri de zorunlu hallerde camileri asl amalar dnda kullanmaktr. Kurtulu Savanda Bat Cephesi komutan olan smet Paa, Byk Taarruzdan nce I. ve II. Ordu ile bunlara bal kararghlarn barnmas iin Akehir ve Konya evresindeki camiler, hanlar ve kervansaraylar kullanmtr. zellikle, kn blgede askeri birliklerin barnmas iin byk klalar ve misafirhaneler olmadndan bu yola bavurmutur. smet nn, ayn ynteme II. Dnya Sava yllarnda da bavurmutur.[6] te smet nnnn bu yntemi, sonraki yllarn din istismarclar tarafndan, smet smet nnnn camileri kapatt ve ahra evirdii eklinde halka yanstlmtr. ok yazk dorusu!... Osmanl da Camileri Otel Yapmt!

smet nnn, Kurtulu Sava ve II. Dnya Sava srasndaki camilerin ama d kullanlmas uygulamas, tarihimizde sadece smet nnye ait bir ilk uygulama deildir. Daha nce 19. ve 20 yzylda Osmanl dneminde de benzer uygulamalar grlmtr. Kurtulu Sava srasnda ve sonrasnda baz camilerde bir sre gmenlermbadiller konaklam, dolaysyla bu camiler bir sre ibadete kapatlmtr. rnein, 19 Mart 1924 tarihli "Kasabalardaki terkedilmi evler, asker ve memurlarn ileri gelenlerince igal edildiinden mbadil olarak gelen muhacirlerin cami kelerinde kaldklar, sz konusu yerlerin muhacirlere verilmesi" eklindeki bir belgeden, baz camilerde muhacirlerin konaklad anlalmaktadr. (BCA, Say:6061, Dosya: 13517, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 140.1..17.) Tarihimizde camiler ilk defa, 1877/78 Osmanl-Rus Harbi (93 Sava) srasnda ama d kullanlmtr. Bu savata Rumeliden stanbula byk bir muhacir akn olmutur. Rus ordusu ile Bulgar etelerinin nnden kaan yz binlerce muhacir, k mevsiminde stanbula ylnca bunlarn barndrlmas iin stanbuldaki byk camiler ibadete kapatlmtr. Ayasofya, Sultan Ahmet, Sleymaniye, Beyazt gibi camiler muhacirlerin barnmasna ayrlm, bu camiler ve mtemilat bir anlamda, muhacirlerin kald oteller, yatakhaneler olarak kullanlmtr. Rubert Furneauxun; Tuna Nehri Akmam Diyor, Charles Ryann; Plevnede Bir Avustralyal, Mehmet Arif Beyin; Bamza Gelenler, Turhan ahinin; ncesi ve Sonrasyla 93 Harbi adl eserlerinde muhacirlerin urad zulmlerle ilgili yrek burkan satrlar ve onlarn stanbulda camilerde barndrlmasyla ilgili almalar anlatlmtr. Byle bir durum Balkan Savalarnda da yaanmtr. stanbula snan binlerce muhacir, yine camilerde barndrlmtr. Balkan savalarn La Matin gazetesi muhabiri olarak izlemek amacyla stanbula gelen Stephane Lauzanne; Hastann Baucunda Krk Gn (Balkan Aclar), yine sava muhabiri olan Georges Remond; Maluplarla Beraber ve William M. Pickthall; Harpte Trklerle Beraber adl kitaplarnda muhacirlerin camilerde barndrlmasyla ilgili gzlemlerini aktarmlardr.[7] 20 yzylda girilen ard arkas gelmeyen savalar yznden Trkiye'de camiler yatakhane ve depo olarak kullanlmak zorunda kalmtr. Prof lber Ortayl bu gerei yle ifade etmitir: "Trkiye iki cihan harbinin birincisine savaan g olarak katld... mparatorluk bu savata ilk defa umumi seferberlik ilan etti. Askerlikten muaf tutulan medreseliler ve gayrimslimler bile silah altna alnd. 1.5 milyon asker bu devletin grd bir kalabalk deildi. Toplanan askere ne silah, ne kalacak yer, ne de tayn verilebildi. Medreseler, camiler, zaten harap halde olan vakf eserler ve stanbul halk askeri barndrp beslemekle grevlendirildi. Zaten 1912-13 knda Balkan felaketini yaayan Trkiyenin stanbul, Bursa ve Edirne gibi ehirleri perian muhacir dalgalarn barndrmak zorunda kalmt. Camiler cami olmaktan kt. Baka ne yaplabilirdi ki?" (7a) smet nnye camileri depo yapt! diye kanlar, acaba bundan sonra, 19. ve 20. yzyl Osmanl padiahlarna da camileri otel-yatakhane yaptlar! diye krlar m?

Ne dersiniz! TE MECLS ZABITLARI: Tek Parti Dneminde Tamir Edilen Camiler ve Trbeler Atatrkn Cumhurbakan olduu 1930lu ve nnnn Cumhurbakan olduu 1940l yllarda tek parti CHP, Trkiyede pek ok tarihi camiyi ve trbeyi tamir ettirip koruyup kollamtr. 1930lu ve 1940l yllarn Meclis Zabt Cerideleri incelendiinde birok CHPli milletvekilinin partilerinden-hkmetten, kt durumdaki tarihi camilerin aslna uygun bir ekilde onarlmasn istedikleri grlmektedir. Dahas ayn milletvekillerinin, bu isteklerinin aksatlmas veya gerektii ekilde yerine getirilmemesi durumunda, yeri geldiinde, ilgili genel mdrl (Vakflar Genel Mdrl) ve hkmeti alabildiince eletirdikleri de grlmektedir. ok daha nemlisi, dnemin tek parti hkmeti CHP, bu konudaki istekleri dikkate alarak, bata kt durumdaki tarihi camiler olmak zere Trkiyedeki birok camiyi ve trbeyi tamir ettirmi, camii ve trbe onarmlar iin zel tahsisatlar ayrmtr. Vakflar Genel Mdrleri, yeri geldiinde Meclis konumalarnda hkmetin onartt camileri, yaplan tamir ilemlerini, harcanan para miktarn tek tek aklamlardr. te o Meclis Zabt Ceridelerinden birka rnek: 27 Mays 1937de, TBMM 4. Dnem, 46. Birleimde sz alan Refik evket B. baz camilerin tamirinden sz ederek, bu konuda Vakflar Genel Mdrl'ne baz eletirilerde bulunmutur: "Vakf btesi sz konusu olduu zaman, hi bir zaman hatrmzdan gemez ki bize ecdadmzn brakt hayr kurumlarnn imdadna koan tek kurumdur. () Onun iin bizim elimizde bulunan, gayet mazbut bir ekilde elimize verilmi olan, ecdadmzn bir hayr ifadesi olan camilerin, emelerin u veya bu messeselerin gzmzn nnde nedensiz yklmasna meydan verecek kadar ciz bir nesil olmadmz ispat etmek bize der (Alklar). Onun iindir ki arkadalar, vakf idarelerinin bilhassa krtasiyecilikten doan tahsisatszlk yznden memleketimizin bir ok yerlerindeki 300, 400, 500 sene evvel kurulmu ve hayrsever adamlarn bir nianesi olan bu gzelim messeseleri tamir ve ihya ve korumaya imkn bulunamamaktadr. Brakanlar rahmetle andmz bu kurumlara daha ok gayret sarf ederek baklmasn Vakflar Genel Mdrlnden zellikle ricay vazife bilirim. Bizim grevimiz ykmak deil, yaplanlar tamir etmektir. Korumak greviyle ykml olan bu nesil dnk gzel eserler karsnda sessiz kalamaz. Vakflar Genel Mdrlnden kendi hesabma bir ricada bulundum, hsn telkki ettiler. Mehur Mimar Sinann Manisadaki Muradiye camimin tamiri iin 1500 liralk tahsisat verdi ve tamir edildi. Fakat bu muazzam ve emsali artk yaplamayacak olan eserin maalesef 1500 liralk tamirat, bilkis onun byk bnyesinde en ufak bir tesir bile meydana getirememitir. Oradaki vatandalar ve onu gren her vatanda bu messesenin atsn kurunlarnn aldn ve aktn grmekle elbette strap duyar. Trkiye B. M. Meclisi yrekten duyulan straplarn aresine bakmakla mkellef olduu iin bizim nammza grev yapan eden Vakflar Genel Mdrl, mill bir duyguyla hayrsever bir imann icap ettirdii dikkatle hareket etmelidir..."

Vakflar Genel Mdr Rt B., Refik evket Bnin ince eletirilerine u yant vermitir: "Refik evket Beyefendi kanun meselesinden sonra hayrata iyi baklmamas konusunu sz konusu ettiler. Son zamanlarda bunu pek iyi yapamadmz itiraf ediyoruz. Fakat iki sene ncesiyle kyaslanrsa bu konudaki almalarmzn, vakflarn en parlak devri olan Merutiyeti takip eden devirde bile grlmedii anlalacaktr. 339dan beri yalnz hayrata ait 4000 ksur ve akar olarak tamir ettiimiz 900 ve yeni yaptmz 400 bu kadardr. Bunlar hi bir devirde byle yaplmamtr. () Manisadaki camilerin tamiri meselesi: bunun nemlice bir tamir olduu izaha muhta deildir. Kurunlarn tamir iin orada mtehasss bulamadmzdan stanbuldan bir adam gndermek gerekti. Geriye kalan tamirini bu sene yine yapmaa alacaz." Grld gibi Vakflar Genel Mdr konumasnda, son yllarda aralarnda Manisadaki camilerin de olduu yzlerce tarihi eserin tamir edildiini belirtmitir. Bu srada Kocaeli Milletvekili Srr B., Bildiiniz gibi stanbulda, Tophanede iki sebil vardr. Onlarn ekli inalar evvelce birer prlanta gibi o havaliye ss vermekte idi. Fakat bir ka seneden beri ihmal edildii iin ykldlar, birer harabe haline girdiler. diye bir eletiride bulununca, Vakflar Genel Mdr Rt B., Efendim, sz konusu ettiiniz, Nusratiye camiinin sebilleridir. Kapnn tarafeyninde sebilin parmaklklar vard. Gayet kymettard. Fakat alnd iin kaldrld. Bu suretle sebil de ykld. Bu sene bu konu incelendi. Gereken tahsisat ta verildi. Geen gn gittim, grdm, sebil yerine kondu." diye yant vermitir. (TBMM Zabt Ceridesi, Sra 1, C.8, Birleim 46, 4. Dnem, 12.5.1932, s.107-110) TBMMde Vakflar Genel Mdrlnn 1937 Btesi dolaysyla sz alan Ktahya milletvekili Naid Ulu, hkmetin tamir edip onard camilerden yle sz etmitir: "Arkadalar; Vakflar Genel Mdrl, Sayn Babakanmzn pek yakndan gsterdii alka ile, son senelerde hakikaten ok faydal iler grd. Memleketin mill eserlerini tekil eden ok kymetli camilerimizi ve daha baz abidelerimizi tamir etti. Bu faydal hizmetlerden dolay Vakflar ynetiminin manev ahsiyetine bu krsden teekkr etmek isterim. Arkadalar; ellimizde iki milyon sekiz yz ksur bin liralk bir vakf btesi var. Daha bir ok muhtac tamir camilerimiz, tarih abideler bulunduu halde, bu gibi eserlerin tamiri iin buraya konan para, 159. 010 liradr. Geen yl Beyolunun ortasnda bulunan Aacamii hakikaten mill bir slpta yeniden tamir edilmitir. Evkaf idaresinin gelecek btelerinde memleketin, Anadolunun Rumelinin her tarafnda vaktiyle yaplm olan yzlerce ve yzlerce camiyi tamir edecek, bahelerini ve etraf harap olmaktan kurtarp ieklerle, parklarla donatacak bir hizmete hazrlanmasn temenni ediyorum."(TBMM Zabt Ceridesi, Sra 6, C.18, Birleim 66, 5. Dnem, 27.5.1937, s.292) Nait Uluun Meclis krsnden belirttiine gre hkmet, 1930larn sonlarnda ok kymetli camileri tamir etmitir. rnein, 1936 ylnda Beyolundaki Aa Camii aslna uygun olarak tamir edilmitir. Vakflar btesinin artrlmasyla lkenin deiik yerlerinde tamir bekleyen ok saydaki cami de tamir edilebilecektir.

TBMMde 1930lardaki cami tartmalar, 1940larda da devem etmitir. rnein, 24 Aralk 1945te, 7. Dnem, 17. Birleimde konuan Antalya Milletvekili H.Dalolu, Vakflar Genel Mdrlnn btesiyle baz camileri ve trbeleri tamir ettirdiini anlatmtr: "Arkadalar, bu yl Vakflar daresi btesi geldii zaman arzedeceim. Vakflar daresi btesine Mill abideler ve camilerin tamiri iin be yz bin lira denek konmutur. Yksek Meclis bu paray vermekte hakikaten cmert davranmtr. Gnl istiyor ki, Mill Eitim Bakanlnn eski eserler ve mzeler ksmna da bu kadar bir para vermekten ekinmeyelim. Arkadalar, geen sene Yksek Meclis pek yerinde olarak baz trbelerimizin tamirini, bilhassa bir iaret olarak, bir direktif olarak Mill Eitim Bakanlndan istemiti. Yaptm tahkikat ve aldm izahata gre geen sene Maliyeden verilen 30 bin liralk bir tahsisat ile 5 6 trbe tamir edilmitir. Bunlarn arasnda Gazi Osman Paann trbesi olduu gibi II. nci Bayazit'in ve Seluk Hatun'un trbeleri de vardr. Bilhassa Osman Paa gibi bir milletin ann ve erefini btn dnyaya kantlam olan byk bir adamn trbesinin bilhassa byle bir zamanda tamir edilmesi hakikaten bizi sevindirecek mahiyettedir. Ben kendi hesabma Mill Eitim Bakanlna bu bakmdan teekkr ederim. Abidelerin tamiri iin bir koordinasyon yapmak lzmdr. Vakflar daresi, Mill Emlk ve Mill Eitim Bakanl elele vermelidir. Bunlarn nn vazifeside bir olduu halde bazen aralarnda anlamazlklar yznden ihtilf kmaktadr. Halbuki dva abidelerimizi korumak, onarmaktr. Onun iin ne yapmak lzm geliyorsa yapmal, bu idare birlemeli ve esasl tedbirlerle karmza klmaldr. Arkadalar, bu eserlerin onarlmasyla, hakikaten sistemli ve programl ekilde tanzimiyle memleket turizmi de bundan ok istifade edecektir. Arkadalar; bildiiniz gibi bu memleketten bir ok tevaifi mlk gelip geti. Bunlardan birisi Hamidoullardr. Bunlarn merkezi Eridir'dir, Bunlarn Dndarbey medresesi vardr. Hakikaten fevkalde bir eserdir. Bilhassa ecnebi seyyahlar mkemmel bir eser diye zerinde durmulardr. Bunu da kurtaralm, hatt oraya mahall bir mze de yaparak btn mezarlar vesaireyi de iine koyarak tehir ederlerse ok iyi olur. Bunu da bilhassa rica ediyorum...." (TBMM Zabt Ceridesi, Sra 2, C.20, Birleim 17, 7. Dnem, 24.12.1945, s.315-317) Antalya Milletvekili Dalolunun bu konumas son derece nemlidir. Dalolunun verdii baz bilgiler cidden dikkat ekicidir. rnein, 1945 ylnda camilerin ve eski eserlerin tamiri iin Vakflar Genel Mdrl btesine 500.000 lira denek konmutur. 1944 ylnda TBMM, Milli Eitim Bakanlndan baz trbeleri onarmasn istemitir. Maliye bu iin 30.000 lira denek vermitir. Bu para ile, aralarndaGazi Osman Paa, Seluk Hatun ve II. Beyazitin trbelerinin de bulunduu 5-6 trbe onarlmtr. Vakflar Genel Mdrlnn 1940 yl Btesi grlrken sz alan stanbul milletvekili Ziya Karamrsel, Vakflar Genel Mdrlnn cami tamir almalarn yle eletirmitir: "stanbul'daki Kymetli eserlerin tamiri konusunda Muhterem Vakflar Genel Mdrnn gstermekte olduu hassasiyet ve sarf ettii gayret ne kadar kranla karlanmaa lyik ise bu hassasiyet ve gayretin fili sahaya intikalinde meydana gelen hatalar da o oranda teessrle karlanacak bir mahiyet arz etmektedir. Bendeniz daha evvel Mahmutpaa, Sinanpaa, Lleli ve Hseyinaa camileri gibi baz eski eserlerin tamirat dolaysyla yaplan hatal iler hakkndaki mtalaa ve

teessrlerimi kendilerine zel olarak sylediim iin burada tekrara lzum grmyorum. Geri sonralar stanbulda pek o kadar belli bal tamirat yaplmam ise de yine az ok baz eyler meydana getirilmi olduundan bunlar hakkndaki gr ve eletirilerimi, hi olmazsa bundan sonra yaplacak tamirat esnasnda dikkate alnr midi ile gerekli grmekteyim. nce urasn belirmeliyim ki, o gibi nefis tarihi eserlerin restorasyon usul ve kaidesine uygun olarak tamir edilmesi gerekirken bu konuya kesinlikle nem verilmemektedir Bilginiz dahilindedir ki her bina asrna gre bir malzeme ile yaplmtr. Buna dair baz rnekler vereyim: Karagmrkteki Atikalipaa camiinin hari kubbeler evvelce ref edilerek yaplm olan son cemaat yeri tamirat esnasnda kamilen kaldrlarak camiin methali akta braklm ve yamur sularnn ieri girmesine uygun bir vaziyet ortaya kmtr. Hrka-i erifteki Mesih Alipaa camiinin tamirinde ise byk bir dikkatsizlik gze arpmaktadr. Camiin haric ve dahil duvarlar batan baa raspa edilerek bina bembeyaz ve cascavlak bir hale getirilmitir. Bundan baka al pencereler ve kadim renkli pencere camlar deitirilmi ve acayip bir manzara hsl olmutur. Sultan Ahmed camiinin yan kaplarnn dehlizleri zerinde bulunan ifte rtl 12 kubbenin bilmem ne vakit st kubbeleri imha edilmi olduu gibi son cemaat yerinin ve adrvan avlusunun revaklar iindeki kymetli malakr rozetler bozulup zerleri dz sva ile svanmtr. Sras gelmiken urasn da arz edeyim ki, camiin mahfeli ahaptr ve sitile de uygun deildir. Fakat yapld zamann mantalitesini ve bir devri ifade ettiinden dolay hususiyeti vardr. Orasn kaldracaklarn iittim. Halbuki, bu binay ykmak deil tamir etmek lzmdr. Kpr bandaki Yenicaminin durup dururken kap methalinin raspa edilmesinin anlamn anlayamyorum. Bundan baka caminin saaklar betonarme yaplmtr ki, bu da restorasyon usulne klliyen muhaliftir. Kadrgadaki Sokullu camii muazzam bir camidir. Medrese tekke, darlhadis ve cami hep bir aradadr. Mimar Sinann aheserlerindendir. Burada yaplan tamirat arasnda kubbe kenarlarndaki istalaktitlerin yine eskisi gibi tatan yaplmas gerekirken bunlar aldan yaplmtr. Senelerin tesir ile tarih bir nefaseti ihzar etmi olan i cidarlarnn kefeki talar zamanla balad esmer renkle bozulmu inilerin ahengini tekil ettii halde bunlar batan baa raspa yaplmakla bembeyaz meydana km ve eskilik ahengi ve rengi tarihisi bozulmutur. Dahilinde bulunan sekiz para 12.nci asra ait yaldzl yazlar da bozulup bunlardan bir ksm yeniden yazdrlmtr. Binaenaleyh, yazlarn eskilii ve eserin kdemi feda edilmitir. Tekke binasnn kurunlar sklm baka yerlerde kullanlm ve bu binann bir ksm kiremitle rtlm ve bir ksm da ak ve yamur sularnn tahribine maruz bir halde braklmtr. Azapkapsnda kymeti tarihi zellii olan cami haricen imento sva ile berbat bir hale konulmutur. imdi evkafn tamir hususundaki hatalarndan sz edeceim. 1 - Bir mahal tamir edilirken dier vakf binann malzemesi sklerek kullanlmaktadr. 2 - Klsik tipte olan al pencereler imentodan yaplmakta veya tamir edilmekte ve bu suretle kymet bozulmaktadr. Eski erevelerdeki camlar renk ve effaflk itibar ile hususiyet tamakta ve yeni yaplan erevelerde kullanlanlar ise malm olan mavi, sar, krmz, ve yeil renklerdeki adi camlardan ibaret olup ok irkin bir manzara tekil ve eserin mimar ve tarih kymetini bozacak bir vaziyet ihdas eylemektedir. Bu grmn isabeti Topkap mzesinde ve Ayasofya trbelerindeki al erevelerle yeni yaplan Lleli, Mesihpaa ve Bayazd camilerindeki ereveler mukayese edilirse derhal tezahr eder. Bu camiler bu erevelerle birer ucube halini almlardr.

3 Eski eserlerin bir ou harap olup bunlarn ounun da sakaflar ak ve ereveleri ve camlar krk olduu halde gereken bu eit tamirat yaplmayarak raspa, boya ve yaldz gibi ss tamirat ile uralmakta ve bu suretle lzumsuz eyler iin ve bazen de ikinci ve belki de nc derecedeki iler iin bir ok masraflar yaplmaktadr ki bu da baarl olmasa gerektir. Bu cmleden olmak zere Sleymaniye camii kubbesini bir rnek olarak arz edebilirim: Bu cami kubbesinin svalar eski kalemkri naklar meydana karlacak diye bozulmasdr. Halbuki o kalemkr iler esasnda bozuk olmam olsayd zerine sva vurulur mu idi? Bu kadar basit bir eyin dnlmemesi, bouna masraf ile muazzam bir iskele kurulmasn ve binlerce amele altrlmasn icap ettirmitir. 4 Grne uygun olarak yaplan bu iler ya proje ve keif gibi esasl noktalara dayandrlmamakta veyahut keiflere nem veren bir kiinin tamamyla arzusuna ve keyfine bal braklmaktadr. 5 - Baz mabetlerin ilerinde, sonradan yaplm olan ve periyodik ifadeleri tayan mahfel, merdiven, maksure, dolap ve emsali paralar gereksizdir diye sklp atlmakta ve bu suretle o mabet btn bu hususiyetlerden mahrum braklmaktadr. Yaplan tamirat esnasnda sona asrn icad olan imento, frenk kiremidi, Avrupakr kilitler ve son sistem ereveler kullanlmaktadr. Bir devir sonra, bunlarn her hangi birini inceleyecek olan bir lim, bir mdekkik bu yeni eserleri grnce hayret edecek ve eski ecdad ile yeni torunu karlatrmada bu devrimizi eletirecektir. Bilginiz dahilindedir ki bu eski mabetlerin her biri tarihte nam brakm, byk mimarlardan birinin eseri sanat ve maharetidir. Mimar Aya, Hayreddin, Acem Ali, Sinan, Kasm ve Memed Aalar gibi sermimar devlet unvann alm olan bu nemli kiiler memleketin imarnda piva olmular ve hatt vazifelerinde kusurlar grlenler bu kusurlarn hayatlar ile demilerdir ve bu eserler iin milyonlarla llecek servet sarf olunmutur. Bu gn bu eserleri gstererek medeniyette bizim de ok yksek nasibimiz olduunu ok hakl olarak iddia edebiliriz. Takdir buyurursunuz ki, bu kymetli eserler Vakflarn mal, mlk deildir. Vakflar onlarn muhafz ve bekisidir. 3 odal bir evi tamir ederken bir takm artlara uyuyoruz. Binaenaleyh ecdadmzdan intikal eden ve millete mal olmu olan bu kymetli eserleri birer meheri sanat ve maharettir. Binaenaleyh bunlarn tamirinde de o kadarck olsun zen gstermek lzmdr. Halbuki bu gn seilen usulle bu eserler bozulmaa yz tutmaktadr. Son hareketi arz faciasnda Amasyada urada, burada harap olan baz nefis ve kadm eserlerin Vakflarca tamiri iin bir takm teebbsatta bulunulduunu kemali kranla haber almaktaym. Temenni ederim ki, bu eserlerin tamirinde ayni hatalar yaplmasn ve yaplan iler restorasyon usul ve kaidelerine uygun olarak bu uurda harcanan paralar heder edilmesin. Bendeniz btn bu yanllklarn ve usulszlklerin vukuunu yalnz mimar vasfn tayan kiilere ve mteahhitlere tamiratn verilmesinde gryorum. Geri ortada bir danma komisyonu vardr. Fakat bu komisyon her nedense fiili bir netice vermemektedir. Bu da grlen sakatlklarla sabittir. Binaenaleyh buna ihtimal vermemekle beraber bu heyetin adeta grn kurtarmak iin tekil edildii zann hsl olmaktadr. Gerek amac ise bittabi bu deildir. Hastalk meydandadr. Bu nasl dzeltilebilir. imdi msaadenizle ksaca buna da temas edeyim. Bu gibi eski nefis eserlerin fenn usul ve kaideye uygun tamirini temin iin restoratrlerden, tarih mdekkiklerinden ve sanayii tezyini ustalarndan oluan kuvvetli bir heyet kurmak lzmdr ve yaplacak btn ilerin bunlarn karar ile yaplmas ve bilhassa, bal olduu Milli Eitim Bakanlndan grd tevik ve himaye ile mtevazi ekilde alarak meydana getirdiklerini bizzat gidip grdm,

mesai semerelerini bu krsden yksek bir kran ile ve cidd bir takdir ile arz etmeyi vicdan borcu bildiim Topkap mzesindeki abideleri koruma komisyonunun en evvel grnn alnmas ve yani onlarla teriki mesai edilmesi lzmdr. Belki byle bir komisyonun kurulmas biraz masraf ihtiyarn icap ettirecektir. Fakat bu gereklidir. Yaplan masraflarn heba edilmemesinden ise bu kadarck masraf ile daha sekin ilerin drst ve muntazam bir ekilde yrtlmesi ok yerinde olacaktr. Szme nihayet verirken beyanatmn balangcnda da arz ettiim ekilde muhterem Vakflar Genel Mdrnn, eski ve nefis eserlerin tamiri hususunda ahsen gsterdikleri arzu ve gayret ve samim yardm cidden kranla karlanmaa lyktr. (..) Gayet ak ve samim olan bu beyanatm iyi niyetle dikkate alacaklarndan eminim." stanbul milletvekili Ziya Karamrsel, 31 Mays 1940 tarihli Meclis oturumunda Vakflar Genel Mdrln, tarihi camilerin tamiri yaplrken aslna uygun olarak yaplmad gerekesiyle byle eletirmitir. Karamrselin eletirileri, tek parti CHPnin iyi-kt birok tarihi camiyi tamir ettirdiini gstermesi bakmndan da dikkat ekicidir. Karamrsel, Son hareketi arz faciasnda Amasyada urada, burada harap olan baz nefis ve eski eserlerin Vakflarca tamiri iin bir takm teebbste bulunulduunu kemali kranla haber almaktaym diyerek Trkiyenin deiik yerlerdeki camilerinin onarldn belirtmitir. Karamrselin konumasnda verdii bilgilere gre, Vakflar Genel Mdrl, Mahmut Paa, Sinan Paa, Laleli, Hseyinaa, Beyazid, Atikalipaa, Mesihalipaa camileri, Yenicamii, Sokullu camii, Azapkap camii gibi ok sayda caminin tamir edildii, onarld anlalmaktadr. Daha sonra Tokat Milletvekili Nazm Poray sz alarak CHP'nin stanbulda tamir ettii camilerden sz ederken eletirilerini de yle dile getirmitir: "Evkaf idaresinden istediim meseleler unlardr: stanbulda bir ok camiler tamir ediliyor, kendi semtime yakn olan skdarda kemali kranla grdm ki ok gzel camiler tamir edilmi ve edilmektedir. Geen sene Ksemvalidenin eseri olan inilicami, ki skdarn adeta cevheridir, ok gzel bir surette tamir edilmitir. Boaza bakan emsipaa camisi tamir edilmektedir. Bu bina Mimar Sinanm en gzel eserlerinden birisi, adeta Boazn incisidir. Maalesef nhisarlar idaresi bunun n tarafna depolar ve brolar ina etmi ve bu gzel eserin perspektifini kapamtr. Vakflar imdi bu camii tamir ediyor. Yalnz arkasnda bir takm medreseler vardr. Malmu liniz bu medreseler bir zel kanunla zel idareye verilmitir. Vakf camileri tamir ediyor. Fakat medreseler eski hali harabe ve pislikte kalmaktadr. Acaba Vakf idaresi iin zel idarelerde anlaarak byle bir tamir yapld zaman cami ve medreseleri beraber tamir etmee imkn yok mudur, bu imkn bulunamaz m? Birinci sualim budur. kinci olarak anlamak istediim nokta, haber aldmza gre yine skdarda nc Sultan Mustafann ina ettirdii Ayazma camii yaknda tamir edilecekmi. Bu cami tabi daha eski zamanlardan kalm olduu iin ok kymetli olmakla beraber biraz mimarisine ecnebi kokusu karmtr. Yani Trk mimarisindeki seciyeyi, salaml, vakar korumu bir bina deildir. Bu gibi binalara gelmektense, bu gn stanbulda daha eski ve ok harap olmu camilerimiz vardr. Bunlar tamirle ie balamak daha doru deil midir? Bence nemli olan tercih etmek doru olur. Mesel Kasmpaadaki Piyale camimin ok harap olduu sylenmektedir. Ben yaknlarda grmedim. Tamamen yaplmasnn ok masraf gerektirdiini takdir ederim. Acaba burasn ksmen olsun tamir etmek mmkn deil midir? Yine

skdarda iskele banda Mihrimah camisi vardr. Bu cami de Sinann eseridir ve gayet gzel, insana ferah verecek bir mabettir. Camiin yamadaki medrese, vaktiyle zel kanunla zel idareye terk edilmi ve bu medrese ocuk bakm evi olarak kullanlmakta bulunmutur. Bu medresenin tamiri esnasnda, anlalan daha uygun bir yer bulamam olacaklar ki, medresenin bir duvarn ykarak kap amak suretiyle Mihrimah camimin harimine kmrlk yapmlardr. Bunu hangi kt eller, hangi mimar yapmtr bilmiyorum. Mihrimah caminin hariminde, Sinan Paann kabrinin karsna demirden yaplm gayet adi, en kaba hisleri bile rencide edebilecek bir kmrlk. ehremaneti ile Evkaf arasndaki anlamazlklarn zm bir hakem heyetine havale edilmiti. Bu davalar srasnda bu kmrln de oradan kaldrlmas Evkaf tarafndan pek hakl olarak istenmiti, hakem heyeti de bu kmrln kaldrlmasna karar vermiti. Bu karar verileli sene olduu ve hkm de kati olduu halde bu gn hal oradan geenler kmrl orada grmektedirler. Bunun kaldrlmasn rica ederim. Dier sual: Rstem Paa camii hakkndadr. Bu cami Kanun Sleymann damad Rstem Paann camisidir ki, inileri ile mehurdur. Sleymaniyenin altnda, Haliin stnde olan bu cami pis barakalar altnda kalmtr. Bu pislikler oradan kalkarsa bu eserler birbirini tamamlayan iki abide olacaktr. Rstem Paa camiinin inilerinin dnyada emsali yoktur. Bu da Mimar Sinann eseridir. Sinan denize yakn olmas itibar ile camii bir bodrum zerine yapmtr. Altn kazm ve biraz ykseltmitir. Bu caminin altndaki bodrum Vakflar tarafndan kiraya verilmektedir. Burasn tutanlar bir eker fabrikas haline getirmilerdir. Bonbon, yemek iin aldnz ve iinden manasz ve hatta kk yazlar kan ekerler orada yaplmaktadr, Bunlarn bir takm kzlar tarafndan kda sarldn grdm. Gnn birinde bir yangn vuku bulursa cami yanmazsa da ok hasara urayacaktr. Bu camiin avlusu da pek ktdr. Yalnz bu deil, daha bir ok camilerin de avlular ktdr. Bilhassa Rstem paa camisi berbat bir haldedir. Vakflar buradan ne kadar kira alr bilmiyorum. Fakat bu bodrumun boaltlmas iyi olacaktr. skdarda Ahmediye camimde haftann belirli bir gnnde fukaraya orba tevzi edilmektedir. Bunu pek yaknda oradan bir gn geerken kemali kranla ve ayn zamanda da teessrle grdm. nk manzara hakikate insana teessr verecek mahiyette idi" Tokat milletvekili Nazm Porayn bu eletirileri ve nerileri de dikkat ekicidir. ncelikle Poray da bu konuda konuan dier milletvekilleri gibi Vakflar Genel Mdrlnn tamir ettirdii camilerden sz etmitir. Poray, stanbulda bir ok camiler tamir ediliyor, kendi semtime yakn olan skdarda kemali kranla grdm ki ok gzel camiler tamir edilmi ve edilmektedir.. diyerek, stanbuldainili Camii ve emsi Paa Caminin tamir ettirildiini, Ayzama Caminin de tamir ettirileceini belirtmitir. Poray ayrca skdardaki Mihrimah Camisinin harimine yaplan kmrln, Vakflar Genel Mdrlnn isteine ramen hala kaldrlmamasn eletirerek bunun biran nce kaldrlmasn istemitir. Rstem Paa Camiinin altndaki bodrumun kiraya verilmesinin doru olmadn belirterek, o bodrumun da boaltlmasn istemitir. Vakflar Genel Mdr Fahri Kiper bu cami eletirilerine u yantlar vermitir: "Abidelerin tamirinde restorasyona uygun hareket edilmesi istendi; Bu zaten almalarmzda teden beri gz nnde bulundurduumuz bir konudur.bunun iindir ki, biz tekiltmz haricinde memleketimizin yetitirdii yksek uzmanlardan oluan bir heyet meydana getirdik. Her ne yaptrrsak onlar gidiyor, inceleme

yapyorlar, yaplan eylerin uygun olduunu veya deitirilecek eyler varsa dzeltilmesi gereini sylyorlar, biz de tamamen buna uyuyoruz. Bu byle olmakla beraber bilhassa saydklar noksanlar hakknda benim de kulama gelen baz konular oldu. Bunlarn ierisinde bu iler pek g, her birinin ayr ayr uzmanlarnn bulunmas gereklidir. Belki hata edilmi noktalar olabilir. Yalnz bir ka tanesinde de yaptmz incelemelerle sylenilen eylerin pek de muvafk olmad neticelerine vardk. Mesel Yeni Camiin raspa vaziyetinde. Bunu defalarca incelettik, raspa edilen yerler esasen talarn zerini tekrar kazmak gibi deildir. Yaplan ite kire ve saire bir ksmna evvelce srlm, srlen sva bir eyler olmu, tabi br taraf byle olmaynca sonradan grld zaman zannediliyor ki, st taraf da byle idi.Halbuki baz yerlere sva srmler, baz yerlere srmemiler. Bunlar yine grlebilir. ikincisi daha ziyade uzman heyetin arzusudur. Elbette daha iyi bir neticeye varlabilir. Abdileri koruma komisyonu hakknda tabi bir ey sylemek bendenize dmez, onlarn da mesaisini takdir ederim. Esasen onlarn da bize kar baz talepleri olmutur. Bir ksmlarn hakl olarak yaptrmzdr, bir ksmlarn da inceletmiizdir. Merhum Halil B. bizzat gerek Azabkapdaki cami hakknda, gerek bilhassa Kadrgadaki eserler hakknda dikkatimizi ekti. Biz bunlar ayr ayr inceledik. Hepsinin yaplmasn arzu ederim. Bir de, camiler tamir olunurken medreselerin de tamiri ve bunlarn birlikte halinde bulunduu, birisinin tamir edilirken dierlerinin de tamirsiz kalmamasn sylediler. Bunun iin Baveklet yksek makamndan istirhamda bulunduk. Vakflar idaresinden, Maarif vekletinden, stanbul vilyetinden ortak bir heyet tekil edilerek stanbulu semt semt gezdiler. Sleymaniye Camisinin altndaki demirci dkknlar senelerden beri orada devam eden bir bozukluktur. Lleli Camiinin bir kapsnda iki tane kmrc dkkn vardr. Sultanahmetin yan banda turucu dkkn vardr Rstempaa Camisinin altnda belki de meyhane ve buna mmasil bir takm eyler hemen hepsinde vardr. Kadrgadaki ehit Mehmet Paa Camisinde ereve eklinde dkknlar vard ve pis pis, kirli kirli bezler asl vaziyetler vard. Bunlar yava yava istimlk ederek eski haline getirmeye alyoruz. Fakat bunlarn hepsine birden yetimee bu gn imkn yoktur. Zaten bu i ufak, tefek bir i deil, milyonlar gerektiren bir itir. Dzgn bir programla yava yava zerinde ilemek zarureti vardr. Vakflar Genel Mdr Fahri Kiperin camilerin tamiri konusundaki baz eletirilere verdii bu yantn satr aralarnda ok nemli baz gerekler sakldr. yle ki: ncelikle, Kiper, "Biz tekiltmz dnda memleketimizin yetitirdii yksek uzmanlardan oluan bir heyet meydana getirdik. Her ne yaptrrsak onlar gidiyor, inceleme yapyorlar, yaplan eylerin uygun olduunu veya deitirilecek eyler varsa dzeltilmesi gereini sylyorlar, biz de tamamen buna uyuyoruz. demitir. Yani tarihi camilerin restorasyonu srasnda aslna uygun olmayan onarmlarn, eksik ve yanllarn sorumlusu bu uzman ekiptir. Vakflar Genel Mdr bile Biz tamamen uzmanlarn nerilerine uyuyoruz dediine gre camilerin tamiri, onarm srasndaki hatalardan ve eksiklerden Atatrk veya smet nny sorumlu tutmak hi de doru ve gereki bir yaklam deildir.Kiper ayrca, camilerle birlikte trbelerin de onarmnn yaplmas iin uzman bir ekip grevlendirildiini ve bu ekibin btn stanbulu gezerek incelemelerde bulunduklarn belirtmitir. Kiper, cami altlarndaki dkkanlarn da zaman iinde temizleneceini ifade etmitir. Konya milletvekili Dr. Osman evki Uluda, sz alarak Vakflar Mdrne hitaben; Efendim bir sorumu cevapsz braktlar. Bendeniz dedim ki; bundan sene evvel Beyehirdeki Erefolu Camii ile Edirnedeki Bayazd Darifas hakknda o zaman

bunlarn geici olarak tamirlerinden bahsetmi ve nemle nazar dikkate alacaklarn cevaben sylemilerdi. Bunlar nazar itibara alnmas tarihi ne zaman gelecektir?. Bu hususta hibir ifadede bulunmadlar?. diye sormutur. Bu soruya Vakflar Genel Mdr Fahri Kiper u yant vermitir: Efendim Beyehrindeki Erefolu camii ile Edirnedeki Darifadan hakikaten sene evvel sz edilmiti. Ben bunlarn o vakit nazar dikkate alnacan belirtmitim ve bunlara da baklmtr. Bu Erefolu Camisi hakikaten ok yksek bir eserdir. Bu gn buna balanacak olsa elimizdeki arkadalarmz kendilerinden baka ayrca bunlara bakacak uzmanlara gerek olacan sylemilerdir. Bu ok paraya dayanan bir itir. Tahsisatmz 100. 000 liradr. Btn bunlar nazar dikkate alnmam deildir. Hepsini yapmaa kudret ve kifayetimiz yoktur. Bir soru da Amasyadaki Bayazd Camisi hakknda idi. Bayazd Camisi meselesine gelince; o da maatteessf dierleri gibi yklmtr. Bu gn onun tamiri iin 200. 000 liraya ihtiya vardr. Amasyadaki gzel eserlerden ou kalmamtr ve halkn arzusu bunun yaplmasdr. Bavekilime verdiim raporda bu da vardr. Zamann uygunluu nispetinde gelir temini ile yaplma noktas vardr.Vaziyet budur."(TBMM Zabt Ceridesi, Sra 7, C.11, Birleim 60, 6. Dnem, 31.5.1940, s.482 vd.) Vakflar Genel Mdr btn ak yrekliliiyle Beyehirdeki Erefolu Camii, Edirnedeki darifa, Amasyadaki Beyazid Camisi gibi ok sayda caminin ve tarihi eserin yeterli denek olmamas yznden maalesef zamannda tamir edilemediini ancak gelir temin edilir edilmez bunlarn da onarlacan ifade etmitir. Cami, tamiri ve onarm konusundaki eletirilere zmir milletvekili Babakan kr Saraolu, 31 Mays 1944te, 7. Dnem, 65. Birleimde yle yant vermitir: "Arkadalar ortada byk bir hakikat vardr. O da memleketimizin bir abideler memleketi olmasdr. Tarihin tand gnden beri milletin stnde, oturduu yerlerde yapt eserler o kadar ok, o kadar byk ve abideler o kadar zengindir ki, bunlarn ince bir hesaptan geirilmeksizin hepsini ayakta tutmak istemek, korkarm ki, en byk abide olan hayatta olanlar fazla rencide eder. Bunlar iyi bir yntemle tasnif ve tespit ederek - ki Vakflar Genel Mdrl de bunun zerindedir - bunlarn bata gelenlerini, kaa mal olursa olsun, ihya etmek veya ayakta tutmak iin elden gelen gayretin azamisi yaplr, bunda ben de tamamen sizinle beraberim.Yine doru olan bir hakikat vardr ki, o da bu, ie imdiye kadar kfi ehemmiyet vermemi olmamzdr. imdiye kadar fakir bir bte ile, fakir bir teekkl bu ii baarmaa memur etmi bulunuyoruz. Bu nispeten ok az para ile alan idare, elinden geleni yapm ve kurulduu gnden beri byk abide saylan messeselerden yze yaknn ya ihya etmi veya ayakta duracak hale getirmitir. Eer bu teknik itibariyle, para itibariyle biraz daha takviye edilecek olursa bunun verimi, biraz nce arz ettiim sahaya intikal etmi olacaktr. Arkadalarmla beraberim, verdikleri izahat dinledim, Vakflar Mdr ile de konutum, mit ediyorum ki, gelecek sene daha az kusurlu olarak huzurunuza km bulunacaz (Alklar)." (TBMM Zabt Ceridesi, Sra 8, C.10, Birleim 65, 7. Dnem, 31.5.1944, s.434,435 vd.) Babakan Saraolunun szlerini zetlersek: lkemiz, abideler lkesidir.

lkemizde o kadar ok abide vardr ki, hesapsz bir ekilde bunlarn tamamn ayakta tutmak imkanszdr. Bu nedenle bunlar iyi bir yntemle belirlemek gerekir. Bu ie imdiye kadar gerekli nemi veremedik. Bunun temel nedeni btemizin fakirliidir. Buna ramen ok az bir para ile de olsa hkmet elinden geleni yapm ve byk abidelerden 100e yaknn onarmtr. Eer biraz daha paramz olursa daha ok abide tamir edilip, onarlacaktr. Grld gibi tek parti CHP, 1930lu ve 1940l yllarda ok sayda tarihi camiyi, mmkn olduunca, aslna uygun olarak tamir ettirmitir. Vakflar Genel Mdrl, uzmanlardan kurulu heyetler oluturarak, cami restorasyonlarn o heyetlere denetletmitir. stanbul dnda Amasya gibi Anadolu kentlerinde de ok sayda tarihi cami onarlm, tamir edilmi ve yklmaktan kurtarlmtr. Bu onarmlar, zaman zaman aslna uygun olarak yaplmasa da, baz tarihi camiler denek yetersizlii nedeniyle onarlamasa ve yklsa da, bu konuda CHPli milletvekillerin, ilgili mdrln ve babakanlarn art niyetli olduklarn sylemek olanakszdr. O dnemin ulam ve haberleme koullar da dikkate alndnda, Trkiyenin her hangi bir yerindeki her hangi bir caminin onarlmas, tamir edilmesi veya camilerin baka amalarla kullanlmas, yklmas gibi ayrntlardan hkmetin bandakilerin (Atatrkn ve nnnn) bazen ok ge haberleri olmutur. Nitekim -yukarda belgesini sunmutum- smet nn birka kere yaynlad genelgelerle, Anadolunun deiik yerlerindeki yerel yneticilerden, tarihi camilerin baka amalarla kullanldnn veya ykldnn haber alndn, bu gibi durumlara biran nce son verilmesini istemitir. Buna ramen o dnemde yklan ve ama d kullanlan camilerin ba sorumlusu olarak dorudan Atatrk ve nnn grlmeye balanmtr. Bu son derece yanl bir yaklamdr. Tek parti CHPnin camileri tamir ettirdiini, onarttrdn, bu konu iin zel bteler ayrdn Babakanlk Cumhuriyet Arivindeki belgeler de kantlamaktadr. TE CUMHURYET ARV: Tek Parti Dneminde Tamir Edilen ve Yaptrlan Camiler Normal 0 21 false false false MicrosoftInternetExplorer4 Gen Cumhuriyet, asla cami dmanl, yapmamtr. Tam tersine Atatrk dneminde Cumhuriyet hkmetleri, gerektiinde cami ina ettirmi, camilerin bakm ve tamirini yaptrm, hatta kullanlmayan baz kiliseleri camiye dntrmtr. te Babakanlk Cumhuriyet Arivi'ndeki belgelerle Atatrk ve nn dnemlerinde tek parti CHP'nin yaptrd, onartt camilerden bazlar: 1922 ylnda Bakanlar Kurulunun ilk toplantsnda konuan Atatrk, Yunan ekilii srasnda birka bin caminin yaklp ykldn belirtmi ve Bu camileri yenilemek grevimizdir. Bu hizmeti nutuk atmadan, gsterie kamadan, siyasete alet etmeden

yerine getirelim. demitir.[8] Nitekim, 26 Aralk 1922 tarihli bir belgeye gre, "Dmandan kurtarlan yrelerdeki cami, hayrat ve vakflarda meydana gelen zararn tesbiti iin kurulan komisyonun hazrlad raporun ilgililere sunulduu" belirtilmitir. (BCA, Say: 6061, Dosya: 13712, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 140.4..12.) Atatrk 1 Mart 1923'te yapt Meclis konumasnda, "Efendiler!Geen yl iinde Vakf Bakanl, dini yaplar ve hayr kurumlarnn onarm ve inaatnda olduka nemli bir alma yapmtr. Yaplan onarm iinde lkemizin eitli yerlerinde olmak zere 126 cami ve mescit ile 31 medrese ve okul, 22 su yolu ve eme, 175 gelir getiren yer ile 26 hamam bulunmaktadr" diyerek, 126 cami ve mescitin onarlp ina edildiini belirtmitir. ("Atatrkn Trkiye Byk Millet Meclisinin I.Dnem, 4. Yasama Yln A Konumalar, Millet Meclisi Tutanak Dergisi D. 1, C. 28, 1 Mart 1923, s. 2 ) Bu dorultuda onarm ve ina karar kan camilerden bazlar unlardr: - 26 Mart 1923'te Hamidiye Camii'nin tamir ve tefriatnn umum evkaf malndan yaptrlmas" istenmitir. (BCA, Say: 14005, Fon Kodu: 51..0.0.0, Yer No: 2.12..6..) -12 ubat 1924 tarihli bir belgeye gre, "Turgutlu'da tamirat devam eden Pazar Camii iin 1500 Trk Liras gnderildii" belirtilmitir. (BCA, Say: 14005, Fon Kodu: 51..0.0.0, Yer No: 13.109..4.) - 25 Temmuz 1925 tarihli bir belgede "Bitlis Camiinin tefrii iin 3000 lirann gnderildii" belirtilmitir. (BCA, Say:14005, Dosya: 22911, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 192.313..11.) - 7 Aralk 1925'te Nidenin Fertek Kyndeki bir kilisenin camiye evrilmesine karar verilmitir. - 28 Eyll 1930 tarihli bir belgeye gre, "Frtnadan hasara urayan camilerin tamiri iin Edirne Vakflar Mdrl'ne 11 000 lira tahsisat gnderildii" belirtilmitir. (BCA, Say:790, Dosya: 22939, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 192.314..20.) -9 Aralk 1931 tarihli bir kararla, "stanbul Eyp Camii kurun ve sva tamiratnn emaneten yaptrlmas" istenmitir. (BCA, Say: 11987, Dosya: 229-59, Fon Kodu: 30..18.1.2, Yer No: 24.77..9..) - 1 Mays 1932 tarihli bir kararla, "stanbul Edirnekap'daki Nesliah Camii'nin emanet usulyle tamir ettirilmesi" istenmitir. (BCA, Say: 12791, Dosya: 229-63, Fon Kodu: 30..18.1.2, Yer No: 28.36..8.) - 17 Eyll 1933 tarihli bir kararla, "Babaeski'deki Cedit Ali Paa Camii ile Manisa'daki Muradiye Camiinin tamiri" istenmitir. (BCA, Say: 14960, Dosya: 229-68, Fon Kodu: 30..18.1.2, Yer No: 39.64..19.) - 18 Mart 1933'de "Edirnedeki erefeli camiinin sva tamirinin yaplmas" istenmitir.[9]

- 26 Mays 1937 tarihinde "Ankara'daki tarihi eser niteliindeki camilerin tespit edilerek tamirlerine balanld" belirtilmitir. (BCA, Say:73362, Dosya: 25919, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 213.447..3.) - 27 Ekim 1937 tarihli bir kararla, "Ki'da tamiri mmkn olmayan Bltenbey Camii'nin yerine Vakflar Genel Mdrl'nce yeni bir cami yaptrlaca" belirtilmitir. (BCA, Say: 5016, Dosya: 22966, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 192.316..10.) - 13 Austos 1937 tarihinde tamir ettirilen camilerin teknie uygun yaplp yaplmadnn tespiti iin kurulan komisyon ve bu komisyonun vermi olduu rapordan" sz edilmitir. (BCA, Say:73362, Dosya: 25922, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 213.447..6.) - 14 Temmuz 1938 tarihli bir kararla "skdar'daki emsi Paa Camii tamiratnn emaneten yaptrlmas" istenmitir. (BCA, Say: 92582, Dosya: 229-113, Fon Kodu: 30..18.1.2, Yer No: 84.65..17.) - 14 Temmuz 1938 tarihli bir kararla "Havsa'daki Sokullu Mehmetpaa Camii tamiratnn emaneten yaptrlmas" istenmitir. (BCA, Say: 92492, Dosya: 229-156, Fon Kodu: 30..18.1.2, Yer No: 84.65..8.) - 14 Temmuz 1938 tarihli bir kararla "Kadrga'daki Sokullu Camii'nin tamiratnn emaneten yaptrlmas" istenmitir.(BCA, Say: 92352, Dosya: 229-155, Fon Kodu: 30..18.1.2, Yer No: 84.64..14.) - 16 Mays 1938 tarihli bir kararla "stanbul'daki Haseki, Mahmutpaa ve Mihrimah camileriyle etrafndaki binalarn ne ekilde tamir edileceklerine dair adet rapor hazrlanmas" istenmitir. (BCA, Say:73362,Dosya: 25922,Fon Kodu: 30..10.0.0,Yer No: 213.447..6.) - 6 Mart 1939 tarihli bir kararla, "Malatya'daki Hac mer Camii tadilat ve inaat iin gelecek yla geici taahhde giriilmesine izin verilmesi" istenmitir. (BCA, Say: 105102, Dosya: 229-158, Fon Kodu: 30..18.1.2, Yer No: 86.19..4.) - 25 Mart 1939 tarihli bir kararla "Konya'daki pliki Camii restorasyon ii iin gelecek yla geici taahhde giriilmesi" istenmitir. (BCA, Say: 106382, Dosya: 229-159, Fon Kodu: 30..18.1.2, Yer No: 86.25..12.) - 30 Mart 1939 tarihli bir kararla, "Kars'n Sarkam lesi'nde yaptrlacak cami inaat iin gelecek yla geici taahhde giriilmesi" istenmitir. (BCA, Say: 106692, Dosya: 229-160, Fon Kodu: 30..18.1.2, Yer No: 86.27..3.) - 9 Mart 1940 tarihli bir kararla,"stanbul'daki emsipaa ve Azatkap Camilerinin onarmnn devam iin 5000'er lira daha sarfna" izin verilmitir. (BCA, Say: 130012, Dosya, Fon Kodu: 30..18.1.2, Yer No: 90.22..3.) - 21 Austos 1944 tarihli bir kararla "Milli Saraylardan Divrii'deki Ulu Camiye korunmas iin konulan kymetli eya Caminin kubbeleri akt iin

korunamayacandan sratle Caminin tamiratnn yaplmas" istenmitir. (BCA, Say:6061, Dosya: 25945, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 213.448..18.) Atatrk'n Yaptrd Camiler Atatrk', "din dman" diye adlandran "utanmazlarn", "Atatrk'n camileri kapattrd" yalann yerle bir eden ok nemli baz belgeler var elimizde... Bu belgeler, Atatrk'n brakn camileri kapattrdn, tam tersine cami yaptrdn kantlamaktadr. Atatrk, Erzurum Kongresi`nden lmne kadar hep yannda ve hizmetinde olan Mihallkl Emir avuu Ali Metin araclyla 5 bin lira gnderip, Yunanllar`n igal srasnda yakp yktklar ve imkanlar olmad iin Mihallkllarn yaptramad kasabann tek camisini yeniden yaptrmtr. Atatrk`n tm masraflarn bizzat karlayarak yaptrd bu cami, bugn Mihallk`tadr ve `Aa Camii` veya "Mihalk Atatrk Camii" diye adlandrlmaktadr. Ali avu (Metin), Atatrkn en yaknlarndandr. Ailesi aslen Malatyaldr. 1877-78 yllarndaki Osmanl-Rus sava srasnda, aile Eskiehire gm, eski ismiyle Mihalk ukurviran kyne yerlemitir. Bilahere babas Hac smail, aileyi Mihalka getirmitir. Babasndan dolay da Haclarn Ali diye anlmtr. Ali Metin avu, Birinci Dnya Savann en hzl olduu dnemde 1915 ylnda, daha 18 yandayken askere alnmtr. O zamana gre iyi bir eitimi vardr. Bunun iin de Sivasta askerken Kk Zabit Mektebine alnm. Burada Enver Paann dikkatini ekmi, onun karargahnda hizmet vermitir. Savatan yenilgiyle kmamz zerine tekrar Anadoluya dnm, Kazm Karabekir Paann banda bulunduu 15. Kolorduda askerliine devam etmitir.Orada da kendisini gstermi. Atatrkn Erzuruma gelmesi zerine Karabekir Paa, Ali Metini, 3 Temmuz 1919 gn Atatrkn hizmetine Emir avuu olarak vermi, Atatrk lmne kadar, zellikle Kurtulu Sava sresince yaknl devam etmitir. Atatrkn yemeklerini Ali avu yapmtr. Halk dilinde Aa Cami, asl ismiyle Cami-i Kebir 1302(1886) ylnda Sivrihisarl Hac Sleyman tarafndan yaptrlmtr. O tarihlerde Mihalk, Sivrihisara bal bir kasabadr. Mihalk da Yunan igaline uramtr.Cami, Yunanllar tarafndan tahrip edilmitir. Uzun sre tamir edilememitir. Ta ki, Atatrk yeniden yapm iin 5 bin lira gnderinceye kadar. zetle, Ali Metinin vesile olmasyla Atatrk, 5000 lira vererek Mihalcck Camii'nin yeniden yaplmasn salamtr.[16] - Atatrkn izdii, deal Cumhuriyet Kynn tam merkezinde bir de camiye yer verilmitir. Atatrk, izdii projede 22 numarayla gsterdii camiyi, ky hamam ve etv makinesinin hemen yanna yerletirmitir.(10 ) - Atatrk, kan byk bir kasrgada hasar gren Edirne Selimiye Camiinin onarlmas iin denek gndermitir.[11]

- Atatrk, sadece Trkiyedeki deil yurt dndaki camilerle de ilgilenmitir. 1919da balanp 1926da tamamlanan Paris Camiine yardm yapanlar arasnda Atatrk de vardr. Paris Camiinde byk emekleri olan Bencheikh El Hocine Abbas Mustafa Kemal Atatrkn de Paris Camiinde izleri bulunduunu ifade etmitir. eyh Hamza Ebubekirin, Bencheikh El Hocine Abbasa anlattklarna gre: Mustafa Kemal Atatrk, Abdlhamidin lmnden sonra 1938 ylna kadar her yl Paris Camiine bizim de orbada tuzumuz bulunsun diyerek, bir miktar para gndermitir.[13] Caminin eref defterine gre de II. Abdlhamit ve Atatrkn caminin yapmna katklar olmutur.[14] Batda Paris Camiine yardm eden Atatrk, Douda ise Tokyo Camiinin yapmna katkda bulunmutur. 1931 ylnda Trkiyeye gelip Atatrk ziyaret eden Japon Elisi Torijori Yamada, Atatrk ile yapt grmede Trklerin Tokyo camiinin yapmna katkda bulunmasn istemitir. Yamadann bu isteini geri evirmeyen Atatrk, iddiaya gre Tokyo Camiinin yapmna da katkda bulunmutur.[15] Bu nedenle olsa gerek ki, Tokyo Caimii'nin 1938'deki al treni srasnda camiye Japon bayra ile birlikte bir de Trk bayra aslmtr. (15a) Atatrk Edirne Selimiye Camiinde 7 ubat 1923 aramba gn Balkesir Paa Camiinde le namaz klan ve bir hutbe veren Atatrk, zellikle Kurtulu Sava yllarnda le ve Cuma namazlarn, Anadolunun deiik ehirlerindeki (Havza, Amasya, Ankara, Balkesir gibi) deiik camilerde klmtr. Atatrk, cumhuriyetin ilanndan sonra da yurt gezilerinde zellikle tarihi camileri ziyaret etmeye byk zen gstermitir. rnein Atatrk, Edirne ziyaretinde Edirne Selimiye Camiine gitmitir. Atatrk Edirne'de Selimiye Camii ve Klliyesini gezerken. (25 Aralk 1930)* Caminin giri kapsnn stndeki kitabeyi inceleyen Atatrk, orada yazl olan AYET okumu ve caminin imam Fereli Ahmet Efendiye bu ayetin anlamn sormutur. Daha sonra da camiye girerek incelemelerde bulunmu ve baz aklamalar yapmtr: Atatrk, caminin iinde minberle avize arasnda durmu ve, Beyler, hibir dine bal olmayan kalp istirahattan mahrumdur diye sze baladktan sonra unlar sylemitir: Baknz, ecdadmz stanbulun fethinden tam 125 sene sonra bu aheser camiyi stanbulda deil de Edirnede yapm, bylece Edirneye mhrn basm, tapulamtr. Dahi Mimar Sinan sanat ve din akyla bu eseri bina etmitir. Daha sonra avizenin zerinde yarm kubbede yer alan Arapa yazy okuyan Atatrk, Mftye dnerek Hocam, bu ayet Tvbe Suresinin 18. Ayeti deil mi? diye sormu, Mft, Evet Paa Hazretleri cevabn vermitir. Atatrk, tekrar Mftye dnerek, Bana bu ayetin manasn syleyebilir misiniz? diye sormutur. Mft de, Bildiim kadaryla bu ayette Allahn, mescitlerini, camilerini yapan ve imar edenler Allaha ve ahiret gnne iman edip, namazlarn klan, zekatlarn veren ve ancak Allahtan korkanlardr. Onlar doru yoldadr demektedir. demitir.[17] Atatrkn Cami Aratrmalar

Atatrk, ayrca belki de Trk siyasetileri arasnda ilk ve tek cami aratrmas yapan liderdir. slam tarihinde ilk camilerin nasl ortaya ktn merak eden Atatrk, Leon Caetaninin slam Tarihi adl eserinin 3. cildinde Caminin Kkeni, Medinede Caminin Kurulmas balklar altndaki satrlarla ilgilenmi, nemli bulduu satrlarn altnz izmi ve sayfa kenarlarna baz notlar almtr.[18] Keke nn Gibi Dindar Olabilseniz! Atatrkn, smet nnnn veya tek partinin Cami dman olduu kocaman bir cumhuriyet tarihi yalandr. Evet, daha ncede anlattmz gibi nn dneminde baz camiler kapatlm , baz camiler baka amalarla kullanlmtr. Ancak bu durumun nedeni nnnn din dmanl deil, Trkiyenin o dnemdeki i ve d koullardr. Kurtulu Sava yllarnda askeri nedenlerle, silah ve cephaneyi saklamak iin baz camiler kapatlarak depo olarak kullanlm, Cumhuriyet dneminde nfus oranna gre ihtiya fazlas olan camiler tespit edilerek baka amalarla kullanlmak iin tasnif edilmi, II. Dnya Sava yllarnda ise Topkap Sarayndaki Kutsal Emanetler Nidedeki baz camilere tanm, dolaysyla bu camiler ibadete kapatlm, kapsna kilit vurulmutur. ok daha nemlisi Tek parti CHP, Atatrk ve smet nn, Kurtulu Sava srasnda Yunann kaarken atee verdii ok sayda camiyi ya yeniden yaptrm ya da tamir ettirerek yeniden ibadete atrmtr. Deiik kayglarla cami kapatan, din dman diye belletilen smet nn, mitinglerinde, din istismar olur diye Allah szn azna almaktan ekinen, yatak odasndaki ALLAH'IN DED OLUR levhasnn fotorafnn bir gazetede yaynlanmasna ok kzan, buna karn geceleri gizlice namaz klan, gerek ve samimi bir Mslmandr. smet nn'nn torunu Glsn Bilgehan'n yazd "Mevhibe" adl kitapta, nn'nn baz notlar da yaynlanmtr. O notlar iinde smet nn'n, zaman zaman namaz kldndan sz etmitir. te o notlardan baz blmler: "Saat alt, sabah namaz vaktinden evvel Mevhibe beni uyandrd...Kalkp krmz odaya getik. Sabah namazn kldm" Mevhibe Hanm'n notlarn da smet nn'nn "son derece dindar" bir insan olduunu kantlamaktadr. te o notlardan bir blm: "22 Nisan 1922'de Konya'ya giderken, saat 15:00'da Malatya'dan ahreket ettik... Hamdi Bey'in evinde misafir ettiler... Ramazann ilk gn orulu olduumuzdan fena halde ackmtk. Ertesi gn 12'de yola kp Kangal'a vardk... oraya yerletik. Yemekten sonra namazlarmz kldk" "3. Mays 1922'de bizi otelden aldlar. Drt arabayla Abdlvehap Gazi'yi ziyerete gittik. Kurban gtrerek orada kestik. Etini trbedara braktk"

nn'nn kz zden Toker de 2000 ylnda Vatan gazetesine verdii bir demete babas nn'nn ve nn ailesinin "dindarln" yle anlatmtr: "Annem (nn'n ei) kuran okurken ban rterdi.Evimizde ramazanlarda huzur dolu bir hava yaanrd. Ev halk, bata Cevriye ve Mevhibe olmak zre slam dinine tmden saygl ve bal kiilerdi. smet Paa ve Mevhibe Hanm'n yatak odalarndaki duvarda kocaman harflerle 'ALLAH'IN DED OLUR' yazl bir levha asldr. Bu yaz hibir zaman yerinden kaldrlmamtr. Mevhibe, resmi ve sosyal grevlerinin yannda dinin vecibelerini de mkemmel olarak yerine getirirdi. Alice sahura kalklr, iftarlar nee ile yaplrd."[19] Bu nn m "din dman", "cami dman"! Atatrkn lnceye kadar yanndan ayrlmam Fevzi Paa da be vakit namazn klan, dinini gsteriten uzak biimde yaayan gerek ve samimi baka bir Mslmandr Dahas, Atatrkn en yakn dostlarndan biri Ankara Mfts Rfat Brekidir. Atatrke ve cumhuriyeti kuran kuaa, din dman demek her eyden nce gnahtr. Bugn Camiler Aksa ve Ezan Sesleri Hala Yanklanyorsa Her eyden nemlisi, Cami dman olmakla sulanan Atatrk ve smet nn gibi silah arkadalar olmasayd, bu vatanseverlerin kelle koltukta verdikleri o kutsal mcadele olmasayd, 15 Mays 1919da zmire kan oluk ocuk demeden korkun bir katliama balayan Yunanllar, camileri yakp ykacak, ezanlar susturacak ve ite o zaman camiler; ahr, tuvalet, elence merkezi yaplacak, hatta Ayasofyaya an taklacakt. Nitekim zmirin igal edildii gnlerde, Yunanllar camilere saldrm, camileri yakp, minareleri ykm, Yunanllardan cesaret alan Rumlar da camilerdeki hal ve kilimleri almlardr. rnein, o gnlerdeki bir gazete haberine gre, ehrin camilerinin de Rumlar tarafndan basld ve birok kymetli hal ve kilimin karld da tespit edilmitir. Bu arada Hisar ve Blkba camilerinde bir tek hal ve kilimin kalmad grlmtr. Fotoraf alt: Yunanllar tarafndan yaklan Orhangazi kasabas cami-i erifi. (Orhangazi kasabas tahminen 1000 haneli olup yunanllar tarafndan bilcmle emakini diniyye ve resmiyesiyle kamilen ihrak ve ahalinin ksmi azami katil ve imha ve eya ve nakitleri gasb ve yamalanmtr.)** Yunanllar tarafndan yaklan Nasrettin Paa Camii*** Bugn bu lkenin camileri aksa ve bugn bu lkenin semalarndan hala ezan sesleri ykseliyorsa bunu cami dman ilan ederek saldrdnz o Atatrke, o smet nnye, o cumhuriyeti kuran iradeye borlusunuz beyler. Atatrk Adl Camiler Bugn Trkiye'deki 83.000 camiden sadece 6'snn ad Atatrk Camisidir. Benim tespit edebildiklerim unlardr:

1- Bitlis, ATATRK CAM- ERF, 2- Mardin-Kzltepe ATATRK Camii, 3- Eskiehir-Mihallck ATATRK Camii, 4- stanbul-Kartal Soanlk ATATRK Camii, 5- zmir-Karyaka MUSTAFA KEMAL PAA Camii, 6- stanbul-Bykekmece Beykent ATATRK Camii Brakn Atatrk adn tayan camileri, bugn Trkiye'de "Atatrk rozetine" bile tahamml edemeyen szde imamlar vardr: rnein, 27 Kasm 2010 tarihli Hrriyet'in haberine gre: "Trabzon'un Beikdz lesi Merkez Camii mam Sezai Yaar, yakasnda Atatrk rozeti ile gelen 80 yandaki mer Atalar'a, Bunu takp camiye gelmeyin, gnah iliyorsunuz demitir.[20] Menderesin Yktrd Camiler ve Mescitler AKP'nin "cami syleminin" Mehmet evket Eygi'den etkilendii ak. Ancak bata Babakan olmak zere AKP'li yetkililer, Mehmet evket Eygi'nin yazp sylediklerini bile ilerine geldii ekilde kullanmlardr. ye ki, Eygi "Cami Kym" adl kitabnda, "Cami kym 1950-60 arasnda da devam ederek yol ama bahanesiyle nice tarihi caminin temellerine kadar yklmasna sebep oldu" diyerek 1950-1960 arasnda DP ve Menderes dneminde yklan ve satlan camilerden de sz etmitir. Ancak bata Babakan olmak zere AKP'li yetkililer "cami sylemlerinde" hi bir zaman bu durumdan sz etme gerei duymamlardr. Bu nedenle ben de DP lideri Menderesin sattrd ve yktrd camilerden sz edeyim. Kim bilir belki Sayn Babakanmz gelecek grup toplantsnda da DPnin ve Menderesin yktrd camilerden sz eder! Aratrmalarm sonunda Menderes zamannda sadece stanbul'da 54 tane caminin yol ama ve deiik imar faaliyetleri sebebiyle ykldn rendim. DP dneminde stanbul Tophane, Karaky, Fatih, Eminn, Beikta'da tam anlamyla bir tarihi cami katliam yaanm. DP ve Menderes dneminde stanbul'daki tarihi cami ve mescit katliam stanbul'un imar iin getirilen Fransz Mimar Henry Prost eliyle gerekletirilmitir. Zeki Balan Hoca, 2010 ylndaki bir konferansnda bu gerei yle ifade etmitir: "lk darbeyi Sarahane-Unkapan arasnda vurur. andarl ibrahim Paa Hamam, Altuncuzade Tekkesi ve Sleyman Halife Mektebi bir yana Hoca Teberrk Mescidi sanat deeri ok yksek bir binadr. Revani Mescidi hi gerei yokken yklr. Divan Edebiyatnn nl isimlerinden Revani elebi'nin mezar ta dahi krlr. Bir Bayezid devri eseri olan Firuzaa Mescidi yola tesadf etmez. Buna ramen bileti kesilir, ortadan kaldrlr.

Hoca Sinan tarafndan yaptrlan Azepler Mescidi Fatihli yllardan kalmadr ama hamam ile birlikte yola katlr. Kanuni devri hatras Tfenkhane Mescidi kurua satlr. Sarahane Mescidinin zerinde ise u an resmi daireler vardr. Prost, bu kadarla yetinmez. kinci ykm Furyas ile (1955-57) yol kenarnda kalan mescidleri de ayklar. Zeytinciler Mescidiyok edilir.. Voynuk caeddin Camii'nin ykm emrini kimin verdii hi anlalamaz. Hazire bile darma duman edilir, istanbul'un ilk Belediye Bakan Hzr Bey'in mezar ortada kalr. Arsalar tekrar camiletirilemesin diye hzla betonlatrlr ki bu alanda iM bloklar yaylr.... Sadece 56-57 yllar arasnda 54 camiyi yktrr. Bunun yannda hamamlarn, tekkelerin, sebillerin, emelerin hesab yaplmaz..."(20a) Prof. lber Ortayl, Milliyet gazetesinde "Cami Olmaktan kan Camiler" balkl yazsnda Menderes'in stanbul'da Mimar Sinan'n mescitlerini, camilerini buldozerle yktrdn, ancak hibir Mslmann nedense bu gerekten sz etmediini yle ifade etmitir: "70 ila 50 sene evvelinin camiyi ambar yapma, kla yapma olaylarn tekrarlamak ne tarihi aklamaya yeter ne de politika yapmaya, stelik yeterince delil de ileri srlmyor. Falan mahallelerdeki camilerin depo yapld syleniyor ama Menderesin imar almalar srasnda rlveleri ve albmleri bile karlmadan tarihe gmlen Mimar Sinan mescitlerinden, Beyaztta yklan Kemanke Kara Mustafa Paa Camii ve medresesinden, Topkapdaki Kara Ahmet Paann Mimar Sinan eseri zarif sebilinden (ki bence istisnai bir Rnesans tipi fontanayd, inaat makinelerini dayayp ykln gzmle grdm) bahseden Mslman yok. Bu memleketin tahribi u veya bu grubun ii deildir. Toptan yaptmz bir kepazeliktir."(20b) stanbul'un tarihini en iyi bilen Trkiyenin sayl sanat tarihilerinden Prof. Dr. Semavi Eyice, Milliyet gazetesinde Nee Mesutolu'na verdii rportajda, Menderesin baz camileri yktrdn ileri srmtr. 1950lerde Yeni Sabah gazetesinde yazar olan Semavi Eyice, Adnan Menderes'in Sekban Paa Mescidi, Mimar Ayaz Camii, Velide Camii'nin trbesi gibi dini eserleri yol yapmak iin yktrdn anlatmtr. Eyice, kendisinin bu cami, mescit ve trbelerin yklmasna gazetesinde itiraz ettiini ancak uyarldn da belirtmitir. Eyice, Trk tarihi iin nemli olan Zeyrek evlerinin de bu dnemde ykldn sylemitir.[21] Prof. Semavi Eyice, Sanat Alemi dergisinden lk Akagndze verdii rportajda da bu gerein altn izmitir: te Semavi Eyicein o rportajndan baz blmler: Menderes dneminde nice ibadethaneler uursuzca ykld. (Menderes'in) adna grkemli bir trbe yapld; ama gnah da oktu hani. diyen Eyice, stanbulda geni caddelere, meydanlara ve yeil sahalara karp giden elliden fazla caminin bazs, projeleri hi tehdit etmedii hlde biraz da keyf uygulamalarla ortadan kaldrlm. Semavi Hoca, Menderesin atrd Atatrk Bulvarna kurban giden iki camiden yle sz ediyor:

"Bozdoan kemerinden Aksaraya inerken sada iki kk cami vard. Baba Hasan Alemi ve Oru Gazi Camileri. Baba Hasan Alemiyi daha o zaman vakflar kiraya vermiti. Hatta bir retmen oturuyordu iinde. Cadde stnde olmamasna ramen yktlar onu. Oru Gazi mamurdu, kullanlyordu. Hi lzumu yokken ykld o da. Bulvar aldnda, drt tarafnda servi aalaryla ok irin bir durumu vard, caddeden darda ve biraz ukurdayd zaten. Kimin aklna estiyse, lzumsuz burada dediler, yktlar. Adanada kentin gbeinde, camisi, medresesi, ktphanesiyle grkemli bir klliye dnn. 1650lerde Cafer Paa yaptrm, 1950de cadde genileyecek bahanesiyle yklm. Ne var ki arsa hala bo, klliye ykld ile kalm, ehrin antsal yapsnn yerinde imdi mleki var".[22] te stanbul'da DP dneminde Menderes'in yktrd ve tahrip ettirdii tarihi camilerden bazlar: -1465 tarihinde ina edilmi olan tarihi Murat Paa Camii Vatan caddesi yaplrken 1957'de yklmtr. -Pertevniyal Lisesi yaknlarnda bulunan tarihi Oru Gazi Camii, 1956 ylnda yol yapm almalar srasnda yktrlmtr. -Yeni Kap yaknlarnda Fatih dneminden kalma 1479 tarihli akr Aa Camii yine yol yapm almalar nedeniyle 1958'de yklmtr. -Aksaray'da Vatan cadesinin balangcnda yer alan Fatih dneminden kalma Camclar Camii ve emeleri, 1957 ylnda yol yapm almalar nedeniyle yklmtr. -Aksaray'da,1555 yapm tarihi Kazasker Abdurrahman Camii 1957'de yol yapm almalar nedeniyle yklmtr. -Karaky Kabata arasnda -bugnk Mimar Sinan niveristesi'nin tam karsndaki- Salpazar Sheyl Bey Camii 1957'de yol yapm almalar srasnda yklmtr. -Karaky Kabata arasndaki 1878-1879 yapm, zgn mimariye sahip ok nadide eserlerden biri olan Karaky Mescidi veya camisi 1958'de yol yapm almalar srasnda yklmtr. -Karaky Kabata arasndaki II. Mahmut dneminden kalma, 1826 yapm, tarihi Nusretiye camii ve sebili 1958'de yol yapm srasnda tahrip edilmitir. -Karaky Kabata arasndaki Mimar Sinan eserlerinden Klali Paa Camii ve dkkanlar 1958'de yol yapm almalar srasnda tahrip edilmi, baz duvarlar yklarak yeniden yaplmtr. (20c) Menderes dneminde yklan camilerden biri Adana'da cadde geniletmek bahanesiyle 1950'lerde yklan Cafer Paa Camii

stanbul'da yol yapm almalar srasnda 1956'da yklan Oru Gazi Camisi'nden iki ayr grnt**** stanbul'da yol yapm almalar srasnda 1958'de baz blmleri yklp yeniden yaplan Nusretiye Camii stanbul'da yol yapm almalar srasnda 1957'de yklan Sheyl Bey Camii (yakndan grnm) stanbul'da yol yapm almalar srasnda 1957'de yklan Sheyl Bey Camii (uzaktan grnm) stanbul'da yol yapm almalar srasnda 1957'de yklan Murat Paa Camii (uzaktan grnm) DP ve Menderes dneminde stanbul Aksaray'da Vatan Caddesi yaplrken birok tarihi cami yklm ve zarar grmtr***** Karaky'de kyda, Galata Kprsne bakan Ziraat Bankasnn (bir zamanlar Avusturya Bankas) hemen arkasnda yer alan, fotoraftaki bu kck irin ve zarif cami, 1958de DP dneminde Menderes tarafndan meydan geniletmesi bahanesiyle ykld. Oysa ki uzmanlara gre, eer ama, gerekten de meydan veya yol geniletmesi ise camiin yklmasna gerek yoktu. Nitekim bu cami ile ayn hizada bulunan Ziraat Bankas'na dokunulmadan yol geniletilmitir. Menderes dneminde Bayrampaa'ya Stadyum Yaplmas iin Yktrlan Tarihi stanbul Surlar stanbul'un birok tarihi camisini yktran DP ve Menderes, (tarihi camilerin bakm ve onarm konusunda karlan yasaya ramen)stanbul'un abidevi camilerine de ilgisiz kalmtr. Bu durum dnemin basnnca eletirilmitir. rnein, Sultanahmet Camii'nin etrafnn gecekondularla kuatlmasn ve bakmszln Metin Engin, 1953 ylnda Cumhuriyet gazetesinde yle eletirmitir: "stanbul'un en byk tarihi abidelerinden olan Sultanahmet Camisi gecekondularn ve usulsuz inaatn istilas altnda... be teneke paras ya da ta bulan her ahs caminin duvarna bitiik bir gecekondu ina ediyor. Sultanahmet Camisi'nin hali ise bsbtn utan verici.1950'de Vakflar tarafndan tamir edilirken bir amalenin dikkatsizlii yznden kl olan, camiye bitiik mahfil-i hmayun seneden beri harap ve yank bir vaziyette braklm.Bu feci manzara muhteem caminin btn gzelliini ortadan kaldrmaya kafi geliyor. Vakflar Umum Mdrl acaba neden burasn tamir edip camiyi bu irkin vaziyetten kurtaramaz." (22a) Bu noktada insann aklna birka soru geliyor: 1. smet nn keyfi nedenlerle camileri kapatmad halde smet Paa camileri kapatt! diye birileri yllardr milleti kandrrken; Adnan Menderes, baz tarihi camileri ve mescitleri yktrd halde neden hi kimse Menderes camileri ve mescitleri yktrd! diye t bile karmamtr. 2. Menderes dneminde Trkiyenin drt bir yanndaki tarihi kiliseler, cemaati

olmad halde, trenlerle ibadete alrken, neden hi kimse Menderes Trkiyede Hristiyanln yaylmasn salad! diye barp armamtr.[23] 3. ok daha nemlisi AKP dneminde 2010 ylnda sata karlan zmir Foadaki Kozbeyli ky camiinden neden hi sz eden yoktur?[24] 4. Tek parti CHP camileri kapatt diye szlananlar neden hibir zaman Tek parti dneminde alan Halkevleri ve Ky Enstitlerini DP kapatt. Bylece Trk aydnlanmas byk bir darbe yedi. demez? 1951de DP ve Menderes, Trkiyenin drt bir yanndaki 478 Halkevi merkezini, 5000 Halkevi ubesini ve 4000 Halkodasn kapatmtr. 1954te de o gne kadar 25.000 retmen yetitiren Ky Enstitlerini kapatmtr.[25] Sonu olarak diyeceim u ki: Tarih zerinde iinize geldii gibi tepinemezsiniz beyler... Cumhuriyet tarihi yalanlarna cevap vermeye devam edeceim Not: Bu konunun ayrntlarn CUMHURYET TARH YALANLARI, 2. KTAP adl kitabmdan renebilirsiniz. Sinan MEYDAN 25 Nisan 2012 Kaynaklar-Dipnotlar [1] Gotthard Jaeschke, Yeni Trkiyede slamclk, Ankara, 1972, s.65,66. [2] Sinan Meydan, Atatrk le Allah Arasnda, stanbul, 2009, s. 655. [3] Jaeschke, age, s.64, 65. [4] Vakit gazetesi, 30 Kanunu Evvel 1928. (4a) Remzi Ouz Ark, Halkevlerinde Mze Tarih ve Folklor almalar Klavuzu, Ankara, 1947, s.49; Halit al, Trkiye'de Cumhuryet Deveri Tanmaz Eski Eser Tahribat ve Sebepleri, s.372.http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/1249/14313.pdf, (eriim tarihi, 25 Nisan 2012) (4b) Ark, age, s. 55; al, agm, s. 372. (4c) Feridun Akozan, Trkiye'de Tarihi Antlar Koruma Tekilat ve Kanunlar, stanbul, 1977, s. 38.al, agm, s. 372. (14 Nisan 1936'da dorudan Babakan smet nn, "Diyarbakr'daki Hsreviye ve Behramiye camilerinin derhal boaltlmas ve bundan sonra camilerin ve eski eserlerin asl grevinin dnda baka amala kullanlmamasna dair" bir tamim yaynlamtr. (BCA, Dosya: 1354, Fon Kodu: 30..10.0.0,Yer No: 15.84..4.)

(4d) Akozan, age, s. 38; al, agm, s. 372. [5] Tufan Tren, irkin ftira ve Gerek, Hrriyet gazetesi, 11 Ocak 2011. [6] Ramazan Balkan, smet Paann Yktrd Camiler, Kocatepe gazetesi, [7] Balkan, agm. (7a) lber Ortayl, "Cami Olmaktan kan Camiler", Milliyet gazetesi Pazar, 29 Nisan 2012. [8] Turgut zakman, Cumhuriyet, II. Kitap, Ankara, 2011, s.15 [9] Babakanlk Cumhuriyet Arivinden nakleden Meydan, Atatrk le Allah Arasnda, s.656. [10] A. Afet nan, Devletilik lkesi, (lk bask 1937) Ankara, 1972, ek 7. [11] Abdurrahman Kasapolu, Atatrkn Kuran Kltr, stanbul, 2006, s.390. [13] zeyir Lokman aycnn Paris Camii ve Enstits rektr Abbas Bencheikh El Hocinele yapt rportajdan; zeyir Lokman ayc, Paris Camisinde Atatrkten Iklar ve zler Var, Aktel dergisi, 26 Eyll 2009. [14] smail Yakt, Birikimli ve Bulunmaz Bir Dost Prof. Dr. Hseyin Ayan Hoca,A, Trkiyat Aratrmalar Enstits Dergisi, S.39, Erzurum, 2009. s.1. [15] Hakan Ylmaz, Yamamada Torijori: Abdlhamitten Trke rendi Atatrke Japonca retti, Zaman gazetesi, 6 Mays 2006; Torijori Yamada'nn Trkiye anlarn anlatt kitaplarndan biri Toruko Gakan (Trkiye'ye Resimli Bir Bak) adn tamaktadr. Yamada'nn isteiyle Atatrk'n Tokyo Camii'nin yapmna katkda bulunduunu anlatan belgesel bir roman iin bkz. Erdal Gven, Yumistanbul'da Bir Geya, "Japon Kara Ejder Tekilat'ndan Kuvay Milliye'ye", stanbul, 2010. (15a) Ahmet Uzunolu, Tokyo Camii, Ankara, 2003, s.12 (Fotorafta japon ve Trk bayraklar aka grlmektedir.) [16] Ali Metin avutan nakleden Yurdakul Yurdakul, Atatrkten Hi Yaynlanmam Anlar, stanbul, 2005, s.156. [17] Kasapolu, age, s.390, Meydan, age, s.656,657. [18] Ayrntlar iin bkz. Meydan, age, s.657 vd. [19] brahim Ural, Bu da Bilmediklerimiz, stanbul, 2009, s.24, 25. [20] Hrriyet gazetesi, 27 Kasm 2010.

(20a) Zeynep ahiner, "Menderes Camileri Tekkeleri Neden Yktrd", HABERKLTR.NET. 5 Ocak 2010. (20b) Ortayl, agm. (20c) Bar Ertem-Mustafa Cevdet Altunel, "stanbul marndaki Tarihi Eser Kaybnn Tarih ve Turizm Asndan ncelenmesi: Karaky-Kabata Blgesi", Sosyal Bilimler Aratrmalar Dergisi, C.2, S.4, Aralk 2011, s.69-72;Behet nsal, stanbulun mar ve Eski Eser Kayb, Trk Sanat Tarihi Aratrma ve ncelemeleri Dergisi,Cilt 2, s.4649; Mge Ceyhan, stanbul'da Tarihi evre Koruma ve Basn, T Fen Bilimleri Enstits, Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi, s.41-42. [21] Meer Menderes Camileri Yktrm Odatv.com, 30 Mart 2011. [22] Sanat Aleminden naklen, Satlan Cami ve Mescitler Ne Oldu?, Haber 7.com, 19 ubat, 2008. (22a) Metin Engin, Cumhuriyet gazetesinden naklen Ceyhan, age, s.37. [23] Menderes dneminde atrlan kiliseler iin bkz. Sinan Meydan, Cumhuriyet Tarihi Yalanlar, 2. Kitap, s. 612 vd. Menderesin Atrd Kilise ve Diyalogculuk" [24] AKPden Satlk Cami, Yenia gazetesi, 08.11.2010. [25] Sinan Meydan, Akl- Kemal Atatrkn Akll Projeleri 2.cilt, stanbul, 2012, s.101,104. * www.isteataturk.com'dan alnmtr. (eriim tarihi, 25 Nisan 2012) ** www.orhangazim.net'den alnmtr. (eriim tarihi, 25 Nisan 2012) *** www.hayirlarkoyu.com'dan alnmtr. (eriim tarihi, 25 Nisan 2012) **** www.wowturkey.com'dan alnmtr. (eriim tarihi 25 Nisan 2012) *****www.dunyabulteni."Aksaray'n Kayp Hazineleri" Dnya Blteni, 28 Eyll 2010.

KARI DEVRMN TARH TETKLER VE 19 MAYIS GERE Okunma: 7441 Atatrk Nutuk'a "19 Mays 1919'da Samsun'a ktm" diye balar. Kazm Karabekir de anlarna "19 Nisan 1919'da Trabzon'a ktm!" diye balar. Atatrk'ten nce Anadolu'ya geip Kurtulu Sava'n balattn ima eden Karabekir, anlalan Atatrk'n Nisan 1919'dan tam 6 ay nce, Kasm 1918'de Anadolu'da "Adana-skenderun-Kilis hattndaki" almalaryla Kurtulu Sava'nn alt yapsn oktan hazrlamaya baladn

unutmutur!... Ayrca bu gerei sadece o deil bugn onu istismar edip Atatrk'e saldran Kar Devrimci cemaati Atatrk dmanlar da unutmua benzemektedir! "Tarih yapana sadk kalan tarih yazanlar"olarak bizler, "btn unutkanlara" gerekleri hatrlatmaya devam edeceiz!...
Kar Devrimin Tarihi Tetikileri

Trkiye birileri tarafndan byk bir hzla "dntrlyor". Kar Devrim bir taraftan Atatrk'n Trkiye Cumhuriyeti'nden geriye kalan btn kurumlar deitirip dntrmekle urarken, dier taraftan da bu yeni devlete uygun yeni bir tarih yazmak iin urayor. Kar Devrim kendi tarihini yazyor. Bunu yaparken de "Resmi tarihle yzleme" ad atlnda tarihi gerekleri alt st ediyor. Hainleri kahraman, kahramanlar hain, ksknleri madur ilan ediyor. zellikle "malum cemaat" eliyle yrtlen bu "tarih operasyonu" erevesinde belli "gazeteci-tarihiler" adeta "tetikilik" yapyor. Her gn gazete kelerinde, yanda tv kanallarnda, yazdklar kitaplarda ve kardklar dergilerde "yakn tarihi" eip bkerek Kar Devrim'e uygun "kurmaca bir tarih" retiyor. Yakn tarihi, okul kitaplarndaki eksik ve skc anlatmlardan ve dizilerden renmi olan Trk insan ise bu "kurmaca tarihi" gerek zannediyor, bu Kar Devrimci tarihi tetikilerin palavralarna, arptmalarna, istismarlarna inanyr... Trkiye, tarihin hibir dneminde grlmedik bir biimde Atatrk ve Cumhuriyet dman Kar Devrimci tarihi tetikilerin rettii tarihi yalanlarla kuatlm durumda. ok daha nemlisi bu "tarihi yalanlar" Kar Devrim erevesinde dntrlen Milli Eitim mfredatna, okullardaki tarih derslerine kadar girmi durumda. Okullarmzda artk Vahdettinler, skilipli Atflar kahraman; Ali Kemaller, Mustafa Sabriler, Said-i Nursiler madur; Atatrk muhalifi Kazm Karabekir'ler ise gerek "Byk nder" olarak anlatlyor. Atatrk ise, artk "hibirey" konumuna indirgenmi durumda!.. Kar Devrimin cemaati tarihi tetikileri son gnlerde zellikle Kazm Karabekir Paa'y istismar ederek, Atatrk'n Kurtulu Sava'ndaki byk roln azaltma yoluna gidiyorlar. Bu tetikilerin son numaralar nce Atatrk'n silah arkada, sonra devrim muhalifi ve "istiklal mahkemesi" san olan "kskn" Kazm Karabekir'in Atatrk ve Kurtulu Sava hakknda yazdklarn "kprterek" Atatrk'e saldrmak. Yazdklar kitaplarda, katldklar tv programlarnda ve kardklar dergilerde "KURTULU SAVAI'NI ATATRK'N DEL KAZIM KARABEKR'N BALATTIINI, ATATRK'N KURTULU SAVAI'NA SONRADAN KATILDIINI (!)" iddia ederek, Kurtulu Sava'nn gerek nderinin Karabekir olduunu ileri sren bu "tarihi tetikilere" bir "tarih dersi" daha vermenin zaman geldi de geiyor bile....
Fotolar: Zaman gazetesi yazar Mustafa Armaan'n Kar Devrim yolundaki "operasyonel tarihiliine" iki rnek: Mustafa Armaan, Atatrk'n Kurtulu Sava'ndaki etkisini-roln azaltmak iin Kazm Karabekir'i alabildiince

istismar etmekte. Karabekir'in hayatta olan akrabalarnn (rnein Timsal Karabekir'in) bu istismara sessiz kalmas dndrcdr.

te "Kurtulu Sava'n Atatrk deil 'bakalar' balatt. Atatrk bu savaa sonradan katld!"(http://www.yeniasya.com.tr) diyen Atatrk ve Cumhuriyet dman, cemaatin kadrolu tarihilerine, pardon tarihi tetikilerine yantm:
ATATRK KURTULU SAVAI'NI KASIM 1918'DE BALATMITI

(Kilis-skenderun-Adana Savunma Plan)

Atatrk, I. Dnya Savann sonrasnda Kilis-skenderun-Adana blgelerinde oluturulacak bir savunmayla ngiltere, Fransa ve talya gibi emperyalist glerin Anadoluyu igallerini nlemek amacyla bir proje gelitirmitir; fakat stanbul Hkmetinin korkakl ve teslimiyetilii yznden grevden alnd iin bu projeyi tam anlamyla dnceden uygulamaya geirememitir. Her eyi en bandan anlatalm:
Anadoluyu Savunma Dncesi

I. Dnya Savanda Enver Paa ve dier ttihatlar, Arap llerinde ve Turan ellerinde hayal peinde komann hesaplarn yaparken, Atatrk Anadoluyu savunmann hesaplar yapmtr. I. Dnya Savanda anakkale cephesinde ngilizleri ve Franszlar durduran, Dou cephesinde Mu ve Bitlisi Ruslardan geri alan Atatrk, 17 ubat 1917de Hicaz Seferi Kuvvetler Komutanlna atanmtr. Bu ordunun grevi, Arap Yarmadasn; Mekkeyi, Kabeyi savunmak ve Suriyeyi Medineye balayan demir yolunu elde tutmaktr. Fakat Atatrkn ok daha baka dnceleri vardr: O, deil Hicaza asker sevk etmek, oradaki askerleri de alp Anadolu ve evresinde gl bir savunma hatt oluturmak istemektedir. Atatrk, Halepe giderek bu dncesini Enver Paa ve Cemal Paayla paylam, ancak grleri dikkate alnmaynca grevinden istifa edip stanbula dnmtr. Enver Paa, Atatrk bu sefer de Kafkasya ilerindeki 9. Ordu Komutanlna atamak istemi, ancak Atatrk, Anadolu dndaki bu uzak grevi kabul etmeyince bu sefer de Suriyedeki 7. Ordu Komutanlna atanmtr. Atatrk, Suriye cephesinde 7. Ordu Komutanyken grup komutan Alman General Falkenhaynla gr ayrlna dmtr. Falkenhayn, nce ngilizleri Palestinden skp atmay sonra da Badat almay planlamaktadr. Bakomutan Vekili Enver Paa da Falkenhayn gibi dnmektedir: Rauf Orbaya, Biz genel durum bakmndan Medinenin sonuna kadar savunulmasn, Badatn da bir an nce geri alnmasn siyaseten gerekli gryoruz demitir. Gelecei doru okuma yeteneine sahip olan Atatrk, General Falkenhaynn sadece Alman karlarn dndn, ngiliz

stnlne aldr etmeden, Araplarn i yaplarn dikkate almadan emrindeki Trk ordularn atee atarak bir taarruz plan zerinde altn fark etmitir. Atatrk, Alman karlarn koruyan ve Trk ordusuna zarar veren General Falkenhaynla almak istemediini iki raporla stlerine bildirmitir: Atatrk, ilk raporunu, 20 Eyll 1917de Halepten, Dahiliye Nazr Talat Paa ve Bakomutan Vekili Enver Paaya gndermitir. Atatrk, 2010 kelimelik, 7 byk kitap sayfas tutan bu uzun raporundacesaretle ve ak yreklilikle u arpc deerlendirmeleri yapmtr: 1. Halk ile ynetim arasndaki balar sarslmtr. lke genel bir anariye doru srklenmektedir. 2. Mlki idare tam bir aciz iindedir. Zabta kuvvetleri zayf ve yetersizidir. Memurlar, rvet almakta, yolsuzluk ve vurgunculuk yapmaktadr. 3. Yarg ilememektedir. 4. Ekonomi kmektedir. 5. Saltanat rmektedir. Bir gn hep birden kmesi ihtimali vardr. 6. Almanlarn, I. Dnya Savan kazanmas imkanszdr. 7. Ordumuz, sefil ve perian durumdadr. 8. Alman general Falkenhayn Alman karlarn korumaktadr. Atatrk, sorunlar bu ekilde sraladktan sonra zm yollarn da yle sralamtr: 1. Hkmeti glendirmek, 2. Beslenmeyi salamak, 3. Yolsuzluklar en aza indirmek, 4. lkeyi salam bir hareket ss haline getirmek 5. Askeri politikamz bir savunma politikas haline getirmeK Atatrk, askerlik tarihinde bir benzerine daha rastlanmayan bu nl raporunu u arpc cmlelerle bitirmitir: Askeri politikamz bir savunma politikas olmal. Elimizde bulunan kuvvetleri ve bir tek eri sonuna kadar saklamalyz. Memleket dnda da bir tek Trk askeri kalmamaldr. te benim dncelerim bundan ibarettir. Bulunduunuz mevki sebebiyle bunlar tasvir etmekle vicdanm zerindeki yk atm olduuma inanyorum te Atatrkn 1917 ylndaki dncesi: Memleket (Anadolu) dnda bir tek Trk askeri kalmamaldr. eklindedir. Atatrkn, Memleket dnda bir tek Trk askeri kalmamaldr dedii o gnlerde Enver Paa, Kafkaslarda, Dastanda ve Hicaz da bulunan ordularn zafer haberlerini beklemekte, bu da yetmezmi gibi Hindistana bir sefer yapmay planlamaktadr. Birinci raporundan herhangi bir sonu alamayan Atatrk, 24 Eyll 1917de, yine Halepten Enver ve Cemal Paalara ikinci bir rapor daha gndermitir. Bu raporunda zellikle General Falkenhayn ok

ar bir dille eletirerek grevden alnmasn istemi, aksi halde istifa edeceini belirtmitir. Atatrkn, Enver Paa gibi rakiplerinin onu bir kak suda bomak istedikleri bir ortamda idam gze alarak byle raporlar hazrlamas, her eyden nce onun katksz vatanseverliinin bir gstergesidir. Atatrk, lkenin yanl politikalar nedeniyle her geen gn biraz daha bataa srklendii bir ortamda, sorumluluk sahibi bir asker ve duyarl bir yurtta olarak her eyi gze alp devleti ynetenleri uyarmay kendisine bir grev saymtr. Atatrkn bu tarihi raporlar adeta grmezlikten gelinmitir. Hkmet ve Bakomutanlk, ne bir disiplin soruturmas am, ne de grlerini dikkate almtr. Bunun zerine o da kendi kendimi grevden aldm diyerek istifa etmitir. Yldrm Ordular Komutan Falkaenhayn, bu durumu disiplin am olarak deerlendirerek Atatrkn derhal cezalandrlmasn istemise de Enver Paa, byle bir kararn Atatrkn kamuoyundaki hretini daha da arttracan dnerek onu Diyarbakrdaki 2. Ordu Komutanlna atamtr. Ancak Atatrk, grleri dikkate alnmadka ve raporlarnda belirttii sorunlar zmlenmedike hibir makamda memlekete hizmet etmeyeceini belirterek bu grevden de istifa edip stanbula dnmtr. Bu srada ehzade Vahdettinle birlikte Almanya seyahatine kmtr. Atatrk bir sre sonra yeniden Suriye-Filistindeki 7. Ordu Komutanlna atanmtr. Bu srada Yldrm Ordular Komutanlna Liman Von Sanders getirilmitir.
Suriye Geri ekilii Ve Trk Snglerinin izdii Snr: (Katma Muharebesi)

ngilizler youn hazrlklardan sonra 19 Eyll 1918de Filistindeki Trk cephesine saldrmtr. Bu cephe, Liman Von Sanders komutasndaki Yldrm Ordularnca tutulmaktadr. Yldrm Ordular u birliklerden olumaktadr: Mesinli Cemal Paa komutasndaki 4. Ordu, Cevat Paa komutasndaki 8. Ordu, Mustafa Kemal Paa komutasndaki 7. Ordu (Mustafa Kemalin kolordu komutanlarndan biri smet Paa, dieri Ali Fuat Paadr). Bu ordu, Yafann 20 km kuzeyi ile Lut Gl arasndaki 100 kmlik cepheyi savunmaktadr. 4. ve 8. Ordular, ngiliz saldrsnn daha balarnda daldklarndan tm yk Atatrkn kontrolndeki 7. Ordunun omuzlarna binmitir. Atatrk komutay devraldnda 7. Ordu Nablusun gneyi ile eria Nehri arasnda konulanmtr. Liman Von Sanders, devasa ngiliz ordusu karsnda ne yapacan arm bir durumda, geriye doru kaarak cann zor kurtarmtr. Geride kalan ordular toparlamak isteyen Atatrk, bir sre Von Sandersle irtibat kuramamtr. Sratle ordular derleyip toparlayan Atatrk, kimseye sormadan inisiyatif kullanarak, Trk ordusunu Suriyenin kuzey snrna yakn Halepe ekmeye balamtr. Liman Von Sanders, bu itaatsizliin nedenini sorunca Atatrk, Suriyenin

bir Arap ehri olduunu, nemli olann Trk olan Anadoluyu savunmak olduunu belirtmitir Bu srada Yldrm Ordular Komutanl genel karargah Adanaya ekilmitir. 25 Ekim 1917de Halepin gneyinde kanl arpmalar balamtr. Bu srada baz Arap airetleri de Halepe girerek Trklere kar sokak muharebelerine balamtr. Atatrk, adeta tek bana hem ngilizlerle hem de onlarn kkrtt asi Arap airetleriyle savaarak ordusunu geri ekmeyi baarmtr. Atatrk, Halepin kuzeyinde Hatay da iine alan bir savunma cephesi kurmutur. ngilizler, bu savunma hattna taarruz etmiler, fakat Atatrk, Katma Muharebesini kazanarak Arap asilerce desteklenmi ngiliz ordusunu bozguna uratmay baarmtr. Bylece 26 Ekim 1918de I. Dnya Savann son sava kazanlmtr. Orgeneral Fahrettin Altay Paa, Atatrkn I. Dnya Savandaki bu son byk baarsn yle anlatmtr: Filistin muharebelerinde ordumuz bozuldu. Ordu kumandan Liman Von Sanders Paa kat. Ve zorlukla kendini esaretten kurtard. Bunun zerine ordu kumandan Cevat, Mersinli Cemal ve Mustafa Kemal paalar enkaz Derada topladlar. Fakat daha kdemli olduklar halde Cevat ve Cemal paalar ordu kumandanln Mustafa Kemale braktlar. Kendileri ekilip gittiler. Mustafa Kemal ise en buhranl, en nazik bir zamanda bu dkntlerden ibaret ordunun kumandanln alma cesaretini gsterdikten baka olabildii kadar dzenledii bir ordu ile Halep civarndaki istila ordusunu durdurmaya da muvaffak oldu ki, bu gerekten hayrete ayan bir olaydr. Atatrk bu Katma zaferinden sonra Bir hat tespit ettim ve snrladm. Kuvvetlerime emir ettim ki; dman bu hattn ilerisinde gemeyecek. demitir. Nitekim gememitir de. Bu zafer ile Toros Geitleri dmana tamamen kapatlmtr. Atatrk, geri ekili srasnda Suriyedeki imendifer hatlar ve yollar iyice tahrip etmi olduundan ngilizlerin ileri birliklerini hzla takviye imkan da kalmamtr. ngiliz birlikleri sadece sahilden ilerleyebilirdi. Trk cephesi, Halepin be km kuzeyindedir. Bundan sonra Atatrkn 7. Ordusu birok saldrya uram ama bunlarn hepsini geri pskrtmeyi baarmtr. Bu zafer, Atatrkn deyimiyle Trk snglerinin izdii snr olacaktr. 1918de Atatrkn savunduu o hat, ileride Misak- Millinin gney snr olacaktr. Bu gerei anlarnda Atatrk yle ifade etmitir: Gerek Erzurum Kongresinde gerek Sivas Kongresinde Trkiyenin milli snrlarn tespit iin ben Trk snglerinin iaret ettii bu hatt esas kabul ettim. Zavall Wilson, anlamad ki, sng, kuvvet, eref ve haysiyetin mdafaa edemedii hatlar baka hibir prensiple mdafaa edilemez. Atatrkn, I. Dnya Savann sonlarndaki bu Suriye geriye ekilme hareketi ve Halep direnii, Anadolu direniinin, Kurtulu

Savann ilk iaretidir. O, daha Anadolu igal edilmeden, Anadoluyu savunmann hesaplarn yapmtr.
Kilisteki Hazrlklar

Atatrkn 7. Ordusu, Katma zaferiyle ngiliz ve Arap kuvvetlerini durdurmutur. Ancak bir sre sonra baz asi Arap etelerinin ve arkalarnda da ngiliz birliklerinin Mslimiyeden Antep ynne doru ilerledikleri bilgisi alnmtr. Bunun zerine 7. Ordu Komutan Atatrk, blgede gerekli olan tekilat kurmu ve Antepteki komutanla gerekli emirleri vermitir. Ayrca Kilise, 43. Tmenden kk bir mfreze gndererek Kiliste kurulacak olan direni tekilatnn temelini atmtr. 28 Ekimde dmann baz keif teebbsleri atele geri pskrtlmtr. 7. Ordu skenderun ve kylarla birlikte Reyhanl, Krkhan, Belen, Der el Cemal, Tel el Rfat ve douya uzanarak genel hattn korumutur. ki gn sonra da Antakya ve evresini snrn iine almtr. Ordu karargah 30 Ekimde Recoya tanmtr. 7. Ordu Komutan Atatrk, Katmadaki karargaha gelir gelmez erzak durumuyla ilgilenmi, depolardaki erzaklar denetlemi, stoklarn iyi durumda olduunu grmtr. Atatrk buradaki erzak ve malzemenin nemli bir ksmn direni iin gvendii yerlerden biri olan Kilise nakletmitir. Katmada gerekli tedbirleri aldktan sonra da Kilise gitmeye karar vermitir. 28 Ekim 1918de yaverleriyle birlikte Katmadan Kilise hareket etmitir. Atatrk Kilise giderken Kilis giriinde nbet tutan ve devriye gezen Cemaat-i slamiye rgtne mensup genlerle karlam ve onlarn bu vatanseverliklerinden memnun kalmtr. Atatrk, Kiliste Mevlevi Tekkesinde misafir edilmitir. Burada halkn ileri gelenleriyle yapt toplantda: Savan henz bitmediini, asl bundan sonra Kurtulu Savann balayacan ve ona gre hazrlanmalar gerektiini sylemitir. Atatrk, 28/29 Ekim 1918 gecesinin bir blmn Kiliste geirmitir. Burada bir taraftan ileri gelenlere direni dncesini alamaya alrken, dier taraftan srdrlen savunmann geleceini ve erzak durumunu gvenlik altna almak istemitir. Atatrk ordunun arkasn ehrin kuzeyindeki dalara yaslayp savunma hattn oluturmaktan sz ettiinde, ehrin ileri gelenleri ehrin sava alan dnda tutulmasn istemilerdir. Atatrk, Kiliste gereken milli tekilatn temelini oluturduktan, Antepteki komutanla bu konuda gerekli emirleri verdikten sonra halka duyurulmak zere bir bildiri yaynlayarak Kilisten ayrlmtr. Atatrk bildirisinde; Kilislilerin uyanklndan memnun kaldm. Genlerimizi silahlandrmakla gsterdiiniz yurtseverlii taktir ettim. Bu davrannz srdrnz demitir. Atatrk, Kiliste halka direni dncesini alamaya alm ve direni iin gerekecek silahlar kendisinin ayarlayacan belirtmitir. rnein, Katma stasyonunda karlat Ali Cenani Beye, Siz direnie gein silahlar ben ayarlayacam! demitir.

Ali Cenani Bey, Antepin dman tarafndan yama edildiini, Trk ordusunun Adanaya ekilmesiyle halkn bsbtn dman elinde kalacan, bu nedenle Antepteki ailesini daha gvenli bir yere gtrmeyi dndn sylemitir. Bunun zerine Atatrk, ehrinizde hi mi adam kalmad? diye sormu ve Kendinizi savunmann bir aresine bakn! diye de eklemitir. Ali Cenani Bey hayretle, yi ama, nasl neyle? diye sorunca, Atatrk, Cenani Beyin gzlerinin iine bakarak,Tekilat yapn, kendinizi savunun, ben istediiniz silah veririm! demitir. Atatrkn isteiyle ve ynlendirmesiyle harekete geen ve Atatrkn datt silahlara sarlan yurtseverler, zellikle Gney Anadoluda ok nemli iler yapm ve Franszlar blgeyi igal ettiklerinde hemen direnie gemilerdir.
Mondrosa Tepki

Osmanl mparatorluu, 30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Atekes Antlamasn imzalayarak I. Dnya Savandan ekilmitir. Mondros Atekes Antlamasnn ok ar maddeleri vardr. rnein 7. maddede, tilaf devletleri, gvenliklerini tehdit eden bir durumda istedikleri herhangi bir stratejik blgeyi igal edebileceklerdir, 24. maddede ise, Doudaki alt ilde karklk karsa oralar igal edilecektir denilmitir Ayrca, Osmanlnn btn ordular datlacak, btn ar silahlarna el konulacak, btn yer alt ve yerst zenginlik kaynaklar, telgraf hatlar, demir yollar, tersaneleri ve tnelleri tilaf devletlerinin kontrolne braklacaktr. Gerektiinde stanbul da igal edilebilecektir. Atatrk, Mondros Atekes Antlamasnn imzalandn, Sadrazam ve Genelkurmay Bakan Ahmet zzet Paann 31 Ekim 1918 tarihli telgrafyla renmi, antlamann metnini ise 3 Kasm 1918de grmtr. Atatrk, 25 maddelik bu antlamay incelediinde unlar dnmtr: Bu antlamay batan sona incelediimde bende meydana gelen kanaat u idi: Devlet-i Aliye-i Osmaniye bu antlama ile kendini kaytsz artsz dmanlara teslim etmeye raz olmutur. Yalnz raz olmam, dmanlarn memleketi igali iin ona yardm da vaat etmitir. Bu beni ok hazin dncelere sevk etti. Mondros Atekes Antlamas imzalandktan sonra Osmanl Hkmeti, komutanlara bu antlama konusundaki grlerini sormutur. Bu mtareke reddedilsin diyen tek komutan Atatrktr. Atatrk, antlamay inceledikten hemen sonra, 3 Kasm 1918de komutas altndaki 2. ve 7. kolordulara gnderdii bir emirle Suriye snrnn Osmanl Devletinin Suriye vilayetinin kuzey snr olduunu, Trklerin ounlukta olduu blgelerin esas hat olarak kabul edilmesi gerektiini, mtareke artlarnn yeterince ak olmadn, dolaysyla yaplacak igallere kar uyank olunmasn, Toros tnellerini igal edecek tilaf kuvvetlerinin yanna Trk kuvvetlerinin

yerletirilmeye allmasn istemitir. Atatrk, ayrca komutasndaki birliklere gnderdii emirlerde Mondrosun ak olmayan hkmleri nedeniyle dikkatli olunmasn istemitir.
Adanadaki Hazrlklar

Atatrk, Mondros Mtarekesinin imzalanmasndan bir gn sonra, 31 Ekim 1918de Adanaya gelerek Liman Von Sandersten Yldrm Ordular Komutanln devralmtr. Devir teslim treni srasnda bir ara Von Sanders, Bizim iin her ey bitti! deyince Atatrk, Sava mttefikler iin bitmi olabilir, fakat bizi ilgilendiren sava, istiklal savamz imdi balyor! demitir. Atatrkn 31 Ekim 1918de Alman generalin gzlerinin iine bakarak syledii bu szler, kafasndaki direni dncesinin en nemli kantdr. Yldrm Ordular Grup Komutanln devralan Atatrk, karargahn akirpaada Hac Seyit Aann ba evinde kurmu, ehir iinde de Muradiye Otelinde bir menzil kumandanl oluturmutur.
Yldrm Ordular Komutan Mustafa Kemal

Atatrk, Yldrm Ordular Grup Komutanl grevine gelir gelmez eldeki dank birlikleri derleyip toparlamaya balamtr. Her eye ramen kararldr! ngilizleri Halep nlerine mhlamtr ve onlarn daha ierilere girmesine asla izin vermeyecektir! Atatrk anlarnda, bu konudaki kararlln, Elim altnda bulunan iki ordunun arzu ettiim tarzda glendirilmesi halinde btn felaketlere ramen Trk sesini iittirebileceim kanaatindeydim. Bu yolda ie baladm diyerek ifade etmitir. Mondros Atekes Antlamasnn btn arlna, eldeki kuvvetlerin btn perianlna ramen Atatrk, byk bir inanla, Trk sesini iittirmeyi dnebilmitir. Atatrk, bir taraftan emrindeki kuvvetleri derleyip toparlamaya alrken dier taraftan da dmann Anadoluya ayak basmamas iin gereken nlemleri almtr. Atatrke kulak verelim: Nitekim mtarekeden hemen sonra Halep ve Katma arasnda ordumuzun sngleriyle izmi olduu hatt gemek isteyen ngilizlere kar derhal sng ile kar koymakta tereddt gstermedim. Nitekim skenderun krfezine yaklamak isteyen dman donanmasna ate emri verdim. Atatrk dnda Mondros Atekes Antlamasna aka tepki gsteren iki komutan daha vardr. Bunlardan biri Irak cephesi komutanlarndan Ali hsan (Sabis) Paa, dieri de Kafkas cephesi komutan Yakup evki Paadr. Atatrk, btn gcyle Trk mevzileriyle ngiliz mevzileri arasndaki boluu doldurmaya almtr. Bu dorultuda 31 Ekimde Reyhaniyenin, 3 Kasmda da Antakyann igal edilmesi emrini vermitir. Ayn gn blgedeki askeri ve sivil yneticilere Suriyenin boaltlmasn ngren bir nerge gndermi ve Halep nfusunun

drtte nn Arapa konuan Trklerden olutuunu belirtmitir. Atatrk, Adanada Yldrm Ordular Komutan olduu ksa srede bir taraftan elindeki kuvvetleri organize etmi, dier taraftan da yetkilileri uyarmaya ve uyandrmaya almtr. Atatrk, Adanada kald yaklak 10 gn iinde Kurtulu Savann n hazrlklarna balamtr.
lk Direni Yuvalar

Atatrk, nce 7. Ordu, daha sonra da Yldrm Ordular Komutanyken emrindeki komutanlara, Anadolunun muhtemel igaline kar halk gizlice rgtleme emri vermitir. Atatrk, teden beri tanyp gvendii yakn cephe arkadalaryla grmeler yapm, daha o gnlerde bir kurtulu ekibi oluturmaya almtr. Atatrkn komutasndaki 7. Orduya bal 3.Kolordunun komutan Miralay smet (nn) Bey, 20. Kolordunun komutan ise Ali Fuat (Cebesoy) Paadr. Atatrk daha nce Dou Cephesinde 16. Kolordu Komutan olarak grev yapt srada da Kazm Karabekir Paayla birlikte almtr. leride Kurtulu Sava iin bir araya gelecek olan bu drt paadan , Suriye-Filistin cephesinde 7. Ordu iinde bir araya gelmitir. Atatrk, Anadolu direnii dncesini ilk olarak Adanada Ali Fuat ve smet Paalarla paylamtr. Adana Mlakat 7. Ordu Komutanlna vekalet eden Ali Fuat Paa, ngiliz heyetiyle yapt grmelerde ngilizlerin mtareke hkmlerine uymayacaklarn anlam, ngiliz isteklerini reddetmi ve mayn tarama bahanesiyle skenderun limanna giren iki ngiliz sava gemisini skenderun krfezinden uzaklatrmtr. Ali Fuat Paa bu olup bitenleri Atatrke iletir iletmez Atatrk,Yarn Adanaya terif ediniz. Sizinle mhim eyler konuacam diyerek Ali Fuat Paay Adanaya arp 6 Kasm 1918de onunla bir grme yapmtr. Adana mlakat diye bilinen bu grmede Atatrk, Ali Fuat Paaya birka gndr Ahmet zzet Paayla yapt yazmalardan sz etmi, Mondrosun bozulmasndan korkan hkmetin tereddt iinde olduunu belirtmi, ancak Ahmet zzet Paa Hkmeti yerine kurulacak bir hkmetin bu kadar bir varlk bile gsteremeyeceini anlatmtr. Daha sonra da bu zor gnlerde Anadoluyu savunabilmek iin birlikte hareket etmeyi ve ilk aamada da ve Gney Anadoluda direni yuvalar oluturmay teklif etmitir. Ali Fuat Cebesoy, Milli Mcadele Hatralar adl anlarnda bu grmeyi ayrntl olarak anlatmtr. imdi Ali Fuat Paaya kulak verelim: Vardmz mterek kanaat u idi: ngilizler ve onu takiben dier itilaf devletleri mtareke filan dinlemeyecekler, emrivakilerle

memleketimizi igal edecekler. Trk ordusunun hudut boylarndaki ksmlarn esir almaya kalkacaklar veyahut bunlar memleket iine sokulmak zorunda braklarak terhisini salayacaklard. Vatanmz her trl mdafaa ve mukavemet vasta ve imknlarndan mahrum braktktan sonra arzularn zorla ve bask ile kabul ettireceklerdi. Musulun igali ve skenderun hadisesi ve nihayet ngiliz mtareke heyetinin yersiz talepleri bunun ak birer delili idi. Padiah kendi tahtn dnecekti. Mustafa Kemal Paa: Artk milletin bundan sonra kendi haklarn kendisinin aramas ve mdafaa etmesi, bizlerin de mmkn olduu kadar yolu gstermemiz ve btn ordu ile beraber yardm etmemiz lazmdr dedi ve sonra ayn fikirde olup olmadm sordu. Aramzda tam bir mutabakat var Paam cevabn verdim. Evet, artk millet kendi hakkn kendisi arayacakt. Pek memnun oldular. En mhim vazifenin imdi bana dtn, nk bugnlerde ngilizlerin bir basks neticesi olarak Yldrm Ordular Grubu ile muhtemelen 7. Ordu kararghnn lavedileceini (kaldrlacan), bu takdirde benim 20. Kolordunun banda kalacam ve bu sayede ilk mdafaa tedbirlerimi alabileceimi hatrlatt. lk mukavemet (direni) merkezini Kilikyada kuracaktk. Aramzda hibir anlamazlk yoktu.
Ali Fuat Cebesoy

Grld gibi Atatrk, gvenip inand ocukluk ve cephe arkada Ali Fuat Paay arp ona aka igallere kar direniten sz etmi ve kurtuluun ilk somut admn Adanada atmtr. Atatrk, Ali Fuat Paann da ayn fikirde olduunu grnce, Artk milletin bundan sonra kendi haklarn kendisinin aramas ve mdafaa etmesi, bizlerin de mmkn olduu kadar yolu gstermemiz ve btn ordu ile beraber yardm etmemiz lazmdr demitir. Atatrkn bu szleri, onun kurtulu iin bir halk hareketi balatmay planladn gstermektedir. Atatrk, daha 4 Kasm 1918de Milletin kendi haklarn kendisinin aramas ve mdafaa etmesinden sz etmektedir ki, bunun iki anlam vardr: Birincisi, igallere kar halk harekete geirmek, yani Kuvay Milliyeyi balatmak kincisi de saltanat ykarak yerine ulusal egemenlie dayal bir dzen kurmak evket Sreyya Aydemir, Atatrkn bu szlerini deerlendirirken, Bence bu szler yeni bir yolculuktan haber verir demi ve yle devam etmitir: Hlbuki Mtarekenin henz beinci gndr. Mtareke metnini eline alal henz iki gn olmutur. O gn kararghna iki ngiliz heyeti gelmitir. Demek ki devlet artk yenilmitir. Ama o gene de hem milletten hem ordudan bahseder. Fakat millet nerede? Ordu nerede? Millet kmtr, atr, periandr. Yaral da deil lm halindedir. Hele harbin, savan artk szn bile iitmek istemez. Milleti tekil

eden ehirlerde, kasabalarda, kylerde yaayan Trklerin, adn sann bile duymadklar cephelere yllardan beri yolladklar ocuklarndan geriye zaten ne dnd ki? Geriye ne dnecek ki? Hi! Ama bir adam var. Bu adam Mustafa Kemaldir. Atatrkn Ali Fuat Paaya 20. Kolordunun banda kalacan bu sayede ilk savunma tedbirlerini alabileceini sylemesi de ok anlamldr. nk Atatrk, 20. Kolordunun datlmayacan tahmin etmi ve hakl kmtr. Gerekten de ksa bir sre sonra, Yldrm Ordular ve 7. Ordu datlm ama 20. Kolorduya dokunulmamtr ve bu ordu Kurtulu Sava yllarnda ok nemli bir ilev grmtr. Ali Fuat Paa, Atatrkle ortaklaa verdikleri karar hemen uygulamaya balam, bylece Kurtulu Savann ilk direni yuvalar Adanada kurulmutur. Atatrkn direktifleri dorultusunda o gnlerde Kilikya blgesinde direni iin ne gibi almalar yapldn yine Ali Fuat Paa anlarnda yle anlatmtr: Adana blgesinde ilk i olarak ordunun subay ve erat kadrosu jandarmaya kaydrld. Bunlarn, silah, ara ve gereleri de tamamland. Bunun nemli nedeni udur: Atekes Antlamasna gre jandarma rgt bulunduu blgede kalabilirdi. Fakat ordu ksmlar grevlerinden alnp terhis ediliyor ve evlerine, kylerine gnderiliyordu. Bir igal emri karsnda Adana blgesinin nemli yerlerinde direni yuvalar hazrland. zetlersek: -Ordunun terhisini engellemek iin subay ve erler jandarma yaplmtr. -Ordunun silah ve ara gereleri tamamlanmtr. -Adana blgesinde direni yuvalar hazrlanmtr.
Halka Silah Datlmas

Atatrk, gvendii subaylara, ete savalar iin hazrlann emri vermitir. Dmann Anadolu topraklarna sokulmasn nlemek iin eteler kurmak gerekecekti. Mustafa Kemal gelecei gz nnde tutarak Anadoluda direni merkezleri olabilecek Antep ve Mara gibi yerlere silah datt. Bunlar gereinde kullanlmak zere gizlice depo edilecekti. Antep ve civarndaki halka gizlice silah datan ve halk rgtlemeye balayan Atatrk, bu yndeki almalaryla Milli Mcadelenin erefli birer sayfas olan Mara ve Antep savunmalarnn daha o tarihte temelini atm oluyordu. Gerekten de Atatrkn gizlice i ve gney Anadoluya datt bu silahlar, zellikle gney cephesindeki atmalarda ok ie yaramtr. Antep ve Mara direniinin altndan da Atatrkn gizli almalarnn kmas, Cumhuriyet tarihi yalanclarn fena halde rahatsz edecektir kukusuz!
Adanadaki Direni Toplantlar

Atatrk, sadece askerlere deil sivillere de direni dncesini alamaya almtr. Atatrk, Adanaya geldii gnden beri halkala ok yakn ilikide bulunmu ve ufuktaki tehlike konusunda halk uyarmaya ve uyandrmaya almtr. Bu erevede Adanal aydnlarla ve Adana evresinden, Adana sancaklarndan gelen temsilcilerle gr alveriinde bulunmutur. Adanada Anadolu direnii konusunda gr alveriinde bulunduu baz aydnlar unlardr: Ramazanolu Suphi Paa, Ramazanolu Kadri, Nalbantzade Ahmet Efendi, brahim Rash, Ramazanolu Hoca Mcteba, Badadizade Kadri Efendi, Gergerli Ali Efendi, Msrlzade Avukat Ahmet Efendi, Dblanzade Fuat. Bu grmelerde, dorudan dman tarafndan yaplacak saldrlara kar ehrin nasl savunulaca konuulmutur. Grmeler sonrasnda Atatrkn istei dorultusunda Toroslarn Glek Boaz blmne ve Misise istihkamlar yaptrlmtr. Atatrk Adanada kald on gn iinde akl almaz bir tempoda hareket ederek gizli-ak ok sayda toplant yapmtr. Atatrk, Adanada 5 Kasm 1918 tarihinde Muradiye Otelinin byk salonunda Adanallar tarafndan verilen bir akam yemeinde yapt konumada: Bu memleketin kurtulacan, henz mitlerin snmediini, bunun iin mcadele edeceini, Trk milletinin ve ordusunun kendi vatann ve istiklalini koruyabileceini aklamtr. Adanal aydnlarla ve ileri gelenlerle yapt toplantlar dnda, bir ksm halkla Trpanilerin evi olarak bilinen Krmz Konakta grmeler yapmtr. Atatrk, bir hafta boyunca yapt grmeler sonrasnda direni dncesini benimseyen kiileri 8 Kasm 1918de akir Paadaki Aliye Hanmn (Yerdelen) evinde toplantya armtr. Atatrkn yre erafyla yapt bu toplant Kurtulu Savann ilk somut admlarndan biridir. Tarihi Sleyman Hatipolunun dedii gibi Mustafa Kemal Milli Mcadeleyi fikren bu binada kararlatrmtr. Aliye Hanmn evinde yaplan bu toplantya katlanlar unlardr: Frka Komutan Nihat (Anlm) Paa (Daha sonra 2. Ordu Komutan), Ceyhan Askeri Frka Komutan Remzi Bey, Levazm Frka Reisi Avni (Doan), Askeri malathaneler Mdr Ahmet Remzi, Nalbantzade Ahmet, Ramazanolu Kadri, smail Safa (zler), Mcavirzade Mustafa Efendi, Merkez Komutan Hulusi (Akda) ve dier baz kiiler Atatrk, bu kiilerle Adanann ve lkenin iinde bulunduu son durumu grm ve 10 Kasmda Adanadan ayrlacan belirterek, dman gelince ne yapacaklarn sormutur. lkenin durumunu iyi grmediini, tilaf devletleriyle yaplan mtareke hkmlerine bu devletlerin uymayacaklarn, daha ar artlar altnda lkeyi ezeceklerini, bu nedenle byk felakete maruz kalan yerlerden birisinin de Adana olacan ve Adanann byk zayiata urayacan sylemitir. Olacaklar olanca aklyla Adanallara nceden syleyen Atatrk, bu felaketten kurtulmak iin yaplmas gerenleri de yle sralamtr:

imdiden igal kuvvetlerine kar koymak ve hazrlkta bulunmak iin bir tekilat kurun, uygun yerlere siperler kazn, gereken silah ve malzemeyi ben temin edeceim Grld gibi Atatrk Samsuna kmadan ok nce, 8 Kasm 1918de Anadolu direniini Adanada rgtlemeye balamtr. Bu toplant esnasnda Mustafa Kemalin kafasnda vatann nasl kurtarlacana dair bir strateji olumu ve bu stratejiyi halkla konuarak daha da gelitirmitir. Bu toplantda Ahmet Remzi Bey, Paa! Biz bu topraklarda doduk. Bu topraklarda lmesini de biliriz. Nihat Paaya emir ver, bize silah braksn demi, Mcavirzade Mustafa Efendi ise, Paam, ldrmeden lmeyeceiz demitir. Atatrkn Anadolu direniinin gerekliliinden sz ettii, dman igaline kar yaplacaklar sralad o toplantya katlan varlkl kiiler de btn maddi ve manevi glerini fedaya hazr olduklarn belirterek sonuna kadar direneceklerini sylemilerdir. Bunun zerine elinde gm krbac ve ayanda portakal rengi izmeleriyle Atatrk, salonda iki sra halinde dizilmi oturan grubun arasnda, dnceli, ama kararl bir yz ifadesiyle gidip gelirken unlar sylemitir: Evet, evet Bu topraklarda dman izmesi gezemeyecek ve bu millet esir olmayacak! Toplantya katlanlarn umutsuz olmamalar ve dmanla mcadele etmeye kakarl grnmeleri Atatrk ok sevindirmitir. Ancak, o gn o toplantdaki kakarllk ve cesaret sonraki gnlerde pek fazla etkisini gstermemitir. Bu durumu Abdlgani Girici yle aklamaktadr: Ne var ki, o zamanki zihniyeti ve harbin meydana getirdii drt yllk strap memleketi bitkin bir hale getirdiinden kimsede bu sz dinleyecek hal kalmamt. Canndan bezmi bu topluluu harekete geirmek kolay olmayacakt. Mustafa Kemalin tavsiyesine ramen pek hareket gzkmedi Ancak, yokluk, yoksulluk ve psikolojik nedenlerden dolay ilk zamanlarda sessiz kalan blge halk, zellikle Fransz igallerinden sonra, Atatrkn tavsiyeleri dorultusunda, yine Atatrkn datt silahlarla direnie geerek dman etkisiz hale getirmeyi baarmtr. Grld gibi Atatrk, Kurtulu Savan stanbul ilideki o mehur evden nce, Adanadaki Krmz Konakta ve Aliye Hanmn Evinde planlam ve rgtlemeye balamtr.
(Soldaki foto)Adana Krmz Konak: Trpanilerin evi olarak da bilinen bu konakta Atatrk yre erafyla bir toplant yapmtr. (Sadaki foto) Adana akirpaada Aliye Hanmn Evi: Atatrk bu evde 8 Kasm 1918de yre erafyla bir toplant yaparak Milli Mcadeleyi fikren bu binada kararlatrmtr.

lk Silahl Direni: skenderun Saldrs

Anlama gerei skenderun Krfezi ve evresindeki maynlar 1918

Kasm ay bandan itibaren ngiliz-Fransz mayn tarama gemilerince temizlenmeye balanmtr. Ancak tilaf devletlerinin asl niyetinin blgeyi igal etmek olduu birka gn iinde ortaya kmtr. tilaf devletlerinin ok stratejik bir konumdaki skenderunu igal etmek istedikleri anlalmtr. tilaf devletleri 4 Kasm 1918den itibaren skenderunu igal etmekten sz etmeye balamlardr. Ancak Atatrk, emrindeki 7. Ordu, 3. Kolordu ve 41. Tmen Komutanlna 5. Kasm 1918de ektii telgrafta skenderun Krfezinden karma yapmaya kalkacak ngiliz kuvvetlerine atele karlk verilmesini istemitir. Atatrkn bu emri zerine 41. Tmen topu birlikleri skenderun Krfezine bakan srtlarda, krfeze girecek dman donanma ve karma aralarna ate edecek biimde mevzilenmilerdir. Ayrca 3. Kolordu topusuyla da glendirilmilerdir. Atatrk, 6 Kasm 1918de Bakomutanlk Erkan- Haribiye Bakanlna ektii telgrafta karma teebbs karsnda, atele karlk vereceini hem ngiliz kumandanlna hem de Sadrazam ve Bakumandan Erkan- Harbiye Reisi Ahmet zzet Paaya bildirmitir. Atatrkn bu karal tutumu karsnda ngilizler Osmanl hkmetini sktrmaya balamlardr. Baz kaynaklara gre, rnein 7. Ordu Harekat ubesinde grev yapan subaylara gre ngiliz ve Fransz donanma ve karma birlikleri krfeze girdiklerinde 41. Tmen uyar atei yapmtr. Baz kaynaklara gre, rnein, bir gn sonra, 7 Kasm 1918de Atatrk tarafndan Ahmet zzet Paaya cevabi telgrafta ngilizler bir karmaya yeltenmediklerinden ate edilmesine gerek kalmamtr. Ancak belgeler dikkatle incelendiinde 6 Kasm 1918de skenderun Krfezine girmeye alan ngiliz-Fransz karma birliklerine Trk topusu tarafndan atele karlk verildii anlalmaktadr. 7. Ordu Karargahnn hareket ubesinde o zaman gen bir subay (yzba) olarak grev yapm olan Muzaffer Ergderin Samet Kuuya anlattklarna ve not ettirdiklerine gre uyar niteliindeki topu atei yaplmtr. 6 Kasm 1918 gn skenderun Krfezindeki bu ate ve direni sonucunda dman donanmas krfezden uzaklatrlmtr. Mustafa Kemal Paa, kiisel dostluklar bulunan, sayg ve sevgi duyduu Ahmet zzet Paay daha fazla krmamak, gcendirmemek iin ve amaca da vard iin cevabi telgrafnda Ate edilmesine hacet kalmam ve buna gre birlik komutanlarna yeniden emir verilmitir diye bildirerek konuyu kapatmak istemiti. Enver Behnan apolyo, bu olay ilk kurun sesi olarak adlandrmtr. Samet Kuunun anlattklarna baklacak olursa Kurtulu Savann ilk silahl direnii 6 Kasm 1918deki skenderun Krfezi saldrsdr. Kurtulu Savamzn esiz mimar, esiz komutan Mustafa Kemal Paann emri ile gerekleen bu kutsal direni ilk olandr. O tarihte zaten anayurdun hibir kesine henz dman aya dememi ve igal balamamtr. Milli direni ve kar koyma dnce ve karar, hibir blgede meydana gelmi deildir. Milli direnme ve kar

koyma, herkesten ve her yerden nce Mustafa Kemal Paann kafasnda, yreinde ve ruhunda kvlcm alp alevlenmitir. Daha sonra da 19 Aralk 1918de Drtyol Karakese kynde tilaf devletlerine kar ilk silahl halk direnii gereklemitir. *** Atatrk, ilk kurtulu planlarn Adanada yapm, ilk direni hazrlklarn Adanada balatmtr. Zaten Mustafa Kemal o tarihlerde bu amaca uygun bir ekilde emrindeki Yldrm Ordular Grubu ile Musul cephesindeki 6. Ordu ktalar iinde bu ordunun komutan ile haberleerek imkan lsnde gereken tedbirleri aldrmtr. Bu ordulara bal kuvvetleri, Toroslarn st tarafna, Anadolunun muhtelif yerlerine ihtiyaca gre datmak ve yerletirmek, fazla silah ve yedek cephanelerle lzumlu harp malzemesini gvenilir yerlere tatmak iin planlar hazrlamaya ve ilgili komutanlara emirler ve direktifler vermeye balamtr. Elindeki kuvvetleri, geirdikleri btn badirelere ramen gerek bir ordu haline getirmek, dzenlemek ve takviye etmek, gerekince bu kuvvetlerle Trkn hak ve istiklalini korumak istemitir. te btn bu hazrlklar nedeniyledir ki, Prof Dr. Stanford Shaw, Osmanl mparatorluu ve Modern Trkiye adl kitabnda galin ilk gnlerinde Mustafa Kemal Kilikyadayken direni balatmt. diyerek Trk Kurtulu Savann Kasm 1918de Adanada Atatrk tarafndan balatldn ileri srmtr. Stanford Shaw,u, Atatrkn yaveri Cevat Abbas Grer de dorulamtr. Cevat Abbas, anlarnda Atatrkn kafasnda Anadoluda bir direni balatma dncesinin Halepte (1917) ortaya ktn, Adana da ve stanbulda biimlendiini belirtmitir: Atatrkn Trk milletinin istiklali iin besledii dnceler ok eski idi. Hatta Harp Akademisinin sralarnda balamtr. Fakat onun Trkiyeyi yeni varl ile istiklaline kavuturmas iin fiili mcadeleye girimesi nce Halepte balam, Adanada stanbulda devam etmi, Samsunda, Amasyada tatbikata balam, Lozan Konferansnda hakikat sahasna ulamtr. Kurtulu Savann Samsundan nce Adanada baladn ileri srmek abartl bir deerlendirme olmasa gerekir. Nitekim Atatrk bu gerei 15 Mart 1923teki Adana seyahatinde Trk Ocanda yle dile getirmitir: Ac gnlere ait olmakla beraber bu memlekete ait kymetli bir hatray yad etmek isterim. Efendiler bende bu vakayiin ilk hissi teebbs bu memlekette, bu gzel Adanada vcut bulmutur. Suriye felaketini takip eden Yldrm Ordular Grubu Komutanl ile buraya gelmitim. O zaman memleket ve milletin nasl bir atiye srklenmekte olduunu grmtm ve buna mmanaat iin derhal teebbsatta bulunmutum. Fakat o zaman iin bu teebbsm msmir klmak mmkn olmad. () Bana milletin halas yolunda ilk teebbs hissinin bu mukaddes topraklardan gelmi olmas hasebiyle,

hemerisi olmakla mbahi olduum bu topraklar tebcil ederim. Bu durumda, Kurtulu Savan Atatrkten nce ben balattm diyen Kazm Karabekir Paann iddialarnn da ok gerek d olduu anlalmaktadr. nk, anlarnda "19 Nisan 1919'da Samsun'a ktm" diyerek aklnca Atatrk'ten nce Anadolu'ya geip Kurtulu Sava'n balattn ima eden Karabekir, anlalan Atatrk'n Nisan 1919'dan tam 6 ay nce, Kasm 1918'de Anadolu'da "Adana-skenderun ve Kilis hattndaki" almalaryla Kurtulu Sava'nn alt yapsn hazrladn "unutmua" benzemektedir!... Ayrca bu gerei sadece o deil bugn onu istismar edip Atatrk'e saldran Atatrk dmanlarnn da unuttuklar anlalmaktadr!
Direni Raporlar: ngilizlere Silahla Kar Koymak

Atatrk, Adanadan Sadrazam Ahmet zzet Paaya gnderdii raporlarda (telgraflarda) lkenin iine drld durumu anlatm ve kafasndaki silahl direni dncesinden sz etmitir. Bu raporlar, bir vatanseverin gerektiinde kiisel karlarn, rtbesini, makamn ksaca her eyini bir kenara iterek doru bildii yolda sonuna kadar mcadele etmesi gerektiini gstermektedir. Atatrkn, Sadrazam zzet Paa ile yazmalarna tank olan Cevat Abbas (Grer) bu konuda u deerlendirmeyi yapmtr: Atatrkn, Kilikyay ve Kilikya snrlarn dahi bilmeyecek kadar gaflet gstermi olan Sadrazamla Adanadan makine banda saatlerce sren haberlemesine ahit olmutum. Atatrk Sadrazam Mareal zzeti, devletin bulunduu durum hakknda aydnlatmaktan kendisini alamyordu. Fakat her defasnda ald cevaplar pek sudan ve aldatc idi. Atatrk, her trl abasna ramen Osmanl yneticilerini bir trl gaflet uykusundan uyandramamtr. Atatrk, bir kere daha hakl kmtr: Mondrosun mrekkebi daha kurumdan ilk igaller balamtr, ama artk ok getir
Ahmet zzet Paa

Atatrkn 1-8 Kasm 1918 tarihleri arasnda Adanadan Sadrazam Ahmet zzet Paaya gnderdii raporlar Anadolu direniine ynelik kayda geirilmi ilk ve tek resmi belgelerdir. Bu raporlarda Atatrk, aka ngilizlere kar silahla kar koymaktan sz etmitir. Atatrkn bu raporlarndan ykselen isyan atei Kurtulu Savann ilk kvlcmdr. te o raporlardan baz blmler: 1. Mtareke artlarnn ikinci maddesinin harfiyen uygulanmas doal ise de bu mnasebetle karaya asker karmaya dair mtarekede bir kayt bulunmadndan msaade edilmemi ve grme memurlar

dnp geldikleri gemiye gitmilerdir. 2. skenderunda ngilizlerin karaya kmasnn gerekirse atele nlenmesini emrettiim arz olunur. 3. ok ciddi ve samimi olarak arz ederim ki, mtareke artlar arasnda yanl anlamalar giderecek tedbirleri almadan ordular terhis edecek ve ngilizlerin her dediine boyun eecek olursak, ngilizlerin ihtiraslarnn nne gemeye imkan kalmayacaktr. 4. skenderuna her ne sebep ve bahane ile asker karmaya teebbs edecek ngilizlerin atele engellenmesini emrettim. 5. ngilizlerin aldatc muamele, teklif ve hareketlerini ngilizlerden fazla hakl ve nazik gsterecek ve buna karlk gnl alc emirleri uygulamaya yaradlm elverili deildir. 6. Bugn Payas-Kilis hattna kadar olan topraklar isteyen ngilizlerin, yarn Torosa kadar olan Kilikya mntkasn ve daha sonra Konyazmir hattnn igali lzumu teklifinin birbirini kovalayaca ve sonunda ordumuzun kendileri tarafndan sevk ve dairesi ve hatta Osmanl Bakanlar Kurulunun Britanya Hkmeti tarafndan seilmesi lzumu gibi tekliflerin karsnda da kalmak uzak bir ihtimal deildir. 7. Ben ne durumda bulunursam bulunaym, doru olduuna inandm ve gerekenlere duyurulmasn yurt selameti icab kabul eylediim kanaatlerimi bildirmekten nefsimi alkoymaya muktedir deilim. zetlemek gerekirse bakn ne diyor Atatrk: -ngilizlerin karaya asker karmalarna izin vermedim! -ngilizler skenderuna karsa atele karlanmalarn emrettim! -Ordular terhis edersek ve ngilizlerin her dediine boyun eersek onlarn ihtiraslarnn nne geemeyiz. -ngilizlere nazik davranmaya yaradlm elverili deildir! -ngilizlerin isteklerine kar kmazsak, ordumuzun ynetilmesini ve hatta Osmanl Bakanlar Kurulunun seilmesini bile ngilizlere brakmak zorunda kalrz. -Hangi artta olursam olaym, yurt selameti iin doru bildiklerimi sylemekten nefsimi alkoymam! Mondrosun hemen ertesinde aka dmanla silahl mcadeleden sz eden ve bu dncesini yetkililere gnderdii raporlarla belgeleyen tek adam Atatrktr. evket Sreyya Aydemirin dedii gibi: Yeni devlete kan yolun ilk ve en dumanl iaretleri, sanyorum ki Mustafa Kemalin 1 Kasm 1918 ile 7 Kasm 1918 arasnda Adanada geen 7 gnlk Yldrm Ordular Grubu Kumandanl zamanndaki buhran gnlerinden balar Btn bu gerekleri tarih ayan beyan kaydetmi olmasna karn, teden beri Atatrke saldranlar, Kurtulu Savan Atatrk balatmamtr! Atatrk Kurtulu Savana sonradan katlmtr! ve hatta Atatrk ngilizlerin ajandr! demek iin, Atatrkn 1-8 Kasm 1918de Adanadan Osmanl Sadrazam ve Harbiye Nazr Ahmet

zzet Paaya gnderdii bu raporlar grmezden gelmilerdir.

Msaade Edin Vatanma Hizmet Edeyim

Atatrkn uyarlarna kulak tkayan Sadrazam Ahmet zzet Paa, 8 Kasm 1918de istifa etmitir. 9 Kasm 1918de ngiliz ve Fransz kuvvetleri skenderunu igal edip ehre trenle bayrak ekmilerdir. 10 Kasm 1918de Yldrm Ordular Grubu kaldrlarak Atatrk stanbula arlmtr. Atatrk, bu ary yapan Ahmet zzet Paaya, son bir umutla yle seslenmitir: Ordular datalm, fakat unvan koruyalm Msaade edin, en ufak bir mfreze halinde dahi olsa, bu unvanla ben onun kumandanlyla yetinir ve vatanma hizmet ederim Atatrkn bu isteine Sadrazam Ahmet zzet Paann yant sert olmutur: Siz malup devletimize kar btn malup devletleri tekrar tahrik ve devletimizin temellerini tahrip mi etmek istiyorsunuz? Zavall zzet Paa, ortada bir devletin kalmadn grememitir. Burada ister istemez insann aklna, Sadrazam Ahmet zzet Paa ve dier Osmanl yneticileri Atatrkn raporlarn dikkate alsalard ve Yldrm Ordular Grubunu datmayarak Atatrke hareket serbestlii tansalard acaba ngilizler ve Franszlar Anadoluya ayak basabilir miydi? diye sormak geliyor. Bence eer Osmanl yneticileri biraz cesur olabilseler, biraz dmanlarn tansalar ve biraz da anakkale kahramanna gvenselerdi, Atatrk Anadolunun igaline engel olabilirdi. Ama onlar Atatrkn aksine ngilizlerin merhametine, ngilizlerin centilmenliine sndlar! Bir askeri strateji deha olan ve bunu daha nce anakkalede, Mu ve Bitliste ve Suriye geri ekiliinde gsteren Atatrk, I. Dnya Savann hemen sonrasnda, Kasm 1918de Kilis, skenderun ve Adanada yapt almalarla Anadolunun igalini nlemeye karal olduunu gstermitir. Dahas ngiliz-Fransz karma birliklerinin skenderunu igal etmelerini nleyerek gerekten Anadolunun igalinin engellenebileceini kantlamtr. Atatrk Kilis, skenderun, Antep ve Adanada ald nlemlerle ve yapt hazrlklarla gerekten de Anadolunun igalini nleyebilirdi. nk tilaf devletleri; ngiltere, Fransa ve talya sava yorgunuydu ve aralarnda kar atmalar vard. Dmanlarn ok iyi tanyan Yldrm Ordular Komutan Atatrk Anadolunun gali nleme Projesi erevesinde ald nlemelerle igale izin vermezdi. ngiltere ve Fransa Anadoluya kamaynca, Yunanlarn zmiri igal edecek ne cesaretleri ne de uluslararas destekleri kalrd. Ama olmad. Osmanl hkmeti, Atatrkn cesaretini ve kararlln deil, ngilizlerin ve Franszlarn basksn, blfn dikkate alarak Atatrkn grevine son verip onu stanbula ard. Atatrk, 10 Kasm 1918de Adanadan bir terenle stanbula hareket etmitir. 11 Kasm 1918de Tevfik Paa Hkmeti kurulmutur.

13 Kasm 1918de stanbul tilaf devletlerince fiilen igal edilmitir. Ayn gn len saatlerinde Atatrk de stanbula gelmitir.
Yarm Kalan Hesap

Atatrk, Adanadaki direni almalarnn yarm kalmasna ok zlm, zellikle skenderunun ve Hatayn igal edilmesini hayat boyunca hi unutamamtr. nk gerekten de 1918 de Adana ve skenderun civarndaki savunma hattyla ve direni planlaryla dman durdurabileceine inanmt. Ancak hkmet buna izin vermemiti. te o gnden beri Adana, skenderun ve Hatay Atatrkn iinde bir uhde olarak kalmtr. zellikle Hatayn bir trl dman igalinden kurtarlmamas Atatrk derinden yaralamtr. Nitekim 1937 ylnda Hatay meselesinin gndemde olduu gnlerdeHasan Rza Soyaka, 1918de yarm kalan iini tamamlamaktan, blgeye giderek Hatay iin mcadele etmekten sz etmitir: Mondros Mtarekesi imzaland zaman ngilizler skenderuna asker karmaya kalktlar. Oysa oras Mtareke snr dndayd.Askerlerime atele karlk vermelerini emretmitim. skenderun ve Antakya havalisi Trk elidir. Bu snr korumak istiyordum. Ama stanbul hkmeti beni geri ekti. Hatay ngiliz ve Franszlar tarafndan igal edildi. Ondan sonra da geri almay baaramadk. Bu nedenle Hataya ahsi davam olarak bakyorum. Szn ettiim bir durumda tutacam yolu oktan kararlatrm bulunuyorum. Cumhurbakanlndan, milletvekilliinden istifa edeceim serbest bir Trk vatanda olarak, bu ite alan arkadalarla birlikte Hatay topraklarna geeceim. Bildiin gibi bunun emin yollar var. Oradaki mcahitlerle ve anavatandan bize katlacak kuvvetlerle sorunu yerinde ve iten halledeceim. sterse Trkiye hkmeti, beni ve arkadalarm asi ilan eder, hakkmda soruturma da aar. Ben Franszlarn Suriye ve Lbnana kolayca bamszlk vereceklerini sanmyorum. Biz hareketimizi oralara da yayarak Suriye ve Lbnann gerek bamszlklarn da salayabiliriz. Ama greceksin dava yaknda istediimiz gibi zlecektir.
ANADOLUYA GZL GE PLANI

Atatrk, 13 Kasm 1918den 16 Mays 1919a kadar igal stanbulunda kalarak gizli kurtulu planlar yapmtr. Atatrkn igal stanbulundaki gizli kurtulu planlarndan en ilgin olan, birka arkadayla birlikte Gebze-Kocaeli yolundan gizlice Anadoluya geerek Kurtulu Savan balatmak biimindedir. Atatrk resmi yollarla Anadoluya geme frsat yakalaynca uzun bir sredir zerinde alt bu gizli gei planndan vazgemitir. te o plann yks: Atatrk, zellikle 1919 Ocak aynn ortalarndan itibaren Anadoluya gemeyi dnmekte ama bunun ne ekilde, nasl ve hangi yolla

yaplacan bilmemektedir. Aklna gelen ilk yol, gzn budaktan esirgemeyen baz eski ttihatlarla temas kurup, onlarn korumalar altnda gizli bir ekilde stanbuldan Anadoluya gemektir. Atatrk, stanbulda aylarca bu gizli gei plan zerinde almtr. Atatrk, bu plann sonradan, Uygun bir zaman ve frsatta stanbuldan kaybolmak, basit bir tertiple Anadolu ilerine girmek, bir mddet isimsiz altktan sonra, btn Trk milletine felaketi haber vermek olarak aklamtr. Atatrk, bu basit tertip iini nce gvendii bir arkadayla paylamtr. Atatrkn stanbul ilideki evinde dzenledii gizli toplantlarn katlmclarndan olan bu kii, Harbiye Bakanl Mstear smet (nn) Paadr.
Atatrk, smet nn Grmesi

Atatrk, Anadoluya gei dncesini ilk olarak smet Paaya amtr. 15 Ocak 1919da, smet Paay ilideki eve arm ve ona, Hibir sfat ve yetki sahibi olmakszn Anadoluya gemek ve orada milleti uyandrmak, kurtulu areleri aramak iin en uygun blge ve beni o blgeye gtrecek en kolay yol hangisi olabilir? diye sormutur.
smet Paa

Olayn ayrntlarn Atatrkn anlarndan takip edelim: Bir gn smet Beyi davet ettim. ilideki evimde beni yalnz bulan smet Bey, Gene ne var? dedi. Soru sorarken gzlerinin ii, yksek zeks ve gven veren neesi ile glyordu. Ne haber? dedim. Tahmin edecein gibi uradan bana bir Trkiye haritas bulup masaya aar msn, zerinde konuacam. smet Bey haritay bulup at. Fazla olarak daima cebinde tad pergeli de kard. Latife ettim: Henz pergellik bir ey yok. Biraz pergelsiz grelim Ne yapacaksnz? diye sordu. Bu mnasebetle syleyeyim ki benim en iyi anlatm dostlarmdan biri smet olmutur. Onun iin bu grmenin bouna olmadn anlamt. Mesela dedim. Hibir sfat ve yetki sahibi olmakszn Anadoluya gemek ve orada milleti uyandrarak kurtulma arelerini aramak iin en msait mntka ve beni o mntkaya gtrecek en kolay yol hangisi olabilir? Yzme bakt. Tekrar neeli ve mitli gld: Karar verdin mi? dedi. imdilik bundan bahsetmeyelim, bana memleketi, milleti ve orduyu anlayp bilen, vaziyeti yakndan gren, tehlikeden phesi olmayan bir arkada gibi cevap ver! smet Bey, masann kenarndaki sandalyeye iliti ve derin derin dnmeye balad. O srada ben salonun iinde dolayordum. Bana sesleninceye kadar gezindim. Birdenbire ayaa kalkt, glerek: Yollar ok, mntkalar ok! dedi. Baz ziyaretilerin geldiklerini haber verdiler. Haritay kapamaya vakit kalmadan ieriye giren bu tandklarla baka konulara daldk. Bir hayli mddet sonra smet Beyle yalnz kaldk.

Ne yapacan bana ne vakit syleyeceksin?Zamannda! Atatrk, 1919 yl Ocak aynn ortalarnda smet Paaya Anadoluya gemekten sz etmesine karn, kafasndaki plann ayrntlarn zamanndan nce srdam dedii smet Paaya bile aklamamtr. Atatrkn Anadoluya gizli gei plann anlarnda smet Paa da dorulamtr. imdi de smet Paaya kulak verelim: Atatrk, stanbulda herkesi uyandrmak, memleketin kurtuluu iin resmi kudret sahiplerinin, gl memleket evlatlarnn bir hkmet halinde memleket abasna girmelerini salamak iin btn tecrbeleri denedikten, btn imknlarn sarf ettikten sonra nihai kararn u ekilde tespit etti: Bir an nce vazife alarak Anadoluya gitmek. Artk bundan sonra Anadoluya gitmenin imkn ve arelerini aratrmaya balamt. yice hatrlarm, bir gn, Anadoluya nasl kabiliriz, nerden kabiliriz, yol nedir? Beraber bunlar konuuyorduk. Bir harita banda konuuyorduk. Bana soruyordu: Nasl gideriz? Ben kendisine u cevab verdim: Canm her taraftan gideriz. Yol da oktur, tedbir de oktur. Mesele, almak iin istikameti (yn) tayin etmektir.
Ali Fuat Cebesoyun Yazdklar

Atatrkn Anadoluya gizli gei plannn izlerine Ali Fuat Cebesoyun Milli Mcadele Hatralarnn satr aralarnda da rastlanmaktadr. Cebesoy anlarnda, Atatrkn resmi bir grevle Anadoluya gemeyi dndn ancak bunu baaramazsa zel bir ekilde Anadoluya gemeyi planladn belirtmitir: Var kuvvetimizle Anadoluda almaya devam etmekte, Mustafa Kemal Paa ile bir defa daha anlamtk. Kumandan bulunduum 20. Kolordu Kararghnn Ankaraya nakli ile burasnn bir direni merkezi yaplmasn kararlatrdk. Paann geni yetkili bir grev ile Anadoluya gemesine her taraftan alacaktk. Bu nedenle daha bir mddet stanbulda kalacakt. Anadoluda ona ihtiya duyulduu zaman bir grev almam bile olsa zel ekilde Anadoluya geecek, Milli Mcadeledeki erefli yerini alacakt. Cebesoyun anlarnda zel ekilde Anadoluya gemek olarak ifade ettii ey, yle anlalyor ki aslnda Atatrkn Anadoluya gizli gei plandr. Cebesoy, Atatrkn Anadoluya gizlice gemesi halinde kendisinin yanna gelerek ie oradan balayacan ifade etmitir: Akam yemeinden sonra saatlerce konutuk. Kemal Paa eer bir vazifeyle kendisini tayin ettiremezse Anadoluya en itimat ettii bir kumandann yanna gideceini ve ilk defa ie oradan balayacan sylyordu. Paam, ben ve kolordum daima emrindedir dedim. Mavi gzlerinin nasl bir kla parladn tarif edemem. Yerinden kalkp hararetle elimi skmt. Beraber alacaz Fuat demiti.

Gebze - Kocaeli zerinden Anadoluya Gizli Gei Plan

Atatrk, resmi bir grevle, Samsun yolu zerinden Anadoluya geme olana bulamasayd, Gebze-Kocaeli yolu zerinden Anadoluya gizlice geecekti. Atatrkn yaveri Cevat Abbas Grerin gn na kard haritalar, Atatrkn Anadoluya gemek iin yedek bir plan olduunu kantlamaktadr.
Cevat Abbas Grer Atatrkle beraber

Sonradan iptal edilen Gebze-Kocaeli zerinden Anadoluya gizli gei plan uygulansayd Kurtulu Savann ilk adm Samsunda deil Kocaelide atlm olacakt.
Atatrkn Yenibaheli kr Beye Verdii Grev

Atatrkn bu yndeki ilk iareti, Fethi Bey araclyla Kasm 1918de Pera Palasta kendisini ziyaret eden Yenibaheli kr Beye syledii, Gznz Gebze-Kocaeli yolunda olsun. Oray skca kontrol altnda tutmay dnnz szleridir. Maltepe At Okulu Mdr olan Yenibaheli kr Bey, ayn zamanda Karakol Cemiyetinin Menzil Tekilatnn komutandr. Piyade Yzba Day Mesut ve Doktor Fahri (Can) de yardmclardr. O gn Atatrkn bu iareti zerine hemen harekete geen Yenibaheli kr Bey, Maltepe Endaht Mektebinde emrindeki subaylara, Gebze yolundan ku umayacak diye emir vermitir. Yenibaheli kr, Gebze-Kocaeli yolunu tutmutur, ama Atatrkn neden byle bir ey istediini anlayamamtr: Bu Mustafa Kemal Paa da, u yolu neden tutunuz demitir acaba, ne yapacak ki bu yol lazmdr. Bir i vardr da biz mi akl edemeyiz? diye dnrken Atatrkten bir haber almtr. Atatrk, Yenibahelinin, kimseye grnmeden gizlice Fansalarn evine gelmesini istemitir. Yenibaheli haberi alr almaz Atatrkle grmek iin Fansalarn evine gitmitir. Atatrk, Yenibaheliye, Nedir Gebze- Kocaeli civarndaki vaziyetimiz kr Bey diye sorunca Yenibahaliden u yant almtr: Bizimkiler oralar tutmulardr. Ufak tefek yaramazlklar oluyorsa da kymeti yoktur. Rum eteler, bir eyler yapmaktaysalar da yol elimizdedir. Ku usa haberimiz olacaktr, haberimiz olmadan ku umayacaktr. Arkadalarmza sylenmitir. Yanmzda bildiimiz Dr. Fahri Bey de vardr. Kendisinin tayini Gebzeye yaplmtr. Silahlarmz tamamdr, teslim edilmemitir, yenidir. Hcum taburundan elimizde tuttuklarmzdr. stenirse, bir iki depodan yenilerini temin etmek mmkndr. Bu srada Atatrk, ayaa kalkp yaverinden bir harita istemi, getirilen haritay ortadaki masann zerine aarak elini haritann

zerinde gezdirmeye balamtr. Bir taraftan eliyle, Gebze-Kocaeli taraflarndan Anadolu zerine doru bir yay izerken, dier taraftan Yenibahelinin gzlerinin iine bakarak unlar sylemitir: Baknz bu yollar bizim iin mhim bir vaziyet alacaktr. Buradan yaplacak iler ehemmiyetlidir. Bu yollardan istenilmeyenler hibir suretle geemeyecektir. Gesin dediklerimiz geemez, gemesin dediklerimiz geerse bozuuruz! Fakat zaten siz bu ileri iyi bilirsiniz Atatrkn bu kararl ve imal szleri zerine heyecanlanan Yenibaheli, Paam, gesin dedikleriniz geecektir, gemesin dedikleriniz dnya bamza gelse oradan geemez. Mahup olmayz Paam! demitir. Atatrk, Yenibaheliye son olarak unlar sylemitir: kr Bey, bilir misiniz bir dstur vardr: fas idam muciptir (aklanmas idam gerektirir). te bu imdilik yle bir meseledir. Sadece yannzda bulunan teriki mesai ettiiniz doktor bilecektir. Konuma bittiinde Yenibaheli topuklarn birbirine vurarak hazr ola gemi ve banda asker apkas varm gibi elini kann stne gtrmtr. Yenibahelinin heyecann fark eden Atatrk hafife glerek konuunu uurlamtr. Atatrk, Anadoluya tayin emrinin kmasndan sonra da GebzeKocaeli yoluyla ilgilenmeye devam etmitir. Mays aynn balarnda Tekilat- Mahsusaclara, Gebze-Kocaeli yolunun tam olarak gvene alnp alnamadn sormutur. Atatrkn sorusuna Yenibaheli yle yant vermitir: Emirleri olmadan ku umaz, emirleri olunca da yol aktr. Yenibaheli gerekten de dediini yapm, Gebze-Kocali yolundan ku uurtmamtr. Atatrk, resmi bir grevle Anadoluya geme frsatn yakalaynca bu yolu kullanmaktan vazgemi, ancak Kurtulu Sava srasnda smet Paa, Adnan Bey, Halide Edip Hanm gibi pek ok asker, sivil Yenibahelinin korumas altndaki bu yoldan Anadoluya geerek Milli Harekete katlmtr. Atatrkn Samsuna sa salim ktn renen Yenibaheli, emrindeki adamlara unlar sylemitir: imdi, Mustafa Kemal Paa Samsuna varmtr. Daha gitmeden ok evvel zaman bize demitir ve emretmitir ki, Gebze yolu skca tutulmaldr, ge denilen gemelidir, geme denilen gememelidir. Mustafa Kemal Paaya mahcup olundu mu, yanmak, yok olmak lazmdr. Lakin, daha bu yine bizim aramzdaki szlerdir. Bu bu dediklerim iyi bilinmeli ve de ona gre dnlmelidir. Ge denilen geemedi mi, geme denilen geti mi vazifeyi yapmayan bitti demektir. Neye gre bitti demektir, ttihatla gre bitti demektir. Adamlar daldktan sonra Day Maksut ve Dr. Fahri ile ba baa kalan Yenibaheli, Atatrk ancak imdi anladn yle ifade etmitir: Yahu! imdi yava yava anlarm Mustafa Kemal Paa daha ilk vaziyette bize Pera Palasta Sen Gebze yolunu tutmaya bak demitir de aklma bunlarn hibiri gelmemitir. imdi anlarm ki hesaplamtr bu ileri. Lakin ne zaman? Ona da benim ttihat

aklm ermez!
Atatrk: O Yol ok e Yaramtr

Ankarada bir ankaya gecesinde Atatrk, smet Paa ve Fahrettin Altay Paa sohbet ederken, smet Paann Gebze-Kocaeli yolundan ileli bir yolculuk sonunda Ankaraya gelii sz konusu olunca, Atatrk, stanbuldayken Yenibaheliyle yapt grmelerden ve Gebze-Kocaeli yolunun tutulmas konusundan yle sz etmitir: O yolu Yenibaheli tuttu. Pera Palastaki ilk konumamzda, GebzeKocaeli yolunu tutun dediimde meseleyi anlayamamt. Fakat artk zaman yaklarken bir gece kalmakta olduum Fansalarn evine arttm. Harita zerinde kendisine yolun ehemmiyetinden (neminden) bahsettim. O yolu Yenibaheli ok iyi tuttu. te smet Paa dahil biroklar o yoldan Anadoluya, Ankaraya geldiler. Fakat, o gece Yenibaheliye harita zerinde de baz eyler sylerken bir istikamet izdim, fakat arkasndan da ifas idam muciptir dedim. Yenibaheli, ttihat Ve Terakkiden tandklarmzdand. Onun bu ileri iyi bildiini bilirsiniz. O yol ok ie yaramtr. Fakat ben ona bunlar sylerken Yenibaheli de meselenin Ankaraya uzanacan anlayamamtr. Gebze-Kocaeli yolunun ok ie yaradn Rauf Orbay da anlarnda dorulamtr: Ben buradan Anadoluya mtemadiyen kymetli insanlar kardm. Doktor Adnan Advar, Halide Edip Hanm gibi biroklarn Veniky tarafndaki bir derghtan, Maltepede Endaht Mektebi Kumandan olan Yenibaheli kr Bey vastasyla Kartal yolu ile kafile kafile karmtk
Atatrkn Yahya Kaptana Verdii Grev

Atatrk, bir gn yaveri Cevat Abbas Beyi ararak, KocaeliTakpr zerinden veya zmit Krfezinden Anadoluya, 20. Kolordu snrlarna kadar ulaacak bir yol belirlemesini ve bu yolu gvenceye almasn istemitir. Atatrkn amac en ksa yolla Anadoluya geip, Ali Fuat Paann kontrolndeki 20. Kolordu snrlar iine girmek ve bu direni hareketini balatmaktr. Atatrkn nce Adanada daha sonra da stanbulda Ali Fuat Paayla yapt grmelerde hep Ankara civarndaki 20. Kolorduya vurgu yapm olmasnn nedeni imdi daha iyi anlalmaktadr. Cevat Abbas, Atatrkn verdii emir dorultusunda yapt almalar yle anlatmtr: Gebze, zmit ve Deirmendere istikametlerini ett ettim. cabnda ikimize canlaryla, balaryla katlacak yerli ve muhacirlerden ve fedakr vatanseverlerden kk kk silahl kuvvetler bulabilmi ve kumandanmn yanna dnmtm. Atatrk, arz ettiim vaziyet ve faaliyeti kar yol bulmu ve bu kk tekilatmzn tamamyla emniyet edilir bir hle gelmesini ve ormanlarn yapraklanmasn beklemeyi faydal grmler ve bu teekklmzle ilikimizin

kuvvetle srdrlmesini emir buyurmulardr. Yahya Kaptanla be arkada ilk mfrezemizi tekil edecekti. Cevat Abbas, Atatrkn Gebze-Kocaeli yolunu kontrol etmek iin mfrezeler oluturmak istemesinin nedenini, Trk kylerini kasp kavuran Rum etelerinin ve stanbul hkmetlerinin takip ettirecei silahl kuvvetlerin ilk saldrsna, kymna uramamak olarak aklamtr. Yahya Kaptan, Atatrkn emri dorultusunda Gebze- Kocaeli yolunun gvenliini salamak iin hemen almalara balamtr: Yahya Kaptan ve arkadalarnn grevi Kocaeli yarmadasnda gvenlii salamak, Trk kylerine tecavzlerde bulunan Ermeni ve Rum etelerinin cinayet ve soygunlarna engel olmakt. Ayrca, Yahya Kaptann bilmedii ok nemli bir grevi daha vard: Mustafa Kemal Paann Anadoluda gvenli bir blgeye ulancaya kadar ki seyahati srasnda gereken gvenliini salama ve koruma grevi iin dnlen Kuvay Milliye Mfrezesi, Yahya Kaptann milis kuvvetleri idi Yahya Kaptan, kendisine verilen emir gerei, her an greve hazr durumdayd ve Mustafa Kemal Paann emrini bekliyordu.
Yahya Kaptan

Atatrk Nutukta Yahya Kaptan Mfrezesinin kurulu amacn ve Yahya Kaptann kahramanln yle anlatmtr: Efendiler, bizim bilhassa stanbula yakn olan zmit mntkasnda uygulanmasn dndmz tedbir, orada silahl, milli mfrezeler oluturmak ve o blgede gvenilir kumandan ve zabitlerimizin bu milli mfrezelere yardm ve destei ile hain eteleri takip ederek zararlarn ve varlklarn ortadan kaldrmakt. te bu amala kurdurduumuz milli mfrezelerin en nemlisi ve en kuvvetlisi, bu, Yahya Kaptan adyla tannan bir fedakr vatanseverin mfrezesi idi.
Plann Detaylar

Atatrkn Anadoluya gizli gei plannn gzergh, Gebze-Kocaeli yoludur. Atatrk ncelikle bu yolun gvenliini salamak iin gzn budaktan esirgemeyen Yenibaheli kr Bey ve Yahya Kaptan gibi vatanseverleri grevlendirmitir. Yolun gvenlii salandktan sonra ise nce kendisi, daha sonra da asker-sivil vatanseverler bu yoldan Anadoluya geecekti. Cevat Abbas, Atatrkn Anadoluya gizli gei plannn ayrntlarn yle anlatmtr: Atatrkle kendime, cephanesiyle birlikte birer mavzer filintasyla iki el bombas hazrlamtm. Tasavvur ettiim yollar gzerghnn haritalarn tamamlamtk. Anszn bir gn Atatrkn bizzat tespit ettii Gebze civarndan Tavancla inen yolu takip ederek Yahya ve arkadalaryla bulutuktan ve onlar da beraberimize aldktan sonra Yarmca civarndan Deirmendereye geecektik. Deirmendere blgesinde Dnya Sava ierisinde ekyalklar ile Trk kylerini

zarara sokan bahvanlktan yetimi ve ekyalktan vazgeirdiim be kiilik eteyi de mfrezemize ekleyecek ve znik-Yeniehir blgesinden geerek 20. Kolordu Ktaatndan birine ulamak kararmz planlanmt. Cevat Abbasn Bahvanlktan yetimi ve ekyalktan vazgeirdiim , be kiilik ete diye ifade ettii kiilerin Yenibaheli kr Bey ve adamlar olduu anlalmaktadr. Cevat Abbas, plann uygulanmas iin gereken nlemlerin tamamlanmasn ve ormanlarn yapraklanmasn beklediklerini belirtmitir. Anadoluya gizli gei plannn tm hazrlklarnn tamamland o gnlerde hi beklenmedik bir gelime yaanm, stanbul Hkmeti ve Padiah Vahdettin, Karadeniz Blgesindeki karkl nlemek amacyla Atatrk ordu mfettii greviyle Anadoluya gndermeye karar vermitir. Bu resmi grev, Samsun yoluyla Anadoluya geme olana salad iin, aylar nceden gizlice hazrlanan Gebze-Kocaeli yoluyla Anadoluya gizli gei planna artk gerek kalmamtr.
Plann Dndrdkleri

Atatrk, stanbulda aylarca, Gebze-Kocaeli yolundan Anadoluya gizli gei plan zerinde almtr. Her hareketini bir plan ve program dorultusunda yapan Atatrkn elbette ki Anadoluya gemek iin yedek bir plan vard. Ve bu plan son anda iptal edilen ve Cevat Abbas Beyin aklam olduu Kocaeli zerinden gizli gei planyd. Atatrkn stanbula gelir gelmez Yenibaheli kr Bey ile temas kurarak Gebze-Kocaeli yolunun gvenliinin salanmasn istemesi ve yaveri Cevat Abbas araclyla Yahya Kaptana Kocaelide ilk milli mfrezelerden birini kurdurmas, bu plann hazrlklarndandr. Eer bu plan uygulansayd, Kurtulu Savann balamas ve Anadoludaki yaylmas ok daha baka bir biimde olacak ve tarih ok daha baka bir biimde yazlacakt. Atatrkn Anadoluya gizli gei plannn dndrdklerini yle zetlemek mmkndr: 1. Atatrk, stanbula geldikten hemen sonra bir ekilde Anadoluya gemeyi dnmtr. 2. Atatrkn Anadoluya gei karar son anda verilmi bir karar deil, inceden inceye dnlm, planlanm bir karardr. 3. Atatrk Anadoluya gemeyi dnmyordu! Onu ben ikaz ettim! Anadoluya gei dncesi bana aittir! diyen Kazm Karabekirin bu ve benzeri iddialar rmektedir. 4. Atatrk, Anadoluya gemek iin Padiahn verecei greve muhta deildir; kendi plan ve programyla da Anadoluya geebilecek durumdadr. 5. Atatrkn Kuvay Milliyenin oluumundaki rol inkr edilemez. 6. Anadolu direniinin balamasnda ve glenmesinde Atatrkn ince hesaplar ve tekilatlk yeteneinin byk bir etkisi vardr.

Anadoluya gizli gei iin Gebze-Kocaeli yolunu emniyete alan Atatrk, stanbuldan Anadoluya silah sevkyat iin de nebolu yoluna nem vermitir. stanbuldaki Karakol Cemiyeti, Mim Mim Grubu gibi Mustafa Kemale bal gizli rgtler dman cephaneliklerinden aldklar silah ve cephaneyi nce skdardaki zbekler Tekkesine getirmiler, sonra buradan kayklarla Karadeniz yoluyla nebolu zerinden Anadolu ilerine nakletmilerdir. imdi btn bu gereklerden sonra, "Sanki Milli Mcadele Atatrk'n Samsun'a kmasyla balad!"diyen Hilal Kaplan gibi kadrolu Atatrk dmanlarna "Evet, Milli Mcadele Atatrk'n 19 Mays 1919'da Samsun'a kmasyla balamad! nk Atatrk ok daha nce Kasm 1918'de Adana'da Milli Mcadele'yi balatmt" diyebiliriz. Ah bu Atatrk dman kafa ah...
Nutukta Gizli mza: 19 Mays 1919

Peki ama Atatrk neden Nutuk adl dev eserinde Kurtulu Savan Kasm 1918de Adanada deil de Mays 1919da Samsunda balattn ima etmitir? Atatrk, Nutukta neden Kasm 1918de Adanada balatt ve Mays 1919a kadar stanbulda devam ettirdii kurtulu hazrlklarndan sz etmemitir? Nutuka neden 1919 yl Maysnn 19. gn Samsuna ktm cmlesiyle balamtr? Kanmca Atatrk, Trk Kurtulu Savann zellikle gen kuaklarn beynine kaznmas iin bir mihenk ta, bir milat, bir sembol tarih ve olay belirleyerek Nutuku o sembol tarih ve olayla balatmak istemitir. Bu nedenle Nutuka, 1919 yl Maysnn 19. gn Samsuna ktm cmlesiyle balamtr. Prof. Dr. Yaar Nuri ztrk, Atatrkn Nutuka bu cmleyle balamasnn ok daha derin ve Kuranda gizli dinsel bir anlam olduunu ileri srmtr. Kuranda 19 rakamnn bir tr imza olduunu ifade eden ztrk, benzer bir imzann Nutukta da olduunu belirtmitir. u szler Yaar Nuri ztrke aittir: Nutkun ilk cmlesini bilir misiniz? Bir denizdir, bir devrimdir Bazlar Nutuk Atatrkn gnlnden ibarettir der. Utan be bunu diyen () Nasl bir heyetler halinde alma ile yazm uzmanlar ile Yazm, vermi Sonra 500 sayfalk metin km. Okuyor. lk cmle: 19 Mays 1919 gn Samsuna ktm! Byle bir giri olur mu? Nutukta da 19 rakam bir imzadr. Tarih diyalektii Atatrke 19 rakamn imza olarak vermitir. Bunu grmezden gelenler Atatrk dinin dna kartmak istediler ite AKL-I KEMAL... Not: Bu yazda geen belgelere, kaynaklara ve dipnotlara AKL-I KEMAL, "Atatrk'n Akll Projeleri", C.1 adl kitabmdan, bu konunun ayrntlarna ise PAROLA NUH "Atatrk'n Gizli Kurtulu Planlar" ve CUMHURYET TARH YALANLARI, C.1 adl

kitaplarmdan ulaabilirsiniz. 19 Mays Kutlu Olsun...

ATATRK'N MAL VARLII KONUSUNDAK YALANLARA YANIT Okunma: 10977 Yalan Makinesi Gibi Atatrk ve Cumhuriyet dmanln hayat biimi haline getirmi, Atatrk ve cumhuriyet dmanl ile rettii tarihi yalanlarla geimini salayan cemaatin kadrolu tarihisi (?) bugne kadar rettii onca tarihi yalana son olarak Atatrkn mal varl yalann da ekledi. Ona gre "Atatrk mal varln gayri meru yollardan elde etmi! Aslnda bu mal varln hazineye balamak istememi! smet nnnn zorlamasyla hazineye balam!" M m da m m!... (Bkz.ok-konusulacak-Ataturk-iddias) Malum! Btn bu iddialar da daha ncekiler gibi KOCAMAN BR YALAN! En hafifiyle ARPITMA! Ancak bu yalan, biraz akl banda ve biraz da Atatrk ve yakn tarihi bilen birinin syleyebilecei treden bir yalan da deil dorusu! ok mantk d bir yalan! Ben bu yalan makinesinin daha mantkl yalanlarn da grmtm! anakkale kahraman, Mu ve Bitlisin kurtarcs, Kurtulu Savann rgtleyicisi ve Bakomutan, emperyalizmi dize getiren ilk Doulu ve ada Trkiye Cumhuriyetinin kurucusu olan Atatrk, yaad dnemde Trkiyede mala, mlke, eve, iftlie, paraya hi ihtiyac olmadan hayatn krallar gibi srdrebilecek bir SAYGINLIKTA ve SEVLRLKTE bir liderdir. Atatrkn cebinde be paras, yatacak yeri olmasa bile milletinin onu el stnde tutaca ok ak bir gerektir. Nitekim neredeyse gittii her yerde ona bir ev, kk hediye edilmitir. Atatrkn mala, mlke ve paraya ihtiyac olmad gibi, stelik annesi, babas yakn akrabalar (kz kardei Makbule Hanm dnda) lm, ocuklar da olmad iin mal mlk, servet edinip bular akrabalarna miras brakmas gibi bir durum da sz konusu deildir. Atatrk'n rnek iftlikler Projesi Atatrk yokluk, yoksulluk ve paraszlk iinde bir Kurtulu Sava

verip, ardndan yeni bir devlet kurmann ne demek olduunu ok iyi bildii iin, hem o zamanki halka, hem gelecek nesillere rnek olmas amacyla RNEK TARIM, HAYVANCILIK VE SANAY PROJELER gelitirmitir. (Bkz. Sinan Meydan, Akl- Kemal, Atatrkn Akll Projeleri, 2 Cilt, nklap Yaynlar, stanbul, 2011). Bu projelerin en nemlisi ATATRKN RNEK FTLKLER PROEJESdir. Atatrk, Trkiyenin adalatrmt kyden, kylden balatlmas gerektiine inand iin Kyl milletin efendisidir demi ve bu dorultuda kylye rnek oluturmak amacyla modern tarm ve hayvanclk yntemlerinin uyguland RNEK FTLKLER kurmutur. Akl- Kemalin I. cildinde anlattm gibi Atatrk sonradan hazineye balad birok rnek iftlik kurmutur: Ankara Orman iftlii (Orman, Yamurbaba, Balgat, Macun, Gvercinlik, Tahar, Etimesut, akrlar iftlikleri) Yalovada Millet ve Baltac iftlikleri, Silifkede Tekir ve valye iftlikleri, Drtyolda portakal bahesi ile Karabasamak iftlii, Tarsusta Pilolu iftlii.... Atatrk, bazen parasn vererek ald, bazen de kendisine balanan bu iftlikleri iletip para kazanmak deil, bu iftliklerde modern tarm, hayvanclk ve hatta sanayi uygulamalar yaparak Trk halkna Trk kylsne rnek olmak istemitir. Atatrk, Anadolunun her yerinde tarm ve hayvanclk yaplabileceini gstermek iin nce Ankarann en bataklk, en kt yerinde Gazi Orman iftliini kurdurarak ie balamtr. Bu ile bizzat ilgilenmi, iftlik inas srasnda frsat bulabildiinde iftlie giderek almalar ok yakndan izlemitir. Daha sonra da Yalova, Mersin gibi birok yerde birok RNEK FTLKLER edinip iletmitir. Atatrk, bu rnek iftliklerin, hem modern tarm, hayvanclk ve sanayi yaplan yerler olmasn, hem de aalandrlarak adeta yeil bir cennete dntrlmesini istemitir. Bu amala rnein Ankaradaki Gazi Orman iftliine her yl 50.000 aa diktirmitir. Burada tarm ve hayvanclk yaptrm, fabrikalar kurdurmu, hatta BYOYAKIT kullanm konusunda bile almalar yaptrmtr. Atatrk, her konuda olduu gibi tarm, hayvanclk, sanayi ile i ie gemi yeil bir evre konusunda da milletine rnek olmak istemi, bu konuda da milletine elle tutulur bir eyler brakmak istemitir. rnein, milletine doa ve aa sevgisi konusunda rnek olmak iin Yalova iftliindeki kkn, srf yanndaki bir nar aacnn dallarn kesilmekten kurtarmak iin, altna ray detip birka metre kaydrmtr. O gnden sonra bu kkn ad Yryen Kk olmutur. Atatrk dnsenize! Btn mr milleti iin mcadele etmek urunda cephelerde gemi. nce emperyalizmle ve yerli ibirlikilerle, sonra da kendi ifadesiylekavrama snrlar biten baz arkadalarnn muhalefetiyle, deiime kar gelen kitlerle mcadele

ederek tam bamsz ve ada bir devlet kurmutur. Daha nce de belirttiim gibi ne yapsn mal mlk? Gittii her yerde zaten krallar gibi arlanmaktadr. El stnde tutulmaktadr. Hibir yerde kendisine para detilmemektedir! En gzel kklerde, evlerde yatrlmaktadr. En gzel yiyecekler ikram edilmektedir kendisine! Milletinin kalbinde ok zel bir yeri olan Atatrk, stelik ocuklar, yaknlar da olmadna gre bu iftlikleri, mal, mlk ne yapacaktr. Tabi ki milletine, milletini kalkndrmak iin kurduu Halk Partisine, yine milletinin tarihini ve dilini aratrmas iin kurduu Tarih ve Dil Kurumlarna brakacaktr. O da yle yapmtr. Yani, yalan makinesi tarihimizin Atatrk iftliklerini smet nn'nn zoruyla hazineye balad iddias kendiliinden rmektedir. "iftlikleri Hangi Kuruma Braksam" Tartmasndan Bir Yalan retmek Atatrk, bu iftlikleri mezara gtrmeyecekti herhalde! Bu iftlikleri ne amala kurup, ne amala ilettiini de bildiimize gre Atatrk, tabi ki bilerek, isteyerek ve hatta nceden planlayarak bu iftliklerini lmeden nce milletine balamtr! Bu srada tabi ki smet nn bata olmak zere yakn dostlaryla bu konuyu konumutur. "iftlikleri hangi kuruma brakrsak, iftlikler gelitirilerek iletilir ve millet bu iftliklerden daha iyi yararlanr? sorusuna yant aramtr. Nitekim nceleri iftlikleri Halk Partisine brakmay dnmtr. Halk Partisinin halkn yararna olarak iftlikleri iletmesini planlamtr, ama daha sonra halkn iftliklerden daha iyi yararlanmas iin iftliklerini dorudan hazineye balamay uygun grmtr. Yalan makinesi tarihimiz, Atatrk'n "iftlikleri hangi kuruma brakrsak halkn yararna olarak daha iyi iletilir sorusuna" yant ararken smet nn'nn gr dorultusunda karar alp iftliklerini hazineye brakmasn, "Atatrk' smet nn ikna etti! Atatrk iftliklerini hazineye brakmak istemiyordu! Atatrk, iftlikler zarar ettii iin hazineye balad" biiminde arptmtr. in ilgin yan, Atatrk'e saldrmak iin smet nn'y kullanan yalan makinesi tarihimiz aslnda iflah olmaz bir smet nn dmandr. Her frsatta smet nn'ye saldrn bu yalan makinesi tarihimiz, rnein smet nn'nn Kurtulu Sava'na katlmas iin "bohalanarak" Anadolu'ya gnderildiini iddia etmi ve son olarak smet nn'y "cami dman" olmakla sulamtr. Atatrk, lmeden nce de gz gibi bakt iftliklerini, iindeki mal varlklaryla birlikte milletine balamtr. iftliklerini zarar ettikleri iin hazineye balad iddias kocaman bir yalandr. Bunun yalan olduunu anlamak iin Atatrk'n iinde iftliklerinin de olduu btn mal varln bir an nce milletine balamak iin gsterdii abay bilmek gerekir. Atatrk'n Btn Mal Varln Milletine Balama Israr

Atatrk; 1927 ylnda Byk Nutkunu okuduu C.H.Pnin 2.ci Kurultaynda, tanr-tanmaz tm mal varln C.H.P.ne balayacan duyurmutu. Daha ileride, bu partinin artk devletle tamamen btnletiini grerek fikrini deitirmi ve mal varln C.H.Pye deil, Hazineye balamaya karar vermiti. te 1933 ylnda bu konuda ilk adm atm ve gereken hukuki hazrl yapmasn da Genel Sekreteri Hasan Rza Soyaka emretmiti. (Hasan Rza Soyak, Atatrk'ten Hatralar, s.754). Soyak, Atatrkn bu emrinin yerine getirilebilmesinin mmkn olmadn, Miras Hukukunda mahfuz hisse denen bir kavram bulunduunu, buna gre kz kardei Makbule Hanm sa olduu iin mal varlnn yzde 25inin Makbule Hanma ait olduunu, o nedenle tmn deil ama kendi tasarrufundaki yzde 75 zerinde dilediini yapabileceini uzun uzun anlatmtr. Atatrk tatmin olmam, tm varln milletine yani hazineye balamak konusunda srar etmitir.. Sonunda; ...Her neyse, bir aresini bulmal ve mutlaka benim istediim gibi bir vasiyetname yapmalyz. Sen bu ile megul ol... demitir. Emir kesindir. Hasan Rza; bunun zerine bir hukuk bilgini olan Saruhan (Manisa) milletvekili Mustafa Fevzi Efendiye danm, konuyu inceleyen M. Fevzi Efendi yle bir neri sunmutur: Miras Hukuku hkmleri ok ak. Oradan bir k gremiyorum. Yalnz aklma bir baka nokta geliyor: TBMM Gazi iin zel bir kanun kartsn. Sorun herhalde o zaman zlebilir. Atatrkn de uygun grmesi zerine konu Meclise gtrlm ve bu kanun kartlmtr. (Kabul Tarihi: 12.6.1933, numaras: 2307.) Atatrk'n mal varlnn tamamn hazineye balayabilmesi iin Atatrk'n istei ile Meclis tarafndan karlan 2307 nolu kanunun maddeleri unlardr: Madde 1: Gazi Mustafa Kemal Hazretleri'nin, Kanunu Medeni'nin 452. maddesi dairesindeki tasarruflar, mahfuz hisseler hakkndaki hkmden mstesna olup, btn mallarnda muteberdir. Madde 2: Bu kanun neri tarihinden itibaren muteberdir. Madde 3: Bu kanunun hkmlerini icraya, cra Vekilleri Heyeti memurdur. Tm mal varlnn ulusa yani hazineye ait olduu, 1933te karlan ite bu yasayla hkm altna alnm oluyordu.

ntikallerin tamamlanmas ise 12 Haziran 1937de bitmitir. Prof. Orhan eki'in dedii gibi "zel yasa karttrarak kendine zel karlar salayan devlet adamlarna, dnyann her yerinde dn de, bugn de rastlanyor, yarn da rastlanacak... Ama zel yasa karttrarak nesi var nesi yok milletine balayan devlet adamna, ne Atatrkten nce, ne de sonra bir daha rastlanmad." Atatrk, kt zerinde nice mal-mlk sahibi grnyor olsa da 1933ten itibaren Onun artk bir dikili aac bile yoktur. Atatrkn, yapt balara temel olan yasay Meclisten rica ederek karttrd tarih; 12 Haziran 1933tr... Yani, Cumhuriyet henz 10 yandadr. Hastalk belirtileri de daha ortaya kmamtr. iftliklerinin zarar etmesi diye bir durum da sz konusu deildir, nk daha iftlikler yeni kurulu aamasndadr. Atatrk, bilerek, isteyerek, daha iin banda maln mlkn milletine brakmaya karar vernitir. Aslna baklacak olursa Atatrk'n mal varlnn ou kendisine ba ve hediye olarak verilen kklerden, evlerden, balardan bahelerden olumutur. Prof. Orhan eki'in de belirtti gibi: "Atatrkn zaman zaman ziyaret ettii yerler belediyelerinin kendisine yrenin bir kran ifadesi olarak kkler hediye etmilerdir. Atatrk nezaketen kabul ettii bu kklerin tmn ilk frsatta belediyelere iade etmi, buralar o belediyeler tarafndan ya Atatrk Evi olarak muhafaza edilmi veya mzeye dntrlmtr. Bugn Anadolu'nun neredeyse her ilinde bir Atatrk Evi ve Mzesi olmasnn nedeni bundandr. Atatrk; kendine hediye edilenler bir yana dursun, kendi parasyla edindiklerini bile ya Yalovada, Mersinde olduu gibi yre kylsne veya yukarda belirtildii gibi hazineye balamt. rnein, o gnlerde bataklk olan bugnk Etimesgutun tm arsalarn, bedelini deyerek parsel parsel satn alm, slah ettirmi ve buralara Rumeliden g eden muhacir hemerilerini yerletirmitir. Ayn eyi Yalova iin de yapmtr ve Yalovaya ilk gidiinin nedeni, bu blgeye yerletirilen Rumeli gmenlerinin durumunu grmek iindir. Kooperatif kurulmasna nclk etmi 1 numaral yelii kendisi alm ve bu yoldan da kylye rnek olmutur. Kendi iftlikleri baarl bir dzeye geldiinde de bunlar o yrenin kylerine balamtr." Atatrk'n iftliklerini Milletine Balamas Atatrk, kurmu olduu iftlikleri 13 yl bizzat ilettikten sonra 11 Haziran 1937 tarihinde yazm olduu vasiyet mektubu ile hazineye devretmitir. Dnemin Babakan smet nn tarafndan Maliye

Bakanlna havale edilen o tarihi mektup yledir: Bavekalete, Malum olduu zere ziraat ve iktisat sahasnda fenni ve ameli tecrbeler yapmak maksad ile muhtelif zamanlarda memleketin muhtelif mntkalarnda mteaddit iftlikler tesisi etmitim. On sene devam eden etin almalar esnasnda faaliyetlerinin, bulunduklar iklimin yetitirdii her eit mahsulattan baka, her nevi ziraat sanatlarna da temil eden bu messesleri ilk senelerden balayan btn kazanlarn inkiaflarna sarf ederek byk kk mteaddit fabrika ve imalathaneler tesis etmiler, btn ziraat, makine ve aletlerini yerinde ve faydal ekilde kullanarak bunlarn hepsini tamir ve mhim bir ksmn yeniden imal edecek tesisat vcuda getirmiler, yerli ve yabanc birok hayvan rklar zerinde ift ve mahsul bakmndan yaptklar tetkikler neticesinde bunlarn muhite en elverili ve verimli olanlarn tespit etmiler, kooperatif tekili suretiyle veya ayn zahiyette baka suretlerle civar kylerle beraber, faydal ekilde almalar, bir taraftan da i ve d piyasalarla daimi ve sk temasta bulunmak suretiyle faaliyetlerini ve istihsallerini bunlarn isteklerine uydurmular ve bugn her bakmdan verimli, olgun ve ok kymetli birer varlk haline gelmilerdir. iftliklerin yerine gre araziyi slah ve tanzim etmek, muhitlerini gzelletirmek, halka gezecek, elenecek ve dinlenecek shhi yerler, hilyesiz ve nefis gda maddeleri temin eylemek, baz yerlerde ihtikarla fiili ve muvaffakiyetli mcadelede bulunmak gibi hizmetleri de zikre ayandr. Bnyelerinin metanetini ve muvaffakiyetlerinin temelini tekil eden geni alma ve ticari esaslar dahilinde idare edildikleri ve memleketin mntkalarnda da messilleri tesis edildii takdirde, tecrbelerini mspet i sahasndan alan bu messeselerin ziraat usullerini dzeltme, istihsalat artrma ve kyleri kalkndrma yolunda devlete alnan ve alnacak olan tedbirlerin hsn intihap ve inkiafna ok msait birer amil ve mesnet olacaklarna kani bulunuyorum ve bu kanaatle tasarrufum altndaki bu iftlikleri, btn tesisat, hayvanat ve demirbalar ile beraber hazineye hediye ediyorum. iftliklerin arazisi ile tesisat ve demirban mcbel gsteren bir liste iliiktir. Mktazi kanun muamelesinin yaplmasn dilerim. 11.06.1937Mustafa Kemal Atatrk Orijinal mektupta ok ayrntl olan sz konusu listeyi yle zetlemek mmkndr: Ankarada Orman, Yamurbaba, Balgat, Macun, Gvercinlik, Tahar, Etimesut, akrlar iftliklerinden meydana gelen Orman iftlii,

Yalovada Millet ve Baltac iftlikleri, Silifkede Tekir ve valye iftlikleri, Drtyolda portakal bahesi ile Karabasamak iftlii, Tarsusta Pilolu iftlii. Bu yerlerdeki Bira Fabrikas, Malt Fabrikas, Buz Fabrikas, Soda ve Gazoz Fabrikas, Deri Fabrikas, Tarm Aletleri ve Demir Fabrikas, iki modern St Fabrikas, iki byk yourt imalathanesi, arap imalathanesi, deirmen, iki ya ve peynir imalathanesi, iki tavuk iftlii, iki zel iskele ve liman, be sat maazas, elik Fabrikasnn %40 pay, 16 traktr, 13 komple bierdver, 1 deniz motoru, 5 kamyon ve kamyonet, 2 binek otomobil, 19 binek ve yk arabas, 13.100 adet koyun, 443 sr, 69 at, 58 eek, 2450 tavuk. Atatrkn iftliklerini hazineye balad bu vasiyet mektubu, Atatrkn rnek iftlikler (Yeil Cennet) Projesinin amalarn gzler nne sermesi bakmndan ok dikkat ekicidir. Mektup, dikkatle okunduunda Atatrkn aslnda tm Trkiyeyi aalandrmay, yeillendirmeyi dnd ve dahas tarmsal ve hayvansal retimi arttrmay amalad grlecektir. Mektupta ifade edildi kadaryla Atatrk: * Tarm ve ekonomi alannda bilimsel ve uygulamal denemeler yapmak iin deiik zamanlarda lkenin deiik yerlerinde iftlikler kurmutur. * Bu iftliklerdeki almalar 13 sene srmtr. * Bu iftliklerde, iklime gre her eit rnler yetitirilmi, kk byk fabrikalar kurulmu, makineli tarm yaplm, bu makinelerin bir ksm bu iftliklerde kurulan tesislerde imal edilmi, yerli ve yabanc bir ok hayvan rklar zerinde incelemeler yaplm, civar kylerle ibirlii iinde faydal almalar gerekletirilmitir. * iftliklerin kurulduklar blgelerdeki araziler slah edilmi, dzenlenmi ve o blgeler gzelletirilmitir. * iftlikler halka gezecek, elenecek ve dinlenecek temiz yerler, salkl ve nefis gda maddeleri salamtr. * Atatrk, bu iftliklerin daha da gelitirildii takdirde ziraat teknikleri, dzeltme, retimi artrma ve kyleri kalkndrma yolunda ok ie yarayacaklarn belirtmitir. Mecliste Atatrkten gelen bu iftlik vasiyeti mektubunun okunmasndan sonra Babakan smet nn sz alp zetle unlar sylemitir: Sevin ve heyecanla dinlediimiz armaan olay, zerinde byk bir

nemle durulmas gereken yksek bir deerdedir.Hazineye geen bu iftlikler, deerleri milyonlara varan bir zenginlie sahiptirler. Atatrk bu iftlikleri yllardan beri kiisel biriktirmeleri ve zellikle kiisel emei ile meydana getirmitir. Ve bunlar herkesin Anadolu ortasnda nasl bir bayndr oturma yerinin yaplabileceini dnp karamsarla derken, bilim ve alma ile bunun mmkn olabileceine rnek vermek iin yapmtr. Atatrk, her trl kiisel karlarn, kiiliine ynelik her trl yararlarn daima stnde kalm ve daima kalacak olan bir ulusal varlktr. Bu eserleri hazineye armaan etmesinin de temelli, byk ve politik bir ideali vardr. nk o, Milli Mcadelenin ilk gnnden beri bu memleketin kudretini ve zenginliini kyllerimizin kalknmasnda, zenginlie ve rahat geime sahip olmasnda grd. lk gnden beri bu dorultuda yrd. Biz de ayn dorultu da yryoruz. Bugn de Atatrk, memleketin glenip zenginliinin artmas iin kylnn durumunun ve ekonomik varlnn ykselmesi gerektii kansndadr. Atatrk, bu anlayn ve siyasetin memleket iin ok yararl olaca kans ile bu konudaki mcadelenin bandadr. Biz de onu izlemekte ok dikkatliyiz. Atatrk bu iftlikleri Halk Partisinin mal olarak saklyordu. Fakat kyllerin buralardan bir okul, bir retici ara olarak yararlanabilmelerinin devlet elinde bulunmalar ile daha kolay ve mmkn olacan dnd. Bylece Atatrk bir kere daha kendi huzur ve rahatnn, vatannn an ve erefinde ve gllne olduunu gsteriyor. Biz de diyoruz ki Atatrk bizim en deerli hazinemizdir. Onun an ve erefini vatann an ve erefi sayyoruz. nnnn Meclis Zabt Ceridesindeki bu konumas yalan makinesi tarihimizin maskesini bir kere daha drmektedir. nn, Atatrk bu iftlikleri Halk Partisinin mal olarak saklyordu. Fakat kyllerin buralardan bir okul, bir retici ara olarak yararlanabilmelerinin devlet elinde bulunmalar ile daha kolay ve mmkn olacan dnd bu nedenle hazineye devretti demitir. Ben Gerektiinde Milletime Canm Vereceim nnnn bu konumasndan sonra 13 milletvekili, Atatrkn iftliklerini milletine balamasyla ilgili konumalar yapm, yzlercesi de Atatrke teekkr telgraflar ekmitir. Meclis Bakanlk Divan, Byk yilii iin Atatrke bir teekkr telgraf ekmitir. Bunun zerine Atatrk de nce Babakana sonra da Meclise birer mektup gndermitir. Atatrkn Babakan smet nnye gnderdii mektup udur: Hatrlarsnz, Trk kylsnn Trkn efendisi olduunu sylediim zaman. Ben o efendinin istei ve iradesi altnda yllardan beri alm olan bir hizmetiyim. imdi beni ok duygulandran olay,

deersiz olsa da Trk kylsne ufak bir grev yapm olduumdur. Milletin Yksek Temsilciler Kurulu bunu iyi grm ve kabul etmiler ise, benim iin en unutulmaz bir mutluluk ansn bana vermilerdir. Bundan tr ok yksek bir zevkle millet, memleket ve Cumhuriyet hkmetine yapmak zorunda olduum grevlerden en basiti karsnda gsterilmi olan iyi duygulardan ne kadar heyecanlandm anlatacak gte deilim. Sz konusu olan armaan Yksek Trk Milletine benim asl vermeyi dndm armaan karsnda hibir deere sahip deildir. Ben gerektii zaman en byk armaanm olmak zere Trk milletine canm vereceim. (Mahmut Gololu, Tek Partili Cumhuriyet, s. 264.) te byk adamte vatanseverlik te tevazu Btn mal varln, 15 yl urap didinip adeta yoktan var ettii rnek iftliklerini, milletine balad iin kendisine teekkr eden Meclise, Ben gerektii zaman en byk armaanm olmak zere Trk milletine canm vereceim diye karlk veren bir lider O gnlerde "milletine cann vermekten" sz eden Atatrk'n kastettii Hatay Meselesi idi. Atatrk Hatay' anavatana katmaya kararlyd ve bu uurda cann vermeyi bile gze almt. Atatrk, Byk Millet Meclisine de Yaplan bir grevdir eklinde ksa fakat ok anlaml bir mektup gndermitir. (TBMM Zabt Ceridesi, 14 Haziran 1937.) Atatrkn Vasiyeti ineniyor: Atatrk Orman iftlii Yok Edilmek zere Atatrkn rnek iftlikler (Yeil Cennet) Projesinin ilk uygulamas olan Atatrk (Gazi) Orman iftlii, Atatrk'n kiisel mal varl iinde olduundan 1937 ylnda Atatrk tarafndan artl olarak hazineye balanmtr. Bala ilgili resmi belgeye gre; Atatrk Orman iftlii zerindeki btn zirai iletmeler, donanmlar ile birlikte bir zirai retim birimi olarak korunmas ve ilerliinin devam art ile hazineye devredilmitir. Ba senedinde ayrca, iftlikte arazi slah ve dzenlenmesi yaplmas, evrenin gzelletirilmesi, halka gezecek-elenecek ve dinlenecek salkl yerler salanmas, halka nefis ve katksz gda maddeleri retilmesi ve temini amac aka belirtilerek bunlarn gerekletirilmesi ykmll konulmutur. Atatrk'n kiisel mlkn balad hazine, Atatrk Orman iftlii'nin mlkiyetini yukardaki ykmllkleri ile birlikte devralmtr. Atatrkn milletin hizmetine sunduu Atatrk Orman iftlii, zaman iinde Atatrkn vasiyeti inenerek iletilmeye balanmtr. hmaller, suiistimaller ve yanl politikalar yznden Atatrk Orman iftlii gittike klmtr. 2008 yl sonu itibaryla eitli sebeplerle iftlik arazilerinde meydana gelen kayp, 22.078 dekara ulam

bulunmaktadr. Bu miktar Atatrkn vasiyetiyle hazineye hediye etmi olduu toplam arazinin % 42sine eit bulunmaktadr. 2006 ylnda karlan 5524 sayl yasa ile Atatrk Orman iftlii'nin imara almas kanunlam ve bu konuda Ankara Bykehir Belediyesi'ne geni yetkiler verilmitir. Var olmayan gerek d gerekelere dayanlarak karlan bu yasann amac, Atatrk Orman iftliinin mal varlnn belediyenin kontrolne braklmasdr. Bu yasa ile AKPli Ankara Bykehir Belediyesi'nin kontrolne braklan Atatrk Orman iftlii, bilinmeyen bir sona srklenerek yok olacaktr. 5524 sayl kanuna dayanlarak Atatrk Orman iftlii iin yaplan imar planlarnn, Ziraat Mhendisleri Odas, Mimarlar Odas ve Ankara Barosu tarafndan anayasaya ve yasalara aykrl nedeniyle iptali istemiyle dava almtr. Atatrk Orman iftliinin mlkiyeti Atatrk'n balama iradesi ile snrl olarak hazineye gemitir.5524 sayl yasa ile getirilen dzenlemeler ile Atatrk'n anayasa ve medeni hukuktan doan haklar inenmektedir ve bu kanun, anayasann mlkiyet hakkn koruyan kurallarna aykrdr. 5524 sayl kanun, anayasann kamulatrma iin koyduu kurallara aykrdr. 5524 sayl kanun, anayasann kltr ve tabiat varlklarnn korunmas ile ilgili kurallarna aykrdr. 5524 sayl kanun, anayasann toprak varlmzn korunmas ile ilgili kurallarna aykrdr. 5524 sayl kanun, Atatrkn kiisel haklarna ve Cumhuriyetin ruhuna aykrdr. (Gven Diner, "Atatrk Orman iftlii ve Anayasal Koruma",Cumhuriyet gazetesi, 18 Mays, 2007). 5524 sayl kanun Atatrkn Yeil Cennet Projesine vurulmu bir darbedir. Yalova iftlii Araplara Satlyor Atatrkn 1929 ylnda, yan bandaki ulu nar aacnn bir dal zarar grmesin diye altna ray detip birka metre kaydrd Yalovadaki Yryen Kkn yks zaman iinde neredeyse unutulmutur. Brakn yryen kkn ibret dolu yksn, bu kkn Atatrkn ansn tad ve Atatrkn vasiyeti gerei hazineye devredilerek milletin hizmetine sunulduu da unutulmu, unutturulmutur. Ve bir gn gelmi, bu tarihi kkn de iinde bulunduu Yalova iftlii nce AKPli Yalova Belediyesine devredilmi, daha sonra da Yalova Belediyesi tarafndan Araplara satlmak istenmitir. 2005 ylnda AKPli Belediye Bakan Barbaros Biniciolunun Babakan Recep Tayyip Erdoanla grmesinin ardndan, Atatrkn kendi parasyla kurup, lmeden nce hazineye balad Yalova iftlii, turistik tesis yaplmas iin Araplara verilmitir. Tesisleri, Dubai slam Bankas ile alk Holdingin birlikte

kurmasna karar verilmitir. Yksek Planlama Kurulu kararyla gerekletirilen operasyon sonucunda arazide kurulacak turistik tesisiler iin 2005 ylnda Dubai slam Bankas ile n protokol imzalanmtr. slam Bankas ile alk Holdingin kuracaklar tesisler iin atlan bu ilk imzada AKPli Devlet Bakan Ali Babacan da bulunmutur. (iftlii Araplarda Hrriyet Gazetesi, 13 Temmuz 2005, s.22.) Atatrkn, vatann tek bir dal bile ok kymetlidir anlaynn sembolik ifadesi olan Yryen Kkn de iinde olduu Yalova iftlii, AKPnin babalar gibi satarm anlayyla yandalara ve yabanclara hara mezat satlmaktadr. Atatrkn hazineye devredip Trk milletinin hizmetine brakt Yalova iftliinin, Atatrkn vasiyeti hie saylarak Araplara satlmak istenmesi, Cumhuriyetin geldii noktay gstermesibakmndan ok dndrcdr! Bugn iinde HALFELK VAR sanarak Atatrkn Gizli Vasiyeti peinde koanlarn, nce Atatrkn elimizdeki ak vasiyetinin hukuka aykr olarak inenmesine ses karmalar gerekir. Atatrkn bir vasiyet mektubuyla hazineye devrederek Trk milletinin hizmetine sunulmasn istedii iftlikleri, bugn bu vasiyete aykr olarak yandalara ve yabanclara hara mezat peke ekilmektedir. Bu durum, hukuka, insan haklarna ve kamu vicdanna aykrdr. Bu durum, Mustafa Kemal Atatrke yaplm byk bir saygszlktr. Yalan makinesi tarihimizin de tarihi gerekleri arptmay brakp Atatrkn vasiyetine aykr olarak Atatrkn rnek iftliklerinin yandaa hara mezat satlmasnn hesabn sormas gerekir. Namuslu bir aydnn yapmas gereken ey budur! Yalan Makinesi Tarihimiz Atatrk Bugnk Siyasilerle Kartrm! Edindikleri servetleri ee dosta, yandaa aktan gnmzn Babakanlar ve bakanlarnn Atatrkten alacaklar ok ama ok byk dersler vardr. Yalan makinesi tarihimiz anlalan Atatrk bugnk cukkac siyasilerle kartrm! Siyasi hayatlar sresince mal,mlk,servet peinde koan, hem kendi ceplerini hem de e, dost ve yandalarnn ceplerini dolduran, svire bankalarnda gizli hesaplar atran, oula gemicik alan, ee kuyumcu dkkan aan bugnk siyasilerle Atatrk kyaslamak, Atatrkn de onlar gibi mal, mlk, para dkn olduunu kantlama gayreti iinde rpnmak, bana

soracak olursanz komik olmu! Yalan makinesi tarihimiz, bugnn alan-rpan, ei dostu kayran siyasetisine meruiyet kazandrabilmek iin Atatrk de almt, rpmt, mal, mlk vard! diyebilme densizliini gstererek hem komik duruma dmtr, hem de yandaln-yalakalkla tarihi arptmann son rneklerinden birini vermitir. Yalan makinesi tarihimize unu da hatrlatalm ki; eer Atatrk, para pul peinde kosayd I. Dnya Sava srasnda Alman komutan Falkenhayn tarafndan kendisine verilmek istenen sandklar dolusu altn rvetini kabul ederdi! Eer Atatrk mal mlk dkn olsayd kelle koltukta, yokluk ve yoksulluk iinde bir Kurtulu Savann nderi olmaya soyunmaz, ibirlikiler gibi ngilizlerin kanatlar altnda gayet rahata hayatn srdrrd. Ya da kendisine yaplan Halifelik tekliflerini kabul eder, para pul iinde yzerdi. Ah Atatrk dman yobaz kafa ah!... Yalan makinesinin daha mantkl, ayaklar daha salam yere basan yeni yalanlarn bekliyoruz!!! NOT: Atatrkn rnek iftlikler Projesinin ayrntlarn AKL-I KEMAL, Atatrkn Akll Projeleri, C.I, adl kitabmdan okuyabilirisiniz. Sinan Meydan - 17 Haziran 2012 Kaynak gsterilmeden kullanlamaz: Kaynak: www.sinanmeydan.com.tr Fotoraflar:
Atatrk (Gazi) Orman iftlii ve ATATRK

Atatrk'n emriyle, Yalova Kk'nn altna tren raylar detilerek kaydrlmas almalarndan grntleri

MEHMET AKF STSMARI ve GEREKLEROkunma: 1395 Akif'in Kemiklerini Szlatmak

Atatrk ve Cumhuriyet dmanlar her eyi kullanr hale geldi. Atatrk ve Cumhuriyet dman yandalar iin artk milli bayramlar, Cumhuriyet dnemine damga vurmu nemli kiilerin doum ve lm yldnmleri Atatrk ve Cumhuriyet'e saldrmak iin bulunmaz frsat gnleri!.. rnein, getiimiz gnlerde (27 Aralk) Cumhuriyet tarihine damga vurmu isimlerden Mehmet Akif Ersoy'un 76. lm yldnmyd. Atatrk ve Cumhuriyet dmanlar, Mehmet Akif'in lm yldnmnde Akif'e bir Fatiha okumak yerine Akif zerinden Atatrk'e ve Cumhuriyet'e saldrmaya altlar. Hep yaptklar gibi "resmi tarih yalan sylyor" iddiasyla kendi gnyz grmemi yalanlarn sraladlar tv ekranlarnda gazete kelerinde...Yine tarihi arpttlar arszca... Yine gerei eip bktler ftursuzca... Yine din stismar yaptlar Allah'tan korkmadan... Neymi efendim! Mehmet Akif, Atatrk apka Devrimi'ni yapnca buna ok bozularak (!) Msr'a gitmi. Yani bir anlamda Atatrk'n ada Trkiye'sinden kam! Neymi efendim! Mehmet Akif, Cumhuriyeti benimsememi, devrimleri eletirmi! Neymi efendim! Atatrk Mehmet Akif'ten holanmazm! Hatta Akif'in mezarnn ziyaret edilmesini yasaklatm! Neymi efendim! Mehmet Akif, Msr'da yapt Trke Kuran tercmesinin namazda okutulacan dnd iin bu tercmeyi yakm! Neymi efendim! Mehmet Akif, Atatrk'ten hi holanmazm! Hatta nefret edermi! gibi daha onlarca iddia/yalan satlar ortaya Akif'in 76 lmyldnmnde...ok bilmi tavrlarla, trl akl oyunlaryla, laf kalabalklaryla inandrmaya altlar Mslman Trk insann bu yalanlarna...
(Onlar Trkiye Cumhuriyeti'nin iki ortak deeridir).

Kuvvac Din Adamlar Gibi Her eyden nce Mehmet Akif'i, Kurtulu Sava boyunca stanbul'da kalp risaleler (kk kitap) yazan, Kurtulu Sava bittiinde, 1922 ylnda Ankara'ya gidip milletvekillerini "dinsizlikle" sulayarak onlar namaza aran bildiriler datan baz szde din adamlaryla kartrmamak gerekir! nk; Mehmet Akif, Kurtulu Sava'nn en buhranl dneminde, 1920 ylnda Ankara'ya geerek Kurtulu Sava'na katlm bir vatan airidir.

Atatrk'n btn din adamlarndan, hatiplerden, aydnlardan istei dorultusunda o da Anadolu'yu dolaarak halk Kurtulu Sava'na katlmaya armtr. Kastamonu Nasrullah Camii'nde yapt konuma oaltlarak elden ele datlmtr. Bu arada I. Meclis'te Burdur milletvekili olarak grev yapmtr. On gn aralksz alp yazd stiklal Mar iin kendisine verilen para dln geri evirmitir. zetle Akif, Kurtulu Sava'nda "Ya istiklal ya lm!" diyen Atatrk'n yanndadr. Savatan sonra "Allah bu millete bir daha stiklal Mar yazdrmasn" demitir. ada Bir Mslman Aydn Akif, bamszlktan yana ada bir Mslman airdir. Bu nedenle Atatrk'n, "Muasr medeniyetler dzeyine ulamal hatta o dzeyi amalyz" hedefine inanmtr. Mslman Trkiye'nin adalamasna asla kar deildir. yle ki Akif, "Kafas gavur kalbi Mslman" nesillere ihtiya olduunu sylecek kadar Bat'nn ynetemine, yani akl ve bilime nem vermitir. Akif, dine cahil softalarn gzyle bakmayarak batl inanlara kar mcadele etmitir. Akif'e gre slam dini "LLER DN" deildir.Ona gre Mslmanlk "HAYAT DN, NSANLIK DN"dir.Bu nedenle softala kardr. u dizeler Akif'indir: "Tevekkln manas hi yle deil Yazk ki beyni rmcekli bir yn cahil Nihayet dine oynayarak en rezil oyunu Getirdiler, ne yapp yaptlar, bu hale onu." Akif, gerek slam ile ada bilimin elimediini savunmutur. Akif, iyi bir Mslmandr. Hiibir zaman evresindeki insanlara, hatta ailesine bile dinsel konularda bask yapmamtr. rnein, einin ve kznn ba aktr.(Bkz. ekteki foto).
)) (Akifin ei smet Hanm, Olu Emin Bey ve Kz Feride Hanm (Akif oullaryla birlikte

Akif, "Resim yapmak gnah" diyen bizim cahil softalara inat, kz Suat'a, Nazm Hikmet'in annesi Celile Hanm'dan resim dersleri aldrmtr. Akif, Mslman Trk toplumunun geliim dinamizmini engelleyen eski geleneklere de kardr. rnein 1936 ylnda Emine Abbas

Hanm'a yazd bir mektupta mzik hakknda unlar yle demitir: "Paris'teyken dnyann en byk sanatkarlarn dinlediniz. Ne mutlu size. Bendeniz son zamanlarda hanende musikisinden adeta irenir gibi oldum". Atatrk ve Cumhuriyet dmanlarnn Cumhuriyete, devrimlere kar olduunu iddia ettii Akif, grld gibi Bat musikisine zlem duymakta "hanende musikisi" diye adlandrd Alaturka musikiden ise "irenir gibi" olmaktadr. Akif de Atatrk gibi Alaturka musikiden "uyuturucu negamet" diye sz etmitir. u beyit Akif'indir: "Ne musikimize girmi uyuturur negamet Ne iirimizden olur tarumar fikr-i hayat" Bir dnem (sadece 6 ay) kulaklar ok sesli Bat musikisine altrmak iin Alaturka muski alnmasn yasaklayan Atatrk' "gelenek" ve hatta "din dman" olarak adlandran Kar devrimci softalar,Akif'in Alaturka musikiden "adeta irendiini" rendiklerinde Akif'e de "gelenek" ve "din dman" derler mi? Ne dersiniz? Hem Akif hem Atatrk kendi musikilerine kar deildir phesiz, ancak her ikisi de objektif bir yaklamla ortada bir sorun olduunu tesbit edip bu sorunun adn koymulardr cesurca. zetle: Akif, Kurtulu Sava'ndan sonraki "adalamac" devrimlere de kar deildir. Onun kar olduu baz yanl uygulamalardr. Atatrk'n Akif'e Verdii Grev Mehmet Akif, 1925 ylnda apka Devrimi'ne kar olduu iin deil, Atatrk'n ve TBMM'nin kendisine verdii Kuran'n Trke'ye tefsiri ve tercmesi grevini rahat bir ekilde yerine getirmek iin Msr'a gitmitir. Bu grevi iin TBMM kendisine zel bir tahsisat da ayrmtr. Aslnda Akif daha Kurtulu Sava'ndan nce Msr'a gitmek istemitir. Ancak Ankara'ya gidip Kurtulu Sava'na katlnca bu yolculuunu sava sonrasna ertelemek zorunda kalmtr. Akif, ilk olarak 1923 ylnda Abbas Hilmi Paa'yla Msr'a giderek 7 ay kalmtr. Akif, 1924 ylnda Trkiye'ye geri dnmtr. Akif, 1924 ylnn sonunda ikinci kez Msr'a gitmitir. Akif, 1925 Mays'nda bir kere daha Trkiye'ye dnmtr.

Akif, nc olarak Eyll 1925'te Msr'a gitmitir. Bu seferki gidiinin nedeni de apka Devrimi'nden kamak deil, Atatrk'n, TBMM'nin onayyla kendisine verdii KURAN'I TRKEYE TEFSR ve TERCME ETME grevidir. Akif burada ayrca "Selahaddin-i Eyybi" adl manzum bir piyes yazmay da planlamtr. Grld gibi Akif, Cumhuriyet ve Atatrk dmanlarnn iddia ettii gibi 1925 ylndaki apka Devrimi'ne kar olduu iin Msr'a gitmemitir.O daha nce iki kez gittii Msr'a 1925'te nc kez gitmitir. Gidi nedeni ise bir ka veya srgn deil, hem kendi projesini hem de kenidisne verilen grevi yerine getirmektir. Akif: "Yaptm Tercme ime Sinmedi" Akif, Msr'da Kuran tefsir ve tercme iine giritiinde, bu iin dndnden ok daha zor bir i olduunu anlam, Kuran' bir air olarak kendisinin hakkyla Trkeye tercme edemeyeceini hissetmitir. Akif, yaknlarna, yapt tercmeyi beenmediini, Kuran'daki ifadelerin tam karln tercmeye yanstamadn, ksacas eviriyi hakkyla yapamadn aklamtr. Akif, 1931'de daha nce yapp gnderdii tercmeleri geri istemi, ald avans da geri vermitir.Meali soranlara, daha eksikleri olduunu, zerinde daha allmas gerektiini, kendisini tatmin etmeyen bir eserin bakalarn da tatmin etmeyeceini belirtmitir. Son hastalnda, "yi olursam getirir, zerinde megul olurum. Belki o zaman baslabilir" demitir. Atatrk dneminin tanklarndan din adam Ercment Demirer, Mehmet Akif'in Kuran tefsir ve tercmesinden neden vazgetiini yle ifade etmitir: "Mehmet Akif yazd tesfiri noksan yaptn, tam karln veremedii dncesine kaplarak yrtmtr. Nitekim bize, 'Kuran' istediim ekilde tesvir edemedim' demiti. Mehmet Akif Kuran'n sadece ller iin okunan bir kitap olmadn iyi bilenlerdendi. Buna iaretle manzum oalrak yle sylemitir: 'Aarz nazm celilin bakarz yaprana Yahut fler geeriz, lnn toprana, nmemitir hele Kura, bunu hakkyla bilin, Ne mezarlkta okunmak, ne de fal bakmak iin" Atatrk, Akif'in Kuran Tercmesinin Peinde

Akif, Kuran tefsir ve tercmesini hakkyla yapayamaycn dnse de Atatrk, Akif'in bu grevin stesinden geleceine hep inanmtr. Bu nedenle de Akif'in Kuran tercmesinin izini srmtr. Bu dorultuda tercmeyi bulmak iin Msr'a adam gndertmitir. Kazm Takent'in tercmeyi bulmak iin Msr'a gnderdii adam Akif'in tercmeyi emanet ettii Msrly bulmu, ancak Msrl onu yaktn sylemitir. Bunun zerine Atatrk bu sefer de hakk Tark Us'u Mehmet Akif'le grmeye gndermitir. Tark Us Akif'e gidip, "Atatrk'n tercmeyi istediini" syleyince Akif yapt tercmeleri Msr'da birisine verdiini, onun da baka birine verdiini, ancak zaten yapt tercmeyi beenmediini, eer iyileirse yeniden bir cz yaparak onu Atatrk'e takdim edeceini, Atatrk beenirse tercmeye devam edeceini belirtmitir. Hakk Tark Us, btn srarlarna ramen mevcut tercmenin nerde ve kimde olduunu renememitir. Asaf lbay bu konuda Atatrk'n yle dediini aktarmtr: "air Akif'e Kuran tercme edilmesi vazifesi verildi ve kendisine 10.000 lira gnderilmi olduu halde bugn yarn diye ii uzatmakta ve nihayet tercmeyi gya mehul bir adrese gndermi olduu cevabn vermektedir." Atatrk, adeta bkp usanmadan Akif'ten tercmeyi istemi ve her eye ramen Akif'in 1936 ylna kadar tercmeyi bitirip kendisine teslim edeceini dnmtr. Ancak bu beklentisi sonusuz kalmtr. Bu durum Atatrk'n Akif'e krlmasna neden olmutur. Kar Devrimci softalar, bu gerekleri bilerek veya bilmeyerek Akif'in yapt Kuran tercmesinin namazda okutulacan dnerek tercmeyi yaktn iddia etmilerdir. Ancak bu iddia tamamen bir yaktrmadr. Nitekim bugn tercmenin nemli bir blm bulunmu, bylece yaklmad kesin olarak anlalmtr. Ayrca Akif, gerekten de Kuran'n Trke tercmesinin namazda okutulacan dndyse bu dncesinde yanld ok aktr. nk bilindii gibi Akif'in tam anlamyla yapamad/yapp da iine sinmedii iin teslim etmedii Kuran'n Trkeye tefsir ve tercmesini Atatrk, TBMM'nin onayyla Elmamll Hamdi Yazr'a yaptrmtr.Yazr'n yapt tercme de o hibir zaman namazda kullanlmamtr. Karabekir'in arptmas ve Gerek Kazm Karabekir, Atatrk'le gr ayrlna dp, zmir Suikasti nedeniyle stiklal Mahkemesi'nda yarglandktan sonra kaleme ald kitaplarnda doru yanl, belgeli, belgesiz Atatrk' alabildiince eletirmitir. Karabekir'in bu eletirileri (!)

arasnda, Atatrk'n, "Aaka uydurulmu, bana yaptrmak istiyor" diye ok sert bir biimde "yalan" olduunu ifade ettiii "iftrialar" da vardr. rnein Karabekir, "Atatrk'n Kuran' baz slamlk aleyhtar kimselere tercme ettireceini " yazmtr. Ancak bilindii gibi Atatrk, Kuran tefsir ve tercme iini "slam dman" kiilere deil, bu ii en iyi ekilde yapabilecek kiilere, nce Mehmet Akif'e, sonra Elmall Hamdi Yazr'a vermitir. Nitekim Elmall Hamdi Yazr'n yapt Kuran tercmesi bugn hala alabilmi deildir. Mehmet Akif ve Elmall Hamdi Yazr "slam dman" olmadna gre Karabekir'in gerekleri arptt ok aktr. Akif: "Allah Benim mrmden Alsn O'na Versin" Atatrk ve Cumhuriyet dman Kar devrimci softalarca neredeyse "Atatrk dman" olmakla itham edilen Mehmet Akif', Msr'dan Trkiye'ye dndnde Atatrk hakknda aynen unlar sylemitir: "Msr'da onbir yl kaldm. Fakat on bir saat daha kalsaydmartk ldrrdm. Sana halisane (gerek) bir fikrimi syleyeyim mi: nsanlk da Trkiye'de milliyetilik de Trkiye'de Mslmanlk da Trkiye'de, hrriyetilik de Trkiye'de. ALLAH BENM MRMDEN ALIP O'NA (MUSTAFA KEMAL'E) VERSN" (Akif'in byle bir sz sylemediini iddia edenlere yant iin bkz.) stiklal Mar'nn yazar Akif'in Atatrk'e byle bir sevgi duymasndan fena halde rahatsz olan bizim din bezirganlar, "Akif byle birey demedi, bunlar uydurma, Akif, Atatrk dmandr!" gibi niyet okumalarla Trk ulusunun iki deerini birbirinden uzak tutmaya alrlar. Diyelim ki, bizim din bezirganlar hakl! Akif, Atatrk'le ilgili bu szleri sylemedi! Ne deiir? Akif'in Kurtulu Sava srasnda Atatrk'n yannda bamszlk mcadelesine katld, sava sonrasndaki devrimler srecinde, devrim kart bir grnm sergilemedii, banazla kar olduu, Kuran'n anlalmas, Trkeletirilmesinden yana olduu ve dahas Atatrk'n, TBMM'nin onayyla kendisine verdii Kuran tercmesi grevini kabul ederek almalara balad gerei deiir mi? Btn bunlar Akif-Atatrk ilikisini btn plaklyla gzler nne seren gerekler deil midir? Akif'in Skntlar Bu gereklere karn Akif'in Cumhuriyet dneminde baz skntlar ektii de dorudur. Yukarda grld gibi Akif, Atatrk' "ona mrn verecek kadar" ok sevmektedir. Atatrk de zellikle Kurtulu Sava srasndaki katklar, stiklal Mar'n yazmas, banaz bir slam anlayna sahip olmamas gibi nedenlere Akif'i ok taktir etmitir. Byle olduu iin Kuran'n Trkeye tefsir ve

tercme iini herkesten nce ona vermeyi doru bulmutur. Ancak Akif'in bir trl bu ii tamamlayamamas Atatrk' Akif konusunda biraz hayal krklna uratmtr. Atatrk, ok nem verdii KURAN'IN TREYE TERCME N yarm brakt iin 1930'larda Akif'e krgndr, ancak -bizim Cumhuriyet tarihi yalanclarnn iddia ettikleri- gibi Atatrk hibir zaman Akif'in mezarnn ziyaret edilmesini yasaklamam, Akif'i klten hibir aklama yapmam, hibir zaman Akif'e dmanlk beslememitir. Cumhuriyet'in Atatrk'l yllarnda Atatrk'n evresindeki baz isimler bile Atatrk' maalesef doru anlayamamlardr. rnein, Falih Rfk Atay, "anka"snda Laikliin "dinsizlik" olarak alglandn yazmtr. Byle bir ortamda dinsel hassasiyetleri yksek Akif'in unutulduu dorudur. Ancak bu iin sorumlusu Atatrk deil, Atatrk' ve devrimi doru anlamakta zorlanan yneticilerdir. Nitekim bu yneticilerin Atatrk ldkten sonra izledikleri politikalar, Atatrk' hi ama hi anlamadklarn gstermitir. Atatrk'n Rfat Breki, Fevzi akmak gibi dinsel hassasiyetleri yksek dostlarnn olduu da dnlecek olursa Atatrk'n dinsel hassasiyetlerinden dolay Akif'i dlad iddias da yerle bir olmaktadr. Atatrk ve Cumhuriyet dmanlarna son bir hatrlatma: Gerek bir Mslman, gerek bir vatansever, byk bir air olan Mehmet Akif sirozdan vefat etmitir. Bu arada siroz hastalnn tek nedeni alkol deildir.Doktor raporlarna gre sirozdan vefat eden Atatrk'e "ayya" damgas yaptran softalarmz, "dindar" diye sahip ktklar Akif'e ne diyecekler acaba? Akif'e de sirozdan ld iin "ayya" derler mi bilemem ama ilerinde Akif'e "p...k" dedii iddia edilecek kadar alalanlarn olduunu biliyorum!.. AKP Genlii Akif'i Doru Anlarsa Yenia Gazetesi'nden Ahmet Grsoy' un "AKP gelii Akif'i doru anlarsa Babakan' brakr" tespitine katlyorum: yle ki: Mehmet Akif Ersoyun kitab Safahata gnderme yaparak genlere seslenen Babakan, Mehmet Akifin, Selukludan, Osmanldan ald, geni slam ve Osmanl corafyasndan derledii medeniyet tasavvurunu kendi szgecinden geirdiini ve bu millete teslim ettiini syledikten sonra, Sizlere tavsiyem udur; her evde bir Safahat olsun ama o yastk alt kitabnz olsun. Onu okurken uyuyun. O size huzur verir dedi ve konumann bir yerinde "Mehmet Akif gibi dindarlamalar" gerektiini syledi. Sayn Babakan, eer AKP genlii Mehmet Akif gibi

dindarlarsa, nce "millici" olur, sonra Kurtulu Sava'na ve sonrasnda kurulan ada Cumhuriyet'e sahip kar, ada bir yaam srer, ailesine ve evresindekilere dinsel bask yapmaz, ok daha nemlisi Said-i Nursi gibi szde din adamlarna kar kar, dahas Akif gibi Atatrk' sever... Sayn Babakan, AKP genlii Akif'i eer doru anlarsa korkarm artk AKP genlii olmaktan kar. Buna hazr msnz, Sayn Babakan! Not: Bu konunun ayrntlar, kaynaklar iin bkz. Sinan Meydan, Atatrk le Allah Arasnda, "Bir mrn teki Hikayesi", 4. bas, stanbul, 2012, s. 673-679 Atatrk ve Cumhuriyet dmanlarnn yalanlarna yant vermeye devam edeceim. Sinan MEYDAN- 28 Aralk 2012

Ne hicri ylba hicretin gn ne miladi ylba Hz. sann doum gn ne de 31 Aralk veya 1 Ocak Mekkenin fetih gndr. MLAD YILBAI Hz. sann doum gn kesin olarak bilinmedii iin ilk Hristiyanlarn Hz. sann doumu iin kutladklar zel bir gn yoktu. Bu srada Roma mparatorluunun her yerinde Gnee ve putlara taplyordu. Roma mparatoru Byk Konstantin, putperest iken miladn 313 senesinde Hristiyanl kabul etti. Putperestlikten birok eyleri de Hristiyanla soktu. Gne tanrsnn doum gn kabul edilen 25 Aral ylba kabul etti. Hz. sann kurtarc tanr olduuna inanan Hristiyanlar da, Hz. sann 25 Aralkta doduunu kabul ettiler (!). Sonunda bu geceyi miladi ylba ve Noel olarak her sene kutlamaya baladlar. Noel, bu gn Hristiyanlar tarafndan Hz. sann doum gn olarak kabul edilen ve kutsal bir gn olarak kutlanan dini bir bayramdr. Ancak gnmzde Noel, birok kii tarafndan Ylba kutlamalar ile kartrlmakta, hatta birbiriyle zdeletirilmektedir. Oysa ikisi tamamen farkl eylerdir. Belki de tek ortak yan umumiyetle her ikisinin de daha ok batllar tarafndan kutlanyor olmasdr. Noel gecesi, Bat Hristiyan dnyasnda Araln 24n 25ine balayan gece,

Dou Hristiyanlnda ise Ocan 5ini 6sna balayan gecede kutlanr. Bu gn Batda Christmas tatilinin her iki grubun da bu dini bayram kutlayabilmeleri iin iki farkl gn de iine alacak ekilde iki hafta gibi uzun bir zamana yaylmasnn bir esprisi de budur. Ylba, menei ok eskilere dayanan, yeni bir yln balamas adna, genel ahlak kurallarn da hi dikkate almakszn ar derecede elence, zevk ve sefa ierisinde geirmeleridir. 1 Ocak gecesi Batllarn dnda dnyann dier yerlerindeki insanlarca da kutlanan bir gece haline gelmitir. Tabi bu gecenin kutlanmas Mminler iin alimler tarafndan hi uygun grlmemi ve inancmza ters olduu kaynaklarmzdan belgelerle anlatlmaya allmtr. HCR YILBAI Hz. merin halifelii zamannda (bu arada Hicretin zerinden 17 yl gemitir ) Yemen Valisi Ebu Musa el-Ear ile aralarndaki mektuplama srasnda bir mektubun zerinde tarih olarak yalnzca aban yazld iin yln tespitte ihtilaf km ve artk bir takvim yaplmas gerektiine karar verilmitir. yi ama bu takvim hangi yldan balamaldr? Efendimizin doum gn tam olarak tespit edilememi olduundan takvimin balangc olarak alnamamtr. Bir bakas, onun vefat tarihini kabul etmeyi teklif etmise de hazin ve kederli bir gn olduu iin ondan da vazgeilmitir. Sonunda, slamn yaylmas ve ykselmesinin ilk byk adm olduu iin Hicret, balang tarihi olarak alnmtr Hicr takvime. Yine de iin bu ksmnn nispeten kolay halledildiini syleyebiliriz. Asl zorluk, hi tahmin edilmeyen bir noktadan, Hicret tarihinin Arap ylnn balang ay olan Muharreme (bizim Ocak hatrlayn) endekslenme gayretinden kmtr. nk Hicret hadisesi, Rebilevvel aynn 12sinde sonulanmtr (Kubaya var) ve Muharrem aynn 1i ile arasnda tam 2 ay, 12 gn fark vardr. Bu durumda o yl esas alnmak artyla takvimde 2,5 ay kadar geriye gidilmi ve Hicri takvim o yln Muharreminin 1inden itibaren balatlmtr. artc da olsa, Hicr takvimimizin Hicretten nceki bir tarihten baladn itiraf etmemiz gerekiyor.

MEKKENN FETH Gelelim miladi ylbanda kutladmz Mekkenin Fethine. Mekkenin fethi kaynaklarda Hicri 8 ylnda ve Ramazann 20sinde olarak geiyor. Asm Kksaln slam Tarihinde 13 Ramazan diye geiyor. Bu tarihler miladi olarak 630 senesinin 11 Ocak veya 6 Ocak eklinde ortaya kyor.

HABERTRK Menderesin Yassadada yargland rtl denek dosyasna ilikin arpc belgelere ulat. nl yazarlarn Menderese yazd mektuplarda bazen yalvaran, bazen st kapal tehdit ieren ifadeler yer alyor. Necip Fazl, Benim yaptm yapanlara hkmetler ve rejimler servetlerini ve nimetlerini yadrr diyor

Abdullah KILI- HT GAZETE / ZEL HABER 1960 ihtilalinden sonra aslarak idam edilen Babakan Adnan Menderes ile Babakanlk Mstear Ahmet Salih Korur'un, Yassada'da yarglanmasna neden olan yazar ve sanatlara rtl denekten verilen paralarla ilgili belgelere Habertrk ulat. rtl denein nereye harcand dair belge tutma zorunluluu bulunmamasna ramen Menderes, tm harcamalar Mstear Korur'dan kayt altna almasn istemi, ahsi harcamalar da kendi banka hesabndan karlanmasn emretmiti. KAHVERENG BAVUL Darbeden sonra evinde yaplan aramada, rtl denek harcamalarnn binlerce makbuzunun olduu kahverengi bavul bulundu. Alan bu bavulda, gizli tutulmas gereken makbuz ve mektuplar da kt. te o belgelerden bazlar, rtl denek davasna konu olan yazar ve sanatlara yaplan yardmlard. Sanatlara yaplan yardmlarla ilgili makbuzlarn yansra, o sanatlarn Menderes'e yardm talebiyle yazd mektuplar da ortaya kt. KMLER YOK K... Menderes'e gnderilen mektuplar arasnda bata Necip Fazl Ksakrek olmak zere Peyami Safa, Yahya Kemal Beyatl, Hamdullah Suphi Tanrver, Cemal Kutay, Bedri Rahmi Eybolu, Mesut Cemil Bey, Yusuf Ziya Orta ve ressam brahim all'nn mektuplar dikkat ekiyor. te o mektuplardan bazlar: 'HER EY URUNUZA RSK ETTM' Necip Fazl Ksakrek

21 Ocak 1954 'MUHTEREM EFENDM' - "Muhterem efendim" diye balayan mektupta Emniyet Genel Mdr'ne kovuturmalarla ilgili gerekli talimatn verilmesini, huzura kabul edilmesini ve kendisine yardm yaplmasn talep ediyor. 26 Aralk 1956 'HER EY URUNUZA RSK ETTM' "Mstear Bey'den 2500 lira ve 'Mecmuan kar da grelim ve sonra yardm edelim' cevab aldm. lk defa bir itimatszlk sezer gibiyim. Ben paray alr da mecmuay m karmam veya karrm da uygunsuz bir istikamet mi tutarm? Ben ki her eyi urunuza riske etmi, her defa mkemmel eseri vermi ve bu kadar tecrbe ve ileden gemi bir adamm. ahsm, kalbim ve kalemim her trl teminatn zerindedir. 'SRNMEKTEYM' Benim yaptm yapanlara hkmetler ve rejimler servetlerini ve nimetlerini yadrr. Btn bunlara kar 15 bin lira zarar arptlm ve daha nice kast ve sabotaja kar yalnz braklm olarak srnmekteyim. Haftalardr Ankara'nn bu hcra ve mnzevi otelinde cinnet buhranlar iinde rpnmaktaym. Btn istediim zarara birka bin zamla 20 bin lira temininden ibarettir. Bunca muvaffakiyetten sonra uratldm bu hal ve dtm eref krkl hayatma mal olabilir. (...) Artk Necip hakknda olmak m olmamak m karar sizi de zntden kurtaracak ekilde verilmeli ve bu i bitirilmelidir. Ben kararlym ve her eye razym." 14 Ocak 1958 'HESABI NASIL VERECEKSNZ' "Ben hastaym. ekerliyim. Ayrca ldrmak zereyim. Btn hastane halime acyor. Bu vaziyette emrin uzamas benim lme ve cinnete terk edilmem demektir. Bama bir hal gelecek olursa Allah'a, Trk Milletine ve "Allah bir" diyenlere kar hesap nasl verecektir. Kadiri mutlakn zerine yemin ederim ki yalan sylemiyorum, mbelaa etmiyorum, rol oynamyorum, edebiyat yapmyorum." 14 Haziran 1958 '10 BN LRA LTFEDLRSE' Reklam ve sair ihtiyalarm iin 10 bin lira ltfedilirse... Ayda 6 bin lire tahsis olunursa... Akis, Kim, Form gibi mecmuacklarla btn muhalefet matbuatn saf fikirle rtc, muazzam bir itimai ve edebi, ideoloji, bina edici kaalara ve yreklere nfuz edici bir mecmua kuracama emin olunabilir. Bu da olmazsa tam alt aydr bir tek yardm grmeyen beni vazife gnme kadar her ay muayyen ve mukarrer bir mikyas altnda kurmaktan ve gz yalar iende yalnz ibadet ve mcerret eserler kaleme almaya terk etmekten baka i kalmaz."

Orhan Seyfi Orhon: 'Kalemimizi bu hizmette kullanmaya hazrz' "Yusuf Ziya Orta ile Akbaba'y 1954 seimlerini sonuna kadar muhalefetin hiciv, istihza ve tarizlerini ayn silahla hem ok daha incelik ve zerafet le karlayan bir mizah dergisi olarak karmay kabul ediyoruz. Akbaba, iktidar destekleyerek muhalefete hucum edecei iin kazanl bir i olmaz. Bu gazeteye konmas kararlatrlan paray Akbaba'y 1954 seimlerinin sonuna kadar karmak iin kullanacaz. ayet Akbaba, partice karlrsa matbaa, kat ve dier masraflar temin edilirse biz kalemimizi bu hizmette kullanmaya hazrz."

Yusuf Ziya Orta: '2 bin dolar bulup araback getiremedim' (Mstear'a yazd mektupta Orta, Almanya'da okuyan olu iin para istiyor) "Almanya'da tahsil gren olum bu sene yurda gelmedi. mtihanlar var. Elbiseleri, pantosu, iskarpini kalmam. Kendisine 2500 lira gndermek niyazndaym. Ben de 15 gn iinde svire'ye gideceim. Miktar sylemeyeceim. Bunu senin karde delaletinle benim aziz bavekilimin takdir ve tensiplerine brakyorum." "zelecek bir ey syleyeyim mi? Bizim mehur otomobil iki aydr garajda. Otomatik vitesli olduu iin kullanmas zor. Param para ettiler, imdi Amerika'dan yedek para bekliyorum. (...) Ben 2 bin dolar bulup bir araback getiremedim. Krlyorum... Amma o kadar darlamyorum." 'Hrriyet yzde 99.5 muhalefetin mal oldu' - (ktidarn tek gazetesi Zafer'dir. hem de hi kafi deildir. nk katksz hkmet ve parti organdr, bir Ankara gazetesidir, efkar umumiyeyi yapan ise stanbul gazeteleridir. Hrriyet Gazetesi yzde 99.5 muhalefetin mal olmutur. Terzi zzet Apartman'nda yaplan toplantlardan konuulan mevzulardan, alnan kararlarn hepsi bence malumdur. Sedat Simavi'nin olu Haluk da burada aa drlmtr. Mutlaka iin byklne nazaran kk bir fedakarla katlanlmal ve hemen imdi stanbul'a bir gazete kurulmaldr. Bunu da ben yaparm." Peyami Safa: 'Mkl durumdaym' (O dnem Milliyet'te yazan piyami Safa, Mstear'dan, einin yurt dndaki tedavisi iin dviz istiyor) Bavekil efendiyi rahatsz etmekten ekiniyorum. Bana olan tevecchn kaybettiim zann ve endiesi iindeyim. (...) Bu mkl durumumda bana yine bir kardelik yapman ve meseleyi mnasip grdn kanaldan halletmeni ehemniyetle rica ederim.

NEYE, NE KADAR HARCANDI? 2012 btesinden baz kalemler iin yaplan harcama tutarlar yle; Harcamalar Tutar (bin TL)

Personel giderleri 74.775.599 -Zamlar ve tazminatlar 29.201.495 -Milletvekili zam ve tazminatlar 30.587 -Milletvekili denekleri 61.885 -Milletvekili tedavi ve sa. mal. gid. 7.142 -Milletvekili ila giderleri 459 -Cumhurbakan denei 402 -stihbarat personeli giderleri 493.603 Krtasiye ve bro malz. alm. 554.598 -Krtasiye almlar 230.482 -Bro malzemesi almlar 10.927 -Periyodik yayn almlar 3.467 -Su ve temizlik malz. almlar 515.893 -Su almlar 411.067 -Temizlik malzemesi almlar 104.826 -Enerji almlar 3.650.317 -Yakacak almlar 1.255.009 -Akaryakt ve ya almlar 1.460.053 -Elektrik almlar 919.892 -Yiyecek, iecek ve yem almlar 2.002.488 -Yiyecek almlar 1.895.935 -ecek almlar 97.605 -Giyim ve kuam almlar 696.964 -Giyecek almlar 637.264 -Spor malzemesi almlar 41.042 -Tren malzemesi almlar 1.117 -Bando malzemesi almlar 3.020 -Hayvan kuamlar 289 -Gvenlik ve sav. yn. malz. ve hiz. al. 3.867.434 -Silah, ara, gere ve sava te. al. 1.762.036 -Mhimmat almlar 310.444

-Gven. ve sav. ynelik ar-ge giderleri 304.101 -NATO giderleri ile gayr. alm ve kam. gid. 51.271 -Arkeolojik kaz giderleri 552 -Restorasyon ve yenileme giderleri 386 -Kltr varlklar alm 1.372 -Sergi giderleri 116 -Gizli hizmet giderleri 1.169.363 -Haberleme giderleri 622.986 -Posta ve telgraf giderleri 264.626 -Telefon abonelik ve kul. cretleri 129.025 -Bilgiye abonelik giderleri 162.790 -Uydu haberleme giderleri 6.942 -Hat kira giderleri 57.703 -Tama giderleri 972.098 -Yolcu tama giderleri 688.682 -Yk tama giderleri 61.629 -Kiralar 418.768 -Tat kiralamas giderleri 89.721 -Hizmet binas kiralama giderleri 114.837 -Lojman kiralama giderleri 21.570 -Hava tat kiralamas giderleri 3.187 -Cenaze giderleri 7.721 -Cenaze giderleri 414 -Mezar ve ehitlik yap. ve bak. gid. 7.307 Cari transferler -Grev zararlar 21.820.392 -TCDD'ye 351.681 -Tarm iletmelerine 5.482 -Toprak Mahsulleri Ofisi 1.523.290 -TEKEL 5.756 -Trkiye Takmr Kurumu 31.799

-Tarm ve Kredi Kooperatifleri 25.581 Hazine yardmlar -TBTAK 508.174 -Kredi ve Yurtlar Kurumu Gen. Md. 3.242.708 -Genlik ve Spor Gen. Mdr. 443.629 -Devlet Tiyatrolar Gen. Md. 143.245 -Karayollar Genel Mdrl 2.623.143 -DS 1.236.799 -Dernek, birlik, kurum, kurulu...vs 354.139 -Kamu iveren sendikalar 766 -Siyasi partiler 129.154 -Memurun le yemei 76.271 -Tarmsal amal transferler 7.557.371 -Dorudan gelir destei demeleri 8.947 -Mazot destei demeleri 600.000 -Gbre destei demeleri 710.000 -Ktl pamuk destei demeleri 800.000 -Buday destei demeleri 609.800 -St destei demeleri 437.240 -Fndk reticileri alan baz. gel. des. 710.000 Bor verme 6.744.300 -TCDD'ye 3.580.031 -Tarm iletmelerine 220.000 -ay-Kur 180.000 -TTK 464.361 TOPLAM HARCAMA: 352.626.872 -Milletvekili zam ve tazminatlar 30.587 -Milletvekili denekleri 61.885 -Milletvekili tedavi ve sa. mal. gid. 7.142 -Milletvekili ila giderleri 459 -Cumhurbakan denei 402

-Akaryakt ve ya almlar 1.460.053 -Yiyecek, iecek ve yem almlar 2.002.488 -Yiyecek almlar 1.895.935 -ecek almlar 97.605 -Giyim ve kuam almlar 696.964 -Giyecek almlar 637.264