BTN TRK ATASZLER AIKLAMALARI VE ANLAMLARIYLA BRLKTE

Aba vakti aba, yaba vakti yaba alan yanlmaz. Anlam: "Her ey zamannda yaplrsa kii kazanl olur" anlamnda bir sz.

Abann kadri, yamurda bilinir. Anlam: "Daha nce kymetsiz gibi grnen bir ok eyin,kullanm zaman geldiinde deeri artar. Sosyal seviyesi eit insanlar birbirlerini ekemezler" anlamnda bir sz.

Abdal abdaln ne umduunu, ne bulduunu ister. Anlam: "Sosyal seviyesi eit insanlar birbirlerini ekemezler" anlamnda bir sz.

Abdal ata binmi bey oldum sanm.

Abdal dnden, ocuk oyundan usanmaz.

Abdala "kar yayor" demiler, "titremeye hazrm" demi.

Abdaln arkadal yol grnnceye kadardr.

Abdaln karn doyunca gz pabucundadr.

Abdestsiz sofuya namaz dayanmaz.

Acele giden ecele gider.

Acele ie eytan karr. Anlam: "Dnp tanmadan, abuk davranlarak yaplan iten iyi sonu beklenmemelidir; o i ya yanl ya da bozuk olur" anlamnda bir sz.

Acele yryen yolda kalr.

Acemi katr kap nnde yk indirir. Anlam: "Elinden yeterince i gelmeyen kimseler,kendilerine verilen grevi istenildii biimde yapamazlar" anlamnda bir sz.

Acemi marangozun tala tahtasndan ok olur.

Acemi nalbant gavur eeinde renir Acemi nalbant gibi kh nalna vurur, kh mhna. Anlam: "Syledii szlerle yapt iler arasnda tutarllk yoktur.Bunu da genellikle bilmeyerek yapar" anlamnda bir sz.

Ac acy bastrr, su sancy.

Ac patlcan kra almaz. Anlam: "Hayatta birok problemlerle karlap bunlardan baar ile km olanlar,bundan sonra karlaacaklar zorluklar da atlatp baar ile karlar" anlamnda bir sz.

Ac sz insan dininden karr, tatl sz ylan deliinden karr.

Ackan doymam, susayan kanmam sanr.

Ackan yanandan, susayan dudandan belli olur.

Acndrrsan arsz, acktrrsan hrsz olur.

Acyan ok, ama ekmek veren yok.

A ay oynamaz.

A aman bilmez, ocuk zaman bilmez.

A brakma hrsz edersin, ok syleme arsz edersin.

A ay oynamaz A gzn, aarlar gzn.

A doymam, tok ackmam sanr.

A koyma hrsz olur, ok syleme yzsz olur, ok deme arsz olur.

A koynunda azk durmaz.

A kpek frn deler.

A kurt arslana saldrr.

A tavuk ryasnda kendini buday ambarnda grr.

A tokun halinden anlamaz.

Aa dokuz yorgan rtmler, yine uyuyamam.

Ak yaraya kurt dmez.

Ak az a kalmaz.

Ak yerde tepecik kendini da sanr.

Alan solar, alayan gler.

An iman olmaz.

An karn doyar gz doymaz.

Alk ile tokluun aras bir dilim ekmek.

Atrma kutuyu, syletme kty.

Adam adamdr olmasa da pulu, eek eektir olsa da ulu.

Adam eeinden, kadn deinden belli olur.

Adam ktlnda keiye Abdurrahman elebi derler.

Adam olana bir sz yeter.

Adam sandk eei, altna serdik dei.

Adam sandm eei, alnma arpt daa Adam yenilmekle marifetli olur, yanlmakla lim.

Adamak kolay, demek gtr.

Adamakla mal m tkenir?.. Adamakla mal tkenmez.

Adamn iyisi i banda belli olur.

Ad kacana can ksn.

Ad kt dokuza, inmez sekize.

Adn ne? Yumuak... Sert olsa ne yazar? Aa kknden yklr. Anlam: "Topluluklarn bozulmasnda topluluun banba bulunan kii ok etkilidir" anlamnda kullanlan bir sz.

Aa ne kadar meyve verirse, dal o kadar yere eilir.

Aa ne kadar uzarsa uzasn ge demez.

Aa ne kadar yksek olsa da yapraklar yere der.

Aa ucuna yel deer, gzel kiiye sz deer.

Aa yaken eilir. "Terbiye ve eitimin etkili olmas iin kk yata bu eitime balamak gerekir" anlamnda kullanlan bir sz.

Aaca balta vurmular "sap bendendir" demi. Anlam: "Bir kii veya toplulua en byk zarar yine o kii veya topluluk ile ok yakn ilikide olan kii veya kiler verir" anlamnda kullanlan bir sz.

Aacn kurdu iinde olur. Anlam: "Toplumlarda kt veya erdemsiz kiiler ortalarda gzkmez, saklanrlar" anlamnda kullanlan bir sz.

Aaca beikten mezara kadar muhtacz.

Aaca kan keinin dama kan ola olur.

Aaca kan keinin dala bakan ola olur.

Aaca dayanma rr, insana gvenme lr.

Aac kurt, insan dert bitirir. Anlam: "nsanlar ok fazla zldklerinde salklarn yitirirler" anlamnda kullanlan bir sz.

Aal ky su basmaz. Aasz memleket duvaksz geline benzer.

Aatan maa, aptaldan paa olmaz. Anlam: "Yetenek ve zellikleri uygun olmayan insanlar verilen grevler yapamazlar" anlamnda kullanlan bir sz.

Aalk vermekle, yiitlik vurmakla! Veren el ve attn vuran yiit vlmektedir Azna sahip olamayan, baka yerine de sahip olamaz ! Aaran ba, alayan gz gizlenmez.

Ar ba iyidir, yenlik olsa uar.

Ar git ki yol alasn.

Ar kazan ge kaynar.

Ar otur, batman gtr.

Ar ta batman dver.

Ar ta yerinden oynamaz.

Az yemeyince yz utanmaz.

Alama l iin, ala deli iin.

Alamayan ocua meme vermezler.

Alarsa anam alar, gerisi yalan alar.

Alayak da gzden mi olak?

Alayann malndan glene hayr gelmez.

Arsz ba mezarda olur.

Austos aynda beyni kaynayann, zemheride (Zahmarda) kazan kaynar.

Austosta beynin kaynasn, kn da tencere kaynasn.

Az ak ayran delisi.

Azna bir zeytin verir, ardna tulum tutar.

Azndan bal akyor.

Ah alan unmaz, ah yerde kalmaz.

Ahmak misafir, ev sahibini arlar.

Ak ake kara gn iindir. Anlam: "Emek vererek, aln teri dkerek kazandmz parann bir ksmn, skntl anlarmz ve zor gnlerimizde kullanmak zere bir kenara ayrmalyz" anlamndaki bir atasz.

Ak gn aartr kara gn karartr.

Ak ile kara dere kenarnda belli olur.

Ak koyunun kara kuzusu da olur.

Ak kpee koyun diye sarlma.

Akan su yosun tutmaz. Anlam: "Urat ilerde almaya devam eden kiiler, bilgilerinden birey kaybetmez" anlamnda bir sz.

Akan su, pis tutmaz.

Ake bulsam, k yok.

Akl akldan stndr.

Akl para ile satlmaz.

Akl yata deil batadr.

Akl yiide sermayedir. Anlam: "Kiinin yapt ite baar salamas,akln kullanmas ile orantldr" anlamnda bir sz.

Akl olmayana neylesin sakal, kay tarladan gtrr akal.

Akll dnene kadar, deli olunu evermi, torunu olmu.

Akll olan katar katar yer, aklsz olan satar satar yer.

Aklsz ban cezasn ayaklar eker.

Aklsz kpei yol kocatr.

Aklszn akn beyaz giyer k gn.

Akl m stn, para m stn Akll deliye syletirmi Aklsz dosttan akll dman iyidir (yedir)

Akntya krek ekme, kurak yere ekin ekme.

Akamn hayrndan sabahn erri Akamn iine gndz glermi Alacan alamayan, vereceini veremez Alet iler el vnr, talih iler kul vnr! Alkanlk, gavurluktan zordur Alkn olmayan gtte don durmaz! Alm, kudurmutan beterdir Allahmme ferden, sen sakla Allahm topalla krden Alma mazlumun ahn, kar aheste aheste

Altn, yere dmekle pul olmaz Altna kk demiler imi, fiat byk demi Altndan yel geen mala, malm var dememeliymi

Amirin eekse binme! Tut, ilbirinden ek! Akll bir yol izle. dare etmeyi ren! anlamnda (M. Baz, 1929lu, 9.1.2006)

Anam babam kesem!.. Elimi soksam soksam yesem!..

Anam yoldan karan kad, davaya kimden gideyim? Anasna bak kzn al, kysna bak bezini al Anas len hanm olur, babas len bey olur.

Aptal ata binince bey oldum sanr Arap eli pmekle Arap olunmaz Arap eli pmekle dudak kara olmaz Armudu fardan aym, insan fardan eiymi Akranyla konumayann sesi, semadan gelir.

Akam gelen misafirin, yiyecei bulgur sks, yataca ahr sekisi.

Akamn hayrndan sabahn erri iyidir.

Al elmaya ta atan ok olur.

Al maln iyisini ekme kaygsn.

Al yakrken, el bakrken.

Alacan bir ine, eliin okkasn orantya vurursun.

Alak tavuk kendini ferik gsterir.

Alm kudurmutan beterdir.

Alim unutmu, kalem unutmam.

Allah aptala eeini kaybettirir, sonra buldurup sevindirir(mi).

Allah dana gre kar verir.

Allah artt m, dayya hala dedirtirmi.

All yelek, pullu yelek, canfes neye gerek?

Alma el kznn ahn, gkten indirir ahini.

Alma mazlumun ahn, kar aheste aheste.

Alma mazlumun ahn, gkden indirir ahn

Almadan vermek Allah'a mahsustur.

Almak kolay demek zordur.

Altn anahtar, her kapy aar.

Altn eik, aa eie muhtatr.

Altn kl demir kapy aar.

Altn yere dmekle pul olmaz..

Altnn deerini sarraf bilir.

Ana gibi yr, Badat gibi diyar olmaz.

Anan gibi sa byteceine, baban gibi byk byt.

Anan turp, baban algam, sen iinde glbe eker.

Anann bast yavru incinmez.

Anann bast yerde yavru lmez.

Anasna bak kzn al, astarna bak bezini al.

Anasna bak kzn al, kenarna bak bezini al.

Anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az.

Aptaln karn doyunca gz yolda olur.

Ar gzden, kr yzden anlalr.

Ar namus hak getire.

Arap eli pmek, dudak karartmaz.

Arayan belasn da devasn da bulur.

Arayan bulur, inleyen lr.

Arefe gn yalan syleyenin, bayram gn yz kara kar.

Ar bal yapacak iei bilir.

Ar kahrn ekmeyen baln kadrini ne bilir.

Ar satm namusu tell&arirc;la vermi.

Arkada dediinin glgesinde su ilenir.

Arkadan syle ki, sana kim olduunu syleyeyim.

Arkal it kurdu boar.

Armudu sapyla, zm pyle, pekmezi kpyle.

Armudun iyisini aylar yermi.

Arpa eken dar bimez.

Arpa ekip buday bekleme.

Asl azmaz, bal kokmaz; kokarsa ya kokar, onun da asl ayrandr.

Aslan yatandan, ahan oturandan belli olur Aslandan korkulur bal bile olsa Aslan yatt yerden belli olur. Anlam: "Kiiyi yaad yer anlatr ve davranlarn aklar" anlamnda kullanlan bir sz.

Asl neyse nesli odur.

Aslna ekmeyen haramzadedir.

Aslnda olan trnana getirir.

Asln inkr eden haramzdedir.

Asln inkar eden, haramzade olur Asln inkr edenin nesli gevek olur.

A kak ile, i keik ile.

A sabahn i sabahn.

Aa tkrsen sakal, yukar tkrsen byk.

Aadan karsa ka, yukardan karsa boa Ak olmaynca mek olmaz.

At alrsan yazn, deve alrsan gzn, avrat alrsan gezin ha gezin.

At binenin kl kuananndr.

At ile avrat yiidin ikbalindendir.

At karnndan yiit burnundan bellidir.

At olacak tay yrynden belli olur.

At lr itlere bayram olur.

At lr meydan kalr, yiit lr an kalr

At ver hasm ol, kz ver hsm ol.

At yedi gnde, it yedii gnde unutur.

At, sahibine gre kiner.

Ata binmek bir ayp, inmek iki ayp.

Ata et, ite ot verilmez.

Ata sz tutmayan, uluya uluya kalr.

Ate dt yeri yakar.

Ate ile barut bir arada olmaz.

Ate olmayan yerden duman kmaz.

At bir dizginde, kz bir izide belli olur At grmediysen, bokundan da m atlamadn! At, avrat mr uzatr Atn iyisine doru, yiidin iyisine deli derler Atlya selam kelam, eekliye sonra gine gelem Atmaya niyeti olmayan Krt, tan byne sarlr At alan skdar' geti.

Atlan ok geri dnmez.

Atmn anl sakar, lakabn ele takar.

Atn iyisi arkadan gelmez.

Atn iyisine doru, yiidin iyisine deli derler.

Atn lm arpadan olsun.

Atlar tepiirken arada eekler ezilir.

Atl, itli sm, bir ocuk smam.

Attan den kaba dek, eekten den kazma krek.

Attan den lmez, eekten den lr.

Attan indi eee bindi.

Attn ta rkttn kua demez. Anlam: Bir ii yapmak iin kullanlacak kaynan, iin sonucunda elde edecein faydadan daha kk olaca durumlarda kullanlan bir sz.

Avrad er zapt etmez, ar zapt eder.

Avrat var ev yapar, avrat var ev ykar.

Ay bozmaz, st kokmaz. Kokarsa ayran kokar, nk asl sttr.

Ayaa demedik ta, baa gelmedik i olmaz.

Ayan smayaca yere ba sokulmaz.

Ayan yorganna gre uzat.

Aydan gelen hal stne, gnde gelen kl stne.

Avc ne kadar hile bilse, ay o kadar yol bilir. Anlam: "Rakiplerimizi hafife almamz gerekir" anlamnda bir sz.

Avradn dola, akamdan sabaha kor bula Ay buluttan ksn da gr, ayva tyn atsn da gr Ayaklar slanmadan balk tutulmaz

Ay yavrusunu severken ldrrm.

Ayrc gelmi, seici gelmi. Orta yere sc gelmi Ayranm ekidir diyen olmaz. Anlam: "Her kii neyi ele almsa onun iyi olduunu savunur" anlamnda bir sz.

Ayvaz kasap hepsi bir hesap. Anlam: "Hepsi ayn hesaba gelir" anlamnda bir sz.

Az yetmez, ok artmaz Az kazanan ok kazanr, ok kazanan hi kazanr.

Az menfaat ok zarara mal olur.

Az sabrda, ok keramet vardr.

Az tamah, ok ziyan getirir.

Az veren candan, ok veren maldan verir.

Az yaa, uz yaa, akbet gelecek baa.

Azan mevlasn da bulur, belasn da.

Az bilmeyen ou hi bilmez.

Azck am, kaygsz bam.

Azksz yola kann, iki gz el torbasnda olur.

Baba bor yapar ol ocuk a yatar.

Baba ekmei zindan ekmei, koca ekmei meydan ekmei. Anlam: "Kadnlar iin baba evinde kalmak,belli bir zamana kadar normaldir.Evlendii zaman ise kendi kurallarna gre yaayacandan dolay daha rahat olacaktr" anlamnda bir sz.

Baba koruk yer, olunun dii kamar. Anlam: "Aile reisi olan babann nceleri yapt kt bir iin skntsn ocuu eker" anlamnda bir sz.

Baba miras yanan mum gibidir.

Baba oula ba balam, oul babaya bir salkm zm vermemi.

Babadan mal kalr, kemal kalmaz. Anlam: "Babas len kiiye maddi varlklar kalabilir ama olgunluk ve fazileti miras olarak kalmaz" anlamnda bir sz.

Baban bana t verirken, ben inek gznde krk sinek saydm.

Babas len bey, anas len kadn olur.

Babasna hayr etmeyenin kimseye hayr olmaz.

Babaya dayanma, karya gvenme.

Anlam: "Kii,maddi konularda babasna deil kendine gvenmelidir.Kadn ise kolay etkilenen bir varlk olduu iin verilen srlar bir bakasna aktarabilir" anlamnda bir sz.

Baban dver hurmayla, eller dver yarmayla

Babasndan bir gz evi kalan, yerden direk kt demeyle birlikmi

Baca eri de olsa, duman doru kar. Anlam: "Yaradl itibariyle iyi olan kii en kt durumda bile olsa bu niteliini kaybetmez" anlamnda bir sz.

Bacas grlmeyen yerden kz alnmaz

Bacak kadar boyu var, trl trl huyu var

Ba dua deil, apa dua ister.

Baa bak zm olsun, yemeye yzn olsun.

Baa gir izin olsun ki, yemeye yzn ola.

Bal aslana tavan bile hcum eder.

Barnda merhameti olmayann dini iman olmazm derler

Bana benden olur her ne olursa, bam rahat eder dilim durursa

Bahar ieiyle gzeldir.

Baht olmaynca baa, ne kuruda biter, nede yata.

Bakacan yze sma, sacan yze bakma.

Bakarsan ba, bakmazsan da olur.

Bakkal lenin borcunu, diriye dettirir.

Bakmakla renilseydi, kediler kasap olurdu

Bal dksen yalanr.

Bal olan yerde sinek de bulunur.

Bal tutan parman yalar.

Bal yiyen baldan bkar.

Bal demekle az tatlanmaz. Anlam: "Gzel szler sylemekle gzel eyler her zaman gereklemez" anlamnda bir sz.

Bal parma uzun olan deil, ksmeti olan yer.

Ba olan bo olmaz (Resul Tosun):

Bana benden olur, her ne olursa, bam rahat bulur, dilim durursa.

Bana dokunmayan ylan bin yl yaasn.

Baskn basanndr.

Basksz yongay yel alr.

Bastn yer bayram olsun.

Ba baa, ba da padiaha baldr.

Ba nereye giderse, oyak oradadr.

Bama uymayan takke elin olsun.

Bandaki fese bak, girdii kmese bak.

Ban ecemi berbere teslim eden, cebinde pamuk eksik etmesin.

Basz evin kpei ok havlar.

Bazen inek, erkek; bazen de dii dourur.

Bebeler birbirinden huy kapar, ayranlarna su katar.

Bedava sirke baldan tatldr.

Bekr gz ile kz alnmaz.

Bekr gz kr gz.

Bekra kar boamak kolay gelir.

Bekrlk maskaralktr.

Bekarn ahma akam, evlinin ahma sabah tra olur.

Bekrn parasn it yer, yakasn bit.

Bekleyen dervi muradna ermi.

Ben aa, sen aa! nekleri kim saa

Her akl bir olsa, davara oban bulunmaz

Ben ben (benim) iin demem, verseniz bile yemem

Ben gcendiim dan odununu krk sene yakmam

Beylere zor yok

Ba kestiren kendi suyu, insan sevdiren kendi huyu

Bindik bir alamete, gidiyoruz kyamete... (Anonim)

Bir evde iki kz, biri uvaldz, biri bez

Bir gece rahat uyudum. O gece de komunun eei ld

Bir iki ondrt, ben rttm sen de rt

Bir kararnda Mevla durur

Bir laf vardr: Baban dver hurmayla, eller dver yarmayla derler

Bir tutam ot, deveyi yardan attrr! Bir tutam ot, deveyi yardan drr!

Bir tutam ot, deveyi yardan drr! Bir tutam ot, deveyi yardan attrr.

Bir uyuz, bir sry boklar!

Bir vuruta, am yklmaz! Anlam: Hibir ey grndg kadar kolay deildir ve bir seferde olmaz manasnda

Bir yiit krk ylda gelir meydana, erebilene akolsun

Biz yenecek a, buundan biliriz! Anlam: nsann nitelii davranlarndan bilinir anlamnda

Bodur tavuk her zaman pili grnr

Anlam: Kilolu olmayan, minyon tipli insanlar, olduundan daha gen grnr anlamnda

Bele peynir fare kapannda bulunur.

Belli dman, gizli dosttan yedir.

Benden sana t, ununu elinle t.

Benim adm Hdr, elimden gelen budur.

Benim sakalm tututu, sen cigara yakmak istersin.

Besle kargay oysun gzn. Anlam: "Kymet bilmez kiiler kendilerine yaplan iyilie,ktlkle karlk verebilirler" anlamnda bir sz.

Besledik byttk danay, imdi tanmaz oldu anay, babay.

Be kuruluk fener o kadar yanar.

Be parman bei de bir deil

Beyaz sa, akln deil yan iaretidir.

Bak sapn kesmez.

Bak yaras geer, dil yaras gemez.

Bldr ki hurmalar gtn trmalar.

Bilgisiz insan meyvesiz aaca benzer.

Bilinmedik a, ya karn artr ya ba.

Bilmedii be vakit namaz, bilirde yanna varmaz.

Bilmediklerimi ayamn altna koysam, bam ge deer.

Bilmemek ayp deil renmemek ayptr.

Bin atn varsa bin dinlen, bir atn varsa in dinlen.

Bin bilsen de bir bilene dan.

Bin dinle, bir syle.

Bin lp bir bimeli.

Binde bir gelinen yere gl derler, her gn gelinen yere kl derler.

Binin yars be yz o da ben de yok. Anlam: Dnceli kimseleri avutmak iin sylenir.

Bir adamn ad kacana, can ksn.

Bir adamn kars onun yarsdr.

Bir aata gl de biter, diken de.

Bir aatan, oklukta kar boklukta.

Bir azdan kan, bin aza yaylr.

Bir ahrda at da bulunur eek de.

Bir aya ukurda

Bir bulutla k gelmez.

Bir btn bir yarmdan iyidir.

Bir daln glgesinde bin koyun elenir.

Bir dirhem et, bin ayp rter.

Bir elin nesi var, iki elin sesi var.

Bir elin verdiini, br elin duymasn.

Bir eve bir baca, bir kadna bir koca.

Bir fincan kahvenin krk yl hatr vardr.

Bir ie balamak, bitirmenin yarsdr.

Bir koyun ba piinceye kadar, krk kuzu ba pier.

Bir koyundan iki post olmaz.

Bin nasihatten bir musibet yedir. Anlam: "Yanl bir yol tutmu kimi insanlar vardr ki, onlara ne kadar ok t verirsen ver, tuttuklar yanl yoldan onlar evirmekte bu tler bir fayda temin etmez. Ama takip ettii yanl yolda bana gelen bir felket, onu doru yola getirmekte daha etkili olur. nk kt tecrbelerin retme gc olduka byktr" anlamnda bir sz.

Bir nalna vurur, bir mhna.

Bir yerim diyenden birde yemem diyenden kork.

Bir yiit krk ylda meydana gelir.

Biri eikte, biri beikte.

Biri yer, biri bakar, kyamet ondan kopar.

Birlikten kuvet doar.

Bitli baklann kr alcs olur.

Bize gelince yiyip ielim, size gelince glp geelim.

Boaz, insan iki adam yapmaz ama, iyi bir adam yapar

Boulursan byk suda (denizde) boul.

Bok ile yaplan, sidik ile yklr Anlam: Haram ile kazanlan mal heba olur. Bu manay vermek iin Haydan gelen, huya gider atasz de kullanlr.

Bokunu yiyen kepesini kaldrr

Borcun iyisi vermek, derdin iyisi lmektir.

Bor yiidin kamsdr.

Bo uval dik durmaz

Bo duran Allah da sevmez kuluda.

Bo f ok langrdar.

Bo torbaya hayvan inmez!:- Ne zahmet ettin erife blla?

Bo torbaya hayvan inmez dememiler bouna...

Boadn karnn (hanmn) topuuna baklmaz

Boboaz atee atmlar,odun ya diye barm.

Anlam: "Aklna her geleni syleyen kiiler,toplum iinde sevilmezler" anlamnda bir sz.

Boboazn sigaras yanmaz.

Boyum sra buldum, huyum sra bulamadm (Hac Hatiplerin Hasibeden F. Dada, 24.2.2000): Dengime demedim, huyuma uygun biriyle evlilik yapamadm anlamnda.

Bozacnn ahidi rac. Anlam: "Toplumda uygunsuz ileri yapanlar kendi hakllklarn, benzer kiileri gstererek savunmaya alrlar." anlamnda bir sz

Brtlen byye byye boy aldm sanm, sprnty ymlar da oldum sanm, Trk ata binmi bey oldum sanm 50-60 sene ncesine kadar kylerde aalk dzeni varken aa ve slalesi dndaki halka Trk denilmekte imi. Aalara atfen sylenmi olan bu szde, halk hakir grlmektedir. O dnemi yanstan bir anlayn rn olarak ortaya km bir ataszdr

Bu arpa kelle balamaz Anlam: Bundan hayr kmaz/Bundan i kmaz! anlamnda olumsuzluk kanaatini ortaya koyan deerlendirme.

Bu davullar sana alnbbar (alnyor) kzm, ama benim senden umudum yok Anlam: Beceriksiz, iten anlamayan kii iin sylenmektedir.

Bu dnya iki kapl handr, gelen bilmez giden bilmez.

Bugnn kkleri yarnn bykleri.

Budalann ya ok olursa sakalna srer.

Bugn bana ise yarn sana.

Bugnk iini yarna brakma.

Bugnk tavuk, yrnki kazdan iyidir.

Buday baak verince orak pahaya kar. Anlam: "Deersiz gzken eylerin zaman gelince deeri artar" anlamnda kullanlan bir sz.

Blbl altn kafese koymular "ah vatanm" demi.

Blbln ektii; dili belasdr.

Byk boaz, kk boaz, beikteki ban sallar Anlam: or ocuu fazla olann yaad tela, sknty anlatan bir atasz.

Byk ekmek, byk bezeden olur.

Byk lokma ukurda kalr

Byk lokma ye, byk sz syleme.

Anlam: "Hayatta hibir zaman bakalarnn durumu kmsenmemelidir" anlamnda bir sz. "Asla emin olmadan nemli eyler syleyip utanlacak duruma dme" anlamnda bir sz.

Byk zeklar birlikte dnrler.

Cahil adam meyve vermeyen aaca benzer. Anlam: "Bilgisiz kiiler etraflarna faydal olamadklarndan ve davranlarnda olumlu sonular beklenmediinden dolay faydal kiiler deildirler" anlamnda bir sz.

Cahile sz anlatmaktansa, deveye hendek atlatmak iyidir.

Cahile sz yetmez, alda gl bitmez (Selahaddin Duman, Sabah, 15.09.2001, s. 15)

Cahilin dostluundan alimin dmanl yedir. Anlam: "Alim her eyi bilen kimsedir. Yaptnn sonularn bilir ve katlanr.Kendisi ile dost olmak mmkn olduu gibi dman olunduu zaman da bir noktada anlamak mmkndr.Cahil kiiler iyi niyetli grnseler de onlarla anlamak gtr,hatta mmkn deildir" anlamnda bir sz.

Cahill arkada olma kstrn, cam kryla kn silme kestirirsin.

Cami ne kadar byk olsa imam bildiini okur. Anlam: "Bir toplulukta ok kii ve fikir olsa da karar verme yetkisine sahip kimseler,kendi bildiklerini uygularlar" anlamnda bir sz.

Caminin kapsn bilmez, sofuluk taslar.

Can, boazdan gelir. Anlam: "nsann hareketli ve retken bir yaam srdrebilmesi iin beslenme biimine dikkat etmesi gerekir" anlamnda bir sz.

Can cmleden azizdir. Anlam: "nsanlar kendi karlarn her zaman bakalarnn karlarndan stn grrler.Aksi ekilde davrandklarnda bile kendi karlar sz konusu olduu zaman fedakarlk yapmaktan vazgeerler" anlamnda bir sz.

Can kmadan mit kesilmez.

Cana gelecek mala gelsin.

Can acyan ne demez! Karn ackan ne yemez!

Can kaymak isteyen manday yannda tar. Anlam: "Gzel ve varlkl bir yaam srmek isteyen kii kendisine bu yaam salayacak olan varlklar ok yaknnda bulundurmaldr" anlamnda bir sz.

Can yanan eek at geer. Anlam: "Karlat bir konuda ziyan gren,can yanan kimse ayn zarara uramamak iin var gcyle alr" anlamnda bir sz.

Cefay ekmeyen sefann kadrini bilemez.

Anlam: "Hayatnda dert ve sknt ekmemi olan kiiler,mutluluun kymetini anlayamazlar" anlamnda bir sz.

Cingen cingenden ky kskanr

Cingen cingene atmaynca, kasnak boazna gemezmi

Cingenler ayda ds etmi de ta bulamamslar! Anlam: Her an elinizin altnda olan birey, arannca bulunmaz manasnda

Cins kedi lsn gstermez. Anlam: "Soylu kimseler ok zor durumda da olsalar,durumlarn belli etmezler" anlamnda bir sz.

Cinstir eker, boktur kokar Anlam: Muhakkak benzer taraf olur, babas yapyorsa olu da yapar anlamnda. Irsiyetin, huyun nesilden nesile geebileceine dikkat eken bir atasz.

Cmert derler, maldan ederler, yiit derler candan ederler.

Cmert ile nekesin harc birdir. Anlam: "Paray kullanma biimi,onun niteliini deitirmez" anlamnda bir sz.

Cumhura muhalefet kuvveihatadandr. Anlam: "Halkn tuttuu bir davaya kar klmaz" anlamnda kullanlan bir sz.

abuk parlayan abuk sner.

arlan yere erinme, arlmayan yere grnme.

arldn yere git, ar eyleme; arlmadn yere gidip yerini dar eyleme.

arlmadk yere, reki ile breki gider.

alda gl bitmez, cahile sz yetmez.

alan demir pas tutmaz. nk lr

almak ibadetin yarsdr

alma elin kapsn, alarlar kapn.

amura ta atma stne srar.

atal kazk yere batmaz.

kmayan candan umut kesilmez.

ngrakl deve kaybolmaz.

rac olsam ay akamdan doar.

iftilik, eein kuyruuna benzer, ne uzar ne ksalr.

iftinin karnn yarmlar, krk tane "gelecek yl" km.

iftiye yamur, yolcuya kurak, cmlenin muradn verecek hak.

ingene cier piirir, yemeden karnn iirir.

ingen alyor, Krt oynuyor.

ingenenin ipini, kendisine ektirirler.

ingeneye beylik vermiler, nce babasn asm.

irkefe ta atma, zerine srar.

oban ne yesin ki kpeine yedirsin

ocua i buyuran, ardnca kendi gider.

ocuk oyundan, aptal dnden usanmaz.

ocuu ie gnder, peinden sen git.

ocuk evin meyvesidir.

ocuktan al haberi.

ok syleme arsz edersin, a brakma hrsz edersin.

ok sz yalansz, ok para haramsz olmaz.

ok yaayan bilmez ok gezen bilir.

ubuk iken tlamayan, hezen iken ktlemez.

rk iple kuyuya inilmez.

rk tahtaya ivi aklmaz.

Da adam, hasta eder sa adam!

Da bandan duman eksik olmaz. Anlam: "Toplumda yksek ekonomik ve sosyal seviyeye sahip insanlarn,bu konumlarndan kaynaklanan bir takm znt ve skntlar vardr.Bu durum,zenginlik ve yksek makam devam ettii srece hi eksilmez" anlamnda bir sz.

Da da stnde olur, ev ev stnde olmaz. Anlam: "En olmayacak eyler bile bir gn gerekleebilir.Ama iki ailenin ayn ev ortamnda yaamas dnlemez" anlamnda bir sz.

Da daa kavumaz insan insana kavuur.

Da dumansz insan hatasz olmaz.

Daa kan keinin daa kan ola olur.

Anlam: Analar ne ki, danalar ne olsun. deyiminin anlamna yakn anlamda dnlebilir. Komu ile Glhisar ve civarnda ama kan kiinin, ama kan ola olur. eklinde kullanlmaktadr.

Dam alak, sopa kalkmaz! Anlam: Bu atasz; iktidarlarn icraatlarnda her istediini, gnlnden geeni rahatlkla yapamadn, farkl kesimlerden gelebilecek tepkileri zaman iinde eritmeyi, adm adm yol almay tercih ettiklerini anlatmak iin kullanld.

Dam tprts, kar btrts, var mrm yok etti!

Dama dama gl olur, dada dada he olur Anlam: Damlaya damlaya gl olur, azar azar kullanmakla biter anlamnda.

Damlaya damlaya gl olur. Anlam: "Kk abalar,byk problemlerin zmne yardmc olabilirler" anlamnda bir sz.

Danan da am, danmayan yolu am. Anlam: "Bilmediini bakalarna soran kimse,ii iyi ve abuk bitirir.Fikir alveriinde bulunmayanlar ise baar elde edemezler" anlamnda bir sz.

Dar unundan baklava, incir aacndan oklava olmaz. Anlam: "Kt malzeme ile gzel bir i meydana getirilemez" anlamnda bir sz.

Darlkta dirlik olmaz.

Davetsiz gelen deksiz oturur.

Davul dengi dengine alar. Anlam: "Birlikte yaayacak veya arkada olacak insanlarn eitiyle beraber olmas lazmdr. Yoksa yaplacak her ite baarszlk kanlmaz olur" anlamnda bir sz.

Davulun sesi uzaktan ho gelir.

Dayak bile nasiple yenir

Dediim dedik, aldm ddk. Anlam: "Bakalarn dinlemeyip, sadece kendi kararlarn uygulamaya almak" anlamnda kullanlan bir sz.

Deli kz, akll gelin olur Anlam: Kz gelin olunca gerek sorumluluk sahibi olur anlamnda

Deli deliyi grdnde, deneini saklarm.

Deirmende domu san gk grlemesinden korkmaz. Anlam: "Zor artlarda yetien kiiler, zorluklar karsnda ylmazlar" anlamnda bir sz.

Dem de ift, gam da ift gelir Anlam: st ste gelen iki musibeti aklamak iin kullanlan bir atasz.

Deme dostuna, der dostuna. Bir gn olur tuz basarlar postuna.

Demir nemden insan gamdan rr.

Demir tavnda dvlr. Anlam: "Bir iin baarlmas iin,o an deerlendirilmesi gereken zaman dilimleri vardr" anlamnda bir sz.

Demir tavnda, dilber anda.

Deniz sevilir de, densiz sevilmez.

Deniz yourt olmu da yemeye kak bulunmam.

Denize den yamurdan korkmazm.

Denize den ylana sarlr.

Derdini sylemeyen derman bulamaz

Dere her zaman ktk getirmez Anlam: Her zaman ticarette kazan olmayabilir, bu nedenle ileriye dnk tedbir almak gereklidir anlamnda.

Dereyi grmeden paay svama.

Dert gezer, derman da gezer

Dert saklayanda kalr.

Dertsiz ba yok, yarasz am yok Anlam: Herkesin bir sorunu, derdi var.

Derviin fikri ne ise zikri de odur.

Devden byk dert var.

Deveye boynun eri, demiler; nerem doru ki, demi. Anlam: Yaplan iin bir yerinin deil, her tarafnn kusurlu olduu anlamnda bir sz.

Deve boynuz ararken kulaktan olmu.

Deve, devenin tnden bilir

Deveyi yardan atlatan, bir tutam ottur.

Deveye kalkta oyna demiler bir damla bir ardak ykm.

Dibi grnmeyen sudan geme.

Dibin ahlat, doruunu kim alad Anlam: "Soyuna dn!" anlamnda

Dikensiz gl olmaz. Anlam: "Yaanan her baar ve mutluluun yannda,bu srecin paras olan kk olumsuzluklar da mevcuttur" anlamnda bir sz.

Dilenciye borlu olma, ya dnde ister ya bayramda. Anlam: "karndan baka bir ey dnmeyen kimse ile iliki kurma, seni nerede rahatsz edecei belli olmaz" anlamnda kullanlan bir sz.

Dilin durdu ban esen, dilin durmaz ban kesen (Fatmana Dada): Bana benden olur her ne olursa, bam rahat eder dilim durursa! atasz ile de ayn anlama gelmektedir.

Dimyat'a pirince giderken evdeki bulgurdan olmak. Anlam: "Ellerindeki az ile yetinmeyip, daha ok peinde koanlar bazen ellerindeki az da yitirebilirler" anlamnda bir sz.

Dinsizin hakkndan imansz gelir.

Dinsizin ipi ile Kuyuya inilmez.

Dii ku yapar yuvay, iini dn svay svay.

Doru syleyeni Dokuz kyde kovarlar.

Doru syleyenin bir aya zengide gerek.

Domuzdan post gvurdan dost olmaz.

Dost ac syler.

Dost ayaa, dman baa bakar

Anlam: Bu atasz baka yrelerde "Dost baa, dman ayaa bakar!" eklinde kullanlyor.

Dost baa dman ayaa bakar.

Dost kara gnde belli olur.

Dost kazan dost! Dman anandan da doar.

Dost olmaynca dman bilinmez (F. Dada, Aralk 1980)!

Dost yznden, dman gznden belli olur.

Dostlar alverite grsn. Anlam: Laf olsun diye i yapanlar iin sylenir.

Dner tam yok ter kuum yok. Anlam: "Hibir eye sahip olmamak" anlamnda kullanlan bir sz.

Dverek pazarlk et, gle gle ayrl.

Dut kurusuyla yar sevilmez.

Dnya duaylan (dua ile), elek svaylan (sva ile) Anlam: Dua etmenin nemli olduu, elei korumann onun bakmyla olduu misal getirilerek anlatlmaktadr.

Dnya mal dnyada kalr.

Dnya Sultan Sleyman'a bile kalmam.

Drst yolda yryemezken, demeye at koturmaya gidersin

Denin dostu olmaz.

Dman ayaa dost basa bakar.

Dman karncaysa, sen fil olur.

Dmanm yok deme! Anan douruverir (F. Dada, Aralk 1980)!

Dmann karncaysa da kork.

Dt demeye dudak gerek. Anlam: "Nitelii ne olursa olsun,bir ii baarabilmek iin yetenek ve imkanlar gereklidir" anlamnda bir sz.

Dzlkte kurt ulusa, evde itin bar szlar. Anlam: "Gemite kt olay yaayanlar, en ilikisiz eylerle bu olay hatrlarlar" anlamnda bir sz.

Ecel geldi cihane, ba ars bahane. Anlam: "Kiinin ok nceden belirlenmi bir aln yazs vardr.Bu kurala gre zaman gelince lecektir.Bu lme bir neden bulunur.Esas sebep o kiinin tanr katna arlmasdr" anlamnda bir sz.

Ecele are olmaz. Anlam: "Hayatta her durumun aresi bulunabilir.Ama lm engellemek imkanszdr." anlamnda bir sz.

Eceli gelen san kedinin taaklarn kar. Anlam: Bana kt bir ey gelecek kimse, bu sonucu kendisi oluturur" anlamnda bir sz.

Eceli gelen kei, obann ekmeini yer

Eceli gelen kpek cami duvarna ier. Anlam: "Bir toplulukta btn insanlarn kutsal sayd eyleri ktleyenler,hibir zaman sevilip istenmezler" anlamnda bir sz.

Eceli gelen kpek cami duvarna siyer

Edebi,edepsizden ren. Anlam: "Edepsiz kiinin hareketlerini gren,sonularn izleyen kii, bunlarn ktlklerini grr ve yapmamaya alr" anlamnda bir sz.

Eden bulur,inleyen lr. Anlam: "Bakasna ktlk eden kimse en sonunda yaptklarnn cezasn eker" anlamnda bir sz.

Edene eden bulunur

Eilen ba kesilmez.

Ereti ata binen tez iner.

Eri oturalm doru konusalm.

Ehvence lm, yaylanca geit Anlam: lmn kolayca gelmesi, ahiret hesabnn da kolay verilmesi temennisi. Ek tohumun hasn, ekme yiyecek yasn.

Eken bier, konan ger.

Ekmein by hamurun oundan olur. Anlam: "Verimin ykseklii, almann etkili bir ekilde gereklemesine baldr" anlamnda bir sz.

Ekmein kat alktr

Ekmein kestiini kl kesmez.

Ekmeini kuru yiyeceine, yourdunu duru ye Anlam: Dengeli davran anlamnda...

El az ile orba iilmez.

El arif olur, hiyallar

El derken dudak alr, birbirin derken birleir Anlam: Birlik ve beraberlii ksaca aklayan bir atasz.

El deveyi kulandan yeder: Bakas duyduunu hi olmadk yere eker.

El elin eeini trk ararak ararm:

El elliini, ay deliliini eder Anlam: Her zaman akraba olmayandan iyilik grlmeyebilir.

El ettim ellisi, az yz bellisi

Evlenecek kz aday ok, hem de gsterili, gzel.

El gc, sel gc Anlam: Bir elin nesi var, iki elin sesi var anlamnda. Selahaddin Bey bu ata szn Birlikte bir i grer, yahidir. Hatmin, adam muvaffak ola. eklinde Azeri Trkesi ile aklamtr.

El kydan bakar!

El olan yerde, ellik eksik olmaz! Anlam: Toplulukta, bakalarnn bulunduu ortam/ortamlarda dedikodu eksik olmaz.

El yetmez, g yetmez, sarp kayada yolum var! Anlam: aresizim anlamnda.

El atna binen yaya kalr

El deliye, bende akllya muhtacm.

El elden stndr.

El elin eeini trk ararak arar.

El iinde vasiyet ettik, lmemek olmaz.

El kazan ile a kaynamaz.

El yaras onar, dil yaras onmaz.

El yumruu yemeyen, kendi yumruunu balyoz sanr.

Elden gelen n olmaz, o da vaktinde bulunmaz.

Elden gelen n olmaz, o da vaktinde gelmez Anlam: Elden umma! Her zaman arzu ettiini temin edemezsin.

Elden kalan, elli gn kalr Anlam: El kelimesindeki e harfi ak edir. Zamannda yaplmayan i, kalr gider. Demir tavnda yapr! atasz ile benzer anlamdadr

Eli dar olann, dili ksa olur.

Eli doluya: aa buyur, eli boa: aa uyur.

Eli ile kfte yuvarlyor, gz krk kovalyor.

Elimin ettiini, azm bilir Anlam: Bu elden kan bu az bilir. Elin, yabancnn piirdiini de anlamak kolaydr anlamnda

Elin iyisi olmaz, gavurun days olmaz:

Elin hamuru ile erkek iine karma

Elin ile koymadn kaldrma.

Elmann dibi gl, armudun dibi yol (olmal).

Elmay soy da ye, armudu say da ye.

Emanet ata binen, tez iner.

Emanet eein yular gevek olur.

Emanetin kuskunu yokuta koparm

Emanetin yrei yufka olur

Emekten olsa, sar kze bak vurulmaz!

En aklls Deli Bekir, o da ksteiyle yatar

Enik iin kpek beslenir Anlam: Salayaca faydadan dolay, o kiiye katlanlr anlamnda.

Erek mi, grek mi? Anlam: Kimbilir bana nasip olur mu, mrm yeter mi, grr mym anlamnda. Yam 75, erek mi grek mi bundan sonra?..

Erkek arslan arslan da, dii arslan arslan deil mi?

Erkek koyun kasap dkknna yakr.

Erken evlenen dl alr, erken kalkan yol alr.

Erken kalkan nasibine kalkar Anlam: Erken kalkann, erkenden iine balayann kazanc bol olur.

Erken kalkan yol alr, kkten evlenen dl alr Anlam: Erkenden yola kan menziline erken ular, erken evlenen de ok ocuk sahibi olur.

Erken evlenen yanlmam.

Esirgenen gze p batar. Anlam: "Bir konu zerine gereinden fazla younlamak,aksilikleri de beraberinde getirebilir" anlamnda bir sz.

Eski amlar bardak oldu. Anlam: "artlar deiti" anlamnda kullanlan bir sz.

Eskiden, bir devenin yry kald... Anlam: Zaman ve artlar, anlaylar deiti. Yeni artlara gre kafa yormak lazm anlamnda.

Eein can acrsa, at geermi Anlam: Kiinin can yanmaya grsn. Btn gcn kullanr ve daha gl olan da saf d brakabilir.

Eeine eremeyen, semerini dvermi

Eek olana binen ok olur Anlam: Kendi kiiini ne karmayp daima bir bakasnn etkisinde kalan insanlar iin kullanlr.

Eek hoaftan ne anlar. Suyunu ier, denesi kalr.

Eek kocamakla tavla ba olmaz. Anlam: "Anlaysz kii ne kadar yalanrsa yalansn ba olacak bir olgunlua ulaamaz" anlamnda kullanlan bir sz.

Eek olduktan sonra semer vuran ok olur.

Eekler alr, atlar yer.

Eekten at olmaz, cierinden a olmaz.

Et trnaktan ayrlmaz.

Et iyilii dk denize, balk bilmezse Halik bilir Anlam: Ktlk grsen de iyilik yapmaktan geri durma.

Et abarn hayrl olsun

Et tertib, vet temkin demi Anlam: Tedbirini al, ihmal etme anlamnda.

Et, ekmek stnde yakr Anlam: Her iin bir yakk alan yntemi vardr.

Et, kemiksiz olmaz (Beir) Anlam: ki anak bir yerde tngrar! atasz ile ayn anlamdadr. Beraberliklerde bazen iddet de, patrt da olur anlamnda.

Etme bulun (bulursun), inileme ln (lrsn) Anlam: Etme bulma dnyas deyimi ile ayn anlamdadr.

Ev sahibi mlk sahibi, hani bunun ilk sahibi. Anlam: "Mal mlk yznden kendini zntye kaptrmamak ya da mal mlkle vnmemek gerekir" anlamnda bir sz.

Evdeki hesap arya uymaz. Anlam: "Planlanan durumlar ile ulalan sonu,her zaman ayn olmayabilir" anlamnda bir sz.

Eve yrk, baheye erik koyma

Evi delikli baca, milleti yalanc hoca ile hac ykar

Evladn var m, derdin var! Anlam: Evladnn muhakkak senin ban yoracak sorunlar olur anlamnda. Kzn m var, derdin var eklinde buna yakn anlamda da sylenmektedir.

Evvel mescidin ii, sonra eii (d) Anlam: nce kendi menfaatim, sonra bakalar anlamnda. Azeri Trkesinde eik kelimesi Trkiye Trkesinde olduu gibi hem kapnn eii deyiminde olduu gibi bildiimiz manada, hem de evin dars anlamnda kullanlmaktadr.

Evveli de bokuduk! Boka kazk dokuduk! Anlam: nceden de periandk. imdi de perianz. Hibir iimiz nne gitmiyor! anlamnda

Ev sahibinin hatr olmazsa kpeini dvmek kolaydr

Evin danas evin kznden korkmaz.

Evini temiz tut, misafir gelir; kalbini temiz tut, lm gelir.

Evlenenle ev alana (yapana) Allah yardm eder.

Evlad ben dourdum ama gnl benim deil ki...

Fakir oynayaca zaman davul patlar.

Fakirin ekmegi umuttur.

Fakirin tavuu tek tek yumurtlar. Anlam: "Kiinin iinde bulunduu evrenin ekonomik ve sosyal yaps,ulalan sonularn niteliini etkiler" anlamnda bir sz.

Fakirlik ayp deil, tembellik ayp. Anlam: "Toplum yaamnda herkes ayn gelir dzeyine sahip olmayabilir.Fakir de olsa zengin de olsa almamak,bakalarnn srtndan geinmeye uramak tembelliktir" anlamnda bir sz.

Fala inanma,falsz da kalma. Anlam: "Fala inanmak doru deildir,asl yoktur.Yine de insan gzel szler duymaktan holanr" anlamnda bir sz.

Fare,kt delii bilir. Anlam: "Toplumun onaylamad ileri yapanlar,sktklar zaman nasl hareket edeceklerini nceden hesaplarlar" anlamnda bir sz.

Faydasz ba, mezara yarar. Anlam: "Hibir i yapmadan bakalarnn srtndan geinen kimseler lm saylrlar.nk llerin de faydas yoktur" anlamnda bir sz.

Fazla a,ya karn artr ya ba. Anlam: "ok yemek kiinin saln olumsuz ynde etkiler.Bu yzden kararnda yemek gerekir" anlamnda bir sz.

Fazla naz ak usandrr. Anlam: "Kiinin kaprislerine yaknlar bir sre katlanabilirler. Ama bu naz devam edecek olursa etrafndakilere de sknt verir" anlamnda bir sz

Felek kimine kavun yedirir,kimine kelek. Anlam: "Ayn toplumda ansl ve anssz kiilerin bir arada bulunmalar doaldr" anlamnda bir sz.

Frsat eldeyken srn devran.

Fukarann dkn, beyaz giyer k gn. Anlam: "Toplumda saygn bir yeri olan kiiler,mevki kaybna uradklarnda aykr davranmaktan ekinmezler" anlamnda bir sz.

Fukarann tavuu tek tek yumurtlar. Anlam: "Kiinin iinde bulunduu evrenin ekonomik ve sosyal yaps,ulalan sonularn niteliini etkiler" anlamnda bir sz.

Gafile kelam, nafile kelam.

Garibin yardmcs Allah'tr. Anlam: "Garip kiilerin yardmna gnlndeki inancn bykl orannda ancak Allah yardm eder" anlamnda bir sz.

Garip kuun yuvasn Allah yapar. Anlam: "Allah'a inanm kiileri, Allah sknt iinde brakmaz. Onlar bir sre sklsalar da Allah bir yerden bir ey balayarak skntlarn ya kaldrr ya da hafifletir" anlamnda bir sz.

Gavurun tembeli kei, Mslmann tembeli dervi.

Ge olsun da g olmasn. Anlam: "Yaplan ilerin baarya ulamas ve birtakm engellerin ortadan kaldrlmas iin fazla zaman harcanmasnn ziyan yoktur" anlamnda bir sz.

Gemie mazi, yenmie kuzu derler. Anlam: "Gemite kalan olaylarn zerinde durulmasnda bir yarar yoktur" anlamnda bir sz.

Getiin kprleri yakma.

Gel demek kolay, git demek gtr. Anlam: "Bir konuu davet etmek,bir insan i bulup yerletirmek kolay ve zevk verici uralardr.Ama sknt veren konua artk git demek,iini hafife alan kimseye ie gelme demek ok zordur.Bunun iin insanlara bir iyilikte bulunulaca zaman iyi dnlmeli,layk olana bu hizmet verilmelidir" anlamnda bir sz.

Gelen gideni aratr. Anlam: "Tanlan kiiler,unutulanlardan daha byk hatalar yapabilir anlamnda kullanlr" anlamnda bir sz.

Gelin ata binmide, grk kimin kapya inmi.

Gelin bindi deveye gr ksmeti nereye.

Gem almayan atn lm yakndr.

Genlikte ta ta, kocalkta ye a.

Geni gnn de dar gezen, dar gnn de geni gezer.

Gerek dost kt gnde belli olur.

Gergin ip, abuk kopar.

Gezen ayaa ta deer. Anlam: "Gereksiz davranlarda bulunan kiiler, kendilerine zararl durumlarn ortaya kmasna sebep olabilirler" anlamnda bir sz.

Gitti aalar paalar, kellere kald keler.

Gittiin yer kr ise, gzn yum da bak.

Gizliden gebe kalan, aikre dourur.

Ge direk, denize kapak olmaz.

Grnen dan uza olmaz.

Grnen ky klavuz istemez. Anlam: "Belli gerekler karsnda duraksamak yersizdir" anlamnda kullanlan bir sz.

Gz grmeyince gnl katlanr. Anlam: "Yaknmzda bulunmayanlarn zlemine, acsna daha kolay dayanabiliriz." anlamnda bir sz.

Gz grr, gnl eker. Anlam: "Kii ancak ilgi duyduu konulara kar gzlemde bulunur" anlamnda bir sz.

Gz odur ki dan arkasn gre,akl odur ki baa gelecei bile.

Gzn ile grmediini syleme.

Glme komuna gelir bana.

Gl seven, dikenine katlanr. Anlam: "nsan sevdii kimse veya sevdii i yznden gelecek skntlara katlanr" anlamnda bir sz.

Gn, gece olduu iin vardr. (Anonim)

Gndz yenilen hurmalar, gece mideni trmalar.

Gne balkla svanmaz.

Gne girmeyen eve doktor girer.

Gtt iki kei, sl da ta tuttu.

Gzel gznden, yiit sznden belli olur.

Hac Mekkede, dervi tekkede. Anlam: "nsanlar yetime ekillerine gre kendilerine uygun bir ortamda yaarlarsa mutlu olabilirler.Yoksa mrleri sknt iinde geer.Bulunduklar yerde sevilmez ve istenmezler" anlamnda bir sz.

Hac hacy Mekke'de bulur. Anlam: "Ayn dncede olan insanlar,ayr ayr davransalar bile bir gn ayn yolda buluurlar.Kendilerine ait yolda veya yerde buluurlar,birbirlerini bulurlar" anlamnda bir sz.

Hac olmayacak hacy deve stnde ylan sokar.

Haddini bilmeyene bildirirler. Anlam: "Yetkili olmad konularda ahkam kesenler,hak ettikleri durumlarla mutlaka karlarlar" anlamnda bir sz.

Hafza-i beer nisyan ile malldr. Anlam: "nsan hafzasnn eksiklii unutkanldr" ve "Unutkanlk insan halidir" anlamnda kullanlan bir sz.

Hak deyince akan sular durur. Anlam: "Anlamazlklarda doruluk,drstlk,tarafszlk, hakkaniyet yolundan hareket edilirse kimsenin syleyecek bir sz,eletirisi kalmaz" anlamnda bir sz.

Hak dorunun yardmcsdr. Anlam: "Allah,doru olana yaptklarnn mkafatn mutlaka verir.Doru kimseler ilk planda baarsz gibi grnseler de tutumlarn devam ettirdikleri srece baarya ulaacaklardr" anlamnda bir sz.

Hak yolu varken bok yolu seilmez.

Halaya giren kolunu sallar.

Halka verir talkn, kendi yutar salkm. Anlam: Verdii de kendi uymayan kimseler iin kullanlan bir sz.

Hamala semeri yk olmaz.

Harman yel ile, dn el ile olur.

Hasta sa kalrsa hekime kar gelir.

Hasta yatan deil, eceli gelen lr.

Havada ahreni ile umayan kuun sesi havadan deil, tavadan gelir.

Haydan gelen huya gider.

Hazra hanak, pimie konak.

Helal kazan ile pilav yenmez.

Hem kz, hem baldr dz hem de ucuz olur mu?

Her akla geleni ileme her aac taslama.

Her gnn bir gecesi vardr.

Her iin ba salk.

Her ite bir hayr vardr.

Her koyun kendi bacandan aslr.

Her kuun eti yenmez.

Her akann altnda bir gerek yatar.

Her ey incelikten insan kabalktan krlr.

Her eyin yenisi, dostun eskisi.

Her ta ba yarmaz.

Her yiidin bir yourt yiyii vardr

Her zaman bir sayma.

Her zaman gemicinin istedii rzgar esmez.

Herkes akln pazara karm, yine kendi akln beenmi.

Herkes bildiini okur.

Herkes ektiini bier.

Herkes kak yapar ama sapn yapamaz.

Herkesin akl bir olsayd, koyunlara oban bulunmazd.

Hdrellez yaz kaps, yedi gn srer tipisi.

Hrsz sekiz, ke dokuz.

Hzl giden atn boku seyrek der.

Hibir eye sahip olmayann kaybedecei hibir ey yoktur.

Hile ile i gren mihnet ile can verir.

Hocann dediini tut, yoluna gitme.

Horoz lr, gz plkte kalr. Anlam: "Uzun sre yaanan mekanlarn unutulmas kolay olmaz" anlamnda bir sz.

Horozu ok olan kyn sabah ge olur.

Huylu huyundan vazgemez. Anlam: "Kiilik,uzun bir zaman diliminde olutuu iin ani deiikliklere msait deildir" anlamnda bir sz.

Ihlamurdan odun olmaz, beslemeden kadn olmaz. Anlam: "Yaam iinde her konu birbirine uygun olursa baar olur ve devam eder" anlamnda bir sz.

Irmak kenarna eme yaplmaz. Anlam: "Birbirine zt verimlilikteki iki kurum veya sosyal messesenin,ayn ortamda varlklarn srdrmeleri zordur" anlamnda bir sz.

Irmaktan geerken at deitirilmez. Anlam: "Yaplmaya balanan bir ite,ilk zamanlar baar elde edilmeyebilir.iin daha baarl yaplmas iin uygulanan yntemler de deitirilebilir. Olumsuz bir ortamda yntem deitirmek doru deildir.yi sonular vermez" anlamnda bir sz.

Isran it, diini gstermez. Anlam: "Ktlk yapmay dnen kii,bunu zaman gelince ve aniden gerekletirir" anlamnda bir sz.

Isrgan ile taharet olmaz. Anlam: "Kt malzeme ile iyi ve baarl sonular elde edilemez" anlamnda bir sz.

Isramadn eli p de bana koy.

Anlam: "Yaam iinde bir takm mcadeleler yaplacaktr. Bu kavgada dman bizden ok gl ise onunla kavga etmemek gerekir.Kavga edilirse yenilmek muhakkaktr" anlamnda bir sz.

Islanmn yamurdan pervas yoktur. Anlam: "Bir konuda byk zarar grm kii,benzer zararlardan korku duymaz" anlamnda bir sz.

Ismarlama hac, hac olmaz.

In akamdan nce yakan sabaha rasnda ya bulamaz. Anlam: "nsanlar savurganlk yapmamaldrlar.Parasn gereksiz yere harcayan,gerektiinde para ve mal bulamaz.Zorluk iinde kalr" anlamnda bir sz.

badet gnl enliiyle olur Anlam: Gnl en olmazsa ibadetten de haz alnmaz.

badet de gizli, kabahat da.

neyi kendine, uvaldz ele batr.

ki anal stten, iki karl bitten lrm Anlam: ki anal stten, iki karl bitten lrm derler. Herif denemi tanmtr zaacna!. yledir o iler, yledir...

ki aslan bir posta smaz.

ki ba bir kazanda kaynamaz.

ki cambaz bir ipte oynamaz.

ki anak bir yerde tngrar! Anlam: okluk olan yerde tartma, farkl gr ve anlamazlk muhakkak olur anlamndadr.

ki plak bir hamama yakr

ki gnl bir olunca (olursa) samanlk seyran olur.

nsaf dinin yarsdr Anlam: Azeri Trkesinden bir atasz.

nsan kocar, gnl kocamaz.

nsan konua konua, hayvan koklaa koklaa (anlar).

nsan sznden, hayvan yularndan tutulur.

nsan yedisinde ne ise yetmiinde de odur.

nsana kar gibi, kara kor gibi dokunur!

p inceldii yerden kopar.

p krld yerden ulanr(eklenir).

stediini syleyen, istemediini iitir.

stemek bir ayp, vermemek iki ayp.

stemek yzler karas, istemeden veresi

steyenin bir yz kara, vermeyenin iki yz.

grdn sv, ekmek grdn giri!

in yoksa ahit ol, paran oksa kefil ol.

ine hor bakan, boynuna torba takar.

ini k tut, yaz tutarsa bahtna.

ini bilmeyen avular, dner bokunu avular.

killi bzk dingilder Anlam: killi yrek bnglder ile yaklak ayn anlamdadr.

killi yrek bnglder Anlam: Endieli olan korkuludur. Merakldr anlamnda.

leyen demir ldar.

t ite, it de kuyruuna buyurur

Anlam: El elin eeini trk ararak ararm! atasz ile benzer anlamda bir atalar sz.

t ile dalaacana, yolunu deitir.

t iti srmaz.

t kannn glgesine yatm, ne koyu glgem var demi.

t kar bolsar, yatp rr Anlam: Toplum nezdine itibar kalmayan, sadece ortal velveleye verir anlamnda.

t utansa don giyer.

t rr, kervan yrr

ti an oma hazrla.

ti, ldrene srtrler.

tin srmayan, atn osurmayan olmaz.

ven (acele eden) kz ere varmaz, varsa da baht bulmaz.

yi insan lafnn zerine gelirmi.

yi yemek (Ey yemek), iyi merek (ey merek), Martta gerek (Kay sameli, kay meregi, marti sairo Anlam: Hem insanlar iin, hem de hayvanlar iin asl gda ihtiyac, yazdan yaplan hazrln tkenme zaman olan baharn ilk dneminde gereklidir anlamnda Mart ay, srprizler aydr. Her an, herey olabilir. Ani k artlar, Mart ile Nisan sonu aras hala baskn yapabilir. Bu nedenle tedbirli olmak gerekir anlamnda

yilie kar iyilik her kiinin ii, ktle kar iyilik er kiinin ii.

Kaan balk byk olur.

Kaan kzn bohas kk (hafif) olur.

Kad anlatana gre fetva verir.

Kadnn biri al, ikisi beldr.

Kfirden hac, elden bac olmaz.

Kakma el kapsn el ucuyla, yiterler kapn var (olanca) gcyle.

Kalem kltan stndr.

Kanaat gibi devlet olmaz.

Karamann koyunu, sonra kar oyunu.

Karga blbl taklit edeyim derken, tmeyi unutmu.

Karnca kanatlannca sere oldum sanr.

Karnnn doymayaca yere, aln bildirme.

Kasap et derdinde koyun can derdinde.

Kasap sevdii postu yere vurur.

Kakla verip, sapyla gzn kartma.

Katran kaynatsan olur mu eker, cinsi batasca mutlaka cinsine eker.

Kavakta nar olmaz, ktlerde ar olmaz.

Kaz gelecek yerden tavuk esirgenmez.

Kazma kuyuyu, kazarlar kuyunu.

Keinin can "TEKE" isteyince, obann deneine (sopasna) srtnr.

Kedi gidince fare bey olur.

Kedi ta taknca kendini padiah sanarm.

Kedinin kanatlar olsayd, serenin soyu tkenirdi.

Kediye kanat takarsan gkte sere brakmaz.

Kel yannda kabak anlmaz.

Kenarna bak bezini al, anasna bak kzn al.

Kendi den alamaz.

Keser dner, sap dner, gn gelir hesap dner.

Kendi eden, kendi bulur.

Keskin bak olmak iin ok eki yemek gerek.

Keskin sirke kpne zarar verir.

Kl knn kesmez.

Krk hrsz bir pla soyamaz.

Krk yl ecel yasa, eceli gelen lr.

Kz beikte eyiz sandkta.

Kzm sana diyorum, gelinim sen anla.

Kzn kimi severse gveyin odur, olun kimi severse gelinin odur.

Kzn dvmeyen dizini dver.

Kimi ba bozar, kimi bostan bozar.

Kimi yer, kimi bakar. Kyamet ondan kopar.

Kii refikinden azar.

Kiiyi nasl bilirsin, kendin gibi.

Koca sal, karde varl sever.

Kol krlr, yen iinde kalr.

Komu komunun klne muhtatr.

Komuda pier, bizede der.

Komunun tavuu komuya kaz grnr.

Kork korkmazdan utan utanmazdan.

Koyunun bulunmad yerde keiye Abdurrahman elebi derler.

Kpekle dalamaktansa, aly dolanmak hayrldr.

Kpeklerin duas kabul olsa gkten kemik yaar.

Kpeksiz ky bulmu, deneksiz dolayor.

Kpeksiz kyde denekle gezilmez.

Kpry gecene kadar, ayya day de.

Kr alcnn kr satcs vardr.

Krler sarlar birbirini arlar.

Kt komu insan mal sahibi yapar.

Kt tarlann verdiini, yiit karde vermez.

Kurt kocaynca kpein maskaras olur.

Kurt kuzu kapt yeri dokuz defa yoklar.

Kuru laf karn doyurmaz.

Kurunun yannda ya da yanar.

Kusursuz dost arayan dostsuz kalr.

Laf ile karn doymaz.

Laf ile peynir gemisi yrmez.

Laf laf aar.

Laf torbaya girmez.

Lafn az uzu, obana verme kz, ya koyun gttrr ya kuzu.

Lakrd lakrdy aar, lakrd bilmeyen meclisten kaar.

Latife latif gerek.

Lzma hazine yetmez, elverire para gitmez.

Leylein mr laklak ile geer.

Lezzetsiz orbaya tuz kr etmez.

Lisan gnln tercmandr.

Lokma bile inemeden yutulmaz.

Lokma karn doyurmaz, efkat artrr

Mahkeme kadya mlk deil.

Mal can kazanmaz, can mal kazanr.

Mart ay, dert ay.

Mart kapdan baktrr kazma krek yaktrr.

Merhametten maraz doar.

Minareyi alan klfn hazrlar.

Minnetle gl koklama, dikeni sancar seni.

Misafir umduunu deil, bulduunu yer.

Mum dibine k vermez.

Mflis bezirgn, eski defterlerini kartrr.

Mhr kimde ise Sleyman odur

Namazda gz olmayann ezanda kula olmaz.

Ne dorarsan ana, o kar kana.

Ne yavuz ol asl, ne yava ol basl.

Nefesine gvenen borazancba olur.

Nerede birlik, orada dirlik.

Nerede hareket, orada bereket.

Nush ile uslanmayan etmeli tekdir; tekdir ile uslanmayann hakk ktektir

Oduncunun gz omcada (ba kt) dilencinin gz mcede (tahta kepe).

Olan dayya, kz halaya eker.

Olannki oul ba, kznki bahe gl.

Okumay sevmeyene dokuz hoca az.

Olacakla lecee are yoktur.

Olmaz olmaz deme, olmaz olmaz.

Onbeindeki kz ya erdedir, ya yerde.

Ortak atn beli krk olur.

Otu ek kkne bak.

Oynayamayan gelin yerim dar dermi

Ocan yedisine, gvenme bakasna, ille de einin erkek kardeine (gvenme!) (Zemheris ruvasa, numyendobi shvasa, ille de solis zmasa)

Anlam: Para koynuna, kar (hanm) kaynna... (F. Dada) atasz ile benzer anlamda...

Olan yer oyuna gider, oban yer koyuna gider.

Ocaktr a piiren, kardr adam iiren

Odun atar kl almaz, inek saar ya almaz Anlam: ini tertipli yapmayan kii hakknda kullanlr.

Olan babasndan renir yaz yazmay, kz anasndan renir sokak gezmeyi..

Olan oyuna gitti, kz koyuna gitti Anlam: Yalanan ve yalnz kalan kiilerin halini anlatmak iin kullanlr.

Olumun hasta oluuna yanmam, huyunun deitiine yanarm! Anlam: nem vermemde, ncelik deiebilir anlamnda

Oluna kz arayacana, kzna yer ara Anlam: nemli olan kzna iyi bir yuva kurmaktr.

Oldu olacak, krld nacak! Seri gelmi baa gelecek. Anlam: Baa gelen musibetlerin fazlal vurgulanmaktadr.

Orospunun torbas, viraneyi grene kadar Anlam: Sznde durmayan, yemininin hkm olmayan zayf ahsiyetleri tanmlamada kullanlr.

Otu ek, kkne bak Anlam: Toplum iindeki deerine, soyuna, sopuna bak. Sonra karar ver anlamnda. O kim ki... Otu ek kkne bak! Soy ara, kpek enii ata atasz ile benzer anlamda... Otu eker, kkne bakarlar...

kz lecei zaman bak oalr Anlam: Frsat geince, olacak i olmaynca gr ortaya koyan, derde derman olmaya yeltenen ok olur anlamnda...

kze boynuzu yk gelmez Anlam: Kocasnn evinden baba evine geldiinde kzn teselli iin sylenen ifade. Kendinden bir paradr anlamnda.

kzn yazn harmanda pisledii, kn saman olarak nne gelirmi Anlam: Geciktirilen, ihmal edilen iler mutlaka umulmadk, beklenmedik artlarda karmza kar anlamnda... Yaplan kt iin eninde sonunda, yapan kiiyi bulaca anlam da tamaktadr.

len inek stl olur Anlam: Kaybedilen mal, kymete biner anlamndadr. Kel lr srma sal olur, kr lr badem gzl olur! atasz ile ayn anlamda.

lm koyun, kurttan m korkar Anlam: Hesabn vermeyecek ii olmayann gz pek olur!

l ld gnk gibi yanlsa, gelin geldii gnk gibi sevilse Anlam: Yeni senek suyu souk tutar! atasz ile benzer anlamda...

mer diyecek dudak domarndan belli olur Anlam: Kiinin ne demek istedii ilk cmlelerinden anlalabilir.

n grl gelir geer, Allah son grl versin

z alar, gz de alar Anlam: Alama, iten gelir. tenlikten kaynaklanr.

dn gle gle gelir, alaya alaya gider.

fke gelir gider, kelle gider gelmez.

fkeyle kalkan zararla oturur.

t, bir hazine kadar deerli olduu halde genellikle bedava verilir.

lecek tavan omaa kar gelir.

lm eek kurttan korkmaz.

lm gren, hastala raz olur.

lrse yer beensin kalrsa el beensin.

ls olan bir gn, delisi olan her gn alar

ly ok ykarsan ya osurur, ya da sar.

z alamaynca gz alamaz (yaarmaz).

kz lecei zaman bak oalr Anlam: Frsat geince, olacak i olmaynca gr ortaya koyan, derde derman olmaya yeltenen ok olur anlamnda...

kze boynuzu yk gelmez Anlam: Kocasnn evinden baba evine geldiinde kzn teselli iin sylenen ifade. Kendinden bir paradr anlamnda.

kzn yazn harmanda pisledii, kn saman olarak nne gelirmi Anlam: Geciktirilen, ihmal edilen iler mutlaka umulmadk, beklenmedik artlarda karmza kar anlamnda...Yaplan kt iin eninde sonunda, yapan kiiyi bulaca anlam da tamaktadr.

len inek stl olur Anlam: Kaybedilen mal, kymete biner anlamndadr. Kel lr srma sal olur, kr lr badem gzl olur! atasz ile ayn anlamda.

lm koyun, kurttan m korkar Anlam: Hesabn vermeyecek ii olmayann gz pek olur!

l ld gnk gibi yanlsa, gelin geldii gnk gibi sevilse Anlam: Yeni senek suyu souk tutar! atasz ile benzer anlamda...

mer diyecek dudak domarndan belli olur Anlam: Kiinin ne demek istedii ilk cmlelerinden anlalabilir.

n grl gelir geer, Allah son grl versin

z alar, gz de alar Anlam: Alama, iten gelir. tenlikten kaynaklanr

Padiah yasa gn srer

Palamut ok biterse k erken olur

Papaz her gn pilav yemez.

Paran oksa kefil ol, iin yoksa ahit ol.

Para ile imann kimde olduu bilinmez.

Para insana dil, elbise insana yol retir.

Parasz pazara, kefensiz mezara gidilmez.

Paraya nereye gidiyorsun demiler, oun olduu yere demi.

Pek ya olma, sklrsn; pek de kuru olma, krlrsn.

Perembenin gelii, arambadan bellidir.

Pilav yiyen, ka belinde gerek.

Pilavdan dnenin ka krlsn.

Pire itte (kpekte), bit yiitte bulunur.

Rabet gzel ile zenginedir.

Rahat ararsan mezarda

Ramazanda yalan syleyenin yz, bayramda kara olur.

Renper krk ylda, tccar krk gnde.

Rvet kapdan girince insaf bacadan kar.

Rzgr eken frtna bier.

Rzgr esmeyince yaprak oynamaz.

Rzgra tkren kendi yzne tkrr.

Rzgrl havann kuytusu, yamurlu havann uykusu

Sabr acdr, meyvesi tatldr.

Sabreden dervi muradna ermi.

Sa sefadan, trnak cefadan uzar.

Sakalda keramet olsa, kei eyhlik ederdi.

Saknan gze p batar.

Sakla saman gelir zaman.

Saman elinse samanlkta m elin?

Sanat altn bileziktir.

Sayl koyunu kurt kapmaz.

Sen ilersen mal iler, insan byle geniler.

Sen kendini vme el seni vsn.

Sen seversen olunu, o da sever olunu.

Sepetteki karnma, sandktaki srtma.

Sev beni, seveyim seni

Souk su, scak a di dman, gen avrat koca herifin ba dman.

Sopay yiyen eek, at geer.

Soydur eker, huydur geer.

Sormaz ki bilsin, sorsa bilirdi; bilmez ki sorsun, bilse sorard.

Syle arkadan syleyeyim sana seni.

Syleme dostuna, o da syler dostuna. Bir gn olur kl basarlar postuna.

Sylemeyen az, syleyen az yorar.

Sz byn sus kn.

Sz gm ise skt altndr.

Sz var insan yola getirir, sz var insan yoldan kartr.

Sz var i bitirir, sz var ba yitirir.

Su akar yatan bulur.

Su akarken kpn doldurur.

Su akmaynca durulmaz.

Su bulanmaynca durulmaz.

Su testisi su yolunda krlr.

Su gelin olsa gvey bulunmaz.

Stten az yanan, yourdu fleyerek yer.

ahin ile deve avlanmaz

ahin kk et yer, deve byk ot yer.

apkas dar gelen, bam byk sanr.

araptan bozma sirke keskin olur.

akn rdek kn kn dalarm.

akn rdek, tersten dalar.

akn rdek ban brakr, kndan dalar.

er ii uzat hayra dnsn, hayr ii uzatma erre dnmesin.

eriatn kestii parmak acmaz

eytanla ortak buday eken samann alr.

eytanla saman eken, sapn alr.

imek akmadan gk grlemez.

eytann iine gelirse, Kurandan bahseder.

Tabancann dolusu bir kiiyi, bou krk kiiyi korkutur.

Tandr banda ba dikmek kolaydr.

Tartlrsan denginle tartl.

Tasa doyurur, ac acktrr.

Ta yerinde ardr.

Tama su ile deirmen dnmez.

Tatl sz (dil) ylan deliinden karr.

Tavan (Fare) daa ksm dan haberi olmam.

Tekkeyi bekleyen, orbay ier.

Tembele i buyur sana akl retsin.

Tereciye tere satlmaz.

Trnan varsa ban ka.

Trnan varsa kan, yoksa dn.

Tilkinin dnp dolap gelecei yer krk dkkndr.

Tok an halinden anlamaz.

Tok arlamas gtr.

Topalla gezen aksama renir.

Ucuna bak bezini al, anasna bak kzn al.

Ucuzdur vardr bir illeti, pahaldr vardr bir hikmeti.

Ulu sz dinlemeyen uluya kalr.

Ulular kpr olsa basp geme.

Ummadn ta ba yarar.

Umut fakirin ekmeidir.

Urbas yaldrar, karn gldrar

Ustann ekici bin altn.

Ustay konuturan, malzemesidir! Anlam: Alet iler, el vnr! atasz ile e anlaml.

Usul usul gezer, yerin damarn bzer

Ua ie ko, sende ardna d.

Uyku lmn kardeidir.

Uyur ardnda uyank oktur

Uyuyan ylann kuyruuna baslmaz.

Uzaktan davulun sesi ho gelir.

Usul usul gezer, yerin damarn bzer

Uyur ardnda uyank oktur

Uyuz epiin kendi gittiine yanmam,banda gtrd ilbirine yanarm

Uzayan dal bizden olsun Anlam: Baarya ulaan; yaknlarmzdan, milletimizden olsun anlamnda.

elli, yaz belli

g, bir yangnn yerini tutar.

n var, unu yok! "Ad batasca. n var, unu yok!" Anlam: Sadece ad var, ama adna uygun i grmez anlamnda...

rktme kurbaay, yiit edersin.

rmesini bilmeyen it, srye getirir kurt.

enenin olu, kz olmam.

veye etme znde bulursun, geline etme kznda bulursun.

zerine laf dmedike uyu.

zm zaman, it a kalmaz Anlam: Mevsiminde, bol zamannda isteyen, istedii malzemeyi bulur.

zm zme baka baka kararr.

zmn p var, armudun sap.

zmn pn, armudun sapn.

zmn ye, ban sorma.

Vakit nakittir.

Vakitsiz alan (aan) gl abuk solar.

Vakitsiz ten horozun ban keserler.

Var evi, kerem evi; yok evi, verem evi.

Var ne bilsin yokun halinden.

Varda topu gibi yatsda patlar.

Vardan, yoktan anlamaz.

Varsa ein rahattr ban, yoksa ein zordur iin.

Varsa hnerin, her yerde vardr yerin.

Varsa pulun, herkes kulun; yoksa pulun dardr yolun.

Venedik'ten tiryk (panzehir) gelinceye kadar, Msr'da adam ylan helk eder.

Veren el, alan elden stndr.

Veresiye arap ien iki kere sarho olur.

Verirsen doyur vurursan duyur.

Vurursan act, yedirirsen doyur.

Vcut kocar, gnl kocamaz.

Ya akln erince gcn yetecek, ya akln ermeyecek dada gezeceksin!

Yabanc koyun kenarda yatar.

Ya yiyen kpek tynden belli olur.

Yamur olsa, el tarlasna bile yamaz Kendisinden bakasna hayr olmayanlar iin aynen yle denilir: *Yamur yelle, dn elle Anlam: Yamur yelle gelir. Sebebidir. Dn de evreyle, dost, akraba, komu ile enlenir, yakk bulur anlamnda.

Yamurlu gn tavuk su imez.

Yamuru yel aztr, insan el aztr

Yalanc kim? ittiini syleyen.

Yalancnn mumu yatsya kadar yanar.

Yalan sylemeli amma, doru yannda titremeli Anlam: O kadar ustalkla yalan sylemeli ki, doru olduu zannedilsin.

Yaln varsa karnna, ulun varsa srtna.

Yalan sylemeli amma, doru yannda titremeli Anlam: O kadar ustalkla yalan sylemeli ki, doru olduu zannedilsin.

Yanan harmann r olmaz! Anlam: Yanan harmann yerinde ne kalr? atasz ile benzer anlamda.

Yanan harmann yerinde ne kalr? Anlam: Yanan harmann r olmaz! atasz ile benzer anlamda. Olan olmu, herey mahvolmu zaten

Yank yerin otu tez biter.

Yanl hesap Badat'tan dner.

Yardmcnn yardmcs olur.

Yarm hekim candan, yarm hoca dinden eder.

Ya kesen ba keser.

Yatsan sabah olur! lsen ele kalr! Anlam: oluu ocuu olmayanlar kullanr

Yavak byr bit olur, enik byr it olur. Yremizde bu ataszn duymadm.

Yavuz itin yaras eksik olmaz Anlam: alkan, yrtk, mark, yerinde duramayan kiide yara bere eksik olmaz anlamnda.

Yavuz hrsz ev sahibini bastrr.

Yaz kad efendi, bok bok stne Anlam: Sknt, dert, bor stste gelince kullanlr.

Yazn ba pienin, kn a pier.

Yazn yediin hurmalar kn gtn trmalar.

Yazn eli ya olann, kn az ya olur.

Yazn glge ho kn uval bo.

Ye bir anak. Yu bir anak

Yedisinde ne ise yetmiinde de odur.

Yemeye hazr dayanmaz.

Yemi boaz grm, s...m k grm Anlam: Tertipsiz, tedbirsiz, dzensiz insan tarif iin kullanlr.

Yeni senek suyu souk tutar Anlam: Cicim ay denilen evliliin ilk aylarnda, geimsizliin olmad dnemde gelini ve onun cazibesini tarif etmek iin kullanlr.

Yenice elek duvarda gerek.

Yenilen pehlivan, gree doymaz.

Yerli tavan yerli taz kapar

Yl bana, akl bana Anlam: nsan yl getike akllanr anlamnda. Yl bana, akl bana, ne kadar alsalar imdi zor anlamalar bu konuyu.

Ylan sokan uyumu da, kr eden uyumam

Yiidi ldr; hakkn yeme.

Yiit evlendii gn Gelin sevildii gn At eyerlendii gn... t yedii gn...

Yokluktur insan fardan, aar dner ahtn alr kardan

Yol sormakla bulunur.

Yol stne bostan ekme el iin, kocalkta (ihtiyarlkta) avrat alma el iin.

Yol yrmeyle, bor demeyle biter.

Yolun otu kelin gt tatl olur.

Yola giden yorulmaz.

Yolundan giden yorulmaz.

Yolu yordam, orman balta ile Anlam: Her ii usulyle yap anlamnda.

Yolu yordamyla, orman baltayla (geersin-bitirirsin).

Yorgandan gideceine, urgandan gitsin!

Anlam: Zarar cana gelmesin de mala gelsin!

Yrk at yemini artrr.

Yrk ne bilir bayram, lak lak ier ayran Anlam: Toplumla ilikileri henz yeterince olgunluk kazanmam, gelimekte olan kiilikleri ifadede kullanlr...

Yuvarlanan ta, yosun tutmaz.

Yuvay dii ku yapar Anlam: Ailenin dzenli olarak ilemesi kadnn maharetine baldr anlamnda. Benzer anlamda bir fikir aada verilmitir: Bugn eer sahip olabildiim herhangi bir deer varsa onlarn hepsinde bir kadnn izi bulunur. Hayat kitaplardan ve kadnlardan rendim

Yk altnda ancak eek (HAMAL)kalr.

Yz, yzden utanr

Zahmetsiz rahmet olmaz.

Zaman sana uymazsa sen zamana uy.

Zan, hatrann yalandr.

Zannetmediin yerden tilki kar.

Zalim kaddan insafl suba yedir.

Zalimin zulm varsa, mazlumun Allah var Anlam: Zalim, zulmyle kalmaz. Zalimin zulm karlksz kalmaz.

Zarar faydann kardeidir.

Zararn neresinden dnersen (dnlrse) krdr.

Zt memduh olann sfata ihtiyac yoktur.

Zelzeleyi gren yangna raz olur.

Zemheride sr de al ile sr.

Zemheride yourt isteyen, cebinde bir inek tar.

Zemheriden sonra ekilen dardan, kocasndan sonra kalkan kardan hayr gelmez.

Zemherinin holuuna, Osmanlnn dostluuna erilmez

Zengin adam, elindeki kendine yeten adamdr.

Zengine varp da pabu evireceine, fakire var da dmen (dmen) evir! Anlam: Fakirle evliliin, ev idaresi asndan kadn ynnden olumlu yn de olabileceine vurgu yaplmaktadr.

Zengin arabasn dadan arr, zrt dz ovada yolunu arr.

Zengin dalar aar, olmayan yolda aar.

Zengin kesesini, zrt dizini dver.

Zengin helvasn baldan piirir, zrt derman iin pekmez bulamaz.

Zengine bir kvlcm, gzele bir sivilce yetermi.

Zengine dokun ge, zrtten sakn ge.

Zenginin basmas ipekli grnr.

Zenginin gnl olasya, fakirin can kar.

Zenginin horozu bile yumurtlar.

Zenginin kans dadan aar, fakirin eei dz yolda aar.

Zenginin mal, fakirin azn yorar.

Zenginin mal, fakirin dl kymetli olur.

Zenginin mal, zrdn enesini yorar.

Zenginin ayb, fukarann hastal meydana kmaz.

Zenginin horozu bile yumurtlar.

Zenginlikle scaktan zarar gelmez.

Ziyan olan koyunun kuyruu yal olur.

Ziyan satlmaz Anlam: Olup bitmi iin ardndan konuulmaz anlamnda.

Zor, oyunu bozar.

Zor kapdan girerse, eriat bacadan kar.

Zora dalar dayanmaz a yollar dayanmaz.

Zorla gzellik olmaz, zorla yemin kabul olunmaz.

Zorla kpek domuz avna gitmez Anlam: Zorla, isteksizce i yaptrlmaz.

Zurnada perev olmaz ne karsa bahtna.

Zulm ile bad(mmur) olann akbeti berbat olur.

Baba Eder Oul der (Baba Koruk Yer Olunun Dii Kamar)

Baba Mal Tez Tkenir Evlat Gerek Kazana

Baba Miras Yanan Mum Gibidir

Baba Oluna Bir Ba Balam, Oul Babasna Bir Salkm zm Vermemi

Ba Demitir ki: "Bak Bana Bakaym Sana"

Bakan Gze Ba (Yasak) Olmaz

Bakan Yemez Kapan Yer

Bakarsan Ba, Bakmazsan Da Olur

Bakmakla Usta Olunsa Kpekler Kasap Olurdu

Baktn Deli, Dn Geri

Bal Bal Demekle Az Tatlanmaz

Bal Tutan Parman Yalar

Balcya Bal Satlmaz

Balk Batan Kokar

Bana Dokunmayan Ylan Bin Yl Yaasn

Ba Dille Tartlr

Baa Gelen ekilir

Baskn, Basanndr

Bedava Sirke Baldan Tatldr

Besle Kargay Oysun Gzn

Beterin Beteri Vardr

Bilmemek Ayp Deil renmemek Ayp

Bin Nasihatten Bir Musibet yidir (Yedir)

Bin lp Bir Bimeli

Bir Bilir Bin Satar

Bir plkte ki Horoz tmez

Bir Elin Nesi Var ki Elin Sesi Var

Bir Elin Verdiini br Elin Grmesin

Bir Fincan Kahvenin Krk Yl Hatr Vardr

Bir Kap Kapanrsa Bin Kap Alr

Bir Koltua ki Karpuz Smaz

Bir Korkak Bir Orduyu Bozar

Bir Koyundan ki Post kmaz

Bir Srarsn ekirge ki Srarsn ekirge ncsnde Ele Geersin ekirge

Biri Yer Biri Bakar Kyamet Ondan Kopar

Bol Bol Yiyen Bel Bel Bakar

Bor yi Gne Kalmaz

Bor Uzaynca Kalr Dert Uzaynca Alr

Bor Yiidin Kamsdr

Borlunun Duacs Alacaklsdr

Bortan Korkan Kapsn Byk Amaz

Borcun yisi Vermek Derdin yisi lmek

Bo Gezmekten Bedava almak Yedir (yidir)

Boa Koydum Dolmad Doluya Koydum Almad

Boboaz Cehenneme Atmlar: "Odun Ya! (az)" Diye Barm

Byle Baa Byle Tarak

Byle Gelmi Byle Gider

Boynuz Kula Geer

Bugn Bana Yarn Sana

Bugnn ini Yarna Brakma

Blbl Altn Kafese Koymular: "lle de Vatanm" Demi

Byk Balk Kk Bal Yutar

Byk Ban Derdi Byk Olur

Cahile sz anlatmak, deveye hendek atlatmaktan zordur. Cahil kii, okuyup renim grmemi, bilgisiz ve deneyimsiz kimsedir. Bu bakmdan sylenen bir szn ne maksatla sylendiini, hangi anlama geldiini kavramakta zorluk eker. O ne biliyorsa, doru onlardr. Ne kadar urarsanz uran kendi dorularndan baka bir doru kabul etmez. yle de inatdr ki deve nasl hendek atlamamak iin direniyorsa, o da grnden vazgememek iin direnip durur.

Cambaz ipte, balk dipte gerek. Nitelii gerei hemen her varlk farkl bir yerde bulunur, barnr ve i yapar. Niteliine uygun olmayan yerin artlar onu zor durumda brakabilir. Dolaysyla her kii elde ettii niteliklerin gerektirdii bilgi, beceri ve uzmanlk sahas iinde almal; o alann dndaki

ilerden uzak durmaldr.

Cana gelecek (kaza-zarar) mala gelsin. Eer bir kaza gelecek ve zarar grecekse insan, canna deil malna gelsin. nk kazaya urayan, zarar gren maln tekrar kazanlmas veya elde edilmesi mmkndr. Ama can iin durum byle deildir. Cana gelen felketler silinmeyecek izler brakr. Bir kazadan tr insan lebilir, sakat kalabilir, dolaysyla bylesi zararlar gidermek mmkn deildir.

Can boazdan gelir. Her canl gibi insan da beslenmek zorundadr. Bedeni iin gerekli olan gdalar ancak bu ekilde alr. yi beslenmeyen, yeterli gdalar almayan bir vcut salkl, din ve dayankl olamaz; bu kimselerin gsz kalp hasta olmalar da kanlmazdr. O hlde insan saln korumak istiyorsa, iyi beslenmeye nem vermelidir.

Can cann yoldadr. nsan yaratl gerei tek bana yaayamaz. Bir arkadaa, bir dosta mutlaka ihtiya duyar. Bu, gerek i yapmas, gerek sorunlarn zmesi, gerekse konuup dertlemesi iin zorunludur.

Can cmleden aziz (dir). 1. Bir tehlike annda insan nce kendi cann kurtarmaya balar. O anda kendi can, dier canlardan daha nemli olur. Kimi istisnalar hari, bu durum hemen her insanda gze arpar. Bu da tabi bir vak`a olarak grlr. 2. nsann kendisi hemen herkesten nce gelir. Her ne kadar kimi zaman zveride bulunur, fedakrlklar gsterirse de (bunun da bir yeri ve snr vardr), vahim konularda karlar atmaya balaynca, kendi karndan asla taviz vermez.

Can kmaynca huy kmaz. Huy, insann yaratl ve ruh zelliklerinin btndr. nsanla birlikte var olmaya balar; insan bydke, huy da onun benliine iyice yerleir; kiiliinin bir paras hline gelir. ster eitim, ister baka bir yolla olsun, kiinin huyunu deitirmek mmkn deildir; kiinin lmne kadar ylece devam eder.

Can yanan eek attan yrk olur. Herhangi bir durumdan tr can yanp ac ekmi olan kimse, ayn durumla bir daha karlamamak iin kendisinden beklenilenin stnde bir aba gsterir. yle ki altndan kalkamaz sanlan ileri bile baarr, ok iyi sonulara ular.

Cefa ekmeyen sefann kadrini bilmez. Srekli bolluk, rahatlk iinde yaayan insanlar iinde bulunduklar vefa ve mutluluun kymetini bilmezler. Bunu doal bir eymi gibi grrler. Nasl salkl bir insan, hasta olmadan saln kymetini bilmezse, sefa iinde olan da darla ve skntya dmeden rahatlk, huzur ve mutluluun kymetini bilemez.

Cennetin kapsn cmertler aar. Cmert kimse, para ve maln esirgemeden veren, eli ak olan, yardm seven, muhta kimseleri gzeten kimsedir. slm dini byle kimseleri ver ve onlar cmert olmaya davet eder. Eer byle davranrlarsa; yetime, kimsesize, yolda kalma, dkne yardm ederlerse sevap ileyecekler ve br dnyada yaptklarnn karln kat kat fazlasyla greceklerdir.

Cesurun bak, korkan klcndan keskindir. Kimi cesur insanlar kararldr, mertlikleri ve azimleri yzlerinden okunur. Yz ifadeleriyle hasmlarn yldrabilirler. Korkak insanlarda ise yrek gc yoktur. Bu g olmadndan tr klc gerektii gibi kullanamazlar, dolaysyla kllar keskin de olsa bir ie yaramaz.

Cins horoz yumurtada (iken) ter. Kimi soylu ve deerli kimse, daha bebekken, eitim ana gelmeden kendini kimi hareketleriyle belli eder; baarl bir insan olup yararl iler yapacan ortaya koyar.

Cins kedi lsn gstermez. ahsiyetli, soylu bir kimse, skntl ve kt durumunu bakasna gstermez ve sylemez. Cmert derler maldan ederler, yiit derler candan ederler. Baz insanlar vardr ki vlmekten ok holanrlar. Kimi karclar da byle insanlar iyi tanrlar. Onlar ne kadar cmertsin diyerek pohpohlayp verler; bu okayc szlere kanan kimse de maln, parasn bol bol harcar; ona buna yedirir, sonunda tketir. Benzer bir ekilde, ne ama gtt bilinmez kimseler de kiiyi ne kadar glsn, sana kar gelemez diye pohpohlayp verler. Bu tip vglerden holanan kimse de, byle biri olduunu kantlamak iin harekete geer; olmayacak bir dve atlr, bu srada birisi kp canndan eder onu.

abuk parlayan, abuk sner.

1. Baz insanlar vardr ki bir olay karsnda ok abuk fkelenip kzarrlar. Ancak fkelenip kzdklar gibi de abuk sakinleirler. 2. Baz insanlar hak etmedikleri hlde, kimi yollar kullanarak, yasa ve kurallara uymakszn nemli mevkilere, makamlara ok ksa zamanda gelirler; ancak o grevin ehli, o makamn adam olmadklar anlaldnda da abucak o yerden uzaklatrlrlar.

arlan yere erinme, arlmayan yere grnme. inde yaanlan toplumda sosyal ilikiler olduka nemlidir. Bu sebeple yaplan davetlere-ok nemli bir sebep yoksa-bir nezaket gerei olarak gitmelidir. Toplum dayanmas bakmndan bu bir grevdir. Kii, arlmad yere ise gitmemelidir. Geleneimize gre arlmad yere gitmek terbiyesizlik ve yzszlktr. nk gittii o yerde insanlarn rahatn karabilir.

alda gl bitmez, cahile sz yetmez. Her varln bir nitelii, bir yaps vardr. Gl, ancak gl aacndan alabilirsin. Bir alnn gl amas mmkn deildir. nk tabiatna aykrdr. Bunun gibi cahil kimselere de bir sz anlatmak hemen hemen mmkn deildir. nk cahil kimsenin kavray kttr, ayrca inatdr ve bildiinden de amaz. Dolaysyla onu yola getirmek, ondan olumlu davranlar beklemek

son derece zordur; ona ne sylerseniz boa gider.

alma elin kapsn, alarlar kapn. Kimseye ktlk yapma, kimseyi arkasndan ekitirme, bu tr hareketlerden kan. Yoksa gn gelir, benzer bir eyi onlar da sana yaparlar ve zor durumda kalrsn.

am sakz, oban armaan. nsanlar birbirlerini sevindirmek, mutlu etmek iin karlkl hediyeleirler. Bu hareket insanlarn gnllerini okar, onlar birbirlerine yaklatrr. nsan ne kadar yoksul olsa da byle bir eylemde bulunmak ister. Ne var ki o, varlkl insanlar gibi deeri yksek armaanlar veremez. Onun armaan kk bir eydir. Ama tad deer byktr. Davran da soylucadr.

anaa ne dorarsan kana o kar. nsan harcad abann, bakalarna gsterdii tavrn karln ileride grr. Bir ite ne kadar hazrlk yapmsa o kadar verim alr. nsan dier ilikilerinde de byledir. yilik yapan iyilik, ktlk yapan ktlk bulur.

anakta baln olsun, ar Badat`tan gelir.

Elindeki maln iyi ve deerli ise mteri bulmakta glk ekmezsin. yle ki nerede olursan ol, alclar ok uzakta da olsa gelip seni bulurlar.Msn retmen ss kpss Gazeteler Sohbet hazr mesajlar ders izle Belirli Gn ve Haftalar anakkale sava iir

ar iti ev beklemez. Bo gezen, urada burada dolaan, hi cidd bir i yapmayan ve aylakl alkanlk edinenler dzenli bir i yapmaya gelemezler. almaktan holanmadklar gibi kolay kolay disiplin altna da girmezler.

atal kazk yere aklmaz. Bir ie, ok ballk zarar verir. nk her kafadan bir ses kar. Bir o yana, biri bu yana eker. Dedikleri birbirini tutmad iin i bir trl ortaya gelemez. Yaplmam olarak ylece kalakalr.

kmadk candan umut kesilmez. 1. nsanlarn lm ve dirimi Yce Allah`n takdirine baldr. Bu bakmdan eceli gelmeyen kimsenin, lmcl hlde de olsan can kmad srece iyileeceinden umut kesilmez. 2. lerimiz iinde durum byledir. Kt giden, felkete urayan ilerin yok

olma kertesine gelmi de olsa dzelmeyeceini kim syleyebilir? Yce Allah`tan hibir durumda umut kesilmez.

ngrakl deve kaybolmaz. Kimi kiiler vardr ki, nerede olurlarsa olsunlar onlar baz zelliklerini koruyarak kendilerini belli ederler. Bir yol bulup toplum iinde yitip gitmelerini nlerler.

iftinin ambar sabann ucundadr. ifti, geimini topra ekerek salamaya alan kimsedir. Bu bakmdan topra zamannda ve iyi srmeli, tohumunu zamannda ekmelidir. Eer bu ilerini zamannda ve lykyla yapmazsa, iyi verim alp ambarlarn dolduramaz; bakasna muhta olup kap alar hle gelir. Hemen her ite durum ayndr. yi sonu almak isteyen kii, iini zamannda ve iyi yapmaldr.

iftiye yamur, yolcuya kurak; cmlenin muradn verecek Hakk. nsan ne ile urayorsa, onun yararna bir sonu vermesini ister. iftinin iyi rn alabilmesi iin yamura ihtiyac vardr. Bir kimse de gzel ve skntsz bir yolculuk yapabilmek iin kurak havay ister. Grld gibi birinin istedii ey dierinin zararnadr. Ancak sonucu yine Yce Yaratan belirler. O nasl

takdir etmise yle olur, kime neyi nasip etmek isterse o gerekleir.

ingene ingeneye atmadka kasnak boynuna gemez. Kiilerin ne kadar cahil, grgsz ve baya olduklar ilk bakta anlalmaz. Ta ki kendi ayarlarnda bir kiiyle karlap kavga edene dek. O zaman gerek kiilikleri ortaya kar.

ingeneden oban olmaz, Yahudi`den pehlivan. Her kiinin ayr bir karakteri vardr, soyu sopu farkldr. Yetimesi, bilgi ve becerisi dorultusunda yapaca ileri de birbirine uymaz. obanlk yle sanld gibi kolay bir i deildir; nce sabr ve sorumluluk, sonra sznde durma ve bir yere balanp kalmak ister. ingenede ise bu hasletler bulunmaz, bunun iin de obanlk yapamaz. Benzer ekilde, pehlivanlk da cesaret, yrek ve mertlik ister. Oysa Yahudi tam tersine korkaktr, bu yzden pehlivanlk yapamaz.

ingeneye beylik vermiler, nce babasn asm. Sorumsuz, baya ve soysuz kimse eline bir yetki ya da imkn geince mizacnn gereini yerine getirir. yle ki deil yabanclara, en yaknlarna bile ktlk yapmaktan ekinmez. Ve ie

baladn byle belli eder.

irkefe ta atma stne srar. erli, etrafa ktlk sap duran kimselerden uzak dur; zorunlu olmadka onlara atma, sz atma. nk onlar bir ktlk yapmak iin frsat kollarlar. Byle bir frsat onlara verirsen onlarn ktlkleri sana bular, kirlenir ve zararl karsn.

ivi kar ama yeri kalr. Birine yaptmz ktl ne denli gidermeye alrsak alalm, yeni de o ktln bir izi ve hatras kalr. Bunun iin kimseyi incitmemeye, krmamaya gayret edelim.

ivi iviyi sker. Gl bir eyin etkisine, en az kendisi kadar gl bir baka eyin etkisiyle kar konabilir. obana verme kz, ya koyun gttrr ya kuzu. 1. Kararn vermeden nce iyi dn. Kzn verecein kimse ne ile ilgileniyorsa, kzn da o ile ilgilenmek zorunda kalacaktr. 2. ncelikli, hassasiyet gerektiren bir ii, o iten anlamayan birine teslim etme. Kabal, beceriksizlii, dikkatsizlii yznden ii berbat edebilir.

obansz koyunu kurt kapar. 1. Elindeki nesneleri kaybetmek, birine kaptrmak istemiyorsanz gereken nlemleri alp koruyunuz. 2. Yneticisi ve koruyucusu bulunmayan, basz kalan toplum onun bunun saldrsna urar; sonunda dalp zlr.

ocua i buyuran, ardna kendi der (ocua i, ardna sen d/ ocuu ie sal, ardnca sen var). ocuk gerek ya, gerek bilgi ve becerisi sebebiyle kimi ilerin altndan kalkamaz. ocua yapamayaca, stesinden gelemeyecei, belli bir sorumluluk gerektiren ii ykleyen kimse, bunun farkna vard anda onun arkasndan gitmek ve ile ilgilenmek zorunda kalr.

ocuun bulunduu yerde dedikodu (gybet) olmaz. 1. ocuk, bir szn nereye varacan bilmez. Onun iin szn gizlisi ya da sakls da olmaz. Duyduunu hi umulmadk bir anda ve yerde lf olsun diye syleyip bakalarna aktarabilir. Bu korkuyla ocuun bulunduu yerde bakasn ekitirme olmaz, dedikodu yaplmaz. 2. ocuun bulunduu yerde dedikodu olmaz. nk herkes ocukla megul olur, oyalanr ve dedikoduya frsat

bulamaz.

ocuun yedii hell, giydii haram. ocuun salkl, din ve gl olmas iin iyi beslenmeye ihtiyac vardr. yi beslenmeyen ocuk kimi hastalklarn penesine kolayca debilir ve salkl bir geliim gsteremez. Bu bakmdan onun geliip bymesi, iyi beslenmesi iin ne kadar para harcansa yerindedir. Ancak giyim iin yaplan hesapsz harcamalar doru deildir. ocuk giydii elbisenin kymetini bilemez, hor kullanr, kirletir ve paralar. Ayrca gittike byd iin bugn kullandn yarn da kullanamaz. Bu sebeple gerekli olan dnda ocuu pek pahal giysilerle donatmak yanltr.

ocuk bytmek ta kemirmek. ocuk bytmek byk fedakrlk ister. nk anne_baba ocuu bytmek iin trl zahmetler eker, byk emek verirler. Gerek yeme ve imeleri, gerek eitimleri iin ellerinden geleni yapp olmadk zorluklara katlanrlar.

ocuk domadan kaftan biilmez. Bir i henz ortaya kmadan, bir neticeye varmadan kimi hazrlklara girimek, onun hakknda yorum yapmak yanltr.

nce i ya da olay netlemeli, ne olup olmad anlalmal, sonra hazrlk yaplmaldr. retmen ss kpss Gazeteler ders izle Belirli Gn ve Haftalar anakkale sava iir ark szleri matematik

ocuk de kalka byr. Hemen her ocuk emeklemeye, yrmeye balad zamanda sk sk dp urasn ya da burasn incitebilir. Bu durum son derece doaldr. Anne baba bunun iin kayg duymamaldr.

ocuktan al haberi. 1. ocuk gizlilik kavramndan haberdar deildir. Dolaysyla duyduu eyi kolayca bakalarna syleyebilir. Bunun yanl olduunu da dnemez. Bu sebeple bakasnn duymas istenmeyen, sr olarak kalmas gereken eyleri ocuun yannda konumaktan kanlmaldr. 2. ocuklar yalar gerei yalan dolan nedir pek bilmezler. Kendilerine sorulan bir eyi, bildikleri ve tank olduklar bir olay, duyduklar bir sz olduu gibi anlattklar, arptmadklar iin haberin dorusu ocuklardan alnr.

ou zarar, az karar.

Her eyin bir ls ve bir snr vardr. Bunlar ihll eden, aan, arya kaan insan zararla karlar. Byle bir sonula karlamamak iin en uygun l olan karar snrnda kalnmal, teye gidilmemelidir.

ok arpa at atlatr. At arpay ok sever ama ly karp da gereinden fazla yerse zararn hemen grr. Bunun gibi her ite de bir l vardr, ly karp ite ar gitmek zararmza olur.

ok bilen ok yanlr. Bir insan ok bilgi sahibi olabilir. Ama bu demek deildir ki her eyin mahiyetini biliyor. Onun da bilmedii, inceliini kavramad pek ok ey vardr. Bu bakmdan bilgisi sebebiyle bir insan kendisine gvenip yle olur olmaz eylere karmamaldr. Yoksa yapt bir hareket, syledii bir sz, fark etmedii bir durum onu yanlgya drp zor durumda brakabilir.

ok gezen ok bilir. Bilgi edinmenin eitli yollar vardr. Bunlardan biri de gezip grerek renmedir. nsanlar gezdikleri yerlerde grdkleriyle ilgili pek ok bilgi edinirler. Ne kadar ok yer gezerlerse, bilgileri

de o kadar ok artar; bu yolla, bildikleri zerine bilgi katarlar, bilgi daarcklarn zengin klarlar.

ok havlayan kpek srmaz. Bilinen u ki, barp aran, yapaca ktl aka syleyen, szleriyle karsndakini korkutmaya alan kimse, saldrda bulunamaz; istese de bunu yapamaz. Bunun aksine, sesini karmayp sinsice hareket edenler tehlikelidirler. Onlar yapacaklarn yapp gsterirler.

ok koan (seirten) abuk (tez) yorulur. Hemen her ite salkl sonuca ulamak dengeli almakla mmkndr. nsann gc bellidir. Gcnn stnde alr, ar aba gsterirse abuk yorulur; yorgun der, dolaysyla sonuca da ge ular. Gcnn stne kmadan, kendisini ok yormadan aba harcayanlar hem srekli alrlar, hem de sonuca daha kolay ularlar.

ok syleme arsz olur, a koyma hrsz olur (A brakma hrsz olur, ok syleme arsz olur). Ynettiin, eittiin, koruduun kimselere ar lde sylemek, ard arkas kesilmeyen buyruklar vermek, eletirilerde bulunmak

szlerinin gcn krp tesirsiz brakabilir; dolaysyla o kimseler yzsz ve sz dinlemez olurlar. Benzer bir ekilde bu kimseleri a da brakma, haklarn ver; gerek yiyecek, gerek para bakmndan bir skntya drme; yoksa onlar kt yola iter, hrszla sevk edersin.

ok yaayan bilmez, ok gezen bilir. nsann bilgisi yayla llemez. Uzun bir mr sren ama evresinden hi ayrlmayan kimselerin bilgileri de snrldr. Oysa ok gezen, ok yer gren kimseler daha bilgilidirler. nk onlar grdkleri yerler hakknda ayr ayr bilgiler edinmiler ve bilgi daarcklarn zenginletirmilerdir.

rk tahta ivi tutmaz. 1. Gerek niteliini yitirmi, asl bozulmu, eskimi, ie yaramaz bir hle gelmi bulunan bir eyi, ne kadar urarsak uraalm faydalanabilecek bir duruma getiremeyiz. 2. ahsiyetini yitirmi, soyluluu kalmam, kaypak ve gvenilmez kimselerle bir ie giriilemez. Bu gibi kimselerle kurulacak ilikilerin sonu hsranla biter.

Da ba dumansz olmaz. Tabiatlar gerei da balar genellikle dumanl olur. Nasl da balarndan duman eksik olmazsa, toplumda yksek mevkilere, makamlara kan ve sorumluluk alan kimselerin banda da dert eksik olmaz.

Da daa kavumaz, insan insana kavuur. nsanlar gezen, dolaan, hareket eden varlklardr. Bir yerden kalkp baka bir yere gidebilirler. Arkadalar, dostlar, tandklar birbirlerinden ne kadar uzakta olurlarsa olsunlar, gnn birinde, bir yerde karlaabilirler; hatta hi karlamayacaklarn sanan insanlar dahi birbirlerine kavuabilirler.

Da ne kadar yce olsa yol (onun) stnden aar. 1. Glnn daha gls, yetkilinin daha yetkilisi, ynetilmez sanlann bir yneteni vardr. 2. zm g meselelerin, yenilmesi imknsz gibi grnen zorluklarn da stesinden gelinebilecek bir yol vardr. Yeter ki gerekli azim, sabr ve cesaret gsterilsin, ylgnla dlmesin.

Damlaya damlaya gl olur. Her ok azdan olur. Kk ve nemsiz eyler birikerek byk

eyleri meydana getirirler. Bunun iin kktr, azdr, nemsizdir deyip hibir ey hor grlmemelidir; bunlarn nemi bilinmeli, arur edilmemelidir.

Danan da am, danmayan (-n) yolu am. Kimi meseleler vardr ki, insann onu tek bana halletmesi mmkn deildir. Bu durumda yapaca tek ey, bilmedii eyler hakknda uzmanlara bavurmak ve onlardan bilgi almaktr. Bu durumda, ileri kolaylaacak, glkleri zorlanmadan yenecektir. Aksine hareket etmek, bilene sorup danmaktan kamak, ileri zorlatracak, insan kmazn iine itecektir.

Dar unundan baklava, incir aacndan oklava olmaz. Her iin kendine has ara ve gereci vardr. O iten salkl bir sonu alnmak isteniyorsa uygun olan ara ve gere kullanlmaldr. Kt, uygun olmayan ara ve gerelerle iyi bir ey, kaliteli bir rn alnamaz.

Davul dengi dengine alar. Bir ite alacaklar, dostluk ve arkadalk kuracaklar, zellikle de evlenecek olanlar her bakmdan (zenginlik, makam, alkanlk, karakter vb.) kendilerine uygun kimseleri semelidirler. Aksi

takdirde ksa zamanda anlamazlklar balar, kurulan ilikiler bozulur.

Davulun sesi uzaktan ho gelir. indekilere hi tat vermeyen, onlar rahatsz eden kimi iler vardr ki uzakta olanlara kolay, ho ve sevimli gelir. Ne zaman ki iin iine girerler, ite o zaman gerei grp yanldklarn anlarlar.

Deirmen iki tatan, muhabbet iki batan. Birlikte i grmek, birlikte yolculuk etmek, birlikte yaamak isteyen kar-koca gibi insanlar arasnda ncelikle bir uyumun olmas arttr. Bu uyum da karlkl sayg ve sevgi temeline dayanr. Tek tarafl sevgi ve sayg uyumu salamaya yetmez, ortada dzen diye bir ey kalmaz, kurulan beraberlikten de hayr gelmez.

Deli deliden holanr, imam lden. Kiiler, her bakmdan (mevki, ya, fikir, duygu, eitim v.b.) kendilerine benzeyen, uygun olan ya da yarar yalayabilecekleri kimse ve eylerden holanp onlara yaklarlar.

Deli ile kma yola, bana getirir (gelir trl) bel.

Kavray kt, aklsz, ar davranlar olan kimselerle ne ie girilir, ne de yolculuk edilir. Buna kalkan bana trl dertler alr, ok zarar grr.

Deliye her gn bayram. Akl kt, kavray az, sorumluluk nedir bilmeyen, hibir eyi kendisine dert edinmeyen, istedii ii yapp istedii yerde dolaan, ne kazanp ne kaybettiinin farknda olmayan kiinin hli tpk bir delinin hli gibidir. Onun iin gnlerin birbirinden fark yoktur, hemen her gnn bayram neesi iinde geirir.

Demir nemden, insan gamdan rr (Duvar nem, insan gam ykar). Bir demirin paslanp niteliini kaybetmesine nasl nem sebep oluyorsa bir insann ypranmasna, kntye uramasna, iin iin erimesine, harap olmasna da znt, sknt ve eitli dertler sebep olur. Bu bakmdan insan her olur olmaz eyi kendisine dert edinmemelidir.

Demir tavnda dvlr. Demirin istenilen biime sokulabilmesi, ekile dvlp ilenebilmesi iin nce atete snp kzarmas, yumuamas

gereklidir. Bunun gibi her iin yaplmas, o iten iyi netice alnmas iin de en uygun zaman kollamak ve bundan yararlanmak gereklidir.

Denize den ylana sarlr. Son derece tehlikeli bir durumla kar karya gelen, aresiz kalan, kurtulu iin bir kar yol bulamayan kii, bu kt durumdan kurtulmak iin her trl yola bavurur. yle ki, en tehlikeli eylere bile sarlmaya alr, onlardan yardm bekler. nk hibir tutar seenei kalmamtr.

Derdini sylemeyen derman bulamaz. Her derdin, mkln, g ve skntnn altndan insann tek bana kalkmas mmkn deildir. Byle kt bir durumda bulunan kii, iinde bulunduu bu durumu kendisine yardm dokunacak kimselere, yaknlarna amaldr. Derdine ancak bu ekilde are bulabilir, skntlarndan kurtulup rahatlayabilir.

Dertsiz ba (kul) olmaz. Hemen herkesin az veya ok bir derdi vardr. Dertsiz insann dnlmesi mmkn deildir. nsan bunu bilmeli ve karamsarla kaplmadan dertlerini azaltmaya almaldr.

Derviin fikri ne ise, zikri de odur. Bir insan ne dnyor, gnlnden ne geiriyorsa, bunu hareket ve szleriyle belli eder; aa vurur. Devaml kafasnda ve gnlnde tadklarnn gndemde kalmasn ister.

Destursuz baa girilmez (gireni sopa ile kovarlar). zin alnmadan girilmeyecek bir yere girmeye, yaplmayacak bir ii yapmaya kalkan kimse, bunun cezasn fazlasyla eker.

Deveden byk fil var. Hibir insan sahip olduu makamn bykl, elindeki yetki ve imknlarn genilii ile vnmemeli, bunlara srtn dayayarak byklenmemeli, kimseyi hor grmemelidir. nk ondan by ve stn her zaman vardr.

Deveyi yardan uuran bir tutam ottur. Tamah, agzllk insan kk karlar peinde koturur; onu tehlikelere iter, felketlerle kar karya brakr ve zarar grmesine yol aar. Devletin mal deniz, yemeyen domuz. Kimi vatan haini, rveti, menfaati kimseler soygunculuu kural

edinmilerdir. Bunlara gre devletin mal alp rpmakla, yemekle tkenmez; bir yolunu bulup da bu maldan arp yararlanmayandan daha budala kim olabilir.

Dibi grnmeyen suya girme. yzn iyi bilmediin, anlamadn, renmediin, bir ie girime; yoksa tehlikeye dp zararl kabilirsin.

Dikensiz gl olmaz. Houmuza giden, bizi sevindiren, fayda temin ettiimiz hemen her gzel eyin kusurlu, eksik ve kt bir yan da bulunabilir. Eer bunlar elde etmek istiyorsak, hoa gitmeyen ve bize sknt veren bu yanlarn da ho grmeliyiz.

Dilim seni dilim dilim dileyim, bama geleni senden bileyim. nsanlarn bana kimi felketler, skntlar da ok kez dilleri yznden gelir. Dilini tutmayan, ne zaman ve nasl konuacan bilmeyen insanlarn balarna bel geldii ve bu yzden pimanlk duyduklar ok grlmtr.

Dilin cismi kk, crm byk. Konuma organmz olan dil, kk hacimli bir nesnedir. Kk

olmasna kktr ama byk sular onunla ilenir. Kimi zaman sarf ettii kt szler insann ban belya sokup felketini hazrlayabilir.

Dilin kemii yok. Dil kolayca her yana dnebilir. Bu zellie sahip olan dilde, her trl kelimeler de kolayca kar; insan doru olmayan, birbiriyle elikili szleri syleyebilir; nce sylediini sonra inkr edip baka ekle evirebilir.

Dinsizin hakkndan imansz gelir. Acmasz, kt, insafsz ve ahlksz bir kiinin hakkndan ancak ondan daha kt bir kii gelebilir.

Domadk ocua kaftan (don) biilmez. Daha ihtimal dahilinde olan, henz ne olaca belli olmayan, ele gemeyen, ortaya kmayan bir ey iin nceden hazrlk yapmak ve kesin karar vermek doru deildir. nk beklediimizin aksine bir durumla karlap zarar grebiliriz.

Dorunun yardmcs Allah`tr. Hak ve adaletten kopmayan, ilerinde doruluktan ayrlmayan

kiiye Yce Allah her zaman yardm eder.

Doru syleyeni dokuz kyden kovarlar. zellikle karlarn dnen insanlarn oald, fedakrln azald yerlerde yalan dolan, hile, ahlkszlk artar ve insanlar iki yzl olurlar. Byle bir ortamda doru szl olan, szn esirgemeyen ve saknmadan herkesi eletiren kiiyi kimse sevmez. Herkes onu knar, yanndan ve yresinden uzaklatrmaya alr. nk bu kii doru szleriyle ahlkszlk zerine bina edilmi menfaat dzenini bozmaya alr ve ok kimseyi rahatsz eder. Dolaysyla karlar zedelenen, kusurlar yzne sylenen, ikiyzllkleri yzlerine arplan insanlar tarafndan hor grlp kovulurlar.

Doru sz (adan) acdr. Kimi insanlara (zellikle yalanc, karc, ahlk bozuk) kusurlarn, yanllarn, dzensizliklerini, yolsuzluklarn ortaya karan szleri yzne kar sylemek ok ac gelir. nk oklukla bu tr insanlar ya aklarnn ortaya kmasn istemezler ya da doru sandklar hareketlerinin yanl olduunu kabul etmezler.

Dokuz at bir kaza balanmaz.

1. Her tedbir, tehlikenin byklk oran dnlerek alnmaldr. Gc byk olan tehlikelere kk ya da zayf tehlikelerle nlenemez. 2. Bir iin bana, birbiri ile anlamas mmkn olmayan birden ok yetkili kimse getirilmemelidir. nk her biri bir yana eker, anlaamaz ve birbirlerine derler. i aksatp geciktirirler.

Dolu bardak su almaz. Bilinmeli ki, her insann kaldraca, tayaca bir yk vardr. Eer bu ykten fazlas kendisine yklenir ve tamas istenirse verimli bir sonu da umulmamaldr. nk gcnn stndeki bir ykn altndan yklp kalmas, kp ezilmesi kanlmazdr. Bu bakmdan her kiiye ancak yapabilecei bir ii yklemek lzmdr.

Dolu kpn sesi kmaz. Bk. Bo f ok langrdar. Domuz derisi post olmaz, eski dman dost olmaz. slm dinine gre domuzun her eyi pistir. Eti haramdr, beslenmesi yasaktr. Bu nedenle onun derisi de kullanlamaz. stnde namaz klnamad gibi oturulamaz da. Eski dman da domuz derisi gibidir. Ne kadar iyi niyet beslerse beslesin, yaknlk gsterirse gstersin ona gvenilemez; dostluuna inanlamaz. Hi

ummadmz bir zamanda bize ktlk yapabilir. nk kolay kolay dmanlk duygular silinmez.

Dost ac syler. Dost sevilip gvenilen, yakn arkada, gnlda, iyi grlen kimsedir. Dostlar hibir kar kaygs gtmeden yaklarlar insana. Dman kimselerin aksine, insann iyiliini isterler. Sevinci paylatklar gibi znty de paylarlar. Bu bakmdan dostlarmz olanlar eksikliklerimizi, kusurlarmz, yanllklarmz yzmze kar sylemekten ekinmezler. Bizi memnun etmek iin deil doruyu gstermek iin konuurlar. Amalar bizi dzeltmek, ac da olsa gerei yzmze sylemektir. Bu bakmdan iyiliimiz iin syledikleri szlerden tr onlara krlmamalyz.

Dost baa bakar, dman ayaa. Temiz giyinip kuanmak hem dost, hem de dman iin olduka nemlidir. Bu durum bamz yukarda grmek isteyen dostlarmz sevindirecek, ayamzn kaymasn bekleyen dmanlarmz da kahredecektir.

Dost dostun eyerlenmi atdr. Hakik dost, dostunun en skk zamannda yardmna komaya

hazr durumda bekler.

Dost ile ye, i; al veri etme. Her trl al veriin temelinde kar yatar. Dolaysyla karlarn att yerde tatszlklarn ba gstermesi, giderek de dostluu bozmas mmkndr. O hlde dostluklarn srdrmek isteyen kimseler birbirleriyle alveri yaparken ya ok dikkatli olmal, ya da alveri yapmaktan mmkn olduunca kanmaldrlar.

Dost kara gnde belli olur. Varlkl, iyi, gzel ve mutlu gnlerimizde bizimle dostluk kuran, arkadalk eden, yanmzdan ayrlmak istemeyen ok olur. Herkesin mutluluktan bir pay almaya alt byle gnlerimizde, etrafmzdaki bu kiilerin hepsine gerek dost diyebilir miyiz? Kukusuz hayr. Bu ancak ilerimizin kt gittii, zntlerimizin artt, felketlerin bizi bomaya alt gnlerimizde belli olur. yi ve mutlu gnlerimizde olduu gibi, bizi kara gnlerimizde de yalnz brakmayan, skntlarmz paylaan kiiler gerek dostlarmzdr.Msn retmen ss kpss Gazeteler Sohbet hazr mesajlar ders izle Belirli Gn ve Haftalar anakkale sava iir ark szleri

Dostluk baka, al veri baka. Al veriin temelinde kar, dostluun temelinde ise fedakrlk yatar. Bunu bilip dost kalmak isteyenler al verilerini arkadalk ilikisinden ayr tutarlar. Bu kiiler arasndaki dostluk, birinin tekine fedakrlk yapmasn gerekli klmaz.

Dostun att ta ba yarmaz. Dostun ac sznden veya sert davranndan bize ktlk gelmez. Biliriz ki, onun bu yapt bizim iyiliimiz iindir.

Duvar nem, insan gam ykar. Bk. Demir nemden, insan gamdan rr.

Dnya mal dnyada kalr. Mal, varlk, servet, insann houna gidecek durum ve artlarn btn bu dnya iindir. nsan bunlarn hibirini ldkten sonra br dnyaya gtrecek gte deildir. br dnyaya gtrecei ise iyilik ya da ktlkleridir. Bu bakmdan dnya malna fazla tamah etmemeli, kendisini skntya sokmamal, gerek kendisi ve gerekse bakalar iin maln harcamaktan kanmamaldr.

Dnya Sultan Sleyman`a bile kalmam.

Peygamber Hz. Sleyman, ayn zamanda byk ve zengin bir hkmdard da. nsan, cin, hayvan ve rzgr bile Allah`n izniyle onun hkmne tbi idi. Ancak o bile bu esiz egemenliine ramen lmden kurtulamad, br dnyaya gitti. O hlde ibret alnmal, bu dnyaya tamah edip bel balanmamaldr.

Dnya tkenir, yalan tkenmez. Dnyada yalanclar saymak mmkn deildir. Yalanclarn okluu, yalann hemen her yerde barnmasna imkn hazrlamtr. Yalann ortadan kalkmas, insanlarn yalan syleme alkanlklarndan vazgemeleriyle mmkndr. Ancak bu da ok zordur, dolaysyla yalan srp gidecektir.

Denin dostu olmaz, hele bir yol d de gr. Zenginliini, makamn, itibarn kaybeden ve bir felketle karlaan kiinin etrafnda kimse kalmaz; iyi, gzel ve mutlu gnlerin dostlar birer birer kaybolur; nk kar saladklar kaynak kurumutur. Bunun byle olduunu ise, ancak bu duruma den bilir.

Dman dmana rahmet (gazel, yasn) okumaz. Hibir zaman dmandan bir yaknlk, yumuama ve bir iyilik

umulup beklenmemelidir. O, eline frsat gese ktlklerin en beteriyle stnze yrr.

Dmez, kalkmaz bir Allah. Hayatta hibir ey olduu gibi kalmaz. Hemen her ey deiip hlden hle girer. Salkl bir insan hastalanabilir, zengin de yoksul debilir. Kk imknlar iinde olanlar byk imknlara kavutuklar gibi, byk imknlar iinde olanlar da ellerindekini yitirebilirler. Olumlu ve olumsuz tm deimelerin dnda kalan sadece Yce Allah`tr. Bu bakmdan insan kendini byk grmemeli, elindeki imknlarn srekli varolacan dnp de kibirlenmemelidir.

Ecel geldi cihana, ba ars bahane. Her canl gibi insan da yaar ve lr. Her insann da Yce Allah tarafndan takdir edilmi bir mr vardr. nsan bunu ne uzatabilir ne de ksaltabilir. Ecel saati gelen kimse bir nedenle lr. Ancak lm nedeni olarak gsterilen hastalk, kaza gibi bir eyler aslnda bir bahanedir. Asl neden kiinin kendisine takdir edilen yaam sresinin dolmasdr.

Eceli gelen kpek cami duvarna ier. Tutum ve davranlaryla herkesin nefretini kazanm, byk bir cezay hak etmi ve aresiz kalm kimse, aknla der; sanki hak ettii cezann biran nce uygulanmasn ister gibi daha byk sular iler; kendisini yarglayacak kimselere atar, onlar ktler, fkelerini zerine eker. Btn bu hareketleri onu kt bir sona ulatrr.

Eden bulur, inleyen lr. Bir durumun nasl sonulanaca olayn gidiatndan bellidir. Birilerine ktlk yapmay kural edinenler, yaptklar ktln cezasn eninde sonunda grrler; bu dnyada olmasa bile br dnyada. te yandan inlemekten kurtulamayan ar hasta da lr.

Eilen ba kesilmez. Bize teslim olan, hatasn anlayp af dileyen, bize snan kii balanmaldr. Bu davran Trk-slm geleneinin nemli bir kuraldr.

Ereti ata (el atna) binen tez iner. Bakasnn malna, yetkisine ve gcne gvenerek i yapan yar

yolda kalr. nk ksa bir sre sonra bunlar asl sahibine iade etmek zorunda kalacaktr.

Eri otur, doru syle. Yalnzca seni ilgilendiren konularda zgr saylabilirsin, sana kimse karamaz; istediin gibi yer, ier, giyinir ve oturursun. Ancak toplumu ilgilendiren konularda doru konumal, yalandan kanmalsn; eer kar kaygs ile yalan syler, doruyu eri diye gsterirsen toplumu ayakta tutan gven duygusunu sarsm olursun.

Ekmeden biilmez. 1. Verim alnmak isteniyorsa mutlaka emek ve aba harcanmal; para yatrlmaldr. 2. Birine iyilik yapp fedakrlk gster ki, benzer ekilde karln alabilesin.

Ek tohumun hasn, ekme yiyecek yasn. Bir iten salkl bir sonu almak istiyorsan onu salam temel zerine oturt. Nitelikli tohumdan gzel ve bol rn alnd bilinen bir ey. Bunun gibi nitelikli insan, nitelikli ara ve gerele iyi i yaplr; olumlu sonu alnr.

Eliye zeval olmaz.

ki taraf arasnda uzlama salanmas, bir iin bitirilmesi iin birinin yanna sz gtrmekle grevli kimse, gtrd szler ne kadar kt de olsa, bu szlerden sorumlu tutulamaz. nk o szleri syleyen deil sadece iletendir. Bu bakmdan cezalandrlamaz.

El elden stndr. Bir kimse, kendisinden stn olan bir bakasnn da olabileceini bilmeli; hi kimse bu ii benden daha iyi yapamaz dememelidir.

El el ile, deirmen yel ile. Nasl ki bir deirmenin dnp buday tebilmesi iin rzgra ihtiyac varsa, insann da birtakm ihtiyalarn karlamas, ilerini grebilmesi iin dier insanlara ihtiyac vardr. nk toplum hayat yardmlama esas zerine kurulmutur, insan tek bana btn ileri yrtemez ve baarya ulaamaz.

El elin eeini trk ararak arar. Hi kimse, bakasnn iine dt derdi tam anlamyla kavrayamaz. nk zc olaylar sadece ilgili kimseleri kederlendirir, onlara ac verir. Bu bakmdan birinin derdine are bulacak kimseler olayla ne kadar ilgilenseler de keyiflerini

bozmazlar, derinden ac duyarak ie girimezler, acele etmezler.

El eli ykar, iki el de yz. Toplu yaama biimi herkese bir grev ykler. Bu grevlerin yaplmas bir yandan dzeni salar, bir yandan da skntlarn ortadan kalkmasn. Dolaysyla karlkl yardmlama esasna dayal bu grev iyilikleri oaltr, toplumu gl klar.

El iin kuyu kazan, evvel kendi der. Bakasnn ktln dnen, bunun iin tuzaklar kuran kimse, kurduu tuzaa nce kendisi der, hi kimsenin yapt ktlk yanna kalmaz, ona yarardan ok zarar getirir.

El ile gelen dn bayram. Bir topluluun hep birlikte urad bir skntya yaknmasz katlanlr; nk insann sadece kendisi deil, herkesin sknt iinde olduu dnlr.

El kazan ile a kaynamaz. Bakasnn hazrlad imknlar kendi hesabmza kullanarak i yapamayz. Her en imknlar geri alnp i yarda kalabilir, baarsz olabiliriz.

El mi yaman, bey mi? Batakiler ne kadar gl grnrlerse grnsnler, asl g halktadr; halk yneticilerden her zaman ar basar.

El yaras onulur (geer, iyi olur) dil yaras onulmaz (iyi olmaz). Silh, bak, ta ve sopa ile alan yara abuk iyi olur. Ama ac szlerin gnlde at yara kolay kolay iyi olmaz. nk hatrland her an ac tazelenir ve kiiyi zer.

Emanete hyanet olmaz. Bize gvenerek korumamz altna braklan eylere el uzatmamal, ktlk etmemeli, haince davranmamalyz. Byle bir davran ne dinimiz slm`a, ne de rf ve detlerimize yakr. Bize den onlarn gvenine lyk olmak ve emaneti titizlikle korumaktr.

Emek olmadan yemek olmaz. zenle ve ok almadan bir ey kazanp meydana getiremeyiz. Yiyip imek, harcamak ve ksacas yaayabilmek iin haksz bir yolla deil, aln teri dkerek kazanmamz arttr.

Er ekmei er kursanda kalmaz.

Mert, cmert olan insanlar grdkleri iyilii unutmazlar; bunun karln mutlaka bir gn derler.

Erkek arslan diisinden kuvvet alr. Toplum hayatnda kadnlarn yeri ve grevi asla kmsenemez. Bu bakmdan erkekler daima arkalarnda gl bir kadnn desteine ihtiya duyarlar. Bu destee kavuanlarn baarlar daha da artar.

Er olan ekmeini tatan karr. alkan, namuslu, gcne ve kendine gvenen kii a kalmaz; bakasna muhta olmamak iin en zor ilerde bile alr, her zorlua katlanr, rzkn arayp bulur.

Erteye kalan, arkaya kalr. Bir i zamannda yaplmal, baka bir zamana braklmamaldr. Yoksa baarl bir sonu alnamaz. Ge kalan, srasn geiren, erken davranmayan frsat kard iin o eyden fayda temin edemez.

Esirgenen gze p batar. Titizlikle korunmak istenen, zerine fazla dlp titrenen eye

oklukla bir zarar gelir. Bunu nlemek insann elinde deildir. Bu bakmdan bir ey zerinde gereinden fazla, ar lde durulup titrememelidir.

Eski dost dman olmaz, yenisinden vefa gelmez. Temeli ok eskiye dayanan ve devam eden dostluklar salamdr. Kolay kolay bozulmaz. nk dostluu yaatabilmeyi baaran eski dostlar pek ok skntl, ac ve tatl gnleri birlikte paylamlar; birbirlerine duyduklar gveni iinde olduklar zamana kadar tayabilmilerdir. Bu bakmdan kimi ufak tefek meseleler yznden birbirlerine dman olamazlar. te yandan yeni dostlar arasnda ise byle bir dostluktan sz edilemez. nk birbirlerini yeterince denememiler, skntlara ve aclara birlikte gs gerip tavrlarn tam olarak ortaya koyamamlardr. Dolaysyla dostluu oluturacak gven ba henz olumamtr.

Eee altn semer vursalar, eek yine eektir. Hibir yetenei, bilgisi olmayan, kavraytan ve faziletten yoksun kimse, hangi mevkiye geerse gesin, ne kadar yetki ve mal sahibi olursa olsun deerli ve saygn klnamaz. Ksa zaman iinde gerek kiiliini, baya ve kt olduunu tavr ve davranlaryla belli eden bu gibi kimselerin asln kimi unsurlarla deitirmek mmkn

deildir.

Eeini salam kaza bala, sonra Allah`a smarla. Akl insan iindir. nsan nce akln kullanarak ilerinin iyi yrmesi iin tedbir almal, sonra da tevekkl etmeli, yani o konuda yce Allah`a gvenmelidir.

Eein kuyruunu kalabalkta kesme; kimi uzun, kimi ksa der. Kimi ilerimiz vardr ki onlar yalnz yapmamz daha uygundur. Eer ona buna aar, undan bundan fikir almaya alrsak her kafadan bir ses kar; birbirine ters neriler kafamz kartrr, iin iinden kmamz da gleir.

Eek bile bir dt yere bir daha dmez. ine dtmz kt durumlardan, bamza gelen felketlerden ders almal, zarar grdmz ie bir daha bulamamal, hata yapmaktan geri durup kendimizi korumalyz.

Eek hoaftan ne anlar; suyunu ier, tanesini brakr. Kavraysz, bilgisiz, kaba ve zevksiz kimseler bir eyin gerek deerini bilemez; kmser, anlamsz bulup hiler, gzellik ve inceliin farkna varamaz.

Etle trnak arasna girilmez. Ortaya kan aile anlamazlklarnda bir yan tutmak doru deildir. Kar-koca, ana-baba ile evltlar birbirine ok yakn insanlardr. Bunlar kimi zaman birbirlerine darlp ksebilirler, ancak bu durum gelip geicidir. Bunu frsat bilip onlarn aralarn amaya almak yanl, yanl olduu kadar da faydasz bir davrantr.

Etme bulma dnyas. uras muhakkak ki, yapt ktlk hi kimsenin yanna kalmaz; cezasn oklukla bu dnyada eker. Bu dnyada grmese bile, br dnyada mutlaka grr.

Ev alma komu al. nsanlar bir arada yaarlar. Dolaysyla yaknlarnda oturan komularnn ilikiler asndan nemi byktr. Kt komular ile yan yana yaamak olduka zordur. Kavgalara, grltlere ve anlamazlklara yol aar. Bu bakmdan, ev almadan nce, komularn nasl insanlar olduklarn renmek, incelemek her zaman yarar salayacaktr.

Evdeki hesap arya uymaz.

Bir i, bir sorun hakknda nceden yaplan tasarlar, hesaplar ve plnlarn oklukla hayat gereklerine aykr dtn uygulamada aka grrz. Bu sebeple gelecee dnk hesaplarmzda bu gerei daima gz nnde bulundurmalyz.

Evi ev eden avrat, yurdu en eden devlet. Mutluluk havas ancak dzenli, temiz, gzel ve ekonomik adan rahat bir evde eser. Bunu salayan da kadndr. Eer kadn becerikli, tertipli ve nazik deilse, yuva yaanlr bir yer olmaktan kar. Benzer bir ekilde, iinde yaanlan yurdu en eden de devlettir. Eer devletin banda bulunanlar beceriksiz, zalim, hain ve kendi karlarn dnen insanlarsa, bunlarn lke insann mutlu etmesi dnlemez.

Evli evinde, kyl kynde gerek. Yaanan sosyal hayat bir dzeni kurarken, kiilere de toplumda uygun bir yer, bir i gstermitir. Dolaysyla herkes buna uymal; hem kendinin, hem de toplumun rahatn ve dzenini bu ekilde salamay grev bilmelidir. Aksine bir hareket huzursuzlua ve kargaala yol aar.

Fakirlik ayp deil, tembellik ayp. nsann kusur ve eksii, ahlk yn varlkla belirlenemez. Bu bakmdan yoksul olmas, geimini salamakta glk ekmesi utanlacak bir durum deildir. Asl utanlacak durum ve davran, gc varken tembellik edip almamak ve yoksul dmektir.

Fare (san) delie smam, bir de kuyruuna (kna) kabak balam. 1. Yapamayaca kadar ar bir i varken baka bir i daha yklenmek son derece sakncaldr. nsan nce kendi iini yapp dzle kmal, daha sonra bakalarnn ykn omuzlamay dnmelidir. 2. Kendisi snt durumunda iken yanna bir kii daha almak yanl ve tutarsz bir davrantr.

Faydasz ba mezara yarar. Mademki yayor, o hlde bir ie yaramaldr insan. Ne kendisine, ne de etrafna bir yarar, bir kr dokunmayan ve ona buna yk olan kiinin yaamas ile lmesi arasnda bir fark yoktur.

Fazla (artk) mal gz karmaz. O an iin ihtiya duyulmayan mal, ne kadar ve ne trden olursa olsun elden karlmamaldr. Hi umulmadk bir gnde ona gerek

duyulabilir. Ayrca maln ok olmasnn kimseye bir zarar da yoktur.

Frsat her vakit ele gemez. Ele geirilen imkn veya durumdan en iyi biimde yararlanmak gereklidir. nk insann karsna ok seyrek kar.

Fukarann tavuu tek tek yumurtlar. Yoksulun ans hemen hemen hi glmez. Onun eline geen imknlar da yle ok deildir. mknlar snrldr; bunun iin, hangi ie el atarsa atsn, zengin gibi kazanamaz. Umduundan fazla kazand grlmemitir.

Gafile kelm, nafile kelm. evresindeki gerekleri grmeyen, sezmeyen, bilgisiz, dalgn kimseye ne sylense kr etmez. O, bildii gibi hareket eder. Dolaysyla ona sylenecek her sz boa gider.

Gammaz olmasa tilki pazarda gezer. Gizli-sakl, kanunsuz yollarla kar salamay i edinen kimseleri,

sz getirip gtren kimselerin varl korkutur. Dolaysyla bunlar yakay ele vereceklerinden ekinerek, herkesin iinde yle uluorta dolaamazlar.

Garip kuun yuvasn Allah yapar. Kimsesiz, zavall, yoksul ve gsz kiiye yce Allah yardm eder. Hi ummadklar bir yerden kendilerine yardm eli uzanr ve darda kalmazlar. Yce Allah onlar korur, gzetir ve mal sahibi yapar.

Gvurun ekmeini yiyen, gvurun klcn alar. Kii geimini kimden salyorsa, kimin hizmetinde ise, ne kadar merhametsiz ve acmasz olursa olsun, ne kadar fikirleri uyumazsa uyumasn onun yannda olur; onun istediklerini yerine getirir.

Gelene git denilmez. 1. Kendiliinden gelen gzel bir eyi, fayday geri evirmek doru olan ve yakk alan bir ey deildir. 2. Gelenek ve greneklerimize gre, kendiliinden gelen konuu kabul etmeyip geri evirmek doru bir davran olmaz.

Gelen gidene rahmet okutur (Gelen gideni aratr). Bir ie veya greve sonradan gelen, orada daha nce alandan

daha baarsz ve geimsiz olabilir. Dolaysyla beenmediimiz o eskiyi bize aratr ve keke o gitmeseydi, o ok iyiydi dedirttii olur.

Gemisini kurtaran kaptan. Tehlikeli, g bir duruma dp de ortalk iyice karnca kimileri kendi balarnn aresine bakarlar. Bunlar ne yapp yapp kurtulur ve iyi sonuca ularlar.

Genliin kymeti ihtiyarlkta bilinir (anlalr). nsann genlii gz ap kapayncaya kadardr. Ne olup bittii pek anlalamadan geip gider. nsan ihtiyarlaynca yle dnr, yaplacak pek ok eyin varolduunu fark eder. Ancak i iten de gemitir. nk bunlar yapacak ne gc ne de zaman vardr. te o an, genliin ve genlik gnlerinin ne denli kymetli olduunu anlar.

Genlikte para kazan (ta ta), kocalkta kur kazan (ye a). Genlik, insann en verimli adr. G ve enerji doludur. nsan ite bu dnemde alp para biriktirmeli, mal-mlk sahibi olmaldr. nk ihtiyarlayp gcn yitirdii, alamad dnemde ona ihtiya duyacaktr. Elinde olduu iin de rahat

yaayacak ve sknt ekmeden gn geirecektir.

Gidilmeyen yer senin deildir (olmaz). Ulap yanna varamadmz, kendisinden yararlanamadmz yer bizim olsa ne olur? Bizim dediimiz yer, elimizde bizzat tutup kendisinden yararlandmz yer olmaldr.

Gidip de gelmemek, gelip de grmemek (bulmamak) var. Bulunduu yerden uzaklara gidecek kimsenin geri dnmemesi, dndnde de braktklarn bulamamas mmkndr. Bu sebeple yola kacak kii bunu dnmeli ve yaknlar ile helllamaldr.

Ge direk, denize kapak olmaz. yle iler vardr ki, insann gcn ve imknlarn aar; gerekletirilmesi mmkn deildir. Dolaysyla bu tr ilerle uramak, bu yolda hayallere kaplmak bounadr.

Gnln yaz var, k var. Hayat inili kldr. Hayatn bu durumu insan etkiler. Dolaysyla insann bir gn dierine uymaz. nsan bazen iyimser, neeli, umutlu ve mutluluk doludur; bazen de ktmser, zgn, neesiz, mutsuz ve bezgindir.

Gnl bir sra saraydr, krlrsa yaplmaz. Gnl; sevgi, istek, dn, anma ve hatr gibi kalpte var saylan duygu kaynadr. Bu kaynak insan yeterince nazik ve ili klar. Dolaysyla kaba ve sert hareketler karsnda fazla dayanamaz, abucak incinip krlr ve gcenir. Krlan bir gnl kolay kolay onarmak ve eski hline getirmek de olduka gtr. yleyse etrafmzdaki insanlarla olan ilikilerimizde dikkatli olmal, gnl krmaktan kanmalyz.

Gnlden gnle (kalpten kalbe) yol vardr. (Kalp kalbe kardr). nsanlar bir araya getiren huy, zevk, alkanlk, fikir ve inan birliidir. Dolaysyla bu insanlarn gnllerinde de bir duygu birlii vardr. Biri teki iin ne dnyor ve ne hissediyorsa, tekide beriki iin benzer eyi dnr ve hisseder.

Gnl ferman dinlemez. Ne denli engel, ne denli yasak konursa konsun gnl sevdiinden asla vazgemez. nk insann gnlne sz geirmesi olduka zordur.

Gnlsz namaz ge (gklere) amaz (Gnlsz davara giden

kpekten hayr gelmez). ten gelen bir istekle klnmayan namazn kabul olunaca her zaman phe gtrr. Benzer ekilde iten gelen bir heves ve evkle yaplmayan iten de hayr gelmez. nsanlara zor kullanarak yaptrlan ilerden verim alnamaz. Verim ancak sevilerek, zevk alnarak yaplan, ilerden umulabilinir.

Gnlsz yenen a, ya karn artr, ya ba. stenmeden, zorla yenen yemek insana nasl dokunup zarar verirse (sindirim sistemini bozma, bulant ve kusma yapma), zorla ve istenmeden yaplan i de benzer bir ekilde kt ve hayrsz bir sonu verir.

Gn yufka yerinden delinir. (p inceldii yerden kopar). Hemen her i, olay, durum ve konunun zayf ve rk bir yan vardr. Bu yann bilinmesi, dayanma ya da kmede olduka nemlidir. Dman bu zayf noktay bulup yararlanmasn bilirse yenilgiyi kolay tattrr. Benzer ekilde bir zayf noktasn bulup salamlatranlar, dmanlarnn zafer yolunu kapatm ve glerini artrm olurlar.

Grenedir grene, kre nedir kre ne?

Bir eye kar taknlacak salkl tavr, onu grmeye ve anlamn kavramaya baldr. Grmesini bilmeyen, yeterli bir kavraya da ulaamaz. Dolaysyla onun iin hibir eyin anlam olamaz.

Gren gzn hakk vardr. Kendisinden faydalanlan, elde de yeterince bulunan, bakalarnda bulunmayan yiyecek ya da imrenilecek bir eyden gren kimselere de mmknse vermek gerekir. nk gz grnce gnlde o eyi arzu eder.

Grnen ky klavuz istemez. Apak ortaya kan belli gerekler karsnda duraksamak, ayrc bir aklama yapmaya kalkmak yersizdir.

Gzden rak olan, gnlden de rak olur. Ayr denlerin arasndaki sevgi de zamanla azalr. nk insan, sevdii kimseyle ska grp sevgisini ve muhabbetini tazeleme imkn bulamaz. Dolaysyla ilgi ba kopar, yava yava da o kimseyi unutur.

Gz grmeyince gnl katlanr. Yaknmzda bulunmayanlarn zlemine, acsna daha kolay

dayanabiliriz. nk bizden uzakta yaayan sevdiimiz bir kimseyle istesek de ilgilenemeyiz. Dolaysyla grmekten umudumuzu keser ve ayrla katlanrz. Ama yaknmzda bulunan ve her gn grdmz kimseyle ilgilenmeden edemeyiz. Onun her zaman grdmz acsna da tahamml edip katlanmamz olduka gtr.

Gz tanede olan kuun aya tuzaktan kurtulamaz. Gz bir trl doymayan, srekli karn dnen, onun peinde koan ve bu uurda her trl ie kalkan kimse, yakasn tehlikelerden kurtaramaz; bana trl bellar gelir.

Glme komuna, gelir bana. Birinin bana gelen kt bir durum, gn olur senin de bana gelir. Bana gelen felkete bakalarnn glmesi seni nasl incitirse, senin bakalarnn kt hline glmen de onlar incitir. O hlde birilerinin bana gelen kt durumdan tr, onlarla sakn alay etme.

Gl seven dikenine katlanr. Seven kii, sevdii kimse veya sevdii i yznden bana gelecek skntlara ses karmadan katlanr. Bilir ki, sevdiini elde etmek

iin birok gle gs germek, fedakrlkta bulunmak zorundadr.

Gn domadan neler doar. Yce Allah`tan baka kimse yarnn ne getireceini bilemez. Yarn birok deiikliklere gebedir. Beklenmedik bir srada umut verici durumlarla da karlama imkn vardr.

Gne balkla svanmaz. Aka meydana km, hemen herkesin bildii gerei inkr etmek, gizlemeye almak, yalan dolanla deitirmeye yeltenmek mmkn deildir. Buna g yetirecek insan yoktur.

Gne girmeyen eve doktor girer. Gnein insan sal asndan nemi tartma gtrmez. Gnein girmedii yerlerde mikroplarn daha abuk oald, gne yz grmeyen insanlarn da daha abuk soluklat bilinen gereklerdendir. Gne birok hastala iyi gelirken, saln da ba koruyuculuunu yapar. Grlyor ki gneli evde hastalk olmaz.

Gvenme dostuna, saman doldurur postuna.

Dost sand birtakm kimseler, karlar sz konusu olduunda sana kolaylkla ktlk edebilirler. stelik bunu, senin onlara duyduun gvenden yararlanarak yaparlar. Bu bakmdan herkesi dost sanma ve onlara inanma.

Gvenme varla, dersin darla. Varlk gelip geicidir. Kimde ne zaman, ne kadar duraca belli olmaz. Bu bakmdan insan varlna, zenginliine gven duyarak yle olur olmaz ilere kalkmamal; har vurup harman savurmamal, tutumlu davranmaldr. Gelecekte ilerinin ktye gitmeyeceini, yoksul dmeyeceini, darda kalmayacan kim syleyebilir?

Gzn gelii yazdan bellidir. Balang ve gidiat bir iin nasl sonulanaca konusunda aa yukar bir fikir verir. yi balamayan, srekli aksayan, aksiliklerden bir trl kurtulamayan iin olumlu sonulanaca pek dnlemez.

Hac hac olmaz gitmekle Mekke`ye, dede dede olmaz gitmekle

tekkeye. Bir ite asl olan iyi niyet, samimiyet ve itenliktir. Bunlar olmadan bir ii grnte ve eklen yapmakla o i gerekten yaplm olmaz. Byle yaplrsa gerekten iyi sonu alnp amaca ulalamaz.

Haddini bilmeyene bildirirler. Hemen herkesin toplumda belli bir konumu, snr ve yetkisi vardr. Bulunduu durumu sz ve davranlaryla aanlar sert bir karlk grrler, cezalandrlrlar, yola getirilirler.

Hak deyince akan sular durur. Bir meselenin zmnde, bir anlamazlkta adaletli ve tarafszca davranlr, doru yol tutulur, hakkaniyet gzetilirse hi kimse bir ey syleyemez, herkes verilen karar kabul eder.

Hak gelince, batl gider. Kur`ankerim`deki Hak geldi, btl zil oldu yetinden yola klarak oluturulan bu atasznde, Hak, Yce Allah`n emri, hkm anlamndadr; btl ise doru ve gerein kartdr. Dolaysyla bir anlamazlk srasnda dorudan ve gerekten yana olunur, insafl ve adaletli hkm verilirse, doru ve gerein karsnda olan zalimler ekip gitmek zorunda kalrlar.

Hak yerde kalmaz. Gerek, doru, adalet, insaf ve hakl kazan hibir ekilde yok edilemez. Kiinin hakk olan ey ya bu dnyada, ya da br dnyada kendisine verilir. Hakk hor grenler, inemeye kalkanlar, inkr edenler byk bir aldan iindedirler.

Hak yerini bulur. Hakszlk er veya ge ortaya kar, bunun da hesab kukusuz sorulur. Sulunun cezalandrlmas, hakkyla hakknn verilmesi bu dnyada veya br dnyada mutlaka gerekleir.

Hamala semeri yk deildir (olmaz). nsana kendi ii ar gelmez. nk stlendii i ve sorumluluk yaad hayatn tabi bir sonucudur.

Hamama giren terler. Bir ie girien kimse, o iin glklerini, skntlarn ve masraflarn gze almaldr. nk bu iin durumunu, sorumluluunu kendi isteiyle kabul etmitir.

Haramn temeli olmaz (Haramdan ifa olmaz).

Yce Yaratc`nn yasak ettii yollardan, emeksiz ve haksz olarak bir eye el atp sahip olmak haramdr. Bu eit kazan insana ne tat verir, ne de yarar getirir. Kii o eyden gerei gibi faydalanamaz, geldii gibi abuk gider, hayrn gremez.

Harman dvmek keinin ii deil. Hemen her iin bir yaplma biimi ve ustas vardr. Ar, nemi byk ileri yle herkes yapamaz. Hele bu iler acemi kimselere hi braklamaz. Bu tr ilerden iyi sonu almak isteyenler, ilerini mutlaka ehline vermelidirler.

Hastalk salk bizim (insan) iin. Salkl bir insan organizmasnda birtakm deiikliklerin ortaya kmasyla fizyolojik grevlerin aksamas, dolaysyla saln bozulmas son derece tabidir. Bu sebeple, hasta olmamak iin nceden tedbir almal, her halkrda hastala yakalanrsa da bunu bytmemeli insan.

Hatasz kul olmaz. Hibir insan tam deildir. Her insan bilerek ya da bilmeyerek yanlp yanlla debilir, su ileyebilir, gnaha girebilir.

Kusurlar bakmndan insanlara fazla yklenmek doru deildir. nemli olan insanlarn hatalarn yzne vurmak deil, hatalarn azaltmada onlara yardmc olmaktr.

Hay`dan gelen, Hu`ya gider (Selden gelen, suya gider). Szn gerek anlamnda Hay ve H Allah demektir. Yani Allah`tan gelen, yine Allah`a gider anlamndadr bu sz. Ancak halk arasnda mecaz bir anlam kazanmtr. Kolay ve emeksiz kazanlan eyler elden kolay kar. Elde kalc olanlar, emek sarf edip aln teri dkerek kazanlan eylerdir.

Hayr dile komuna, hayr gele bana. Kim bakalar iin iyi niyet besler, iyilik diler, hayr isterse, bakalar da onun iin ayn eyleri dnr. Kural o ki, iyilik ve ktlk karlkldr. yilik isteyen iyilik bulur, ktlk isteyen de ktlk.

Hayvanlar koklaa koklaa, insanlar sylee sylee ( konua konua) anlar. nsanlar konuarak birbirlerini daha iyi anlarlar. nk konuma, anlama yollarnn banda gelir. nsanlar duygu ve dncelerini konuarak kar tarafa aktarrlar, tartrlar ve birbirlerini tanmaya

alrlar. iir edebiyat Planlar

retmenler Gnlk ve Yllk Edebiyat Forumu

retmenler Forumu

Sohbet Gazeteler video dershane ss sorular kpss sorular oks sorular rya videolar edebiyat rya tabirleri Belirli Gn ve Haftalar ark Szleri Eitim Haberleri ark szleri

Hayvan yularndan, insan ikrarndan tutulur. Yular, bir hayvann idare edilmesinde olduka nemlidir. Bir yere dndrlmesi, ekilip gtrlmesi, bir yere balanp tutulmas yular vastasyla olur. Bir insan ise sz (ikrar) balar. Verdii szden dnen kimse, itibarn da yitirmi saylr. hbarn dnen kimse sznden caymaz. Eer cayarsa, bu kendisine hatrlatlr; sznn istikametine ynelmesi istenir.

Hayvan yardan dren bir tutam ottur. Bk. Deveyi yardan uuran bir tutam ottur. Hekimden sorma, ekenden sor. Bir hastann ne ektiini, hekim deil hasta bilir. nk ate dt yeri yakar. Bunun gibi bir derde denin, bir felkete urayann, skntlar iinde kvranann ektii ileyi, ancak kendisi bilir, are sunan, zm yolu gsterenler deil.

Hekimsiz, hkimsiz yerde oturma. Salmz yitirdiimiz, hastalandmz zaman kapsn alacamz tek kii hekimdir. Hakszla uradmz, can ve mal emniyetini kaybettiimiz yerde bavuracamz kii de hkimdir. Bu nemli iki kiinin bulanmad yerde oturmak son derece sakncaldr.

Her aacn meyvesi olmaz. Etrafmzda yaayan insanlarn d grnlerine bakarak onlardan bir verim beklenmemelidir. Dtan bize verimli gibi grnen nice insann yararsz olduu, onlardan bir fayda gelmedii ok grlmtr.

Her aatan kak olmaz. Kimi nesne, i ya da durumun kendine has bir zellii vardr. Bu bakmdan zellii bulunan bir ey iin herhangi bir malzeme, madde veya kimse kullanlamaz. Grne aldanmamal, uygun olan seilmelidir.

Her ok azdan olur. oun temelinde az yatar. nce az olanlar, birike birike ou meydana getirmitir. Bu bakmdan azlar nemsiz grlp

atlmamal, aksine sabrla bir arada tutulup biriktirilmelidir.

Her damardan kan alnmaz. nsanlarn yaplar birbirine uymaz. Kimi iyi, kimi kt huyludur. Kimi yardmsever, kimi bencildir. Bu sebeple herkesten yardm istenmez, istense de yardm gelmez. u hlde insan kimden yardm isteyeceini belirlerken dikkatli olmal, her nne gelenden yardm istememelidir.

Her delie elini sokma, ya ylan kar ya yan. Hi kimse iyzn iyi bilmedii, yeterince incelemedii, hakknda bilgi sahibi olmad, denemedii bir ii yapmaya kalkmamaldr. Yoksa kendini tehlikeye, altndan kalkamayaca zararl sonulara atm olabilir.

Her Firavun`un bir Musa`s olur. Her zalimden toplumu kurtaracak, zalime yaptklarnn hesabn soracak bir kurtarc mutlaka kacaktr.

Her horoz kendi plnde ter. Herkes ancak kendi evresinde bir deer tar, kuvvet bulur ve szn geirebilir. nk asl yeri orasdr, ballar evresindedir,

orada gvence altndadr, orada rahat etmektedir.

Her iniin bir yokuu vardr. Hayatn aknda hibir durum olduu gibi kalmaz. Olumlu, olumsuzu, iyi, kty, ykselme, alalmay; baar, baarszl kovalar. Bunun tersi de kanlmazdr. Bu bakmdan ileri bozulan, baarszla urayan kimse zlmemeli; kt durumunun devaml olmadn bilmeli, umut var olmaldr.

Her iin ba salk. nsann yapaca her ey vcut salna baldr. Salkl olmayan kimse hibir i yapamaz. Bir i yapamayan, baarl olamayan kimse de yaad hayattan bir tat almaz; mutlu olamaz.

Her kan ksmeti bir olmaz. Her insann talihi, kaderi bir deildir. Bu bakmdan kazanlarnn farkl olmas da doaldr. Bir ite kiiler ayn abay gsterseler, ayn emei verseler de biri dierinden daha az kazanr. nk ksmeti o kadardr.

Herkes bildiini okur. nsanlar oklukla kendi akllarn beenirler. Dolaysyla bakalar

ne derse desin, onlarn dncelerine uymaktansa kendi dncelerine gre i yapmay daha uygun bulurlar.

Herkesin arnna gre bez vermezler. Genel kurallar herkesin istek ve ihtiyacna gre bozulamaz. Dolaysyla bir durumun llerimize gre gereklemesini beklemek doru deildir. stenen lde deil, gerektii oranda yarar salanaca bilinmeli.

Herkesin ettii yoluna gelir. Bir kimse bakasna nasl davranyorsa, bakalar da ona ylece karlk verirler. yilik eden iyilik, ktlk eden de ktlk grr.

Herkesin tenceresi kapal kaynar. Kimsenin durumu, iinde bulunduu yaay artlar bakalarnca gerei gibi bilinemez.

Herkesin yorulduu yere han yaplmaz. Bir yerde, bir dzende herkesin uymak zorunda olduu genel kurallar vardr. Bunlar kiinin dilei dorultusunda deitirilemez.

Herkes kak yapar ama sapn ortaya getiremez.

Herkes bir i yapar ama istenildii kadar gzel ve kusursuz biimde yapp da ortaya karamaz. Bunu becerenlerin says da bir hayli azdr.

Herkes ne ederse kendine eder. Kii evresine nasl davranrsa, evresi de ona benzer ekilde davranr. yilik eden iyilikle, ktlk eden ktlkle karlar. Kii, muhatap olduu davranlarn sorumlusudur.

Her koyun kendi bacandan aslr. Herkes kendi davranlarndan sorumludur. Herkes kendi hatasnn cezasn kendi eker. Hi kimse bakasnn yapt bir hatadan tr hesap vermez.

Her kuun eti yenmez. 1. Herkes zorbala boyun emez. Bu zorbala kar gelecekler de vardr. yleleri kar ki, seni alt eder, piman bile olursun. 2. Kimi ilerin altndan kalkmamz mmkndr. Ama yle iler de vardr ki, asla baaramayacamz ilerdir. yle grne aldanp da o iin altna girmeyelim. Yoksa hi ummadmz bir zarar grebiliriz.

Her eyin bir vakti var, horoz bile vaktinde ter. Bir iten olumlu sonu bekleniyorsa zamannda yaplmaldr. nk gerekli artlar ve elverili ortam o zamandadr. Bu bakmdan bir ii zamanndan evvel yapmaya kalkmak ne kadar zararlysa, sonraya brakmak da o kadar zararldr. Bir ite acelecilik kadar, ge kalmlk da baarszla neden olur.

Her eyin yenisi, dostun eskisi (makbuldr). Srekli kullanlan eya ypranr, eskir, gzden der, gittike de insana sknt verir, yenisini aratr. Ancak dostluk byle deildir. Dostluk eskidike g ve deer kazanr. nk birok hatralar birlikte yaanm, birlikte birok imtihandan geilmi, balar gittike salamlamtr. Eski dostluk iten olduu iin aranr, yeni dostluklar ise henz gnllerde kklemedii iin pek makbul deildir.

Her yiidin bir yourt yiyii vardr. Herkesin kendine zg bir alma yntemi, bir i yapma biimi vardr. nk kiilikleri, bilgileri, yetenekleri, yntemleri ve yollar birbirinden farkldr.

Her yiidin gnlnde bir arslan yatar.

Herkesin kendine gre yksek bir emeli vardr. Holand, sevdii, kavumak istedii bu emeli devaml gnlnde tar, onun zlemiyle yaar.

Her zaman gemicinin istedii rzgr esmez. Gerekletirmek istediiniz bir i iin uygun artlar dilediiniz anda bulmanz mmkn deildir. nk olaylar dileimize gre olumaz. Bu bakmdan frsat elimize getiinde ondan hemen yararlanma yoluna gitmeliyiz.

Her ziyan bir ttr. Bilerek ya da bilmeyerek urad her zarar kiiye ders olur. Kendisini bu duruma dren yanl hareketi bulur, aynsn tekrarlamayarak doabilecek baka zararlardan kendisini korur.

Hesapsz kasap, ya bak krar ya masat (Hesabn bilmeyen kasap, ne satr brakr, ne masat). 1. Alacan ve borcunu bilmeyen, gelirini giderini iine gre ayarlamayan kii, elinde avucunda bulunan da kaybeder; zarara urar. 2. nlemini iyi almadan, ne yapp edeceini iyi dnmede, bir i giriiminde bulunan kii, baarya ulaamaz; o i iin gerekli olan imknlar da yitirir.

Hrszlk bir ekmekten, kahpelik bir pmekten. Hrszln by k olmaz. Kii bir ekmek de alsa hrsz olur, yava yava da hrszl meslek edinir. Kahpelik de benzer ekilde oluur. Bugn bir pck verip de bunu nemsemeyen kz ya da kadn, yarn sokaklara der. Dolaysyla bir pck bir namus kirletmeye ve kahpelie kap aralamaya yeter.

Hiddetle kalkan nedmetle oturur. fkeyle, kzgnlkla hareket eden kii ne yaptn pek bilmez; sa solu incitir, krar. Ksa bir zaman sonra etrafa ve kendisine verdii zarar anlar ve piman olur. Ne var ki i iten gemitir bir kere.

Hocann (imamn) dediini yap (sylediini dinle), arkasndan gitme (yaptn yapma). Bir din grevlisinin anlattklar dinin buyruklardr. Ancak insan beerdir, aar. O da hatal, kusurlu olabilir; hatta bile bile yanl da yapabilir, syledikleriyle yaptklar birbiriyle eliebilir. Bu bakmdan dikkatli ol; bu gibi yanl yola sapmlarn peinden, onlar dinin buyruklarn anlatyorlar diye sakn gitme.

Hocann (retmenin) vurduu yerde gl biter.

retmen ne yaptn bilen adamdr. Eer bir renciye vurmay gerekli grmse, bunu mutlaka eitmek amacyla yapmtr. Sakn ola ki, bu tavrndan tr ona darlp gcenmeyiniz. Tam tersine onun bu tavrndan tr sevininiz. nk onun vurduu yerde meydana gelen kzarklk, rencinin yarn yapaca yanllklardan, edinecei kt alkanlklardan kurtuluunun bir iareti olarak grlmelidir.

Horoz lr, gz plkte kalr. Yaanlm, eriilmi, allm bir durum veya makam yitirildikten sonra, yine o durum veya makamda gz kalr insann. Kiinin bu tutkusu ihtiyarlk, hatta lm hlinde bile devam eder.

Horozu ok olan kyde sabah ge olur. Karan ok olan ilerden g sonu alnr. nk her kafadan bir ses kar, herkes baka bir yol seer, iin nasl yaplaca konusunda kesin karar verilemez. Dolaysyla byle bir ii sonuca ulatrmak da olduka g olur.

Huy cann altndadr. Bk. Can kmaynca huy kmaz.

Huylu huyundan vazgemez. Doutan gelen zellikler kolay kolay deitirilemez. Bunun iin ne kadar uralsa botur. nk, o huy biimi, kiinin karakterinin ayrlmaz bir paras olmutur. Bunun iin onu kolay kolay skp atamaz. Irmak kenarna eme yaplmaz. Bir yerde ihtiyac karlayan bir ey varsa, onun yanna yine ayn ihtiyaca ynelik ve stelik de daha kk bir eyi yapmak gereksizdir; ayrca bu, bouna bir abadr; geri durmak gereklidir.

Irmaktan geerken at deitirilmez. Yrtlmekte olan bir iin tam ortasnda, ii tehlikeye drebilecek bir yntem, bir ara-gere deiiklii giriiminden kanlmaldr. Yoksa iimizi bsbtn bozup byk bir zararla karlaabiliriz. Bu tr giriimler iin en uygun zaman kollanmal, deiiklik zamannda ve yerinde yaplmaldr.

Irz insann kan pahasdr. Irz, bir kimsenin bakalar tarafndan dokunulmamas, sayg gsterilmesi gereken iffetidir. Dolaysyla her eyden nemlidir. Bu bakmdan kii kann dker, cann verir ama namusunu kirlettirmez.

Isracak it diini gstermez. Ktlk edecek kimse, bunu daha nceden haber vermez. Dolaysyla bize aktan aa cephe alan, bunu grlt ve patrtsyla belli eden kimselerden deil, bize sinsice yaklaan ve yaklatn da belli etmeyen kimselerden ekinmeliyiz; asl tehlikeli olan ve bize zarar dokunacak kimseler onlardr.

Isrgan ile taharet olmaz. 1. Kt, zararl kiiden iyilik beklenmez. 2. Her iin arac farkldr. yi sonu bekleniyor ve zarara uranmak istemiyorsan uygun aragere seilmelidir. Islanmn yamurdan pervas yoktur. Daha nce ktlk grm, zarara uram kimse, kendisini bu duruma dren eyden artk ekinip korkmaz.

Issz eve it buyruk. Sahip klmayan, banda bulunulmayan mal ya da i, seviyesiz ve niteliksiz, baya kiilerin eline geer; onlarca kullanlr ve idare edilirler.

badet de gizli, kabahat de. Yce Allah`n buyruklarn yerine getirmek her insana bortur ve gsteriten uzaktr. Gerek iman sahipleri ibadetlerini bakalar grsn diye yapmazlar. Eer byle yaparlarsa ibadetleri, ibadet olmaktan kar. Benzer ekilde kabahat de bakalarna gsterilecek bir ey deil, tam tersi utanlacak bir eydir. Bu bakmdan onu da aktan aa yapmak insana yakmaz, gizlenmeli ve rtlmelidir.

neyi kendine, uvaldz bakasna batr. Holanlmayan bir davrann en kn, bakalarndan nce kendimizde deneyip etkiyi grmeli; ondan sonra bunun daha byn bakalarna uygulamann ne denli uygun olup olmayacana karar vermeliyiz.

ki at bir kaza balanmaz. Kendi bana buyruk, kimseden izin almakszn diledii gibi davranan iki kii, ayn i zerinde grevlendirilip altrlamaz. Her an aralarnda anlamazln kmas, bunun da kavgaya dnmesi kanlmazdr.

ki ba bir kazanda kaynamaz.

Fikirleri, eilimleri ve davranlar birbirinden farkl olan iki kii belli bir konuda, bir i zerinde uyuamazlar; gr ayrlklar yznden ortaya bir ey karamazlar.

ki cambaz bir ipte oynamaz. Kurnazlkta eit olan iki kimse bir i zerinde birlikte alamazlar; birbirlerini aldatmak, saf d brakmak iin urarlar. Bunda srarl olmalar, her ikisini de daha tehlikeli bir duruma iter.

ki dinle (bin iit) bir syle. Haddinden fazla konumak, gereksiz ve yanl szlerin azdan kmasna yol aar. Ayrca konuan kiiyi de itici yapar. Bu bakmdan az konumal, ok dinlemelidir. Hem yerinde konuabilmek iin de dinlemek arttr. nk sylenenler ancak bu ekilde kavranr, enesi dklkten de bu ekilde kurtulur insan.

ki el bir ba iindir. 1. Yce Allah, insanlar geimlerini salayabilecek bir gle donatmtr. Bu gc kullanan insan, bakalarna muhta olmadan yaayabilir. 2. nsan ancak kendi geimini salayabilecek bir gce sahiptir. Bakalarna yardm edecek bir durumda deildir.

ki karpuz bir koltua smaz. Kimisi, nemi byk birka ii bir arada yapmaya kalkr. Bu ise ok zor ve sakncaldr. nk gc ve dikkati datr. Buna aldrmayanlar oklukla yapmaya kalktklar ileri sekteye uratrlar.

ki l, bir bi. Hangi i olursa olsun, bir ie kalkmadan nce iin ayrntlar iyice dnlmeli; boyutlar gzden geirilmeli; nasl balanp nasl geliecei ve nasl sonulanaca, ne alp ne gtrecei dikkatle hesaplanmal ve daha sonra ie balanmaldr.

nsan beer, kuldur aar. Hibir insan hatasz deildir. nk insan zayf yaratlmtr. Dolaysyla arp yanllk yapmas da kanlmazdr. Bu bakmdan dalgnlkla, aknlkla yaplan hatalara hogryle baklmaldr.

nsan doduu yerde deil, doyduu yerde. nsan doduu andan itibaren sosyal bir hayatn iine girer. Dolaysyla herkes gibi o da yaamak iin abalamaya balar. Ne var ki, yaad hayat artlarnn zorluu, insan doduu yerin

dna iter. nsan da istemeden geimini temin ettii yerde kalr, oray yurt edinir.

nsan gre gre, hayvan sre sre (alr). Bir ii renmenin en iyi yolu, o ii grmekten, denemekten ve defalarca yapmaktan geer. Bunu srekli yapan insanlar hem tecrbe, hem de alkanlk kazanrlar; dolaysyla o ii kolayca yaparlar. Hayvanlarn bir ie almalar ve o ii renmeleri ise, o ii tekrar tekrar yapmalar ile salanr.

nsan insann (adam adamn) eytandr. oklukla grlr ki, kt ve art niyetli kimi uygunsuz kiiler, baz saf ve iyi niyetli kiileri kurduklar tuzaklarla doru yoldan saptrp yanl yola srklerler.

nsanolu i st emmi. uras muhakkak ki, insann ne zaman ne yapaca belli olmaz. oklukla gven de vermez. Hi umulmadk bir anda nankrlk edip kar iin iyilik grd kimseye bile ktlk yapabilir.

nsan yedisinde ne ise, yetmiinde de odur. Kii pek ok zelliini douuyla birlikte getirir. Bunun yan sra,

yedi yana kadar da evresinden etkilenerek kimi davranlar kazanr ve bir huy edinir. Edindii bu huy ihtiyarlasa da kolay kolay deimez.

p inceldii yerden kopar. Bir durum, bir olay ve bir i en zayf yerinden, en rk noktasndan bozulur veya kopar. slam`n art be, altncs insaf demiler. Kelime-i ahadet getirmek, namaz klmak, oru tutmak, hacca gitmek, zekt vermek slm dininin be temel buyruudur. Eer bu be arta bir art daha eklenecek olsayd, bu mutlaka insafl olmak olurdu. nk insaf sahibi olmak, Mslmanlar iin son derece nemli bir vasftr.

steyenin bir yz kara, vermeyenin iki yz. Birinden bir ey isteyen biraz utanr ama istei yerine getirmeyen daha ok utanmas gerekir. Darda kalann, ihtiyac olann, bir eyi bakasndan istemesinde utanlacak bir yan yoktur.

ine hor bakan (sanatn hor gren) boynuna torba takar. Kii, nasl olursa olsun iini ya da sanatn kk grmemelidir. Eer byle grrse iinin, sanatnn gereini yerine getirip para

kazanamaz. Para kazanamaynca da geim darlna der. Sonunda ona buna avu aar, dilencilik yapmaya balar.

insann aynasdr. Bir kii hakknda yargya varmak, nasl bir kii olduunu renmek mi istiyorsunuz? O hlde onun yapt ie baknz. nk yapt o i, onun ne kadar sorumlu, bilgili ve yetenekli olduunu aa karr.

leyen demir ldar (pas tutmaz). Duraan durumdan hareketli duruma gemek ve almak, insandaki hantall, isteksizlii ve uyuukluu skp atar; onu canl, yetenekli ve verimli klar. Ruhen ve bedenen glendirdii gibi, madd ynden de kazanl yapar.

olacana varr. Her iin kendine has bir ak ve sonucu vardr. Ne yaplrsa yaplsn, ne tedbir alnrsa alnsn, o i, ulaaca sonuca ular. Bunu deitirmek mmkn deildir. Bu bakmdan iin istediin biimde sonulanmad diye kayglanp zlme.

ten artmaz, diten artar.

Kazan ne kadar ok olursa olsun, tutumlu davranlmazsa para biriktirilemez. Tasarruf, savurganlk yapmamak, tketimi ksmakla mmkndr ancak.

t derisinden post olmaz. Ahlksz, baya ve deersiz kimseler bir greve veya mevkiye gelip nemi byk, yce bir ama iin hizmet yapamazlar.

tin (kpein) duas kabul olunsayd gkten kemik yaard. Eer art niyetli, aalk kiilerin istedikleri yerine gelseydi, onlar mutlu olurken dnya ktlklerle dolar; iyilere de barnacak yer bulunamazd. kr ki bunlarn dilekleri yerine gelmemektedir.

t itin ayana (kuyruuna) basmaz. Hilebaz, ahlksz, bakalarna ktlk etmeyi kural hline getiren insanlar birbirlerini gayet iyi tanrlar. Bu yzden birbirlerini anlayla karlar, birbirlerine rahatszlk verip ktlk etmekten mmkn olduunca kanrlar.

tle uvala girilmez. Bilgisiz, dzenbaz, baya, takn kimselerden uzak dur. Onlarla i yapmak, yakn iliki kurmak, tartmaya girmek, hatta kavga bile

etmek sakncaldr.

tle yatan bitle kalkar. Bk. Krle yatan a kalkar.

t rr, kervan yrr. Gereklemesi doal olan ilere, durumlara kar klsa da engellenemez. Bu bakmdan kt niyetli kimselerin szlerine ve davranlarna aldr etmeden, doru bilinen yolda ilerlemeye devam edilir.

yi dost kara gnde belli olur. Bk. Dost kara gnde belli olur.

yi evlt babay vezir, kts rezil eder. stenilen ve beenilen nitelikleri tayan, yararl olup iyilik sunan evltlar baba ve anne iin vn kayna; ktlk yapan, salksz, yararsz ve erefsiz insanlar da utan kayna olurlar.

yilie iyilik her kiinin kr, ktle iyilik er kiinin kr. yilik yapan bir kiiye iyilik yapmak kolaydr. Doal olan bu tavr hemen herkes gsterebilir. nemli olan ktl dokunan birine

iyilik edebilmektir ki, bunu herkes yapamaz. Bunu ancak mert, faziletli ve olgun kimseler baarabilir.

yilik eden iyilik bulur. Bir karlk beklemeden yardm yapan, kayran, yardmc olan, yararl ilerde bulunan kimse, hemen herkes tarafndan sevilir. Gn geldiinde iyilik grenler, bunun karln ona iyilik yaparak derler.

yilik et, denize at, balk bilmezse Hlik bilir. Yaptn iyiliklerden karlk bekleme; yaptn iyilik boa ksa da kymeti bilinmese de sen iyilik yapmaya devam et. Bunu Yce Allah grr. Bu davranndan tr seni bu dnyada olmasa bile br dnyada mutlaka dllendirir. Hem de kat kat fazlasyla.

yilik (muhabbet) iki batan. Gerek i, gerek evlilik, gerekse herhangi bir konuda iki kii arasnda kurulacak salkl bir ilikide yalnz birinin iyi davran gstermesi yeterli deildir. tekinin de iyi davran sergilemesi zorunludur. Tek tarafl iyilik bir yere kadardr.

yi olacak hastann hekim ayana gelir. Eer Yce Allah, kt durumda olan birinin dzelip iyi olmasn murat etmise, trl sebepler yaratarak ona hi ummad yerlerden yardm gnderir. Onun rahata kavumasn salar.

Kaan balk byk olur. ok nemsiz, ok kk de olsa, her nedense elden karlan frsat ah vah edilerek gzde bytlr.

Kaann anas alamam. Kar koyamayaca bir tehlikeden ve saldrdan kaan kii kazanl kar. Ayrca yaknlarnn zlmesine yol aacak bir olaya da frsat vermemi olur.

Kalayl bakr kflenmez. Saf, temiz, drst ve namuslu kimseye kimse kara alamaz; onun ahsiyetine kimse leke sremez.

Kalp kyafetle adam, adam olmaz. Ne kadar gl, gsterili, salkl bir vcuda sahip olursa olsun;

bu vcudu ne kadar iyi, gzel ve ekici giyim, kuamla donatrsa donatsn, btn bunlar kiiyi deerli klmaz. Kiiyi deerli klan gzel ahlk, becerisi, retkenlii, bilgisi ve alkanldr.

Kalp kalbe kardr. Sevgi karlkldr. Birinin hissettiini dieri de hisseder, birinin dndn dieri de dnr. Zevk, alkanlk, arzu ve isteklerde de birlik mevcuttur.

Kanaat gibi devlet olmaz. Elindekinden honut olan, onu yeter bulan, fazlasn istemeyen, ihtiras beslemeyen kii kolay doyuma ular ve mutlu olur. Bundan tr de kolay kolay yokluk ekmez, skntya dmez.

Kanatsz ku umaz (olmaz). Gerekli artlar salanmayan, ara ve gereci temin edilmeyen, kimi dayanaklardan yoksun braklan i ya da insandan baar beklenemez.

Kan kanla yumazlar, kan su ile yurlar. Bir ktlk, ktlk yaplarak dzeltilemez; hatta byle bir karlkta bulunmak ii daha da vahim hle sokar, iinden klmaz

yapar. Ktlk ancak iyilik yaplarak ortadan kaldrlabilir.

Kara haber tez duyulur. lm veya felket haberi, kt haber abuk duyulur; azdan aza geerek hzla yaylr. Karaya sabun, deliye t neylesin. Esas, z bozuk olan eyi dzeltmek hemen hemen imknszdr. nsanlar iin de durum ayndr. Kimi aklsz, anlaysz, yoldan km kimseleri de doru yola getirmek mmkn deildir.

Karde kardei atm, yar banda tutmu. Kardeler ne kadar geimsiz, anlamaz, kavgal, dargn olurlarsa olsunlar yine de kt bir durumda birbirlerine yardm ederler. nk onlar birbirine balayan bir kan ba vardr ortada.

Karde kardei baklam, dnm yine kucaklam. Bk. Karde, kardei atm, yar banda tutmu.

Karga, keklii taklit edeyim demi; kendi yryn arm. nsanlar yetitikleri evrenin eitimini alrlar. Bu bakmdan grgleri, beceri ve bilgileri, davranlar, yol ve yntemleri birbirinden farkldr. Buna ramen kimi kiiler zenti hastalna

yakalanrlar ve onu bunu taklit etmeye balarlar. Ancak bunu beceremezler, bunu beceremedikleri gibi tabi davranlarn da yitirir, gln duruma derler.

Karga yavrusuna bakm, benim ak-pak evldm demi. Yapt i ne kadar kusurlu, ocuu ne kadar irkin olursa olsun, kiiye bunlar iyi ve gzel grnr. Bakalarnn bu konuda ne diyecei o kadar nemli deildir.

Kartala bir ok demi, o da kendi yeleinden. Kii, hayatta karlaaca en byk ktl oklukla en yaknlarndan grr.

Kr, zararn kardeidir (ortadr). Ticarette sadece kr etmek dnlemez, zarar da edilebilir. Ticarete atlan kimse bunu gze almal, al verie yle girmelidir.

Katra baban kim? demiler, daym attr demi. Kii kusurlu yannn aa kmasn istemez, bunu gizlemeye alr. Sadece iyi yanyla grnmeye ve vnmeye gayret eder.

Kaynayan kazan kapak tutmaz.

in iin gelien olaylar veya duygular bir yerde patlak verir, nne geilemez, kolay kolay yattrlamaz.

Kaza geliyorum demez. Can veya mal kaybna sebep olan kt olayn ne zaman olacan kestirmek mmkn deildir. Bu bakmdan nceden kimi tedbir alnmal, anszn ortaya kacak kazaya kar hazrlk yaplmaldr.

Kazanmayann kazan kaynamaz. Yiyip imek, geimini temin etmek isteyen insan alp kazan salamak zorundadr. Kazanc olmayan insann geinmesi mmkn deildir.

Kaz gelen yerden tavuk esirgenmez. Byk karlar beklenen yer iin kk fedakrlklar yaplmal, kimi skntlara girilmeli ve bundan kanlmamaldr.

Kazma elin kuyusunu, kazarlar kuyunu. Sen bakasna ktlk yaparsan, o da sana ktlk yapacaktr. Her eyin bir karl vardr. Unutma ki, her ne edersen onun karln alrsn.

Kei can derdinde, kasap ya derdinde. Kt bir duruma dm, byk zarara uram kimi kimseler ac iinde kvranrken, kimileri de kk yararlarn dnrler ve hi umursamadan bu durumdan istifade etmeye alrlar.

Kei nereye karsa ola da oraya kar. Kkler daima byklerini taklit ederler, rnek alrlar. Anne_baba ne yaparsa ocuk da onu yapar; hangi yola giderse ocuk da o yola gider.

Keiyi yardan uuran bir tutam ottur. Agzl, gz doymaz, hrsl insanlar kk bir kar iin btn varln tehlikeye atar.

Kedinin boynuna cier aslmaz. Kendisine gvenilmeyecek birine bir ey brakmak, emanet etmek doru deildir. Yoksa o ey ya zarar grr, ya da yok olur.

Kedi uzanamad (yetiemedii) ciere pis (murdar) der. Kimileri, ok istedikleri hlde elde edemedikleri eyi hor gstermeye kalkrlar; beenmiyor grnrler. Byle davranmakla asl yapmak istedikleri ey, kendi aresizliklerinin ortaya koyduu

a kapatmaya almaktr.

Kele, kseden yardm gelmez. Yardma muhta olan kii, ihtiya duyduu ey konusunda kendi dururken bakasna yardm edemez. Kendi derdine are bulamam, kendi iini halledememi ki, bakasna nasl yardm etsin?

Kelin ilc olsa bana srer. Bk. Kele, kseden yardm gelmez.

Kel lr srma sal olur, kr lr badem gzl olur. nce deersiz bulunan, beenilmeyen bir kimse, kk bir ey veya bir frsat elimizden kp yok olunca birden kymet kazanr; ok nemli ve iyi gibi grlr.

Kem gz, kalp ake sahibinindir. Kt sz kimse kabul etmedii gibi, sahte paray da kimse kabul etmez. Kt sz syleyenin, gemeyen para da onu kullananndr.

Kendi den alamaz. Girdii bir ite kendi zararna kendi sebep olan bir kimsenin

yaknmaya hakk yoktur. nk bildiini okumu, istedii gibi davranm, kimseyi dinlememitir. O hlde kt sonuca da katlanmaldr.

Kesilen ba yerine konmaz. Bir i yapldktan sonra eski durumuna getirilemez. Bu bakmdan bir ie girimeden, bir davranta bulunmadan nce, iin nasl sonulanp sonulanmayacan iyi hesapla; piman olup olmayacan iyi dn tan ve ondan sonra harekete geip gememe konusunda karar ver.

Keskin sirke kpne (kabna) zarar verir. fkeli, sert, sinirli kimsenin zarar kendisinedir. Kendini ypratt, salna zarar verdii, toplum iinde saygnln yitirdii gibi ilerini de bozup alt st eder.

Klavuzu karga olann burnu boktan kurtulmaz. Kii ncelikle kime danacan, kimin peinden gideceini iyi bilmelidir. nk setii kii kt, ie yaramaz biri olabilir ve onun ban belya sokabilir.

Kl knn kesmez.

Ne kadar sert ve fkeli olursa olsun hibir kii yanndakilere, yaknlarna zarar vermez.

Kr atn yannda duran ya huyundan ya suyundan. Kii, kiminle arkadalk ederse, ondan etkilenir; onun alkanlklarna, dncelerine eilim duyar; huyunu, gidiini kapar.

Krkndan sonra azan teneir paklar. Yalandktan sonra yana uymayan davranlarda bulunan, ahlksz bir yola sapan, kt ilere bulaan insanlar doru yola getirmek ok zordur. Bu gibi kimselerin sonu da iyi deildir.

Krk yllk Kni, olur mu Yani. yi alkanlklar edinmi ve bunu uzun yllar srdrm kii, kolay kolay bu yapsndan vazgeip de ktlk edemez.

Ksmetinde ne varsa kana o kar. Kii ne kadar alrsa alsn, abalarsa abalasn aln yazsndaki eye ular. Yce Allah, ona ne nasip etmise ancak ona kavuur; bu az da olur, ok da.

Kz gnlne (keyfine) brakrsan ya davulcuya varr, ya zurnacya. Evlenme andaki kz bykleri uyarmazlarsa uygun olmayan birisiyle evlenir. nk ya gerei hem tecrbesiz, hem de elenceye dkn olur ve ileriyi gremez. Bu bakmdan anne baba tarafndan denetlenmeli, uyarlmaldr.

Kzn dvmeyen, dizini dver. Kzn, ocuunu daha kk yata eitme yoluna gitmeyen, terbiye kurallarn retmeyen, gerekirse dvmeyen ileride ok piman olur; ancak i iten gemitir.

Kimi kpr bulamaz gemeye, kimi su bulamaz imeye. Hayat skntlarla, elikilerle doludur. Buna bir de insanlarn nasipleri arasndaki tutarszlklar eklenince hayat daha da ekilmez olur. Kimileri bolca bulurken, kimileri hi bulamaz. Bu da toplumu kargaaya srkler. Gerekli olan ey dengeyi salamaktr.

Kiminin paras, kiminin duas. yle iler vardr ki, kiminden para, kiminden de dua alnarak yrtlr. Bu dnyada para kadar dua da nemlidir. Can gnlden yaplan duann nemi byktr.

Kimse ayranm (yourdum) eki demez. Herkes satt mal; kendi iini, tutumunu ve davrann ver. Kendine ynelik eletiriler yaplsa da aldrmaz, kusur kabul etmez, o methe devam eder.

Kimseden kimseye hayr yok (gelmez). nsan, yapaca ite bakasnn yardmna gvenirse, hayal krklna urar. Bu bakmdan bir ie girerken kendine dayanmal, kendi gcne gvenmelidir.

Kimsenin h kimsede kalmaz. Gl bir kimsenin dine, yasaya veya vicdana aykr olarak bakasn uratt kt durum, kym, acmaszlk, hakszlk ve cefa asla karlksz kalmaz. Zalimler, er veya ge zulme urayanlarn hn, bedduasn alrlar ve perian olurlar.

Koa boynuzu yk deil. 1. Kiiye kendisinin ve yaknlarnn iini grmek ar gelmez. 2. Kii, kendini savunacak ara-gerecini, gvenlik sistemlerini tamaktan ve kullanmaktan geri durmaz, bunlar ona yk deildir.

Komu komunun klne muhtatr.

Hayat artlar insanlar bir arada yaamaya zorunlu klmtr. Bir arada yaama sosyal hayat, sosyal hayat da karlkl olarak yardmlamay beraberinde getirmitir. Dolaysyla insan her meselesini tek bana halledemez olmu, yaknndakine bavurmak zorunda kalmtr. Bu bakmdan komular birbirlerine en kk ey iin bile muhtatrlar. nk en nemsiz eyin yokluu, byk bir iin aksamasna yol aabilir.

Komunun tavuu komuya kaz grnr. Baka bir kimsenin mal, kiiye olduundan daha deerli grnr. nk insan nefsi doymak bilmez, bakasnn elindekine imrenir. Hele insanlar birbirlerini ekemiyorlarsa birinin elindeki mal, dierini srekli rahatsz eder.

Kork Allah`tan korkmayandan. Allah korkusu, te dnyaya inanan insanlar pek ok ktlkten uzak tutar. nk yapt ktlklerin cezasz kalmayacan bilir ve kolay kolay ktlk yapamaz. Ama insan yreinden Allah korkusunu skp att m, eytanla ba baa kald demektir. Artk onun dnemeyecei ktlk yoktur, her trl fenal eline frsat geti mi kolaylkla yapar. Bu bakmdan bylelerinden ekinmek, uzak durmak, kendini korumak gereklidir.

Korku dalar bekletir. 1. Korku varln her yerde duyurur. Yapaca ie kar verilecek cezadan korkan kimse o ii yapmaktan ekinir. 2. Cezadan veya zulmden kaan dalara kaar, gizlenir, zor da olsa orada yaamaya alr.

Korkulu rya (d) grmektense uyank yatmak yedir (hayrldr). Tehlikeli bir ie girimektense o iin salayaca kazantan vazgemek daha iyidir. nk sonu pek iyi grlmeyen, her gn ha battm ha batacam korkusu veren iten insana pek hayr gelmez.

Korkunun ecele faydas yoktur. Kii korkmakla kendisine gelecek bir ktl nleyemez. Bu sebeple korkuyu srdrmek yerine gelecek tehlikelere kar nlem alma yoluna gitmek gereklidir. nk gelecek olan gelecek, olacak olan olacaktr. znt, korku ise bunu nleyemeyecektir.

Koyunun bulunmad yerde keiye Abdurrahman elebi derler. stenilen nitelikteki ey bulunamaynca onun daha dk nitelikte

olanna da raz olunur. nk bir ihtiyaca, kalitesi dk de olsa cevap verecektir. iir edebiyat Planlar retmenler Forumu retmenler Gnlk ve Yllk Edebiyat Forumu

Sohbet Gazeteler video dershane ss sorular kpss sorular oks sorular rya videolar edebiyat rya tabirleri Belirli Gn ve Haftalar ark Szleri Eitim Haberleri ark szleri matematik

Kpee gem vurma kendisini at sanr. Hibir deeri olmad hlde kendisine deer verilen, lyk olmad hlde bir makama getirilen kii, kendisini gerekten kymetli sanp buna da inanmaya balar.

Kpek ekmek veren kapy tanr. uras unutulmamaldr ki, kpek bile kendisini besleyen yeri bilir; o yerin insanna kar bunu iyi davranlaryla belli eder. O hlde insan bunu grmeli ve bunun ok tesinde olmaldr. Kendisine iyilik eden, yardmc olan kimselere kar gerekli saygy gstermeli, nankrlk etmemeli ve kendisine uzanan efkatli elleri unutmamaldr.

Kpek sahibini srmaz. Kpek bile kendisini besleyen, kendisini koruyan sahibine saygl

davranr. Peki, kii ne kadar kt olursa olsun iyilik grd, geimini salad yere nasl ktlk edecektir? O da nankrce davranp zarar veremez.

Kpeksiz srye (kye) kurt dalar (iner). Koruyucusuz kalan yere veya lkeye dman girer, saldrr, ne var ne yok hepsini talan eder. Eer elinizdeki yeri ya da lkeyi iyi koruyup gzetirseniz, dman sizden uzak durur ve kt sonlarla karlamazsnz.

Kpry geinceye kadar ayya day derler. Kii iini grdrnceye kadar yardm bekledii kimseye dil dker, onu ver, ne kadar kt de olsa onu gklere karr. Ancak iini grdrdkten sonra bu tavr birdenbire deiir. Karsndaki kimse, sanki o vd kimse deildir. Kukusuz bu tavr iki yzl kimselerin tavrdr ki namuslu insanlar bundan uzaktrlar.

Krler memleketinde alar padiah olur. Bilgisiz, anlaysz, beceriksiz insanlarn bulunduu bir yerde, ok az bilgi, anlay ve becerisi bulunan kiiler baa geip ynetimi ele alrlar.

Krle yatan a kalkar (tle yatan bitle kalkar). Deersiz, kt, ahlksz kiilerle iliki kurup arkadalk yapanlar ister istemez onlardan etkilenir ve kt huylar kaparlar. nk insan en ok etkileyen yaknnda bulunduu insanlardr.

Kt komu insan (adam) hacet sahibi eder. nsanlar en ok birbirlerine yakn olan insanlarla yardmlarlar. nsann yardmlaaca insanlardan biri de komusudur. Eer komu kt huylu biri ise, kendisinden emanet olarak istenen bir eyi vermez. Emanet isteyen de geri evrildii iin ihtiya duyduu eyi satn almak zorunda kalr. Bylelikle o kt komu, insan bir alet-eya sahibi yapm olur.

Ktlk her kiinin kr, iyilik er kiinin kr. Bk. yilie iyilik her kiinin kr...

Kt syleme eine, au katar-ana. Yakn ilikide bulunduun kimselere (aile fertleri, komu, arkada, mesai arkadalar vs.) iyi davran, onlar incitip krma. Eer byle yaparsan onlar da senin hakknda hi iyi dnmezler, sana daha byk ktlk yapma yoluna giderler.

Kul azmaynca Hak yazmaz. Kiinin bana gelen felketler hep onun azgnl, sapknl yzndendir. nk Yce Allah hibir kuluna zulm yapmaz. Doru yolda giden toplumlar selmete ermiler, sapanlar ise felketlerle kar karya kalmlardr.

Kul hatasz (kusursuz) olmaz. Bk. Hatasz kul olmaz.

Kul skmaynca Hzr yetimez. Skntda olan, dara den ve kendisine inanan insanlar Yce Allah darda koymaz. Onlara en skk anlarnda yardm eder, yeter ki o kullar kt yola sapmadan sabrederek yollarna devam etsinler.

Kurda, Neden boynun (ensen) kaln? demiler; imi kendim grrm de ondan demi. Kendi iini kendisi gren, bakasna brakp yaptrmayan kiinin ii rahattr; nk iin btn yk ve sorumluluu ona aittir. Dolaysyla hi kayglanp zlmez de, keyfine bakar.

Kurt dumanl havay sever.

Kt niyetli kimseler ortalktaki karklklardan yararlanma yoluna giderler. nk o anda dikkatler dalmtr, kimin ne yapt belli deildir. Dolaysyla kendilerine engel olacak kimselerin bulunmad bu ortam sever ve bu ortamn olumasn istekle beklerler.

Kurt kocaynca kpeklere maskara olur. Gl, kuvvetli bir kurt ile kpekler kolay kolay baa kamazlar, ondan ekinip korkarlar. Bunun gibi her bakmdan gl, kuvvetli iken herkesi korkutan, tedirgin eden, yldran kii, bu gcnkuvvetini kaybettikten sonra onun bunun, aalk kimselerin elencesi ve oyunca hline gelir.

Kurt tyn (kyn) deitirir, huyunu deitirmez. Kt, zalim kimseler klk-kyafetlerini, oturduklar ev ve yerlerini deitirseler de huylarn deitirmezler; onlarn bu kt yaplar devam edip gider.

Kuru lf karn doyurmaz. Anlamsz, yersiz, bo szlerle bir i yaplamaz. Bir iten olumlu sonu alnmak isteniyorsa, o konuda eylemde bulunmak, yarar dokunan davranlar gstermek gereklidir.

Kurunun yannda ya da yanar. Bir dzeni kurmak, huzuru salamak iin giriilen bir eylem srasnda su ilemi ktlerin yan sra, susuzlarn da cezalandrld ve zarara uratld grlr.

Kusursuz dost arayan dostsuz kalr. Eksiksiz, noksansz kii olmaz, hi kimse mkemmel deildir. Bu sebeple kusursuz dost aramak bounadr. Arayan da dostsuz kalr. Dost bulmak istiyorsak, insanlar kusurlar ile kabullenip sevmeliyiz.

Kuzguna yavrusu gzel (anka) grnr. Bak. Karga yavrusuna bakm...

Kk suda byk balk olmaz. 1. Yetenekli, byk kiiler kk evrelerde yetise bile barnp kalamaz. Bu kiiler kendilerini besleyecek, barndracak ve olgunlatracak daha byk evrelere, kltr ortamlarna ihtiya duyarlar. 2. Kk kazanlar, kk ortamlarda; byk kazanlar da byk ortamlarda elde edilir. Snrl, kk bir ortamda yaplan iten bol kazan salanamaz.

Krknn krk olmaz, brknn brk. Bakalarnn ihtiyalarn karlayan bir meslek dalnda alp abalayan kii, kendi ihtiyalarn ha bugn, ha yarn diyerek ihmal eder ve savsaklar

Lfla peynir gemisi yrmez. Yalnz konuarak, yaparm ederim diyerek bir yere varlmaz ve hibir i gerekletirilemez. Atp tutmaktan ziyade harekete geip uygulamak ve almak lzmdr.

Lf torbaya girmez. Azdan sz bir kez kt m artk onu gizlemek mmkn deildir. nk onu herkesin duymas kanlmazdr. Bu sebeple sz azdan kmadan nce iyice dnmeli, nereye varp varmayaca hesaplanmal ondan sonra sarf edilmelidir.

Ltife ltif gerek. aka yaparken bile kaba, krc olmamak, incelikten ayrlmamak gerektir.

Leylein mr laklakla geer.

Aylak, isiz-gsz, bir i yapmak istemeyen kii zamann bo ve anlamsz konumalarla geirir. ene almaktan baka bir ie yaramayan bu kimselerle bir arada bulunarak zaman harcamaktan kanmak bir zorunluluktur.

Lodosun gz yal olur. Gneyden veya gney batdan esen rzgr, ardndan ounlukla ya getirir.

Lokma inenmeden yutulmaz. Her i bir emekle yaplr. Emek, aba ve dier yardmc gleri sarf etmeden bir ey elde edilemez. Aln teri dklmeden kazanlan eyden hayr gelmez. Nasl ki inemeden yuttuumuz ey midemize zarar veriyorsa, emek vermeden elde ettiimiz ey de bize zarar verir; nk hell deil, haramdr. O hlde bir ey elde etmek istiyorsak almak, aln teri dkmek ve emek vermek zorundayz.

Mahkeme kadya mlk deil. Hibir kimse, hizmet iin bulunduu kamuya ait bir makam ya da

mevkide mrnn sonuna kadar kalamaz. Ayrca o yeri kendi mal ve mlkym gibi de kullanamaz. Gn gelir, onu o yere getirenler onu oradan alr, yerine bir bakasn getirebilirler. Bu sebeple geici de olsa devlete ait olan yerleri igal edenler, o yerlerde yetkilerini yanl yolda kullanmamaldrlar.

Mal bulunur, can bulunmaz. Mal ve mlk kazanmakla elde edilir. Bugn kaybeden, yarn gayretli almas sonucu yine bulabilir. Ama can yle mi ya? Cann kaybeden onu bir daha elde edemez. Bu bakmdan insan cannn kymetini bilmeli, onu tehlikeye atmamal. Unutmamaldr ki, ancak sal yerinde olan insan mal kazanabilir.

Mal cann yongasdr. nsan, malna gelen zarardan, canna gelmiesine ac duyar. nk onu kazanrken ok uram, cann diine takm, didinip durmu ve mal sanki onun bir organ gibi olmutur.

Mart kapdan baktrr, kazma-krek yaktrr. Mart ay iddetli souklarn olduu bir aydr. Zaman zaman gne grnse ve havalar snyor gibi olsa da souklar iddetini azaltmaz. oklukla bugnlerde yakacak tkenir, insanlar zor

durumda kalrlar, evde bulunan kazma-krek saplarn bile yakmak zorunda kalrlar.

Mart`ta yamaz, Nisan`da dinmezse sabanlar altn olur. Mart ay olduka souk bir aydr. Bu ayda yamurun yamas rn iin iyi deildir. Nisan ise havalarn snmaya balad bir aydr. Bu ayda yaacak yamur, hem de ok yaacak yamur rn iin olduka faydaldr, verimi artrr ve iftiyi son derece memnun eder.

Maa varken elini atee sokma. 1. Bir iten gelebilecek zarardan kendini koruyacak bir yol vardr, o yolu tut. Kendini zarardan koruduun gibi rahat da edersin. 2. Yaptrabilecein biri varken tehlikeli bir ie kendin girme.

Mayasz yourt alnmaz (tutmaz). Bir iin baaryla yrtlebilmesi, bir iten verim alnabilmesi iin uygun bir ortama, gerekli ara-gerece, az da olsa bir sermayeye ihtiya vardr.

Mazlumun h, indirir ah (yerde kalmaz). Bk. Kimsenin h kimsede kalmaz.

Merhametten maraz doar. Bir kimsenin karlat kt durum karsnda znt duyar ve o kiiye yardmda bulunur, iyilik ederiz. Ne var ki, kimileri kendisine gsterilen bu yakn ilgiyi ktye kullanr ve bamz derde sokar.

Mermer iyi tatan, iyilik iki batan. Bk. yilik iki batan olur.

Mescide gerek olan meyhaneye haramdr. Her zellikli eyin gerekli olduu bir yer vardr. Onun dnda baka bir yerde kullanlamaz. Kullanlrsa son derece zararl olur. ki Mslman`a haramdr, dolaysyla iemez ve bulunduramaz. Domuz eti Hristiyanlarn sofrasna konabilir ama Mslmanlarn sofrasna sokulamaz. Aksi takdirde Mslmanln zne zarar verilmi olur.

Meyveli aac talarlar. yle sradan kimselerle pek uraan olmaz. Ama toplumda bir konum edinmi, bilgili, becerikli ve baarl kimse kolayca hedef olur; hcumlara maruz kalr. nk onun toplumdaki konumu kimilerinin kskanlk duygularnn kabarmasna yol aar.

Mzrak uvala smaz (girmez). Herkesin gz nnde duran, apak bilinen gereklerin gizli tutulmas, rtbas edilerek yokmu gibi gsterilmesi imknszdr.

Minareyi alan klfn hazrlar. Kolay kolay saklanamayacak kadar byk bir yolsuzluk yapan kimse, sorumluluktan kurtulma yollarn iyiden iyiye dnr ve ortaya kmasn nleyecek tedbirleri nceden alr.

Mir mal balk kldr, yutulmaz. Devletin maln mlkn kendisine mal etmek son derece zor ve tehlikelidir. Byle bir teebbste bulunsa da rahata kullanamaz, gnn birinde er veya ge bunun hesab kendisinden sorulur.

Misafir ksmeti ile gelir. Geleneklerimiz ve dinimiz olan slm, yoldan gelene, yolcuya, konua gerekli ilgiyi gstermeyi ve ikramda bulunmay emreder. Bu bakmdan evimizi konua amal, onu bamza gelmi bir klfet gibi grmemeliyiz. Eer dinimizin buyurduu gibi davranrsak misafiri arlamakta glk ekmeyiz, evimize bereket dolar. nk ikram edene, saknmadan verene, Yce Allah

misliyle verir. Dolaysyla misafir ksmetini de getirmi olur.

Misafir on ksmetle gelir; birini yer dokuzunu brakr. Bk. Misafir ksmeti ile gelir.

Misafir umduunu deil, bulduunu yer. Bir yere konuk olan, ev sahibinin kendisine zel olarak yaplm ok gzel eyler ikram edeceini dnebilir. Ancak umduuna kavuamaz; nk ev sahibi, evde ne varsa onu ikram eder. Bu bakmdan zel yiyeceklerle arlanacan dnmemelidir.

Misafir gn misafirdir. Geleneimiz bir yerde haddinden fazla kalnmasn ve ev sahibine fazla sknt verilmesini ho grmez. Konuun bir evde kalmasn gnle snrlar. gnden fazlas ev sahibini skntya soktuu gibi, misafiri de zor durumda brakr. Bu bakmdan, konuk, ev sahibinin durumunu anlamak ve gnden sonra o yerden ayrlp ev sahibini rahatlatmaldr. Unutulmamal ki suratlarnn aslmasna sebep olduumuz insanlarn yanna bir daha zor gideriz.

Muhabbet iki batan. Bk. yilik iki batan olur.

Mum dibine k vermez. Konumu ve yaps gerei etrafna k saan mum, kendi dibini aydnlatamaz. Gl kiiler de uzaktakileri kollayp kayrdklar ve oka yardm yaptklar gibi kendi yaknlarna o kadar fayda salayamazlar. nk onlar her eyden nce karlarn dnen insanlar olmaktan uzaktrlar.

Mhr kimde ise Sleyman odur. Hz. Sleyman`n peygamber ve hkmdar olduunu belirten bir mhr vard. Bu yetki gcnn iareti olarak grlm, burdan hareketle sze u anlam verilmitir: Bir ite yetki kimde ise kuvvet ondadr, onun buyruklar geer.

Mrvvete endaze olmaz. Yiit, mert, iyiliksever, cmert olmann ne ls, ne de snr vardr. Kii bu hasletlerini olabildiince geni ve snrsz tutabilir; tuttuu oranda da kendini deerli, esiz bir insan yapar.

Namaza meyli olmayann kula ezanda olmaz.

Mslmanlarn gnde be kez yapmalar dince buyurulan ve dua okuyarak kyam, rk, scut, kuut denilen beden durumlarn, kuralnca tekrarlayarak Yce Allah`a edilen bir ibadettir namaz. Buna salt da denir. Namaza ar iareti de ezandr. Namaz gerekten kendine bir grev bilmi olanlar, onun vaktini drt gzle beklerler ve onun ar iareti olan ezana da kulak verirler. Namaz ve ezan arasndaki bu ilikiden hareketle, atasz u anlam vermek iin sylenir: Kii bir iin esasyla ilgileniyor ve ona kar istek duyuyorsa, o eyin ayrntlaryla da ilgilenir; istemiyor ve ilgilenmiyorsa ayrntlaryla da uramaz.

Ne dorarsan ana, o kar kana. Kii, alma miktarna ve biimine gre karlk grr. ok ve iyi alan iyi, az ve kt alan da kt sonula karlar. Elde edilen verimin iyi veya kt olmasnda niyetin rol de byktr.

Ne ekersen onu biersin. Nasl davranrsan yle karlk grrsn. Birine ktlk yapan ondan ktlk, iyilik yapan da iyilik grr.

Ne karanlkta yat, ne kara d gr. leride zarara urayp zlmek istemiyorsan, karna kabilecek

tehlikelere kar imdiden tedbir al. Bk. Korkulu rya grmekten...

Ne oldum dememeli, ne olacam demeli. Kii ummad bir duruma ulaabilir, varlkl ve baarl olabilir. Bu duruma ulaan kimse ok marmamal, sanda solunda bulunan kimseleri kk grmemeli, bu durumun srp gideceini dnmemelidir. Yarn elinde olan, bulunduu konumu kaybedeceini ve kt duruma deceini de hesaba katmaldr.

Nerde birlik, orda dirlik. Hangi yerde, toplumda duygu, dnce ve inan birlii varsa dirlik ve dzenlik de oradadr. Orada insanlar mutlu, huzurlu, baarl ve uyumlu bir hayat srerler.

Nerde hareket, orda bereket. Hareket olan yerde bolluk olur. nk orada devaml i, alma ve retim vardr. retimin olduu yerde de yokluktan deil, bolluktan sz edilir ancak.

Ne verirsen elinle, o gider seninle. Yaad srece yoksula, yetime, yolda kalma yardm eden, onlar

doyurup giydiren ve gzeten kimse, bunlarn karln br dnyada alacaktr. Hatta Yce Allah, ona kat kat fazlasyla verecektir.

Ne yavuz (azgn) ol asl, ne yava (akn, miskin) ol basl. Sertlikten kan, ona buna saldrp kimseyi ezme, yoksa seni kt biimde cezalandrrlar. ok sessiz, uyuuk, psrk, korkak ve yumuak da olma; yoksa seni hrpalayp ezerler. kisinin ortas bir yol izle.

Nikhta keramet vardr. Nikh evlenenleri sevgi bayla balar. Daha nce tanmadan evlenenler, evlendikten sonra anlar ve birbirlerini severler. Bekr durmaktansa evlenmek yedir.

Nisan yamuru altn araba, gm tekerlek. Bk. Mart`ta yamaz, Nisan`da dinmezse...

Niyet hayr, akbet hayr (selmet). Bir eyin yaplmas nceden iyi niyetle istenip dnlmse, o eyin sonu hayrl olur. Kt niyetle yaplan iten hayr gelmez.

Oduncunun gz omada, dilencinin gz mede. Kiiler i, meslek ve durumlarna gre kendilerine gerekli olan eylerin peine derler; onlar elde etmeye alrlar.

Olacakla lecee are bulunmaz. nsann kaderinde ne varsa o olur, bunu deitirmek mmkn deildir. Dnyada olup biten her ey Yce Allah`n kaza ve kaderine gre olur. Dolaysyla lm de insann iradesinin dndadr. Eceli gelen, gn dolan lr; bu mutlaka olacaktr, bunun nne geilemez.

Olan drt balar, olmayan dert balar. Zengin, varlkl kii diledii gibi yaar; istedii gibi yer, ier; giyinir, kuanr; rahatna rahat katar. Ama yoksul kii deil rahatna bakmak, geimini temin edemedii iin iten ie zlr; ac eker.

Olsa ile bulsay ekmiler, hi bitmi (yel ile yuf bitmi). nsan baarl sonuca bo sz ve hayalle deil, alarak ular ancak. Bu sebeple bu i byle, u i yle olsa, u artlar yerine gelse gibi szler sarf etmekle insann eline bir ey gemez. nsan bir ey kazanmak istiyorsa hareket etmeli, alp abalamaldr.

Ortak (kuma) gemisi yrm, elti gemisi yrmemi. Bir erkein hanmlar birbirleriyle iyi-kt anlaabilirler, ama kardelerin hanmlar birbirleriyle geinemezler.

Osmanl`nn aya zengide gerek. Bir devleti ayakta tutmak, yzyllar boyu yaatmak, snrlar geniletmek, dini yaymak o kadar kolay bir ey deildir. Ancak atalarmz bunu becermilerdir. Becerirken de srekli hareket hlinde olmular, didinip almlar, dur durak bilmemiler, bir yere balanp kalmamlardr. Onlar bilirlerdi ki, hareketsiz kalan, tembelleen, bir yere balanp kalan (yani ayan zengiden eken) kii, ne baarl olabilir, ne de dirlik ve dzenliini salayabilirdi.

Otu ek, kkne bak. Bir kiinin kimliini, nasl birisi olup olmadn renmek iin soyunu sopunu bilmek ve tanmak gerekir.

Otuz iki diten kan, otuz iki mahalleye yaylr. Azdan kan sz, ok abuk duyulur; bakalarnn diline der ve bir anda her tarafa yaylr.

Oturduu ahr sekisi, ard stanbul trks. Kimi kiiler bulunduklar yer ve arta uymayan, ters den davranlarda bulunur; kendilerini alay konusu ederler.

Oynamasn bilmeyen gelin yerim dar demi. Kimi beceriksiz, baarsz, kendisinden bekleneni veremeyen kiiler baz bahanelerin arkasna saklanarak aklarn kapatmaya alrlar.

dn gle gle gider, alaya alaya gelir. leride geri alnmak artyla verilen para, eya ya da herhangi bir mal her iki taraf da mutlu eder. Veren yardmc olduu, alan da ihtiyacn grd iin sevinir. Ancak geri verme zaman gelince bu sevin kaybolur. nk oklukla geri deme ya ok ge yaplr, ya da dn olarak verilen eyin yprand grlr. Bu durum dn verenle, dn alann arasn aar; dostluklar bozup zedeler.

fkeyle kalkan, zararla (ziyanla) oturur. fkesine kaplarak i gren sonunda g duruma der. nk

fkeli, kzgn, sinirli insan iyi dnemez, olup biteni iyi gremez, sonucu iyi hesaplayamaz. Bu yzden de yanl i yapar.

kze boynuzu yk deil. nsan, kendi yaknlarnn ileri ile kendi ilerini yk saymaz. Her ne kadar klfetmi gibi grnyorlarsa da, aslnda yapt iler kiinin kendi yararnadr. Bk. Koa boynuzu yk deil.

lenle lnmez. Her canlnn hayat sona erer. Bu kanlmaz bir sondur ve doal karlanmaldr. nk lme are bulunmaz. Bu bakmdan yaknn kaybeden bir kimse, kendini tketircesine zlmemeli, sakin olup dvnmeyi brakmaldr. Ne yaparsa yapsn, ne kadar zlrse zlsn leni geri getiremeyecektir.

lm eek, kurttan korkmaz. Baz sebeplerden tr ok sknt ve ac eken, felket stne felket grp zarara urayan, kaybedecek bir eyi kalmayan kimse, artk hibir eyden korkmaz; ne tehlikeye aldrr, ne de tehdide.

lm kalm (dirim) bizim iin. nsan yaad gibi her an lebilir de. Bu bakmdan br dnyay

da hesaba katmal, ona gre davranmal, dinin buyruklarn yerine getirmeli, bu dnyadaki ilerini de yarn leceini dnerek bir yola koymal insan.

lm ile alnmaz. Dmanlarnn lmnden sevin duymak veya byle bir duyguya kaplmak insana yakmaz.

nce can, sonra canan. nsanlar bencil yaratklardr. Can da kymetlidir. Kaybedilmesi gze alnamaz. Bu bakmdan byk fedakrlk gerektirecek konularda nce kendilerini, sonra sevdiklerini ve yaknlarn dnr insanlar.

nce dn, sonra syle. Azdan kan sz deitirmek ya da geri almak ok zordur. Sarf edilen bir sz insan g durumda brakabilir, zarara sokup piman edebilir. Bu sebeple bir sz sarf etmeden nce dikkatlice dnmeli, ne getirip gtrecei iyice tartlp hesaplanmaldr.

plecek el srlmaz.

Sayg, sevgi, ballk gsterilecek ve teekkr edilecek kimse incitilmemeli; sert ve kaba davrana muhatap klnmamaldr.

Padiahn bile arkasndan kl sallarlar. Kendisinden ekinilen kimselerin yzne kar bir ey diyemeyenler onu arkasndan ekitirirler, hakknda atp tutarlar. nk hasm karsnda deildir, arkasndan konumak da kolaydr.

Papaz her gn pilv yemez. nsann nne her zaman ayn nitelikte elverili bir imkn kmaz. nk art, zaman ve imknlar srekli deil, deikendirler.

Para ile imann kimde olduu belli olmaz (bilinmez). man her eyden nce isel, yani kalb bir olaydr. nsanlarn imanlarn szle dile getirmeleri mmknse de, bunu kar iin yapyor olabilirler. Dolaysyla gerekten kimin iman ettiini bilmemiz imknszdr. Para iin de ayn ey sz konusudur. Kimse kolay kolay parasnn olduunu sylemez, gizleme yoluna gider. Kimi cimri olan ve yoksul bir hayat yaayan insanlarn ok zengin,

kimi cmert ve eli ak insanlarn da parasz olduu ok grlmtr. Bu bakmdan para ile imann kimde olduu pek bilinmez.

Parann yz scaktr. Para ekicidir ve yle kolayca geri evrilemez. nk parann gc, pek ok madd sorunu halleder. Bu sebeple insanlar paray grnce gever, ona kavuma istei duyar, kendisinden istenen ii de kolayca yapma eilimi gsterir.

Para paray eker. Elde para bulunursa onunla yeni paralar kazanlr. Bilinen o ki, pek ok ite sermaye arttr. Sermayen ne kadar oksa, o kadar byk i yapar ve o kadar da ok kazanrsn.

Paray veren dd alar. Para harcayan kimse istediini elde edebilir. yapabilir, yaptrabilir; satn alabilir, aldrabilir; hemen her istedii madd eye kavumas mmkndr.

Perembenin gelii arambadan bellidir. Bir i, durum ya da olayn nasl sonulanp sonulanmayaca

imdiki gidiinden anlalp belli olur.

Pilv yiyen, kan yannda (belinde) tar. Bir eyden yararlanmak isteyen kii, bunun iin gereken arac eli altnda bulundurmaldr.

Pilvdan dnenin ka krlsn. Yararl bir eyi elde etmek isteyen insan sonuna kadar urap didinmeli, direnmeli ve mcadele etmekten kanmamaldr.

Pf demeye dudak ister. Bir eyi yapmak iin kukusuz bilgi, beceri ve ara olduka nemlidir. Ancak bunlardan da nemlisi o ii yapma istei, gc ve cesaretidir. Bunlar olmadan iin baarya ulamas zorlar.

Ramazanda yalan syleyenin (oru yiyenin) bayramda yz kara olur. Gerei yalanla kapatmak mmkn deildir. Bu bakmdan kii yalan syleyerek ilerini uzun sre yrtemez. Sylediinin yalan olduu, asl meselenin mahiyeti ok gemeden anlalr. Gerek

ortaya kar; ite o zaman, yalan syleyerek ilerini yrten kimse de utanr; kimsenin yzne bakamaz olur.

Rvet kapdan girince iman bacadan kar. Rvet, yaptrlmak istenilen bir ite kolaylk salanmas iin bir kimseye mal ve para olarak salanan kardr. Dinimiz olan slm rvet alp vermeyi haram klm, haksz bir kazan olarak grmtr. Eer inananlardan biri, Yce Allah`n buyruuna uymayp bu yasa inerse, byk hakszlk etmi olur; dolaysyla imann da kaybeder.

Rzgra tkren kendi yzne tkrr. nsan kimle, ne ile mcadele edeceini bilmelidir. Kar koyaca eyin gc ne? Onunla ne kadar ba edebilir? Sonu ne olabilir? Btn bunlar iyice tartmaldr. Eer kii gcnn stnde bir gce saldrmaya, onunla boy lmeye kalkrsa, sonu alamaz; sonu alamad gibi zararl da kar, ypranr.

Rzgr eken, frtna bier. Kii bir ktlk yaparsa, yapt ktln ok daha kts ile karlar; byk felketlere urar, zarar grr.

Rzgr esmeyince yaprak kprdamaz (dal oynamaz). Meydana gelen her olayn, her durumun belli bir sebebi veya etkeni vardr.

Rzgrn nne dmeyen yorulur. Toplumun genel gidiatna, ilkelerine, deer yarglarna kar kan, uymayp ters ynde hareket eden kii pek ok engellerle karlar; yorulup ypranr.

Sabah ola, hayr ola (gele). Sabah olsun, o vakte kadar ii belki dzelir. nk gndz geceden daha hayrldr. Bk. Akamn hayrndan sabahn erri...

Sabr ac ise de (acdr) meyvesi tatldr. Ac, yoksulluk, hakszlk gibi zc durumlar karsnda ses karmadan onlarn gemesini bekleme erdemi gsteren ve direnen kii, sonunda krl kar. nk Yce Allah, sabredenlerle beraberdir; onlar sabrlar karlnda mutlaka mkfatlandracaktr.

Sabreden dervi, muradna ermi. Hi kimse amacna yle birdenbire ve kolayca ulaamaz. nsann

karsna pek ok engel kabilir, uzun zaman beklemesi gerekebilir, bana trl hller gelebilir; ite btn bunlara sabreden, direniini ylmadan srdren kii istediine kovuup ulaabilir.

Sabreyle iine, hayr gelsin bana. Bir i yapmaya giritiinde karna kan zorluklar sebebiyle kzp fkeye kaplmaz, acele edip gevemez, azmini yitirmezsen baar da, hayrl sonu da senin olur.

Sabrn sonu selmettir. Olan veya olacak tm zorluklara gs geren, tel ve fkeye kaplmadan bana gelen felketlerin gemesini bekleyen, ses karmadan bunlar ama erdemi gsteren kimse, sonunda esenlie erecektir.

San ak m kara m, nne dnce grrsn. Acele etme, herhangi bir yargya varma; sonucun ne olduunu biraz sonra, i bitince, kendi gzlerinle grp anlarsn.

Sadk dost akrabadan yedir. Dostluu, ball gerek ve iten olan dost, akrabadan daha iyi ve

hayrldr.

Sefa ile yenen cefa ile kazanlr. Kaygsz, sakin, zevk ve gnl rahatl iinde yenen para, sknt ekilerek ve aln teri dklerek kazanlmtr.

Sa ba yastk istemez. Sal yerinde olan bir insann durup dururken yatt pek grlmez. Eer yatmak istiyorsa, bilin ki o hastadr.

Sa elinin verdiini sol elin grmesin. Birine yaptn iyilii gizli tut. Herkesin gz nnde yaparsan, yardm yaptn kiiyi incitebilirsin. Onun da bir onuru vardr, bil. Dinimiz olan slm da zekt ve sadakalarn verilmesinde bu gizlilie uymay emretmitir. Aslolan kiinin kendini gsterip vdrmesi deil, kendini gstermeden yardm yapp yoksulu sevindirmesidir.

Sar iitmez, uydurur (yaktrr). 1. itme duyusundan yoksun, iitmeyen kimse, yaknnda konuulanlar duymaz. Ama konuulanlara bakarak deerlendirmeler yapar, anladn sanarak bir eyler yaktrp

karlk verir. 2. Bir olayn iyzn bilmeyen kimse, grne gre bir sonuca varr; vard sonucu da doru sanr.

Salk, varlktan yedir. Vcudun hasta olmamas, vcut esenlii her eyden nemlidir. nk bir eyin tadn alabilmek, bir eyden gerektii gibi yararlanabilmek iin salkl olmak arttr. Her eyiniz var, ama ondan istifade edecek durumunuz yok. Neye yarar?

Sahipsiz eve it buyruk. Bk. Issz eve it buyruk.

Saknlan gze p batar. zerine ok dlen eyler daha ok kazaya ve zarara urar. Olabilecei dnlen kt durumlara kar nlem almak gereklidir, ancak orta bir yol izlemeli, arla dlmemelidir.

Sakla saman, gelir zaman. Gereksiz grlen, ie yaramaz kabul edilen ey gnn birinde, ileride lzm olabilir. Bu sebeple nemsiz grdmz eyleri bir kenara atp elden karmamal, onlar saklamalyz.

Sanat altn bileziktir. Bir kenarda saklanan altn, gn gelince bozdurulup kullanlr. Sanat da altn bilezik gibidir. Gn gelir gerekli olur. Bir sanata sahip kimse, sanatn uygulama alanna sokarak ondan geimi iin kazan salar, yararlanr. Dolaysyla sanat, altn gibi deerini hibir zaman kaybetmez.

Sana tala vurana, sen ala vur (dokun). Sana sert, kaba, acmasz davranana, sen yumuak davran; o incitiyorsa, sen incitme; ktlk ediyorsa, sen iyilik et.

Sanatn ustadan renmeyen (grmeyen) renemez. Her iin, her sanatn kendine gre birtakm incelikleri vardr. ok almak, kendi kendine almakla bu incelikler renilemez. Bu incelikler, pek ok deneme yapm ve tecrbe kazanm ustadan renilir ancak. nk usta denen kii, kendinden ncekilerin tecrbelerinden yararlanan, sanatn gerei gibi renip iinin srlarn bilen kiidir.

Sana vereyim bir t: Kendin ununu kendin t. Kii, kendi iini kendisi yapmaldr. ini bakasna brakmazsa ii rahat eder, skntya dmez. Hem ii kolay yrr, hem de istedii

gibi olur.

Sarmsa gelin etmiler, krk gn kokusu kmam. nsanlar kt yanlarn kolay kolay belli etmezler. Bunun iin haklarnda yargda bulunmakta acele etmemek gerekir.

Sayl gn tez geer. Says belli olan, bir iin yaplmas iin nemli ve az grlen belirli zaman sresi ok abuk geer. Kii iine yle dalar ki, bugnlerin nasl getiinin farkna bile varmaz.

Sayl koyunu kurt kapmaz. Birine teslim edeceiniz bir eyi eer sayarak, lerek ya da tartarak verirseniz, emanet alan kii onu daha iyi korur; iinde bir ktlk varsa bile, sayl olduunu bildiinden tr bundan vaz geer; dikkatli olur.

Sebepsiz ku bile umaz. 1. Dnyada her eyin olmasna veya bir hlde bulunmasna yol aan bir sebep vardr. Bu sebepleri de yaratan Yce Allah`tr. Sebeplerin srrn da gerek anlamda yalnz O bilir. 2. Bir yardmc, bir yol gsterici olmadan iler baarya ulamaz.

Sel gider kum kalr (kii ettiini bulur). Geici olanlara deil, kalc olanlara nem vermek gereklidir. Hayatn ak iinde yaadmz olaylarn, bulunduumuz yerlerin, iliki kurduumuz insanlarn bir asl olanlar, bir de gelip geici olanlar vardr. te bizim iin bu asl olanlar, kalc olanlardan daha nemlidir.

Sen aa, ben aa; bu inei kim saa? Kii, zerine den iten kamayp onu yapmaldr. Herkes iini bir kenara brakp keyfini dnrse iler ortada kalr, bir sonu alnamad gibi i dzeni de bozulur, karklk kar, tatszlk balar.

Sen ilersen mal iler, insan yle geniler. Mal-mlk edinmenin, para kazanmann yolu almaktr. nsan ne kadar ok alrsa, o kadar da ok kazanr; gittike de zenginleir, rahat bir hayata kavuur.

Sen iten korkma, i senden korksun. Bir ii baarmada azim ve cesaret ok nemlidir. Eer giriecein ii gznde bytr, bunun altndan kalkamam diye korkar, azmini

yitirirsen baarl olamazsn. Korkma, cesaretle iin stne stne git, bak nasl iyi bir sonu alacaksn.

Sereden korkan dar ekmez. Tehlikeleri gznde byterek ie girimekte ekingen davranan kimse, amacna ulaamaz. Unutulmamaldr ki, her iin kendine gre zor bir yan vardr. Amacna kavumak isteyen de bunlar gze almaldr.

Sermayen bir yumurta ise taa al. Sermaye, bir iin kurulup yrtlmesi iin gerekli olan, nemi byk bir gven kaynadr. Eer bu kaynak ie yaramayacak, seni yar yolda brakacak kadar kk ve nemsizse, o iten hemen vazgemelisin; ona bel balayp yola karsan sonunda zarar grr, piman olursun.

Sevda geer yalan olur, sonra sokar ylan olur. Tutku hlini alm ar sevgi, balangta sevenleri birbirine balayan gl bir badr. Karlkl sevgi bittii anda bu ba kopar; tutkuya dnm olan sevgi de ksa zaman sonra yerini kart olan nefrete brakr, taraflara byk zarar verici odak hline gelir.

Seyrek git sen (ska varma) dostuna, kalksn ayak stne. Dostumuz da olsa, sk sk yanna giderek kiiyi rahatsz etmek doru deildir. Onu bezdirmemek, kendimizden soutmamak, gittiimizde de yakn ilgi grmek ve lykyla arlanmak istiyorsak, ziyaretlerimizi uzun zaman aralklaryla ve arada srada yapalm.

San kt delii bilir. Yasalara aykr, yolsuz, gizli bir i yapan kimse, kalkt bu eylemin douraca sonular nceden enine boyuna hesaplar; yakay ele vermemek, yakalanmamak iin gerekli nlemleri alr; nereye, ne zaman ve nasl kaacan bilir.

San geer yol olur. Kk ve basit de olsa, olumsuz ya da kt bir iin yaplmasna izin verilmemelidir. Eer bir kez izin verilirse, srekli yaplmaya balar ve alkanlk hline gelir. Bu giderek gelenekleir ve pek ok kimse o zararl yolu takip eder.

Sinek kktr ama mide bulandrr. nemsiz, kk gibi grnse de, kt ve olumsuz bir ey insan

zerinde iyi bir etki brakmaz.

Sinek pekmezciyi tanr. karn kollayan, kendini dnen, iinin ehli olan kimse, kimden yararlanacan iyi bilir.

Soann acsn yiyen bilmez dorayan bilir. Bir iteki gl, ekilen sknty, o iin iinde olanlar, o ii baarmaya alanlar bilir; iin sadece sonucundan yararlananlar ise bundan habersizdirler.

Sona kalan dona kalr. Bir iin yaplmasnda ge kalan, zamann kullanamayan kimse istedii eyi elde edemez.

Son pimanlk fayda vermez. iten getikten sonra piman olmann bir yarar yoktur. nemli olan bir zarara uramadan nce, yaplacak ie iyi dnerek, tedbir alarak girmek ve kt bir sonla karlamamaya almaktr.

Sonradan gelen devlet, devlet deildir. Kii yalandktan sonra gelen zenginlik ie yaramaz. nk

zengin, varlkl olmann tad ancak genlikte karlr.

Soran yanlmam. nsanolu her eyi bilemez. Pek ok bilgiye sahip olan kimsenin bile bilmedii pek ok ey vardr. Bu sebeple bir ie girimeden nce, yanlgya dmemek ve yanla sapmamak iin o i konusunda birilerine soru sormak, onlardan bilgi almak son derece gereklidir.

Sora sora Badat bulunur. nsan sora sora bilmedii ileri ve ok uzak yerleri bile renip bulabilir.

Sorma kiinin asln, sohbetinden bellidir. Bir kiinin kim olduunu, soyunu sopunu renmenin bir gerei yoktur. Onu tanmak, karakteri hakknda bilgi edinmek istiyorsan konumasna, fikirlerine, inanlarna, hl ve hareketlerine bak; bu sana yeterli ipularn verir.

Syleyenden dinleyen arif gerek. 1. ok sz sylemek yerine ok dinlemek daha iyidir. nk renmenin en nemli yollarndan biri de dinlemektir. Ayrca ok

konuann ok hata yapt da ortadadr. 2.Kimi konumaclar st kapal, sanatl ve derin anlaml konuurlar. Bu durumda sylenenlerin anlalmas, dinleyenin bilgi ve anlay yeteneine bal kalr. Dinleyen, ne denmek istendiini aba gstererek anlamaldr.

Sz azdan kar. Faziletli, drst, ahlkl ve mert kii azndan kan sz bilir; ona bal kalr, verdii szden dnmez ve onun gereini yerine getirir.

Sz gmse, skt altndr. Konumak her ne kadar iyiyse de, susmak bazen konumaktan daha iyi sonu verir. yle ki, hi ummad zamanda bile kiinin sarf ettii szler bana i aabilir; onu zor duruma sokabilir.

Szn bil, piir; aznda der, devir. Syleyecei szn ne anlam tadn, ne gibi sonulara yol aacan dnmeli; derleyip toparlamal, ondan sonra sylemelidir insan. Eer sz aza geldii gibi, bir tartdan geirilmeden sylenirse insann bana umulmadk dertler aabilir.

Sz var i bitirir, sz var ba yitirir.

Szn insan zerindeki etkisi tartlmaz. yi, gzel, akllca ve yerinde sylenmi szler oklukla insanlar zerinde olumlu etkiler brakr; inandrc, kabullendirici, yumuatc bir rol oynayarak rayndan kmak zere olan ileri bir dzene sokar. Bunun yannda, kimi krc, kaba, sert, dnlmeden sylenmi, lsz szler de kimi tepkilere yol aar; anlamazlklara, kavgalara sebep olur; iler kmaza girer, giderek byr ve kimilerinin lmne bile sebep olur.

Su akarken testiyi doldurmal. nsan eline geen frsatlar deerlendirmeli, karsna kan imknlardan yararlanmasn bilmeli, mmkn olduunca mal-mlk edinmeli, geleceini gvence altna almaldr. nk her zaman uygun bir frsat yakalamas mmkn olmayacaktr.

Su bulanmaynca durulmaz. Kimi i, konu, olay ya da durumlar pek ok tartma, ekime ve mcadeleden sonra aydnla kavuur. Hemen herkes niyetini aa vurur, fikrini syler, sylenmedik bir ey kalmaz, sonunda mesele zlr ve i yoluna girer.

Su bulununca (grlnce) teyemmm bozulur.

Bir zorunluk dolaysyla yaplmakta olan bir iin, bu zorunluk ortadan kalknca gerei gibi yaplmak iin yeni batan ele alnmas gerekir. Bir baka deyile, iimizde kullanacamz asl ey elimize geince, daha nce onun yerine koyduumuz benzerinin bir hkm ya da deeri kalmaz.

Su kn, sz (sofra) byn. ncelikle bykler saylmal, kkler de korunmaldr. Geleneklerimiz ve dinimiz, korunmada ncelii ocua vermitir; nk ocuk daha gsz ve dayankszdr. Saygda ise ncelii byklere vermitir, nk ocuun btn ihtiyalarn karlayan odur.

Su testisi su yolunda krlr. Bir kii ama edindii ite veya lkde, tuttuu yolda eitli engellerle karlar; kazaya urar, zarar grr, hatta lr de.

Su uyur, dman uyumaz. Kimi akar sular vardr ki sanki akmyormu, durgunmu gibi grnr. Buna asla kanmamak gerekir. nk durgun akan sular daha ziyade tehlikeli olanlardr, asl ak ve hareket diptedir. Dman ise bundan daha tehlikelidir. Ona kar her zaman ok

dikkatli ve uyank davranmak gerekir. nk ne zaman harekete geecei, ne yapaca belli olmaz. Unutulmamaldr ki, dman frsat dkndr, frsat kollar.

Suyun yava akanndan, insann yere bakanndan kork. Bk. Adamn yere bakanndan...

Skt ikrardan gelir. Susmak kabul etmek demektir. Bir kii, kendisine yaplan sulamalara kar itiraz etmiyor, kendisine yaplan tekliflere ses karmyorsa, bu evet, kabul ettim demek anlamna gelir.

Srden ayrlan (ayrlan kuzuyu, koyunu) kurt kapar (yer). Herkesin tuttuu yolu brakp ayr bir yol tutturanlar, herkesin yaptn yapmayanlar, ya da arkadalarnn yardmyla yaplan bir iten ayrlanlar byk zarara urarlar.

Stten az yanan, yourdu fleyerek yer. Bir olaydan gerekli dersi alan, zarar gren kimse, ona benzer bir ile karlatnda uyank davranr; tedbirli olur.

ahin, sinek avlamaz. Yce amalar peinde koan ve kendini ona lyk gren kimseler kk, nemsiz, deersiz eylerin ardna dp de vakit geirmezler.

akann sonu kakadr. El veya dil ile yaplan akadan, eninde sonunda ho olmayan bir durum veya kavga kar.

ap ile eker bir deil. D grnleri bakmndan kimi nesne ve varlklar birbirlerinin ayn grnrler. Oysa zde ve nitelikte birbirlerinden ok farkldrlar.

eriatn kestii parmak acmaz. eriat, Kur`an`daki ayetlerden, Hz. Peygamber`in szlerinden karlan din temellere dayanan Mslmanlk kanunlar, yani slm hukukudur. Bu kanunlarn karsnda herkes eittir, ayrmclk yaplmaz. Buradan yola klarak ata sz u anlamda gelimitir: Kanunlarn uygun grd cezaya katlanlr; bu durumu, zarar gren kii de saygyla karlar.

eytann dostluu daraacna kadardr. Kimi insanlar vardr ki, tpk eytan gibidirler. Kurnaz, dzenbaz, alak ve kt niyetlidirler. Bunlar kimilerini karlar iin trl yollara iterler, kandrp yoldan karrlar, tehlikeli ilere bulatrrlar. Btn bunlar yaparken kendisi ile beraber olduklarn sylerler ama bel ve felketlerle karlatklarnda, lmle burun buruna geldiklerinde onu hemen terk ederler.

eytanla kabak ekenin, kabak bana patlar. Kt, alak, dzenbaz, kurnaz biri ile ortak bir ie girenin bana trl felketler gelir; oynadklar oyundan en ok zarar eden o olur.

imek akmadan gk grlemez. Kimi nemli olaylar meydana gelmeden, bir grlt kopmadan nce baz belirtileri grlr.

hret afettir. Herkese bilinme, tannma ve bir ne kavuma insann lehineymi gibi grnyorsa da aslnda daha ok aleyhinedir. yle ki: Kii belki hreti sayesinde kimi madd imknlara kavuabilir ama kaybettikleri daha fazladr. ok nlenmek insan kibirli yapar,

insana ne olduunu unutturur, yava yava gerek dostlarn kaybeder. Herkesin dikkati zerinde olduu iin doal ve zgr bir ekilde yaayamaz, ar ilgiler onu srekli rahatsz eder, dolayl olarak kimi istekler ve basklarla karlar, btn bunlar onu skntya ve bunalma srkler, huzuru kalmaz, sun bir hayatn esiri olur.

Sabah ola, hayr ola (gele). Sabah olsun, o vakte kadar ii belki dzelir. nk gndz geceden daha hayrldr. Bk. Akamn hayrndan sabahn erri...

Sabr ac ise de (acdr) meyvesi tatldr. Ac, yoksulluk, hakszlk gibi zc durumlar karsnda ses karmadan onlarn gemesini bekleme erdemi gsteren ve direnen kii, sonunda krl kar. nk Yce Allah, sabredenlerle beraberdir; onlar sabrlar karlnda mutlaka mkfatlandracaktr.

Sabreden dervi, muradna ermi. Hi kimse amacna yle birdenbire ve kolayca ulaamaz. nsann karsna pek ok engel kabilir, uzun zaman beklemesi gerekebilir, bana trl hller gelebilir; ite btn bunlara

sabreden, direniini ylmadan srdren kii istediine kovuup ulaabilir.

Sabreyle iine, hayr gelsin bana. Bir i yapmaya giritiinde karna kan zorluklar sebebiyle kzp fkeye kaplmaz, acele edip gevemez, azmini yitirmezsen baar da, hayrl sonu da senin olur.

Sabrn sonu selmettir. Olan veya olacak tm zorluklara gs geren, tel ve fkeye kaplmadan bana gelen felketlerin gemesini bekleyen, ses karmadan bunlar ama erdemi gsteren kimse, sonunda esenlie erecektir.

San ak m kara m, nne dnce grrsn. Acele etme, herhangi bir yargya varma; sonucun ne olduunu biraz sonra, i bitince, kendi gzlerinle grp anlarsn.

Sadk dost akrabadan yedir. Dostluu, ball gerek ve iten olan dost, akrabadan daha iyi ve hayrldr.

Sefa ile yenen cefa ile kazanlr. Kaygsz, sakin, zevk ve gnl rahatl iinde yenen para, sknt ekilerek ve aln teri dklerek kazanlmtr.

Sa ba yastk istemez. Sal yerinde olan bir insann durup dururken yatt pek grlmez. Eer yatmak istiyorsa, bilin ki o hastadr.

Sa elinin verdiini sol elin grmesin. Birine yaptn iyilii gizli tut. Herkesin gz nnde yaparsan, yardm yaptn kiiyi incitebilirsin. Onun da bir onuru vardr, bil. Dinimiz olan slm da zekt ve sadakalarn verilmesinde bu gizlilie uymay emretmitir. Aslolan kiinin kendini gsterip vdrmesi deil, kendini gstermeden yardm yapp yoksulu sevindirmesidir.

Sar iitmez, uydurur (yaktrr). 1. itme duyusundan yoksun, iitmeyen kimse, yaknnda konuulanlar duymaz. Ama konuulanlara bakarak deerlendirmeler yapar, anladn sanarak bir eyler yaktrp karlk verir. 2. Bir olayn iyzn bilmeyen kimse, grne gre bir sonuca varr; vard sonucu da doru sanr.

Salk, varlktan yedir. Vcudun hasta olmamas, vcut esenlii her eyden nemlidir. nk bir eyin tadn alabilmek, bir eyden gerektii gibi yararlanabilmek iin salkl olmak arttr. Her eyiniz var, ama ondan istifade edecek durumunuz yok. Neye yarar?

Sahipsiz eve it buyruk. Bk. Issz eve it buyruk.

Saknlan gze p batar. zerine ok dlen eyler daha ok kazaya ve zarara urar. Olabilecei dnlen kt durumlara kar nlem almak gereklidir, ancak orta bir yol izlemeli, arla dlmemelidir.

Sakla saman, gelir zaman. Gereksiz grlen, ie yaramaz kabul edilen ey gnn birinde, ileride lzm olabilir. Bu sebeple nemsiz grdmz eyleri bir kenara atp elden karmamal, onlar saklamalyz.

Sanat altn bileziktir. Bir kenarda saklanan altn, gn gelince bozdurulup kullanlr.

Sanat da altn bilezik gibidir. Gn gelir gerekli olur. Bir sanata sahip kimse, sanatn uygulama alanna sokarak ondan geimi iin kazan salar, yararlanr. Dolaysyla sanat, altn gibi deerini hibir zaman kaybetmez.

Sana tala vurana, sen ala vur (dokun). Sana sert, kaba, acmasz davranana, sen yumuak davran; o incitiyorsa, sen incitme; ktlk ediyorsa, sen iyilik et.

Sanatn ustadan renmeyen (grmeyen) renemez. Her iin, her sanatn kendine gre birtakm incelikleri vardr. ok almak, kendi kendine almakla bu incelikler renilemez. Bu incelikler, pek ok deneme yapm ve tecrbe kazanm ustadan renilir ancak. nk usta denen kii, kendinden ncekilerin tecrbelerinden yararlanan, sanatn gerei gibi renip iinin srlarn bilen kiidir.

Sana vereyim bir t: Kendin ununu kendin t. Kii, kendi iini kendisi yapmaldr. ini bakasna brakmazsa ii rahat eder, skntya dmez. Hem ii kolay yrr, hem de istedii gibi olur.

Sarmsa gelin etmiler, krk gn kokusu kmam. nsanlar kt yanlarn kolay kolay belli etmezler. Bunun iin haklarnda yargda bulunmakta acele etmemek gerekir.

Sayl gn tez geer. Says belli olan, bir iin yaplmas iin nemli ve az grlen belirli zaman sresi ok abuk geer. Kii iine yle dalar ki, bugnlerin nasl getiinin farkna bile varmaz.

Sayl koyunu kurt kapmaz. Birine teslim edeceiniz bir eyi eer sayarak, lerek ya da tartarak verirseniz, emanet alan kii onu daha iyi korur; iinde bir ktlk varsa bile, sayl olduunu bildiinden tr bundan vaz geer; dikkatli olur.

Sebepsiz ku bile umaz. 1. Dnyada her eyin olmasna veya bir hlde bulunmasna yol aan bir sebep vardr. Bu sebepleri de yaratan Yce Allah`tr. Sebeplerin srrn da gerek anlamda yalnz O bilir. 2. Bir yardmc, bir yol gsterici olmadan iler baarya ulamaz.

Sel gider kum kalr (kii ettiini bulur).

Geici olanlara deil, kalc olanlara nem vermek gereklidir. Hayatn ak iinde yaadmz olaylarn, bulunduumuz yerlerin, iliki kurduumuz insanlarn bir asl olanlar, bir de gelip geici olanlar vardr. te bizim iin bu asl olanlar, kalc olanlardan daha nemlidir.

Sen aa, ben aa; bu inei kim saa? Kii, zerine den iten kamayp onu yapmaldr. Herkes iini bir kenara brakp keyfini dnrse iler ortada kalr, bir sonu alnamad gibi i dzeni de bozulur, karklk kar, tatszlk balar.

Sen ilersen mal iler, insan yle geniler. Mal-mlk edinmenin, para kazanmann yolu almaktr. nsan ne kadar ok alrsa, o kadar da ok kazanr; gittike de zenginleir, rahat bir hayata kavuur.

Sen iten korkma, i senden korksun. Bir ii baarmada azim ve cesaret ok nemlidir. Eer giriecein ii gznde bytr, bunun altndan kalkamam diye korkar, azmini yitirirsen baarl olamazsn. Korkma, cesaretle iin stne stne git, bak nasl iyi bir sonu alacaksn.

Sereden korkan dar ekmez. Tehlikeleri gznde byterek ie girimekte ekingen davranan kimse, amacna ulaamaz. Unutulmamaldr ki, her iin kendine gre zor bir yan vardr. Amacna kavumak isteyen de bunlar gze almaldr.

Sermayen bir yumurta ise taa al. Sermaye, bir iin kurulup yrtlmesi iin gerekli olan, nemi byk bir gven kaynadr. Eer bu kaynak ie yaramayacak, seni yar yolda brakacak kadar kk ve nemsizse, o iten hemen vazgemelisin; ona bel balayp yola karsan sonunda zarar grr, piman olursun.

Sevda geer yalan olur, sonra sokar ylan olur. Tutku hlini alm ar sevgi, balangta sevenleri birbirine balayan gl bir badr. Karlkl sevgi bittii anda bu ba kopar; tutkuya dnm olan sevgi de ksa zaman sonra yerini kart olan nefrete brakr, taraflara byk zarar verici odak hline gelir.

Seyrek git sen (ska varma) dostuna, kalksn ayak stne.

Dostumuz da olsa, sk sk yanna giderek kiiyi rahatsz etmek doru deildir. Onu bezdirmemek, kendimizden soutmamak, gittiimizde de yakn ilgi grmek ve lykyla arlanmak istiyorsak, ziyaretlerimizi uzun zaman aralklaryla ve arada srada yapalm.

San kt delii bilir. Yasalara aykr, yolsuz, gizli bir i yapan kimse, kalkt bu eylemin douraca sonular nceden enine boyuna hesaplar; yakay ele vermemek, yakalanmamak iin gerekli nlemleri alr; nereye, ne zaman ve nasl kaacan bilir.

San geer yol olur. Kk ve basit de olsa, olumsuz ya da kt bir iin yaplmasna izin verilmemelidir. Eer bir kez izin verilirse, srekli yaplmaya balar ve alkanlk hline gelir. Bu giderek gelenekleir ve pek ok kimse o zararl yolu takip eder.

Sinek kktr ama mide bulandrr. nemsiz, kk gibi grnse de, kt ve olumsuz bir ey insan zerinde iyi bir etki brakmaz.

Sinek pekmezciyi tanr. karn kollayan, kendini dnen, iinin ehli olan kimse, kimden yararlanacan iyi bilir.

Soann acsn yiyen bilmez dorayan bilir. Bir iteki gl, ekilen sknty, o iin iinde olanlar, o ii baarmaya alanlar bilir; iin sadece sonucundan yararlananlar ise bundan habersizdirler.

Sona kalan dona kalr. Bir iin yaplmasnda ge kalan, zamann kullanamayan kimse istedii eyi elde edemez.

Son pimanlk fayda vermez. iten getikten sonra piman olmann bir yarar yoktur. nemli olan bir zarara uramadan nce, yaplacak ie iyi dnerek, tedbir alarak girmek ve kt bir sonla karlamamaya almaktr.

Sonradan gelen devlet, devlet deildir. Kii yalandktan sonra gelen zenginlik ie yaramaz. nk zengin, varlkl olmann tad ancak genlikte karlr.

Soran yanlmam. nsanolu her eyi bilemez. Pek ok bilgiye sahip olan kimsenin bile bilmedii pek ok ey vardr. Bu sebeple bir ie girimeden nce, yanlgya dmemek ve yanla sapmamak iin o i konusunda birilerine soru sormak, onlardan bilgi almak son derece gereklidir.

Sora sora Badat bulunur. nsan sora sora bilmedii ileri ve ok uzak yerleri bile renip bulabilir.

Sorma kiinin asln, sohbetinden bellidir. Bir kiinin kim olduunu, soyunu sopunu renmenin bir gerei yoktur. Onu tanmak, karakteri hakknda bilgi edinmek istiyorsan konumasna, fikirlerine, inanlarna, hl ve hareketlerine bak; bu sana yeterli ipularn verir.

Syleyenden dinleyen arif gerek. 1. ok sz sylemek yerine ok dinlemek daha iyidir. nk renmenin en nemli yollarndan biri de dinlemektir. Ayrca ok konuann ok hata yapt da ortadadr. 2.Kimi konumaclar st kapal, sanatl ve derin anlaml konuurlar. Bu durumda

sylenenlerin anlalmas, dinleyenin bilgi ve anlay yeteneine bal kalr. Dinleyen, ne denmek istendiini aba gstererek anlamaldr.

Sz azdan kar. Faziletli, drst, ahlkl ve mert kii azndan kan sz bilir; ona bal kalr, verdii szden dnmez ve onun gereini yerine getirir.

Sz gmse, skt altndr. Konumak her ne kadar iyiyse de, susmak bazen konumaktan daha iyi sonu verir. yle ki, hi ummad zamanda bile kiinin sarf ettii szler bana i aabilir; onu zor duruma sokabilir.

Szn bil, piir; aznda der, devir. Syleyecei szn ne anlam tadn, ne gibi sonulara yol aacan dnmeli; derleyip toparlamal, ondan sonra sylemelidir insan. Eer sz aza geldii gibi, bir tartdan geirilmeden sylenirse insann bana umulmadk dertler aabilir.

Sz var i bitirir, sz var ba yitirir. Szn insan zerindeki etkisi tartlmaz. yi, gzel, akllca ve yerinde sylenmi szler oklukla insanlar zerinde olumlu etkiler

brakr; inandrc, kabullendirici, yumuatc bir rol oynayarak rayndan kmak zere olan ileri bir dzene sokar. Bunun yannda, kimi krc, kaba, sert, dnlmeden sylenmi, lsz szler de kimi tepkilere yol aar; anlamazlklara, kavgalara sebep olur; iler kmaza girer, giderek byr ve kimilerinin lmne bile sebep olur.

Su akarken testiyi doldurmal. nsan eline geen frsatlar deerlendirmeli, karsna kan imknlardan yararlanmasn bilmeli, mmkn olduunca mal-mlk edinmeli, geleceini gvence altna almaldr. nk her zaman uygun bir frsat yakalamas mmkn olmayacaktr.

Su bulanmaynca durulmaz. Kimi i, konu, olay ya da durumlar pek ok tartma, ekime ve mcadeleden sonra aydnla kavuur. Hemen herkes niyetini aa vurur, fikrini syler, sylenmedik bir ey kalmaz, sonunda mesele zlr ve i yoluna girer.

Su bulununca (grlnce) teyemmm bozulur. Bir zorunluk dolaysyla yaplmakta olan bir iin, bu zorunluk ortadan kalknca gerei gibi yaplmak iin yeni batan ele alnmas

gerekir. Bir baka deyile, iimizde kullanacamz asl ey elimize geince, daha nce onun yerine koyduumuz benzerinin bir hkm ya da deeri kalmaz.

Su kn, sz (sofra) byn. ncelikle bykler saylmal, kkler de korunmaldr. Geleneklerimiz ve dinimiz, korunmada ncelii ocua vermitir; nk ocuk daha gsz ve dayankszdr. Saygda ise ncelii byklere vermitir, nk ocuun btn ihtiyalarn karlayan odur.

Su testisi su yolunda krlr. Bir kii ama edindii ite veya lkde, tuttuu yolda eitli engellerle karlar; kazaya urar, zarar grr, hatta lr de.

Su uyur, dman uyumaz. Kimi akar sular vardr ki sanki akmyormu, durgunmu gibi grnr. Buna asla kanmamak gerekir. nk durgun akan sular daha ziyade tehlikeli olanlardr, asl ak ve hareket diptedir. Dman ise bundan daha tehlikelidir. Ona kar her zaman ok dikkatli ve uyank davranmak gerekir. nk ne zaman harekete geecei, ne yapaca belli olmaz. Unutulmamaldr ki, dman

frsat dkndr, frsat kollar.

Suyun yava akanndan, insann yere bakanndan kork. Bk. Adamn yere bakanndan...

Skt ikrardan gelir. Susmak kabul etmek demektir. Bir kii, kendisine yaplan sulamalara kar itiraz etmiyor, kendisine yaplan tekliflere ses karmyorsa, bu evet, kabul ettim demek anlamna gelir.

Srden ayrlan (ayrlan kuzuyu, koyunu) kurt kapar (yer). Herkesin tuttuu yolu brakp ayr bir yol tutturanlar, herkesin yaptn yapmayanlar, ya da arkadalarnn yardmyla yaplan bir iten ayrlanlar byk zarara urarlar.

Stten az yanan, yourdu fleyerek yer. Bir olaydan gerekli dersi alan, zarar gren kimse, ona benzer bir ile karlatnda uyank davranr; tedbirli olur.

ahin, sinek avlamaz.

Yce amalar peinde koan ve kendini ona lyk gren kimseler kk, nemsiz, deersiz eylerin ardna dp de vakit geirmezler.

akann sonu kakadr. El veya dil ile yaplan akadan, eninde sonunda ho olmayan bir durum veya kavga kar.

ap ile eker bir deil. D grnleri bakmndan kimi nesne ve varlklar birbirlerinin ayn grnrler. Oysa zde ve nitelikte birbirlerinden ok farkldrlar.

eriatn kestii parmak acmaz. eriat, Kur`an`daki ayetlerden, Hz. Peygamber`in szlerinden karlan din temellere dayanan Mslmanlk kanunlar, yani slm hukukudur. Bu kanunlarn karsnda herkes eittir, ayrmclk yaplmaz. Buradan yola klarak ata sz u anlamda gelimitir: Kanunlarn uygun grd cezaya katlanlr; bu durumu, zarar gren kii de saygyla karlar.

eytann dostluu daraacna kadardr.

Kimi insanlar vardr ki, tpk eytan gibidirler. Kurnaz, dzenbaz, alak ve kt niyetlidirler. Bunlar kimilerini karlar iin trl yollara iterler, kandrp yoldan karrlar, tehlikeli ilere bulatrrlar. Btn bunlar yaparken kendisi ile beraber olduklarn sylerler ama bel ve felketlerle karlatklarnda, lmle burun buruna geldiklerinde onu hemen terk ederler.

eytanla kabak ekenin, kabak bana patlar. Kt, alak, dzenbaz, kurnaz biri ile ortak bir ie girenin bana trl felketler gelir; oynadklar oyundan en ok zarar eden o olur.

imek akmadan gk grlemez. Kimi nemli olaylar meydana gelmeden, bir grlt kopmadan nce baz belirtileri grlr.

hret afettir. Herkese bilinme, tannma ve bir ne kavuma insann lehineymi gibi grnyorsa da aslnda daha ok aleyhinedir. yle ki: Kii belki hreti sayesinde kimi madd imknlara kavuabilir ama kaybettikleri daha fazladr. ok nlenmek insan kibirli yapar, insana ne olduunu unutturur, yava yava gerek dostlarn kaybeder. Herkesin dikkati zerinde olduu iin doal ve zgr bir

ekilde yaayamaz, ar ilgiler onu srekli rahatsz eder, dolayl olarak kimi istekler ve basklarla karlar, btn bunlar onu skntya ve bunalma srkler, huzuru kalmaz, sun bir hayatn esiri olur.

Tan yeri aarnca hrszn gz kararr. Doru olmayan yollara bavurarak kar salayan, gizli kapakl iler eviren kii, bu kirli ve karanlk ileri evirmesine imkn salayan artlar ortadan kalknca arr; ne yapacan bilemez olur, i yapamaz hle gelir.

Tarlann iyisi suya yakn, daha iyisi eve yakn. Ekilen tarla yeterince sulanrsa daha fazla rn verir. Eer tarla suya yaknsa hem kolay, hem de ok sulanma imkn doar. Bu durum da tarlay deerli klar. Bu tarla bir de eve yaknsa daha da kymetli olur. nk bir yandan tarlaya olan ulam, bir yandan tarlann bakm, bir yandan da tarlann korunmas kolaylam olur.

Tarlada izi olmayann, harmanda yz olmaz. Emeksiz, abasz verim dnlemez. Tarlasn gerektii gibi srmeyen, ileyip apalamayan, gbresini zamannda vermeyen, sulayp yabanc otlardan temizlemeyen kiinin tarladan rn

beklemeye hakk yoktur.

Tarlaya saban, srye oban. Bir tarla iyi srlr ve ilenirse istenen rn verir. Sabann girmedii tarla ksa bir sre sonra yozlap oraklar, ekilemez olur. Bunun gibi bir srden de verim bekleniyorsa, onu iyi bir obana teslim etmelidir. nk iyi bir oban, srnn nerede besleneceini, bakmnn nasl yaplacan bilir.

Taa kan keinin, aaca kan ola olur. Bk. Aaca kan keinin, dala bakan... Ta dt yerde ardr (Ta yerinde ardr). Herkes, her ey kendi evresinde nem tar. nk kii bulunduu yerde tannm, kendisine bir evre edinmi, hatr saylr bir yere gelmitir. Yabancs olduu bir yerde yeterince tannmad gibi kymeti de bilinmez.

Tama (dkme) su ile deirmen dnmez. Bir iin yaplmasnda g, emek ve sermaye ok nemlidir. i yapacak olan bunlardan yoksunsa, bakalarnn kk katklaryla, derme atma yardmlaryla srekli ve byk bir ii yrtemez.

Tatl dil ylan deliinden karr. Sert ve krc olmayan, yumuak, hoa giden, gnl alc, okayc, etkileyici, inandrc ve yerinde sylenmi sz insann houna gider; bu sz en azgn kiinin bile inadn krar, onu yumuatr ve yola getirir.

Tatl ye, tatl syle (konu). Krc, zc, incitici konumalardan sakn; gzel, hoa giden bir dil kullan; yerinde ve inandrc konu ki karndaki memnun olsun; sen de sevil ve sayl.

Tavan daa ksm, dan haberi olmam. stedii etkiyi yapmaktan ok uzak kalan kii kser, darlr; ne var ki; karsndaki kii, onun bu durumunu bilip anlamaz.

Tayfann aklls, geminin dmeninden uzak durur. Kendini bilen, sorumluluk sahibi, akll kii altndan kalkamayaca, beceremeyecei ilerin idaresinden uzak durmaya alr. O bilir ki, bunun aksine bir hareket hem kendini, hem de bakalarn zarara uratr.

Tebdil-i meknda ferahlk vardr.

Bulunduu yeri veya evreyi kimi zaman deitirmek, daha deiik yerleri grp gezmek insann skntsn giderir; ona rahatlk, ferahlk verir.

Tek kanatla ku umaz. Kimi iler vardr ki, yardmcsz, ara-geresiz yaplamaz. in iyi ve olumlu sonu vermesi iin bunlar mutlaka gereklidir.

Tekkeyi bekleyen orbay ier. Bir iin baarlmasnda trl skntlara katlanp sabretme, azim ve gayret gsterme, uzun sre alp emek verme son derece nemlidir. Btn bunlar yerine getiren kii, eninde sonunda bu davrannn yararn grr; bir mkfata mutlaka kavuur.

Tembele i buyur, sana akl retsin. grmeyi, almay sevmeyen; aba gstermekten, skntdan kaan kimse, kendisinden bir konuda yardm istendiinde, yardm edecei yerde zm yollar gsterir ve iten kamaya alr.

Terazi var, tart var; her eyin bir vakti var. Hemen her eyin, her iin bir ls ve zaman vardr. Eer bunlara dikkat edilmezse iler yolunda gitmez, karklk ba gsterir, hayat

alt-st olur, dzen gerektii gibi kurulamaz.

Tereciye tere satlmaz. Birine ok iyi bildii bir ey retilemez, bir konuda bilgi verilemez. Byle bir eye kalkan ya da alan kendisini gln duruma sokar.

Terzi kendi skn dikemez. nsanlar bakalarna yaptklar hizmetleri kendilerine gelince ou kez savsaklarlar, ya da yapmaya zaman ve frsat bulamazlar.

Testiyi kran da bir, suyu getiren de. yilik dlsz, ktlk de cezasz kalr; yahut her ikisi eit tutulur da aralarnda bir fark gzetilmezse adaletsiz davranlm olur. Bu durum da dzeni bozar, ynetimin iflsna neden olur.

Tebihte (temsilde) hata olmaz. Kimi zaman yaplan benzetmeler irkin ve kaba da olsalar sze g katmak iin yaplrlar. Dolaysyla bunlarn sz arasnda kullanlmasndan kimse alnmamaldr.

Tevekkelin (tevekkllnn) gemisi batmaz (eeini kurt yemez).

Tedbirini aldktan sonra fazla titizlikten uzak duran, her eyi artk Yce Allah`a brakp boyun een kimsenin malna, iine zarar gelmez.

Trnan varsa ban ka. Kendi bilgi, beceri ve imknn varsa, bunlara da gveniyorsan bir ie giri; yoksa vaz ge. Bil ki, kimseden kimseye hayr yoktur; bakalarndan kolay kolay yardm da gelmez, gelse de pek bir ie yaramaz.

Tilkinin dnp dolap gelecei yer krk dkkndr. Meslek veya alkanlk gerei olan bir sonutan kanlmaz. Daha nce kopup ayrlm olsa da, kii bal olduu evreye, ie veya bir alkanla eninde sonunda, u ya da bu sebepten tr dner.

Tilki tilkiliini bildirinceye kadar post elden gider. 1. lemedii hlde sulu grlen kimse, susuz olduunu kantlayncaya kadar yeterince ceza eker. 2. Kurnaz ve dzenbaz kimse, sahasnda ne kadar hnerli olduunu gsterinceye kadar, kendisinden daha hilekr birinin tuzana der.

Tilkiye, Tavuk kebab yer misin? diye sormular; Adam

gldrmeyin diye cevap vermi. Bir kimseye dkn olduu, ok sevip zledii, elde etmek iin yanp tututuu bir eyi, ster misin? Arzu eder misin? diye sormak son derece yersiz, hatta abes ve glntr.

Tok, acn hlinden bilmez (Var ne bilsin yok hlinden). Para, mal gibi eyleri elde etmi; aln gidermi ve bunlara doymu olanlar, yoksullarn ektikleri sknty, iine dtkleri geim darln anlamazlar. Topra ileyen, ekmei diler. Emeksiz yemek olmaz. almayan, bir ura vermeyen, aln teri dkmeyen kii verim elde edemez.

Tuz, ekmek hakkn bilmeyen kr olur. Birinin ekmek yedirip iyilik ettii kimse, btn bunlara karlk zerinde hakk bulunan insana kar nankrlk edip hyanet iinde olursa bana trl felketler gelir.

Trk karr, klc karmaz. Trk insan ihtiyarlar ama mcadele gcnden, direnme azminden bir ey kaybetmez.

Trkn akl sonradan gelir.

Yaratl gerei saf, samim, drst ve merttir Trk insan. Art dncelerden uzak kald gibi, iten pazarlkl da deildir. Bunun iin olsa gerek, giritii bir ite pek hesap-kitap yapmaz; karn hemen yle aklna getirmez. te yandan bir olay karsnda ne yapmak gerektiini de hemen dnemez. Dolaysyla kendisi iin hazrlanan kimi tuzaklara dmekten kurtulamaz. Bir sre sonra akl bana gelir, iin i yzn anlar, doru yolu bulur ama i iten de gemi olur.

Ucuz alan pahal alr (pahal alan aldanmaz). Ucuz alnan mal genellikle kt, dayanksz ve rk maldr. Kolay ypranr, eskir ve abuk atlr. ster istemez yerine yenisinin alnmas zorunlu olur, tekrar masrafa girilir. Dolaysyla pahalya alnm gibi olur.

Ucuz etin yahnisi yenmez (tatsz olur). Ucuza alnan, maledilen eylerde nitelik bulunmaz; ya rk, ya kt, ya da hilelidir. Bu sebeple, bu tr mallardan istenildii gibi fayda salanamaz.

Ucuzdur vardr illeti, pahaldr vardr hikmeti. Bir maln fiyat niteliine gredir. Bu sebeple ucuz eylerin ucuzluuna tamah etmemeli, pahal eylerin de pahallndan korkmamaldr. nk ucuz olan rk, kt ve dayanksz olur oklukla; pahal olan da kaliteli, deerli ve salamdr.

Ulular kpr olsa basp geme. Erdemli, byk ve yal kimselere kar daima saygl ol, hrmette kusur etme, onlar incitecek davranlardan kan. nk onlar gerek yalar, gerek tecrbeleri, gerekse erdemleri bakmndan buna lyktrlar.

Ulu sz dinlemeyen, uluyakalr. Byklerin, erdemli kiilerin uzun tecrbelere dayanan szlerine ve uyarlarna kulak asmayan kimse, trl kmazlarla karlar ve sonunda szlanp durur.

Ummadn ta ba yarar. Kk ve nemsiz grlen kii ya da nesneler, ou kez byk etkiler yaparlar; umulmadk iler grrler.

Umut, fakirin ekmeidir.

Sknt iinde bulunan, yokluk eken yoksul kii, iinde bulunduu durumdan bir gn kurtulacan, bollua ve rahata kavuacan umar ve bu umudan doan gven duygusuyla yaamaya alr.

Ustann ekici bin altn. Usta kii, bir zanaat uzun denemeler sonucu gerei gibi renmi olan ve kendi bana yapabilen kimsedir. inin hemen tm inceliklerini kavramtr. Bu bakmdan pek ok kimsenin urap da yapamad ii kolayca yapverir o. Dolaysyla onun ok kk gibi grlen emei bile olduka kymetlidir.

Ua ie ko, sen de ardna d. Bk. ocua i buyur,... Utanma pazar, dostluu bozar. Yakn tandklar arasnda yaplan al verite, taraflar birbirlerinden utanp sklrlar ve gerek niyetlerini ayp olur dncesiyle syleyip ortaya koyamazlar. Ancak bu durum ok gemeden anlamazlklara, tartmalara sebep olur; dostluu zedeleyip bozar.

Uyuyan ylann kuyruuna basma (baslmaz). imdilik zarar dokunmayan kt bir kimsenin yeni bir ktlk yapmasna frsat vermek doru deildir.

lenmemi eken, olmam bier. Her iin belirli bir yaplma biimi ve ortam vardr. Gerekli artlar yerine getirilmeden yaplan ilerden verimli sonu alnamaz.

rmesini (rmesini) bilmeyen kpek (it), srye kurt getirir. 1. Beceriksiz kimseler iyilik yapaym derken oklukla hem kendilerini, hem de bakalarn zarara sokarlar. 2. Neyi, ne zaman, nasl syleyeceini bilmeyen kimseler hem kendilerinin, hem de bakalarnn bana dert aarlar.

ryen kpek srmaz (kapmaz). Barp ararak bakalarn korkutmak isteyen kimseden saldr beklenmez. Ktlk yapacak kii, bu niyetini gizli tutar; belli etmez ve grltye patrtya yer vermez.

enenin (utanann, erinenin) olu kz olmam. ok enen, tembel tembel oturan, gevek davranan, iinde bir alma istei duymayan kimse bir ey elde edemez. Bir ey elde etmek isteyen, onu elde edecek yola ba vurmaldr. Szgelimi oul-kz isteyen nce evlenmek zorundadr.

zm zme baka baka kararr. Her zaman bir arada bulunan, arkadalk eden, bir evrede yaamaya alan kimseler birbirlerinden etkilenirler; birbirlerinin zelliklerini, huylarn ve alkanlklarn kaparlar. Bk. Krle yatan...

Vakit nakittir. Bir iin yaplmasnda sermaye ve emek ne kadar deerliyse, zaman da o kadar deerlidir. nk her i, bir zaman dilimi iinde gerekleir. Bir ite kullanlmadan geirilen zaman bir kayptr ve bu zaman bir daha elde etmek mmkn deildir. Dolaysyla zamann kayb i kaybna, i kayb da para kaybna yol aar. Bu bakmdan zamann en kk parasn bile boa geirmemeli, iyi deerlendirmelidir.

Vakitsiz ten horozun ban keserler. Her iin olduu gibi, her szn de uygun bir yeri ve zaman vardr. Uygun olan bir zamanda sylenmeyen, yerli yersiz ortaya atlan, densizce sarf edilen szler birilerinin tepkisini eker; rahatszla

neden olur, byk zarara yol aar.

Vakitsiz ten horozdan, ancak onu keserek kurtulan insanlar; yerinde ve zamannda konumayan insan da cezalandrp susturmakta hi tereddt etmezler.

Var evi, kerem evi; yok evi, verem evi. Bir kiinin bata bulunabilmesi, iyilik yapabilmesi iin varlkl, zengin ve mal mlk sahibi olmas gereklidir. Bu varla kavumu ailenin evinde ikram ziyadesiyle yaplr, konuklar kusursuzca arlanr, ihtiya sahiplerine gereken yardm eli uzatlr. Buna karlk yoksulun evinde dert, sknt ve yokluktan baka bir eye rastlanmaz.

Varn veren utanmam. Kendisinden bir ey isteyene elinde ne varsa onu verebilir kii. Verdii ey az diye bundan utanmamaldr; tam aksine bu davran soyluca bir davrantr. nk iyiliin ou kadar az da deerlidir. O hlde kk ve nemsiz de olsa, kii verebilecei kadarn vermelidir.

Var ne bilsin yok hlinden.

Bk. Tok, acn hlinden...

Varsa (var m) pulun, herkes kulun; yoksa (yok mu) pulun, dardr yolun (Paran varsa, cmle lem kulun; paran yoksa, tmarhane yolun). Varlk, zenginlik, mal-mlk herkesi kendine eker. Bunlar kim elinde tutuyorsa, insanlar onun etrafnda pervane olur, herkes ona yaklar, hizmet eder, sayg gsterir, emrine koar. Yoksul kiide ise ne para pul, ne de mal-mlk vardr. Bu sebeple onlarn yzne kimse bakmaz; mrlerini sknt, darlk ve yokluk iinde geirirler. Hatta kimi zaman ektikleri bu skntlar yznden bunalp deli bile olabilirler.

Var varlatr, yok syletir. Para paray eker; varlkl kiiler, paralarn kullanarak daha ok kazanr, varlklarna varlk katarlar. Bu varlklar, onlara ayrca yksekten atma ve vnme gc de verir. Yoksul kiinin elinden ise sadece szlanmak, yaknmak ve dert yanmak gelir.

Veren eli herkes per. Cimri olmayan, ona buna yardm elini uzatan, eli ak olan, iyilik yapan kimseyi pek ok kii sever; ona sayg duyar.

Verip piman olmaktansa, vermeyip dman olmak yedir. Sizden dn veya bor istendiinde (eya, para) verdiiniz ey size zamannda denmezse, ya da ypratlarak geri iade edilirse cannz olduka sklr. Verdiinize piman olursunuz. Vermemi olsaydnz bu sefer kar taraf size krlm olacakt. Grld gibi her iki durumda da krgnlk olacak ve dostluk bozulacaktr. O hlde vermeyip dostluu bozmak daha iyidir. nk bu durumda hi olmazsa malnz ya da paranz sizde kalacaktr.

Verirsen doyur, vurursan duyur. Bir yardmda bulunacak, bir iyilik yapacaksanz bu mutlaka bir ie yaramal; doyurucu ve kar tarafn ihtiyacn giderici nitelikte olmaldr. nk geliigzel, batan savma, yar buuk yaplan yardmlar pek ie yaramaz. Bir kavgaya tutumadan nce hasmn bu kavgadan haberdar etmek de mertlik gereidir. Anszn, habersiz saldrmak er kiiye yakmaz.

Verirsen veresiye, batarsn karasuya. Parasn daha sonra olmak artyla kimseye mal verme. Yoksa zararl karsn, hatta batabilirsin de. nk veresiye alp da

borlarn demeyenler ok grlm, mterilerin de bu tutumu yznden kimi esnaflar ya batm, ya da batma tehlikesi atlatmlardr.

Vermeyince Mabud, neylesin Mahmud. Her ey Yce Allah`n takdiri iledir. Kimine zenginlik, kimine darlk, kimine de ilim verir. Eer Yce Allah, bir kimseye geni bir imkn, belirli bir yetenek ve zenginlik nasip etmemise, kulun yapaca hibir ey yoktur. Ne kadar rpnrsa rpnsn bounadr, eline nasibinden fazlas gemez. * Bir elin nesi var iki elin sesi var' / 'nerde okluk orda b.kluk'

* Doru syleyeni dokuz kyden kovarlar / yalancnn mumu yatsya kadar yanar

* Alimden zalim, zalimden alim doar. / anasna bak,kzn al.

* Damlaya damlaya gl olur. / Tama suyla

deirmen dnmez.

* yi insan lafn stne gelir. / ti an oma hazrl

* Fazla mal gz karmaz. / Azck am arsz bam

* Sz gmse,skut altndr. / Skut ikrardan gelir.

* Denin dostu olmaz. / Dost kara gnde belli olur

* Tatl dil ylan deliinden karr. / Lafla peynir gemisi yrmez. ,

* Akl akldan stndr. / Akln yolu birdir.

* fke baldan tatldr. / fke ile kalkan zararla oturur.

* Fazla mal gz karmaz. / Az karar ou zarar.

* Harama el uzatlmaz. / zm ye ban sorma

* Erken kalkan yol alr. / Acele ie eytan karr.

* ki gnl bir olunca samanlk seyran olur. / ki plak bir hamama yakr.

* Geri verilen rneklerde bazlarnn syleni yerleri ve anlamlar tam olarak rtmese bile o gzel szleri zikreden sevgili atalarmz biraz da vaziyeti idare etmiler sanki * Bir elin nesi var iki elin sesi var' / 'nerde okluk orda b.kluk'

* Doru syleyeni dokuz kyden kovarlar / yalancnn mumu yatsya kadar yanar

* Alimden zalim, zalimden alim doar. / anasna

bak,kzn al.

* Damlaya damlaya gl olur. / Tama suyla deirmen dnmez.

* yi insan lafn stne gelir. / ti an oma hazrl

* Fazla mal gz karmaz. / Azck am arsz bam

* Sz gmse,skut altndr. / Skut ikrardan gelir.

* Denin dostu olmaz. / Dost kara gnde belli olur

* Tatl dil ylan deliinden karr. / Lafla peynir gemisi yrmez. ,

* Akl akldan stndr. / Akln yolu birdir.

* fke baldan tatldr. / fke ile kalkan zararla

oturur.

* Fazla mal gz karmaz. / Az karar ou zarar.

* Harama el uzatlmaz. / zm ye ban sorma

* Erken kalkan yol alr. / Acele ie eytan karr.

* ki gnl bir olunca samanlk seyran olur. / ki plak bir hamama yakr.

* Geri verilen rneklerde bazlarnn syleni yerleri ve anlamlar tam olarak rtmese bile o gzel szleri zikreden sevgili atalarmz biraz da vaziyeti idare etmiler sanki Baba koruk (eki elma, erik) yer, olunun dii kamar. Bir babann yapt kt i, srekli tekrarlad uygunsuz hareketler her nedense aileye yklenmeye allr. Toplum iinde de bunun skntsn en ok, ocuk eker; en ok o, g duruma der.

Baba mal tez tkenir, evlt gerek kazana. oklukla insanlar bir emek vererek kazanmadklar maln deerini pek bilmezler, meer ki bu baba mal ola. Babadan kalan mal, mlk ya da para hazr olduu, deeri de pek bilinmedii iin kolay ve abuk harcanr; tez biter. Bu bakmdan babadan kalan mirasa gvenip almamak, bir kazan yolu tutmamak son derece sakncaldr. Kiilik sahibi olan kimse ise baba malna gvenmez, aln teri dkerek kazanmaya alr, kazandnn deerini de bilir, ona sahip kar, dolaysyla onu dikkatle harcar.

Baca eri de olsa duman doru kar. Drst, doru, iyi ve gzel vasflarn doutan getiren insan, ne denli bozuk, elverisiz ortamlarda bulunursa bulunsun niteliklerini kaybetmeyip korur. Bu durum nesneler iin de geerlidir.

Baa bak zm olsun, yemeye yzn olsun (Bada izin olsun, zm yemeye yzn olsun). Bir ban ba olmas iin gereken bakm gsterilmelidir. zmler zamannda budanmal, gbrelenmeli, apalanmal ve sulanmaldr. Bu yaplmazsa o badan istenilen zm alnamaz. Bu da bize gsteriyor ki emekle zm arasnda sk bir iliki var. Bir kii bir eyden verim bekliyor, fayda temin etmek istiyorsa gereken abay

gstermeli; gerekli harcamalardan kamamal, o eye iyi bakmaldr. Aksi takdirde o eyden yararlanmaya yz olmaz.

Bala atn, smarla Hakk`a. Hayvanlarn bir yerde durmalar isteniyorsa onlar mutlaka balamak gerekir. Bu durum at iin de geerlidir. Eer onu ba bo brakrsak oradan uzaklap kaybolabilir, bana trl hl gelebilir. Bunun gibi pek ok eyde nce tedbir alnmal, sonra da Allah`a havale etmeliyiz. Ksacas nce tedbir, sonra tevekkl her ite kural olmaldr.

Bal koyun yerinde otlar. Nasl ki bal koyun, bal olduu ipin izin verdii snrlarn dna kp otlayamyorsa, kimi insanlar da ellerinde olan imknn dna kp i gremezler; ellerindeki imkn ne kadarsa o kadar baarl olurlar. Fazla imknlara kavumak, becerikli insanlarn daha verimli ve baarl olmalarna kap aralar. Bu sebeple onlara gerekli olan imkn ve frsat verilmelidir.

Bakarsan ba, bakmazsan da olur. ster ba, ister i yeri, isterse bir eya olsun, ona gerekli bakm gsterirsek beklediimiz faydaya kavuuruz. Bir baa bakmaz, onu

apalamaz, budamasn yapmaz, yabanc otlardan temizlemez ve gbrelemezsek bir zaman sonra onu daa, verimsiz bir yere dnm grebiliriz. Bakm olmayan bir i yeri, bir eya iin de durum bundan farkl deildir. Bakmdan uzak tutulmu bir i yerinde dzen gzetilmezse aksaklklar giderek byr, n alnamaz olur, sonunda i yeri iflasn eiine gelebilir. Bir eyann bozuk, krk, eksik bir yan yerinde ve zamannda giderilmezse, o eya bir sre sonra kullanlamayacak hle gelir. Unutulmamaldr ki, baklan ve onarlan eyler ancak yararlanlacak eyler olarak ortada kalr.

Bakmakla usta olunsa, kpekler (kediler) kasap olurdu. renmenin esas denemeye ve yapmaya dayanr. Bir ey, bakasnn yapt ie baklarak renilemez. Eer bilgi ve becerinin de kazanlmasnn yapmaya dayand dnlrse, bir iin renilmesinin seyretmeye deil, bizzat denemeye ve o i zerinde almaya bal olduu daha aka grlr. Ustalk da ancak byle elde edilir.

Bal bal demekle az tatlanmaz. Bir eyin yalnzca adn etmekle, onun hakknda tatl szler sylemekle o eye kavuulmaz. nemli olan gerekli giriimlerde

bulunup onu ele geirmek iin ura vermektir. Balk aa girdikten sonra akl bana gelir. oklukla dnp tanmadan, olacaklar hesaplamadan ie kalkan insan, bu ihtiyatszl sebebiyle bir felkete dtkten sonra akln bana toplar; kendine gelip uyanr. Ama dvnmesi, rpnmas bir fayda vermez; nk i iten gemi olur.

Balk batan avlanr. Bir yeri yneten oraya hkim demektir. Eer bir yeri ele geirmek istiyorsan, orann hkimi olan yneticileri ele geirmen yeter.

Balk batan kokar. Gerek bir aile, gerek bir topluluk ve gerekse bir lkede bataki yneticilerin niyetleri ve tutumlar bozuksa o yerdeki her ey de bozuk ve dzensiz olur. Ortada deerini koruyan bir ey kalmaz. Baln olsun tek, sinek Badat`tan gelir. 1. Yeter ki maln, mlkn ve paran olsun; ondan faydalanmak isteyen pek ok kimse olduuna, hatta bunlardan kimilerinin ok uzaklardan geldiine bile ahit olacaksn. 2. Kymetli bir maln m var? Kayglanma, onun mterisi eninde sonunda mutlaka kp gelir.

Balta demedik (girmedik) aa (orman) olmaz. Hayat yle etrefilli bir yoldur ki, zorluk, felket ve aclarla karlamayan, bir zarar grmeyen kimse yoktur.

Bal tutan parman yalar. Bakalarna yarar dokunan yerlerde alan, onlara iyi ve gzel eyleri sunmakla grevli bulunan kimse, rettiinden ya da dattndan kendisi de faydalanr. Genellikle bu tutum da ho grlmeye allr. nk o grevi yapan bunu hak ediyor kanaati yaygn hle gelmitir.

Bana benden her ne olursa, bam rahat bulur dilim susarsa. 1. Hemen her kii kendi geleceini kendisi hazrlar. Kendisine gelecek zararlarn ya da faydalarn tm onun tutumuna baldr, her eyin sorumlusu o olur. 2. Ne sylediini bilmeyen, szlerinin onu nereye ulatracan hesap etmeyen, lzumsuz ve ok konuan kimse, dili yznden eitli zararlara urar. Aksine diline bir eki dzen veren, susmasn bilen ve ancak gerektii yerde konuan kimseler bu bellardan uzak olur.

Bana dokunmayan ylan bin yaasn. Baz bencil, karc kimseler vardr ki, onlar, srf kendilerine zarar

vermiyor diye ktlk yapan kimselere engel olmazlar. Onlarn bakalarna ktlk yapmalarna, bu ktlklerinin btn bir toplumu zarara uratmalarna ses dahi karmazlar; onlara dokunmamaya alrlar. Oysa bu tavr son derece yanltr. Yalnz kendimizi deil, toplumun dier bireylerini de dnmek zorundayz. Bana ne demek, nemelzmc olmak toplumun dirlik ve dzenliini temelden bozacak bir harekete yol aar.

Baskn basanndr. Kim ki savata dmann gafil avlayp frsat vermeden hcum ederse, zaferi elde eder; sava kazanr. Basksz (ivisiz) yongay (tahtay) yel (el) alr, sahipsiz tarlay sel alr. 1. yi korunmayan ara ve gereler abuk ypranr; sahiplenilmeyen mallar elden gider, onlara bakalar sahip kar. 2. ocuklarn ya da genlerin denetimini ve gzetimini iyi yapmal; aksi takdirde onlar kt yollara debilir, zararl alkanlklarn tutsa olabilirler. Bunlarn yannda aile ile balar kopup ilikileri tamamen kesilebilir.

Baa gelen ekilir. Ne kadar istersek isteyelim kimi felketleri, kt durumlar

nleyemeyiz; stmze ken aclara katlanmaktan baka bir ey gelmez elimizden. Bu durumda yaplacak tek ey sabrl olmak, skntlara katlanmay bilmektir.

Baa gelmeyince bilinmez. nsan bakalarnn urad felketlerin, dertlerin ne denli ac olduunu gerektii gibi idrak edemez. Ne zaman ki benzer bir olayla karlar ve acy tadar, ite o zaman anlar.

Ba baa bal, ba da eriata. Bulunduumuz yerdeki yneticiler, bir st yneticiye; st ynetici ise en st yneticiye; o da eriata, yani Cenab- Hakk`n koymu olduu kanunlara baldr. nsanlarn bana buyruk hareket etmeleri bylelikle nlenir, bir sorumluluk zinciri oluturulur. Alttakiler sttekilere, sttekiler de eriate kar sorumlu olurlar. Bu durum toplumlarn genel dzenini salam olur. Ancak gnmzde bu sorumluluk ba eriatla deil, lik kanunlarla salanmaya allmaktadr.

Ba baa vermeyince ta yerinden kalkmaz. Bir insann gc snrldr, tek bana her ii yapamaz. Kimi zor ileri yapmas iin de baka insanlarn gcne, ibirliine ihtiya

duyar. Gler birletirilince zor ilerin yaplmas da kolaylar. nk birlikten kuvvet doar.

Ba dille tartlr. Kiilerin ne kadar akll, ne kadar dnceli olduklar syledikleri szlerle llr. nk konumalarn tutarl ve yerinde olup olmamas byle bir lm iin en elverili yollarn banda gelir.

Ban acemi berbere teslim eden, pamuunu cebinde tasn. Bir iin yaplmasn tecrbesiz, beceriksiz, ustal olmayan kiilere teslim eden, meydana gelebilecek zararlara katlanmaya da hazr olmaldr.

Ba kes, ya kesme. Tabiat zengin klan, bir yeri yaanlacak hle getiren unsurlarn banda aa gelir. Hayatmz iin yararlar o kadar oktur ki, ya bir aa kesmek, bir insan ldrmek gibidir.

Ba nereye giderse ayak da oraya gider. 1. Kkler oklukla bykleri taklit ederler. Onlara zenir, onlarn yaptklarn yapmaya alrlar. 2. Bir lkede i banda bulunanlar, bir i yerini ynetenler nasl hareket edip bir yol

izlerlerse, ynetilenler de onlar gibi davranp onlar takip ederler.

Baz bazla, kaz kazla, kel tavuk topal horozla. Bir kimse, kendi niteliine uyan, kendine denk olan, kendine benzeyen kimselerle beraber olur, arkadalk eder, dp kalkar.

Bedava sirke baldan tatldr. Emek verilmeden, karl denmeden ele geirilen eylerin kymeti ne kadar dk olursa olsun kiinin pek houna gider.

Bel geliyorum demez. Hayat inili kl bir yoldur. nsann karsna neyi, ne zaman karaca hi bilinmez. nsan bir anda, hi umulmadk bir zamanda ktlklerle, felketlerle kar karya kalabilir. Bu yzden tedbiri elden brakmamak gerekir.

Bele atn diine (yana, yularna, dizginine) baklmaz. Bir aba, bir emek harcanmadan, bedava elde edilen eyler insana olduka ho gelir. Bu sebeple bir kusuru, bir eksii var m diye baklmaz; gzel olup olmad aranmaz, niteliklerine pek dikkat edilmez.

Besle, byk danay; tanmasn anay. Anne ve babalar ocuklarn salkl bymeleri, iyi bir eitim grmeleri iin her trl zorlua katlanrlar. Ama buna karlk ocuklarndan umduklarn bulamazlar. ocuklar kendilerine kar gerekli sayg ve sevgiyi gstermezler, hayrsz olurlar, onlarn deerini bilmezler, onlar tanmazlar. Dolaysyla da anne ve babann emeklerine kar nankrlk etmi olurlar.

Besle kargay, oysun gzn. Kimi nankr, kt niyetli, st bozuk kimseler vardr ki, hi de lyk olmadklar hlde sen onlara iyilik yaparsn, onlar da sana fenalkla karlk verirler.

Be parman bei bir deil (olmaz). Bir eldeki parmaklarn kimisi uzun, kimisi de ksadr. Bunun gibi bir anne-babadan olmu, ayn at altnda yetimi kardelerin de fiziksel ve ruhsal yaplar birbirinden farkldr. Huylar, becerileri, karakterleri birbirine benzemez. Bu durum toplumdaki dier insanlar iin de sz konusudur, onlar da birbirlerinden eitli nitelikleriyle ayrlrlar.

Beterin beteri vardr.

Kt bir duruma dtmzde, bir bel ile karlatmzda bundan kts de olamaz diye dnmemeli; daha da ktsnn olabileceini aklmzdan karmadan gereken sabr gstermeli, Allah`a snmalyz.

Ba kestiren kendi yz suyu, insan sevdiren kendi huyu. yi su verilmi elikten yaplan, ustalkla bilenen bak dayankl ve keskin olur; bu da onun deerini artrr. Kiileri deerli, sevimli klan da huy gzelliidir. Geimsiz, huysuz kimseler toplumca sevilmezler.

Bak sapn kesmez. Ba bak yapan demir ksm ile sap ksmdr. Demir ksm, sapl ksmna iliemez. Ama baka baklarn saplarna iliip zarar verebilir. Bunun gibi insanlar da ok yaknlarna, anne-babaevltlarna ve dier akrabalarna kolay kolay zarar veremez. Aralarnda onlar btnleyen, birbirlerine balayan bir kan, bir sevgi ba vardr.

Bak yaras geer (onulur), dil yaras gemez (onulmaz). Bak ya da herhangi bir silhn at yara bir sre sonra iyileir, vcuta onulur. Ama dilden kan kt ve ac szlerin gnlde

at yara, brakt izi kolay kolay kapanmaz; her hatrlamada yeniden alr, insana znt verir.

Bilen bilir, bilmeyen asl var sanr. nsan bir eyi duymusa, o ancak bir sylentidir; doruluu belirsiz, gereklii de phe gtrr. Ancak insanlar sylentilerin bu yanna bakmazlar, duyduklarn bakalarna aktarp dedikodu yaparlar. Konuulan bir olayn aslnn olup olmadn ancak gren bilir, grmeyen ama sylenenleri duyanlar ise dedikodular gerekmi gibi kabul ederler.

Bilinmedik a ya karn artr, ya ba. Anlamadmz, daha nce denemediimiz, i yzn bilmediimiz bir i yapmaya kalkmak akl kr deildir. nk tank olmadmz bu iin bamza i amas, bize zarar vermesi kuvvetle muhtemeldir. Bunun iin bir ie giriirken dikkatli olmak zorundayz.

Bilmemek ayp deil, sormamak (renmemek) ayp. nsan hayat iin bilgi olduka nemlidir. Ne ki insan her eyi bilmez. Bilmesine de imkn yoktur. nsann her eyi bilmemesi doaldr. Bunun utanlacak bir yan da yoktur. Ancak imkn varken

bilmediklerini sorup renmemesi, biliyorum tavryla bir ie girimesi son derece sakncaldr ve kusurludur. nk yanl bir yola saparak hem kendine, hem de bakalarna zarar verebilir.

Bin bilsen de bir bilene dan. Herkes eit bilgiye sahip deildir. ok iyi bildiimizi sandmz konunun bilmediimiz bir yan olabilir, o konuyu bizden daha iyi bilenler de kabilir. Bu yzden bir ie kalkmadan nce bu gibi kimselere danmal, onlarn bilgi ve tecrbelerinden yararlanmalyz. Eksiimizi ancak byle giderebilir, yanlmzdan ancak byle kurtulabilir, iyi bir sonuca da ancak byle kavuabiliriz.

Bin dost az, bir dman ok. Skntl bir anmzda, kt bir gnmzde hemen yardmmza koan, daima iyiliimizi isteyen dostlarmzdr. Derdimizi onlarla unutur, mutluluu onlarla tadarz. Onlardan zarar deil, yalnzca fayda grrz. Bu sebeple ne kadar ok olurlarsa, bizim iin o kadar iyidir. Ama dmanmz olan yalnzca bizim ktlmz ister, bir tane de olsa onun varl bizi rahatsz eder.

Bin merak bir bor demez.

Ne denli kayg iinde olursan ol, bunun borcunun denmesinde hibir yarar yoktur. Tasalanmay brakp borcunu demek iin aba harcamal, yollar aramalsn.

Bin nasihatten bir musibet yedir. Yanl bir yol tutmu kimi insanlar vardr ki, onlara ne kadar ok t verirsen ver, tuttuklar yanl yoldan onlar evirmekte bu tler bir fayda temin etmez. Ama takip ettii yanl yolda bana gelen bir felket, onu doru yola getirmekte daha etkili olur. nk kt tecrbelerin retme gc olduka byktr.

Bin lp bir bimeli. En basitinden en zoruna, yapmaya altmz iin btn ayrntlarn nceden dnmeli; gerekli lmleri yapmal, sonucu iyi hesaplamal, sonra ie girimeliyiz. Yoksa istemediimiz bir zararn ortaya kmasndan duyacamz pimanlk fayda etmez.

Bin tasa (kayg) bir bor demez. ok tasalanmak ve zlmekle bortan kurtulunamaz. nk bor durduu yerde denmez. Borcu demek iin bir eyler yapmal, harekete geip almal, kimi k yollar aranmaldr.

Bir adama krk gn deli desen deli olur. nsana yaplan srekli telkinler sonunda bir neticeye ulamak mmkndr. nk insan etkilenen bir varlktr. Birtakm iyi ya da kt duygular, dnceler ve inanlarn srekli telkin edilmesiyle insanlar biimlendirilip ynlendirilebilirler.

Bir adamn ad kacana can ksn. Toplumun bir kii hakknda verdii yarg yle kolay kolay deimez. Toplum kiiyi nasl nitelemise, kii o niteliiyle tannr. Ad bir kere ktye kan kii, iyi de olsa toplumun bu yargsnn nne geemez. Adna srlen bu leke onun yakasn brakmaz. Nereye gitse bu leke yzne vurulur, itilip kaklr, skntlar iinde kalr. Byle yaamak kii iin lmekten daha iyidir.

Bir azdan kar bin aza yaylr. Bir srrn yaylmas istenmiyorsa, kimseye sylenmemelidir. Sr azdan kt m hemen yaylr, gizli kalmasn nlemek ok zordur. nk insann merak ve dedikoduya eilimi vardr. Bu eilim sr olan eyin dilden dile dolamasna, toplum iinde yaylmasna yol aar.

Bir ahrda at da bulunur, eek de. Bir toplumda iyi, yararl ve gzel iler yapanlar bulunduu gibi kt, yararsz ve irkin iler yapan insanlar da bulunabilir.

Bir baa bir gz yeter. Ne kadar ok mal olsa da insan yine de elde etmek ister, geleni geri evirmek istemez. Oysa insan hayatta ihtirasl olmamal, ihtiyacndan fazlasn dnmemelidir. Kanaatkr olan kimseler ihtiyalar kadar olan yeter grrler.Msn retmen ss kpss Gazeteler Sohbet hazr mesajlar ders izle Belirli Gn ve Haftalar anakkale sava iir ark szleri

Bir bulutla k olmaz (Bir iekle yaz gelmez). 1. nemli bir durumun netlik kazanmas iin kk, nemsiz belirtilerin varl yeterli deildir. 2. Gzel ve ho da olsa, kk bir deeri elde etmekle mutluluk tam anlamyla yakalanm saylmaz.

Bir plkte iki horoz tmez. Bir toplumda iki ba, bir i yerinde iki ynetici olmaz. Olursa aralarnda kskanlk, ekememezlik yznden anlamazlk kar; fikir ayrlna derler; biri dierini yok etmeye, bulunduu yere

tek ba olmaya alr. Bu atma sonunda gl kalr, gsz gider. Bu da az eye mal olmaz.

Bir deli kuyuya bir ta atm, krk akll karamam. 1. Akl dengesini yitirmi kimi insanlarn yaptklar yle iler vardr ki, bunu akll insanlar bir araya gelse ne yorumlayabilir, ne de zebilirler. 2. Kimi zaman bir insan yle delice bir i yapar ve zarara yol aar ki, pek ok akll kimse bir araya gelir ama bu zarar gideremez; ii de dzeltemez.

Bir (sa) elinin verdiini br (sol) elin grmesin. Yardm yapmak bir insanlk grevi, din bir emirdir. Ancak bunu yapmann da bir yolu yordam vardr. Yoksula yardm ederken insann amac kendini gsterip vnmek deil, grevini ve sorumluluunu yerine getirmektir. Bu bakmdan yoksullar inciten gsterilerden kanmak; kimsenin haberi, hatta en yaknlarn bile haberi olmadan yardm yapmak gereklidir. Yoksa tersine bir hareket yardm edilen kimseyi mahcup duruma drr, yaplan iyilik de iyilik olmaktan kar.

Bir elin nesi var iki elin sesi var.

nsann gc snrldr. Bunun iin byk ilerin stesinden tek bana gelemez. Bu tr ileri baarabilmek iin bakalaryla ibirliine, dayanmaya girer. Gleri birletirerek zor ilerin altndan bylelikle kalkar. Bir evde dzen olunca dzenbaz olmaz. Eer bir ailenin hemen btn fertleri arasnda bir uyum, bir anlama, karlkl sevgi ve hogr varsa, o ailede dzen de var demektir. Dolaysyla ailenin huzurunu karacak bir kimsenin bu ailede barnmas da mmkn deildir.

Bir gz alarken br gz glmez. Aile fertleri birbirine kan ve akrabalk balaryla baldrlar. Onlar bir vcudun azalar gibidirler. Dolaysyla ailenin bir ferdine gelen zarar, btn aile fertlerine gelmi gibidir. Hemen hepsi de ayn lde znt ekerler.

Bir gnlk beylik, beyliktir. nsanlar her zaman arzu ettikleri nimetlere kavuup bunun sefasn sremezler. Bu sebeple ok ksa bir sre iinde de olsa, evresindekilerden daha stn, dertlerden uzak ve arzu ettii biimde bir an yaamak o kii iin gzel bir eydir.

Bir insan tanmak iin ya al veri etmeli, ya yola gitmeli. Ortak bir ie girmeden insanlarn gerek yzn anlamak olduka zordur. Al veri etmek, onlar tanmak bakmndan nemli lttr. nk al veri bir eye sahiplenmeyi gerekli kld iin kiinin karc ynn btn plaklyla ortaya koyar. Yolculuk ise fedakrl, cesareti, mertlii gerektirir; dolaysyla yolculukta karlalan zorluklar sebebiyle ortaya konan davranlar kiilerin niteliklerini belirgin klar.

Biri yer, biri bakar; kyamet ondan kopar. Bir toplumun sahip olduu varlklardan her fert bir adalet erevesi iinde yararlanmaldr. Eer byle olmaz, adaletli davranlp hak gzetilmez, sadece bir ksm insanlarn yararlanmasna gz yumulup dier insanlarn yararlanmasna frsat verilmezse kargaa kar; kavga ba gsterir, toplumdaki sosyal bar zedelenir, dzen bozulur, insanlar birbirlerine der.

Bir koyundan iki post kmaz. Bir i, nesne ya da insandan temin edilecek faydann bir ls, bir snr vardr. Alnabilecek alndktan sonra, onlardan bir kez daha verim istemek, onlar bu konuda zorlamak doru deildir. Bu davrann devam insan yanl bir yola gtrp zarara sokabilir.

Bir ktnn yedi mahalleye zarar dokunur (vardr). Yalanc, dzenbaz, iffetsiz bir kimse sadece kendi evresine zarar vermekle kalmaz; ktlklerini daha geni evrelere de tar. Kendinin, yaknlarnn, evresinin ve daha geni muhitlerin adn lekeler; bu leke gittike yaylr.

Bir mh bir nal kurtarr, bir nal bir at kurtarr. Kk ve kymetsiz grdmz eyler zaman gelir ok nem kazanr ve byk i grebilir. Kk bir somun paras yznden bir diki makinesinin almamas, ilerin yatmas mmkndr. Bu sebeple herhangi bir nesne, i ya da olay kk grmeyip nemle ele almak gereklidir.

Bir selm bin hatr yapar. Dinimizin bir emri olan selm, bir bilgi ve sevgi belirtisidir. Dolaysyla gnl kazanmann nemli bir anahtardr. Yaknlarmza, arkadalarmza, hatta yabanclara bile vereceimiz selm onlarla aramzda bir yaknln domasna yol aar; gnlleri birbirine yaklatrr. Bu sebeple selmlamay ihmal etmemek gereklidir.

Bir srarsn ekirge, iki srarsn ekirge, ncde ele geersin ekirge. Bir suu ileyebilir, kanunsuz bir ii yapabilir ve yakalanmayabilirsin. Hatta bunu birka kez de baarabilirsin. Ama bu byle devam etmez, eninde sonunda yakay ele verirsin.

Bir sren atn ba kesilmez. Kusursuz insan olmaz. Hemen her insan bir yanllk yapabilir. Bu bakmdan srekli iyi i yapan, doru yoldan kmayan, kiiliini her ynyle kantlam olan bir kimseyi, bir kez hata yapt diye gzden karmak, olumsuzlamak ve cezalandrmak doru deildir. Yaplacak ey, yalnzca uyarda bulunmak olmaldr.

Bir eyin nne bakma, sonuna bak. Kimi iler vardr ki iyi balamam ama iyi sonu vermitir. stelik balam bir ite geri dnmek de zordur. Bu sebeple bize den yolumuza azimle devam etmek, gereken abay gstermek, ii lykyla yapmaya almaktr.

Bir yemem diyenden kork, bir oturmam diyenden. Kimi insanlar vardr ki dedikleriyle yaptklar birbirine uymaz. Kimi isteksiz grnp yemem diyen insanlarn isteklilerden daha

ok yedikleri, kimi hevessiz grnp kalamam diyen insanlarn da dierlerinden daha ok oturduklar, hatta yatya kaldklar bile grlmtr.

Bitli (kurtlu, rk) baklann kr alcs olur. Deersiz, ie yaramaz, kt eylerin de mterisi olur. Onlar kimileri anlamad, kalitesini bilmedii iin alr; kimileri de kendileri bakmndan bizim kavrayamadmz bir deer ifade ettii iin alr.

Boaz dokuz (krk) boumdur (boa boa syler). Bir sz dnp tanmadan, iimizden geirmeden, kendi kendimize lp tartmadan, douraca sonular hesaplamadan, dzeltmeden sylememeliyiz. Ola ki istemediimiz bir sz azmzdan karm olabiliriz. En dorusu, uygun biimi bulduktan sonra sylemektir.

Bol bol yiyen, bel bel bakar. Bugnn yarn da vardr. Savurganlk yapp elindekini bol bol harcayan, dnceli davranp ilerisi iin bir ey brakmayan kimse, yarn geimini temin edecek bir ey bulamaz. Bakalarna muhta olur, onun bunun eline bakar.

Bor iyi gne kalmaz. Borlu olan, borcunu hemen demenin yollarn aramaldr. Elim genileyince, ileride derim diye dnmesi son derece sakncaldr. nk gelecek gnlerin ne gsterecei belli olmaz. Eli daha da darlaabilir. Dolaysyla borcunu demesi gleir, gn getike de borcu artar.

Borlunun yalm alak olur. Borlu kimseler, borlarn deyemedikleri iin alacakllar yannda rahat olamazlar; balar yukarda yryemezler, zlp incinirler, sanki sulu gibi dururlar, kendilerini ezik hissederler.

Borsuz oban yoksul beyden yedir. Beyleri bey yapan cmertlikleri, ellerindeki varlklar yoksullara datmalardr. Varlksz, sknt iinde yzen bir beyin sadece ad kalmtr. Varl olmayan, yoksullar gzetme ve doyurma grevini yapamayan bir bey iin bu durum ac vericidir. Byle bir konumda bey olmaktansa borsuz, tasasz, kt kanaat geinen bir oban olmak daha iyidir. nk, o yoksullua alkndr.

Bortan korkan kapsn geni (byk) amaz.

Alacaklnn yannda yz yerde olmak istemeyen, bor etmekten korkan kimse tedbirli olur; masraflarn ksar, geliigzel harcamalar yapmaktan kanr, kendine uygun bir yol seip ona buna ziyafet vermekten uzak durur.

Bor uzaynca kalr, dert uzaynca alr. Hemen her eyin bir yaplma zaman vardr. Bor da zamannda denmezse kiilerde bir geveklik grlr, borluluk duygusu zamanla azalr. Bor uzun sre denmez olur, hatta hi denmez bile. Dert de byledir; zamannda nlem alnmaz ve hastalk uzarsa, kii sonunda gsz kalr; dayanma gc kalmaz ve lr.

Bor yiidin kamsdr. Birisine borlanan, borcunu da demek isteyen kimse kendini daha ok almak ve kazanmak zorunda hisseder; bu ynde giriimde bulunur.

Bostan yeil (gk) iken pazarla oturulmaz. Ne olaca, nasl geliecei, nasl sonulanaca bilinmeyen bir konu, i ya da durum zerinde anlamaya varlp sz verilemez.

Bo uval ayakta (dik) durmaz.

1. Karn a olan kimse, i yapamaz. 2. Beceriksiz, deneyimsiz, bilgisiz kimse bir i tutunamaz. 3. Hibir tutama bulunmayan, gereklerden uzak, temelsiz dnce ya da plnlarla sonuca ulalamaz.

Bo f ok (fazla) langrdar. Gsterie dkn, bilgisiz, deneyimsiz kimse kendini n plna karmak ve bilgilik taslamak amacyla ok konuur; her szn arasna girer, etrafndakileri rahatsz eder.

Bo gezmekten bedava almak yedir. Bo olmak, hibir uraa girmeden gezmek insan tembellie, miskinlie altrr. yle ki bu insanlarn kimisi can skntsndan ne yapacan bilemez olur, yanl yola sapar, ktlklere bile bular. Parasz da olsa almak, bo oturmamak insan hareketli ve canl yapar; giriimcilik yeteneini artrr, onu gelitirir, zararl alkanlklardan kurtarr. leri de para kazanaca bir i bulmasna da kap aralar.

Bo torba ile at tutulmaz (Bo torbaya eek gelmez). 1. Hi kimse emeinin boa kmasn istemez, karln mutlaka bekler. Bir kimseye i yaptrmak, onu bir yere balamak

istiyorsanz, ona emeinin karln da demek zorundasnz. 2. Hemen her i oklukla bir emek, masraf ve fedakrlk ister. Bunlar gsteriniz ki elde etmek istediinize kavumanz mmkn olsun.

Boynuz kula geer (Boynuz kulaktan sonra kar ama kula geer). Eitime sonradan da balasa kimi yetenekli, becerikli, renme ve kavrama gc gelikin olan rak veya renci, ustasndan ya da reticisinden daha ileri gidebilir; onlardan daha baarl olabilir.

Byle gelmi byle gider. teden beri sre gelen durum, kurulu dzen, halk arasnda yaayan gelenek ve grenekler kolay kolay deimez.

Bugn bana ise yarn sana. Neyin ne zaman olaca bilinmez; bu ister felket, ister nimet olsun. Bugn ben bir felket ve hakszlkla karlamsam, yarn da sen ayn durumla karlaabilirsin. Bugn sen nimetler iinde bulunup mutluysan, yarn da ben kavuup mutlu olabilirim. Bunu aklndan karma.

Bugnn iini yarna brakma.

Bir i gn gnne yaplmaldr. i yarna brakmak kimi olumsuzluklar da beraberinde getirir. Yarn daha nemli bir iin kmayacan nereden bilebiliriz? Diyelim ki kt, o zaman ne yapacaz? Kukusuz bugnk iten nce onu yapacaz, bugnk i de kalacak. Dolaysyla iler birikmeye balayacak, kmaza girecek. Ayrca bugn yaplmas gereken iin sonraki gne braklmasyla nemini yitirmesi, istenen sonucu vermemesi de sz konusu olabilir.

Bugnk tavuk yarnki kazdan iyidir. Az da olsa bugn elimizde bulunan bir nimet, imkn ya da nesne, byk de olsa henz elimize gememi olandan daha daha iyidir. nk henz elimize gememi olan, ihtimal dahilindedir. Bir engel kp onun elimize gemesi gereklemeyebilir. Oysa tekinin elimizde olmas gereklemitir.

Buday baak verince orak pahaya kar (kymete biner). Kimi zaman ortada duran, pek nemli grnmeyen eyler kendilerine ihtiya duyulunca ok deer kazanrlar. steklisi ok olan nesnenin fiyat artar. Szgelimi yazn ortasnda el srlmek istenmeyen odun ya da kmr, ka doru birden kymet kazanr; ucuzken pahal olur.

Budaym var deme ambara girmeyince, olum var deme yoksullua dmeyince. Tarlada ya da harmanda duran, henz hasad yaplp ambara girmemi rn bizim saylmaz. nk bir yangn, bir sel, yamur ya da baka bir felket onun harap olup yok olmasna yol aabilir. Anne ve babann varlkl olduu gnlerde oulun gerek kiilii ortaya kmaz. Ne zaman anne-baba yoksullar, ite o zaman gerek yz ortaya kar. Eer oul, anne-babasna kar olan grevlerini yerine getirmiyor, onlardan yardmn esirgiyorsa, ona iyi bir oul denemez.

Budayn yannda ac ot da sulanr. Mmkn olduunca dikkatli olunup iyi ve yararlnn yannda, kt ve yararszn geliip bymesine frsat verilmemelidir.

Bkemediin eli p. Kendisiyle mcadele ettiin rakibinin kuvveti, bilgisi ve becerisi karsnda baar gsteremeyip malp olduysan rakibinin stnln kabul et; bu onurlu bir davran olacaktr.

Blbl altn kafese koymular, ah vatanm demi.

nsan, zgrln ancak vatannda bulur. Bu bakmdan vatan en deerli varldr insann. Orda domu, orda bym, orda doymu, orda tatmtr mutluluu. Bu sebeple yurdundan uzakta yaamak, ne denli bolluk iinde olursa olsun insana zor gelir. Nasl ki blbl asl vatan olan yeil tabiat, kanat rpaca mavi gkleri zleyip ister ve altn kafesten kurtulmaya alrsa, insan da (hele bir de tutsaksa) zgr yaayaca vatann ister ve hasretini eker.

Blbln ektii dil (i) belsdr. Bir kargann kafese konup beslendii pek grlmemitir. Ama blbl iin kafesler srekli yaplr durur. Bunun tek sebebi, sesinin gzelliidir. O olduka gzel ter ve bunun iin yakalanp kafese konur. nsanlar bundan ders almaldr. nk dnp tanmadan, sonunun nereye varacan hesaplamadan sarf edilen szler, insann bana dert aabilir. Dili yznden belya saplanp zarar grebilir.

Byk balk, kk bal yutar. Gl olan kendinden gsz ya ezer, ya yok eder, ya da kendisine bal klar. Bu durum insan iin olduu kadar, ticar iletmeler ve devletler arasnda da oklukla sz konusudur. Kiiye den, yok olmamak iin var gcyle mcadele etmektir.

Byk ban derdi byk olur. Bir i ne kadar bykse zm bekleyen sorunlar da o kadar byk olur. Dolaysyla bir iletmeyi idare eden, bir toplumu yneten, ksacas byk ilerin banda bulunan kimselerin de hem sorumluluklar, hem de dertleri byk olur.

Byk lokma ye (de), byk sz syleme. nsan oklukla nefsine yenik der. Kendini pek ok konuda n plna karmak, ne kadar becerikli ve akll olduunu belirtmek ister. Bu durum onun bbrlenmesine, ben olsaydm yle deil, byle yapardm; unu yapsayd kt duruma dmezdi; ben asla onun yapt gibi kt bir ey yapmam; o szler de sylenir miydi? gibi szler sarf etmesine sebep olur ki, byle bir tavr sergilemek son derece zararldr. Dnya ve insanlk hli bu, yle bir gn gelir ki, yerip knadmz kiinin bana gelenler bizim de bamza gelebilir ve gln duruma debiliriz. Bu sebeple azmzdan kacak sze dikkat etmeli, byk sz sylemekten kanmalyz. Yabanc koyun kenara yatar. Bir yere, evreye ya da bir topluma yeni gelen kimse, insanlarla hemen iliki kurup kaynaamaz; onlarn arasna giremez, uzakta

durur. nk yabanclk eker. Oradaki insanlar da huyunu suyunu bilmedikleri bir adam hemen aralarna almazlar zaten.

Yana kymayan, reini yavan (yoz, kuru) yer. Bir iten iyi sonu alnmak isteniyorsa, o i iin lzm olan eyler eksiksiz kullanlmal, gerekli fedakrlk gsterilmelidir. Yoksa kii istedii verimi alamayacak, olumsuz ve kusurlu sonuca evet demek zorunda kalacaktr.

Yamur yasa k deil mi? Kii hlini bilse ho deil mi? Her mevsim zelliini aka ortaya kor. Yaz scandan, k yamur ve souundan bellidir. Bunun gibi kiilerin de kendilerine has zellikleri ve nitelikleri vardr ki, toplumda bu yanlar ile tannrlar. O hlde kii bu zelliini saklayp bakalarn yanltmamaldr. Ne demiler: Ya olduun gibi grn, ya grndn gibi ol. Kiiye ancak bu yakr.

Yakn (hayrl) dost (komu), hayrsz akrabadan (hsmdan) yedir (iyidir). Skntya den kii, ncelikle akrabalarndan ilgi bekler, yardm ve iyilik umar. Ancak bu beklentileri boa km, akrabalar yzne bakmamlardr. te yandan dost ve komular onu yalnz

brakmam, ilgi ve yardmlarn esirgememilerdir. te bunun iin hayrl dost, hayrsz akrabadan daha iyidir.

Yalanc kim? ittiini syleyen. Yalan, aldatmak amacyla bilerek ve geree aykr olarak sylenen szdr. Eer kii, yle her duyduunu doru kabul edip asln aratrmadan bakasna aktarrsa birilerini yanltr; kendisi de yalanc konumuna der.

Yalancnn evi yanm, kimse inanmam. Yalan sylemeyi huy edinmi kimselere kolay kolay kimse inanmaz. Kiilerin yalanc hakkndaki bu kanlar yle pekiir ki, yalancnn szleri gerei yanstsa bile onun bu szlerine kimse inanmaz.

Yalancnn mumu yatsya kadar yanar. Hayatn yalanclk zerine oturtmu olan insanlar, kendi yalanlarna destek olacak tedbirleri alrlar; bunun iin de gerekli titizlii gsterip masrafa girerler.

Yalnz kz, ifte (boyundurua) koulmaz. Her iin uygun bir yaplma biimi vardr. Dolaysyla iki kiinin

ancak yapaca bir ii, tek kii ile yapmaya kalkmak doru bir hareket deildir.

Yalnz ta duvar olmaz. nsanlar bir arada yaamak zorundadrlar. Bu zorunluluk bir dayanmay, yardmlamay gerekli klar. Nasl ki tek tala duvar yaplamazsa, insanlar da tek balarna tm ilerinin stesinden gelemezler. Dolaysyla dier insanlarla iliki kurmak, iblm yapmak, i birliine gemek durumundadr.

Yanl hesap Badat`tan dner. Ortaya kan bir yanllk ok ge de olsa, ne olursa olsun dzeltilmelidir.

Yap ta, yapdan kalmaz. Deerli, elinden i gelen kimse bota kalmaz. Mutlaka kendisine bir i bulunur.

Yaras olan gocunur. Bir ite sorumlu aranrken kusurlu olan kimse, a ortaya kacak diye tela der.

Yarm elma, gnl (hatr) alma. Sunulan armaan kk de olsa, gnl almaya yeter. nk nemli olan dostlarmz unutmadmz, hatrladmz ortaya koymaktr.

Yarm hekim candan eder, yarm hoca dinden eder. Her iin bir ehli, ustas ya da uzman vardr. Bir i, ehline deil de, yarm yamalak bir bilgiye sahip olan kiiye teslim edilirse, o iten iyi sonu alnamaz. Hatta iin tamamen bozulduu, kt bir sonu verdii bile olur. Tecrbesi olmayan, acemi, kusurlu, eksik bir doktorun uygulad tedavi insan lme gtrebilir. Bunun gibi dinin ilkelerini iyi bilmeyen hoca da, insanlar yanl bilgilerle donatp, onlar, dine ters den yollara itebilir.

Yarnki kazdan, bugnk tavuk yedir. Bk. Bugnk tavuk...

Ya kesen, ba keser. Orman meydana getiren aalar bir memleketin can damardr. Yeil tabiat, berrak su, temiz hava, yamur, cvl cvl kular, aala birlikte vardr. Aasz kalan yer ksa zamanda le dner, hayat orada son bulur. te yandan, aa memleket ekonomisine de saysz katklarda bulunur. Hem ekolojik denge, hem de iktisadi

hayat asndan aac koruma grevi bir zorunluluktur. Bu bakmdan bir aac bo yere kesen, insan hayatna kym gibi su ilemi olur.

Yatan aslandan, gezen tilki yedir. ok gl olup da almayan, soylu olup da bir eyler retmeyen, tembel tembel oturup onun bunun srtndan geinen kimselerden; gsz olup da alan, bo oturmayan ve geimini salamak iin uraan kimseler daha iyidir.

Yatann, yryene borcu var. htiyalarn gidermek, yaamak isteyen kii paraya ihtiya duyar. Para da ancak almakla elde edilir. Tembel tembel oturan, almayan, zamann boa geiren kimse para kazanamaz. Para olmaynca da ihtiyalarn saa sola borlanarak karlama yoluna gider. Doal olarak borland kimseler de alan, bo durmayan, zamann deerlendiren kimselerdir.

Yatan kurttan, yeler tilki yedir. Bk. Yatan aslandan...

Yava (yumuak huylu) atn iftesi pek (yavuz) olur.

Miza itibariyle lml, uysal, kaba ve hrn olmayan, kolay yola gelen insanlar genellikle ok sabrl olurlar. Bunlar yle olur olmaz eye hemen fkelenmezler, kzmazlar. Ancak kimi zaman yle fkelenip patlarlar ki yanlarnda durulmaz. Kendilerinden hi beklenilmeyen bu tepkinin tek sebebi, sabrlarnn artk tam olmasdr. Bu bakmdan bu gibi kimselerin yumuak huylarna aldanp da gereksiz yere zerlerine gidilmemelidir.

Yavuz at, yemini (yavuz it nn) kendi artrr. Gayretli, giriken, alkan, grevini ihmal etmeyen, zerine ald ii tam yapan kimseler bunun mkfatn grrler.

Yavuz hrsz, ev sahibini bastrr. Edepsiz, arsz, ahlksz, arlatan, yle kimseler vardr ki bunlar su ilemekle kalmazlar, iledikleri suu reddettikleri gibi, bir de bu suu, zarar verdikleri kimseye yklemeye ve onu susturmaya alrlar.

Yaza kardk danay, beenmez oldu anay. Anne-baba pek ok emek sarf edip zahmete katlanarak ocuklarn yetitirip bytrler. Ne var ki, byyen bu ocuklar kendilerini bu yaa getiren anne-babalarn ou kez beenmezler.

Yazn ba pienin, kn a pier. 1. Yazn o scanda durmayan, gnee aldrmadan alp kazanan, yiyeceini hazrlayan kii kn rahat eder; hi sknt ekmez. 2. Genlikte alp kazanan, har vurup harman savurmayan, varlk edinen kii ihtiyarladnda rahat eder; sknt ekmeden hayat srer.

Yazn glge ho, kn uval bo. 1. Yazn alma, kazanma gnleridir. Bu zamanlarda almayp keyiflerine bakanlar, gnn gn ederler, kn zor artlarnda yiyecek bulamazlar; skntya der ve ona buna avu aarlar. 2. Genliinde almayp tembel tembel oturan, elenceye dalan, mal-mlk edinmeyen, kazan salamayan kimse ihtiyarlnda ya da hastalnda skntya der; perian olur.

Yazn glge kovan, kn karn ovar. Bk. Yazn glge ho....

Yenii yel alr, ar yerinde kalr. Kiiliksiz, arbal olmayan, zppe-hoppa, gayri cidd, bir sz dierini tutmayan, hafif merep, zayf karakterli kimseler bir varlk

gsteremezler; bir yerde tutunamadklar gibi onun bunun oyunca da olurlar. Ama ar bal, tavrlarnda cidd, sznde duran, kiilikli, ahlkl kimselere kimse iliemez; onlar bulunduklar yerde kolayca barnrlar, ilerinde baarl olduklar gibi sevilip saylrlar da.

Yel, kayadan ne koparr (aparr). Gsz, glye etki edemez. Salam karakterli, kiilik sahibi, onurlu, cidd kimselere yle nemsiz etkiler hibir ey yapamaz. Salam bir temele oturmu ileri de kimi olaylar kolay kolay etkileyip bozamaz.

Yemeyenin maln yerler (stne bir bardak bu ierler). Kimi cimri kimseler para ve mallarn biriktirirler ama harcamaya, yemeye bir trl kyamazlar. Ne var ki, onlarn kyp da faydalanamad bu para veya mal salklarnda o ya da bu, ldkten sonra ise miraslar bir gzel yerler.

Yerdeki yze baslmaz (kimse basmaz). Arbal, nazik, alakgnll, ilikilerinde lml kimselere kimse hor gzle bakmaz; onlar hrpalamaz, ezmeye almaz. Bunun yannda felkete uram, yenik dm, muhta kimselere de

merhametli davranlr.

Yerini bilmeyen, ylda bir kat urba eskitir. Kii neyle uraacan, ne i yapacan, hangisinin kendisine uygun geleceini bilmeli ve ona gre bir seim yapp almaya balamaldr. Aksi takdirde bir ite tutunamayarak, sk sk yer deitirecek, bundan tr de ok zarar grecektir.

Yerin kula var. Ne kadar sakl tutulursa tutulsun, gizli konuulan bir ey umulmadk bir yoldan bakalarnca mutlaka duyulur. Bu bakmdan elden geldiince tedbirli olmal, olur olmaz yerde konumamaldr.

Ylana yumuak diye el sunma. Hibir eyin d grnne bakarak bir eylemde bulunmamal kii. Kolay grnen i ok zor, yumuak huylu bir kimse ok sert, zararsz gibi grnen bir durum ok tehlikeli olabilir ve zarar grebilir insan.

Ylann ba kkken ezilmeli. Daha kkken tehlikeli olaca, zarar verecei anlalan bir eyin, dmann veya bir durumun nne hemen geilmeli; bymesine

izin verilmeden ortadan kaldrlmaldr.

Yl uursuzundur. Kimi dnemlerde arsz, yzsz, ahlksz, adaletsiz kimseler el stnde tutulur. Byle bir zamanda drst, namuslu, erdemli kimseler zalimlerin basks altnda kalrlar.

Yrtc (alc) kuun mr az olur. Ona buna saldran, zarar veren, onun bunun srtndan geinen kimselerin dman ok olur. Az zamanda, bunlar da dmanlarnn gazabna urarlar, hak ettikleri cezay grrler.

Yiidin mal meydandadr. Yiit, mert insanlar ayn zamanda cmert olurlar. Mallarn herkesin yararlanmas iin ortaya koyarlar.

Yiidin sz, demirin kertii. Yiit, mert kimseler szlerinin eridirler. Onlar verdikleri szden geri dnmezler, szlerini inkr da etmezler. Bu tpk bir demir zerine alm entik gibi meydandadr, kolay kolay yok olmaz.

Yiit arkasndan vurulmaz.

1. Mert olan alaka yollara ba vurmaz. Dmanyla yz yze dvr, onu arkasndan vurmaya almaz. 2. Yiit bir kimsenin yokluundan haydanlarak arkasndan konuulmaz, dedikodusu yaplmaz, ktlenmez ve iftira atlmaz.

Yiit meydanda belli olur. Atp tutma, ben yle yaparm, byle ederim demek, kiinin yiit olduunu gstermez. Asl yiit i banda, kavgaya ve mcadeleye tututuunda belli olur.

Yiit yarasna yiit katlanr. Mert olanlarn derdinden ancak mert olanlar anlar. te yandan, bir yiitten gelen saldrya da herkes katlanamaz, buna ancak yiit olanlar dayanabilir.

Yiit yiide at balar. Yiit, mert olmasnn yannda gz tok ve cmerttir de. Kendisi gibi gz pek olana her trl fedakrl yapmaktan kanmaz. En kymetli varln bile kolayca balar.

Yourdum (ayranm) ekidir diyen olmaz. Bk. Kimse ayranm...

Yoksul l ata binse, selm almaz. Edinip grmemi, sonradan bir makama ya da varla kavumu olan kimse, etrafa hava atmaya, herkese yukardan bakmaya balar; kimseyi beenmez olur. Hatta selm bile insanlardan esirger.

Yol bilen kervana katlmaz. Bir ite bilgisi olan, onun nasl yaplacan bilen, iinin ehli kimse, ounlukla bakalarnn yardmna ihtiya duymaz; iini kendisi grmeye alr.

Yolcu yolunda gerek. 1. Bir yerden bir yere doru gitmeye hazrlanan kimse, kimi sebeplerden tr oyalanmamal, zaman geirmeden yoluna koyulmaldr. 2. Bir amac gerekletirmek iin alan, gayret sarf eden kimse kimi sebeplere taklp kalmamal; vakit kaybetmemeli ve bir an nce hedefine varmaldr.

Yoldan (yol ile) giden yorulmaz. Bir iin yaplmasnda tutulacak yol, yntem ortaya kacak sonu asndan olduka nemlidir. Yapaca i iin en uygun usul seen kimse, iini kolayca yapar, baarl olur, bana gelecek trl

hllerden de korunur.

Yoldan kal, yoldatan kalma. Yolculukta insann bana trl iler, skntlar, bellar gelebilir. Bunlarn halledilmesi iinde bir insana gerek duyulur. Bu gereklik, yolculukta candan bir arkadan nemini byk klar. Dolaysyla insan, candan bir yol arkada bulabilmek iin hareketini erteleyebilir.

Yol sormakla bulunur. Bir ie kalkan ama nasl yaplacan bilmeyen kii, takip etmesi gereken yolu bilenlere sorarak renip bulur.

Yol yrmekle, bor demekle tkenir. Yola kan orada burada oyalanrsa, gidecei yere bir trl ulaamaz; borlu olan da demesini aksatr, geciktirir, gn gnne demezse hibir zaman bortan yakasn kurtaramaz. Bunlar gibi yapt iin zerine yeterince eilmeyen, uyuuk davranan, gerekli alma ve abay gstermeyen, iini zamannda yapmayan kii, yapt iten olumlu bir sonu alamaz.

Yularsz ata binilmez.

Nasl ki yularsz bir at zapt edilip ynlendirilemezse; bir kurala, bir disipline bal olmayan i, kurulu ya da kii de idare edilip ynetilemez. Dolaysyla kargaann, babozukluun hkm srd bir yerde iin bana gemek doru deildir.

Yumurtasna hor bakan civcivini clk eder. 1. Kii elinde olan ie gereken nemi vermezse, o iten olumlu bir sonu alamaz. 2. Elinin altndakilerine nem vermeyen, onlar iyi eitmeyen onlardan ne olumlu davranlar, ne de iyi iler bekleyemez.

Yurdun otlusundan kutlusu yedir. Kukusuz ki insan yaad yerin verimli olmasn ister. Daha da nemlisi o yaad yerde huzur ve mutluluk ister. Kiinin ban felketlerden kurtaramad, rahat ve zgr yaayamad yurt ne kadar verimli olursa olsun, kii iin bir anlam ifade etmez.

Yuvarlanan ta yosun tutmaz. Srekli olarak i deitiren kimse bir baar kazanamad gibi bir varlk da edinemez.

Yuvay yapan dii kutur.

Evin dndaki iler erkekten, iindeki iler de genellikle kadndan sorulur. Bu bakmdan tertipli, geinmesini bilen, ekip eviren, en nemlisi tutumlu olan kadn ailesini huzurlu klar; evin iine mutluluk getirir.

Yrk ata kam demez. zerine ald ii veya grevi aksatmadan, gerektii gibi zamannda, en iyi ekilde yapan kiiye kimse bir ey diyemez.

Yrk at yemini kendi artrr. Bir ite stn aba gsterenler, o lde bir karlk grrler.

Yz gzel olann huyu da gzeldir. ounlukla kabul edilir ki, yz gzel olann ii de gzeldir. Bu bakmdan insann yz, iinin aynas olarak grlr. Eer bir insann yz hi glmez, ask suratl olmaya devam ederse, o insann kat yrekli, hogrsz, iinin de ktlkle dolu olduuna hkmedilir. Eer kii gler yzlyse bu takdirde hogrl, samim, iyi yrekli, iten, duygulu, yumuak huylu ve temiz olduuna karar verilir. O hlde denebilir ki, yz gzel grnen kiinin huyu da gzeldir.

Yz verme arsz olur, az verme hrsz olur. Bk. ok syleme arsz olur...

Yz, yzden utanr. Bir arac vastasyla deil de, insanlar kar karya gelince daha kolay uzlarlar. nk byle bir durumda herkes niyetini aka ortaya koyacak, isteyeceini dorudan isteyecek ve bir eyini gizleyemeyecektir.

Zahirenin ambar sabann ucundadr. Hangi i olursa olsun, olumlu sonu asndan mutlaka yeterli bir emei, zenli bir almay gerekli klar. Szgelimi bir iftinin bol rn alabilmesi iin topran en iyi ekilde srmesi, ilemesi ve ok almas gerekir.

Zahmetsiz rahmet olmaz. Sknt ekmeden, glklere gs germeden, yorulup emek vermeden, urap didimeden, kimi masraflara da girmeden olumlu, gzel, ho bir sonu elde etmek mmkn deildir. Unutmayalm ki, Yce Allah, alanlar sever; onlara rahmet eder.

Zararn neresinden dnlse krdr. Zarar, bir eyin ya da bir olayn yol at kar kayb veya kt sonutur. Eer zarar-ziyan devam ediyor ve n alnamyorsa, yaplan ii hemen kesmekle daha fazla zarardan kurtulmu, zarardan kurtulmakla da kr etmi olursunuz.

Zengin arabasn dadan arr, zrt dz ovada yolunu arr. Zengin, varlkl kii para ve mal gcyle pek ok gl yenip aar. Yoksul ise, paraszlk ve imknszlk yznden en kolay ileri bile baaramaz; en ufak engel karsnda bile arp kalr.

Zenginin mal, zrdn enesi yorar. Yoksul, zrt kimseler oklukla birinin zenginliinden, malndan ve parasndan, kazancndan, hatta yiyip imesinden, gezip tozmasndan sz ederler. Oysa bylesi bir konuma son derece gereksiz ve yersizdir; ayrca ellerine bir ey gemedii gibi dedikoduya da bulam ve yanl bir i yapm olurlar.

Zrva tevil gtrmez. Sama sapan, bo, anlamsz olan bir dnceyi aklamaya, yorumlamaya, savunmaya ve hakl gstermeye kalkmak son

derece yanltr.

Zora dalar dayanmaz. Gc, kuvveti elinde bulunduran ve zor kullanan kimseler pek ok kimseye boyun edirirler; yle ki byk gleri bile yener, istediklerini yaptrrlar.

Zor kapdan girerse, eriat bacadan kar. Zorbalarn, zalimlerin bulunduklar yerde bask, zulm ve hakszlk hkm srer. Dolaysyla byle bir yerde Yce Allah`n buyruklar inenmi, ortadan kaldrlm demektir.

Zorla gzellik olmaz. nsanlarn yaplar bir deildir. Bu bakmdan beenme, holanma duygular da farkl farkldr. Dolaysyla bir kiiye beenmedii bir eyi zorla beendirmeye almak yanl bir yola girmek demektir.

Zor oyunu bozar. 1. Zor kullanlarak ilemekte olan bir dzen bozulup durdurulabilir ya da istenen yne evrilebilir. 2. Bir oyun veya hile, g kullanlarak kestirme yoldan boa karlabilir, ilemez klnabilir.

Zurnada perev olmaz (ne karsa bahtna). Rast gele yaplan plnsz, programsz ilerde yntem, kural aranmaz; iin sonucu da kestirilemez.

Zrtlk zdelii bozar. Zengin, varlkl ve soylu kimseler yoksullap parasz pulsuz kalnca zamanla soyluluklarn da yitirirler.

Abann kadri yamurda bilinir. Her eyin bir deeri vardr. Bir eyin gerek deeri (kadri) ise, ona gerekten ihtiya duyulduu zaman ortaya kar.

Abdala kar yayor demiler, titremeye hazrm demi. Yoksulluk ve sknt iinde yaayp eziyet ekmekte olan kimseler, karlaacaklar zor artlardan endie duymazlar. nk onlar bu ekilde yaamaya alktrlar.

Abdal ata binince bey oldum sanr, algam aa girince ya oldum sanr. Kimi grgsz ve eitimsiz kimseler bir rastlant sonucu lyk olmadklar nemli bir iin bana geseler ya da bir mevki elde etseler, aptalca davranmaya, o yerin adam gibi grnmeye ve bbrlenmeye balarlar. Dahas, bunun kendi haklar olduunu da ileri srerler.

Abdal dnden, ocuk oyundan usanmaz. Kimi insanlar yaptklar iten zevk duyarlar ve onu brakmak istemezler; bu ii srekli olarak, tekrar tekrar yapmaktan da hi bkknlk duymazlar.

Abdaln dostluu ky grnceye kadar.