I

I

NSZ

Bu ders notu, MEB-YK Meslek Yksekokullar Program Gelitirme Projesi
klimlendirme ve Soutma Program, Istma Sistemleri dersi mfredat programnda bulunan
konulara paralel olarak hazrlanmtr.

Istma Sistemleri dersi, yksekokulumuzun ikinci snfnda okuyan rencilerimizin
Istma Sistemleri konularnda yeterli bilgiye ulamasn salayan bir ders niteliindedir. Bu ders
notu, rencilerimizin kendi kendilerine alabilmeleri ve konuyu daha iyi anlayabilmeleri
asndan iyi bir kaynaktr.
Erdoan MEK




































II

II
NDEKLER
Sayfa
NSZ I
NDEKLER III
1. ISI KAYNAKLARI 2
1.1.Yakt nedir? 2
1.2.Yaktlar 2
1.3. Hava 3
1.4. eitli Elementlerin Yanmas 3
1.5. Elementer Analizi Belli Olan Bir Yakt in Yeterli Hava htiyac 4
1.6. Yaktlarn Isl Deeri 5
1.6.1. st Isl Deeri 5
1.6.2. Alt Isl Deeri 5
1.7. Fazla Veya Eksik Hava le Yanma 6
1.8. Baca Gaz 7
1.8.1. Yanma Sonucu 1 Kg Yakttan kan Baca Gaz 7
2. ISI POMPASI 8
2.1. Is Pompas (Heat Pump) Nedir? Nasl Uygulanr? 10
2.1.2. Havadan-Havaya Is Pompas 11
2.1.3. Havadan-Suya Is Pompas 12
2.1.4. Sudan-Suya Is Pompas 13
2.1.5. Havadan-Topraa Is Pompas 14
2.1.6. Sudan-Havaya Is Pompas 15
2.2. Soba 15
2.2.1. Kat Yakt Sobalar 15
2.2.2. Sv Yaktl Sobalar 15
2.2.3. Gaz Yaktl Sobalar 16
2.3. Elektrikli Istclar 17
2.3.1. Elektrik sobalarnn Tannmas ve alma Prensibi 17
2.3.2. Istc Aygtlarda Kullanlan Diren Teli ve Hesaplanmas 17
3. MERKEZ ISITMA SSTEMLER 20
3.1. Istma Sistemleri 20
3.1.1. Scak Sulu Istma 20
3.1.2. Kzgn Sulu Istma 20
3.1.3. Buharla Istma 21
3.1.4. Scak Hava le Istma 21
3.1.5. Blgesel Istma 21
III

III
3.2. Kat Kaloriferi Sistemleri 22
3.2.1. Kat Kaloriferi Sistem rnekleri 22
3.3. Kombi 24
3.4. Scak Sulu Kalorifer Tesisat Sistemleri 25
3.4.1. Alttan datmal alttan toplamal stma sistemi 25
3.4.2. stten Datmal Alttan Toplamal Istma Sistemi 26
3.4.3. stten Datmal stten Toplamal Istma Sistemi 27
3.5. Kzgn Sulu Istma Sistemleri 27
3.6. Buharla Istma Sistemleri 27
3.7. Scak Haval Istma Sistemleri 28
4. ISI KAYBI HESABI 32
4.1. Is Kayb Hesab 32
4.1.1. Is Kayb Hesabnn Yapl 32
4.2. Is Kayb Hesabnda izelge Kullanm 35
4.2.1. Is Kayb Hesab izelgesinin Doldurulmas 35
4.3.Yap Bileenleri 36
4.4. Hava Sznts (Enfiltrason) in Is Gereksinimi
56
5. ISI KAYBININ HESAPLANMASI 62
5.1. Is Kayb Hesap rnei 62
5.2. Is Kayb Hesab izelgesinin Doldurulmas 65
5.3 Hava Sznts in Gerekli Is Gereksinimi( Q
s
) 68
6. ISITICILARIN BELRLENMES VE YERLETRLMES 74
6.1. Radyatr Ve Donanm Seimi izelgesinin Doldurulmas 75
6. 2. Radyatr Seiminin Yaplmas 76
6.3. Radyatrlerin Yerletirilmesi 77
7. KAZANLAR 82
7.1. Kazanlar, Kazan Dairesi ve Kazan Seimi 82
7.1.1. Kazanlarn Snflandrlmas 82
7.1.2. Kazan Dairesinin Yerletirilmesi 83
7.2. Kazan Kapasitesi Ve Istma Yzeyi Hesab 84
7.3. Kazan Seimi in rnek 85
7.4. Genleme Depolar ve Gvenlik Borular 86
7.4.1. Ak Tip Genleme Depolar 86
7.4.2. Kapal Tip Genleme Depolar 90
7.4.3. Kapal Genleme Depolarnn Faydalar 91
7.4.4. Kapal Genleme Deposu Seimi in rnek 93
7.4.5. Kapal Genleme Depolarnn zellikleri 95
IV

IV
8. BORU API HESABI 98
8.1. Scak Sulu Istma Sistemlerinde Boru aplarnn Belirlenmesi Ve Pompa Seimi 98
8.2. Hesap Yntemi 100
8.3. Dolam Pompas Hesab 105
8.4. Dolam Pompasnn Debisi (Vp) 106
8.5.Boru ap Hesab in rnek 107
8.6. Sirklsyon Pompas Seimi 114
9. YILLIK YAKIT MKTARI VE YAKIT DEPOSUNUN HESAPLANMASI 118
9.1.Yllk Yakt Sarfiyat
118
9.2. Sv Yakt Deposu Hesab 118
9.3.Yakt Deposu Serpantini 119
9.4. Yakt Deposu Seimi in rnek 120
9.5.Bacalar 120
9.5.1. Baca Seiminde Diyagram Kullanmna rnekler 121
9.5.2. Trk Standartlarna Gre Kazan Dairesinde Bacalarla lgili Uyulmas Gereken
Kurallar
125
9.5.3. Bacalarda Meydana Gelen Sorunlar 124
9.6.Brlrler 125
10. DEMEDEN ISITMA SSTEMLER HESABI 130
10.1 Demden Istma Sisteminde Kabuller 130
10.2. Sistemin alma Tarz 130
10.3. Demeden Istmann Kullanm Alanlar 131
10.4. Demeden Olan Is Yaym 131
10.5. Boru Scaklnn Belirlenmesi 133
10.6. Borular Arasndaki Boluun Etkisi 134
10.7. Kanat Verimi Deerinden Boru D Yzey Scakl 135
10.8. Su Scaklnn Belirlenmesi 136
10.9. Borularda Dolaacak Su Debisi 137
10.10. Basn Kayplarnn Bulunmas 137
10.11. EKLER 143
11. ISITMA SSTEMLERNN BAKIM VE ONARIMI 148
11.1. Gnlk Bakm 148
11.2. Haftalk Bakm 148
11.3. Aylk Bakm 149
11.4. Yllk Bakm (Genel) 149
11.4.1. Vanalar 149
11.4.2. Is Deitirgeleri Bakm 150
V

V
11.4.3. letme Ve Bakm 150
11.4.4. Akaryaktl Kurulularda 150
11.4.5. Buhar Kurulularnda 150
11.5. Kazan Borularnn Bakm ve Su le Ykanmas 150
11.6. Sv Yakt Yakcs (Brlr) Bakm 150
11.6.1. (115) Gnlk Dzenli Brlr Bakm 150
11.6.2. (2-5) Haftalk Genel Yakt-Yakma Sistemi Bakm 151
11.7. Dier Bakm Ve Onarmlar 151
11.7.1. Borularn Denetimi Ve Bakm 151
11.8. Is retim Merkezi (Kazanlar) Personelinin Grevi Srasnda Uymas Gereken
Kurallar
152
12. ISITMA SSTEMLERNDE OTOMATK KONTROL VE DONANIMLAR 155
12.1. Istma Tesislerinde Kullanlan Otomatik Kontrol Sistemleri 156
12.1.1. Kazan Kontrol 156
12.1.2. Istc Kontrol 156
12.1.3. Sistem Kontrol
158
12.1.4. Blge (Zon) Kontrol 160
12.2. Kazan Donanmlar 160
12.3. Otomatik Kilitleme Sistem Elemanlar 169
12.4. Vanalar 173
12.5. Denge Deposu 173
12.6. Buhar Kapanlar (Kondenstoplar) 174
12.7. ekvalfler 174
12.8. Brlr beyni 175
12.9. Buhar Kazan Elektrik Devre emas Faz Takibi 175
12.10. Scak Su Kazan Donanmlar 176
12.11. Kzgn Su Donanmlar 177
12.12. Buhar Kazan Donanmlar 177
KAYNAKLAR 178









6


BLM

















ISI KAYNAKLARI, ISIL DEER VE YANMA



AMA

Is kaynaklarn ve zelliklerini tanyabilme, farkl stma yntemlerini karlatrabilme,
yakacaklara ait alt ve st sl deerlerini tablolardan okuyabilme ve yanma ilemini temel balantlar
yardmyla aklayabilme.
















7


1. ISI KAYNAKLARI

1.1. Yakt nedir?

Yanma olay, yanabilen maddelerin oksijenle birlemesi olarak tanmlanabilir. Bu
kimyasal reaksiyon sonunda elde edilen sya yanma ss denir. Yanma iin gerekli oksijen
havadan temin edilir. Yakt olarak her trl kmr, petrol bileikleri ve doal gaz kullanlabilir.
Bu yaktlar, yeraltnda bulunan fosil yaktlar olup bileimlerindeki karbon ve hidrojen miktar
olduka fazladr. Istma sistemlerinde yukardaki yakt trlerinin hepsi kullanlabilir. Bu nedenle
stma konular ile uraanlarn yanmann kimyasal kurallarn bilmesi zorunludur.
Yanma olay iki ynden ele alnmaldr.
1) Yanma olay srasnda yaktn en verimli bir ekilde yaklmas iin gerekli artlarn
salanmas,
2)Yanmadan elde edilen s enerjisinden maksimum dzeyde yararlanma imknlarnn tespiti
edilmelidir.

1.2. Yaktlar

Yaktlar, yanc madde olarak karbon, hidrojen ve az miktarda kkrt ihtiva ederler. Baz
yaktlarn bnyesinde oksijen, su, azot ve yanc olmayan mineraller de bulunabilir.
Yaktlar, kat, sv ve gaz halindedirler. Kmr en nemli kat yaktlardan birisi olup konutlarda
ve sanayide s enerjisi elde etmek amacyla yaygn ekilde kullanlmaktadr. izelge 1de kuru
yaktn ktlesel bileim yzdesi ve s deerleri verilmitir.
izelge 1. Kmr Tiplerine Ait Ortalama Elemanter Bileim Yzdeleri
Kmr
cinsi
%
Nem
%
C
%
H
2

%
O
2

%
N
2

%
Kl
kal/kg
Isl deer
Antrasit 1 90.2 3.0 2.3 1.5 3.0 8100
Takmr 2 81.9 4.9 6.0 2.3 4.9 6000
Linyit 15 56.5 5.7 31.9 1.6 4.3 4500
Turba 20 43.7 6.4 44.4 1.5 4.0 3500
Sv yaktlar hidrokarbonlardan meydana gelirler. Petrol rafinerilerinde elde edilen sv
yaktlar farkl bileenlerin karmdrlar. Kaynama noktalar yakn olanlar bir arada damtlarak
zel isimler alrlar. Deiik bileiklerden olutuklarndan bileimleri sabit deildir. Ancak,
endstrinin eitli alanlarnda kullanlan baz petrol yaktlar iin genel bir elemanter bileim
vermek mmkndr. izelge 2de bilinen belli bal sv yaktlar iin elemanter bileim
yzdeleri verilmitir.
izelge 2. Sv Yaktlarn Elemanter Bileim Yzdeleri













Yaktn cinsi
%C % H2 % S % Kl Alt sl deeri
(kal/kg)
100 oktanl benzin 85.1 14.9 0.01 ___ 10500
Normal benzin 85.5 14.4 0.1 ___ 10400
Gaz ya

86.3 13.6 0.1 ___ 10300
Mazot

86.3 12.8 0.9 ___ 9900
Hafif Fuel oil

86.2 12.4 1.4 ___ 9900
Ar Fuel oil

86.1 11.8 2.1 ___ 9900
ok ar Fuel oil 88.3 9.5 1.2 ___ 9900
8


Gaz yaktlar grupta toplanabilir. En nemlisi doal gazdr. Doal gazlar balca metan
(CH
4
) ihtiva eder. Karbonlatrma tesislerinden, kmr ve kok gaz retim frnlarndan,
petrolden, yksek frndan, insan ve hayvan dklarnn bakteriler tarafndan ayrtrlmasndan
eitli gaz yaktlar elde edilmektedir. Gaz yaktlarla ilgili deerler izelge 3 de verilmitir.

izelge 3. Gaz Yaktlara likin Hacimsel Bileim Yzdeleri
Yaktn
cinsi
%
H
2

%
CO
%
CH
4

%
C
2
H
4

%
C
2
H
6

%
CO
2

%
N
2

kal/kg
Isl deer
Hava
gaz
53.6 9.4 25.0 3.00 ___ 3.0 6.0 4300
Doal
gaz
___ 1.0 93.0 ___ 3.0 ___ 3.0 7800
Yksek
frn

Baca
gaz
2.0 27.0 ___ ___ ___ 11.0 60.0 800

1.3. Hava
Yanma iin gerekli oksijen havdan salanr. Hava, oksijenlerden baka nemli miktarda
azot ve az miktarda asal gazlar da ihtiva eder.
Yanma ilemine yalnz oksijen girer. Dier gazlar hibir kimyasal reaksiyona girmeden
baca gazna geer. Hava iinde yanma reaksiyonuna girmeyen gazlarn yavalatc etkisi vardr.
Bunlar alev scakln drr ve snn bacadan atlmasna neden olur. Yanma olaynda bizi
sadece hava iindeki oksijen ilgilendirir. Dier gazlar olaya katlmadklarndan hepsi azot kabul
edilebilir. Bu nedenle havann hacimsel ve ktlesel bileiminde yalnz oksijen ve azot gz nne
alnr. Havann ktlesel ve hacimsel bileimi izelge 4de verilmitir.

izelge 4. Havann Hacimsel Ve Ktlesel Bileimi
Hava %Oksijen %Azot
Hacimsel bileim 21 79
Ktlesel bileim 23.2 76.8
Yanabilen balca elementlerin atom arlklar izelge 5 de verilmitir.

izelge 5. Yanabilen Elementlerle lgili Deerler.
Elementin ismi Simgesi Atom arl
Hidrojen H 1.008
Karbon C 12.010
Kkrt S 32.060
Oksijen O 16.000

1.4. eitli Elementlerin Yanmas
Uygun oranlarda kartrlm hava ve yakt yanma odasna gnderilir. Yanma odasnda
yanma olutuktan sonra meydana gelen gazlar (baca gaz olarak) dar atlr.
Yanmaya katlan her bir atom veya molekl deiik oranlarda oksijenle birleir. Bundan
dolay her yakt iin gerekli hava ihtiyac farkldr. Herhangi bir yakt iin gerekli hava
ihtiyacnn hesaplanabilmesi iin yanabilen her elementin yanma reaksiyonunu incelemek
gerekir.

9


Hidrojenin Yanmas:
2 molekl hidrojen 1 molekl oksijenle birleerek 2 molekl su oluturur.
2H
2
+ O
2

2H
2
O
Olay srasnda oluan suyun buhar veya su eklinde olmas baca gaznn scaklna
baldr. Baca gazlar yeteri derecede soutulursa buhar younlaarak su meydana gelir. Bundan
dolay baca gazlarnn kazan iinde soutulmas sakncaldr. Korozyon oluumuna neden olup
kazan mrn ksaltr. Ayrca, baca gaz k scakl 200
O
C altna derse evreye asit
yamuru balar. Denklemi tekrar yazarsak;
2H
2
+ O
2
2H
2
O
Atom arlklarn yazlrsa;
2 x 2 + 32 = 36
4 atom gram hidrojen + 32 atom gram oksijen = 36 atom gram su
Ya da 4 kg hidrojen + 32 kg oksijen = 36 kg su
1 kg hidrojen iin ise;
1 kg hidrojen + 8 kg oksijen = 9 kg su Demek ki 1 kg hidrojenin yanmas iin 8 kg
oksijene ihtiya vardr. Hacimsel olarak yazlrsa;
1 kg hidrojen iin 8/1.428= 5.60 m
3
oksijen gereklidir.
Not: Oksijenin zgl arl 1.428 kg/ m
3
dr.

1.5. Elemanter Analizi Belli Olan Bir Yakt in Yeterli Hava htiyac

1 kg yakt iin ka kg ya da m
3
hava gerekli olduu kullanlan yaktn birleimine
baldr. Yaktlar iin gerekli oksijen ihtiyac ve bu oksijenin alnmas iin gerekli hava hacimsel
olarak hesaplanacaktr.
Herhangi bir yakt iin nce minimum oksijen miktarn bulmak gerekir. Bileiminde
karbon, hidrojen ve kkrt bulunan bir yakt iin minimum oksijen miktar (0
min
)

;
0
min
=1.866 C + 5.60H
2
+ 0.70 S (m
3
/kg yakt)
Bu oksijen miktarn alabileceimiz teorik hava ihtiyac ise;
H
te
= O
min
x 4.76 (m
3
/kg yakt)
Yanmadaki eitli kayplar gz nnde bulundurulursa yukarda bulunan (H
te
) miktar
yeterli olmayacaktr. Tam yanmann salanmas iin teorik hava ihtiyacnn (1.2-1.5) arasnda bir
katsay ile arplmas gerekir. Bulunan deere gerek hava ihtiyac denir.
H
GER
=(1.21.5) x H
te
(m
3
/kg yakt)dir.
rnek problem 1. izelge 2de verilen hafif fuel oilden saatte 15 kg yakan bir stma
tesisinde yanmann tam olabilmesi iin gerekli hava miktarn hesaplaynz.
zm:
Ad geen yaktn kimyasal analizi:
nce bu yakt iin minimum oksijen miktarn bulmak gerekir.
O
min
=1.866 C + 5.60 H
2
+ 0.70 S (m
3
/kg- yakt)






O
min
=1.866 x 0.862 + 5.60 x 0.124 + 0.70 x 0.014
O
min
=1.608 + 0.694 + 0.009
O
min
= 2.311 m
3
/kg- yakt



Yaktn
cinsi
% C % H
2
% S % Kl
Alt sl deeri
(kal/kg)
Hafif Fuel oil

86.2 12.4 1.4 ___ 9900
10


Teorik hava ihtiyac ise;
H
te
=4.76 x O
min
= 4.76 x 2.311 = 11.004 m
3
/ kg- yakt
Hava fazlalk katsays; 1.3 alnrsa gerek hava ihtiyac:
H
GER
=1.3 x H
te
= 1.3 x 11.004 = 14.305 m
3
/kg- yakt
15 kg yakt iin gerekli hava miktar ise:
H
GER
=15 x 14.305 = 214.581 m
3
hava

rnek problem 2 Bir jeneratr gaznn hacimsel bileimi;
H
2
: %14 , CH
4
: %2 , CO: %22 , CO
2
: %5 , O
2
: %2 , N
2
: % 55 olduuna gre bu gazn 1m
3
nn
yanmas iin gerekli hava ihtiyacn bulunuz.
zm:
Yanc maddeler, H
2
, CH
4
ve COdir. 1 kg hidrojenin yanmas iin gerekli oksijen
miktarn daha nce hesaplamtk. Bu deer 5.60 m
3
oksijendir. 1 kg hidrojen 1/0.0898=11.135
m
3
dr. ( 0 C ve atmosfer artlarnda 1 litre hidrojen 0,0898 gr ktlededir.)
1 kg = 11.135 m
3
hidrojen iin 5.60 m
3
oksijen gerekli ise, 1 m
3
hidrojen iin
5.60 / 11.135 = 0.50 m
3
oksijen gerekir.
Metan(CH
4
) iin gerekli oksijen 1 m
3
iin daha nce 2 m
3
oksijen hesaplanmt. Karbon
monoksitin 1 m
3
iin ise 0.5 m
3
oksijen gereklidir.
Minimum oksijen miktar;
O
min
=0.50 x H
2
+ 2.00 x CH
4
+ 0.50 x CO
O
min
=0.50 x 0.14 + 2.00 x 0.02 + 0.50 x 0.22
O
min
=0.07 + 0.04 + 0.11

O
min
= 0.22 m
3
/kg- yakt
H
te
= 4.76 x O
min
= 4.76 x 0.22
H
te
=1.047 m
3
hava /kg

yakt
H
GER
=1.2 x 1.047 = 1.256
H
GER
=1.256 m
3
hava/ kg yakt eder.

1.6. Yaktlarn Isl Deeri
Herhangi bir yaktn 1kgnn ya da 1 m
3
nn yanmasyla elde edilen s miktarna o
yaktn sl deeri denir. Isl deeri st ve alt olarak iki ekilde tanmlanr.

1.6.1. st Isl Deeri: Herhangi bir yaktn 1 kg da ya da 1 m
3
nn yanmasyla elde
edilen s miktarna o yaktn st sl deeri denir.

1.6.2. Alt Isl Deeri: st sl deerden yaktn bnyesinde bulunan suyu buhar haline
getirmek iin harcanan snn dlmesiyle elde edilen deere alt sl deeri denir.
Suyu buhar haline getirmek iin harcanlan sdan faydalanlmamtr. Alt ve st sl
deerleri arasndaki iliki, aada olduu gibidir.
Ha = Hu 600xW (kal/kg)
Ha =Yaktn alt sl deeri (kal/kg)
H =Yaktn st sl deeri (kcal/kg)
W =1 kg yakt iinde bulunan su miktar (kg)
Formldeki 600 katsays ise 1 kg suyun buharlatrlmas iin harcanan yaklak s
miktardr. Yaktlarn kimyasal analizlerinden faydalanlarak alt ve st sl deerleri bulunabilir.
Bunun iin yaktn bnyesinde olan her elementin sl deerlerinden faydalanlr. eitli
elementlerin sl deerleri izelge 6da verilmitir.




11


izelge 6. eitli Elementlerin Isl Deerleri


1.7. Fazla veya Eksik Hava le Yanma
Pratikte teorik hava miktar ile tam yanma hibir zaman gerekleemez. Yakt + hava
karm ne kadar iyi olursa olsun yanma havas iindeki bir ksm oksijen yanma olayna
karmadan bacadan dar gider. Ayrca baz hava kayplarndan dolay, hesaplanan teorik hava
miktar, tam olarak yanma odasna gnderilemez. Bu sebeplerden dolay yanma odasna iin
gerekli teorik hava miktarnn daha fazla hava gnderilmesi yoluna gidilir. Fazla hava ile yaplan
yanmada, baca gaznn birleiminde daima bir miktar oksijen bulunur. Fazla havadan dolay baca
gazndaki azot yzdesi de artar.
Ocaa verilen fazla hava miktar teorik hava miktarnn yzdesi olarak ifade edilebilir. Bu
oran daha nce teorik hava miktarnn %20 50si arasnda almtk. Ocaa fazla hava verilmesi
yanmann tam olmasn salamas ynnden faydal, bir ksm snn fazla hava ile bacadan
gitmesi nedeniyle de zararldr. O halde hem tam yanmay gerekletirmek, hem de s
kayplarn en alt seviyede tutmak iin yanma odasna teorik havadan ok az fazla hava
gndermek gerekir. Az hava ile yanmada alevin rengi koyu ve ular islidir. Bu, yaktn
tamamnn yaklmamasndan meydana gelir. Fazla hava ile yanmada alev ak renkli ve fazla
parlaktr. Gereinden fazla hava ile yaplan bu tr yanma trnde bacadan kan duman
gazlarnn birlikte gtrecei s artacandan baca kayb da artar.
Tam hava ile yanmada kmrde ve fuel-oilde alevin rengi portakal rengine yakn tatl sar
renktedir. Kazan iin en uygun durum budur. Doalgaz iin tam yanmada alevin rengi mat
mavidir. Tam yanmann denetiminde en iyi yntem O
2
lmdr. Oksijen, fazla hava ile yanma
konumunda daha kolay ortaya ktndan O
2
lm CO lmne gre daha kolaydr. Hava
yakt orannn fazla hava ynnde mi yoksa fazla yakt ynnde mi olduu CO
2
lm ile
belirlenemez. Yanma verimi asndan llmesi gereken dier bir lm baca gaz scakldr.
Baca gaz scakl kullanlan yakt ve yakma sistemi ile balantldr. Baca gaz scakl
yksekse ve drlemiyorsa bunun nedeni ar fazla hava, yksek baca gaz eki basnc, kirli
s gei yzeyleri, ar yakt tketimi veya hatal tasarmdr. Ayrca karbon monoksit lmyle
eksik ya da yetersiz yanma belirlenebilir.




st sl deeri(H) 1Nm
3




Alt sl deeri (Ha) 1Nm
3



Elementin
ad
1Kg 0
0
C/
760mmHg

15
0
C/
1 Ata
1Kg 0
0
C/
760 mmHg

15
0
C/
1 Ata

Karbon 8100 ----- ------ 8100 ----- ------
Kkrt 2220 ----- ------ 2220 ----- ------
K.monoksit 2440 3050 2800 2440 3050 2800
Hidrojen 34100 3070 2800 28700 2570 2360
Metan 13250 9480 8700 11900 8010 7820
Etilen 12000 15000 13800 11250 14400 12920
Asetilen 12000 13900 12800 11600 13470 12360
12


1.8. Baca Gaz
Baca gaznn bileeni yaktn cinsine, hava-yakt oranna baldr. Baca gaznn
birleiminde balca karbondioksit(CO
2
) ve azot bulunur. Eer yaktn bnyesinde hidrojen(H
2
)
varsa, baca gaznda su buhar da bulunur. Daha nce de belirtildii gibi hava-yakt oran teorik
miktarda ise ya da teorik miktardan az ise tam yanma olmaz ve baca gaznda karbon monoksit.
Fazla hava ile yaplan yanmada ise baca gaznda oksijen bulunur. Yanma havas teorik
olduunda karbondioksitin (CO
2
) baca gazndaki birleimi maksimum dzeydedir. Hava oran
arttka karbondioksit miktar azalr ve oksijen miktar artar. Hava miktar azaldnda ise
(CO
2
)miktar azalr, (CO)miktar artar.


ekil 1.1. Baca gaznn bileimiyle hava-yakt arasndaki iliki

1.8.1. Yanma Sonucu 1 Kg Yakttan kan Baca Gaz
Elemanter analizi, verilen bir yakttan 1 kg n yanmasyla oluan baca gazlarnn miktar,
yanma sonucu oluan her elementin miktarnn toplanmasyla bulunur.
rnek: Elementar analizi %80 C , % 6 H
2 ,
%6 O
2
, %2 H
2
O, % 1 S, % 5 yanmayan
elementler olarak verilen bir yaktn 1 kg yanmasyla oluan baca gazlar miktarn bulunuz.
Fazla hava katsaysn(k=1,2) alnz.
2H
2
+ 0
2
2H
2
O
4Kg + 32 Kg 36 kg
1Kg + 8Kg 9 Kg
V
1
H
2
O miktar: 9x % H
2
+ H
2
0
V
1
= 9 x 0.06 + 0.02 = 0.56 kg su / kg yakt

Denklemde grld gibi 1 kg hidrojenin yanmasyla 9 kg su olumaktadr. O halde
yakt bnyesindeki hidrojen miktarn (kg olarak) 9 ile arparak oluan su miktarn buluruz.
C+O
2
CO
2

2 kg + 32 kg 44 kg
1 kg + 32/12 Kg 44/12 kg
V
2
CO
2
miktar: 11/3 x % karbon
Grlecei zere bir kilogram karbon yandktan sonra 44/12 = 11/3 kg (CO
2
)
oluturmaktadr. Yakt bnyesindeki karbon miktarn 11/3 ile arparsak oluan karbondioksit
miktarn buluruz.
V
2
= 11/3 x 0.80 = 2.933 Kg CO
2
kg/yakt
V
3
O
2
miktar : (k1) x Omin
O
min
= 1,866 x C + 5,6 x H
2
+ 0,7 x S O
2
= 1,866 x 0,8 + 5,6 x 0,06 +0.7x0.01 0,06
O
min
= 1,775 Nm
3
/ kg yakt
O
min
= 1,775 Nm
3
/ kg yakt x 1.428 kg/Nm
3
= 2,534 kg/kg yakt
(oksijenin zgl arl=1,428 kg/Nm
3
)
V
3
= (k1) x O
min
= (1.2 1) x 2,534 = 0.56 kg/kg yakt
V
4
N
2
miktar: N
2
+ 0,768 x H
GER

13


H
GER
= Omin x 1/(232 x K) = 2,534 x 1/(0,232 x 1,2) = 13,106 kg/kg-yakt
V
4
= 0.768 x 13.106 = 10.065 kg Azot / kg yakt
1kg yakttan kan toplam baca gaz miktar: Vt = V
1
+ V
2
+ V
3
+ V
4
(kg/kg-yakt)
Vt = 0,56 + 2,933 + 0,506 + 10,065 = 14,064 kg / kg-yakt
Kuru duman gazlar miktar ise bu gazlardan su buharnn karlmas ile bulunan duman
gazlar miktardr.
Kuru duman gazlar: Vt V
1
= 14,064 0,56 = 13,504 kg/kg-yakt

1.9. Kg / Kg Olarak Bulunan Duman Gazlarnn Nm
3
/Kg a evrilmesi
nce duman gazlarnn zgl arl bulunmaldr. Yaktn kimyasal bileimine bal
olan toplam molekl arl bulunduktan sonra 22,4e blnmesiyle zgl arlk bulunabilir.
M = % C. M
1
% H
2
. M
2
+ % O
2
. M
3
+ % H
2
O. M
4
+ % S x M
5

M = 0,80 x 12 + 0,06. 2 + 0,06. 32 + 0,02 x 18 + 0,01 x 32 = 12,32 kmol
M
1
, M
2
, M
3
, M
4
ve M
5
srasyla karbon, hidrojen, oksijen, su ve kkrdn atom ve
molekl arlklardr.
zgl arlk d = m/22,4 = 12,32 / 22,4 = 0,55 kmol / Nm
3
veya kg/Nm
3
tr.
Baca gazn m
3
cinsinden deeriyse;
Baca gaznn hacmi = baca gaznn arl / baca gaznn zgl arl =
14,064 / 0,55 = 25,57 m
3
/ kg tr.
Arl 14,064 kg/kg-yakt olan baca gaz = 25,57 Nm
3
/ kg olarak bulunmu olur.



























14


BLM



















ISI POMPALARI





AMA

Is kaynaklarn ve zelliklerini tanyabilme, farkl stma sistemlerini karlatrabilme.

















15


2. ISI POMPASI

2.1. Is Pompas (Heat Pump) Nedir? Nasl Uygulanr?

Is pompas da, dier soutma cihazlar gibi prensip olarak bir ortamdan baka bir ortama
s tarlar. Soutma makinelerinden tek fark; sy tek deil, iki ynde tama kabiliyetinin
olmasdr. Bamsz sistemlerdeki tm ekipmanlara (Evaparatr, Kondenser, Kompresr ve
Genleme Vanas) ilave olarak, s pompasnda drt yollu vana mevcuttur.
Tipik bir s pompas, kn dardan absorbe etmi olduu sy, stlacak mekna
tayarak stmay salarken, bu ilem yazn tersine iler ve ayn meknlardan ald s darya
tanr.
Konstrksiyon ve grn olarak, yalnz soutma yapan bir cihaz ile s pompas arasnda
hibir fark yoktur.
Is pompalar enerji kaynann cinsine gre (hava, su, toprak) snflandrlrlar.
Havadan havaya s pompas
Havadan suya s pompas
Sudan suya Is Pompas
Havadan topraa s pompas
Sudan havaya s pompas


















ekil 2.1. Is pompas eitleri


16


2.1.2. Havadan-Havaya Is Pompas

Bu tip s pompalarnda, snn absorbe edildii ve serbest brakld ortamn her ikisi de
havadr. Bunlara en iyi rnek, pencere ve split tipi klimalardr.


ekil 2.2. Havadan-havaya s pompas


ekil 2.3. Havadan-havaya s pompas

17


2.1.3. Havadan-Suya Is Pompas

Bu tip s pompalarnda, s kayna yaz almasnda su, k almasnda ise havadr.
Prensip olarak havadan/havaya s pompasndan tek fark, snn bir tarafta hava yerine suya
aktarlmas veya sudan absorbe edilmesidir.


ekil 2.4. Havadan-suya s pompas evrimi



ekil 2.5. Havadan-suya s pompas evrimi




18


2.1.4. Sudan-Suya Is Pompas

Genellikle, byk hacimlerde su rezervi olan kuyulardan, gllerden, denizden veya nehir
suyundan yararlanlarak stma veya soutma temin etmek zere dizayn edilmilerdir.


ekil 2.6. Sudan-suya s pompas evrimi



ekil 2.7. Sudan-suya s pompas evrimi

19


2.1.5. Havadan-Topraa Is Pompas
Bu tipler, havadan suya s pompas ile byk benzerlik gsterirler. Burada tek fark, s
kayna veya absorberi olarak su yerine toprak kullanlmasdr. Bu tip uygulamalar, pek yaygn
deildir.




ekil 2.8. Havadan-topraa s pompas evrimi


20


2.1.6. Sudan-Havaya Is Pompas

Havadan suya s pompas ile tamamen ayndr. Tek fark, i ortam veya ortamdan s
tayan akkann hava olmas, dier taraftaki s tayc akkann ise; yine gl, nehir, deniz
veya bol hacimli kuyu suyu olmasdr.

2.2. Soba

Soba ile stma, bireysel snmann en ok kullanlan rneidir. Sobalar kat yakt, sv
yakt, gaz yakt ve elektrikli olmak zere drt grupta toplamak mmkndr. Soba dk
konforlu, sadece kurulu bulunduu mekn stan bir cihazdr. yi bir snma iin, evin s kayb
ve projesi gz nne alnarak iki veya adet soba kullanm idealdir. Yksek kapasiteli tek bir
soba ile snmak verimsiz ve konforsuzdur. Soba kullanmnda, scak su temini iin ofben
kullanlmas gereklidir.

2.2.1 Kat Yakt Sobalar

Kat yakt sobalarnn, tulal soba, kuzine soba ve koval soba gibi birok eidi vardr.
Trkiyede en ok koval sobalar tercih edilmektedir. Souk blgelerde ise genelde tulal emaye
dkm sobalar kullanlr. Hem stma hem ocak fonksiyonu olan kuzine sobalar ise krsal
blgelerde yaygn ekilde kullanlmaktadr. Kat yakt sobalar tututurulurken, tututurma
yakma ilemi mutlaka stten gerekletirilmelidir. Sobann alttan tututurulmas snn bacadan
ok abuk gitmesine, sobann ok abuk dolmasna ve hava kirliliine sebep olur. Kmr
sobalarnda nce kmr alt ksma yerletirilir. stne krlm odun ekii engellemeyecek
ekilde apraz olarak yerletirilir. stten ra ya da eitli tututurucularla yakma gerekletirilir.
stndeki srgl kapak alarak yanma iin gerekli oksijen miktar artrlr. Bylece yanmann
daha kolay gereklemesi salanr. Soba borular kullanm sklna ve kullanlan kmrn
kalitesine gre eitli zamanlarda temizlenerek ekiin rahat olmas ve baca gazlarnn i ortama
szmas nlenmelidir.







ekil 2.9. Koval sac soba

2.2.2. Sv Yaktl Sobalar

Sv yakt sobalar genellikle gaz ya, motorin ve sanayinin baz blgelerinde kullanlan
yank ya sobalardr. Gaz ya ve motorin sobalarnda bir yakt deposu bulunur. Bu depodan
ocak ksmna bir boru vastasyla yakt gnderilerek yanma salanr. Yanma miktar gnderilen
yakt miktarnn artrlp azaltlmasyla ayarlanr.

21




ekil 2.10. Yank ya sobas

2.2.3. Gaz Yaktl Sobalar

Doalgaz sobalarnda, doalgaz ve LPG yakt olarak kullanlabilir. Bu sobalarda baca
balants yaplmas gerekir. Gaz, ocak ksmna gnderildikten sonra ateleme otomatik
akmakla gerekletirilir. Bir tehlike durumunda baca sensrnden alnan sinyalle manyetik
ventilin gaz kesmesi salanr. Yanmay grebilmek iin n ksmna sya dayankl bir cam
yerletirilmitir. Fanl modellerde homojen ve abuk snma salanr ve st yzeyleri genellikle
emaye kapldr. lkemizde yaygn ekilde kullanlan dier gazl yakt soba tipi katalitiklerdir.
Katalitiklerde yakt olarak LPG kullanlr. LPGnin yaklmasyla elde edilen s, ortama verilerek
ortamn stlmas salanr. Yanma iin gerekli oksijeni ortamda bulunan havadan ald iin
salk asndan fazla tercih edilmez.


ekil 2.11. Doalgaz sobas

22


2.3. Elektrikli Istclar
2.3.1. Elektrik Sobalarnn Tannmas ve alma Prensibi

Elektrik sobalar ortamn ssn ykseltmek iin kullanlr. Gnmzde ok eitli olarak
yaplan sobalarn hepsinde prensip ayn olup bir rezistans ve rezistansn rettii sy yayan
yansta ya da sy ortama yayan pervaneli motordan ibarettir.

ekil 2.12. Basit elektrik sobas ekil 2.13. Gelitirilmi elektrik sobas

Elektrik sobalarnn basit tipleri olduu gibi ok gelimileri de yaplmaktadr.
ekil 2.12de basit bir elektrik sobasnn elektrik balant emas grlmektedir.
Komtatr anahtar stclara ayr ayr kumanda etmektedir. Bu sobada stclar, anahtar
kapatlmadka veya fii prizden ekmedike srekli devrede kalrlar. Bu tip sobalar sy bir
yanstala yanstrlar. Yansta temiz olmal, paslanmsa temizlenmeli veya deitirilmelidir.
ekil 2.13de ise gelitirilmi bir elektrik sobas emas grlmektedir. konumlu
anahtar, fleyici motora ve rezistanslara kumanda etmektedir. Zaman saati devreye seri
balanmtr ve istenilen zamanda sobann snmaya balamas veya durmasn salar. Termostat
stclara seri balanm ve ortam ok sndnda stclar devreden karr. Ortam soumaya
balaynca tekrar stclar devreye sokar. Devrilme butonu ise soba devrildiinde veya dz
durmadnda devrenin akmn keser.
Bu tip sobalardan baka bir de yal radyatrler vardr ki d grn kalorifer
peteklerine benzer. Peteklerin iine tp rezistans ve ya konulmutur. Istc nce ya str, ya
petekleri, petekler de d ortam strlar. Petekler ge snr ge sour. Peteklerin balant emas
gelitirilmi elektrik sobasndan ok farkl deildir.
Gelien teknoloji ev aletlerine de yansmakta, gnmzde uzaktan kumandal ve eitli
grnmlerde modelleri retilmektedir.

2.3.2 Istc Aygtlarda Kullanlan Diren Teli ve Hesaplanmas

Elektrik enerjisi s enerjisine kolayca dnmektedir. erisinden elektrik akm geen
iletken, zerinden geen akmn karesi ve iletken direncinin arpm kadar snr (I
2
xR). Bu
snma, baz yerlerde zararl, baz yerlerde yararldr. rnein elektrik motoru ve
transformatrlerde zararl, stc aygtlarda (ocak, soba, frn vb.) faydaldr. Bu blmde elektrik
akm s etkisinin yararlar incelenecektir.






23


izelge 2.1. Istc Aygtlarda Kullanlan Diren Teli ve Hesaplanmas















ekil 2.14. Rezistans

Aygtlarda kullanlacak stc tel, diren deeri yksek, sya dayankl ve hava
ierisindeki oksijenden etkilenmemesi gerekir. Bu zelliklere en yakn materyal krom-nikeldir.
Buna krom-nikel stc rezistans denir.
Istcnn gcn rezistansn kalnl ve uzunluu belirler. Istc yapmnda rezistansa
verilecek ekil iin rezistansn ap ve uzunluunun bilinmesi gerekir.
Istc yaplacak telin ekli, kullanlaca yere baldr. Istc ap ve uzunluu verilen
izelgeden bulunabilir.
Tabloya gre 220 voltta 850 Watt gcnde bir stc yapmak iin 0,50 mm apnda,
uzunluu ise 7,8 m uzunluunda malzeme kullanmak gerekir.














Gerilim
(v)

ap
(mm)
Uzunluk
(m)
G
(W)
1 kgde
diren
1metrede
diren
1kgda
metre
220 0,3 6 400 325 19,1 1951
220 0,4 7 600 157 10,74 1098
220 0,45 7,2 750 120 8,5 867
220 0,5 7,8 850 90 6,87 702
220 0,55 8,2 1000 70 5,67 579
220 0,6 8,6 1100 56 4,77 487
220 0,65 9 1200 46 4,07 415
220 0,7 9,3 1400 38 3,5 358
220 0,8 10 1600 27 2,68 274
220 0,9 11,2 2000 20 2,12 216
220 1 11,5 2300 15 1,72 175
Gerilim
(v)

ap
(mm)
Uzunluk
(m)
G
(W)
1 kgda
diren
1 metrede
diren
1 kgda
metre
220 0,5 7,8 850 90 6,87 702
24



BLM






















MERKEZ ISITMA SSTEMLER





AMA

Merkezi stma sistemlerinin yapsn kavrayabilme.


















25


3. MERKEZ ISITMA SSTEMLER

3.1. Istma

nsanlarn d hava artlarna kar barnmalarn salayan konut ya da iyerlerinde
salkl bir insan vcudunun fizyolojik s ihtiyalarnn deiik stma sistemleriyle karlanmas
ilemidir.
Istma Sistemlerini 3 ana grupta toplayabiliriz.
1. Lokal stma sistemleri,
2. Merkezi stma sistemleri,
3. Blgesel stma sistemleridir.

1) Lokal Istma Sistemleri: Is, stacak mahalin bizzat iinde retilir. Istlmas gereken
mahalde bir s reteci bulunur. Odun ve kmr sobalar, mine, elektrik sobalar, doalgaz
sobalar ile yaplan stma bu gruba girer.

2) Merkezi Istma: Bir stma merkezinde retilen snn tayc bir ortam vastasyla, stlmas
istenilen ortamlara yerletirilmi stclara gnderilmesi suretiyle gerekletirilen stmaya
merkezi stma denir. Merkezi stma, s tayan ortamn cinsine gre eitli isimler alr.
1. Scak sulu stma
2. Kzgn sulu stma
3. Buharla stma
a) Alak basnl buharla stma
b) Yksek basnl stma
c) Vakumlu buharla stma
4. Scak hava ile stma

Not: Bu blmde merkezi stma sistemlerinin genel yaps anlatlacaktr.

3.1.1. Scak Sulu Istma
Bu sistemde s tayc ortam 90
0
Ca kadar stlan sudur. Tesisat atmosfere ak veya
kapal dizayn edilebilir. Istlan scak su ile souyan suyun zgl arlklar arasndaki farktan da
yararlanlarak, devreye bir pompa ilavesi ile cebri olarak sirklasyon yapar. k suyu scakl
110
0
Ca kadar olan stma sistemleri de, scak sulu stma sistemleridir. Bu tr stma sistemi, en
az 110
0
Ca karlk gelen basn altnda tutulan kapal bir sistemdir.

3.1.2. Kzgn Sulu Istma

Bu sistemde 110
0
Ctan 200
0
Ca kadar stlan su kullanlr. Suyun buharlamasn
nlemek iin devaml olarak bir kar basn uygulanr. Bu sistem atmosfere kapal bir sistemdir.



3.1.3. Buharla Istma
26



Buharl stma grup altnda incelenir;
a) Alak Basnl Buharla Istma: Buhar kazannn k basnc en fazla 1,5 bar ve scakl da
en fazla 110
0
Ca kadar olan buharla yaplan stmadr.
b) Yksek Basnl Buharla Istma: Buhar kazannn k basnc 1,5 bardan ve scakl da
110
0
Cdan yksek buharla yaplan stmadr.
c) Vakumlu buharla Istma: Basnc atmosfer basncndan az olup 0,05 ile 0,75 bar arasnda
deien ve scaklnda en az 65
0
C olan buharla yaplan stmadr.

3.1.4. Scak Hava ile Istma

Burada s tayan ortam havadr. Bir merkezde stlan hava kanallar vastasyla stlmas
gereken mahale sevk edilir. Bu sistem genellikle stma ile birlikte, hava deiiminin de
salanmas gereken mahallere uygulanr.

3.1.5 Blgesel Istma

Birden daha fazla binann, bina dnda tesis edilen bir kazan dairesiyle stlmasna
blgesel stma denir. Bu kazan dairesi de blgesel s santrali ya da s merkezi olarak
adlandrlr. Istlacak olan blge ok byk ve youn bir yerleim blgesi, ya da byk bir
sanayi tesisi olduunda Kent stlmas denilen blgesel stma sistemi uygulanr. Konut
sitelerinin teknik ynden blgesel stma sistemiyle stlmas gerektiinde konunun hukuki,
ticari ve idari ynlerden de ett edilerek fizibilite raporunun hazrlanmas, sonra
projelendirilmesi gerekir.
Hangi stma sisteminin seileceine sistemin emniyeti, ekonomiklii iletme ve bakm
kolayl ve istenilen konfor artlar gz nne alnarak karar verilmelidir.


ekil 3.1. Dz geri dnl iki borulu blgesel datm sistemi



3.2. Kat Kaloriferi Sistemleri
27



Kat kaloriferleri sistemlerine aadaki durumlarda geilmektedir.
1. Tek katl binalarda ve villalarda,
2. Merkezi stma tesisat bulunmayan ok katl binalarda,
3. Merkezi stma tesisat bulunan ancak sonradan sistem deitirilerek bireysel sisteme
dnen binalarda.

3.2.1. Kat Kaloriferi Sistem rnekleri

Kat kaloriferi sistemi tek borulu ve ift borulu olmak zere iki ekilde yaplabilir.
Bu sistemde stclar by-pass borusu ile balanmtr. Yatay tek borulu sistemin radyatr
balants ve almas aadaki ekillerde gsterilmitir.


ekil 3.2. Yatay tek borulu sistemde radyatrn balama ekli


ekil 3.3. Yatay tek borulu kalorifer sistemi


28


ift borulu kat kalorifer sisteminde suyun binaya datlp toplanmasna gre aadaki
ekilde snflandrlr.

1. Alttan datlp alttan toplamal ift borulu kat kaloriferi sistemi
2. stten datp stten toplamal ift borulu kat kaloriferi sistemi
3. stten datlp alttan toplamal ift borulu kat kaloriferi sistemi



ekil 3.4. Alttan datp alttan toplamal ift borulu kat kaloriferi sistemi



ekil 3.5. stten datp stten toplamal ift borulu kat kaloriferi sistemi



ekil 3.6. stten datlp alttan toplal ift borulu kat kaloriferi sistemi

Kat kaloriferi sistemi, kullanlan yaktn cinsine gre brlr, sistemin kapasitesine gre
sirklsyon pompas, boylerler, genleme deposu program saati, kazan, termostat ve eitli
paralardan oluur. Kapasiteleri 50.000 kcal/ha (59,3 kW) kadar kabilmektedir.

29


3.3. Kombi

Hem snma hem de kullanma scak suyu hazrlayabilen stma cihazdr. Bu cihazlar
kapal sistemler iin tasarlanmtr. Merkezi stma iin boru tesisat kat kaloriferleri gibidir.
Kombilerde, brlrn stndeki kanatl borularda snp datma valfine gelen scak su ya
kullanma scak suyu temin eden s deitiricisine ya da merkezi stma sistemine gelir.
Kullanma scak suyu eanjr, iinde bakr borular olan kk bir kaptr. Bakr borularn
iinden borulara giden su geerken, dndaki yani silindirin iindeki su tarafndan stlr.
Merkezi stma sistemi basnl olduundan, basn ykselmesi durumunda emniyet ventili
devreye girer. Kombi zerindeki bir manometre alma basncn gsterir. Istma scak suyu
gidi ve dn arasnda bir by-pass balants olabilir.

Kombilerin atk gaz balants;
Ak bacal
Denge bacal
Fanl, denge bacal
Fanl, ak bacal olabilir.

ekil 3.7. Kombi

Kombilerle ilgili yukarda belirtilen hususlar, kullanma scak suyunun kk bir
eanjrde (s deitiricisinde) stld kombi kazanlara aittir. Kombi kazanlarnn, kullanma
scak suyunu direkt olarak da stabilen tipleri vardr. Suyun direkt olarak stlmas birka
ekilde gerekleebilir. Bunlardan birisi, kullanma scak su borularnn kombi eanjrndeki
(brlrn stndeki kanatl borular) borularn iinden veya yanndan geirilmesidir. Bir baka
stma ekli de, kullanma scak suyu iin ayr bir eanjr yaplmasdr. Bu eanjr, ana eanjrn
stne monte edilir. Direkt kombiler datma valfine ve ayr su stc eanjrne ihtiya
gstermez.
30




ekil 3.8. Kombi kazan ile scak su elde edilmesi ve radyatrde stma yaplmas

3.4. Scak Sulu Kalorifer Tesisat Sistemleri

Scak sulu tesislerde uygulanan balca sistemler unlardr:
1. Alttan datmal alttan toplamal stma sistemi
2. stten datmal alttan toplamal stma sistemi
3. stten datmal stten toplamal stma sistemi

3.4.1. Alttan Datmal Alttan Toplamal Istma Sistemi

Kazan dairesinin bulunduu bodrum katn tm bina tabanna yaylm olmas durumunda
rahatlkla uygulanabilir bir tesisat eklidir. Gnmzde en ok kullanlan tesisat budur.
Bu sistemi dz teras atl binalara uygulamak zordur. Havalk borular geie engel
olurlar. Ak ve kapal sistem olarak dizayn edilebilirler. Gnmzde ak genleme depolarnn
mahsurlar dikkate alnarak, bu sistem genelde kapal genleme depolu alttan datmal alttan
toplamal stma sistemi olarak kurulmaktadr. Bu sistemin en byk dezavantaj alt katlar st
katlara oranla daha fazla snrlar.


ekil 3.9. Kapal genleme depolu alttan datmal alttan toplamal stma sistemi
31




ekil 3.10. Ak genleme depolu alttan datmal alttan toplamal stma sistemi

3.4.2. stten Datmal Alttan Toplamal Istma Sistemi
Bu sistem, ats olmayan ve tam bodrumlu binalarda uygulanr. Btn katlar homojen
olarak stmak mmkndr. Bu nedenle en iyi alan sistem olarak bilinmektedir. Bu
zelliklerine karn fazla kullanlan bir sistem deildir.


ekil 3.11. Kapal genleme depolu stten datmal, alttan toplamal stma sistemi
32


3.4.3. stten Datmal stten Toplamal Istma Sistemi

emsiye sistemi olarak ta bilinen byle sistemler, ats teras olmayan ve ksmi bodrumu
olmayan yerlere uygulanabilmektedir. Bodrumu olmayan yerlerde alttan toplama iin yeralt
tesisat kanallarna ihtiya vardr. Bu kanallarda herhangi bir nedenle kaak olduunda, kaan
yerini tespit edebilmek iin zemin demesinin sklmesi gerekir. Yani maddi zararlara yol
aabilir. Kaak annda evde bulunamama hallerinde ise eyalarn zarar grmesi mmkndr.
Isnma bakmndan istenmeyen, almas en zor tesisattr. Zorunlu hallerde uygulanr ve
gnmzde hemen hemen hi uygulanmamaktadr.


ekil 3.12. Kapal genleme depolu stten datmal stten toplamal stma sistemi

3.5. Kzgn Sulu Istma Sistemleri

Kzgn su sistemlerinde sistemler 180/110
0
C, 150/90
0
C, 150/70
0
C Gidi-dn suyu
scaklklar aras alr.
Kzgn su tesisatnda sistem atmosfere kapaldr. Basnlandrma bir pompa veya denge
kab denilen bir basnl kap ile gerekleir. Aslnda denge kab kapal bir genleme deposudur.
Kzgn sulu sistemler esas olarak iki devrelidir. Byk kapasiteli olanlar gerek blge ve
ehir stmas amacyla kullanlr. 180/110 sisteminde kazanda 200
0
Ca kadar stlan su
Genleme kabna (Dengeleme kab) gelir. Buradan kan kzgn su motorlu vanalarla dn suyu
(scakl 110
0
C) olan suyla kartrlr ve 180
0
C olarak stma yapaca blgenin eanjr
dairesindeki eanjre gnderilir. Burada binann 90/70 hattn stan kzgn su 110
0
C olarak
tekrar s merkezine dner. Dnte 180
0
Clk suyla kartrlr. 130
0
C olarak kazana tekrar
snmas iin gnderilir.
180
0
C gidi scaklna sahip bu sistemde 10 atmosfer basn suyun doyma scakldr.
Bu sebeple PN 25 kalitesinde boru, fittings ve armatr kullanlmaldr.
33


Bu sistemler ya buharla ya da azot gaz ile basnlandrlrlar. Pompa ile basnlandrlan
sistemler de mevcuttur.
Bu sistemler otomatik kontrole olduka uygundur. Sistemde kullanlan suyun tamamen
kirecinin alnmas gerekir. lk yatrm maliyeti olduka fazladr.

ekil 3.13. Kzgn sulu stma sistemleri

3.6. Buharla Istma Sistemleri

Buhar kazanlarnda yaktn yanmasyla retilen buhar, tesisata verilmeden nce kollektr
zerindeki yan gei ve hat sonlarndaki drenlere alr.
Sisteme buhar verilmeye balamadan nce ana buhar vanas yan geii alarak, sistem
stlmal ve nceden kalm youan suyun srklenmesi salanmaldr. Yan gei ve evrim
sonlarnda yalnzca buhar getiine emin olununca bu blmler kapatlr ve doal buhar kapan
durumuna geilir. Buhar k iletme gereksinmelerine yant verecek duruma getirilir.
Kullanlmayan hatlarn son noktalarnn ok az ak braklmasnda yarar vardr.
Kazandan alnan buhar ou zaman evrim veya evrimlerin zerine konan ve kullanm
yerinin basn gereksinimine gre basn drclerden geirilerek kullanlr. Kullanlan buhar
bir tankta toplanr, ou zaman amandral pompa sistemi ile youma tankna gnderilir.
Bylece s ekonomisi salanp verim ykseltilir.
Kullanlan su tamamen kiresiz olmaldr. Bu sistemlerde su beslemesi otomatik su
dzeyi denetim cihaz tarafndan pompaya verilen sinyalle salanr.
34



ekil 3.14. Buhar tesisat ilke izelgesi

3.7. Scak Haval Istma Sistemleri

Scak havayla stma sistemi olduka ucuz olup villa tipi yaplarn tamamnn veya bir
ksmnn stlmasnda kullanlr.
Bu sistemlerde scak hava reteci kat, sv, gaz veya elektrikle alabilir. Isnma iin
gerekli zaman ok ksadr. Scak hava cihazlarnda stlacak havay s deitiriciye fleyen bir
fan bulunur. Fan tarafndan retilen ve s deitirici de snan hava bir datm odasndan bu
oday irtibatlandrlm kanallara karak stlmak istenilen hacme gnderilir.
Scak hava kanallar deme veya tavan seviyesinde bulunan k azlarnda son bulur.
Bu azlara difizr denir.

ekil 3.15. Scak hava cihaz

k azlar damperlerle ayarlanarak ortam scakl kontrol edilebilir. Hava kanallar
salam ve szdrmaz olmaldr. Ayrca kanallar izole edilmelidir.

35


Yaplan kanal sistemleri unlardr:
1. Geniletilmi sistem
2. Radyal sistem
3. Merdiven sistemi



ekil 3.16. Uygulanan kanal sistemleri



























36


BLM





















ISI KAYBI HESABI





AMA

Is kayb hesaplarn yapabilme.







37


4.ISI KAYBI HESABI
4.1 Is Kayb Hesab
Bir binann s kayb hesaplanrken gerekli saysal bilgilerin bir ksm mimari projeden bir
ksm ise mimari proje esas alnarak seilmi veya hesaplanm verilerden alnr.
Bir binann s ihtiyacnn belirlenmesi iin, binadaki stlmas istenen her mahalin s
kayb hesab yaplr.
Odaya konulacak stcnn kapasitesi belirlenirken odann kaybettii s esas alnr. D
hava scaklnn belli bir dzeyine karlk odann konforlu bir scaklkta tutulabilmesi iin
saatte kaybettii s miktar (kcal/h veya kW) bulunmaldr. Odann saatte kaybettii s miktarn
karlayabilecek bir radyatr seilerek sz konusu odann istenilen scaklkta tutulmas salanr.
Istlacak tm ortamlarn s kayplar bulunur. Daha sonra bu kayplar toplanarak binann
s kayb hesaplanr. Binann zelliine ve mlkiyet sahiplerinin istekleri dorultusunda toplam
s kaybn karlayacak bir stc (kat kaloriferi, kombi, kazan) seilir.
Odann s kayb hesaplanrken duvarlardan iletim (kondksiyon) ve tanm
(konveksiyon) yoluyla kaybedilen syla, pencere ve kaplarn alan kenarlarndan sznt
yoluyla kaybedilen s ayr ayr hesaplandktan sonra toplanr.

4.1.1. Is Kayb Hesabnn Yapl
Is kayb hesab yaplrken aada gsterilen s kayb hesap izelgesi doldurulur ve s
kayb hesaplanr.

Is Kayb izelgesi

Bu izelgede s kayb iin;
Q= U. A . AT Forml kullanlmaktadr.
38


Q= Is kayb (W)
A= Is kaybnn gerekletii yzey alan (m
2
)
U= Toplam s geirgenlik katsays
) (
2
K m
W

AT= Yap bileenlerinin iki tarafndaki scaklk fark (K)
Toplam s geirgenlik katsays (U), eitli kalnlktaki katmanlardan (i sva + delikli
tula + D sva gibi) oluan yap bileeninin 1 m
2
sinden 1 Klik scaklk fark bulunmas
durumunda, watt (W) cinsinden geen s miktardr. Toplam s geirgenlik katsays aada
verilen denklem yardmyla hesaplanr.
d n
n
i
d d
U
+ + + +

=
1
...
1 1
1
1


U: Toplam s geirgenlik katsays (W/m
2
K).

i
: yzeyin s tanm katsays (W/m
2
K)

d
: D yzeyin s tanm katsays (W/m
2
K),
d: Her bir yap bileeninin kalnl (m),

n
: Her bir yap bileenin s iletkenlik hesap deeri (W/mK),
Yukardaki denklemde grld gibi s geii iletim ve tanm yoluyla
gereklemektedir.


ekil 4.1. letim ve tanm yoluyla s geii
Yukardaki ekilden de anlalaca gibi T
i
scaklndaki i ortamdan duvara doru
tanmla s geii olmaktadr. T
y
scaklndaki i duvar yzeyinden, T
y2
scaklndaki d
duvar yzeyine kadar iletimsel bir s geii olur T
y2
scaklndaki d yzeyden, T
d

scaklndaki d ortama doru ise tanm yoluyla s geii olur.
Formlde

n
eitli yap bileenlerinin s iletkenlik katsays TS 825 s yaltm kurallar
standard izelgelerinden alnr. Formldeki

yzeysel s tanm direnci deerleri de ilgili

39


tablodan alnr. Gerekli hesaplamalar yaplarak (U) toplam s transfer katsays bulunur. A,
hesab yaplan yzey alandr. (
A
T) i ve d ortam scaklklar arasndaki farktr. ortam
scaklklar ve d ortamn illere gre scaklklar ilgili izelgelerden alnr. Daha sonra Q
o
=A.U.
A
T forml ile W cinsiden o yzeyden geen s miktar bulunur. Btn yzeyler bu ekilde
hesaplandktan sonra toplanarak o odann s kayb bulunur.
Is geirgenlii simgesi ile gsterilir d kalnlndaki bir yap bileenini paralel iki
yzeyinin 1 m
2
sinden 1
0
C lik scaklk farknda bir saatte geen s miktar, s geirgenlii
olarak tanmlanr. Birim W/m
2
K dir.
d

= A
Is geirgenliinin tersi s geirgenlik direnci olarak tanmlanmaktadr. Birimi m
2
K

/W

d I
=
A

Farkl zelliklerdeki tabakalardan ( sva + Delikli tula + D sva) oluan yap
bileeninin s geirgenlik direnci
3
3
2
2
1
1

d d d I
+ + =
A
fadesi bulunur.
Toplam s geirgenlik katsays (U) denkleminde s geirgenlik direnci 1/ A yerine
yazarsak denklem
d i
U
+
A
+

=
1 1 1 1

eklini alr.











4.2. Is Kayb Hesabnda izelge Kullanm
40


4.2.1. Is Kayb Hesab izelgesinin Doldurulmas
izelge 4.1. Is Kayb Hesab izelgesi

Is kayb hesabnn doru ekilde yaplabilmesi iin yukarda verilen s kayb hesab
izelgesinin uygun ekilde doldurulmas gerekir. imdi her stunu numaralandrlm bu
izelgenin nasl doldurulduunu grelim.
4.3.Yap Bileenleri
41


1. Stun: Yap bileeninin iareti ksaltlm olarak bu stuna yazlr.
izelge 4.2. Is Kayb hesabnda Yap Bileenleri in Kullanlan Semboller
aret Anlam
TP Tek Pencere
P ift Pencere
CP ift Caml
DK D Kap
K Kap
BK Balkon Kaps
BDD Bitiik D Duvar
KD Komu Duvar
DD D Duvar
D Duvar
Ta Tavan
D Deme

2.Stun: Yap bileenini yn ksaltlm olarak bu stuna yazlr.
DOU = D
BATI = B
KUZEY = K
GNEY = G
KUZEY DOU = KD
KUZEY BATI = KB
GNEY DOU = GD
GNEY BATI = GB




3. Stun: Yap bileeninin kalnl cm olarak yazlr.
42




Kalnlk: 35 cm
Kalnlk binann deiik yerlerinde kullanlan duvarlara gre deiir. 13 cm, 14 cm, 24
cm, 35 cm gibi.
Alan Hesab:
4. Stun : Hesab yaplan yndeki yap bileeninin uzunluu m (metre) olarak yazlr.
5. Stun : Hesab yaplan yndeki yap bileeninin m olarak ykseklii veya genilii
yazlr.
6. Stun: Toplam alan bulabilmek iin 4. ve 5. stunlar arplp bu stuna yazlr (m
2
)
7. Stun : Miktar olarak tanmlanan bu stuna 6. stunda hesab yaplan alandan ka adet
olduu yazlr. rnein pencere gibi ayn boyuta sahip alanlarda, pencereden sadece birinin alan
6. stuna yazlr. Bu eit alanl pencerelerden ka adet varsa deer 7. stuna yazlr.
8. Stun : Duvar alan hesaplanrken duvardaki pencere ve kap gibi alanlar kartlarak
net duvar alannn bulunmas amalanmaktadr. Bir nceki satrlarda karlacak alanlar
yazlarak, duvar alan hesab yaplrken karlacak alanlarn karlmas gerekir. karlan alan
olarak tannan bu stuna bir nceki satr veya satrlarn 6. stundaki deer veya toplam deer
yazlr.
9. Stun : 6. stunda yazlan toplam alandan 8. stunda yazlan alan karlr. Hesaba
girecek net duvar alan bu stuna yazlr.
Q
o
= U.A.T Formlndeki A sembolyle gsterilen alan ite bu alandr.



10. Stun:
43


Q
o
=U.A.
A
T formlndeki U sembol ile gsterilen s geirgenlik katsays deeri bu
stuna yazlr.
d n
n
i
d d d d
U
+ + + + + +

=
1
...
1 1
3
3
2
2
1
1


Formlnde (

) yzeysel s tann direnleri aadaki izelgeden alnr.

izelge 4.3. Yzeysel Is Tanm Diren Deerleri
















Pencere ve kaplar iin s geirenlik diren katsaylar aadaki izelgede verilmitir.

















44


izelge 4.4 . Pencere ve Kaplar in Toplam Is Geirgenlik Katsaylar

PENCERE ve KAPILAR
ISI
GERGENLK
KATSAYISI (U)
W/m
2
K
AHAP PENCERE ve KAPILAR
Basit tek caml pencere (TP) ve d kap (DK) 5.2
zel birletirilmi ift caml pencere (CP) ve d
kap (DK) (iki cam aras 6 mm)
3.3
zel birletirilmi ift caml pencere (CP) ve d
kap (DK) (iki cam aras 12 mm)
2.9
Camsz d kap (DK) 3.5
Bitiik (mutabk) ift, kanatl pencere (P) ve d
kap (DK)
2.6
Kasal ift kanatl pencere (P) ve d kap (DK) 2.6
METAL PENCERE ve KAPILAR (Hazr profillerinden en az iki binili)
Basit tek caml pencere (TP) ve d kap (DK) 5.8
zel birletirilmi ift caml pencere (CP) ve d
kap (DK) (iki cam aras 6 mm)
4.0
zel birletirilmi ift caml pencere (CP) ve d
kap (DK) (iki cam aras 12 mm)
3.6
Bitiik (mutabk) ift kanatl pencere (P) ve d
kap (DK)
3.5
Kasal ift kanatl pencere (P) ve d kap (DK) 3.3
Tepe penceresi (basit) (TP) 5.8
Tepe penceresi (ift) (TP) 3.5
PLASTK (PVC) PENCERELER
Basit tek caml pencere (TP) ve d kap (DK) 5.0
zel birletirilmi ift caml pencere (CP) 2.6

Pencere ve kaplar iin bu deerler direk s kayb hesap izelgesine yazlr.

Hava tabakasnn s geirgenlik direnleri aadaki tabloda verilmitir.








45


izelge 4.5. Hava Tabakalarnn Is Geirgenlik Direnleri












1 boluklu hafif tula ve beton briket dolgu asmolen demelerde demenin s
geirgenlik direnci kaplamasz olarak
A
1
= 0.26 m
2
K/W olarak kabul edilir
imdi 29 cmlik i ve d sval tula duvar iin Toplam Is Transfer (Geirgenlik)
katsaysn hesaplayalm




d i
d d d
U
+ + + +

=
1 1 1
3
3
2
2
1
1



Hava
Tabakasnn
Durumu
Deiik kalnlklardaki hava tabakalarnn
s geirgenlik direnleri
W
K m
2
1
=
A



Kalnlk (cm)
05. 1 2 5 10 15 20
Dey 0.11 0.14 0.16 0.18 0.17 0.16 0.16
Yatay (scak yzey altta) 0.11 0.14 0.15 0.16 0.16 0.16 0.16
Yatay (scak yzey stte) 0.11 0.14 0.18 0.21 0.21 0.21 0.21
46



ekil 4.3.Yzeysel s tanm direnleri

deerleri yukarda verilen yzeysel s tanm direnleri izelgesinden alnr. .

h s iletkenlik hesap deerleri TS 825 ten alnr (TS 825 EK-5).

Yap Malzeme ve Bileenlerinin sl iletkenlii Hesap Deerleri (
n

) ve Su Buhar
Difzyon Diren Faktrleri (

) deerleri aada verilmitir.

47


izelge 4.6.Yap Malzeme ve Bileenlerinin sl iletkenlii Hesap Deerleri





Sr
a
No
Malzeme veya bileenin eidi
Birim hacim
ktlesi
1)

kg/m
3
Isl
iletkenlik
Hesap
deerleri
h

4)
W/mK
Su buhar
difzyon
diren
faktr

6)
1 Doal talar
1.1 Kristal yapl pskrk ve meta formik talar
(granit, bazalt, mermer vb.)
>2800 3,5
1.2 Tortul, sedimante talar (kum ta, traverten,
konglomeralar vb.)
2600 2,3
1.3 Gzenekli pskrk talar <1600 0,55
2 Doal zeminler (doal nemlikte)
2.1 Kum, kum-akl 1800 1,4
2.2 Kil, sk toprak 2000 2,1
3 Dkme malzemeler (hava kurusunda, zeri rtl
durumda)

3.1 Kum, akl, krma ta (mcr) 1800 0,7
3.2 Bims akl (TS 3234) s
1000
0,19
3.3. Yksek frn crufu s
600
0,13
3.4 Kmr curufu s
1000
0,23
3.5 Gzenekli doal ta mcrlar s
1200
0,22
s
1500
0,27
3.6 Genletirilmi prelit agregas (TS 3681) s
50
0,046
s
100
0,058
s
150
0,070
s
200
0,081
3.7 Genletirilmi mantar paracklar s
200
0,05
3.8 Polistiren, sert kpk kapacklar 15 0,045
3.9 Testere ve planya tala 200 0,07
3.1
0
Saman
150 0,058
4 Svalar, aplar ve dier har tabakalar
4.1 Kire harc, kire-imento harc 1800 0,87 15-30
4.2 imento harc 2000 1,4 15-31
4.3 Al harc, kireli al harc 1400 0,7 10
4.4 Yalnz al kullanarak (agregasz) yaplm sva 1200 0,35 10
4.5 Al harl ap 2000 1,2 15-35
4.6 imento harl ap 200 1,4 15-35
4.7
Dkme asfalt kaplama, kalnlk
>
15 mm
2300 0,9
4.8 Anorganik asll hafif agregalardan yaplm sva
harlar
800
900
0,30
0,35

1000 0,38
4.9 Genletirilmi perlit agregasyla yaplan svalar ve
har ve tabakalar
400
500
600
700
800
0,14
0,20
0,24
0,29

5 Byk boyutlu yap elemanlar ve bileenleri
(kolon, kiri, deme ve s iletkenlii hesabna esas
yzeyi 0,25 m
2
den byk olan perde, panolar gibi)

5.1 Normal beton, (TS 500e uygun) doal agrega veya
mcr kullanlarak yaplm betonlar
Donatl
Donatsz


2400
2200


2,1
1,71


70-150
70-150
48


izelge 4.7. Yap Malzeme ve Bileenlerinin Isl letkenlii Hesap Deerleri










Sra
No
Malzeme veya bileenin eidi
Birim hacim
ktlesi
1)

kg/m
3
Isl iletkenlik
Hesap
deerleri h

4)
W/mK
Su buhar
difzyon
diren
faktr

6)
5.2 Kesif dokulu hafif betonlar, (agregalar aras boluksuz)
donatl veya donatsz

5.2.1 Gzenekli hafif agregalar kullanlarak ve kuvars kumu
katlmakszn yaplm betonlar (TS 1114te uygun
agregalarla)
3)
800
900
100
1100
1200
1300
1400
1500
1600
1800
2000
0,39
0,44
0,49
0,55
0,62
070
0,79
089
1,00
1,30
1,60
70-150
70-150
70-150
70-150
70-150
70-150
70-150
70-150
70-150
70-150
70-150
5.2.2 Yalnz genletirilmi perlit kullanlarak ve kuvars kumu
katlmakszn yapl betonlar (TS 3649a uygun)
3)
300
400
500
600
700
800
900
1000
1200
1400
1600
0,10
0,13
0,15
0,19
021
0,24
027
0,30
0,35
0,42
0,49

5.3 Tvanan halindeki hafif agregalarla yaplan hafif
betonlar (agregalar aras boluklu)

5.3.1 Gzeneksiz agregalar kullanlarak yaplm betonlar 1600
1800
2000
0,81
1,10
1,40
3-10
.
5-10
5.3.2 Gzenekli hafif agregalar kullanlarak kuvarz kumu
katlmadan yaplm betonlar
600
700
800
900
1200
1400
1600
1800
2000
0,22
0,26
0,28
0,36
0,46
0,57
0,75
0,92
1,20
5-15
5-15
5-15
5-15
5-15
5-15
5-15
5-15
5-15
5.3.3 Yalnz doal bims kullanlarak ve kuvars kumu
katlmadan yaplm betonlar (TS 3234e uygun) (TS
2823e uygun yap elemanlar dahil)
500
600
700
800
900
1000
1200
0,15
0,18
0,20
0,24
0,27
0,32
0,44
5-15
5-15
5-15
5-15
5-15
5-15
5-15
5.4 Organik bazl agregalarla yaplm hafif betonlar
5.4.1 Ahap testere veya planya tala betonu 400
600
800
1000
1200
0,14
0,19
0,25
0,35
0,44

5.4.2 eltik kapa betonu 600
700
0,14
0,17

49


izelge 4.8 Yap Malzeme ve Bileenlerinin Isl letkenlii Hesap Deerleri











50


izelge 4.9.Yap Malzeme ve Bileenlerinin Isl letkenlii Hesap Deerleri
TS 825 EK 5in Devam

Sra
No
Malzeme veya bileenin eidi
Birim hacim
ktlesi
1)
kg/m
3
Isl iletkenlik
Hesap
deerleri h

4)
W/mK
Su buhar
difzyon
diren
faktr

6)
7.1.4.1 Normal har kullanlarak W snf tulalarla yaplan duvarlar
s
700
800
900
1000
0,30
0,33
0,36
0,39
510
5-10
5-10
5-10
7.1.4.2 TS 4916ya uygun har kullanlarak W snf tulalarla
yaplan duvarlar
2)
s
700
800
900
1000

0,24
0,27
0,30
0,33
5-10
5-10
5-10
5-10
7.1.5 Dey delikli hafif tulalarla duvarlar (TS 4377ye uygun W
snf lamba zvanal tulalarla)

7.1.5.1 Normal har kullanlarak W snf lamba zvanal tulalarla
yaplan duvarlar
s
700
800
900
1000
0,24
0,24
0,30
0,34
5-10
5-10
5-10
5-10
7.1.5.2 TS 4916ya uygun har kullanlarak W snf lamba zvanal
tulalarla yaplan duvarlar
2)
s
700
800
900
1000
0,18
0,21
0,24
0,28
5-10
5-10
5-10
5-10
7.1.6 Yatay delikli tulalarla duvarlar (TS 4563)
s
1000
0,45 5-10
7.2 Kire kum ta duvarlar (TS 808e uygun) 700
800
900
1000
1200
1400
1600
1800
2000
2200
0,35
0,40
0,44
0,50
0,57
0,70
0,79
0399
1,10
1,30
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-100
7.3 Gaz beton duvar bloklar ile duvarlar (TS 453e uygun)
7.3.1 Normal derz kalnlnda ve normal harla yerletirilmi
bloklara duvarlar
400
500
600
700
800
0,20 0,22
0,24 0,27
0,29
5-10
5-10
5-10
5-10
5-100
7.3.2
nce derzli (derz kalnl
s
3 mm) veya zel
yaptrcsyla yerletirilmi bloklarla duvarlar (blok
uzunluunun en az 500 mm olmas artyla)
400
500
600
700
800
0,15 0,17
0,20 0,23
0,27
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
7.3.3 TS 4916ya uygun har kullanlarak gaz beton bloklarla
yaplan duvarlar
2)
400
500
600
700
800
0,14
0,16 0,18
0,21
0,23
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
7.4 Beton briket veya duvar bloklar ile duvarlar
7.4.1 Hafif betondan dolu briket veya dolu bloklarla duvarlar TS
406ya uygun ve kuvars kumu katlmakszn yaplm briket
ve bloklarla)
500
600
700
800
900
1000
1200
1400
1600
1800
2000
0,32 0,34
0,7 0,40
0,43
0,46 0,54
0,63 0,74
0,87
0,99
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10








51


izelge 4.10. Yap Malzeme ve Bileenlerinin Isl letkenlii Hesap Deerleri
TS 825 EK 5in Devam

Sra
No
Malzeme veya bileenin eidi
Birim hacim
ktlesi
1)

kg/m
3
Isl
iletkenlik
Hesap
deerleri
h

4)
W/mK
Su buhar
difzyon
diren
faktr

6)
7.4.2 Doal bims beton dandolu bloklarda duvarlar (TS
2823e uygun DDB tr bloklarla, kuvars kumu
katlmakszn yaplm)
500
600
700
800
900
1000
1200
1400
1600
1800
2000
0,29
0,32
0,35
0,39
0,43
0,46
0,54
0,63
0,74
0,87
0,99
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
7.4.3 Kuvars kumu katlmakszn doal bimsle yaplm
betondan zel yarkl dolu duvar bloklaryla
duvarlar (TS 2823e uygun SW tr bloklarla)
Uzunluk
>
490 mm


240 mm
s
Uzunluk < 490 mm


500
600
700
800
500
600
700
800


0,20
0,22
0,25
0,28
0,22
0,24
0,28
0,31


5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
7.4.4 Genletirilmi perlit betonundan dolu bloklarla
duvarlar (kuvarz kumu katlmakszn yaplm
bloklarla) (TS 3681e uygun agregayla TS 406ya
uygun olarak yaplm bloklara
3)

7.5 Boluklu briket veya bloklarla duvarlar
7.5.1 Hafif betondan boluklu bloklarla duvarlar (kuvars
kumu katlmakszn TS 2823e uygun BDB tr
bloklarla)

7.5.1.
1
2 sra boluklu; genilik
s
240 mm,
3 sra boluklu; genilik
s
300 mm,
4 sra boluklu; genilik
s
365 mm,
5 sra boluklu; genilik
s
490 mm,
6 sra boluklu; genilik
s
490 mm,
olan bloklarda
500
600
700
800
900
100
1200
1400
0,29
0,32
0,35
0,39
0,44
0,49
0,60
0,73
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
5-10
7.5.1.
2
2 sra boluklu; genilik = 300 mm,
3 sra boluklu; genilik = 365 mm
olan bloklarda
500
600
700
800
900
100
1200
1400
0,29
0,34
0,39
0,46
0,55
0,64
0,76
0,90
5-50
5-50
5-50
5-50
5-50
5-50
5-50
5-50
7.5.2 Normal betondan boluklu briket ve bloklarda
duvarlar (TS 406ya uygun)

7.5.2.
1
2 sra boluklu; genilik
s
240 mm,
3 sra boluklu; genilik
s
300 mm,
4 sra boluklu; genilik
s
365 mm
olan bloklarda
s
1800
0,92 20-30
7.5.2.
2
2 sra boluklu; genilik = 300 mm,
3 sra boluklu; genilik = 365 mm
olan bloklarda
s
1800
1,3 20-30





52


izelge 4.11.Yap Malzeme ve Bileenlerinin Isl letkenlii Hesap Deerleri
TS 825 EK 5in Devam


Sra No
Malzeme veya bileenin eidi
Birim hacim
ktlesi
1)

kg/m
3
Isl iletkenlik
Hesap
deerleri h

4)
W/mK
Su buhar
difzyon
diren
faktr

6)
7.6
Doal talarla rlm moloz ta duvarlar
Tan birim hacim kltesi;
< 1600 kg/m
3
s
1600, <2000 kg/m
3
s
2000, <2600 kg/m
3
s
2600 kg/m
3


0,80
1,16
1,74
2,56

8 Ahap ve ahap mamulleri
8.1 Ahap
8.1.1 ne yaprakl aalardan elde edilmi olanlar 600 0,13 40
8.1.2 Kayn, mee, dibudak 800 0,20 40
8.2 Ahap memullar
8.2.1 Kontrplak (TS 46), kontratabla (TS 1047) 800 0,13 50-400
8.2.2 Ahap yonga levhalar
8.2.2.1 Yatk yongal levhalar (TS 180, TS 1617) 700 0,13 50-400
8.2.2.2 Dik yongal levhalar (TS 3482) 700 0,17 20
8.2.3 Odun lifi levhalar
8.2.3.1 Sert ve orta sert odun lifi levhalar (TS 64)
600
800
1000
0,13
0,15
0,17
70
70
70
8.2.3.2 Hafif odun lifi levhalar
s
200
s
300
0,046 0,058
5
5
9 Kaplamalar
9.1 Deme kaplamalar
9.1.1 Linolyum 1000 0,17
9.1.2 Mantarl linolyum 700 0,08
9.1.3 Sentetik malzemeden kaplamalar (rnein PVC) 4500 0,23
9.1.4 Hal vb. kaplamalar 250 0,07
9.2 Suya kar yaltm kaplamalar
9.2.1 Bitm ve bitm emdirilmi kaplamalar
9.2.2
Armatrl bitml pestiller (membranlar)
Bitml karton
Cam tl armatrl bitml pestil
0,01 mm alminyum folyolu bitml pestil
cam tl armatrl polimer bitml membran
Polimer bitml su yaltm rtleri

1100
1200
900
2000
2000-5000

0,19
0,19
0,26
0,19
0,30
2000
14000
100000
14000
20000
9.2.3
Armatrl veya armatrsz plastik pestil ve
folyolar
Polietilen folyo
PVC rt
PIB polyisobtilen rt
ECB etilen kopolimer rt
EPDM etilen propilen kauuk rt
1000
1200
1600
1000
1200
0,19
0,19
0,26
0,19
0,30
80000
42000
300000
80000
100000
10
Is yaltm malzemeleri

10.1
Odun tala levhalar (TS 305)
Levha kalnl
>
25 mm
Levha kalnl = mm
360-480
570
0,09
0,15
2-5
2-5
10.2 Sentetik kpk malzemeler
10.2.1 Polistiren sert kpk levhalar (PS)
10.2.1.1 Polistiren-partikller kpk (TS 7316) >
15
0,040 20,250
10.2.1.2 Polistren-ekstrde kpk XPS (TS 11989)
10.2.1.2.1 Yzeyi przl veya przl ve kanall levhalar >20 0,031 8-250
10.2.1.2.2 Yzeyi dzgn (ciltli) levhalar >
30
0,028 8-250
10.2.2
Poliretan sert kpk levhalar (PUR) (TS 2193)
(TS 10981)
>
30
0,035 30-100
10.3 Fenol reinesinden sert kpk levhalar >
30
0,040 10-50
10.4
Mineral ve bitkisel lifli yaltm malzemeleri (TS
901)
8-500 0,040 1
10.5 Cam kp levhalar 100500 0,052 10000
10.6
Mantardan s yaltm levhalar (TS 304)
80-160
>160-250
>250-500
0,040 0,050
0,055
10
30
35
10.7
Kamtan hafif levhalar
0,058


53










Bulunan bu deerlerden sonra Toplam s geirgenlik
katsays U yle hesaplanr.
04 , 0
87 , 0
03 , 0
50 , 0
29 , 0
4 , 1
03 , 0
13 , 0
1
+ + + + =
U

801 , 0
1
801 , 0
1
= = U
U
U=1,25 W/m
2
K
11. Stun: D ortam scaklklar ve tesisat projelerinde kullanlan i ortam scaklklar
tablolardan alnr.
A
T= (T
i
-T
d
) formlyle hesaplanarak bu stuna yazlr.


















Malzeme Cinsi Kalnlk , d (m) Is iletkenlik hesap
Is iletkenlik d deeri
deeri h

(W/m

K)
a D Sva 0,03 1,4
b Delikli Tula 0,29 0,50
c Sva 0,03 0,87
54


EK-2: Yerleim Yerlerine Gre Is Hesabnda Kullanlacak D Scaklk Deerleri
izelge 4.12. Yerleim Yerlerine Gre Is Hesabnda Kullanlacak D Scaklk Deerleri



Merkez
Scaklk
0
C
Merkez
Scaklk
0
C
Merkez
Scaklk
0
C
Merkez
Scaklk
0
C
Acpayam -6 Ayanck -3 R Bozkurt -3 R ukurca -18
ADANA 0 R Ayaz -6 R Bozova -6 R umra -12
ADAPAZARI -3 R Aya -12 R Bozyk -9 R ng -9
Adilcevaz -15 AYDIN -3 R Bucak -9 ldr -21
ADIYAMAN -9 Ayvack -3 R Bulancak -3 nar -6 R
Alasun -9 Ayvalk -3 R Bulank -21 Daday -12
An -15 Azdavay -9 Buldan -6 Darende -15
ARI -24 Babaeski -9 R BURDUR -9 Data -3 R
AFYON -12 R Bafra -3 R Burhaniye -3 R Demirci -6 R
Afin -15 Bahe -3 BURSA -6 R Demirky -9 R
Ahlat -15 Bala -12 R Bnyan -15 DENZL -6
Akaabat -3 BALIKESR -3 R Ceyhan 0 R Dereli -6
Akada -12 Balya -3 R Cide -3 R Derik -6 R
Akakale -6 R Banaz -9 R Cihanbeyli -12 Develi -15
Akakoca -3 R Bandrma -6 R Cire -6 Devrek -9
Akda Madeni -15 BARTIN -3 R al -9 Devrekni -12
Akhisar -3 R Bakale -27 amard -15 R Dicle -9
Akku -6 Baskil -12 ameli -6 Digor -27
AKSARAY -15 BATMAN -9 an -3 Dikili -3 R
Akseki -9 R Bayat -15 ANAKKALE -3 R Dinar -9
Akehir -12 BAYBURT -15 ankaya -12 R Divrii -18
Alaca -15 Bayhan -12 ANKIRI -15 Diyadin -24
Alaam -3 R Bayrami -3 R ardak -9 DYARBAKIR -9 R
Alanya +3 R Bayndr -3 aramba -3 R Doanhisar -12
Alaehir -6 Bergama -3 R at -21 Doanehir -9
Almus -12 Besni -9 atlak -21 Doubayazt -27
Altnz 0 R Berii -9 atalca -6 R Drtyol +3 R
Altnta -12 Beykoz -3 R atalzeytin -3 R Duraan -9
Alura -12 Beypazar -12 R ay -12 Dursunbey -9 R
AMASYA -12 Beytebap -18 aycuma -6 R Dzce -9 R
Anamur +3 Beyehir -12 ayeli -3 Eceabat 3 R
Andrn -9 Biga -3 R aykara -9 EDRNE -9
ANKARA -12 R Bigadi -6 R ayralan -15 Edremit -3 R
ANTAKYA 0 R BLECK -9 R ayrl -18 Eiridir -9
ANTALYA +3 R BNGL -18 R ekerek -15 Eflani -12
Araban -9 Birecik -6 R elikhan -9 ELAZI -12
Ara -15 Bismil -9 emikezek -15 Elbistan -12
Arakl -3 BTLS -15 erkezky -9 R Elekirt -24
Arpaay -27 Boazlyan -15 erke -15 Elmal -9
Arapkir -15 Bodrum +3 R ermik -9 R Emet -9 R
Ardahan -21 BOLU -15 eme 0 Emirda -12
Ardanu -9 Bolvadin -12 iekda -15 Enez -9 R
Ardeen -3 Bor -15 R ifteler -15 R Erbaa -12
Arguvan -12 Borka -3 ine -3 R Erci -15
Arhavi -3 Bornova 0 R ivril -9 Erdek -6 R
Artova -12 Boyabat -9 orlu -9 R Erdemli +3
ARTVN -9 Bozcaada -15 oruh -9 Ereli
(Karadeniz)
-3 R
Akale -21 Bozdoan +3 R ORUM -15 Ereli (Konya) -15
Avanos -15 Bozkr -9 ubuk -12 R Ergani -9
55


izelge 4.13.Yerleim Yerlerine Gre Is Hesabnda Kullanlacak D Scaklk Deerleri



Merkez
Scaklk
0
C
Merkez
Scaklk
0
C
Merkez
Scaklk
0
C
Merkez
Scaklk
0
C
Ermenek -9 GMHANE -12 Kadky -3 R Kzltepe -6
Eruh -6 Gndomu -3 R Kadnhan -12 Ki -18
ERZNCAN -18 Gney -6 Kazman -24 Kilis -6
ERZURUM -21 Grpnar -18 Kadirli -3 R Kiraz -3
Eskipazar -15 Grn -15 K.MARA -9 Koarl -3 R
ESKEHR -12 Hacbekta -12 Kahta 9 R KONYA -12
Espiye -3 Gadm -9 Kalecik -12 Korkuteli -9
Ezine -3 R Hafik -18 Kaman -12 Kyceiz -3 R
Eine -6 HAKKR -24 Kandra -3 R Koyulhisar -12
Fatsa -3 R Halfeti -9 R Kangal -18 Kozakl -15
Feke -9 Hamur -24 Karabk -12 Kozan -3 R
Felahiye -15 Hanak -21 Karaburun -3 Kozluk -12
Fethiye -3 Hani -12 Karacabey -6 R Kula -6
Fndkl -3 Hassa -3 R Karacasu -3 Kulp -15
Finike +3 R Havsa -9 R Karahall -9 R Kumluca 0
Foa 0 Hvza -9 Karaisal -3 R Kuadas 0 R
Gazipaa -3 R Haymana -12 R Karakoan -18 Kurtalan -9
GAZANTEP -9 Hayrabolu -9 R KARAMAN -12 Kurucaile -3 R
Gebze -3 R Hazro -12 Karamrsel -3 R Kurunlu -15
Gediz -9 R Hekimhan -15 Karapnar -12 Kuyucuk -3
Gelendost -12 Hendek -6 R Karasu -3 R Kre -6 R
Gelibolu -3 R Hilvan -6 R Karata +3 R KTAHYA -12
Gemerek -15 Hizan -18 Karayaz -24 Ladik -9
Gemlik -3 R Hopa -3 Karg -12 Lalapaa -9 R
Gen -15 Horasan -27 Karlova -21 Lapseki -3 R
Gerc -6 Hozat -18 KARS -27 Lice -15
Gerede -15 Hnz -21 Kartal -3 R Lleburgaz -9 R
Gerger -9 DIR -18 KASTAMONU -12 Maka -3
Germencik -3 R Ilgaz -15 Kavak -6 Maara -15
Gerze -3 R Ilgn -12 KAYSER -15 Maden -9
Geva -15 ISPARTA -9 Ka +3 R Mahmudiye -12 R
Geyve -6 R dil -6 Keban -12 MALATYA -12
GRESUN -3 kizdere -9 Keiborlu -9 Malazgirt -21
Gksun -12 li -18 Keles -3 R Malkara -6 R
Glba -9 mranl -18 Kelkit -15 Manavgat -3 R
Glck -3 R mroz -3 R Kemah -18 Manyas -6 R
Gle -21 ncesu -15 Kemaliye -18 MANSA -3 R
Glhisar -9 nebolu -3 R Kemalpaa -3 MARDN -6
Glky -6 negl -9 R Kesput -6 R Marmaris +3 R
Glpazar -9 psala -9 R Keskin -12 Mazgirt -18
Gnen -6 R skenderun +3 Kean -6 R Mazda -6
Gnlcek -15 skilip -15 Keap -3 Mecitz -15
Grdes -6 R slhiye -3 Kbrsk -12 Menemen 0 R
Grele -3 spir 18 Knk -3 R Mengen -15
Gynk -9 R STANBUL -3 R Krkhan 0 R Meri -9 R
Gdl -12 R vrindi -3 R KIRIKKALE -12 MERSN +3
Glpnar -3 ZMR 0 Krkaa -3 Merzifon -12
Glehir -15 ZMT -3 R KIREHR -12 Mesudiye -12
Gmhacky -12 znik -3 R Kzlcahamam -12 Midyat -6



56


EK-2: Yerleim Yerlerine Gre Is Hesabnda Kullanlacak D Scaklk Deerleri (Devam)
izelge 4.14.Yerleim Yerlerine Gre Is Hesabnda Kullanlacak D Scaklk Deerleri

Merkez
Scaklk
0
C
Merkez
Scaklk
0
C
Merkez
Scaklk
0
C
Merkez
Scaklk
0
C
Mihalk -12 R Pazar -3 efaatl -15 Uluborlu -9
Milis 0 Pazarck -9 emdinli -27 Uludere -12
Mucur -12 Pazaryeri 9 ereflikohisar 12 Ulukla -15
Mudanya -3 R Pehlivanky -9 R IRNAK -6 Ulus -6 R
MULA 3 R Perembe -3 R ile -3 R URFA -9 R
Mudurnu -9 Pertek -12 iran -15 Uzunkpr -9 R
Muradiye -18 Pervari -15 irvan -12 UAK -3 R
Mutarl -6 R Pnarba -15 uhut -12 R nye -15
Mut -9 Posof -15 Takpr -12 Urla -3 R
Mutki -15 Pozant -9 Talay -24 skdar -3
MU -18 Plmr -16 Taova -12 Vakfkebir -15
Nallhan -12 R Ptrge -9 Tatvan -15 VAN -21
Narman -24 Refahiye -18 Tavas -3 Varto -9
Nazilli -3 Readiye -12 Tavanl -9 R Vezirkpr -6 R
Nazimiye -18 Reyhanl -3 R Tefenni -9 Viranehir -6 R
NEVEHR -15 RZE -3 TEKRDA -6 R Vize -15
NDE -15 R Safranbolu -12 Tekmen -21 Yahyal -3 R
Niksar -12 Saimbeyli -12 Tercan -21 YALOVA -12
Nizip -6 R Salihli -3 Terme -3 R Yalva -15
Nusaybin -6 R Samanda +3 R Tire -3 R Yaprakl -3 R
Ouzeli -9 SAMSUN -3 R Tirebolu -3 Yataan -9
Of -3 Sandkl -12 TOKAT -15 Yavuzeli 0 R
Oltu -24 Sapanca -3 R Tomarza -15 Yaylada -3 R
Olur -18 Sultanhisar -3 Tonya -3 Yenice -6 R
ORDU -3 Suluova -12 Torbal 0 R Yeniehir -15
Orhaneli

-6 R Sungurlu -15 Tortum -21 Yeilhisar -9
Ortaky -15 Susurluk -6 R Tosya -15 Yeilyurt -15
L -18 Yksekova -12
Ovack -18 abanz -15 Turgutlu -3 Yunak -12
demi -3 ankaya -21 Turhal -12 Yusufeli -12
merli -6 arkikaraa -12 Trkeli -3 R Ylca -18
zalp -15 arky -3 R Tutak -22 Yldzeli -18
Palu -15 arkla -18 Tuzluca -18 Zara -18
Pasinler -24 avat -12 Ula -3 R Zire -15
Patnos -21 ebinkarahisar 12 Ulubey -9 ZONGULDAK -3 R














57


izelge 4.15. Tesisat Projelerinde Kullanlan Hava Scaklklar

Istlacak Hacmin Ad Scakl
0
C Istlacak Hacmin Ad Scakl
0
C
1. KONUTLAR 5. FABRKA YAPILARI
Oturma odas (salonlar) 22 Ar i yapan atlye ve montaj yeri 15
Yatak odas 20 Hafif i yapan atlyeler 18
Antre, WC, mutfak
18
Kadn iilerin alt rg, biki ve diki
atlyeleri
20
Banyo 26 6. CEZA ve TUTUKEV
Merdiven 10 Tek odalar, yatak odalar 20
2. ve DARE BNALARI Hafif i atlyesi ve kou 18
Berber, terzi dkkan 20 Banyo, du, soyunma hacimleri 26
Lokanta, otel ve pansiyon odas 20 WC 15
Bekleme odas 20 7. ETL YERLER
Oturarak allan i atlyesi 20 Sergi evleri, mzeler 15
Tesviye, torna, marangoz vb atlye 18 Sinema ve tiyatro salonlar 18
Demir, dkm, pres vb atlyeler 18 Garajlar 10
Elektrik, bobinaj vb atlyeleri 20 Yzme havuzu
Motor vb yeniletirme atlyesi 20 Bekleme salonu 18
Kaporat boya vb i atlyesi 18 Banyo ve du odalarna gei yolu 20
Merdiven ve asansr boluu 15 Soyunma ve giyinme odalar 22
Koridor, WC 15 Kurna ve du odalar 20=22
Toplant salonu 20 Yzme havuzu hacmi 22=25
Sinema, tiyatro, diskotek, gazino vb elence
salonlar
18
Roman hamam ve sauna

Bro hacimleri (Mdr, memur odas) 20 Soyunma ve son terleme odas 22
Ariv hacimleri 15 1. Terleme hacmi 40=50
3. OKULLAR** 2 Terleme hacmi 50=60
Derslik, doal bilim retimi iin zel
hacimler, pedagoji merkezleri, eitli amalar
iin kullanlan salonlar, retmen, ynetici ve
kre odalar
22
Ykanma ve du hacmi
26
Dersli retim mutfa ve i atlyesi 15=18 Shhi banyo hacmi 26
retim arac deposu, laboratuar, vestiyer 15 Bro hacmi 20
Du, soyunma ve giyinme odalar 26 Merdiven ve asansr boluu 18
Revir, doktor ve muayene odalar 24 Jimnastik salonu 18
Koridor, merdiven ve asansr boluu kapal
teneffs salonlar ve WC
10=15
Lokanta
18
Krelerde koridor, merdiven ve asansr
boluu, WC
15
Ktphane ve okuma salonu
20
Okullarda konferans salonlar 18 Ambar ve depolar 10
Jimnastik salonu 15 Dkknlar 18
Ortopedik jimnastik salonu 20 Sera binalar
4. HASTANE YAPILARI Normal iek ve bitkiler 15
Hasta yatak ve poliklinik odas 20 Scak iklim bitkileri 25
Banyo, du, ameliyat, rntgen ve rntgen
soyunma odalar
22
* Projeyi yaptran tarafndan baka bir deer
istenmedike projesi dzenlenecek yapnn s
yk bu i hacim scaklklarna gre
hesaplanacaktr.

Eczane ve laboratuar
20
** Dersliklerin scaklklar normal pencere
havalandrmasyla dinlenme sralarnda
(teneffslerde) 18
0
C altna drlebilir.

Merdiven ve asansr boluu, koridor,
bekleme salonu, hol ve WC 18
Not : Hastane, fabrika, camii, tiyatro vb
yaplarn i hacim scaklklar projeyi
yaptranla birlikte saptanmaldr.




58


izelge 4.16.Binalarda Istlmayan Blgelerin Scaklklar


12.Stun Q
o
=A.U.(
A
T) Formlndeki deerler tamamyla ortaya kmtr. 9. STUN
X 10 STUN X 11 STUN arplarak kan deer 12. STUNA yazlr. Bu deer artrmsz
(zamsz) s kaybdr.






D Scaklklar 3 0 -3 -6 -9 -12 -15 -18 -21 -24 -27
at arasndaki stlmayan
mahaller

W/m
2
K
U<2,33
2,33
s
U
s
5,82
U>5,82

9 7 4 2 -1 -3 -6 -8 -11 -13 -16
6 4 1 -1 -4 -6 -9 -11 -14 -156 -19
3 1 -2 -4 -6 -9 -12 -14 -17 -19 -22

Istlmam
mahaller
eriye veya
bodruma kap ya
da pencereli bir
ksm stlm
mahallerle evrili
15 14 12 10 9 7 5 3 2 0 -1
D kap veya
pencereli ksm
stlm
mahallerle evrili
10 8 6 5 3 1 0 -2 -4 -6 -7
Toprak
scakl
Deme altndaki
11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
D duvara bitiik 5 5 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4 -5
Evlerin bitiik
scakl
Merkezi stmal
15
Mahalli stmal 10
Kazan dairesi 20
Kmrlk 10
59


13. Stun: D Birletirilmi Artrm Katsays:
Bu stuna stmann srekli ya da kesintili olup olmamasna gre deerler yazlr.
Bu artrm binann kesintili snma durumunda souyan yap bileenlerinin ve stma
sistemi elemanlarnn tekrar eski scaklklarna getirilmesi iin gz nne alnmas gereken s
kapasitesi artrmdr.
Yap ne kadar bykse ve stma sistemi ne kadar ok kesintili alyorsa, bu artrm o
kadar byk olmaldr. Birletirilmi artrm katsays iletme durumu ve D katsaysna bal
olarak aadaki izelgeden alnr.
) .(
d i TOP
o
T T A
Q
D

=
Q
o
= Zamansz s kayb
A
TOP
= Is kayb hesaplanan hacmi evreleyen tm yzeylerin
alanlar toplam (m
2
)
(T
i
-T
d
)= ve d scaklk fark (K)
D = Z
D
artrmnda kullanlan katsay (W/m
2
K)

izelge 4.17. letme Durum Deerleri
LETME
DURUMU
D (W/m
2
K)
0,12-0,34 0,35-0,80 0,80-1,73
>
1,74
1. LETME 7 7 7 7
2. LETME 20 15 15 15
3. LETME 30 25 20 15

Istma tesisatnn altrlmasnda verilen araya gre 3 tip iletme ekil tanmlanmtr.
1. letme: Tesisat srekli almakta yalnz geceleri ate azaltlmaktadr (genellikle
konutlar).
2. letme: Kazan her gn 10 saat tamamen sndrlmektedir (genellikle iyerleri).
3. letme: Kazan her gn 14 saat veya daha uzun sndrlmektedir (genellikle iyerleri).
14. Stun: Z
w
Kat Ykseklik Artrm:
Kat ykseklik zamm belirli katlardan sonra verilir. nk birka kat ykseklikten sonra
rzgr hz nedeniyle s kayb artar. rnein 5 katl bir binadan ilk kat iin ykseklik zamm
dikkate alnmaz 4 kat iin % 5, 5 kat iin % 10 ykseklik zamm alnr. Ayrca kazan dairesinden
ayrlan kolanlardan 90
0
C su scakl yksek katlarda dmektedir. Bu nedenle de bu artrm
gereklidir.
izelge 4.18. Kat Ykseklik Artrm izelgesi
60


Kat 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Artrm
0% 3.2.1 3.2.1 32.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 4.3.2.1 5.4.3.2.1
5% 4. 4. 5.4 5.4 5.4 6.5.4 6.5.4 6.4.5 6.4.5 6.5.4 7.6.5 8.7.6
10% 5. 6. 6. 7.6. 8.7. 9.8.7 9.8.7 9.8.7 9.8.7 10.9.8 11.19
15% 7. 8. 9. 10. 10. 11.10. 12.11.10 13.12.11 14.13.12
20% 11. 12. 13. 14. 15.

15. Stun: Z
H
Yn Artrm:

Odann ynnden dolay dikkate alnmas gereken bir artrmdr. Z
H
yn artrm
seilirken yalnz bir d duvar olan odalarda, bu d duvarn bakt yn, ke odalarda ise iki d
duvarn birletii kenin yn esas alnr. Ke odalarnda, penceresi olan d duvarn yn de
esas alnabilir. D duvar ikiden fazla olan odalarda en yksek yn artrm deeri alnr. Yn
artrm deerleri aadaki izelgede verilmitir.

izelge 4.19.Yn Artrm izelgesi(Z
H
)

YN G GB B KB K KD D GD
%Z
H
-5 -5 0 5 5 5 0 -5

16. Stun: Z(1+%Z
D
+%Z
W
+%Z
H
)
Artrmlarn toplamlarnn yazld stundur.
17. Stun: Toplam Is Gereksinimi (htiyac) (O
h
)
1.Bu stun 3 admda hesaplanr. Birinci admda artrmlar da dikkate alnarak, toplam s
gei kayb
Q=Q
o
.Z forml ile bulunur.
2. admda sznt ile kaan s miktar hesaplanr. Bu ksma aadaki blmde
deinilecektir.
3. admda ise toplam s gereksinimi Q
h
hesaplanr. Bunun iin artrmlar dikkate alnarak
bulunun Q s kayb ve Q
s
sznt (enfiltrasyon) ile toplanr.
17. Stunun sonunda bulunan artrml s gereksinimi ile, pencere ve kaplarn alan
ksmlar arasndan kaan s toplam Q
h
=Q+Q
s
denklemi ile bulunur.
Q
h
= Q + Q
s


4.4. Hava Sznts (Enfiltrason) in Is Gereksinimi
61


Hava sznts iin s gereksinimi (Q
s
) odaya pencere ve kap aralklarndan d hava ile
hacmin i havas arasndaki basn fark nedeniyle szan souk havann stma gereinden
domaktadr. Szan bu havann oda scaklna kadar stlmas gerekmektedir. Szan souk d
havay stmak iin gerekli s miktarna (Q
s
) Hava sznts iin s gereksinimi denir.
Aadaki formlle hesaplanr.
| |
e s
TZ RH a Q A = ) (
6 . 3
1

[W]
Denklem (2.13)deki sembollerin anlamlar aadaki gibidir;
a: Szdrganlk katsays (m
3
/mh),

: Pencere veya kapnn alan ksmlarnn uzunluu (m),

R: Oda durum katsays (kj/m
3
K),
H: Bina durum katsays,
A
T: i ve d scaklklar arasndaki fark (K),
Z
e
: Her iki d duvarnda pencere olan odalar iin 1.2, dier odalar iin 1.0 alnan
katsaydr.
a: Szdrganlk Katsays
Szdrganlk katsays aadaki izelgede malzemenin cinsine ve pencere ve kaplarn
tipine gre verilmitir.
izelge 4.20. Kap ve Pencerelerin Szdrganlk Katsaylar

Malzeme Pencere veya kap ekil a(m
3
/mh)
Ahap ereve
Tek pencere
3.0
ift caml pencere
2.5
ift pencere 2.0
Plastik ereve
Tek veya ift caml pencere
2.0
ift pencere 1.5
elik veya metal
ereve
ift caml pencere
1.5
ift pencere 1.2
kaplar
Eiksiz kaplar
40.0
Eikli kaplar 15.0
D kaplar aynen pencere gibi hesaplanr.

Istma tesisat projesinin hazrlanmas srasnda pencere konstrksiyonunun belli
olmad durumlarda pencerelerin veya kaplarn alr ksmnn evre uzunluu belirlenemez.
Bu durumda aadaki izelgeden yararlanlr.
izelge 4.21. Pencerelerin Alan Ksmlarnn Uzunluu
62


Yapnn ekli Pencere veya
kapnn
ykseklii A
W

=

Muhtelif ok
kanatl
pencereler
0.50 7.20
0.63 6.20
0.75 5.30
0.88 4.90
1.00 4.50
1.25 4.10
1.30 3.94
1.50 3.70
2.00 3.30
2.50 3.00
ki kanatl kap
Tek kanatl kap
2.50 3.30
2.10 2.60

izelge 4.22. Yaklak alan Pencere Uzunluunu Belirleyen izelge










A
W

=

= Pencerenin alan ksmnn evre uzunluu
A=Toplam pencere alan =W.A

kap ykseklii (h) bal seilir. = W. A eitliinden yararlanarak, pencerenin alan uzunluu
iin yaklak bir deer hesaplanr.





Yapnn ekli Pencere veya kapnn ykseklii
A
W

=
Muhtelif ok
kanatl
pencereler
0.50 7.20
0.63 6.20
0.75 5.30
0.88 4.90
1.00 4.50
1.25 4.10
1.30 3.94
1.50 3.70
2.00 3.30
2.50 3.00
ki kanatl kap
Tek kanatl kap
2.50 3.30
2.10 2.60
63


rnek: Ykseklii 1,5 m ve alan 3 m
2
olan bir pencerenin

alan ksm iin yaklak

deeri bulunuz.

h=1,5 m

W=3,70
=W.A
=3,70.3

=11,1 m olarak bulunur.

(R) Oda Durum Katsays
Oda durum katsays (R), Pencere malzemesi, kapnn aralkl veya aralksz oluu ve

Oranna bal olarak aadaki izelgeden seilir.
(R) ieri giren havann akp gidebilme durumunu belirtir. ou halde pencereler vastasyla ieri
szan hava kaplardan dar szar. Tam olarak hesab zordur. Bu yzden aadaki deerler
alnr.

izelge 4.23. Havann Akp Gitme Durumu ( R )








R=0,9Normal ebatta pencere ve kaplar olan odalar iin
R=0,7Byk pencereleri, buna karlk bir tek i kaps olan odalar iin .
(H) Bina Durum Katsays
(H) Binann, konumuna, blgenin rzgr durumuna bal olarak aadaki tablodan alnr.
Ancak yksek katlarda rzgr daha fazla olacandan bulunan H deerleri DIN 4701e gre bir
katsay ile arplmaldr. Bu izelge aada verilmitir.


A
IK
( kap alan) R
TAHTA VEYA
PLASTK EREVE
Aralkl A
DH/
A
IK
<3 0.9
Aralksz A
DH/
A
IK
<1.5 0.9
ELK VEYA
METAL EREVE
Aralkl A
DH/
A
IK
<6 0.9
Aralksz A
DH/
A
IK
<2.5 0.9
TAHTA VEYA
PLASTK EREVE
Aralkl 3<A
DH/
A
IK
<9 0.7
Aralksz 1.5<A
DH/
A
IK
<3 0.7
ELK VEYA
METAL EREVE
Aralkl 6<A
DH/
A
IK
<20 0.7
Aralksz 2.5<A
DH/
A
IK
<6 0.7

64


izelge 4.24.Binann Konumu ve Bina Durum Katsays
Bina durumu katsays
Binann durumu Bitiik nizam Ayrk nizam
Normal blge Mahfuz 1.00 1.42
Serbest 1.72 2.43
ok serbest 2.51 3.52
Rzgrl blge Mahfuz 1.72 2.43
Serbest 2.51 3.52
ok serbest 2.60 4.73


izelge 4.25. H in Artrm Katsays

Y 10 15 20 25 30 35 40 50 55 60 65 75 80 85 95 100
E 1.0 1.2 1.4 1.5 1.6 1.7 1.9 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8

Y: Yerden Ykseklik (m)
D yaps dorudan d havaya alan, stlan hacimlerde (bina giri hol, maaza, banka
v.b.), hava szntsndan farkl olarak bir hava deiimi olmaktadr. Bu gibi yerlerde aadaki
forml ile hava deiiminden olan s kayb hesaplanr.
TV npC Q
p S
A =
6 . 3
1

Bu formldeki sembollerin anlamlar aadaki gibidir;
n: Hava deiim says (defa/h),
p: D havann younluu (kg/m
3
)
C
P
: Sabit basnl havann zgl ss (C
P
=1.005 kJ/kgK),
A
T: d scaklk arasndaki fark, (K)
V: Istlan yerin hacmi, (m
3
)
n hava deiim says iin u eitlik nerilmektedir.

24 .
. . .
V
kss dhh af ks
n =

Bu eitlikteki sembollerin anlamlar aadaki gibidir;
ks : Binada oturan kii says,
af : Artrm faktr
dhh : Kapnn bir alnda deien hava hacmi,
kks : Bir kiinin gnde kapy kullanma says.
Kap bir aldnda deien hava hacmi (dhh) iin bir yaklam olarak, taban kapnn eni
kadar ve ykseklii kapnn boyu kadar bir kare prizma nerilir.
dhh= (kap eni)
2
.(kap ykseklii)
65


Byk atlye gibi ara, araba giren yerlerin kaplarnda kapnn ak kalma sresine bal
olarak, (dhh) bir artrm faktryle (af) arplr. Atlyelerde birden fazla kap olmas durumunda
n deeri bulunurken her bir kap iin bulunan n deeri toplanr. Konut olarak kullanlan bina d
kaplarnda af=1,5 alnabilir.
Pratik hesaplardan n deeri kk hacimler iin en fazla 0,33, orta byklkteki hacimler
iin, Orta byklkteki (100 m
2
taban alan, 3-5 ykseklikli yerlerde) en fazla 0,20, byk
hacimler iin (1000 m
2
taban alanl) en fazla 0,15 nerilmektedir.



66


BLM






















ISI KAYBI HESABI RNE






AMA

Is kayb hesab yapabilme.















67


5.ISI KAYBININ HESAPLANMASI

5.1. Is Kayb Hesap rnei
Aada mimari projesi verilen 5. kat 512 nolu salon iin s kayb hesab yle yaplr:



ekil 5.1. rnek daire (Mimari Proje)


68


Binann yapld il: Eskiehir (D Scaklk -12
0
C)
izelge 5.1. Yerlerine Gre Is Hesabnda Kullanlacak D Scaklk Deerleri


Merkez
Scaklk
0
C
Merkez Scaklk
0
C
Merkez Scaklk
0
C
Merkez Scaklk
0
C
Ermenek -9 GMHANE -12 Kadky -3 R Kzltepe -6
Eruh -6 Gndomu -3R Kadnhan -12 Ki -18
ERZNCAN -18 Gney -6 Kazman -24 Kilis -6
ERZURUM -21 Grpnar -18 Kadirli -3R Kiraz -3
Eskipazar -15 Grn -15 KAHRAMANMARA -9 Koarl -3R
ESKEHR -12 Hacbekta -12 Kahta 9R KONYA -12

Hesab yaplacak oda: Salon (22
o
C)

izelge 5.2 Tesisat Projelerinde Kullanlan Hava Scaklklar

Istlacak Hacmin Ad Scakl
0
C Istlacak Hacmin Ad Scakl
0
C
1- KONUTLAR 5- FABRKA YAPILARI
Oturma odas ( salonlar ) 22 Ar i yapan atlye ve montaj yeri 15
Yatak odas 20 Hafif i yapan atlyeler 18
Antre, WC, Mutfak 18 Kadn iilerin alt rg, biki ve diki
atlyeleri
20
Banyo 26 6- CEZA ve TUTUKEV
Merdiven 10 Tek odalar, yatak odalar 20
2- ve DARE
BNALARI
Hafif i atlyesi ve kou 18
Berber, Terzi dkkn 20 Banyo, du, soyunma hacimleri 26
Lokanta, Otel ve pansiyon odas 20 WC 15

Hesab yaplacak dairede seilen odann d ve i duvarlar iin malzeme cinsi ve
kalnlklar aadaki gibidir:
DI DUVAR



d n
n
i
d d
U
+ + + +

=
1
...
1 1
1
1









69





ekil 5.2. Yzeysel s tanm direnleri

DUVAR





















d n
n
i
d d
U
+ + + +

=
1
...
1 1
1
1

70


izelge5.3.eitli Malzemelerin Is letim Katsaylar
7.3
Gaz beton duvar bloklar ile
duvarlar( TS 453e uygun )

7.3.1 Normal derz kalnlnda ve
normal harla yerletirilmi
bloklarla duvarlar
400
500
600
700
800
0.20
0.22
0.24
0.27
0.29
510
510
510
510
510

4 Svalar, aplar ve dier har
tabakalar

4.1
4.2
4.3
4.4

4.5
4.6
Kire harc, kire-imento harc
imento harc
Al harc, kireli al harc
Yalnz al kullanlarak
yaplm sva
Al harl ap
imento harl ap
1800
2000
1400

1200
2000
2000
0.87
1,4
0,7

0,35
1,2
1,4
15-35
15-35
10

10
15-35
15-35

5.2. Is Kayb Hesab izelgesinin Doldurulmas
Hesaba balamadan nce oda numaras ve oda ad ve odann scakl izelgeye yazlr.
512 SALON 22
0
C

1.STUN: Hesaba seilen bir ynden balanr. Biz rneimizde kuzey ynnden
baladk. Seilen ynde karlan alan niteliinde pencere, balkon kaps, i kap gibi alanlar
hesaplandktan sonra ana yap malzemesine bir sonraki satra geilir.

izelge 5.3. Is Kayb Hesabnda Yap Bileenleri in Kullanlan Semboller
Sembol Anlam
TP Tek Pencere
P ift Pencere
CP ift Caml Pencere
DK D Kap
K Kap
BK Balkon Kaps
BDD Bitiik D Duvar
KD Komu Duvar
DD D Duvar
Ko Kolon
Ki Kiri
BP Beton Perde
TBP Toprak Temasl Beton Perde
D Duvar
Ta Tavan



TS 704, TS 705e uygun dolu veya
dey delikli tulalarla duvarlar
1200 0.50 5-10
1400 0.58 5-10
1600 0.68 5-10
1800 0.81 5-10
2000 0.96 5-10

71


Kuzey ynde ift caml pencere (CP) hesab 1. satrda yaplacaktr. aret: CP

2.STUN: Yn: K (KUZEY) yazlr.

3.STUN: Camlar iin kalnlk stunu bo braklr. Duvarlar iin ise yap bileenlerinin
kalnlklar toplanarak yazlr.

4.STUN: Mimari projeden pencere uzunluu yazlr: ( 2.1 m )

5.STUN: Mimari projeden pencerenin ykseklii yazlr: ( 1.2 m)

6.STUN: 4. ve 5. satr arplr ve toplam alan yazlr: 2,1x 1,2= 2,52 m
2

7.STUN: Ayn lde bir adet pencere olduundan:1 ad

8.STUN: karlan alan pencere hesabnda yazlmaz eer duvar alanndan pencereyi
karacaksak ( ) iareti ile belirtiniz.

9.STUN: Hesaplanacak alan yazlr: ( 2.52 m
2
)

10.STUN: izelgeden PVC ift caml pencere iin toplam s geirgenlik katsays
U yazlr: (2.6)







11.STUN: Salon 22
0
C d scaklk Eskiehir ili iin 12
0
C
T= 22-(-12) = 34
0
C yazlr.

12.STUN: 9, 10, 11. stunlarn arpm yazlr. Bu zamsz s
Q
o
= A.U. T= 2,52. 2,6. 34 = 223W

KUZEY YNNDEK DI DUVAR HESABI
1 ARET DD
2YN K
3 KALINLIK 21 cm
4 UZUNLUK 4.96 m
5 YKSEKLK 2.5 m
6 TOPLAM ALAN4.96. 2,5= 12,4 m
2
7 MKTAR 1 ADET
8 IKARILAN ALAN. 2.52 m
2

NOT:Pencere alannn duvar alanndan karlmas gerekir
PLASTK (PVC) PENCERELER
Basit tek caml pencere (TP) ve d kap (DK) 5.0
zel birletirilmi ift caml pencere (CP) 2,6
72



9 HESABA GREN NET DUVAR ALANI YAZILIR
12.4 2.52 = 9.88 m
2

10 D duvarn s geirgenlik katsays nceden hesaplanmt.
Bu deer yazlr1.03 W/ m
2
K

11 SICAKLIK FARKI 34
0
C
12 Q= A.U.T= 9,88. 1,03. 34=346 W

Mutfak, yatak odas ve antre ynndeki alanlar iinde bu hesaplamalar yapldktan sonra
toparlanarak artrmsz s kayb bulunur1218 W

ARTIRIMLAR ( ZAMLAR)

Z= 1+%Z
D
+ % Zw+%Zh

13.STUN (Z
D
): Tesisat konutta olduundan, sistem srekli almakta ve yalnz
geceleri ate azaltlmaktadr.

%7 Zam verilir.

izelge 5.4.Birletirilmi Artrm Katsays (Z
D
)









1. letme: Tesisat srekli almakta yalnz geceleri ate azaltlmaktadr.(Genellikle Konutlar)
izelge 5.5. Kat Ykseklik Artrm Kat says (Zw)

letme Durumu
D W/ m
2
K
0.12-0.34 0.35-0.80 0.81-1.73 > 1.74
% Z D
1. letme 7 7 7 7
2. letme 20 15 15 15
3. letme 30 25 20 15
73




14.STUN (Zw): 7 katl binann 5. katndaki bu mahal iin %5 zam verilir.

15.STUN (ZH): Oda kuzey ynnde olduundan %5 zam verilir.

izelge 5.6. Yn Artrm izelgesi ZH

YN G GB B KB K KD D GD
%Z
H
-5 -5 0 5 5 5 0 -5
16.STUN (Z):

Z= 1+0,07+0,05+0,05
Z= 1,17

ARTIRIMLARLA ISI KAYBI: 1218x 1,17 = 1425



5.3. Hava Sznts ( Enfiltrasyon ) in Gerekli Is Gereksinimi( Qs )


QS =
| |
e
TZ RH al A

) (
6 . 3
1
( W)


Forml ile hesaplanr.

Denklem sembollerinin anlamlar aadaki gibidir;
a: Szdrganlk katsays ( m
3
/h)
l: Pencere veya kapnn alan ksmlarnn uzunluu(m)
R: Oda durum katsays,
H: Bina durum katsays (kj/m
3
K)
T: ve d scaklklar arsndaki fark (K)
Ze: Her iki d duvarnda pencere olan odalar iin 1.2, dier odalar iin 1.0 alnan
katsaylardr.




a Szdrganlk katsays:
Kat
Artrm

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15
0% 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 4.3.2.1 5.4.3.2.1
5% 4. 4. 5.4. 5.4. 5.4. 6.5.4 6.5.4 6.5.4 6.5.4 6.5.4 7.6.5 8.7.6
10% 5. 6. 6. 7.6. 8.7. 9.8.7 9.8.7 9.8.7 9.8.7 10.9.8 11.10.9
15% 7. 8. 9. 10. 10. 11.10. 12.11.10 13.12.11. 14.13.12.
20% 11 12 13 14 15
74



izege 5.7. Kap ve Pencerelerin Szdrganlk Katsaylar: a

Malzeme Pencere veya kap ekli a (m
3
/mh)
Ahap ereve Tek Pencere 3.0
ift Caml Pencere 2.5
ift Pencere 2.0
Plastik ereve Tek veya ift Caml
Pencere
2.0
ift Pencere 1.5
elik veya Metal ereve ift Caml Pencere 1.5
ift Pencere 1.2
Kaplar Eiksiz Kaplar 40.0
Eikli Kaplar 15.0
D Kaplar Aynen Pencere Gibi Hesaplanr.
a: ift caml plastik ereve 2 alnr.

Pencere lleri bilinmiyorsa aadaki izelge yardm ile hesaplanr.
izelge 5.8. Pencerelerin Alan Ksmlarnn Uzunluunu Yaklak Olarak Belirleyen izelge

Yapnn ekli Pencere veya
kapnn ykseklii
A
W

=

Muhtelif ok
kanatl
pencereler
0.50 7.20
0.63 6.20
0.75 5.30
0.88 4.90
1.00 4.50
1.25 4.10
1.30 3.94
1.50 3.70
2.00 3.30
2.50 3.00
ki kanatl kap
Tek kanatl kap
2.50 3.30
2.10 2.60

rneimizde pencere lleri bilindiinden aadaki gibi hesaplarz:

Kuzeydeki pencere iin L1=0.5+1.2+0.5+1.2+0.5+1.2+0.5+1.2
L1= 6.8 m




Batdaki pencere iin L
2
= 0.5+1.2+0.5+1.2+1+1.2+1+1.2+1.2
75


L
2
= 9m



izelge 5.9. Oda Durum Katsays, R

















R Oda Durum Katsays
R, ieri giren havann akp gidebilme durumunu belirtir. ou halde pencereler vastas
ile ieri szan hava, kaplardan dar szar. R katsays hava akmna oda durumunun gsterdii
direnci belirtir. Bu durumda R katsays (al) ile hesaba katlan hava miktarn ksan bir fren
gibidir. Tam olarak hesab ok zordur.
Normal ebatta pencere ve kaplar olan odalar iin R= 0.9, byk pencereleri, buna
karlk bir tek i kaps olan odalar iin ise R=0.7 alnr.
***R: 0,9 ALINDI **
H Bina Durum Katsays
Bina normal blgede serbest bina ve bitiik nizam olduundan 1.72 alnd.

izelge 5.10. Bina Durum Katsays H
Bina Durumu Katsays

Blgenin Durumu
Binann
Durumu
Bitiik Nizam Ayrk Nizam

Normal Blge
Mahfuz 1,00 1,42
Serbest 1,72 2,43
ok Serbest 2,51 3,52
Ze DEER
Kap
ADP (D pencere alan)
R
AK ( kap alan)
Tahta veya
Plastik ereve
Aralkl
ADP / AK < 3
0.9
Aralksz
ADP / AK < 1.5
0.9
elik veya
Metal ereve
Aralkl
ADP / AK < 6
0.9
Aralksz
ADP / AK < 2.5
0.9
Tahta veya
Plastik ereve
Aralkl
3 < ADP / AK < 9
0.7
Aralksz
1.5 < ADP / AK < 3
0.7
elik veya
Metal ereve
Aralkl
6 < ADP / AK < 20
0.7
Aralksz
2.5 < ADP / AK < 6
0.7
76



Her iki d duvarnda pencere olduundan Ze deeri 1.2 alnd.

T SICAKLIK FARKI

T= Ti Td = 22-(-12)=34
0
C

QS =
| |
e
TZ RH al A

) (
6 . 3
1
( W )
=
6 . 3
1
( 2. 15,8 . 0,9 . 1,72 . 34 . 1,2 )

= 555 W


17. SATIR

Toplam s gereksinimi yazlr.
Qh= Q+ Qs
= 14345 + 555
= 1989 W




Hesaplamalardan sonra tesisat kat projesi izilir
77



ekil 5.3. Hesab yaplan rnek daire projesi




78














BLM






ISITICILARIN BELRLENMES VE
YERLETRLMES



AMA

Istc ve radyatrlerin hesaplanmas.


















6. ISITICILARIN BELRLENMES VE YERLETRLMES
79



Odann s yknn belirlenmesinden sonra, mterinin de istei dikkate alnarak
radyatr tipi veya soba tipi belirlenir.
Odaya konulacak radyatr miktar;

Radyatr Miktar= Odann Is htiyac / Radyatrn Birim Is Deeri
fadesiyle hesaplanr.

1. Dkme Dilimli Radyatrler


a) Dkme dilimli kolonlu radyatrler b) Dkme dilimli perkolon radyatrler


c) Dkme dilimli ridem radyatrler 2. Dilimli elik Radyatr


3.Panel Radyatrler 4. Banyopan
ekil 6.1. Radyatr eitleri



6.1. Radyatr Ve Donanm Seimi izelgesinin Doldurulmas
80



izelge 6.1. Radyatr ve Donanm Seim izelgesi




1.STUN: Odann nosu yazlr_______(512)
81


2.STUN: Odann ad yazlr_________(SALON)
3.STUN: Odann scakl yazlr_____(22 C)
4.STUN: Odann hacmi yazlr ______(m)
5.STUN: Odann hesap edilen s kayb yazlr(W)___(1989 W)

6. 2. Radyatr Seiminin Yaplmas

6.STUN: Radyatrlerin birim verimi stununda radyatr verimi hesaplanrken
firmalarn verdikleri kataloglardan faydalanlr.
rnek olarak Demirdkm firmasnn dkme dilimli kolonlu radyatr seilmitir.
Katalogun kullanmnda tesisattaki su scaklndan (Gidi C/ Dn C) ve oda scaklndan
(C) yararlanlr. Katalogda aranan tip radyatrn bir diliminin bir saatte verebilecei enerji
miktar bulunmaktadr.
rnekte, tesisat(90/70) lik sisteme gre almakta ve 512 nolu salon 22 C tr.

izelge 6.2. Ortalama Su Scaklnda Bir Dilim Radyatrn Is Gc





ekil 2. Radyatr dilim kesiti


4/65 (144/500) Radyatr tipi seilmitir. Birim verimi 114 Wtr. Ayn binada farkl
radyatr tipleri kullanlabildiinden bunun iin 9, 10, 11, 12 stunlar ayrlmtr.
Seilen 114 W 1 dilimin verebilecei s miktardr. ayet panel radyatr kullanlacaksa
bulunan rakam seilen radyatrn 1 m sinin verecei sy belirtir ve 7 stun kullanlr.

8. STUN: Bu stun 9. stundan sonra hesaplanr.
82


9. STUN: Radyatrlerin cinsi rnek iin 4/65 (144/500) tipinde radyatr seilmiti
512 nolu salonun s kayb 1980 w tr. Birim radyatrn sl gc 114 w tr.
Radyatr Miktar=
114
1989
=17,44 deeri bulunur.
O halde odann s ihtiyacn karlamak ancak 18 dilim radyatr karlayacaktr.
8. STUN: Radyatrlerin verimi yazlr. Hesaplanan radyatr dilim saysnn
toplamnn verebilecei s miktar hesaplanr. rnek iin;
1 dilim 118 W ve 18 dilim kullanlacakt.
18 x 114= 2052 W deeri bulunur.
Bu durum 1989W s kayb olan odaya 2052 W lk radyatr yerletirilecei sonucunu
karr.
izelge 6.3. Radyatr ve Donanm Seimi izelgesi


13.STUN: Radyatr grubu stunudur. rneimizde 18 dilim radyatr iin 2 grup
belirlenmitir iki grup radyatr iki cam altna konulabilir.
14.STUN: Radyatr konsolu stunudur. Her gruba 2 konsol hesabyla toplam 4
konsol belirlenmitir.
15.STUN: Radyatr kelepesi stunudur. Her gruba 1 kelepe hesabyla toplam iki
kelepe belirlenmitir.
16, 17, 18 STUNLAR: Radyatr vanas stunudur vanadan 2 adet kullanlmtr.
19, 20, 21 STUNLAR: Rekor stunudur rekordan 2 adet kullanlacaktr.

6.3. Radyatrlerin Yerletirilmesi

Radyatrlerin konulaca duvar, mutlaka yaltlmal, radyatrlerin yerden ykseklii en
az 7 cm, duvardan uzakl en az 4 cm olacak ekilde monte edilmelidir.
Radyatr verimi yerletirme biimi ile birlikte, radyatrn ni ile kapanma ekline de
baldr. Radyatrn ni ile kapatlmas %5 ile %25 arasnda verim dklne neden olabilir.
Ancak, dekoratif nedenlerle kapatlmas isteniyorsa alttan souk havann girmesine ve
stten scak havann kmasna izin verecek ekil dnlmelidir. Bunun dnda radyatr nne
perde, dolap, masa vb. eyalarn konulmamasna dikkat edilmelidir. Aadaki ekillerde ni
ebadnn ve eklinin radyatr verimine etkileri verilmitir.





83

















































ekil 6.3. Radyatrlerin yerletirilmesi ve ni ebadnn radyatr verimine etkisi
Hem mimari hem de teknik adan radyatrlerin yerletirilebilecei en uygun yer olarak
pencere altlarndaki duvar nerilir. Pencere altlarndaki mevcut duvar yksekliine uygun
84


radyatr seilir. Bu nedenle mimarn pencere altlarndaki demeden ykseklii belirlenirken
standart radyatr tiplerini gz nne almas gerekir.
Radyatr arkalar bina yaltmnda yaltm yaplmamsa radyatr arkasna s yanstcl
d yzeyle kapl olan bir yaltm malzemesi konulmaldr. Bu yaltm malzemesi yerletirilirken,
radyatr ile levha arasndaki uzakln en az 4 cm olmasna dikkat edilmelidir.
Odann scaklk farknn en fazla olduu yer, radyatr arkasndaki duvar olduundan
birim alan bana en fazla kayp burada olacaktr. te bu nedenle bu noktada yaltm nemlidir.
Is kaybn nemli lde azaltr.
Radyatrlerin banyo gibi slak hacimlerde ve mutfak gibi mahallerde yerden yukarya
konulmas durumunda radyatr s gcnn % 10 azalacann hesaba dhil edilmesi uygun
olacaktr.

DEV:
rnek projedeki 511 Nolu mutfak iin radyatr seimini yapnz.