nite 10

DER NTEL ARATIRMA YNTEMLER

Yazar Yrd. Do. Dr. Serra nci elebi

AMALAR
Bu niteyi tamamladktan sonra; Farkl nitel aratrma yntemlerinin zelliklerini sayabilecek. Aadaki nitel aratrma trlerinin birbirinden farkn syliyebilecek. Bunlar: Odak grup grmesi rnek olay almas erik anlizi Tarih aratrmalar Etnorafik aratrmalar Sylem Analizi Semiyoloji Gml Teori

ANAHTAR KAVRAMLAR
Odak grup grmesi rnek olay almas erik analizi Tarih aratrmas Etnorafik aratrma Sylem analizi Semiyoloji Gml teori

NDEKLER
1. Giri 2. Nitel Aratrma Yntemleri 3. Odak Grup Grmesi (Focus Group Studies) 3.1. Odak Grup almasnn Avantajlar 3.2. Odak Grup almasnn Dezavantajlar 4. rnek Olay almalar (Vaka almalar) (Case Studies) 5. erik Analizi (Content Analysis) 6. Tarih Aratrmalar (Historical Researh) 7. Etnorafik Aratrmalar (Ethnographic Research) 8. Sylem Analizi (Discourse Analysis) 9. Semiyoloji (Simge Bimili / Gsterge Bilimi) (Semiotics) 10. Gml Teori (Grounded Theory) 11. zet 12. Kendimizi Snayalm 13. Kendimizi Snayalm Cevap Anahtar 14. Sra Sizde Cevap Anahtar 15. Yararlanlan Kaynaklar 16. Ekler

Aratrma, bakalarnn grdklerini grnek ve kimsenin dnmediini dnmektir. Albert Szent-Gyorgyi, Macar Biyokimyager, 1937 Tp alannda Nobel, 1893-1986

1. Giri
Bir nceki nitede alan aratrmalar bal altnda, gzlem ve mlakat olmak zere iki tr nitel aratrma yntemi tantlmtr. Bu nitede ise, dier nitel aratrmalar bal altnda odak grup grmesi, rnek olay almalar, ierik analizi, tarih aratrmalar, etnorafik aratrmalar, sylem analizi, semiyoloji, ve gml teori konular ksaca anlatlmaktadr. Nitel aratrmalar, gerek yaamda varolan olaylar derinlemesine anlamaya imkan tanr.

2. Nitel Aratrma Yntemleri

Nitel aratrmann en gl zelliklerinden birisi, insan yaamna dair karmak metinsel tanmlar salamasdr. Birbirine kart davranlar, dnceler, inanlar, duygular ve ilikileri, yani, bilginin insansal ynn ortaya karr. Nitel aratrmalar, sosyal normlar, sosyo ekonomik statler, cinsiyete dair roller, etnik ve dini durumlar gibi soyut kavramlar zerinde durur (Mack, Woodsong, MacQueen, Guest, ve Namey, 2005). Aadaki blmlerde alan aratrmas dndaki dier nitel aratrma yntemleri ksaca tantlacaktr. Odak grup grmeleri ile rneklem grubu iin tartma ve sohbet ortam yaratlr. Mlakat sorularnn cevaplanmas iin yaplan bu tartma ortamnda, aratrmac gzlem yapma frsatn da bulmu olur.

3. Odak Grup Grmesi (Focus Group Studies)

Odak grup grmeleri yar yaplandrlm mlakat eklindedir ve kefedici aratrma deseni kullanlr ve nitel bir aratrma eklidir (Hair, Money, Samouel, and Page, 2007). Odak grup grmeleri, 2. Dnya savann olduu 1920lere kadar uzanr. O yllarda, verilen sava eitiminin ve yaplan propaganda almalarnn askerler zerinde ne derece etkili olduunu renebilmek iin kullanlmtr. Ancak, sava dnemi bittikten sonra, 1970lere gelinceye kadar bu yntem, uzun yllar kullanlmamtr. 1970lerde nemi tekrar kefedilerek pazarlama alannda kullanlmaya balanmtr. Gnmzdeyse, zellikle iletiim, antroploji, salk, psikoloji, politika, eitim ve pazarOdak grup tartmalarn lama alanlarnda sklkla kullanlan bir yntem haline gelmitir. Onu bu ynlendiren ve mlakat kadar popler yapan, tartma yntemi ile derinlemesine mlakata izin sorularn soran kiiye moderatr vermesi ve gzlem yapmaya olanak tanmasndan kaynaklanmaktadr. denir. Moderatr, aratrmacnn deal bir odak grup 8-12 kiiden oluur. Odak grup grmesi 1-3 saat kendisi olabilecei gibi, bu aras olmaktadr. Grmenin kayda alnmas byk nem tar. Grupii yapabilecek baka birisi lar oluturulduktan sonra tartmalar ynlendirecek olan bir moderade aratrmac tarafndan tre ihtiya vardr. Moderatrn aratrma konusuna hakim olmas ve moderatr olarak atanabilir. kiileri ynlendirek zelliinin bulunmas gerekir. (Altunk, Cokun, Bayraktarolu, Yldrm, 2005). Odak grup moderatrlerinde olmas gereken zellikler yledir (Hair, Money, Samouel, and Page, 2007): Cana yakn Dikkatli ve zenli yi eitimli rgtl ve dzenli

Objektif (tarafsz) yi bir dinleyici

Kaynak: http://www.vernonresearch.com/site-images/FocusGroup.jpg Bir aratrma iin birden fazla odak grup almas yaplmaldr. nk, birbirine benziyen fikirde, zellikde ve yapda insanlar ayn odak grup iinde toplanm olabilir ve bu durum verilerde yanlmalara neden olur (Dan and Kalof, 2008). Odak grup yelerinin seimi zor olabilir. nk, fazla homojen olan gruplarda ortaya kan tartma ok snrldr. ok hetorojen olan gruplarda da sorunlar yaanr. nk, bu durumda da insanlar arasnda bilgi bakmnda uurumlar olacaktr ve bu durum verimli bir toplanty engelleyecektir. Kadn ve erkekelerin kark bulunduu odak gruplarda da sorunlar kabilir. nk erkeklerin baskn geldii durumlarda, bayan katlmclar susmay tercih ediceklerdir. Odak grup almas iin yaplan rnekleme trleri eitli olmakla birlikde, ounlukla kolay rnekleme (convenience sampling) yntemi kullanlmaktadr (Dan and Kalof, 2008, p. 132). Sra Sizde 1: deal bir odak grup ka kiiden oluur? Odak grup aratmas sonularnn salkl olabilmesini ve bilimsel veriler tamasn salamak iin birden fazla odak grup grmesi dzenlenmelidir.

ekil 10.1. Odak Grup almas

3.1. Odak Grup almasnn Avantajlar

Odak grup almasnn avantajlar unlardr: Hzl, yapm kolay ve maliyeti azdr (Neuman, 2009) Aratrmac veya moderatr katlmclar gzlemleme imkanna sahip olur (Burns ve Bush, 2006) Doal bir tartma ortam, d geerlilii arttrr (Neuman, 2009) Aratrma sorularna yeni cevaplar ve fikirler sunar (Burns ve Bush, 2006; Neuman, 2009) Grup yeleri arasnda soru ve cevap eklinde olan etkileimler, konunun anlalrln arttrr (Neuman, 2009)

3.2. Odak Grup almasnn Dezavantajlar

Odak grup almasnn dezavantajlar unlardr: almann evreni temsiliyet yetenei kstldr; yani, genelleme yaplamaz (Burns ve Bush, 2006; Neuman, 2009). Moderatr farkna varmadan zgrce yaplan ifadeleri kstlyabilir (Neuman, 2009).

4. rnek Olay almalar (Vaka almalar) (Case Studies)

Eer, tanmlayc veya kefedici bir aratrma sorunuz varsa, o halde rnek olay almas sizin iin uygundur (Gay, Mills and Airasian, 2009). rnek olay almalar 19. yzyldan beri yaplmaktadr ve zellikle sosyal bilimler alannda kullanlan bir yntemdir. ncelenecek rnek olay almalarndaki rnek olaylar, gerek olaylardan seilir. rnek olay, yaanm, gerek bir olay (vakay) tm ynleriyle ele alarak, konuyu tantr ve aklar. rnek olay szndeki rnek kavram sorunlu olan ve zerinde allan durum veya olay ifade eder (Kln, O., 2007). rnek durumun sosyal bilimlerde 4 tr tanm vardr (Kln, O., 2007): retim rnei: Bir konunun retilmesinde ve anlalmasnda, konu ne kadar rneklerle anlatlyorsa, o kadar iyi aklanr ve anlalr. rnek gemi olaylar: rnek gemi olaylardan, sosyal yaamda, i hayatnda, Hukukda ve Eczaclkda sklkla faydalanlr. rnek alma: rnek almalar, zellikle i hayatnda ve ynetimsel rnek olay durumlarn ortaya karlmasnda kullanlr. almalar ile, Aratrma rnekleri: Bu dncenin temelinde, incelenen kk olayirketler, kltrler, larn, byk bir olayn paras olduu ve onu temsil ettii fikri yatar. Her bireyler veya gruplar olay, btnn birer paras dncesinden yola kldnda, aratrma inceleme altna yaplarak incelenen kk rneklerle, btne ait bir durumun hali ortaalnabilir. ya konmu olur. rnek olay almalar, tanmlayc ve kefedici aratrma sorularnn cevaplarn bulmak iin yrtlr.

rnek olay, incelenecek olan bir aile, kurum, birey, kltr, toplum veya topluluk olabilir. rnek olay incelemeleri ile, karmak ve grift olmu konularn ayrtrlmas ve anlamlandrlmasna yardmc olunur (Bilim, 2007a). Sosyal bilimlerde, pekok rnek olay almas yaplmaktadr. rnein, baz aratrmaclar, irketlerin yaadklar krizlerin nedenlerini ve olu ekillerini daha iyi anlyabilmek iin, aratrlacak herhangi bir sektrdeki bir kurumun yaad kriz vakasndan yola karak incelemelerini yapar. Bunun iin, dkmanlar toplar, basnda km haberleri takibeder, o kurumda alanlarla ve yneticilerle grr ve bylece inceledii tek rnek olaydan yola karak genelleme yapar. Baka bir rnek verecek olursak, uak kazalarnn nedenlerini aratran bir bilim insan, son zamanlarda bir uak irketinin yaam olduu bir uak kazasn mercek altna alabilir. Byle bir rnek olay almasnda, gerek basnda kan haberler, yazlar ve konumalar toplayarak ve gerekse irket yneticileri ile bu konuda grerek aratrmasn yapar. Ancak, bu hem irketlerin yaadklar kriz olaylar ve hem de uak kazalar gibi konularda, iletme alanlar ve yneticileri ile grme yapmak aratrmac iin o kadar da kolay olmayacaktr. rnek olay iinde varolan durumu ve deikenleri anlamaya ynelik bir aratrma metodolojisi kullanlr. rnek olay almalarnn, gvenirlik (reliability) ve geerliini (validity) arttrabilmek iin, farkl aratrma yntemleri ile bir arada kullanlmasnda fayda rnek olay almalarnn en nemli vardr (Kln, O., 2007). Zaten aratrma metodolojisi gerei, aratrmac pekok kaynaktan bilgi toplamaya alacak ve bunu yaparken de anket, gzlem, iki dezavantaj vardr: odak grup almalar, mlakat, ariv ve dkman taramas gibi aratrma me* Aratrmac nyargl totlarndan uygun olanlar harmanlayarak bir arada kullanacaktr. rnek olay olabilir. almalarnn, aklayc (explanatory), tanmlayc (descriptive) ve kefedici (exploratory) zellii vardr; ve bu zellii ile, incelenen vakann tam ve * Sonular genellenemez doru bir ekilde ortaya kmasn salar (Bilim, 2007a). Sra Sizde 2: rnek olay almalar ile inceleme altna alnan nedir? Her aratrma ynteminde olduu gibi, rnek olay almasnn da baz dezavantajlar vardr. En nemli iki dezavantajndan birincisi, aratrmacnn nyargl olabilecei; yani, aratrmasn yaparken grmek istedii

durumlar grebilecei grdr. kincisi ise, bu aratrma ile elde edilen verilen genellenebilme gldr (Altunk, Cokun, Bayraktarolu, Yldrm, 2005).

5. erik Analizi (Content Analysis)

erik analizi, kaytl olan dkmanlarn ieriklerinin bir analizini yaparak mesajlarn zelliklerini sistematik olarak bulan bir tekniktir (Altunk, Cokun, Bayraktarolu, Yldrm, 2005). erik analizi ile, dergi, gazete, televizyon ve radyo gibi medyalarda yer alan reklam, makale, yaz, program, haber ve benzeri ieriklerin analizi rahatlkla yaplabilir. Yazl, szl veya grsel imajlarla yaplan iletiimde ne tr mesajlar kullanldn aratrr. Bunu yaparken de genellikle, yazl dkmanlar (gazte, dergi vb.) veya televizyon ve radyo programlarnn ieriklerini inceler (Jackson and Verberg, 2007). erik zmlemesinin tarihi 16. yzyla kadar uzanr. O yzylda, medya arac olarak gazeteler mevcut olduu iin, gazete yazlarnn ierik analizinde kullanlmtr (Aziz, 2008). erik analizi 13. nite olan nitel veri analizinde geni olarak bahsedildii iin bu blmde ksaca anlatlmaktadr.

6. Tarih Aratrmalar (Historical Researh)

Tarih kavram, sosyal bilimlerde kullanlan bir szck olarak u olgular aklamaktadr (vgn, 2009, s. 36): 1. Bir toplumun, bir sosyal grubun bir milletin veya btn insanln zaman iinde yaad gereklik, 2. Bir toplum veya btn insanlk tarafndan yaanan bu gereklik zerine yaplan ilmi aratrma ve bu aratrmalar sonucunda ortaya konulan bilgiler btnl. Tarih aratrmalarnda, birincil aratrmalar ve ikincil aratrmalar kavram dier aratrmalara gre farkllk gsterir.

Tarih aratrmalarnda birincil ve ikincil veri kaynaklarndan yararlanlr. Ancak tarihilerin kullandklar birincil ve ikincil veri tanm, dier aratrmalardan biraz daha farkldr (Leedy and Ormrod, 2010): Tarih aratrmalarnda, birincil aratrmalar, tarihte ilk defa ortaya km ve gnmze kadar da gelebilmi olan bilgilerin aratrlp yorumlanmasn ierir. Birincil Kaynaklar (Primary Sources): Mektuplar, gnlkler, kanunlar, nfus saym raporlar, szl tarih aratrmalar, rprtaj verileri vb. veriler yani tarihte gemite ilk defa ortaya kan ve gnmze kadar gelebilen kaynaklar, birincil kaynaklar oluturmaktadr. kincil Kaynaklar (Secondary Sources): Kitaplar, brorler ve hkmet kaytlar gibi, birincil kaynaklarn yorumlanmasyla yazlm bilgiler ve belgeler ikincil kaynaklar olarak adlandrlr. Tarih aratrmalarnda, ikincil aratrmalar, tarihte ilk defa ortaya km olan kaynaklarn yorumlanmasyla yazlm olan kitap, maakle ve benzeri yazlarn kullanlmasdr.

Karlatrmal tarih (historical comparative research), lkelerin tarihsel srelerinin birbirleriyle karlatrmal olarak incelenmesi almalardr. Kurumlar, retim tarzlar, kadn hareketleri, g hareketleri, aznlklar, milliyetilik, klelik, soyluluk, evlilik, miras, anayasal sreler, ekonomik deiimler, kltrel deiimler, toplumsal hareketler, zihniyetler, ideolojiler vb. birok ey karlatrmal incelemenin konusu olabilir (Yalansz, 2009, s.497).

7.

Etnorafik Aratrmalar (Ethnographic Research)

Etnorafik aratrmalarda, bir kltrde yayan topluluklar ve bireyler inceleme altna alnrken, etnoloklar bunu, o kltrn bireyi olarak ve kltrn iinde yayarak yaparlar. Etnorafik aratrmalarda veri toplanrken, anket, gzlem ve pekok kayt cihazlar kullanlr.

Etnorafi szc, insan anlamna gelen etno ve tanmlama, tasvir etme anlamna gelen grafi kelimelerinden oluur. Etnorafik aratrmalarda, bir insan grubunun davranlar dorudan gzlemlenmek yoluyla bu gruba ait zellikler tasvir edilir. 1922 ylnda antropolog Bronislaw Malinowski ilk defa etnografik aratrma kavramn, Argonauts of the Western Pacific adl kitabnda kullanmtr (Akturan, 2007). Corafyaclar, tarihiler, gzel sanatlarla ilgilenenler ve ekonomistlerin yansra etnoloklar da mesken zerinde aratrmalar yapmlar; oturulan evlerin ve yaanan yerlerin zellikerini deyayl bir biimde incelemilerdir (Acpayaml, b.t.). Etnorafik aratrmalarn zellikleri unlardr (Akturan, 2007, s. 240): Etnorafik aratrmada ama, kltrel yaplar ve bu yaplar olusturan davran ve tecrbeleri aklamaktr. Etnorafik aratrma belirli bir kltr veya alt-kltrle belirli bir sreklilikteki bir ilikiyi kapsamaktadr. Tketici davranna ynelik yrtlen etnorafik aratrmada sonular genelletirme ynelimli deildir. Etnorafik aratrmada tek bir olgu iin anket, gzlem, kayt gibi birden fazla yntem kullanlabilmektedir. Etnorafik aratrmada aratrmac incelenen kltrn, grubun bir parasdr ve bu kltr tarafndan etkilenmektedir.

Etnoloklar, insanlar, topluluklar ve kltrler zerinde aratrma yaptklarndan, katlml ve katlmsz gzlem tekniini sklkla almalaarnda kullanrlar.

Etnoloklar, belli bir fenomeni anlyabilmek iin uzun soluklu almalar yaparlar ve genellikle almalarnda katlmc gzlem metodunu kullanrlar (Gay, Mills and Airasian, 2009). Etnorafik aratrmann drt temel prensibi vardr, bunlar (Akturan, 2007): Temel prensip 1: Aratrmann, kendi doal ortamnda yaplmasdr. Etnoloklar, katlml gzlem uyguladklar toplulua kendilerini kabul ettirebilmek iin belirli zelliklere ve niteliklere sahip olmaldrlar. rnein, insanlarla iyi geinebilme, iyi bir dinleyici olma vb.

Temel prensip 2: Aratmac, dnyay aratrd kiinin gzyle grmeye ve olaylara o ekilde bakmaya alr. Temel prensip 3: Aratrmac, aratrd kiilerin gnlk hayatlarnda yer alarak, onlarn tecrbe ettii konular zerinde kendisi de tecrbe sahibi olur. Temel prensip 4: Aratrmac, bulunduu toplumun ve kltrn kurallarn, sembollerini, gelenek ve greneklerini bilmesi ve anlamas gerekir.

8. Sylem Analizi (Discourse Analysis)

Sylem analizi, sylemlerin aka belli olan anlamlar dndaki, sakl anlamlar da ortaya karmay amalayan bir yntemdir (Mil, 2007c, s. 159). Sylem analizi denince, ilk etapta sadece szl olan sylem akla gelmektedir. Oysaki, sylem analizi ile yazl olan kaynaklarn da analizi yaplmaktadr. Bu nedenle, sylem terimini, iki gruba ayrabiliriz, bunlar: konuulan sylem (multiple-source dialogic) ve yazlan sylemdir (single-source monologic) (Atay, 2007). Konuulan dilde kullanlan szlerin ncelikle anlamlarnn doru bilinmesi gerekir. Baz kavramlar arasnda

ince farklar vardr ve bunlar kullanlrken bu farklar gznne alnarak kullanlmaldr. rnein, belgat ile retorik arasndaki fark ou zaman gzard edilir. Belgat, doru szck ve simgeleri doru yerde kullananbilme sanatdr. Retorik ise, hitap etme sanatdr (Mil, 2007c). Baka bir rnek de yledir: Nans, kelime anlam bakmndan, kk bir fark veya kk bir ayrnt demektir. Ama, Trkiyede kk bir ayrnt yerine kullanlmas gereken nans szc uzun bir sre, kk bir nans eklinde kullanlarak, sylem hatas yaplmtr. Sylem analizi kullanlarak, edebiyat yazlar, iirler, efsaneler vb. zmlemesi yaplr.

Sylem analizi; antropoloji, etnoloji ve dil bilimine ait iirlerin, destanlarn, ve halk hikayelerinin ieriklerini daha anlalr hale getirmek iin anlamlarn zmlemede kullanlmtr. Szcklerin ard arda diziliinde ve nceki satrla ve sonraki satrla olan balantlar sylenmek isteneni anlama asndan nemlidir. Yazarn nerelere gnderme yapt da bu yolla anlalr (Aziz, 2008).

Sylem analizi ile da tam vurulmam; ancak, incelemeye alndnda ortaya kabilecek gizli anlamlar incelemeye alnr.

Sunulan metinde gerekler, gizlenerek, bklerek veya alabora edilerek karman orman bir ekilde verilebilir. Bu nedenle, metnin ok iyi okunmas, tm mecazi anlamlarnn ve sembollerinin iyi dnlmesi ve metnin deerlendirilirken de byk bir phe ve titizlikle yaklalmas gerekmektedir (Atay, 2007). Sylem zmleme sreci yledir (Aziz, 2008): Sylem Kod ama (Decoding): Sylem, kiinin ksa sreli hafzasna (short term mezmleme mory) alnr. Yorumlama (Interpretation): Kod alrken ayn anda mesajlar da yorumlan- srecinde belli basamaklar maya balanr. Szcklerin anlamlar, dier szcklerle balantlar, tmce iindeki sralar, szcklerin gruplandrlmas, tmcelerin birbirleriyle balan- bulunmaktadr. tlar incelemeye alnr. Yaplanma (Structuring): Kod ama ve yorumlamann ardndan, ksa sreli hafzadaki yorumlanm olan bilgilerin yeniden yaplandrlmasdr. Devirsel Sre (Cycling Processing): Baz nemli mesajlarn, yok olmamams ve daha sonra ayrntlar ile allmas asndan uzun dnemli bellee (long term memeory) alnmas gndeme gelir. Makro Yaplanma Biimi (macrostructure formation): Bu aama, kiinin kod amas, yorumlamas, yaplandrmas srelerini ierdiinden ve bireysel dzeyde yer aldndan local (yerel) olarak yaplanlar ieriri. Verilen mesajlarn zellikle de kitle iletiim aralar tarafndan sunulan haberler gibi- dier bireylerce de yani makro dzeyde alglanmas ve anlamlandrlmas gerekmektedir. ykzel Bellekte Temsil Edilme (Representation in Episodic Memory): Bu durum, zellikle kitle iletiim aralar ile sunulan haberler gibi, verilen mesajlarn nceki olaylarla ve mesajlarla ne denli ilgili olduunun incelenmesidir.

9. Semiyoloji (Simge Bimili / Gsterge Bilimi) (Semiotics)

nsanlarn tek anlama ve iletiim kurma yntemi konuulan dil deildir. Konumann yansra, kullanlan semboller, ekiller, renkler ve resimler de birtakm anlamlar ve mesajlar iletmek iin kullanlr. zellikle globalleen ve bir kye dnen dnyamzda ayn anlama gelen ortak ekiller kullanlmaktadr (Mil, 2007b). Aadaki ekiller ve semboller bu tr rneklerdendir: Kuru kafa ve kemiklerin gsterimi tm dnyada zehirli anlamna gelmektedir. Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/ Skull_and_crossbones_vector.svg/400px-Skull_and_crossbones_vector.svg.png

Krmz zerine beyaz harflerle yazlm olan stop tm trafik kurallarnda durulmas gerektii anlamna gelmektedir.

Aznda zeytin dal tayan beyaz gvercin, bar anlamna gelmektedir.

Kaynak: http://www.missfidget.com/wp-content/ uploads/2011/02/Stop-Sign_web.jpg

Kaynak: http://3.bp.blogspot.com/_sWszg_505bI/ TUCNM1oNCTI/AAAAAAAAA0w/xDWh8ti7_ rQ/s1600/picasso%252520peace.gif

Semiyoloji (gsterge bilimi), iaretlerin, sembollerin, ekillerin ve resimlerin analizini yaparak bunlarn tad anlamlar bulmaya alan bir yntemdir. Semiyoloji, sat arttrmak iin kullanlan reklamlar ve ikna edici iletiimde kullanld gibi, felsefe, dil bilimi, sosyoloji, tp ve fen bilimlerinde de kullanlan bir yntemdir. 1916 ylnda semiyotik kavramn ilk kullanan Saussure adl kii olmutur (Mil, 2007b). Semiyoloji, gnmzde ok az kullanlan ve literatrde ok az deinilen bir aratrma yntemidir (Bilim, 2007b). rnein, bir karayolda seyreden aralarn, kar ynden gelen aralarn farlarn yakp sndrmelerini grmesi ileride bir ekip otosunun olduunu haber vermektedir. Far yakp sndren de, bunu kardan gren de bunu byle anlar. te, bu noktada iletiim balamtr (Mil, 2007b, s. 112). Semiyolojinin ilgi alannda olan konular yledir (Bilim, 2007b): Davranlar Grntler evrede varolan kural iaretleri Mzik eseri ve melodiler Resim Tiyatro oyunu Film Reklam afileri ve brorler Moda eitli bilimsel diller ve bunlara ait zel iaretler Semiyolojinin inceleme konusu, ekiller, fotoraflar, semboller, iaretler, resimler, renler ve bunlarn ne anlama geldikleridir.

10. Gml Teori (Grounded Theory)

Aratrmaclarn ou, yeni bir teori gelitirmektense, genellikle kolaya kaarak varolan teorileri test etmeyi ve onlar dzenliyerek yenileme yolunu semilerdir (Mil, 2007a). Bu nedenle, 1967 ylnda Glaser ve Strauss isimli iki Amerikal sosyal bilimler aratrmacs (sosyolog), aratrmaclarn yeni Gml teoriyi, teoriler ortaya atmaktansa, varolan eski teorilerin zerinden gittiklerini ve albir nitel aratrma malarnda eski teorileri desteklemeye odaklandkalrn farketmeleri zerine, gyntemi olarak ml teoriyi gelitirmileridir (Kln, U. K., 2007). Gml teori, gzlemlenen kullanan ve bilgiler temel alnarak elde edilen konularn ve bunlarn analizlerinden hareketle bize tantan yeni konularn ve olgularn kefedilmesi yntemidir (Mil, 2007a, s. 47). Gml aratrmaclar teori, tmevarm yntemini kullanarak bir teori oluturma yntemidir. Gml Glaser ve Strauss teoride, gzlem yntemi de kullanlmasna ramen, en sk kullanlan veri toplama isimli iki Amerikal yntemi grme ve mlakatlardr (Mil, 2007a). Dier bir deile, grme msosyologdur. lakatlardan elde edilen verilerin iinde gml olan bilgiler nda teori gelitirilmeye allr (Kln, U. K., 2007). Gml teori, bir teorinin bulunmad bir

durumda, bulunan verilerin altnda yatan bulgulardan yola karak daha zengin bilgilere ulalmasdr. Bunu yapabilmek iin de, olgularn sembollerle ifade edilmesi gerektiine inanlr. Sembol kelimesi, bir kiinin kulland szler, giyim tarz, beden dili gibi pekok konuyu iine alr (Mil, 2007a).

11. zet
Nitel aratrmalar insan yaamna dair betimsel tanmlamalar yaparak toplumu ve zelliklerini en ince ayrntsna kadar inceler. Nitel bir aratrmac bunu yaparken, eitli aratrma metodlarn kullanr. rnein, odak grup grmeleriyle 8-12 kiilik gruplar bir araya getirerek derinlemesine mlakat yntemini kullanabilir; rnek olay almlaryla, eitli vakalar inceleyebilir; ierik analiziyle, kaytl dkmanlarn ieriini analiz edebilir; tarih aratrmalaryla, toplumlarn yakn ve uzak gemilerinde neler olduunu ortaya karabilir; etnorafik aratrmalarla, toplumlarn ve kltrlerin zelliklerini aratrabilir; sylem analiziyle, sylemlerin ak bir ekilde belli olmayan anlamlarn ortaya karabilir; semiyolojiyle, sembol, ekil ve resimlerin ne anlama geldiklerini aratrabilir; veya gml teoriyle tmevarm yntemini kullanarak yeni bir teori gelitirebilir.

12. Kendimizi Snayalm

1. Onu bu kadar popler yapan, tartma yntemi ile derinlemesine mlakata izin vermesi ve gzlem yapmaya olanak tanmasndan kaynaklanmaktadr. Belirtilen nitel aratrma yntemi aadakilerden hangisidir? a. b. c. d. a. b. c. d. a. b. c. d. rnek olay almas erik analizi Odak grup grmesi Sylem analizi yi bir dinleyici yi bir konumac Objektif (tarafsz) olmas Dikkatli ve zenli olmas Bakalarnn aratrma sorularna yeni cevaplar ve fikirler sunar Doal bir tartma ortam, d geerlilii arttrr Hzl, yapm kolay ve maliyeti azdr Aratrmac veya moderatr katlmclar gzlemleme imkanna sahip olur

2. Aadakilerden hangisi odak grup moderatrnde bulunmas gereken zelliklerden biri deildir?

3. Aadakilerden hangisi odak grup almasnn avantajlarndan biri deildir?

4. Yaanm, gerek bir olay (vakay) tm ynleriyle ele alarak, konuyu tantr ve aklar. Belirtilen nitel aratrma yntemi aadakilerden hangisidir? a. b. c. d. Odak grup grmesi rnek olay almas Semiyoloji Gml teori

5. Kaytl olan dkmanlarn ieriklerinin bir analizini yaparak mesajlarn zelliklerini sistematik olarak bulan bir tekniktir. Belirtilen nitel aratrma yntemi aadakilerden hangisidir? a. Etnorafik aratrma b. Gml teori c. Tarih aratrmas

d. erik analizi 6. Aadakilerden hangisi tarih almalarnda birincil kaynaktr? a. b. c. d. Nfus saym raporlar Hkmet kaytlar Kitaplar Brorler

7. Sylemlerin aka belli olan anlamlar dndaki, sakl anlamlar da ortaya karmay amalayan bir yntemdir. Belirtilen nitel aratrma yntemi aadakilerden hangisidir? a. b. c. d. a. b. c. d. Sylem analizi erik analizi Odak grup grmesi Etnorafik aratrma Kod ama Kodlama Yorumlama Yaplanma

8. Aadakilerden hangisi sylem analizinde zmleme srecinin basamaklarndan biri deildir?

9. aretlerin, sembollerin, ekillerin ve resimlerin analizini yaparak bunlarn tad anlamlar bulmaya alan bir yntemdir. Belirtilen nitel aratrma yntemi aadakilerden hangisidir? a. b. c. d. Sylem analizi erik analizi Gml teori Semiyoloji

10. Tmevarm yntemini kullanarak bir teori oluturma yntemidir. Belirtilen nitel aratrma yntemi aadakilerden hangisidir? a. b. c. d. Semiyoloji erik analizi Sylem analizi Gml teori

13. Kendimizi Snayalm Cevap Anahtar

1. c (Yantnz yanlsa blm 3 tekrar okuyunuz) 2. b (Yantnz yanlsa blm 3 tekrar okuyunuz) 3. a (Yantnz yanlsa blm 3.1i tekrar okuyunuz) 4. b (Yantnz yanlsa blm 4 tekrar okuyunuz) 5. d (Yantnz yanlsa blm 5i tekrar okuyunuz) 6. a (Yantnz yanlsa blm 6y tekrar okuyunuz) 7. a (Yantnz yanlsa blm 8i tekrar okuyunuz) 8. b (Yantnz yanlsa blm 8i tekrar okuyunuz) 9. d (Yantnz yanlsa blm 9u tekrar okuyunuz) 10. d(Yantnz yanlsa blm 10u tekrar okuyunuz)

14. Sra Sizde Cevap Anahtar

Sra Sizde Cevap 1: deal bir odak grup 8-12 kiiden oluur. Sra Sizde Cevap 2: irketler, kltrler, bireyler veya gruplar

15. Yararlanlan Kaynaklar

Acpayaml, O. A. (b.t.). Acpayam ve evresinde mesken ve mesken ile ilgili etnografik aratrmalar. D.T.F.C Dergisi, 13, 163-207. ubat 21, 2011, tarihinde http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/1246/14249.pdf adresinden alnmtr. Akturan, U. (2007). Tketici davranna ynelik aratrmalarda alternatif bir teknik: Etnografik aratrma. stanbul Ticaret niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (11), 237-252. Altunk, R., Cokun, R., Bayraktarolu, S. Ve Yldrm, E. (2005). Sosyal bilimlerde aratrma yntemleri: SPSS uygulamal. (4. bask). Sakarya: Sakarya Kitabevi. Atay, H. (2007). Sylem analizi kavramnn yaplar ve ilem ak. inde A. Yksel, B. Mil ve Y. Bilim (Ed.), Nitel aratrma: Neden? Nasl? Niin? (ss. 169-180). (1. bask). Ankara: Detay Yaynclk. Aziz, A. (2008). Sosyal bilimlerde aratrma yntemleri ve teknikleri. (4. bask). Ankara: Nobel Yayn. Bilim, Y. (2007a). Aratrma teknii olarak vaka almas ve sreci. inde A. Yksel, B. Mil ve Y. Bilim (Ed.), Nitel aratrma: Neden? Nasl? Niin? (ss. 193-212). (1. bask). Ankara: Detay Yaynclk. Bilim, Y. (2007b). Gstergebilim ve nitel yntemlerde kullanm, avantaj ve dezavantajlar. inde A. Yksel, B. Mil ve Y. Bilim (Ed.), Nitel aratrma: Neden? Nasl? Niin? (ss. 123-134). (1. bask). Ankara: Detay Yaynclk. Bonds-Raacke, J. ve Raacke, J. (2011). Research methods: Are you equipped?. New Jersey: Prentice Hall. Burns, A. C. ve Bush, R. F. (2006). Marketing research. (5. bask). Upper Saddle River, N.J.: Prentice Hall. Christensen, L. B., Johnson, R. B. ve Turner, L. (2011). Research methods, design and analysis. (11. bask). Boston, M.A.: Allyn & Bacon. Creswell, J. W. (2008). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. (3. bask). New Jersey: Pearson. Dan, A. ve Kalof, L. (2008). Essentials of social research. Berkshire: Open University Press. Gay, L. R., Mills, G. E. ve Airasian, P. (2009). Educational research: Competencies for analysis and application. (9. bask). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall. Gill, J. ve Johnson, P. (1991). Research methods for managers. London: Paul Chapman Publishing. Hair, J. F., Money, A. H., Samouel, P. ve Page, M. (2007) Business research for the 21st century: Research methods for business. West Sussex: Wiley & Sons. Jackson, W. ve Verberg, N. (2007). Methods: Doing social research. (4. bask). Toronto: Pearson Prentice Hall. Kln, U. K. (2007). Sosyal bilimler alannda gml teori yaklam. inde A. Yksel, B. Mil ve Y. Bilim (Ed.), Nitel aratrma: Neden? Nasl? Niin? (ss. 59-69). (1. bask). Ankara: Detay Yaynclk. Kln, O. (2007). Vaka almalarnda kavramsal ereve oluturma ve tanmlamalar. inde A. Yksel, B. Mil ve Y. Bilim (Ed.), Nitel aratrma: Neden? Nasl? Niin? (ss. 183-192) (1. bask). Ankara: Detay Yaynclk.

Leedy, P. D. ve Ormrod, J. E. (2010). Practical research: Planning and design. (9. bask). Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall. Locke, K. ve Golden-Biddle, K. (2004). An introduction to qualitative research: Its potential for industrial and organizational psychology. inde S. G. Rogelberg, Handbook of research methods in industrial and organizational psychology (ss. 99-118). Malden: Blackwell Publishing. Mack, N., Woodsong, C., MacQueen, K. M., Guest, G. ve Namey, E. (2005). Qualitative research methods: A data collectors field guide. North Carolina: Family Health International. Mil, B. (2007a). Aratrmalarda gml teori oluturma. inde A. Yksel, B. Mil ve Y. Bilim (Ed.), Nitel aratrma: Neden? Nasl? Niin? (ss. 45-58). (1. bask). Ankara: Detay Yaynclk. Mil, B. (2007b). Gstergebilim kullanarak niteli zmleme. inde A. Yksel, B. Mil ve Y. Bilim (Ed.), Nitel aratrma: Neden? Nasl? Niin? (ss. 111-122). (1. bask). Ankara: Detay Yaynclk. Mil, B. (2007c). Nitel aratrmalarda sylem analizi ve ilkeleri. inde A. Yksel, B. Mil ve Y. Bilim (Ed.), Nitel aratrma: Neden? Nasl? Niin? (ss. 157-167). (1. bask). Ankara: Detay Yaynclk. Neuman, W. L. (2009). Understanding research. Boston, MA: Pearson/Allyn & Bacon. Salkind, N. J. (2009). Exploring research. (7. bask). Upper Saddle River, N.J.: Pearson/Prentice Hall. vgn, H. (2009). Ulusal tarih eitiminin kimlik geliimindeki nemi. Akademik Bak, 2 (4), 35-52. Yalansz, N. (2009). Karlatrmal tarih: Tarih retiminde yeni bir yaklam. Uluslararas Soyal Aratrmalar Dergisi, 2 (9), 493-498.

16. Ekler
16.1. nite kapak resmi iin internet adresi: ubat 28, 2011, tarihinde http://www.metamanda.com/blog/archive/1-13-2005.gif adresinden alnmtr. 16.2. Albert Szent-Gyorgyiden alnt iin kaynak: Mart 21, 2011 tarihinde http://thinkexist.com/quotations/research/ adresinden alnmtr.