AKICI / TRKYE DAVASI * * Dileri Bakanl ok Tarafl Siyas ler Genel Mdrl tarafndan Trke'ye evrilmi olup, gayrresm

tercmedir. (23657/94) Strazburg 8 Temmuz 1999 USUL LEMLER 1. Dava, 14 Eyll 1998 tarihinde Szleme'nin eski 19. maddesi ile kurulan Mahkeme'ye Avrupa nsan Haklar Komisyonu tarafndan ("Komisyon"), Szlemenin 32. maddesinin 1. paragraf ve 47. maddeleri ile belirlenen aylk sre iinde havale edilmitir. Dava, Trk vatanda Sn. zzet akc tarafndan 2 Mays 1994 tarihinde Szlemenin eski 25. maddesi balamnda Komisyona yaplan 23657/94 nolu bavurudan kaynaklanmaktadr. Komisyonun talebi Szlemenin nceki 44 ve 48. maddeleri ve nceki Mahkeme A Tznn 32. maddesinin 2. Paragrafna gnderme yapmaktadr. Talebin amac davann esaslarnn Sorumlu Devletin Szlemenin 2,3,5,13,14 ve 18. maddelerinden kaynaklanan sorumluluklarnn ihlalini ortaya koyup koymad konusunda bir karara varmaktr. 2. Mahkeme Tznn eski 33. Maddesinin 3(d) paragrafna uygun olarak sorulan soruya cevaben, bavuran, davada yeralmak istediini belirtmi ve kendisini temsil edecek avukat grevlendirmitir. (Madde 30) 3. zellikle 11 No'lu Protokoln yrrle girmesinden nce usulle ilgili olarak ortaya kabilecek problemleri zmek iin oluturulan Daire'nin (Szlemenin nceki 43. maddesi ve nceki Tzk 21) Bakan olarak, Mahkeme Bakan Sn. Bernhardt, Sekreter Yardmcs araclyla, Trk Hkmeti Ajan'nn ("Hkmet"), bavurann avukatnn ve Komisyon Delegesi'nin yazl usuln organizasyonu hakkndaki grlerini almtr. Sonu olarak verilen talimata uygun olarak, Raportr, bavurann grlerini 23 Aralk 1998 tarihinde, Hkmet'in grlerini ise 4 Ocak 1999 tarihinde almtr. 4. 11 Nolu Protokoln 1 Kasm 1998 tarihinde yrrle girmesinden sonra ve 5. maddenin 5. paragrafna uygun olarak dava Byk Daire'ye gnderilmitir. Byk Daire re'sen ( ex officio ) seilmi Trk hakim Sn. R. Trmen (Szlemenin 27. maddesinin 2. paragraf ve Tzn 24. maddesinin 4. paragraf); Sn. L. Wildhaber, Mahkeme Bakan; Sn. E.Palm, Bakan Vekili; Sn. J.-P. Costa ve Sn. M. Fischbach, Blm Bakan Vekilleri; (Szlemenin 27. maddesinin 3. paragraf ve Tzk 24 paragraflar 3 ve 5 (a)) isimli kiilerden olumutur. Byk Daireyi tamamlamak zere atanan dier yeler Sn. L. Ferrari Bravo, Sn. L. Caflisch, Sn. W. Fuhrmann, Sn. K. Jungwiert, Sn. B. Zupancc, Sn. N. Vajic, Sn. J. Hedigan, Sn. W. Thomassen, Sn. M. Tsatsa-Nikolovska, Sn. T. Pantiru, Sn. E. Levits ve Sn. K. Traja isimli kiilerdir. (Tzk 24 para.3 ve Tzk 100 para. 4).

5. 7 Ocak 1999 tarihinde Sn. Wildhaber Sn. Trmen'i yelikten muaf tutmutur; Sn. Trmen

Byk Dairenin Tzn 28. maddesinin 4'nc paragraf gereince alnan karara uyarak yelikten ekilmitir. 10 ubat 1999 tarihinde Hkmet, Sekreter'e, Sn. F. Glckl'nn ad hoc hakim olarak atandn bildirmitir. (Szlemenin 27. maddesinin 2. paragraf ve Tzk 29 (1)). 6. Mahkemenin daveti zerine (Tzk 99) Komisyon, yelerinden birini, Sn. J. Liddy'i Byk Daire nndeki davaya katlmas iin grevlendirmitir. 7. Mahkeme Bakannn karar gereince, duruma halka ak olarak 24 Mart 1999 tarihinde Strazburg'da nsan Haklar Binas'nda yaplmtr. Mahkeme nnde: (a) Hkmet adna Sn. D. AKAY, Ajan, Sn. B. ALIKAN, Sn. E. GENEL, Sn. A. GNYAKTI, Sn. H. MUTAF, Danmanlar; (b) Bavuran adna Sn. F. HAMPSON, Sn. A. REIDY, Danman; (c) Komisyon Adna Sn. J. LIDDY, Delege. Mahkeme, Sn. Liddy'nin Sn. Hampson'un ve Sn. Akay'n konumalarn dinlemitir. ESASLAR HAKKINDA I. Davann artlar A. Bavuran 8. Bavuran, Sn. zzet akc 1953 doumlu bir Trk vatandadr ve halen Trkiye'nin gneydousunda Diyarbakr'da yaamaktadr. Komisyon'a bavuru, kendi adna ve devletin sorumluluu altndaki artlarda ortadan kaybolduunu iddia ettii erkek kardei Ahmet akc adna yaplmtr. B. Olaylar

9. Bavurann erkek kardeinin ortadan kayboluu hakkndaki olaylar tartlmtr. 10. Bavuran tarafndan sunulan olaylar aada Blm 1'de sunulmutur. Mahkemeye sunduu grlerinde bavuran 12 Mart 1998 tarihli Komisyon Raporu'nda (nceki 31. madde) tespit edilen olaylara ve daha nce Komisyon'a sunduu grlere dayanmtr. 11. Hkmet'in sunduu ekliyle olaylar, Blm 2'de sunulmutur. 12. Komisyona sunulan materyaller hakknda bilgi Blm C'de sunulmutur. Ulusal otoriteler nnde bavurann erkek kardeinin ortadan kaybolmas ile ilgili dava hakknda bilgi, Komisyon'un belirledii ekliyle Blm D'de sunulmutur. 13. Komisyon, bavurann erkek kardeinin ortadan kaybolduu artlarla ilgili tartmann altnda esaslar belirlemek amacyla, Szlemenin nceki 28. maddesinin 1 (a) paragraf gereince kendi soruturmasn yrtmtr. Bu amala Komisyon, hem bavuranlarn hem de Hkmetin kendi iddialarn desteklemek iin sunmu olduklar bir dizi belgeyi incelemi ve 3 ve 4 Temmuz 1996'da Ankara'da ve 4 Aralk 1996'da da Strazburg'da yaplan durumalarda tanklarn ifadelerini dinlemek iin delegeyi grevlendirmitir. Komisyonun kantlar hakkndaki deerlendirmesi ve bulgular Blm E'de zetlenmitir. 1. Bavurann Sunduu ekliyle Olaylar 14. 8 Kasm 1993 tarihinde, bavurann erkek kardei, Ahmet akc itlibahe Ky'nde jandarmalar ve ky korucular tarafndan gerekletirilen operasyon sonucunda gzaltna alnmtr. Operasyon sabah erken saatlerde balad srada dierleri ak bir alanda toplanrken, Ahmet akc eme yanndaki bir evde saklanmtr. Gvenlik gleri evleri atee vermeye balamtr. Ahmet akc evinin atsna saklam olduu 4.700.000 TL'yi alm ve evden karken yakalanmtr. Ahmet akc gvenlik gleri tarafndan kyden gtrlmtr. Bu olaya dier kyller de ahit olmutur. Para Ahmet akc'dan bir stemen tarafndan alnmtr. Kyden bir erkek ocuk, Ahmet akc'nn kars Remziye akc'ya, bir jandarmann szkonusu kiiden paray alrken grdn sylemitir. 15. Ahmet akc, Diyarbakr'a gnderilmeden nce, 1 gece kald Hazro'ya gtrlmtr. Diyarbakr'da l Jardarma Komutanl'nda gzaltna alnmtr. Yaklak 6 -7 gn sonra, 8 Kasm 1993 tarihinde gvenlik gleri tarafndan Balan'da yaplan operasyonda gzaltna alnan Mustafa Engin, Abdurrahman Al ve Tahsin Demirba ile 16-17 gn boyunca ayn odada kalmtr. Ahmet akc dvlm, kaburgas krlm ve kafatas yarlmtr. Birok kez sorgulama iin odadan karlm, elektrik oku verilmi ve dvlmtr. Ahmet akc, Mustafa Engin'e de bir stemenin kendisinden para aldn sylemitir. Bu srenin sonunda gzaltna alnan dier kii mahkeme nne karlmtr. Engin ve Demirba serbest braklm ve Abdurrahman Al gzaltna geri gnderilmitir. Engin, Ahmet akc'y tekrar grmemitir. 16. 1994 Ocak sonu veya ubat banda l Jandarma Komutanl'ndaki 85 gnden sonra, Ahmet akc, aylarca gzaltnda tutulduu Hazro'ya geri gnderilmitir. Oradan da Kavaklboaz'daki jandarma karakoluna gnderilmitir. 1994 ylnda ilkbahar veya yaz balarnda, Kavaklboaz'da gzaltna alnan Hikmet Aksoy, 13 gn boyunca yemek iin hcrelerinden karldklar zaman Ahmet akc'y grmtr. Bu srenin sonunda Hikmet Aksoy Lice'ye gnderilmitir. 17. Mays 1996'da, Hkmetin grleri iletildikten sonra bavuran, ilk defa olarak yetkililer tarafndan Ahmet akc'nn 17 ve 19 ubat 1995 tarihlerinde Hani'de Kllboan Tepesi'nde

bir atmada ldrldnn iddia edildiini renmitir. Kimlik tespitinin sadece Ahmet akc'nn kimlik belgesinin cesetlerden birinin zerinde bulunduu iddiasna dayanarak yapld anlalmaktadr. 2. Hkmet'in Sunduu ekliyle Olaylar 18. Hkmet, bu dnemde PKK'nn (Krdistan i Partisi) saysz ky imha ettiini, binlerce masum kurbana zarar verdiini ve gneydou blgesindeki halka dayanlmayacak surette bask uyguladn hatrlatmtr. 19. Hkmet, Ahmet akc'nn gvenlik gleri tarafndan 8 Kasm 1993 tarihinde itlibahe'de yaplan bir operasyon srasnda gzaltna alnmadn ve bu tarihten sonra da gzaltnda tutulmadn ifade etmitir. Gzalt kaytlar, Ahmet akc'nn Hazro veya Diyarbakr l Jandarma Komutanl'nda tutulmadn gstermektedir. Ayrca, adgeen Kavaklboaz'daki jandarma karakoluna da gtrlmemitir. 20. Ahmet akc, PKK rgtnn bir militandr. 17- 19 ubat 1995 tarihleri arasnda PKK ve gvenlik gleri arasndaki silahl atmann ardndan Kllboan Tepesi'nde dier 55 militan ile birlikte l olarak bulunmutur. Ahmet akc 23 Ekim 1993 tarihinde Dada Ky'nden "devletin hizmeti kpekleri" diye sz ettii be retmenin ldrlmesi olayna karmtr. Bu olaydan sonra muhtemelen adaletten kamak veya PKK'daki eylemlerine devam etmek zere ortadan kaybolmutur. 21. Bavurann ailesinden hikimse szkonusu kaybolma ile ilgili olarak Hazro'da Cumhuriyet Savcs'na ikayette bulunmamtr. C. Bavuran ve Hkmet Tarafndan Szkonusu ddialar le lgili Olarak Komisyon'a Sunulan Belgeler 22. Komisyon nndeki durumada bavuran ve Hkmet, bavuran tarafndan Diyarbakr'daki nsan Haklar Dernei'ne (HD) ve Diyarbakr'daki Cumhuriyet Savcsna verilen ifadeleri sunmulardr. Cumhuriyet Savcs ve nsan Haklar Dernei, Ahmet akc'nn ei Remziye akc'nn ve 9 Kasm 1 Aralk tarihleri arasnda Diyarbakr l Jandarma Komutanl'nda gzaltnda tutulan Mustafa Engin'in ifadelerini almtr. Mustafa Engin ayrca bir polis memuruna da ifade vermitir. Bavuran adna, Osman Baydemir, Mustafa Engin ile ayn zamanda gzaltna alnan Abdurrahman Al'dan ve Mehmet Bitgin ile Fevzi Okatan adl iki kylden ifade alnmtr. 23. Hkmet, ayrca Mustafa Engin, Abdurrahman Al ve Tahsin Demirba'n tutuklanmas ile ilgili 8 Kasm 1993 tarihli bir tevkif mzekkeresi, itlibahe Ky'ndeki operasyonla ilgili 7 ve 8 Kasm 1993 tarihli iki rapor, Komisyon Delegesi'nin ifade vermek zere davet ettii fakat ifade vermek zere durumaya gitmeyen tank Hikmet Aksoy ile ilgili belgeler ve iddialar hakknda makamlar tarafndan yaplan soruturmalar ile ilgili belgeleri sunmutur. 24. Komisyon, ilgili sreler ierisindeki Hazro Jandarma Karakolu, Lice Jandarma Karakolu, Diyarbakr l Jandarma Komutanl ve Kavaklboaz'daki Jandarma Karakolu'ndaki gzalt kaytlarnn suretlerini talep etmitir. Komisyon Delegeleri daha sonra Diyarbakr, Hazro ve Kavaklboaz'daki orjinal kaytlar incelemek istemitir. Hkmet, szkonusu sreler iin, Hazro Merkez Jandarma Karakolu'nun orjinal gzalt kaytlarn, Lice Jandarma Komutanl'nn ve Diyarbakr l Jandarma Komutanl'nn gzalt kaytlarnn ise kopyalarn sunmutur. Hkmet, Diyarbakr l Jandarma Komutanl'nn orjinal gzalt kaytlar ile Kavaklboaz Jandarma Karakolu'nun ne orjinal ne de suret olmak zere gzalt kaytlarn

Komisyon'a sunmamtr. D. hukuk Sreci 25. Bavurann ve Ahmet akc'nn babas Tevfik akc, 22 Aralk 1993 tarihinde, 24 gn sonra serbest braklan Mustafa Engin, Abdurrahman Al ve Tahsin Demirba ile ayn zamanda 8 Kasm 1993 tarihinde gvenlik gleri tarafndan gzaltna alnan Ahmet akc'nn akibeti hakknda bilgi isteyen el yazs ile yazlm dilekesini Diyarbakr Devlet Gvenlik Mahkemesi'ne sunmutur. Kendisine, Ahmet akc'nn gzaltna alnan kiiler listesinde olmad yolunda szl bir cevap verilmitir. 26. Hazro Cumhuriyet Savcs Aydn Tekin 4 Nisan 1994 tarihli bir mektup ile, Diyarbakr Devlet Gvenlik Mahkemesi Basavcs'na kaytlarn incelenmesinden sonra Ahmet akc'nn 8 Kasm 1993 tarihinde gzaltna alnmad veya tutuklanmad eklinde bilgi vermitir. 27. Hazro Cumhuriyet Savcs Aydn Tekin, Diyarbakr Devlet Gvenlik Mahkemesi Basavcs'na gnderdii 19 Nisan 1994 tarihli mektubuyla, 4 Nisan 1994 tarihli mektubunu teyit etmi ve Ahmet akc'nn kaybolduuna dair ailesi tarafndan bir bavuru yaplmadn belirtmitir. 28. Adalet Bakanl (Uluslararas Hukuk ve D likiler Genel Mdrl), 18 Austos 1994 tarihli mektubu ile, bavuran tarafndan Avrupa nsan Haklar Komisyonu'na yaplan ikayetlere genel hatlar ile iaret eden Dileri Bakanl'nn 19 Temmuz 1994 tarihli mektubuna atfta bulunarak, Diyarbakr Cumhuriyet Savcs'ndan bavurann ikayetlerini incelemesini ve hukuken deerlendirilmesini istemitir. 29. Bavurann ifadesi, Diyarbakr'da bir savc tarafndan 9 Eyll 1994 tarihinde alnmtr. fadesinde, erkek kardei Ahmet akc'nn askerler tarafndan 8 Kasm 1993 tarihinde gzaltna alndn ve yine gzaltnda tutulan Mustafa Engin ve Tahsin Demirba tarafndan grldn belirtmitir. Cumhuriyet Savcs, 25 Kasm 1994 tarihinde Remziye akc'nn ifadesini almtr. Remziye akc, ifadesinde, Jandarmalarn 8 Kasm 1993 tarihinde bir operasyon srasnda eini alp gtrdklerini sylemitir. 30. 1 Aralk 1994 tarihli mektupla, Diyarbakr l Jandarma Komutanl'ndan Albay Eref Hatipolu, Diyarbakr Cumhuriyet Savcs'nn 22 Kasm 1994 tarihli mektubuna cevaben, kaytlarn, Ahmet akc'nn 8 Kasm 1994 (1993 tarihi hataldr) tarihinde gzaltna alnmadn gsterdiini bildirmitir. 31. Albay Eref Hatipolu, 8 Aralk 1994 tarihli mektubunda, Diyarbakr li yetkililerine bavurann Avrupa nsan Haklar Komisyonu'na bavurusu hakknda bilgi vermitir. Ayrca, polis memurlarnn, ifadeleri alnmak zere aranan bavurann, babasnn, Ahmet akc'nn, Mustafa Engin'in Abdurrahman Al'n veya Tahsin Demirba'n adreslerini bulamadklar bildirilmitir. Kayp olduu iddia edilen Ahmet akc'nn, PKK'ya katlarak cinayet iledii tespit edilmitir. Ad geenin, 23 Ekim 1993 tarihinde Dada Ky'nden yedi kiiyi karan (be retmen, bir imam ve imamn erkek kardei) ve beini ldren PKK'nn da takmnn bir yesi olduu ve arand rapor edilmitir.

32. Albay Eref Hatipolu, Hazro Blge Jandarma Komutanl'na gnderdii 1 Mart 1995

tarihli mektup ile birlikte, 17-19 ubat 1995 tarihlerinde Kllboan Blgesi'nde gerekletirilen operasyon sonucunda l olarak bulunan 56 terristin zerinde bulunan belgeleri sunmutur. 33. 14 Mart 1995 tarihli mektup ile, Hazro Cumhuriyet Savcs Mustafa Turhan, Lice Cumhuriyet Savclndan, Mustafa Engin ve Tahsin Demirba'n 8 Kasm 1995 tarihinde jandarmalar tarafndan gzaltna alnp alnmadklarn ve gzaltndayken kaybolduu iddia edilen Ahmet akc ile ilgili olarak Mustafa Engin'in grlerinin alnmasn talep etmitir. 34. Ayn savc, 14 Nisan 1995 tarihli mektup ile, Hazro Blge Jandarma Komutanl'nn, 8 Kasm 1993 tarihinde itlibahe'de gerekletirilen operasyonla ilgili bilgi istemesini ve Ahmet akc'nn, Mustafa Engin, Abdurrahman Al ve ve Tahsin Demirba ile birlikte gzaltna alnp alnmadnn aratrlmasn ivedilikle talep etmitir. 35. Hazro Blge Jandarma Komutanl, Hazro Cumhuriyet Savcs'na verdii 17 Mays 1995 tarihli cevabi mektupla 8 Kasm 1993'teki operasyonun amacnn PKK yeleri ile yardm ve yataklk edenleri yakalamak olduunu ve kaytlarn Ahmet akc, Mustafa Engin, Abdurrahman Al ve Tahsin Demirba'n gzaltna alnmadklarn gsterdiini belirtmitir. 36. 22 Mays 1995 tarihli mektupla Hazro Cumhuriyet Savcs, Hazro Blge Jandarma Komutanl'ndan Ahmet akc'nn yerinin belirlenmesini talep etmitir. 37. Hazro Blge Jandarma Komutanl, Hazro Cumhuriyet Savcl'na gnderdii 23 Haziran 1995 tarihli mektubunda Ahmet akc'nn yerinin belirlenmesiyle ilgili Savcln 22 Mays 1995 tarihli yazs ile Diyarbakr l Jandarma Komutanl'nn 1 Mart 1995 tarihli yazsndan bahsetmitir. Ahmet akc'nn PKK'nn bir yesi olduu belirtilmitir. 17-19 ubat tarihlerinde Kllboan Tepesi'nde gerekletirilen ve 56 terristin lm ile sonulanan operasyonun ardndan, Ahmet akc'nn kimlii bir terristin zerinden kan belgeler arasnda bulunmu ve adgeenin terristlerden biri olduu sonucuna varlmtr. 38. Hazro Cumhuriyet Savcl, Diyarbakr Cumhuriyet Basavcl'na gnderdii 27 Haziran 1995 tarihli yazsnda Diyarbakr Cumhuriyet Basavclnn 1 Aralk 1994 tarihli yazsna ve Adalet Bakanl'nn 18 Austos 1994 tarihli yazsna atfta bulunarak, 8 Kasm 1993 tarihinde PKK yelerini ve PKK'ya yardm edenleri yakalamak amacyla bir operasyon dzenlendiini ve Ahmet akc, Mustafa Engin ve Tahsin Demirba isimli ahslarn iddia edildii gibi gzaltna alnmadn bildirmitir. Yukarda belirtilen 23 Haziran 1995 tarihli mektuba atfta bulunulmu ve Ahmet akc'nn PKK yesi olduu 17-19 ubat 1995 tarihlerinde Kllboan Tepesi, Hani Blgesi'nde gerekletirilen operasyonlar srasnda l olarak bulunduu belirtilmitir. Lice Cumhuriyet Savcs'ndan Mustafa Engin'in ifadesinin alnmas istenmi olup, henz cevap temin edilmemitir. 39. Hazro Cumhuriyet Savcl, 4 Temmuz 1995 tarihli yaz ile Adalet Bakanl'na, (Uluslararas Hukuk ve D likiler Mdrl) Hazro Jandarmas'nn temin etmi olduu bilgileri iletmitir. (Bkz. yukardaki 37. paragraf). 1994/191 nolu hazrlk soruturmas balatld ve devam etmekte olduu belirtilmiti. 40. Hazro Cumhuriyet Savcs, Adalet Bakanl'na hitaben yazlan 5 Mart 1996 tarihli yaz ile, yine Adalet Bakanl'nn talebi zerine Diyarbakr Cumhuriyet Savcs'ndan Mustafa Engin'in ifadesini almasnn istendii bildirilmitir. 41. 12 Mart 1996 tarihinde bir polis memuru, Mustafa Engin'den, Ahmet akc'y yldr grmediini belirten ksa bir ifade almtr. 13 Mays 1996 tarihinde Diyarbakr Cumhuriyet

Savcl, Mustafa Engin'in ifadesini almtr. Adgeen, bu ifadesinde, Ahmet akc'y grmediini belirtmi, fakat, Ahmet akc'nn kendisini grm olabileceini ifade ederek, ayrca, Diyarbakr l Jandarma Komutanl'nda bulunduu sre zarfnda, kendisine bir kez elektrik oku verildiini sylemitir. 42. 13 Haziran 1996 tarihinde, Hazro Cumhuriyet Savcs Mustafa Turhan yetkisizlik karar vermi ve dosyay l dare Kurulu'na gndermitir. Karar, bavuran ve Remziye akc'y davac ve maduru da Ahmet akc olarak gstermitir. Su, gzaltndaki bir ahsa yaplan kt muamele, ikence ve szkonusu ahsn parasna el konulmas olarak tanmlanrken, daval da Hazro Jandarma Karakolu'ndaki kimlii belirsiz ahslar ve ky korucular olarak tanmlanmtr. Szkonusu kararda davaclar, Hazro Jandarma Komutanl'na bal askerlerin 8 Kasm 1993 tarihinde itlibahe'ye geldiklerini, maduru gzaltna alarak, ikence grd Diyarbakr'a gtrdklerini ve bir stemenin madurdan 4.280.000 TL aldn iddia etmilerdir. Soruturma, madurun PKK terr rgtnn bir yesi olduunu ve 17-19 ubat tarihleri arasnda Kllboan Tepesi'nde gvenlik gleri tarafndan gerekletirilen operasyonun ardndan madurun kimlik kartnn ldrlen terristlerden birinin zerinde bulunduunu ve dolaysyla terristin pheye yer vermeksizin Ahmet akc olduunun belirlendiini tespit etmitir. Mustafa Engin, Ahmet akc'y grmediini belirten bir ifade vermitir. pheliler, Memurin Muhakemat Kanunu kapsamna girdikleri iin Hazro Cumhuriyet Savcl'nn yetkisizlik karar ile dosya Hazro l dare Kurulu Bakanl'na sevkedilmitir. E. Komisyonun Kantlar Deerlendirmesi ve Olaylarn Tespiti 43. Komisyon, dava konusu olaylar, zellikle de Kasm 1993 sralarnda gerekleenler, tartmal olduu iin taraflarn yardm ile, soruturma yapm ve onbir tanktan yazl ve szl ifadeler de dahil olmak zerelazl delilleri kabul etmitir. Bu tanklarn isimleri yledir; itlibahe'nin eski muhtar Fevzi Oyazl delilleri , Ahmet akc'nn ei Remziye akc, 9 Kasm 1 Aralk 1993 tarihleri arasnda Diyarbakr l Jandarma Komutanl'nda gzaltna alnan Mustafa Engin, 8 Kasm 1993 tarihinde itlibahe'deki operasyonu yneten Hazro Jandarma Komutan Ertan Altnoluk, itlibahe Ky'nden Mehmet Bitgin, Kasm 1994 tarihinden itibaren Hazro'da Cumhuriyet Savcl yapan Mustafa Turhan, Temmuz 1993 ve Austos 1994 tarihleri arasnda Hazro Blge Jandarma Komutanl'nda grevli olan Hazro Blge Merkez Karakolu Komutan Aytekin Trker, Austos 1992'den beri Diyarbakr l Jandarma Komutanl'ndaki gzalt kaytlarn tutmakla grevli Ahmet Katmerkaya, Temmuz 1993 ve Austos 1995 tarihleri arasnda Kavaklboaz Karakolu'nda grev yapan jandarma Kemal avdar ve Dada Ky'nden be retmenle birlikte karlan imamn erkek kardei Abdullah Cebeci. Tanklklarna bavurulmas iin arlan alt tank bu arya uymamtr. Bunlar; 1994 ylnda Hazro Cumhuriyet Savcs olarak grevini yrten Aydn Tekin, Diyarbakr l Jandarma Komutan Albay Eref Hatipolu, Kavaklboaz'da gzaltnda iken bavurann erkek kardeini gren Hikmet Aksoy, bavurann ve Ahmet akc'nn babas Tevfik akc, 8 Kasm-1 Aralk 1993 tarihleri arasnda Diyarbakr l Jandarma Komutanl'nda gzaltnda tutulan Tahsin Demirba ve Abdurrahman Al. Tevfik akc tank dinleme durumasndan nce lmtr. Bavurann, Hikmet Aksoy'un Konya Cezaevinde olduunu bildirmi olmasna ramen, Hkmet, Temmuz 1996 tarihindeki duruma iin sz edilen ahsn yerini tespit edemediini savunmutur.Hkmet, 20 Kasm 1996 tarihinde delegeler nndeki duruma iin Hikmet Aksoy'a tebligat gndermi fakat, kendisi szkonusu belgeyi imzalamay reddetmi ve 18 Kasm 1996 tarihinde serbest braklmtr. Hkmet, Komisyon'a, adgeenin serbest braklmasnn nedeni ve zamanlamas ile ilgili bilgi sunmamtr. Aydn Tekin Komisyon'a gnderdii bir mektup ile olayla ilgili olarak dolayl ya da dolaysz hibir bilgisi olmadn ve

katlmak zorunda olmad grnde olduunu bildirmitir. Temmuz 1996 tarihindeki durumada Hkmet Ajan, delegelere, ne Cumhuriyet Savclarn ne de Eref Hatipolu gibi kdemli memurlarn durumaya katlmaya zorlayamayacaklarn talep edemeyeceklerini belirtmitir. Komisyon, raporunun 245. paragrafnda, Hkmetin, Szlemenin eski 28. maddesinin 1 (a) paragraf erevesinde gerekleri belirleme grevinde Komisyona gerekli kolaylklar salamada yetersiz kaldn belirtmitir. Bu paragrafta bahsedilenler yledir: (i) Hkmet'in Komisyon Delegelerinin orjinal gzalt kaytlarn grmelerini salamamalar (bkz. yukardaki para. 24) (ii) Hkmet'in tank Hikmet Aksoy'un katlmasn salamamas (iii) Hkmet'in Aydn Tekin ve Eref Hatipolu isimli tanklarn katlmalarn salamamas 44. Komisyon, szl ifade ile ilgili olarak, tercmanlar araclyla alnan ifadenin deerlendirmesinin zor olduunun farknda idi. Bu yzden, delegeler nnde tanklarn ifadelerine verilmesi gereken anlam ve nem konusunda titiz davranlmtr. Olaylarla ilgili elikili ifadelerin olduu bu davada, Komisyon, detayl ulusal adli bir soruturmann yaplmam olmasndan znt duymutur. Komisyon, bir ilk derece mahkemesi olamayaca iin kendi snrlarnn farknda idi. Yukarda bahsedilen dil problemine ek olarak, blgedeki mevcut durum hakknda detayl ve dorudan bilgi mevcut deildir. Dahas, Komisyon'un tanklar ifade vermeye zorlama yetkisi de yoktu. Bu davada 17 tann davet edilmi olmasna ramen, sadece 11 kii ifade vermitir. Belge eksiklii konusuna yukarda deinilmitir. Bu yzden Komisyon, ifade ve kant yetersizlii nedeni ile olaylar tespit etmekte zorluk ekmitir. Komisyon'un tesbitleri yle zetlenebilir: 1. 8 Kasm 1993 tarihli itlibahe Ky operasyonu 45. itlibahe, 1993 ylnda terrist faaliyetlerin youn olduu bir blgede idi. 23 Ekim 1993 tarihi sralarnda PKK yeleri be retmen, bir imam ve Dada Ky'nden imamn erkek kardei Abdullah Cebeci'yi karmlar ve giderken Balan Ky'nn yaknndan gemilerdir. Mustafa Engin'in, gitmesine izin vermeden nce, Krt kkenli bir retmeni bir gece iin evinde misafir etmesi istenmiti. PKK dier drt retmeni ve imam ldrm, Abdullah Cebeci ise yaral olarak kurtulmay baarmtr. Adgeen, Lice Jandarma Komutanl'ndaki jandarmalara, yiyecek getiren ve nbet tutan kyller de dahil, grd ahslarn egalini vermitir. Balan Ky Lice jandarmasnn yetkisi altnda bir ky idi. Karlan madurlar, itlibahe Ky'ne yakn, Balan'a bir kilometreden daha az bir mesafede fakat Hazro jandarmasnn yetkisi altndaki bir yere gtrlmlerdir. 46. Hazro ve Lice jandarmas 8 Kasm 1993 tarihinde bir operasyon dzenlemitir. Bu operasyon, karma, ldrme ve olaya karan ahslarn yakalanmas ile ilgili kant ve bilgi toplamak amacyla yaplmt. Ertan Altnoluk, Hazro jandarmasnn komutan idi. 7 Kasm 1993 tarihinde szkonusu kii tarafndan verilen operasyon emri PKK terristlerinin ve ibirlikilerinin yakalanmas ve barnaklarnn yokedilmesi amacn tamakta idi ve itlibahe operasyon yeri olarak belirlenmiti. Komisyon, Ertan Altnoluk'un, itlibahe'ye, Ahmet akc'y aramak iin gitmediklerini belirten ifadesini reddetmitir. Delegeler, onun tanklnn faydasz ve ciddiyetten uzak olduu grndedir. Komisyon, Ahmet akc'nn bu

operasyondan nce, PKK'ya kart eklindeki phelerle ilgili olarak yetkililer tarafndan arandn belirten dier iki jandarmadan alnan ifadeye nem vermi ve karma ile ilgili olarak, Hazro jandarmasnn Ahmet akc'nn yerinin tespit edilmesi ve yakalanmas iin itlibahe'ye gittiini tespit etmitir. 47. Komisyon, jandarmalar tarafndan Ahmet akc'nn kyden gtrldn gren Remziye akc, Fevzi Okatan ve Mehmet Bitgin isimli tanklarn ifadelerinin tutarl, gvenilir, inandrc olduu grndedir. Tanklarn ifadelerine Hkmet tarafndan sunulan itirazlarn, yaplan inceleme sonucunda temelden yoksun olduuna karar vermitir. Bu yzden, Komisyon, jandarmalar 8 Kasm 1993 tarihinde itlibahe'ye geldiklerinde Ahmet akc'nn saklanmaya altn, fakat sonra bulunarak Hazro jandarmalar tarafndan gzaltna alndn tespit etmitir. Bu srada Balan Ky'nde, Lice Jandarmas, Mustafa Engin, Abdurrahman Al ve Tahsin Demirba' gzaltna almtr. 2. Ahmet akc'nn kt muameleye maruz kald ve gzaltna alnd iddias 48. Mustafa Engin, Abdurrahman Al ve Tahsin Demirba geceyi geirdikleri Lice Jandarma Komutanl'na gtrlmtr. Bu durum gzalt kaytlarna geirilmemitir. Ertesi gn 9 Kasm 1993 tarihinde, Diyarbakr l Jandarma Komutanl'na gtrlmlerdir. Gzalt kaytlar da ayn gn gzaltna alndklarn dorulamaktadr. 49. Hazro Jandarma Karakolu'nda tutulan gzalt kaytlarnda, Ahmet akc ile ilgili olarak 8 Kasm tarihine ait bir kayt yoktur. Kasm-Aralk 1993 tarihleri arasnda Diyarbakr l Jandarma Komutanl'ndaki kaytlarn kopyalar iin de durum ayndr. Komisyon, her ikisini de detayl olarak incelemitir. Olduka nemli bulgular tespit etmitir. zellikle, kaytlarn tarihsel sra ile yaplmadn, Diyarbakr gzalt kaytlarndaki girilerin ayn el yazs ile yapldn, Diyarbakr'da gzaltna alnan ahslarn saysnn hcre saysn atn tespit etmitir. Bu, kaytlarn ada bir ekilde yaplmad phesini uyandrmtr. Kaytlara yaplan bir girdinin, bir phelinin mutlak surette orada olduunu gstermediini ve phelilerin gzalt alanna giri ve klarnn kayt edilmediini belirten Diyarbakr l Jandarma kaytlarndan sorumlu Ahmet Katmerkaya'nn szl aklamalar, Komisyon'u hibir ekilde tatmin etmemi Komisyon, bu sre iinde gzaltna alnm olmas mmkn olan ahslarn kaytlarnn doru ve kapsaml olmad ve Ahmet akc'nn isminin Hazro ve Diyarbakr kaytlarnda varolmamasnn onun gzaltna alnmadn kantlamak iin yeterli olmad sonucuna varmtr. 50. Komisyon, Diyarbakr l Jandarma Komutanl'nda iken ayn odada 16-17 gn boyunca kalan Ahmet akc'y grp konutuunu syleyen Mustafa Engin'in szl ifadesini kabul etmitir. Ahmet akc'nn zerinde kurumu kan lekeleri ile kt grndn, dvldn, kaburga kemiklerinden birinin krldn, kafatasnn hasar grdn, iki kez elektrik oku verildiini syledii ifadesini de kabul etmitir. Ahmet akc'nn gzaltna alnd ve kt muameleye maruz kaldn destekleyen kant, nsan Haklar Dernei tarafndan Abdurrahman Al'dan alnan yazl ifadede mevcuttur. Komisyon, Mustafa Engin tarafndan verilen ve Hkmet'in, szl ifadesine ters dtne inand yazl ifadeleri dikkate almtr.12 Mart 1996 tarihinde bir polis memuru tarafndan alnan ilk ifadenin ksa ve kesin olmayan bir itiraz nitelii tadn tespit etmitir. 13 Mays 1996 tarihinde bir savc tarafndan alnan ifadenin de ksa, elikili ve net olmad belirtilmitir. Komisyon, bunun Mustafa Engin'in ifadesini tam ve doru olarak yanstmad ve delegeler nndeki ifadenin gvenirliini sarsmad grndedir . Ahmet akc'nn itlibahe'de yakalandktan sonra, 8 Kasm 1993 tarihinde geceyi geirdii Hazro'ya gtrld, Engin'in serbest brakld 2 Aralk tarihi sralarnda yine son olarak Mustafa

Engin tarafndan grld Diyarbakr l Jandarma Komutanl'na transfer edildii tespit edilmitir. 51. Komisyon, bavurann, Ahmet akc'nn Diyarbakr l Jandarma Komutanl'ndan Hazro'ya Hazro'dan da Kavaklboaz Jandarma Karakolu'na gtrld eklindeki iddialarna ilikin bulgu tespit etmemitir. Bu iddialar, delegeler nne kmayan ve yazl ifade sunmayan Hikmet Aksoy tarafndan bavurana sylenenlere dayanmaktadr. Baz destekleyici faktrler olmasna ramen, Komisyon, kantlarn gerekli standartlara sahip olmadn belirtmitir. 3. Ahmet akc'nn lm le lgili Raporlar 52. Ahmet akc'nn ailesine, adgeenin 17-19 ubat 1995 tarihleri arasnda gvenlik gleri ile PKK arasnda bir atma srasnda ld konusunda bilgi verilmemitir. Albay Eref Hatipolu'nun yetkililere Ahmet akc'nn nerede olduu konusunda bilgi vermesi istenmi olmasna ramen, kimlik kartnn Kllboan Tepesi'nde len terristlerden birinin zerinde bulunduuna dair resmi rapor sunmamtr. Kimlik kartnn bulunmasna dair ilk rapor, baz belgelerle birlikte Albay Hatipolu tarafndan atmann olduuna dair bilginin iletildii Hazro jandarmas tarafndan sunulmutur. Fakat, Komisyon'a cesetin kimlii ya da gmlmesi ile ilgili belge sunulmamtr. Komisyon, Ahmet Kl'n iddia edildii gibi ldrldn veya cesedinin Kllboan Tepesi'nde lenlerden birine ait olduunu tespit etmemitir. 4. Ahmet akc'nn Kaybolmas ddias le lgili Olarak Yaplan Soruturma 53. Komisyon, bavurann ve babas Tevfik akc'nn, Ahmet akc'nn kaybolmas konusunda, Diyarbakr Devlet Gvenlik Mahkemesi Savcs'na bavurduunu belirtmitir. Yetkililer tarafndan yaplan tek giriim, Devlet Gvenlik Mahkemesi kaytlarnn Ahmet akc'nn ismini ierip iermediini kontrol etmek ve kaytlar kontrol eden Hazro savcsna aratrma yapmas iin gndermekti. 54. Bavuru hakknda Hkmet'e bilgi verilmesinin ardndan Diyarbakr ve Hazro Cumhuriyet Savclar inceleme yapmtr. Mustafa Engin, Remziye akc ve bavurann ifadeleri alnmtr. Tahsin Demirba ve Abdurrahman Al'n adresleri tespit edilememitir. Komisyon, Hazro Savcs'nn, Ahmet akc'nn tutuklanmasna ilikin olarak Hazro Blge Jandarmas'ndan bilgi talep ettiini fakat orjinal gzalt kaytlarn incelemediini tespit etmitir. Ne de bir savc tarafndan Diyarbakr l Jandarma gzalt kaytlar incelenmitir. Hazro Blge Jandarmas tarafndan, Ahmet akc'nn Kllboan Tepesi'nde len terristler arasnda olduunun teyidi iin hibir giriimde bulunulmamtr. 55. 13 Haziran 1996 tarihli yetkisizlik kararn verirken, Mustafa Engin, Remziye akc ve bavurandan alnan ifadeler ile Ahmet akc'nn cesedinin bulunmas hakknda Hazro jandarmasndan alnan bilgi, Hazro Cumhuriyet Savcs'nn elinde mevcut idi. Savc'nn Komisyon'a yaplan bavuru ile ilgili belgeleri ve gzalt kaytlarnn kopyalarn da temin etmesi mmkn olabilirdi. II. lgili Hukuk Ve Uygulamas 56. Hkmet, grlerinde bu dava ile balantl olarak, ulusal yasal hkmler hakknda detayl bilgi sunmamtr. Mahkeme, dier davalarn, (zellikle de 25 Mays 1998 tarihli Kurt Trkiye'ye Kar Karar, Hkm ve Karar Raporlar 1998-III, s. 1169-70, para. 56-62, 9 Haziran 1998 tarihli Tekin Trkiye Karar, Raporlar 1998-IV, s. 1512-13, para. 25-29) grlerinde sunulan ulusal hukuka ilikin bilgilere gnderme yapmtr.

A. Olaanst Hal 57. Yaklak 1985'ten beri gvenlik gleri ile PKK (Krdistan i Partisi) arasnda Trkiye'nin gneydousunda ciddi problemler yaanmaktadr. Hkmet'e gre, bu problemler binlerce sivilin ve gvenlik gleri yelerinin hayatn tehdit etmektedir. 58. 25 Ekim 1983 tarihli 2935 sayl Olaanst Hal Kanunu gereince gneydou blgesi ile ilgili iki kararname karlmtr. Bunlardan ilki olan 10 Temmuz 1987 tarihli 285 nolu Kararname ile Trkiye'nin gneydousundaki onbir ilden onunda Olaanst Hal Blge Valilii kurmutur. Kararnamenin 4. maddesinin (b) ve (d) bendleri gereince, btn zel kuvvetler ve gvenlik gleri birimleri ve Jandarma Asayi Komutanl, Blge Valisi'nin emri altndadr. 59. 16 Aralk 1990 tarihli 430 No'lu ikinci kararname ile, 8. maddede belirtildii gibi, blge valisinin yetkileri artrlmtr; rnein blge valisi hakimler ve savclar da dahil olmak zere kamu grevlilerinin ve alanlarnn blgeden nakillerini emredebilir. "Bu Kanun Hkmnde Kararname ile ileri Bakanna, Olaanst Hal Blge Valisine ve olaanst hal blgesi dahilindeki il valilerine tannan yetkilerin kullanlmas ile ilgili her trl karar ve tasarruflarndan dolay bunlar hakknda cezai mali veya hukuki sorumluluk iddias ileri srlemez ve bu maksatla herhangi bir yarg merciine bavurulamaz. Kiilerin sebepsiz uradklar zararlardan dolay Devletten tazminat talep etme haklar sakldr." B. dari Sorumluluk Hakknda Anayasal Hkmler 60. Anayasa'nn 125. maddesinin 1. ve 7. paragraflar yledir: "darenin her trl eylem ve ilemlerine kar yarg yolu aktr. ...... dare, kendi eylem ve ilemlerinden doan zarar demekle ykmldr." 61. Bu hkm olaanst hal veya sava durumlarnda bile snrlamaya tabi tutulamaz. Bu maddenin son hkm, sosyal risk teorisine dayal, mutlak ve objektif bir sorumluluk anlayna sahip idarenin hata yapm olmasn gerektirmez. Bu nedenle, kamu gvenlii veya dzenini salayamad ya da bireyin hayatn ya da mlkn koruma grevinde baarl olamad hallerde, idare, kimlii tespit edilemeyen veya terristler tarafndan ilenen fiillerden zarar gren ahslara tazminat deyebilir. 62. dare hakkndaki dava, yazl usulle alan idari mahkemeler nnde grlebilir. C. Ceza Hukuku ve Usul 63. Trk Ceza Kanunu'na gre ceza gerektiren sular yledir: - ahsn hrriyeti Aleyhinde Crmler (genel olarak 179. madde ve devlet memurlar hakknda 181. madde) - Tehdit (191. madde) - Hkmet Memurlar Tarafndan Efrada Kar Yaplacak Suimuameleler (243. ve 245.

maddeler) - ahslara Kar Messir Fiiller (452. ve 459. maddeler), kasten adam ldrme (448. madde) ve mevsuf adam ldrme (450. madde) 64. Btn bu sular iin, ikayetler Ceza Muhakemeleri Usul Kanunu'nun 151. ve 153. maddeleri gereince, savcya veya yerel idari makamlara yaplabilir. Bir suun ilenmesi ile ilgili bilgisi olan savc dava ap amama konusunda karar verirken olayla ilgili olarak inceleme yapmakla ykmldr. (153. madde). ikayetler yazl veya szl yaplabilir. Davac, savcnn ceza davas amama kararna kar itiraz edebilir. D. Medeni Kanun Hkmleri 65. Devlet memurlarnn, maddi ve manevi zarara yol aan ve su ya da haksz fiil nitelii tayan hukuka aykr bir davran hukuk mahkemeleri nnde tazminat talebi konusu olabilir. Borlar Kanunu'nun 41. maddesi gereince, madur olan kii, isteyerek, tedbirsizlik veya dikkatsizlik sonucu zarar veren faile kar ikayette bulunabilir. Hukuk Mahkemelerine Borlar Kanunu'nun 46. maddesi gereince maddi zarar, 47. madde gereince de manevi zarar talebi ile bavurulabilir. E. 285 No'lu Kararnamenin Etkisi 66. Terr sularyla ilgili davalarda, savclar, ayr bir sistem olarak Trkiye'de mevcut olan, Devlet Gvenlik Mahkemeleri ve savclar lehine yetkilerinden vazgeerler. 67. Olaanst hal blgesinde, gvenlik gleri yelerinin iledii iddia edilen sularla ilgili olarak Cumhuriyet Savcsnn yetkisi elinden alnmtr. 285 no'lu Kararnamenin 4. maddesinin 1. paragraf, Blge Valisinin ynetimi altndaki btn gvenlik glerinin (bkz. yukardaki 58. paragraf), grevlerini yerine getirirken iledikleri bir fiilin, 1914 sayl Memurin Muhakemat Kanunu'na gre yarglanmas gerektiini belirtir.Bu nedenle, gvenlik gleri hakknda bir ikayet alan her savc, yetkisizlik karar vermeli ve dosyay dari Kurul'a transfer etmelidir. Bu kurullar valinin bakanlnda toplanan devlet memurlarndan oluur. Kurulun verdii men-i muhakeme karar otomatik olarak Yksek dare Mahkemesi'ne gnderilir. Lzum-u muhakeme karar verildikten sonra davann incelenmesi yetkisi savcya aittir. KOMSYON NNDEK LEMLER 68. zzet akc, 2 Mays 1994 tarihinde Komisyon'a bavurmutur. Kardei Ahmet akc'nn gvenlik gleri tarafndan gzaltna alndn ve o tarihten beri kayp olduunu ve bu olaylarn makamlarca yeterince aratrlmadn iddia etmitir. Szlemenin 2,3,5,13,14 ve 18. maddelerine dayanmtr. 69. Komisyon, 15 Mays 1995 tarihinde 23657/94 numaral bavurunun kabuledilebilir olduuna karar vermitir. 12 Mart 1998 tarihli raporunda (Szlemenin eski 31 maddesi), bavurann erkek kardeinin kayboluu konusunda oybirliiyle Szlemenin 2. maddesinin ihlal edildii; bavurann kardei konusunda (oybirliiyle) Szlemenin 3. maddesinin ihlal edildii; bavurann kardeinin kayboluu konusunda (oybirliiyle) Szlemenin 5. maddesinin ihlal edildii; bavuran konusunda Szlemenin 3. maddesinin ihlal edildii (e kar yirmi yedi oy); Szlemenin 13. maddesinin ihlal edildii (oybirliiyle); Szlemenin 14. ve 18. maddelerinin ihlal edilmedii (oybirliiyle) grnde olduunu aklamtr. Raporda sunulan Komisyon grnn ve ksmi muhalefet erhinin tam metni bu karara ek olarak sunulmutur.

MAHKEMEYE SON SUNULAR 70. Bavuran grlerinde, Mahkemeden, muhatap Devlet'in Szlemenin 2,3,5,13, 14 ve 18. maddelerini ihlal ettii ve Szlemenin eski 28. maddesi 1(a) paragrafndan doan sorumluluklarn yerine getirmedii eklinde karara varmasn istemitir. Mahkemeden, kendisi, kardeinin ei ve varisleri iin, 41. madde gereince adil tazminata hkmedilmesini talep etmitir. 71. Hkmet, grlerinde, bavurann i hukuk yollarn tketmemi olmas nedeniyle, Mahkemenin bavuruyu kabuledilemez bulmasn talep etmitir. Hkmet, ayrca bavurann ikayetlerinin kantlarla desteklenmediini iddia etmitir. HUKUKA DAR 72. Mahkeme, 1 Kasm 1998 tarihinden nceki Szleme sistemi kapsamnda, olaylarn tesbiti ve teyidinin ncelikle Komisyonun grevi olduu eklindeki itihatlarn hatrlatmtr (Szlemenin nceki 28. maddesinin 1.paragraf ve 31. madde). Mahkemenin Komisyonun olaylarla ilgili tespitlerine bal kalmamasna ve nndeki btn belgelerin altnda kendi deerlendirmesini yapmakta serbest olmasna ramen, sadece baz istisnai durumlarda bu alandaki yetkisini kullanacaktr. (Bkz. dier kararlar arasnda 16 Eyll 1996 tarihli Akdivar ve Dierleri Karar, Hkm ve Karar Raporlar, 1996-IV, s. 1214, para. 78). 73. Hkmet, grlerinde ve yazl savunmalarnda bavurann, Remziye akc'nn ve Mustafa Engin'in ifadelerindeki elikileri ve zayf noktalar dikkate almad iin ve gzalt kaytlarndaki ilgisiz birtakm eksiklikleri dikkate ald iin Komisyon'un kantlarla ilgili deerlendirmesinin noksan olduunu belirterek, Mahkeme'yi Komisyon'un tespitleri konusunda tekrar deerlendirme yapmaya davet etmitir. 74. Bu davada Mahkeme, Komisyon'un olaylarla ilgili tespitlerine Ankara ve Strazburg'da delegeler nnde yaplan durumalardan sonra, (bkz. yukardaki 43. para.) ulatklarn hatrlatmtr. Komisyon'un, nndeki kantlar deerlendirme grevine hassasiyetle yaklatn ve bavurann ifadesini destekleyen ve onun gvenirliliine glge dren detaylara nem verdiini belirtmitir. Komisyon, zellikle, Mustafa Engin ile itlibahe Ky'ndeki operasyonu yrten jandarma Ertan Altnoluk isimli ahstan alnan ifadeleri dikkatle incelemitir. 75. Mahkemenin grne gre, Hkmet tarafndan yaplan eletiriler, Mahkeme'ye olaylar teyid etme yetkisini verebilecek bir durum ortaya koymamaktadr. Bu artlarda Mahkeme, olaylar Komisyonun tespit etmi olduu ekliyle kabul etmitir. 76. Olaylarla ilgili tespitlerin kanlmaz olarak bu ekilde yaplmasndan kaynaklanan zorluklara ek olarak, Komisyon grevlerini tam olarak yerine getirmek iin gerekli kantlara ve ifadelere ulaamamakta idi. Komisyon, Hkmet'in Komisyon delegelerine orijinal gzalt kaytlarn grmelerini ve tank Hikmet Aksoy'un katlmn salamadn, Aydn Tekin (Cumhuriyet Savcs) ve Albay Eref Hatipolu (jandarma subay) isimli devlet memurlarnn katlmlarn salayamadn tespit etmitir. Mahkeme, bu durumun, sadece, bavuranlarn, yetkililerin basksna maruz kalmadan Szleme organlar ile zgrce iletiim kurabilmeleri iin deil, ayrca Devlet'in bavurularn etkili bir ekilde incelenebilmesini salamak iin de btn kolaylklar salamasn temin amacyla, Szlemenin eski 25. maddesi ile kurulan (yerini 34. madde almtr) bireysel bavuru sisteminin etkili bir ekilde ilemesi asndan, byk nem tadn vurgulamtr.

(Bkz. Komisyonun olaylar tespit etme sorumluluu ile ilgili Szlemenin eski 28. maddesinin 1 (a) paragrafnn yerini alan mahkeme prosedr ile ilgili Szlemenin 38. maddesi). Mahkeme ayrca, gzalt kaytlar ile ilgili olarak, Hkmet'in sunmu olduu aklamalarn yetersizliine ve tanklar konusunda Hkmet'in yapt aklamalarn tatmin edici ve inandrc olmayna dikkat ekmitir. Sonu olarak, Hkmet'in, Komisyon'un olaylar tesbiti iin btn kolaylklar salama konusunda Szleme'nin eski 28. maddesinin 1 (a) paragraf ile belirlenen sorumluluklarn yerine getirmedii eklindeki Komisyon tesbitini teyit etmitir. II. Hkmet'in n tiraz 77. Hkmet, bavurann ceza davas yolu ile veya hukuki veya idari mahkemelere bavurma usuln kullanarak tazminat talebinde bulunmad iin, Szlemenin 35. maddesinin gerektirdii ekilde i hukuk yollarn tketmediini iddia etmitir. Hkmet, Trk yetkililerin gvenlik glerine kar ceza davas ama konusunda isteksiz olmadn ve hukuki, ile idari yollarn etkili olduunu belirten, Mahkeme'nin Aytekin davasndaki kararna (bkz. 23 Eyll 1998 tarihli Aytekin Karar, Raporlar 1998-VII) atfta bulunmutur. 22 Aralk 1993 tarihli dilekenin zerinde adres olmad veya savclk kalemi tarafndan alndn gsteren kayt tamad iin, bavurann, kardeinin kaybolmas konusunda iddia edildii gibi savcya bavuruda bulunmadn ifade etmitir. 78. Bavurann avukat, durumada, bavurann babasnn Diyarbakr Devlet Gvenlik Mahkemesi Savclk kalemine bavurduunu ve bu bavurular kayt etmenin mutad bir uygulama olmadn belirtmitir. Dahas, ikayet dilekesi, aka bavurann, erkek kardeinin gvenlik gleri tarafndan gtrld eklindeki iddiasn ve buna tanklk eden tann ismini iermektedir. 79. Komisyon, kabuledilebilirlik kararnda Hkmet'in argmanlarn reddederek, bavurann Trk hukuku gereince ilgili ve yetkili otoriteler nnde ikayetlerini sunduunu ve sonu olarak baka arelere bavurmasnn gerekmediini belirtmitir. 80. Mahkeme, Ahmet akc'nn kayboluu ile ilgili olarak bavurann ve babasnn Devlet Gvenlik Mahkemesi'ne bavurduu hususunu Komisyon tarafndan tesbit edildiini gzlemlemitir. Mahkeme ayrca, 4 ve 19 Nisan tarihli mektuplarla da ortaya konulduu gibi, hem Diyarbakr Devlet Gvenlik Mahkemesi'ndeki hem de Hazro'daki savclarn, adgeenlerin ikayetleri hakknda bilgileri olduunu belirtmitir (Bkz. yukardaki paragraflar 26-27). Fakat, yetkililer szkonusu iddialara kar giriimde bulunmamlardr. Remziye akc'nn 12 Kasm 1994 tarihli ifadesi ile dorulanan bavurann 9 Eyll 1994 tarihli ifadesine ramen, Hazro ve Diyarbakr'daki gzalt kaytlarnn tetkiki ile Mustafa Engin'den alnan iki ksa ifadenin dnda bir tedbir alnmamtr. Daha sonra, 1995 ylnda Ahmet akc'nn cesedinin bulunduuna dair raporun teyidi iin veya otopsi raporu ile defin belgesinin kopyalarn talep etmek yolu ile kimliin tesbiti iin hibir giriimde bulunulmamtr. Kaybolma iddias ile ilgili etkili bir soruturma yaplmaynn ve otoritelerin Ahmet akc'nn gzaltna alndn reddetmelerinin altnda, Mahkeme, bavurann Hkmet tarafndan deinilen hukuki ve idari yollara bavurmasnn anlam tamad ve bavurann i hukuk yollarn tketmek iin, kendisinden beklenebilecek hereyi yapt sonucuna varmtr (bkz. 25 Mays 1998 tarihli Kurt Trkiye Karar, Raporlar 1998-III, s. 1175-77, para. 79-83). Sonu olarak, Mahkeme, Hkmet'in ilk itirazn reddetmitir.

III. Szlemenin 2. Maddesinin hlal Edildii ddias 81. Bavuran, erkek kardeinin yaknlarna haber verilmeden gzaltna alndn ve Szleme'nin 2. maddesinin ihlalini ortaya koyacak ekilde, o tarihten beri kayp olduunu iddia etmitir. Bu madde yledir: " 1 . Herkesin yaam hakk yasann korumas altndadr. Yasann lm cezas ile cezalandrd bir sutan dolay hakknda mahkemece hkmedilen bu cezann yerine getirilmesi dnda hi kimse kasten ldrlemez. 2. ldrme aadaki durumlardan birinde kuvvete bavurmann kesin zorunluk haline gelmesi sonucunda meydana gelmise, bu maddenin ihlali suretiyle yaplm saylmaz: a) Bir kimsenin yasa d iddete kar korunmas iin; b) Usulne uygun olarak yakalamak iin veya usulne uygun olarak tutuklu bulunan bir kiinin kamasn nlemek iin; c) Ayaklanma veya isyann yasaya uygun olarak bastrlmas iin." A. Mahkeme nnde Hazr Bulunan ahslarn ddialar 1. Bavuran 82. Bavuran, erkek kardei Ahmet akc'nn yaknlarna haber verilmeksizin gzaltna alnd srada kt muameleye tabi tutulduu ve akc'nn makamlarn sorumluluu altndaki artlarda ld iddias ile ilgili Komisyon bulgularna atfta bulunmutur. Bavuran, gzaltna alnan ahslar hakknda, onlarn gvenliini salama ve yaama hakkn gvenceye alma, gzaltna alnan ahs hakknda hesap verme ve yaamasn salama konularnda Hkmet'in sorumluluu olduunu belirtmitir. Dahas pheli bir lm meydana geldiinde, Devlet'in etkili ve detayl bir soruturma yapmas gereklidir. Bu davada, Cumhuriyet Savcs, Ahmet akc'nn cesedinin bulunduu iddiasn soruturmak iin bile hibir giriimde bulunmamtr. Bu durum Cumhuriyet Savclarnn Szleme'den doan sorumluluklarn yerine getirirken meydana gelen sistematik bir ihmaldir. 2. Hkmet 83. Hkmet, bavurann olunun haber verilmeksizin gzaltnda bulunduu srada ld konusunda somut belirtilerin olmad Kurt Davas'ndaki Mahkeme'nin yaklamna dayanarak, (bkz. Kurt Karar s.1182, para. 107) bu davada Szleme'nin 2. maddesinin uygulanamayacan belirtmitir. Hkmet, ayrca, ad geenin lmnden gvenlik glerinin sorumlu olduunun tespit edildii hallerde,- fakat bu davada durumun ayn olduuna itiraz etmektedirler- 2. maddenin uygulanabilirliini gsteren McCann Davas'na ( 27 Eyll 1995 tarihli McCann ve Dierleri ngiltere'ye Kar Karar, Dizi A no 324 ) atfta bulunmutur. Bavurann ve Mustafa Engin'in, Ahmet akc'nn gzaltna alnmas veya kt muameleye tabi tutulmas iddialar ile ilgili tutarsz ifadelerine dayanan eletirilerini tekrar etmilerdir. 3. Komisyon 84. Komisyon, bu davann koullarnda Ahmet akc'nn artk hayatta olmadnn kuvvetli bir olaslk olduu grndedir ve lm olay, habersiz gzaltna alnma ve kt muamele kapsamnda gerekletii iin, yetkililerin Szleme'nin 2. maddesinden doan

sorumluluklarn yerine getirmediini ortaya koyduunu dnmektedir. B. Mahkeme'nin Deerlendirmesi 85. Mahkeme, Komisyon'un, Ahmet akc'nn, yaknlar haberdar edilmeksizin gzaltna alndn ve ciddi bir kt muameleden dolay madur olduu yolundaki tesbitini kabul etmitir. Komisyon'un da belirttii gibi, kimlik kartnn len terristlerden birinin zerinde bulunduu eklindeki yetkililerin iddiasndan kuvvetli sonular karlabilir. Mahkeme bu temelde, hi phesiz, Ahmet akc'nn gvenlik gleri tarafndan yakalanmasnn ve gzaltna alnmasnn ardndan ld sonucuna varmak iin somut gereklere dayal yeterli delillerin varolduunu tespit etmitir. Bu nedenle bu davann, Mahkeme'nin Szleme'nin 5. maddesi altnda bavurann olunun kaybolmas ile ilgili ikayetleri inceledii Kurt Davas'ndan (Kurt Karar, s. 1182, para. 107-08) ayr tutulmas gereklidir. 86. Mahkeme, yaama hakkn koruma altna alan Szleme'nin 2. maddesinin, balca hkmlerden biri olduunu ve 3. madde ile birlikte, Avrupa Konseyi'ni oluturan demokratik toplumlarn temel deerlerinden birini koruma altna aldn tekrarlamtr. (bkz. McCann ve Dierleri Karar, s, 45-46, para 146-47) Sorumluluk, sadece, Devlet grevlilerinin kuvvet kullanmas sonucu kasten adam ldrme ile snrl deildir, ayrca, 2. maddenin 1. paragrafnn ilk cmlesi ile Devletlere yaama hakknn kanunla korunmas iin sorumluluk yklemektedir. Bu durum ahslarn, kuvvet kullanlmas sonucunu ldrld durumlarda etkili resmi bir soruturma yaplmasn gerektirir. ( bkz. 2 Eyll 1998 tarihli Yaa Trkiye Karar, Raporlar 1998-VI, s. 2438, para. 98). 87. Ahmet akc'nn gvenlik gleri tarafndan yaknlarna haber verilmeksizin gzaltna alnmasnn ardndan lmesi sebebiyle, Mahkeme taraf Devlet'in sorumlu olduunu tespit etmitir. Mahkeme, gzaltna alnmasnn ardndan, neler olduu hakknda yetkililer tarafndan aklama yaplmadn ve yetkililerin ldrc kuvvet kullanmas konusunda Hkmet tarafndan bir aklama yaplmadn gzlemlemitir. Ahmet akc'nn lmnn sorumluluu, bylece, taraf Devlet'e yklenebilir ve bu konuda 2. maddenin ihlali sz konusudur. Bunlara ek olarak, Ahmet akc'nn ortadan kayboluu ve cesedinin bulunmas hakknda yrtlen yetersiz soruturma ile izlenen usulle ilgili etkili gvencelerin yokluuna bal olarak (bkz. para. 80, 105-07), Mahkeme, taraf Devlet'in yaama hakkn gvenceye alma sorumluluunu yerine getirmediini tespit etmitir. Bu sebepten dolay Szleme'nin 2. maddesi ihlal edilmitir. IV. Szleme'nin 3. Maddesinin hlali ddialar A. Bavurann Erkek Kardei Ahmet akc Hakknda 88. Bavuran, kardeinin taraf Devlet'in Szleme'nin 3. maddesini ihlal etmesi dolaysyla madur olduunu iddia etmitir. Szleme'nin 3. maddesi yledir: "Hikimse ikenceye, insanlk d, ya da onur krc ceza ve ilemlere tabi tutulamaz". 89. Bavuran, erkek kardeinin Hazro'da ve Diyarbakr l Jandarma Komutanl'nda gzaltnda iken, ikenceye varan ciddi kt muameleye maruz kaldn ifade etmitir. Ahmet akc dvlm ve kendisine elektrik oku verilmitir. Bavuran, ayrca, Assenov ve Dierleri Bulgaristan'a Kar Davasna dayanarak, (28 Ekim 1998 tarihli karar Raporlar 1998-VIII, s. 3179, para. 102), Ahmet akc'nn lm ile ilgili etkili bir soruturma yaplmamasnn,

Szlemenin 3. maddesinin de ihlalini ortaya koyduunu belirtmitir. 90. Hkmet'in bu konudaki grleri, Komisyonun esasla ilgili deerlendirmeleri ve Szlemenin 3. maddesi hakknda itihat hukuku ile ilgili standart bir yorum gelitirmemesi konusundaki eletiriler ile snrl idi. 91. Komisyon, Ahmet akc'ya yaplan kt muamelenin sonucunda ortaya kan etkilere tank olan ve akc'nn kendisine dvldn ve elektrik oku verildiini syledii Mustafa Engin'in tankln, Ahmet akc'nn ikence grdne dair yeterli delil olarak kabul etmitir. Komisyon, yaknlarna bilgi verilmeksizin gzaltna alma ve kaybolma durumlarnda, bamsz ve tarafsz bir tbbi kant veya grg tan ifadesinin sunulamayaca ve bunlardan birisinin varlnn 3. maddenin ihlal edildiinin tespit edilmesi iin n art olarak talep edilmesinin bu madde ile salanan korumay engelleyecei grndedir. 92. Mahkeme, Mustafa Engin'in Delegelere sunduu ifadenin gvenilir olduunu belirtmitir. Bu tank Ahmet akc ile 16- 17 gn boyunca ayn odada kalm ve onu tanma ve onunla konuma ans olmutur. fadesinde Ahmet akc'nn kyafetlerinin zerinde kan lekeleri grdn (bkz. yukardaki para. 50) ve fiziksel olarak kt bir durumda olduunu sylemitir. Ahmet akc'nn, kendisine, dvldn, kaburga kemiklerinden birinin krldn ve kafatasnn yarldn sylediini belirtmitir. Birlikte tutulduklar odadan alnm ve dnnde Mustafa Engin'e, sorgulama srasnda kendisine iki kere elektrik oku verildiini sylemitir. Mahkeme, bu ifadenin hi phesiz, Ahmet akc'nn gzaltnda iken ikence grd eklindeki Komisyon grn doruladn paylamaktadr. Sonu olarak, bavurann erkek kardei Ahmet akc hakknda, Szleme'nin 3. maddesinin ihlali szkonusudur. 93. Mahkeme, bu konuyu aada 13. madde balamnda inceledii iin, Szleme'nin 3. maddesi balamnda, soruturmadaki eksiklikler konusunda ayr bir bulgu tespit etmesi gerektii grnde deildir. B. Bavuran Konusunda 94. Mahkeme'nin Kurt Davas'ndaki kararna dayanarak, (bkz. Kurt Karar, s. 1187-88, para. 130-34), bavuran, kendisi, Ahmet akc'nn ei Remziye ve ocuklar da dahil ailenin dier yeleri ile ilgili olarak kardeinin kaybolmasnn insanlk d bir muameleyi ortaya koyduunu belirtmitir. Ahmet akc'nn bana gelenler konusunda ailenin bo mitlere kaplmasna neden olan ve zntlerini arttran uzun sreli belirsizlie ve aratrmalarna cevaben kendilerine bilgi verilmediini ifade etmitir. 95. Hkmet, bavurann, kardeinin haklarnn ihlal edilmesi nedeniyle dolayl olarak madur olduunu iddia etmesine itiraz etmitir. Kardeler arasndaki balarn yakn olmadn ve bavurunun bu yn hakknda, sonulara varabilmek iin gerekli ve detayl bir aratrmann yaplmadn belirtmitir. 96. Komisyon'un byk ounluu, bavurann ektii endie, phe ve belirsizliin uzun srmesine deinerek, Szlemenin 3. maddesine aykr olarak, bavurann insanlk d ve aalayc bir muameleye tabi tutulduunu iddia edebileceini saptamtr. Aznlkta kalan bir ksm ise, bavurana uygulanan duygusal basknn ayr bir meseleyi ortaya koymad grndedir; nk, aksi taktirde, bu dnce, kabul edilemeyecek surette, Szleme ihlallerinden dolayl olarak etkilenen geni apl bir gruba uygulanabilir.

97. Mahkeme, bu ikayetin sadece bavuranla ilgili olarak, Komisyon nnde incelendiine dikkati ekmitir. Komisyon'un kabuledilebilirlik kararna gre, Ahmet akc'nn ei ve ocuklar balamnda ikayet sunulmamtr. Mahkeme nndeki dava, Komisyon'un kabuledilebilirlik karar ile snrland iin, (bkz. dier kararlar arasnda 24 ubat 1995 tarihli McMichael ngiltere'ye Kar Karar, Dizi A no 307-B, s. 50, para. 71), Mahkeme, bavuruyu sadece bavuran ile ilgili olarak inceleyecektir. 98. Mahkeme, habersiz gzaltna alma srasnda bavurann olunun kaybolmas ile ilgili Kurt Davas'nda, (Kurt Davas, 1187-88, para. 130-34), davann zel artlarna bal olarak Szleme'nin 3. maddesinin ihlal edildiini tespit ettiini gzlemlemitir. Haklar ihlal edilen bir madurun annesi olduu, onun sknt ve endielerine ramen, yetkililerin rahatl karsnda madur olduu gereine dikkati ekmitir. Fakat, Kurt Davas, "kayp ahslar"n aile bireylerinin 3. maddeye aykr bir muamelenin maduru olduu eklinde bir genelleme yaplmasn salamamaktadr. Bir aile bireyinin madur olup olmad konusu, bavurann maruz kald skntya, haklar ihlal edilen madurlarn akrabalarnn kanlmaz olarak yaadklar duygusal kntden daha farkl bir boyut ve ekil kazandran zel faktrlerin varlna bal olacaktr. lgili faktrler, aile balarnn yaknln iermektedir- bu balamda, aile-ocuk bana-, ilikilerin zel durumlarna, aile bireyinin szkonusu olaylara ne kadar tank olduuna, aile bireyinin kayp ahs ve makamlarn sorulara verdikleri cevaplar hakknda bilgi edinmek iin ne kadar aba gsterdiine belirgin bir arlk verilecektir. Mahkeme, byle bir ihlalin znn, aile bireyinin "kaybolmas" ile deil, yetkililerin dikkatine sunulduunda gsterdikleri tepki ve davranlarla ilgili olduunu vurgulamtr. zellikle de sonraki konu ile ilgili olarak, bir akraba, yetkililerin sorumsuzluunun dorudan bir maduru olduunu iddia edebilir. 99. Bu davada, bavuran, kayp ahsn erkek kardeidir. Kurt davasndaki bavurann aksine, gvenlik gleri bavurann kardeini gtrdkleri zaman, bavuran, baka bir yerde kendi ailesi ile birlikte yaad iin, olay yerinde deildi. Bavuran, yetkililere bavuruda bulunup sorular yneltirken bu grevi tek bana yklenmemitir; babas Tevfik akc 22 Aralk 1993 tarihinde Diyarbakr Devlet Gvenlik Mahkemesi'ne bavuruda bulunmutur. Yetkililerin verdii yantlarn neden olduu arlatrc detaylar bu davada Mahkeme'nin dikkatine sunulmamtr. Sonu olarak Mahkeme, bu davada bavurann kendisi ile ilgili olarak, Szleme'nin 3. maddesinin ihlal edildii iddiasn savunacak hibir zellik tespit etmemitir. Bu sebepten dolay, bavuran konusunda Szleme'nin 3. maddesinin ihlali szkonusu deildir. V. Szlemenin 5. Maddesinin hlali ddialar 100. Bavuran, erkek kardeinin ortadan kaybolmasnn Szleme'nin 5. maddesinin bir ok kez ihlal edilmesine sebep olduunu belirtmitir. " 1. Herkesin kii zgrlne ve gvenliine hakk vardr. Aada belirtilen haller ve kanunla belirlenen yollar dnda hi kimse zgrlnden yoksun braklamaz: a) Kiinin yetkili mahkeme tarafndan mahkum edilmesi zerine usulne uygun olarak hapsedilmesi; b) Bir mahkeme tarafndan yasaya uygun olarak verilen bir karara riayetsizlikten dolay, veya yasann koyduu bir ykmlln yerine getirilmesini salamak iin usulne uygun olarak yakalanmas veya tutulu durumda bulundurulmas; c) Bir su iledii hakknda geerli phe bulunan veya su ilemesine, ya da suu iledikten

sonra kamasna engel olmak zorunluluu inancn douran makul nedenlerin bulunmas dolaysyla, bir kimsenin yetkili merci nne karlmak zere yakalanmas veya tutulu durumda bulundurulmas; ...... 2. Yakalanan her kiiye, yakalama nedenleri ve kendisine yneltilen her trl sulama en ksa zamanda ve anlad bir dille bildirilir. 3. Bu maddenin 1/c fkrasnda ngrlen koullar uyarnca yakalanan veya tutulu durumda bulunan herkes hemen bir yarg veya adli grev yapmaya yasayla yetkili klnm dier bir grevli nne karlr; kendisinin makul bir sre iinde yarglanmaya veya adli kovuturma srasnda serbest braklmaya hakk vardr. Salverilme, ilgilinin durumada hazr bulunmasn salayacak bir teminata balanabilir. 4. Yakalama veya tutulu durumda bulunma nedeniyle zgrlnden yoksun klnan herkes, zgrlk kstlamasnn yasaya uygunluu hakknda ksa bir sre iinde karar verilmesi ve yasaya aykr grlmesi halinde kendisini serbest brakmas iin bir mahkemeye bavurma hakkna sahiptir. 5. Bu madde hkmlerine aykr olarak yakalama veya tutulu kalma ileminin maduru olan herkesin tazminat istemeye hakk vardr. 101. Bavuran, erkek kardei Ahmet akc'nn bir gece iin Hazro'ya, sonra da 2 Aralk 1993 tarihine kadar gzaltnda tutulduu Diyarbakr l Jandarma Komutanl'na gtrlerek gvenlik gleri tarafndan gzaltnda tutulduunu ifade etmitir. Kardeini gzaltna alnmas, kaytlara geirilmemi ve yetkililer tarafndan reddedilmi, bylece gzaltnda iken salanmas gereken gvencelerden yoksun braklmtr. Szlemenin 5. maddesinin 3. paragrafnn gerektirdii gibi, makul bir sre iinde, hakim nne karlmam; avukata, doktora veya bir akrabasna bavurmasna izin verilmemi ve Szlemenin 5. maddesinin 4. paragraf balamnda gzaltna alnmasnn yasallna itiraz etmesi engellenmitir. Bavurann grne gre, ailesinin Ahmet akc'nn gzaltna alnd eklindeki iddias konusunda yetkililer tarafndan hzl ve etkili bir soruturma yaplmamtr ki bu ayrca Szleme'nin 5. maddesinin ihlalini oluturur. 102. Hkmet, Ahmet akc'nn gzaltna alnd iddiasna itiraz ederek, yetkililerin, erkek kardei ile ilgili btn bilgileri zellikle de isminin gzalt kaytlarnda yeralmay konusundaki bilgileri bavurana verdiklerini iddia etmitir. Hkmet, ayrca, Komisyon'un gzalt kaytlar konusundaki eletirilerinin bu dava esas ierisinde ilgisiz ve orantsz olduunu belirtmitir. Hkmet, ahslar, iddia edilen sreler ierisinde kaytlara geirmeden veya uygun adli usule bavurmadan gzaltnda tutmann mmkn olmad grndedir. Ayrca, Mahkeme'nin gneydoudaki terr tehdidinin sonucu olarak, ulusun varlna tehdit oluturan olaanst halin varln kabul ettii Aksoy davasn (18 Aralk 1996 tarihli Aksoy Trkiye'ye Kar Karar, Raporlar 1996-VI) delil olarak gstererek Szlemenin 15. maddesi balamnda derogasyona atfta bulunmutur. 103. Komisyon, Ahmet akc'nn zgrlnn gvenlik gleri tarafndan keyfi olarak engellendiine karar vererek Hkmet'in onun bana gelenler hakknda gvenilir veya delile dayanan bir aklama yapmadna karar vermitir. Komisyon, ayrca gzaltndaki bir ahsn kaybolmasn nlemek iin getirilen gvenceleri incelerken, Lice, Hazro ve Diyarbakr l Jandarma Komutanl'ndaki gzalt kaytlarnn kusurlu, kark ve tutarsz olduunu ve gvenilir veya doru olmadklarn gzlemlemitir. Jandarmalarn doru ve etkili kayt tutma

usullerini uygulamaya koyduu konusunda tatmin olmamtr. 104. Mahkeme, demokrasilerde yetkililer tarafndan gerekletirilen keyfi gzaltna alnmalardan, bireylerin haklarn koruyan Szleme'nin 5. maddesinin salad gvencenin nemini sklkla tekrarlamtr (bkz. Kurt Karar, s. 1184-85, para. 122). Bu balamda, zgrln engellenmesi sadece i hukukun esasla ve usulle ilgili kurallarna deil, ayrca bireyin keyfi gzaltna alnmasndan koruyan Szleme'nin 5. maddesi ile de uyum iinde olmaldr (bkz. 15 Kasm 1996 tarihli Chahal ngiltere'ye Kar Karar, Raporlar 1996-V, s. 1864, para. 118). Szlemenin 5. maddesi keyfi olarak gzaltna alnma riskini minimuma indirmek amacyla, zgrln kstlanmasn bamsz adli bir incelemeye tabi tutmak asndan asli bir hak salar ve yetkililerin sorumlu olmasn gerektirir. Mahkemenin Kurt Davas'nda daha nce alm olduu karar gibi, (Kurt Karar, s. 1185, para. 124), bir bireyin yaknlarna haber verilmeksizin gzaltna alnmas, bu gvencelerin reddedilmesini ve Szleme'nin 5. maddesinin ciddi bir biimde ihlalini ortaya koyar. Kendi denetimleri altndaki bireyler iin, yetkililerin hesap verme sorumluluklarna bal olarak, 5. madde kaybolma riskine kar etkili tedbir alnmasn ve bir ahsn gzaltna alnd ve o tarihten sonra tekrar grlmedii iddias hakknda etkili bir soruturma yaplmasn gerektirir. 105. Bu dncelerin altnda Mahkeme, Komisyon'un Ahmet akc'nn gvenlik gleri tarafndan yakalandn, 8 Kasm 1993 gecesini geirdii Hazro'ya gtrldn, 2 Aralk 1993 tarihine kadar gzaltnda tutulduu Diyarbakr l Jandarma Komutanl'na gnderildiini hatrlatmtr (bkz. para. 50). Bu gzalt, Hazro veya Diyarbakr gzalt kaytlarna geirilmemitir, ayrca, nerede ve ne durumda olduuna dair baka bir resmi kayt mevcut deildir. Gzaltna alnmalarn tarihi, saati ve yeri, nedeni ile bunu gerekletiren ahslarn konuda etkili olan ahslarn isimleri ile ilgili bilgilerin kayt edilmesi, Szleme'nin 5. maddesinin 1. paragrafnn amac dorultusunda bir ahsn gzaltna alnmasnn kanuna uygunluu asndan gereklidir. Bavuran hakknda kayt tutulmamas Komisyon'un szkonusu kaytlarla ilgili genel gvensizlik bulgularn arlatrlan ciddi bir ihlali ortaya koymaktadr. Mahkeme, ayrca, Komisyon delegeleri nne kan jandarma tanklarn bilgileri kayt etmede kullanlan uygulamalar konusunda Komisyon'un endielerini paylamaktadr; yle ki bir kimse resmi olarak belirlenen gzalt blgesinden farkl bir yerde tutulduunda veya herhangi bir sebeple gzalt blgesinden gtrldnde kayt tutulmamaktadr. Mahkeme, gzaltndaki bir kimsenin belli bir zamanda nerede olduunu tespit etmeyi salayan kaytlarn tutulmamasn kabul edememektedir. 106. Ayrca, Ahmet akc'nn gzaltna alnmas hususunda tann olduu yetkililerin dikkatine sunulmu olduu halde, bavurunun Komisyon tarafndan Hkmet'e sunulmasna kadar gzalt kaytlarnn incelenmesinden baka, kant aramak iin hibir giriimde bulunulmamtr. Mahkeme, Ahmet akc'nn cesedinin bulunmas ile ilgili rapor hakkndaki soruturmann yaplmamas ile o aamada sonulanan snrl saydaki aratrma zerinde yorum yapmtr (bkz. yukardaki para. 80). Ahmet akc'nn kaybolmas hakknda, ne hzl ne de anlaml bir soruturma yaplmtr. 107. Bu sebeple, Mahkeme, Ahmet akc'nn, Szleme'nin 5. maddesindeki gvencelerden tamamen yoksun braklarak yaknlarna haber verilmeden gzaltna alndna ve bu hkm balamnda garanti altna alnan zgrlk ve kii gvenlii hakknn ihlal edildiine karar vermitir. VI. Szlemenin 13. Maddesinin hlali ddias 108. Bavuran, erkek kardei adna ve olayn dorudan maduru olarak kendisi adna, erkek kardeinin kayboluu hakknda etkili bir i hukuk yolunun olmay konusunda ikayette

bulunmu ve Szlemenin aada gsterilen 13. maddesinin ihlal edildiini iddia etmitir. " Bu Szleme'de tannm olan hak ve zgrlkleri ihlal edilen herkes, ihlal fiili resmi grev ifa eden kimseler tarafndan bu sfatlarna dayanlarak yaplm da olsa, ulusal bir makama etkili bir bavuru yapabilme hakkna sahiptir. " 109. Bavuran, erkek kardeinin kayboluu hakknda zamannda yaplmayan ve yzeysel soruturma nedeni ile etkili bir i hukuk yolunun olmadn ifade etmitir. Cumhuriyet Savclarnn orijinal kaytlar dorudan incelememelerine ve Cumhuriyet Savcs'nn grevsizlik kararnda, Ahmet akc'nn cesedinin terristlerle yaplan atmadan sonra bulunduunu belirten temelsiz rapora dayanmasna atfta bulunmutur. 110. Hkmet, Aytekin Karar'na gnderme yaparak, cezai, hukuki ve idari adalet sisteminin, bavuranlar tarafndan kullanldnda etkili bir tazmin yolu sunduunu savunmutur. Hkmet'e gre, bavuran, iddialarn kendilerine iletilmesinden sonra uygun ve gerekli admlar atan ulusal makamlarda etkili bir i hukuk yolu salamak iin ciddi bir biimde giriimde bulunmamtr. 111. Komisyon, Cumhuriyet Savclar'nn, bavurann, kardeinin kayboluu hakkndaki iddialarn destekleyen kantlar gzard ederek veya dikkate almayarak etkili ve hzl bir soruturma yaplmad iin 13. maddenin ihlal edildii sonucuna varmtr. Komisyon Delegesi, duruma srasnda szkonusu bavuruyu, yaama hakk, kt muamele, ve gneydoudaki evlerin tahrip edilmesi ile ilgili iddialarda, etkili i hukuk yollarnn salanmad, daha da nemlisi gvenlik glerinin kusurlu olduu durumlar iin yetkili makamlarn soruturma yapmada isteksiz ve gvenlik glerinin temelsiz iddialarn kabul etmeye meyilli olduu davalarda, Mahkeme'nin daha nce vermi olduu onbe kararn kapsam iinde ele almaya karar vermitir. Olayn en banda bavurann eine ate eden failin kimliinin tespit edilmesi ile farkllk gsteren Aytekin davas hari, btn bu davalarda yetersiz soruturma prosedr ile ilgili bulgular elde edilmitir. 112. Mahkeme, Szleme'nin 13. Maddesinin, Szleme'deki hak ve zgrlklerin i hukukta korunabilmesi iin ulusal dzeyde bir i hukuk yoluna bavurmay gvence altna aldn hatrlatmaktadr. Bylece 13. madde, Szlemeci Devletlerin szleme ile ilgili sorumluluklarna uyma biimleri konusunda, takdirin kendilerine ait olmasna ramen bir i hukuk yolu hkmnn Szleme gereince, "tartlabilir bir ikayet"le ilgilenmesini ve uygun areyi salamasn gerektirir. Szleme'nin 13. maddesi kapsamndaki sorumluluun amac bavurann ikayetinin niteliine bal olarak deiiklik gsterir. Yine de Szleme'nin 13. maddesinin gerektirdii i hukuk yolu teoride olduu kadar uygulamada da etkili olmaldr, zellikle de uygulama, sorumlu Devlet'in yetkililerinin fiilleri veya ihmalleri tarafndan haksz bir biimde engellenmemelidir (Bkz. Aksoy Karar, s. 2286, para. 95, 25 Eyll 1997 tarihli Aydn Trkiye Karar, Raporlar 1997-VI, s. 1895-96, para. 103 ve 19 ubat 1998 tarihli Kaya Trkiye Karar, Raporlar 1998-I, s. 329-30, para. 106). 113. Mahkeme, bu davada yaknlarna haber verilmeksizin gzaltna alma, kt muamele ve bavurann erkek kardeinin bu olaylar srasnda ld ihtimalini kuvvetlendiren Komisyon bulgularn onaylamtr. Yaama hakknn gvence altna alnma ve ikence ile kt muameleden korunma haklarnn nemi gznne alndnda Szlemenin 13. maddesi, i hukuk sistemi iinde mmkn olan baka bir hukuk yoluna zarar vermeden, faillerin tespit edilip cezalandrlmalarn salayacak, etkili bir soruturma yapma ve bavurann da bu soruturmaya katlmn salama sorumluluunu Szlemeci Devletlere ykler (bkz. Yaa Karar, s. 2442, para. 114).

114. Bu davada yetkililerin, bavurann erkek kardeinin kayboluu hakknda etkili bir soruturma yapma sorumluluu vard. Mahkeme, yukardaki 80. ve 106. paragraflar dikkate alarak, Taraf Devlet'in, ileriki aamalarda varolabilecek hukuk yollarnn etkinliine zarar verebilecek ekilde sorumluluunu yerine getirmediini tespit etmitir. Sonu olarak, Szleme'nin 13. maddesi ihlal edilmitir. VII. Szlemenin 14. Ve 18. Maddelerinin hlali ddialar 115. Bavuran, erkek kardeinin kayboluunun Krt kkenli vatandalara kar srdrlen ayrmc politikay sergilediini, yetkililer tarafndan srdrlen uygulamann srasyla Szleme'nin 14. ve 18. maddelerinin ihlalini oluturduunu belirtmitir. Szleme'nin 14. maddesi yledir: "Bu Szlemede tannm olan hak ve zgrlklerden yararlanma, cinsiyet, rk, renk, dil, din, siyasal veya dier kanaatler, ulusal veya sosyal kken, ulusal bir aznla mensupluk, servet, dou veya herhangi baka bir durum bakmndan hibir ayrm gzetilmeksizin salanr." 18. madde ise yledir: Bu szlemenin hkmleri gereince, sz edilen hak ve zgrlklere getirilen snrlamalar ancak ngrlen amalar iin uygulanabilir." 116. Komisyon, bavurann, bu hkmler altndaki iddialarnn savunulmad ve hibir ihlal ortaya koymad sonucuna varmtr. Hkmet de ayn grtedir. 117. Mahkeme de, Komisyon tarafndan tespit edilen esaslarn temelinde bu hkmlerin ihlal edilmedii sonucuna varmtr. VIII. Yetkililerin 13. Maddeyi hlal Etme Pratikleri le lgili ddialar 118. Bavuran, Szleme'nin ihlalini oluturan, byk oranda msamaha gsterilen uygulamalarn Trkiye'de varolduuna ve bu uygulamalarda varolan resmi hogrnn derecesinin, Szlemenin 13. maddesinin ihlalini oluturacak ekilde, Trkiye'nin gneydousunda hukuk yollar ile ilgili sistemin tamamen etkisiz olmasna neden olduuna dair kantlarn mevcut olduunu belirtmitir. 119. Hkmet, bavurann bu konudaki iddialarn reddetmitir. 120. Komisyon Delegesi, etkisiz i hukuk yollar ile ilgili bulgular kapsayan Trk davalarna ilikin Mahkeme'nin nceki kararlarna atfta bulunmu olmasna ramen, Komisyon'un, henz kendi tecrbelerinin altnda byle bir uygulama tespit etmediini vurgulamtr. Ekim 1999'da grevi sona eren Komisyon'un, bu tarihten nce inceledii davalar iin byle bir tespit yapmasnn mmkn olabilecei de gzard edilmemelidir. 121. Mahkeme, bu davadaki delillerin incelenmesinden ve dava dosyasndaki belgelerden, yetkililerin Szleme'nin 13. maddesinin ihlalini oluturacak surette bir uygulama ierisinde olduklar konusunda karar vermek iin yeterli olmad grndedir. IX. Szlemenin 41. Maddesinin Uygulanmas

122. Szlemenin 41. maddesi gereince, "Mahkeme ibu Szleme ve Protokollerinin ihlal edildiine karar verirse ve lgili Yksek Szlemeci Tarafn i hukuku bu ihlali ancak ksmen telafi edebiliyorsa, Mahkeme, gerektii taktirde, hakkaniyete uygun bir surette, zarar gren tarafn tatminine hkmeder". A- Maddi Zarar 123. Bavuran, kardeinin eine ve ocuklarna maddi tazminat denmesini talep etmitir. Bavuran, tutukluluu esnasnda Ahmet akc'dan bir stemen tarafndan alnd iddia edilen 4.700.000 TL'ye karlk gelen 282.47 ngiliz Sterlini, Ahmet akc'nn 30.000.000 civarndaki aylk kazancndan yola klarak hesaplanan gelir kayb iin 11.534.29 ngiliz Sterlini (S) talep etmitir. 124. Hkmet, kendi grlerine gre, ifadesi elikili ve gvenilmez olan Mustafa Engin'in bilgi kaynana bal olarak, 4.700.000 TL'nin denmesine itiraz etmitir. ld kesin olarak tespit edilmedii iin gelir kaybn demenin uygun olmayaca ve bu davada bavuruda bulunmadklar iin, her halkarda, Ahmet akc'nn varislerine tazminat verilemeyecei belirtilmitir. 125. Mahkeme, bavurann kendi adna ve kardei adna bavuruda bulunduunu gzlemlemitir. Bu artlar altnda, Mahkeme, uygun grd taktirde, kardeinin varislerine verilmek zere, bavurana tazminat verebilir (bkz. Kurt Karar, s. 1195, para. 174). 126. 4,700,000 TL tutarndaki iddia ile ilgili olarak, Mahkeme, Komisyon'un, bir jandarma memurunun Ahmet akc'dan para ald iddias hakknda herhangi bir tesbitte bulunmadna dikkati ekmitir. Mahkeme, bu iddiann, Ahmet akc'nn Mustafa Engin'e Diyarbakr l Jandarma Komutanl'nda gzaltnda tutulurken, bir stemenin kendisinden para aldn sylemesinden kaynaklandn hatrlatmtr. Ayn zamanda Remziye akc da kyden bir erkek ocuun kendisine, bir jandarmann Ahmet akc'dan para aldn grdn sylediini iddia etmitir. (bkz. yukardaki para. 14 ve 15). Mahkeme, bu tanklarn gvenilir olduu eklindeki Komisyon grn kabul etmi fakat, hibir tann olaya direkt olarak ahit olmadna ve bakalar tarafndan sylenenlere dayandna dikkati ekmitir. Mahkeme, bu konuda, tazminat verilmesi iin, yeterli ve dorulanm bir temelin mevcut olduu konusunda tatmin olmamtr. 127. Mahkeme itihatlar, bavurann gelir kayb ile ilgili olarak, bavurann iddia ettii zarar ile Szlemenin ihlal edilmesinin arasnda nedensel bir balant olmas gerektiini belirler ve bu zarar, kazan kayb konusundaki tazminat kapsar. (bkz. dier kararlar konusunda 13 Haziran 1994 tarihli Barbera, Messegue ve Jabardo spanya'ya Kar Karar, (50. madde), Dizi A, no 285-C, s. 57-58, para. 16-20). Mahkeme, Ahmet akc'nn gvenlik gleri tarafndan yakalanmasnn ardndan ldn ve Devletin Szlemenin 2. maddesi gereince sorumlu olduunu tespit etmitir (bkz. yukardaki para. 85). Bu artlar altnda 2. maddenin ihlali ile eine ve ocuklarna salad maddi destein kayb arasnda dorudan nedensel bir balant vardr. Mahkeme, Hkmetin, bavuran tarafndan talep edilen meblaa itiraz etmediine dikkati ekmitir. Ahmet akc'nn lm ile ilgili gelir kaybn yanstan toplam miktarn hesaplanmasnn gereki temeli ile bavuran tarafndan yaplan ayrntl aklamalara bal olarak, Mahkeme, kardeinin hayattaki ei ve ocuklar adna bavurana 11,534.99 ngiliz Sterlini denmesine hkmetmitir. B. Manevi Zarar

128. Bavuran, daha nceki yasa d gzaltna alma, ikence ve etkili bir soruturmann yaplmad durumlar iin verilen tazminatlara atfta bulunarak, kardeinin Szlemenin ihlali ile ilgili olarak maruz kald manevi zarar iin 40.000 ngiliz Sterlini talep etmitir. 129. Hkmet, tazminatn bavuranlar zenginletirmek iin bir ara haline getirilmemesi gerektiini ve kurban ile bavurann yalarnn, sosyal durumlarnn olduu kadar blgenin de sosyoekonomik artlarnn gznnde bulundurulmas gerektiini ifade etmitir. Hkmetin grne gre, bavuran tarafndan iddia edilen miktarlar demenin gerekesi yoktur. 130. Mahkeme, Kurt Trkiye'ye Kar Karar'nda (s.1195, para. 174-75), bavurann olunun gzaltnda iken kaybolmas hakknda Szlemenin 5. ve 13. maddelerinin ihlal edilmesinden dolay, bavurana, olu ve varislerinin adna 15.000 ngiliz Sterlini denmesine karar verdiini ve Mahkeme'nin 3. ve 13. maddelerin ihlal edildii kararna neden olan zel artlardan dolay bavurann kendi adna 10.000 ngiliz Sterlini denmesine hkmettiini hatrlatmtr. Bu davada, Mahkeme, 5. ve 13. maddelerin ihlaline ek olarak, 2. madde ile gvence altna alnan yaam hakknn ihlal edildiine ve 3. maddeye aykr olarak da iddete maruz kaldna karar vermitir. Trkiye'nin gneydousundaki davalarda daha nce verilen tazminat hkmlerine deinerek, (bkz. 3. madde ile ilgili olarak, Aksoy Karar, s. 2289-90, para. 113, Aydn Karar, s. 1903. para. 131, Tekin Karar, s. 1521-22, para 77; ve 2. madde ile ilgili olarak Kaya Karar, s. 333, para. 122, 27 Temmuz 1998 tarihli Gle Trkiye Karar, Raporlar 1998-IV, S. 1734, para. 88, 28 Temmuz 1998 tarihli Ergi Trkiye Karar, Raporlar 1998-IV, s. 1785, para. 110, Yaa Karar, s. 2444-45, para. 124 ve Mahkeme'nin resmi raporlarnda yaynlanacak olan 20 Mays 1999 tarihli Our Karar, s....., para. 98), ve bu davann artlarna bal olarak, Mahkeme, manevi zarar konusunda bavurana kardeinin varisleri adna 25.000 ngiliz Sterlini (S), verilmesine hkmetmitir. Bavuran hakknda Mahkeme, 3. maddenin ihlal edilmediine karar vermitir (bkz. yukardaki 99. paragraf). Fakat, Mahkeme tarafndan tespit edilen ihlaller konusunda phesiz zarara maruz kalmtr ve Szlemenin 41. maddesinin anlam dorultusunda "zarar gren taraf" olarak nitelendirilebilir. hlallerin ciddiyetine ve hakkaniyete uygun olarak bavurana 2,500 ngiliz Sterlini verilmesine karar verilmitir. C. Yarglama Masraflar 131. Bavuran, yarglama masraflar iin toplam 32,205.17 ngiliz Sterlini talep etmitir. Bu meblaa, Ankara'da ve Strazburg'da Komisyon Delegeleri nnde ve Strazburg'da Mahkeme Heyeti nndeki durumalara katlm masraflar da dahildir. Krdistan nsan Haklar Projesi'nin (KHRP) ngiltere'deki hukuk ekibi ve Trkiye'deki avukatlar ve bavuran arasnda irtibat salad iin 3,520 ngiliz Sterlini ve Trkiye'deki avukat tarafndan yrtlen iler iin 3600 ngiliz Sterlini talep edilmitir. Bavuran, yasal kesinlii salamak ve gelecekteki bavuru sahiplerine ve temsilcilerine yardmc olmak iin, Mahkeme'nin, karar verilen tazminat hakknda ya da en azndan talep edilen meblalardan ayrlnmas konusunda sebep gstermesini istemitir. 132. Hkmet, ilevi hakknda tam olarak detay sunulmayan KHRP iin tazminat verilmesine itiraz etmitir. Yabanc avukatlar konusunda yksek meblalarda tazminat verilmesine itiraz edilmi ve Trkiye'deki avukatlar tarafndan yaplan i iin istenen meblan, ulusal dzeyde uygulanan oranlarla, zellikle de Kurt davasndaki Trk avukatlarn talep ettii 25 ngiliz Sterlini saat creti ile yabanc avukatlarn talep ettii 60 ngiliz Sterlini saat creti karlatrldnda, aradaki farkn fahi olduu belirtilerek bu konuda da itiraz edilmitir. Ayrca, bavurann avukatlarnn dier davalarda faydalanmalar iin, itihat incelemesi ve analizi yapma konusunda sorumlu olmadklarn belirtmilerdir. 133. Masraflar ile ilgili iddialar konusunda, Mahkeme, adil ekilde karar vererek ve bavuran

tarafndan sunulan iddialarn detaylar ile ilgili olarak, 20,000 ngiliz Sterlini'nin uygulanabilecek dier vergiler ile birlikte, Avrupa Konseyi'nden alnan 7,000 Fransz Frang adli yardm dldkten sonra denmesine karar vermitir. C. Gecikme Faizi 134. Mahkeme, bu kararn verildii tarihte, ngiltere'de uygulanan % 7.5 yllk yasal faiz orann uygulamaya karar vermitir. BU SEBEPLERDEN DOLAYI, MAHKEME 1. Hkmetin ilk itirazlarn oybirliiyle reddetmitir. 2. Oybirliiyle Szleme'nin 2. maddesinin ihlal edildiine karar vermitir. 3. Bavurann kardei ile ilgili olarak, oybirliiyle Szleme'nin 3. maddesinin ihlal edildiine karar vermitir. 4. Bavuran ile ilgili olarak, 3'e kar 14 oyla Szleme'nin 3. maddesinin ihlal edilmediine karar vermitir. 5. Oybirliiyle Szleme'nin 5. maddesinin ihlal edildiine karar vermitir. 6. 1'e kar 16 oyla Szleme'nin 13. maddesinin ihlal edildiine karar vermitir. 7. Oybirliiyle Szleme'nin 14. maddesinin ihlal edilmediine karar vermitir. 8. Oybirliiyle Szleme'nin 18. maddesinin ihlal edilmediine karar vermitir. 9. Oybirliiyle; (a) Taraf Devletin, bavurana, ay iinde, aadaki meblalar deme gnnde geerli dviz kurundan Trk Lirasna evirerek demesine karar vermitir; (i) maddi zarar olarak, 11,534 (Onbirbin beyz otuzdrt) ngiliz Sterlini (S) ve 29 (yirmidokuz) Peni, kardeinin sa kalan ei ve miraslar iin bavuran tarafndan alnacaktr. (ii) manevi zarar olarak, 25,000 (yirmibe bin) S, bu mebla kardeinin miraslar iin bavuran tarafndan alnacaktr ve manevi zarar olarak bavuran iin 2,500 (ikibin beyz) S. (b) Yukarda bahsedilen aylk srenin almas halinde demeye kadar yllk olarak % 7.5 orannda basit faiz uygulanr. 10. 5'e kar 12 oyla (a) Taraf Devlet'in, bavurana, ay iinde, yarglama masraf olarak, uygulanabilecek Katma Deer Vergisi ile birlikte 20,000 (yirmi bin) S'den 7,000 (yedi bin) Fransz Frankn bu kararn yaynland tarihte geerli kurdan S'ne evirerek karp deyecektir. (b) Yukarda bahsedilen aylk srenin almas halinde demeye kadar yllk olarak % 7.5 orannda basit faiz uygulanr.

11. Adil tatmin hakknda bavurann taleplerinin geri kalan ksmn oybirliiyle reddetmitir. ngilizce ve Franszca olarak hazrlanm olup, 8 Temmuz 1999 tarihinde Strazburg'da nsan Haklar Binas'nda halka ak bir durumada tefhim edilmitir. mza: Luzius WILDHABER imza: Maud DE BOER-BUQUICCHIO Bakan Sekreter Yardmcs Szleme'nin 45. Maddesinin 2. Paragraf ve Mahkeme Tzn 74. Maddesinin 2. Paragraf gereince, aadaki ksmi muhalefet erhleri bu karara ek olarak sunulmutur: (a) Sn. Jungwiert ve Sn. Fischbach'n da katldklar Bayan Thomassen'in ksmi muhalefet erhi; (b) L.W. M.B. JUNGWIERT VE FISCHBACH'IN DA KATILDIKLARI HAKM THOMASSEN'N KISM MUHALEFET ERH ounluk, bavuran ile ilgili olarak Szlemenin 3. Maddesinin ihlal edilmedii grndedir. Ben bu gr paylamyorum ve oyumu ihlal ynnde kullanyorum. Hkmet, kaybolma, iddet ve bavurann erkek kardeinin lmnden sorumludur. Bavuran, erkek kardeinin gvenlik gleri tarafndan gzaltnda tutulduu sre iinde ikence grmesi hakknda Hkmet'in sorumlu tutulabilecei konusunda ikna olmutur; ki bu artlar altnda olduka makuldur. Daha sonra, bavurann erkek kardei ortadan kaybolmutur. Hkmet, bavurann bilgi edinme abalarna karlk vermemi ve hatta gzaltna alndn reddetmitir. Bavurann erkek kardeinin l olarak bulunduu iddia edildiinde, Hkmet, belirli bir sre sonra, arpmada ldn iddia etmitir. Buna ramen, kimliinin tespit edilmesi veya defin ilemleri iin aile ile temas kurulmamtr. Bavurann, kardeinin akibetni renmek iin gsterdii btn abalar yetkililer tarafndan gzard edilmitir; bu yzden be buuk yldan uzun bir sre boyunca phe ve zntye terkedilmitir. Byle bir davada, kardeinin Trk Hkmeti tarafndan insanlk d bir muameleye maruz brakldna inandn dnyorum. ounluk, kaybolan bir ahsn aile bireylerinin, duygusal knt yaamas madurun akrabalar iin kanlmaz bir sonu olduu iin, Szleme'nin 3. Maddesinin ihlal edilmesi iin yeterli olmadn belirtmitir. Aile bireylerinden birinin madur olup olmamas, ounluun grne gre, bavurann zntsne duygusal kntden farkl bir boyut kazandracak zel faktrlerin varlna bal olacaktr (kararn 98. paragraf). Bu kriterlerin esasna girmeden bu davada sz konusu kriterlerin varolmad konusunda ikna olmadm. Kararda, ounluk, Mahkemenin kaybolan bir ahsn annesi ile ilgili olarak 3. Maddenin ihlal edildiine karar verdii Kurt Davas ile ( bkz. Kurt Karar ) bu dava arasnda farkllk olduunu iddia etmektedir. Olunun yakalandn gren ve yetkililerin ihmalkarl nedeniyle, akibeti konusunda haber alamamasnn dayanlmaz bir ac olduu aktr. Fakat, bir aabey de Sn. Glckl'nn ksmi muhalefet erhi

kardeinin kaderinin belirsizlii nedeniyle, ayn acy hissedebilir. Ayrca, bavurann kendi ailesi ile birlikte farkl bir yerde yaamas nedeniyle gvenlik glerinin kardeini gtrdklerinde orda bulunmamasna kararda deinilmi olmasn inandrc bulmuyorum. Babas, 22 Aralk 1993 tarihli dilekesini Diyarbakr Devlet Gvenlik Mahkemesi'ne sunduu iin, bavurann birok dileke sunarken ve yetkililere soru yneltirken asl yk tamadnn ne srlmesini inandrc bulmuyorum. Bavuran ile ilgili olarak, kardeinin ortadan kaybolduu andan itibaren, yetkililere soru yneltmesi ve bavuruda bulunmas ve Mahkememize onun bavuruda bulunmasndan daha ok etkilendim. Trk Hkmeti en ciddi insan hakk ihlali; yaama hakkna sayg konusunda sorumlu bulunmutur. Dahas, bavuran, be buuk yldan fazla bir sre ile belirsizlik, phe ve endieye terk etmitir. Byle davranarak, bavurann hislerini ve bana gelenleri renme abalarn zalimce gzard etmitir. Kardeinin yaama hakkna sayg gsterme sorumluluunu yerine getirmemesinin dnda, Hkmet, ayrca, ihmalkarlklar ve davranlar sonucunda bavurann uzun bir sre maruz kald endie ve sknt konusunda sorumlu tutulmaldr. Bavuran ile ilgili olarak, bu faktrlerin 3. maddenin ihlal edildiine karar verilmesi iin yeterli olduu grndeyim. HAKM GLCKL'NN KISM MUHALEFET ERH (eviri) Aadaki baz nedenlerden dolay ounluun grn paylamadm zlerek belirtmek istiyorum. Ergi Trkiye Karar'ndaki ksmi muhalefet erhinde de belirttiim gibi, (28 Temmuz 1998 tarihli karar, Hkm ve Karar Raporlar 1998-IV), Mahkeme, lm hakknda etkili ve yeterli bir soruturma yaplmadn ileri srerek Szlemenin 2. Maddesinin ihlal edildiine karar verdiinde, Szlemenin 13. maddesi balamnda farkl konularn ortaya kt grnde deilim; nk sz konusu lm hakknda etkili ve yeterli bir soruturma yaplmamas, hem 2. madde hem de 13. madde balamnda bavurann ikayetlerinin temelini oluturmaktadr. Bu balamda, Kaya Trkiye Karar'ndaki muhalefet erhime ( 19 ubat 1998 tarihli karar, Raporlar 1998-1) ve konu hakknda Komisyon'un ounluunun paylat gre atfta bulunuyorum. (Aytekin Trkiye Karar, bavuru no 22880/93, 18 Eyll 1997; Ergi Trkiye Karar, bavuru no 23818/94, 20 Mays 1997; Yaa Trkiye Karar, bavuru no 22495/93, 8 Nisan 1997).