1.

GR

1.1. Ama Gnmzde nfus artna, teknolojik gelimeye, sanayileme ve kentlemeye paralel olarak gerek miktar, gerekse ierik asndan hzla artan endstriyel kaynakl kirliliin olumsuz etkileri nemli bir evre problemi haline gelmitir. Atklar, atksular ve emisyonlardaki art bir yandan evrenin yknn artmakta olduunu, bir yandan da doal kaynaklarn sorumsuzca tketildiini, hammadde ve enerjinin de israf edildiini gstermektedir. zellikle de endstrilerden kaynaklanan bu atklar byk sorun tekil etmektedir. Bu almada Endstriyel Kirlilik ve Kontrol Dersi kapsamnda bir fabrikay (Emek Ya Sanayi A..) evre ynetim sistemlerinin incelenmesi ve gelitirilmesini ele alarak genel deerlendirilmesi yaplacaktr. Oluan atklarn ynetimi deerlendirilerek evreye olabilecek etkileri aratrlp, bu etkilerin ortadan kaldrlmas veya kaynanda azaltmaya ynelik almalar yaplacaktr. Tesisin eksik yanlarnn olup olmad ve eer varsa bunlar gidermeye ynelik alma amalanmaktadr. 1.2 ALIMA PLANI

ESMA DURMU

simler SELAHATTN

GZDE H. KARAYEL

FERHAT TOPTA

Z.GZEM EVC

Yaplan almalar

10.ekim Genel Toplant 2012

ESN ERAY

ZATE

Tarih

 17-23. ekim Tesisle lgili Bilgilerin Toparlanmas 2012 Paylam 23.ekim 2012 Elde Edilen Bilgilerin Derlenmesi Deerlendirilmesi 23.ekim-07. kasm Tesiste Verimliliinin Arttrlmasna Ynelik 2012 Admlarn Deerlendirmesi letme ve ve

07-21. kasm Tesisin Haritasnn 2012 Oluturulmas Ktle 21.kasm-5.aralk letme 12.aralk 2012 Dengesinin ve ve Proses Oluturulmas Yaplarnn Gelitirilmesi Sonu ve neriler 2012 Eko-

5-

Son Teslim in Eksik 19.aralk Verilerin 2012 Tamamlanmas

2. TESSN TANITIMI 2.1. Tesisin retim yapt konuda dnyadaki ve lkemizdeki durum Trkiyede 153 adet bitkisel ya sanayi iletmesi bulunmaktadr (Anonim,1997). Bu iletmeler Marmara ve Akdeniz blgesinde younlamtr. Marmara blgesindeki ya sanayi iletmeleri daha ok ayiei ve zeytinya islerken, Akdeniz blgesindeki iletmeler arlkl olarak pamuk ilemekte ve ayrca soya ileyen baz tesisler de bulunmaktadr. Bu iletmelerin yllk cirosu tahminen 2.3 milyar $ civarlarnda olup yllk ihracat bedeli 300 milyon $nzerindedir (Aksoy ve ark, 1997). Trkiyedeki bitkisel ya sanayinin tohum isleme kapasitesi 4.5 milyon ton/yl olmasna ramen kapasite kullanm oran % 50nin altndadr. Bunun en nemli nedeni, yal tohumlu bitkilerin yurtii retimlerinin talebi karlayamayacak dzeyde yetersiz olmasdr. retimi yaplan tm yal tohumlu bitkiler (ayiei, soya, pamuk vd.) lke ihtiyacnn ancak % 50-60n karlamakta, geriye kalan miktar ise doal olarak ithal edilmektedir. 1998 yl verilerine gre 629 bin ton ayiei ithal edilmi ve karlnda yaklak 163.4 milyon $ denmitir (GEME, 1999). Trkiyede sabun retimi 19. yzyln balarna ise kadar ta kazanlarda beldesi

gerekletiriliyordu.

Cumhuriyet

dneminde

zeytinya

Ayvalktasabunculuk gelimitir. Trkiyede 20 yyn ortalarna kadar sabun retimi basit sergi sabunculuu eklinde devam etmi olup, bugn de hala zellikle kk yerleim birimlerinde bu tr retim yaygndr.

Trkiye talebin ok zerinde sabun retim kapasitesine sahiptir. Mevcut kurulu tesislerin kapasitelerinin byk olmas, fakat yurtii talebin ve ihracatn yetersiz kalmas sebebi ile sektrdeki firmalar dk kapasite ile almak zorunda kalmaktadr. Mevcut kapasite kullanm oranlarn arttrmak iin ihracat arttrmak gerekmektedir. Son yllarda ise zellikle ambalajlama ve verimlilii arttrc yatrmlarda kapasite arttrc yatrmlar yaplmaktadr. Sabun sektr, temizlik rnleri pazarnn % 12sini oluturmaktadr.

Sabun sektrnn yllk ortalama kapasitesi 250.000 ton/yl olup, yaklak 110 firma faaliyet gstermektedir.(stanbul Ticaret Odas Mays, 2003) Emek Ya Sanayii A.nderetim;rnn dnya standartlarnda,kalite ve salkl olmasna dikkat edilerek en son teknoloji ile gerekletirilir. 2.2. Tesisle lgili Genel Bilgiler 1946 ylnda temeli atlan Emek Ya Sanayi A.,1968 ylnda Limited irket,1981 ylnda ise 8 ortakl bir aile irketi olarak anonim irkete dntrld. Bursa li, Nilfer lesi, aran Ky, Saryerler Mevkii, Geit Kpr Yan No:186 adresinde, 20.000 m2toplam alan zerinde 18.400 m2 yzlml kapal alanda yer almaktadr. letme Rafine Ayiek Ya, Msrz Ya,Soya Ya, Zeytin Ya, Harman Ya ve Sabun retimi konusunda faaliyet gstermektedir. Emek Ya Sanayi A.de 2 mhendis, 5 teknisyen, 2 usta, 27 ii ve 6 idari personel olmak zere toplam 48 kii, 7,5 (yedi buuk) saat zerinden 3 vardiya eklinde ylda 300 gn srekli almaktadr. Tesiste retilen rnler ve yllk kapasiteleri Tablo 2.1de verilmitir. Tablo 2.1.Tesisin rettii rnler ve yllk retim kapasiteleri RETM KAPASTES 57.000 Ton/Yl 19.500 Ton /Yl 7.500 Ton/ Yl 4.500 Ton / Yl 1.500 Ton /Yl 2.700 Ton / Yl 2.544 Ton / Yl 2.544 Ton / Yl

RN ADI RAFNE AYEK YAI RAFNE MISIRZ YAI RAFNE SOYA YAI RAFNE ZEYTN YAI RAFNE HARMAN YAI AMAIR SABUNU(SERG) BANYO VE AMAIR SABUNU TUVALET SABUNU

2.3. Tesis genel Yerleim Plan

2.4. retim Prosesi Akm emas 2.4.1.1 HamAyiekya retim Faaliyeti Ayiek tohumlar yabanc maddelerden ayrlp temizlendikten sonra zel krclar krlarak sras ile tohum iinin ezilmesi, tohumlarn kavrulmas, presyonda ya karlmas, szme ve ekstrasyon ilemlerinden sonra ya depolanr.

ekil 2.1. Ham Ya retim Ak emas

2.4.1.2 Rafine Ya retim Faaliyeti lenecek olan ham yan nce laboratuvar da zelliklerine baklr.( Serbest ya asitlii, renk, sabunlamayan madde, tortu v.s.gibi...) ilenmek zere ara ya tankna ekilir. Ara ya tankndan srekli olarak bir pompa vastasyla sisteme beslenir. ( Proses kontindr ( Srekli akm prensibi ) ). Pompadan kan yan bir flowmetre ( Debi ler ) ile miktar sabitlenir. Burada ham ayiek ya, soya ya, harman ya,msrz ya ve zeytin ya rafine edilir. Sras ile ntralizasyon, aartma, vinterize ve deodarizasyon ilemlerine tabi tutulur.

ekil 2.2. Rafine Ya retim Ak emas

2.4.1.3 Sabun retimi Sabunluk yalar ( Donya, kokoya ,zeytin ya asidi v.s.gibi... )bir tank ierisinde eritilir ve sabunlatrma reaktrne bir pompa ile baslr. Daha sonra sras ile kartrma, kurutma, homojenletirme, kesme, kalplama ve markalama ilemleriyle son bulup paketlenir.

ekil 2.3. Sabun retim Ak emas

2.5 Tesisin evresel asndan mevcut durumu 2.6. Tesisin Oluturduu evresel Riskler ve lgili Yasal Mevzuat 9

3. TESSTE LETME VERMLLNN ARTTIRILMASINA YNELK EVRE YNETM ADIMLARI 3.1. Hammadde ve Malzemelerin Verimli Kullanm Emek Ya, hammadde ve malzemelerin verimli kullanlmas konusunda ansl sektrlerden biridir. Gereksiz atk kmasnn nlenebilmesi iin fabrika bnyesinde gerekli tm nlemler alnmaktadr. Ham ayiei ya retim faaliyeti srasnda, ayiek tohumlar yabanc maddelerden ayrlp temizlendikten sonra zel krclar yardmyla krlarak sras ile tohum iinin ezilmesi, tohumlarn kavrulmas, presyonda ya karlmas, szme ve ekstrasyon ilemlerinden geer. Bu esnada minimum seviyede hammadde kayb gerekleir. Tama srasnda etrafa dklm ya da proses sonucu aa km ama bir rn getirisi olmam tm hammadde ve malzemeler toplanarak retimin bana gnderilmektedir. Rafine ya retim faaliyeti srasnda, lenecek olan ham yan nce laboratuvar da zelliklerine baklr.( Serbest ya asitlii, renk, sabunlamayan madde, tortu v.s.gibi... ) ilenmek zere ara ya tankna ekilir. Ara ya tankndan srekli olarak bir pompa vastasyla sisteme beslenir. ( Proses kontindr ( Srekli akm prensibi ) ). Pompadan kan yan bir debi ler ile miktar sabitlenir. Burada ham ayiek ya, soya ya, harman ya,msrz ya ve zeytin ya rafine edilir. Sras ile ntralizasyon, aartma, vinterize ve deodarizasyon ilemlerine tabi tutulur. Bu ileme sistemi kapal ortam sistemi olduundan yaanan kayplar yine minimum seviyededir. Ya retim prosesinden atk olarak kan ya asitleri ilenerek sabun retiminde hammadde olarak kullanlr ve fabrikaya giren hammadde en verimli ekilde kullanlm olur. Bu sayede ou fabrikann p olarak nitelendirecei ya retim prosesinin atklar Emek Ya Fabrikasnda rne dntrlmekte ve bylece hem gereksiz atk k nlenmekte hem de atlacak maddeden rn eldesi yaplmaktadr. Bunun yannda tm ekipmanlarn koruyucu bakmlar yaplarak hem retimin yavalamas hem de hammadde kayb engellenmektedir.

10

3.2. Bilinli Atk Ynetimi Emek Ya Fabrikas, bilinli atk ynetimi kapsamnda gerekli nlemleri alm durumdadr. Fabrika iinde, gerek idari binada gerekse retim yaplan alanlarda oluan atklarn trlerine gre ayrlmas esas alnmtr. Trlerine gre ayrlan atklar da yine trlerine gre farkl olarak deerlendirilmektedir. Sabun retim prosesi kapsamnda deerlendirilecek olan atklar tesis iin gerekli ilemlere tabi tutulmaktadr. Tesisten kan kartu, toner ve piller; T.C. evre ve ehircilik Bakanl tarafndan atk pillerin ayr toplanmas, tanmas, depolanmas ve bertarafnda yetkilendirilmi TAP Dernei tarafndan bertaraf edilmektedir. Filtre kekleri ve absorbanlar, T.C. evre ve ehircilik Bakanlndan TA-IL-16-212-R1 Lisans nolu Bursa imento Fab. A.. tarafndan tanmakta ve bertaraf edilmektedir. Tehlikeli nitelikte olup da Bursa imentonun yakamayaca atklar zaydaa gnderilmektedir. Yenilenebilir sv ve kat yalar (kullanm sresi gemi bitkisel yalar), bunlarn dndaki sv ve kat yalar (kullanlm kzartmalk yalar, ya tutuculardan kan yalar), ykama, temizleme, soyma, santrifj ve ayrma ilemlerinden kaynaklanan amurlar (tank dibi tortu), tketime ya da ilemeye uygun olmayan maddeler (soapstock, yal toprak) ; lisansl Prometa, Hr Ya, Maysa, Dikta, Uygun, Tuna Kimya firmalarna geri kazanlmak zere verilmektedir. Emek Ya Sanayi A..de emisyon kaynaklar de mevcut olup, toplam 12 noktada emisyon kayna bulunmaktadr. letmede yakt olarak evreye daha az zarar verdii iin doalgaz kullanlmaktadr. Doalgaz kazannn yllk olarak periyodik bakm yaplmaktadr.Tesise ait bacann temizlii dzenli aralklarla kontrol edilmekte ve gerekli ise bakm yaplmaktadr. Ayrca yanma prosesinin gerekletii bacaya ait brlrn periyodik olarak bakm yaplmaktadr. Bunun yan sra tesiste evre dostu kimyasallarn kullanlmas tercih edilmektedir.

11

3.3. Etkin Atk Ynetiminde 5R Kural Gerek anlamda atk ynetimi fikri 1970li yllarda Orta Dou petrol reticilerinin petrol fiyatlarn ykseltmesi ve petrol sevkiyatn kesmeleri tehditi ile ortaya kan petrol krizi sonucunda gelimeye balamtr. Ayn zamanda evre problemlerinin de farkna varlm ve atk azaltm, atk geri kazanm ve tehlikeli atk boaltmnn kontrol de gelimitir. Taslak atk ynetim emas ekil 3.1.de grlmektedir. Bu diyagramdaki ana sorun ne atk azaltmn ne de risk deerlendirme srelerinin iermesidir. Bu diyagram bir taslak olarak atk teknolojisini kapsayacak bir ereveyi vermektedir.

Atk Oluumu

Ayrma Depolama Kaynanda leme

Transfer Ve Tama

Ayrma Dnm Sreleri

BERTARAF

ekil 3.1. Atk Ynetim Sreci

Buna benzer stratejiler vardr. rnein Amerikadaki EPAnn strateji seenekleri; 1- Kaynanda azaltma 2- Geri dnm (yeniden kullanm ve geri dnm) 3- yiletirme, yok etme yada atklarn ntralizasyonu

12

4- Atklarn boaltlmas (bertaraf) Kat atklar konu alan referanslarn birounda Atk Ynetim Hiyerarisi blm bulunmaktadr. Bu toplumlardaki atk ynetim faaliyetlerinin dzenlenmesine yardmc olur. Bu basit olarak 3R forml ile ifade edilebilir. Atk ynetiminin ana hedefi atk miktarnn azaltlmas olmaldr. Bundan sonraki hedef atklarn yeniden kullanlabilmesinin dnlmesi (rnein dolabilen ielerin yeniden kullanlmas), nc olarak da geri dnm materyallerin (rnein alminyum kutularn geri kazanlmas gibi) prosesten geirilerek yeniden kullanlmas atk ynetiminin ana hedefi olmaldr.

ekil 3.2. 3R Atk Hiyerarisi

Gnmzde atk ynetim stratejisi 3R ile snrl kalmamaktadr. Reduce (atk azaltm) , reuse (yeniden kullanm) ve recycle (geri dnm)e ek olarak recover (geri kazanm) ve replace (deitir) eklenerek ; 3R kural gncellenerek 5R kural ortaya kmtr. Bu kural yledir.

13

R-1: Atk Azaltm (Reduce):retilen atn hacmini ve miktarn kaynanda azaltarak, atn depolanmas ve bertaraf iin gereksinim duyulan alann azaltlmasn salar ve artm maliyetini drr. Kaynanda azaltma yada atk oluumunu engelleme gibi tanmlanabilecek bu maddenin sanayi kollar iin uygulamas zordur. zellikle prosesten kaynaklanan atklarn azatlm sanayi kolunun retim eklini deitirmedii srece azaltlmas ve oluumunun engellenmesi mmkn deildir. Yine de sreler iyi analiz edildii srece atk minimize edilebilmektedir. Kapsam olduka geni olan bu konu iin yeterli mesai harcandnda karl firmalara uzun srede geri gelmektedir

R-2: Yeniden Kullanm (Reuse): Atk nitelii kazanm materyallerin kendi zelliini yitirmeden retim amacna uygun olarak tekrar kullanlmasdr. Yani atklarn toplama ve temizleme dnda hibir ileme tabi tutulmadan ayn ekli ile ekonomik mr doluncaya kadar defalarca kullanlmasn ifade eder. Evsel nitelikli olan atklarda kolay uygulanabilen bu ynteminde sanayide uygulanmas gtr. zellikle ya, kimyasal vb. maddeler ile kontamine olmu ambalaj nitelikli malzemelerin lisansl firmalara gnderilmesi gerekmektedir. Bu tr atklarn tekrar kullanlmas mevcut atk mevzuatna gre uygun deildir. R-3: Geri Dnm (Recycle): Geri kazanm kavramyla sklkla kartrlan bu yntem atk zellii kazanm bir maddenin kendi zelliinden ayr olarak kullanm ekli dnda fiziksel ya da kimyasal bir yntem ile yeni bir rn elde edilmesidir. Geri dnmle oluan rn ikincil hammadde olarak kabul edilir ve retim srecine sokulur. rnein; pet ielerin krlp eritilerek farkl endstrilerde kullanlmas en ok kullanlan geri dnm eklidir. Ancak atk ynetim hiyerarisi bu kadar basit deildir. ekil 1.2de atk ynetim stratejisi (ya da hiyerarisi) dk teknolojiden (arazi bertaraf) yksek teknolojiye (geri kazanm) doru deiimi gstermektedir. Yksek teknolojik uygulamalar ayn zamanda atk azaltmnn artmasna da iaret etmektedir.

14

R-4: Geri Kazanm (Recovery): Son yllardaekonomik artlarn giderek arlamas hammadde ihtiyacn arttrmaktadr. Sanayinin hzlanmas ve kentleme oluan atk miktarn da hzla arttrmaktadr. Oluan bu atklar evre ve insan sal asndan byk nem arz etmektedir. Uygun ekilde ynetilmeyen atklar hem doaya hem de ekonomiye byk zarar vermektedir. Bu yzden fizibilitesi yapldktan sonra mmkn olan tm atklarn geri kazanm gerekmektedir. Geri kazanm bir atk maddenin zelliini yitirmeden kullanm eklinin deitirilmeden, fiziksel yada kimyasal bir yntem ile atk niteliinden karlp tekrar kullanlabilir hale getirilmesini, rnlere ve enerjiye dndrlmesini iermektedir. Firmamz bnyesinde zellikle tehlikeli atk zellii kazanm baz sanayi artklarnn geri kazanm iin almalar yaplmakta bu artklar tehlikeli zelliinden karlarak lke ekonomisine geri kazandrlmaktadr. R-5: Deitir(Replace): Kullandnz malzeme ve prosesleri evre dostu olanlarla deitirin. Son olarak 5R kuralna ek olarak bir madde daha getirilmitir; Bertaraf (Disposal): Geri kazanm, geri dnm mmkn olmayan yada farkl yntemler ile ilem grdkten sonra (yakma, artma vb) oluan atklarn yerel ynetimlerin belirledii ve srekli kontrol altnda bulundurulan arazilere gnderilerek belirsiz sreler iin insan ve evre salna etki yapmayacak ekilde saklanmasdr.

15

ekil 3.3. 5R Atk Hiyerarisi

16

3.4. Tesisin eko-haritasnn Oluturulmas

Grlt

Nem Buhar

Tehlikeli Atk

Tbbi Atk

Enerji

Atksu

Saman Ta

Emisyon

17

Geri Dntrlebilen Atklar

Buhar Kazan Bacas Emisyonu

3.5. retim Srasnda Oluabilecek Tehlikeli/Zararl Atklarn Belirlenmesi Emek Ya Fabrikasnda, retilen ya ve sabunlarn kalite kontrolnn yapld 1 adet laboratuar mevcuttur. (Laboratuarda almalar, TS EN ISO/IEC17025 Standardna uygun olarak yaplmaktadr. Gerekletirilen almalar esnasnda kullanlan kimyasal maddeler sonucu laboratuardan tehlikeli nitelikte atklar kmaktadr.) letmede oluan proses kaynakl atklar ve bertaraf yntemleri aada aklanmaktadr, Yenilenebilir sv ve kat yalar (kullanm sresi gemi bitkisel yalar), lisansl Prometa, Hr Ya, Maysa, Dikta, Uygun, Tuna Kimya firmalarna geri kazanlmak zere verilmektedir. Sv ve kat yalar (kullanlm kzartmalk yalar, ya tutuculardan kan yalar), lisansl Prometa, Hr Ya, Maysa, Dikta, Uygun, Tuna Kimya firmalarna geri kazanlmak zere verilmektedir. Ykama, temizleme, soyma, santrifj ve ayrma ilemlerinden kaynaklanan amurlar(tank dibi tortu), lisansl Prometa, Hr Ya, Maysa, Dikta, Uygun, Tuna Kimya firmalarna geri kazanlmak zere verilmektedir. Tketime ya da ilemeye uygun olmayan maddeler(soap-stock, yal toprak), lisansl Prometa, Hr Ya, Maysa, Dikta, Uygun, Tuna Kimya firmalarna geri kazanlmak zere verilmektedir.

18

 Tehlikeli maddelerin kalntlarn ieren ya da tehlikeli meddelerlekontamine olmu ambalajlar, T.C. evre ve ehircilik Bakanlndan TA-G 16-319-R12 Lisans nolu Civan Geri Dnm San. ve Tic. Ltd. ti. tarafndan tanmakta ve bertaraf edilmektedir. Tehlikeli maddelerle kirlenmi emiciler, filtre malzemeleri (baka ekilde tanmlanmam ise ya filtreleri), temizleme bezleri, koruyucu giysiler, henz biriktirilmekte olup yeterli miktara ulatnda lisansl firmalara bertaraf edilmek zere gnderilecektir. Kurun Piller, T.C. evre ve ehircilik Bakanl tarafndan atk pillerin ayr toplanmas, tanmas, depolanmas ve bertarafnda yetkilendirilmi TAP Dernei tarafndan bertaraf edilmektedir. Floresan tpler(lambalar) ve dier cva ieren atklar, olutuunda evre ve ehircilik Bakanlndan lisansl firmalara bertaraf edilmek zere

gnderilecektir.

3.6. Atk Ynetim Plannn Oluturulmas

Atklarn btn lke genelinde belirli bir sistem iinde ayr toplanmas, tanmas, geri

kazanlmas ve bertaraf edilmesi salanacak, zellikle kat, karton gibi ambalaj atklarnn ve elektronik atklarn geri kazanmsalanacak, Ekonomik bir deer olarak deerlendirilerek lke ekonomisine katk salanacak, Tehlikeli atk kapsamnda deerlendirilen pil ve akmlatrlerin ayr toplanmas ve bertaraf edilmesi salanacak, Atk retimi asgari dzeye indirilecek,

19

 retiminde zararsz hammadde kullanm ve kullanlan maddelerin geri kazanm salanacak, Kirlilikleri nlemeye ynelik mevcut en iyi teknikler uygulanarak kirlilii azaltmaya ve/veya nlemeye ynelik tedbirler alnacak, Entegre kirliliin nlenmesi ve kontrol (IPPC Direktifi) kapsamnda sanayi kaynakl kirliliin nlenmesi iin atk oluumu ve bertaraf, enerji verimlilii, hammadde kullanm, grlt, kazalarn nlenmesi gibi hususlar btnsel bir yaklamla ele alnacak, Kirliliin kaynakta kontrol, azaltm, atklarn geri dnm gibi nlemlere younlalacak. Atk Kodu Atk Tr Olumas Tahmin Edilen 600 kg/yl 700 kg/yl 20 kg/yl Olumas Tahmin Edilen 600 kg/yl 700 kg/yl 10 kg/yl Olumas Tahmin Edilen 600 kg/yl 700 kg/yl 10 kg/yl

Bertaraf/ Geri Kazanm

Miktar(2012) Miktar(2013) Miktar(2014) (%ler ile) 150202 Kontamine Atk 150110 Kontamine Ambalaj 200121 Floresan Lambalar ve Dier eren Atklar 130111 Sentetik Hidrolik Yalar 160602 Nikel Kadmiyum Piller 160506 Laboratuvar 10 kg/yl 10 kg/yl 10 kg/yl %100 Geri 10 kg/yl 10 kg/yl 10 kg/yl %100 Geri Kazanm 250 kg/yl 250 kg/yl 250 kg/yl %100 Geri Kazanm Civa %100 Geri Kazanm %100 Geri Kazanm %100 Geri Kazanm

20

Kimyasallar 080317 Tehlikeli Maddeler eren Bask Tonerleri 070611 Saha Atksu Artmndan Kaynaklanan Tehlikeli Maddeler eren amurlar Tablox: Emek Ya Sanayi A.nin atk ynetim plan i 24000 kg/yl 24000 kg/yl 24000 kg/yl Atk 5 kg/yl 5 kg/yl 5 kg/yl

Kazanm %100 Geri Kazanm

%100 Geri Kazanm

Emek Ya Sanayi A.de atk azaltmna ynelik evre Ynetim Sistemi almalar devam etmekle birlikte, sistem gerei uygulamaya ynelik aratrmalar yaplmaktadr. Tesiste atk azaltmna ynelik proses deiiklii yaplmas planlanmamaktadr.

3.7. Malzeme ve rnlerin Tanmas ve Depolanmas

3.8. Su Tasarrufu Su szntlar dzenli olarak kontrol edilip tamirleri yaplmaktadr. Tesisteki bozuk vanalar yenileriyle deitirilmektedir. Fakat musluklar eskimi, bozulmu, ypranm olduu iin dakikada 8-10 litre su aktrken dk akml aeratrl musluklar 4-6 litre su tketir. Muslukta dk akml aerotrlu balk kullanarak suyu %25-35 daha etmekle birlikte sistem gerei uygulamaya ynelik verimli kullanabilir. Musluklarn su damlatmasn nlemektedir. Bu yzden musluklarn deitirilmesini neriyoruz.

21

3.9. Enerji Tasarrufu Elektriin verimli kullanlmasn salamak iin akll sayalar kullanlmaldr. Aydnlatmada enerji tasarrufunun basit tedbirlerle salanmas bizim iin nemli bir avantajdr.Aydnlatmada enerji tasarrufu,aydnlatmann kalitesini drmeden iyi bir aydnlatmann gereklerini yerine getirerek yaplmaktadr.yi bir aydnlatma daha verimli aydnlatma elemanlaryla saland iin,sonuta ayn aydnlatma seviyelerini daha az enerji tketimi ile salanm olmaktadr. Dk verimli k kaynaklar yerine yksek verimli k kaynaklar kullanlarak uygun aydnlatma ve enerji tasarrufu salanmaktadr. Enerji koruyucu lambalar satn alnarak aydnlatma maliyeti % 60 orannda azaltlmtr. 4.GRD IKTI ANALZ LE ATIK KTLE DENGESNN OLUTURULMASI

Su Grubu letmede atksu artma tesisi bulunmaktadr.Artma tesisinde evsel ve endstriyel atksularbirarada artlmaktadr. Artma tesisi, fiziksel, kimyasal ve biyolojik artma olarak ksmdan olumaktadr. Atksu (endstriyel/evsel) miktarlar; Endstriyel Atksu:120 m3/gn Evsel Atksu:10 m3/gn (150 lt/kii*gn) Tesiste oluan proses kaynakl atksular,tesis bnyesinde bulunan atksu artma tesisinde BUSK atksu dearj standartlarna uygun olarak artlmakta ve BUSK atksu

22

kanalizasyon hattna dearj edilecektir.Oluan amur Bursa imento Fabrikas A..ye gnderilip yaklmaktadr. Emek Ya Sanayi A. atksu numunesine ait artma tesisi k parametre deerleri aadaki gibidir. BUSK Tablo 1

Analiz Parametre KOI pH T.Azot AKM Ya-Gres Scaklk

Edilen Birim

Analiz Sonucu

mg/L mg/L mg/L mg/L

0

30.4 7.08 9.4 18.5 <10 33.7

800 6-9 75 350 100 40

Emek Ya Sanayi A.den kaynaklanan atk yalar II. Kategori atk yadr. Atk Ya Miktar : 200 kg/yl Emek Ya Sanayi A.de kullanlan yalarn ismi: Hidrolik Ya Yalarn Miktar: 2031 kg/yl Atk Yalar zerinde Atk Ya ibareli szdrmaz 200 kglk variller ierisinde toplanarak,tehlikeli atk depolama sahasnda depolanmaktadr. Tesiste oluacak atk yalar,atk koduna uygun lisansl aralarla tanarak lisansl firmalara geri kazanm &bertarafa gnderilmektedir. Bitkisel Atk Yalar : Tesiste yemekler OBASAN yemek irketinden gelmektedir.Bitkisel atk ya k sz konusu deildir.Yemekirketinin NEVBO ile anlamas mevcuttur. Tesiste retim-dolum hatas bitkisel atk yalar tekrar retimde kullanlmaktadr.Kullanm mr dolmu yalar lisansl bertaraf/geri kazanm tesislerine gnderilmektedir.

23

Tesiste oluan tbbi atklar ERA EVRE TEKNOLOJLER (Bursa Bykehir Belediyesi Strelizasyon Merkezi) tesisine gnderilmektedir.Tesisin ERA ile szlemesi mevcuttur. Kat ve Tehlikeli Atk Durumu Evsel Nitelikli Kat Atklar Tesiste oluan kat atklar personelin gnlk ihtiyacndan oluan kat atklardr. Bu atklar 49 kiinin gnlk ihtiyalarndan (bro, yemekhane vs.) kaynaklanacaktr. Tesiste kii bana oluan kat atk miktar 1,21 kg/kii.gn (www.tuik.gov.tr) alndnda tesiste; 49 kii x 1,21 kg/kii.gn = 59,29 kg/gn evsel nitelikli kat atk olumaktadr Emek Ya Sanayi A. 2011de verilen atk beyan formuna gre; Kat atk miktar : 56,35 kg/gn (1.34 kg/kii*gn) Tesiste oluan evsel nitelikli kat atklar Mudanya Belediyesi tarafndan toplanarak Bykehir Belediyesi Dzenli Kat Atk Depolama Sahasna iletilmektedir. Kat atk:4660 kg Plastik Atk: 680 kg Tesiste oluan ambalaj atklar ayr toplanarak tesis ierisinde ambalaj atklar sahasnda geici depolanmaktadr.ERKAIT Lisansl Toplama Ayrma firmasna verilmektedir.Ambalaj At szlemesi mevcuttur. Atk Pil Ve Akmlatrler: Tesiste kullanlan aralarn ve forkliftlerin bakmlar yetkili servislerde yaplmaktadr.Atk piller dier atklardan ayr biriktirilerek yetkiklendirilmi kurulu TAPa gnderilmektedir. Tesiste oluan mrn oluturan lastikler LASDER Yetki Belgesi kapsamnda Derman Lastike verilmitir. Tesise ait Tehlikeli Atk Beyan Formuna gre tehlikeli atk listesindeki (EWC) kodu ve aklamas her bir atk tr iin miktar ve bertaraf ekli Tabloxdeverilmitir.Aada verilen deerler 2011 yl verileridir. Tehlikeli maddelerle 580 kg/yl kirlenmi absorbanlar,filtre Geri Kazanm

150202

24

maddeleri

(aksi

belirtilmemi ise ya filtreleri dahil),temizleme bezleri,koruyucu giysiler (KONTAMNE ATIK) 150110 Tehlikeli Maddelerin 640 kg/yl kalntlarn ya da ieren tehlikeli ambalaj Geri Kazanm

maddelerle pislenmi (KONTAMNE AMBALAJ) 130111 Sentetik yalar 070611 Saha i Atksu 2830 kg/yl Geri Kazanm Artmndan Kaynaklanan Tehlikeli Maddeler eren amurlar hidrolik 200 kg/yl Geri Kazanm

Tesis

sahasnda

geici

depolama oluan atklarn

yaplmakta,bertaraf geri kazanlmas

ilemi esas

gerekletirilmemektedir.Tesiste

alnmaktadr.Ancak atklarn yaps gerei geri kazanm mmkn olmayan atklar bertaraf edilmek zere gnderilmektedir.Ayrca geri kazanlacak atklarn uygun lisansl tesis bulunamamas dolaysyla bertaraf edilmek zere veya ek yakt olarak kullanlmak zere gnderilmektedir.

25

Atk Tr Kontamine Atk

Gnderildii Tesisler A.

Bertaraf ekli

Tesisi Bertaraf/Geri Kazanm lemi retimi balca ekillerde amacyla baka kullanma

Bursa imento Fab. lave Yakt Olarak R1-Enerji Kullanm %100

yakt olarak veya

Kontamine Ambalaj

Civan

Geri Geri Kazanm

R1-Enerji amacyla baka kullanma

retimi balca ekillerde

Dnm zolasyon Plastik Metal n. Taah. San. Ve Tic. Ltd.ti.

yakt olarak veya

Atk amur

Bursa imento Fab. lave Yakt Olarak R1-Enerji A. Kullanm %100 amacyla baka kullanma

retimi balca ekillerde

yakt olarak veya

II.Kategori Ya

Atk Bursa imento Fab. lave Yakt Olarak R1-Enerji A. Kullanm %100 amacyla baka kullanma

retimi balca ekillerde

yakt olarak veya

Tesiste oluan tehlikeli atklar ynetmelikte belirlenen standartlara uygun olarak ina edilmi tehlikeli atk sahasnda geici depolanmaktadr.(Ayda 1000 kg kadar ve en fazla 180 gn)

26

Tehlikeli atklar UATF eliinde atk koduna uygun lisanl aralarla tanarak yine atk koduna uygun lisansl firmalara geri kazanm&bertarafa gnderilmektedir. Hava Grubu Emek Ya Sanayii A.. yakt olarak evreye daha az zarar verdii iin doalgaz kullanlmaktadr.

Tablox: Yakma Sistemleri ve zellikleri Kaynak Ad Yakt Tr Yanma Teknii Verim (%) Maksimum Yakt Tketimi (m3saat) 1 Bacas Nolu Kzgn Ya Bacas Nolu Kzgn Ya Bacas Toplam 2036.714 19.538 Doalgaz Kazan 92.70 96.970 0.930 Doalgaz Kazan 93.97 969.872 9.304 Nolu Doalgaz Kazan 94.13 969.872 9.304 Kzgn Ya Isl (MW) G

Tablox: Tesiste gerekleen emisyonlarn ktlesel debileri ve SKHKK Ynetmelii Snr Deerleri Kod/Kaynak Ad CO EK 1/1 Nolu 0.0000 NOX (NO2) 1.32855 0.86644 0.0000 0.03145 NO SO2 Toz VOC Parametre (kg/saat)

27

Kzgn Kazan Bacas

Ya

EK 2/2 Nolu 0.0000 Kzgn Kazan Bacas EK3/Buhar Kazan EP4/1 Nolu ekirdek Preshane EP5/2 Nolu Kzgn Kazan Bacas EP6/3 Nolu Kzgn Kazan Bacas EP7/1 Nolu Sabunhane Kazan Havalandrma EP8/2 Nolu Sabunhane Kazan Havalandrma EP9/3 Nolu Sabunhane Kazan Havalandrma Ya Ya 0.05329 Ya

1.74322

1.13688

0.0000

0.05530

0.06236

0.05329

0.0000

0.00090

0.00014

0.03610

0.00016

0.03610

0.00012

0.04702

0.00091

0.00080

0.00066

0.03054

0.00055

0.00695

28

EP10/4 Nolu Sabunhane Kazan Havalandrma EP11/5 Nolu Sabunhane Kazan Havalandrma EP12/6 Nolu Sabunhane Kazan Havalandrma Toplam Deer Snr Deerler SKHKKY Ek-3.d SKHKKY Ek-2 Baca SKHKKY Ek-2 D Baca 50 500 5/50 0.05329

0.00094

0.02827

0.00064

0.00605

0.00082

0.00237

3.13413

2.05661

0.00000

0.09259

0.19022

20

60

10

10

40

60

10

30

Tesisin

Hava

Emisyon

Konulu

20/03/2012

tarihli

evre

zin

Belgesi

bulunmaktadr.Yenilemebavuru yaplmas planlanmaktdr. Sanayi Kaynakl Hava Kirlilii Kontrol Ynetmeliinin Ek-1.h.3 maddesine gre; ilgili emisyon kaynann organik buhar ktlesel debisi I. Snf iin 0,1 kg/saatin II. Snf iin 3 kg/saatin, III.snf iin 6 kg/saatin altnda olduundan organik buhar iin belirlenen snr deere tabi deildir.

29

5. LETME PROSES VE YAPILARININ GELTRLMES 5.1. nerilen yiletirici Faaliyetler Atklarn ilk nce geri dnebilir, evsel ve tehlikeli olarak snflandrmaldr. Tehlikeli atklarn ayr bir yerde depolamaya alsa bile bunu standartlar salayacak ekilde yapmadndan evre ve ehircilik Mdrl tarafndan cezai ilem uygulanmas olasdr. Palet gibi byk hacim kaplayan atklarn i gvenliini de tehdit etmeyecek ekilde depolamaldr. Elektronik atklarn snflandrmaldr. Sahip olduunu fabrika alann daha verimli kullanmak adna dzenli depolama alanlarn atklarnn miktarlarna gre snflandrmaldr. gvenlii ve ii sal ilkelerini daha salkl uygulamaldr. Bunu iilerinin i gvenlii eitimlerine katlmalarn salayarak yapabilir. Bu sayede sabun paketleme blmnde alan personeller ve artma tesisinde alan personeller daha uygun davranlar sergileyecektir. Artma tesisi revizyona alnmal. almayan kimyasal artmas dzenlenmeli ve biyolojik artmas gnmz teknolojisine gre ayarlanmaldr. Artma tesisine gelen su prosesin zellii olan ya konsantrasyonu yksektir. Bu nedenle k suyundaki ya konsantrasyonlar dearj standartlarn tutturmak zor olacaktr. Bu ya orann biyolojik artma ksmnda ya yiyen bakterileri kullanarak azaltabiliriz. Endstriyel Atk Ynetim Plan format Bakanlk tarafndan yaymlanm olup tehlikeli ve tehlikesiz atklar ierecek ekilde 3 yllk Endstriyel Atk Ynetim Plan hazrlanmas gerekmektedir. Tesiste kullanlan MSDSler 26.12.2008 tarih ve sayl 27092 resmi gazetede yaymlanarak yrrle giren TEHLKEL GVENLK MADDELER VE MSTAHZARLARA LKN BLG FORMLARININ

HAZIRLANMASI VE DAITILMASI HAKKINDA YNETMELK gerei gncellenmeli ve SEVESO bildirimleri yaplmaldr.

30

 Tesisten kaynaklanan emisyonlar azaltmak iin filtre sistemleri, siklon sistemleri, baca gaz ykama sistemleri, distilasyon gibi yntemler kullanlmaldr. Doalgaz kazannn yllk olarak periyodik bakm yaplmaldr. Tesise ait bacann temizlii dzenli aralklarla yaplmaldr. Ayrca yanma prosesinin gerekletii bacaya ait brlrn periyodik olarak bakm yaplmaldr. Sanayi Kaynakl Hava Kirlilii Kontrol Ynetmeliinde yaplan 13.04.2012 tarihli deiiklik ile emisyon lm periyodu 3 yldan 2 yla indirilmi olup tesise ait emisyon lm raporunun geerlilik sresi dolmutur.Tesise ait emisyon kaynaklarnda emisyon lmlerinin yenilenmesi gerekmektedir. Tesiste evre dostu kimyasallarn kullanlmas tercih edilmelidir.

5.2. Dearj Standartlarn Salamaya Ynelik Proses Tasarm Artma tesisine gelen su 130m3/gn olarak verilmitir. Bu su mevcut sistemle kanalizasyona dearj standartlarn zaman zaman zorlamaktadr. Bu nedenle artma tesisinin revize edilmesi arttr.

5.2.1. Prosesin Genel zellikleri Artma tesisi dengeleme havuzu girii ile balayp ,sonrasnda biyolojik artma uygulanmaktadr. Artma tesisine gnlk130m3atksu gelecek ekilde dizayn edilmitir. Atksular artldktan sonra Belediyenin Kanalizasyon sistemine verilmektedir.Oluan amurlar Eskiehir ya da Bursa imento fabrikasna fiyat tekliflerine gre deerlendirme yaplarak verilmektedir.

31

5.2.2. Tasarm Parametreleri Ve rnek Tesisler Projede atksu Artma tesisi giri suyu deerleri: KOI =3594 mg/lt Ya /Gress= 130 mg/lt AKM= 327 mg/lt BOI =842 mg/lt eklindedir. rnek tesisimiz AKSAdr. Trkiye'nin akrilik elyaf ihtiyacn karlamak zere 1968 'de kurulmutur. talyan akrilik elyaf reticisi Chatillon (bugnk Montefibre) ile yaplan lisans anlamas ile 1969 ylnda Yalova'da fabrika inaat ve montajna balanm, 1970-71 yllarnda 70 kiilik bir mhendis ve teknisyen grubu Chatillon'un Venedik yaknlarndaki Porto Marghera fabrikasnda 2-6 ay arasnda eitim grmtr. AKSA' daki retim alanlarnn tmnn etraf atksu iletim hatlar ile evrilidir ve retim proseslerinden kaynaklanan endstriyel atksular, nitelerdeki saha ykama atksular ve brolar, yemekhane ve dier sosyal kullanm alanlarndan kaynaklanan evsel atksular AKSA Atksu Artma Tesisine ulamaktadr. retim proseslerinden kaynaklanan atksularn artma tesisinde oluturaca kirlilik yk kaynanda, proseslerin otomasyon destekli iletilmesi ve alanlarn eitim-bilin dzeyi, etkin izleme ve iletiim sayesinde srekli kontrol altnda bulundurulmaktadr.

Ya ieren atksular artma tesisimize girmeden nce ya tutucularda n artma tabi tutulmaktadr. AKSA Akrilik Kimya Sanayi A.. Atksu Artma Tesisi ilk olarak 1983 ylnda kurulmu olup, AKSA TBTAK ibirlii ile projelendirilerek 1991 ylnda modernize edilmitir. 2000 ylnda yaplan son modernizasyon ile tam otomatik olarak alan, artma tesisi ile tm evsel ve endstriyel atksularn, mevzuat gereklilikleri dorultusunda artlmas salanmaktadr. leri artma teknolojisi ile iletilen tesiste dier teknolojilere gre ok daha verimli elektrik enerjisi kullanlarak enerji tasarruf edilmesi, dier biyolojik artma

32

srelerinde yaanan koku, kpk ve grlt probleminin olmamas ile atksular evreye zararsz hale getirilirken de evrenin korunmas salanmaktadr. Tesis Su Kirlilii Kontrol ynetmelii 10.1 ve 10.7 numaral tablolara tabiidir. Kurulu tesisimiz, 6500 m3/gn'lk kurulu kapasitesi ile yaklak 60.000 kiilik bir yerleim biriminin atksularn artabilecek kapasitede olup; denizlerde doal yaam en fazla etkileyen azot, bakteriler tarafndan tketilerek soluduumuz havadaki azot gazna dntrlmektedir. Biyolojik artmann yapld (bakterilerin kullanld) niteler tamamen otomatik olarak kontrol edilmekte, faaliyetlerimizden kaynaklanacak tm atksular yaklak drt gn sreyle depolayabilmektedir. Tesiste, balca admda artm yaplmaktadr ; Fiziksel lemler : eleme, dengeleme, kartrma, ve ktrme, younlatrma, szme

susuzlatrma

Kimyasal Sreler: kimyasal oksidasyon (ykseltgenme), ntralizasyon, dezenfeksiyon, phtlatrma ve yumaklatrma, amur koullandrma: atksu ierisinde mevcut olan ve istenmeyen bileiklerin artma kimyasallar kullanlarak zararsz bileiklere dntrlmesi, ya da daha sonraki artma ilemlerinde artmn salayacak yapya getirilmesi Biyolojik Sreler : organik kirleticilerin doada yok edilmeleri iin gerekli biyoyumaklatrma (biyolojik ilemlerle yumaklatrma) ve mineralizasyon (paralanma) prosesleri gerekletirilmesidir. 5.2.3.Proses Tasarm Artma tesisinde biyolojik artma yaplmaktadr.

33

Biyolojik Byme Kinetii; Kesikli ve srekli beslenen sistemlerde bakteri hcresi byme hz; dX/dt =rg = x Logaritmik byme faznda mikroorganizma saysnda logaritmik bir art gzlenir. Byme hz maksimudur. dX/dt = mX Yavalayan byme faznda snrlayc substrat devreye girmitir ve mikroorganizma aktivasyonu dmtr. dX/dt = X = m.S . X Ks + S Durgun byme faznda ise mikroorganizmalar redikleri oranda lrler. Belli bir sre sonra snrlayc substrat eksilir ve mikroorganizmalar isel solunuma geerler.Mikroorganizma konsantrasyonundaki deiim sfr olur. Bu durumda net byme hz; 1 .dX = kd X dt

34

lm faznda mikroorganizmalarn reme hz lm hzlarndan kktr ve bu durumdaki net byme hz;

dX/dt = -X.kd Kesikli ve srekli sistemlerde, substratn bir ksm yeni hcrelere dntrlrken, bir ksm da inorganik ve organik son rnlere oksitlenir. Substrat kullanm hz ile hcre byme hz arasndaki iliki aadaki eitlikle verilebilir;

rg = -Y .rsu Burada, rg Y= = maksimum bakteri verim byme (biyoktle hz, dnm) (ktle/hacim.zaman) katsays, (ktle/ktle)

rsu = substrat kullanm hz, (ktle/hacim.zaman) Substrat kullanm hzda; eklinde ifade edilir.

rsu= Y(Ks+S)

-m

XS

Bantda (max/Y) teriminin yerine k terimi konulabilir. Bu yeni terim, birim zamanda maksimum substrat kullanmn ifade eder.

rsu = - kXS Ks+S Tasarlanan reaktrn istenilen verimde alp almadn belirlemek iin, spesifik substrat kullanm hz(U), amur ya(c) , amur yk(F/M) oranlarnn belirlenmesi gerekir.

35

U = -rsu= V . (S0 S) X Q.

(F/M) = S0 .X

= c =

V.X

QW.Xr+QE.XE

Sreklilik denklemi, yazlp dzenlenirse; V.d S= Q.S0 Q.S + V.rsu dt

rsu= Ks+S

-k.S.X

0=Q(S0-S) Ks+S k = k KS

k.S.X.V

S0 S = KS .X . S KS+S

= S0 S k.S.X

Atlacak amuru belirlemek ve amur younlatrc tasarmn yapabilmek iin gnde reyen amur miktarn bilmek nemlidir. Px = Ygz. Q (So S) (103g/kg) -1 Px = atlan fazla aktif amur, (kg/gn) Ygz = gzlenen verim, (g/g)

36

Aktif amur sistemi iin atksudaki organik maddenin giderimi iin gereken teorik oksijen ihtiyac: kg O2/gn = (kullanlan BOL nintop.ktlesi, kg/gn) 1,42 (atlan amur miktar, kg/gn) kg O2/gn = Q ( S0 S ) ( 103 g/kg )-1 - 1.42 (Px) f f= BO5den BOLye dnm faktr AKRlerdenitrifikasyonprosesininde gerekletii dnlrse, oksijen ihtiyac: kg O2/gn = Q ( S0 S ) ( 103 g/kg )-1 - 1.42 (Px) + 4.57 Q ( N0-N ) ( 103 g/kg )-1 f No = Giri atksuyundaki TKN, mg/l N = k suyundaki TKN, mg/l 4,57 = TKNnin tam oksidasyonunda gereken oksijen ihtiyac iin dnm faktr. 5.3. yiletirici Faaliyetlerin Maliyetlerin Ve Kazanlarn Hesaplanmas Ya yiyen bakteri fiyat :

MicrolifeDCT003 Trigliserid, yalar, naftalen ve hidrokarbonlar giderir. Gda, peynir, ya, sabun tekstil ve petrokimya sanayilerinde kullanlr. 1kg = 30 Euro

Uygulama: Haftada iki kez 100gr dozlanmaldr. Ayda 800gr bakteri dozlanr = 24 Euro

37

Armatr Fiyat : Su tasarrufu yapan hava basnl armatr fiyat 10tl. Tesiste bulunan 35 armatr yenileriyle deitirilir ise bunun maliyeti, 350tl.

6. SONU 6.1. Tesis Deerlendirme zeti

6.1.1. Tesisin SWOT Analizi

ekil 6.1: SWOT Analizi

38

Gl Ynler Pazar alanna yakn olmas, ulam maliyetini azalttndan mteri tarafndan tercih edilmesine sebep olmutur. letmemiz, belediye snrlar ierisinde olmas sebebiyle, evsel atklarn tama, transfer maliyeti olmadan bertaraf edebilmektedir. Kendi bnyesinde ikinci bir markann retimini yaparak yeni bir pazar alan oluturmutur. Ya retimi srasnda aa atk olarak kan ya asitlerini kendi bnyesinde ileyerek, sabun retiminde hammadde olarak kullanmaktadr. Bu da atlarn kendi bnyesinde deerlendirmesi asndan tesisi, sfr atk prensibine bir adm daha yaklatrmaktadr. Zayf Ynler Proses kapal sistem ierisinde ilerlediinden, oluacak bir aksaklk ve arza durumunda sistemde aksamalar ve mdahale zorluu olumaktadr. evre ynetim belgeleri bulunmamaktadr. Tesis ierisinde bu durum risk olumaktadr. Artma tesisi planlanan seviyede verimli bir ekilde almamaktadr. Tesiste alan bir evre mhendisi yok. evre grevlisi niteliinde alan personel gda mhendislii kkenli olduundan evre kalite konularna yeterli zeni ve nemi gstermiyor.

Tehditler Artma tesisi k suyunda belirlenen ya kriterleri salanamamaktadr. Kat atk depolama sahalar dzenli ve blmlendirilmi deildir. Tehlikeli atklar kark ve birlikte rastgele depolandndan kontamine olmu tehlikeli atk miktar artmaktadr.

39

 Baca gaz emisyon izinlerinin sresi dolduu ve yenilenmedii iin baca gaz emisyon deerleri kontrol altnda deildir ve bu durum blge halknn tepkisini ekmektedir. Sabun retiminde piirme srasnda oluan emisyon direkt havaya verilmektedir. Zeytinya retim prosesinde, hammadde asndan da baml olduu iin retimin sreklilii salanamayabilir. Frsatlar Atksu artma tesisinde yaplacak revizyon ile k suyu kalitesi arttrlrken artma amuru miktar azaltlabilir.

6.2. neriler alanlar atk ynetimi konusunda eitilmelidir. Bir evre ynetim sistemi oluturulmaldr. Artma tesisi iin nerilerimiz: Artma tesisi revize edilmelidir. Artma amuru azaltm ve yeterli kimyasal kullanma konusunda iyiletirici yntemler aratrlmal (rn.ya yiyen bakteri kullanlmal.) retim prosesinden oluan geri dnebilir atklar,kat atklar ve tehlikeli atklar iin geici olarak dzenli bir depo alannn oluturulmas ngrlmektedir. Fabrikadaki lavabo ve tuvaletler iin musluklarn dk akml aeratrl musluklar ile deitirilmelidir. (Eskimi, bozulmu, ypranm musluklar dakikada 8-10 litre su aktrken dk akml aeratrl musluklar 4-6 litre su tketir. Muslukta dk akml aerotrlu balk kullanarak suyu %25-35 daha verimli kullanlabilir) Elektriin verimli kullanlmasn salamak iin akll sayalar kullanlmaldr.

40

6.3. dev Yorumumuz Tesisimizde evre ynetim birimi olmamas sebebiyle kiisel aratrmalarmz neticesinde endstriyel atk ynetimi hakknda daha fazla bilgi sahibi olmamz saland.Kk/Orta lekli iletmelerde maliyet gz nne alnarak mmkn olduunca tasarruflu olma konusu tartld. Ayrca bu tr iletmeler iin nasl bir evre ynetim sistemi yaplmas gerektii aratrld ve bu konunun tesise nasl uygulanaca tesis ziyaret edilerek karar verildi. Gerekli grlen iyiletirmeler iin yorum yapld. retim ve verimliliin nasl artaca konusunda bilgi sahibi olmamz salad.

Kaynaklar

41