Trkiyede Masonluk

Salt Masonluk teriminin Bat dillerindeki karlklar (ngilizcede Masonry, Franszcada Maonnrie, Almancada Maurerei) gnmzde duvarclk ya da duvar iilii anlamna gelir. alar boyunca sregelmi geleneksel yapclk meslei ve sanatn nitelemek zere de kullanlr. Trkede meslei genelde yapclk (zelde duvarclk) olan kiiye mason denmez. Dilimizde Masonluk terimi, Bat dillerinde zgr Masonluk anlamna gelen (ngilizcede Freemasonry, Franszcada Franc-maonnrie, Almancada Freimaurerei) terimlerle zdeletirilmitir. Bu balamda bir zamanlar Farmasonluk ve Franmasonluk terimleri de kullanlm, ama bu terimlerin kullanm amzda terk edilmitir. Okumada kolaylk olmas bakmndan, Masonluun Trkiyedeki tarihesini drt blmde zetleyerek anlatmay ngrdk: 1. Osmanl Devleti Dnemi. 2. Cumhuriyet Dnemi. 3. Trkiyede Masonluun Blnmesi. 4. Blnme Sonras. 1) Osmanl Devleti Dnemi: Osmanl Devleti snrlar iindeki ilk mason locasnn, daha 1721 ylnda, stanbulda Fransz masonlar tarafndan kurulmu olduu sylenir. Spekltif Masonluun 1717 ylnda rgtlenmi olduu gz nnde tutulacak olursa, bu hayli erken bir tarihtir. 1730lu yllardan balayarak, 18. ve 19 yzyl boyunca gerek stanbulda, gerek Trakyada, gerekse Anadoluda birok mason locas kurulmu olduu bilinmektedir. 1909 ylna kadar Osmanl Devleti snrlar iinde kurularak alm olan mason localardan hibiri ulusal (mill) bir nitelik tamamtr. Zaman zaman ve yer yer (zellikle stanbul, Bat Trakya ve Makedonyada) bu localara Trkler de ye olarak girmitir. Bunlarn arasnda ad bilinen pek nl kiiler vardr. Fakat bu localarn hepsi Bat lkelerinde kurulu byk localara bal olarak almtr. Osmanl padiahlarnn kimisi mason localarnn almalarna gz yummu, kimisi ise etkinliklerini yasaklamtr. Bunda, Osmanl Devleti ile Bat lkeleri arasnda o sralardaki askeri, politik ve ekonomik ilikilerin de belirgin etkisi olmutur. Osmanl Devleti snrlar iindeki ilk byk locann, Grande Loge de Turquie ad altnda olmak zere, 1857 ylnda zmirde kurulmu olduu bilinmektedir. O tarihlerde bu byk locaya bal olarak alan alt locadan her biri almalarn ayr bir dilde yrtmekteydi. Trke alan Orhaniye adl loca, varl ok ksa srm olmasna karn, Trk Masonluun tarihindeki ilk ulusal mason locas olarak nitelendirilir. 2. Abdlhamitin padiahlk dneminde, 32 yl boyunca srekli olarak mason localar zerinde ar basklar kurulmutur. Bunun nedenlerinden biri de, padiahn kardei Sultan 5. Muratn da mason olmasdr. 2. Merutiyet iln edilmeden nce, ttihat ve Terakki Cemiyeti yeleriyle Bat Trakyadaki mason localarnn yeleri arasnda yakn ilikiler bulunduu bilinir. 1908 ylnda 2. Abdlhamite Merutiyetin iln edilmesini kabul ettirmi olanlar arasnda birok mason vardr. Ancak bu yaknlktan tr ttihat ve Terakki Cemiyeti ile Masonluu zdeletirmek doru deildir. ttihat ve Terakki Cemiyetinin etkinlikleri ile mason localarnn zdeletirilmesi, Masonlua eitli saldrlarda bulunmu olanlarn iidir. Masonluun ktlenmesi iin, ttihat ve Terakki Cemiyetinin kt iler yapm olmas gerekir. Nitekim, Masonlua saldrlarda bulunanlar, tarihte 2. Abdlhamitin padiah olduu dnemden vgyle sz eder, padiah masonlarn devirdiklerini belirterek, bunun da masonlarn ihtillcilik ruhu ile yetitirildiklerinin kantlarndan biri olduunu savunur. Trk Masonluuunun tarihi somut olarak 1909 ylnda balar. zellikle bundan sonra Trk Masonluunun tarihi belgelenmitir.

Daha 1861 ylnda Osmanl Devletinde Masonluun yksek derecelerinde alma yapan Eski ve Kabul Edilmi sko Ritinin Sprem Konseyi kurulmu, fakat dzenli bir alma salayamamt. 1909 ylnda ise bu mason rgt dorudan Trk masonlar tarafndan ray liyi Osman adn tamak zere canlandrld. Bundan pek ksa bir sre sonra da, gene Trk masonlarn kurmu olduklar yedi ulusal loca bir araya gelerek Mark- zam- Osman ad altnda ilk Trk mason obediyansn oluturdu. Ulusal nitelikli Trk Masonluu, rgtlendikten sonraki ilk 15 yl iinde hzl bir gelime gsteremedi. nce Balkan Sava, sonra Birinci Dnya Sava, ardndan Kurtulu Sava Merutiyetin ilnndan hemen sonraki yllarda grlm olan ilk geliim hzn arlatrd. Ancak bu arada Mark- zam- Osman, Avrupada kurulmu olan Uluslararas Masonluk Birliine katld. 2) Cumhuriyet Dnemi: Cumhuriyetin ilnndan hemen sonra Trkiyedeki mason rgtlerinin adlar deitirildi. Mark- zam- Osman Trkiye Byk Mark, ray liyi Osman de Trkiye Yksek ras oldu. Bundan sonra, Trkiyede henz yabanc mason rgtlerine bal olarak etkinliklerini srdrmekte olan localar birer ikier kapanmaya balad. Cumhuriyetin ilnndan bir sre sonra yrrle giren Cemiyetler Kanunuuyarnca, gerek Trkiye Byk Mark gerekse Trkiye Yksek ras birer resm dernek olarak rgtlendi. 1927 ylnda Trkiye Byk Mark resm olarak Tekml- Fikr Cemiyeti adn ald. 1929 ylnda ise bu dernein ad Trk Ykseltme Cemiyeti olarak deitirildi. Trkiye Yksek ras ise 1932 ylnda Trkiye Yksek Masonluk Cemiyeti ad altnda kendi resm derneini kurdu. Trkiye Byk Marknn da ye olduu Uluslararas Masonluk Birliinin sekizinci genel toplants 1932 ylnda stanbulda yapld. Bu toplant basnda geni ilgi toplad. Ancak bu toplantnn yanklar, bir sre sonra Trkiyede Masonlua kart eylemlerin yeniden balamasna yol at. eitli nedenler ve gerekelerle Masonlua yaplan saldrlarn yan sra, iin iine bir de politik etkiler kart. Cumhuriyet Halk Partisinin ileri gelenlerinden olan bakan, daha nce Masonlua girmek istemi ve kabul edilmemilerdi. Parti iinde Masonlua kar bir kampanya atlar. Localarn kapatlmas iin bir yasa nergesi hazrlamaya baladlar. Bir yandan da bu konuda Atatrkn desteini salamaya altlar. Mason rgtlerinin o tarihlerdeki ileri gelenleri, durumun hayli kritik bir boyuta varm olmas nedeniyle 1935 ylnda localarn ve derneklerin kapatlmasna karar verdiler. Bu olaydan nce Atatrkn Masonlua kar hibir olumsuz tutumu ya da tavr olmamt. Bu konuda daha nce hibir sz sylenmemi, hibir ey yazlmamt. Ancak, mason localar ve dernekleri kapanr kapanmaz, bu olayn Atatrkn istei zerine gerekletirilmi olduuna dair bir sylenti karld. Masonlua bambaka gerekelerle birtakm saldrlarda bulunanlar, bir yandan Atatrk devrimlerine ve Atatrkle kar karlarken, dier yandan da Atatrkn Masonlua kar olduunu ve 1935 ylnda Trkiyedeki mason localarn onun kapattrdn dillerine dolamlardr. Trk masonlar 13 yl sreyle hibir rgtsel etkinlik gstermedi. Buna Trk Masonluunda uyku dnemi denir. Geri masonlardan birou zellikle stanbulda aralarndaki kardee ilikileri koparmamlar, sk sk bir araya gelmekten geri kalmamlard. Hatta 1939 ylnda evlerinde loca toplantlar yapmaya bile balamlard. Fakat bunlar, Trk Masonluuunun uyanmas deil, yeniden uyan hazrlklar saylr. 1948 ylnda nce Trkiye Yksek ras yeniden etkinlie geti. Masonluun yksek derecelerinde alan birimleri yneten bu rgt, aslnda bir byk locaya bal olarak almas gereken localarn da kurulmasn salayp kendi ynetimi altna ald. Masonluun standart derecesinde alan localarn, yksek ra ya da sprem konsey olarak anlan yksek dereceler otoritesinin ynetimi altnda olmas, Masonluun dnya apnda benimsenmi olan rgtlenme kurallar ve yntemine aykr dyordu. stanbul, Ankara ve zmirde kurulmu olan localarn bir araya getirilerek, yeniden bir ulusal byk loca kurulmas iin youn abalar harcand. Bu arada yksek rann ynetiminde olmak zere byk kentte ayr ayr olmak zere her biri granloj olarak anlan byk loca kurulmutu. Bunlarn bir araya getirilmeleri hayli zor olmakla birlikte baarld. 1957 ylnda Trkiye Hr ve Kabul Edilmi Masonlar Byk Locas ad altnda yeni bir ulusal byk

loca oluturuldu. Adnn uzunluu nedeniyle, ou zaman ksaca Trkiye Byk Locas olarak da anld. Buna paralel olarak yasalar uyarnca kurulan resm dernee de, nceden olduu gibi Trk Ykseltme Cemiyeti ad verildi. Bundan byle, Masonluun yksek derecelerindeki almalar dzenlemeyi srdren Trkiye Yksek ras da Trkiye Sprem Konseyi adn ald. Yasal olarak yeniden kurulan derneine de Trkiye Mason Dernei dendi. 1960l yllarda artk Trk Masonluunun artk hzla gelimesi bekleniyordu. O tarihe kadar Trkiyede Masonluk hep dtan gelen birtakm etkiler sonucunda ypranmt. Bu kez ise, kendi iinde yeni bir olay patlak verdi. 3)Trkiyede Masonluun Blnmesi 1964 ylnda Adalet Partisinin genel bakanlna adayln koyanSleyman Demireli ypratmak ve seilmesini engellemek amacyla mason olduu ileri srlmt. Demirelin 1956 ylnda Masonlua girmi olduu doruydu. Fakat sonra ilgisini yitirmi ve locasyla ilikisi kesilmiti. stek zerine, Ankaradaki Byk stat Yardmcs Enver Necdet Egeran, Demirelin Trk Ykseltme Derneinde kaydnn olmadna dair bir yaz vermiti. Byle bir belgenin verilmi olmas ou masonlarca Trk Masonluunun politikaya let edilmesi olarak nitelendirildi. Bundan tr byk loca genel kurulunda youn tartmalar kt. Ertesi yl Enver Necdet Egerann bir de byk statla seilmesi, byk locay daha da kartrd. te yandan Trkiye Sprem Konseyi de bu konuya karp sert bir tutum ortaya koyunca, byk loca ynetimiyle aras ald. Trk Masonluu bir buuk yllk bir sre boyunca masonik almalar bir yana brakt; hep bu konuyu tartr oldu. Sonunda kimi masonlar localarndan ayrlp kendi balarna bamsz 6 yeni loca kurdu. zmirdeki localardan biri tm yeleriyle birlikte byk locadan koptu. te bu 7 loca 1966 ylnda bir araya gelerek Trkiye Byk Mason Mahfili ad altnda yeni bir byk loca oluturdu. Ayn ad tayan bir de dernek kuruldu. Bylece Trkiyede Masonluk ikiye blnm oldu. Trkiye Sprem Konseyi, Trkiye Hr ve Kabul Edilmi Masonlar Byk Locas ile ilikilerini keserek, yeni kurulan Trkiye Byk Mason Mahfiline kucak at. Trkiye Byk Mason Mahfilenin stanbuldaki localar Sprem Konsey binasnda almaya balad. Bundan tr Trkiye Hr ve Kabul Edilmi Masonlar Byk Locas, yksek dereceli yelerinin o binaya giderek Masonluun yksek derecelerinde yaplan almalara katlmalarn yasaklad. Derken, Trkiye Sprem Konseyinden ayrlan kimi yksek dereceli masonlarTrkiye Yksek ras ad altnda bir dier rgt oluturdular. Eski ve Kabul Edilmi sko Ritinin Trkiyedeki bu ikinci ynetsel organ, T.C. Dernekler kanunu uyarnca Trkiye Fikir ve Kltr Dernei adn ald. Bylece Trkiyede Masonluun blnme olgusu yksek dereceleri de kapsar oldu. 4)Blnme Sonras Trkiye Byk Mason Mahfili, almalarn Trk Masonluunda teden beri benimsenmi olan Liberal Masonluk anlay dorultusunda yrtt. Pek az sayda masonun katlmyla kurulmu olduundan, ilk birka ylda hayli ar bir geliim salayabildi. 1970li yllarda yelerinin says belirgin bir art gsterdi ve yeni localarn kurulmasna baland. Trkiye Hr ve Kabul Edilmi Masonlar Byk Locas ise, dnya apnda Masonluun en byk niceliksel gcn oluturan Anglosakson Masonluutopluluuna katlmaya yneldi. Zaten bu amala yllar ncesinden balatlm birtakm giriimler vard; bunlarn ban da gene Enver Necdet Egeran ekiyordu. Nitekim, 1965 ylnda Trkiye Hr ve Kabul Edilmi Masonlar Byk Locas yukarda szn etmi olduumuz kaynama iindeyken, Trk Masonluuunun Anglosakson Masonluu topluluundaki mason kurulular tarafndan dzenli bir byk loca olarak tannabilmesi bakmndan gerekli grlen ve Masonlukta konsekrasyon olarak anlan bir tren, genel kurul toplants srasnda bir oldu bitti ye getirilerek uygulanvermiti.

Anglosakson Masonluu topluluunun nderi niteliindeki ngiltere Birleik Byk Locas, konsekrasyon uygulamasn, Trkiye Hr ve Kabul Edilmi Masonlar Byk Locasnn dzenli bir byk loca olarak tannmas iin yetersiz buldu. Byk locann tzk ve ritelleri zerinde yer yer birtakm deiiklikler yapld. Bu da yetmedi. ngiltere Birleik Byk Locasnn Trkiye Hr ve Kabul Edilmi Masonlar Byk Locasn dzenli bir masonik rgt olarak tanyabilmesi iin, kkeninde daha nce kendisinden patent alm bulunan bir locann bulunmas gerekiyordu. Bunun zerine, 1909 ylnda daha nce Msr obediyansna bal iken Mark- zam- Osmanye katlm olan Resne adl loca, Trk Masonluunun kkeni olarak gsterildi. Bunun zerine ngiltere Birleik Byk Locas 1970 ylnda Trkiye Hr ve Kabul Edilmi Masonlar Byk Locasn dzenli bir mason rgt olarak tand. Bylece Trkiyedeki Masonluun blnmesi, yalnzca 1965 ylnda patlak vermi birtakm i olaylara bal kalmad. Ortaya biri Liberal Masonluk, dieri Anglosakson Masonluu kanadnda olmak zere iki ayr mason byk locas ve gene bu kanatlarda yer alan iki ayr yksek dereceler otoritesi kt. Trkiye Sprem Konseyi Liberal Masonluu benimseyen Trkiye Byk Mason Mahfili ile, 1968 ylnda kurulan Trkiye Yksek ras ise artk Anglosakson Masonluu kanadnda yer alan Trkiye Hr ve Kabul Edilmi Masonlar Byk Locas ile iliki kurmay srdrd. 1973 ylnda T.C. Dernekler Kanununda yaplan bir deiiklikle derneklerin adlarnn banda yer alabilen Trk ya da Trkiye szne kstlama getirildi. Bunun zerine Trkiyedeki tm mason rgtlerinin adlarnn banda yer alan Trkiye sz kaldrld. 1980li yllarn sonlarnda, Byk Mason Mahfilinin kimi yeleri, birok Bat lkesinde olduu gibi Trkiyede kadnlarn mason olabilmelerinin salanmas bakmndan balatlan giriimleri desteklediler. Bu balamda 1989 ylnda nce ada Kardelik Dayanma Dernei ad altnda bir dernek kuruldu. 1991 ylnda bu dernein yelerinin Masonlua girebilmeleri amacyla bir geici loca oluturuldu. Masonlua giren kadnlar drt ayr loca kurdular. Ayn yl bu localar bir araya geldi ve Kadn Byk Mason Locas adn alan bir byk loca olutu. Kadn masonlar sonradan hem bu rgtn hem de dernein adn Kadn Masonlar Byk Locas olarak deitirdiler. Gene 1991 ylnda Byk Mason Mahfili Dernei, uluslararas nitelikli bir mason rgt olan ve ksaca CLIPSAS olarak anlan kurulua ye olabilmek iin T.C. Bakanlar Kuruluna bavurdu. Bunun iin Masonluktaki tutumunu aklayan bir evrensel bildirge yaymlad. Bakanlar Kurulunun izniyle bu uluslararas rgte ye oldu. Byk Mason Mahfili, 1993 ylndan bu yana zgr Masonlar Byk Locasadn kullanmaya balad. Gnmzde, Trkiyede ayr mason byk locas vardr. Masonluktaki yksek dereceler byk locadan ayr bir rgt ats altnda yrtldnden, bylece yurdumuzda u anda be bamsz mason dernei bulunmaktadr. Trkiye apnda Hr ve Kabul Edilmi Masonlar Byk Locasnn 154 locas ve 10,700 kadar yesi, zgr Masonlar Byk Locasnn 36 locas ve 2,300 dolaynda yesi, Kadn Masonlar Byk Locasnn ise 9 locas ve 550 yesi bulunmaktadr. Trkiyede Masonlua saldrlarda bulunanlar, hep Masonluun kk darda beynelmilel bir rgt olduunu, bu rgtn Trk halknn trelerine ve T.C. yasalarna olduunu ileri srmlerdir. Trkiyede mason localarnn kapatlmasn salamak iin her trl karalamay yapmlar, yasal yaklamlarla baskda bulunmulardr. Oysa siz, bu sitede anlatlm olanlarn sonucunda grdnz ki: eitli lkelerdeki mason rgtleri ortak ama ve lkde birleme bakmndan evrensel, kendi yurtlarndaki ynetsel kurulularnda ise tmyle bamsz ve ulusal birer kurumdurlar. Bu konuda daha ayrntl bilgi edinerek, zgr buyrultunuzla oluturacanz bir yargya varabilmek bakmndan, sitemizde Masonluun Tarihi ile Uluslararas Kurulular bal altndaki sayfalar mutlaka inceleyin.

Kaynak : http://www.mason-mahfili.org.tr/?page_id=52

TRKYE'DE MASONLUK Speklatif Masonluun ngiltere de 1717 ylnda kurulmasndan ok ksa bir sre sonra, 1721 ylnda, stanbulda Fransz Masonlar tarafndan ilk loca kurulmu olmakla beraber, Trkiye Byk Locasnn 1909 ylnda, Merutiyetin ilanndan sonra ancak kurulabilmi olmasyla, bu tarihe kadar olan devirdeki masonluk eylemleri genellikle d kaynakl belgelerden renilmektedir. 1738 ylnda stanbulda, zmirde ve Halepte Mason localarnn ald haberi St. James Evening Post adl bir Londra gazetesinin 24 Mays 1738 tarihli nhasnda yazlmaktadr. Osmanl topraklar zerinde ad bilinen ilk loca ise 1748 ylnda Halepte kurulan , skoya Byk Locasna bal, skenderun Locasdr. lk Trk Masonlar ise Yirmisekiz elebizade Sait elebi, brahim Mteferrika ve Humbarac Ahmet Paa dr. Koca Mustafa Reit Paa gibi, nemli devlet adamlar ve aydnlarn bu localara girdii loca arivlerinden renilmektedir. stanbul da kurulan localar; 1861 ylnda Ser Locas, 1867 ylnda Prootos ve lEtoile du Bosphore Localardr. Sultan V. Murad, ehzade Nurettin Efendi, ehzade Kemalettin Efendi, eyhlislam Musa Kazm Efendi, eyhlislam Hayri Efendi, Mderris Mahmut Esad Efendi, Sadrazam Byk Loca Amblemi Keecizade Fuat Paa, Sadrazam Mithat Paa, Sadrazam Ahmet Vefik Paa, Sadrazam Tunuslu Hayrettin Paa, Sadrazam brahim Hakk Paa, Berlin Byk Elisi Sadullah Paa, inasi, Ziya Paa, Namk Kemal Prootos yeleridir. Bu devirde stanbul da kurulan Mason Localar aydnlarn barna olmu ve buralarda yetien Masonlar Merutiyetin kurulmasn dnsel ve eylemsel ynlerden etkilemilerdir. Abdlhamit, Sultan V. Murad'n mason olmas nedeniyle, ilk devirlerinde masonlarn eylemlerine pek karamam, fakat V. Muratn lmnden sonra tutumunu sertletirmitir. Bu olaya bal olarak 1905 ylndan itibaren localar stanbul dnda ve zellikle Makedonya'da (Selanik) almaya balamtr. Makedonya'da kurulan localarn en nemlileri talyan Obediyansna bal Macedonia Risorta ve Veritas Localardr. Bu iki locann yeleri arasnda nemli siyaset, devlet adamlar ve Komutanlar vardr. Kazm zalp Paa, Sadrazam Mehmet Talat Paa, Mithat kr Bleda, Mehmet Cavit Bey, Manyasizade Refik Bey, Kazm Nami Duru, Bahriye Nazr Cemal Paa, Faik Sleyman Paa, smail Canbulat Bey, Hoca Fehmi Efendi, Osman Adil Bey; Mehmet Servet Bey, Fazl Necip Bey ve Emanuel Karasu Efendi bu localarn yelerindendirler. Sultan V.Murad Bu tarihe kadar lkede toplam 23 loca kurulmutur. Birinci ve kinci Merutiyetin , Jn Trklerin, ttihat ve Terakki Cemiyetinin kurulmas ve eylemleri bu kiilerin gayretiyledir. Ayn zamanda ttihat ve Terakki yneticileri olan bu kadro, kinci Merutiyetin ilanndan sonra, Osmanl mparatorluunda Milli Masonluu kurmak iin harekete gemilerdir. Trkiye Byk Locasnn kurulmas ilemi srasnda stanbuldaki Selimiye Svari Frkas Komutan Prens Aziz Hasan Paa, Maliye Bakan Mehmet Cavit Bey, Mehmet Talat Sai Paa, Mithat kr Bleda, Rza Tevfik Blkba, Fuat Hulusi Demirelli, Faik Sleyman Paa, Jandarma Genel Komutan Galip Bey, Hseyin Cahit Yaln kurucular arasndadr. 1 Austos 1909 gn Mark Azam Osmani ad altnda ilk Trkiye Byk Locas kuruldu. Byk stadla Mehmet Talat Sait Paa ve ynetime Jandarma Genel Komutan Galip Paa, Rza Tevfik Blkba, Osman Talat Bey seildiler. 1923 de Cumhuriyetin ilan ile birlikte, lkenin yabanclarn igali ve etkilerinden kurtulmas ttihat ve Terakki Cemiyeti yeleri sonucu, Masonlukta yeni bir ulusallk anlay ve bilinlenme balar ve bnyesini Atatrk devrimleri ve ilkelerine z ve biim olarak uyarlar. Trkiye Byk Locasnn o zamanki ismi olan Mark Azam Osmani ad Trkiye Byk Mark olarak deitirilir. Atatrkn Cumhuriyeti kadrosunda grev alanlarn byk blm Masondur. Bir bakma ynetim ve devrimlerin gerekletirilmesi Masonlara emanet edilmitir. Fethi Okyar, Rauf Orbay, Refet Bele Paa, Ali hsan Sabis Paa, Meclis Bakan Kazm zalp Paa, Meclis Bakan Abdlhalik Renda, Babakan Hasan Saka, ileri Bakanlar kr Kaya ve Mehmet Cemil Ubaydn, Dileri Bakanlar Bekir Sami Kunduh ve Tevfik Rt Aras, Salk Bakanlar Rza Nur, Adnan Advar, Refik Saydam, Behet Uz, Milli Eitim Bakanlar Reit Galip, Hasan Ali Ycel, Ekonomi Bakan Srr Belliolu, Milletvekilleri Cevat Abbas, Atf Bey, Edip Servet Tr, Yunus Nadi, Reit Saffet Atabinen, Memduh evket Esendal, Hilmi Uran, Tevfik Fikret Slay, Ahmet Aaolu, Ankara Valisi Nevzat Tandoan ve Belediye Bakan Sleyman Asaf lbay, stanbul Valileri Muittin stnda, Ltf Krdar, Dantay Bakan Mustafa Reat Mimarolu, Jandarma Genel Komutan Galip Paa, stiklal Mahkemesi Bakan Necip Ali Kka, Amiral Mehmet Ali Paa Atatrkn evresinde lkeye hizmet etmi Masonlardr. Cumhuriyet dneminde Dernekler Kanunu gerei Masonluk kurumlar birer dernek statsne sokulmutur. 1927 ylnda Trkiye Byk Locasnn resmi statsn ieren dernee Tekaml Fikri Cemiyeti ad verilmi ve bu ad 1929 ylnda Trk Ykseltme Cemiyeti

Kaynak: http://www.mason.org.tr/index.php?option=com_content&task=view&id=13&Itemid=27