Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

2. Hafta Modern Dnemde Siyasal Deiim: Niccolo Machiavelli

Bir Rnesans dnemi dnr olan Niccolo Machiavelli (1469-1527) on be sene boyunca Floransa Cumhuriyetinde diplomat olarak grev yapm ve dneminin en nemli siyasi liderleri ile tanma frsat bulmutur. Machiavelli yirmi yandayken kk bamsz devletlerden oluan talya, Fransann igaline uram ve ynetici aile olan Mediciler drlerek yeni bir cumhuriyet kurulmutur. Yeni cumhuriyet ynetiminde, eitimi sayesinde kendine yer bulan Machiavelli, on be sene iinde yksek dzeyli bir sivil memur durumuna ykselerek Floransal bir eli olarak diplomatik hizmetlerde bulunmutur. Ancak Fransz askerlerinin ve birleik glerinin spanya ordusuna malup olmas ile Mediciler iktidara yeniden gelmilerdir. Krk yalarndaki Machiavelli eski ynetimin adam olarak ihanetle sulanarak hapsedilir ve ikence grr. Daha sonra Machiavellinin hapis cezas srgne evrilir ve ehir surlarnn dna gnderilir. Machiavelli eserlerini bu dnemden sonra vermitir (Tannenbaum ve Schultz, 2005: 146). Machiavelli, siyasal dnce tarihinin en tartmal isimlerindendir. Siyaset felsefesini, Antik dnemin zc, teleolojik balamndan ve Orta a dncesinin akn, akl-st yapsndan bamszlatran Machiavelli, onu ilk kez gereki temellerde yorumlayan isim olarak n kazanmtr. En nemli iki kitab olan Hkmdar ve Sylevlerde baarl ve sevilen bir ynetimin kurulabilmesi iin hkmdarn sahip olmas gereken zellikleri anlatr. zellikle Hkmdarda Machiavelli despota klasik siyasi ahlak retisini takip etmemesini ak yreklilikle ve

Sayfa 1

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

cesaretle tavsiye eder. Kitlelerin erdemsiz, a gzl, dar grl ve kendi kendilerini ynetmekten aciz olduunu dnen Machiavelli, despota, halk bir arada tutabilmek iin kaba g kullanmn ve hileyi iki nemli yol olarak gsterir. Machiavellinin zellikle kendi dnemi iin devrimci saylan bu grleri beraberinde birok tartma dourmutur. Bu tartmalarn en nemlisi, Machiavelliye atfedilen u motto zerinedir: Amalar aralar meru klar!. Bu mottonun gnlk dildeki karl, eer amalarmz doru ise bu amac gerekletirmek iin en adi hile ve kaba kuvvete dayanan aralar kullanmamzn dahi meru olduudur. Bu sebeple gnlk hayatta baarya ulamak iin hibir ahlaki kstlamay kabul etmeyenlere Makyevelist sfat yaktrlr. Makyevelizmin kendini en tehlikeli ekilde gsterdii yer siyaset alandr. Eer hkmdarlar kendilerini siyasal ahlak standartlar ile snrlandrlm hissetmezlerse amalarn gerekletirmek iin her trl insanlk d yntemi kullanmay hak olarak greceklerdir. rnein Yirminci Yzylda yaam ve insanlk d byk katliamlar gerekletirmi Hitler ve Stalin gibi liderlerin siyasi eylemlerini Machiavelli onaylar myd? Machiavellinin tek meselesi, g siyasetini merulatrmaya almak mdr? G siyaseti geerli tek siyasi yntem ise modern demokrasiler ve onlarn insan haklarna ve hukukun stnlne dayal idealleri bo bir aldatmacadan m ibarettir? Baz yorumcular Machiavellinin siyasal liderlere g ve sahtekrlk araclyla iktidar nasl elde edeceklerini rettii iin onun ktln retmeni olduunu belirtirler. Kimi yorumcular ise Machiavellinin sadece siyasal iktidar arayndaki gerei ifade ettiini belirterek lanetlenmemesi gerektiini savunurlar. Kimileri ise

Sayfa 2

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

Machiavelliyi modern devletlerin siyasal yapsn ve potansiyelini ilk kez gerek anlamda kavrayan bir dnr olarak alklarlar (Arnhart, 2005: 168). Maciavellinin bu sra d durumunu kavrayp, onu daha nesnel bir ekilde yorumlayabilmek iin Rnesans dnemini ksaca irdelemek gerekmektedir. Daha sonra Machiavellinin kulland temel kavramlar ve grleri irdeleyerek bir sonuca yaklaabiliriz.

Rnesans
Machiavellinin yaad Rnesans dnemi, sanat, bilim, ekonomi ve mamul mal retimi alanlarnda byk bir gelime ve deiimin yaand zamanlardr. Kentler bym, nfus artm, sanat ve uluslararas ticaret refahn gstergesi olmutur. Bu dnemde tccarlar, zanaatkrlar, endstriyel giriimciler ve ilk zgr iiler ynetim tarznda ve hkmet eklinde deiiklikler yaplmasn yksek sesle talep etmeye balamlardr. Dnce zgrl ve hareket zgrlnn btn gruplarn temel talepleri arasnda olmalarnn yannda, saf insan haklar teorileri zerine radikal hareketlerin de gzlendii bir dnemdir. Kendi akl ve yeteneine gvenen, teolojik balardan arnm insan tipi Rnesans insann tanmlamaktadr (Ben-Amittay, 1983: 117-118). Ayrca ticaretin yaygnlamas, ulusal-siyasal bir pazarn ortaya kmasna neden olmutur. Bu srecin dier kltrel ve siyasal olgularla birlemesi ile ulusal birliin tannmas ve kavranmas ynnde hareketler balamtr. Orta an feodal Avrupas dinsel ve irrasyonel birok fikrin nda siyasal rgtlenmesini olutururken, Rnesans insan siyasal birlie ve zgrle ynelik taleplerini szleme temelinde ifade etmeye balamlardr. Machiavelli dneminde Floransa,

Sayfa 3

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

Milano, Roma, Napoli ehir devletleri Rnesans temsil eden bamszlk adalar haline gelmilerdir. Machiavellinin dnce dnyasn ekillendiren dier nemli bir husus da talyan ehir devletlerinin siyasal birlikten yoksun olmalardr. Ticarete dayal olarak gelien ehir devletlerinin ulusal bir ordularnn bulunmamas, bu devletleri srekli olarak spanya ve Fransa gibi merkezilemi devletlerin saldrlarna ak brakmakta ve talyanlarn siyasi arenada ciddiye alnmamalarna neden olmaktayd.

Machiavellinin paral askerlere kar gvensizlii ve ulusal birlie ars yaad dnemde karlat problemlerin dorudan bir yansmasdr.

Yntem ve nsan Doas

Rnesans dneminin deerleri iinde yetien ve Floransann kltrel deerleri ile kvan duyan Machiavelli, yurt dnda yrtt diplomatik grmelerde Floransann aalanmas ile ok olur. Floransann kltr, ticareti, tarihsel zenginlii nemlidir ama askeri gten ve siyasi birlikten yoksun talyan ehir devletleri d siyasi gler tarafndan bask altnda tutulmaktadr (Thompson, 2000: 30). Bu ilk aknlk ve zntnn ardndan Machiavelli, klasik Orta a siyaset ahlaknn talyann uluslararas siyasette hak ettii anl yeri almasn

salayamayaca kanaatine varr. Machiavelli, Aristotelesin formlar ya da Thomasn doal hukuku gibi idealist felsefelerin hayali bir insan potansiyeli zerine kurulduklarn dnr. Bu tr felsefeler zerine kurulacak hkmetler, insanlarn gerek doasna uygun siyasi kararlar alamayacaklar iin hzl bir kle son bulacaklardr (Tannenbaum ve Schultz, 2005: 148).

Sayfa 4

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

Machiavelli, insan doasnn her yer ve zamanda geerli zelliklerini gzleme dayandrr. nsan doasna ve potansiyeline ynelik akn varsaymlar akl d bulur. Ona gre insan doasnn temeli bencilliktir. Herkes kendisi iin daha iyi olana, baarya, an ve hrete ulamak ister ve bunlar istemeye herkesin hakk vardr. Ancak bu tr gereki bir yaklam talyann u anki durumunu anlamamz salayacaktr. Machiavellinin tarihsel olaylara dayal gereki yntemi burada kendini aa vurur. Ona gre yazarlar hibir yerde grlmemi, duyulmam hkmdarlklar anlatrlar ama olmas gereken ile olan ayr ayr eylerdir. Hkmdar her yerde ve zamanda iyi olmaya kalkrsa yok olmaya mahkmdur (Gze, 2000: 111). Bu sebeple genellikle Roma tarihinden ve iinde yaad dnemin siyasi tarihinden yararlanan Machiavelli, Hkmdarda talyan birliini salayabilecek hkmdarn sahip olmas gereken zellikleri anlatr. Bu eser bir siyaset felsefesi almas deildir ve Machiavelli, iyi ynetim nedir?, hangi ynetici merudur?, iktidar nedir? gibi sorularla ilgilenmez. Onun sorduu sorular, dzen nasl salanr?, ulusal bir ordu nasl kurulur?, neden bir ulusal orduya ihtiya vardr? bimindeki sorulardr (Gze, 2000: 116). Machiavelli, bu sorulara verdii cevaplarn geleneksel ahlak

anlayndan ve Tanr dncesinden soyutlayarak vermekte ve bu ynde laik zellikler tayan kavramlatrmalara gitmektedir.

zel Alan ve Kamu Alan Ayrmas

Machiavellinin ynteminin en arpc zellii zel alan ve kamu alan ayrmdr. Ona gre zel ahlak kamusal ilere uygulanamaz. nk bu ikisi de kendilerine zg dili ve kurallar olan otonom alanlardr. Machiavelli bylece kamusal ve zel alanlarn

Sayfa 5

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

Aristotelesi, Thomas birliini reddeder. Bu reddiyeyle birlikte iyi ve ktnn saf bir ekilde ayrlmas da sz konusu deildir (Tannenbaum ve Schultz, 2005: 148). Machiavelli siyasal amac iktidara gelme ve onu srdrme olarak belirler. yi olan ise bu amacn gereklemesine yardmc olan eydir. rnein siyasi bir rakibi zehirleyerek ldrmek, iz brakmadan rakibinizden kurtulmanz salyorsa iyi bir eydir. yi ve ktnn kategorik farkllamas ortadan kaldrlmtr (Ebenstein, 2001: 169). Machiavelli iyilik ile ktlk hakkndaki bu gri algya tarihsel gerek olgular inceleyerek ulatn belirtir. Ona gre, baarl hkmdarlarn hepsi iktidarlarn koruyabilmek iin hileyi, ikiyzll ve kaba kuvveti akllca kullanmlar ve halklarn gven iinde tutmay baarmlardr. Bunun yannda tamamen drst davranan hkmdarlarn halklarnn terr ve sefaletin ortasnda kalabildiklerini ileri srer. Eer hkmdar iktidarn koruyabilirse kahraman, yok eer iktidar kaybederse hain olur. Hkmdarn kulland yntemler de, eylemlerinin sonularna gre deerlendirilir. Machiavellinin Hkmdar kitabnda iyi bir hkmdarn zelliklerini zetlemek iin kulland aslan ve tilki benzetmesi bu balamda nemlidir. Hkmdar gerektiinde bir aslan gibi korkutucu, gerektiinde bir tilki gibi kurnaz olmaldr ki iktidarn koruyabilsin. Machiavelli, bu tavsiyelerinin somutlam bir hali olarak dnemin nemli askeri lideri Cesare Borgiay rnek gsterir. Machiavellinin feyiz almamz istedii hikye yledir: Borgia, zalim bir komutann isyan karan bir ehre gndererek, katliam yolu ile isyan bastrmasn ister. syan bastrldktan sonra Borgia halkn kendisine kin beslemesini nlemek iin komutann herkesin gz nnde ldrterek cezalandrr. Bylece halk cezadan memnun kalrken, Borgiaya kar korku ile

Sayfa 6

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

kark sayg duyulur. Machiavellinin bu tavsiyelerinin sebebini kendi szlerinde bulabiliriz (Machiavelli: 2011: 496):
lkenin gvenlii, verilmesi gereken bir karara bal olduunda adalet veya adaletsizlik, insanlk veya zalimlik, zafer yahut utan konusunda dnmeye gerek yoktur. Tm dnceler bir kenara atlmal ve tek bir soru sorulmaldr: lkenin varl ve zgrl hangi yolla kurtarlabilir? Franszlar bu dsturu hem szleriyle hem de eylemleriyle uygulayarak krallar, majestelerini ve Fransann yceliini korur, krallar hakknda onur krc herhangi bir ey duymak sabrlarn tarverir. nk krallarnn iyi veya kt talih getiren hibir karar yznden utanca demeyeceini sylerler - galip veya malup olmas sadece kral ilgilendirir.

Elit ve Kitle
Machiavellinin kulland bir dier kavramsal kartlk elit ve kitledir. nsanlar yneten elitler ve ynetilen kitleler olarak ikiye ayrlr. Machiavelli, elit olma artlar arasnda soyluluu saymaz. Elit kiiler, aka ve bilinli olarak amalarn seen ve bu amalarn gerekletirirken akld snrlamalardan kendilerini bamsz klanladr. Machiavelli, elitleri, bencilliin akla dayal ve aktif olduunu hesaplayabilen stn insanlar olarak grr. Onun elitleri iddet kullanmaya istekli, bencil ve iktidar dkndrler (Tannenbaum ve Schultz, 2005: 153). Machiavelliye gre kitle de doas gerei bencildir. Ama onlar ksa vadeli arzularnn etkisi ile irrasyonel davrana srklenirler. Bu yzden kitlelerin bencillikleri onlar zgrlklerine tamaz. Onlar bakalar tarafndan ynetilmek durumundadrlar ve ynetilmeyi de arzu ederler. Kitlelerin zgrlklerini kullanmak iin fazla aptal olduklarn dnen Machiavelli, korkutucu bir hkmdarn yokluunda sradan halkn dzeni koruyamayacaklarna inanr (Tannenbaum ve Schultz, 2005: 154). Elit-kitle ayrm asndan Machiavellinin talihe bak as da aklaycdr. Machiavelli talihin varln reddetmez ancak talihi, akl ile ynlendirilebilir bir g

Sayfa 7

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

olarak yorumlar. rnein onu azgn bir nehre benzetir. Nasl ki azgn nehrin nne set ekip, farkl kanallarla suyunu kullanmak iin elverili hale getirebiliriz, kt talihin de uygun ynlendirmelerle iyi sonular dourmas salanabilir. Bu adan elitler talihlerine akllar ile yn veren ve bireysel zgrlklerine sahip kiilerdir. Machiavelli, halkn korunmaktan ve zulmden muaf olmaktan baka bir ey istemediini belirtir. Dolaysyla siyasi yetkiyi kullanan elitlerin siyasi zgrle de sahip olacan belirtir. Ancak onun bu grlerinin cumhuriyetilik fikirleri ile tam olarak uyumadn ileride greceiz.

Erdem ve eref
Buraya kadar zetlenen bilgiler Machiavellinin kt hretini hakl karr gzkmektedir. Ancak belirtilmelidir ki, o hibir zaman zor kullanma yntemini birincil ve her zaman kullanlmas gereken bir seenek olarak nermemitir. Ayrca Machiavellinin siyasi retisi genellikle en kt durumlardan kurtulmak iin hkmdara tavsiye niteliindedir. Ona gre asgari zgrlk zgrlkszlkten iyidir. Tam da bu nedenden dolay Machiavelli, hkmdarn erdemli olmasn ister. Machiavellinin erdemi (virtu) Antik dnemin idealizminden ve Orta an ahlaki iyiliinden bamsz olarak bireyci ve dnyevi bir mkemmellik durumudur (Tannenbaum ve Schultz, 2005: 156). Machiavelli, siyasette etkililii ya da etkinsizlii dindeki sevap ve gnah kavramlarna e tutar ve baarl hkmdar erdemli hkmdar olarak nitelendirir (Ebenstein, 2001: 170). Machiavelli iin erdem kavram eref kavramndan ayrlmaz. Bir hkmdarn erefini koruyabilmesi iin onun halk tarafndan sevilmesi, cmert bilinmesi ve adil

Sayfa 8

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

gzkmesi gerekir. erefini halkn gznde kaybeden bir hkmdarn iktidarn uzun sre koruyamayacan belirtir. Bu sebeple Machiavelli, hkmdarlara iddet kullanmaktansa sahtekrl tavsiye eder. nk iddeti gizlemek ve merulatrmak zorken, hile hzl ve gizlenebilirdir. Bylece hkmdar istediini elde ederken, hretini de koruyabilir. Bylece Machiavelli, siyasal yceliin yeterli dl olarak eski Yunan ve Romadaki eref fikrine yeniden hayatiyet kazandrr. Ancak grld gibi, Machiavellinin eref kavram ieronun ahlaki erdemin sonucu olan klasik eref anlay deildir. Ama yine de Machiavelli, erdem ve eref kavramlar ile hkmdarn anlamsz iddetten kanmas gerektiini vurgulamaktadr. O, sert nlemlerin halk bar ve birlikten yararlandrmann zorunlu olduu durumlarda halkllatrlabileceini vurgular. Gereksiz iddet uygulayanlar hkmranlk elde edebilir ama eref kazanamazlar (Arnhart, 2005: 172-74).

deal Ynetim ekli

Papa, Machiavelliden bir anayasa tasla hazrlamasn istediinde,

Machiavelli tamamen cumhuriyeti ilkeler zerine kurulu bir anayasa tasla sunar. Papa tarafndan beenilmeyen taslak reddedilir. lk bakta Machiavelli iin bir eliki gibi duran bu anayasa taslann bir benzeri onun Sylevler kitabnda da nerilen bir ynetim ekli olarak gze arpmaktadr. Aydnlanm despotun teorisini kurduu iddia edilen Machiavelli iin bu durum gerekten bir eliki midir? Machiavellinin nihai siyasal hedefi bamsz talyan ehir devletlerini ulusal bir birlik altnda toplamaktr. Bu yzden btn ilgisi bir ulus devletin nasl kurulup,

Sayfa 9

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

istikrarl hale getirilecei zerine olmutur. Ancak, bir kez ulusal birlik salanp devlete istikrar kazandrldktan sonra hukuka daha bal bir ynetimin de temelleri atlm olur. Ama hemen belirtilmelidir ki, Machiavellinin sradan insana kar gvensizlii ve yneticiden bekledii stn performans onun cumhuriyete dair fikirlerinde de takip edilebilmektedir. Cumhuriyet Machiavellinin ideal ynetim eklidir. nk bir cumhuriyet ancak erdemli yurttalar tarafndan kurulabilir. Cumhuriyetin zelliinden ilki yasaya dayal ynetimdir. kincisi yalnz bir aznln kar iin deil, yurttalarn ounluunun kar iin ynetilmesidir. Son olarak btn snflarn yeleri yurttalar olarak ynetime katlma haklar olduklar iin cumhuriyet karma bir ynetimdir. atmalar Romada olduu gibi yasalar erevesinde zlebildii srece pozitif bir gtr. Dolaysyla Machiavelli cumhuriyetlerde yneticilerin tek bir ahlaki standarda bal kalarak halk ynetebilecei kanaatindedir (Tannenbaum ve Schultz, 2005: 160). Ama eer cumhuriyet ok byk bir tehlike ile kar karya kalrsa Roma Cumhuriyetinde olduu gibi geici bir sreliine bir tiran atanabilir. Ayrca halk erdemli dahi olsa her an yozlama tehlikesi ile kar karyadr. Bu yzden Machiavelli cumhuriyetlerde bile, siyasi liderlerin zorunda kalmalar halinde zor ve hile yoluna bavurarak hukuksal yolu terk etmelerinde bir saknca grmemektedir. Meseleye bu adan bakldnda Machiavellinin fikirleri herhangi bir elikiyi barndrmamaktadr.

Sayfa 10

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

Machiavellinin Modern Siyaset Teorisi Asndan nemi

Machiavelli birok yazar tarafndan modern siyaset anlaynn ve siyaset biliminin kurucular arasnda gsterilmektedir. Machiavelli, ilk kez, siyaset ve ahlak alanlarn birbirinden ayrarak, siyasete zerklik kazandrmtr. Bylece bir yandan sekler bir hukuksal ereve gelitirmi, dier yandan olmas gerekeni deil, olan inceleyerek siyaset almalarna bilimsel bir temel kazandrmtr (Aaoullar ve Kker, 1997: 178-79). Machiavelliye yneltilen en ar eletiri onun siyaseti ahlaktan tamamen koparm olmasdr. Bu eletiriye verilebilecek baz cevaplar vardr. lk olarak, Machiavelli, insann doasna ok karamsar yaklar. Devlet olmadan insanlarn disiplinsiz ve dzensiz kalaca kanaatindedir. Bu yzden baz yazarlar,

Machiavellinin ahlak siyasetten ayrmadn ama devleti ahlakn nkoulu olarak grdn ileri srerler (Aaoullar ve Kker, 1997: 180). kinci olarak, Machiavelli, Rnesans insannn bak asyla siyaset teorisini kurmutur. Bu adan Machiavellinin u ekilde bir akl yrtt varsaylabilir. Modern siyasal hayatta insanlar yaltlm bireyler olarak rekabet halinde kendi bireysel karlarnn peinde komaktadr. Klasik ahlaki balarn bu insanlar bir araya getirmesi beklenemez. O zaman siyasal dzen bu ekilsiz halklara kendi gcn dayatacak bir yce kurucu sayesinde gerekletirilebilir. Bu nedenle Makyevelist erdem, modern devletlerin bir standard olarak, bir liderin gc, zekice ve iradi olarak kullanmakla yeni bir devlet yaratma yetenei olarak grlebilir (Arnhart, 2005: 175). Bu tezden anlalaca zere Machiavelli modern devletlerin yapayln fark etmi ve teorisini bunun zerine ina etmitir. Artk Aristotelesin insann doas gerei ortaya kan devleti yerine yapay ulus devletler vardr.
Sayfa 11

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

Ancak farkl bir grup yazar Machiavellinin siyasete uygulad ahlaki grilii, Yirminci Yzylda yaanlan byk katliamlarn habercisi olarak yorumlar.

Machiavellinin rnek verdii tarihi olaylardaki siyasi liderler her ne kadar geleneksel ahlak standartlarnn dnda yer alyor olsalar da, bu liderlerin eylemlerinin sonular, Yahudi soykrm ile ya da Japonyaya atom bombas atlmas ile karlatrldnda bir hayli nemsiz rneklerdir. Machiavellinin siyasal ilkelerinin bu gibi byk felaketlere yol amayacan kim garanti edebilir? Gnmzde demokrasi ve insan haklar ideali medeni olmak isteyen her devletin bir n kabuldr. rnein Amerika Birleik Devletleri gibi liberal ilkeler zerine kurulduu iddia edilen devletlerin Machiavelliin ilkelerini yanllad nerilmektedir. Machiavelliin modern siyaset ile geleneksel ahlak anlay arasnda yapt sert ayrmn hatal olduu ynnde gl itirazlar ileri srlmektedir. Akna gre, Machiavellinin yazlarnn bu tr farkl ulardaki yorumlara sebep olmasnn asl nedeni onun Hkmdarda yneticiye verdii aykr tlerdir. Akn bu aykr tlerin Machiavellinin esas grlerini yanstmad kanaatindedir. Byk bir vatansever olan Machiavelli iin yeni kurulan bir prensliin ayakta kalp, dzeni ve en nemlisi talyan birliini salayabilmesi btn ahlaki kayglardan daha stndr. talyan birlii salanamaz ise hkmdarlarn ahlaki normlara uyup uymamas da sorun olmayacaktr, nk ortada bir talyan hkmdar da olmayacaktr. Ancak bir kere talyan birlii salandktan sonra cumhuriyeti ahlaki normlara bal, erdemli vatandalara sahip bir devletin Machiavellinin yreinde yatan aslan olduu onun Sylevlerinde aka ortaya konduu belirtilir (Akn, 1974: 90-91). Tm bu nemli tartma alanlarna ramen Machiavellinin siyaset tarihinde yeni bir dnemin ve anlayn habercisi olduu phesizdir. Machiavelli sonras

Sayfa 12

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

Hobbes ve Lockeun sekler siyasal teorileri ve insan doasna ilikin tartmal n kabulleri bu yargy dorular niteliktedir. Gnmzde olandan olmas gerekene g siyasetini kavrayabilmek ve dntrmek iin daha fazla Machiavelli okunmas gerektii aktr.

Kaynaka
Aaoullar, Mehmet Ali, Levent Kker. (1997). Tanr Devletten Kral-Devlete, Ankara: mge Kitabevi. Akn, F. lhan. (1974) Kamu Hukuku, Devlet Doktrinleri, Temel Hak ve zgrlkler, stanbul: Faklteler Matbaas. Arnhart, Larry. (2005). Platodan Rawlsa Siyasi Dnce Tarihi, ev. A.K. Bayram. Ankara: Adres Yaynlar. Ben-Amittay, Jacob. Siyasal Dnceler Kker.Ankara: Sava Yaynlar. Tarihi. ev. M.A. Klbay, L.

Ebenstein, William. (2001). Siyasi Felsefenin Byk Dnrleri. ev. smet zel. stanbul: ule Yaynlar. Gze, Ayferi. (2000). Siyasal Dnceler ve Ynetimler, stanbul: Beta Yaynlar. Machiavelli, Niccolo, Titus Livusun lk On Yl zerine Sylev, Ed. Alatl, Alev, Batya Yn Veren Metinler II, Rnesans/Protestan Reformu/Erken Modern Dnem/Bilim a (1350-1650), ev. Kolektif, lke Eitim ve Salk Vakf, Kapadokya Meslek Yksek Okulu, 2011, Kapadokya. Tannenbaum, Donald, David Schultz. (2005). Siyasi Dnce Tarihi: Filozoflar ve Fikirleri. ev. F. Demirci. Ankara: Adres Yaynlar. Thomson, David. (2000). Siyasi Dnce Tarihi, Ed. A. Ali Ural. stanbul: ule Yaynlar.

Ek Okumalar
Curry, Patrick. (1997). Machiavelli. stanbul: Ad Yaynclk. Machiavelli, Niccolo. (2008). Askerlik Sanat. stanbul: Anahtar Yaynlar. Machiavelli, Niccolo. (2008). Siyaset zerine Konumalar. stanbul: Dergah Yaynlar.
Sayfa 13

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

Machiavelli, Niccolo. (2011). Prens. stanbul: Cem Yaynlar. Skinner, Quentin. (2002). Machiavelli. stanbul: Altn Kitaplar. Tunay, Mete. (2011). Batda Siyasal Dnceler Tarihi 3 (Seilmi Yazlar Yakn a). stanbul: stanbul Bilgi niversitesi Yaynlar. Yeke, Yldz Karagz. (2007). Machiavelli ve Siyasal Etik. Ankara: Ebabil Yaynclk.

Sayfa 14

www.acikders.org.tr