T CARET HUKUKU DERS NOTLARI

T CAR

LETME HUKUKU

T CAR LETME Ticaret Kanunu Ticari letme" esasna dayanmaktadr. Bununla beraber ticari iletme kavram kanunda tanmlanm deildir. Sadece kanunun 11.maddesinin 1.fkrasnda "ticarethane veya fabrika yahut ticari ekilde iletilen dier messeseler, ticari iletme saylr. denilmektedir. Kanunun 12. maddesinin 1.fkrasnda ticarethane saylacak messeseleri sralanarak ayn maddenin 2.fkrasnda "hammadde veya dier mallarn makine veyahut sair teknik vastalarla ilenerek yeni veya deerli mahsuller vcuda getirilmesi " fabrikaclk olarak tanmlanmtr. 13. maddede ise ticari ekilde iletilen dier messeselerden sz edilerek bunlarn hangi hallerde ticari iletme saylacana ilikin dolayl da olsa bir takm ller verilmitir. Ticaret Kanunundaki bu hkmleri yannda, Ticaret Sicil Nizamnamesinin 14. maddesinin 2. fkras da "bir gelir salamay hedef tutmayan veya devaml olmayan faaliyetlerle Ticaret Kanununun 17. maddesinde tarif edilen esnaf faaliyeti snrlarn aamayan faaliyetler ticari iletme saylmaz hkmn getirmitir. 1-Gelir salama hedefi: Burada nemli olan gelir salama amacnn varldr. Gerekten gelir salanmam olmas, hatta zarar edilmi olmas iletmenin ticari iletme saylmasna engel oluturmaz. 2-Devamllk: Bir ticari iletmenin varl iin o iletmenin devaml bir nitelik tamas gerekir. Burada da nemli olan sreklilik amacdr. Faaliyetin konusu gerei kesintili olmas devamllk gesini etkilemez. Ticari iletme konusu gerei periyodik de alabilir, rnein okul kantinleri. 3-Belli bir ap ama: Bir iletmenin ticari iletme olarak nitelendirilebilmesi iin bu iletmenin etkinlik apnn belirli bir snr am olmas gerekmektedir. Bu snr da esnaf iletmesine gre belirlenmektedir. Hangi iletmelerin esnaf iletmesi olaca Trk Ticaret Kanununun 17. ve 1463. maddeleri ile dzenlenmitir. Kanunun 17. maddesi iktisadi faaliyetin nakdi sermayeden ok bedeni almaya dayanmasn ve kazancn ancak geimini salamaya yetecek derecede az olmasn ngrr. Ayn kanunun 1463. maddesi de Bakanlar Kurulunu "yllk gayri safi geliri kararnamede gsterilecek miktardan aa olan sanat ve ticaret erbabnn, iktisad faaliyeti nakdi sermayesinden ziyade bedeni almasna dayanan ve kazanc ancak geimini salamaya yetecek derecede olan sanat ve ticaret erbab saylmas iin kararnameler kartmaya yetkili klmtr. Byle kararnamelerin karlmas halinde onlarda gsterilen miktardan aa gayri safi geliri bulunan sanat ve ticaret erbabndan baka hi kimse kanunun 17. maddesinde tarif edilen esnaftan saylamaz. Bakanlar Kurulunun bu hkme dayanarak kard kararnamede ngrlen snr aan,her iletme, ticari iletme kabul edilmektedir.

Sonu olarak ticari iletme; gelir salama ve devam amac ile, esnaf iletmesi snrlarn aan ldeki iletmeler olarak tanmlanabilir. T CAR LETMEN N DEVR Trk Ticaret Kanununun 11.maddesinin 2. fkrasna gre, tesisat, kiraclk hakk, ticaret nvan ve dier adlar, ihtira berat ve markalar, bir sanata ilikin veya bir ahsa ait model ve resimler gibi, bir messesenin iletilmesi iin daimi bir tarzda tahsis olunan unsurlar, szlemede aksine hkm bulunmadka ticari iletmeye dahil saylr. Tacirin iletmesi gerei yklendii bor ve ykmler, yani iletmenin pasifi de aktiflerle beraber iletmenin bir parasn oluturur. Bunun yannda iletmenin kurduu ilikilerin, itibarnn, deneyim ve ticari srlarnn, iyerinin ve de mteri evresinin yaratt bir "i deeri" vardr. Bylece ticar iletme bir btn olarak szlemelere konu olabilir. Bu szlemelerden birisi de ticari iletmenin devir szlemesidir. Ticari iletmenin devri, alacakllarna ve iyi niyetli nc kiilere kar ancak devrin ticaret siciline tescil ve ilan ile hkm ifade eder.Devralan, iletmenin devrinin tescil ve ilanna kadar doan bor ve ykmlerden de sorumludur. Devreden ise, devrin tescil ve ilanndan sonra doan bor ve ykmlerden sorumlu olmamakla beraber, devirden ncekilerden iki yl sre ile devralanla birlikte mteselsilen (zincirleme) sorumludur. Bu srenin balangc, muaccel borlar iin devrin tescil ve ilan veya alacaklya ihbar tarihi, meccel borlar iin ise borcun muaccel olduu tarihtir. T CAR LETMEN N REHN Rehin iin tanrn rehin alana teslimini arayan Medeni Kanun hkmleri karsnda, ticari iletmenin bir btn olarak rehni mmkn olamamakta idi. Ticari iletme Rehni Kanunu ve ilgili dier hkmlerle ticari iletme rehni dzenlenmitir. Kanuna gre, ticari iletme rehninde, rehin veren ticari iletme sahibi gerek veya tzel kii, rehin alan ise tzel kiilii olan ve sermaye irketi olarak kurulmu kredi kurumlar, kredili sat yapan gerek veya tzel kii kurumlar ve de kooperatiflerdir. Ticari iletme rehni sadece ticaret nvan, iletme ad, rehnin tescili annda mevcut ve iletmenin faaliyetine tahsis edilmi olan makine, ara,alet ve motorlu tat aralar, ihtira beratlar, markalar, modeller, resimler ve lisanslar gibi snai haklar kapsar. Ticari iletmede tanmaz iletme tesisat ve varsa kiraclk hakk rehnin kapsamna girmez. Rehin szlemesi, ticari iletmenin kaytl bulunduu sicil evresindeki her noter tarafndan dzenlenir. Daha sonra da rehin alan veya verenin yazl talebi ile ticari iletmenin, kaytl bulunduu sicile tescil edilir. Rehin hakk bu tescil ile doar. Tescil ile doan rehin, nc kiilerin korunmas bakmndan duruma gre tapu ktne, snai haklar siciline, maden siciline, nakil aralar siciline ve iletmenin ubesi varsa, ubenin kaytl bulunduu sicile de tescil edilir.

Rehin tescil edildikten sonra iletme sahibi, iletmenin olaan faaliyetlerini srdrebilmesi iin her trl ilemi yapabilir. Ancak iletmeyi ve rehin kapsamndaki bireysel unsurlar devredemez, ayni hakla ykmlendiremez, yerini deitiremez ve takas edemez. Tm bu ilemler iin alacaklnn rzasna gerek vardr. TAC R Gerek kii tacir: Ticaret Kanunu'nun 14. Maddesinin 1. Fkrasna gre Bir ticari iletmeyi ksmen dahi olsa, kendi adna ileten kimseye tacir denir". Ayrca ayn maddenin 2. Fkrasna gre 'Bir ticari iletmeyi kurup at sirkler, gazete, radyo ve bakaca ilan vastalaryla halka bildirmi veya iletmesini ticaret siciline kaydettirerek keyfiyetli ilan etmi olan kimse, fiilen iletmeye balamam olsa bile tacir saylr. Halbuki yine ayn maddenin 3. Fkrasna gre Bir ticari iletme am gibi ister kendi adna, ister adi bir irket veya her ne suretle olursa olsun hukuken var saylmayan dier bir irket adna (ortak sfatyla ) muamelelerde bulunan kimse, hsnniyet sahibi nc ahslara kar tacir gibi sorumlu olur. Bu kiilerin 1. ve 2. Fkrada belirtilenlerden fark tacir saylmayp, tacir gibi sorumlu olmalardr. Dier bir ifadeyle bu kiiler tacir sfatnn getirdii nimet ve kolaylklardan yararlanamazlar, buna karlk bu sfatn sonucu olan klfetlere katlanrlar. Tzel kii tacir: Trk Ticaret Kanununun 18. maddesine gre bu kiiler gruba ayrlr : 1. Ticaret irketleri: Ticaret Kanununda kollektif, komandit, limited ve anonim irket olarak saylm ticaret irketleri usulne uygun olarak tescil edilip, tzel kiilik kazandklar anda yasa gerei tacir sfatn kazanrlar. 2. Amalarna varmak iin ticari bir iletme ileten dernekler ve vakflar: yelerine kazan paylatrmaktan baka amalarla kurulan dernekler ve vakflar, amalarna ulamak iin ticari bir iletme iletirlerse, o takdirde tacir saylrlar. Ancak Kzlay gibi kamu yararna olan dernekler, ticari bir iletme iletseler dahi tacir sfatn almazlar; rnein Kzlay Dernei Afyon Karahisar Maden Suyu iletmesini iletmesine ramen tacir deildir. 3. Kendi kurulu kanunlar uyarnca zel hukuk kurallar dairesinde ynetilmek veya ticari bir ekilde iletilmek zere kamu tzel kiiler tarafndan kurulan teekkl ve messeseler: Burada kastedilen, kendi kurulu kanunlarna gre idare edilmek veya ticari bir ekilde iletilmek zere devlet, vilayet ve belediye gibi kamu tzel kiilerinin kurduklar tzel kiilerdir.Bunlar daha ziyade iktisadi devlet teekklleridir. Dikkat edilmesi gereken husus bunlarn kurulu kanunlarnda , zel hukuk kurallarna tabi olduklarnn belirtilmesidir. TAC R SIFATININ SONULARI l. Her tacir kanun hkmlerine uygun olarak bir ticaret nvan semek ve kullanmak zorundadr. Bu tacir iin hem hak hem de bir ykmdr. 2. Tacirler her trl bor ve ykmlerinden dolay iflasa tabidirler. Tacir ticari iletmesini kapatp ticaret sicilinden terkin ettirse dahi, durumun tescil ve ilanndan itibaren daha bir yl sre ile iflasa tabidir.

3. Her tacir ticari iletmesinin gerektirdii nemdeki defterleri tutmakla ykmldr. Buna aykr hareket etmesi halinde kendisine baz zel yaptrmlar uygulanr. 4. Her tacir ticari iletmesini ticaret siciline tescil ettirmek zorundadr. Bunun yannda tacirin, kanunlarda tescil ettirilmesi istenen hususlar tescil ettirme, ilan istenen hususlar da ilan ettirme zorunluluu vardr. 5. Tacirler ticari iletmenin bulunduu yerin ticaret odalarna veya ajanlklarna kayt olmak zorundadrlar. Sanayici olarak kabul edilen kiiler, bunlarn bulunduklar yerde ayrca sanayi odas varsa bu odaya kayt olmakla ykmldrler. Ancak sanayici kendi rnleri iin ayrca sat yeri aarsa ticaret odasna da kaydolmaya mecburdur. 6.Trk Ticaret Kanununun 20. maddesinin 2. fkrasnda her tacirin ticaretine ait btn faaliyetlerinde basiretli i adam gibi hareket etme ykmll ifade edilmektedir.Burada objektif bir l dikkate alnr. Yani tacirin kiisel durum ve yeteneine gre gsterecei zen deil, ticaretinin zellii gz nnde tutularak, tedbirli ve ileriyi makul ve mutad bir oranda gren bir tacirin gsterecei zen l grevini grr. 7. Ticari rf ve adet tacirler bakmndan mutlak olarak uygulanr. 8.Trk Ticaret Kanununun 21. maddesine gre Bir tacirin borlarnn ticari olmas asldr. u kadar ki, hakiki bir ahs olan tacir, muameleyi yapt anda bunun ticari iletmesi ile ilgili olmadn dier tarafa aka bildirdii veya muamele, fiil veya iin ticari saylmasna halin icab msait bulunmad takdirde bor adi saydr. Taraflardan yalnz birisi iin ticari mahiyette olan mukaveleler kanunda aksine hkm olmadka dieri iin de ticari i saylr. Gerek kii tacirler belirli hallerde bunun aksini ispatlayabilirler. Bir i ticari olarak nitelendirilince, yasa ona belirli sonular balamtr. 9. Tacir ticari iletmesi ile ilgili bir i veya hizmet grm ise, bu i veya hizmetten yararlanan kii tacir olsun olmasn, hatta taraflar arasnda daha nce cret kararlatrlmam olsa bile, grd ie uygun bir cret isteyebilir. Ayrca tacir verdii avanslar ve yapt giderler iin deme tarihinden itibaren faize de hak kazanr. 10. Ticaret Kanununun 23. maddesi 1. fkras uyarnca, ticari iletmesi gerei mal satan, imal eden veya bir i gren ya da menfaat salayan tacir, talep zerine fatura dzenlemek ve bedel denmi ise bu hususu da faturada gstermek zorundadr. 11. Faturay alan kimse ald tarihten itibaren sekiz gn iinde ierii hakknda bir itirazda bulunmamsa, fatura ieriini kabul etmi saylr. Ticaret Kanununun 23. maddesi 3. fkrasna gre de, szl olarak, telefon veya telgrafla yaplan szlemelerin ve beyanlarn ieriini teyid eden bir yazy olan kimse, ald tarihten itibaren sekiz gn iinde itirazda bulunmamsa, teyid mektubunun yaplan szlemeye veya beyanlara uygun olduunu kabul etmi saylr. 12. Tacirlerin Borlar Kanununda ngrlen baz koruyucu hkmlerden yararlandrlmasna gerek duyulmamtr. Tacir sfatn tayan borlu, Borlar Kanununun 104. maddesi 2. fkras,

161. maddesi 3. fkras ve 409 maddesinde yazl hallerde fahi olduu iddiasyla bir cret veya cezann indirilmesini mahkemeden isteyemez. 13. Ticaret Kanununun 20. maddesinin 3. fkrasna gre tacirler arasnda dier taraf temerrde drmek veya szlemeyi fesih ya da szlemeden dnme amacyla yaplacak ihbar veya ihtarlarn geerli olabilmesi iin bunlarn noter araclyla veya iadeli taahttl bir mektupla ya da telgrafla yaplmas zorunludur. Burada nemli olan husus yaplan ite her iki tarafn da tacir ve iin sadece bir taraf iin deil her iki taraf iin de ticari olmasdr. 14. Hapis hakk, kanunda ngrlen koullarn gereklemesi halinde alacaklya, zilyetlii altnda bulunan borluya ait menkul mallar ile kymetli evrak iade etmeyerek, bunlar alacann teminat olarak alkoyma ve paraya evirme yetkisi veren bir ayni haktr. Hapis hakknn doumu iin gerekli olan kanuni artlardan bir tanesi de, alacaklnn zilyetliinde bulunan menkul mal veya kymetli evrak ile muaccel alacak arasnda tabii bir balantnn bulunmasdr. Trk Medeni Kanununun 864. maddesinin 2. fkrasnda alacan ve zilyetliin tacirler arasndaki ticari ilikilerden domas halinde, bu balantnn varsaylaca gsterilmitir. 15. Ticaret Kanununun 25. maddesinde, tacirler arasnda yaplan ticari sat ve trampalarn, esas itibariyle Borlar Kanununun ilgili hkmlerine tabi olaca belirtildikten sonra, bu tr sat ve trampalar hakknda zel baz hkmlere de yer verilmitir. Bu hkmlerin uygulanabilmesi iin ortada tacirler arasnda yaplan ve onlarn ticari iletmelerini ilgilendiren bir ticari sat veya trampann mevcut bulunmas gerekir. Ticaret Kanununun 25. maddesinin 1. fkrasna gre, szlemenin niteliine, taraflarn amacna veya emtiann trne gre sat szlemesinin ksm ksm icra edilmesinin mmkn olduu veya bu koullarn mevcut olmamasna ramen alcnn yaplan ksmi teslimi ihtirazi kayt ileri srmeden kabul ettii hallerde, alc, szlemenin yerine getirilmemesi yznden sahip olduu haklar yalnz teslim edilmemi olan ksm hakknda kullanabilir. Ayn maddenin 2. fkrasna gre alcnn temerrte dmesi halinde satc, maln satna izin verilmesini mahkemeden isteyebilir. Bu yolla yaplan sat sonucunda, sat masraflar sat bedelinden karldktan sonra artan para, satcnn takas hakk sakl kalmak artyla satc tarafndan alc adna bir bankaya veya banka bulunmad takdirde notere tevdi olunur ve durum hemen alcya bildirilir. Yine ayn maddenin 3. fkrasna gre ise ticari satlarda maln aypl olduunun teslim srasnda aka belli olduu hallerde, alc durumu iki gn iinde satcya bildirmekle ykmldr. Satlann aypl olduunu teslim srasnda anlamak mmkn deilse, alc mal teslim aldktan sonra sekiz gn iinde muayene etmek ve gene bu sre iinde durumu satcya bildirmekle ykmldr. Bu ihbar sresinde yaplmazsa alc mal ayp ile birlikte kabul etmi saylr. T CAR LERDE FA Z Hukuk retisinde faiz; belirli bir meblan bu mebla alacaklsna salad medeni bir semere (rn) olarak tanmlanmaktadr.

Faiz eitli alardan ayrma tabi tutulabilir. Taraflarn anlamas sonucu denecek olan faize iradi faiz (akdi faiz), taraflarn iradesi dnda deme borcu doan faize ise kanuni veya nizami faiz denir. Bir para tutarn talep hakkna sahip bulunan alacaklya, bu paradan belli bir sre yoksun kalmas nedeniyle borcun vadesine dier bir ifadeyle parann iade edilmesi gereken tarihe kadar denen karla kapital faizi, para borcunu zamannda demeyerek temerrte den (geciken) borlu tarafndan denmesi gereken faize de temerrt faizi denilmektedir. Temerrt faizi, alacaklnn muhtemel zararlarnn giderilmesi amacyla dorudan doruya kanun koyucu tarafndan ngrlm bir karlktr. Temerrt faizinin talep edilebilmesi iin temerrt sonucunda bir zarar grm olmak gerekli deildir. Ayrca, sadece ana paraya iletilen basit faiz ve ilemi faizin ana paraya eklenerek bunun zerine iletilen faizi ifade eden mrekkep (bileik faiz) ayrm da yaplmaktadr. Ticari ilerde faizin zellikleri : Borlar Kanununun 307. maddesinin 2. fkrasnda, ticari ilerde art edilmemi olsa dahi faiz verilmesi gerektii hkme balanmtr. Bu hkm gereince, eer verilen dn ticari i niteliinde ise, o takdirde szlemede kararlatrlmam olsa dahi dn alann kapital faizi demesi gerekir. Ayn ekilde TKm.22de de, ticari iletmesi gerei bir i veya hizmet gren tacirin, szlemede ngrlmemi olsa dahi cret isteme ve verdii avanslar ile yapt masraflar iin de deme tarihinden itibaren faiz talep etme hakkna sahip olduu ifade edilmektedir. Adi dn szlemelerinde, faizin, belli devreler sonunda ana paraya eklenmesi ve bundan sonra ana para ve faizlerden oluan yeni tutara tekrar faiz yrtlmesi dier bir ifade ile bileik faiz uygulamas yasaktr. Buna karlk ticari i saylan cari hesaplarla, borlu bakmndan ticari i niteliinde olan dn szlemelerinde bileik faiz denmesi mmkndr. Gerek adi gerekse ticari ilerde taraflar uygulanacak kapital faizini serbeste kararlatrabilirler. Borlar Kanunu ile Ticaret Kanununa gre faiz denmesi gereken hallerde, miktar szleme ile kararlatrlmamsa bu deme, yllk. TC Merkez Bankasnn nceki yln 31 Aralk gn ksa vadeli kredi ilemlerinde uygulad reeskont zerinden yaplr. Sz konusu reeskont oran, 30 Haziran gn nceki yln 31 Aralk gn uygulanan reeskont oranndan be puan veya daha ok farkl ise, yln ikinci yarsnda bu oran geerli olur. Para borcunu ieren adi ve ticari ilerde taraflar, borlunun temerrte dmesi halinde istenecek temerrt faizi orann da serbeste kararlatrabilirler. Aksi takdirde borlu yukarda, kapital faizine ilikin olarak belirtilen orana gre temerrt faizi demeye mecburdur. TC Merkez Bankasnn nceki yln 31 Aralk gn ksa vadeli avanslar iin uygulad faiz oran, yukarda aklanan miktardan fazla ise, arada szleme olmasa dahi ticari ilerde temerrt faizi bu oran zerinden istenebilir. Sz konusu avans faiz oran, 30 Haziran gn nceki yln 31 Aralk gn uygulanan avans faiz oranndan be puan veya daha ok farkl ise yln ikinci yarsnda bu oran geerli olur. Temerrt faiz miktarnn szlemede kararlatrlmam olmas halinde, akdi faiz miktar yukarda ngrlen miktarn stnde ise, temerrt faizi akdi faiz miktarndan az olamaz. Aksine szleme yoksa, faiz vadenin bitiminden, belli bir vade yoksa ihtar gnnden itibaren ilemeye balar. Aksine konulan art, hakim tarafndan borlu lehine deitirilemez.

T CARET S C L Ticaret ve Sanayi Odas veya Ticaret Odas bulunan yerlerde bir ticaret sicili memurluu kurulur. Oda olmayan veya yeterli tekilat bulunmayan odalarn olduu sicil ileri Sanayi ve Ticaret Bakanlnca tespit edilecek o il dahilinde yeterli tekilata sahip odalardan birinin ticaret sicili memurluu tarafndan yrtlr. Ticaret sicilinin ynetimi, Sanayi ve Ticaret Bakanlnn uygun gr alnarak ilgili oda meclisi tarafndan atanan bir sicil memuruna aittir. Sicil memurluunun i hacmine gre, ayn usulle yeteri kadar yardmc grevlendirilir. Ticaret sicili memuru ve yardmclar ile dier personeli, grevleri ile ilgili sulardan dolay Devlet memuru gibi cezalandrlr ve bunlara kar ilenmi sular Devlet memurlarna kar ilenmi saylr. Sanayi ve Ticaret Bakanl, ticaret sicili memurluklarnn faaliyetlerini her zaman denetlemeye ve gerekli tedbirleri almaya yetkilidir. Ticaret sicili memurluklar, Sanayi ve Ticaret Bakanl tarafndan alnan tedbir ve talimatlara uymakla ykmldr. Ticaret siciline, kanunlarda ve Ticaret Sicili Tznde tescil edilecei gsterilen hususlar tescil edilir. Sicile yaplan kaytlar, yerine gre ya belirli bir hukuki durumun doumuna neden olur, ki bu durumda sicilin kurucu etkisinden sz edilir; ya da mevcut bir hukuki durumun varln ispata yarar. Bu durumda da sicil aklayc bir etkiye sahiptir. Tescil ilemleri tescil, tadil ve terkin olmak zere ekilde gerekleir. Bir olayn sicile geirilmesi tescil, byle bir olaydaki deiiklik dolaysyla sicildeki kaytlarn deitirilmesi ve dzeltilmesi tadil, sicile geirilmi bir olayn ortadan kalkmas veya sona ermesi sebebiyle mevcut kaydn silinmesi ilemi ise terkindir. Tescil talep zerine yaplr. Tescil talebi, ilgililer veya temsilcileri yahut hukuki halefleri tarafndan yetkili sicil memurluuna dileke ile olur. Kanunda aksine hkm olmadka, tescil talebi sresi on be gndr. Bu sre, tescile tabi hususun meydana geldii, tamamlanmas bir senet veya belgenin dzenlenmesine bal olan hususlarda bu senet veya belgenin dzenlendii tarihten balar. Ticaret sicili memurluunun yetki evresi dnda oturanlar iin bu sre bir aydr. Tescil ilemi, kural olarak ilgililerin talebi zerine yaplmakla birlikte mevzuatta ak bir hkm bulunduu takdirde ilgili makamn bildirmesi zerine veya resen de yaplabilir. Sicil memuru tescil iin aranlan kanuni artlarn bulunup bulunmadn aratrmakla ykmldr. Tzel kiilerin tescilinde, zellikle ortaklk szlemesinin emredici hkmlere aykr olup olmad ve kanunun zorunlu kld esaslar ierip iermedii aratrlr. Tescil edilecek hususlarn geree uygun olmas, nc kiilerde yanl bir fikir yaratacak nitelikte bulunmamas ve kamu dzenine aykr olmamas da gerekir.Sonulandrlmas bir mahkeme hkmne bal olan veya sicil memuru tarafndan kesin olarak tescilinde tereddd edilen hususlar, ilgililerin talebi zerine geici olarak kaydolunur. Bu durumda ilgililerin ay iinde mahkemeye mracaat etmeli yahut aralarnda anlamaldrlar. Aksi takdirde geici kayt resen silinir. Mahkemeye mracaat halinde kesinlemi olan hkmn sonucuna gre ilem yaplr. Sicil memurluunca, ilgililerin tescil, tadil veya terkin talepleri zerine verilen kararlara kar tebliden itibaren sekiz gn iinde sicilin bulunduu yerdeki ticari davalara bakmakla grevli Asliye Hukuk Mahkemesine dileke ile itiraz edilebilir.

Sicile tescil ve kayt iin kt niyetle geree aykr beyanda bulunanlar iin cezai yaptrmlar ngrlmtr. Ayrca, geree aykr tescil dolaysyla zarar grenler tazminat talep edebilirler. Ayn ekilde, sicildeki kaytlarn geree uygun olmamas, nc kiilerde yanl bir fikir yaratacak nitelikte bulunmas veya kamu dzenine aykr olmas halinde, bu durumu rendikleri halde dzeltilmesini istemeyenler ile tescil olunan bir hususun deimesi veya sona ermesi yahut kaldrlmas dolaysyla kaydn deitirilmesini veya silinmesini istemeye veya yeniden tescili gereken bir hususu tescil ettirmeye mecbur olup da bunun yapmayanlar bu kusurlar yznden nc ahslarn uradklar zararlar tazmin ile ykmldrler. Ticaret sicili alenidir. Yani herkese aktr. spatna gerek olmakszn sicilin ierii, saklanan belgeler incelenebilir, bunlarn tasdikli sureti alnabilir ve bir hususun sicilde kaytl olup olmadna ilikin tasdikname dahi alnabilir. Tescilin etkisi, nc kiilerin kayt edilen hususlar bilmeleri bakmndan bir varsayma dayanr. Kayt Trkiye Sicili Gazetesi ile ilan edildiinin veya bu ilan bir nshada tamamlanmam ise tamamland gn takip eden i gnnden itibaren hkm ifade eder. Baz hususlar tescil ile derhal nc kiiler hakknda hkm ifade eder. Bir husus, usulne uygun olarak tescil edildii takdirde, etki alanna giren nc ahslarn bu kayd bilmedikleri yolundaki iddialar dinlenmez. Buna olumlu etki denir. rnein atanan ticari mmessilin azledildii ticaret siciline tescil ve ilan edilmise, bundan sonra nc kiilerin azlolunan ticari mmessil ile yapaca szlemeler mvekkili balamaz. Buna karlk tescili gerektirdii halde tescil edilmemi veya tescil edilip de ilan edilmesi gerektii halde ilan edilmemi hususlarn nc kiiler tarafndan bilinmemesi asldr. Buna da olumsuz etki denir. rnein ticari mmessil azledilmi, ancak durum tescil ve ilan edilmemise, bu ticari mmessilin nc kiilerle yapaca szlemeler mvekkili balar. Ancak durumu tescil ve ilan ettirmemi olan mvekkil nc kiinin bu durumu bildiini ispat edebilirse, yaplan szleme ile bal olmaktan kurtulur. T CAR LETMEDE MERKEZ VE UBE Her ticari iletmenin bir merkezi bulunmaldr. Her tacir ticari iletmenin ald gnden itibaren on be gn iinde belli hususlar, iletme merkezinin bulunduu yer ticaret siciline tescil ve ilan ettirmekle ykmldr . Ticari iletmenin merkezi, iletmenin idari, hukuki ve ticari faaliyetlerinin topland ve yrtld yeri ifade eder. Tacir iletme kapsamnda yrtlen faaliyetin yaygnlamas karsnda ileri merkezden ynetmek yerine kuraca yar bamsz birimler, yani ubeler araclyla mahallinden yrtmek isteyebilir. Bir yerin ube saylabilmesi iin gerekli unsurlar unlardr :

l. Merkeze bal olma: ube ile merkezin ayn gerek veya tzel kiiye ait olmas gerekir. ubenin kar ve zarar merkeze aittir. ube araclyla elde edilen haklarn ve stlenilen borlarn sahibi de iletmenin kendisidir. 2. D ilerde bamszlk: Merkeze baml olan ubenin merkezin yapt ilemler trnden ilemleri nc kiilerle kendi bana yapma yetkisine sahip olmas gerekir. Bu konuda ticari iletmenin faaliyet alanna gre asli nitelik arz eden ilemleri yapmas yeterli grlmektedir. 3. Yer ve ynetim ayrl : Merkez ile ube arasnda kural olarak yer ayrl vardr. Ancak ube baka bir ehirde aabilecei gibi ayn ehirde de hatta merkezin bulunduu bina iinde dahi kurulabilir. ube kendi bana ilem yapmaya yetkili olduundan merkezden ayr bir muhasebe ve defterlere sahip olmas gerekir. Ticari defterlerin mutlaka ubede bulunmas ve hesaplarn orada tutulmas art deildir. ubeyle ilgili kaytlarn defterlere merkez tarafndan geirilmesi mmkndr. Merkezi Trkiyede bulunan ticari iletmelerin ubeleri bulunduklar yer ticaret siciline tescil ve ilan edilirler. ubeler kendi merkezlerinin ticaret nvann, ube olduklarn belirterek kullanmak zorundadr. T CARET NVANI Ticaret nvan, tacirin ticari iletmesine ilikin ilemleri yaparken kulland isimdir. Ticaret nvan, taciri tantmaya ve onu dier tacirlerden ayrd etmeye yarar. Ticaret nvann sadece tacirler kullanabilir. Ticaret nvan, ekirdek ve ek olmak zere iki unsurdan oluur. Asli unsuru ekirdektir. Ek kullanlmas kural olarak zorunlu degildir. Gerek kii tacirlerde ticaret nvannn ekirdek ksm, kiinin ksaltlmadan yazlan ad ve soyadndan meydana gelir. Kollektif irketlerde, ortaklardan en az birinin ad ve soyad ile irket trn gsteren ibare, komandit irketlerde ise komandite ortaklardan en az birinin ad ve soyad ile irket ve trn gsteren ibare ticaret nvannn ekirdek ksmn oluturur. Komandit irketin ticaret nvannda komanditer ortaklarn ad ve soyadlarnn bulunmas yasaktr. Eer buna aykr olarak komandit ortan ad ticaret nvanna konulursa, bu ortak nc kiilere kar komandite ortak gibi sorumlu olur. Limited, anonim ve kooperatif irketlerin ticaret nvannn ekirdek ksm, iletme konusu ile irket trn gsteren ibareden oluur. Eer bu irketlerin ticaret nvannda bir gerek kiinin ad ve soyad ek olarak yer alrsa, irketin trn gsteren ibare ksaltlarak yazlamaz. Amacna ulamak iin ticari iletme ileten dernek ve vakflarn ticaret nvan, kendi adlarnn ayndr. Ticaret nvannda ek kullanmak kural olarak zorunlu olmamakla beraber, baz hallerde ek kullanlmas mecburiyeti vardr. Tacirin tescil ettirmek istedii ticaret nvann daha nce tescil olunmu nvanlardan ak biimde ayrd etmeye yarayacak eklerin yaplmas zorunludur. Bu zorunluluk, gerek kii tacirler bakmndan ayn sicil dairesi iin sz konusudur. Tzel kii

tacirler ise, nvanlarnn Trkiye'nin herhangi bir sicil dairesinde daha nce tescil edilmi olan bir nvandan ayrdedilmesini salamak iin ek almak zorundadrlar. Usulen tescil ve ilan edilmi olan ticaret nvan sadece sahibi tarafndan kullanlabilir. Tescil edilmi ticaret nvanlar TK.54e gre zel olarak korunur. Bu erevede, nvan kanuna aykr ekilde bir bakas tarafndan kullanlan tacir, bu kullanmann nlenmesini dava edebilir. Haksz olarak kullanlan nvan tescil de edilmise, ilk tescili yaptran tacir ikinci tescilin sildirilmesini ya da ayrd edici bir ek alnmasn ileri srebilir. Eer ticaret nvannn haksz olarak kullanlmas bir zarara neden olmusa, kusurlu kiiden tazminat da istenebilir. Mahkeme ayrca, davay kazanan tarafn talebi zerine, masraflar aleyhine hkm verilen kimseye ait olmak zere hkmn gazete ile de yaynlanmasna karar verebilir. Ticaret nvanna ek yapma zorunluluu, ube halinde de sz konusudur. Ayrca tasfiye haline giren irketlerde nc kiileri bu durumda haberdar etmek zere ticaret nvanna "tasfiye halinde ibaresi eklenir. Trk, Trkiye, Cumhuriyet ve Milli kelimelerinin ticaret nvannda yer almas iin Bakanlar Kurulu'nun izni gerekmektedir. nc kiilerde yanl izlenim uyandrabilecek veya kullanlmas yasak olan ekleri ieren ticaret nvanlar tescil olunamaz. LETME ADI letme ad, iletmeyi tantmak ve benzer iletmelerden ayr detmek iin kullanlr. Ticaret nvann sadece tacirler kullanabilirken iletme adn esnaf da kullanabilir. letme adn kullanmak mecburiyeti yoktur. letme adnn nasl oluturulaca iletme sahibine braklmakla beraber, seilecek iletme adnn aldatc nitelikte olmamas ve kamu dzenine aykr dmemesi gerekir. letme adnn ticaret siciline kaydettirilmesi zorunludur. HAKSIZ REKABET Bir tanm vermek gerekirse haksz rekabet, iktisadi rekabetin iyi niyet kurallarna aykr olan aldatc davran veya bakaca suretle her trl ktye kullanlmasdr. Bu tanma gre nce iktisadi bir rekabet mevcut olmaldr. Ekonomik rekabetin ilk koulu, ortada ekonomik bir etkinliin bulunmasdr. Haksz rekabetin ikinci unsuru iyi niyet kurallarna aykr davranmaktr. Rakibini ktlemek, mteri evresini aldatc davranlarla kandrmak gibi hareketler kabul edilemez. nc olarak da haksz rekabetin varl iin rekabet hakknn ktye kullanlm olmas aranmaktadr. yi niyet kurallar ile belirli olan rekabet zgrlnn snrlarnn aslm olmas, ktye kullanmay gsterir. Ticaret Kanununun haksz rekabeti dzenleyen bu genel hkm yannda, zellikle iyi niyet kurallarna aykr olup, haksz rekabet fiilini oluturan baz zel haller Kanunun 57. maddesinde tek tek saylmtr. Ticaret Kanununun 57.maddesinde saylan balca haksz rekabet halleri unlardr : 1.Ktleme : Bakalarn veya onlarn emtiasn, i rnlerini, faaliyetlerini yahut ticari ilerini yanl, yanltc veya gereksiz yere incitici beyanlarla ktlemek bir haksz rekabet hali oluturur. rnein, bir rakip iletme sahibinin ticari itibarn sarsacak ekilde iflasn eiinde olduu veya rakip iletmenin rnlerinde domuz yann kullanld ynnde sylentiler karlmas.

2. Bakasnn ahlaki veya mali iktidar hakknda geree aykr bilgi verme: rnein, bir kimse hakknda geree aykr bir biimde kt bilgi vererek onun kredi almasn engelleme hali. 3. Bir kiinin kendisi ile ilgili olarak yanl veya yanltc bilgi vermesi : Burada bir kiinin kendi i veya rnlerini veya nc kiilerinkini aldatc bir ekilde verek rakiplerine kar stn duruma getirmesi sz konusudur. Burada zellikle, yanl ya da yanltc beyanlara dayanan aldatc reklamlardan sz edilmektedir. rnein, bir rnn "en iyi" olduu ynndeki reklam geree aykr ise bir haksz rekabet hali oluturur. 4.Yanl nvanlar, mesleki adlar ve iaretler kullanma: rnein, bir kiinin rnlerinde hakk olmad halde TSE iaretini kullanmas. 5.Karkla (iltibasa) yol ama: Burada karklk meydana getirerek bakasnn mteri evresinden haksz olarak yararlanma sz konusudur. Bu da bir kiinin, bakasnn emtias, i rnleri, faaliyeti veya ticari iletmesi ile ilgili benzerlik yaratarak yanlmaya sebep olmakla gerekleir. rnein "lacoste" markasnn ambleminin tekstil rnlerinde kullanlarak tannm bu rnlerin taklit edilmesi, ya da "Glolu" markas ile karklk yaratacak. ekilde "Gllolu" markasnn kullanlmas. 6.Bakasnn yardmclarn grevlerini ihlale sevk etme. 7. Bakasnn iilerini veya dier yardmclarn kandrmak suretiyle, o kiinin imalat ve ticaret srlarn ele geirmek. 8. Bakasnn, iyi niyet kurallarna aykr bir biimde ele geirilen ticaret ve imalat srlarndan faydalanma ve onlar bakalarna yayma. 9. yi niyetli kiileri kandrabilecek ekilde geree aykr iyihal veya iktidar belgeleri verme. 10. hayat arlarna uymama: Rakiplerin de uymak zorunda olduklar kurallara aykr davranma: rnein, Kanunundaki eitli hkmlere uymamak ya da ilgili meslek kuruluu tarafndan belirlenen indirimli sat dnemleri dnda indirimli satlar yapmak. Haksz rekabeti dzenleyen hkmler, hukuksal ve cezai yaptrmlarla korunmaktadr. Haksz rekabet hallerinde alabilecek davalar unlardr: 1- Tespit davas : Bu davada haksz rekabetin varl saptanr. 2- Men davas : Haksz rekabette bulunan kimsenin haksz rekabetinin durdurulmas davasdr. 3- Haksz rekabet sonucu doan maddi durumun ortadan kaldrlmas, haksz rekabet yanl ve yanltc beyanlarla yaplmsa bunlarn dzeltilmesi davas. 4- Maddi tazminat davas : Haksz rekabetten doan parasal giderim davasdr. Ancak haksz rekabet eyleminde bulunan kimsenin kusuru varsa bu dava alabilir. 5- Manevi tazminat davas : Bu dava iin de kusur aranmaktadr. Bu davay haksz rekabete maruz kalm gerek veya tzel kiiler aabilirler. Bu davalar, haksz rekabet yznden mterileri, kredisi mesleki itibar, ticari iletmesi veya dier iktisadi karlar zarar gren veya zarar grme tehlikesi ile kar karya olan kiiler aabilecekleri gibi ayrca, haksz rekabet dolaysyla iktisadi karlar zarar gren mteriler de aabilirler. Ancak, mterilerin dava aabilmesi iin sadece zarar grme tehlikesinin varl yeterli deildir. Haksz rekabet yznden iktisadi karlar zarar grm olmaldr. Ticaret ve Sanayi odalar, esnaf dernekleri, borsalar ve tzklerine gre yelerinin iktisadi karlarn korumaya yetkili bulunan dier mesleki ve iktisadi birlikler dahi kendilerinin veya ubelerinin yeleri dava amak hakkna sahip olduklar takdirde tazminat davas dndaki dier davalar aabilirler. Ancak bu kurulular, tazminat davas aamazlar. Tazminat talep hakk sadece zarar gren kiilere ve mterilere tannmtr. Kendisine kar haksz rekabet davas alabilecek kiiler unlardr :

1. Haksz rekabet fiilini ileyen kiiler. Bunlarn rakip olmalar gerekmez. Haksz rekabet fiiline dolayl veya dorudan katlan her kii aleyhine bu davalar alabilir. 2. stihdam eden. Haksz rekabet fiili, hizmet veya ilerini grdkleri srada mstahdemler veya iiler tarafndan ilenmi olursa, bu davalar istihdam eden aleyhine de alabilir. 3. Yaz sahibi veya ilan veren. Haksz rekabet fiili basn yolu ile ilenmise tespit, men ve hukuka aykr durumun ortadan kaldrlmas davas yaz sahibi veya ilan veren aleyhine alr. Ancak, yaz veya ilan yaz sahibinin yahut ilan verenin haberi olmakszn veyahut rzalarna aykr olarak yaymlanmsa; yaz sahibi veya ilan verenin kim olduunun aklanmasndan kanlrsa; veya dier nedenlerden dolay yaz sahibi veya ilan verenin ortaya karlmas veya aleyhlerine bir Trk mahkemesinde dava almas mmkn olmazsa, bu davalar yaz ileri mdr; eer bir ilan sz konusu ise ilan servisi efi, yaz ileri mdr ve ilan efi gsterilmemi veya yoksa yaymc; bu da gsterilmemi ise matbaac aleyhine de alabilir. Haksz rekabetin meni veya maddi durumun ortadan kaldrlmas (eski hale iade) davalarnda fail aleyhine verilmi olan hkm, haksz rekabete konu olan rn dorudan doruya veya dolaysyla failden elde etmi olan kiiler hakknda da uygulanr. Ancak bunun iin rnn kiisel ihtiya dnda rnein, satmak iin elde bulunduruluyor olmas gerekir. Bu davalar, davaya hakk olan tarafn bu haklarn doumunu rendii gnden itibaren bir yl ve herhalde bunlarn doumundan itibaren yl gemekle zaman amna urar. Haksz rekabet fiili dolaysyla ceza davalarnn almas da mmkndr. T CAR DEFTERLER Ticaret Kanunu tacire ticari defterleri tutma zorunluluu getirmitir. Buna gre, her tacir ticari iletmesinin iktisadi ve mali durumunu, bor ve alacak ilikilerini ve her i yl iinde elde edilen sonular tespit etmek amacyla, iletmesinin mahiyet ve neminin gerektirdii btn defterleri ve zellikle ismen belirlenen baz defterleri Trke olarak tutmaya mecburdur. Tacirin birden fazla iletmesi varsa her bir iletme iin ayr defter tutulur. Bir ticari iletmenin adi ortaklk araclyla iletilmesi halinde, ortaklar tacir niteliine sahip olduklarndan, her bir ortan ayr ayr defter tutmas gerekir. Tacirlerin defter tutma ykmll, tacirin gerek veya tzel kii olmas, iletmesinin nitelik ve nicelii bakmlarndan farkldr. Gerek kii tacirlerin tutacaklar defterler, tutulmas kanunen zorunlu defterler ve ihtiyari defterler olarak iki gruba ayrlrlar. letmelerinin mahiyet ve neminin gerektirdii zorunlu tm defterler unlardr: l. Kanunda ismen saylan (onamaya tabi) defterler: Bu defterler yevmiye, kebir ve envanter defterleridir. Bunlarn al ve kapan onamalarnn noterce yaplmas zorunludur. 2. Kanunen ismen saylmayan (beyana tabi) defterler: Bu ekilde tutulmas zorunlu beyana tabi defterler, iletmenin nitelik ve niceliine gre farkl olabilir. Onamaya tabi defterlerin yannda hangi defterlerin beyana tabi defter olarak tutulacan tacirin kendisi takdir eder. rnek olarak stok ve sevkiyat veya retim defteri saylabilir.

3. zel hkmlere gre tutulmas zorunlu defterler: rnein, TK.lll uyarnca tellal gnlk defteri. 4. Saklanmas gerekli belgeler: Tacirler ticari iletmeleri ile ilgili belge ve yazmalar saklamakla ykmldrler. Bunlar dnda tacir dilerse, iletmesinin mahiyet ve neminin gerektirmedii defterleri de tutabilir. Bu defterlerdeki kaytlarn kendi lehine delil olmasn istiyorsa, tacir bunlar da sicil memuruna yl banda beyanname ile beyan etmelidir. Eer bir gerek kii tacirin ticari iletmesinin nitelik ve nemi yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defterinin tutulmasna elverili deilse, dier bir deyile tacirin ileri dar kapsaml ise bu defter yerine tacir sadece iletme defteri tutabilir. Tzel kii tacirlerin de tutacaklar defterler, zorunlu ve ihtiyari olarak iki gruba ayrlr. Zorunlu defterler: 1.Kanunda ismen saylan (onamaya tabi) defterler: Bunlar Ticaret Kanunu'nun 66. maddesinin 1. fkrasnda saylan defteri kebir, gnlk defter, envanter defteri ve karar defteridir. 2. Kanunda ismen saylmayan (beyana tabi) defterler: Tzel kiiler gerek kiilerle bu konuda ayn hkmlere tabidirler. 3. zel hkmlere gre tutulmas zorunlu defterler: Bunlara rnek olarak, anonim irketlerde pay sahipleri defteri, ynetim kurulu kararlar defteri, limited irketlerde pay defteri gsterilebilir. 4. Saklanmas gerekli belgeler: Gerek kii tacirler gibi tzel kii tacirler de ticari iletmeleri ile ilgili belge ve yazmalar saklamakla ykmldrler ( TK.66/11 ). Yevmiye Defteri (Gnlk Defter) : Yevmiye defteri, kayda geirilmesi gereken ilemleri belgelerden kararak tarih sras ile ve maddeler halinde dzenli olarak yazmaya mahsus defterdir. Yevmiye maddelerinin en az aadaki bilgileri iermesi arttr. 1. Madde sra numaras 2. Tarih 3. Borlu hesap 4. Alacakl hesap 5. Mebla 6. Her kaydn dayand belgelerin tr ve varsa tarih ve numaralar Defteri Kebir : Defteri kebir, yevmiye defterine geirilmi olan ilemleri buradan alarak sistemli bir ekilde hesaplara datan ve tasnifli olarak bu hesaplarda toplayan defterdir. Defteri kebirdeki kaytlarn en az aadaki bilgileri iermesi gerekir. 1. Tarih 2. Yevmiye defteri madde numaras

3. Mebla 4. Toplu hesaplarda yardmc nihai hesaplarn isimleri Envanter Defteri : Envanter defterine iletmenin al tarihinde ve bunu takiben her i yl sonunda karlan envanterler ve bilanolar kaydolunur.

letme Defteri : letme defterinin sol tarafna giderler, sa tarafna gelirler yazlr. letme defteri tutan gerek kii tacirler, her i yl sonunda bilano yerine iletme hesab hlasas kararak iletme defterine geirirler. Bu defter de kullanlmaya balanmadan nce noter tarafndan tasdik olunur. Karar defteri : Tzel kii tacir olan kiiler tarafndan tutulan karar defterine, genel kurul veya ortaklar kurulu ve de ynetim kurulu kararlar yazlr. Bu defter de kullanlmaya balanmadan nce notere tasdik ettirilir. Defterlerin son kayt tarihinden, belgelerin ise zerindeki tarihten itibaren 10 yl sre ile saklanmas zorunludur. Bir tacirin defter tutma ykmlln yerine getirmeye yetkili kld kimsenin bu defterlere geirdii kaytlar, o tacirin kendisi tarafndan tutulmu kaytlar hkmndedir. Ticari defterlerin ksmen veya tamamen mevcut olmamasndan, yahut kanuna uygun ekilde tutulmamasndan veyahut saklanmas mecburi olan defter ve kaytlarn gerei gibi saklanmamasndan doan sorumluluk dorudan doruya iletme sahibine ve tzel kiilerde idare organnn yelerine veya idare ilerine yetkili olan kimselere ve tzel kiilii olmayan ticari iletme ve teekkllerde onlar idareye yetkili olan kimselere aittir. Bunlar, kusuru memur ve msdahdemlerine ykleterek sorumluluktan kurtulamazlar. Hakimler, noterler, sicil memurlar ve dier memurlar resmi ilemler dolaysyla bir tacirin defter tutma ykmllne aykr hareket ettiini renince durumu savcla bildirmeye mecburdurlar. Ticari defterlerin teslim ve ibraz edilmesi : Ticari defterlerin teslim edilmesi ile ibraz edilmesi iki ayr anlam olan ilemdir. Eer ticari defterlerin her taraf incelenecekse o takdirde defterlerin teslimi sz konusudur. Teslim de ancak belirli hallerde yaplabilir. Bu haller miras, ortaklk ve iflasdr. Ticari defterler ile, saklanmas mecburi olan dier katlarn teslimi, miras, ortaklk ve iflas ilerinde istenebilir ve teslim halinde defter, hesap ve katlarn her taraf gerek mahkeme ve gerek ilgililer tarafndan incelenebilir.

braz halinde defterlerin her taraf deil, sadece uyumazlk konusu ile ilgili kayt ve belgeler incelenebilir. Yarglama srasnda hakl bir karn varl ispat olunur ve mahkeme ibraz edilmesini zorunlu grrse, uyumazlk konusu ie ilikin kaytlarn sureti karlmak veya bilirkiiye inceleme yaptrlmak zere mahkeme kendiliinden (resen) veya taraflardan birinin talebi zerine bunlarn birine veya her ikisine ait defterler ile saklanmas mecburi olan katlarn ibraz edilmesini emredebilir. Eer ibrazna karar verilen defter veya belgeler, ibraz kararn veren mahkemenin yarg evresi dnda bulunuyorsa ve de bunlarn tanmalar glk arzediyorsa, o takdirde bu defterlerin kanuna uygun olarak tutulup tutulmadklarnn ve bunlarn ibrazn gerekli klan hal ve durumun bilirkii aracl ile incelenerek sonucu gsterir bir zabt varakas tutulmas ve rapor alnmas ve lzumuna gre suretlerinin karlp gnderilmesi ticari defter ve belgelerin bulunduu yerde ticari davalara bakmakla ykml olan mahkemeden istenebilir. Ticaret Hukuku asndan ticari defterler tacirler arasndaki davalarda delil olarak kullanlabilir. Ticari Defterlerin Sahibi Aleyhine Delil Olmas: Bir davada ispat yk kendisine den taraf, iddiasn kantlamak iin dier tarafn tuttuu defterlere dayanabilir. Taraflardan biri iddiasn sadece kar tarafn defterleriyle ispat etmek istediini beyan ederse, mahkeme kar tarafa ticari defterlerini mahkemeye ibraz etmesi iin sre verir. Kar taraf, ticari defterlerini ibraz etmezse mahkeme defterlerin ibrazn istemi olan tarafa iddiasnn doruluu hakknda yemin verir. Kendisine yemin verilen taraf yemini kabul ederek yemin ederse, iddiasn kantlam olur. Defterlerini ibraz etmesi istenen taraf, defterlerini ibraz ederse; 1. braz edilen defterlerde, ileri srlen iddia hakknda hi bir kayt yer almamsa iddia ispat edilememi saylr. Baka kant da getirilemez ve dava reddolunur. 2. braz edilen defterlerde sadece defter sahibinin aleyhine kayt varsa, bu kayt defter sahibi aleyhine kesin delil oluturur. Defter sahibi bundan sonra kendi defterlerinde yer alan kaytlarn aksini ancak baka bir kesin kantla, rnein borcunu demi olduunu kar taraftan ald bir makbuzla ispat edebilir. Tacir tutmak zorunda olduu btn defterleri tutmam, tasdik ettirmemi veya beyanname verme ykmn yerine getirmemi olsa bile tuttuu defterlerdeki kaytlar aleyhine delil olarak kullanlabilir. 3. braz edilen defterlerde, defter sahibinin hem lehine hem aleyhine kayt varsa ve defterler kanuna uygun ekilde tutulmamsa defterlerin sahibi lehine olan kaytlar dikkate alnmaz. Ticari defterlerin sahibi aleyhine delil olarak kullanlabilmesi iin, defterlerin kanuna uygun ekilde tutulmu olmasna ve uyumazln her iki tarafnn da tacir olmasna gerek yoktur. Ticari Defterlerin Sahibi Lehine Delil Olmas: Ticaret Kanunu ile tacirin tutmu olduu defterlerin belli artlar altnda kendi lehine delil oluturabilecei kabul edilmitir. Ticari defterlerin sahibi lehine delil oluturabilmesi iin gereklemesi gereken koullar unlardr:

1. Uyumazln her iki tarafnn da uyumazlk konusu iin yapld tarihte tacir sfatna sahip olmas gerekir. 2. Uyumazlk her iki tarafn da defterlerine geirmesi gereken bir ticari iten kaynaklamaldr. Dier bir deyile i her iki tarafn da ticari iletmesiyle ilgili olmaldr. 3. Delil oluturmas istenen defterler kanuna uygun ekilde tutulmu olmaldr. Bunun iin her eyden nce zorunlu tm defterlerin tutulmu olmas gerekir. letmenin nitelik ve neminin gerektirdii defterler tutulmamsa, ismen saylan zorunlu defter kaytlar ancak sahibi aleyhine delil tekil eder. letmenin nitelik ve neminin gerektirdii defterler ise ismen gsterilen ve tasdike tabi olan defterlerle beraber delil olarak kabul olunur. Ayrca ismen saylan zorunlu defterler iin tasdik ileminin ve dier zorunlu defterler iin de sicil memuruna beyanname verme ykmnn yerine getirilmi, yevmiye defteri kaytlarnn sresi iinde deftere geirilmi, envanter ve bilanonun eksiksiz, ak ve anlalr ekilde dzenlenmi olmas gerekir (TK.69, 70, 72, 75). 4. Uyumazlk konusu ile ilgili olarak defterlere geirilen tm kaytlarn birbirini dorulamas gerekir. 5. Kar tarafn, ileri srlen iddiann aksini kendi ticari defterleri veya dier geerli delillerle ispat edememi olmas gerekir. Kar tarafn defterlerindeki kaytlar, iddiasn defterlerine dayanarak ispatlamak isteyen davac tarafn defter kaytlarna uygun ise, davac taraf iddiasn ispat etmi saylr. Kar tarafn defterlerindeki kaytlar, iddiasn defterlerine dayanarak ispat etmek isteyen tarafn defter kaytlarna aykr ise veya defterlerinde bu konuda hibir kayt yer almamsa iddia defterlerle ispat olunamam kabul edilir. Kar taraf defterlerini ibraz etmezse veya defterlerini hi ya da usulne uygun olarak tutmam olursa iddiasn defterleri ile ispat etmek isteyen tarafn defterleri kendi lehine delil oluturur. Ancak kar taraf defterlerdeki kaytlar vesika veya dier geerli delillerle rtebilir. 6. Mahkeme tm bu artlarn gereklemesi halinde, kanaatini glendirmek iin davacya, defterlerindeki kaydn doru olduuna ve halen davalda yerine getirilmesi gereken bir hakk bulunduuna ilikin yemin vermek zorundadr. Defter sahibi yeminden kanrsa, iddiasn defterleri ile ispat edememi saylr. CAR HESAP Ticaret Kanununun 87. maddesine gre, iki kimsenin para, mal, hizmet ve dier hususlardan dolay birbirlerindeki alacaklarn ayr ayr istemekten karlkl olarak vazgeip, bunlar kalem kalem zimmet ve matlup ekline evirerek hesabn kesilmesinden kacak bakiyeyi isteyebileceklerine dair bulunan mukaveleye cari hesap denir. Cari hesap yazl ekilde olur. Yoksa cari hesap szlemesi hkm ifade etmez. Taraflarn tacir olmasna gerek yoktur. Cari hesabn olabilmesi iin en az iki taraf arasnda alacak ve bor douran para, hizmet ve mal deiimi bulunmas ve taraflarn karlkl olarak bu eitli ilemlerden doan bor ve alacaklarn bamsz bir biimde deme ve tahsil talebinden szlemede belirtilen sreye kadar vazgemi olmalar gerekir.Takas mmkn olmayan alacaklar, belirli bir sebeple sarfedilmek

veya ayrca emre amade tutulmak zere teslim olunan para ve mallardan doan alacaklar ile nceden mevcut olan alacaklar cari hesaba geirilemez. Hesap devresinin uzunluu szleme yoksa teaml ile belirlenir. Bu da yoksa takvim yl dikkate alnr. Devre sonunda hesap kapatlr ve kan bakiye tespit edilir. Bu bakiyeyi tespit eden cetvel kar tarafa gnderilir. Kar taraf ald tarihten itibaren bir ay iinde noterce taahhtl mektup veya telgrafla itiraz etmezse kabul etmi saylr. deme ancak cari hesap szlemesinin sonunda istenebilir. TAC R YARDIMCILARI letmeyi tacirin kendisi veya yasal temsilcileri iletmekle beraber bunlar ticari etkinliklerinde baz yardmclara ihtiya duyabilirler. Tacir yardmclar tacire bal olanlar ve bal olmayanlar diye iki gruba ayrlr. Tacir yardmclarnn bir ksm tacire baml olarak alr. Bunlar tacirin talimatlar erevesinde onun denetimi ve gzetimi altnda faaliyet gsterirler. Dier bir ksm ise, alma yntem ve zamann serbeste belirleme yetkisine sahip, bamsz yardmclardr. Acente ve tek yetkili satc ise ayr bir grup iinde zel bir statde ele alnabilir. Bal Yardmclar 1. Ticari Mmessil Ticari mmessil, bir ticari iletmenin ilerini idare etmek zere atanan kiidir. Ticari mmessilin taciri temsil yetkisinin kapsam ok genitir. Ticari iletmenin gayesine dahil her trl hukuki tasarrufu iletme sahibi olan tacir adna yapabilir. Dier bir ifade ile ticari mmessil, iletmenin amacna ulaabilmesi iin faaliyet konusuna giren her trl ilemi yapabilir. rnein, iletmeye ii alabilir, onlarn szlemelerini feshedebilir, mallarn alm satm konusunda szlemeler yapabilir, tacir adna kambiyo taahhdnde bulunabilir yani emre muharrer senet, ek ve polie dzenleyebilir, iletmeye dahil tanmazlar kiraya verebilir. Ancak, ticari mmessil iletmenin ortadan kalkmasna, tasfiye olunmasna yol aabilecek ilemleri yapamaz, zel yetki verilmedike iletmeyi devredemez, iletme zerinde rehin hakk kuramaz, mvekkili olan tacirin iflasn isteyemez. Ayn ekilde mvekkili olan tacirin hukuki yapsn deitirecek ilemlerde bulunamaz. rnein, iletmeye ortak alamaz, tzel kiinin trn deitiremez. Fakat eer iletmenin faaliyet konusu tanmaz alm satm ise, ticari mmessil tanmazlar zerinde ilem yapabilir. Bu konuda zel olarak yetkilendirilmesine gere yoktur. letme sahibinin iradesi ile ticari mmessilin temsil yetkisi sadece iki halde snrlandrlabilir. Bunlardan bir tanesi, ticari mmessilin temsil yetkisinin sadece grevlendirildii ube ile snrlandrlmasdr. Bu durumda tacir mmessilin dier ubeler iin yapt ilemlerden sorumlu olmaz. kincisi ise, birlikte temsil artdr. Tacir birden fazla mmessil atayarak, kendisi adna ilem yaparken birlikte imza atmalar artn getirebilir. Tm bu snrlandrmalarn geerli olmas iin, bunlarn ticaret siciline tescil ve ilan edilmesi gerekmektedir. Bu snrlandrmalar dnda yaplan bir snrlandrma iyi niyetli nc kiiler asndan geerli deildir.

2. Ticari Vekil Ticari vekil, ticari mmessil sfatna sahip olmakszn bir ticari iletme sahibi tacir tarafndan ticari iletmenin btn veya belirli baz ilerini yapmak zere temsil yetkisi ile donatlan kiidir. Eer ticari vekil tacir tarafndan ticari iletmenin tm ilerini yapmak zere atanyor ise, bu kiiye genel yetkili ticari vekil, rnein fabrika mdr; ticari iletmenin belirli baz ilerini yapmak zere atanyor ise, bu kiiye de snrl (zel) yetkili ticari vekil, rnein satn alma ileri ile grevli kii denir. Ticari mmessil bir iletmenin olaan ve olaanst nitelikteki tm ilemleri yapmaya yetkili olduu halde, genel yetkili ticari vekil iletmenin sadece olaan (mutad) ilerini yapabilir. Ticari vekil zel yetki verilmedike ticari mmessil gibi kambiyo taahhdnde bulunamaz. Genel yetkili ticari vekilin taciri temsil yetkisi, nc kiilere duyurulmak artiyle snrlandrlabilir. Bu snrlamalar ticaret siciline tescil ve ilan edilemeyeceinden, nc kiilere mektup veya sirkler gnderilerek duyurulabilir. 3. Seyyar Tccar Memuru Seyyar tccar memuru, iletmenin sahibi tacir adna ticari iletmenin merkezinin dndaki yerlerde tacir adna ilem yapmaya yetkili kiidir. Bunlar, ticari iletmenin faaliyet evresini geniletmek ve merkez dndaki yerlere de yaymak iin atanr. Seyyar tccar memuruna, gereinde ilem yapaca nc kiilere ibraz etmek zere bir yetki belgesi verilir. Seyyar tccar memurlar tacir adna nc kiilerle szleme yapmak ve bu szlemelerle ilgili olarak bedel tahsil etmek yetkisine sahiptirler. Seyyar tccar memurlar ancak iletme merkezinin bulunduu yer dndaki yerlerde ilem yapabileceinden, bu yerlerin merkezin bulunduu byk ehir belediyesi snrlar ya da il snrlar dndaki bir yer olmas gerekmektedir. Ticari vekil veya seyyar tccar memurundan tacir tarafndan temsil yetkisi geri alndnda, bunun mektup veya sirkler gndermek suretiyle nc kiilere bildirilmesi gerekmektedir. Ayrca verilen yetki belgesi de geri alnmaldr. Aksi takdirde bu kiilerin iyi niyetli nc kiilerle yapm olduklar ilemlerle tacir bal olur. Ayr Statde Olan Yardmclar 1. Acente:Ticaret Kanununun 116. maddesine gre ticari mmessil, ticari vekil, sat memuru mstahdem gibi tabi bir sfat olmakszn bir mukaveleye dayanarak belirli bir yer veya blge iinde devaml bir ekilde ticari iletmeyi ilgilendiren akitlerde araclk etmeyi veya bunlar o iletme adna yapmay meslek edinen kimseye acente denir. Bu tarifin unsurlar yle sralanabilir : a)Bir ticari iletme ile ilgili iler b)Tabi olmama c)Belirli bir yer veya blge iinde faaliyette bulunma d)Sreklilik ve meslek edinme e)Mukavele Tariften anlalaca zere acente iki trl faaliyette bulunabilir: 1. Akitlerde araclk 2. Akitleri iletme adna yapmak. Acente faaliyet konusu ile ilgili her trl ihbar, ihtar ve protesto gibi hakk koruyan beyanlar yapmaya ve bunlar kabule yetkilidir.

Acentann bir iletme adna akit yapabilmesi iin zel ve yazl bir muvafakat ile yetki almas gerekir. Bu belge ayrca tescil ve ilan edilmelidir (TK.121). Mvekkil acentenin blgesi iinde baka birine acentelik hakk veremeyecei gibi, acente de ayn yer veya blge iinde birbirleriyle rekabette bulunan ticari iletmeler hesabna araclk yapamaz (TK.118). Aksini yazl olarak kararlatrmak mmkndr. Tekel hakknn bir sonucu da, mvekkilin acentenin blgesi iinde bir mteri ile dorudan doruya bir ilem yapsa dahi acentenin crete hak kazanmasdr (TK.128). Acentelik szlemesi sreli ise, srenin sonunda acentelik ilikisi sona erer. Ancak srenin sonunu beklemeden de, hakl sebepler olduu takdirde feshe gidilebilir. Szleme sresiz ise taraflardan her biri ay nceden bildirimle feshe gidebilir. 2. Tek yetkili satc: Uygulamada bu tip szlemeye genel distribtrlk, ana bayilik de denilmektedir. Tek yetkili satc kendisine braklan blgede tekel eklinde mvekkili firmann rnlerini devaml olarak kendi ad ve hesabna satar ve pazarlar. Tek satc iletmeden bamszdr, acente gibi yapmcnn temsilcisi deildir. Yaptklar anlama erevesinde yapmcnn maln tantmak, srmn artrmak, servis istasyonu aarak maln sat sonras hizmetini vermek vs. gibi ilemlerde bulunmay tek satc taahht eder. Bal Olmayan Yardmclar 1. Komisyoncu: Belli bir cret karlnda kendi adna ve mvekkili hesabna kymetli evrak ve tanr eya alm satmn stlenen kimsedir. Komisyoncu ile mvekkil arasndaki iliki i zerindedir ve srekli deildir . Kendisine verilen ii yapnca komisyoncu cretini alr. 2. Tellal: Bir cret karlnda bir anlama frsat gstermek veya szlemenin yaplmasnda araclk etmek zere tayin edilen kimsedir. Ksacas, tellal iki taraf bir araya getirir. Tellal her iki tarafla da anlama yapan ve bunlardan cret alacak olan bir aracdr. Dolaysyla tarafsz olmal ve her iki tarafn da hakl karlarn hakkaniyete uygun bir denge halinde korumal, bir taraf. dier tarafa oranla daha avantajl bir duruma getirmemelidir. Genel olarak tellallk Borlar Kanununda dzenlenmitir. Ticaret Kanununda ise ticaret ileri tellalna ilikin hkmler yer almtr. Kanunun 100. maddesinde tellal "taraflardan hibirine ticari mmessil, ticari vekil, sat memuru veya mstahdem yahut acente gibi bir sfatla daimi bir surette bal olmakszn, cret karlnda, ticari ilere ilikin mukavelelerin yaplmas konusunda taraflar arasnda araclk yapmay meslek edinen kimse olarak tanmlanmtr.

RKETLER HUKUKU 1. GENEL OLARAK Trk Hukukunda irket tipleri kanunla tespit edilmitir. Ticaret Kanununda dzenlenmi olan ticaret irketleri Ticaret Kanunu'nun ikinci kitabnda yer almlardr. Ticaret Kanunu'nda

dzenlenmi irket tiplerinden birine uymayan bir irket sz konusu ise bu irket Borlar Kanununun 520. madde 2. fkras uyarnca adi irket saylr. Ticaret Kanunu'nda dzenlenmi olan ticaret irketleri 5 tiptir. Bunlar: Kollektif Komandit Anonim Limited Kooperatif irketlerdir (TK.136). Ticaret Kanununun 137.maddesi gereince bu irketler tzel kiilie sahiptirler. Kii topluluklarnn tzel kiilie sahip olmas, onu meydana getiren kiilerden ayr olarak haklar elde edip, borlar yklenebilmesi demektir. Tzel kiiler; cins,ya, hsmlk gibi yaradl icab olarak, ancak insana ilikin olanlardan baka btn haklara ve borlara sahip olabilirler. Tzel kii organlar aracl ile faaliyetlerini yrtr. Tzel kiinin kendini oluturan ortaklardan ayr, kendine ait bir malvarl bulunmaktadr. Aktif ve pasif dava ehliyetine sahip olan tzel kiidir. Kii Ortaklklar ve Sermaye Ortaklklar Ayrm Ticaret irketleri kii ve sermaye ortaklklar olarak iki grupta toplanmaktadr. Kii ortaklklarnda kiisel unsurlar ar basar, dier bir ifade ile ortaklarn kiilikleri nem tar. Bunun sonucu olarak, aksi kararlatrlmad takdirde her ortak irketi idare ve temsil yetkisine sahiptir. Ayrca bu tr ortaklklarda irket borlarndan dolay ortaklar da sorumludur. irketin malvarlndan temin edilemeyen alacaklardan dolay ortaklarn ahsi malvarlna mracaat edilebilir. Ortaklar irket borlarndan ikinci derecede ancak snrsz olarak sorumludurlar. Kii ortaklklarnn en tipik rneini kollektif ortaklklar oluturur. Adi komandit irket de bir kii ortakldr. Sermaye ortaklklarn da ise, irket alacakllar kural olarak sadece irketin malvarlna mracaat edebilirler. Bu tr ortaklklarda ortaklar sadece irkete kar ve taahht ettikleri sermaye payn demekle ykmldrler. irket alacakllarna kar ortaklarn bir sorumluluu bulunmamaktadr. Ticaret Kanunu bu tr ortaklklar asndan asgari bir sermaye aramaktadr. Kanunda bu sermayeyi korumaya ynelik eitli hkmler ngrlmtr. Ayrca bu irketlerde idare ve temsil kural olarak ortaklar tarafndan deil, oluturulmu organlar tarafndan yerine getirilir. Sermaye ortaklklarnn en tipik rnei anonim irketlerdir. Payl komandit irketler de bir sermaye ortakl olarak nitelendirilir. Limited ortaklklar ise kii ortaklklarna hatta adi ortaklklara zg zellikleri de tamasna ramen bu ortaklklar da sermaye ortaklklar grubunda yer alrlar. 2. T CARET RKETLER 1. Kollektif irket (TK.153-242) TK.153. maddesi kollektif irketi, Ticari bir iletmeyi, bir ticaret nvan altnda iletmek maksad ile hakiki ahslar arasnda kurulan ve ortaklardan hibirisinin mesuliyeti, irket alacakllarna kar tahdit edilmemi alan irket olarak tanmlar.

Kollektif irket ancak bir ticari iletme iletmek amac ile kurulabilir, yani kollektif irket bir esnaf iletmesi iletemez. Bununla birlikte, kanun kollektif irketler iin asgari bir sermaye tesisini ngrmemitir. Bunun da nedeni, ortaklarn snrsz sorumluluunun alacakllar ynnden yeterli garanti saylmasdr. Kollektif irket iletmesini bir ticaret nvan altnda iletmelidir. Kollektif irket ticaret nvan, ortaklardan en az birisinin ad ve soyad ile irket ve kollektif olduunu gsteren ibareden meydana gelir; rnein,"Ahmet alkan ve Ortaklar kollektif irketi". Kollektif irket ancak gerek kiiler arasnda ve en az 2 kiinin bir araya gelmesiyle kurulur. Tzel kiiler kollektif irkete ortak olamazlar. Ancak bu durum kollektif irket ortaklarnn ayn zamanda baka irketlere ortak olmasna engel deildir. Kanun kollektif irketin ortak saysna st bir snr izmemitir. Kural olarak ok sayda ortan sz konusu olduu bir kollektif irket karlkl ibirlii ve gven temeli zerine kurulmu bir kii ortakl olduundan, ok sayda ortakla kurulmas fiilen mmkn bulunmamaktadr. Kollektif irkette ortaklarn hepsinin irket alacakllarna kar sorum1uluu snrszdr. Burada sz konusu olan birlikte ve 2. derecede sorumluluktur. Yani, irket borlarndan asl sorumlu olan, bir tzel kii olarak kollektif irketin kendisidir. Ortaklar ise 2. derecede, yani tzel kiiden sonra sorumludurlar. irketin alacakls ortaa dorudan doruya bavuramaz. nce irket malvarl takip edilmeli ve alacan tamam oradan alnamam olmaldr. Sonra ortaklara bavurulur. Kollektif irketin kurulabilmesi iin 3 kademeye ihtiya vardr : 1. irket szlemesinin yaplmas: Bu szleme yazl ekilde olmaldr.TK.155 gereince aada sayl konularn irket szlemesinde yer almas mecburidir. Bunlar: a) Ortaklarn ad ve soyadlar ile ikametgahlar ve tabiiyetleri, b) irketin kollektif olduu, c) irketin ticaret nvan ve merkezi, d) irket mevzuu, e) Her ortan sermaye olarak koymay taahht ettii para miktar, para mahiyetinde olmayan sermayenin deeri ve bu deerin ne suretle biilmi olduu, eer ahsi emek sz konusu ise bu emein mahiyet ve mul, f) irketi temsile yetkili kimselerin ad ve soyadlar, bunlarn yalnz bana m, yoksa birlikte mi imza koymaya mezun olduklardr: irket szlemesinin bu zorunlu artlar dnda ortaklar isterlerse ek olarak baka konular da szlemeye koyabilirler. Bunlara ihtiyari kaytlar denir. rnein, ortaklarn i ilikide kar ve zarara katlma oranlar, irket sresi v.s. 2. mzalarn noter tarafndan tasdiki: irket szlemesi taraflar arasnda dzenlenip imzalandktan sonra bu imzalarn noter tarafndan tasdik olunmas gerekir. mzasn tasdik ettirmekten kanan ortak szlemeye aykr davranm saylr. Bu nedenle kendisinden tazminat istenebilir. 3. Szlemenin tescili ve ilan: Kollektif irketi kuranlar, imzalarn noterce tasdikinden sonra irketi ticaret siciline tescil ettirmekle ykmldrler.

Bu ykm imzalarn noterce tasdikinden itibaren 15 gn iinde yerine getirilmelidir. Tescil talebinin btn ortaklar tarafndan yaplmas gerekir. irket bu ekilde tescil olunmakla beraber tzel kiilik kazanm olur. irket tescil olduktan sonra tescil edilen konular sicil memuru tarafndan Trkiye Ticaret Sicili Gazetesi'nde ilan olunur. Kollektif ortaklkta karar idareciler tarafndan alnr ve d ilikide temsilciler tarafndan icra edilir. Kollektif ortaklkta i iliki : Kollektif ortakln idaresinde ferdi idare ilkesi geerlidir. Yani kural olarak her ortak irketi tek bana idare edebilir ve bu ayn zamanda da bir grevdir. Ancak bu hak szleme ile dier ortaklardan alnp baz ortaklara veya sadece bir tek ortaa verilebilir. Ayrca bir ounluk karar ile de kimlerin idare hakkna sahip olacan saptayabilirler. dare hakk tamamen i ilikiyi ilgilendiren bir kurum olduu iin bu hakkn eitli ekillerde snrlandrlmas mmkndr. Bununla beraber idare hakknn alanna sadece mutad ilemler, yani ortakln amacna ulamak iin icra edilmesi gereken gnlk ve devaml ilemler girer, rnein ortaklk defterlerin tutulmas, ortakla ii alnmas, iyerlerinin kiralarnn denmesi gibi. dare hakkna sahip olanlar, mutad ilerde sulh, feragat, kabul ve tahkim yaplmasna da karar verebilirler. Ortaklk konusunun deitirilmesi, yeni ortak alnmas, iletmenin toptan sat gibi ortaklk iliiinin btnn etkileyen temel ilemler ile, ba yapmak, teminat gstermek gibi fevkalade ilemler ortaklarn oy birliini gerektirir. dare hakkna sahip olsun olmasn btn ortaklar denetleme hakkna sahiptirler. Denetleme hakk ortaklarn irket ilemleri ve idarecilerin faaliyetleri hakknda bilgi edinmelerini salar. Kollektif ortaklkta d iliki : Her tzel kii gibi kollektif ortakln da nc kiilerle ilikiye girebilmesi iin bu ile grevli temsilcilere sahip olmas gerekir. Temsilci, yapt ilemlerle kollektif ortakl bor altna sokabilmek ve hak sahibi yapabilmek gcne sahip olan kii veya kiilerdir. Ortakl temsil yetkisine sahip olan kiiler tarafndan, ak veya kapal olarak ortaklk adna yaplan tm ilemlerden dolay ortaklk alacakl ve borlu olur. Ortaklk ayrca, temsilcinin ortaklk ilerini grrken iledii haksz fiillerden dahi dorudan doruya sorumludur. Kollektif ortakln temsilcisi, ortaklk konusuna giren her trl i ve hukuki ilemleri ortaklk adna yapmak ve ortakln nvann kullanmak yetkisine sahiptir. Temsil de idare hakk gibi ortaklar iin hem bir hak hem de grevidir. Temsil ve idare yetkisine ilikin bakaca bir dzenleme getirilmemise her ortan irketi tek bana temsil yetkisi vardr. Temsil yetkisinin ortaklar tarafndan szleme ile veya sonradan snrlandrlmas mmkn deildir. nk temsil d ilikiyi ilgilendiren bir yetkidir. Buna ilikin hkmler nc kiilerin karn koruyucu nitelikte emredici hkmlerdir. Temsil yetkisinin snrlandrlamamas kuralnn iki istisnas vardr. Bunlar, birlikte temsil ve temsil yetkisinin bir ubenin ileri ile snrlandrlmasdr. Bu snrlamalarn nc kiiler ynnden geerli olabilmesi iin tescil ve ilan edilmi olmas gerekir.

Yukarda da belirtildii zere, kollektif ortakln alacakllarna kar birinci derecede ortakln kendisi yani tzel kii sorumludur. Ortaklar ise ikinci derecede sorumludur. Dier bir ifade ile, ancak ortakla kar yaplan icra takibi sonu vermemi veya ortaklk herhangi bir sebeple sona ermi ise ortaklar aleyhine de dava alabilir ve takip yaplabilir. Ortaklarn bu sorumluluu snrsz ve mteselsildir. Yani alacakllar diledikleri ortaa veya ortaklara bavurabilirler ve onlar tm malvarlklar ile takip edebilirler. Ortaklar arasnda szleme ile sorumluluun snrlandrlm olmas nc ahslar asndan bir anlam ifade etmez. stisnaen alacakllar, henz ortaklara bavurmann artlar gereklemeden de ortaklarn mallar zerine ihtiyati haciz koydurabilirler. 2.Komandit irket ( TK.243-268,475-484 ) Komandit irketin farkl iki tr vardr: Kii ortakl olan adi komandit irket ve sermaye ortakl olan hisseli (sermayesi paylara blnm) komandit irket. a) Adi Komandit irket: Bu bir kii ortakldr ve bir ok adan kollektif irkete benzer. Komandit irkette iki tr ortak vardr: Komandite (snrsz sorumlu) ortaklarn kollektif irket ortaklarndan fark yoktur. Bunlar irketin ynetimini elinde tutan ve rizikoyu snrsz olarak yklenmi kiilerdir. Komanditer(snrl sorumlu) ortak, belli bir sermayeyi iletilmek zere irkete yatrmtr ve bundan daha fazla bir risk altna girmek de istememektedir. Sorumluluu taahht ettii sermaye miktar ile snrldr.Komanditerin irket ynetiminde aktif bir rol yoktur. Onu asl ilgilendiren irketin baars, yani hesap dnemi sonundaki kar ve zarar durumudur. Komandit irket de ancak bir ticari iletme amacyla kurulabilir. Kanun komandit irket iin de asgari sermaye ngrmemitir. Komandit irkette ortak says asndan herhangi bir snr sz konusu degildir. En az bir komandite ve komanditer bulunmak art ile her sayda ortakla kurulabilir. Tzel kiiler komandit irkete komandite ortak sfatyla giremezler. Buna karlk tzel kiilerin komanditer ortak olmalar mmkndr. Komandit irketin ticaret nvan, komandite ortaklardan en az birinin ad ve soyad ile, ortakln trn gsteren bir ibareden oluur. Komanditer ortaklarn ad nvanda yer almaz. Bir komanditerin ad ve soyadnn ticaret nvanna girmesi, o orta irket alacakllarna kar snrsz sorumlu hale getirir. Komandit irketin kuruluu kollektif irketin kuruluuna benzer.Komandit irket szlemesi de yazl yaplmak zorundadr. Bu szlemeye TK.246. maddesi gereince, kollektif irket szlemesine konmas zorunlu konulardan baka, komanditerlerin ad ve soyadlar ve her birinin koyduklar veya koymay yklendikleri sermaye miktarlar yazlr. Komanditerin sermaye borcu da para veya baka bir sermaye tr olabilir. Ancak TK. 246. Maddesi 2.fkras gereince, komanditer ortak ahsi emeini veya ticari itibarn sermaye olarak koyamaz. Szlemenin imzalanmasndan sonra ortaklar szlemedeki imzalarn notere tasdik ettirmekle ykmldrler. Tasdikten sonra komandite ve komanditer ayrm yaplmakszn btn kurucu ortaklar tarafndan 15 gn iinde irket merkezinin bulunduu yer ticaret siciline tescil talebinde bulunulmaldr. Komandit irket tescil ile tzel kiilik kazanr.

b) Hisseli (Sermayesi Paylar B1nm) Komandit irket: Hisseli komandit irket anonim irketin bir trn tekil eder ve istisnai hkmler dnda anonim irket hkmleri uygulanr. Hisseli komanditlerin sermayesi anonim irketlerde olduu gibi belirli ve paylara blnmtr. Burada da istisnai hkmler dnda anonim irket hkmleri uygulanacandan hisseli komanditin sermayesi elli milyar Trk Lirasndan aa olamaz. Komandite ortaklar kollektif ortak gibi, yani irket alacakllarna kar ikinci derecede ve snrsz olarak sorumludurlar. Komanditer ortaklar ise, anonim irketteki pay sahipleri gibi sorumludurlar, yani sorumluluklar taahht etmi olduklar sermaye paylar ile snrldr. Bunlar demilerse artk kendilerine bavurulamaz. Hisseli komandit irketler adi komanditlerde olduu gibi sadece ticari iletme iletmek amacyla deil, anonim irketlerde olduu gibi kanunen yasak olmayan her trl iktisadi ama ve konular iin kurulabilirler. Hisseli komandit irketin kurulu aamasnda esas szleme hazrlanr; imzalanr ve imzalar noterce tasdik edilir. Hisseli komandit irket kuruluunda Sanayi ve Ticaret Bakanl'nn izin aamas yoktur. 3. Anonim irket (TK.269-474) TK.269. maddesi anonim irketi 'bir nvana sahip, esas sermayesi muayyen ve paylara blnm olan ve borlarndan dolay yalnz mamelekiyle mesul bulunan irkettir diye tarif eder. Bir anonim irket ticaret nvan, iletme konusu ve anonim irket olduunu gsteren ibarelerden oluur. Anonim irket kendi alacakllarna kar sadece esas sermayesi ile deil, bilanosunun aktif tarafnda bulunan deerlerle de sorumludur. Aktiflerde esas sermaye karl, yedek akeler karl, kasa ve bankalardaki alacakl hesaplar, alacaklar ve yatrm malvarl bu deeri olutururlar. Ortaklarn sorumluluu ise yklenmi olduklar sermaye paylar ile snrldr ve sadece irkete kardr. Bu sorumluluk payn itibar deeri zerindedir. stisnai olarak itibari deerinden yksek bedel ile pay karlm ise bu bedel ile sorumlu olunur. Tzel kiilii ve kendine ait malvarl olan anonim irketlerin faaliyeti organlar marifetiyle olur. Genel kurul karar organ, ynetim kurulu idare ve temsil organ, denetiler de denetim organdr. Genel kurul eitli yetkilerle donatlmtr. Bunun yannda esas szleme ile de genel kurula baz yetkiler verilebilir. Genel kurul olaan toplantsn ynetim kurulunun ars zerine yapar. Olaan toplant her hesap devresinden sonraki ay iinde ve en az ylda bir defa yaplmaldr. Olaan toplantnn gndemi bellidir. Ynetim kurulunun ihmali halinde, genel kurulu toplantya daveti denetiler yapmakla ykmldr. Olaanst toplant, her zaman gerek duyulduunda yaplabilir. ary ynetim

kurulu veya bunun ihmali halinde ya da mecburi ve acil hallerde denetiler yapar. Ayrca esas sermayenin 1/10'nu veya esas szlemede ngrlmse daha az bir miktarn temsil eden aznlk, gerektirici sebepleri ieren yazl talep ile ynetim kuruluna bavurarak genel kurulu olaanst toplantya artabilirler. Ynetim kurulu bu talebi dikkate almazsa denetilere gidilir. Bunlar da arda bulunmazlarsa mahkeme izni ile genel kurul toplantya arlr. Genel kurulu toplantya ar Ticaret kanununun 368. maddesine gre, esas szlemede gsterilen ekil ve surette ve herhalde Ticaret Sicili Gazetesi'nde ilanla yaplr. Nama yazl pay senedi sahipleri ile, bir pay senedi ile adresini ortakla brakan hamiline yazl pay senedi sahiplerine ayrca taahhtl mektupla bildirilir. Toplant yetersaylar (nisaplar) esas sermayeye gre belirlenmitir. zel yetersay aranmayan olaan ilerde toplant nisab, ilk toplantda esas sermayenin en az ne sahip ortaklarn hazr bulunmasyla oluur. Toplantda bu nisap bulunmazsa genel kurul yeniden toplantya arlr, ikinci toplantda temsil edilen sermayenin miktar ne olursa olsun, toplant nisab varsaylr. Yani ikinci toplantda nisap aranmaz. zel toplant yetersaylar ise Ticaret Kanununun 388. maddesinde tespit edilmitir. Bunlar esas szlemenin deitirilmesini gerektiren konulardr. Bu yetersaylar ayrca tahvil karlmas kararnda ve anonim irketin genel kurul tarafndan feshine karar verilmesinde de uygulanr. Sz konusu yetersaylar hem olaan ve hem de olaanst toplantlar iin geerlidir. Ortakln tabiyetini deitirmek veya ortaklarn ykmlerini arttrmak iin oy birlii gerekir. Anonim irketin konusunun veya nevinin deitirilmesi iin toplant nisab irket sermayesinin 2/3'dr. lk toplantda bu say elde edilmezse, ynetim kurulu usulne uygun olarak genel kurulu ikinci defa toplantya arr. Bu toplant iin gereken say dir. irket sermayesinin azaltlmas, tahvil ihrac, fesih ve bir kamu tzel kiisi tarafndan devralnma kararlar verilecek toplantlarda da bu yetersaylar aranr. Dier esas szleme deiiklikleri iin toplant nisab irket sermayesinin sidir. lk toplantda bu nisap elde edilmezse en ge 1 ay iinde ikinci toplant yaplabilir. kinci toplant iin aranan nisap 1/3'tr. kinci toplantda da bu nisap salanamazsa ya gndemdeki konudan vazgeilir yada 1/2 nisab ile tekrar balanabilir. Karar yeter says ise zel dzenlemeye tabi olmayan hallerde mevcut oylarn ounluudur. Anonim irketler sadece ticari iletme iletmek amacyla deil, kanunen yasak olmayan her trl ekonomik ama ve konular iin kurulabilirler. Anonim irketlerde ortaklarn snrl sorumluluk tamalar ve bylece sadece katlma paynn riske atmalar, byk miktarlarn toplanmas imkan yaratmakta, az bir para ile kk tasarruf sahipleri bir anonim irkete katlma sonucu byk ilere ortak olabilmektedirler. Ortak paylarnn kymetli evrak niteliinde hisse senetleri tarafndan temsil edildii ve hisse senedi devrinin kolaylatrlm olduu dnlrse, sermaye piyasasnda bu senetlerin her zaman paraya evrilebilmesi de tasarruf sahibi bakmndan bir avantaj tekil etmektedir. Anonim irketin kuruluu, esas szlemenin yazl olarak yaplp kurucular tarafndan imzalanmas ve imzalarn noter tarafndan tasdiki ile balar ve anonim irketin ticaret siciline

tescili ile sona erer. Tzel kiilik bu tescil ile kazanlr. Limited irketlerde olduu gibi, anonim irketlerde de Sanayi ve Ticaret Bakanlnn izni kaldrlmtr. Sadece bankalar, zel finans kurumlar, sigorta irketleri, finansal kiralama irketleri, faktoring irketleri, holdingler, dviz bfesi ileten irketler, umumi maazackla uraan irketler, Sermaye Piyasas Kanununa tabi irketler, serbest blge kurucusu ve ileticisi irketlerin kuruluu ve esas szleme deiiklikleri asndan bu izin aranmaktadr. Kurulu ani veya tedrici olur. Ani kuruluta kurucular paylarn tamamn taahht ederler. Baka kimseye mracaat edilemez. Ani olarak kurulan bir anonim ortaklkta pay sahipleri, tescilden itibaren be yl iinde paylarn halkla mracaatla elden karmak isterlerse tedrici kuruluu dzenleyen hkmler uygulanr. Tedrici kuruluta bir ksm paylar kurucular tarafndan taahht olunur, geri kalan ksm iin halka mracaat edilir. Kuruluta katlma paynn eidi bakmndan da nakdi ve mevsuf kurulu ayrm yaplr. Para konduu takdirde nakdi kurulu olur. Paradan baka bir eyin, rnein belirli haklarn konulmas mmkn olan hallerde bu yola gidilirse mevsuf kurulu sz konusudur. Bir anonim irketin kurulmas iin en az pay sahibi be kurucu ortak bulunmaldr. Bunlar gerek veya tzel kii olabilir. Anonim irketler en az elli milyar Trk Liras sermaye ile kurulurlar. Kurulu aamalar yledir: l. Esas szlemenin hazrlanmas, imzalanmas ve imzalarn noterce tasdiki: Esas szleme yazl yaplr ve en az be kurucu tarafndan imzalanr. Daha sonra imzalar noterlike onaylanr. 2. Sanayi ve Ticaret Bakanl izni: Daha nce de belirttiimiz gibi, anonim irketlerin kuruluunda ve esas szleme deiikliinde Sanayi ve Ticaret Bakanlnn izni kaldrlmtr. Ancak belirli anonim irketler asndan bu izin art muhafaza edilmitir. Bunlardan bir tanesi de Sermaye Piyasas Kanununa tabi anonim irketlerdir. Tedrici ekilde kurulan bir anonim irket halka ak anonim irket statsnde olaca iin Sermaye Piyasas Kanununun kapsamna dahil olacaktr. Bu nedenle tedrici kuruluta sz konusu izin aranmaktadr. Tedrici kuruluta, kurucular esas sermayenin yzde onunun tediye veya temin edildiini gsteren bir belgeyi sz konusu Bakanla bavurmadan nce hazrlayacaktr. Tedrici kuruluta ayrca Sanayi ve Ticaret Bakanl'ndan izin alnmadan nce Sermaye Piyasas Kurulu tarafndan szlemenin onaylanmas gereklidir. Bakanlktan izin alndktan sonra an kuruluta tescil iin ticaret siciline bavurulur. 3. Tescil: Tzel kiilik tescil ile kazanlr. Kuruluun nc kiilere kar ileri srlebilmesi, tescilin Trkiye Ticaret 'Sicili Gazetesinde ilan edilmesiyle mmkn olur. Tedrici kuruluta ise izinden sonra sermaye Piyasas Kurulu'na mracaatla halk ortakla katlmaya davet ve senetlerin SPK kaydna alnmas iin gerekli ilemin yaplmas istenir. Ynetim kurulu anonim ortakln idare ve temsil organdr. Ortaklk esas szlemesi ile tayin edilmi veya genel kurul tarafndan seilmi ve pay sahibi olan en az 3 yeden oluur. Ynetim

kurulu yeleri en ok 3 yl sreyle seilirler. Esas szlemede aksine bir dzenleme yoksa tekrar seilmeleri mmkndr. Pay sahibi olmayan kiiler ye seildikleri takdirde bunlar ancak pay sahibi sfatn kazandktan sonra ie balayabilirler. Pay sahibi olan bir tzel kii ynetim kurulu yesi olamaz. Fakat tzel kiinin temsilcisi olan gerek kiiler ye seilebilirler. Ynetim kurulu yesi sfatn kazanan kiilerin ticaret siciline tescil ve ilan edilirler. Ynetim kurulu yelerinden her biri, itibari deerleri esas sermayenin en az yzde birine eit miktarda hisse senetlerini ortakla tevdi etmek zorundadr. Ancak esas szlemenin yzde biri 5.000 liray aarsa fazlasnn tevdii gerekli deildir. Ynetim kurulunun grev ve yetkileri kanundan veya szlemeden doar. Ortaklk defterlerinin tutulmas genel kurulun toplantya arlmas, gndemin hazrlanmas, ilan, toplant srasnda ortaklarn sfatlarnn tesbiti, genel kurul kararlarnn yrtlmesi, bilanonun ve kar.zarar hesabnn dzenlenmesi ynetim kurulunun grevlerinden bazlardr. Karar gerektirmeyen grevleri yannda, ynetim kurulu yetkisini kural olarak kurul halinde toplanarak kullanr. Ynetim kurulu her yl yeleri arasndan bir bakan ve bir bakan vekili seer. Kurulu toplantya bakan veya vekili arr. Toplantya ar herhangi bir ekle bal deildir. Ortaklk szlemesinde hkm varsa, ynetim yetkilerinin yeler arasnda blnmesi mmkndr. Her ye ancak kendisine braklan iler nedeniyle sorumlu tutulabilir. Ynetim ilerinin hepsi veya bir ksmnn murahhaslara braklabilmesi iin de szlemede ak hkm bulunmas gerekir. Murahhasn ynetim kurulu yeleri, hatta pay sahibi olmas dahi zorunlu deildir. Ynetim kurulu yesi olan murahhaslara murahhas ye, ynetim kurulu dndan seilenlere ise murahhas mdr denir. Temsil yetkisine gelince, bu yetkinin kullanlmas ynnden szleme ile baka bir dzenleme yaplmamsa ift imza ilkesi benimsenmitir. Temsil yetkisinin yeler arasnda sadece yer itibariyle blnmesi mmkndr. Temsil yetkisi merkeze veya bir ubeye hasredilmise, bu snrlama tescil ve ilan edildikten sonra nc kiilere kar ileri srlebilir. Ynetim yetkisi gibi temsil yetkisi de szlemede hkm bulunmak artyla murahhas yelere veya mdrlere braklabilir. Temsil yetkisi ynetim kurulu yesi olmayan murahhas mdrlere veriliyorsa, Ticaret Kanunu ynetim kurulu yelerinden de en az birisinin temsil yetkisine sahip olmas zorunluluunu getirmitir. Temsil yetkisi snrlandrlamaz. ki istisnas vardr: Bu yetki sadece merkezin veya bir ubenin ilerine hasrolunabilir ya da birlikte temsil kural getirilebilir. Yani ikiden ok imza veya belirli iki imza art aranabilir. Ynetim kurulunca, temsil yetkisi kullanlp nc kiilerle ortaklk adna giriilen ilemlerden ve yaplan szlemelerden doan hak ve yklenilen borlar ortaklk tzel kiisine aittir. Ynetim kurulu yeleri bu ilem ve szlemelerden bizzat sorumlu olmazlar. Hatta ynetim kurulu yelerinin, bu sfatlar ile ynetim ve temsil grevlerini grdkleri srada nc kiilere kar iledikleri haksz fiillerden dolay dahi ortaklk sorumludur. Ortakln bu

konudaki rcu hakk sakldr. Dier bir ifade ile, anonim ortaklk sz konusu sorumluluu dolaysyla urad zararlar iin ynetim kurulu yelerine dnebilir. Aada saylan hallerde ynetim kurulu yeleri hem ortakla hem her bir pay sahibine hem de ortaklk alacakllarna kar mteselsilen sorumludurlar : 1. Hisse senetleri bedellerine mahsuben pay sahipleri tarafndan yaplan demelerin doru olmamas 2. Datlan ve denen kr paylarnn gerek olmamas 3. Kanunen tutulmas gereken defterlerin mevcut olmamas veya bunlarn dzensiz bir ekilde tutulmas 4. Genel kuruldan kan kararlarn sebepsiz olarak yerine getirilmemesi 5. Gerek kanunun gerek esas szlemenin kendilerine ykledii dier grevlerin kasden veya ihmal sonucu olarak yaplmamas. Ortaklk adna dava ama yetkisi genel kurula aittir. Genel kurul bu yetkiyi adi toplant ve karar yetersays ile alaca bir kararla kullanr. Ancak genel kurulda dava almamasna karar verilmekle birlikte, esas sermayenin onda birini temsil eden pay sahipleri dava almas ynnde talepte bulunursa o takdirde sorumluluk davas almas gerekir. Ortaklk bu hallerde karar veya talep tarihinden itibaren bir ay iinde dava amaya mecburdur. Ayrca, ynetim kurulunun ortakl zarar uratan davranlar, ortaklk yannda dolayl olarak pay sahiplerini ve alacakllar da zarar uratabilecei iin bunlara da sorumluluk davas ama imkan tannmtr. Ancak hkmedilecek tazminat ortakla verilir. Fakat, ynetim kurulu yesinin haksz bir fiilinden dolay pay sahibi veya ortaklk alacakls dorudan bir zarar grmse, o takdirde bu kii kendi adna ve hesabna dava aabilir. Ynetim kurulu yelerinin sorumluluu genel kurul tarafndan alnan bir ibra karar ile sona erer. Kanuna gre, bilanonun onaylanmasna ilikin olan genel kurul karar ile, aksine bir aklk olmad srece, ynetim kurulu yeleri ile mdrler ve denetiler ibra edilmi olurlar. Ancak bunun iin, kabul edilen bilanonun gerek ve samimi olmas gerekir. bra sadece bilanoda grlebilen konulara ilikindir. Anonim irketlerde Denetiler (Denetim Kurulu) Anonim irketlerde denetim organ zorunlu organlardan bir tanesidir. Eksiklii irket iin bir fesih sebebidir. Deneti says bir veya birden fazla olabilir, ancak bei geemez. Birden ok denetiler bir kurul olutururlar. Denetilerin pay sahibi olmalar gerekli deildir. Ancak bir deneti bulunmas halinde onun, birden fazla denetinin varl halinde ise yarsndan bir fazlasnn T.C. vatanda olmas gerekir. Esas szlemede ngrlmedii srece, mesleki baz niteliklerin bulunmas yksek renim grm olma ya da pay sahiplii gibi artlar aranmaz. Ynetim kurulu yeleri ayn zamanda deneti olamayacaklar gibi, grevleri bitmi olsa dahi ibra edilmedike, deneti olarak seilemezler. flas, ar hapis gerektirici veya haysiyet krc bir sutan dolay mahkum olma, devlet memuru sfat tama gibi haller denetilik ile badamayacandan seilme engelidir. Denetiler genel kurul tarafndan seilir. Bu yetkinin baka bir organa devri mmkn deildir. Tedrici kuruluta ilk denetiler kurulu genel kurulu tarafindan atanr. Esas szleme ile atanmalar caiz deildir. Ani kuruluta ise ilk deneti ya da denetilerin esas szlemede tayini arttr. Genel kurul belirli konularn incelenmesi veya teftii iin gereinde zel deneti de seebilir. Denetiler kuruluta ilk defa bir yl iin seilirler. Sonradan genel kurul tarafndan en ok yl iin de seilmeleri mmkndr. Denetilerin grev ve yetkileri :

1. Bilanonun kanun ve usulne uygun olarak dzenlenmesini salamak ve bteyi denetlemek. 2. irket hesaplarn denetlemek.Bundan kastedilen, irket ilemlerinden bilgi edinmek ve gerekli kaytlarn dzenli tutulmasn salamak zere defterlerin en az alti ayda bir kontrol ve irket defterleri ile kasa durumunun karlatrlmas iin irket veznesinin en az ayda bir ve anszn denetlenmesi ile irket kasasnda bulunmas gerekli kymetli evrakn irket defterlerine uygulanarak kontroldr. 3. Genel kurul toplantlarna ilikin kanun ve esas szleme hkmlerine uyulup uyulmadn kontrol etmek. 4. Ynetim kurulu tarafndan ihmal edilmesi halinde, genel kurulu olaan veya olaanst olarak toplantya armak. Denetiler, zorunlu ve acil hallerde de genel kurulu olaanst toplantya armakla ykmldrler. 5. Bilano, kar ve zarar hesab, kar datm nerisi ve ynetim kurulu raporu zerindeki grleri bildiren bir raporu her yl genel kurula sunmak. 6. Grev srasnda renilecek noksanlk ve yolsuzluklar veya esas szleme hkmlerine aykr hareketleri bundan sorumlu olann stn oluturan makama ve ynetim kuruluna, nemli durumlarda ise genel kurula bildirmek. 7. Pay, sahiplerine gerekli aklamalarda bulunmak. Pay sahipleri, pheli grdkleri noktalara denetilerin dikkatini ekebilirler ve gerekli aklamay isteyebilirler. 8.Genel kurul toplantlarnda hazr bulunmak.Denetiler ayrca, grmeye ve oya katlmamak art ile ynetim kurulu toplantlarnda da hazr bulunabilirler. 10.Denetiler, genel kurul ve ynetim kurulu gndemine uygun grdkleri nerileri koydurabilirler. 11. Pay, sahiplerinin ikayetlerini incelemek. 12. irket kuruluundaki yolsuzluklar aratrmak (ilk denetiler iin sz konusudur). 13. Genel kurulun ynetim kurulu aleyhine dava amaya karar vermesi halinde irket adna dava amak. Ayn zorunluluk genel kurulun dava amamaya karar verip de esas sermayenin en az onda birini temsil eden pay sahiplerinin dava almasn istemeleri durumunda da sz konusudur. 14. Anonim irketin fesih ya da infisah halinde, tasfiye ilemlerini gzetmek. Denetiler grevlerini hi ya da gerei gibi yerine getirmemelerinden doan zararlardan, kusursuz olduklarn ispat etmedikleri srece mteselsilen sorumludurlar. Anonim Ortaklk Genel Kurul Kararlarnn ptali

Kanuna, esas szleme hkmlerine veya objektif iyi niyet kurallarna aykr genel kurul kararlarna kar irket merkezinin bulunduu yerdeki mahkemede iptal davas alabilir. Trk Ticaret Kanununun iptali dzenleyen 381. maddesi gereince ancak aada saylan kiiler bu davay amaya yetkilidirler : 1 .Toplantda hazr bulunup da karara muhalif kalarak durumu zapta geirten pay sahipleri. 2. Oyunu kullanmasna haksz olarak izin verilmeyen pay sahipleri. 3. Toplantya davetin usulne gre yaplmad veya gndemin gerei gibi ilan veya teblii edilmediini iddia eden pay sahipleri. 4.Genel kurul toplantsna katlmaya yetkili bulunmayan kiilerin karara katlm bulunduklarn iddia eden pay sahipleri. Ancak bu durumda, byle bir katlmn alnan karar zerinde bir etkisinin bulunmu olmas gerekir. 5. Ynetim kurulu 6. Kararlarn yerine getirilmesi halinde ahsen sorumlu olacak ynetim kurulu veya denetilerden her biri. Daval anonim ortakln kendisidir ve ortakl davada ynetim kurulu temsil eder. Ancak davay ynetim kurulu ayorsa o takdirde ortakl denetiler, onlarn da davac olmalar halinde mahkeme tarafndan tayin edilecek bir kayym temsil eder. Bu dava, genel kurul kararnn alnd tarihten itibaren ay iinde almaldr.Aksi takdirde dava hakk der. ptal davasnn alm bulunmas iptali istenen kararn icrasn engellemez. Ancak mahkeme ynetim kurulu ve denetilerin grlerini alarak kararn icrasnn geri braklmasna karar verebilir. Mahkemenin iptal karar kesinletikten sonra ise genel kurulun karar gemie etkili olarak ortadan kalkar ve bu sonu btn pay sahipleri hakknda hkm ifade eder. Ynetim kurulu mahkeme ilamnn bir rneini derhal ticaret siciline kaydettirmekle ykmldr. Pay sahibinin haklar eitli alardan gruplara ayrlabilir. Konularna gre bu haklar: a)Malvarlksal haklar: Kar ve tasfiye pay hakk, demesiz paylar edinme hakk, rhan hakk, tesislerden yararlanma hakk ve hazrlk dnemi faizi. b)Katlma haklar: Genel kurula katlma, konuma, neride bulunma ve oy hakk. c)Aydnlatc haklar: Bilgi alma, inceleme ve denetleme hakk. d)Koruyucu haklar: rnein genel kurul kararlarnn iptali veya butlan yahut da yokluunun tesbit davas gibi bireysel haklar, vazgeilmez haklar, mktesep haklar ve de aznlk haklardr. Anonim ortakln sona ermesine gelince; yasada veya szlemede ngrlen sebeplerden birinin gereklemesi ile karar alnmasna veya ihbarda bulunulmasna gerek olmakszn anonim ortakln kendiliinden sona ermesi infisahdr. Esas szlemede ngrlen srenin dolmas, anonim irketin maksadnn elde edilmesi veya bunun imkansz hale gelmesi, ortaklk sermayesinin te ikisinin kaybedilmesi halinde genel kurulun yasada ngrlen tedbirlerden birini almam olmas, pay sahiplerinin be kiiden aa dmesi, birleme ve irketin iflasna karar verilmi olmas birer infisah nedenidir. Kanun veya esas szlemede yer alan sebeplerden birine dayanarak bu yetkiye sahip olanlar tarafndan ortakln sona erdirilmesi ise fesihtir. Fesih nedenleri olarak gerek pay sahibi olanlarn saysnn bein altna dmesi, organlarn birinin eksiklii, kanuna, esas szleme veya kamu dzenine aykr ilemlerde bulunma, irketin esas sermayesinin te ikisinin kaybedilmesi hali saylabilir.

4. Limited irket ( TK.503-556) Limited irket, iki veya daha fazla gerek veya tzel kii tarafndan bir ticaret nvan altnda kurulup, iktisadi konularda faaliyet gsteren, irket borlarndan sadece irketin ve mal varl ile snrl olarak sorumlu bulunduu, esas sermayesi belirli ve bu sermaye ortaklarn esas sermaye paylarnn toplamna eit olan irkettir. Kiisel emek, ticari itibar limited irkete sermaye olarak getirilemez. Limited irkette ortak says ikiden az ve elliden fazla olamaz. Gerek kiiler gibi tzel kiiler de limited irketi orta olabilir. Limited irketin ticaret nvan iletme konusu ve limited irket olduunu gsteren ibarelerden oluur. Limited irket karma bir trdr. Ksmen anonim irket ksmen de adi irket ve kollektif irkete ait unsurlardan olumutur. rnein, limited irket borlarndan dolay anonim irketlerde olduu gibi sadece kendi malvarlg ile snrl olarak sorumlu olmas sermaye irketlerine zg bir unsurdur. Buna karlk kii irketlerine zg unsurlar da sz konusudur.rnein, irket paynn devri kollektif irketlerde olduu gibi gletirilmitir. Limited irkette yeni kurulu sadece ani kurulu ile olur. Bu durumda aama sz konusudur: 1. irket szlemesinin hazrlanmas 2. mzalarn noter tarafndan tasdik edilmesi 3. Ticaret siciline tescil. irket szlemesinin yazl olarak hazrlanmas gerekir. Limited irketin esas sermayesi, ortaklarn esas sermaye paylarndan oluan sabit rakam ifade eder. Bu rakam be milyar Trk Liras'ndan az olamaz. Limited irket ortaklarnn koyacaklar sermaye paylar birbirinden farkl olabilir, ancak paylarn en az 25 milyon Trk Liras veya bunlarn katlar olmas gerekir. Bakanlar Kurulu gerek sermaye gerekse ortan paynn asgari miktarn on katna kadar artrabilir. Ortaklk pay esas sermaye payndan farkldr. Esas sermaye pay, bir oran limited irketin esas sermayesi iindeki sermaye tutarnn nominal deerini ifade eder. Limited irketin esas sermayesi ortak saysna blnmtr. Ortaklk pay ise, ortan limited irketteki haklarnn ve ykmlerinin tmdr. Sermaye tutar ortan ortaklk payn belirler. Ortaklk szlemesinde aksine hkm yoksa her ortan oy hakk, esas sermaye payna gre belirlenir. Buna gre her 25 milyon Trk Liras bir oy hakk verir. Ortaklk pay devir edilebilir, ancak kymetli evraka balanamaz. Ortaklk paynn devri ilk ortaklk szlemesi ile Ticaret Kanunu'nun ngrdnden daha ar artlara balanabilir,hatta tamamen de yasaklanabilir. Payn devrinde, devretme ve devralma iradelerini aka ifade eden yazl bir devir szlemesi yaplr. mzalarn da noter tarafndan onaylanmas gerekmektedir. Ayrca payn devri limited ortakla bildirilmelidir. Bu bildirimin amac ortaklarn devre gerekli yeter say ile rza gsterip

gstermeyeceklerini tesbit ve rza verilmesi halinde pay defterine kaydn yaplmasn salamaktr. Payn devrinin limited ortakla kar geerli olabilmesi iin pay defterine kaydedilmesi, kaydn yaplabilmesi iin de ortaklarn arlatrlm yetersay ile devre rza gstermeleri gerekir. Ortaklarn rzas bir ortaklar kurulu karar olarak verilir. irket szlemesi ile daha da arlatrlmad takdirde, ortaklarn en az drtte nn payn devrine rza gstermeleri ve bunlarn da esas sermayenin en az drtte ne sahip olmalar gerekir.Ortaklar devre riza gsterdikleri takdirde ilem pay defterine kaydedilir. Limited ortakln kanunen zorunlu organlar, ortaklar genel kurulu ve mdrlerdir. Ortak says yirmiyi at takdirde denetiler de zorunlu hale gelmektedir. Ortaklar kurulu, ortaklarn malvarlksal ve ynetsel nitelikteki haklarn kullandklar bir kuruldur.Ortak says yirmiden fazla olan limited ortaklklarda karar verilebilmesi iin genel kurulun toplanmas gerekir. Ortak saysnn yirminin altnda olmas halinde kararlar yazl oy yolu ile de oluabilir. Limited ortaklkta bir kararn alnabilmesi iin kural olarak denmi esas sermayenin hi olmazsa yarsndan fazlasn temsil eden ortaklarn grlen konu lehine oy vermeleri gerekir. Bunun dnda ortaklarn oy birlii veya arlatrlm yetersaynn arand haller de mevcuttur (TK.513/1,2,520/2,551/3 ). Anonim ortaklkta olduu gibi limited ortaklkta da genel kurul olaan ve olaanst olmak zere iki ekilde toplanr. Toplantya yazl olarak oy vermeye ar eer szlemede bu konuda bir hkm yoksa taahhtl mektupla ve toplantdan en az be gn nce ve gndemi bildirmek suretiyle yaplr. Genel kurulu kural olarak mdrler kurulu toplantya arr. Esas sermayenin onda birini tekil eden azla toplantnn nedeni gsterilmek suretiyle genel kurulun toplantya arlmasn istemek hakk tannmtr. Eer mdrler bu istei reddederlerse, azlk mahkemeye mracaat hakkna sahiptir. Ortaklk szlemesinin deitirilmesi, mdrlerini ve denetilerin tayini ve azli, kar ve zarar hesabnn ve bilanonun onaylanmas, safi karn kullanlma eklinin belirlenmesi, mdrlerin ibras gibi kararlar genel kurulun devredemeyecei yetkilerindendir. Ortakl idare ve temsil mdrlere aittir. Esas szleme veya daha sonra ortaklarn karar ile mdr sfat ortaklardan birine veya birkana braklmamsa ortaklarn tm bu sfata sahiptir. Esas szleme ile bireysel idare ve temsil sistemi kabul edilmemise birlikte idare ve temsil ilkesi uygulanr. Ortak olmayan kimseler de mdr seilebilir. Mdrler ortakln ama ve iletme konusu iine giren her eit ilemlerde ortaklk nvann kullanmak hakkna sahiptirler. Mdrlerin yetkileri tescil ve ilan edilmek kaydyla ancak merkez veya ube ile snrlandrlabilir yahut da birlikte temsil ngrlebilir.

Ortaklk adna yaplacak yazl beyanlarda ortakln nvan ile birlikte mdrlerin kendi imzalarnn da bulunmas aranmaktadr. Ortaklk tarafndan dzenlenen mektup, evrak ve belgelerde, nvan ile beraber esas sermaye miktarnn da gsterilmesi gerekmektedir. Ortak says yirmiyi aan limited ortaklklardaki denetilere anonim irket denetilerine ilikin hkmler uygulanr. Yirmi ya da altnda orta olan limited irketlerde mdr sfat olmayan ortaklara adi ortaklk ortaklarna ait denetleme hakk tannmtr. Bunlarn, idare yetkisine sahip olmasa bile, ortaklk ilerinin gidiat hakknda bilgi alma, ortakln defterlerini ve evrakn inceleme hakk vardr. Konulara gre ortaklarn hakk malvarlksal haklar, katlma haklar ve koruyucu haklardr. Limited ortaklk eitli durumlarda sona erer. Bunlar, ortaklk szlemesinde yazl sebeplerin gereklemesi, szlemede aksine hkm olmadka esas sermayenin 3/4 n sahip olan ortaklarn 3/4 n tekil eden ounluunun karar,ortakln iflasna karar verilmi olmas, ortaklardan birinin talebi ve hakl sebeplerin varl halinde mahkemenin karar ve kanunda saylm dier hallerdir. Limited irket Ortaklarnn Hak ve Ykmllkleri : Haklar : 1. Malvarlksal Haklar a) b) c) d) e) Kar Pay Hakk : Ortaklk szlemesinde aksine hkm olmadka ortaklar, sermaye koyma borlarn yerine getirdikleri oranda, yllk bilanoya gre elde edilmi olan safi krdan pay alrlar. Tasfiye Pay Hakk : Ortakln tasfiyesinin icras sonucunda arta kalan mal varl ortaklar arasnda paylatrlr. Ortaklk szlemesinde farkl bir sistem ngrlmemi ise, bu konuda paylar, esas alnr. Yeni Pay Alma Hakk: Esas szlemede yada artrma kararnda aksine hkm yoksa her ortak sermayesi orannda yeni pay alma hakkna sahiptir.. Edimlerin ve Sorumluluun geniletilmesi halinde veto hakk. Ortaklk Paynn devredilebilirlii zerindeki hak.

2. Katlma Haklar a) b) c) Genel Kurula Katlma Hakk : Her ortak genel kurula katlabilir,neride bulunabilir ve tartabilir. Oy Hakk : Ortaklk esas szlemesinde aksine hkm yoksa her ortan oy hakk esastemel sermaye tutarna gre hesaplanr. Her 25.000.000 TL bir oy hakk verir. dare Hakk : Aksi kararlatrlm olmadka ortaklar hep birlikte mdr sfatyla ortaklk ilerini idareye yetkili ve bununla grevlidirler.

3. Koruyucu Haklar a) b) ptal Davas Aabilme Hakk : Ortaklar, ortaklar kurulu kararlar aleyhine iptal davas aabilirler. Denetleme Hakk : Ortaklarn says 20 yi aan Limited Ortaklklar,da bir veya birden fazla deneti bulunur. Ortaklarn says yirmi yada yirmiden az olan Limited

c) d) e) f)

Ortaklklarda ise eer idare hak ve grevi btn ortaklara ait deilse, ynetici olmayan ortaklar ortaklk ilerinin nasil gittii hakknda ahsen bilgi almaya ve ortakln defterlerini, evrakn incelemeye ve kendisine Limited Ortakln mali durumu hakknda bir, zet karmaya yetkilidirler. Ortaklktan kma Hakk Baka Ortan karlmasn steme Hakk Hakl Sebepler ile Ortakln Feshini isteme Hakk Azlk Hakk

Ykmllkleri : a) b) c) d) Sermaye Borcunu deme Ykm Ynetme Ykm : Aksi kararlatrlmadka ortaklar hep birlikte mdr sfatyla irket ilerini idareye ve irketi temsile yetkili ve bununla grevlidir. Ortaklk ile Rekabet Etme Yasa: Bu yasak sadece mdrler iin vardr ancak szleme ile ortaklara da yaylabilir. Ek demeler Ykmll : Bu ykm szleme deiiklii ile getiriliyorsa 2/3 ounlukla alnmas gerekir.

5. Kooperatifler (Kooperatifler Kanunu) Kooperatif, Kooperatifler Kanununun 1. maddesinde tanmlanmtr. Bu tanma gre, tzel kiilie sahip olmak zere ortaklarnn belirli ekonomik menfaatlerini ve zellikle meslek ve geimlerine ait ihtiyalarn karlk yardm, dayanma ve kefalet suretiyle salayp korumak amacyla gerek ve kamu tzel kiileri ile zel idareler, belediyeler, kyler, cemiyetler ve dernekler tarafndan kurulan deiir ortakl ve deiir sermayeli teekkllere kooperatif denir. Kooperatifin amac, ortaklarn belirli ekonomik gereksinimlerini ve zellikle meslek ve geimlerine ait ihtiyalarn salayp, korumaktr. Bu amac elde etmek iin kullanlan aralar karlkl yardm, dayanma ve kefalettir. Her kiinin kooperatif yesi olmasna imkan tannmamtr. Ancak gerek kiiler ile baz tzel kiiler kooperatif yesi olabilirler. Tm kamu tzel kiileri yannda, kamu iktisadi teebbsleri ve dernekler ortak olabilirken, ticaret ortaklklarnn ortak olmas mmkn deildir. Kooperatife giren her kiinin en az bir ortaklk pay vardr. Ana szlemede en yksek snr tespit edilerek bir ortan bu snr dahilinde birden fazla pay almasna da izin verilebilir.Bir ortaklk paynn deeri 100.000 TLdir. Kooperatife giren ortaklar en ok 5.000 pay taahht edebilirler. Kooperatiflerde nemli unsur kiidir. Bu unsur, kooperatife girite belirli bir meslek, kdem veya dier zelliklerin aranmas, kma hakknn belirli koullara balanmas, ek demeler, oy hakk ve sorumluluk asndan da nemlidir. Kooperatiflerde ortak says deikendir. Kooperatifin sermayesi her giren ortakla kendiliinden artar ve kan ortakla da azalr. Bu durumun bir sonucu olarak, kooperatiflerde sermaye de deiir karakterdedir. Bu nedenle, sermaye miktar snrlandrlarak kooperatif kurulamaz. Kooperatifte deiir ortakllk ve deiir sermaye unsurlarnn doal bir sonucu olan ak kap ilkesi hakimdir. Bu ilke uyarnca, ortak says belirli bir rakam ile snrlandrlamaz, ortakla girme hi kimsenin isteine bal deildir, ortakla girme objektif artlarn

gereklemesine baldr ve bu artlar ok zorlatrlamaz. Ayn durum ortaklktan kma asndan da sz konusudur. Ancak bu ilke keyfilik anlamna da gelmemektedir. Ana szlemede ortak olabilmek iin gerekli baz artlar ngrlebilir. Ayrca, ortan kooperatiften knn kooperatife zarar vermemesi gerekir. Kooperatif, dernek veya ortaklk deil bir teekkldr. Kooperatifler tzel kiilie sahiptir. Bunlar birer zel hukuk tzel kiisidirler. Kooperatiflerin amac, kendi ortaklarnn ekonomilerini gelitirmek olduu iin, kooperatifler nc kiiler ile deil sadece kendi ortaklar ile ilem yaparlar. stisnai haller dnda, kooperatiflerin ortak olmayan kiilerle ilem yapmalar yasaktr. Kooperatiflerin Kuruluu : 1. Ana szlemenin hazrlanmas En az yedi ortak tarafndan hazrlanan bir szleme imzalandktan sonra imzalar noter tarafndan onaylanr. Ana szlemede yer alabilecek hkmler eittir. Bunlar; mecburi, ihtiyari ve yorumlayc hkmlerdir. Mecburi hkmler; kooperatifin ad, merkezi, amac, alma konular, ortaklk sfatnn kazandran ve yitirten artlar, sermaye, pay tutarlar, sermayenin denme ekli, ayni sermaye konulup konulamayaca, ortaklarn sorumluluklarnn tr, zorunlu organlarn grev, yetki ve sorumluluklar ile seimlerinin tarz, kooperatifin temsili, gelir-gider farklarnn hesaplanma ve kullanlma tarz, kurucularn ad ve soyadlar, konut ve i adresleri, tasfiye kurulunun grevleridir. 2. Sanayi ve Ticaret Bakanl zni 3. Tescil ve lan Kooperatif, merkezinin bulunduu yerin ticaret siciline tescil ile tzel kiiliini kazanr. Tescilden nce kooperatif adna ilem yapanlar, bu ilemlerden ahsen ve mteselsilen sorumludurlar. Kooperatifte ortaklarn haklar : 1. Katlma haklar a) En az aydan beri kooperatife ortak olmayanlar hari, her ortak genel kurula katlma hakkna sahiptir. Ayrca ortak, grmelerde bulunma, neri yapma, muhalefeti zapta geirme ve de genel kurulda kendisini temsil ettirme haklarna sahiptir. b) Sermayeye katlma paynn byklne ve ortan kooperatife yapt katknn oranna baklmakszn her ortak bir oy hakkna sahiptir. 2. Koruyucu haklar a) Kooperatif orta bilano ile kr ve zarar hesabn inceleyebilir. b) Ortan snrl bir denetleme hakk vardr. c) Ortak, kanuna, ana szleme hkmlerine ve iyi niyet esaslarna aykr olduu iddias ile genel kurul kararlar aleyhine bir ay iinde iptal davas aabilir. d) Ortaklar anonim ortaklkta olduu gibi, ynetim kurulu yelerine kar sorumluluk davas aabilirler. e) Daha nce de belirtildii gibi ortan kooperatiften kma hakk vardr. f) Anonim ortaklkta olduu gibi kooperatifte de aznlk haklar vardr. 3. Malvarlksal haklar

a) Ortaklarla yaplan ilemlerden doan gelir-gider fark ortaklara ancak ana szlemede aka ngrlmse datlabilir. b) Ortan, kooperatifin borlar dendikten ve ortaklarn pay bedelleri geri verildikten sonra tasfiye art zerinde de haklar vardr. Ancak bunun iin ana szlemede hkm bulunmas gerekmektedir. c) Ortak kooperatifin tesis ve olanaklarndan da yararlanma hakkna sahiptir. Kooperatifte ortaklarn borlar : Bunlar, kanununda ngrlen lde pay taahht etme ve kooperatife zarar vermeme borcudur. Ayrca, ana szleme ile yapma ve yapmama, kiisel sorumluluk gibi eitli borlar ngrlebilir. Ana szlemede aksine bir hkm bulunmadka, kooperatifler alacakllarna kar sadece malvarlklar ile sorumludurlar. Ancak, ana szlemede ortaklarn kooperatif borlarndan dolay ahsen ve snrsz olarak sorumlu olacaklar ngrlebilir. Buradaki sorumluluk mteselsildir. Ancak alacakllarn ortaklara bavurabilmeleri iin alacaklarn kooperatiften tahsil edememeleri ve de kooperatifin iflas etmi veya dier bir sebeple tasfiye edilmi olmas gerekmektedir. Ana szleme ile ortaa kooperatif borlarndan dolay snrl bir sorumluluk da getirilebilir. Kooperatifin Organlar : 1. Genel Kurul 2. Ynetim Kurulu 3. Denetiler 1.Genel kurul Genel kurul btn ortaklardan oluur. Kooperatif ana szlemesini deitirmek, ynetim kurulu, denetleme kurulu ve gereince tasfiye kurulu yelerini seme ve de ibra etme, iletme hesabyla bilano ve gerektiinde gelir- gider farknn bllmesi hakknda karar almak, imalat ve inaat ilerinin yaptrlma yntemini belirlemek, yap kooperatiflerinde ortak says ile yaplacak konut veya iyeri saysn tespit etmek, kanun veya esas szleme ile genel kurula tannm olan konular hakknda karar vermek gibi yetkilere sahiptir ve bu yetkileri dier organlara devredemez. Kooperatif her yl olaan toplantsn yapabilecei gibi, gereinde olaanst de toplanabilir. Genel kurulu toplantya ar yetkisi ynetim kuruluna aittir. Bu yetki ana szleme ile dier bir organa da braklabilir. Ynetim kurulu dnda ayrca denetiler, tasfiye memurlar kooperatifin orta olduu st birlik de gerektiinde genel kurulu toplantya arabilir. Aznln da bu yetkisi mevcuttur. Drt ortaktan az olmamak art ile, ortak saysnn en az onda birinin istei zerine genel kurul toplantya arlr. Ynetim kurulu bu istei en az on gn iinde yerine getirmedii takdirde, istek sahiplerinin mracaat zerine veya dorudan doruya Sanayi ve Ticaret Bakanl tarafndan, yap kooperatiflerinde de mar ve skan Bakanl tarafndan genel kurul toplantya arlabilir. ar yaplmad takdirde istek sahipleri mahalli mahkemeye bavurarak genel kurulu bizzat toplantya arma izni alabilirler. Kanunda ve ana szlemede aksine hkm bulunmad hallerde genel kurul karar yeter says oylarn yardan bir fazlasdr. Baz kararlar iin zel ounluk ngrlmtr.

2. Ynetim Kurulu Ynetim kurulu, kanun ve ana szleme hkmleri erevesinde kooperatifi yneten ve temsil eden icra organdr. En az yeden oluur ve genel kurul tarafndan drt yl iin seilir. Ynetim kurulu yelerinin yedeklerinin kooperatif orta olmalar arttr. Ynetim kurulu yelii iin Trk vatandal aranmaktadr. Bunlar gerek kii olabilecekleri gibi tzel kii de olabilirler. Ynetim kurulu Kooperatifler Kanunu ile dier mevzuat ve de ana szlemenin ngrd ekilde hareket etmek ve kooperatif konusunun kooperatif ilkeleri erevesinde elde edilebilmesi iin gerekli olan btn faaliyetleri yerine getirmekle grevlidir. 3. Denetiler Genel kurul tarafndan en az bir yl iin bir veya daha fazla olarak seilen denetiler, kooperatifin btn ilem ve hesaplarn incelerler. Yedek denetiler de seilebilir. Denetilerin ve yedeklerinin kooperatif ortaklarndan olmas art deildir. Kooperatifler Kanununda, byk kooperatiflere uygulanabilen zel hkmler de bulunmaktadr. Ortak says 1.000in zerinde olan kooperatifler byk kabul edilmektedir. Bu kooperatifler iin genel kurulun yerine gemek zere iki yeni organ ngrlmtr. Bunlar ortaklarn tm ve temsilciler kuruludur. Kanunda mektupla oy verme olana dzenlenerek, oyun genel kurul dnda da kullanlmas ve dolaysyla karar organ olarak genel kurul deil, tm ortaklar kabul edilmektedir. Bylece tm ortaklar genel kurulun yerine gemi olmaktadr. Mektupla oy verme sisteminin uyguland konularda karar alabilmek iin genel kurul toplanamaz ve karar alamaz. Btn oylar, ortaklarn tm tarafndan mektupla kullanlr. Bu sisteme gemek iin ana szlemede hkm bulunmas gerekmektedir. Kooperatifin ana szlemesinde hkm bulunmak art ile, ortaklar gruplara ayrlarak verecekleri kararlar ile tespit edecekleri talimat gereince oy vermek zere kendi aralarnda seecekleri temsilciler topluluu oluturabilirler. Bu topluluk genel kurulun yerine gemektedir. Bu durumda genel kurulun yetkileri ile donatlmtr. Temsilciler kurulunun varl halinde, ortan ay hakk snrlandrlmakta, ortak artk sadece temsilcilerin seiminde veya azledilmelerinde oy hakkn kullanabilmektedir. Grup temsilcileri genel kurulunda her temsilci, temsil ettii ortaklarn says kadar oya sahiptir. Temsilci oyunu, ald talimata gre kullanr. Ancak, talimata aykrlk halinde kararn geerlilii korunur. KIYMETL EVRAK HUKUKU I. Tanm ve Unsurlar a) Tanm b) Unsurlar 2 .Kymetli Evrakn zellikleri

a) b) c) d) e)

Kymetli evrakta hak ile senet arasnda kuvvetli bir ba vardr. Kymetli evrak parasal bir deeri olan hakk muhtevi olup, bor senedi olarak dzenlenir. Kymetli evrakn ierdii hak tedavl kabiliyeti olan bir haktr. Kymetli evrakta mcerretlik ilkesi geerlidir. Kymetli evrak zel ekil artlarna tabidir.

3. Kymetli Evrakn Snflandrlmas a) Temsil ettikleri hakkn tr bakmndan b) Devir ekilleri bakmndan aa) Nama yazl senetler bb) Emre yazl kymetli evrak cc) Hamile yazl kymetli evrak 4. Kymetli Evrakta Def'iler a) Senedin metninden anlalan defiler b) Senedin hkmszlne ilikin defiler c) ahsi defiler 5.Kymetli Evrakta mzalarn stiklali lkesi II. KAMB YO SENETLER 1. Genel olarak 2. Polie a) Kavram b)ekil artlar a1) Polie kelimesi a2) Belirli bir meblan kaytsz artsz denmesi emri a3) Muhatabn ad soyad, muhatap tzel kii ise nvan a4) Vade a5) deme emri a6)Lehdar a7)Keide tarihi ve yeri a8)Keidecinin imzas c) Ak polie ) Poliede kabul d) Polienin cirosu aa) bb) al) a2) a3) Cironun tanm, ekli ve taraflar Cironun trleri Temlik cirosu Tahsil cirosu Rehin cirosu

e) f)

Poliede deme Polieden doan taleplerde zamanam

3. Bono 4. ek a) b) c) d) e) f) g) ekin tanm ekte ekil artlar ek ekme koullar ekte vade ve ibraz sreleri ekin devri ekte deme ekte zamanam

I . KIYMETL EVRAKA L K N GENEL HKMLER l. Tanm ve Unsurlar a) Tanm Kymetli evrak, belirli bir hakkn senedi bal olduu ve senede bal bu hakkn senetsiz devir veya ileri srlmesinin mmkn olmad senetlerdir. b) Unsurlar Bu tanmdan harekette kymetli evrakn unsurlar, a) Senet (maddi unsur) b) Bir alacaa veya ortakla ilikin veya ayn mahiyette, fakat her halde iktisadi deer tayan hak (gayr maddi unsur) ve, c) Hakkn senede yerlemesi maddi ve gayr maddi unsurlarn birlemesi olarak saylabilir. 2. Kymetli Evrakn zellikleri a) Kymetli evrakta hak ile senet arasnda kuvvetli bir ba vardr. Bunun anlam, kymetli evrakn maddi ve gayr maddi unsurlar arasndaki sk badr. Bir hak kymetli evraka balannca, sz konusu hak ancak senet ile birlikte devredilir, ya da borluya kar ileri srlebilir. Hakk senetten ayrarak ileri sren, rnein, bir borcu senetten ayr olarak deyen ve senedi teslim almayan borlu senet bedelini iki defa demek zorunda kalabilir. Senet ile hak arasndaki sk ba iki tarafldr. Buna gre, senet alacakls senedi ibraz etmeksizin deme isteyemez, ayn ekilde senet borlusu da senet olmadan deme yapmamaldr. b) Kymetli evrak parasal bir deeri olan hakk muhtevi olup, bor senedi olarak dzenlenir. Kymetli evrak imzalayan borlu nitelikli bir bor stlenir. Borlu tarafndan stlenilen ve senede balanan hak, nesnel olarak parasal bir deere sahiptir. c) Kymetli evrakn ierdii hak dolam kabiliyeti olan bir haktr.

Kymetli evraka balanan hakkn devir kabiliyeti vardr. Bakasna devredilemeyen, kii ile sk skya bal haklar kymetli evraka konu olamaz. rnein, kiilik haklar, skna hakk, velayet hakk gibi haklar kiiye bal olup bakalarna devir edilemeyecei iin kymetli evraka da konu olmaz. d) Kymetli evrakta mcerretlik (soyutluk) ilkesi geerlidir. Kymetli evrak ilikisi kural olarak bir temel ilikiye dayanr. Biz bu temel ilikiyi kymetli evrakn doumuna neden olan iliki diye adlandrabiliriz. x ........ Kymetli evrak ilikisi ........ x x .......... Alt (Temel iliki ).......... x Mcerretlik ilkesinden kast, kymetli evrakn doumuna esas tekil eden temel iliki ile kymetli evrak ilikisi arasnda bir balant olmamas, kymetli evrak ilikisinin temel ilikiden soyut olmasdr. Buna gre, kymetli evraka temel tekil eden bir satm szlemesi, eser szlemesi gibi ilikilerdeki aksaklk, geersizlik, noksanlk kymetli evrakn geerliliini etkilemeyecektir. Kymetli evrak temel ilikinin taraflar arasnda kald srece mcerretlik ilkesinin geerlilii snrldr. Zira byle bir halde senet bedelinin talep edilmesi durumunda temel ilikinin taraflar, eer temel ilikide bir noksanlk ya da sakatlk varsa, bunlar talep sahibine kar ileri srebilecektir. Ancak kymetli evrak ne zamanki iyi niyetli nc kiiye devredilirse mcerretlik ilkesi tm unsurlar ile devreye girer. Kymetli evrak saylan btn senetler mcerretlik niteliine sahip deildir. te yandan senedin devir ekli bakmndan bulunduu grup da mcerretlik asndan rol oynar. rnein, nama yazl senetlerin mcerretlik nitelii yok denecek ldedir. e) Kymetli evrak zel ekil artlarna tabidir. Kymetli evrakn oluturulmas, devri, kaybolmas halinde iptali gibi hususlar belirli ekil artlarna tabidir. Sz konusu ilemler, kanunda ngrld ekilde yaplmad takdirde kymetli evrak ya hkm ifade etmeyecek yahut istenen sonu salanamayacaktr. Senedin oluturulmasnda aranan ekil kurallar bir shhat artdr. 3.Kymetli Evrakn Snflandrlmas a) Temsil ettikleri hakkn tr bakmndan Temsil ettikleri hakkn tr bakmndan kymetli evrak; aa)Para/Alacak senetleri bb) Pay senetleri ve ilmhaberler, cc) Emtia senetleri olmak zere gruba ayrlrlar. b) Devir ekilleri Bakmndan Devir ekilleri bakmndan kymetli evrak nama, emre ve hamiline olmak zere 3 gruba ayrlmaktadr.

aa) Nama yazl senetler Belli bir ahs namna yazl olup da, onun emrine kaydn ihtiva etmeyen ve kanunen de emre yazl senetlerden saylmayan kymetli evrak nama yazl senet saylr. Buna gre nama yazl bir senet dzenleyebilmek iin, a) bir kiinin namna yazl olup, emrine kaydn iermemesi b) fakat, kanunen emre yazl olarak kabul edilen senetlerden ise, sadece emre kaydn iermemesi yeterli olmayp, emre olmadnn ya da nama dzenlendiinin belirtilmi olmas gerekir. Yatrm fonu katlma belgesi, banka bonosu, banka garantili bono, finansman bonosu dndaki hemen tm kymetli evrak nama dzenlenebilir. Nama yazl kymetli evrak devir kabiliyeti en az olan senetlerdir. Bu senetlerin devri alacan temliki ve senedin teslimi ile olmaktadr. Alacan temliki yazl devir beyan olup, senedin arkasna veya ayr bir kat zerine yazlabilir. Devir ekli dolaysyla senet borlusu, temel ilikideki eksiklik yada noksanlklar yani defileri senedi devralan nc kiiye kar da ileri srebilir. Bu sebeple bu grup senetlerin mcerretlik nitelii snrldr. bb) Emre yazl kymetli evrak Emre yazl olan ve kanunen byle saylan kymetli evrak emre yazl senetlerdendir. Buna gre bir kymetli evrakn emre kymetli evrak saylabilmesi iin; ya lehine dzenlenen kiinin isminden sonra emrine kayd bulunmal, ya da byle hi bir kayt bulunmamakla beraber, kanunen emre saylan bir senedin bulunmas gerekir. Kambiyo senedi olarak adlandrlan bono, polie ek ile makbuz senedi ve varant kanunen emre yazl senetlerdir. potekli bor senedi ve irat senedi, hisse senetleri, intifa senetleri, tahviller, varla dayal menkul kymetler, katlma intifa senetleri, kar ve zarar ortakl belgesi, kara itirakli tahvil ve hisse senedi ile deitirilebilir tahviller emre dzenlenemez. Bunun dnda yasalarda ngrlen tm kymetli evrak emre dzenlenebilir. Emre yazl kymetli evrak, kymetli evrakn ciro ve teslimi ile olur.Ciro, senedin arka yzne veya allonj denilen kat zerine yazlacaktr.Cironun senedin devrini temin edebilmesi iin, senedin senet arkasndaki ciro silsilesine gre, meru hamil tarafndan devredilmi olmas zorunludur. Kopuk bir ciro silsilesi ile senedi elinde bulunduran kii, ciro ve teslim etmi de olsa, kendisi senedin maliki saylmayaca iin, devir gereklemi olmaz. cc) Hamile Yazl Kymetli Evrak Senedin metninden veya eklinden, hamili kim ise o kimsenin hak sahibi saylaca anlalan her kymetli evrak hamiline yazl senet saylr. Bu tr kymetli evrakta, senedi elinde tutan kii, senedin zilyedi ve onun maliki saylr. Bir kymetli evrakn hamiline dzenlenebilmesi iin yasada aka bu ynde hkm olmas gerekir. Buna gre, hukukumuzda polie ve bono hamiline dzenlenemez, ek hamiline dzenlenebilir. Buna karn, banka bonosu, banka garantili bono, finansman banosu, varla dayal menkul kymet, kar-zarar ortakl belgesi, katlma intifa senedi, kara itirakl tahvil hamiline dzenlenebilir. potekli bor senedi ve irad senedi, rehinli tahvilat hamiline yazlabilir. Yine ayn ekilde yatrm fonu katlma belgesi ve hamiline yazl mevduat sertifikas hamiline

dzenlenebilir. Buna karn makbuz senedi, varant, nakliye senedi, konimento hamile yazl olamaz. Hamiline yazl senetler devri en kolay olan senetlerdir. Hamiline yazl bir senedin devri iin, taraflar arasnda bir anlamaya dayanlarak zilyedliin kar tarafa geirilmesi yeterlidir. Bir dier ifade ile hamiline yazl senetler, kymetli evrakn teslimi ile devredilir. 4 . Kymetli Evrakta Def iler Hukukta def'i; bir talep karsnda kalan borlunun, bu talebin varln kabul, ancak, hakl bir nedene dayanarak, bunu yerine getirmekten kanma hakknn bulunduu yolundaki savunmasdr. rnein, kymetli evraka dayanarak bir talepte bulunulmas halinde, borlunun senedin henz vadesinin gelmedii yahut kymetli evraka bal alacan zamanamna urad ynndeki savunmalar birer def'i oluturur. Hukukta benzer bir kavram da itiraz kavramdr. tirazda defiden farkl olarak talep edilen hakkn varl/ geerlilii reddedilir. tiraz halinde, bu savunmay yapan, talep edilen hakkn hi domad yahut domu olmakla birlikte sona erdiini ifade etmektedir. rnein, talep karsnda senette zorunlu ekli unsurlardan birinin olmadn dolaysyla senedin domadn sylemek bu tr bir savunmadr. Kymetli evrakta defi denildii zaman bu her ikisini de kapsar. Defi ve itiraz arasnda nemli bir fark, res'en nazara alnma noktasndadr. tiraz tekil eden bir savunmay hakim re'sen (kendiliinden) nazara almakla mkellef olmakla birlikte, defi tekil eden bir husus ancak taraflardan birince ileri srlmesi halinde hakim tarafndan dikkate alnabilir. Kymetli evrakta defi ve itiraz 3 gruba ayrlarak incelenebilir. a) Senedin Metninden Anlalan Defiler Senet nedeni ile kendisine bavurulan herkes tarafndan, senetle bavuran herkese kar ileri srlebilen, senedin metninden, eklinden, ciro zincirinden ksaca ekil artlarndaki eksiklikten doan def'i ve itirazlardr. rnein, senedin ekil artlarna uygun olmamas, yani ekli bakmdan zorunlu unsurlardan birinin eksik olmas, ciro zincirindeki kopukluk nedeni ile senet hamilinin meru hamil olmamas, senette yer alan bir kayda ilikin def'i ve itirazlar bu trdendir. b) Senedin Hkmszlne likin Defiler Ortada eklen geerli bir senet bulunmakla birlikte, muayyen baz sebeplerle senedin hkm ifade etmedii durumlarda sz konusudur. rnein, senetteki iradenin sahibini balamad, ehliyetsizlik ve imza taklidi, yetkisiz temsilcinin imza atmas, senet metninde deiiklik yaplmas ve bylece senedi dzenleyenin iradesinin deitirilmesi hallerinde, hkmszlk nedeni kiiliinde doan kimse, talep eden ahsa kar hkmszlk def'i ileri srebilecektir. Ayn ekilde senedi dzenlemekle birlikte bunu kar tarafa geirme iradesinin olmamas, rnein senedin alnmas veya tehditle alnmas, senedin dzenleyene yklenememesi hallerinde bir hkmszlk defi sz konusudur. Hkmszlk def'nin senedin metninden anlalan ve baz hallerde senedi tmyle geersiz klan defilerden ayrd edilmesi gerekir. Hkmszlk def'i esas itibariyle senedi geersiz

klmaz. Bu hkmszlk esasen hkmszlk sebebi kendi kiiliinde doan tarafndan, talep eden herkese kar ileri srlebilir. rnein, senette keideci ya da ciranta olarak imzas bulunan ahsn bu imzas sahte ise, senetle imzas sahte olan ahsa bavurulmas halinde bu ahs senet dolaysyla sorumlu olmaz, yani senet imzas sahte olan kii veya kiiler bakmndan geersizdir. Ayn ekilde, bir ek kooperatif adna kooperatifi temsile yetkili olmayan kiiler tarafndan imzalanm ise, bu ek kooperatifi balamayacandan talebin kooperatife kar yneltilmesi durumunda geersizlik hali herkese kar ileri srlebilecektir. Ancak, senedin bu kii bakmndan geersiz olmas o senedin tm ile geersiz olmas anlamna gelmez. Senetlerde imzalarn bamszl prensibi gerei, senette dier imzalar geerli ise senet bu ahslar bakmndan geerli olmaya devam eder. c) ahsi Defiler Taraflar arasndaki ilikilerden doan defilerdir. ahsi defiler kymetli evrak ilikisine esas tekil eden temel ilikiden doar. rnein, geersizlik irade sakatl, zamanam gibi yahut temel iliki dnda taraflar arasnda mevcut baka bir ilikiden rnein, takas yahut hatr anlamas gibi, doabilir. ahsi defiler sadece bu ilikinin taraflar arasnda ileri srlebilir. Bunun istisnas ilikiye taraf olmayan kambiyo ilikisindeki bir dier ahsn bilerek borlunun zararna hareket etmesidir. K--------------- L C1 C2 C3 H rnekte keideci K 100 Milyon TL bedeli olan bir bonoyu lehdar L'ye vermi olsun. Bu bono L tarafndan Cl'e, ondan da C2'ye, C2 den de son olarak hamil Hye teslim edilsin. Bu rnekte, K'nin C2'den baka bir szleme ilikisi dolaysyla 50 Milyon TL alaca bulunsun. Senet C2'nin elinde iken, C2'nin senedin denmesi iin K'ya bavurmas halinde K kendisine kar takas definde bulunabilir. Ancak, ayn senedin iyi niyetli C3e ciro edilmesi halinde, senet bedeli C3 tarafndan istenecek olursa K, C'ye kar sahip olduu defini C3'e kar ileri sremez. Zira bu bir ahsi defi olup sadece o ilikinin taraflar arasnda geerlidir. Takas definin ileri srlmesi hali, ancak C3'n bilerek borlunun zararna hareket etmesi, yani takas defini bilmesi ve C2'yi bundan kurtarmak amac ile devralmas halinde mmkn olacaktr. ahsi defilerin ileri srlmesi durumu senedin niteliine gre deiir. rnein, nama yazl senetlerde ahsi defiler, taraflar arasndaki ilikiye taraf olmayan ve senedi devralana kar da ileri srlebilir. Oysa emre ve hamiline yazl senetlerde kiisel defiler sadece taraflar arasnda ileri srlebilir. 5. Kymetli Evrakta mzalarn stiklali lkesi Bir polieye hangi sfatla olursa olsun (keideci, ciranta, muhatap, avalist) imza atmak suretiyle sorumluluk altna giren kimse, dier imza sahiplerinin imzasndan bamsz olarak sorumluluk altna girer. Dier imzalar herhangi bir sebeple geersiz olsa dahi, bu geersizlikten bamsz olarak her imza sahibi kendi imzasndan sorumlu olmaya devam eder. Dolaysyla bir polie

veya bono borlanmaya ehil olmayanlarn imzasn, aslnda mevcut olmayan ahslarn imzalarn yahut imzalayan veya namlarna imzalanm olan ahslar herhangi bir sebeple balamayan imzalar tarsa, dier imzalarn shhatine bu yzden halel gelmez. II. KAMB YO SENETLER 1. Genel olarak Trk hukukunda kambiyo senetleri bono, polie ve ektir. Kambiyo senetleri, esas itibariyle ifa uruna yaplm bir tasarruf olup, bir dolam ve deme aracdr. Bu senetler kanunen emre yazl senetlerdir. Ancak,nama yazldr, emre deil ya da namadr gibi ak bir kaytla nama da yazlabilirler. te yandan sadece ek hamiline de yazlabilir. Fakat bono ve polie hamiline yazlamaz. Ancak banka bonosu, banka garantili bono ve finansman bonolar bunun istisnasn oluturur. Kambiyo senetleri belirli ekil artlarna tabidir. Bu erevede poliede asgari sekiz, bonoda yedi ekte ise alt ekil art vardr. Kambiyo senedi dzenlemede ehliyet konusu genel hkmlere tabidir. Buna gre, medeni haklar kullanma ehliyetine (fiil ehliyetine ) sahip olan her gerek kii ile tzel kiilii haiz ortaklklar yetkili organlar veya temsilcileri vastas ile kambiyo senedi dzenleyebilirler.

K M L M

K L K----------------------L

Bu aklamadan sonra genel bir kyaslama yaplacak olursa; Polie ekil art 8 Devir ekli Emre veya nama likinin Taraflar tarafl iliki Taahhdn ekli deyiniz Bono ek 7 6 Emre veya nama Emre , nama, hamiline ki tarafl iliki tarafl iliki deyeceim deyiniz

Bu aklamadan sonra kambiyo senetlerini ayrntl olarak inceleyebiliriz..

2. Polie a) Kavram Poliede tarafl ilikiyi dzenleyen bir senettir. Bu senette dzenleyen keideci, muhatap olarak adlandrlan dier bir kiiye, poliede gsterilen ve lehtar olarak adlandrlan dier bir kiinin emrine veya istinaen namna, vadede belirli bir mebla deme emrini, muayyen ekil artlarna bal olarak verir. Muhatap olarak adlandrlan kii bu ilikiye esasen kabul ile birlikte girer. b) ekil artlar al) Polie kelimesi Polie kelimesinin senet metninde ve senet hangi dilde yazlm ise, o dilde yer almas gerekir. a2) Belirli bir meblan kaytsz artsz denmesi emri Polie belirli bir bedelin denmesi hususunda kaytsz ve artsz bir deme emrini (havaleyi) iermelidir. Bedelin poliede nakit olarak ve artsz ifade edilmesi gerekir. Ayrca bu bedelin belirli olmas mecburiyeti vardr. Rakam, alternatif bir biimde ifade edilemez. Meblan Trk paras olmas mecburiyeti yoktur. Bu mebla yabanc para zerinden, yahut altn deeri zerinden de ifade edilebilir. Mebla senedin metnine harf ve rakam ile yazlabilir. Eer bunlar arasnda bir farklk varsa harf ile yazlan miktar esas alnr. ki farkl harf varsa az olanna itibar edilir. a3) Muhatabn ad soyad, muhatap tzel kii ise nvan Poliede nemli olan muhatabn tehis edilebilmesidir. Muhatabn hayali olmas veya muhatabn imzasnn taklit edilmesi polienin geerliliini etkilemez. Muhatabn ayrca adresinin yazl olmas zorunlu deildir. Muhatap bir veya birden fazla kii olabilecei gibi, keidecinin de muhatap olmas mmkndr. a4) Vade Polienin ayrca bir vadeyi iermesi gerekir. Polieye 4 trl vade konulabilir. Bunlar belirli bir vade (1.1.1996 gibi), senedin dzenlenme tarihinden itibaren belirli bir vade (ihdastan itibaren 90 gn gibi), grldnde vade ve grldnden belirli bir mddet sonra (grldnden itibaren 90 gn gibi) vadedir. Bu drt tr vadeden farkl bir vadeyi veya birbirini takip eden vadeleri gsteren senetler geersizdir. Polieye vade konulmas gerekmekle birlikte, polieye vade konulmas esasl ekil art deildir.Eer polieye bir vade konulmam ise, polie grldnde vadeli polie saylr. a5) deme yeri

Poliede deme yerinin en az mlki mahal olarak ( stanbul, Ankara) gibi gsterilmesi gerekir. deme yerinin aka belirtilmemi olmas, mutlak olarak geersiz klmaz. Eer muhatabn ad ve soyad yahut nvan yannda bir yer belirtilmi ise oras deme yeri saylr. Eer burada da bir yer belirtilmemi ise polie batl saylr. a6) Lehdar Polienin, kime veya kimin emrine denecek ise onun ad ve soyadn iermesi gerekir. a7) Keide tarihi ve yeri Polienin dzenlendii tarihin gsterilmesi gerekir. Eer keide tarihi gsterilmemi ise dier ekil artlar tamam olsa dahi, senet polie saylmaz. Keide tarihi gn, ay ve yl olarak yazlmaldr. Keide yeri ise alternatif bir arttr. Eer poliede dzenleme yeri gsterilmemi ise, polie keidecisinin imzas yanndaki yer keide yeri saylr. Eer burada da bir yer gsterilmemi ise senet polie saylmaz. a8) Keidecinin imzas Poliede keidecinin imzas, esasl ekil artdr. Eer poliede keidecinin imzas yoksa, polie hibir hkm ifade etmez. Keideci polieyi bizzat dzenleyebilecei gibi, yetkili temsilcisi vastas ile de dzenleyebilir. Tzel kiiler adna polie dzenleyebilme, yasal temsil organlarna veya yetki vermek kayd ile temsilcilerine aittir. c ) Ak Polie Tedavle karlrken zorunlu ekil artlar tam olmayan, en az keidecinin imzasn ieren, taraflarn aralarndaki anlamaya uygun olarak lehdar veya daha sonraki hamiller tarafndan tamamlanmasn kararlatrdklar, doldurulunca unsurlar tam bir polie hviyetini kazanan polie ak yada dier bir deyile beyaz polie saylr. Polieyi alan ve doldurma yetkisi olan hamil veya hamiller bu polieyi aralarndaki anlamalara aykr olarak doldurulursa, bu husus daha sonraki hamillere kar ileri srlmez. Bunun anlamaya taraf olan hamile kar ileri srlebilmesi iin, onun polieyi kt niyetle iktisap etmi veya iktisab srasnda kendisine ar bir kusurun yklenebilmesi gerekir. ) Poliede kabul Kabul muhatab polie ilikisine sokan ve onu polienin asl borlusu haline getiren artsz ve bamsz bir taahhttr. Kabulde geerli tek art ksmi kabuldr. Kabul, muhatap tarafndan polie zerine "kabulmdr, deyeceim veya benzeri bir ibare ve atlacak imza ile gerekleir. mza kabulde esasl ekil artdr. Muhatabn sorumluluunun doduu an kabul iin imza att an deil, kabul edilen senedin kabule arz edene teslim edildii andr. Muhatap kabulden nce polieden sorumlu olmaz.

Kabul sadece poliede sz konusudur. Keidecinin ektii polieyi muhatap borlu da olsa kabule mecbur deildir. Polie dzenlendii andan vadeye kadar kabule ibraz edilir. Vade gn ile vadeyi takip eden 2 i gn iinde senet denmek zere ibraz edilir. Polieyi kabule arz hamil veya senedin zilyedi tarafndan gerekletirilir. braz edilen polie kabul edilmez ise ibraz eden hamil veya zilyed bu hususu ekecei bir kabul etmeme protestosu ile tespit ettirebilir. Polienin dzenlenme Tarihi x Vade Gn Vadeden sonra 2 gn

.................................................x..............................................x kabul iin ibraz sresi denme iin ibraz sresi

Grldnde denen polieler kabule ibraz edilmez. Kabul iin ibraz yeri muhatabn ikametgahdr. Kabul iin ibraz istee bal olmakla birlikte, baz hallerde kabule ibraz mmkn deil, baz hallerde ise kabule ibraz zorunludur. Grldnde vadeli polieler ile kabule arzn keideci tarafndan belirli bir sre veya tamamen yasakland durumlarda senet kabule arz edilemez. Ancak te yandan grldnden belirli bir sre denecek polieler ve ikametgahl polieler ile keidecinin kabule arz zorunlu kld durumlarda senedin kabule arz mecburidir. d) Polienin cirosu aa) Cironun Tanm, ekli ve Taraflar Ciro emre yazl senetlerin ierdii haklar devretmeye ynelik bir irade beyan olup, bu irade beyan ile ciranta (ciro eden) senet borlusuna ve ciro edilen kimseye ifte yetki vermektedir. Ciro, yazl bir devir beyandr. Bu beyan senedin arka yz veya devam olan allonj denilen bir kat zerine yaplr. Ciro kaytsz ve artsz olmaldr. Kabulden farkl olarak ksmi ciro batldr. Bu anlamda ciro ekli olarak tam veya beyaz ciro eklinde yaplabilir. Tam ciro, ciro edenle ciro edilenin belli olduu cirodur. Ahmet AK'a deyiniz, Mehmet B L R (imza) gibi; beyaz ciro ise sadece ciro edenin belli olduu cirodur. deyiniz, Mehmet B L R (imza) veya sadece imza gibi. Ciro, polie lehdarn eline getii andan dememe protestosunun keide edildii veya bu protesto keide edilmemi ise, yasal olarak keide edilebilecei vadeyi izleyen iki i gn iinde i saatleri bitimine kadar yaplabilir.Vadeden sonra yaplan ciro ise alacan temliki hkmlerine tabidir. bb) Cironun Trleri a1) Temlik cirosu

Polieden doan hakkn devredilmesi amac ile yaplan cirodur. Temlik cirosu tam ciro veya beyaz ciro eklinde yaplabilmektedir. Temlik cirosunun temlik, tehis ve garanti fonksiyonu vardr. Temlik fonksiyonunun anlam, temlik cirosu ile polie ve polieden doan haklarn mlkiyetinin ciro edenden ciro edilene gemesidir. Ayrca temlik cirosu ile polieyi elinde bulunduran kii, dzgn bir ciro silsilesi ile polieyi elinde bulundurduunu belirterek hak sahipliini kantlar. Bu da temlik cirosunun tehis fonksiyonudur. Dzgn ciro silsilesinden kast, bir nceki ciroda ciro edilenin bir sonraki ciroda ciranta olmasdr. Bu noktada senedi beyaz ciro ile elinde bulunduran arada maddi anlamda kopukluk olsa bile senedi dzgn ciro silsilesi ile alm saylr. Garanti fonksiyonunun anlam ise, cirantann kendisinden sonra gelenlere ve zellikle hamile senedin kabul edilmemesi ve denmemesinden sorumlu olduunu beyan etmesidir. Buna gre, ibraza ramen bir dememe durumu sz konusu olursa cironun teminat (garanti) ilevi uyarnca, ciro eden kii hamile ve kendisinden sonra gelenlere kar sorumlu olur. a2) Tahsil cirosu Tahsil cirosunda ciranta, ciro edilene polie bedelini tahsil ve buna bal ilemleri yapma yetkisini verir. Tahsil cirosu ancak tam ciro olarak yaplabilir. Bu ciroya ayrca "bedeli tahsil iindir, tevkil iindir gibi bir ibare eklenir. Senedi tahsil cirosu ile alan kimse ancak yeni bir tahsil cirosu yapabilir, bir temlik veya rehin cirosu yapamaz. Temlik cirosundan farkl olarak tahsil cirosunun temlik ve teminat fonksiyonu yoktur. Tahsil cirosunda, ciro edenin 1m veya fiil ehliyetinin kstlanmas ya da kayb ciro edilenin yetkisini kaldrmaz. a3) Rehin cirosu Rehin cirosu ile ciro eden, poliede yerlemi olan hakk ciro edilen kiiye rehnetmektedir. Rehin cirosu da ancak tam ciro eklinde yaplr. Ayrca, "bedeli rehindir , bedeli teminat iindir eklinde bir ibare de bulunur. Polieyi rehin cirosu ile alan kii polieyi ciro etmek isterse, ancak tahsil cirosu ile devredebilir, temlik veya rehin cirosu yapamaz. Tahsil cirosundan farkl olarak rehin cirosunda polieyi devralan, cirantann temsilcisi deildir. Bu nedenle polieyi ciro edene kar ileri srlebilecek kiisel defiler kendisine kar ileri srlemez. Ciro ile senedi devralan senetten doan haklar kendi namna kullanr, senet borlularna kar kendi adna takip yapabilir. e) Poliede deme Polie, borlunun ikametgahnda denecek bir senettir. Polienin esas borlusu kabul etmi muhataptr. deme yapabilmesi iin polienin deme iin vadesinde veya vadeyi izleyen iki i gn iinde, hamil tarafndan muhataba ibraz edilmesi gerekir. braz zerine polieyi vadesinde deyen borlu borcundan kurtulur. Muhatap, polieyi derken bunu meru hamile demekle mkelleftir. Bunun iin de hamilin, dzgn bir ciro silsilesi ile hamil olup olmadn kontrol etmesi gerekir. Muhatap ibraz zerine polieyi ksmen yada tamamen deyebilir. Muhatap tarafndan kabul ilemi yahut deme yaplmad zaman rcu mekanizmas iler. Buna gre hamil, muhatabn kabul etmemesi veya dememesi halinde, durumu kabul etmeme

ve dememe protestosu ile tespit ettirerek, ciro silsilesinde kendisinden nce gelen kiilere, sra gzetmeksizin bunlardan birisine, birkana veya tmne birden polie bedelinin denmesi iin bavurabilir. Hamilin bavurduu kii demede bulunursa o da ayn ekilde kendisinden ncekilere bavurur. Bavurma hakknn domas ve rcu mekanizmasnn ileyebilmesi iin hamilin muhataba kabul etmeme veya dememe protestolarn ekmi olmas gerekir. Eer hamil kabul etmeme halinde kabul etmeme protestosu yahut vade veya vadeyi takip eden iki i gn iinde dememe protestosu ekmez ise kabul etmi muhataptan baka kiilere kar bavurma hakkn kaybeder. Mcbir sebep hali bundan mstesnadr. Ayn ekilde senette protestosuz kayd var ise bu halde de protesto ekilmesine gerek yoktur. Kural olarak kabul etmeme protestosunun ekilmemesi sorumlulara bavurma hakkn drmez. Hamil bu halde kabul edilmemi polieyi sresinde deme iin ibraz ve dememe halinde protesto keide ederek rcu hakkn kullanr. Ancak kabul iin ibrazn zorunlu olduu hallerde, bunu yerine getirmeyen hamil bavuru hakkn yitirir. Kural, senedin vade veya vadeyi takip eden iki i gn iinde denmesidir. Ancak eer muhatabn deme yapmayaca anlalyorsa, yahut muhatabn vadede deme yapmayaca belirli ise ya da kabule arz yasaklanan poliede keideci iflas etmi ise hamil vadeye beklemeksizin de rcu edebilir. Hamilin bavurma hakknn domas durumunda talep edebilecei kalemler unlardr: a)polienin kabul edilmemi veya denmemi bedeli ve art klnm ise faizi b) vadeden itibaren ileyecek temerrt faizi c) protesto ve hamil tarafndan tebli olunan ihbarname giderleri ve dier giderler ) polie bedelinin binde n amamak zere komisyon. Bu artlar altnda hamile deme yapan kii a) kendisinin bavuru sonucu dedii meblan tamamn b) dedii mebla iin yllk belirli bir faizi c) yapt giderleri talep edebilir. f) Polieden doan taleplerde zamanam aa) Kabul etmi muhataba kar alacak tm davalar vade tarihinden itibaren 3 yl gemekle zamanamna urar. bb) Hamilin keideci ile cirantalara kar aaca davalar, sresinde keide edilen protesto tarihinde veya poliede protestosuz kayd var ise vadenin bitiminden itibaren 1 yl gemekle zamanamna urar. cc) Cirantann dier bir cirantaya veya keideciye aaca davalar ise alt aylk zamanam sresine tabidir. Sz konusu zamanam srelerini kesen haller dava almas, takip talebinde bulunulmas, davann ihbar edilmesi, alacan iflas masasna bildirilmesidir. 2. Bono Bono ikili bir ilikiyi ierir. Bu ilikide senet borlu (yani senedi keide eden) senedin lehdarna senette gsterilen mebla sresinde demeyi taahht eder. Bono bu haliyle soyut bir deme vaadidir. Bono hukuken ifa uruna verilen bir kymetli evraktr. Ayrca iktisaden bononun kredi ve deme fonksiyonlar vardr. Bonoda 7 zorunlu ekil art vardr.

Bonodaki ekil artlar polienin aynsdr. Bonoda sadece muhatap yoktur. Dolaysyla poliede ekil artlarna ilikin aklamalardan muhataba ilikin olanlar dndakiler aynen bonoda da geerlidir. Bunun dnda ciro etme ve zamanam konusundaki tm aklamalar aynen bonoda da geerlidir. 3. ek a) ekin tanm ve nitelii Poliede olduu gibi ekte de l bir iliki vardr. ekte keideci muhatap bankaya ekte yazl meblan lehdara denmesini emreder. Yalnz burada sz geen muhatap hemen her zaman bir banka yada zel finans kurumudur. Ayrca ekte yer alan muhatap, polieden farkl olarak asl borlu olmayp sadece gie vazifesi grr. ek, polie ve bonodan farkl olarak kredi arac olmayp sadece deme aracdr. b) ekte ekil artlar ekte zorunlu ekil artlar 6 tanedir. Polie ve bonodan farkl olarak ekte vade yoktur. Lehdar da zorunlu unsur deildir. nk ek hamiline dzenlenebilir. Bunlar haricindeki ekil artlar ile ilgili olarak polie ve bono hakkndaki tm aklamalar ekte de geerlidir. c) ek ekme koullar Trk Hukukunda polie ve bonodan farkl olarak medeni haklar kullanma ehliyetine sahip her kii ek keide edemez. Bir kiinin ek keide edebilmesi iin ilave belirli baz koullar vardr. ncelikle ek sadece bir banka veya zel finans kurumu zerine ekilebilir. Bunun dnda fiil ehliyetine sahip bir kiinin ek yazabilmesi iin ilave iki arta daha ihtiya vardr. Bu koullardan ilki muhatap banka ile ek keide eden kii arasnda ek ekilebilmesi konusunda bir anlama olmasdr. Bir bankann bir kiiye ek vermesi halinde taraflar arasnda st rtl olarak bu anlama kurulur. ek ekilebilmesi iin ikinci art ise, muhatap banka nezdinde bir karln bulunmasdr. Eer bir keideci, muhatap banka nezdinde karlk olmadan ek keide edecek olursa bu karlkszlk hususu, ekin arkasnn muhatabn yazl imzal beyan ile yahut noter marifeti ile ya da takas odasnn yazl ve imzal beyan ile tespit edilir. Bu durumda keideci karlksz ek ekme suu ilemi olur ve ek bedeli tutar kadar ar para cezas ile cezalandrlr. Ancak verilecek para cezas her yl artrlan belirli bir miktarn zerinde olamaz. Bu sutan mkerrirlere bir yldan be yla kadar hapis cezas verilir. Karlksz ek keide edilmesi halinde keideci hakknda cezai takibata geilebilmesi iin ek hamilinin ikayette bulunmas gerekir. Hamil hkm kesinleinceye kadar bu ikayetinden vazgeebilir. ekin karlksz kmas durumunda muhatap banka ek hamiline belirli bir mebla (her ek yapra iin 300.000.000 TL) demek zorundadr. Bu miktar, Devlet statistik Enstits Bakanlnca yaplan toptan eya fiyatlar yllk endeksindeki deimeler gz nnde tutularak

Trkiye Cumhuriyeti Merkez Bankas tarafndan her yl Ocak aynda belirlenir ve Resmi Gazetede yaymlanr. Keideci, ekin karlksz kalan ksmn, % 10 tazminat ve ibraz tarihinden deme gnne kadar sre iin hesaplanacak gecikme faizi ile birlikte demek suretiyle dzeltme hakkn kullanabilir. Bu demenin, ekte yazl keide gnne gre hesaplanacak ibraz sresinin bitim tarihinden itibaren en ge 10 gn iinde yaplmas gerekir. Bu takdirde keideci tekrar ek keide etme hakkn kazanr. Yeterli karl bulunmad iin eki ksmen veya tamamen demeyen muhatap banka, hesap sahibine, kendisine ait btn ek defterlerini ald bankalara geri vermesini, iadeli taahhtl mektup ile bildirir. Bu ihtarn, yukarda yazl dzeltme sresinin dolmasndan itibaren 10 gn iinde yaplmas gerekir. Muhatap banka ayrca yeterli karl olmad iin ekin denmediini ve hesap sahibi hakkndaki gerekli bilgileri Merkez Bankas'na da bildirir. d) ekte vade ve ibraz sreleri ekte tek tip vade vardr, ek grldnde denir. Uygulamada ileri dzenleme tarihi yazlmak suretiyle fiilen vade oluturulmakla birlikte, bu uygulama genel kural deitirmez. ek hamili isterse ileri dzenleme tarihinden nce ibraz etmek suretiyle ekin denmesini isteyebilir. ek esas itibariyle bir deme arac olduu iin vadeden farkl olarak ksa ibraz sreleri vardr. Buna gre: Bir ek keide edildii yerde denecekse on gn, keide edildii yerden baka yerde denecekse bir ay iinde muhatap bankaya ibraz edilmelidir. denecei memleketten baka bir memlekette keide edilen ek, keide yeri ile deme yeri ayn ktada ise bir ay ve ayr ktalarda ise ay iinde muhataba ibraz edilmelidir. Bu balamda Akdenizde sahili olan devletler farkl ktalarda da olsa ayn ktada kabul edilir. Tm bu sreler, ekte keide gn olarak gsterilen tarihten itibaren ilemeye balar. e) ekin devri ek hamiline ise ya da belirli bir kiinin ismi ile birlikte hamiline kaydn ieriyorsa teslim yolu ile devredilir. Nama yazl bir ek alacan temliki ve teslim yolu ile emre yazl ek ise ciro ve teslim yolu ile devredilir. ekte temlik ve tahsil cirosu yaplabilir, rehin cirosu yaplamaz. te yandan ekin muhatap bankaya cirosu makbuz hkmndedir. f) ekte deme ek denmek zere muhataba ibraz sresi iinde ibraz edilmelidir. eklerin deme iin ibraz ancak i gn ve saatlerinde yaplr.

braz sresinin son gn tatile rastlyorsa ibraz sresi tatili izleyen ilk i gn mesai saatinin bitimine kadar uzar. ek grldnde deneceinden sresi iinde ibraz edilen eki karl varsa muhatap banka demek zorundadr. braz sresi gemi olsa dahi, keideci ekten caymam ise, muhatap eki geerli olarak deyebilir. Bu noktada karl olmasa bile eer muhatap banka eki teyit etmi ise yine deme mkellefiyeti altndadr. Keideci eki izgili ek olarak dzenleyebilir. izgili bir ek muhatap banka tarafndan ancak bir bankaya denebilir. Bu noktada eer ek zerindeki iki paralel izgi arasnda belirli bir bankann ismi var ise zel sadecebanka kelimesi yer alyorsa genel izgili ek sz konusudur. ek tedavle ktktan sonra ekin kendisinin veya nc bir kiinin elinden rzasna aykr olarak ktn iddia eden keideci ancak demeyi durdurabilir. Aksi halde ekten cayma ancak ibraz sreleri getikten sonra olanakldr. ek tedavle ktktan sonra keidecinin durumunda deiiklik olmas rnein keidecinin 1mesi, iflas etmesi, fiil ehliyetini yitirmesi halinde dahi ibraz sresi iinde ek geerliliini korur. Muhatap eki derken, ciro silsilesinin eklen dzgnln inceleme ykm altnda olmakla birlikte imzalarn shhatini incelemek zorunda deildir. ek ibraznda denmez ve bu husus noter marifeti ile ya da muhatabn ek arkasna yazl ve imzal beyan ile veya takas odasnn ayn nitelikteki beyan ile tespit edilecek olursa hamil rcu hakkn kullanabilir.