T.C.

MLL ETM BAKANLII

GRAFK VE FOTORAF

YARDIMCI EKPMAN VE AKSESUARLAR

213GIM041

Ankara, 2012

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
1. FLAMET PLKLERDE DZGNSZLK KONTROLLER ... Error! Bookmark not defined. 1.1. ..................................................................................... Error! Bookmark not defined.

Modl oluturan ksmlarn sayfa numaralarn gsteren blmdr.Bu blm modl tamamlandktan sonra oluturulmaktadr. NOT: indekiler sayfas bilgisayar uzmanlar tarafndan yeniden kontrol edilecektir. Modl yazarlar iindekiler sayfas oluturmay bilmiyorlar ise bunun iin bo sayfa ayracaklardr.

AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI 213GIM041 GRAFK VE FOTORAF ALANI FOTORAFI YARDIMCI EKPMAN VE AKSESUARLAR Fotoraf makinesinin zelliine uygun yardmc ekipman ve aksesuarlar hazrlamayla ilgili yeterliklerin kazandrld bir renme materyalidir. 40/32 Bu modln n koulu yoktur. Fotoraf makinesinin zelliine ekipman ve aksesuarlar hazrlamak uygun yardmc

SRE N KOUL YETERLK

Genel Ama Uygun ekim ortam salandnda, fotoraf makinesinin zelliine uygun yardmc ekipman ve aksesuarlar eksiksiz hazrlayabileceksiniz. Amalar
Fotoraf makinesinin zelliine ve ekim konusuna uygun aksesuarlar eksiksiz hazrlayabileceksiniz. 2. Fotoraf makinesinin zelliine ve ekim konusuna uygun yardmc ekipmanlar eksiksiz hazrlayabileceksiniz. 3. ekim ortam, konu ve a uygun flalar eksiksiz hazrlayabileceksiniz. 4. Makinenin zelliine ve ekim artlarna uygun tripodu doru hazrlayabileceksiniz. 5. Kullanlan k kaynana uygun k ve renk lerleri doru olarak hazrlayabileceksiniz. 6. Kullanlan a uygun olarak yardmc k kaynaklarn eksiksiz hazrlayabileceksiniz. 7. Kullanlacak k yanstclarn belirleyerek eksiksiz hazrlayabileceksiniz. 8. ekimde kullanlacak dier ekipman ve aksesuarlar eksiksiz hazrlayabileceksiniz. 9. Yardmc ekipman ve aksesuarlarn temizlik ve bakmn kullanm klavuzlarna uygun olarak hatasz yapabileceksiniz. 10. Bataryalar tekniine uygun arj ederek kullanma hazr hale getirebileceksiniz. 11. Bellek ve hafza kartlarn hatasz olarak kullanma hazr hale getirebileceksiniz. 1.

MODLN AMACI

ETM RETM

Ortam:Fotoraflaboratuar, stdyo.

ii

ORTAMLARI VE DONANIMLARI

Donanm:Makineye taklan aksesuarlar, fon aksesuarlar, efekt olarak kullanlan aksesuarlar, klarda kullanlan aksesuarlar vb. Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.

LME VE DEERLENDRME

retmen modl sonunda lme arac kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

iii

GR

Sevgili renci, Fotoraf ekimi iin temel aralar olan fotoraf makinesi ve objektif dnda ok sayda yardmc ara gere kullanlmaktadr. Fotoraf ekiminde ustalatka ve ne iin fotoraf ektiimize bal olarak bu ara gerece ihtiya duyarz. Bu modlde fon, efekt, k ve klandrma gibi konularda kullanlan ara gere ve aksesuarn yan sra tripotlar, bellek kartlar, bataryalar hakknda da bilgi edineceksiniz. Her iin, meslein kendine gre zorluklar ve bu zorluklar giderecek ara gereleri vardr. te bu aksesuarlar ve yardmc ara gerelerde fotorafnn iini kolaylatran, sorunlarna zm olan ve yapt ii mkemmelletiren zelliktedirler.

RENME FAALYET1
AMA
Fotoraf makinesinin zelliine ve ekim konusuna uygun aksesuarlar eksiksiz hazrlayabileceksiniz.

ARATIRMA

1. FOTORAF MAKNES AKSESUARLARI

1.1.Tanm
Fotoraf makinesi aksesuarlar fotoraf ekimlerinde istenilen etkiyi yaratmaya yarayan bir takm ara gereten oluurlar. Grntlemeyi iyiletirme, efekt uygulama, fon kullanm ile grntnn kayt edilip saklanmasnda bask aamas da dahil kullanlan cihaz ve aksesuarlardr.

1.2.nemi
zel anlatml fotoraf ekimlerinde; aksesuarlar gerekli ve nemlidir. ekilen fotoraflar web tasarm, katalog, bror, etiket tasarm, reklam sayfalar, afi tasarm, interaktif cd, internet uygulamalar ve bunun gibi btn baskl ve dijital ortamlarda kullanlacak fotoraflarn ekimleri iin aksesuarlar ok nemlidir. Fotoraf ekimini yapaca konuya gre makine ile birlikte aksesuarn zenle semelidir. Fotoraf makinesi aksesuarlar artk ekimlerin olmazsa olmazdr. Stdyo ekimlerinde konunun zelliine gre k kaynan ve aksesuarlarn semek zorundadr. rnein gece ekimlerinde ve makro ekimlerde sarsnty nlemek iin tripot ve kablolu deklanr en ok ihtiya duyulan aksesuarlardandr. Yapay ya da doal kta ekim yaparken n yumuatlmas, ynlendirilmesi ve datlmas ile ortam nn lmnde kullanlacak pozometreler istenilen nitelikte fotoraf ekmemize yardmc olur. Gnmzde yaygn olarak kullanlan dijital fotoraf makineleri de beraberinde farkl aksesuarlarn kullanmn zorunlu hale getirdi. Dijital fotoraf makinelerinde kullanlan pil veya bataryalar ile bunlarn arj edilmesinde kullanlan arj cihazlar en ncelikli

aksesuarlardandr. Ayrca bu makinelerde grntnn depolanmas iin eitli bellek kartlar kullanlmaktadr. Bellek kartlarndaki grntnn baslabilmesi iin kart okuyucular veya grnt aktarc kablolar kullanmak zorundayz. Fotoraf ekmek iin sadece fotoraf makinesi yeterli olmaz, mutlaka gerekli aksesuarlarda kullanmak gerekir. imdi bu aksesuarlara ve yaptklar ilere gz atalm.

1.3.Fonda kullanlan aksesuarlar

Fotorafta en nemli unsurlarn banda fon gelmektedir. Fonun rengi ve arpclnn yksek olduu durumlarda ilgi, modelden ok arka plana kayabilmektedir. Bu nedenle fon seimi zenli bir ekilde yaplmaldr. Arka plan gz alc bir yapda ise ndeki portre ile yarr duruma gelir ve portrenin etkisini zayflatr. Portre fotorafnda daha ok doygun olmayan fonlar tercih edilir. Bylece, dikkatin fonda toplanmas engellenmeye allr. Fon olarak kullanlan yzeyin parlak olmas, zerine den n yansmasna neden olur (refle). Fotorafta k nerede ise ilgi orada younlar. Stdyoda portre ekimlerinde, fonu deitirme kolayl, d mekn ekimlerine gre ok daha fazla olduundan, baary yakalamak da ayn oranda yksek olur. Ayrca, modelin kiiliinin zmlenmesi ve karakterine en uygun olan fon renginin belirlenerek kullanlmas, stdyo ortamnda ok daha kolaydr. D meknda yapay fon kullanm ou zaman imknszdr.

1.3.1. Kuma fon

ekimi yaplan konuyu tamamlamak ya da n plana kartmak amacyla arka planda kullanlan bazen tek renkten ya da bir ka renklerden oluan kuma ya da branda tr perde vb. materyalleridir. Vesikalk resim ekimlerinde ak renkler tercih edilirken an fotoraflarnda manzara resmi, mekn resimleri vb. ile ocuk fotoraflarnda ise masal ve izgi film kahramanlarnn bulunduu kompozisyonlar kullanlmaktadr. Ancak Photoshop programnn yaygnlamas ile tek renk fon nnde yaplan ekimden sonra arka plana istenilen fon rahatlkla uygulanmaktadr.

Fon olarak yaygn kullanma sahip eit kuma vardr: Muslin: Poplin gibi daha ince ve dokusuz dokunmu kuma fonlardr. Grece daha hafiftir. I yanstmamas ve doal grnmesinden dolay tercih edilir. Canvas: Nispeten daha ar, dokusu daha belirgin bir kuma fondur. Tm zellikleri Muslin fonlarla ayn olmakla beraber, dayankllk ve uzun mrl olmasndan dolay daha pahaldr.

 Fitilsiz Kadife: Kuma fonlar arasnda en ok tercih edilendir. Son zamanlarda

zmparalanm canvas kumalara kadife/set grnm verilerek maliyeti drlmtr. Krma zellii yoktur. Kuma Fonlarn Avantajlar: Tanabilirlik, yanstmama, koyu renk fonlarda ve lowkey almalarda daha iyi sonu alnr. Muhafazas kat fonlara gre daha kolaydr. Dezavantajlar: Kirlendii zaman ykanmas ve tlenmesi gerekebilir. Sonsuz fon elde edemezsiniz.

LowKey Teknii: Siyah beyaz fotoraflar iin kullanlan bir ekim tekniidir. Trke
ye yksek siyah olarak evirebiliriz. Bu fotoraflarda koyu gri ve siyah tonlar egemendir. Tonlamalarn egemen olduu blgelerde renkler aras gei yumuaktr. Ayn zamanda bu koyu tonlar fotorafn byk bir blmn kaplar. Kadrajda grlen beyazlarn kaplad yer ise ok azdr ve detaylar belirgin deildir; fotorafn sadece belli bir yerinde grlrler. Low-key teknii daha ok fotoraflara dramatik bir grnm katmak iin kullanlr. Fotorafta kullanlan fon genellikle siyah olmakla beraber bu teknii daha da glendirir.

Fotoraf 1.1LowKey tekniiyle ekilmi bir fotoraf

Kuma Fon Alternatifleri : Perdelik Saten Kuma: Mat ve parlak modelleri ile birok renk alternatifi bulunur. Zmparalanm ya da Set Grnm Verilmi Kuma Fitilsiz Kadife Kuma Stor Perdeler Karartma Perdeleri Gerektiinde istediiniz tr kumatan fon yapabilirsiniz.

1.3.2.Kat fon

Farkl manzara grntlerinden oluan byk boy afilerdir. Kullansz ve pahal olmasndan dolay fazla tercih edilmemektedir. Yukarda da belirtildii zere Photoshop programyla daha az maliyet ve daha fazla fon alternatifinden dolay kt artk kullanlmamaktadr diyebiliriz. Kat fonlarda eitli alternatifler vardr. Bumlar; Fon Kartonlar Teknik izim Katlar Bask Katlar Folyo PVC/Muamba

Fotoraf 1. 2 Kat Fon

1.3.2. Doal fon

Fotoraf ekiminde boyut hissini vermek amacyla gerek eyalar ya da maketlerin kullanld fonlardr. Koltuk, perde, merdiven, trabzan, stn, aa, saks vb. fotorafa daha geeki grntler oluturmaktadr. Bu amala byk stdyolar tarafnda tercih edilmektedirler. Ayrca stdyo ekimlerin de doal fon kullanm yaygndr. Stdyoda portre ekimlerinde, fonu deitirme kolayl, d mekn ekimlerine gre ok daha fazla olduundan, baary yakalamak da ayn oranda yksek olur. Ayrca, modelin kiiliinin zmlenmesi ve karakterine en uygun olan fon renginin belirlenerek kullanlmas, stdyo ortamnda ok daha kolaydr. D meknda yapay fon kullanm ou zaman imknszdr. Doal fonun aydnlna, stdyo ortamna gre ok az mdahele edilebilir. Stdyoda modelin arkasnda yer alan fon, belli bir anlatm iermeyen herhangi bir yzeydir. Fonlar genellikle basit tutulur. ounlukla dz renkli (ntr) bir fon seilir. Dz fon, modelin ne karlarak dikkatin dalmasna engel olur.Fonun yzeyi mat olmaldr.

Bylece zerine den datarak eit derecede yanstr. stenmeyen parlamalar (refle) ve yansmalarn da nler. Boyanm bir pano, fon kd, duvar ktlar, kuma fonlar ya da stdyonun gerek duvar fon olarak kullanlabilir. Kt ya da kuma fonlar, kadraj iindeki btn alan kaplamaldr. Yeterli bykle sahip olduunda, yakn ekimler (close-up) iin yanstma (projeksiyon) perdesi de kullanlabilir. Boy portre ekimlerinde, kadraj kaplayacak byklkte sonsuz fon kullanlmaldr. ki destek arasnda duran kt, bir bobinden oluan sonsuz fon duvar ile demenin oluturduu kesime izgisi yerine, ibkey ve kesintisiz bir yzey oluturur. Grnty dzenlerken daha rahat hareket etme imkn salar. Bylece daha profesyonel sonular alnr. Kullanlabilecek olduka ok sayda fon rengi vardr. En ok kullanlan fon renkleri; beyaz, siyah, koyu mavi, mavi, yeil ve kahverengidir. Beyaz bir fon zerinde gerekli k ayarlamalar yaplarak eitli gri tonlar elde edilir. Mavi, cilt tonunun tamamlayc rengi olduundan portre fotoraflarnda ok kullanlr, konu-fon ayrmn salar. Ayn zamanda gkyzn artrdndan portre iin doal grnml bir fon oluturur. Dikkat ekici ve konuya baskn gelen fon renkleri yalnzca teatral ve fantastik portre trleri iin uygundur.

F0t0raf 1.3 Doal Fonda Gelin-Damat Fotoraf (Stdyo)

Fotoraf ekerken konunun arkasnda kalan her ey fonu oluturur. ekim srasnda fonun konuyu ikinci planda brakmamasna dikkat etmek gerekir.

Fon, modelin tad ton deerleri ile uyum iinde olmaldr. Hem kompozisyon hem de renk asndan, konu ile fonun birbiriyle uyumlu olmas temel ve gvenilir bir kuraldr. rnein, ak renkli sa ve giysileri olan bir model, siyah fon nnde yer aldnda olduka yksek bir kontrast yaratr. Buna karn, ak tonlu fon nne yerletirilmi siyah ya da koyu tonlu renklere brnm bir model, ereveden frlyormu gibi bir etki yaratr. Renkli filmde, hem konunun cildine hem de giysilerinin renklerine uygun bir fon seilmelidir. Souk renkli fonlar, yz kenarlarnda renk yansmas yaparak salksz bir grnm verebilir. Ayrca, renkli portre basks yaplrken souk fonlar cilt rengini olduundan daha canl-yapay- gsterecekleri iin nerilmez. Yetikinler ve gen modeller iin toprak renklerini artran kahverengi, siyah, yeil, koyu krmz gibi fon renkleri uygundur ( Low-key fonlar). ocuk ve moda fotoraflarnda ise genellikle beyaz ya da ak ton renklerden oluan fonlar kullanlr (High-key fonlar).

Fotorafta k nerede ise ilgi orada younlar.

Fotoraf 1.4 Doal Fon rnekleri

1.2.Efekt olarak kullanlan aksesuarlar

Gnmzde yaygn olarak kullanlan dijital fotoraflkta bilgisayar ortamnda grnt ileme programlaryla fotoraflarn arka planna deiik grntler ve efektler uygulanmaktadr. rnein buz efekti, duman efekti, alev vb. efektler.

Resim 1.5: Buz, Ate ve duman efekti uygulanm fotoraflar

1.2.1.Buz efekti
24 saat suda beklediinde su emerek buz grnts oluturan jelatin-buz parasndan oluur. Yksek s veren stdyo klarnn altnda erimez. Kullanlmadnda kurutularak daha sonra kullanmak zere saklanabilir. Taze buz grntsn srekli korur. Moda, reklam, stok fotoraf ve ticari uygulamalar iin kullanlabilir.

1.2.2.Alev efekti
Grnt ileme program yardmyla fotorafn belli bir ksmna ya da tamamna yanyormu gibi alev grnts vermesidir. Ayrca alev rengi k ve kuma kullanlarak alttan fleme yntemi ile de mekanik olarak alev efekti yaplmaktadr.

1.2.3.Duman efektivb.
Sis ve duman efekti kullanlan fotoraflar her zaman ilgi eker. Sis makinesi ve vantilatr kullanlarak yaplr. Ayrca grnt ileme program yardmyla fotorafn belli bir ksmna ya da tamamna duman efekti uygulanmaktadr.

Fotoraf 1.6 Buz efekti uygulanm bir fotoraf

1.3.Iklarda kullanlan aksesuarlar

Ik kaynandan gelen ortama yaymak, fazla tutmak, sert yumuatmak amacyla kullanlan ayna, emsiye, gold ve gmi plakalardr. Ik kaynandan gelen k sert olursa kompozisyon zerinde istenmeyen k parlamalarna neden olur. Bu gibi durumlarda sert k ve glgeleri yumuatmak, kompozisyonun tamamna yaymak veya yaylm bir noktaya toplamak amacyla farkl malzemeler kullanmak gerekir. Bu malzemelerin fotoraf malzemesi satan yerlerden alnabilecei gibi alminyum folyo, beyaz kuma, beyaz bir emsiye ya da beyaz parlak bir karton da kullanlabilir. Profesyonel fotoraflarn kulland aksesuarlarn bazlar unlardr.

1.3.1.Datclar
Ik kaynandan kan datmak ve glgeleri yumuatarak nispeten daha az kontrastlk yaratmak amacyla kullanlrlar. Diffzer olarak da adlandrlan plastik aksesuarlardr. Ayn amala kullandmz flan nne koyacamz yar geirgen bir malzeme (aydnger, beyaz kuma vb.) ile basit bir datc (diffzer) elde edebiliriz. Fotofludlar da (Yanma mr snrl, mantar eklinde hafif ve gl 500 vatlk lamba) datmak amacyla kullanlabilir.

10

Fotoraf 1.7: ime diffser

1.3.2.Toplayclar
Sdyo ortamnda kullanlan k kaynaklarndan yaylan klarn parlak ve sert olmas konu zerinde bazen istemediimiz parlamalarn ve sert k-glgenin olumasna neden olur. Bu tip hatalar nlemek iin toplayan yumuatan aksesuarlar kullanrz ve bu sayede yumuatarak sert k ve glgenin olumasna engel oluruz. Bunun iin emsiyeler ya da softbox dediimiz geiren ksmnda beyaz kuma, dier ksmlarnda toplayan siyah renkte ince adr kuma bulunan aksesuarlar kullanlr.

Fotoraf 1.8: Softbox toplayc

11

1.3.3.Ynlendiriciler
Doal kla alrken n kontrol edilmesi zordur. Ancak n geliine gre kullanlan k ynlendiriciler araclyla n yn deitirilebilir. te yandan stdyo ortamnda ise kullanlan suni k kaynaklarndan tr k tamamen fotorafnn kontrol altndadr. Stdyo ortamnda kullanlan k kaynaklarndan (parafla, fla vb.) yaylan n ynn deitirmek iin i ksm metalik (gm ya da sar) renkte emsiyeler ya da metalik renkte reflektrler kullanrz. Bylece k konu zerinde istenildii miktarda gnderilmi olur.

Fotoraf 1.8: Softbox toplayc

1.3.4.Yanstclar
In istediimiz yere dmedii durumlarda kullanlr. Yanstc, nesnenin karanlkta kalan blgelerine ynlendirebilmek iin a dorultulur. Altn renkli yanstclar renkleri scaklatrrken, gm ve beyaz renkli yanstclar renklerde deiiklik yapmazlar.

12

Fotoraf 1.9: Ik yanstc

Deiik renklerde yanstc kullanlarak fotoraf ekilecek nesnenin renklerinde deiiklikler elde edilebilir. Siyah renkli yanstcnn grevi ise emerek grntnn daha karanlk kmasn salamaktr.

1.3.5.Ik yutucular v.b.

Fotoraf ekmek bir ok unsurun birlemesiyle oluan komplike bir olaydr. Bunlarn iinde doru ve kaliteli k, kaliteli bir makine ve amaca uygun birobjektif olarak basite sralanabilir. Tm bunlar saladktan sonra ktan doru ve gzel bir ekilde yararlanabilmek ok nemlidir. Tabi ki bunu yaparken bazen parasoleye yani bir k kesiciye ihtiya duyulabilir.

Resim1.7: Parasoley

13

Parasoley, makinenizin lensine gelen kesmeye yarayan ve lense uygun byklklerde eitleri olan bir fotoraf makinesi aparatdr. Kullanlmas gerekli ve bir o kadarda faydal bir aparattr. Parasoley eitleri, dz, dairesel, dikdrtgen ve lale gibi eitleri bulunan parasoleyler keserek gze daha ok hitap eden baarl sonular elde etmenizi salyor.

14

UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar 1. ekim yaplacak konuyu belirleyiniz. 2. Kullanlacak fonlar seerek temin ediniz. 3. Kullanlacak efektleriseerek temin ediniz. 4. Kullanlacak k kaynaklarn seerek temin ediniz.

neriler Kendinizi daha baarl bulduunuz bir konu sein. almanz kafanzda tasarlayn, gznzde canlandrn. Efektinizin konunun nne gememesine dikkat edin. Ik kayna kullanacaksanz ara gerecinizin alp almadn nceden kontrol edin.

15

LME VE DEERLENDRME

A. Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1. ( ) Fotoraf ekimini yapaca konuya gre makine ile birlikte aksesuarn

zenle semelidir.
2. () Yapay ya da doal kta ekim yaparken n yumuatlmas,

ynlendirilmesi ve datlmas ile ortam nn lmnde kullanlacak pozometreler istenilen nitelikte fotoraf ekmemize yardmc olur.
3. ( ) Arka plan gz alc bir yapda ise ndeki portre ile yarr duruma gelir ve

portrenin etkisini glendirir.

4. ( ) D meknda yapay fon kullanm ou zaman imknszdr.

5. (

) An fotoraflarnda, manzara resmi, mekn resimleri vb. ile ocuk

fotoraflarnda ise masal ve izgi film kahramanlarnn bulunduu kompozisyonlar kullanlmaktadr. B.Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz. 1. Poplin gibi daha ince ve dokusuz dokunmu kuma fonlardr. 2. Kuma fonlarn muhafazas fonlara gre daha kolaydr. 3. fonlar kullansz ve pahal olmasndan dolay fazla tercih edilmemektedir. 4. efekti yksek s veren stdyo klarnn altnda erimez. 5. yanma mr snrl, mantar eklinde hafif ve gl 500 vatlk lambalardr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

16

RENME FAALYET 1'N CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

D D Y D D Muslin Kat Kat Buz Fotofludlar

17

RENME FAALYET2
AMA
Fotoraf makinesinin zelliine ve ekim konusuna uygun yardmc ekipmanlar eksiksiz hazrlayabileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizde faaliyet gsteren fotoraflar ziyaret ederek kullandklar yardmc ekipmanlar aratrnz. Fotoraf makinesi ve ekipmanlarnn satld maazalar gezerek satlan rnler hakknda bilgi toplayarak arkadalarnzla paylanz.

2. YARDIMCI EKPMANLAR
2.1.Tanm
Fotoraf ekiminde temel ara olan fotoraf makinesi ile birlikte kullanlarak ekimin daha iyi olmasna yardmc olan ara geretir.

2.2.nemi
Yardmc ekipmanlar iimizi daha dzgn, kolay ve abuk yapmamz salar. Bu ekipmanlar kullanarak ekimlerimizde daha iyi sonular alrz.

2.3.Balca yardmc ekipmanlar

Fotoraf ekerken konuya gre farkl aksesuar ve ekipmanlar kullanlr. Makinenin titremesini nlemek ya da az kl ortamlarda iyi ekim yapabilmek iin sehpaya/tripotlaraihtiya duyarz. Ik miktarn az bulduumuz zaman fla ya da paraflalara, sualtnda ekim yapmak iin sualt klfna, ortamdaki n miktarn lmek veya ortamdaki k miktarna gre enstantane ve diyafram ayarn salkl yapabilmek iin pozometreye ihtiya duyarz. ektiimiz grntleri bilgisayar ve projeksiyon makinesi yardmyla izleriz. Stdyoda ya da d meknda ekim yaparken dorudan konu zerine tutmak istenmeyen sonular douraca iin yanstclar kullanrz.

2.3.1.Tripod/ yak/sehpalar

18

Bir fotoraf ekiminde karmza kan sorunlardan birisi de makinenin sallanmas ya da sarslmasdr. Byle bir durumda elde edeceimiz fotoraflar ounlukla bulank ya da titrek grnecektir. Sorun rtcnn alp kapanma sresinin,makinenin sallanma yada sarslma sresini telafi edemeyecei yavalkta olmasndan veya kullanlan objektifin odak uzunluununok fazla olmas halinde hafif bir titremenin bile seilen hedefin onlarca metre kaymasna neden olmasndan kaynaklanmaktadr.Bu tr sorunlar gidermede salam yapl bir sehpa yardmc olacaktr. Makinenin arln rahatlkla tayabilecek nitelikte bir sehpa,pratik adan tama zorluklar yaatsa da elde edeceimiz grntlerin netlii, bu eziyeti ekmee deer grnmektedir. Makinemizdebulunan 50 mm.lik normal bir objektif ile kullanlabilecek en dk obtratr hz, bir genelleme yapacak olursak 1/60 saniye olarakkabul etmek gerekir. Ancak seeceimiz objektifin odak uzunluunun mm cinsinden deeri ile rtc hznn nmerik deerinibirbirine yakn tutmakla, titrek olmayan bir grnt elde etme ansmz vardr. rnein, 200 mm.lik bir objektif kullanyorsak, 1/250enstantane, 500 mm.lik bir objektif kullanyorsak 1/500 enstantane yada 24 mm.lik bir objektif kullanyorsak 1/30 enstantaneninaltndaki bir obtratr deerini tercih etmememiz gerekmektedir.

Fotoraf 2.1: eitli Tripotlar

Daha dk bir hzda ekim yapmak gerektiinde titreme sorununu gidermek iin tripod kullanmak gerekir.

19

Tripot seerken baz zelliklere dikkat etmeliyiz. Bunlar: Tanamayacak kadar ar olmamal. ekim yaparken makinemizi kaldramayacak,rzgardan etkilenecek kadar hafif olmamaldr. Makro ekimlerde konuya gerektii kadar yaklamaya engel olmamal. ayak arasnda balant olmamal ve ayaklar bamsz serbest hareket edebilmelidir. Orta uzatma borusunun gbekten dndrlebilir ve eitli alarda pozisyon alabilir olmaldr. Tripod zerindeki kafann fotoraf makinasn tayabilecek gte ve kolay ayarlanabilir olmaldr.

2.3.2.Ik lerler / el pozometreleri

Fotoraf ekiminde, fotoraf makinesinin objektifinden geip film ya da sensr stne den n yeterli iddette olmas byk nem tar. Ik ok azsa, resim karanlk olur (dk pozlanma); k ar derecede fazlaysa, bu kez de resme beyaz bir ton yaylarak, soluk bir grnm ortaya karr (fazla pozlanma).Ik durumunu iyi ayarlamak iin, pozometre kullanlr. Bu aygt, k iddetini lp, bu iddeti ya gstergede belirtir ya da k iddetine gre otomatik olarak makinann poz sresini ayarlar. Fotorafln ilk yllarnda, doru poz sresi, deneme yanlma yoluyla bulunuyordu. Aktinometreninbulunmasyla, daha duyarl bir lme sistemi ortaya karld. ine a duyarl bir kt yerletirilen aktinometre, resmi ekilecek cismin nne konuluyordu. Kda den n neden olduu kararma, nceden hazrlanm bir kartla karlatrlarak, o cisme, ayn k koullan altnda ne kadar poz vermek gerektii hesaplanyordu. Olduka uzun zaman alan yntem, snklk lerin bulunmasyla brakld. Snklk ler, iki ucunda birer delik bulunan, i yz siyah boyal bir borudan oluuyordu. Borunun ortasna, st dereceli olarak siyahlandrlm saydam bir plaka yerletirilir, plakada siyah saylar bulunurdu. Bu boruyla resmi ekilecek cisme bakldnda, klanma dzeyine bal olarak cisme en yakn siyah tonu gsteren say kaydedilir, bu say, kamerann poz sresini verirdi.

20

Resim 2.2: El pozometresi/k ler

Fotoelektrik pozometreler ilk kez 1932'de, ABDnde kullanlmaya balanmtr. Fotoelektrik pozometre, a duyarl bir yzeye (bir fotosel'e) den k miktarn, elektrik birimleri cinsinden ler. Fotoraf makinasna bal olmayan bu tr pozometrelerde, fotosel, bir ibreyi hareket ettirerek, k dzeyine uygun poz deerini (yani, uygun diyafram ve rtc aklklarn) gsterir. Fotoraf makinas bu deerlere gre ayarlanr. Pozometrenin makinann iine takl olduu durumlarda, ibre, gzleme penceresi iinden izlenecek biimde, yerletirilir. Yar otomatik makinalarda fotosel, elektrik ya da mekanik yollardan, ya diyaframa ya da obtratr hzna balanr. Fotorafnn bunlardan yalnzca birini ayarlamas yeterlidir. Tam otomatik makinalardaysa, pozometre, hem diyafram, hem de obtratr hzn ayarlar. Fotosel trleri:

21

Selenyumlu fotosellerde k, elektrik bakmdan iletken olan iki tabaka arasna yerletirilmi selenyum stne der. Ik, iki iletken tabaka arasnda, iddetiyle orantl bir potansiyel fark dourur. Oluan akm, ok duyarl bir ampermetre ibresinden okunur. Kadmiyum slfrl fotoseller, a kar selenyumlu fotosellerden daha duyarldrlar. Bu nedenle, k iddetinin dk olduu ortamlarda da kullanlabilirler. Kadmiyum slfrl fotosel, elektrik retmez, yalnzca k iddetine bal olarak direnci deiir. Devreye gereken akm salamak iin, uzun mrl bir pil kullanlr.

Pozometrenin kullanl: Pozometre dikkatli kullanlmazsa, yanl sonular verebilir. En ok kullanlan yntem, ortalama parlaklk dzeyini belirlemektir. Cismin karanlk ve aydnlk blmlerindeki ortalama parlaklk dzeyi, poz suresi iin temel alnr. Pozometre nce, kullanlan filmin duyarllna gre ayarlanr. Sonra, resmi ekilecek cisme yneltilerek, yansyan ortalama k deeri okunur. Baka bir yntemde de, fotosel stne yerletirilen bir inverkon yardmyla, cisme den k iddeti dorudan okunabilir. Bu yntemle, resimdeki bir blgenin, cisimden daha karanlk ya da parlak kmas nlenir. Poz deeri, obtratr hz ile diyafram aklnn birleiminden oluur. Deerlerin seimi, cismin uzaklna ve hareketliliine baldr. Szgelimi, fotoraf makinalar stnde diyafram akl f3,5f22 arasnda, obtratr hz da 1 saniye1/1 000 saniye arasnda belirtilebilir. Pozometre, bu iki tr deeri birletirerek gsterir C/8 iin 1/500 saniye, fil iin 1/250 saniye; bunlar ayn etkideki deerlerdir). Pozometreler, gr alanlarndaki cismin belirli bir blm iin lme yaparlar. Buna kabul as denir Elde kullanlan pozometreler : Bu pozometrelerin iki kullanm yntemi vardr. Bunlar lm yaplacak ortama gre karar verilip kullanlr. Yansyan I lme Yntemi : En ok kullanlan yntemdir. Fotorafn ekeceimiz konudan yansyan lmek iin kullanlr. Pozometre bu konuya direk yneltilerek lm yaplr. Burada dikkat edeceimiz nokta, pozometrenin gr asnn konu zerindeolmasdr. Den (gelen) I lme Yntemi : Zamanla kazandmz tecrbelere her ne kadar gvenebilirsek de ciddi ve bize pahalya mal olacakekimlerde olmadk sonularla karlamamak iin bilinli almay tercih etmeliyiz.

Kullandmz pozometreler fotoraflayacamz konunun %18 yanstcla sahip olmad durumlarda (ok ak yada ok koyu tonlu yzeylerde) hatal lm yaparlar ve dzeltmek gerekir. Konunun yzeyi hangi tonlarda olursa olsun konu zerine den k iddeti,deimemektedir. Pozometremizi k kaynana tutarak direkt bir lm yapmak

22

mmkn. Ancak byle bir durumda, pozometreninlm gznn nne %18 geirgenlii olan kresel opak cismi yerletirmeliyiz. Aldmz deeri obtratr ve diyafram zerinde aynenuygulayabiliriz. Fotoraf Makinesi iinde kullanlan pozometreler: Fotoraf makinemizin eitli yerlerine ama genellikle ayna stndeki prizmaetrafna a duyarl hcreler yerletirilmitir. Konudan yansyan k, objektifimizin iinden geerek bu hcrelerin zerine der. Bylecen lm yaplr. Bu trden k lmne Objektif iinden Okumal (TTL-Through The Lens) denir. Makine iine yerletirilenpozometreler genellikle ya obtratr hzna, ya diyafram aklna yada her ikisine birden tercihli seenekli olarak balanmtr. Eerobtratr hzna balanm ise, obtratr kullanc seiyor, pozometre buna gre de k lmn yapp diyafram akln tespitediyor. Vizrden bize, setiimiz rtc hz ve tespit edilen diyafram akl bilgi olarak eitli ekillerde verilmektedir. Ortalama k lm sistemler (AveragingSystem) : Bu sistem de, k lm fotoraf karesinin tamamnn okunarak aritmetikortalamasnn alnmas eklinde yaplr. In her blgede eit dalmad durumlarda yanltc sonular verdii iin bu sistem modernmakinelerde terk edilmitir. Merkez arlkl k lm sistemi (Center weighted) : Bu sistem de, okuma alan iki blgeye ayrlyor, fotoraf karesinin ortasndaki kk bir blgeden gelen n, sonu klama deerine etkisi %70, dier blgelerinki ise %30 dur. Gnmzde en ok kullanlan birsistemdir.

23

Fotoraf 2.3: Merkez arlkl lm

Noktasal k lm sistemi (Spot metering) : Bu sistemde okumann tamam, ortadaki kk bir alandan yaplr. Bu alann snrlarn 3veya 6 derecelik bir a belirler.

24

Fotoraf 2.3: Noktasal lmle ekilmi Fotoraflar

Blge arlkl k lm sistemi (Zonedmetering) : Bu sistemde okuma alan deiik arlkl birka blgeye blnmtr: Her blgeden yaplan okuma, o blgenin katsaysyla arplarak arlkl ortalamas alnr. Dier yntemlere gre daha yenidir.

25

Fotoraf 2.5: Blgesel lmlenmi fotoraflar

2.3.3.Projeksiyon makinesi
Projeksiyon LCD teknolojisi ile birlikte gelimi bir sistemdir. Sistem zellii olarak herhangi bir veri salaycsndan ald verileri televizyon ekrannda olduu gibi bir perdeye yanstan sistem olarak zetleyebiliriz. Toplant odalar ve konferans merkezlerinin yan sra CAD, simlasyon ve tbbi ortamlar, fotoraf sunumlar gibi uzmanlk uygulamalar iin ideal

26

bir cihaz olan projektr de olduka geni bir kullanm frsat sunuyor. PCye taklarak kullanld gibi PCsiz sunum zellii tayan projeksiyon cihazlar kullanlmaktadr.

2.3.4.Magazin ve ereveler
Objektifler zerinde taklan filtreleri tutmak amacyla kullanlan aparatlardr. ki eit

2.3.5.Sualt v.b. zel amal aksesuarlar

ok hassas elektronik cihazlar olan fotoraf makinelerini sualtnda da kullanmay salayan zel klf ya da aparatlara "housing" ad verilir. Bu aparatlar genelde belli markamodeller iin retilir. Satn almadan nce mutlaka elinizdeki fotoraf makinesi ile uyumlu olmasna dikkat etmeniz gereken bu rnleri sualtnda kullanabileceiniz belli derinlikler vardr. Bu derinlikleri amanz halinde makineniz zarar grebilir. Housing"lerin SLR fotoraf makineleri iin retilen versiyonlar olduu gibi bas-ek fotoraf makineleri iin retilen modelleri de bulunur. Kullanlacak makineye ve inilecek derinlie gre fiyatlar artan bu aparatlar SLR rnler iin neredeyse fotoraf makinesi fiyatna (bazen daha da pahalya) satlrlar. te yandan dorudan sualtnda kullanlmak iin tasarlanan fotoraf makineleri de bulunmaktadr. Bunlarn fiyatlar da teknik zellik ve kalitesine gre deimekle beraber normal bir fotoraf makinesinden daha pahaldr. Ayrca sualtnda kullanlabilen flalar, zel objektifler ve birok dier sualt aksesuar da vardr. Bunlar biraz daha teknik bilgi gerektii iin zellikle profesyoneller tarafndan tercih edilen rnlerdir.

Fotoraf 2. 2: Sualt fotoraf makinesi klf

27

Sualt fotoraf ekipmanlar deiik isimlerde ve modellerde piyasada belli bal firmalarda bulunmaktadr. Bu makinelerin zellikleri objektiflerinin ve gvdelerinin su geirmemesidir. 5,5 atmosferik basnca dayankl (45 metre derinlie dayankl) makinelerdir ve zerlerinde gl flalar mevcuttur. Ayrca kara makinelerinin akralit veya alminyum malzemelerinden yaplan housing iine konulan modelleri de vardr. SEA&SEA modelinin en iyi zellii 35mm objektif zerine 16mm ve makro lensleri taklabilmesidir. Close-upmoduna geebilme zellikleri olduu gibi kolay kullanm olanaklar vardr.

2.3.6.Flalar ve dier k aksesuarlar

Flalar genel olarak yardmc k kaynaklardr. Ik gleri snrl olan ve gn na (5500K) uyarlanm bu malzemeler n yetersiz olduu durumlarda, renk scakln ve aydnlatma kontrastn dzeltmek iin kullanlr. rnein portre ekiminde sert glgeleri yumuatmak, dolays ile kontrast azaltmak iin fla kullanlr. Bu durumda kullanlan flaa dolgu fla, elde edilen a dolgu denir. Ya da gn nn girmedii ortamlarda ana k olarak kullanlr. Kimi zaman ise yapay kla aydnlanm ortamlarda kullanlr ve renkleri gn na tayarak renk scakln dengeler. Flalar elektrik enerjisi (pil, ak, ve ebeke elektrii) ile alr.

Fotoraf 2.7: Fotoraf makinesi ve fla

28

Gnmzde yaygn kullanlan flalar drt balk altnda toplayabiliriz.

Manuel Flalar: Bunlar en basit olanlardr. Fla gvdelerinin arka yznde bulunan izelgeler ile belli mesafelerde kullanlacak diyafram deerleri bulunur. Otomatik Flalar: Biraz daha otomatik modellerdir. Herhangi bir diyafram deeri makineye uygulandnda konunun uzaklna bal olarak fla doru k gcn kendi hesaplar. Flan n yznde bulunan ve konudan yansyan lmeye yarayan bir dzenee de sahiptir. TTL Flalar: Objektif iinde okumal anlamna gelen TTL (throughthe lens) flalar st dzey fotoraf makineleri iin retilmitir. Flan nceden gnderdii n miktar/younluu objektif tarafndan okunarak gerekli dzenlemelerin otomatik olarak yapld flalardr. Ancak bu flalarn kullanlan makine ile uyumlu olmas gerekir. Stroboskabik Flalar: En gelimi modellerdir. Flan ok ksa aralklarla akmasna ve oluan etkiye strobe denir. st ste akan bu flalarn akma sreleri istee bal olarak ayarlanabilir. Gelimi fla modellerinin sahip olduu dier zelliklere de sahiptir.

2.3.7.Yanstclar
In istediimiz yere dmedii durumlarda kullanlr. Yanstc, nesnenin karanlkta kalan blgelerine ynlendirebilmek iin a dorultulur. Altn renkli yanstclar renkleri scaklatrrken, gm ve beyaz renkli yanstclar renklerde deiiklik yapmazlar. Deiik renklerde yanstc kullanlarak fotoraf ekilecek nesnenin renklerinde deiiklikler elde edilebilir. Siyah renkli yanstcnn grevi ise biraz farkldr ve emerek grntnn daha karanlk kmasn salar.

2.2.Yardmc malzeme kullanmnda dikkat edilecek noktalar

Fotoraf makineleri ve yardmc malzemeleri daha uzun sre kullanabilmek iin gerekli bakm ve temizliinin periyodik olarak yaplmas gerekir. Hatta her ekimden sonra bir genel temizliin yaplmas nerilir. Fotoraf makineleri en iyi ekilde zel olarak tasarlanm fotoraf antalarnda korunur ve saklanr. Bu antalar ayn zamanda makinelerimizi ve aksesuarlarn her trl d etkilerden de korur. antada tanacak makineyi objektiften ayrmay, uzun sre kullanlmayacak makinelerden ise pilleri karmay ihmal etmeyin. Makinelerimizin en hassas blm objektiflerdir. zerine den n yansmasn nlemek iin zel kaplamalar ile evrilmitir. Bu kaplamalar ok abuk zarar grebilir. Dolays ile bunlar zel tasarlanm malzemeler ile temizlemeliyiz. antamzda bir puar ve samur klndan yaplm bir fra bulunmaldr. Fotoraf makinesi ve tm yardmc malzemeleri nce hava fleyen puar ve fra ile tozdan arndrlmaldr. Fra zellikle optik ksmlar temizlerken fra yatay tutulmaldr ve yumuak hareketlerle kullanlmaldr. Optik ve cam ksmlarn dndaki yerler gderi ve trevi malzemelerle temizlenmelidir. Objektifler zerindeki lekelerin karlmas iin silikonlu kt temizleyiciler kullanlmaldr. Objektif temizleme kiti adyla satlan bu malzemelerin iinde zel solsyonlar vardr.

29

Silikonlukda damlatlan bu solsyon sayesinde daha zor lekeler bile karlabilir. Makinemizin hi dokunmayacamz ksm aynasdr. Olduka hassas olan aynay yalnzca (gl olmayan) hava fleyerek temizlemek gerekir.

Fotoraf 1.6: Objektif temizleme fras ve hava fleme puar

30

RENME FAALYET3

AMA
ekim ortam, konu ve a uygun flalar eksiksiz hazrlayabileceksiniz.

ARATIRMA

3. FOTORAFTA IIK LE LGL YARDIMCI MALZEMELER

3.1.Tanm
Ik, maddenin fiziksel yapsndaki atomik etkileim sonucu meydana yan bir enerji trdr. Kaynandan ktktan sonra btn ynlere dalr ve dalgalar eklinde ilerler. Herhangi bir dalgann iki temel zellii dalga boyu ve frekansdr. Dalga boyu, birbirine komu iki dalgann tepe noktalar arasndaki mesafedir. Frekans ise belli bir noktadan belli bir zaman birimi iinde geen dalga adedidir. Dalga boyu ile frekansn arpm n yaylma hzn verir. In dalga boyu, mavi k iin yaklak 380 mili mikron, krmz k iin 760 mili mikrona kadar uzanr. In frekans ise 600 milyar adettir. Bu ifadeye gre n saniyede 600 milyar defa yanp sndn syleyebiliriz. Yaylma hz ise saniyede yaklak 300.000 kmdir. Bu ller yaklak vakum ortam iin geerlidir. Daha youn ortamlarda bu ller deiir. Herhangi bir objenin grlebilmesi iin ya kendisinin bir k kayna olmas ya da herhangi bir yanstmas gerekir. Ik kayna olmayan cisimler zelliklerine gre kendi zerlerine den nlarn bir ksmn az veya ok yanstrlar.

31

3.2.nemi
Grme olay kla balar. Ik grsel nesnelerin bize yansmasn, dolaysyla grmemizi salar. izimi istenen biimin bir yzeyde gereklemesi, yanstm olduu k deerlerinin doru grlmesi ve doru yerletirilmesiyle olasdr. Resmetme olaynda k beyazla, n yok olmas da beyazn giderek siyaha dntrlmesiyle anlatlr. Ik etd iin doa gzel bir retmendir. Doal nesnelerin k deerleriyle ett edilmesinde ama; objeyi katta yinelemek deil biimini, eklini, dokusal yapsn, parlakln, matln ve planlarn yanstan k deerlerinin nasl bir dzenle yerlerini aldklarn grmek ve kiisel yorumlarla btnletirmektir. Byle bir almadan hareketle izlenimlerimize dayal bir yorum, bir dzenleme de yaplabilir. Fotoraf ekmemiz a baldr. Ik kayna birden fazla olabildii gibi doal ya da yapay olabilir. Bir k kaynann temel zellikleri iddeti, rengi, yn ve kalitesidir (sert veya yumuak olmas). Ik kayna ne kada uzaktaysa o kadar sert gelir ve glge yapar, ne kadar yakndaysa o kadar yumuak ve glgesiz grnt salar. Bir baka deyile k kaynann ekilen konuya olan greceli bykl nemlidir; k kayna ne kadar bykse o kadar yumuak geili tonlara sahip oluruz.

3.3.Amalar
Ik, tm grsel sanatlarn temelidir ve fotoraf da ktr. Fotoraf yapmann ilk adm olan k, fotoraftaki grselliin nedenidir. Nasl resim boya ile iziliyorsa fotoraf da kla izilir. Bir ekimde fotoraf makinesinin ayarlar a gre yaplr. nk fotorafn kayna ktr (Photo Yunanca k anlamna gelir). Bir lde fotorafn baars a baldr, yani klandrmay doru yapmak gerekir. In en nemli ilevi fotorafn ekilmesini salamaktr. In olduu yerde glge de vardr. 32

In iddeti glgenin keskinliini de beraberinde getirir, soft k ise yumuak glgenin oluum nedenidir. Eer fotorafn bir blmne k yeterli gitmezse siyah kacaktr. Ar k alan ksmda beyaza kaacaktr. le nda ekilen bir fotorafta her ey ok sert ve daha kontrast olacaktr. Sonu olarak gerek yaratlan ( yapay ) k kayna gerekse doal k olsun doru kullanlmas nemlidir. nk k fotorafn temel tadr. Bu nedenle iyi bilmek ve buna gre de iyi deerlendirmek gerekir. ekim sonras karanlk odada yaplan ilemler de, klamaya dayanr. Yani fotoraf kla balar, kla biter. Ik, doadaki elektromanyetik dalga biimlerinden biridir. Radyo, radar dalgalar, kzltesi nlar gibi. Doada bulunan bir nesnenin grlmesi iin o nesnenin k yaymas ya da yanstmas gerekir. Genellikle bir cisme arpan k az ya da ok yansr. I yanstma derecesine gre cisimler saydam ( cam, su, hava ) yar saydam ( buzlu cam, ince yal kat ) saydamsz ( ta, tahta, demir ) diye snflanr. Ama yine de bu, cismin zellii, kalnl vs. ile de yakndan ilgilidir. In yaps ulat yzeyin yapsyla aktnda farkl etkiler yaratr. In yansma zelliinin yannda krlma zellii de vardr. Farkl younluktaki ortamlarda, bir ortamdan dierine geen k krlr. nemli olan uygun seebilmektir. Tpk uygun bir kompozisyonu semek gibi. Ik; dolayl, dorudan, cephe (glgeleri yok ederek yzeysel bir etki oluturur ve aydnlanan cisim dzlemsel grlr), tepeden gelen k (ktlenin arln ve yer ekimini vurgular), ters k (ktlenin biimini ortaya koyar), yan k ( k-glge yardmyla dokuyu ortaya kartarak derinlik hissi verir), olarak ele alnabilir. Ayrca geli alarna ya da doal nedenlere ( kar, yamur, deniz kenar, yksek yerler ) gre n durumu da deiir. Ik, salt fotorafn oluumunda rol oynamaz ayn zamanda sanatsal balamda da belirleyici olur. Kullanlan k tarz fotorafn estetik deerinde etkili olur. Fotorafta n kullan biimi glgeyi belirler. Bu da bireysel farkllklarn getirdii bir ayrcalk, bir tarz olabilir. Glgenin sert olmas grafik, yumuak olmas resimsel tavr oluturabilir. Ik, Klasik resimdeki belirlilik ya da Barok resimdeki belirsizlik gibi biimsel balamda kullanlabilir. Ik, doa ve stdyo fotoraflarnn yannda fotogramda da nemli bir zelliktir. Fotorafn arac olan n bilgisine sahip olmak ekilen fotorafn kaliteli olmasn salar. Bylece fotorafta yarat alanlarndan biri olur. * Ik, nesneleri grnr klar, * Ik, siyah-beyaz ayrnty belirler, * Ik, mekan ve derinlii sembolize eder., * Ik, atmosfer yaratr, * Ik, imgesel anlatm arac olarak kullanlabilir. ( In, Fotorafta Estetik Arac Olarak Kullanm-Yusuf Murat en ) 33

Sonu olarak baarl bir fotoraf ekimine atlan ilk adm, k bilgisi kadar deneyim de gerektiren bir olaydr. Tpk resim yapmak gibi fotoraf ekmek... In tarihine bakacak olursak n yeniden kefi olan Empresyonizmi ( izlenimcilik ) gzden geirmek gerekir. Empresyonistlerde resim, k ve renk duyumlarnn belirledii kontursuz bir btn olarak ortaya konuyordu. Ik ve renk zlenimci Sanat iinde temel iki duyumdur ve analizi nemlidir. zlenimcilerden nce k Rnesansta, Barokta vs kullanlmtr. Rembrandt'n portreleri, El Groce, FransHals, Delacroix'in resimlerinde k, bu sanatlarn sanatlarnda hep figrlerin plastik deerlerini ortaya karmada, tablonun kurgulanmasnda kullanlan bir aratr. Ik soyut ve idealize edilerek kullanlmtr. zlenimcilikte ise k bal bana bir deerdir, n plandadr. Gne n yaptlarnda duyumsal balamda ok gzel kullanmlardr. zlenimci resimlerde k, gne olarak nesnelerin snrlarn kaldran renge dnmtr. nk izlenimcilik n yeniden kefidir. Bu keif nedeniyle k, renkle el ele vererek renkli k halinde resim sanatnda ortaya kmtr. zlenimcilikte resim atlyeden doaya tanmtr. te k byle kefedilmitir. Renkte yeniden ve geni kapsaml bir ekilde, gzlemsel balamda olduu kadar bilgisel anlamda da (puantilizm ) ele alnd. almalar adeta resimliyordu, konturlar erimi geriye renk ve k kalmt. Gn boyu n nesneler zerindeki deiiklii resmediliyordu. nk k daha nceki dnemlerde kompozisyonun elemanyken izlenimcilerin temel konusu olmutur. zlenimcilik ncesi resimde siyah glgeler, beyaz klar zlenimcilerde yerini kl renklere brakt. Ik ve renk birliktelii ok ciddi bir ekilde kullanlmtr. Tayftan geen 7 renk doyasya gndemde tutulmutur. Sonu olarak zlenimci resim k ve renk sanatdr. Ik, hava, atmosfer ve izlenim; ite zlenimci grme, 1860'larda balayan farkllk 19 yy'n ikinci yars, 20 yy'n ilk eyrei Fransa'da balayan devrim. O dnem fotorafta karln fotogramda bulmutur. Doal klandrlm bir fotorafta bir ana k kayna vardr, ek olarak tali konumda yardmc k kaynaklar bulunabilir. Fla kullanldnda ortamda mevcut k kayna ile fla arasnda bir denge kurarz. Ya ortam ana k kayna olur, fla yardmc k kayna olarak kullanrz (rnein glgeleri yok etmek, karanlk bir blm klandrmak iin), ya da fla ana k kayna olarak kullanrz (ortam karanlk blgerleri ksmen aydnlatr). Burada yaptmz, kontrol ederek elimizdeki mevcut k kaynaklarn (ortam, fla) elde etmek istediimiz grnt iin kullanmaktr.

3.4.eitleri ve snflandrlmas
Den n yn, glgelerin pozisyonunu ve younluunu (miktarn) belirler. Bu durumda n 5 trnden sz etmek mmkndr.

34

1. Cephe I : Ik kayna az veya ok kamerann arkasndadr. Kontrastlk, baka aydnlatma ekillerine oranla daha dktr. Renkli fotoraf iin temel bir avantaj saylabilir. Cephe ayn zamanda en dz ve en yass etkiyi verir. Glgeler tamamen veya ksmen objenin arkasndadr ve objektif tarafndan grlmezler. Doru renkler almak iin cephe tavsiye edilse bile bu kta hacim ve derinlik etkisinin en az seviyede olduu bilinmelidir. 2. Yanal Ik: Ik kayna konunun yan tarafndadr. n taraftan ziyade hafife arkaya kaym durumdadr. boyutluluk yan ve nden aydnlatma izleniminin ve renk veriminin iyi olmas iin ska bavurulan bir aydnlatma eklidir. 3. Ters Ik: Ik kayna az veya ok konunun arkasndadr ve onu arkadan aydnlatr, glgeler kameraya doru uzar. Dier aydnlatma ekillerine gre konu kontrast daha yksektir. Bu zellii ters renkli fotoraf iin ok uygun olmadn gsterir. Dier taraftan btn dier aydnlatma ekillerine gre daha inandrc bir mekan ve derinlik hissi verir. Renkli alan fotoraflar ters kullanm zor fakat iyi kullanld zaman insan dllendiren bir ekil olarak dnrler. Hemen hemen deimez bir biimde ters k kullanm olaanst gzellikler ve ifadeler dnyasnn kapsn aralar. En dramatik k formudur. fade ve atmosfer kuvvetlendirmede ok etkilidir. 4. Tepe I : Ik kayna az ok konunun zerindedir. Dier aydnlatma ekilleri arasnda en az fotojenik olandr. nk dey yzeyler doru renk verimi iin yeterince aydnlanmazlar. Glgeler ok kktr ve derinlik ifadesi veremeyecek ekilde grntde yer alr. Darda bu tipik le gnei dr. Fotorafa yeni balayanlarca parlak ve gzel bulunduu iin tercih edilir. Deneyimli fotoraflar d ekimler iin uygun zamann gnein nispeten alakta olduu sabah erken ve leden sonraki ge saatler olduunu bilirler. 5. Alttan Gelen Ik: Az ok konularn alttan aydnlatld ekildir. Doada mevcut olmayan bir aydnlatmadr. Bu tip aydnlatma doal olmayan teatral etkiler yapar. yi kullanlmas zordur. nk garip, gerek olmayan fantastik etkiler oluturur ve bunlar zorlama bir ifade tar.
Gnmzde kullanlan flalar k lm tekniklerindeki farkllklara gre temel olarak e ayrlr.

ektiimiz konuyu doru pozlandrmak ve n/arka plan arasnda uygun bir k dengesi kurabilmek iin flan ne kadar gte bir k vereceini belirler, makinemizde buna uygun diyafram ve ISO deerini seeriz. Flan pozlandrmasn kontrol ettiimiz alma ekli (mod) vardr: 35

1. Manuel (M) 2. Automatic (A) 3. TTL Manuelmodda flan ne gte akacan flaa elle gireriz. rnein tam g m akacak, yoksa tam gcnn yars kadar m, drtte biri mi vs. Ne deer girilecei flan klavuz/rehber numarasna (guidenumber) baklarak hesaplanr, ama pratikte bunu tecrbeyle tahmin edip deneme yanlma ile de yapabilirsiniz. Seilen fla gcne gre doru pozlandrmay gvde zerinde diyafram ve ISO ile kontrol edersiniz. Gvde zerinde girilecek diyafram deerini en doru ekilde belirlemek iin fla pozometresi kullanlr. Otomatikmodda (automatic, A) fla, seilen diyafram deerine gre ne kadar akacana kendi karar verir. Flan nnde bir fotosel vardr. Gvde pozlamay balatr, fla pozlama esnasnda akarak bu fotosele den k miktarn gzlemler. Ortalama k aldnda (%18 gri) akmay durdurur, ardndan da gvde pozlamay tamamlar. Gvde flan ne iddette ne kadar sreyle akacan kontrol etmez, buna fla karar verir. TTLmoddapozlama baladktan sonra fla akar, bu sefer gvde lens zerinden den grntnn pozlamasn takip eder, yeteri kadar k aldn grnce (%18 gri) fla kapatr, ardndan pozlamay tamamlar. Tamamen gvdenin kontrolnde otomatik pozlama yaplr, fla aktktan sonra gvdeden dur emrini bekler. TTL, ngilizce Through The Lens ibaresinin baharflerinden oluur, bu ibare lensin iinden anlamna gelir. Kastedilen, flan ne kadar sreyle akacana gvdenin lensin iinden pozlamaya bakarak karar vermesidir. Deiik markalarn farkllk gsteren detayl TTL zmleri vardr. TTL ekimde n iddetini art ya da eksi fla poz telafisi girerek kontrol ederiz (diyafram veya ISOnun nemi yoktur). zellikle dolgu fla olarak kullanrken ya da parlak yansmalarn fazla olduu durumlarda daha doal sonu elde etmek iin -1, -1.7, -2 gibi fla pozlandrma telafisi denenebilir.
Paraflalar ve gndelik hayatta kullandmz k kaynaklar birbirinden tamamen farkl amalar iin retilmilerdir. Tungsten, florasan, halojen tipi aydnlatmalar srekli k kaynaklardr, yani dmesine basldnda k samaya balarlar ve kapatlana kadar k vermeye devam ederler. Bu verdikleri n iddeti grme ilemi iin yeterli olsada, fotoraf ekimi iin (dk SO, yksek enstantane, yksek diyafram kullanm gibi teknik nedenlerden dolay) yetersiz kalrlar. Bu yzden fotoraf ekimlerinde k kayna olarak paraflalar kullanlr. Paraflalarda 2 eit ampul bulunur. Biri plot iin kullanlan tungsten ampul dieri ise simit eklinde ki fla ampuldr. Tungsten ampuln (pilot oluyor kendisi) fotoraf

36

ekimine bir katks yoktur, amac fla patladnda n ve glgelerin nereye ve nasl deceinin bir n bilgisini vermektir. Fla ampulu ise deklanre basld anda yaklak olarak 1/125 enstantane hzna denk gelecek bir srede, yksek gte ani k saarak, dk iso-1/125 enstantane ve yksek diyaframlarda (f:16-22 gibi) fotoraf ekilmesine olanak verir. 3.5.Malzemelerin balca zellikleri 3.6.Uygun malzeme seimi 3.7.Fotoraf ekiminde kullanlan paraflalar 3.7.1.Paraflalarn eitleri 3.7.2.Paraflalarn yaps 3.7.3.Paraflalarn zellikleri 3.7.4.Parafla kullanmnda dikkat edilecek noktalar

3.2.Fotoraf ekiminde kullanlan el flalar

3.2.1.Tanm
Aydnlatmann yetersiz olduu hallerde ya da aydnlatma kontrastn azaltmak iin kullanlan, gn renk ssna sahip yardmc k kaynadr.

3.2.2.Kullanm alanlar
Flalarn en yaygn biimiyle ana k kayna ve yardmc k kayna olarak kullanlr. Yardmc k kayna olarak gn nda, ak havada kullanlr. Bylece yakn konularn ekiminde, konunun gne altnda kalan ok aydnlk ve glgede kalan ok karanlk ksmlar arasndaki kontrastn azaltlmas salanr. Ana k kayna olarak, gn nn yetersiz olduu yerlerde kullanlr.

3.2.3.Klavuz says
Fla kullanrken sabit bir enstantane ya da altndaki deerle alr. Oysa kullanmak ve kontrol etmek iin diyafram deerine de ihtiya vardr. stelik bu diyafram deeri seilen mesafeye gre de deimektedir. Klavuz says (Guide Number), diyafram deerini bulmak iin yaplan hesaplamalardr. Daha dorusu doru hesaplamalar yapabilmek iin belirlenmi bir formlsel saydr. Daha gl flalar iin bu say 40-45 iken daha kk flalar iin 12-14dr. rnein klavuz says 40 olan bir fla ile 4 metrelik mesafedeki konuyu aydnlatmak istiyoruz.

Diyafram = G.N. / uzaklk F = 40 / 4 F=4 37

Yukardaki hesaba gre diyafram deerimiz f = 4 olmaldr. Ya da klavuz saysn bilmediimiz belirli bir flata G.N. aadaki gibi bulunur. Diyafram akl f = 16 iken 2 metre mesafedeki bir konuyu fotorafladmz varsayalm. Klavuz says yle olur: G.N. = uzaklk X diyafram G.N. = 2 X 16 G.N. = 32

3.2.4.zellikleri 3.2.5.Aydnlatma alar 3.2.6.Aksesuarlar 3.3.Fotorafta krmz gz etkisiedenleridzeltme sistemleri

4. TRPOTLAR
4.1.Tanm
Tripod, fotoraf makinesinin hi kmldamamas veya zel etkiler iin uzun sreli pozlama istendiinde, makinenin zerine taklabilecei bacakl ve eitli yntemlerle oynar bir kafaya sahip sehpa sistemidir.

38

Fotoraf 4.1: Tripod

4.2.Grevi
Tripotlar, dikkatli ve zenli almay gerektiren durumlarda, az kta ok yakndan ya da ok uzakta bulunan bir konunun ekimi yaplmak istendiinde ve ya mimari ekimlerde, makinenin yeterli pozlama sresince duraan kalmasn salarlar.

4.3.nemi
zellikle profesyonel ekimlerde (portre ve mimari) fotoraf makinesini sarsmadan ekim yaplmasn ve ekim yaparken fotoraf karesinin kontrol asndan ok nemlidir. yi bir tayc ayak ar ve sabit olmal, hava akmlarndan ve evredeki sarsntlardan etkilenmemelidir. Ayrca yksekliinin ayarlanabilir olmas ve makinenin rahata hareket etmesini salayacak balk mekanizmas olmas da ok nemli bir zelliktir.

4.4.eitleri
En yaygn kullanma sahip ve bilinen tayc ayak tr ayakl olandr. Kltlerek fotoraf antasna girebilecek kadar kk olanndan stdyolarda kullanlan byk ve ar olanlarna kadar deiik zelliklere sahip eitleri vardr.

39

Monopod

Monopod, Trke karl tek ayak. Fotoraf makinesi veya kamerann sallanmadan kullanlmasna olanak salayan ayaklardr. Basit dizaynlar sayesinde tripodlardan daha kolay tanrlar. zellikle Uzak mesafeler veya zorlu etaplarda, bir anta veya srtta tanabilecek kadar hafif malzemeden retilirler. ie geen alminyum borulardan ve bu borular istenilen mesafede kilitleyen bir kilit sisteminden ibarettir. st blmde bulunan vida ise kameray veya kza monopoda balamaya yarar. Fotoraf makinelerinde daha ok kullanlan monopodlar, zellikle byk ve ar objektifleri dengelemek iin idealdir. Tele objektif zerinde bulunan somuna balanarak kullanlrlar. Bu srada makine bota ama dengede kalr. Daha ok spor karlamalarnda kullanlan monopod, ani evrinmeleri salar. A deitirirken tripoddan daha abuk kurulur. Bu nedenlerden dolay tercih sebebidir. DuoPod

Kameray gnyede tutabilmek ve sallamadan ekim yapabilmek amacyla kullanlan ve kameramana olduka ksa srelerde kurulma sresi veren bir cihazdr. Acele olarak kamerann kurulmas ve ani olarak yerinin deimesi gerektii durumlarda, kameramana byk kolaylk salar. Duopod, tripod ve monopod karm ve ikisinin de zelliklerini tayan bir cihazdr. Bir takip srasnda ve zellikle belgesel ekimlerinde kullanlabilir. Duopod ile monopod arasndaki en byk fark, tek ayak zerinde bulunan ve katlanabilen ek aya kameramann kendi ayayla yere bastrmas ve bu srada dikey ve yatay eksenleri yani gnyeyi koruyarak kameray hareket ettirebilmesidir. Kamera, duopod zerinde bulunan kafaya orijinal kza yardmyla monte edilir ve kolayca sistem kurulabilir. SkyPod

Fotograf makinesi ve hafif el kameralar ile daha yksekten ekim yapabilmek amacyla kullanlan bir eit monopoddur. Normal boyda monopod gibi kullanlabilir. Aya aldka boyu uzar ve yukardan, uzaktan ekim yapma imkan salar. zellikle belgesel ekimlerinde, ku yuvalar gibi yksekte bulunan objelerin ekimlerinde kullanlabilir. Ylan gibi tehlikeli hayvanlara yaklamadan ekim yapma imkan salar. Haber amal ekimlerde kalabalk arasndan grnt almay kolaylatrr. Ksa srelerde kurulma olana vardr. Gvdesinde bulunan bir monitr yardmyla grnt kameraman tarafndan izlenebilir.

40

Profesyonel amalar iin yaplmamtr. Skypod, boyu uzadka kullanm zorlar. Kameramann titremeleri ekime yansr. Handi-Pod

zellikle hafif kameralar ve fotograf makineleri iin retilmitir. Alternatif hareket imkanlarna olanak tanr. Tripoda balanarak da kullanlabilir. Monopod yardmyla vcuda dayayarak veya yere koyarak kamera ile yrnebilir. zel bir kafaya monte edilmi ayaklardan oluur. Ayaklar eimlidir ve zerlerinde elcikler bulunur. Bu elciklerden kavrayarak zaten hafif olan kamera ynlendirilebilir. Vizrden bakarak veya monitr kullanarak ekimler yaplabilir

4.5.Tripot aksesuarlar
4.5.1.Tabla

Fotoraf 4.2: Tripod Tablalar

4.5.2.Arlk 4.5.3.Magic arm

Kamerann daha kontroll hareket edebilmesi iin sehpa kafas zerine bir veya istenirse iki kumanda kolu monte edilir. Bu kol yardm ile kameraman btn hareketleri kolayca uygula yabilir. Genelde profesyonel sehpalarda kumanda kolunun sa el veya sol el kullanan kameramanlar iin dier tarafa monte edilebilmesi amac ile sehpa gvdesinin sanda ve

41

solunda kol monte yuvalar bulunur. Baz zel durumlarda, mesela duvara ok yakn bir a tespit edildiinde kameray hareket ettirmek iin kolu skmek ve dier tarafa takmak yeterlidir. Kumanda kolu zerine baz aparatlarn taklabilmesi veya sehpa en st seviyede kullanldnda kameramann rahat almas iin uzayabilecek ekilde tasarlanmtr. Kameramann, kameradan uzaklamak zorunda kald durumlarda, ar ykseltmeler, alaltmalar veya dar alanlarda, kolu uzatarak kullanm kolaylatrmak mmkndr. Uzayacak para kolun iine girer.

Fotoraf 4.3: Magic arm

Kumanda kolu, zerine zum veya netlik yapabilmek amacyla ek aparatlar taklabilir ekilde tasarlanmtr. Netlik, diyafram, zum, katlama, vizr ve kayt anahtar gibi uzaktan kontroller kullanm kolaylatrc paralardr ve sadece kumanda koluna monte edilebilirler. Kol zerinde kameramann elini rahata tutabilecei bir plastik para bulunur. Bu sayede terleyen el kaymaz. nk ani hareketlerde kameramann elinin kayma riski vardr. Bu plastik ayn zamanda kameraman vcudundan, kamera gvdesine gelebilecek gerek kinetik, gerekse kaak elektrii de engeller.

4.5.4.Aksesuar sehpas v.b.

Sehpa ayak uzunluunun yetmedii, dk seviyelerde kameray kurabilmek iin retilmi boyu ksa sehpadr. Aktel ekimler iin tasarlanmtr. Kamerann yere en yakn seviyelerde ekim yapmasna olanak salar. Tanmas kolaydr. Bu nedenle uzun yryler gereken ekim alanlarna uygundur. Doa belgesellerinde ska kullanlr. Bir hayvan uzun sre beklerken kameramann oturarak, yatarak ekim yapmasn salar. Mini sehpa, kutusunun iinde sadece ayak ve yldz olarak bulunur. Kafa ise zaten sehpa ile tanmaktadr. Kafa sehpadan sklerek mini sehpaya monte edilir. Ancak sehpa kafasnn

42

mini sehpaya uyumlu olmas gerekir. stenirse zel bir tayc anta yaptrlarak mini sehpa, kafa ile beraber tanabilir. Tripodu yere yakn seviyelere kurmak zordur. Yldz karlmak zorundadr. Bu da ayaklarn alarak kaymasna neden olabilir. Tehlikelidir. Mini sehpann olmad durumlarda zorunlu olarak kullanlr.

5. IIK VE RENK LERLER

Ik enerjisini elektrik enerjisine dntren elemanlardr. Pozometreler elektrikli alete dntrlnce, selenyum kullanlmamaya baland. Selenyumlu pozometrelerin duyarll ok fazla deil. ok az veya ok fazla okuyamaz. Pozometrelerin grnt alar 30 derecedir. Okuduumuz alan net seemezler. Pozometrelerin a duyarlln aartrmak iin foto diren denilen bir elektronik malzeme kullanlmaya baland. zerine k dtnde elektrik geirgenliinde deiiklik yaratr ve duyarll selenyumlu olanlardan daha fazla ve duyarllk alan daha aktr. Gnmz pozometreleri pil ile alr.

5.1.Ik lerler (pozometre)

43

5.1.1.Tanm
Pozometreler, konudan yansyan yada konuya gelen k iddetini lp, sonucuobtratr hz ve diyafram akl cinsinden veren aralardr. Grntsn kaydedeceimiz cismin zerine den n llmesi amacyla kullanlr. Cismin zerine den k cismin zerinden yansr biz bu nlarn objektifimizden gemesi ve filmi pozlamas veya elektronik cihazlarda tpe veya ccdlere dmesiyle grnt kaydettiimize gre, bizim doru deerde diyafram balamamz iin cisimden yansyan ve objektife giren n deerini bilmemiz gerekir. Pozlama k deerini lmeye yarad iin pozometre adn alr. Grntsn ekeceimiz cisme gelen btn k kaynaklarn pozometre ile tek tek lp matematiksel ortalamasn alarak diyafram balanmaldr. Bu alnan deer her eye ramen kameramann yaratmak istedii atmosfere bal olarak kendisi tarafndan deerlendirilir.

5.1.2.levi
alma sistemini incelediimizde, pozometrelerin, a duyarl hcreler ve k iddetini klama deerlerine dntrc sistemden olutuunu grrz. Ia duyarl hcreler, zerine den elektrik akmna dntrerek lm yapmaktadr. Bu lm, daha nce belli deerlere kalibre edilmi klama tablosuna gre deerlendirerek, bize obtratr hz (enstantane) ve diyafram akl eklinde verecektir. Yukarda belirttiimiz kalibrasyon ise insan teninin yanstt k oran baz alnarak yaplmtr. Zenci ve ok ak insan teni haricindeki tenler, zerlerine den n %18'ini yanstr. ektiimiz fotoraflarnda, insan teninin yanstt k oran kadar k yanstan ton olan gri tonda olmas istenmitir. Bu kstasa gre pozometreler bir yandan %18 yanstclktaki Gri Referans Kart'naartlandrrken bir yandan da film ASA skalasna kalibre edilmilerdir.

44

5.1.3.eitleri
Pozometreler kullandklar a duyarl hcrelere gre isim alrlar. Selenyumlu, Kadminyumslfitli (CDS), Silikon fotodiyotlu pozometreler gibi. Birinci Grup: Pratik kullanm kalmayanlar. Selenyumlu pozometreler. Elektrii kendileri retir. kinci Grup: Foto diren hcreler kullanan pozometreler. Kadmiyum slfrl Silikonlular.

Bu gruba dahil olan pozometrelerin duyarllklar yksektir. In gemesi orannda direncin azalmas ile ibre sapmas sistemine dayanr. Pil ile kullanlrlar. Kadminyum slfrl olanlarda baz hatalar grlr. Ik hafzalar vardr. Dk k deerlerinde ibrenin k intikali zayftr. Hareketin sonuna gelmeleri zaman alr. Fakat mavi silikonlularda ise ibre hareketi ok abuktur ve k hafzas yoktur. Son dnemlerde flaa da hkmeden makinelerde kullanlyor. Pozometreler kullanm ekillerine gre iki gruba ayrlrlar: Elde kullanlan pozometreler Fotoraf makinesi iinde kullanlan pozometreler

Bunlarn alma sistemleri yukarda anlatlan ekilde olup sadece kullanm ekilleri, amalar ve lm sistemleri farkldr. 1. Elde kullanlan pozometreler Bu pozometrelerin iki kullanm yntemi vardr. Bunlar lm yaplacak ortama gre karar verilip kullanlr. Yansyan I lme Yntemi: En ok kullanlan yntemdir. Fotorafn ekeceimiz konudan yansyan lmek iin kullanlr. Pozometre bu konuya direk yneltilerek lm yaplr. Burada dikkat edeceimiz nokta, pozometrenin gr asnn konu zerinde olmasdr. Den (gelen) lme Yntemi:Zamanla kazandmz tecrbelere her ne kadar gvenebilirsek de ciddi ve bize pahalya mal olacakekimlerde olmadk sonularla karlamamak iin bilinli almay tercihetmeliyiz. Kullandmz pozometreler fotoraflayacamz konunun %18 yanstcla sahip olmad durumlarda (ok ak yada ok koyu tonlu yzeylerde) hatal lm yaparlar ve dzeltmek gerekir. Konunun yzeyi hangi tonlarda olursa olsun konu zerine den k

45

iddeti, deimemektedir. Pozometremizi k kaynana tutarak direkt bir lm yapmak mmkn. Ancak byle bir durumda, pozometrenin lm gznn nne %18 geirgenlii olan kresel opak cismi yerletirmeliyiz. Aldmz deeri obtratrve diyafram zerinde aynen uygulayabiliriz. 2. Fotoraf Makinesi iinde kullanlan pozometreler Fotoraf makinemizin eitli yerlerine ama genellikle ayna stndeki prizma etrafna a duyarl hcreler yerletirilmitir. Konudan yansyan k, objektifimizin iinden geerek bu hcrelerin zerine der. Bylece n lm yaplr. Bu trden k lmne Objektif iinden Okumal (TTL-Through The Lens) denir. Makine iine yerletirilen pozometreler genellikle ya obtratr hzna, ya diyafram aklna yada her ikisine birden tercihli seenekli olarak balanmtr. Eer obtratr hzna balanm ise, obtratr kullanc seiyor, pozometre buna gre de k lmn yapp diyafram akln tespit ediyor. Vizrden bize, setiimiz rtc hz ve tespit edilen diyafram akl bilgi olarak eitli ekillerde verilmektedir. TTL LM SSTEMLER 1. Ortalama k lm sistemler (AveragingSystem):

Bu sistemde, k lm fotoraf karesinin tamamnn okunarak aritmetik ortalamasnn alnmas eklinde yaplr. In her blgede eit dalmad durumlarda yanltc sonular verdii iin bu sistem modern makinelerde terkedilmitir. 2. Merkez arlkl k lm sistemi (Centerweighted):

Bu sistemde, okuma alan iki blgeye ayrlyor, fotoraf karesinin ortasndaki kk bir blgeden gelen n, sonu klama deerine etkisi %70, dier blgelerinki ise %30'dur. Gnmzde en ok kullanlan birsistemdir. 3. Noktasal k lm sistemi (Spot metering):

Bu sistemde okumann tamam, ortadaki kk bir alandan yaplr. Bu alann snrlarn 3 veya 6 derecelik bir a belirler. 4. Blge arlkl k lm sistemi (Zonedmetering):

Bu sistemde okuma alan deiik arlkl birka blgeye blnmtr: Her blgeden yaplan okuma, o blgenin katsaysyla arplarak arlkl ortalamas alnr. Dier yntemlere gre daha yenidir.

5.1.4.nemi 46

Bir fotorafn olumas iin k ve glgenin (karanl) birlikte olmas gerekir. Tamamen kl bir ortamda fotoraf olmayaca gibi tamamen karanlk ortamda da fotoraf olumaz. Bir ok fotoraf k lmnn nasl olduunu bilmediklerinden ok mkemmel olabilecek fotoraflarnn zayi olmasna neden olmaktalar. Bu nedenle k lmnn nasl olduunu renmek gerekir.

5.1.5.Kullanm
Pozometre dikkatli kullanlmazsa, yanl sonular verebilir. En ok kullanlan yntem, ortalama parlaklk dzeyini belirlemektir. Cismin karanlk ve aydnlk blmlerindeki ortalama parlaklk dzeyi, poz suresi iin temel alnr. Pozometre nce, kullanlan filmin duyarllna gre ayarlanr. Sonra, resmi ekilecek cisme yneltilerek, yansyan ortalama k deeri okunur. Baka bir yntemde de, fotosel stne yerletirilen bir inverkon yardmyla, cisme den k iddeti dorudan okunabilir. Bu yntemle, resimdeki bir blgenin, cisimden daha karanlk ya da parlak kmas nlenir. Poz deeri, obtratr hz ile diyafram aklnn birleiminden oluur. Deerlerin seimi, cismin uzaklna ve hareketliliine baldr. Szgelimi, fotoraf makinalar stnde diyafram akl f3,5f22 arasnda, obtratr hz da 1 saniye1/1 000 saniye arasnda belirtilebilir. Pozometre, bu iki tr deeri birletirerek gsterir C/8 iin 1/500 saniye, fil iin 1/250 saniye; bunlar ayn etkideki deerlerdir). Pozometreler, gr alanlarndaki cismin belirli bir blm iin lme yaparlar. Buna kabul as denir.

5.2.Renk lerler (tricolormetre)

5.2.1.Tanm
ana rengin orann lmesine bal olarak bu cihazlara tricolormetre denilmektedir. Kelvin ler eski zamanlarda sadece mavi ve krmz renkleri lerek renk scakln lyordu. Fakat gnmzde florasan ve halojenlerin gzlerimizin grmedii bir yeil k yayd iin Kelvin lerle yaplan renk scaklk lmleri yanl kyordu. Bununla beraber TricolorMeter'lar kt ve bu aletler renk scakl mavi krmz ve yeil renkleri lerek verdii iin lmlerde artk florasan ve halojen gibi harici k sistemleriyle aydnlatlm meknlarda doru Kelvin deerlerini vermektedirler. Aslnda doru deerleri, kutuptan deer alarak (mavi-yeil-krmz renkler zerinden) lm yapan Tricolormetre denen aletle alabiliriz.

5.2.2.levi 47

lm aletine kullandmz filmin Kelvin derecesini girdiimizde ortam ssna gre doru olan C.C. (Color Compension) renk dengeleme filtresini gsterir. Objektifin ya da k kaynann nne konulan bu filtre ile n renk scakl filmin renk scaklna getirilmi olur. Eer byle bir renk scakl len aletimiz yolsa, filtre cetveli yntemini kullanarak bu problemi halledebiliriz. Bunun iin gerekli olan iki ey; kullanlan n renk scakln ve kullanlan filmin dekamired deerlerini bilmek ve geni bir filtre setine sahip olmaktr. Doru k dengeleme filtrelerinin amac belli bir n, renk scakln kullanlan filmin dengelenmi olduu renk scaklna getirmektir. Yntem yle alr; Cetvelde kullanlan film iaretlenir.(sol taraf) Sa taraftaki cetvelde ise kullanlan n renk scakl bulunur. Dz bir izgi ile bu iki nokta birletirilerek ortadaki cetvelde kullanlmas gereken filtre bulunur ve bu filtre ile ekim tamamlanr.

5.2.3.nemi
alacamz alandaki bir veya btn projektrlerin biz bir zel efekt yapmyorsak renk slarnn ayn veya gz ile hissedilmeyecek derecede birbirine yakn olmas gerekmektedir. Kelvinmetre ile her k kaynan lerek ve gerekirse renk dzeltme filtreleriyle dzelterek bir renk balans salanr.

6.
6.1.Spotlar

YARDIMCI IIK KAYNAKLARI

ok yaygn olarak kullanlan bir aydnlatma aralardr. zellikle dramatik aydnlatmalarda, nc boyutu ortaya karrlar. Dorusal k verip ve k younluunu olduka kk blgeler zerinde toplayabilirler. Bu kaynaklar yksek k verimine sahiptirler. In as istenen ynde datlabilir veya daraltlabilir. In younlatrlmas; k kaynann nnde bulunan bir mercek ve ileri geri hareket eden bir ampl ile gerekletirilir. Spot klarn gleri, ampuln gc ve nne takl olan frensel mercein yayma zelliine baldr.

48

Fotoraf 6.1 Spot Lamba rnekleri

Parabolik Spot

zellikle bir kiiyi veya bir objeyi n plana kararak, dier detaylar geri plana atmak, seyirci zerinde dikkati ekip, psikolojik bir etki yaratmak iin kullanlan projektrlerdir. Spot gvdesinin n blmde filtre kza bulunur. Bu kzaa taklan filtreler yardmyla k iddeti, younluu ve rengi deitirilebilir. Parabolik spot kullanmann avantajlar: Kontrastlk oran yksek daha sanatsal resimler elde edilir. Enerjinin kstl olduu yerlerde, rnein ky veya yaylalarda az enerji ile alrlar. Az malzeme tanmas gereken yerlerde bu sistemle daha kolay hareket kabiliyeti kazanlr. Daha az ayak ve kablo tanr. Birok filtre, kelepe ve gobo kullanmak yerine aynalarla daha az aksesuar kullanlr. Bu sistemle daha abuk ve kontroll k yaplabilir. Birok projektr elektrikle beslemek yerine bir veya iki parabolik spot kullanmak daha ekonomiktir. Daha az projektr iin kiralama creti denir.

6.2.El feneri

49

Normalde kullanlan el fenerleri hem k ss hem de iddeti bakmndan dk olduundan ekimlerde kullanlmazlar. ekimlerde kullanmak iin daha iddetli k veren el fenerleri vardr. El feneri kullanarak biraz sis ve toz yardm ile deiik efektler yaratlabilir.

6.3.Gn I Projektrler
Kullandklar lamba nn renk zelliine gre isimlendirilmilerdir. Bu lambalar HMI, CID veya CSI denilen ve 5600 - 5700 Kelvin derecesinde k veren lambalardr. Lamba iindeki gazn yksek bir elektrik gcyle atelenmesi ve gazn reaksiyona girmesi ile k verir. HMI - Hydrarggyrum Medium Arc-Length Iodide CID - Compact Iodide Daylight CSI - Compact Source Iodide

Lambann alma prensibi elektrik devrelerinde floransan devrelerin alma prensibinin aynsdr ve lamba iindeki gaz atelemek iin yksek gce, tetikleme elektronik devresine ve gc ykseltmek amacyla bir balasta ihtiya vardr. Projektr, lambann bu alma prensibine gre bir balast ile birlikte kullanlr. Enerji balasta balanr, balasttan projektre giden kablo ile devre tamamlanr. Bu bilgi kablosunun sabit uzunluu nedeniyle projektr balasttan fazla uzaklaamaz. Ancak projektr gvdesinin ok yksee konulaca veya projektrn konulduu yere balastn smamas gibi zel durumlarda kullanmak amacyla uzun kablolar retilmitir. Gn projektrleri lambalarnn alma prensibi nedeniyle dimmerlere, k masalarna balanamaz. Balastn ve lambann almas iin sabit bir gerilim gerekmektedir. Bu nedenle k iddetleri ancak filtrelerle deitirilebilir. Ik iddetinin kontrol edilememesi gvdelerinin ok ar ve hantal olmas ve balast ile kullanlmak zorunda olmas nedenleriyle gn projektrlerini stdyolarda kullanma imkann azaltr. Ancak ok byk film platolarnda, profesyonel stdyo almalarnda portatif sistemler kullanlmas kanlmazdr. Gn projektrlerinin gleri daha kolay hesaplamalar yaplabilmesi amacyla belirli standartlarda retilmektedir. 200w - 575w - 1200w - 2500w - 4000w - 6000w - 12000w - 18000w - 20000w. Yksek akm ile alan 12000w ve 20000w gn projektrleri fazl olarak retilmektedir. HMI (Hydrarggyrum Medium Arc-Length Iodide)

HMI lambalar, tungsten halojenlere gre -drt kat daha fazla k retir ama ayn g birimi bana %75 daha az elektrik harcar. HMI lambalar enerjiyi a dndrmekte daha etkili olduundan, ayn gteki tungsten lambaya gre daha az s retir. HMI lambalar gn na ok yakn bir k olutururlar. 18 ve 12 kw'lk HMI lambalar

50

bugn kullanlan en gl fresnel lambalardr. ok geni bir alan aydnlatlacaksa ya da yksek kare ekimlerde gl k gerektiinde son derece kullanldrlar. Pencereden giren gne etkisi gibi ok belirgin hatlar gerektiinde ok ie yarar. Keskin gne altnda yaplan ekimlerde reflektr ya da ipek kullanmadan gn n dengeleyen ve glgeleri gerektii kadar yumuatan ender kaynaklardandr.

Fotoraf 6.1: ift tarafl yanstc (Beyaz/Gm)

6.4.Yardmc k kaynaklar kullanlrken dikkat edilmesi gereken noktalar

Gn projektrlerinin zellikle gl k iddeti verenleri ardr. Tama srasnda bu arlk alk almayan biri iin bel kemii ve omurilikte sakatlanmalara neden olabilir. Ik aya zerine konulurken vcuda zarar vermemek iin yardm almak akllcadr. Byk ve ar gvde, k aya zerinde eitli d etkenlerle devrilebilir. Bu nedenle gvenlik nlemi almak yerinde olur. Projektr k ayana konularak ykseltildiinde, ayarlamak iin yukardaki gvdeye ulamak gerekir. Bunun en iyi yolu merdiven kullanmaktr. Dengesiz bir eyin zerine karak projektr devirme tehlikesi vardr. Projektr lambalar radyasyon yaymaktadr. Gn projektrlerinde ise bu oran fazladr. Bu nedenle gvde kapaklarna bir gvenlik anahtar konulmutur. Projektr alrken gvde aldnda lambaya gelen enerji kesilerek radyasyonun direk temas engellenir.

51

Projektr lambalarnn zellikle gece veya lo ortamlarda, bir ok uan bcein sinir sistemini etkileyerek a ynelmelerine neden olacaktr. Bu durumda projektrn yannda durmamak gerekir. zellikle sivrisinekler n yaknndaki insana saldracaktr. Kk sinekler gze kaabilir, elbiseden ieri girebilir.

7. IIK YANSITICILAR
7.1.Tanm
I ynlendirmek amacyla kullandmz malzemelerdir. Reflektrler sayesinde sert yumuattmz gibi belirli bir noktaya veya datarak daha ok alanlara ynlendirebiliriz. Herhangi bir k kaynandan yaylan k demetini kontrol edebileceimiz bir ada ynn deitiren malzemelerdir. ngilizce'den dilimize evirdiimizde reflection kelimesinin karl yansma ve reflector kelimesinin karl yanstc olmasna kar fotoraf ve sinema sektrnde reflektr olarak benimsenmitir. 7.2.levi In temel zelliinden biri olan yansmay n fiziksel zelliklerini bilerek incelemekte reflektrlerin mantn anlamak asndan yarar var. Kaba hatlaryla k n bir cisme arptnda ayn ada yansr. Eer n arpt cisim renkli ise n arpt cismin renginde yansr. In arpt cisim yzeyi dz deilse bu yansma as deiir. Projektrden veya dier k kaynaklarndan yaylan yanstmak iin profesyonel reflektr malzemeleri retilmitir. Bu malzemeler alminyum folyo veya rulo filtre gibi tabakalar eklindedir. Bu tabakalar bir tahta ereve zerine yaptrarak veya retici firmalar tarafndan bu amala hazrlanan portatif metal ereveleri kullanarak byk yzeyler elde edilmektedir. I yanstmak amacyla kullanlan profesyonel reflektrlerin haricinde doada veya altmz ortamda bulunan ve yanstan faktrleri de gz ard etmememiz gerekir. Deniz kenarnda alrken sudaki yansmann etkileri hi de yabana atlamaz. Reflektrn bir baka kullanm alan da projektrlerdir. Reflektr olarak projektrlerde nikelaj kapl parlak bir metal kullanlmtr. Bu gvde iindeki snn yksek olmas yzndendir. Alminyum gibi hafif metallerin zerinin nikelaj kaplanmas ile sert reflektr tabakalar elde edilmitir. Tabaka yzeyinin dz olmas veya przletirilmesi n yansmasn deitirmekte ve bu ekilde yansyan n iddeti kontrol edilmektedir.

52

Beyaz bir duvar, kat veya perde isteimiz dnda yanstc grevi yapar. Fakat bu zellii kullanarak avantaj da elde edebiliriz. Ancak ayn duvar, kat veya perde renkli ise k cismin renginde yansyacaktr ve bu durum bizim iin avantaj olmaktan kabilir. 7.3.nemi Uzak mesafelere projektr tamak yerine reflektrleri tayarak daha kolay k yapabiliriz. retici firmalar tarafndan zel olarak retimi yaplan portatif metal ereveleri kullanarak byk yzeyler elde edilmektedir. effaf filtrelerin bu erevelere monte edilmesiyle yumuatarak ynlendirmek mmkn olur. zellikle d mekan almalarnda gne n byk alanlara yanstmak iin dev reflektrlere ihtiya duyulur. Bu reflektrleri arlndan dolay ve rzgarda sallanacan dnrsek kontrol etmek iin mekanik dzenler de retilmitir. 7.4.Ik yanstclarnn eitleri

7.4.1.Renge gre

7.4.1.1.Beyaz

102cm apnda alr kapanr emsiye eklindedir. Ik kaynandan gelen n yn lendirilmesinde kullanlr. Gittike younluu azalan yansma sayesinde deiik kontrastlklar elde etmek mmkn olur. Beyaz olmas sayesinde k kaynandan gelen n renk scakl deimez. Yumuayarak datlr.

7.4.1.2.Gm
102cm apnda alr kapanr emsiye eklindedir. Ik kaynandan gelen n ynlendirilmesinde kullanlr. Gittike younluu azalan yansma sayesinde deiik kontrastlklar elde etmek mmkn olur. Gm renkli olmas sayesinde k kaynandan gelen n renk scakl deimez. Ik yumuayarak ancak bir ynde ynlendirilerek datlr.

53

Fotoraf 7.1. Gm ve altn rengi yanstclar.

7.4.1.3.Altn
zellikle portre ekimlerinde ten rengini kuvvetlendirmek iin, renk scakln artrmak iin stdyolarda kullanrlar.

7.4.2.Malzemeye gre
eitli malzemelerden retilmi yanstclar piyasada satlmaktadr. Ancak bunlar kendimizde yaparak daha ucuza getirebiliriz.

7.4.2.1.Bez
elik ereveli kuma reflektrler katlandklarnda az alan kaplarlar ve hafif olduklarndan her yere tanabilirler. zel bir kumatan retilmilerdir. I yanstan bu kuma yzeylerin iki yz farkl ve deiik yansmalarn salanabilecei ekilde retilebilirler. In renk ssn deitirerek veya geldii gibi yanstmak mmkndr.

7.4.2.2.Kat
stenilen etkiyi yaratmaya ynelik yada aydnlatma arac olarak eitli renklerdeki katlar yanstc olarak kullanabiliriz.

7.4.2.3.Ayna
Fotoraf ekilecek konunun yeterince k alamad durumlarda yakn evredeki yada ortamdaki ktan faydalanmaya yarayan reflektrlerdir.

7.4.2.4.Metalik folyo

54

Bir kartonu, her yerde bulabileceiniz alminyum folyo ile kaplayarak deiik boyutlarda ve ok az bir maliyetle kullanl bir yanstc haline getirebilirsiniz. Hatta kaplayacanz alminyum folyoyu buruturarak deiik iddetlerde yanstclar elde edebilirsiniz. Hatta mat ve parlak beyaz yzeylere sahip yanstclar yaparak zellikle makro ekimlerde de kullanabilirsiniz.

7.4.2.5.Strafor
I yumuatarak yanstmak amacyla kullanlr. Ucuz ve hafif bir malzemedir. Kolayca tanabilir. Straforlar birbirine ekleyerek ok byk yanstc alanlar yaratlabilir.

7.5.Ik kesicileri

Fotoraf 7.2 eitli k kesiciler

7.5.1.Tanm
I kontrol etmek amacyla kuma, plastik veya tahtadan yaplm malzemelerdir. Gne veya projektrden yaylan kesmek, yumuatmak, rengini deitirmek datmak, yaymak yumuatmak veya yaymak iin kullanlrlar.

7.5.2.levi 55

Gne veya projektrden yaylan kesmek, yumuatmak, rengini deitirmek datmak, yaymak yumuatmak veya yaymak iin kullanlrlar. Ik kesiciler be eittir. Bunlar: Delikli kesiciler, Nokta kesiciler, Reflektr kesiciler, Tl kesiciler, pek kesiciler

56

9. YARDIMCI EKPMAN VE AKSESUARLARIN TEMZLK VE BAKIMI

9.1.Bakm malzemeleri
9.1.1.Bezler

zerinde toz biriken makine ve objektif gvdesini temizlemeye yarar. Antistatik zellii ile tozlar yzeyden toplar. Bnyesinde kimyasal bir madde bulundurur ve bu kimyasal srdmz yzeyde toz yapmasn engeller, toz kayar veya puardan hava flemeyle gider. Dz yzeylerde daha iyi sonu verir. Nem ve slanmaya kar etkili deildir bunun nedeni emici zelliinin olmamasdr. Mutlaka tama srasnda torba iinde saklanmaldr. Tozdan ve ar sdan uzak tutmak gerekir. Gne altnda kaldnda kimyasal maddesi kurur ve ie yaramaz. An tistatik bez temizlenemez ve ykanamaz. yice kirlenip ie yaramaz duruma gelince atlr.

9.1.2.Solsyonlar
eitli nedenlerle kirlenen ve zerine ya yapm lensi ve filtreyi temizlemek iin kullanlr. nsan elinden bulaan doal vcut yan temizlemek iin dier temizlik malzemeleri ie yaramayabilir oysa lens ampuan iindeki kimyasal madde ile bu ya kolayca temizler. Sprey eklinde olan lens temizleme svlar da retilmitir. Spreylerin riski kullanm srasnda dier mekanik blmlerin korunmas gereidir. Pskrtme ilemi sadece lense yaplmaldr. Parasoleyler bile bu kimyasal svdan etkilenebilir.

57

nce pamuklu ubuu camn zerindeki lekeler kncaya kadar, zellikle lens kenarlarn iyice sileriz. Filtre, vizr lensi ve objektif lensi birka damla sv ile slatlrz ve kurumas beklenir. Kuruyan yzey zerine tekrar sv damlatlr ve objektif temizleme kadyla, beziyle silinir.

9.1.3.Yalar 9.1.4.Fralar
Kaliteli bir samur fra filtre ve objektif lensinin kenar ukurlarna dolan tozlar ve pislikleri karmada kullanlabilir.Objektif kad veya gderi partiklleri ereve kenarlarna skr ama fra ile temizlenebilir. zellikle lens temizlik malzemelerinin ulaamad derinde bulunan objektif arka lensinin temizliinde fra kullanlmaldr. zel olarak retilmi zerinde antistatic kimyasal bulunan fralar fotograf malzemesi satclarnda bulunur. Byk boy makinelerin ve fotograf aksesuarlarnn temizlii iin byk boy antistatic fralar retilmitir. Byk boy fralar ilk bakta boya frasna benzese de hem daha pahal hem de kimyasal madde ile retilmitir. Belki zelliini yitirdii zaman dier amalar ile kullanlabilir ancak toz alma ve temizlik amacyla kullanlrken baka ilerde kullanlmamaldr. Film Temizlik Fralar

Filmleri bir bez ile silmek yanltr. Film bezin silindii dorultuda izilir. Gz ile fark edilemeyecek kadar kk izikler de filme ok zarar verir. Film zerindeki tozlar ve yabanc maddeleri temizlemek iin zel fralar retilmitir. Bu fralar antistatik zellik tadndan kk partiklleri zerine ekerek toplar.

9.1.5.Hava veren malzemeler

Kamerann gvdesini, objektifin halkalarn ve gvdesini tozdan arndrmak amacyla puardan daha tazyikli hava flemek amacyla zel spreyler retilmitir. Hava Spreylerinin iinde baka bir kimyasal madde bulunmaz. Sadece sktrlm gaz vardr ve yzey zerine konan tozlar fleyerek temizlemek amacyla yzeye tatbik edilebilir. Objektiflerin gvdeleri ve halkalarna uygulansa bile objektifin lensine uygulanmamaldr. zellikle belirli bir mesafenin altnda objektif lensinde lekeler oluturduu gzlemlenmitir.

58

9.2.Yardmc ekipman bakmnda dikkat edilmesi gereken hususlar 9.3.Korozyon ve nemin aksesuarlara etkileri 9.4.Temel elektrik
9.4.1.Sigorta 9.4.2.Voltaj 9.4.3.Amper 9.4.4.ebeke elektrii 9.4.5.AC / DC akm 9.4.6.Volt, akm, diren lm, vb. 10. BATARYALARIN KULLANIMA HAZIR HALE GETRLMES 10.1.Batarya ve pil eitleri 10.1.1.Yeniden arj edilebilen (recharge) batarya ve piller 10.1.2.Nikel Kadmiyum piller

59

10.1.3.Nikel Metal Hidrit piller 10.1.4.Lityum on piller 10.1.5.Yeniden arj edilemeyen batarya ve piller 10.1.6.Muhtelif alkalin piller 10.1.7.Gm oksit piller 10.1.8.inko - Karbon pilleri 10.1.9.Cval piller 10.2. Batarya ve pil kullanmnda dikkat edilecek noktalar 10.2.1.Kullanlan bataryann / pilin zellii 10.2.2.Kullanma ve saklama koullar 10.2.3.arj edilebilir (recharge) batarya ve pilleri doldurma sreleri 10.2.4.arj edilebilir (recharge) batarya ve pilleri kullanma sreleri 10.2.5.Batarya ve pillerde Art (+) eksi (-) kutuplar 10.2.6.Doru arj cihaz ve voltaj kullanm 10.2.7.Bitmi, bozulmu batarya ve pillerin imhas

60