BIOLOKI PROCESI PREIAVANJA OTPADNIH VODA

Nakon uklanjanja suspendovanih estica, i koloidno dispergovanih estica koje mogu da se taloe, preostale netaloive koloidne estice i rastvorene organske materije moraju se iz vode ukloniti tzv. sekundarnim preiavanjem, a to se najee izvodi biolokim procesima preiavanja. Bioloko preiavanje zasniva se na aktivnosti kompleksne mikroflore, koja u toku svog ivotnog ciklusa usvaja organske i (mali) deo neorganskih materija koje ine zagaenje otpadne vode, koristei ih za odravanje ivotnih aktivnosti i za stvaranje novih elija. Biolokim preiavanjem je mogue iz otpadne vode ukloniti najvei deo organskog zagaenja, ali je nije mogue u potpunosti preistiti.

 Bioloki procesi preiavanja su u osnovi isti kao i procesi samopreiavanja u prirodnim vodama; razlika je u tome to se bioloki postupci zasnivaju na veoj ili manjoj kontroli rasta i razvoja mikroflore i po tome su sliniji procesima industrijske mikrobiologije, od kojih se pak razlikuju u nekoliko bitnih elemenata: (1) mikroflora potie iz prirodne sredine a njen rast i razvoj se ne odvijaju u optimalnim fiziolokim uslovima; (2) koncentracija supstrata je obino preniska (u nekim sluajevima i previsoka) za optimalan rast i razvoj mikroflore; (3) proces se vodi u cilju razgradnje organskih materija a ne u cilju stvaranja biomase ili produkata metabolizma mikroflore.

 Zadatak biolokog preiavanja je da se u to veoj meri uklone bioloki razgradljive organske materije. Razgradnju organskih materija vre razliite vrste mikroorganizama. Biolokim preiavanjem koloidne i rastvorene organske materije prevode se u oblik manje ili vie stabilizovanog mulja, koji se pre isputanja otpadne vode u prirodnu sredinu mora iz vode odstraniti taloenjem.

 Bioloki procesi se takoe koriste i za uklanjanje azota (kao biogenog elementa) iz otpadnih voda, procesima nitrifikacije i denitrifikacije. Biolokim putem se moe ukloniti i organska frakcija muljeva koji nastaju tokom primarnog preiavanja otpadne vode (primarni mulj), i razgraditi viak biomase mikroflore iz procesa biolokog preiavanja otpadne vode (sekundarni mulj), to se naziva (bioloka) stabilizacija muljeva ili digestija.

 Bioloki mulj pokazuje adsorpcionu mo. Na njega se mogu adsorbovati bioloki teko razgradljive pa ak i toksine materije i sa njime zajedno ukloniti. Adaptacijom mikroorganizama neke od ovih materija mogu biti i delimino razgraene. Razlikujemo: aerobni i anaerobni bioloki proces preiavanja, Ovi se procesi zasnovane na biolokoj aktivnosti aerobnih, odnosno anaerobnih mikroorganizama.

 Anaerobno bioloko preiavanje se primenjuje u sluaju znatnog optereenja otpadne vode bioloki razgradljivim organskim materijama. Za aerobno bioloko preiavanje potrebno je dovoenje dovoljne koliine kiseonika, kako bi se otpadna voda odrala u aerobnim uslovima. Zadatak preiavanja otpadnih voda nije da se razgrade neistoe i da se one u prirodne prijemnike ispuste u drugom obliku, nego de se one iz otpadne vode eliminiu, i da se na taj nain uklone tete.

 U biolokim procesima uestvuju heterotrofni organizmi (organizmi koji ne mogu sami da vre sintezu sastojaka) koji organske materije uzimaju iz otpadne vode i koriste kao hranu i ugrauju je u biomasu - asimilacija. Energiju koja je za to potrebna organizmi dobijaju oksidacijom, drugog dela hrane, koja se vraa u rastvor u obliku minerala oksidacija (mineralizacija).

 Organizmi mogu da koriste samo one materije koje imaju karakter hranljive materije. U tom pogledu otpadne vode, kako komunalne tako i industrijske, predstavljaju izuzetno defektne rastvore, iz razliitih razloga: sadraj hranljivih sastojaka je relativno mali, sastav je promenljiv sa vremenom, za heterotrofne bakterije idealan odnos sastojaka u razgradljivim jedinjenjima bio bi C:N=12:1, i C:P=30:1 ili HPK:N:P=100:5:1. Pod ovim uslovima koliina ugljeninih jedinjenja bila bi dovoljna da se pri oksidaciji dobije dovoljno energije, tako da se preostali deo ugljeninih jedinjenja, zajedno sa N i P, potpuno prerade u biomasu organizama. U praksi ovaj uslov obino nije ispunjen, jer u komunalnoj otpadnoj vode nedostaje C, a kod industrijskih otpadnih voda esto nedostaju N i P.

Neravnomeran odnos C, N i P
Zbog toga pri biolokom preiavanju komunalnih otpadnih voda nije mogue potpuno uklanjanje N i P, dok kod industrijskih otpadnih voda nedostaje mogunost sinteze belanevina tako da se ugljenina jedinjenja samo delimino asimiluju, dok se drugi deo delimino metabolizuje i odlazi u prirodni odvodnik u obliku proizvoda fermentacije. Zato je potrebno u svim sluajevima ispitati koliinu sastojaka u otpadnoj vodi, da bi se eventualno nedostajui sastojci dodali.

 Za efikasno bioloko preiavanje otpadne vode potrebno je da se podese i odravaju povoljni uslovi u ivotnoj sredini (otpadnoj vodi) To su pH vrednost, temperatura, sadraj bitnih hranljivih elemenata i elemenata koji su potrebni u tragovima, podesna koncentracija kiseonika, ili njegovo odsustvo, odgovarajui hidrodinamiki uslovi (odravanja aktivnog mulja u suspenziji ili obrataja pogodne debljine na ispuni biolokog filtra). Za rast mikroorganizama takoe je potrebno da ostanu u sistemu dovoljno dugo vreme, radi razmnoavanja. Ovaj period zavisi od njihove brzine rasta, koja odgovara brzini kojom oni metabolizuju, odnosno koriste otpadne materije iz otpadne vode.

Relativni broj mikroorg. prilikom preiavan ja otpadne vode

Najvaniji organizmi za proces ragradnje organske materije su: bakterije(1), fitoflagelate (2), zooflagelate - hrane se hranljivim materijama i bakterijama (3), amebe (4), slobodne cilijate (5), vezane cilijate (6), suctoria (7). Dejstvo preiavanja dopunjuju vieelijski organizmi, od kojih se u postrojenju naroito sreu rotifere (8).

Delovanje pojedinanih mikroorganizama uvek se udruuje kako u prirodi tako i u sistemima za bioloku obradu otpada (otpadnih voda) a to znai da ogroman broj elija (i preko 106 elija po jednom mililitru) istovetnih ili razliitih mikrobiolokih vrsta deluju u istom smislu.

 Kod biolokog preiavanja aktivnim muljem bakterije zajedno sa organskim materijama obrazuju pahuljice mulja, pri emu produavanjem vremena zadravanja mulja, odnosno starosti mulja u sistemu, poboljava se njegova taloljivost. U protonim kulturama mogu se u svakom trenutku, u pojedinim delovima objekta, nai organizmi u razliitoj fazi razvoja, zavisno od prisustva i koncentracije hrane, koncentracije i starosti mulja i dr.

Aerobni proces preiavanja

Postupak sa aktivnim muljem Lagune Bofilter Biodisk

 Primenjuje se u obradi otpadnih voda sa malom i srednjom koncentracijom organskog zagaenja, tj. u obradi slabo i srednje optereenih otpadnih voda. Aerobno preiavanje delimo na postupke: sa suspendovanom mikroflorom i postupke sa imobilisanim slojem, tj. mikroflorom imobilisanom na pogodnom inertnom nosau.

Aerobni postupci sa suspendovanom mikroflorom

Postupci sa suspendovanom mikroflorom su najraireniji vid aerobnog procesa preiavanja, u prvom redu za obradu velikih koliina slabo i srednje optereenih otpadnih voda, kao to je, na primer, komunalna otpadna voda. U daleko najveem broju sluajeva primenjuju se: postupci sa aktivnim muljem, a sreu se jo aerobne aerisane lagune i aerobna (plitka) jezera.

Postupci sa aktivnim muljem

Aktivni mulj je naziv za bioloki aktivnu biomasu aerobne mikroflore, suspendovane u otpadnoj vodi u obliku flokula, pri emu se u flokulama sem ivih, aktivnih, mikroorganizama nalaze i mrtve elije kao i organska (biorazgradljiva i bionerazgradljiva) i neorganska materija iz otpadne vode koja se preiava. Otpadna voda se uvodi u reaktor u kome se aktivni mulj odrava u suspenziji. Posredstvom aerobne mikroflore aktivnog mulja odigrava se bioloka oksidacija organskog dela zagaenja otpadne vode, odnosno teku, praktino istovremeno, reakcije disimilacije, tj. oksidacije organske materije.

ema cirkulacionog aeracionog bazena 1-pumpna stanica, 2-propelerna pumpa, 3-cirkulacioni kanal

Sastav mikroflore aktivnog mulja

Najvaniji i najzastupljeni]i mikroorganizmi aktivnog mulja su bakterije. Uglavnom se radi o gram-negativnim bakterijama rodova Pseudomonas, Zooglea, Achroniubiiaer, Flavobacterium, Nocardia, Mycobacterium, kao i o nitrifikacionim bakterijama Nitrosomonas i Nitrobacter. Javljaju se i filamentozne bakterije, rodovi Sphaerottius, Thiothrix, Lecicothrix, Geomchum i sline. Vanu ulogu u preiavanju aktivnim muljem imaju i druge vrste mikroorganizama: protozoe, koje se hrane dispergovanim (neinokulisanim) bakterijama i nilifere koje uklanjaju male, neistaloene flokule aktivnog mulja, igraju znaajnu ulogu u zavrnom preiavanju, tzv. poliranju, efluenta aerobnog reaktora.

Uloga kiseonika

Kiseonik za bioloku oksidaciju se obezbeuje stalnom aeracijom otpadne vode u reaktoru, ime se obino postie i potreban stepen meanja za odravanje flokula aklivnog mulja u suspenziji, a ukoliko to nije dovoljno potpuno meanje se obezbeduje mehanikim meanjem.

Osnovni tehnoloki parametri

Osnovni tehnoloki parametri preiavanja aktivnim muljem su: optereenje procesa, specifina brzina razgradnje (utroka) zagadjenja, i srednje vreme zadravanja mikroorganizama (ili starost mulja).

 Proces preiavanja aktivnim muljem se kontrolie koliinom mulja iznetog iz sistema (koja zavisi od koncentracije mulja u reaktoru) i srednjim vremenom zadravanja mikroflore u sistemu. Koliina mulja koja se iznosi iz sistema mora biti manja od neto prirataja mikroflore, kako ne bi dolo do ispiranja" mikroflore, tj. do smanjivanja koncentracije aktivnog mulja u reaktoru.

Izbor postupka sa aktivnim muljem

Izbor reaktora. Konvencionalni postupak Stepenasta aeracija Kontaktni postupak Postupak sa produenom aeracijom Reaktor sa potpunim meanjem

Aerobne aerisane lagune i aerobna jezera

Postupci aerobnog biolokog preiavanja sa suspendovanom mikroflorom koji su bliski prirodnim aerobnim procesima samopreiavanja su aerobne aerisane lagune i (naroito) aerobna jezera. Radi se o velikim otvorenim zemljanim bazenima (prirodnim ili vetakim kopanim) koji slue kao bioloki reaktori u kojima se aerobnim putem preiava otpadna voda. Ovi se postupci koriste kada se ima na raspolaganju dovoljna povrina zemljita i kada se moe tolerisati emisija intenzivnih mirisa nastala zbog aeracije i zbog velike povrine vode (obino u sluaju dovoljne udaljenosti od stambenih etvrti). Vetake, kopane, lagune ili jezera su obino pravougaonog ili kvadratnog oblika, dok su prirodne nepravilnog oblika odnosno prate konfiguraciju terena.

Aerobne aerisane lagune i aerobna jezera

Aerobni postupci sa imobilisanom mikroflorom

Aerobno preiavanje otpadne vode sa imobilisanim slojem (fiksiranim filmom) mikroorganizama na inertnom nosau, tzv. aerobna biofiltracija, je postupak koji se uglavnom koristi za preiavanje komunalne otpadne vode manjih naselja i za prethodnu obradu pojedinih industrijskih otpadnih voda. Od postupaka aerobne biofiltracije danas se najvie koriste: kapajui filtar i tzv. biodisk, tj. biofiltar sa rotirajuim ploama (diskovima) kao nosaima imobilisanog sloja mikroorganizama.

ematski prikaz biofilma u kapljuem filtru

 Biodisk" je aerobni biofiltar sa rotirajuim plastinim perforiranim diskovima (koji slae kao nosai imobilisane mikroflore) postavljenim na malom rastojanju na horizontalnoj osovini i uronjenim skoro do polovine (obino oko 40%) u sud sa opadnom vodom

Biodisk

ANAEROBNI PROCESI PREIAVANJA OTPADNIH VODA

Proizvodnja biogasa
Proizvodnje biogasa relativno je jednostavan, i obuhvata tri osnovne faze: pripremu sirovina anaerobno vrenje (koje se jo naziva i truljenje, digestija, metansko vrenje) prihvat i obrada proizvedenog gasa i anaerobno prevrele tenosti. Biogas koji se dobija metanskim vrenjem moe se koristiti na vie naina. On je pre svega znaajan kao energetski izvor, ali se moe koristiti i kao sirovina za proizvodnju razliitih hemijskih proizvoda.

VODA ZA RAZBLAIVANJE

SIROVINE ZA PROIZVODNJU BIOGASA

DODACI ZA KORIGOVANJE SASTAVA SIROVINE

RECIRKULACIJA IZBISTRENE TENOSTI

PRIPREMA SIROVINA ANAEROBNO VRENJE

REC IRK ULA CIJA MU LJA

TOPLOTNA ENERGIJA BIOGAS

ANAEROBNO PREVRELA TENOST

PRIHVAT PREVRELE TENOSTI

PRIHVAT GASA

OBRADA PREVRELE TENOSTI

PREIAVANJE GASA

KORIENJE/ODLAGANJE PREVRELE TENOSTI KORIENJE GASA

U BRI VO ODLA GANJ E OKOL INU AERO BNA OBRA DA itd. STO NA HRAN A

SAGOREVANJE GASA

Blok ema tehnolokog procesa proizvodnje i korienja biogasa

TOPL OTNA ENER GIJA

POG ONSK O GORI VO

ELEK TROENER GIJA

HEMI JSKA SIRO VINA itd.

TIPOVI ANAEROBNIH BIOLOKIH REAKTORA