DEMOKRATK KONFEDERALZM

Bu projeyi (Demokratik Konfederalizmi) 1 Mays kutlamalarna, Mays ay olmas itibariyle Denizlerin, Mahirlerin ve ehitlerimzin ansna adyorum.

Abdullah CALAN

Abdullah calan Sosyal Bilimler Akademisi Yaynlar

indekiler Haram deolojilerden nsani Yaama Doru Tarih Merkezi Devletsel Deil, Konfederaldr. Toplumun z Olan Demokratik Sistem Yegne zm Yoludur. Ortadounun Tarihsel Gerei Demokratik Cumhuriyet, zgr Yurtta Demokratik Konfederalizmin lkeleri Demokratik Konfederalizmin zellikleri Demokratik Konfederalizm Dnya apnda Solun Yeni Alm Olacaktr Platonik Halk Ballyla, Demokratik Politika Sanat Arasndaki Ba ve Fark yi Grmek Gerekir. Sonu

GR Demokratik konfederalizm kavramnn tartmaya almas lazmdr. Benim bu sylediim, Cumhuriyetin demokratiklemesidir. Benim sosyalizm anlaym u: Reel sosyalizm dhil, devlete dayanan bir sosyalizm anlayn doru bulmuyorum. Benim demokratik konfederalist anlaym budur. Demokrasiyi gelitirmeden sosyalizm olmaz. Sovyet hegemonyacl ile tutmad. Sovyetler Smer rahip devleti gibiydi. in de yle. O yzden ABD karsnda tutunamyorlar. Ortadounun mevcut durumu ne stten ABDyi, ne de alttan halk kabul eder. Ynetimler bu arada skmlardr. Ya kendilerini dntrrler, ya da ABDnin basks karsnda ezilirler. Yeni bir milliyeti dalga nasl gemii kaybettirdiyse, bugn de kaybettirir. Burada demokratik konfederalizm ila gibidir. ABD milliyetilii kkrtp bir yzyln kaybna yol aabilir. Milliyetilik bir yzyl kaybettirdi, bu yzyln da kaybolmamas iin demokratik konfederalizmi tabandan rgtlemek gerekir. Bu ana izgidir. Demokratla dayanan sosyalizm olmal. Bunun z daha nce program iin atm alt maddedir. AB demokratikleiyor, Trkiye demokratikleiyor, Krt hareketi demokratikleiyor. Bunlar bir sentez oluturmal. Yanl anlalmasn, Trkiye konfederalizm olsun demiyorum. niter yapsn koruyarak, ama demokratik bir cumhuriyet olsun diyorum. Talabani-Barzani devleti yerine Krdistan Demokratik Konfederalizmi diyorum. Bu, Trkiye Cumhuriyeti ile dost olmal. Demokratik konfederalizm Krt milliyetisi deildir. Milliyeti devletilikten uzak durulmas, demokratik ulusulua nem verilmesi ve AB srecinin bir sentez olarak alglanmas gerekir. Bu temelde halkn seferber olmasn istiyorum. Milliyetilii bylelikle tehlikeli olmaktan karrz. Btn dnya ve Ortadou halkna demokratik konfederalizmi hediye ediyorum Ortadou ve hatta btn dnya halklar iin geerli zm demokratik konfederalizmdir. Demokratik konfederalizm devlet olmayan, demokratik ulus rgtlenmesidir. Demokratik konfederasyon aznlk rgtlenmesidir; kltr rgtlenmesi, dini rgtlenme, hatta cins rgtlenmesi ve buna benzer rgtlenmelerdir. Buna demokratik ulus ve kltr rgtlenmesi diyorum. Her kyde demokratik bir komn kar. Her kltrel rgtlemenin, bunlarn tmnn birletirilmesi konfederasyondur. izgi olarak yanstlmal. Buna devlet olmayan demokratik konfederasyon diyorum. Bunun tarihi rnekleri de var. Daha nce Atina demokrasisi vard. Smerlerde de benzer bir rgtlenme vard. Avrupa konfederalizmi douyor. Ortadou konfederalizmi de olabilir. Krtler iin de Ortadouda Krt konfederalizmi uygundur. srail ve Filistin kendi aralarnda demokratik konfederalizmi oluturabilirler. 22 Arap devleti, kendi arasnda demokrasiyi gzeten demokratik konfederalizm olabilir. Trkler kendi aralarnda Trk demokratik konfederalizmi kurabilir. Btn Trkleri tek devlet bayra altnda toplayamazsnz. nk hepsi milli devletlerdir. Ancak kendi aralarnda demokratik konfederalizm olabilir. Krtler iin de bu uygundur. Krtler kendi iinde, snrlara dokunmadan, kendi aralarnda Krt demokratik konfederalizmini kurabilirler. Btn Krdistan paralar, snrlara dokunmadan, snrlar engel yapmadan, snrlar bir kpr olarak grp demokratik konfederalizmi gelitirebilirler. Krtler kendi aralarnda siyasi, kltrel ve politik ilikiyi salarlar. Snrlar ykmak deil, kpr yapmaktr. Bunun kimseye zarar yoktur. Bu yaplmazsa kan deryasna dner. Krtler kanl bir sreten ancak byle kurtulabilirler. Kansz Krt demokrasisi byle geliir. Aksi halde Filistin-srail benzeri kanl bir sre yaanr. Bu zm Krt milli devleti etrafndaki boazlamay nler. Bunun iin ulus devletlerin demokrasiye ak olmalar tek arttr. Krtlerin demokratik bir ulus olmalarna karmayacak, uzlaacak. Bu muazzam kazandrr. Trkiye, ran, Suriye ve hatta Krt devletii de buna engel olmamaldr.

HARAM DEOLOJLERDEN NSAN YAAMA DORU Son iki yz yln en tanrsal varl olarak kutsanan ulus-devletin kresel finans anda atlamas, bnyesinde zorla erittii, bastrd toplumsal gereklerin intikam alrcasna yeniden gndemlemesi birbirleriyle balantl srelerdir. Finans ann kr anlay ulus-devletin deiimini gerekli klmaktadr. Bunalmn sistemik olmasnda bu deiim nemli rol oynar. Neoliberalizmin yeni ulus-devlet inas ise bir trl baarl olamamaktadr. Ortadou deneyimleri bu bakmdan reticidir. Bu etkenler bir kez daha demokratik konfederalizmin gl bir seenek olarak gndemletiini gstermektedir. Sovyet Rusya deneyiminde balangta revata olan konfederalizmin merkezi devlet adna hzla ortadan kaldrlmas, reel sosyalizmin zlnn en temel nedenidir. Ulusal kurtulu hareketlerinin baarl olamay ve ksa sre iinde yozlamalar, demokratik siyaseti ve konfederalizmini gelitirmemeleriyle yakndan balantldr. Devrimci hareketlerin son iki yz yllk deneyimlerinin baarszla uramasnn temelinde de ulus-devleti daha devrimci sayp demokratik konfederalizmi geri bir siyasi biim olarak grerek tavr allar yatmaktadr. Kapitalist modernitenin z silah olan ulus-devlete sarlarak ksa yoldan byk toplumsal dnmleri gerekletireceini sanan kii ve hareketler, bu silahla kendilerini vurduklarn ok ge kavradlar. Toplumsal doaya ilikin pozitivist evrenselci, izgisel-ilerlemeci yaklam kendilerini er ge gerekleecek bir sosyalizm anlayna gtrmtr. Kutsal Kitaplardaki eskataloji (ahret inanc) bir nevi sosyalizm olarak yansma bulmutur. Toplumlar ilkel, kleci, feodal, kapitalist ve sosyalist olarak, dz bir izgide gelien modeller olarak tasvir edilmitir. Burada bir nevi kader anlay sz konusudur. Derinden etkilendiimiz bu dogmatik anlaylarn kkeninde dinsel kader ve ahret inancnn yattn fark etmek ac ve ge olmutur. Ulus-devlet demokrasi ve hatta cumhuriyetin inkr temelinde vcut kazanr Kapitalist modernite sreci devletin azami merkeziletii sretir. Toplumdaki siyasi ve askeri g merkezleri otorite denilen en gl tekel lehine alkonulur. Toplum azami lde siyasi ve askeri ynden gsz ve ynetimsiz braklr. Gelien modern monariler ve ard sra gelitirilen ulus-devlet, toplumun askeri ve siyasi bakmdan en gsz ve silahsz brakld ynetimler olarak ortaya karlar. Toplumsal huzur ve hukuk dzeni denilen olgu, burjuva snf egemenliinin kuruluundan baka bir ey deildir. Smrnn younlamas ve ald yeni biimler ulus-devleti zorunlu klmtr. ktidarn azami bir merkezi devlet olarak rgtlenmesi de diyebileceimiz ulus-devlet, modernitenin esas ynetim biimidir. Bir klf gibi stne giydirilen burjuva demokrasisi denilen uygulamalar, esas olarak toplumda iktidar tekeline meruiyet salamak iindir. Ulus-devlet demokrasi ve hatta cumhuriyetin inkr temelinde vcut kazanr. Demokrasi ve cumhuriyetler mahiyeti itibariyle ulus-devletten farkl ynetim biimleridir. Bu durumda tek alternatif demokratik konfederalizmdir. Bu, piramit tarz bir rgtlenme modelidir. Burada sz, tartma ve karar topluluklarndr. Tabandan en ste kadar delegeler seimle gelir ve tepede bir koordinasyonu oluturur. Delegeler halkn bir yllk memurlar gibi alr. Uluslarn kendi kaderini tayin hakk ilkesi, sadece devlet kurma hakk deildir. Demokratik konfederalizm ok nemli; bunu yalnz Krtler iin deil, Ortadou ve hatta dnya iin neriyorum. Ulus-devlete dayal tkanmada yol ac olur. Ulus-devlete dayal BM iflas etmitir. Irak sorunu bunu ortaya serdi. 20. yzyln son eyreinde yaanan zmszlk, Krfez, Irak ve Afganistann durumu ortada. BM aresiz. ABD bunu biraz kavram ama emperyalizmin model sunma olana snrl. Gerek demokratik alternatif yerine Trkiye, Msr, Afganistan gibi lkelerde gerek demokrasiyi rtbas eden sahte modeller peindedir.

Uluslarn kendi kaderini tayin hakk ilkesi, yalnzca devlet kurma hakk deildir. Lenin bunu mahvetti. Lenin ve Stalinin bunu ar bir ekilde devlet kurma ilkesi olarak ele almalar tarihi felaketler getirdi. Kurtulu iin sahte devlet toplukluklar yaratt. Uluslarn kendi kaderini tayin hakkn ben yle alglyorum, nk Krtlerde de bunun peine den bir kesim var: Bu hak kendi demokrasisini ve devlet olmayan kendi ynetimlerini kurma hakkdr. Devlet olmayan topluluklarn btn sorunlarn kendilerinin tartacaklar, kararlatracaklar; kylerde, mahallelerde ve ehirler erevesinde kendi sorunlarn kendileri tartarak kararlatracaklar ve zecekleri bir model kurma hakkdr. Krt halk iin be bin yllk -Glgameten beri ibirliki Enkidu rneini vermitim- ucuz ibirliki bir devlet kurduruyorlar. O devletin kuruluuna saldrmyorum. Ama Ortadouda bu devlet sonuta despotik devlet karakterine brnr. Bu devletleri kimin kurduu bellidir. Bu devlet halkn kann emecek, nk demokrasiyle alakalar yok. imdi kendilerini devlet bakan ilan ediyorlar. Ama benim ulusdevlete kar km, Zerdt ve Hz. brahim k gibi grkemlidir. Hz. brahimin Nemruta kar yapt k kadar deerlidir. Kendimi vmek iin sylemiyorum, benim vlmeye ihtiyacm yok, ama km anlamldr, anlamak isteyenler anlayabilir. Nemrutlara boyun mu eeceim? Aa taslaklarna boyun emem. Ulus-devlet ideolojisi haramdr, bin defa kuru ekmek yerim, bu devletlere minnet etmem, onlarn her eyi haramdr. Kriz dnemlerinde modern sistemler dourgan olurlar. Tm uygarlk tarihinde denendii gibi, modern zamanlarda da sistemlerin birbirlerini imha etme ve tekelleme abalar sonu vermedii gibi, bunun bedeli de ar olmutur. phesiz tad krlkler bu sistem savalarnn bilanolarn ok arlatrmtr. Sistemler birbirlerine ar basarak yaamaya devam etmek isteyeceklerdir. Kresel dzeyden yerel dzeylere kadar hep hegemonyalar dayatlaca gibi, kart direniler de deneylerden kardklar derslerle daha da glenerek devam edeceklerdir. zmszlkler devam ettike, bar ve sava hep beraber yaamaya devam edeceiz. zmlemeler ve zmler daha baarl olduka, doruyu, iyi ve gzeli daha ok yansttka, elbette barszlk ve savaszlk hali diyebileceimiz daha arzulu, gzel bir dnyay hayal edebiliriz, gerekletirebiliriz. Elbette daha ok bar, daha az sava da deerli bir haldir ve gerekletirilme abalar soyludur; yalnzca ilkeli, onurlu olmak kaydyla. Kresel finans kapital hegemonyasnn kendisini en derin kriz sreci olarak tanmladk. Gelimeler bu tanm dorulamaktadr. Ayrca krizin sistemik ve yapsal olduunu da kapsamlca dile getirdik. Gncel kriz haberleri bile sistemik ve yapsal karakteri dorulamaktadr. Kriz dnemlerinde modern sistemler dourgan olurlar. Kimileri felli doum yapt gibi, salkl doum yapanlar da eksik olmaz. Kapitalizmin liberal topyasnda ok geni ve eklektik zmler paketi hi eksik olmaz. Gnlk, haftalk, aylk, yllk, on yllk, elli yllk planlar yapp duruyorlar. Bu onlarn iidir. Yapmaya devam edecekler. Toplum her zamankinden daha fazla ahlaki ve politik niteliinden yoksun klnmtr. Demokratik modernite glerinin ans da bu kriz dnemlerinde daha fazla alabilir. Arkalarndaki muazzam direni tarihleri, zgrlk ve eitlik topyalar nlerini aydnlatyor. Ayrca yenilgi ve yetmezliklerden kardklar byk dersler vardr. Hepsini i ie entelektel, ahlaki ve politik grevler demeti olarak kavrayp eyleme geirdiklerinde, elbette baar anslar yksektir. Yine de sistemik ve yapsal kriz dnemlerinin dikkate alnmas gereken kendine zg yanlar vardr. Ne kadar gemiin izinde olsalar da, uygulanmas gereken bilimin ve ahlaki-politik felsefesinin yenilik iermesi gerektii gz ard edilemez. Aksi halde gemite oka yaanan slklar yeni krelmeleri beraberinde getirecektir. Hele liberalizmin kendini ska neolatrmas tehlikeyi daha da bytr. Herkes 1929 byk dnya bunalmnda devrimler beklerken, ykselen faist dalgann halen etkisini srdrd unutulmamaldr. Toplum her zamankinden daha fazla ahlaki ve politik niteliinden yoksun klnmtr. Biliim teknolojisi, kresel

ideolojik hegemonyac glerin eline muazzam sanal dnyalar sunma ve gerek dnyay saptrma olanaklarn fazlasyla vermektedir. Rahatlkla ryen yaplarn yeni bir sistemle ambalajl yeni domu gibi sunmakta beis grmezler. Mevcut kitle oktan faizmin sr kitlesine dntrlmtr. Umut krmak yerine, gerein analitik ve duyumsal yann birletirmekle yetinmeyip, mutlaka ahlaki ve politik yaamay her anmza ve meknmza tamadka, kolayca boa karlabileceimizi vurgulamak iin belirtiyorum. Siyasi slam, son iki yz yln ulus-devlet oligarilerini maskeleyen bir milliyetilik ideolojisidir. Bir gelenek olmaktan ok son iki yz yln modernist bir olgusu olarak gelitirilen yeni slam da ulus-devlet kapsamnda deerlendirmek daha anlaml olacaktr. Bu slamn din gelenei olarak deil, milliyetilik olarak ina edildiini kavramak kilit nemdedir. Blgesel milliyetiliin prototipidir ve oryantalizm damgaldr. slam yaamla ilgisi olmayan oryantalistlerin icaddr. Avrupa hegemonik glerinin blgedeki yaylmlaryla yakndan balantldr. zellikle Alman hegemonyaclyla. Son dnemde Sovyet Rusyasna kar ABD hegemonyasyla irtibatldr. cat edilmi siyasi slamn tarihsel slam kltryle ilgili olmadn, slamn bu trnn milliyetilik olduunu, amacnn da kltrel direniini paralayp blgeyi gten drmek olduunu kavramak byk nem tar. Son iki yz yln ulus-devlet oligarilerini maskeleyen bir milliyetilik ideolojisidir Siyasi slam. ran slam Cumhuriyeti bu gereklii ok arpc olarak sunmaktadr. ia slam batan sona ran milliyetiliidir; ran imparatorluk geleneinin hegemonik ideolojisidir. Fakat orijinal kltr olarak, tarih olarak slam hem farkl hem nemlidir. Bu gereklikteki slam zmlemeden Ortadou kltrn zmlemek, ayrtrmak ve baz zmlere konu tekil edici klmak mmkn deildir. Grev olarak zmlemeyi bekleyen muazzam bir kltr deryasdr. zellikle bata Hz. Muhammed olmak zere, douundan gnmze demokratik e olarak slamla iktidarc e olarak slam ayrtran bir tarih, bu temelde halklarn, yerel ve blgesel varlklarn tarihi yeniden yazlmay bekliyor. Toplumsal tarihin bu paradigmayla gelitirilmesinin gnmz aydnlatc deeri yksek ve kesindir. Ayn yorumlamalar Yahudilik, Hristiyanlk ve Zerdtilik (Maniheizm gibi sentezler de nemlidir) iin de gelitirildike, Ortadou kltr doruya yakn zmlenebilecek ve anlam zenginliine yol aacaktr. Kltr zmlemelerinde Smer ve Msr orijinleri kilit nemdedir. Tek tanrl dinlerin, Kutsal Kitaplarn bu orijinlerden kaynakland kantlanm gerekliktir. Hepsine analk eden Neolitik a kltrnn tarihsel etkileri zmlenmeden, hibir bir kltr yeterince aydnlatlamaz. Hegel kendi dneminin kltr zmlemesini o dnemde ancak snrl olarak anlan Antik aa, Msr kltrne kadar dayandrr. Kltrel tarih derlenip yorumlanrken, ortaya kacak olan bir kltr Rnesans olacaktr. Ortadou kltr gerekliinde bu grev henz baaryla yerine getirilmemitir. Dinci ve milliyeti tarih grleri, dogmalar sergilemekten teye bir anlat sunmuyorlar. eyi tartacaksnz; Demokratik Toplum, Demokratik Devlet, Demokratik Siyaset Demokratik konfederalizm dncelerim ulus-devlet ile zdeletirilmemeli, tam tersine milliyetiliin panzehiridir. Devlet de renecek, yeni yeni kavramaya alyor, tabii anlayamyorlar, tartacak profesr yok, aydn yok. Herkes oke oldu. Yalnz Krtler iin de sylemiyorum. Kavrayamamlar. Alt yldr srarla eyi tartacaksnz dedim: Demokratik Toplum, Demokratik Devlet, Demokratik Siyaset. k bu tartmadadr. ABDnin elinde o kadar bombas var, silah var, bunu yapamadklar iin baaramyor. Benim dediklerimi CIA alyor, iyi inceliyor, ama tabii ki kendi karlarna dntrerek uyguluyor. Bu durum Lenin-Wilson ilikilerine benziyor. Leninin Rusyada gelitirdii uluslarn kendi kaderlerini tayin hakkna kar Wilson, Wilson ilkeleriyle cevap veriyor. Lenin ile Wilson arasndaki diya-

lektik iliki benimle Amerika ya da Bush arasndaki diyalektik ilikiye benziyor. Lenine kar ABD kazand. Bakalm bizim diyalektiimizde nasl olacak? Bunu halklarn verecei mcadele belirleyecektir. Emperyalist demokrasiye kar biz halk demokrasisini gelitiriyoruz, bunu esas alyoruz. Fakat aydnlar anlamyor. Bu kadar tecrit olmama ramen, tek bama sosyalizm konusunda karamsarla girmedim. Kararl, ok yksek moralle mcadelemi srdryorum. Topluma, insana saygya ilikin en ufack bir adm atlamyor. Halkmz korkun alkla terbiye edilmeye allyor, bir tanesinin bile kl kprdamyor. Bir aydn olarak ben bu yaamn kenarndan bile gemem. Dnyay verseler tenezzl etmem. Demokratik konfederalizm amaca en uygun formldr. Amaca en uygun kelime buydu. Bundan daha uygun formlasyonu bulamadm. Ehven-i er bir kelime. Bookchinde, Walersteinde var, nemli noktalara deiniyorlar. mparatorlukun yazarlar deer teorisini ele alyorlar, deer llemez diyorlar. Baz sonulara ulayorlar. Marksn deer teorisi yanl. Aslnda Kapitali de ok iyi inceleyemedim, ama son tahlilde ii snf ile burjuva snfnn birleip pay alma savadr. Roza Lksemburg Marks eletiriyor, pre-kapitalist toplum olmadan ii snf yaayamaz diyor. Rozannki daha dorudur. i snf ile burjuvazi birleip sonra toplumu smryorlar. Deer teorisinin z budur. i snfnn bu eksenli devrimcilii safsatadr. Neden deer llemez? undan llemez: Savunmalarmda amtm, ana rneini vermitim. Anann ektii, harcad emek parayla llemez. Anann yapt gibi cretsiz iilii nereye koyacaz? ocuu bytmesi, ona bakmas, ev iinde verdii emek llemez. Genelde insan nasl byd? nsan yz bin yllk tarihin rndr. lkel komnal toplumdan kltrler mcadelesine kadar her eyi katarsak, tm insanlk tarihi birikimlerini, bilgi birikimini nasl kk burjuva cret talebine indirgersin? Deeri bunlar yok sayarak lemezsin. Neolitik toplum, kleci toplum, feodal toplum, hepsini iine koyarsak ii snf olur. Marksn sosyal bilime katklar olmu, ama muazzam da yetersizlii var, topluma anlaml bir ey getirememitir. Sonuta deer teorisi ile ii snfnn creti artrld. nsanlk tarihinde devlet olgusu ezeli olmad gibi, ulus-devlet de ebedi deildir. 20. yzyln banda gelitirilen uluslarn kendi kaderlerini tayin hakk ilkesi, devlet kurma hakk olarak anlalmtr. Bu temelde oluan ulus-devletler gnmzde gelime nnde ciddi engel durumundadrlar. Ulus-devlete dayal Birlemi Milletler modeli yrmemektedir. Krfez sava ve Iraktaki durum bunun kant olmaktadr. Gnmz ulus-devlet sistematii ar sorunlar yaasa ve atlaklklar her gn artsa da, halen ulusal, blgesel ve kresel alanda en gl sistematie sahiptir. Ulus-devletler (saylar iki yz ayor), blgesel birlikler (bata Avrupa Birlii, ABD-Kanada-Meksika, Gneydou Asya) ve kresel BM (Birlemi Milletler) ile temsil edilmesine karlk, demokratik uygarlk sisteminin Dnya Sosyal Forumu gibi gevek ve formsuz, devlet ve iktidar olmayan eitli emeki ve halk birlikleri ok yetersizdirler. Yetersizlik ideolojik ve yapsal temeldedir. Bu yetersizlii gidermek iin Dnya Demokratik Konfederalizmi, blgesel ve yerel ulusal demokratik konfederasyonlar, bunlarn parti ve sivil toplum aygtlar gelitirilmek durumundadr Bundan kn temel yolu, ulus-devlete gre gelien kresellik deil, tamamen halka dayanan ve gcn tabandan alan Demokratik Konfederatif sistemdir. nsanlk tarihinde devlet olgusu ezeli olmad gibi, ulus-devlet de ebedi deildir. Gnmzde kreselleme ile ulus-devlet almaktadr. Ancak bu srete emperyalizm ciddi bir yeni sistem modeli gelitiremedii iin, mevcut sistemin krizi derinlemi ve kaosa dnmtr. Ortadounun arlaan tarihsel ve toplumsal sorunlarnn zm iin de demokratik konfederalizm sistemi geerlidir. Kapitalist sistem ve emperyal glerin dayatmalar demokrasiyi gelitiremez, ancak demokrasiyi istismar edebilir. Demokratik Konfederal Sistemde tabandan gelien demokratik seenei

egemen klmak esastr. Bu sistem toplumsal temelde etnik, dini ve snfsal farkllklar gzeten bir sistemdir. Krdistan iinse kendi kaderini tayin etme hakk, milliyeti temelde devlet kurmak deil, siyasi snrlar sorun yapmadan ve snrlar esas almadan kendi demokrasisini kurma hareketidir. randa, Trkiyede, Suriyede ve hatta Irakta oluacak bir Krt yaplanmasnda tm Krtler bir araya gelerek kendi federasyonlarn, birleerek de st konfederalizmi olutururlar. Krdistan Demokratik Konfederalizminde asl karar yetkisi ky, mahalle ve ehir meclis ve delegelerinindir. Dolaysyla halkn ve tabann karar geerlidir. Devlet krizi politika devreye girmeden zmlenemez. Kart modernite olarak kendini gittike daha ok grnr klmak durumunda olan demokratik sistem bu koullar altnda varoluunu glendirirken, biim sorunlarn baaryla zmekle kar karyadr. Konfederalizmin tarihe yabanc olmadn, gnmz toplumunun karmaklaan doasna daha iyi yant olduunu bu amala belirlemeye altk. Ahlaki ve politik toplumun kendini en iyi ifade etme yolunun demokratik siyaset olduunu ska dile getirdik. Demokratik siyaset, Demokratik Konfederalizmin ina tarzdr. Demokratikliini de bu tarzdan alyor. Kart modernite gittike merkezileen, toplumun en i gzeneklerine kadar yaylan iktidar ve devlet aygtlaryla kendini srdrmeye alrken, aslnda politik alan da yok etmi oluyor. Buna mukabil demokratik siyaset toplumun her kesimine ve kimliine kendini ifade etme ve siyasi g olma olanan sunarken, politik toplumu da birlikte oluturmu oluyor. Politika yeniden toplumsal yaama giriyor. Devlet krizi politika devreye girmeden zmlenemez. Krizin kendisi politik toplumun yadsnmasndan kaynaklanmaktadr. Demokratik siyaset gnmzde derinleen devlet krizlerini amann yegne yoludur. Yoksa daha da sk merkezi devlet araylar sert krlmalara uramaktan kurtulamazlar. Ulus-devlet dorudan demokrasinin inkr ise, demokratik konfederalizm onun ilevselletirici biimi konumundadr. Toplumsal doann esas olarak ahlaki ve politik nitelikte olduu, uygarlk sistemlerinin bu nitelikleri andrd, yerine kaba hukuk kurallar ve devlet idaresini yerletirdii, kapitalist modernitenin bu sreci snrsz, derinliine ve geniliine gelitirdii, bunun ekonomik, toplumsal, iktidarsal ve devletsel kriz olduu zmlenememitir. Doru, iyi ve gzel olann toplumun ancak ahlaki ve politik niteliini tam salayarak, bunun iin demokratik siyasetle yryen bir demokratik konfederal sistem olduu gerei ngrlmemitir. Bu ynl zmleme ve zmler gelimemitir. zgr, eit ve demokratik toplumun iktidar ve devlet aygtlaryla oluturulamayacan, tersine bu aygtlarla elitiini grememiler; her ikisinin ancak birbirlerinin varln kabul temeline dayanan ilkeli bir barla bir arada yaayabileceklerinin teori ve pratiini gelitirememilerdir. Temel paradigma devrim-iktidar-sosyalizm olarak ngrlnce, sonuta devlet kapitalizminden baka bir eyin olumayacana armamak gerekir. Demokratik konfederalizm ulus-devlet sistematiinden kaynaklanan olumsuzluklar ama potansiyeline sahip olduu gibi, toplumu politikletirmenin de en uygun arac konumundadr. Basittir ve uygulanabilir. Her topluluk, etnisite, kltr, dini cemaat, entelektel hareket, ekonomik birim vb. birer politik birim olarak kendilerini zerke yaplandrp ifade edebilirler. Federe veya zerklik, kendilik denilen kavram bu ereve ve kapsamda deerlendirmek gerekir. Her kendiliin yerelden kresellie kadar konfederasyon oluturma ans vardr. Yerelin en temel esi, zgr tartma ve karar hakkdr. Her kendilik veya federe birim, katlmc demokrasi olarak da kavramlatrlan dorudan demokrasinin uygulanma ansna sahip olmas nedeniyle esizdir. Btn gcn dorudan demokrasinin uygulanabilirliinden alr. Temel bir rolnn olmasnn gerekesi de budur. Ulus-devlet dorudan demokrasinin ne

kadar inkr ise, tersine demokratik konfederalizm o denli onun oluturucu ve ilevselletirici biimi konumundadr.

TARH MERKEZ DEVLETSEL DEL, KONFEDERALDR. Demokratik konfederalizm sanld gibi gnmze zg herhangi bir ynetim biimi deildir. Tarihte olanca arlyla yer bulan bir sistemdir. Tarih bu anlamda merkezi devletsel deil, konfederaldir. Devlet formu ok resmiletii iin tannmtr. Fakat toplumsal yaam konfederalizme daha yakndr. Devlet hep merkeziyetilie koarken, dayand iktidar tekellerinin karlarn esas almaktadr. Aksi halde bu karlar koruyamaz. Ancak ok sk bir merkeziyetilik gvence salayabilir. Konfederalizmde tersi geerlidir. Esas ald tekel olmayp toplum olduu iin, mmkn olduunca merkeziyetilikten kanmak durumundadr. Toplumlar homojen (tek ktle) olmayp ok sayda topluluktan, kurum ve farkllktan olutuu iin, hepsinin ortak bir ahenk iinde btnln salamak, korumak zorunluluunu duyar. Dolaysyla bu okluklar iin ar merkeziyeti bir ynetim sk sk patlamalara yol aar. Tarihte bunun saysz rnekleri vardr. Demokratik konfederalizm ise her topluluk, kurum ve farklln kendini yanstmasna uygunluundan tr daha ok yaanr. ok tannm bir sistem olmamas, resmi uygarln hegemonik yaps ve ideolojisinden trdr. Resmi tanm olmasa da, toplumlar tarihte esas olarak konfederalisttir. mparatorluklarn bile bir nevi konfederalizm olduunu kavramak nemlidir. Tm airet, kabile, kavim ynetimleri hep gevek ilikiler niteliindeki konfederalizme izin verir. Aksi halde i zerklikleri zedelenir. Bu ise varlklarn datr. Hatta imparatorluklar bile iyaplarnda saysz farkl ynetime yaslanrlar. Her trl kabile, airet, kavim ynetimleri, dinsel otoriteler, krallk, hatta cumhuriyet ve demokrasiler bir imparatorluk bnyesinde birleebilirler. Bu anlamda en merkezi sanlan imparatorluklarn bile bir nevi konfederalizm olduunu kavramak nemlidir. Tarihte yerel ve blgesel zerklik politikalar hep olagelmi, ahlaki ve politik toplumun varln srdrmesinde nemli rol oynamlardr. Dalar, ller ve ormanlk alanlar bata olmak zere, yeryznn ok geni bir corafyasnda kabile, airet, ky ve kent toplumu halinde yaayan halklar ve uluslar, uygarlk glerine kar srekli zerklik ve bamszlk politikalar ile direni sergilemilerdir. Bu nedenle tarihte demokratik konfederal gelenek ar basar diyoruz. Uygarlk tarihi boyunca hkim eilim boyun eme deil, direnitir diyoruz. yle olmasayd, dnya Firavun Msr gibi olurdu. Direniin, politikann olmad tek bir insan yerelinin, blgesinin kalmadn bilmeden tarihi doru yorumlayamayz. Gney Amerika, Afrika, Asya halklar halen btn renkleri ve kltrleriyle direniyorlarsa, bu demektir ki tarihleri de byledir. nk tarih imdidir. Sistemin barn delen araylar. ki farkl modernite olgusunu mukayeseli ele alma ve tarihsel olarak karlatrma yntemini hep kullandm. Zira gerein kendisi atallyd. Uygarlk tarihinde olduu gibi, daha ksa evresi olarak modern zamanlar btn iliki ve atmalaryla bu ikileme tanklk etmekteydi. Deneme niteliinde de olsa yapmaya altm, bu tanklklara dayanarak tanmlamalar ve ksa zmlemeler gelitirmektir. En azndan bir dnce tasla olarak anlalacandan kuku duymuyorum. phesiz gelitirilecek eletiri ve neriler zmlemeleri daha da glendirecektir. Kr ve sermaye birikim sistemi olarak kapitalizmin modernizme damgasn vurduu ve halen finans kapitalin hkimiyetinde kresel hegemon g olarak konumunu srdrd inkr edilemez. Bununla birlikte sistem olarak (dnya kapitalist sistem, dnya sistem) ina edildii, tm mekn ve zaman koullarnda barnda youn eliik gler tad da inkr edilemez. Kavram kolayl olarak demokratik modernite gleri olarak tanmlamaya allan bu glerin sadece reel sosyalizm ve ulusal kurtulu hareketleri olarak deil, bata anarizm olmak zere, son dnemde de ekolojik, feminist, radikal dinci sistemler gibi klara tank olunduu bilinmektedir. Sistemin barndal oktan deilmi, iinden ve dndan (Daha ok dndan demem gerekir. nk toplumsal doa asl olarak dtan gelen gleri tan-

10

maktadr) gelenler, sistemin tm mekn ve zamanlarnda varlklarn, zgrlk ve eitlik istemlerini hep dile ve eyleme getirmilerdir. Sistem araylarndan hi geri durmamlardr. Eer demokratik uygarlk cephesi hala istedii, gerekli ve hak edilmi olan kazanmlar elde edemiyorsa, bunun temel nedeni halen esas almas gereken paradigmatik devrimini tam yapmamas (temel bilimsel yaklam), yeterli program, rgt ve eylem gcne eriememesidir. Bunlar elde edilmeyecek ve eriilemeyecek hedefler deildir. Demokratik uygarlk hareketi kendi asli kimliine (zgrlk, eitlik, demokratlk) sahip karak, tarih-sosyal zmlemesini yaparak, program, rgt ve eylem biimlerini dnya, blge ve yerel apta ina edebilir. Dnya Demokratik Konfederalizmi; Asya, Afrika, Avrupa ve Avustralya iin blgesel demokratik konfederalizmler gndemletirilebilir. zellikle Ortadou iin Ortadou Demokratik Konfederalizm projesi mevcut kaotik ortam iinde olduka anlaml bir alma olacaktr. Demokratik konfederalizm son drt yz yllk tarihe kar ok kltrl ve farkl siyasi oluumlarda srar tarihidir. Demokratik modernite gerek tarihsel temel olarak, gerekse gncel, karmak toplumsal doa asndan demokratik konfederalizmi temel siyasi model olarak belirlemekle keyfi bir seim yapmyor. Ahlaki ve politik toplumun siyasi atsn ifade etmi oluyor. Toplumsal doann homojen ve monolitik olmadn tam kavramadka, demokratik konfederalizmi anlamak gleir. Resmi modernitenin son drt yz yllk tarihi, ok etnisiteli, ok kltrl, farkl siyasi oluumlu ve z savunmal toplumu homojen ulus adna bir nevi soykrma (genellikle kltrel, zaman zaman fiziki soykrmlar) tabi tutma eylemidir. Demokratik konfederalizm ise, bu tarihe kar z savunma, ok etnisiteli, ok kltrl ve farkl siyasi oluumlarda srar tarihidir. Post modernizm bu atmal modernite tarihinin yeni biimler altnda devam etmesidir. Demokratik modernite, modern ulus-devletin evrenselci, dz, ilerlemeci ve kesinliki (olaslklar ve alternatiflere kapal yntem anlay) yntemle izdii yolda gerekletirmek istedii homojen (tek tipli) insan, sr ve kitle toplumuna oulcu, olaslk, alternatiflere ak ve demokratik toplumu grnr klan yntemlerle cevap verir. Farkl siyasi oluumlara ak, ok kltrl, tekellemeye kapal, ekolojik, feminist ve temel toplumsal ihtiyalara cevap veren, topluluk tasarrufuna dayal ekonomik yapsyla alternatifini gelitirir. Kapitalist modernitenin ulus-devletine kar, demokratik modernitenin siyasi alternatifi Demokratik Konfederalizmdir.

11

TOPLUMUN Z OLAN DEMOKRATK SSTEM YEGANE ZM YOLUDUR. Tm toplumsal birimler, gevek balarla birbirine ball ancak zerkliklerine sayg gsterilmesi artyla kabul ederler. Uygarln iktidar ve devleti glerine bile ancak bu artla rza gsterirler. Rzann olmad koullar daimi sava halidir. Rza olduunda ise, gerekleen bartr. Modern an tm toplumu kaplam iktidar olgusu ve ulus-devlet yaplanmasn karlayacak toplumsal ynetim ilkesi, politika ve demokratik konfederalizmdir. Politika demokratik siyaset olarak icra edilirken, tm toplumsal birimler federe bir g olarak konfederal srece katlrlar. Bu sistem yeni bir politik dnyadr. Uygarlk, modernite hep buyrukla idare ederken, demokratik uygarlk ve modernite tartma ve uzlama ile gerekten politika yaparak ynetir. Tarih ve gnmz gerekleri ne kadar arptlp rtbas edilirse edilsin, esas toplumsal gelimeler politika sanatnn nclnde salanmtr. Kapitalizm kresel kriz koullarnda iktidarn ulus-devleti yeniden ina temelinde korumaya alrken, tm demokratik modernite glerinin ahlaki ve politik toplumu koruma ve gelitirmeyi hedefleyen demokratik konfederal sistemi gelitirerek krizi yantlamalar temel grevleridir. Bu aklamalar nda demokratik modernite glerinin politik grevlerine ilikin genel ilkeleri aadaki hususlar etrafnda zet halinde sunmak mmkndr: 1. Toplumsal doa esas olarak ahlaki ve politik bir oluumdur, varolutur. Toplumlar varln srdrdke, ahlaki ve politik nitelikleri devam eder. Ahlaki ve politik niteliini yitiren toplumlar dalmaya, rmeye ve yok olmaya mahkmdur. 2. Toplumlar ilkel, kleci, feodal, kapitalist, sosyalist olarak dz bir izgide srekli ilerleyen biimler altnda tasarlamak, hakikatlerini kavramaya katk sunmaktan ok arptmaya ve rtbas etmeye hizmet eder. Bu tr aklamalar propaganda ykldr. Ahlaki ve politik nitelik ana toplum karakteri olup, bunlarn varlk derecesine gre toplumlar nitelemek en dorusudur. Gerek snf ve devletin nitelikleri, gerek endstriyel ve tarmsal gelime seviyeleri toplumun esas karakterini oluturmayan, geici olgular durumundadr. 3. Toplumsal problem iktidarn tahakkm ve smrsyle balantl olarak doar. ktidar ve smr gelitike toplumsal sorunlar da geliir. zm aralar olarak dayatlan snf temelli devletler, snrl zm kapasiteleri yannda esas olarak yeni sorun kaynana dnrler. 4. Politika sadece toplumsal sorunlarn zmnde deil, tm hayati karlarnn belirlenmesinde, korunmasnda ve srdrlmesinde temel toplumsal zm aracdr. Toplumun korunmasnda z savunma gerekli olup, politikann askeri g olarak devam niteliindedir. 5. Tarih boyunca uygarlklar toplumu devlet idaresiyle ynetmeye altka, toplumda politikann ilevi daralr. Varlklar srd mddete, toplumlar bu ilev daraltlmasna kar direnile yant verirler. Tarih bu iki ana etken altnda ne tam uygarlk idaresidir, ne de tam demokratik politik ynetimdir. Tarihte atmalar bu iki ana etkenin elikili karakterlerinden kaynaklanr. 6. Tarihte bar dnemleri uygarlk gleriyle demokratik glerin birbirlerini tanmalar, kimlik ve karlarna saygl davranmalaryla salanr. ktidar uruna atma ve atekeslerin barla ilgisi yoktur. 7. Kapitalist modernite dneminde iktidar tm toplumu iten ve dtan kuatp bir nevi i smrgeye dntrr. ktidar ve temel devlet formu olarak ulus-devlet, toplumla devaml sava halindedir. Direni politikas kaynan bu gereklikten alr. 8. Kapitalist modernitenin topluma kar bu topyekn sava hali, demokratik modernite alternatifini daha acil ve zorunlu klar. Demokratik uygarlk glerinin gnmzdeki varl olarak

12

demokratik modernite ne gemite yaanan bir altn a ansdr, ne de gelecee ilikin bir topyadr. Kapitalist sistemle varlklar, karlar elien tm toplum birim ve bireylerinin varlk ve duruudur. 9. Sistem kart glerin son iki yz yllk mcadeleleri ya tadklar iktidar perspektifi nedeniyle ya da politik alan bo brakmalarndan dolay zmsz ve baarsz kalmtr. Deerli bir miras brakmalarna ramen, eski zihniyet ve yaplanmalarla ne modernitenin kendisine, ne de sistemik krize kar bir alternatif oluturabilirler. 10. Alternatif olmak ancak modernitenin aya olan kapitalizme, endstriyalizme ve ulusdevlete kar kendi sistemini gelitirmekle mmkndr. Demokratik toplumculuk, eko-endstri ve demokratik konfederalizm; demokratik modernite adyla kart sistem olarak nerilebilir. Demokratik uygarln mirasyla sistem kartlarnn yeni sistemde bulumalar baar ansn arttrr. 11. Demokratik konfederalizm, demokratik modernitenin temel politik biimi olup, yeniden ina almalarnda hayati bir rol ifade eder. Kapitalist modernitenin zm arac olmaktan ok, srekli sorun douran temel devlet formu olan ulus-devlete seenek oluturan demokratik modernitenin temel politik biimi olarak demokratik konfederalizm, zm retmenin en uygun demokratik siyaset aracdr. 12. Demokratik siyasetin yrrlkte olduu ahlaki ve politik toplumlarda zgrlk, farkllklar temelinde eitlik ve demokratik gelimeler en salkl yoldan salanm olurlar. zgrlk, eitlik ve demokrasi ancak toplumun kendi z vicdan ve zihniyet gcyle yapt tartma, karar ve eylem gcyle mmkndr. Hibir toplumsal mhendislik gcyle bunu salamak mmkn deildir. 13. Demokratik konfederalizm, modernitenin ulus-devlet eliyle yrtt monolitik, homojen, tek renkli faist toplum modelinden kaynaklanan etnik, dinsel, kentsel, yerel, blgesel ve ulusal sorunlara kar temel zm arac olarak demokratik-ulus seeneini sunar. Demokratikulusta her etnisite, dinsel anlay, kent, yerel, blgesel ve ulusal gereklik kendi z kimliiyle ve demokratik federe yapsyla yer alma hakkna sahiptir. 14. Demokratik-uluslarn kresel birliinin BMye alternatifi, Dnya Demokratik Uluslar Konfederasyonudur. Ktasal paralar ve byk kltrel alanlar daha alt dzeyde kendi Demokratik Ulus Konfederasyonlarn oluturabilirler. AB bu dorultuda hegemonik davranmazsa ilk adm saylabilir. Kresel ve blgesel hegemonik iktidara kar klar bu kapsamda ele alnr. 15. Tarihte uygarlk gleriyle demokratik gler arasnda ou kez gerekletii gibi, kapitalist modernite gleriyle demokratik modernite gleri de birbirlerinin varolu ve kimliklerini kabul etme ve ynetimlerini tanma temelinde bar iinde bir arada yaayabilir. Bu kapsam ve koullar altnda ulus-devlet snrlar iinde ve dnda demokratik konfederal siyasi oluumlarla ulus-devlet oluumlar bir arada bar iinde yaayabilir. Demokratik modernitenin politik alan grevlerine ilikin ilke saptamalar azaltlp oaltlabilir. Mhim olan kapsam ve uygulama esaslarnn belirlenmesidir. Bu tr bir ilke sralamasnn amac karlad kansndaym. Tartmalar, yaamn zgrlk gerekleri sonucu belirleyecektir Orta snflar demokrasinin deil, faizmin malzemelerini derledii depodur Ulus devletin yaratt birey kledir, tek tanrl dinlerin yaratt fertlerden daha tehlikelidir. Devletin birey yaratmas, vatanda yaratmas btn kilitlenmenin sebebidir. Demokratik ulus, topluluk ve bireylerin kendi yerel gereklikleri dorultusunda sorunlarn tartt, zm rettii modeldir. Birileri-

13

nin kp halk adna konumas doru deildir. Bu benim iin de geerli. Bu tarz doru deil. nemli olan halkn kendisinin zm gc olabilmesidir. Ulus devlet tam engel konumundadr. Bizim hedefimiz devlet deil, demokrasiyi kurmaktr. Orta snfa dayal Avrupa tipi demokrasiden bahsetmiyorum. Ulusdevlet esas olarak orta snfa oynar. Snf temeline ortay alr. Toplumu kendisinden ibaret sayar. ok bencil bir snftr. Liberaller orta snf demokrasinin temel artlarndan sayarlar. Ancak tersi dorudur. Orta snflar demokrasinin deil, faizmin malzemelerini derledii depodur. Nasl ki faizm ve ulusdevlet ilikisi yapsalsa, faizmle orta snf ilikisi de yapsaldr. Faizmin kapitalist tekelin yapsal ilikisi olmas, orta snfa ilikin bu yargy deitirmez. Liberal demokrasi esas olarak orta snfa oynarken, en byk demokrasi oyununda gerek demokratik toplum glerine stnlk salayarak demokrasinin ieriini boa karmay hedefler. Liberal burjuvazi, liberal demokratlar ancak gl demokratik gelimeler ortamnda sol kanat olarak olumlu klnabilir. Dikkat edilmesi gereken, orta snf sapknldr. Kapitalizm toplumun demokratikleme mcadelesi karsnda orta snf kullanmada byk deneyim kazanmtr. Tavizler vererek, hayaller uyandrarak, toplumun alt zeminine kar srekli korkutarak i politika yrtmeyi esas alr. Ulus-devlet bu anlamda orta snfn younlam savadr. Yine bu anlamda ulus-devlet orta snfn sava ilahdr. yle anlar, yle hayal eder, yle tapnr. Bu tanr ve younlatrd savana kar demokratik glerin kendi z zihniyet ve eylemlerini yaratmaktan baka seenekleri yoktur. Bu tanrya kar tek seenek ise, zgr yaamn kendini en kutsal seenek klmasdr! z yaratm yetenei yoktur. Devlet olmayan demokrasi kurma, corafi snrlar esas almaz Devlet ve iktidar ilikilerinin toplumdaki kanserolojik etkisi bu snfsal doasndan kaynaklanr. Orta snfn doas faizm ykldr. Devlet olmayan demokrasi kurma, corafi snrlar esas almaz. Devlet olmayan demokrasi olunca, corafi snrlara ve baka devletleri ykmaya gerek yok. Biz kendi sistemimizi kuracaz. Devlet bunu kabul eder etmez, halkmz neredeyse, halk topluluklarmz neredeyse, kendi zm modelimizi orada esas alacaz. Devlet tarz partileme benim amdan almtr, bu partileme 19. yzyla aittir, Bolevik Parti buna dhildir. Bu almtr, kendilerinde de bunu amallar. Partiler bir ideoloji, zihniyet rgtdr. Devlet olalm vs. demez; demokrasi dncesini ve zihniyetini rgtler, sorunlar tartr, sekin kadro yetitirir, akademik almalar yapar. 'Devleti ideolojiler benim amdan artk zmlendikleri kadaryla tamamen bir kurtulu arac olamazlard. Kapitalist, sosyalist, ulusal niter ve federalist demokratik snf devletleri hiyerarik toplumun din, cins, etnisite, evre ve snf sorunlarn zmek urada kalsn, bu sorunlarn bizzat kayna durumundadrlar. zm her bakmdan bu kaynan dnda aramak ve ta neolitik toplumdan beri aklp kalm halklarn, bireyin ve tarih boyunca ailenin iine skm bulunduu konumundan, da banda ve lde hala direnen airet olgusuna, din cemaatlerinden kadnn bin bir klfa brnm objektif direnme gerekliine, toplumun temel kurumlarn savunmaktan bireyin yitik zgrln yakalamaya kadar ok ynl bir yeni yol arayna dayandrmak gerektii temel bir neme sahiptir. evreyi, ekolojik dengeleri altst eden toplum ve snfl uygarlktan, bilimle sk ibirlii temelinde ekolojik toplum arayyla k aramak ertelenmez bir grev durumuna gelmitir. Halkn eyleminin olmad yerlerde demokrasiler yeeremez Demokrasiler halk eylemliliiyle balantl rejimlerdir. Halkn eyleminin olmad yerlerde demokrasiler yeeremez. Devletin halkn eylemliliine saygs kadar, halkn da devlete saygl olmas, onun kendisine duyarl olan dzenini bozmamas gerekir. Karlkl bir konsensste bulumalar esastr. Her e-

14

yin devlete braklmas ne kadar demokrasiden uzaklamaya gtrrse, her eyin halk eylemciliine braklmas da anariye gtrr. Tarih boyunca ok denenen bu u noktalara dmemek nem tar. Son yzylda zellikle gerek ulusal kurtulu, gerek sosyalist kurtulu adna yrtlen ayaklanma ve savalar da halk eylemlilii olarak kutsamak gereki deildir. Son tahlilde reel sosyalizmin ve ulus devletlerin almas gerei, bu iddialarn fazla bilimsel olmadn yeterince ortaya koymaktadr. Toptanc olan bunlar ve benzeri kavramlara daha ihtiyatl ve gereki yaklamak son derece nemlidir. Bir nevi din, hanedan kavramlarna benzemektedirler. Artk halkn eylemlilii ok zorunlu meru savunma dnda zor iermemek kadar, devlet ykma ve kurma amal da olmamak durumundadr. Aksi halde 70 yl da gese ve dnyann 1/3'nde egemen de olsa almaktan kurtulamaz. Dorusu, halk eylemliliinin esas amac, devletin kendi demokratik kurumlamasna, bylelikle zgrlemesine rza gstermesi ve bunun iin sorumlu temsilcilerini kabul etmesi biiminde formle edilmelidir. Ne devlete tapnmak, ne de ykmak iin halk adna savalar ve eylemler doru ve meru olarak deerlendirilemez; deerlendirilirse bile, halkn zgrlne en sonunda ters dmekten kurtulamaz. Kapitalist moderniteyi nasl nemli boyut altnda dnmek mmknse, benzer bir yaklam demokratik modernite iin de geerli olabilir. Kapitalist modernite iin temel sreksizlik ve zgn nitelikler olarak dnlen kapitalist retim toplumu, endstri toplumu ve ulus-devlet toplumuna karlk, demokratik modernitenin ahlaki ve politik toplum, eko-endstriyel toplum ve demokratik konfederalist toplum boyutlar ne kar. Her iki sistem asndan ayrntda boyutlar oklatrlabilir. Fakat ana hatlaryla tanmlanmalar iin bu l boyutlar yeterli bir anlam verebilir. Toplumsal doann nc boyutunu ynetimsel dzeyde demokratik konfederalist sistem biiminde belirlemek mmkndr. Tm sakncalarna ramen, l boyut retici olabilmektedir. nemli olan boyutlarn i ieliidir. Keyfi olarak biri yerine baka bir ey yerletirmek belki mmkn olur, ama ortaya kan ey demokratik modernite sistemi olmaz, baka ey olur. Kapitalist modernite ls de i iedir. Boyutlar birbirini gerektirir. Resmi modernitenin temel devlet formu olan ulus-devletin karln demokratik modernitede demokratik konfederalist sistem oluturur. Bunu devlet olmayan siyasi ynetim biimi olarak tanmlamak mmkndr. Sisteme zgnln veren de bu zelliidir. Demokratik ynetimleri kesinlikle devletin idari ynetimiyle kartrmamak gerekir. Devletler idare eder, demokrasiler ynetir. Devletler iktidara dayanr, demokrasiler kolektif rzaya dayanr. Devletlerde atama, demokrasilerde seim esastr. Devletlerde zorunluluk, demokrasilerde gnlllk esastr. Benzeri farkllklar oaltmak mmkndr. Demokratik konfederalist model zgrletirici, oklatrc ve demokratikletiricidir Dorudan katlmc demokrasinin ana hcreleri olarak federe birimler, koullar ve ihtiyalar gerekli kld kadar konfedere birliklere dnme esneklii bakmndan da esiz ve idealdir. Dorudan katlmc demokrasiye dayal birimleri esas almak kaydyla gelitirilecek her tr siyasi birlik demokratiktir. En yerelde dorudan demokrasinin uyguland, yaand birimden en kresel oluuma kadar gelitirilen politik ilevsellie demokratik siyaset demek mmkndr. Gerek demokratik sistem tm bu srelerin yaanmasnn formlasyonudur. Toplumsal doa dikkatlice gzlemlenirse, ulus-devletin demirden kafes nitelii ile demokratik konfederalizmin en uygun zgrletirici nitelii rahatlkla anlalabilir. Ulus-devlet toplumu ne kadar bastryor, tek tipletiriyor ve demokrasiden uzaklatryorsa, demokratik konfederalist model de o denli zgrletirici, oklatrc ve demokratikletiricidir. z savunma tanm olarak, demokratik siyasetin younlatrlm ifadesidir.

15

Dikkat edilmesi gereken bir husus da federe ve kendilik birimlerinin ok zengin bir kapsamda dnlmesidir. Bir ky veya ehir mahallesinde bile konfedere birliklere ihtiya olacan anlamak byk nem tar. Her ky veya mahalle rahatlkla bir konfedere birlik olabilir. rneklersek, bir yandan kyn ekolojik birimi yani federesi, dier yandan zgr kadn birimi, z savunma, genlik, eitim, folklor, salk, yardmlama ve ekonomik birimlere kadar ok sayda dorudan demokrasi birimi ky apnda birlemek durumundadr. Bu yeni birimler birimine de rahatlkla konfedere (federe birimlerin birimi) birim veya birlik denilebilir. Ayn sistemi yerel, blgesel, ulusal ve kresel seviyelere kadar tardmzda, demokratik konfederalizmin ne denli kapsayc bir sistem olduu rahatlkla anlalabilir. Demokratik modernitenin temel boyutlarndan nn de birbirini tamamlayc nitelikte olduunu konfederalizm sistematii ile daha iyi anlamak mmkndr. Her boyut bu sistem iinde kendini tartma, deerlendirme, kararlatrma, yeniden yaplandrma ve eylemselletirme potansiyeline sahip olduu iin, toplumsal doann tarihsel toplum gereklii ve btnsellii de en iyi biimde salanm oluyor. Toplumsal z savunmay da demokratik konfederal sistemde en iyi biimde gerekletirmek mmkndr. z savunma demokratik siyasetin bir kurumu olarak konfederal sistem kapsamndadr. z savunma tanm olarak, demokratik siyasetin younlatrlm ifadesidir. Ulus-devlet esas olarak askeri bir sistemdir. Tm ulus-devletler ite ve dta ok acmasz, eitli, uzun sreli, deiik biimde gerekletirilen savalarn rndr. Savalarn rn olmayan tek bir ulus-devlet dnlemez. Sadece kurulu aamasnda deil, hatta ondan daha fazlas kurumlama ve zlme dnemlerinde ulus-devlet tm toplumu iten ve dtan militarist (askeri) bir zrhla kaplar. Toplum tmyle askerileir. ktidar ve devletin sivil idare denen kurumlar esas olarak bu askeri zrh rten perde durumundadr. Burjuva demokrasileri denen aygtlar ise, daha da ileri gidip demokrasi cilas ile bu militarist yaplanma ve zihniyeti rtbas ederek, liberal demokrat bir toplumsal sistemin yrrlkte olduu propagandasn ykmlenir. Modernite ynetiminin bu yaman elikisini zmlemeden, herhangi doru bir siyasallama ve demokratik siyaset yapma olgusundan bahsetmek mmkn deildir. Asker-millet denilen olgu budur. Bu, drt yz yldr ina edilen tm ulus-devletler iin geerli bir olgudur. Tm toplumsal sorunlar, bunalmlar ve rmelerin altnda bu gereklik yatar. zm olarak dayatlan ve ska tekrarlanan her tr (darbeli, darbesiz, askeri, sivil faizmler) faist iktidar uygulamalar ulus-devletin doas gereidir; onun biimsel ifadesinin en zgn halidir. Demokratik konfederalizm ulus-devlet kaynakl bu militaristlemeyi ancak z savunma arac ile durdurabilir. z savunmadan yoksun toplumlar kimliklerini, politik zelliklerini ve demokratiklemelerini yitirmek durumundadr. Bu nedenle z savunma boyutu, toplumlar iin basit bir askeri savunma olgusu deildir. Kimliklerini koruma, politiklemelerini salama ve demokratiklemelerini gerekletirme olgusuyla i iedir. Toplum ancak kendini savunabiliyorsa kimliini koruduundan, politiklemesini saladndan ve demokratik siyaset yapabildiinden bahsedebilir. Bu gerekler nda demokratik konfederalizm ayn zamanda bir z savunma sistemi olarak boyutlanmak durumundadr. Tekellerin kresel hegemonik anda ve btn toplumu ulus-devlet biiminde militaristletirdii koullarda, demokratik modernite ayn kapsamda, tm zaman ve mekn koullarnda, z savunma demokratik siyaset temelinde, konfederal alardan oluan z sistematiiyle ancak hegemonyaya karlk verebilir. Ne kadar hegemonik a, ebeke (ticari, finansal, sna, iktidar, ulus-devlet ve ideolojik tekel) varsa, demokratik modernitede de o denli konfederal, z savunmac ve demokratik siyaset alar gelitirilmek durumundadr. Bu boyut konusunda deinmemiz gereken son bir sorun, ikisi arasndaki iliki ve elikilerin nasl srdrlebileceine ilikindir. zellikle reel-sosyalist ve ulusal kurtuluu akmlara hkim olan iktidarc yaklamlar (burjuva iktidar yerine proletarya iktidar, hatta diktatoryas; smrgeci, ibirliki ynetimler yerine milli iktidarc yaklamlar) tarihin en trajik yanllarn yaparak, bu anlaylar nedeniyle

16

kapitalizme hak etmedii bir kendini srdrme ans sunmulardr. Bir nevi iktidar ve devlet ykma ve yerlerine yenilerini ina etme anlay ve uygulamalar da diyebileceimiz bu ve benzeri akmlar, toplumun militarizasyona boulmasnda, politik niteliinin yitiriliinde ve demokratik mcadeleyi kaybedilerinde en sorumlu gler konumundadrlar. Yaklak iki yz yldr bu tarz yaklamlar kapitalist hegemonyacln ulus-devletiliine kendi elleriyle altn tepsi iinde zafer sunmulardr. Anaristler ve ok ge de olsa baz post modern feminist ve ekolojik hareketlerle dier sivil toplum ve sol anlaylar bu konuda daha olumlu pozisyondadr. Anaristlerin merkezi ulus-devlet inasnn tm ii snf ve halk hareketleri iin felaket olacan ve umutlarna byk darbe indireceini ngrmeleri gerekidir. Almanyann ve talyann birlii konusunda Marksistlerle giritikleri eletirilerde de hakl kmlardr. Tarihin ulus-devlet lehinde geliim gstermesinin eitlik ve zgrlk topyalar iin byk kayp anlamna geldiini sylemeleri ve Marksistlerin ulus-devletten yana tavr almalarn iddetle eletirip ihanetle sulamalar belirtilmesi gereken nemli hususlardr. Kendileri konfederalizmi savunmutur ki modernite sisteminin daha nce koullar ve ilkelerini sunduumuz biimde bar ve atmalarla dolu uzun bir sreyi birlikte yaamalar kanlmazdr. Bu, hayatn bir gereidir. Uzun sreli bu birlikte yaam srecini ne ilkesiz, teslimiyeti bar yaklamlaryla, ne de her koulda atmac ve sava anlay ve uygulamalarla srdrmek dorudur. Ulus-devlet sistematiiyle demokratik konfederalizm sistematiini ilkeli ve koullu barlarla olduu kadar, bu koullar ve ilkelerin inenmesi durumunda z savunma savamlaryla birlikte yaanacan hesaba katan siyaset felsefesiyle stratejik ve taktik yaklamlar, tarihsel-toplumun zgrlk, eitlik ve demokratik yryne daha uygundur. Demokratik modernitenin dili politiktir. Tm sistematik yaplanmasn politik sanatla kurgular, ina eder. Temel bilimlerin ahlaki ve politik toplum nitelii iktidar deil, politikay artrr. Ahlaki ve politik toplumun gnmzde yaad gereklik, yani ncelikli sorunu zgrlk, eitlik ve demokratiklemenin de ncesinde varolusaldr. nk varl tehlikededir. Modernitenin ok ynl saldrlar, her eyden nce varln savunmay ncelikli klar. Demokratik modernitenin bu saldrya kar cevab, z savunma anlamnda direnitir. Toplumu savunmadan politika yaplamaz. Tekrar vurgulamalym ki, toplum tektir, o da ahlaki ve politik toplumdur. Sorun ncelikle uygarln hayli andrd, iktidar ve devletin istila ve smrgeciliine urayan toplumu, modernitenin daha da gelimi koullarnda yeniden ina etmektir. z savunmayla birlikte demokratik siyaset, dnem politikaclnn zdr. Demokratik siyaset ahlaki ve politik toplumu gelitirirken, z savunma onu iktidarn kendi varlna, zgrlne, eitliki ve demokratik yapsna ynelik saldrlarna kar korur. Ne yeni tr bir ulusal kurtulu savandan, ne de toplumsal savatan bahsediyoruz. Kimliini, zgrln, farkllklar temelinde eitliini ve demokratiklemesini savunmaktan bahsediyoruz. Saldr olmasa savunmaya da gerek kalmaz.

17

ORTADOUNUN TARHSEL GERE ki farkl ve elikili modernite arasnda hep sava veya bar olacaktr demek doru bir yaklam deildir. Devrim ve reformlar kart hamlelerle birlikte saval ve atmal geliebilecei gibi, bar iinde uzlamalar biiminde de gelimesini srdrebilir. Moderniteler aralarnda bazen younlaarak sava srelerine, bazen uzlaarak bar srelerine ak karmak ilikili ve elikili yaplanmalardr. Uygarlk ve moderniteler arasnda be bin, be yz, iki yz yldr sren mcadele ve alternatif olma abalar halen tm hzyla devam eden sre iidir. Dnyann her alannda olduu gibi, Ortadou kltrel alannda da ksa, orta ve uzun vadeli alternatif yaam tarz, rgtlenme ve eylem anlay (strateji) ve uygulamalaryla (taktik) yapsal kriz iindeki kapitalist modernite alacak, demokratik modernite deerleri baat a olarak gerekleecek ve anlam bulacaktr. Tarihin insanlk iin byk gelime imknlar ile ciddi tehlikeleri ii ie barndrd, Ortadouda nc Dnya Sava olarak adlandrlan ciddi bir kaos ve atma durumunun yaand, Krdistann ise bu eliki ve atmann merkezinde yer ald kritik bir srecinden geiyoruz. Eski siyasal statkonun ksmi direncine ramen, kresel sermaye gleri bu kaostan kendi karlar dorultusunda bir k arayn srdrrken, halklar da zgrlklere dayal kendi demokratik sistemlerini gelitirerek kaos durumunu amaya alyorlar. nsanlk Zagros eko-sisteminde gerekleen tarm devrimi temelinde 19. yzyl balarna kadar gelmitir. 19. yzyl balarnda ikinci byk devrim olan sanayi devrimi gereklemitir. Bu ikinci devrim ulus-devletin olumasnda nemli rol oynamtr. Ulus-devlet sistemi ise 20. yzyln sonlarna doru toplumsal gelimenin, demokrasi ve zgrlklerin nnde en ciddi engel durumuna gelmitir. Hakikati olmayann zm de, mutluluu da hayaldir. Ortadouda ulus-devletlerin nasl ina edildiklerine ilikin birka rnek sunmak, iyzlerini anlamak asndan retici olacaktr. Bugnk Irak 1920lerden nce var olmayan bir lkeydi. topya olarak bile yoktu. Britanya mparatorluunun stratejik ihtiyalar ve petrol karlar gz nne getirilerek ina edildi. indeki kltrel birimlerin durumu hi dikkate alnmad. Aralarnda uyumlu yaamalar iin adil bir ilke konmad. Balarna toplumsal gerekleriyle ilgisi olmayan bir kral getirildi. Bu kral daha ulusalc geinen askeri elitler tarafndan devrildi. lan edilen Cumhuriyetin cumhurla fazla ilikisi olmadndan srekli diktatoryal koullarda yaad. Ulus-devletin doasn kavramayan Saddam Hseyin diktatrl kendisinin idamyla zldnde btn pislikler ortala sald. Bugnk Irak tanmlayacak herhangi sosyolojik bir kuram yoktur. Kaotik bir mekn olarak herhalde varln srdrecektir. Dier yirmiyi akn Arap diye adlandrlan lkelerin inas da farkl deildir. Onlar anlaml klacak tarihsel ve toplumsal gereklerle ilikileri yoktur. Snrlar gibi tarihleri, marlar, bayraklar, rejimleri ve ulus dedikleri toplumlar da tmyle hayali varlklar olarak hegemonik glerin karlar temelinde belirlenmitir. Burada ok nemli olan husus, gnn yirmi drt saatinde kutsalca tapnlan bu hayali varlklarn elle tutulur, gerekten sayg duyulacak gerek tarihe ve toplumuna sahip olmamasdr. Hakikat olmayana en byk hakikat payesi biilmektedir; tabii sadece propaganda olarak. Herhangi bir sorunu zme ve mutlu bir toplum yaam oluturma elbette beklenemez. Hakikati olmayann zm de, mutluluu da hayaldir. srailin inas ok daha ilgintir. Her ne kadar bin yllk bir topyann sonucu olduu idea edilse de, o da son iki yz yln yapay varlklarndan biridir. lk admlarn inasndan son admlarn inasna kadar sre batan sona kanldr. Herhalde Yahudi halk ve kltr iin bundan daha acl baka bir yol tahayyl etmek zordur. Yan bandaki Lbnann inas daha da gariptir. Nasl durulaca kestirilememektedir. Suriye adnn bile nasl seildii pek anlalr deildir. Yzyl ncesinde hepsinin yerinde daha geleneksel, belki de belli anlamllklar olan bir Osmanl Vilayetleri kavram geerlidir. Tarihte geriye

18

gittike ne vilayet ad kalr ne de lke. slamiyetle birlikte yn duygusu temelinde bir adlandrma benimsenmiti. Belki de daha gereki, belli bir anlam olan Beled-l slam, slamn Memleketi genel ad olarak kabul gryordu. Pek mesele de yaplmyordu. lke tapnmas yoktu. Tapnlacak varlk sadece Allaht. O da toplumun ortak vicdanyd. Sfatlaryla, isimleriyle belli bir kavram olumutu. Belki de daha doru olan buydu. Yeryznn ktalar olarak olumad dnemleri hatrlarsak, yer ve lke adlarn kutsallatrmak pek derin bir hakikati ifade etmez. Bu demek deildir ki yerelin, blgenin, ulusun lkesinin, mmetin arznn hi anlam yoktur. Vardr, ama tanrsallatrlacak kadar deildir. Burada olumsuz olan ar abartmann olumsal varln hakikatini silecek kadar baskn kmasdr. Ayn yorumlar ulus-devletlerin dier kimlikleri iin (bayrak, mar, ulus, tarih) de yapabiliriz. Sembollerin iletiimde, anlatmda elbette nemli yeri vardr. Fakat kutsal gereklikler olarak sunulmalar doru sosyolojik bilgiye imkn vermez. Byle bir sunu ekillendirecei toplumu muazzam sorunlarla kar karya brakr. Fazlasyla braktrmtr da. Bunda esasen ina mant sorumlu ve sorunludur. Kapitalist modernitenin tamamen hegemonik karlarna gre belirlenen (mant bu olan) dnya ve blge ulus-devletleri yerelin, blgenin, ulusun, kentin, kyn (Bunlarn hepsi kalc ve evrensel gerekliklerdir) hakikatleriyle badamazlar. Dolaysyla aralarnda ciddi eliki ve atmalarn yaanmas kanlmazdr. Adaletin, zgrln ve demokrasinin zerinde ina edilmediklerinden, her zaman bu evrensel kavramlarn ieriiyle eliecekler, atacaklardr. Ortaya kan sonu, ulus-devlete ilikin son iki yz yln edebiyatnn ok az hakikat deeri ifade etmesidir. ok anlam verilmeyen ilka mitolojilerinden belki daha anlamsz bir mitolojik anlatmla kar karyayz. Kanaatimce tek bir ulus-devlet adna dklen mrekkebin deeri tm ulus-devletlerden daha deerlidir. Deerlendirmemden karlacak sonu tmyle devleti ve ulusu inkr ettiim, varlklarn anlamsz bulduum biiminde olmamaldr. Birer gereklik olarak devlet ve ulusun ok nemli anlamlar vardr. Doru zmlenmeleri nemlidir. Hemen yklacak, yklmas gereken varlklar da deildir. Tehlikeli bulduumuz bunlar deil, ulus-devletin ina mant ve srdrlme tarzdr. nk hep sava, soykrm, mutsuzluu artryor; toplumsal hakikatlerin budanmasn, deeri olmayann ar yceltilmesini artryor. Kapitalizmin bizzat sistem olarak kendisinin Ortadou kltrne olumlu olarak yanstaca bir deeri yoktur. Benzerine binlerce yl tanklk edilmitir. Tarm, ticaret, para, sanayi kapitalizmi blgede yaanmtr ve en uzun tarihe sahiptir. Blge kltrnde ahlk ve politik toplum deerlendirmesi yaplmtr. Belki sanayi devrimi bir ilave katk sunabilirdi. Ama onun da douunda endstriyalizm olarak ideolojik bir sunum kazanmas ykm eklinde tecellisine yol at. Endstriyalizmin Ortadou kltrnde douraca sonu zaten zor ayakta kalan evrenin daha da olumsuzlamasdr. Zaten artan lleme, ktlk, isizlik, kirlilik (havada, suda, karada) halinde tm olumsuzluklarn gelitii, yerletii gnden beri artan bir tempoyla kusmaktadr. Ortadou kltr, Avrupa modernitesinin pozitivist ideoloji ve bilimleriyle zmlenemez. Ortadou kltrnn sosyolojisinin yaplmas ne kadar nemliyse, ortaya kacak sonularn sosyoloji bilimine katks da o denli byk olabilecektir. deoloji ve yaplanma olarak ulus-devlet eletirisi ne kadar nemliyse, alternatifini sunmak da ondan daha nemli bir grevdir. Herhalde bir alternatif gelitirirken gzetilecek temel ilkelerden birincisi kltrel btnlktr. On be bin yl akn tarih alarnn hepsinde toplumsal kltrn i ie btnlk iinde olua geldii gzlemlenebilir. Toplumun btn alanlar iin geerlidir btnlk iinde gelime halleri. Balantl olarak ikinci ilke, zm modellerinin ucu ak ve esnek kltrel kimlik anlayyla gelitirilmesidir. Ne altta ne stte btnleyici kimlik anlayna sahip olabilen ulus-devletin asimilas-

19

yoncu ve entegrasyon kart ideolojisi ancak ucu ak ve esnek kltrel kimlik anlayyla alabilir. Kltr gereklii balamnda hakikat karl olmayan ulus-devleti aan modeller ilkesel nemdedir. Zihniyet ve yaplanma olarak ulus-devlet ne kadar alrsa, kltrel btnlk temelinde zm modelleri o denli etkinlik kazanr. Gerekte olduu gibi hakikatte de vurgu blge kltrne kartlk temelinde dayatlan modernitenin yabanclatrc, tekelci etkilerine kar yaplmaldr. O halde nc ilke, hakikat olarak ifade tarznn, syleminin ulus-devletin hakikat d sembolizmini hedefleme ve ama temelinde gelitirilmesidir. Kapitalist modernitenin her aya zerinde gelitirdii tekelcilie kar demokratik modernitenin temel unsuru zerinden btnleyicilik, entegrasyon esas olmaldr. Uygarlk tarihi boyunca ve en ok da modernitenin son iki yz ylnda blge kltrne dayatlan yabanclama, paralanma ve dalmalar ancak btncl yaplanmalar ve hakikat sylemleriyle alabilir. Ortadou kltr, Avrupa modernitesinin pozitivist ideoloji ve bilimleriyle zmlenemez. zmlendii iddia edildiinde sonu oryantalizmdir. Son iki yz yldr uygulanan bu paradigmann ortaya kard, grnr kld ey, Ortadou toplumunun ne tarihsel gereklikleriyle ne de gncel somutluklaryla badamaktadr. Aralarndaki fark tek kelimeyle uurumdur. Oryantalizmin derin etkisi altnda yeniden oluan geleneksel yaklamlarn (bata slamc akmlar olmak zere her trl kltralist yaklamlar) hakikat algs daha da gerekd olup, kuru bir edebiyattan teye gidememektedir. Paradigmayla i ie kendini yapsallatran kapitalist modernitenin ald grnmler hem tarihle hem gncel yaanan somutla daha da elikilidir. Mevcut farkllk ve elikilerden oluan uurum kendini eine ender rastlanan vahetten te sava tryle ifade etmektedir. Bundan ne derin igdler ne de kltrel gerilik sorumludur. Sorun kapitalist modernitenin uygulan tarzyla, biimleniiyle ilgilidir. Binlerce yldr i ie yaanan, yaanmak iin ina edilmi bir kltr (maddi ve manevi kltr olarak) pergelle paralayp iine acentelerini (ulus-devleti kapitalizm ve endstriyalizmi) oturtmaya kalkmann sonucu, yaanan ve yaanacak olan vahetin gerek nedenidir. Kald ki, yaanm yakn gemi vahetten, soykrmdan pek farkl olmamtr. Ortadounun tarihsel dzeni konfederaldir. Tek tanrl dinler, Musevilik, Hristiyanlk ve Mslmanlk gerek kendi aralarnda, gerek eski dinler ve putperestlikleriyle attklarnda, asla kapitalist modernitenin yol at vahet sayfalarna yol amadlar. Her birindeki mmet anlay, oktan tasfiye olmu putperestlik cemaatleri dnda, her halk ve kltrn bar iinde yaatabiliyordu. Hatta Ehli Kitap (Kutsal Kitap Sahipleri) olarak kendi aralarnda ilkel de olsa bir mmet st birlie imkn veriyorlard. Soykrm tandk bir kavram ve uygulama deildi. Ne kadar kar idealar ileri srlrse srlsn, pozitivist yeniaa gre daha karanlk bir ortaa sadece mitolojik bir icattr. Yenian kendini aydnlk olarak sunma mitidir. Ortadou kltrn bak gibi paralayan ulus-devlet dayatmas zerinde ne kadar durulsa azdr. nk alan travmalarn en onulmaz bu bakla ald. Hangi trajediye el atsak sonu deimiyor. Hindistann ilerinden Sibiryaya, Fas llerinden Arabistan llerine kadar yerleik-gebe her kltr bu bak darbesinden payn almtr. Halen srekli kanamaktadr. Her gn Hindistan iindeki HinduMslman atmas, Kemir, in Uygurlar ve Afganistan-Pakistandaki boazlamalar, Rusyadaki eenler ve dierleri, srail-Filistin, Lbnan, tm Arap lkelerindeki kavgalar, Krtlerin Trk-ArapFarslarla atmalar, rann mezhep savalar, Balkanlardaki, Anadoludaki slam, Ermeniler, Rumlar ve Sryanilerin tasfiyesi vb. saymakla bitmeyecek kadar olan, devam eden ve hibir kural olmayan bu atmalar ve savalarn kapitalist hegemonyacln rn olduu inkr edilebilir mi? Ulus-devletlerin birlii olan BMnin (Birlemi Milletler) mdahaleleri sonu vermediyse, slam ulusdevletlerinin birlii K (slam Konferans rgt) etkili olamyorsa, her gnk saysz ulus-devlet diplomatik turlar bktrc olmaktan teye rol oynayamyorsa, neden, yine ulus-devletin zihniyeti ve yap-

20

lanmasyla balantldr. lk ve ortaalarn dinselliklerinden bin kat daha tutucu ve kapal ina edilen bu ucube gereklik eer sk sk karmza faizmin kendisi ve her yerdeki uygulamalar biiminde kyorsa hi amamak gerekir. nann kendisi hep savala olmutur. Savala ina edilmeyen tek bir ulusdevlet gsterilemez. Daha da vahimi, ite toplumla, dta baka ulus-devletle srekli sava, atma ve gerginlik iinde olmayan bir ulus-devletten bahsedilebilir mi? Ortadou kltrne ilikin deerlendirme ve zmlemeleri demokratik siyasi program nerisiyle sonulandrmaya alalm. 1- Kltrel btnln at rgt Ortadou Demokratik Uluslar Konfederasyonu olarak ina edilmelidir. Demokratik uluslarn inas mevcut ulus-devlet snrlarna dayandrlamaz. Daha da nemlisi, demokratik uluslarn izilmi snrlar olamaz. Younlam ulusal blgeler, yereller, kent ve kyler olabilir. Ama ok uluslu kark yereller, blgeler ve kentler de olabilir. Daha normal olan da budur. Tarih hep i ie yaayan kabile ve kavimlerle, din ve mezheplerle dolu saysz blge ve kentlere tanklk etmitir. Tarihte nl yetmi iki milletli Babilden bouna bahsedilmemitir. Uluslarn ortak vatan da olabilir. Tarih bu gerekliin rnekleriyle de doludur. Ayrca saf toplum, saf ulus anlaylar asla bilimsel deildir. phesiz ayn tek dili konuan uluslar olabilecei gibi, ok dilli olanlar da olabilir. ok semboll uluslara dair rnekler de az deildir. Tarihte rnei olmayan model ulus-devlet tekelciliidir, homojenliidir. Bu modelin gayri insani ve vahi karakterini nedenleriyle birlikte zmledik. Dolaysyla ucu ak ve esnek ulus kimliklere dayal demokratik uluslar konfederasyonu tarihsel ve toplumsal gerekliklere uygun olmakla kalmaz, ideal ifadesidir de. Konfederasyonu bir devletler birlii olarak deil, demokratik komnler birimi olarak dnmek gerekir. Demokratik komnler, iinde yer aldklar ulusal toplumsal birimlerin ynetimi olarak dnlmelidir. Oluumlar demokratik ilkelerin en iyi uygulanma ayrcaln tar. Toplumun demokratik ynetiminin mkemmel rneidir. Konfederasyonun uluslar, iktidar ve devlet gcyle deil, demokratik ilke ve uygulamalarla ina edilir. Gce dayal inalar, zelikle iktidar ve devlet gcne dayal ulus inalar, ne kadar idea edilirse edilsin, tm ulusal karlar gerei deil, oligarik bir zmrenin egoist karlar iindir. Demokrasiye dayal ulus inalar gnll, adil ve zgrlk idealiyle saland iin tm ulusun karlarna cevap verir. Demokratik ulus kavram ve gerei ulus-devlet lgnlna kar gelecein en anlaml, bar, adalet ve zgrlk iindeki toplumunu ifade eder. Demokratik konfederasyon hem kendinden daha byk, hem daha kk konfederal birliklere aktr. Ktasal ve dnyasal apta demokratik konfederalizmi tevik eder. Sadece baka bir dnyann mmkn olduunu deil, en gereki, adil ve zgr dnyann kendisi olduunu ilan eder. 2- Demokratik konfederasyonun temel ald toplum, ekonomik ve ekolojiktir. Ekonomik olmas pazar tanmas ve tekelcilii reddetmesi anlamna gelir. Tekelcilik her tr smr ve baskyla balantl olduu iin reddedilir. Toplumsal bir pazar mmkndr. Tekellerin hkimiyetine girmi bir pazarn topluma hizmeti olamaz. Ancak smrye hizmeti olur. Ekolojik olmak ekonomik yaamn evreyle karlkl bamllk iinde olmas demektir. evresel olmayan bir ekonomi toplumsal olamaz. Ancak srekli birikim ve kr peinde koan bir faaliyet hem ekonomi, hem evre-ekoloji kartdr. Ekonominin birim lekleri komnlerdir. Ne ailelere dek blnm bata toprak ve dier retim aralarnn mlkiyeti, ne de tersine tekellerin toprak ve ara mlkiyeti ekonomiktir. Bunlar ekonomiyi tehdit eden modernite ve uygarlk aralardr. Her ekonomik faaliyet alannda azami verimlilik ve yararllk karlnda toprak ve ara zerindeki komnal tasarruf ideal olandr. Ekonomiden dlanan kadn, znde ekonominin gerek yaratcsdr. Kadn ve ekonomi et ve trnak gibi birbirlerine bal elerdir. Ekonomik temel ihtiyalar iin rettiinden dolay ne bunalm tanr, ne evreyi kirletir, ne de iklimi

21

tehdit eder. Kr amacyla retime son verildiinde, dnyann kurtuluu gerekten balam demektir. Bu da insann ve yaamn kurtuluudur. 3- Demokratik konfederasyonun ulus-devletlerle ilikisi ne sonuna kadar sava, ne de iinde asimile olmaktr. Bu iliki birbirlerinin meruiyetini kabul eden, bar iinde bir arada yaamay esas alan iki zne varln kabulne dayal ilkeli ilikidir. Devrimle ne kadar devlet devrilse ve yenisi kurulsa da, zgrle ve adalete hizmet asndan pek deiiklik olmaz. Ancak demokratik modernitenin siyasi aya olarak demokratik konfederatif gelimeler ksa, orta ve uzun vadeli adalet ve zgrlemeyi salayabilecek yetenektedir. Devletlerin toptan reddi veya kabul zgrlk, eitlik ve demokratik amalara hizmet etmez. Devletin, zellikle ulus-devletin almas bir sre iidir. Demokratik konfederasyonlar stnln ve toplumsal sorun zmleyici yeteneini kabul ettirdike kendiliinden alacaktr. Bu demek deildir ki, bata ulus-devlet olmak zere kapitalist modernitenin saldrlarna kar savunmasz kalnacaktr. Demokratik konfederasyonlarn her zaman toplumu savunma gleri olacaktr. Demokratik konfederasyonlar sadece bir devletin iinde rgtlenme ile yetinemezler. Snrlarn dnda da istedikleri kadar rgtlenebilir, st konfederal birlikler oluturabilir ve kendi diplomasilerine sahip olabilirler. 4- Ortadouda halen devam eden ve tarihsel-toplumsal hakszlklardan kaynaklanan birok savan, atmann ve gerginliin ortadan kaldrlmas iin demokratik konfederalizm bir zm imkndr. Esas sorumlu olan kapitalist modernite ve ulus-devlet engeline karlk, demokratik konfederalizmin zm yolu barn, adaletin ve zgrln yoludur. Bu erevede ncelikle sava ve atmalar durdurmak, gerginlikleri bertaraf etmek iin tarihsel hakszlklarn giderilmesi iin aba harcamak nemlidir. Ulusdevlet ilke ve uygulamalarn esas almayan demokratik zmler ivedilikle gndemlemelidir. Ermeni sorunu iin sadece hudutlarn almas yetmez; Ermeniler demokratik komnal yerleimlere de sahip olmaldrlar. Bunun iin kolaylklar salanabilir. Asurler, Aleviler, Rumlar, Trkler, Krtler, Araplar, dier Hristiyanlar ve Yahudiler iin de ayn ilke ve uygulamalar esas alnmaldr. Ulus-devleti yaklamlarda srar edildike, srail-Filistin, Irak Krt-ii-Snni, Kemir, Berberi, Pakistan-Afganistan, Belucistan, Krdistan, Lbnan, Sudan ve daha birok alandaki scak savalarn srmesi kanlmazdr. Demokratik konfederatif yaplanmalara bu nedenle de acil ihtiya vardr. Blgenin herhangi bir scak alannda salanacak demokratik zm, etkisini zincirleme btn sorun tekil eden alanlara yayabilir. Bu nedenle Ortadounun gelecei demokratik konfederalizmdedir. 5- Sistem kart hareketlerin yeniden durum deerlendirmelere ve kendilerini gzden geirmelere ihtiyac vardr. Bir yerde sorunlar had safhaya varmsa ve hareketler zmleyici olamyorsa, sistem zlse bile sorunlar zlemez. Kadn ve evre sorunlarna ilikin hareketlerin moderniteyi amadan amalarna tutarl olarak yrmeleri mmkn deildir. Kendilerini demokratik toplum hareketinin btnlne balamalar tutarllk ve baar iin arttr. Eski reel sosyalist srelerin rnleri olan sol hareketlerin iktidar odakl olmaktan kp demokratik odakl rgtlenmelere dnmeleri doru k yolu olacaktr. Sendikal ve partisel hareketlerini dar ekonomizmden kurtarp demokratik toplumsal hareketlerin btnlne balamalar k yapmalar ve baarl olmalarnn gereidir. Dier gelenekselci, kltralist, yerel, blgesel ve ulusal hareketlerin yaadklar sorunlarn zm yolu olarak modernitenin deiik kavram, kuram ve kurumlarna odakl yaplanmalarn ve hakikat ifadelerini deitirmeleri, demokratik modernitenin kuramsal ve yapsal unsurlaryla btnlemeleri k ve

22

baarlar iin arttr. Yeni enternasyonalizm ancak kapitalist moderniteyi, zellikle ulus-devleti atka mmkn olacaktr. 6- Kapitalist modernite kart ideolojik ve politik akmlar pozitivist sosyolojiyi aan sosyal bilim almalarna dayanmak durumundadr. Pozitivist sosyoloji kapitalist modernitenin hegemonik ykseliinin tekelci ortaklarndandr. Srecin olumlu ve ok deerli bilimsel abalarnn rnlerini sermaye ve iktidar tekellerine ibirlikilik sermayesi olarak peke ekmi, ortak klmlardr. Dolaysyla sistemin hizmetine koturulmu bilim tekelini krmak, olumlu miras devralmak ve somutun eletirisiyle sentezleyerek hakikat halinde sunmak yeni sosyal bilim almalarnn zdr. Sistem kart her ideolojik, politik ve ekonomik faaliyet bu almalar esas alarak gelimesini baaryla srdrebilir. Sosyal bilim almalarnn temel bilimleri akademi ve enstit kurumlar olarak ina edilebilir. Bu kurumlar ihtiyaca gre her trl toplumsal iliki alannda kurulabilir. deolojik akm kurumsal sreten geen bilgilerin toplumsal alanlara uyarlanma faaliyeti olarak tanmlanabilir. Ortadou kltrnde zengin bir tecrbe mirasna sahiptir. Dinlerin ilk yayl dnemleri, tarikat ve mezhep inalar bu almalar yanstr. Gnmz sivil toplumunu da bu almalarn eksik de olsa bir rnei saymak mmkndr. nemli bir sivil toplum hareketi olan feminizm, esasta ideolojik akmdr. Bilimsel temele dayanmak durumundadr. Fakat kadn zerinde muazzam arlktaki hiyerari, iktidar ve devlet gcn arkasna alan erkek egemen cinsiyeti toplumu zmleme ve zme modellerini sunmada ve bu abay yaamlaryla somutlatrmada gszlk ve baarszlkla ska karlamaktalar. Olaanst kiilikler olmadan zgr kadn militanl baary zor yakalar. Snrl baarlar da cinsiyeti toplumun gnlk ve ok kapsaml ynelileriyle asimile edilir. Yine de kadn zgrl eksenli ideolojik, politik, ekonomik komnlerin oluumu ve pratii vazgeilmezdir. Ortadou kltrn demokratikletirirken, sivil toplumu adeta yeni dnemin kabile ve klanlar gibi deerlendirmek, ayn yaklam dinsel gelenekler iin de gstermek, zcesi sosyal bilimi klan, kabile, mezhep, tarikat ve din kurulularnn yaantlarn andrrcasna, gerektiinde bu geleneklerin mirasyla btnletirerek, gerektiinde onlar gibi kendini rgtleyerek yrtmek baar iin esastr. Politik akm ve hareketler ideolojik akm ve hareketlerden farkllklar tasa da, aralarnda sk bir iliki vardr, olmak durumundadr. deolojik deeri olmayan politik akmlar fazla deerli olmad gibi, politik gereklie yansmayan ideolojik akmlar da deerli mertebeye yansyamazlar. deolojik mcadelenin temel amac ahlk ve politik toplumu gelitirmektir. Ahlk ve politik toplumu gelitirmek ancak sosyal bilime dayal ideolojik eylemle mmkndr. Daha dorusu, ahlk ve politik eylemlilik sosyal bilimsiz gelitirilemez. ktidar ve sermaye tekelleri karsndaki toplumu ancak sosyal bilime dayal ideolojik ve politik eylemle koruyup gelitirebiliriz. Ortadou politik kltrndeki hiyerarik, iktidarc ve devleti miras ayklanmadan, gncel gerekliklerine kar gnlk yaam tarz haline getirilmi bir ideolojik ve politik eylem yrtlmeden demokratikletirilmesi salanamaz. 7- Kapitalist modernitenin hegemonik merkezi olan Avrupann tekelci gleri be yz yllk sava, atma ve gerginliklerden kardklar dersler temelinde 1950lerden sonra bnyelerinde kkl reformlara giritiler. AB (Avrupa Birlii) bu derslerin sonucudur. Hedefleri kapitalist moderniteyi amak deil, daha yaanabilir ve srdrlebilir klmaktr. Ortadou kltrnde bu reformlarn etkisiyle demokratikleme zordur. Modernite tekelciliin en olumsuz sonularyla blge kltrn daha ok eliki, atma ve sava ortamna ekecektir. Ancak modernite anlay ve yaplanmasndan kkl bir kopu ve alternatif moderniteyle bundan kurtulunabilir. Demokratik modernite bu tarihsel ve kkl ihtiyatan kaynaklanmtr. Kapitalizm, endstriyalizmi ve ulus-devletilii ekonomik toplum, ekolojik toplum ve demokratik konfederalizm alternatifiyle kar-

23

tlayan demokratik modernite, Ortadou kltrnde demokratiklemenin temel etkeni konumundadr. Tarihsel arka planda hkim uygarln hep karsnda yer alm, tarm-ky toplumunu, gmen kabile boylarn, zanaatlar ve klecilik kartlarn modernite kartlaryla sentezleyen demokratik modernite gleri, ekonomik toplum, ekolojik toplum ve demokratik ulusal toplum devrim ve reform abalar temelinde kapitalist modernitenin unsuruna kar uzun vadeli mcadeleyle stnln kantlayabilecektir.

24

DEMOKRATK CUMHURYET, ZGR YURTTA Biz devlet istemiyoruz. Devlet istesek, Irak gibi kran krana yaparz. Ben snrlardan bahsetmiyorum Iraktaki gibi bakanlk peinde deiliz. stediimiz mahallelerde, kylerde, kentlerde halkmzn demokratiklemesine engel olunmamasdr. Yalnz Krtler iin de deil, Trkiye demokratik konfederalizmi daha gerekidir. Btn Trkiye iin bunu neriyorum. niter yapyla sorunumuz yok. Devletten bahsetmiyorum, onun aasndaki toplumun kendi demokrasisini kurma biimidir, demokratiklemesidir. Krtler bu sistemi btn paralarda uyarlarlar, gelitirirler. Blgeler iin de unu sylyorum: Soran Blgesi iin demokratik konfederalizm olmal, Behdinan, Loristan, Bradosti, Botan, Garzan, Amed, Serhat, Dersim demokratik konfederallar olabilir. Dersim iin idealdir, Alevi kltrne de uygundur. Bunlar demokratik klardr. Fratn bats iin de KrtTrkmen demokratik konfederalizm blgesi olabilir; Mersin, Antep ve Marata bu gelitirilebilir. Tarihte bu var. Yavuz Selim bunu kabul etmi, uygulamtr. Sultan Mahmutla bundan uzaklalyor. Ortadounun tarihsel dzeni konfederaldr. Benim demokratik konfederalizm tanmm kitaplarda yok. Ulus-Devletin k kitabnda biraz var. Bookchin, Wallerstein biraz tartyorlar ama bunu kitaplarda bulamazsnz. Bir yandan devletilik, imparatorluk varken klecilik geliiyor, ama arada kalan bir halk topluluu var, bizim airet benzeri yaplar gibi; bu konfederalizmdir. Bunun dillendirilmeme sebepleri var; burjuva devrimcilii ile yine feodal monari el ele vererek bu toplumsal yapy yok etmeye alyor. imdi sivil toplum, dernekler var, ama bu halk tatmin etmez. Marksn politik biimi, manifesto, znde halkn nne politik izgiyi koyamad. Lenin de benzer durumda. Devlet oyununa dtler. Anaristler, Bookchin, Wallerstein benzeri dnrler devleti tartyorlar, ama net koyamyorlar. Varmak istedikleri sonu udur: Konfederalizm demokrasinin var olma biimidir. inde herkese yer var. Konfederalizm bunlarn stteki organizasyonudur. Ulus-devlet, halklar devletletirme ile uyuturmadr. Milliyetilii gelitirdi. Biri ezen milliyetilik, dieri ezilen milliyetilik, sonuta dnyay korkun milliyetilik savalarna gtrd. Hitler ile korkun dnya savalar yaand. Ermeni soykrm tartlyor. Sonuta ttihat ve Terakki milliyetiliinin varaca sonu soykrm olur. Milliyetilik sapmadr. Bunu Smerlere kadar dayandrmam da nemlidir. Vardm nokta gnmz iktidar eittir, topluma kar savatr. Gnmz asndan baka trl iktidarn anlam yok. Buna benzer bir cmle daha syleyeyim: Burjuva iktidar veya mevcut iktidar eittir ulus-devlet; ulus-devlet de eittir, zellikle 20nci yzyln ikinci yarsndan itibaren halklar asndan, kltrler asndan atom bombas. En son bunu Irakta grdk. ABD sonunda mdahale etti. Ben onun iin Krt milliyetiliine sapmay engellemek iin byk tedbirler aldm. Krt hareketini ne milliyetilie ne de devletilie kaydrmam. Savunmamda bunlar akladm. En son demokratik konfederalizmle bunun tedbirini gelitirdim. Halkmzn emeklerini boa harcatmayacam. Bu be bin yllk kleci feodal sistem ok tehlikeli. Burjuva diktatrl, milliyetilii gelitiriliyor, kuruluyor. Trk, Krt, Arap kavgasn getirir. Krtler zerinde ok gerici basklar gelitirilmeye allyor. Cumhurbakan olmas vesilesiyle Talabaniye unu sylyorum: Demokratik konfederal sistem ile konsensse gelmeye aryorum. nk onlarn varl bana bal. Benim buradaki direniim ve varlm olmazsa onlar bir gn orada dayanamazlar. Onlara mesajm udur: Krdistan Demokratik Konfederasyonu erevesinde uzlama, bar gelitirilmeli. Onlar bara, diyaloga, uzlamaya aryorum. PKKnin miras var, saygl olmallar. Trk, Arap ve Acemler ile ilikilerde de diyalog, uzlama esas alnmal. Demokrasiyi uygulamaya aryorum. Aksi takdirde felaket olur. Tek k yolu budur.

25

Trkiye beni yanl anlamasn, niter devlete bir itirazm yok. Bayraa sayglym. Bayraa yaklamm, saygl olunmasn amda da sylemitim. Bayrak olay da zaten bir provokasyondur. Demokratik konfederalizmin legalite veya illegaliteyle alakas yok, ayrm yapmyorum. Krt-Trk ayrm da yapmyorum. Btn halk topluluklar iin geerlidir. Despotik devletin yrmeyeceini ngiltere ve Amerika da anlam, desteklerini ektiler. Yenisini de kuramyorlar, kmazdalar. ABD ve ngiltere biraz demokrasiye ak olun diyorlar. kmazdan kurtulmak iin demokratik k ok nemli. Tek bana ABDye brakrsak kaos, kriz olur. Demokratik konfederalizm k bunun iin ok nemli. Tek k yolu budur. Konfederal sistemi Araplar iin de, Trkler iin de neriyorum. Demokratik konfederalizm demokrasinin bir gerekleme biimi, slubudur. Ben devlet kurmuyorum. Zorla devlet verseniz de kabul etmem, kar karm. Ben demokrasiyi kuruyorum, bayrak benim, devletin deil. Mezarmda bayrak yan yana olabilir: AB bayra, niter bayrak, bir de demokrasiyi sembolize eden konfederalizm bayra. Drt reform, Trkiyeyi kurtulua gtrr. Devleti ykalm, demokratik konfederalizmi kuralm demiyorum. Devleti ykp yerine unu koyalm dedin mi kaybediyorsun. Lenin buradan kaybetti. Ulus-devletin bir sol tarz var, bir de milliyeti tarz var. Biri sa biri sol milliyetilie gtrr. Kkleri birdir ve bunlardan hibir hayr gelmez. Grev devleti ykmak deil; devlet halk topluluklaryla uzlamak isterse uzlar. Ama bu, devletleme deil. Yereli kurtarr. Yerelde belediyelerle sorunlarnzn zm iin bir model oluturabilirsiniz. Yerel kendi sorunlarn kendi zgcyle zer. Konfederalizm st dzeyde yereli merkeze ezdirtmez. Saddamn devleti oldu, ne anladk bu devletten? Trkiyenin devleti var, borca battk ite, devlet var ama... imdi Trkiyenin kurtulu eyi iin, DTH iin de Trkiyenin nne drt byk reformu almlar biiminde koymak istiyorum. Cumhuriyet reformu; Cumhuriyet reformu neriyorum. Avrupa bunu yapyor. AB budur aslnda ama farkl bir biimde yapyor. rnein Fransa ile bir kriz yayor. Fransada ulus-devlet cumhuriyeti var. Bu kriz neyle alr? AB Bize al diyor, sa ve sol milliyetilik ie kapan diyor. Kriz buradan kyor. Trkiye Cumhuriyetine, cumhuriyete reform gerekiyor. Bunu tartmalar iin sylyorum. TBMM yerine iki organ neriyorum. Aslnda gemiinde de biraz var. Bir Cumhuriyet Senatosu neriyorum. MGK yerine Gvenlik ve Savunma Konseyi, Anayasa Konseyi kurulmal. Bir de yar bakanlk benzeri ve Bakanln setii Hkmet. Halk nedir? te bu Kongre, Trkiyeye zg Temsilciler Meclisi. Trkiyede 81 il var. Ben aslnda Trkiye iin 7 Eyalet Krt, 18i Trk nfusun youn olduu 25 blge, dier kimlikleri reddetmeden bir yaplanma dndm, bunlarn yerel ynetim parlamentolar olur. Biraz Atina ehir devletine benziyor, bir nevi Almanyadaki eyalet sistemi gibi. 81 il anlamsz. Kltrel, sosyal, anlaml bir karl yok. Ekonomik anlamda da byk yk getiriyor. Ve yerel blgelere dayal bir Temsilciler Kongresi olabilir. Ulus reformu; Ulus iin reformu syleyeyim. Devlete dayal ulus yerine, demokrasiye dayal ulus modeli neriyorum. Btn etnik gruplar kapsayan Trkiye ulusu kavramn tanmlamtm zaten. Yalnz Trklere deil, dine ve rka dayanmayan, insan haklarna dayanan bir ulus modeli. Btn etnisiteleri, kltrleri bir arada toplayan bir demokratik ulus kavram. Ben Krtlerin milliyetiliine dayal devletlemeyi de yanl buluyorum. Devleti ulus yerine demokratik ulus ars yapyorum. Ulus kendini tanmlamal. Trkiyeye vatandalk ba ile bal olan herkes Trktr demek yanl. Mustafa Kemalde bu yok. Halk Trkletirmeye almyor. Ne Mutlu Trkm Diyene derken syledii, Trkmenler, Yrkler vb. gruplarn kendi Trklklerini ifade etmelerini salamak iindir. Bunu ne Araplar ne de Krtler iin syledi. Gnll kendini Trk hissetmeye kar deilim. Kltrel kimliklere dayal, bunu tanyan bir ulus reformu neriyorum.

26

zgr vatandalk da yledir: Ne sultanlara kulluk, ne de ulus-devleti ideolojilere kulluk. Byle vatandalk olmaz. Batnn bireyci yaklam da doru bir anlay deil. Toplum aleyhine bireycilik de yanltr. Ne toplum aleyhine birey, ne de bireyin aleyhine toplum doru deildir. zgr yurtta ikisinin ortasndadr, bir dengedir. zgr yurtta kltre baldr. zgr yurtta demokratik konfederalizm yurttadr. Vatandalk kltrel kimlikleri kabul eden, kendi kltrel varlklarna dayal ulus vatandaldr. Herkesi zorla Trk saymak yerine, Trkiyeli ya da Trkiye ulusu vatanda. Amerikada da byledir. Trkiyelilik bir st kimlik, ben Krt ulusundanm ve Trkiye ulusu vatandaym. Demokratik reform; 25 blgeyi amtm. Ekonomik, sosyal, kltrel anlam olan btnlkler olmal. Bu bir nevi konfederasyon olur. Devlet var stte. Arada halkla devlet arasnda yerele dayal temsilciler eyi var. Bu temsilcilerin setii bir st temsilciler meclisi olmaldr. Trkiye demokratik konfederalizmini byle tarif ediyorum. Trkiyeli ulus kimlii st ulus kimliidir. Hepimizi balayan bir Trkiyeli ulus kimlii ancak byle yaratlabilir. Ulus-Devletin k adl kitap, ulus-devletin kn belli lde am. Trkiye yarn br gn hzla bu noktaya gelecek. Nasl bir devlet? Trkiye Cumhuriyeti Devleti, Trkiye Demokratik Cumhuriyeti olarak bile deitirilebilir. Mustafa Kemal "Trk Devleti kavramn kullanmad. O dnem Paam, Trk Cumhuriyeti diyelim diyenlere Hayr, Trkiye Cumhuriyeti diyeceiz demitir. Biz nasl Trkiye Byk Millet Meclisi diyorsak, Trkiye Cumhuriyeti Devleti diyorsak, Trkiye ulusu da deriz. Mustafa Kemal, Trkiye Cumhuriyeti olacak diyor. Daha sonra 1930larda Mahmut Esat Bozkurt gibilerle bu Trklk eyi geliti. Bunlar tartlsn. Daha nce Demokratik Cumhuriyet, zgr Yurtta kavramlar demitim, bunlar tartn demitim. Bu tartmalar bir iki yl srebilir. Derinlein. Drt reform, bu Trkiyeyi kurtulua gtrr. Baka yolu yok. ki yol var: Ya kinci Sevrdir, katliam getirir, ya da bu yol. Doru yol budur.

27

DEMOKRATK KONFEDERALZMN LKELER imdi demokratik konfederalizmin ilkelerine geliyorum. Be-on ilke sayyorum, taslak halindedir, tartmaya sunuyorum. Krtler, Ortadou ve dnya iin geerlidir. 1. Zagros ekosisteminde tarm devrimi oldu. Bu tarm devrimi temelinde 19. yzyl balarna kadar gelindi. 19. yzyl balarnda sanayi devrimi oldu. Sanayi devrimi ikinci devrimdir. Bu ikinci devrim ulus devletin olumasnda rol oynad. Ulus devlet 20. yzyl sonlarna doru toplumsal gelimenin, demokrasi ve zgrln nnde en ciddi engel durumuna geldi. 2. Uluslarn kendi kaderini tayin hakk devlet kurma hakk olarak anlald. BM modeli yrmyor, ulus devletler ciddi bir engeldir. Krfez sava ve Iraktaki durum bunun kantdr. 3. Bundan kn temel yolu geni kapsaml tanmn yapacamz Demokratik Konfederatif sistemdir. Ulus devlete gre gelien kresellik deil. Zaten ulus devlet alyor; kreselleme ulus devleti de ayor. Emperyalizm yeni model koyamyor, sistem krizi derinleiyor. 4. Tek alternatif demokratik konfederalizmdir. Piramit tarz bir rgtlenme modelidir; sz, tartma ve karar topluluklarndr. Tabandan gelen delegeler, en ste kadar, tepede bir koordinasyonu oluturur. Delegeler bir yllk halkn memurlar gibi olur. 5. Ortadounun zm iin de demokratik konfederalizm geerlidir. Kapitalist sistem, emperyal glerin dayatmalar demokrasiyi gelitiremez, ancak demokrasiyi istismar edebilir. Tabandan gelien demokratik seenei egemen klmak esastr. Toplumsal temelde etnik, dini, snfsal farkllklar gzeten bir sistemdir. 6. Krdistan iinse kendi kaderini tayin etme hakk milliyeti temelde devlet kurmak deil, siyasi snrlar sorun yapmadan, snrlar esas almadan, kendi demokrasilerini kurma hareketidir. randa, Trkiyede, Suriyede, hatta Irakta oluacak bir Krt yaplanmasndaki tm Krtler bir araya gelerek federasyonlar, birleerek st konfederalizmi oluturur. 7. Asl karar yetkisi ky, mahalle, ehir meclis ve delegelerinindir, dolaysyla halkn ve tabanndr. Ben daha nce bayran, tanmn sylemitim. imdi de ilkelerini verdim. Krdistan iin hukuk geerli olabilir demitim. AB hukuku, niter devlet hukuku, demokratik konfederal hukuk. niter devletlerin bizim demokratik konfederal hukukumuzu tanmalar halinde, biz de onlarn hukukunu tanrz. u artla: ran, Irak, Trkiye, Suriye bizim konfederal hukukumuzu tandka, biz de onlarnkini tanr, uzlaya gideriz. Bunlar biraz ilkeselletirmek gerekiyor. Demokratik konfederal hukukun esaslar ortaya kar.

28

DEMOKRATK KONFEDERALZMN ZELLKLER a. Farkl ve ok katmanl siyasi oluumlara aktr. Yatay ve dikey farkl siyasi oluumlar mevcut toplumun karmak yaps nedeniyle zorunludur. Merkezi, yerel ve blgesel siyasi oluumlar denge iinde bir arada tutar. Her biri somut koullara cevap verdiinden, oulcu siyasi yap, toplumsal problemlerin en doru zm yollarn bulmaya daha yakndr. Kltrel, etnik, ulusal kimliklerin kendilerini siyasi oluumlarla ifade etmeleri en doal haklardr. Daha dorusu, ahlaki ve politik toplumun gereidir. ster ulus-devlet, ister cumhuriyet, ister burjuva demokrasileri biimlerinde olsun, devlet gelenekleriyle ilkesel uzlamalara aktr. lkeli bar temelinde bir arada yaayabilir. b. Ahlaki ve politik topluma dayanr. Kapitalist, sosyalist, feodal, endstriyalist, tketimci toplum mhendislerine dayal benzer ablonist proje toplum abalarn kapitalist tekellerin kapsamnda grr. Bu tip toplum znde yoktur, propagandas vardr. Toplumlar esas olarak politik ve ahlakidir. Ekonomik, siyasi, ideolojik ve askeri tekeller toplumun bu temel doasn kemirerek art-deer, hatta toplumsal hara peinde koan aygtlardr. Kendi balarna bir deerleri yoktur. Devrim bile yeni toplum yaratamaz. Devrimler ancak toplumun andrlan, kadk braklan ahlaki ve politik dokusunu asl ilevine kavuturmak iin bavurulan operasyonlar olarak olumlu rol oynayabilirler. Gerisini ahlaki ve politik toplumun zgr iradesi belirler. c. Demokratik siyasete dayanr. Ulus-devletin kat merkezli, dz izgili, brokratik ynetim ve idare anlayna karlk, tm toplumsal gruplar ve kltrel kimliklerin kendilerini ifade eden siyasi oluumlarla toplumun zynetimini gerekletirirler. eitli dzeylerde atamayla deil, seimle baa gelen yneticilerle iler grlr. Asl olan meclisli, tartmal karar yeteneidir. Bana buyruk ynetim geersizdir. Genel merkez koordinasyon kurulundan (meclis, komisyon, kongre) yerel kurullara kadar her grup ve kltrn bnyesine uygun, ok yapl, farkllklar iinde birlik arayan kurullar demetiyle toplumsal ilerin demokratik ynetimi ve denetimi gerekletirilir. d. z savunmaya dayanr. Askeri tekel olarak deil, toplumun i ve d gvenlik ihtiyalarna gre demokratik organlarn sk kontrol altnda z savunma birlikleri temel gtr. Grevleri, ahlaki ve politik toplumun zgr ve farkllklar temelinde eitliki karar yaps olarak, demokratik siyaset iradesini geerli klmaktr. ten ve dtan bu iradeyi boa karan, engelleyen, yok eden glerin mdahalesini etkisiz klmaktr. Birliklerin komuta yaps hem demokratik siyaset organlarnn, hem de birlik yelerinin ifte denetiminde olup, gerek grlrse karlkl neri ve onaylamalarla rahatlkla deitirilebilir. e. Genelde hegemonyacla, zelde ideolojik hegemonyacla yer yoktur. Hegemonik ilke klasik uygarlklarda geerlidir. Demokratik uygarlklarda ve modernitede hegemonik glere ve ideolojilere hogryle baklmaz. Farkl ifade ve demokratik ynetim snrlarn anca, zynetim ve ifade zgrlyle etkisiz klnrlar. Toplum ilerinin kolektif ynetiminde karlkl anlay, farkl nerilere sayg ve demokratik karar esaslarna ballk arttr. Bu konuda genel klasik uygarlk ve kapitalist modernite ynetim anlayyla ulus-devletin anlay akmasna ramen, demokratik uygarlk ve modernitenin ynetim anlaylaryla aralarnda byk farklar ve aykrlklar vardr. Farklar ve aykrlklarnn temelinde brokratik, keyfi ynetimle demokratik ahlaki ynetim tarz yatar. deolojik hegemonya sz konusu olamaz. oulculuk, farkl gr ve ideolojiler arasnda da geerlidir. Ynetimin kendini ideolojik kamuflajla glendirmesine ihtiyac yoktur. Dolaysyla milliyeti, dinci, pozitivist bilimci, cinsiyeti ideolojilere ihtiya duymad gibi, hegemonya

29

kurmaya da kardr. Toplumun ahlaki ve politik yapsn andrmadka, hegemonya peinde komadka, her gr, dnce ve inan serbeste ifade edilme hakkna sahiptir. f. Sper hegemonik g denetimindeki ulus-devletlerin BMli birlik anlayna karlk, ulusal toplumlarn Dnya Demokratik Konfederal Birliinden yanadr. Gerek saysal gerek niteliksel olarak, ok daha geni topluluklar demokratik siyaset kriterlerince Dnya Demokratik Konfederasyonunda birletirmek, daha gvenlikli, barl, ekolojik, adil ve retimsel bir dnya iin arttr. Sonu olarak ok daha kapsamlca karlatrabileceimiz kapitalist ve demokratik modernite farkllklar, kartlklar sadece bir iddia deil, somutta yaanan kocaman iki dnyadr. Tarih boyunca bu iki dnya diyalektik kartlklar halinde bazen birbirleriyle amanszca savaan, ama aralarnda barlar da eksik olmayan bir yolculukla gnmzde de benzer biimde iliki ve elikileriyle bazen atmakta, bazen barmaktadrlar. Sonucu phesiz entelektel, politik ve etik olarak mevcut sistemik yapsal bunalmdan doru, iyi ve gzel k yapanlar belirleyecektir.

30

DEMOKRATK KONFEDERALZM DNYA APINDA SOLUN YEN AILIMI OLACAKTIR Demokratik konfederalizm dnya apnda solun yeni alm olacaktr. Marx ve Lenini iki binlerde aarak bunu yapacaz. ki binlerde demokratik konfederalizmde bunun ideolojik temelleri var. Marx 1848lerde bir eyler ortaya koydu. Bunlar iki binlerde ald. Marksn deer teorileri bir fecaat. Bu deer teorisi hakknda benim kukularm var. Yeni sol buna yeni yaklayor. oklukun yazarlar, Wallerstein, Bookchin bunlar yazyorlar. Ama sistematize etmede biz daha ileriyiz, daha pratiiz. Deer teorisinin kapitalizme kar bir kar koyuu yok. Radikal bir kar k yok. ki yzyl daha kapitalizmi yaatt. Bugne getirdi. Bu deer teorisinde aslnda toplumun zm, dini ve siyasi zm yok. Sadece ekonomik tanm var. Bu teori Avrupa merkezli bir teoriydi. Bylelikle Avrupa d halklar silahsz brakt. Btn dnya halklarn silahsz brakt. Bu konuda ciltler dolusu yazlabilir, ama ben burada ksa geiyorum. Sanldnn aksine kapitalizmi glendirdi ve bugnk lgn aamaya getirdi. Rusya pratii ortada. Uzun yllar kapitalizmi ayakta tuttu. imdi de in kapitalizmi ayakta tutuyor. Amerikay ayakta tutan imdi ekonomisiyle indir. Bu durumda dnya halklar kaybediyor. Aslnda ben misyonumuzu ezilen halklar adna evrensel bir k olarak gryorum. Sistematiim, kendime has bir slubumun olduunu belirtiyorum. Dnya apnda gelitirilmek istenen sol budur aslnda. Sol ancak bu temelde geliebilir. Dost gleri daha tutarl yaklamaya, zmsemeye aracam. Trkiyede sol ancak bu temelde geliebilir. Anlaml, olgun sonuca herkes gidebilir. Krt problemi belki zme gidebilir. Demokrasi dar kavranyor Byle olunca kadn, evre, ekoloji geri planda kalr, gndeme gelmez. Alttaki gler ezilir gider. Ne kadn sorunlar ne ekoloji sorunlar zlebilir. Bir avu finans kapital ve ulus-devleti alr gtrr. Burada muazzam bir eliki olduu grlyor. Reel sosyalizmin k de bunu ortaya koydu. Ben bunlar ortaya koydum. Benim grlerimin deitiini sylyorlar. Benim grlerimde deime deil gelime var. ok sistematize koymay baardm. ok derinlikli deil, ama burada geni bir aratrma yapma ansm yok. Ancak ideolojik varyantlarn koydum, politik sentezini yaptm. Ana hatlaryla ortaya koydum. Yalnz bu konuda beni anlamak nemlidir. Eer zgrle inan varsa, kreselleen kapitalizmden kurtulmak isteniyorsa, bu ilkeler erevesinde bir araya gelinmeli. Kapitalizmin kresellemesi ile insanlar mthi isizlie dt. Bunu amak iin bu tezlere nem vermek gerekiyor. Bu muazzam kapitalizm sorunlarndan kurtulmak isteniyorsa k budur. Yeni ulus-devletler kurarak, cilalayarak olmaz. Byle kurtulu mmkn deil. ABD demokrasi maskesini kullanyor. Sol yeni bir ey gelitiremiyor. Bizimkiler de demokrasiyi bir trl bilmiyorlar. Halen demokrasi dar kavranyor. Karl Marks, 1848de devlet olmayan devlet diyor, Komnist Manifestoda da bunu ilan ediyor, ancak demokrasiden haberi yok. Marks buna yant veremiyor, halkn nne doru politik sistemi koyamyor. Biliyorsunuz, Hegel devleti tanrnn yeryzndeki yry diye tanmlyor. Marks Hegeli biraz dzeltmek istiyor, 1871 Paris Komnnde birtakm gereklere varyor; ama nihayetinde proletarya diktatrl diyor, onu aamyor. Birinci ve kinci Enternasyonalde bunu amak iin zorluyor, ama aamyorlar. Lenine geliyor. Lenin proletarya diktatrl hatasn fark ediyor, demokrasi olmal diyor, aslnda demokrasinin farknda; ama sosyalizmi sonuta devlete, Sovyet diktatrlne dnyor ve sosyalizm kaybediyor. 68 Hareketi byk bir hareketti, zgrlk iin iyi bir admd, fakat sonunu getiremediler. Daha sonra feminizm hareketi atak yapt, fakat sivil toplum rgt olmaktan kurtulamadlar, tesine gidemediler. Baz sosyologlar anarizmden ders karmaya alt, ama burjuvazi ideolojisini, klasik izgiyi aamyor-

31

lar. Bookchin burjuva ideolojisinin yemliinden yemlendik diyor. Frankfurt Okulu, Annales Okulu bunu tartt. mparatorluk kitab bir nevi zeletiri, ancak kafa karkl yaratyor, bir yn hatalar var, doru bir amaca gidemiyor. Farkllklara evet, ayrlkla hayr! Milliyetilik ideolojisi yzyl Avrupa'y, yzyldr da Ortadou'yu kasp kavurdu. Yahudileri, Siyonist milliyetilik; Araplar, Baas milliyetilii; Trkleri de, ttihat Terakki milliyetilii batrd. Ecevit de bir dnem Trkiye, Azerbaycan, Kbrs Federasyonu diyordu. Konfederalizm iddete, ayrmcla yer vermeyen gnll bir zm modelidir. Benim zm tarzm, perspektifim budur. Bunun kart da milliyeti yaklamdr. Milliyetilik boazlamalar halklar tketir. Trkiye'de biz eer konfederalizmi baaramazsak, Barzani, Talabani tarz federe burjuva milliyetilii geliir. Trklerde de milliyetilik gldr. ABD de Krt milliyetiliinin arkasndadr. Birbirini katletmenin hibir anlam yok. Ben her zaman katletmeye kar durdum. Burada da bunun iin yayorum. Krtlerde demokratik bilincin gelimesiyle bu iler zlr. Diyarbakr'daki mitingde atlan Farkllklara evet, ayrlkla hayr! slogan, gzel bir slogand. nemliydi, doru bir slogand. Suriye korkun milliyeti bir devlettir. ran da ia milliyetisidir. ABD, Trkiye ve srail ittifak da tehlikelidir. Ama Krtlerin konfederalizmi Ortadou'daki bu sorunlar zebilir. niter devlet kalr ama klr. Zaten zorunludur. Byle byk devlet kertir. Obez devlet diyorum. MF zaten kltyor, AB demokratikletirir. Be yz milyar dolar borla bir devlet ayakta kalamaz. Krtler iin devlet deil demokratik konfederalizm. Bu kadnlar birlii, belediyeler birlii, mahalleler birlii, demokratik iiler birlii, genlik birlii, renciler birlii biiminde halk iine alr. Demokratiktir, halk vardr iinde. Bu kavramlar yeniliyorum. Yanl anlalmasn. rnein, Trk-i ve Disk de birer konfederasyondur. O anlamda hukuk d bir eyden bahsetmiyorum. Devlet d, bir devlet deil. Bu kavrama yeni bir anlam yklyoruz. Kavram, kuram, kurumu doru tartn. Trk, Krt, Araplar iin de neriyorum. Araplarn yirmi iki devleti var. Bu yirmi iki devlet kendi iinde demokratik konfederalizm oluturabilir. Ama Araplarn, Trklerin devletleri var, devlet eilimli dnyorlar, onlarn bu yaklama gelmesi zor. Geriye bunu gerekletirecek sadece Krtler kalyor. Krtler iin demokratik konfederalizm olabilir. Barzani'nin, Talabani'nin federesi var. Onlar devlet hedefli oluumlardr. Benim nerdiim devleti hedeflemiyor. Bu nedenle kavram, kuram, kurumu doru tartn demitim. Demokratik ulus devleti ulustan farkldr. Demokratik konfederalizm eittir, demokratik ulus, demokratik ulus da eittir halkn demokrasisi. Benim nerdiimde devlet ekseni yoktur, gevek bir rgtlenmedir. Bu bizim ayn zamanda eitlik, zgrlk ve sosyalizm anlaymz da dile getiriyor. Nasl ki, Avrupa konfederasyona gidiyorsa, ileride Ortadou Konfederalizmi olabilir. Zaten Ortadou tarihi konfederalizme uygundur. Bu gnden yarna hemen kurulacak anlamnda sylemiyorum, ama an gidii o yndedir. Son demokratik konfederasyon deerlendirmem nemli, sadece Krtler iin deil, btn dnya iin geerli. Konfederalizm Avrupa'nn u an iine girdii eilimdir. Avrupa'da drt yzyl uluslar, mezhepler birbiriyle boazlat. 1649 Westfalya, yine 1851 dnemi var, ondan sonra Birinci, kinci Dnya Savalar yaand, yz binler ld. Dinler, mezhepler savalar oldu. Bunlarn hepsine yol aan milliyetiliktir ama imdi bunlar alyor. ok net ortaya koyuyorum. Trkiye'de dinsel milliyetilie, etnik milliyetilie bulaanlar ok. Demokratik konfederalizmin ncln Avrupa'da bugn burjuvazi yapyor. Ben halkn demokratik konfederalizmi kavramn kullanyorum. Devlet deil, milliyete dayanmaz, siyasi snrlar esas almyor, hangi siyasi kltr, hangi dinden olursa olsun hepsini kapsyor. Daha nce alt maddelik ilkeleri belirtmitim. Siyasi ierii budur. Taban demokrasisi kavramn kullanmtm. Bu kavrama uy-

32

gun olarak zgr yurtta meclislerinden yukarya doru geliir. stte gevek bir koordinasyon merkezi olur. Krt uluslamasnn iki yntemi Gnmzde Krt uluslamas iki yntemi de birlikte ve i ie denemektedir. Birincisi, Bat kapitalist sistemin destekledii ve imdilik programn Federe Krt Devleti olarak somutlatran ilkel milliyeti feodal-burjuva Krt hkim tabakasnn yolu; ikincisi, zgc esas alan, demokratik ve zgrlk bir ulus olmay hedefleyen emeki Krt halknn yolu. Birincisinde gericilemi, kara dayanan feodal, dinci ve aireti balar kullanrken, ikincisinde dar airetilii am, feodal, dinci eilimlere dayanmayan, demokratik, zgrlk, eiti balar esas almaktadr. Birincisi arlkl olarak ABDnin igal koullarnda Irak Krdistannda nclk etmeye alrken, ikincisi zgcne dayal, Trkiyenin demokratiklemesinde Krdistan bir kstek deil destek olarak deerlendirmede nc klmaya almaktadr. Bu iki yolun ya da yntemin nmzdeki dnemde Ortadou apnda arlaan ulusal demokratik sorunlarn zmndeki rolleri, nemi daha iyi anlalacaktr. Krdistann daha kapsaml bir yeni srail-Filistin mi olaca, yoksa demokratik bar zm lkesi mi olaca bu yntemlerin arlk kazanmasna gre belirlenecektir. Dar etnik, kavmiyeti, dinci ve milliyeti yntemlerden ne kadar uzak durulur ve askeri yntemlere itibar edilmezse, Krdistandaki ok karmak toplumsal sorunlarn demokratik, zgr ve eitliki zm de o denli demokratik uluslamann yoluyla olur. Demokratik zmn ikinci yolu, Krtlerin kendi demokrasilerini bizzat kurmalardr. Birinci yol tkal kalrsa, doal olarak iine girilecek yol demokratiklemelerinin kural ve kurumlarn kendilerinin gelitirmesidir. Son milletvekili ve belediye seimleri bir kez daha gsterdi ki, Krtler kendi adaylarn semelerine ramen, antidemokratik yasalar ve devletin maddi ve zoraki aralarla koyduu engeller, bu seimlerin sonularna saygl olmamakta ve uygulama gc kazandrmamaktadr. nmzdeki dnemde bu kstlamalar devam ettike, Krtlerin z demokratik deneyimleri hz kazanacaktr. Demokrasi + Devlet Tmyle devletsiz demokrasi demek, kendini mevcut tarihsel dnemde kandrmak ve maceraperest klmak demektir. Snrlar belirlenmi ve klerek zerinde uzlalm bir devlet varlna ihtiya vardr. Zaten klasik anlamda bu otoriteye devlet denilemeyeceini, daha ada ve demokrasiye zde ve biimde bal bir genel toplumsal kurum denilmesi gerektiini srarla vurguluyoruz. te yandan Krdistanda demokrasi, halkn hem yerel hem genel anlamda dzenli aralklarla kendi ekonomik, sosyal, siyasal ihtiyalar bata olmak zere, ortak toplumsal ihtiyalarna yant arayp bulmakla grevli delegelerini semek ve denetlemek anlamna gelir. Demokrasi devleti ilgilendirmez. Halkn z ileridir. Devlet ancak onun demokratik iradesine sayg gsterebilir. Gerekli bir hizmeti sz konusu olursa, onu yerine getirir. Ksacas nmzdeki dnemde Krdistanda iyice tanmlanm ve zerinde uzlalm, Demokrasi + genel kamu otoritesi olarak Trkiye, ran, Irak ve Suriye devleti forml temel bir program maddesi olarak ngrlebilir. Bir program maddesi derken, tek maddelik demiyoruz. Gerekirse -be maddeye ayrtrlabilir.

33

PLATONK HALK BALILIIYLA, DEMOKRATK POLTKA SANATI ARASINDAK BAI ve FARKI Y GRMEK GEREKR. Krdistann demokratikletirilmesi yasal bir sorunun tesinde kapsaml bir toplumsal projedir. Halkn kimliini ve kaderini belirlemesini inkr eden kesimlere kar ve onlarn dndaki toplumsal kesimlerin kendi ekonomik, sosyal, siyasal iradelerini oluturma, kurumlatrma, ynetme ve denetlemelerini ierir. Srekli ileyen bir sretir. Seimler sadece bu iradenin belirlenmesi iin bavurulan aralardan biridir. Esas olarak halkn ilevsel rgtlenmesini, eylemini gerektirir. Yerel ky ve kent komnlerine, kent meclislerine, belediyelerine ve genel halk kongresine kadar uzanan demokratik bir sretir. Dinamik bir siyasal yaam ifade eder. Koullara gre komu halklarla ortaklaa bir demokrasi olarak rgtlenebilecei gibi, buna imkn verilmezse kendi z demokratik sistemi olarak da oluturulabilir. Siyasetin demokratikletirilmesi de siyaset alanna ilikin nemli bir grevdir. Demokratik siyaset demokratik partileri gerektirir. Devlet odakl olmayan, toplumsal talepleri esas alan partiler ve yan kurulular olmadka, siyasal yaamn demokratikletirilmesi beklenemez. Trkiyede parti yaplanmalar devletin propaganda kolu ve devlete konduklarnda rant datmay amalayan aralar olmaktan teye anlam ifade etmezler. Toplumsal sorunlara odakl partilere gei, buna uygun bir yasal stat siyasal reformun nemli bir parasdr. Krdistan adna parti kurulmas halen yasakl bir konudur. Devlet partisi dndakilere fazla ans tannmaz. Ak ki bu statnn deimesi gerekir. Krdistan adna parti ve koalisyonlar demokratiklemenin z ile ilgilidir. Yeter ki ayrlk ve iddet aracna bavurmasnlar. Krdistanda demokratik siyaset ve toplum kavray ve dnm abalar byk nem tamaktadr. zellikle politik olgunun despotik karakteri demokratik kriterlerin kavranmas ve uygulanmasn hayati klmaktadr. Sadece sa merkez politikalarnn deil, sol politikalarn ounluu da devlet odakl, despotik ve rant karakterindedir. Bu temel zellikler Ortadou halklarnn neden siyasetten nefret ettiini de iyice aklamaktadr. Politikaya yklenen rol aldatma ve bastrma olduktan sonra, toplumun politika dnda kalmas, daha dorusu tahakkmc politikann nesnesi haline gelmesi kanlmaz olmaktadr. Politikann bu yabanclamasn aacak en iyi yntem, demokratik toplum amal ve eksenli demokratik siyaset yapma sanatdr. Demokratik politikay teorik ve pratik olarak esas almadan, tm toplumsal gruplarn iinde yrtlecek abalar aldatc olmaktan kurtulamaz. Burada iyi niyet fazla anlam tamaz. Platonik halk ballyla demokratik politika sanat arasndaki ba ve fark iyice grmek gerekir. Yeni facialara yol amamann en uygun yolu, Krt sorununu imha, inkr ve kllendirme, dilenciletirme konumuna drmeden, tutarl, itenlikli bir bar ve demokratikleme reformu ile zme cesaret etmedir. Bunun genel forml de Trkiye somutunda zmlediimiz, genel gvenlik ve kamusal alan ortakl olarak devlet+Krdistanda demokrasi formlnn Ortadou apnda genelletirilmesidir. Kendini somutta Ortadouda demokratikleme+devletin demokrasiye duyarll=Krdistana zgrlktr. zgr Krdistan daha ok demokratik Krdistandr. Dnya genelinde Porto Allegre toplantlarn yerel demokrasilerin ulus st platformuna, dnya halklarnn devlet odakl olmayan Kresel Demokrasi Kongresine dntrmektir. Sonu olarak Demokratik Krdistan > Demokratik Ortadou Federasyonu > Kresel Demokrasi Kongresi nmzdeki dnemin surnational slogan olabilir. Demokratik Toplum Hareketi diyorum Bu nedenle ben Demokratik Toplum Hareketi diyorum. Ana ereve budur. En yaratc tarzda rgtlenerek toparlayc olmalsnz, bar iin ok gl bir kuvvet olmalsnz. Bar, kardelik, zenginlik ve zgrlk getirir. Biz buna nclk ediyoruz. Yerel konferanslardan kongreye doru gidilir. Demokratik katlm esas almak gerekir. Demokratik tarzda ve topluma dayal olarak gelimelidir. Bu nemli bir almadr. Krtler, Trkler, aznlklar gire-

34

bilir. Ama seksiyon tarz rgtlenme de olabilir. Ege'de, Karadeniz'de ayr seksiyonlar olabilir. Demokratik Toplum Hareketi toplum odakl, demokrasi hedefli gelitirilir. Demokratik Toplum Hareketi'ne inanc, ball gl olanlar katlrlar. Bu bir koalisyon deil. Kendine gvenenler katlrlar, yer alrlar. nerdiim alt ilke bir nevi onlar iin de geerlidir. Demokraside federe milliyetilik ulus anlay yok. Ekonomi de toplumun denetimindedir. Demokratik Toplum Hareketi legal bir almadr. Gdml bir parti deildir. Bunlar yasal eylerdir, bunlara dikkat edilir. Kendi iinde bamszl vardr. Milliyetilik temelinde geliecek bir partilemeye de kar dururum. Devlet reformuna evet, devlet ztlna hayr. Benim anlaymda devlet rants, devlet propagandacs parti olmaz. Hedef toplumdur. Toplumun demokratikletirilmesidir. Toplumun demokratik taleplerini devlete dayatmaktr. Bunu nasl yapar? zgr yurtta meclisleriyle yapacak. Bunun iin drt birim sylyorum: Ky, kasaba, mahalle ve kent meclisleri oluturulur. Alt koordinasyon kurullar da kurulur. Buna taban demokrasisi, taban rgtlemesi diyorum. Demokratik yasalarn z budur. Halk bunu ortaya koyacak, temsilcileri araclyla devlete tayacak. Bunu tze, programa yanstmak bu ile ilgilenenlerin grevidir. Bu temel bir gvencedir. Ne dini rengi ar basacak bir parti, ne de milli yan ar basacak bir parti; demokratik toplumdan yana olacak bir partileme diyorum. Her milliyetten insan girebilir. Bu zmn ruhudur. Demokratik uluslama ve uluslar kent, yerel ve blgesel zerklikler olmadan ynetim gc kazanamaz. Klasik modernitenin en nemli boyutu olan kat merkeziyeti ulus-devlet yaplarnn stten kresel sermaye, alttan kltrel hareketler tarafndan sktrlmasyla yaad zlmeler en ok kent, yerel ve blgesel zerklik ynetimleriyle ikame edilmeye allmaktadr. Gnmzn gittike glenen bu eilimi, demokratik-ulus hareketiyle de i ie gelimek durumundadr. Demokratik ulus, ynetim biimi olarak konfederalizme ok yakndr. Konfederalizm bir nevi demokratik uluslarn siyasal ynetim biimidir. Gl kent ancak yerel ve blgesel zerk ynetimlerle varolu kazanabilir. Sermaye ve iktidar tekellerinin sleri olmadan kent mmkndr. Uygarlk tarihi boyunca smr ve basknn sleri rolne zorlanan kentin gerek kurtuluu, politik kent toplumu haline geli ve demokratik ynetimle mmkndr. Tarihte ok zengin olan kentlerin demokratik ve konfederalist ynetimi daha da gelitirilerek, kanserolojik yaplar yn olmaktan kurtarlabilir. Ynetim biimi itibariyle her iki hareket de zde ve akma durumundadr. Demokratik uluslama ve uluslar kent, yerel ve blgesel zerklikler olmadan ynetim gc kazanamaz. Ya kaosa dp dalr ya da ulus-devletiliin yeni bir modeliyle alr. Her iki duruma dmemek iin, demokratik ulus hareketi mutlaka kent, yerel ve blgesel demokratik zerklikleri gelitirmek zorundadr. Buna karlk kent, yerel ve blgesel zerk ynetimler hepten yutulmamak, ekonomik, sosyal ve siyasal glerini tam kullanabilmek iin demokratik ulusal hareketle demokratik ulus olarak btnlemek ihtiyacndadr. Ulusdevletiliin her iki hareket iin srekli kapda tuttuu ve dayatt ar merkeziyeti g tekellerini ancak aralarndaki salam ittifakla aabilirler. Aksi halde her iki hareket ve hatta olgu olarak, gemite oka yaadklar gibi yeniden homojenletirme tehdidi altnda tasfiye olmaktan ve erimekten kurtulamazlar. Tarihsel koullar nasl 19. yzylda daha ok ulus-devletilikten yana idiyse, gnmz koullar da -yani 21. yzyl gereklikleri de- demokratik uluslardan ve her dzeyde g kazanm kent, yerel ve blgesel zerk ynetimlerden yanadr. Komala sistemi halkn her yerde ve her konuda rgtlenmesi anlamna gelir.

35

Ben daha nce de Komala sistemini aklamtm. Komala sistemi devlet kurmak anlamna gelmez. Klasik federal devlet veya klasik konfederal devletler de deildir. Devlet olmadan da halkn rgtlenerek kendini demokratik bir ekilde ynetmesidir. Yani Komala sistemi halkn her yerde ve her konuda rgtlenmesi anlamna gelir. Bu konuda nerim binlerce rgtlenmenin, derneklemenin yaplmasdr. rnein ky gzelletirme dernei, ky ormanlatrma dernei, mee aac dernei. Hasankeyf baraj altnda kalyor, ha mutlaka baraj yaplacaksa yaplmas dnlen barajlara kar daha kk baraj dernei, evreyi koruma dernei ve daha birok ad altnda binlerce sivil toplum rgt, dernek kurulabilir. Demokratik bir yarma olmaldr. Burada milliyet, milliyetilik yok; zgr yurttalar var. Cumhuriyet bir siyasi oluumdur. Bu anlamda bir tartmay, bir partilemeyi yrtmek toplumun, siyasetin bunalmn aabilir. Ortadouda Ermeniler, Asurler ve Kafkas kkenli baka halk gruplar da vardr. Bu halklarn rol de Krtlerinkine benzemektedir. Tm koullar bu halklara da tek k yolu olarak var gleriyle demokratikleme yolunda almalarn emretmektedir. Bulunduklar lkeler ve tm Ortadouda demokratikleme ne kadar geliirse, kendi kltrel varlklarn gelitirme ve zgrletirme olanaklar o kadar artar. Saylar kk ama birer kltr tayclar olarak deerleri byk olan bu halklar, demokratiklemenin renkleri ve zenginlikleridir. Bu grlerime herkes katlsn demiyorum, katlan katlr. Farkl grler olabilir. Dostlar da yer alr, sempatizanlar da olur ama benim de bir grubum olacak. Burada kanun d olan bir ey yok. Ben cezaevindeyim ama demokratik yurttalk hakkm kullanyorum. Ben de bu partinin sempatizan olabilirim. Yasaldr. Ayr grler olabilir, ama birlikte hareket etmek gerekir. Tarihi bir dnemdir. nerdiim ebakanlk modeli vard, bunu tekrar ediyorum. Ebakanlk benim tercihimdir. Bunu Trk Krt kardelii iin de nemsiyorum. Benim nerim, Trk birisinin olmasdr. Bu Krt- Trk birliini sembolize eder. zgr yaam felsefesine en ok susam olan Krtlerin ezici bir ounluu, hep bu susuzluu giderecek anlaml nclerini bekleyecektir. Bu ounluk oktan kendini tketen ortaa yaam kalplarn hzla terk edebilecek iken, kendisine sunulan ve hibir halka zgr yaam ans vermeyen kapitalist modernitenin gl sacaya ulus-devletik kalbna da fazla taklmayacaktr. Eitlik ve zgrlk ideallerine en ok kavuma ans verebilecek olan Demokratik Konfederal ynetim biimi, hem tarihi ve corafi, hem de karakteristik zellikleri asndan Krtler iin en uygun politik biimlenmedir. Bu anlamda KCK (Koma Civakn Kurdistan), hem epeevre kuatld kat ulus-devlet yaplaryla sorunlarn zmek, hem de yeni bir ulus-devletik maddi yaplanmasyla yeni bir dert ortamna girmemek asndan en elverili zm olana gibi bir rol sergilemekte ve anlam ifade etmektedir. KCK, Ortadou halklar mozaiine dayatlan kapitalist moderniteden kaynaklanan ulus-devlet savalarnda imha edilen, soykrma uratlan, bask ve istismardan tr btn zgr yaam topyalar yok edilen tm Arap, ran, Trk, Krt, Ermeni, Rum, Yahudi ve Kafkas kkenli toplumlar, etnisite, tm mezhepler ve dinlerle Avrupa kkenli demokratik ve insan haklarn yaamayan topluluklar yeniden kendi kutsallklarna, zgr yaam ifadelerine ve maddi kazanmlarna kavuturacak temel form olan Ortadou Demokratik Konfederalizmi iin de bir nc model durumundadr. Eer Irak kaosundan demokratik bir Federal Cumhuriyet doarsa, bu ynl bir gelime de nc bir rol oynayabilir. Krdistan Demokratik Konfederalizminin Dayanaklar , Hedefleri ve Grevleri Krdistan Demokratik Konfederalizmi bir devlet sistemi deil, halkn devlet olmayan demokratik sistemidir. Bata kadnlar ve genler olmak zere halkn tm kesimlerinin kendi demokratik rgtlenmesini yaratt, politikay dorudan ve zgr-eit konfederasyon yurttal temelinde, yerelde kendi z-

36

gr yurttalk meclislerinde yapt bir sistemdir. Dolaysyla z g ve z yeterlilik ilkesine dayanr. Gcn halktan alr ve ekonomi de dhil her alanda z yeterlilie ulamay benimser. Krdistan Demokratik Konfederalizmi gcn toplumsal tarihin derinliklerinden ve Mezopotamyann tarihten gelen zengin kltrel birikiminden alr. Klan sisteminden ve airet konfederasyonlarndan gnmze kadar uygarlk tarihi boyunca devleti toplum merkezilemesine girmek istemeyen doal toplumun demokratik komnal yapsna dayanr. Yakn tarih asndan, PKKnin bata zindanlar ve dalar olmak zere btn alanlarda otuz yl akn sre binlerce ehit vererek yrtt mcadele iinde yaratt yurtsever halk gereine, zgr yaama ve demokratik rgt birikim ve tecrbesine dayanr. Demokratik Konfederalizm, devletlerin kkl bir reformla demokrasiye duyarl hale getirilmelerini, demokratikleme nnde engel olunmamasn ve tm engellerin kaldrlmasn ister ve bu ama dorultusunda mcadele eder. Bundan sonra Krdistanda hukuk geerli olacaktr: AB Hukuku, niter Devlet Hukuku, Demokratik Konfederal Hukuk. niter devletler olan Iran, Irak, Trkiye ve Suriye Krt halknn konfederal hukukunu tandka Krt halk da onlarnkini tanyacak ve bu temelde uzlaya gidebilecektir. Demokratik Konfederalizm tm kltrel varlklarn tannmas, korunmas ve kendini ifade zgrln esas alr. Bu temelde Krt sorununun demokratik zmn, Krt kimliinin her dzeyde kabuln, Krt dilinin ve kltrnn gelitirilmesini salamay temel grev bilir. Demokratik Konfederalizm, Ekolojik Toplum Modelini benimser. Toplumsal cinsiyet basklarna ok ynl kar durulmasn ve bunun kadn zgrlk mcadelesiyle almasn esas alr. Ekolojiye ve cinsiyet zgrlne dayal bir demokrasinin Krt toplumunun olduu her alanda rgtlenmesini ve her tr gerilik ve gericilie kar bu temelde mcadele edilmesini ngrr. Bireysel hak ve zgrlkleri toplumsal demokrasinin geliimiyle birletirir. Demokratik Konfederalizm, toplumsal sorunlarn zora ve iddete bavurulmadan zlmesini esas alr, yani bar politikasna dayanr. lkeye, halka ve zgrlklere ynelen saldrlara ve hukukun inenmesine kar meru savunma durumunda olur. Demokratik Konfederalizm, Krt halknn kendi demokrasisini kurma ve kendi toplumsal sistemini organize etme hareketidir. te demokratik ulusu, dta ise ulus st yaplanmay ifade eder. Toplumun siyasal, sosyal, ekonomik, kltrel, inan ve mezhepsel, etnik, cinsiyet zgrlne dayal, ekolojik, komnal alandaki rgtlenmelerinin birlii ve rgtlenmi toplumun kendi kendini ynetme organizasyonudur. Bu temelde bata kadnlar ve genler olmak zere toplumun tm kesimlerini, kendi demokratik rgtlenmelerini yaratmaya, demokratik eylemlerini ykseltmeye ve kendi kendilerini ynetmeye aryorum. Demokratik Konfederalizm, drt paraya blnm ve dnyann her tarafna yaylm olan Krt halknn demokratik birliinin ifadesidir. Krt ulusunun kendi iindeki sorunlarn zmnde demokratik birlik ilkesini esas alr. Milliyetilik temelindeki devletleme eilimlerini an doldurmu ulus-devlet anlaynn bir devam olarak grr. Bu tr eilimler Krt sorununu zmede ve Krt toplumunu ilerletmede yeterli olamayaca iin, bylesi gleri demokratiklemeye ak olmaya ve demokratik ulus birlii temelinde konfederasyona katlmaya davet ediyorum. Demokratik Konfederalizm, derin demokratik zihniyete ve zgrlk bilincine dayand iin, halklar arasnda hibir ayrm yapmadan tm halklarn eit-zgr birliini esas alr. Kat snrlara dayal milliyeti-devleti ulus yerine demokratik ulusu gelitirir. Bu temelde tm Ortadou halklarnn ve demokrasi glerinin birliinden yanadr. Komu devletlerle ilikileri, eit ve zgr birlik ilkesine dayal olarak siyasal, sosyal ve kltrel haklarn yaamsallamas temelinde dzenlemeyi ngrr. Bu temelde bir

37

kez daha blge halklarn demokratik konfederal birlie, komu devletleri ise demokratik tutuma davet ediyorum. Demokratik Konfederalizm, kresel emperyalizme kar halklarn kresel demokrasisinden yanadr. 21. yzylda tm halklarn ve insanln yaamak durumunda olduu bir sistemdir. Bu da kresel apta demokratik konfederasyona doru gidi ve yeni bir aa yry demektir. Bu temelde tm demokratik insanl Kresel Demokrasi Kongresi altnda yeni bir dnya yaratmaya aryorum.

38

SONU Yorumlamaya altm konu ne gemiin altn a anlarn canlandrmak, ne de gelecein yeni bir topyasn hayal etmektir. ki konuya ilikin de tasar gcn sergilemeyi anlaml bulmuyorum. Toplumsal zihniyetler bu ynl younlamalarla ykl de olsa, bunlar asl yorumlamaya altm ahlaki ve politik toplum gereine pek katk sunan aklamalar, anlatlar deerine haiz deiller. Katklarn tmyle inkr etmesek de, sakncalara yol atklarn da bilerek zerlerinde durmak ve baz anlatlara konu etmek gerekir. Bu alardan demokratik modernite kavram ne altn adan haber verme giriimidir, ne de gelecee ilikin bir cennet topyasdr. Ayrca pozitivist bilimin oka iledii bir tarihsel alar, toplum biimleri de deildir. ster metafizik ister pozitivist yntemlerle ilensin, bu ynl tarih ve toplum anlatmlarn yntem olarak benimsemediim gibi, birbirine benzer sonular rettiklerini, ok iddia ettikleri gibi gerek, hakikat yorumlarnn tutarl olmadn da en az kendi amdan belirtmek durumundaym. Tarih malzemesinin deneyimlerini dnmek asndan kesin gerekli buluyorum. Sadece tarih malzemesini de deil, doa malzemesi ve deneyimlerini de gerekli buluyorum. Bu konuda tipik bir ampirist (deneyimci) gibi yaklam iinde deilim. Kart olarak doal ve tarihsel malzeme ve deneyimlerden bamsz dnce retebileceini iddia eden idealisti (mutlak fikircilik) yaklam iinde de deilim. Bu yntemlerle tm uygarlk tarihi boyunca devasa klliyatlarn oluturulduunu biliyorum. Bunlardan haberdar olmann gerekliliine inanmakla birlikte, hakikati yorumlamak asndan vazgeilmez olmadklarna da kaniyim. Hakikati bunlar olmakszn yorumlamann mmkn olduunu belirtmek istiyorum. zellikle tarihin malzeme bolluuna gmlm pozitivist aratrmac ekol ok zavall ve acnacak durumda buluyorum. Ayn biimde ar malzemesiz, kerameti kendinden menkul eyhlerin gaipten haber vermelerinin de hakikatle pek irtibatl olduunu sanmyorum. Onlar da acnas, sefil bir durumu yaarlar. Ayrlkln panzehiri, zgrlk ve demokratik birlik seeneidir. Ayr ulus olup olmama ve tek ulus sorunu da bilimsel olarak tartmayla alabilecek bir sorundur. Krtlerin ulus aamasna gelip gelmedii, gelse bile bunun Trk ulusu iin bir tehlike tekil edecei yine milliyeti fanatizmin bir iddiasdr. Krtleri zorla Trk saymann Trk ulusunu glendirmeyecei aktr. Kald ki, Trkler sayyla deil, gelimi bir ekonomi ve demokrasiyle daha ok glenirler. Krtlerin sosyolojik bir olgu olarak deerlendirilmesi Trk ulusunun daha ok yararnadr. Varlklarn kabul etmi bir Trk ulusu, Krtlerde daha ok sayg ve birlik istei dourur; tersine inkr edilme, dil yasa ve eitim hakknn esirgenmesi devaml eziklik ve hor grlmeye yol aar. Her iki kesim iin de bundan daha zararl bir tutum gsterilemez. Benim bu konuda ortak bir konsenss olarak belirtmek ve nermek istediim bir husus, birok lkede grld gibi, tek ulusu lke adyla anmak biimindedir. rnein svire, Belika, spanya, Rusya, ABD ve daha birok lkede olduu gibi, ne kadar dil ve kltr varl olursa olsun, tek bir svire, Belika, spanya ve ABD ulusu nasl mmknse, Trkiye ulusu olarak tek ulus da mmkndr. Trk yerine Trkiye ulusu daha gereki, tarihsel ve sosyal realiteye daha uygundur. Tek bir aacn dallar gibi, her dil ve kltr bir dal olarak bu tek varlkta yer alabilir. Dnyann bir zenginlik kayna olarak grd kltrel varlklar ve sosyal olgular zorla yok saymak, gerekten ne mmkndr ne de herhangi bir yarar getirir. Krtlerin ayn lkenin ulusal varl iinde bir zenginlik olarak tutulmas, Trk ulusuna da gerek katky yapabilecektir. Aksi halde srekli kuku, atma ve askeri seferlerle en byk zararlarn kaynan tekil edebilecei yeterince kantlanmtr. Sosyal olgular doal asimilasyona brakmak, bunun yannda isteyen kltrel deerlerin geliip yaamalarna olanak tanmak, insanln tarih boyunca temel trendi (eilimi) olmutur. Ancak en kat banazlar kltrel varlklar tasfiyeye ynelmilerdir. Tarihte bunlarn yeri de bellidir.

39

Eer bu kavram kargaalar ve oven yaklamlar terk edilirse, Krtlerin Cumhuriyetin salam ve bilinli yurttalar haline gelmemeleri iin ciddi bir engel kalmaz ve asl Krt sorununun zm de bu noktada zgr ve kendi kltrel kimliiyle katld cumhuriyet yurttalyla balar. zm ne ayr devlet, ne inkr, ne askeri seferlerdir; Demokratik Cumhuriyetin her konuda eit hak sahibi zgr yurttalarnn bilinli ve rgtl tercihidir. Bu da ayrlk deil, gerekten kardee birliktelik, bunun iin tm haklardan ortak yararlanmadr. Bu yaklamda Krte resmi dil olsun, arkasndan federasyon gelsin tehlikesi de yoktur. Baz oven milliyeti yaklamlar hep bu demagojiyi dile getirirler. Bunlar gerek bir demokrasinin ayr bir devletten de, federasyondan da daha deerli ve haklar getiren bir rejim olduunu anlamadklarndan, bu safsatalar ileri srmektedirler. Demokrasilerin gc esiz zm yeteneinden ve en geni koalisyon uzlamasn gerekletirme zelliinden ileri gelmektedir. Demokrasi stn bir rejim olmasa, belki ayrlk veya federasyon tehlikesinden bahsedilebilir. Bir aznlk bunu iddia edebilir. Ama tam demokrasinin her zaman halklar, gruplar, hatta snflar azami yarar seviyesinde tutan biricik rejim olduu stnlyle kantlanmtr. Tarihsel bir olgu olan Krtlerin Demokratik Cumhuriyete zgr yurttalar olarak kltrel kimlikleriyle katlmlarnn nne gemek artk her bakmdan zordur. Bu en bata demokratikleme asndan nlenemez. Ya demokrasiden vazgeeceksiniz, ya zgr katlm kabul edeceksiniz. Demagoji ve bastrmayla bunu nlemek, amzn kesinlikle kabul edemeyecei bir gericiliktir. Bu ne adaln bir gereiyle, ne de Atatrklkle izah edilebilir; tersine bu, faizmin bir sylemidir ve terk edilmesi gerekir. Geriye halklarn zgr iradeleriyle en gl biimde belirleyecekleri, lkenin btnlyle devletin birliinin gerekten salanmas kalr. Bu yaklam tarih boyunca Trk-Krt ilikilerinin ruhuna uygun olduu gibi, amzn demokratik ve insan halklar zellikleriyle de tam uyum halindedir. Dikkat edilirse, bu zmde ne snrlarn deitirilmesinden, ne otonomiden, ne ekonomik, sosyal, kltrel ve siyasal haklarn ayr bir listesinden bahsedilmektedir. Tek gerekli grlen, gerekten demokratik sisteme ballk ve oven faist iddialardan vazgemek, her grubun kendi kltrel kimliini ve eitimini resmi sistemi inkr etmeksizin yaamasdr. Krt sorununun demokratik zmnn z budur. Belki baz Krt milliyeti odaklar bundan rahatsz olabilirler, buna yzyllk Krt davasna ihanet de diyebilirler. Ama tpk hkim ulus oven milliyetilii gibi, bu milliyetilik de zm yerine hep dmanlk, ayrlklk, ac ve kandan, maddi ve manevi kayplardan baka bir deer retmemitir. Bunlar halk iinde destekleri olmad iin demokratik zme gelmiyorlar. Otonomicilik snf karlarna daha uygun geldii iin, demokrasiden uzak duruyorlar. Demokratik konfederalizm tezimle kesinlikle bir devlet yaplanmasn kastetmiyorum. ekindiim iin deil demokratik konfederalizmi Trkiye halkna bir zm olacana inandm iin gelitirdim. Demokratik konfederalizm, bir devlet yaplanmas deildir. Ekonomik, kltrel, sosyal ve evresel, mesleki vb. unsurlarn sylem tarz, ifade biimi olarak demokratik ekilde yaplanmas ve rgtlenmesidir. Burada yzlerce birimin bir aradaln, rgtlln tartyorum. rnein kadn rgtlenmesi, evre birimleri, genlik hatta ky dernekleri her konudaki yzlerce rgtlenme ve bunlarn ibirlii yapmas dhil edilebilir. Burada kastettiim sivil toplum rgtlerinin birliktelii ve aktifliidir. AB sreci de buna uygun bir zemin oluturmaktadr. AB sreci bu adan ok nemlidir. Bu projem sadece Krtler iin deil, btn Ortadou halklar iindir. Benim Sosyalizm anlaym da bellidir. Sovyet tipi Reel Sosyalizm iflas etmitir. Reel Sosyalizmin bir eit Rus milliyetilii olduu ortaya kmtr. Trk Solu da ne yazk ki bir zm retemiyor. Bu az gelimi lkelere has bir durumdur. Az gelimi lkelerde dar bir milliyetilik anlay hkimdir. Bizim zm anlaymz dar deil kapsaml ve 21. yzyl ruhuna hitap eden bir anlaytr. ***

40