A. .

Trkiyat Aratrmalar Enstits Dergisi [TAED] 42, ERZURUM 2010, 307-326

PSKOLOJK SAVA KISKACINDA TRKYE (Genocide, Tehcir, Meds Yeghern) Turkey in the Princers of Psychological War (Genocide, Tehcir, Meds Yeghern) Dr. Haydar ORUH *
Z E r m e n i l e r , b ug n u l u s l a r a r a s arenada e i t li te z le r ile r i s r m e kt e v e b u s a y e d e T r k i y e C u m h u r i y e ti n i b i r o l d u v e b i t t i i le kar kar ya b rakmaya al makt ad r l a r . Bunu yaparken de z e lli kle ke l i me le r kulla n lmakta ve grsel medya bu h u susla i lgi li olarak ynlendirilmektedir. Medya vas tas yla ke li me le re ucu a k anlam lar ykleme k Ermeni diasporas n n uluslarar as propaganda yaparken ku lland en nemli malzemedi r. Ke li me le rin uc u a k ve vurgulu olmas ve bu ke li me le ri n Avrupa lke le ri v e A B D gi b i g m e r k e z l e r i t a r a f ndan kull an lmas , T r k l e r i a n t i t e z o l uturma hususunda s k n t ya sokmakta d r . Genocide, Tehcir, ve son olarak ABD Ba kan B a r a k H s e y n O b am a t a r a f n d a n kull an lan Me ds Ye gh e r n ke li me le ri , bu oyunda yer alan nemli vas talar d r . An ah tar S zc kler: S o y k rm, Teh c ir, Byk Fe lake t ABSTRACT Armeni ans put forward a number of t h e si s i n i n te r n at i on al ar e n a o f t o d ay and thus try to put Turkey in a fait a c c o m p l i p o s it i o n . W or d s a r e u s e d i n suc h an ac tion and vi sual medi a i s di r ec t e d in t h i s di r ec ti o n . To gi ve o b s c u re m e a n in gs t o t h e w o r d s t hr o u gh medi a i s an important materi al used by Armeni an di aspora. O b s c u re u s e a n d s t r e s s o f w o r d s a n d t h e ir u se b y p o w e r s s u c h a s E u r o p e a n c o untri es and USA c lai ms di ffi c u lti e s i n a n t i - t h e s i s c r e a t i o n b y Tur k i s h p a r t y . G e n o c i d e , de po r t a t i o n and Meds Yeghern rec ently used by Barak Huseyn Obama, P r e si d e nt o f t h e U n i ted S t a t e s o f Ameri c a are i mportant means used i n t h e a b o v e m e n ti o n e d ga m e . Keywords: Ge n o ci d e , Depo r t at i o n, Meds Yegh ern

Giri Ermeni diasporas ve Ermenistan, 1915 ylnda Ermeniler tarafndan Trklere uygulanm planl yok etme/katliam gereini saptrarak, Ermenilerin Trkler tarafndan katledildii eklinde, bir takm aslsz iddialarda bulunarak pek ok Avrupa ve Asya lkesini megul etmeyi baarmlardr. Asala rgtnn bertaraf edilmesinden sonra Ermeni diasporas uluslararas arenada srdrd etkin propaganda ile aslsz soykrm iddialarn taslaklar haline getirerek, bir taraftan Avrupa parlamentolarnda dier taraftan da ABDde kabul ettirmeye almaya balamtr. Bunda da bir hayli baar
* Trakya niversitesi Fen-Edebiyat Fakltesi Tarih Blm rt. yesi.

308

TAED

42

H. ORUH

kazandklar inkar edilemez 1 . Tanm dahi tam olarak yaplamayan bu iddialar zerinden yeni bir stratejiye de bavurduklar grlmektedir. Bu stratejinin ana malzemesi olarak da kelimeler/kavramlar kullanlmakta ve kullanlmaya devam edilmektedir. Buradaki maksat Trkiye Cumhuriyetini uluslararas kamuoyu karsnda yalnzlatrmak ve uluslar aras kamuoyu etkisiz klmaktr. Trkiye Cumhuriyetini tehdit eden birok faktrn etkisizletirilmesi iin Trk insan tarafndan atlan admlar, sz konusu Ermeni iddialarnn uluslararas parlamentolarda kabul edilmemesi ynnde srdrlen almalar bir dereceye kadar baar salamken, bu yeni stratejiye/kavramlar zerinden srdrlen kavgaya kar henz bir alma olmamas, Trkiyenin elini kolunu balamaktadr. Bu makalenin amac, Trkiye Cumhuriyetini uluslar aras camiada skntya dren bu kavramlar ve bu kavramlarn kullanlmasyla kitleler zerinde meydana getirilen psikolojik basknn nasl oluturulduunu ortaya koymaktr. 1. Kendini Savunma Hususunda Trklerin Baarszl Ermenilerin ve Ermeni taraftar strateji uzmanlarnn rettikleri soykrm ve soykrm ifade amal kavramlar ortaya konulurken, bu kavramlarn ifade gc yksek, kastedileni tam olarak anlatan, kamuoyu oluturmaya ynelik, duygu ykl ve duygusall n planda tutan yapya sahip olduklar grlmektedir. Szcklerin bu yaps, kar tez retmek isteyenleri etkisiz klmaya ynelik nemli almlar salamaktadr. Ermeni iddialar, Osmanl mparatorluunun zayflad ve paralanmasnn gndeme geldii bir dnemde ortaya karlm propaganda ve psikolojik etkinlie sahip rgtlerin abalar ile Bat kamuoyuna mal edilmek istenmitir 2 . Trk aleyhtar propagandalarn tarih kkeni ok eskilere dayanmakla beraber, etkin bir ekilde ortaya k XIX. yzyln sonu ve XX. yzyln balardr 3 . Oysa bu iddialarn temel dayana
1 Szde Ermeni iddialarn ieren tasarnn ABD'de Kongreden gemesi halinde "Soykrm" iddialarn tanyan lkelerin says 20ye ykselecek. 1965'den bu gne kadar toplam 19 lke szde soykrmla ilgili iddialar kabul etti. Bu lkelerde, szde soykrmla ilgili tasarlar en ok 2005 ylnda kabul edildi. Toplam 7 lkede szde soykrm, 2005 ylnda tannd. Szde Ermeni soykrmn kabul eden lkeler ve kabul ettikleri yllar yledir: Uruguay: 1965, 2 004, 2005; Kbrs Rum Kesimi: 1982; Arjantin: 1993, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007; Rusya: 1995, 2005; Kanada: 1996, 2000, 2004; Yunanistan: 1996; Lbnan: 1997, 2000; Belika: 1998; talya: 2000; Vatikan: 2000; Fransa: 2001; svire: 2003; Slovakya: 2004; Hollanda: 2004; Polonya: 2005; Almanya: 2005; Venezuella: 2005; Litvanya: 2005; ili: 2007 (http://www.idoforum.org/memleketim-uzerinde-oynanan-oyunlar/241387-ermeni-soykirimiiddialarini-kabul-eden-ulkeler.html (11.05.2009) 2 Erdal lter, Trk-Ermeni likileri Bibliyografyas, Ankara 2001, s. 11. 3 Bk. Deniz Saryldz, Grsel letiim Aralaryla Trk Kart Soykrm Propagandas, Gebze 2006, s. 40 vd.; Nail Ylmaz, Kamuoyunu Etkilemede Propagandann Rol, stanbul 1995, s. 49-

P s ik o lo jik S a v a K ska c nd a T rkiy e ( G e n o c i d e , T e h c i r, M e d s Y e g h e r n )

TAED

42

309

olan tarihsel sre tamamen bir saptrmadan ibarettir. Bu saptrmann asl neye dayanmaktadr? Osmanl Devleti I. Dnya Savana katlmas sebebiyle seferberlik hali ilan ettii bir zamanda, bizzat Osmanl vatanda olan eitli unsurlarn ayaklanma ve isyanlar ile kar karya kalmtr. Devlet Mslim ve gayrimslim vatandalarn zellikle Ermeni, Rum ve dier unsurlarn d destekli tecavz, saldr ve katliamlarndan korumak maksadyla bir yasa karmak zorunda kalmtr. 27 Mays 1915 Sevk ve skan Kanunu adyla bilinen bu kanun, Osmanl snrlar ierisinde isyan halinde bulunan ky, kasaba ve ehirlerde bulunan Mslim ve gayrimslim vatandalarn gvenliklerini salamak amacyla, daha gvenli yerlere tek tek veya toplu olarak tanmalarn ama edinen bir yasa teklifidir. Bu yasann kabul ve tatbiki srasnda devletin azami titiz davrand, suiistimallere msaade etmedii ve ihmali grlenlerin derhal ve kesin olarak divn- harpler vastasyla cezalandrld, bizzat yabanc misyon eflerinin raporlar ile sabittir. Ermeni diasporas, sz konusu kanunu Osmanl Devletinin Ermeni vatandalarn yok etmek amacyla kardna dair baz iddialar ileri srmekte ve bu iddialar vastasyla dnya kamuoyunu etkilemeye almaktadr. Oysa bu iddialar aslsz ve mesnetsizdir 4 . Fakat, Cumhuriyet dnemi dahil, bugne gelinceye kadar gerek medya ve gerekse uluslararas kurulularda yeterince temsil edilemeyen Trkler, Ermeniler karsnda kamuoyu ve propaganda ynnden clz bir direni gstermilerdi. Bu durum son olarak ABD Bakan Barak Hseyin Obamann ilk ve belki de son defa yapm olduu Trkiye ziyareti srasnda Byk Millet Meclisinde ve sonrasnda 24 Nisan 2009 tarihli Amerikan Ulusuna Sesleni Programndaki aklamalarnda, Trklerin bu zafiyyeti ak bir ekilde ortaya km grnmektedir. Gemi dnemin bir deerlendirmesi yapldnda: Trklerin, zellikle Ermeniler karsnda gerekletirmeye altklar kar propaganda ile ilikileri, bir takm yalan iddialara cevap vermeye almaktan teye gidememitir. Ne hazindir ki bunda da bir baar salanamamtr. Yani Trkiye Cumhuriyetinin bu abas bir nevi pasif, kamuoyu oluturmaktan uzak ve sreklilii olmayan, ksmi baarlara dayanan bir gayretten ibaret kalmtr. Ortaya konulan bu tavr/davran, Trklerin, kendilerine kar yaplan ithamlar ve sulamalar karsndaki savunma kabiliyetsizliini/yetersizliini ortaya koymaktan baka, itham yapan tarafa da byk bir rahatlk ve hareket serbestlii kazandrmtr. Trkiye ve Trkler aleyhindeki propagandann en youn olduu yer Amerikadr. Aleyhteki propagandann en youn olduu dnem ise Cumhuriyet yllardr. Alexander Powell bunun sebebini yle izah etmektedir: Trkler aleyhine derin kk salm olan
69; Mustafa Urlu, 21. Yzylda PKK Terr rgtnn Trkiye'de Kulland Propaganda, Strateji ve Teknikleri, stanbul 2008, s. 77-155. 4 27 Mays 1915 Sevk ve skan Kanunu ve bu erevede cereyan eden olaylar ile ilgili tarihi sre hakknda bk. Blent Bakar, Ermeni Tehciri ve Uygulamas, (Baslmam Dr. Tezi, M.. Trkiyat Aratrmalar Enstits), stanbul 2003, s. 73-80; Sleyman Beyolu, Ermeni Propagandasnn Glgeledii Gerek: Tehcir Kanunu ve I. Dnya Savanda Arap Tehciri, Trk Kltr ncelemeleri Dergisi, Say: 11, stanbul 2004, s. 31-52.

310

TAED

42

H. ORUH

dmanl u sebeplere balayabiliriz. Gemite Hristiyan aznlklara ve zellikle Ermenilere uygulanan politikalar, din nyarglar ve siyas propagandalar. Bunlarn birisinin nerede bitip dierinin nerede baladn sylemek zordur. Bir dier sebep malup ve paralanm olduunu kabul ettiimiz bir lkenin yeniden ortaya kndan duyduumuz znt ve hayal-i skttur. Ve nihayet Trklerin srarla kendilerini savunmay reddedileridir. 5 . Trklerin kendilerini savunmamas/savunamamas ile ilgili hususlara temas eden bir baka mellif ise Hans Barth olup, eseri 1896 ylnda kaleme ald Trke, wehre Dich! tir. Eser Seluk nl tarafndan Trk Savun Kendini balyla 1988 ylnda Trkeye evrilmitir. Eserin ana kayna Alman aratrmac Dr. Alfred Krtedir. Krte, aratrma ve incelemeleri srasnda Trklerin kendilerini savunmak hususunda pasif/etkisiz olduklarna dair dikkat ekici gzlemlerde bulunmutur 6 . Trklerin kendilerini savunmay reddedilerinin arka plan aratrldnda, anti propaganda ve hedeflerle ilgili almalarn eksiklii gze arpmaktadr. Trkiyede bu konularda fikir retebilecek kurumlarn banda gelen niversitelerle ilgili olarak YKe ait tez katalounda yaplan inceleme maalesef umulandan daha kt bir durumda bulunulduunu ortaya koymutur 7 . Propaganda ile ilgili yaplan aratrmalar konularna gre derleyen aratrmaclar, kar tez oluturulmaya allan problemlerin i ve d dinamiklerinin mutlaka tam olarak tespit edilmesi gerektiini ifade ederler 8 . Hadiseye bu ynyle bakldnda Trkiyede yaplan ve Ermenilerle ilgili olan almalarda propaganda hedefinin i ve d dinamikleri belirlenirken, Mim Kemal kenin de belirttii gibi Bu bir Psikolojik Savatr. ve bunun propaganda ile ayn eyi ifade ettiinin mmkn mertebe okuyucuya hissettirilmesi gerekmektedir. ke, propaganday, insanlarn dncelerini etkilemek iin kullanlan bir ara, psikolojik sava ise insanlarda oluturulan bu tutum

5 Kamuran Grn, Ermeni Dosyas, 4. Bask, Ankara 1988, s. 64den naklen E. Alexander Powell, The Struggle For Power in Moslem Asia, New York 1925, s. 22. 6 Mustafa olak, Hans Barthn Trk Kendini Savun Adl Eserine Gre Ermeni Meselesinin Douu ve Avrupa, Hogrden Yol Ayrmna Ermeniler, Cilt: III, Erciyes 2009, s. 233-249. 7 YKn Tez kataloundan elde edilen verilere gre: Propaganda ile ilgili olarak sadece 22 tez konusu altrld ve bunlardan biri PKK terr rgtnn Trkiyedeki propaganda stratejileri zerine ve dieri ise soykrm iddialaryla ilgili olduu anlalmaktadr (http://tez2.yok.gov.tr (11.05.2009). 8 Baskn Oran bu hususu -D Dinamik likisini Gzden Karmamak eklinde yorumlar. Ona gre Bir olayn nedenlerini aratrrken, altyap-styap ilikisinin saptanmasnn yan sra yaplacak i, olayn i ve d dinamiklerini ayr ayr saptamaktr. Bir olay hem i faktrlerden hem de d faktrlerden etkilenir. Bir aratrmac birbiriyle ilintili iki dinamii ayrarak, ayr ayr ikisine de gereken nemi vermek zorundadr. der [Trk D Politikas: Kurtulu Savandan Bugne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt: I (1919-1980), stanbul 2002, s. 13-14].

P s ik o lo jik S a v a K ska c nd a T rkiy e ( G e n o c i d e , T e h c i r, M e d s Y e g h e r n )

TAED

42

311

ve zihniyet deiikliini propagandann istedii ynde harekete geiren bir dinamik olarak grmektedir 9 . Trklerin yapm olduklar almalar, bu ynleriyle nemli sorunlar iermektedir. Trkler konuya baklarn tarihten gelen bir ananeyi srdrrcesine, biraz stnkr, biraz vurdumduymazlkla ilemektedirler. yle ki kendileri iin en nemli sorunlardan biri haline geldiini bir trl kabul etmedikleri Ermeni iddialarn ifade ederken veya bu konuyla ilgili bir eyler yazarken, kullanlan klie ifadeler ve bu tr yazlarda elden geldiince insan davranmaya alarak suya sabuna dokunmamak ilkesine bal kalma abalar, anlatlmak isteneni, anlalmas gereken temadan uzaklatrmakta veya tam kart yeni bir anlay benimsenmesine sebep olmaktadr. Mesela, Trkler, Ermeniler ile ilgili aratrmalarnda, 1915 tarihi sz konusu olmad durumlarda, yazlarnda yle balklar kullanrlar: Ermeni Meselesi, Ermeni Dosyas, Ermeni htilalleri, Ermeni syanlar, Ermeni Mezalimi, Ermeni Sorunu, Berlin Kongresinde Ermeniler ! Dier taraftan 1915 tarihi sz konusu olduunda, bu dnemde ilan edilmi olan 27 Mays 1915 tarihli Sevk ve skn Kanunu 10 bal konuyu en doru ekilde ortaya koymasna ramen Trkler, bu dnemi anlatrken genel olarak: 1915 Ermeni Tehciri veya Tehcir ifadesini kullanrlar. Trkiyede yaplan almalarda ounlukla Tehcir ad kullanlmaktadr. Oysa bugn kullanld ekliyle kelimenin uluslararas kamuoyunda insan kitlelerini bir yerden bir yere zorla g ettirmek anlamyla Nazi kamplarna benzer bir anlam yklemesiyle kar karya kalnd ve kelimenin giderek tehlikeli bir ekilde soykrm anlamn da ierecek ekilde anlam deiimine uramaya balad fark edilmemektedir. Trkler bu kelimeyi kullanrken kukusuz, bir yerde ba gsteren huzursuzluk sebebiyle o yerde yaayan insanlarn daha gvenli yerlere grlmesini kastetmekteydiler. Oysa sz konusu kelimenin bugn uluslararas kamuoyunun hafzasndaki karl u olmalyd: 1915li yllarda Seferberlik ilan etmi olan Osmanl Devletine/Trk milletine isyan ve tedhi hareketlerinde bulunmak suretiyle Ermeniler tarafndan ihanet edilmiti. Bu isyan hali Trk toplumunu bir eit ortadan kaldrma giriimiydi. Trkler, katledilmek suretiyle soykrma tabi tutulmalarna ramen, Osmanl Devleti son derece insancl duygularla hareket ederek, zellikle Ermenilerin ban ektii eteler tarafndan katliamlarn yapld blgelerde yaayan Ermeniler de dahil btn Osmanl vatandalarnn gvenliinin salanmas amacyla 27 Mays 1915 tarihli Sevk ve skan Kanununu karlmt. Bu kanununun karlm olmas sayesinde Anadolunun drtbir yannda yaayan binlerce mslim ve gayrimslimin, Ermeni eteleri tarafndan yok edilmesinin engellenmi olduu tezinin uluslararas kamuoyuna kabul ettirilmi olmas...
9 Mim Kemal ke, Ermeni Sorunu, 1914-1923, Ankara 1991, s. 9. 10 Kanunla ilgili olarak bk. Bakar, a.g.t., s. 78 vd.

312

TAED

42

H. ORUH

Fakat zellikle Ermeniler konusundaki yazlara konu bal seerken yukarda bahsedilen ierii ortaya koyacak kelimelerin kullanmnn gz ard edilmesi, Trkleri Ermeni iddialar ve propagandalar karsnda savunmada brakt gibi, uluslararas arenada bir manada Trkleri, Trkiye aleyhinde propaganda yapan/Ermeni tezlerini savunan bir duruma drmektedir. Buna karlk benzer konularla ilgili olarak, Ermenilerin Trklere ve tarihe bak, hatta meseleleri yazl ve grsel medyaya aktarmalar, deil insan deerlere sayg duymak, ortaya koyduklar grsel yaynlarda Trklere ait insan cesetleri kullanlarak, bunlarn Ermeni imi gibi lanse edilmesine kadar varan insanlk d propagandalara kalktklar belgeleriyle tarihlendirilmi bir gerektir 11 . Ermeni kurulular ve rgtlerinin bu tr faaliyetlerini bugn dahi srdrdklerini, nefret saan mesajlarn yaymaya devam ettiklerini grmek mmkndr 12 . Bu konuda Erdal lter yle bir saptama yapmaktadr: Politik ve kltrel propaganda uygulamas yapan Ermeni kurulularnn almalarndaki en nemli zellik, propaganda ile kendilerini destekleyecek bir kamuoyu yaratmaya almaktr. Bunun sonucu olarak, dn olduu gibi bugn de Ermeni propagandas, birok etkili evreyi ele geirmitir. 13 2. Ucu Ak Kelimelere Dayandrlan Ermeni Propagandas Ermeniler Trkler aleyhinde propaganda retirken kemiklemi baz ifadelerden de faydalanrlar. Bu kavramlarn seiminde kendi yaptklar zulmleri deil, daha ziyade kendilerine yapldn iddia ettikleri eziyetleri anlatmak iin, II. Dnya Sava srasnda zellikle Avrupada Yahudilere (?) yaplan soykrm iin kullanlan Genocide kelimesini, kullanmay tercih ederler 14 . Bu kelime Katliam ve soykrm
11 Bu hususla ilgili olarak u almalara baklabilir: Cemil Kutlu, I. Dnya Savanda Rusya'daki Trk Sava Esirleri ve Bunlarn Dndrlmeleri Faaliyetleri, (Baslmam Doktora Tezi, A.. Atatrk lkeleri ve nklp Tarihi Enstits), Erzurum 1997; Esin Gven, I. Dnya Sava`nda Rusya`daki Trk Esirleri ve Rusya Trkleri, (Baslmam Yksek Lisans Tezi, M.. Trkiyat Aratrmalar Enstits), stanbul 1996; Nebahat Oran Aslan, Birinci Dnya Savanda Trkiye`deki Rus Sava Esirleri, stanbul 2008; Erdal etin, I. Dnya Sava'nda Msr'daki Trk Esirleri, (Yksek Lisans Tezi, M.. Trkiyat Aratrmalar Enstits), stanbul 2004. 12 Ermeni diasporas ve Ermenilerin 27 Mays 1915 Sevk ve skan Kanununu, bir Tehcir veya Soykrm gibi gstermek amacyla uluslar aras kamuoyunda giritikleri propaganda ve propaganda aralar hakknda bk. Saryldz, a.g.t ., s. 40 vd. 13 Erdal lter, Ermeni Propagandasnn Kaynaklar, Ankara 1994, s. 10 vd. 14 Soykrm kavram, II. Dnya Sava srasnda Nazi Almanyasnn nihai zm ad altnda Yahudileri yok etmesiyle gerek boyutlarna kavutu. Genocide szc bir Polonya Yahudisi olan Raphael Lemkin tarafndan icat edildi. Lemkin daha renciyken, bir soykrm sayd Ermeni olaylarna ilikin sanklarn yarglanmasn yakndan izlemiti. Lemkinin soykrm

P s ik o lo jik S a v a K ska c nd a T rkiy e ( G e n o c i d e , T e h c i r, M e d s Y e g h e r n )

TAED

42

313

anlamndadr 15 . Bir baka kelime ise Massacresdir. Bu kelime de kltan geirme, katliam, krm olarak ifade edilir 16 . Bir dier kelime Tragediedir. Bu kelime de facia, felaket, korkun olay manasndadr 17 . Ermenilerin son zamanlarda bu kelimeyi fazla kullanmadklar ynnde bir izlenim mevcuttur 18 . Bununla beraber bu kelimeler son derece tehlikeli, etkili ve propagandaya ak ifadelerdir. yle ki bugn Bat ilim evrelerinde Genocide kelimesi Ermeni iddialaryla btnletirilmeye ve yaygn olarak kullanlmaya allmaktadr. Kelimenin Bat aleminde kullanmnda ilk akla gelen kavramlardan biri Yahudi Katliam, dieri ise Ermeni iddialardr. Bu bakmdan Trkler, antitez olutururken, mutlaka Ermenilerin Trklere uyguladklar katliamlar dnya kamuoyu ile paylaabilecek ve literatre sokabilecek deyimler veya terimler retmek zorundadr. Hatta aada bahsedilecek olan Tehcir kelimesinin de Trk ilim evresinde Ermeni iddialarn artran bir kelime olmas zelliini ortadan kaldrmak gerekmektedir. yle ki Tehcir
anlay ok geniti. Aznlklarn siyasi, ekonomik, sosyal, kltrel, moral, fizik ve biyolojik olarak yok edilmesini kapsyordu. Sonradan gelien hukuk, her grubun deil, sadece baz gruplarn ve sadece fizik ve biyolojik olarak yok edilmesi amacyla ilenen fiilleri soykrm sayd. Yani Lemkinin tanmn ok daraltt (Gndz Aktan, Ermeni Sorununun Hukuksal BoyutuDevletler Hukukuna Gre Ermeni Sorunu, Ermeni Sorunu Temel Bilgi ve Belgeler, Ankara 2007den naklen http://www.eraren.org/bilgibankasi/tr/index2_1_1.htm). Ermenilerin Genocide kelimesini hangi maksatlar ile kullandklar hakknda bk. J. Michael Hagopian, The Armenian Genocide: Annihilation of the Armenian Population of the Otoman Empire 1915-1923 (25 Dakikalk Film) http://www.armeniangenocide.org/keyword_search.genocide/Education.50/ current_category.0/multimedia_detail.html (11.5.2009) gibi rnekler iin u adrese bavurulabilir: http://www.armenian-genocide.org/search.html?keyword_search=genocide (11.05.2009) 15 J.W. Redhouse, English-Turkish Dictionary, stanbul 1861, s. 405. Genocide is the deliberate and systematic destruction, in whole or in part, of an ethnic, racial, religious, or national group. (http://en.wikipedia.org/wiki/Genocide (11.05.2009) eklinde bir tanmlama yaplm olup, bu tanmlamann altnda hibir ekilde Ermenilerle ilgili bir ifadeye yer verilmemi olmas, Ermeni iddialarnn uluslar aras arenada da Genocide olarak tannmamakta olduunu gstermektedir. 16 Redhouse, a.g.sz., s. 604. Massacre kelimesinin kullanm hakknda bk. http://www.armeniangenocide.org/search.html?keyword_search=massacre (11.05.2009) 17 Redhouse, a.g.sz., s. 1040. 18 Bugn Ermeniler kastedilerek tragedie szcnn kullanm ok kstldr. Bk. Henry Morgenthau, The tragedy of Armenia , London: Spottiswoode & Co. LTD., 1918, 15 pgs; Henry Riggs, Days of Tragedy in Armenia: Personal Experiences in Harpoot1915/1917(http://www.armeniangenocide.org/search.html?keyword_sear ch=tragedya(11.05.2009)

314

TAED

42

H. ORUH

kelimesi bugn, Batda kullanlmakta olan Genocide kelimesinin yklendii anlama, tarihsel bir zemin kazandryor olmakla, Trk ilim evrelerini antitez oluturmakta zor durumda brakmaktadr. Bu kelime ile ifade edilen bir dnemin var olduunun Trkler tarafndan kabul ediliyor olmas dahi, Ermenilerin iddialarna temel ve dayanak tekil edecei kansn kuvvetlendirir. Buna karlk bu dnemde ldrlm olan yz binlerce Trk anlatacak bir kelimenin bu gne kadar Trk aratrmaclar tarafndan tretilmemi olmas da ayr bir sorun olarak ortaya kmaktadr. 3. Trklere Uygulanan Kullanlan Kavramlar Soykrmlar in Trkler Tarafndan

Ermenilerin propagandalarna kar durmaya alan Trkler, tarihte belki de en ok hakszla urayan milletlerden biri olarak, balarna gelen felaketleri anlatrken genellikle Mezalim kelimesini kullanrlar. Bu kelime Zulmler, can yakmalar, hakszlklar gibi anlamlar ierir 19 . Trkler, Mezalim kelimesi ile balarna gelen felaketleri tam olarak okura iletemezler. nk kelimenin anlamndan da anlald gibi her trl bask bu ifadenin kapsamna girer. Bu sebeple konuya ilgi duyanlar, bu balk altnda tarihin bir dneminde Trklere kar ilenmi insanlk d sular deil, sradan adi sularn ifade edildiine kanaat getirebilir. Kullanlan ifadelerden bir bakas ise Mesele ve onun anlamda olan Sorun/problem kelimeleridir. Arapa kkenli olan mesele kelimesi: sorulup karl istenilen ey, zlmesi istenilen problem, ehemmiyetli i, sava, cenk manalarna gelir 20 . Sorun ise zlmesi gereken mesele, problem; mecaz olarak da: skntl durum 21 eklinde ifade edilir. Bu kelimeler aslnda bir konuda problemi olanlarn, bu problemi amada kullandklar bir ifade iken, Trkler tarafndan Ermeni iddialarn kastederek kullanldnda, kimin kime ait problemi zmesi gerektii belirsiz kalmaktadr. Yani mesele ve sorun kelimeleri, sanki Ermeniler deil de, Anadoluda ihtilal ve katliam yapanlarn Trkler olduu gibi bir hususu anlatyor durumuna dnlmesine neden olmaktadr. Soykrm ve katliam kelimeleri ise Trkler tarafndan 1915 dnemi kastedilerek ok az kullanlan kavramlardr. Soykrm: Bir insan topluluunu dinsel, rksal veya baka bir sebeple yok etmek,
19 Ferit Develiolu, Osmanlca-Trke Ansiklopedik Lgat, 11. Bask, Ankara 1993, s. 589. 20 Develiolu, a.g.sz., s. 626. 21www.tdk.org.tr/TR/SozBul.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF05A79F75456518CA

(11.05.2009)

P s ik o lo jik S a v a K ska c nd a T rkiy e ( G e n o c i d e , T e h c i r, M e d s Y e g h e r n )

TAED

42

315

Genocide 22 dir. Soykrm terimi bu anlamyla Yeni Trk Ceza Kanununda da yer almaktadr. 5237 Sayl Trk Ceza Kanunu uluslararas sular kapsamnda soykrm suunu da ele alarak dzenlemitir. Bu dzenleme Uluslararas Soykrm Szlemesinin 5. maddesine uygun olarak yaplm olup, Yeni Trk Ceza Kanununun 76. Maddesinin 1.-4. fkralaryla dzenlenmitir 23 . Dier bir terim olan Katliam: Zapt olunan bir yerin irili ufakl btn halkn kltan geirme 24 eklinde ifade edilir. Trklerin bu kelimeleri kendi lehlerine kullanamamasnn ardnda yatan sebep, yukarda Powellin de ifade ettii gibi Trklerin kendilerini savunmay bilmemeleridir. Trkler kendilerine uygulanan soykrmlar (ki bunlardan en nemlileri: inlilerin tm Trkistanda, Ruslarn Krmda ve Kafkaslarda, Yunanllarn Morada, Anadoluda ve Kbrsta, Ermenilerin Anadoluda, Srp ve Bulgarlarn ise Balkanlarda uyguladklar katliamlar olup) ifade etmekten eitli gerekelerle ekinirler, saknrlar. Btn bunlar ortada iken Trkler, sahip olduklar byk uygarln etkisiyle, uygarlk olarak kendilerinden daha geri ve kk toplumlar tarafndan hakszla ve zulme maruz brakldklarnda, onlarn yapt gibi tede beride rtkanlk yapmay, mazlumiyetlerini dier milletlere anlatmay gururlarna yediremediklerinden, bu tr kelimeleri ifadelerinde kullanmazlar. 4. Bakan Obamann Ermeni ddialarna Yaklam ve Ermeni Destekli Psikolojik Savaa ABDnin Yeni Katks
22 A.g.sz., s. 314. Ayrca bk. Meltem nel, Soykrm Suu, http://www.turkhukuksitesi.com, (26.04.2009) 23 Yeni Trk Ceza Kanunun 76. maddesinde aklanmtr. Buna gre soykrm: 1. Bir plann icras suretiyle, milli, etnik, rki veya dini bir grubun tamamen veya ksmen yok edilmesi maksadyla bu gruplarn yelerine kar; a) kasten adam ldrme, b) Kiilerin bedensel veya ruhsal btnlklerine ar zarar verme, c) Grubun, tamamen veya ksmen yok edilmesi sonucunu douracak koullarda yaamaya zorlanmas, d) Grup iindeki doumlara engel olmaya ynelik tedbirlerin alnmas, e) Gruba ait ocuklarn bir baka gruba zorla nakledilmesi. 2. Soykrm suu failine arlatrlm mebbet hapis cezas verilir. Ancak soykrm kapsamnda ilenen kasten ldrme ve kasten yaralama sular asndan belirlenen madur saysnca gerek itima hkmleri uygulanr. 3. Bu sulardan dolay tzel kiiler hakknda da gvenlik tedbirlerine hkmolunur. 4. Bu sulardan dolay zamanam ilemez. (Batuhan Duran, Soykrm Suunun Uluslar aras Hukukta ve Yeni Trk Ceza Kanununda Dzenlenii, stanbul 2007, s. 65-66dan naklen 5337 Sayl Kanun, Kabul Tarihi: 26.09.2004, Yaymland Resmi Gazete: 12.03.2004, Madde: 76). 24 Develiolu, a.g.sz., s. 496.

316

TAED

42

H. ORUH

6-7 Nisan 2009 tarihlerinde stanbul ve Ankaray ziyaret ederek, Trklerin kalplerini fetheden(!) ABD Bakan Barak Hseyin Obama, kendinden nceki birok ABD Bakan gibi 24 Nisan (2009) tarihinde, Ulusa Sesleni Programn icra etmitir. Daha nceki bakanlar her ne kadar bu programlarda konuurken, aba altndan sopa gstermek suretiyle, szde soykrm iddialarn ima eden konumalar yapmak suretiyle Trkiye Cumhuriyetinden baz siyas ve ekonomik karlar elde etmek yolunu tercih etmi olsalar da, dorudan szde soykrm iddialarn adlandracak bir ifade kullanmazlard. Oysa Bakan Obama, konumasnda bir ilke imza atarak, Ermeni diasporasn memnun edici, ama Trkleri kahredici yeni bir kelime icat etmitir. Bu konumasnda Bakan Obama, Ermenilerin kulland propaganda kavramlarna bir de Byk Felaket anlamna gelen Meds Yegherni dahil etmi oldu 25 . Bu kelime aslnda, Ermenilerden ve Bakan Obamadan ziyade; gemite Ermeni iddialarn tanyan bir tutum iinde olan ve yakn zamanda

25 Bakan Obamann 24 April 2009 tarih ve saat 23.57deki konumas: Ninety four years ago, one of the great atrocities of the 20th century began. Each year, we pause to remember the 1.5 million Armenians who were subsequently massacred or marched to their death in the final days of the Ottoman Empire. The Meds Yeghern must live on in our memories, just as it lives on in the hearts of the Armenian people. History, unresolved, can be a heavy weight. Just as the terrible events of 1915 remind us of the dark prospect of mans inhumanity to man, reckoning with the past holds out the powerful promise of reconciliation. I have consistently stated my own view of what occurred in 1915, and my view of that history has not changed. My interest remains the achievement of a full, frank and just acknowledgment of the facts. The best way to advance that goal right now is for the Armenian and Turkish people to address the facts of the past as a part of their efforts to move forward. I strongly support efforts by the Turkish and Armenian people to work through this painful history in a way that is honest, open, and constructive. To that end, there has been courageous and important dialogue among Armenians and Turks, and within Turkey itself. I also strongly support the efforts by Turkey and Armenia to normalize their bilateral relations. Under Swiss auspices, the two governments have agreed on a framework and roadmap for normalization. I commend this progress, and urge them to fulfill its promise. Together, Armenia and Turkey can forge a relationship that is peaceful, productive and prosperous. And together, the Armenian and Turkish people will be stronger as they acknowledge their common history and recognize their common humanity. Nothing can bring back those who were lost in the Meds Yeghern. But the contributions that Armenians have made over the last ninety-four years stand as a testament to the talent, dynamism and resilience of the Armenian people, and as the ultimate rebuke to those who tried to destroy them. The United States of America is a far richer country because of the many Americans of Armenian descent who have contributed to our society, many of whom immigrated to this country in the aftermath of 1915. Today, I stand with them and with Armenians everywhere with a sense of friendship, solidarity, and deep respect. (http://blog.yerbilimleri.com/obama-said-that-meds-yeghern(14.05.2009).

P s ik o lo jik S a v a K ska c nd a T rkiy e ( G e n o c i d e , T e h c i r, M e d s Y e g h e r n )

TAED

42

317

kendilerine zrcler adn veren Trkiyedeki bir grup tarafndan retildii hususunda yaygn bir kanaat bulunmaktadr 26 . Grld gibi Ermeniler kendi tezlerini ortaya koyarken son derece ak ve anlalr, hatta tek bana dahi kullanldnda iaret ettii ifadeyi dorudan veren etkili szckleri tercih ederlerken, kendilerini Ermenilerin hmndan korumaya alan Trkler ise daha ziyade anlamlar mulak olan mezalim, sorun, problem, mesele gibi ifadeleri ounlukla kullanarak; kesin bir yargya sahip olan soykrm/genocide ve katliam/massacres ifadelerini ise nadiren kullanmay tercih ederler. Ermenilerin, Trkler tarafndan soykrma uratldklarna dair iddialar kapsayan pek ok yayn yaplmtr. Bu iddialar karsnda Trkler tarafndan gemite olduu gibi bugn de Ermenilere nazaran daha az sayda, ancak tamamen belgelere dayanan aratrma eserler ortaya konulmaya devam edilmektedir. Ancak bu eserlerde kullanlan terimlerin ve ifadelerin tamam olmamakla beraber byk bir ksmnn, okuyucuya ierii tam olarak yanstan niteliklere ve vurgu gcne sahip olmamas, Ermeni iddialarna kar, Trklerin Bat kamuoyunda etkili bir propaganda yapmalarn kstlamaktadr. 5. Aslsz Soykrm ddialarna Trk ve Ermeni Yaklamlar a. Her iki tarafn aratrmaclar ayn malzeme zerinde almalarna ramen, Trklerin problem zerine gitmekten duyduu ekingenlie kar, Ermenilerin saldrganl sebebiyle, bu malzeme Trkler aleyhinde ve szde mazlum toplum Ermenilerin aslsz iddialar lehinde kullanlmaktadr. Trkler zellikle Ermeniler ile ilgili almalar sz konusu olduunda yukarda bahsedilen suya sabuna dokunmama ilkesine titizlikle uyarlar ve kelime seiminde son derece dikkatli davranrlar; Krmda, Balkanlarda, Morada, Yemende, Kafkaslarda, Ege Adalarnda ve Kbrsta katledilen Trklerden bahsederken Trkler tarafndan kaleme alnan yazlarn en gz alc mevkileri olan balklar, genellikle ierii okunmadka anlalamayan genel kavramlardan oluturulur. Mesel, Balkanlarda, Krmda, Kafkaslarda, Kbrsta, Morada katliama urayan Trkler anlatlrken ........ Anadoluya Yaplan Trk Gleri gibi mulk ve ierii okunmadka, bahsedilen konuyu ilk bakta yanstmayan ifadeler kullanlr. Bu ifadelerle anlatlmak istenen i ve d dinamikler ok yumuak bir ekilde ortaya konulduundan kiilerin ve toplumlarn vicdannda herhangi bir szldanma oluturulamaz. Konu sradan ifadeler ve anlatmlar eklinde satrlar arasnda kaybolur. Yazarlar bu satrlar olutururken asl amac unutur ve vurgu bir ka kelime arasnda gizli kaldndan okur mezalimi yapan ile mezalime urayanlar arasnda elikide kalr. Bu durum u ekilde rneklendirilebilir:
26 Bk. Sinan Oan, 24 Nisan Basks Altndaki Yol Haritas Yol Kazasna Dnebilir (23 Nisan 2009), http://www. Turksam.org/tr/a1639.html (26.04.2009).

318

TAED

42

H. ORUH

Mezalim kelimesi ierik itibariyle kiilerin birbirlerinin hukuk ve ahlak haklarna yaplan tecavzler ile szl saldrlar da kapsar. Bu sebeple byle ifadelerle karlaan okuyucular, neyin kastedildiini uzun bir uratan sonra renirler. Buna karlk ifadeyi yerinde ve vurgulu bir ekilde dile getiren nemli tarihiler de vardr ve bunlardan biri olan Salahi Sonyel bu konuda en mkemmel ifadeleri Yunan Ayaklanmas Gnlerinde Moradaki Trkler Nasl Yok Edildiler? 27 adl makalesinde ortaya koyar. Bu konu hakknda benzeri duygular yaatan ve dorudan Trklere ynelik soykrm/katliam anlatan rnek baz eserlerden de bahsedilebilir: Trk Soykrm: Ermeni Sorununun Ermeniler Tarafndan Dikkatle Saklanan Yz 28 , Belgelerle Ermeniler ve Katliamlar 29 , Van, Bitlis, Mu ve Karstaki Ermeni Katliamlar-Gazilerle Mlakat 30 , Ermenilerin Yeilyayladaki Trk Soykrm (11-12 Mart 1918) 31 adl eserler. Bu eserlerin balklar genel olarak devrik cmlelerden oluu da dikkat ekicidir. Devrik cmleler bazen vurgulu olabilmekle beraber, bazen de kelimelerin anlamlarndaki gc skp atmaktadr. Mezalim kelimesinin Trk yazarlar tarafndan eksik ve vurgusuz olarak kullanlmasna karlk, Yunan Mezalimi ve Srp Mezalimi gibi balklar altnda son derece etkili fotoraflar kullanlmak suretiyle, anlam pekitiren Trk yazarlarn olduunu da burada vurgulamak gerekmektedir. Ancak bu tr almalar olduka az olduundan, dnya kamuoyunu etkilemek iin bu konuda daha ok almaya ihtiya olduu da bir gerektir. b. Trklerin ifadeleri vurgulama eksiklii yazl kaynaklar yannda, grsel basnda da ayn ekildedir. Trler duygusal bir millet olmalar sebebiyle bu tr yaynlardan zarar grebilecekleri kansna kaplarak, yaplmak istenen faaliyetin sonunu getirmeden kendi kendilerine eitli engeller yaratarak konuyu kapatmay uygun bulurlar. Mesel; 1890l yllardan Mill Mcadeleye kadar sren ve Anadoluda Ermenilerin Trklere yaptklar soykrm ve byk katliamlara ait toplu mezarlarla ilgili programlarnda ilk duyulan anons Ltfen 18 yandan kk ocuklara seyrettirmeyiniz dir. Ancak Trk genlerinin vatan sevgisi, millet sevgisi ve hadiseler karsndaki duruunun ekillenecei
27 Salahi Sonyel, Yunan Ayaklanmas Gnlerinde Moradaki Trkler Nasl Yok Edildiler?, Belleten, Cilt: LXII, Say: 233, Ankara 1998. 28 Bkz. S. Kemal Ermetin, Trk Soykrm: Ermeni Sorununun Ermeniler Tarafndan Dikkatle Saklanan Yz, Tre Yayn Grubu, stanbul 2001. 29 Ahmet Dumlu, Belgelerle Ermeniler ve Katliamlar, Erzincan 1983. 30 Azmi Ssl-G.n, M.Trehan Serdar (Haz.), Van, Bitlis, Mu ve Karstaki Ermeni Katliamlar-Gazilerle Mlakat, Van Yznc Yl niversitesi Yaynlar, Ankara 1994. 31 Enver Konuku, Ermenilerin Yeilyayladaki Trk Soykrm (11-12 Mart 1918), Atatrk niversitesi Rektrl Yaynlar, Ankara 1990.

P s ik o lo jik S a v a K ska c nd a T rkiy e ( G e n o c i d e , T e h c i r, M e d s Y e g h e r n )

TAED

42

319

bu yalarda, bu tr meselelerden soyutlanmas, genlerin bu konulara olan duyarlln ortadan kaldrmaktadr. Mehmet Ali nal bu konu ile ilgili olarak Mill lden mahrum kalm toplumlarn olaylar karsnda muayyen bir tavr almasn, hadiselerin iyi bir tahlilini yapmasn ve gelecee dair basiretli zmler bulmasn beklemek bounadr. ifadesini kullanr. 32 c. Trkler maruz kaldklar soykrm, katliam ve perianl dnyann nemli merkezlerinde dile getirebilecek/savunabilecek yazarlardan ve gerekli donanmdan mahrumdur. Sivil toplum kurulular dahil, hemen hi bir kurulu, karlarndaki dman ile boy lebilecek kuvvet ve kudrete sahip deildir 33 . Bu da yine ilerinde yaattklar ve yaklak yz yllk bir gemie dayanan kendilerini hakir, kk ve cce grmek kompleksinden kaynaklanr. d. Trkiyede yaplan aratrmalarda, Ermenilerin Anadolu topraklarndaki tarih, siyas, iktisad ve sosyal durumlarndan ska bahsedilir. Trk aratrmaclarn eserlerinde, Ermeniler ile olan kltr balarndan, ilikilerden, dostane yaamlardan ve Ermenilerin Trk topraklarndaki nfuslarndan, yaamlarndan, Trk tarihi, edebiyat, musikisi ve dier mesleklere olan katklarndan bahseden Trk-Ermeni likileri, Tarih Boyunca Ermeniler ve Trk Ermeni likileri, Tarihte Trk-Ermeni Mnasebetleri trnden eserlere ska rastlamak mmkndr. Bu eserler bugn Trkler iin Ermenilerin alkanln, drstln ve Trklere olan balln vurgulayan eserler olarak gndeme gelirken, Ermeniler iin; Biz byleyken Trkler bizi yok etmek istedi diye kullanlan iyi bir malzeme olmaktadr. Bu konuda Mesrob K. Krikoriann Osmanl Hizmetinde Ermeniler 1860-1908 adl eseri iyi bir rnek tekil eder. Ayrca bir blgenin tarihinden bahsederken, o blgenin ok eskilere uzanan tarihini, geirdii kltr devrelerini vurgulayan almalara da ska rastlanmaktadr. Bu tr almalar, Batllar; bu topraklarda Trklerden daha nce Ermenilerin yaadklarna dair Ermeni iddialarna temel tekil edecek verileri salamaktadr. Ayn ekilde Ermenilerin Osmanl lkelerinden ayrllar hakknda dnen Batllarn; Ermenilerin milliyeti akmlardan etkilenerek, dnyaya aldklar zamanlarda ticar veya baka sebeplerle eitli lkelere yayldklarna deil, Trkler tarafndan buralardan zorla karldklar yargs ile kar karya braklmalarna sebep olmaktadr.

32 Mehmet Ali nal, Tarih Mektepte renilmez, Tarihi Gzyle Olaylar ve Trkiye, Isparta 1999, s. 72. 33 lter, Ermeni Bibliyografyas, s. 17.

320

TAED

42

H. ORUH

e. Trkler aleyhine propaganda yaplan bir baka konu da Ermeni nfusu meselesidir. Ermenilerin Trkiyedeki nfus miktarlarn ortaya koyan eserler de Ermeniler iin bir dayanak noktas olmaktadr. Buna karlk Ermeniler bugn bulunduklar Ermenistanda Azerilerin veya daha nce orada yaam olan Trklerin nfuslar hakknda herhangi bir eser yaynlamazlar. ngiltere ve Fransa gibi devletler, Anadoluda, Cezayirde, Msrda, Suriyede, Hindistan ve Afganistanda yaptklar katliamlar ve soykrmlar grmezden gelerek, Anadoludaki Ermeni nfus iin verilen eitli rakamlar, dnya literatrnde kabul grm gerek rakamlarla kyaslayarak, aradaki farka tekabl eden nfusun Trkler tarafndan katledildiini ilan etmekte mahzur grmezler. Oysa bu tr kastl rakamlar, 1878 Berlin Kongresinde olduu gibi, sonraki dnemlerde de genel bir itibar grmemitir 34 . Trkiye Cumhuriyeti ile blgesel rekabet etmekte olan bu devletlerin yaptklar bu tr ykc yaynlar, Ermeniler ve Ermeni taraftar propagandaclarn din istismar da kullanmak suretiyle Bat kamuoyu hafzasna, Trkleri zulmeden, zalim, gaddar ve barbar insanlar olarak yerletirecek yaynlar yapabilmelerine yardmc olmaktadr. Btn bu almann arkasnda bir tek gaye vardr. O da Anadoluya geri dnmek, Sevri canlandrmak ve Anadolunun byk bir blmnde Byk Ermenistan kurmaktr. Bu gaye iin ocuklarn beikten itibaren ynlendirirler. Kin ve nefretlerini hafzalara kazmak iin szde Byk Ermenistann haritalarn yemek tabaklarnn iine nakedecek kadar ileri giderler. Ermeni iddialarn hikayelere, romanlara ve din ayinlerine yanstacak kadar sorumsuz davranrlar. nternet sitelerinde, kan ve gzya motifleri, Trkiye haritalar zerinde damla damla resmedilir. Bu sitelerde yaynlanan kesik kafalar ve karn deilmi kadn fotoraflarnn tamamnn Anadolu ve Azerbaycanda Ermeniler tarafndan katledilen Trklere ait olduu phe gtrmez. Ermeniler bu tr grntleri, kendileri katliama uram gibi, gen nesillerine benimsetmekten kanmazlar. Bunlar daima gndemde tutacak antlar, abideler ve mzeler kurarlar. Sonra da lkelerini ziyaret eden nemli kiilere ilk nce buralar ziyaret ettirirler ve elenkler koydururlar. Avrupa lkelerinde bu hususlar ieren lobi faaliyetleri yaparlar. Ermeni iddialarn gndeme getiren yzlerce binlerce kitap, poster ve dokmanlar baslarak Avrupa, Amerika ve slam dnyasndaki parlamentolara bizzat giderek, sunarlar ve iddialarna taraftar toparlarlar 35 .

34 Grn, a.g.e., 4. Bask, s. 125. 35 lter, a.g.e., s. 17.

P s ik o lo jik S a v a K ska c nd a T rkiy e ( G e n o c i d e , T e h c i r, M e d s Y e g h e r n )

TAED

42

321

f. Ermenilerin mahirane yaptklar bir dier propaganda da, yazdklar eserlerde iledikleri konularn sekinliidir. Ermeni yazarlar, gvenlikleri iin 1915 ylnda uygulanan Sevk ve skan Kanunu ad verilen ve amac daha gvenli bir blgeye nakil olan bir kanunun uygulanmasn, Ermeni Soykrm olarak nitelendirirler 36 . Ermeni yazarlarn yazlarndaki balklar, nasl bir aldatmaca ile kar karya olduunu bilmeyen, okuyucunun genellikle vicdanna seslenen, onu derinden etkileyen, gerek d hadiseleri gz nnde cereyan ediyormuasna vurgulayacak spotlardan oluturulur. Ermeniler bunlar en kk ocuklarn dahi anlayabilecei bir tarzda sunarlar. Mesel; A. Tarkmanian Hagopun 1915-1922 Yllarnda Osmanl mparatorluu Ermenilerinin Katledilmeleri ve Snr D Edilmeleri 37 , Richard G. Hovannisiann Ermeni Toplu Kym: Ermeni Halknn Tehciri, Urad Katliamlar ve Datlmasyla ilgili Bibliyografya; Bilimsel Adan Ermeni Soykrm; Ermeni Soykrm: Tarih, Siyaset ve Ahlak Sistemleri 38 , Georges de Malevillenin 1915 Ermeni Trajedisi 39 gibi eserleri bunlar arasnda saymak mmkndr. Bu tr anlatmlarda okuyucu ne aradn ve ne umduunu konu balndan dorudan anlama ansna sahiptir.

36 Trkler Anadoluya gelmeden nce Bizans mparatorluu Ermeni prensliklerinin siyasi hakimiyetlerine son vermi ve nemli miktarda Ermeni kitlesini srgn ederek Anadoluya yerletirmiti. Ayrca Bizans,Ermeni ve Sryanileri Ortodoksluu kabule zorluyordu. Bu milletler grdkleri bask sebebiyle Anadolunun mdafaasnda Bizansllara yardm etmemilerdir. Ermeni tarihi Urfal Matheos ile Sryani tarihi Mihaelin eserlerinde Bizansllara kar olan bu kinin izlerini grmek mmkndr (Erhan Afyoncu, Ermeni Meselesi zerine Aratrmalar, stanbul 2001, s. v.). Yeni fethedilen yerlere iskan politikasnda Trkler ve Ermeniler arasnda bir ayrm yaplmad anlalmakla beraber, Romallar, Persler, Bizansllar zamannda zorunlu ge tabi tutularak, yerlerinden yurtlarndan srlen hatta zulme urayan Ermeniler, Osmanllar zamannda gnll olarak ge, iskana tabi tutulmular ve zellikle stanbul ve civarna yerletirilmilerdir. yle ki XIX. yzyln balarnda stanbuldaki Ermeni nfus 150.000e ulam ve o devirde en kalabalk Ermeni nfusun yaad tek ehir stanbul olmutur (W.E.D. Allen, Caucasian Battlefields, Cambridge 1953, s. 18). Buna ramen sava artlar iinde ve gayet insani tedbirlerle Birinci Dnya Savanda tehcir edilen Ermenilerle ilgili meseleleri arptarak dile getiren bir ok Ermeni yazarnn, klasik Ermeni yazarlarnn aksine, Osmanl ncesi tehcir mezaliminden ve asrlarca srdrlen Osmanlnn gnll iskan politikasndan hi sz etmemeleri alacak bir durumdur (Ssl, a.g.e., s. 8). 37 A. Tarkmanian Hagop, The Truth About the Massacres and Deportations of the Armenian Population of the Ottoman Empire, 1915-1922, National Committee of Lebanon, Lebanon 1975. 38 Richard G. Hovannisian, The Armenian Holocaust: A Bibliography Relating to the Deportations, Massacres, and Dispersion of the Armenian People, 1915-1923, Armenian Heritage Press, Cambridge, Massachusetts, 1980; The Armenian Genocide in Perspective, Transaction Books, New Brunswick-Oxford, 1986; The Armenian Genocide: History, Politics, Ethics, St. Martins Press, New York 1992. 39 Georges de Maleville, La Tragedie Armenienne de 1915, Editions Lanore, Paris 1988.

322

TAED

42

H. ORUH

Bu hususta nemli bir belge Ermenistan Cumhuriyeti Eitim ve lim Bakanlnn Tarih, Ortaretim 10cu Snflar iin Ders Kitabnda Ermeni Sorununun lenii ile ilgilidir. Bu ders kitaplarndaki balklardan bazlar dikkat ekicidir: Trklerin yol at Ermeni soykrmnn lanetlenmesi ve uluslararas ortamda tannmasnn talep edilmesi, Ermeni Milletinin Srgn ve Yok Edilmesi konu bal altnda; I. Dnya Savann, Trk Devletine topraklarnda yaayan Ermenilerle hesaplamasna imkan verdii, mparatorlukta yaayan ve Trk milletinden olmayan Mslmanlarn Trkletirilmesinin Hristiyanlarn ise yok edilmesinin planland, Jn Trklerin Ermenileri yok ederek Pan-Trkizm program nndeki hedefine ulamak istedii, bu amaca ulamada Ermenileri sorun olarak grd, Trklerin Ermenileri yok etmeyi istemelerinin bir baka nedeninin ise iktisadi olduu, Ermeni soykrmna balamak iin btn siyas ve iktisad sebeplerin mevcut olduu, Ermenilerin kitlesel yok edilmesi iin Bahattin akir Bey komutasnda zel Tekilat Birlii kurulduu ve Ermenilerin kitlesel olarak yok edilmesinin emredildii, I. Dnya Sava srasnda yalnzca Ermenilerin kitlesel toplu srgn, katledilmesinin yan sra Asurilerin, Yunanllarn ve Araplarn da krlmasnn emredildii, 1914 sonbahar ve 1915 ilkbaharnda Ermeni halknn zorla srgn edilmesinin ve katliamnn baland, 19141918 yllarnda Jn Trklerin Ermenilere kar yrtt siyasetin soykrm olarak adlandrld, nk btnlkte amacn Ermeni milletinin kkn kazmak olduu eklindeki balklar uzayp gitmektedir 40 . 6. Sonu Dou Roma/Bizansn elinde Sivastan Adanaya, Adanadan Erzuruma, Erzurumdan Vana ve Diyarbakra srklenen, kendilerine duyulan itimatszlk yznden her trl zulm ve perianla reva grlen Ermeniler, o zamanlar birer kurtarc olarak Seluklu Trkleri ve Osmanl Trklerinden grdkleri insanl, kardelii bugn kulak arkas yapmay ve grmezlikten gelmeyi bir alkanlk haline getirmilerdir. Byle bir miza, karakter ve dnce yapsna sahip olan Ermenilerin yukarda bahsedilen, Trklerin konular anlat tarzlar asndan, Ermenilerin konulara yaklamna gz atldnda; Ermenilerin olaylar en can alc, suya sabuna zerine basa basa dokunan bir ustalkla hareket ederek dnya kamuoyunun duyarlln uzun yllar zorlayacak, Ermenilerin Trkler tarafndan zulme uram mazlum bir millet olduu inancn yaatacak yazlar yazmay ve bu yazlarn i ve d dinamiklerine cazip zellikler kazandrmay ama edindikleri anlalmaktadr, tki hayallerine ulaana kadar.

40Kitapta geen ifadelerin alnd baz blmler unlardr: 21. blmde Yuri Hovsetyan Lendru olu tarafndan s. 254-255te 1945-1990 Yllarnda Sovyet Ermenistan; 12. blmnde Ruben Sahakyan, Onik olu tarafndan s. 139-152. Birinci Dnya Sava ve Ermeni Soykrm, kitabn 15. blmnde Nikolay Hovhannisyan Hovhannes olu tarafndan s. 179-188de VersaillesWashington Birliidir(V.B. Barhudaryaninin redaktrln yapt Ermenistan Cumhuriyeti Eitim ve lim Bakanl Tarih, Ortaretim 10. Snflar in Ders Kitab ).

P s ik o lo jik S a v a K ska c nd a T rkiy e ( G e n o c i d e , T e h c i r, M e d s Y e g h e r n )

TAED

42

323

Ermeniler, ortaya koyduklar yazlarla ilgilenen herkesi etkileyecek, duygusallktan uzak insanlar dahi yumuatacak, yle cmleler ve yle cmle kalplar oluturmulardr ki, Trkler dahi bu kalplar ezberlemek ve ister istemez yaynlarna yanstmak durumunda kalmlard. yle ki, kendilerini anlatrken kullandklar ifadeler, Ermenileri anlatrken kullanlan ifadeler yannda ksr ve elimsiz kalmtr. Ermeniler iin, Ermeni meselesi diye bir konu hi sz konusu olmamtr. Onlar iin sz konusu olan ey Ermeni Soykrmdr. Onlar bu kelimeyi yle ilemilerdir ki, Bat kamuoyunda Trk ve Ermeni adn bir arada duyan herkes, onlarn gemiteki beraberliinden ve Trklerin Ermeni toplumuna yaptklar yardmlardan veya onlar nasl mutlu bir topluluk olarak yaattklarndan deil, Trklerin szde zulmlerinden bahseder hale gelmilerdir. Ermenilerin baars ve Trklerin baarszl burada ortaya kmaktadr. Ne olmutur da Trkler bu derece saldrgan bir dman karsnda, byle bir sessizlie brnm ve byle tavizkr bir tutum sergilemitir. Bunun sebep ve sonularn elbette yakn gemite ve bugn icra edilen tarihilikte aramak gerekmektedir. 1821 Mora syanndan sonra Rumlarn yerini alan Ermenilerin Millet-i Sadka olarak alglanmas ve Trklerin Avrupa ile ilikilerinin takibinde ve zellikle maliyede Ermenilere yer verilmesi; zaman iinde ordu gibi daha kutsal mekanlara kabul edilmelerini, Trk aydnlarna sirayet etmelerini, Trk siyasetine bulamalarn ve Trk Trke krdrmaya kadar varan tezgahlarn iine dahil olmalarn salayan bir sre yaanmtr 41 . Bu srete Ermenilerin ttihat ve Terakki Partisi iine szm olmalar ve bu parti ile ileri gelenlerini kendi emellerine alet etmi olmalar byk bir talihsizlik olmutur. O devrin Trk aydnlarnn Ermeniler ile hareket etmeleri, ideallerine kavumada onlardan medet ummalar; sonraki dnemlerde ortaya kan Ermeni isyanlarnda, Ermenilerin Trkleri katletmeleri olaylarnda, bu hadiseleri tarihe aktaran kiilerin belki aralarnda olmalar sebebiyle, olaylarn kaytlara st rtl ifadeler ile geirilmesine sebep olmutur. Devrin belki de en arpc spotu Ermeni Komitelerinin Aml ve Harekat- htilaliyesi: lan- Merutiyetden Evvel ve Sonra 42 eklindeydi. Bu hususta Ankaradaki Milli Ktphanede ayn bal tayan ve 1890l yllar sonrasn anlatan pek ok belge, gazete ve dokmana rastlamak mmkndr. Bunlarn ieriklerinde her ne kadar Trklerin uradklar katliamlardan bahsediliyor olsa da, gnn siyas ihtiyalarna ynelik olarak Ermenilerin bu isyanlarda ortaya koyduklar vahet yeterince ilenememi, cmleler bu hususta gerei btn ayrntlaryla

41 Mesel, Ermeni Gabriyel Norodkyann Hariciye Nazrlna getirilmesi hadisesinde olduu gibi, Norodkyan, Balkan Harbine girmemizin en byk sorumlusuydu. Trablusgarp harbinde, dmana bilgi szdrarak, talyan murahhasna gnderdii belgede vaziyetimiz fenadr ne isterseniz vermeye mecburuz, frsat karmayn, isteklerinizde srar edin dedii renilmitir (Kocaba, Jn Trkler, s. 292-293). 42 Ermeni Komitelerinin Aml ve Harekat- htilaliyesi: lan- Merutiyetden Evvel ve Sonra, stanbul 1332.

324

TAED

42

H. ORUH

vurgulamaktan yoksun kalmtr. Bu usul, buna usul demek doru olmaz, bu yanlg bundan sonraki almalarda da ayn ekilde srdrlmtr. Ermenilere kar srdrlen bu pasif mcadele 43 , onlarn Trk yurdunda yapm olduklar zulm ve katliamlara bir perde olmu, 1915 ve sonrasnda iledikleri faili mehul cinayetlere de baarl bir mazlumiyet ss verecek ekilde byk katk salamtr. ABD Bakan Obamann Meds Yeghern ifadesi de bu gidiata tuz biber olmutur. Burada ifade etmeden geemeyecek bir dier husus ise, Trkiye Cumhuriyeti vatanda olup da, Ermeniler aleyhinde yaz yazmaktan imtina eden yeni bir nesil yetimektedir. Bunlarn en nemli gerekesi ise baz lkelerde alnan ve Szde Ermeni Soykrm yasalarna muhalefet edenlerin sz konusu lkelere kabul edilmeyecekleri ynndeki iddialardr. Byle bir durum vaki olsa dahi Trk insannn srf bu sebeple kendi milletine ihanet etmesi Trkler kadar, Trklere inanm olan mazlum milletleri de yaralar. KAYNAKA AFYONCU, Erhan, Ermeni Meselesi zerine Aratrmalar, stanbul 2001. AKTAN, Gndz, Ermeni Sorununun Hukuksal Boyutu-Devletler Hukukuna Gre Ermeni Sorunu, Ermeni Sorunu Temel Bilgi ve Belgeler, Ankara 2007. ASLAN, Nebahat Oran, I. Dnya Harbi`nde Trkiye`deki Rus Sava Esirleri ve Bunlarn adeleri, (Baslmam Doktora Tezi, M.. Trkiyat Aratrmalar Enstits), stanbul 2003. BAKAR, Blent, Ermeni Tehciri ve Uygulamas, (Baslmam Dr. Tezi, M.. Trkiyat Aratrmalar Enstits), stanbul 2003. BEYOLU, Sleyman, Ermeni Propagandasnn Glgeledii Gerek: Tehcir Kanunu ve I. Dnya Savanda Arap Tehciri, Trk Kltr ncelemeleri Dergisi, Say: 11, stanbul 2004, s. 31-52. ETN, Erdal, I. Dnya Sava'nda Msr'daki Trk Esirleri, (Baslmam Yksek Lisans Tezi, .. Trkiyat Aratrmalar Enstits), stanbul 2004.

43 Bu pasif mcadelenin belki bir tek aklamas olabilir: Gerek 13 Ekim 1921 tarihinde Karsta imzalanm olan Trkiye ile Ermenistan, Azerbaycan ve Grcistan Arasnda Dostluk Antlamas ve gerekse Lozandaki karar aamasnda Ermenilerle ilgili meselenin Trkiye asndan sonlandrlm olmas bu husustaki rahatl ortaya karm olma ihtimali vardr (Bk. Lozan Bar Konferans, Tutanaklar-Belgeler, evr. Sehal Meray, Cilt: I., stanbul 1993, s. 184-185)

P s ik o lo jik S a v a K ska c nd a T rkiy e ( G e n o c i d e , T e h c i r, M e d s Y e g h e r n )

TAED

42

325

OLAK, Mustafa, Hans Barthn Trk Kendini Savun Adl Eserine Gre Ermeni Meselesinin Douu ve Avrupa, Hogrden Yol Ayrmna Ermeniler, Cilt: III, Erciyes 2009, s. 233-249. DEVELOLU, Ferit, Osmanlca-Trke Ansiklopedik Lgat, 11. Bask, Ankara 1993. DUMLU , Ahmet, Belgelerle Ermeniler ve Katliamlar, Erzincan 1983. DURAN, Batuhan, Soykrm Suunun Uluslar aras Hukukta ve Yeni Trk Ceza Kanununda Dzenlenii, stanbul 2007. edia_detail.html (11.5.2009)

Ermeni Komitelerinin Aml ve Harekat- htilaliyesi: lan- Merutiyetden Evvel ve Sonra, stanbul 1332.
ERMETN, S. Kemal, Trk Soykrm: Ermeni Sorununun Ermeniler Tarafndan Dikkatle Saklanan Yz, Tre Yayn Grubu, stanbul 2001. GRN, Kamuran, Ermeni Dosyas, 4. Bask, Ankara 1988. GVEN, Esin, I. Dnya Sava`nda Rusya`daki Trk Esirleri ve Rusya Trkleri, (Baslmam Yksek Lisans Tezi, M.. Trkiyat Aratrmalar Enstits), stanbul 1996. HAGOP, A. Tarkmanian, The Truth About the Massacres and Deportations of the Armenian Population of the Ottoman Empire, 1915-1922, National Committee of Lebanon, Lebanon 1975. LTER, Erdal, Ermeni Propagandasnn Kaynaklar, Ankara 1994. _______________, Trk-Ermeni likileri Bibliyografyas, Ankara 2001. KONUKU, Enver, Ermenilerin Yeilyayladaki Trk Soykrm (11-12 Mart 1918), Atatrk niversitesi Rektrl Yaynlar, Ankara 1990. KUTLU, Cemil, I. Dnya Savanda Rusya'daki Trk sava esirleri ve bunlarn dndrlmeleri faaliyetleri, (Baslmam Doktora Tezi, A.. Atatrk lkeleri ve nklp Tarihi Enstits), Erzurum 1997. ORAN, Baskn, Trk D Politikas: Kurtulu Savandan Bugne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt: I (1919-1980), stanbul 2002. REDHOUSE, J.W., English-Turkish Dictionary, stanbul 1861. SARIYILDIZ, Deniz, Grsel letiim Aralaryla Trk Kart Soykrm Propagandas, Gebze 2006. SONYEL, Salahi, Yunan Ayaklanmas Gnlerinde Moradaki Trkler Nasl Yok Edildiler?, Belleten, Cilt: LXII, Say: 233, Ankara 1998.

326

TAED

42

H. ORUH

SSL, Azmi-n Glay, M.Trehan Serdar (Haz.), Van, Bitlis, Mu ve Karstaki Ermeni Katliamlar-Gazilerle Mlakat, Van Yznc Yl niversitesi Yaynlar, Ankara 1994. URLU, Mustafa, 21. Yzylda PKK Terr rgtnn Trkiye'de Kulland Propaganda, Strateji ve Teknikleri, stanbul 2008. NALl, Mehmet Ali, Tarih Mektepte renilmez, Tarihi Gzyle Olaylar ve Trkiye, Isparta 1999. YILMAZ, Nail, Kamuoyunu Etkilemede Propagandann Rol, stanbul 1995. Basn Kaynaklar http://www.ido-forum.org/memleketim-uzerinde-oynananoyunlar/241387-ermenisoykirimi-iddialarini-kabul-eden-ulkeler.html (11.05.2009). http://tez2.yok.gov.tr (11.05.2009). http://www.armeniangenocide.org/keyword_search.genocide/Education.50/current_catego ry.0/multimhttp://www.armeniangenocide.org/search.html?keyword_search=genocide (11.05.2009) http://en.wikipedia.org/wiki/Genocide (11.05.2009) http://www.armenian-genocide.org/search.html?keyword_search=massacre (11.05.2009) http://www.armeniangenocide.org/search.html?keyword_search=tragedya(1 1.05.2009) http://www.tdk.org.tr/TR/SozBul.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF05A79F7 5456518CA (11.05.2009) http://www.turkhukuksitesi.com, (26.04.2009) http://blog.yerbilimleri.com/obama-said-that-meds-yeghern(14.05.2009) Sinan Oan, 24 Nisan Basks Altndaki Yol Haritas Yol Kazasna Dnebilir (23 Nisan 2009), http://www. Turksam.org/tr/a1639.html (26.04.2009)