DOU VERSTES

SZDE ERME SOYKIRIMI I D YADA KABUL ve YABA CI PARLAME TOLARDA TRKYE ALEYH E IKARILA ERME SOYKIRIMI KA U LARI TRKE MET LER

Aratrma ve Tercmeler Kadir Araz Tuba Yurtta Furkan Kseliren brahim Yakubu
Amerikan Politikasnda Lobicilik ve Menfaat Guruplar Dersi rencileri:

ERCME T KILI, RETM GREVLS

SA - 2010

Sayn Okurlar, Ekonomiden savunmaya, politikadan ticarete kadar Trkiyenin d ilikilerinde nemli bir faktr olan 20. Yzyln en son endstrisi olan lobicilik konusunda Trkiyenin eksiklikleri hepimize kayg verici bir noktadadr. Bahsi geen lobicilik eksikliklerimizden biri de, toplum bilinlenmesinin en nemli esi olan enformasyon/bilginin toplum tarafndan kolayca eriilir ve kolayca anlalabilir bir ekilde ve formatta kendilerine sunulamam olmasdr. Ad geen tipteki bilgi eksikliklerinden biri de, rnein, zellikle son zamanlarda daha ok gndemde olan ve yabanc lkelerin birbiri ardna parlamentolarnda kardklar Ermeni Soykrm tasarlardr. Medya tarafndan geni yer verilmesine ramen, duyulan haberlerin odak noktas olan yabanc kanunlarn zellikle can alc ve incitici ierikleri toplumumuz tarafndan bilinmemektedir. Bu kanunlarn ok sayda olmalar nedeni ile tmne birden ayn anda kolayca eriilemez olma zellikleri kendilerini normal bir vatanda tarafndan anlalabilmek yerine, neredeyse bir akademisyen aratrmas niteliine brndrrler. Yine ayn ekilde, eriilebilecek bilgilerin de hukuk dilinde ve sadece ngilizce deil, spanyolca, Felemenke ve Danca gibi dillerde ve Trkeletirilmemi olarak bulunmalar da bu konuda bir toplum bilincinin yaratlmas konusunda nemli bir engel tekil eder. Trk lobisinin en nemli eksiklerinde biri de, iinde bulunduumuz durumu deitirmek asndan en nemli faktrlerden bir olmas gereken Trk genlii ve rencilerimizin yeteri kadar donatlmam olmas ve dolays ile kendilerinin, yine sistemden kaynaklanan, ilgisizlikleridir. Lobicilik konusunda bir renci bilinci yaratmak amac ile Lobicilik salt bal altnda Trkiyede ilk kez renim veren stanbul Dou niversitesi ve onun, gerektii takdirde ilgili ve duyarl olabileceklerini gsteren rencileri, gelecee ynelik lobicilik almalarnn birincisi olarak, lobiciliin en temel esi olan toplum bilinlendirme ihtiyacmza hizmet vermek adna burada sunulan ve Trkiyede ilk kez gerekletiini dndmz uzun bir emek gerektiren bir aratrma ve tercme almas yapmlardr.

Trkiyenin dier niversitelerinde de ayn yaklam gelecekte grmek umudu ve tm rencileri bu nemli konuda heveslendirebilmek adna,

Sayglarmzla,

Ercment Kl
www.ercumentkilic.com www.sagirsultanermenihaberleri.com

retim Grevlisi, Dou niversitesi Gemi Dnem Bakan, ATAA (Assembly of Turkish American Associations), Washington Yazar, www.sahibindensatilikamerika.com

 DEKLER

IKARILA KA U LAR 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 FRANSA, NGLTERE VE RUSYA Ortak Karar URUGUAY AMERKA BRLEK DEVLETLER GNEY KIBRIS CUMHURYET AMERKA BRLEK DEVLETLER AVRUPA PARLAMENTOSU ARJANTN RUSYA KANADA YUNANSTAN AMERKA BRLEK DEVLETLER LBNAN GNEY GALLER, AVUSTRALYA BELKA FRANSA SVRE AMERKA BRLEK DEVLETLER FRANSA VATKAN AVRUPA PARLAMENTOSU FRANSA FRANSA FRANSA SVRE KANADA AVRUPA PARLAMENTOSU ARJANTN ARJANTN URUGUAY KANADA SLOVAKYA HOLLANDA POLONYA ARJANTN ALMANYA AMERKA BRLEK DEVLETLER VENEZUELLA AVRUPA PARLAMENTOSU LTVANYA BULGARSTAN ARJANTN L AVUSTRALYA AMERKA BR DEVLETLER (Komisyon Karar)

TARH 24 Mays 20 Nisan 9 Nisan 29 Nisan 12 Eyll 18 Haziran 5 Mays 14 Nisan 23 Nisan 25 Nisan 11 Haziran 3 Nisan 27 Nisan 26 Mart 28 Mays 29 Mart 4 Ekim 7 Kasm 10 Kasm 15 Kasm 29 Ocak 29 Ocak 30 Ocak 18 Mart 13 Haziran 28 ubat 20 Austos 18 Mart 26 Mart 21 Nisan 30 Kasm 21 Aralk 19 Nisan 20 Nisan 15 Haziran 14 Haziran 14 Temmuz 28 Eyll 15 Aralk 31 Mart 15 Ocak 5 Haziran 25 Mart 4 Mart 1915 1965 1975 1982 1984 1987 1993 1995 1996 1996 1996 1997 1997 1998 1998 2000 2000 2000 2000 2000 2001 2001 2001 2002 2002 2002 2003 2004 2004 2004 2004 2004 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2006 2007 2007 2009 2010

SAYFA 4 4 5 6 6 7 9 10 10 11 11 12 12 15 16 17 17 27 27 29 34 36 36 37 39 39 45 46 48 49 49 50 50 51 52 55 58 59 61 61 61 62 63 64

Danimarkada Reddedilen Ermeni Tasars Bulgaristanda Yaknda Meclise Sunulacak Tasars

10 Ocak

2008

68 68

FRA SA, GLTERE ve RUSYA Ortak Karar, 24 Mays 1915 Gnderilen Telgraf ABD Dileri Bakanl, Washington 29 Mays 1915 Amerikan Bykelilii, stanbul: Fransa Dileri aadaki bildirinin Trk Hkmetine tebliinin istemektedir: Yaklak 1 aydan beri Ermenistann Trk ve Krt topluluklar, sklkla Osmanl yetkililerinin de yardm ve gz yummas ile Ermenilere katliam yapmaktadrlar. Bu Katliamlar Nisan aynn ortalarnda Erzurum, Dertchun, Eguine, Akn, Bitlis, Mu, Samsun, Sivastan Kilikyaya kadar uzanmaktadr. Van yaknlarndaki yaklak 100 kyn Ermeni halk ldrlmtr. Bu ehirde Ermeni Mahallesi Krtler tarafndan kuatlmtr. stanbulun Osmanl Hkmeti zararsz Ermeni halkna kt muamelelerde bulunmaktadr. Trkiyenin insanla ve medeniyete kar iledii bu yeni sular karsnda, mttefik devletler Osmanl devletini ve bu sularn faili ajanlarn sorumlu tutacaklarn aka belirtirler. R.G. 59, 867.4016/67

* URUGUAY 20 isan, 1965 Senato ve Temsilciler Meclisi Karar

13.326 No.lu Yasa Ermeni ehitlerini Anma Gn Yasama Gn. Uruguay Senatosu ve Temsilciler Meclisi Genel Meclis Toplants Karar: Madde 1 24 Nisan 1915te katledilen bu devletin kurbanlar onuruna Ermeni ehitlerini Anma Gn olarak ilan eder.

Madde 2 Resmi Radyo istasyonlarnn o gn yaynlarnn bir ksmn bahsedilen lke onuruna ayrmalar. Madde 3 Ermeni soyundan gelen kamu alanlar o gn izinlidirler. Madde 4 Montevideodaki 2. Snf 156 No.lu okul Ermenistan ismiyle arlacaktr. Madde 5 letiim, vs. Senato yeleri, Montevideo, 20 Nisan 1965 Martin R. Echegoyen Bakan Jose Pastor Salvanach Sekreter * * *

AMERKA BRLEK DEVLETLER 9 isan, 1975 Temsilciler Meclisi Ortak Karar 148 94. Kongre 1. Seans Karar 148 Birleik Devletler Senatosu Ortak Karar 24 Nisan, 1975 i, nsann nsana Yapt Zalimlii Anma Gn olarak ilan edilir. 24 Nisan 1975 gn, nsann nsana Yapt Zalimlii Anma Gn olarak Amerikan Senato, Temsilciler Meclisi ve Kongresi tarafndan isimlendirilmeye karar verilmi ve Amerikan bakan, Amerikan halkndan, bu gn zellikle de 1915 katliamnda yenik dm Ermeni atalarn, soykrmn kurbanlarn, bu gnde anlan tm Ermenileri ve tm dnyadaki arkadalarn anmay rica etmekle ykmldr. Temsilciler Meclisinden Geti, 8 Nisan 1975 Tank: W. Pat Jennings, Clerk.

G EY KIBRIS CUMHURYET 29 isan 1982 Kbrs Cumhuriyetinin Temsilciler Meclisi tarafndan 29 Nisan 1982 ylnda karar kabul edildi Temsilciler Meclisi Trk rejimi tarafndan 1915 ylnda organize bir ekilde yaplan soykrmn her yl hatrlanmas zerine. 1. Ermenilerin atalarnn yaad topraklardan sklp atlmas boyutunda Ermeni halkna yaplan su nefretle knanmaktadr. 2. Ermeni halknn devredilemez haklarn koruruz.

3. Kbrsl Ermenilerin bizim hayatmza yapt siyasi, ekonomik ve kltrel katklardan dolay kardee yaantmzn altn izeriz. 4. Kbrs iinde hangi dilden, rktan ve milliyetten olursa olsunlar uyumlu yaandnn kantyz. 5. Trklerin 1974 ylndaki Kbrs igalinde Kbrs insanna kar yaptklarnn ayplanmasnn nemli olduu belirtilir.

AMERKA BRLEK DEVLETLER 12 Eyll, 1984

Temsilciler Meclisi Ortak Karar 247 98.Kongre, 2. Seans, Ortak Karar 24 Nisan, 1975 i, nsann nsana Yapt Zalimlii Anma Gn olarak ilan etmek. 24 Nisan 1975 gn, nsann nsana Yapt Mezalimi Anma Gn olarak Amerikan Senato, Temsilciler Meclisi ve Kongresi tarafndan isimlendirilmeye karar verilmi ve Amerikan Bakan, Amerikan halkndan, soykrmn zellikle de Trkiyede 1915 ve 1923 yllar arasnda katliama urayan Ermeni atalar ve bu gnde anlan tm Ermenileri ve tm dnyadaki arkadalarn anmay rica etmekle ykmldr. Temsilciler Meclisinden Geti, 10 Eyll, 1984 Tank: Benjamin J. Guthrie, Clerk. * * 6 *

AVRUPA PARLAME TOSU 18 Haziran 1987

Kararname: "nanlmaktadr ki 1915 - 1917 yllarnda, Osmanl topraklarnda yaayan Ermenileri iine alan trajik olaylar, BM Genel Kurulu tarafndan 9 Aralk 1948 tarihinde kabul edilen ve cezalandrlabilecek bir ceza olan soykrm kavram erevesindedir.

Avrupa Parlamentosu Ermeni Sorununa Siyasi Bir zm Kararnamesi Kayt NO: . A2-33/87 Avrupa Parlamentosu, -Mr. Saby ve Sosyalist Gruptan dierleri tarafndan gndeme getirilen Ermeni sorununa siyasi bir zme (Kayt no: 2-737/84), ynelik olarak -Mr. Kolokotronis tarafndan, Ermeni sorunu ve 24 Nisann Ermeni Soykrm Gn olarak neren kararname teklifine ynelik olarak (Kayt no: V 2-360/85)

A. gz nnde tutarak: - Mr. Jaquet ve dierlerinin Ermeni halknn durumu hakknda bir kararname istekleri (Kayt no: 1-782/81), - Sosyalist Grup adna Mrs. Duport ve Bay Glinnenin tarafndan Ermeni sorununa siyasi bir zm iin bir kararname teklifleri (Kayt 1-735/83), -Ermeni sorunu hakknda Bayan Duport tarafndan verilen yazl soru nergesi, -Kltrel ilikilerle sorumlu bakanlarn kararnamesi, Konseyin 13 Kasm 1986 tarihindeki Avrupa dndaki blgelerde de Avrupa mimari mirasnn korunmas toplants, B. Trkiyedeki Ermeni halknn bir etnik, dil, kltrel ve dini aznlk olarak kendi tarihini bilme hakknn tannmasna ikna olunmu olmas, C. Ermeni tarafnn olan olaylar 1948 BM Szlemesi'nin anlam erevesinde nceden planlanm bir soykrm olarak grmesi, D. Trk devletinin soykrmn aslsz olarak reddetmesi, E. Bugne kadar, Trk hkmetinin, 1915 soykrmn tanmay reddederek Ermeni halkn kendi tarihini tanmasndan mahrum brakmas, F. Tarihsel olarak kantlanm Ermeni soykrmnn bugne kadar ne politik olarak knanm olmas ne de bir tazminata nesne olmu olmas, 7

G. Ermeni soykrmnn Trkiye tarafndan iten, doru, ahlaki yaklamla tannmasnn insancl bir eylem olaca ve Ermenilerin moral rehabilitasyonunun Trkiyeye sadece onur kazandrabilecei, H. 1986 yllar arasnda ok sayda anlamsz terrist saldrnn lmlere neden olup masum kurbanlara zarar vermesinin Ermeni halknn ezici bir ounluu tarafndan knanmas, I. Ermeni sorununa ynelik olarak her Trk hkmetinin inat tutumu ile hibir ekilde gerilimi azaltmaya yardmc olmam olmas, 1. nanlmaktadr ki, Trkiye ve Topluluk (AB) arasndaki ilikilerin Trkiyedeki Ermeni ve dier aznlklarn sorunlar erevesinde ele alnmas gsteriri ki, bir lkede demokrasi, o lkenin etnik ve kltrel eitlilii tarihini tanmas ve zenginletirmesi ile sadece tam olarak yerleebilir. 2. nanlmaktadr ki, 1915-1917 yllarnda Osmanl topraklarnda yaayan Ermenilerin trajik olaylar, BM Genel Kurulu tarafndan 9 Aralk 1948 tarihinde kabul edilen, soykrmnn nlenmesi ve cezalandrlmas tanm iinde kendisine yer bulur; Tannr ki, Osmanl Ermenilerinin trajedilerinden gnn Trkiyesi sorumlu tutulamaz ve bu tarihi olayn soykrm olarak tannmas gnmz Trkiyesine ynelik olarak politik, hukuki veya maddi yaptrmlar anlamna gelmeyecei vurgulanr, 3. Konseyin gnmzn Trk hkmetinden Ermenilere kar 1915-1917 yllarnda ilenen soykrmn tanmasna dair itiraf edinmesi ve Trkiye ile Ermeni temsilcileri arasnda siyasi diyalog kurulmasn tevik; 4. nanlmaktadr ki, mevcut Trk hkmetinin Gen Trk hkmeti tarafndan Ermeni milletine ynelik olarak icra edilen soykrmnn tannmasnn reddi, uluslar aras hukuk tarafndan kabul edilen prensiplerin dikkate alnmamas, Yunanistan ile arasnda olan fikir farkllklarna uygulamasndaki isteksizlik, Kbrstaki Trk igalinin devam ve bir Krt probleminin olduunun inkarna ek olarak, gerek parlamenter demokrasinin olmay, zellikle bireysel ve genele ynelik din hrriyeti gibi hrriyetlerin sayg grmesi konusundaki baarszlk gibi nedenler bir lkenin ABye girmesine ynelik olarak baa klmaz engellerdir. 5. Gemiteki bu talihsizliklerin farkndal iinde, belirgin bir kimlik geliimi, nsan Haklar Avrupa Konvansiyonu ve onun 5 protokolnn gsterdii ekilde, aznlk haklarnn salanmas, halknn snrsz insan ve sivil haklarnn korunmasna ynelik uygulama gereklilii, 6. Trkiye'deki Ermeni aznln kimlik, dil, din, kltr ve eitim sistemi konusunda adil muamele ars, Trkiyedeki dini Ermeni antlarnn korunmas ve gelitirilmesine ynelik istekler adna anlayn beklentisinin bildirilmesi ve ABnin hangi tipte yadmlarla prosesi gelitirebileceinin belirlenmesi, 7. Sadece 1923 Lozan Anlamasnn 37-45 nolu fkralar dorultusunda deil, birok AB lkesinin imzalad zere, Mslman olmayan aznlklarn korunmasna itenlikle duyarl kalnmas, 8. zellikle Osmanl mparatorluu'nun Hristiyan aznlklarnn oluturduu Trk blgelerinde yzyllar boyunca oluan ve gnmzn Trkiyesinde bulunan antlar ve dini 8

Ermeni mimari miraslarnn korunmas, saklanmas ve dzenlenmesi, daha geni bir politik yntem belirleme giriiminin paras olarak alglanmas, 9. Bu nedenle, tarih ncesi klasik Hitit, Hristiyan, Osmanl vs. gibi medeniyetlerin kalntlarnn korunmas ve eriime ak olabilmesi adna, AB Toplumunu, Trkiye ile yaplan uyum anlamalarn kltrel sahay da ierecek ekilde geniletmeye davet eder, 10. Ermeni diline ve kendi dini kurallar gereince eitime ynelik olarak Ermenilerin son zamanlarda randa yaadklar zorluklara ynelik olarak endie beyan eder, 11. Sovyetler Birlii'nde Ermeni nfusa kar ilenen bireysel zgrlklerin ihlallerini knar, 12. , Herhangi bir iddet ve terrizmi ieren hareketlerde bulunan her bir harici Ermeni halk bireylerini knar ve Ermeniler ve Trkler arasnda uzlama arsnda bulunur. 13. zellikle Ermeni ve Yahudilere kar ilenenleri ieren ve 20. Yzylda ilenen soykrmlarn hatrlamak zere bir anma gnnn AB Topluluu yeleri arasnda zellikle anaca bir gn belirlemeye, 14. Ermeni ve Trk halklar arasndaki mzakereleri tevik etmek iin giriimlerle nemli bir katk yapmaya, 15. Bu karar Komisyona, Avrupa Konseyine, politik ortamlarda buluan dileri bakanlarna, EEC/Trkiye Konseyine ve Trk, ran ve Sovyet hkmetlerine ve BM Genel Sekreterine iletmek iin Bakann (Avrupa Parlamentosu Bakan) grevlendirir. 16 Haziran tarihinde Avrupa Parlamentosunda grlm ve onaylanm kararnamedir

* ARJA T 5 Mays 1993 Kararn Numaras: 1554/92 Millet Meclisi

20. yzyln ilk katliam olan Ermeni katliam 1915 ile 1917 yllar arasnda gereklemi olup 1.500.000 Ermeninin lmne yol amtr. Dalk Karaba blgesinde yaayan Ermenilere kar insan haklarn ihlali konusunda derin endie tezahr eder. Maria A. Losada Proje No: 1554/92 Proje Tr: TASLAK BLDRM S-92-1554: LOSADA. TASLAK BLDRM 9

Milleti Senatosu Beyan eder: 20. yzyln ilk katliam olan Ermeni katliam 1915 ile 1917 yllar arasnda gereklemi olup 1.500.000 Ermeninin lmne yol amtr. Dalk Karaba blgesinde yaayan Ermenilere kar insan haklarn ihlali konusunda derin endie tezahr eder. Mario A. Losada * * *

RUSYA 14 isan, 1995 Rusya Federasyonu, Duma Karar. Bat Ermenistandaki Ermenilerin 1915ten 1922ye kadar yok edilmesi konusundaki rtlmez tarihsel geree dayanarak ve Birlemi Milletler szlemesine uygun olarak: Soykrm Suunun Engellenmesi ve Cezalandrlmas Szlemesi, 9 Aralk, 1948 Sava Sularna ve nsanla Kar Sulara Kanuna Bal Limitlerin Kabul Edilemezlii Szlemesi, 26 Kasm, 1968 Rusya Devletinin insancl geleneklerini dzeltecei dilei ve Rusyann giriimiyle, byk Avrupa gleri, 1915te Trk Devletinin Ermenilere kar hareketlerinin nsanla kar olarak isimlendirildiini vurgulamak ve, Karde Ermeni halknn kendi tarihsel topraklarnda fiziksel yok edilii, Rusyay yok etme abasndan baka bir ey deildir; Rusya Federasyonu 1915 ve 1922 yllar arasnda bu imha ilemini yapanlar knar: Ermenilere olan derin sempatilerini ifade eder ve 24 Nisan soykrm kurbanlarn hatrlama gn olarak tanr.

* KA ADA 23 isan 1996 Millet Meclisi Karar

10

24 Nisan 1915 de gereklesen ve 1,5 milyon yaad Ermeni insannn trajedisinin 81. Yl dnmnde, bu Meclis bunun insanla kar ilenmi bir su olarak tanr, Her yl Nisan aynn 20 ve 27 si arasndaki haftay insann dier insana kar iledii zalimliin anma haftas olarak kabul eder. Teklif olarak sunuldu ve kabul edildi.

YU A STA 25 isan 1996 Parlamento Karar 2397/1996 24 Nisann Trkler tarafndan Ermenilere yaplan soykrmn anma gn olarak kabul edilmesi nergesi, esas itibariyle yasada oy birliiyle kabul edilmi ve tamamen aadaki ekilde bir tartmaya esastr: 24 Nisan Trkler tarafndan Ermenilere yaplan soykrm anma gn olarak kabul edilmitir. Madde 1 24 Nisan Trkler tarafndan Ermenilere yaplan soykrmn anma gn olarak tanmlanr. Madde 2 Anma gn etkinlikleri organizasyonunun, zellii, ierii ve ekli, ileri Bakanl ve kamu ynetimi tarafndan bu konuda grevlendirilmi bir babakanlk makam tarafndan ok tannan Ermeni localar ve organizasyonlarnn da nerisi alnarak karar verilir. Madde 3 Mevcut yasa Yunan Resmi Gazetesinde yaynlandktan sonra geerli olacaktr.

AMERKA BRLEK DEVLETLER 11 Haziran, 1996 104. Kongre 2. Seans, Konsey Karar neri: Yabanc operasyonlar, finansman ihrac ve benzeri programlarda 30 Eyll 1997de sona eren mali ylda tasarruf yapma ve dier amalar iin.

11

Bunun, Amerika Birleik Devletleri Senato ve Temsilciler Meclisi tarafndan Kongrede yasallatrlmas. TRKYE YARDIMINA SINIRLAMALAR Seans. 547. Trkiyeye Ekonomik Destek Fonu ad altnda 22.000.000 dolardan fazla fon verilmeyecek, ancak Trkiye Osmanl mparatorluu tarafndan Ermenilere 1915ten 1923e kadar uygulanan soykrm konusunda Amerika ile hem fikir olursa ve bu kurbanlarn ansn onore etmek iin gerekli admlar atarsa, yardm resmi olarak zorlama ya da geniletme yetkisine sahiptir. Aadaki zetlere uygun olarak, 30 Eyll 1997 ylnda sona eren mali yl iin hazine dndan para uygun deildir Temsilciler Meclisinden Geti, 11 Haziran, 1996

LB A 3 isan 1997 Lbnan Milletvekilleri Kurulu Lbnan ve Ermeni insanlarnn 1915 ve 1923 yllarnda yaadklar aclar ve ektiklerini hissederek, blgedeki Lbnan insanlarnn yaadklarna benzer ekilde, hala bugne kadar devam eden ve bizim insanlarmza kar organize edilmi yok etme eylemi yzyln bandaki smrgecilerin elindedir. Halbuki, her yl 24 Nisan Ermenilerin kym yznden ortaya kan felaketi ortaya koyar. Milletvekilleri Odas Lbnan halkn bugn de Ermeni halkyla dayanmaya armtr.

G EY GALLER, AVUSTRALYA 27 isan, 1997 ERMEN SOYKIRIMINI ANMA Mr. Collins (Willoughby-Muhalefet Lideri) 1915-1922 yllar arasnda Osmanl mparatorluunun Ermenilere yapt soykrmn yldnm olan bugn 24 Nisan 1997dr,

12

Bu Parlamento; (a) 20. yzyln ilk soykrm knamak adna 1.5 milyon (kadn, erkek, ocuklar) len Ermeniler iin Yeni Gney Galler Ermeni topluluuna katlr; (b) Dinsel, rksal ve kltrel toleransszlk yannda, Ermenilerle birlikte soykrmn knarz; (c) nsanla kar ilenmi bu suun bir daha olmasna izin vermeyerek, bu durumun hatrlanmasna nem vermek isteriz; (d) Bu gerein inkarn knar, nler ve bu yzylda yaanm olan Ermeni soykrmnn tarihsel gerekiliinin saptrlmasn da knarz; (e) Bundan sonraki 24 Nisan, Yeni Gney Galler Hkmeti olarak Soykrmda len 1.5 milyonluk kurbanlar iin anma gn ilan ederiz; (f) Milletler Topluluunda, Ermenilere kar soykrmdaki inkarn veya ayn sulardan dolay olan bir inkarn karsnda her trl giriimde bulunulaca grlecek; Mr. Collins (Willoughby-Muhalefet Lideri): 25 Nisan, Avustralya bugn byk felaketin yldnm olarak anacaktr. O gn, anakkale yarmadasnda kl olan gen Avustralyallar da hatrlayacaz. yle bir gn ki, bu gn kendi tarihimizde nemli bir gn olarak kaydedeceiz. Anzak koyunda toplandmz nceki gece, stanbulda nemli bir durum olutu. Ayn gne bizi Anzak Koyundan yollarken evimize, stanbulda Osmanl Hkmetinin planlaryla len Ermenilerin de stne karanlk gibi douyordu. Ermenilerin politik, kltrel, i alannda, dini liderleri vard. Onlarn lm soykrmn daha balangcyd. Bu iki olayn karakteri ve iddeti farkl olabilir -bize yzlerce mal olan lmler, Ermenilere 1.5 milyona mal olmutu- Hal bu ki iki taraf da kendilerince anlaml, derin gzel eyler sunmaya gelmilerdi. Ermenistann ve Avustralyann yapt bu kutlama, tarihin garip bir kazasdr. Byle bir dnemi anmak insanlarn semek istemeyecei bir trajediden ibarettir, Tarihin garip kazasdr. Soykrmdaki 1.5 milyon Ermeni Jn Trk Hkmetinin planlaryla amal bir ekilde ldrlmtr. Soykrmn Mimarlar olan - smail Enver Paa, Ahmet Cemal Paa ile Mehmet Talat PaaOsmanl mparatorluunun ok dinli, ok etnik guruplu ve Asyadan Boaza kadar byk bir imparatorluk olmas nedeniyle gerekletirildi. 1.5 milyon civarndaki Ermeni aznlk sistemli bir ekilde imha edildi. lenlerin ellerinde kendilerini savunabilecek teknolojileri yoktu. ifreli telgraflarla Suriyedeki kamplardan grme yaplyordu. Bir ou kendi evlerinde, kasabalarnda ld dierleri ise Suriyedeki Deir Zor l kampnda ldrld. Bir ou sanatkar olan Ermeni erkekleri askere alnarak resmen lme atlm oldular. 24 Nisan 1915teki tutuklamalarn balangcnda birok Ermeni politik, dinsel ve kltrel lider tutukland veya ldrld. Geri kalan yal kadnlar ve ocuklar slama zorland ya tecavz edildi ya da katliam yapld. Tanklarn birou ana topraklarndan yurtdna kamak zorunda brakld. Soykrm baladndan bu yana, Osmanl Hkmeti knand. Tarih sonsuza kadar iren olaylar kaydedecektir ve Almanyada, Eritrede, Kamboyada, eski Yugoslavyada ve u anda Afrika ormanlarnda olanlar unutulmayacaktr.

13

Damat Ferit Paa, 1. Dnya Savandan hemen sonra byle bir soykrmn olmadn inkar etti. Aksine, Ermenilerin sava blgesinde bulunmas nedeni ile tehcir iddiasnda bulundu. Belki tarih inkar edebilir ama unutulamaz bu olanlar. Avustralyada 30 bin ile 35 bin arasnda 20 lkeden gelen Ermeni topluluunun yeleri vardr. Bu insanlar bugn gvenle yayorlar. Son 3 yl iin Ermeni topluluu, benim semenlerim iin nemli rol oynadlar. zellikle de 16 yl boyunca yeliini yaptm Willoughby ve kendi adma byle bir topluluu tandm iin anslym. Ekonomik olarak, Ermeni toplumunun bizim ulusumuz iin deeri llemez. Ermeni toplum liderlerinin genlere kendi deerlerini aladklarn bilirim. Avustralya Ermenileri retmenleri ve aileleri tarafndan sosyal olmalar iin cesaretlendirilirler. Hogrnn ortak deer olduu yerin, sk almann dllendirildiinin, sosyallemenin nemini renirler. Ermeni toplumunun ortak yaad skntlar sz konusuyken Ermenilere adaletli davranmaktan baka bir Avustralyallk dnemiyorum. Ermeni Kltr merkezine yrrken gayet iyi hatrlyorum da Acil ihtiya malzemelerini yollamak iin ie balamlard. Bu eforu yaayan bir bakan olmak bir ayrcalk idi. Ermeni toplumu arlmayacak derecede hzl ve organize olarak bu arya cevap verdiler. Ermeni halknn kalc karakteristik zellikleri hayatta kalabilmek bymektir. Bu soykrmdan kurtulanlarn bazlar torunlaryla aramzda yayor. Bizim Anzaklarmz gibi, biz bu tanklar hafzamzn nbetisi olarak onurlandracaz. Asla ve asla unutmayacaz.

Mr. CARR (Maroubra-Sanat ve Etnik ler Bakan): Devletimizin adna bu yaklam destekliyorum. Muhalefet lideri olduumdan beri, ilk Ermeni soykrm anmam zntyle hatrlyorum. Opera House konser salonundaki atmosfer harikayd. Ermeni nsannn kendi zel kltr , dans ,mzii ile yarattklar esiz ortam gerekten harikayd.Fakat ayn zamanda o trajediyi de hatrlamak ayn oranda kederli oldu. Neden Meclis Ermeni Soykrmn anmal? lk olarak,20. yzyln bilinen ilk soykrm. Bu yzyl insanla kar trajik bir ekilde ilenmi oluundan dolay. lk byk soykrm olay Ermeni toplumunun bana gelmitir. kinci olarak, Ermeni toplumu Avustralya toplumunun bir paras olduundan Parlamentonun bu hareketi desteklemesi ve soykrm anmas gerekir. Avustralya vatanda olan Ermeni toplumunun kendi kimliklerini dnyann her yerinde gururla tayabilmesi adna da ok nemlidir bu. Aralk aynda lkeyi ziyarete gelen Ermeni patrikhanesi, bizlere eski Ermeni medeniyeti zelliklerini hatrlatt. Ermeni toplumu Hristiyanlk inancna ok byk katkda bulunmutur bizim nceki tarihimize bakarsak. Biz Ermeni katliamn effaf bir ekilde yanstyoruz. Bu soykrm 24 Nisan 1915 ylnda 200 den fazla Ermeni liderlerin stanbulda ldrlmesiyle balad ve Asyadaki aznlklar ile Osmanl imparatorluuyla da geniledi. Adolf Hitler, Nazi katliam ile kaytlarda fakat kimse 1940lara gelene kadar Ermeni soykrmn hatrlamyor. Nazi katliam bizlere Ermeni soykrmnn insanla kar bir yzylda ilenmi olan en kt katliamlardan biri olduunu gsterdi. Yarm milyon olan olayn tanklarndan bazlar Trkiyeden, Asyadan hatta Ortadoudan bile kaarak Avustralyaya snd. Bugnk Ermenistanda yaayan Ermenilerden ok daha fazlas yurtdnda yaamaktadr. Bugn, bizim dnyamzda, kltrel eitlilie rnektir. 14

Kiliselerin yklmas, insanlarn ortadan kaldrlmas Kltrel eitlilii de yok etmektedir. Balkanlarda ki, Romanyadaki Macaristan aznlna, Kuzey Amerikada, Gney dou Asyadaki ve gerekten kt bir ekilde soykrm yaplan Afrikadaki olanlar dnmeliyiz. Biz Ermenilerin bu yzylda yaadklar deneyimi anlatamayz. Var olan Antlar ve Ermeni uygarlnn eserleri tanklk edebilir ancak. 301. ylda Ermeniler Hristiyanl kabul etmi bir millettir. Ermeni medeniyetini yanstan dier bir konu ise onlar kiliseleridir. Bugn, dnyada alan Ermeni olmann bir sonucu-ABD ve Avustralyada yaayan- tarihimiz eserlerimizle dolu olduu kadar znt ile de doludur. Trkiyenin 1915 ylndaki olaylarla Almanyann yapt gibi yzlemesi gerekir. Ermeni halk olan suun doruluunu kabul ettirmek onlarn en doal hakkdr. nsanlarn dini inanlarn, tarihini, kltrel deerlerini temsil eden zgr bir Ermenistan var. Bu Ermenistan 1915ten beri kendine aittir. Ermeni tarihinin kalbine dayanan bu trajediyi anmak iin bir inaat yapmalyz. Bu kltrel eitliliin bol olduu bu insanlar adna konuan Yeni Gney Galler Parlamentosu olarak, bu trajedinin doruluunu kabul ediyoruz. neri kabul edildi.

BELKA 26 Mart 1998 Belika Senatosu 1997-1998 Oturum znrlk 1-736/3 Ermeniler Trkiye'de yaayan 1915 Soykrm ile ilgili Senato, Bir ok alma, Trkiye'de Ermeni nfusun durumu 20. yzyln banda adanm dikkate alarak; BM soykrm ceza szlemesi dikkate alarak; Ermeniler, Trkiye'de 1915 ylnda rnein, 'Paris grande zerine de,' daha zel kararn mahkeme yaayan devlet tanmlamak iin dnem bavuran yarg kararlar dikkate alnarak 21 Haziran 1995; Avrupa Parlamentosu tarafndan Haziran 1987 Ermeni Sorunu "iin bir" siyasi zm ile ilgili 18, onda o Ermenilerin Trkiye'de 1915 ylnda bir soykrm zamann Osmanl hkmeti tarafndan ilenen kurban olduunu yaayan tannan karar dikkate alndnda; ki tarihsel kantlar Ermenilerin rgtl ve sistematik cinayet konusunda zerinde en ufak bir kuku olamaz dikkate alarak;

15

Bu hatalar ve gemi sular tanma halklar arasnda uzlama iin bir n art ve orada bar adalet olmadan, Ermenistan veya baka bir yerde ya edilemez olduunu gz nnde bulundurarak; Ayrca bu sular nceki rejimler tarafndan ilenen tanma yoluyla mmkn amalarna dan kendini mesafe ve uzlama siyasi gayretinin olduunu dnyor; Trk ve Ermeni uluslar arasndaki farklar ve insan hayatn kaybna bugn bile kurun, etnik gruplarn tahliye ve blgedeki insan haklar ihlalleri ok zerinde srklemeye devam gz nne alndnda; Trk ve Ermeni halklarnn ortak barl uzun vadede var hayr seme ama si dikkate alarak; Bir taraftan, Trkiye, Belika ve Avrupa Birlii ve, dier yandan, Ermenistan, Belika ve Avrupa Birlii dosta ilikiler gz nne alndnda; Avrupa Parlamentosu tarafndan 1987 karar Trk hkmetinin 1915 soykrm tarihi gereini inkarn sorgular. stekler Trk hkmetinin soykrm 1915 ylnda Osmanl mparatorluu'nun son hkmeti tarafndan ilenen tarihi gerei tantmak iin; stekler Avrupa Birlii yesi lkelerin parlamentolar Trk ve Ermeni halklar arasnda uzlamaya katkda bulunmak; stekler Avrupa Birlii ve ye devletler tm etki Ermeni ve Trk halklar arasnda diyalog tevik amal giriimlere destek vermek iin;

Trkiye Babakanna, Avrupa Parlamentosu Bakanna, Avrupa Komisyonu Bakanna, Avrupa Birlii yeleri Parlamentolar Bakanna ve ayn zamanda Ermenistan Parlamento bakanna bu karar iletiriz.

* FRA SA 28 Mays 1998 Kabul edilen metin no; 140 Millet Meclisi 4 Ekim 1958 yl Anayasas 11. Yasama 1997-1998 ylnn olaan oturumu Yasa Teklifi

16

1915 ylndaki Ermeni Soykrmnn tannmasna ilikin Millet Meclisi tarafndan 1. okuyuta kabul edildi. Millet Meclisi yasa teklifini, aadaki ierie gre kabul etti: 895 ve 925 numaral nsan Haklar ve Sivil zgrlk Tek Metin Pariste 29 Mays 1998 ylnda Fransa 1915 ylndaki Ermeni Soykrmn tand. Bakan, mza: Laurent Fabius

* SVRE 29 Mart 2000 Parlamento Raporu Dileri Bakanl Raporunda Belirtir ki:

Ermenilerin katliamn resmi bir tanma ve aklama nemli ve gereklidir. 1985 de Birlemi Milletler ve Avrupa Parlamentosu aslnda Osmanl mparatorluunun 20. Yzyln balarnda Ermenilere kar bir soykrm yaptna kanat getirildi. Dilerinin yabanc ileri ile ilgili daimi komiteleri belirtirler ki, Trkiye ne kadar byk bir aklk anlay ile alrsa Trkiyenin demokratik kiilii o kadar kuvvetli olacaktr. Bundan dolay Ermeni soykrm zerinde tarafsz bamsz ve uluslar aras aratrma yrtlmelidir. 1915 de gelien tarihsel olaylarn anlalmasnda son derece nem tamaktadr. Bu konuda bir gelime Kafkasyann gelimesi ve istikrarnda da nem tayabilir.

AMERKA BRLEK DEVLETLER 4 Ekim 2000

106. KONGRE RAPORU TEMSLCLER MECLS 17

2. Oturum 106-933 Amerika Birleik Devleti kaytlarnn Ermeni Soykrmna Onay 4 Ekim 2000- Beyaz Saray Takvimine sevk ve bastrlmas emredilir, Bay GILMAN, Uluslar aras likiler Komitesinden, muhalif dncelerle birlikte RAPOR Teslim edildi [H. Res. 596 elik edecek] Ermeni Soykrmna ilikin olarak Amerika Birleik Devletinin soykrm belgeleri, etnik temizlik, insan haklar ve bu duruma uygun duyarllk gelitirilecek, d politikasndan emin olmak iin bakana arda bulunulacak ve bu duruma uygun deitirilen kararn kabul edilmesi tavsiye edilecek. Deiiklik aadaki gibidir; zme kavuan maddelerden sonra her ey aadaki gibidir; BLM 1. KISA ADI. Bu karar Amerika Birleik Devleti Kaytlarnn Ermeni Soykrmn Onay olarak anlr. BLM 2. BULGULAR Temsilciler Meclisi aada belirtilenleri; (1) Yaklak 2500 yl yaam olduklar ana topraklarndan atlm, 1915 ile 1923 yllar aras Osmanl mparatorluundaki 2 milyon Ermeniden 1.5 milyonu ldrlm, 500 bini yurdundan zorla gnderilmitir. (2) lk defa nsanla Kar Sular ad altnda 24 Mays 1915te (l ittifak) ngiltere, Fransa ve Rusya tarafndan oluturulmu bir komite var olmutur. (3) Bu ortak bildiride l ttifak devletleri ycelikleri gerei Osmanl hkmetinin bu durumdan sulu olduunun sorumluluunu stlerine aldlar ve o lkelerin ajanlar katliamnn olduunu da belirttiler. (4) 1. Dnya Sava sonras, katliam ve zarar vermek ve Ermeni soykrm ile sulanan st dzey yetkililerinin organize sua kalktklar gerekesiyle Trkiye zanl ilan ediliyor. (5) Bu yeni Trk rejimi (O zamanki yeni Cumhuriyet) Ermenilere kar katliam dzenlemek ve uygulamak suundan sorumlu tutuldu ve yargland (6) Sava Bakan Enver, ileri Bakan Talat ve Donanma Bakan Cemal, Ermeni soykrmn ba aktrleri olduklar gerekesiyle lme mahkum edildiler fakat mahkemelerin karar zorlayc deildi.

18

(7) Ermeni Soykrm ve yanl mahkeme kararlar, Vatikan, Amerika, Britanya, Fransa, Almanya, Avusturya ve Rusyadaki ulusal arivlerde mevcuttur. (8) Amerika Birleik Devletleri, Ulusal Ariv ve Kayt Ynetimi Ermeni soykrm ile ilgili btn belgeleri eksiksiz tutar ve 59no lu kaydn altn ada, 867.00 ile 867.40 nolu belgeler ilgili kurumlara ve halka aktr. (9) Trkiyenin u anki ulusal arivleri, onlardan sorumlu olan Osmanl yetkililerince oluturulmu iddianamelerle mevcuttur. (10) 1913 ile 1916 yllar arasnda Osmanl mparatorluunda bykelilik yapm deerli Henry Morgenthau, birok yetkili tarafndan oluan protestolar nderliinde, madur olan Ermeni halkn soykrmndan korumaya ynelik olarak Osmanl devleti mttefiklerine kar hareket balatt. (11) Bykeli Morgenthauya gre, Osmanl mparatorluunun politikasnn bir rk imha etme giriimini olduu Amerikan Dilerine bildirildi. 16 Temmuz 1915te, ABD Dileri Bakan Robert Lansing, Osmanl hkmetine uygulad bu politikann durdurulmas iin Nota verdi. (12) 9 ubat 1916da 12. ezamanl karara gre, Ermenilerin yaadklar tarifsiz acy, hastal, al bir nebze durdurabilmek, unutturabilmek iin bu lkenin vatandalar tarafndan fonlara ba yaplmas ve bir gnn onlar adna verilmesi dnlmtr. (13) Yakn Dou Kurtarma rgt olarak bilinen yardm kuruluu tarafndan Bakan Wilsonun da Ermeni vatandalaryla ayn fikirde bulunmann verdii duyguyla, 166 milyon dolar, 1915 ile 1930 yllar arasnda 132 bin yetime -ki bunlar Amerikann evlatlar oldularyardmda bulunulmutur. (14) 11 Mays 1920de karar alnm 359.uncu Senato oturumu, Dilerinin Senato Komitesinin alt komiteleri tarafndan ileri srlen iddialar, Ermeni insanlarn ektii dier zulmlerden ve katliamn gereklii nedeniyle kabul edilmitir. (15) 13 Nisan 1920deki karara gre, General James Harbord tarafndan verilen rapor, btn alarn en muazzam sularndan biri hakknda yzlerce Ermeninin unutamayaca bir an brakmtr. (16) Adolf Hitler Polonyaya kar 1939 ylnda ordusuyla yapt toplu katliamndan sonra, Kim hatrlar bugn Ermeni soykrmn? demitir. (17) 1944 ylnda soykrm terimini icat eden Raphael Lemkin tarafndan soykrm rnei olarak 20. yzyldaki Ermeni soykrm verilir. (18) Irksal, dinsel gruplar ve ulusal gruplar arasndaki sistematik yaralamalara iin Raphael Lemkinin su tanm uygulanabilir. Aynen Hitlerin Yahudilere, Trklerin de Ermenilere yapt gibi. (19) 11 Aralk 1946da Lemkinin arsyla Birlemi Milletlerin soykrm zerine ald ilk kararda, Birlemi Milletler Genel Kurulu Karar 96(1) ve Birlemi Milletler Soykrm Szlemesince, Ermenilere yaplan soykrm gibi durumlar nlemek iin var olan glerini kullanlaca belirtilmitir. 19

(20) 1948 ylnda Birlemi Milletler Sava Komisyonu, Ermeni soykrmn, modern ada insanla kar ilenmi sulara rnek olarak Nurnberg Mahkemelerince alnan kararn emsal tekil etmesini hatrlatr. (21) nsanla Kar Sular kategorisi, Tokyo ve Nrnberg szlemelerinde 6c ve 5c maddeleri tarafndan belirtilir. Trkiye topraklarnda Yunan ve Ermeni rkna kar ilenen bu sular Komisyonun 1915teki ittifakyla uygun bir ekilde ve Sevr antlamasnn 230 maddelik hkmlerini kapsayacak ekilde rapor olarak belirtildi. (22) 20. yzylda, soykrmn tek rnek olmayan Nazilerin soykrm zerine: Birlemi Milletler nsan Haklar Komisyonu: Soykrmn cezalandrlmas ve nlenmesinin nedenleri hakkndaki alma 1985 ylnda raporland. Nazi soykrm haricinde de bir soykrm belirtmek gerekirse, 1915-1916 yllar arasnda Osmanlnn Ermeni katliam vardr. (23) Bu raporda Ermeni nfusunun yarsndan fazlasnn, en azndan 1 milyonunun, gvenilir kaynaklarca ldrld tahmin edildi. ABD, Almanya, Britanya arivleri ve Osmanl imparatorluunda grev yapm gvenli diplomatlar tarafndan dorulanan bu durum Alman raporlar ile de sabittir.. (24) Ermeni soykrmndaki trajedi Uruguay, ABD, Birlemi Milletler, Rusya, Lbnan, Yunanistan, Byk Britanya, Fransa, Avrupa Parlamentosu, Kbrs, Avrupa Konseyi, Kanada, Belika, Arjantin tarafndan kabul edilmitir. (25) Bamsz bir birim olan ABD Toplu lmleri Anma Konseyi, oybirlii ile 30 Nisan 1981deki Toplu lmleri Anma Konseyinde, Ermeni soykrmn da barndrr. (26) Bakan Reagan (ilan no:4838) 22 Nisan 1981 tarihinde Ermeni ve Kamboya soykrmlar gibi felaketlerin unutulmamas gerektiini aklad. (27) Bakan Bush, Ermeni Soykrm konumasnda, 1988 ylnda,gemiteki soykrmlar tanyarak, zerimizde karabasan gibi dolaan hayaletlerin bizde braktklar karanlklarn oluturduu trajedisini tanmalyz. Kurbanlarn yaadklarn anmalyz, ayrca kendimize dnya medeniyetin hibe etmemiz iin kurulmadn da hatrlatmalyz ki bu ekilde insanla kar ilenmi bu sulara kar farkndalmz uyandrm oluruz. eklinde vurgulad. (28) Bakan Bush, 1988 yl bildirisinin devamnda eer bu durumlarn tekrarlanmayacann garantisini vereceksek, kurtulanlarn tanklyla birlikte, Osmanl mparatorluunun gemite Ermeniler kar yapm olduu soykrmn ABD tarafndan kabul edilmesi gerekilir. eklinde vurgulad. (29) Bakan Clinton,13 Austos 1992de,Bu ada 1988 ylndaki yaanlan Ermeni Depremi ve 1915 ylndaki soykrm bizleri byk zntlere itmitir. eklinde konumasn bitirdi. (30) Uluslararas alanda Ermeni soykrmn tannmasna ramen, yerli ve uluslar aras otoritelerin bu durumu cezalandrmasnn sebebi gelecekte olas byle bir durumun bir daha olmamasn salayarak insanln ac ekmesini engellemektir. (31) 9 Nisan 1999 tarihli vlmeye ayan ak mektubunda, Ekonomik, Dnyas ve Tarm leriden Sorumlu ABD Dileri Bakan Yardmcs Bykeli Stuart Eizenstat, ABD

20

ynetimi olarak, Osmanl Bankasnn elinde bulunan ve soykrm dneminden kalma Ermeni mallarnn geri iadesi konusunda Trkiyenin dikkatinin ekileceini belirtmitir.

BLM 3 POLTKA AIKLAMASI Temsilciler Meclisi 1) ABDnin, insan haklar, etnik temizlik ve Amerikan kaytlarnda belgelenmi Ermeni soykrm ve Trk mahkemelerinin sorumlu yneticilere kar verilecek cezalar infaz etmekteki baarszlnn sonular gibi, gerekli anlay ve hassasiyeti gerektiren konular d politikasnda yanstlr bir tavr almasn Bakandan talep eder. (calls upon the President to ensure that the foreign policy of the United States reflects appropriate understanding and sensitivity concerning issues related to human rights, ethnic cleansing, and genocide documented in the United States record relating to the Armenian Genocide and the consequences of the failure to enforce the judgments of the Turkish courts against the responsible officials.) 2) Bakandan, Ermeni soykrmn 24 Nisanda anan yllk mesajnda 1.5 milyon Ermeninin lmyle sonulanan bu planl trajedik lmlerini sistematik ve istemli bir soykrm olarak deerlendirmesini, ya da onurlu tarihinde ABDnin Ermeni soykrmna kart bir grnt sergilediini hatrlamasn talep eder. 3) Bakann yllk yapt anma konumasnn durumundan Trkiye Cumhuriyetinin sulu tutulamayacan, Osmanl hkmetinin sorumlu tutulacandan, belirtilmesinin grlecei belirtilir. GEM VE AMA H. Res. 596, ABDnin Ermeni Soykrm Kararnn Aklanmas 27 Eyll 2000 ylnda Bay Radanovi (kendisi iin ve Bay Bonior iin) aklad. ABD kaytlarnda var olan Ermeni Soykrm belgelerinin ve Trk mahkemelerinin sorumlu yetkililere kar yargsnn zorlanmas adna bakann d politikasnn insan haklar, etnik temizlik sorunlarna duyarllk ve anlay uyandrmas bakmndan da garanti etmesi arsnda bulunuldu. Bu, Ermeni halkn kasti ve planl bir ekilde, 1915 ylnda o blgeyi idaresi altndayken ldren Osmanl Devletinin, o yrede yllardr yaam Ermenileri desteklemeyle alakal bir durum idi. ABD kaytlarnda var olan Ermeni soykrm belgelerinin ve Trk Mahkemelerinin sorumlu yetkililere kar yargsnn zorlanmas adna bakann d politikasnn insan haklar, etnik temizlik sorunlarna duyarllk ve anlay uyandrmas bakmndan da garanti etmesi konusuna Temsilciler Meclisi tarafndan arda bulunulacaktr; Ermeni soykrmyla ABDnin anl tarihinde yerini alan kasti ve planl ekilde ldrlen 1.5 milyon Ermeni iin Ermenileri anma konumas zerine bakana arda bulunulacak; Bu durumdan u anki TC. sulu tutulamaz ve bu durumdan Osmanl devleti sorumludur. ESK OSMANLI HKMET VE BYYEN ERMEN ULUSAL HAREKET 19. yzyln sonuna doru, Osmanl Devletinin etnik kkenli Ermeni vatandalar ve Rusya mparatorluu, zgr bir Ermeni devleti yaratmak peindeydi. Bu dnemde Avrasya genelinde bu tip hareketler artmtr. Ermeniler Rusyann Kafkasyadaki baz blgeleri ile Osmanlnn baz blgelerinde bir devlet kurmak arzusunda idi. Uzun zamandan beri bir 21

imparatorluk olan Osmanl hkmeti ve zellikle Balkanlardaki toprak kaybnn nda, o zaman ki Osmanl hkmetinde baa gelen Jn Trkler, Ermenilerin bu hareketlerini endie iinde takip ediyorlard. AZINLIK OLAN ERMENLER ZERNDE OSMANLININ NLEMLER 1914 ylnn sonlarnda gelen 1. Dnya Sava, Osmanl Hkmeti ile Ermeni aznlklar arasndaki kvlcm balatt. Jn Trklerin ynetiminde Osmanl hkmeti, Fransa, ngiltere, Rusyaya kar Almanya, Avusturya-Macaristan mparatorluu ile 1. Dnya Savana girdi. Savatan dolay balatlan varlk vergisi Ermeni aznlklar ile Osmanl gleri arasnda atmalara neden oldu. Bu nedenle Osmanl yetkililer Ermeni aznlklarn Batdan Gneye doru tanmas gerektiine karar verdiler. Ermeni aznlklar o sralar Ruslarla ibirlii ierisindeydiler. Buna karn Osmanl gleri milliyeti hareketlerden dolay Ermenileri tutukladlar. Mays ay sonunda geici tehcir yasasyla Ermenileri Batdan Douya tadlar. Yasa, bu tehcirler nedeniyle, Mal sahiplerinin varlklarn arkasnda brakmasn ngryordu. (Sadece Ermeni etnik grubu iin deil, baka gruplar iin de geerliydi) ERMEN AZINLIKLARIN LM Osmanl hkmetinin 1914te balatt bu durum alktan ve yrmeye zorlanmalar nedeniyle Ermenilerin katliamna yol amtr. Silahlar alnan Ermeni aznlk askerleri bulunamamtr ve Ermeni gruplarnn ve liderlerinin tutuklanmasyla, 1915teki yasayla da bugnn Trkiyesinden de snr d edilmelerine yol amtr. Aa Frat Nehri Ermeni aznln toplanaca resmi blgeydi (u anki Irak ve Kuveyt blgesi). Zamann ABD Bykelisi Sayn Henry Morgenthau, Osmanl hkmetine yazd mektupla, bu yasayla beraber bu rka lm garanti verildiini belirtiyordu. in sonunda tam olarak ka Ermeni vatandann ld bilinmemesine ramen, bu rakam 800 bin ile 1.5 milyon kii arasnda tahmin edilmektedir. KARA TASARISI NO 596 VE ABD-TRKYE LKLER Trkiyenin, 1. Dnya Sava srasnda birok Ermeni'nin ld, ancak bir soykrmnn yer almad eklindeki bildirimlerine sayg gsterilmesini gerektiini bildiren Dileri Bakanl temsilcilerinin zel iletiimleri ve bireysel vatandalardan alnan bilgiler Komite tarafndan deerlendirdi. Bu tanklar, Kongre yeleri ve emekli politikaclar, bu yaklam yaparken, Trk Amerikan ilikilerinin, imdi bahsedileceklerin de iinde bulunduu deiik temalarna vurgular yapmaktadr; Trkiye nderliini ABDnin yapt NATOnun bir yesidir. Trkiye, Amerikann sraili daha iyi destekleyebilmesi ve Ortadouya bar getirebilmek adna nem tayan birka Ortadou lkesine komudur. Trkiye BM yaptrmlarnn Iraktaki Saddam rejimine uygulanmasna yardmc olur ve Amerikan ve NATU uaklarnn Kuzey Irak devriye gezmesini salamaktadr. Trkiye, yaknnda belirginsiz ortamlar iinde bulunan Balkanlar ve Kafkasya blgelerinde, uluslararas ve NATO tarafndan yaplan giriimlerde anahtar rol oynamaktadr. Ayrca Trkiyenin ABD ile olan ticareti dikkate deer bir oranda artmtr ve Amerikan ihracat mallar iin nemli bir pazar olmutur. ABD ve Trkiye son birka yl iinde Kafkas ve Orta Asya petrol ve doal gaznn Trkiye sahillerine getirilebilmesi iin doal boru deme konusunda yakndan ve birlikte almlardr. Bu yolla, Rus ve Iran kontrol ve muhtemel maniplasyonu ekarte edilerek ok geni enerji kaynaklarna ulam imkanlar geniletilmitir. Mslman lke olmasna ramen, ei grlmemi bir ekilde srail ile askeri ibirlii antlamas yapp uygulamtr.

22

Btn bunlarn yan sra, Amerikan politika ynetme belirleyicilerine gre, Trkiyede slamc ve milliyeti hareketler politik olarak istikrarszla neden olmaktadr. 1915 ylndaki gelien olaylar erevesinde Amerikann Ermeni soykrmn resmi olarak tanmasnn Trkiyedeki Amerikan yanls unsurlar zayflatp, slamc ve milliyeti hareketlerin artmasna ve bunun da ABD ile Ermenistan arasndaki ilikilere zarar vermesinden endie edilmektedir. Son durumda, Komitedeki ounluk bu kararn deiiklik sonucunda, bu soykrm hareketinden sorumlu olan Osmanl Hkmetidir, T.C. deildir. ABD olarak bunun iyi anlalmasn mit ederiz. Ermeni Soykrm ile ilikili son kongrenin hesaba katt tarihi [94. Oturum (1975-1976) - 148 nolu karar parlamentodan geti, 8 Nisan 1975te Ermeni soykrmn anma.] 98. Oturum (1983-1984) - 247 nolu karar parlamentodan geti, 10 eyll 1984te Ermeni soykrmn anma. 99. Oturum (1985-1986) - 12 Aralk 1985te Parlamento 328 nolu karar kabul edildi, 24 Nisann zellikle 1915 ile 1923 yllar arasnda yaplan soykrm nedeniyle ulusal gn ilan edildi. Parlamento T.C. kurulmadan nce ilendii sylenen bu soykrm reddetti. Parlamento bu ii bitirilmemi i olarak lanse etmesine ramen karara ynelik ileriki zamanlarda olabilecek bir hareket belirtmedi. 100. Oturum (1987-88)--7 Austos 1987 tarihinde,132 nolu karar Meclis kabul etmedi,24 Nisana 1915-1923 Yl Arasndaki Ermeni Soykrmn Anma Gn olarak ilan etti. 101. Oturum (1989-90) - 417 nolu karar iin herhangi bir ey yaplmad. 24 Nisan gnnn 1990da Ermeni Soykrmnn 75. yl tayin edildi. 102. Oturum (1991-92) - Milli menfaatler erevesinde herhangi bir karar alnmad. 103. Oturum (1993-94) - Milli menfaatler erevesinde herhangi bir karar alnmad. 104. Oturum (1995-96) -47 Nolu karar zerinde bir hareket olmad. Trkiye Ermeni soykrmn tanmad tarihin kurbanlar anana kadar, Meclis Trkiyeye verilecek olan 3 milyon dolarlk yardmna devam etmeme karar almtr. . 105. Oturum (1997-98) -55 Nolu kural ve Ermeni soykrmn tanyacak karar iin bir gelime olmamtr. 106. Oturum (1999-2000) -398 Nolu kararn deimi versiyonu 14 Eyll 2000 ylnda Uluslararas likiler Komitesinin alt komitelerinde, ABD Dileri Bakanl alanlarna soykrm zerinde eitim salayacak bir biimde kabul edildi. Uluslararas likilerin Komitesinin Yarg Yetkisi Sahas: 104.nc Kongre oturumu ncesi, Ermeni Soykrm karar, Temsilciler Meclisinin Sivil Servis ve Posta Servisi Komitesinin yetki sahas iinde ele alnrlard. 104nc Kongre srasnda, ad geen Komitenin ilevine son verildi ve bu tip anma gn teklifleri de 23

Temsilciler Meclis tarafndan sona erdirilmiti. Bu nedenle, Ermeni soykrmdan bahseden veya kabul eden tm kanun tasarlar srekli ve rutin olarak D likiler Komitesine gnderilirler. ANALZ 1. Blm, Ksa Balk Tasar, Ermeni soykrmnn Amerika Birleik Devletleri Kaytlarnca Onay olarak tanmlanr. 2. Blm, Bulgular: Der ki: 2500 yllk ana evlerinden zorla atlan,1.5 milyondan fazla Ermeninin lm ile sonulanan Ermenilere 1915 ile 1923 yllar arasnda Osmanl mparatorluu tarafndan yaplan soykrmn inandrldn vurgular; Der ki: Osmanl Devletinin insanla kar ilemi olduu bu zamannn ilk suu iin Maysn 1915 ylndaki 1. Dnya Savann Mttefik Kuvvetleri ahsen sorumludurlar; Der ki: Dnya Sava sonras, Trk hkmetinin kendisi Ermenilere kar planlayp yok etme ve Ermeni soykrmn gerekletirme hareketi iinde bulunan st seviyedeki liderlerini sulam, ancak sululara kar alnan ve lm cezalarn da ieren kararlar yrrle konulmamtr. Der ki: Ermeni Soykrm hakknda Amerika Birleik Devletlerinin Ulusal Arivinde, Avusturyann Fransann, Almanyann, ngilterenin ve Rusyann ulusal arivlerinde derin kantlar mevcuttur ve Trkiyenin milli arivlerinde de Ermeni soykrmndan sorumlu olanlara ilikin kaytlar vardr. Belirtir ki: Osmanl mparatorluunda olaylarn cereyan ettii zaman Amerika Birleik Devletleri adna Bykelilik yapan Henry Morgenthau eitli lkelerin yetkilileri tarafndan byk protestoya yol amas iin gerekli abay gstermi ve Osmanl Devletinin Dilerinin bir rkn ortadan kaldrlmas kampanyasn ABD Dileri Bakanlna bir rkn yok edilii olarak tarif etmitir. snat eder ki: 1916 ylnn 9 ubatndaki Senatonun 12. nergesi, Ermenileri ektii tarifsiz acy azaltabilmek adna ABD vatandalarnn katkda bulunaca bir gnn Bakan dizayn etmelidir; Belirtir ki: Bakan Wilsonun ynlendirmesi ile kurulan Yakn Dou Kurtarma rgtn, tarafndan duyulmam Ermeni straplarna yardm amac ile 1915-1930 Ermeni soykrm malllerine 116 milyon dolar verilmitir. snat eder ki: 11 Mays 1920 ylndaki Senatonun 359 nolu karar, Ermenilere kar katliamn gerek olduunu sabitletirmitir; 1939 ylndaki Adolf Hitlerin Polonyaya kar igal hareketleri esnasnda kim, btn bu olanlardan sonra bugn Ermenilerin yaadklarn hatrlar? syleminde bulunmutur.

24

Belirtir ki: Soykrm Konvansiyonunun ilk savunucusu Rafael Lemkin, Ermeni olaynn 20. Yzyln ilk soykrm olay olduunu Ermeni olayn rnek gsterir ve soykrmn Trklerin Ermenilere yaptklar tipte bir ey olarak tanmlar. Belirtir ki: 11 Aralk 1946 tarihinde, Birlemi Milletler ilk soykrm kararn aldnda, Ermeni soykrm, nlenmesi gereken tipte bir su olarak tarif edilmiti; Belirtir ki: BM Sava Sular Komisyonu, Nrnberg Mahkemelerine ncelik tekil etmek amal olarak, Ermeni soykrmnn, insanla kar su olarak tanmlayan fiilin rnei olarak belirtmitir. Belirtir ki: Birlemi Milletlerin nsan Haklar Komisyonunun 1985 ylnda kabul ettii rapora gre, 1915-1916da Osmanllarn Ermeni mezalimi 20. Yzyln bir soykrm olarak tannr ve yardan fazla Ermeninin, en az 1 milyon kii bu ekilde ldrlm veya lm yrylerine gnderilmitir. Belirtir ki: Ermeni soykrm, ngiltere, Birlemi Milletler, Amerika ve uluslar aras kurumlar ile lkeler tarafndan ve kabul edilmitir. Belirtir ki: ABD Soykrm Anma Konseyi, Ermeni soykrmna, ABD Soykrm Anma Mzesinde yer vermitir. aret eder ki: Ermeni Soykrm Bakan Ronald Reagan, George Bush ve Bill Clinton tarafndan anlmlardr. aret eder ki: 1993 ylnda ABDnin Temyiz Mahkemesi karar Ermeni soykrm hakknda belirginsizlie sebep olabilecek bildirimler ABDnin eskilere dayanan politikalaryla eliir. Belirtir ki: ABDnin Dileri Bakan Yardmcs, Stuart Eizenstat 1999 ylnn Nisan aynda ABD ynetiminin Osmanl dneminde varlklarn T.C. topraklarnda brakmak zorunda kalan Ermenilerin varlklar konusunda Trkiye Cumhuriyetinin dikkatinin ekileceine sz vermitir. Belirtir ki: Amerikan kaytlarnda sabitlenen Ermeni soykrmna ilikin olarak, soykrmndan sorumlu Trk makamlara kar Trk Mahkemelerinin yargsnn yerine getirilmesinin zorlanmas ile ilgili olarak, Bakan, Amerikan d politikalar, insan haklar, etnik temizlik ve soykrm gibi gerekli anlay ve hassasl yanstacak ekilde belirlemelidir.

3. Blm Politikann Aklanmas ABDnin, insan haklar, etnik temizlik ve Amerikan kaytlarnda belgelenmi Ermeni soykrm ve Trk mahkemelerinin sorumlu yneticilere kar verilecek cezalar infaz etmekteki baarszlnn sonular gibi, gerekli anlay ve hassasiyeti gerektiren konular d politikasnda yanstlr bir tavr almasn Bakandan talep eder. Bakandan, Ermeni soykrmn 24 Nisanda anan yllk mesajnda 1.5 milyon Ermeninin lmyle sonulanan bu planl trajedik lmlerini sistematik ve istemli bir soykrm olarak deerlendirmesini, ya da onurlu tarihinde ABDnin Ermeni soykrmna kart bir grnt sergilediini hatrlamasn talep eder.

25

Bakann yllk yapt anma konumasnn durumundan Trkiye Cumhuriyetinin sulu tutulamayacan, Osmanl hkmetinin sorumlu tutulacandan, belirtilmesinin grlecei belirtilir. SAYIN BURTON LE SAYIN FALEOMAVAEGANIN MUHALF DNCELER 1.5 Milyon Ermeninin lm ile sonulanan 1915 -1923 yllar arasnda olan bu durumun zntlerini paylayoruz. Amerikan Bakan bu trajediyi kabul etti ve 24 Nisan Ermenileri anma gn olarak kaydedildi. Bakan Clinton zamannda, 24 Nisann Ermenileri anma gn olarak kabul edilmesinin temsilcisi olarak; BAKANIN BLDRS 24 NSAN 2000, ERMENLER ANMA GN Bugn, burada 20. yzyln trajedisini hatrlyoruz: Osmanl mparatorluunun son yllarnda 1.5 milyon Ermeninin snr d edilmesi ve katliam. Dnyann her bir tarafndaki ve Amerikal Ermenilere de katlarak kaybolan hayatlarn yasn tutuyorum. Ayrca geride kalanlara ve zorluklar yaayanlarn sonraki nesillerine de basal diliyorum. Amerikallara, bu tip olaylarn bir daha olamamas iin gerekli taahhtte bulunmalarn istiyorum. Bizim bu keskin tarihi olaylardan almamz gereken ders udur ki tm milletlerin insanlar iin daha insancl bir gelecek hazrlamalyz. Biz inanyoruz ki, bu yaklam tm Amerikallarn duygularn yanstmaktadr ve biz de bu duygular paylamaktayz. Nacak ayn zamanda, bu kararn szckleri, Osmanl devletinin yaplan canavarlklar uygulamaktaki roln dikkate alarak, gerek bulgularn da tesine gider. Soykrm ve de vahete kar Osmanl Devletinin direkt mdahalesi hakknda ok sz sylenmitir. Ermeni milletine yaplan vahetin derecesini kmsemek istemiyoruz ancak, bu kararn iindeki bildirimler, gerekte, Osmanlnn olayla ilgi derecesinin tesinde gider. Osmanl devleti zayf, ve etkisiz ve bu olaylarn tezahr srasnda k halinde idi, ancak hkmetin bu konuda emirler vermedii veya kkrtc olmad ynnde net belirtiler vardr. 13 Temmuz 1921 gn, Washingtondaki ngiliz Bykelilii Londradaki ngiliz Dilerinin ofisine bir telgraf ekti. ngilizler Osmanl yneticilerini Maltada tutuklam ve kendilerini yarglamak dncesinde idiler. ngiliz Hkmeti, Osmanl mparatorluundaki Amerikan konsolosluundan diplomatik kaytlar istediler. Amerikan Dileri Bakanl Osmanl yneticilerinin kkrtcl ynnde en faydal olabilecek delilleri ngiliz hkmetine sundular. ABD Dileri Bakanlnn delillerini inceledikten sonra, Washingtondaki ngiliz Bykelisi Lord Crzon, ngiliz Dileri Bakanna yapt aklamada, Maltada alkoyulan Trklere kar kullanlabilecek hibir delil olmad bilgisini verdi. Grlen raporlar, her bir zalimliin detaylarn aklamakla beraber, bir de, Trk yneticileri arasnda iki yneticinin ismini zikretti ve bu vakalar sululuk tespiti anlamna gelecek net deliller olarak deil, yazarn ahsi fikirleri olarak kaldlar. (sevk numaras 722,13 Temmuz 1921, R.C. Craigie, ngiliz Bykeliliinden Washingtona, Earl Curzona) Bizim iin en endie verici konu bu kanun tasarsnn ieriindeki yanllklar deil, daha nemli olarak, bu kararn alnmasn ile Trkiye ile Amerikann ilikileri zerinde doacak olan negatif etki ve ayrca Trkiyenin aktif ve gerekli bir ortak olarak geni kapsaml Amerikan milli menfaatleri zerinde oynad etkidir. Bu hayati milli menfaatler, Saddam 26

Hseyini devaml ve kudretli uluslararas bir eforla kontrol altna almak konusunda Trkiyenin de katlm ile Kuzey Irak zerinden yaplan uular, Kbrs ve Karabada bar ve istikrar salanmasna ynelik almalar, ve gelecei kapsayan Trans-Kafkas petrol hattnn inaat konusunda Trkiyenin ald konumu gibi detaylar ierir. Daha da nemlisi, savunma ve ulusal gvenlik zerine imdi ve gemite uzun tecrbeler kazanm Amerikan yetkilileri bu tasarnn kanunlamas hakkna ok ciddi endieler belirtmilerdir. Belirtilen bu endieler o kadar byk nem tarlar ki, biz bunlar aznlk grleri blmnde sunmaktayz. Uluslararas likiler Komitesinden gnderilen karar 596 numaral karardr, ancak ynetimimizin grleri, bu kararn 398 numaral ve daha nceki bir versiyonunda istenmiti. Karar, bir nceki versiyoundan sadece nemsemeyecek bir ekilde farkllk arz eder. * * *

FRA SA 7 Kasm 2000 Senato Kanunu 2000 2001 YILI 22. SENATO DZENL OTURUMU KANUN TEKLF Senato tarafndan 1915 yl Ermeni soykrmnn tannmas kabul edilmesi. zel konu: Fransa kca 1915 Ermeni soykrm tanr. 7 Kasm 2000 de Paristeki halka ak oturumlarda tartlmtr. Sayn Bakan: MZALAYANLAR: Christian PONCELET. 2000 2001 YILI 22. SENATO DUZENLI OTURUM 1915 Ermeni soykrm tanma. Tek Madde Fransa kamuoyu, 1915 Ermeni soykrmn tanr. Mzakerelerinin Paris, 7 Kasm 2000 ylnda tarihli toplantsnda. Bakan, mza: Christian Poncelet

VATKA 10 Kasm, 2000 Yzyl balatan Ermeni Soykrm, bu korkularn balangcdr. 2 dnya sava, saysz blgesel atma ve organize edilmi milyonlarca sadk insann imhas

27

Papa John Paul II, Roma Bapapaz, Ermeni kilise lideri Karekin II, Yce Piskopos ve tm Ermeni Katoliklerinin katld topluluk ve Ermeni devleti, Hristiyanln 2000 yl jbilesi ve Hrstiyanln Ermenilerin devlet dini olarak tannmasnn 1700. yl yldnm nedeni ile toplanmalarn salad iin kurtarc sa ve Tanrya kranlarn sunar. Ayrca, Roma ve Etchmiadzin asndan kardelik ilikilerini son yllarda daha ok gelitirip derinletirdii iin Kutsal Ruha da teekkr eder. Bu ilerleme, onlarn kiisel toplantsnda ve zellikle milattan sonra 301de Ermeni kraln Hristiyanla eviren ve Ermeni Katolik Kilisesini oluturan, Aydnlatc Kutsal Aziz Gregorye verilen hediyede ifade edilmitir. Bu toplant, Papa 6. Paul ve Ermeni kilisesi lideri 1. Vasken (1970) arasndaki nceki mcadele ve Papa 2. John Paul ve Ermeni kilise lideri 1. Karekin (1996 ve 1999) arasndaki grme bal olarak dzenlenmitir. Papa 2. John Paul ve Ermeni kilise lideri 1. Karekin imdi Ermenistanda olas bir grme iin beklemektedirler. Bu durumda, aadaki durumu belirteceklerdir. Hep beraber, Tanrya ve Tanrnn olu kurtuluumuzu salayan Aziz saya olan inancmz itiraf ederiz. Ayrca, Katolik, Rahibe ve Kutsal Kiliseye inanrz. Hristiyanlarn temeli olan kilise birdir ve tektir. Bu bizim Rahibeler ve Pederlerden rendiklerimiz ndaki temel inancmzdr. Ayrca, hem Katolik Kilisesinin hem de Ermeni Kilisesinin doru ayinleri olduunu bilir, her eyden nce ruhban snf ve ekmek arap ayini. Aramzdaki tam ve grnr iletiim iin dua etmeye devam ederiz. Ayin kutlamalarn birlikte ynetir, Lordumuz Aziz sa adna birlikte bar ve bereketi bapiskoposlukta karde olduumuzu gstermek adna ifade ederiz. Hep beraber, ortak bir grevden sorumluyuz: papaya ait inanc retmek, tm insanln zellikle zor koullarda yaayanlarn Hristiyanlk akna ahit olmak. Katolik ve Ermeni kiliseleri karlkl saygnn olduu eitli teolojik, ayinsel, kuralsal geleneklerin, ayrmadan ok tamamlayc olduu uzun bir tarih paylarlar. Bugn hala birbirlerinden alacaklar vardr. Ermeni kilisesi iin Katolik kilisesinin geni renim kaynaklar farkl formdaki teolojik diyaloglar erevesinde ilham iin bir hazine olabilir. Ayn ekilde, Katolik kilisesi iin, sadakatli, sabrl ve ehitsel bir millet olan Ermeniler ortak duann erevesinde ruhsal gcn kayna olabilir. Bu karlkl dei toku ve yaklam gelitirmek ve younlatrmak kararl isteimizdir. nc milenyumda giritiimiz zere, gemie bakp bunu gelecee ynlendiriyoruz. Gemite olduu gibi, Tanrya bize uygulamada verdii cmert bereketler, birok aziz ve ehitler tarafndan verilen kutsal tank, atalarmzdan gelen ruhsal ve kltrel miras adna krederiz. Buna ramen, ou zaman, Katolik ve Ermeni Kilisesi ok zor zamanlar geirdi. Hristiyanlk inanc, ateist ve materyalist ideolojiler tarafndan tartmaya tabi tutulmu, Hristiyan tanklar totaliter ve iddetli rejimler tarafndan bastrlm, Hristiyanlk ak bireyselcilik ve kiisel kar uruna boulmutur. Milletlerin liderleri artk Tanrdan korkmuyorlar insanlklarndan utanmyorlar. Hepimiz iin, 20. Yzyl ar iddeti ifade etmitir. Yzyl balatan Ermeni Soykrm, bu korkularn balangcdr. 2 dnya sava, saysz blgesel atma ve organize edilmi milyonlarca sadk insann imhas. Oysaki bu olaylarn korkusunu ya da sonularn azaltmakszn, bunlarn iinde okuma Hristiyan gerei ve ak sebebiyle Hristiyanlarn hep beraber bir dostluk iinde bulunmasna cevap olarak bir ilahi meydan okuma olabilir. Gelecee umutla ve gvenle bakyoruz. Durum bu iken, Hristiyan vatandalarmz iin, dnya iin yeni ufuklar douyor. Hem douda hem batda deneyimlenen lmcl sonular 28

olan ciddi inanszlk rejimi ve hayat stillerinden sonra, birok insan kurtulu yolunda gerei bilme zlemindedir. Bununla birlikte, hayrseverliliin rehberlii eliinde ve zgrle sayg iin, onlarn emellerine cevap bulabilmek, gvenilir bir hayatn ve gerek mutluluun kaynan bulabilmek iin aratrma yaparz. Apostles Peter ve Paul, Thaddeus ve Bartholomewun efaatini ister, Aydn Saint Gregory ve btn Ermeni ve Katolik kilisesinin aziz papazlarna ve Tanrya topluluklarmz ynlendirmesi iin dua eder ve belki bu sesle kurtuluun gerekliine tanklk edebiliriz. zellikle, btn dnyada, Katolik ve Ermeni Kilise yelerinin yan yana yaad neresi varsa, hepsi bakanlklara emir vermi, imanl ve sadklar birinin skntsn gidermede dierine yardm edecek ve bu Hristiyanln yasasna uyacak. (Gal 6:2) Kendi zel kimliklerine ve dinsel geleneklerine sayg ile birlerine stn gelmekten kanarak, karlkl yardm ve tedarikte bulunabilirler: bylece, ansmz olduka, herkese iyi davranmal, zellikle de kendi ailemizden olanlara (Gal 6:10) Sonu olarak, bar iin Kutsal Anne ve Tanrya efaati ararz. Belki de Tanr milletlerin liderlerine bilgelik balar ve tm dnyada adalet ve bar hkim olur. zellikle bu gnlerde Orta Dou da bar iin dua ediyoruz. Belki de brahimin ocuklar karlkl sayg ve bar salamak iin ortak yol bulunan ve fedakrlk yaplan bir dnyada byrler.

* AVRUPA PARLAME TOSU 15 Kasm 2000

Bu nedenle, Trkiye devleti ve Trkiye Byk Millet Meclisine, Trk toplumunun nemli bir paras olarak Ermeni aznlna zellikle modern Trkiye Cumhuriyetinin kurulmasndan nce maruz kaldklar soykrmnn tannmas konusunda taze bir destek vermesi arsnda bulunur, Trkiyenin katlm yolunda geliimi, Trkiyenin katlm yolundaki geliimini aratran komisyon tarafndan 1999 ylndaki rapor baz alnarak Avrupa Parlamentosunun karar, Avrupa Parlamentosu, Trkiyenin Avrupa Birliine giri bavurusu dikkate alnarak, 3 Aralk 1998 ylndaki Trkiye iin Avrupa Stratejisi (1) karar dikkate alnarak, Trkiyenin katlm yolundaki geliimini aratran komisyon tarafndan 1999 ylnda hazrlanm olan rapor dikkate alnarak, 2 Aralk 1999daki alnan tedbirlerin uygulamasn hzlandrma zerine-Trkiye Gmrkler Birlii(2), alnan kararlar dikkate alnarak, Sahip Konsey Tz (EC) 10 Nisan 2000 ylndaki 764/2000 noya ilikin alnan tedbirlerin uygulamasn hzlandrmay-Trkiye Gmrkler Birlii (3) dikkate alnarak, Trkiyenin (4) sosyal ve ekonomik geliimini arttrmak iin 6 Eyll 2000 ylndaki karar dikkate alnarak, Kuzey Iraktaki (5) Trk bombardmanna ilikin 7 Eyll 2000 ylndaki kararlar dikkate alnarak, 29

 Kural 47nin (1) kurallar usul ile ilgili olarak, Savunma Politikas, Ortak Gvenlik, nsan Haklar, Dilerinin raporuna ilikin olarak, A. 13 Aralk 1999 ylnda Helsinkideki Avrupa Konseyi toplantsnda, Trkiyeye Avrupa Birliine katlm iin adaylk stats tannmas ve Avrupa Birliine katlm ortakl tesisi ve Kopenhag Kriterlerine dorultusunda Trkiyenin bavuru geliimine yardm amac ile zel bir finansal yaplanmas konusunda alna karar hatrlayarak, B. Oysa, Trkiyeye aday lke stats verilmesi ardndan, Trkiye ile yaplan ortak anlama erevesinde, Avrupa Birlii, katlm adna uygun bir usul ve katlm amalayan kabullenilebilir kapsaml bir stratejiyi imdi mutlaka dzenlemeli ve uygulamaldr. C. Trkiye Kopenhag Kriterlerini yerine getirmeden, katlm mzakereleri balayamaz. D. Avrupa Birlii ile Trkiye arasnda karlkl gven iklimi oluturulmaldr. Bu yzdendir ki Trkiye, Avrupa Birliini Hristiyan Birlii olarak alglamamaldr. Birlik deerleri kucaklam, dier dinlere ve kltrlere kar toleransl bir ekilde davranan bir birliktir. Herhangi kltrel ve dinsel sorunlar Trkiyenin Avrupa Birliine girii iin kabul edilemez bir durum oluturur. Birlik byle bir durumla anlamaz. E. Demokrasi ve insan haklarnn korunmasndaki reformun ak ve detayl bir programla hzlandrlmas olaanst bir etki salayacaktr ve Trkiye hkmetinin, doal haklarn tam saygyla korunmasn hedefleyen sivil toplum kurumlarnn ve parlamentonun da eli glenmi olacaktr. F. 1995 yl anayasal reformundan bu yana demokratikleme adna yaplan yasama deiikliklerini ve anayasay reformdan sorumlu Trkiye Byk Millet Meclisi uzlatrma Komisyonunun kurulmas. G. 15 Austos ve 8 Eyll 2000de Trkiye tarafndan imzalan memnuniyetle karlanan drt nemli Birlemi Milletler konvansiyonu (politik, sivil, sosyal ve kltrel haklar), demokratik oulculuun o lkede garanti edilebilmesi adna hzl bir ekilde onaylanmaldr. H. Demokratikleme, insan haklar ve aznlklarn durumlar konularnda adna yol alnan geliime ramen, bu konvansiyonlarn yaptrmlar erevesinde gelimeye devam ettirilmsi vurgulanmaktadr. I. Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi Bakan Lord Russel-Johnstona gre, eski babakanlardan Necmettin Erbakan uyguland Ankara tarafndan da tescil edilen ceza demokratik oulculuk prensipleri ile uyuan bir sonu deildir. J. Oysa, 1250 numaral BM Gvenlik Konseyi karar, Kbrsl Yunanllar ve Trklerin 1999un sonbaharnda mzakerelere balamalarn istemiken, oysa BM Genel Sekreteri tarafndan Aralk 1999 ve Ocak 2000de bu ynde tevik edici giriimlerde bulunmuken, bir gelime kaydedilmemi, buna karn esefle, 1 Temmuz 2000den bu yana Strovilla kynde igalci Trk askeri statkosunun devam sz konusudur. K. Avrupa nsan Haklar Mahkemesi Loizidou v Turkey davasnda (15318/89 nolu), davac lehine 28 Temmuz 1998 ylnda verilen karar hala uygulanmamtr.

30

L. Hukukun stnlne balll gemite tescil edilmi olan Sayn Sezerin cumhurbakanlna seim gerekli reformlarn baarl bir eklide tamamlanmasn kolaylatracaktr. M. Avrupa ekonomisinde Trkiyenin yeri- 1999 ylnda GSYH 185 milyar TL olduTrkiyenin ihracatnn %53 Avrupa Birlii lkelerine yaplmaktadr. Bu da demektir ki Trkiye ile Avrupa Birlii arasnda kurulmu olan balant ile Trkiyeyi Avrupann en byk 6. ithalatsdr. N. 1999 ylnn Aralk aynda IMF tarafndan sunulan ekonomik tasarruf ve enflasyonla mcadele paketi Trk Parlamentosu tarafndan kabul edildi. O. Bir yandan Trk hkmetini, devler sbvansiyonlarn kaldrmaktan, emeklilik aylklarn yeniden yaplandrmak ve zelletirmeyi hzlandrmaya kadar yapsal reformlarn devamna heveslendirir ve sonu olarak serbest piyasa ekonomisini her bir bireye eriilebilir hale getirirken, bir yandan da Avrupa Birliinin kanunlarna uyum abalarna devamn salamak. P. Trkiyenin jeostratejik nemine, BAB ortak yesi olmasna ve Atlantik ittifak iindeki rollne ramen, bu durumlar Trkiyenin Avrupa Birlii yeliine katlm srecinde karar mekanizmasn etkilememelidir. Q. Ortak Avrupa Gvenlii ve Savunma Politikas kapsamnda, Trkiyenin verdii askeri destek sinyalleri mit vericidir. R. 15 Austos 2000de Trk Hava Kuvvetlerinin Irak hava sahasn ihlal ederek Kendakoru bombalamas esef duyularak ve net bir biimde knanr. S. Komisyon raporu grn onaylayarak Trkiye, mktesebatn kendi kendine tartarak nemli bir yol kat etmitir ve Gmrk Birliine katlm tek aday lkedir. T. 5 Temmuz 2000 tarihinde, Trk parlamentosu tarafndan, sekizinci be yllk gelime plan erevesinde, gei dnemindeki iletiimlerin koordinasyonunun gerekletirilebilmesi amac ile bir sekreterlik kurulmas karar taktire ayandr. U. zellikle ebeveyn ile kadn haklar asndan, Trk Medeni Kanunun reformlar srdrlebilir bir eforun gereklilii zerinde durulur. V. deolojik veya dini gerekelerle devlet memurlarnn grevden alnmalarn mmkn klan yasann endie vericilii belirtilerek: 1. yl askya alndktan sonra 11 Nisan 2000 ylndaki toplantdan sonra, Ortaklk Konseyindeki politik diyaloglarn devamndan duyulan memnuniyet ve zellikle Ortaklk Konseyinin son yaptrmlar erevesinde mktesebatn analitik olarak gzden geirilmesi adna nceliklerinin belirlenmesi iin kurulan 8 alt komite nedeni ile duyulan memnuniyet, adndan belirtilir ki, 3 komitenin ilk toplantlar baarl olmu ve geri kalan 5 komitenin de toplantlar bu yl sonu itibar ile tamamlanacaktr. 2. Demokratiklemeyi salamak adna Trk Hkmeti, Trk Ceza Kanunu, yargnn bamszl, ifade zgrl, aznlklarn haklar ve glerin ayrl ve de zellikle ordunun Trk politikas zerindeki derin etkisi konularnda etkiliklerinin glendirilmesi konularnda ivedi abalara davet edilir. 31

3. Trkiye devleti ve parlamentosu geenlerde imzalanan BM antlamalarnn (politik, sivil,sosyal ve kltrel haklar zerine) tasdik etmeye arlr. 4. Bu balamda, Trkiye devleti ve parlamentosuna, Trkiye Yksek Koordinasyon Kurulu nsan Haklar Sekreterlii tarafndan hazrlanan raporu programna almas arsnda bulunulur, Trk Bakanlar Kurulunun bu raporu 21 Eyll 2000 tarihinde referans ve alma dokman olarak kabuln sevinle karlar, aznlk haklarnn korunmas nlemleri gibi spesifik nlemlerin, bu raporun kltrel haklar blmne eklenmesini talep eder. 5. Devlet Gvenlik Mahkemesinin (DGM) kaldrlmasn bekler ve de basn ve yayn sularnn adli takibat ve cezalandrlmas zerine kanunun yaknda sona erdirilmesini ngrr. 6. Balangta uygulanacak bir af yasar ardndan, serbest ifade zgrlnn evrensel ilkesi ile de uyumlu olmas adna orta vadede bir ceza kanunu reformunu hayata geirmeyi ngrr. 7. Basn sular ileyenlerin cezalarnn ertelenmesi ile ilgili Anayasa Mahkemesinin ald erteleme karar, iini iyi bilen grevlilerin, mantken, en sonunda ceza yasasnn 312. maddesinin yeniden gzden geirileceine ikna olarak ve bu frsat kullanarak reformlarna bu ynde devam etmelerine sebep olacaktr. 8. Bu ynde verilen birok szden sonra Trk Ceza Kanunun reformun paras olarak lm cezasnn kaldrlmas ve bu ynde bir karar alnncaya kadar infazlarn durdurulmas beklenir. 9. lkenin ok ynl nfusu, dilsel, kltrel ve Trkiyedeki dini gruplarn temel haklarnn tannmas o lkenin bu gibi deerlere verdii nemini hatrlatr. 10. Trkiye toplumunun nemli bir paras olan Ermeni aznla, Trkiye devleti ve Trkiye Byk millet meclisi tarafndan taze bir destek verilmesi iin, modern Trkiye devleti kurulmadan nce ac ekmi olan Ermeni aznlnn, kamu tarafndan, soykrmnn tannmas beklenir. 11. 30 Kasm 1999 ylnda Siirtte ve 26 Haziran 2000de Vanda kaldrlan olaanst hal durumlarna ynelik olarak, Trk hkmetinin Gneydoudaki dier olaanst hal durumlarnn kaldrlmas bekleniyor ve ek olarak Krt halkna politik, sosyal, ekonomik isteklerinin karlanmasn kapsayacak ekilde bir zm bulunmas bekleniyor. 12. Trkiye hkmetinin, tm vatandalarnn durumlar gz nne alnarak ve kkleri lkenin gemiinin derinliklerinden gelenleri de kapsayacak ekilde, politik, sosyal ve kltrel alanlarda yaanlan ayrmcla son vermek adna, itenlikle insan haklar yaklamlarn dzenlemeli, zellikle Gneydou illerinin kaymakamlar ile bir diyaloa geerek Trkiyenin toprak haklarna sayg erevesinde, politik bir zm bulmas nerilir. 13. Dnce ideolojileri nedeniyle hapiste tutulan Eski Krt milletvekillerinden Avrupa Parlamentosu Sakharov dl sahibi Leyla Zanann serbest braklmas talep edilir. 14. Trkiyenin 2000 ylnda ald, blgesel eitsizlikleri ortadan kaldrmak adna, gerekli finansmanlar da ynlendirerek ekonomiyi yeniden yaplandrma plan karar ve insanlarn kylerine yeniden dnebilmeleri iin kylerin yeniden inas Gneydouya yaplacak yatrmlar gelitirme admlar karar mutlulukla karlanmtr. 32

15. Helsinki Avrupa Konseyi tarafndan alnan, ortak katlmlar ve kaynaklar bulunabilmesi artna bal olarak, bir tek finans ats kurulmas karar onaylanr; Konsey ve komisyonlarn, bu iki karar bir an evvel uygulamas ve zellikle insan haklar ve 4. ve 9. paragraflarda deinilen Helsinki Kararlarn dikkate alan katlm ncesi stratejisi artlarn tatmin edici bir eklide, Birliin Trkiyeye yapaca yardmn belirlenebilmesi talep edilir. 16. Avrupa Birliinde ortak lkelerle politik diyalog kurallarna uyarak, Trkiye hkmetinin, bir veya bir baka ekilde, ortak d politika ve gvenlik politikas oluturma yaplanmasnn iinde yer almak isteinin Avrupa Konseyi tarafndan dikkate almas ngrlr ve Trkiyenin, Avrupann gvenlii ve savunma politikas erevesinde Avrupann kapasitesini arttrmaya ynelik katkya ynelik srarl tutumu taktirle karlanr; ancak bu katknn ye lkelerin blgesel snrlarna sayg erevesinde hazrlanacak ve net szlerle aklanan bir politika anlayn ieren bir deklarasyon ardndan gelebilecei hatrlatlr. 17. Trkiye ve Yunanistan D leri Bakanlarnn 31 Ekim 2000 ylnda zerinde anlalan karlkl gven mekanizmalarn arttrc yntemler zerinde grmelerinin yeniden balamasn taktirle karlar. 18. BM Gvenlik Konseyi 1250 nolu karar dorultusunda ve Avrupa Konseyinin onaylad gibi ve ilgili BM Gvenlik Kurulu kararlar ve BM Genel Kurulunun tavsiyeleri dorultusunda Trkiye, pazarl yaplm, kapsaml, adaletli ve kalc bir anlama adna Kbrsl Yunanllar ve Trkler arasnda balayacak n artsz mzakerelere katk yapmaya davet edilir. 19. Trk Hkmeti Kbrstan igalci askerlerini geri ekmeye davet edilir. 20. nerildii gibi stikrar Pakt erevesinde Trkiye Hkmetinin Kafkasyadaki komularyla ilikilerini gelitirmesi nerilir. 21. Bu balamda Trkiyenin, diplomatik ve ticari ilikiler balatmak adna Ermenistan ile diyalog balatmas ve blokajn kaldrmas ngrlr. 22. Mktesebatta bildirilen, idari ve evresel organizasyon, ulam, tarm ve tek market gibi alanlardaki durumlara uyum prosesinin hzlandrlarak gelitirilmesi konularnda Trk hkmetinin dikkati ekilir. 23. Trk hkmetinin, gelecek yl hzlandrlacan bildirdii, anne baba ve ocuk haklarn da ieren Trk ceza ve medeni kanunlarna ynelik reform prosesi taktir edilir. 24. Trk Hkmetinin Avrupa nsan Haklar Mahkemesinin gemi ve gelecek kararlarna uymas ve Avrupa Konseyinin polis memurlar ve hakimleri eitimden geirilmesi nerisini dikkate almas. 25. Trkiyenin Avrupa Birlii Konseyine verdii taahht hatrlatlarak, Avrupa Konseyinin ortakla katlmn politik kurallarn daha aktif bir eklide denetlemeye msaade eden bir ortamn yaratlmas hatrlatlr. 26. Trkiyenin u an itibar ile Kopenhag politik kriterlerine uyumlu olmad gr bildirilir ve Trkiyenin katlmna yardmc olacak politik diyaloun yerlemesi adna 33

Avrupa Birlii, Trkiye ve sivil toplum kurumlarndan oluan tartma forumlarnn oluturulmas teklifini tekrarlar, ve bu forumlarn iinde yer almak zere, eski Cumhurbakan Demirelin bir Avrupa-Trkiye Vakf kurulmas giriimini onaylar. 27. Avrupadaki ortak deerlerin temel prensiplerinin daha iyi anlalmas adna, eitim alanndaki 25 ya alt nfusun toplumun %50sini oluturmas nedeni ile, Komisyonun eitim alannda yeni oluum programlar balatmas ve gelitirmesini ngrr. 28. Demokratik sistemi ynlendirebilmek ve bamsz, zgr bir medyay desteklemek iin Trkiyedeki demokrasiyi gelitirmek adna MEDA programlarnn etkinliini arttrmas iinde bir yol bulunmas Konsey ve Komisyona nerilir. 29. Bu karar, Komisyona, Konseye ve ye lkelerin parlamentolarna ve Trk hkmetine ve Trkiye Byk Millet Meclisine ve Trkiye Hkmetine bakann iletmesi talimat verilir.. (1) OJ C 398, 21.12.1998, s. 57. (2) OJ C 194, 11.7.2000, s. 65. (3) RG L 94, 14.4.2000, s. 6. (4) Metinler kabul edilen e 3. (5) Metinler kabul edilen 18 e.

* FRA SA 29 Ocak 2001 No 3030 MLLET MECLS

KNC DNEM Millet Meclisi 12 Nisan 2006 Bakanlk Kayd NERLEN HUKUK MADDE: 29 Ocak 2001 ve ilave sayl 2.001-70 1915 Ermeni soykrmnn tannmas zerine. MUHTIRA/UYARI AIKLAMALARI Bayanlar ve Baylar, 29 Mays 1998de Sosyalist Grup tarafndan sunulan bir madde, bir cmleden oluan yasa oybirliiyle meclisten geti. Bu tek cmle, trajediyi artran korkular ve byk anlam tayan bu mertebedeki tannma iin stesinden gelinmesi gereken zorluklar iaret eder. Bu nedenle, Mays 1998in bu gnnde, Fransa, 1915 Ermeni soykrmn resmen tanmtr. Bu duygu Millet Meclisinde hissedilmitir. Parlamenterler, en sonunda Ermeni halkna gereken onuru sunmulardr.

34

Bundan sonra nice darbelerden sonra, 1915 Ermeni soykrm 29 Ocak 2001 de 201-70 sayl kararla bir kanun haline geldi. Soykrm tanyarak Fransa Cumhuriyeti sembolik olarak 80 yl akn sreyi kaybeden Ermeni insann yannda oldu. Saysz denemelerde engellere taklan bu tanmay kabul etmek bir baar olarak nitelendirilebilir. Baarnn cazibesi milletin seimini cezp edebilir. Daha kts olamaz! Ermeni soykrmn tanmann btn sonularn belirlemenin yasal bir dzenlemesi kalr. Ceza kanunumuzun Ermeni soykrmn reddetmenin insanla kar bir su olduunu iermesi gerekir. Bunu 9 Austos 1945 deki ek Londra antlamasndaki Gayssot Yasas insanla kar ilenen sularn itiraz hakknda yapmt. 1881 basn zgrl yasas 24. Maddesi, basn yayn aracl ile ilenen sular yasasna gre 5 yl hapis ve 45.000 para cezas ile cezalandrlabilir. Simdi geerlilii olmayan 1990 yasas Ermeni soykrmn iermemekteydi. Cumhuriyetin soykrm resmi olarak tandndan beri, Ermeni soykrmn reddetmeyen1881 yasasna gre gerektii gibi cezalandrlmas gereklidir. Sosyalist Grup Millet Meclisi yeleri tarafndan 26 Kasm 2003 de bir kanun deiiklii olarak sunuldu. Bu nedenle, yasann yasal sisteme adaptasyonu ve yazl ceza kanundaki yenileme 1881 kanununa adaptasyon iin beklenmedik bir frsattr. Zamann adalet bakanna gre, mevcut yasal dzen insanla kar ilenen sular iin yasal takibe izin veriyor. Mevcut yasal dzene gre Ermeni soykrmn reddedenler iin soruturma almasna izin veriyor. Bu analiz ilgintir ki problemleri zmekte yetersizdir. Nihayetinde Ermeni soykrm meselesi benzersizdir. rnein Yahudi soykrm, revizyonistler tarafndan reddediliyordu fakat artk savunulur oldu. Ayn konunun savunulmas ve reddedilesi de sulu bulundu. Ermeni soykrmnda, imdiye kadar bizim bildiimiz herhangi bir zr olmad. Aksine varl reddedildi. Bakana gre sululuk durumu sadece zr ile alakal deil mevcut dzen iinde, Ermeni soykrmn reddetmekte bal bana bir sutur. Parlamento almalar henz tamamlanmad ve Ermeni soykrmn kar ilenmi bir su olarak kabul eden basnda reddedilmesi ve bunun yaynlanmas yasaklayan 29 Ocak 2001 yasasn geniletmelidir. Balangta Sosyalistler 8 Haziran 2004 de kaydedilen 1643 sayl yasay setiler. Bu yasayla 1915 Ermeni soykrmn reddetmek de Yahudi soykrmn reddetmenin ayni cezalara arptrlmas daha kolay ve adildir. 35

Ermeni soykrmn tannmasn tamamlamak iin gzden geirilmi kanun teklifi 29 Ocak 2001 de sunuldu. NERLEN KANUN: TEK MADDE: Ermeni soykrmnn tannmasna ilikin 2.001-70 numaral kanun 29 Ocak 2001 de bir makale tarafndan desteklenmesi iin verilen teklif alttaki gibidir: 29 Temmuz 1881 basn zgrl zerindeki kanuna gre 23. Maddedeki 1915 Ermeni Soykrmn varlna itiraz edenlerin 24a maddesinde belirtildii gibi cezalandrlmaldr. Millet Meclisi tarafndan hazrlanan ve baslan Jouve 11, Boulevard de Sebastopol, Paris

* FRA SA 29 Ocak 2001 1915 Ermeni Soykrmn Tanma 29 Ocak 2001 tarihli ve 2001-70 Sayl Hazrlk almalar Senato 1. okuma

28 Ekim 2000 (2000-2001) Dileri Komitesi 7 Kasm 2000 de tartld. Senato Tarafndan Kabul Edildi, Numara 2688. Madde: Fransa Kamuoyu 1915 Ermeni Soykrmn Tanr

* FRA SA 30 Ocak, 2001

ERMEN SOYKIRIMI / 1915 Ermeni Soykrmn Tanma Sayl 2001-70 ve 1915 Ermeni Soykrmn tanma 29 Ocak 2001 tarihinde (OJ sitesinde 30 Ocak 2001) [Lgifrance] ve Hazrlk almalar Senato - 1 okuma

36

1915 Ermeni soykrmn, No 60 (2000-2001) tannmasna ilikin, 28 Ekim 2000 yaymland. Komitesi Dileri Tartma ve kabullenme. 7 Kasm 2000 (TA 22). Millet Meclisi - 1 okuma .. 2688 sayl Senato nergesi geti.. D likiler Komitesi tarihinde raportr Sayn Francis Rochebloine nerge tartmas toplants - 10 Ocak, 2001. Bay Francisin raporu: No 2855. Ak oturum tartmas zet raporu: Perembe, 18 Ocak ve 1 toplant Bill deiiklik olmadan Millet Meclisi tarafndan ilk okumada (TA 611) onayland. Bir tasar nceki tarafndan kabul edilmitir ayn Millet Meclisi May 29, 1998 Millet Meclisi - 1 okuma 1915 Ermeni soykrm, No 895, May 13, 1998 yaymland tannmasna ilikin Bay Didier Migaud tarafndan Taslak yasa. D likiler Komitesi tarihinde raportr Rene Rouquet. nerge tartma toplants - 26 Mays, 1998. Bay Rene Rouquetin raporu No 925. Ak oturum tartmas zet raporu: 29 Mays 1998 Bill Millet Meclisi tarafndan kabul ilk okumada May 29, 1998 (TA 140). Senato - 1 okuma . Millet Meclisi tarafndan kabul edildi..

SVRE 18 Mart, 2002 Tanma: 1915 Ermeni Soykrm Sunan: Jean-Claude Vaudroz Sunulduu yer: Milli Konsey Milli Konsey 1915 Ermeni soykrmn tanr. Normal diplomatik kanallarla iletmek ve dikkat ekmek iin Konsey istemitir. Gelimeler: 1. Birinci Dnya Sava srasnda Osmanl mparatorluu bir milyondan fazla Ermeniyi g ve imha yolu ile yok etmitir. Bu gerekler, anlam ve kapsam olarak inkar edilemez. Soykrm kavram tanmlanm olan hukuku Raphael Lemkin bir referans olarak hizmet etmitir. Tanm BM 1948 Szlemesi tarafndan belirlenen soykrm Ermenilerin urad srece karlk gelir.

37

2. svire Ermeni soykrmn tanyarak, kurbanlarna ve onlarn soyundan gelenlere adalet getirecek ve insanla kar dier sular nlenmesine yardmc olacaktr. Bu tip kararl bir hareket svirenin insan haklar konusundaki kararlln, aznlklara sayg ve uluslararas adalete riayetini gsterecektir. Ayn zamanda Holokost inkarna kar mcadeleye katkda bulunacaktr.. 3. Ermeni soykrm BM tarafndan 1985 ylnda uzman komitelerin bir raporunun kabul ile tannd. Daha sonra, Avrupa Parlamentosu tarafndan bir kararla 1987 ylnda Ayrmcl nleme ve Aznlklarn Korunmas zerine Alt Komisyon tarafndan da kabul edildi. Son yllarda, sve, Franszca ve talyanca ve Avrupann dier birok parlamentosu ayn karalar almtr. Cenevre Kantonunun iki kez kabul ettii bu tasar Byk Konseyin 1998 yl toplantsnda da kabul grmtr. 4. 13 Mart, 2001de, oybirlii ile her iki mecliste alnan bir kararla Milli Konsey, Birlik Federal Konseyine bir dileke gndererek svire ile Trkiye arasnda politik diyalou arttrarak Ermeni soykrm konusunu irdeleme teklifinde bulunmutur. Bu nedenle Milli Konseyin bir beyanatla bu yaklam desteklemesi tabiidir. 5. Milli Konsey, Trkler ve Ermeniler arasnda kalc bir bar ve sadece akln yolunu takip eden ve tarihin gerekleri ile uyuan bir barn salanmas amac ile bu yaklamn benimsenmesini arzular. Federal Konseyin Duruu: (15-05-2002) Federal Konsey hal-i hazrda parlamento iinde, Ermeni Soykrm konusundaki grlerini, en son olarak Zisyadis 00.3245in gndeme getirilmesi srasnda da, sorulan sorulara verilen cevaplara deklare etmitir. 6 Haziran 2000 tarihli svire kanunu, Osmanl mparatorluunun sona ermesi ile ortaya kan Ermeni toplumunun toplu snr d edilmeleri ve katliamlar sonunda Ermenilerin kurban edilmelerinden esef duymu ve olay knamtr. Trkiye ldrme olaylarn inkar etmemekte beraber, birok tarihi ve olayn hatralarn birinci elden anlatan kiilerin verdii bilgilerin aksine, olaylar srasnda ibanda olan liderlerin kastl bir organizasyon iinde olmadklarn belirtmektedir. Federal Konsey bu konunun tarih aratrmalarna braklmas gerektiini dnr. svire d politikas Kafkaslarda, zellikle Ermenistan ve Trkiye arasnda kalc bir denge hedeflemektedir. Bu balamda, ble iinde diyalogun yerlemesi nemlidir. Trk Ermeni konusu eitli defalar resmi ikili toplantlar srasnda gndeme gelmitir. rnein, TrkiyeErmenistan uzlamas konusunda bir komite kurulmas sorusu ortaya kmtr. Tarihin bu sancl dnemine dair bir ortak almann olay yerinde ve alakal lkeler tarafndan yaplmas stn gelen bir inantr. svire ve Trkiye arasnda 2000 ylnda hayata geen politik diyalog aracl ile, zellikle insan haklar konusunda Trkiye ile Ermenistan arasndaki bir anlamaya yardmc olmak svirenin d politikasdr. Bu yaklam benimsemek resmi ve normal diyalogun etkilenecei var sayar. Ermeni kurbanlarnn soyunun devam olanlara iletilecek bir adalet mesaj adna, burada imzas bulunanlar, kendilerinin giriimlerinin Trkiye ve Ermenistan arasnda kalc bara katksn varsayarlar. Ancak, bu varsaymn kabul aksi bit tesir de oluturabilir ve Trkiye ile Ermenistan arasndaki ilikilere daha da duygusal bir sknt yk boyutu getirebilir. Federal Konseyin Beyannamesi. 15-05-2002 Federal Konsey nerinin reddini teklif eder. 38

Grmelerin seyri: 08-12-2003 Giriim Mr. de Bumann tarafndan yapld. 16-12-2003 CN Grmeye alnd. Resmi Bildiri - tutanaklar Dilerinin Hukuk Blm (DFA)

* KA ADA 13 Haziran, 2002

Senato Karar Parlamento Mzakereleri 37.Parlamento, 1.Oturum Cilt 139,Mesele 124 Perembe 13 Haziran 2002 Kanada Hkmeti adna meclis karar: (A) Ermeni soykrm tanmak. Herhangi bir reddetmeyi knamak veya bu tarihsel gerei bir soykrmdan az olarak ifade etmek, insanla kar bir sutur ve (B) Bundan sonra her yl 24 Nisan gn btn Kanadada kendini kurban olarak hisseden 1,5 milyon Ermeninin anma gn olarak belirlemek.

* AVRUPA PARLAME TOSU 28 ubat 2002

18 Haziran 1987deki karar 1915teki Ermeni Soykrmn tanr ve Trkiye ile uzlama temeli oluturma adna grlr; Ermeni Soykrmnn Avrupa Parlamentosu ve birka ye lke tarafndan tannmas ve Birinci Dnya Savandan sonra Trkiyedeki rejimden dolay oluan bu soykrm Avrupa Birliine Trkiyeye Avrupa Birlii yelii iin sorunu kabul zerine yapc maddeler sunma, mesela 1915 Ermeni Soykrm iin ok kltrl uluslar aras tarihi bir komite kurarak.

Gney Kafkasya ile Avrupa Birlii likileri Per GAHRTON (Greens/EFA, S) Ortaklk ve birlii Antlamalar erevesinde Gney Kafkasyann Avrupa Birlii ile ilikileri hakknda Komisyonun,Avrupa Parlamentosuna ve Konseye Raporu Kayt Dosya No.: A5-0028/2002 39

Konsltasyon Kad Tartma: 27.02.2002 Oylama: 28.02.2002 Ermenistan, Azerbaycan, Grcistan tarafndan Temmuz 1999da ylnda uzun vadeli bir stratejik ortaklk oluturmak amacyla imzalanan bu ibirlii ve ortaklk antlamas MEP tarafndan onaylanmtr. Tehlikeli fikir atmalarn ortadan kaldrmak iin, blgedeki politik stikrar sorununu aabilmek adna bu antlama stikrar paktndan ilham alarak uyuturucu, insan, silah kaaklyla, evresel tehlikelerle, kara para aklama sorunuyla ve kaaklkla mcadele adna imzalanmtr. Gney Kafkasyada Avrupa Birlii adna zel eli bu sorunlarla uramas iin atanacaktr. Milletvekilleri blgesel operasyonlarda finansal destek almak iin EU ile grrler. Avrupa Konseyinin yeleri olarak, karar 3 lkenin kendi ykmllklerini hatrlatr. nsan Haklar ve temel zgrlkler ana ykmllklerdir. Sivil toplumun zgr geliimi, basn zgrl, hukukun stnl ve yolsuzlukla savamak iin varn younu ortaya koymaldrlar bu lkeler. Parlamento Ermeni Devletinden Medzamor nkleer g istasyonunu kapatmasn istiyor ki Ermeni Hkmeti tarafndan 2004 yl olarak kapatm yl olarak belirlenmitir. Son olarak, milletvekilleri Avrupa kurumlar ile ekonomik ve siyasal alanlarda yakn ibirliini destekliyorlar. AVRUPA PARLAMENTOSU Oturum Belgesi Son A5-0028/2002 28 Ocak 2002 Rapor Komisyon ile Konsey arasndaki iliki zerine Avrupa Parlemantosu karar ve ortaklk ve ibirlii antlamalar (COM(1999) 272 C5?0116/1999 1999/2119(COS)) altnda Avrupa Birliinin Gney Kafkasya ile olan ilikileri D ilikiler Komitesi, nsan Haklar, Ortak Gvenlik ve Savunma Politikas Raportr; Per Gahrton NDEKLER: 7 Haziran 1999 ylndaki mektup ile Komisyon Parlamentoya ibirlii ve ortaklk antlamas(COM(1999) 272 C5?0116/1999 1999/2119(COS) erevesinde Gney Kafkasya ile olan ilikinin daha da artmas adna durumu iletti.

40

13 Eyll 1999daki oturumda Komitenin sorumlu olduu kadaryla Parlamentonun Bakan Dileri Komitesi, insan haklar, ortak gvenlik ve savunma politikas ile balant kurmay setiler. 23 Eyll 1999 ylndaki toplantda Komite Dileri Komitesi, insan haklar, ortak gvenlik ve savunma politikas hakknda raportr olarak Per Gahrtonu atad. 27 Mart, 3 Aralk 2001 ve 23 Ocak 2002 tarihlerindeki toplantlarda taslak raporu ve Komitenin Komisyon ile olan ilikisi konuuldu. Son toplantda karar 50 oy ile 1 red ve 4 ekimser ile kabul edildi. Rapor 28 ubat 2002 tarihinde tartmaya sunulmutu. KARAR N HAREKET Komisyon ile Konsey arasndaki iliki zerine Avrupa Parlamentosu karar ve ortaklk ve ibirlii antlamalar(COM(1999) 272 C5?0116/1999 1999/2119(COS)) altnda Avrupa Birliinin Gney Kafkasya ile olan ilikileri Avrupa Parlamentosu,-birlii ve ortaklk antlamalar (COM(1999) 272 C5?0116/1999) kapsamnda Gney Kafkasyann Avrupa Birlii ile olan ilikilerini Komisyon dikkate alarak), - Azerbaycan ile Grcistann, Ermenistan ile Ortaklk ve birlii antlamalar dikkate alnarak, - 22 Haziran 1999 ylnda Lksemburgda kabul edilmi olan Ermenistan, Grcistan, Azerbaycan Cumhuriyetlerinin Avrupa Birliinin Ortak bildirgesinin kabul dikkate alnarak, - Avrupa Birliinin Gney Kafkasyaya olan niyetini ve politikasn glendirmeyi, 27 ubat 2001de yapt giriimler gz nne alnarak, - 29 Ekim 2001 ylnda Ermenistan, Azerbaycan, Grcistan Dileri bakanlar ile AB troykas arasndaki toplantdan sonra ortaya kan ortak tebli dikkate alnarak, - Gteborg Avrupa Konseyi tarafndan onaylanan iddet atmalarnn nlenmesi adna Avrupa Birlii Programnn varl da gz nne alnarak, - Gney Kafkasyadaki 11 ye lkenin 3 sadece blgesel ibirlii adna Karadeniz ekonomik ibirliinde varlar, bu durumda gz nnde bulundurularak, - Avrupa Birlii Parlamento birlii Komitesinin nerileri- Ermenistan, AB-Azerbaycan, AB-Grcistan gz nnde bulundurularak, - Paragraf 41in iinde yer alan ve Rusya zerinde ortak strateji uygulama kararnn 13 Aralk 2000 ylnda kabul edilmesi de gz nnde bulundurularak, - Fikir atmalar zerine(COM(2001)211-C5-0458/2001),Komisyon ile olan iliki sonucunda 13 Aralk 2001 ylnda alnan kararn dikkate alnmasna, 41

- Gney Kafkasyada geliim zerine alnacak erken bir kararn dikkate alnmasna, - Kural 47(1) ve bunun usul kurallar ile ilgili olarak, - Ortak gvenlik ve Savunma Politikas(A5?0028/2002), nsan Haklar ve Dileri komitesinin raporu dikkate alnarak, A. Birlemi Milletler, Gvenlik Organizasyonu ve Avrupa iinde birlikleri sayesinde Avrupa Birliinin blgede ykselen sorumluluu, Kafkas blgesindeki insani ve gvenlik durumlarn grmesini salayacak, B. Sovyetler Birliinin yklmasndan bu yana, Gney Kafkasyann zellikle Dalk Karaba ve Abhazya blgesinde kan atmalardan dolay, mlteci problemleri de nereye giderlerse gitsinler artarak devam ediyor, C. 2001 ylnn Nisan aynda Ermeni-Azeri grmeleri erevesinde bu atmalar zmek iin giriimde bulunuldu.2001 Hazirann da buluulmas beklenirken Abhazyadaki krizden dolay, Rusya ve Abhazya durumu sonucunda olas bir sava btn blgeyi etkileyecektir, D. Blgede istikrar ve atmalar zmek iin kapsaml Uluslar aras mdahale bir gereklilik gibi gzkyor. nk blgede d gler ok nemli rol oynuyorlar ve bu nedenle seferber olmak gerekiyor. E. Bu blgede karlkl gven ileriki ibirlikleri ve istikrar iin birincil temel gerekliliktir. F. Blgesel jeopolitik istikrar, ibirlii, srdrlebilir ekonomik kalknma, demokratik devlet yaps ve etkili bir emann geliimi iin bu atmalarn barl zm bir nkouldur. G. Enerji kaynaklarnn ihrac ve tanmas o blgedeki ana jeopolitik faktrdr. Bu nedenden dolay, bu durumun iinde olan lkeler barl ilikilerin ve ibirliin kendilerine yarar salayacaklar bir ekilde organize olmallar ve bylece de ekonomik gidiat nfusa oranla daha ferah bir dzeye eriecektir, H. AB btn o blgede yaayan ilgili lkelerle olan siyasi diyaloglar sayesinde olabildiince etkili rol oynamaldr, ayrca ekonomik ortak olarak da, bamszlklar dolaysyla yardm amal olarak Ermenistana 286.13 milyon Euro, Azerbaycana 333.90 milyon Euro ve Grcistana 301.28 milyon Euro para veriliyor, I. Avrupa Konseyi yesi olan bir lkeye gereken eyleri yetmemesi hele ki Sovyetler Birliinin egemenlii altndan kan bir lke olarak, bamszlnzn 10. ylnda Avrupann devlet olma srecinde, insan haklarna uluslar aras standartlar erevesinde sayg duyan ve bamsz medyann medeni kurallarla ynetildii bir lke olabilmek iin Gney Kafkasyada baz demokratik srelerden geerek gelimek gerekiyor, J. Avrupa Birliinin bu aktif politikay hayata geirmesinin nedeni silah, uyuturucu kaakl, kara para aklama, insan ticareti, evresel tehlikeler ve Ermenistan deprem blgesindeki Medzamor Nkleer santral olarak grlmelidir. K. Gney Kafkasyadaki lkeler, Avrupa Birliinin blgede daha aktif rol almasnn derinlemesine btnlemi Avrupa gibi olabilmek iin iyi bir frsat olacan srekli belirttiler, 42

L. Avrupa Birliinin gelimesinden sonra Gney Kafkasyada ki bu lkeler Asya ve Avrupay birbirine balayacak kpr olarak grmekteler, M. AB burada iyi bir danman hizmeti verebilir, ama Gney Kafkasyada ki lkeler daha parlak ve gvenli bir gelecek iin daha kararl ve cesur admlar atmallar, N. Gney Kafkasyadaki gerginlik ve atmalar bitirilmeli ki bylece btn bu blgeye istikrar yeniden gelsin. nk Rusyada olan Kuzey Kafkasya tehlikeli kriz blgesi zelliinden dolay politik evrelerin buraya yardm, girii sz konusu olamyor. AB KuzeyGney, Dou-Bat arasndaki blgesel ibirlii iin finansal yardm tevik edip salamal, 1. Kafkasyadaki lkelerle uzun vadede ortak stratejiler zerine ve bunlarn olabildiince hzl bir ekilde uygulanmasna komisyon farkl nerileri hazrlamaya balayp Konseye sunacak, 2. Blgedeki 3 lkede ve komu lkelerdeki iddet atmalarnn nlenmesi, gvenlik ve ibirlii emasnn gelimesini salamak adna 27 ubat 2000 ylndaki alnan Kararlar dorultusunda olmas gerekir. 3. Gney dou Avrupadaki stikrar Pakt bireyler, organizasyonlar, kurumlar, giriimciler ve aznlklarn haklarna olan saygy gelitirmek iin imkan salayabilir. 4. stikrar Pakt baz nlemler almal ki Avrupa Birlii tarafndan salanabilen mali yardm sayesinde kk silah ve tabancalarn yasad transferiyle mcadele edilmeli, 5. Paylalan evresel problemler zerinde ibirlii, ekonomik byme, sosyal kltrel geliim, demokrasi, insan haklar, bar ve blgesel ibirlii adna bir strateji izmek oluturabilmek iin Gney Kafkasyadaki 3 lkeye ve Avrupa Birliine konferans teklifi yaplr; 6. BM ve AGT ile birlikte Gney Kafkasyadaki atma sorununu, bar sorununu zebilmek adna AB zel Elisinin Konsey adna operasyonlar ynetmesi istemi yinelendi; 7. Egemenlik ve egemen olmayanlar arasndaki atmalar kkrtan ve toprak anlamazlklarn aabilecek bir kpr aray cesaretlendirilecek bir yaklama inanlmal, 8. Farkl etnik gruplar arasnda karlkl gvenin gelitirilmesi Parlamento tarafndan Avrupa Komisyonunun acil mdahale mekanizmasndan acilen dnlyor; Komisyonda ve Konseyde iddet atmalarnn nlenmesi iin AB programlarnn tam yaptrm grlecek, 10. Konseye, atma Karar zerine Gney Kafkasyadaki lkelerle, insan haklar, demokrasi ve evre, mlteci sorunu , blgesel ibirlii ve yeniden yaplanma zerine politik diyalog halinde kalmaya, Orta ve Dou Avrupada ki sosyo-ekonomik deneyimini ve ekonomik sorunlarla ilgili nerileri aklda tutarak bu konularla ilgili nlemler grlecek. 11. dari ve ekonomik destek, teknik servis ve koordineli yaklamn yaratlmas Gney Kafkasyadaki lkeleri Ortaklk ve birlii Antlamalar (PCA) sayesinde hizaya getirecek; bu yaplanma Gney Kafkasyadaki dzen iin kurumsal yapya yol aacaktr; 12. Ermenistan ve Azerbaycandaki alan komisyon heyetleri taleplerini yineledi;

43

13. Ermenistan, Azerbaycan ve Grcistann kabul ettii ykmllkler Avrupa Konseyi ve Bu 3 lkenin yetkililerinin de katlmyla, insan haklar medyann zgrln, dinsel zgrl,ve zel hayata saygy kapsayacak ekilde grlecektir; 14. Azerbaycan ve Ermenistan arasnda kendi taahhtleri gerei Minsk grubunun arabuluculuuyla Dalk-Karaba sorununa zm bulmak iin efor sarf edecekleri hatrlatlacak; 15. Gney Kafkasyadaki bar srecine Rusyann, rann ve Trkiyenin daha duyarl olmas ars yaplacak; zellikle Rusyaya Askeri glerini azaltmak iin arda bulunulacak; Avrupa emellerine ve zellikle Ermenistana kar olan ambargonun kaldrlmasna uygun admlar atmas konusunda arda bulunulacak;18 Haziran 1987 ylnda alnan kararlar yinelenerek 1915 ylndaki Ermeni soykrmn tanmas ve uzlama olabilmesi iin Trkiyeye arda bulunulacak; 16. Bu 3 lkede, zel sektre yatrm yapma olana dahil olmak zere sosyal ve ekonomik geliim beklentisi o kadar zayf ki bu durumda rvet ve ana zayflklar olarak siyasi istikrarn salanamamas olarak ortaya kmasna neden oluyor; 17. Snr kontrol, hukukun stnl ve i gvenlik alannda Gney Kafkasyadaki ekonomik ve politik yapy gelitirmek iin mevcut Avrupa atlm reformunun altn izer ncelikle sorar; 18. Hem toplumun baarl geliiminin nemi iin, hem de demokratik haklara sayg duymak iin Medyann zgrlnn ve topluma zgrce gelime imkannn salanmasnn altn izer; 19. Blgesel ibirlii giriimleri hele Karadeniz Ekonomik ibirlii giriimleri tevik eder; blgedeki rnlerin Bat Balkan lkelerinde olduu gibi Avrupa Piyasasna giri ihtimalleri zerinde alacak Komisyona almalara balamasna arda bulunuluyor; 20. Avrupa Kurumlarnn blgeyle i yapan ve bankalar ile firmalar ile ibirlii yapan blgedeki kitleyi bir araya getirebilmek iin Gney Kafkasyada yatrm ve ekonomik kalknma konusu altnda bir konferans arsnda bulunulacak; 21. Hogrye dayal vatandala insanlarnz tevik etme ve beyin gn engellemek iin kltrel alanda ibirlii adna(bilimsel anlamda ve eitimsel anlamda) Komisyonda ye lkelere ayrntl teklifler sunulup grlecek; 22. Avrupa Birliinde olan Avrupal kurulularla Politik, Ekonomik ve dier alanlarda da yakn ilikiler kurduunuz iin scak bir ekilde size desteimizi ve teekkrlerimizi sunarz; 23. Bakanmzn kararyla bu talimat ye devletlere, Komisyona, Konseye, Ermenistana, Azerbaycana, Grcistana, Rusya Hkmetine, Trkiyeye ve Karadeniz Ekonomik birlii ye devletlerine ve de Iran ile Amerika Birleik Devletlerine iletiriz. AIKLAYICI BEYANNAME Giri; Frtna ncesi sessizlik? Sovyet dneminden beri Gney Kafkasyada Ermenistan, Azerbaycan, Grcistan ekonomik, sosyal ve kltrel balarla birbirlerine sk skya bal lkelerdir her ne kadar tek bir blge 44

olarak kurulmamasna ramen. Bugn Blge, snrlardaki bloklarla,demiryolu balantlarnn balantszl,etnik atmalar ve ayrlk kara paralar nedeniyle paralanm bir haldedir.Demokratik politikaclar tabandan yrttkleri hareketle yerel gruplara ,mafyaya, dardaki stratejik ve ekonomik karlara kar sava halindeler. Etnik ve topraksal atmalarn riski (Gney Osetyada, Dalk-Karaba Blgesi, Abhazya, (Adzhariada, Yavakheti-Meskhet, Nahvan, Lezgiler vb.) gelecekte sknt yaratacak derecede fazladr. Sovyet planl bir ekonomi sadece normal bir piyasa ekonomisinde yer bulabilir. Bunun yerine,ou politik aktrler onaylar ki mafya hakimiyetine dayal ,yerel gruplarn hakimiyetine dayal rvet yaygn bir ekilde var.Bu lkede byk lekteki glerden etkilendi,zellikle Ermenistan bir sava kazand gibi grnyor fakat atekesi kaybetme durumunda gzkyor bunda Trkiyenin ve Azerbaycann da uygulanan ablukann pay var.Azerbaycanda 1 milyon mlteci var ve bunun yan sra kabaca topraklarnn 5te birinde Ermeni askerleri var ekonomik faktrlerden dolay(Petrol).Grcistan ise,Rusya ile bir kavga halinde, balca sebepleri;askeri sler konusunda,enerji kaynaklar konusunda, Abhazya, Gney Osetya ve eenistan ile olan snr konusunda kavga halindeler.Ayrca Rusya, tek tarafl vize uygulamas yapt (Gney Osetya ve Abhazyada yok bu uygulama). Bu lkede ok partili demokrasi ynetim biimi fakat demokrasinin kendisini hibir yerde tam olarak grmek mmkn deil. nsan Haklar ihlali ile seim kalpazanl ile sulanan bir seim sreci olmutur her daim. Ayrca bu tarz sulamalar, d kaynakl uluslar aras gzlemciler tarafndan ve yerel insan haklar organizasyonlar tarafndan da dile getiriliyor. Tm blge de erkek egemenliin hakim olmas demek toplumda kadnlarn haklarnn tam anlamyla ilememesi demek. Rusyann etkisi apak var, nk Rusya Federasyonu ile Gney Kafkasya arasnda tarihsel, etnik, kltrel, ekonomik ve corafik olarak yakn olmasndan dolay bir ba olmutur. Rusya ile ortak dili kullanrlar. ou Kafkasyada yaayp da ayrlan Kafkaslar, yan bandaki Rusyaya giderler. Kafkasyada yaayanlarn az, Rusya ile olan ilikilerini bir kenara brakabilir, ancak Ermeniler Rus askeri slerinden Trkiyeye kar koruma talep ederse duygular deiir. Azerbaycan daha rahat tutum ierisinde olacaktr ,Grcistann Rusyann askeri glerinin yokluu karsnda NATOya katlma veya Vladimir Putinden bir ziyaret alma karsnda bocalayp, kararsz kalmasna sebep olabilir. Grcistann bu mahkumiyet durumundan tek sorumlu kii ise Vladimir Vladimirovi Putindir. Bu atma sorunu ve corafi faktrler Trkiye ya da ran nemli bir kahraman da yapabilir, dman da: Trkiye Azerbaycan destekliyor ve bu yzden de Ermenistana tehdit edici bir duru sergilemektedir. * ARJA T 20 Austos 2003 Belge No;664/03 Belge Tr; Deklarasyon Ulusal Senato (S-664/03) 45 * *

Deklarasyon Saygdeer Ulusal Senato Bu ilan edilir: 1915 ile 1923 yllar arasnda Trkiye tarafndan yaplan, 1,5 milyon Ermeninin lmne sebep olan bu soykrmn 88. yln byk bir znt ile anyoruz. nsanla kar ilenmi olan bu suun hala cezasz kalmas nedeniyle bu belge bir manifestodur. Guillermo Ral Jenefes Sebebleri Bay Bakan 24 Nisan, Trkiye Devleti tarafndan planl ve rgtl bir ekilde yaplm olan bu katliamn anma yldnmdr.1.5 milyon Ermeni bu katliamda vahi ve susuz yere ldrlmlerdir ve Trkler Ermenileri tarihsel topraklarnda istememilerdir. Trk Hkmeti, gemite yaanan bir ulusun imhasn kabul etmeyerek, dnyann belleinden de soykrm inkar ederek silmeye alyor. nsanolu bu trl tehlikelere kar kaytsz kald. Bu nedenle bu tehlikeler soykrm hareketlerine dnd. Uluslararas Topluluk bu iin failleri iin hibir ey yapmayarak, soykrmn olduu zamandan bu yana bize borland. Avrupa Parlamentosu, Birlemi Milletler nsan Haklar Komisyonu ve eitli lkelerde Ermeni Soykrmn rtlemez tarihi bir gerek olduu kabul edilmitir. Sayn Bakan Adalet, nsan onurunun esiz garantisidir bu nedenden dolay Eitlii bu yasa tasars ile aryoruz. Guillermo Raul Jenefes

* ARJA T 18 Mart 2004 Proje No: 51/04 Proje Tr: Kanun Tasars Arjantin Senatosu Parlamento Sekreteri Meclis Sekreterlii Yaynlar Blm (S-0051/04) Kanun Tasla

46

Senato ve Milletvekilleri Odas, Madde 1 - lkokul mfredat birincil olarak lke dzeyde gelitirilirken, ortaretim ve niversite arasnda olan rencilere, bar, onur, insan haklar Ermeni Soykrm ile ilgili deerlere atfta bulunarak kapsaml bilgi ve datlmasna gayret edilmeli ve glendirilmelidirler. Madde 2 lk olarak, bar, haysiyet ve haklar ile ilgili deerler. lkenin orta eitim okullarnda ve niversitelerinde Ermeni soykrm kurbanlarnn ansna 24 Nisan gnnde anlmaldr. Madde 3 Ynetime iletilir. Diana B. Conti ...Sayn Bakan Ortammdaki arkadalarmla birlikte sunduum karar tasars, uluslararas konvansiyonlarn haklar koruyucu yaptrmlar erevesinde, onur, adalet ve bireyin temel haklarna balantl ideolojik bir izginin parasdr. Hem anayasamzn 75. maddesinin 22. paragrafna temel olan BMnin temel insan haklar anlay, hem de nsan Haklarnn Uluslararas Deklarasyonunun belirttii, insan olarak yaama prensibi, uluslar aras insan haklarnn temelini oluturur. Szde Gen Trk Hkmetinin 1915 ylnda Ermeni halkna uygulad soykrm ve bunu kaplayan uzun sreli sessizlik insan vicdann rahatsz etmektedir. 24 Nisan tarihinde ynetim Ermeni toplumunun stanbuldaki 2300 liderini sebepsiz ve sadece dini ve etnik nyarg sebepleri ile ldrd ve bylece 20. Yzyln ilk soykrm gerekleti. Ancak bu suun tarihi bir nceki yzyla kadar gider. phesiz, 1894 ve 1896 yllar arasnda Osmanl mparatorluunun bask rejimi 300 bin Ermenini ldrlmesini emretti. Bu, milli bir aznlk olarak tannarak haklarnn reform edilmesi iin organize olmu bir toplumun bir paras idi. Ancak, dnyann bu yresinde bir devletin kudretini bir zulm iin kullanmas bununla da bitmedi. 19090da ve hemen sonrasnda ve 1. Dnya Sava srasnda, Trk ynetimindekiler Dou Anadolunun 6 eyaletinde ve Klikyada Ermeniler zerinde sistematik bir soykrmn dnd ve uyguladlar. Bu politika, geriye kalan Ermenilerin de evlerinden ve mallarndan arndrlarak srlmeleri eklinde devam etti. Bu tarihi gerei gn yzne karan Ermeni ve dier lke tarihileri Ermeni soykrmnn 1915 veya 1918d de bitmediini ve byk felaketle de devam ettiini aa kardlar. phesiz, Mustafa Kemalin meydana kmas ile Ermeniler zerindeki mezalim umutsuz bir ekilde devam etti. Mara katliam Ermenilerin kaderleri ile ba baa kalp Trkler tarafndan katledilmelerinin devamdr.

47

Belki de tarihte acmaszlklara maruz kalm milletlerin son ke ta olan Ermeniler 1918de yeni Ermeni Cumhuriyetini kurmulard ama o da 1920de Sovyetletirilmelerine kadar devam etti. zmirin 1922de yaklmas ve Ermeni ve Yunanllarn lmleri ardndan, kadim tarihin bu ackl kesiti, adalet iin yakara son vermemektedir. Bilim adamlarnn aratrmalar ve tarihi belgeler, bu ldrme politikalarnn yaklak 1.5 milyon kiinin lmne neden olduunu gsterir. Bu da BMnin Soykrm Konvansiyonunun 1948de kabul ettii, 1951de yrrle giren ve lkemizin 31 Ekim 1963te onaylad soykrm tanmna uymaktadr. Trkiye devleti bu tarihi gerekleri kabul etmezken, Belika, Fransa, Yunanistan, talya, Lbnan, Rusya, sve, Uruguay ve Dnya Kiliseler Konseyi Ermenilerin katliamm knam ve bunu bir soykrm olarak tanmlamtr. Ayn yaklamla, Kanadadaki Quebec Milli Meclisi, Ontario Milli Meclisi ve Kanada Kiliseler Konseyi de olaylar soykrm olarak tanmlamlardr. Arjantin de gz ard edilemeyecek olan, alkan ver lkemizin kltr mirasna katklar ifade edilen Ermeniler byk bir cemaat ve sosyal etkinliin paralardr. Arjantin halknn deerleri iinde derin bir yeri olan adalet duygusu sadece kaytsz kaln ve toplu unutkanl takatten drecektir. Soykrm phesiz adaletsi bir dnyann rndr ve tm devletler iin srekli olarak endie verici olmaldr. Ermeni milleti ve Ermeni devleti olan bitenin kabul edilmesini ve hi bir zaman ho grlemeyecek bu olaylarn maddi tazminatlarn istemektedir. Son olarak, hatrlatlmaldr ki bu proje hibir eklide lkeler topluluunun hibir yesine kar intikam duygularn atelemek amal deildir. Sadece insancl bir adalet ve bu olaylarn yenilenmesinin nne gemek amaldr. Ermeni halknn bana bahsedilen dnemde neler geldiini herkese yaymak, tm seviyelerde okul mfredatlarna yerletirmek ve 24 Nisan Ermeni Soykrmn Hatrlama Gn ilan etmek gereklidir. Bu gereksinimler hatrlama iin gereklidir. Bu nedenlerle, arkadalarmn bu tasary kabul etmelerini istiyorum. Diana B. Conti * URUGUAY 26 Mart, 2004 Ermeni ehitlerini Anma Gn nerge Numaras 17.752 Madde 1 24 Nisan bu 1925 katliamnn kurbanlarna sayg onuruna, Ermeni ehitlerini Anma Gn olarak ilan eder. * *

48

Madde 2- Uruguay Milli Yayn Servisi (SODRE) ve dier radyo ve televizyon servisleri, bu gnde bu olay tanma yaynna pay verme grevi tarlar.

KA ADA 21 isan 2004 Millet Meclisi Karar Bu Meclis 1915 Ermeni soykrmn tanr ve bu olay insanla kar bir su olarak knar Dnyasnn zel yeleri Deimez kanuna uygun olarak 93 (1) Meclis Bayan Dalphond-Guiral in ertelenmi uyumazlk nerisini alp ilerletmek, ikinci olarak Bay Assadourian (Brampton Merkezi) , Bay Kenney (Calgary Gneydou) ve Bayan McDonough (halifax) tarafndan, Bu Meclis 1915 Ermeni soykrmn tanr ve bu olay insanla kar bir su olarak knar Teklif olarak sunuldu ve kabul edildi.

* SLOVAKYA 30 Kasm 2004

Ulusal Konsey III. dnem No: 1754/2004 1341 Slovak Ulusal Konseyi 30 Kasm 2004 ye Mikloko Francis, Trkiye Cumhuriyetinin Avrupa Birliine katlm mzakerelerine balama amacna ynelik, Slovak Cumhuriyetinin taslak grleri zerine tartmalar balatt. Slovak Cumhuriyeti Ulusal Konseyi: 1915 Ermenilerin Osmanl mparatorluu iinde yaayan yz binlerce l ve bu hareket insanla kar su kabul Ermeni soykrm, tanmak. L Y enlem Paul H r u r. Bakan 49

Slovak Cumhuriyeti Ulusal Konseyi Joseph H i b e r a n L r. Igor F e d e r i C V. r.

* HOLLA DA 21 Aralk 2004 Parlamento Karar Yl 2004-2005 21 501-20 Avrupa Konseyi, Nr. 270 YE ROUVET C.S NN NERGES 21 Aralk 2004te sunulmu Oda, mzakerenin tavsiyesiyle,

Avrupa Konseyi, 16 ve 17 Aralk 2004 Brkseldeki grmelerde, Trkiye ile 3 Ekim 2005te katlm grmelerine balamay kararlatrd. Avrupa Konseyi vard sonuta, youn bir kltrel ve siyasal diyalogun Trkiye de yer alacan ve sivil toplumun ayn zamanda karlkl anlamay ilerletmek ve insanlar bir araya getirmek adna dhil olacan bildirmitir. ( 23. Sonu) Bu grle birlikte aday ye lkenin kendi tarihini drste kabul etmesi kanlmaz bir ekilde balantldr. Devlete Trkiye ile diyalogu erevesinde devaml ve ak olarak Ermeni Soykrmn tanmasn sormasn ister ve gnn emrini dzenler. Rouvoet Van Bommel Van Baalen * * *

POLO YA 19 isan, 2005 Parlamento Karar Polonya Parlamentosu, Polonya Parlamentosu kurallar 33. Madde balamnda ve Senior's MP Club n de uzlamasyla, aada kararn taslan sunar. 50

Trkiyedeki Birinci Dnya Sava srasndaki Ermeni Soykrmnn 90. Ylnda. Bu karar Polonya Parlamentosu bakanl temsilcisi tarafndan hazrlanmtr. mza, Wladzimierz Cimoszewicz, Parlamento Bakan Polonya Parlamentosu Karar 19 Nisan, 2005-07-13 Seim Dzenlemesinin 33. Maddesi Birinci Dnya Sava srasndaki Trkiyedeki Ermeni Soykrmnn 90. Ylnda. Sejm Polonya Cumhuriyeti Parlamentosu Birinci Dnya Savanda Ermenilere uygulanan soykrmn kurbanlarna sayg gsterir. Kurbanlarn hatras iin bu durumun tm milletler ve insanlar tarafndan knanmas bir insanlk grevidir.

* ARJA T 20 isan 2005 Milletin Senatosu: Milletin Senatosu Belirtir ki:

1. Sonraki 24 Nisan mnasebetiyle Ermeni Soykrm, kurbanlarna 1.Dnya Savanda yaatlan, bunun 90. yldnm ve Ermeni Toplum Arjantin (CAA) lkemizde srasnda yrtlen aras anma etkinlikleri tarafnca alnan kararlar. 2. Ermeni halknn 1915 ile 1923 yllar arasnda Trk Devleti tarafndan ilenen soykrm kurbanlarnn aileleri ile yapaca dayanma. 3. rtlemez gerekler eitli Trk idarelerin yetkilileri tarafndan belgelenen sistematik planlanm soykrmn inkr. 4. Btn insanlk iin bir kaynak olarak insan haklarnn uluslararas hukuk kurtarma yapsnn aktif ilemesi, belleklerdeki tekrarlarn nlenmesi iin gerekli abann gsterilmesi, Buenos Aires, Arjantin Senatosu Oturumu

51

ALMA YA 15 Haziran 2005

Alman Parlamentosu/ Bundestag 15/5689 15 Haziran 2005, 15. Seim Dnemi SPD,CDU / CSU ve FDP BNDNIS 90/DIE Grnen ve FDP meclis gruplar tarafndan, 1915 ylnda Ermeni tehcir ve katliamnn anlmas. Almanya Trkler ve Ermeniler arasnda uzlamaya katkda bulunmaldr. Bundestag zmleyebilir: Almanya Federal Meclisi, 1. Dnya Sava srasndaki iddet, Ermeni halknn tehciri ve ldrlmesi kurbanlarn anar ve onurlanr. Jn Trklerin Osmanl hkmetini Anadoludaki Ermenilerin neredeyse tamamen imha sonulanan yaklamlarndan dolay Federal hkmeti knar. Zengin bilgi haznesine sahip olmasna ramen, organize tehcir ve Ermenilerin yeryznden silinmeleri srecinde hibir giriimde ve mdahalede bulunmayan ve bu vaheti durdurmaya almayan Alman Reichn, oynad byklkten uzla rol nedeni ile esefle knar. Almanya Federal Meclisi, kendi lkelerinin koyduu engellere ramen Ermeni erkek, kadn ve ocuklarn korumaya ynelik aba sarf etmi Trk ve Almanlar onurlandrarak anar. zellikle Ermeni halknn hayatta kalmas ve Ermeni, Alman ve Trk halklarnn ilikilerini gelitirilmesi adna canl ve aktif bir eklide alan Dr Johannes Lepsiusun almalar, unutulmaktan kurtarlmaldr. Alman Bundestag her halkn kendi karanlk gemii ile yz yze gelmesinin zorluunu kendi milli gemi tecrbeleri nedeni ile ac duyarak farkndadr. Ancak ayn zamanda inanr ki, birinin kendi tarihi ile dengeli ve onurluca yzlemesi yeniden yaplanmann nemli bir esini tekil eder. Bu, zellikle Avrupa kltr tarihi iinde, her bir karanlk tarihin ak tartlmas asndan zellikle doru bir yaklamdr. Sergilenen bu ahval iinde, Alman Parlamentosu, Osmanl mparatorluu dnemindeki bu olaylarn tam ve ak bahsinin bugnn Trkiyesinde hala mmkn olmayn knar ve Trk tarihinin bu dnemine ynelik olarak alma yapan bilim adamlar ve yazarlarn cezaya arptrlmalarn ve kamuoyu nnde kk drlmekte olduklarn belirtir. Ancak Alman Parlamentosu, giderek artan bir derecede Trkiyenin Avrupa hatrlama kltrne yaklamnda pozitif iaretler verdiini de grmektedir. Baz rnekler unlardr: TBMM ilk defa Ermeni asll Trkleri karlkl tartmalara ve Ermenilere kar ilenen sular ve Trk-Ermeni ilikilerini tartmaya davet etmitir. Trk Ermeni kadnlarnn bir diyalou Viyanada hayata gemitir Trk ve Ermeni tarihileri arasnda karlkl dokman al verii ile sonulanan bir ilk olumutur. Babakan Erdoan, Ermeni Patrii Mesrap ile birlikte Trkiyenin ilk Ermeni mzesini stanbulda am ve Trk ve Ermeni tarikileri arasnda bir komisyonun kurulmas teklifinde bulunmutur. Ancak bu balamda unlardan endie duyulmaldr ki, Mays 25-27 tarihlerinde stanbulda Trk bilim adamlarnn katlm ile hayata gemesi beklenen Ermeni konferans, Adalet 52

Bakan tarafndan durdurulmu ve bu bilim adamlarnn yaklamlar Trk milletinin srtndan baklanmas eklinde yorumlamtr. Babakan Erdoann Trk-Ermeni komisyonu teklifi sadece hr ve toplu bilimsel bir yol takip edilmesi halinde baarya ulaabilir. Almanya, Ermeni halkna kar ilenen sularn kaybolup gitmesine gemite yataklk yapm olmasna karn, imdi kendi sorumluluu ile yz yzedir. Bu sorumluluk, uzlama ve gemi hendeklerin anlalmas amac ile bir araya gelen Trkler ve Ermenilerin desteklenmesini kapsamaktadr. Almanyadaki iki byk kilise, uzun yllar Trkiye'den gelen Ermenilerin entegrasyonunu savunmutur. Almanyada yerleen Ermeniler bir uzlama ortan iin frsat tekil ederler. zellikle Almanyada yaayan byk saylardaki Trk Mslmanlar yaayan olduu gz nne alndnda, gemii hatrlamak ve uzlama yolunda ilk admlarn atlmas nemli bir grev haline gelir ve Ancak bu tarihi olaylara ynelik yaklamlarn gnmz iinde ifade ettikleri byk bir nem vardr. Bugn Trkiye Cumhuriyeti, ile Ermeni Cumhuriyetinin ilikilerinin normale dnmesi tm blgenin gelecei iin de ok byk bir nem tar. vedilikle nem tayaan, OSCE prensiplerince belirlendii zere her iki tarafta gven oluturan nlemlerin alnmasn hareketidir. Trkiyenin Ermenistan snrlarn amas, rnein, Ermenistann izolasyonunun kalkmasna yardmc olur ve diplomatik ilikilerin balamasna yardmc olur. Trk-Ermeni ilikilerinde tarihsel rol nedeni ile, Almanya AB topluluu giriimi mahallenin paras olarak AB giriimi nedeniyle zel bir sorumluluk olmaldr. Ama, Kafkaslarn stabilizeleecek ortam adna Ermenistan ve Trkiye arasndaki ilikilerin normalletirilmesi ve gelitirilmesi olmaldr. Hatrlama konusunda bir nemli katk Alman federal eyaletleri tarafndan gerekletirilebilir. Ermenilerin tehcir ve ortadan kaldrlmas, tm 20. yzyln etnik atmalar erevesinde, Almanyada da, bilgilendirme ve eitim politikasna ynelik almalarn bir grevi olarak addedilebilir. Alman parlamentosu Federal hkmetten unlar talep eder: Hatrlama, uzlama ve tarihi sularn affedilmesi noktasna gelebilmeleri konusunda Trklere ve Ermenilere yardm etmek Trk parlamentosu, hkmeti ve toplumunun, Ermeni milletinin gnmzdeki ve gemiteki rolnde Trkiyenin oynad rol ekincesizce anlamasn salamak. Trkler, Ermeniler ve uluslararas tarih uzmanlardan oluan bir komisyonun kurulmasn savunmak. Sadece Osmanl mparatorluu arivlerinin genele almasn deil, Alman Dileri Ofisinin de kayt kopyalarnn Almanya tarafndan Trkiyeye verilmesini salamak. stanbulda organize edilip hkmet basks ile ertelenen konferansn gereklemesi konusunda srar etmek. zellikle Ermeni kaderini ilgilendiren konular olmak zere, Trkiyede fikir hrriyeti konusunda srarc olmak, Ermenistan ve Trkiyenin milletleraras ilikilerinin normallemesine yardmc olmak. Berlin 15 Haziran, 2005

53

Franz Mntefering ve meclis grup Dr Angela Merkel, Michael Glos ve meclis grup Katrin Gring-Eckardt, Krista Sager ve meclis grup Dr Wolfgang Gerhard ve parlamento grup. Teklifin Sebepleri: 90 yl evvel, 24 Nisan 1915te, Osmanl mparatorluunu kontrol altnda bulunduran Gen Trkler hareketi stanbuldaki Ermeni kltrel ve politik elit kitlenin tutuklanmasn, lkenin ilerine srlmesini ve byk oranda ldrlmelerini emretti. Bu gn, dnyada, 19 yzyln banda balam ve 1. Dnya Sava srasnda iddetlenmi, Osmanl mparatorluu vatandalar olan Ermenilerin srlme ve katliamlarn hatrlama gn olmutur. Osmanl mparatorluu savaa girdiinde, Osmanl ordusuna alnan Ermeniler alma guruplarna ayrlm ve ou ldrlmt. 1915in bahar aylarndan balamak zere, ocuklar, yallar Suriye llerine lm yrylerine gnderilmiti. Yolda lmeyenler veya ldrlmeyenleri bu kaderleri ile eninde sonunda Deir ez Zor lndeki insanlk d kamplara vardklarnda tantrlmlard. Katliamlar ayn zamanda zellikle bu ama iin kurulmu birlikler tarafndan da ilemilerdi. Bu yaklama kar kan yksek rtbeli Trkler ve Osmanl parlamentosunun eletirileri, Gen Trk rejimi tarafndan iddetle bastrlmt. Hristiyan Ermenilerden boalan blgeler sonradan Krtler ve Balkan savandan kaan Mslman gmenler tarafndan doldurulmulard. Aramaic Asuriler ve Chaldeanlar gibi dier Hiristiyanlar ve baz Mslman aznlklar da bu tehcir ve katliamlardan etkilenmilerdi. Bamsz hesaplara gre 1 milyondan fazla Ermeni bu tehcir ve toplu ldrmelere maruz kaldlar. Birok bamsz tarihiler, parlamenterler ve uluslararas organizasyonlar bu tehcir ve imhalar soykrm olarak tarif etmektedirler. Bugne kadar ve olgularn aksine, Osmanl mparatorluunun hukuki varisi Trkiye Cumhuriyeti, btn o canavarca mezalimin nceden planlandn ve organize edildiini ve/veya lm yrylerinin ve katliamlarn Osmanl devleti tarafndan organize edildiini inkar etmektedir. Ermenilere kar alnan tedbirlerin iddetinin olaanstl artk kabul edilmiken, bu iddetli yaklamlar, Ermenilerin hem 1878 ve hem de 1914/1015 Ruslar safnda Trklere kar arpmalar ve szm ona, Ermenilerin 1. Dnya Savanda Osmanl hatlarnn arkasna gemeleri tehlikesi ile aklanmaya allmtr. Dier Trk taraf savunmalar da Ermeniler tarafndan Trkler kar, Ermenilerin topraklarna bakalarnn yerletirilmesine srasnda uygulanan iddetle savunulmaya allmtr. Trklere kar 1980lerde yaplan Ermeni terr de Trk tezinin aklanmas iin bir sav olmutur. Sonu olarak, katliam ve toplu srmeler bugn Trkiye tarafndan kmsenmekte ve itiraz edilmektedir. Trkiyenin uzlamaya kart yaklamlar Avrupa Birliinin ortak deerlerine kart bir durum arz etmektedir. Bugn bile, Trkiyedeki tarihiler Ermeni tehcir ve katliamlar tarihi ile yzleme konusunda hr deildirler ve gemite maruz olduklar ceza meyyidelerine ynelik olarak kanunlarda bir geveme olmasna ramen, hala kendilerini byk bir bask altnda bulmaktadrlar. Osmanl mparatorluunun ana mttefiklerinden bir olarak Alman mparatorluu da bu olaylara derinden bulamlard. Hem politik hem de askeri Alman liderlii bu olaylara en bandan beri vakflard. Osmanl mparatorluundaki Alman Bykelilii ve konsolosluu raporlarna dayanarak Alman Dileri Ofisinin dosyalar, katliam ve yurt dna srlmeler konusunda planl ve organize bir lm cezas infaz ynnde dokman sunmaktadrlar. Philipp Scheidemann, Karl Liebknecht or Matthias Erzberger gibi Alman bilim adamlar ve politikaclar ve de tannm Protestan ve Katholic Kilise yneticileri Adolf von Harnack and 54

Lorenz Werthmannn acil taleplerine ramen, Alman imparatorluu Osmanl mttefiki zerinde bir bask oluturmad. Protestan ilahiyat Dr. Johannes Lepsius aratrmalarnn sonucunu 5 Ekim 1915te Alman Reichstaga sunduunda tm Ermeni toplumu Almanlar tarafndan sk denetim altnda idi. 1916da Alman askeri ynetimi Lapsiusun Trkiyedeki Ermeni Milletinin Durumu Raporuna el koydu ve yasaklad. Lepsiusun Almanyaya direk olarak gnderdii raporun nshalarnn de nne geilmi ve delegelere ancask 1919da savatan sonra iletilmitir. Bu, neredeyse unutulmu Alman ynetimi bask politikas gstermektedir ki, tarihin bu blm de Almanyada olumlu bir ekilde sonulandrlacak bir eklide beklemektedir.

AMERKA BRLEK DEVLETLER 14 Haziran 2005 Ermeni Soykrmnn Amerika Birleik Devletleri Kaytlarnca Onay (Meclise Sunuldu) 109. KONGRE 1.Oturum H. RES. 316 Belgelenmi Ermeni Soykrm ile ilgili kaytlarn, etnik temizliklerin, nsan Haklarna uygun duyarll ve anlay ABD Dileri politikas gerei yanstmas iin Bakana arda bulunulacak. KARAR Belgelenmi Ermeni Soykrm ile ilgili kaytlarn, etnik temizliklerin, nsan Haklarna uygun duyarll ve anlay ABD Dileri politikas gerei yanstmas iin Bakana arda bulunulacak. Karara baland: 1. OTURUM, KISA BALIK Bu karar, Ermeni Soykrm zm zerine Amerika Birleik Devletleri kaytlarnca Onay olarak nitelendirilebilir. 2. OTURUM, BULGULAR Temsilciler Meclisi aadakileri bulmutur: (1) Yaklak 2500 yl yaam olduklar ana topraklarndan, 1915 ile 1923 yllar aras Osmanl mparatorluunun yaklak 2 milyon Ermeniden 1.5 milyonunun ldrlmesine 500 bininin yurdundan zorla kamasna sebep olmasndan dolay orada yaayan Ermeniler atlmlardr. 55

(2) lk defa nsanla kar sular ad altnda 24 Mays 1915te (l ittifak) ngiltere, Fransa ve Rusya tarafndan oluturulmu bir komite var olmutur. (3) Bu ortak bildiride nsanla ve uygarla kar Trkiyenin bu sular, l ittifak devletleri ycelikleri gerei Osmanl Hkmetinin bu durumdan sulu olduunun sorumluluunu stlerine alyorlar ki o zaman o lkelerin ajanlar o zamanki katliamn olduunu da belirtiyorlar. (4) 1. Dnya Sava sonras Trk Hkmeti, Katliamda ve Ermenilere verilen zararlarda olan durumu, Ermeni soykrmnn sulanan st dzeyde yetkililerinin organize sua kalktklar gerekesiyle zanl ilan ediliyor. (5) Bu yeni Trk rejimi(O zamanki yeni Cumhuriyet) sorumlu tutuldu ve yargland Ermenilere kar katliam dzenlemek ve uyguladklar iin. (6) Sava Bakan Enver, ileri Bakan Talat ve Donanma Bakan Cemal, Ermeni soykrmn ba aktrleri olduklar gerekesiyle lme mahkm edildiler fakat mahkemelerin karar zorlayc deildi. (7) Ermeni Soykrm ve yanl mahkeme kararlar, Vatikanda, Amerikada, Britanyada, Fransada, Almanyada, Avusturyada, Rusyada ki ulusal arivlerde mevcuttur. (8) Amerika Birleik Devleti, Ulusal Ariv ve Kayt Ynetimi Ermeni Soykrm ile ilgili btn belgeleri eksiksiz tutar ve 59nolu kaytn altna da, 867.00 ile 867.40 nolu belgeler ilgili kurumlara ve halka aktr. (9) 1913 ile 1916 yllar arasnda Osmanl mparatorluunda Bykelilik yapm Deerli Henry Morgenthau, birok yetkili tarafndan oluan protesto nderliinde madur olan Ermeni halkn Ermeni Soykrmndan Korumaya ynelik Osmanl devleti Mttefiklerine kar atak balatt. (10) Bykeli Morgenthauya gre, Osmanl mparatorluunun politikasnn bir rk imha etme giriiminde olduu Amerika Dilerine bildirildi,16 Temmuz 1915te, ABD Dileri Bakan Robert Lansing tarafndan Osmanl Hkmetine uygulad bu politikann durdurulmas iin Nota verdi. (11) 9 ubat 1916da 12. ezamanl Karara gre, Ermenilerin yaadklar tarifsiz acy,hastal,al bir nebze durdurabilmek ,unutturabilmek iin bu lkenin vatandalar tarafndan fonlara ba yaplmas ve bir gnn onlar adna verilmesi dnlmtr. (12) Yakn Dou kurtarma rgt olarak bilinen yardm kuruluu tarafndan Bakan Wilsonun da Ermeni vatandalaryla ayn fikirde bulunmann verdii duyguyla, 166 milyon dolar, 1915 ile 1930 yllar arasnda 132 bin yetim ki bunlar Amerikann evlatlar oldular, yardmda bulunuldu. (13) 11 Mays 1920de karar alnm 359.uncu Senato Oturumu, Dilerinin Senato Komitesinin alt komiteleri tarafndan ileri srlen olaslklar, Ermeni nsanlarn ektii dier zulmlerden ve katliamn gereklii nedeniyle kabul edilmitir.

56

(14) 13 Nisan 1920deki karara gre, General James Harbord tarafndan Amerikan Askeri Senatosuna edilen raporda, btn alarn en muazzam sularndan biri, yzlerce Ermeninin unutamayaca bir an brakmtr. (15) Adolf Hitlerin Polonyaya kar 1939 ylnda ordusuyla yapt toplu katliamndan sonra, btn bunlardan sonra kim konuur bugnk Ermenilerin imhas hakknda? (16) Raphael Lemkin tarafndan 1944 ylnda soykrm terimini icat eden bu ahs tarafndan, soykrm rnei olarak 20. yzyldaki Ermeni soykrm verilir. (17) 11 Aralk 1946da Lemkinin arsyla Birlemi Milletler tarafndan soykrm zerine alnan ilk karar, Birlemi Milletler Genel Kurulu Karar 96(1) ve Birlemi Milletler Soykrm Szlemesince Ermenilere yaplan Soykrm gibi durumlar nlemek iin var olan glerini kullanacan belirtmitir. (18) 1948 ylnda Birlemi Milletler Sava Komisyonu Ermeni Soykrmn Modern an insanla kar ilenmi sulara kar Nrnberg Mahkemelerince alnan bu kararn emsal tekil etmesini hatrlatr. (19) nsanla Kar Sular kategorisi, Tokyo ve Nrnberg szlemelerinde 6c ve 5c maddeleri tarafndan belirtilir. Trkiye topraklarnda Yunan ve Ermeni rkna kar ilenen bu sular Komisyonun 1915 teki ittifakla uygun bir ekilde ve Sevr antlamasnn 230 maddelik hkmlerini kapsayacak ekilde rapor olarak belirtildi. (20) 8 Nisan 1975 ylnda Temsilciler Meclisi Kararyla:Bu 24 Nisan 1975, bundan byle nsanlk d bir hareketin hatrlanmasnn Ulusal Gn olarak ilan edildi ve zellikle soykrmn kurbanlarnn atalarn anma gn olarak bilinmesini ABD halk tarafndan bilinmesine ynelik arda bulunuldu. (21) 22 Nisan 1981 yl, 4838 ilan numaral Bakan Ronald Reagann konumas, Ermenilere, Kamboyallara ve dier milletlere uygulanan zulmlerden dolay oluan soykrmlardan dersler karlarak nlemler alnmal ve de bu yaanlan soykrmlar asla unutulmamal (22) 10 Eyll 1984 ylnda 247 numaral Temsilciler Meclisi Karar: Bu 24 Nisan 1975, bundan byle nsanlk d bir hareketin hatrlanmasnn Ulusal Gn olarak ilan edildi ve zellikle soykrmn kurbanlarnn yaklak 1.5 milyon olan Ermeni atalarn anma gn olarak bilinmesini ABD halk tarafndan bilinmesine ynelik arda bulunuldu. (23) 20. yzyldaki soykrma tek rnek olmayan Nazi soykrm zerine Birlemi Milletler nsan Haklar komisyonu tarafndan Soykrmn cezalandrlmas ve nlenmesinin nedenleri hakkndaki almay 1985 ylnda raporlad. Bunlar haricinde, Nazi soykrm haricinde de bir soykrm belirtmek gerekirse, 1915-1916 yllar arasnda Osmanlnn Ermeni katliamdr. (24) Bu rapor Ermeni nfusunun yarsndan fazlasnn, en azndan 1 milyonunun, gvenilir kaynaklarca ldrld tahmin edildi. Bu durum ABD,Almanya,Britanya arivleri ve Osmanl imparatorluunda grev yapm gvenli diplomatlar tarafndan ki bunlarn tm Almanyada mevcuttur,rapor ile dorulanmtr. (25) ABD Soykrmlar anma Konseyi, 30 Nisan 1981 tarihli karar gereince ABD Soykrm anma Mzesi, Ermeni Soykrmn mzede barndryor ve bu tarihten sonra da barndracaktr. 57

(26) 1982 ylndaki ifadenin incelenmesi sonucunda, Ermeni Soykrmnn belirsizliini koruduu belirtilirken, ABDnin Temyiz Mahkemesi, ABDnin politikasn ilgilendirmeyen grten sonra Ermeni Soykrmnn ABD kaytlar zerindeki belirsizlii uzun zamandr devam eden ABD politikasna aykr olmas kayt edildi. (27)5 Haziran 1996da 3540 numaral tasar (Dileri operasyonlar, 1997 ylndaki programlarla ilgili uygun hareketler ve hracat finanslar ile ilgili) 3 milyon dolarlk yardm (Trkiyenin ABDdeki lobicilik demeleri tutar), eer Trkiye Ermeni Soykrm kabul edip kurbanlarn anlarna sayg duyacak adm atmazsa verilmeyeceine dair kabul edildi. (28)Bakan William Jefferson Clinton,24 Nisan 1998 ylnda:Osmanl mparatorluunun 1915-1923 yllar arasnda 1.5 milyon Ermeniyi katlediinin zntsnden dolay Amerikal Ermeni vatandalarmzn duygularna bizde katlyoruz.. (29)Bakan George W. Bush,24 Nisan 2004 ylnda:Osmanl mparatorluu zamannda 1.5 milyon Ermeninin zorla ldrlmesi ve snr d edilmesi ve 20. yzyln en korkun trajedilerinden birini anmay durdurmalyz.. (30)Ermeni Soykrmnn Ulusal Camialarca tannmasna ramen, ieride ve darda bozulan otoriteyi cezalandrmak iin yaplan bu Ermeni Soykrmndaki bu hareketler, ileride olas herhangi Soykrm hareketini engellemeye ynelik karar olmasna neden olmutur. 3. OTURUM, POLTKANIN AIKLANMASI Temsilciler Meclisi (1) Sorumlu makamlara kar Trk Mahkemelerinin yargsnn zorlanmasnn Ermeni Soykrmnn ABDdeki Ulusal Kaytlarn etkilemesi ve etnik temizlik, insan haklarna kar duyarllna uygun bir ekilde Bakann d politika oluturmas nemlidir; (2) 1.5 milyon Ermeninin ldrlmesinin kastl ve bilinli ldrlmesine ynelik Bakann her yl Ermenileri anmasna ve Ermenilerin ABD hkmeti tarafndan korunmasna ynelik anl tarihimizin hatrlatlmasna arda bulunulur.

VE EZUELLA 14 Temmuz, 2005 Milli Meclis: Bakan: Nicolas Maduro Moros Karar: Ermeni halkna, hkmetine, ve gl ve byyen Ermeni Venezuellal toplumuma ifade ile bunun sadece ertelenmi bir insancl dorulama olduu karar.

58

Resmi Gazete: No.38,230 7/18/2005 Oysa Tarihte ilk planl, dzenli yaplan soykrm 90 yl nce Gen Trkler tarafndan, Pantrkizm ideolojisi olarak neredeyse 2 milyon Ermeniyi katlederek yaplmtr. Oysa Bu tarz sular tekrar olmamas ve kurbanlarn insanlk ve milli haklarn onarmak iin knanmaldr. Oysa Bu soykrm Trk insanlar ve dier tm insanlar tarafndan reddi hak ediyor. Oysa Venezuela insan ve Senatosu devaml olarak, terr, rksal, etniksel dinsel ve siyasal ayrm knamtr. OysaVenezuela insan ve devleti kalc olarak devlet terryle beraber tm terr eitleriyle savar. Oysa Siyasal neden ve karlara dayanarak, bu soykrm zerinden grerek tarihi deitirme abas vardr. Milletler Meclisi Karar Bir: Ermeni halkna, devletine ve gl Ermeni Venezuelan halkna, destein geerli ve gecikmi insani bir adalet olduunu belirtme. kinci: Avrupa Birliinden Trkiyenin Ermeni Soykrmn tanyana yelik teklifini ertelemesini istemek nc: Ermeni Parlamentosu ve Ermeni Dini Otoritelere bu kararn ulamas iin bir komite dzenlemek Drdnc: Ermeni Halkyla Dostluk iin Parlamento Grubu dzenlemek. Federal Yasama, Milli Meclisin merkezinde, verilmi, imzalanm ve mhrlenmitir. Caracas, 14 Temmuz 2005. Bamszln 195. Federasyonun 146. Yl.

AVRUPA PARLAME TOSU 28 Eyll 2005

Trkiyenin Avrupa Birliine girii iin n art olan Ermeni soykrmn tanmas iin yaplan 5. grme;

59

Parlamento tarafndan kabul edilen metinler aramba, 28 Eyll 2005 - Strazburg Trkiye ile mzakerelerin almas Geici Bask P6_TA-PROV (2005) 0350 B6-0484, 0.487 , 0.498, 0.502 ve 0505/2005 Trkiye ile mzakerelerin almasna ilikin Avrupa Parlamentosu karar Avrupa Parlamentosu, - 15 Aralk 2004 ylndaki, 004 yl ilerleme raporu karar ve Trkiyenin katlm(1) srecindeki geliimi zerine komisyonun tavsiyeleri ve de 18 Haziran 1987 ylndaki kararlar ile 15 Aralk 2004 ylndaki kararlar gereini dikkate alarak, - 6 Temmuz 2005 ylndaki Trkiyede yaayan kadnlarn sosyal, ekonomik ve politik hayattaki rol zerine alnan kararla ilgili olarak, - 17 Aralk 2004 ylndaki Avrupa Konseyi toplantsnn sonularn gz nnde bulundurarak, - 29 Haziran 2005 tarihinde Komisyon tarafndan sunulan, Trkiye ile katlm ile ilgili mzakerelerin emasn dikkate alarak, - Trkiye ile ilgili mzakerelere balarken , Avrupa Konseyi tarafndan alnan kararlar dikkate alarak, - Kbrs (3) hakknda 21 Nisan 2004 ylnda alnan kararlarla ilgili olarak, - Kural 103(4) Usul kurallar dikkate alnarak, A. Komisyon, Trkiyenin, Kopenhag politik kriterlerini tam olarak yerine getirdiini ve katlm mzakerelerinin balayabileceini belirtir, B. 2002 ylndaki Avrupa Konseyi karar gereince, Trkiye Kopenhag politik kriterlerini yerine getirirse erteleme olmadan mzakerelere balanabilecek, C. 15 Aralk 2004 ylnda Avrupa Parlamentosu kararnda belirtildii gibi, katlm mzakerelerinin balayabilmesi iin gerekli kriterler yerine getirildikten sonra, bakanlklar arasnda grmeler, insan Haklar alannda, temel zgrlkler alannda grmeler balayacaktr, D. . . . . . . * * 60 *

LTVA YA 15 Aralk, 2005 Meclis Ermeni Soykrm Tanma Hakkndaki Karar, Vilnius 2005-12-15 Litvanya Cumhuriyeti Meclisi Ermeni Soykrm 90. Yln iaret ederek, Osmanl mparatorluundaki Trkler tarafndan Ermenilere 1915te yaplan soykrm knayarak, Trk Cumhuriyetini bu tarihsel gerei tanmaya davet eder. LITVANYA MECLS BAKANLARI: Osmanl Trklerinin Ermenilere uyguladklar 1915 soykrmn knayan kararn tartmasnda, 141 Lituan milletvekilinden 55 i 15 Aralkta yer ald. Belgeye 48 Lituan milletvekili desteini aklad, 3 kand, nergeye itiraz eden kmad. Karar kabul eden milletvekillerinin ou, Memleket Birlii yeleri- 13 kii, 11 milletvekili i Partisinden 6 kii liberal ve sosyal demokratlardan, 5 liberal ve demokratlar, 4 sosyal demokrat, 3 milletvekilinin de Milli blmden olduu belirtildi. i partisi, Sosyal demokratlar ve Halk partisinden 1er kii karardan kand.

BULGARSTA 31 MART 2006 Bulgaristan Parlamentosu, Ermeni Soykrmn tanmaya ynelik tasary oyland. Bulgaristann en etkin partilerinden birinin, zgrlkler ve Haklar Hareketinin etkin olduu bir dnemde meclisin ajandasnda yer alp grld. zgrlkler ve Haklar Hareketi Trk etnik kkenlidir. Bulgaristan Parlamentosu ve koalisyonla kurulmu hkmet Trkiye taraftar olmamakla berber bu tasar kabul edilmemitir. * ARJA T 15 Ocak 2007 Yasa, 24 Nisann Ermeni Soykrm ansna insanlara sayg ve tolerans gn olarak Arjantin kongresinden gemitir * *

61

Yasa 26.199 Anma Trenleri BUENOS AIRES, 13 Aralk 2006 RESM BLTEN, 15 Ocak 2007 NDEKLER ERMEN-SOYKIRIMI-ANMA

Senato ve Temsilciler Meclisi Kongresi toplanarak, aadakini kanunu yrrle koymutur: Standart 5 Blmden oluur. BLM 1: 24 Nisan her yl, Ermeni milletinin maruz kald soykrm Hogr ve halklar arasnda sayg gn olarak ilan edilir ve soykrmn hatrasnn kalc bir ders olmas bugnn basamaklarnda ve yarnki amalarmz arasnda olmaldr. MADDE 2: Ermeni zgemili her bir kamu sektr alan ve yneticisine, toplumlarn etkileyen trajediyi 24 Nisan anmak zere dzenlenen aktivitelerinde bulunma olana vermek. MADDE 3: lkretim ve ortarenim kurulularndaki rencilerin Madde 1de belirtilen bildirimler erevesinde bilgilendirilmesi. MADDE 4: Eyalet ynetimlerinin bu yasa hkmlerine uymalar konusunda kendinizi grevli hissediniz. MADDE 5: st makamlara iletiniz. Imzalayan Balestrini-Pampuro-Hidalgo-Estrada

* L 5 Haziran 2007

Metin ili Senato Karar Ermeni Soykrm tanma

Sayn Senato Gz nne alndnda: 1. 24 Nisan, 1915, stanbul, sonra Trk mparatorluu'nun bakentinde haksz tutuklama ve daha sonra Ermeni cemaatinin tm nde gelen snfnn kaybolmas sonrasnda, 24 Ermeni 62

nfusunun sistematik imha politikas nedeniyle banda imparatorluk yetkililerinin bulunduu bir hareket; 2. Bu vahi soykrm, 1915 ve 1923 yllar arasnda, yrrle giren bu yasa sonucunda binlerce yldr atalarnn topraklarnda yaayan 1,5 milyon Ermeni vatandalarn lmyle sonuland; 3. Bu knanan eylem 20. yzylda ve hatta herhangi bir hkm veya yorumlanmas ile, bu milletin, insan haklarn apak ihlal ettiinizi ilk etnik temizlii oluturdu; 4. Bu niyet Ermeniler ve dnyada onlarn eitli rgtler, uluslararas toplumun bir paras olarak soykrm tanyabilir ve tanyacaktr, sonuna kadar insanln ortak bellei ve byk glerin duyarllklarna ramen byle bir olay kolay kolay silinmez ; 5. Byle bir tannma 1985 ylnda, BMnin Alt Komisyonu tarafndan Ayrmcl nleme ve Korumaya ynelik aznlklarn zerine bir soykrm olarak Ermeni meselesi mesela, verildi; 6. Uruguay, Arjantin, Yunanistan, Bulgaristan, Belika, Rusya, talya, Lbnan, sve, svire, Hollanda, Venezuela, Litvanya, Kanada ve Fransa gibi lkelerin Avrupa Parlamentosu'nun da yapt gibi kendi kararlarn vermiler; 7. Bizim Milletimiz, dier antlamalar ne kadar nemli olursa olsun, Uluslar aras likileri nsan haklar stnl artracak ekilde imzalanmal; 8. 1985 ylndan beri gelen ahlaki ve etik zorunluluun srmesi, iliye yasa yaptrd ve bunun sonunda Osmanl Hkmetinin savunmasz insanlara kar yapt soykrmdan dolay, Uluslar aras komitelerden ve zellikle Trkiyeden zorunlu tazminat istendi; Bu zetlenen sorunlarn, Sayn Cumhuriyet Senatosu tarafndan karar olarak; 1. Ermeni soykrmn yaayan insanlar desteklemek iin 2. BM 1985 yl kararna uyarak yapld. * AVUSTRALYA 25 MART, 2009 Bu Konsey Ermeni soykrmn insanla kar ilenmi olan sulardan en byklerinden biri olarak sayar ve 1. Soykrmda masum erkeklerin, kadnlarn ve ocuklarn ansna Avustralyal Ermenilerin yeleri katlr; 2. Dinsel, kltrel, Irksal btn hareketlerle birlikte Ermenilere yaplan soykrm da knar; 3. nsanlk tarihindeki byle karanlk olaylardan ders kartarak,bir daha byle bir olayn tekrarlanmasna izin verilemez; 4.Ermeni Soykrmndaki tanklara ve kurbanlara Avustralya halk tarafndan her trl nemli yardmlarn yaplmasnn bilincindedir; 63 * *

5.Ermeni Soykrmnn resmen knanmas iin Federal Hkmete arda bulunulacaktr.

AMERKA BRLEK DEVLETLER 4 Mart, 2010 TEMSLCLER MECLS 252 NO.LU KARAR TASARISINA YNELK DI LKLER KOMTES KARARI Bakann; Amerika Birleik Devletlerinin d politikasnn, Ermeni Soykrm ve dier konularda lkemizin belgelerinde ifade edilmi insan haklar, etnik temizlik ve soykrm meseleleriyle ilgili uygun yaklam ve hassasiyeti yanstmasn salamaya davet edilmektedir. Karara baland ki: KISA BALIK BLM 1 Bu karar, ABDnin Ermeni Soykrm Karar Kaytlarnn Teyit Edilmesi olarak da adlandrlabilir. TESBTLER: BLM 2 Temsilciler Meclisi u bulgulara ulamtr: 1- Ermeni Soykrm, Osmanl mparatorluu tarafndan tasarlanm ve 1915ten 1923e kadar uygulanmtr. Yaklak 2 milyon Ermeniden 1.5 milyon erkek, kadn ve ocuk ldrlm, hayatta kalan 500 bin kii evlerinden srlm ve bu durum, Ermenilerin tarihi vatanlarndaki 2 bin 500 yllk varlklarnn ortadan kalkmasyla sonulanmtr. 2- 24 Mays 1915 tarihinde, ttifak Gleri, ngiltere, Fransa ve Rusya ilk defa bir baka devleti insanlk suu ilemekle itham eden ortak bir aklama yaymlamtr. 3- Bu ortak aklamada, ttifak Gleri, bu sular dolaysyla Osmanl Hkmetinin btn yelerini ve bu katliamlar gerekletiren memurlarn ahsen sorumlu tutacan kamuoyu nnde bildirmektedir denilmitir. 4- Birinci Dnya Sava sonrasnda kurulan Trk Hkmeti, Ermeni Soykrmnn dzenlenmesine ve yrtlmesine karan ve Ermenilerin katliamnda ve yok edilmesinde rol oynayan st dzey liderleri sulamtr. 5- Jn Trk Rejiminin yetkilileri, bir dizi sava mahkemesinde yarglanm ve Ermeni Halkna kar katliam dzenlemek ve yrtmek sulamalarndan hkm giymitir.

64

6- Ermeni Soykrmnn ba dzenleyicileri Sava Bakan Enver, ileri Bakan Talat ve Denizcilik Bakan Cemal, sularndan dolay idam cezasna mahkm edilmi ancak bu kararlar infaz edilmemitir. 7- Ermeni Soykrm ve lke iindeki bu hukuki noksanlklar, Avusturya, Fransa, Almanya, Byk Britanya, Rusya, Birleik Devletler, Vatikan ve daha birok lkenin ulusal arivlerinde kukuya yer brakmayacak kantlarla belgelenmi ve bu geni kant birikimindeki olgularn, olaylarn ve sonularn birbirinin ayns olduu grlmtr. 8- ABD Ulusal Arivi ve Kaytlar Dairesi, zellikle Dileri Bakanlnn 59ncu Kayt Grubundaki kamuya ve ilgili kurumlarn kullanmna ak olan 867.00 ve 867.40 sayl dosyalarnda Ermeni Soykrm zerinde kapsaml ve detayl belgeler bulundurmaktadr. 9- 1913ten 1916ya kadar ABDnin Osmanl mparatorluu bykelilii grevini yrtm olan Sayn Henry Morgenthau, aralarnda Osmanl mparatorluunun mttefiklerinin de olduu birok lkenin yetkilisiyle birlikte Ermeni Soykrmna kar protestolar organize etmi ve bunlara nclk yapmtr. 10- Bykeli Morgenthau, ABD Dileri Bakanlna Osmanl mparatorluu hkmetinin politikasn bir rk yok etme kampanyas olarak tanmlam ve kendisine 16 Temmuz 1915 tarihinde ABD Dileri Bakan Robert Lansing tarafndan, Ermeni soykrmnn durdurulmasna ynelik admlarnz Bakanlmzca onaylanmtr talimat verilmitir. 11- Senatonun 12 ubat 1916 tarihinde ald kararda, ABD Bakan'ndan bu lkenin vatandalarnn u anda alk, hastalk ve tarifi mmkn olmayan aclar iinde bulunan Ermenilerin durumlarnn iyiletirilmesi iin toplanan balara katkda bulunabilecekleri bir gnn belirlemesi saygyla talep edilmektedir denilmitir. 12- Bakan Woodrow Wilson bu fikri benimseyerek, Amerikan halknn evlatl olan 132 bin yetimin de aralarnda bulunduu Ermeni Soykrmndan kurtulanlara 1915 1930 yllar arasnda 116 milyon dolar yardm yapan ve bir kongre kararyla kurulmu olan Yakn Dou Yardm Komitesinin oluumunu desteklemitir. 13- Senatonun 11 Mays 1920 tarihli 359 numaral karar, Senato D likiler Komitesinin alt komitesindeki oturumlarda verilen ifadeler, Ermeni halknn karlat bildirilen katliam ve dier vahetlerin gerek olduunu ortaya koymutur. 14- Bu karar, General James Harbord nderliindeki Amerika'nn Ermenistan Askeri Misyonu'nun 13 Nisan 1920'de Senato'ya sunduu ve "kesme, iddet, ikence ve lm olaylarnn 100 gzel Ermeni vadisi zerindeki etkisi sryor ve bu blgeye gidenlerin ok az tm zamanlarn bu en byk suuna dair kantlardan kaabiliyor" ifadelerine yer verilen raporun ardndan alnmtr. 15- ABD Yahudi Soykrmn Anma Mzesinde sergilendii gibi, 1939 ylnda hibir kkrtma olmadan ordularna Polonyaya saldr emri veren Adolf Hitler, buna kar kanlara, Tm yaananlara ramen bugn kim Ermenilerin yok edilmesinden bahsediyor ki? demi ve Yahudi Soykrm iin gerekli ortam oluturmutur. 16- 1944 ylnda soykrm terimini ortaya atan ve Birlemi Milletler (BM) Soykrmn nlenmesi ve Cezalandrlmas Szlemesinin ilk savunucularndan olan Raphael Lemkin, Ermenistanda yaanan olaylar, 20nci yzylda gerekleen soykrmlar iin kesin bir rnek 65

olarak gstermitir. 17- Gerek Lemkinin arsyla 11 Aralk 1946da kabul edilen ilk Birlemi Milletler soykrm karar olan Birlemi Milletler Genel Kurulunun 96(1) numaral karar gerekse de Birlemi Milletler Soykrmn nlenmesi ve Cezalandrlmas Szlemesi, Ermeni Soykrmn Birlemi Milletlerin mevcut standartlarn dzenleyerek nlemek ve cezalandrmak istedii su tr olarak tanmtr. 18- Birlemi Milletler Sava Sular Komisyonu 1948de Ermeni Soykrmn tam olarak yeni kullanlmaya balanan insanla kar ilenmi su teriminin kapsamna alnmas istenen eylemlerden birisi olarak tanmlam ve Nrnberg Mahkemeleri iin emsal tekil edebileceini belirtmitir. 19- Komisyon, Sevr Bar Antlamasnn 230uncu maddesindeki hkmler, ak ve 1915 ylnda ttifak Glerinin yapt aklamaya uyumlu bir ekilde Trk topraklarnda etnik kkeni Ermeni ya da Rum olsa bile Trk vatandalarna ynelik saldrlar kapsamay amalamaktadr. Bu madde, Nrnberg ve Tokyo Antlamalarnn 6c ve 5c maddelerine emsal olmakta ve bu antlamalarda ortaya konulan artlar dahilinde insanla kar ilenen sular kategorisine bir rnek tekil etmektedir demitir. 20- Temsilciler Meclisinin 8 Nisan 1975 tarihinde kabul edilen 148 sayl ortak karar yledir: 24 Nisan 1975, nsann Acmaszln nsana Hatrlatma Gn olarak kabul edilmi ve ABD Bakanna Amerikan halkn, bu gn bata Ermeni soyundan gelenler olmak zere btn soykrm kurbanlarn anma gn olduunu hatrlamaya aran bir aklama yapmas yetkisi verilmi ve talep edilmitir. 21- Bakan Ronald Reagan, 22 Nisan 1981de gerekletirdii 4838 sayl aklamasnda, Yahudi Soykrmndan alnan dersler, ncesinde yaanan Ermeni soykrm ve sonrasnda yaanan Kamboyal soykrm ve dier baka birok kiinin bana gelen benzer olaylar gibi hibir zaman unutulmamaldr ifadelerini kullanmtr. 22- Temsilciler Meclisinin 10 Eyll 1984te ald 247 sayl karar yledir: 24 Nisan 1985, nsann Acmaszln nsana Hatrlatma Gn olarak kabul edilmi ve ABD Bakanna Amerikan halkn, bu gn 1.5 milyon Ermeni bata olmak zere btn soykrm kurbanlarn anma gn olduunu hatrlamaya aran bir aklama yapmas yetkisi verilmi ve talep edilmitir. 23- Birlemi Milletler Ayrmcln nlenmesi ve Aznlklarn Korunmas Alt Komisyonu'nun 1985 ylnda yapt kapsaml alma ve mzakerelerin ardndan "Soykrm Suunun nlenmesi ve Cezalandrlmas Sorunu almas" balkl raporu 1e kar 14 oyla kabul etmitir. Bu raporda, "Nazilerin yapt sapknlk, ne yazk ki 20nci yzyln tek soykrm davas olmamtr. rnekler arasnda 1915-1916 yllarnda Osmanllarn Ermenilere yapt kym da gsterilebilir" denilmektedir. 24- Bu raporda ayrca, "Ermeni nfusunun yarsndan fazlasna tekabl etmesi muhtemel en az 1 milyon Ermeni'nin ldrld ya da lme yrtld ynnde bamsz otoritelerin ve grg tanklarnn gvenilir tahminleri bulunmaktadr. Bu [durum], Amerikan, Alman ve ngiliz arivlerinde yer alan belgelerle ve aralarnda Osmanl'nn mttefiki Almanlarn da bulunduu lkelere ait o dnemde grev yapan diplomatlarn raporlaryla da desteklenmektedir" ifadesi yer almaktadr.

66

25- Bamsz bir federal kurum olan ABD Yahudi Soykrmn Anma Konseyi, 30 Nisan 1981'de oybirliiyle, ABD Yahudi Soykrmn Anma Mzesi'nde Ermeni soykrmna yer vermeyi kararlatrmtr ve o gnden beridir de bu kararn uygulamaktadr. 26- ABD Dileri Bakanl tarafndan 1982 ylnda yaplan Ermeni Soykrm'yla ilgili eldeki bilgilerin mulak olduuna ilikin hatal deerlendirmeyi (daha sonra geri ekilmitir) ele alan Washington DC Temyiz Mahkemesi, ABD'nin ilgili politika belgelerini inceledikten sonra 1993 ylnda Ermeni Soykrm'yla ilgili ABD kaytlarnn mulak olduu konusundaki deerlendirmenin "ABD'nin uzun sredir var olan politikasyla elikili olduu ve nihayetinde de geri ekildii"ne karar vermitir. 27- 5 Haziran 1996'da Temsilciler Meclisi, 1997 tarihli, 3540 sayl D Operasyonlar, hracat Finansman ve lgili Program denekleri Kanununda yaplan deiiklikle, Trk Hkmeti'nin Ermeni soykrmn tanyana ve kurbanlarnn ansn yceltene kadar Trkiye'ye yaplan yardmlarn 3 milyon dolar (Trkiyenin ABD'de lobicilik faaliyetleri iin harcad tahmini miktar) azaltlmasna karar vermitir. 28- Bakan William Jefferson Clinton 24 Nisan 1998'de, "Bu yl da tpk nceki yllarda olduu gibi Amerikan Ermenilerinin 1915 ile 1923 yllar arasndaki tehcir ve kymlar neticesinde yaanm olan yzyln en ac verici dnemlerinden birini anmalarna elik ediyoruz " demiti. 29- Bakan George W. Bush, 24 Nisan 2004'te u aklamay yapmtr: "Bugn, 20'nci yzyln en korkun trajedilerinden biri olan Osmanl mparatorluu'nun son gnlerinde 1.5 milyon Ermeni'nin zorla tehcir edilerek ve ldrlerek yok edilmesini anyoruz." 30- Ermeni Soykrm'nn uluslararas alanda tannm ve kabul edilmi olmasna karn hem yerel hem de uluslararas yetkililerin, Ermeni Soykrm sorumlularn cezalandramam olmas, benzer soykrmlarn yaanmasnn ve ileride de yaanabilecek olmasnn bir sebebidir. Bu karar, ileride meydana gelebilecek soykrmlarn engellenmesine yardmc olacaktr.

POLTK YAKLAIM AIKLAMASI BLM 3 ABD Temsilciler Meclisi; (1) Bakan'a Ermeni Soykrm'yla ilgili ABD'deki kaytlarda belgelenen insan haklar, etnik temizlik ve soykrmla balantl meselelerle ilgili uygun yaklam ve hassasiyet ile adil bir karara varlmam olmasnn yaratt sonular yanstan bir ABD d politikas oluturmas ars yapmaktadr; (2) Bakana, Ermeni Soykrmnn anlaca 24 Nisanda yapaca konumada, 1.500.000 Ermeninin yeryznden silinmesini kesinkes tanmlamasn ve Amerika Birleik Devletlerinin Ermeni Soykrmn engellemeye ynelik gururlu tarihini hatrlama ars yapmaktadr. * * * REDDEDLE ERME SOYKIRIMI TASARISI DA MARKA

67

10 OCAK 2008 Danimarka Dileri Bakan Per Stig Moeller Danimarkann 1. Dnya sava srasndaki Osmanllarn Ermeni Katliamn resmi olarak tanmadn bildiriyor. Hkmete gre bu tarihilere sorulmas gereken bir tarihsel sorudur. Moeller parlamentoya yazl bir cevap yazd ve Danimarka nn ldrmeleri soykrm olarak nitelendiren Fransann da dhil olduu 20 lkeyi izlemeyeceini bildirdi. Moeller in notu sa grl Danimarkal insanlarn partisinden parlamento yesi Morten Messerchmidt tarafndan bir soruyla karlk buldu, Danimarka resmi olarak bu soykrm tanmsa Danimarkann dier lkelerin yannda olmamas ok talihsizce diye belirtiyor Morten Messerchmidt. Sanki Trkiyenin tepkisinden korkuyoruz Kopenhagn karar soykrm tanmamak Trkiyenin tpk kinci Dnya Savandan sonra Almanlarn yapt gibi korkaka sorumluluk almay reddetmesini dolayl olarak desteklemektir. Ermenilerin toplu olarak ldrlmesi Ermeniler tarafndan soykrm olarak adlandrlyor fakat Trkiye Bu terim i reddediyor. Ermenilere gre srgn ve cinayet dolu bir Osmanl mcadelesi altnda 1,5 akrabalar 1915 ile 1917 arasnda ldrld. Soykrm terimini reddederek, Birinci Dnya Sava srasnda Ermenilerin Anadolu da bamszlk iin silahlandnda kan bir sivil i ekimede 250 bin ile 500 bin Ermenin yannda en az bir o kadar da Trk insann ldn savunuyor. Avrupa Parlamentosu, Fransa, Kanada ve imdilerde Amerika Temsilciler Meclisi Komitesi gibi baz lke ve resmi organlar ldrlmeleri soykrm olarak nitelendiriyorlar.

Bulgaristanda Yaknda Meclis Oylanmasna Sunulacak Olan Kanun Bahsedilen gereklere dayanarak, Bulgaristan Cumhuriyeti Millet Meclisi, 1.500.000 Ermenilerin Osmanl mparatorluu otoriteleri tarafndan 1915-1917 yllarnda imha edildii gereinin ikna kabiliyetini kabul eder, Ermenilere Birinci Dnya Sava boyunca uygulanan iddet, Avrupa Parlamentosu ve birok Avrupa Birlii yeleri, Belika, Hollanda, Yunanistan, Lituanya, Polonya, Slovakya, Fransa tarafndan soykrm olarak, kabul edilmi ve Ermeni milletinin soykrm knanmtr. Tanmlamalar: 1. Trk Devletiyle Ermeni milletine kar 1925-1917 yllarnda uygulanan iddetin doru olmad konusunda elimeyi ifade eder.

68

2. Trkiye Cumhuriyetini Birinci Dnya Sava srasndaki tarihsel gerek konusundaki tutumunu tekrar gzden geirmek konusunda tevik eder. 3. Zorlayc yer deitirmeyi- Ermeni milletinin Osmanl mparatorluu tarafndan soykrm eklinde yok edilmesi olarak tanmlar. 4. Belgeler, yaynlar, devlet kurumlarnn sylevleri, siyasal organizasyonlar ve Bulgaristan kitle iletiim aralaryla gsterilen tarihsel olaylarn, zorunlu ve tarafsz bir ekilde raporlanmasnn gereini bildirmek. 5. Trk topraklarndaki Bulgar ve Ermeni antlar dini mimari mirasnn korunmasnn, daha geni bir politika ierisinde Avrupa uygarlnn kltrel mirasn srdrmek olarak kabul etmek. 6. Trkiyenin Avrupa Birlii yelik konumalarnda, Bulgar hkmetinin tutumu Trkiyenin Ermeni Soykrmn tanmasna gre ekillenecektir.

69