ULUSLARARASITERRZMVEERMENTERRNNANALZ

RehaYlmaz
Qafqazniversitesi UluslararasHukukBlm BakAZERBAYCAN ryilmaz@qafqaz.edu.az

ZET Byk Ermenistan hayalini geekletirmek iin zelde Kafkasyada, genelde dnyann bir ok bl gesindeErmenifaaliyetlerininanaliziyapldnda,buhareketlerinarkasndaemperyalistdevletlerinolduu grlmektedir. Menfaat mcadelelerinde Ermenilerden istifade etmeyi dnen ve bu amala onlar kkrtarakblgeselbirdmanlasevkedenler,bugnbirkezdahamenfaatleriiinErmenilerikullanmakta veszdesoykrmiddialarngndemetamaktayadatattrmaktadrlar. TarihboyuncakullanlmveyaptklarylainsanlnhainvesahtekarmilletiolarakanlagelenErmeniler, emperyalistdevletlerinemellerinekurbanolmaktavebirtetikianlayylahareketetmektedirler.Buamala blgedeki komularnn zayf anlarn kollamakta ve ellerine geen her frsatta topraklarn geniletmekle kalmamaktaaynzamandablgeselbiretniktemizlikoperasyonunagirimektedir. BugngelinennoktadaarkasnaBatldevletlerindesteinialanErmeniler,uzlamayayanamamaktave bilinli olarak problemin uzatlmas iin kirli siyasi yollara sapmaktadr. Paralelinde de kontrolsz blge olarak kabul edilen Dalk Karabada silah ticareti, uyuturucu madde ieren bitkileri yetitirme, organ ticareti gibi terrn farkl trleriyle uramaktadr. Bu blgede uluslar aras terr rgt El Kaidenin sak lanmasndaErmenilerinnclkyaptveonlarlabirlikteErmeniterristlerininyetitirildiisondnemde kamuoyunda sk sk dile getirilmektedir. Bunlar Ermenilerin tarihi hayalleri olan Byk Ermenistan pro jesinigerekletirmekiinciddi,yenibirterrdalgasnahazrlkyapldngstermektedir. Anahtarkelimeler:uluslararasterrizm,Ermeniterrizmi,Karaba INTERNATIONALTERRORISMANDTHEANALYSISOFARMENIANTERRORISM SUMMARY WhentheanalysisofArmenianactivitiesthatcausemuchtroubleintheCaucasusregionwideandina great deal of regions worldwide in order to realize the dream of Great Armenia is made, imperialistic countriesareseenatthebackground.Thosecountries,targetingatusingArmeniansinthefightsofinterest and stimulating them to regional hostility also use the Armenians today for the cause of their interests and bringorletbringclaimsofgenocideintoagenda. Armenians, who have been used in history and recognized as a nation of traitors and hypocrisy, are relinquished and act as a trigger. For this purpose, they keep their eyes open for the neighbors weak momentsanduseeverychancetoenlargetheirland,initiatinganethnicalclearanceintheregion. Having the support of western countries, the Armenians are not to compromise, using dirty politics to lengthen the process. In parallel, they carry out different breaches of terror activities such as weapon trade, growing plants for making narcotics, and organ trade. It has been discussed in public that the Armenians shelteredAlQaidaterrororganization,andthattogetherwiththisorganizationArmenianterroristswerealso trained.AllthesedisplaythefactthattheArmeniansarepreparingforanewwaveofterrorinordertorealize theirdreamofGreatArmenia. Keywords:internationalterrorism,Armenianterrorism,Karabagh

Number18,2006

RehaYlmaz

Giri
Tarih boyunca farkl gler tarafndan kulla nlm, emperyalist devletlerin menfaatleri iinkurbanverilmiErmeniler,bugndeBa tnntetikisianlaynhaladevamettirmekte vebuerevedegerekblgesel,gerekseulus lararas alanda illegal faaliyetlerini srdr mektedir. Bu amala blgedeki komularnn zayfanlarnkollamaktaveellerinegeenher frsatta topraklarn geniletmekle kalmamak ta ayn zamanda blgesel bir etnik temizlik operasyonunagirimektedir. Bu uygulamalar tarihi bir gemie sahiptir. Blgedekilkeleringlolduuanlardabek leme dnemine giren, ancak nlenemez bir dmanlklabeslenennesilleryetitirenErme niler, uygun ortamn domasyla birlikte ha rekete gemekte ve terr araclyla amala rngerekletirmeyealmaktadr.1800lyl larda balayan bu terr dalgas, 19051918de OsmanllkesindevearlkRusyayaaitKaf kasya topraklarnda, 1937li yllarda Sovyet lkesinde,1970liyllardatmdnyada,1987 sonrasnda Azerbaycann Karaba blgesin de periyodik olarak devam etmitir. Dikkat ekiciolanbuterrdalgalarnnevvellerinde hep bir hazrlk dnemi geirilmi ve bu d nemde ocuklar terrist kahramanlar ve bun larn faaliyetlerinin hakll esasna dayal kar konulmaz bir kin ve nefretle yetitiril mitir. Neticede de her biri potansiyel bir te rristolarakhazrlanmtr. Sonuncu dalga Haydar Aliyevin etkin siya seti sonucunda durdurulmutur. Ancak son dnemde gerek Ermenistan gerekse igal al tndakiDalkKarabablgesindekigelime leryenibirterrdalgasnnhazrlnnyapl dngstermektedir.BunedenleyenibirEr meniterrnemaruzkalmamakiinhazrlkl olmak ve Ermeni yalanlaryla dnyann uyu tulmasna son vermek zorunlu bir hal alm tr. Ermenilere kar insanlk d faaliyetlerle karlkvermekTrkmilletinintarihizellik leriylebadamayacandan,Ermenibarbarl nakartedbiralmazorunluluuvardr. 2

I.UluslararasTerrizm
Bireysel ve kitlesel iletiim aralar gelitike psikolojik sava stratejileri ve taktikleri de o lde gelimi, ok karmak dzeylerde bir bilim ve sanat dal haline gelmitir. Bu yn den, iinde bulunduumuz iletiim a psi kolojik savalar a olarak da nitelendiril mektedir. Deien dnya dengeleri ve uluslararas ili kilerdeki farkllamalar sonucunda, scak sa valar, yerini souk sava metotlarna brak mtr. Souk savan gerei olarak ortaya kan psikolojik sava tr ve bu savan vaz geilmez unsuru dk younluktaki at malar, terr kavramn da beraberinde getir mitir. Psikolojik savan bir unsuru olan terrizm, genel olarak, zaten var olan yada suni olarak olumas salanan ihtilalci fikir ve hareketle rin, belirli bir ama iin harekete geirilmesi neticesindeortayakmaktadr. Terrizm gelien ve deien dnya koullar ile birlikte, deiiklik gstermekte, gelien teknolojiyebalolarakeldeettiiyeniimkan ve kabiliyetleri ile etkisini ve gcn her ge engnarttrmaktadr.Demokratiklemeala nndaatlanadmlarterrnicelikolarakazalt makla birlikte, demokratik ortamlarda terr eylemlerinin etkinlii zellikle kitle iletiim aralarnnetkisiyledahadaartmaktadr. Terr hareketleri, gnmzde periyodik ola rak ve dalgalar halinde ortaya kmakta, za manlaneminiyitirmektevebilahareyeniden hzkazanmaktadr.Terrnhzkazandbu dnemlerileuluslararassiyasalilikiler,bl geselvelkedzeyindekisiyasivetoplumsal sorunlararasndayaknilgigzlenmektedir1. Salkl bir deerlendirme yapldnda terr rgtleri ileri srdkleri ekilde, hedeflerine ulaamayacaklargibizamanlamarjinalleme ye de mahkumdurlar. Buna ramen toplum

HakanHanl,Terrizm,http://www.teror.gen.tr/turkce /makaleler/terorizm_hakan_hanli.html03.12.2005.

JournalofQafqazUniversity

UluslararasTerrizmveErmeniTerrnnAnalizi

lardaki dengesizlik ve aksaklklarn, honut suz kiilerin ortaya kmasna yol at ve birtakmglervedevletlerinterr,hedefle rineulamadabiraravebaskunsuruolarak grdklerimddeteterrizmvarlndevam ettirecektir. Toplumlarda, honutsuzluklarn oluturduu kkgruplarnvarlkanlmazdr.Ancak, siyasalsistemdengesinivegcnkoruduu srece, bu durum ok fazla korku verici ola rakkabuledilmemektedir. Terrebavurangruplarn,eylemtaktiklerive yrttkleri gizli faaliyetin bir gerei olarak, hedef seimi ve eylem zaman konusundaki insiyatiflerinikullanmadasnrszdavranabil meleri onlar avantajl hale getirmektedir. Se bep sonu ilikisinden uzak bir ekilde ger ekletirilen terr eylemlerinin, zamanndan ncehaberalnaraknlenmesiveyafaillerinin yakalanmasnn gl, terrn etkisini art trmaktadr. Ayrcaterristler,eylemlerindekendilerinis nrlayanahlakiveyainsaniokfazlaengelta nmadklarndan dolay, psikolojik bir stn lesahipolmaktadrlar. Terrn baars byk lde d destee baldr. D destei olmayan terrn baar ans yoktur2. lkeler i hukuk kurallaryla terr nlemeye alrken, sorunun ulus lararasboyutunedeniyleuluslararasalanda terrnlemekamacylayaplanalmalara destekveyaonayvermekzorundadrlar3. Bununla birlikte terrn anlalmasnda dik kat edilmesi gereken nemli bir husus ise, terrn tamamen d etkilere balanp kolay cla kalmasdr. Terr mevcut veya istis maraakbirzemininolmadyerlerdeyaa ma imkan bulamaz. Dolaysyla bir yerde

yaygn olarak terr mevcut ise orada gerek ten bir eylerin de yanl gittiini kabul ve tespitetmekgerekir.Sosyalyapnnzayfd mesiveyabunaaitbelirtileritamasterrn arz ettii tehlike asndan nemlidir. Bir v cut ne kadar salkl olursa, o kadar direnli vemikroplarakardayankllvebakl lyksekolur. Bubalamda,olayntamamenddinamikle re balanarak i dinamiklerin gz ard edil mesi, kendi kendimizi kandrmaktan baka bireyolamaz.Bununbirdetersinidnr sek, terr yorumlarken, sadece i dinamik lerielealp,ddinamikleridikkatealmamak dabakabirhatadr.Terremaruzkalml kelerde ok sk telaffuz edilen d gler, yabancmihraklar,dmanlkelergibiyakla mlar toplumda olumsuz etkilere neden ol makta,dmihraklarnolduundanfazlag lolduudncesinioluturmakta,ibar ciddi bir ekilde tehdit eden bu durum kar snda d glerin varlna dayandrlan olaylar kamuoyunu d glere kar daha etkili tavr alnmas ynnde beklentilere it mekte, byle bir yaklam devlet tarafndan ortaya konmad taktirde de inandrclk ve otoriteyegvenduygusuzayflamakta,devle tingszveacizkaldimajuyanmaktadr. Bugn gerek milletlerearas bir ok belge kabul edilse de terrle mcadelede uluslar aras topluluun beklenen hedefe ulatn sylemekmmkndeildir4.nkbazl kelerce terr olarak grlen bir olgu baka lkeler tarafndan iddet, isyan veya gerilla sava,biretnikgrubunkurtulumcadelesi, dk younlukta sava olarak alglanmak tadr. Ayrca, terrle siyasi su kavramlar da i ie girmi kavramlar olduundan, lkeler farkl tehis koymaktadrlar. Bu tehiste lkelerin,ekonomik,siyasiveaskerikarlar nemliroloynamaktadr.Birterrist,sui ledikten sonra yurtdna kamakta, gidilen
4

TahsinFendiolu,UluslararasBelgelerdeTerrizm, 1.MilletlerarasDouveGneydouAnadoludaG venlikveHuzurSempozyumuBildirileri,Elaz,Frat niversitesiYaynlar,2000,s.760. UluslararasSzlemelerdeTerrizm, http://www.egmgov.tr/temuh/terorizm7.htm

Pulat Y.Tacar, Terr ve Demokrasi, stanbul: Bilgi Yaynevi,1999,s.30.

Number18,2006

RehaYlmaz

lke, su kendi lkesinde ilenmedii iin, suu, siyasi su olarak kabul ederek, her hangibiryarglamayapmamaktavesuluyu iade etmemektedir. nk uluslararas hu kukagresiyasisulardaiadeyoktur. Yukarda anlatlanlar nda Ermenilerin 1800lyllardabalayanfilleriterrizminher trl unsurunu tadn, ve terrizmin ku rulu geliim ve netice aamalarn gerekle tirdiklerinigrmekmmkndr.Ermenilerce farkl bir ok sebep arkasna snlsa da ula lmak istenen ama, kullanlan metotlar ve tesirleriErmenifaaliyetlerininakbirekilde terrolduunugstermektedir.

TerPetrosyan,anailkelerinibelirlediiByk Ermenistan Projesini hayata geirmek ama cylaDalkKarabameselesinialevlendirmi ve 1987 ylndan itibaren Ermenistandaki AzerbaycanTrklerininsrgn(deportasiyas) edilmesiylesonulananprojenindebamima rolmutur.HattaO,DalkKarabanAzer baycandanayrlarak Ermenistana balanma samacylaubat1988deKarabaKomitesi ninkurulmasndanemliroloynamtr6. Partileme srecinde, Mays 1990 seimlerin de en fazla oyu toplayan ve 4 Austos 1990 tarihinde Ermenistan Yksek Sovyet Bakan seilenTerPetrosyan,Cumhurbakanlsei mini kazandktan sonra, 1991 yaznda Erme nistannbamszlnilnetmitir.21Aralk 1991tarihindeAlmaAta(Almat)Deklarasyo nunuimzalayarakBamszDevletlerToplu luuna katlan Ermenistan, 1992 banda da AGT ve Birlemi Milletlere ye olmasna karn, ayn dnemde, Ermenistan, uluslar aras antlamalar, kendi ykmllklerini, Helsinki ve AGT ilkelerini ineyerek, Azer baycan Cumhuriyetine bal bir zerk blge olan Dalk Karaba fiilen igal etmitir. galindetesindeburadakiAzerbaycanTrk lerinekarakbirsoykrmuygulamtr7. TerPetrosyan, 1990 seimlerindeki ilk deme cinde, uluslararas kurululara, szde 1915 Soykrmn tanmalar arsnda bulunmu tur. Bu demeci Ermeni lobisinin desteini de arkasnaalarakciddibirfaaliyetatakizlemi tir.BuerevedeTerPetrosyan,8Austos1994 tarihinde, ABD Bakan Bill Clinton Beyaz Saraydaziyaretetmitir.Toplantyakatlanlar arasnda, Tanak Partisi liderleri ile Ermeni kilise mensuplarndan Papaz Rafael Andon yan, Bapiskopos Mesrob Acyan, Bapisko pos Hayag Barsamyan ve Bapiskopos Vahe Hovsepyanyeralmlardr.Buradakonuulan arlklkonular,TrkiyeninveAzerbaycan n Ermenistana kard glkler ile szde
6

II.ErmeniTerrnnAnalizi
1. TrkiyeveAzerbaycanTopraklarnda BykErmeniDevletiKurmaAmac Buamancdevletlercekullanlmvebir ok defa bu amac elde etme imkanna sahip olmalarna ramen yine byk devletlerce engellenmilerdir. 1800l yllarda bir macera olarak balayan Hazardan Karadenize ve AkdenizeuzananBykErmenistanProjesi Ermenistann Sovyetler Birliinden ayrldk tan sonraki ilk cumhurbakan Levon Ter Petrosyan tarafndan yeniden ortaya atlm tr.HalepdoumluolanTerPetrosyannge miivednceleri,SSCBdnemindelkede faaliyetgsterenteksiyaspartiolanErmenis tanKomnistPartisininilkelerinedayanmak tadr. Kald ki, Ermenistan Komnist Partisi, 1993 ylndaadn Ermeni DemokratikPartisi olarak deitirmi, Dalk Karaban bam szlnn dnyaya kabul ettirilmesi ve Tr kiye snrlar iinde kalan topraklar ile ilgili iddialar, partinin ideolojik ilkeleri olarak ka buledilmitir.Budaunugstermitirki,SSCB zamannda halklarn kardelii esasna daya nanSovyetkomnizmininanakurumlarolan Komnistpartisinibileamalardorultusun dakullanmlardr5.
5

BykErmenistanHayali, http://www.ermenisorunu.gen.tr/turkce/teror/hayal.html 07.01.2007.

1989 Kasmnda ad deitirerek Ermeni Mill Hare ketiadnalmtr. TheTragedyofNagornoKarabakh,Ankara1993,s.13, 1516.

JournalofQafqazUniversity

UluslararasTerrizmveErmeniTerrnnAnalizi

Ermenisoykrmnntannmasolmutur8.Ter Petrosyann ABD ziyareti, dikkat ekici ol mutur. nk son on yl iinde, bir ABD Bakan tarafndan ilk defa byle bir toplant yaplmtr.Ayrca,birABDBakanileErme ni liderleri arasnda szde Ermeni soykrm nntartlmas,yenibirdurumolarakdeer lendirilmitir. Bu amaca ynelik olarak Ermenistan devleti TrkiyeninveAzerbaycanntoprakbtnl n tanmam, hatta Anayasa ve kanunla rndaDalKarabanErmenistannbirpar as olduunu ifade eden dzenlemelere ve Parlamento kararlarna yer vermitir. Bugn de Ermeni yetkililer bu hususu uluslar aras toplant,konferansyadagrmelerdesrarla dilegetirmektevednyakamuoyundabuko nudaciddibirpropagandadabulunmaktadr. 2.AmalarnaUlamaYolu:TerrDalgalar Her frsattan yararlanarak Trkiyeyi istikrar szla srklemek ve szde igal altndaki Ermeni topraklarn kurtararak Bamsz Byk Ermenistan kurmay amalayan Er meniterrtekilatlar,bugnErmenistandev letinin de desteini arkasna alarak, farkl alanlardavecorafyalardaterrfaaliyetlerine devametmektedirler9. Amalarngerekletirmekiinterrrgtle rinkullandrgtlenmeeylemveneticegibi hertrlaamadanistifadeedilmitir.Buko nuda zellikle etnik arndrma ve soykrma mracaat etmilerdir. zellikle 20.yy evvelle rinde ve sonlarnda Trkiye ve Azerbaycan topraklarndabupolitikaacmaszcauygulan mtr. 19061922 yllar arasnda Anadoluda veKafkaslardaErmenilertarafindanTrklere uygulanan soykrmda ldrlenlerin toplam says,517.955siAnadoludaolmakzeretop lam 1.100.000 kiidir10. Bunlardan sadece
8

30.000niVanda,30.000denfazlainsan1918 de Bakde, 64.500 bini 1920de Nahcvanda katledilmitir11. Trkiye zerine smrgeci emeller besleyen ngiltereveRusyanndesteiylekurulanTa nakveHnakkomitelerininlkeierisindeki kkrtmalarsonucundameydanagelenisyan ve katliamlar yan sra Ermeniler, 1905teki YldzSuikastiylesilahlterrmetodolojisinin ilk rneini vermilerdir. Sait Halim Paa, TalatPaaveCemalPaavebirokOsmanl grevlisini ve kendilerine destek vermeyen dierhalklardanvezellikledeErmenilerden birounuaynyntemleldrenErmeniler, uzun bir aradan sonra 1965 ylnda tekrar te rr metoduna dnmlerdir. 1970li yllarda ise ASALA sahneye km, 1984e kadar 42 Trkdiplomatnehitetmitir. Tanak ve Hnak rgtlerinin terr faaliyet lerininilkdalgadneminde(19051922)Erme niler arasnda terr zendirmi, gelitirmi, hazrlam,dahagenialanlarayaylmasnve hedeflerinineitlenmesinisalam,terrtim ve gruplar oluturmu ve yeni rgtlenme abalarnapsikolojikdestekvermilerdir.Bun lar iinde isminden en ok sz ettiren ve en acmasz Ermenistann Kurtuluu in Er meniGizliOrdusuolmutur12. PsikolojikdesteiniHnaklardanalanASALA, insanlk d terr eylemlerine girimitir. Er meni terr, yurt dndaki Trk grevlile rine,temsilciliklerinevekurulularnaynelik silahl saldrlar eklinde ksa zamanda hzl birtrmangstererekyounlukkazanmtr. Bu dnemde, eitli Avrupa ve Dou lkele rinde zellikle Suriye ve Lbnanda sler ku ran Ermeniler, Kbrs Rumlar ve Yunanistan ile ibirlii iine girerek eylemlerini hem e itlendirmihemdeyaygnlatrmlardr.

TheArmenianReporter,13.8.1994.(alnt: www.ermenisorunu.gen.tr) Ramiz Sevdimaliyev, Terrrizm Kak Asnovnoy Atribut Vnutrenney Politiki v Armanii I, Journal of QafqazUniversity,16Fall2005,s.39. http://www.ermenisorunu.gen.tr/turkce/katliamlar/ index.html16.02.2004.

11

Genibilgiiinbaknz,AzerbaycanBelgelerinde ErmeniSorunu(19181920),Ankara,T.C.Babakanlk DevletArivleriYaynlar,2001,s.6,7,1119,26,27,58 69,7279. KamuranGrn,ErmeniDosyas,Ankara,TrkTarih Kurumuyaynlar,1983,s.128134.

10

12

Number18,2006

RehaYlmaz

Ermeniterrrgtleri,ddnyanntepkileri zerine 1980li yllarda taktik deitirerek, PKK terr rgt ile ibirliine girmilerdir. 1984 ylnda PKK sahneye itilmi ve ASALA endeksliErmeniterrgeriplanaekilmitir. Bu erevede, PKK, 2128 Nisan 1980 tarihini Kzl Hafta olarak ilan etmi ve 24 Nisan tarihini szde Ermenilerin katledilme gn olarak anarak, toplantlar yapmaya balam tr. 8 Nisan 1980 tarihinde Lbnann Sidon kentinde PKK ve ASALA terr rgtleri or tak basn toplants dzenlemiler ve toplant sonucubirdeklarasyonyaynlamlardr.An cakbuolayntepkiekmesizerineilikilerin illegalalandagizliolaraksrdrlmesikarar latrlmtr13. Toplant akabinde, 9 Kasm 1980 tarihinde StrazburgTrkBakonsolosluuna,19Kasm 1980 tarihinde ise Roma Trk Hava Yollar brosuna ynelik olarak dzenlenen sald rlar, PKK ve ASALA terr rgtleri tarafn dan ortaklaa stlenilmitir. Blc terrist Abdullah calan, Ermeni Yazarlar Birlii ta rafndan Byk Ermenistan hayali fikrine olan katklarndan dolay onur yeliine se ilmitir.ErmeniHalkHareketininbnyesin de, bir ok Avrupa lkesinde olduu gibi bir KrdistanKomitesioluturulmutur. 4 Haziran1993 tarihindeErmeni Hnak Par tisi, ASALA ve PKK terr rgt mensupla rnn katlmyla Bat Beyrutta bulunan PKK terr rgt merkezinde bir toplant yapl mtr. 69 Ocak 1993 tarihlerinde Beyruttaki iki ayr kilisede dzenlenen ve Lbnan Er meni Ortodoks Bapiskoposu, Ermeni Parti yetkilileri ile 150 gencin katld toplantlar da, PKK terr rgt ile yaplan mcadele kastedilerek; Trkiyede i sava devam ede ceine, Trk ekonomisinin sfr noktasna ge lerek,vatandalarnbakaldracaklardilege tirilmitir. Buna bal olarak, Trkiyenin b lnerekvebirKrtdevletikurulaca,Erme nilerinKrtlerleolanilikileriniiyibirekilde
13

yrtmeleriveKrtlerinmcadelelerinidestek lemelerigerektiikonulardilegetirilmitir14. Sovyetlerin son dneminde Bat Azerbaycan topraklarnda etnik temizlik operasyonuna15 balayan vebaaryla tamamlayan Ermeniler, Sovyet sonras boluktan yararlanarak Mer kezi Azerbaycan topraklarnda terr olaylar na balamt. Bu terror dalgasnda binlerce Azerbaycan insannn ldrlmesi yansra, Bak metrosunun bombalanmas, eitli ta ma aralarna ynellik saldrlar, Azerbaycan devletgrevlilerinitayanhelikopterind rlmesigibibirokolaygerekletirmi,sivil halkarasndakarklkkarmlardr. Terredayalbupolitikannennemlihalka sn Hocal katliam oluturmutur. 2526 ubat 1992de Sovyet ordusunun 366. moto rize birliklerinden aldklar yardmla Hocal ehri tamamen yaklm, 650 kii eitli iken celerleldrlmtr16.BuolayKarabaSava nn yaand blgelerde byk yank uyan drmvebykbirkorkuveendieyekaplan halk, bu olay takip eden ksa srede Karaba ve etraf blgeleri boaltlmtr. Neticede Er menilerbublgelerikolaycaigaletmitir. 3. TerrDahaEtkinKlmakin GelitirilenYeniMetodlar Kamu binalarnn igal edilerek yaklmas ya dapatlatlmasilkdefaErmenilercekullanlm tr.Kamubinalarnigalederekbombayerle tirmek ve belli talepleri karlanmad takdir deonlarhavayauurmaklatehditetmekyn temide1981Parisveya1983Lizbonolaylarile balamamtr.Butaktikilkolarak1896ylnda Ermeni terristlerce Beyolundaki Osmanl Bankasnnbaslmasylauygulanmtr17.
hsan Sakarya, Belgelerle Ermeni Sorunu, Gnkur. Ba smevi,Ankara1984,2.Bask,sh.439vd. 15 .Velizade,B.Muradov,ErmenistanAzerbaycanllar nnSoykrm,Bak:Genlik,1996,s.45vd. 16 Havva Memmedova, Hocal: ehitler ahitler, Bak 2003,s.30. 17 JorjdeMalavil,ArmenskayaTragediya1915(ter:Ayten Kazmova),Bak:Elm,1990,s.78; http://www.inaf.gen.tr/turkish/newsbul/20001004.htm
14

http://www.ermenisorunu.gen.tr/turkce/iliskiler/ gunumuz.html07.01.2007.

JournalofQafqazUniversity

UluslararasTerrizmveErmeniTerrnnAnalizi

AyrcaekolojikterrdezellikleKarabadaki ormanlara, topraa ve Kr ve Arasn kirletil mesiyoluylayineErmenilercekullanlmtr18. Bunlardanennemlisisivilhalkzerindeuy gulananaeitliikencevesoykrmdr.Gerek 20yy.balarndakiErmenifaaliyetlerindege rekse yzyln sonlarnda Karabadaki olay larnda yz binlerce insan ldrlmtr. Bu olaylardadikkatekenennemliolayacma szca ldrlenlerin ok byk ekseriyetinin savunmaszocukvekadnlaroluudur. Bu terr olaylarnn son dalgasnn yaand Hocalda dehet verici olaylar yaanmtr. Ermeniler insanlarn canl canl kafataslarn yzm, sa olarak ele geirdikleri insanlar sistematik bir ekilde ikenceye ve tbbi de neyleretabitutarak,insanlkdmuamelelere dolaysyla uluslararas szlemeleri ihlal et mitir. Ermenistan Devleti, son istatistiklere gre konserve organ nakli ihracatnda dnyada n sralarda bulunmaktadr. Bu organlar esir alnm insanlardan alnarak dier lkelere satlmaktadr19. Aradanyllargesedebuacgerekdeime mektedir. 19151918 yllar arasnda Dou Anadoluda ldrlen kadn ve ocuklarn grntlerini, Karaba mnakaasnn en nemli halkas olan Hocal katliamnda bul makmmkndr. 4. BatlDevletlerinSempatisi Berlin Antlamasnn imzalanmasn izleyen dnemde Ermeni sorunu iki ynde gelimi tir. Bunlardan ilki, Batl devletlerin Osmanl mparatorluu zerindeki bask ve mdaha leleri;ikincisiise,Anadolu,SuriyeveRumeli de yaayan Ermenilerin Anadolunun eitli yerlerinde, zellikle Dou Anadolu ve Kilik yada yeraltnda rgtlenmeleri ve silahlan malardr.
18

ngiliz ve Fransz hkmetleri Paris Andla masyla birlikte Ermenileri dorudan ilgi alanlarnaalmtr.BuAnlamayakoyduklar 9.maddegereiOsmanlhristiyanlarnkoru maya almlar ve bu maddeden istinaden Er menileri milli menfaatleri iin kkrtmaya ve blgede bamsz bir Ermeni devleti kurmak iin hukuki zemin hazrlamaya balamlar dr. Daha nce kendilerince herhangi bir problemi olmayan Ermeniler, bu Andlama ilebirandareformyaplmasgerekenbirhal ka dnmtr. Batl devletlerce Rusyay dengeleyebilmekiinnemlioranlardahuku kivemaddidestekverilmeyebalanmtr20. lk kkrtmalar Rusyadan gelmeye balam, Ruslarn bu tutumu ngiliz ve Franszlar Er menilerle daha ok ilgilenmeye sevk etmitir. Dou Anadoludaki ngiliz Konsolosluklar nnsayshzlaartm,ayrcablgeyeoksa ydaProtestanmisyonerlergnderilmitir21. BukkrtmalarsonucundaDouAnadoluda 1880den itibaren eitli Ermeni komiteleri kurulmayabalamtr.Ancak,yereldzeyde kalan bu komiteler, Osmanl ynetiminden ikayeti olmayan, bar ve refah iinde yaa yan Ermeni halknn ilgisini ekmediinden baarlolamamtr22. OsmanlErmenileriniieridekurulankomite ler yoluyla devlete kar harekete geirmek mmknolmaynca,bukezRusErmenilerine Osmanl topraklar dnda komiteler kurdu rulmas yoluna gidilmitir. Bylece 1887de Cenevrede sosyalist eilimli, lml militan Hnak, 1890da ise Tifliste ar, terr, isyan, mcadele ve bamszlk yanls Tanak Ko miteleri ortaya kmtr23. Bu komitelere, Anadolu topraklarnn ve Osmanl Ermeni
20

MuammerDemirel,ErmenilerHakkndangilizBelge leri(18961918),Ankara,YeniTrkiyeYaynlar,2002, s20vd. M.Kemalke,ErmeniSorunu,stanbul:zYaynclk, 1996.s.149150. Ariv Belgelerine Gre Kafkaslarda ve Anadoluda Ermeni Mezalimi I (19061918), Ankara, Babakanlk DevletArivleriyayn,s.XI. ke,150vd.

21

Sevdimaliyev, Terrrizm Kak Asnovnoy Atribut VnutrenneyPolitikivArmaniiII,JournalofQafqaz University,16Fall2005,s.47. Sevdimaliyev, Mejdunarodny Terrorizm Globalnaya ProblemaSovremennostti,Bak:Elm,2004,s.157vd.

22

19

23

Number18,2006

RehaYlmaz

lerinin kurtarlmas hedef olarak gsteril mitir. stanbulda rgtlenen ve Avrupa devletleri nin dikkatlerini Ermeni meselesine ekerek Osmanl Ermenilerini kkrtmay hedefleyen Hnaklarn balatt ayaklanma giriimleri ni, aralarnda siyasi mcadele balayan Ta naklarnki izlemitir. Bu ayaklanma giriim lerinin ortak zellikleri; Osmanl lkesine d ardangelenkomitelerceplanlanmveyn lendirilmi olmalar ile rgtlenme faaliyet lerindeAnadoluyayaylanmisyonerlerinb ykkatksnnbulunmasdr. lk isyan 1890daki Erzurumda gereklemi tir. Bunu, yine ayn yl meydana gelen Kumkapgsterisi,189293teKayseri,Yozgat, orum ve Merzifon olaylar, 1894te Sasun isyan, Babali gsterisi ve Zeytun isyan, 1896da Van isyan ve Osmanl Bankasnn igali, 1903te ikinci Sasun isyan, 1905te Sul tan Abdlhamide suikast giriimi ve nihayet 1909da gerekleen Adana isyan izlemitir. Osmanl kaytlarna bakldnda bu isyanla rn tamam ngilizlerin himayesinde gerek letirilmitir.Buisyanlardansadece19141915 yllarndagerekleenMuolaylarnda20.000 Trk, Ermenilerce hunharca katledilmiler dir24. Ayn dnemde 1905 ve 1920 yllar ara snda Azerbaycann Baku, amah, Guba, Karaba blgelerinde yine Rus askerlerinin destei ile byk katliamlar yaparak binlerce insanmznkatlinesebepolunmudur25.ngi lizlerin yardmyla Bak ehrini ele geiren Ermeniler, sadece burada 25.000 Trk ahaliyi katletmilerdir26. Ancak kendilerine muhtari yetvaadedenRuslarnbuszlerinitutmakni yetlerini, hatta Ermenisiz Ermenistan kur mayaynelikalmalarnfarknavaranalda
24

tlmErmenilerksasredearketmiveRus larakarcephealmaklakalmamksasreli de olsa Osmanl birliklerine geenlerde ol mutur27. syanlarn Osmanl kuvvetlerince bastrlma s, dnya kamuoyuna propaganda maksatl olarakMslmanlarHristiyanlarkatlediyor mesajyla yanstlm ve Ermeni sorunu gide rekuluslararasbirsorunniteliikazanmtr. Nitekim, dneme ait ngiliz ve Rus diploma tiktemsilciliklerininraporlar,Ermeniihtilal cilerin hedefinin karklklar kararak Os manllarn karlk vermesini ve bylece ya banc lkelerin duruma mdahalesini sala makolduunukaydetmektedir28. teyandansmrgecidevletlerindiplomatik temsilcilikleri Anadoluya dalm Hristiyan misyonerler ile birlikte Ermeni propaganda snnBatkamuoyunailetilmesindevebenim setilmesindebykroloynamlardr. Batl devletler Ermenilere vaaddettiklerini yerine getirebilmek iin ya cani terristleri korumak ya da dorudan kendileri onlara zemin hazrlamak yoluyla Ermenilere destek vermitir.RuslarnI.DnyaSavandaErme nileri kendi emirleri altnda toplayarak lm taburlar olarak kullanmalar, II. Abdulhami de suikast dzenleyenlerin ngiliz gemilerine binerek lkeyi terk etmeleri, Orly katliamna katlanlarFranszadlimakamlarncaokcz zi bir ceza verilmesi29, Musa Da olaynda yineterristlerinngilizveFranszgemileriyle Lblana tanmalar, Hocal soykrmn ger ekletirenlerin bunu Rusyann kanatlar al tnda yapmalar bu konuya gsterilecek en barizrneklerdir. Bu gn de Ermenilerin Karaba mnakaa sndaAzeriTrklerineyaptklarngrmezlik tengelenBatldevletler,gereklemediide falarca kendilerine ispat edilen szde Ermeni

Ermeni, Terr Gruplarnn nsanla Kar Cinayetleri (1921Asrlar),Editr.R.Mustafayev,Bak:Elm,2003, s.293294. HocalFacias,http://members.fortunecity.com/ azerbaycan/hocali.html24.03.2005. L. Ramsden Hartill, Bir Ermeninin Anlarnda Azer baycanOlaylar(19181922),stanbul:Kastayaynlar, 1990,s.191.

25

27

26

MirYagub,KafkaznProblemleri,Bak:Azerbaycan neriyat,1996,s.44. ke,s.107114. http://www.inaf.gen.tr/turkish/newsbul/20001004.htm

28 29

JournalofQafqazUniversity

UluslararasTerrizmveErmeniTerrnnAnalizi

soykrmnsrarlaTrkiyeyesiyasibasklarla kabul ettirmeye almaktadr. Bu da Ermeni sorununun blgeyi denetimleri altna almak isteyen Batl devletlerin siyasi menfaatleri iinkullandklarngstermektedir. 5. KendilerineDestekVermeyenErmenileri YoketmeSiyaseti Komitac Ermeniler sadece Trkleri katliama tabi tutmakla kalmam, ayn zamanda du rumlarndan phelendikleri ve Trklerin ta rafn tuttuunu dndkleri Ermenilere de eitlizulmleryapmlardr. 1890 Temmuzundaki Kumkap gsterisinden sonra Hnak Komitesi, durumlarndan p helendii, hkmet taraftar kabul ettii Er menilere suikastlar uygulamaya balamtr. Bu erevede Avukat Haik, 15 yanda Armenak adnda bir Ermeni tarafndan l drlmtr. Gedikpaa Kilisesi vaizi Dacad Vartabet paralanmtr. Ruhani Meclise ye seilen Mampre Vartabet, hkmete ajanlk ettii iin suikasta uram ve yaralanmtr. ErmenilerAnadoludafaaliyetlerinisrdrr ken bir taraftan da stanbulda kendilerine yz vermeyen dinda Ermenileri katlediyor lard. Avukat Haik, Gedikpaa kilisesi ba papaz Dacad Vartabet, tccar Karagzyan, kandilciOnnik,ApikUncuyan,polismemuru Markar,MeclisiruhaniyesiMampreVarta bet,HacDikranMgrdcTtncyanErmeni eteciler tarafndan katledilen yzlerce Erme nidensadecebirkadr30. Sadece19151918yllararasnda56sErmeni muhbirlere, 32 tanesi politik sebeplerden do layRusveTrkyetkililerine;7veya8tanesi antajclara;5tanesitefecilereve23taneside bilinmeyen sebeplerden dolay rastgele kii lere yneltilmi 105 politik suikast dzenlen mitir. Bu saylar Tiflis ve Bakude ayrca DouErmenistanblgeleriileOsmanlmpa ratorluunun Van ve evresini kapsamakta

dr31.AyrcakendilerinidesteklemeyenErme nidinadamlar,politikaclargazetecilerdebu terror dalgasndan etkilenmi ve istenen des teivermeyenlerErmeniterristlerceldrl mlerdir. Bu olay en iyi yanstan olay ABDde yaan mtr. 24 Eyll 1933te Ermeni terristlerin iddialarnn doruluunu Kabul etmeyen ve desteklemeyen Amerika Ermeni Kilisesi Ba piskoposu Leon Tourian, New Yorkdaki Er menikatedralinebirayinidareetmekiingel diinde,Ermeniterristlertarafndansuikaste urad. Tourian krsye kmak zereyken yzlerce kiinin gz nnde yolunu kesen Ermeni terristler tarafndan baklanarak l drld. Cemaatten hi kimse terristlerden birinibiletanmayacesaretedemedi.BirTa nak hcresine bal olan 9 kiinin durumas srasnda iddia makamnda bulunan New York blge savcs, Kilisede bulunanlardan kimsenin suikastlarn aleyhine ahitlik yap maya yanamamas hususunu yle aklar: Polisler,buesrarengizcinayettemoralbozu cu bir sessizlik duvar ile karlatlar. Erme niler ya katillerle kozlarn kendi aralarnda paylamak istiyorlar veya bildiklerini syle menin kendigvenlikleri asndan epey teh likeliolduunainanyorlard32. Yukarda bahsedilen yine katlanlar 1915 1918 yllar arasnda Ermeni terristlerce l drlen 105 kiiden 56snn muhbirler ol duunu gsteren istatistii belki grmemi lerdi,amaaktarlmakistenenmesajgayetg zelbirekildekavramlard.Terristleraley hine konuan herkes lecekti. Bu mesaj son dnemde de deimemitir. stanbuldaki Kapal arya giriilecek saldry CIAya bildirenbiriAmerikalikiErmeniyiASALA, Lbnandaidametmitir33.

31

Liberidian, 1983. (akt: http://www.inaf.gen.tr/turkish /newsbul/20001004.htm). Spectator,7Aralk1933(akt:http://www.inaf.gen.tr /turkish/newsbul/20001004.htm). Spectator,7Ocak1984,s.16.(akt:http://www.inaf.gen.tr /turkish/newsbul/20001004.htm).

32

30

Altan Deliorman, Trklere Kar Ermeni Komitecileri, stanbul1975,s.31.

33

Number18,2006

RehaYlmaz

Bukorkuperdesi,dnyadakiErmenicema atlerinin (Trk Ermenileri dnda) Ermeni terristlerinin faaliyetlerine kar tamamen sessiz kalmasn aklamasna ramen, Bat AvrupaveABDdekibiroksekinErmeninin, bir terorist saldrdan sonra kamuoyu tepki sinin akabinde terristleri destekler nitelikte beyanatlarvermesiniaklayamamaktadr. 6. ahitlerinYokedilmesi ErmenilerplanladklarBykErmeniDevleti Projesini,TrkiyeCumhuriyetininglenerek Kurtulu Savandan kmas ve Batl Dev letlerin Trkiyeyi menfaatleri gerei tercih etmeleri zerine gerekletirememitir. Bu nun zerine farkl bir politikaya ynelen Er meniler,Batlllarndayardmlarylayalanve iftiralarladolubirplanhazrladlar.Buplann hayata geirilebilmesi iin ncelikle bu plan bozacak insanlarn yani ahitlerin ortadan kaldrlmasgerekiyordu.BuerevedeBirinci Dnya Savann sonunda Ermeni Devrimci FederasyonuveyaTanaklar,JnTrkHk metinin eski yelerini bulup edip ldrmek iin Nemesis adl bir rgt kurdular. Bu rgtnilkkurban15Mart1921deBerlinde bircaddedeyrrkenvurularakldrlenes kiileriBakanTaltPaaoldu34. BundanksabirsuresonraeskiOsmanlD ileriBakanSaitHalimPaaRomadaAravir racya adl bir Ermeni tarafindan katledil di35. Drt ay sonra da irakyan Aram Yerga ruan adl bir su orta ile beraber yeni bir suikast daha dzenlendi. Bu seferki kurban lar 17 Nisan 1922de Berlinde vurulan eski JnTrkyetkililerindenBahattinakirBeyve CemalAzmiBeyidi36.Bundanbirkaaysonra Cemal Paa iki Ermeni tarafndan Titliste ldrldvesuikastlerdevametti. 7. TerrdeDevamllk Ermeni terr dnden bugne devam eden bir devamllk arzetmektedir. Bugn gelinen noktadageleceeyansyacagrlmektedir.
http://www.inaf.gen.tr/turkish/newsbul/20001004.htm) 35 Aravir racyan, Bir Ermeni Terristin tiraflar, stanbul:Kastayaynevi,1997,s.177. 36 racyan,s.267.
34

Ermeni terr dalgasnn tekrarnda kilisenin vebasnndesteiilezincirlemebirpsikolojik etkileim szkonusudur37. Bunun neticesinde her nesil gelecek nesle krlmaz bir intikam zehirialamaktadr. Temelinde byk Erme nistanhayaliyatanveemperyalistdevletlerce desteklenerekiirilensoykrmiddialarplan l olarak gelecek nesillere tanmaktadr. Bu nedenle her nesil terrist bir ruhla yetitiril mekte ve eitilmektedir. Bu ekilde yetitiri lennesillerdmanlarnnzayfvekorumasz ann beklemekte ve bunu yakaladklarnda aldklareitimintatbikatnyapmaktadr. Bunu Bat Azerbaycandan topraklarnda gr mek mmkndr. Bugn bu topraklarda Azerbaycan Trkne ve medeniyetine rastla makmmkndeildir.Zirabublgedeterr dalgas1905debalamtr.arlkRusyasnn blgedeki etkinliinin azalmasn frsat bilen Ermeniler blgedeki Azerbaycan Trklerini ldrmeye ve zor ve bask ile blgeyi terket meye zorlamtr. Bunun sonucunda binlerce insane blgeyi terkederek daha gvenli olan iblgelere,Gence,Nahvan,Kazakblgele rine g etmitir38. kinci Merhale ise 1918 1920 yllar arasnda gereklemitir. Bu d nemde BAt Azerbaycan topraklarnda takri ben500bindenfazlaAzerbaycanTrkyaar ken, Ermenilerce uygulanan etnik temizlik bask ve terror faaliyetleri sonucunda bu bl gede%30civarndahalkazalmtr39. Bublgedekincterrordalgas19481953 yllararasndayaanmtr.BudnemdeSov yetyetkililerinikkrtarak,blgedekiTrkle rinTrkiyeileibirliiyapabileceiiddiaedil mitir.BununsonucundablgedekiTrkaha liSovyetBakanlaruras23Aralk1947tarihli bir kararyla Merkezi Azerbaycana mecburi getabitutulmutur.Bukararerevesinde
37

SamuelA.Wims,Ermenistan:TerrcHristiyanlke ninsrlar,(ev:ZeydullaAayev),Bak,2004,s.19. Geni bilgi iin baknz. M.S. Ordubadi, Kanl ller, Bak,1911. Memmedov,S.Esedov,Ermenistan Azerbaycanllar ve Onlarn Ac Taleyi, Bak: Azerbaycan Neriyat, 1992,s.31.

38

39

10

JournalofQafqazUniversity

UluslararasTerrizmveErmeniTerrnnAnalizi

Trkiyesnrnayakn100.000binAzerbaycan Trkblgedenkartlmtr40. BAt Azerbaycandaki Drdnc terr dalgas ise 1987 ve sonras yllarda gerekletirilmi veblgeTrklerdentamamentemizlenmitir. Takriben350bindenfazlainsaneetniktemiz lie maruz braklrken, bu insanlarn ekono mik varlklarna el konulmu, herhangi bir haktaleplerineimkanverilmemitir.Btnbu olanlaraseyircikalanSovyetynetimibirba kma Ermenilerin programl bir ekilde al masna yardmc olmulardr. Ermeniler iin bu kutsal bir sava anlam tamakta ve bu nedenledeldrmeden,gaspa,yamadani kenceyekadarhertrlyolunkullanmm bah grlmekte idi41. Bu program erevesin de 600 dnm araziye, 210 bin civarnda b ykba,577bincivarndakkbahayvana, 3 bin traktre, 4600 kamyona, 2 milyon met rekareevsahasna,binlercekovanar,onlarca retmeiftliineelkonulmutur42. Meseleye genel olarak bakldnda Ermeni terrnn 1800l yllarda balayan, uygun zemin bulduu I. Dnya Savanda eylem aamasna geen, deien artlara gre yeni denrgtlenenveemperyalistgleriarkas naalarak1970liyllardayenidenhortlayanve nihayet Sovyetlerin dalma srecine girdii 90l yllarda Karaba ve evresindeki Azer baycantopraklarnigaledereksondarbesini vuran bir sretir. Bu srecin belirli periyot larla tekrar aslnda tesadf deildir. Zira Er meniler terristleri ocuklara kahraman ola raktantmakta,onlarnadlarnokullarnacad delerine vererek toplumsal bir kabul sala makta, bu ekilde Trk dmanlyla besle nen genler tarifsiz bir kinle yetimektedir. Kuluka dnemi olarak adlandrlabilecek bu dnem Ermeni lobisininin karlksz ve ka ytszmalidesteiylebeslenmektedir.

uanErmenileroyalamatakdikleriylevesoy krmyalanlaryladnyakamuoyunumegul etmekte ve yeni terrist faaliyetler iin yeni bir jenerasyonu oluturmaya ynelik kuluka dnemini yaamaktadr. Ermeniler bu kulu ka dneminde bir yandan soykrm yalanla ryla kendisini masum gstermeye alrken, dieryandanigaledilenAzerbaycantoprak larndauyuturucumaddeyetitiriciliiveti careti yaplmakta43, silah ticaretini ynlendir mekte,blgedekidoalzenginliklersklerek satlmakta, ekolojik denge bozulmakta ayrca kltreldeerlertalanedilmektedir44. SonuveTeklifler Tarihi hayallerini geekletirmek iin zelde Kafkasyada,geneldednyannbirokblge sinde insanlara byk ac ve eziyet veren Ermenifaaliyetlerininanaliziyapldnda,bu hareketlerinarkasndaemperyalistdevletlerin olduu grlmektedir. Tarihi menfaat sava larndaErmenilerdenistifadeetmeyidnen ve bu amala onlar kkrtarak blgesel bir dmanlasevkedenler,bugnbirkezdaha menfaatleri iin Ermenileri kullanmakta ve szdesoykrmiddialarngndemetamak tayadatattrmaktadr. Tarihboyuncakullanlmveyaptklarylain sanln hain ve sahtekar milleti olarak anla gelenErmenileremperyalistdevletlerinemel lerine kurban olmakta ve bir tetiki anlay yla hareket etmektedirler. Bu amala blge deki komularnn zayf anlarn kollamakta ve ellerine geen her frsatta topraklarn ge niletmeklekalmamaktaaynzamandablge selbiretniktemizlikoperasyonunagirimek tedir. Bu uygulamalar tarihi bir gemie sahiptir. Blgedeki lkelerin gl olduu anlarda beklemedneminegirenancaknlenemezbir

43 40 41

Sevdimaliyev,Mejdunarodny...,221vd. EypZenginVefaeddinbayev,KltrVarlklarnn Sava Srasnda Korunmas: Ermenistan gali Altn daki Azerbaycan Topraklarnda Durum, II(2) Gz / Autumn2000,285297.

Memmedov,Esedov,s.4849. Ermenistan: Mbarizenin yirmi Ay, Erivan: EAH ner,1989,s.15. Memmedov,Esedov,s.68.

44

42

Number18,2006

11

RehaYlmaz

dmanlklabeslenennesilleryetitirenErme niler, uygun ortamn domasyla birlikte ha reketegemekteveterrhareketleriyleama larngerekletirmeyealmaktadrlar.1800 l yllarda balayan bu terr dalgas, 1905 1918de Osmanl lkesinde ve arlk Rusya yaaitKafkasyatopraklarnda,1937liyllarda Sovyetlkesinde,1970liyllardatmdnya da, 1987 sonrasnda Azerbaycann Karaba blgesinde periyodik olarak devam etmitir. Dikkat ekici olan bu terr dalgalarnn ev vellerinde hep bir hazrlk dnemi geirilmi ve bu dnemde ocuklar terristlerin kahra manlklarveblgehalknncaniliiylebeyin leri ykanm ve kar konulmaz bir kin ve nefretle yetitirilmitir. Neticede de her biri yenibirterristolarakyetitirilmilerdir. Dier taraftan gerek ara dnemlerde gerekse terr dalgalarnn yaand zaman sresinde mutlaka bir Batl devletin korumasna sn mlar, onlarn imkanlarndan istifade etmi lerdir. 19051918 yllar arasnda yaanan olaylarda nce Rusya daha sonra ngiltere ve Fransa Ermenileri korumas altna alm, on larn terr faaliyetlerini kolaylatrmak iin Osmanl Devletine devaml olarak bask yap mlardr. 1970l yllardaki ikinci dalgada bata Fransa olmak zere Batl devletlerin, terrist Ermenileri korumak adna byk bir aba gstermiler. Orly olaynda yakalanan larn Fransz mahkemelerince olduka komik cezalara arptrlmalar bunun en ak rne idir. Yine 1987 sonrasnda Ermenistanda ve Karabatopraklarndayaanansonuncuterr dalgasnda nce Sovyet ynetiminin sonra Rusya Federasyonu idareci ve askerlerinin ak bir ekilde destei grlmtr. Hocal Soykrmna dorudan doruya Rus birlikle rinin katlm Karaban igali Rus askerleri nin katlmas, Rus ara gerelerinin kulland rlmasbunarnekolarakgsterilebilir.Kara ban igali sonrasnda ortaya kan illegal durumuunutturarakkabullendirmepolitikas isedorudandoruyaFransa,RusyaveABD nin bakanln yapt AGT komisyonu ta rafndanyrtlmektedir.

BugngelinennoktadaarkasnaBatldevlet lerin desteini alan Ermeniler, uzlamaya ya namamakta ve problemin uzatlmasn bi linli olarak tevik etmektedirler. Paralelinde dekontrolszblgeolarakkabuledilenDa lkKarabadasilahticareti,uyuturucumad de ieren bitkileri yetitirme, organ ticareti gibiterrnfarkltrleriniyerinegetirmekte dir. Bu blgede uluslar aras terr rgt El Kaidenin saklanmasnda Ermenilerin nc lkyaptveonlarlabirlikteErmeniterrist lerininyetitirildiisondnemdekamuoyun da sk sk dile getirilmektedir. Bunlar Erme nilerin tarihi hayalleri olan Byk Ermenis tan projesini gerekletirmek iin ciddi yeni bir terr dalgasna hazrlk yaptn gster mektedir. Bu nedenle yeni bir Ermeni terrne maruz kalmamakiinhazrlklolmakveErmeniya lanlaryla dnyann uyutulmasna son ver mekzorunlubirhalalmtr.Ermenilerekar insanlkdfaaliyetlerlekarlkvermekTrk milletinin tarihi zellikleriyle badamayaca ndan,Ermenibarbarlnakartedbiralma zorunluluuvardrvebutedbirleriaadaki gibisralamakmmkndr. 1. Ermeni sorunundan en ok etkilenmi milletolanTrklerinenbyksorunukendi lerine yaplanlar ok abuk unutmasdr. Bunun nnn alnmas iin Ermeni sorunu eitimprogramhazrlanmalveuygulamaya konulmaldr.Buprogramerevesinde: a. Orta okul ve lise seviyesinde tarih, coraf ya, dil, edebiyat gibi ders kitaplarnda tm detaylarylakonununelealndmfredatlar hazrlanmalvekitaplatrlmaldr. b. Ayrcasilsileseminervekonferanslarlabu konuliseveniversitegenliiningndemine tanmal, niversite talebelerinin kongreleri gerekletirilmelidir. c. Tarih, eitim, siyaset, hukuk, ekonomi, ekoloji, gibi sahalarda yksek lisans ve dok tora seviyesinde yaplacak almalarda daha ok bu problemin halline ynelik konulara

12

JournalofQafqazUniversity

UluslararasTerrizmveErmeniTerrnnAnalizi

ynelinmelidir.Bualmalarbilimdnyasna kazandrlmal ve nerileri deerlendirecek geni katlml bir bilim kurulu oluturulma ldr. d. Basnyaynorganlarndagennesleyne lik programlar hazrlanmal ve bu sorunun hertarafltartlmassalanmaldr. e. Orta ve yksekretimde bu alanda faali yet gsteren renci kulp ve dernekleri ku rulmal,mevcutolanlarcesaretlendirilmelive tevikedilmelidir. 2. AzerbaycanveTrkiyedebusahadafaali yetgsterenbilimadamlararasndabirileti imakurularak,ortakprojelergelitirilmeli vefaaliyetleryrtlmelidir. 3. zelde Trk devletlerinin genelde tm dnya devletlerinin bu konudaki bilgilerinin arttrlmas amacyla farkl dillerde Radyo ve Televizyon programlar yaplmaldr. Bunun iin TRTTrk ve Int kanallarndan istifade edilmelidir. 4. nternet ortamnda iki tr mcadeleye gi riilmelidir. Bunlardan birincisinde, Ermeni leriniddialartaranarakdosyalanmalvebun lara cevap verilmeli; dierinde ise kendi tezlerimiz nda internet sayfalar ya da homepageler hazrlanp, istifadeye sunulmal veherortamdabunlarntantmyaplmaldr. Buekiplerarasndadakoordineyisalayacak bir st kurul oluturulmaldr. Bu sahada gnll ekiplerin oluturulmas salanmal, mevcut sayfalar oluturulacak yap ierisinde yenidengzdengeirilmelidir. 5. Ermenilerin igal ettii topraklarda ya da batldevletlerdeattheradmtakipedecek bir a kurup bunlar tasniflenmeli bilgi sava nda kullanlmak zere ilgili birimlere inti kali salanmaldr. Bunun iin iki lke istiba rattekilatlarnnibirliiarttr. 6. Ermenileri destekleyen devletlerde kamu oyu olutucu nitelikte almalar yaparak, bu kanallar kullanp ilgili hkmetler zerinde baskoluturmaksuretiyleErmenilereverilen destee son verilmesi salanmaldr. Bunun

iin spesifik almalara girilmeli hatta sivil baskaralarndagrevli olanlarla birebir te masa geilmeli. Hi olmazsa posta yoluyla zeladreslerinegereklerianlatankitap,dergi yadaenazndanbrorlerulatrlmaldr. 7. AzerbaycanveTrkdevletlerininkonuyla ilgili resmi kurumlar arasnda egdm ma sas oluturulmal ve yukardaki almalar maliyeletirecekvakfvefonlarkurulmaldr. Netice de mcadele tm halka yaylmaldr. Analarocuklarnyetitirirken,babalarterbi ye verirken, retmenler rencilerini bilgi lendirirken, idareciler memurlara, iverenler iilerine, her ne maksatla olursa olsun ya banc lkelere giden her bir vatanda kendi misyonundaErmenimeselesininingereky zn mutlaka anlatmaldr. Ermeni vaheti gelipirkinyznbirkezdahagstermeden bizbuvahetesonvermeliyiz.
KAYNAKA
1. Ariv Belgelerine Gre Kafkaslarda ve Anadoluda ErmeniMezalimiI(19061918),Ankara,Babakanlk DevletArivleriyayn,1995. 2. AzerbaycanBelgelerindeErmeniSorunu(19181920), Ankara,T.C.BabakanlkDevletArivleriYaynlar, 2001. 3. DELORMAN,Altan,TrklereKarErmeniKomite cileri,stanbul1975,s.31. 4. DEMREL, Muammer, Ermeniler Hakknda ngiliz Belgeleri(18961918),Ankara,YeniTrkiyeYaynlar, 2002. 5. Ermeni,TerrGruplarnnnsanlaKarCinayetleri (1921Asrlar),Editr.R.Mustafayev,Bak:Elm,2003. 6. Ermenistan: Mbarizenin yirmi Ay, Erivan: EAH ner,1989. 7. FENDIOLU, Tahsin, Uluslararas Belgelerde Ter rizm,1.UluslararasDouveGneydouAnadolu da Gvenlik ve Huzur Sempozyumu Bildirileri, Elaz,FratniversitesiYaynlar,2000. 8. GRN, Kamuran, Ermeni Dosyas, Ankara, Trk TarihKurumuyaynlar,1983. 9. HANLI,Hakan,Terrizm,http://www.teror.gen.tr/ turkce/makaleler/terorizm_hakan_hanli.html03. 12.2005. 10. HARTLL, L. Ramsden, Bir Ermeninin Anlarnda Azerbaycan Olaylar (19181922), stanbul: Kasta yaynlar,1990.

Number18,2006

13

RehaYlmaz

11. HocalFacias,http://members.fortunecity.com/ azerbaycan/hocali.html24.03.2005. 12. http://www.Ermenisorunu.gen.tr/turkce/katliamlar/in dex.html16.02.2004. 13. Liberidian,1983.(akt:http://www.inaf.gen.tr/turkish/ newsbul/20001004.htm). 14. MALAVL, Jorj de, Armenskaya Tragediya 1915 (ter: AytenKazmova),Bak:Elm,1990. 15. MEMMEDOV,.,ESEDOV,S.,ErmenistanAzerbay canllar ve Onlarn Ac Taleyi, Bak: Azerbaycan Neriyat,1992. 16. MEMMEDOVA, Havva, Hocal: ehitler ahitler, Bak2003. 17. MRYAGUB,KafkaznProblemleri,Bak:Azerbay canneriyat,1996. 18. ORDUBAD,M.S.,Kanlller,Bak,1911. 19. KE, M. Kemal, Ermeni Sorunu, stanbul: z Yayn clk,1996. 20. SAKARYA,hsan,BelgelerleErmeniSorunu,Gnkur. Basmevi,Ankara1984. 21. SEVDMALYEV,MejdunarodnyTerrorizmGlobal nayaProblemaSovremennostti,Bak:Elm,2004. 22. SEVDMALYEV, Ramiz, Terrrizm Kak Asnovnoy AtributVnutrenneyPolitikivArmaniiI,II,Journal ofQafqazUniversity,16Fall2005. 23. Spectator, 7 Aralk 1933, http://www.inaf.gen.tr/ turkish/newsbul/20001004.htm. 24. IRACIYAN,Aravir,BirErmeniTerristintiraflar, stanbul:Kastayaynevi,1997. 25. TACAR,PulatY.,TerrveDemokrasi,stanbul:Bilgi Yaynevi,1999. 26. TheArmenianReporter,13.8.1994. (alnt:www.Ermenisorunu.gen.tr) 27. TheTragedyofNagornoKarabakh,Ankara1993. 28. UluslararasSzlemelerdeTerrizm, http://www.egm.gov.tr/temuh/terorizm7.htm 29. VELZADE,,.Muradov,B.,Ermenistan AzerbaycanllarnnSoykrm,Bak:Genlik,1996. 30. WMS, Samuel A., Ermenistan: Terrc Hristiyan lkeninsrlar,(ev:ZeydullaAayev),Bak,2004. 31. ZENGN, Eyp bayev, Vefaeddin, Kltr Var lklarnn Sava Srasnda Korunmas: Ermenistan gali Altndaki Azerbaycan Topraklarnda Durum, II(2)Gz/Autumn2000.

14

JournalofQafqazUniversity