Stvaranje halogeniziranih dezinfekcijskih nus-produkata zavisi od: ? pH-vrijednosti ? Kontaktnog vremena ? Temeperature vode i godinjeg doba ?

Porijekla i koncentracije prirodne organske materije ? Doze hlora i koncentracije rezidua ? Koncentracije bromida Njihovo je stvaranje proporcionalno sa kontaktnim vremenom sredstva za dezinfekciju i organske materije u vodi. Iz tog razloga nikada ne treba zaboraviti da se prije dezinfekcije provjere da li je mutnoa < od 1NTU i pH < od 8.0. Mutnu vodu ne hlorisati bez prethodne obrade!!!
Reference:
?Kristoforovi ?Jusupovi

Hipohlorinator

Ili. M. et al. Komunalna higijena. Prometej. Novi Sad 2002. F. Higijena pitke vode. Univerzitet u Sarajevu. Fakultet zdravstvenih studija. Sarajevo 2008. ?Dalmacija B. Kvalitet vode za pie. Univerzitet u Novom Sadu. Prirodno matematiki fakultet Novi Sad, 1998 ?Dalmacija B. Mali vodovodni i kanalizacioni sistem. Univerzitet u Novom Sadu. Prirodno matematiki fakultet Novi Sad, 1999 ?Dalmacija B. Kontrola kvaliteta voda u okviru upravljanja kvalitetom. Univerzitet u Novom Sadu. Prirodno matematiki fakultet Novi Sad, 2000 ?Ivanevi-Tumbas I., Dalmacija B. Upravljanje kvalitetom vode sa aspekta okvirne Direktive EU o vodama. Univerzitet u Novom Sadu. Prirodno matematiki fakultet Novi Sad, 2003. ?Kristoforovi Ili. M. Higijena sa medicinskom ekologijom. Ortomedics. Novi Sad 2003. ?Gledovi Z. Jankovi S. Et al. Epidemiologija. Librimedicorum. Beograd 2006. ?WHO. Promoting the Health of Young people in Europe. Health education in schools. WHO. ?Copenhagen, 1994 ?Stewart Brown, S. What is the evidence on school health promotion in improving school health or preventing disease and specifically what is the effectiveness of the health promoting schools approach?. World Health Organization, Copenhagen 2006. ?St Leger, L. Kolbe, L., Lee, A., McCall, D. and Young, I.School Health Promotion Achievements, Challenges and Priorities: in McQueen, D. V. And Jones, C. M. Global Perspectives on Health Promotion Effectiveness. New York: Springer Science and Business Media,2007. ?St Leger, L. & Nutbeam, D. Evidence of effective health promotion in schools. In: Boddy, D. ed. The Evidence of Health Promotion Effectiveness: Shaping Public Health in a New Europe. European Union, Brussels, 1999. ?World Health Organisation. Promoting Health Through Schools The World Health Organisation's Global School Health Initiative. World Health Organisation. Geneva, 1996. ?World Health Organization. Conference Resolution: The Health Promoting School - an investment in education, health and democracy. WHO Regional Office for Europe, Copenhagen 1997 ?World Health Organization. Schools for Health, Education and Development: A Call for Action. World Health Organization, Geneva, 2007. ?http://www.euro.who.int/ENHPS ?http://www.hzjz.hr/

PRIMJENA DEZINFEKCIJE VODE HLORNIM PREPARATIMA U PRAKSI

Institut za zatitu zdravlja Republike Srpske

PRIMJENA DEZINFEKCIJE VODE HLORNIM PREPARATIMA U PRAKSI Dezinfekcija bunara uz prethodnu sanaciju Najee i najlake se zagade otvoreni bunari sa povrine, iz oblinje propusne septike jame ili iz ubrita, poslije poplave ili namjernog zagaenja. U sluaju potrebe da se bunar oisti i dezinfikuje, neophodno je prvo utvrditi higijensku ispravnost vode koja dotie u bunar. U sluaju da ona nije ispravna neophodno je izvriti sanaciju kako terena oko bunara, tako i samog bunara. U sluaju potrebe, vri se i uklanjanje nakupljenog mulja, sanacija i popravka samog objekta ili zamjena filtarskog sloja (ljunka). ienje i dezinfekcija bunara: ienje i dezinfekcija bunara se vri na sljedei nain: ? Prvo se sa ianom etkom namoenom u 3% rastvor hlornog krea temeljno ostruu i oiste zidovi bunara. ? ienje, ribanje i dezinfekcija se vre u pravcu odozgo prema dole, pri emu se spiraju neistoe, biljke, mahovina i sl. Lanac i kofa sa bunara se takoe operu i dezinfikuju. ? Potom se iscrpi voda, kao i mulj i neistoe. ? Dno se poslije toga prekrije novim oienim slojem ljunka. ? Odredi se koliina vode u bunaru po sljedeoj formuli: 2 V=r x h, gdje je r poluprenik bunara, h je visina vodenog stuba, je odreena veliina 3,14. ? Novopridola voda se hiperhlorie uzimajui 5X veu koliinu hlornog preparata (dodavanjem 150-200 g hlornog krea na svaki m3 vode u bunaru). ? Sredstvo se prije sipanja rastvara u 10-20 l vode u posebnoj posudi i naspe u bunar. ? Hlorni preparat treba da djeluje 12-24 h. ? Nakon ovog prvog hlorisanja voda se ponovo iscrpi. ? Drugo hlorisanje uslijedi nakon ponovnog punjenja bunara vodom, pri emu se dodaje hlorni preparat po uputstvu (uobiajena doza-standardna doza 0,5-3 mg na 1 l vode). ? 2-3 dana poslije dezinfekcije kontrolie se vrijednost rezidualnog hlora, te se uzima uzorak vode za hemijsku i mikrobioloku analizu.

Vrijednost rezidualnog hlora treba da se kree od 0,2-0,5 mg/l, a voda treba da je ispravna u pogledu fiziko-hemijskih i mikrobiolokih parametara. ? Svaki put uz ienje bunara vri se i ienje i dezinfekcija njegove okoline. ? Svo blato i neistoe se ostruu i odstrane u okolini bunara prenika 4-5 metara, a tlo se pospe rastvorom hlornog krea. ? Isti postupak se vri i prilikom ienja i dezinfekcije bunara, kada je novoizgraen, a dezinfekciju treba na staviti kontinuirano, najbolje je postaviti hipohlorinatore. Hlorisanje putem hipohlorinatora Hlorisanje se obavlja putem gravitacije ili automatski. Obino su izraeni od plastine mase, veliine 72 do 500 litara. Postavljaju se na pogodno mjesto u rezervoaru, cisterni ili kaptai. Hlorinatori su povezani preko plastinog crijeva sa mjestom aplikacije hlora. ? Za kontinuiranu dezinfekciju bunara konstruisan je novi tip hipohlorinatora. Rezervoar se proizvodi obino sa zapreminom od 12 l. ? Koncentracija hlornog rastvora zavisi od hlornog broja to je koliina hlora koja se utroi u vodi za reakciju sa organskim i drugim materijama sadranim u vodi, pa je hlorni broj jednak razlici izmeu dodate koliine hlora vodi i rezidualnog hlora. ? Regulator pritiska predstavlja jedna prava cijev na ijem se donjem dijelu nalazi cilindar sa perforacijom, ija je uloga da sprijei isticanje hlornog rastvora iz rezervoara za vrijeme sputanja hlorinatora u bunar. ? Dozator hlornog rastvora povezan je sa rezervoarom preko kapaljke. Na donjem dijelu dozatora postavljeno je plastino crijevo ija duina zavisi od dubine vode u bunaru, vodei rauna da donji kraj crijeva treba da bude 20-30 cm iznad dna bunara. Hlorinator se sputa u bunar i postavlja na oko 30 cm iznad maksimalnog nivoa vode u bunaru. Funkcionie na bazi promjene pritiska nastalog podizanjem i sputanjem nivoa vode u bunaru.
?

Za kontinuiranu dezinfekciju primjenjuje se postupak poznat pod nazivom bugarska metoda. Rastvor hlora se stavlja u posebne cilindre od infuzorijske zemlje, amotne zemlje ili drugog poroznog materijala. Cilindar se stavlja u bunar, voda lagano dolazi do povrine dezinfekcione mase i polako se rastvara. Nedostatak ovog naina je opadanje, odnosno poveanje koncentracije hlora pri velikoj, odnosno smanjenoj eksploataciji vode. Dezinfekcija Nortonove pumpe Kod dezinfekcije pumpe vri se samo dezinfekcija ureaja i cijevi, te dezinfekcija vodonosnog sloja neposredno oko pumpe. U sluaju da se radi o stalnoj neispravnosti vode, ovom dezinfekcijom se nee postii zadovoljavajui rezultati. Uzme se 50 g 30 % hlornog krea, razmuti se dobro u 5-6 l vode, ostavi da se istaloi i sipa u cijev. Vrijeme djelovanja hlora iznosi 24 h. Zatim se ispumpava voda nekoliko minuta i onda se moe koristiti. Dezinfekcija lokalnog vodovoda Vri se putem hipohlorinatora. Potrebno je odrediti hlorni broj i protok vode. Protok vode se izraunava po sljedeoj formuli: P=V/T, gdje je V zapremina rezervoara u litrima, a T vrijeme za koje se rezervoar napuni, izraeno u sekundama. Npr: Rezervoar je kapaciteta 5000 l, a da bi se isti napunio potrebno je 1000 sec. Prema datoj formuli protok vode iznosi 5 l/sec. Ukupan protok vode za 24 h je 432.000 l. Ako hlorni broj iznosi 1,7 mg/l, a eli se postii koliina rezidualnog hlora od 0,3 mg/l, treba obezbjediti 2 mg aktivnog hlora na 1 litar vode odnosno za 24 h 864 g aktivnog hlora. Ako smo npr. uzeli preparat, kao to je hloramin, koji sadri 25 % aktivnog hlora, onda je potrebno uzeti 3.456 g hloramina za 24 h (1oox0.002/25 = 0.008; 0.0008 x 432.000/1000 = 3.456). Nus-produkti dezinfekcije Pri dezinfekciji vode hlornim preparatima nastaju sporedni tetni hemijski spojevi od kojih neki imaju izraena kancerogena ili mutagena djelovanja na ivu stanicu. Nus-produkti dezinfekcije nastaju interreakcijom sredstava za dezinfekciju sa prirodnom organskom tvari.