T.C.

SAMSUN ONDOKUZ MAYIS NVERSTES FEN EDEBYAT FAKLTES TARH BLM

Byk Seluklu Devleti Kltr ve Medeniyeti

TRK KLTR ve MEDENYET TARH ARATIRMA DEV

retim Grevlisi: Prof. Dr. brahim TELLOLU Hazrlayan:Mustafa CCE Numaras:10020372

Aralk 2012

Byk Seluklu Devleti Kltr ve Medeniyeti

Kltr ve Medeniyet
SELUKLU MEDENYETN HAZIRLAYAN ORTAM
X. yzyln ortalarndan XI. yzyln ortalarna doru geen zaman diliminde Seluklular bozkr hayat tarzndan, kltrnden cihan devletine, dier bir deyile imparatorlua, yani yeni bir medeniyete doru adm attlar. Onlar aslnda drt nemli sreci birlikte yaadlar.Bozkrdan Horasan'a inerek yaadklar corafyay deitirdiler ve bununla birlikte yerleik hayata adm attlar. Geldikleri bu topraklarda yrrlkte olan idar tecrbeden, birikimden yararlandlar, gulam sistemini benimseyerek devleti idari olarak rgtlediler. Ksa srede yaanan bu hzl dnm, peinden imparatorluu ve medeniyeti getirdi. 1 Seluk Bey ve ona bal Ouzlar X. yzyln ortalarnda slmiyeti kabul etti. X. yzyla gelindiinde btn bu corafyaya hakim olan inan artk sadece slamiyet idi. Seluklular siyas ortamn frsatlarn, boluklarn gayet gzel deerlendirerek nce Mvernnehr'e indiler. Sonra da Gaznelilerin elindeki Horasana hakim oldular ve burada devleti kurdular (1040). Seluklularn kurduu devleti imparatorlua gtren dier bir nemli faktr, pek tabiidir ki merkez ynetimi glendirmi olmalardr. Bunun sonucunda da Sultan Melikah dneminde imparatorluk her ynyle zirveye kmtr. Byk Seluklu Devleti ok uzun sre olmasa da bu ortam salayabilmitir ki, medeniyet boyutuna ulaabilmitir. Yani, merkez otoritenin gl olduu, Trkmenlerin ve yerli halklarn honut edildii, bylece huzur ortamnn saland dnemlerde Seluklular medeniyeti oluturan, eitim, ilim, edebiyat ve dnce hayat ile mimar ve sanat alanlarnda gelime kaydedebilmilerdir.

Yeryznde ilk niversite Nizamiye ; slm dnyasnda eitim ve retim bakmndan da Seluklu Devleti ann bir dnm noktas tekil ettii grlyor. Parasz retim yapan, ders programlar tespit edilmi ve zengin ktphane ile donatlm en yksek ilim messesesi olarak ilk medrese slm 2 dnyasnda Sultan Alp Arslan tarafndan kurulmutur. Badt'da, Dicle kenannda, btn tekilt ve binalarnn o devrin paras ile 60.000 dinar altna yapld rivayet olunan ve cephesine Nizm'l-mlk ibaresi yazld iin Nizamiye ad ile hret bulan bu medreseye arlar, han, hamam ve iftlikler vakfedilmiti. Ortaa slam Dnyasnda bugne de ulat gibi, inan asndan iki ana kol mevcut idi. Byk 3 ounluu tekil eden Snnlik ise de, ona muhalefet eden lik daha aktif idi. Snnler Kahire'de yetitirilen smail dlerin youn bir mezhep propaganda faaliyeti ile kar karya idiler.Bu durum pek tabii Abbas hilafetini ve onun koruyuculuunu stlenen Seluklular rahatsz etmekteydi. Seluklular smaillerin bu propaganda faaliyetlerini etkisiz klmak, Ehl-i Snnet akidesini glendirmek ve yaymak; ayrca devlet ynetiminde ihtiya duyulan kadrolarn yetitirilmesi ve madd bakmdan frsat eitliini salamak iin adeta bir eitim seferberliine giritiler. Snn slam Dnyasnn gelecei iin byk nem tayan bu byk projeyi Sultan Alp Arslan'n veziri Niz-mlmlk balatt. Dou slam Dnyasnda mescidler, nceleri ibadet mekn olmasnn yannda dier baz fonksiyonlar ile birlikte eitim merkezleri olarak da kullanlmaktayd. VIII. yzylda mescidler alanlarna maa veren ve rencisinden cret talep etmeyen eitim merkezleri haline geldi. Bveyh hakimiyeti dneminde X.

NZAMYE MEDRESELER

Mehmet Altay Kymen,Seluklular Devri Trk Tarihi, Trk Tarih Kurumu , Ankara 1989 s5 brahim Kafesolu, Seluklu Tarihi, MEB Yaynlar, stanbul 1992 S115 3 Sadi S.Kucur,Byk Seluklu Tarihi, Anadolu niversitesi Yaynlar, Eskiehir 2011 s 196
2

Byk Seluklu Devleti Kltr ve Medeniyeti

yzyln sonlarnda, birka blgenin 32 yl valiliini yrten hayrsever Bedr b. Hasaneveyh ise yeni bir uygulamay balatt. Ynettii blgelerde bin kadar mescid-han kurdu. Mescidin yanna ehir dndan gelen rencilerin konaklayacaklar, yiyip iecekleri hanlar (yurtlar) yaptrd. Daha ileri bir safha olan medreselerde ise artk rencilerin btn temel ihtiyalar karlanmaya baland. Nizamiyelerden nce alan medreseler mevcuttu. Ancak ilim adamlar, tccar veya devlet adamlar tarafndan yaptrlan ve/veya desteklenen bu medreseler Nizamiye medreseleri boyutunda deildi. Niabur, Badat, Isfahan, Herat, Belh, Merv, Hargird, Basra, Musul gibi Irak ve Horasan'n hemen hemen her ehrinde ina edilen Nizamiye Medreseleri ise her eyden nce vakf kurulular idi. Yani srekli bir bteleri, gelir kaynaklar vard; idar ve eitim personeline maa veya ayn gelir denmekteydi. rencilere ise yatp kalkacaklar odalar verilmekte, beslenme ihtiyalar karlanmakta, ayrca burs da tahsis edilmekteydi. Bu yenilikler tabiatiyle eitimi cazip hale getirmekte ve en nemlisi fakir rencilere imkan ve frsat eitlii salamaktayd. slam hukukuna gre vakflar ahslar kurabildiine ve kurucusunun adndan dolay Nizamiye ad verildiine gre bu medreseleri yaptran kii phesiz Niza-mlmlk idi. Ancak kamu yarar iin yaplan vakflara devlet arazi tahsis edebilmekte ve hazineden tahsisat ayrabilmekteydi. Dolaysyla Seluklu Devleti bu medreselerin yaplmasna byk bir destek salamtr. Bir medreseye genellikle bir mderris tayin edilmekte ve vefatna kadar da grevinde kalmaktayd. Nadiren azledilmekte veya kendisi grevi brakmaktayd. Medreselerde verilen derslerin belli bir dzeni yoktu. Her mderris kendi uzmanlk alanlarna gre mfredat belirlemekteydi. Ancak kurulu hedeflerine uygun olarak mfredata din ilimlerin hakim olduu grlmektedir. Genellikle Kur'an, hadis, afi fkh ve usul, E'ar kelm,Arap dili ve edebiyat, edeb, matematik ve (miras hukuku) gibi dersler okutulmaktayd. Az da olsa baz medreselerde din ilimlerin yannda mantk, hendese (geometri), astroloji ve tarih gibi ilimlere de yer verilmekteydi. Ders gnleri ve ders saatleri dzensizdi, bir standart yoktu. Her mderris ders gnlerini ve saatlerini kendisi belirlemekteydi. rencilerin genellikle yirmi yalarnda eitime baladklar ve drt yl eitim grdkleri bilinmektedir. renci mevcudunda da bir snrlama olmad anlalmaktadr. Mderrisin hreti dersini takip eden renci saysn arttrmaktayd. Mesela Cveyn'nin derslerini hergn 300, hatta mrnn son gnlerinde 400 kadar rencinin dinledii rivayet edilmektedir.

Seluklular slam dnyasnda siyas ve asker maharetleriyle ksa zamanda merkez bir ynetim kurarak birlii ve istikrar salamay baardlar. Daha sonra siyasette salanan bu baary aklda ve gnlde de tesis etmek iin eitim seferberliine giriip Nizamiyeleri ve dier medreseleri kurdular. Zaman zaman mezhepler aras husumetler bagsterdiyse de bunlar nlenmeye alld. Dier taraftan Seluklularn tarih sahnesine ktklar tarihler drt asrlk slam dnyasnn kurduu medeniyetin zirvesinde olduu bir dnemdi. Abbaslerin 830'da Badat'ta kurduu Beytlhikme ve 1004'te Kahire'de Ftmlerin kurduu Drlhikme messeselerinde yaplan almalar, tercme faaliyetleri sreci hzlandrm, Huneyn b. shak (. 873), Ben Musa kardeler, Frb (. 950), bn Sn (. 1037), bn Heysem (. 1040?), Brn (. 1061?) gibi dnyaya byk ahsiyetler yetimi ve bunlar 4 grleriyle, bulularyla ilim dnyasna byk katklar salamlard.
4

LM VE LM ADAMLARI

brahim Kafesolu, Seluklu Tarihi, MEB Yaynlar, stanbul 1992 S116

Byk Seluklu Devleti Kltr ve Medeniyeti

Ancak baz ilim adamlar slam medeniyetinin XI. yzylda bir duraklama yaad, buna da Seluklularn, hatta Nizamiye Medreselerinin sebep olduunu iddia eden nyargl grler ileri srmlerdir. Aslnda bu nyarg dnemin kaynaklarna da yansmtr. nceki parlak dnemle kyaslandnda Seluklu devrinde ilm faaliyetlerin ayn mahiyette ve seviyede olmad sylenebilir; ama bu onlarn duraklamaya sebep olduklarn gstermez. Tarih boyunca ilim ve sanatn gelimesinde himaye unsuru byk nem tamtr. Orta a slam ve Trk devletlerinde olduu gibi, Seluklularda da iktidar sahibi olan sultan, melik, vezir ve dier brokratlar ile servet sahiplerinin, saraylarnda alim, edip veya airleri toplayp eser yazmalar iin tevik ettiklerine ahit olmaktayz. Makam mevki sahiplerinin bu sekin kiilere kol kanat germeleri, aslnda onlarn byklndendi. nk her yazlan eser kendisine vgler dzlyor, onun adnn yaylmasna sebep oluyordu. Bir anlamda iktidar sahibi kendi lehine kamuoyu oluturmann zeminini salyordu. Devlet adamlar bu konuda byk bir rekabet iindeydiler. Dolaysyla bu gelenek de ilm ve edeb eserlerin ortaya kmasn, ilim ve edebiyatn gelimesini, yaygnlamasn arttryordu. Seluklu dneminde yaam, verdikleri derslerle veya yazdklar eserlerle ilme katks olmu bir ok ilim adamndan bir ksmn inceleyeceiz. Bu ahsiyetlerin ortaya kmasnda Seluklu yneticilerinin madd - manev desteklerinin etkisi bulunmaktadr.

Seluklular zamannda (Trkiye Seluklular hari) dnce ve ilim hayatna damgasn vuran en nemli isimlerden biri phesiz Gazzl'dir (. 1111). Asl ad Eb H-mid Muhammed olup mam Gazzl diye tannr.. 1058'de Ts'ta domu, ilk tahsiline burada balam, 5 yl Crcan'da eitime devam ettikten sonra, 1080 ylnda Niabur'a giderek Nizamiye Medresesinde zamann mehur kelm hocas mam'l-Haremeyn el-Cveyn'nin rencisi olmutur. Gazzl renimi boyunca bata fkh olmak zere hadis, aka-id, gramer, mantk, kelam, hikmet ve felsefe okumutur. Hocasnn onun iin "derin bir deniz", daha renci iken yazd el-Menhl isimli fkh kitab dolaysiyle de ona "Beni saken mezara 5 gmdn; lmm bekleyemez miydin?" dedii rivayet edilir. Hocasnn 1085'te vefat zerine Vezir Nizamlmlk'n muhitine dahil oldu ve 1091'de Badat Nizamiyesinin mderrisliine getirildi. Burada 300'e yakn renciye ders verirken felsefe, Btnlik ve tasavvuf zerine aratrmalar da yapt. Eserlerinin en az yirmibe kadarn bu son iki dnemde yazmtr. Bu arada kazand hret, saygnlk, baar bir tarafa, onun pheci tabiat, kendisini ahlk bakmdan sorgulamaya yneltti ve sonunda Badat'la btn ilikilerini kesme karar ald. Nitekim kendisi 3 yl sonra bu grevini de brakarak memleketi Ts'a dnmtr. Evinin yanna medrese yaptran Gazzl, mrnn son yllarn ders vermek, gnl ehliyle sohbet etmek ve eser yazmakla geirdi. Gazzl slam dnrleri arasnda en ok eser verenlerdendir. Fkh, mantk, kelam, felsefe, tasavvuf ve ahlak alanlarnda yazd eserlerin 400 civarnda olduu sylenmekte ise de, bunlarn bir ksmnn ona yanllkla isnat edildii, dier bir ksmnn da semeler veya zetlerden olutuu tespit edilmitir. Onun grleri sadece kendi dnemini deil, o gnden bugne slam dncesini etkilemitir. Gazzl'nin dnce sistemi kelam, felsefe ve tasavvuf arasnda yeni dengelerin kurulmasna sebep olmu; hatta ondan sonra bu alanlarda yeni yneliler ortaya kmtr.

Gazzl

Sadi S.Kucur,Byk Seluklu Tarihi, Anadolu niversitesi Yaynlar, Eskiehir 2011 s197

Byk Seluklu Devleti Kltr ve Medeniyeti

Seluklu tarihinde byk devlet adamlyla, kurduu Nizamiye Medreseleriyle ve yazd eserle iz brakan bir ahsiyettir. Gerek ad Ebu Ali Hasan olup 1018'de Ts'ta dodu. Nizamlmlk lkab, Sultan Alp Arslan tarafndan vezirlie getirdiinde Abbasi halifesi tarafndan verilmitir. Halep, Isfahan ve Badat'ta hadis okudu; in ve hitabet sanatnda kendisini gelitirdi. Babasyla birlikte Gaznelilerin Horasan valisinin yannda alt. Seluklular Horasan' ele geirip devlet kurunca, baba oul onlarn hizmetine girdiler. Melik Alp Arslan'n, sonra babas ar Beyin yannda alt. ar Bey vefat edince Horasan' yneten Alp Arslan sultan olunca Kndr'yi azledip Nizamlmlk' vezirlie getirdi (1063). 29 yl Alp Arslan'n ve olu Melikah'n vezirliini yapt. Siyas dehasyla devlet idaresinde, taht deiikliklerinde, isyanlarn bastrlmasnda, savalarn kazanlmasnda etkili oldu. Asker ikt sistemini yerletirdi. smail ve Btnlerin propagandalarna set ekmek iin Nizamiye Medreseleri eitim projesini yrrle koydu. Sultan Melikah'n istei zerine mehur Siysetnme isimli eserini yazd. Bu eser siyasetname trnn genel zelliklerinin yannda, farkl olarak bir devlet tekilatnda bulunmas gereken makam ve memuriyetleri de ele alr. Bunlarn zellikleri, neden gerekli olduklar hikyelerle pekitirilerek anlatlr. Bu bakmdan Seluklu devlet tekilatnn bizzat kendisini olmasa da, onda olmas gereken hususlar ele almas byk nem tamaktadr.

Nizamlmlk

Seluklu devrinin mehur simalarndan mer Hayyam, gnmzde daha ok rubaileriyle tannr. Ancak o airliinin yannda bn Sn ekolne mensup byk bir alim ve filozoftur. O, cebir, geometri, astronomi, fizik, tp ve mzikle uram, eserler vermitir. Hayyam'n analitik geometrinin geliiminde etkisi byktr. nc dereceden denklemlerin zm konusunda Decartes'a (. 1650) kadar alamamtr. lemlerde irrasyonel saylarn da rasyonel saylar gibi kullanlabileceini ilk defa o ispatlamtr. Hayyam'n cebir ilmine de byk katks vardr. Birok cebir denklemini snflandrm ve ouna zm nermitir. Denklemlerin birden fazla kklerinin bulunabileceini gstermi ve bunlar kk saylarna gre snflandrmtr.. Hayyam'n airlik yn kendi dneminde deil, sonralar ortaya karlm ve bu ynyle tannmtr. iirleri rubailerden ibarettir. Rubai airin genellikle bakalarna amay dnmedii duygu ve dncelerini rahatlamak iin kulland bir kalptr. Onun rubailerinin ounda, insann yokluktan gelip yoklua gittii iin, yaad an iyi deerlendirmesi gerektii dncesi ve derin bir hzn hakimdir. Ona gre varlk bir muammadr; onu zmeye almak bouna krek ekmektir. Hayyam'n rubailerinin rabet grmesinde, dncelerinin yannda derin konularn yaln bir dille ifade edilmesi de etkili olmutur. Rubailerinde araba oka yer vermesi, bazlarnn onun sarho ve terbiyesiz birisi olduuna hkmetmelerine sebep olmaktadr. Bunu iddia edenler slam edebiyatnda sembolik anlatmn (mecaz) ne kadar rabet grdn unutmaktadrlar. Bu nedenle Hayyam'n melm-merep bir air olduunu sylemek, herhalde daha doru olur. Onun rubaileri ilk defa XV. yzylda Tarabhne isimli mstakil bir eserde toplanmtr. Bu eserde 559 rubai bulunuyordu ancak zamanla bu say artmtr.

mer Hayyam

Byk Seluklu Devleti Kltr ve Medeniyeti

Byk Seluklular, daha nce kurulan, ada ve komusu olan Karahanl ve Gazneli devletlerinin birikiminden faydalanarak Trk mimarisinin gelimesine katk saladlar. Kurulan devletin ksa zamanda imparatorluk boyutuna ulamas, gelirlerin artmasna, dolaysiyle de refah seviyesinin ykselmesine sebep oldu. Dier taraftan slam ve Trk kltrnde kamu binalarn vakflarn yapmas ve vakf messesesinin insan tabiatnn ayn zamanda ie ve da dnk ynn gayet gzel ifade etmesi, bu eserlerin yaplmasn zendirmi ve tevik etmitir. mkn, ortam ve niyet oluunca ortaya toplumun yararlanaca saysz mescid (cami), medrese, hankah/zaviye, han, kervansaray vs. ina edilmeye balanmtr. Yaptklar bu abidelerin plan, mimari ve sslemeleri, phesiz onlarn inan, zevk ve estetik anlaylarnn bir yansmasdr.

MMAR VE SANAT

Seluklular, Karahanllarn ve Gaznelilerin daha nceki uygulamalarn daha ileriye tayarak abidevi bir cami mimarisi ortaya koydular. zellikle mihrap nndeki kubbeli mekan gelitirdiler. Bylece btn Trkistan'a ve ran'a drt eyvanl, avlulu ve mihrap n kubbeli bu cami modeli hakim oldu. Bu mescidi cumann zellii, mihrabn nnde, payeli ksmn ortasnda ykselen ve avlu tarafnda byk bir eyvana bitien muazzam kubbeli mekandr. Bu blmn harimin dier ksmlarndan belirgin bir ekilde ayrlmas, burann sultann Cuma namazn klmas iin ayrldn gsterir. XII. yzylda ise avlu cephelerinin her birinin ortasna birer eyvan yaplarak drt eyvanl cami tipinin (klasik Asya cami tipi) en grkemli rneklerinden biri ortaya kmtr.

Mescid-i Cumalar

Daha sonra ina edilen ran'daki Seluklu camileri kk lekli, tuladan yaplm, hafif sivri, tromplu kubbelerle Isfahan'daki Melikah kubbesini izlerler. Seluklu camileriyle balayan yenilikleri tek bir planda toplayan ilk eser ise 1135 tarihli Zevvare Mescid-i Cumasdr. Bu abide mihrap n kubbesi ile drt eyvanl ve minareli bir cami olarak byk bir gelimenin ncs olmutur. Karahanl ve Gaz-neli ribat ve saraylarnda uygulanan drt eyvanl plan emas, ilk defa burada, bir camide uygulanmtr. 7.45 m. apndaki kubbe, planda yerini almtr. Bu plan sonraki camilerde de uygulanmtr. Seluklu kubbelerinin gelimi zengin i yaplarna ramen, dlar sslemesiz sade, sk tula rgl, kbik ve masif yzeylerle kapldr. Kbik gvde zerinde, sekizgen bir geiten sonra hafife sivrilen kubbe, Seluklularn gelitirdii bir kubbe tipidir; dolaysiyle dtan hakim bir konumda grnen kubbe ile orijinal bir cami mimarisi ortaya kmtr. Gaznelilerin daha nce uygulad kubbe-eyvan birlemesini de Seluklular gelitirmilerdir.

Byk Seluklu Devleti Kltr ve Medeniyeti

Mslman Trkler tarih boyunca coraf ve kltrel zeliklere gre eitli minare tiplerini uygulamlardr. Byk Seluklular da ran'da ince ve uzun, silindirik minareleri benimsemilerdir. En eski Seluklu eseri olan, 1058 tarihli, Turul Bey zamanndan kalan Damgan Mescid-i Cumasnn minaresi, yukarya doru incelerek ykselen silindirikti. Ortasnda mavi ve firuze srl kare panolardan kabartma rgl kf kitabe kua bulunan bu minare, ayn zamanda Seluklularn ilk inili mimar eseridir. Keza Sve'deki Mescid-i Meydan'n minaresi Turul Bey zamannda 1061, Zevvare'deki Mescid-i Pamenar'n minaresi ise Alp Arslan zamannda 1068 ylnda yaplmtr.

Minareler

Seluklulur zamannda iki tip mezar yapsna rastlanr: Kmbed ve trbe. Kmbed-ler genellikle altta mumyalk kat bulunan silindirik veya okgen gvdeli yaplardr. ten kubbe, dtan klahla rtldr. Trbeler ise mumyalk bulunmayan, kare planl ve zerleri kubbeyle rtl yaplardr. Mescidlerde olduu gibi kmbed-lerde de Byk Seluklular, Karahanl ve Gazneli geleneine balanr. Dmgn'da silindirik gvdeli ihil Duhteran (Krk Kzlar) Kmbedi ile sfahan'n gneyinde Eberkh'da sekizgen Kmbed-i Ali, Turul Bey zamanndan kalan en eski km-bedlerdir. Kmbed-i Ali ran'daki tula kmbedlerin aksine tatan yaplmtr. Kaz-vin ve Hemedan arasnda 1067 ve 1093 tarihli daha gelimi iki kmbed rnei gnmze ulamtr. Bunlar sekizgen planl, keler silindirik kuleli ve ift kubbeli6 dir, tuladan yaplmtr. Kmbedlerden birinde iki, dierinde bir kulenin iinde merdivenler vardr. Kitabeleri ve Trk ssleme sanatnn bir hazinesi olan ok zengin tula sslemeleri vardr. duvarlar da Seluklularn en eski, renkli kalem ileriyle donatlmtr. Bunlara yakn uslpta yaplm dier bir kmbed de Dem-vend'de bulunmaktadr.

Kmbed ve Trbeler

Karahanl ve Gaznelilerin gelitirdikleri ribat mimarisini devam ettiren Byk Seluklular, genellikle kare planl, drt eyvanl, revakl avlulu ribatlar yapmlardr. Anuir-van (1029-1049) ve Za'feran (XI. yy.) ribatlar ilk Seluklu ribatlardr. Ancak Byk Seluklu dneminden kalan en nemli ribat, NiaburSerahs arasnda, 1114/5'te Sultan Tapar dneminde ina edilen Ribat- eriftir. Gazneli dnemi eseri

Ayla dekan,Trkiye Tarihi 1 Osmanl Devletine Kadar Trkler,Cem Yaynevi, stanbul 1995 s 398

Ribt- Mh'ye benzeyen bu ribat, kareye yakn asl yap ile bunun nnde yatk dikdrtgen blm ve drt eyvanl bir avlu etrafnda sralanm mekanlardan olumaktadr. Dtan kaleye, iten ise bir saraya benzer zenginliktedir. Kitabelerinden anlaldna gre, ei Sultan Sancar ile birlikte Ouzlarn elinde esir iken Terken Hatun 1154/5'te bu ribat tamir ettirmitir.

BBLYOGRAFYA KAFESOLU, brahim; Seluklu Tarihi, MEB Yaynlar, stanbul 1992 KYMEN, M.Altay; Seluklu Devri Trk Tarihi,Trk Tarih Kurumu,Ankara 1989

KUCUR, Sadi S.; Kltr ve Medeniyet,Byk Seluklu Tarihi, Anadolu niversitesi Yaynlar, Eskiehir 2011 DEKAN, Ayla; Trkiye Tarihi 1 Osmanl Devletine Kadar Trkler, Cem Yaynevi, stanbul 1995