Inxhinieri Souftwerike

Software Engineering
Pr Kursin
Profesor: Astrit Hyseni astrit@ubt-uni.net Qllimi: Msimi dhe aplikimi praktik i t gjitha fazave n implementimin e nj projekti softuerik t mirfillt. Literatura: Libri kryesor: Ian Sommerville, Software Engineering, Addison Wesley; 8 edition (May 25, 2006) Libri 1: B. Boehm, R. Turner, Balancing Agility and Discipline: A Guide for the Perplexed, Addison-Wesley Professional; 1st edition (August 15, 2003) Libri 2 : Jacobson Ivar, Booch Grady, Rumbaugh James: The unified software development process, Addison-Wesley, 1999
Pr Kursin
Notimi: 2 Kollkofiume (50% + 50%)
Softuer
ka sht? Kod programues Dokumentacion Te dhenat konfiguruese Software Gjenerik Excel Word MySQl Software specifik (costumized) Programi per numrimin e votave Programe kontabiliteti Cili sht dallimi esencial? Specifikacioni?
Softuer
ka e cilson nj software t mir? Maintainability (Mirmbajtja) Depandability (Mbshtetshmria Sigurt, ) Efficiency (Efiienca) Usability (Prdorshmria) User Interface, Dokumentacioni
Inxhinier ???
Kush sht inxhinier n kt list? Hashim Thai Albert Einstein Maradona Karl Benz (zbulues i automobilit me benzin dhe themelues i kompanis Mercedes- Benz) Latinisht : ingenium Menuri Inxhiniert merren me zgjedhjen e problemeve praktike, duke aplikuar metodat matematike dhe shkencore dhe duke i pas parasysh kufizimet teknike (http://en.wikipedia.org/wiki/Engineer)
Inxhinier i Software-it???
1. Aplikim i metodologjis inxhinierike. Perdori ne menyr sistematike metodat me te pershtatshme duke i pase parasysh kufizimet operacionale, buxhetore. Duhet me funksionu! 2. Prfshin t gjitha aspektet e involvume n zhvillimin e softwareit. Jo vetm me aspektet teknike t zhvillimit t kodit, po edhe me menaxhim t projektit.
Dallimi mes shkencave kompjuterike dhe software engineering?
Procesi Softuerik (Software process)
1. Me proces softuerik kuptojm nj grup te aktiviteteve dhe rezultateve t tyre t cilat si rezultat prfundimtar e kan nj softuer. 2. Varsisht prej projektit ndryshojn edhe procesi softuerik i cili aplikohet. Nuk ka model universal . 1. Cilat jan hapat bazik ne zhvillimin e softuerit? 1. 2. 3. 4. 5. 6. Planifikimi fillestar / analiza fizibilitetit Analiza dhe prcaktimi i krkesave (Requirements) Dizajni Zhvillimi / Implementimi aprovimi dhe dorzimi Prdorimi dhe Mirmbajtja
Analiza e fizibiletit
1. Sa ka pun n projekt? 2. A mund t implementohet projekti teknikisht? 3. Cili sht profiti? (Material, Social, zbavits, etj...) A e vlen? 4. Cili sht plani kohor? 1. A mund t realizohet? Kur shtrohen kto pyetje? Para se me ja nis projekti? ka ka si prfundim kjo analiz? Po/Jo Startimin e projektit ose refuzimin e ti.
Analiza dhe prcaktimi i krkesave (Requirements)
ka nnkuptojm me prcaktimin e krkesave? s bashku me klientin/prdoruesin 1. Me i prcaktu detyrat e sistemit. 2. Me i prcaktu kufizimet e sistemit. 3. Me i prcaktu caqet e sistemit. N mnyr konsensuale dhe t kuptueshme pr te 2 palt 1. Analiza e krkesave 2. Prcaktimi / definimi i krkesave 3. Specifikimi i krkesave Kjo faz prcakton funksionimin e sistemit prej perspektivs s klientit
Dizajni i sistemi dhe softuereit
ka nnkuptojm me dizajn t softuerit? Ndamja e krkesave n sisteme te harduerit dhe t softuerit Dizajn i sistemit Dizajni i softuerit Modelo funksionet e sistemit softuerik n nj form e cila pastaj mund t pasqyrohet n nj apo m shum aplikacione Si p.sh.? UML ? Unified Modeling Language!
Kjo faz prcakton funksionimin e sistemit prej perspektivs s zhvilluesit t softuerit.
Zhvillimi / Implementimi
Cilat softuer procese involvohen n kt faz? 1. Programimi 2. Testimi
Testimi Kundraj kafit testohen modulet e nj softueri? Modulet testohen kundraj specifikacionit t krkesave
Aprovimi dhe dorezimi
Aprovimi 1. I gjith sistemi testohet kundraj krkesave t klientit Dorzimi i softuerit
Prdorimi dhe mirmbajtja
Prdorimi dhe mirmbajtja Cikli jetsor i nj softueri Prdorimi / Operimi Mirmbajtja Gabimet identifikohen dhe korrektohen Zhvillimi i mtutjeshm Sistemi evoluon n koh me ndrrimin e krkesave, Shtohen funksionalitete, adaptohen komponentt Qitja jasht funksionit
Procesi Softuerik
Cilat ken aktivitetet? 1. Planifikimi fillestar / analiza fizibilitetit 2. Analiza dhe prcaktimi i krkesave (Requirements) 3. Dizajni 4. Zhvillimi / Implementimi 5. aprovimi dhe dorzimi 6. Prdorimi dhe Mirmbajtja
Modelet e proceseve softuerike
ka ke nj proces softuerik? Nuk ka ndonj rregull universale n aplikimin e aktiviteteve n nj proces softuerik. Nj model softuerik sht nj reprezentim abstrakt i nj procesi softuerik.
Ka shum menyra me i strukturu aktivitetet
Modelet e proceseve softuerike
A po ju kujtohet naj model i nj procesi softuerik? UML? CASE? Waterfall?
Modeli #1
Studimi i fizibilitetit Analiza e kerkesave Dizajni i sistemit Dizajni i programit Programimi / Kodimi Testimi Fazat startohen ne mnyr sekuenciale, secila faz e pret tjetrn Si po ju doket? Akceptimi Pranim Dorezimi Perdorimi dhe Mirmbajtja Implementimi
Waterfall
Kerkesat
Dizajni
Modeli #1
Waterfall
Prparsit 1. Strukturim i qart dhe intuitiv i aktiviteteve 1. Mangsit? 1. Mungesa e fleksibilitetit n ndryshimin e parametrave t ndryshm gjat procesit softuerik. 2. Me zhvillimin e sistemit, sidomos atyre komplekse, me kalimin n seciln faze thellohet kuptimi i sistemit gj si konsekuence mund ta ket rishikimin e krkesave dhe plotsimin e tyre p.sh. 3. Ndryshimet kan si konsekuence hedhjen e procesit n fillim dhe me kt kushtojn shum.
Modeli #2
asja Evolutive
Sa ma shpejt me zhvillu/prezentu dika e pastaj s bashku me klientin me prpunu deri sa t arrihet nj gjendje e pranueshme...
Modeli #2 asja Evolutive
Aktivitet paralele
Kerkesat
Verzioni fillestar
Dizajni
Verzionet e paperfundume
Zhvillimi
Verzioni final
Modeli #2
Vlersimi
asja Evolutive
Krkesat
Prezentimi i par
Prezentimi i dyt Prezentimi i tret
Implementimi
Design
Modeli #2
asja evolutive
Prparsit? 1. M efektiv n prodhimin e nj sistemi q i plotson krkesat e menjhershme t klientit 2. Zhvillim dhe kuptim hap mbas hapi i krkesave t sistemit 1. Mangsit? N sisteme komplekse, me grupe t ndryshme, dizajnimi dhe mirmbajtja e arkitekturs si sistemit e vshtir.
www.agilemanifesto.org
Modeli #3

CBSE Component Based SE
Ky model parasheh q nj pjes e sistemit tashm ekzistojn. Fokusi n integrimin e komponentave ekzistuese
Modeli #3 CBSE Component Based SE
Prparsit? 1. Mangsit?
1. Sa ka pun n projekt? 2. A mund t implementohet projekti teknikisht? 3. Cili sht profiti? (Material, Social, zbavits, etj...) A e vlen? 4. Cili sht plani kohor? 1. A mund t realizohet? Kur shtrohen kto pyetje? Para se me ja nis projekti? ka ka si prfundim kjo analiz? Po/Jo Startimin e projektit ose refuzimin e ti.
Analiza e fizibiletitv - Sfidat
1. A sht lehte t prgjigjen pyetjet e mparshme n fillim? 1. A ka specifikacion t mirfillt t krkesave 2. A ka njohuri t mirfillt t sistemit 3. A mund t planifikohen leht resurset dhe buxhetet.
nevojiten eksperta me prvoj
1. Cilat informacione jan esenciale 1. Kush sht klienti 2. Shtrirja e puns (scope of Work) 3. Dobia, benefitet 4. Teknike . A ka minimum nj mnyr teknike me implementu projektin 5. Resorset: sa sht sasia e resurseve t nevojshme (n koh, staf, teknik, etj) 6. Alternativat: Cilat jan opsionet nse projekti nuk startohet
Analiza e fizibiletit Shtrirja e puns
1. Shtrirja e puns prkufizon projektin 1. Prmban <listn e funksioneve > 2. Prjashton <listn e funksioneve > 3. Varet nga <lista e varshmerise> 4. Zvendson <lista e funksioneve q zvendsohen> Mosprcaktimi i mirfillt i shtrirjs s puns shkas i zakonshm pr mosknaqsi nga ana e klientit
Analiza e krkesave
Te gjitha modele t e kane aktivitetin e analizes se krkesave
Prcaktimi i krkesave t softuerit
s bashku me klientin/prdoruesin 1. Me i definu detyrat e sistemit. 2. Me i definu kufizimet e sistemit. 3. Me i definu caqet e sistemit.
N mnyr konsensuale dhe t kuptueshme pr te 2 palt Kjo faz prcakton funksionimin e sistemit prej perspektivs s klientit
Procesi i percaktimit te kerkesave
Studimi I fizibilitetit
Analiza
e kerkesave
Klasifikimi/sistemimi i krkesave
Raporti I fizibilitetit
Specifikimi Se bashku me klientin identifiko kerkesat I kerkesave Sistemoji kerkesat ne menyre te kuptueshme dhe t rregullt Dokumentimi I kerkesave
Analiza e kerkesave (opcionale)
Analiza / identifikimi i krkesave

1. Prcaktim m gjeneral dhe abstrakt i krkesave 1. Pr klientin, prdoruesin, Menagjmentin
2. Duhet t prcaktoj sakt se ka dshiron klienti 1. Shrbimet q sistemi duhet ti ofroj 2. Prkufizimet ndr t cilat sistemi duhet t funksionoj Shpesh definohen me nj dokument
Vegla Kryesore: 1. Takimet me klientin. 1. Mu pregadite para takimit 2. Me marr shnime 3. Mundsisht n grupe t vogla 4. Nse nuk kuptohet dicka mos e tejkalo
Analiza e krkesave - Skenaret
Skenari sht nj vegl q prdoret gjat analizs s krkesave pr me prshkru nj interaksion t caktuar me sistemin Shembull: Skenari:Klienti perdor online banking per nj Transakcion Bankar Personi: Filan Fisteku, pronar i nj biznesi. Ambienti:Nga kompanija me notebook personal, permes Mozilla Firefox Skenari: 1. FF starton Firefoxing dhe jep adresen e bankes 2. FF autentikohet prmes loginit dhe kodit 3. Hapet faqja fillestare ku paraqiten t gjitha menyte kryesore 4. FF zgjedh menyne transakcion bankar. 5. Hapet forma pr transakcione bankare me t gjitha fushat e nevojshme 6. FF jep IBAN e prfituesit dhe shumn e caktuar 7. Sistemi kontrollon IBAN, vlern e dhn dhe lajmron prdoruesin pr suksesin apo mos suksesin e transakcionit. 8 FF klikon linkun logoff dhe lajmrohet.
Modelimi i skenareve permes Use Cases
Aktor shfrytzes i sistemit n nj rrol t caktuar Person Sistem i jashtm (external system)
Klienti
Trheq parat
Use case sht nj pun q duhet ta kryej aktori me ndihmn e sistemit Aktori sht gjithmon prfituesi i use case-it (
Use case Online Banking System
Transfero t holla
Klienti
Kontrollo kontot
Use case Online Banking System
Kontrollo kontot
Personi (assistent)
Aktori sht rrol e jo individ.
Kontrollo kontot
Personi (menaxher)
Transfero t holla
Relacionet mes use cases <<include>>
<<includes>> Autentifikimin Klienti Transfero t holla <<includes>>
Kontrollo kontot
<<includes>> prdoret pr ngjarjet q jan pjes e use case-it burimor
Relacionet mes use cases <<extends>>
<<extends>> KEK e nal rrymen Klienti Transfero t holla <<extends>>
Kontrollo kontot
<<extends>> prdoret pr ngjarjet e jashtzakonshme q mund t ndodhin n do koh
Identifikimi dhe prshkrimi i use case
1. Mos u b perfeksionist. Nuk ka nevoj me ja qllu me t parn 2. Identifiko aktort s pari 3. Prcakto se ka duhet t bjn aktort prcakto use cases
4. Prpilo nj list t use cases

ID 1 2 Emri use casei Transfero t hollat Shiko kontot Aktori primar Klienti Klienti Kompleksiteti Mesatar I ulet prioriteti 1 2
Prcaktimi i use cases
1. Identifiko elementet kryesore t use case-it
use Case Element Numri i use case Aplikacioni Emri i use case Prshkrimi Aktori kryesor Parakushtet Trigger Skenari bazik Skenaret e vecanta Description 1 Cilit modul/sistem i takon Transfero t hollat Prshkrim m i detajshm i use case Cili sht aktori kryesor n kt use case Cilat jan parakushtet pr tu apliku ky rast Cfare ngjarje inicon kete kerkese Rrjedha elementare e use casit, d.m.th. Skenari kur gjithecka shkon si duhet. Pa ngjarje te pazakonshme, ato perpunohen ne skenaret e vecanta. Skenaret e vecanta, sikurse Kek nal rrymen
Shembull
Pershkruaj procesin e aplikimit pr kredi me use case?
I bjen pishman
<<extends>>
Aplikon per kredi nnpunsi pranon aplikacionin Proceson t hollat <<includes>> Trheq t hollat <<includes>>
Klienti
analisti
Aprovon krkesn
Detyr
Prshkruaj me use case nj ueb faqe si e-bay me proceset bazike.
Klasifikimi i krkesave t softuerit
Sipas menyres se fomulimit Kerkesat e perdoruesve (user requirements) Nivel ma abstrakt dhe me gjeneral Pershkrim jo teknik Kryesisht ne gjuhe natyrale Kerkesat e sistemit (system requirements) Per implementues te sistemit Pershkrim i detajshem teknik
Sipas natyres Krkesat funksionale Krkesat jo-funksionale
Krkesat funksionale ka duht t bj sistemi Klienti duhet t ket mundsi prmes internetit t procedoj nj transaksion bankar . Dokumentimi i krkesave funksionale duhet me qen Komplet Konsistent
Krkesat jo-funksionale Nuk kan relacion direkt me krkesat e prdoruesit Adresojn vetit e sistemi n trsi Mbshtetshmria Siguria Performanca Menaxhimi i cilsis Menaxhimi i procesit t puns (p.sh.. Me prdor nj proces softuerik t caktuar) Krkesat e fushs domain requirements Programi i kontabilitetit duhet t funksionoj sipas ligjit t kosovs
Analiza e krkesave krkesat jo-funksionale
Klasifikimi i krkesave
Tipet e krkesave jo-funksionale Krkesat n produkt Krkesat jo- funksionale q kan t bjn me produkt P.sh. Pr embeded systems prkufizimi n memorie mund t jet faktor Portabiliteti (ka sht?) Krkesat organizative Krkesat n prcaktimin e procesit softuerik Krkesat n prcaktimin e mnyrs s implementimit (gjuha programuese) Krkesat e jashtme (external) Krkesat ligjore P.sh. Mbrojtja e t dhnave personale n nj sistem medicinial pr pacient Krkesat etike
Klasifikimi i krkesave
ka jan konsekuencat e mos identifikimit t mir t krkesave funksionale ka jan konsekuencat e mos identifimit t mir t krkesave jo-funksionale Cilat verifikohen/testohen m leht
Prmbledhje
Krkesat funksionale Krkesat jofunksinale
Krkesat
System requriements
User requirements
Specifikimi i kerkesave
1. Kerkesat e perdoruesve mund te mirren ne nje rrafsh me gjeneral? 1. Kerkesat e sistemit duhet pershkrim me i detajshem teknik? Specifikacioni i sistemit si set i modeleve. Perspektivat: Kontexti/Perkufizimi I sistemit Sjellja (behavioral) Struktura (structural)
Data Flow Modeling

Pjese e modelimit te proceseve/ngjarjeve (event) Fokusi ne te dhenat dhe procesimin e tyre.
2 Menyra te modelimit 1 Gane dhe Sarson
Yourdon & Coad
Data Flow Modeling

Entitetet jan burimi ose caku i te dhnave. Te dhnat duhet te rrjedhin nga entitetet ne procese.
Te dhnat qe shkojn ne entitete duhet te burojn nga proceset

Proceset dhe bazat e te dhnave duhet te ken hyrje dhe dalje te dhnave Inputet ne bazat e te dhnave burojn vetm prej proceseve Outputet ne baza te dhnave shkojn vetm ne procese.
Data Flow Modeling

1. Nivelet
Data Flow Modeling

1. Kontext diagramet
Data Flow Modeling
Data Flow Modeling
Data Flow Modeling

Inxhinieri Souftwerike

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Inxhinieri Souftwerike

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Software Engineering

Dallimi mes shkencave kompjuterike dhe software engineering?

Kjo faz prcakton funksionimin e sistemit prej perspektivs s zhvilluesit t softuerit.

Ka shum menyra me i strukturu aktivitetet

CBSE Component Based SE

nevojiten eksperta me prvoj

Analiza e kerkesave (opcionale)

Analiza / identifikimi i krkesave

Aktori sht rrol e jo individ.

<<includes>> prdoret pr ngjarjet q jan pjes e use case-it burimor

<<extends>> prdoret pr ngjarjet e jashtzakonshme q mund t ndodhin n do koh

4. Prpilo nj list t use cases

Krkesat funksionale Krkesat jofunksinale

Data Flow Modeling

Yourdon & Coad

Data Flow Modeling

Te dhnat qe shkojn ne entitete duhet te burojn nga proceset

Data Flow Modeling

Data Flow Modeling

Data Flow Modeling

Data Flow Modeling

Data Flow Modeling

You might also like