Korsanlar ve mparatorlar Yeni Zamanlar Yeni Zamanlar Yaynlar, Nu: 18 / Korsanlar ve imparatorlar Noam Chomsky /eviren Fatma Unsal

/ Baskya hazrlk Hlya Akn I Bask-Cilt Bayrak Matbaas 1. bask: Akademi Yaynlar, 1991. 2. bask: Yeni Zamanlar Yaynlar, stanbul, Ocak 2004. Yeni Zamanlar Yaynlar Alemdar Mh. Himaye-i Etfal Sk. Aydomu Han Nu: 7/G Caalolu - STANBUL Konuma Kutusu (KK): 0 212 511 37 86 Yazma* Kutusu (YK): 0 212 511 37 86 Noam Chomsky KORSANLAR VE MPARATORLAR eviren Fatma Unsal indekiler nsz................................... 7 Birinci Blm: Ortadou Konusunda Dncenin Denetimi . . 21 kinci Blm: Ortadou Terrizmi ve Amerikan deolojik Sistemi.......................... 55 nc Blm: ABD Tuzanda Libya.....................143 Drdnc Blm: Ortadou'da ABD'nin Rol.................191 5 nsz Aziz Augustine Byk skender'in esir ald bir korsann hikayesini anlatr. skender korsana "Hangi cesaretle denizlerde saldrganlk yapabildin?" diye sorar. Korsan "Sen hangi cesaretle tm dnyaya saldrabildin?" diye cevaplar. Ve konumasn yle srdrr: "Ben sadece ok kk bir gemiye sahip olduum iin korsan diye adlandrlyorum sense ayn eyi ok byk bir donanmayla yaptn iin imparator olarak adlandrlyorsun." Aziz Augistine korsann cevabn "ok zekice ve mkemmel" bulduunu syler. Gnmzde ayn durum bir dereceye kadar Birleik Devletlerle uluslararas terrizmin Libya ve FK gibi daha nemsiz aktrleri arasndaki ilikilerde de geerlidir. Daha da genelleti-recek olursak Aziz Augustine'in bu hikayesi ada ba7 KORSANLAR VE MPARATORLAR tl kullanmdaki uluslararas terrizm kavramn aydnlatmakta, fevkalade bir ikiyzllkle Bat'nn iddet kullanmn rt-bas etmek iin terr olaylarna ynelik ifte standartl tavrnn temellerine iaret etmektedir.

"Terrizm" terimi 18. asrn sonlarnda zellikle hkmetlerin halkn kendisine itaat etmesini salamak iin iddete bavurmasyla ilgili olarak ortaya kmtr. Fakat bu ifade btn dnce ve onu ifade etme sistemini elinde bulunduran devleti ynetenlerin iine gelmiyordu. Bu yzden orjinal anlam terkedildi ve terrizm terimi birey veya gruplar tarafndan yaplan "kk apl terrizm" anlamn kazand.1 Terim nce kendi uyruklarna kar iddete bavuran imparatorlar ifade ederken, imdi glleri rahatsz eden hrszlarla snrlandrld. Kendimizi tm telkinlerden kurtararak "terrizm" terimini ister, imparatorlarn byk apl, ister hrszlarn kk apl eylemlerinde olsun, umumiyetle siyas amal olarak korkutmak veya bir ey yapmaya zorlamak iin iddet kullanma veya kullanma tehdidinde bulunma anlamnda kullanalm. Korsann yukarda sylenen zl sz yeni gelien "uluslararas terrizm"in sadece bir ynn aklar. kinci bir zellik daha eklemek gerekiyor; terr hareke1 "Origins and Fundemantal Causes of International Terrorizm-Ulusla-raras Terrizmin Menei ve Temel sebepleri", BM Sekretaryas M. Cherif Bassiouni'nin editrln yapt "International Terrizm and Political Crimes -Uluslararas Terrizm ve Siyist Sular" (Charles Thomas, 1975)'da tekrar basld. 8 ONSOZ tinin terr saylmas iin bizim tarafmzdan deil "onlarn tarafndan" yaplm olmas gerekiyor. Mesela, Reagan dneminde, 1981 yl balarnda yaplan "uluslararas terrizm" kampanyalarn dnn. Uluslararas terrizmin "Batl demokratik toplumlarn istikrarn bozma amal", "Sovyet mene'li" bir ara olduunu gerek delillerle sunan balca dokman Claire Ster-ling'in2 yazd bir kitaptr. Bu tezinin delili ise balca terrist eylemlerin Batl demokratik devletlere ynelik olmas, "Sovyetler Birliine ya da onun mttefiklerine ynelik olmamas"yd. Bu gr dier terr olgusuyla uraanlar zellikle de Sterling'in terrizmin "hemen hemen sadece demokratik veya nisbeten demokratik lkelerde" cereyan etmesiyle ilgili olarak "yeterli delil" sunduunu syleyen Walter Laquer'i etkiledi.3 Sterling'in tezi, tanm gerei dorudur. Fakat sadece terrizm terimi imparatorlar ve onlarn sadk taraftarlarnn kulland anlamda kullanlrsa dorudur. Sadece "onlarn tarafndan" yaplan eylemler terrizm saylyor-sa ne olursa olsun Sterling zorunlu olarak hakl olacaktr. Fakat gerek bakadr. Uluslararas terrizmin kurbanlar4 en ok Kbal, Orta Amerikal veya Lbnan va2 The Terror Netvork-Terr A (1981) 3 Tartmalar iin benim Toward a New Cold War - Yeni Bir Souk Savaa Doru (1982) s. 47 ve Chomsky, Jonathan Steele ve John Gittings'in Superpowers in Collision-Krizdeki Spergler (1982, gzden geirilmi ikinci bask, 1984)'deki benim blmme bakn. Ayrntl bilgi ve belge iin Edward S. Herman'n The real Tenor Network -Gerek Terr A (1985)'na bakn. 4 ABD'nin Gney Vietnam ve Hindiini'ye veya Sovyetlerin Afganistan'a sakllarnda olduu gibi ak mdahaleleri veya ABD-destekli s9 KORSANLAR VE MPARATORLAR tandayd fakat hibirisi tanm gerei terrizmin kurban saylmad. srail Filistin snma kamplarn bombalad ve pek ok sivili ldrd -sk sk ve grnrde bile olsa hibir sebep olmadan- ve Lbnan kylerini oralar yakp ykacak, terr eylemlerinde bulunacak kuvvet gnderdiinde veya gemileri kardnda, birok tutsa korkun artlardaki tutuklama kamplarnda tuttuunda bu terrizm deildir. Bu eylemlere ynelik clz protesto sesleri de "anti-Semitizm" ve "ifte standartl olmak"la itham ediliyordu. nk srail'i Amerikal taraftarlar gibi "insan hayatna deer veren bir lke"5 olarak gren ve bu lkenin gazetecileri gibi, "yce lklere sahip"6, yksek bir saygnlk dzeyine ulamay hedefleyen "hukuka saygl bir devlet" (Walter Goodman)7 olarak ycelten koroya katlmay baaramamlard. Ne de CIA'in eittii, Birleik Devletler tabanl pa-ramiliter glerin Kba otellerini bombalamas, balk botlarn batrmas, Kba limanndaki Rus

gemilerine saldrmas, tarm rnlerini zehirlemesi ve Kastro'yu ldrmeye teebbs etme gibi hemen hemen bir hafta en iddetli biimde terr uygulamas8 terrizmdi. mparator ve onun taraftarlarnca yaplan bu ve benzeri rail ve Endonezyallar'in srasyle Lbnan ve Timor saldrlarn da hari tutuyorum. 5 The Washington Post, 30 Haziran, 1985. 6 Time, 11 Ekim, 1982. 7 The New York Times, 7 ubat 1984. 8 3 Nu'l nota bak. 10 ONSOZ saysz eylem konferanslara konu olmuyor, eitli basn ve yayn organlarnda haklarnda uzun uzun yazlar kmyor. mparator ve taraftarlarnn standartlar birbirine bal olan iki nedenle esizdir. Birincisi, belirtildii gibi onlarn terr eylemleri terr tanmndan hari tutulur. kincisi kendilerine ynelik terrist eylemler olaanst bir ciddiyetle ele alnr ve daha sonra greceimiz gibi iddete bavuruyu gerekli klan, ok daha iddetli ve ciddi terrist eylemlere girimek iin "gelecekteki saldrlara kar kendini savunmak, saldrlar nlemek iin hareket etmek" olarak alglanrken dierlerinin byle bir mukabele ve "nleyici" eylemlere kalkma hakk yoktur. ayet bu tr eylemlere kalkrlarsa Birleik Devletler'de sonu gelmeyen histerik eletirilere maruz kalrlard. Gerekte ise bu terrist saldrlar ylesine nemsizdir ki bahsini etmek bile gereksizdir. Mesela, Libya Deniz Kuvvetlerinin srail'in Hayfa Limanndaki gemisine saldrdn, Dou Alman yapm bombalarla birini batrdn, dierlerini de tahrip ettiini varsayalm. Reaksiyonun ne olacan sylememe gerek bile yok. Gerek dnyaya dnelim, 5 Haziran 1986'da bir ngiliz gazetesi, Gney Afrika'nn, Namibya'nn gneyinde Angola limanndaki Rus gemisine saldrdn ve bunlardan birini srail yapm Akrep [Gabriel] mermileriyle batrdn yazar.9 9 The Eonomist, 4 Haziran; Victoria Brittain, The Guardian (Londra), 6 Haziran; Antony Robinson, The Financial Times, 7 Haziran 1986, Yu11 Sovyetler Birlii, benzer artlarda Birleik Devlet-ler'in gsterecei tepkiyi gstermi olsayd -belki de Birleik Devletler ve srail'in misillemesi olarak Yuhan-nesburg'un yerle bir edilmesi- ABD komnist eytana kar nkleer bir harekt meru bir misilleme olarak grebilirdi. Fakat Sovyetler Birlii hibir misillemede bulunmam, olay ylesine nemsiz grlmtr ki ABD basn ve yayn organlarnda neredeyse hi yer almamtr.10 Kba'nn terrist saldrlardan korunmak iin kendisinin kontrolnde "yeni bir dzen" kurma niyetiyle 1976 sonlarnda Venezella'y igal ettiini, hava korumasnda grevli bulunan 200 Amerikaly ldrdn, Karakas'daki Amerikan eliliini bombaladn ve atekes anlamasn ihlal ederek, Karakas' elde tuttuu srece elilii igal ettiini varsayalm.11 Birleik Dev-letler'in tepkisi ne olurdu? Venezella yaknlarnda tek bir Kbal askerin grnmesinin Havana'ya kar nkhannesburg'dan. Bu rapor ayrca BBC Dnya Servisi tarafndan da verildi. Batrlan gemi bir Kba gemisi de olabilirdi. Ayrca baknz Israeli Foreign Affairs, Temmuz 1986. 10 Bununla ilgili olarak ne The New York Times, The Wall St. Journal, The Christian Science Monitor gibi haftalk dergiler ne de dier basnda bir haber yeralmtr. Sadece Haziran tarihli Washington Post'un 17. sayfasnda Gney Afrika'ya yaplan saldryla ilgili olarak Moskova'dan gelen 120 kelimelik bir knama bildirisi yaynland. 11 Arkaplann vermek gerekirse, Ekim 1976'da bir Kba uann uu halindeyken bir bombayla drldn ve Kba'nn olimpik altn madalyal takmnn da dahil olduu 73 kiinin lmesini (Filistin terrizminin en yksee kt "Mnih Katliamn" hatrlatyor) syleyebiliriz. Bu terrist eylem, ok yakn arkadalaryla beraber Kba'ya 12

ONSOZ leer bir saldry balatabilecek olmas bu soruyu hayali olmaktan kurtarmakta. Yine gerek dnyaya dnelim. 1982'de srail Gali-le'yi terrist saldrlardan koruma bahanesiyle (tamamen uydurma bir bahane) orada kendi kontrol altnda "Yeni Bir Dzen" kurmak niyetiyle Suriye hava sahasn korumakta olan 200 Sovyet grevliyi ldrm, Bey-ruttaki Sovyet bykeliliini bombalam ve atekes anlamasn ihlal ederek Bat Beyrut'u elinde bulundurduu iki gn sresince Sovyet eliliini igal altnda tutmutu.12 Bu olaylar Birleik Devletler basnnda geliigzel bir ekilde yer alm, olayn hangi artlarda cereyan ettii ve olaym arkaplan (leride greceimiz gibi) grmezlikten gelinmitir. Bereket versin ki Sovyetler cevap vermedi yoksa bu meseleleri tartmak iin burada olamazdk. imparator ve onun ekibinin kurban olduu durumlarda Sovyetler Birlii ve dier resmi dmanlarn idkar terrist bir sava iin C1A tarafndan eitilen Orlanda Bosch'a balanyordu. Daha sonra C1A tarafndan dllendirilen ve bugn de ClA'yle yakn ilikilerini hala srdren bu uluslararas terrizm liderinin byk ihtimalle ili ve Venezella gizli polisiyle de yakn ilikileri vard (Herman, The real Tenor Netvork-Gerek Terr A, age, s. 63). 12 israil'in Lbnan' igaliyle ilgili olarak 2. Blme ve notlara baknz. Lbnan'daki Suriye glerine kar yneltilen saldrlar (ki Suriye ABD ve srail'in onayyla oraya girmi ve bu yazdan sonra alt yl kalmas planlanmt) srasnda Suriye hava sahasn koruyan 200 Rus hakkndaki bilgiler Avitation Week Space Technology, 12 Aralk 1983'de verildi. Bu olaylarla ilgili olarak Noam Chomsky'nin The Fateful Triangle: Israel, the United States, and the Palestinians- Hayati gen: srail, ABD ve Filistinliler (1984) kitabna baknz. 13 KORSANLAR VE MPARATORLAR detli szl ve askeri tepkiye sebebiyet verecek prova-kasyonlara neden olmasn ok tabii karlarz. Bu ve bazs aada bahsedilecek saysz rneklerde grlen artc ikiyzllk uluslararas terrizmle snrl deildir. Farkl bir olay, mesela Mttefik Kuvvetlerin Asya ve Avrupa'nn bir blmn paylatklar ve belli zamanlarda geri ekildikleri II. Dnya Sava anlamalarn ele alalm. Birleik Devletlerin sava dnemi anlamalarna gre Bat kontrolne braklan yerlerde (talya, Yunanistan, Gney Kore vs.) yaptklarn rnek alan Sovyetlerin Dou Avrupa'da yaptklarna ve Mttefik Ordular bakannn Dileri Bakanyla anlaarak "askeri nedenlerle" geri ekilmeyi "uygun grmeme" si sebebiyle Portekiz, zlanda, Grnland vb. yerlerde sava dneminde yaplan anlamalar ihlal ederek kalmalarna karlk Sovyetlerin Kuzey ran'dan ge ekilmesine tepki gsterildi. Bat Alman casuslarnn daha nce Nazi'ler yararna Dou Avrupa'da da benzeri casusluk faaliyetleri yrtm olan Reinhard Gehlen'in kontrol altnda Sovyetler'e kar yrtlen casusluk faaliyetlerine ynelik hibir eletiri grlmemi ve hala da grlmemektedir. Yine ClA'in NSC-68'de (1950 Nisan'mda) resmileen "arkadan vurma stratejisi"nin bir paras olarak 1950'lerin balarna kadar Hitler'in savandan cesaret alan Ukrayna ve Dou Avrupa ordularna erzak, silah ve ajanlarn gnderilmesine de kar klmad.13 13 Gerek dnyayla ilgili olarak Gabriel Kolko'nun klasik, bu konuda sonradan yaplan nemli aratrmalara ramen esiz olan Politics of 14 ONSOZ 1952'de Rocky'de Hitler mcadelesinden destek alarak orduya destek verilmesi ok farkl bir tepki uyandrabilirdi. Bu tr misaller oktur. Belki de en mehuru, komnistlerin anlamalara uygun davranamayacan gsteren en kesin kant gibi takdim edilen ey; Vitnam Sava ve onun sonularyla ilgili olarak yaplan 1973 Paris Bar anlamas'dr. Gerek u ki; ABD derhal, imzaya zorland kat paralarnn hibir hkmn kabul etmediini duyurdu ve bu istikamette davrand. Fakat ayn dnemlerde basn ok byk bir aaln gstergesi olarak ve tm ahlak kaidelerini ineyerek ABD'nin tavsiye ettii bar anlamasn (ki bu ok farklyd) gerek anlama

metniymi gibi kabul etti. Bylece ABD'nin anlamay inemesi anlamaya uyuyormu gibi grnrken bu anlamaya kar Sovyet tepkileri onlarn tabi ihanetleri olarak deerlendiriliyordu. Bu rnekle Orta Amerika'yla ilgili olarak yaplan anlamalar reddeden Viar-Sava Politikalar (1968) adl kitabna, Towards a New Cold War-Yeni Bir Souk Savaa Doru, age; ve benim Turning the Tide: The U.S. and Latin AmerikaAkntnn Deimesi: ABD ve Latin Amerika (1987) ve bahsedilen kaynaklara; ve Melvyn Leffler'in International Security (1986 Ya-z)'de kan makalesi "Adherence to Agreements: Yalta and The Experiences of the Early Cold VVarAnlamalara Ballk: Yalta ve Souk Sava'n lk Dnemlerindeki Tecrbeler"ine bakn. Leffler u sonuca varyordu: "Gerekte Sovyetler'in anlamalara uymas [Yalta, Potsdam ve dier sava dnemi anlamalar] Amerikallar'n bu anlamalara uymasndan ok da farkl deildir". Ayrc unu da belirtmek gerekir ki, 1940'larn sonunda ABD'nin Nazi ve Japon taraftarlarnn yararna olarak faizm kart direnileri yok ettii dnya lsndeki yaygn programnn bir paras olarak Yunanistan ve Gney Kore'de kitle kymlarn organize etmitir; baknz Turning the Tide-Akntnn Deimesi 4. Blm. 15 KORSANLAR VE MPARATORLAR ABD'nin hakl olarak grlmesi iyi bir propagandann da gcn gstermektedir.14 Sylendii gibi, uluslararas terrizm (kelimenin zel Batl anlamyla) 1981'de Reagan Hkmeti kurulur kurulmaz, hkmetin ilgi oda haline gelmitir.15 Bunun sebeplerini doktrinel sistemde aklanamaz olsa -ki hala bu durum devam ediyorbile farketmek g deildir. Reagan Hkmeti birbirine bal ve olduka baarl olan politikaya hasredildi: 1) Yoksullardan zenginlere kaynak transferi 2) Geleneksel olarak Pentagon yoluyla ekonomiye etki eden devlet sektrnde muazzam bir art. Bu yksek teknoloji sprntlerinin retimini devlet-garantili pazar salamakla yksek teknoloji retimini finanse etmek ve "hr teebbs" denilen zel kra tahsisat ayrlmas ilemine itirak etmektir. 3) 14 The New Cold War-Yeni Souk Sava'm 3. Blmne ve Moris Morley ve James Petras'm yaknda kacak olan The Reagan Administration and Nicaragua - Reagan Hkmeti ve Nikaragua (Pamphlet Series, Institute for Media Analysis, New York) adl kitabna yazdm girie baknz. 15 Propaganda ameliyesine olduka ilgi duyan srail'in organize ettii dizi konferanslarnda ve ABD'de propagandann temelleri oktan kurulmutu. srail'in terrizmle ilgili olarak organize ettii ikinci konferansta, Wolf Blitzer Arap terrizminin temel problem olarak ele alnmas ve birok saygn kiinin srail terrizmini (zellikle onun 1982 Lbnan igalini) cokunlukla karlamas meseleyle ilgili olan "herkesin farke-debilecei gibi" srail'in ABD'deki Hasbara kampanyasnn en nemli etkisi" olduunu ifade eder (Wolf Blitzer, The Jarusalem Post, 29 Haziran 1984); "hasbara" kelimesi (alenen "aklama") srail propagandasnn standart terimidir. Ki bu da her konuda srail'in hakl olduunu ve yaplmas gerekenin sadece "aklama" olduunu, propaganda gibi adi bir ey yapmad varsaymn ifade etmektedir. Konferasta belirtilen grler hakknda fazla bilgi iin 3. Blm'n 20. Notu'na baknz. 16 ONSOZ ABD'nin mdahalesi ve uluslararas terrizmin (kelimenin gerek anlamyla uluslararas terrizm) art. Bu tr politikalar halka aka anlatlamazd ve bunlar sadece halkn canavardar k korktuu ve kendisini savunmak gerektiini hissettii artlarda uygulanabilirdi. Bu ortam yaratmak iin kullanlan standart alet dnyay fethetmek isteyen, bakann "monolitik ve zalim sahtekarlk" diye adlandrd -bakan Kennedy benzer bir politikay uygularken ortaya atmtr16- veya Reagan'n "eytan Imparatorluu"nun tehdididir. Fakat eytan mparatorluu'yla kar karya gelmek tehlikeli olabilir. Bu yzden eytan mparatorluu'nun mttefiklerinden saylan savunmasz dmanlarla karlamak ok daha gvenilir bir yoldur. Bu yol Reagan'n nc hedefine paralel olan ABD'nin btn mttefiklerinde "dzen ve istikrar" da salyordu. Bu tr bir politika iin seilenler, kendilerini ABD'nin ter-

16 Kennedy'nin politikas Reagan'n politikasnn ikinci ye nc maddeleriyle snrlyd; birinci politika halkn iradesine aykr davranlar Kongredeki Demokratlarn desteiyle icra edebilmek, mdahele ylla-rndakine oranla azalan bir gcn ifadesidir. Artk Kennedy'nin danman Walter Heller'in "Yurtta byk topluluklar darda byk planlar" szn uygulamaya imkan yoktu. Bu yzden birinci politikadan vazgeilmesi gerekiyordu. Halkn tutumlar iin Tunning the Tide - Akntnn Deimesi'nin 5. Blmne ve Thomas Ferguson ve Joel Ro-gers'in Atlantic Monthly, (Mays, 1986) tarihli yazsna bakn. Carter hkmetinin son dnemleri -ki Reagan bunu geniletmitir- ile Reagan program arasndaki ilikiler iin Towards a New Cold War-Yeni Bir Souk Savaa Doru'nun 7. Blmne ve Turning the Tide-Akntnn Deimesi''nin 4. ve 5. Blmlerine bakn. Bundan baka Joshua Cohen ve Ael Roger'in Inequity and InterventionAdaletsizlik ve Mdahele (1986)'sine baknz. 17 KORSANLAR VE MPARATORLAR rist saldrlarna kar savunmaya cesaret eden Nikaragua ve El-Salvadorlu kyller gibi daha kolay hedeflerdi -ok etkin bir propagandayla kamuoyunda korku uyandrlabiliyordu. Bu artlarda "uluslararas terrizm" 1980'lerde "d politikann z" olarak insan haklarnn yerine geti. Zaten nsan haklar da 1960'l "Vietnam sendromu" yllarnda fikr ve manev iklimdeki nemli gelimeyi tersine evirmek ve nfusun byk blmnn rgtlenerek politik eylemlere kalkp karar-alma mekanizmasn etkileme tehdidi anlamndaki "demokrasi krizi"nin stesinden gelmek iin balatt kampanyalarnn bir sonucu olarak bu yksek konuma karlm-ti." Ben uluslararas terrizmi Akdeniz blgesini merkez alarak deerlendireceim. "Orta Dou/Akdeniz terrizmi" 1985'te Ajans Pres'in yaync ve editrlerinin setikleri en nemli hikayeydi. Bu seimin Aralk'da Roma ve Vietnam havaalanna yaplan terrist saldrlardan nce yaplmas bu kampanyann amacna ilikin 17 Bu meselelerle ilgili olarak Towards a New Cold War-Yeni Bir Souk Savaa Doru'nun zellikle 1. ve 2. Blmlere baknz. Kamu vicdannda-ki deiiklii yanstan zellikle Kongrenin inisyatifinde olan insan haklar program hi de nemsiz deildi. Bu program propaganda amacyla ikiyzllkle kullanld ve mttefik devletlerde bu haklarn uygulanmasndan kanld, bu standartlarn tam zdd uyguland halde nemsiz deildi. Bu konuyla ilgili olarak Chomsky ve Edward S. Herman'm The Political Economy of Human Rights-nsan Haklar Politikas (1979)'nn zellikle I. Cildine; The Washington Connection and Third World Fascism-nc Dnyada Faizm ve Wasington balants'na baknz. 18 NSZ tm pheleri giderecektir.18 1986'nm balarnda Orta Dou/Akdeniz terrizmi ile ilgili tartma ok iddetli bir noktaya ykselmi ve ABD'nin Nisan'da Libya'y bombalamasyla neticelenmiti. Bu konudaki resmi tez uluslararas terrizm liderlerinin cezalandrlmasna ynelik cesur bir eylemin amacna ulam olduudur. imdi Kaddafi ve dier sulular sindirilmi, insan haklar savunucular tarafndan dize getirilmitir. Bu karanlk glere kar kazanlan zaferlere ramen slam dnyasndan ne'et eden terrizm ve medeni deerleri savunan demokrasilere kar gsterilen tepkiler birok kitap, konferans, makale ve televizyon programlarnda grld gibi hala en nemli tartma konusunu oluturmaktadr. Geni kesimin veya aydnlarn grebildii kadaryla bu tartma aklanan kurallara uygun olarak cereyan ediyordu. Yani btn ilgi imparator ve onun taraftarlarna deil, hrszlarn terrizmine, bizim deil onlarn zerindedir. Ben bu sapmalara uymayacam. Birinci Blm bu ve bununla balantl olan konular iin kullanlacak olan doktrinel sistemin kavramsal erevesine ayrlacak, ikinci Blm gerek dnyadaki Orta-Dou terrizmi ile ilgili rnekler vererek ABD'nin serbeste hareket etmesini salayan savunma biimi inceleyecektir. nc Blm'de tekrar doktrinel sistemde Libya'nn oynad role dneceim. Drdnc blm OrtaDou'da ABD'nin oynad rol zerinde duracak. 18 World Press Review, ubat 1986.

19 KORSANLAR VE MPARATORLAR Birinci Blmn baz ksmlar Utne Reader (ubat-Mart, 1986), Index on Cencorsihip (Londra, Temmuz 1986) ve II Manifesto (Roma, 30 Ocak 1986) da kmtr. kinci Blmn baz ksmlarysa Race Class (Londra, 1986 Yaz)'da yer ald. Baka bir versiyonu Michael Sprinker'in editrln yapt NegationsSpurious Scholarship and the Palestinian Question (Londra: 1987 sonlar)de yer alacak. nc Blm ayn adla 1986 ya-z'nda Covert Action Information Bulletin'de yeralan makalenin geniletilmi eklidir. Bu makalenin nceki versiyonlar The New Statesman (Londra) END Papers (No-tingam), El Pais (Madrid) ve talya, Meksika, Uruguay ve dier yerlerde kmtr. 1986 Nisan'mda olan Uluslararas terrizm konulu Frankfurt Konferansnda verdiim "Uluslararas Terrizm: erei ve Grnm" konumay iine alan ikinci ve nc blmlerin baz paralar Heinz Dietrich'in editrln yapt yaynlarda yer ald. ArapAmerikan niversite mezunlarna, 15 Kasm 1986'da yaptm konumann esas olan Drdnc Blm Journal of Palestine Studis C.16, No.3, 1987 sonbahar, s. 2542'de yaynland. 20 ________Birinci Blm Orta-Dou Konusunda Dncenin Denetimi Mukayese ederek baktmzda ifade hrriyetine getirilen kstlamalarn azl bakmndan ABD esiz deilse bile ender lkelerden biridir. Dnce zgrln kstlamada kullanlan metodlarn etkinlii ve derinlii bakmndan da bu lke olduka deiiktir. Bu iki olgu birbirine baldr. Liberal demokratik teorisyenler, halkn sesine kulak verildii bir toplumda sekinlerin bu sesin doruyu sylemesini salamak zorunda olduunu tesbit etmilerdir. Devlete hakim olan sekin gruplarn karlarna gelen saldrlar savunmada devlet ne kadar etkisiz olursa, Walter Lippman'n altm yl nce ifade ettii gibi "konsenssn salanmas" veya Amerikan Halkla likiler Endstrisinin kurucusu Edward Bernays'n tercih ettii ifadeyle "konsenss mimarl" iin teknikler icad etme zorunluluu o kadar artar.1 1 Burada tartlan konular iin benim Toward a New Cold War-Yeni Bir Souk Samsa Doru (Pantheon, 1982)'nm zellikle 1. ve 2. blmlerine baknz. 21 KORSANLAR VE MPARATORLAR Haarold Laswell 1933'de yazd The Encyclopedia of the Social Sciences''da "insann kendi karlarn en iyi ekilde deerlendirecei demokratik dogmatizme ka-plmamamz gerekir" der. Onlarn uzak-grl liderlerinin ald kararlar tasdik etmelerini salayacak yollar bulmalyz. Bu dersi hakim sekinler, halkla ilikiler endstrisinin saygn bir yer kazanmasndan ok nce renmiti, itaatin iddetle saland yerlerde idareciler "davran" kavrama dayanabilirler: halkn itaat etmesi yeterlidir; halkn ne dnd ok da nemli deildir. Devletin iddet uygulama gcnden mahrum olduu yerlerde insanlarn ne dneceklerini de kontrol etmek nemlidir. Bu tavr siyas yelpezadeki btn en-tellekteller arasnda yaygndr ve artlarn zorlamasyla bu siyas yelpaze deiirken bu tavr ayn kalr. Ayn dncenin baka bir versiyonu olduka saygn bir ahlak ve siyaset yorumcusu Reinhold Niebuhr'un 1932-'de yazd kitabnda -solcu Hristiyan bir bak asyla-"ortalama insann aptall", veya imann daha zayf akll kiilerde yerlemesi iin "gerekli imgenin" salanmas sorumluluunun "sakin gzlemciler" de olduu sylenerek ifade edilmitir2. Bu gr hem Leninist doktrin hem de Amerikan sosyal bilimler ve liberaller nezdinde de kabul grmtr. 1986 Nisan'mda Libya'nn bombalanma olayn dnn. Bunun ABD'nin halkla ilikiler endstrisinin baars olduunu hi bir aknlk gstermeden karlayabiliriz. Halkla ilikiler endstrisinin "Peoria'da iyi 2 Richard Fox, Reinhold Niebuhr (1984) s. 138'de bahsediyor. 22 ORTA-DOU KONUSUNDA DNCENN DENETM ilemesi" ve onun "olumlu siyas etkisi" "bte ve Nikaragua 'kontralarna' yardm gibi konularda Kongreyle karlaacak olan Bakan Reagan'n durumunu

kuvvetlendirmek" zorundadr. Kamuoyu oluturma uzmanlarnn ncs olan Dr. Everet Ladd'e gre "Bu tr halk eitme kampanyalar idare sanatnn zdr. Yine Ladd genel politikay ekillendirmede halkn katlmn azaltmann yollaryla ilgili olarak halkla ilikiler ve akademik evrelerde paylalan Orvvelizmden esinlenerek, bakann "demokratik uzlamann gerekletirilmesiyle ilgilenmesi gerektiini" de ekler.3 "Demokratik uzlamay gerekletirme" meselesi zellikle devlet politikas hi savunulmaz olduunda olduka ak biimde ortaya kar ve olayn ciddiyeti orannda ciddi bir hal alr. Orta-Dou olaylarnn, zellikle de, mahall atmann sper gleri de iine almas halinde -daha nce de ok yaknma getirdii ve gelecekte de getirebilecei gibi- nkleer bir sava balatabilecek bir "barut fs" olarak deerlendirilen Arap-s-rail atmasnn ciddiyeti hususunda hi phe yoktur. Dahas arpmalarn devam iin destek veren ABD politikas aka ifade edildii takdirde kesinlikle kabul edilemeyecek olan fakat zmnen kabul edilen rk temel zerine kuruludur. Ayrca seimlerde gndem konusu olduunda Filistin devletini destekleyen halkn tutumuyla bu tutuma aka engel olan devlet politikas arasnda olduka derin bir uurum vardr. Bu uurum nfusun siyasi ynden aktif unsurlar tarafndan 3 John Dillin, The Christian Science Monitor, 22 Nisan 1986. 23 KORSANLAR VE MPARATORLAR belli bir disiplini devam ettirdii srece nemli deildir. te bu amac gerekletirebilmek iin, I. Dnya Savanda "konsenss salanmas" iindeki ilk tecrbelerini edindikleri ve Amerikal tarihilerin yeteneklerini Wilson daresi emrine verdikleri dnemdeki gibi "tarih yapm" olarak adlandrdklar ilemin yaplmas gerekir. Bu amacn gerekletirilebilmesinin eitli yollar vardr. Bu yollardan biri, nemli terimlerin bilinen anlamlarndan farkl, teknik bir anlama sahip olduu Yenidil icad etmektir. Mesela, "bar sreci" terimini ele alalm. Bu terim teknik anlamyla ABD'de, genellikle kitle iletiim ve bilimsel literatrde ABD Hkmeti tarafndan srdrlen bar tekliflerine delalet eder. Bu tarife gre ABD'nin bar gerekletirdii dorudur. rdn'n bar srecine katlacan uman sa grl kiilerin bu dnceleri ABD'nin dikte ettirdii bir grtr. Bu kiiye gre btn problem, FKO'nn bu srece katlmay kabul edip etmeyecei veya bu yce merasime katlmasnn garanti altna alnmasdr. "Bar sreci" teriminin zeti Bernard Gwertz-man'n The New York Times'daki ba yazsnda ok ak biimde grlyor: "Filistinliler Bar istemeye hazr m?".4 "Bar" teriminin alelade anlamyla cevab kukusuz "evef'dir. Herkes bar kelimesine verdikleri kendi anlamlaryla bar ister; mesela Hitler 1939'da bar istiyordu fakat kendisinin verdii anlamyla bar. Fakat dncenin denetime urad bir sistemde "Fi4 The New York Times, 2 Haziran 1985. 24 ORTA-DOU KONUSUNDA DNCENN DENETM listinliler Bara Hazr m?" sorusu ok farkl bir anlama; Filistinliler bar iin ABD'nin artlarn kabul etmeye hazrlar m? anlamna gelmektedir. ABD'nin ne srd bu artlar milletin kendi kaderini belirleme hakkn inkar etmektedir ama bu artlar kabul etmede gsterilecek Yenidil'de belirlendii gibi Filistinlilerin bar istememeleri olarak gsterilecektir. Dikkat edilmesi gereken bir nokta da Gwertzman iin ABD'nin veya srail'in "Bara Hazr" olup olmadklarn sormann icab etmemesidir. ABD tarif gerei ve "sorumlu gazetecilik" (dier bir Orwelizm) olarak adlandrlan snrlar dahilinde uslu taraftarlar da bara hazr olmak zorundadr. Gwertzman FKO'nn "sra-ille herhangi bir bar anlamas grmelerine" arlar daima reddettiini ileri srer. Bu iddia yanltr fakat ya bu olaylar gizleyen ya da Orwel'in yararl "hafza delii"ne atan dier sorumlu gazetecilerle "Newspaper of Record"un yaratt "elzem illzyon" dnyasnda bu dorudur. phesiz ki, FK teklifleri de dahil Arap bar teklifleri vardr fakat bunlar "bar sreci" nin bir paras deildir. Bu yzden, Times'in Kuds muhabiri Thomas Friedman, "Orta Dou'da 20 yllk Bar Aray" balkl yazsnda balca Arap tekliflerinden hi bahsetmemi (FK dahil); srail tarafndan ciddi hibir bar teklifi getirilmemi olduu iin mesele tartlamamtr.5

Resmi "bar sreci" terimi hangi anlam iermektedir ki Arap teklifleri onun iine girmemektedir? Bu 5 Ibid., 17 Mart 1985. 25 KORSANLAR VE MPARATORLAR soruyu cevaplamadan nce bir baka Yenidil terimi olan "reddedicilik" terimini aydnlatmalyz. Orwelyen kullanmnda bu terim srail Yahudilerinin kendi kaderlerini tayin etme hakkn reddeden ve srail'in "yaama hakk"n kabul etmeyen Araplara delalet eder. Bu yeni ve akllca bulunmu olan kavram, yurtlarndaki hrsz gibi grdkleri gc tanmay reddeden gruplarn "arh"n gstererek Filistinlileri "bar sreci" nden engellemek iin konmutur. Arap aleminde "reddedici" isminin verildii gruplar vardr: Libya, FK'nn aznlktaki Red Cephesi ve dierleri. Fakat dikkatten kamamas gereken nokta; resmi Yenidil'de terimin rkla snrl olarak kullanlmasdr. Irk pein hkmlerden kendimizi syrarak olaylar deerlendirdiimizde, eski Filistin'de kendi kaderini belirleme hakk olduunu iddia eden iki grubun; srail devletinin kurulmasndan nce ounlukta olan yerli halkla, zaman zaman onlar zora bavurarak yerlerinden eden yeni Yahudi gmenlerinin olduu grlr. Elbette Yahudi gmenlerine nazaran yerli halkn bu hakka sahip olacan grrz. yleyse "reddedicilik" terimin rakip milletlerin yekdierinin kenai kaderini belirleme hakknn reddedilmesi ile ilgili olarak kullanlmas gerekir. Fakat terim ABD'nin dokrinel sisteminde olmayan bir anlamda kullanlamaz. Aksi takdirde ABD'nin ve srail'in "reddediciler" grubunun ncs olduu derhal grlecektir. Bu aklamalardan sonra "bar sreci" teriminin ne olduu sorusuna geebiliriz. 26 ORTA-DOGU KONUSUNDA DNCENN DENETM Resmi "bar sreci" (ABD ve srail'deki balca politik gruplar dahil) aka reddedicidir. Onlarn redde-dicilii ylesine ardr ki tpk srail igali altndaki yerlerde mahall seimler ve dier demokratik haklarn ihlal edildii gibi Filistinlilerin kendi kaderlerini tayin etmeleriyle ilgili niha anlamalarda bulunmak iin kendi temsilcilerini semesine bile izin verilmiyordu. Gndemde "reddedici" olmayan bir bar teklifi (terimin rk olmayan anlamyla) var mdr? ABD'nin doktrinel sisteminde cevap tarif gerei "hayr"dr. Fakat gerekte durum farkldr. Bu teklifin genel bir uluslararas konsenss yanstan temel artlar bilinmektedir; bu artlar Bat Yakas ve Gazze eridinden oluan bir Filistin Devletini ve "blgenin srail de dahil tm devletlerinin egemenlik ve gvenlik haklarn srdrme" prensibini iermektedir. Yukardaki paragrafta trnak iine alman ifadeler Leonid Brejnev'in 1981 ubat'mda Sovyet Komnist Parti Kongresine yapt konumada Sovyetler'in standart tavrn ifade etmektedir. Brejnev'in konumas baz nemli blmleri kartlarak The New York Times'da yer ald; ayn ekilde Pravda'da Reagan'm aklamalarndan kstlama yapldnda hakl bir infial uyanmt. 1981 Nisan'nda Brejnev'in bu szleri FK tarafndan tamamen kabul edildi, fakat bu konuda The Times'da hibir haber yer almad ve resmi doktrin Sovyetler Birlii'nin sadece dert yaratma ve bar engellemekle ilgili olduunu ve bylece Arap reddedicilii ve arln desteklediini ifade etti. Basn da bu konuda kendine den grevi hakkyla yerine getirmitir. 27 KORSANLAR VE MPARATORLAR Bu konuyla ilgili olarak baka rnekler de verilebilir. 1977 Ekim'inde Carter ve Brejnev ortak bildirilerinde srail ve komular arasnda "savan bitmesi ve normal dzenin salanmas"n istiyorlard. Bu bildiriyi FK kabul ettiini bildirdi; fakat srail ve onun Amerikan lobi'sinin iddetli tepkisi yznden Carter tarafndan bu bildiri geri alnd. 1976 Ocanda, rdn, Suriye ve Msr uluslararas konsensse uygun olan bir teklifi, iki devletli bir dzen teklifini Birlemi Milletler Gvenlik Konsey'ine sundular. Bu dzeni de FK kabul etti ama srail Devlet Bakan Hayim Herzog'a (o zaman srail'in Birlemi Milletler

elisiydi) gre bu plan da FK tarafndan hazrlanmt ve bylece Birlemi Milletlerce plan reddedildi.6 Buna benzer birok teklif 'bilimsellik ve gazetecilik' yznden tarihe kaydedilememitir. 1976'daki Arap'larn teklifinden, Seth Tillman gibi ender rastlanan titizlikte bir yazarn The United States and The Middle East -ABD ve Orta Dou (1982) kitabnda bile bahsedilmez. Bu tekliften Steven Spiegel'in deerli yorumlaryla vgye layk bir alma olan The Other Arab Israeli Conflict- Dier Arap-srail atmas (Chicago, 1985, s. 306.)'da bahsedilir. Spiegel ABD'.nin "Filistin lehine olacak bu anlamay veto etmekle", "Filistin isteklerini duymak istediini fakat srail'i tehdit edecek istekleri kabul edemeyeceini" gsterdiini syler. 6 Baknz benim Toward a New Cold War-Yeni Bir Souk Savaa Doru, s. 267, 300, 461; Noam Chomsky The Fateful Triangle: Israel, the United States and the Palestinians -Hayati gen:t$rail, ABD ve Filistinliler (1984) s. 67,189. 28 ORTA-DOU KONUSUNDA DNCENN DENETM "Bar sreci" teriminde jolduu gibi Filistinliler'i tehdit eden isteklerin tamamen meru hatta vgye layk olarak kabul edilmesi prensibinin ABD'de olduka hakl bulunmasndan baka hibir ey ABD-srail red-dediciliini daha ak gsteremezdi. Halkn gznde, Sedat'n 1977'de Kuds'te ziyareti hari, Arap devletleri ve FK'nn srail'le bar artlarn grmek iin bi-raraya gelmeleri kesinlikle reddeden tavrndan asla dnmedii gr hakimdir. yi ileyen bir "tarih mimarl" sisteminde hibir aknlk veya kzgnlk verici olaya bile gerek yoktur. srail'in, FK'nn 1976 tarihli bar ve "mzakere karlamas" teklifine verdii cevap Lbnan' bombalamak (B.M. Gvenlik Konseyinin bu teklife olumlu bakmasndan baka mazereti olmadan) elliden fazla kiiyi ldrmek ve srail'in hibir zaman siyas meseleleri mzakere iin Filistinliler'le grmeyeceini bildirmek olmutur. Bu tepki, bar bilinen, anlarnda, birisinin Begin hkmeti dierinin de "Bat yakas ve Gaz-ze eridi'nde bamsz bir devlet kurmay" teklif eden Filistinli (zellikle FK) arlar olmak zere "arln" iki trnden sz eden zak Rabin'in bakanlndaki i hkmetinin tepkisidir. Amerikal yorumcular tarafndan da kabul edildii gibi sadece i partisinin reddedici tavr "arlk" saylmaz.7 7 zak Rabin, The Rabin Memoirs (1979) s.332. Rabin lmln muhafaza ederek "Bat yakas ve Gazze eridi'ndeki mltecilerin" Dou rdn'e nakledilmeleri gerektiine inanr; rnek iin benim Toward a New Cold War, s. 234'deki alntya baknz. Probleme zm olarak yerli halkn "transfer" edilmesiyle ilgili olarak eski Siyonist dncesi 29 KORSANLAR VE MPARATORLAR Baka bir Yenidil kayram iftine, biri ABD'nin tavrn tasvip edenler, dierinin ise bunu tasvip etmeyenler olarak tanmland "ar" ve "lml" kavramlarna dikkat edelim. Amerikan tavr ve sylemi ABD'ye olduka yakn olan i Partisi koalisyonu tarif gerei lmldr. Rabin kitabndaki bu ayrmyla kabul edilen "lml" ve "ar" anlamlarn teyit etmi oluyor. Thomas Friedman uluslararas konsensse uygun olarak, rk olmayan bir dzeni savunan kiileri "ar", terrist operasyonlarn liderliinde yer alan reddedici kampn Batl liderlerini de "lml" gruba koyar. Friedman "arlar medyay daima daha iyi kullanmlardr" der. Bu tesbitinde olduka hakldr: Kendi makaleleri ve incelemelerinden -ki bu makaleleri onu "srail'in Times muhabiri" olarak anlp anlmamasn gerektirecek niteliktedir- grebildiimiz kadaryla srail ve ABD bu konuda esiz bir maharet gstermilerdir.8 ncelemesinin kavramsal erevesi ve tarih, arlarn "basn kullanmadaki" -terimi imdi Orwelven olmayan manada kullanyoruz- baarlaryla ilgili pek ok misal sunmaktadr. ve onun yeni varyasyonlar (mesela, rk Rabbi Kahane veya onlar-srail'in Arap vatandalarn buralar terketmelerine yardmc olunacak milletin marjinal gruplar olarak gren Amerikan demokratik sosyalist Michael Walzer) hakknda benim Fateful Triangle'e baknz. "Milletin marjinalleri" terimi standart demokratik prensiple Siyonizm ve onun srail'deki tahakkuku arasndaki ayrm

kaldrmaktadr. ABD'de neredeyse hi bahsedilemeyen konuyla ilgili deerlendirmeler ve iin Towards a New Cold War ve Fateful Triangle'e baknz. 8 Friedman 1982 sava sresince srail ve Lbnan'dan ok ciddi yazlar gndermitir; mesela, 5 Nisan 1986 tarihli Gazze eridi yazsna baknz. 30 ORTA-DOU KONUSUNDA DNCENN DENETM Meseleleri ve olaylar anlalmaz klmak iin izilen bir kavramsal ereveyi kabul ederek The Times ABD hkmetinin istekleriyle uyum iinde olarak "Ilmllar" grubuna girmeyi baaran Rabin tipi srail modellerini tasdik etmeektedir. Ayn ekilde, Friedman'in "Two Decades of Seeking Peace in the Mideast-Orta Dou'da Yirmi Yllk Bar Araya"n incelerken tarihi kaytlarda bulunmayan, srail ve ABD tarafndan reddedilen teklifleri gzard etmesi son derece normaldir. Ayn ekilde The Times editrleri srail liderlerini "baarl pragmatik politikalar" nedeniyle verken barn gereklemesini engelledii iin FK'y suluyorlard.9 'deolojik sistemin, basnn, srail ve ABD'yi eletirmesi ve Arap arlara kar tolerasl davranmasna yardmc olduu' ifadesinin kiileri glmsetmeden syle-nebilmesi bile ideoloji alama sisteminin baarsnn bir iaretidir. "Arlar" kavramna dnelim. 1984 Nisan-Ma-ys'mda Yaser Arafat karlkl tanmay ngren bir anlamay istediini belirtti. ABD'deki mill basn Arafat'n bu szlerini yaynlamay reddetti. Hatta The Times bir taraftan "ar" Arafat' bar dzeni bloke etmekle sularken Arafat'n bu teklifini yaynlamay reddetti.10 9 Friedman, The New York Times Magazine, 7 Ekim 1984; The New York Times, 17 Mart 1985; The New York Times 21 Mart 1985'deki bamakale; ve dier yorumlar ve yazlar. 10 Detaylar iin 2. Blme, 58. nota ve metne baknz. "Bar sreci" ve "reddedici"nin Orwelyen olmayan anlamlar ve alama sisteminin 31 KORSANLAR VE MPARATORLAR Bu ve dier birok rnekler "reddedici" olmayan ve biroklar tarafndan desteklenen tekliflerin bulunduunu gstermektedir. Gerekten de bu teklifler baz deiikliklerle Dou Avrupa, Sovyetler Birlii, balantszlar, birok Arap devleti, FK'nn hakim kanad, Amerikan kamuoyu tarafndan destekleniyordu. Fakat bu teklifler, ABD bunlara kar olduu iin bar srecinin bir paras olarak deerlendirilmiyordu. Bu yzden bahsedilen bu bar teklifleri Times'm "Two Decades of Seeking Peace - Yirmi Yllk Bar Aray" isimli yazsndan, gazete hatta bilimsel metinlerden kartlmtr. Bunlardan baka bar sreci olarak deerlendirilmeyen baka olaylar da yer almtr. Times'm bu incelemesi Enver Sedat'n ubat 1971'de uluslararas tannan snrlar erevesinde tam bir bar anlamas teklifini ve srail'in bu teklifi ABD'nin desteiyle reddetmesinden hi bahsetmez. Sedat'n bu teklifinin Filistinliler'e hibir hak vermemesi asndan reddedici olduuna dikkat edelim. Henry Kissinger, hatralarnda bu politikay yle aklar: "Baz Arap devletlerinin Sovyetler'den ayrlmak istemelerine ya da Sovyetler'in Arap politikasndan desteini ekmeye hazr olana kadar 'kmaza sokma' politikamz deitirmek iin hibir sebebimiz yoktur". Sovyetler Birlii de resmi ABD politikasn desteklemede aryd-teknik anlamda. olaylar tarihten silme baarlaryla ilgili daha geni deerlendirme iin Fateful Triangle ve yakn zamana ait olaylar iin 58. nottaki referansa baknz. 32 ORTA-DOU KONUSUNDA DNCENN DENETM Kissinger Suudi Arabistan gibi Arap devletlerinin "Sovyetler'den ayrlmay" reddetmelerine dikkat ekmekte phesiz hakldr. Fakat bunun Suudi Arabistan'n Sovyetler Birlii'yle hibir diplomatik ilikisinin olmad iin mantken mmkn olamayacan gre-miyordu -bu durumdan habersiz olduu iin. 1973 savann temel sebebinin Kissenger'in mutlak cahillii ve askeri arpma konusundaki inat olduu gereini aklamamas ve Kissinger'in bahsettiimiz artc beyanlarnn gzden karlmas basn ve bilimdeki sert disiplini gstermektedir.11

Sedat'n teklifi tarihi kaytlardan kartlmtr. Resmi gre gre Sedat Yahudileri ldrme amacnda olan tipik bir Arap canisiydi, fakat 1973'de srail'i ykma planlarnn baarszla mahkum olduunu grm ve Kissinger ve Carter'm efkatli vasilii altnda bar isteyen bir adam olmutu. Ayn cmleden olarak The Times Sedat'n ldrlmesinden sonra yaynlad iki sayfalk yazda, Sedat'n 1977'de Kuds' ziyaret edene kadar "srail'i bamsz bir devlet olarak tanmak" istemediini syleyerek gerekleri aka inkar etmitir.12 Yine Next Week, yazar George Will'in konu hakkndaki yanllar dzelten, dorular ortaya koyan yazsn yaynlamay reddetmitir. "Terrizm" ve "misilleme" terimleri de ABD Yeni-dil'inde zel bir anlama sahiptir. "Terrizm" zellikle 11 Daha geni bilgi iin Towards a New Cold War'de yer alan Kissenger'in hatralarnn ele alnna baknz. 12 Eric Pace, The New York Times, 7 Ekim 1981. 33 / KORSANLAR VE MPARATORLAR Araplarla ilgili olarak eitli korsanlarn eylemlerine delalet ediyor, imparator ve onun taraftarlar tarafndan yaplan terrist eylemlerse "misilleme" veya "terrizmi ortadan kaldrmaya ynelik meru, koruyucu, hareketler" olarak adlandrlmaktadr. "Rehin" terimi de -"terrizm", "lml", "demokratik" gibi politik sylemin dier terimleri yannda- hakim doktrinel sistemde teknik ve Orwelyen bir anlama sahiptir. Kelimenin lgat anlamyla Washingon ve Miami gibi uluslararas terrizm merkezlerinden gelen terrist saldrlar nedeniyle Nikaragua halk rehindir. Uluslararas terrizmin bu kampanyayla gtt ama, Nikaragua hkmetinin politikasnda deiiklik yaratmak yani memleketin kaynaklarn ounluk olan yoksul halkn yararna olarak kullanan programa son verme ve ABD ve onun mahall yandalarnn karna olacak ekilde "demokratik" ve "lml" ynetimlere dnmesini salamaktr. Nikaraguya kar yapld reddedilmeyen ama ABD'deki dnce kontrol sisteminde pek de tartlmayan bu terrist savan nedeni buydu.13 Bu savan 13 Daha geni bilgi iin benim Turning the Tide: Tlie USA and Latin AmericaAknt'mn Deimesi: ABD ve latin Amerika (gzden geirilmi bask 1987) isimli kitabma ve Psycholistory Review (Lawrence Friedman editrlnde, yaknda kacak)'n "New Right in America" basksnda kan makaleme; Thomas W. Walker'in editrln yapt Reagan vs. the Sandinistas; ve Morris Morley ve James Petras'n, The Reagan Administration and Nicaragua-Reagan Ynetimi ve Nikaragua (Pamphlet Series, Institute for Medya Analysis, New York, yaknda kacak) isimli kitabna yazdm girie baknz. Belirgin olaylar rtme ihtiyac nedeniyle gerek d kaytlarn dzenlenmesi zorba devletlerin standartlar iin bile etkileyicidir. 34 ORTA-DOU KONUSUNDA DNCENN DENETM terrist bir sava olmas sadece niyetleri ve yaygnl nedeniyle deil, bu savata kullanlan aralarn uygar evrelerce korku yaratacak ekilde kullanm nedeniyledir de: Leon Klinghoffer ve Natasha Simpson terristler tarafndan ldrlmlerdi; fakat bunlar belgelere gre ABD'de eitilen ve onun tarafndan desteklenen -ABD'de grmezden gelinen- terristlerin zalim ikencelerine, tecavzlerine ve dier allm uygulamalarna urayan ilk kiiler deillerdi. ABD politikas, bir taraftan imparatorun taraftarlarn rahatlatc "demokrasi" ve "insan haklar" szlerini va'z ederken dier taraftan hkmetin teslim olmas veya alaa edilmesine kadar terrist eylemlere devam edilmesini salamakt. Fakat, Orwelyen kullanmda "terrizm" ve "rehin" kelimeleri belli bir terrist eyleme mnhasr klnmtr. mparatorlarn geni kapsaml terrizmi harite tutularak korsanlarn ksmi terrizmleriyle snrlandrlmt. Bylelikle srail korsanl, savunmasz kylere ynelttii terrist saldrlar ve ald rehineler bu doktrinel sistem iinde terrizm kavram iine girmiyordu. Terrizmle ilgili yalanlar o kadar fazladr ki burada hepsini sayamayz; ancak rnekler verebiliriz. Bu rnekler Batl propaganda ve Batl kltrn etikisi konusunda olduka aydnlatc olacaktr.

sraillilerin Filistin'de yaptklar terrizmin "misilleme" 'bazen "nleyici taarruz"' ok nadiren de olsa herhangi bir lkenin bu tr skntl artlarda debilecei nadir zorbalklarda bulunmas olarak deerlendirilebilmesi iin bir Yenidil ve tarih uydurulmutur. 35 / KORSANLAR VE MPARATORLAR Bu gerekler ya hi nakledilememekte ya da dokt-rinel gereklere uygun olarak nakledilebilmekte ya da -ok nadir olarak- drste belirtilmekte fakat hafzalardan silinmek zere!.. srail, olduka sadk ve ABD'nin Kongre tarafndan engellenen Guatemala'ya soykrmna benzer saldsm destekleyen ve Orta-Dou'da "stratejik neme sahip" olduka faydal bir devletti. Bu yzden gereklerin aksine srail'in en yksek ahlak deerlere kendini adad ve Filistinliler'in ar terr ve zalimliine kar srail'in "silahtan arnm" olduu kabul edilecektir. Haklarda ve terrist eylemlerde iki toplum arasnda bir paralellik olabilecei dncesi hemen basite Yahudi Dmanl ile damgalanyor ve hakim dncede yer etmiyordu. Olaylarn doru tasviri ve korsan ve imparatorlarn terrizmlerinin hedefleri ve yaygnl konusunda rasyonel bir deerlendirme n kabul olarak olduka geni ve kabul edilmi dorulardan olduka uzak olacaktr. 1970'lerde, Kissinger'in Orta-Dou politikasn zerine almasn takiben, asker karlamalar ve keye sktrma abalarn yerine getirmesi dolaysyla srail'in, ABD'nin Orta-Dou'daki "stratejik aleti" olarak yapt hizmetler ABD'nin srail'i kutsamasn aklamaya yardm eder.14 ayet ABD uluslararas konsens14 1973 sonras bar grmelerini Camp David'e gtren ve 1982 Ey-ll'ndeki "Reagan Plan" ve birka ay sonraki Lbnan iin dzenlenen "Shultz Plan"nn baltalayan ani ABD eylemleri ve "stratejik alet" kavramnn k gibi meeler iin baknz Fateful Triangle. ok ak olan baz gerekler basn ve bilimsel kurumlarca ifade edilen resmi 36 ORTA-DOU KONUSUNDA DNCENN DENETM se uygun olarak bar bir dzene izin verseydi, srail blgeyle tedricen btnleecek ve ABD ileri teknoloji sahibi, askeri adan kabiliyetli bir devletin -aslnda iktisad ve asker adan son derece ABD'ye baml ve bu yzden ihtiya duyulan hizmetleri yapmaya elverili bir parya devletihizmetinden mahrum kalacakt. i Partisi yayn Davar'm yazarlarndan Danny Rubinsteinn'm 1983'de ABD'ye yapt bir ziyarette kefettii gibi, "srail Lobi"sinin baz unsurlar da askeri karlamalara destek olmaktadr.15 Belli bal Yahudi organizasyonlarnn (B'nai Birth, The anti-Defamation League (ftira kart Birlik) The World Jewish Congress- Dnya Yahudi Kongresi, Hadassah, her derecedeki haham, vs.) temsilcilerinin toplantsnda Rubinstein, israil'in yakn dnemde iinde bulunduu artlarla ilgi konumasnda srail'in igal edilmi topraklar elinde bulundurmas sebebiyle "siyas, sosyal ve manev kn t"ye sebep olduu iin bir askeri tehlikeyle yzy-ze olmadn sylediinde hissedilir bir dmanlk duygusu uyandrmt. Grevlilerden biri "Bunlar beni ilgilendirmiyor", "Bu tr dncelerle hibir ey yapamam" demitir. Serdedilen grlerden Rubinstein u sonular karmtr. Yahudi kurulularndaki kiilerin ouna gre en nemli ey srail'in kar karya kald tehlikelerin zerinde defalarca durulmasdr. Amerika'daversiyondan ok farkl olmakta ve bazen yllar sonra bu gereklerin bir ksm itiraf edilmektedir, rnek olarak 2. Blm, 67. not ve metne baknz. 15 Rubinstein, Davar, 5 Austos/1985. 37 KORSANLAR VE MPARATORLAR ki Yahudi kurulular srail'e yalnzca zalim Arap saldrlarnn bir kurban olarak ihtiya duymaktadrlar. Ancak byle bir srail iin destek, para, ba toplanabilir. Demografik tehlikeyle mcadele etmek iin nasl para toplanabilir? "Bask tehlikesi" diye adlandrlabilecek eyle mcadele etmek iin kim bir dolar bile verir? srail adna Amerika'daki Birleik Yahudi Cemaati'nin

toplad meblan yarsnn srail'e gitmeyip Amerika'daki eitli Yahudi tekilatlarnda kaldn herkes biliyor. Bundan daha byk bir snizm olabilir mi? Rubinstein bu kurumlar hakkndaki gzlemlerine yle devam eder: srail'deki dmanca pozisyonla ilgili olarak ortak bir dile sahip olmakla meselelerin stesinden gelir. Dier taraftan Araplar'la iletiim kurmak, Filistinliler'le birbirlerini karlkl olarak tanmak, yardm toplama asndan olumsuz bir etken olacaktr. Bar artlar gerekletirme abalar sadece srail'e transfer edilen paralar azaltmakla kalmayacak. Yahudi toplumunun faaliyetlerini desteklemek iin elde edilmesi gereken parann da azalmasna sebep olacaktr. srail lobisinin dnce denetleyicilerinin dzenli faaliyetlerini, en kk bar zmleri ve makul politik dzen fikirlerini aa karmaya ve sapma olarak nitelenen bu fikirleri kzgn yazlarla ve uydurma delillerle yok etmeye abalamalarn gzlemleyenler Ru-binstein'in karlat durumu anlayacaklardr. Rubinstein'in bu yorumu baka bir Orwelyen terime "srail'in destekileri" terimine dikkatimizi ekmek38 ORTA-DOU KONUSUNDA DNCENN DENETM tedir. "srail'in destekileri" terimi geleneksel olarak srail'in "siyas, itima ve ahlak" ykmyla (uzun vadede fiziki ykmyla birlikte) kendisini zmeyen kiilere karlk gelmektedir. Bylece bunlar srailli barlarn sk sk uyardklar gibi banaz ve kr edici bir ovenizmle srail'in "sarslmaz kemiklemi yaps"n desteklemektedirler.16 Bu balamda, "Siyonizm" teriminin, bu terimin doktrinel safln koruma roln stlenenler tarafndan -phesiz zmmi olarak- tarif ekli de kayda deerdir. Mesela benim grlerim bu grlerden haberdar olanlarca ok ak biimde ve defalarca "militan anti-Si-yonizm" olmakla sulanmtr. Bu ekilde sulanan grm, milletleraras tannan snrlar iinde srail'in milletleraras sistemde herhangi bir devletin sahip olduu haklarn ne daha azna ne de daha ouna sahip olmasn ve gerek hukuken gerek pratik olarak belli bir vatanda kategorisine (Yahudi, Beyaz, Hristiyan, vs.) dierlerine verilmeyen haklar veren ayrmc kurumsal yaplarn sklmesi gerektiini ifade eder. Burada neyin "Siyonizm" kapsam iine girmesi gerektii tartmasna 16 Emekli General Mattityahu Peled, "American Jewry: More Israeli Than Israelis'-Amerikan Yahudilii: srail'den Fazla srailci", New Outlook, MaysHaziran 1975. Ayrca Amerikan Yahudi toplumundaki "atovari Yahudi devletinin puta tapc mezhep ibadetlerini" knayan ve onlarn reddediciliklerinin "srail devletini Mars'a benzeyen bir sava tanrsna evirdikleri" hususunda uyaran albay (Em.) Meir Pail srail devletinin "Irk Gney Afrika devletiyle zorba, terrist Kuzey rlanda karm" bir devlet olduunu "21. asrn siyasi tarihe orjinal katksnn nerede olursa olsun imdi ve gelecekde her Yahudi vatandann utan duyaca bir Yahudi devleti" olacan syler. ("Zionism in Danger of Cancer", New Outlook, Ekim-Kasm 1983, Ocak 1984). 39 KORSANLAR VE MPARATORLAR girmeyeceim; ama bu grlerin "militan anti-Siyo-nizm" olarak belirlenmesinden sonra Siyonizmin neyi gerektirdiine bir bakalm: Siyonizm srail'in dier devletlerin sahip olmad haklara sahip olmas gerektiini, igal edilmi topraklarda Filistinlilerin kendi kaderlerini tayin etmelerini engelleyen srail'in kontrolnnn devam etmesi gerektiini, Yahudi olmayan vatandalara kar ayrmc politikaya dayanan devletin devam etmesi gerektiini ngren bir doktrindir. "srail'in destekileri" nin Birlemi Milletler'in Siyonizm ve rklk konusundaki mehur kararlarnn geerlilii konusundaki srarl eletirilerini gzlemlemek ilgin olacaktr. Bu meselelerin soyut ve teorik olmadn da belirtmek gerekir. Ayrmclk politikas srail'de ok iddetle uygulanr. Mesela, topraklarn yzde doksandan fazlas kanunla "Yahudi dinine, rkna veya kkenine mensup kiilerin" karlarna hizmet eden organizasyonlarn kontrolne terkedilmekte, bylelikle Yahudi olmayan vatandalar bunlardan faydalanmaktan tamamen me-nedilmektedir.

Ayrmclk politikas ylesine derindir ki bu mesele, srail devletinin "srail vatandalarnn" deil; "Yahudi milletinin devleti" olduunu reddeden kanun tekliflerinin grlmesini yasaklayan Meclis'e getirilememektedir bile. Bylece bu yasama dzeni devletin ayrmc karakterine meydan okuyan her par-lementer kar koymay gayrimeru yapmakta ve devletin vatandalarn devleti olduu demokratik prensibini kabul eden siyasi partileri yasaklamaktadr.17 17 Ayrntl bilgi iin Toward a New Cold War isimli kitabmn 247. sayfasna baknz. Yeni yasama iin baknz Aryeh Rubinstein, The Jerusalem 40 ORTA-DOGU KONUSUNDA DNCENN DENETM Asl ilgin olan ey, srail basnnn ve eitilmi kiilerin bu yasama dzeninin anti-rk olarak deerlendirilmesinde hibir gariplik grmemeleridir (bu projeye sadece drt hayr oyu verilmitir). The Jerusalem Post'un bal yledir: "Knesset (srail parlementosu - ev) rk ve anti-Siyonist kanun tasarlarn yasaklar"- hibir ironi olmakszn "Siyonist" terimi yeni yasama dzeninde yorumlanmtr. The Jarusalem Post'un ABD'li okuyucular da tpk Siyonizmin anti-demokratik versiyo-nuyla devletin demokratik karakterini uzlatrdklar gibi bu balantda dikkat ekecek bir ey bulamamlardr. Daha az dikkat ekici olmayan noktalardan birisi de "anti-Semitizm" kavramnn ustalkla kullanlmasdr. Kavramn bu ekilde kullanm, mesela srail'in nc dnyada -mesela Guatemala'da- ABD'nin hizmetinde bulunmasna muhalefet edenler hakknda "aptallarn anti-emperyalizmi" (bir eit anti-semitizmi)ni ifade ederken, dier yandan problemlerinin ancak "yeni dzen" ile stesinden gelinebileceini anlamak istemeyen Filistinlilere iaret etmektedir. Yzlerce kiinin srail ordusu tarafndan 1948'deki temizlik harekatnda Post, 14 Aralk, 1985. Baz yakn tarihli srailli yorumcularn srail yasalarn Gney Afrika ayrmclyla karlatrmalar iin baknz Ori Shonet'in "No One Shall Grow Tomatoes-Kimse Domates Yetitirme-meli", Ha'aretz Supplement, 27 Eyll 1985 (News From Within [Ku-dsl'de tercme edildi, 23 Haziran 1986). Bu yazda srail'in Arap vatandalaryla, igal edilmi topraklardaki Araplara uygulanan arazi ve dier haklar konusunda ayrm yaratan tedbirleri tartlyor. Yaznn bal Bat Yakasndaki Araplarn taze meyve ve sebze yetitirebilme-leri iin yetki almalarn gerektiren, srail'in hakk olmad topraklar ellerine geirmelerini salayan dzenlemeye atf yapmaktadr. 41 / KORSANLAR VE MPARATORLAR ldrld Doumeh kynn geri kalan halk veya Soveto sakinleri, Gazze eridindekiler gibi muhalefet ettiklerinde bu, onlarn "anti-Semitizm" tarafndan desteklendiini gsterir.18 "zgr ortamda beyin ykama" sisteminin ABD'de olduka etkili biimde gelimi temel aleti, siyas meselelerin tartlmasnm desteklemek ama bu tartmalarn parti izgisinin temel prensiplerine itirak edecek bir kabuller erevesinde yaplmasn desteklemektir. Tartma glendike tartmaya katlanlarn toplumlarndaki zgrlk ve katlanlarn cesaretlerinin hayranlna kaplrlarken n kabuller daha da salam biimde yerleir. Ayn ekilde, Vietnam Sava'nda ideolojik kurumlar "ahinler"le "gvercinler"in tartmasna izin verdi. Gerekten de sadece tartmaya izin verdi deil hatta Amerikan'n nemli sektrleri savan ok pahalya mal olduu ve Amerikan karlarnn yer ald iin savan karsnda olduu 1968 ylma kadar bu tartma desteklendi de. ahinler ABD'nin "Gney Vietnam' Komnist saldr karsnda mdafaa"smda baarl olabileceini byk bir sebatla savunuyorlard. Gvercinlerse bu asil gayretin baarl olma ihtimalini sorguluyorlar veya bu amac gerekletirmek iin ar iddet kullan18 Paul Bermas'm "The Anti-Imperialism of Fools-Aptallarn Anti-Em-peryalizmi", The Village Voice, 22 Nisan 1986, isimli makalesi, Bernard Lewis'in The New York Review'de yer alan, bu doktrini tefsir ederken "ilham alm bir deneme" yorumundan bahseder. Anti-Semitizm kavramn inceleyen dier deerlendirmeler iin baknz benim Fateful Triangle, 14. 42

ORTA-DOU KONUSUNDA DNCENN DENETM mma zlyorlard. Veya bizim "ar doruluumuz ve kar gtmeyen iyiliimizi" icra ederken "hata" veya "yanl anlalmalarmz"n bizi yanl tanttna (ABD Asya aratrmalan'nm ba ve Harvard tarihisi olan nl bir akademik gvercinin szleriyle) veya "iyilik yaparken aptalca hatalar yapld" (Antony Lewis, muhtemelen ynlendirici medya gvercini) iin zlyorlard. Veya bazen de doktrinel sistemin en uta bulunanlar Kuzey Vietnam ve Viet Kong'un gerekten saldrp saldrmadn sorarlar ve belki de meselenin bytlm olduunu ifade ederler. Bu savala ilgili olarak en nemli verinin ABD'nin Gney Vietnam' "savunmad" olduu aktr. zellikle 1962'den sonra Bakan Kennedy, hava kuvvetlerini milyonlarca kiinin temerkz kamplarna srklenmesine "yardm etmek" (!) iin geni apl bombardmana girimek zere yollayarak Gney Vietnam'a saldryordu, savunmuyordu. Bu lkenin halk, ABD herhangi bir siyasi dzen kurulma ihtimalini baltaladktan ve belki de yzbin Vietnaml'y ldren cani bir kukla hkmeti kurduktan sonra Vietnam halknn dektekle-dii (ABD hkmetinin zel grmede itiraf ettii gibi) Gney Vietnaml gerillalardan "korunabilirlerdi". Sava sresince ABD'nin saldrlar Gney Vietnam'a kar olmu ve 1960'larn sonlarna kadar, sava Hindi-ini'nin dier blmlerine yaylrken Gney Vietnam direniini krmaya yetmitir. Sovyetler Birlii Afganistan'a saldrdnda bunu tecavz olarak deerlendirdik; fakat ABD Gney Vietnam'a saldrdnda bu "savunma" olmaktadr. Adlai 43 \ KORSANLAR VE MPARATORLAR Stevensen'n, hkmeti mdahaleyi yzey Ve younluk bakmndan geniletmeyi gizlice planlarken bu saldry 1964'de Birlemi Milletler'de bunun bir "dahili taarruza kar savunma" olduunu iddia ettii gibi Amerika'nn mdahalesi "savunma" dr. ABD'nin Gney Vietnam'a saldrda bulunduu propaganda sistemi tarafndan inkar edilmemitir, bu dnce ifade edilmedii gibi dnlmemiti bile. ABD'nin Gney Vietnam'a saldrda bulunduu eklinde bir ima dahi ne genel basnda ne de bar hareketlerin basnnda yeralabilir-di.19 ABD sisteminin dnce denetimindeki gcn, Kuzey Vietnam'n saldrsyla ilgili olarak ABD'nin uluslararas hukuk gereince "silahl saldrya kar kollektif meru mdafaa"da bulunup bulunamayaca tartmasndan daha arpc gsterecek bir rnek daha yoktur. Muhalif konumu savunan kaln kitaplar yazlm, tartma bar hareketler tarafndan kamuoyuna almtr. Vietnamllar'n Vietnam'a saldrda sulu olup olmamalaryla ilgili bu iddetli tartmalarn olmas, fakat ABD'nin Gney Vietnam'a yaptnn saldr olup olmad konusunda hibir tartma olmamas sistemin dnceye mdahalesiyle birlikte kontroln de bir yansmasdr.. Neler olup bittii konusunda tamamen bilinli olarak bu tartmaya katlan kii, devletin iddet uygula19 Bu konudaki eitli tartmalar iin baknz Towards a New Cold War a.g.e., ve For Reasons of State-Devlet Olmann Nedenleri (1973). 44 ORTA-DOU KONUSUNDA DNCENN DENETM masna kar olan kiilerin propaganda sisteminin rktc etkinlii nedeniyle tuzaa drldn grecektir. Vietnam'da ABD'nin savaa girmesini eletirmek iin Hindicini'nin karmak meselelerinde uzman olmak gerekirken Sovyetler'in Afganistan'a saldrmasna muhalefet etmek iin bu lke meselelerinde uzman olmak gerekmiyor. Devlet ve ona sadakatle hizmet eden sekinlerin ne srd ifade biimleriyle tartmaya girmek zorundadr ki bu da doktrinel sistemine katkda bulunmak demektir. Alternatif, gerei oklarnn anlamad yabanc bir dilde sylemekle eit anlama gelse bile sylemektir. Bu sylenenlerin ou Orta-Amerika deerlendirmeleri iin de geerlidir. ElSalvador'daki ABD terrist sava saygn insanlar arasnda bir tartma konusu olmuyor. ABD'nin Nikaragua'y "kontrol" altnda tutma abalar tartma konusu iindedir ama bu konu da ok dar snrlarda tartlabilir. "Kanserli blgeyi karmak" ve Saadinistler'in "snr tanmayan devrim"lerini (Hkmetin sadk papaanlar olan eitli gazeteci ve yorumcunun uydurduu,

hayal mahsul bir propaganda) ihra etmelerini nlemek iin kuvvet kullanmann doru olup olmadn tartabiliriz. Fakat kesip alnmas gereken, "iyi rnei tehdit eden" ve blgeye "bulaacak" "kanser" olgusunu tartamazsnz. Nitekim, 1986 ylnn ilk aynda Honduras ve Kostarika slerinden Nikaragua'ya saldran ABD mttefik glerine (onun en cokun destekilerinin tanmlad gibi) yardmn artmas tartmalarnda, ABD mill 45 \ KORSANLAR VE MPARATORLAR basn (The New York Times, Tha Washington Post) sek-senbeten fazla yazarn bu meseleyle ilgilenmesini salad ve Nikaragua'ya ynelik ABD politikasn yrten kiileri davet etti. Bunlarn seksenbei de eletirilerinin iddeti deimesine ramen (keskin ekilde eletirenler ounluu oluturuyordu) sandinistleri eletiriyorlard. te buna, ABD'de "halk tartmas" deniyor. Hi sorgulanmayan ey Sandinist hkmetin baarl olduu, ABD saldrsnn bu gayretleri boa karmasndan nce, bu lkede ilk yllarda nemli sosyal reformlarn yaplm olmasyd. Seksenbe stundan sadece ikisinde bu tr sosyal reformlara deinilmiti. ABD saldrsnn kesinlikle dnlemez, ondan bahsedilemez olmasnn temel sebebi budur. Sandinistleri savunmakla sulanan kiiler iddetle tahkir edilmekte (cevap verme ihtimali brakmamak iin isim belirtilmeden yaplyor bu) Fakat bu sulularn hibirisine grlerini ifade etme izni verilmemektedir. Amerikan mill basnnn hayrsever gelime kurumu Oxfam'm sonularn aklamaya izin vereceini dnmek ok g. Nikaragua'nn, Oxfam'in zerinde alt yetmialt gelimekte olan lke arasnda, siyasi liderlerin "halkn hayat artlarn iyiletirmek ve onlarn gelime srecine aktif olarak katlmalarn tevik et-mek"te tek "istisna" olduu sylenir. Oxfam'in zerinde alt drt Orta-Amerika lkesinden "sadece Nikaragua'da, toprak mlkiyetinin eitsiz dald ifade edilmi, fakir ifti ailelerine salk, eitim ve zirai hizmetler yaygnlatrlm". Hem de btn bu politikalar kesintiye uratacak Kontra savana ve yine Oxfam'in 46 ORTA-DOU KONUSUNDA DNCENN DENETM gelimeye ynelik projelerden sava projelerine dnmesine sebep olmasna ramen. "Kanser"in kesilip alnmas dorultusundaki ABD politikasnn tarih misyona uygun dp dmedii tartmasnn ABD mill basnnda yeralmas da inanlmaz bir olaydr. Ayn ekilde saygn bilim adamlarnn bu tr kabul edilemez gerekleri farketmemi gibi grnmeleri gerekiyordu. Tartma eytan mparatorlu-u'nun ileri karakollaryla mcadele etmede kullanlabilecek bir yntemse de mill forumda belli snrlar a-mamaldr.20 "zgr ortamda beyin ykama", her namuslu insann rahatlkla grebilecei gibi, totaliter mantalitenin, devletin iddet kaynaklarnn tam bir sadakatini salamaya uygun olmad durumda bavurduu bir yntemdir. Bu yntemin baarsn Hindicini rneinde aka grebiliriz.21 Diktatrlk veya askeri tedbirlerle yryen "de-mokrasi"de parti politikas ya "Gerek Bakan"nn aklamalar ya da dier yollarla ortaya konan ak, net bir yapdadr. Otoriteye btn olarak uyulmak zorundadr, itaatsizliin maliyeti hapishane veya ok kt artlardaki srgnden (Sovyetler Birlii ve onun Dou Avrupal mttefiklerinde olduu gibi) ikenceye, tecav20 Bu meelerle ilgili deerlendirmeler iin 13. notun referanslarna baknz. Olduka nansl grlere sahip olan savaa itirak edenlerin grlerinin mill basma yansmamas kayda deer. 21 Meselenin kendi ahs zelliklerine gre deerlendirilmsi gereken ahsiyet plannda deil de mill seviyede izin verilen ifade alan olduuna dikkat edelim. 47 KORSANLAR VE MPARATORLAR ze, sakat brakmaya, kitle kymna (El-Salvador gibi ABD'ye bal olan devletlerde tipik olarak grld gibi) kadar deiir. zgr toplumda bu tr yntemler uygun deildir. Dnce kontroln salamak iin ok daha ince

yntemler kullanlr. Parti politikas ak biimde belli deildir, olduka yoruma aktr. Bunlar kabul etmeyenler hapse atlmaz veya ikenceye uratlmaz ya da bir taraf krldktan sonra bir tarafa braklmaz; fakat ne yazk ki halk onlarn yanl fikirlerinden korunur. Gnmzde ekzotik sylemin ender olarak duyulduu anlarda bile bu sylemin dilini anlamak zorlukla mmkn olmaktadr. Ortaa'da, dnce namusunun ok daha yksek olduu dnemlerde fikirleri ciddi olarak ele almak, anlamak ve onlara kar rasyonel argmanlarla tartmak gerekiyordu.. Bugn tartlan fikre sadece dokunmak yetiyor. Fikri nitelemek iin bir ym kavramlar btn uyduruluyor -"ahlaki eitlik", "Marksist" veya "radikal" gibi- ve fikir daha fazla irdelenmiyor, gzard ediliyor. Bu tehlikeli doktrinler halkn hemen hemen btn ifadelerini belirleyen teyakkuz halindeki aznlk tarafndan tartld zaman (veya daha dorusu ciddi entellektel aba ounlukla uygun grlmedii iin) mcadele edilmesi gereken "yeni Ortodoksluk" oluyor.22 Tartma dnen deil de man Doktrinlerini 22 Mesela, baknz, Timothy Garton Ash, "New Ortodoxies: I- Yeni Ortodoksluklar : I", The Spectator (Londra), 19 Temmuz 1986. ABD'deki "moral eitlik"le ilgili komik tartma (Ki sadece tek taraf halka kendini ifade edebiliyordu) ayr bir inceleme konusu olacak aptadr. 48 ORTA-DOU KONUSUNDA DNCENN DENETM kabul eden kiiler arasnda, marjinal meselelerde yapld iin fikrin en byk paras gzard ediliyor. Konumuz olan Orta Dou'ya dnecek olursak bu mesele iin de ayn eyin geerli olduunu grrz. Filistinlilerin "bar sreci"ne dahil edilip edilmemesi gerektiini tartabiliriz ama ABD ve srail'in reddedici kampa nclk ettiini, sk sk iddet kullanarak "bar sreci"ne mani olduunu anlamamza izin'verilmez. Terrizmle ilgili olarak, izin verilen tartma snrlar George Mason. niversitesi'nde tarih profesr olan ve "basitletirmeler"den kanmamz neren Shaul Bak-hashi tarafndan izilir. Shaul Bakhashi "basitletirme-ler"den kanmamz gerektiini sylerken bu basitletirmenin "kontrol ok zor ama gerek bir problem" yaratan "Orta Dou ve slam radikalizminin sosyal ve ideolojik kkenlerini inceleyecek" herhangi bir almay engelleyeceinden bahseder. Ona gre bizim, terristleri bu kt yola iten nedenleri anlamamz gerekmektedir.23 Terrizmle ilgili olarak yaplan tartmadaki yaklamlar ikiye ayrlmaktadr; bir uta, terr basit olarak eytan mparator ve onun ajanlarnn kt amal eylemleri olarak grenler vardr. Dier uta ise bu tr "basitletirmeler"den kanan, slam, Arap terrnn ikin kkenlerini bulmaya alan zeki, dengeli dnrler vardr. Orta Dou'da terrn baka kaynaklar olabilecei fikri -mparator ve taraftarlar bu eylemlerde rol alm olsa da- apriori olarak reddedilir, inkar edilmez ama dnlemez bile. te bu, doktrinel siste23 The New York Review of Books, 14 Austos 1986. 49 KORSANLAR VE MPARATORLAR min halk iyi olmayan dncelere kar korumada totaliter devletlerin etkinliini aan gerek bir zaferdir. u da gznnde bulundurulmaldr ki, "lml", liberal gvercinlerin katlmlar, dnlebilir dncenin snrlarn ortaya koymakla alama sisteminin ilevini yerine getirmesini salyor. Bir yerlerde gazete okuyarak zaman kaybetmediini belirten Henry David Thoreau kendi Journal'mda yle yazmtr: Basnn ehliyetini kontrol etmek iin Kanuna gerek yoktur. Kendisi yeterince kanundur, hatta gereinden fazla kanundur. Toplum zmnen bir araya gelir ve neyin sylenmesi gerektiine karar verir, belli bir platformda fikir birliine varr ve ondan ayrlan afaroz eder, binlerce kii iinde hi kimse farkl birey sylemeye cesaret edemez. John Dolan'n gzlemine gre Thoreau'nun ifadesi tam doru deildir. O'na gre: "Halk izin verilenin dndaki fikirlerin aklanma cesaretinden mahrum deil,

daha ok bu tr dnceleri retme kapasitesinden mahrumdur"24 te bu zellik "demokratik konsenss mimarlar"nm itici gcdr. The New York Times'da, Woodrow Wilson International Center'dan Walter Reich Achille Lauro'nun karlmas konusunda, bu tr "terrist cinayetlerin ilenmesi"yle ilgili olarak, bunlarn hem planlayclar, hem 24 "Non-Orvvellian Propaganda Systems", Thoreau Quarterly, K/lkbahar, 1984. Burada basl olan bir grup gazeteciyle yaptm konumaya ve devamndaki deerlendirmeye baknz. 50 OKTA-DOU KONUSUNDA DNCENN DENETM de icra edicileri iin belli msamahasz adalet standartlarnn uygulanmasn istediini belirtmektedir: Terristlere, kendilerini mazlum, madur edilmi zgrlk savalar olduklarna inandklar iin daha az ceza vermekle terristlerin yalnzca kendi adalet, hak anlaylarnn geerli olduu argmann kabul etmi dolaysyla adalet kavramn yaralam oluruz. Filistinliler -ya da terrizmi dertlerini gidermek iin kullanan tm gruplar- amalarna ulamak iin terrizmden kanmak ve kanlmaz biimde uzlama ieren dier anlama yollar bulmak zorundadrlar. Ve Bat Demokrasileri hibir mazeretin -bazen arka plannda mahrumiyeti barndrsa da- masum insanlara kar uygulanan terrizmin sorumluluunu azaltabileceini kabul etmemelidir. Bu sert ceza tedbirler ancak kendilerine, yani imparator ve taraftarlarna uygulandnda ciddiye alnabilir; eer byle olmazsa dnya Bar Kongresi ve Afgan direnii ile ilgili olan Komnist cephenin rettii ok daha az zekice olmayan ifadeler kategorisine girer. Tel-Aviv niversitesi'nde Stratejik Aratrmalar Ja-fe Center'n vekil bakan olan Mark Heller yle der: "Devlet destekli terrizm dk younluklu bir savatr, dolaysyla onun kurbanlar, ABD de dahil bu belay defetmek iin her trl vastay savunmann emrine verirler": mparator ve onun taraftarlarnn Salvadorlu, Nikaragual, Filistinli, Lbnanl ve dier saysz kurbanlar savunmann birer parasdrlar.25 25 Reich, The New York Times, 24 Temmuz. Heller, The New York Times, 10 Haziran 1986. 51 KORSANLAR VE MPARATORLAR Fakat bu sonulan ne Reich ne Heller ne de onlarn okuyucular karabilir, ne de The New York Times'da bunlar ifade edilebilir. Hatta Reich ve Keller'in sylediklerinin mantk sonular karlacak ve basnda aka yazlacak olsa bu ABD ve mttefiklerinin siyas liderlerine ynelik terrist saldrlar tevik etmekten yarglanabilir. ABD'deki en pheci sesler: "Albay Kaddafi'nin terrizme verdii ak destein en bariz ktlk" ve "balarn biliyorsunuz diye katilleri cezasz brakmann hi bir anlam yok (aynen byle)" olduu fikrinde birleirler. "Misillemenin susuz insanlar ldrecei ve bu misillemenin terrist devleti korkutmayaca" grne de katlmazlar.26 Bu prensipler dnyadaki pek ok kiiye Bakan Regan' ldrmek ve hatta "bu misilleme hareketi susuz sivilleri ldrecek olsa bile" Washington'u bombalama yetkisi veriyor. Fakat ok aznlktaki eitilmi Amerikallardan bakalarnn bu basit gerei kavrama ihtimalleri yoktur. Ve o aznlk da bu doktrinel sistem iinde grlerini zorlukla ifade edebilecektir. Bu, bu ekilde srp gittii takdirde demokratik politikaya -elbetteki Orwelyen anlamnn dndakatldmz konusunda kendi kendimizi aldatm olacaz. Basnda korsan ve hrszlarn dilek ve anlaylarnn ifade edilmesinin uygun olup olmayaca konusunda ac bir tartma var: NBC Achille Lauro uak karma26 Anthony Lewis, The New York Times, 21 Nisan 1986. 52 ORTA-DOU KONUSUNDA DNCENN DENETM sm planlamadan sulanan kiiyle rportaj yaptnda yani onlar karalamadan zgrce kendilerini ifade etmelerini saladklarnda iddetle knanmt- zgr toplumda ok iyi ileyen tek tip dnmeden utanmazca bir sapma olduu iin.

Basn Ronald Reagan, George Shultz, Menahem Begin, imon Perez ve dierlerinin "younluu dk sava", "misilleme" ve "terr nleyici hareket" politikalarn savunarak, yanllarn gstermeden konumalarna izin vermeli mi? Basn terristlerin kendilerini zgrce ifade etmelerine izin verdiinde terrizmin bir ajan gibi mi davranm olur? Bu soru sorulmaz, sorulsa bile sadece korku ve tiksintiyle sorulabilir. Bundan sonraki blm alama sisteminin baarsn gsteren bu tepkiyi gstermeye alacak. Yazn sansr ABD'de hemen hemen yok gibi fakat dnce denetimi ok yaygn bir sanayidir. Gerekten de dnce denetimi, sekin dncesi halkn pasiflii ve tasdiki prensiplerine dayanan bir sistem iin elzemdir. 53 ikinci Blm Ortadou Terrizmi Ve Amerikan deolojik Sistemi 17 Ekim 1985'de Bakan Reagan, kendisine srail'in Orta Dou'da "cesur admlar" atmaya ve "bar elini" rdn'e uzatmaya hazr olduunu syleyen srail Babakan imon Perez'le Washington'da grt. David Shipler bu grmeyi The Times'da ABD'nin srail'le ilikilerini "fevkalade yakn ve gl" olarak niteleyen yetkilinin szlerini iktibas ederek yle yorumlad: "Bay Perez'in bu ziyareti pek alk olunmayan Amerikan-srail mutabakat anna denk geldi." Gerekten de Perez, Amerikan basn tarafndan olduka scak karlanm ve "savan maliyeti yerine barn maliyetine katlanaca" sz nedeniyle vlmt. Bakan da Bay Perez'le "Birok srailli, Amerikal ve Arabn lmne sebep olan ve bir ouna da ac getiren terrizm afeti"ni tarttklarn ve Terrizmin Orta 55 KORSANLAR VE MPARATORLAR Dou'da bar tesis etme almalarmz durdurmamas gerektiine karar verdik"lerini sylemiti.1 Dnya terrn yneten, iki kumandann, yerli halkn, Filistinliler'in kendi kaderlerini belirleme haklarnn olmad yolundaki anlamasn hakl bulabilmek iin Jonathan Swift'in yeteneine sahip olmak gerekiyor. Bar adam imon Perez, rdn Vadisine yerleen sraillileri ziyaret ederken burann "srail devletinin ayrlmaz bir paras" olduunu sylyordu. Bu ifade onun "gemiin deitirilemeyecei ve ncil'in de bizim topraklarmzn kaderini belirleyen kafi bir belge olduu" ve bir Filistin devletinin "srail'in varln tehdit"2 edecei sabit fikriyle uyum arzediyor. ABD'nin lml nedeniyle vd Perez'in Yahudi Devleti kavram, Filistin halknn varln tehdit deil yok etmektedir. Fakat bu durum ciddiye alnmaz, bu mkemmel olmayan dnyann kk bir kusurudur. Perez ve dier srailli liderler Filistinlilerin "halkmzn binlerce yl kutsal bildii topraklarda asla pay" olamayacan syleyen bakan Hayim Herzog'un 1972'deki konumundan bir santim bile geri ekilmemitir. Buna ramen "gvercinler" demografik problemden kanmak iin nfusun younluu Arap olan Bat Yakas'nn Yahudi Devleti'nden hari tutulmasn tercih etmekteler. 1 The New York Times, 17,18 Ekim 1983. 2 Ha'aretz, 22 Mart 1985; Noam Chomsky, The Fateful Triangle: Israel, the United States, and the Palestinians-Hayati gensrail, ABD ve Filistinliler, (1984) s. 54, 75, 202. 56 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM 1976'den 73'e kadar kdemli asker grevli olan sabk srail istihbarat bakan temel prensibin: "(gal edilmi topraklarda) meskun bulunan kiilerin blgenin siyas geleceine.katlmn engellemek ve halkn srail'le grmeler yapabilecek bir g olarak grmemeleri gerektii"ni syler. Yani herkes tarafndan da anlalabilecei gibi, "eer siyas tekilatlanmalara izin verilirse, bu tekilatlarn liderleri siyas meselelerin potansiyel itirakileri olabilecei iin mutlak olarak siyas tekilat kurma yasa" getirilmektedir. Ayn ekilde "igal edilmi topraklarda, blge dndaki Filistin Arap liderlerine temel olabilecek, mzakere yolu aabilecek her insiyatifi bastrmak" olarak deerlendirilecek politikalar gdlr. Gazit, hala

da gdlen bu hedeflerin baarld iin sril politikasn "baarl vak'a" olarak niteler. ABD'nin desteine sahip olan srail'in konumu, 1976 Ocanda FK ve Arap devletlerinin Birlemi Milletler'e bar, iki devletli dzen teklifini sunduklar, zak Rabin'in (imdi Savunma Bakan) babakan olduu dnemde olduu gibidir. Ki o zaman srail, kendisini tamsa ve terrizmden vazgese bile FK'yle yaplacak her mzakereyi reddedeceini ve FK olsun olmasn "Filistinlilerle mzakereye girmeyeceini belirtmiti".3 3 Yossi Beilin, Mechiro shel Ichud (Tel Aviv, 1985), s. 147; Al-Hamish-mar'da. (7 Kasm 1985)'de iktibas edilen Gazit'in yazs Hamakel Vehage-zer (Tel Aviv, 1985); Noam Chomsky, Towards a New Cold War-Soguk Savaa Doru (Pantheon, 1982) s. 267-68. 57 KORSANLAR VE MPARATORLAR Ne Perez ne de Reagan FK'nn -ki ikisi de ok iyi biliyordu ki FK Filistinliler nezdinde ezici bir destee, 1947'deki Siyonist Organizasyon kadar meruiyete sahipti- bu ak teklifini deerlendirmeye almak istemiyorlard. Yllardr milletleraras konsensse uygun olarak iki devletli dzenin karlkl tannmasn neren anlama teklifleri her seferinde ABD ve srail tarafndan engelliyordu.4 Bu nemli politik gerekler "terrizmin kt sonular" konusuyla ilgili herhangi bir deerlendirme iin gerekli iskeleti oluturmaktadr. nk rk Amerikan syleminde terrist eylemler Araplara yklenmekte, Yahudiler bu sulardan masun tutulmaktadrlar. Tpk "bar"m Yahudilere mill kaderlerini belirleme hakkn veren fakat bu hakk Filistinlilere vermeyen bir dzen anlamna gelmesi gibi. Perez, srailli gazeteci Amnon Kapeliouk'un olay yerinden bildirdiine gre, 20 Tunuslu ve 55 Filistinlinin lmne yol aan Tunus'a saldrmak zere bombalar gnderdikten sonra Washington'a bar ve terrizmle ilgili olarak konumak iin su ortaklaryla grmeye gelmiti. Tunus'a yaplan saldrnn hedefi olduka savunmaszd, "birok evin bulunduu, tatil kulbele-riyle FK Brolarnn yanyana ve bu brolarla dier binalarn ok yakndan bile baksanz farkedilemeyecek derecede birbirine karm olduu bir tatil yresiydi.". Burada kullanlan silahlar Beyrut'ta kullanlanlardan 4 Ragan'a atf yaptmzda, elbette sadece yetkiyi elinde tutan sembolik kiiden deil politika yapclar ve propagandaclardan bahsediyorum. 58 ORTADOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM ok daha komplike ve hedeflerini toza eviren trdendi. Bombalanan binadaki kiiler tannmayacak ekilde paralanmt. Bana br dizi l resmi gsterdiler; "Onlar alabilirsiniz" dediler. Fakat onlar ofisde braktm. Hibir gazete bu tr terr fotoraflarn basamazd. Bana karakol yaknnda sandvi satan bir ocuun parampara olduunu, ocuun babasnn onu topuundaki bir yara izinden tanyabildiini sylediler. Klavuzum "molozlarn altndan grnte salkl ve yara almam kiilerin karldn fakat bunlarn yarm saat sonra iki bklm olup ldklerini" syledi. Besbelli ki patlamann iddetinden tm i organlar paralanmt.5 Arkasnda yirmi bin l ve yakp yklm arazi brakan ABD destekli Beyrut igalinden sonra, Reagan'm emriyle Tunus Filistinlileri kabul etmiti. "srail ve blgenin dier ordularn iyi tanyan nde gelen Pentagon generalleri" srail askeri muhabiri Za'ev Schiff'e yle demitir: "Sivrisinee kar eki kullanyorsunuz. Gereksiz yere birok kiiyi ldrdnz. Lbnanl sivillere yaptklarnz bizi akna evirdi." Ayn gr sivillere ve mahkumlara yaplan muamele ve saldrnn zalimlii karsnda dehete den srailli askerler tarafndan da paylalmaktayd6-fakat srail'e ve Begin-aron tak5 Yediot Ahronot, 15 Kasm, 1985. 6 Ze'ev Schiff, Ha'aretz, 8 ubat 1985; "Araplarn mbalaalar", Arap kltrnde "yalan sylemenin hibir sorumluluu olmadn" (Martin Paretz; THe New Republici, 29 Austos 1983) ifadeleri yer alrken basnn Yahudi kart ve FK taraftan olduu ynndeki yaynlara ramen srail terrn savunanlarn reddettikleri ve ABD'de bilinme-

59 KORSANLAR VE MPARATORLAR mna verilen destek bu vahetle paralellik gstererek artm ve Austos'taki Beyrut bombardmanndan sonra en yksek noktasna ulamtr.7 Bar ve Sosyalist Enternasyonalin saygn kiisi imon Perez, Lbnan direniinin getirdii maliyetlerle harp sonras Sabra-atilla katliamlarnn maliyeti srail tarafndan aza alnncaya kadar sessizliini muhafaza etti. Bu direni srail'in Lbnan iin dnd, gneyin byk blmnn srail kontrolnde olaca ve geri kalan blmnn de srail'in Falanjist mttefikleri ve seilen Mslman sekinler tarafndan ynetilecei eklindeki "Yeni Dzeni" tehdit ediyordu. Kapeliouk'un da belirttii gibi Tunus saldrsnn hedefinin Arafat olduuna hi phe yok. FK ofisinde, ykntlar arasndan, altnda Arafat'n u szlerinin bulunduu bir resmi kmtr: "Benimle mzakere edecekleri yerde beni ldrmek istiyorlar." Kapeliouk'a "FK'nn mzakere istedii fakat srail'in herhangi bir mzakereye oturmay reddettii" sylendi. Bu kadar basit bir ifade ABD basn tarafndan etkin bir ekilde gizleniyor; daha da kts rk pein hkmlerle meseleye ilgisiz grlp grmezden geliniyor. ABD'nin, Tunus saldrsnda su orta olduu konusunda hibir phe yoktur. Hatta ABD katillerin yollar zerinde bulunan kendi mttefiklerini bile uyarmayen olaylar iin bu olaylara itirak edenlerden alman ifadeler iin baknz Fateful Triangle-Hayati gen. 7 Aadaki 48. nota baknz. 60 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM di. Altnc Filo ve blgede yaygn ABD gzetleme sisteminin Akdeniz'de ikmal yapan srail uaklarn tesbit edemiyeceine inanmak, Amerikan asker yeterliliini Kongrenin aratrmas gerekliliine ve ABD ve onun mttefiklerinin dmanlarn saldrlarna maruz kalacana inanmay gerektirir. Los Angeles Times telgraf servisini delil olarak gstererek "ABD'nin Altnc Filonun baskndan haberdar olduu fakat Tunuslu grevlilere bildirmeme kararn aldn ifade eden hkmet kaynaklarndan alnt yapan" yazlar nereder. Fakat ok nemli olan bu ifadeler ne iki nemli Dou taraf gazetesi (The New York Times, The Washington Post) ne dier ABD gazeteleri ne de onlarn deniz ar yardmclar olan AP ve UPI de ye-ralmt. Economist'in Orta Dou muhabiri Godfrey Jan-sen "ABD'nin pasif olarak ibirliinde bulunduunun kesin olduunu" ilave etmitir.8 Tunus bombardmannn kurbanlarndan biri, 1960'da Kuds'te doan ve 16 yandan beri 12 kez hapsedilmi olan, The London Sunday Times'n srail'deki ikence aratrmasna (19 Haziran 1977) bilgi veren Mahmut el-Maribi'ydi. gal neticesinde gittike ktleen artlarda yllarca marjinal yaadktan sonra "rdn'e kamay baaran" Maribi, ikence konusunda, srail asker sansr sonucu Dou Kuds'deki Arap basnnda reddedilen bilgiler verdi.9 phesiz bu gerek8 Godfrey Jansen'm 3 Ekim tarihli The Los Angeles Times' delil gsterdii 11 Ekim 1985 tarihli Middle East International. 9 Ocak 1986'da Against the Current-Akm'a Kar'da grlmtr. 61 KORSANLAR VE MPARATORLAR lerin ABD'de hibir anlam yoktu, keke bu tavr The Sunday Times'n bu almasnn basma yansmamas dolaysyla olsayd. Fakat bu alma liberal New Repub-lic'de Araplara yaplan ikenceyi aka savunur biimde yer alm ve hibir halk tepkisine sebep olmam-tr.10 ABD, srail'in Tunus'u bombalamasn "terrist saldrlara" kar "meru bir misilleme" olarak grp ho-grmektedir. Basma yansdna gre, Dileri Bakan Shultz bu yargy teyid edecek biimde srail Dileri Bakan zak amir'e telefonda "bakan ve dierlerinin srail'in yaptklarna sempatiyle baktklarn" bildirmiti.11 ABD aksi yndeki halk tepkisinden sonra ak desteini ekti; fakat "Birlemi Milletler Anlamalar, Uluslararas Hukuk ve Davran Normlarnn inenmesi" olarak deerlendirilecek "bu tr silahl saldr ey-lemleri"ni Gvenlik

Konseyi'nin knamasn -her zamanki gibi yalnz kalarak- engelledi. Bu durumun "FK yanls" veya "srail aleyhtar" hareket olarak grlp knanmas ABD'deki kltrel ve entellektel iklimi gstermesi bakmndan manidardr. Birlemi Milletler Gvenlik Konseyi'nin de belirttii gibi srail'in Tunus'u bombalamas ok ciddi bir saldr olmad iin milletleraras terrizme girmediini sylemek de mmkn. Veya srail'i bakalar tarafndan tanmlanan "milletleraras terrizm" kavram iine sokmann haksz olduu da sylenebilir. 10 Fateful Triangle-Hayati gen, s. 127, 176. 11 Bernard Gwertzman, The New York, Times, 2, 7 Ekim 1985. 62 ORTADOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM Bu son iddiay cevaplamak iin Bykeli Benjamin Netanyahu'nun terrizmle ilgili olarak milletleraras bir konferansta formle ettii kendi doktrinini kullanabiliriz. Onun da aklad gibi terrizmi niteleyen en nemli faktr: "Siviller arasnda kasden ve sistematik cinayetlerle, yaralamalarla korku salmak"dr. ok ak bir ekilde grlyor ki, Tunus'un bombalanmas ve srail'in yllardr yapt dier saldrlar bu kavram iine girmektedir.12 Her ne kadar Netanyahu'nun katld toplantnn konusu olarak srailliler'e yaplan en iddetli saldrlar (Me'let ve Mnih Katliam, Lbnan'n igal edilmesine mazeret gsterilen 1978 sahil saldrs) hatta uak karma veya rehine alsalar da sraillilerin yaptklar terrizm kavram iine girmektedir. Tunus'daki FK karakollarna yaplan saldrlar Kbrs, Larnaka'da yakalanan ve sular nedeniyle muhakeme edilip ldrlen srailliye kar misilleme olarak yapld ileri srlyor. "Batl FK uzmanlar" Arafat'n bu planl eylemden haberli olmasndan phelenmekte ve "srailliler Bay Arafat'n da dahil olunduu kavgann iine dmtr"13 yorumunu yapmaktadrlar. srail terrizminin Amerikan mdafileri etkilenmezler. Bizlere "srail'in Tunus saldrsnn terrist eylemlerden sorumlu kiileri hedeflediini sylerler. Bu ifadeyi, Arafat an Filistin hareketinin kurucusu ol12 Beverly, Beyette'nin terrizm konulu Uluslararas Konferansa sunduu rapor, The Los Angeles Times, 9 Nisan 1986. 13 Edward Schaumer, The New York, Times, 22 Ekim 1985. 63 KORSANLAR VE MPARATORLAR duu ve hala da bu konumda bulunduu iin "btn vahetin sorumluluu Arafat'ndr" diye aklamaktadrlar. srail lobi grubu AIPAC'da yapt bir konumada Basavc Edwin Meese ABD'nin hi ilgisi olmasa bile Arafat' genel olarak "milletleraras terrizm eylemlerinden mesul tuttuunu" sylemitir.14 Yani "FK'ye kar" olan her hareket -tarihi kaytlarn da gsterdii gibimeru olmaktadr. Tunus saldrs srail'in devlet olduu ilk gnden beri yapt eylemlerle uygunluk gsterir. Yani misilleme hareketinin o olay ileyenlere deil de savunmasz kiilere yneltilmesi allm bir durumdur. FK'ye yneltilen geleneksel sulama "tpk srail gibi dmanlarna dorudan saldrmak yerine, mesela Filistinlilerin talya, Avusturya ve baka yerlerdeki daha savunmasz hedeflerine saldrmalar"15 -onlarn korkak ve acmasz karakterinin baka bir iaretiy-di. Fakat ok daha nce balayan ve ok daha geni lekli benzeri srail eylemleri, srail kahramanl, "silahlarn masumiyeti", asker etkinlik vgleri arasnda dikkatimizden kamaktadr. Misilleme kavram bahsedeceimiz baka meseleleri de ortaya karmaktadr. 1985 yl bittiinde basn, 25 Eyll Larnaka cinayeti, Achille Lauro karma olayn ve 7 Ekim'de bir Amerikan turistin ldrlme olayn iine alan "Milletlera14 The New Republic, 21 Ekim 1985, 20 Ocak 1986; AP, 4 Nisan 1986. 15 Robert Mc Fadden, "Terror in 1985: Brutal Akkacs, Tough Response-1985'te Terr: Zalim saldr, Sert Misilleme", The New York, Times, 30 Aralk 1985. 64 ORTA-DOGU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM ras terrizmin kanl yl" isimli bir yaz yaynlad. Yl sonunda uzun uzadya anlatlan terrizme bak yazsnda The Times Tunus'un bombalanma olayn ksaca vermi fakat bunu da terrizm olarak deil "Filistin olaylar zerinde ok kk

bir etkide bulunan ve dier milletlerin feryat etmelerine sebep olan bir mitsizlik eylemi" olarak tarif ettikten sonra bir misilleme eylemi olarak ele alnmtr. Harward Hukuk profesr Alan Dershowitz, ABD'nin "dier lke vatandalarna iddet uygulam srail terristlerini -mesela Ariel aron, zak amir ve Menahem Begin- memleketlerine iade edeceini syleyerek talya'y, "uak karma olayn planlad ileri srlen" kiiyi serbest brakt iin uluslararas terrizme katkda bulunmakla itham etmiti. Bu beyan utanmazca, imon Perez'in Tunus'un bombalanmasndan hemen sonra Washington'da arland ve bara katklarndan dolay vld sralarda vuku bulmutur. Ve hakim kltrel iklimde sradan bir vaka olarak deerlendirilmitir.16 Reagan'm terrizmle ilgili beyanlar byk bir ciddiyetle tartlmakta. Kendi mttefik glerini Nikaragua'y yakp ykmaya, halk ldrmeye veya El Salvador halkn katletmek zere gnderirken milletleraras terre kar ate pskren riyakarla ramen eletiriler dikkate alnyordu. Reagan bu sahneye sonradan k16 UPI, The Los Angeles Times, 28 Aralk 1985; Mc Fadden, Dershowitz, The New York, Times, 17 Ekim 1985; Alexander Cockburn, The Nation, 2 Kasm 1985, utan veren iki yzlle dikkat eken biricik yaz. 65 i KORSANLAR VE MPARATORLAR mt, onun "amz Orta Amerika terrnn kurucu babalar" arasnda bulunduu iddia edilemez. Bar ve terrle ilgili Reagan-Perez grmelerinden ksa bir sre sonra Amerikan Halk Salk Kurumu ve Dnya Salk Kurumu'nun da tasdikiyle Nikaragua'da yaplan bir aratrmadan 120 kiilik doktor, hemire ve dier salk personeli dnd. Bu grup klinik ve hastanelerin yaklp ykldn, salk uzmanlarnn ldrldn, ila ktlna sebep olacak ekilde kylerdeki tabii bitkilerin yama edildiini ve ocuk felci asnn kesildiini belirtti. Milletleraras iddet kampanyasnn kk bir blm milletleraras terrizmin merkezleri olan Washington ve Miami'de dzenlendi.17 Nikaragua' daki Times muhabirleri kendileriyle 17 Rosan Gelbspan, The Boston Globe, 16 Aralk 1985. Contra'nm yapt barbarlklar iin Amerikan Gzlem'in dzenli raporlar ve dier pekok dikkatli ve titiz almalara bakabilirsiniz. Bu aratrmalar zerinde, Donald T. Fox, Esq., and Prof. Mihael ]. Glennon'n, International Human Rights Law Group and Washington Office on Latin America, raporu, Nisan 1985. ABD'nin tavrn "kastl cahillik" olarak tarif eden yksek devlet grevlilerinin ifadelerine yer verirler. Bu yaygn ve rktc ifadeler basn tarafmdan grmezden geliniyor hatta Bat zulmnn ar savunucular tarafndan aka inkar ediliyor (hibir delil olmadan). Mesela, Oxfam ve dierleri tarafndan yklenen sularn sadece yanl deil aptalca da olduunu iddia eden Robert Conquest, "Laying Propaganda on Thick-Pro-pagandaya krler Olsun", The Daily Telegraph, (Londra, 19 Nisan 1986). Yine Gary Moore'un benzer ifadelerini, National Interest, (1986 Ya-z)'de bulabilir veya "kontralarn sivillere zarar vermemek iin ok altklarn, Sandinist muhaliflerinin yaptklar zulmlerle karlatrldnda bu ekilde adlandrlacak hibirey yapmadklarn" syleyen Jeane Kirkpatrick'in yazsna, The Boston Globe, (16 Mart 1986) baknz. Fakat Sovyet terrizmini mdafaa eden benzer yazlarn ise basnda yeralmas-na kesinlikle izin verilmez. Ayrca 44 numaral nota bakn. Geleneksel tavr Batl mttefiklerin yaptklar zalimlikleri inkar etmek deil, gr66 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM Afganistan'daki Pravda gazetesindeki meslektalar arasnda contra vahetini irdeleme veya onlarn faaliyetlerini ortaya karma uralar konusunda paralellik kurmular fakat bu rapor da dierleri gibi Gazete Kaytlarnda grmezden gelinmitir. Tunus'a yaplan baskn her zaman iin kolaylkla grlemeyecek bir riyakarlk lsndedir. Dnn ki Nikaragua'nn Washington'a Reagan, Shultz ve dier milletleraras terristleri ldrmeyi amalayan ama yzbinlerce kiiyi "kaza"yla

ldren bir bombalama eylemini yaptn varsayalm. Eer Larnaka ve Tunus misillemesinde olduu gibi bire yirmibe makul grlecek bir nispetse bu eylem Amerikan standartlarna gre hakl bir misilleme olacakt. Tam bir karlatrma yapabilmek iin, eylemi yapanlarn hedefleneceini ve terr kimin balatt konusunda hi phenin olmadn ve nisbeten nfus fazlal nedeniyle makul bir lde l saysnn artmas gerektiini eklemek gerekiyor. Bakan Reagan'n "terristler ve onlar destekleyenler hesaba ekilecektir ve ekilmelidir de" sz bu tr bir misillemenin ahlak temelini salam oluyor.18 Grdmz gibi bu szler onun basndaki sert eletirileriyle tam bir uyum gstermektedir. mezden gelmektir. Olduka hayret verici yalanlar dahil, baz rnekler iin baknz Noam Chomsky ve Edward S. Herman'm The Political Economy of Human Rights, Off 2; After Catalysm: Postwar Indochina and the Reconstruction of Imperial Ideology (1979); benim "Decade of Genocide in Review", Inside Asia (Londra), ubat-Mart 1985 ve "Visions of Righteousness" Cultural Critique, 1986 bahar; Chistopher Hitchens'n "The Chorus and Cassandra", Grand Street, 1985 gz. 18 The New York, Times, 29 Haziran 1985. 67 KORSANLAR VE MPARATORLAR Perez kendisini Lbnan'da bar adam olarak tantmtr.19 Fakat bakan olduktan sonra srail'in igal ettii Gney Lbnan topraklarnda sivillere kar dzenledii "terrle mcadele" programlar younluk kazanm, 1985 banda Demir Yumruk operasyonlaryla gaddarln en st noktasna ulamtr. Demir yumruk operasyonlar iin Curtis Wilkie dier gazetecilerin dediklerini tasdik ederek "Latin Amerika lm mfrezelerinin zelliklerine" sahip olduunu sylemitir. Mesela, Zrariye kynde IDF, "silahlardan temizlenme" ilemi yaparken cephede uygulanacak bir operasyon icra edilmitir. Zrariye ve onun yanndaki ky saatler sren youn bir bombardmana tabi tuttuktan sonra tm erkekleri bir arabaya doldurmu, bazlarnn srail tanklar altnda ezilen arabalarda lenlerle birlikte otuzbele krk arasnda kyly ldrm, dier kylleri dvm ve kendilerine uzaklamalar ihtar yapan Kzl Ha alanlar zerine tank atei amt. Fakat savunmasz kyllere bunu yaparken silahl gerillalar karsnda 'silah sava' diye tabir edilen savatan hi zayiat vermeden kayorlard. 19 Ve daha nceki i hkmeti dneminde solcu-Amerikan kamuoyunda alklanan artan milletleraras hukukun ihlali, tutukevlerinde ikence yaplmas, evlerin mhrlenmesi gibi olaylar srail'de Menahem Begin iktidara geldikten sonra azald. Dany Rusinstein, Davar, 4 ubat 1986; Eti Ronel, Al Hamishmar, 11 Haziran 1986. Uygulanan ikenceyle ilgili olarak, baknz, Ha'aretz, 24 ubat 1986; ve Ghadda Abu Jaber, 1985 -Policy of Torture Reneved, Alternative Information Center, Kuds, ubat 1986; Koteret Rashit, 7 Mays 1986. Ayrca baknz Milletleraras Af rgt "Town Arrest Orders in Israel and the Occupied Territories", 2 Ekim 1985. 68 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM Bir gn nce, 12 srail askeri snr yaknndaki bir intihar saldrsnda ldrlmt. Fakat srail Zrari-ye'ye saldrsnn bir misilleme olduunu inkar etti. srail'in inkar ABD'deki mdafileri tarafndan hakikat gibi gsteriliyor ve olay "kyn terristlerin ss olduu...34 ii gerilladan az olmamak zere bunlarn 'silah sava'nda ldrldkleri ve 100'den fazlasnn da sorgulanmak zere alnd -bir kk kyden" (Eric Bre-indel) eklinde, ii terr ann ne derece yaygn olduuna iaret edilerek aklanyordu. Orada bulunan muhabirlerin gzledikleri gibi, partinin resmi kabulnden habersiz olarak srailli askerler "srail Savunma Gcnn ntikam" slogann kasaba duvarlarna Arapa olarak yazyorlard.20 Bundan baka srailli silahl adamlar hastahane ve okullara ate ap, "pheliler"i "sorgulama" veya srail toplama kamplarna gtrmlerdir -bunlara hastahane ve ameliyathanede yatan hastalar da dahildi. Bu vahet, blgeyi sk sk ziyaret eden Batl bir diplomat tarafndan "keyf cinayet ve kasd barbarlk" seviyesine ulama olarak nitelendiriliyor.21

IDF'nin Lbnan'daki irtibat unsurunun bakan olan General Shlomo Uya "terrizme kar tek silahn yine terrizm olduunu ve srail'in terristlerin anlad20 Curties Wilki, The Boston Globe, 10 Mart; Julie Flint, The Guardian (Londra) 13 Mart; Jim Muir, Middle East International, 22 Mart; Brein-del, The New York, Times, 28 Mart; Nora Boustany, The Washington Post, 12 Mart 1985. Duvar yazsnn bir fotokopisi iin baknz Joseph Schec-hia, The Iron Fist (ADC, Washington, 1985). 21 The Guardian (Londra), 2, 6, Mart 1985. 69 KORSANLAR VE MPARATORLAR dilden konuma hakknn olduunu" syledi. Bu kavram yeni bir ey deil. gal edilen Avrupa'daki Gestapo uygulamalar da "terrizmle mcadele etme adna aklanyordu". Klaus Barbies'in ldrd bir kurbann zerinde "Terre Kar Terr" notu ilitirilmi olarak bulundu -bu isim tesadfen srailli bir terrist grupa benimsenmi ve Der Spiegel'in bayzs 1986 Nisan'mda ABD'nin Libya'y bombalama terrn ayrntsyla anlatmtr. Birlemi Milletler Gvenlik Konseyi'nin "srail'i Gnay Lbnan'da sivil halka ynelik eylemleri" sebebiyle knamak iin karar karmas ABD'nin "ifte standart uygulamas" ve Jeane Kirkpatrick'in izahndaki gibi "Dengesiz zmlerin Lbnan Krizini zmleyeceini inanmyoruz"22 eklindeki bahanesiyle veto edilmitir. srail'in terr eylemleri direniilerin onlar ekilmek zorunda brakmasna kadar devam etti. srail ve onlarn cretli askerleri olan Gney Lbnan Ordusu (SLA)'nun 31 Aralk 1985'te Gney Lbnan'daki ii-Mslman bir ky (Kunin) bombalamas ve 2000 kiilik tm ky terketmeye zorlamasyla "milletleraras terrizmin kanl yln" noktalamlard. Evleri yakp ykmlar, otuziki gen insan evirmiler, yal erkek, kadn ve ocuklar srail'in "gvenlik bl22 Ilya, The Jarusalem Post, 27 ubat 1985; Magnus Linklater, Isabel Hilton ve Nal Ascherson, The Forth Reich (Hodder and Stoughton, Londra, 1984 s. 111); Der Spiegel, 21 Nisan 1986 (3. Blme baknz); The Neu York, Times, 13 Mart 1985. 70 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM gesi" dnda bulunan ve Birlemi Devletler Gcnn grevli olduu blgeye srmlerdir.23 Bu haber Lbnan polisinin ahitlerden ald ifadeye dayanan Beyrut'un muhafazakar gazetesi En-Na-hafm gazetecisi ve ii Emel Hareketi'nin de bilgilendii Beyrut kaynakl bir haberdir. Fakat Joel Greenberg bu haberi hibir kaynaa dayanmadan ok farkl bir ekilde verilmitir: "SLA'nm iki askerinin kyde ldrlmesinden sonra ii Kunin kyndekiler SLA'nm almasndan korkarak kamlardr".24 ok tipik olan bu karlatrma ibret vericidir. srail propagandas basnn srail kaynakl muhabirlere dayanmasndan faydalanmaktadr. Bu iki avantaj salamaktadr: birincisi, "haberler" Amerikan kamuoyuna resmi srail grnden getikten sonra sunulmaktadr; ikincisi ok nadir olmakla beraber ABD muhabirleri g-leryzl ev sahiplerine gvenmek yerine bamsz bir aratrma yapmak isterlerse, srail propaganda sistemi ve onun sadk elemanlar srailin, uygulad aznlk politikalar yznden sk bir incelemeden geirilirken Arap sulularn grmemezlikden gelindiinden ac ac ikayet edebilirler. Haberleri her zamanki gibi evirip evirememek bazen ok byk meseleler karr. Mesela, 1982 Lbnan sava boyunca srail, Lbnan kkenli gazetecilerin ahitliklerini kontrol edememiti. Fakat bunlarn haberle23 hsan Hicaz, The New York, Times; 1 Ocak 1986; Hicazi srail'in sylediklerinden farkl eyler sylemitir. 24 The Christian Science Monitor, 30 Ocak 1986. 71 KORSANLAR VE MPARATORLAR ri zerine zavall srail'e ynelik "geni lekli psikolojik sava" dan ikayet edilmi, bu tarz haberler kklemi anti-Semitist fikirlerin baka bir ifadesi olarak grlmt. Bylelikle srail bir saldrgan deil de bir kurban olmutu. Bunun yanl hatta komik olduu, basnn olaylar srail'in bak asndan

grmek iin eilip bkd kolaylkla gsterilebilir -fakat gazetecilerin srail'in terr bombardmanlarn devam ettirme abalar kadar kolay deil. Gerekten srail kaynakl yazlar ABD basnnda yer alanlarndakinden ok daha sert olmakta, ABD basnnda yer alan yazlar gazetecilerin gerekten izlediklerinden ok sulandrlm bir versiyonu olmaktadr.25 Fakat ok ak samalklara ramen bu samalklar ciddiye alnmakta, basnn srail-Amerikan bakna olan bamll ve kabul edilemez faktrlerin basks ok hakl bir ekilde eletirilirken her zamanki gibi bu eletiriler tamamen gzard edilmektedir. "1982 Savann Lbnan Basnnda Yer Alm Tahlilleri" adl alma, srail dman olduu gerekesiyle eitli ekillerde sulanm, tam aksin doru, kapsaml tahliller yer almasna atf yaplarak bu sulamalara kar25 Bu meseleyle ilgili ayrntl bilgi iin baknz benim Fateful Triangle, Veya karlatrma iin News Week'de kan, bro efi Tony Clifton'n Londra'da baslan kitab God Cried-Tanr Alad (Clifton and Catherina Leroy, Quartet, 1983)'ya bakn. Veya srail ordusunun kurucularndan biri olan Albay Dov Yarmiya'nn srail'deki sansr delerek baslan My War Diary-Sava Gnlm'den baz alntlar iin The Fateful Triangle veya daha sonraki ngilizce tercmesine (1983) bakn. Fakat kitap ok nemli olmasna ramen basn tarafndan dikkate alnmad. Daha byle pek ok rnek vardr. 72 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM ok az bir savunma grlmtr.26 Olduka ideolojik olan ABD entellektel ikliminin dar snrlarnda yalnzca birinci grup eletiriler duyulabilmektedir. Bu Hindicini ve yakn gemiteki Orta Amerika savalarnda da olduka ak biimde grlen ve dnce denetimine yardmc olan tipik bir olgudur. srailli kumandann memnuniyetle "terrizm" olarak niteledii (General Ilya'nn yukarda belirttiimiz szne baknz) Demir Yumruk operasyonlarnn iki amac vardr. Birincisi, John Kifner'in (Lbnanl) de gzlemledii gibi "gerillalar desteklemenin cezasn ykselterek halk gerillalarn karsna almak; yani srail'in iddet kullanarak kabul ettirmek istedii dzeni kabul etmedii srece halk terrist saldrya kar rehin olarak kullanmak"; kincisi ise Lbnan'daki i atmalar artrarak, birou 1982'den sonra igalci g tarafndan kkrtlan toplumlararas mcadele sonrasnda genel bir misilleme harekatn gerekletirmekti. Lbnan kkenli gazeteci Jim Muir'in gzlemledii gibi "uf" blgesinde "srail'in Hristiyan-Drzi atmasn desteklediini gsteren bir ok delil vardr". Gneyde ise Birlemi Milletler kdemli yardm grevlisinin syledii gibi "Problem kmas iin gereken 26 Landrum Boiling, editrln yapt Reporters Under F-ire-Ate Altnda Yaplan Grmeler (1985) kitap, B'nai Brith, ftira Kart rgt ve seviyesizlii artran dier sulamalarn (bu belgelerin analizi iin benim Fateful Triangle, baknz) bir eletirisini sunar. 73 KORSANLAR VE MPARATORLAR hereyi hile blmleri yapmakta; fakat bunlar bir ie yaramamaktadr". "Onlarn muamelelerinin ok kt olduu" dncesi genel olarak milletleraras yardm komitesi tarafndan paylalmaktadr. "Mahall gzlemcilerin ifadelerine gre, srailli askerler Filistinlileri Hristiyanlara kar kkrtmak iin Hristiyan blgelerdeki Filistin kamplarna sk sk ate ayorlard". Hristiyan kylerinde oturanlarn ifadelerine gre srailli devriyeler Hristiyan ve Mslmanlar birbirlerini vursunlar ve dier "irkin bayalklar" yapsnlar diye ate hattna sryorlard. Bu teknikler nihayet ie yarad. srail'in Hristiyan mttefikleri Sidon yaknndaki Mslmanlara saldrarak, daha sonra onbinlerce Hristiyann gne sebep olan Demir Yumruk operasyonlaryla onbinlerce iinin srlmesine ve bir ounun da gneyde srail egemenlii altnda kalmasna yol aan kanl bir iddet dngsn balatt.27 ABD'de, srail'in geri ekilmeyi planlad fakat iilerin, genel olarak Araplarn iddet kullanmaya dkn olmalarndan tr geri ekilmeyi

erteledikleri bahanesi sylenmektedir. Fakat Jim Muir'in doru bir ekilde gzlemledii gibi "Btn bu tartmalarn tesin27 Kifner, The New York, Times, 10 Mart; Muir, Middle East International, 22 ubat 1985; Mary Curtius, The Christian Science Monitor, 22 Mart; Jim Yamin, The Christian Science Monitor, 25 Nisan; Yamin, rportaj, MERP Reports, Haziran 1985; David Hirst, The Guardian (Londra) 2 Nisan; Robert Fisk, The Times (Londra), 26, 27 Nisan; The Philadelphia Inquirer, 28 Nisan, 1985. Chouf blgesindeki dmanl artrmak iin yaptklaryla ilgili olarak baknz benim Fateful Triangle, s. 418. 74 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM de tarihi bir gerek var ki o da (sebep olduu olaylar ve saldrlar nedeniyle) srail'in geri ekilmeyeceidir". Geri ekilmeyi direniin younluu belirleyecektir.28 srailli yksek rtbeli kumandanlar Demir Yumruk operasyonu kurbanlarnn "terrist kyller" olduunu bildirmiti. Bu ifade, SLA militanlarnca 13 kiinin ldrlmesi olayn anlatmak iin sylenmitir. srail'in stratejik aratrmalar kurumu Shiloah Instite'un grevlisi Yossi Olmert "bu terrist operasyonlarn yerel halkn desteiyle altklar"n gzlemlemitir. Bir srailli komutan "terristin burada yaad iin birok gz olduundan" ikayet etmitir. Ayn ekilde The Jarsa-lem Post'un askeri muhabirleri "terrist paral askerleri": "hepsinin IDF'ye -ki "yerli halkn demek zorunda olduu maliyete" ramen "dzeni ve gvenlii" salama ilerini yaparken onun hayranln uyandryordu-kar eylemlerde bulunurken ldrlme riskine atlan fanatikler" diye tanmlamtr. Leon Wieseltier her ikisi de Araplarn kt tabiatnn gstergesi olan, igal ordusuna ynelik "ii terriz-miyle Filistin terrizmi" arasmtaki farklar aklar: "Filistinliler ldrmeyi isteyen katillerdir, iilerse sadece siyas veya diplomatik tatminle yetinmeyecei Mesihci dnya anlayndan "esinlenerek" lmeyi isteyen katiller" dir -hibir ey kendi lkelerindeki igalci orduyu oradan atacak kadar kolay deildir. "Gizli ordular" olan Emel ise, 1975'de, kurulduu tarihten bu yana kendisini "srail'in ykmna adamt"- bu hikayeyi 28 Middle East International, 22 Mart 1985. 75 KORSANLAR VE MPARATORLAR uydurann uydurduu hikayenin ok tesinde samalklar ifade etmektedir.29 Ayn trdeki terrizm kavram ABD grevlileri ve yorumcular tarafndan da yaygn bir ekilde kullanlmaktadr. Basn hibir yorum yapmadan D leri Bakan Shutz'un, halkn gayet tabii olarak, srail zulmyle kurulan "Yeni Dzeni" empoze etmek iin gnderilen yabanc bir ordu olarak grdkleri asker kuvvete kar, 1983 Ekim'inde Lbnan'daki ABD deniz kuvvetlerine ynelik intihar saldrsndan sonra "milletleraras terrizmi kiinin hrs" olarak grd ifadesini yaynlamtr. Barry Rubin, ran ve Suriye'nin "ii ar gruplarn Gney Lbnan'daki srail-destekli orduya ynelik saldrlar gibi terrist faaliyetleri" desteklerden, Lbnan'daki Suriye destekli terrizmin en nemli ilevinin srail ordusunu ve ABD deniz gcn geri ekilmek "zorunda brakmak olduunu syler. Devlet terrn savunanlar iin, igal ordusuna veya onun mahall adamlarna kar direnmek terrizm olmakta ve ok sert bir cezaya arptrlmay gerekli klmaktadr. Times'm srail muhabiri Thomas Friedman, sk sk srail kuvvetlerine ynelik saldrlar "psikolojik zayflk veya din gayretkelik" rn olarak niteledii "intihar saldrlar" veya "terrist bombalama" olarak tarif etmektedir. Friedman unlar da ilave etmektedir: srail'in "gvenlik blgesi"nde oturan kiiler igalcilerin 29 UPI, The Boston Globe, 22 Eyll 1984; Olmert, rportaj, Al-Hamishar, 27 Ocak 1984; Hirsh Goodman, The Jarusalem Post, 10 ubat 1984; VViesel-tier, The New Republic, 8 Nisan 1985. 76 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM kurallarn ihlal ederlerse "o anda onlara ate alyor sonra sorguya ekiliyorlard. Kendilerine ate edilen kiilerden bazlar susuz kiiler

olmaktayd". Fakat bu devlet terrizmi olarak grlmez. Friedman, srail'in "blge dndan gelenlerin gelmelerini snrlamada byk zorluklarla karlatklarn ifade eder": "Hibir muhabire intihar saldrlarn takip etmeye ve onlar hakknda bilgi neretmeye izin verilmez." Fakat bu onun haberlerinde igalcilere "terrist" olarak nitelendirilen kiilerin eylemlerinin arkaplann, motivasyonlarn byk bir gvenle duyurmasna engel olmam-tr.30 Reagan ve Perez kendilerini hayranlkla dinleyenlerin nnde birbirlerini "terrizm belas"na kar durmakla kutlarken basn Gney Lbnan'da cereyan eden bir baka terrist olay nakletmekteydi: O gnn haber balklarnda "Terristler 6 Kiiyi ldrd, Gney Lbnan'da ABD-Hristiyan Radyo stasyonunu Tahrip Ettiler" haberi vard.31 Fakat niye Lbnanl terristler Amerikan -Hristiyan misyonerlerinin sahip olduu 30 Konuyla ilgili pek ok yaz iinde, Don Oberdorfer, "The Mind of George Shultz-George Shultz'un Fikri", The Washington Rost, Y ubat 1986; Rubin, The New Republic, 2 Haziran 1986; Thomas Friedman, The New York, Times, 16 ubat 1986. Wieseltier gibi Rubin de Suriye destekli "terrizm"in "Batllarn teklif ettii her zmn Suriye'ye ynelik bir tehdit olmasna kar gsterdikleri bir zorbalk l olmadn aksine "diplomasiyi bloke eden bir davran olduunu iddia eder. Rubin de ok iyi bilmektedir ki, Suriye milletleraras konsensse uygun zmleri desteklemektedir ama bu tr zmler ABD'nin kabul edebilecei zmler olmad iin bunlar "diplomatik seenek" saylmamaktadr; baknz I. Blm. 31 The Los Angeles, Times, 18 Ekim 1985. 77 KORSANLAR VE MPARATORLAR "Umudun Sesi" radyosunu tahrip ettiler? Bu soru zorlukla sorulabilmkteydi. Terrizm ve misilleme kavramlarn aydnlatmak iin bu soruyla ilgilenelim. Birinci sebep, bu istasyonun, srail'in Gney Lbnan'daki "gvenlik blgesi"ndeki halk korkutmak iin srail tarafndan kurulan kukla bir kuvvet olan "Gney Lbnan Ordusu"32 adna yayn yapmasyd. Hiam'a yakn olan bu istasyonun yerini de dikkate almamz gerekiyor. Hiam'n tarihi ABD'de bilinmemektedir. Za'ev Schiff Perez'in Demir Yumruk operasyonunun ortalarnda bu blgenin tarihinden bahsetmitir. Za'ev Schiff, 1982'de srail Lbnan' igal ettiinde Hiam kynn olduunu, "bo olduunu" halbuki imdi on bin kiinin oturduunu, yine bir baka ky olan Nabatiya'nn sadece bin nfusu varken imdi elli bin nfusu olduunu ylr. Schiff "Eer onlar toplumlarndaki arlara ve sraillilere saldran Filistinlilere izin verirlerse bir kez daha yurtlarndan srleceklerini" syler.33 Lbnan kylerine saldran ve bir trl yok olmayan terrizmle mcadele iin sivilleri rastgele ldren IDF'yi taklid ederlerse kaderleri bu olacaktr.34 Bu uyarnn yapld Lbnanllara veya en azndan daha iyi bilgilendirilmi sraillilere Schiff, 1982'de Nebatiye ehrinin neden bebin nfusa indiini, Hi32 The New York, Times, 18 Ekim 1985. 33 Ze'ev Schiff, "The Terror of Rabin and Berri -Barin ve Berri'nin Terr-", Ha'aretz, 8 Mart 1985; bundan baka IDF'in kuzey blgesi komutan General Ori Or, IDF radyosu; FBIS, 15 Nisan 1985. 34 Gershom Schocken, Ha'aretz'in editr, Foreign Affairs, 1984 gz. 78 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM am'n niye bo olduunu sylemek zorunda deildir. Halbuki 1970'lerdeki srail'in terr bombardmanlaryla yzlercesi katledilmi, birou da srlmt. Hiam'da kalan bir avu kii de 1978 Lbnan saldrsnda srailli Haddad'n organize ettii, bar adamnn izah ettii gibi "blgede izaf bir bar salamak ve FK terristlerinin kar eylem yapmasn nlemede baarl olan" sekin Golan Tugay'nn gzleri nnde katledilmitir.35 Hiam ayrca, blgede daha nce bulunan milletleraras yardm grevlilerinin dediklerine gre tutuklularn ok korkun artlarda tutulduu, elektrik okuna maruz brakldklar, Gney Lbnan'da srail ve onun yerel mttefiklerince kullanlan "gizli bir hapishane" blge-siydi. Kzl Ha, "Merkezi srailliler ynetiyorlard, giri taleplerimiz IDF tarafndan reddedildi" demektedir.36

35 imon Peres, The New York, Times, 8 Temmuz 1983. Hiam'daki katliam iin baknz benim Towards a New Cold War, s. 396, 97, The Fateful Triangle, a.g.e., s. 191; Yoram Hamizrahi, Davar, 7 Haziran 1984; basn Demokratik Cephe yaynlarn, Nisayon Leretsach-Am Biivanon: 1982 (Tel Aviv, 1983) kaynak gstermitir. Nebatiye ile ilgili olarak baknz benim The Fateful Triangle, s. 70,187. 36 Jim Muir, The Sunday Times (Londra) 14 Nisan 1985; The Christian Science Monitor, 30 Ocak 1986; Sonia Dayan, Paul Kessler ve Graud de la Pradlle, Le Monde Diplomatique, Nisan 1986. Menahem Horowitz, Ha'aretz, 30 Haziran 1986, Kzl Han ieri sokulmasn, yaplan ikenceyi, ve srail'in o zaman IDF'ye ynetilen eletirileri gidermek iin imdi SLA askerlerinin Hiam ikencelerini ynetmesine izin verdii toplama kamplarndan alnan "Ensar'dan alnan ders"i gstermek iin aaya baknz. Yaplan ikencelerle ilgili olarak, daha nce hapishane kalanlardan olduka geni bilgi alnd, fakat bu bilgiler Paris'te olan Filistinli ve Lbnanl Mahkumlar, srlenler, Kaybolanlar Hakknda Aratrmalar Uluslararas Merkezi'nin yayn, Information Bulle79 KORSANLAR VE MPARATORLAR 17 Ekim 1985'te "fanatiklerin" Hiam'daki ideolojik kullanma elverili daha byk terr eylemleri yannda tarihi kaytlara geen trden terrist saldrlar hakknda sylenecek daha ok eyler vardr. Nebatiye'nin de bu anlamda anlatacak bir hikayesi var. Altm bin kiiden elli bininin ka, Jarusalem Post'un, FK'nn terr ve zalimliinin delillerini ortaya karmak iin Gney Lbnan'da bulunan fakat bu konuda az delil bulmalarna ramen srail terr konusunda olduka zengin deliller bulan iki muhabiri tarafndan: "srail bombardmanlarnn korkusu nedeniyledir" diye aklanmtr.37 Bu tr bombardmanlardan biri, "4 Kasm 1977'de Nabatiya'nm Lbnan Marunileri [srail destekli] ve Lbnan'daki alt srail merkezi dahil her iki snrdaki srail bataryalarndan alan atele ar tin, 21 1985'de yaynland fakat Bat'da grmezden gelindi. Bunu delil gstererek Paul Kessler (College de France'nin, Sovyet Yahudileri Fransz Fizikileri Komitesinin kurucularndan) aratrma operasyonlar sresince birok kiinin pheli saylarak toplandn igalci glerle birlikte hareket etmeyi reddeden, zellikle de srail nderliindeki "Gney Lbnan Ordusu"na katlmay reddeden kiilerin tutuklandn syler. Hibiri muhakeme edilmeden bir yldan fazla tutuklananlar oldu. Hiam yaplanlarn tipik bir rneiydi fakat tek deildir. O Mahkumlara srailli grevlilerin emrettii biimde davranan SLA gardiyanlarnn yaptklar sistematik ikenceleri yazar (Israel and Pals-tine (Paris) Temmuz, 1986). 37 Benny Morris ve David Bernstein, The Jarusalem Post, 23 Temmuz 1982; FK kontrolndeki srailli gazetecilerin yaamyla srail'in Lbnan'daki mttefiklerinin kontrolndeki gazetecilerin yaam arasnda bir karlatrma yapmak iin -ki bu ABD'de genel kabul gren doktrinden olduka byk farkllk gsterir- baknz benim The Fateful Triangle, s. 186. zellikle Manini asll gazeteci Attallah Mansur'un Lbnan'daki rportaj dikkat eker. 80 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM ekilde bombalandnda" olmutu. Saldrlar ertesi gn de devam etmi kadnn lmne ve birok kiinin yaralanmasna sebebiyet vermiti. 6 Kasm'da Fetih gerillalarnn ateledii iki roket Nabatiya'da iki srailliyi ldrm ve bir top saldrsn balatmt. kinci roket saldrs bir srailliyi ldrm, bunu "hemen tamam Lbnanl olan 70 kiinin ldrld srail hava aknlar izlemiti".38 srail'in balatt bu misilleme harekat birka gn sonra Msr Devlet Bakan Sedat'n Kuds' ziyaret etme teklifine neden olmutu. Onun ifadesine gre bu misilleme byk bir savan balamasna sebebiyet verebilecek boyuttayd.39 Bu olaylar tarihi kaytlara ok farkl bir ekilde girmektedir. Hem sadece basnda deil bilimsel dzeyde de byledir. Edward Haley hibir delile dayanmadan, "bir bar konferansn engelleme abas iinde olan FK, 6 ve 8 Kasm'da Katyua roketlerini srail'deki Nehariye kyne frlatm, 3 kiiyi ldrmt. Tyre ve etrafndaki iki kk kasabay 9 Kasm'da bombalamas kanlmaz biimde srail saldrsn balatmt" demektedir.40 Btn tashih

edilmi tarihlerde olduu gibi kural olarak Filistinliler terrizmi icra ediyorlar, srailliler belki de zorunlu olarak misillemede bulunuyorlar. Gerekte ise durum olduka farkldr ve bu anlamda 38 The Economist, 19 Kasm 1977. 39 John Cooley, Edward Haley ve Lewis Snider'in editrln yapt, Lebanon Crisis-Lbnan Krizi- (1979). Baknz benim Towards a New Cold War, s. 321; The Fateful Triangle, s. 70-84) 40 Edward Haley, Qaddafi and the United States Since 1969-1969'dan beri Kaddafi ve ABD (1984) s. 74. 81 KORSANLAR VE MPARATORLAR Orta Dou terrizmi aratrmalarnn hibir kymeti yoktur. Nebatiye zulm Bat basnnda baz ok az istisnalar hari tutulursa ok az dile getirildi. srail'in 2 Aralk 1975'de cereyan eden saldrlarnn birinde srail hava kuvvetleri toplu imha silahlar kullanarak kasabalar bombaladnda pek ok Lbnanl ve Filistinli sivil ldrlmt.41 O tarihte olduka allmadk olan bu hava akn sivil evrelerde hibir ilgi uyandrmad (Belki de "misilleme" olduu iin; yani Birlemi Milletler'in Suriye, rdn, Msr ve Filistin'in 1. Blm'de bahsedilen bar teklifi iin bir toplant yapmay kabul etmesine misilleme olduu iin). Ayn durum hemen hemen hi deimeden bugn de devam ediyor. 1986 balarnda, btn dnyann gzleri Arap dnyasndaki lgn terristlerden duyulan korkuya ekilmiken, basn IDF'nin iddiasna gre srail tanksyla topularnn askeri operasyonlarna direnen "silahl terristler" in at ate altnda kaldklar ve iki srailli askerlerin, bu lkenin Lbnan'daki "gvenlik blgesi"nde karld iin Gney Lbnan'daki Sreifa kyndeki otuz evi yakt haberini veriyordu. Birlemi Milletler bar gcnn, srail askerlerinin bu operasyonda "ldrdklar", tm kyleri kapatp B.M. askerlerinin sorgulamaya -ki kadn ve erkeklerin srailli ve onlarn yerel ibirlikileri IDF askerlerince i41 James Markham, The New York Times, 4 Aralk 1975. 82 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM kenceye tabi tutulmas anlamna geliyordu- tabi tutulan kyllere su, st, meyve gndermelerini men'ettii eklindeki raporu Amerikan basnndan gizleniyordu. Daha sonra IDF birok kyly evlerini ykp yamaladktan sonra datt (hamile kadnlar da dahil) bazlarn yine Milletleraras Hukuku ihlal ederek srail'e getirdi. Ayn tarihlerde imon Perez srail'in "karlan askerlerini" aramas, "bizim insan hayat ve onuruna verdiimiz deeri ifade etmektedir" demekteydi.42 Bir ay sonra 24 Mart'ta, Lbnan radyosu ister IDF ister SLA askerleri olsun srailli glerin Nebatiye'yi bombalad, sivili ldrp yirmi ikisini de yaraladn bildiriyordu. Szde srail'in Gney Lbnan'daki askerlerine ynelik bir saldrya misilleme olarak atlan bomba "kalabaln topland kasabann merkezindeki al-veri yerine denk gelmiti." ii Emel rgt'nn bir lideri u yemini etmitir: "srail dzeni direni dalgasnn zerine kamayacaktr". 27 Mart'ta bir Katyua roketi Kuzey srail'de bir okul bahesini vurmu, be kiiyi yaralamt. Bu hareket srail'in Sayda yaknndaki bir Filistin mlteci kampna saldrmasna yol amt. srail'in bu sert misillemesinde on kii lm, yirmi iki kii yaralanmt. srail 42 AP, The New York Times, 21 ubat; Julie Flint, The Guardian (Londra), 24 ubat; hsan Hicazi, The New York Times, 28 ubat; AP, 20 ubat 1986. ABD'deki ayrntl tek makale, benim de kendisinden yararlandm Nora Boustany'in makalesi, The Washington Post, 1 Mart. Fakat makalede yeralan IDF'nin rol -kaan kyllerin srail helikopterle-rince vurulmas, ...gibi konular iereneditrler tarafndan kartlmt. Makalenin IDF'den bahsedilmemesi iin tekrar yazldna dair hakl bir kuku vardr. 83 ' KORSANLAR VE MPARATORLAR Kuzey komutannn srail ordu radyosunda bildirdii gibi IDA, roketin iiler tarafndan m yoksa Filistinli gerillalar tarafndan m atldn

belirleyememesine ramen bu misilleme yaplmtr. 7 Nisan'da srail uaklar ayn kamplar ve komu kyleri terristlerin srail vatandalarn ldrmek niyetiyle buradan yola ktklarn iddia ederek bombalam ve iki kiinin lmne, yirmi kiinin yaralanmasna yol amtr.43. Bu olaylardan sadece roket saldrs TV aratrmasna konu olmu ve "terrizm belas"na lanet okunmutu. Nikaragua ordusu, Senato'nun contra yardmn onaylamasnn ncesinde bir g gsterisinde bulunmak iin ABD'li yneticilere gnderilen silahl terristleri blgesinden atmak iin takip etme gibi meru bir hakk kullanrken Nikaragua'nn Honduras' "igali" konusunda kitle tepkisi desteklenirken srail'in yapt bu hareket sessizlikle karlanmtr. Terrist bir devlette tartma konusu olan tek konu mttefik kuvvetlerin kendileri tarafndan tayin edilen hedeflerini baarp baaramayaca olduu hatrlanmaldr.44 phesiz srail toplama kamplarn ve kasabalar bombalarken ne sulular takip etme kanun hakkn 43 hsan Hicazi, The New York Times, 25 Mart; Dan Fisher, The Los Angeles Times, 28 Mart; AP, 7 Nisan; Hicazi, The New York Times, 8 Nisan 1986. 44 Mesela, baknz Robert S. Leiken, "Who Says the Contras Connat Suc-ceedContralarm Baarl Olamayacan Kim Sylyor", The Washington Post, 27 Temmuz 1986, hibir delili olmadan kr krne bir davay savunan kiilerin genel usulyle, bu terristlerin yaptklar yaygn terr olaylarn grmezden gelir, Maoist stille kyl ordularndan bahseder; benim Walker'daki makalelerime, a.g.e., ve 3. Blm 3. nota bakn. 84 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM kullanyordu; ne de Lbnan'da yapt dpedz terrist faaliyetler bu hakkn kapsam iine giriyordu. Fakat uydu bir devlet olarak srail, imparatordan terrizm, saldr ve ikence etme hakkn devralmt. Nikaragua ise, dman bir devlet olduu iin, topraklarn ABD'nin milletleraras terrizminden koruma hakkndan (ABD'nin burada yapt zulmn Nurnberg ve Tokyo mahkemelerinde idamla cezalandrlacak nitelikte sava sular iledii halde) mahrum oluyordu. Tabii ki Kongre, ok dar bir adan bakarak, blgesel bar ve istikrar abalarna kar tehdit oluturan eylemi dolaysyla "Nikaragual Marksist-Leninisf'leri sularken srail'in terr eylemleri ya grmezden geliniyor ya da meru mdafaa olarak grlp temize karlyordu. srail'in 1982 Haziran'mda Lbnan' igal etmesi de temize karld. imon Perez, "Galile'nin Katyua roket saldrlarndan ve Lbnan'dan yaplan dier bombalama eylemlerinden kurtulmas" iin "Galile Bar" operasyonunun dzenlendiini syler. Times'm yazlar da bize igalin "FK gerillalarnn srail'in kuzeydeki yerleim blgelerine olan saldrlarndan" sonra baladn ve srailli liderlerin "srail'in kuzey snrna ynelik roket ve bombalama saldrlarna bir son vermek istediklerini sylediklerini (hi yorum katmadan) ve bu amacn "srail ordusu Lbnan'da yl kalarak gerekletirildiini" bildirir. Henry Kamn yle ilave eder: Neredeyse yldr Qiryat Shemona halk snaklarda uyumuyor, anneler ocuklar okula veya oyuna gittikleri zaman merak etmiyorlar. Yllardr 85 KORSANLAR VE MPARATORLAR Lbnan yaknndaki bu kasabay rastgele zamanlarda bombalayan Sovyet yapm Katyua roketleri srail'in 1982 Haziran'nda Lbnan' igal etmesiyle birlikte artk atlmyordu. Thomas Friedman da u grleri ileri srmektedir: Eer roket atlar srail'in Lbnan'a girmesinden sonra da devam etseydi srail halk perian olurdu; .. imdi Kuzey srail'de roket atlar yok... eer srail'in bu kuzey blgesine olan saldrlar devam etseydi aznlk (ki ordunun Lbnan'da kalmasn gerektirmektedir) tekrar ounluk olacakt. Friedman, sraillilerin ektikleri zahmetlerle ilgili saysz yazlarndan birinde, "Galile Bar Operasyonu" -yan srail'in Lbnan' igalinin- sivil halk Filistinlilerin silahl eylemlerden "korumak iin yaplm" olduunu sylemitir. Siyasi ahsiyetler de ayn fikri belirtirler. Zbigniew Brezinski "Suriye'nin askeri varlnn artmas ve FK'nn Lbnan' srail'e kar bir s

olarak kullanmasnn geen yl srail'in Lbnan' igal etmesini hzlandrdn" syler. Ronald Reagan alaklnn tipik bir gstergesi olarak: "Filistinliler'in ve FK'nn srail'in snrlarna tecavz ettikleri iin, srail"in Beyrut'a girdiini - srail'in lgm bombardmanlar nedeniyle deil de 10.000 Filistinlinin yakp ykt(!)- Beyrut'a girdiini hatrlamamz" istemektedir.45 45 Peres, The New York Times, 8 Temmuz 1983; Breindel, a.g.e.: The New York Times, 16 Eyll 1983, 3 Haziran 1985; Kamm The New York Times, 26 Nisan 1985; Friedman, fhe'New York Times, 9 Ocak, 18 ubat, 20 ubat 1985; Brezinski, The New York Times, 9 Ekim 1983; Reagan, basn ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM Birou rastgele atlan Katyua roketlerinin bombardmanna uram Galile halknn ektii eziyetleri yrek burkucu ekilde anlatan bu ve dier saysz yorumlar, Sovyet silahlaryla silahlanm Filistinli fanatiklerden, Rus destekli milletleraras terr a merkezi yaratlmasna yol atndan, bunun da srail'i igal etmeye, Filistin mlteci kamplarn ve dier hedefleri bombalamaya, kendi halkn zalim terrist saldrlardan korumak durumunda olan her devletin yapacan yapmaya zorladndan bahsediyordu. Gerek ise ok farklyd. David Shipler "srail'in 1978'de Gney Lbnan' ilk igaliyle, 1982 Haziran'da-ki igali arasnda geen drt ylda Lbnan'dan gelen bombalama saldrlar ve terristlerin snr geerek yaptklar saldrlar nedeniyle toplam 29 kii ldrlmt; fakat 1982 igali srasnda snr olduka sessizdi" der.46 Bu ifade hi olmazsa gerein yarsn ifade etmitir. FK srail igalinden bir yl nce snr eylemleri yapmaktan vazgemiti; fakat srail terr devam ettii, birok sivil ld iin snr sessiz olmaktan uzakt; snr sadece rk ABD sylemi iinde "sessiz"di. Dahatoplants, The New York Times, 29 Mart 1984, 28 Ekim 1983. Ayrca Amerikan Yahudi Cemaatleri Birli'nin bakan Rabbi Alexander Schindler'in ifadelerine baknz; FK "Teslim Olmaktansa Beyrut'un Geriye Kalanlarn da Ykmay Tehdit Etmektedir"; Deniz kuvvetlerine verilen "en kt grev" Filistinlilerin ayrlp ayrlmadklarn kontrol etme greviydi (UPI, The Boston Globe, 28 Ekim 1984). Dinin devletin iddet kullanmas iin kullanlmasn gsteren ifadeler The Times'da yeralan makaleden karlmtr. 46 The New York Times, 7 Haziran 1983. 87 KORSANLAR VE MPARATORLAR s, 1978'den beri kuzey srail'de yirmidokuz kii lrken, ne Shipler ne de onun taraftarlar binlerce kiinin srail bombardmanlar nedeniyle ldrldn hatrlyorlard. Zaten bunlar da ABD basnnda zorlukla yer almt. 1978'den sonraki bombalama olaylar, srail'in kuzey komusuna saldrmas ve igal edilmi topraklar ve oradaki basksn artrmasnda balca engel olan Msr'n artk atmadan ekilmesi ve ABD askeri desteinin hzla artmasn salayan Camp David "bar sreci" nedeniyledir. William Quandt "srail'in FK'ye kar 1981-1982'de Lbnan' igalinin Msr-srail bar anlamalarna balamasna tesadf eder grndne" dikkat eker. Camp David anlamalarnn ok bariz olan nemi ABD basnnda ifade edilemez olsa da, yetenekli Amerikal gazeteciler tarafndan anlldma dikkat ekmek gerekir. srail'de yaplan bir rportajda David Shipler unlar sylemitir: Bana gre bar anlamas Lbnan'da sava durumu tesis etmitir. Artk kar koymayan bir Msr'la, srail Lbnan'da sava balatmak iin kendini zgr hissetmitir. Bu bar anlamasndan nce srail asla byle bir i kalkamazd. Lbnan'da bir savan bir bar anlamas olmadan vuku bulmayaca ne ironidir.47 1984 Haziran'nda biten srail muhabirlii sresince be yl boyunca The Times''da bu tr bir yaz yazma47 Quandt, American-Arab Ajairs, 1985 Gz; Hillel Schenker'in David Shipler'le yapt rportaj, New Outlook (Tel Aviv), Mays 1984. 88 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM yan Shipler yle devam eder: "Sanrm byle bir bar anlamas olmakszn [savaa girseydi] srailliler arasnda bu savaa ok byk bir muhalefet

olacakt." O "Savaa ynelik byk muhalefet" kavramnn "Gzel srail'in imajn restore etmek iin sava sonras propaganda uydurmacas olduunu biliyordu. Sava sonras Sabra -atilla katliamlarna kadar (Savan Amerikal destekileri destek vermekten vazgeerken Hindicini savanda olduu gibi "nceki muhalefet" tarihi uydurmulard) ve igal maliyeti artana kadar muhalefet olduka zayf olmutu.48 Tekrar gerek dnyaya dnelim ve nce "Galile Bar" harekatnn arkaplanm gzden geirelim. FK'nn iddiasna gre, planlanan igale mazeret olarak kullanlabilsin diye 1981 ylnda ABD atekes anlamas dzenledii halde srail, 1982 Nisan'mn sonuna doru baz provakosyonlara sebep olacak eylemler yapm, yirmibe kiinin lmne sebep olacak bombalama eyleminde bulunmu, gemileri batrmtr. srail bombardmanndan sonra Mays'da olan ok kk bir misilleme hareketine kar birok sivilin zarar grmesine yol aan ar srail bombardmanlar ve kara saldrlar olmutur. Bu srail saldrlar Lbnan'da bir broya 48 Muhalefetteki i Partisi sava desteklemitir. nk aratrmalar gstermitir ki, Likud'u destekleyenlerin yzde doksansekizi, i Partisini destekleyenlerin yzde doksanbiri bu sava desteklemektedir. Austos ortalarnda Beyrut'un bombalanmas bittiinde Begin ve a-ron'a verilen destek en yksek noktalarna, Begin iin yzde seksene, Sharon iin yzde yetmisekize kmt; Sabra-atilla katliamlarndan sonra ise, Begin iin yzde yetmiikiye, aron iin yzde altmdrde. dmt. Baknz benim The Fateful Triangle, s. 251-262, 394, 378. 89 KORSANLAR VE MPARATORLAR bile sahip olmayan FK'nn azl dmanlarndan olan Ebu Nidal tarafndan srail'in Londra bykelisine yaplan suikast teebbsne bir misilleme hareketiydi. Yine ayn "misilleme" hikayeleri. ok nce planlanm olan igal iin ite bu suikaste teebbs bahane olarak kullanlmtr. The New Republic Birlemi Milletler arabulucusu Brian Urquhart'in baarsnn "kayda deer olmadn, mesela onun 1981'de FK'yle atekes mzakerelerinde unutulabilir bir rol oynadn" syler.49 Bu belirli bir taraftaki gazetenin baz olaylar "unutmay" tercih etmek zorunda kalmas hi de artc deildir. Fakat bu tr hafza kayplarnn bu derece yaygn olmas dikkate deer bir zelliktir. Bunlara ilave olarak, 1981 Temmuz olaylarna bakmak da ayn dorultuda sonular verecektir. Gazete, 28 Mays'ta Za'ew Schiff ve Ehud Ya'ari Babakan Mena-hem Begin ve Genel Kurmay Bakan Rafael tan'in "lkenin Lbnan'da bir savaa yaklamas sonucunu yaratacak adm attn"; Gney Lbnan'daki "FK merkezlerini" (Yenidilin, srail'in vurmak iin setii hedefleri anlatan bir terimi) bombalayarak atekesi bozduklarn yazar. Schiff ve Ya'ari devamla: "Filistinliler sert bir tepkinin srail'i kara operasyonuna kkrtaca korkusuyla ihtiyatla mukabele ederken", srail saldrlarnn 3 Haziran'a kadar karadan ve denizden olmak zere devam ettiini sylerler. Yeni bir atekes imza49 Philip Weiss, The New Republic, 10 ubat 1986. 90 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM lanm, fakat srail'in yeni bombardmanlaryla 10 Tem-muz'da tekrar bozulmutur. Bu kez Kuzey Galile'de bir panie yol aan roket saldrlaryla Filistin misillemesi olmu, bunu Beyrut ve dier sivil hedeflerin youn bir ekilde bombaland srail saldrs izlemitir. 24 Tem-muz'da bir atekes ilan edilene kadar 450 Arap -hemen hemen hepsi Lbnanl- ve alt srailli ldrld.50 te, FK terristleri tarafndan rastgele atlan Kat-yua roketlerine maruz kalan ve sonunda srail'i 1982 Haziran'mda Lbnan' igal ederek misilleme yapmaya zorlayan Kuzey Galile'nin urad zulm hikayesi hatrlanr. Ayn durum resmi propagandaya hizmet etmeyen ciddi gazeteler iin de geerlidir. Edward Walsh "1981'deki srekli roket saldrlarnn Kiryat mona'y tekrar kuatma altna aldn", "lgna dnen aileleri" ve "yakndaki Filistin mevzilerinden gelen roket ve top

50 Ze'ev Schiff ve Ehud Ya'ari, Israel's Lebanon War-lsrail'in Lbnan Sava (1984) s. 35; John Kifner, The New York Times, 25 Temmuz 1981. Schiff ve Ya'ari "hedefleri tayin etme gl olduu iin otuzu terrist olan yz kiinin ldrldn" iddia ederler. Schiff-Ya'ari'nin branice olan kitabn bir tercmesiydi; Ya'ari'nin bildirdiine gre orjinal kitabn yzde yirmisi srail sansr tarafndan karlmt (Kol Ha ir, 2 ubat 1984), saygn bilimadam Amerikal Augustos Norton'un "yazara bal olmayan saygn gazeteci"yi delil gstererek belirttii gibi kitabn yzde ellisi karlmt (Middle East Journal, 1985 Yaz). ABD taraftar olan ordunun saldrs altndaki Nikaragua'daki sansr ABD'de byk infial uyandrmt. Fakat srail'deki bu yaygn sansr hi phesiz sraillileri de kapsamasna ramen asl Araplara yneliktir. Benim The Fateful Triangle, s. 139; Turning the Tide: The U.S. and Latin America-Akmn Deimesi: ABD ve Latin Amerika (1987) s. 73 ve Walker', a.g.e., da yeralan makaleme rnek iin bakabilirsiniz. 91 KORSANLAR VE MPARATORLAR saldrlarm" neler olup bittiini sylemeden anlatmaktadr. Amerikal Orta Dou zerinde yazan ok daha pheci ve derin kavrayl gazetecilerden biri olan Curtis Wilkie "1981'de FK glerinin atklar yok edici ate altnda olduu; Sovyet yapm Katyua roket aknnn o yreden kaamam kiilerin smaklarda sekiz tketici gn ve gece geirecek kadar youn olduunu" sylemitir. Yine bu "yok edici atein" sebepleri veya ldrc srail bombardmanlarnda yzlerce kiinin ld ve sivil blgedeki veya Beyrut'taki haleti ruhiyeden hi sz edilmiyordu. Ne de btn bunlar ieren bir yaz baka bir yaynda grlyordu.51 Bu rnek, Arap yani daha az insan olan ilkel kurbanlarn aclarnn gznne alnmad rk faist telakkideki ve ABD ideolojik sisteminde benimsenen "terrizm" ve "misilleme" konusunda bizi aydnlatr. "srail'in kuzey snrna ynelik roket ve top saldrlaryla ilgili ve "Galile Bar" operasyonuna teekkr edildii resmi ifade (baknz Times New York Times) iki adan yanltr. Birincisi, snr igalden bir yl nce -srail saldrlar ve terr hari tutularsa- sessizdi, 1981 Temmuz'undaki roket saldrlar da FK'nn misillemesinden en az yz kez daha byk zarara sebep olan srail terrne kar yaplmt. kincisi, nceki dnemin aksine, roket saldrlar igal bittikten sonra, 1983 balarnda balam ve o zamandan beri devam edegelmitir. Bir grup srailli mu51 Walsh, The Washington Post Weekly, 4 Mart 1985; Wilkie, The Boston Globe, 18 ubat 1985. 92 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM halif gazetecinin belirttiine gre, 1985 Eyll'nde iki haftalk bir dnemde Galile'ye ondrt Katyua roketi atelenmitir. Bundan baka sava izleyen yllarda Bat Yakasndaki "terrist saldrlar" yzde elli, 1983 sonuna kadar ise yzde yetmi artm, 1985'e kadar ciddi bir tehdit olmutu- Filistinliler'in siyas sistemini ve sivil toplumunu ykma abalarnn ve zulmn hi de artc olmayan sonucudur bu eylemler.32 1982 igalinin gerek sebebi, tashih edilmi tarihin sylediinin tersine, Kuzey Galile'ye ynelik tehdit deildi, Filistin konusunda nde geln uzmanlardan (i Partisi'nin Filistinliler iin nerdii "rdn z-m"n destekleyen, srail jargonunda "lml" olan) Hebrew niversitesi profesrlerinden Yahua Porath'm hemen igal sonrasnda makul bir ekilde izah ettii gibi durum tam tersineydi. Paroth'a gre, igal karar "atekesin uygulanmas nedeniyle ortaya kmtr". Bu atekes srail hkmeti iin "gerek bir felakef'ti nk hkmetin asayi kurmama politikasn tehdit ediyordu. Paroth devamla: "Hkmetin umudu FK'y lojistik ve mahall destekten mahrum brakarak ykmak ve onu daha nceki terrizmine dndrmektir; bylelikle FK uak karacak, bombalama eylemlerinde bulunacak ve birok srailli'yi ldrecek" sonuta "kazanm olduu meruiyeti kaybedecek", igal edilmi blgeler zerinde uygula52 The Fateful Triangle, a.g.e., s. 400'da srail basnndan baz rnekler var; News From Within (Tel Aviv), 1 Ekim 1985; Yediot Ahronot, 4 Kasm 1983. 93

KORSANLAR VE MPARATORLAR nan ve belli bal siyas gruplarca olumlu karlanan sk kontrol politikasn tehdit edecek Filistin temsilcileriyle grme "tehlikesini bertaraf" edecekti.53 srail liderlerinin beklentisi, srail'in karlarna hizmet ettii iin, ABD'deki kamuoyunu ekillendiren kiilerin gerek tarihi bozup, srail saldrlarndan kaynaklanan terrist eylemleri ayet Arap rknn yetersizliine balanamyorsa Arap kltr ve karakterinin zayflna yklenebilen geliigzel iddet eylemleri olarak tasvir edebilmeleridir. Sonu olarak, terrizm konusundaki ABD'li yorumcular bu tabii beklentileri byk bir titizlikle Kuds ve Washington'da devlet terr iin bir propaganda malzemesi yaparlar. Temel noktalar srail'de olduka iyi kavranyor. Babakan zak amir, srail'in "asker olduu kadar siyasi adan da korkun bir tehlike" olduu iin dmanla savaa girdiini srail televizyonunda aklamt. srailli eletirmen B. Michael "bir askeri tehlike bahanesinin kabul edilmeyecei"ni veya nce vurmakla "siyas tehlikeyi bertaraf ettiimizin kabul edilemeye-cei"ni yazmaktadr. Fkra yazar Aron Bachar u yorumu yapar: "srail liderlerinin halet-i ruhiyesini anlamak basittir. Arafat srekli olarak srail'le eitli uzlamalara girmekle sulanyor" ve "israil ynetiminin gznde -Likudda olduu gibi i partisinde de- bu en nemli problemdi". 53 Ha'aretz, 25 Haziran 1982; srailli yorumcularn benzer analizleri detayl alntlar iin benim The Fateful Triangle, s. 200 baknz. 94 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM Benny Morris de unlar ifade etmektedir: "Birok defa FK'ller srail eylemlerine (zellikle FK'y kuzeyde bir savaa srkleyecek eylemlere) misillemede bulunmaktan vazgemiler ve bir yl boyunca kuzey snrnda ate amamlard". Kdemli IDF memurlarnca bu durum "savan kanlmazlnn, FK'nn srail'in igal edilmi topraklar elinde bulundurmasna ynelik tehdidine dayand", nk "milliyeti duygularn olgunlamas FK'ye dayand iin igal dilmi topraklar dahili ve haricindeki tm Filistinlilerin umudunun FK'ye baland" eklinde yorumlanyordu. Her akll yorumcu gibi o da FK'nn askeri tehdidi veya "ele geiriln silah"la dalga geiyor ve u tahminde bulunuyordu: "Birou srail'in 1970'ledeki ilk Gney Lbnan saldrlar nedeniyle g etmi olan Bat Beyrut-taki iiler, IDF'nin 1982'deki HaziranAustos kuatmasn uzun sre hatrlayacaklar" ve "srail hedeflerine ynelik ii terrizm" eklinde uzun sreli bir reaksiyon gstereceklerdir.54 Sa kanatta Likud Knesset yesi Ehud Olmert: "FK'nn srail'e ynelik tehdidi onun arlnda yat-mamaktadr, aksine Arafat'n niha amacn yani srail'in yklmasn (Bunun da doruluu tartlabilir. David Ben Gurion'un elinde g olduunda evre lkeleri, Nil'den Irak'a kadar uzanan "kutsal snr" diye bilinen yerli halkn "Siyonist snrlar geniletme" niha amacndan vazgememe politikasn hatrlayn) gerek54 B. Michael, Ha'aretz, 13 Kasm 1983; Bachar, Yediot Ahronot, 11 Kasm 1983; Morris, The Jarusalem Post, 5 Haziran 1984. 95 KORSANLAR VE MPARATORLAR letirecek ey asl onun lmllnda yatacaktr" der. Bat Yakas sabk idarecisi, Profesr Menahem Milson "FK'nn srail'e ynelttii tehlikenin asker olduunu dnmek hatadr, tehlike daha ok siyas ve ideolojiktir" demektedir. Savunma Bakan Ariel aron hemen igal ncesinde yle bir aklama yapmtr: "Bat Yakasnda skunetin salanmas iin Lbnan'da FK'nn imha dilmesi gerekir". Onun ar sac arkada, Genel Kurmay Bakan Rafael Eitan, savan "FKO'nn siyas statsn" ve srail onun "bu tr amalarn bloke" etmeye alrken "FKO'nn devlet kurma amac iin yapt mcadeleyi" zayflatt iin bir baar olduunu syler. srail asker tarihisi Uri Milstein (i Partisinin ne srd rdn zmn destekleyenlerden biri) bu olaylar yorumlarken aron-Eitan'n igalden

gttkleri amalar yle aklar: "Lbnan ve Orta Do-u'da Yeni Dzen1" kurmak"; "birok Arap devletinde 55 srail'i "Yahudi devleti hakknda sylenecek kt szlere inanmaya hazr (dolaysyla onun dmanlaryla, ilgili hereyi iyi gsteren) kiilerden korumaya" istekli olan The New Republic, aron'un dzeni hakknda (Hitlergil anlamda) "Yeni Dzen" olarak grd iin The Washington Post'u "byk iftiralara itirak etmekle" sulamtr. fade Hit-ler'indir ve aron da bu ifadeyi dier srailli yorumcularn kulland gibi kullanmtr. Onlarn The Washington Post'u bu ekilde sulamalardan bir ay nce, sa kanat gazetelerinden Yediot Ahronot'da bir balkta unlar yeralyordu. Amerikan Bykelisi Morris Draper'in Los Angeles'daki Yahudi Federasyonunun kapal bir grmesinde aron'dan yapt bir alnty delil gsterek "aron 'yeni bir dzen' fikrini duyurmada ileri gitti" demektedir (23 ubat 1984). Bu kullanm standart bir kullanmd. The New Republic'in sraillilerin parti izgisinden yaptklar sapmalar anlatmakdan dikkatle kand dier rnekler iin benim Fateful Triangle, (s. 215, 258). 96 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM Sedatizm srecini ilerletmek" ve "Yahuda ile Sama-ra'nm [Bat Yakas] srail devletine katlmasn salamak ve belki de "Filistinli problemini zmek". Siyas yelpazenin teki ucunda, ABD'nin liberal ve bar tavrna hayran olan Knesset yesi Ammon Rubinstein yle sylemektedir: atekese "az-ok" uyul-sayd (bunun anlam FK uysayd, srail deil) bile, Lbnan igali, Gney Lbnan'daki silahlar niha olarak srail'e kar kullanlmak niyetind olunduu iin, bil fiil deil ama bilkuvve bir tehdit olduu iin Lbnan igali "haklyd". FK'nn srail'e ynelik bilkuvve bir asker tehdit oluturduu jddialarn ciddiye alsak bile dier ifadelerin artclna dikkat ekmek isterim.56 Rubinstein'in ABD'nin Reagan dneminde 1986 Nisan'nda Libya'y bombalamasn "gelecekteki saldrlara kar kendini koruma" olarak grp hakllatrl-d ilgin doktrinin ncs olmas dikkate deer. srail zulmnn Amerikan savunucular ayn gerei ok nadir olarak teslim etmektedirler. gal'in hemen ncesinde New Republic editr Martin Paretz, aron ve Eitan' taklid eder biimde: Lbnan'da FK'ye ynelik srail hareketinin "Bat Yakasndaki Filistinlilerin bamsz bir devlet olma mcadelelerinde yllardr ektik56 Olmert, Ma'ariv, 22 Kasm 1983; Milson, Koteret Rashit, 9 Kasm 1983; Ze'ev Schiff'in Ha'aretz, 23 Mays 1982; Milshein, Hadoshot, 26 Eyll 1984; Rubinstein, Ha'olam Haze, 8 Haziran 1983; Devletin kurulmasndan nce ve sonra Ben Gurion'un istekleri konusuyla ilgili olarak benim Fateful Triangle, s. 51, 160'a baknz. Shabtai Tevet, Ben-Gurion and the Palestinian Arabs-Ben Curion ve Filistinli Araplar (Oksford,1985), ve Beny Morris'in yazlar, The Jarusalem Post, 11 Ekim 1985. 97 KORSANLAR VE MPARATORLAR leri aksilikleri aydnlatarak Filistinlileri Krtler veya Afganlar gibi ezilen uluslar olarak gsterdii iin "srekli bir asker yenilgi" anlamna geldiini belirtir. Filistinli Arap probleminin zmn bu "milletin marjinallerinin" transferinde gren (rk Rabbi Kahane'nin bu tavr iin 1. Blm, 7 nolu nota bakn) Sosyal Demokrat Michael Walzer savadan sonra New Republic'de u aklamay yapmtr: phesiz ben FKO'nn politik yenilgisini memnunlukla karlyorum ve inanyorum ki bu snrl askeri operasyonun sonucu olan FK'nn yenilgisi hakl sava teorisi asndan incelendiinde savunulabilir.57 srail'in ar sac kesimiyle Amerikal liberal solcularn bu meselelerdeki yaknlklarn grmek hayrete ayandr. Ksacas, savan amac siyasiydi, igal edilmi blgeler bir hedefi olutururken dier hedefi de Lbnan'daki "Yeni dzen" oluturuyordu. Snr terristlerden koruma bahanesi ise itaatkar ABD basnnn istekle kand bir propaganda malzemesiydi. Filistin terrnn canlanmas ok daha iyi olacakt. Arafat'a dorudan bir su isnad edilmese de, "an Filistin iddetinin kurucu babas" (The New Republic) olarak damgalanabilir ve siyas dzen konusundaki gayretleri bylelikle bertaraf edilebilirdi.

Siyas bir dzen kurmama, umud edildii gibi FKO'nn siyas temellerini ykmakla neticelenmedi. Bu yz57 The Fateful Triangle, s. 199 Ha'aretz'de 4 Haziran 1982'de yeralan bir rportajdan bahseder; The Fateful Triangle, s. 117, 263. 98 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM den ABD basn bu tehdide kar mteyakkz kalmaya ve ABD ve srail'in bar istedii fakat Arap reddedicilii tarafndan engellndiini iddia etmeye devam etti. 1984 Mays'nda Arafat, sraille birbirlerini karlkl olarak tanmak iin Asya ve Avrupa'da grmeler yapma ars yapt. Bu teklif srail tarafndan hemen reddedildi. ABD tarafndan da grmezden gelindi. Arafat'n teklifleriyle ilgili olarak UPI'nin uydurduu bir hikaye The San Fransisco Examinr'in ba sayfasnda yer ald. Mahalli gazetelerde ise bu haber ehemmiyetsiz biimde yer ald. Mill basn ise olay tamamen saklamt. Tek istisna olaydan birka hafta sonra Washington Post'ta yeralan ksa bir nottu. The New York Times'da Arafat diplomatik grmelere kar isteksiz olduu iin srekli yerilirken (dier basnla birlikte) bu konuda tek bir satr yazmay bile reddetti, yasaklad. Genel olarak gazete nemli olduka olaylarn gazeteye yansmasn daha ok belirliyordu. Bu da ABD hkmetinin meselelere olan yaklam nedeniyle olduka tabii bir durumdu.58 58 Le Nouvel Obseroateur, 4 Mays; The Observer (londra), 29 Nisan; The Jarusalem Post, 16 Mays; The San Francisco Examiner, 5 Mays; The Washington Post, 8 Temmuz 1984. Ayrntl bilgi iin benim "Manufacture af Consent-znin Verilmsi", Our Genration, Cilt 17, No 1., Eyl! 1985 ve yine benim "United States and the Middle East-ABD ve Orta Dou" END Papers (ngiltere) V9S5 Yaz. srail'in, ABD'nin de desteiyle siyas bir dzen kurmak istememesini gsteren olaylar iin baknz benim Faieful Triangle, ve Beilin srail'de ok yakn zamanda ortaya karlan belgeler bunun ok eskiye dayandn gstermektedir. New York Times'da bu ve dier alanlarda uygun bir tarihin yaratlmasnn baarlmasn grmek iin 1. blme ve benim "AH the News That Fits-Her-ey Uygundur" UTNE Reader, ubat-Mart 1986. 99 KORSANLAR VE MPARATORLAR Olaylarn farknda olan srailliler'in phesiz Arafat'n teklifinden haberi vard. Yllardr ahin olarak bilinen sabk askeri istihbarat Generali (em.) Yehoafat Harkabi unlar syler: FK, siyas bir dzeni, alternatifinin olduka feci ve tam bir ykma yol aabileceini bildii iin istemektedir. Hseyin ve Bat yakasndaki dier Araplar gibi Arafat da bir dzenin olmad takdirde srail'in Filistinlileri barndran btn komu kasabalar yakp ykacandan korkmaktadr. (Yani) Arafat srail'e gre olduka lml bir tavr benimsemektedir.59 Bu ifadeler u noktalarn altn izmektedir: 1) Eer terrizmi anlama konusunda ciddi bir aba iindeysek terrizmin iinde bulunduu konteks son derece nemlidir. 2) Terr bizim benzeri veya daha ktlerini yaptklarmz deil de dierlerinin iledii bir sutur, rneimizde srail veya Amerikallar sulu deil, Filistinliler suludur. 3) "Terrizm" veya "misilleme" bir tanm deil propaganda malzemesidir. Belli siyas amalar gerekletirmek zere halkda infial uyandrmak iin dikkatlice seilen terrizm eylemleri vardr. Filistinli, Lbnanl ii, Libya, Suriye, hatta bu amala Arap saylan ranl'larn eylemleri arasndan seilir bu eylemler. Bu neticeler iin ayrntl aratrmalar gerekir. Yine misilleme meselesine dnelim. iilerin Kiryat emona'ya 1985 Aral'nda yaptklar ilk roket saldrs, igalden yl sonra, 1985'in ilk aylarnda iktidara 59 Ha'aretz, 29 Eyll, 1985 (Amnon Kapeliouk he Mond Diplomatique'run ' Kasm 1985 salsnda bu olaya atf yapar); Koteret Rashit, 9 Ekim 1985. 100 ORTA-DOU TERRZM.VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM gelen imon Perez dnemindeki demir yumruk operasyonlaryla had noktaya ulaan zulmden sonra yaplmt. Fakat basn zaten gnlk hayat grmezden geldii iin igalcilerin zalimliini anlatmakta baarsz olundu. Ayn ey, igal

edilmi topraklarda zalim, haysiyet krc eylemlerde bulunan, bask kuran ve i gcn smren (ocuklar dahil), siyas ve kltrel hayatn zerinde sk kontrol kuran ve iktisad gelimeyi engelleyen srail gaddarlnn binde bir anlatlmas konusunda da geerlidir. Bu konuyu ok daha iyi aklayan bir tasviri, roket saldrlarndan bir ay nce, "Gney Lbnan'daki bir ii kynde hayatn ve lmn hikayesi"ni anlatan Julie Flint yapmtr. Resmi tarih anlayna gre (37 nolu nota bakn) Gney Lbnan FK terrizmine maruz kald dnemde, Nebatiye yaknlarndaki Kfar Roummane "8.000 nfusu olan zengin bir tarm kasabasyd." The New York Times'm FK ynetiminden "kurtulmas" olarak adlandrd olaydan sonra Kfar Roummane, srailli ve onlarn Lbnanl mttefikleri olan Gney Lbnan ordusu tarafndan kurulan iki cepheden devaml bombalanmas -ki bunlarn bazlar afak vaktinden akama kadar, bazlar da birka saat sryordu- eitli yaralamalara ve alt bin kiinin, kyn te ikisinin, "len kylerini" hi dnmeden terketmelerine sebebiyet vermiti. Bu kyde hibir direni hareketine de rastlanmyordu. Zaten bu geni, plak yamataki apolitik kyllerin arasnda bunun olma ihtimali olduka azd.60 60 Julie Flint, The Manchester Guardian Weekly, 19 Ocak 1986. 101 KORSANLAR VE MPARATORLAR Qiryat Shemona'nm bombalanmas, Perez-Rabin'in Demir Yumruk operasyonunun zulmn hi hesaba katmasak bile, "terrizm" mi olmaktadr yoksa "misilleme" mi? Terristlerin hayatna bakmak da olduka aklayc olacaktr. The Washington Post'un terrizmle ilgili olarak be blmden oluan bir yaz dizisinde yeralan bir rportajn yapld biri olduka tipikdir. "Londra'dan Kuveyt'e kadar btn hapishanelerde bulunan tipik bir terrist olarak seilmi" olan bu kii srail hapishanesinde 18 yl tutuklu kalmtr. "Onun hayatnda ahs trajediyle (babasnn 1946'da Kuds'n bombalanmas srasnda lm) bir inan sistemini kefedii birleip soukkanl siyas cinayetler dnyasna itmitir". "Babasn ldren bomba ve Menahem Be-gin'in nderliindeki Irgun Siyonist yeralt rgtnn 90'dan fazla kiiyi imdi King David Hotel olan ngiliz askeri karakola gtrmesi"61, "bat Yakasndaki Filistin kampnn artlarnn 'gereklii' ile tantrldn syledii" anlatlr. Sadece kamplarn deil, igal edilmi topraklarn 'gerei' de, ulusal basnn igalin "ibirlii modeli" ve "Arap-srail birlikteliinin bir denemesi" olduu yolundaki szlerine ramen zalim ve acyd.62 "Misilleme" kavramna u ekilde bakmaya devam edelim. 61 The Post, "terrist kumandan" Menahem Begin'in yapt eylemleri "terrist eylemler" olarak tasvir etmemektedir. 62 Christian Williams, Bob Woodward ve Richard Harwood, "Who Are They?", The Washington Post, 10 ubat 1984; The New York Times, 19 102 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM 5 Ekim 1985'te Sina sahilinde 7 srailli turisti ldren Msrl asker Sleyman Hater'i ele alalm. Msr basn, annesinin "bu Yahudilerin lmesinden memnunluk duyduunu" sylediini ve Bahir el-Bekir isimli kyn doktorunun bu olay Msr ve srail arasndaki "hayali bar"a kar uyar atei olarak tarif ettiini yazar. Bu izah edilemez sua bu artc tepkiler niye? Birka gn nceki Tunus'un bombalanmas olabilir ama baka sebeplerin olmas daha kuvvetli bir ihtimal. 1970'de srail sava uaklar Bahir el-Bekir'i bombalam, 47 okul ocuu bu bombalamada lmt. "Andrma harbi" sresince geni lekli srail bombardmanlar Msr'n ok ilerine kadar oluyor, Svey Kanal blgesinden 1,5 milyon kiinin buradan g etmesini gerektiriyordu. Hatta Msr'n dahil savunmaMays 1976'da kan bamakale. ABD'de genellikle gizlenen gerekleri renmek iin baknz benim Towards a New Cold War, ve Fateful Triangle, Bu konuyla ilgili olarak "nsan Haklar" kurulularnn tavrlar dikkate deer. stenmeyen hibir kaytlara gememesi iin nsan Haklar Dernei srail'in tarihte biricik devlet olduunu gstermeye alr. Halbuki ynetici i Partisi bu yargy

hkmsz brakacak; fakat srail mahkemesi tarafndan aklanacak, terrist eylemlerde bulunuyordu; benim Peace in the Middle East? - Orta Dou'da Bans m? (Pantheon, 1974) s, 196-197, Fateful Triangle s. 142,178 ve referanslara bakn. Baka herhangi bir lke mevzu bahis olsayd bu olaylar tam bir gaddarlk olarak deerlendirilirdi; fakat Milletleraras nsan Haklar Dernei'nin bu iki yzl davran onun hretini etkilemedi. Yine benzer ekilde, bu konuyla ilgili yayn organ, Human Rights Internet''de hibir yorum yaplmadan bahsedilen terrist eylemleri savunmak iin ftira Kart Dernei'nin yapt aklamalarn burada yaynlanmasna izin verilmitir. Bu izin de hibir devlete verilemezdi. Mesela, Sovyetler Birlii'ne ynelik sulamalara cevap hakk, phesiz hakl olarak (!) verilmemiti. 103 KORSANLAR VE MPARATORLAR snda grevli MIGTerin srail jet fantomlar tarafndan vurulmasyla genel bir sava tehlikesi bile ortaya kyordu.63 Times'm srail muhabiri Hater'le yapt rportajda onun "milliyeti ve srail kart gdlerle hareket ettiini sylerken" baz eyleri atlyordu64 tersine evrilmi gerekler ise kesinlikle gzden karlmyordu. David Hirst "milletleraras terrizmin (kelimenin batl anlamyla) balca nemli merkezinin Lbnan olduunu" syler. Lbnan ya kendi terristlerini beslemekte ya da Filistinliler'den olan "ok az tannan ama bombardman, cinayet, katliamla, korku, nefret ve gvensizlik saan terristlere uygun bir yurt olmakta veya toplumlarna ABD destekli srail saldrlaryla son darbe vurulan Lbnanllar'dr bu terristler. Bu gruplar arasnda, Bugnn genliinde u kanaat yer etmitir... lkesinin srail'le olan ibirlii politikasn daha nce hi bu kadar ykselmedii seviyeye getiren Bakan Reagan dneminde ABD tm dzeni ylesine msamahasz biimde ortadan kaldrmtr ki, her-ey bu dzenin imdi yklmasn hakllatrr. Terrist gd muhtemelen Filistinliler arasnda en gl gddr fakat ayn ekilde Lbnanl, Arap veya -en hayret verici gsterilerinde- iiler arasnda da bulunabilir. 63 New Outlook (Tel Aviv), Ekim 1985; Davar, 18 Temmuz 1985; Askeri tarihi Uri Milstein'n deerlendirmelerinin aksine, Msr mevzilerine alan tank ateleriyle yzlerce askerin lmne sebep olan "andrma harbi"ne yol aan atmann srail tarafndan balatldn yazar. Monitin, Austos 1984. 64 Thomas Friedman, The New York Times, 31 Ocak 1986. 104 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM nemli nokta Yehoafat Harkabi tarafndan ifade edilmitir; "Filistinlilere erefli bir zm nerebilmek iin onlarn kendi kaderlerini tayin etme haklarna sayg duyulmaldr; terrizm probleminin zm budur. Bataklk kurutulursa sivrisinek de biter".6d ABD-srail btncl terrizmi ve zalimlii Hirst'in tarif ettii vaziyete -belki de beklenildii gibi bilinli olarak- katkda bulunmutur. Bu iki terrist devlet de sonutan ok memnundurlar. Bu memnuniyet onlarn iddet hareketlerini devam ettirmelerini de aklamaktadr. Dahas, kendilerinin itirak ettikleri tek tek terrizm olaylar, toplumu kkrtarak daha genel amalar iin de kullanlmaktadr. Btn bunlar iin tek gerekli olan ey, propaganda sistemidir. Bu propaganda sistemi bir emir zerine "topluca ayn eyi sylemey", ABD motivasyonunu, kaynaklarn, takib ettii usul, giritii ilerin anlalmasn engellemeye dayanmaktadr. Bu sebeple siyaset yapclar ok az eye dikkat etmek zorundadrlar. Terrist eylemler onlar yapanlarca "misilleme" (Veya ABD ve srail terrizminin "nleyici" olarak deerlendirilmesi gibi) olarak niteleniyor. Yani Tunus'un bombalanmas, Tunus bombardman kurbanlaryla Larnaka olay arasnda hibir ba olmamasna ramen Larnaka olayna bir "misilleme"ydi. Larnaka olay bundan baka, Kbrs'tan Lbnan'a giden geminin srailliler tarafndan karlmas olayna da "misilleme" iin 65 Hirst, The Manchester Guardian Weekly, 20 Nisan 1986; Harkabi Amnon Kapeliouk'un Le Monde Diplomatique'de (ubat 1986) iktibas ettii yaz. 105 KORSANLAR VE MPARATORLAR

mazeret grevi gryor ve bu olay merulatryor-du.66 Her zamanki gibi ABD birinci iddiay hakl olarak grr. Terrist saldry hakllatrma iddialarn bir tarafa brakp gereklere bakacak olursak, hi phesiz srail'in yllardr denizde insan ve gemi karma olaylar yaptn grrz. Bu sular ABD ya grmezdn gelmekte ya da ok az deinmektedir. Fakat bu sular ileyen Araplar olursa ayn sular ok byk bir kzgnla yol amaktadr. srail Yksek Mahkemesi'nin bu prosedr tasdik etmesi dahi yeterince deerlendirilmemitir. srail'in karasular dnda yakalandn syleyerek temyiz iin Yksek Mahkemeye bavuran bir Arap'm davasnda Mahkeme una karar vermitir: "mahkumiyet kararnn meruluunu phelinin srail snrlarna ne ile getirildii etkilemez." ve srail mahkemesi srail dnda bile olsa sulu olarak deerlendirdii kiiler iin ceza verebilir. Bu davada mahkeme "gvenlik nedenleri" yznden temyize bavuran kiinin hapishanede kalmasnn gerekli olduu kararn vermitir.67 1976 ylndaki tarihi kaytlara dnecek olursak, Knesset yesi General (em.) Mattityahu Peled'e gre 66 FK, sraillinin bu operasyonlar sresince katledildii iddiasnn, srailli gazeteci David Shaham'm da belirttii gibi, doru olmadn iddia eder. (John Bulloch, "FK'nn Kurbanlar Mossad Ajanlaryd", The Daily Telegraph (Londra), 3 Ekim 1985; Shaham, El-Fecr, 29 Kasm 1985. 67 Ha'artz, 12 Haziran 1986. Yazda yarglama yapldna dair bir ibare yoktur. 106 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM FK ve srail arasnda grlen bar admlar engellemek iin srail donanmas Lbnanl mslmanlara ait gemileri ele geirmi ve onlar mslmanlar ldren Hristiyan mttefiklerine vermiti. Babakan Rabin bu olay dorulam, fakat bu olayn bar grmelerden nce olduunu sylemi, Savunma Bakan Simon Perez ise bu gerei reddetmitir. 1983 Kasm'n-daki mahkum mbadelesinde The Times'm ilk sayfasndaki onsekiz sayfalk bir yazda mehur Ensar mahkum kampnda tutulan 37 Arap mahkumdan bahsedilmektedir: "srail donanmas tarafndan Kbrs'tan Trablus-am'a giderken Beyrut'un kuzeyinde yollarndan alkonulmutu". Bu durum hibir yorumu gerektirmemektedir.68 1984 Haziran'mda, srail, Lbnan-Kbrs arasnda sefer yapan, Lbnan sahilinden 5 mil akta, azna kadar barut dolu bir feribotu karm, Hayfa'ya yanamaya zorlam ve burada 8'i Lbnanl biri Suriyeli olan 9 kiiyi gzaltna almtr. Bunlarn bei sorgulamadan sonra serbest braklm, bir kadn ve ngiltere'den tatil iin Beyrut'a gelen bir renci dahil drt kii alkon-mutur. Bunlardan ikisi iki hafta sonra serbest braklmtr, ancak dierlerinin akbeti hala mehul. Bu mesele ylesine nemsiz addedilmitir ki karlan yolcularn akbetlerini renmek iin gazetelerin arka sayfalarndaki ufak haberleri aratrmak icap etmitir. 68 The Fateful Triangl, s. 77; David Shipler, The New York Times, 25 Kasm 1983; The New York Times, 26 Ocak 1984, son paragraf. 107 KORSANLAR VE MPARATORLAR Observer gazetesi, yolcular Mslman Bat Beyrut yerine Maruni Cuniye limann kullanmaya zorlamakla, Lbnanllara, Mslmanlarn gsz olduklar iaretini vererek, srail'le birlikte olmalar gerektii mesajn vermek iin "siyas bir sebep" icad eder olay iin. Lbnan, Godfrey Jansen'in srail'in "milletleraras terrizminin uzun listesindeki bir madde" olarak niteledii bu olay "korsanlk hareketi" olarak deerlendirip knamtr. Jansen yle devam etmitir: "Bu deniz terrizmi eylemlerini devam ettirmek iin srailliler" Jansen'in sama bulduu "FK'nn deniz operasyonlarnn ss olduu sylenen Trablusam'n kk adalarn bombaladlar." Lbnan polisi onbe kiinin ldn, yirmisinin de kaybolduunu ve Snni izci ocuk kampndaki balk ve ocuklarn "en kt yara alan" hedef olduunu ifade etmektedir.69 The Ti?nes 1982 sava ncesinde srail'in "gemi durdurma" (Yeni Dilden tercme edersek, karma) olayn "srail donanmasnn gneyde Sayda ve Tir limanlarna giden veya oradan ayrlan gemileri, gerillalar aramak iin dzenli olarak

durdurulduu" eklinde, her zamanki gibi srail iddialarn birinci derecede hakl bularak vermitir. Fakat sivil srail gemilerini Suriye'nin benzer biimde durdurmas ok farkl olarak 69 The New York Times, 30 Haziran, 1 Temmuz; The Boston Globe, Temmuz, 1, 4, 12; The Middle East Reporter (Beyrut) 30 Haziran; The Obsor-ver (Londra), 1 Temmuz; Jansen, Middle East International, 13 Temmuz 1984. 108 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM yorumlanacakt. Ayn ekilde sivil bir Libya yatnn 4 ubat 1986'da srail tarafndan karlmas soukkanl bir ekilde karlanm -yanl istihbarata dayanan bir hata olarak eletirilmitir.70 25 Nisan 1985'de Lbnan-Kbrs arasnda alan sivil gemilerden karlan ve srail'de gizli hapishanelere gnderilen Filistinlilerin bu karlma olayndan ancak bu Filistinlilerden birinin Yksek Mahkemeye bavurusu dolaysyla srail televizyonunda yaplan bir rportajla (srail'de) haberdar olunabilmitir. Belki de baka bilinmeyen bu tr bir ok olay vardr.71 ou sadece tesadfi olarak bilinen bu olaylarn hibiri, Arap "rehinelerin" Suriyelilerle (gerekte, stratejik Golan tepelerinin srail igali altnda oturan Drzi kylleri olan) mbadele edilmesinden daha fazla alaka uyandrmyordu.72 Gemileri ve istedii kiileri karmak, gerek ne olursa olsun "terrist hedefler" diye adlandrd yerleri -ABD'nin sekin kamuoyunun tasdikiyle- bombalamas srail'in imtiyaz olarak grlmektedir. Beyrut'un kuzeyindeki Trablusam'n kk adalarnn birinde Lbnanl balk ve izci ocuklarn ld srail saldrs zerinde biraz duralm. Bu hadise olduka 70 Thomas Friedman, The New York Times, 5 ubat; ABD "srail'in eylemleri hakknda bir deerlendirme yapmaktan kanmaktadr", (The New York Times, 5 ubat); bundan baka baknz Norman Kempster, The Los Angeles Times, 5 ubat 1986. 71 News From Within (Kuds), 1 Kasm 1985. 72 The Los Angeles Times, The Boston Globe, 29 Haziran 1984. Golan'daki iddetli basklar iin baknz benim The Fateful Triangle, s. 132. 109 KORSANLAR VE MPARATORLAR nemsiz karlanmtr. Ama bu saldrdan ok daha ciddi saysz srail saldrlar iin bile genel kural ilgisizliktir. Oysa Filistin saldrlar iin durum ok farkldr. En ok korkuyla anlan, 1974'te Me'let'te mahkumlar serbest brakmak iin terristlerin isteklerini mzakere etmeyi dnen General Mordehay Gur'un kar kmasna ramen Moe Dayan'm bu mbadeleyi reddetmesi ve bir kurtarma operasyonu dzenlemesi nedeniyle pa-ramiliter renci grubunun yirmiiki yesini apraz atete ldrme olaydr.73 "nsan hayatna kymet veren lke" ve belki de tarihte ei olmayan "yksek ahlak amalara sahip" lkenin Lbnanl izci ocuklar ldrme olaynn niin daha az zulm olarak grld sorulabilir.74 Me'let saldrsndan iki gn nce srail jetleri El-Kfeir'i bombalamlar ve drt sivilin lmesine yol amlard. Edward Said'e gre Me'let saldrsn "srail'in Napalm bombalaryla srekli olarak Gney Lbnan'daki Filistin mlteci kamplarn bombalad ve iki yzden fazla kiinin lmne yol at saldr izlemitir". Me'let saldrsnn yapld dnemde srail, Gney Lbnan'da yaygn olarak bomba, kitle imha silahlar, Napalm kullanarak deniz saldrlar, top atei, komando saldrlaryla binlerce kiiyi ldrm (Bat bundan hi rahatsz olmad, bu yzden de konuyla ilgili ABLTde hibir doru rakam yok) ve binlercesini de Ku73 Yakn gemiteki olaylar iin baknz, Uri Milshtein, Monitin, Austos 1984. 74 nsze baknz. 110 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM zey Beyrut'un etrafndaki kenar mahallelere srm-t.75 Bu olaylara ilgi ok azd ve nadiren kaytlara geiyordu. Bunlarn hibiri terrizm tarihine geemedi, tashih edilmi tarihe baktmzda bu olaylar hi

olmam bile. Fakat 1970'lerin ilk yllarndaki FK terrist ataklar ok iddetli biimde knanyor ve bunlar Filistinlilerin kendi kaderlerini belirleme grmeleri yapmak iin asla iyi bir e olamayacaklarnn bir delili olarak sunuluyordu. Ayn dnemlerde basn, srail'i eletirmekle, hatta FK taraftar olmakla sulanyordu. Bu olaylarn yorumu iin ABD'de "lml" olarak onurlandrlan srail liderlerinin sylediklerine bakabiliriz. Mesela, Washington Bykelisi sonra da Camp-David ncesi, Lbnan'da srail zulmnn en youn olduu dnemde babakanlk yapm olan zak Rabin unlar syler: "Gney Lbnan'daki sivil halkn durumunu gzard edemezdik... Blge halkna yardm etmek ve dman terristlerin onlar silip sprmesini engellemek bizim insanlk grevimizdi"76 Rabin'in hatralarn okuyanlar bu szlerde hibir yanllk bulmuyorlar bylece ideolojik amal tarih ve Bat'da ok derin bir Arap Dmanl tesis edilmi bulunuyor. Ayrca korsanlk ve karma hakknn sadece srail'de bulunmadna da dikkat ekilmesi gerekiyor. 75 The fateful Triangle, s. 188. 76 The Rabin Memoirs-Rabin Hattralar (1979) s. 280-281. 111 KORSANLAR VE MPARATORLAR 1985 Ekim'inde vuku bulan Achille Lauro uak karma eylemini knayan Tass'm bir yazsnda, bir Sovyet uan karp bir hostesi ldren ve dier mrettabat yaralayan kiilere ABD'de snma hakk verildii, yarglanmalar iin Sovyetler'e gnderilmedii iin ABD'yi ikiyzllkle sulayan ifadeler vardr.77 Bu olay iyi bilinmemektedir ama yle grnyor ki ikiyzllk sulamas hak edilmi bir sulamadr. Bu olaylar tek deildir. Dileri Bakanl danman Abraham Sofaer unlar sylemektedir: 1950'ler boyunca, Amerika uak karmaya iddetle muhafelet ettii halde ABD ve onun Batl mttefikleri ekoslovakya, Sovyetler Birlii, Polonya, Yugoslavya ve dier komnist rejimlerin uak, tren, gemi karanlar istemelerine red cevab vermilerdir. Safaer ABD'nin "uak karma olaylarnn salgn hale geldii" ve "masum yolcularn gvenliine, hogryle baklamayacak kadar byk ve ciddi bir tehdit olduu" 1960'larm sonlar ve 1970'lerin balarnda "bu politikasn gzden geirdiini" iddia eder.78 Bu da zulme kar kahramanca direnmekten ok, karma olaylarnn ABD ve onun mttefiklerine kar yneltilmesi yani ter77 The New York Times, 12 Ekim 1985. O sralarda The Times, ran' 1984 Aralnda Kuveyt uan karp iki Amerikaly ldrenleri cezalandrmad, snrd etmedii iin knamakta ve Kaddafi'nin "kaaklar sndrd" srece, Bat'nm Libya'y boykot etmesini istiyordu. Ba Makale, The New York Times, 14 Mays 1986. Fakat Sovyet uaklarn karanlara veya ABD'nin srail gibi uydu lkelerinin korsanl veya uak karma olaylarn himaye edenler hakknda benzer eyler sylenmiyordu. 78 Abraham Sofaer, Foreign Affairs, 1986 Yaz. 112 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM rizm kavram iine girmesi dolaysyla gerekletirilen tavr deiikliinin Yenidilde ifadesidir. Yine ABD destekli karma olaylarna basnda yer verilmemitir. Ayrca, Orta Dou'daki ilk uak karma olaynn herkes tarafndan bilinen bir olay olmad sylenebilir. 1954 Aral'nda srail tarafndan, Suriye Havayollar sivil uann durdurulmas ve Lydda havaalanna inmye zorlamasyla yaplmtr. [Genel Kurmaybakan Moe Dayan'm niyeti "am'daki mahkumlarmz serbest brakmak iin rehine elde etmek"ti]. Babakan Moe a-rett'in gnlne yazdna gre Genelkurmay Bakannn bahsettii mahkumlar Suriye'de casusluk yaparken yakalanan srailli askerlerdi. srail'de tutuklu bulunan Filistinli mahkumlar kurtarmak iin Me'let'te rehin alman ocuklarn lmne yol aan bir kurtarma operasyonunu yirmi yl sonra emreden de Moe Dayan'd. arett zel olarak gnlne yle yazmt: "Uaklar karmak iin hibir hakl sebebimiz yoktu. ABD D leri Bakannn yaptmzn milletleraras

pratikte bir einin daha olmad sznn doruluundan phelenmek iin de hibir sebebimiz yoktu". Fakat bu olay tarih kaytlarda yer almam, ve srail Birlemi Milletler Bykelisi Benjamin Natanyahu (imdi milletleraras terrizm konusunda saygn bir yorumcudur) ulusal televizyona kp hibir tenakuza dme korkusu olmadan FK'y uak karmay ve diplomatlar ldrmeyi "icad etmekle" sulayabilmitir.79 79 Moshe arett'in ahsi gnlne (AAUG, 1980) dayanarak hazrlanm bir alma olan Livia Rokach'n Israel's Sacred Terorism-srail'in 113 KORSANLAR VE MPARATORLAR Diplomatlarn ldrlmesiyle ilgili olarak hatrlayabildiimiz tek olay, bakanln Natanyahu'nun amirinin, katletme emrini veren generalden birinin D leri Bakan zak amir'in olduu terrist rgt tarafndan Birlemi Milletler arabulucusu Folke Bernadot-te'nin 1948'de katledilmesidir. (Bu emri veren generallerin imdi l olan ikincisi srail basnnda uzun yllar bulunmu olan saygn bir yorumcuydu). David Ben Gu-rion'un yakn arkada, onun katillerden biri olduunu iddia etmi, fakat Ben Gurion bunu sr olarak saklamt. srail hkmeti bu eylemlerden sorumlu olanlarn hapishaneden kan ve lkeden karln da salad. Siyonist tarihi Jon Kimce kendi gr asndan unlar yazar: "Mill seviyede bir infial ve bu suu ileyenleri yakalama karar yoktu" ve "infial duygusu youn deildi", "ounluun tutumu Yahudilerin bir baka dmannn da ortadan kalktdr". Bu kasten ldrme olay, srail'e ynelik eitli tepkilere sebep olmu ve diplomatlarn ilerini gletirdii iin knanmtr, yoksa ldrme olayna bavurmann kendisi kt olduu iin deil".80 Bizim seici hafzamzda sadece Arap eylemleri "terrizm belas" olarak kalmaktadr. Kutsal Terrizmi, s. 20; "Sixty Minutes-Altm Dakika", CBS, saat 17.00, 19 Ocak 1986. 80 Sne Persson, Mediation and Assasination-Arabuluculuk ve Cinayet (Londra, 1979); Michael Bar-Zohar, Ben-Gurion: A Bibliography (Dela-cotte, 1978) s. 180-81; Stephen Green, Taking Sides-Taraf Tutma (Morrow, 1984), s. 38; Kimsche, Seven Fallen Pillars-Yklan Yedi Stun (1953) s. 272-73. 114 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM Tunus'un bombalanmasna misilleme olarak Achille Lauro' nun karlmasndan sonra, gemi karma olay Bat'nn balca konusu oldu. Reuter haber ajansnn yapt bir aratrma u sonucu gsteriyordu: "1961'den beri sadece bir elin parmaklar saysnca gemi karma eylemi olmutur. Sadece mslmanlarm yaptklar saylm, srail'in yaptklar listede yer almamtr.81 ABD'nin taraftarlar tarafndan yapld iin terrizm kapsamna girmeyen sadece karma olaylar deildir. Jeane Kirkpatrick Yeilbar anti-nkleer protesto gemisi Rainbrow Warrior Franszlar tarafndan bombalanp bir kii ldrldnde bunun terrizm olmadn syler:'"Franszlarn sivillere saldrp onlar ldrmeye niyetlerinin olmadn syleyebilirim". "Mitterand'm en iyi saati" balkl makalesinde The Asian Wall Street yle yazar: "Yeilbar kampanyalar ok tehlikeli ve azgndr.. Bu yzden Fransz hkmeti Rainbrow Warrior'a kar g kullanmak iin hazrland... hkmet onu [g] kullanma nceliine sahiptir". The New York Times'da bu meseleyle ilgili bir kitabn tenkidini yapan David Housego Franszlar yaptklar "bu ahmaka muamele" den, "kt hata" dan dolay eletirir; geminin "bombalanmasna hi gerek yoktu", "Franszlar ok daha az kt hretle bu amac gerekletirebilirdi" der. Bu "ahmaka hatalar"dan bahsederek Housego u sonucu karr: "Bay Hernu'yu (Savunma Bakan) kabahatli saymamak ve Fransz grevlileri Yeni Zelandallar tutuklamalarndan dolay kabahatli 81 The Globe Mail (Toronto). 9 Ekim 1985. 115 KORSANLAR VE MPARATORLAR saymamak mmkn deildir". Housego temel balantlar gzard ederek bu meseleyi Watergate ile karlatrr: Bu sonunda da "hatalar" nedeniyle byk bir yaygara koparlm, Kongre ve basn Nikson ynetiminin

82 The New York Times, 27 Eyll 1985, sadece bir resim altyazs; The Asian Wall St. journal (22 Austos)'da kan Alexander Cockburn'un The Nation''da kan yazs, 2 Eyll 1985. Hosego, The New York Times Book Review, 20 Temmuz 1986. Dier bir terrist devlet olan Fransa'da, bu lkenin Yeni Zelanda'ya uygulad zulmn protestosu hi grlmedi. Yeni Zelenda'ya yaplan mdahaleden sonra Paristen yaplan aklamada u ifadeler yer alyordu: Bu eylem zeletiri gerektirmez aksine bir vatanseverliktir. Fransa'nn grne gre Yeni Zelenda ve onun babakan David Langi iki ajan tutuklad iin su ilemiti. Fakat Fransa'da Yeil Bar yesinin lm veya Yeni Zelenda'nn egemenliini ihlal olaylar bu trden tepki ekebilecek olay olarak alglanmyordu. Sosyalist hkmetin "su niteliindeki eylemler" yapldnda "kanuni tavr alnaca" konusunda sz vermesine ramen, baz hkmet yelerine kar alnan tek "kanuni tavr" bu kiileri basma aklamak olmu, haklarnda hibir "kamu soruturmas" almamtr (The New York Times, 30 Temmuz 1986). Geminin batmasndan sonra Paris'te, entellektel Rene Dumont'un da katld 150 kiilik bir gsteri dzenlenmitir. Basnla ok iyi balant kurulduu halde olay, ne sosyalist basn ne de Liberation dahil dier basnda ve TV'de yeralm.-tr. Le Monde'da ise gsterinin yapld ana kadar drt satrlk bir gsterinin yaplaca ilan yaymlanamamt. Sosyalist Parti Kongresi bu sutan resmi olarak sorumlu olan bakan Hermu'yu "bir kahraman gibi" karlarken, Fransz Yeilci ve bar gruplar Yeil Bar rgtnn yeilbar meselesiyle uyanan kitle ovenizmine kar mcadele etmekte tereddt ediyorlard (Diana Johnstone and Elizabeth Schilling, In These Times, 23 Ekim, 1985). Yeilbara kar Fransz terrizmi ilk kez, Yeilbarn 1972'de Fransa'nn pasifik kolonilerinde yapt nkleer denemelerini protesto ettiinde, bir Fransz mayn tarama gemisinin Yeilbarn yatma arpp neredeyse batrmasna yol amasyla ve komandalarn gemiye kp Yeilbarn bakan David McTaggart' vahice dvd, neredeyse kr etmeleri ve dier erkek mrettabat da dvmeleriyle balar (James Ridgeway, The ilhge Voice, 8 Ekim 1985, bu yazda ayrca Yeilbarn urad Sovyet saldrlarndan da bahsedilmektedir.) 116 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM gerek sularn nemsiz grrken bu adi bir su olarak grlm ve basnn gayreti sonucu kan bu su dolaysyla basnn kendini kutladn syler.83 imparator kendini terrizm ve dier sulamalardan muaf tutar. Onun mttefikleri de ou zaman bu imtiyaz paylarlar. Onlar en kt anlarda bile sadece "hata yapmakla" sulanrlar. George Shultz bu konudaki iki yzll nedeniyle bir dle layk grlebilir. Bir taraftan terrizmi "aktif" olarak desteklerken dier taraftan da "bir kiinin terristlii dier kiinin zgrlk savas olmas demektir" iddiasn "gizli tehlike" olarak tarif eder. zgrlk savalar veya devrimciler muharip olmayan kiileri tayan otobslere saldramaz. Bunlar terrist katiller yapar. zgrlk savalar susuz iadamlarn ldrmez, susuz erkek, kadn ve ocuklar karmaz. Terrist katiller yapar. Afganistan'da direnen mcahitler kyleri yakp, aresiz halk ldrmez. Nikaragua'daki contralar okul otobslerini bombalamaz, sivillerin kitle halinde ldrlmelerine yol amaz. Gerekte ise Shultz'un, Nikaragua'da kumanda ettii terristler sivillere kar ldrc saldrlarda bulunmakta, ikence yapmakda, tecavzde bulunmakda uzmanlamtr. Onlarn menfur terr eylemleri mdafileri tarafndan inkar edilse, grmezlikden gelinip, S3 Benim makaleme "Watergate: A Skeptical View-Watergate: Eletirel Bir Bak, The New-York Review, 20 yll 1983; bayaz, More, Aralk 1975; ve Blackstock 'un editrln yapt COINTELPRO'nun giri (Vintage, 1976). 117 KORSANLAR VE MPARATORLAR unutulsa bile olduka iyi belgelenmitir. (17. nota bakn). Ayrca ayet saldran gler Amerika veya srail olsayd (ki o zaman onlar kendi gvenlii iin bu eylemlerde bulunan libraller olurlard) Afganistan'da direnen mcahitlerin eylemleri Bat'da kzgn knamalara yol aacak olan terrist saldrlar olarak grlrlerdi.

Bu konumasndan sadece birka ay nce Shultz-'un Angola'daki UNITA arkadalar 266 kiinin lmesine yol atklar, yirmibirini Portekiz, spanyol ve Latin Amerikal misyonerlerin oluturduu yirmialt rehineyi dokuz ay alkoyduktan sonra serbest braktklar iin vnyorlard. Bundan baka onlar Luanda'da dinamitle ykl bir cipin ehirde patlamasyla yetmiden fazla kiinin yaralanmasna, otuz kiinin lmesine yol aan olay "ehir terrnn yeni bir kampanyas" olarak adlandrmlardr. Yine onlar Avrupal retmenleri, doktorlar ve dier grevlileri rehin almlardr -basnn bildirdiine, Jonas Savimbi'nin dediine gre, 16's ngiliz teknisyen olmak zere 140 yabanc rehin olarak alnmt. Fakat bu olaylar Babakan Thatcher baz teklifler, "bir eit tanma" teklifleri, nerene kadar devam ettii, mesela yedi yabanc sivilin lmesine ve birounun yaralanmasna yol aan 1986 Nisan'nda bir otelin havaya uurulmas ramen aa karlmad. Sawimbi'nin "lkesinde Amerikan petrol kurulularna saldrmaya yemin ettikten sonra cokunca alkland", Muhafazakar Siyasi Eylem Konferans'mda Je-ane Kirkpatrick onun "amzn birka otantik kahramanndan biri olduunu" sylemitir. Fakat bu Amerikallar ldrme plan, ABD'nin "lgn kpek" Kadda118 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM fi'yi bombalama eylemini merulatrmak iin kullanlan "gelcekteki saldrlara kar meru mdafaa" doktrinini kullanmasna sebep olmad. Ayn ekilde Gney Afrika'l paral askerlerin Kuzey Angola'da Amerikan kurulularn tahrip etmesinden ya da Amerikallarn ldrmesi iinde yakalanmalarndan dolay da Yohan-nasburg'u bombalamamt. Terrist devlet ok ince politika uygulamaldr.84 Gerekte ise Sawimbi, Shultz, Kirkpatrick ve dier terrist komutanlarla onlarn savunucularn zellikle "Gney Afrika'nn kukla gruplar tarafndan desteklenen ve komu devletleri istikrarszlatrmak iin kullanlan UNITA nedeniyle zgr sava olarak nitelendirmiti.85 Shultz'un Nikaragua'daki contra ordularnn balca grevi, tm sivil halk sadist terr tehdidi altnda tutarak, hkmetin yoksul ounluun ihtiyalarn giderecek politika yapmasn engellemek ve Amerikan himayesindeki devletler gibi davranp "uzlamac" ve 84 Shultz, The Boston Globe, 25 Haziran 1984; The New York Times, 25 Haziran 1984; 30 Aralk 1983; AP, Th Boston Globe, 23 Nisan 1984; The New York Times, 1 Nisan 1984; The International Tribune, 5 Mays 1986; Colin Nickerson, The Boston Globe, 3 ubat 1986; ABD'de grmezden gelinen yakalanan Gney Afrikal komandolar hakknda ayrntl bilgi iin Af-ricasia. Temmuz 1985. Havayollar ile ilgili olarak baknz, The Boston Globe, The New York Times, The Washington Post, 11 Kasm 1983; The Boston Globe, 21 ubat 1984. KAL-007'nin Sovyetler Birlii tarafndan drlmesi olay nedeniyle 1983 Eyll'nde sadece Times indeksinde yedi sayfay tutan yazlarn yaynlanmas bu konudaki kitle histerisini ortaya koymaktadr. 85 Barry Munslow ve Phil O'Keefe, Third World Quarterly, Ocak 198 119 KORSANLAR VE MPARATORLAR "demokratik" siyasetleri tercih ederek Amerika ve onun mahall mttefiklerinin yksek karlarn korumaktr. Fakat bu terristlerin ve onlarn savunucularnn bu kadar baarl olduu ve bu bozulmu kltrel iklimde Shultz ve dierlerinin benzer ifadeleri hemen hemen hi pheyle karlanmyordu. Rehine almak kukusuz terrizm kapsam iine girer. Hi phe yok ki, srail Lbnan'dan ekilme aamasnda ou Lbnanl ii olan 1200 hkmly srail'e getirmekle milletleraras hukuku ihlal ederek milletleraras terrizm suu ilemitir. Bu rehinelerin "Gney Lbnan'da gvenliin gerektirdii imdiden belli olmayan bir tarihte" serbest braklacaklar aklanmt- rehineleri ellerinde tutmalarnn sresinin belirsiz olmasn, Gney Lbnan ve evresindeki "gvenlik blgesi"nde bulunan srailli gler ve onlarn paral askerlerince yerel halkn korunmas erevesinde "gzel davran"n gsterisi olacak ekilde temize karyorlar.

Mary McGrory'nin olduka nadir grlen, genel kanaatdan farkl gzlemledii gibi, bu mahkumlar, "srail hapishanelerindeki rehinelerdir". "Bunlar sulu deildiler, srail Lbnan' terkederken kar saldr iin bir gvence olsun diye getirilmilerdi." -gerekte srail'in Gney Lbnan' terketmeye hi niyeti yoktu, bu blgeyi kendi "gvenlik blgesi" iinde grmektedir, hatta Lbnan'n bir blmnden ekilmesi Lbnan direniinin bir baarsdr, srail'in kendi karar sonucu deil. 1.20 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM Yzkrk mahkum 1983 Kasm'nda Kzl Hala yaplan mahkumlarn mbadelesi anlamasn ihlal ederek gizlice srail'e sokulmutur. Ensar tutuklama kampnn kapanmasndan sonra, "toplama kamplarn" ziyaret eden veya orada grevli olan ve rehinelere yaplan kt muamele yznden onlarn hastalanmalarn ve yaplan kt muameleyi anlatmlar; bu mahkumlarn 1984 Haziran'ma kadar Kzal Ha tarafndan ziyaretine bile izin verilmemiti. srail Savunma Bakan szcs Nachman Shai 1985 Haziran'ma kadar tutuklu bulunan 766 kiiden 400'nn "terrist eylemler -ki bu srail igaline kar direnme anlamna geliyordunedeniyle tutuklandn sylyordu. Dierleri ise "Lbnan'daki srail ordusunun varln baltalamaya ynelik az iddetli politik eylemler"den tutuklanmlard."86 srail 10 Haziran'da 340 rehineyi brakmaya sz verdi fakat "hibir zaman tam izah edilemeyen gvenlik sebepleri yznden bu szn iptal etti".87 Drt gn sonra Lbnanl iiler, srail'in elindeki rehinelerin yaknlar ve arkadalar olarak, srail'in elindeki rehinele86 Dan Fisher, Th Los Angeles Times, 21 Haziran; Mc Grory, The Boston Globe, 21 Haziran; David Adams, The New Statesman, 19 Nisan; The New York Times, 21 Haziran 1985. Ensar'la ilgili olarak baknz, The Fateful Triangle, s. 231; bir rportaj, Hotam, 11 Nisan 1986. 18 Nisan 1984'te Gney Lbnan'dan nakledilen Filistin ve Lbnanllarn hapsedilmeleri, aileleri ve Kzl Ha'la iletiim kurdurulmakszn burada tutulmalar, yurtlarndan gtrlp hapsedilmeleri, srail'in milletleraras hukuku ihlal etmeleriyle ilgili delilleri, hukukularn yalanlamalarna ramen Milletleraras Af rgtnn "Filistin ve Lbnanllar'n Atlit'de (srail'de) askeri hapishanelerde tutulduklarn" ifade ettikleri Milletleraras Af rgt kaytlarna bakn. 87 The Los Angles Times, 1 Temmuz 1985. 121 KORSANLAR VE MPARATORLAR ri serbest braktrmak iin TWA 847 uu numaral ua kardlar.88 Bu olay, ABD'nin son derece iki yzl ve iyi ileyen histerisini uyandrd. ok ak bir rk sylemle ve uak karanlara kendilerini anlatma frsat verdikleri ve bu ekilde propaganda sisteminin otoriter dzenini bozduu iin basma saysz saldrlarda bulunulmutu. srailli kaaklarn mesajn "haber" diye memnunlukla veren basma kar bir histeri uyanmyordu. Basn terristlere vaziyetlerini aklama imkan tand iin "terrizmi desteklemekle" sulanr. Fakat mesajlarn hibir kar gre yer vermeksizin sunabilen, varsaym ve kavramlarn "haber metni" iinde verebilen Ronald Reagen, George Shultz, Elliot Abrams ve dier nde gelen terristler nedeniyle hibir ey sylenmez basma. Basn, kaaklarn, srail'in elindeki rehineleri serbest brakmasn garantilemek istedikleri iddiasna yer vermedi -kukusuz bunlar "bizim tarafta" tutulduklar iin ABD'lilerce rehine saylmyordu. iiler'in ne srd mazeretin samal kolaylkla gsteriliyordu. Flora Lewis bunu yle aklar: "mahkumlarn 'dn' zamanyla ilgilenmek, ehitlie tutkun ve bakalarnn hayatna son verirken ok kk bir isteksizlik gsteren iilerin militan ruhlarna ok aykryd". The Times editr u ackl szleri sylemitir: "srail'in kskn iileri geen hafta [yani TWA'nin kar88 David Ignatius, The Wall St. Journal, 18 Haziran 1985. 122 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM

lmdan birka gn nce) yattrmak iin bir plan vard. Fakat baz Finli Birlemi Milletler askerlerinin Lbnan'da karlmas bu plan geciktirmitir"; Times hemen doksan kelimelik bir yazda, bu alakasz olaya suu atvermitir; halbuki "srailli memurlar, Lbnanl milisler tarafndan Lbnan'da bulunan Birlemi Milletler'de grevli Finli askerlerin dvlp karln hi-birey yapmadan seyretmilerdir. "Gney Lbnan ordusuna mensup askerler tarafndan demir ubuk ve su borularyla dvlrlerken onlara yardm etmemilerdir". Times TWA uan karanlar konusunda Yunanl otoritelere (geveklikleri nedeniyle) ve hatta ABD'ye -geen yl iki ABD'liyi ldrd halde uak karanlara snma hakk verdii iin ran' cezalandrmad iin- kzm ve "Burada birok sulu vardr" diye grle-mitir (Baknz not 77). Fakat sraillilerin rehineleri ellerinde tutmalar bu sularn kapsamna girmiyordu.89 Princeton'da Orta Dou tarihisi Bernard Lewis, ki bilimsel hreti kesin kar delilleri bile rk bir delil saydrabilmektedir, ok ak olarak unlar syler: Ua karanlar veya onlar o eylemi yapmak zere gnderenlerin, sraillilerin ii ve dier Lbnanl esirleri brakmay planladklarn ok iyi bilmi olmalar gerekiyordu. Ve bu tr bir meydan okuma, rehinelerin serbest kalm hzlandrmaktan ok geciktirir. Lewis'e gre "Onlar Amerikallara saldrarak Amerika'ya meydan okumaya devam edebilirler" nk ok 89 The New York Times, 21 Haziran, 18 Haziran, 1 Temmuz 1985. 123 KORSANLAR VE MPARATORLAR iyi bilmektedirler ki basn "onlara snrsz ekilde kendi grlerini ifade etme imkan verecek hatta bir ekilde onlar savunacaktr". Bu ifadenin saygn bir basn organnda ktn ve bir bilim adamna ait olduunu hatrlayalm. Bu, entellektel hayata da srayan komik lgnlk hakknda bir fikir verir. The New Republican editrleri, srail'in elindeki rehinelerin serbest braklmas ynndeki ii mazeretini "ok sama" bularak reddetmilerdir: "Uak ve insan karma kiisel ve toplu ldrmeler, ii ve Lbnan'n dier hiziplerinin siyas hedeflerini gerekletirme yollardr". unu da "herkes bilmektedir ki" srail'in.elindeki rehinelerin serbest braklmas planlanmt -srail buna hazr olduu zaman. Bakan Reagan, terristlerin "asl hedefi"nin "Amerika'y dnyadan silmek" olduunu syleyerek bu histeriyi trmandrd. Norman Podhoretz, kuvvet kullanmann Amerikal rehinelerin lmne sebebiyet verebileceini belirterek, Reagan' da "mill erefi korumak iin kendisinin ve dierlerinin hayatlarn riske att iin" knamtr. New York Belediye Bakan Edward Koch Lbnan ve ran'n bombalanmasn istemi, dierleri de deiik kahraman tavrlar taknmlardr.90 Dikkatli bir okuyucu rehine krizi ile ilgili olarak verilen haberlerde gizli olan, yediyznn ocuk olduu iki bin Lbnanl iinin, srail'in Gney Lbnan or90 Bernard Lewis, The New York Review, 15 Austos; The New Republic, 8 Temmuz, Reagan'in Amerikan Baro Birlii'ndeki konumas, 8 Temmuz (The Boston Globe, 9 Temmuz); Podhoretz, The Los Angeles Times, 26 Haziran; The New York Times, 2 Temmuz 1985. 124 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM duunun bombardman sonucu evlerini terkettikleri, yine bu ordunun bir Birlemi milletler szcsnn "srail askerleri ve Hristiyan milisleri bugn Gney Lbnan kylerine girip ondokuz iiyi aldklar"n syledii iin91 Birlemi Milletler bar gc askerlerine ate ettii gereini ortaya karabilir. Uak karma olayndan sonra srail kendi zamanlamasna gre rehinleri serbest brakmaya balad. TWA'nin karlmas srail'in ok daha yaygn karma olaylar zerine dikkatleri ektii iin srail'in rehineleri serbest brakmas hzlanmtr. Uyznn serbest brakld 3 Temmuz'da AP, rehinelerin ikence grdklerini ve a brakldklarn delillerle gstermitir. The Times'm Thomas Friedman' sadece u beyanlardan haberdar olabilmi: "sraillilerden iyi muamele grdk". Ve nihayet Reagan imon Perez'e "Beyrut rehine krizinin lkeleri

arasndaki ilikileri kuvvetlendirdiini" syleyen bir mektup yazar; resmi tarihte bulunmayan dier rehine krizinden hi bahis yoktur.92 Batl Yenidil'in standatlarna gre bile srail'in eylemi "rehine alma" olarak deerlendirilecekken, srail btn dnyay taciz eden imparatorun mttefiki olduu iin bu sutan muaf tutuldu. "Terrizm" ve "rehine" gibi terimlerin Orwelyen manadaki snrlar zerinde durmak gerekir: "terrizm" ve "rehine" gibi kavramlar 91 Thomas Fridman, The New York Times, 23 Haziran; The New York Times, 19 Haziran 1985. 92 AP, Th Boston Globe, 4 Temmuz; Friedman, The New York Times, 4 Temmuz; The Boston Globe, 4 Temmuz, 1985. 125 KORSANLAR VE MPARATORLAR bu sylemde yabanc gce itaat etmesini salamak iin tm nfusun rehin olarak tutulduu Gney Lbnan ve Nikaragua rnekleri hari tutularak anlalr. Bu tr bir kullanm zorunludur, tm milletlerin milletleraras terrizmin gerek tabiatn anlamasn engellemek iin bu gereklidir. Orta Dou zelindeki terrizm meselesi, milletleraras terrizmi dzenleyenler bilindii takdirde anlalabilir. 1970'ler sresince Gney Lbnan'a ynelik saldrlarn sebebi hususunda nde gelen barlardan olarak deerlendirilen srailli diplomat Abba Eban'm izah yledir: "Dmanln durmas iin halkn bask yapmas projesi vard". Bu ifadenin tercmesi udur: Filistinlilerin, hibir bar grmesinde yer almayacaklarn syleyen, Eban'n temsil ettii ii hkmeti tarafndan tesbit edilen staty Filistinlileri kabul etmeye zorlamak iin Gney Lbnan halkn rehine olarak kullanmak.93 Genel Kurmay Bakan Mordehay Gur 1978'de, rdn'n Irbid ehrini bombalamalar ve bu bombardmanlar yznden rdn Vadisinden onbnlerce, Svey Kanal'ndan birbuuk milyon sivilin karlmas gibi olaylar izah ederken "30 yldr biz ehirde ve kyde yaayan insanlarla mcadele ediyoruz" demitir. Bu ve dier rnekler, Sedat'n 1971 'de milletleraras tann93 John Cooley, Green March, Black Septentber-Yeil Mart, Siyah Eyll (1973), s. 197; benzeri ifadeler iin baknz Fateful Triagle,ve Beilin. 126 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM m snrlar erevesinde btncl bir bar teklifini de reddederek, srail'in zorla empoze etmek istedii politik dzene kar direnii engellemek, o dzeni devam ettirmek iin sivil halk rehine olarak tuttuu programn bir parasdr. srail'in terrist eylemlerle ilgisi olmayan savunmasz halka uygulad "misilleme" eylemi (bunlar ou kere daha nceki srail terrizmine misillemeydi) 1950'lerdeki Ben Gurion'un "misilleme youn olmadka yetersiz kalr, eer aileyi biliyorsak kadn ve ocuklar dahil hepsine saldrmalyz"94 eklindeki szlerinden karlabilecek anlay yanstmaktadr. Gur'un srail'in savalar ile ilgili dncesi dier komutanlarca da paylalmaktadr. 1985 bandaki Demir Yumruk operasyonlar sresince, Savunma Bakan zak Rabin, gerekirse srail'in Msr'la yaplan "andrma harbi" sresince rdn Vadisine yaptklar gibi her taraf atee vereceklerini bildirmitir. Devamla ii terristler Bat Avrupa'y korku iinde braktklar iin (1982'den, srail'in Lbnan' igal etmesinden nce yle davranmyorlard) "Lbnan'n imdi eskisinden ok daha ciddi bir terr kayna olduu"nu syleyerek srail'in "mdahale edebileceimiz" dedii gneyde bir blgede kalmaya devam etmesi gerektiini iddia etmitir. Ayn el-Hilve Filistin kampn havadan ve top ateiyle karadan bombardman ederek, emri altndaki as94 Th Fateful Triangle, s. 181-182. 127 KORSANLAR VE MPARATORLAR kerlerin "hayatn kurtarmak" iin yerle bir edilmesini emreden emekli parat komutan, Dubik Tamari, bu eylemi yle hakllatryordu: "srail devleti 1947'den beri sivilleri ldryor, hedef dierleri arasnda olduu iin bilerek siviller ldrlyordu".95

Tamari, Ariel aron'un 101. Birliinin, ok uydurma bir bahaneyle 70 Arap' evlerinde ldrd, 1953-'teki Libya saldrsn rnek gsterir. Ben Gurion, srail radyosundaki aklamasnda kyllerin, Arap terristlerin kzdrd srailli siviller tarafndan ldrldn sylemiti, -ki bunlarn ou Arap lkelerindeki toplama kamplarndan gelen ve Nazi temerkz kamplarndan sa kalan kiilerdi- Bu, srailli asker glerin katliama dahil olduunu inkar eden hayali bir iddiayd; ki srailli sivilleri bu soukkanl katliama bir misilleme tehlikesi altna sokan bir yaland. ok daha az bilinen bir olay da Kibya katliamndan bir ay nce, Moe Dayan'n 101. Birlii, Msr snrndaki Tarmin ve Azzazma kabilesinin drt bin bedevisini buradan srmek iin gndermesiydi. (Atekesin 95 Rabin'in Knesset'teki konumas, Hadoshot, 27 Mart 1985; Tamari, r-porta; Monitin, Ekim 1985. Askerlerle ilgili olarak srail basnndan alp The Fateful Triangle'de tercme ettiim bilgiler ABD'de kan Has-bara'da verilenlerden olduka farkldr (nsze, 12. nota bakn). Veya parat Ari Shavit'in 1978'de Lbnan'n igal ediliiyle ilgili olarak yapt ve Koteret Rashit'te yaynlanan (13 Mays 1986) resmi gre muhalif olan yorumuna bakn. Burada o, askerlerin bir aratrma gezisine ktklarn fakat kylere ate atklarndan sonra ancak "ortada sava olmadna karar" verdiklerini belirtir. phesiz bunun benzeri olaylar dier ordular iinde de vardr fakat bunlar "silahlarn masumluu" efsanesine dayanmamaktadr. 128 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM hemen ertesinde, 1950'li yllarda ok grlen srme olaylarndan biri daha). 1954 Mart'nda dou Negev'de Azzazma kabilesinden baz kiilerin bir otobse pusu kurmas sonucu 11 sraillinin lmesi, bu olayla hibir alakas olmayan rdn ky Nahalin'den 9 kylnn ldrld bir "misilleme"ye sebep olmutur. 1953 Austos'unda aron'un 101. Birlii Bat Gazze eridindeki Bureig snma kampnda te ikisi kadn ve ocuktan oluan yirmi kiiyi gizlice srail topraklarna girmeye "misilleme" olarak ldrd.96 "Misilleme" (Yahudilerin yapt) ve "terr" (Filistinlilerin yapt) dairesi adm adm geriye giderek izlenirse u sonu ortaya kar; bu terminoloji bir tarif deil propagandadr. Daha ideolojik dzeyde hizmete amade bir form olarak, tarihin nasl tekrar oluturulabildiine bakalm. Thomas Friedman, "srail'in kar-terrizm" stratejisini gzden geirirken unlar syler: 1948'den 1956'ya kadar olan ilk devre, "en azndan bu misillemelerden birisi -byk ihtimalle Kibya'ya atf yapmaktadr- sivil zayiata sebep olduu iin olduka tartmal" olduu halde, en iyi ekilde "kar terrizm, misilleme veya negatif geri besleme" olarak tarif edilir. Bilimsel kaytlar da bu yargdan farkl deildir.97 96 Rokach, a.g.e., Uri Milshtein, At-Hamishmar, 21 Eyll 1983; Kennett Love, Suez (McGraw-Hill, 1969) s. 10, 61-62. 97 The New York Times, 4 Aralk 1984. Bilimsel kaytlarla ilgili olarak rnekler, mesela, Nadav Safran', Israel: The Embattled All, (Harvard, 1978) deerlendiren bir yaz iin baknz, benim Towards a New Cold War, s. 331. 129 KORSANLAR VE MPARATORLAR srail ordusunun 1985 balarnda Gney Lbnan'da yapt Demir Yumruk operasyonlar da, daha nce belirttiimiz, Eban'm izdii mantk dorultusunda deerlendirildi. srail'in Gney Lbnan ve igal edilmi topraklarda dikte ettii dzeni kabul ettirmek iin sivil halk terr tehdidi altnda rehine olarak tutulmutur. Uyarlar etkisiz kalmakta; bu operasyonlar destekleyen ve makul bir dzenin kurulmasn engelleyen sperg-cn de bu uyarlar dikkate almamas nedeniyle toplum hala rehine alnmaya devam etmektedir. Tm bir halkn rehine olarak tutulmas gibi btnc terrizm olaylar), tasdik edilmi glerce yapldnda yani Yeni Bat Dilinde tenkitten muaf tutulurken, daha nce de gsterildii gibi kk lekli terrizm olaylar da muaf olmaktadr. Dier karakteristik olaylardan bahsedersek, 1983 Kasm-Aralnda srail "srailli mahkumlarn" akbeti phede olduu mddete, [Kuzey Lbnan'daki Trablus am ehrinde bulunan Su-riye-destekli glerin saldr tehdidi altndayken] Arafat'n kuvvetlerinin ehri terketmelerine izin

veremeyeceklerini aka belirtti. Drzi szcs "Dou Beyrut'ta Filistin sleri olarak tarif edilen" yerlerin bombalanmas srasnda bir hastanenin isabet aldn, dier taraftan Trablus am'da daha nce isabet alm bir gemiye tekrar ate almas sonucu batt ve geminin isabet alr almaz alevlere garkolduunu syler.98 srail'in Lbnan'a saldrs srasnda yakalanan srailli mahkumlarn 98 The Los Angeles Times, 24 Kasm; The Boston Globe, 19 Aralk; The Boston Globe, 20 Aralk 1983. 130 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM serbest braklmasn garantilemek iin tm halk sanki dman yabanc g gibi rehine olarak tutulmutur. Her zamanki gibi bu zulmle ilgili olarak ABD'de hibir yorum yer almaz. Lbnan ve Akdeniz'de srail tam bir serbestlik ve hibir meyyideye tabi olmadan saldrda bulunmaktadr. 1985 Temmuzu ortalarnda, srail sava uaklar Trablusam yaknlarndaki Filistin kamplarn bombalamlar, ou sivil ve oniki yandaki alt ocuk dahil yirmi kiiyi ldrmlerdir. 25.000'den fazla Filistinlinin barnd Trablusam smnma kamp, leden sonra 2.55'deki saldrda saatlerce duman ve toz bulutuna karmas, birka gn nce srail'in Gney Lbnan'daki "gvenlik blgesi"nde Suriyeliler'le anlaan bir grubun iki arabal saldrsna "misilleme" olarak kabul ediliyor. ki hafta sonra srail hcumbotlar Sayda limanndan 1 mil akta bulunan Honduras bandral, Yunanl kaptanna gre imento teslim eden bir yk gemisine saldrd. Otuz top gllesiyle onu atee bomu, sahilden yapt top ateleriyle de sivilleri yaralamtr. Gnlk basn ertesi gn Saydal parlamenterler, ABD destekli srail "korsanlna" bir son vermek iin Birlemi Milletlere giderken, srail hcumbotlarnn bir balk gemisini batrp dier gemiyi de hasara uratt haberini vererek srail'in cann skmad. Basn 1984 Ocanda, Bekaa vadisinde Baalbek yaknndaki "terrist oluumlara" kar srail'in "cerrahi operasyon" dedii, ou sivil yz kiiyi ldrmesi ve 131 KORSANLAR VE MPARATORLAR bir okulu bombalamas sonucu 150'si ocuk olan 400 kiinin yaralanmas olayn vermemitir. Bu "terrist oluumlara", Filistin snma kamp ve Lbnan kyndeki cami, otel, restoran, depo ve dier binalar da dahildi. Beyrut ajanslar, sr pazar ve endstriyel parkn da tahrip edilen evlerden gelen ta ve tula paralar nedeniyle hasara uradn bildirir. Bombalanan kylerde bulunan bir Reuter muhabiri, bombalamann ikinci raundunun ilkinden hemen on dakika sonra baladn, kyllerin llerini ve yarallarn yaklp yklan evlerden ekmeye balamalarna rastlamas nedeniyle "l ve yaralnn saysnn arttn" sylemitir. ahitler, kadn ve erkeklerin ocuklarn aramak iin lgn gibi okullara kotuklarn sylerken muhabir has-tahanede birok ocuun bulunduunu sylemektedir. Lbnan ve ii lideri, "susuz insanlara, hastahane-lere, yaplan saldrlar Lbnan halkn terrize etmek amal" grerek srail barbarln knamaktadr. Fakat olay ABD'de hibir yorum yaplmadan geitirilmi, srail'in "insan hayatna sayg duyan" bir lke konumunda bulunmasn (.The Washington Post) hibir ekilde etkilememiti. Dolaysyla biz de u sonucu karabiliriz: "srail'in cerrahi operasyonlarnda ldrlenler rk Bat anlay iinde insandan daha dktrler"99 FK veya Suriye, "terrist oluumlara" kar Tel Aviv yaknlarnda bir cerrahi operasyon dzenleseydi 99 The Globe Mail (Toronto), 11 Temmuz; The Boston Globe, 24 Temmuz; The New York Times, 24 Temmuz; The Boston Herald, 25 Temmuz 1985; The New York Times, 56 Ocak; The Boston Globe, 5, 6 Ocak 1984. 132 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM ve 100 sivilin lmesine, 150'si ocuk 400 kiinin yaralanmasna sebebiyet verseydi "Arap taraftar" basn da dahil Bat'da bunun nasl bir tepkiyle karlanacan hayal edin. .

ABD'deki standart anlaya gre, belki zaman zaman ar gitse de srail'in uygulad iddet, Arap zul-' mne kar bir "misilleme"dir. ABD gibi srail de ok daha geni haklar iddia etmekte; daha nce sylendii gibi Knesset yesi bar Amnon Rubinstein'in Lbnan savan hakllatrmasnda olduu gibi potansiyel terrist saldrlar nleme hakk olduunu iddia etmektedir. Lbnan'da devriye gezen, savala topran genileten srail askerleri "nleyici sava" olarak adlandrdklar sava yaparlar. srail'in Lbnan'a saldrlar, mesela, 2 Aralk 1975'de Filistin snma kamplar ve yaknndaki kylerin 30 srail jetiyle bombalanp, 37 kiinin lmesi "nleyici, cezalandrc deil" olarak tanmlamaktadr. Bu olay Birlemi Milletler Gvenlik Konseyi'nin srail'in iddeti reddettii ve bu yzden tm tarihi kaytlardan karlan Arap bar teklifini mzakere etme kararna bir "misilleme"ydi.100 srail airborn ve amfibus uaklar 1973 ubat'mda Kuzey Lbnan'da Trablusam'a saldrp, Lbnanl yetkililere gre ou sivil 30 kiiyi ldrd snflar, klinikleri ve dier binalar hasara urattnda srail bu 100 James Markham'n yazs Lbnan ve Filistin kaynaklarndan alnan zayiat tahmini yapmaktadr, The New York Times, 3 Aralk 1975; The New York Times, 23 Mart 1985; The New York Times, 3, 4 Aralk 1975. 133 KORSANLAR VE MPARATORLAR akn "Denizar lkelerdeki sraillilere ynelik olarak planlanm terrist saldrlarn nne geme niyetiyle yaptklarn" belirterek hakllatryordu.101 Bu ifadenin allm olmas ve bu eylemin haklla-trlmasmm ABD'de meru olarak grlmesi, srail'in yararl bir uydu lke ve onun kurbanlarnn insan alt bir statde olduunu gstermektedir. Bahsedilen son olay, srail'in bir kum frtnasnda kaybolan ve Kahire'ye iki dakikalk uu mesafesindeki bir Libya uan drerek 110 kiinin lmne sebep olduu gn vuku bulmutu. ABD resmi olarak, bu olayda lenlerin yaknlarna zntlerini dile getirirken basn szcs, "Ynetimin olay hakkndaki hissiyatn paylamay reddetmitir". srail ise Fransz pilotu sulam, The Times pilotun kendisine inmesi emredildi-i yeri bildii fakat bunun yerine "olduka pheli" bir yol izledii -Sovyetler Birlii'nin KAL 007'yi drdnde ne srd gereke- yolundaki srail iddiasna katlmtr. srail'in resmi cevab, Babakan Golda Meir'dan geldi: "srail hkmeti insan hayatnn kayb nedeniyle derin zntsn bildirir ve Libyal pilotun [aynen] milletleraras teaml uyarnca kendisine yaplan uyarlara cevap vermemesi nedeniyle zgndr". imon Perez "srail milletleraras kurallara uygun davranmtr" ilavesini yapar. srail son derece haksz olarak, pilotun jet ua kullanmaya ehliyeti olmadn iddia eder. 101 Time, 5 Mart 1973; The New York Times, 22 ubat 1973,15 kiinin ldn sylemektedir. 134 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM KAL 007102 saldrsndan sonra, bu uan drlmesi olayna verilen srail tepkisi hakknda ayrntl bir tahlil yapan Amiram Cohen "Basnn yanm uan l ve yarallarn resmini yaynlamas yasakland" ve "gazetecilerin Bereba'daki hastahaneye gidip, sa kalanlarla grme yapmasna izin vermeme", yani "yanl bilgi" verme "gayreti iine girildi" demektedir. Milletleraras tepki, srail basn tarafndan, Avrupa'da "anti-Semitizm" ruhunun gelimesinin bir baka gsterisi -ki bu srail zulmnden bahsetmeye veya onu eletirmeye cesaret eden kiiye ABD'de verilen refleks bir cevaptr- olarak reddedilmektedir. srail basn, "srail'in sorumlu olmadnda", "[Fransz] pilotun sulanmas gerektiinde" srar etmektedir. Cohen'in gzlemine gre basn, srail eylemlerini desteklemeye "seferber edilmi bir basn"di. eitli yalanlardan sonra srail bir "karar hatas" olduunu kabul etti ve herhangi bir "su"u ve srail'in sorum102 Libya jeti hakknda destekleyici hibir delil yoktur. Bu yaplan zalimlik iin hibirey meruiyet salayamasa da Sovyet iddialar doru olabilir; ABD hkmetinin yalanlarn ifa ettii iin ilgin bir alma olan R. W. Johnson'm

Shoot-Down (Viking, 1986)'a baknz. Joel Brinkley, bu eserin Reagan Hkmetindeki birok kiiye ok kesin bir dille alaya ald iin hatal olduunu ve Amerikan basnnn trevi olduunu iddia eder (The New York Times Book Review, 20 Temmuz 1986). Douglas Feaver, Johnson'un kitabndaki 2. sayfada Uluslararas Havaclk Kurumu raporundan sadece kk bir alnt yapmasna deinerek, onun tezlerinin "ok kolaylkla test edilerek" rk olduu anlalan iddialarla dolu olduunu iddia eder (Book World, Washington Post Weekly, 7 Temmuz 1986). "ok kolay test edilerek", Feaver'in bahsettii 2. sayfada ilgisiz olduu iin tm alnmayan alnt 234. sayfada konuyla balantl olduu iin tm olarak alnmtr. 135 KORSANLAR VE MPARATORLAR luluunu reddettii halde "insanla hrmeten" tazminatlar vermeye raz oldu.103 Olay ABD'de, suu ileyen ok az eletirilerek abucak geitirildi. Drt gn sonra Babakan Golda Meir Amerika'ya gitti. Basnn olduka az olmasna ramen artc sorularndan rahatsz oldu ve yeni askeri uak hediyeleri alarak geri dnd. Daha nce de bahsedildii gibi, UNITA arkadalarmzn ikisi de sivil uak drlmesi olduu iin karlatrlabilir olaylar diye iddia etmelerine ramen Sovyetler'in 1983 Eyll'nde KAL 007 uan drdnde ona gsterilen tepki ok farklyd.104 "milletleraras terrizm" kriterlerini farketmek g deildi. srail terrizmi srail devletinin kurulmasna kadar gider. Gerekten ok nce, 1948 Temmuz'unda 250 sivilin katledilmesi ve 70.000 kiinin Lydde ve Ramle'den karlmas; 1948 Ekim'inde milletleraras propaganda sisteminin Araplarn liderlerinin arsna uyarak katn iddia etmesine ramen -hala da yledirbir baka 103 The New York Times, 22, 23, ubat; bayaz, 25, 26 ubat 1973. Amiram Cohen, Hotam, 10 ubat 1984. Bu olay, srail zulmnn savunucular tarafndan srail'in "derhal sorumluluu ald" ve "tazminat dedii" yolundaki yanl szlerini anlatmaktadr. Michael Curtis, mektup. The New York Times, 2 Ekim; Martin Paretz, The New Republic, 24 Ekim 1983. 104 85. nota bakn. Benzer iki olaya verilen reaksiyonlar karlatrmak iin baknz, Robert Scheer, The Manchester Guardian Weekly, 25 Eyll 1983; yine benzer olaylarn deerlendirilmesi iin, ABD'nin dnce denetimli ortamnda hibir etki uyandrmayan kitabm "1984: Orwell's and Ours", Thoreau Quarterly, K/Bahar 1984 ve "Notes on Or-wel's Problem", Knowledge of Language (1986). 136 ORTA-DOGU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM arazi temizleme operasyonunda Kuds yaknndaki savunmasz Dueyma kyndeki yzlerce kiinin katledilmesi; 1956'da Gazze eridi'nin alnmasndan sonra IDF tarafndan yzlerce kiinin ldrlmesi; Kibya, Kafr Hasem ve dier katledilen kyler; 1948 sonras askerden arndrlan blgelerden binlerce bedevinin kartlmas ve binlercesinin daha 1970'lerin balarnda kyleri ykp Yahudi yerleimine ald iin Kuzey Sina'ya yerleenlerin buradan karlmalar; ve dahas... Bu kurbanlar tanm gerei "FK partizanlar" yani terristlerdir. Ha'aretz editr saygn Gershom Schoc-ken, 1953'te (FK'nn kurulmasndan ok nce)" elBureig ve Kibya'da Ariel aron'un sivilleri katlettii olaylardan sonra unlar yazabilmitir." Ariel aron 1950'li yllarn balarndan itibaren FK partizanlarna kar acmasz sava ismi yapmtr". Lbnan veya herhangi bir baka yerdeki kurbanlar da terristtirler, aksi takdirde "silahszlanmaya" adanm, "Arap taraftar" ABD basn tarafndan "Yksek ahlaki deerli" olarak sunulan bir devlet tarafndan ldrlmezler. Terrist kumandanlar hrmet grmektedirler. ada ABD'li terrist 1981'de bakanlk mevkiindeyken srail babakan ve d ileri bakan mehur terrist kumandanlard. Yahudi tekilat iindeki en yksek konumu, 1948-'de bir baka arazi temizleme operasyonu sresince bir Lbnan kasabasnda koruma altnda bir camide olan elliden fazla sivili ldren, fakat abucak affedilen, btn su izleri kaytlardan silinen ve eylemlerine hibir

137 KORSANLAR VE MPARATORLAR ekilde "leke" vurulmamas iin kendisine hukuk lisans verilen bir kii igal ediyordu.105 Hatta Amerikallara kar yaplan terrizm bile hogrlebilirdi. srail'in Msr'da, 1954'te, ABD Msr ilikilerini ktletirmek ve gizli bar mzakerelerini engellemek iin ABD kurumlarna kar giritikleri terrist saldrlar o zaman grmezden gelinmiti ve imdi zorlukla hatrlanyor. ABD casus gemisini 1967'de milletleraras sularda seyrederken srail bombalar ve torpido botuyla batrma teebbs, hatta hikimsenin kamamas iin cankurtaran botlarn da bombalad ve 34 mrettebatn lmne 171 kiinin yaralanmasna sebep oldu saldr -ki ABD'nin bar zamannda grd en byk deniz felaketidir- bir "hata" olarak grld, grmezden gelindi ve imdi tamamen unutuldu.106 Yine 105 Lydde-Ramle srgn iin baknz Benny Morris, Middle East Journal, K, 1986; dier olaylar iin benim Fateful Triangle, Turning the Tide, ve bahsedilen dier kaynaklara baknz. Schocken, Foreign Affairs, Gz 1984. Moe Dayan'm organize ettii 1948'de Filistinli siyasi lideri katletme teebbs iin baknz, Uri Milshtin, Al-Hamishmar, 21 Eyll 1983. Hadashot, 11 Ocak 1985. Benny Morris'in analizinde grld gibi, yakn zamanda aa kartlan 30 Haziran 1948 tarihli istihbarat raporu, 391.000 Arap snmacdan (150.000'i Birlemi Milletler'in tayin ettii taksim alannn dndan) en azndan yzde yetmii dorudan srme olaylar dahil eitli Yahudi Askeri operasyonlar (zellikle Haganah, IDF) sonucu kamtr. Bu rapor, Arap liderlerinin ka engellemek iin youn gayretler sarfetmelerine ramen bu kan olduunu bildirir. Tehcirin Temmuz'dan Ekim'e kadar olan ikinci blmnn artlan olduka farklyd; 48 Haziran'ndan sonra birok planl tehcir politikalar grlr. (Middle ast Studies (Londra) Ocak 1986; Haim Bar'am, Kol Ha'ir, 9 Mays 1986). 106 The Liberty, olayn srail hava kuvvetlerinin gzetimi altnda olduunu biliyordu ama ABD'nin mttefikinin saldrgan olabileceinden phelenmemiti. Gemi Nablus'daki Altnc Filodan hava yardm is138 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM benzer ekilde, Bat Yakas ve Gney Lbnan'da srail askerleri tarafndan Amerikallara yaplan ikenceler basnda neredeyse yer almazken, srail'in olaylar inkar dikkate alnyor; ve Amerikan elisinin tahkikatlar grmezden geliniyordu.107 Bu kurbanlarn Arap asll Amerikallar olmas basnn genel standartlar asndan yaplanlar hakllatryordu. Yahudilerin olduka fazla olan terrist eylemlerine ilikin olarak tutulan kaytlarda ilgi ekici nokta, srail'in -Amerika'da algland ekliyle- tarihte grlmemi lde yksek ahlaki standartlara sahip devlet olma imajna zarar verilmetemi ve "gerekli grld takdirde imha etmek de dahil olmak zere kuvvet kullanmaya yetkili" nkleer jetler gnderilmiti, ama bu jetler kimlere saldracaklarn bilmiyorlard. Talihimiz var ki, bu jetler Pentagon'dan gelen bir emirle geri arlm ve nkleer bir savatan zorlukla dnlebilmiti. Bir baka devletin milletleraras sularda bir Amerikan gemisine saldrmas ve hibir ceza grmemesi dnlemezken bu olayn yllarca bir sr olarak kalmas, srail ve ABD arasnda "zel bir iliki" bulunduunun bir delilidir. Olayn srail kaynakl ok eitli varyasyonlar olduka ilgintir. Bunlarn birka iin (belli bal ABD basn iinde yeralan tek makale, Ze'ev Schiff ve Hirsh Goodman'in The Atlantic Monthly'de kan ikiyzl zeti dahil) baknz, James Ennes, "The USS Liberty: Back in the News-ABD zgrl: Haberlerin Perde Arkas", American-Arab Affairs, 1985-86 K. Belki de en ilgin olan, zamann Genel Kurmay Bakan olan zak Rabin'in "aka terr" olan bu davran icra ederken "tm programn en can alc geliimi" diye tarif etmesidir. Atekesten sonra Suriye'yi igal etme plann ABD'den gizlemekten baka ekilde anlamlandrlamayacak bir hatay ilemesi, 7 Temmuz'da Rabin'in ilerleme-sidir. Rabin, Memoirs, a.g.e., s. 108. 107 Gney Lbnan meselesiyle ilgili olarak, baknz Mark Bruzonsky, Middle East International, 16 Mays 1986; Ayrca The Boston Globe, 15 Nisan; David Shipler, The New York Times, 16 Nisan 1986. New Meksikal iadam Mike Mansour'un 22 gn hapis tutulmas, kendisinin itirafa

zorlanmas, ikence grmesiyle ilgili olarak baknz, The Houstan Chronicle (AP), 18 Mays (UPI) 21 Mays 1984. 139 KORSANLAR VE MPARATORLAR mesiydi. Her yeni terrist eylem, eer kaydedilmise ilgi merkezinden saptrlr, unutturulur ve sadece mkemmelden bir sapma olarak kaydedilir; eer bir an iin srail doruluk yolundan ayrlrsa bu dmann iren tabiatnn zorlamas nedeniyledir. Btn bunlar olurken bir yandan da, basn, Araplarn iledikleri sular grmezden geldii ve srail'i kt bir lke olarak tantt sylenerek, bu lke tarafndan "ifte standartl" olmakla sulanyordu. Bu tr samalklarla saygnln yitirmemi bilim adamlar gayet ciddi biimde "Bat'da pek ok kiinin hatta Batl hkmetlerin (tabii olarak isim verilmeden) FK'y, srail'i ykmak iin desteklediklerini" ifade etmektedirler.108 ABD'deki siyasi yelpazede ve eitilmi kiiler nez-dinde yalnzca ok marjinal istisnalar hari, geni kabul grm doktrin, Filistin ve onlarn Arap mttefiklerinin iledii terr Kremlin'in tevik ettii, Araplarn Yahudileri srekli olarak ldrdkleri, herhangi bir siyasi dzeni reddetmelerinin sonsuz Arap-srail atmasnn temel sebebi olduu ve srail'in acnacak bir kurban olduudur. ABD iin Orta Amerika'dan Lbnan'a ve daha telere yaylan "terrizm belas"yla mcadelede srail yeterince gl deildir. Oysa, nce Yahudi mill hareketinin, daha sonra da srail devletinin iledii ve Batl aydn evrelerin hogryle karlad terrist eylemlerde hibir kesinti yoktur. Bu evreler108 Robert Tucker, Commentary, Ekim 1982. 140 ORTA-DOU TERRZM VE AMERKAN DEOLOJK SSTEM den, "yerli rklar problemini zd"109 iin Hitler tarafndan vgye mazhar olan ve bugn Orta-Ameri-ka'da Hitlervari davranan liderleri destekleyen ABD iin bu vgden bahsetmek yeterlidir. "Medeni lkelerde yaplan "terrizm"le ilgili ada yorumlar riyakarlk kokmakta ve bu yorumlar sadece makul insanlar tarafndan hafife alnmaktadr. 109 Dario Fernandez-Morera, History of European Ideas, Cilt 6, Say 4. 1985. 141 nc Blm ABD Tuzanda Libya Amerikan doktrinel sistemi iinde hi kimse, Arap dnyasnn "lgn kpei" olan Muammer Kaddafi kadar "terrizmin belal kams" olarak nitelenmemiti. Onun liderlii altndaki Libya da bu doktrinel sistem iinde terrist bir devletin misali olmutur. Kaddafi'nin liderliindeki Libya'y terrist bir devlet olarak nitelemek kesinlikle dorudur. Milletleraras Af rgt, bu devlet tarafndan 4' yabanc lkede olmak zere 11 kiinin ldrldn syler, balca terr olaylar Libya'ya yklenir.1 Bu histerik eletiriler baka amalara hizmet etmek iin yaplr. ABD stihbarat grevlisi Nisan 1986'da, "birka hafta ncesinde", Amnesty nlerational Report-Milletleraras Af rgt Raporu- 1985 (Londra; 1985); Political Killings by Governments-Hkmetlerin Siyasi Cinayetleri (Amnesty International Report, Londra, 1983). 143 KORSANLAR VE MPARATORLAR Kaddafi, "halkn Libyal ayrmclar ldrmek iin kullanyordu" demektedir.2 Bu istihbarat grevlisi devamla: "birka hafta nce" Kaddafi'nin "Amerika'y kararl bir ekilde hedef setiini" sylemektedir. Bu iddiay dorulayacak gvenilir hibir delil bulunmamasna (daha sonra greceimiz gibi) ramen, ABD'deki beyin ykama sisteminin tabii bir sonucu olan Kaddafi'nin bu karar ald iddias, bir Amerikan hava ve deniz filosunun Libya gemisini batrp birka kiinin lmesine sebep olduktan (Sidre Krfezi olay) sonra ortaya atlmtr. Beklenecei gibi bu hareket ABD ynetiminin ihtisaslat sinik doktrinin etkisi altndaki ounluk tarafndan meru grlm, daha nce anlattmz baz saygn bilim adamlar tarafndan da hkmet desteklenmiti (dier bilimadamlarnm tepkilerini sonra anlatacaz).

1980'in balarnda Milletleraras Af rgt, Libya'nn terrist faaliyetlerinden bahsederken ayn dnemde Jimmy Carter, gnll olarak silahlarn katillere ulamasnda paravan olan Jose Napoleon Duarte'yle birlikte El-Salvador'da terrist bir saldr balatyordu. ABD'nin El-Salvador'daki uydu rejimi, ldrlen Bapiskopos Romero'dan sonra baa geen Riveray Da-mas'n ynetiminde 50.000 vatandan ldryor, terr dolu sekiz ay geirmesine ramen, Libya, kendi vatandalarndan 14 kiiyi, yabanc lkelerden de be-alt kiiyi ldrrken ABD tarafndan "savunmasz sivil hal2 William Brecher, The Boston Globe, 15 Nisan 1986. 144 ABD TUZAINDA LBYA ki" soykrma tabi tutmakla ve topyekn imha sava yapmakla sulanyordu.3 Carter-Duarte ittifaknn balad dnemde, Duarte "halkn gerillalarla birlikte olduunu" bilmesine ramen, bir dzen salanmas iin ard gvenlik glerini, birka hafta sonra gerillalarn- "ykc hareketlerine kar halkn yannda nemli hizmetler verdiini" syleyerek vmtr. Duarte, katliamlar gerekletirenlere yapt bu vgy, Jeane Kirkpatrick ve Alexander Haig'in merulatrma aba3 ABD Hkmeti, 1980 Eyll'nde Nikaragua'nn halka -ki halk Carter -Duarte'nin terrist savayla olduka hareketli hale gelmiti- kar savaan gerillalara silah gndermeye baladn iddia etti. Gerei ifade ediyor gibi grnse de olduka hileli bir ifade. CIA yorumcusu David MacMichael'in Milletleraras Adalet Divan nndeki ahitlii (World Court; U.N. A/40/907, S/17639,19 Kasm 1985)'ne gre 1981'deki silah ak neredeyse sfrd (benim Turning the Tide: The U.S. and Latin Ame-rica-Akmtinm Deimesi: ABD ve Latin Amerika (1987). Hi phe yok ki, ABD tarafndan balanan terrist bir savaa kar kendilerini korumak iin halka silah temin etmenin bir su olduu ABD'de hi sorgulanmakszn kabul edildi. Milletleraras Adalet Divan 27 Haziran 1986'da u karar vermitir: "silah yardm" iddialar kesinlikle dorulanmamtr. Kald ki "silah yardm" olsa bile bu ABD'nin silahl saldrsn hakl gstermez. Bu yzden Mahkeme ABD eylemlerinin Milletleraras Hukuk'un kuvvet kullanma yasa prensibini ihlal ettiine karar vermitir. ABD'nin bu karara ynelik tavr, Divan'n kararn grmezden gelmekti. Fakat dier taraftan Amerika'nn Nikaragua'da olduu gibi "zgrlkleri korumak iin hr" olmas gerektii iin ABD'nin Milletleraras Adalet Divan'nm kararna teslim olmamasn syleyen Dnya Dzeni avukatlarnn kararn saygyla karlyordu (Thomas Frank, The New York Times, 17 Temmuz 1986). Contra lobicisi Robert Le-iken, "Adalet Divan'nn Sovyetler Birlii ile balar bulunduu" iin Divan' sulamtr. Bu balar, ayn Divan'n 1980'de ran meselesi hakknda ABD lehine karar verdikten hemen sonra ortaya kmtr. (Jonathan Karp, The Washington Post, 28 Haziran 1986). Bunlarn hepsi milletleraras terrizmin belli bal merkezinden beklenecek tepkilerdir. 145 KORSANLAR VE MPARATORLAR larma ramen ABD'de tepkiyle karlanan 4 Amerikal rahibenin ldrlmesinden sonra, silah akn temin etmek ve meruiyet salamak iin dzenlenen Cunta yemin treninde yapmtr. Ayn dnemlerde basn bizi "1980'de cereyan eden ve 10.000'den fazla siyasi su kurbanlarnn, hkmet gleri veya onlara ara sra yardm eden yabanc glerin kurbanlar olduunu iddia eden hibir gerek argmann" bulunmadna ikna ederken (The Washington Post), daha sonra sessizce itiraf edildii gibi, Carter hkmeti grevlilerinin, o zaman basnn syledii gibi cinayetler kontrol edilemeyen sa-kanat gleri tarafndan deil de "gvenlik gleri" tarafndan ilenmiti.4 Duarte'nin asli rol, El-Salvador'daki Carter-Re-agen terrist operasyonunun en batan beri yapt ok iyi belgelenmi cinayetleri inkar etmek veya bu cinayetlerin kurbanlarnn komnist olduklarn iddia ederek hakllatrmak ve katliamlarn devam etmesini salamakt. O bu rol ABD'deki siyas yelpazede kredisini artrmak iin oynuyordu. Sivil halka ynelik bu tr cinayetler, 1970'lerde kilise-tabanl kendi kendine yeterli gruplarn, kyl ve ii

birlikleri ve dier sivil rgtlenmelerin ortaya kmasyla beliren demokrasi tehdidini ykmay hedefliyordu. Spectator (Londra)'un muhafazakar Orta Amerikal muhabir'in belirttii gibi; lm mfrezesi "ne yapmas 4 Bamakale, The Washington Post (The Manchester Guardian Weekly, 22 ubat 1981); Alan Riding, The New York Times, 17 Eyll 1981. Burada belirtilmeyen kaynaklar iin baknz Turning the Tide. 146 ABD TUZAINDA LBYA ngrlmse onu yapmtr. Krsal alandaki halka kar ABD'nin uygulad terr nedeniyle, yukarda bahsedilen "eitli mesleki ve sivil rgtlenmeleri sona erdirmiler, kalanlarn da ya lkeyi terketmelerine veya gerillalara itirak etmelerine sebep olmulardr." O zaman, Reagan' insan haklarna hi aldrmayan, "ka kiiyi ldrdn dikkate almakszn" katili desteklemesi iin tevik eden The New Republic editrnn, "demokrasi yolunda gerek bir model" olan El-Salvador'daki baarlar (!) nedeniyle ABD'nin yaptklarna memnuniyetle bakmas son derece tabidir. Milletleraras Af rgt, -ok nadiren de olsa- basn ve Amerikan Gzleme Tekilat tarafndan belgelenen terr eylemleri ABD'de tam bir kaytszlkla karlanan olaylardr.5 El-Salvador'daki katliam sadece dramatik lde bir devlet terr deildir. Ayn zamanda Yerkrenin Yneticisi'nin dorudan katlm, yardm ile gerekleen milletleraras terrizmdir de. Ayn ekilde, bu dnemde yetmi bin Guatemalmm bir blmnn katledilmesi de milletleraras terrizmdir. Burada da genelde iddia edilenin aksine, ABD silahlar dzenli olarak bu katillere akmaktayd. Katliamn daha etkin yaplabil5 Ambrose Evans-Pritchard, The Spectator, 10 Mays, 1986; Baarlan infaz grevinden sonra, cesedlerin Ilopango Gl'ne yavaa brakldn ve bu yolla nadiren de olsa yzmeye gelenlere basknn devam ettiinin hatrlatldn syler, bamakaleler, The New Republic, 2 Nisan 1984, 7 Nisan 1986. Daha yakn tarihli katliamlar, siyasi idam ve kayplarn yzde doksannn Duarte'nin silahl glerinin ellerinde kaybolduu, hatta bunlarn bir gnde drd getii, bunun da nde gelen terrist bir devlet iin gerek bir gelime olduunu belirten yaz iin, baknz, Americans Watch, Settling Into Routine (Mays 1986). 147 KORSANLAR VE MPARATORLAR mesi iin ABD'nin mttefiklerinin yardma arlmas gerekiyordu: Bunlar, NeoNazi Arjantinli generaller ve uzmanlarn byk bir memnunlukla bunlarn emrine veren Tayvan ve srail'di. Ayrca, ABD hkmeti, Belika ve dier ibirlikileriyle, ClA ve Pentagon'un direktifi altnda bir silah ak yolu kurmulard. Tam o dnemde, zulm artk tepe noktaya ulatnda, Reagan ve arkadalar bu zulm gzard ederek katilleri "demokrasiye tam teslimiyetlerinden tr" vyorlard.6 El-Salvador'daki ABD milletleraras terrizmi, ABD'deki kabul edilen politik yelpazede muhteem bir baar olarak grlyordu. nk Yenidildeki anlamyla "demokrasi"ye dayanyordu; Yani, anlaml bir demokrasinin temeli olabilecek halk rtlenmelerinin zmleri sebebiyle gittike sekin kararlarnn halkn tasdikine sunulmas azalyordu. 1982 ve 1984'de ABD'de organize edilen seimleri, Edward Herman ve Frank Broadhead halklar yattrmak iin yaplan "seim gsterileri" olarak adlandryorlard. ngliz Parlemontosu nsan Haklar Gzlemcilerine gre bu seimler "terr, umutsuzluk ve yalan" ortam iinde yaplyordu. Fakat ABD basn belki Prav-da'nm da ayn artlar altnda yaptn yaparak, Ameri6 Chris Kruger ve Kyell Enge, Security and Development Conditions in the Guatemalan Highlands-Guatemala Dalarnda Gvenlik ve Gelime artlar (Washington Office on Latin America, 1985); Alan Nairn, "The Guatemala Connection", The Progressive, Mays, Eyll 1986. Amerika ve dier yerlerdeki srail balants iin baknz, Benjamin Beit-Hallahmi'nin From Manila to Managua: Israel's World War-Manila'dan Managua'ya: srail'in Dnya Sava. 148

ABD TUZAINDA LBYA ka'nn demokrasiye olan balln gsteren bu gsteriyi vyordu.7 Guatemala'daki seimler de benzer sebepler nedeniyle bir baar olarak grlyordu. ABD'nin felce uratt seimlerden sonra halkn neredeyse yarsnn oy verdii seimlerde Amerikal yorumcular ABD'nin demokrasi aknn tekerrr eden gsterisinden ok holanmlard. Onlar lm mfrezesinin artan ldrme olaylar zerinde, askerler ve oligarik yapda hibir etkinlii olmad iin yeni seilmi bir bakann hibir ey yapamamasndan ve sadece "ac ve iflas getirmesi"8 'nden, El-Salvador'daki gibi devlet terrnn artmas ve bask7 Herman ve Brodhead, Demonstration Elections-Gsteri Seimleri (1984). Bu kavram "isyankar halk yattrmak iin yabanc bir g tarafndan organize edilen" veya yabanc mdahaleler altnda yaplan seimlerden bahsedilirken kullanlyor. Bu seimlerin Sovyet otoritesi altnda yaplan seimlerden daha az gln olmadn dolayl bir ekilde gsteriyorlar. Onlarn "gsteri seimleri" terimi, Robert Leiken (The New York Times, 5 Aralk, 1985) tarafndan, terrist orduyu destekleme kampanyasnn bir blmnde dn alnm ve yanl kullanlmtr. ngiliz Parlementosu gzlemcilerinin ve dier basn mensuplarnn yarm yllk bir gecikmeden sonra (26 Haziran 1986) yaynladklar Broadhead ve Herman'n mektuplarna baknz. "lgilerini Sovyet emperyalizminden ekip Bat emperyalizminde younlatrdklarn" ifade ederek zmnen de olsa bu kavramn doruluunu kabul etmi oluyorlar. Leiken'in dier yazlar, ABD'nin ideolojik sistemiyle ilgili olanlarn okumak isteyecei pek ok entrikay gzler nne serer. zeSkle Alexander Cockburn'un eletirisine (77e Nation 29 Aralk, 1985, Mays 1986) ve Leiken'in buna verdii cevaba (The New York Review of Books, 26 Haziran) baknz; Ayrca Morris MorSey ve James Petras'n The Reagan Administration and Nicaragua Hkmeti ve Nikaragua (Pamphlet Series, Institute for Media Analysis, New York) kacak olan kitabna yazd nsze baknz. 8 Kresel Olaylar Kongresi, Washington Report on the Hemisphere, 16 Nisan, 1986, Cerezo dneminin Ocak'ta balamasndan Haziran'a kadar 149 KORSANLAR VE MPARATORLAR nn yaplabilmesi iin ABD'nin eline daha fazla imkan veren seimlerin ABD iin bir ara olmasndan hi rahatsz olmadlar. Gerekten de ABD'nin mttefiki terrist devletlerde seimler yerli halk iin tam bir felaket olduu halde yukarda anlatlanlar nedeniyle -ABD'nin kullanabilecei bu vasta- vlmektedir. Bu iki rnek phesiz, ABD'nin 1980'lerde milletleraras terrizme itirakinin sadece bir blmn gstermektedir, terrist faaliyetler aslnda ok gerilere gitmektedir. Milletleraras Af rgt'nn devlet terr konulu raporlarn inceleyen iki yorumcusu u mlahazalarda bulunmaktadr: "mparatorun dnyay etkisi altna ald yerlerden olan Orta Amerika devletleri, Arjantin ve Endonezya'nn aksine Libya terrist eylemlerinin en arpc zellii bunlarn saysnn snrl olmasdr."9 olan srede cinayetlerin yediyze ulat bir nceki yla gre yzde onluk bir artt bu; bunlarn kann siyasi olduu veya gerek say kesin bir ekilde bilinmiyor (Edward Cody, The Washington Post, 6 Temmuz, 1986) Alan Nairn ve Jean Marie-Simon, "Guatemala ordusunun gazeteciler, renciler, liderler, solcu halk ve politikaclarla ilgili bilgisayar dosyalarn kullanarak ortaya koyduu "etkili siyas terrizm sis-temi"nin -ki bu sistemi onlara srail vermitir ve bu srail balantsndan hi bahsedilmemitir her zamanki gibi- ayda altmtan fazla kurban olduunu tahmin etmilerdir {The New Republic, 30 Haziran 1986). Bakan "Cerezo ordunun tek bir cinayetini bile lanetlememi" olduunu ve onun "ileri Bakannn siyasi cinayetlerin artk problem olmayacan" sylediini belirterek "Guatemala'nn lm brokrasisinin 1960'larn ortalarndan itibaren her zamankinden daha salam gzkt" sonucunu karmlardr. 9 John Haiman ve Anna Meigs, "Khaddafy: Man and Myth-Kaddafi: Efsane ve nsan", Africa Events, ubat 1986. 150 ABD TUZAINDA LBYA

Ksaca, Libya gerekten terrist bir devlettir. Fakat milletleraras terrizm dnyasnda ancak ok kk bir role sahiptir. Katliamlar ve terrn savuncularmn saygn Batl yaynlarnda stn saylmayaca, bunlarn ancak hor grlerek basna yansyabileceine inanacak kadar masum kiiler kalmtr. Bu kimseler Orta Amerika'da terrn en youn olduu yllarda grlen saysz rneklerle ilgili yazlar okuyarak10 veya "neoconservative" (yeni-muhafazakar) yayn The National Interes'de kan ve The Washington Post'u Libya konusunda ok yumuak bulduu iin eletiren yazlarna bakarak bu illzyondan kurtulabilirler. The National Interest'm bu konuyla ilgili yazs yledir: Hi phe yok ki, El-Salvador'un Duarte hkmeti veya Trkiye'nin yakn zamandaki hkmeti Kaddafi'nin idam ettiklerine yakn sayda kii idam etmi olsayd, The Post bizi bunlardan teferruatl bir ekilde haberdar edecek ve nemli bir muhalefetin var olduunu syleyecekti. (!) Daha nce de belirttiim gibi, sadece "terrizm" ideolojik olarak kullanlmak iin tanmlanyor, belli bir eyi ispat etmek iin gereken delillerin standartlar da imparatorun amalarna hizmet edecek ekilde belirlenmitir. Libya'y terrist bir devlet olarak gstermek iin en kk bir delil bile yeterli grlyordu. Libya'da 10 Ayrntl bilgi iini baknz, benim Turning the Tide; ayrca II. Blm 17, 44 ve yukarda bahsedilen referanslar. 11 Michael Leeden, The National Interest, 1986 gz; 4. nota ve metne baknz. 151 KORSANLAR VE MPARATORLAR 100 kiinin lmne sebep olan ABD terrist saldrsn savunan New York Times'm bayazsnn bal yledir: "Yeni bir Nataa Simpson' kurtarmak". Burada deinilen kii 27 Aralk 1985'te Roma ve Viyana havaalannda terrist saldrsnn hedefi olan onbir yandaki Amerikal kzd. Bu saldrya hedef olanlar, The Times editrlerinin ciddi bir ekilde ifade ettiine gre, "devlet destekli terr engellemek" amacyla Libya ehirlerini bombalamamz iin bize izin veriyordu. Bu eylemlere Libya'nn mdahele ettiini gsteren hibir dlil olmamas son derece kk bir kusurdu. talyan ve Avusturya hkmetleri terristlerin Lbnan'n Suriye kontrolndeki blgesinde eitildiklerini sylyor, ayn ekilde srail Savunma Bakan zak Rabin de terristlerin am yoluyla geldiini sylyordu. Drt ay sonra, Viyana saldrsna Libya'nn mdahalesi olduu iddiasna kar Avusturya ileri Bakan yle cevap veriyor: "Libya'nn mdahale ettiine dair en kk bir delil yoktur". Ve devamla: "Washington, Avusturyal yetkililere Libya'nn su ortaklnda bulunduuna dair deliller sunacana sz vermesine ramen hibir delil sunamad". Ayrca bakann bu cevab mesajnda Lbnan meselesinin iyznn doru fakat anlatlamaz (ABD'de) gerei; Lbnan meselesinin Filistin probleminin zlememesinden kaynaklandn, umutsuz insanlarn iddete yneldiini, bu ynelmenin de ABD ve srail terrnn istedii ey olduunu sylemitir (2. Blm'de tarttmz gibi).12 12 Bayaz, The New York Times, 20 Nisan 1985; The Washington Post, 11 152 ABD TUZAINDA LBYA Birka ay sonra, talyan ileri Bakan, ABD'yle "terrizme sava" amak iin ibirlii anlamas imzalarken, "talya tarafndan Ocak'tan beri sylenen", Roma ve Viyana saldrlarnn Suriye kaynakl olmasndan phelendiklerini ifade etmitir. The Times bakann bu szlerini yazm fakat onlara gre tam bir sebepsiz terr olan bu olaya kar Nisan'da dzenlenen ve alk toplayan misilleme harekat hakknda hibir ey sylememitir.13 ayet birisi terrist bir hareket giritiyse, derhal, Libya'ya gittii veya gemite Libya'da eitildii ne srlr, bu da Kaddafi'nin "yeryznden kalkmas gereken kuduz kpek" olarak adlandrlmas iin yeterlidir. Ayn standartlar Kbal srgnlerin kullanlmasndaki CIA iin de geerlidir. 1985'te, yln en cani eylemi olan Hindistan Havayollarna ait bir jumbo jet uann rlanda yaknlarnda bombalanmas ve 329 kiinin lmne sebep olan olayn phelilerden birinin ABD, Alabama'da, komnizm kart bir okulda eitilmi biri olmasyd. Basavc Me-ese, 9 ay sonra Hindistan' ziyaret

ettiinde, ar Sinlerin ABD tarafndan eitildii yolundaki Hindistan sulamas zerine "terristlerin ABD'de eitim ve kaynak almalarn engellemek iin" nlemler alndn belirtti. Ocak 1986; Rabin, The Boston Globe, 25 Ocak 1986; El Pais (Madrid) 25 Nisan 1986. 13 E. J. Dionne, "Syria Terror Link Cited by Italian-talyalarn ddia Ettii Suriye Terr Balants", 25 Haziran 1986; Times'in bayazarlar kendilerinin alkladklar ABD Hkmetinin icraatlarnn daha sonra keceinden haberdardlar. 153 KORSANLAR VE MPARATORLAR Bilindii kadaryla, basn aratrma yapmad halde Meese'in bu ifadesi yanlt.14 1985'te Orta Dou'da en fazla can alan terrist eylem, 80 kiinin lmne, 200 kiinin yaralanmasna neden olan Mart aynda Beyrut'ta bir arabann bombalanmas olaydr. Bu eylem, "Amerika'nn Beyrut'taki kurumlarna kar terrist eylemlerde bulunduuna" inanlan ii liderleri ldrmek amacyla, CIA'in eittii ve destekledii Lbnan istihbarat birimi tarafndan icra edilmitir.15 "Terrizm" terimi, genellikle yabanc ordular tarafndan "yerel halkn igalci glerin empoze ettikleri, nefret ettikleri siyasi dzene -bu yrede srail'in 'Yeni Dzeni'- kar yaptklar eylemleri ifade etmek iin kullanlr." Propaganda sistemi nedeniyle farkedilemeyen terrist faaliyetleri hari tutsak bile, Libya rneindeki standartlar kullanldnda, ABD 1985'te dnyann nde gelen terrist gc olmaktadr. 14 The New York Times, 27 Haziran 1985; The Christian Science Monitor, 25 Mart 1986. Nikaragua'ya saldran ABD'nin mttefik ordusuyla birlikte savaan Kbal paral askerler Florida'daki paramiliter mevzide eitildiklerini iddia etmilerdir; Stephen Kinzer, The New York Times, 26 Haziran 1986. Fakat dier taraftan ABD Hkmeti, New Orleans'daki Surinam (ABD savcs Gney ve Orta Amerika'ya mdahale ettikleri iin aranan paral askerlerin yata olarak tarif ediyor) diktatrln devirmeye alan suikastileri ABD'nin Tarafszlk Anlamas'n ihlal ettii iin tutuklamtr. (The Christian Science Monitor, 30 Temmuz 1986). Yine ayn ekilde Hukukun stnlne olan balln (!) gstererek Haiti'de destekledii Duvalier rejimini devirme abalar da engellenmitir. 15 Bob Woodward ve Charles R. Babcock, The Washington Post, 12 Mays. 154 ABD TUZAINDA LBYA Bu kitabn yazld 1986'da -srail'in Lbnan'da devam eden terrist olaylarndan baka- Akdeniz blgesindeki en nemli terrist eylemler, ABD'nin Libya'y bombalamas ve yine Lbnan Devlet Bakan Emin Cemayel'in Falanjist partisinin radyosuna gre, Nisan'da 150'den fazla kiinin ldrld Suriye'nin bombalanmas olaydr. Suriye bu bombalama olaylarndan aklad hibir delil olmadan srail ajanlarn sorumlu tutmutur ama bu iddia, ABD'nin benzeri artlarda yapt iddialardan daha az gvenilir deildir sadece onlar (ABD) "terrizm belas" dan sorumlu tutulmuyorlar.16 Tabii, ABD, Lbnanl, Guatemala'daki Rioss Montt gibi Kbal, katliamclar eittii sulamasn reddetmitir. "Baz Hkmet grevlileri ve Kongre yelerinin Lbnan'n bombalanmas olaynda CIA'in dahli olduunu sylemelerine" ramen CIA bu olaya mdahalesinin olduunu reddetmitir. Ayn sonu Washington Post'un bir aratrmasnda da karlmtr.17 Bombalama olaynn CIA'in yetkisi haricinde olduunu, CIA'in terristleri eittikten sonra onlarla iliki16 hsan Hicazi, The New York Times, 20 Nisan 1986. The Times'in dikkatli okuyucular, Henry Kamm'n Atina'dan gnderdii yazda (29 Mays 1986) sakl olan, Suriye Devlet Bakan Esad'n bir Suriye otobsnn bombalanmas nedeniyle 144 Suriyeli'nin ldrlmesiyle ilgili olarak "balca terrist eylemler"den bahsettii bir konumasnda terrizmi lanetlediini kartabilirler. 17 Philip Shenon, The New York Times, 14 Mays 1985; Lou Cannon, Bob Woodward, The Washington Post, 28 Nisan 1986.

155 KORSANLAR VE MPARATORLAR lerini koparttklar iddiasn kabul etsek bile, resmi dmanlara uygulanan standartlar uygulansayd hkmetin mazereti rahatlkla gzard edilecekti. "Arafat Filistin iddetinin balatcs ve hala da devam ettiricisi" olduu iin "zulmn manevi sorumluluunun btnyle Yaser Arafat'a ait olduunu", bu yzden ABD'nin, Arafat katlsn katlmasn milletleraras terrizm olaylarndan "onu" mes'ul tuttuunu hatrlayn.18 Bu yzden (ayn standartlar uygulansa) bahsedilen olaylarda ABD'nin dorudan itiraki olsun olmasn "manev sorumluluk" tamamen Washington'a ait olacaktr. nszde de belirtildii gibi, Reagan'm "milletleraras terrizm"e kar yrtt kampanya, onun temel hedeflerini -devlet sektrnn ekonomide daha geni yer tutmas, yoksullardan zenginlere kaynak transferi ve daha "aktif" (yani saldrgan ve terrist) bir d politika yrtmek gerekletirmek iin tabii olarak setii bir propaganda sistemiydi. Bu tr politikalar, halkn kendisine zarar verecek dmandan korkarak hkmete itaat etmesine sebep oluyordu. Dman ok tehlikeli olduu iin "eytan Imparator"la sava yapmaktan ekinilmesi gerekiyordu. "eytan mparator"un.mttefik devletlerinin milletleraras terrizmi bu amaca hizmet etmektedir. Halkla ilikiler uzmanlar bunlarla ilgili olarak daha sonra ciddiyetle ele alacaklar uydurma haberler reteceklerdir. Bahsedilen bu ihtiyaca Libya son derece iyi uymaktay18 The New Republic, 20 Ocak 1986; Edwin Meese, AP, 4 Nisan 1986; Baknz 2. Blm. 156 ABD TUZAINDA LBYA di. ABD'deki ar Arap kart rkln ve eitilmi kiilerde ok nadir istisnalar hari yaygn olan ABD-srail reddediciliine balln olduu bir ortamda Kadda-fi'den nefret etmek ok kolayd. Baskc bir toplum yaratmt ve gerekten de zellikle kendi halkna ynelik ksmi terr uyguluyordu. ABD'li ve srailli istihbarat uzmanlarna gre, Kad-dafi'nin belli bal terrist faaliyetlerinden olan Libyal muhaliflerin idam edilmesi, Libya istihbarat zlerek engellenebilirdi. Bir srail uzman yle bir soruyla meseleyi daha net hale getirmitir: 'Baz Libyallar iin niye kaynaklarmz kullanalm?'19 Libya yle zayf ve savunmaszd ki rf idare kolaylkla uygulanabilirdi; gerektiinde hibir ceza grmeksizin yerli halk ldrlebilirdi. Carter ve Reagan ynetiminin saldr ve dmanlnn en st noktas olan, yoksul ounluun ihtiyalarnn karlanmasn tehdit eden Grenada'daki muhteem zafer de belirttiimiz amaca hizmet ediyordu. Bu nokta yabanc lkelerde anlalmaktadr. Bir ngiliz yaynnda 1986 Mart'ndaki Sidre Krfezi olaylar hakknda yazan Amerikal gazeteci Donald Neff unlar syler: Bu olay kavga karma olaylarnda grlen kabadaylk gsterilerine nazaran ok az Rambovari stildedir. Bu Reagan'n tipik hareketidir. O be yllk ynetimi sresince'bir kral gibi davranmtr. imdi de bunu yapmtr. 19 Frank Greve, The Philadelphia Inquirer, 18 Mays, 1986. 157 KORSANLAR VE MPARATORLAR Amerikan kltryle ilgili ilgin bir nokta da bazen yabanc lkelerde olduu gibi, korkakln var olmas, ucuz zorbalk gsterisinin ok nemli bir etkiye sahip olmasdr. Mesela, ABD'nin bombalad yerlerin "terrist mevziler" olmad yolunda pheler duyulurken Paul Johnson "havadaki bu korkaklk korkusunu" knamaktadr. Johnson savunmasz sivilleri ldren bombalar atarak cesaretlerini gsteren "Kovboy gcne" hayrandr.20 Reagan Hkmetinin halkla ilikiler uzmanlar Libya dmanndan faydalanmasn ok iyi bildiler ve bu tehlikeli dmanla karlamak iin hi zaman kaybetmediler. Libya, derhal, Sovyet kaynakl "terr" ann balca ajan olarak takdim edilmi ve 1982 Tem-muz'unda Libya'daki paramiliter bir terr olaynda Kaddafiyi ldrmeyi hedefleyen bir CIA plan basma szmt.21

Ek olarak sylemek istediim bir ey de bu plann ABD standartlarna gre Kaddafi'ye "gelecekteki slad20 Nef, Middle East International (Londra), 4 Nisan 1986; Johnson, The Sunday Telegraph (Londra), 1 Haziran 1986. Johnson'n yorumlar devlet terrn destekleyen "avukatlarn" tipik grn yanstmaktadr. Terrizmle ilgili olarak Washington'da srail tarafndan dzenlenen bir konferansta (nsz'n 15. notuna bakn) srail'in 1982'de Lbnan' igal ederek "terrist kanserle" mcadele etmek zere "kafi nlemler" ald iin srail vlmtr. "Gerek olan ey, devlet haklaryla ilgili ahlak kaideler koyarak srail ilk defa olarak kanserin kalbini inmi, onun bymesini durdurmu ve geri ekilmesini salamtr" (Wolf Blitzer, The Jarusalem Post, 29 Haziran 1984) 2. Blmde aniatld gibi, srail'in niyetlerinin tam tersi aslnda. 21 Edward Haley, Qaddafi, and the United States Since 1969-1969'dan Sonra Kaddafi ve ABD (1984) s. 271. 158 ABD TUZAINDA LBYA rlara kar kendini savunmak" iin terrist saldrlar yapma yetkisi vermesidir, Beyaz Saray Szcs Larry Speakes'm szleri Trablus ve Bingazi'nin bombalanma olaylarnn resmen hakl grldn gsterir. Ayn ekilde Vernon Halters ve Herbert Okun'un szleriyle Birlemi Milletler'de de hakl grlmlerdir. Hkmetin, Birlemi Milletler Anlamasna uygun olarak bunun hakl olduu iddias vard. Hitler bile bu iddiada bulunmamt, dier iddet uygulayan devletler de bunu iddia edecek olsa milletleraras hukuk ve dzenin geriye kalan ksm da kalmazd. Hibir mantk bu iki eyi (Birlemi Milletler Anlamas ile bir kiinin ldrlmesi plan) uzlatramad halde Hkmet bunun "Peoria'da iyi ileyebilecei" -Cambridge, New York ve Washington-ni iddia etmitir. Reagan, Antony Lewis tarafndan, "tekrarlanan iddet eylemlerine kar meru mdafaa iin kuvvet kullanmak" gibi meru bir nedenle iddet kulland iin alklanmtr. ABD'nin saldry savunurken onu "bir misilleme hareketinden ziyade, bir saldry nlemek, kendini savunmak" eklinde aklamas D leri yetkilileri tarafndan yaplmtr. Birlemi Milletler Anlamas kendini mdafaa iin hari kuvvet kullanlmasn yasaklar -gerekten kendini ani ve ykc bir saldrnn hedefi olarak gren bir devlet Gvenlik Konseyi'ne resmi bir bavurudan sonra BM hareket edene kadar kendini koruyabilir. Bu "meru iddia" yurtta hayranlkla karlanrken Kanada'nn sabk BM bykelisi, BM'nin Kanada Delegasyonunun bir yesi ve imdi Toronto niversitesinin fahri rektr olan George Ignetieff gibilerinin ok 159 KORSANLAR VE MPARATORLAR nadir bulunduu yabanc lkelerde de hogrld. Ig-natieff, BM Anlamasna gre kendini koruma hakknn gereksiz yere kullanlmasn uygun bulmad.22 Edward Haley'in Libya ile ABD ilikilerini anlatan, Kaddafi kart kitapta anlatldna gre, Austos 1981'de yaynlanan Kaddafi kart mesaj Libya'y, Libya jetlerini drmek in ABD tarafndan Sidre krfezinde zenle hazrlanm bir tuzaa drmeye zorluyordu. Haley'in makul bir ama olarak deerlendirdii bu hareketin amac uydu: Libya tehdidi'ni kullanarak Sovyetler Birliine kar Bakan Haig'in peinde olduu "milletleraras konsenss" iin gerekli admlar atmak, evik Kuvvet [zellikle Orta Douya ynelik mdahale gc] oluturulmas iin gerekli ortam oluturmakt. Ayn ekilde Kasm aynda Hkmet Libyal serserilerin Reagan' ldrmek iin Washington caddelerinde dolatklar yalann uydurmutur. Reagan'a, kendisine ynelik bu suikast hakknda delil sorulduunda cevab: "Bizim delilimiz var ve Kaddafi de bunu bilmektedir"23 olmutur. Bu hikayeyi uydurmakla elde edilmesi dnlen sonu alndktan sonra hikaye unutuldu. Basn da res22 Larry Speakes, Mill Televizyon 19.30, 14 Nisan; The New York Times, 16 Nisan; AP 14 Nisan; The New York Times, 15 Nisan; Lewis, The New York Times, 17 Nisan; Bernard Weinraub, The New York Times, 15 Nisan 1986; Jeff Sallot, The Globe Mail (Toronto) 24 Nisan 1986. Daha nce de bahsedildii gibi

Milletleraras Adalet Divan, ABD'nin gerillalara silah aknn "silahl saldr"y gerektirdii iddiasn reddeder. 3. nota baknz. 23 Haley, Qaddafi and the U.S. Since 1969, s. 8, 264. 160 ABD TUZAINDA LBYA mi ABD listesindeki "suikastilerin", ki bunlarn Lbnanl Emel rgt (Libya'ya olduka kar olan)'nn lideri Nebih Berri ve ii toplumun yal dini liderleri olduunu ngiliz basnna szdrmamakta (Fakat ngiltere'ye szmtr) olduka disiplinli davranmtr.24 Libya'nn Sudan' altyz mil igal edecei gibi, ubat 1983'te Sudan hkmetini devirmeye almas gibi uydurma hikayeler Hkmetin askeri adan yetersiz olmakla suland dneme denk dyordu. Sudan Hkmetini drme tuza yle iyi gizlenmiti ki Amerikan istihbarat meseleyi incelemek iin Hartum'a giderken Sudan ve Msr istihbaratnn hibir eyden haberi yoktu. Bu uydurma tuzaa ABD'nin tepkisi, ok korkak olduu iin eletirilen Shulz'u, televizyonda Kadda-fi'den bahsederken kahraman bir edayla "onun ait olduu yere geri gidecei"ni syletmek oluyordu. Yine, bu hikayeyle ulalmas istenen amaca ulaldktan sonra hikaye unutuldu. Bunun benzeri daha birok rnek vardr. Basn genellikle, kendisine verilen rol bazen mtereddit olmakla beraber byk bir ustalkla oynamaktadr.25 1986 Mart Nisan aylarnda cerayen eden olaylar bu amaca mkemmel bir ekilde hizmet ediyordu. Mart'taki Sidre krfezi olay da venist histeriyi uyandrmak iin, tpk Senato'nun hayati nemdeki contra 24 The New Statesman, 16 Austos 1985. 25 The Financial Times, s. 210; Bu komediyi ciddiyetle ele almakla olduka vgye layk bir i yapanlarla ilgili olarak Haley'in a.g.e.'e baknz. 161 KORSANLAR VE MPARATORLAR yardm oylamas ncesindeki Kongredeki barlar ve bar basn Nikaragua'nn Honduras' igal ettiini syleyerek kzdrmay baaran Halkla likiler operasyonu gibi (2. Blme bakn). Bu yalan ayrca Hkmetin, -Washington'daki kanunsuz ekibin zayf Kongre snrlamalarndan kurtularakHonduras'n resmi aklamalarda bu paray istediini reddettii halde, Honduras'a verilen hi phesiz contra kamplarnda "kaybolan" 20 milyonluk yardm yapmasn salamt.26 Sidre Krfezi provakasyonu da ABD kuvvetlerinin birok Libya botunu batrp 50'den fazla Libyalnn lmesine yol at ve ABD'ye kar terr eylemlerine girimesi iin Kaddafi'yi kkrtt iin bir baaryd. 26 Yetkililerin iddialarna gre, "Nikaragua'daki askeri operasyonlara dorudan veya dolayl olarak yardm etmek iin, Kongre, 1984 Ekim'inden 1985 Eyll'ne kadar CIA'in para gndermesini yasaklamasna ramen CIA Nikaragua asilerine gizlice birka milyon dolar szdrmt. ABD yetkililerinin "balca program" olarak tarif ettikleri programdan ama, Avrupadaki mttefiklerimizde conrra'larn gerek bir g olduu izlenimi vermekti. Kongre yesi Sam Gejdeenson "CIA'in sahneden ekilmeyeceinden pheleniyorduk ama onun Contra savana dorudan mdahalesi CIA'in eylemlerini en ok kanksam olan kiileri bile artabilirdi" demitir. AP'nin eline geen UNO (Contra) dokmanlar, baz fonlar, Honduras ve Kosta Rika grevlilerine bu lkelerde faaliyet gsteren "asileri kontrol edebilmek iin denirken" dier taraftan "UNO'nun eline geen paralarn ou, ABD tarafndan kurulan 'emsiye grubundaki mttefiklerin askeri operasyonlarna gittiini" gstermektedir. Parann ou Bahamalardaki bir Londra- bankasndan aktarlmaktayd. AP, 14 Nisan; The Boston Globe, 14 Nisan 1986. Bu ifaatlar hibir yorum yaplmadan yaplmtr. Bunu mteakiben, The Miami Herald, Kongre tarafndan "acil yardm" nedeniyle ayrd 27 milyon dolarn 2 milyonunun Honduras grevlilerine "Honduras topraklarndaki illegal kar eylemleri engellemek iin" dendiini yazar (bayaz, The Boston Globe, 13 Mays 1986). 162 ABD TUZAINDA LBYA ABD kuvvetleri birok Libyaly ldrmede baarl olurken, bombalamalardan sa kalanlar kurtaram-yordu. spanyol petrol tankeri tarafndan bu bombalamadan

sa kalabilmi 16 kiinin kurtarlabilmesi bize kurtarma operasyonunun imkansz olmadn gstermiti.27 ABD'nin askeri operasyonunun resmi olarak sylenen amac, Sidre krfezinde dorudan bir geit kurmakt. Fakat bu tam bir samalkt. nk bu amacn gerekletirilmesi iin bir filo gnderilmesine gerek yoktu, bir deklerasyon yeterli olabilirdi. Baz nedenlerle daha ileri admlar atlmas gerekseydi kanun yollar bunun iin uygundu. Eer komunuzla mlkiyet hakk konusunda anlaamyorsanz izlenecek iki yol vardr: Birisi, anlamazl mahkemeye gtrmek, dieri de bir silah bulup komuyu ldrmektir. Birinci seenek Sidre Krfezi olaynda kesinlikle uygun olan seenektir. Hibir maliyeti olmadndan geit kurma hakk elde etmek iin kanun vastalar kullanmak mmknd. Fakat kanunsuz ve zorba terrist devlet tabii olarak farkl yntemlere ncelik verecekti. ABD'nin meseleyi niye Milletleraras Adalet Divan'na gtrmedii sorulduunda, Savunma Bakanlnda Okyanus Hukuku ve Politikas Blm'nn bakan Brian Hoyle yle cevaplandrmt: "Eer bu yola gitseydik [Milletleraras Adalet Divanna bavursaydk] bu yllar alrd. Bu ekilde hayatiyetimizi devam ettirebileceimizi sanmyo27 AP, 27 Mart 1986, El Pais (Madrid)'de bahsedilir. 28 R.C. Longworth, The Chicago Tribune, 30 Mart 1986. 163 KORSANLAR VE MPARATORLAR rum".28 ABD, deniz gcnn Sidre Krfezi operasyonu yapmasna mazeret olarak ABD'nin bir millet olarak kalabilme ihtiyacn gsteriyor. ABD'nin tavr mesele daha dar anlamda ele alndnda da phe vericidir. Basn devaml olarak "Deniz Hukuku"ndan bahseder ama Reagan Hkmeti Deniz Anlamalar Hukuku'nu reddediyor diye ABD bu hukuka uygun davranmaz. Ayrca Libya ABD gemilerini deil uan vurmutur. "Hava Hukuku" da ok net dzenlenmemitir, devletler "hava" konusuyla ilgili olarak deiik iddialarda bulunabilirler. Mesela, ABD, hava savunma sahas olarak -bu alana zorla girildiinde "savunma hakk"n kullanabilecei alan- 200 millik bir alan ngrr. Hi phesiz ABD uaklar Libya'nn bu 200 millik hava sahas iine giriyordu -Pentagon'un iddiasna gre de 40 mil. Bu, ABD standartlarna gre Libya'nn mdahele etme hakkna sahip olmas demekti. Tufts niversitesi'nde Fletcher Okulunun muhafazakar hukuk profesr Alfred Rubin bu konuyla ilgili olarak u yorumu yapmtr: "Uak gndermekle Deniz Hukuku'nun bize verdii yetkileri am, gereksiz yere provakasyonda bulunmutuk.29 Fakat gangaster bir devlette bunlar dikkate alnmaz ve en azndan yurt iinde yaplanlar bir baar olarak grlr. Sidre Krfezi provakasyonunun boyutlar, Pentagon Szcs Robert Sims'in u szleriyle aa kavuur: "ABD politikas, ABD'nin deniz kuvveti orada bulunduu srece Sidre krfezinde milletleraras sularda 29 Ricchard Higgins, The Boston Globe, 25 Mart 1986. 164 ABD TUZAINDA LBYA seyreden her Libya gemisini bombalamakt -geminin ABD gemilerinden uzakl nemli deildi". Sms, Libya'nn ABD'nin sava uaklarn vurmasyla gsterdii "dmanca niyetler" besledii bir ortamda her Libya askeri aracnn "kuvvetlerimize ynelik bir tehdit" olduunu syler.30 Ksacas, ABD, Libya sahilleri yaknndaki donanmasna yaklaan Libya aralarna "kendini savunmak iin" ate etme hakkna sahipken, Libya ABD'nin koyduu standartlara gre (200 mil) kendi hava sahasnda "kendini koruma" hakkna sahip deildi. Bu hikayenin devam var. ingiliz muhabir David Blundy, Trablus'da Ruslarn kurduu radar sistemini tamir eden bir ngiliz mhendisle bir rportaj yapt. Muhabir, mhendisin ekrandaki olaylar incelerken unlar grdn syler: (Pentagon'un iddialarndan farkl olarak) Amerikan sava uaklarnn sadece Libya karasular iindeki 12 mili amad, Libya snrlar iinde girdiini de grmt. Mhendis yle demitir: Uaklarn Libya hava sahasnn yaklak 8 mil iinde utuunu grdm. Libya'nn onlar vurmaktan baka seenei olmadn dnyorum. Kanaatime gre Libyallar uaklar vurmakta isteksizdiler. Mhendis unlar da eklemitir:

Amerikan sava uaklar, alelade sivil hava yolunu kullanmamtr, radara yakalanmamak iin bir Libya uann peinden giderek Libya'ya yaklamtr.31 30 Fred Kaplan, The Boston Globe, 26 Mart 1986. 31 The London Sunday Times, 6 Nisan 1986. 165 KORSANLAR VE MPARATORLAR Bildiim kadaryla, basnn tahrif etme ve haber atlama hareketlerine kar ahs bi panzehir oluturan Alexander Cockburn'un yazd mkemmel bir yaz hari bu haber ABD basnnda hi grlmedi. Blundy'nin makalesi ABD'de grmezden gelindi. The Times'da Joseph Lelyveld makaleden bahsetmi fakat nemli noktalar atlamtr.32 Sidre Krfezi olaynn muhtemel sonularndan biri -hi phesiz ngrlen sonutu bu- Libya ABD'nin terrist eymelerine mukabelede bulunurken Libya'nn terrist eylemlerini aa karmakt. Bylelikle ABD'yi bir terr devleti olmaya kkrtm ve ABD'nin dier askeri operasyonlar iin zemin oluturmutur. 5 Nisan'da Bat Berlin'de La Belle diskoteinin bombalanmas ve bir zenci Amerikan askeriyle bir Trkn ld olaydan hemen Libya sulanmt33. Ve bu sulama, ounlukla sivillerin ld (Bat basnna gre yz, resmi Libya kaytlarna gre altm kii) Trabs-lus ve Bingazi'nin 14 Nisan'da bombalanmas iin bir mazeret olarak kullanlmt. Bu bombalama olay, tam Beyaz Saray'n contra yardmn onaylayaca gnden bir gn nceye denk getirilmiti. Dinleyiciler anlayamayabilir diye Re-agan'm konuma yazar ak bir ekilde belirtti. Reagan, 15 Nisan'daki Amerikan adamlar Konferans'nda unlar syledi: 32 Cockburn, The Wall Street Journal, 17 Nisan; Ayrca The Nation, 26 Nisan 1986. Lelyveld, The New York Times, 18 Nisan 1986. 33 Yaralanan dier zenci asker birka ay sonra ld. 166 ABD TUZAINDA LBYA Beyaz Saray'a, bu haftaki oturumda terristlerin Nikaragua'ya 400 milyon $, ldrc silahlar ve uzmanlar gnderdiini hatrlattm. [Kaddafi] Nikaraguallalara, Amerika'ya kar sava atklar iin yardm etmekten gurur duyduunu sylemiti.34 ABD'nin terrist ordusunun saldrd kiilere yardm etmekle, "kuduz kpek"in savan ABD'ye tad ifadesi hi yoruma gerek olmayan bir noktadr. Libya'nn bombalanmas venist duygular kabarttysa da ilk defa olarak Halkla likiler, Kongre'yi harekete geirmede baarl olamad. Bu venist duygular belki de yaygn Arap kart rklm varlna ve Kaddafi'nin gerek ve uydurma sularna kar nceki histerik tepkilerin yaratlmasna ynelik makul bir tavrn olmamasna balanabilir. 14 Nisan'daki bombalama, televizyonun en ok izlenen saatine gre ayarlanan, tarihteki ilk saldryd. Daha sonraki kaytlarn gsterdiine gre, bombalama aknlar tam saat 19.0035 balamak zere planlanmt. Bu saat televizyon kanalnn ana haberler saatine denk geliyordu. Saldr aknlar biter bitmez propaganda sisteminin etkisini arttrmak iin hemen olay izleyen saatlerde Beyaz Saray Szcs Larry Speaks bir basn toplants yapyordu. 34 The New York Times, 16 Nisan 1986. 35 The New York Times, 18 Nisan 1986; Times'in bildirdiine gre saat 19.00'da F-111'ler "Bingazi ve Trablus yaknlarndaki askeri hedefleri bombalam, saat 19.07'de Trablus askeri havaalann, son hedefini bombalamt". Gerekte, editrn de bildii gibi, F-111'ler Trablus'un sivil yerleim alanlarn bombalamt. 167 KORSANLAR VE MPARATORLAR Gazeteciler baz g sorular sorabilecei iin, aslnda bu kadar effaf bir Halkla likiler sistemi nedeniyle Hkmetin riske atld ileri srlebilir. Fakat Beyaz Saray bu tr sorularla karlamayacandan emindi, basma olan bu gveni tamamen hakl sebeplere dayanyordu. Tabii sorular soruluyor. Mesela, en nllerinden bahsedecek olursak, Speakes ABD'nin 4 Nisan'daki olay bildiini, Dou Berlin'deki Libya "Halk Brosu"nun

Trablus'a ertesi gn Berlin'e bir saldr olacan bildirdiini, yani La Belle diskoteinin planland gibi bombalanacan Trablus'a duyurduunu sylemitir. Bu szlere gre, ABD, 4-5 Nisan'da, bombalama olayndan, Beyaz Saray'n iddia ettii gibi kesinlikle Libya'nn sorumlu olduunu biliyordu. O zaman niye 5 Nisan'daki bu saldrnn olduu anda, Bat Alman ve ABD basnnn, en ok Libya'dan "phelendiklerini" syledikleri sorulabilir. Gerekten, Hkmetin bu szlerini dinlerken her gazetecinin elinde, Trablus'un bombalanmasndan yarm saat nce 18.28'de Berlin'den ekilen (AP) ve "Mttefik askeri kumandan diskotek bombalanmasyla ilgili olarak yapt almalardan hibir sonu alamamtr"; ve "ABD ve Bat Alman grevlileri La Belle diskoteinin bombalanmasndan Libya'nn sorumlu olduundan -byk bir ihtimalle Komnistidareli Dou Almanya'daki sefareti araclyla kukulanmaktadr" ifadelerinin yazl olduu telgraflar vard.36 36 AP, 14 Nisan 1986. 168 ABD TUZAINDA LBYA Bu yzden gazeteciler, saldrdan birka dakika nce ABD ve Bat Almanya Libya'nn mdahalesinden kukulandklarn sylerken, imdi Beyaz Saray'n onlarn 4-5 Nisan'da bu olay hakknda nasl kesin bilgi sahibi olduklarn sorabilirlerdi. Fakat ne o zaman, ne de daha sonra bu tr zor duruma sokucu sorular soruldu. Reagan 14 Nisan akam unlar sylyordu: "Delilimiz doru, asla rtlemezdir", tpk Libyallarn kendisine suikast yapacaklarn sylerken dedii gibi -"Delilimiz var ve bunu Libya bilmektedir". Ayrca Helmut Kohl ve Bettino Craxi'nin Libya saldrsna destek verdiini ileri srm (Alman ve talyan yetkililerince kzgnlkla inkar edilmitir)37 ve Hkmet amacna ulamak iin her trl kandrmacay uygulayaca, "her suu ilemeye, her yalan sylemeye" hazr tutumunu devam ettirmitir. Nadiren kabilecek ok etkisiz bir yaz bu yalanlarn yerlemesini engelleyemeyecektir. Fakat ABD snrlar haricinde disiplin ilemiyordu. Alman Der Spiegel dergisi Washington 14 Nisan'da diskotein bombalanmasndan kesin olarak Libya'nn sorumlu olduunu on gn nce (4-5 Nisan) bildiini syledikten bir hafta sonra (21 Nisan), Bat Berlin istihbaratnn Libya'dan phelendikleri gibi, dier ihtimallerden mesela disko siyah ABD askerlerinin veya nc Dnyadan gelen gmenlerin sk sk gittii bir yer olduu iin Neo-Nazi gruplarndan veya "rakip uyutu37 James M. Markham, The New York Times, 25 Nisan 1986. 169 KORSANLAR VE MPARATORLAR rucu satclar"ndan da bahsetmektedir. Der Spiegel devamla yle der: "Dman Grenada kadar kk ve Kaddafi kadar zalim olduunda YVashington'un savann politik amal olduunu" syler. Editr Rudolf Augstein, ABD milletleraras iddet kullanmn artrmak hatta bir dnya savana sebep olabilecek dzeye getirmek iin karar verdiinde, hibir Avrupal liderin ABD'nin Avrupa'nn karlarn gzeteceini dnmemesi gerektiini ilave eder.38 ABD'nin Ordu yayn Stars ve Stripes'm muhabirleriyle 28 Nisan'da bir grme yapan Berlin Staatsc-hutz'un bakan ve diskonun bombalanmasn aratran yz kiilik bir grubun ba olan Manfred Ganschow, "Libya'nn bombalama olayyla ilgisi hakknda, olaydan iki gn sonra beni ardnzda bu konuda sylediklerinizden baka bir ey duymadm" demiti. Manfred Ganschow da bu olayn "olduka politik" olduunu ve politikaclarn bu konuda sylediklerinin pheyi karladn ima etti.39 Amerikan basn, Almanya'da inceleme yapan ekisin ve Alman basnnn ifade ettii pheleri hi dikkate almad. Fakat dikkatli bir okuyucuyu, Suriye ve dier balantlarn aratrlmasndan bu konuda kesin bir bilgi olmadn kartabilirdi. Amerikan Hkmetinin 38 Der Spiegel, 21 Nisan 1986; "Terr Against Terror-Terre Kar Terr", Gestapo slogannn seilmesi tesadf deil. Ayrca ayn saydaki Norman Birnbaum'un makalesine de baknz.

39 Rportaj metni, Amerika'l bir gazetecinin Almanya'da yaynlanan Stard and Stripes'da yeralmtr. 170 ABD TUZAINDA LBYA 4-5 Nisan olayyla ilgili kesin bilgiye sahip olduu iddiasnn kesinliine, "ileri srldne gre", "ifade edildiine gre" gibi ihtirazi kaytlarla glge drlmt. Bu tr ihtirazi kaytlar basnn bu iddialarn pheli ve uydurulmu olduunu gayet iyi bildiini fakat bunu syleyemeyecek kadar sadk ve korkak olduunu gsteriyor -yani Libya'nn bombalanmas olayna su ortakl ettiini ortaya karyor.40 Bu kuku, ihtirazi kaytlar, nceki kesin ifadelerden dnme, Hkmetin iddialarn rten delillerden dolayl yoldan bahsedi hep basnn tek bir bayrak altnda toplanmann gerekli olmadn bildiinin iaretleridir. The New York Review of Books'da Shoul Bakhashi, "Bat Berlin'deki bir diskotein bombalanmas olayndan sorumlu" olarak "rdnl Hindavi kardeleri" gstermi ve onlarn "Suriye tarafndan eitildii (baz resmi ifadelerin iddia ettii gibi Libya deil)" yolunda ikna edici kantlar olduunu ileri srmtr.41 Bakhashi'nin kesin kantlara ulaabilmesinin tesinde mesele olduka gariptir. lgin olan ey, olaydan 40 Baknz mesela, James M- Markham'n "Bati Berlin polis mfettiinin Bat Berlin'deki Lilbya Bykeliliinin saldry planladna inandn" sylediini ve Manfred Ganschow'n szlerini delil gsterdii, 31 Mays tarihli The New York Times'a bakn; veya Libya'nn itiraki olduunu ileri sren delillere atfta bulunarak diskotein bombalanmasnda Suriye ve Arafat kart terristlerden Ebu Nidal'in muhtemel bir mdahalesi olduun syleyen Robert Suro'nun 3 Temmuz tarihli The New York Times'daki yazsna bakabilirsiniz. Yahut da, hkmet yetkililerinin Libya'nn mdahalesini bildiklerini sylemelerini ve muhtemel Suriye mdahalesine atf yapan Bernard Weinraub'un 9 Haziran tarihli The New York Times'daki yazsna baknz. 41 Bakhashi, The New York Reiew of Books, 14 Austos 1986. 171 KORSANLAR VE MPARATORLAR Libya'nn sorumlu olduu ve bu yzden de Libyal sivillerin bombardmana tabi tutulduu btn resmi ifadelerde ve byk bir kesinlikle, hibir ihtirazi kayt getirilmeden basnda yeralmasdr. Daha da nemlisi ne basn bu yaynlardan geri dnd ne de u ak sonucu yaynlayabildi: Eer Reagan Hkmeti onun "dorudan", "kesin", "rtlemez" delilleri konusunda yalan sylyorsa o zaman ABD'nin yapt bombalama eylemi phesiz bir devlet terr olurdu. Hkmet saldry cokunlukla desteklerken, sadk basn da rahatsz edici soru sormayarak, terrist faaliyetleri hakllatr-mak iin sama bahaneler uyduruyordu (Mesela, Times editrnn "yeni Nataa Simpson'lar yaratmamak" hikayesi"). En azndan ksa bir dnem iin ve sadece yurt iinde bile olsa Halkla likilerin operasyonu kesinlikle bir baaryd. "Nikaragua ccmtra'larna verilen yardm, askeri bte gibi konularda Kongreyle ilikilerinde Re-agan' glendiren demokratik konsenssn salanmasnn baarl bir rneini vermitir.42 Dnyann pek ok devleti iin ABD kendisinden korkulan bir devlet olmutur. Kanada'nm nde gelen, Amerikan yanls ve ll yayn organnn szleriyle; ABD'nin "garip kovboy lideri" Nikaragua'ya saldrmak iin bir katil grubuyla ibirlii gibi "lgn" eylemlerle uramaktadr.43 42 The Christian Science Monitor, 22 Nisan 1986, 1. Blme, 3. nota baknz. 43 zellikle, Nikaragua'ya atf yapan The Globe Mail (Toronto) bayazlar, 23, 15, 5 Mart 1986. 172 ABD TUZAINDA LBYA Reagan Hkmeti, Nixon'm "lgn adam" stateji-sini kullanarak bu korkuyla baarl bir ekilde oynamaktadr. Gelimi Sanayi demokrasilerinin Mays 1986'da Tokyo Zirvesinde, Reagan Hkmeti bir bildiri dolatrr. Bu bildiride Avrupa'nn, ABD'nin savanda ABD'yle ayn tarafta olmasnn akllca saylacann bir sebebi, "lgn Amerikallarn meseleleri tekrar yalnzca kendi ellerine almamasn salamak"tr. Bu tehdit sadece Libya terrnn ismi

bahsedilirken aa kmaktadr.44 Bu ak tehdit -basn, Libya'y Avrupa medeniyetine kar bir tehlike olarak gsterdiinden Libya'nn bombalanmas "baar" olarak deerlendirildii iin-r grmezden geliniyordu. Libya'nn bombalanmas olayna yurttan gelen tepkilerle yabanc lkelerden gelen tepkiler olduka farkldr. Avrupa Topluluu'nun 12 yesi ABD'ye "blgedeki tansiyonu arttrmaktan" vazgemesi arsnda bulunmutur. Birka saat sonra, Bat Alman Dileri Bakan Hans Dietrich Genscher AT'nin tutumunu aklamak zere Washington'a giderken, ABD sava uaklar Libya'y bombalamt bile. Bakann szcs "[ABD'yi] asker bir mdahaleden vazgeirmek iin hereyi yapmak istiyorduk" demitir. ABD'nin Libya'y bombalamas "tm Avrupa'da byk protesto gsterileri, dnyann pek ok yerindeki bayazarlar tarafndan knanmayla" karlat. spanya'nn belli bal gazetelerinden bamsz El-Pais bu bombalama olayn yle knad: 44 Daha geni deerlendirmeler iin baknz, AP, The International Herald Tribune, 6 Mays; terrizm aleyhindeki szlerinin metni ve zet iin baknz, The New York Times, 6 Mays 1986. 173 KORSANLAR VE MPARATORLAR ABD'nin bu asker harekat yalnzca milletleraras hukukun bir ihlali ve Akdeniz barna ciddi bir tehdit deil, Avrupal mttefiklerini alaya da almaktr. nk onlar Libya'ya iktisad meyyidelerin uygulanmas iin yaplan basklara ramen Pazartesi toplantsnda meyyidelerin uygulanmasna gerek olmadna karar vermilerdi. Hong Kong'daki muhafazakar South China Morning Post'da u szler yeralmtr: "Bakan Reagan'm Orta Dou'nun lgn kpei' ni tedavi etmesi asl hastalktan daha ldrcdr". "Onun faaliyetleri Orta Dou'da ok daha byk bir yangn balatabilir." Mexico City'de El Universal unlar yazmtr: ABD'nin kendini "dnya hrriyetinin savunucusu grevine tayin etmeye hi hakk yoktur, Birlemi Milletler'in kanun yollarna bavurabilirdi". Bunlar gibi pek ok tepkiden bahsedebiliriz. Dnya basnnn tam tersine olarak ABD basn bu bombalama olayn vmtr. The New York Times unlar yazm: "En titiz vatanda bile Amerika'nn Libya'ya olan saldrsn sadece vp alklayabilir"; bu olay adil bir ceza verme olarak tarif ederek "ABD son derece adil bir ekilde olay kovuturmutur". Diskonun bombalanmas olayndan sorumlu olduunu gsteren delil "imdi ok ak bir ekilde halkn nnde durmaktadr"; "ABD'nin izleyecei yolu gstermek ve ABD'nin Libya liderine yapt eylemleri dzenleyecek, delilleri aratracak Avrupal Hkmetlerden kurulu jrinin nne gelecektir bu delil". Bu szlerin gerekle bir alakas yoktur, jri bu delillerle ikna olmam ve ABD'nin herhangi bir harekete 174 ABD TUZAINDA LBYA gememesi iin bir "karar" yaynlamlardr. Bu delillerin ya hi deeri olmadna ya da varsa bile nemsiz olduuna karar vermilerdir. Hepsi olmasa bile birok Hkmet yaplan eylemi knamtr. ingiltere ve Kanada, halkn tepkisi ok farkl olmasna ramen eylemi desteklemilerdi. Fransa da Re-aganvari bir halet-i ruhiyede olduu iin destek vermitir. Hkmetin kontrolndki Gney Afrika Yayn Birlii bu saldrnn "Bat dnyasnn liderinin terrizme kar ald pozitif bir tavr olarak ehemmiyet gsterdiini" syler ve "ad milletleraras terrizmle zde hale gelmi olduu iin Kaddafi'ye yaplan saldrnn" hakl olduunu iddia etmitir. srail'de ise Babakan Simon Perez ABD'nin eyleminin "kendini savunma" iinde deerlendirilecei iin hakl olduunu syler: Eer Libya Hkmeti Amerikan askerlerinin geceyars, zalimce ldrlmesini emrediyorsa ABD'nin ne yapmasn bekleyebilirsiniz? Hallellu-jah -Eyvallah olabilir- arklar m sylesin? Yoksa kendini mi savunsun? ABD'nin ikibuuk yl nce, askerlerinin Beyrut'ta ldrlmesine kar "kendini savunmak" iin harekete getii iddias daha nceki terrist olaylar dikkate almamay gerektiren yeni bir hileydi.45 ABD'de ise lkedeki saygn "muhafazakar" terimini hak eden nadir politikaclardan Senatr Mark Hatfield

45 AP, 14 Nisan; dnya basnnn tepkisinin aratrlmas, AP, 15 Nisan 1980; Perez, The New York Times, 10 Nisan. 175 KORSANLAR VE MPARATORLAR "neredeyse tamamen terkedilmi Senato'da ve The Times'a yazd mektupta ABLTnin bu hareketini knamtr. Birka Hristiyan cemaati lideri de bu olay yermitir. Yahudi liderleri genellikle bu olay vmlerdir. Bunlar arasnda Amerikan Yahudi Birlii bakan Rabbi Alexander Schindler, ABD Hkmetinin, Kaddafi'nin "aklsz terrizmine mstehak bir cevap" verdiini sylemitir. Harward'm Milletleraras likiler profesr Joseph Nye "Berlin'de atelenen silah Reagan'n cevap vermesini gerektiriyordu, Devlet destekli terre kar baka ne yaplabilirdi?" demektedir -tpk, ABD'nin destek olduu, Orta Amerika, Gney Lbnan gibi atelenen silahn daha iyi grld yerlerde olduu gibi. Eugene Rostow, "Sovyet yaylmacl srecine kar daha aktif bir savunmann gerei olarak" bu bombardmann "kanlmaz ve gecikmi" bir hareket olduunu belirterek destekler -ite milletleraras ilikilerde genel olarak kabul grm aklsz ovenlikle Maoist felsefesinin garip karmnn tipik bir ifadesi. Rostow, Kaddafi'nin milletleraras hukuku devaml surette ihlal ettii iin "Kaddafi rejiminin zorla devrilmesinin milletleraras hukuka uygun" olacan syler. "Bu sebeple, Libya'nn eylemleriyle zarara urayan her devlet, yalnz veya dier devletlerle birleerek Libya'nn bu haksz eylemlerine bir son vermek iin iddet kullanabilir. Libya, barbar korsanlar konumundadr"46 Rostow, NATO'yu devletin "kendi snrlarnda ilenen 46 Libya'nn bombalanmasndan sonra, zalim korsanlara kar Amerika'nn cezalandrc hareketleriyle ilgili saysz rnekler verildi. Hi176 ABD TUZAINDA LBYA sular dolaysyla sorumlu olduklarn gsteren bir deklarasyon yaynlamas iin zorlad".47 Buna gre NATO sadece korsanlar deil, imparatorlar da mahkum etmeli ve Hindiini'den Orta Amerika'ya, Orta Do-u'ya kadar devletler ABD, srail ve dier terrist devletlere saldrmak iin gereken gc toplamak iin birlemelidirler. Bombalama olayn ve sonrasn Libya'dan anlatan, Amerikan eitimi alm bir aileyi ziyaret eden ABC muhabirleri Charles Glass olay evinin ykntlar arasndan kan, yedi yandaki bir kzn el-yazmas mektubuyla sembolletirdi: Deerli Bay Reagan Niin benim tek kzkardeim Rafa'y, arkadam Racha'y ve bebeim Strawberry'yi ldrdn. Babam Filistinli olduu iin bizi ldrmek istein ve babamn yurduna dnmesi iin yardm ettii iin Kaddafi'yi ldrmek istediin doru mu? Adm Kinda.48 kimse, "New York'un korsanlarn yama ettikleri mallar sattklar hrsz pazar olarak" tarif edildii gnlere bakmyor (Nathan Miller, The Founding Finaglers, David McKay, 1976, s. 25-26). Amerika'nn cesaretle bastrd korsanlk Libya'nn icad ettii bir ey deildir. 47 AP, 21 Nisan, The New York Times, 20 Nisan; dini tepkiler aratrmas, AP, 17 Nisan; Ayrca 19 Nisan'da, Western Washington Rabbinic Board'in bombalamay desteklemesine ramen, Seatle'deki 14 dini cemaatin konferansnda bombardman olaynn knandn belirten yaz, Nye, The Boston Globe, 16 Nisan; Rostow, The New York Times, 27 Nisan. 48 Charles Glass, The Spectator (Londra) 3 Mays 1986. Orjinal metnin kopyas Amerikan basnna, editre mektup olarak teslim edilmi fakat yaynlanmamtr. Bu metin Alexander Cockburn tarafndan, Bakan ve 177 KORSANLAR VE MPARATORLAR Dierleri meseleyi farkl grmektedir. Michael Walzer Libya'nn bombalanmasn bir devlet terr olarak gren Avrupa'llarla ayn dnceyi paylar. Bu "belli asker hedeflerin amaland ve bu yzden pilotlarn baz risklere girip yaptklar trden bir bombalama olay deildi". Gece bombardman ehrin youn nfuslu yerlerine gelseydi yzlerce sivil lebilirdi.49 Belki de bu olay, srail'in, Lbnan igalinin "hakl savan gzel bir rnei" ve srail bombalamalar nedeniyle can veren sivillerin hayatlarnn tehlikede olmasn,

"FK'nn bu tehlikeden sorumlu olduu" iin savunulabilir gren anlayn tabii bir sonucuydu.50 Basnn sadece, bir devlet terr olaynda su ortakl etmesi ve Hkmetin uydurduu hayali bir hikayeyi desteklemesi, bombalama olayna yurtsever bir adan yaklamas iin yeterli deildi. Ayrca, bombalamadan sonra, Kaddafi'ye atfedilen terrist eylemlerin artk meydana gelmemesi nedeniyle bu bombalama olaynn bir baar olduunu gstermeleri gerek. pbayan Reagan'n "kk ocuklardan gelen mektuplar okumakdan holandklar" iin bir dahaki olaylarda daha dikkatli olunmasn teklif ederek yaynlanmtr (In Thee Times, 23 Temmuz 1986). 49 Dissent, 1986 Yaz. Olaylar yerinde izleyen Ramsey Clark bombalama olayndan en ok zengin banliylerin zayiat aldm belirterek buralarn hedef alnm olmas gerektiini bildirir. The Nation, 5 Temmuz 1986. Yeterli zekaya sahip olan herkesin bir bakta anlayabilecei gibi, bu meselenin terrizmle hibir ilgisi yoktur (Clark da phesiz aksini sylememektedir). 50 The New Republic, 6 Eyll 1982; bu saygn kiilerin fikirlerinden dier rnekler iin, 1. ve 2. blme ve Noam Chomsky, The Fateful Triang-le.lsrael, the United States and the Palestinians-Hayati gen: srail, ABD ve Filistinliler (Black Rose Books, 1984). 178 ABD TUZAINDA LBYA hesiz bu tezi oluturabilmeleri iin, bombalama olaynn ncesinde yaptklar gibi olaylar yanl deerlendirmeleri, yanl haber vermeleri gerekiyordu. Basn bu konuda da kendisinin buna layk olduunu ispat etti. The Washington Post'un editrleri, artk "uslu bir politika" izlemek zorunda kalan Kaddafi'ye atfedilen yeni terrist eylemler grlmedii iin Libya'nn bombalanmas olayn ver. Daha nemlisi, "bir kararllk rnei, istihbaratn inkar edilemez kesinlii ve Libya'nn tecrit edilmesinin sonular"yla Batl mttefiklerini akna dndrmt. "lgn Amerikallar"m herhangi bir yeri byk bir rahatlkla bombalamas tehdidi, ayn anda ABD gemilerinin Karadeniz'deki Sovyet sahillerine gnderilmesiyle de pekimiti.51 Aradan bu kadar zaman getii halde, editrlerin "istihbaratn inkar edilmez kesinlii" ne atf yaplabilecek bir olay olarak grmeleri ilgintir. David Ignatius, Libya'nn bombalanmas eyleminin, "Avrupa, Libya ve Orta Dou'da olduka artc, olumlu deiikliklere sebep olduunu, Libya Lideri Muammer Kaddafi'ye kar ok etkili olduunu" yazar. Bu olay Kaddafi'nin "zayf, yalnz ve savunmasz" olduunu, "Amerikan sava uaklarnn Libya'nn hava sahas iinde kolayca hareket edebilecek kadar savunmasz olduunu ispatlad" -gerekten muhteem ve sper gcn kefidir bu olay. "Kaddafi'nin btn dnyay korkutmasna meydan veren psikoloji"yi gstermek iin hibir olaydan bahsetmeyen Ignatius -gvenilir 51 The Washington Post Weekley, 4 Austos 1986. 179 KORSANLAR VE MPARATORLAR hibir delili olmadn bildii iin-, bunun yerine Libyallarn terrizme tekrar balasalar bile bu eylemlerin iddeti, Libya'nn ABD istihbaratnn onun oniki ehirde terrist saldrlar dzenlemek iin 'Halk Brolar' kurduunu bildii iin daha nceki yllardaki kadar iddetli olmayacaktr. Olduka yetenekli bir gazeteci olan Ignatius, ABD Hkmetinin istihbaratn "rendiini" iddia ettii bilginin ie yaramaz olduunu biliyordu; iddia edildii gibi operasyonu "baar" olarak gstermesi, onun ihtiyatl slubunda bu "irkin olayn" sonucunun sfr olduunu gsteriyordu.52 Benzer ekilde, Reagan Hkmet politikasnn bu askeri misillemesini hakl karan pozitif gelimelerden biri olarak, George Maffett, Libya'nn terrist saldrsnn "durduunu" iddia eder -aslnda zaten sfra yaknken yine sfra yakna indi. Maffett'in meslekta John Hughes byk bir cokuyla unlar yazar: "Libya'y cezalandran o bombalama olayndan sonra Albay Muammer Kaddafi'nin Amerika'ya ynelik baka hibir terrist saldrs olmad" -aslnda bilindii kadaryla daha nce de hi olmamt.53 Devlet terristlerine verilen mesaj (basnn verdii mesaj) ok aktr: Siz tm dnyay korkutan bir terr olayn uydurduunuzda veya bu zulm cezalandrmak

iin bir terrist eylem yaptnzda, kahramanlnzn sonucu olarak sulunun malup edildiini belir52 Ignatius, The Washington Post Weekly, 28 Temmuz 1986. 53 The Christian Science Monitor, 25 Haziran, 16 Temmuz 1986. 180 ABD TUZAINDA LBYA tireniz sizin sylediklerinizi yazarz. Gerek olaylara bakmayz. Kaytlar, The Economist (Reagan'n bu kahramanca tavrn alklarken) genel olarak Amerikan kart terrizmin geen yldan farkl olmadn syler. Libya'ya yaplan bombardman ncesi ve sonrasndaki ay iinde Bat Avrupa ve Orta Dou'da yaplan Amerikan kart eylemleri karlatrdmzda, ncesinde de sonrasnda da 15 olay olduu grlr. Rand Corporati-on'n terrizm konusundaki nde gelen uzmanlar da bombardman olayndan sonraki terrist eylemlerin daha nceki seviyeyle ayn olduunu sylerler.54 Bu bilgileri tamamlayc nitelikte bir rapor da 3 Temmuz'da FBI'n, 1985 ylnda Amerika'da cereyan eden terrist faaliyetleri anlatan 41 sayfalk bir rapordu. Bu raporda iki kiinin ld, 7 olay yer alyordu. 1984'te ise 13 terr olay olmutu. Bu say 1982 ylndan beri srekli azalma gsteriyordu.55 FBI raporunu sunan basnn tavr ilgintir. Globe Mail (Toronto) 4 Temmuz'da, "Fanatik Yahudiler ki Kiinin ldrlmesiyle Sulanyor" bal altnda bir 54 The Economist (Londra) 26 Temmuz 1986; The Christian Science Monitor, 24 Temmuz 1986. 55 Bu saylar ideolojik artlanma nedeniyle ihtiyatla karlamak gerekir. Bazen krtaj kliniklerinin bombalanmas "terrizm" kategorisine sokulmamtr. Moral Majority'nin yazarlarndan Cal Thomas'a gre, 1982'den 1984'e kadar "krtaj yerleri" yz kere bombalanmt, fakat bu "bombalama eylemi taktik olarak olduu gibi politik olarak da iyi bir fikir deildi" halbuki ok ak biimde grld gibi olduka "ahlak" (!)yd. 181 KORSANLAR VE MPARATORLAR haber yaynlamt. lk paragrafta u ifadeler yeralyor-du: "FBI'in dn yaynlad rapora gre fanatik yahudi-ler iki kiinin lmne sebep olan yedi terrist eylemin drdn yapmt." Yaz devamla: "Fanatik yahudilere atfedilen iki kiinin lmesine, yedi kiinin yaralanmasna sebep olan olaylar"la dier olaylarn detaylarn anlatr. The New York Times tam tersine FBI raporu hakknda hibir ey yazmaz. Sadece 17 Temmuz'da, 11. sayfada bu rapora bir atf vardr. Bu atfta yle demektedir: "FBI'in terrizm konulu yllk raporuna gre, 1985'te olan yedi olayn drdnden 'Yahudi terrist gruplarnn' sorumlu olduuna inanlmaktadr. Hibir sulayc ifadeye rastlanmamaktadr." ikinci mill gazete, The Washington Post, FBI'm raporuyla ilgili olarak 5 Temmuz'da u balkla bir yaz yaynlad: "FBI raporunun gsterdii gibi geen yl terr olaylar azald". Burada da "iki kiinin ld, dokuz kiinin yaraland drt olaydan fanatik yahudilerin sorumlu olduu" belirtilmiti; ayn ifade 17 Temmuz'da, FBI'in "fanatik yahudi gruplarndan phelendiklerini" yazan Alex Odeh'in FBI raporuyla ilgili yazsnda tekrarlanmtr.56 Bu cmle FBI'in, 1985 ylnda lke iinde gerekleen terrist olaylarn kaynaklara hakkndaki raporundan kardklar sonular aktarmaktadr. Fakat ben, 56 AP, The Globe Mail (Toronto), 4 Temmuz 1986. Stephen Engelberg, "Official Says F.B.I. Has Suspects in Blasts Laid to Extremist Jews", The New York Times, 17 Temmuz 1985; The Washington Post, Peyman Pej-man, 5,17 Temmuz. 182 ABD TUZAINDA LBYA hibir yazarn ABD'yi, kendi lkesine "terrizm belasn" getiren "lgn kpei" malup etmek ve bu "kanser"! temizlemek iin Tel Aviv'i veya Kuds' bombalamaya ardn grmedim. Tabii olarak, srail eylemlerden "fanatik yahudilerin" sorumlu olduunu yalanlamtr. Tpk Knesset yesi Rabbi Kahane'nin nceden yesi olduu Yahudi Savunma Birlii'nin FBI tarafndan sorumlu tutulduklar terrist eylemleri yalanladklar gibi. Tpk, ABD'nin terristleri eitmesi ve desteklemesi

sebebiyle terrist eylemlerden sorumlu olduu yolundaki iddialar yalanlad gibi. Fakat daha nce de belirttiim gibi, ayn ekilde terrizmi lanetleyen ve sorumlu olduunu inkar eden Yaser Arafat ve Kaddafi szkonusu olduunda bu iddialar hi dikkate alnmaz. "Filistin iddetinin kurucu babas olduu iin btn terrist eylemlerin manev sorumluluunun Yaser Arafat'ta olduu" dokrinini ve ABD'nin Arafat karsn karmasn "Milletleraras terrist eylemlerden" onu sorumlu tuttuunu hatrlaynz.57 O zaman "fanatik yahudilerin" yaptklar eylemlerden srail sorumludur. Basn, Arafat'n Filistinli terrist eylemleri knamasna da yer vermez. 3 Haziran 1982'de olan, yllarca nce FK'nn lme mahkum ettii, Ebu Nidal'n banda bulunduu terrist bir grubun, srail Bykelisi 57 The New Republic, 20 Ocak 1986; Edward Meese, AP, 4 Nisan 1986; 2. Blme baknz. Sivillere ynelik Siyonist saldrlarn srail devletinin kurulmasndan ok daha ncelere uzandn hatrlayn; benim Fateful Triangle s. 164. 183 KORSANLAR VE MPARATORLAR Shlomo Ar gov'a suikast teebbs -ki bu olay srail'in Lbnan' igalini abuklatrd; Amerikallar ve basn nezdinde igal meru bir misilleme olduhakknda basnda yeralan ifadelere bakalm. The Washington Post, "Btn Filistinlileri temsil ettiini iddia eden ama artk Filistinlilerin yapt her olayn sorumluluunu alma konusunda seici olan FK'nn, Ar gov'a suikaste teebbs olay" nm FK iin bir "engel" olduunu belirtmitir (7 Haziran 1982). FK'yle sava halinde olan Filistinli gruplarn bir terrist eylemi sz konusuysa bu FK iin bir engel olmaktayd, yleyse, iki kiinin lmesi, dokuz kiinin yaralanmasna sebep olan terrist eylemleri yapan Siyonist arlarn eylemleri de bunlar diaspora'da (nfusunun altda biri Yahudi olmayan bir lkede kendini vatandalarnn deil, Yahudi rknn devleti olarak gren devlette olmayan, yani srail dnda) bile olsalar srail iin bir engel olmalyd. Bu yzden. Hkmetin ve basnn bahsettiimiz mantna gre ABD'nin "gelecekteki saldrlara kar kendini korumak iin" Tel Aviv'i bombalama hakk vard. FBI raporunun ABD basnnda kan bu garip yorumlarnn doktrinin mantiki sonular asndan bir engel olduu dnlebilir. Fakat bu tahmin basnn kendi kendisiyle tenakuza dme kapasitesini (!) dikkate almayan bir tahmindir. ABD'deki terrist eylemlerden, FK'nn ar eylemleriyle birleen Arap asll Amerikallar tarafndan veya Libya Hkmetinin bir yesi tarafndan kurulan terrist bir grubun yaptndan phelenilen eylemlere kar basnn tepkisi olduu sylenebilir. 184 ABD TUZAINDA LBYA ABD'nin Libya'y bombalamas, "terrizm" kelimesinin ifte standartl anlamyla dahi terrizmdir. Gerekten, Sidre Krfezi operasyonlar veya Libya ehirlerinin bombalanmasnn sebebi, Libya'y ksm terr olaylar yapmaya kkrtmak ve bu sayede muhtemel Avrupal hedeflerin bu terr olaylarndan korunmak iin ABD-'den destek istemesine sebep olmaktr. Bylesi ksm terr olaylarna sebep olaca halde bu tr iddet olaylar knanmaz. Ayn ekilde, 1982'de Lbnan'n Amerikan destekli srail igali olay da terrist olaylar kkrtaca halde knanmamtr (2. B-lm'de tartld gibi). Libya'ya yaplan saldr er veya ge terrist saldrlara sebep olacak, bu da ABD'nin yurtii ve yurtdndaki planlarn uygulayabilmesi iin kamuoyunu harekete geirebilmesini salayacaktr. Herhangi bir Amerikan ehrine gitmekten yz kat daha gvenli olsa bile Avrupa'y ziyaret etme korkusu eklinde belirecek bir korku ABD'nin yararna olacaktr. ABD'nin Libya'ya saldrsnn Ekim 1983'te Beyrut'ta ABD kuvvetlerine ynelik olarak yaplan "terrist saldrlara" kar kendini korumayla alakas yoktur. imon Perez'in bu ve dier olaylarn doru veya yanl bir ekilde Libya'nn sorumluluuna ait olduu tezleri veya Reagan Hkmetinin "gelecek saldrlara kar kendini korumas" tezlerinin halk arasnda honutluk uyandrmaktan baka bir ilevi yoktur. Libya terrizmi ok nemsizdi. Fakat Libya, ABD'nin Kuzey Afrika, Orta Dou ve dier yerlerdeki planlarnn; Polisario'yu ve Sudan'daki ABD kart grleri 185

KORSANLAR VE MPARATORLAR destekleyerek, Fas'la birlikte bir birlik oluturarak ad'a mdahale ederek58 ABD'nin blgede kurmaya alt "stratajik konsenss"e bir engel olarak duruyordu. Bunlar hep cezalandrlmas gereken sulard. Daha da nemlisi, Libya saldrsnn yurtii ve yabanc kamuoyunu ABD'nin daha sonra yapaca terrist eylemlere hazrlama amac vardr. Geri ilk andaki tepki olumsuz olabilirdi ama bir kere benimsendiinde beklenti dzeyi ykselecek ve gerektiinde ABD daha ileri askeri harekatlara giriebilecektir. Bu tr asker harekatlarn olabilecei belli bal iki alan vardr. Birincisi, Orta Amerika'dr. Hkmet kaynaklarnn59 nadiren akladklar gibi, ABD mttefik ordusu [Sandinistleri] kt kaynaklar toplumsal programlardan ekip silahlara yatrmalar iin zorlarken, George Shultz ve dierlerinin Nazi stili retorikten etkilenerek60 syledikleri "kanseri temizleme" operasyonu dzenleniyordu. Yani ABD'nin uydu devletlerinin ac eken halklarna anlaml gelen bir bamszlama hareketine ynelik tehdit srecektir. 58 lk Libya mdahalesi de Fransz Yabanc Lejyonerlerin metodlarn uygulamt (Haley, a.g.e., s. 98). Business Week'in vd gibi, Fransz gleri "Bat Afrika'y Franszlar, Amerikallar ve dier petrolcler iin gvenilir bir yer olarak tuttuklar "(10 Austos 1981) iin Fransa'nn Afrika'ya mdahalesi merudur. 59 Julia Preston, The Boston Globe, 9 ubat, 1986. 60 Kansas niversitesi'nde konuan Shultz, "Nikaragua'nn 'kanserli bir hcre' olduunu ve onu kesip almamz gerektiini" sylediinde byk bir alk toplad. Ayrca o baka bir mesaj, "eer gcn glgesi pazarlk masasna demezse anlama laf, teslimiyetin kibarcas olacaktr" mesajm vermitir. 186 ABD TUZAINDA LBYA lke iindeki ve milletleraras basklar ABD'nin, 1962'de Vietnam'a ve daha sonra da Hindiini'ye saldrd gibi dorudan saldrmasna engel olmaktadr. Ve bu yzden, El-Salvador'da etkili olduu halde Nikaragua'da pek etkili olmayan daha dolayl terr olaylaryla bu amacna ulaabilmek zorundadr. Aksi takdirde milletleraras bir savala karlamasn gerektirebilirdi bu yaylma abas. ABD, mttefiklerinin ounun Nikaragua'ya yardm etmelerini engelleyebilmitir. Bu, Sandinistlerin ayakta kalabilmeleri iin Sovyet blokuna dayanmalarn gerektirmitir. Kongre'nin yardmla ilgili tartmalar ikincil nemdeydi. Fakat kanunsuz Hkmet, kongre neye karar verirse versin terrist ordusunu destekleyecek yollar bulacakt. CIA'in dorudan mdahaleleri iin Kongre'nin yetki vermesi ve dier yollarla da askeri harekat gerekletirilecekti. Kba ve Sovyet gemilerine ynelik tehditlere Nikaragua cevap veremezdi; ama bunlara Sovyetler ve Kba gerekli cevab verebilirlerdi. Fakat onlar gemilerini savunmaya kalksalar, bu davran hemen Komnist tecavzn bir delili saylacak ve bylelikle Hkmetin milletleraras bir kriz karmasna izin verecekti. Bu yzden Sovyetler bu davrantan vazgeecek ve Nikaragua da yardm alamayacakt. Sovyetler kendilerini savunmaya kalkmasalar da sonu yine ayn olacakt. Kukusuz ABD'nin bu davran kzgnla sebep olabilirdi ama kanserin temizlenme ihtiyac yannda bu ok nemsiz bir olaydr. Bu nedenle Amerikan ve Avrupa 187 KORSANLAR VE MPARATORLAR kamuoyu bu olaylara hazrlanmaldr. te Libya'nn bombalanmas olay bu amaca da hizmet etmektedir. Dnya kamuoyunun, askeri harekatlar iin hazrlanmas gereken ikinci alan Orta Dou'dur. ABD, en azndan 1970'ten beri Arap-srail sorununun politik anlamalarla zlmesini tkamaktadr. ABD-srail redde-dicilii nedeniyle ordularn sava acmaszlarken, srail Arap devletlerinin kendisine kar birlemelerine izin vermemektedir. nk bu birlik ilerde onu ykacak bir tehdit oluturmaktadr. Camp-David anlamalar, srail'in igal edilmi topraklar geniletmesi ve kuzey komusuna saldrmasn salayacak ekilde en byk Arap devletini, Msr' bu atmadan ekmeye muvaffak olmutur. Fakat Suriye hala byyen bir tehdit olmaya devam etmektedir ve er veya ge srail onu safd etmek

mecburiyetindedir. Muhtemel bir rakibi safd etme niyetlerini gizleyerek, srail'de, Suriye'nin teyakkuz halinde olduunu ve tehlike arzettiini ileri sren konumalar olmaktadr. Her zamanki gibi ABD basn uysalca bu iddialara yer vermektedir. Ayn sralarda, ABD Hkmeti Suriye'yi safd etme seeneini aa karmak istedi. ABD bombalama-laryla desteklenen srail'in Suriye'ye saldrs, "gelecek saldrlar karlayarak kendini savunma" olarak deerlendirilerek, Suriye destekli terre kar "kendini koruma" olarak Bat kamuoyuna sunulacaktr. ABD'nin dorudan mdahale etmesinin sebebi, bir dnya sava kabilecei tehdidinde bulunarak Sovyetler'in mttefiki olan Suriye'ye yardm etmesini engellemektir. 188 ABD TUZAINDA LBYA Bu tr hareketler iin Avrupa ve ABD kamuoyu hazrlanmaldr. Libya'ya saldn ve bunu takibeden propaganda kampanyalar, ABD'nin gerekli grd dier eylemleri de daha rahat yapabilmsini hzlandrmtr. Yine nkleer sava tehlikesi hi de az olmad halde; ABD Orta Dou veya herhangi bir yerde amalarn gerekletirebilmek iin bu tehlikeyle yzyze gelmeye kendini hazrladn mtemadiyen gstermektedir. "Milletleraras terrizm" hakkndaki propaganda kampanyalarnn iki yzll, ABD'de genelden farkl dnen ok kk bir aznlk tarafndan bilinmektedir fakat bu kampanyalar genel olarak deerlendirildiinde bir Halkla likiler baarsdr. Devletin propaganda sisteminin ihtiyacn karlayan basnn, halkn gznde hereyi aydnlatacak her yorumu, olaylarn rasyonel deerlendirmesini etkisizletirecek, bylece gelecekteki baarlarnn devam etmesini salayacaktr. Eitilmi snflarn tm bu milletleraras terrizme olan hizmetleri ok muazzam aclara, zulme itirak anlamna gelir ve daha uzun dnemde sper glerin savamasna, son safhada da nkler sava tehlikesinin kmasna sebep olur. Fakat bu tr deerlendirmeler bu "dzen" ve "istikrara" hibir tehdidin olmayaca, bu imtiyaza ve gce hibireyin meydan okuyamayaca fikrini destekleme ihtiyacn karlamad iin nemsiz grlmektedir. Tarihin drst bir aratrmacyla karlama ihti-- mali olduka azdr. 189 Drdnc Blm Orta-Dou'da ABD'nin Rol Aadaki tavsiye mektubu benim bin kelimelik ksa bir makalamin basld, ngiltere'nin kk bir yayn Index on Censorship'te benim iin yazlmt. Sevgili Dan, Senin Index on Censorhip'teki Yaz leri yesi ve Mdr olma kapasitenizlele ilgili tekrar yazacam iin beni affedin ama dayanamyorum. Elimdeki son say (Temmuz/Austos 1986)'nn 2. sayfasnda balayan ve olduka uzun olan, gerekten artc bir makale vard. Naom Chomsky tarafndan yazlm bu makale, ABD'ye, ABD Hkmetine ve ABD basnna saldryordu. Belki de bildiiniz gibi, Naom Chomsky, FK'nn fanatik bir savunucusu, Orta Dou'yla ilgili yazlarnda yeni bir entellektel namussuzluk standartlar ve ahsi kindarlk grlen bir kiidir. 191 KORSANLAR VE MPARATORLAR Onun artc grlerini kimse dikkate almamaktadr. Bu yzden bana anlalmaz gelen ey, dnyann en zgr basnndan biri olan burada, bu saldrlara devam etmesi iin ona sayfa verilmesidir. Ona bu kadar ok sayfa tahsis edilmesi, onun bu rezil gayretlerine saygnlk kazandrmaktadr. Editrn Chomsky'i bilmemesi, onun yazlarndan haberdar olmamas mmkn m? Onu ok iyi tandklar halde bu yeri kendisine tahsis etmeleri mmkn m? Eer yleyse neden? Umarm bu mektup siz ve aileniz tarafndan iyi karlanacaktr, eimin en iyi dileklerini iletirim. ("Elliott" imzasyla, Elliott Abrams'n, Dileri Bakanlna bal, Amerikalar Aras likiler Kurumunun Yardmc Sekreteri, 29 Temmuz 1986)

Bu mektubu iki sebeple buraya aldm. Birincisi, tabii olarak nem verdiim iin. Tpk, Sovyetler'de olduu gibi, III. Dnya'daki Sovyet danmanlarnn kitaplarm yasaklatmalarna veya Dou Avrupa'ya vize iin mracaat ettiimde reddedilmem gibi olaylara nem verdiim iin. Mektubu yazan grevlinin bu tepkisi onun sa kanatta olduunu gsterir, fakat bunun da tesinde mektup Reagan Hkmetinin ve srail lobisinin mentalitesini de gstermektedir. Abrams'n mektubunun, srail ve ABD'de uygun olarak kabul edilmeyen szleri yaynlamaya cesaret eden yaynlara Stalinist stilden aina olduumuz yntemlerle koyulan engellerin sadece birisi olduunu belirtmeliyim.1 1 ngiltere'ye szar bilgiler iin baknz, Alexander Cockburn, The Nation, 22 Kasm 1986; Makalenin ieriine dikkat etmeyen, kendini eletiriye 192 ORTA-DOU'DA ABLVNN ROL Yaznn yer ald yaynn eletiri merkezli bir yayn olduunu ve resmi sylemin dndaki tahlillerin ve bilgilerin ifade edilmesi nedeniyle imdi bu mektupla saldrya uramas ironisini bir yana brakalm. Mektup Reagan Hkmetinin ynetici kadrolarnda bulunan kiilerin sahip olduklar totaliterlii gstermektedir; bu anlayta kabul grmeyen dncelere en ufak bir aklama getirilmesine izin verilmez. Bu totaliter yannn Amerikan siyasi yelpazesinin dnda olduunu sylemek istemiyorum. Fakat Reagan ynetimi, pratii, sti-liyle bu yelpazenin en ar ucunu temsil eder. Saygn bir terim olan "muhafazakar" terimi arptlarak, fanatik yalanlarla, kanunsuzlukla, ahs zgrle ve sivil haklara kar iddet kullanarak ovenizmin en ar ucunu temsil ediyorlar. Bu gelimeler karakteri kt etkileyen iaretlerdir. Bu tr gelimeler, Amerikan gcnn bykl nedeniyle Amerikan siyasetinin ve toplumunun, Orta Dou'nun ve tm dnyann gelecei asndan nemli olmaktadr. Reagan Hkmetinin bu zellikleri gzden kamamt ve tabii olarak ABD'deki ve dier lkelerdeki gerek muhafazakarlar -ki bunlar Hkmette ve basnda adam bir yaynda, ifade zgrl konusunda esiz olmasa bile ok nadir olan bir toplumda "dncenin denetlenmesi"ne yer vermenin uygunsuz olduu iddiasnda bulunulmutur. Bu yayn, daha nce bu tr histerik eletiriler uyandrmadan bu tr makaleleri yaynlad. Devlet Bakanlndan gelen mektuplar, abonelerin iptal edilecei tehdidinde bulunur; tartmal haberlerin nasl gndemden kaldrldn grmek iin baknz, "marked forces and weakneed publishersPiyasa artlar ve iradesiz yaynclar" (Index on Censorship, 1985 Mart). Bu meseledeki fark makalenin yazarnn srail'e ynelik tavrdr. 193 KORSANLAR VE MPARATORLAR fazla etkin deillerdi- arasnda infial uyandrd. Birka yl nce, Londra'da bulunan Royal Institute of Interni-onal Affairs'in bakan olan David Watt, bu kurumun yayn olan Foreign Affairs'de yazd bir makalede u yorumlar yapmtr: Amerika'nn dnyay alglayyla, dnyann onu alglay arasnda bir uurum vardr. srail'in, Gney Afrika'nn ve Filipinler'in bakan Carlos ve Orta ve Gney Amerika'nn sa hkmetleri hari dnyann ou inanmaktadr ki, Reagan Hkmeti, Amerikan ekonomisini (buna bal olarak dnya ekonomisini de) bozarak, silahlanma yarn hzlandrarak, nc Dnya hakkndaki grlerini deitirerek, sert sylemiyle diplomatik dile aykr biimde bu konuda Sovyet tehdidinin ok zerinde etkiye sebep olmutur. Ayrca unu da eklemektedir: "En tecrbeli Amerikallarn bile nasl bir ballkla bu gr kabul ettiini grebilmek benim iin imkanszd" -tabii ayrca ok nemliydi de. Bu yargy teyid eden (Amerikan entelektellerinin Reagan Hkmetine olan artc ball) bir yaz da Foreign Affairs'de yakn dnem milletleraras arenayla ilgili yaz yazan editr William Bundy-'nin "Sovyetler Birlii'nden gelen tehdidi gz nne alarak Reagan Hkmeti'nin geni grnn dier byk lkelerin dar grl ve ar zorba mevkilerine gre bana daha gereke grnmtr" yorumunu yapmaktadr.2 2 America and the World 1983, Foreign Affairs, 1983 K. 194 ORTA-DOU'DA ABD'NN ROL

Gerekte Watt, "uurum" meselesini bytmektedir. Avrupal sekinler Reagan histerisinin etkisinden kendilerini kurtaramamlardr, zellikle Paris'te istisnalar hari, bir ok Parisli entellektelin Reagan fanatizmini yeni moda olarak benimsedikleri grlmektedir. Bundy'nin yorumunun da gsterdii gibi Watt, Reagan Hkmetinden ziyade ona destek veren sekin fikri tarif ediyordu. O, ABD ekonomisine verdii zarar, Amerika'nn rakiplerine verdii avantaj ve III. Dnya ve yurttaki disiplinin azalmas gibi sebeplerle Vietnam savana kar kan sekin tepkinin en iddetlisi olan tarif ediyordu. Bu tr faktrler sert ve devlet tepkisini gerektiriyordu, bu da ancak her durumda kullanlan Sovyet tehdidine bavurmay gerektiriyordu. Fakat Watt'in deindii (ABD'nin dnyaya bakyla dnyann onu alglay arasnda farkn olduu gr) nokta ok doruydu. ABD'nin bu tecridi, B.M.'in eitli oylamalarna bakarak grlebilir. 1986 Gz'nde Birlemi Milletler Genel Kurulu, Gney Atlantik blgesinin bar blgesi olmasn l'e kar 124 oyla onaylam, 94'e kar 3'le de Nikaragua'ya kar atekes ilan etmesini emreden Milletleraras Adalet Divan ile ayn ynde karar vermitir; son olayda ABD'nin iki uydu devleti El-Salva-dor (Polonya Sovyetler'den ne kadar bamszsa o da o kadar bamszd) ve srail (O da kendini ABD'nin paral askerine dntrmt) kendisiyle birlikteydi. Orta Dou'daki olaylarda ABD'nin tecrii dikkate deer. ABD'nin Gvenlik Konseyi'nde yapt vetolar, B.M.'in daha nceki tarihiyle karlatrldnda, tm tarihi s195 KORSANLAR VE MPARATORLAR resince 15 kere (hepsi de 1966'da) olduu halde (1985'lerde) 27'yi bulmutur.3 Birlemi Milletler'deki bu tepki olduka ilgintir. B.M.'in ilk gnleri, ABD'nin sk kontrol altnda bulunduu ve souk sava amacyla kullanld yllard. Bu tekilata ynelik tutumlar olduka olumluydu, Sov-yetler'in sebep olduu olaylar hakknda ciddi tartmalar olur, Sovyetler neredeyse izole edilirdi ve Sovyetler bu rgte kar olumsuz tutum taknrd; belki de bu kundaklama pratii "olumsuzlua" sebep oluyordu. ABD'nin egemenlii sava sonras dnemden sonra azalmaya balarken, Birlemi Milletler yelerinin izaf bamszlnn artt bu dnemde ABD'nin B.M.'e tutumu olduka eletirel olmaya balam, gnmzde ise olduka dmanca olmutur. Artk Sovyet olumsuzluu hakknda B.M.'de uzun raporlar okumuyoruz. Daha ok, New York Times'in Birlemi Milletler Muhabiri Richard Bernstein'in belirttii gibi dnyann rndan kt yolunda ifadelere rastlyoruz.4 Avrupa'daki kamuoyu yoklamalar da benzer sonular gsterir. Yakn tarihli USIA oylamalar gstermitir ki, Fransa dnda Avrupal kamuoyu silahlarn snrlandrlmas meselesinde Reagan'dan ok Mikhail 3 The Boston Globe, 28 Ekim 1986; 4 Kasm 1986. Robert C. Johansen, "The Reagan Administarition and the U.N.: The Costs of Unilateralism-Reagan Hkmeti ve BM. Tek Tarafl Olmann Maliyeti", World Policy ]o-urnal, 1986 Gz. 4 Richard Bernstein, "The U.N. Versus the United States-B.M. ABfye Kar", The New York Times Magazine, 22 Ocak 1986. 196 ORTA-DOGU'DA ABD'NN ROLU Gorbacov'a gvenmektedir (ngiltere'de 1/4, Almanya'da 1/7).5 unu da eklemeliyim ki, pek ok delil ABD'de rtbas edilmektedir. Mesela, burada bahsettiim hibir ey The New York Times'da yer almad. Milletleraras tecrite Reagan dneminde pek az nem verildi. Korkutma ve iddetin etkinliinden anladklarn gsterdiler. Atalar ve her yerdeki benzerleri gibi, eer bir halk varlna ynelik ciddi bir tehdit altndaysa, zayf ve savunmasz dmanlar karsnda elde edecekleri ucuz zaferlerin yurtta venist duygular uyandracan ok iyi biliyorlard -Hitler'in Almanya'y dman kuvvetlerle kuatmas da buna dayanyor, "ekler'in Almanya'y kalbinden vurmay hedeflemi bir kama", "ek ve Polonyallarn saldrganlklar" akla gelen en ak rneklerdir. Amerikal eletirmen H.L. Mencken'in "gndemdeki politikann tek amac, halk hepsi de hayal olan sonsuz saydaki ktlkle tehdit ederek tayakkuz halinde tutmak" diye tarif ettii politikay Reagan Hkmet yeleri ok iyi anlamlard.

Dnyann geri kalan iin ABD'nin kltrel egemenlii o kadar fazladr ki, ABD'nin kendi amalar iin icad ettii doktrinler kendileri iin komik olsalar bile ciddiye alnyor, benimseniyordu. ABD'nin tarafta5 Michael White, The Manchester Guardian Weekly, 9 Kasm 1986, Was-hington'dan bildiriyor. Bu ABD'li ar saclarn fantezilerindeki gibi, dnyann "Komnistlere getiinin" veya "Finlandiyalamann" bir delili deildir; Ayn veriler Avrupa halknn yarsnn Sovyetleri eletirdiini de gstermektedir. 197 KORSANLAR VE MPARATORLAR r olan devletlere ynelik askeri tehdit onlarn gvenilir ve etkin ekilde smrlmesini temin eder. Milletleraras terrizm konusundaki bu propaganda kampanyas, bu tehlike antajnn yurtta ve darda nasl ustaca kullanldnn bir gstergesidir. Reagan Hkmetinin politika reticileri, Kongredeki liberal yelerin ve basnn, onlarn ok yumuak olduklar ve gnn canavarlaryla mcadele edecek kadar cesaretli olmadklar sulamasndan kolayca korkacaklarn ve bylelikle "terrizme kar hal seferi"na kolayca itirak edeceklerini biliyorlard. Yine onlar, elleri altndaki ezici kuvvet kaynaklarnn dnya kamuoyunu kmsemelerine izin vereceini de biliyorlard. Gerekten, Libya'nn bombalanmasndan sonra yaplan Japonya zirvesinde olduu gibi, Reaganclarm, Batl elitleri, ABD'yle ayn safta olmadklar takdirde "lgn Amerikallar'm" ne yapabilecei konusunda hibir ey syleyemeyecekleri tehdidini yaparak alaya almalar olaynda grld gibi bu iddet tehdidini iyi kullanyorlard. Kongre'ye ynelik alayc tavr her dnem grlr. Askeri bte grmelerinde Kongre mill gvenliin salanmas iin Hkmetten SALT H'ye uygun davranmasn srarla istemitir. Fakat birka hafta sonra Hkmet SALT H'nin hkmlerini atn duyuruyordu. Hkmet szcleri bu davran yle aklyorlard: "Kongre ehrin [Washington] dndadr [etkisizdir], zirvenin zlanda'da olmas da gemite kalmtr. [Gor-bacov'un] buraya gelmesi beklenmiyor, yleyse niye bu 198 ORTA-DOU'DA ABD'NN ROL engele taklalm"6 Dier bir deyile polis baka tarafa bakyor, buray niye soymuyoruz anlay egemendir. Hkmetin de ok iyi bildii gibi, Kongre ehirde [Washinton] olsayd bile karlrd, tpk bir grup sokak serserisinin dokunakl bir muhalefetin stesinden gelmesinin hi de zor olmad gibi. Reagan yetkililerinin Nikaragua meselesinin tartlmasyla ilgili gndemi belirleme almasn "ok geni psikolojik sava operasyonu" olarak adlandrmalar, halka ynelik tavr gstermek iin manidardr -"Operasyon Gerei" diye adlandrlan, Gbels ve Stalin'in bile araca trde bir yanl bilgilendirme kampanyas.7 Her yeni rnek aklandnda kongre aknla urasa da yanl bilgilendirme ilk gnlerden beri Hkmetin zellii olmutur -mesela, 1986 ylndaki Libya'yla ilgili yanl bilgilendirme kampanyas. Bu zel rnekte, bu kampanyann baarl olmas iin hafif bir hafza kayb gerekiyordu; 1981'in balarna kadar erken bir tarihte Newsweek "yerli politik glerin Kaddafi'ye ynelik muhalefetini gstermek" iin ABD'nin, Libya'da terrist eylemler yaptn, Kaddafi ve hkmetini artmak iin ABD hkmetinin bir yanl bilgilendirme program dzenlediini bildiriyordu. Silahszlanma yar ve daha pek ok olayla ilgili olarak yaygn yanl bilgilendirme kampanyalar vardr.8 6 K. Jeffry Smith, The Washington Post, 9 Kasm 1986. 7 Plan gizli "Mill Gvenlik"in emriyle 4 Ocak 1983'te harekete geirildi (No. 77 Management of Public Diplomacy Relative to National Security). Alfanso Chardy, "Secrets Leaked to Harm Nicaragua, Sources Say", The Miami Herald, 13 Ekim 1986. 8 News Week, 3 Austos 1981. ABD'nin yanl bilgilendirme program ve 199 KORSANLAR VE MPARATORLAR Kongrenin Nikaragua'ya saldran mttefik terrist orduya verilecek askeri yardm kstlamasn nlemek iin uygulanan karmak programlarla ilgili olarak baka konuda verilen aklamalardan baz sonular kartabiliriz -mttefik ordusu yerine, baka bir ifadeyle hkmet ve sadk basnn yanl bilgilendirme

kampanyalarndan biri olarak "direni" ad da veriliyordu. Ki bu direni, Kresel G tarafndan Nikaragua'ya Nikaragua dndaki slerden saldryordu (fakat "mttefik ordu" dahil Beyaz Saray kaytlarnda kullanlyor, gizli raporlarda onlarn terrist faaliyetleri gizlenmiyordu). Terrist eylemlerin arkasnda yatan dikkatlice planlamadan birini gstermek iin Reagan Hkmetinin Suudi Arabistan'a olduka faydasz olan AWACS-'lar satmasn deerlendirelim. Bu hareket politik olarak pek tutulmayan bir hareketti, buna ramen Hkmetin o politikay takip etmek iin niye o kadar kararl davrand bilinmiyordu. Reagan'n planlayclar, halkn basklar nedeniyle, Kongre'nin Nikaragua'ya ynelik terrist sava snrlandracan ve mttefik ordularn finanse etmek iin zorluklarla karlaacaklarn tahmin etmilerdi. Ve Lbnan'da ABD destekli srail Kaddafi'yi ldrme plannn dikkatlice szdrlmas terrizm yaratlmas ve bylelikle Libya tehdidinin yaratlmas iindir. Bu konuda Kaddafi kart olan bir almaya baknz, Edward Haley, Qaddafi and the United States Since 19691969''dan Beri Kaddafi ve ABD (1984. Dier yanl bilgilendirme programlar ve basnn ibirlii iin benim Turning the Tides: The U.S. and Latin AmericaAkntnn Deimesi: ABD ve Latin Amerika (Black Rose Books, gzden geirilmi 2. bask, 1987); Edward S. Herman and Frank Brodhead The Bulgarian Connect'onBulgar Balants (1986). 200 ORTA-DOU'DA ABD'NN ROL saldrsna kar Sovyetler'in silah satmas engellenirken contra'lara gnderilecek silahlar finanse etmek iin Suudi Arabistan'a silah satlyordu.9 Bunlar, milletleraras terristlerin global dzeyde karmak entrikalaryd. Bu entrikalar gizlenebildii kadaryla gizlenmekteler, fakat bu konularla ilgili ok kk bir aklama dahi, Reagan'm politika yapclarnn beceriksiz ve ortalk kartrc olduklarn aa karmaktadr. Politika yapmclarnn baarszlna olan elit tepkisi ise: kiisel yetersizlikler zerine ilgiyi toplayarak halkn politikann sistematik tabiatn anlama tehlikesini bertaraf etmektedir. Fakat bizi bu konularda aptallarn eylemlerine tank olduumuz konusunda hi kimse kandramaz; onlarn Orta Dou, Orta Amerika ve pek ok yerde uyguladklar milletleraras terrizmin baars etkileyicidir. Elit kamuoyu tarafndan glkle vurgulanan bir baka canalc noktann daha aklda tutulmas gerekir: devleti halkn gznden kolaylkla saklanamayacak byklkte iddet ve terr olaylarna gizlice bavurmak zorunda brakan, 1960'l yllarda balayan skandallar-dr. Halk tepkisiz oldu mu, Reagan da John Kennedy' nin 1961-62'de geni lde bombalamak iin gndermesi gibi, Lydon Johnson'n hava ve denizden aka Gney Vietnam'a olan saldrsn geniletebilmesi ve Dominik Cumhuriyeti'nde olumakta olan demokrasi tehdidini bertaraf etmek iin 23.000 deniz piyadesi gn9 Alfanso, Chardy, Knight-Ridder Service, The Boston Globe, 28 Ekim 1986. 201 KORSANLAR VE MPARATORLAR dermesi gibi istediklerini rahatlkla yapabilirdi. Fakat btn bu eylemler 1965'te yaplm; ok kk bir protestoyla karlamt. Gizli eylemler ifa olma ve doktrin retoriinin bozulmas tehlikesini tarlar. Bu durum bir sre iin bile olsa terrist eylemleri kstlar. Bu olaylar bize gstermektedir ki, ok apolitik olan, ok dar i evrelerinin, elit konsenssn kard yayn ve partileri dnda partilerin olmad toplumlarda bile nemli halk hareketleri olabilir ve Vietnam yllarnda grld gibi dolayl da olsa politikay etkileyebilir. Bunlar Orta Dou'yu incelerken aklmzda olmas gereken nemli verilerdir. ABD'nin organize ettii milletleraras terr alarndan biri, Nazilerden, fanatik Yahudi-kartlarndan, lm mfrezelerinden ve dnyann en acmasz katillerinden olan Dnya Komnist Kart Birlii'dir ki dnya apnda cinayet ve ikence olaylar iin Reagan Hkmetince harekete geirilmitir. Bu Birlik Nikara-gua'daki Hasenfus meselesinde dikkatleri zerine ekmitir. Her zamanki gibi hkmetin propagandasn yapan The New York Times, General Singlaub'un 1980'ler-de komutay ele almasndan itibaren bu Birliin kt elemanlarnn tasfiye edildiini iddia etti. Bu iddia doru deildir. Dnya

Komnist Kart Birlii yllk konferansn henz tamamlad (ki bildiim kadaryla ABD basnna yansmad bu). nde gelen Naziler takdim edilmi ve onlar (Hitler dneminin Nazi katilleri) konumak iin sahneye ktklarnda bol alk almlard. 202 ORTA-DOU'DA ABD'NN ROL t 1984'te kovulduu ne srlen Latin Amerikal lm mfrezesi liderleri de ABD'ye bal ve vergiden muaf "eitim" organizasyonlarnn dzenledii 1984-1985 konferansnda tekrar grndler. Bu Birlik Nazileri, eitli rk ve tm dnyann katillerini iinde barndryordu. ABD ve onun uydu devletleri zellikle, Gney Kore ve Tayvan tarafndan destekleniyor ve fakat Suriye ve dier Arap devletleri tarafndan ifa ediliyorken, ABD'deki srail lobisi tarafndan bu aratrmalar rtbas ediliyordu. Bu Birlik hakknda yazdklar kitabn nsznde Scot Anderson ve John Anderson, yurt iindeki srail lobisinin nde gelen yesi olan Bnai Brith'in ftira Kart Birliinin, Reagan'm milletleraras terr anda faydal hizmetleri geen Yahudi kartlarnn nl eylem kolleksiyonu hakknda bilgi vermesi istendiinde bunu reddettiini syler.10 Btn bunlar ve daha bahsedilmeyen pek ok ey tarihte eine az rastlanr trde bir milletleraras terrizmin nasl yapldn bize gstermektedir. Dnya Komnizm Kart Birlii'nin eylem kaytlar bize Reagan'm cinayetlerinin pek rastlanmayan trde 10 Robert Reinhold, "Ex-General Hints at Big Role as U.S. Champion of Contras", The New York Times, 14 Ekim 1986. Dnya Komnist Kart Birlii'nin yllk konferansn, 31 Ekim 1986 tarihinde The New States-man'da anlatan Chris Horrie, RENAMO'nun (Mozambik'te terrist faaliyet gsteren, Gney Afrika destekli terristler) ok nemli olduunu ve Singlaub ve muhtemelen ABD tarafndan desteklendiini belirtir. Scott Anderson ve John Lee Anderson, inside the Leauge (1986); bu belgeleri yalnzca ftira Kart Birlik ve ABD Hkmeti ipta etmi ve aratrmalara itirak etmeyi reddetmitir. 203 ,, KORSANLAR VE MPARATORLAR olmasna ramen Amerikan tarihinde esiz olmadn hatrlatmaktadr. Hemen II. Dnya Sava ertesinde ABD, faistlerin ve onlarn ibirlikilerinin lehine olarak dnyann pek ok yerindeki faizm kart direnileri bastrma grevine dnmtr. Bunlarn yaplabilmesi iin "Lyon Kasab" adyla bilinen, Fransa'daki korkun katliamdan sorumlu bir Nazi olan Klaus Barbie Amerikan istihbarat iin Fransa casusu olarak greve alnmtr. Bundan ok daha arpc bir rnek, Hitler'in Dou Avrupa istihbarat operasyonlarndan sorumlu olan Reinhard Gehlen'in ayn grevi, CIA'in Dou Almanya istihbarat iin greve alnmasdr. Onun grevi, Hitler tarafndan cesaretlendirilen yre ordularyla birlikte ABD'nin desteiyle Sovyetler Birlii ve Dou Avrupa'da Askeri operasyonlar dzenlemekti. Bu olaylar Adalet bakan adna inceleyen John Loftus'a gre, btn bu operasyonlar Dileri Bakanlndaki George Kennan'dan ne'et ediyordu. Daha sonra, bu faydal kiiler artk Avrupa'da korunamad dnemde, Vatikan ve faist papazlarn yardmyla ABD tarafndan buraya getirilmitir. Bunlar Gestapo'nun icad ettii ikence metodlarn reterek, Latin Amerika'da Neo-Nazi mill gvenlik devletleri kurmasna yardmc olarak ve Orta Amerika'da ABD'nin eittii gvenlik gleri iinde alan lm mfrezeleri kurarak ABD'nin karlarna hizmet etmeyi srdrmlerdir.11 11 Bu meselelerle ilgili olarak, baknz, benim Turning the Tide, ve sz geen kaynaklar. 204 ORTA-DOU'DA ABD'NN ROL Resmi sylemde ihmal edilmesi veya gizlenmesi son derece tabii olan bu tr yakn tarih arkaplamn ihmal edersek dnya olaylar hakknda ok az ey anlayabiliriz. Ayn ey Orta Dou iin de geerlidir. imdiki haberlerde yer alan fakat tarihi arkaplan bahsedilmeyen ran'la ABD ilikilerini ele alalm. Reagan Hkmeti, srail yoluyla ran'a silah gndermenin ran'daki "lml" glerle balant kurmak iin yapldn iddia etmektedir. Bu iddia, ngilizcenin kurallarndan

kar ve Orvvelyen Yenidil'deki "lml" kelimesinin anlamna, yani ABD'ye tam itaat anlamna gre anlalrsa dorudur; "lml" kelimesinin zdd olarak, ABD'nin isteklerini yapmayanlar anlamna gelen "radikal" kelimesi vardr. Dikkat edilmesi gereken nokta, bu gruplar isimlendirirken terr veya iddet kullanp kullanmadklarna hatta siyasi fikirlerine bile baklmamasdr. Yani, Endonezya'daki katliamc Suharto saygn bir "lml" olurken, El Salvador'da kilise tarafndan rgtlenen kyller "radikal"di ve ABD'nin paral askerlerinin ifade ettikleri gibi, Pol-Pot stili bir terrle kkleri kaznmalyd. ABD, ran'da 1954'de yapt bir CIA darbesiyle "lmllar"a g vermitir. Bu olay The New York Times (6 Austos 1986)'da "zengin kaynaklara sahip" azgelimilere "bir ibret dersi" olarak tanmlanyordu. Bu ibret dersi kendi kaynaklarn kendisi denetlemeye alan -bunlarn gerekte ABD'ye ait olduunu bir trl anlamayan-, yani "radikal" olan "fanatik milleyetilikle ldranlara verilen bir ibret dersiydi." 205 KORSANLAR VE MPARATORLAR ran, ah'in 1979'da drlne kadar "lml" olarak kald. O tarihlerde, Milletleraras Af rgt ve dier insan haklar rgtlerinin tuttuklar kaytlara gre en ok insan haklar ihlalleri ran'da grld halde, bu durum ah'm "lml" olarak nitelenmesini ve ABD elitlerinin onu vmesini etkilemedi. ah, en kanl eylemlerine kadar Carter Hkmeti tarafndan destekleniyordu. ABD [devrimden sonra) darbe ihtimalini dnd fakat baarl olamad. O zamandan sonra ah ve onun arkadalaryla sk ilikileri olan srail yoluyla silah akn salad. Nikaragua'daki Somoza olayyla ayn ekilde olduuna dikkat edin. Ayn ekilde, Samoza son kzgnlk nbetinde onbinlerce kiiyi ldrrken ve Carter Hkmeti onu sonuna kadar desteklerken, tabii ABD'nin zmni onayyla srail ona silah salamtr. Artk Somo-zo'nun kalamayaca anlalnca, Mill Gvenlik ynetimini empoze etmeye almtr. Ksa bir sre sonra bu Gvenlik'den geriye kalanlar Honduras ve Kosta Ri-ka'da ABD'nin desteiyle tekrar toparlanm (NeoNazi generallerinin ynetimi altnda kukla bir "lml" lke) ve Nikaragua'daki sosyal reformlar engellemek iin ABD'nin dorudan kontrol ettii bir mttefik ordu oluturmutur. Bu srada ABD elitleri sihirli bir dnme uruyor ve ilk defa olarak Nikaragua ve ran'da insan haklar ve "demokrasi" (baka bir Orwelyen terim, varl ABD ile ibirliine bal olan askeri ve i evrelerinin ynetimindeki bir devlet)'nin olup olmadyla ilgileni206 ORTA-DOU'DA ABD'NN ROL yorlard. yle bir ani uyant ki bu, halkn beyninin daha az ykand toplumlarda alaya alnmaktayd. ran meselesine dnecek olursak, israil'in ABD Bykelisi Moe Arens'in Ekim 1982'de sylediine gre, srail'in ah'n dnden sonra ran'a silah gndermesi, "..en azndan en st dzeyde ..ABD Hkmeti ile ibirlii yapmak" iindi. Ama, "Humeyni rejimini devirmek iin ran ordusu ile iletiim kurulup kurulamayacana bakmak" veya en azndan bir gn ran'da kuvvet kazanacak baz ordu mensuplaryla ilikiye gir-mek"di. ah dneminde ran'da srail Bykelilii ile irtibatl olan silah satcs Yakov Nimrodi bu silah sat plann 1982'de BBC'ye anlatt. srail'in sabk (i Partili) ran Bykelisi Uri Lubrani ayn plann detaylarn yle anlatt: Olduka az sayda, acmasz ve zalim bir g tarafndan Tahran'n alnabileceine kuvvetle kaniim. Onbin kii ldrmeye duygusal olarak hazr bir gce nderlik edebilecek bir grubu kastediyorum. Ksacas, bu kiiler de Yenidilde'ki anlamyla "lmllar" olmaktadr. Ayn ifadeler srail Dileri Bakan, Mossad'n sabk bakan vekili David Kimche tarafndan da tekrar ediliyor. Kimche ve Nimrodi Amerikan rehinlerle ilgili olarak ve "lmllar aratrmak iin" srail zerinden ran'a yaplan askeri yardm programnn balatclar olarak biliniyorlar. srail'in bu programla ilgili olarak -rehinelerden ok nce bilinen fikirleri gizlendi. O srada, 1982 banda, bu planlar eitli phecilerce, Ric-

207 KORSANLAR VE MPARATORLAR hard Hellms (CIA'in vekil yneticisi ve sabk ran Bykelisi), Robert Komer (1960'larm sonlarndaki sava sular mahkemelerinde bulunan, sonra "lmllar' desteklemek zere kurulan evik Kuvvet'in mimarlarndan biri) ve dierleri tarafndan benimsendi.12 Tabii, btn bunlar, sylemeye bile gerek yok, gizlendi. Ayn gerekler ok daha yakn zamanda da yazlmasna ve ilgi grmemesine ramen, skandallar patlamadan nce de yazlmtr; mesela srail askeri szcs Avi Pazner, 1982'de yaplan bir mlakatta srail'in ran'a ABD'nin onayyla, jet uaklarnn yedek paralar da dahil askeri malzemeler gnderdiini teyid etmiti.13 ABD politikas iin bir felaket demek olan ran'n Irak savan kazanmasna kar olan ABD, ran'n bu sava kazanmasna yetecek kadar deil ama ran ordusunun uygun elemanlaryla ilikiyi srdrecek kadar, srail yoluyla ran'a silah akn temin etmiti. Bu yzden [ran'n sava kazanmamas iin] ABD, Nisan 1986'da vekil srail generalini ve dierlerini tutuklayarak byk miktardaki silah satn durdurdu.14 12 Bu konuda ayrntl bilgi iin, baknz, benim Fateful Triangle:Israel, the United States, and the Palestinians (Black Rose Books, 1984) s. 457. 13 Michael Widlanski, "The Israeli/U.S.-Iran Connection", Austin American Statesman (Tel Aviv) 2 Mays 1986. 14 Baknz, William C. Rampel ve Dan Fisher, "Arms Sales Case~Ptrtting Focus on Israel's Policies", The Los Angeles Times, 5 Mays 1986. Bu yazda "kdemli Amerikal aratrmaclarn", "srail'in ok uzun sredir gizli silah satmnda bir vasta olarak alglanld" ve Bat Almanya'nn yarm milyon dolar dolaynda askeri tehizatn srail yoluyla satld konusunda ok az phe olduu yolundaki tahmininin doruluu konusunda ok az phe vardr. Douglas Frantz, "Israel tied to Ira208 ORTA-DOU'DA ABD'NN ROL Daha nceki ifadelerden anlald gibi, bunlarn hibiri 1986'nm sonlarna doru kefedilen eyler deildi. New York Times'm editr, Leslie Gelb'in 1982'de ilk sayfada yazdna gre, ran'a giden silahlarn yars "srail tarafndan salanm" -tabii, ABD'nin bilgisi dahilinde- "gerisi de srail istihbaratyla balar olan serbest silah tccarlar" tarafndan salanmt. Dier taraftan CIA, Trkiye'nin dousundaki slerini kullanarak Humeyni rejimine kar gizli eylemlerde bulunuyordu.15 Arens'in bu ifaatlar daha sonraki gnlerde The Boston Globe'de ak bir ekilde yerald. Skandallardan nceki ok daha yakn tarihlerde de ek bilgiler aa karld. Mays 1986'da, Patrick Seale, imdi srail'in "her zamanki snrl dolambal silah rotalarn kullanmadan" silah satabildiini ve "srailli ve Avrupal silah satclarnn ran'a sava malzemesi satmak iin yartklar"n sylyordu; "mesela, 25.000 ton srail topu, cephanesi, uak paralar ve sava tehizatnn" Zaire'ye gnderilecei yerde dorudan ran'a gnderilmesi emredildi.16 Bu meselelerde pek ok srprizler vardr. Yine ABD'nin Nikaragua ve ran politikas arasnda sregelen benzerlie dikkat ekelim. Burada da Renian arms plot", The Chicago Tribune, 24 Nisan 1986; Reuven Padhatzur, Ha'aretz, 28 Nisan 1986. Bu konuyla ilgili pek ok metaryel iin Israeli Foreign Affairs'in editrnn yazlarna baknz. 15 Leslie H. Gelb, "Iran Said to Get Large Scale Arms from Israel, Soviet and Europeans, The New York Times, 8 Mart 1982. 16 Patrick Seale, "Arms dealers cash in on Iran's debpair", The Observer (Londra), 4 Mays 1986. 209 KORSANLAR VE MPARATORLAR aan Hkmeti mttefik ordusuna askeri destek salamak iin aktif olaTak uramasnda baz srpriz grntler yer alr. Yakn tarihle iliki kurarsak bu meseleleri ok daha iyi anlayabiliriz. Silahlarn ran'a satlmas klasik bir olaydr, esas nemli olan ey

gizlenmektedir. Mesela, 30 yl nce 1958'de CIA'in Endonezya'da baarsz bir darbe ve igal teebbs nedeniyle ABD ile Endonezya arasnda keskin bir dmanlk hakimdi. Bu dmanlk sresince ABD, Sukarno rejimine silah salamaya devam etti. Amerikan destekli general Suharto, tek kitle tabanl organizasyon olan Endonezya Komnist Partisi'ni lavederek ve ou topraksz kyl olan yzbin kiiyi katlederek bir darbe yapt. Bylece Endonezya, Balantszlar Grubuna katlm, dolaysyla, Amerikan, Kanada, Avrupa ve Japon irketleri tarafndan smrlmesine ve soyulmasna maruz kalmt. Bu lkelerin Endonezya'y soymalarna ok zalim bir diktatrlk kuran genarallerin agzll engel olabilirdi. Bu gelimeler Bat'nn aydn kamuoyunda ho karlanm, ABD'nin Gney Vietnam'a ynelik saldrs aklanmtr (Propaganda sisteminde "Gney Vietnam'n savunulmas" olarak adlandrlyordu bu sava). Bu tr hareketler generallerin kendi halklarn tasfiye etmeleri iin cesaretlendirici "kalkan" ilevi grmtr. Katliamdan sonra Senato'daki grmede Savunma Bakan Mc Namara'ya iki lke arasnda iddetli dmanlk olduu dnem sresince Endonezya'ya si210 ORTA-DOU'DA ABD'NN ROL lah gndermenin izah istenmitir. Kendisine bu silah iin "pay verilip verilmedii" sorulmu, o da yediyz-bin payn verildiini sylemitir. Kongre, raporunda Sukarno'yu devirmek iin askeri grevlilerle iletiimi salayanlara ve eitimcilere "muazzam paylar" verildiini belirtmitir. Yine, benzer ekilde, Pentagon kaynaklarna gre, "ABD'nin yerel generallere etkisi, Brezilya'nn solcu bakan Joao Goulart' 1964'te17 deviren bir askeri darbedeki etkisine" benzemektedir -ki bu darbe Kennedy liberallerince iyi karlanm, tam bir bask ve zulmle mill gvenlii salam, yabanc yatrmclarn iine gelen bir dzen kurulmutur. Ayn olay birka yl sonra ili'de tekrarlanmtr. Ailende rejimi sresince, ABD bir taraftan rejimi devirmek iin elinden geleni yaparken dier taraftan silah salyor ve yine iyi karlanan Pinochet darbesiyle bu politikann sonucunu alyordu. ran operasyonlar da bu balamda anlalabilir ve realist olan bu allm politikayla uygunluk arzeder. Richard Helms ve dierlerinin 1982'de niin aka desteklediklerini kolayca anlayabiliriz. Bu balamda, ah dnemindeki ABD-ran ilikilerini hatrlamamz gerekiyor. ran'a Nixon doktrini erevesinde Orta Dou'yu kontrol etme grevi verilmiti. Nixon doktrini, ABD'nin isteklerini artk her yerde kabul ettiremeyecek kapasitede olduunu kabul etmesi, 17 Miles Wolpin, Military Aid and Counterrevolution in the Third World (Lexington Books, 1972), s. 8, 128, Brezilya'yla ilgili Kongre konumalarndan rnekler verir, The New York Times, 1 Kasm 1970. 211 KORSANLAR VE MPARATORLAR dolaysyla (Savunma Bakan Melvin Laird'in de syledii gibi) "yerel polislere" bu grevi vermesi ve Henry Kissenger'in szleriyle ABD'nin devam ettirdii "genel dnya dzeni" erevesinde "blgesel sorumluluklar" yerine getirecek yerel mttefiklere gvenmesi gerekiyordu. ran, Suudi Arabistan ve srail arasnda (ksmen zmni de olsa) ABD'nin himayesinde, ABD'nin belli bal enerji kaynaklar zerindeki hakimiyetini "savunmak" ve onlar balca dmandan yani "radikal" fikirlerden etkilenecek ve kendi topraklarnda ABD'nin kaynaklar kontrol etmemesi gerektiini iddia edebilecek yerli halklardan korumak iin l bir ittifak oluturuldu. Bu ok yaygn olan dzenin sadece bir parasdr.18 Bu balamda, srail'le olan "zel iliki" de gelitirildi. 1958'de Mill Gvenlik Konseyi, radikal Arap milliyetiliine olan muhalefetin "mantki neticesi" olarak, "Yakn Dou'da Bat Yanls kalan tek gl lke srail olduu iin srail'i destekleyeceini" syler. David Ben Gurion'un biyografi yazar Michael Bar-Zohar'a gre ABD savunma Bakan John Foster Dulles'in tevikiyle oluturulan, Etiyopya, Trkiye ve ran arasndaki "evre anlamas" uzun sreliydi. 1960'lar boyunca ABD istihbarat, srail'i Suudi Arabistan'a kar "radikal milliyeti basklar" nedeniyle bir engel olarak deerlendir-

i Ayrntl bilgi iin, benim Towards a New Cold War (Pantheon, 1982); Laird, Right Turn (Hill & Wang, 1986)s.97,burada Thomas Ferguson ve Joel Rogers'dan deliller getirmitir. 212 ORTA-DOU'DA ABD'NN ROL misti, srail'in ABD politikasnda "stratejik bir avantaj" olarak kurumlamas 1967'deki ABD destekli srail zaferi ve zellikle ABD'nin dahili nedenlerle, dorudan mdahale edemedii 1970 rdn katliamnda Suriye'nin Filistinliler'e desteini engelleyen srail hareketinden sonra olmutur. ah'm dnden sonra, blgede ABD karlarna uygun zemini salamada srail'in "stratejik avantaj" olma durumu artmt. Ve srail ayn dnemde ABD'ye, Dou Afrika, Asya ve Latin Amerika'da ikincil hizmetlerini sunmutur.19 1970'lerde Orta Dou'daki ABD politikas zerinde Amerikal sekinler arasnda uurum olutu. Bu uurum, Savunma Bakan, William Rogers'n Arap-srail uyumazl hakknda milletleraras konsenssn salanaca bir ortamda siyasi bir istikrar vmesiyle, Henry Kissinger'in bu "kmaz"n srdrlmesi gerektiini ve 1971 ubat'mda Sedat'n ABD politikasyla ayn dzlemdeki tam bar dzeni neren teklifi reddeden srail'i desteklemesine dayanyor. Kissinger'in grleri kabul grd. Bu tarihten sonra, onun fiilen var olan siyasi dzene ynelttii sk muhalefet ABD politikasn belirlemi bu da ABD'nin blgeyi g kullanm veya tehdidiyle kontrol etmesinde srail'i "stratejik bir avantaj" olarak grmeyi gerektirmitir. Yine bu durum, srail'in blgeye entegrasyonuna yol aacak bir politik dzeni engelleyen ABD davranlarn da aklar. Sedat'n 1971 teklifinin ve bu yndeki 19 Daha fazla iin baknz, benim Towards a New Cold War, ve Fateful Triag213 KORSANLAR VE MPARATORLAR gayretlerinin ABD'nin desteiyle srail'in reddetmesi her drst tarihinin niteleyebilecei gibi "Kissinger sava" diye tarif edilen 1973 Ekim'indeki savaa sebep olmutur. Ayn ey, 1976 Ocanda, Suriye, Msr ve rdn'n sunduu ve FK tarafndan desteklenen (srail'in Birlemi Milletler Bykelisi Haim Herzog'a gre FK tarafndan hazrlanan) milletleraras konsenss erevesinde, igal edilmi topraklarda bir Filistin devleti kurmay ieren bir Birlemi Milletler Gvenlik Konseyi kararn ABD'nin veto etmesini de aklamaktadr. O andan beri pek ok benzer olay vuku bulmutur. 1973 Sava, Kissinger ve dier ABD politika yapclarn Msr'n kolaylkla bertaraf edilemeyeceine ikna etmitir. Bu yzden alternatif bir plana geilmi, balca engelleyici g olan Arap kuvvetleri savatan ekilecek, srail artan ABD desteiyle birlikte daha zgr hale gelecek ve bylelikle igal edilmi topraklar lkeye dahil edip Kuzey komusuna saldrabilecekti. Bu planlar 19781979 Camp-David grmeleriyle neticelenmi -Kissinger'in mekik diplomasisinin ve Camp-David'in gerek anlam akt; genellikle "ironic" olarak nitelenmesine ramen ABD'nin doktrinel sisteminde "bar sreci"nin zn oluturuyordu. ABD srekli olarak savan devam etmesini ve srail'i "stratejik bir avantaj" olarak kullanmay istemitir. Bu anlamda srail, askeri ve silah retiminden baka bamsz bir ekonomisi olmayan parya bir devlettir. ABD'ye son derece baml ve bu yzden, ABD karlarn "blgedeki polisi" olarak gzetmi ve her yerde, 214 ORTA-DOU'DA ABD'NN ROL mesela Guatemala'da i artlarn Carter ve Reagan Hkmetlerini tam olarak itirakten men'ettii -yine de katlmlardr- yar soykrm desteklemilerdir.20 ABD'nin Arap Dnyasyla ilikileri nasldr? Her-eyden nce ABD, Arap yarmadasndaki enerji kaynaklarn kontrol etmeyi salayacak ekilde hareket edecektir; bu, II. Dnya Sava sresince ABD'nin uygulad d ilikiler politikasnn temel temel prensibidir. Bu yzden o "lml"lklaryla mehur olan Suudi Arabistan'daki ynetici elitlerin sahip olduu "lml milliyetilik"i destekler. Bu destee karlk, Suudi Arabistan'dan ABD'nin milletleraras terrizmine destek vermesi talep edilir. Daha nce de belirtildii gibi, ran'a silah aknn ABD'nin gizli onayyla olmas veya Orta

Amerika'dan Gney Afrika'daki pek ok terrist olaya kadar hepsinde ABD'nin itiraki olduu aklandnda bu bizi artmamaldr. "Ilmllar"a destek verirken, kendi hedeflerinin gereklemesini engelleyen "radikal milliyetiler" e muhalif olacaktr. Libya buna tipik bir rnektir. ABD, 1970'lerin balarnda "ran, Kuveyt ve Suudi Arabistan gibi lmllar"21 glendirmek iin petrol fiyatlarn ykseltme politikasnda Kaddafi'nin gayretlerini desteklerken, Kaddafi'nin birden Polisario'yu destekleyerek (Birlemi Milletlerle ayn gr paylaarak) ve Sudan'daki Amerikan kart gruplar destekleyerek 20 Belgeler iin kitaplarma baknz ve Allan Naim,rfee Progressive, Mays, Eyll, 1986. 21 Maley,a.g.e., s.31. 215 KORSANLAR VE MPARATORLAR ABD'nin Kuzey Afrika'da oluturduu konsenss devam ettirmeye engel olmas nedeniyle ABD hedeflerinin nnde bir engel oldu. Artk Libya, nde gelen terrist bir devlet olarak resmen ilan edilmiti. Kaddafi'nin terrist olduu yeterince ak; hkmetlerin siyasi nedenlerle ldrd kiilerle ilgili raporunda Milletleraras Af rgt'nn kaytlar, Libya terrizminin ou Libyal olmak zere 14'den az olmayan kurban devlet terrnn ciddi boyutunu gstermektedir. Hi phesiz bunlara daha ilaveler olabilir, fakat propaganda sisteminin Milletleraras Af rgt'nn daha az tahmin ettii gibi pheleri de yayacan tahmin edebiliriz. ABD'nin doktrinel sistemindeki btn bu ayrcalklara ramen, Libya milletleraras terrizm arenasnda ok kk bir role sahiptir. ABD'nin bir tek El-Sal-vador rneini, orada ayn yllarda onbinlerce kiiyi ldrdn iddia eden devlet terrn destekleyip hatta organize ettiini dnn. ABD tarafndan kurulan, eitilen, silahlandrlan cretli orduya grev vererek, gerektiinde Amerikan Hava Kuvvetleri'nin dorudan katlmyla tam bir milletleraras terrizm. Ve bu sadece tek bir rnektir. Reagan Hkmetinin ilk gnlerinde, Libya milletleraras terrizm kampanyasnn ba hedefi haline gelmiti. ABD aka ve isteyerek milletleraras terrizme katld iin bu kampanyann ok ak samalna ramen bu kampanya ABD'nin elit kamuoyunda -basn dahil- ciddiye alnd. Fakat ABD'nin terre ynelik bu 216 ORTA-DOU'DA ABD'NN ROL politikas "misilleme", "younluu dk sava", "ykma" ve "dahili saldrya kar" kendini mdafaa etme (Adlai Stevenson'm 1960'lar bandaki Gney Vietnam'da yapt milletleraras terrizmle ilgili olarak ifade ettii ekilde) gibi Orwelyen kelimelerle bu yaplanlar gizlendi. Libya'ya ynelik askeri bir hareket en kk bir bahane zerine balyor veya byle bir bahane uyduruluyor. Bu yzden Reagan Ynetiminde, genellikle dahili artlar gz nne alnarak zellikle Orta Dou'da mdahale etme amacyla kurulan gce (evik Kuvvet, imdi Nikaragua meselesiyle ilgilenen Merkezi Komuta) destek vermek ve Nikaragua saldrlarna kar contra ordularn desteklemek ve Reagan politikasn icra etmek iin ovenizm ruhu beslenmektedir. Bu balamda Reagan Hkmeti'nin balangtan beri ciddi problemlerle karlatn aklda tutmalyz. Onun temel politikalar tutulmuyordu. Halk askeri harcamalardan ziyade sosyal harcamalara destek veriyordu. lkeyi zenginler iin bir refah devletine evirmiti. Yine halk ekonomide devlet sektrnn artan arlndan rahatsz oldu. Ayrca halk "Reagan doktrini" olarak isimlendirilen, milletleraras terrizm, saldr gibi "aktif" d politikaya da genel olarak karyd. Bu politikalarn uygulanmasn istemeyen halkn bu problemini zmek iin kesin bir yol vardr: O da Mencken'in ifadesiyle korkutmaktr. Bu yzden, John F. Kennedy'nin de dedii gibi, bizim genel iyilik amalarmz "monist [teki] ve acmasz fesatla" engelleyen, 217 KORSANLAR VE MPARATORLAR bizi ykmaya dayanan eytan mparatorluu'yla kar karya gelmeliyiz, anlay egemen olur.

Fakat eytan mparatorluu ile bizzat kar karya gelmek ok tehlikelidir. zm, zayf ve savunmasz olduklar iin hibir mukabele grmeden saldrabilecekleri eytan mparator'un mttefiklerini yaratmaktr. zellikle, ABD'de azgn Arap kart rkln hakim olmas nedeniyle ve "milletleraras terrizm" kampanyalarnn "Operasyon artlarna" gre Libya mkemmel bir role sahipti. Amerikallar kendilerini "terrizmin menfur krbacndan" korumak iin Libyallar, hibir maliyeti olmadan kolaylkla ldrmek -gerekten de aydn liberal gr de dahil bu tr hareketler yurtta aka vlmtr- mmkn olmutur. Bu tr rneklerden biri, milletleraras terrizmin 1986'daki belli bal en nemli olay olan Trablus ve Bingazi'nin ABD tarafndan bombalanmasdr. Bu bombalamann bahanesi olarak gsterilen Berlin'deki bir diskotein bombalanmasnda Libya'nn mdahalesi olduunu gsteren hibir gvenilir delil olmad ok ak olduu halde basn tarafndan bu durum gizlendi. Bu bombalama eylemi, televizyonun en nemli saatine ayarl tarihteki ilk bombalama olayyd. Bombalama btn ABD kanallarnn ana haberlere ayrld 19.00'a denk getirilmiti. Oysa Libya'nn Berlin olayna mdahalesinin ya hi olmad ya da olmusa bile ok az olduu zmnen kabul ediliyor. Yani, yz kiinin ld belirtilen bu bombalama olay hibir saygn yazarn ak biimde deinmemesine ramen tam bir sebepsiz milletleraras terrizm olayyd. 218 ORTA-DOU'DA ABD'NN ROL Bu iddet kullanm baarl oldu. lkede venist duygular uyandrd ve birka ay sonra Reagan programnn dier elemanlaryla birlikte contra'lara yardm iin gerekli zeminin hazrlanmasnda yarar oldu. Fransa hari bu bombalama olayna Avrupa olumsuz cevap verdi, fakat Avrupa'nn bu olumsuz tavr gzmezden gelindi. Neticede ABD terr, "lgn Amerikallar"m yapabilecekleri konusundaki beklentiyi ykseltti. Daha sonra ne yapmaya niyetliler? Bu ihtimal. Hkmet ve basnn "demokratik unsurlar" diye adlandrdklar unsurlar desteklemek iin Nikaragua'y dorudan igal etmesidir. Dier bir muhtemel senaryo ise, srail'in er veya ge, 1982'de Lbnan' igal ettiinde olduu gibi bir bahane uydurup Suriye'ye saldrmasdr. ABD savalar destekledii srece, srail herhangi bir Arap devletinin veya birliinin kendini ykacak korkusuyla askeri bir g olmasna izin vermez. Birok israilli yorumcu, Suriye-srail savan kanlmaz olarak grmekte, sadece zaman konusunda phe etmektedirler. Bazlar da (olduka sayg duyulan askeri uzman Ze'ev Schiff gibi) bu savan blgesel bir mahiyet alacan ve bylelikle srail'in kontrol altndaki Filistinli halkn tmnn yok olacan tahmin etmektedirler.22 Fakat Suriye Sovyetler Birlii'nin mttefikidir. ABD'nin Sovyetler'den mttefikini desteklemekden vazgeecei gvencesini almakszn, srail Suriye'ye saldramaz. Byle bir saldr (tabii terrizme kar sa22 Baknz. Ze'ev Schiff, "The Spectre of Civil War in Israel",M'ddle,East Journal, 1985 Bahar. 219 KORSANLAR VE MPARATORLAR vunmak iin) ABD'nin Suriye'yi bombalamasyla desteklenebilir de. ABD'nin olaya karmas, Sovyetler Bir-lii'ne ABD destekli srail askeri operasyonuna kar tepki almamak,bu atmadan uzak tutmak gerektiini anlatabilirdi.Bu tr admlar bir dnya savana yol aabilir fakat ABD elitleri zellikle de Reaganvari elitler gemite de bu tr riskleri aldklar gibi imdi de bu riskle karlamay isteyebilirler. Bu yzden gelecek iki yl son derece tehlikeli olabilir. Reagan ynetimi, gelecek seimlerin sonular ne olursa olsun Amerikan politikasna kalc bir damga vurmak istemektedirler. Norman Podhoretz'in Nazi entelektellerini taklid ederken syledii gibi, "askeri gcn kullanmna kar yasaklar" amak istemektedirler. Bu propaganda sistemi bir dizi eytan yaratmtr: Temizlenmesi gereken bir "kanser" olan sandinistler (Reagan'in konumalarnn yazar George Shultz ve dierlerinin retorii); "Orta Dou'nun lgn kpei" Kaddafi; "modern terrizmin babas olan " Arafat; tm Batl dnayay Sovyetler Birlii hizmetine

almak isteyen Castro. Eer bunlar iddetle yok edilebilirlerse Amerikan kltr zerinde bunun uzun dnemli etkileri olacaktr. Bylece anlamalar yapan, mzakerelere katlanlar olmayacak, milletleraras hukuk, siyasi zm gibi neticesiz ilerle artk uralmayacak. Bylece, politik sistem zorbalar tarafndan ynetilecek bunlar da mcadele edemeyecek halklara kar lm mfrezeleri gnderecek -bu da Yenidil'deki "muhafazakarlk" olarak adlandrlacak. ORTA-DOU'DA ABD'NN ROL Yakn tarihteki skandallar bu tr planlar engelleyebilir veya umutsuz Reaganclar kendilerinin kaybedeceini hissedebilirler. Muhtemelen ar tehlikeli zamanlara doru yol alyoruz. 221 YEN ZAMANLAR YAYINLARI iirler Muallim Naci Dou ve Bat Arasnda Bilim Joseph Needham Koi Bey Risalesi bn Miskeveyh'in Ahlak Felsefesi Ali Zakheri Antik Hermentik Gerard Bruns ilka Yunan Felsefesi Tarihi Kari Vorlander Hubut Ali eriati yonya Pozitif Bilimi Cell Sara Necab-i Kur'niye Bereketzde smail Hakk Matlu'l-tikd F Marifti'l-Mabd'i va'1-mad Fuzli 223 Islm Anlamak Ali eriati Arap Edebiyatnda Deyimler ve Ataszleri Sanihat'1-Arab Muallim Naci ttihad ve Terakki inde Dnenler Galip Vardar Medeniyet ve Modernizm Ali eriati Anne Babalar ve retmenler in Psikanaliz Anna Freud Alman Ruh Tarihine Dair Tetkikler Wilhelm Dilthey Filozofik Sistemler Andre Cresson Risaleler Siret-i Muhammediye'nin En Byk Gnleri Musa Carullah Siyasete Dair slam Eserler Bursalt Mehmet Tahir 224 korsanlar ve imparatorlar NOAM CHOMSKY YZY YEN ZAMANLAR Milletleraras Kitap D1z1s1 Numaras 975-8762-07-9 9 789758"762071 internetten sipari iin I Noam Chomsky _ Korsanlar ve mparatorlar