ELK NEDR ? ELK, bir Demir (Fe) Karbon (C) alamdr.

Cdan baka farkl oranlarda alam elementleri ve emprite elementler bulunur. elie farkl zellikler kazandran ierdii elementlerin kimyasal bileimi ve eliin i yapsdr. elie deiik oranlarda alam elementleri katlabilecei gibi, eitli ilemler (slah, normalizasyon vs.) ile i yap da kontrol edilerek kullanm amacna gre deiik zelliklerde elik elde edilir. Manganez (Mn), Fosfor (P), Kkrt (S) ve Silisyum (Si) retim srasnda hammaddeden kaynaklanan elementler olup, elik bnyesinde belirli oranlarda bulunur. Dier elementler ise (Cr, Ni vs.) ferro-alyajlar halinde istenilen miktarlarda elik bnyesine ilave edilir. elik demir cevherinden veya hurdadan geri dnm ile iki ekilde retilmektedir. Sv elik retildikten sonra dkm ile ingot olarak veya srekli dkm yntemi ile ktk veya blum olarak ekillendirilir.

Vasfl elikler alamsz, dk alaml ve alaml elikler olup, kitlesel

olarak retilen eliklerden baz noktalarda ayrlmaktadr. Bu noktalar;

retim yntemi, retim aralar, Alt limitlerde bulunan S, P ve dier empritelerin ile znm gaz miktarlar.

elikler genel olarak aadaki ekilde snflandrlmaktadr;

Karbon ve alaml elik olarak bileimlerine gre, retim yntemlerine gre Son retim yntemine gre rn ekline gre Kullanm yerleri, retim programlar ve deoksidasyon durumlarna gre

eliklerin temel zellikleri aadaki gibi zetlenebilir;

eliklerin byk ounluu sl ilemlere kar duyarldr. Kimyasal bileimin yan sra uygulanan sl ilemler sonucunda istenen sertlik, mekanik ve fiziksel zellik, elektriksel zellik, korozyona ve yksek scakla dayanm zelliklerine tam olarak kavuturulabilir. elikler yaplarnn gerektirdii scaklklara kadar stldklarnda ekillenme zelliine kavuur. (Haddeleme, Presleme, Dvme) Ayrca kimyasal bileim ve i yap olarak uygun olan

elikler haddeleme, presleme gibi yntemlerle souk olarak da ekillendirilebilir.

Tala kaldrc tezgahlarda ilenerek, istenilen ekil ve yzey dzgnlne getirilebilir. Kimyasal bileim olarak uygun olan elikler kaynak ilemi ile birletirilebilir. eliklerin byk bir blm eitli yntemler ile metal ile kaplanmaya, emaye yaplmaya, boyanmaya ve plastik maddeler ile kaplanmaya elverilidir.

ULUSLAR ARASI ELK STANDARTLARI TS Trk Standartlar eliklerle ilgili Trk Standartlarnn hazrlanmasnda DINAlman Standartlar esas alnm olup, Alman Standartlar blmnde yer alan aklama ve rnekler Trk Standartlar iin de geerlidir. DIN Alman Standartlar Alman Standartlarnda malzeme tanmlamas iin 3 deiik sistem kullanlmaktadr. 1. Malzeme Numaras
2. 3.

eliin ekme dayanmna gre ksa iareti eliin kimyasal analizine gre ksa iareti
o o o

Karbon elikleri Dk Alaml elikler Yksek Alaml elikler

Malzeme Numaras
Malzeme Numaras X. X X X X

Malzeme Cinsi (elik iin 1) elik Tr elik Tr (Alt Grubu) Sra Numaras

eliin ekme Dayanmna Gre Ksa areti :

eliin minimum ekme dayanm (Kgf/mm2) esas alnarak gsterilir. rn : St 37 En az 37 Kgf/mm2 veya 370 N/mm2 ekme dayanmna sahip olan elii tanmlar.

eliin Kimyasal Analizine Gre Ksa areti :

Karbon elikleri

C n harfi ile tanmlanr ve C harfinden sonra gelen say yzde C miktarnn 100 katn gsterir. Ayrca dier zellikler C harfinden sonra k, m, q ve f harfleri konularak tanmlanmaktadr.

HARFLER Ck Cm Cq Cf

TANIM Genel amal kaliteli karbon elikleri( Dk P ve S) Kkrt miktar belli snrlar ierisinde olan slah edilebilir karbon elikleri Souk ekillendirilebilir karbon elikleri Alevle ve indksiyonla yzeyi sertleebilir karbon elikleri

Dk Alaml elikler

Alam elemanlarnn arlk olarak toplam miktar %5 veya %5 ten az eliklerdir. Bu eliklerin ksa iaretindeki ilk rakam Karbon miktarnn 100 kat olup, bu saydan sonra alam elementi veya elementlerinin sembolleri ile daha sonraki say ve saylarla da alam elementinin yzde olarak arlklar verilmektedir. Bu saylar aadaki alam elementi arpanna blnerek o elementin yzde arl bulunur.

Cr, Mn, Si, Ni, Co, W iin 4 Al, Cu, Pb, Mo, V, Ti, Zr, Ti, T iin 10 C, S, P, N iin 100 B iin 1000 rnek : 41Cr4
41 says; 41/100 = 0,41 ortalama % C miktarn, 4 says; 4/4 = 1 ortalama % Cr miktarn ifade eder.

Yksek Alaml elikler

Alam elementlerinin arlk olarak toplam miktar %5ten fazla olan eliklerdir. Yksek alam belirlemek iin tm ifadenin bana bir X iareti konulmutur. X harfinden sonra gelen say ortalama C miktarnn 100 katdr. Bu saydan sonra alam elementlerinin sembolleri ile bunlarn yzde olarak arlklarnn miktarlar verilir. Tm alam elementlerinin arpanlar 1 olarak kabul edilir.

rnek : X20Cr13
20 says; 20/100 = 0,20 ortalama % C miktarn, 13 says; 13/1 = 13 ortalama % Cr miktarn ifade eder.

SAE / AISI Amerikan Standartlar

SAE ve AISI sistemlerinde malzemenin ksa iareti 4 veya 5 haneli say sistemi kullanlarak yaplr. 5 haneli say sistemi %C miktar 1in zerinde olduu zaman yaplr. lk 2 rakam elik trn, dier 2 veya 3 rakam ise %C miktarnn 100 katdr.

AFNOR-FRANSIZ Fransz Standartlar eliin ekme Dayanmna gre ksa iareti (rn:A35)

eliin kimyasal analizine gre ksa iareti

Isl ilem uygulanabilen C elikleri (CC iareti ile ifade edilir)

Isl ilem uygulanmas gereken C elikleri (XC iareti ile ifade edilir) Dk alaml eliklerin ifade ekli DIN normundaki gibidir. Alam elementlerini ifade eden harflerden bazlar deiir fakat alam elementi arpanlar DIN normundaki gibidir. Yksek alaml eliklerde DIN normundaki X ibaresinin yerini Z harfi alr. Alam elementleri arpanlar ise DIN normundaki gibi 1 dir.

BS ngiliz Standartlar
BS standartlarnda eliklerin ksa iaretleri, kimyasal analizlerine gre alt (6) haneli say sembol sistemi kullanlarak verilir. lk hane elik tr ve ana grubunu, ortadaki hane eliin zelliini belirten harf ve son iki hanede %C miktarnn 100 katn ifade eder.

ULUSLAR ARASI ELK YAPIM STANDARTLARI

DIN 17100 17200

EN 10025 10083 (Blm 1&2)

ELK KALTELER Genel Yap elikleri Islah elikleri

10083 (Blm 3) Borlu elikler 17210 10084 Sementasyon elikleri Alev ve ndksiyonla Sertletirme elikleri Islah Edilebilir Yaylk elikler Rulman elikleri Takm elikleri 10088 10087 Paslanmaz elikler Otomat elikleri

17212

17221 17230 17350 17440 1651

YAPI
MALZEME NO

ELKLER
DIN SAE/AISI

KALTE
AFNOR UNI

MUADL
BS JIS

TABLOSU
EN GOST

1.0038

St 37-2, S235JRG2 St 52-3, S355JO, S355J2G3 St 60-2, E335 St 70-2 28Mn6 Ck67 St 34-2 1330 1070 A572Gr-65

E24-2NE

Fe 360 B

Fe 3610B

St3ps

1.0570

E36-3, E36-4

Fe 510 B, C, Fe 510 D 1 D FF

SM490 A, B, C

17GS

1.0060 1.0070 1.1170 1.1231 1.0035

A 60-2 A 70-2 20M5 XC68 A33

Fe 60-2 Fe 70-2 C28Mn C70 Fe 320

Fe 590-2FN SM 570 Fe 690-2FN 150M19 060A67 Fe 310-0 SCMn1 S70C 28Mn6 2C67

St6ps St0 30G 65G

1.0144

St 44-3

A573Gr-70

E 28-3

Fe 430B, Fe SM 400 A, Fe 430 D1FF 430C B, C

St4kp

KARBON

ELKLER

KALTE

MUADL

TABLOSU
MALZEME NO DIN AISI AFNOR UNI BS JIS EN GOST

1.0301

C10

1010

XC10, AF34C10 XC25, AF42C20 XC32 XC38, AF55C35 AF 60 C40 1C45, AF65C45

C10, 1C10 040A10

S10C

10

1.0402

C22 C30, C30E, Ck30 C35

1020

C20, C21, 055M15 C25 C30 080 M 30

S22C

20

1.0528

1030

S30C

C30E

1.0501

1035

C35, 1C35 080A32, 35

S35C

35

1.0511

C40

1040

C40

080 M 40 080M46, 060A47

C40

1.0503

C45

1045

C45, 1C45

S45C

45

1.1206

C50E, Ck50, Cf53

1050

C50, C53

080 A 47

S50C

C50E, C53

50

1.0535

C55

1055

1C55, AF70C55

C55, 1C55 070M55

S55C

55

1.1273

90Mn4

1090

SEMENTASYON E L K L E R K A L T E MUADL TABLOSU

MALZEME NO DIN SAE/AISI AFNOR UNI BS JIS EN GOST

1.7131

16MnCr5

5115

16MC4

16MnCr5

527 M 17, 590 H 17

16MnCr5

18ChG

16MnCrS5Pb SMnC 420H 17CrNiMo7 805 H 20, SNCM 20NiCrMo2 M20 220 (H)

1.7147

20MnCr5

5120

20MC5

20MnCr5

18ChG

1.6587

17CrNiMo6

18NCD6 18NiCrMo7

1.6523

21NiCrMo2

8620

20NCD2 21NiCrMo2

1.7321 1.0412 1.5919

20MoCr4 27MnSi5 15CrNi6 3115 16NC6 SCM 415 H 14CrNi6

1.7262

15CrMo5

12CD4

1.7242

16CrMo4

18CrMo4

SCM 418H

19CN5

8622RH 815H17

820H17 EN35A

EN352 20NC6 1.6543 21NiCrMo 2-2 8622 A20H

ISLAH E L K L E R K A L T E M U A D L T A B L O S U
MALZEME NO DIN SAE/AISI AFNOR UNI BS JIS EN GOST

1.7035

41Cr4

5140

42C4, 41Cr4

41Cr4

530 A 40, SCr440 H40, (H) M40

41Cr4

40Ch

1.7218

25CrMo4

4130

25CD4, 25CrMo4 25CrMo4 42 CD 4 TS

SCM 420, 25CrMo4 430 708 M SCM 440 40

20ChM

1.7223

42CrMo4

4140

42CrMo4

41CrMo4

40ChFA

1.7223, 1.7225, 1.2332

41CrMo4

4140

42CD4

38CrMo4, 41CrMo4

708 M SCM440 40

41CrMo4

40ChFA

1.7228

50CrMo4

4150

50CrMo4

708 A SCM445H 50CrMo4 47 817 A SNCM 431 30NiCrMo8 37 35NiCrMo6 817 M SNCM 447 34CrNiMo6 KB 40 735 A 51, SUP 10 H51

1.6580

30CrNiMo8

4340

30CND8

40Ch2N2MA

1.6582

34CrNiMo6

4337

35NCD6

38Ch2N2MA

1.8915

51CrV4

50CV4, 51CrV4

50CrV4

P460NL1

1.6546

40NiCrMo 2-2

8640

40NCD2

311140NiCrMo2 Type SNCM 240 (KB) 7 605 M 36

38ChGNM

605M36

EN16

EN 16 1.2208 31CrV3

YAY E L K L E R K A L T E M U A D L T A B L O S U
MALZEME NO DIN SAE/AISI AFNOR UNI BS JIS EN GOST

1.5026

55Si7

9255

55S7, 56SC7

55Si7

251 A 58

55Si7

55S2

1.5027

60Si7

9260

60S7

60Si7

251 A 60, 251 H 60

60S2

1.7108

60SiCr7

9262

60SC7,

60SiCr8

61SC7 50CrV4, 51CrV4 60SiMn5 5160, 5155 525A58, A60, H60 735 A 51, H51

1.8159

6150

50CV4

50CrV4

SUP 10

50ChGFA

1.5142

20NiCrMo2

1.7176

55Cr3

55C3

55Cr3

SUP 9A 55Cr3

50ChGA

54SiCrV6 62SiCr5

MKRO ALAIMLI E L K L E R N K A L T E M U A D L TABLOSU

MALZEME NO 1.5213 1.5233 DIN SAE/AISI AFNOR UNI BS JIS EN GOST

27MnSiVS6 44MnSiVS6 44MnVS3

1.5231

38MnSiVS5 30MnVS6 18MnNb6

38MnVS5

StE 460

A663Gr.E FeE460KGN FeE460KG

436055F

SM 520 B

18G2AFps

1.5217

20MnV6

OTOMAT E L K L E R K A L T E M U A D L T A B L O S U
MALZEME NO DIN SAE/AISI AFNOR UNI BS JIS EN GOST

1.0715

9SMn28, 11SMn30

1213

S250

CF 9SMn28 230M07 SUM22

11SMn28

1.0718

9SMnPb28

12L13

S250Pb

CF 9SMnPb28 CF 9SMn36 CF 9SMnPb36

SUM22L, 12SMn35 23L, 24L SUM25

1.0736

9SMn36 9SMnPb36, 11SMnPb37

1214

S300

1.0737

12L14

S300Pb

12SMnPb35

1.0726, 1.0727

35S20 45S20, 46S20

1140

35MF6

35S20

1.0727

1146

1117 1137 214 M 15 EN8M

44SMn28

PASLANMAZ E L K L E R K A L T E MUADL TABLOSU

MALZEME NO 1.4021

DIN

SAE/AISI

AFNOR

UNI

BS

JIS

EN

GOST

X20Cr13

420

X20Cr13

420S37 SUS 420 J1, JL SUS 420 J2

X20Cr13

20Ch13

1.4031

X40Cr13, X38Cr13

X40Cr14

40Ch13

KARBON TAKIM VE RULMAN E L K L E R KALTE MUADL TABLOSU

MALZEME NO DIN SAE/AISI AFNOR UNI BS JIS EN GOST

1.3505

100Cr6

52100 100C6 100Cr6 C90 2EU

535 SUJ2 A 99 CT80

SchCh15

1.1525 1.3520

C80W1 100CrMn6

C80KU

U80 A-1/A-2