Professional Documents
Culture Documents
Sunum erii 1 2 3 4 5
Trkiye Elektrik Piyasas ve Datm irketleri Lisanssz Elektrik retimi Balant Grleri Proje Hazrlama Sonular
Sunum erii 1 2 3 4 5
Trkiye Elektrik Piyasas ve Datm irketleri Lisanssz Elektrik retimi Balant Grleri Proje Hazrlama Sonular
retim
Elektrik retim A..(EA) Trkiye Elektrik Ticaret ve Taahht A.. (TETA) Y, YD, HD Serbest retim irketleri Otoprodktr ve Otoprodktr Gruplar
letim
Trkiye Elektrik letim A.. (TEA)
Datm
Trkiye Elektrik Datm A.. (TEDA) zel Datm irketleri Organize Sanayi Blgeleri (OSB)
Perakende Sat
Trkiye Elektrik Datm A.. (TEDA) zel Datm irketleri Toptan Sat Lisansna Sahip irketler
13
Krklareli Tekirda
17 Datm 14 irketleri
.
Zonguldak Edirne Kocaeli Yalova Sakarya anakkale Dzce Karabk
Bartn
Sinop Kastamonu Samsun Rize Ordu Amasya Tokat Krkkale Yozgat Krehir Trabzon Giresun Gmhane Bayburt Erzincan Erzurum Artvin Ardahan
21
Bolu ankr
4
Kars Idr Ar
15
12
Balkesir
Bursa
Bilecik Eskiehir
9
Ankara
orum
3 6
Kayseri Nevehir Sivas Tunceli Mu
Ktahya
16
Afyon Konya
11
zmir
Manisa Uak
Bingl
5
Malatya K.Mara
18 20
Elaz Diyarbakr
Bitlis
Van
Aksaray
2
Hakkari
Aydn
Denizli Isparta
8
Karaman Mersin
Nide
Mula
19
7
Osmaniye
1
Gaziantep Kilis anlurfa
10
Hatay
1. Dicle E. Datm A.. / Dicle Elec. Distr. Co. (Diyarbakr, Mardin, Siirt, anlurfa, Batman, rnak) 2. Vangl Elektrik Datm A.. / Vangl Electricity Distribution Co. (Bitlis, Hakkari, Mu, Van) 3. Aras E. Datm A.. / Aras E. Distr. Co. (Ar, Erzincan, Erzurum, Kars, Bayburt, Ardahan, Idr) 4. oruh Elektrik Datm A.. / oruh E. Distribution Co. (Artvin, Giresun, Gmhane, Rize, Trabzon) 5. Frat Elektrik Datm A.. / Frat Electricity Distribution Co. (Bingl, Elaz, Malatya, Tunceli) 6. amlbel Elektrik Datm A.. / amlbel Electricity Distribution Co. (Sivas, Tokat, Yozgat) 7. Toroslar E. Datm A.. / Toroslar E. Distr. Co. (Adana, Gaziantep, Hatay, Mersin, Kilis, Osmaniye) 8. Meram E. Datm A.. / Meram E. Distr. Co. (Krehir, Konya, Nevehir, Nide, Aksaray, Karaman) 9. Bakent E.D.A.. / Bakent E.D.Co. (Ankara,ankr,Kastamonu,Zonguldak,Krkkale,Bartn,Karabk) 10. Akdeniz Elektrik Datm A.. / Akdeniz Electricity Distribution Co. (Antalya, Burdur, Isparta) 11. Gediz Elektrik Datm A.. / Gediz Electricity Distribution Co. (zmir, Manisa)
12. Uluda Elektrik Datm A.. / Uluda Electricity Distribution Co. (Balkesir, Bursa, anakkale, Yalova) 13. Trakya Elektrik Datm A.. / Trakya Electricity Distribution Co. (Edirne, Krklareli, Tekirda) 14. stanbul Anad.Y. E.Da. A.. / stanbul Anatolian Side E.D.Co. (stanbul ili Anad.Yakas / stanbul Anatolian Side) 15. Sakarya Elektrik Datm A.. / Sakarya Electricity Distribution Co. (Bolu, Kocaeli, Sakarya, Dzce) 16. Osmangazi Elektrik Datm A.. / Osmangazi E. Distr. Co. (Afyonkarahisar, Bilecik, Eskiehir, Ktahya, Uak) 17. Boazii Elektrik Da. A.. / Boazii Elec. Distribution Co. (stanbul ili Avrupa Yakas / stanbul European Side) 18. Kayseri ve Civar Elektrik T.A.. / Kayseri and Its Vicinity Electricity Turkish Inc. Co. (Kayseri) 19. Aydem Elektrik Datm A.. / Aydem Electricity Distribution Co. (Aydn, Denizli, Mula) 20. Akeda Elektrik Datm A.. / Akeda Electricity Distribution Co. (Adyaman, Kahramanmara) 21. Yeilrmak Elektrik Datm A.. / Yeilrmak Electricity Distribution Co. (Amasya, orum, Ordu, Samsun, Sinop)
zelletirilen irketler
zel sektre devredilmi blgeler Trakya Boazii Ayeda Sakarya Sakarya Uluda Bakent Yeilrmak oruh Aras1 amlbel Onay/devir sreci devam etmekte olan blgeler
Osmangazi Gediz Meram Menderes2 Akdeniz Toroslar Gksu3 Dicle Kceta Frat Van Gl
1 Arasn devri ile ilgili yrtmeyi durdurma karar vardr. Nihai karar beklenmektedir 2 zelletirme portfynden karlan Aydn,Denizli,Mula datm blgesinin AYDEM A..ye devri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl tarafndan yaplmtr. 3 Gksu EDA 2009 ylnda zelletirme portfynden karlmtr.Bu blgenin devir sreci, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl tarafndan yrtlmtr.
Sunum erii 1 2 3 4 5
Trkiye Elektrik Piyasas ve Datm irketleri Lisanssz Elektrik retimi Balant Grleri Proje Hazrlama Sonular
Lisans eitleri
1) 2) 3) 4) 5) 6) 7)
retim lisans, Otoprodktr lisans, Otoprodktr grubu lisans, letim lisans, Datm lisans, Toptan sat lisans, Perakende sat lisans.
Yeni Dzenleme
Sre
Tarih
Temmuz 2008 Eyll 2008 5784 sayl Kanunda yaplan deiiklik EPDK tarafndan yaynlanan ilk ynetmelik tasla
EPDK tarafndan Ynetmelik 2.kez revize edildi. EPDK tarafndan Ynetmelik 3.kez revize edildi. Elektrik Piyasasnda Lisanssz Elektrik retimine likin Ynetmeliin ilk hali yaynland. (Resmi Gazete) 6094 -Yenilenebilir Enerji Kaynaklarnn Elektrik Enerjisi retimi Amal Kullanmna likin Kanunun baz maddeleri Ynetmeliinin yeniden dzenlenmesini gerektirdi. (HES-l zel dareleri, Gerek ve Tzel kiilere deme konusu gibi) EPDK tarafndan hazrlanan ve revize edilen Elektrik Piyasasnda Lisanssz Elektrik retimine likin Ynetmelik tekrar yaynland. (Resmi Gazete) Elektrik Piyasasnda Lisanssz Elektrik retimine likin Ynetmeliin Uygulanmasna Dair Tebli yaynland ve fiilen uygulamaya geildi.
29 Aralk 2010
10
5346
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarnn Elektrik Enerjisi retimi Amal Kullanmna likin Kanun (Tevik)
Elektrik Piyasasnda Lisanssz Elektrik retimine likin Ynetmeliin Uygulanmasna Dair Tebli
11
Sunum erii 1 2 3 4 5
Trkiye Elektrik Piyasas ve Datm irketleri Lisanssz Elektrik retimi Balant Grleri Proje Hazrlama Sonular
12
Datk (Datlm) retim Nedir? Embedded Generation (EG), Distributed Generation (DG), Decentralized Generation (DG) Dispersed Generation (DG)
Alak Gerilim (AG) ya da Orta Gerilim (OG) seviyesinde (0,4-36 kV) yaplan ve ebeke ile paralel alan elektrik enerjisi retimi ve enerji depolamadr.
13
14
2-Mikrokojenerasyon Santralleri
Lisans alma yok, irket kurma yok, Gerek/Tzel kii bavuru yapabilir, Tzel kii ihtiya fazlasn satabilir, gerek kii satamaz, Kurulu g en fazla 50 kW olabilir. Tzel kii ihtiya fazlas enerji iin YEK Cetvel 1deki en dk fiyat.
15
Bavuru Admlar
Bavuru Yaplmas Tesisin Yapm
Deerlendirme
Projelerin Onaylanmas
letme
Anlamalarn mzalanmas
Faturalama ve deme
16
154 kV
(34,5-15,8-10,5-6,3 kV)
3
0,4 kV
Mteriler
Byk Santraller
Sisteme Balant Noktalar: 1- AGden balant 2- Gerilim dm ve g kayb hesaplarna gre hattn kapasitesine bal olarak OG datm ebekesine gml olarak balanan santraller, 3- Genelde kurulu gc 10 MW ile 50 MW arasnda olan retim tesisleri, mstakil hat ve fiderle TMlere direk bal santraller, 4- Rzgar iftlii, gne tarlalar gibi byk lekli santrallerin 154 /OG TM zerinden iletime bal santraller) 5- Kurulu gc 50 MWnn zerinde olan retim tesisleri, 154 kV gerilim seviyesinden direk olarak balanr.
17
18
OG Balant Grleri
TEA 380 kV veya 154 kV ebeke Fider 1 TEA TM 154/31,5 KV 25+25 MVA
OG rtibat Merkezi
PV 500 kW
Fider 2
Fider 3
Fider n
3/0AWG (Pigeon)
RES 500 kW
Yk
= =
TEA Gr Alnacak!
TEDA GENEL MDRL
:ebeke ksa devre gc, :Santral kurulu gc, : Ksa devre akm : Santral nominal akm
19
OG Teknik Deerlendirme
Genel olarak retim santralnn datm sistemine balantsnda; 1) Bavurular irtibat merkezine gre snflandrlacak; OG iin fider baznda deerlendirilecek. 2) Balanabilirlilik orannn salanmas. Datm irketi tarafndan alternatif balant noktas nerilebilir. 3) E.P. ebeke Ynetmeliinin 5. maddesinde yer alan 50 MW kstnn almamas, 4) Sistem ksa devre arza akm limiti olan 16 kAin almamas (TEA tarafndan hesaplanmakta), 5) Rzgar santralleri iin; balanacak toplam RES kapasitesinin, balant noktasnn minimum ksa devre gcnn en ok yzde bei (%5)i kadar olmas ve bu gc amamas, artlarnn salanmas halinde uygun balant gr verilmektedir.
TEDA GENEL MDRL
20
TR 50 MVA
34,5 kV
3x3/0 AWG
3x3/0 AWG
11,3 km
Mevcut DM veya KK
630 kVA
GES 500 kW G
34,5 kV
0,4kV
21
GES SANTRAL
22
.kV/34,5 kV
DM
23
Trafo Gc S (kVA)
7,5
t.g. x 0,1
t.g. >1000
100 kW
24
AG Trafo G ve Kapasiteleri
Trafo Gc (kVA) Balanabilir Toplam Kapasite (kW)) 15 30 Bir kiiye bir yl ierisinde tahsis edilebilecek kapasite (kW) 7,5 10
50 100
160
250 400 630 800
48
75 120 189 240
16
25 40 63 80
1000
1250 1600 2000 2500
300
375 480 600 750
100
100 100 100 100
25
AG Teknik Deerlendirme
Trafo
OG ebeke
33 kV
AG Hatt
Mesken Mesken
26
27
G Kalitesi
Harmonikler (THD) < %5 Fliker iddeti (YG): Pst 1.0 Plt 0.8 Fliker iddeti (AG): Pst 1.0 Plt 0.65
50 Hz
Arz
Gerilim Dalgalanmalar (YG-AG): Devreye Girerken/karken: %3,3 Enjekte Edilen Doru Akm < %0,5 Ksa Devre Gc Art Aktif G Kontrol Reaktif G Kontrol Topraklama
Talep
Gelecekteki Zorluklar
Byk lekli yenilenebilir enerji sistemlerinin ebeke entegrasyonu ve datk enerji kaynaklarnn abuk oalmas, Artan enerji talepleri ve datm gerilimi seviyesinden balantlar, Datm sistemi koruma ve kontrol uygulamalar ebeke ile birlikte byk uyumsuzluk oluturmas, Konvansiyel olmayan retim, baarl bir ebeke iletmesi iin yeni kontrol ve koruma stratejileri gerektirmesi, Yenilenebilir enerji kaynaklarnn deikenlii Dk yklenme, ksa devre oranlar G oran kstlar Toplam enerji optimizasyonu (elektrik ve termal) Yk ynetimi Toplama ve sistem performans Veri toplama Tarife yapsnn uyarlanmas
29
Sunum erii 1 2 3 4 5
Trkiye Elektrik Piyasas ve Datm irketleri Lisanssz Elektrik retimi Balant Grleri Proje Hazrlama Sonular
30
Yetki Devri
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl (ETKB), Yenilenebilir Enerji Genel Mdrlnn 01/06/2012 tarih ve 422 sayl yazs ile elektrik piyasasnda lisanssz elektrik retimi kapsamnda gerekletirilecek olan projelerin onay ve tesislerin kabul ilemleri iin, 20/04/2012 tarih ve 448 sayl Bakanlk Makam Oluru ile TEDA Genel Mdrl grevlendirilmitir.
31
gne enerjisine dayal retim santralleri iin herhangi bir proje dosya ablonu dzenlenmedii tespit edilmitir. ETPY ve LUY hkmlerine uyulmas kaydyla proje dosyas ablonu hazrlanm ve Bakanla gnderilmitir. Bylece, ETPYde gne enerjisine dayal santral projelerine ilikin bir blm alana kadar gei dneminde, Teekklmze onaylanmak zere verilecek olan proje dosyalarnn, sz konusu ablon erevesinde deerlendirilmesi dnlmtr. Yenilenebilir Enerji Genel Mdrlnce sz konusu proje dosya ablonu incelenmi olup, LUY kapsamnda tesis edilecek gne enerjisine dayal elektrik retim tesislerinin santral projesi ve santral balant projelerinin onay ilemi iin gerekli dzenlemeler yaplarak, 21/09/2012 tarih ve 719 sayl yaz ile tarafmza bildirilmitir.
32
ELEKTRK TESSLERNDE TOPRAKLAMALAR YNETMEL Resmi Gazete Tarihi : 21.08.2001 Resmi Gazete Says : 24500
33
AMA Elektrik tesislerinin ulusal iletim ve datm ebekelerine uyumlu olarak balanmasn, Can ve mal emniyetinin salanmasn, Projelerin ilgili standart, mevzuat ve norma uygun gerekletirilmesini temin etmektir.
KAPSAM Yurt dzeyinde kamu grevi yapan kurum ve kurulular ile gerek ve tzel kiiler tarafndan tesis edilecek her trl; Elektrik retim tesisleri ve yardmc tesislerinde, Elektrik iletim ebekeleri ile yardmc tesislerinde, Elektrik datm ebekeleri ile yardmc tesislerinde, Elektrik tketim tesisleri ve yardmc tesislerinde, bu Ynetmelik (ETPY) hkmleri uygulanr.
TEDA GENEL MDRL
34
Proje Gelitirme
35
Belgeler
lgili datm irketinden alnan Balant Gr ve Balant Anlamasna ar Mektubu yazlar, Kar, buz ve rzgar yk ile kurulacak olan gne enerjisi teknolojisine ait aksamlarn statik ve dinamik ykleri etkisindeki mukavemet hesaplarnn uygun bulunduuna dair l zel daresi veya Belediye tarafndan onaylanm uygunluk yazs,* Tesisin ina edilecei alann GES kurmaya uygun olduunu gsteren l zel daresi veya Belediye tarafndan onaylanm uygunluk yazs,* at veya cephe uygulamal gne elektrik santrali kurulmas sonucunda meydana gelen ek yklere (kar, buz ve rzgar yk ve tesis edilecek gne enerji sistemi yk) kar binann uygun olduuna ve at ve/veya cephe uygulamal GES tesisinin yaplabileceine dair l zel daresi veya Belediyeden onaylanm uygunluk yazs, ** Sistem Temel Bilgi Formu (EK-A) a) Tesiste kullanlacak olan gne enerjisi teknolojisine ait her bir ekipmann (pv modl, invertr, yanstc yzey, odaklayc sistemi, vb.) elektriksel ve fiziksel teknik zellikleri Sistem Tasarmcs Bilgileri (Sistemi tasarlayan irket bilgisi, irtibat kiisi ve iletiim bilgileri (posta adresi, telefon numaras ve e-posta adresi)) lgili mevzuata uygun olarak dier gerekli belge(ler).
* Arazi Uygulamal GES Tesisleri ** at veya Cephe Uygulamal GES Tesisleri
https://www.tedas.gov.tr/28,Ges_Projesi.html
36
Hesaplar
https://www.tedas.gov.tr/28,Ges_Projesi.html
37
Paftalar
https://www.tedas.gov.tr/28,Ges_Projesi.html
38
GES Projelendirme
PV Modl Seimi, Modl Parametreleri (G, gerilim akm, MPP g, gerilim akm, ak devre gerilimi, ksa devre akm), Inm ve scaklk balla gre kontrol, glgelenme analizi (Geici-kirlenme, kar, yere bal glgelenme, binaya bal glgelenme) Generatr balant panosu, dizi sigorta seimi, DC Ana alter seimi, Evirici seimi, Trafolu, trafosuz, merkezi, dizi (string) verim, gerilim giri kontrol, MPP says, maksimum g kontrol, Hatlarn ve ar yke kar koruma seimi, Gerilim dayanm, akm tama kapasitesi Hat kayplarn optimize edilmesi AC Hat Koruma alteri seimi, AC taraftaki koruma teknii seimi, Kaak Akm Koruma alteri (RCD) seimi (gerekli ise), Yldrm koruma, topraklama dizayn, ebeke balants, ebeke ayrcs seimi, zolasyon direnci kontrol (PV generatr izolasyon direnci, modl izolasyon direnci, evirici izolasyon direnci)
39
Hatal Uygulamalar
40
Hatal Uygulamalar
41
Hatal Uygulamalar
42
Hatal Uygulamalar
43
Sunum erii 1 2 3 4 5
Trkiye Elektrik Piyasas ve Datm irketleri Lisanssz Elektrik retimi Balant Grleri Proje Hazrlama Sonular
44
Yeni Frsatlar
Nitelikli insan gc yetitirilmesi, ara elemanlar iin orta retim seviyesinde programlarn uygulanmas, YEK teknolojileri alannda alacak ara elaman yetitirilmesi iin niversite bnyesinde programlarn oluturulmas, YEKe ynelik ekipman ve malzeme retimi yaplmas, Gne enerjisinin sulama pompalarnda kullanlmasnn yaygnlatrlmas,(n deerlendirme, Pazar aratrmas ve hazrlk almalar) Biyoktle kaynakl (pamuk ve buday artklar) s ve elektrik retimi imkanlarnn incelenmesi, Hayvansal atklardan biyogaz ve elektrik retimi imkan, Turizm tesislerinde gne destekli soutma ve stma sistemlerinin yaygnlatrlmas (Yeil tesis kavram), Blgenin elektrik retimi iin gne potansiyeli ve rzgar potansiyelinin blgeye zg atlaslarnn hazrlanmas ve verilerin analizi, YEK ve enerji verimlilii konusunda bilimsel, kurumsal ve teknolojik kapasitenin artrlmas iin, sanayi-niversite ibirlii ve yurtd kurumlar ile ortak projeler gelitirilebilir.
TEDA GENEL MDRL
45
Sonular
Temel Konular Teknik konularda almalarn ve projelerin gelitirilmesi, Konuyla ilgili piyasa ve datm irketleri personellerine eitimlerin verilmesi, Enerji retim tahmin sistemlerinin gelitirilmesi, retim santrallerin datm ebekeleri zerindeki etkilerin aratrlmas, retim santrallerinin projelendirmesinde ve uygulanmasnda teknik kriterlere (standartlara) uyulmas. zmler Datm ebekesinde yerel merkezi bir kontrol merkezinin kurularak retim-tketim dengesinin izlenmesi ve kontrol edilmesi, Kk gteki retim tesislerinin datm ebekesi zerindeki etkilerinin incelenmesi iin AR-GE projelerinin gerekletirilmesi, Akll ebeke uygulamalarnn incelenerek kendi datm sistemimize uygulanabilirliinin aratrlmas, Yeni koruma sistemlerinin datm ebekesinde uygulanmas, Datm irketlerinde konuyla ilgili birimlerin kurulmas gerekir.
TEDA GENEL MDRL
46
Teekkrler!
47