1.

OPTK LETME GR
1.1. FBER OPTK KABLO NEDR?
Son on ylda,elektronik iletiim endstrisinde ok sayda nemli ve dikkate deer deiim meydana geldi. Ses,veri ve grnt iletiimindeki olaanst art,daha ekonomik ve daha geni kapasiteli iletiim sistemlerine olan talebin de ayn ekilde artmasna neden oldu. Bu da elektronik iletiim endstrisinde teknik bir devrime yol at.Yeryz mikrodalga sistemleri oktan maksimum kapasitelerine ulam bulunmaktadr;uydu sistemleri de her geen gn artan talebe ancak geici bir rahatlama getirebilmektedir. Geni kapasitelere cevap verebilecek ve yksek kalitede hizmet salayabilecek ekonomik iletiim sistemlerinin gerekli olduu aka ortadadr. Bilgi taycs olarak n kullanld iletiim sistemleri,son zamanlarda olduka ilgi grmektedir. Bu blmde daha ileride greceimiz gibi,k dalgalarn yeryz atmosferinde yaymak zor ve elverisizdir. Dolaysyla,gnmzn nde gelen eitli ve gelitirme laboratuarlarnda,bir k dalgasn "iermek" ve bu dalgay bir kaynaktan bir var yerine gndermek zere cam ya da plastik fiber kablolarn kullanld sistemlerle ilgili aratrmalar yaplmaktadr. Gdml bir fiber optik araclyla bilgi tayan iletiim sistemlerine fiber optik sistemler denmektedir.

1.2. FBER OPTK KABLONUN AVANTAJLARI:

geni band aral elektromagnetik baklk karma olmamas evre koullarna kar diren tesis kolayl gvenilirlik maliyet

ORTAM

KOAKSYEL

FBER OPTK

BT ORANI (Mbps) 1,5 3,1 6,3 45 90 45 90 180 405 435 565 1700

SES KANALI 24 48 96 672 1344 672 1344 2688 6048 8064 24192

TEKRARLAYICI BOLUU (km)

1-2

6-15 OK MODLU 30 40 TEK MODLU

Tablo.1 - Fiber optik ve koaksiyel kablolar arasndaki band aral fark

1.2.1. Geni Band Aral

Yaplar gerei optik frekanslar daha geni bant genilikleri saladklar iin, fiber sistemler daha byk bir kapasiteye sahiptir. Metalik kablolarda, iletkenler arasnda kapasitans ve iletkenler boyunca indktans meydana gelir. Bu zellikler metalik kablolarn, bant geniliklerini snrlayan alak geiren filtreler gibi hareket etmelerine neden olur.

1.2.2. Elektromagnetik Baklk

Fiber sistemler, manyetik indksiyonun neden olduu kablolar aras karmadan etkilenmezler. Cam ya da plastik fiberler elektrii iletmeyen malzemelerdir; bu nedenle fiber optik kablolarda, akm aknn meydana getirdii manyetik alan yoktur. Metalik kablolarda, karmann balca nedeni birbirine yakn yerletirilmi iletkenler arasndaki manyetik indksiyondur.

1.2.3. Karma (Diyafoni) Olmamas

Fiber kablolar, yldrmn, elektrik motorlarnn, floresan n ve dier elektriksel grlt kaynaklarnn neden olduu statik karmadan etkilenmezler; bunun bir nedeni de, fiber optiklerin
2

elektrik iletmeme zelliidir. Ayrca, fiber kablolar enerji yaymazlar; dolaysyla, dier iletiim sistemleriyle giriime yol amalar mmkn deildir. Bu zellik, fiber sistemleri askeri uygulamalara ok uygun hale getirir; askeri uygulamalarda, nkleer silahlarn etkileri (EMP, elektromanyetik darbe giriimi), klasik iletiim sistemleri zerinde ok kt sonular yaratr.

1.2.4. evre Koullarna Kar Diren

Fiber kablolar, evre koullarndaki byk deiikliklere kar daha direnlidir. Metalik kablolara oranla daha geni bir scaklk aralnda alabilirler. Ayn ekilde fiber kablolar, andrc svlardan ve gazlardan daha az etkilenirler.

1.2.5. Tesis Kolayl

Fiber kablolarn monte edilmesi ve bakm daha kolay ve daha gvenlidir. Cam ve plastik fiberler iletken olmadklar iin, fiberler kullanldnda elektrik akmlar ya da gerilimlerinin yaratt tehlikeler yoktur. Fiberler, hibir patlama ya da yangn tehlikesi oluturmakszn, uucu svlarn ya da gazlarn evresinde kullanlabilirler. Fiberler, metalik kablolardan daha kk ve ok daha hafiftir. Dolaysyla, fiber kablolarla almak daha kolaydr. Ayrca, fiber kablolar daha az saklama alan gerektirir ve daha ucuza nakledilebilir.

1.2.6. Gvenilirlik
Fiber kablolar bakr kablolara oranla daha emniyetlidir. Kullancnn haberi olmakszn fiber kablonun iine kaak veya gizli bir balant yapmak imkanszdr. Bu da fiberi, askeri uygulamalar asndan cazip klan bir baka niteliidir. Henz kantlanmam olmasna ramen, fiber sistemlerin metalik malzemede daha uzun sre dayanaca varsaylmaktadr. Bu varsaymn dayanak noktas, fiber kablolarn evre koullarndaki deiikliklere daha dayankl olmasdr.

1.2.7. Maliyet
Fiber optik bir sistemin uzun vadeli maliyetinin, metalik bir sistemin uzun vadeli maliyetinden daha az olaca dnlmektedir.

1.3. FBER OPTK KABLONUN DEZAVANTAJLARI

Mevcut ebekeye ayarlanmasnda zorluklar kmaktadr. (bakr devre ve fiberin uyumamas) Digital ve analog sistemlerin uyumamas Fiber fiyatlarnn yeteri kadar ucuz olmamas. Ancak ksa zamanda ucuzlamas muhtemeldir. tlk fiber kablodan buyana (sistem + kablo) so ucuzlam durumdadr. Uzun mesafe irtibatlarnda ise fiber optik sistemler konvansiyonel fiber ve bakr kablolarn ekonomik karlatrlmasnda bant genilii veya kanal maliyeti de dikkate alnmaldr. Local ebekelerde fiber optik kabloya olan ihtiya fazla olmadndan local ebekede kullanlacak tehizat gelitirme almalar yava yava yrtlmektedir. Mevcut tehizatlar ise ok pahaldr. Fiber optik kablolarn pratikte 5 km den ksa mesafelere ekilmesi ekonomik deildir.

1.4. OPTK FBERLERN KULLANIM ALANLARI

Optik iletiim sistemleri; byk olanaklar salamas nedeniyle ksa srede ok geni kullanm alanlar bulmutur. Bu sistemin kullanld eitli alanlar aada sralanmtr.

Zayflamann az, bant geniliinin byk, kanal bana den maliyetin dk olmas nedeni ile, uzun mesafeli byk kapasiteli haberleme sistemlerinde ve orta mesafeli kk kapasiteli sistemlerde, Hem rneksel hem saysal iletime olanak salamas ve geni bantl servis verebildiinden zellikle santraller aras (jonksiyonlu) balantda, Dk kayp, yksek hz nedeni ile bina ilerindeki iletim sistemlerinde (plastik fiberlerle), Kapal devre televizyon sistemlerinde, Veri (data) iletiminde, Elektronik aygtlarn birbirleriyle balantsnda, Havaclk alannda (radar), yksek hz gerektiren aygtlar aras ve uak i donanmlarnda, Demiryolu elektrifikasyon ve sinyalizasyon uygulamalarnda, Yksek gerilim iletkenlerinin iine fiber damarlar yerletirilerek iletkenlerin, enerji tarken ayn anda haberlemeyi de salamasnda, Trafik kontrol sistemlerinde, Reklam panolarnda, Tp alannda kullanlan aygtlarda, Nkleer enerji santrallerin ve radyo aktif nlarn iletiimi bozduu yerlerde kullanlrlar.

1.5. FBER TRLER

- Plastik ekirdekli, plastik koruyucu zarfl - Cam ekirdekli, plastik koruyucu zarfl(ounlukla PCS fiber denir:plastik koruyucu zarfl silika.) - Cam ekirdekli, cam koruyucu zarfl(ounlukla SCS denir:silika koruyucu zarfl silika.)

ekil.1 Plastik fiberlerin cam fiberlere oranla eitli avantajlar vardr. Birincisi, plastik fiber daha esnektir ve bu nedenle camdan daha dayankldr. Monte edilmeleri kolaydr, basca daha dayankl ve daha ucuzdurlar; stelik cama oranla %60 daha hafiftirler. Plastik fiberin dezavantaj, yksek zayflama zelikleridir; cam kadar verili yayamazlar. Dolaysyla, plastik fiberlerin kullanm nispeten ksa mesafelerle (rnein,tek bir bina ya da bir bina kompleksi dahili) snrldr. Cam ekirdekli fiberler dk zayflama zellikleri sergilerler. Ancak, PCS fiberler SCS fiberlerden biraz daha iyiyidir. Ayrca, PCS fiberler yaylmdan daha az etkilenirler; dolaysyla, askeri uygulamalar asndan daha caziptirler. SCS fiberler en iyi yaylm zelliklerine sahiptir ve sonlandrlmalar. PCS fiberlere oranla daha kolaydr. Ne yazk ki, SCS kablolar en dayanksz kablolardr ve yaylma maruz kaldklarndan en fazla zayflama bu kablolarda meydana gelir.

ekil.2 Fiber optik kablolarla normal kablolar kyasladmzda iin teknik yn ve salad avantajlar dnda maliyet asndan fiberlerin ok daha pahal olduunu grrz ancak ksa mesafeler iin (1-5 km) ya da bilgi tama kapasitesi bakmndan fiberlerde kullanlan malzemeyle oynamak suretiyle hem fiyat uygunluu hem de ihtiyaca cevap vermek mmkn olmutur. Fiberleri snflandrlrken ilk nce 2'ye ayrlrlar; kapasitesine gre ve yapsna gre; yapsna gre 3'e ayrlrlar:

1.5.1. Cam Fiberler

Nvesi ve klf camdan imal edilir. Veri iletimi asndan en iyi performans gsterir. Yapmnda kullanlan cam ultra saf silikon dioksit veya kuartz kristalidir. malat aamasnda indisi azaltmak iin, flor veya bor, indisi artrmak iin, germanyum veya fosfor ile katklanr.

1.5.2. Plastik Kapl Silisyum Fiber

Cam nveye plastik klfa sahiptirler. Fiyat olarak cam fiberlere gre daha ucuz ama performans asndan daha verimsizdir.

1.5.3. Plastik Fiberler

En ucuz fiber tipidir. Nvesi de klf da plastiktir. Performans en zayf fiyat en uygun fiberdir genelde kaplamalar yoktur. Ksa mesafe iletiimi iin uygundur.

ekil.3 - Fiber Trleri Fiber optik kablolarn nve tipine gre snflandrlmasndan ve fiber karakteristiklerinden bahsedecek olursak nce yaplacak snflandrma krlma indis profiline gre yaplaca iin krlma indis profiline deinmek gerekir. Krlma indis profili nve klf indisleri arasndaki ilikiyi tanmlar. ki tip krlma indisi vardr. Kademeli indis ve dereceli indis. Bunu yle aklayabiliriz; Bir kademeli indis fiberin u kesitine baktmzda dz bir kesit grrz. Bunun yorumu fiber nvesinin her noktasnda ayn indis deerinin olduudur. Yani enjekte edilen k nvenin her yerinde ayn direnle karlar. Dolaysyla bildiimiz sradan yansma kurallarna gre nve ierisinde yansyarak ilerler. Buna gre nve tipine gre ikiye ayrabilir fiber optik kablolar:

1.5.4. Dereceli ndis Fiber

Ayn kesit dereceli indis fiberden alnacak olursa nvenin da doru tpk bir d bkey mercek gibi yay izdii grlr. Bunun anlam ise nvenin ok sayda farkl younluklarda cam tabakadan olutuudur. Bu durumda k nve ierisinde kabaca bir sins dalgas izerek ilerler.

ekil - 4

1.5.5. Kademeli ndis Fiber

ok modlu kademeli indis fiber en basit fiber tiplerinden biridir 100 970m arasnda bir nve apna sahiptir. Nve apnn daha fazla olmas daha fazla mod tanmas asndan faydaldr. Ancak modal yaylma en ok bu tip fiberde olur. Yaylma km bana 15-30 nano saniye olur. Rakam saniyenin milyarda 15- 30 u gibi grnebilir ama btn kodlama sistemlerinde hataya sebep olacak dzeydedir. Kabul edilebilir yaylma miktar km de 1 ns dir. Ik nve iinde dereceli indis fiber gibi sins dalgalar izmek yerine tam yansma kurallarna bal zig zaglar izerek ilerler.

ekil.5

2. FBER OPTK KABLONUN ALIMASI

Fiberin alma prensibi temel optik kurallarna dayanr. Bir n demeti az youn bir ortamdan daha youn bir ortama geerken geli asna bal olarak yansmas ( tam yansma) yada krlarak ortam dna kmas (bu istenmeyen durumdur) mantna dayanr. ncelikle fiber optik kablonun yapsna bir gz atalm. Kablo 3 ksmdan oluur.

ekil-6

Nve: In ierisinde ilerledii ve kablonun merkezindeki ksmdr. ok saf camdan yaplmtr ve esnektir. Yani belirli snrlar dahilinde eilebilir cinsine gre ap tek modlu veya ok modlu oluuna gre 8 mikrometre ile 100 mikrometre arasnda deiir (not: insan sa 100 mikro metre civarndadr). Klf: Tipik olarak 125 mikrometre apnda nveyi saran ve fibere enjekte edilen nn nveden kmasn engelleyen ksmdr ayn nve gibi camdan yaplmtr ancak indis fark olarak yaklak %1 orannda daha azdr bu indis farkndan dolay k n nveye enjekte edildikten sonra klfa gemez (ar bir katlanma ya da ezilme yoksa) n klf nve snrndan tekrar nveye dner ve byle yansmalar dizisi halinde nve ierisinde ilerler.

10

Kaplama: Optik bir zellii olmayan kaplama polimer veya plastik olabilir bir veya birden fazla katman olabilir. Optik bir zellii yoktur sadece fiberi darbe ve oklardan korur.

2.1. In Demetinin Fibere Enjekte Edilmesi

Gnderilecek n yada sinyal fiberin nvesine enjekte edilir. Ancak fiber ierisinde klfa gememesi iin belirli bir a dahilinde nveye girmeli ki nve klf snrndan tam yansma yapabilsin bu aya kritik a denir. Hesaplanmas aadaki gibidir.

ekil.8 Krlma ekildeki kabul konisi olarak grlen blm kritik ann oluturduu ve tamamen fiber kablonun parametrelerine gre deiebilen bir konidir. Bu alardan kk gelen her n demeti fibere girer. Formldeki n1 nve n2 klf indisleridir.

11

2.2.IIIN DALGA BOYLARI VE SPEKTRAL GENLK

ekil.9 Elektromagnetik spektrum

Her nn bir dalga boyu vardr. Bu dalga boyu n grnrgrnmez yada elektromagnetik spektrumda nerede ve ne zellikte olduunu belirler. rnein infrared (kzl tesi) nlar insan gznn alglayabilecei snrn altndadr.

12

Bir n demetinin nve ierisinde ilerleme hz dalga boyuna baldr. rnein mor olan yani mor renkli n dalga boyu 455 nm, krmz n dalga boyu 620 nm. Bunun anlam bu iki n fiber iinde ayn hzla ilerlemez. Krmz n aralarndaki dalga boyu fark kadar daha hzl ilerler (her sayklda). In bu zellii fiber optik iletimde bir dezavantaj olarak geri dner(modal yaylma olarak).

2.3. MOD
Mod genel olarak bir fibere enjekte edilen her n eklinde tanmlanabilir ve ksmen fiberin bilgi tama kapasitesini ifade eder. Her fiberin tayabilecei mod says nvenin apna ve yapsna baldr. Fiberin iletebilecei mod says iin ilk nce normalize olmu nmerik aklk frekans (V) bulunur. Daha sonra iletilebilecek mod says (N) bulunur.

ekil.10

2.4. MODAL YAYILMA

Ayn anda fibere enjekte edilen nlar fiber sonuna farkl zamanlarda ularlar buna modal yaylma denir ve sadece ok modlu fiberlerde meydana gelir. Modal yaylmay azaltmann 3 yolu vardr: Kullanlacak fiberi daha az moda izin verecek ekilde semek, dolaysyla daha dar bant geniliine katlanmak Dereceli indis fiber kullanmak: dereceli indis fiber kullanldnda btn nlar dalga boyu ne olursa olsun nvenin yapsndan dolay ayn yolu izleyeceklerdir. Bu en etkili yntemdir. Bant genilii asndan da kstlama getirmez. Tek modlu fiber kullanmak bu tip fiberde yalnz tek mod bulunduundan bir gecikme sz konusu olmaz.

13

2.5. MALZEME YAYILMASI

Farkl dalga boylar (renkler) fiber nvesi ierisinde farkl hzlarda hareket eder. Ancak farkl ortamlarda da ortama gre de farkl hzlarda hareket eder. Ik hznn malzeme (nve) ierisindeki hz hem nve malzemesine hem de n dalga boyuna baldr. Malzeme zelliinden kaynaklanan yaylmaya bu nedenle malzeme yaylmas denir. Bir kaynak normalde tek bir dalga boyunda k yaymaz. Bir ok dalga boyundan k yayabilir. Bu dalga boylar aral spektral genilik olarak tanmlanabilir. Spektral genilik ledler iin 35nm lazer iin 2-3 nm dir. rnekten de anlalaca gibi kullanlan kaynak lazer ise malzeme yaylmas ok daha az olur. rnein lazer kaynamzn 850nm de almasn istiyoruz. Kaynak 848 nm ile 851 nm arasnda bir spektral erevede alsr. 848nm deki sinyaller (krmzms) 851 nm deki sinyallerden daha hzl hareket edecektir. Ancak lede gre ok daha az bir yaylma ortaya kar.

2.6. ZAYIFLAMA, SAILMA VE ABSORBLAMA

Zayflama k fiber ierisinde yol alrken meydana gelen g kaybdr dB/km olarak llr. Plastik fiberler iin 300dB/km tek modlu cam fiberler iin 0,21dB/km civarndadr. Ancak nn dalga boyu ile de ilgilidir aadaki grafik bu durumu gsterir.

14

ekil-10

ekil-11

Zayflamann en fazla olduu blgeler 730-950 nm ve 12501380nm blgeleridir. Bu blgelerde almamak daha avantajl olur. Zayflama iki sebepten dolay olur; salma ve absorblama.

2.6.1. Salma
Gelen nn yabanc bir maddeye apmasyla oluan dalma ve k kaybdr Salma uzun dalga boyundaki nlarda ok daha kk bir etkiye sahiptir. Matematiksel olarak salma dalga

15

boyunun 4.kuvvetinin tersi ile orantl olduundan ksa dalga boyundan uzun dalga boylarna geildike hzla azalr, ama asla sfr olmaz. Salma; 820nm de :2,5db 1300nm de :0,24db 1550nm de :0,012db gibi deerlerde seyreder.

2.6.2. Absorblama
Salmayla ayn nedenden oluur. Temel farkllk salma, n dalmas eklinde bir bozuklukken, bu olayda n snmlenmesi sz konusudur. Fiber iindeki yabanc maddeler (rn: kobalt,bakr krom) absorblamaya neden olur. Kayplarn dk olmas iin bu maddelerin fiberde milyarda bir dzeyinde olmaldr.

2.7. MKROBENT KAYIPLARI

Mikrobent kayplar kablonun eitli sebeplerden bklmesinden dolay oluur. Eer ciddi boyutlarda bir bklme varsa nn tamamen yok olmas sz konusu olabilir. Bu nedenle fiber kablolar genelde ok katmanl korumal imal edilir.

3. FBER OPTK LETM SSTEM

16

ekil-12 ekil 12de optik bir iletiim hattnn basitletirilmi blok diyagram gsterilmektedir. Hattn asal esi, verici,alc ve klavuzdur. Verici unlardan oluur: analog ya da saysal bir arabirim, bir gerilim- akm dntrcs, bir k kayna ve bir kaynaktanfibere k balayc. Fiber klavuz, ya ar saf cam ya da plastik bir kablodur. Alc ise unlar ierir: bir fiberden k dedektrne balam aygt, bir fotodedektr, bir akm- gerilim dntrcs, bir ykselte ve analog ya da saysal bir arabirim. Fiber optik bir vericide, k kayna saysal ya da analog bir sinyal tarafndan modle edilebilir. Analog modlasyonda, giri arabirimi empedanslar eler ve giri sinyal genliini snrlar. Saysal modlasyonda, balangtaki kaynak zaten saysal biimde olabilir; eer kaynak bilgi saysal deil de analog biimde ise, saysal darbe akna dntrlmesi gerekir. Kaynak bilgi analog olduunda, arabirimde ek olarak bir analog/saysal dntrc bulunmaldr.

17

Gerilim- akm dntrcs, giri devreleriyle k kayna arasnda elektriksel bir arabirim vazifesi grr. Ik kayna, ya k yayan bir diyod (LED) ya da enjeksiyon lazer diyodudur (ILD). Bir LED ya da bir ILD tarafndan yaylan k miktar, srme akmnn miktarna eittir. Gerilim- akm dntrcs, bir giri sinyal gerilimini, k kaynan srmede kullanlan bir akma dntrr. Kaynaktan fibere balayc, mekanik bir arabirimdir. levi, kaynaktan yaylan fiber optik kabloya balamaktr. Fiber optik, cam ya da plastik fiber ekirdekten, bir koruyucu zarftan ve bir koruyucu klftan olumaktadr. Fiberden k dedektrne balam aygt da mekanik bir balaycdr. Bu aygtn ilevi, fiber kablodan mmkn olduunca ok k dedektrne balamaktr. Ik dedektr ounlukla ya bir PIN (pozitif - saf - negatif ) diyod ya da bir APD'dir ( fotodiyodu). Gerek APD gerekse PIN diyod, k enerjisini akma dntrr. Dolaysyla, bir akm- gerilim dntrcs gereklidir. Akm-gerilim dntrcs, dedektr akmndaki deiiklikleri k sinyal gerilimindeki deiikliklere dntrr. Alc kndaki analog ya da saysal arabirim de elektriksel bir arabirimdir. Eer analog modlasyon kullanlyorsa, arabirim empedanslar ve sinyal dzeylerini k devreleriyle eler. Eer saysal modlasyon kullanlyorsa, arabirimde bir de saysal- analog dntrc bulunmaldr.

3.1 IIK KAYNAKLARI

Temel olarak, fiber optik iletiim sistemlerinde k retmede yaygn olarak kullanlan iki aygt vardr : k yayan diyodlar (LED'ler) ve enjeksiyon lazerli diyodlar (ILD'ler). Her iki aygtn da avantajlar ve dezavantajlar vardr ve birine oranla teki aygtn seilmesi, sistem gerekliliklerini bal olarak yaplr.

3.1.1. Ik Yayan Diyodlar

18

Temel olarak, k yayan diyod (LED) yalnzca bir P-N eklem diyodudur. ounlukla, alminyum galyum arsenit (AlGaAs) veya galyum arsenit fosfit (GaAsP) gibi yar iletken bir malzemeden yaplr. Ledler n doal emisyonla yayarlar; k, elektronlar ile deliklerin yeniden birleiminin bir sonucu olarak yaylr. Diyod ileri n gerilimli olduunda, P-N eklemi zerinde aznlk tayclar meydana gelir. Aznlk tayclar eklemde, ounluk tayclar ile yeniden birleip, enerjiyi k eklinde verirler. Bu sre, temel olarak klasik bir diyottaki sre ile ayndr; aradaki fark udur: LED'lerde belli yar iletken malzemeler ve katklama maddeleri, sre ma yapacak (foton retecek) ekilde seilir. Foton, elektromanyetik dalga enerjisinin bir nicesidir. Fotonlar k hznda ilerleyen paralardr, ancak duraan halde iken ktleleri yoktur. Klasik yar iletken diyotlarda (szgelimi, germanyum ve silisyum), sre temel olarak ma yapmaz ve foton retimi olmaz. Bir LED imal etmek iin kullanlan malzemenin enerji aral, LED'den yaylan n grnr k olup olmadn ve n rengini belirler. En basit LED yaplar, sade eklemli, epitaksiyel olarak bytlm veya tek dalm aygtlardr. Epitaksiyel olarak bytlm LED'ler, genellikle silisyum katkl galyum arsenitle yaplrlar. Bu tr LED'den yaylan tipik bir dalga boyu 940 nm'dir; 100 mA'lik ileri ynde akmda tipik k gc ise 3 mW'tr. Dzlemsel dalm (sade eklemli) LED'ler 900 nm'lik bir dalga boyunda yaklak 500 mW k yaparlar. Sade eklemli LED'lerin nde gelen dezavantaj, k emisyonlarnn ynl olmaydr; bu da bu tr diyotlar fiber optik sistemler asndan kt bir seenek haline getirir. Dzlemsel kark eklemli LED, epitaksiyel olarak bytlm LED'e olduka benzer; aradaki fark, dzlemsel kark eklemli LED'de geometrik tasarmn, ileri ynde akm aktif katmann ok kk bir alanna younlatracak ekilde yaplm olmasdr. Bu yzden, dzlemsel kark eklemli LED'lere oranla eitli avantajlar vardr. Bu avantajlar unlardr: Akm younluundaki art, daha parlak bir k spotu oluturur. Emisyon yapan alann daha kk, yaylan bir fibere balamay kolaylatrr Etkili kk alann kapasitans daha dktr; bu da dzlemsel kark eklemli LED'lerin daha yksek hzlarda kullanlmasn salar

19

4. FBER OPTK KABLOLARDA KAYIPLAR

Fiber optik kablolarda iletim kayplar, fiberin en nemli zelliklerinden biridir. Fiberdeki kayplar, k gcnde bir azalmaya neden olur ve bylece sistem bant geniliini, bilgi iletim hzn, verimlilii ve sistemin genel kapasitesini azaltr. Balca fiber kayplar unlardr: Sourma kayplar Malzeme ya da Rayleigh sanm kayplar Renk ya da dalga boyu ayrlmas Yaylm kayplar Modal yaylma Balam kayplar

4.1. SOURMA KAYIPLARI

Fiber optikteki sourma (yutma) kayb, bakr kablolardaki g kaybna benzer; fiberin saf olmamas nedeniyle fiberde bulunan maddeler, sourur ve sya dntrr. Fiber optikleri imal etmede kullanlan ar saf cam, yaklak %99.9999 saftr. Gene de, 1 dB/km arasndaki sourma kayplar tipik deerlerdir. Fiber optikteki sourma kayplarna yol aan faktr vardr: mortesi sourma, kzlalt sourma ve iyon rezonans sourmas.

4.1.1. Mortesi sourma Mortesi sourmaya, fiberin imal edildii silika malzemesindeki valans elektronlar neden olur. Ik, valans elektronlarn iyonize ederek iletkenlik yaratr. yonizasyon, toplam k alanndaki bir kayba edeerdir ve bu nedenle fiberin iletim kayplarndan birini oluturur. 4.1.2. Kzlalt sourma

20

Kzlalt sourmaya, cam ekirdek molekllerinin atomlar tarafndan sourulan k fotonlar neden olur. Sourulan fotonlar, snmaya zg rastgele mekanik titreimlere dntrlr. 4.1.3. yon rezonans sourmas yon rezonans sourmasna, malzemedeki OH-iyonlar neden olur. OH-iyonlarnn kayna, imalat srecinde camn iinde skp kalan su moleklleridir. yon sourmasna demir, bakr ve krom moleklleride neden olabilir.

4.2.MALZEME YA DA RAYLEIGH SAINIM KAYIPLARI

malat srecinde, cam ekilerek ok kk apl uzun fiberler haline getirilir. Bu sre esnasnda, cam plastik haldedir(sv ya da kat halde deil). Bu sre esnasnda cama uygulanan germe kuvveti, souyan camda mikroskopla grlmeyecek kadar kk dzensizliklerin olumasna neden olur;bu dzensizlikler fiberde kalc olarak oluur. Ik nlar, fiberde yaynm yaparken bu dzensizliklerden birine arparsa krnm meydana gelir. Krnm,n birok ynde dalmasna ya da salmasna yol aar. Krnm yapan n bir ksm fiberde yoluna devam eder, bir ksm da koruyucu zarf zerinden dar kaar. Kaan k nlar, k gcnde bir kayba karlk gelirler. Buna Rayleigh sanm kayb denir.

4.3. RENK YA DA DALGA BOYU AYRILMASI

Daha nce de belirtildii gibi, bir ortamn krlma indisi dalga boyuna baldr. Ik yayan diyodlar(LED'ler) eitli dalga boylarn ieren k yayarlar. Bileik k sinyalindeki her dalga boyu farkl bir hzda ilerler. Dolaysyla, bir LED'den ayn zamanda yaylan ve fiber optikte yaynm yapan k nlar, fiberin en u noktasna ayn anda ulamazlar. Bunun sonucu olarak, alma sinyalinde bozulma meydana gelir; buna kromatik bozulma denir.

21

4.4. YAYILIM KAYIPLARI

Yaynm kayplarna, fiberdeki kk bkmler ve burulmalar neden olur. Temel olarak, iki tr bkm vardr:mikro bkm ve sabit yarapl bkm. Mikro bkm, ekirdek malzemesi ile koruyucu zarf malzemesinin sl bzlme oranlar arasndaki farktan kaynaklanr. Mikro bkm, fiberde Rayleigh sanmnn meydana gelebilecei bir sreksizlik oluturur. Sabit yar apl bkmler, fiberin yapm ya da monte edilmesi srasndaki bklmeler sonucu meydana gelir.

4.5. MODAL YAYILMA

Modal yaylmann ya da darbe yaylmasnn nedeni, bir fiberde farkl yollar izleyen k nlarnn yaynm srelerindeki farktr. Modal yaylmann yalnzca ok modlu fiberlerde meydana gelebilecei aktr. Dereceli indeksli fiberler kullanlmak suretiyle modal yaylma nemli lde azaltlabilir; tek modlu kademe indeksli fiberler kullanldnda ise hemen hemen btnyle bertaraf edilebilir. Modal yaylma, bir fiberde yaynm yapmakta olan bir k enerjisi darbesinin yaylarak dalmasna neden olabilir. Eer darbe yaylmas yeterince ciddiyse, bir darbe bir sonraki darbenin tepesine debilir(bu, semboller aras giriime bir rnek oluturmaktadr). ok modlu kademe indeksli bir fiberede, dorudan fiber ekseni zerinden yaynm yapan bir k n,fiberi bir ucundan dier ucuna en ksa srede kat eder. Kritik ayla ekirdek/koruyucu zarf snrna arpan bir k n, en ok sayda dahili yansmaya maruz kalacak. Dolaysyla fiberi bir ucundan dier ucuna en uzun srede kat edecektir.

4.6. BALAIM KAYIPLARI

Fiber kablolarda, u optik eklem trnden herhangi birinde balam kayplar meydana gelebilir:k kayna-fiber balantlar, fiber-fiber balantlar ve fiber fotodedektr balantlar. Eklem kayplarna ounlukla u ayar sorunlarndan biri neden olur:yanal ayarszlk, asal ayarszlk, aralk ayarszlk ve kusursuz olmayan yzey.

22

4.6.1. Yanal Ayarszlk

Yanal ayarszlk, bitiik iki fiber kablo arasndaki yanal kayma ya da eksen kaymasdr. Kayp miktar, bir desibelin be ila onda biri ile birka desibel aras olabilir. Eer fiber eksenleri, kk fiberin apnn yzde bei dahilinde ayarlanmsa, bu kayp ihmal edilebilir.

4.6.2. Asal Ayarszlk

Asal ayarszla bazen asal yer deitirmede denir. Asal ayarszlk ikiden az ise, kayp 0.5 desibelden az olur.

4.6.3. Aralk Ayarszl

Aralk ayarszlna bazen u ayrlmas da denmektedir. Fiber optiklerde ekler yapldnda, fiberlerin birbiri ile temas etmesi gerekir. Fiberler birbirinden ne kadar ayr olursa, k kayb o kadar fazla olur. ki fiber birbirine balant parasyla birletirilmise, ular temas etmemelidir. Bunun nedeni, iki ucun balant parasnda birbiri ile srtnmesinin fiberlerden birine ya da her ikisine birden hasara yol aabilecek olmasdr.

4.6.4. Kusursuz Olmayan Yzey

ki bitiik kablonun ularnn btn przleri giderilmeli ve iki u birbirine tam olarak uymaldr. Fiber ularn dikey izgiden aklklar 3'den az ise, kayplarn 0.5 desibelden az olur.

5. FBER OPTK DZENLEMELER

5.1. OK MODLU KADEME NDEKSL FBER
ok modlu kademe indeksli dzenleme, tek modlu dzenlemeye benzer; aradaki fark, merkezi ekirdein ok daha

23

geni olmasdr. Bu fiber tr, daha geni bir k-fiber aklna sahiptir, dolaysyla kabloya daha ok k girmesine imkan verir. ekirdek / koruyucu zarf arasndaki snra kritik adan daha byk bir ayla arpan k nlar , ekirdekteki zikzak eklinde yaynm yapar ve srekli olarak snrdan yansrlar. ekirdek / koruyucu zarf snrna kritik adan daha kk bir ayla arpan k nlar, koruyucu zarfa girer ve yok olurlar. Fiberde yaynm yaparken, bir k nnn izleyebilecei ok sayda yol olduu grlebilir. Bunun sonucu olarak, btn k nlar ayn yolu izlemez, dolaysyla fiberin bir ucundan dier ucuna olan mesafeyi ayn zaman sresi sresi iinde kat etmezler.

ekil.13

5.2. OK MODLU DERECEL NDEKSL FBER

Dereceli indisli ok modlu fiberin yapsndaki ekirdein indisi yar apa bal olarak deiir. Yani dardan bakldnda (ok hassas ve gl mikroskoplarla) iten da doru emerkezli halkalar halindedir. Bu halkalarn her birinin krlma indeksi farkldr ve iten da doru gidildike krlma indisi der. Yani tam merkezde en byk indeks, en dta ise en kk indeks bulunur. Bu katmanlarn says imalat firmaya gre deiir. Genellikle bu katmanlarn says 50-400 arasndadr. Merkezde direkt olarak giden k az yol alr ancak burada indeks byktr. Daha d katmanlarda giden klarn aldklar yol daha fazladr ancak bu katmanlarda indeks kk olduundan n hz indeks profili ile ters orantl olarak deiir. Dolaysyla tm klar belli dm noktalarnda birleirler ancak alc uta darbeler arasnda bir gecikme olur. Buna ramen gecikme basamak indeksli ve ok modlu fiberlerinkine gre daha azdr.

24

ekil.14

5.3. TEK MODLU KADEME NDEKSL FBER

Tek modlu kademe indeksli fiber, yeterince kk bir merkezi ekirdee sahiptir; yle ki, temel olarak n kabloda yaynm yaparken izleyebilecei tek bir yol vardr. En basit tek modlu kademe indeksli fiber biiminde, dtaki koruyucu zarf havadr. Cam ekirdein krlma indisi yaklak 1.5'tir,hava koruyucu zarfnn krlma indisi ise 1'dir. Krlma indislerindeki byk fark, cam/hava snrnda kk bir kritik a (yaklak 42 derece) oluturur. Dolaysyla fiber, geni bir aklktan gelen kabul eder. Bu da, kaynaktan kabloya balamay nispeten kolay hale getirir. Ancak bu tr fiber, tipik olarak ok zayftr ve pratikte bu fiberin kullanm snrldr. Tek modlu kademe indeksli fiberin daha kullanl tr, koruyucu zarf olarak hava yerine baka bir malzemenin kullanld trdr .Koruyucu zarfn krlma indisi merkezi ekirdein krlma indisinden biraz daha azdr ve koruyucu zarf boyunca sabittir. Bu tr kablo, fiziksel olarak hava koruyucu zarfl kablodan daha gldr, ancak kritik as da ok daha yksektir(yaklak 77 derece). Kritik ann bu kadar yksek olmas, kabul asnn kk, kaynak-fiber aklnn ise dar olmasna yol aarak k kaynandan fibere balamay gletirir. Her iki tr tek modlu kademe indeksli fiberde de, k fiberede yansma yoluyla yaynm yapar. Fibere giren k nlar, ekirdekte dorudan yaynm yaparlar ya da belki bir kez yansrlar. Dolaysyla, btn k nlar kabloda yaklak ayn yolu izler ve kablonun bir ucundan dier ucuna olan mesafeyi yaklak ayn srede kat ederler. Bu, tek modlu kademe indeksli fiberlerin ok nemli avantajlarndan biridir.

25

ekil.15

6. FBERLERDE ARA BALANTI KABLOSU VE KONNEKTRLER

6.1. Ara Balant Kablosu (pig-tail)
Fiber damardaki optik sinyalin damardan sisteme veya sistemden damara gei yaplabilmesi iin kullanlan ve bir ucunda birletirici yani konnektr bulunan, sk tpl olarak retilmi iinde yalnz tek bir fiber damar bulunan zel kablolardr. 3-10 m uzunluunda retilmektedir.

6.2. Konnektr

26

Sistemden alnan optik sinyalin en az kaypla fiber damara gemesini (vida veya geme yntemiyle tutturularak) salayan malzemelerdir. Optik fiber ara balant kablolarnn bir ucunda bulunur.

6.3. plak Fiber Adaptr

Optik fiber ara balant kablosu balants yaplmad durumlarda (geici olarak) optik sinyalin geiini salamak iin kullanlr. Fiber adaptrnn vidal veya geme ksm sistem veya U linke balanrken dier ksm dzgn kesilmi plak fiber damar gerip sktrarak ileri -geri hareketinin engelleyecek ekilde yaplmtr. Birletiriciden farkl bir kaynak yapma ve snrl esneklik gibi olumsuz ynleri olmayp istenildii an fiber damardan ayrlabilir. Deiik yapda olanlar mevcuttur.

27

6.4. U Link
Konnektrleri veya plak fiber adaptrlerini (fiziksel olarak) kar karya getirerek ksal sinyalin bir noktadan dier bir noktaya geiini salayan malzemedir.

Bu gei, bir damardan dier bir damara, damar ile sistem arasnda veya ayr iki sistyem arasnda oalbilir. Sabit ve esnek olarak kullanlabilen deiik yapda olanlar bulunmaktadr.

6.5. Zayflatclar (optik potlar)

Optik zayflatc; sistemin alma snrndan daha ok, gelen optik gcn drmek iin kullanlr. Zayflatclar sinyali 0-25 dB' ye kadar zayflatabilir.

28

Zayflatma gelen k ile giden k arasndaki gei araln azaltarak veya oaltarak geen n miktarn ayarlama ilkesine dayanr. stenilen zayflatma deeri (sistemin alma snrlar) elde edilince zayflatc zerindeki ayar vidas ile sabitlenir. Yaps ift konnektrl olup optik ara balant kablosu(pig-tail) gibidir.

7. DNYADA VE TRKYEDE FBER VE BAKIR

Dnyadaki bakr rezervlerinin gn getike eksilmesi ve bant genilii ihtiyacnn her geen yl akl almaz hzla artmas, kullanclar hz bamsz fiber optik kablo kullanmaya yneltmesi bekleniyor. ok deil be yl ncesine kadar Trkiyede kurulan birok network altyaps herhangi bir standarda sahip olmayan kablolar kullanlarak yaplrd. Tabi bu kablolamann herhangi bir testi de olamazd. Nerden nereye geldik, evrensel kablolamadan bahsettiimiz gnmzde, birok yeni yatrm ve yeni teknoloji gelecekte bizleri bekliyor. 1995 yllarnn banda Kategori3 ve 4lerden vazgeildi. Gerek data kablosu olarak retilen ve birok kuruluun belirlemi olduu standartlara uygun kablolar kullanlarak network altyaplar yaplmaya baland. Genelde Avrupada geerli sertifikalar veren ISO, bu retilen kabloya Kategori5 adn verdi ve standardn da ClassD95 ile ifade etti. ISO/IEC 11801 standard ile retilen bu kablolama altyapsnda, uygulamalardan bamsz hem ses hem de datann kolaylkla geebilecei bant geniliine ulalabildi. Spesifikasyonlar belirli olan bu kabloda artk testler yapp uygunluu da retici firmalar tarafndan onaylanabilecek bir mekanizma otomatikman olumu oldu. Sistemlere onbe yllk sistem-performans garantisi verilebildi. Sistem- performans garantisi testlerini ve altyap hizmetlerini verebilen kurululara da yetkili kurucu sertifikalar verildi. Bilgisayar sistemlerinin gelimesi ve bant genilii ihtiyacnn hzla artmas ile ClassD95 standartlar artk bu ihtiyalara cevap veremez duruma geldi. 99 yllarnn banda ISO yeni bir standart olan Kategori5E (Enhanced) ClassD99un duyurusunu yapt. Bu standart ile artk ClassD95te kullanlamayan Full-duplex uygulamalar iki kat hz ile kullanlmaya baland. Artk verilecek olan

29

onbe yl sistem-performans garantisi ClassD99 testleri yapldktan sonra verilebiliyordu. 2000li yllarn banda ise aktif cihaz reticileri teknolojilerini hzla gelitirdiler. Uygulamalarda Gigabit altyapsna geildi, Internet-intranet, VoIP, Videokonferans uygulamalar ayn altyap zerinde koturulmas istei ortaya kt. Standartlar belirli olan ClassD99 bu ihtiyalara cevap veremez duruma geldi. Dnyada byk kablo reticileri yeni bir teknoloji gelitirerek bu ihtiyalar karlama yolunda almalara balad. Category6 olarak adlandrlan bu kablo ile ClassE serisine geilmi oldu. Artk kurulacak olan omurga, gigabit altyapsyla hzland ve 1000BaseT uygulamalar bu kablo zerinde koturulabiliyor duruma geldi. Byk sistem kullanclar yksek bant genilii isteyen uygulamalarda bu kabloyu kullanmak zorunda olduklarndan Trkiyede ve dnyada kullanm pay hzla gelimektedir. Ancak Category6 kablonun standartlar henz ISO tarafndan belirlenmi deil. 2001 yl sonlarna doru standartlarnn belirlenmesi bekleniyor. Evrensel kablolamada yksek bant genilii ihtiyac her geen gn hzla artyor ve kullanclar hzla altyaplarn yenileme yoluna gidiyorlar. nmzdeki yl ierisinde artk masaya kadar Gigabit koturulaca gerei, reticileri heyecanlandryor. Bu yzden ClassF zmleri olan Kategori7 birok byk retici tarafndan tasarland hatta retime geildi. nmzdeki be yl ierisinde yapsal kablolama bakr zmleri ile fiber optik rnlerinin byk bir rekabete girecei gerei gnmzde olduka taraftar buluyor. Dnyadaki bakr rezervlerinin gn getike eksilmesi ve bant genilii ihtiyacnn her geen yl akl almaz hzla artmas, kullanclar hz bamsz fiber optik kablo kullanmaya yneltecei bekleniyor. Fiber to Desk zmlerinin u an bile ok konuulan bir konu olduu bir gerek.

8. FBER KABLO RNEKLER

30

9. EKLER
9.1. TRKYEDE NTELER TBARYLE FBER

31

OPTK KABLO SSTEMLER

Fib er Mik tar 1917,370 581,240 1157,965 533,482 554,268 771,080 3991,878 2136,955 274,320 409,070 1197,908 1706,482 663,118 398,639 214,795 439,807 442,574 544,300 652,440 953,117 1998,603 1356,387 916,563 1060,906 1638,118 1231,677 378,680 630,100 935,315 960,363 1049,315 1544,034 660,730 910,630 561,195 227,315 748,048 287,360 1300,970 1415,950 1823,158 1880,464 Fiber Hat Tehizat Says 290 122 260 107 108 187 786 655 56 84 285 374 116 38 32 92 50 88 178 170 467 255 138 150 274 229 20 176 146 144 199 170 213 228 102 32 263 34 209 376 643 687 Fib er Mik tar 703,875 457,490 537,520 855,369 941,773 1703,763 74,570 577,480 668,568 362,105 566,360 2600,704 750,588 1175,651 1329,523 667,840 1901,010 1621,035 412,268 762,210 932,548 849,375 258,270 612,420 723,823 1537,014 789,004 114,090 803,357 374,860 1711,432 997,201 1093,055 1070,370 377,817 611,460 786,817 214,470 1045,172 711,427 77340,373 Fiber Hat Tehizat Says 184 56 109 98 206 293 16 125 140 80 204 502 138 182 212 136 414 423 66 125 207 140 16 178 132 358 144 24 142 64 280 242 192 230 42 109 102 41 160 246 15991

NTELER ADANA ADIYAMAN AFYON ARI AKSARAY AMASYA ANKARA ANTALYA ARDAHAN ARTVN AYDIN BALIKESR BARTIN BATMAN BAYBURT BLECK BNGL BTLS BOLU BURDUR BURSA ANAKKALE ANKIRI ORUM DENZL DYARBAKIR DZCE EDRNE ELAZI ERZNCAN ERZURUM ESKEHR GAZANTEP GRESUN GMHANE HAKKAR HATAY IDIR ISPARTA ST.AND.YAK. ST.YAK. ZMR

NTELER K.MARA KARABK KARAMAN KARS KASTAMON U KAYSER KLS KIRIKKALE KIRKLAREL KIREHR KOCAEL KONYA KTAHYA MALATYA MANSA MARDN MERSN MULA MU NEVEHR NDE ORDU OSMANYE RZE SAKARYA SAMSUN .URFA SRT SNOP IRNAK SVAS TEKRDA TOKAT TRABZON TUNCEL UAK VAN YALOVA YOZGAT ZONGULDA K TOPLAM Total

9.2. ISO/IEC 11801DE BELRTLEN OPTK FBER

TPLER

32

Belden standart fiber 50/125 (600/1200 MHz x km) 50/125 62.5/125 (200/600 MHz x km)

1 GbE performans Fiber tipi ((metre) 850/1300 nm OM 2 OM 3* OM 1 550/550 300 m 10 GbE @ 850 275/550

Gelitirilmi 1 GbE performans (metre*) 850/1300 nm 750/2000

500/1000

ITU-G.655*ya Gre (kablolu) Single-Mode Optik Fiberlerin zellikleri*

Fiber tipi 9/125 Boyut (m) 8.4 0.6 125 1 Dalga boyu (nm) 1550 Non-zero PMD Link Zayflama dispersion range design (db/km) 1530 - 1565 nm value ortalama/max (ps/(nm x km)) (ps/km) 0.25/0.28 3.5 D 8.5 0.1 Refractive Index 1.470

*istee bal alnabilir

Core ap (m) Bant genilii (MHz 1 GbE performans Gigabit x km) 850/1300 (metre) 850/1300 Ethernet mm nm

Fiber tipi

OM 150 or 62.5200/5001 GbE250/550OM 250 or 62.5500/5001 GbE550/550OM 3501500/50010 GbE (seriel)300/belirtilmediOS 1ITU-G.652'ye uygun Single-Mode fiber

9.3. FBER OPTK TERMLER SZL -AAttenuation/Zayflama Bir sinyali bir kablo veya devrede ilerlediinde genliinde oluan azalmadr. Bir orann logaritmas olarak llr. Desibel (dB) olarak ifade edilir.
33

Attenuator/Zayflatc Bir fiberdeki optiksel g artrmn azaltan pasif bir optikal komponenttir.

-BBackreflection, optical ...loss /Geri yansma, optikal dn kayb. Hava ve cam arasndaki yn yansma miktar farkndan dolay bir fiberin sonundaki atlaklk veya parlaklktan dolay yansyan k. Genellikle den n %4nn den a oran dB olarak ifade edilir. Balant Elektronik devrelerde (veri) alveriini salayan komponentler ve teknoloji. Balun Dengelenmemi bir koaksiyel iletim hattn dengeli bir hat ile iletiren bir devre. Ayn zamanda 300 ohm dengelenmi empedans, 75 ohm dengesiz empedansa evrilebilir. Yani bir tranformatr grevi de yapar. Bant Saniyedeki veri iletim hznn ortalama birimidir (500 bant = 500 bit/saniye). Bant genilii Sinyal frekanslarnn oran veya fiber optik komponent, balant veya networkn bit orannda alaca oran. Bend loss/Bklme kayb a) Fiberin snrl ya ..... bir eilimle kvrlmas ya da b) Fibere dardan gelen fiziksel darbelerden dolay oluan zayflama ekli. Binder/Balayc Birletirilmi kablo komponentlerini bir arada tutan bant veya tel. Bozulma Bir dalga formu veya sinyaldeki istenmeyen deiimler. BPS Saniyedeki bit says. Saniyede iletilen ikili bitlerin saysdr: (mbps), (gbps). Brandwidth/Bant genilii Belirli bir frekans bandnn alt ve st limitleri arasndaki farktr (Hz cinsinden).

34

Breakdown voltage/Arza voltaj ki iletken arasndaki izolasyonun bozulup elektrik arknn olutuu voltaj, gerilim deeri. Breakout Bir veya birden fazla iletkenin oklu bir iletkenden ayrlarak ama hatta bal devrelere baland nokta veya noktalardr. Buffer Bir optikal fiber zerindeki koruyucu tabaka. Bklme ap Dz, yuvarlak, fiber optik veya metalik kablonun herhangi zt bir etki olmakszn bklebildii yarap. Bkml per Bir arada bklm ayn uzunluktaki iki ayr uzunluktaki izole iletkenlerin oluturduu ift, bkml per. Bkml per kablo Bir veya daha fazla bkml perden yaplm olan kablo. Byte Bir grup bitiik ikili rakam (8 bit).

-CCladding Bir optikal coreu saran ve k yansmasna izin veren bir materyal. Coreu sararak iletilen n yzeyde dalmasna engel olur. Bir bakasnn zerine uygulanan bir metal katman.Cladding, genellikle iletkenlii artrmak ve paslanmay azaltmak iin tercih edilir. Core Bir optikal fiberin k tayan ortadaki paras, yanstmas claddingden fazla olan ksm. Bir kablonun ortasndaki blm. Uygulamada en ok bir koaksiyel kabloda grlr. Core, merkezi iletkendir ve dielektrik materyal, core zerine uygulanr. Corona Potansiyel eimi kesin bir deere ulatnda sonulanan bir iletkendeki gazlarn iyonlamas. Coupler I birden fazla fibere blen veya toplayan optikal devre. Coupling Direk elektriksel balant olmakszn bir devrenin iki veya daha fazla kablosu veya komponenti arasnda enerji transferi gereklemesi.

35

Coverage Bir metal koruyucunun ana yzeyi ne derece kapladnn gstergesidir. % olarak ifade edilir. CPS Cycle per secondun (frekans) ksaltmasdr (Hz).

Cut-off wavelength Dalga uzunluu tesinde sadece singlemode fiberin yaylma propagationn bir modunu salar.

-DdB (mm) odBmnin 1 mikrowatta eit olduu sinyal gcnn kesin lmdr. dB ile karlatr. Desibel Bir desibel bir belin on katdr ve g orannn 10 kez logaritmasna, voltaj orannn 20 kez logaritmasna veya akm orannn 20 kez logaritmasna eittir. Desibeller ayn zamanda akustik gc ifade etmek iin kullanlr. Sesin grnr seviyesi gibi, desibel sfr dB olarak kabul edilen referans ile karlatrma yapldnda gerek bir seviyeyi ifade eder.

-EEmilme Optikal gcn sya dnmesi sonucu fiber optikteki zayflamann miktar.

-FFiber distributed data (FDDI) 100 Mbpse kadar deien verilerle birlikte fiber optik linkler iin ANSI standard. Saniyede 100 megabit interface yerel alan a iin standart. Fiber kanal Tartlabilir, yksek hzl, seri data transferi arayz standard. Fiber optik letiim ve sinyal iin optik fiberlerden k geii. Fider kablosu Bir CATV sisteminde ana amplifikatrlere giden ana iletim kablosu. Ana kablo olarak adlandrlr.

36

Fresnel yansmas Geri yansma, optik return loss, hava ve camn refraktif indislerinin fark nedeniyle olumu fiberin parlak ucundan yansyan k. Tipik olarak %4 k olay. Full duplex (FDX)/Tam dubleks E zamanl, iki yollu, her iki ynde bamsz transmisyon. Fusion splicer/Fzyon ekleme Fiberleri kullanarak veya arlandrarak fiberleri ekleme.

-GGigaHertz (GHz) 1 milyar hertze eit frekans birimi. Graded-index fiber Coreun refraktif indeksinde claddingi azaltmaya ynelik, parabolik eri eklinde multi-mode optik fiber eidi. Grlt Bir kablo veya devrede, sistemden normal olarak geen sinyali engelleyen herhangi bir d sinyal.

-HHalf-dublex Her iki ynde de transmisyon -e zamanl olmadanpaketlerin gnderilip alnmasna deiik zaman aralklarnda izin verir. Full dubleks ile kyaslaynz. gibi d etkilere dayankl, metalden metale veya kaynak satl paketleri anlatmak iin kullanlr. Hertz (HZ) 1 saniyede bir sinyalin yapt kutuplamadaki deiim says. Frekans belirtisi, saniyedeki dnglerin yerini alr. Hibrid kablo ki veya daha fazla fiber eidini ieren fiber optik kablo; 62,5 m multi-mode ve single-mode gibi. High speed serial dataconnector (HSSDC) Yksek hzl seri veri konnektr. Yksek hz seri data konnektr ve kablo tm korumadr, kontroll empedans fiber kanal, 55A uygulamalar ve dier teki standartlar iin dnce aamasnda olanlar iin sistemin balantsn kurar.

-I-

37

Insertion loss/Ekleme kayb Sistemin ktsn nceden tanmlayarak ve cihazn sisteme eklenmesinden sonra bir kablo veya komponentin zayflama ls. Insulation crimp Bir telin izolasyonu etrafnda oluturulan terminal eklemesi veya temasnn alan. ISO Uluslararas Standartlar Organizasyonu; bilgisayar standartlarn ilerleten ve a iletiimi iin OSI modelini gelitiren kurum. Bilgisayarlar, veri iletiimi ve dier alanlar iin dnya apnda standartlar gelitirme ve kurmaktan sorumlu uluslararas Ana Kurulu.

-KKanal plak tel veya kablonun ilerledii metal veya plastik kanal. Tel veya kabloyu koruma amal kullanlr ve metal olanlar kabloyu yangn tehlikesine kar da korur. Kapasitans Ietkenler arasndaki bir dielektrik materyalin bir potansiyel fark ile enerji depolayabilmesi zelliidir. l birimi faraddr. Kablo kapasitans genelde picofaradlar seviyesinde llr. Kategori TIA/EIA tarafndan belirlenen ve kablonun iletim performansn gsteren bir deerdir. Kbps Bir saniyedeki kilobit says. Bir saniyedeki 1,000 bit. Klf Ietkenler iin mekanik koruma salamak iin izole iletkenler zerine d klf kaplama. Korumal transmisyon hattnn d iletme yzeyi olarak da bilinir. Koalsiyel kablo Bir metalik tp veya koruma iine yerletirilmi bir iletken (koruyucu veya tpten dielektrik malzemeyle ayrlm) ve izole d klftan oluan silindirik iletim hattdr. Konnektr Bir tel veya kablodan bir dierine elektrik akmnn gemesine izin vermesi iin dizayn edilmi olan bir devre. Bir konnektr kablo veya telde herhangi bir bozulma, krlma olmakszn baka bir kablo veya devreye veri ve elektrik akm geiini kesebilir. Koruma klf Koruma malzemesiyle kaplanm bir kablonun optik yzdesi.

38

Kromatik dalm Ik hzna bal dalga boyu uzunluunun neden olduu bir darbenin optikal dalga yolundaki anlk yaylmasdr.

-L
LAN/Yerel alan a Yerel alan a. Kk bir alana servis yapmak iin tasarlanm herhangi bir kullanc saysn birletiren veri a. Lay Tek bir tel veya iletken iin bir tel veya kablo ekseni boyunca bir iletken veya kablonun ekseni etrafnda tam bir tur yapabilmek iin llen uzunluk. Lay direction Kablonun ekseni boyunca bakldnda bir kabloda spiral bkmn ilerlemesinin yn. Yaylma yn sol veya sa olabilir. Lazer Dar bir kla uygun k kayna ve dar bir spektral bant genilii (2 nm kadar). LF (Low frequency) Alak frekans. Federal letiim Komisyonu tarafndan dizayn edilen radyo spektrumunda 30dan 300 kHze kadar deien frekans band. Light emitting diode/LED kayna P-N birleimiyle oluan uygun k gnderen yar iletken cihaz. Ik younluu elektriksel akma ak bir ekilde oransaldr. Local area network/Yerel alan a Yksek veri oranlarna azaltmla (100 Kbpsden 155 Mbpsye) snrl bir corafi alana snrlandrlan veri iletiim sistemi (6 mile veya 10 kmye kadar). Alan; tek bir binadan, birka binadan veya kamps tipi dzenlemeyi ngrr. A, baz switchleme teknolojisi etlerini, ortak tayc devir kullanmaz, her ne kadar toplu ve zel networklere sahip olsa da kullanlmaktadr. Loose tube Kablolanan bir fiberi evreleyen, ounlukla su bloklama jeliyle doldurulmu koruyucu tp. Loose tube kablo Kablo dizayn tipi; ncelikle bina d kullanm iin: Bir veya birden fazla fiber, sert plastik tplerin ierisindedir. Fiberler 250 mikrona bufferlanmtr.

-M-

39

Mbps Saniye bana megabit, bitlerin says, bir saniyede iletilen milyon bit. Megahertz (MHz) Bir milyon hertze eit frekans birimi (bir saniyede bir milyon hertz). Micron/Mikron Metrenin milyonda biri. Microwave Uzak kzltesi ve geleneksel radyo frekans oran arasnda olan elektromanyetik spektrum blm. Mikrodalga frekans oran 1 GHzden 300 GHze erimektedir. Mikrodalgalar genellikle noktadan noktaya balantlarda kullanlr; nk k demetinin iine kolayca younlaabilirler. Mikrobending Az bir mikrometrenin ayn eksende yerine geme durumunu kapsayan fiber erilii ve milimetrenin uzaydaki dalgaboyu. Mikrobendler k kaybna ve sonu olarak fiberin zayflamasnn artmasna neden olurlar. Modal dispersion/Modal yaylma Bir optik fiberde deiik mesafelerde ve hzlarda giden ift n iin yaylan at. Mode field diameter (MFD)/Mode alan ap Singlemode fiberde optik enerjinin ap. nk MFD erit apndan daha byktr. MFD pratik bir parametre olarak erit apnn yerini alr. Mode mixing/Modkarm Yaylma hzlarnda multimode fiberin deiik modlarnn deikenlik gstermesi. Birbirlerinden bamsz yaylmalar ne kadar uzun olursa, fiber bant genilii multimode sapmas fiber uzunluu ile ters orantl olarak deiir. Fiber geometrisi ve indeks profilinin homojen olmamas ve aamal enerjinin deiik hzlardaki modlar arasnda deikenlik olmas sonucu ortaya kmaktadr. Bu mod karmna gre uzun multimode fiberler shod fiberlerdeki Iineer extrapolasyonla edinilen deerden daha byktr. Mode/Mod Bir optik fiberde ilerleyen tek elektromanyetik dalga. Monokromatik Tek bir dalga boyunu kapsar. Pratikte, radyasyon monokromatik olamaz ama daha dar dalga uzunluu band gsterir. Mono-mode fiber Singlemode fibere baknz. MT-RJ MT-RJ Anlamas tarafndan (AMP, Siecor, HP, Fujikura, US Conec.) gelitirilmi MT-RJ fiber optik konnektr.

40

Multimode In ift modunu gnderen cihaz veya tayan fiber.

-NNumerical aperture (NA) Bir fiber iin asal kabuln ls. Yaklak olarak kabul konisinin yar asnn sinsdr.

-O
Optical waveguide optical fiber Dk zayflamann optik saydam malzemesini ieren ve bu eritin daha dk refraktif indeksinin optik saydam malzemenin cladding ierikle dielektrik waveguide erit. Sinyailerin Lightwaveler ile iletimi iin kullanlr ve seyrek olarak fiber olarak refere edilir. Ek olarak baz optik komponentlerde laser diodeler -ki bunlara da optik waveguidelar denir- dzlemsel dielektrik waveguide durumlar vardr. Optik fiber Camn ince filamenti. Ik eklinde bilgi tayabilen erit ve cladding ieren optik eleman. Optik kayp Fiberler, couplerlar boyunca iletilen n transfer edilirken kaybettii optik g miktar. OSI Ak sistem balants; ISO tarafndan gelitirilen LAN iletiim modeli. OTDR/Optik Zaman Alan Refraktr Optik bir etkinin fiber boyunca lld yerde ve girdilere yansmalarda zamann bir fonksiyonu olarak bir fiberi karakterize etmek iin bir yntem. Zayflama katsaysn uzakln bir fonksiyonu olarak zararlar ve dier lokal kayplar tanmlamakta, tahmin etmede yararldr.

-PPigtail Bir uta sonlanm konnektrlere sahip fiber optik kablo. Kablo birleimine de baknz.

41

Plastik optik fiber Plastik optik fiber, cam optik fiberden daha ucuz olduu iin masast fiberi destekleyecek ekilde dizayn edilmitir. Preform Optik fiber dalga boyundan cam durumu. Primary coating/n kaplama retim srasnda alann gvenirliini koruyan fiberin cladding yzeyine direk olarak uygulanan plastik kaplama.

-RReceiver/Alc Bir fiber optik sistemde k enerjisini elektriksel enerjiye eviren elektronik paket. Reflection loss/Yansma kayb Bir izgi sreksizliinde gcn yansmasna gre kaybolan sinyal paras. Refraktif index Bir vakumda k hznn transmisyon evresindeki hzna oran.

-SSC Optik fiber konnektr tipi. SC, ST gibi 2,5 mm demir kullanr, push-pull eklemeye izin veren yuvada durmaktadr ve konnektrn kaldrlmas adaptr oluturmaktadr. Hzl veri alar iin seimin konnektr olmaktadr. Spectral bandwidth/ Spektral bant genilii Aydnlatma gucnn en fazla ve bunun yars olduu dalga boylar arasndaki fark.

-TTransmitter Bir fiber optik sistemde elektrik enerjisini k enerjisine eviren elektronik dzen.

42

-UUHF Ultra high frekans; 300-3,000 MHZ aras.

-V
Velocity of propagation (VP) Belirli uzunluktaki bir kablodaki elektrik enerjisinin iletim hznn ayn mesafede bolukta k hzna oran. Genelde % olarak ifade edilir. VHF Very-high frequency; Federal letim Komisyonunca 30-300 MHz arasnda standartlatrlmtr. VLF Very low frequency; 10-30 kHz aras.

-WWave length Bir sinyalin pozitif tepe deerleri arasndaki mesafe. Frekans arttka dalgalar yaklar ve bu mesafe de azalr.

-Z
Zero-dispersion wave length 1) Bir single mode fiber optikte materyalin n dalmyla dalga yolu n dalmnn birbirini engellemedii dalga boyu veya boylar. Not: Tm silika yapdaki fiber optiklerde, minimum materyaln dalml yaklak 1.3 mikronluk dalga boyundan olumaktadr. Singlemode fiberler dopant ieren silika yapdaki camdan yaplmaktadrlar; bu yzden de materyalin n dalml dalga boyu bir miktar deiir: Zerodispersion wave length (sfr n dalml dalga boyu), yaklak 1.55 mikron seviyelerinde gerekleir. Mhendislikte en dk zayflama katsaysndaki kk bir art. 2) Kabaca bir ifadeyle multimode fiber optikte, materyal n dalmnn minimum, rnein gerekte sfr olduu dalga boyu. Minimum-dispersion wave lengthin e anlamls.

43