KALICI DURUM G ANALZ

EBE-212, .F.BAY

KALICI DURUM G ANALZ

RENM HEDEFLER
Anlk G Kalc durum sinsoidal sinyallerin zel durumu iin Ortalama G Bir saykl boyunca retilen veya tketilen g En fazla Ortalama G Aktarm Devre sinsoidal kalc durumda iken Etkin veya RMS Deerler Periyodik sinyaller iin G Faktr Fazr akm ve gerilim arasndaki a lm Complex Power G Faktr Dzeltimi Measure of power usingarttrlabilir Yke g aktarm nasl phasors Tek Fazl Telli Devreler Kk yklere ve ev aletlerine tipik datm metodu
EBE-212, .F.BAY 2

ANLIK G

EBE-212, .F.BAY

Anlk G

Anlk (Ani) G:
Herhangi bit t annda bir elemann ular arasndaki gerilim ile iinden geen akmn arpmdr. Anlk gte her t an iin deien bir deeri vardr.

EBE-212, .F.BAY

Anlk G

Kalc durum gerilim ve akm ifadeleri;

i(t)

i(t ) = I M cos(t + i )
anlk g ise;

v(t ) = VM cos(t + v )

v(t)

p(t ) = v(t )i (t ) p(t ) = VM I M cos(t + v ) cos(t + i )

EBE-212, .F.BAY

Anlk G

cos 1 cos 2 =

1 2

[cos(1 2 ) + cos(1 + 2 )]

Yukardaki trigonometrik ifadeden yararlanrsak anlk g;

VM I M [cos( v i ) + cos(2t + v + i )] p(t ) = 2

eklinde bulunur.

EBE-212, .F.BAY

ANLIK G (ZET)

Empedansa Aktarilan Anlik Guc p(t ) = v(t )i(t )

Kalici Durumda v(t ) = VM cos( t + v ) i (t ) = I M cos( t + i )

p( t ) = VM I M cos( t + v ) cos( t + i )
1 cos 1 cos 2 = [cos(1 2 ) + cos(1 + 2 )] 2 VM I M [cos( v i ) + cos(2 t + v + i )] p( t ) = 2
sabit ki kat frekans
EBE-212, .F.BAY 7

Anlk G
RNEK

VM = 4, v = 60

p(t ) = 4 cos 30 + 4 cos(2 t + 90)

v(t ) = 4 cos( t + 60), Z = 230 olsun i (t ), p (t ) bulun
V 460 I= = = 230( A) Z 230

I M = 2, i = 30

i (t ) = 2 cos( t + 30)( A)

EBE-212, .F.BAY

Anlk G

rnek;
i(t)

v(t)

v(t ) = 4 cos t + 60 0 V Z = 230 0

Devreden geen akm ve anlk g deerini bulunuz? Akm ,gerilim ve anlk gcn t dzlemindeki grafiklerini iziniz?
EBE-212, .F.BAY 9

Anlk G

zm;

460 I= 230 0 0 I = 230 A

0

i (t ) = 2 cos t + 30 0 A

p(t ) = 4 cos 30 0 + cos 2t + 90 0 p(t ) = 3,46 + 4 cos 2t + 90 W

0

[ ( )

)]

deerlerini buluruz.
EBE-212, .F.BAY 10

Anlk G

Grafikte gsterirsek;

EBE-212, .F.BAY

11

Ortalama G

EBE-212, .F.BAY

12

Ortalama G

Ortalama G:
Herhangi bir sinsoidal dalgann ortalama deeri bir periyotluk sre ierisinde fonksiyonun integralinin alnp periyoda blm ile hesaplanr. Sinsoidal bir fonksiyonun ortalama deeri sfrdr.

1 P= T 1 P= T

t 0 +T

t0 t 0 +T

p (t )dt VM I M cos(t + v ) cos(t + i )dt

t0

EBE-212, .F.BAY

13

Ortalama G

1 P= nT

t 0 + nT

t0

VM I M cos(wt + v ) cos(wt + i )dt

1 t0 +T VM I M [cos( v i ) + cos(2t + v + i )]dt P= t0 T 2

fadenin ilk ksm sabittir. nk bu sabitin integrali alnr ve periyoda blnrse yine o sabit elde edilir. fadeni ikinci ksm sfrdr. nk cosins ve sins fonksiyonlarnn ortalama deeri sfrdr.

P = 1 VM I M cos( v i ) 2
EBE-212, .F.BAY 14

Ortalama G

Eer saf direnli bir devre sz konusu ise v i =0 olacandan Cos(0)=1

P = 1 VM I M 2
Eer saf reaktif bir devre sz konusu ise Cos(900)

P = 1 VM I M cos 90 0 2 P=0
olur.

( )
EBE-212, .F.BAY 15

Ortalama G

rnek;

1060 0 V
j 2

Devredeki empedans tarafndan harcanan ortalama gc bulunuz?

EBE-212, .F.BAY 16

Ortalama G

zm;
V VM v 10600 I= = = = 3,53150 A Z 2 + j 2 2,83450
Bu yzden;

I M = 3,53 A
buradan

ve

i = 150

P = 1 VM I M cos( v i ) 2 P=
1 2

(10)(3,53) cos(600 150 )

EBE-212, .F.BAY 17

P = 12,5W

Ortalama G

Diren zerine den gerilim;

VR

(1060 )(2) = 7,0715 V =

0 0 1 2

P=

(7,07 )(3,53)

2 + j2

= 12,5W

NOT: Endktif ve kapasitif elemanlar g harcamazlar.

2 1 VRM P= 2 R

2 P = 1 IM R 2

EBE-212, .F.BAY

18

ORTALAMA G (ZET)
Sinsoidal (ve dier periyodik) sinyallerin bir periyotluk sredeki ortalama deerlerinin hesab

1 P= T
p( t ) =

t 0 +T t0

p(t )dt

T=

VM I M [cos( v i ) + cos(2 t + v + i )] 2 V I P = M M cos( v i ) leri veya geri olmas farketmez 2

Eer gerilim ve akm ayn fazda ise

v = i P = VM I M Saf omik
Eer gerilim ve akm 90 derece faz farkl ise

1 2

v i = 90 P = 0 Saf endktif

veya kapasitif

EBE-212, .F.BAY

19

Ortalama G
RNEK

+ VR

Empedans tarafndan harcanan ortalama gc bulunuz.

I=

1060 1060 = = 3.5315( A) 2 + j 2 2 245

Endktr g harcamaz Diren zerindeki gerilim ve iinden geen akm kullanlarak

VM = 10, I M = 3.53, v = 60, i = 15

P = 35.3 cos( 45) = 12.5W

VR =
EBE-212, .F.BAY

2 1060 = 7.0615(V ) 2 + j2 1 P = 7.06 3.53W 20 2

RNEK

Devredeki elemanlarn rettikleri ve tkettikleri ortalama gc bulunuz Endktrler ve kapasitrler ortalama g harcamazlar

Ptoplam = 18 + 28.7W

Puretilen = Ptuketilen Puretilen = 46.7W

salama
2 1 VM 1 2 1 v = i P = VM I M = RI1M = 2 R 2 2 1245 I1 = = 345( A) 4 1 P4 = 12 3 = 18W 2 1245 1245 I2 = = = 5.3671.57( A) 2 j1 5 26.37

Eer gerilim ve akm ayn fazda ise

I = I1 + I 2 = 345 + 5.3671.57

I = 8.1562.10( A)
VM I M cos( v i ) 2

P=

Puretilen

1 = 12 8.15 cos( 45 62 .10 ) 2

1 P2 = 2 5.362 (W ) = 28.7W 2
EBE-212, .F.BAY 21

Ortalama G

rnek;

I2
2

I1
12450 V
4

j1

Devredeki toplam retilen ve toplam tketilen ortalama gleri bulunuz?

EBE-212, .F.BAY 22

Ortalama G

zm;
12450 I1 = = 3450 A 4 12450 12450 = 5,3671,57 0 A = I2 = 2 j1 2,24 26,57 0 I = I1 + I 2 = 3450 + 5,3671,57 0 = 8,1562,100 A

EBE-212, .F.BAY

23

Ortalama G

Direnler zerindeki ortalama gler;

P4 = 1 VM I M = 2

1 2

(12)(3) = 18W
2

P2 = I R =
1 2 2 M

1 2

(5,34) (2) = 28,7W

P = PT = 18 + 28,7 = 46,7W
P = 1 VM I M cos( v i ) 2 P =
1 2

(12)(8,15) cos(450 62,100 )

P = 46,7W
Enerjinin korunumu prensibine gre retilen g = tketilen gtr.
EBE-212, .F.BAY 24

Ortalama G
zel Durm

i(t ) = I 1 cos(1t + 1 ) + I 2 cos( 2 t + 2 )

T

eklinde ise

1 2 P = [I 1 cos(1t + 1 ) + I 2 cos( 2 t + 2 )] Rdt T 0

1 P= T

[I
0

2 1

cos 2 (1t + 1 ) + I 2 cos 2 ( 2 t + 2 ) + 2I 1I 2 cos(1t + 1 ) cos( 2 t + 2 ) Rdt 2

2 I1 I2 1 2 = R+ R+ 2 2 T

{I I
T 0

1 2

cos[(1 + 2 )t + 1 + 2 ] + I 1I 2 cos[(1 2 )t + 1 2 ]}Rdt

2 I1 I2 P = R+ 2 R 2 2

EBE-212, .F.BAY

25

Ortalama G

rnek;
I1
I2
1230 V
0

I3

j1

60 0 V

Devredeki toplam retilen ve toplam tketilen ortalama gleri bulunuz?

EBE-212, .F.BAY 26

Ortalama G

zm;
12300 I2 = = 6300 A 2 12300 600 4,39 + j 6 I3 = = = 7,44 36,210 A j1 j1 P2 = 1 VM I M = 2
1 2

(12)(6) = 36W

P6 00 = 1 VM I M cos(.v i ) 2 =
1 2

(6)(7.44) cos[00 ( 36.210 )]

EBE-212, .F.BAY 27

= 18W

Ortalama G

I1 = I 2 + I 3 = 630 0 + 7.44 36.210 = 11.29 7.10 0 A

P 30 = 12 = 54W

1 2

(12)( 11.29) cos(300 (7.100 ) )

olarak buluruz.

EBE-212, .F.BAY

28

RNEK

Devredeki elemanlarn rettikleri veya tkettikleri ortalama gleri bulunuz

V4 I2 I1

1 P 0 = 19.92 (12) cos(54.5 0) = 69.4(W ) 12 2

1 P4 30 = 4 (9.97) cos(30 204) = 19.8(W ) 2

Kontrol: retilen G = Tketilen G

Cevre Denklemleri I1 = 120 430 = j2I 2 + 4(I 2 + 120)

430 480 3.46 + j 2 48 = 4 j2 4.47 26.57 44.58177.43 I2 = = 9.97204( A) 4.47 26.57 I2 =

Alternatif zm yolu
Dugum Denklemler i V4 V4 4 30 + =0 4 j2 4 30 V4 I2 = 2j 12 0 +

V4 = 4( I1 + I 2 ) = 4(12 + 9.97204)(V ) = 4(12 9.108 j 4.055)(V ) = 19.92 54.5(V )

P4
2 1 VM 1 19.922 = = = 49.6W 2 R 2 4 P 2 j = 0(W )

Ortalama Guc

Direncler icin

2 1 2 1 VM 1 P = VM I cos( v i ) P = RI M = 29 EBE-212, .F.BAY M 2 2 R 2

Maksimum Ortalama G Aktarm

EBE-212, .F.BAY

30

Maksimum Ortalama G Aktarm

Byk entegre devrelerde milyonlarca transistor arsndaki g kaybn engellemek iin empedans uygunlatrlmas yaplmaldr. Bu da maksimum g aktarm(ortalama) ile yaplr. Bylece verim maksimum kayp minimum hale gelir.

Z Th

IL

VOC

VL

ZL

Z L ykne maksimum g aktarm yapmak iin.

lk nce ZTh bulunur.

ac devre

EBE-212, .F.BAY

31

Maksimum Ortalama G Aktarm

PL = 1 VL I L cos VL iL 2

VOC IL = Z Th + Z L VOC Z L VL = Z Th + Z L Z Th = RTh + jX Th Z L = R L + jX L

IL = VOC + RL ) + ( X Th + X L )
2 2 2 VOC RL + X L 2

[(R

Th

1 2 2

VL =

[(R

1/ 2 1 2 2

Th

+ RL ) + ( X Th + X L )

EBE-212, .F.BAY

32

Maksimum Ortalama G Aktarm

cos Z L =

(R

RL
2 L

+X

2 1/ 2 L

2 VOC R L 1 PL = 2 (RTh + R L )2 + ( X Th + X L )2

2 1 VOC R L PL = 2 (R L + RTh )2

EBE-212, .F.BAY

33

Maksimum Ortalama G Aktarm

Z L = R L + jX L = RTh jX Th = Z * Th
Z L ye maksimum g aktarm salanr.

Z L = RL yapabilmek iin
2 2 RL = RTh + X Th

olacak ekilde ayarlanmaldr.

EBE-212, .F.BAY

34

MAKSMUM ORTALAMA G AKTARIMI (ZET)

ZTH = RTH + jX TH

1 | Z L || VOC |2 PL = 2 | Z L + ZTH |2

RL
2 2 RL + X L

Z L + ZTH = ( RL + RTH ) + j ( X L + X TH ) | Z L + ZTH |2 = ( RL + RTH ) 2 + ( X L + X TH ) 2

Z L = RL + jX L
1 PL = VLM I LM cos(VL I L ) 2 1 = | VL || I L | cos(VL I L ) 2 ZL ZL VL = VOC | VL |= | VOC | Z L + ZTH Z L + ZTH
IL = V L I L = V L Z L |V | | I L |= L Z L V I = Z L | ZL | L L

1 | VOC |2 RL PL = 2 ( RL + RTH ) 2 + ( X L + X TH ) 2 PL = 0 X L X L = X TH PL = 0 RL = RTH RL opt * Z L = ZTH

max PL

Z L = RL + jX L tan(Z L ) = X L RL
cos = 1 1 + tan
2

1 | VOC |2 = 4R 2 TH

cos(VL I L ) =

EBE-212, .F.BAY 2 2 RL + X L

RL

35

Maksimum Ortalama G Aktarm

Maksimum ortalama g aktarm iin problem zme ilem sras:

1.
2.

Z L yk devreden karlr ve devrenin Thevenin edeeri elde edilir. ekildeki devre elde edilir.
Z Th

IL

VOC

VL

ZL

ac devre

3.

Z L = RTh jX Th = Z* Th
2

olarak seilir ve maksimum

2 ortalama g = 1 I 2 L RTh = VOC / 8 RTh bulunur.

EBE-212, .F.BAY

36

RNEK

Maksimum ortalama gc aktarimi icin Z L yi bulun. Yke aktarilan maksimum ortalam gc bulunuz.
opt ZL

* ZTH

max PL

1 | VOC |2 = 4R 2 TH

Yk devreden ayrn ve geriye kalan devrenin Thevenin edeerini bulun

ZTH = 4 || (2 + j1) =

8 + j 4 (8 + j 4)(6 j1) 52 + j16 = = 6 + j1 37 37 8 + j 4 8.9426.57 = = = 1.4716.93 6 + j1 6.089.64

* Z L = Z TH = 1.47 16.93 = 1.41 j 0.43

I1

VOC = 4

2 320 40 = = 5.26 9.64 6 + j1 6.089.64

max PL

Aktarlan ortalama g sorulduundan Thevenin gerilimine ihtiya duyarz

1 5.262 = = 2.45(W ) 2 4 1.41

37

EBE-212, .F.BAY

Maksimum ortalama g aktarm

rnek;
j1

40 0 A

ZL

Devredeki maksimum ortalama g aktarm iin Z L ve PL deerlerini bulunuz?

EBE-212, .F.BAY 38

Maksimum ortalama g aktarm

zm;
j1

40 0 A

VOC

VOC

40 (2) (4) = 5,26 9,460V = 6 + j1

0
EBE-212, .F.BAY 39

Maksimum ortalama g aktarm

j1

Z Th

4(2 + j1) ZTh = = 1,41 + j 0,43 6 + j1

Z L = 1,41 j 0,43
5,26 9,460 I= = 1,87 9,46 0 A 2,82 2 1 1 2 PL = 2 I M RL = 2 (1.87 ) (1.41) = 2.47W EBE-212, .F.BAY

40

Maksimum ortalama g aktarm

rnek;
j 4

j 2

VX VX

ZL

400 V

Devredeki maksimum ortalama g aktarm iin Z L ve PL deerlerini bulunuz?

EBE-212, .F.BAY 41

Maksimum ortalama g aktarm

zm;
nce Z L ykn devreden ayralm.

I1

j 4

j 2

Vx' Vx'

VOC

400 V

EBE-212, .F.BAY

42

Maksimum ortalama g aktarm

Vx + 4 = (2 + j 4)I1 Vx = 2I1

I1 =

1 45 0 2

VOC = 2I1 400 VOC = 2 450 400 VOC = 3 j1 VOC = 3,16 161,57 0 V
EBE-212, .F.BAY 43

Maksimum ortalama g aktarm

imdi de ZTH bulalm.

j 4

j 2

Vx''
Vx''

2
I SC

400 V

EBE-212, .F.BAY

44

Maksimum ortalama g aktarm

Vx'' + 4 = (2 + j 4 )I 2I sc Vx'' = 2(I I sc ) 4 = 2I + (2 j 2 )I sc

I sc = (1 + j 2 )A

VOC 3 j1 ZTh = = = 1 j1 I SC (1 + j 2)

EBE-212, .F.BAY

45

Maksimum ortalama g aktarm

Z L = 1 + j1
IL = VOC 3 j1 = 1,58 161,57 0 A = ZTh + Z L 2
1 2

PL =

(1,58)2 (1)

PL = 1,25W

olarak buluruz.

EBE-212, .F.BAY

46

Etkin veya RMS Deerler

EBE-212, .F.BAY

47

Etkin veya RMS Deerler

2 P = I etk R

1 P= T

t 0 +T

t0

i (t )dt R
2

I etk = I RMS

1 = T

t0 +T

t0

i 2 (t )dt

EBE-212, .F.BAY

48

Etkin veya RMS Deerler

rnek;
i(t ) = I M cos(t )
iin

I rms deeri nedir?

T = 2 /
zm;
I rms 1 = T
1/ 2

2 I M cos 2 (t )dt

Trigonometrik eitlii kullanarak;

cos 2 = 1 + 1 cos 2 2 2
I rms = I M 2

2 /

[12 + 12 cos(2t 2 )]dt

EBE-212, .F.BAY

1/ 2

49

Etkin veya RMS Deerler

I rms

= IM 2

2 /

1 dt 2

1/ 2

= IM 2

t 20

2 / 1 / 2

IM = 2

olarak buluruz.

Cosins fonksiyonunun ortalama deeri sfrdr.

EBE-212, .F.BAY

50

Etkin veya RMS Deerler

Akm ve gerilimin RMS deerlerini kullanarak ortalama gcn genel denklemini yeniden yazabiliriz.

P = Vrms I rms cos( v i )

Diren tarafndan harcanan g;
2 Vrms 2 P = I rms R = R

2 2 P = I 12rms + I 2 rms + ... + I nrms R

2 2 I rms = I 12rms + I 2 rms + ... + I nrms

EBE-212, .F.BAY 51

Etkin veya RMS Deerler

rnek;
V(t)(V) 4

0 -4

t(s)

Yukardaki gerilim dalga eklinin Vrms hesaplaynz?

deerini

EBE-212, .F.BAY

52

Etkin veya RMS Deerler

zm;
0s < t 1s 4tV 1s < t 2s v(t ) = 0V 4t + 8V 2s < t 3s
RMS deeri;
1 2 2 2 Vrms = (4t ) dt + (0) dt + ( 4t + 8) dt 1 2 3 0
1 2 3 1/ 2

1 16t = 3 3 = 1,89V

3 1

16t 3 64t 2 + + 64t 3 2 2 0

3

1/ 2

EBE-212, .F.BAY

53

Etkin veya RMS Deerler

rnek;

Yukardaki akm dalga eklinin rms deerini bulunuz? Bu deer 2 luk dirence uygulandnda P2 nedir?
EBE-212, .F.BAY 54

Etkin veya RMS Deerler

zm;
I rms
4 1 2 2 2 = (4 ) dt + ( 4) dt 2 4 0 1/ 2

2 4 1 = 16t 0 + 16t 2 4 = 4A

1/ 2

2 luk diren zerindeki ortalama g

P=I

2 rms

R = (4) (2) = 32W

2

EBE-212, .F.BAY

55

G Faktr

EBE-212, .F.BAY

56

G Faktr

P = Vrms I rms cos( v i )

Vrms I rms
: grnr g (VA, kVA) : ortalama g (watt)

Vrms I rms cos( v i )

G faktr, ortalama gcn grnr gce orandr.

EBE-212, .F.BAY 57

G Faktr

P pf = = cos( v i ) Vrms I rms

Herhangi bir yk empedans cinsinden belirtmisek, g faktr as bu empedansn faz asna eittir.

cos( v i ) = cos Z L

EBE-212, .F.BAY

58

G Faktr

Sadece direnlerden oluan bir devrede;

Z = 0
L

ve pf=1 olur.

Saf endktif veya saf kapasitif devrelerde;

Z = 90 ve pf=0 olur.
L

Eer devre RL etkin devre ise 0 Z 90 0

L L

ve 0 pf 1' dir

Eer devre RC etkin devre ise 90 0 Z 0 ve 0 pf 1' dir

EBE-212, .F.BAY

59

G Faktr

Saf endktif: Akm gerilimden 900 geridedir. Saf kapasitif: Akm gerilimden 900 ileridedir.

G faktr endktif devrelerde geri, kapasitif devrelerde ise ileri olarak belirtilir.

EBE-212, .F.BAY

60

G Faktr

rnek;
PL = 88kW
pf = 0.707 geri

VL = 480Vrms
Z hat = 0,08
ise; a) Enerji salayc tarafndan salanmas gereken ortalama g ne olmaldr? b) Eer g faktr pf=0,9 geri yaparsak bu durumda g salaycnn salamas gereken g ne olmaldr?
EBE-212, .F.BAY 61

G Faktr

zm;
0.08
I rms
VS

480Vrms

PL = 88kW pf = 0.707 geri

a)

I rms

PL = ( pf )(Vrms )

(88)(10 3 ) = (0.707)(480)
= 259.3 Arms
EBE-212, .F.BAY 62

G Faktr
2 PS = PL + (0.08)I rms

= 88000 + (0.08)(259.3) = 93.38kW

PL = ( pf )(Vrms )

b)

I rms

(88)(10 3 ) = (0.90)(480)
= 203.7 Arm

2 PS = PL + (0.08)I rms

= 88000 + (0.08)(203.7 ) = 91.32kW

olarak buluruz.

EBE-212, .F.BAY

63

Karmak G

EBE-212, .F.BAY

64

I rms

Vrms

Z Z

S = Vrms I rms

Eer ise;

I rms = I rms i = I R + jI I
I = I rms i = I R jI I rms
EBE-212, .F.BAY 65

Karmak g ise;

S=V
ya da

rms

v .I rms i = Vrms .I rms ( v i )

S=V

rms rms

cos( v i ) + jVrms I rms sin ( v i )

burada; v i = z dir. Buradan;

S = P + jQ
burada;
Q = Im(S ) = Vrms I rms sin ( v i ) P = Re(S ) = Vrms I rms cos( v i )

dir.
66

EBE-212, .F.BAY

Re(Z ) cos( v i ) = Z Im(Z ) sin ( v i ) = Z

ve
I rms

Vrms = Z
2 P = I rms Re(Z )

olduklarndan eitlii u ekilde de yazabiliriz.

2 Q = I rms Im(Z )

ve buradan da;
2 S = I rms Z
EBE-212, .F.BAY 67

Q tan ( v i ) = P
Im

Vrms

I rms

( v co s
v

) i
i

+Q P -Q Re

v i

I rms sin ( v i )
I rms

v i v i
S

2 Z I rms =

2 Q = I rms Im(Z )

2 P = I rms Re(Z )

v i

EBE-212, .F.BAY

68

rnek;
PL = 20kW
pf = 0.8 geri

VL = 22000Vrms
Z hat = 0,09 + j 0,3
ise; Hat giriindeki gerilimin genliini ve g faktrn bulunuz?

EBE-212, .F.BAY

69

zm;
0.09

j 0.3

IL
VS
2200 0 Vrms

20kW 0.8 pf geri

P P 20000 SL = = = = 25000VA cos pf 0,8

buradan yk;

S L = 25000 = 2500036.87 0 = 20000 + j15000VA

EBE-212, .F.BAY 70

S L = VL I L 2500036,87 IL = 22000 = 113,64 36,87 0 Arms

0

2 S hat = I L Z hat

S hat = (113,64 ) (0,09 + j 0,3)

2

S hat = 1162,26 + j 3874,21VA

EBE-212, .F.BAY

71

Karmak gcn genel denkleminden;

S S = S L + S hat S S = 21162,26 + j18874,21 S S = 28356,2541,730 VA

buradan;
VS = SS IL 28356,25 113,64

VS = 249,53Vrms

g faktr;

pf giri = cos 41.730 = 0.75 geri

EBE-212, .F.BAY 72

kinci yol;
I L = 113.64 36.87 0 Arms
Vhat = 113,64 36,87 0 (0,09 + j 0,3) = 35,5936,430 Vrms

buradan;
VS = 22000 + 35,5936,430 249,534,860 Vrms

v i = 4,86 0 ( 36,87 0 ) = 41,730

ve buradan da;

pf = cos 41,730 = 0,75 geri

olarak buluruz.
EBE-212, .F.BAY 73

rnek;
V A = 12030 0 Vrms VB = 1200 0 Vrms
Z = 0 + j1
ise; ki devre arasnda akan ortalama gc bulunuz? Hangi devre g reten hangi devre g tketen devredir?

EBE-212, .F.BAY

74

zm;

VA

VB

I=

VA VB Z 120300 12000 I= j1 I = 62,12150 Arms

EBE-212, .F.BAY 75

A devresinin tkettii ortalama g;

PA = VA( I) cos V A I

= (120 )( 62,12 ) cos 30 0 150 = 7200,4W

B devresinin tkettii ortalama g;

PB = VB I cos VB I

= (120 )(62,12 ) cos 0 0 150 = 7200,4W

)
76

A devresi g retir. B devresi g tketir.

EBE-212, .F.BAY

G Faktrnn Dzeltilmesi

EBE-212, .F.BAY

77

Kapasitr paralel balanmadan nce;

S eski = Peski + jQeski = S eski eski

IT IL

IC

EBE-212, .F.BAY

78

Kapasitr paralel balandktan sonra;

S c = 0 jQc = S c 90 0
Yeni karmak g;

S eski + S c = S yeni = Peski + jQ yeni = S yeni yeni

2 S c = jQc = jCVrms

eski = v i
L T

yeni = v i

EBE-212, .F.BAY

79

SL
L

QL

v v i
T

iL
T

QL QC
QC

EBE-212, .F.BAY

80

rnek;
PL = 50kW
pf = 0.8 geri

V=

22000 Vrms

f=60Hz ise; Pf=0.95 geri olmas iin paralel balanacak kapasitrn deeri nedir ?

EBE-212, .F.BAY

81

zm;
IT IL

IC

2200 0 Vrms

50kW pf = 0.8 geri

Qeski = Peski tan eski = (50 ) 10 3 (0.75 ) = 37,5kVAR

Buradan;
S eski = Peski + jQeski = 50000 + j 37500 S c = 0 jQc
EBE-212, .F.BAY 82

( )

G faktrn 0.95 yapmak iin;

yeni = cos 1 ( pf yeni ) = cos 1 (0.95)
= 18.190

ise;
Q yeni = Peski tan yeni = 50000 tan 18,190 = 16430 var

EBE-212, .F.BAY

83

Bu yzden;
Q yeni Qeski = Qc = CV 2 rms 16430 37500 = CV 2 rms

Kapasitrn deeri;

21070 C= 2 (377 )(220 ) C = 1155 F

olur.
EBE-212, .F.BAY 84

G lmleri

EBE-212, .F.BAY

85

Akm sargs

Gerilim V sargs P
EBE-212, .F.BAY

Yk

86

1 P= T

v(t )i(t )dt

T 0

P = Re VI

( ) = VI cos(

i )

EBE-212, .F.BAY

87

EBE-212, .F.BAY

88

Eer wattmetre dz saparsa; Devre-B g tketmektedir. Eer wattmetre ters saparsa; Devre-A g tkettmektedir.

EBE-212, .F.BAY

89

rnek;
6

j 2
2

120 0 Vrms

240 Vrms

j 4

Wattmetrede okunan deer nedir ?

EBE-212, .F.BAY 90

zm;
I = 2.68153.430 Arms V = 11.99216.86 0 Vrms

Wattmetrede okunan deer;

P = Re VI = V I cos( v i ) = (11.99 )(2.68) cos 216.86 0 153.43 0 = 14.37W

( )

Ortalama g reten empedans

(2 + j 4)

EBE-212, .F.BAY

91

Tek Fazl Telli Devreler

EBE-212, .F.BAY

92

I aA

A
ZL

V n V

V n V
b

I nN

ZL

I bB

I aA =

V ZL

I bB =

V ZL
EBE-212, .F.BAY 93

Z line

V
Zn

ZL
Z LL

V
Z line

ZL

Bu devreye sperpozisyon uygulayalm;

EBE-212, .F.BAY 94

Z line

Ia

Ic

Z line

If

Ib

V
Zn Id

ZL
Z LL
Zn

ZL

Id Ie

Z LL

ZL
Ie

V
Z line

ZL

Z line

Ib
I a Ic

If

EBE-212, .F.BAY

95

Kirofun akmlar kanunundan;

I nN = (I aA I bB ) V V = Z ZL L =0

EBE-212, .F.BAY

96

rnek;
a
I aA

A
IL Lamba 120W

1200 0 Vrms

IR

n
1200 0 Vrms

I nN

N Radyo 24W IS B

Frn 7200W

I bB

1kW 1 YTL ise alclarn 30 gnlk tketim bedeli ne kadardr?

EBE-212, .F.BAY 97

zm;

EBE-212, .F.BAY

98

Dm analizini uygularsak;

I aA = I L + I R I bB = I S I R I nN = I S I L
PL 120 IL = = = 1Arms Van 120 PS 24 IS = = = 0.2 Arms Vnb 120 PR 7200 IR = = = 30 Arms Vab 240

EBE-212, .F.BAY

99

E an = Van I aA dt E nb = Vnb I aB dt

12 a .m.

12 a .m.

I aA dt = 4 I R + 15I L = 135

12 a .m.

12 a .m.

I bB dt = 8 I S + 4 I R = 121.6

E an = 16.2kWh E nb = 14.6kWh Etotal = 30.8kWh

cret=(30.8)(30)(1)=924EBE-212, .F.BAY YTL
100

TEK FAZLI TELL DEVRELER (ZET)

Evlerde kullanlan G devresi Hatlar aras gerilim byk gl ev aletleri iin (frn,buzdolab vb), Faz gerilimi ise kk cihazlar iin kullanlr (lamba, radyo vb). Genel dengeli durum Simetriye bir rnek

Sperpozisyon iin genel durum

Temel devre

Ntr akm sfrdr

EBE-212, .F.BAY

101

Ntr akm sfrdr

RNEK Cihazlar omik varsayn

24-saatlik sredeki enerji kullanmn ve cretini belirleyiniz. Enerjinin birim fiyat 0.08 YTL/kWh dir.

= 1Arms

Lamba

= 30 Arms

P = Vrms I rms

= 0.2 Arms
Radyo

Enerji = p(t )dt = Portalama Zaman

Elamba = 0.12kW 8 Hr + 0.12kW 7 Hr = 1.8kWh

KAK I aA = I L + I R I bB = I S I R I nN = I S I L
Eretilen = pretilen = Vrms I rms dt

E firin = 7.2kW (2 + 1 + 1) Hr = 28.8kWh

Eradyo = 0.024kW (5 + 3) Hr = 0.192kWh
E gnlk = 30.792kWh

cret = 2.46YTL / gn

EBE-212, .F.BAY

102

GVENLK HUSUSLARI
Bir elden dier ele kalp zerinden geen 50 Hz lik akmn ortalama etkisi

EBE-212, .F.BAY

103