Mehmet Ali Demirbaş Dogru - Iman - Bilgileri

www.dinimizislam.
com
DNMZ SLAM
www.dinimizislam.com
Doru man Bilgileri

Knye Sahibi:
Mehmet Ali Demirba Gazeteci Yazar 29 Ekim Cad. No:23 Kat:4 Yenibosna stanbul Tel: (0212) 454 38 20 mehmetali.demirbas@tg.com.tr Hazrlayan: www.bizimsahife.org
FHRST
Doru iman bilgileri
man ve slam man nedir? nanmak ne demek? slamiyeti beenmek man herkese lazm mandan mahrum olan Dil ile ikrar nanmak ve beenmek En faziletli iman man mahlk mudur? mann ve slamn artlar nandm demek yeter mi? Doru iman ve iman korumak manndan phe etmek man korumak iin Doru itikadn nemi tikad dzgn olan Ehl-i snnet yolunun iki esas man muhafaza Felaketlerin en by mann esas art Kelime-i ehadeti sylemek Yeni Mslman olan Gayba iman esastr Grerek iman Kelime-i tevhidin manas Tevhid ve iman Ehl-i snnet itikad
Cehennemden kurtulan tek frka
1 1 4 5 6 7 7 8 8 9 9 13 14 18 19 22 23 23 23 24 24 25 27 29 33 34 35 36
38
man azalp oalmaz Ehl-i kble kime denir? Gnah ilemek ve iman Gnah nemsiz saymak ok nemli tembih mann alameti Doru imann alameti mann alameti Kim imanldr? mann zirvesine kmak Kmil iman sahibi miyiz? man kuvvetlendirmek iin mann ksmlar Taklit ile iman stidlal ile iman Mukallitlikten kurtulmak Hubb-i fillah ve bud-i fillah Kii sevdii ile beraber olur Byle Allah sevgisi olur mu? Allaha imann art Ktye iyi demek Allah iin sevmek Kendisi iin istemek Sevmek ve iman Sevgide l man ve slam farkl mdr? man ve slam Mmin ve Mslman slamiyet teslimiyettir Allah var demek yeter mi? Sadece Allah var demek
Allahn rahmeti lzumsuz deildir
48 49 51 53 55 56 58 59 59 59 61 63 64 66 67 68 68 71 72 73 74 75 75 76 76 77 79 82 83 83 85
Allaha inandm demek yeter mi? 86
irki affetmez ne demek? Ehl-i snnet olmak iin Fkh- ekberden paralar Emali kasidesi Amel imandan para deildir arap ieri, iman dar m? Amel imann paras m?
39 40 40 43 45 46 47
87 Dinde on esas 89 32 ve 54 farz 91 Zerre iman ne demek? 95 slamiyetten haberi olmayanlar 97 Mslmanl duymayanlar 98
www.dinimizislam.com Elbette mminim Ar dincilik nanmak ihtiya m? lmeden nce Allaha ulamak Hidayet ne demektir? mann art yedi deildir Allaha kavumay inkr Allah'a yaklamak Hidayet nedir? Trk Mslmanl ne demek? Yanl yazyorsunuz manda iki nemli art Tahkiki imann tehlikesi Yaratc var demek yetmez Dinsiz felsefeciler Allah' hi unutmamak Konuan ikizler Allah'a iman
Allahn varlna ve birliine iman
98 101 103 105 107 108 110 114 115 117 117 118 119 121 125 125 127 128
128
Allaha iman nedir? 128 Allah tanmak 129 Allahn birliini ispat 129 Allah tel ilah deil mi? 134 Allah kim yaratt denemez 135 Farknda olmadan Allaha inanmak 137 Allahn varl 138 Mutezile, cebriyeci ve ateist 139 Tefekkr ne demektir? 140 Her eyi intizaml yaratmtr 142 Kr krne inanmak m? 151 Kinatta tesadflere yer yoktur 158 Yaratcy inkr 170 Heykelin byk ustas 171 Kinatta tesadf yoktur 171 Bir niversiteliye cevap 173 Allahn isimleri ve sfatlar 179 Allahn isimleri (Esma-i hsna) 179 Baka isimler sylemek 183 Esma-i hsnay ezberlemek 184
Hakkyla bilen El Hak ismi El Berr ismi Vahid ve Ehad Allah ismine sayg Allah tel raz olsun Ksaltmalar Hafife almak tehlikelidir Kk harfle yazmak Yalnz Allah demek Hazret-i Yezdan Kinat, bir sanat eseridir Allaha sanatkr demek lim ve Alm isimleri Allah telnn sfatlar Ayn da, gayr da deildir Sfatlar saymak Tekvin sfat Beka sfat Kyas edilemez Allah yerine tanr ve baka isimler sylemek badet dnda Hanc yolcu Allah niye biz veya o diyor? Rablerin rabbi demek O, rablerin Rabbidir Allaha nur demek uygun mu? Allah mekndan mnezzehtir Allah her yerde denmez Arullah = Allahn Ar Ara hakaret Arullah Mebbihe veya mcessime Allahn iitmesi ve grmesi Gayb kim bilir? Be gaybn mahiyeti Kalblerden geenleri bilmek Gayb bilmek Gayb bilenler 2
185 186 186 186 187 187 187 188 188 188 189 189 190 190 190 192 192 192 193 193 194 195 196 196 196 197 197 199 200 200 201 201 202 204 205 207 209 209 212
www.dinimizislam.com Mnafklarn bilinmesi Allahn rahmeti ve gazab Rahmeti gazabn amtr Allah intikam alr Allah dnyada da ceza verir Allahn azab iddetlidir Gayret-i ilahiye Allah telnn gayret etmesi Allahn huzuruna durmak Erkek ahs zamiri Hlk mahlka benzetmek Allah ismi Rahman ve Rahm isimleri El-Melik ismi El-Kudds ismi Es-Selm ismi El-Mmin ismi El-Azz ismi El-Mheymin ismi Yaratmak Allaha mahsustur Allahn yaratmas iki trldr Kn feyekn (Ol denince olur) Allahn yaratmas Yaratan ciz deildir nsan bir ey yaratamaz ngilizcede yaratmak kelimesi Vcuda getirmek Yaratmak deil kefetmek denir cat etti demek nsan acizliini idrak etmeli Tabiata yaratc denir mi? Yaratt her eyde nice hikmet var Faydasz ey yaratlmad 212 213 215 216 218 221 222 224 225 227 228 229 230 231 231 232 233 233 234 234 234 239 240 240 241 243 244 244 245 246 247 Ahsen-l-hlkn ne demek? En gzel ekilde yarattk Kadna yaratc demek Sebeple yaratmak Depremi kim yapyor? Allah sevgisi ve Allah korkusu Allah sevgisi nedir? Allah sevmenin sebepleri Allah sevmek ve tanmak nasl olur? Marifetullah Allah sevgisinin alameti Allah korkusunun alameti Sevgi ve korku nasl olur? Gzya rahmettir Kork Allahtan korkmayandan Yalnz Allahtan korkun Allahn gazabndan korkmak
Allah ve Resuln ok sevmek iin
Allah kerimdir diyerek gnah ilemek 222
251 252 255 256 257 259 259 267 268 269 269 271 273 276 277 278 278
278
Allahn sevgi ve rzasna kavumak iin 279 Allah benden raz m? 279 Sevilmenin iki alameti 279 Allah sevgisine ulatran eyler 280 Allah kimi sever? 280 Allah gzeldir, gzeli sever 281 Gzel yzl 283 Sevgiye geveklik smaz 283 Ak, sevgi ve heves 285 Yalnz Allahtan korkmak 286 Allah tel ve adalet 287 Allah telnn adaleti 287 Kfir lkesinde doanlar 291 248 Ar yk yklemek 292 250 Sorgusuz ceza 294 Sakatlarn suu yok 295 Herkes eit yaratlsayd 296 zel ie karmak 298
www.dinimizislam.com nce lenin suu Suluya ceza zulm mdr? Kfr ve zulm Allaha gvenmek ve tevekkl Allah bes, bki heves nsanlara ihtiyacn sylemek Tefviz iirinin aklamas Edepsiz air Allah Cennette grlecektir Her zaman grlecek mi? Cennette grmek ne demek? nkr eden mahrum kalr Mekr-i ilahi ne demektir Kfirin malna zenmek Allah tely anmak Allah tely anmann alameti Rahata kavumak iin Mahlkatn tesbihi Allah unuttu ne demektir? Allahn halifeleri vardr Kim Allah iin olursa Allah' sorgulamak Meleklere iman Meleklere iman nasl olmal Dier melekler Grlmeyen ey yok mudur? Melekler akll varlklardr Melekler ve blis Rahmet melekleri Lazml temizlememek Melekler niye yaratld? Meleklerle ilgili eitli sorular Kitaplara iman Bugnk Tevrat ve nciller Hud aleyhisselama gelen kitap Peygamberlere iman Peygamberlere iman nasl olmal Peygamberlerin sfatlar Peygamberleri ve Kitaplar 299 300 301 301 301 304 305 308 309 313 314 315 316 317 319 320 322 323 323 324 326 327 332 332 333 334 339 342 344 346 347 348 353 356 357 358 nkr Her yere Peygamber Gnderilmitir Peygamberlerin faydas Peygamberler en byk rehberlerdir Nimetlerin ihsanlarn en by Peygamber gnderilmeseydi Peygamberler gnah ilemez Peygamberler aya gnee tapmaz Peygamberler masumdur Nebi ve Resul nedir? Dier Peygamberler efaat etmeyecek mi ? llazm Peygamberler lk insan ve ilk Peygamber Hazret-i demin stnl lk peygamberi inkr Kabilin katil olmas Eski devirler Rabbiniz deil miyim? Hazret-i Havva Hazret-i dem ve kan gruplar Hazret-i Nuh ve tufan Hazret-i Nuhun gemisi Hazret-i brahim ve Azer Hzr aleyhisselam Kssann hikmeti Hazret-i Eyyub ve sabr Hazret-i Eyyubn alamas Lokman aleyhisselam skender-i Zlkarneyn Hazret-i Sleyman ve Belks
Hibir Peygambere dil uzatlmaz
360 360 361 363 364 365 366 369 371 372 375 378 379 382 383 384 385 385 386 386 389 391 391 395 396 397 399 401 403 404
405
Gnah ilemekten korunmulardr367
358 Her yere peygamber geldi 359 Peygamberlik seilmekle olur Peygamberlerle ilgili eitli 4
407 408
www.dinimizislam.com Sorular Hazret-i sadan sonra Mrsel Peygamberler Hazret-i Davud resul ve nebi idi sevilik ve Musevilik Kul hakk Hazret-i Yakubun oullar Beikte konuanlar Ardna bakmasn rhas nedir? Babas yaratlmak it aleyhisselam Ahiret gnne iman Ahiret gnne iman nedir? Ahiret hayat Pein, veresiye gibi olmaz lm ve kabir hayat Canlar nasl alnr? Hayatiyetin ispat lrken lm acsn kimler duymaz? Kabir azab haktr Yargsz infaz m? Kabir sualleri Kabir azab kbus gibi deildir nsanlar uykudadr Herkesi kabir skar Kabir azabndan kurtulmak iin manla lmek iin lm alameti Kfirlerin lm Mslman kadnn lm Kyamet alametleri Kyametin kk alametleri Kyametin byk alametleri Hazret-i sa gkten inecektir Hazret-i sa slamiyeti yayacak Hazret-i sa niin gelecek? slm limleri Nebiler gibidir 408 408 409 410 411 412 412 412 414 415 415 415 416 416 419 419 421 421 422 423 423 424 429 430 432 433 433 435 436 437 438 439 441 441 444 447 451 454 455 Hazret-i Mehdi gelecektir Hazret-i Mehdi gelince Hazret-i Mehdinin stnl Deccal da gelecektir Deccal gelince Kyamet alametleri ve imtihan Kyamet alametlerinin tevili Yanl teviller Gnein batdan domas Dabbet-l-arz Ahir zaman hir zaman fitnesi Bozuk asrlar Zrva tevil gtrmez Dabbet-l-arz Yahudiler ve Mehdi Hazret-i Mehdinin alametleri Hazret-i Mehdinin mezhebi Hazret-i Mehdi gelince Kyamet ne zaman kopacak? Kyamet gn Kyamet elbette gelecektir Ne zaman kopacak? Onu ancak Allah bilir Her ey yok olacak m? llerin diriltilmesi Herkes ameline gre harolur Kyamette herkes plak m olacak? Mizan ve hesap Ameller nasl tartlr Sevab ar gelen kurtulur Drt sual nce hesap Hayvanlara sual yoktur 456 458 458 459 462 462 465 466 467 468 469 470 470 470 475 481 483 487 489 490 492 492 493 493 494 494 496 497 498 498 499 499 501 503
Kyamet alametleri mteabih mi? 472 Hazret-i Mehdi keramet sahibidir 479
mam- Rabbani ve Hazret-i Mehdi 485
www.dinimizislam.com Kameraya alnan iler Hesap sorulmayanlar Nasl harolacaklar? Mezardan kalk Cennet ve Cehennem Srat kprs Sorulacak sualler Cennet ve Cehennem ebedidir
Cennet de, Cehennem de Dolacaktr
503 505 506 509 509 509 513 514

515
Allahn merhameti Cehennem ebedi deil mi?
515 516
Cennet ve Cehennem imdi vardr 517
Her Mslman bilir ki 517 Cennet nerede? 518 Sekiz Cennet 518 Kimler Cennete girer? 519 Cennet mi, Cehennem mi daha kolay? 519 Cennete girecek hayvanlar 519 Deli Cennete gider mi? 520 Son szn nemi 520 Cennete giremez 520 Cennetin anahtar 521 Cennetin bedeli 521 Cenneti istemek ve Allah rzas 523 Cenneti istemek 524 Cennet istenmez mi? 525 Cennet nimetleri hayal edilemez526 Cennet nimetleri 530 Bir eyin glgesi 530 Temiz iecek 531 Herkes 33 yanda olacak 531 Cennette znt ve pimanlk Yoktur 531 Cehennemi grmek 532 Cehennemdekileri gren zlmez mi? 532 Cennette zahmet yoktur 533 Herkes gen olacak 533
Cennete pimanlk 533 Cennette evlilik vardr 534 Hangisiyle beraber olacak? 536 Bekr olanlar 536 Ahirette rahmet Mslmanadr 536 Hamam scakl 539 Cennet kaplar alr 540 Mslmanlar Cehenneme girecek mi? 541 Cehennemle korkutmak 543 Souk Cehennem (Zemheri) 544 Dondurucu souk 548 eytana azap 548
Kfir ocuklar Cennete girecek mi? 549
Kfir ocuu iman ederse 551 Kfirler Cehenneme gider 551 Yaratcya inanmak yetmez 552 Cehennemi grmek 555 Taptnz eyler 555 nsanlar yarglamak 556 Cehennem ebedidir 556 Kfirlerin pimanl 557 Yanl yarg 557 Kfirlerin iyi ileri 558 Kfirler Cehenneme girmeyecek mi? 560 Zerre kadar iyilik 562 Cmert kfirler 563 Cehennemde ate yok mu? 563 Mctehide hata etti demek 566 Cennetin anahtar 567 Kaza ve Kadere iman 568 Kadere iman 568 rade-i cziyye nedir 573 Kulun ihtiyar 575 Allah'n dedii olur 575 Hayr da, er de Allahtandr 576 Nefsimiz yaratc deildir 579 Nefsimiz er iletir 580 6
www.dinimizislam.com Kaderi bilmeyenler 581 Kader ne demek? 583 Kader mahkmu 583 rade, imtihan ve kader 585 Olmasayd lmezdi 585 Herkes istedii trene binebilir 586 Allah tel onlara zulmetmez 587 Kaderim byle imi demek 588 badete lzum var 590 Zalimler iflah olmaz 590 Allah teala dilerse 591 Ecel ve takdir 592 Kader nedir? 592 Dilemek ve raz olmak 593 Kfirlerin iman etmesi 593 Kfirin suu nedir? 594 Kfire iyilik etmek 595 Kader deiir mi? 596 Cebriye ve mutezile 597 Mutezile frkas 602 Bir tala iki ku 605 Eari ve Cebriye 605 Levh-i mahfuz ve mm-i kitap 606 Allah layk olan alaltp Ykseltir 606 Evlenmek ve kader 608 Ksmeti kmamak 608 Nasibin kmamas 609 Kader mi? 610 Kimse kimsenin rzkn yiyemez 610 Helal rzk aramak 612 Alktan lmek 613 Rzkn mahiyeti 614 Kader ve kanaat 615 Tedbir ve takdir 616 Nasip meselesi 616 ntihar eden de eceliyle lr 617 Eceli gelen lr 619 Kaderi deitirmek 620 la kullanmak ve ecel 621 Ecel ve rzk Her iin yaratcs yetler, yetleri aklar Tedbir, takdir ve spiral Kaza ve kader ile ilgili eitli Sorular irk ve tehlikeli szler irk ve kfr nedir? Kfir kime denir? irke de gnah denir mi? Ha Mslman olur mu? Puta tapmak ve irk Kfre den ne yapmal? badetleri yok olur mu? Kfre dmemek iin klan kapdan girmek Bilmeden kfre girmek Kfre sebep olan sz ve iler Evliyann resmine tazim Tazim ve tahkir Kfre dren amel Nasl hareket etmeli? Yalandan Hristiyan olmak Mazlum kfirler Kfrn akas olmaz Allahlk demek Hareket de Allahtandr Kfr szler Cimrilerin Allah demek Kfr olmayan baz szler Sorumsuzca sylenen szler Kfr olur mu? Kadere ksmek Mslmana kfir demek Fatiha okurken dnmek mit kesmek Eek demek Mslmana yobaz demek 7 621 621 623 624 626 629 629 630 631 632 632 632 633 633 634 634 634 639 639 639 640 641 641 641 642 642 642 643 643 648 660 663 663 663 663 664 684
Sylenmesi caiz olmayan Szler 665

Tehlikeli szlerle ilgili eitli sorular 667
www.dinimizislam.com manm gevredi demek Kader utansn demek Bir szle kfir olmak Kfr sz syleyen Mrtede hsnzan Zorla kfr sz syletmek Kfre rza nasl olur? Mslmana kfir demek Gnah ve irk ayrdr Mmini ldrmek Nazar boncuu irk mi? Tts yakmak Allah yzne bakt demek Allah da kre yle bakar 684 685 685 686 687 688 690 690 690 693 693 694 695 697 Gzel demek kfr m? Kabul olmayacak dua Arap olaym demek Kfir olaym demek Kfr ve kfr bula Drt mezhepte de haramdr Mrted mslman olsa Bin kere tevbeyi bozmak Maksudun mabudundur Efendim demek Tekfircinin tekfirleri Allah'n sfatlar Ament (Tecdid-i man ve Tecdid-i Nikah Duas) Tecdid-i man Duas 697 698 699 699 700 702 703 703 704 705 705 716 717 717
Doru iman bilgileri

man ve slam
man nedir?
Sual: man nedir? CEVAP man, bildirilen alt esasa inanmak ve Allah tel tarafndan bildirilen, Muhammed aleyhisselamn Allah tel tarafndan getirdii emir ve yasaklarn hepsine inanmak ve inandn dil ile sylemek demektir. Ament yledir: ment billahi ve melaiketihi ve ktbihi ve rslihi vel yevmil ahiri ve bilkaderi hayrihi ve errihi minallahi tel vel ba's ba'del mevti hakkun. Ehed en l ilahe illallah ve ehed enne Muhammeden abdh ve reslh. [Yani, Allaha, meleklerine, gnderdii kitaplarna, peygamberlerine, ahiret gnne, kadere, hayrn ve errin Allahtan olduuna, ldkten sonra dirilmeye inanyorum. Allahtan baka ilah olmadna ve Muhammed aleyhisselamn da Allahn kulu ve son Peygamberi olduuna ehadet ediyorum.] man, Muhammed aleyhisselamn, Peygamber olarak bildirdii dini, akla, tecrbeye ve felsefeye uygun olup olmadna bakmadan tasdik etmek yani kabul edip, beenip, inanmaktr. Akla uygun olduu iin tasdik etmek, akl tasdik etmek olur, Resul tasdik etmek olmaz. Yahut Resul ve akl birlikte tasdik etmek olur ki, o zaman Peygambere itimat tam olmaz. Tam olmaynca, iman olmaz. Allah tel, (Onlar gayba [grmedikleri halde Resulmn bildirdii her eye] iman ederler) buyuruyor. (Bekara 3) Resul de, (Dini [hkmleri, dinde bildirilenleri] akl ile lenden daha zararls yoktur) buyurdu. (Taberani) Nazara yani gz demesine inanmayan bir kimse, (Bugn fen, gzle grlemeyen ualarn i yaptn aklyor. Mesela bir kumanda ile TVyi, radyoyu veya arabamz ap kapatabiliyoruz. Bunun iin gzlerden kan uann zarar verebileceine artk inanyorum) dese bunun kymeti olmaz. nk bu insan dine deil, kumandadan kan uaya inanyor. Yahut ua ile birlikte Peygambere inanyor. Yani fen
1
kabul ettii iin, ualarn etkisini gz ile grd iin inanyor ki bu iman olmaz. Dinde bildirilen her eyi, fen ispat edemese de, fayda veya zararn gz ile grmese de, yine inanmak lazmdr. Hakiki iman gayba inanmaktr yani grmeden inanmaktr. Grdkten sonra artk o iman olmaz. Grdn itiraf etmek olur. Bekara suresinin 3. yetinde, gayba inanmak, grmeden inanmak vlyor. mann alt art da gayba inanmay gerektirmektedir. nk hi birisini grm deiliz. Peygamber efendimiz, aada bildirilen iman ile ilgili yetleri aklayarak iman yle tarif etti: (man; Allaha, meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahiret gnne, [yani Kyamete, Cennete, Cehenneme, hesaba, mizana], kadere, hayrn ve errin Allahtan olduuna, lme, ldkten sonra dirilmeye, inanmaktr. Allahtan baka ilah olmadna ve benim Onun kulu ve resul olduuma ehadet etmektir.) [Buhari, Mslim, Nesai] Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Asl iyilik; Allaha, ahirete, meleklere, kitaplara, nebilere inanmaktr.) [Bekara 177] (Onlar gayba [Allah'a, meleklere, kyamete, cennete, cehenneme grmedikleri halde] inanrlar.) [Bekara 3] (Onlar, sana indirilene, senden nceki kitaplara ve ahirete iman ederler.) [Bekara 4] Bu yette, Allaha, ahirete, meleklere, kitaplara, peygamberlere ve gayba inanmak bildiriliyor. (Allah, onlarn ilediklerini ve ileyeceklerini bilir.) [Bekara 255] (lm Allahn iznine bal olmayan hi kimse yoktur.) [Al-i mran 145] (lm zamann takdir eden ancak Allahtr.) [Enam 2] Bu yet, takdirin Allah tarafndan olduunu bildirmekte, kadere iman etmeyi gstermektedir. (Kendilerine bir iyilik dokununca, "Bu Allahtan" derler; balarna bir ktlk gelince de "Bu senin yznden" derler. "Klln min indillah" [Hepsi Allahtandr] de, bunlara ne oluyor ki bir trl laf anlamyorlar.) [Nisa 78] Bu yet, hayr ve errin Allahtan olduunu bildirmektedir.
(Muhammed [aleyhisselam], Allahn Resul ve nebilerin sonuncusudur.) [Ahzab 40] Bu yet de, Resulullahn peygamber olduunu bildirmektedir. Amentnn manas Allaha inanmak: Allah telnn varlna, birliine, Ondan baka ilah olmadna, her eyi yoktan yarattna, Ondan baka yaratc olmadna kalben inanmak, kabul etmek demektir. lemlere rahmet olarak gnderdii son Peygamberi Muhammed aleyhisselam vastasyla bildirdii dinin hepsini kabul etmek, beenmek demektir. Bir yet-i kerime meali: (Allaha ve mmi nebi olan Resulne iman edin!) [Araf 158] Meleklere inanmak: Melekler nurani cisimlerdir. Hibirinde erkeklik diilik yoktur. Hepsinin gnahsz, emin olduunu kabul etmek, tasdik etmek, yaptklar ileri beenmek arttr. Bir yet-i kerime meali: (Asl iyilik; Allaha, ahirete, meleklere, kitaplara, nebilere inanmaktr.) [Bekara 177] Kitaplara inanmak: Zebur, Tevrat, ncil, Kuran ve dier kitaplarn Allah tel tarafndan gnderildiine, hepsinin hak olduuna inanmak lazmdr. Ancak, Kuran- kerimden nceki kitaplarn insanlar tarafndan deitirildiini, Allah kelam olmaktan ktklarn bilmek, bunu kabul ve tasdik etmek demektir. nceki kitaplarn hi birisi deimemi bile olsa, Allah tel tarafndan nesh edildiine yani yrrlkten kaldrldna iman etmek gerekir. Bir yet-i kerime meali: (Onlar, sana indirilene [Kuran- kerime], senden nceki indirilen kitaplara iman ederler.) [Bekara 4] Peygamberlere inanmak: Peygamberlerin hepsinin Allah tel tarafndan seilmi olup, sadk, doru szl, gnahtan masum olduklarn kabul ile tasdik etmek demektir. Onlardan birini bile kabul etmeyen, beenmeyen kimse, kfir olur. Peygamberlerin ilkinin dem aleyhisselam ve sonuncusunun, Muhammed aleyhisselam olduuna iman etmek, kabul ve tasdik etmek demektir. Peygamber efendimizin bildirdii dini hkmlerin hepsini, en gzel ekilde ve eksiksiz tebli ettiine inanmak, bu emir ve yasaklarn hepsini kabul edip, hepsini beenmek demektir. Bir yeti kerime meali:
3
(Btn Peygamberlere iman edip, hibirini dierinden ayrmayanlar Allahn mkafatna kavuacaktr.) [Nisa 152] Kaza ve kadere inanmak: Allah telnn insanlara czi irade verdiini, insanlarn bu czi iradeye gre tercih ettikleri ve yaptklar her eyi Allah telnn yarattna iman etmek demektir. Hayr ve er, her eyi kullarn talep ettiklerini, Allahn da bunu diledii takdirde yarattn bilmek, bunu kabul ile tasdik etmek ve beenmek demektir. Bir yet-i kerime meali: (Allahn emri mutlaka yerine gelecek, yazlm bir kaderdir.) [Ahzab 38] Ahirete inanmak: nsanlarn kyamet kopunca, dirileceklerine, hesap ve mizandan sonra, Mslmanlarn Cennete, kfirlerin Cehenneme gideceklerine ve orada ebedi kalacaklarna iman etmek, bunu kabul etmek ve beenmek demektir. Bir yet-i kerime meali: (Onlar [Mslmanlar], ahiret gnne iman ederler.) [Bekara 4] Kelime-i ehadete inanmak yle olmal: Ben ehadet ederim ki, yani grm gibi bilirim ve bildiririm ki, Allahtan baka ilah yoktur. Ve yine ehadet ederim ki, Muhammed aleyhisselam Onun kulu, resul ve son Peygamberidir. ki yet-i kerime meali: (Muhammed [aleyhisselam], Allahn Resul ve nebilerin sonuncusudur.) [Ahzab 40] (Allaha ve resulne inananlara, rableri katnda nurlar ve ecirleri vardr.) [Hadid 19] nanmak ne demek? Sual: Mslman olmak iin Amentdeki alt esasa inanmak arttr, ama inanmak ne demektir? CEVAP nanmak, grm gibi, kabul etmek, tasdik etmek, beenmek demektir. Bir insann Mslman olabilmesi iin, iman sahibi olmas, yani dinimizin emir ve yasaklarna inanmas arttr. Yalnz inanmas da kfi deildir; bu emirleri beenmesi ve sevmesi de arttr. Bu da bir bilgi iidir. Yapp yapmamak ayr, bunlar kabul etmek, beenmek ve sevmek ayr eydir. Yapp yapmamak gnah ve sevapla ilgili, kabul etmek ve beenmek imanla ilgilidir. mann alt esas bir btn olup,
4
ok nemlidir. Ufak bir phe gtrmez. nand halde, birini bile beenmemek kfirliktir. mann tarifi nedir? man yle tarif ediyorsunuz: "man, Muhammed aleyhisselamn, peygamber olarak bildirdii eyleri, tahkik etmeden, akla, tecrbeye ve felsefeye danmakszn, tasdik ve itikat etmektir, inanmaktr. Akla uygun olduu iin tasdik ederse, akl tasdik etmi olur, resul tasdik etmi olmaz. Veya, resul ve akl birlikte tasdik etmi olur ki, o zaman peygambere itimat tam olmaz. timat tam olmaynca, iman olmaz. man, Amentdeki 6 esasa kesin olarak inanmaktr. nk iyiler vlrken, (Onlar gayba inanr) buyuruluyor." Bu tarif, Kur'ana zttr, Bekara suresinin 62. yetine aykrdr. man sadece Allaha ve ahirete olmas gerekir. Bu tarifin Muhammedi tavrla hi bir alakas yoktur. CEVAP (Muhammedi) ifadesi uygun deildir. Bu, Peygamber efendimizin Allahn Resul olduuna inanmayan, Kur'ann Allahn kelam deil, Muhammed aleyhisselamn sz olduunu savunan msteriklerin ve misyonerlerin ifadesidir. man edilmesi gereken hususlar sadece Bekara 62 de mi bildiriliyor? Dier yetleri niye gizliyorsunuz? Gne balkla svanmaz. man sadece Allaha ve ahirete deil, Amentdeki alt esasa inanmaktr. Bekara suresinin 3. yetinde, gayba inanmak, grmeden inanmak vlyor. mann alt art da gayba inanmaktr. nk hi birisini grm deiliz. Peygamberlerden sonra btn insanlarn en stn olan Hazret-i Ebu Bekir bu stnle kavuup nasl Sddk lakabn ald biliyor musunuz? (Allah ne diyorsa dorudur, Allahn resul ne diyorsa dorudur) demesi yznden bu dereceye ykselmitir. Kfirler, (Muhammed, Ebu Bekire galiba sihir yapm, nk grmeden inanyor, bir anda onun Miraca gidip geldiini tasdik ediyor) diye hayrette kaldlar. slamiyeti beenmek Sual: Bir kimse, Amentnn alt artna inansa, fakat Allahn emir ve yasaklarndan birini beenmese, mesela (Cehennem lzumsuzdur) veya (arabn haram edilmesi manaszdr) dese, bu kimse, imann artlarnn hepsini kabul ettii iin imanl saylmaz m?
5
CEVAP Saylmaz. Amentnn iinde Allaha iman vardr. Allaha iman, btn sfatlaryla birlikte ona imandr, ayrca emir ve yasaklarnn yani slamiyet'in doru ve yerinde olduuna da inanmak arttr. Byle inanmayan iman etmi saylmaz. Demek ki, Amentye inanan kimsenin slamiyeti beenmesi arttr, nk slamiyet, Allah telnn emir ve yasaklardr. Emir ve yasaklarn birini bile beenmemek kfr olur. Bunun gibi hubb-i fillah, bud-i fillah da imann esaslarndandr. Allah tely sevmek de, emir ve yasaklarnn hepsinin yerinde ve gzel bulmakla olur. Allah ve onun dostlarn sevmek, sevmediklerini sevmemek de lazmdr. Bir hadis-i erif meali: (Allah iin seven, Allah iin buzeden, Allah iin veren, Allah iin yasaklayan, gerek iman sahibidir.) [Ebu Davud] man herkese lazm Sual: man etmek akl icab deil midir? CEVAP man olmayan kimsenin sonsuz olarak Cehennem ateinde yanacan Peygamber efendimiz haber verdi. Bu haber elbette dorudur. Buna inanmak, Allah telnn var olduuna, bir olduuna inanmak gibi lazmdr. Sonsuz olarak atete yanmak ne demektir? Herhangi bir insan, sonsuz olarak atete yanmak felaketini dnrse, korkudan akln karmas lazm gelir. Bu korkun felaketten kurtulmak aresini arar. Bunun aresi ise, ok kolaydr. (Allah telnn var ve bir olduuna ve Muhammed aleyhisselamn Onun son Peygamberi olduuna ve Onun haber verdii eylerin hepsinin doru olduuna inanmak ve beenmek) insan bu sonsuz felaketten kurtarmaktadr. Bir kimse ben bu sonsuz yanmaya inanmyorum, bunun iin byle bir felaketten korkmuyorum, bu felaketten kurtulmak aresini aramyorum derse, buna, (nanmamak iin elinde senedin, vesikan var m? Hangi ilim, hangi fen inanmana engel oluyor?) denirse ne cevap verecektir? Elbette hibir vesika gsteremiyecektir. Senedi, vesikas olmayan sze ilim, fen denir mi? Buna zan ve ihtimal denir. Milyonda, milyarda bir ihtimali olsa da, (sonsuz olarak atete yanmak) korkun felaketinden saknmak lazm olmaz m? Az bir akl olan kimse bile, byle felaketten saknmaz m? Sonsuz atete yanmak ihtimalinden
kurtulmak aresini aramaz m? Grlyor ki, her akl sahibinin iman etmesi lazmdr. man etmek iin vergi vermek, mal demek, yk tamak, zevkli tatl eylerden kanmak gibi skntlara katlanmak lazm deildir. Yalnz kalb ile, ihlas ile, samimi olarak inanmak yeterlidir. Bu inancn inanmayanlara bildirmek de art deildir. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki, (Sonsuz atete yanmaya inanmayann, buna ok az da bir ihtimal vermesi, zannetmesi akl icabdr). Sonsuz olarak atete yanmak ihtimali karsnda, bunun yegane ve kesin aresi olan iman nimetinden kanmak, ahmaklk, hem de ok byk aknlk olmaz m? mandan mahrum olan Sual: (man edenin, neyi yok; imandan mahrum olann neyi var ki?) sz, ne demektir? CEVAP Hkm, neticeye gre verilir. Ebedi kr ve zarara baklr. Ebedi nimetlere kavumann veya ebedi azaplara dmenin sebebi, insanda bir hazinenin varlna veya yokluuna baldr. Bu hazine imandr, Mslman olmaktr. Bu hazineye malik olann her eyi var demektir. Bu hazineden mahrum kalann da, hibir eyi yok demektir. Mesela dnyann en fakir insan salih bir Mslman olsun. Bu ok fakir Mslmana, (Dnyann btn servetini, her eyin tapusunu sana vereceiz, dnyann lideri de, sen olacaksn, ama; imann brak) deseler. O, ok fakir Mslman, bunu asla kabul etmez. Demek ki, iman sahibi, dnyadaki btn servetin satn alamayaca bir hazineye ve eriilemeyecek bir makama sahiptir. Netice olarak, Allah telya iman eden kimse, o haliyle de lrse, ebedi Cennetliktir. Baka hi bir eyi olmasa da, ne nemi var? mandan mahrum olann akbeti ise, ebedi Cehennemdir. Btn dnya onun olsa da, neye faydas olur? Onun iin bir i yaparken, bu iten Allah tel raz m, deil mi ona bakmak gerekir. O, raz ise baka hi kimse raz olmasa da, nemi yoktur. O raz deilse, herkes raz olsa da, beense de, hi kymeti olmaz. O halde her ite lmz, Allah telnn rzas olmaldr. Dil ile ikrar Sual: Bir ingiliz arkadam var. Mslman olmu, namaz klyormu ama, hi kimseye sylememi. ngilizler Mslman
7
olduunu duyarsa, iyi gzle bakmayacaklarn sylyor. Kitaplarda okumu, kalb ile tasdik, dil ile ikrar etmek gerekiyor, imdi benim ka kiinin yannda Mslmanlm ikrar etmem gerekir diyor. krar etmeden veya edemeden lsem Mslman saylmaz mym diyor. CEVAP Evet iman etmek iin kalb ile tasdik dil ile de ikrar gerekir. Ancak, onun dil ile bakalarna ikrar etmesi gerekmez. slam lkesinde ikrar etmesi gerekir ki, Mslman olarak bilinsin ve Mslmanlara yaplan muamele ona yaplsn ve Mslman mezarlna defnedilsin. nanmak ve beenmek Sual: Cennete, Cehenneme ve Allaha inanan herkes mmindir ve Cennete gider deniyor. Byle bir ey var mdr? CEVAP ok yanl bu! eytan da Allaha inanyor, o da Cennete Cehenneme inanyor. Hatta imann dier artlarna da inanyor. Meleklere inanyor, Peygamberlere inanyor, gnderilen kitaplara inanyor. ldkten sonra dirilmeye inanyor. Hesaba, kitaba inanyor yani bunlar biliyor. Demek ki Amentye sadece inanmakla, bunlar bilmekle iman olmuyor. Amentde bildirilen alt esasa inanmakla birlikte, Allah tel tarafndan bildirilen emir ve yasaklarn tamamn kabul etmek ve hepsini beenmek de arttr. Birini bile beenmeyen mslman olamaz. Bir de, Hubb-i fillah, bud-i fillah ile gayba iman var. Yani Allah dostlarn dost, dmanlarn dman bilmek ve gayba inanmak gerekir. Tersi, yani Allah dostlarn dman, dmanlarn da dost bilen ve gayba inanmayan kimse mmin olamaz. Demek ki Amentye eytan da inanyor, hepsini teker teker biliyor. Ancak eytan, inand, teker teker bildii bu eyleri kabul etmiyor, beenmiyor ve Allah dostlarn dman, dmanlarn da dost biliyor. eytan gibi bilen ve inanan kimse mmin olmaz. En faziletli iman Sual: En faziletli iman nedir? CEVAP mann alt artna inanp, hubb-i fillah ve bud-i fillah ile gayba inandktan sonra, hep Allah tely hatrlamak, her iini dine uygun olarak, Allah iin yapmaktr. Bir hadis-i erif meali: (En faziletli iman, nerede olursan ol, Allah telnn seninle beraber olduunu bilmendir.) [Taberani]
8
man mahlk mudur? Sual: man mahlk mudur, yani sonradan m yaratlmtr? CEVAP slam limleri buyuruyor ki: man, Allah telnn hidayeti olmas bakmndan mahlk deildir; fakat kulun tasdik ve ikrar etmesi bakmndan mahlktur. sahibi, ii yaratan deil, bu ii yapandr. nsan, mahlk olduu gibi, insann kfr de, iman da mahlktur. (Milel ve Nihal)
mann ve slamn artlar

Sual: Her mslmann bilmesi gereken zaruri iman bilgilerini ksaca bildirir misiniz? CEVAP Zaruri gereken iman bilgisi, imann ve slamn artlardr. Ksaca aada bildiriyoruz. Geni olarak Amentnn esaslar ksmnda bilgi var. mann artlar unlardr: 1- Allaha inanmak Allah tel, vacib-l-vcud [varl lazm olan] ve hakiki mabud ve btn varlklarn yaratcsdr. Ondan baka ilah yoktur. Allah tel zamandan, mekandan mnezzehtir. Hibir eye benzemez. Allah telnn, sfat- zatiyyesi altdr: Vcud, Kdem, Beka, Vahdaniyyet, Muhalefet-n lil-havadis, Kyam bi-nefsihi. [Vcud var olmak, Kdem varlnn ncesi olmamak, Beka varl sonsuz olmak, hi yok olmamak, Vahdaniyyet orta, benzeri olmamak, Muhalefet-n lil-havadis hibir eyinde, hibir mahlka, hibir bakmdan benzememek, Kyam bi-nefsihi varl kendinden olmak, hep var olmas iin, hibir eye muhta olmamaktr.] Sfat- sbutiyyesi de sekizdir: Hayat, lm, Sem, Basar,
9
Kudret, rade, Kelam, Tekvin. [Hayat diri olmak, ilm bilmek, sem iitmek, basar grmek, kudret gc yetmek, irade istemek, kelam sylemek, tekvin yaratmaktr.] Bu sfatlar da kadimdir. 2- Meleklere inanmak Melekler, hayat sahibi, diri, nurani yaratklar olup, akl sahibidir. Allah tlnn sevgili ve kymetli kullardr, ortaklar ve kzlar deildir. Allah telnn emirlerine itaat ederler, isyan etmezler. Gnah ilemezler. Kendilerine verilen emirleri yapmaktan baka ileri yoktur. Erkek ve dii deildir. Evlenmezler, dourmazlar, oalmazlar, ocuklar olmaz, yiyip imezler. Meleklerin kanatlar var, ama, nasl olduunu bilemeyiz. Her insann btn ilerini yazan meleklere, Kiramen katibin denir. Sual meleklerine Mnker ve Nekir denir. Meleklerin en stnleri unlardr: Cebrail, srafil, Mikail, Azrail. 3- Kitaplara inanmak Allah telnn gnderdii kitaplar oktur. Din kitaplarmzda bildirilen ise, 104 kitaptr. Bunlardan 100 kk kitaptr. Bu kk kitaplara suhuf denir. 100 suhuf u Peygamberlere inmitir: 10 suhufu, dem aleyhisselama, 50 suhufu, it aleyhisselama, 30 suhufu, dris aleyhisselama, 10 suhufu, brahim aleyhisselama. Drt byk kitap ise u Peygamberlere inmitir: Tevrat, Musa aleyhisselama, Zebur, Davud aleyhisselama, ncil, sa aleyhisselama, Kur'an- kerim, Peygamber efendimiz Muhammed aleyhisselama. Kur'an- kerim, btn ilahi kitaplarn hkmlerini nesh etmi, yani yrrlkten kaldrm ve bu hkmleri kendisinde toplamtr. Bugn, btn insanlarn Kur'an- kerimin emrine uymalar lazmdr. Kuran- kerimde de (Resulme uyun) buyuruluyor. u halde, hadis-i eriflere de uymak gerekir. imdi, hibir memlekette, hakiki Tevrat ve ncil
10
yoktur. Bozulmu nciller vardr. Bu kitaplar sonradan tahrif edilmi, yani insanlar tarafndan deitirilmitir. Bozulmam olsayd bile, geerlilii yoktu, hepsi Allah tel tarafndan nesh edilmi yani yrrlkten kaldrlmtr. Kur'an- kerimin gelmesi yet yet olmu ve 23 senede tamamlanmtr. Kur'an- kerim, kyamete kadar geerlidir. Geersiz olmaktan ve insanlarn deitirmelerinden korunmutur. Kur'an- kerimde eksiklik veya fazlalk olduuna inanan, Allah telya inanmam olur. yet-i kerimelerde mealen buyuruluyor ki: (Kuran biz indirdik, elbette yine onu biz koruyacaz.) [Hicr 9] (Kuran, ei benzeri olmayan bir kitaptr. Ona nnden, ardndan [hibir ynden, hibir ekilde] btl gelemez [hibir ilave ve karma yaplamaz. nk] O, kinatn hamd ettii hkm ve hikmet sahibi Allah tarafndan indirilmitir.) [Fussilet 41-42] 4- Peygamberlere inanmak Peygamberlerin ilki dem aleyhisselam ve sonuncusu, bizim Peygamberimiz Muhammed aleyhisselamdr. Bu ikisinin arasnda, ok Peygamber gelmi ve gemitir. Saylar belli deildir. 124 binden ok olduklar mehurdur. Peygamberlere iman etmek, aralarnda hibir fark grmeyerek, hepsinin Allah tel tarafndan seilmi sadk, doru szl olduklarna inanmak demektir. Onlardan birine inanmayan kimse, hibirine inanmam olur. dem aleyhisselamdan, son Peygamber Muhammed aleyhisselama kadar btn Peygamberler, hep ayn iman bildirmi, mmetlerinden ayn eylere iman etmelerini istemilerdir. Yahudiler, Musa aleyhisselama inanp, sa aleyhisselama ve Muhammed aleyhisselama inanmazlar. Hristiyanlar, sa aleyhisselama inanp, Muhammed aleyhisselama inanmazlar. Mslmanlar ise, btn Peygamberlere inanrlar yani kabul ederler. Peygamberlerin sfatlar unlardr: Emanet [emindir], Sdk [her ii dorudur, yalan sylemez], Tebli [Dini eksiksiz bildirir], Adalet [her ite hakk gzetir], smet [gnah ilemez],
11
Fetanet [ok akll, anlayl, zeki], Emnl-azl [peygamberlikten azledilmez yani peygamberlik ellerinden alnmaz.] Allah tel, ilk insan ve ilk Peygamber olan dem aleyhisselamdan beri, her bin senede din sahibi yeni bir Resul vastas ile, insanlara dinler gndermitir. Bunlar aracl ile, insanlarn dnyada rahat ve huzur iinde yaamalar ve ahirette de sonsuz saadete kavumalar yolunu bildirmitir. Kendileri ile yeni bir din gnderilen Peygamberlere (Resul) denir. Resullerin byklerine (llazm) Peygamberler denir. Bunlar, dem, Nuh, brahim, Musa, sa ve Muhammed aleyhimssalat vesselamdr. Yeni bir din getirmeyip, insanlar, daha nceki dine davet eden Peygambere Nebi denir. Peygamber efendimizden sonra, hi Peygamber gelmeyecektir. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Muhammed [aleyhisselam], Allahn Resul ve Peygamberlerin sonuncusudur.) [Ahzab 40] 5- Ahiret gnne inanmak Herkes ldkten sonra dirilecek, hesaptan sonra Cennet veya Cehenneme gidecektir. Cennet ve Cehennem imdi vardr. kisi de sonsuzdur. Mslmanlar Cennette ebedi, kfirler de Cehennemde ebedi kalacaklardr. Kyametin ne zaman kopaca bildirilmedi. Fakat, Peygamber efendimiz kyametin birok alametlerini ve balanglarn haber verdi: Hazret-i Mehdi gelecek, sa aleyhisselam gkten inecek, Deccal kacak. Yecc Mecc denilen kimseler her yeri kartracak. Gne batdan doacak. Byk depremler olacak. Din bilgileri unutulacak, ktlk oalacaktr. 6- Kadere, hayr ve errin Allahtan olduuna inanmak nsanlara gelen hayr ve er, fayda ve zararn hepsi, Allah telnn takdir etmesi iledir. Kader, Allah telnn ezeli ilmi ile, insanlarn ve dier mahlkatn yapaca ileri bilmesi ve dilemesidir. Bunun yaratlmasna kaza, ikisine birden kaza ve kader denir. Her eyi ve insanlarn iyi, kt her iini Allah tel yaratyor ise de, insanlara rade-i cziyye vermitir. nsan, irade-i cziyyesini kullanarak iyilik yaratlmasn isterse sevap, ktlk yaratlmasn
12
isterse gnah kazanr. nsan gnah ilerse cezasn, sevap ilerse mkafatn grr. Yani Allah tel hi kimseye zorla gnah iletmez. slamn artlar 1- Kelime-i ehadet getirmek [Ehed en la ilahe illallah ve ehed enne Muhammeden abdh ve resulh] demek. Manas udur: (Ben ehadet ederim ki, [Yani grm gibi bilirim ve bildiririm ki] Allahtan baka ilah yoktur. Ve yine ehadet ederim ki, Muhammed aleyhisselam Onun kulu ve resuldr.) [Resulullaha inanmak demek, Onun bildirdiklerinin tamamn kabul etmek, inanmak ve hepsini beenmek demektir.] 2- Namaz klmak Akl bali olmu yani ergenlie girmi akll her mslmana gnde be vakit namaz klmak ok nemli bir farzdr. Namaz dinin direidir. Namaz klmamak en byk gnahlardan biridir. Klmayann imanla lmesi ok zordur. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Namaz klan kyamette kurtulur, klmayan perian olur.) [Taberani] 3- Zekat vermek Nisap miktar yani borlarn dtkten sonra alacaklaryla beraber elinde 96 gram deerde, para veya ticaret mal olann krkta birini zekt vermesi farzdr. Meyve ve tarla mahsulnn de onda birini fakire vermek farzdr. Bu onda bir zekta da uur denir. (Zekat vermeyene Allah tel lanet eder.) [Nesai] 4- Oru tutmak Ramazan aynda, bir ay oru tutmak farzdr. Tutmamak byk gnahtr. 5- Hac etmek Mekke-i mkerreme ehrine gidip gelinceye kadar, geride brakt oluk-ocuunu geindirmeye yetiecek maldan fazla kalan para ile oraya gidip gelebilecek kimsenin, mrnde bir kere, Kbe-i erifi tavaf etmesi ve Arafatta durmas farzdr. nandm demek yeter mi? Sual: Hadis-i eriflerde Kelime-i ehadeti getiren Mslman olur deniyor. Bir kimse, inanmadan kelime-i ehadet sylese veya inansa, ancak Amentdeki esaslara inanmasa yine Mslman mdr? CEVAP
13
man tarif edilirken, dil ile ikrar kalb ile tasdik deniyor. Kalb ile tasdik etmedike Mslman olamaz. Kelime-i ehadet, Allah telnn var ve bir olduuna, Ondan baka ilah olmadna ve Muhammed aleyhisselamn Allah Resul ve son Peygamberi olduuna ve bildirdiklerinin hepsine inanmak, hepsini beenmek demektir. Yoksa, tarihi bir olay anlatr gibi, yle bir Peygamber vardr demek deildir. Ben O yce Peygambere ve bildirdiklerinin hepsine iman ettim, hepsini beendim, hepsi dorudur, yanl olma ihtimali yoktur diye kesin inanmak demektir. Dolaysyla, Amentdeki btn esaslara inanmas gerekir. nanmadka, hatta inanp da beenmezse yine Mslman olamaz. mann artlarnn birini kabul etmeyen veya dindeki mehur bir farz, bir snneti veya bir haram kabul etmeyen, beenmeyen de Mslman olamaz. slamiyeti bir btn olarak kabul etmesi ve beenmesi gerekir. Hadis-i erifler, slam limlerinin aklamas olmadan okunup anlamaya allrsa tehlikeli olur, insan kfre kadar gtrr. Mesela aadaki hadis-i erifi, yukardaki aklamalar dahilinde anlamak gerekir: (Rab olarak Allah telya, din olarak slm'a, [son] Resul olarak Muhammed aleyhisselama [Onun bildirdiklerinin hepsine] inanp raz olan, beenen kimse [Mslmandr ve bu imanla lrse] Cenneti hak eder.) [Mslim, Nesai]
Doru iman ve iman korumak

Sual: Ahirette kurtulmak neye baldr? CEVAP Bazlar Allaha inanan herkesin Cennete gideceini sanyor. Bu ok yanltr. Amentdeki alt esastan birine inanmayann iman geersizdir. Bunun iin inanmak deil, doru inanmak nemlidir. Ahirette kurtulmak, ibadetin ok olmasna deil, doru imana baldr. hlasl ameli az da olsa, hatta hi ameli olmasa, zerre kadar doru iman olsa yine Cennete girer. Bir hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Kalbinde zerre kadar iman olan Cehennemde kalmaz.) [Buhari, Mslim] Dnyadan herkes ahirete yolculuk yapyor. Herkes bir vastaya binip gidiyor. Bir vastaya binmek deil, doru vastaya binmek nemlidir. Yanl vastaya binen, istedii yere deil, vastann gittii
14
yere gider. Kbeye gitmek iin niyet edip Parise giden uaa binen, niyeti halis olsa da Kbeye varamaz. Allah tel, doruyu azck merak edene, doruyu arayana doru yolu yani hakiki slamiyeti nasip edeceine sz vermitir. [Ankebut 69, ra 13], Allah sznden dnmez. (Al-i imran 9) Demek ki btl yollardaki insanlar istemek bir yana merak bile etmiyorlar. Allah tel rzka kefildir ama imana kefil deildir. Doru iman sahibi olmaya almaldr. tikad dzeltmeden nce ibadet etmenin faydas olmaz. Doru itikad, ehl-i snnet itikaddr. Doru itikad 1 rakam gibidir. hlasl ibadetler sana konan sfr rakam gibidir. Bir sfr konunca 10, iki sfr konunca 100 olur. Sana ne kadar 0 konursa deeri artar. 1 ekilirse hepsi 0 olur. hlassz, yani riya ile yaplan ameller de, soldaki sfr gibi yani 1 rakamnn soluna konan sfr gibi deersizdir. tikad doru olunca ibadetleri arttrmak, insann gayretine, ihlasna, ilmine baldr. stedii kadar artrr. Ancak, doru itikad, yani ehl-i snnet itikad yoksa ibadetlerinin hi faydas olmaz, soldaki sfr gibi deersizdir. Mutezile ve benzeri aklc gruplara gre ibadetler imandan bir paradr. Onlara gre gnah ileyen ve farzlar yapmayan kfir olur, yani iman X amel diyorlar. Bunlardan birisi sfr olursa netice de sfr olur diyorlar. Yani imansz amel de amelsiz iman da makbul deil diyorlar. Ehl-i snnete gre, amelsiz iman makbul, imansz amel makbul deildir. Ehl-i snnete gre amel X ihlas denebilir. Ancak amel ilemeden, (Param olsayd u fakire yardm ederdim diye ihlasla dnen de, vermedii halde, amel ilemedii halde ihlasl niyetinden dolay sevaba kavuur. Bir kimsenin ihlas ne kadar oksa, amel ile arplnca netice byk olur. Bizim ihlasmz 1 ise, bin fakire birer ekmek versek, 1x1000 = bin sevap eder. Eshab- kiramn ihlas ok kuvvetli olduu iin, mesela onlarn ihlas 1 milyon olsun, bir fakire bir ekmek verse bir milyon sevap alr. Nitekim hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Yemin ederim ki, bir kimse, Uhud da kadar altn sadaka verse, eshabmdan birinin bir avu kadar arpa sadakasnn sevabna kavuamaz.) [Buhari] Eshab- kiramn imanlar ok kuvvetli ve ihlaslar ok fazla olduu iin byle sevaplara kavuuyorlar. Eshab- kiramdan biri dierinden daha yksek idi. Bunun iin Hazret-i Ebu Bekirin verdii bir avu
15
hurmann sevab, dier sahabeden birinin verecei sevap arasnda dalar kadar fark vardr. Bir hadis-i erifte de buyuruluyor ki: (Benden sonra, Eshabmn ihtilaf edecekleri meseleler hakknda sual ettim. Rabbim bana Senin eshabn benim yanmda gkteki yldzlar gibidir. Bazs dierinden daha parlaktr. Onlardan birisine uyan hidayet zerindedir buyurdu.) [Deylemi] Sual: mann doru olmas iin gerekli artlar nelerdir? CEVAP man doru olmadka, ibadetlere sevab verilmez. Onun iin, doru iman renip ona gre iman etmek arttr. mann doru olmas iin gerekli artlardan bazlar: 1- manda sabit olmak: yl sonra slamiyeti brakp Hristiyan olacam diyen, o anda dinden kp kfir olur. 2- Havf ve reca arasnda olmak: Allahn azabndan korkup, rahmetinden mit kesmemek gerekir. 3- Can boaza gelmeden iman etmek: lrken, ahiret hallerini grdkten sonra kfirin iman geerli olmaz; fakat o anda da, mslmann gnahlardan tevbesi kabul olur. 4- Gne batdan domadan nce iman etmek: Gne batdan dounca tevbe kaps kapanr. 5- Gayb yalnz Allah tel bilir: Allahn bildirdiini peygamberin veya evliyann da bilebileceine inanmak gerekir. 6- Kfirlie sebep olan bir eyi kullanmamak ve sylememek: Mesela ha takmamak, akadan da olsa, ben kfirim dememek gerekir. 7- Dini bir hkmde phe etmemek: Mesela namaz ve tesettr farz m, arap haram m diye tereddt etmemek gerekir. 8- tikadn slam dininden almak: Tarihilerin, felsefecilerin deil, Resulullahn bildirdii ve Ehl-i snnet limlerinin aklad ekilde iman etmek. 9- Amentdeki alt esasa inanmak: Hayrn, errin ve her eyin Allahtan olduuna inanmak gerekir. nsanda irade-i cziye vardr. ledii gnahlardan mesuldr. mann artn bee indiren ve yediye karan sapklar varsa da, imann
16
artlarndan herhangi birini inkr eden veya yeni art ilave eden kfir olur. 10- Hubb-i fillah, bud-i fillah zere olmak: Sevgi ve nefreti yalnz Allah iin olmak. Allah dmanlarn sevmek, onlar dost edinmek, Allah dostlarna dman olmak kfr gerektirir. Mesela Sokrat sevmek, imam- Gazaliye dman olmak gibi. 11- Ehl-i kitabn da cehennemlik olduuna inanmak: Onlarn cennete gireceine inanan kfir olur. 12- Ehl-i snnet vel cemaate uygun itikad etmek: Bu itikattan bazlar unlardr: 1- Allah tel zamandan, mekndan mnezzehtir. (Allah Ara oturdu) demek kfrdr. 2- Allah teala hibir eye benzemez. Mesela eli var, aya var, yrr iner, kar gibi insanlara benzetmek kfr olur. 3- Muhammed aleyhisselam son peygamberdir. Ondan sonra peygamber gelmez. (Nebi gelmez; ama resul gelir) gibi eyler sylemek kfrdr. 4- Ehl-i kbleye [namaz klan Mslmana], iledii gnahlardan dolay kfir dememek. badetler, imandan para deildir. Yani ibadet etmeyen ve gnah ileyen mmine kfir denmez. Allah tel, kk gnaha azap edebilir, byk gnahlar affedebilir. 5- Cennetteki Mslmanlarn Allah tely greceine inanmak. Mutezile buna inanmaz. 6- man ya vardr, ya yoktur, artp eksilmez. Parlakl, kuvveti artp eksilir. 7- Kuran- kerim mahlk [yaratk] deildir. 8- Mest zerine mesh etmek caizdir. Caiz deil diyen Ehl-i snnet olamaz. 9- Miracn ruh ve bedenle birlikte olduuna inanmak. 10- Mucize ve keramet haktr. 11- Sahabenin hepsini sevip, hibirini ktlememek; nk hepsi cennetliktir. (Hadid 10) 12- Ebu Bekr-i Sddk, Eshab- kiramn en stndr. 13- Ruh lmez. Kfir ve mslman llerin ruhlar iitir. 14- Kabir ziyareti caizdir. Kabirdeki peygamber, ehit ve evliya zatlardan yardm istemek caizdir.
17
15- Kabir suali ve kabir azab haktr. Kabir azab ruh ve bedene olacaktr. 16- efaate, srata, hesaba ve mizana inanmak. 17- Okunan Kuran- kerimin ve verilen sadakann sevabn llere balamann caiz olduuna, bu sevablarn ve dualarn llere ulaarak, azaplarnn azalmasna veya kalkmasna sebep olacana inanmak. 18- ldrlen, intihar eden eceliyle lmtr. 19- Peygamberler kk byk, hibir gnah ilemez. 20- Cennet ve cehennem ebedi yani sonsuzdur. Cennet ve cehennem u anda vardr. Gnahkr mminler, cehennemde sonsuz kalmaz, kfirler sonsuz kalr. 21- Bugn iin drt hak mezhepten birinde olmak. Birinde bulunmayan Ehl-i snnetten ayrlr. (Drr-l-Muhtar haiyesi) 22- Kyamet alametlerinden olan Deccal, Dabbet-l-arz, Hazret-i Mehdinin geleceine, Hazret-i sann gkten ineceine, gnein batdan doacana ve dier bildirilenlere inanmak. 23- Sultana, halifeye isyan caiz deildir. (Bu bilgiler, Fkh- ekber, Nuhbet-l-leali, R. Nasihin, Mektubat- Rabbani, F. Fevaidden alnd.) manndan phe etmek Sual: Kitaplarda, (imdi imanm var m veya imanm devam edecek mi diye phe etmek kfr olur) denirken, (Son nefeste imansz gitmekten korkmak gerekir, korkmayan imansz gider) de deniyor. Bunlarn ikisi ayn deil mi? CEVAP Hayr, ayn deildir. badetleri yapan kimse, imannn bozulmasnda phe eder ve gnahm oktur, ibadetlerim beni kurtarmaz diye dnrse, imannn kuvvetli olduu anlalr. mannn devam edeceinden phe eden kfir olur. phe etmeyi beenmezse, mmin olduu anlalr. (Bezzaziyye) man olduundan veya imannn hep devam edeceinden phe etmek caiz deildir, kfr olur. Mmin imdiki ve gelecekteki iman hakknda hi phe etmemeli, lnceye kadar imanlym demelidir. Son nefes iin ise, korku ve mit arasnda olmal. Son nefeste imansz gitmekten korkmak, phe deil iman alametidir. Ehl-i snnet limleri, (Son nefeste imansz gitmekten korkmayan, imansz lr)
18
buyurmutur; nk son nefese kadar bu iman muhafaza edip etmeyeceimiz belli deildir. Bunun iin, daima korku iinde yaamak, haramlardan kamak, dinimizin btn emirlerini yapmak ve Allahn rahmetinden de mit kesmemek gerekir. Bir hadis-i erif meali yledir: (Havf ve reca [korku ve mit] arasnda bulunan mmin umduuna kavuur, korktuundan emin olur.) [Tirmizi] man korumak iin Sual: En kymetli nimet iman olduuna gre, bunu korumak iin ne yapmak gerekir? CEVAP man korumak iin unlara uymak gerekir: 1- Gayba iman etmi olmal. Melekleri, Cenneti, Cehennemi gsterseler, gzmzle grdmz iin, "Cennet, Cehennem vardr" demek iman olmaz. Gayri mslimlerin hepsi, lrken Cenneti Cehennemi grp, "man ettik" diyecekler; ama kabul olmayacaktr. Mminler vlrken, (Onlar gayba inanrlar) buyuruluyor. (Bekara 3) 2- Gayb yalnz Allah telnn bildiine inanmaktr. Peygamber, melek, cin gayb bilmez. Ancak Allah tel dilerse, bildirebilir. Bu bakmdan mucizeyi, kerameti inkr etmek caiz deildir. 3- Haram haram, helali helal bilmek yani kabul etmek. Kasten, harama helal, helale haram diyen dinden kar. 4- Allah telnn azabndan emin olmamak ve gazabndan ok korkmak gerekir. Kuran- kerimde, Rabbin azabndan korkanlarn, Onun azabndan emin olmad bildiriliyor. (Mearic 27-28) 5- Bir insan ne kadar ok gnah ilerse ilesin, kendini garanti Cehennemlik bilmemeli. Bir hadis-i kudsi meali: (Kulum, gklere ulaacak gnah ilese; fakat rahmetimden midini kesmeyip, benden mafiret dilerse, affederim.) [Tirmizi] Bir yet meali: (De ki, ey ok gnah ilemekle haddi aan kullarm, Allahn rahmetinden [bizi affetmez diye] midinizi kesmeyin! nk Allah, [iman ehlinin] btn gnahlarn hi phesiz affeder. Elbette O, sonsuz mafiret ve nihayetsiz merhamet sahibidir.) [Zmer 53] 6- Allahn azabndan emin olmamal, rahmetinden de mit kesmemeli! Bir hadis-i erif meali:
19
(Mmin havf ve reca [korku ile mit] arasnda bulunursa, Allah tel, o kuluna mit ettiini verir ve korktuundan onu emin klar.) [Tirmizi] 7- Hubb-i fillah, bud-i fillah zere olmak. Yani sevdiini Allah iin sevmek, sevmediini de Allah iin sevmemektir. Bu, imann temelidir. Bir hadis-i erif meali: (mann temeli Mslmanlar sevmek ve Allah dmanlarn sevmemektir.) [. Ahmed] Cenab- Hak, Hazret-i saya buyurdu ki: (Yer ve gklerdeki btn mahlkatn ibadetlerini yapsan, dostlarm sevmedike ve dmanlarma dmanlk etmedike, hi faydas olmaz.) [K.Saadet] 8- mann makbul olmas ve korunmas iin gerekli artlardan bazlar da unlardr: Allah tel, vacib-l-vcud ve hakiki mabud ve btn varlklarn yaratcsdr. Dnya ve ahiret leminde bulunan her eyi, maddesiz, zamansz ve benzersiz olarak yoktan var eden, ancak Allah teldr. Tevekkl farzdr. Zaruri olarak ve icma ile bilinen, inanlacak eylerde, kyas olmaz. Bunlarda ictihad veya kyas edip yanlan kfir olur. Zaruri olarak ve icma ile bildirilmemi olan iman bilgilerinde ictihad edip de yanlan, kfir olmaz ise de, bid'at sahibi olur. man artp eksilmez. Yani iman edilmesi gereken eyler ynnden artp eksilmez, fakat yakn ve tasdik ynnden parlakl, kuvveti artp eksilir. Mminler, iman ve tevhid hususunda birbirlerine eittir. Fakat amel itibariyle birbirlerinden farkldr. tikadn slam dininden almak. Resulullah efendimizin bildirdii ekilde iman etmek. Gnah ileyen, fakat tevbe etmeden mmin olarak len kimseyi Allah dilerse ona Cehennemde azap eder, dilerse affeder ve hi azaba uratmaz. Melekler, kfirlerin dedii gibi, Allah telnn ortaklar veya kzlar deildir. Gnah ilemezler. Meleklerde erkeklik diilik yoktur. Kuran- kerimdeki veya dier din kitaplarmzdaki dini bir hkmden phe etmemek: Mesela tesettr acaba farz m diye phe etmemek.
20
Helal da haram da rzktr. Herkes kendi rzkn yer, kimse kimsenin rzkn yiyemez. Elfaz- kfrden bir sz, anlamn kabul etmese de syleyen kfir olur. [Yani aka olarak veya gldrmek iin sylese yine kfr olur. Mesela akadan ben peygamberim dese kfr olur.] Sarho iken, elfaz- kfr syleyene kfir dememelidir. Bu kinat sonradan yaratlmtr. [Felsefeciler, bunu kabul etmiyor, kinat byle gelmi, byle gider diyerek kfir oluyorlar.] Ehl-i kbleyi tekfir etmemek, yani namaz klan mslmana iledii gnahlardan dolay kfir dememek. [Ehl-i kble denilen kimsenin bir inan, manas ok ak olan kati bir delile zt ise, kfr olur. Byle bir kimse, namaz klsa da, her ibadeti yapsa da kfir olur.] Tasavvufu inkr etmemek. (Avarif-l-mearif) Peygamberlerden sonra insanlarn en faziletlisi, Hazret-i Ebu Bekir, sonra sras ile dier halifedir. Eshab- kiramn hepsi Cennetliktir. (Hadid suresi 10) Allah telnn Eshab- kiramdan raz olduu Kuran- kerimde bildiriliyor. Onlardan birini ktlemek, bu yet-i kerimelere inanmamak olur. (Tathir-l-cenan) nsanlara gelen hayr ve er, fayda ve zararn hepsi, Allah telnn takdir etmesi iledir. Kader, Allah telnn ezeli ilmi ile, insanlarn ve dier mahlkatn yapaca ileri bilmesi ve dilemesidir. Bunun yaratlmasna kaza, ikisine birden kaza ve kader denir. Allah tel, dilediini bir ltuf olarak hidayete ulatrr. Dilediini de adaletinin gerei olarak sapkla drr. nk insanlarn ilerini Allah tel yaratr, fakat insana da irade-i cziye vermi, yaptndan sorumlu tutmutur. ldrlen de, intihar eden de eceliyle lmtr. Ecelsiz lm olmaz. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Hi kimse, ecelinin nne geemez ve onu geciktiremez.) [Araf 34] ntihar eden mslmann namaz klnr. (Drr-l-muhtar) ldkten sonra herkes dirilecektir. Kabir suali kabirde ruhun cesede iadesi ve kfirler ile gnahkr mminler iin kabir azab vardr.
21
Mminlerin, Cennete girmesi Allahn fazlndandr. nk kimse ameliyle Cenneti hak edemez. nsanlar, dirilince hesaba ekileceklerdir. Ameller mizanda tartlacaktr. Peygamberler, limler ve salihler, gnahkrlara efaat edecektir. Peygamber efendimizin efaati byk gnah ileyenleredir. Dalar kadar byk gnah olanlar da, az veya ok efaate kavuacaktr. Affa ve efaate kavuanlardan baka btn gnahkrlar, gnahlarnn cezalarn ekeceklerdir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Her peygamberin, mstecab [kabul olan] bir duas vardr. Ben duam, mmetime efaat etmek iin ahirete sakladm.) [Buhari] efaati inkrdan saknmal. nk hadis-i erifte, (efaatime inanmayan, ona kavuamaz) buyuruldu. (ira) Kyamet alametlerine inanmak: Hadis-i erifte buyuruldu ki: (u alametler kmadan kyamet kopmaz: Gne batdan doar, yer batar, sa gkten iner, Duman, Dabbetl arz, Deccal, Yecc Mecc ve Adenden bir ate kar.) [Mslim] Hazret-i Mehdinin geleceine inanmak da, Ehl-i snnet itikadndandr. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Kyamet kopmadan nce, Allah tel, benim evladmdan birini yaratr ki, ismi benim ismim gibi, babasnn ismi, benim babamn ismi gibi olur. Ondan nce dnya zulmle dolu iken, onun zamannda adaletle dolar.) [Tirmizi, . Asakir] [Bu bilgilerin hepsi, Fkh- ekber, Emali, R. Nashin, Mektubat- Rabbani, Feraidl fevaid kitaplarndan alnmtr. Baka kitaplardan alnanlarn ise kayna sonunda bildirildi.] Doru itikadn nemi Sual: tikad zerinde ok durmanzn sebebi nedir? CEVAP nk, itikad dzeltmeden nce ibadet etmenin faydas olmaz. Doru itikad, ehl-i snnet itikaddr. Doru itikad 1 rakam gibidir. hlasl ibadetler sana konan sfr rakam gibidir. Bir sfr konunca 10, iki sfr konunca 100 olur. Sana ne kadar 0 konursa deeri artar. 1 ekilirse hepsi 0 olur. hlassz, [riya ile] yaplan ameller de, soldaki sfr gibi yani 1 rakamnn soluna konan sfr gibi deersizdir. Ehl-i snnet itikad yoksa ibadetlerinin hi faydas olmaz, soldaki sfr gibi deersizdir. te bu kadar nemli olduu iin Ubeydullah-i Ahrar hazretleri (Btn
22
kerametleri bize verseler, fakat itikadmz dzgn deilse, hlimiz haraptr. Eer btn irkinlikleri verseler itikadmz dzgn ise, hi zlmeyiz) buyuruyor. tikad dzgn olan Sual: tikad dzgn Mslmanlar Cehenneme girmez deniyor. Gnahlar ne olacaktr? CEVAP Haramlardan kaan ve ibadetlerini yapan Mslman Allahn dostudur. Allah dostunu Cehenneme koymaz. Bir hadis-i erif meali yledir: (Vallahi, Allah dostunu atee atmaz.) [Cami-us-sagir] Eer Mslmana kfre dmemise, dnyada ektii skntlar gnahlarna kefaret olur, efaate de kavuur ve Cehenneme hi girmez. Ehl-i snnet yolunun iki esas Sual: Ehl-i snnet bilgilerinin bozulmadan gnmze kadar gelmesinin sebebi nedir? CEVAP Ehl-i snnet limlerinin gayretleri sayesinde bozulmaktan korunarak gelmitir. Ehl-i snnet limleri u iki eye titizlikle riayet etmilerdir: Birincisi: Olduu gibi muhafaza edip, ondan hibir ey karmadlar. kincisi: Ona bir ey ilave etmediler. Yani snnete uyup, bidate kar ktlar. Snnete uymak demek, slama uymak demektir; ama bildirildii ekilde, hi deitirmeden uymak gerekir. Onun iin Ehl-i snnet limleri, Resulullahtan gelene, hibir ey ilave etmemiler, bir ey de karmamlardr. Metni aynen almlar, ona erhler yapmlar yani aklamlardr. te bu sebeple, Ehl-i snnet bilgileri gnmze kadar bozulmadan gelmitir. man muhafaza Sual: man muhafaza etmek iin nelere dikkat etmeli? CEVAP man, be katl bir kaleye benzer. Bunlar, bakr, demir, tun, gm ve altn katdr. 1- Bakr kat, edeblerdir.
23
2- Demir kat, snnetlerdir. 3- Tun kat, farzlardr. 4- Gm kat, ihlstr. 5- Altn kat, Allah telya yaknlktr. Edebleri gzetmeyen, snnete yol bulamaz. Snnete uymayan, farza yol bulamaz. Farz tutmayan, ihlsa yol bulamaz. hls olmayan da, Allah telnn sevgisine kavumaya yol bulamaz. Demek ki, son yani beinci kata kabilmek iin, srayla, birinci, ikinci, nc ve drdnc katlardan geerek kmak gerekir. Bunlara uramadan, bir anda beinci kata klmaz. Felaketlerin en by Sual: Felaketlerin en by nedir? CEVAP En byk felaket imansz lmektir. mansz, yani kfir olarak lmemek iin, ilim sahibi olmak, ihlsla amel etmek, haramlardan kap ibadetleri yapmak arttr. nsan nasl yaarsa yle lr. O hlde, imanl yaamak lazmdr. manl yaamak iin de, haramlardan saknmak ve ibadetleri yapmak gerekir. kinci bir felaket de, bir kimse, bir szyle, bir iiyle kfre der yani kfir olur da, kendini Mslman zanneder. Yapt iin kfr olduunu bilmedii iin tevbe de etmez, imansz olarak lebilir. Gnah bilmemekten daha kts, gnah ibadet olarak ilemektir. Bidat inan ve dier bidatler byledir. Bu felaketlerden kurtulmak iin, mam- Rabbani hazretleri, (lim, amel ve ihls arttr) buyuruyor. Yani dinimizi doru olarak renip, ihlsla amel edeceiz. Bilmeden yapmak felaket olduu gibi, bildiklerini de ihlssz yapmak felakettir. mann esas art Sual: mann alt artna inanan kimse mutlaka mmin midir? CEVAP Topluma baknca, herkesin mutlaka mmin olduu sylenemez. Birka rnek verelim: 1- Bir kimse, Amentdeki alt arttan biri olan kitaplara iman ettiini sylese, fakat Kuran tarihseldir dese, baz hkmleri kyamete kadar geerli deil dese, mmin olamaz. Kurana inandm demesinin bir faydas olmaz.
24
2- Bir kimse, Amentdeki alt arttan biri olan meleklere iman etse, fakat meleklerin gnah ilediini sylese ve Hristiyanlar gibi onlar kz olarak bilse, mmin olamaz. 3- Bir kimse, Amentdeki alt arttan biri olan Allaha iman ettiini sylese, fakat Allah dostlarn sevmese, onlara dman olsa veya Allah dmanlarn sevse, onlarla dost olsa, llerine rahmet okusa mmin olamaz. mann esas art, alameti; hubb-i fillah, bud-i fillahtr. Allah telnn sevdiklerini ve emrettii eyleri sevmek, dmanlarndan ve yasak ettiklerinden saknmaktr. Bir kimsenin imanl olup olmad buradan belli olur. Ehl-i snnet yolunda olanlar, Allahn dinine hizmet edenleri sevmek hubb-i fillahtr. Kfirleri, Allah telnn dmanlarn, 72 sapk frkada olanlar sevmemek bud-i fillahtr. Bunlar sadece kalble olur. Sevilmeyen kimse ile tartlmaz ve dvlmez. Dostla da dmanla da tartmak zararldr. Dostlarn dostluu azalr, kalmayabilir, dmanlarn dmanl artar. man olan emr-i maruf ve nehy-i mnkerde bulunur. Yani Allahn emrettiklerini retmeye alr. Bu da imann artlarndandr.
Kelime-i ehadeti sylemek

Sual: Kelime-i ehadet getiren herkese Mslman denir mi? Baka inanaca eyler yok mudur? CEVAP Mslman denmesi iin, kelime-i ehadet getirmek yetmez. Amentde bildirilen alt arta da inanmak arttr. Amentnn birinci art olan Allah telya iman ettim demek de yetmez. Allaha nasl inanyor? Her eyi yaratan; ama baka hibir eye karmayan ilaha m? Yoksa noksan sfatlar olan ilaha m? Bunun iin, sfat- zatiye ve sfat- sbtiye denilen, Allah telnn sfatlarn bilmesi gerekir. Allah telya, byle sfatlarn bilerek inand gibi, meleklere de, peygamberlere de sfatlaryla inanmas gerekir. Mesela, meleklerin kz olmadklar gibi, erkek de olmadklarn bilmesi gerekir. Peygamberlerin de sfatlarn da bilmesi gerekir. Mesela, onlarn yalanc olmadklarn bilmesi gerekir. Dier artlara da, bildirildii gibi inanmas gerekir. Bunlardan biri noksan olursa, o iman geerli olmaz. Yukarda bildirilen btn artlara inandktan sonra, slam Ahlak kitabnda bildirilen u artlar da yerine getirmesi gerekir. Kelime-i ehadet getirmenin drt art vardr:
25
1- Dille sylerken, kalb hazr olmak: Kalb hazr olmadan yani ne sylediinin farknda olmadan, rastgele kelime-i ehadet getirmek geerli olmaz. 2- Manasn bilmek: Kalb hazr, fakat ne sylediini bilmiyor. Bu da geerli olmaz. Kendisinden baka ilah olmayan Allah telya ve onun Resul Muhammed aleyhisselama inandn bilmesi arttr. 3- Hulus-i kalble sylemek: Kalb hazr, ne sylediini de biliyor, fakat ihlsla sylemiyor. Syle dedikleri iin, aka iin veya bir menfaat iin, yani inanmad halde sylyor. Bu da geerli olmaz. Gerekten inand iin, Allah rzas iin sylemesi gerekir. 4- Tazimle sylemek: Bunlarn hepsi tamam; ama saygszca, hi nem vermeden, Mslman olmak da neymi dercesine, tazim gstermeden, alayl bir ekilde sylemek de geerli olmaz. ehadet getirmenin yz otuz kadar faydas vardr; fakat drt eyden biri bulunursa, faydas yoktur. O drt ey: irk, ek, tebih, tatildir. Bunlar aklayalm: irk: Allah telya bir eyi ortak komak demektir. irke birka rnek verelim: Puta tapmak, inee tapmak, sa heykeli denilen puta tapmak irktir. Kfirlerin bayramlarnda, onlarn ibadet olarak yaptklarn, ibadet niyetiyle yapmak irktir. Hastalktan kurtulmak iin papazdan imdat beklemek irktir. Allahtan baka yaratc olduuna inanmak irktir. ek: phe demektir. Bir eyin varl ile yokluu arasnda tereddt etmek demektir. Meksetmek, tevakkuf etmek, durmak demektir. Bir kimse Allah telnn varl ile yokluu arasnda duraklarsa, cevap veremezse, pheye derse, ek etmi olur. ek edince kelime-i ehadet fayda vermez. Tebih: Allah tely, yaratt bir mahlka benzetmek demektir. Bu tebihi yapan frkaya Mebbihe veya Mcessime denir. Bu frka mensuplar kfirdir. Bu frkay ilk karan Yahudi bni Sebedir. Allah tely bir cisim olarak kabul eden ve Ona insanlardaki gibi uzuvlar isnat eden, Kuran- kerimdeki mteabih yetlere yanl mana verip, Allahn el, yz gibi organlarnn olduunu iddia eden sapk frkadr. Mebbihe denilen frkalar, Allah yryen, oturan, madde, cisim gibi grr. Bir yet-i kerime meali yledir: (Onun benzeri hibir ey yoktur, O hibir eye benzemez.) [ura 11]
26
Tebih sahipleri, yani Mebbihe denilen bozuk frka mensuplar, kfir olduklar iin, onlarn kelime-i ehadet sylemelerinin hi kymeti yoktur. Tatil: (Allah leme karmaz, her ey, vakti gelince kendi kendine olur) diyen bir felsefi grn inancdr. Bu felsefecilere gre, h Allah tel, robot gibi olup, hibir eye karmaz, emirleri, yasaklar yoktur. Bu, ilah yok demenin baka eklidir. Hlbuki Allah tel, kinat ve insanlar babo brakmamtr. Bir yet-i kerime meali de yledir: (Sizi bo yere yarattmz m sandnz?) [Mminun 115]
Yeni Mslman olan

Sual: Yeni Mslman olan bir yabanc arkada var. Buna ilk nce neyi retmeliyiz? CEVAP lk nce iman, yani Allah tely, Onun sfatlarn, Resulullah efendimizin Allahn Peygamberi olduunu, Amentde bildirilen alt esas, sonra da slamn be artn retip namaz klmasn salamaldr. nk bir hadis-i erif meali yledir: (Kitab ehli olan bir kavme grevle gidince, nce, La ilahe illallah Muhammedn Resulullah demeye davet et. Bunu kabul ederlerse, gnde be vakit namazn farz olduunu bildir. Bunu da kabul ederlerse, Allahn Mslmanlarn zenginlerinden alnp fakirlerine verilen zekt farz kldn syle.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud] Bu hadis-i erifte ilk nce, Allaha imanla birlikte Resuln de tasdik bildirilmitir. Resulullah tasdik etmeyen mmin ve Mslman olamaz. Sual: Yeni mslman olann veya akl-bali olan ocuun, nce Kelime-i ehadet sylemesi ve bunun manasn renip, inanmas gerekir mi? CEVAP Evet gerekir. Bundan sonra, Ehl-i snnet limlerinin kitaplarnda yazl olan itikad, yani iman edilmesi gereken bilgileri renip, bunlara inanmas gerekir. Sonra Ehl-i snnetin drt mezhebinden birinin kitaplarnda yazl olan fkh bilgilerini, yani slamn be artn ve helal, haram olan eyleri renmesi ve bunlara inanmas ve uygun yaamas gerekir.
27
Bunlar renmek ve uymak gerektiine inanmayan, nem vermeyen mrted olur. Yani kelime-i ehadet getirerek mslman olduktan sonra, tekrar kfir olur. Nikahl mslman bir kz, baliga olduu zaman, Mslmanl bilmezse, nikah bozulur. Yani mrted olur. Allah telnn sfatlarn ona bildirmelidir. O da, tekrar etmeli ve (bunlara inandm) demelidir. (Drr-l-muhtar) bni Abidin hazretleri bunu aklarken buyuruyor ki: Kz kk iken, ana-babasna tbi olarak mslmandr. Baliga olunca, ana-babasnn dinine tbi olmas devam etmez. slamiyeti bilmeyerek baliga olunca, mrted olur. man edilecek eyleri iitip de, inanmam kimse, kelime-i tevhid sylese, yani (La ilahe illallah Muhammedn resulullah) dese, mslman olmaz. (Ament billahi...) de bulunan alt eye inanan ve (Allah telnn emirlerinin ve yasaklarnn hepsini kabul ettim, beendim) diyen kimse mslman olur. Her mslman, ocuklarna Amenty ezberletmeli, manasn iyice retmelidir! ocuk bu alt eyi renmez ve inandn sylemezse, bali olduu zaman mslman olmaz, mrted olur. Sadece Allaha inandm demek kfi deildir. Amentde bildirilen alt husustan birini, mesela kaderi inkr eden, kfir olur, btn iyi amelleri yok olur. (Redd-l-muhtar) Sual: Kfir (Beni slama uygun defnedin) dese, mmin saylr m? CEVAP Hayr. Kelime-i ehadeti veya manasn sylerse evet. Sual: Yeni Mslman oldum, fkh bilgilerim yok saylr, her eyi yeni reniyorum, kfre sebep olan eylerin hepsini de bilmiyorum. Bilmeyerek kfre drecek bir ey yaparsam veya sylersem, benim durumum o zaman ne olur? Bilmeyerek yaparsam imanm kaybetmi olur muyum? CEVAP Hayr imannz kaybetmi olmazsnz. Polonya gibi bir yerde, yeni Mslman olmu bir kimse, elbette kfre dren bir ok eyi bilemez. Bilmedii iin de hemen ona kfre dtn denmez. Peki ne yapmal? (Allah telya ve Resulne ve Onun Allah teldan getirdiklerinin hepsine inandm, beendim, kabul ettim. Allah telnn ve Resulnn dostlarn severim ve dmanlarn
28
sevmem demek kfidir.) Dinimizin bildirdii bir eyde pheye den kimse, (Allah tel ve Onun Peygamberi, bu ey ile neyi bildirmek istemi ise, ylece iman ettim, inandm) demelidir. Not: Dier maddelerde Amentnn bu 6 esas hakknda geni bilgi verilmitir.
Gayba iman esastr

Sual: Tam lmihalin iman bahsinde, Seyyid Abdlhakim efendi iman yle tarif ediyor: Server-i lem olan Muhammed aleyhisselamn, Peygamber olarak bildirdii eyleri, akla, tecrbeye ve felsefeye danmakszn, tasdik ve itikat etmektir, inanmaktr. Akla uygun olduu iin tasdik ederse, akl tasdik etmi olur. Resul tasdik etmi olmaz veya Resul ve akl birlikte tasdik etmi olur ki, o zaman Peygambere itimat tam olmaz. timat tam olmaynca, iman olmaz; nk iman paralanamaz. Akl, Resulullahn bildirdiklerini uygun bulursa, bu akln kmil, selm olduu anlalr. Bu tarif, akl dlamyor mu? CEVAP Asla dlamyor. Bu tarif selim olan akla deil, sakim olan akla zt olabilir. Sakim olan akln anlamamas da nemsizdir. Yine diyor ki: Bu tarif, Kur'an anlamaya mani olmak iin konulmu bir engeldir. CEVAP Tam aksine, dini aklna uydurmaya alanlara engel olur. Din akla uydurulursa insan says kadar din ortaya kar. limlerin akl dinde l deilse, sizin aklnz nasl dinde l oluyor? Bu tarifi yapan slam limidir. Allah tel, (Bilmiyorsanz limlere sorun) buyuruyor. Yine diyor ki: Dogmalar, yani yetleri akl szgecinden geirmeden inanmak gerek iman olmaz. CEVAP Dogma tabirini daha ok ateistler kullanr. (Siz Kuran ne diyorsa hemen incelemeden inanyorsunuz) diyorlar. Sizin onlardan ne farknz kald? Birisi bize (Bu yettir) dese, sadece biz onun yet olup olmadn aratrrz. O yet ise, aklmza zt gelse de, hemen tasdik ederiz. Yine diyor ki: Grmeden, akl szgecinden geirmeden inanmak olacak ey deildir.
29
CEVAP Siz Cenneti, Cehennemi grdnz m? Grmeden nasl inanyorsunuz? Yine diyor ki: Bekara suresinin 3. yetinde Onlar gayb tasdik ederler, deniyor. Grmeden inann denmiyor ki. CEVAP Anlalan siz, gaybn ne olduunu bilmiyorsunuz. Gayb, duygu organlar [grmek, iitmek, dokunmak, koklamak, tatmak] ile veya hesap ve tecrbe ile anlalmayan ey demektir. mam- Rabbani hazretleri buyurdu ki: Akl ve vehim Allaha yaklaamaz. Hi bir eye benzemeyen ve aklla anlalamayan yaratcya, gayb yolu ile inanmaktan baka are yoktur; nk grerek, dnerek anlamaya kalkmak, iman olmaz. Kendi yaptna inanmak olur ki bu da iman deildir. (2/9) Yine diyor ki: man, grdkten sonra tasdiktir. CEVAP Bu, slamiyete inanmyorum demenin baka eklidir. mann alt esasndan hangisini grdnz? man, grmeden tasdiktir. Cebimden elma karsam, sonra bu elmadr desem, bunu grenin tasdiki inanmak olmaz, grdn sylemek olur. man gayba olur. Cebimde altn var desem, siz bana gvenerek evet var diye tasdik ederseniz bu inanmak olur, ama altn grdkten sonra bu altn demek iman deil, grdn sylemek olur. Bu fark iyi anlamaldr. Yine diyor ki: Allahn gayb ile ilgili her eyini akl szgecinden geirmeden inanmak iman olmaz. CEVAP Akl ile Allahn nasl bir varlk olduunu, nasl konutuunu nasl yarattn, Cennetteki meyvelerin tadn bilebilir miyiz? Melekleri akl ile tarif edebilir miyiz? Allahn nasl bir varlk olduunu tarif etmeniz mmkn m? Elleri, gzleri, bir mekn var m, ne ile iitiyor, nasl ezeli ve ebedi olur? Bu terazi bu skleti ekmez denmitir. Yani akl ile bunlar anlamak imknszdr. Sual: Akla ve aratrmaya ok nem veren gen bir arkada, (u neden farz, u neden gnah? Bunlarn hikmetini, sebebini bilmeden kabul etmem. Ben grmediim Allaha, koca kar gibi inanmam) diyor. Dinimiz grmeden iman etmeyi bildirmiyor mu? CEVAP
30
Bu gen gibi sylemek ok tehlikelidir. lahi emrin hikmeti anlalmasa da Allahn emri olduu iin, hi tereddtsz kabul etmek arttr. slam limlerinin en byklerinden olan Hccet-l-slam unvanna sahip imam- Gazali hazretlerinin hyada ve imam- Syuti hazretlerinin Cami-us-sagrde bildirdii hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Ahir zamanda deiik inanlar knca, koca karlar gibi inann.) [Deylemi] Bu hadis-i erif kocakar gibi btl eylere kr krne inan demek deildir. Allah ve resulnn bildirdiklerine akln almasa da, ispat edemesen de, inann demektir. Cennet, Cehennem, Srat kprs ve ahiret hayat akl ile mantk ile ispat edilemez. Mutezile akl almad iin srat kprsn, mirac ve benzeri olaylar inkr etmitir. imdi bir ok Mslman inanamayp mrted olurken, mrikler, bu bir lgnlk derken, Hazret-i Ebu Bekir, O sylediyse dorudur diyerek imann zirvesine kmtr. Grmeden, akln kullanmadan, bir anda Miraca gidip geldiine inanarak Resulullah tasdik etmesi imann ykseltmitir. Gneten daha parlak olan imanndan dolay Peygamber efendimiz, (Ebu Bekrin iman, btn insanlarn imanlar toplam ile tartlsa, Ebu Bekrin iman daha ar gelir) buyurmutur. Lzumlu fkh bilgilerini renmek farz- ayn iken, bu farz terk edip, (man aratryorum) diyerek aalarn, ieklerin, insan ve hayvanlarn anatomisini incelemekle devaml megul olmak caiz deildir. man esaslar tahkik edilmez, yani aratrlmaz. Peygamber efendimiz, gayba iman emretmitir. spat ile delil ile iman olmaz. man, grmeden inanmaktr. Kuran- kerimde, salihler vlrken, (O mttekler ki, gayba inanrlar) buyuruluyor. (Bekara 3) Demek ki gayba inanmak, mttekilerin vasfdr. Resulullah ne bildirmise dorudur diyerek inananlar kurtulmutur. man, aratrarak, akl yrterek elde edilen bir ey deildir. slam limleri iman yle tarif etmilerdir: man, Muhammed aleyhisselamn, peygamber olarak bildirdii eyleri, tahkik etmeden, akla, tecrbeye ve felsefeye uygun olup olmadna bakmadan, tasdiktir. Akla uygun olduu iin tasdik etmek, akl tasdik etmek olur, Resul tasdik etmek olmaz. Yahut Resul ve akl birlikte tasdik etmek olur ki, o zaman Peygambere itimat tam
31
olmaz. timat tam olmaynca, iman olmaz. nk iman paralanmaz. Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Dini akl ile len kadar zararl kimse yoktur.) [Taberani] Selim akl ok kymetlidir. Hadis-i erifte, (Akl, hak ile btl birbirinden ayran bir nurdur) buyuruluyor. Allah tel, insana, hakk btldan, iyiyi ktden ayrabilmesi iin akl verdi. Akl bir l aletidir. Allah telya ait bilgilerde l olmaz. Mahluklara ait bilgilerde l olur. Akl, insandan insana deitii iin, baz insanlar mahlklara ait bilgilerde isabet ettii halde, bazlar yanlabilir. nsan, bir yol gsterici olmadan akl ile Allahn bildirdii doru yolu bulamad. Tarih incelendiinde, kendi balarna giden insanlarn yanl yollara saptklar grlr. O halde Resulullaha inanmak arttr. Sual: (Grmediim eye iman etmeyi aklm almyor, dindeki eylerden ruhum sklyor) diyen arkadama ne cevap vereyim? CEVAP Almayan akln ve sklan ruhunu gstermesini isteyin, bakalm gsterebilecek mi? Sual: Ben grmediim Allaha inanmam demek uygun mu? CEVAP Hayr deildir. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Bildiimiz, hatrmza, hayalimize gelen, duygu organlarmza etki eden her ey mahlktur. Bizim, Allah tel bir eye benzemez dememiz, benzetmek olur. Bizim anladmz byklk, kklktr. brahim aleyhisselam, kfirlere, (Niin kendi yaptnz putlara tapyorsunuz? Sizleri de, yaptnz ileri de Allah tel yaratt!) dedi. ster elimizle yapm olalm, ister aklmz ve hayalimizle meydana getirelim, bunlarn hepsi, Allah telnn mahlkudur. O, bildiimiz, dnerek bulduumuz eylerin hibirine benzemez ve nasl olduu anlalamaz. Akl ve hayal Ona yaklaamaz. Byle hibir eye benzemeyen ve akl ile anlalamayan yce yaratcya, gayb yolu ile inanmaktan baka are yoktur. nk, grerek, dnerek anlamaya kalkarak inanmak, Ona inanmak olmaz. Kendi yaptmz eye iman etmek olur. Bu da, Onun mahlkudur. Bunu, Ona ortak yapm, Ondan bakasna iman etmi oluruz. (2/9) Sual: Evliya zatlardan bazlar, (Biz Cenneti, Cehennemi grsek, imanmzda bir artma, bir deiiklik olmaz) demiler. Bu nasl olur? nsann bir eyi bilmesine ilmel yakn, gzle grmesine de aynel yakn
32
deniyor. Gzle grmek, ilimle bilmekten ok daha stn deil midir? Atalarmz, (Gzm sana m inanaym, yoksa szm sana m inanaym?) diye bouna m sylediler? Bu zatlarn byle sylemesinin hikmeti ne olabilir? CEVAP Elbette gz, bilmeye gre daha salam delildir. Ama bu bizim gibi insanlar iindir. Hakiki imana kavumu evliya zatlarn ilimleri farkldr. Hazret-i Ebu Bekrin (O sylediyse dorudur) demesi bunun bariz rneidir. Gz yanlabilir ama bu ilim sahiplerinin imanlar yle salamdr ki, hibir ey onu deitiremez. Gz ile grenin iman bu kadar salam olamaz. man etmede gz l deildir. Sadece gz l olsayd, Resulullah efendimizi gren herkesin iman etmesi gerekirdi. (Ebu talibin yetimi) diye bakanlar kfirlikte kald, (Allah Resul) diye bakanlar hidayete erdi. Bataki gz yanlabilir, kalbdeki gz yanlmaz. Mslmanlarn grmeleri, anlamalar kalb gz ile olur. Gz baknca, kalb inannca grr. Mslmann kalbi inanmtr, Allah telnn ihsanlarna kavumutur. Derecesine gre neler grr neler, dnya ahiret fark etmez. Grerek iman Sual: Eitimci bir arkada, (Grerek inanmak, iman olmaz) dedi. Bir renci de, (Mucize ve keramet grerek iman eden kimse, grerek iman etmi olmuyor mu? Mesela Peygamber efendimizin mucizelerini veya Abdlkadir Geylani hazretlerinin menkbesindeki papazn Cenneti ve Cehennemi grp inanmas grerek iman deil mi?) dedi. Hangisinin sz dorudur? CEVAP Eitimci arkadan syledii dorudur. Grerek inanmak iman deildir. Grdn tasdik etmek olur. Bekara suresinin banda, salihler vlrken, (Onlar gayba inanrlar) buyuruluyor. Gayba inanmak esastr. Bir insan Cennete, Cehenneme gtrseler, o da grd iin inansa, iman etmi olmaz. Grdn sylemek olur. Onu herkes yapar. Marifet, grmeden iman etmektir. eytan da, Cenneti grd ve Cennetin olduunu sylemesi, iman sahibi olduunu gstermez. Seyyid Abdlhakim Arvasi hazretleri buyuruyor ki: man, Muhammed aleyhisselamn, Peygamber olarak bildirdii eyleri, akla, tecrbeye ve felsefeye danmakszn, inanp tasdik
33
etmektir. Akla uygun olduu iin tasdik ederse, akl tasdik etmi olur, Resul tasdik etmi olmaz. Yahut Resulle akl birlikte tasdik etmi olur ki, o zaman Peygambere itimat tam olmaz. timat tam olmaynca, iman olmaz. nk iman paralanamaz. (S. Ebediyye) mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Akl, kuruntu, hayl Allaha yaklaamaz. Hibir eye benzemeyen ve aklla anlalamayan yaratcya, gayb yoluyla inanmaktan baka are yoktur, nk grerek, dnerek anlamaya kalkmak, iman olmaz. Kendi yaptna inanmak olur ki, bu da iman deildir. (2/9) Bir kimse, gayba inandktan sonra, Cenneti, Cehennemi ve melekleri grse, iman daha ok kuvvetlenmi olur. Mucize ve kerametler de, imann kuvvetlenmesine sebep olur. Yine mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Eshab- kiram, Resulullah', vahyi ve mucizeleri grdkleri, melekle birlikte bulunduklar iin onlarn imanlar grerek inanmak oldu. Bu stnlkler, dier btn stnlklerin temelidir. Eshab- kiramdan bakas bu stnlklere kavuamad. (1/120) Mucizeye de inanmayan ok kimse oldu. Peygamber efendimizin bin kadar mucizesi grld hlde, sihir diyerek inanmayanlar kt. Bu bin mucizeden biri ve devaml bir mucize olan Kur'an kerime de inanmayanlar kt. Musa aleyhisselamn asasnn byk bir ylan olmas, denizde yrmesi gibi mucizelerine Firavun ve adamlar inanmad. sa aleyhisselamn krlerin gzn amak, lleri diriltmek gibi mucizelerine ok kimse inanmad. Kerametlere de inanmayan ok kimse oldu. Kerameti grmek grerek iman deildir. Abdlkadir Geylani hazretlerinin kolunun iinde Cennetin ve Cehennemin grlmesi iman etmeyi gerektirmez. Sihir derler, by derler, inanmayan kar. Kimi hibir ey grmeden inanr, kimi de grnce iman daha kuvvetlenir. Mucize ve keramet iman etmeyi kolaylatrr, ama (Kesin olarak iman etmeyi gerektirir) denmez.
Kelime-i tevhidin manas

Sual: Kelime-i tevhidin manas nedir? CEVAP Mslman olan bir kimseye, ilk nce (La ilahe illallah, Muhammedn resulullah) kelimesinin manasn bilmek ve inanmak farzdr. Bu kelimeye Kelime-i tevhid denir. Ksaca manas, (Allahtan
34
baka ilah yoktur. Muhammed aleyhisselam da Onun Resuldr) demektir. Kelime-i tevhidin manasn, Ehl-i snnet limleri yle aklyor: nsanlar yok idi. Sonradan yaratld. nsanlarn bir yaratan vardr. Her varl, O yaratmtr. Bu yaratan birdir. Orta, benzeri yoktur. Bir ikincisi yoktur. O, hep var idi. Varlnn balangc yoktur. Hep vardr. Varlnn sonu olmaz. Yok olmaz. Onun hep var olmas gerekir. O, yok olamaz. Varl kendindendir. Hibir sebebe ihtiyac yoktur. Her eyi var eden, her var her an varlkta durduran Odur. O, madde deildir. Hibir maddede bulunmaz. ekli yoktur. llmez. Nasldr diye sorulmaz. O deyince, akla hayale gelen her ey, O deildir. O, bunlara benzemez. Bunlar hep Onun mahlklardr. O, mahlklar gibi deildir. Akla, vehme, hayale gelen her eyi, O yaratmaktadr. Yukarda, aada, yanda deildir. Yeri yoktur. Her varlk, Arn altndadr. Ar ise, Onun kudreti, kuvveti altndadr. O, Arn stndedir. Fakat bu, Ar Onu tayor demek deildir. Ar, Onun lutfu ve kudreti ile vardr. O, ezelde, sonsuz ncelerde nasl ise, imdi hep yledir. Ar yaratmadan nce nasl idi ise, ebedi sonsuz geleceklerde de, hep yledir. Onda deiiklik olmaz. Onun sfatlar vardr. Sfat- sbutiyyesi sekizdir. Hayat, ilm, sem, basar, kudret, irade, kelam, tekvin. Bu sfatlarnda da, hi deiiklik olmaz. Deiiklik olmak kusurdur. Onda kusur, noksanlk yoktur. Hibir mahlkuna benzemez ise de, dnyada, Onu kendisinin bildirdii kadar bilmek ve ahirette grmek olur. Burada nasl olduu anlalamadan bilinir. Orada da, anlalamadan grlecektir. Allah tel, kullarna, peygamberler gnderdi. Bu byk insanlar vastas ile kullarna, saadete ve felakete sebep olan ileri bildirdi. Peygamberlerin en yksei, son Peygamberi olan Muhammed aleyhisselamdr. Yeryzndeki dinli dinsiz herkese, her yere, her millete Peygamber olarak gnderilmitir. Btn insanlarn, meleklerin ve cinnin Peygamberidir. Dnyann her yerinde, herkesin, o yce Peygambere tbi olmas, uymas gerekir. (Kimya-i Saadet) Tevhid ve iman Sual: Tevhid yani Allahtan baka ilah yoktur diye inanmak hakknda bilgi verir misiniz? CEVAP mam- Gazali hazretleri buyuruyor ki:
35
Tevhid, taze ceviz gibidir. Cevizin iki kabuunu ve iini herkes bilir. znn z de, yadr. Mnafklar, yalnz dil ile (La ilahe illallah) der, kalb ile inanmaz. Bu 1. derecedir. 2. derece: Kelime-i tevhidin manasna, kalbin inanmasdr. Bu inan, ya bakasndan grerek, iiterek olur ki, bizim gibi cahillerin inan byledir. Yahut delil ile, akln ispat etmesi ile inanr. Din limlerinin, kelam ilmi statlarnn inanmas byledir. 3. derece: Bir yaratann, her eyi yarattn grmek, her iin, tek bir fail tarafndan yapldn, baka kimsenin, hibir ey yapmadn anlamaktr. Bu anlay iin, kalbde bir nurun parlamas gerekir. Byle hasl olan iman, cahillerin ve kelam limlerinin imanna benzemez. Mesela, bir ev sahibinin, evde bulunmasna inanmak trl olur: a- Birisinden iiterek inanmaktr. Taklit ile olan iman, bunun gibidir. b- Ev sahibinin, her gn kulland bineini, elbise ve ayakkablarn evde grd iin inanmaktr. Bu da kelam limlerinin imanna rnektir. c- Ev sahibini evde grerek inanmaktr. Bu, ariflerin tevhidine rnektir. Byle tevhid, her ne kadar yksek derece ise de, bunun sahibi, mahlklar grmekte ve bunlarn Halk [yaratc] tarafndan yaratldn bilmektedir. Mahluklar grd iin, tevhid tam olamaz. 4. derece: Bir var grr, birden baka bir ey grmez. Tasavvufta bu hle, Tevhidde fena derler. Bu drt dereceden; Birincisi: Mnafklarn tevhidi olup, cevizin d kabuuna benzer. Cevizin d kabuu, acdr. D yz gzel, yeil ise de, i yz irkindir ve yaklnca bol duman yaparak atei sndrr ve birka gn cevizi korumaktan baka, bir ie yaramaz. Mnafn tevhidi de, mnafk olduu bilinmedii iin, halk onu Mslman zanneder. kincisi: Cahillerin ve kelam limlerinin tevhidi, cevizin tahta kabuu gibidir. Bu tahta kabuk, cevizi birka zaman korumaktan baka ie yaramad gibi, bu derecedeki tevhid de, yalnz insan Cehennem ateinden korumaya yarar. ncs: Cevizin z gibidir. Yenilecek, yararlanacak ksmdr. Drdncs: Cevizin z yenilip hcrelerine kadar sindirilmi hlidir.
Ehl-i snnet itikad

Sual: Ehl-i snnet itikadnda olmann artlar nelerdir?
36
CEVAP Ehl-i snnet itikadndan, nemli olanlardan bazlar unlardr: 1- Amentdeki alt esasa inanmak. [Hayrn, errin ve her eyin Allahtan olduuna inanmak. nsanda irade-i cziye vardr. ledii gnahlardan mesuldr.] 2- Amel, imandan para deildir. Yani ibadet etmeyen veya gnah ileyen mmine kfir denmez. [Vehhabiler, (amel imann parasdr, namaz klmayan ve haram ileyen kfirdir) derler.] 3- man ya vardr ya yoktur, artp eksilmez. [Parlakl artp eksilir.] 4- Kuran- kerim mahlk [yaratk] deildir. 5- Allah mekndan mnezzehtir. [Vehhabiler, (Allah gkte veya Arta) derler. Bu kfrdr.] 6- Ehl-i kble tekfir edilmez. [Vehhabiler, kendilerinden baka herkese kfir derler.] 7- Kabir suali ve kabir azab haktr. 8- Gayb yalnz Allah bilir, dilerse enbiya ve evliyasna da bildirir. 9- Evliyann kerameti haktr. 10- Eshab- kiramn hepsi cennetliktir. [Rafiziler, (Bei hari sahabenin tamam kfirdir) derler. Halbuki Kuranda, tamam cennetlik deniyor.] (Hadid 10) 11- Ebu Bekr-i Sddk, eshab- kiramn en stndr. 12- Mirac, ruh ve bedenle birlikte olmutur. 13- ldrlen, intihar eden eceli ile lmtr. 14- Peygamberler gnah ilemez. 15- Bugn iin drt hak mezhepten birinde olmak. 16- Peygamberlerin ilki dem aleyhisselam, sonuncusu Muhammed aleyhisselamdr. [Vehhabiler, Hazret-i demin, Hazret-i itin, Hazret-i drisin peygamber olduunu inkr ederler. lk peygamber Hazret-i Nuh derler. Liderlerine resul [Peygamber] diyen baz gruplar da, (Nebi gelmez, ama resul gelir) derler. Bunun iin de Resulm diyen zndklar tremitir.] 17- efaate, srata, hesaba ve mizana inanmak. 18- Ruh lmez. Kfir ve Mslman llerin ruhlar iitir. 19- Kabir ziyareti caizdir. stigase, yani Enbiya ve evliyann kabirlerine gidip, onlarn hrmetine dua etmek ve onlardan yardm istemek caizdir. [Vehhabiler ise buna irk derler. Bu yzden Snnilere ve iilere mrik, yani kfir derler.]
37
20- Kyamet alametlerinden olan Deccal, Dabbet-l-arz, Hazret-i Mehdinin geleceine, Hazret-i sann gkten ineceine, gnein batdan doacana ve bildirilen dier kyamet alametlerine inanmak. mam- azam hazretleri (Kyamet alametlerine tevilsiz inanmal) buyuruyor. (Fkh ekber) Bir hadis-i erif meali: (Gne batdan domadka, Kyamet kopmaz. O zaman herkes iman eder, ama iman artk fayda vermez.) [Buhari, Mslim] Gnein batdan domasn, (Avrupa Mslman olacak) diye tevil etmek, imam- azamn szne aykrdr. Hibir slam limi tevil etmemitir. H Resulullah, bilmece gibi mi sz sylyor? Byle tevil etmek, (elma dersem k, armut dersem kma) demeye benzer. Nitekim (Salat, duadr, namaz diye bir ey yok) diyenler kmtr. O zaman ortada din diye bir ey kalmaz. Bir de Avrupa Mslman olunca, iman niye fayda vermesin? Gnein batdan domas, ilmen de mmkndr. Dinsizler itiraz eder diye zoraki tevile gitmek gerekmez. Allah tel, dnyay imdiki yrngesinden karr, baka yrngeye koyar. Dn deiince, gne batdan domu olur. 21- Ahirette Allah tel grlecektir. 22- Kfirler Cehennemde sonsuz kalr ve azaplar hafiflemez, hatta gittike artar. 23- Mest zerine mesh etmek caizdir. 24- Sultana isyan caiz deildir. (Bu bilgiler, Fkh- ekber, Nuhbet-l-leali, R. Nasihin, Mektubat- Rabbani, F. Fevaidden alnmtr.) Cehennemden kurtulan tek frka Sual: Ben dini bilgilerden mahrum olarak yetitim. Dinimi doru olarak renmek istiyorum. Birok kitap aldm. Kitaplarda olduka ok farkllk var. Kur'an mealleri de farkl. Kendi bama doruyu bulmam mmkn deildir. Ayn konular hocalara sordum. Onlar da farkl eyler sylediler. Dinimi doru olarak renmeden lrsem, mazur saylr mym? Yoksa yanl bildiimden sorumlu olur muyum? CEVAP Ayn ve benzer sualleri ok kimse soruyor. Her frka, her grup, benim yolum doru diyor. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Hadis-i erifte, mslmanlarn 73 frkaya ayrlacaklar bildirildi. Bu 73 frkadan herbiri, slamiyete uyduunu, Cehennemden kurtulaca
38
bildirilen bu frkann kendi frkas olduunu sylemektedir. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Her frka, doru yolda olduunu sanarak, sevinmektedir.) [Mminun 53 ve Rum 32] Bu eitli frkalar arasnda kurtulu frkasnn alametini Peygamber efendimiz bildirmitir: (Bu frkada olanlar, benim ve Eshabmn gittii yolda bulunanlardr.) [Tirmizi] Peygamber efendimiz, kendini syledikten sonra, Eshab- kiram da sylemesine lzum olmad halde, bunlar da sylemesi, (Benim yolum, Eshabmn gittii yoldur. Kurtulu yolu, yalnz Eshabmn gittii yoldur) demektir. Eshab- kiramn yolunda giden, elbette Ehl-i snnet vel cemaat frkasdr. Cehennemden kurtulan frka, yalnz bunlardr. (C.1, m.80) Bugn ok kimse de kendilerinin Ehl-i snnet olduunu sylyor. Bu bakmdan Ehl-i snnet itikadnn ne olduunu bilmek arttr. Bu bilindikten sonra doruyu, hakk bilmek zor olmaz. irki affetmez ne demek? Sual: Allahn her gnah affedebilecei syleniyor. Halbuki en byk gnah olan irki affetmeyecei Kur'anda yazl imi. Bu hususu aklar msnz? CEVAP tikadmz dzeltmeliyiz. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: tikad edilecek eylerde, bir sarsnt olursa, kyamette Cehennemden hi kurtulmak olmaz. tikad doru olup da ilerde [ibadetleri yapmakta, haramlardan kamakta] geveklik olursa, tevbe ile ve belki tevbesiz de af olabilir. Eer af olunmazsa, Cehenneme girse bile, sonunda yine kurtulur. in asl, temeli itikad dzeltmektir. (1/193) Yine mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Her mslman, Ehl-i snnet itikadn renmeli, imann buna gre dzeltmelidir. Ehl-i snnet limlerinin kitaplarnda yazl olan itikada uymayan fena, bozuk itikadlar, imanlar, yani bunlara gnl balamak, gnl ldren bir zehirdir. nsan sonsuz azaba gtrr. Amelde, ibadetlerde tembellik, geveklik olursa, affolunabilir. Amma itikadda gevek davranmak affolunmaz. Allah tel buyuruyor ki:
39
(Allah [ahirette] irki [kfr, bozuk iman] asla affetmez. Dier btn gnahlar ise, istedii kimselerden affeder.) [Nisa-48] O halde lmeden nce itikad dzeltmelidir.(2/67) Grld gibi, irk yani kfr zere len kimse, ebedi olarak Cehennemde kalr. Dnyada iken, yani lmeden nce irke [kfre] den kimse, tevbe ederse affolur. Bir kfir, kfirliine tevbe ederse, tertemiz, gnahsz mslman olur. Bir mslman da irke [kfre] derek kfir olur, sonra piman olup tevbe ederse, yine mslman olur. Tevbe etmek iin yalnz Kelime-i ehadet sylemek kafi deildir. Kfre sebep olan eyden de tevbe etmek lazmdr. (Allah irki affetmez) sz yanl anlalmaktadr. irk zere lm olan affolmaz; fakat hayattayken, defalarca irke dp sonra tevbe eden affolur. Ehl-i snnet olmak iin Sual: Okuduum bir kitapta, (Tafdil-u-eyhayn, hubb-l-hateneyn ve mest zerine mesh etmek, Ehl-i snnet olmann alametidir) deniyor. Burada ne denmek isteniyor? CEVAP Tafdil-u-eyhayn, iki kaynpeder olan hazret-i Ebu Bekir ile hazret-i meri dier sahabe-i kiramdan stn tutmak demektir. Hubbl-hateneyn, iki damat olan hazret-i Osman ile hazret-i Aliyi sevmek demektir. Bir de, mest zerine mesh etmek, Ehl-i snnet olmann alametlerindendir. zellikle bni Sebeciler, ilk halifeyi sevmezler ve mest zerine mesti caiz grmezler. plak ayaa mesh ederler. Bir kimsenin Ehl-i snnet olup olmad, bunlardan da bilinebilir.
Fkh- ekberden paralar

mam- azam hazretlerinin Fkh- ekber kitabnn baz blmleri yledir: man Allaha, meleklerine, kitaplarna, peygamberlerine, ldkten sonra dirilmeye, kadere, hayrn ve errin Allahtan olduuna, hesap, mizan, Cennet ve Cehenneme inanmak ve hepsini hak bilmektir. Allah, birdir, domam ve dourmamtr. Ona hibir ey denk deildir. O yarattklarndan hibirine benzemez, isimleri, zati ve fiili sfatyla hep var olmu ve var olacaktr. Onun sim ve sfatlarndan hibiri sonradan olma deildir, hepsi ezelidir. O ilmiyle daima bilir, kudretiyle daima kadirdir. Kelam ile konuur, yaratmas ile daima halktr, fiili ile daima faildir. Yaplan ey mahlktur. Allahn fiili ise
40
mahlk deildir. [Fiil; i, fail ise i yapan demektir. Kadir, her eye gc yetendir.] Tevhidin asl, Amentye inanmaktr. Kuranda zikredilen el, yz ve nefs gibi eyler, keyfiyetsiz sfatlardr. Onun eli, kudreti veya nimetidir denilemez. nk bu takdirde sfat iptal edilmi olur. [Bozuk frkalar, bizzat el yz gibi diyerek insana benzettikleri iin, bu sfatlar aynen kabul ederek tevil etmenin caiz olduunu imam- Gazali hazretleri bildiriyor.] Allah tel ahirette Cennette grlecektir. Allah telnn, isim ve sfatlarnn hepsi de azamet ve fazilette eittir, aralarnda farkllk yoktur. Onun sfatlarnn hepsi, mahlklarn sfatlarndan bakadr. O iitir, fakat bizim iittiimiz gibi deil. O kadirdir, fakat bizim gcmzn yettii gibi deil. Biz uzuvlar ve harflerle konuuruz. Oysaki Allah, uzuvsuz ve harfsiz konuur. Harfler mahlktur, fakat Allahn kelam mahlk deildir. Kuran- kerim mahlk [yaratk] deildir, orada Peygamberlerden, kfirlerden, mesela Firavun ve blisten naklen verilen haberlerin hepsi Allah kelamdr. Allahn kelam mahlk deildir. Allah tel, dem aleyhisselamn neslini, sulbnden insan eklinde karm, onlara akl vermi, hitap etmi, iman emredip, kfr yasaklamtr. Onlar da onun Rab olduunu ikrar etmilerdir. Bu, onlarn imandr. te onlar bu ftrat zerine doarlar. Bundan sonra kfre sapan, bu ftrat deitirip bozmu olur. man ve tasdik eden de ftratnda sebat ve devam gstermi olur. Peygamberlerin hepsi de kk, byk gnah ve irkin hallerden beridir. Fakat onlarn srme ve hatalar vaki olmutur. [Buna zelle denir. Zelle, dorular iinde en doruyu bulamamak demektir.] Peygamberlerin mucizeleri ve velilerin kerametleri haktr. Peygamberlerin efaati haktr. Peygamber efendimizin efaati byk gnah ileyenleredir. Kyamet gn amellerin mizanla tartlmas ve Peygamber efendimizin havz haktr. Kyamette, hasmlar arasnda hesaplama olmas haktr. Cennet ve Cehennem imdi vardr, ebediyen de yok olmayacaktr.
41
Eshab- kiramn hepsini ancak hayrla anarz. Peygamberlerden sonra insanlarn en faziletlisi, Hazret-i Ebu Bekir, sonra dier halifedir. [Fazilet sras, halifelik sralarna gredir.] man, iman edilmesi gereken eyler ynnden artmaz ve eksilmez, fakat yakn ve tasdik ynnden artar ve eksilir. Mminler, iman ve tevhid hususunda birbirlerine eittir. Fakat amel itibariyle birbirlerinden farkldr. [man; dil ile ikrar kalb ile tasdiktir. man artmaz ve eksilmez. Ancak parlaklnda, kuvvetinde oalma olur. Amel, imandan para deildir. Gnah ileyene kfir denmez. man herkese lazm iken, her amel herkese lazm deildir. Mesela nisaba ulamayan fakir zekt vermez. Hayz ve nifas halinde namaz klnmaz. Fakat fakire ve byle kadna iman lazm deildir denemez.] Allah tel, dilediini bir ltuf olarak hidayete ulatrr. Dilediini de adaletinin gerei olarak sapkla drr. Mirac haberi haktr. Deccaln, Yecc ve Meccn ortaya kmas, gnein batdan domas, Hazret-i sann gkten inmesi ve dier kyamet alametlerinin hepsi de haktr. Kabir suali kabirde ruhun cesede iadesi ve kfirler ile gnahkr mminler iin kabir azab haktr. Mestler zerine meshetmeyi bildiren hadise gre; mestin mesh mddeti, mukim iin bir gn bir gece, yolcu iin gn gecedir. Hadis, mtevatire yakn olduu iin inkr edenin kfrnden korkulur. Kiinin nasl ibadet edeceini renmesi birok ilimden daha efdaldir. Ehl-i kbleden olan tekfir etmemek [namaz klana kfir dememek], kimseyi imandan uzaklatrmamak, marufu [iyilikleri] emredip, mnkerden [ktlklerden] sakndrmak, senin iin takdir olunann mutlaka sana ulaacan bilmek, Eshab- kiramdan hibiri ile alakay kesmemek, hepsini de sevmek gerekir. Gnahkr Mslmana kfir denmez. Gnahlar, mmine zarar vermez de demeyiz. Kfr hari, byk ve kk gnah ileyen, fakat tevbe etmeden mmin olarak len kimsenin durumu Allahn dilemesine baldr. Dilerse ona Cehennemde azap eder, dilerse affeder, hi azaba uratmaz. mam- a'zam hazretleri, limlerle otururken biri gelip, (Bir mmin, babasn ldrse, sonra arap ierek sarho olsa ve zina
42
etse iman gider mi?) dedi. Bunu iiten limlerin hepsi bu suali sorana kzarak, (Bunu sormaya ne lzum var? Elbette iman gider, kfir olur) dediler. mam- a'zam hazretleri, (O kimse, ok byk gnahlar ilemise de, yine mmindir. Gnah ilemekle iman gitmez) buyurdu. nanlmas gereken dier eylerden mezhebimizde olanlardan bazlar da yledir: Allah, kulun g yetiremeyecei eyleri onlara emretmez. eytan, mminden iman zorla alamaz. Fakat kul iman terk ederse eytan da onun imann alr. Kfir olarak len asla affa uramaz, sonsuz olarak Cehennemde kalr. Peygamberlerin ilki Adem aleyhisselam, sonuncusu Muhammed aleyhisselamdr. Kul kendisinden emir ve yasaklarn kalkaca bir duruma ulaamaz. Herkes, gc yettii lde ibadet etmekle ykmldr. ldrlen de, intihar eden de eceliyle lmtr. Ecelsiz lm olmaz. ller iin dua edilince ve onlar iin sadaka verilince ller fayda grr. Evliya, peygamber derecesine ulaamaz. Emali kasidesi Sual: Emali kasidesini ok vyorlar. Bu kaside hakknda bilgi verir misiniz? CEVAP Byk slam limlerinden, Siraciyye fetva kitabnn sahibi, Ali Ui hazretlerinin yazd Emali kasidesinde, Ehl-i snnet itikad manzum olarak ok gzel anlatlmtr. Orijinal asl ahane bir manzumedir. Bu eserde zetle deniyor ki: Allah tel, ezeli ve ebedidir. Hayr da, erri de yaratan odur. Fakat O, erre raz deildir. Allahn sfatlar, zatnn ayn da, gayr da deildir. Btn sfatlar da ezeli ve ebedidir. O hibir eye benzemez. Her eyi yoktan yaratan Allah tel, Ar da yaratmtr, fakat oraya yerlemi denilemez. nk Ar yaratmadan nce de var idi. Mekandan ve zamandan mnezzehtir.
43
Mukallidin iman muteberdir. [Ana babasn, hocalarn taklit ederek, doru itikada kavuan kimsenin iman sahihtir. Ancak, inceleyip aratrmad iin, yani fen bilgilerini ksaca renip, Allah telnn varln dnmedii iin, gnah ilemitir. Fen bilgisini renmemi bir kimse, ana babadan, kitaptan renerek iman ettii, dnerek kabul ettii, akln kullanarak inand iin, istidlali terk etmi saylmaz diyen limler de vardr.] Kuran- kerim kelam- ilahidir, mahlk [yaratk] deildir. Cennette nimetler, Cehennemde azap vardr. Cennet ve Cehennem hi yok olmaz. Mminler, Cennette iken, hibir eye benzemeden Allah tely grnce baka nimetleri unuturlar. Allah telya en faydal olan yaratmas farz [mecbur] deildir. Peygamberlere ve meleklere [ve Amentdeki dier esaslara] inanmak farzdr. Hazret-i Muhammed aleyhisselam son peygamberdir, dini kyamete kadar bkidir, mirac da haktr. Btn peygamberler, peygamberlikten nce de sonra da gnah ilemezler. Kadnlardan peygamber gelmemitir. Hazret-i sa gelecek, Deccal ldrecektir. Evliyann kerameti haktr. Ebu Bekr-i Sddk, btn eshab- kiramdan stndr. Akl bali olann Allah bilmemesi zr olmaz. Kfirin son nefesteki iman makbul deildir. badetler, ameller imann paras deildir. [Yani farz yapmayana kfir oldu denmez.] Katillik, gasp, zina gibi byk gnah ileyen mslmana kfir oldu denilmez. Bir mddet sonra, dinden kmay niyet eden, o anda dinden kp kfir olur. Elfaz- kfrden bir sz, anlamn kabul etmese de syleyen kfir olur. [Yani aka olarak veya gldrmek iin sylese yine kfr olur. Mesela ben peygamberim dese kfr olur.] Sarho iken, elfaz- kfr syleyene kfir dememelidir. Helal da haram da rzktr. Kabir suali ve kabir azab haktr. Affa ve efaate kavuanlardan baka btn gnahkrlar, gnahlarnn cezalarn ekeceklerdir.
44
Mminlerin, Cennete girmesi Allahn fazlndandr. nk kimse ameliyle Cenneti hak edemez. nsanlar, dirilince hesaba ekileceklerdir. Kyamet gn amellerin tartlmas ve srattan gemek haktr. Bu dnya sonradan yaratlmtr. Dualarn etkisi vardr. Dalar kadar byk gnah olanlar da, az veya ok efaate kavuacaktr. Cennet de Cehennem de u anda mevcuttur. man ehli, gnahlarn cezas olarak ebediyen Cehennemde kalmayacaktr. [Cehennemde ebedi kalmak kfirlere mahsustur.]
Amel imandan para deildir

Sual: Amel imandan para mdr, yani bir farz yapmayan veya bir haram ileyen kfir olur mu? CEVAP Hayr, kfir olmaz. Amel imandan bir para olsayd, her gnah ileyen kfir olurdu. Hi mslman kalmazd. Mutezile ile Vehhabiler ve dier baz bidat frkalar, (Amel, imandan paradr) demilerse de, amel, imann paras deildir. Kfrn zdd iman, gnahn zdd ise ibadettir. man brakan kfir olur, ibadeti terk eden gnahkr olur. Amelsiz iman makbuldr, imansz amel ise makbul deildir. Kadnlarn muayyen hallerinde olduu gibi, namaz, oru gibi ibadetleri brakmak caiz ve gerekirken, iman hibir zaman brakmak caiz olmaz. Yalnz iman ile Cennete girilirse de, yalnz amel ile Cennete girilmez. Amelsiz iman makbul, imansz amel ise makbul deildir. man olmayanlarn yapt ibadetler, ahirette hibir ie yaramaz. man bakasna hediye edilmez, fakat amelin sevab, bakalarna hediye edilir. man vasiyet edilmez, fakat kendi iin amel yaplmas vasiyet edilir. Ameli terk eden kfir olmaz ise de, iman terk eden hemen kfir olur. zr olan kimseden amel affolur ise de, iman kimseden affolunmaz. mam- Gazali hazretleri buyuruyor ki: Sapk frkalar, (Onlar, iman edip salih amel ilediler) mealindeki (Rad) suresinin 29.yet-i kerimesini delil gsterip, (Amel imann parasdr) dediler. Halbuki bu ve benzeri yetler, amelin, imann iinde deil, dnda olduunu gsterir. Eer aksi olsayd, (ve
45
amilussalihat) sz lzumsuz tekrar edilmi olurdu. Mutezile frkasnn [ve vehhabilerin], gnah ileyenlerin ebedi Cehennemde kalacan sylemesi yanltr. nk hadis-i erifte, (krar ettii eyi, inkr etmeyen, kfir olmaz) buyuruldu. Gnah ileyen, tasdik ettii imann esaslarn inkr etmi olmaz. Ahirette yalnz imanszlara efaat edilmez. Bu da, efaat edilen gnahkrlarn kfir olmadn gsterir. Hadis-i erifte, (Byk gnah ileyenlere efaat edeceim) buyuruldu. Ebdderda hazretleri, (Ya Resulallah, zina ve hrszlk eden de, efaate kavuacak mdr?) diye sual etti. Cevabnda, (Evet zina ve hrszlk edene de efaat edeceim) buyurdu. man ile len herkes, er ge Cennete girer. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (irk zere lmeyen her mmine efaat edeceim.) [Bezzar, Hakim, Beyheki] (Zina etmi, hrszlk yapm, iki imi mmin de Cennete girer.) [Buhari] (Kalbinde zerre kadar iman olan Cehennemde kalmaz.) [Buhari] (Byk gnah ileyen her mmine efaat edeceim.) [Nesai, Tirmizi] (manla len gnahkrlara efaat edeceim.) [Buhari, Mslim] Gnahkr mmin, cezasn ektikten sonra, Cennete girer. (Zina edenden, iki ienden iman kar) hadis-i erifi, gnahkrlarn kmil mmin olmadn bildirmektedir. (man, kalb ile tasdik, dil ile ikrar ve azalarla ameldir) sznn manas udur: nsanda iman, vcuttaki ba gibidir. El kol gibi uzuvlar da ameller gibidir. Elsiz, kolsuz insan olursa da, basz insan olmaz. Normal bir insan tarif edilirken, btn azalar ile tarif edilir. Yani baz azalar eksik olsa bile insan yine insandr. Bunun gibi, kmil mmin tarif edilirken, amel de dahil edilmitir. Eli aya kesik kimseye (yaayan l) dendii gibi, byk gnah ileyene de, kmil mmin deil manasna "mmin deildir" buyurulmutur. (hya) arap ieri, iman dar m? Sual: slam Ahlak kitabnda, Hazret-i Osmann, "Allah telya yemin ederim ki, bir kimse, arap ierken, iman o araba der ki, ey melun dur, ben kaym da ondan sonra sen gir" dedii bildiriliyor. Bir de bu anlamda hadis-i erifler de var:
46
(nsan, mmin olduu halde iki iemez.) [Nesai] (arap ienin iman, gmlein srttan kt gibi kar.) [Hakim] (ki ile iman, bir arada bulunmaz, biri, dierini uzaklatrr.) [Beyheki] (ki ienin kalbinden iman nuru kar.) [Taberani] Sualim, arap ienin iman kyor mu, yani kfir mi oluyor? CEVAP Hayr. Dinimizde amel imandan para deildir, yani arap ien veya baka gnah ileyene kfir denmez. Amel imandan bir para olsayd, her gnah ileyen kfir olur, hi mslman kalmazd. Hatta (amel imandan paradr, gnah ileyen kfir olur) diyen sapklar da, mslman olamazd. nk masum yani gnahsz olmak Peygamberlere mahsustur. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: mam- azam hazretleri, "Mmin byk gnah ilese de iman gitmez, kfir olmaz buyurdu. Gnah ok olan bir mmin, tevbesiz lm ise, Allah tel dilerse, gnahlarnn hepsini affeder, dilerse gnahlar kadar azap eder; fakat sonunda yine Cennete koyar. Ahirette kurtulmayacak olan yalnz kfirlerdir. Zerre kadar iman olan kurtulua erer. (2/67) mam- Gazali hazretleri buyuruyor ki: Gnah ileyene kfir denmez. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Cebrail aleyhisselam, Allaha irk komadan len her Mslman Cennete girer dedi. Zina ve hrszlk eden de Cennete girer mi dedim. Evet dedi. Ayn suali defa sordum. ncsnde ise Evet zina ve hrszlk eden mmin de [Affa veya efaate kavutuktan sonra yahut sevablar gnahlarndan oksa veyahut gnahnn cezasn ektikten sonra] Cennete girer dedi.) [Buhari, Mslim, Bezzar] Amel imann paras m? Sual: Amelin, imandan bir para olmadn biliyoruz, fakat (man, dille ikrar, kalble tasdik ve uzuvlarla amel etmektir) mealindeki hadis-i erifin manas nedir? Gnah ileyene kfir denebilir mi? CEVAP Asla denemez. mam- Gazli hazretleri bu hadis-i erifi yle aklyor:
47
Bir hadis-i erifte, (krar ettii eyi, inkr etmeyen, kfir olmaz) buyuruldu. Bir Mslman gnah ileyince, tasdik ettii imann esaslarn inkr etmi olmuyor. Ahirette yalnz imanszlara efaat edilmez. Bu da, efaat edilen gnahkrlarn kfir olmadn gsterir. (man, kalble tasdik, dille ikrar ve uzuvlarla ameldir) ifadesinin mns udur: nsanda iman, vcuttaki ba gibidir. El, kol gibi uzuvlar da, ameller gibidir. Elsiz, kolsuz insan olursa da, basz insan olmaz. Normal bir insan tarif edilirken, btn uzuvlaryla tarif edilir. Yani baz uzuvlar eksik olsa bile insan yine insandr. Bunun gibi, kmil mmin tarif edilirken, amel de dhil edilerek bildirilmitir. Elsiz ayaksz kimseye (Yaayan l) dendii gibi, byk gnah ileyene de, (Kmil mmin deildir) manasna (Mmin deildir) buyurulmutur. (hya)
man azalp oalmaz

Sual: man azalp oalr m? CEVAP mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: man kalbin tasdiki ve yakni olduundan, azalmas, oalmas olmaz. Azalp oalan bir inan, iman olmaz. Buna zan denir. badetleri, Allah telnn sevdii eyleri yapmakla iman cilalanr, nurlanr, parlar. Haram ileyince, bulanr, lekelenir. O halde, oalmak ve azalmak, amellerden, ilerden dolay, imann cilasnn, parlaklnn deimesidir. Kendisinde azalp oalmak olmaz. Cilas, parlakl ok olan imana ok dediler. Bunlar, sanki, cilal olmayan iman, iman bilmedi. Cilallardan bazsn da, iman bilip, fakat az dedi. man, parlaklklar baka baka olan, karlkl iki ayna gibi oluyor. Cilas ok olup, cisimleri parlak gsteren ayna, az parlak gsteren aynadan daha oktur demeye benzer. Baka birisi de, iki ayna msavidir. Yalnz, cilalar ve cisimleri gstermeleri, yani sfatlar bakadr demesi gibidir. Bu iki adamdan birincisi, grne bakm, ze, ie girmemitir. (Ebu Bekirin iman, mmetimin imanlar toplamndan daha ardr) hadis-i erifi, imann cilas, parlakl bakmndandr. (Mektubat, m.266) Not: Geni bilgi iin Vehhabilik maddesinde (Her gnah ileyen kfir mi?) ksmna baknz.
48
Ehl-i kble kime denir?

Sual: (Bir insanda mslmanlk alametlerinden biri bile olsa, mesela namaz klsa, onda baka kfr alameti bulunsa da artk ehl-i kbledir, tekfir edilemez) sz doru mudur? CEVAP Doru deildir. slam limleri bunun aksini bildiriyor: 1- mam- azam ve imam- afii, (Ehl-i kble olana kfir denilmez) buyurdu. Bu sz, (Ehl-i kble olan, gnah ilemekle kfir olmaz) demektir. 72 sapk frka, ehl-i kbledir. ctihad yaplmas caiz olan, aka anlalamayan delillerin tevillerinde yanldklar iin, bunlara kfir denilmez; fakat zaruri olan ve tevatrle bildirilmi olan din bilgilerinde ictihad caiz olmad iin, byle bilgilere inanmayan, szbirliiyle kfir olur. nk bunlara inanmayan, Resulullaha inanmam olur. man demek, Resulullahn Allah tel tarafndan getirdii, zaruri olarak bilinen bilgilere inanmak demektir. Bu bilgilerden birine bile inanmamak kfr olur. (Milel-nihal) [Resulullahn getirdiklerinden birine bile inanmayan kfir olunca Resulullaha inanmayann kfir olaca aktr. La ilahe illallah dedii halde, kasten Muhammed-n resulullah demeyen kfirdir.] 2- 72 bidat frkas, namaz kld ve her ibadeti yapt halde, bir ksm mlhid olmu yani dinden kmtr. Dinde szbirliiyle bildirilen bir inan veya bir ii inkr eden, kfir ve mrted olaca iin, La ilahe illallah dese, her ibadeti yapsa ve her gnahtan da saknsa bile, artk buna ehl-i kble denmez. (Hadika) 3- Zaruri din bilgilerinden veya iman edilecek eylerden birine bile inanmayan, La ilahe illallah Muhammed-n resulullah dese de kfir olur. Sadece Allaha inanmak kfi deildir. Amentde bildirilen alt husustan birini, mesela kaderi inkr eden de kfir olur, btn iyi amelleri yok olur. (Redd-l-muhtar) 4- 72 bidat frkas ehl-i kble olduu iin, bunlara kfir denmez; fakat bunlarn, dinde inanmas zaruri olan eylere inanmayanlar kfir olur. (Mektubat- Rabbani 2/67, 3/38) 5- Mehur bir farz inkr eden kimse, namaz klsa da kfir olur. (Berika) [Mesela, gnmzde tesettre gerek yok demek kfrdr.] 6- Bizim kblemize dnerek namaz klan herkes ehl-i kble saylmaz. Kfir olduklar icmayla sabit olan mnafklar da, kblemize dnp namaz klmaktadr. (Tabakat--afii)
49
7- Her namaz klana ehl-i kble denmez. Bir hadis-i erif meali yledir: (Yalan syleyen, sznde durmayan ve emanete hyanet eden, mslman olduunu sylese, namaz klsa, oru tutsa da mnafktr.) [Buhari] (Burada bildirilen kimse, Allah rzas iin deil, inanmadndan dolay, ibadetlerini gsteri maksadyla yapt iin mnafk oluyor. Yoksa byk gnah ileyen kimse kfir olmaz.) 8- mann 6 artndan birine inanmayan, namaz klsa da kfirdir. (Eiat-l-lemeat) 9- Bir Mslmann, bir sznden veya bir iinden yz ey anlalsa, bunlardan 99u kfre sebep olsa, biri Mslman olduunu gsterse, o bir eyi anlamak ve ona kfir dememek gerekir; fakat bu husus, bir szn veya bir iin, yz manas olduu durum iindir. Yoksa yz szden veya yz iten biri iman gsterse, 99u kfrn gsterse, bu kimseye Mslman denilmez; nk bir kimsenin yalnz bir sz veya bir ii bile, ak olarak kfr gsterse, yani iman gsterecek hibir manas olmasa, o kimsenin kfir olduu anlalr. Baka szlerinin ve ilerinin iman gstermeleri, imanl olduunu bildirmeleri, o kimseyi kfrden kurtarmaz, Mslman olduuna hkmedilmez. (Kyamet ve Ahiret) Mslman olmann en nemli alametlerinden birisi, namaz klmaktr. Cemaatle klmas da, ayrca bir nem tar. Buna ramen Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (Ahir zamanda bir camide binden fazla kii namaz klacak; fakat ilerinde bir tane mmin bulunmayacaktr.) [Deylemi] Demek ki, mslman olmak iin, sadece mslman alametlerinin olmas yetmez. Dinde zaruri bilinmesi ve inanlmas gereken bilgilerden, birini bile inkr etmemesi arttr. Sual: Mslmanda, kfr gerektiren bir durum grlse, buna kfir denir mi? CEVAP Mslman olduunu syleyen, kelime-i ehadet okuyana, phe ile kfr damgas baslamaz. Mslman olduunu syleyen bir kimsenin bir iinde veya sznde birok kfr alametleri ile bir iman alameti veya kfr olmas pheli olan bir alamet bulunsa, buna kfir dememelidir. nk Mslmana iyi zan olunur. (Redd-l-muhtar)
50
Kfr alametini diledii aka anlanca, kfir olur. Tevil etmemiz fayda vermez. (Bezzziyye) Sual: 72 bidat frkasnn Cehennemde gnahlar ve itikatlarnn bozukluu kadar kaldktan sonra Cennete gidecei hadis-i eriflerle ve slam limlerinin szleriyle bildirilmiyor mu? CEVAP Ama bid'at frkas yle olacak, her ehl-i kble olan deil ki. Kfre dmemi olanlar yle olacak. Kfre denleri sonsuz Cehennemde kalacak. Sual: (Gnde be defa Kbeye ynelip, tehiyyatta kelime-i ehadeti syleyen, kfre dp kfrne tevbe etmese de, kfr zerinde sabit kalmaz) diyenler kyor. Bu yanl deil mi? CEVAP Bu sz ehl-i snnet itikadna aykrdr. mam- azam hazretleri buyuruyor ki: Tevbe iin yalnz kelime-i ehadet sylemek kfi deildir, kfre sebep olan eyden de tevbe etmesi gerekir. O eyden tevbe etmezse, namaz klsa da kfirdir. Sual: Bazs, (La ilahe illallah diyen Cennete girer) hadisine gre, 72 dalalet frkas da Cehennemde sonsuz kalmaz diyor. Bu aklama doru mudur? CEVAP Yanltr. Bir mnafk da La ilahe illallah diyebilir. Kfir olarak lenleri Cennete giremez. Sual: Tekfir hastalmzn znde bir nevi kendimizi ilahlatrma virs vardr demek caiz mi? CEVAP Bu sz, Resulullaha ve slam limlerine bir iftiradr. H Resulullah ve onun vrisleri olan ehl-i snnet limleri, kfre denleri tekfir ettikleri iin kendilerini ilahlatran bir virse mi yakalanmlardr? Bu ne irkin iftira? tikad kfr olan dalalet ehli, ehl-i kble deildir, namaz klsa da, her ibadeti yapsa da Cehennemde sonsuz kalr. Ehl-i kble olmas iin, kfr olan itikadndan tevbe etmesi lazm. Vesikalarn yukarda bildirdik.
Gnah ilemek ve iman

Sual: Gnah ilemek ve ilemeye devam etmek insann imansz lmesine sebep olmaz m? CEVAP
51
Byk gnahlar ilemek ve devam etmek insan kfre srkleyip, imansz lmesine sebep olabilir. Sual: Byk gnahlar nelerdir? CEVAP Byk gnahlardan bazlar unlardr: 1- Bid'at sahibi olmak 2- Gnah ilemeye devam etmek 3- Mslman olduuna kretmemek 4- mansz lmekten korkmamak 5- Zulmetmek 6- Anaya-babaya si olmak 7- Doru olsa da ok yemin etmek 8- Namaz renmeye ve oluk-ocua retmeye nem vermemek 9- ki imek 10- Yalan yere evliyalk taslamak 11- Gnahn kk grmek 12- Kendini beenmek 13- lim ve ibadeti ile kendini stn grmek 14- Haset etmek 15- Tecrbe etmeden bir kimseye iyi demek 16- Yalana, gybete devam etmek 17- Ehl-i snnet limlerinin kitaplarndan uzak durmak 18- Kfir olsa da komusuna eziyet etmek 19- Dnya ileri iin, ok sinirlenmek 20- By yapmak 21- Salih olan mahrem akrabay ziyareti terk etmek 22- Allah telnn sevdiklerini sevmemek; sevmediklerini sevmek 23- Mmin kardeine gnden fazla kin tutmak 24- Zina veya livata yapmak 25- Ak sak giyinmek 26- Katillik 27- Hrszlk 28- Uyuturucu madde kullanmak 29- Gasp 30- Ramazan orucunu, aktan yemek 31- Zaruretsiz faiz vermek
52
32- Haksz yere yetim mal yemek 33- l ve tartda hile yapmak 34- Namaz vaktinden nce veya sonra klmak 35- Kalb krmak 36- Rvet almak 37- Maln zektn ve urunu vermemek 38- Canl hayvan atete yakmak 39- Kur'an- kerimi rendikten sonra, okumasn unutmak 40- Allahn rahmetinden midini kesmek 41- Hainlik etmek 42- Eshab- kiramdan herhangi birisini sevmemek 43- Namuslu kadna, kt kadn demek 44- Mslmanlar arasnda sz tamak 45- Avret yerini amak veya bakasnn avret yerine bakmak 46- Emanete hyanet etmek 47- Cimrilik 48- Dnyaya dknlk 49- Allah telnn azabndan korkmamak 50- Haram haram helali helal bilmemek 51- Falclarn falna inanmak 52- Kadna, kza yani harama bakmak 53- Kadnlarn erkek, erkeklerin kadn elbisesi giymesi 54- Ettii iyilii baa kakmak 55- Allahtan gayriye yemin etmek. Mesela ocuumun lsn peyim gibi 56- Kk gnah ilemeye devam etmek 57- Bir namaz vaktini karacak zaman kadar cnp durmak 58- alg almak ve dinlemek 59- ntihar etmek 60- Dinini renmemek. Gnah nemsiz saymak Sual: Gnah nemsiz saymak ne demektir, nasl olur? CEVAP Gnah nemsiz saymann ne demek olduu ok kimse tarafndan bilinmemekte, bu yzden gnahkrlara kfir denmektedir. Mesela (ki imeye devam eden kimse, haram olduuna nem verse, imez, ak gezen bayan, bunun haram olduuna nem verse kapanr. O halde
53
bunlar, iledii gnahlarna zlmedikleri, yani haram nemsiz saydklar iin kfirdir) demek yanltr. zlmeyen, nem vermeyen kfir olur ama, zlmek, nem vermemek ne demektir? Mesela namazn klan bir bayan, ak gezmenin gnah olduunu biliyorsa, (Kapanmak Allahn emri, kapansak iyi olur ama, bu zamanda kapanamyoruz) derse, bu bayana kfir denmez. Bunun gibi iki ien kimse de, (ki haramdr, fakat altk brakamyoruz) derse, bu kimseye kfir denmez. Aksine, hi iki imeyen birisi, (bir bardak arap imek gnah saylmaz) dese kfre girer. Yahut, (Herkes ak geziyor, ne oluyor, biz de geziyoruz, herkes iiyor, biz de iiyoruz, sarho olmadktan sonra ne zarar olur) diyerek haram nemsiz saymak kfr olur. Allah telnn gazab gnahlar iinde sakldr. Bir gnah yznden byk azaba maruz brakabilir. Yz bin sene ibadet eden iyi bir kulunu, sonsuz olarak Cehenneme koyabilir. Mesela yz bin sene itaat eden blis, kibrederek secde etmedii iin sonsuz olarak Cehennemlik oldu. dem aleyhisselamn olu, bir adam ldrd iin ebedi Cehennemlik oldu. Her duas kabul olan Belam- Baura, bir gnaha meylettii iin imansz gitti. Karun zekt vermedii iin mal ile helak oldu. O halde her gnahtan kamaya almal. Bir hadis-i erifte, (ok az bir gnahtan kanmak, btn cin ve insanlarn ibadetleri toplamndan daha iyidir) buyuruluyor. Her gnah, Allah telya isyan olduundan, byktr; fakat bazs, bazsna gre kk grnr. Bir kk gnah yapmamak btn cihann nafile ibadetlerinden daha sevabdr, nk nafile ibadet yapmak farz deildir. Gnahlardan kanmaksa farzdr. (Ryad-un-nashin) Gnah ileyince de mitsizlie kaplmamal, hemen tevbe etmelidir. Mmin hem Allahn rahmetinden midini kesmemeli, hem de Ondan ok korkmaldr. Hadis-i erifte (Mminin kalbinde korku ile mit varsa, Allah tel onu umduuna kavuturur, korktuundan da emin eder) buyuruldu. Yani bir mmin, Allahn azabndan korkar, rahmetinden de midini kesmez, haramlardan kap ibadetlerini yapmaya alrsa Cennete gider. Bir insan ne kadar byk gnah ilerse ilesin, Allahn rahmetinden midini kesmemelidir. Hatta azl bir kfir bile tevbe edip "La ilahe illallah Muhammedn Resulullah" dese, btn gnahlar affolur, tertemiz bir insan olur. Yani dnyada iken Allahn affetmedii
54
gnah yoktur. Tevbe edince irki yani kfirlii de affeder. ldkten sonra artk kfirlere af yoktur. Kur'an- kerimde, (De ki, ey ok gnah ilemekle haddi aan kullarm, Allahn rahmetinden [bizi affetmez diye] midinizi kesmeyin! nk Allah, [iman ehlinin] btn gnahlarn hi phesiz affeder. Elbette O, sonsuz mafiret ve nihayetsiz merhamet sahibidir.) buyuruluyor. (Zmer 53) Allah telnn rzasnn ve gazabnn hangi ite, hangi szde olduunu bilmeyiz. Bu bakmdan hibir sz, hibir iyilii ve ktl kk grmemelidir. Cenab- Hak, rzasn iyilikler iinde, gazabn da gnahlar iinde saklamtr. nem verilmeyen bir gnah, Allahn gazabna sebep olabilir. Onun iin szmze dikkat etmeliyiz. Atalarmz, (Sz var i bitirir, sz var ba yitirir) demilerdir. badet yapmamak, gnahlardan kamamak insann kalbini karartr, zamanla kfre sokar, kfir olur. Gnahlarn hepsi Allahn emrini yapmamak olduundan byktr. bni Mnkedir hazretleri lm deinde alyordu. Sebebini sordular. "Kasten byk bir gnah ilemedim. nemsiz saydm kk bir gnah, Allahn gazabna sebep olduysa diye korktuum iin alyorum" dedi. te byle korkular mslmann kurtuluuna sebeptir. nk hadis-i erifte, (Allah tel, kyamette buyurur ki: "Dnyada iken bir gn beni hatrlayp anan, benden bir kerecik korkan, Cehennemden karn") buyuruldu. ok nemli tembih Erkek olsun, kadn olsun, her Mslmann, her sznde, her iinde, Allah telnn emirlerine, yani farzlara ve yasak ettiklerine yani haramlara riayet etmesi lazmdr. Bir farzn yaplmasna, bir haramdan saknmaya nem vermeyenin iman gider. mansz kimse, kabirde azap eker. Ahirette Cehenneme gider. Cehennemde sonsuz yanar. Af edilmesine, Cehennemden kmasna imkan ve ihtimal yoktur. Kfre dmek ok kolaydr. Her szde, her ite kfre dlebilir. Kfrden kurtulmak da ok kolaydr. Kfrn sebebi bilinmese dahi, her gn bir kere, Ya Rabbi, bilerek veya bilmeyerek kfre sebep olan bir sz syledim veya bir i yaptm ise, piman oldum. Beni affet diyerek tevbe etse, Allah telya yalvarsa, muhakkak affolur. Cehenneme gitmekten kurtulur. Cehennemde sonsuz yanmamak iin, her gn muhakkak tevbe etmelidir. Bu tevbeden daha nemli bir vazife yoktur. Kul hakk bulunan gnahlara tevbe ederken, bu haklar demek ve
55
terk edilmi namazlar iin tevbe ederken, bunlar kaza etmek lazmdr. (Seadet-i Ebediyye)
mann alameti
Sual: nsan, kendisinin mmin olduunu bilebilir mi? mann alameti nedir? CEVAP man, Ament'de bildirilen alt esasa inanmaktr. Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (man; Allaha, meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahiret gnne, [yani Kyamete, Cennete, Cehenneme, hesaba, mizana], kadere, hayrn ve errin Allahtan olduuna, lme, ldkten sonra dirilmeye, inanmaktr. Allahtan baka ilah olmadna ve benim Onun kulu ve resul olduuma ehadet etmektir.) [Buhari, Mslim, Nesai] (Bunlar kalb ile tasdik etmek de arttr.) mann kuvvetli olmasnn alametleri oktur. Bu husustaki hadis-i eriflerden birka yledir: (man en kuvvetli mmin, gzel ahlakl olandr. Yanna herkes kolayca yaklar, geleni gideni ok olur. Herkesle iyi geinir. evresi ile iyi geinemeyen de hayr yoktur.) [Taberani] (Nerede olursa olsun, Allah tely unutmayann iman kuvvetlidir.) [Beyheki] (Allah ve Resuln her eyden ok seven, sevdiini yalnz Allah rzas iin seven ve atee dmekten ok, kfre dmekten korkan imann tadn bulur.) [Buhari] (Birbirinizi sevmedike, iman etmi olmazsnz.) [Taberani] (Hay imandandr.) [Buhari] (Temizlik imann yarsdr.) [Mslim] (Ahde vefa [sznde durmak] imandandr.) [Hkim] (Kendi aleyhine de olsa dil davranmak imandandr.) [Bezzar] (Musibete sabretmek imandandr.) [Bezzar] (man plaktr. Elbisesi takva, ss haydr, sermayesi fkh, meyvesi ise ameldir.) [Deylemi] (man yetmi ksur ubedir. En stn La ilahe illallah, en aas da, yolda sknt veren bir eyi kaldrmaktr. Haya da imandan bir ubedir.) [Tirmizi] (man, namaz demektir. Namaz itina ile, vaktine, snnetine [ve dier artlarna] riayet ederek klan mmindir.) [. Neccar]
56
(mandan olan ey: Darlkta infak etmek [Hayra harcamak], rastlad Mslmana selam vermek ve kendi aleyhine de olsa adaletli davranmak.) [Nesai] (u kimsenin iman kuvvetlidir: Allah iin yapt ilerde tannmaktan hi korkmaz, gsteriten uzak amel iler, iki iten biri ahirete, dieri de dnyaya faydal olsa, ahirete faydal olan tercih eder.) [Deylemi] (Ktleyen, lanet eden, fuhu konuan ve haysz olan mmin-i kmil deildir.) [Buhari] (Beni evladndan, ana-babasndan ve btn insanlardan daha fazla sevmeyen, iman etmi olmaz.) [Buhari] (Kendi istediini insanlar iin de istemeyen, imana kavuamaz.) [Ebu Ya'la] st ksmdaki hadis-i eriflere baknca temiz olan herkes imanl olur gibi yanl anlalr. Hlbuki bir kfir de temiz olabilir. Bir kfir de hayl olabilir. Bir kfir de adaletli davranabilir. Bir kfir de ssten kaabilir. Hadisleri limlerin aklamalar ile okumak gerekir. Biz okursak yanl anlarz. Gnah iin de durum ayndr. Gnah ileyene kfir denmez. (Sz tayan Cennete girmez) hadisinden maksat, gnahnn cezasn ekmeden yahut affa, efaate kavumadan giremez demektir. (Gybet eden Cehennemlik) hadisinden maksat, sevaplar gnahlarndan az olursa, gybet Cehenneme gtrr demektir. (Kalbinde zerre kadar kibir olan, Cennete giremez) hadisinden maksat, gnahnn cezasn ekmeden yahut affa, efaate kavumadan Cennete giremez demektir. Yine hadis-i erifte, mminin her gnah yapabilecei, eyi yapamayaca, bunlardan birinin de yalan olduu bildirilmitir. Hadis-i eriften zahire gre, yalan syleyenin mmin olmad anlalr. Kmil mmin deil demektir. Ayrca yalann mnafklk alameti olduu bildirilmitir. Yalan syleyen mnafk deildir, fakat mnafklk alametinden birini ilemi olur. Bir zat, (Ya Resulallah, ana-baba, evladna zulmetse de rzalarn almayan Cehenneme girer mi) diye sorunca, cevaben 3 defa (Evet zulmetseler de rzalarn almayan Cehenneme girer) buyurdu. Sanki buradan ana babasnn rzasn almayan kfir gibi anlalyor. Hlbuki
57
yle deildir. Gnahlarnn cezasn ekmeden Cennete giremez demektir. (Cimri, Cennete girmez), (Cimrilik kfrdr) gibi hadis-i erifleri aklamas ile birlikte okumaldr. Aklamasz okunursa yanl anlamaya sebep olur. Cimrilik her ne kadar kt ahlaktan ise de, imanszlk deildir. (Cimri, gnahnn cezasn ekmedike Cennete giremez) demektir. Hatta sevab gnahndan ok gelirse, Cehenneme girmeden de Cennete gider. Affa ve efaate urayarak da Cennete gidebilir. Doru imann alameti mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Doru imann alameti, kfirleri dman bilip, onlara mahsus olan ve kfirlik alameti olan eyleri yapmamaktr; nk slam ile kfr, birbirinin aksidir. Bunlardan birisine kymet vermek, dierine hakaret ve ktlemek olur. Allahn dmanlarn sevmek ve onlarla kaynamak, insan Allaha dman olmaya srkler. Bir kii, kendini Mslman zanneder. Kelime-i tevhidi syler, inanyorum der. Namaz klar ve ibadet yapar. Hlbuki bilmez ki, Allahn dostlarn sevmemek veya Allahn dmanlarn sevmek onun imann yok eder. (1/163) yet-i kerimelerde mealen buyuruluyor ki: (Allaha ve kyamet gnne iman edenler; babalar, kardeleri ve akrabas olsa da, Allahn ve Resulnn dmanlarn sevmez.) [Mcadele 22] (Ey iman edenler, bana ve size dman olanlar dost edinmeyin, sevmeyin!) [Mmtehine 1] Hadis-i eriflerde de buyuruldu ki: ( ey imann lezzetini artrr: Allah ve Resuln her eyden ok sevmek, kendisini sevmeyen mslman Allah rzas iin sevmek ve Allahn dmanlarn sevmemek.) [Taberani] (mann en salam temeli ve en kuvvetli alameti, hubb-i fillah, bud-i fillahtr.) [Ebu Davud] (Buz, sevmemek, dmanlk demektir. Bud-i fillah, Allah iin sevmemek, Allah iin dmanlk etmek demektir. Zdd olan Hubb-i fillah, Allah iin sevmek, Allah iin dost olmak demektir.) (Allahn dmanlarn dman bilmeyen, hakiki iman etmi olmaz.) [. Ahmed]
58
(Allahn dostunu seven, dmann dman bilenin iman kmil olur.) [Ebu Davud] mann alameti Sual: ok gnah iliyor, piman oluyorum. Kendi kendime acaba ben imansz mym diyorum. manl olduumu gsteren net bir l yok mu? CEVAP Namaz klmak, kiinin imanl olduunun kesin alametidir. u hadis-i erif de, iman iin bir ldr: (yilik edince sevinen, gnah ileyince zlen gerek mmindir.) [Tirmizi, Hkim] Daha sonra, iledii gnaha zlmek de, iman alametidir. Kim imanldr? Sual: Bir insan, kendisinin veya bakasnn imanl olup olmadn anlayabilir mi? CEVAP Evet, anlayabilir. Bir hadis-i erif meali yledir: (Sevab ileyince sevinen, gnah ileyince zlen mmindir.) [Tirmizi] Namaz klyorsa, imanl olduu anlalr. Allahtan korkup, bir gnah brakmsa, bu da iman alametidir. Yahut gnah ileyince zlmse, bu da imanl olduunu gsterir. Mslmanlar seviyor, din dmanlarn, sevmiyorsa bu da iman alametidir. Bir baka hadis-i erif meali de yledir: (Allah seven, iman sahibidir.) [Deylemi] Allah' sevmek demek, Onun dostlarn dost, dmanlarn dman bilmektir. mann almeti, hubb-i fillah, bud-i fillahtr. manl olup olmamak buradan belli olur. Mesela bir kimse, salih Mslmanlar seviyor, kfirleri, bidat ehlini sevmiyorsa, o kiinin iman sahibi olduu anlalr. Allah telnn emir ve yasaklarna da uyuyorsa, artk onun Mslman olduunda hi phe kalmaz.
mann zirvesine kmak

Sual: Hep Allahn varln ispat eden yazlar okumakla kolayca imann zirvesine kabilir miyiz? CEVAP
59
O tip yaz okumakla imann zirvesine klmaz. Resulullah efendimiz, zirveye nasl klacan bildirmitir. Bir hadis-i erifte buyuruluyor ki: (unlar yapmak iman zirveye karr: 1- Allahn hkmne kar sabretmek 2- Kaza ve kadere rza gstermek 3- Tam tevekkl sahibi olmak 4- Allaha tam teslim olmak.) [Ebu Nuaym] imdi bu drt maddeyi ksaca aklayalm: Sabr: Bir farz yapmak veya bir gnahtan kanmak sabrsz ele gemez. Resulullah efendimize (iman nedir?) diye sorulduunda, (Sabrdr) buyurdu. (Deylemi) Sabr, ac ise de meyvesi tatldr. hadis-i erif meali: (Sabrn imandaki yeri, ban vcuttaki yeri gibidir.) [Deylemi] (Sabreden kuldan Allah raz olur.) [Deylemi] (Sabrl ve ihlasl Cennete gider.) [Taberani] yet-i kerime meali de yledir: (Sabredenlere mkafatlar hesapsz verilir.) [Zmer 10] (Sabredenlere [ihsanm] mjdele!) [Bekara 155] (Sabretmekte yarnz!) [A.mran 200] Hazret-i Hzr, (Gnah ilememeye sabretmek sayesinde ledn ilmine kavutum) buyurmutur. Kadere rza: Allahtan gelen her eye raz olmak byk nimettir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kadere rza, saadet alametidir.) [Tirmizi] (u 3 eyi yapan dnya ve ahiret hayrna kavuur: Kazaya rza, belaya sabr, rahatlkta dua.) [Deylemi] (u 3 eyi yapan 40 evliyadan biri olur: Kazaya rza, haram ilememeye sabr, budi fillah.) [Deylemi] (u ey iman alametidir: Belaya sabr, nimete kr, kazaya rza.) [hya] (Hak tel buyurdu: Kaza ve kaderime raz olmayan, beenmeyen ve belaya sabretmeyen, benden baka Rab arasn!) [Taberani]
60
(Ya Rabbi, beni kaza ve kaderine rza gsteren, belana sabreden ve nimetlerine kredenlerden eyle!) diye dua etmenin en gzel dualardan biri olduu bildirilmitir. Tevekkl: Tevekkl farzdr. Kur'an- kerimde mealen buyuruldu ki: (mannz varsa Allaha tevekkl edin.) [Maide 23] (Tevekkl edene Allah kfidir.) [Talak 3] (Allah tevekkl edenleri sever.) [Al-i mran 159] En byk makam, Allah telnn sevgisine kavumaktr. Hasbiyallah, Allah bana yetiir, kfi gelir demektir. brahim aleyhisselam, atee atlrken, Hasbiyallah ve nimel vekil dedi ve kurtuldu. Allah tel, Davud aleyhisselama yle vahyetti: (Bir kul, kullara deil de bana ihlasla tevekkl ederse, herkes ona tuzak kursa, ona mutlaka bir k kaps aarm. Bir kul da bana deil mahlka gvenirse, btn ykseli sebeplerini keser ve k yollarn kolaylatrrm.) [bni Asakir] Aaca dayanma kurur, insana dayanma lr. Allaha teslimiyet: Teslim olmak, esir olmak, kul kle olmak demektir. Allaha teslim olmak da Allahn kulu olmak ve Onun her emrini yapmaya hazr beklemek demektir. Zaten Mslman, Allaha teslim olan insan demektir. Kuran- kerimde de teslim olmak emredilir: (Biz sadece Allaha teslim olduk deyin!) [Bekara 136] (lemlerin Rabbine teslim olarak namaz kln.) [Enam 71, 72] Belks imann bildirmek iin, (lemlerin Rabbi olan Allaha teslim oldum) dedi. (Neml 44) Hadis-i erifte de buyuruldu ki: (u be ey imandandr: Allaha teslimiyet, kaderine rza, iini Allaha havale etmek, ona gvenmek, musibete sabr.) [Bezzar] te bunlar uygulayan imann zirvesine kar. Kmil iman sahibi miyiz? Sual: Olgun imana kavutuumuzu bilebilir miyiz? CEVAP Evet, baz alametler vardr. nsan bunlara bakarak kmil iman sahibi olup olmadn anlayabilir. Mesela Hasan bin Muhammed bin Hasan hazretleri buyuruyor ki: u eyi yapan kmil iman sahibidir:
61
1- Sever ama sevgisi batla drmez. 2- Kzar ama kzmas haktan ayrmaz. 3- Gl iken de, hakk olmayana el uzatmaz. Eshab- kiram, Biz, insanlardan gelen skntlara sabretmeyenleri, kmil iman sahibi saymazdk buyuruyorlar. Bir yet meali: (Asl iyilik, Allaha, ahiret gnne, meleklere, kitaplara, peygamberlere inanmak, Allah rzas iin akrabaya, yetimlere, yoksullara, yolda kalmlara, saillere ve mkateb kle [ve esirlere] sevdii maldan harcamak, namaz klmak, zekt vermek, antlamada szlerini yerine getirmek, sknt, hastalk ve savata sabretmektir.) [Bekara 177] Bu yet-i kerimede, insan olgunlatran esaslar aka bildirilmitir. Bunlar da salam iman, iyilik, yardm ve nefsin slahdr. Bu hasletleri kendisinde toplayan bir kimse, iman ve itikadna gre, sdkla vasflandrlm, takva ile vlmtr. Peygamber efendimiz, (Bu yetin bildirdii hususlarla amel eden, kmil iman sahibi olur) buyurdu. (Tibyan) Haramlardan kaan ve ibadetleri yapan kmil iman sahibidir. badetleri yapp imanma bir zarar gelir diye korkann ve Gnahlarm oktur, ibadetlerim beni kurtarmaz diye dnenin iman kuvvetli demektir. (Bezzziyye) Konu ile ilgili hadis-i eriflerden bazlar yledir: (u kimsenin iman kemle ermitir: 1- Hi kimsenin knamasndan korkmadan Allah yolunda yryen, 2- Ameline riya kartrmayan, 3- Dnya ve ahiretle ilgili iki iten ahirete ait olan dnya iine tercih eden.) [Deylemi] (unlar yapan kmil imana sahiptir: 1- Allah iin seven, Allah iin buzeden, 2- Diliyle de Allah anan, 3- Kendisine ho geleni, bakasna da ho gren, 4- Kendisi iin istemedii bir eyi bakas iin de istemeyen, 5- Hayr konuan veya susan.) [Taberani] (Sevdiini yalnz Allah iin sevenin iman kmildir.) [Beyheki] (Allahn dostlarn sevip, dmanlarn dman bilenin iman kmildir.) [Ebu Davud]
62
(hsan sahibi olann iman kmildir.) [.Ahmed] (man kmil olan mmin, gzel ahlaka sahip olandr.) [Taberani, Deylemi] (Nerede olursa olsun, Allah tely unutmamak, kmil iman gsterir.) [Beyheki] (Allah ve Resuln her eyden ok seven, sevdiini yalnz Allah rzas iin seven ve atee dmekten ok, kfre dmekten korkann iman kmildir.) [Buhari] (Belay nimet, bolluk ve rahatl musibet saymayann iman kmil olmaz.) [Taberani] (Emanete riayet etmeyenin iman kmil deildir.) [Taberani] (Komusu, zararndan emin olmayann iman kmil deildir.) [Bezzar] man kuvvetlendirmek iin Sual: man kuvvetlendirmek iin ne yapmal? CEVAP man kuvvetlendiren, tadn hissettiren ok ey vardr. Bazlarn bildirelim: 1- Gzel ahlakl olmak. 2- Hep Allah tely hatrlamak. 3- hlsl olmak. 4- Cmert olmak. 5- Elinde olmadan, byk belalara maruz kalmak. (Salih kimse iin) 6- Haramlardan kamak. 7- Kfre dmekten ok korkmak. 8- Sevdiini Allah iin sevmek, sevmediini Allah iin sevmemek. 9- Salih olmak. 10- Namaza ok nem vermek. Bu konudaki hadis-i eriflerden bazlar yledir: (Kuran okumak ve Allah zikir iman kuvvetlendirir.) [Deylemi] (En iddetli bela, enbiya, evliya ve benzerlerine gelir. Kii imannn salaml nispetinde belaya maruz kalr. man salam ise belas iddetli, iman zayf ise hafif olur.) [Tirmizi] (Mslman cmerdin iman kuvvetlidir.) [Deylemi] (Allah korkusundan dolay harama bakmayan imannn tadn alr.) [Taberani, Hkim]
63
( ey imann tadn artrr: Allah ve Resuln her eyden ok sevmek, kendisini sevmeyen Mslman Allah rzas iin sevmek ve Allahn dmanlarn sevmemek.) [Taberani] (yilik edince sevinen, gnah ileyince zlen imanldr.) [Taberani] Sabah ve akam u duay okuyan irke dmekten kurtulur ve iman kuvvetlenir: (Allahmme inni euz bike min en rike bike ey-en ve ene alem ve estafir-ke li-ma la-alem inneke ente allaml-guyub.) [. Ahmed] mann kuvveti Sual: Bir insan, kendi imannn kuvvetli olup olmadn anlayabilir mi? Bu hususta bir mihenk ta var mdr? CEVAP Evet, vardr. Karlatmz bir ii, yle yaparsak dnya menfaatimizin olaca, baka trl yaparsak hiret menfaatimiz olaca biliniyorsa, biz de hiret menfaatimizi seebiliyorsak, imanmzn kuvvetli olduu, dnya menfaatini tercih ediyorsak imanmzn zayf olduu anlalr.
mann ksmlar
Sual: man ka ksmdr? CEVAP man, bir btn olduu halde kuvvet ynyle ksmdr: 1- Dinin hkmlerini bilmeyen, ana-babasndan grd gibi ibadet eden, inanan kimsenin imanna taklidi iman denir. Byle kimsenin imannn gitmesinden korkulur. 2- Dinin hkmlerini yani farz, vacip, snnet, mstehap, mubah, haram, mekruh ve mfsidi ilmihalden renip amel eden kimselerin imanna, istidlli iman yani delil ile anlayarak bilmek denir. Byle kimselerin iman kuvvetlidir. 3- Ariflerin imandr. Herkes dinsiz olsa, onun kalbine asla phe gelmez. Onun iman peygamber iman gibidir. Buna hakiki iman denir. Peygamber efendimizin bildirdii iman, acaba doru mu diye tahkik edilmez, yani aratrlmaz. man, Muhammed aleyhisselamn, peygamber olarak bildirdii eyleri, tahkik etmeden, akla, tecrbeye ve felsefeye danmakszn, tasdik ve itikad etmektir, inanmaktr. Akla uygun olduu iin tasdik ederse, akl tasdik etmi olur, resul tasdik
64
etmi olmaz. Veya, resul ve akl birlikte tasdik etmi olur ki, o zaman peygambere itimat tam olmaz. timat tam olmaynca, iman olmaz. nk, iman paralanamaz. Peygamberlik makam, akln stndedir. Peygamberin szlerini, akla uydurmaya almak, Peygamberlie inanmamak, gvenmemek olur. Ahiret ilerinde, iman esaslarnda Peygambere, akla danmadan tbi olmak, uymak gerekir. Tasavvufta fena makamna ykselmeyen [evliya olmayan] gerek imana kavuamaz. [Fena, Allahtan baka her eyi unutmak, kalbden dnya sevgisini kartmaktr.] Muhammed Masum hazretleri buyuruyor ki: (Allah tely tanmak iki trldr: 1- Ehl-i snnet limlerinin bildirdikleri gibi tanmak, 2- Tasavvuf byklerinin tanmalar. Birinci ekildeki imanda nefs azgnlndan vazgememitir. man gerek deil, mecazidir. Bu iman gidebilir. kincisinde nefs de imana geldii iin iman yok olmaktan korunmutur. (Ya Rabbi, senden sonu kfr olmayan iman istiyorum) hadis-i erifi ve Nisa suresinin, (Ey iman sahipleri, iman edin) mealindeki 136. yet-i kerimesi de gerek iman bildirmektedir. Bu yet, (Gerek imana kavuun) manasndadr. mam- Ahmed hazretleri ilim ve ictihadda ok yksek dereceye sahip olduu halde, gerek imana kavumak iin Bir-i Hafi [ve Znnun-i Msri] hazretleri gibi evliyann sohbetinde bulundu. mam- a'zam hazretleri de, mrnn son yllarnda Cafer-i Sadk hazretlerinin sohbetinde bulunduktan sonra, (Bu iki yl olmasayd, Numan helak olurdu), yani (Gerek imana kavuamazdm) buyurmutur. Her iki imam da ilimde ve ibadette son derece ileri olduklar halde, tasavvuf byklerinin sohbetinde bulunarak marifeti ve bunun meyvesi olan gerek iman elde ettiler.) [C.2, m.106] Senaullah-i Dehlevi hazretleri ise buyuruyor ki: (Tasavvufta fena makamna kavuan, muhakkak imanla lr. Bekara suresinin, (Allah tel imannz zayi etmez) mealindeki 143. yet-i kerimesi ve, (Allah tel, kullarnn imanlarn geri almaz. Fakat limleri yok ederek ilmi geri alr) hadis-i erifi, gerek
65
imann ve batn ilminin geri alnmayacan gstermektedir.) [rad-ttalibin] Taklit ile iman Sual: Ehl-i snnet olup olmad bilinmeyen, fakat lim denilen bir zata uymak caiz midir? CEVAP Ehl-i snnet limi olduu anlalmayan kimsenin szlerinin, kitaplarnn ve kendisinin vlmesine, yaldzl, ateli propagandalara aldanarak, buna uymak caiz deildir. Gvendii kimselere sormadan, iyi olduu bilinmeden, itikadnda, szlerinde ve ibadetlerinde ona uymak, insan felakete gtrebilir. Mslman olmak iin, yani Allah telnn varln, bir olduunu, kudretini, sfatlarn anlamak iin, zaten kimseyi taklide ihtiya yoktur. Fen bilgilerini iyi renen, akl banda bir kimse, yalnz dnmekle, Onun var olduunu anlar. Bu yolla Allahn var olduunu anlayan kimse, Mslmanl kabul ederse, dinimizin kabul ettii imana kavuur. Eseri grerek messirin, yani eseri yapann varln anlamamak, ahmaklk olur. Her insann byle dnerek Allaha inanmas dinimizin emridir. Allaha inanan kimsenin de, hak din olan slam bulmas gerekir. Hak dine inanmadan ben Allaha inandm demek iman olmaz. Allahn bildirdii dine Onun bildirdii ekilde inanmayan, Allaha inanm saylr m hi? tikadda, taklit ederek, iittiine iman etmek caiz ise de, nazar ve istidlal etmedii iin, yani inceleyip aratrmad iin, gnah ilemi olur. Amelde, ibadetlerde, aratrmadan, bir mezhep imamna tbi olmak limlerin sz birlii ile caizdir. (Hadika) Ana babasn, hocalarn taklit ederek, doru itikada kavuan kimsenin iman sahih ise de, nazar ve istidlali terk ettii iin, yani fen bilgilerini ksaca renip, Allah telnn varln dnmedii iin, gnah ilemitir. Fen derslerini renmemi bir kimse, ana babadan, kitaptan renerek iman ettii, dnerek kabul ettii, akln kullanarak inand iin, istidlali terk etmi saylmaz diyen limler de vardr. tikad edilecek eyleri sorup rendikten sonra, hemen iman hasl olmuyor ki, buna taklit denilsin. rendikten sonra, dnmek, beenmek ve kabul etmek, ondan sonra iman etmek hasl oluyor. slamn istedii iman budur. rendikten sonra, dnmeden, beenmeden, izansz olan iman, taklit ile iman olur. Delilsiz olur.
66
Kfirlerin, ana babalarn grerek kfir olmalar byledir. slamn istedii iman, insann izan ile, delil ile, kendi karar ile olan imandr. Kfirlerin kfr, kendilerinden hasl olmayp, ana babalarndan alnmaktadr. Onlardan kendilerine mal olmaktadr. manda taklidin yeri yoktur. badetlerde taklit, Allah telnn emri ile hasl olduu iin, retenler de, renenler de, Cennete kavuacaklardr. Peygamber efendimizin, Allah teldan getirip bildirdii eylerin hepsine kalb ile inanp, dil ile de sylemeye man denir. mann yeri Kalbdir. Kalb, yrek dediimiz et parasnda bulunan bir kuvvettir. Buna gnl de denir. man sylemeye engel bulunduu zaman, sylememek affolur. Mesela korkutulduu, dilsiz olduu, syleyecek vakit bulamadan ld zaman, sylemek gerekmez. Anlamadan, taklit ederek inanmak da, iman olur. Allah telnn var olduunu anlamamak, dnmemek gnah olur. Bildirilenlerden birine inanmamak, hepsine inanmamak olur. Her birini bilmeden, hepsine inandm demek de, iman olur. stidlal ile iman Sual: stidlal ile yani akl ile bularak hasl olan iman, taklit ile yani bakasna uyarak hasl olan imandan daha stn deil midir? CEVAP mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Peygamberleri taklit ederek hasl olan iman, iman- istidlalidir. nk byle taklit eden kimse, Peygamberlerin bildirdii her eyin doru olduunu, akl ile, dncesi ile anlamtr. nk Allah telnn, bir kimsenin doru olduunu bildirmesi iin, ona, mucizeler vermesinden, o kimsenin elbette doru szl olduu anlalr. Bakasna uyarak hasl olan imann kymetsiz olmas, babalarndan grerek iman etmektir. Peygamberlerin doru sylediklerini, bildirdikleri her eyin doru olduunu dnmeden, yalnz ana babadan grerek hasl olan imandr. Byle olan iman- taklidi, limlerin ouna gre kymetsizdir. Manta dayanarak, akl ile, dnce ile hasl olan imana gelince, bu yoldan da dinin bildirdii imana gidilebilir. Fakat bu yoldan kavuan pek azdr. Peygamberleri taklit etmeye dayanmadan, yalnz istidlal ile iman hasl etmeye alanlara yazklar olsun! Allah tel, imann nasl elde edileceini bize gsteriyor. Al-i mran suresinin 53
67
yetinde, (Ya Rabbi, senin indirdiine inandk, Resulne uyduk) buyuruldu. (1/ 272) Mukallitlikten kurtulmak Sual: manda mukallitlikten kurtulmak iin neyi bilmek lazmdr? CEVAP Yer, gk ve canllardaki, kendi organlarndaki dzeni grp, iitip, renip de bunlar yapan bir varln mevcudiyetini dnmek, mukallit olmaktan karr. Hepimiz imanda mukallit deil, amelde mukallidiz.
Hubb-i fillah ve bud-i fillah

Sual: Hubb-i fillah bud-i fillah ne demektir? CEVAP Sevdiklerini srf Allah rzas iin sevmek, dmanlk ettiklerine de srf Allah rzas iin dmanlk etmek demektir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (badetlerin en kymetlisi, Allah iin sevmek ve Allah iin dmanlktr.) [Ebu Davud] (nsan, dnyada kimi seviyorsa, ahirette onun yannda olacaktr.) [Buhari] (Cebrail aleyhisselam gibi ibadet etseniz, mminleri, Allah iin sevmedike ve kfirleri Allah iin kt bilmedike, hibir ibadetiniz, hayrat ve hasenatnz kabul olmaz!) [Ey Oul lm.] Allah tel, Hazret-i Musaya sordu: - Ya Musa, benim iin ne iledin? - Ya Rabbi, senin iin namaz kldm, oru tuttum, zekt verdim, zikrettim. - Ya Musa, kldn namazlar, seni Cennete kavuturacak yoldur, kulluk vazifendir. Orularn, seni Cehennemden korur. Verdiin zektlar, kyamette, sana glgelik olur. Zikirlerin de, o gnn karanlnda, sana ktr. Bunlarn faydas sanadr. Benim iin ne yaptn? - Ya Rabbi, senin iin ne yapmak gerekirdi? - Srf benim iin dostlarm sevip, dmanlarma dmanlk ettin mi? Musa aleyhisselam, Allah tely sevmenin, Onun iin olan en kymetli amelin, Hubb-i fillah ve Bud-i fillah olduunu anlad. (Mektubat- Masumiyye) mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
68
Muhammed aleyhisselama uymak iin, Onu tam ve kusursuz sevmek lazmdr. Tam ve olgun sevginin alameti de, onun dmanlarn dman bilip sevmemektir. Sevgiye mdahene [geveklik] smaz. ki zt eyin sevgisi bir kalbde, bir arada yerleemez. Cem-i zddeyn muhaldir. Yani iki zddan birini sevmek, dierine dmanl gerektirir. (1/165) Doru imann alameti, kfirleri dman bilip, onlara mahsus olan ve kfirlik alameti olan eyleri yapmamaktr. nk slam ile kfr, birbirinin aksidir. Bunlardan birisine kymet vermek, dierine hakaret ve ktlemek olur. Allah tel, habibi olan Muhammed aleyhisselama, slam dmanlar ile savamay ve onlara sertlik gstermeyi emrediyor. Allah tel, kfirlerin, kendi dman ve Peygamberinin dman olduklarn bildiriyor. Allahn dmanlarn sevmek ve onlarla kaynamak, insan Allaha dman olmaya srkler. Bir kimse, kendini Mslman zanneder, Kelime-i tevhidi syleyip, inanyorum der. Namaz klar ve ibadet yapar. Halbuki, bilmez ki, byle, [Allahn dostlarn sevmemek veya Allahn dmanlarn u iyilikleri de var diye sevmek] gibi irkin hareketleri, onun imann temelinden gtrr. (1/163) Muhammed Masum hazretleri buyurdu ki: Sevgi, sevgilinin dostlarn sevmeyi, dmanlarna dmanlk etmeyi gerektirir. Bu sevgi ve dmanlk, klarn elinde ve iradesinde deildir. Seviyorum diyen bir kimse, sevgilisinin dmanlarndan uzaklamadka sznn eri saylmaz. Buna yalanc denir. Sevgi, sevgilinin her eyini sevmeyi gerektirir. Bykler, (Sevdiin zat inciten kimseye gcenmez isen, kpek senden daha iyidir) demilerdir. Allah telnn dmanlarn sevmek, insan Allahtan uzaklatrr. Onun dmanlarndan uzaklamadka, sevgiliye dost olunmaz. Kfirleri sevmemek, Kuran- kerimde aka emredilmitir. Kuran- kerime uymamz farzdr. (1/29) Kfirleri sevmeyi haram eden yet-i kerimelerden birkann meali yle: (Kfirleri dost edinen, Allahn dostluunu brakm olur.) [l-i mran 28] (Ey iman edenler, Yahudileri de, Hristiyanlar da dost edinmeyin! Onlar, [slama olan dmanlklarnda] birbirinin dostudur. Onlar dost edinen de onlardan [kfir] olur. Allah tel,
69
[kfirleri dost edinip, kendine] zulmedenlere hidayet etmez.) [Maide 51] (Ey iman edenler, benim ve sizin dmannz olanlar dost edinmeyin, onlar sevmeyin!) [Mmtehine 1] Allah tel, Eshab- kiram, (Kfirlere gadab ederler, birbirlerine merhametlidirler) diye vmektedir. (Feth 29) Hadis-i eriflerde de buyuruluyor ki: (Allah tely sevmeyen ve Onun dmanlarn dman bilmeyen, hakiki iman etmi olmaz. Mminleri Allah iin seven ve kfirleri dman bilen, Allahn sevgisine kavuur.) [.Ahmed] (syan edenlere dmanlk ederek, Allah telya yaklan!) [Deylemi] (Bir kavmi sevip de onlarla dostluk kuran, kyamette onlarla harolur.) [Taberani] Halife mere, (Hireli bir hristiyan var. ok zeki, yazs da ok gzel, bunu kendine ktip yap) dediler. Kabul etmedi. Aadaki yet-i kerimeyi okuyup, (Mmin olmayan birini dost edinemem) dedi Ebu Musel Eari hazretleri anlatr: Halife mere dedim ki: - Hristiyan katibim ok ie yaryor. - Niin, bir Mslman katip kullanmyorsun? (Ey mminler! Yahudi ve hristiyanlar sevmeyin) yetini iitmedin mi? - Dini onun, katiplii benim. - Allah telnn hakir ettiine ikram etme! Onun zelil ettiini aziz eyleme! Allahn uzaklatrdna yaklama! - Basray onunla idare edebiliyorum. - Hristiyan lrse ne yapacaksan, imdi onu yap! Hemen onu deitir! Kfirleri sevmemek gerekir ise de, dinimizin emri gerei, onlara eziyet etmek, kalblerini incitmek haramdr. Sevmemek ayr, onlar zmek ayr eydir. Onlarla ticaret yaplr, aldatlmaz, ktlk yaplmaz. Herkese olduu gibi onlara da iyi davranmak lazmdr. Hatta hidayete kavumalar, Mslman olmalar iin dua da edilir. Dinimizde rk stnl yoktur. Bir hadis-i erifte, (nsanlar [insan olarak] bir taran dileri gibi eittir) buyurulmutur. (bni Ll) Bunun iin kfir de olsa, bir kimseden kendini stn grmek caiz deildir. nk kfir, Mslman olup ebedi saadete kavuabilir, Mslman da, Allah korusun kfre dp Cehennemlik olabilir.
70
Kii sevdii ile beraber olur Sual: Ahirette, kii sevdikleri ile beraber olacana gre, bir kimse, hem Cennete gidecek iyileri, hem de Cehenneme gidecek ktleri severse, nereye gider? CEVAP yi ile kty sevmek, temiz ile pislii kartrmak demektir. Karm pis olur. Bir kimse, hem Peygamber efendimizi, hem de Ebu Cehil'in itikadn sevse Cehenneme gider. (Allah ve Resuln seviyorum) diyen bir zata, Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Kyamette sevdiklerinle beraber olursun.) [Mslim] limler, (Kii sevdii ile beraber olur) hadis-i erifini yle aklyor: Bir kimse, salih bir mmini sever, onun gibi itikada sahip olup, onun gibi amel ilemeye gayret eder, Allah dostlarn dost, Allah dmanlarn da dman bilirse, ahirette sevdii kimse ile birlikte Cennette olur. Bir kimse de hem Mslmanlar, hem de gayrimslimleri sever, gayrimslimlerin itikadlarn beenirse, gayrimslimlerle birlikte Cehenneme gider. (Kii sevdii ile birlikte olur) demek, sevdii kimsenin derecesine kavuur demek deildir. Fakat iyileri sevdii iin, Cennette onlarla birlikte olur. Herkes imannn parlaklna, kuvvetine gre farkl derecelerde bulunur. (Mektubat- Rabbani, Hadika) Ahirette iyilerle beraber olabilmek iin, dnyada da onlarla beraber olmak, onlar sevmek, onlarn yolundan gitmek gerekir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Arn etrafnda nurdan krslerde, nur gibi parlayan zatlar bulunur. Peygamberler ve ehidler bunlara imrenir. Bunlar, Allah iin birbirini seven, Allah iin buluan, Allah iin birbirini ziyaret edenlerdir.) [Nesai] (Allah tel buyurur ki: Benim iin birbirini ziyaret eden sevgimi kazanr. Benim iin birbirini seven sevgime mazhar olur. Benim iin veren, sevgimi hak eder. Benim iin birbirine yardm eden, muhabbetimi kazanr.) [Hakim] (Birbirini Allah iin seven iki kiinin Allah katnda en kymetlisi, arkadan daha ok sevendir.) [Hakim]
71
sa aleyhisselam, (Allah dmanlarna buzederek, Allah telnn sevgisini kazann! Onlardan uzaklaarak Allaha yaklan! Onlara kzarak Allahn sevgisini arayn! Grdnz zaman Allah tely hatrlatan, sz ile iyiliklerinizi artran ve sizi iyilie tevik edenlerle arkadalk ediniz!) buyurdu. Allah tel Musa aleyhisselama: (Herhangi bir arkadan, seni benim sevgime tevik etmezse, o senin dmanndr) buyurdu. (Allah tel, "Benim iin birbirini seven, benim iin toplanp dalan, benim iin birbirini ziyaret eden, benim iin birbirine yedirip iiren kimseleri severim" buyurdu.) [.Malik] (Kyamette Arn glgesinde bulunacak yedi snf kimseden birisi de Allah iin birbirini seven, Allah iin toplanp Allah iin dalan kimselerdir.) [Buhari] Byle Allah sevgisi olur mu? Sual: Bazlar hem Allah seviyoruz diyorlar, hem de Allaha inanmayanlarla dostluk kurup, onlarla birlikte olmaktan rahatsz olmuyorlar. Byle Allah sevgisi olur mu? CEVAP Kur'an- kerim ve hadis-i erifler, Allah telnn kfirlere dman olduunu, aka bildiriyor. Onun dmanlarn seven, Onu sevmi olur mu? Kfirler, Allah telnn dman olmasalard, (Bud-i fillah) vacip olmazd. nsan Allah telnn rzasna kavuturacaklarn en stn olmaz ve imann kemaline sebep olmazd. Sevenin, sevgilinin sevdiklerini sevmesi ve sevmediklerini sevmemesi gerekir. Bu sevgi ve dmanlk, insann elinde deildir. Sevginin icabdr. Burada, dier ilerde gereken iradeye ve kesbe ihtiya yoktur. Kendiliinden hsl olur. Dostun dostlar, insana sevimli grnr. Dmanlar, ok irkin grnr. Bir kimse, birisini seviyorum derse, onun dmanlarndan uzaklamadka, szne inanlmaz. Ona mnafk denir. eyhl-islm Abdullah- Ensari diyor ki: (Ben EbulHasen Semunu sevmiyorum. nk stadm Hdriyi zmt. Bir kimse, hocan zer, sen de ondan zlmezsen, kpekten aa olursun.) Allah tel, Mmtehine suresinin drdnc yetinde mealen, (brahimin ve Onunla beraber olan mminlerin szlerinden ibret alnz! Onlar, kfirlere dediler ki, biz sizden ve putlarnzdan uzaz. Dininizi beenmiyoruz. Allah telya inanncaya kadar,
72
aramzda dmanlk vardr) buyurdu. Bundan sonraki yet-i kerimede mealen, (Bu szlerinde sizin iin ve Allah telnn rzasn ve ahiret gnnn nimetlerini isteyenler iin, ibret vardr) buyurdu. Buradan anlalyor ki, Allah telnn rzasn kazanmak isteyenlere, bu teberri [uzaklamak] gerekir. Allah tel mealen buyuruyor ki, (Kfirleri sevmek, Allah tely sevmemektir. ki zt ey, birlikte sevilemez.) Bir kimse, seviyorum dese, fakat Onun dmanlarndan teberri etmese, bu szne inanlmaz. Al-i mran suresinin 28. yetinde mealen, (Kfirleri sevenleri, Allah tel, azab ile korkutuyor) buyurdu. Bu byk tehdit, irkinliin ok byk olduunu gsteriyor. (Mektubat- Masumiyye c.3, m.55) mann sahih ve muteber olmas iin gerekli artlardan bazlar: 1- Havf ve reca arasnda olmak: Yani Allahn azabndan korkup, rahmetinden mit kesmemek. 2- Can boaza gelmeden ve gne batdan domadan nce iman etmek. 3- Kfr alameti kullanmamak ve kfr gerektiren sz sylememek. 4- Sevgi ve buzu yalnz Allah iin olmak. Kfirleri dost edinmek kfrdr. 5- Ehl-i snnet vel cemaate uygun itikad etmek. (R. Nashin) Allaha imann art Sual: S. Ebediyyede, (Mslmanlar sevmek, kfirleri sevmemek, imann artdr) deniyor. mann alt art arasnda, byle bir art var m? CEVAP mann artlarndan ilki, Allaha imandr. man etmek iin, sadece Allah var demek yetmez, Allah sevmek de arttr. Bu sevginin art da, Allah iin sevmek ve Allah iin buzetmektir. mann alt artnda Allah sevmek, onun sevdiklerini sevip, dmanlarn sevmemek de var. Bir yet-i kerime meali: (Allaha ve kyamet gnne iman edenler; babalar, kardeleri ve akrabas olsa da, Allahn ve Resulnn dmanlarn sevmez.) [Mcadele 22]
73
Cenab- Hak, Hazret-i saya buyurdu ki: (Yer ve gklerdeki btn mahlkatn ibadetlerini yapsan, dostlarm sevip, dmanlarma dmanlk etmedike, faydas olmaz.) [K. Saadet] Birka hadis-i erif meali de yledir: (mann esas ve en kuvvetli alameti, hubb-i fillah, bud-i fillah, yani Allah iin sevgi, Allah iin buzdur.) [Ebu Davud, . Ahmed, Taberani] (Din, Allah iin sevmek ve Allah iin buz etmektir.) [Ebu Nuaym, Hkim] ( ey imann lezzetini artrr: 1- Allah ve Resuln her eyden ok sevmek, 2- Kendisini sevmeyen Mslman Allah rzas iin sevmek, 3- Kfirleri [onlar kendisini sevseler de] sevmemektir.) [Taberani] Sual: Bir lime (Hocandan ne rendin?) diye soruyorlar. O da, (Hubb-i fillah, bud-i fillah, yani kimler sevilir, kimler sevilmez onu rendim) diyor. Bu o kadar nemli bir husus mudur? CEVAP ok nemli bir husustur. mann da, ibadetlerin de esas, temeli bu husustur. Elli drt farzdan birisi de budur. Hubb-i fillah, Allah iin sevmek, Allah iin dost olmak, bud-i fillah, Allah iin buzetmek, dargn durmak, sevmemek demektir. Bu husustaki hadis-i eriflerden birkann meali: (Allah iin seven, Allah iin dmanlk edenin iman kmildir.) [Ebu Davud, Tirmizi] (mann temeli, Mslmanlar yani Allahn dostlarn sevmek ve kfirleri yani Allahn dmanlarn, din dmanlarn sevmemektir.) [.Ahmed] badeti, takvas ihls ok olan Mslman, az olandan daha ok sevmek gerekir. Sevmek demek, onlarn yolunda bulunmak demektir. syan daha ok olan, kfr ve fuhu yayan kfirleri daha ok sevmemek gerekir. Allah iin dmanlk edilmesi gerekenlerin banda, insann kendi nefsi gelir. Ktye iyi demek Sual: Enver, Talat ve Cemal paalar gibi, Osmanl devletinin son dneminde yaayan baz kimselerin yapt ktlkleri eitli yaynlardan okuyoruz. Bunlardan mason olanna, "iyi paayd, iyi askerdi" demek uygun olur mu?
74
CEVAP Mason olan birisine iyi paa demek, bunlara kar sevgiye sebep olur. Kfirleri sevmemek, imandandr. Eskiden vehhabilerin elinde olan lkelere imrenip de, vehhabilere sevgi beslemesinler diye, limler, talebelerini umreye gndermemilerdir. Hatta hacca giderken de, onlarn yapt eserlere rabet edilmemesini, dnya ilerinde bile olsa yaptklarn beenmemelerini sylemilerdir. ttihat masonlara, iyi paa demek tehlikelidir. Allah iin sevmek Sual: Sevdiimiz arkada, Allah iin sevmenin nemi nedir? CEVAP Sevdiini Allah iin sevmek, imann temelidir. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Allah tel kyamette buyurur ki: Benim azametim iin birbirini sevenleri, hibir himayenin bulunmad bugn, rahmetim altnda himaye ederim.) [Mslim] (Allah iin dost olan kimseyi, Allah tel, Cennette hibir ameliyle ulaamayaca yksek dereceye ykseltir.) [. Ebi-ddnya] (Kyamette Arn etrafnda, yzleri ayn on drd gibi parlayan insanlar iin krsler kurulur. Herkes feryat ve figan ederken onlar sakindir. Herkes korku ve dehet iindeyken onlar zlmez. Bunlar, Allah iin birbirini sevenlerdir.) [Hkim] (Cennetin gzel kkleri, Allah rzas iin birbirini sevenler iindir.) [Ebu--eyh] Allah tel, (Ya Davud, beni sevmekte sana uymayanla, arkadalk etme! nk onlar senin dmanndr, kalbini karartr ve seni benden uzaklatrmaya alr) buyurdu. (. Gazali) Hadis-i kudside Allah tel buyuruyor ki: (Benim iin birbirini sevenler, kyamette nurdan yle minberler zerinde bulunur ki, sddklar, ehidler ve peygamberler onlarn makamna imrenirler.) [Taberani] Kendisi iin istemek Sual: Buharideki, hadiste, (Kendisi iin sevdiini, din kardei iin de sevmeyen gerek mmin olamaz) deniyor. Kt birisini veya bir kfiri dnelim, kumar sever, ikiyi sever, algy sever, haramlar
75
sever. imdi bu kimse, kendi sevdii eyleri, kardei iin sevmezse, gerek mmin olamyor mu? CEVAP mam- Rabbani hazretleri, (artsz bildirilen hkmlerin, artlar olduu bilinmelidir) buyuruyor. Yukarda bildirilen hadis-i erifin baz artlar vardr. Hadis-i erifte mmin kiiden bahsediliyor. Mmin kendisi iin iyi eyleri ister. ehid olmak ister, Cennete gitmek ister. Salkl yaamay ister. Helal, temiz ve iyi mal ister. Kendisi iin istedii bu eyleri mmin kardei iin de ister. stemezse, hakiki iman sahibi olamaz. Kendisi iin istemediini mmin kardei iin de istemez. Baka bir hadis-i erifte de, hubb-i fillah ve bud-i fillahn bir anlamnn da, kendisi iin sevdiini, bakalar iin de sevmek, kendisi iin sevmediini bakalar iin de sevmemek demek olduu bildirilmitir. Demek ki gerek mmin, istediini Allah iin isteyecek, istemediini de Allah iin istemeyecek. Kendisi iin istedii nimetleri din kardei iin de isteyecek, kendi iin istemedii felaketleri din kardei iin de istemeyecektir. Sevmek ve iman Sual: (Birbirinizi sevmedike iman etmi olamazsnz) hadisinden maksat nedir? Bir Mslman sevmemek imanszlk mdr? CEVAP Mslman, Mslman olduu iin sevmek zorundayz. Buna hubb-i fillah yani Allah iin sevmek denir. Bir Mslman bize zulmettii iin, alacamz vermedii iin veya baka yanl ilerinden dolay sevmezsek imanmza zarar olmaz, nk imann deil, yanl hareketlerini sevmiyoruz. Din kardelerimizi sevmek ve onlarla beraber olmak ise, iman alametidir. Sevgide l Sual: Bir kimsenin, Allah', Resuln, slm limlerini ve hocasn sevdii nasl anlalr? CEVAP Allah telnn emirlerine uyup, yasakladklarndan kaan kimse, Allah' seviyor demektir. Onun emir ve yasaklarna riayet etmeyen de sevmiyor demektir. Mesela namaz klmayan ve dier ibadetleri yapmayan, iki ien ve dier haramlardan kamayan kimsenin, (Allah tely seviyorum) demesi yalan olur.
76
Dierlerini sevmek de byledir. Mesela snnetlere riayet etmeyen, Resulullah'n bildirdiklerini yapmayan kimse, onu sevdiini nasl iddia edebilir ki? Hanef mezhebinin bildirdii hkmleri beenmeyen ve o hkmlere uymayan kimsenin, mam- a'zam hazretlerini ve dier Hanef imamlarn sevdiini sylemesinin ne nemi olur? Bir mezhep mensubu olduu hlde, dier mezhepleri hak bilmeyen, ihtiya hlinde onlar taklit etmeyen, onlarn hkmlerini yanl bilen, o limleri sevdiini nasl syleyebilir ki? Hocasnn bildirdiklerini yapmayann ve onun talebelerini sevmeyenin, (Ben hocam seviyorum) demesi szden teye gidemez. zetle sevgi iin u be art lazmdr: 1- taat varsa, sevgi var; itaat yoksa sevgi de yoktur. 2- Ondan ok bahseder, ok bahsedilmesini de ister. Hatrnda hep o vardr, hep onu dnr. Onu, dil ile, beden ile ver. Maln o yolda harcar. 3- Her zaman ona dua eder. Onun skntsyla zlr, onun sevinciyle sevinir. 4- Onu sevenleri sever, onun sevmediklerini sevmez. 5- Onun her eyi sevgili ve gzel grnr. Hatt sevgilinin kynn kpekleri, dier kyn kpeklerinden daha sevgili olmadka o sevgide samimiyet yoktur.
man ve slam farkl mdr?

Sual: Ehl-i snnet limleri, iman ve slam nasl tarif etmitir? CEVAP Ehl-i snnet limleri, Peygamber efendimizin bildirdii tarifi aynen aktaryor. man, Amentde bildirilen alt esasa inanmaktr. Ament olarak bildirilen hadis-i erifin meali yledir: (man; Allaha, meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahiret gnne, [yani Kyamete, Cennete, Cehenneme, hesaba, mizana], kadere, hayrn ve errin Allahtan olduuna, lme, ldkten sonra dirilmeye, inanmaktr. Allahtan baka ilah olmadna ve benim Onun kulu ve resul olduuma ehadet etmektir.) [Buhari, Mslim, Nesai] Mehur Cibril hadisi de, imann ve slamn artlarn aklyor: Hazret-i mer anlatr:
77
Bir gn, Resulullahn yannda oturuyorduk. Tanmadmz bir adam gelip sordu: - slam ne demektir ya Resulallah? - Kelime-i ehadet sylemek, her gn be vakit namaz klmak, Ramazan aynda oru tutmak, zekt vermek ve gc yeterse Hacca gitmek. - Doru syledin. man ne demektir? [Biz bu kimsenin hem sorup hem de doru diye tasdik etmesine hayret ettik.] - man, Allaha ve Meleklere ve Kitaplara ve Peygamberlere ve kyamet gnne ve hayrn errin, Allahn takdiri ile olduuna inanmaktr. - Doru syledin. hsan ne demektir? - Allah telya, Onu grr gibi ibadet etmendir. Sen Onu grmyor isen de, O seni hep grmektedir. - Kyamet gn ne zaman olacaktr? - Bunu, kendisinden sorulan, sorandan daha iyi bilmez. Kyametin alametlerini sordu. Resulullah da bildirdi. O kimse gittikten sonra, Resulullah bize dnerek, (Bunlar sorup giden, Cebrail aleyhisselam idi. Size dininizi bildirmek iin gelmiti) buyurdu. (Mslim, Nesai, Ebu Davud, Tirmizi) Bir hadis-i erif meali de yledir: (Bazs hayrn anahtar, errin kilididir. Bazs da, errin anahtar, hayrn kilididir. Allahn hayrn anahtarn verdii kimselere mjdeler olsun, errin anahtarlarn verdii kimselere de yazklar olsun.) [bni Mace, Ebu Davud, Taberani, bni Hibban] Bu hadis-i erif de gsteriyor ki, hayr da er de Allahtandr. u yet-i kerime de, hayrn ve errin Allahtan olduunu bildirmektedir: (Eer Allah insanlara, hayr arabuk istedikleri gibi, erri de acele verseydi, elbette onlarn hepsi helak olurdu. Fakat bize kavumay ummayanlar [ahireti, dirilmeyi inkr edenleri] biz, azgnlklar iinde bocalar bir halde brakrz.) [Yunus 11] Hayr da erri de yaratan Allahtr. Kul hayr veya er ister, Allah da kabul ederse kul irade-i cziyyesi ile onu iler. Allah izin vermezse, kul hayr da, erri de ileyemez. Onun iin Peygamberimiz, (Hayr da, er de Allahtandr) buyurmutur. Yoksa kimseye zorla hayr veya er iletmez. yle olsa, er ileyen kimse, falancaya hayr ilettin bana niye er ilettin der. Cebriye frkas, hayr da erri de Allah zorla iletir
78
der, Mutezile ise, hayra da erre de Allah karmaz, ikisini de kul yaratr der. Bunun ikisi de yanltr. Sual: man-slam, Mmin-Mslman ayn mdr, ayr mdr? CEVAP man, szlkte, bir kimseyi tam doru szl bilmek, ona inanmak, korkusuz olmak demektir. slam ise, teslim olmak ve kurtulmak demektir. Istlahta yani deyim olarak farkldr. man, Amentde bildirilen alt esasa inanmak ve Allah tel tarafndan bildirilen emir ve yasaklarn tamamn kabul etmek, beenmek ve inandn dil ile de sylemek demektir. Dinimizdeki hkmlerin tamamna man ve slam denir. Hepsi ksaltlarak, Amentde alt madde haline getirilmitir. Amentde bildirilenlere inanana Mmin veya Mslman denir. man ve slam birdir. man sadece inanmak, slam da uygulamak olsa idi, slamn art be deil drt olurdu. Birinci art kelime-i ehadet getirmek yani inanmak, tekiler ise ameldir. Hepsine birden slamn art deniyor. man edip de dier drt art da yapana Mslman deniyor. Amel edilecek, yani kalb ile ve beden ile yaplacak ve saknlacak eylere, slamiyet denir. man, kalb ile olur. slam, kalb ve lisan ile birlikte olur. man kalbe mahsustur. slam ise, kalbin, lisann ve bedenin umumuna amildir. Kalbdeki iman ile kalbdeki slam birbirlerinin ayndr. man, muma benzer, Ahkam- slamiye mum etrafndaki fener gibidir. Mum ile birlikte fener de, slamiyettir. mansz, slam olamaz. slam olmaynca, iman da yoktur. man eden, Allah telnn emirlerine teslim olur, yani Mslman olur. Ksacas, her mmin Mslmandr; her Mslman, mmindir. man ve amel bilgilerine slamiyet denir. man ve slam Sual: Hucurat suresinde, (Bedeviler, nandk dediler. De ki: Siz iman etmediniz; fakat slam olduk deyin) deniyor. manla slam, yani Mslmanla mmin farkl m da byle bildiriliyor? CEVAP Kelime olarak farklysa da, mana olarak farkl deildir. slam olmak, terim olarak deil de, kelime anlam itibariyle, teslim olmak, boyun emek, anlamay kabul etmek demektir. slam kelimesinin
79
manas bilinirse mesele kalmaz. Bu yet-i kerimede, ganimet hevesiyle Mslman grnen baz Bedeviler, sadaka almak iin, (Biz iman ettik) dedikleri zaman, onlara, (Hayr, siz iman etmediniz, kalben tasdik etmediniz, kl korkusundan ve slam nimetinden faydalanmak iin Mslman grndnz. man ettik demeyin, biz size teslim olduk, boyun edik deyin) denmitir. Tefsir kitaplarnda bildiriliyor ki: yet-i kerime, Esed bin Huzeyme oullarndan, bedevi olan Araplar hakknda inmitir. Bunlar, Resulullahn huzuruna bir ktlk ylnda gelmi ve zahiren kelime-i ehadet getirmiti; ancak inanm deillerdi. Medine yollarn pisliklerle berbat etmi, fiyatlarn ykselmesine sebep olmulard. Resulullaha, (Biz sana yklerimizle, ailelerimizle birlikte geldik. Bakalar seninle arpt gibi, biz de seninle savamadk. Bunun iin bize zekt mallarndan bir eyler ver) demeye ve Peygamber efendimize minnet etmeye balamlard. Allah tel da, onlar hakknda bu yet-i kerimeyi indirdi. Allah telnn, (Fakat teslim olduk deyin) buyurmas, (ldrlmek ve oluk ocuumuz esir alnmak korkusuyla teslimiyet gsterdik deyin) demektir. te bu, mnafklarn vasfdr; nk onlar kalble tasdik etmeden, inanm grnmekle, lm ve esaretten kurtuldular. mann gereiyse, kalble tasdiktir. Mslman olduk demek, Peygamberin getirdiklerini zahiren kabul etmektir. Bu da ancak, dnyada kiinin kann dklmekten kurtarr. (Kurtubi) Sual: Hristiyanlarla iman birliimiz var diyen bir yazar, unlar yazyor: Bir Alman Mslman bana, (Sizler hep slam anlatyorsunuz. Halbuki insanlarn ihtiyac slama deil, imanadr) dedi. Bir hoca da vaaznda, (Yeryz bir kitaptr. Bitkiler, varlklar da bu kitabn harfleridir, satrlardrlar. Bu kitab iyi okuyan iman renir. Kinatn bir yaratcs olduunu anlar. Bitkiler amur yer bize meyve verir. Hayvanlar ot yer, bize et verir, st verir. Bunlarn bir yaratcs oluunu dnmek imandr) dedi. Bu hoca gibi kimse iman anlatmyor, herkes, iman deil hep slam anlatyor. Kaybmz da buradan oluyor. imdi soruyorum: slam anlatmak kayp mdr? nsanlarn slama ihtiyac yok demek kfr deil midir? man slamdan farkl mdr? CEVAP
80
Sadece Allahn varln anlatmak iman deildir. Bir Yahudi de, bir Hristiyan da Allahn varlna inanr. nk kinattaki her ey, btn fen ilimleri, Allahn varln gstermektedir. nsan akl ile bir yaratcnn olduunu bilebilir. Ama Allaha nasl iman edileceini, nasl ibadet edileceini bilemez. Bunun iin slamsz iman olmaz. man Amentde bildirilmitir. Amentdeki alt esastan biri eksik olursa o iman olmaz. Sadece kinat kitabn okumakla iman edilmi olmaz. mann alt esasn anlatmak da yetmez. Elde edilen iman muhafaza edilmezse iman anlatmann ne nemi var? man muhafaza edebilmek iin iki ey lazmdr: 1- Doru imana yani Ehl-i snnet itikadna sahip olmak. 2- Salih amellere sarlmak. man, muma benzer, ibadetler mum etrafndaki fener gibidir. Mum ile birlikte fener de, slamiyettir. Olmazsa fener, mum abuk sner. mansz slam olmaz, slam olmaynca, iman da yoktur. Bunun iin Kuran- kerimde, (man edip salih amel ileyenler) ifadeleri gemektedir. Demek ki iman muhafaza edebilmek iin, salih ibadetlere sarlmak arttr. Bunun iin de fkh iyi bilmek gerekir. Bilmeden yaplan ibadet boa gider, hem de iman muhafaza edilemez. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Dinin temel direi, fkh bilgisidir.) [Beyheki] (Allah indinde en stn kimse fakihtir.) [M.Zhdiyye] (Fakih = fkh bilen) (badetlerin en kymetlisi fkh renmek ve retmektir.) [bni Abdilberr] (limlerin en hayrls fakihlerdir.) [.Maverdi] (Fkh bilmeden ibadet eden, gece karanlkta bina yapp, gndz ykana benzer.) [Deylemi] Resulullah efendimiz fkh byle verken, fakih iin, Allah indinde en stn kimse ve fkh iin de, en kymetli ibadet buyururken, fkha ihtiyacmz yok diye fkh ktlemek elbette kfr olur. mam- azam hazretleri fkh iin (lehine ve aleyhine olan bilmektir) diyor. Krn zararn bilmeden i yapana deli denir. Dinde de krn zararn bilmemek felakettir. Fkh bilmeden ibadet yaplamaz, iman da korunamaz. Allahn varln ispata almakla da iman kurtarlmaz. Kfre drc sz ve hareketleri bilmeyen her zaman kfre der. Mesela Allah dnr demek veya slamiyet bir
81
dnce sistemidir demek, ilahi uur demek kfrdr. Allah tel, (man edip salih amel ileyenler hari herkes zarardadr) buyurdu. (Asr suresi) Bir dinsiz de, kinata bakarak bir yaratcy kabul edebilir. Onun iin sadece Allahn varln kabul etmek iman olmaz. man kalb ile olur. slam kalb ve dil ile birlikte olur. man kalbe mahsustur. slam ise, kalbin, dilin ve bedenin hepsine mahsustur. man, alt eyi renip, bunlara inanmak demektir. man eden, dinin emirlerine uyarak Mslman olur. Cennete girme art mslman olmaktr. slam bilmek ve uymak arttr. Bir yette, (Allah indinde hak din ancak slamdr) buyuruluyor. Yoksa slamiyet niye geldi? H Allah tel slam lzumsuz yere mi gnderdi? Sual: mann artlaryla slamn artlar farkl olduuna gre, iman ile slam farkl deil mi? CEVAP Hayr, farkl deildir. dem aleyhisselamdan beri, Allah tel yzlerce hak din gnderdi. Hepsinin iman mterek idi. manda ayrlk olmaz. Btn dinlerde imann artlar, amentnn esaslar ayn idi. imdi, yediye karanlar, bee indirenler varsa da, kymetsizdir. Kalble, bedenle yaplmas ve saknlmas lazm olan eyleri farkl olduundan, her dinin Mslmanlklar da ayrdr. Mesela hir zaman peygamberinin bildirdii slamiyette slamn art be iken, dier dinlerde farkl idi. Daha az veya daha oktu. Mesela Musevilikte, sevilikte hacca gitmek art yoktu. Namaz vakitleri ve rekt says deiikti. Ama imann artnda deiiklik yoktu; nk iman edilecek hususlar zamanla deimez. Mmin ve Mslman Sual: Kuranda bir yette, (Mslman olarak can verin) dendii halde, baka bir yette ise, (Mminler kardetir) deniyor. Bu, mminle Mslmann farkl olduunu gsterir mi? CEVAP Gstermez. slam limleri, (Her mmin Mslmandr, her Mslman mmindir) buyuruyor. Kelime olarak mmin, iman eden, imann alt artn kabul eden kimse demektir. Mslman da, slamn be artna inanan kimse demektir. Bir kimse, imann alt artna inanp da slamn be artna inanmazsa o kimse mmin de, Mslman da olmaz. Tersine, bir kimse de slamn be artna inansa,
82
imann alt artna, hatta birine bile inanmasa, mmin de, Mslman da olmaz. mam- Kurtubi hazretleri tefsirinde, (Mslman olarak can verin) mealindeki yet-i kerimenin, (Mminler olarak can verin) demek olduunu bildiriyor. (Mminler kardetir) mealinde yet-i kerimenin tefsirinde ise, (Mslmanlar kardetir) anlamna da geldiini bildiriyor. Peygamber efendimiz de bu yet-i kerimeleri, ayn ekilde aklamtr. Bu konudaki hadis-i eriflerden birka yledir: (Mslmanlar kardetir. Takva hari, biri tekinden stn deildir.) [Taberani] (Mslman Mslmann kardeidir, ona zulmetmez, yardm eder.) [Buhari, Mslim] (Mslman Mslmann kardeidir. Kardeine satt maln kusurunu gizlemesi hell olmaz.) [Mslim] (Allah tel, Mslman kardeine kar surat asana lnet eder.) [Deylemi] (Mslman kardeini evinde ziyaret edip, yemeinden yiyen, yemek yedirenden daha fazla sevab kazanr.) [Hatib] (Mslman kardeine gnden fazla dargn durmak hell deildir.) [Ahmed] (Mslman kardeinin bir ihtiyacn gideren, hac ve umre sevab kazanr.) [Hatib] slamiyet teslimiyettir Sual: slamiyetin kelime manas nedir? CEVAP slamiyet, sulh ve skn iinde Allah telya tam bir teslimiyet demektir. Teslimiyeti tam olmayanlar baarsz olur. Kalbyla, kalbiyle, diliyle teslim olmayan hakiki Mslman olamaz.
Allah var demek yeter mi?

Sual: Bazlar, btn mrlerini Allahn varln ispat etmekle geirmekte, Asl maksat iman olduuna gre, Allahn varln ispat ile uramak, ibadetle, fkh ilmi ile megul olmaktan daha iyidir diyerek, her zaman, bitkilerin, insan ve hayvanlarn anatomisini incelemek suretiyle iman kuvvetlendirmek gerektiini sylyorlar. Allaha inanan insan iin devaml bunlarla megul olmak uygun mudur? CEVAP
83
Asla uygun deildir. Allaha inanan kimsenin, Allahn sfatlarn da bilmesi gerekir. Bilmezse veya yanl bilirse, Allaha inanm saylmaz. Allah telya sfatlar ile inanan kimsenin, kendisine gereken ibadet bilgilerini renmesi farz olur. Fkh brakp da, Allahn varln ispat ile uramas ok yanltr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (mann sermayesi fkhtr.) [Deylemi] (Fkh ilmi her Mslmana farzdr.) [.Maverdi] (Dinin temel direi fkhtr.) [Beyheki] Fkh ilmi ise, nakli esas alan doru bir ilmihl kitabndan renilir. Bir Mslmann, imann ehl-i snnet itikadna gre dzelttikten sonra, imann gerei olan amellerini ilmihle uygun yapmas gerekir. Ayrca imann tehlikeye drecek i ve szlerden de uzak durmaldr. nk iman ne kadar kymetli ise, zdd olan kfr de o kadar ktdr. man bilgilerini anlatan kelam ilmini akl ve nakil ile ispat edecek ve sapklara, dinsizlere anlatacak kadar okumak farz- ayn olup, bundan fazlasn renmek ancak din limlerine gerekir. Bakalarna caiz deildir. Bakalar bu ilimle megul olursa, btl yollara kayar, zndk olur. slam limleri buyuruyor ki: lmi kelam ile urap saptmak yannda, byk gnah ilemek hafif kalr. Ehl-i snnet itikadn iyi renmeden nce, ilmi kelam ile uramann zarar bilinseydi, kelam ilmi ile uramaktan, aslandan kaar gibi kanlrd. (mam- afii) Kelam ilmi ile uraan hep phe iindedir. (mam- Ahmed) Resulullah, Fkh tevik etti. Kelam men etti. (Hadika) Fkh renmek her Mslmana farz- ayndr. (bni bidin) Tasavvuf sayesinde iman salamlar, phe getiren tesirlerle sarslmaz. Akl ile, delil ve ispat ile kuvvetlendirilen iman byle salam olmaz. (mam- Rabbani) man bilgilerini, ihtiyatan fazla renmek caiz deildir, bidatlerin yaylmasna sebep olur. (Hindiyye) Bir kimse, Allaha, ahiret gnne inansa, Peygamberlerden sadece birine inanmasa kfir olur. nk Allah tel, kendisine inanmaktan baka, btn peygamberlere inanmak gerektiini bildirmitir. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Onlar, sana ve senden nce gnderilen kitaplara ve peygamberlere ve ahiret gnne iman ederler.) [Bekara 4]
84
Peygamber efendimiz, Kuran- kerimi aklayarak, iman u ekilde tarif etmitir: (man; Allaha, meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahiret gnne [Cennete, Cehenneme, hesaba, mizana], kadere, hayrn ve errin Allahtan olduuna lme, ldkten sonra dirilmeye, inanmaktr. Allahtan baka ilah olmadna ve benim Onun kulu ve resul olduuma ehadet etmektir.) [Buhari, Mslim, Nesai] Amentdeki 6 esastan birini inkr eden kfir olur. Sadece Allah var demek kfi deildir. Gayri Mslimlerden de Allah var diyenler oktur. Mmin olmalar iin btn Peygamberlere inanmalar gerekir. Yahudiler ve Hristiyanlar, Muhammed aleyhisselama inanmadklar iin kfir oldular. Bir Mslman da, Amentde bildirilen 6 esastan birini, mesela kaderi inkr etse, kfir olur, btn iyi amelleri yok olur. man esaslar, Allah telnn kesin emridir, olmazsa olmazlardandr. Samimi olanlar, yani akl, ilim, insaf sahipleri iin, Allah telnn emrini, yani iman esaslarn kabul etmekten daha makul, bir ey yoktur. Aksi, eytann, cahilliin, inadn insan kfirlie gtrd btl bir yoldur. Sadece Allah var demek Sual: Sadece Allah'n varln ispat etmeye alan insanlar ve kitaplar var. Kimileri bu kitaplardan baka kitap okumuyor. Sadece Allah vardr demek ve Allah'n varln bilmek Mslman olmak iin yeterli midir? CEVAP Birok gayrimslim, kinata bakarak bunun bir yaratcs olduunu rahata anlayabiliyor, Allah vardr diyebiliyor. Byle demekle Mslman olamaz. Mslman olmak iin Amentde bildirilen alt esasa inanmak arttr. Birini bile kabul etmeyen Mslman olamaz. Hep Allah'n varln ispat eden kitaplar okumak, hikmeti bilinmeyen baz eylerle karlanca, bir phe hsl olmasna sebep olur. Bu da insan kfre srkler. Bu ilerle uraan yazarlar, (slam dncesi, ilahi uur, Allah'n gr) gibi kfr szleri sylemekten ekinmezler, nk bunlar, akaid ve fkh bilmezler. Kfre dmeleri ok kolay olur. Byle kitaplar okuyan da, hangi szlerle kfre dleceini bilmez. Onun iin fkh ve akaid bilgisini de renmek arttr.
85
Allaha inanan, itikadn Ehl-i snnete gre dzelttikten sonra, fkh iyi bilmelidir. Bilmezse ibadetlerini yanl yapar, ibadetleri boa gitmekle kalmaz, bidat iler. Yanllar ve bidatleri onu kfre kadar srkleyebilir. Doru Mslman olmak iin tasavvuf ilmini, ahlak bilgilerini renmek de arttr. Fkh ilminden habersiz, ahlak ilmini bilmeyen kimse, itikad da Ehl-i snnete uygun deilse, sabahtan akama kadar, Allah vardr, birdir diye barsa, 99 delille Allah'n varln ispata kalksa, hi kymeti olmaz. bni Sakka isimli bir lim, Allah'n varln aklla ispata kalkard. Akla ok nem verirdi. Allahn varln, birliini 99 delil ile ispat ederdi. Zamanla aklnn almad konular da kt, pheleri artt, bocalamaya balad. Nizamiyye Medresesinde vaaz eden Yusuf-i Hemedani hazretlerine bir ey sordu. O da (Otur, senin sznden kfr kokusu geliyor) buyurdu. stanbula eli olarak gidince, Hristiyan oldu. Hristiyan olduktan sonra da, 100 delil ile Allahn 3 olduunu ispata kalkt. (F. Hadisiyye) Gnmzde Allah'n varln eitli delillerle ispata kalkanlar, bni Sakkadan farkszdr. Hristiyanl hak din biliyorlar. Papazlar takva sahibi gryorlar. Mslman olmayan takva sahibi olur mu hi? Ehl-i kitabn hepsi kfirdir. Bir yet-i kerime meali yledir: (Ehl-i kitab [Yahudi ve Hristiyan] veya mrik olan btn kfirler, Cehennemde ebedi kalrlar.) [Beyyine 6]
Allaha inandm demek yeter mi?

Sual: Bir arkada, (Hibir ey kendiliinden olamayaca iin Allaha inanyorum, ama dinlere, peygamberlere, kitaplara, ahirete inanmyorum) diyor. Byle dnen Allaha inanm saylr m? CEVAP O, kesinlikle Allaha inanmyor. Nasreddin Hocann, (Doduuna inanyorsun da, ldne niye inanmyorsun) dedii gibi, (Ben renciyim; ama retmene, derse, imtihana inanmam) denir mi? renci ise, retmene, derse inanmas gerekir. (Ben kanuna inanrm; ama savcya, mahkemeye inanmam) denir mi? Ortada bir kanun varsa, bunu hazrlayanlar var, onlar uygulayan mahkeme var demektir. Samimi olarak Allah telya inanyorsa, elbette onun emir ve yasaklarna da inanmas gerekir.
86
stisnalar hari, btn fen adamlar, bu kinatn kendiliinden var olmadn, bir yaratcsnn bulunduunu ittifakla bildirmilerdir. Fen ne kadar ilerlerse ilerlesin, insanlar, bir karncay, bir kuu, bir arpa tanesini yaratamaz. Akll ve bilgili bir kimse, kinata baknca, ok intizaml yaratldn grr. Bunun kendiliinden olmadn anlar. Bir insan bir alet, bir makine yapnca bunun nasl ve nerelerde kullanlacana dair bir prospektsn [tarifesini] de yanna koyar. Yine de anlalmas zor ise, kullanmasn retecek kurslar aar. Bir makine yanl kullanlrsa elden kar. Her eyin yaratcs olan Cenab Allah da, insan denilen bu muazzam makineyi yaratp babo brakmamtr. Bir yet-i kerime meali yledir: (Sizi bo yere yarattmz m sandnz?) [Mminun 115] nsan denilen makinenin de, bir kullanma tarifesi vardr. Bu da Allah telnn, peygamberleri vastasyla gnderdii kitaplardr. Son Peygamber olan Muhammed aleyhisselama gnderilen kitab ise Kuran- kerimdir. Kuran- kerim ok veciz olduu iin, Peygamber efendimiz bunu hadis-i erifleri ile aklamtr. (Allaha inanyorum) diyenin, onun gnderdii kitaplara, peygamberlere de inanmas gerekir. Ortada bir eser varsa, bu eseri elbette meydana getiren biri vardr. Bu eserin nasl kullanlacan elbette bildirmitir. ldkten sonra bana gelecekleri dnmeyene, kendisini ebedi tehlikeye atana akll denebilir mi? Kuran- kerimin ok yerinde, (Dnmyor musunuz?) diye ikaz edilmektedir. Hadis-i eriflerde de buyuruluyor ki: (Akl olmayann dini de yoktur.) [Tirmizi] (Akll kimse, Allaha ve Peygamberine inanan ve ibadetlerini yapandr.) [. Muhber] (Akl olan kimse iman eder.) [Beyheki] u halde ben Allaha inanyorum diyen akll kimsenin, kitaplara ve peygamberlere de iman etmesi ve ibadetlerini yapmas, haramlardan kamas gerekir. mann alt artndan birine bile inanmayan iman sahibi olamaz. Ben sadece Allaha inanyorum demesi kendini aldatmaktan baka ey deildir.
Allahn rahmeti lzumsuz deildir

Sual: Bir arkada, iman etmek iin kelime-i ehadetteki Muhammedn Resulullaha lzum yok, la ilahe illallah demek yetiir dedi. slamn birinci artnda kelime-i ehadette Muhammedn
87
Resulullah yok mudur? Amentnn sonunda, (Ehed en la ilahe illallah ve ehed enne Muhammeden abdh ve resulh) demiyor muyuz? Byle iman sahih midir? Kelime-i ehadetin manas nedir? CEVAP Kelime-i ehadetin manas udur: (Ben ehadet ederim ki, yani grm gibi bilirim ve bildiririm ki, Allahtan baka ilah yoktur. Ve yine ehadet ederim ki, Muhammed aleyhisselam Onun kulu ve resuldr.) Peygamberlere iman, imann artdr. Bunlardan birine bile inanmayan Mslman olamaz. Mesela Hazret-i dem peygamber deil diyen Mslman deildir. (Muhammedn Resulullaha lzum yok) demek, slamiyetin bildirdii eylere inanmayn demenin baka eklidir. nk, (Muhammedn Resulullaha lzum yok) demek, h Allah tely cahillikle itham etmek olur. Lzum olmasayd, Kelime-i ehadette, tehyyatta, ezanda, yet-i kerimelerde, hadis-i kudsilerde defalarca hi bildirilir miydi? nanmak tabirinin bir manas da beenmek demektir. Dinde bildirilen bir hususa inand halde, beenmeyenin iman gider. Mesela snnet olan sakal- erife inand halde, beenmeyen dinden kar. Nerde kald ki, dinin sahibini, peygamberini beenmeyen mslman olabilsin. (Muhammedn Resulullaha lzum yok) demek, Allahn rahmetine lzum yok demek midir yoksa Allaha da, Kurana da, Peygambere de inanmayn demek midir? Kuran- kerim batan sona kadar Resulullah efendimizi vmektedir. Bu konudaki yet-i kerime meali yledir: (Biz seni lemlere rahmet olarak gnderdik.) [Enbiya 107] (De ki, ey insanlar, ben, Allahn hepiniz iin gnderdii Resulym.) [Araf 158] (Biz seni btn insanlara mjdeleyici ve uyarc olarak gnderdik; fakat insanlarn ou bunu bilmez.) [Sebe 28] Resule uymak arttr (Muhammedn Resulullaha lzum yok) demek, Resulullaha uymaya lzum yok demek midir? Allah tel defalarca, Muhammed aleyhisselama iman edip uymay emrediyor, uymayan Mslman olamaz, kfir olur buyuruyor. Birka yet-i kerime meali yledir:
88
(Resulme uyun ki, doru yolu bulun!) [Nur 54] (De ki, Allaha ve Peygambere itaat edin! Eer [uymayp] yz evirirlerse, [kfir olurlar] Elbette Allah kfirleri sevmez.) [Al-i mran 32] (Allaha ve Resulne inanmayan [kfir olur] kfirler iin de lgn bir ate hazrladk.) [Fetih 13] (Allah ve Resul, bir ite hkm verince, artk inanm kadn ve erkee, o ii kendi isteine gre, tercih, seme hakk kalmaz.) [Ahzab 36]
Dinde on esas
Taberanide bildirilen bir hadis-i erifte, slamiyetin u on esasndan biri noksan olan kimsenin, zararda olduu bildirilmektedir: 1- La ilahe illallah, Muhammedn resulullah demek Mslman olmak iin, bu kelime-i tevhidi, inanarak sylemek gerekir. Mslman olan bir kimseye, ilk nce (La ilahe illallah, Muhammedn resulullah) kelimesinin manasn bilmek ve inanmak farzdr. Bu kelimeye, Kelime-i tevhid denir. Ksaca manas, (Allahtan baka ilah yoktur. Muhammed aleyhisselam da Onun Resuldr) demektir. Resulullaha inanmak demek, Onun bildirdiklerinin tamamn kabul etmek, inanmak ve hepsini beenmek demektir. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Amellerin kymetlisi La ilahe illallah demektir.) [Hakim] (La ilahe illallah ok syleyerek imannz tazeleyin!) [Taberani] (La ilahe illallah diyen bela ve skntlardan kurtulur.) [Bezzar] 2- Namaza devam etmek Namaz doru klan, Allah telnn saylamayacak kadar ok olan btn nimetlerine kretmi saylr. Nitekim, (Namaz, krn btn aksamn camidir) buyuruluyor. Namaz dinin direidir, terk eden dinini ykm olur. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (man edip iyi iler yapan, namaz klan ve zekt verenlerin mkafatlar Rableri katndadr. Onlar iin korku ve znt yoktur.) [Bekara 277] 3- Zekat vermek Kur'an- kerimde, zekt ok yerde namazla birlikte emredilmitir. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki:
89
(Allaha ve Resulne inanan, malnn zektn versin!) [Taberani] (Zekat vermekle mslmanlnz mkemmel hle gelir.) [Bezzar] (Zekat vermeyene Allah tel lanet eder.) [Nesai] 4- Oru tutmak Ramazan aynda, bir ay oru tutmak farzdr. (Bekara 185) Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Oru tutan dostum, tutmayan ise dmanmdr.) [Beyheki] (Ramazan orucunu tutup len, Cennete girer.) [Deylemi] 5- Haccetmek Mekke-i mkerreme ehrine gidip gelinceye kadar, geride brakt oluk-ocuunu geindirmeye yetiecek maldan fazla kalan para ile oraya gidip gelebilecek kimsenin, mrnde bir kere, Kbe-i erifi tavaf etmesi ve Arafatta durmas farzdr. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Yoluna gc yetenlerin Beytullah haccetmesi, Allahn insanlar zerinde bir hakkdr.) [A.mran 97] Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Hacc kabul olann, btn gnahlar affolur.) [Beyheki] (Hac yolunda harcanan mal iin, yediyz misli sevap verilir.) [Beyheki] (Hac etmek iin Mekkeye giderken ve oradan dnerken lene, ahirette terazi kurulmaz, hesaba ekilmez ve gnahlar affedilir.) [sfehani] 6- Cihad etmek nemli bir ibadettir. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Allah yolunda cihad edin ki, kurtulua eresiniz.) [Maide 35] Hadis-i eriflerde de buyuruluyor ki: (En kymetli amel cihaddr.) [Taberani] (nsanlarn en stn, can ve mal ile Allah yolunda cihad edendir.) [.Ahmed] (Cihadn en faziletlisi, farzlar ifa etmektir.) [Taberani] 7- Emr-i maruf yilii emretmek, yaymak demektir. Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (mkan var iken, emr-i maruf ve nehy-i mnker yapmayan bizden deildir.) [Tirmizi]
90
8- Nehy-i mnker Ktlkten sakndrmak demektir. Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (ehidden stn mcahid, emr-i maruf ve nehy-i mnker yapandr.) [. Gazali] 9- Cemaate katlmak Birlikte rahmet, ayrlkta azab- ilahi vardr. Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Cemaatten ayrlan yzst Cehenneme der.) [Taberani] 10- Taat Allah telnn beendii eylerdir. Bunlar yapan mslman sevaba kavuur. Allah telnn beendii eylerin hibirini yapmayan kimse, elbette byk zarara urar. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Beni [taatle] zikredin ki, ben de sizi [rahmetle] zikredeyim) [Bekara 152] Hadis-i erifte de buyuruluyor ki: (Allah tel, taatten gafil olan kimseyi sevmez.) [Deylemi]
32 ve 54 farz
Sual: 32 farz nelerdir? CEVAP Her mslmann, otuz iki farz bilmesi lazmdr. 32 farz unlardr: mann art: Alt (6) slamn art: Be (5) Namazn farz: Oniki (12) Abdestin farz: Drt (4) Gusln farz: (3) Teyemmmn farz: ki (2) Teyemmmn farzna diyenler de vardr. Bu zaman, hepsi 33 farz olur. mann artlar (6) 1- Allah telnn varlna ve birliine inanmak. 2- Meleklerine inanmak. 3- Allah telnn indirdii Kitaplarna inanmak. 4- Allah telnn Peygamberlerine inanmak. 5- Ahiret gnne inanmak. 6- Kadere, yani hayr ve erlerin (iyilik ve ktlklerin) Allah teldan olduuna inanmak.
91
slamn artlar (5) 7- Kelime-i ehadet getirmek. 8- Her gn be kere vakti gelince namaz klmak. 9- Maln zektn vermek. 10- Ramazan aynda her gn oru tutmak. 11- Gc yetenin mrnde bir kere hac etmesidir. Namazn farzlar (12) A- Dndaki farzlar altdr. Bunlara artlar da denir. 12- Hadesten taharet. 13- Necasetten taharet. 14- Setr-i avret. 15- stikbal-i Kble. 16- Vakit. 17- Niyet. B- indeki farzlar da altdr. Bunlara rkn denir. 18- ftitah veya Tahrime tekbiri. 19- Kyam. 20- Kraat. 21- Rku. 22- Secde. 23- Kade-i ahire. Baz limler, iftitah tekbirinin, namazn dnda olduunu sylemilerdir. Bunlara gre, namazn artlar 7, rknleri ise 5 olmaktadr. Abdestin farzlar (4) 24- Abdest alrken yz ykamak. 25- Elleri dirsekleri ile birlikte ykamak. 26- Ban drtte birini mesh etmek. 27- Ayaklar topuklar ile birlikte ykamak. Gusln farzlar (3) 28- Az ykamak. 29- Burnu ykamak. 30- Btn bedeni ykamak. Teyemmmn farzlar (2) 31- Niyet etmek. 32- ki elin iini temiz topraa srp, yzn tamamn mesh etmek.
92
Tekrar elleri temiz topraa vurup, nce sa ve sonra sol kolu mesh etmek. Teyemmmn farz tr diyenlere gre, bu son ikisi, iki ayr farz olarak sylenir. Sual: 54 farz hangileridir? CEVAP slam limleri, her mslmann renmesi, inanmas ve tbi olmas lazm olan farzlardan elli drt adedini semilerdir. 54 farz unlardr: 1- Allah tely bir bilip, Onu hi unutmamak. [Yani her eyi slamiyete uygun yapmaya almak.] 2- Helalinden yiyip imek. 3- Abdest almak. 4- Her gn vakti gelince, Be vakit namaz klmak. 5- Hayzdan, nifastan ve cnplkten gusletmek. 6- Kiinin rzkna, Allah telnn kefil olduuna inanmak. 7- Helalinden temiz elbise giymek. 8- Hakka tevekkl ederek almak. 9- Kanaat etmek. 10- Nimetleri iin, Allah telya kretmek [nimetlerini emrolunan yerlerde kullanmak]. 11- Kaza ve kadere raz olmak. 12- Belalara sabretmek [isyan etmemek]. 13- Gnahlardan tevbe etmek. 14- hlasla ibadet etmek. 15- slam dmanlarn dman bilmek. 16- Kur'an- kerimi drt delilden biri bilmek. 17- lme hazrlanmak yani farzlar yapp haramlardan kaarak imanla lmeye almak. 18- Allah telnn sevdiini sevip, sevmediini sevmemek ve bundan kamak. [Buna Hubb-i fillah ve bud-i fillah denir.] 19- Ana babaya iyilik etmek. 20- Gc yetenlerin, imkan nispetinde dinin emirlerini yaymaya almas. 21- Mahrem olan salih akrabay ziyaret etmek. 22- Emanete hyanet etmemek. 23- Daima, Allahtan korkarak, haramlardan saknmak.
93
24- Allaha ve Resulne itaat etmek. [Yani her eyi slamiyete uygun yapmak] 25- Gnahtan kap, ibadet ile megul olmak. 26- Hkmdara kar gelmemek. 27- leme ibretle bakmak. 28- Allah telnn varln tefekkr etmek. 29- Dilini haram, fuhu olan szlerden korumak. 30- Kalbini dnyann faydasz eylerinden, zararl isteklerinden temizlemek 31- Hi kimseyi alay etmemek. 32- Harama bakmamak. 33- Hep szne sadk olmak. 34- Kulan fuhu sz ve algdan korumak. 35- Farzlar ve haramlar renmek. 36- Tart, l aletlerini, doru olarak kullanmak. 37- Allah telnn azabndan emin olmayp daima korkmak. 38- Allah telnn rahmetinden, midini kesmemek. 39- Mslman fakirlerine zekt vermek ve yardm etmek. 40- Nefsin haram olan isteklerine uymamak. 41- A olan Allah rzas iin doyurmak. 42- Yetecek kadar rzk [yiyecek, giyecek ve ev] iin almak. 43- Malnn zektn, rnlerinin urunu vermek. 44- detli ve lohusa halinde bulunan hanm ile ilikide bulunmamak. 45- Kalbini gnahlardan temizlemek. 46- Kibirli olmaktan saknmak. 47- Yetim ocuun maln korumak. 48- Gen olanlara, ehvete sebep olacak durum ve hareketlerden uzak durmak 49- Gnlk vakit namazlarn kazaya brakmamak. 50- irk komamak. 51- Zinadan kanmak. 52- Alkoll iki imemek. 53- Bo yere yemin etmemek. 54- Haksz yere, zulmle yani gayri meru olarak bakasnn maln almamak. Kul hakkndan korkmak. [En nemli kul hakk ve azab en ok olan, akrabasna ve emri altnda olanlara emr-i maruf
94
yapmamak, bunlara din bilgisi retmemektir. Bid'at sahibinin, Ehl-i snnet itikadn deitirmesi, dini, iman bozmas da byledir.]
Zerre iman ne demek?

Sual: Hibir iyilik ve ibadeti olmayan gnahlar iinde yzen bir kimse, ihlsla kelime-i ehadeti sylese ve o hl zere lse cennete gider mi? CEVAP Gnahlar iinde yzp ibadetten uzak kimsenin imanla lmesi ok zordur. Ancak imanla lebilirse, gnahlarnn cezasn ektikten sonra elbette Cennete gider. badeti ve iyilii kk grmemelidir. Basit sandmz bir iyilik kurtuluumuza sebep olabilir. Bir hadis-i erif meali de yledir: (mrnde hi hayr yapmayan bir Mslman, [baka Mslmanlarn ayana batmasn diye] bir dikeni yoldan kaldrd. Onun bu ii, Allah indinde makbul oldu ve Cennete gitti.) [Ebu Davud] Sual: Zerre iman olan Cennete mutlaka girecek deniyor. Zerre iman nedir? CEVAP Amentdeki alt esasa inanan, Peygamber efendimiz ne bildirdiyse hepsine inandm, beendim, hepsini kabul ettim diyen kimse, zerre imana kavumu demektir. Allah'n rahmeti genitir, Muhammedn Resulullah demeye lzum yok dense, slamiyet ile alaka kesilir, zerre iman hasl olmaz. Bir hadisi erif meali: (L ilahe illallah Muhammedn Resulullah diyerek, kalbinde zerre kadar iman olan kii ateten kar.) [Buhari, Mslim, Tirmizi] mann alt artna inanlsa, iinden birine, mesela Peygamberlerden birine inanlmasa, hatta bir farz, bir snneti beenmese, o kimse mmin olamaz. Yani imann alt artna inanmam olur. Zerre imanla lebilmek iin de haramlardan kamaya, ibadetleri yapmaya almaldr. nk ilenen gnahlar iman nurunu sndrebilir, yani o insan kfre srkleyebilir. Sual: Kelime-i ehadeti syleyip imanla len herkes mutlaka Cennete girecek midir? CEVAP
95
Zerre imana sahip olan elbette girecektir. Ancak, ibadet etmeyen ve gnahlardan kanmayan imann muhafaza edemez, kfre der. Muhafaza edebilen ise muhakkak Cennete girer. Hazret-i Muaz anlatr: Resulallah, (Ya Muaz, Allah telnn, kullar zerine ve kullarn Allah tel zerine hakk nedir) buyurdu. Ben de, (Allah ve Resul daha iyi bilir) dedim. (Allah telnn kullar zerine hakk, Allaha [Onun bildirdii gibi inanarak, beenerek] ibadet etmeleri ve Ona erik komamalardr. Kullarn Allah zerine hakk da, Ona erik komayan azap etmemesidir) buyurdu. (Ya Resulallah insanlara bu mjdeyi vereyim mi?) diye sorunca, (Hayr, buna gvenirler de iyi ilerden vazgeebilirler [dier emir ve yasaklara riayet etmeyip felakete debilirler]) buyurdu. (Buhari, Mslim, Tirmizi) Resulullah, (Allahtan baka ilah olmadna, Muhammedin Allahn Resul olduuna ihlasla ehadet eden [bunu muhafaza edip mslman olarak len] herkese, Allah tel atei haram kld) buyurunca, (Ya Resulallah bunu insanlara haber vereyim mi?) dedim. (O zaman buna gvenirler de iyi ilerden vazgeerler) buyurdu. (Buhari, Mslim, Tirmizi) Hazret-i Muaz, bildii eyi gizlemek gnahndan kurtulmak iin bunu vefatndan az nce haber verdi. Sual: Byk gnah ileyen mminler de Cennete girecek midir? CEVAP efaate kavuursa hi Cehenneme girmeden Cennete girecektir. efaat byk gnahlar iin olacaktr. Zerre iman olan kyamette byk nimete kavuacaktr. Peygamber efendimiz, yemin ederek yle buyuruyor: (unlar yeminle sylyorum: 1- Facir olan [eitli gnahlar ileyen], maietini kazanmaktan da ahmak olan mmin Cennete girecektir. 2- Gnahlar sebebiyle Cehennem atei yakm olan da Cennete girecektir. 3- Kyamette Allah tel hi kimsenin hatrna hayaline gelmeyecek ekilde mminleri affedecektir. 4- Allah tel, yle ok mafiret edecek ki, blis bile acaba ben de affolacak mym diye ban kaldracaktr.) [Beyheki]
96
(unlar kimde bulunursa Allah tel, onun vcudunu Cehenneme haram eder, onu eytandan ve nefsinden korur. Nefsi [gnah olan] bir eye heves ettii halde nefsine hakim olup, onu yapmayan ve nefsi, [hayrl bir eyi, bir ibadeti] yapmak istemedii halde onu yapan, nefsinin ehvet ve gazabna hakim olur. unlar da kimde bulunursa, Allah tel onu rahmetine gark ederek Cennetine koyar: Bir yoksulu barndrmak, zavall birine acmak, hizmetiye iyi muamele etmek, ana ve babasna infak etmek.) [Deylemi]
slamiyetten haberi olmayanlar

Sual: Dada, lde, maarada, ormanda veya ssz bir adada kalp din, peygamber diye bir ey iitmemi kimse, aklla Allahn varln bulursa veya bulamazsa, hkm nedir? CEVAP Denilen yerlerin birinde yaayp da, dinden haberi olmayanlar, imanl olmadklar iin Cennete girmezler. Allah, Cenneti, Cehennemi duymad ve inkr etmedii iin Cehenneme de girmezler. Dirildikten ve hesaptan sonra, btn hayvanlar gibi, bunlar da yok edilir, bir yerde sonsuz kalmazlar. (Mektubat- Rabban, Feraid-l fevaid) Dada, lde yaayp da Peygamberleri iitmemi olana ahik-ulcebel denir. Bunlar mazurdur. Peygamberlere inanmalar emredilmedi. (sbat-n-nbvve) Peygamberi iitmeyen kimse, Allah telnn var ve bir olduunu dnp, yalnz buna iman eder ve Peygamberi iitmeden lrse, Cennete girer. (H. L. O. man) Buhara limleri, mam- Earinin bildirdii gibi, (Peygamber gnderilmeden, tebli yaplmadan nce teklif yaplmaz) dediler. Tercih edilen kavil de budur. Bu limler, (Yerleri ve gkleri ve kendini gren, akl banda bir kimsenin Allah telnn varln anlamamas zr olmaz) sznden maksat, Peygamberlerin szlerini iittikten sonra, anlamamas zr olmaz demektir, dediler. (Redd-l-muhtar) mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Aklla Allah telnn varln, birliini bilmek gerektiini syleyen limler olmutur. Allah tel, akl, hakk batldan ayrmak iin yaratmsa da, hak yol bildirilmedike akl, bunu yalnz bana bulamaz. Peygamberleri duymam kimse, ahirette kabahati kadar
97
maher yerinde azap grr, herkesin hakk verildikten sonra, btn hayvanlar gibi yok edilir. (1/259) Bir yet-i kerime meali de yledir: (Biz, bir resul gndermeden [dini tebli etmeden] nce azap etmeyiz.) [sra 15] Mslmanl duymayanlar Sual: Mslmanl hi duymayanlar cehenneme girecekler mi? CEVAP mam- Rabbani hazretlerinin bir olu, babasna yle bir soru soruyor: (Dada yetiip, hibir din duymayp, puta tapan mrikler, Cehennemde sonsuz kalmazsa, Cennete girmesi gerekir. Bu da olamaz, nk mriklere Cennet haramdr, yani yasaktr. hirette Cennet ile Cehennemden baka yer de yoktur. Arafta kalanlar, bir mddet sonra Cennete gidecektir. Sonsuz kalnacak yer, Cennet veya Cehennemdir. Bunlarn yeri neresidir?) mam- Rabbani hazretleri yle cevap veriyor: Kymetli yavrum, bu suali hlletmek iin, (Kyamette, Peygamber efendimiz, bunlar dine davet eder. Kabul eden Cennete, etmeyen Cehenneme sokulur) diyenlerin sz, bu fakire iyi gelmiyor, nk hiret, mkfat yeridir, hesap yeridir. Emir yeri, i yeri deildir ki, oraya peygamber gnderilsin. ok zaman sonra, Allah tel merhamet ederek, bu meselenin hllini ihsan eyledi. yle bildirdi ki, bu mrikler, Cennete de, Cehenneme de girmeyecek, hirette dirildikten sonra, hesaba ekilip, kabahatleri kadar maher yerinde azap ekeceklerdir. Herkesin hakk verildikten sonra, btn hayvanlar gibi, bunlar da yok edileceklerdir. Herkesin akl, birok dnya ilerinde bile arp yanlrken, iyilii, merhameti sonsuz olan sahibimizin, peygamberleriyle haber vermeden, yalnz akllar ile bulamadklar iin, kullarn sonsuz olarak atete yakacan sylemek, bu fakire ar geliyor. Byle kimselerin sonsuz olarak Cennette kalacaklarn sylemek, nasl ok yersizse, sonsuz azap ekeceklerini sylemek de, yle yersiz oluyor. O hlde, cevabn dorusu, bize bildirilendir. Yani maher gn, hesaplar grldkten sonra yok edileceklerdir. (1/259)
Elbette mminim
Sual: Tam lmihalde, son nefesteki iman sylerken de (Elbette mminim) demeli deniyor. Bunun doru olduunda phe etmiyoruz;
98
ancak buradaki incelii anlayamadk, gaybdan haber vermek gibi anlalyor. Son nefesi kast ederek elbette mminim demenin aklamas nasldr? CEVAP Tam lmihalde, mam- Rabbani hazretlerinden yle naklediliyor: Mmin misin diye sorulunca, mam- a'zam Ebu Hanife, (Ben hak olarak, yani elbette mminim demelidir) diyor. mam- afii ise, (nallah mminim demeli) diyor. Bu ikisi arasndaki fark, yalnz szdedir. nk imdiki iman sylenirken, elbette mminim, demeli, son nefesindeki iman sylenirken, inallah, o zaman da mminim demelidir. Fakat inallah diyerek arta balamaktansa, her zaman, elbette demek, daha ihtiyatl ve daha uygundur. (1/266, 2/67, 3/17) afiiler son nefesi kast ederek, (nallah mmin olarak leceim) demek istiyorlar. Elbette insan son nefesini bilemez. nk imanl yaar kfir olarak lebilir, kfir olarak yaar sonunda iman eder, mmin olarak lebilir. Biz Hanefiler de, (Bu imanm muhafaza edebilirsem, elbette mmin olarak lrm) diyoruz. (Elbette imanl leceim) demiyoruz, (Bu imanm devam ederse elbette imanl lrm) diyoruz. Burada, son nefese kadar imanmzdan phe etmiyoruz diyoruz, elbette imanl leceiz demiyoruz. Sual: afiiler, elbette mminim demiyorlar da, niin inallah mminim diyorlar? nallah ne demektir? CEVAP nallah, Allah izin verirse, Allah nasip ederse manasna, btn ilerini Allah telnn dilemesine havale etmek iin sylenen szdr. mam- Gazali hazretleri, afiilerin niye inallah dediklerini aklarken buyuruyor ki: u drt husustan dolay afiiler inallah diyorlar: 1- Ben elbette mminim, ben elbette limim demek kendini vmek saylmasndan korkarak inallah demilerdir. nk hikmet ehli bir zata sormular, doru olduu halde, irkin olan ey nedir diye, o da, (Doru olarak da, kiinin kendisini vmesi irkindir) buyurmutur. Bir kimseye doktor musun, lim misin diye sorulunca, doktorluu kesin olduu halde, srf vnmemek iin, inallah doktorum demesi yanl olmaz. Bir yet-i kerime meali:
99
(Kendinizi tezkiye etmeyin, temize karmayn, vnmeyin.) [Necm 32] Bir hadis-i erif meali de yledir: (limim diyen cahildir.) [Taberani] (lim vnmez, vnen, gerek lim olamaz.) 2- Her zaman Allahn adn anmak iin inallah denir. Bir yet-i kerime meali: (Bir ii inallah demeden yarn yapacam deme.) [Kehf 23, 24] Sadece pheli eylerde deil, kesin olan eylerde de inallah denir. Bir yet-i kerime meali: (nallah Mescid-i harama gireceksiniz.) [Fetih 27] Bunu bizzat Allah tel bildiriyor. Siz Mekkeyi fethedeceksiniz buyuruyor. nallah demeyi retmek iin byle bildiriyor. Peygamber efendimiz de, lmek kesin olduu halde, inallah leceiz diyor. Mezarla uraynca buyuruyor ki: (Esselam aleykm, ey mminler diyar, inallah biz de sizlere ulaacaz.) [Mslim] 3- Hakiki imana kavumu, kmil iman sahibine de, iman zayf olana da mmin denir. Kmil mmin anlamnda inallah mminim diyorlar. Burada inallah demeleri ben mmin deilim demek deildir. Kmil mmin, gerek mmin olurum inallah anlamndadr. Bir yet-i kerime meali: (te bunlar, gerek mminlerdir.) [Enfal 4] Bir kimse kendisinin kmil mmin olup olmadnda phe etmesi yanl deildir. Bu anlamda (nallah mminim) demek caiz olur. Burada mmin olmaktan phe edilmiyor, kmil mmin olmaktan phe ediliyor. man, ibadetle kmil hle gelir. Ancak ibadetlerimizin kmil olduunu bilemeyiz. nallah kmil iman sahibiyim anlamnda, (inallah mminim) demek caiz olur. 4- Son nefeste imansz lmekten korkulur. Hi kimse garanti imanl leceini bilemez. Eer imansz lrse btn iyi amelleri yok olur. Amellerin kabul olmas son nefeste imanl lmeye baldr. Orulu kimseye kuluk vakti orulu musun diye sorulsa, (Elbette oruluyum) der. Ancak akamdan nce orucu bozulursa, oruluyum demesinin hkm kalmaz ve yalanc saylr. Orucun sahih olmas iin akam ezanna kadar orucun bozulmamas arttr. mann sahih olmas iin de son nefeste de imanl olmak arttr. Bir kimse, imanl yaar kfir
100
olarak lebilir, kfir olarak yaar sonunda iman eder, mmin olarak lebilir. Artk kfir olarak yaamasnn hi kymeti kalmad gibi, imansz lenin de mmin olarak yaamasnn hi kymeti olmaz. Ebdderda hazretleri, (mansz lmekten korkmayan imansz lr) buyuruyor. Bir yet-i kerime meali: (lerin akbeti, sonucu Allah'a aittir.) [Hac 41] man, sahibini Cennete koyar. Oru, Allahn hakkn der. Akama kadar devam etmeyip bozulan oru, oru saylmayaca, borcu deyemeyecei gibi, son nefese kadar, devam etmeyen iman da, sahibini Cennete koyamaz. Bu, artk iman saylmaz. te bu sebeplerden dolay inallah mminim demilerdir. Son nefeste de imanla lrm inallah anlamndadr. (hya) [Yukarda, mam- Gazali hazretlerinin bildirdikleri afii mezhebine gredir. Biz Hanefiler, (Elbette mminim) demeliyiz.]
Ar dincilik
Sual: Dinimi doru olarak rendikten sonra, elimden geldiince uygulamaya baladm. Beni tanyan ateist birisi bunu duymu. (Senin ar dinci olduunu duydum. Namaz klyor, oru tutuyormusun. Bir de tesettre riayet ediyormusun. Byle yapmakla daha iyi Mslman m olduunu sanyorsun? Kafann ve kalbin temiz olmas yeter. Kalbin temiz olunca namaz klmamsn, iki imisin, plak gezmisin, bunun nemi olmaz) diye bana bir mail gndermi. Ne yazmam tavsiye edersiniz? CEVAP Hi cevap vermemenizi tavsiye ederiz; nk (Ahmaa verilecek en gzel cevap susmaktr) buyuruluyor. Her eserin bir sahibi vardr. Ayn, gnein, yldzlarn, gezegenlerin, bitkilerin, hayvanlarn ve insanlarn kendi kendine tesadfen olduunu sylemek kadar byk ahmaklk olur mu? Doruyu, iyiyi, gzeli, ateiste sylesek, faydas olur mu? Kesinlikle olmaz. nk Kuran- kerimde, onlarn hakk iitemeyecekleri, doruyu gremeyecekleri, gerekleri syleyemeyecekleri aka bildiriliyor. Bir yet-i kerime meali: (Kfirler sar, dilsiz ve kr olduklar iin, akledemezler.) [Bakara 171] Yani hakk iitmedikleri iin sar, doruyu sylemedikleri iin dilsiz, gerei grmedikleri iin krdrler. (Beydavi)
101
Dinci, din ticareti yapan, din alp din satan kimseye denir. Dinin emrine uyana ise, Mslman denir. Namaz klan, kapanan kimse Mslmandr, dinci deildir. Ateistler, Mslmanlara Mslman diye deil, dinci yaftas takarak hakaret ederler. Onlara dinci ne diye sorulsa, Mslman tarif ederler. Yani namaz klar, oru tutar, iki imez derler. Dinci Mslman olduuna gre, ateist, niye aka, Mslmanlk ktdr demiyor da, dincilik kt diye saldryor? Eer ona gre dinci, dinin emirlerine uyup yasaklarndan kaan kimse ise, ar dinci diye niye hcum ediyor? Ar dinci, dinin emrine daha iyi sarlan kimse olur. Din iyi ise dincilik iyidir, ars daha iyidir. Din kt ise, dincilik de ktdr, ars daha kt olur. Demek ki Mslmanl ktlemek iin, ar dinci tabiri kullanlyor. Onlarn kafasndaki Mslman, dinin hibir emrine uymayan, yasak ettii hibir eyden kamayan kimsedir. Kalbin nasl temiz olacan her eyi yoktan yaratan Allah tel ve onun Resul [elisi] bildiriyor. Onlarn bildirdiklerine uygun yaayann kalbi temiz, onlarn emirlerine uymayann kalbi pistir. Gnah ilemek, kalbin bozuk olmasnn alametidir. Namaz klmamak veya ak gezmek gibi gnah ileyenlerin, (Sen, kalbe bak, kalbim temizdir) demeleri ok yanltr. Allah telnn Resul buyuruyor ki: (Gnah ileyenin kalbinde siyah bir nokta oluur. Tevbe ederse, o leke silinir. Tevbe etmeyip tekrar gnah ilerse, o leke byr kalbi kaplar, kalb, kapkara [kirli, pis] olur.) [Haraiti] (Gnaha devam edenin kalbi mhrlenir. O, artk sevab ileyemez olur.) [Bezzar] (Kalb bozuk olunca, bedenin ileri de hep bozuk olur.) [Beyheki] Burada bildirilen kalb, Mslman olduu halde, gnahlardan kamayan kimsenin kalbidir. Bir hadis-i erif meali: (Mminin kalbi temiz, kfirin kalbi simsiyahtr.) [Taberani] Sual: (Bir ey iyi ise, ars daha iyidir, bir ey kt ise ars daha ktdr) deniyor. Mslman olmak, dindar olmak iyi olduuna gre, ars daha iyi deil mi? Eer ars iyi ise, ne diye ateistler, Mslmanlar ar dinci diye ktlyorlar? CEVAP
102
Onlar ar dinci tabirini yanl kullanyorlar. Dinin emrine tam uyan Mslmana ar dinci diyorlar. Dinin emrine tam uymak Allahn emridir. Ona arlk denmez. (Bir ey iyi ise, ars daha iyidir) sz yanltr. Bu her ey iin geerli olmaz. slamiyet orta yoldur, ifrattan [arlktan] uzaktr. Mesela oru tutmak iyidir, senenin tamamn bayramlar dhil orulu geirmek yanltr. Sabah namaznn farz iki rekttr. Namaz klmak iyidir diye sabah namaznn farzn 3, 4, 5 rekt klmak yanl olur. Nafaka temin edilmeden, gece gndz namaz klmak yanl olur. Bunlar dinimizin istedii dindarlk deildir. Yani dine aykrdr. Bu bir arlktr, fakat din dmanlar buna deil, dinin emrine tam uyan gerek Mslmana ar dinci diye saldryorlar. Art niyetli olduklar meydandadr. Dine uymaya arlk denmez, dinin snrlarn amaya arlk denir.
nanmak ihtiya m?
Sual: nsanlar niin Allaha inanmak ihtiyac duyarlar? CEVAP Baz felsefeciler (nsanda tapma ihtiyac vardr. Bunun iin de, atee, gnee, puta tapanlar olmutur) diyorlar. in asl ise yle: Allah tel, insana, iyiyi ktden, hakk btldan ayrmas iin akl vermitir. Akl, bir eyin kendiliinden olduunu kabul etmez. Her eyi bir sebebe balar. nsann ve insandaki organlarn ve tabiattaki dzenin yerli yerince yaratlmasn tesadf olarak kabul edemez. Bunun gibi tabiatta bulunan canl cansz her eyin, bir yaratc tarafndan yaratldn ister istemez kabul eder. nsann kendi bana Allah tanmas zor, hatta imknszdr. Tarih boyunca, Allah telnn gnderdii bir rehber olmadan, insan; kendisini yaratan byk kudret sahibinin var olduunu, akl ile anlad. Fakat Ona giden yolu bulamad. nsanlar, yaratcy nce etraflarnda arad. Kendilerine en byk faydas olan gnei, yaratc sanp, ona tapmaya baladlar. Sonra byk tabiat glerini, frtnay, atei, kabaran denizi, yanardalar ve benzerlerini grdke, bunlar yaratcnn yardmclar zannettiler. Herbiri iin bir suret, alamet yapmaya kalktlar. Bundan da putlar dodu. Bylece, eitli putlar kt. Bunlarn gazabndan korktular ve onlara kurbanlar kestiler. Hatta, insanlar bile bu putlara kurban ettiler. Her yeni olay karsnda, putlarn miktar da artt. slamiyetin banda Kbede 360 put vard.
103
Ksacas insan; Bir, ezeli ve ebedi olan Allah tely kendi bana bir trl tanyamad. Bugn bile gnee ve atee tapanlar vardr. Bunlara amamal! nk rehbersiz karanlkta doru yol bulunamaz. Kuran- kerimde, (Biz, peygamber gndermeden nce azap yapc deiliz) buyuruldu.(sra 15) Allah tel; kullarna verdii akl ve dnme kuvvetinin nasl kullanlacan onlara retmek, kendi birliini onlara tantmak ve iyi ileri kt, zararl ilerden ayrmak iin, dnyaya peygamberler gnderdi. Peygamberler en byk rehberlerdir. Ruh-ul beyanda, Zmer suresinin, (Allahtan bakasn dost edinenler, Biz bunlara bizi Allaha yaklatrmalar iin, bize efaat etmeleri iin tapnyoruz derler) mealindeki 3. yetinin tefsirinde deniyor ki: (nsan, kendisinin ve her eyin yaratcsn tanmaya elverili olarak, yaratlmtr. Yaratcsna ibadet etmek ve Ona yaklamak arzusu, her insanda vardr. Fakat byle elverili olmann ve bu istein kymeti yoktur. nk, nefs, eytan ve kt arkada, insan aldatarak [yaratana ve kyamete inanmayan birer dinsiz veya] mrik yaparlar. Mrik, Allah telya yaklaamaz. Onu tanyamaz. irkten uzaklap, tevhide sarlarak hasl olan tanmak, kymetlidir. Bunun alameti, peygamberlere ve kitaplarna inanmak ve bunlara uymaktr. nsan, Allah telya ancak byle yaklaabilir.) Zriyat suresinin, (nsanlar ve cinni, bana ibadet etmeleri iin yarattm) mealindeki 56. yet-i kerimesindeki (ibadet etmeleri iin) ifadesi, (beni tanmalar iin) demektir. Yani, Allah tely tanmak, inanmak iin yaratldk. Hadis-i kudside, (Tannmak iin her eyi yarattm) buyurmas, (Onlarn beni tanmakla ereflenmesi iin) demektir. Peygamber efendimiz, ilmin inceliklerini soran bedeviye, (lmin ban rendin mi?) diye sordu. O da, (lmin ba ne ki?) dedi. Bedeviye, (lmin ba, Allah tanmaktr. Bu da Onun; misli, benzeri, zdd, dengi, ei olmadn, vhid, evvel, ahir, zhir ve btn olduunu bilmektir) buyurdu. Huzura kavumak iin Yalnz maddiyata inanan kimselerin ok defa dertlerine are bulamadklarn, intihara kadar gittiklerini gryor ve okuyoruz. Yalnz maddeye inanan kimseler, ok kereler dertlerine are bulamayp, mitsizlie kaplmaktadr. Bu, onlarn ruhlarnn bo kalmasndan ileri
104
gelmektedir. nsann ruhu da, bedeni gibi gdaya muhtatr. Bu da, ancak iman etmekle mmkndr ve Allah telnn yolunu ancak din gsterir. Allah tely inkr edenler bile, muhakkak bir gn bu ihtiyac duyarlar. nl Rus yazar Soljenitsin, Amerikaya yerletii zaman, kendisinin byk skntlardan, ruhi bunalmlardan kurtulacan zannetmiti. Bir gn bir niversitede Amerika genlerini bana toplayarak onlara yle hitap etmiti: (Ben buraya gelince, ok bahtiyar olacam sanmtm. Ne yazk ki, burada da byk bir boluk hissediyorum. nk siz, artk maddenin esiri olmusunuz. Evet, burada hrriyet var, herkes istediini yapyor; fakat ancak maddeye nem veriyor. Ruhlar bombo. Hlbuki insan hakiki insan yapan, onun tekml etmi [gelimi], temizlenmi ruhudur. Size tavsiyem udur: Ruhunuzu gelitirmeye, gzelletirmeye bakn! Ancak o zaman, lkenizde bulunan ve sizi de zen irkinlikler yok olmaya balar. Dine nem verin! Din, insan ruhunun gdasdr. Dinine bal insanlar, her ite sizin en byk yardmcnz olacaktr; nk onlar Allah korkusu doru yoldan ayrmaz. Sizin en byk gvenlik tekilatnz bile, herkesi gece gndz kontrol edemez. nsanlar ktlkten alkoyan polis gibi, onlarn duyduu Allah korkusudur.)
lmeden nce Allaha ulamak

Sual: Bazlar, Kuranda geen her hidayet kelimesini, ruhun lmeden nce Allaha ulamas olarak tarif ediyorlar. Bu manada bir yet veya hadis var mdr? Allaha ulamak ne demektir? CEVAP Hayr, o manada bir yet ve hadis yoktur. Hibir slm limi de, byle bir ey sylememitir. Hidayet; doru yol, hak yol, slamiyet demektir. Ztt dalalettir. Hakk hak, btl btl olarak grp doru yola girmek. Dalletten ve btl yoldan uzaklamak, iman etmek, Mslman olmak demektir. Esma-i hsnadan olan Hdi ve Mehdi, hidayet eden, doru yola ileten demektir. Allaha ulamak diye bir tabir yok, Allaha kavumak tabiri vardr. Bu da lmeden nce ruhun Allaha ulamas deildir. Tefsir limleri Allaha kavumay yle aklyorlar:
105
[Dirilmeyi inkr edip, hesap iin] Bize kavumay ummayanlar, [ahiretten gafil olduklar iin] dnya hayatna raz olup [dnyay ahirete tercih ederek] bununla rahatlayanlar ve yetlerimizden [Yaratann varln gsteren delillerden] gafil olanlar, iledikleri [gnahlar] yznden Cehenneme gideceklerdir.) [Yunus 7-8] (ldkten sonra Allaha kavumay inkr, dirilmeyi inkrdr.) Hidayet kelimesi geen yetlerden bazlarnn mealleri: (nne hdallahi hvel hda = Allahn hidayet yolu [slamiyet] doru yolun t kendisidir.) Bu yetin Trkeye uygun tercmesi yledir: (Doru yol, ancak Allah'n yoludur.) [Bekara120] (nnelhda, hdallahi = Doru yol, phesiz Allahn yoludur.) [Al-i mran 73] (laikellezine, hedahmullah = te onlar, Allah'n hidayete eritirdii [doru yola ulatrd] kimselerdir.) [Zmer 18] (Vellezine-h-tedev zadehm hda = Hidayete erenlerin [Doru yola girenlerin] Allah hidayetlerini artrr.) [Muhammed 17] (Ve men ymin billahi yehdi kalbeh = Kim Allah'a inanrsa, Allah onun kalbini hidayete [dorulua] ulatrr.) [Tegabn 11] (Ve yezidullahllezine-h-tedev hda = Allah, hidayete [imana] kavuanlarn hidayetini artrr.) [Meryem 76] (Vallah yehdi men ye ila sratm mstekm = Allah dilediini doru yola hidayet eder [eritirir.]) [Bekara 213] (Seyehdihim = Onlar hidayete erdirir [doru yola kavuturur.]) [Muhammed 5] (Hedena li haza ve ma knna li nehtedi = Eer Allah bize hidayet vermeseydi kendiliimizden hidayete kavuamazdk.) [Araf 43] (laikellezine--terev-d-dalate bil hda = Onlar doruluk yerine sapkl satn alanlardr.) [Bekara 175] (nneke la tehd men ahbebte velakinnallahe yehd men ye = Sen sevdiini hidayete eritiremezsin [Mslman yapamazsn], Allah ise, dilediine hidayet verir.) [Kasas 56] (Vallah la yehdil kavmezzalimin = Allah zalimleri hidayete kavuturmaz.) [Tevbe 19] (Leyse aleyke hdahm = Onlar hidayete erdirmek senin vazifen deildir.) [Bekara 272] Hidayetle ilgili birka hadis-i erif meali de yledir:
106
(Eshabm gkteki yldzlar gibidir. Hangisine uyarsanz hidayete erersiniz. Eshabmn ihtilaf [farkl ictihadlar] sizin iin rahmettir.) [Taberani, Beyheki, bni Asakir, Hatib, Deylemi, Darimi, . Mnavi, bni Adiy] (Rabbim vahyetti ki: Ey Resulm, Eshabn gkteki yldzlar gibidir. Bazs daha parlaktr. Onlardan birine uyan hidayet zeredir.) [Deylemi] (Birinin hidayetine [imana gelmesine] sebep olan Cennete girer.) [Buhari] (Hidayete kavuturmak, dalaletten uzaklatrmak iin alan salih limlerin sohbetinde bulunun.) [. Maverdi] Hidayet ne demektir? Sual: 14 asrdr gelen slam limleri, hidayet kelimesini doru yol olarak tercme etmilerdir. Hlbuki hidayet, dnyada Allaha ulamak demektir. yle deil mi? CEVAP Asla yle deil. Burada btn slm limleri ktlenmekte, h hidayet kelimesine yanl mana vermekle sulanmaktadr. Halbuki Allah tel, (Bilmiyorsanz limlere sorun) buyuruyor. Peygamber efendimiz, (limler, benim ve dier Peygamberlerin vrisleridir) buyuruyor. Bugne kadar, hibir slam limi, hidayeti Allaha ulamak olarak bildirmemitir. Drt mezhebin kurucusu (mam- a'zam, imam- Malik, imam- afii, imam- Ahmed) gibi byk limler, mezhepteki byk limler, mesela imam- Gazali, imam- Rabbani, imam- Ebu Yusuf, imam- Muhammed, imam- Nevevi gibi limler, Seyyid Abdlkadir-i Geylani, Cneyd-i Badadi gibi yzlerce kerameti grlen velilerden hangisi, hidayet kelimesi Allah'a ulamaktr demitir? Hangi mfessir tefsirinde hidayeti Allah'a dnyada ulamak diye bildirmitir? Binlerce limden biri gsterilemez. slam limlerine dmanln sebebi nedir? Sebebi hidayeti slamiyet olarak bildirmeleri ve dinin emir ve yasaklarn aynen Resulullah efendimizin bildirdii gibi aklamalar deil mi? Niye slam limleri l alnmyor da, sapk kimseler l alnyor? Bugne kadar slam dini eksik mi geldi? Baz sapklar, hocamz gelene kadar slamiyet eksikti o tamamlad diyorlar. 1400 yldr
107
slamiyet eksik mi geldi? H Allah tel m eksik bildirdi? H, Peygamber efendimiz mi eksik bildirdi, eksik mi aklad? Hidayet yol demek deildir. Yani sebil ve srat demek deildir. Kpr falan deildir. Hidayet = slamiyet demektir. slamiyet ise Allah telnn gsterdii doru yol demektir. Onun iin hidayete doru yol deniyor. Zdd da, dalalettir, sapklktr. Hidayet; Hakk hak, btl btl olarak grp doru yola girmek, dalletten ve btl yoldan uzaklamak, iman etmek, Mslman olmak demektir. Hidayet, Allahn istedii dindir, Allahn istedii yoldur. Yol kelimesi bunu gzel aklad iin btn slam limleri yol olarak bildirmilerdir. Piyasadaki yanl doru btn mealler hidayete, doru yol anlamn vermilerdir. Yani slamiyet demilerdir. Ulamak diye bir ucube meydana getirmemilerdir. Hidayet slamiyete girme, slamiyeti kabul etmek demektir. slamiyet ise doru yoldur. O halde hidayet doru yol demektir. ki yet-i kerime meali: (Sen sevdiini hidayete erdiremezsin. Allah tel dilediine hidayet verir.) [Kasas 56] (Allah, kime hidayet etmek isterse, onun gsn slamiyet iin geniletir.) [Enam 125] ki hadis-i erif meali de yledir: (Allah tel, beni lemlere rahmet ve hidayet iin gnderdi.) [Ebu Nuaym] (Hidayet benim elimde deildir. eytan da Allah telnn yasak kld eyleri ssl, cazip gsterir. Saptrmak da onun elinde deildir.) [.Adiy] mann art yedi deildir Sual: (Ruhun Allah'a ulatrlmasna inanmak imandr. mann art 7 dir. er Allahtan deil, nefstendir) demek doru mudur? CEVAP er nefisten demek, Allah telnn yaratclk sfatna ortak olanlar var demektir. Allah tel, gnahlarmz sebebiyle bize bela gnderiyor, belay biz yaratmyoruz, biz cezaya layk oluyoruz, Allah tel da ceza veriyor. Allah kullarna zulmetmez. Allah tel yle buyuruyor:
108
(Kendilerine bir iyilik dokununca, "Bu Allah'tan" derler; balarna bir ktlk gelince de "Bu senin yznden" derler. "Klln min indillah" [Hepsi Allahtandr] de, bunlara ne oluyor ki bir trl laf anlamyorlar.) [Nisa 78] Sual: man hadisinin Arapasnn sonunda Allah'a lmeden nce ulamak ifadesi yok mu? Trkeye evirenler bunu ilave etmemi mi? CEVAP Yalann bylesi de hi grlmemitir. lmeden nce Allaha ulalmaz. man hadisinin Arapas yledir: (Ament billahi ve Melaiketihi ve Ktbihi ve Rslihi vel Yevmil-ahiri ve bil Kaderi hayrihi ve errihi minallahi tel velbas badelmevti hakkun. Ehed en La ilahe illallah ve Ehed enne Muhammeden abdh ve resulh) [Buhari, Mslim, Nesai] errihi minallahi tel = er de Allahtandr deniyor. Bu mehur hadis nasl inkr edilir ki? Trkesi de u: (Ben Allaha ve meleklere ve kitaplara ve peygamberlere ve ahiret gnne, [yani Cennete, Cehenneme, hesaba, mizana] ve kadere, hayrn ve errin Allah'tan olduuna ve lme, ldkten sonra dirilmeye iman ettim. Allahtan baka ilah olmadna ve Muhammed aleyhisselamn Onun kulu ve resul olduuna ehadet ederim.) [Buhari, Mslim, Nesai] Sual: Yunus 7-8 de, Eer kii Allah'a ulamay dilemezse atee gider denmiyor mu? CEVAP Tefsir limleri Allaha kavumann ne demek olduunu yle aklyorlar: ([Dirilmeyi inkr edip, hesap iin] Bize kavumay ummayanlar, [ahiretten gafil olduklarndan dolay] dnya hayatna raz olup [dnyay ahirete tercih ederek] bununla rahatlayanlar ve yetlerimizden [Yaratann varln gsteren delillerden] gafil olanlar, iledikleri [gnahlar] yznden Cehenneme gideceklerdir.) [Yunus 7-8] (ldkten sonra Allaha kavumay inkr, dirilmeyi inkrdr. lmeden nce Allaha kavuulmaz.) Sual: Nisa 79 da hayr Allah'tan, er nefsinizdendir buyuruluyor mu?
109
CEVAP H nefsimiz yaratc deildir, erri de yaratamaz, hayr da. Her eyin yaratcs yalnz Allah teldr. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Her eyin yaratcs Allahtr.) [Zmer 62, Mmin 62] (Sizi de, ilerinizi de yaratan Allahtr.) [Saffat 96] (Rabbin, kendi istediini yaratr, dilediini seer. Onlarn seim hakk yoktur.) [Kasas 68] Kul belay hak ederse, Allah tel da ona bela gnderir. te bir yet meali: (Banza gelen bir bela, kendi ellerinizle iledikleriniz yzndendir. [Bununla beraber] Allah ounu affeder.) [ura 30] (Demek ki bela, gnahlarmz yznden gnderiliyor. Ama gnderen yine Allahtr. yetin devamnda, Allah ounu affeder deniyor. Demek ki belay gnderen Odur, ounu da affediyor.) (Sana gelen her iyilik, Allahn [bir ihsan olarak] gelmekte, her ktlk de [gnahlarna karlk olarak] kendinden gelmektedir.) [Nisa 79] (Bundan nceki yette, erri de Allah yaratr buyuruluyor. Bu yette ise, gnahlarnz yznden ktlk geliyor buyuruluyor. Ama gnderen, ktl yaratan yine Allah teldr.) Bir hadis-i erif meali de yledir: (Kaderin, hayrn ve errin Allahtan olduuna inanmayan mmin deildir.) [Tirmizi] Allaha kavumay inkr Sual: Kuranda (Allaha kavumay inkr eden kfir olur) deniyor. Allaha kavumak nedir? mann art 7dir diyenler, (Allaha dnyada kavumay kabul etmeyen kfirdir) diyorlar. Bu ne demektir? CEVAP Din yeni gelmedi. Dinde bilinmeyen bir husus yoktur. Dinin sahibi var, Peygamberi var. Onlarn emir ve yasaklar var. Allah Resuln devreden karmak, Onun bildirdiklerine inanmamak, aklamalarn beenmemek dinsizliktir. Allaha kavumann ne demek olduunu, Resulullah ve Onun vrisleri yle aklyor:
110
Allaha kavumay inkr etmek, dirilmeyi inkrdr, Cenneti, Cehennemi, yani ahireti inkrdr. Allahn manevi huzuruna kmay inkrdr. Likaullah yani Allaha kavumakla ilgili baz yet mealleri yledir: (Keli parantez iindeki aklamalar Beydavi, Celaleyn, Medarik, Kurtubi gibi muteber eserlerden alnmtr.) (Allaha [Rahmetini umup azabndan korkarak, Onun rzasna] kavumak isteyen, bilsin ki Allahn tayin ettii o vakit [ahiret] elbette gelecektir.) [Ankebut 5] (Kavuma gn ahirettir.) (Ey insan, sen Rabbine alp abalarsn, sonunda [ahirette] Ona kavuacaksn.) [nikak 6] (Hayr ve er ne yaptysan kyamette onlarn karlna kavuacaksn [Beydavi]) (Denilir ki: Bu gne [kyamet gnne] kavuacanz unuttuunuz [inkr ettiiniz] gibi, biz de bugn [Kyamet gn] sizi unuturuz [Cezalandrrz]. Yeriniz atetir, yardmclarnz da yoktur. [Sizi Cehennem azabndan hi kimse kurtaramaz]) [Casiye 34] (Bu gne kavumay unutmanzn [inanmaynzn] cezasn imdi grn. te biz de sizi unuttuk [Azaba maruz braktk], yaptklarnza karlk ebedi azab tadn!) [Secde 14] (Ahiret gnne kavumay inkrn, dirilmeyi inkr olduu bildiriliyor.) (Allah'a kavumay [dirilmeyi] yalanlayanlar, gerekten hsrana uramlardr. Kyamet gn anszn gelince onlar, gnahlarn srtlarna yklenmi olarak, "Dnyada yaptmz kusurlardan dolay yazklar olsun bize" derler. Bakn yklendikleri gnah ne ktdr.) [Enam 31] ([lp] toprakta kaybolduumuz zaman, gerekten biz yeniden yaratlacak myz derler. Dorusu onlar Rablerine kavumay [dirilmeyi] inkr ediyorlar.) [Secde 10] (Allaha kavumay inkrn, dirilmeyi inkr olduu bildiriliyor.) (Sabr ve namazla Allaha snp yardm isteyin; Rablerine kavuacaklarna, Ona dneceklerine inanan ve Allahtan korkanlardan bakasna namaz elbette ar gelir.) [Bekara 45,46] (Allahtan geldik, Ona dneceiz yetinde olduu gibi, burada da Ona dnmekten kast dirilmektir, Ona kavumak da manevi huzuruna kmaktr.)
111
(stikbal [ahiret] iin hazrlkl olun, Allah'tan saknn. Ona, hi phesiz kavuacanz [dirilerek manevi huzuruna kacanz] bilin, bunu inananlara mjdele.) [Bekara 223] (Allaha [Onun rahmetine, yardmna] kavuacan bilenler ise: Nice az topluluk ok toplulua Allahn izniyle stn gelmitir, Allah sabredenlerle beraberdir dediler.) [Bekara 249] [Dirilmeyi inkr edip, hesap iin] Bize kavumay ummayanlar, [ahiretten gafil olduklarndan dolay] dnya hayatna raz olup [dnyay ahirete tercih ederek] bununla rahatlayanlar ve yetlerimizden [Yaratann varln gsteren delillerden] gafil olanlar, iledikleri [gnahlar] yznden Cehenneme gideceklerdir.) [Yunus 7,8] (Eer Allah insanlara, hayr arabuk istedikleri gibi, erri de acele verseydi, elbette onlarn hepsi helak olurdu. Fakat bize kavumay ummayanlar [ahireti, dirilmeyi inkr edenleri] biz, azgnlklar iinde bocalar bir halde brakrz.) [Yunus 11] (Ayrca, bu yette hayrn ve errin Allahtan olduu bildiriliyor.) (Allah, btn ileri idare eder, yetleri tafsilatl olarak beyan eder, t ki Rabbinize kavuacanz kesin olarak bilesiniz.) [Rad 2] (ldkten sonra dirilmek ve ahiret hayat var.) (Allahn yetlerini ve Ona kavumay inkr edenler, rahmetimden mitlerini kesenlerdir. Onlar iin ackl azap vardr.) [Ankebut 23] (Kendi kendilerine, Allahn, gkleri, yeri ve ikisinin arasnda bulunanlar ancak hak olarak ve belli bir sre iin yarattn hi dnmediler mi? nsanlarn birou, Rablerine kavumay gerekten inkr ediyorlar.) [Rum 8] (lmden sonra dirilmeyi inkr edenler var deniliyor.) (Elbette onlar [kfirler] Rablerine kavuma [ldkten sonra dirilme] konusunda phe iindedirler.) [Fussilet 54] (Burada da Allaha kavumak dirilmek demektir.) (Allah onlar toplayaca gnde, sanki onlar dnyada gndz bir para kalmlar da aralarnda tanyorlarm gibi olacak. Allah'n huzuruna kacaklarn inkr edip de, hidayete kavumayanlar, elbette en byk ziyana uram olacaklardr.) [Yunus 45]
112
(Rabbine [Ahirette Onun rzasna] kavumay arzu eden kimse, salih amel ilesin ve Rabbine kullukta hibir eyi ortak komasn.) [Kehf 110] imdi de Allaha kavumak hususunda Resulullah efendimizin aklamalarna bakalm: (Hastalktan dolay szlayan mmine hayret ederim. Eer hastalktaki mkfat bilseydi, lp, Allaha kavuuncaya kadar hasta kalmak isterdi.) [Taberani] (Allah telya ihlsla ibadet eden ve irk komadan Ona mlaki olana [kavuana] Cennet vacib olur. Allaha irk koarak mlaki olana da Cehennem vacib olur.) [Hkim] (Demek ki kfir olan da Allaha kavuuyor, yani diriliyor.) (Mslmann her iyilii iin, on katndan yedi yz katna kadar sevap yazlr. Her gnah iin ise bir misli yazlr. Allaha kavuuncaya [kyamete] kadar byle devam eder.) [Mslim] (Bir tccar, alacaklarn tahsil eden adamna, Borcunu veremeyecek fakirden alma, onu ho gr derdi. Allaha kavuunca [ahirette], Allah da onu ho grp, affetti.) [Buhari] (Mmin iin, Allaha kavumadan [lmeden], rahat yoktur.) [Mslim] (Bir Mslman, Sbhanallahi ve bihamdihi ve estafirullah ve etb ileyh derse, bu sz ara aslr ve o kimse Allaha kavuuncaya [ahirete] kadar sahibinin iledii hibir gnah onu silmez ve o, syledii gibi mhrl olarak kalr.) [Taberani] (Bela mminin bedeninde, malnda ve evladnda devam eder. T ki zerinde hi bir gnah kalmadan Allaha kavuuncaya [ahirete] kadar.) [Hkim] (En ok gpta edilen mmin, yk hafif olan, namazn doru klan, Allaha kavuuncaya [ahirete] kadar kendisine yetecek az rzka sabreden, kulluk vazifesini gzel bir ekilde yerine getiren, halk arasnda fazla tannmayan, musibeti dnyada iken verilen, miras ve ardndan alayan az olan kimsedir.) [Tirmizi, bni Mace] (Allahm, sana kavuana [ahirete] kadar dnyadan ihtiya balarm kopar.) [Ebu Nuaym] (Hi kimsenin bende bir hakk olmad halde Rabbime kavumak isterim.) [Ebu Davud]
113
(Allah tel, kyamette Mslmanlara, Bana kavumay arzu eder miydiniz? buyurur. Onlar Evet derler. Allah tel, Niin diye sorar. Onlar, Affn umardk derler. Allah tel, Ben de sizi affettim buyurur.) [. Ahmed] (Allah tel buyurdu ki: Orulunun iki sevinci vardr. Biri iftar zaman, dieri orucu ile bana kavutuu zaman.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai] (Her gn bir ncekinden kt olur. Rabbinize kavuana [kyamete] kadar byle devam eder.) [Buhari] (Allah tel buyurdu: Bana kavumak isteyen kuluma ben de kavumak isterim. Bana kavumaktan holanmayandan ben de holanmam.) [Buhari, Mslim, Tirmizi, Darimi] ie validemiz bildirir: Resulullah, Kim Allaha kavumak isterse, Allah da ona kavumak ister. Kim Allaha kavumak istemezse, Allah da ona kavumak istemez buyurdu. [ie validemiz, Allaha ancak lmekle kavuulacan bildii iin] Ya Resulallah, lm sevmedii iin mi kavumak istemez? Eer yle ise hepimiz lm sevmeyiz, dedim. Resulullah buyurdu ki: (Hayr, yle deil. Mmine Allahn rahmeti, rzas ve Cenneti mjdelendii zaman Allah telya kavumak ister [lm ona kt gelmez]; ite o zaman Allah da ona kavumak ister. Kfire Allahn azab, gazab haber verildii zaman Allaha kavumaktan holanmaz; Allah da ona kavumaktan holanmaz.) [Buhari, Mslim, Tirmizi, Nesai, bni Mace] Bu hadis-i eriflerin hepsi de, Allaha kavumann, dirildikten sonra Allahn manevi huzuruna kmak olduunu bildirmektedir. Tek istisnas yoktur. Allah'a yaklamak Sual: Allah'a nasl yaklalr? Allah'a ulamakla ayn ey midir? CEVAP Dinimizde Allaha kavumak tbiri vardr. Allaha ulamak diye bir tbir olmad gibi lmeden nce ruhun Allaha ulamas diye de bir ey yoktur. Bir yet-i kerimede, ldkten sonra, (Bize kavumay gnahlar yznden Cehenneme ummayanlar, iledikleri gideceklerdir) buyuruluyor. ldkten sonra Allaha kavumay inkr
114
etmek, dirilmeyi inkr etmektir. Dirilmeyi inkr eden de kfir olur, ebed Cehennemde kalr. Allah'a yaklamak, Allah'n rzasna kavumak demektir. Bu da iki yolla olur: 1- Doru itikat sahibi olduktan sonra, ihlsla ibadet etmekle, Allah'a yaklalr. Bu yol zor ve uzundur, ama imknsz deildir. Genelde btn Mslmanlar bu yolla Allah'a yaklam olurlar. 2- Mrid-i kmilin sohbetidir. Allah adamlar grlnce Allah hatrlanr ve Allahn feyzi alnr. Bu yolla ok kolay Allah'a yaklalm olur. Mrid-i kmil bulunmad zamanlarda, onlarn kitaplar okunarak da Allaha yaklalr. nk (Onlarn kitaplarn okumak sohbetin yarsdr) buyuruluyor. Demek ki, iki saat kitap okuyan bir saat sohbette bulunmu gibi feyze kavuur.
Hidayet nedir?
Sual: Hidayet nedir? CEVAP Hidayet; Hakk hak, batl batl olarak grp doru yola girmek, doru yola iletmek, dalletten ve batl yoldan uzaklamak, iman etmek, Mslman olmak, yol gsterici, Kuran, tevhid gibi anlamlara gelir. Hidayet, doru yolu gsterme, Allah telnn raz olduu yolda bulunma, cenab- Hakkn insann kalbinden her sknt ve darl karp, yerine rahatlk, genilik verip, kendi emir ve yasaklarna uymada tam bir kolaylk ihsan etmesi ve kulun rzasn kendi kaza ve kaderine tbi eylemesi demektir. htidann manas da hidayete erme demektir, yani Mslman olma, din olarak slamiyet'i seme. Aadaki yet meallerinde parantez iinde tefsirlerdeki manalar bildiriliyor: (Rabbimiz, her eye bir zellik veren, sonra da hidayet eden [doru yola eritiren]dir.) [Taha 50] (Onlarn hepsini [brahim'i, shak' ve Yakub'u] emrimizle [vahyimizle] hidayeti [doru yolu; slamiyeti] gsterecek imamlar [rehberler] kldk, kendilerine hayrl iler yapmay, namaz doru klmay, zekt vermeyi vahyettik. Onlar [puta tapmazlard] bize ibadet eden kimselerdi.) [Enbiya 73] (Allah, dilediini doru yola hidayet eder, iletir.) [Bekara 213] ([man ederek] hidayeti kabul edenlerin [Mslmanlarn] hidayetlerini [doru yoldaki baarlarn, slamiyete uymalarn Allah
115
tel] artrm, onlara ktlkten saknma arelerini ilham etmitir [aklamtr].) [Muhammed 17] (Kim Allah'a inanrsa, Allah onun kalbini hidayete [dorulua, slamiyete] erdirir.) [Tegabn 11] (Altlarndan rmaklar akan cennet ehli, Allah'a hamd olsun ki, bizi, hidayeti ile [Mslman yaparak] buna kavuturdu. Eer Allah tel bize hidayet vermeseydi [Mslman yapmasayd], kendiliimizden bu yolu bulamazdk derler.) [Araf 43] (man edip salih meller ileyenleri, Rableri, imanlar sebebiyle altlarndan rmaklar akan nimeti bol Cennetlere hidayet eder [Cennetlere koyar].) [Yunus 9] (Ey Resulm de ki; Cebraile dman olan, Allaha dmandr. nk o, Kuran, Allahn izniyle, kendinden nce gelen kitaplar dorulayc, bir hidayet [yol gsterici] ve mminler iin mjdeci olarak senin kalbine indirmitir.) [Bekara 97] (Biz, hidayeti [Kuran] dinleyince, Ona iman ettik.) [Cin 13] (Allah, [kfirleri dost edinip, kendine] zulmedenlere hidayet etmez [doru yola iletmez].) [Maide 51] (Dilediini sapklkta brakr, dilediine de hidayet eder [doru yola, slamiyete kavuturur].) [Fatr 8] (Allah, dilediine hidayet verir [slamiyete ulatrr], dilediini dalalette brakr.) [brahim 4] (htilafl eyleri insanlara aklayasn ve iman eden bir kavme de hidayet [doru yolu gsterici rehber] ve rahmet olsun diye bu Kitab sana indirdik.) [Nahl 64] (Allaha likay [kavumay] inkr edip de, hidayetten [doru yol olan slamiyetten] uzak kalanlar, elbette en byk ziyana uram olacaklardr.) [Yunus 45] (Hidayet ancak Allahn hidayetidir [Doru yol, ancak Allah'n yoludur].) [Bekara120] (te onlar, Allah'n hidayet verdii [slamiyete kavuturduu] kimselerdir.) [Zmer 18] (Hidayete erenlerin [iman edenlerin, Mslman olanlarn] Allah hidayetlerini [slamiyete ballklarn] artrr.) [Meryem 76, Muhammed 17] (Onlar hidayete erdirir [imana kavuturur].) [Muhammed 5]
116
(Onlar hidayet [doru yol] yerine dalaleti satn alanlardr.) [Bekara 175] (Allah, Resuln, hidayet ve hak din, slamiyetle gnderdi. slam dinini, dier dinler zerine stn kld. [Muhammed aleyhisselamn hak] Peygamber olduuna ahid olarak Allah yeter.) [Feth 28]
Trk Mslmanl ne demek?

Sual: Trk Mslmanl ve Osmanl Mslmanl gibi ifadeler kullanmak doru mudur? CEVAP Her milletin detleri farkl olabilir; fakat Mslmanlk tektir, tek olmas da lazmdr. Bugn i rann ve Vehhabi Suudilerin Mslmanlklar farkldr. Bunlar dinlerine, bidat frkalarnn grlerini kartrmlardr. Dier Arap lkelerinin Mslmanlklarna da ok bidat karm, sanki farkl bir Mslmanlk meydana gelmitir. Trkler ise, Mslman olduklarndan itibaren slamiyete doru olarak hizmet etmilerdir. Seluklu ve Osmanl Trkleri, Ehl-i snnet yolundan ayrlmam ve bidat ehliyle mcadele etmilerdir. Trk Mslmanl veya Osmanl Mslmanl, bu anlamda, yani Trklerin Ehl-i snnet yolunda olduklarn anlatmak iin sylenebilir. Yoksa, sanki farkl bir dinmi gibi veya rk ayrm yaparak sylemek, hi uygun olmaz. slam tarihinde, Eshab- kiramdan sonra slamiyete en byk hizmeti, Osmanl Devleti yapt. Yine Seluklu hkmdar Sultan Alparslan da, saltanat mddetince slam dinine hizmet etti. slamiyeti iten ykmaya alan gizli dmanlara, Btni ve Hurufi hareketlerine kar ok hassast. Bunun iin, (Biz temiz Mslmanlarz. Bidat nedir bilmeyiz. Bu sebepledir ki, Allah tel, halis Trkleri aziz kld) demitir. (Rehber Ansiklopedisi) Bugn ise Trkler, bidat frkalarnn ve yabanc fikirlerin etkisinde kald iin, Osmanlnn uygulad temiz Mslmanlktan sapmalar balam, mezhepsizlik ortaya kmtr. Yaplacak i, bidatlerden uzak durup slamiyeti katksz yaamaktr.
Yanl yazyorsunuz
Sual: Sitenizde, imann art alt deniyor. Hlbuki baka bir sitede, be diyor. Kadere iman diye bir art yok dedii halde, siz nasl imann art alt diyebilirsiniz?
117
CEVAP Baka bir okuyucu da bizi yle eletirmiti: (Siz imann art alt diyorsunuz. Hlbuki baka bir sitede yedi diye yazyor. Allaha ulamak da imann yedinci art diyor. Siz nasl imann art alt diyebilirsiniz?) Dikkat edilirse, okuyucu, dier bir sitedeki yazya gre sitemizi tenkit ediyor. Bizim sitedeki yazy okuyan da teki siteleri tenkit eder. Byle tenkitler ilm olmaz. l, baka bir site olmamal, muteber din kitaplar, yani edille-i erbaa denilen edille-i eriyyeye dayanmaldr. Bu drt delile dayanmayan grler geersizdir. Hele bir siteyi, baka siteye gre tenkit etmek ok cahilce bir itir. mann artnn alt olduu sitemizde vesikalarla aklanmtr. Be veya yedi diyenler Ehl-i snnet ddr.
manda iki nemli art

Sual: Bir kimse, Amentde bildirilen imann alt artna inand halde, Allah dostlarn sevmese, Allah dmanlarna muhabbet beslese, kfir mi olur? CEVAP Amentye inanmann geerli olmas iin, ok nemli iki art vardr: 1- Hubb-i fillah ve bud-i fillah: Hubb, sevmektir, dostluktur. Hubb-i fillah, sevdiini Allah iin sevmek, Allah iin dost olmaktr. Bud, sevmemektir, dmanlktr. Bud-i fillah, sevmediklerini Allah iin sevmemek, Allah iin dmanlk etmektir. Bu konudaki birka hadis-i erif meali: (Allahn dmanlarn dman bilmeyen, hakiki iman etmi olmaz. Mminleri Allah iin seven ve kfirleri dman bilen, Allahn sevgisine kavuur.) [. Ahmed] (Din, Allah iin sevmek ve Allah iin buz etmektir.) [Ebu Nuaym, Hkim] (mann esas, en salam temeli ve en kuvvetli alameti, hubb-i fillah, bud-i fillah, yani Allah iin sevgi, Allah iin buzdur.) [Ebu Davud, . Ahmed, Taberani] Eshab- kiram, hubb-i fillah, bud-i fillah zere idi. ki yet-i kerime meali:
118
(Allahn Resulyle birlikte bulunanlarn [Eshab- kiramn] hepsi, kfirlere kar etin, fakat birbirlerine kar merhametli, yumuaktr.) [Feth 29] (Allah onlar [Eshab- kiram ve dier salihleri] sever, onlar da Allah severler; mminlere kar yumuak, kfirlere kar onurlu ve iddetlidir; Allah yolunda savarlar, hi kimsenin knamasndan korkmazlar. Bu, Allahn bir ltfudur, onu dilediine verir.) [Maide 54] 2- Gayba iman etmek: manda esas olan, gayba inanmaktr. Gayba iman, Resulullahn, Peygamber olarak bildirdii slam dinini, akla, tecrbeye ve felsefeye uygun olup olmadna bakmadan tasdik etmek yani kabul edip, beenerek inanmaktr. yet-i kerime meali: (O mttekiler ki, gayba [Resulmn bildirdiklerine, grmeden] inanrlar, namaz klarlar ve kendilerine verdiimiz mallardan [zekt ve her trl hayr hasenat iin] harcarlar.) [Bekara 3] (Allahn dinine ve Resullerine gayba inanp yardm edenleri belirlemek iin...) [Hadid 25] (Sen ancak grmeden Rablerinden korkanlar ve namaz klanlar uyarrsn.) [Fatr 18] Bir hadis-i erif meali de yle: (Allah tel, hayr murat ettii kulunun kalb gzn aar, kul da gayba inanr.) [Deylemi]
Tahkiki imann tehlikesi

Sual: (Tahkiki iman sahibi olmayan, kr krne inanr; imanndan emin deildir. man aklla izah eden kitaplar okuyarak, tahkiki iman sahibi olan ise, inancnn delilini bilir) diyenler oluyor. man gayba olmaz m? Grerek mi, deliliyle mi iman etmek gerekir? CEVAP Aklla, gayb anlatan kitaplarla, iman kuvvetlenmez; hatta aksine phelerin artmasna ve iman kaybetmeye sebep olabilir. bni Sakka isimli bir lim, her eyi aklla ispata kalkard. Akla ok nem verir; Allahn varln, birliini 99 delille ispat ederdi. Zamanla aklnn almad konular da kt, pheleri artt. Yusuf-i Hemedani hazretlerine bir ey sordu. O da, (Senin sznden kfr kokusu geliyor) buyurdu. stanbula eli olarak gidince Hristiyan oldu. Bundan
119
sonra da, 100 delille, Allahn h olduunu ispata kalkt. Bunun iin, akl tek bana l olmaz. ki hadis-i erif meali: (Dini aklyla len kadar zararl kimse yoktur.) [Taberani] (Ahir zamanda deiik inanlar knca, kocakar gibi inann!) [Deylemi] Bu hadis-i erif, kocakar gibi btl eylere kr krne inann demek deildir. Allah ve Resulnn bildirdiklerine, aklnzla lmeden, delil aramadan inann demektir. Cennet, cehennem, srat kprs ve ahiret hayat, aklla, mantkla ispat edilemez. Mutezile frkas, srat kprsn, mirac ve benzerlerini inkr etmitir. Tahkik edenler de, pheden kurtulamaz. Mesela, srat kprsnn nasl bir ey olduu, aklla izah edilemez. Edilemeyince de, tahkiki inkr etmek zorunda kalr; Hazret-i Ebu Bekir gibi, o sylemise dorudur diyemez. Dorudur diyebilse tahkike lzum grmez. Onun iin tahkiki byk tehlike iindedir. Mrikler, tahkiki mantn kullanarak, Peygamber efendimizin miracn aklla inkr ederken, Hazret-i Ebu Bekir, akl ie kartrmadan, (O sylediyse dorudur) diyerek imann zirvesine km, (Sddk) ismiyle ereflenmitir. Akln kullanmayp, Resulullahn bir anda Miraca gidip geldiine inanarak, Onu tasdik ederek iman gne gibi parlad. Peygamber efendimiz, (Ebu Bekrin iman, btn insanlarn imanlar toplamyla tartlsa, Ebu Bekrin iman daha ar gelir) buyurmutur. Bu dereceye ykselmesi tahkikle deil, tasdikle olmutur. man esaslar tahkik edilmez, yani aratrlmaz. man gayba olur. spatla, delille iman olmaz. Kuran- kerimde, salihler vlrken, (O mttekler ki, gayba inanrlar) buyuruluyor. (Bekara 3) [Demek ki gayba inanmak, mttekilerin vasfdr.] Seyyid Abdlhakim Arvasi hazretleri, iman yle tarif etmitir: man, Muhammed aleyhisselamn, peygamber olarak bildirdii eyleri, tahkik etmeden, akla, tecrbeye ve felsefeye uygun olup olmadna bakmadan, tasdiktir. Akla uygun olduu iin tasdik etmek, akl tasdik etmek olur, Resul tasdik etmek olmaz. Yahut Resul ve akl birlikte tasdik etmek olur ki, o zaman Peygambere itimat tam olmaz. timat tam olmaynca, iman olmaz. (S. Ebediyye)
120
Yaratc var demek yetmez

Sual: Bir ateist, (Hibir ey kendiliinden olamayaca iin, fen ve teknik ok ilerlemesine ramen bir karnca, bir domates bile yaratlamadna gre, bu muazzam kinatn bir yaratcs olduuna inanyorum, ama dinlere, peygamberlere, kitaplara, hirete, Cennete ve Cehenneme inanmyorum. Ben bir deistim) diyor. Bu kimseye dinsiz denir mi? CEVAP Ateist de olsa, deist de olsa slamiyete inanmayan dinsizdir. Deist, bir yaratc var dedii hlde, hibir dine ve peygambere inanmayan kfir demektir. Nasreddin Hoca'nn, (Doduuna inanyorsun da, ldne niye inanmyorsun?) dedii gibi, (Ben renciyim, ama retmene, derse, imtihana inanmam) denir mi? renci ise, retmene, derse inanmas gerekir. (Ben kanuna inanrm, ama savcya, mahkemeye inanmam) denir mi? Ortada bir kanun varsa, bunu hazrlayanlar var, onlar uygulayan mahkemeler var demektir. Yaratk yani kul ise, onu yaratana inanmas lazmdr. Gerekten yaratcya inanan kimsenin, elbette onun emir ve yasaklarna da inanmas gerekir. Yaratc var demekle, Allaha inanmak ok farkldr. Yaratc diye, h bostan korkuluu gibi, hibir eye karmad tasavvur edilen hayli bir varla inanmann ateistlikten hi fark yoktur. Allah tel, dem aleyhisselamdan beri eitli dinler, peygamberler ve kitaplar gndermitir. Bunlar kabul etmeyen, Allah kabul etmi saylmaz. Peygamberlerin hepsi, zamanlarndaki en ileri ilimlerde mucize gsterip, Allah telnn birer elisi olduklarn ispat etmilerdir. mam Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Musa aleyhisselam zamannda sihir ok ileriydi. O zaman, sihir yapanlar, olmayan eyleri, hayalde, varm gibi gsteriyorlard. Sihrin en yksek derecesine kmlard. Musa aleyhisselamn asasnn byk ylan olup, kendi sihirleri olan ylanlar yuttuunu grnce, bunun sihrin dnda ve insan gcnn stnde olduunu anlayp, hemen iman ettiler. sa aleyhisselamn zamannda, tp ilmi ok ileriydi. ok hastala are bulunmutu. Hazret-i sa gelince, tp uzmanlarnn tedavi edemedii hastalklar iyiletirdi. Anadan doma krlerin gzn at.
121
lm kimseleri diriltti. Beikteyken konutu ve peygamber olduunu ispat etti. Muhammed aleyhisselam zamannda da, Arabistan yarm adasnda, edebiyat, airlik ve belagat sanat en yksek derecesine varmt. Yazdklar iirlerin belagatleriyle vnrlerdi. Resulullah, Kuran- kerimi getirince ou, Kuran- kerimin belagatinin icaz karsnda, bunun Allah kelam olduunu anlayarak, Mslman oldu. (sbat-n-nbvve) Btn peygamberler, hep ayn iman sylemi, hepsi mmetlerinden ayn eylere iman etmelerini istemilerdir. Hepsi Allah telnn var ve bir olduunu, sfatlarn, sonsuz ahiret hayatnn, Cennetin, Cehennemin var olduunu bildirmitir. man konusunda hibir farkllk yoktur. Tarih incelenirse insanlarn, nlerinde Allah telnn gnderdii bir rehber olmadan, kendi balarna gidince, hep yanl yollara saptklar grlr. nsan, kendisini yaratan byk kudret sahibinin var olduunu, akl sayesinde anlad, fakat ona giden yolu bulamad. Peygamberleri iitmeyenler, yaratcy nce etraflarnda arad. Kendilerine en byk faydas olan gnei yaratc sandlar ve ona tapmaya baladlar. Sonra, byk tabiat glerini, frtnay, atei, kabaran denizi, yanar dalar ve benzerlerini grdke, bunlar yaratcnn yardmclar zannettiler. Her biri iin bir resim, alamet yapmaa kalktlar. Bundan da putlar dodu. Bylece, eitli putlar ortaya kt. Bunlarn gazabndan korktular ve onlara kurbanlar kestiler. Hatt insanlar bile bu putlara kurban ettiler. Her yeni olay karsnda, putlarn miktar da artt. slamiyet geldii zaman Kbede 360 put vard. Ksacas insan, bir, ezel ve ebed olan Allah tely kendi bana bir trl tanyamad. Bugn bile gnee ve atee tapanlar vardr. Bunlara amamal, nk rehbersiz, karanlkta doru yol bulunamaz. (H.L.O. man) Grld gibi, yaratcy kabul etmekle doru yol bulunmu olmuyor. Allah robot gibi dnmek, hibir eye karmaz demek, ne kadar yanltr. Her asrda peygamberler gelmi, Allah adna konumu, h yalan sylemiler! Mucizesiz peygamber olmaz. Yalandan peygamberim, resulm diyen kimseler elbette kar, ama bunlar mucize gsteremez. Yalanlar kolayca anlalr. Krn gzn amak, lleri diriltmek, parmandan
122
sularn akp bir ordunun imesi, bir anda Mekkeden Kudse gitmesi oradan da gkleri gezip gelmesi, canszlarn ve hayvanlarn konumas basit olaylar deildir. Bunlar ancak Allahn gnderdii peygamber yapar. H peygamber yalan sylese Allah mdahale etmez mi? Bir yet-i kerime meali: (Eer o [Resul] bize atfen, [Kurana] baz szler katsayd, biz onu kuvvetle yakalayp ah damarn koparr, helak ederdik, hibiriniz de buna engel olamazd.) [Hakka 4447] u halde, ben Allaha inanyorum diyen kimsenin, kitaplara ve peygamberlere de iman etmesi ve ibadetlerini yapmas, haramlardan kamas gerekir. mann alt artndan birine bile inanmayan iman sahibi olamaz. (Ben sadece Allaha inanyorum) demesi kendini aldatmaktan baka bir ey deildir. Allahn varlna inanmayan kimseyle, (Allaha inanyorum ama hirete inanmyorum) diyen kimse arasnda, hiretteki durumu bakmndan fark yoktur. kisi de sonsuz olarak cehennemliktir. Yaratcya inanyorum dedii hlde, ebed azaptan korkmamak ne byk ahmaklktr. Hazret-i Ali, dirilmeye inanmayan birine diyor ki: (Biz hirete inanyoruz. Diyelim ki, senin dediin gibi tekrar dirilmek olmasayd, inanp ibadet etmekle bizim hi zararmz olmazd. Ya bizim dediimiz gerek meydana karsa ki, elbette kacak, o zaman sen sonsuz olarak azaba maruz kalacaksn.) Dinsiz kimse lnce, kendi inancna gre, yok olacak. slamiyete gre ise, o Cehennemde sonsuz azap grecektir. nanan da, sonsuz nimetler iinde yaayacaktr. Akl, bilgisi olan bir insan, bu ikisinden elbette, ikincisini seer. Sonsuz azapta kalmak, bir ihtimal bile olsa, bunu hangi akl kabul eder? Hlbuki hiret hayat, bir ihtimal deil, apak bir gerektir. O halde akl, ilmi olann, Allaha ve onun bildirdiklerine inanmas gerekir. slamiyetin koyduu kurallar, sadece hirette deil, dnyada da rahat iinde yaamaya sebep olur. Bir ateist bile, slam ahlakna uygun yaarsa, dnyada rahat ve huzur iinde olur. Mesela, bir eczanede yzlerce ila vardr. Her ilacn kutusunda tarifesi vardr. lac, tarifeye uygun kullanan, yararn; tarifeye uymayan zararn grr. Yeni bir makine, cihaz imal edilince, iine prospekts [tantm yazs, tarifesi] konur. O cihaz yapan, aletin salkl alabilmesi iin nelere dikkat edilmesi gerektiini bilir. nsanlar yoktan yaratan da, onun salkl
123
alabilmesi iin ne yapmas gerektiini elbette bilir. Kuran- kerimde, (Yaratan hi bilmez mi?) buyuruluyor. (Mlk 14) Bir yet-i kerime meali de yledir: (Sizi bo yere yarattmz m sandnz?) [Mminun 115] ldkten sonra bana gelecekleri dnmeyene, kendisini ebedi tehlikeye atana akll denebilir mi? Kuran- kerimin ok yerinde, (Dnmyor musunuz?) diye ikaz edilmektedir. hadis-i erif meali: (Akl olmayann dini de yoktur.) [Tirmizi] (Akll kimse, Allaha ve Peygamberine inanan ve ibadetlerini yapandr.) [. Muhber] (Akl olan kimse iman eder.) [Beyheki] Babo yaratlmayan insann, ne yapmas gerektiini, peygamberleri vastas ile, kitaplar gndererek bildirmitir. Son peygamber olan Muhammed aleyhisselama gnderilen kitab ise Kur'an- kerimdir. Kur'an- kerim ok veciz olduu iin, Peygamber efendimiz bunu hadis-i erifleri ile aklamtr. Hadis-i erifler de, dier insanlarn szlerine gre veciz olduundan, bizlerin kolayca anlayabilmesi iin limler bunlar aklamtr. Bu, doktor ve eczacnn ilac hastaya verirken, a karnna tok karnna, sabah akam birer tane, suyla i, stle ime gibi tarifine benzetilebilir. Kur'an- kerimde insann niin yaratld bildirilmitir: (Cinleri ve insanlar, ancak bana kulluk etsinler diye yarattm.) [Zariyat 56] Allah tel, (Bana doru iman edip emrime uyan Cennete, uymayan ise Cehenneme gidecektir) buyurmutur. badetlerin faydas Allah telya deil, herkesin kendinedir. Maala alan bir doktor, bir hastaya ila verse, ilacn doktora faydas yok diye o ilac kullanmamak akla uygun deildir. Zehir isem doktora ne zarar olur diyerek zehir imesi de ahmaklktr. te, gnahlarmn Allaha bir zarar yok diyerek, her eit gnah ilemek akll insann yapaca i deildir. Her insann yapt ibadetin faydas kendisinedir. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Kim, [ibadetlerini yapar ve gnahlarndan] temizlenirse, faydas kendisinedir.) [Fatr 18] (Hi kimsenin ibadetine Allahn ihtiyac yoktur. badet etsek de etmesek de Allah'a bir faydas ve zarar yoktur) diye, yanl dnen
124
kimse, perhiz yapmayan hastaya benzer. Bu hastasna doktor, perhiz tavsiye ediyor. Bu ise, (Perhiz yapmazsam doktora hi zarar olmaz) diyerek, perhiz yapmyor. Evet, doktora zarar olmaz, ama kendine zarar vermektedir. Doktor, kendine faydas olduu iin deil, onun hastalktan kurtulmas iin, perhiz yapmasn tavsiye etmitir. Doktorun tavsiyesine uyarsa, ifa bulur. Uymazsa lr gider. Doktorun bundan hi zarar olmaz. Bunun gibi, (Allahn benim ibadetime ihtiyac yok) diyerek ibadetten kaanlar da, Cehenneme gider. Dinsiz felsefeciler Sual: Bir arkada, (Ben deistim, ateiste gre dinsiz saylmam) derken, bir bakas da, (Ben agnostik inanca sahibim, ben de ateiste gre dinsiz saylmam) diyor. Bunlar da dinsiz deil mi? CEVAP Bunlar Franszca kelime ve tbirlerdir. nce bunlar ne demek onu aklayalm: Athisme = ateizm, bir yaratcya inanmayan felsefe akmdr. Bu dinsizlere, athiste = ateist denir. Bu muazzam dzenli hlde olan her eyin, kendiliinden tesadfen yaratldn sanan ve savunan ahmak kfirlerdir. Disme = deizm, bu kinatn bir yaratcsnn olduunu kabul edip, bu kinattaki insanlara karmadn, onlar babo braktn zanneden felsefe akmdr. Hibir dine inanmayan bu kfirlere diste = deist diyorlar. Agnosticisme = agnostisizm, bir yaratcya yok denilemeyecei gibi, var da denemez, grlmedii iin bilinemez diyen felsefe akmdr. Bu batakla girenlere agnostique = agnostik diyorlar. Thisme = teizm, bu akm deistler gibi bir yaratcya inanrlar. Bunlara thiste = teist diyorlar. Deistlerden fark, yaratcnn insanlk iin dinler gnderdiini sylerler. Brahmanizmin kolu olan budizme ve atee tapan Mecusilik gibi semav olmayan dinlere de inanyorlar. Ateistler, bu teistlere dinci diyorlar. Mslmanln haricindeki btn yollar, btn izmler dinsizliktir.
Allah' hi unutmamak
Sual: slam Ahlak kitabnda 54 farzn ilk maddesinde, (Allah' bir bilip, hi unutmamak) deniyor. Biz, sabahtan akama kadar ok unutuyoruz. Bu farz terk ediyorsak, hep haram m ilemi oluyoruz?
125
CEVAP Namaz klp haramlardan saknan bir Mslman, hi Allah' unutmu saylmaz. Bir vakit namaz klp, teki namaz beklemekle, hep ibadet etmi, Allah' unutmam oluyoruz. Sabah namazna kalkmak niyetiyle akam yataa yatnca, sabaha kadar ibadet etmi, Allah' unutmam oluyoruz. Hlbuki uyku tam bir gaflettir. Buna ramen, srf niyetimizden dolay uykumuz bile ibadet oluyor. Be vakit namaz klp doru niyet ederek alann her yapt i ibadet olur. Allah tel ok efkatli, ok merhametli, ok affedici olduu iin, namazlar arasndaki hatalarmz silinsin diye be vakit namaz emretmitir. Bir hadis-i erif meali yledir: (Gnde be kere ykanann kirleri temizlendii gibi, be vakit namaz klann da gnahlar temizlenir.) [Buhari] slam limleri, (Be vakit namazn doru klan, btn nimetlerin krn eda etmi olur) buyurmulardr. 24 saat devaml Allah tely anmak, hatrlamak, Ona kretmek gerekir. Bu ise, gafletteyken mmkn olmaz. (Kim be vakit namaz klarsa, bir vakitten sonra dier vakti dnecei iin, yatarken sabah namazn dnecei iin, btn gn Allah hatrlam ve Ona kretmi olur) buyuruluyor. Be vakit namaz klanlar iin byle ok mjde verilmitir. Allah tely hi unutmamak demek, her eyi slamiyete uygun yapmaya almak demektir. Her sabah, (Kendimin ve ailemin rzkn kazanmak, onlar kimseye muhta brakmamak, Allah telya rahat ve temiz ibadet edebilmek, ahiret yolunda yryebilmek iin iime gidiyorum) diye niyet eden bir kimse, hep sevab kazanr. Onun her ii, ibadet olur. (K. Saadet) Okula giden bir renci, (Okula, eitimim bitince, Mslmanlara, insanlara hizmet etmek iin gidiyorum. Y Rabbi bana faydal ilim nasip eyle!) diye niyet ederse, okulda ve evde ders alrken her an, hi durmadan sevap alr. Allah' unutmu saylmaz. (u gnahtr) diyerek saknmaya alann veya (u sevabdr) diyerek yapmak isteyenin Allah' unutmad anlalr.
126
Konuan ikizler
Hamile bir kadnn karnnda ikiz iki bebek konuuyor, biri imanl dieri imansz. mansz: Doumdan sonra bir hayat var deniyor. Sen doumdan sonraki hayata inanyor musun? manl: Tabi ki, doumdan sonra bir hayat olduunu haber veren oldu, doumdan sonra olacaklara hazr olmalyz, burada iyice glenmeliyiz. mansz: Bunlarn hepsi samalk! Doumdan sonra hayat falan yok!...Yani doumdan sonraki hayati dnebiliyor musun? Gidip gelen mi var? Onun bunun sylemesi geersizdir. manl: Her eyi tam detaylaryla bilmiyorum, ama orada k, sevin olacakm Mesela kendi azmzla yemek yiyebilecekmiiz. mansz: Bu da ok komik! Bizim kendi gbek bamz var, onun sayesinde besleniyoruz ve oradan hi kimse geri gelmedi! Buradan baka hayat yoktur. manl: Hayr! Ben doumdan sonraki hayatn tam olarak nasl olduunu bilmiyorum, ama bilinen bir ey var, biz gbek ba ile yayoruz. Bu gbek bann sahibi olmal. Buna anne deniyor. Doumdan sonra anneyi greceiz ve o bizimle ilgilenecek. mansz: Anneye mi? Sen anneye mi inanyorsun? Bunlarn hepsi hurafe brak u geri kafal olmay, modern ol! manl: O her zaman, o bizim etrafmzda, biz onunla yayoruz. O olmasa biz nasl oluruz ki? mansz: Yeter bu samalklar, ben gzme inanrm, ben anne falan grmedim, olmayan grlmeyen eye nasl var denilir ki? manl:
127
Benim byle bir hayata inanm olmamn ne zarar olur ki? Byle bir hayat varsa ona hazrlanm olurum. Sen hazrlanmazsan orada hazrlksz yakalanacan iin perian olursun. Annem syledi: Peygamberimiz, (insanlar uykudadr, ldkten sonra uyanacaklar ve yeni bir hayat balayacaktr) buyurmu. Sen hazrlkl olmazsan olma, ben o hayata hazrlanyorum.
Allah'a iman
Allahn varlna ve birliine iman Allaha iman nedir?
Sual: Allaha iman ne demektir? CEVAP mann birinci art, Allaha imandr. Amentdeki, (billahi) ifadesi, Allah telnn varlna, birliine inanmay, iman etmeyi bildirmektedir. Her eyi yaratan Allah teldr. Yerde ve gklerde bulunan btn varlklar, maddeleri, cisimleri, zellikleri, olaylar, kuvvetleri, kanunlar, balantlar yaratan, yalnz Odur. Ondan baka yaratc yoktur. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Her eyi yaratan Allahtr.) [Zmer 62] (Sizi de, yaptnz ileri de yaratan Allahtr.) [Saffat 96] (Her eyin yaratcs olan Rabbiniz Allahtr.) [Mmin 62] (Allah her eyin yaratcsdr. O birdir.) [Rad 16] (Her eyi O yaratmtr.) [Enam 101] (Yaratmak Ona mahsustur.) [Araf 54] Allah tel birdir, Ondan baka ilah yoktur. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (lahnz bir tek ilahtr. Ondan baka ilah yoktur.) [Bekara 163] (Allahtan baka ilah yoktur.) [Bekara 255, Al-i mran 2, Nisa 87, Taha 8, Tegabn 13] (Ondan baka ilah yoktur.) [Al-i mran 6,18, Enam 102, Tevbe 31, Hud 14, Rad 30, Mminun 116, Kasas 88, Fatr 3, Zmer 6, Mmin 3,62,65, Mzzemmil 9] (Tanr tr demeyin! Allah, ancak bir tek ilahtr.) [Nisa 171] (O ancak bir tek ilahtr.) [Enam 19] (lahnz tek bir ilahtr.) [Nahl 22] (lahnz birdir.) [Saffat 4]
128
(O Allah birdir.) [Zmer 4] (O Allah tektir.) [hlas 1] (ki ilah edinmeyin, O ancak bir ilahtr. O halde yalnz benden korkun.) [Nahl 51] (Sizin ilahnz, elbette kendisinden baka ilah olmayan Allahtr.) [Taha 98] (Ey Resulm, senden nceki her peygambere, "Benden baka ilah yoktur. Bana kulluk edin" diye vahyettik.) [Enbiya 25] Allah tanmak Sual: Allah tanyan kurtulur deniyor. ou, Allah diyor, dua ediyor. Allah tanmak ne demektir? CEVAP Allah demekle, dua etmekle, tannm olmaz. Mesela, ehl-i kitap da Allah diyor veya vehhabiler, h Allah gktedir diyorlar. Baz kimseler de, tabiat yaratc bilip, sknca Allah diyorlar. Allah telnn tek yaratc ve mutlak kudret sahibi olduuna inanmyorlar. Bunlar Allah tanm olmuyorlar. Tanmak, Amentdeki alt esasa dinimizin bildirdii ekilde inanmakla olur. Tanmak, sevmek ve itaat etmektir. Onun emir ve yasaklarna meydan okuyan, inkr eden, tanm olmaz. Sz dinlemeyenin, mesela namaz klmayann Allah tanyorum demesi, yalanclk olur. Allah' tanmak Sual: Allah' tanmak nasl olur? CEVAP Allah telnn zt ve sbut sfatlar bilinirse mesele kalmaz. Her bakmdan Allah' tanmak mmkn olmaz. Mesela ezeldir deniyor. Ezel olmay anlayamayz. hlas suresinde, domad buyuruluyor. Bunu da anlamak mmkn olmaz. Sadece inanacaz. Zat hakknda bir ey dnmek zararl olur. nk (O hi bir eye benzemez) buyuruluyor. O zaman bir eye kyas yapmak yanl olur. Bunun iin limlerimiz, (Allah tely tanmak, anlalamayacan anlamaktr. Yani aklla anlalmaz) buyurmulardr.
Allahn birliini ispat

Sual: Allah tel bir olduunu Kur'an- kerimde bildirmi midir? CEVAP Defalarca bildirmitir. Birka yle:
129
(lahnz bir tek ilahtr. Ondan baka ilah yoktur.) [Bekara 163] (Allahtan baka ilah yoktur.) [Bekara 255, Al-i mran 2, Nisa 87, Taha 8, Tegabn 13] (Ondan baka ilah yoktur.) [A.mran 6,18, Enam 102, Tevbe 31, Hud 14, Rad 30, Mminun 116, Kasas 88, Fatr 3, Zmer 6, Mmin 3,62,65, Mzzemmil 9] (Tanr tr demeyin! Allah, ancak bir tek ilahtr.) [Nisa 171] (O ancak bir tek ilahtr.) [Enam 19] (lahnz tek bir ilahtr.) [Nahl 22] (ki ilah edinmeyin, O ancak bir ilahtr. O halde yalnz benden korkun.) [Nahl 51] (Allahtan baka ilahlar olsayd, bu ilahlar, Arn sahibi Allaha elbette bir yol ararlard. lahlkta ortaklk olmaz. Onun iin, Allah ile savap Onu yok etmeye alrlard.) [sra 42] (Allahtan baka ilah olsayd, her ilah, kendi yarattn idare eder, bir gn elbette biri dierlerine galip gelirdi. Allah, onlarn vasfettiklerinden mnezzehtir.) [Mminun 91] (Sizin ilahnz, elbette kendisinden baka ilah olmayan Allahtr.) [Taha 98] (Allahtan baka, yerde-gkte ilahlar olsayd, yerin-gn nizam bozulurdu. Arn rabbi olan Allah, onlarn vasfettiklerinden mnezzehtir, Allahtan baka ilah yoktur.) [Enbiya 22] (Ey Resulm, senden nceki her peygambere, "Benden baka ilah yoktur. Bana kulluk edin" diye vahyettik.) [Enbiya 25] (Allah her eyin yaratcsdr. O birdir.) [Rad 16] (Her eyi O yaratmtr.) [Enam 101] (Yaratmak Ona mahsustur.) [Araf 54] (lahnz birdir.) [Saffat 4] (O Allah birdir.) [Zmer 4] (O Allah tektir.) [hlas 1] Birliini ispat Sual: Allah telnn birlii nasl ispat edilebilir? CEVAP Allah telnn varl ve birlii, ilm ve akl yollar ile de ispat edilmitir. Kelam limleri, akl yollarla eseri grp, messirin [buna tesir eden, bunu yapann] var olduunu bildirmilerdir. Hukema, yani
130
fen bilgilerine de vakf olan hikmet ehli limler ise, ilm usule gre, messirin kudretini grerek, her eyi bunun yaptn bildirmilerdir. Allah telnn var ve bir olduunu gsteren delillerden bazlar yledir: 1- Bir yet-i kerime meali: (Eer yer ile gkte, Allahtan baka ilahlar olsayd, bunlardaki nizam bozulur, karma kark olurdu.) [Enbiya 22] Bu yet-i kerimenin iareti kinatn yaratcsnn iki olduu farz edilse, bu iki yaratcnn ileri, birbirinden, ya farkl veya ayn olur. Birbirinden farkl olursa, lem bozulur. Yani gkler ve yerin bu zel dzeninden kmasn ve yok olmasn veya birbirine zt eylerin ayn anda bir araya toplanmasn gerektirir. Mesela, iki ilahtan birisi, bir insann hareketini, dieri de o anda hareket etmeyip oturmasn dilese, ilah olduklar iin kudretleri o insana tesir edince, iki zttn birlemesini gerektirir. Bu ise, mmkn deildir. nk, iki zt eyin, ayn anda bir araya gelmesi, mmkn deildir. Yani, o insan, ayn anda hem hareketli, hem hareketsiz olamaz. Ya hareketlidir veya hareketsizdir. ki ilahn bir konudaki ii farkl olursa, birisi bu i yle olsun, teki de hayr byle olsun derse, o ite ikisinden birisinin istedii olursa ikisinden birisinin cizliini gsterir. cizlik ise, sonradan olma, yani yaratlma alametidir. Bu ise, ilahla yakmaz. Sonradan yaratlan ilah olamaz. 2- Kinatn yaratcsnn h iki olduu farz olunsa, ikisinden biri, dilediini yapmakta ya kfi olur veya olmaz. Birisi, yaratc olarak, dilediini yapmakta kfi ise, ikinci ilahn gereksiz ve fazla olmas gerekir. Bu ise, noksanlktr. Noksan olan ise, ilah olamaz. Eer ikinci ilah, dilediini yapmakta kfi gelirse, birinci ilahn yok olmas veya atl olmas gerekir. Atl olan, ilah olur mu hi? Atl, i yapmaz, ie yaramaz demektir. 3- ki ilah olduu farz edilse, ya birbirine muhtatr, ya deildir. Yahut biri dierine muhta olup, dieri ona muhta deildir. Eer ikisi birbirine muhta ise, ikisinin de noksan olmas gerekir. Noksan olan ise, ilah olamaz. kisi birbirine muhta deilse, ikisi de ilah olamaz. Her biri, dierine gre, fazla ve lzumsuzdur. Bu da, ilahlk vasfna zttr. nk ilah, her eyin kendisine, her an muhta olduu ve her eye kfi olan bir varlk olup, buna ihtiya duyulmamas olamaz. Biri
131
dierine muhta ise, muhta olan ilah olamaz. Sadece muhta olmayann ilah olmas yani ilahn bir olmas lazm gelir. Bu lemin mutlak bir yaratcs vardr. O, bu lemi yaratmay dilemi ve yaratmtr. Eer o dilemeseydi, yaratmasayd hibir ey var olamazd. Hibir ey, kendi kendine var olamaz. Her eyi mutlak bir yaratan vardr. Kalem, kendi kendine yazmaz. Yazmas iin, mutlaka bir sebep lazmdr. Bu sebep ise, herkesin bildii gibi, katiptir. Katipsiz kalemin yazmas nasl mmkn deil ise, bir yaratc olmadan, lemin var olmas da, mmkn deildir. 4- Yaratcnn iki olduu farz olunsa, onlardan biri, bir kimsenin kalkmasn diledii anda, dierinin de, onun oturmasn dilediini farz edelim. O kimsenin hem kalkmas, hem de oturmas mmkndr. Fakat, iki ilahn iradeleri ayn anda hasl olunca, o kimsenin ayn anda hem oturmas, hem de kalkmas gerekir. Bu ise, iki zt eyi birletirmek olduundan imkanszdr. Eer, sadece birinin diledii hasl olursa, dierinin ciz olmas lazm gelir. lahn ciz olmas muhaldir. nk cizlik, mahluklarda bulunur. Mahluk olann ise, ezelde var olmas muhaldir. Ezeli cizlik muhal olduu gibi, ilahn ciz ve hadis olmas da muhaldir. Eer, dier ilah iin, o kimsenin oturmasn irade etmek mmkn olmaz ise, ikisinden biri, dierinin iradesine mani olduundan ciz olmu olur. ciz olan ise, ilah olamaz. lemde mevcut olan varlklar, kendi kendilerine var ve yok olamazlar. Onlara bir tesir eden, yani onlar bir yaratan vardr. Madem ki, lemler ve lemlerde mahluklar vardr. yle ise, lemleri ve lemde olan mahluklar bir yaratan vardr. Mahluklarn var olmas, bu yaratcnn varlna bir delildir ki, bu yaratc Allah teldr. lemdeki mahluklarn sfatlar vardr. O halde onlar yaratan Allah telda da bu sfatlar vardr. Kinatta hibir ey yok idi. Hepsini Allah tel yaratt. Hepsi mahluktur. Yani, yok iken var olabilir ve var iken de yok olabilir ve yok iken var olmutur. (Allah tel var idi. Hibir ey yok idi) hadis-i erifi, bunu bildiriyor. lemin hadis olduunu gsteren dier bir delil de, lemin her zaman bozularak deimesidir. Her ey deimektedir. Kadim olan ey ise, hi deimez. Allah telnn zat ve sfatlar byledir. Bunlar hi deimez. Halbuki lemde, fizik olaylarnda, maddelerin hl deitirmesi oluyor. Kimya reaksiyonlarnda, maddelerin z, yaps
132
deiiyor. Cisimlerin yok olarak, baka cisimlere dndn gryoruz. Bugn yeni bilinen atom deimelerinde ve ekirdek reaksiyonlarnda, madde, element de yok oluyor. Enerjiye dnyor. lemlerin, maddelerin byle deimeleri, birbirlerinden hasl olmalar, sonsuzdan gelemez. Bir balangc olmas, yoktan var edilmi olan ilk maddelerden, elementlerden hasl olmalar gerekir. lemin mmkn olduuna, yani yok iken var olabileceine baka bir delil de, lemin hadis olmasdr. Yani her eyin yok iken var olduklarn gryoruz. Cisimler yok oluyor. Bunlardan, baka cisimler meydana geliyor. Ancak, son kimya bilgimize gre, yz be madde, kimya reaksiyonlarnda, hi yok olmuyor. Yalnz yaplar deiiyor. Radyoaktif olaylar, elementlerin, hatta atomlarn da yok olduklarn, maddenin enerjiye dndn ispat etmitir. Hatta Alman fizikisi Einstein, bu deimenin matematik formln ortaya koymutur. Cisimlerin durmadan deimeleri, birbirlerinden hasl olmalar, sonsuzdan gelerek deildir. Byle gelmi, byle gider denilemez. Bu deimelerin bir balangc vardr. Deimelerin balangc vardr demek, maddelerin var olularnn balangc vardr demektir. Hibir ey yok iken, hepsi sonradan yoktan yaratlmtr demektir. lk, birinci olarak maddeler yoktan yaratlm olmasalard ve birbirlerinden hasl olmalar, sonsuz ncelere doru uzasayd, imdi bu lemin yok olmas lazm olurdu. nk, lemin sonsuz ncelerde birbirlerinden var olabilmesi iin, bunu meydana getiren maddelerin daha nce var olmalar, bunlarn da var olabilmeleri iin, bakalarnn bunlardan nce var olmalar lazm olacaktr. Sonrakinin var olmas, ncekinin var olmasna baldr. nceki var olmazsa, sonraki de var olmayacaktr. Sonsuz nce demek, bir balangc yok demektir. Sonsuz ncelerde yoktan var olmak demek, ilk yani balang olan bir varlk yok demektir. lk, birinci varlk olmaynca, sonraki varlklar da olamaz. Her eyin her zaman yok olmas lazm gelir. Her birinin var olmas iin, bir ncekinin var olmas lazm olan sonsuz sayda varlklar dizisi olamaz. Hepsinin yok olmalar lazm olur. lemin imdi var olmas, sonsuzdan var olarak gelmediini, yoktan var edilmi bir ilk varln bulunduunu gstermektedir. lemin yoktan var edilmi olduuna, o ilk yaratktan hasl ola ola, bugnk lemin var olduuna inanmak gerekir.
133
Var olan ey ikidir: Biri, yok iken, sonradan var olan (yaratk), ikincisi hep var olan (Vacib)dir. Eer var olan yalnz yaratk olsayd ve vacib-l-vcud bulunmasayd, hibir ey var olamazd. nk, yok iken var olmak, bir deiikliktir, bir olaydr. Fizik bilgimize gre, her cisimde bir olay olmas iin, bu cisme dardan bir kuvvetin tesir etmesi, bu kuvvet kaynann, bu cisimden nce var olmas lazmdr. Bunun iin, mahluk olan, kendi kendine yoktan var olamaz ve varlkta duramaz. Ona bir kuvvet tesir etmeseydi, hep yoklukta kalrd. Var olamazd. Kendini var edemeyen, baka mahluklar da elbette yaratamaz. Mahluklar yaratann, vacib-l-vcud olmas lazmdr. lemin var olmas, bunu yoktan var eden bir yaratcnn var olduunu gsteriyor. Grlyor ki, sonradan olmayarak ve yaratk olmayarak, yani hep var olarak, btn yaratklarn tek yaratcs, ancak vacib-l-vcud olan Allah teldr. Vacib-l vcud, varl mutlak lazm olan demektir. Varl bakasndan olmayp, ancak kendindendir, yani kendi kendine hep vardr demektir. Bakas tarafndan yaratlmad. Eer byle olmazsa, yaratk olmas, bakas tarafndan yaratlmas lazm olur. Yaratlan ise ilah olamaz. Farsada, (Huda) demek, kendi kendine hep var olucu, yani kadim demektir. (mam- Razi, Kad Beydavi)
Allah tel ilah deil mi?

Sual: Bir felsefeci, (lah diye bir ey yoktur. La ilahe illallah, lah yoktur, Allah vardr demektir) diyor. Byle sylemek uygun mu? CEVAP Uygun deildir; nk Allah tel, ilahtr. lah, her eyi yoktan var eden ve her an varlkta durduran demektir. (. Nbvve) La ilahe illallah demek, ilah yok demek deil, Allahtan baka ilah yoktur demektir. La ilahe = ilah yoktur, illallah = ancak Allah vardr diye cmle blnrse, yukardaki gibi yanl anlalr. Kelime kelime deil, cmle olarak ele almak gerekir. lah elbette vardr. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Yahudiler Allah brakp hahamlarn, Hristiyanlar da rahiplerini ve Meryem olu say Rab edindiler. Hlbuki onlara ancak, tek ilaha kulluk etmeleri emrolundu. Ondan baka ilah yoktur.) [Tevbe 31]
134
(Allahla birlikte, bir ilah daha tanma.) [sra 22] (De ki: Bana, ilahnzn sadece Allah olduu vahyedildi.) [Enbiya 108] Bu yet-i kerimelerde de, Allah telnn tek ilah olduu bildirilmektedir. Ayrca, her namazda okuduumuz Sbhanekenin sonunda (ve la ilahe gayrke) deniyor. Buradaki gayrke, senden gayr demektir. (La ilahe gayrke) ifadesiyse, (Senden baka ilah yoktur) demektir. Yani, ilah sadece sensin demektir. lah yok demek, yaratc yoktur, Allah yoktur demek olur.
Allah kim yaratt denemez

Sual: (Allah kim yaratt) diyenler oluyor. Yaratc yaratk olur mu hi CEVAP Elbette yaratan yaratlm olmaz; nk yaratc, varlnn balangc ve sonu olmayan, var olmak ve varlkta durmak iin kimseye muhta olmayan, demektir. Onu kim yaratt diye sorulursa, bunun sonu gelmez, sonsuza kadar gider. Bu da mmkn olmaz. H, Allah birisi yaratt denirse, Allah yaratc deil, yaratk yani yaratlm olur. Yaratk, yani yaratlm olansa, yaratc olmaz. Bunun iin, varl kendiliinden olan ve varlnn balangc olmayan tek bir yaratc bulunmas gerekir, o da Allah teldr. ki hadis-i erif meali yledir: (eytan, seni kim yaratt diye vesvese verince, Allah yaratt denirse, bu sefer, Onu kim yaratt diye, vesvese verir. Kendisine, byle vesvese gelen kimse, Ben Allah ve Resulne iman ettim desin.) [Buhari] (Allahn yaratt eyleri tefekkr edin, ama ztn tefekkr etmeyin.) [Ebueyh] Allahn yaratma gcn anlamak iin Sual: Allahn varlna inanmayan baz kimseler, (Allah her eye gc yetiyorsa, kendisi gibi bir ilah veya kaldramayaca bir ta yaratabilir mi?) gibi sorular soruyorlar. Cevap verir misiniz? CEVAP Bunlar gibi sorular sorarak gya Mslmanlar zor duruma sokmaya alyorlar. Akl ve ilmi olan kimse iin bu sorularn cevaplar ok basittir.
135
Kur'an- kerimde iki ilah olursa, yerin gn nizamnn bozulaca bildirilmektedir. (Enbiya 22) Her eyi yaratmaya gc yetenin, ikinci bir ilaha ihtiyac olmaz. ki veya daha ok ilah olunca arada anlamazlklar kar. ki bal idare yrmez. ki amir olmaz. nsanlar bile tecrbeleriyle bunu tespit edip, veciz szlerle itiraf etmilerdir. Bu konudaki ataszlerinden bazlar yledir: Bir kllkte bir horoz olur. Bir gemide iki kaptan olmaz. Bir gemiyi iki kaptan batrr. Bir tahta iki padiah smaz. ki karl ev sprlmeden kalr. ki aslan bir posta smaz. ki cambaz bir ipte oynamaz. Dokuz dervi bir kilimde uyur da, iki padiah bir iklime smaz. Allahn yaratma gcn anlamak iin Allah tely ve btn sfatlarn iyi bilmek gerekir. Allah telnn kdem sfat da vardr. Yani evveli yoktur, yaratk, yani mahlk deildir. Allahn yaratt her ey mahlk olur. (Allah, evveli olmayan, yani kdem sfatl bir varlk, yani bir ilah yaratabilir mi?) demek tenakuz [eliki] olur. Yaratlan ey yaratktr, mahlktur. (Bir ey yarat ki, mahlk olmasn!) denmez. nk yaratlan ey mahlk olur. Mahlk olan ey de yaratc olmaz. Onun iin, (Allah kendisi gibi yaratc olan bir ilah yaratabilir mi?) sz, mantksz, elikili bir szdr. Her yaratk, bir yaratc tarafndan yaratld gerei kabul edilmezse, inanmayan da bu ie cevap veremez. Mesela bir kimse, ben nereden geldim dese, bu sras ile Hazret-i deme kadar gider. Ondan sonra, Onun topraktan yaratld, topra da Allahn yaratt anlalr. nanmayanlarn dedii gibi, Allah da baka bir ilah yaratt denirse, bu ok yanl olur, nk bu sefer de onu kim yaratt denir. Onu da bir bakas yaratt denirse, bu sefer peki onu kim yaratt denir. Bu sonsuza kadar byle srp gider, bir netice alnamaz. Her eyin bir sebebi vardr. Bu sebepleri kendisinin sebebi ve balangc olmayan biri yaratabilir o da Allahtr. Allah cisim gibi, insan gibi dnenler, (Allah kaldramayaca ta yaratabilir mi?) diye soruyorlar. Btn kinat bir anda yok edebilir.
136
Hepsini de bir anda yaratabilir. Kuran- kerimde mealen, (Ol dememiz kfidir) buyuruluyor. Bir taa arlk veren, yer ekimi kuvvetini yaratan Odur. Yer ekimini yaratmasa idi, arlk da olmazd. Yaratt her eye hkimdir, gcnn yetmeyecei bir ey olmaz. Yaratt her eye gc yeter. Her eye gc yetenin gc yetmedii ey olmaz. Gc yetmedii bir ey, kaldramad bir ta yaratabilir mi demek mantkszlk olur. Farknda olmadan Allaha inanmak Sual: Evrende grdmz maddelerin ezeli olmas mmkn mdr? CEVAP slam limleri diyor ki: Ezeli olan ey deimez. Sonradan olan deiir. Maddenin [elementlerin] fizik ve kimya zellikleri deimektedir. Demek ki maddeler ezeli deildir. Maddeler, ezelde deimemi olsalard, imdi de, hi deimezdi. nceden deimek yoktu, sonradan deimeler oldu da denilemez. nk, deimek iin, bir kuvvetin tesir etmesi gerekir. Deimek sonradan balaynca, kuvvetin de, sonradan var olduu, ezeli olmad anlalr. Grlyor ki, maddenin ezeli olduunu sylemek, tabiat kuvvetlerinin sonradan olduklarn, ezeli olmadklarn ortaya koymaktadr. Fen ve tabiat bilginleri, birok bitki ve hayvan nesillerinin tkenip yok olduklarn, birok trlerin de, sonradan meydana geldiklerini anlamlardr. Canl, cansz her eyin bir mr vardr. Her eyin mr, yani varlkta kalma zaman bakadr. mr saniye ile llen varlklar olduu gibi, asrlarca yaayanlar da vardr. En uzun mrl varlklar, element denilen basit cisimlerdir. Bunlarn mrlerinin ok uzun olmas, tabiatlar artt iin, (Cisimler yok olur, maddenin fizik ve kimya zellikleri deiir; fakat madde yok olmaz) demilerdir. Halbuki, maddenin, cisimlerin deimelerinin sonsuz olarak, byle gelip, byle gideceini sylemek, ister istemez, ezeli ve ebedi olan varla inandn sylemek ve kabul etmektir. Bu da Allah telnn varlnn, ncesiz olduunu, maddecilerin ve tabiatlarn da inkr edemeyeceklerini gstermektedir. Ateistler, canl cansz, her eyin sonsuz olarak, birbirlerinden meydana geldiklerini, bu arada, elementlerin hi yok olmadklarn
137
sylyorlar. Halbuki, elementler de atomlardan meydana gelmitir. Atom ynlardr. Atomlar da yoktan var edilmitir. Elementler sonsuz ncelerde var olup, her ey bunlarn eitli birlemelerinden, ncesiz meydana gelseydi, bunlar birletirmek iin, sonsuz ncelerde, muazzam enerjinin, sonsuz kudretin bulunmas gerekirdi. nk, enerji olmadan, atomlar birleemez. ncesiz olmas gereken o kudret, her eyi yoktan yaratann kudretidir. Demek ki, ateist de kendi mantna gre, ister istemez, Allahn varln kabul etmi olmaktadr. Atomlar da, elementler de, sonsuz ncelerde yoktu, sonradan oldu. ncesiz olan yalnz Allah teldr. Diyorlar ki: Bir eyin var olmas iin, o eyi meydana getiren eyin nceden var olmas gerekir. Bunun da var olmas iin, bunu meydana getiren eyin de var olmas gerekir. ncesiz demek, ucu, balangc yok demektir. Balangta bir ey olmazsa, ondan meydana gelecek eyler de olmaz. Mevcut eylerin hibirinin var olmamas gerekir. O halde, her maddenin, her cins varln, nceden yok iken sonradan var edilmi, tek bir eyden oald anlalmaktadr. Maddecilerin (sonsuz ncelerde var olmak = ncesiz var olmak) szleri, maddeler, cisimler iin, mmkn deildir. Ancak madde olmayan, bir yaratc iin bu mmkn ve gereklidir. Varlklarn meydana gelmesinde eliki olmamas, yani bir balangcn olmas iin bu arttr. Grlyor ki, ezeli olan yani ncesiz, madde olmayan bir varlk vardr. Bu varlk inkr edilirse, u grlen btn varlklar inkr edilmi olur. Mevcut varlklar inkr etmek mmkn olmadna gre, zaruri olarak bunlar yoktan yaratan ve kudreti sonsuz olan bir varla inanmak mecburiyeti ortaya kmaktadr. Bu varlk elbette Allah teldr. Allahn varl Sual: Allahn varlnn kendinden olduu, sonradan var olmad nasl ispat edilir? CEVAP Ahmed Asm Efendi buyuruyor ki: Allah tel, h ezeli olmasayd, sonradan var olsayd, Onu yaratan bir yaratc bulunurdu. Bu yaratc ezeli ise, Allah odur. Sonradan var olduysa, onu da yaratan biri lazm olur. Bylece, ezeli olmayan yaratclar zinciri mevcut olur. Bu zincire teselsl denir.
138
Teselsl ise imknszdr. yle ki: Bir eyin sonsuz yaratclarn, birinciden balayarak, sonsuz olarak, yan yana dizelim. kinci yaratcdan balayarak, ikinci bir sra daha dnelim. Sonsuza giden ikinci sra, birinci sradan bir noksan olduu iin, ksadr. Ksa olana sonsuz denilemez. kinci sra, sonsuz olamad iin, bundan bir fazla olan birinci sra da, sonsuz olamaz. Yani, bir ucu sonsuza giden yarm doru dnlebilir; fakat byle bir ey mevcut olamaz. Teselsl olamaz. Sonsuz sayda yaratclar olamaz. Sonsuz var olan bir yaratc olur. Bu tek yaratc, ezelidir, ebedidir, sonsuz olarak vardr. Varl kendindendir, bakasndan deildir. (Emali kasidesi erhi)
Mutezile, cebriyeci ve ateist

mam- azam hazretlerine bir ateist, bir mutezile, bir de cebriyeci kimse gelir. Ateist sorar: (Allah varsa, var olan grlr. Varsa ispat et.) Aklc olan mutezile sorar: (Cehennemde ate var. eytan ateten yaratlmtr. eytana ceza vermek mmkn m?) Cebriyeci de sorar: (Sen irade-i cziyye var diyorsun. Her eyin hlk Allah iken insan ne yapabilir ki?) mam- azam hazretleri, yerden 3 avu nemli topra top gibi yapp, her topu birine atar. de, durumu kadya ikyet eder. Kad niye amur topu attn sorar. mam- azam hazretleri der ki: Bunlar bana soru sordu ben de cevap verdim. Ateist, Allah varsa, var olan eyin grnmesi gerekir demiti. Toprak bam actt dedi, madem ar var, ary gstermesi lazmdr. Ary bile gremeyen Allah nasl grebilir ki? Ateist aklszdr, akl varsa gstermesi gerekir. Ruh da akl gibi grnmez, ama yaptklarndan anlalr. Kinatn var olmas da onun bir yaratcsnn olmas gerektiini gsterir. Mutezile olan ise, topraktan yaratlm olduu halde, amur toptan etkilendi. Toprak topraktan etkilendiine gre ate de ateten etkilenir. Demir testeresi demiri kestii gibi, ate de atei yakar. Cebriyeci ise, (Allah her ii zorla yaptrr) diyordu. O zaman o topra Allah att, bu beni niye ikayet ediyor? Kendi kendini yalanlam oluyor.
139
Ustasz yaplan kayk Hazret-i mamn byle ksa cevaplar verdii oktur. Mesela bir ateistle saat onda buluup mnazara etmek zere anlarlar. Hazret-i mam kasten toplantya bir saat kadar ge gelir. Gecikince, ateist, (Bakn imamnz korktu gelemiyor) der, gelince de niye ge kaldn diye sorarlar. O da, (Kayk yoktu. Irmaktan geemedim, bir de baktm ki, aatan kopan dallar kendiliinden bir kayk oluverdi, ben de binip geldim, ondan geciktim) der. Ateist, glmeye balar, (Grdnz m nasl yalan sylyor, hi kendiliinden, bir ustas olmadan kayk yaplr m?) der. Hazret-i mam hemen ta gediine koyup, (Bre ateist, bir kayk bile ustasz kendiliinden olamazsa, bu koca kinat kendiliinden nasl var olur?) diyerek ateistle mnazara bile etmeden galip gelir. Saylarn sonu olmaz Yine bir ateist, (Allah var ise, balangc olmad gibi, sonsuz da olamaz, yani Allah ezeli ve ebedi deildir) der. Hazret-i mam, 1den nce say var m? der. O da yok der. (Saylar sonuna kadar say bakalm) der. O da, epey saydktan sonra, brakr. Hazret-i mam, (Devam et, sonuna kadar say) der. Ateist, (Milyon, milyar, trilyon, katrilyon Bunun sonu olmaz) deyince, Hazret-i mam, (Saylarn bile 1den ncesi ve sonu olmadna gre, kinat yoktan yaratan ezeli ve ebedi olmaz m?) der.
Tefekkr ne demektir?
Sual: Tefekkrn dindeki yeri nedir? CEVAP Tefekkr, dinimizde nemli bir ibadettir. Tefekkr, gnahlarn, mahluklar ve kendini dnmek Allah telnn yaratt eylerden ibret almaktr. Kuran- kerimde iyiler vlrken buyuruluyor ki: (Onlar ayakta iken, otururken, yanlar stne yatarken hep Allah anarlar, gklerin ve yerin yaratln inceden inceye dnrler. Ey Rabbimiz, sen bunlar bouna yaratmadn. Sen [bo, manasz eyler yaratmaktan] mnezzehsin. Bizi Cehennem azabndan koru derler.) [A. mran 191] Hadis-i eriflerde de buyuruldu ki: (Allah telnn azameti, Cennet ve Cehennem hakknda bir an tefekkr, bir geceyi ihya etmekten iyidir.) [Ebueyh] (Tefekkr, ibadetin yarsdr.) [. Gazali]
140
(Tefekkr gibi kymetli ibadet yoktur.) [bni Hibban] (Biraz tefekkr, bir sene [nafile] ibadetten kymetlidir.) [K. Saadet] (Gklerin ve yerin yaratlnda, gece ile gndzn birbiri ardndan geliinde [uzayp ksalmasnda] akl sahipleri iin elbette ibret verici deliller var [A. mran 190.] yeti varken nasl alamaym? Bu yeti okuyup da tefekkr etmeyene yazklar olsun!) [. Hibban] (Allah telnn yarattklar zerinde dnn, zat hakknda dnmeyin!) [Beyheki] (Sktu tefekkr, bak ibret olup ok istifar eden kurtuldu.) [Deylemi] limler buyuruyor ki: Tefekkr, insan bilgili eder. Bilgili olan da amel eder. (Vehb bin Mnebbih) Tefekkr, iyilik ve ktln gsteren bir aynadr. (Fudayl bin Iyad) Allah telnn azametini dnen insan, Ona isyan edemez. (Bir-i Hafi) Tefekkr zeky aar. (mam- afii) Dnyay dnmek, ahirete perdedir. Ahireti dnmek, gafletten kurtarp hikmet konuturur. (Ebu Sleyman Darani) Her frsatta Allah telnn yarattklarn tefekkr etmelidir. Mesela eline bakmal. Parmaklar olmasayd, bir eyi tutup almas ne kadar zor olurdu. Yahut parmaklar hi kvrlmasayd, eller hi olmasayd, gzmz olmasayd, gzmz baka yerde olsayd, halimiz nasl olurdu? Trnan devaml byd gibi, dilerimiz de byseydi ne olurdu? Dilerimiz kemikle beraber olsayd, rynce nasl ekilecekti? Sa uzad halde, kan ve kirpiin uzamadn dnmeli. nsan kavak gibi byyp gitseydi, ne olurdu? Bitkilerin, meyvelerin yaratln, yldzlarn, gezegenlerin bir ahenk iinde oluunu dnmeli. Bunlar ne kadar mkemmel yaratt iin Allah telya hamd etmeli! Bylece insann iman da kuvvetlenir. Fakat devaml bunlarla urap da kendine gereken fkh bilgisini ihmal etmek ise ok tehlikelidir. Tefekkr, drt trl olur:
141
1- Allah telnn mahlklarndaki gzellik ve faydalar dnmek, Ona inanp Onu sevmeye sebep olur. 2- Onun vaat ettii sevaplar dnmek, ibadet yapmaya sebep olur. 3- Onun bildirdii azaplar dnmek, Ondan korkmaya, ktlk etmemeye, gnahtan kamaya sebep olur. 4- Onun nimetlerine, ihsanlarna karlk, nefsine uyarak gnah ilediini, gaflet iinde yaadn dnmek, Allahtan utanmaya sebep olur. Allah tel, yerlerde ve gklerde bulunan mahlklar dnerek ibret alanlar sever. Hazret-i Musann mmetinden biri, 30 sene ibadet eder, bir bulut kendisini glgeler. Bir gn bulut gelmez, gnete kalr. Annesi, (Bir gnah ilemisindir) der. ocuk, (Hayr, gnah ilemedim) der. Annesi, (Gklere, ieklere bakp da Yaratann azametini dnmediysen, bundan byk hata olur mu?) der. Her eyi intizaml yaratmtr Sual: man nasl kuvvetlenir? CEVAP Aadaki hususlar renen bir kimse, Ehl-i snnet itikadn da biliyorsa, iman kuvvetlenir. man olmayan bir kimse ise, bunlar incelerse, insaf ve nasibi de varsa, Allah telnn varlna ve kudretine inanr. Cenab- Hakkn varln, kudretini gsteren olaylardan birka: nsanlarn, byk bir sratle fezada tek bana dnmekte olan, ierisi ate dolu yuvarlak bir gezegen zerinde, srf yer ekimi kuvveti ile kalarak yaamas ne byk bir olaydr. Dalar, talar, denizler, canl varlklar, bitkiler nasl bir byk kudret sayesinde meydana gelebilmekte, gelimekte ve trl zellikler gstermektedir. Hayvanlarn bir ksm toprak stnde yrrken, bir ksm havada uar ve bir ksm da su iinde yaar. Gne, en yksek sy salar ve bitkilerin yetimesini, bazlarnn iinde ise, kimyevi deiiklikler yaparak, un, eker ve daha baka maddelerin meydana gelmesini temin eder. nsan, kendi vcudunun ne muazzam bir fabrika ve laboratuvar olduunun farknda deildir. Halbuki, yalnz nefes alp vermek bile byk bir kimya olaydr. Havadan alnan oksijen, vcutta yakldktan sonra, karbondioksit halinde dar karlr.
142
Sindirim sistemi ise sanki bir fabrikadr. Azla alnan gda maddeleri ve iecekler, mide ve barsaklarda paralanp tldkten sonra, vcuda faydal ksm, ince barsaklarda szlerek kana karmakta ve posas dar atlmaktadr. Bu olay, otomatik olarak ve byk bir intizam ile yaplmakta, vcut bir fabrika gibi ilemektedir. nsann vcudunda ok kark formll maddeler imal eden, trl trl kimya reaksiyonlar meydana getiren, analiz yapan, tasfiye eden ve zehirleri yok eden, yaralar tedavi eden, eitli maddeleri szen, enerji veren tertibat olduu gibi, mkemmel bir elektrik ebekesi, manivela tertibat, elektronik bilgisayar, haber verme tesisat, k, ses alma, basn yapma ve ayarlama tertibat, mikroplarla mcadele ve onlar yok etme sistemi de mevcuttur. Kalb ise, hi durmadan ileyen muazzam bir pompadr. Btn bu maddi mkemmellik yannda anlama, dnme, ezberleme, hatrlama, hkm ve karar verme gibi ok muazzam, manevi kudretler de bulunmaktadr. Bu kudretlerin kymetini lmek, insanlar iin imkanszdr. Demek ki, insann bedeni yannda bir de ruhu mevcuttur. Canl-cansz varlklardaki bu nizam inceleyerek, bir yaratcnn bulunduuna inanan, Peygamber efendimizin bildirdiklerinin hepsine inanmadka Mslman olmaz. Vcut saray (Aadaki yaz tp otoritelerince hazrlanmtr.) Yaratklarn en mkemmeli olarak yaratlan insann vcudu, incelenecek olursa, saysz odadan meydana gelmi muazzam bir saray olduu grlr. Bu sarayda eitli fabrikalar var. Sarayn btn cihazlar noksanszdr. Muazzam bir gda deposu, alarm tertibat, stma tesisleri, iitme cihazlar, hazr kuvvet, askeri sler, radarlar, odalar arasnda muazzam yollar, modern tama vastalar, yemekhaneler, kanalizasyon ebekeleri, rasathaneler, mezarlk gibi gerekli her tekilat mevcut. Bu saray gezen, saysz harikalarla karlar. nsan vcudunu tanyan insann bir yaratcya inanmamas nasl mmkn olabilir? Elektron mikroskobunda ancak grlebilen hcrenin iinde, ok eitli fonksiyonlar gren organeller var.Her bir organel, ayr bir vazife grmektedir. Bu kadar kk bir yere, bu kadar i grebilen organeller nasl yerletirilmi, tesadfen olabilir mi?
143
Organel, hcre ierisinde bulunan kendi iinde zellemi organcklardr. Vcut iin organ ne ise hcre iin de organel odur. Btn hcrelerde 46 kromozom varken, reme hcrelerinde 23 kromozom vardr. Bunun tesadf olmas mmkn mdr? Erkek ve dii hcre birleince, embriyo meydana geliyor. Bu tek hcreden daha sonra dokular, organlar, vcut meydana geliyor. Tesadf ise niye hep kas, hep kemik, hep kl, hep ayn organ olmuyor da, gz, kulak, beyin gibi mkemmel organlar meydana geliyor? Bir hcrenin iine, bu genetik kodun konmasna tesadf denebilir mi? Aadaki bilgiler bu gzle okunursa ok faydal olacaktr. Kan imali: Kan, sv ve organellerden [organcklardan] meydana gelir, iinde eritrosit, lkosit, trombosit, elektrolit, antikorlar, phtlamay salayan maddeler var. Ksaca insan iin gerekli her ey var. Bunlar nasl tesadf olabilir? Vcuttaki kann vazifeleri oktur. Mesela hcrelerde lzumlu gda maddelerini salamak, gdalarn enerji haline gelmesine yarayan oksijeni hcrelere sevk etmek, vcuda dardan girmeye alan hastalk mikroplarna kar vcudu korumak, hcrelerde biriken kirli artklar eitli kanallarla dar atmak, vcut ssn ayarlamak gibi eitli vazifeleri vardr. Kandaki bu ileri, ayr grevleri bulunan hcreler yapmaktadr. Mesela alyuvarlar oksijen nakliyle grevlidir. Akyuvarlar ise, vcuda girmeyi baaran mikroplar zararsz hale getirir. Kanda bunlardan baka, kann phtlamasn salayarak kanamalar nleyici trombositler de vardr. Tekniin ileri olduu asrmzda bile, kandaki bir hcre bile yaplamamtr. Hcreye hayat salayan ruhun yaplmas ise imknszdr. Bu harikalar nereden gelmi, niin gelmi, kim yapmtr? Akl olann bunlar dnmesi lazmdr. Hareketler: Uzuvlarn hareketi kaslarla olmaktadr. Sinirler kaslar, kaslar da uzuvlar harekete geirir. Dardan gelen darbelere kar koyan iskelet kaslarndan baka isteimiz dnda alan dz kaslar var. Kalb kas izgili kas olmasna ramen isteimiz dnda alr. Eklem kaslar gibi isteimizle alsayd ufak bir ihmal neticesinde kalb duruverirdi. Uyurken altracak bir eye ihtiya olurdu. Kalb kasnn almas elektriksel bir harekettir. Kalbimiz, bilmediimiz bir elektrikle isteimiz
144
dnda almaktadr. Bu harikalar nereden gelmi, niin gelmi, kim yapmtr? Akl olann bunlar dnmesi lazmdr. Kaslar hareket sistemindendir. Kendi enerjisini kendi salar. ki kaslma arasnda istirahat eder. Hep kaslsa kramp olur. Hep gevek dursa insan der. Bu kadar mkemmel bir mekanizmaya nasl tesadf denebilir? Muhabere ileri: Ayaa bir diken batsa vcuttaki sinir sistemi sayesinde haberdar oluruz. Bu sistem, beyin, omurilik ve sinirlerden meydana gelir. Omurilik soan, solunum, boaltm, dolam gibi hayati faaliyetleri idare eder. Omurilik, refleks hareketleri, i uzuvlarmzn ve salg bezlerinin faaliyetlerini idare eder. Bir ikazn nron denilen sinir hcreleri tarafndan teekkl elektrik akmna benzer. Fel halinde sinir sisteminde bozukluk olduu iin, uzuvlar istekle hareket edemez. Fellinin eli aya olduu halde tutmaz. Sinir sistemine byle bir kuvveti kim vermitir? Duyu organlarndan alnan uyarlar, duyu sinirleriyle belirli merkezlere gider, orada yorumlanp annda motor sinirleri vastasyla organlara bilgi verilir, organlar da buna gre alr. Milyarlarca hcrenin hi aksatmadan grevini yapmasna tesadf denebilir mi hi? Vcudun direi kemikler: nsan vcudunda birbirinden farkl yzlerce kemik var. Her biri yerine uygun ekilde, tam oturmutur. Bu kadar mkemmel bir yerleime akl olan nasl tesadf diyebilir ki? Niin kafatasnda tesadfen bir uzun kemik yok da, yuvarlak kemik olmu? Yapcs mkemmel ki, ie de, yaratmas da mkemmel oluyor. Kemikler, vcuda dayanak ve kaslarn irtibatn salar. Omurga, vcudun ana direidir. Omurga zedelenirse, fel meydana gelir. O, tabaka salam zarlar iinde muhafaza edilmi, en d da kolayca tahrip olmayan omurgayla kapatlmtr. nsan yrdke birbirine srten omurlar anr. Bu anmaya mani olmak iin paralar arasnda conta gibi bir eyin olmas gerekirdi. Kkrdaklar omurlar arasndaki anmay nler. Vcudu tamak gibi mhim bir vazifesi bulunan kemikler, salam olduu kadar elastikiyet salayacak ekilde yaratlmtr. El, kol, bacak ve parmak gibi kemikler eklemler sayesinde oynar, hareket eder. Bu harikalar nereden gelmi, niin gelmi, kim yapmtr? Akl olann bunlar dnmesi lazmdr.
145
Trafik ileri: Vcuttaki tamaclk ileri, dolam sistemi tarafndan yaplr. Dolam sisteminin merkezi yrektir. Kalbin muntazam almasyla kan, damarlar vastasyla vcut saraynn en cra kelerine kadar ular. Kirlenen kan, akcierlerde temizlenir. stek dnda alan kalb, bir mddet dinlense, vcut saray yklr. Her uzuv, her makine gibi, yrek de dinlenmeye ihtiya gsterir. Yrek alrken dinlenecek ekilde yaratlmtr. Her kaslp gevedikten sonra yarm saniye kadar istirahata geer. Yrein pompalad kan, atardamarlarla vcuda dalr, klcal damarlarla dokulara kadar ular. Kandaki besin ve oksijen lzumu kadar dokulara verilmi olur. Burada besin maddesi oksijen tarafndan yaklr. Meydana gelen enerjiyle vcut makinesi alr. rademiz dnda her eyi intizaml ekilde altran kimdir? Alnan besinler azda tkrk ve diler sayesinde paralanr. Unlu gdalarn sindirimi azda balar. Proteinler midede sindirilir, ok eitli enzimler sindirimde rol oynar. Mide asidi betona dklse eritir; ama mideye niin bir ey olmuyor? nk koruyucu enzimler ve mukus var. Bu kadar ince bilgiler gerektiren bir ey, nasl tesadf olabilir? Mideden on iki parmak barsana geen gdalar iin gerekli enzimler pankreastan gelecek, bunu oraya kim bildirdi? Sonra yalar eritmek iin safra lazm, buda karacierden safra kesesine depolanp oradan on iki parmak barsana akacaktr. Buna nasl tesadf denebilir? Sonra ince barsaklara geen gdalar emilip vcuda alnacaktr. Bunu yapan villustur. Villus, nce barsak zerinde bulunan, besinlerin emilimiyle kana karmasn salayan yapdr. Bunlarn hepsini tesadfle aklamak akl ii mi? Yemek ve enerji: yapabilmek iin vcudun enerjiye ihtiyac vardr. Besinleri paralamak iin Allah tel, kesici, tc diler yaratmtr. Tkrk bezlerinin salglaryla hamur haline gelen lokmalar, kolayca yutulur. Yutulurken yanl yola gitmeyip mideye gitmesi iin nefes borusu kk dille kapanr. Gdalar mideye gider. Mide duvarn saran kaslarn kaslmasyla gdalar sindirime hazr vaziyete gelir. Etten yaplan bir torba iinde etler ve baka gdalar paralanmakta ve dinimizin emrine uyulduu takdirde mr boyu bu mide bozulmadan vcut sarayna hizmet etmektedir. Eer dinimizin emrine uyularak mide
146
tka basa doldurulmazsa, alkol ve daha baka zararl maddelerle mide tahrip edilmezse, hayatn sonuna kadar insana rahat hizmet eder. Trnaklar kesilmezse ok uzadklar halde, neden kirpikler, kalar ve diler uzamyor? Diler uzasayd, ularndan kesmek ne kadar zor olurdu? Kirpiklere, kalara ve dilere, fazla uzatmayp dur diyen kimdir? Akl olann dnmesi ve bulmas lazmdr. Dilerin yaratl da bir harika! n diler kaln olsayd gday kesemezdi, az diler ince olsayd gday paralayamazd. Ular canl olsayd yemek yerken acrd. Kklerde sinir olmasayd rdn fark etmezdik. Bunlarn hangisi tesadf olabilir? Teneffs sistemi: Vcuda alnan gdalar, enerji haline gelebilmesi iin yaklr. Gerekli oksijenin alnp hcrelerdeki yanma olayndan sonra karbondioksitin dar atlmasna teneffs faaliyeti denir. Alnan gdalar, hcrelerde oksijen vastasyla yaklarak enerji haline dner. Yanmada meydana kan karbondioksit teneffsle dar kar. Akcierde kann temizlenmesi iin vazife gren hava, dar karken nefes borusundaki telleri titretirerek sesin teekkln temin eder. Dar kan kirli hava, ieri giren temiz havayla karlatklar halde onu kirletmez. Bunlar kendiliinden mi oluyor? Neden byle saat gibi alyor? Bunlar idare eden kimdir? Akl olann bunlar dnmesi gerekir. Nefes almak ne kadar kolaydr. Astm hastasna sorarsan ok yorucu ve zor. Nefes iin hem burun var hem az, tek delik olsayd nasl yemek yerdik. Nezle olan bir kimsenin burnu tkannca azdan nefes alyor. Ya olmasayd? Bu bile ne kadar bir merhamet ve bilgi ii. Bunlara tesadf denebilir mi? Karn boluunda diafragma kas bulunmakta ve akcierlere havann giriini kolaylatrmakta. Bu kas almazsa nefes zor alnr. Bu kas oraya nasl gelmi? Akcierlerde kan temizlenen alveoller zm salkm eklinde olup daha fazla havann temizlenmesini salar. Bu ekilde olmasayd temizlenen hava az olur, daha sk soluk alp vermek zorunda kalrdk. Bu da bizi ok yorard, i yapamazdk. Bunlar nasl tesadf olabilir? Boaltma sistemi: Gdalarn posas barsak vastasyla dar atlrken, kan ve hcrelerdeki gda artklar ve vcuda zararl maddeler de bbrekler vastasyla szlerek dar atlr. Bu iki temizleme vastas olmasayd vcut pislik iinde kalr, uzuvlar zehirlenir, stelik yeni gda alma
147
imkn da olmazd. re, rik asit, tuz gibi maddeler kanla bbree gelerek idrar havuzunda toplanr. Bu idrar torbas olmasayd devaml idrar akp duracakt. Her uzvumuzu intizaml ekilde yaratan kimdir? Bunlar kendiliinden mi oluyor? Neden byle saat gibi alyor? Bunlar idare eden kimdir? Akl olann bunlar dnmesi lazmdr. Temizleme organ olan bbreklerden zararl maddeler atlmakta, faydal maddeler ise geri alnmakta, idrara verilmemektedir. Btn kanmz bbreklerden geerek artlmaktadr. Bir et paras olan bbrek faydaly zararly nasl ayrmakta? Niye hep zararl eyleri atmakta? Byle tesadf olur mu? Gda deposu: Birok vazifesi olan karacier, erzak deposu olan bir fabrikadr. nce barsakta emilerek kana karan gdalar karacierde depo edilir. htiya halinde, kullanlmak zere, eker ve asitler, glikojen halinde kullanlmaya hazr vaziyette karaciere depo edilir. Karacier, yalarn sindirimine yardmc olan safray karr. Bu salgnn, karacier hcreleri tarafndan szlen zehirli artklar barsak vastasyla dar atlr. Safra kesesi olmasa yal gdalar sindirmek mmkn olmaz. Karacierin bir ksm alnsa, kalan ksmdaki hcreler, oalarak eksik ksm tamamlar. Yani kendini tamir eder. Karacier vcudun deposu ve toksik maddeleri temizleme yeridir. Vcut iin zararl olan safra asitleri ve zehirli bir gaz olan amonyak burada temizlenir. Safra asitleri safra kesesinde depolanr. Amonyak ise reye evrilip bbreklerden atlr. Bunlar hangi tesadf aklayabilir? Bunlar kendiliinden mi oluyor? Bunlar idare eden kimdir? Akl olann bunlar dnmesi gerekir. Konuma uzvu: Dil, azdaki lokmalar evirerek sindirime yardmc olur, tat alr ve konuur. Gdalarn tad, ac, eki, tatl, tuzlu olmak zere drde ayrlr. Dilde yaratlan zelliklerle bu gdalarn tatlar bilinir, faydal olan zararldan ayrlr. Gdalarn kokular tat alma hassasiyetini artrr ve itah meydana getirir. Bylece gda alma ii bir klfet deil, bir lezzet olur. Konumada da dilin nemi byktr. Bu zellikler nereden gelmi, niin gelmi, kim yapmtr? Akl olann bunlar dnmesi gerekir. D cephe:
148
Vcudu rten deri, rka gre deiir. Bir Japon, bir Zenci, bir Trk renginden bilinebilir. Deri, dokunma iini yapar, vcudu d etkilerden, souk ve scaktan korur. Derinin d tabakas l hcrelerden meydana gelmitir. Derideki kllar, sa, ka, kirpik, ayn dokudan meydana geldii halde, ka ve kirpik belli bir uzunluktan fazla uzamaz. Kirpikler devaml uzasayd grmek zorlar, her zaman kirpikleri ksaltmak gerekirdi. Canl hcrelerden cansz kllar meydana getiren Rabbimiz sonsuz hikmet sahibidir. Eer bu kllar canl olsayd, tra olurken ok ac duyardk. Canl hcrelerin besleyip bytt trnaklar da canszdr. Ac duymadan fazlasn kesip atarz. Canl vcuttan, sa, trnak gibi l eyleri kim yaratmtr? Tesadfen mi olmutur? Vcudu rten deri olmasayd insan ne kadar korkun grnrd! nsana gzellik veriyor. Derinin en st tabakasnda sinir yoktur, damar yoktur, l hcrelerden meydana gelmitir. Canl olsayd her dokunduumuz ey canmz actrd. Bunlar tesadfle nasl aklanabilir? Drbnler: Grme organ olan gz, tabakadan meydana gelmitir. En dta sert tabaka olup kaln liflerden meydana gelmitir. Bu lifler n tarafa gelince saydamlayor ve korneay meydana getiriyor. Bunu saydamlatran kim? kinci tabaka damar tabakas, oda arka tarafta tamamen kapal iken nde bir delik yani gz bebei olumu ve gze rengi veren iris meydana gelmitir. Her uzuv nemli ise de, gzlerin nemi daha byktr. Gzler ok hassastr. Kalar terlerin gze gitmesini engeller. Gz kapaklar istek dnda alr. Kirpikler de dardan gelecek toz ve zararl maddelerin gze girmesine mani olur. Gz meydana getiren hcrelerde grme kabiliyetini kim yaratmtr? Dier hcrelere bu vasf niye vermemitir? Gz olmasayd, herkes kr olurdu. Kulaklar olmasayd herkes sar olurdu. El olmasayd herkes olak olurdu, ayaklar olmasa herkes ktrm olurdu. Dil olmasa, herkes dilsiz olurdu. Her organ yerli yerine yerletirilmitir. Artk akl olan bunlara nasl tesadf diyebilir ki? itme cihazlar: Kulaklar, iitme sinirleri sayesinde sesleri iitir. itme sinirleri gzde, grme sinirleri kulakta olsayd, fonksiyonunu yapamazd. Her hcreyi yerli yerinde en gzel ekilde kim yaratmtr? Kulak zarnn gergin durmas ve ses dalgalarndan zarar grmemesi iin orta
149
kulaktan nefes borusuna bir kanal almtr. Azmz ak iken top patlasa kulak zar patlamaz. Az kapal da olsa burun deliklerinden giren sesle kulaktan giren ses birbirini dengeler. Kulak kk ve byk frekansl sesleri iitebilecek vasfta yaratlsayd, maddelerin atomlarndaki sesler, birbirine karr, hem konuulanlar duyamazdk, hem de grlt iinde yaama imkn kalmazd. Her ey hikmetle yaratlmtr. Vcutta ve kinatta tesadf ve maksatsz yaratlm hibir ey yoktur. Kemik iine yerletirilen kulaklar da harika organlardr. Kulak kepesi sesleri toplar, ayn zamanda estetik grnm verir. Kulak yolunun bitiminde zar var. Sesin titreimini artrp ieri ilettii gibi, kulan iini de korur. Orta kulakta tane kemik var. Kck bir yerde kck tane ekilli harika kemik, sonra i kulak, denge kanallar ve iitmeye yardmc kanallar Bunlar nasl tesadf olabilir? Vcuttaki su: Vcudun te ikisi sudur. salg bezlerinin svlar, kana kararak hayati faaliyetlerde nemli rol oynar. Gdalarn sindirilmesi, kan dolam, tuz ve eker gibi maddelerin dengelerini ayarlama vazifeleri bezler sayesinde olur. Hipofiz, kan kaybn nler. Vcuttaki su dengesini korur. Eer dzenli almaz, fazla hormon salglarsa dev hastal, az salglarsa ccelik meydana gelir. Bu zellikler nereden gelmi, niin gelmi, kim yapmtr? Akl olann bunlar dnmesi gerekir. Pankreas bezi, salglad enzimlerle gdalarn vcuda yararl hale gelmesine vesile olur. Pankreas, inslin hormonu salglayarak kandaki ekeri ayarlar. nslin salgs azalrsa eker hastal meydana gelir. Tiroid bezi, iyot ihtiva eden tiroksin hormonu salglar. Yeterince iyot alnmazsa guatr meydana gelir. Bu bezi kim niye yaratm? Canl maddesi olan protoplazma, gayet kk ve mkemmel tanzim olunmu bir makine gibidir. Hcre, hayatn ilk mstakil parasdr. Canllar hcreden yaplmtr. nsan hcresi, bir elektrik makinesine, bir radyoya benzer. nsan vcudu otuz trilyon hcre motorundan yaplm muazzam bir fabrikadr. Bu zellikler nereden gelmi, niin gelmi, kim yapmtr? Akl olann bunlar dnmesi gerekir.
150
Kan: Vcutta 56 litre kan bulunur. Plazma denilen kan suyunun iinde Alyuvarlar ve Akyuvarlar vardr. Bir milimetrekp kanda be milyon alyuvar vardr. 3040 gn altktan sonra yalanrlar. Dalak, bu yal alyuvarlar kandan alarak ldrr. Kan kaybnda ve baz hastalklarda kandaki alyuvar says azalr. Kan azalmad halde kandaki alyuvar azaldndan halsizlik ve kalb arpnts grlr. Buna kanszlk denir. Saray muhafzlar: Akyuvarlar kann muhafzlardr. Bir milimetrekpte 68 bin kadardr. Vcuda mikrop girince saylar artar. Mikrop savanda akyuvarlar lr. rin, bu akyuvar llerinin yndr. Lenf sistemi, vcuda giren mikroplar zararsz hale getirir. Lenf dmleri akyuvar imal eder. Ayrca ikinci bir bakteri hcumuna kar koymasna yardmc olan baz proteinler imal eder. Eskiden bademciklerin vazifesi bilinmiyordu. Bugn bademciklerin de bakteri hcumuna kar protein imal ettii bilinmektedir. Zamanla baka vazifeleri de tespit edilebilir. Dalan da ayn ii yapt bilinmektedir. lk hcumdan sonra tutularak muhafaza edilen bakteriler, yeni bir bakteri hcumuna kar deitirilip vcudun mdafaasnda muhafz olarak kullanlr. Dman askerleri olan bakteriler, lenf dmlerinde dmanlk vasf kaldrlarak yeni bakterilere kar sava aar. Lenf sistemi ayn zamanda sindirilen yalar toplardamarlara ulatrr. Lenf sistemi, akyuvar muhafzlarnn mdafaa hatt olduu gibi, gdalarn hcrelere ulamasn salar. Tesadf olmayan bu ilerin ne muazzam bir sistem olduu meydandadr. Her eyi intizaml ekilde yaratan Allah telnn n ok ycedir. Bu zellikleri yerli yerinde, intizaml ekilde kim yapmtr? Akl olann bunlar dnmesi lazmdr. Muntazamdr cmle ilerin senin, Akl ermez, hikmetine kimsenin.
Kr krne inanmak m?
Sual: (Allah varsa, ilimle ispat edilen bir delili olmas gerekir. Bizim gibi modern insanlar, bir eye kr krne inanmaz. Biz her eyin nedenini aratrrz) diyenlere ne cevap vermek gerekir? CEVAP stisnalar hari, btn fen adamlar, bu kinatn kendiliinden var olmadn, bir yaratcsnn bulunduunu ittifakla bildirmilerdir. Fen, ne kadar ilerlerse ilerlesin, insanlarn bir karncay, bir kuu, bir bal
151
yaratmas mmkn deildir. Akll ve bilgili bir kimse, kinata baknca, ok intizaml yaratldn grr. Bunun kendiliinden olmadn anlar. Etrafmz be duygu organmzla tanyoruz. His organlarmz olmasayd, hibir eyden haberimiz olmayacakt. Kendimizi bile bilemezdik. Yryemez, bir ey yapamaz, yaayamazdk. Anamz, babamz olmaz, var olamazdk. Ruhumuza tatl gelen eyleri anlamaz, ho sesleri duymaz, gzel olanlar grmezdik. Allahmza yalnz duygu organlarmz iin, ne kadar kr etsek, krn demi olamayz. Duygu organlarmza etki eden her eye Varlk veya Mevcut diyoruz. Kum, su, gne birer varlktr, mevcuttur; nk bunlar gryoruz. Ses de bir varlktr; nk iitiyoruz. Hava, bir varlktr; nk elimizi ap yelpaze gibi sallaynca, havann elimize arptn duyuyoruz. Rzgr da yzmze arpyor. Bunun gibi, scaklk, soukluk da birer mevcuttur; nk derimizle bunlar duyuyoruz. Elektrik, hararet, yani s ve mknats gibi enerjilerin [kudretlerin] de mevcut olduklarna inanyoruz; nk elektrik akmnn hararet ve mknats veya kimya reaksiyonlar meydana getirdiini, s gelince scaklk olduunu, s azalnca soukluk olduunu ve mknatsn demiri ektiini hissediyoruz, anlyoruz. (Ben havann, snn, elektriin mevcut olduklarna inanmam; nk bunlar grmyorum) szne yanltr diyoruz; nk bunlar grlemezlerse de, kendilerini veya yaptklar ileri, duygu organlarmzla anlyoruz. Bunun iin de, grlemeyen birok varlklara inanyoruz. Gremediimiz iin, yok olmalar lazm gelmez diyoruz. Bunun gibi, (Ben Allaha inanmam. Melek, cin gibi eyler yoktur. Var olsalard grrdm) sz de doru deildir. Akla, fenne uygun olmayan bir szdr. Fen dersleri bildiriyor ki, arl ve hacmi olan varlklara Madde denir. Buna gre, hava, su, ta, tahta maddedirler. Ik, elektrik akm birer varlk iseler de, madde deildirler. Maddenin ekil alm paralarna, Cisim denir. ivi, krek, maa, ine birer cisimdirler. Hepsi, ayn demir maddesinden yaplmlardr. Duran bir cismi harekete getiren, harekette olan bir cismi durduran veya hareketini deitiren sebebe Kuvvet denir. Duran bir cisme kuvvet etki etmezse, hep durur. Hareket eden bir cisme, kuvvet etki etmezse, hareketi deimez ve hi durmaz. Maddelerin, cisimlerin ve maddelerde bulunan enerjilerin hepsine lem veya Tabiat denir. lemde her cisim hareket etmekte,
152
deimektedir. Demek ki, her cisme, her an eitli kuvvetler tesir etmekte, deiiklik hsl olmaktadr. Cisimlerde meydana gelen deiiklie Olay denir. Bir otomobilin paralar, tabiat kuvvetleriyle mi bir araya gelmitir? Cisimlerin yok olduklarn, baka cisimlerin meydana geldiklerini gryoruz. Dedelerimiz, eski milletler yok olmular, binalar, ehirler yok olmu. Bizden sonra da bakalar meydana gelecek. Fen bilgimize gre, bu muazzam deiiklikleri yapan kuvvetler vardr. Allaha inanmayanlar, (Bunlar tabiat yapyor. Her eyi tabiat kuvvetleri yaratyor) diyorlar. Bunlara deriz ki, bir otomobilin paralar, tabiat kuvvetleriyle mi bir araya gelmitir? Suyun akntsna kaplan, sadan soldan arpan dalgalarn tesiriyle bir araya ylan p kmesi gibi bir araya ylmlar mdr? Otomobil tabiat kuvvetlerinin arpmalaryla m hareket etmektedir? Bize glerek, hi byle ey olur mu? Otomobil, aklla, hesapla, planla, birok kimselerin, titizlikle alarak yaptklar bir sanat eseridir. Otomobil, dikkat ederek, akl, fikir yorarak, hem de trafik kaidelerine uyarak, ofr tarafndan yrtlmektedir demez mi? Tabiattaki her varlk da, byle bir sanat eseridir. Bir yaprak paras, muazzam bir fabrikadr. Bir kum tanesi, bir canl hcre, fennin bugn biraz anlayabildii ince sanatlarn birer meheri, sergisidir. Bugn fennin bulular, baarlar diye vndklerimiz, bu tabiat sanatlarndan birkan grebilmek ve taklit edebilmektir. slam dmanlarnn, kendilerine nder olarak gsterdikleri, ngiliz doktoru Darwin bile, (Gzn yapsndaki sanat inceliini dndke, hayretimden tepem atacak gibi oluyor) demitir. Bir otomobilin tabiat kuvvetleriyle, tesadfen hsl olacan kabul etmeyen kimse, batanbaa bir sanat eseri olan bu lemi tabiat yaratm diyebilir mi? Elbette diyemez. Hesapl, planl, ilimli, sonsuz kuvvetli bir yaratcnn yaptna inanmaz m? Tabiat yaratmtr, tesadfen var olmutur demek, cahillik, ahmaklk olmaz m? O her eyi en gzel, en faydal olarak yaratt Allah tel her eyi en gzel ve en faydal olarak yaratt. Mesela, yer kresini gneten yz elli milyon kilometre uzakta yaratt. Daha uzakta yaratsayd, hi scak mevsim olmaz, ok souktan lrdk. Daha yakn yaratsayd, ok scak olur, hibir canl yaayamazd.
153
Etrafmz saran hava, hacmen % 21 oksijen, % 78 azot ve on binde 3 karbondioksit gazlarnn karmdr. Oksijen hcrelerimize kadar girip, oraya gelmi olan gda maddelerini yakarak, bize kuvvet, kudret veriyor. Oksijenin havadaki miktar daha ok olsayd, hcrelerimizi de yakar, hepimiz kl olurduk. Miktar 21 den az olsayd, gdalarmz yakamazd. Yine, hibir canl yaayamazd. Yamurlu, imekli havalarda, oksijen azotla birleerek, havada nitrat tuzlar hsl olup, yamurla topraa iniyor. Bunlar, nebatat [bitkileri] besliyor. Nebatlar da [Bitkiler de], hayvanlara, hayvanlar da insanlara gda oluyor. Grlyor ki, rzkmz semada hsl olmakta, gklerden yamaktadr. Havadaki karbondioksit gaz, dimaedeki [beyincikteki] kalb ve teneffs merkezlerini tembih ediyor, altryor. Havadaki karbondioksit miktar azalrsa, kalbimiz durur ve nefes alamayz. Miktar artarsa bouluruz. Karbondioksit miktarnn hi deimemesi lazmdr. Bunun iin de, denizleri yaratt. Karbondioksit miktar artnca, ksmi tazyiki de [basnc da] artp, fazlas denizlerde eriyerek, sudaki karbonatla birleerek, onu bi-karbonat haline eviriyor. Bu da, dibe kerek deryalarn [denizlerin] dibinde amur tabakas hsl oluyor. Havada azalnca, amurdan ayrlp suya ve sudan havaya geiyor. Btn canllar havasz yaayamaz. Bunun iin, havay, her yerde, her canlya almadan, parasz veriyor ve ciere kadar gnderiyor. Susuz da yaayamayz. Suyu da her yerde yaratt; fakat susuzlua daha fazla tahamml edildii iin, bunu arayp bulacak, tayacak ekilde yaratt. nsanlar, bunlar yapmak yle dursun grebilenlere, anlayabilenlere ne mutlu! On adet ta ve kinattaki saysz dzen Allah telnn, sayamayacamz kadar ok nizam ve ahenk iinde, halk ettii [yaratt] saylamayacak kadar ok varlklar tesadfen olmutur diyenlerin szleri cahilcedir. yle ki: zeri birden ona kadar numaralanm on ta bir torbaya koyalm. Bunlar elimizde torbadan birer birer kararak, srayla, yani nce bir numaral, sonra iki numaral ve nihayet on numaral olacak ekilde karmaya alalm. karlan bir tan numarasnn sraya uymad grlrse, karlm olan talarn hepsi hemen torbaya atlacak ve yeniden bir numaradan balamak zere karmaya allacaktr. Bylece, on ta numaralar srasyla ard arda karabilmek ihtimali on milyarda birdir. On adet tan bir sra dhilinde dizilme ihtimali bu kadar az olursa, kinattaki
154
saysz dzenin tesadfen meydana gelmesine imkn ve ihtimal yoktur. Geliigzel tulara basarak kitap yazlr m? Klavye ile yazmasn bilmeyen bir kimse, bir klavyenin tularna geliigzel mesela be kere bassa, elde edilen be harfli kelimenin Trke veya baka bir dilde bir mana ifade etmesi acaba ne derece mmkndr? ayet geliigzel tulara basmakla bir cmle yazmak istenilse idi, bir mana ifade eden bir cmle yazlabilecek mi idi? Kald ki, bir sayfa yaz veya kitap tekil edilse, sayfann ve kitabn, tesadfen belli bir konusu bulunacan sanan kimseye akll denilebilir mi? Maddelerin var olularnn balangc vardr Cisimler yok oluyor. Bunlardan, baka cisimler meydana geliyor ise de, bu ite, yz be madde hi yok olmuyor. Yalnz yaplar deiiyor denilirse, radyoaktif bozulmalar, elementlerin ve hatta atomlarn da yok olduklarn, maddenin enerjiye dndn haber vermektedir; hatta Einstein adndaki Alman fizikisi, bu dnmenin matematiksel formln ortaya koymutur. Cisimlerin, maddelerin durmadan deimeleri, birbirlerinden hsl olmalar, sonsuz olarak gelmi deildir. Yani, byle gelmi byle gider denilemez. Bu deimelerin bir balangc vardr. Deimelerin balangc vardr demek, maddelerin var olularnn balangc vardr demektir. Yani hibir ey yok iken, hepsi yoktan yaratlmtr demektir. lk, yani birinci olarak maddeler yoktan yaratlm olmasalard ve birbirlerinden hsl olmalar, sonsuz ncelere doru uzasayd, imdi bu lemin yok olmas lazmd; nk lemin sonsuz ncelerde var olabilmesi iin, bunu meydana getiren maddelerin daha nce var olmalar, bunlarn da var olabilmeleri iin, bakalarnn bunlardan nce var olmalar lazm olacaktr. Sonrakinin var olmas, ncekinin var olmasna baldr. nceki var olmazsa, sonraki de var olmayacaktr. Sonsuz nce demek, bir balang yok demektir. Sonsuz ncelerde var olmak demek, ilk, yani, balang olan bir varlk yok demektir. lk, yani birinci varlk olmaynca, sonraki varlklar da olamaz. Her eyin her zaman yok olmas lazm gelir. Yani, her birinin var olmas iin, bir ncekinin var olmas lazm olan sonsuz sayda varlklar dizisi olamaz. Hepsinin yok olmalar lazm olur. lemin imdi var olmas, sonsuzdan var olarak gelmediini, yoktan var edilmi bir ilk varln bulunduunu gstermekte olduu anlald.
155
lemin yoktan var edilmi olduunu, o ilk lemden hsl ola ola, bugnk lemin var olduunu anladk. lemi yoktan var eden bir yaratcnn bulunduunu ve bu yaratcnn kadim olmas, yani hep var olmas, hi deimeden, sonsuz var olmas lazm geldiini, erh-i mevakf kitab, uzun ispat etmektedir. Ksacas yledir ki, deimek, baka ey olmak demektir. Yaratc deiince, baka olur. Yaratcl bozulur. Yaratcnn deimemesi, hep ayn kalmas lazmdr. lemin sonsuz olamayacan anlattmz gibi dnrsek, deimeyen yaratcnn kadim olmas, sonsuz var olmas lazmdr. Bunun iin, hi deimeyen sonsuz var olan bir yaratc vardr. Bu hi deimeyen bir yaratcnn ismi Allahtr. Varlklardaki dzeni dnerek Tp ve fen bilgilerini iyi bilen, mahlklardaki sanat inceliklerini, aralarndaki mkemmel balantlar gren ve anlayabilen akl banda bir kimsenin, Allah telnn varlna, birliine, byklne, ilmine, kudretine inanmamas mmkn deildir. nanmayann cahil olmas yahut inat olmas gerekir. Peygamber efendimiz, (Varlklardaki dzeni dnerek Allah telya iman edin!) buyurmaktadr. Astronomi okuyup da, yerkresinin, Ayn, Gnein ve btn yldzlarn bolukta dnmelerinde ve birbirlerinden uzaklklarnda bulunan dzeni, hesaplar anlayann iman kuvvetlenir. Dalarn, madenlerin, nehirlerin, denizlerin, hayvanlarn, bitkilerin, hatta mikroplarn yaratlmasnda eitli faydalar vardr. Hibiri bo yere, lzumsuz yaratlmamtr. Bulutlar, yamurlar, imekler ve yldrmlar, yeraltndaki sular ve enerji maddeleri ve hava, ksaca her varlk, belirli hizmetler yapmaktadr. nsanlar, bu saysz mahlklarn, saylamayacak hizmetlerinden bugne kadar pek azn anlayabilmitir. Yaratklar kavrayamayan insan akl, bunlarn yaratann nasl kavrayabilir? Onun bykln biraz anlayabilen slam limleri, akna dnp, (Onu anlamak, anlalamayacan anlamaktr) demilerdir. Dnyann yaratl Fen adamlar diyor ki: (Milyarlarca yl nce, btn kinat [evren] bir tek paradan ibaret idi. Bu tek parann ortasnda birdenbire byk bir infilak oldu ve bu tek para birok paralara ayrld. Paralarn her biri baka bir yne
156
doru gidiyordu. Nihayet, bu paralarn bazlar birbirleriyle birleerek muhtelif gezegenler ve ayr ayr galaksiler, gneler ve uydular meydana getirdiler. Artk uzayda bir ilk patlamaya kar bir mukavemet kalmad iin, bu gezegenler, uydular ve bunlarn iinde bulunduklar galaksiler uzayda kendi yrngelerinde dnmeye ve yzmeye devam ettiler. Dnya, iinde Gnein de bulunduu bir galaksidir. Kinatta saylamayacak kadar ok galaksi vardr. Kinat, gittike genileyen bir sistemdir. Galaksiler yava yava Dnyadan uzaklayor. Bir kere, sratleri k hzna varrsa, artk teki galaksileri grmeye imkn kalmayacaktr. Daha kuvvetli teleskoplar yapmaya mecburuz.) Fen adamlarna, (Bu neticeye ne vakit ulatnz?) denildii zaman, (60 yldan beri, btn dnya fen adamlar bu kanaatlerde birlemitir) diyorlar. 60 yl, dnya hayatnda ok ksa bir fasladr. Kur'an- kerimde buyuruluyor ki: (nkrclar, gkler ve yer kresi birbirlerine yapkken onlar ayrdmz bilmezler mi?) [Enbiya 30] Demek ki, dinimiz, fen adamlarnn ancak 60 yl kadar nce meydana karabildikleri Dnyann yaratln, bundan 1400 yl nce insanlara bildirmitir. Biyologlar, hayatn balangcn yle anlatyorlar: (Hayatn nasl meydana geldii bugn iin yle aklanyor: Dnyann ilk havasnda amonyak, oksijen ve karbonik asit vardr. Yldrmlarn etkileriyle bunlardan amino-asitler meydana geldi. Milyarlarca yl nce, ilk defa su iinde protoplazma husule geldi. Bunlardan ilk amipler meydana kt. Hayat suda balad. Sudan karaya kan canllar, havadan amino-asitleri alarak proteinli bnyeler meydana getirdiler. Btn canllar sudan gelmektedir ve ilk canllar suda teekkl etmitir.) Ksa bir zaman nce bulunan bu gerek, Kur'an- kerimde yle bildiriliyor: (nkr edenler, btn canllar sudan yarattmz bilmezler mi?) [Enbiya 30] (nsan sudan yaratarak erkek ve kadn akrabalar yapan Allahtr.) [Furkan 54] (Yerin yetitirdiklerinden ve kendilerinden ve bilmedikleri birok eylerden ift ift yaratan Allah tel, her trl ayp ve noksandan mnezzehtir.) [Yasin 36]
157
Burada, bitkileri ve hayvanlar inceleyenlere ve bunlarn yannda (Bilmedikleri eyleri) buyurarak, insanlarn ancak zamanla ve yava yava bulabildikleri, atom enerjisi gibi, yeni kaynaklar inceleyen ilim adamlarna imalar vardr. Nitekim buyuruluyor ki: (Gkleri ve yerleri yaratmas, renklerinizin ve lisanlarnzn ayr olmas, Onun varlnn yetlerinden [iaretlerinden]dir. Burada lemler iin ibret vardr.) [Rum 22] ller nasl dirilir? Kendilerine ateist denilen baz kimseler, btn kinatn yoktan meydana geldiini kabul ettikleri halde, yok olanlarn, llerin tekrar dirileceini akllar almyor. Ateistlere eskiden mrik deniyordu. Bir mrik, eline bir insan kemii alr, Resulullah efendimizin yanna gelir, kemii ufalayp fledikten sonra, meydan okurcasna (llerin, dirilip mahere geleceini sylyorsun. Bu rm kemik, nasl dirilir?) diye sorar. Resulullah efendimiz, (Elbette, kinat yaratan Allah tel, onu canlandrr ve seni de ldrp, diriltir ve Cehenneme sokar) buyurur. Sonra u yetler nazil olur: (nsan bilmez mi ki, biz onu bir damla nutfeden yarattk. O, apak dman kesilip kendi yaratln dnmeden bize kar rnek getirmeye kalkarak u rm kemikleri kim diriltir der. Ey Resulm, de ki, o rm kemikleri, hi yokken var eden, onu diriltir.) [Yasin 77- 79] Dirilii bildiren yet-i kerime meali: (ldkten sonra bizi kim diriltir derler. De ki, sizi ilk defa yaratan Allah, can verip, diriltir. Bunun zerine onlar sana alayl bir tarzda balarn sallayp Ne zaman derler. De ki, yakndr.) [sra 51] (Allah, lleri diriltir ve her eye hakkyla kadirdir. Kyamet vakti de gelir; bunda elbette phe yoktur. Allah kabirlerdekileri diriltip kaldrr.) [Hac 7] (O gn yer yarlp, halk kabirlerinden sratle kar. Bunlar diriltip haretmek bizim iin kolaydr.) [Kaf 44] Kinatta tesadflere yer yoktur Sual: Evrende her eyin kendiliinden, tesadfen olmas mmkn mdr? CEVAP
158
Bu bilgileri u anda bilgisayarla yazyoruz. Bu aletin kendiliinden olduunu, bir ustasnn olmadn sylemek kadar anlamsz sz olmaz. Kinattaki dier eyler de byledir. Bu muazzam kinat, tesadfen olabilir mi? Basit bir rnek verelim: Bilgisayarn klavyesindeki tulara rastgele bassak, acaba anlaml bir cmle meydana gelebilir mi? Peki bir sayfa yazacak kadar tulara rastgele vursak veya bir kitap olacak kadar tulara bassak, anlaml, konusu olan bir kitap meydana gelebilir mi? Bunu biz yaparsak, anlamsz da olsa bir kitap dolusu yaz meydana gelir. Peki, klavye hibir etki olmadan kendi kendine alp, anlam ve konusu olan bir kitap yazabilir mi? Elbette mmkn deildir. Bir kayk yapp denize almak istesek, nce odun bulmamz, sonra bundan tahtalar karmamz, bunlar belli birer lde keserek ivilerle akmamz gerekir. Sonra kreklerle ekerek istediimiz yere gidebiliriz. Acaba tahta, ivi, keser, usta gibi eyler olmadan, kayk kendiliinden meydana gelir mi? Kendiliinden istenilen yere gider mi? Yani, bir aa kendiliinden oldu, kendiliinden kesildi, kalaslara blnd. Bu kalaslar kendiliinden ivilenip kayk oldu. Bu kayk, kendiliinden bir deniz buldu. Krekler kendi kendine ekiliyor, kayk kendi kendine yzyor, rotasn biliyor ve istenilen yere gidiyor. Bunun olmas mmkn m? Elbette mmkn deildir. Bugn robotlar yaplyor. Muazzam iler yapyorlar. Bu kayk rneini bir robot yapabilir; ama bu robotu da bir yapann olmas gerekiyor. Yani kendiliinden robot meydana gelmiyor. Kitabn, kayn, bilgisayarn tesadfen meydana geleceini kabul etmeyen kimse, batanbaa bir sanat eseri olan bu muazzam leme tesadfen yaratld diyebilir mi? Yahut uursuz, cansz tabiat yaratmtr diyebilir mi? Elbette diyemez. Hesapl, planl, ilimli, sonsuz kuvvetli bir yaratcnn yaptna eksiz, phesiz inanmaya mecbur kalr. Kinata baklnca, her eyin bir dzen iinde olduu, hibir eyin babo olmad grlr. nsanlarn uzayda saatte 1600 km. hzla dnmekte olan, ii ate dolu bir gezegen olan Dnyann zerinde, yalnz yer ekimi kuvvetiyle kalarak yaamas ne byk bir harikadr. Bu harikay tesadfe balamak ne kadar yanltr. nsan kendine bakt zaman, bir damla sudan, gz, ba, kan, sinir gibi vcudunun btn organlarnn, akl ve ruhunun yaratlm
159
olduunu grr. Bunu kendisinin yaratmadn, bir yaratcnn bulunduunu zaruri olarak bilir. Tesadfen muazzam bir vcudun meydana geldiini dnmek akla da uygun olmaz. Vcuttaki organlarn yerli yerinde yaratln, hibir organda eksiklik ve fazlaln bulunmayn grr ve bunlar yoktan yaratann kudretini anlar. Eer anlamaktan aciz ise, o kiinin ok ahmak olduu anlalr. Ik saan Gne, en uygun syla bitkilerin yetimesini, bazlarnn iinde ise, kimyasal deiiklikler yaparak un, eker ve daha nice gda ve deva maddelerinin meydana gelmesini temin eder. Halbuki, dnya kinat iinde ufack bir varlktr. Gne etrafnda dnen gezegenlerden meydana gelen ve iinde dnyann da bulunduu gne sistemi, kinat iinde bulunan ve says bilinmeyen pek ok sistemlerden sadece biridir. Gnein nlarnn, 150 milyon km uzandaki dnyaya ancak milyarda biri gelmektedir. Sadece bu kadar bile arz-atmosfer makinesini altrmaya yetmektedir. Yani btn canllarn hayatiyetlerini devam ettirebilmeleri mmkn olabilmektedir. Gnein scakl, yzeyinde 5500, merkezinde ise 20 milyon dereceyi bulur. Bu snn asrlar getii halde, zamanla azalmamasn tesadfe balamak mmkn mdr? Dnyann gnee olan mesafesi, bizim ihtiyacmz olan scakl alacak kadar ayarldr. Eer dnyann gnee olan uzakl daha fazla olsayd, dnyaya daha az k gelir, souktan hibir canl var olamazd. Dnya, gnee daha yakn olsayd, bu sefer de scaklktan hibir canl var olamazd. Buna tesadf denebilir mi? Tesadf diyebilmek iin sper ahmak olmak gerekir. Atmosferde bulunan su buhar, radyasyon kaybndan tr geceleri yeryznn ar soumasn, sebze ve meyvelerin donmasn da nler. Geceyle gndz arasnda ok ar scaklk fark da grlmez. Toprak stndeki su, ya buharlaarak havaya geer yahut toprak altna szarak, yeralt sularn meydana getirir. Suyun en nemli kayna okyanuslardr. Dnyann drtte suyla kapldr. Su bu kadar geni alana yaylmakla yeterli buharlamay salar, ya rejimini dzenler. Eer, okyanuslarn dalm imdiki gibi yaygn olmasayd, yamurda nemli lde bir azalma grlr, sonuta, iddetli bir kuraklk hkm srerdi. Okyanuslardan buharlaan su, sadece okyanuslar zerine dmez. Su buhar olarak havaya karr
160
ve st atmosferdeki kuvvetli rzgrlarla dnya zerine dalr, bylece ihtiya duyulan nem, deiik blgelere kadar ular. Her blge, az veya ok suya, rahmete kavuur. Bunlara tesadf denebilir mi? Her madde, snnca hacmi byr, souyunca klr. Fakat su, +4C den itibaren soursa hacmi geniler. Suda bu zellik olmasayd, deniz ve gllerde buz haline gelen su tabakas dibe ker ve bu olay 0C ve daha dk scaklkta tekrarlanarak neticede sularn buz tabakalar yn haline gelmesine sebep olur, bylece buradaki btn canllar lrd. Suyun byle bir zellie sahip olmasna da tesadf denemez. Suyun bu zelliinin de bir gaye iin olduu grlr. Bir gayeye hizmet eden sebebe tesadf demek ahmaklktan baka ey deildir. En byk iplik fabrikalarnn, modern makinelerle yapt ipek, kk bir ipek bceinin yapt ipek randmannn ok altndadr. pekbcei gibi hangi modern fabrika, aa yaprandan salam kuma imal edebilir? pekbceine dut yapra yemesini, ondan ipek imal etmesini kim retmitir? Buna tesadf denebilir mi? Baka bceklerin hibiri bunu niye yapamyor? Dnya kurulal asrlar olduu halde, ipek yapan baka bir bcee niye tesadf edilmedi ki? Bcek deil, insan bile byle ipek yapamyor? Bir karncay, hatta bir buday tanesini meydana getirmekten aciz olan kimsenin, her eyi yaratan Allah tely inkr etmesi alacak bir eydir. nkrcnn ne kadar ahmak olduunu gsterir. Ayn toprakta yetien limon eki, portakal tatl olur. Topraktan ayn gda ve ayn suyu ald halde soan ac, karpuz tatl oluyor. Rengrenk ieklere, mesela menekeye baklnca, eitli renklerin bir yaprak zerine ilendii grlr. Byle akl almaz derecede mkemmel ve muazzam eserleri hikmetli bir ekilde ancak sonsuz bir kudret sahibi yaratabilir. O da elbette Allah teldr. Bunu ancak sper ahmak olanlar inkr edebilir. Hayvanlarn zellikleri Allah tel, saysz hayvan yaratt. Bir ksmnn zararndan emin olmak, bir ksmnn da insanlara itaat etmesi iin, onlara akl vermedi. Mesela bir ocuk, bir koyun srsn gdebilir. Et yiyen hayvanlarn kolay avlanabilmeleri iin, onlara srama kabiliyeti, paralayc diler ve pene ihsan etti. Av veya polis kpeini insanlarn menfaatine uygun kabiliyette yaratt. Baz hayvanlar
161
binmeye ve yk tamaya elverili, bazlarnn etinden, stnden, derisinden, ynnden, yumurtasndan, kemiinden, dilerinden istifade edilecek zellikte yaratt. Nesillerini devam ettirebilmeleri iin her hayvann cinsine gre en uygun ekilde reme organlarn da yaratt. Fil, hortumu sayesinde yerden bir ey alp azna gtrr. Filin hortumu su imeye mahsus bir kap, yiyeceklerini toplayc bir el, nefes alacak bir burun, srtna yk ykleyecek bir kol, arlk kaldrc bir vintir. Allah tel, fili binicilerinin faydalanaca bir vasta olarak yaratm, ayrca zel anlay kabiliyeti de vermitir. Bu sayede ehliletirilip yk tar ve savata kullanlr. Zrafa, yksek yaylalarda, kayalk, aalk yerlerde yaar. Cenab Hakkn kendisine ihsan ettii uzun boynu sayesinde dier hayvanlarn yetiemedii, kamad yksek yerlerdeki otlardan, aalarn tepesinden rzkn temin eder. Balk suda yaar. Allah tel, balklarn suda kolayca gidebilmeleri iin yzgeler yaratt. Suda boulup lmemeleri iin akcier yaratmad. Su iindeki oksijeni alabilecek solungalar yaratt. Baln aya olmad halde suda ok sratli hareket edebiliyor. Deniz zerinde uan kanatl balklar da vardr. Mrekkep bal tehlikeyi sezdii zaman, derhal bir boya ifraz ederek, ortal karartr ve grnmez olur, nereye gittii anlalamaz. Bukalemun, hareket kabiliyeti az olduu iin dmanlarndan kaamaz; fakat Allah tel buna renk deitirme zellii vermitir. evreye kolaylkla uyar. Krmz, yeil veya sar renge brnebilir. Bulunduu yerin rengine uyarak, kamufle olur, dmanlarndan korunabilir. Gzleri her tarafa dnebilecek ekilde yaratlmtr. Bir gzyle karsna bakarken, teki gzyle de arkasn grebilir. yle ki, avn veya dmann ban evirmeden grebilir. Vcudunun uzunluu kadar dili vardr. Arkasndaki avna kolayca ulaabilir, dilini bir ok gibi frlatr. Dilinin ucu yapkan olduundan avn hemen yakalar. Dilin ucundaki yapkan ksma isabet eden avn kurtulma ihtimali yoktur. Her hayvann rzkn veren ve dmanlar iin kendilerine uygun silahlar yaratan Allah telnn kudreti sonsuzdur. Bunu ancak sper ahmak olanlar inkr edebilir. Karnca, toplad tanelerin yerdeki nem sebebiyle yeerip bitmemesi iin taneleri paralar. Islanan tanelerin ryp bozulmamas iin de dar karp kurutur. Sellerin zarar vermemesi
162
iin yuvasn yksek yere yapar. Allah tel, topluluk halinde yaamay, yardmlamay, k iin azk toplamay karncaya ilham etmitir. Bu ilham veren cenab- Hakkn an ok ycedir. Ar da topluluk halinde yaar. Her grup kendisine bir bakan seer. Eer ikinci bir bakan karsa onu ldrrler. Ar dklarn baln iine koymaz. Darya brakr. Uzak yerlere gidip dolatktan sonra armadan kovann bulur. Baln imalini, yapsn, faydalarn, bal mumunu, peteklerin altgen eklinde yapln anlatmak iin kitap yazmak gerekir. Akllar durdurucu duygular arya ilham eden Allah telnn hikmetlerini anlamak ve anlatmak mmkn mdr? Karasinek, alt ayakl olarak yaratlmtr. Drdyle yrr, ikisi yedektir. Yrd ayaklar amurlanrsa yedek ayaklaryla bunlar silip kurular. rmcek, yuvasn yapmak ve avna tuzak kurmak iin a deposuyla yaratlmtr. Kurduu a, sineklerin ve baz bceklerin ayaklarna taklr. rmcek, tuzaa yakalanan haereyi, sv bir maddeyle etrafn sararak, her an taze yiyebilmek iin onu konserve haline getirir. Acknca biraz yer, sonra yedii yeri mumyalar. Btn bu ileri rmcee ilham eden Allah telnn kudreti sonsuzdur. pekbcei gibi hangi modern fabrika, aa yaprandan salam kuma imal edebilir? pekbceine dut yapra yemesini, ondan ipek imal etmesini ilham eden Allah tel, insanlarn istifadeleri iin neler yaratyor. pekbcei, zamanla kelebek olur. Eer kurt [larva] halinde kalsalard, remeleri mmkn olmazd. Bunlar tesadf demek ahmaklktan baka bir ey deildir. Ayaksz yryen ylan, su ier, inek de su ier. Ayn su, birinde zehir, birinde st olur. Kaplumbaa tehlike grnce bzlp ta haline gelir. Kirpi keven dikeni gibi bzlr. Ate bcei k saar. Tahtakurusu, kan emmek iin duyargasnn s ve koku alma yoluyla kan emecei insan tanr; nk bcein duyargas hassas bir antendir. Bununla, hafif bir snn yol at hava dalgasn fark eder. Kann sevdii bir insann etrafna birka sra kann sevmedii kiilerden barikat kurulsa, tahtakurusu hepsini geip kann sevdii insana gelir. Kiminden kaar kimine koar. Kck bcei byle bir hisle yaratan Allah telnn kudreti sonsuzdur.
163
Yarasa, memeli hayvanlar iinde uabilen tek hayvandr. Ses dalgalarna kar muazzam hassastr. 200 bin frekansl sesleri rahatlkla duyar. Hlbuki insan, azami 20 bin titreimi ses olarak duyar. Karanlk gecede rahatlkla bir yere arpmadan uar. Uarken, kanat rparken insanlarn duyamayaca yksek frekansl sesler karr. Bu sesler bir cisme arpnca hemen yarasaya geri akseder. Yarasa bu cisimlerin hareketli veya sabit olduunu anlar. Ona gre vaziyet alr. Bu sayede avn yakalar, dmanndan kaar. Yarasa, dinlenirken ba aa durur. Kanatlaryla vcudunu yle rter ki, yaan yamurlar kanatlar zerinden aa akarak vcudu slatmaktan korur. Kapal yerlerde de tavana yapp ba aa durur. Yarasa, baz hayvanlar gibi, klk yiyecei koyacak yer bulamaz. Kn a kalmamak iin Allah tel bu eit hayvanlara k uykusu ihsan etmitir. Yarasa, k uykusu esnasnda vcudundaki ya azar azar tketir. Ya tabakas ayn zamanda hayvann memesini salar. Yarasann bir ksm sivrisinek ve mahsule zarar veren bcekleri yer. Bir ksmnn gbresinden istifade edilir. Gbresi ziraat dnda, barut yapmak iin gherile imalinde kullanlr. Her hayvann yaamas iin eitli imknlar yaratan ve hayvanlardan eitli ekilde istifade salayan hikmet sahibi Rabbimize hamd olsun! Kendilerine mahsus silahlar var Her hayvan, neslini devam ettirecek ekilde yaratlmtr. Dmandan korunacak, avn yakalayacak silah vardr. Mesela bir cins ekirge, dman saldrnca, ok kt kokulu ve zehirli kpk fkrtr. Dman saldrmaktan vazgemek zorunda kalr. Bir cins hamambcei de, dmanna kar ok scak bir sv fkrtr. Kulardaki ilgin zellikler Allah tel, her kuun kolayca uabilmesi, gdasn toplayabilmesi, souktan, scaktan korunmas, kendini savunmas ve remesi iin muhta olduu her eyi en uygun ekilde yaratmtr. Mesela, yerde yryebilmesi, uu iin yerden yukarya ykselmesine ve yere konmasna yardmc olmas iin kular iki ayakl yaratmtr. Fazla souk ve scaktan etkilenmemesi iin kuun vcudunu tylerle kapl olarak, ayak derilerini de kaln ve dayankl olarak yaratmtr. Kularn ayak derileri de tyl olarak yaratlsayd, amura girince amur tylere yapp uua mani olurlard. Uu esnasnda
164
tylerin kolay kopup kularn plak kalmamalar iin deriye ok salam raptetmitir. Bunun gibi, yamurdan etkilenmeyecek biimde tyleri kaygan bir zellikte yaratmtr. Kulardaki kanatlarn hikmetini dnmeye almaldr! Kaln tyleri tutan kemiimsi ubuk olmasayd, tyleri btn vcutta kl gibi bitseydi, rzgra kar mukabele edemezdi. Tyleri tutan ubuk kaln olduu halde ii bo olduundan uua mani deildir. likleri olmayp ii bo olduu iin umalar kolaylar ve krlmalar da zorlar. Leylek gibi uzun ayakl kularn suda kolayca gdalarn almalarn salamak iin boyun ve gagalarn da uzun yaratmtr. Ayaklar uzun olduu halde boynu ksa olsayd veya ayaklar ksa olduu halde boynu uzun olsayd gdalanmalar mmkn olmayacak kadar zor olurdu. Mesela gagas ksa olsayd, su iinde boulabilirdi. Allah tel, her cins kua, beslenmelerine uygun ekilde gaga yaratmtr. Gaga, keskin olduu iin bak vazifesini grr. Gagayla paralanp yenen eyler, karndaki yksek s sayesinde gayet ufak olarak tlr, bylece dilere lzum kalmaz. Cenab- Hak, kularn remesini yumurtayla yaratt. Eer yavrusunu karnnda yaratm olsayd, bu hl, kuun umasna mani olurdu. Kuluka mddeti boyunca yumurtalarn zerinde yatmas kua ilham olunmutur. Gvercinler, kulukadaki yumurtalar souyup bozulmasn diye biri kt zaman dieri ona veklet ederek kuluka mddetince nbetlee yumurtalar zerinde yatyorlar. Sanki bu tedbir kalknca yumurtalarn bozulaca kendilerine retilmitir. Kulara bunlar kim retmitir? Btn bunlar tesadf eyler deildir. Cenab- Hakkn kudretinin tezahrdr. Leylekler, Anadoludan kalkp Afrikaya g ediyorlar. G sadece leylekler arasnda deil, baka kular arasnda da meydana gelmektedir. Turna ve krlang gibi Amerikada tleen denilen kular, Kanadadaki yazlk yuvasn terk ederek, da, orman ve nehirler aarak 45 bin km.lik bir seyahatten sonra Gney Amerikadaki klklarna ularlar. gn, geceli gndzl hi durmadan kafile halinde uarlar. Gmen kular, uygun rzgrlar bulabilmek iin yerden 6 km yukarlara kadar karlar. Yiyecek bulmak ve souktan korunmak iin g ederler. Seyahate kmadan nce vcutlarna ya depo ederler. Yan, ayn miktardaki protein ve karbonhidrata gre iki misli enerjiye
165
sahip olmas, kular iin en iyi bir yakt olmasna sebeptir. Kular, eski yuvalarn bulmak iin gndzleri Gnei, geceleri ise yldzlar pusula olarak kullanrlar. Sisli ve bulutlu havalarda ise, pusula olarak yerin manyetik sahasn kullanrlar. nsanlar frekans 16000den az olan sesleri iitemedii halde, kular rahata iitebildikleri iin yollarn kolayca bulabiliyorlar. nsanlar, mevcut olan yerekimi kanununu 17. asrda renmiken, kularn, asrlardan beri yerin manyetik alanyla ekim gc arasndaki ay lerek ynlerini tayin etmeleri bir tesadf olamaz. Kinatta tesadflere yer yoktur. Her ey kudret sahibi Yce Rabbimizin yaratmasyla meydana gelmektedir. Deve: Her hayvan ve her vasta ldeki kuma batmadan kolaylkla gidemez. lde her zaman su bulmak gtr. Kavurucu scaklar su kaybna, terlemeye sebep olur. Allah tel, ln artlarna uygun bir hayvan yaratmtr. Bu acayip hayvan devedir. Ayaklarnn taban yastk gibi yumuak olduundan, dier hayvanlarn aksine kuma batmaz. Deve, uzun mddet yiyip imeden yaayabilen bir hayvandr. lde a kalan deve, vcudundaki yalar yakarak gerekli gdasn temin eder. Hrgc ya deposudur. Uzun l yolculuunda yedek gda deposu olan hrgcnn yava yava azald grlr. Bylece kendi kendini besleyebildii iin alk deve iin bir problem saylmaz. Devenin, ikinci nemli zellii de, susuz yaayabilmesidir. Kzgn kumlar zerinde ar ykn altnda bir hafta su imeden yol alabilir. Bu da alacak bir zelliktir. Devenin ya deposu olan hrgc ayn zamanda bir su kaynadr. Bilim adamlarnn aklnn alamad kimyevi hadiseler neticesinde, hrgteki ya suya da dnmektedir. Ya, hem gda, hem de su ihtiyacn karlamaktadr. Nemli bir yere ken deve, ihtiyac olan suyu, yerin neminden alr. Tyleri, gnein scakln yanstabildiinden, scan yakc tesirinden korunarak su ihtiyac hissetmez. Devenin baka bir zellii de, vcuttaki suyun kaybolmamas iin hemen hemen hi terlemeyecek ekilde, kum frtnasnda kumlarn burnuna kamamas iin burnu hemen kapanacak ekilde yaratlmtr. Otlarken dilini karmad iin su kayb daha az olur. Az idrar karr. drardaki renin ou yeniden protein yaplarak hem gda, hem
166
de su kazanmak iin karacierinden geer. Btn bunlar yaratan Allah telnn kudreti sonsuzdur. Hayvanlarn yavru sevgisi Yrtc kular ve baz hayvanlar yavrularna hibir zarar vermeden uzak yerlere gtrrler. Yarasalar emin yer bulana kadar 23 gn yavrularn srtlarnda tarlar. Aksilokop hayvan yumurtladktan hemen sonra lr, yavrusunu hi grmez buna ramen yumurtadan kacak yavrusuna gsterdii ihtimam dikkate ayandr. Yavrusu bir yl gdasn temin etmeye muktedir deildir. Bundan dolay anne, bir aa parasnda uzunca bir oyuk meydana getirir. iek yapraklarn ve baz yumuak dallar buraya doldurmaya balar ve oraya bir yumurta brakr. Sonra aatan kard tozlar hamur haline getirip tavan yapar. Bundan sonra baka bir yuva yapmaya koyulur. Buraya brakt yiyecekler, bu yavruya tam bir yl yeter. Eek ars toprakta kazd ukura yumurtasn brakmadan nce avlad hayvanlar da yumurtann yanna brakr. Sonra stn rter. Bir serenin yeni km bir yavrusu iin gnde 1217 kere gda aramak iin sefere kt tespit edilmitir. Yavrularn kaybeden hayvanlarn, zntlerinin insanlardan daha ok olduu tespit edilmitir. At, yavrusu ldnde ac ac kiner, gzlerinden yalar akar, lsnn bana kimseyi yaklatrmaz. Gmdkten sonra banda bekler. Yemeden imeden kesilir. Bazlarnda bu znt, lmle sonulanr. Tavuk, kaz, kpek gibi hayvanlarn yavrularn vermemek iin insanlara saldrd, kedilerin, yavrularn azlarna alarak, onlar incitmeden gtrdkleri grlmtr. Yaban domuzu avnda, domuzlarn, yavrularn brakp kamad, bilakis, yavrularn burunlaryla iterek kamalarn salad ok grlmtr. Kanguru, tehlike grnce yavrularn karnndaki torbaya doldurup kaar. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Allah tel, yz rahmetinden birini mahlkat arasnda taksim etti. Bununla anne evladna efkat eder, hayvanlar yavrularn sever ve btn mahlkat birbirine merhamet eder.) [Ebu Yala]
167
Nesillerini devam ettirebilmeleri iin hayvanlara da bu sevgiyi veren Allah telnn kudreti sonsuzdur. Su, ate ve havann nemi Su: Her canly sudan yaratan Allah tel hayatn devam iin suyu insanlarn istifadesine vermekle en byk nimetlerden birini ihsan etmitir. Susuz kalmayan, suyun kymetini kolay anlamaz. Ayrca Allah tel, bol bol ihsan ettii iin kymeti herkese bilinmemektedir. Her meyve, sebze ve dier bitkilerle, her canlnn varl suya baldr. Yenilen gdalar suyla sindirme zarureti vardr. Su olmasayd, sindirim gereklemez, yaamak da mmkn olmazd. Suyun temizleme zellii bile ne byk nimettir. Suyla yaplan ihtiya maddelerine bakmak, suyla piirilen yemekleri dnmek gerekir. iddetle muhta olduumuz suyun kadrini biliyor muyuz? Su nimetindeki hikmetleri dnebilen kimsenin, Yaratann bykln anlayp teslim olmamas mmkn mdr? Ate: Allah tel, insanlar iin en byk nimetlerden biri olan atei bir ltuf ve ihsan olarak ihtiyaca yetecek kadar yaratt. Her canlda s mevcuttur. Ate nimetinin de faydalar saylamayacak kadar oktur. Ate sayesinde madenler eritilerek eitli sanayilerde kullanlmakta, yemekler piirilmektedir. Kn souktan ate sayesinde korunulur. Btn aydnlatma cihazlar yine ate sayesinde mmkn olmaktadr. Atei istediimiz gibi eitli ilerde kullanmamz ihsan eden cenab- Hakka ne kadar kretsek azdr. Hava: Eer bir mddet hava nimeti yok olsa, btn canllar helak olur. Usuz bucaksz boluk havayla dolu olduu iin, bu byk nimetten habersiz yaanyor. Birka dakika nefes alp veremesek lrz. Hava olmasayd, uaklar uamazd. Gemiler ve dier vastalar da havaya muhtatr. Yamur bile hava sayesinde dzgn yamaktadr; nk hava olmasayd, yamur ktle halinde der, ondan istifade zorlar, hatta felaket olurdu. Hava ve rzgr olmasayd, yamurlar hep belli yerlere der, birok yerlere de yamaz, bylece fayda yerine zarar olurdu. Baz yerlerde kuraklk hkm srerken, baz yerlerde devaml seller meydana gelir, birok eyler harap olurdu. Hava olmasayd kuraklk hkm sren yerlerde bitkiler kurur, pnarlarda su kalmazd. Bylece havada istenilen nem bulunmayaca iin ziraat yaplamaz, hastalklar ba gsterir, ktlk ve felaket meydana gelirdi.
168
Dier maddeler: Allah tel, insanolu iin bunlar gibi daha nice saysz nimetler yaratmtr. Bunlar kullanabilmek iin akl ihsan etmitir. Bu ihsanlara kar kulluk vazifesini yapmak gerekmez mi? Toprak: Yeryznde toprak olmayp hep kaya ve ta gibi sert maddeler bulunsayd, ziraat yaplamaz, toprak nimetinden istifade edilemezdi. Yer ekimi kuvvetinin yaratlmas ne byk nimettir. Yer ekimi olmasayd yeryznde yaamak mmkn olmazd. Hibir ey konduu yerde durmaz, hafif bir etkiyle gklere ykselirdi. Dnyann oval olmas, mevsimlerin meydana gelmesine sebep olmaktadr. Gece ve gndz ise, yer krenin kendi ekseni etrafnda dnmesiyle meydana gelmektedir. Denizdeki hayvanlar, karadaki hayvanlardan daha fazladr. Btn bu hayvanlarn rzklarn veren Allah tel, hayvanlar su iinde nefes alacak ekilde yaratmtr. Deniz iinde boyu 25 metreyi bulan Anber balklarn yaratm, istiridye cinsinin karnnda yksek deerli inciler ve kabuklarndan dme ve ss eyas yaplan sedefler yaratmtr. Cenab- Hak, suya belli kaldrma kuvveti vermeseydi, denize giren suyun dibine batar, bir daha kamaz, gemiler yzemez, balklar yaayamazd. Bunlarn her biri birer harikadr. Bunlar gremeyen gzler krdr. Doal felaketler: Sel, deprem, kuraklk gibi felaketlerin ara sra meydana gelmesi, Allah telnn sonsuz nimetlerine, ltuf ve ihsanna kar isyanda olanlar ikaz mahiyetindedir. Hibir nimet ve felaket sebepsiz deildir. Dnenler iin saysz hikmetleri vardr. Kinat ve dzenli hayat Canl cansz btn varlklar bir dzen iindedir. Her maddenin yapsnda, her olayda, her reaksiyonda, hi deimeyen bir dzen, bir matematik balant vardr. Bunlara fizik, kimya, astronomi ve biyoloji kanunlar diyoruz. Bu deimez dzenden faydalanarak, insanlar fabrikalar kuruyor, ilalar imal ediyor, radyolar, televizyonlar, elektronik beyinler yapyor. Mahlklarda, bu dzen olmasayd, her ey rastgele olsayd, bunlarn hibiri yaplamazd. Her ey bozulur, yok olurdu. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Gkleri yedi kat ve birbirine ahenkli ekilde yaratan Rahmann yaratt her eyde bir dzensizlik bulamazsn. Gzn
169
evir de ibretle bak, bir aksaklk, bir eksiklik var m? Bir aksaklk var m, diye gzn tekrar evir de bak, ama umduunu bulamayp bitkin dersin.) [Mlk 34] Varlklarn dzenli, balantl, kanunlu olmalar; bunlarn kendiliklerinden, rastgele var olmadklarn; her eyin bilgili, kudretli, gren, iiten, dilediini yapan bir yaratc tarafndan var edildiini gstermektedir. O, dilediini var veya yok eder. Bir eyi var etmeye ve yok etmeye, baka eyleri sebep yapmtr. Bu sebepleri yaratmasayd, varlklarn arasnda bu dzen olmazd. Her ey karmakark olurdu. Fen, medeniyet hsl olamazd. Bir yaratcnn olduu da bilinemezdi. O, varln bu dzeniyle belli ettii gibi, insanlara ok acyarak, var olduunu da ayrca bildirmitir. dem aleyhisselamdan balayarak, her asrda, dnyann her yerindeki insanlar arasndan en iyi, en stn olarak yaratt birisine melekle haber vererek, kendini bildirmi ve insanlarn dnyada ve ahirette rahat etmeleri, iyi yaamalar iin, ne yapmalar ve nelerden saknmalar gerektiini aklamtr. Byle stn insanlara Peygamber, bildirdiklerine de Din denir. nsanlar eski eyleri unuttuklar iin ve her zaman bulunan kt kimseler, peygamberlerin kitaplarn ve szlerini deitirdiklerinden, eski dinler unutulmu, bozulmutur. Kt insanlar, uydurma dinler de meydana getirmilerdir. Her eyi yaratan yce Allah, insanlara ok acd iin, kullarna son bir peygamber ve yeni bir din yani Peygamber efendimiz Muhammed aleyhisselamla slam dinini gndermitir. Bu dini, kyamete kadar koruyacan, kt insanlar saldracaklar, deitirmeye, bozmaya kalkacaklar ise de, kendisi bunu, bozulmam olarak her yere yayacan mjdelemitir. Yaratcy inkr Sual: ok kimse, Tanrdan, Cennetten, Cehennemden bahsediyor. Bugn bilim bunlarn hurafe olduunu, bir yaratc olmadn, her eyin tesadfen meydana geldiini, lnce herkesin toprak olacan, kimsenin artk dirilemeyeceini bildiriyor. Zamanla herkes ateist olacak, Tanrya inanan kalmayacak. Niin bouna uralr ki? CEVAP
170
Her eyin tesadfen meydana geldiini bilim deil, ateist sylyor. Bilim ise aksini sylyor. Bir ateist, brakn bir karnca yaratmay, bir buday tanesi, bir arpa tanesi yapamad halde, muazzam bir varlk olan insann kendiliinden tesadfen yaratldn sylemesi mi hurafe, yoksa gerek olan m hurafe? Gne, ay, yldzlar, kinattaki varlklar kendiliinden mi oldu? Ebedi Cehennem azabna mstahak olmay dnmek, ne kadar ahmaklk olur. Hazret-i Ali, dirilmeye inanmayan bir ateiste diyor ki: (Biz inanyoruz. Diyelim ki, senin dediin gibi tekrar dirilmek olmasayd, inanp ibadet etmekle bizim hi zararmz olmazd. Bizim inancmz doru olduu iin, sen sonsuz olarak atete yanacaksn.) Ateist lnce, kendi inancna gre, yok olacak. slamiyete gre ise, o Cehennemde sonsuz azap grecektir. nanan da, sonsuz nimetler iinde yaayacaktr. Akl, bilgisi olan bir insan, bu ikisinden elbette, ikincisini seer. Sonsuz azapta kalmak, bir ihtimal bile olsa, bunu hangi akl kabul eder? Hlbuki ahiret hayat, bir ihtimal deil, apak bir gerektir. Hangi ey tesadfen yaratlmtr ki? Kendiliinden meydana gelmi bir eser var mdr? O halde akl, ilmi olann, Allaha ve ahirete inanmas gerekir. Heykelin byk ustas Sual: Ateist bir tandk, (Heykelin byk ustas Rodin stanbulda aynen canl gibi heykel yapyor) diyerek Rodini vp, ona olan hayranln belirtti. Bu ateiste ne denebilir? CEVAP yle denebilir: (Canl gibi heykel yapana hayranlk duyuyorsunuz da, bizzat canl olarak yaratana niye hayranlk duymuyorsunuz?) Brakn ta yontmay, etten vcut bile yaplsa ona nasl can verilebilir ki? Bu kadar aciz olan insan, her eyi Yaratan nasl inkr eder ki? Bir heykel bile tesadfen yaplmyor, ustas var da, kinattaki dier eyler ustasz nasl yaplr? Ateist, dnmekten korkan ve inanmaktan mahrum kalan biridir. Kinatta tesadf yoktur Sual: Bir ateist, (Bugn fen ve teknik ok ilerledi, gittike de ilerliyor, artk evrende grlen her eyin kendi kendine tesadfen meydana geldii bilimsel olarak meydana kyor. Bundan sonra
171
tanrya inanan kimse kalmayacaktr) diyor. Her eyin tesadfen olduu bilimsel olarak nasl meydana kyor ki? CEVAP Bu tamamen uydurmadr, safsatadr. Zerre kadar akl ve ilmi olan byle konuamaz. Aksine teknik ilerledike, kinatn bykl ve muazzaml meydana kyor, gerek insan vcudunda ve gerekse kinatta tesadflere yer olmad, her eyin ok mkemmel yaratld daha iyi anlalyor. Teknik ilerledike, bunlar daha da iyi anlalacaktr. Hibir ey rastgele ve lzumsuz deildir. Her ey hikmetle ve insanlarn faydas iin yaratlmtr. Ne insan vcudunda faydasz bir organ, ne de kinatta faydasz bir madde vardr. Hepsi insanlarn hizmetine verilmitir. Bir yet-i kerime meali yledir: (Grmyor musunuz ki, Allah, yerdeki [su, ta, toprak, ot, aa, meyve, sebze, tahl, hayvan, maden, ate, hava, gaz, tuz, petrol gibi] her eyi ve emri [suyun kaldrma kuvveti ve yer ekimi gibi kanunlar] uyarnca denizde yzen gemileri sizin hizmetinize verdi. zni olmadka, gkleri [gklerdeki yldzlar, galaksileri, gezegenleri birbirleriyle arpmaktan ve] yer zerine dmekten korur. nk Allah, insanlara ok efkatli ve ok merhametlidir.) [Hac 65; Beydavi, Celaleyn, Medarik ve Razi tefsirleri] Allah tel, (Yerdeki her ey) buyuruyor. Tefsir limleri, yerdeki her eyin ne olduunu aklamlar, su, ta, toprak, ot, aa, meyve, sebze, tahl, hayvan, maden, ate, hava, gaz, tuz, petrol gibi eyler olduunu bildirmilerdir. Bunlarn insanla olan faydalarn herkes bilir. Kinatta yaratlan hibir ey, biz neye yaradn bilmesek bile, lzumsuz deildir. nsan vcudundaki organlar da byledir. Hibir organmz lzumsuz deildir. Yer ekimi kuvvetini yaratmasayd, suya kaldrma zellii vermeseydi, balklar, gemiler nasl yzecekti? Bunlarn faydalar da yine insanlar iindir. Fen adamlarnn keifleri, bulular da byledir. Allah bunlar yaratyor, insana akl veriyor, fen adam da buluyor, insanla faydas oluyor. Var olan eyler bulunuyor, yoktan yaratlmyor. Gne etrafnda dnen gezegenler, gnee ve dnyaya arpsa, dnya diye bir ey kalmaz, her yer toz duman olur. Btn gezegenleri birbirine arptrmadan ve dnyamza zarar vermeden dndren muazzam kudreti inkr etmek kadar byk ahmaklk olur mu? Cenab-
172
Hak, (Bunlar sizin zerinize drmyoruz) buyuruyor. Bunlar kendiliinden dnmyor. Gnein ss, asrlardr hi eksilmeden devam ediyor. Belli bir yrngede dnyor. Dnyaya ok yakn olsa yanar kl oluruz. Dnyaya ok uzak olsa souktan lrz. Havadaki oksijen ve karbondioksit oranlar gnein sebep olduu botanik olaylarla sabit kalmaktadr. Havadaki %21 oranndaki oksijen biraz ykselse her taraf alevler sarar. %21 altna dse bu defa da her taraf buzlar kaplar. Karbondioksit ok ykselse insanlar zehirlenir. Bunlara tesadf demek, ilme aykr olduu gibi, byk bir aklszln rndr. Hibir ilim sahibi akll kimse, bu bilimsel gerekleri inkr edemez.
Bir niversiteliye cevap

Seyyid Abdlhakim efendinin, stanbul'da, Sultan Selim Camii erifi bahesindeki, (Medrese-tl-mtehasssin)de tesavvuf mderrisi [ilahiyat fakltesinde, tasavvuf krss, ordinarys profesr] iken, bir niversitelinin sualine kar, yazm olduu mektubu, kelimelerini sadeletirerek, aaya yazyoruz: Btn kuvvetinizle, Allah telnn kudreti sahasndan dar kabilirseniz, knz! Fakat, kamazsnz. Bu sahann d, dem diyardr. O dem [yani yokluk] diyar da, Onun kudreti iindedir. Bir sras derek, brahim Edhemden, birisi nasihat istedi. Buyurdu ki, alt eyi kabul edersen, hibir iin sana zarar vermez. O alt ey udur: 1- Gnah yapacan zaman, Onun rzkn yeme! Rzkn yiyip de, Ona isyan etmek, doru olur mu? 2- Ona asi olmak istersen, Onun mlknden k! Mlknde olup da, Ona isyan etmek, layk olur mu? 3- Ona isyan etmek istersen, grd yerde gnah yapma! Grmedii bir yerde yap! Onun mlknde olup, rzkn yiyip, grd yerde gnah yapmak, uygun deildir. 4- Can alc melek, ruhunu almaya geldii zaman, tevbe edinceye kadar izin iste! O melei kovamazsn. Kudretin var iken, o gelmeden nce tevbe et! O da, bu saattir. Zira, Melek-l-mevt, ani gelir. 5- Mezarda, Mnker ve Nekir ismindeki iki melek, sual iin geldikleri vakit, onlar kov, seni imtihan etmesinler! Soran kimse dedi ki, (Buna imkan yoktur). eyh buyurdu ki, (yle ise, imdiden onlara cevap hazrla!)
173
6- Kyamet gn Allah tel (Gnah olanlar, Cehenneme gitsin!) diye emredince, ben gitmem de! Soran kimse dedi ki, (Bu szm dinlemezler). Bunun zerine, o kimse, tevbe etti ve lnceye kadar, tevbesinden vazgemedi. Evliyann sznde, rabbani tesir vardr. brahim-i Edhemden sordular ki, Allah tel, (Ey kullarm! Benden isteyiniz! Kabul ederim, veririm) buyuruyor. Halbuki, istiyoruz, vermiyor? Cevap buyurdu ki: Allah tely arrsnz, Ona itaat etmezsiniz. Peygamberini tanrsnz, Ona uymazsnz. Kur'an- kerimi okursunuz, gsterdii yolda gitmezsiniz. Cenab- Hakkn nimetlerinden faydalanrsnz, Ona kr etmezsiniz. Cennetin, ibadet edenler iin olduunu bilirsiniz, hazrlkta bulunmazsnz. Cehennemi, asiler iin yarattn bilirsiniz, ondan saknmazsnz. Babalarnzn, dedelerinizin ne olduklarn grr, ibret almazsnz. Aybnza bakmayp, bakalarnn ayplarn aratrrsnz. Byle olan kimseler, zerlerine ta yamadna, yere batmadklarna, gkten ate yamadna kretsin! Daha ne isterler? Dualarnn neticesi, yalnz bu olursa, yetmez mi? [Allah tel, Mmin suresinin altmnc yetinde, (Dua ediniz, kabul ederim), isteyiniz, veririm buyuruyor. Duann kabul olmas iin, be art vardr: Dua edenin Mslman olmas, Ehl-i snnet itikadnda olmas, haram ilemekten, bilhassa haram yemekten, imekten saknmas, farzlar yapmas, bilhassa be vakit namaz klmas, Ramazan orularn tutmas, zekt vermesi, Allah teldan istedii eyin sebebini renip, bunu aramas lazmdr. Allah tel, her eyi bir sebep ile yaratmaktadr. Bir ey istenince, o eyin sebebini gnderir ve bu sebebe tesir ihsan eder. nsan bu sebebi kullanp, o eye kavuur. Evliyasnn hatr iin, detini bozarak, bunlar dua edince veya Evliyay kiram vesile edilerek dua edilince, bunlara (Keramet) olarak, sebebe hacet kalmadan, doruca istenileni verir.] Siz, adem [yokluk] diyarndan, bu varlk alemine, kendiliinizden gelmediiniz gibi, oraya, kendiniz gidemezsiniz. Grdnz gzler, iittiiniz kulaklar, duygu edindiiniz organlar, dndnz zeklar, kullandnz eller ve ayaklar, geeceiniz btn yollar, girip ktnz btn mahaller, hulasa, ruh ve cesedinize bal btn aletler, sistemler, hepsi ve hepsi, Allah telnn mlk ve mahlkudur. Siz Ondan hibir ey gasp edemez, mlk edinemezsiniz! O, hayy ve
174
kayyumdur. Yani, grr, bilir, iitir ve her var olan eyi, her an varlkta durdurmaktadr. Hepsinin idaresinden, hallerinden bir an gafil olmaz. Mlkn kimseye aldrmaz. Emirlerine uymayanlarn cezasn vermekten de, aciz kalmaz. Mesela, Ayda, Merihde ve dier yldzlarda insan olmad gibi, bu Erd kresinde de bulunmasayd, bir ey lazm gelmezdi. Bundan dolay, byklnden bir ey eksilmezdi. Hadis-i kudside buyuruyor ki: (nce gelenleriniz, sonra gelenleriniz; knz, bynz; dirileriniz, lleriniz; insanlarnz, cinleriniz; en mtteki, itaatli kulum gibi olsanz, byklm artmaz. Aksine olarak, hepiniz, bana kar duran, Peygamberlerimi aa gren, dmanm gibi olsanz, luhiyetimden bir ey eksilmez. Allah tel, sizden ganidir, Ona hibiriniz lazm deildir. Siz ise, var olmanz iin ve varlkta kalabilmeniz iin ve her eyinizle, hep Ona muhtasnz.) [Mslim] Gneten ziya ve hararet gnderiyor. Aydan k dalgalar aks ettiriyor. Siyah topraktan, tatl renkli, ho kokulu nice iekler, gzel yzler yaratyor. Rzgrdan gnllere ferahlk veren nefesler dkyor. Birok senelik uzaklktaki yldzlardan, u ktnz, sonunda gmleceiniz topraklara nurlar yadryor. Zerrelerinde nice nice titreimlerle tesirler uyandryor. [Bir taraftan, beenmediiniz, irendiiniz pislikleri, en kk, en hakir mahlklar [mikroplar] vastas ile, topraa evirip, inediiniz bu topraklar bitki fabrikasnda, vcudunuz makinesinin yap ta olan, protein, yani yumurta ak maddesi haline dndryor. Bir taraftan da yine nebatat fabrikasnda, topran suyunu, havann boucu gaz ile birletirerek ve ierisine, semadan gnderdii enerjiyi, kudreti depo ederek, niastal, ekerli maddeleri ve yalar, yani vcudunuz makinesini iletecek kudret kaynan yaratyor.] Bylece, tarlalarda, llerde, dalarda, derelerde, bitirdii nebatlarda ve yeryznde ve denizlerin dibinde gezdirdii hayvanlarda, midelerinize gidecek, sizi besleyecek rzk, gda hazrlyor. Akcierlerinizde kimyahaneler aarak, burada kannzn zehirini ayrp, yerine oksijen yakc maddesini sokuyor. Dimalarnzda, fizik laboratuarlar aarak, burada his uzuvlarndan, sinirlerden gelen haberler alnp, demir tana mknats kuvvetini yerletirdii gibi, beyninize yerletirdii akl ve yreinize
175
yerletirdii kalb kuvvetleri tesiri ile, bir anda, eitli planlar hazrlanp, emirler, hareketler meydana getiriyor. Yreinizi ok kark ve harika dediiniz tesirlerle, geceli gndzl altrp, damarlarnzda kan nehirleri aktyor. Sinirlerinizde, akllarnz artan, nice nice yol ebekeleri dokuyor. Adalelerinizde sermayeler gizliyor. Daha ve daha birok harikalarla, vcudunuzu techiz ediyor, tamamlyor. Hepsine fizik kanunlar, kimya reaksiyonlar ve biyoloji olaylar gibi isimler taktnz, bir nizam ve ahenkle, tesis ediyor, montaj yapyor. Kuvvet merkezlerini iinize yerletiriyor. Gereken tedbirleri ruh ve uurunuza tersim ediyor. Zihin denilen bir hazine, akl namnda bir miyar, fikir dedikleri bir alet, irade dediiniz bir anahtar da, ihsan ediyor. Herbirini yerinde kullanabilmeniz iin size tatl, ac ihtarlar, iaretler, meyiller, ehvetler de veriyor. Daha byk bir nimet olarak, sadk ve emin Resullerle aka, talimat gnderiyor. Nihayet, vcudunuz makinesini iletip ve tecrbelerini gsterip, maksada gre kullanmanz ve istifade etmeniz iin elinize teslim ediyor. Btn bunlar, size ve iradenize ve yardmnza muhta olduundan deil, mahlklar arasnda size ayr bir mevki, bir salahiyet vererek, mesut ve bahtiyar olmanz iin yapyor. Ellerinizi, ayaklarnz, kullanabildiiniz her uzvunuzu, arzunuza brakmayp da, yreinizin atmas, cierlerinizin imesi, kanlarnzn dolamas gibi, sizden habersiz kullansayd, her iinizde, zorla, refleks hareketleri ile, olak el, kuru ayak ile yuvarlasayd, her hareketiniz bir titreme, her kmldamanz bir siirme olsayd, kendiliinize ve emanetlere malik olduunuzu iddia edebilir mi idiniz? Sizi, canszlar gibi, sade d kuvvetler tesiri ile veya hayvanlar gibi, yalnz d ve i kuvvetler ile aklsz, uursuz hareket ettirse idi ve evlerinize tadnz nimetlerden, yk hayvan gibi, aznza bir lokma verseydi, onu alp yiyebilecek mi idiniz? Domadan evvelki, doduunuz zamanki halinizi dnyor musunuz? zerinde yatp kalktnz, yiyip itiiniz, gezip dolatnz, glp oynadnz, dertlerinize deva, korkulara, scaa, soua, ala, susuzlua, yrtc ve zehirli hayvanlarn ve dmanlarn hcumlarna kar koyacak vastalar bulduunuz u yer kresi yaplrken, talar, topraklar hilkat frnlarnn atelerinde piirilirken, suyu ve havas, kudret kimyahanesinde inbiklerden ekilirken, siz nerede idiniz, ne iinde idiniz, hi dnyor musunuz?
176
Bugn, bizim dediiniz karalarn, denizlerden szlp ayrld, dalarn, derelerin, ovalarn, tepelerin denildii zaman, acaba nerede idiniz? Denizlerin ac sular, Hakkn kudreti ile buharlatrlarak, gkte bulutlar yaplrken, o bulutlardan yaan yamurlar, [akan imeklerin ve gneten gelen kudret, enerji dalgalarnn hazrlad gda maddelerini] yanm, kurumu topraklarn zerrelerine iletip, o maddeler, [ziya ve hararet ualar tesiri ile] oynayp titreerek hayatn hcrelerini yetitirirken, nerede idiniz ve nasldnz? Bugn kendinize maymun tohumu derler, inanrsnz. Allah yaratr, yaatr, ldrr, her eyi O yapar derler inanmak istemezsiniz. Ey insan! Acaba sen nesin? Babann damarlarnda neydin? Bunak, rmcek kafal, gerici diye hakaret ettiin babana, vaktiyle damarlar iinde sknt verirdin. O zaman, seni oynatan kimdi ve sen onu, niin rahatsz ediyordun? O, istese idi, seni bir ple atabilirdi, fakat atmad. Seni, bir emanet gibi saklad. Bol bol beslenecein bir glen seray- ismete tevdi etti ve nice zaman himayene urat ise, sen niin skntlarndan baban mesul tutarak tahkir ediyorsun da, nimetlerinden ona ve yaratanna bir kr pay ayrmyorsun? Sonra sen, emanetini niin herkesin kirlettii plklere dkyorsun? Etrafn, arzu ve emellerine uyduu zaman, her eyi, aklnla, ilminle, fenninle, gcnle, kuvvetinle yaratarak yaptna, btn baarlar icat ettiine inanyorsun. Hakkn sana verdii vazifeyi unutuyor ve o yksek memurluktan istifa ediyor ve emanete sahip kmaya kalkyorsun. Kendini malik ve hakim tanmak ve tanttrmak istiyorsun. te taraftan, etrafn, arzularna uymaz, d kuvvetler seni malup etmeye balarsa, o zaman da, kendinde hasret ve hsrandan, acz ve yeisten baka bir ey grmyorsun. Hibir irade ve ihtiyara sahip olmadn, her eyin cebr elinde esir olduunu ve varlnn, otomatik ve fakat zemberei krk bir makine gibi olduunu iddia ediyorsun. Kaderi bir (ilm-i mtekaddim) deil, bir (cebr-i mtehakkim) manasnda anlyorsun. Bunu sylerken, aznn, gramofon gibi olmadn da, sezmez deilsin. Sofrana, sevdiin yemekler gelmedii zaman eline geirebilecein kuru ekmei yemekle, yemeyip alktan lmek arasnda hr ve serbest bulunduun ve kuru lokmalar, azna zorla tklmad halde, elini, dilini uzatr, onlar yersin. Hem yersin, hem de bir ey yapmadna hkm edersin. Dnmezsin ki, elin ve azn, yine arzunla oynam
177
ve bu oynay bir stma, bir titreme olmamtr. Fakat, byle mecbur olduun zamanlarnda bile, iradene malik olduun halde, seni aciz brakan, harici kuvvetler karsnda kendini mecbur, esir, hsl bir hi bilirsin. Yahu! in yolunda, muvaffakiyet ve muzafferiyet yannda olunca (Hep), ilerin aksi, ters olduu zamannda ise, kaderin cebri altnda oyuncak bir (Hi) diye iddia ettiin o sen, bunlardan hangisisin? Hep misin, hi misin? Ey demolu! Ey noksanlk ve taknlk iinde yzen insan! Siz, ne hepsiniz, ne de hisiniz! Her halde ikisi aras bir eysiniz. Evet siz, icat etmekten, her eye hkim ve galip olmaktan, phesiz uzaksnz. Fakat, inkr olunamayan bir hrriyet ve ihtiyarnz, sizi hkim klan, bir arzu ve seim hakknz vardr. Siz, ei orta bulunmayan bir hkim ve mutlak, bal bana bir malik olan, Hak telnn emri altnda, ayr ayr ve mterek vazifeler alan, birer memursunuz! Onun koyduu ahkam ve nizam ile, Onun tayin ettii mevkileriniz ve halk edip emanet olarak verdii salahiyet ve vastalarnz nispetinde vazife yaparsnz. Amir ancak O, hkim yalnz O, malik yine Odur. Ondan baka amir, Ona benzer hkim, Ona ortak malik yoktur. Sizin o kadar benimseyerek, hevesle atldnz maksatlar, gayeler, giritiiniz mcadeleler, sarf ettiiniz gayretler, duyduunuz iftiharlar, kazandnz baarlar, Onun iin olmadka, hep yalan, hep botur. O halde kalblerinizde, niin yalana yer veriyorsunuz da, irklere sapyorsunuz? Niin, esiz hkim olan, Hak telnn emirlerine uymuyor, Onu mabud tanmyorsunuz da, binlerce, hayal olan, mabudlar arkasnda kouyor, hepiniz skntlar iinde bouluyorsunuz? Her neye kouyorsanz, sizi srkleyen bir emel, bir ihtiyar, bir iman deil midir? Niin o emeli Haktan bakasnda aryorsunuz? Niin, o iman Hakka tahsis etmiyor, o ihtiyar bu imana ve imann neticesi olan amellere sarf etmiyorsunuz? Hak telnn hkimliini tandnz, emaneti ve emniyeti bozmayarak altnz zaman, birbirinizi ne kadar sevecek, ne kadar bal kardeler olacaksnz. Sizin o kardeliinizden, Allahn merhameti, neler yaratacaktr. Kavutuunuz her nimet, hep Hakka imann hsl ettii kardeliin neticesi ve Allah telnn merhameti ve ihsandr. Grdnz her musibet ve felaket de, hep kzgnln, nefretin ve dmanln neticesidir. Bunlar ise, hakk tanmamann, zulm ve hakszlk etmenin cezasdr. Bu da, hukuku kendiniz kurmaya
178
kalkmann, Hak tel ile yar edebilecek eriklere tbi olmann, hsl, halis tevhid ile, yalnz Hak telya iman etmemenin neticesidir. Hulasa, insanl kaplayan skntlarn birinci sebebi, Hakka kar irk ve mrikliktir. lim ve fen, ilerledii halde, insanln ufuklarn sarm olan fesat karanl, hep irkin, imanszln, vahdetsizliin ve sevimezliin neticesidir. Beeriyet ne kadar urarsa urasn, sevip sevilmedike, zdrap ve felaketten kurtulamaz. Hakk tanmadka, Hakk sevmedike, Hak tely hakim bilip, Ona kulluk etmedike, insanlar, birbiri ile seviemez. Haktan ve Hak yolundan baka her ne dnlse, hepsi ayrlk ve perianlk yoludur. Grmez misiniz, camiye gidenler seviir, meyhaneye gidenler dvr. Hak teldan baka her neye gnl verseniz, her neye tapnsanz, hepsinin zdd, mukabili vardr. Bunlarn hepsi de, Hakkn kudreti ve iradesi altndadr. eriki, naziri, misli, zdd, mukabili olmayan, yegane hakim, ancak Hak teldr ve ancak Onun mukabili btldr, yanltr ve varl mmkn olmayan bir yokluktur. Hak teldan baka, her neye tbi olur, her neye tapnr, Onun yerine, her neyi sever ve hakiki hkim tanrsanz, biliniz ki, onlar da sizinle beraber yanacaktr. (Seadet-i Ebediyye)
Allahn isimleri ve sfatlar Allahn isimleri (Esma-i hsna)

Sual: Esma-i hsna ne demektir? CEVAP Esm-l hsna, Allah telnn gzel isimleri demektir. Allah telnn Tirmizide bildirilen 99 ismi unlardr: 1- Allah: Her ismin vasfn ihtiva eden z ad. Kendinden baka ilah bulunmayan tek Allah. Bu ism-i erif, Cenb- Hakk'n has ismidir. Bu itibarla dier isimlerin ifade ettii btn gzel vasflar ve lh sfatlar iine alr. Dier isimler ise, yalnz kendi mnalarna dellet ederler. Bu bakmdan Allah isminin yerini hibir isim tutamaz. Bu isim, Allah'tan bakasna mecazen de verilemez. Dier isimlerinden bazlarnn, Allah'tan bakasna isim olarak verilmesi caizdir. 2- Er-Rahmn: Dnyada btn mahlkata merhamet eden, efkat gsteren, ihsan eden. 3- Er-Rahm: Ahirette, sadece mminlere acyan, merhamet eden.
179
4- El-Melik: Mlkn, kinatn sahibi, mlk ve saltanat devaml olan. 5- El-Kudds: Her noksanlktan uzak ve her trl takdse lyk olan. 6- Es-Selm: Her trl tehlikelerden selamete karan. Cennetteki bahtiyar kullarna selm eden. 7- El-Mmin: Gven veren, emin klan, koruyan, iman nurunu veren. 8- El-Mheymin: Her eyi grp gzeten, her varln yaptklarndan haberdar olan. 9- El-Azz: zzet sahibi, her eye galip olan, kar gelinemeyen. 10- El-Cebbr: Azamet ve kudret sahibi. Dilediini yapan ve yaptran. Hkmne kar gelinemeyen. 11- El-Mtekebbir: Byklkte ei, benzeri yok. 12- El-Hlk: Yaratan, yoktan var eden. Varlklarn geirecei halleri takdir eden. 13- El-Bri: Her eyi kusursuz ve mtenasip yaratan. 14- El-Musavvir: Varlklara ekil veren ve onlar birbirinden farkl zellikte yaratan. 15- El-Gaffr: Gnahlar rten ve ok mafiret eden. Dilediini gnah ilemekten koruyan. 16- El-Kahhr: Her istediini yapacak gte olan, galip ve hkim. 17- El-Vehhb: Karlksz nimetler veren, ok fazla ihsan eden. 18- Er-Razzk: Her varln rzkn veren ve ihtiyacn karlayan. 19- El-Fetth: Her trl skntlar gideren. 20- El-Alm: Gizli ak, gemi, gelecek, her eyi, ezeli ve ebedi ilmi ile en mkemmel bilen. 21- El-Kbd: Dilediinin rzkn daraltan, ruhlar alan. 22- El-Bst: Dilediinin rzkn genileten, ruhlar veren. 23- El-Hfd: Kfir ve facirleri alaltan. 24- Er-Rfi: eref verip ykselten. 25- El-Muz: Dilediini aziz eden. 26- El-Mzil: Dilediini zillete dren, hor ve hakir eden. 27- Es-Semi: Her eyi en iyi iiten, dualar kabul eden. 28- El-Basr: Gizli ak, her eyi en iyi gren. 29- El-Hakem: Mutlak hakim, hakk btldan ayran. Hikmet sahibi. 30- El-Adl: Mutlak adil, yerli yerinde yapan.
180
31- El-Latf: Her eye vakf, ltuf ve ihsan sahibi olan. 32- El-Habr: Her eyden haberdar. Her eyin gizli taraflarndan haberi olan. 33- El-Halm: Cezada, acele etmeyen, yumuak davranan, hilm sahibi. 34- El-Azm: Byklkte benzeri yok. Pek yce. 35- El-Gafr: Aff, mafireti bol. 36- E-ekr: Az amele, ok sevap veren. 37- El-Aliyy: Yceler ycesi, ok yce. 38- El-Kebr: Byklkte benzeri yok, pek byk. 39- El-Hafz: Her eyi koruyucu olan. 40- El-Mukt: Rzklar yaratan. 41- El-Hasb: Kullarn hesabn en iyi gren. 42- El-Cell: Celal ve azamet sahibi olan. 43- El-Kerm: Keremi, ltuf ve ihsn bol, karlksz veren, ok ikram eden. 44- Er-Rakb: Her varl, her ii her an gzeten. Btn ileri murakabesi altnda bulunduran. 45- El-Mucb: Dualar, istekleri kabul eden. 46- El-Vsi: Rahmet ve kudret sahibi, ilmi ile her eyi ihata eden. 47- El-Hakm: Her ii hikmetli, her eyi hikmetle yaratan. 48- El-Vedd: yilii seven, iyilik edene ihsan eden. Sevgiye layk olan. 49- El-Mecd: Nimeti, ihsan sonsuz, erefi ok stn, her trl vgye layk bulunan. 50- El-Bis: Maherde lleri dirilten, Peygamber gnderen. 51- E-ehd: Zamansz, mekansz hibir yerde olmayarak her zaman her yerde hazr ve nazr olan. 52- El-Hak: Varl hi deimeden duran. Var olan, hakk ortaya karan. 53- El-Vekl: Kullarn ilerini bitiren. Kendisine tevekkl edenlerin ilerini en iyi neticeye ulatran. 54- El-Kaviyy: Kudreti en stn ve hi azalmaz. 55- El-Metn: Kuvvet ve kudret menba, pek gl. 56- El-Veliyy: Mslmanlarn dostu, onlar sevip yardm eden. 57- El-Hamd: Her trl hamd ve senaya layk olan.
181
58- El-Muhs: Yaratt ve yarataca btn varlklarn saysn bilen. 59- El-Mbdi: Maddesiz, rneksiz yaratan. 60- El-Mud: Yarattklarn yok edip, sonra tekrar diriltecek olan. 61- El-Muhy: hya eden, yarattklarna can veren. 62- El-Mmt: Her canlya lm tattran. 63- El-Hayy: Ezeli ve ebedi bir hayat ile diri olan. 64- El-Kayym: Mahluklar varlkta durduran, zat ile kaim olan. 65- El-Vcid: Kendisinden hibir ey gizli kalmayan, hibir eye muhta olmayan. 66- El-Mcid: Kadri ve n byk, keremi, ihsan bol olan. 67- El-Vhid: Zat, sfat ve fiillerinde benzeri ve orta olmayan, tek olan. 68- Es-Samed: Hibir eye ihtiyac olmayan, herkesin muhta olduu merci. 69- El-Kdir: Dilediini diledii gibi yaratmaya muktedir olan. 70- El-Muktedir: Diledii gibi tasarruf eden, her eyi kolayca yaratan kudret sahibi. 71- El-Mukaddim: Dilediini ykselten, ne geiren, ne alan. 72- El-Muahhir: Dilediini alaltan, sona, geriye brakan. 73- El-Evvel: Ezeli olan, varlnn balangc olmayan. 74- El-hir: Ebedi olan, varlnn sonu olmayan. 75- Ez-Zhir: Yarattklar ile varl ak, aikr olan, kesin delillerle bilinen. 76- El-Btn: Akln tasavvurundan gizli olan. 77- El-Vl: Btn kinat idare eden, onlarn ilerini yoluna koyan. 78- El-Mtel: Son derece yce olan. 79- El-Berr: yilik ve ihsan bol olan. 80- Et-Tevvb: Tevbeleri kabul edip, gnahlar balayan. 81- El-Mntekm: Asilerin, zalimlerin cezasn veren. 82- El-Afvv: Aff ok olan, gnahlar mafiret eden. 83- Er-Raf: ok merhametli, pek efkatli. 84- Mlik-l Mlk: Mlkn, her varln sahibi. 85- Zl-Celli vel krm: Celal, azamet, eref, kemal ve ikram sahibi. 86- El-Muksit: Mazlumlarn hakkn alan, adaletle hkmeden, her ii birbirine uygun yapan.
182
87- El-Cmi: ki ztt bir arada bulunduran. Kyamette her mahlkat bir araya toplayan. 88- El-Ganiyy: htiyasz, muhta olmayan, her ey Ona muhta olan. 89- El-Mugn: Mstani klan. htiya gideren, zengin eden. 90- El-Mni: Dilemedii eye mani olan, engelleyen. 91- Ed-Drr: Elem, zarar verenleri yaratan. 92- En-Nfi: Fayda veren eyleri yaratan. 93- En-Nr: lemleri nurlandran, dilediine nur veren. 94- El-Hd: Hidayet veren. 95- El-Bed: Misalsiz, rneksiz harikalar yaratan. (Ei ve benzeri olmayan). 96- El-Bk: Varlnn sonu olmayan, ebedi olan. 97- El-Vris: Her eyin asl sahibi olan. 98- Er-Red: rada muhta olmayan, doru yolu gsteren. 99- Es-Sabr: Ceza vermede, acele etmeyen. Baka isimler sylemek Sual: Allah telya Onun 99 isminden baka bir isim sylemek caiz olur mu? Mesela Padiah, Sultan, alap, Hda gibi isimler caiz olur mu? CEVAP badet olmayan yerlerde kullanmak caizdir. badet olarak kullanlmaz. Birgivi vasiyetnamesi erhinde, Allahn isimlerinin tevkifi olduu, yani dinin bildirdii isimleri sylemek gerektii, Esma-i hsndan baka isim sylenemeyecei aklanmaktadr. erh-i mevakfta da, (Allah telya yakan mana ile 99 isminden baka isim sylemek, limlerin ouna gre caiz deildir) buyuruluyor. Yani az da olsa, Allah telya yakan baka isimlerle armann da caiz olduunu syleyen limler var demektir. Esma-i hsndan olmad halde, Mevla, Rab, Nasr, Galip, Ekrem, Allah telnn ismi olarak Kur'an- kerimde kullanlmtr. Hadis-i eriflerde ise, Hannan, Mennan, Cemil gibi isimler kullanlmtr. (Feraid) Tasavvuf airi Kuddusi efendi diyor ki: Ey rahmeti bol Padiah, Crmm ile geldim sana,
183
Ben eyledim hadsiz gnah, Crmm ile geldim sana. Yunus Emre de, alap ve daha baka isimleri ilah manasnda, ibadet dnda kullanmtr. Bir ok menkbede, hkmdar, sultan kelimeleri ibadet dnda kullanlmtr. limlerin kullandklar isimlerden baka isimleri kullanmamaldr. Esma-i hsnay ezberlemek Sual: Bir arkadam dedi ki: Ebu Hreyreden nakledilen bir hadiste, Peygamberimizin (Allah telnn u 99 esma-i hsnasn ihs eden, Cennete girer, sonsuz saadete ular) dedii iddia edilmitir. Ancak, Peygamberimizin, Allah'a byle bir snrlama koymas mmkn deildir. Bu hadis sahih deildir. Peygamberimiz yle sylemi olabilir: (Allah'n isimlerinden 99'unu ihs eden Cennete girer, sonsuz saadete eriir.) Bu arkadamn sznde doruluk pay var mdr? CEVAP Yoktur. nk o hadis-i erif, ktb-i sittenin en kymetli hadis kitabnda, yani Buhari, Mslim ve Tirmizide vardr. O hadis-i erifi yalan saymak, bu byk limi cahil saymak olur. Din kitaplarnda bu husus aklanmtr. Herkese Lazm Olan man kitabnda deniyor ki: Allah telnn isimleri sonsuzdur. Bin bir ismi var diye mehurdur. Yani, isimlerinden bin bir tanesini insanlara bildirmitir. Bunlardan 99una Esma-l hsna denir. Demek ki Allahn bin bir ismi vardr. Ama bunlardan 99una Esma-i hsna deniyor. Kad zade Ahmed efendi de, Birgivi vasiyetnamesi erhinde, (Allah telnn 99 ismine Esma-i hsna denir) diyor. Arkadan dedii gibi, Allahn isimlerinden 99 unu deil, Peygamber efendimizin bildirdii 99 ismi ihs etmek gerekiyor. Yoksa Allah telnn ismi oktur. Bunlardan rastgele 99unu deil, bildirilen 99 ismi ihs etmek gerekir. Burada ihs etmek, bu 99 ismi manalar ile birlikte ezberleyip amel etmek demektir. Byle yapan kimse elbette Cennete girer, sonsuz saadete ular. Birka rnek verelim: Kerim: Ltfu ve ihsan bol, ok ikram eden. Mslman da, cmert ve ihsan sahibi olmal.
184
Gaffar: Gnahlar rten ve ok mafiret eden. Mslmanlar da birbirlerinin kusurlarn grmemeli. Razzk: Her varln rzkn veren ve ihtiyacn karlayan. Bu ismi okurken, rzk iin endie etmemeli. Mtekebbir: Byklkte ei, benzeri yok. Bu ismi okurken Allah telnn azametini ve kibriysn dnerek kibirden uzak durmal. Bunlar gibi Esma-i hsnadaki isimler okunurken, manalarn dnmeli ve bunlarla amel etmeli. Arkadanzn, hadis-i erif okuyup yanl anlamas da gsteriyor ki, tefsirden, meal ve hadisten din renilmez. Dinimi reneyim derken, yanl anlayp, dinsiz olup kabilir. Bu yzden doru yazlm ilmihal kitaplarndan dinimizi renmeye almalyz. Ehl-i snnet limlerinin kymetli eserlerinden tercme edilerek derlenmi olan, nakli esas alan, en kymetli ilmihal kitab Tam lmihal Seadet-i Ebediyye son sznde diyor ki: Evliya olan Ehl-i snnet limleri, kalb, ruh mtehassslar olup, herkesin bnyesine ve hastalna ve zamannn zulmetine ve fesadna uygun ruh ilalarn, hadis-i eriflerden seerek sylemiler ve yazmlardr. Resulullah, dnya eczanesine yz binlerce ila hazrlayan ba tabip olup, Evliya olan Ehl-i snnet limleri de, bu hazr ilalar, hastalarn dertlerine gre datan, emrindeki yardmc tabipler gibidir. Hastalmz bilemediimiz, ilalar tanmadmz iin, yz binlerce hadis iinden, kendimize ila aramaya kalkarsak, (Allergie) aksi tesir hasl olarak, cahilliimizin cezasn eker, fayda yerine zarar grrz. te bunun iin, hadis-i erifte, (Kur'an- kerimi kendi anladna gre tefsir eden kfir olur) buyuruldu. Mezhepsizler, bu incelii anlayamadklar iin, (Herkes Kuran ve hadis okumal, dinini bunlardan kendi anlamal, mezhep kitaplarn okumamal) diyerek, Ehli snnet limlerinin kitaplarnn okunmasn yasak ediyorlar. Btn Mslmanlar felakete srklyorlar. Hakkyla bilen Sual: Esma-i hsnadan olan Alm ismine tam bilen demek uygun mudur? Bunun gibi Basr ismine de tam gren demek uygun olur mu? CEVAP Alm ismi Kuran- kerimde yzden fazla geiyor. Hibir tefsirde tam bilen diye bir ifadeye rastlamadk. Hemen btn tefsirlerde, hakkyla bilen, her eyin iini ve dn en mkemmel bilen diye
185
aklanyor. Alm, bilen demektir. Neyi bilen, her eyi bilen demektir. Nasl bilendir? Hakkyla bilen, en iyi bilen demektir. Alm, ksaca her eyi hakk ile, en iyi bilen demektir. Basr de gren demektir. Neyi gren? Gizli ak her eyi gren demektir. Nasl grendir? Her eyin dn ve iini bir uzuv olmadan mahede edendir. Tam gren ifadesi biraz yavan kalmaktadr. Gizli ak her eyi en iyi gren demek daha uygun olur. El Hak ismi Sual: Bazlar, (Allahn Hak diye bir ismi yok, ona hak demek irk olur) diyorlar. Biz hep Cenab- Hak diyoruz, bu irk mi oluyor? CEVAP Hayr, irk deildir. El Hak isminin, Esma-i hsnadan yani Allah telnn 99 gzel isminden biri olduu, Tirmizideki hadis-i erifte bildiriliyor. El Hak: Varl hi deimeden duran, var olan, hakk ortaya karan demektir. El Berr ismi Sual: Esma-i hsnadan El Berr kelimesi El Birr olarak m yazlr? kisi arasndaki fark nedir? CEVAP Bu kelime BR olarak yazlr. Ber, bir ve bur olarak okunabilir. Birr, iyilik demektir. Kur'anda ok yerde geer: Bekara 44, 177, 189; Al-i mran 92, Maide 2. Tur suresinin 28. yetinde ise, el-berr-r-rahim olarak gemektedir. Bu esma-i hsnadan olan berr'dir. Bu berr olarak yazlr. Berr, ayrca kara paras anlamna da gelir. Maide suresinin 96. yetinde, sayd-l bahri = deniz av, sayd-l berri = Kara av ifadesi geer. u surelerde de kara paras olarak gemektedir: 6/59; 6/63; 6/97;10/22; 17/67; 7/68; 17/70; 27/63; 29/65-66; 30/41; 31/32 Burr, buday demektir. Bir hadis-i erifte, (Buday budaya satarken birisi fazla olursa faiz olur) buyuruluyor. Vel burru bil burri ifadesi geiyor. (Tirmizi) u halde birr, iyilik demektir. Berr, Esma-i hsnadandr, ayrca kara paras anlamna da geliyor. Vahid ve Ehad Sual: Bir anlamna gelen Vahid ve Ehad kelimeleri arasndaki fark nedir?
186
CEVAP Evet Vahid de, Ehad da (Bir) manasna gelir. Birisi sfat ismi, birisi zat ismidir. Vhid, Allah telnn sfat isimlerindendir, Esma-i hsnada bildirilen 99 isminden biridir. Vhid, zat, sfat ve fiillerinde benzeri ve orta olmayan, tek olan anlamndadr. Bir yet meali yledir: (Elbette ilahnz vahiddir, birdir) [Saffat 4) Ehad de Onun zat ismidir. Bir yet meali yledir: (De ki, Allah ehaddir, birdir) [hlas 1] Burada zat bakmdan bir demektir. Buradaki (Bir) kelimesini say bakmndan bir gibi anlamamal. yle anlalrsa Allah madde, cisim gibi anlalr. Halbuki Allah hi bir eye benzemez, hayal edilen ey mahlktur, O her hayalden farkldr. Mcessime ve Mebbihe denilen frkalar, Allah yryen, oturan, madde, cisim gibi grr. Bir yet-i kerime meali yledir: (Onun benzeri hibir ey yoktur, O hibir eye benzemez.) [ura 11] Allah ismine sayg Sual: Allah ismini sayg ifadesiz yazmak, sylemek caiz midir? CEVAP Selef-i salihin sayg ile syler ve sayg ile yazard. Terki bidattir. Bir yazda, bir konumada bir defack olsun sayg ile yazmal veya sylemelidir! Onun iin dilimizi Allah tel demeye altrmalyz! Allah tel raz olsun Sual: (Allah raz olsun) denince sayg sz terkedilmi olur mu? CEVAP Evet. (Allah tel, raz olsun) demelidir! Ksaltmalar Sual: Dini yazlarda sayg kelimelerini her seferinde yazmal m? (CC, S.A.V, R.A) gibi ksaltma yapmak uygun mu? CEVAP Din kitaplarnda diyor ki: Allah telnn ismini okuyunca, yaznca, syleyince, iitince, sbhnallah, tebrekallah, celle-celalh veya tel gibi sayg szlerinden birini sylemek, yazmak, ilkinde vacip, tekrarnda ise mstehaptr. Resulullah sallallah aleyhi ve sellemin ismini iitenin
187
mrnde bir defa salevat getirmesi farz, okuyunca, yaznca, syleyince, iitince ilkinde sylemek vacip, tekrarnda mstehaptr. (c.c.), (s.a.v) (r.a) gibi ksaltma yapmak uygun deildir. Mirt-i kint kitabnda diyor ki: Cahiller ve tembeller, sayg szlerini ksaltarak birka harf yazyorlar. Bu doru deildir. ok saknmaldr! Hafife almak tehlikelidir Sual: Ksaltmalar her tarafta kullanlyor. Bir metini okurken (C.C.) getiinde onu harf baznda sylemiyoruz, yksek sesle Celle Celalh diyoruz. Bu konular konumakla vaktimizi boa geirmi bulunuruz. Bu konular slama gre sivrisinek vzltlardr. CEVAP Allah telnn ismini doru yazalm, C.C. yazmayalm demeyi sivrisinek vzlts olarak grmek ok tehlikelidir, insann imann tehlikeye atabilir. Dinde bir eyi hafife, basite almak tehlikelidir. Din kitaplar C.C. yazlmamal diyor. Ama gnmzdeki kimseler yazyor. Her tarafta kullanlmas l deildir. l din limlerinin bildirdikleridir. Sinek vzlts olsayd, din limleri bunu kitaplarna yazmazd. Bir sz ile insan kfre der, bir sz ile imana gelir. Bir sz ile hanm bo olur, bir sz ile elin kz elin erkeine hanm olur. Kk harfle yazmak Sual: Lafzatullah yani Allah kelimesini allah diye ba harfini kk yazmak kfr m, yoksa haram m? nk Allahtan baka byk yok. CEVAP Ne kfr, ne haram, ne de mekruhtur. slam harflerinde zaten byk harf yok. Dolaysyla, Kur'an- kerimde Allah ismi kk harfle yazlr. Trkede zel isimlerin byk harfle yazlmas det olduu iin, byk harfle yazp, yadrganmaya sebep olmamaldr. Yalnz Allah demek Sual: Konuurken, vaaz ederken, (Allah diyor ki) demek uygun mu? CEVAP Uygun deildir, saygszlk olur. Allah tel demek de uygun deildir. Allah tel demelidir. Allah telnn ismini syleyince, iitince, yaznca, celle-celalh, tel gibi sayg szlerinden birini sylemek, yazmak birincisinde vacib, tekrarnda ise mstehabdr.
188
Resulullah efendimizin ismini iitince salevat sylemek de byledir. (Redd-l-muhtar) Hazret-i Yezdan Sual: Yezdan, Zerdtlerin iyilik tanrsna verdikleri isim imi. Bu durumda mehter marnda geen (Kuranda zafer vaat ediyor, hazret-i Yezdan!) ifadesi uygun mu? CEVAP Mahzuru yoktur. Eski rann en byk dini olan, atee tapnmay kuran Zerdt, putlarn arasndan Yezdan ve Ehremen isminde iki uknum tayin etti. Yezdan iyilik tanrs, Ehremen ise ktlk tanrs veya Yezdann nur, aydnlk, Ehremenin de zulmet, karanlk olmas gibi, benzeri grlmemi batl bir inan ortaya koydu. (Cevap Veremedi kitab) Yezdan, ilah, mevl demektir. Onlar bu gzel ismi taptklar eye koymular. Bundan dolay Yezdan isminin kt olmas gerekmez. Putlarna Mevl ismini de koyabilirlerdi. Bu durumda Mevl isminin de kt olmas gerekmezdi. Kinat, bir sanat eseridir Sual: Tabiattaki varlklar ve kinat iin, sanat eseri demek, Allah iin de, sanat demek caiz mi? CEVAP Btn kinat, tabiattaki her varlk, birer sanat eseridir. Byle sylemenin mahzuru olmaz. Bir yaprak paras, muazzam bir fabrikadr. Bir kum tanesi, bir canl hcre, fennin bugn biraz anlayabildii ince sanatlarn birer sergisidir. Bugn, fennin bulular, baarlar diye vndklerimiz, bu tabiat sanatlarndan birkan grebilmek ve taklit edebilmek sonucu ortaya kmtr. Her sanat eserinin, bir sahibi olur. Allah tel da, btn kinatn sahibidir. Onun yaratmas, bir sanatnn bir ey yapmas, bir eser ortaya karmas gibi deildir. Bir sanatnn yapt eseri de yaratan, yine Allah teldr. Allah tel, bir eyi yaratmak istedii zaman, ona sadece (Ol) der, o ey hemen var olur. Allah tel iin sanat demek ise, caiz olmaz. mam- Rabbani hazretleri de, buyuruyor ki: Allah telnn isimleri, tevkfdir, yani dinin sahibinin bildirmesine baldr. slamiyetin syledii ismi sylemeli. slamiyetin bildirmedii isim ne kadar iyi, gzel isim olsa da sylenemez. (2/67)
189
Allaha sanatkr demek Sual: Allah teala iin sanatkr, mhendis demek caiz midir? CEVAP Deildir; nk Allah tealann isimleri tevkifiyyedir. Yani dinimizin bildirdii isimler kullanlr. Manas ne kadar gzel olsa da dinin bildirmedikleri kullanlmaz. Mesela (nsanolunun mhendisi, kalbini ok muhteem ekilde yerletirmitir) veya (Kinatn sanatkr gezegenleri yerli yerine yerletirmitir) demek caiz olmaz; fakat Allah tealann sanat veya Allah tealann mhendislii denir. kisi farkldr. Birinde, dinin bildirmedii isim sylenmi oluyor ki, caiz deildir. Dierinde ise, bizzat Onun yapt i syleniyor. Onun sanat, mhendislii deniyor. Bu caiz oluyor. Sun-i ilahi veya sunullah da denir. Allahn eseri, sanat demektir. Sani de denir. Sani, yapan, yaratan anlamndadr. lim ve Alm isimleri Sual: S. Ebediyyede, (Allah telya lim denir, fakat lim demek olan fakh denmez, nk slamiyet Allah telya fakh dememitir) deniyor. Esma-l-hsnada lim diye bir isim yok, elAlm ismi var. Allah telnn lim ismi de mi vardr? CEVAP Evet, vardr. Bir yet-i kerime meali yledir: (Gayb ancak Allah bilir. O, lim-l-gayb [gayb bilen]dir.) [Har 22] Mevln Hlid-i Badd hazretleri de buyuruyor ki: Allah telnn isimleri sonsuzdur. nsanlara bildirilen bin bir ismi var diye mehurdur. Bunlardan doksan dokuzuna Esma-l-hsna denir. (tikadname)
Allah telnn sfatlar

Sual: Allahn sfatlar hangileridir? CEVAP Allah telnn Sfat- zatiyyesi altdr: 1- Vcd: Allah tel vardr. Varl ezelidir. Vacib-l vcddr, yani varl lazmdr. 2- Kdem: Allah telnn varlnn evveli, balangc yoktur. 3- Bek: Allah telnn varlnn hiri, sonu yoktur. Hi yok olmaz. Orta olmak muhal olduu gibi, zat ve sfatlar iin de yokluk muhaldir.
190
4- Vahdaniyyet: Allah telnn zatnda, sfatlarnda ve ilerinde orta, benzeri yoktur. 5- Muhalefetn-lilhavadis: Allah tel, zatnda ve sfatlarnda hibir mahlkun zat ve sfatlarna benzemez. 6- Kym bi-nefsihi: Allah tel zat ile kimdir. Mekana muhta deildir. Madde ve mekan yok iken O var idi. Zira her ihtiyatan mnezzehtir. Bu kinat yokluktan varla getirmeden nce, zat nasl idi ise, sonsuz olarak, hep yledir. Allah telnn Sfat- sbtiyyesi sekizdir. 1- Hayat: Allah tel diridir. Hayat, mahlklarn hayatna benzemeyip, zatna layk ve mahsus olan hayat, ezeli ve ebedidir. 2- lm: Allah tel her eyi bilir. Bilmesi mahlkatn bilmesi gibi deildir. Karanlk gecede, karncann, kara ta zerinde yrdn grr ve bilir. nsanlarn kalbinden geen dncelerini, niyetlerini bilir. Bilmesinde deiiklik olmaz. Ezeli ve ebedidir. 3- Sem: Allah tel iitir. Vastasz, cihetsiz iitir. itmesi, kullarn iitmesine benzemez. Bu sfat da, her sfat gibi ezeli ve ebedidir. 4- Basar: Allah tel grr. letsiz ve artsz grr. Grmesi gz ile deildir. 5- rade: Allah telnn dilemesi vardr. Dilediini yaratr. Her ey Onun dilemesi ile var olur. radesine engel olacak hibir kuvvet yoktur. 6- Kudret: Allah tel, her eye gc yeticidir. Hibir ey Ona g gelmez. 7- Kelam: Allah tel syleyicidir. Sylemesi alet, harfler, sesler ve dil ile deildir. 8- Tekvn: Allah tel yaratcdr. Ondan baka yaratc yoktur. Her eyi O yaratr. Allah teldan bakas iin yaratc dememelidir. Allah telnn sfat- sbtiyyesi de, sfat- zatiyyesi gibi kadimdir. Bu sfatlar da, zatndan ayrlmazlar. Yani sfatlar zatnn, kendinin ayn da deildirler, gayr da deildirler. Allah telnn sfatlarnn hakikatlerini anlamak da muhaldir. Hibir kimse ve hibir ey Allah telnn sfatlarna ortak ve benzer olamaz. Sual: Allahn zati ve sbuti sfatlar arasndaki fark nedir? CEVAP
191
Zati sfatlar, Allah telnn zatna mahsus olan sfatlardr. Bu sfatlar, mahlklarn hibirinde yoktur. Bunlarn mahlklara, hibir ekilde balantlar da yoktur. Sbuti sfatlar ise, mahlklarla balantl olan sfatlardr. Bunlardan, yaratmak sfat hari, dierlerinden kullarna da snrl olarak ihsan etmitir. Bu sfatlarnda da, hi deiiklik olmaz. Bunlar da, zati sfatlar gibi kadim yani ezelidirler. Mahlklar sonradan yaratld iin, mahlklara olan balantlar ise hdistir, yani ezeli deildir. Onun diri olmas, bilmesi, iitmesi, grmesi, kudreti, dilemesi ve sylemesi kullarnkine hi benzemez, bunlarn sadece isimleri benzer. Onun zatn ve sfatlarnn hakikatini anlamak mmkn deildir. Hi bir mahlk, asla yaratcsn anlayamaz, kavrayamaz. Peygamber efendimiz, (Allah telnn yarattklarn dnnz, Onun zatn dnmeyiniz. nk siz Onun kadrini takdir edemez, Onu anlamaya g yetiremezsiniz) buyuruyor. Bir baka hadis-i erifte de buyuruldu ki, (Allah tel, hatra gelen her eyden uzaktr.) [C.Veremedi] Ayn da, gayr da deildir Sual: Sfatlar Allahn ayn da, gayr da deildir ne demektir? CEVAP Allah telnn sfatlar, kendisi gibi ezeli ve ebedidir, yani zatndan ayrlmazlar. Eer sfatlar, Allah telnn gayrdr, yani kendisinden ayrdr, bakadr denirse; sonradan olduklar sylenmi yani ezeli olduklar inkr edilmi olur. Allah telnn ayndr, yani kendisidir denirse de, sfatlarn varl inkr edilmi olur. Sfatlar saymak Sual: Allahn sfatlarn teker teker saymasn bilmeyene kfir denir mi? CEVAP Sfatlar sayamayp ama anlamlarn bilirse kfir olmaz. Mesela Allah telnn her eyi yarattn, her eyi bildiini, iittiini, grdn v.s. bilen kimse Allahn sfatlarn biliyor demektir. Tekvin sfat Sual: "Basar, sem' ..." gibi insanlarda da snrl olarak bulunan sfatlar insanlar iin kullanmak elbette caizdir. nsann grmesi, Allahn ki gibi snrsz deildir diye, hi kimse "insanlar grebilir,
192
demek caiz deildir" diyemez. "Tekvin" de bu tr sfatlardan biridir. Tekvin, yaratmak demektir. Grmek sfatn insanlar iin kullanabildiimiz gibi, yaratmak kelimesini de "yeni bir ey, fikir oluturmak, kefetmek, ortaya karmak" manalarnda insanlar iin kullanmak caiz midir? CEVAP Caiz deildir. Benzetme yanltr. Allah tel diridir, bilir, iitir, grr, diler, gldr, konuur. Bu sfatlarda insan snrl da olsa ortaktr. Yani snrl da olsa, insan da diridir, bilir, iitir, grr, diler, gc vardr, konuur. Fakat yaratma sfatnda ortaklk yoktur. Allah her eyi yaratr, fakat insan bir karncay, bir hcreyi bile yaratamaz. Yaratmak, yoktan var etmektir. Maddeyi, eleman yok iken var etmektir. Yaratc, yalnz Allah teldr. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Yaratmak Allaha mahsustur.) [Araf 54] (Her eyi yaratan ancak Allahtr.) [Rad 16] Beka sfat Sual: ldkten sonra dirileceimiz, imanmz var ise Cennete gireceimiz ve ebedi hayata geeceimiz Kur'anda bildirilmitir. Bu durumda Allahn Beka sfatn tayor olmayacaz m? CEVAP Ezeli ve ebedi olan yalnz Allahtr. Dier her ey fanidir, yani lmldr yani yok olucudur. Yok olucu olan bir ey, ezeli ve ebedi olan Allah ile mukayese olur mu? O sfat insanlar nasl tar? Ama Allahn kudretiyle bu i devam edecektir. Ahiret beka yurdudur. Yoksa Allahn sfatn kazanm olmuyoruz. Bizi ayakta tutacak olan Odur. Yine kendiliimizden durmayacaz. Devaml sonsuza kadar yaamamz da yine Allah telya baldr. Kyas edilemez Sual: Hlk mahlk ile kyas edilir mi? Mesela, (Allah, insanlardan daha kuvvetli) denir mi? CEVAP Allah telnn sfat- zatiyyesi alt olup birisi de, muhalefetn lil havadistir. Yani hi bir eyde, hi bir bakmdan, hi bir mahlka benzemez demektir. Allah telnn insanlardan daha efkatli, daha kudretli olduunu bildirmekte mahzur yoktur. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki:
193
(Allahn eli, onlarn ellerinin fevkindedir.) [Fetih 10] Yani, (Allah tel, hepinizden daha ok kudret ve kuvvet sahibidir) demektir. Halbuki btn insanlarn kuvveti, Cenab- Hakkn kudreti yannda nedir ki? Allah tel, hi bir mahlkla kyas edilemeyen, sonsuz kudret sahibidir. Buna benzer yet-i kerimeler oktur. Hazret-i merin rivayet ettii hadis-i erif yle: Esirler iinde, ocuunu arayan bir kadn, onu bulunca, hemen barna basp emzirmeye balad. Resulullah efendimiz bize buyurdu ki: - u kadn, ocuunu hi atee atar m? Eshab- kiram asla atmayacan syleyince, Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Allah tel da, kullarna, bu kadnn ocuuna olan efkatinden elbette daha efkatli, daha merhametlidir.) [Buhari]
Allah yerine tanr ve baka isimler sylemek

Sual: Allah yerine tanr demek caiz mi? Allah kelimesinin yabanc dillerde karl var mdr? CEVAP Allah telnn isimleri tevkifidir. Yani, slamiyette bildirilen isimleri sylemek caiz, bunlardan bakasn sylemek caiz deildir. Mesela Allah telya lim denir. Fakat; lim manasna gelen fakih kelimesini Allah iin kullanmak caiz olmaz. nk, slamiyet, Allah telya fakih dememitir. lah manasna tanr kelimesini kullanmakta mahzur yoktur. Mesela, (Hindlilerin tanrlar inektir), (Birdir Allah, ondan baka tanr yoktur), (Bizim tanrmz Allahtr) demek caizdir. Fakat (Bizim Allahmz tanrdr) demek caiz olmaz. Bu incelii iyi anlamak gerekir. Allah telnn isimleri sonsuzdur. Binbir ismi var diye mehurdur. Yani, isimlerden binbir tanesini insanlara bildirmitir. Dinimizde bunlardan 99u bildirilmitir. Bunlara Esma-l hsn denir. Allah ad yerine, tanr veya tanr ad yerine Allah demek caiz deildir. nk tanr, ilah, mabud-put demektir. Asuriler, Trkleri, gnee, yldzlara tapnmaya altrdklar iin tanyeri aarnca, gnee tapnrlard. Bu sebepten, Gnein ismi, tanyeri ve nihayet tanr oldu. Allah kelimesi zel isimdir. Hibir dilde karl olmaz. Allah kelimesinde mzekkerlik, menneslik yoktur. lah kelimesinin ise her dilde karl, baz dillerde de mzekker [erkek] ve mennes [dii]
194
ekli vardr. Mesela Arapada Mabud-Mabude, Trkede TanrTanra, ngilizce God-Goddess, Franszca Dieu-Deesse, Almanca Gott-Gttin gibi. Bu kelimelerin hibirisi Allah ismi yerine kullanlmaz. Allah manasna yalnz Allah kelimesini kullanmak gerekir. nk Allah tel, (Benim ismim Allahtr. Bana, Allah diye ibadet edin) buyuruyor. Kendisi ne bildirmise onu kullanmak gerekir. lah manasnda her millet kendi dilindeki kelimeyi kullanr. Fakat Allah her dilde ayndr. (S.Ebediyye) Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Allah ancak bir tek ilahtr.) [Nisa 171] (Ben Allahm, benden baka ilah yoktur.) [Taha 14] (Mevlanz Allahtr.) [l-i mran 150] badet dnda Sual: Allah tel iin baz iirlerde, tanr, padiah, alab, sultan, stad gibi ifadeler kullanlyor. Uygun mu? CEVAP Bunlar ibadette kullanlmaz; fakat ibadet dnda kullanlabilir. Srayla her birine birer rnek verelim: 1- lah manasna tanr kelimesini kullanmakta mahzur yoktur. Mesela, (Hindlilerin tanrlar inektir), (Birdir Allah, ondan baka tanr yoktur), (Bizim tanrmz Allahtr) demek caizdir. Tanr misafiri demek de caizdir. 2- Tasavvuf airi Kuddusi efendi diyor ki: Ey rahmeti bol Padiah, Gnahmla geldim sana, Ben eyledim hadsiz gnah, Gnahmla geldim sana. 3- Yunus Emre diyor ki: Hak alabm, Hak alabm, Senden gayri yok alabm, Gnahlar affedersin, Ey rahmeti ok alabm. 4- Sleyman elebi diyor ki: Btn dertlilerin derman sensin, Cmle lemlerin Sultan sensin. 5-Mektubat- Rabbanideki bir beyit yledir: Ayna arkasndaki papaan gibiyim,
195
Ezel stad ne derse, onu sylerim. Hanc yolcu Sual: (Dnya han, insanlar yolcu ve Allah hanc) demek; bir de, koyunlar insana, al dnyaya, oban da Allaha benzetmek caiz midir? CEVAP Dnyay hana, insanlar yolcuya benzetmek normaldir. Koyunlar insana, al dnyaya benzetmek de normaldir; fakat oban ve hancy Allah telya benzetmek ho deildir. Dinimizin bildirdii isimleri sylemelidir. Allah telnn bin bir ismi varken, benzetmelerden uzak durmal. Birgivi vasiyetnamesi erhinde, Allahn isimlerinin tevkf olduu, yani dinin bildirdii isimleri sylemek gerektii bildirilmektedir.
Allah niye biz veya o diyor?

Sual: Araf suresinin 11. yetinde, Allah, biz yarattk diyor. Birden ok ilah m vardr? CEVAP Bu yet-i kerimenin meali yledir: (Sizi yarattk, sonra ekil verdik, sonra meleklere, deme secde edin dedik; blisten baka hepsi secde etti, o secde edenlerden olmad.) [Araf 11] Buradaki ve dier yetlerdeki, yarattk, ekil verdik gibi ifadeler iin, baka yaratclar da var sanmak yanltr. Bykln, her eye malik, hkim olduunu bildirmek iin, ben yerine biz diyor. Mesela Resulullaha hitaben, (Biz sana Kevseri verdik) buyurdu. Verilen ey, verenin byklne gre kymet ve byklk kazanr. Verenin ve verilen eyin kymetinin bykln bildirmek iin, (Biz sana Kuran- azimi verdik) buyuruyor. (Hicr 87) Trkede bile, bir kii, (Biz yle yaparz, adamn azn yrtarz) diyebiliyor. Bunun oulla alakas yoktur. Rablerin rabbi demek Sual: Mektubat- Rabbanide, (Ellerimizi rablerin rabbi olan yce Allaha atk) deniyor. Rabler diye oul kullanmak uygun mu? CEVAP Baz kelimelerin birka manas olur. Rab kelimesi de byledir. Rab = Besleyen, yetitiren, terbiye eden demektir. O zaman yukardaki ifade, (Ellerimizi terbiye edenlerin terbiye edeni olan yce Allaha atk) anlamna gelir.
196
O, rablerin Rabbidir Sual: mam- Rabbaninin 260, 287 ve 294. mektuplarnda, Allah iin, (O, rablerin Rabbidir) ifadesi geiyor. Rablerin rabbi denince sanki baka rabler olduu da anlalyor. Buradaki rab ne demektir? CEVAP Rab, ilah manasndan baka, sahip, malik, hkmdar, efendi manasna geldii gibi, besleyen, yetitiren, terbiye eden anlamna da gelir. Yusuf aleyhisselam zindandan kan bir arkadana, rabbinin yani hkmdarn yanna gidince benim susuz olduumu ona syle dedii Kuran kerimde bildiriliyor. O yet-i kerimenin meali yledir: (Rabbinin [hkmdarn, efendinin] yannda beni an [ki beni zindandan karsn]!) [Yusuf 42] Demek ki rab kelimesi sadece ilah anlamnda deildir. Rablerin Rabbi demek de, hkmdarlarn hkmdar, terbiye edenlerin terbiye edeni gibi manalara gelir. Bunun iin terbiye eden, yetitiren, ders veren erkee mrebbi, kadna da mrebbiye denir. Burada rab kelimesi ilah anlamnda deildir.
Allaha nur demek uygun mu?

Sual: Nur mahlktur. Allah iin nur demek kfr olur mu? CEVAP Allah tel iin k anlamnda nur denmez; nk nuru, da O yaratmtr, yani bunlar mahlktur. Mahlk, halk olamaz. Bir eye benzeterek Allah tely tarif etmek caiz olmaz. Nur suresindeki, (Allah nurus-semavat- vel-erd) yetinde geen nur kelimesinin tevilini bilmeden Allaha nur demenin yanl olduu, mam- Gazali hazretlerinin Mikat-l envar kitabnda aklanmaktadr. En-Nur esma-i hsnadandr. Bu bilinen nur, k anlamnda deildir. lemleri nurlandran anlamndadr. Allah telnn bir ismi Nur olduu gibi Peygamber efendimizin bir ismi de Nur'dur. Bu, Allah tel iin kullanlan nur gibi deildir, parlaklk, k anlamndadr. limlerin nur hakkndaki aklamalar yledir: O yerin ve gn k kayna olan gne, ay ve yldzlar yaratan ve ynetendir. Btn gezegenlerdeki nuru yaratan Allah teldr. Onlara k olan deildir. Arn etrafndaki nurlardan bir kvlcm dnyaya gelse dnya yanp kl olur. Nur, gzle grnen eylerin grlmesini salayan bir keyfiyettir. Bu manada Allah telya nur denmez. Ancak mecaz olarak kullanlr. Mesela, nurlandran
197
[aydnlatan] kitap = doru yola gtren kitap demektir. Allah da, gkleri ve yeri nurlandran yani yer ve gkleri emri altnda bulunduran demektir. Mesela, kltrl bir kimseye, kavminin nuru [aydn] denir. Arapada beni nurlandrdn, Trkede ise beni aydnlattn denir. Yani beni bilgilendirdin demektir. Ik ile gz arasndaki ilikiden dolay gze de nur denir. Sonra basirete de nur denir; nk onunla anlay daha gl olur. Nur kelimesi ile ilgi baz yet mealleri yledir: (Allah, gklerin ve yerin nurudur.) [aydnlatcsdr] [Nur 35] (Allah'n nur vermedii kimse nur [mnevver] olmaz.) [Nur 40] (Allah inananlarn dostudur, onlar zulmetten [kfrden] nura [hidayete] karr. [Kfrn zulmetinden imann nuruna kavuturur.] nkrclarn dostlar tautlardr. Onlar nurdan [imandan] zulmete [kfre] srkler.) [Bekara 257] (Size rabbinizden apak bir nur [Kuran] geldi.) [Nisa 174] (Size Allah'tan bir nur [peygamber] ve apak bir kitap [Kuran] gelmitir.) [Maide 15] (Hamd, gkleri ve yeri yaratan, zulmeti [geceyi, kfr, cehaleti] ve nuru [gndz, iman, ilmi] var eden Allah'a mahsustur.) [Enam 1] (Krle gren [kfirle mmin, limle cahil] zulmetle nur [btl ile hak], glge ile scak [Cennetle Cehennem] bir olmaz. Dirilerle ller de bir olmaz. Elbette Allah, dilediine iittirir. Sen kabirdekilere [inat kfirlere] iittiremezsin, sen sadece bir uyarcsn.) [Fatr 1922] (Yer [maher yeri] Rabbinin nuru [adaleti] ile aydnlanr.) [Zmer 69] (Allaha ve resulne inananlara, rableri katnda nurlar ve ecirleri vardr.) [Hadid 19] (Ey inananlar, Allah'tan saknn, resulne inann ki, Allah size rahmetini iki kat etsin; size nda yryeceiniz bir nur versin.) [Hadid 28] (Allah'n nurunu [dinini] azlaryla [iirdir, sihirdir gibi kt sz ve iftiralarla] sndrmek isterler. Kfirler istemese de, Allah nurunu, [dinini] tamamlayacaktr.) [Saf 8] Grld gibi nur kelimesinin eitli manalar vardr. Mahlk anlamnda Allaha nur denmez.
198
Allah mekndan mnezzehtir

Sual: Hristiyanlar da Vehhabiler gibi tanr gkte diyorlar. Bu inan ncillerde var mdr? CEVAP Hazret-i sann, ge kp, Allahn sana oturduu ve Allah telnn gkte olduu inanc Hristiyanla sonradan sokulmutur. Hristiyan ngilizler tarafndan kurulan Vehhabi inanna gre de tanr gkte, Hazret-i Muhammed de sa tarafnda oturmaktadr. KitablAr isimli Vehhabi kitabnda, Allah Arn zerinde oturur, yannda Resulullaha da yer brakr deniyor. Hristiyanlkla Vehhabiliin bu konuda da birbirine benzemesi tesadf deildir. Ehl-i snnet limlerinin hepsi Allah mekndan mnezzeh buyuruyor. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Allah tel, zamanl, meknl, cihetli deildir. Bir yerde, bir tarafta deildir. Zamanlar, yerleri, ynleri O yaratmtr. Cahiller, Onu Arn stnde veya yukarda gkte sanr. Ar da, yukarsn da, aasn da O yaratmtr. Sonradan yaratlan bir ey, kadim [ezeli] olana yer olamaz. Allah, madde, cisim ve hl deildir. Benzeri, orta, zdd yoktur. Bildiimiz, dnebileceimiz eyler gibi deildir. Nasl olduu anlalamaz, dnlemez. Hatra gelen her ey yanltr. O kinatn ne iinde, ne de dndadr. inde, dnda olmak, var olan iki ey arasnda dnlr. Halbuki kinat, hayal mertebesinde yaratlmtr. Hayal mertebesindeki lemin devaml var grnmesi, Allahn kudreti ile oluyor. (2/67) Bir filmdeki cansz resimler, aynen canl gibi hareket etmektedir. Bir kimse hayal kursa, hayalinde eitli iler yapsa, (Bu kimse, hayalinin iindedir, dndadr) denemez. nk hayal gerek deildir. Rya da hayale benzer. Rya gren kimse, ryasnn ne sandadr, ne solundadr. Ryasnda gzsz grr, kulaksz iitir, dilsiz konuur, yer, ier, hatta ryasnda rya bile grr. Allah telnn kudreti ile hep devam etse, insan ryay gerek bilir, ryadan baka hayat yok zanneder. Bu dnya hayat da bir ryadan ibarettir. Demek ki; kinat hayal mertebesinde yaratld iin bize var gibi grnmektedir. Ezeli ve ebedi var olan yalnz Allah teldr. O halde, Allah, hayal olan bu kinatn iinde, dnda denemez. (Mektubat- Rabbani, Sefer-i Ahiret Risalesi) Ehl-i snnet limleri buyuruyor ki:
199
Allah, yukarda, aada, yanda deildir. Her varlk, Arn altndadr. Ar ise, Onun kudreti, kuvveti altndadr. O, Arn stndedir. Fakat bu, Ar Onu tayor demek deildir. Ar, Onun ltfu ve kudreti ile vardr. O, ezelde, sonsuz ncelerde nasl ise, imdi hep yledir. Ar yaratmadan nce nasl idi ise, ebedi sonsuz geleceklerde de, hep yledir. Onda deiiklik olmaz. mam- Gazali hazretleri buyuruyor ki: Allah tel, mekndan mnezzehtir. Ehl-i btl, istiva, vech, yed gibi kelimeleri tevil etmedikleri iin saptmlardr. Allahn, Ar istiva etmesi, Ar hkm altna almas demektir. (Hkmdar, Irak kansz olarak istiva etti demek, (Irak kansz olarak ele geirdi) demektir. Bu sapklklarna da (Selefin yolu) diyerek selef-i salihine, [Eshaba ve Tabiine] iftira ediyorlar. Yedullahtaki yed kelimesini el gibi dnmemeli. Mesela, (Falanca ehir, filanca valinin elinde) denilince, o ehrin valinin elinin iinde deil, onun idaresi altnda olduu anlalr. stiva, vech gibi kelimeler byle tevil edilir. (lcam-l-avam) Seyyid Abdlhakim Arvasi hazretleri de buyuruyor ki: Allah tel, zamanl ve meknl olmad iin, hazr ve nazrdr sz mecazdr. Yani zamansz ve meknsz [hibir yerde olmayarak] hazrdr [bulunur] ve nazrdr [grr] demektir. Allah telnn btn sfatlar zamansz ve meknsz olduu gibi, hazr ve nazr olmas da, zaman ile ve mekn ile deildir. (S. Ebediyye) Allah her yerde denmez Sual: Allah mekndan mnezzeh olduuna gre, (O her yerdedir) demek caiz olur mu? CEVAP Her yerde demek de, mekn tayin etmek olur. Btn meknlar yani her yeri yaratan, Allah teldr. Yaratlan, yaratana mekn olamaz. Bunun iin, her yerde deil, (Mekndan mnezzehtir) demelidir. Seyyid Abdlhakim-i Arvasi hazretleri buyuruyor ki: (Allah her yerde hazr ve nazrdr) denirse, bunu mecaz olarak anlamak gerekir. Yani zamansz ve meknsz, hibir yerde olmayarak hazr ve nazr demektir. Byle olmazsa, Allah tely zamanl ve meknl bilmek olur ki, bu da caiz olmaz. Grld gibi, (Her yerde hazr ve nazr) szn bile mecaz olarak anlamak gerekiyor. (Allah her yerdedir) demekse, caiz olmaz. Arullah = Allahn Ar
200
Sual: Bir kitapta okudum. (unlar Allah telnn Arnda glgelenir) deniyor. Buradan baka Arlarn da olaca anlam kar m? CEVAP kmaz. Mesela (Allah tel, Salih Mslmanlar Cennetine koyar, kfirleri de Cehennemine koyar) dense, baka Cennet ve Cehennem olduu anlalmaz. Yerler gkler, yldzlar hepsi Allah'ndr. Ara, Arullah = Allahn Ar denmesi Ar'n deerinin yceliini gstermektedir. Kur'an- kerimde Mekke'nin Rabbi diye geer. Allah telnn lemlerin, herkesin rabbi olduu bildirildii halde, Rabbike [Senin Rabbin] ifadesi vardr. Senin Rabbin demek, lemlerin Rabbinden ayr deildir. Senin Rabbin ile Mekkenin Rabbi ifadesindeki Rab, farkl deildir. Farkl olmad halde niin ayr ifade kullanlmtr? Allah tel mekndan mnezzehtir. Kbe, kymetli, erefli yer olduu iin Beytullah, yani Allahn evi denmitir. Ar da ok kymetli, erefli olduu iin Arn Rabbi denmitir. Allah tel, Mekkei mkerremeyi emniyetli kld. Orada kan dklmez. Av hayvanlar avlanmaz ve ya bitkiler koparlmaz. Bunun iin bu erefli beldeden bahsederken, Mekkenin Rabbi denmitir. Ara hakaret Sual: Konuurken heyecandan veya artistlerin rol icab alad gibi alayan bir hoca, bir duann bir tesbihin nemini anlatrken (Bu tesbihi okuyunca Ar- lnn beli atrdar) diyor. Allah tel, Ar vyor. Bu hocann byle sylemesi caiz midir? CEVAP Caiz deildir. Arullah Sual: Allahn Ara istiva etmesi, Allahn Ar hkimiyetine almasdr deniyor. Zaten btn mahlkat Allahn hkimiyeti altnda deil mi? O zaman Ar niye zellikle belirtiliyor? CEVAP Allah telya gre, elbette Ar da dier mahlklar gibidir. Hepsini yaratan Allahtr; fakat Ar, farkl zelliklere sahip olup yaratlmlarn en bydr. Bunun iin, Ara hkimiyet bildirilmitir. Allah telnn lemlerin, herkesin Rabbi olduu bildirildii halde, Kuran- kerimde, Mekkenin Rabbi buyurulmaktadr. Yine Peygamber efendimize hitaben, Rabbike [Senin Rabbin] ifadesi vardr. Senin Rabbin demek,
201
lemlerin Rabbinden ayr deildir. Senin Rabbin ile Mekkenin Rabbi ifadesindeki Rab, farkl deildir. Farkl olmad halde, Resulullahn ve Mekkenin nemini belirtmek iin ayr ifade kullanlmtr. Allah tel mekndan mnezzehtir. Kbe, kymetli, erefli yer olduu iin Beytullah, yani Allahn evi denmitir. Ar da ok kymetli, erefli olduu iin Arn Rabbi denmitir, Ara istiva etti denmi, yani Ar hkimiyeti altna ald denmitir. Bunun gibi stanbul valisi denince, Fatihe, Beiktaa skdara karmaz anlam kmaz. En byk olan stanbul sylenince, ilelerin de valinin hkimiyetinde olduu zaten anlalr. mam- Rabbani hazretleri de buyuruyor ki: Ar, mahlklarn en ereflisidir. Her eyden daha saf ve daha nurludur. Bunun iin, ayna gibidir. Allah telnn bykl orada grnr. Bunun iindir ki ona, Arullah denir. Yoksa Allah telya gre, Ar da dier eya gibidir. Hepsi, Onun mahlkudur. Yalnz Ar, ayna gibidir. Dier eyada bu kabiliyet yoktur. Aynada grnen bir insana, aynann iindedir denilir mi? O insann aynaya olan nispeti, karsnda bulunan dier eyaya olan nispeti gibidir. nsann, hepsine olan mnasebeti ayndr. Yalnz, ayna ile dier eya arasnda fark vardr. Ayna, insann suretini gsterebiliyor, dier eya ise gstermiyor. (2/67)
Mebbihe veya mcessime

Sual: Mebbihe nasl bir frkadr? CEVAP Allah tely bir cisim olarak kabul eden ve Ona insanlardaki gibi uzuvlar isnat eden, Kurandaki mteabih yetlere yanl mana verip, Allahn el, yz gibi organlarnn olduunu iddia eden sapk frkadr. Allah tely baka varlklara benzeten tebih ve tecsim fikrini ilk defa ortaya atan yahudi Abdullah ibni Sebe ile, hicri birinci asrn sonunda ve ikinci asrn balarnda yaayan Hiam bin Salim-elCevaliki ve Hiam bin el-Hakem gibi kimselerdir. Bu fikirleri hicri ikinci asr boyunca savunan sapklar oldu. Bu kimselere cevap veren imam- Malik hazretleri, bir defasnda tebih fikrini savunanlara; Sizi bidatlerden ve bidatilerden sakndrrm buyurdu. Bidatiler kimlerdir? denilince, cevaben; Bidatiler o kimselerdir ki, Allah telnn isimleri, sfatlar, kelam, ilmi ve kudreti
202
konusunda sz ederler. Sahabenin ve iyilikte onlara tbi olanlarn sustuu konularda skut etmezler buyurdu. mam- Zhri, imam- Sevri gibi Ehl-i snnet limleri de, tebih ve tecsim fikrini savunanlara cevap vermiler, Mslmanlar onlara aldanmaktan sakndrmlardr. Bu akm, nc hicri asr boyunca devam etti. mam- Ahmed bin Hanbel ile Yahya bin Main, shak bin Raheveyh gibi Ehl-i snnet limleri mcessime ve mebbiheye ait fikirleri reddedip mcadele yaptlar. Bugn, kendilerine selefiyim diyenlerin ayn yolu tuttuunu gryoruz. mam- Gazali hazretleri buyurdu ki: Cehalet ve dalalet frkalar, Allah telnn zt ve sfat hakknda, Cenab- Hakkn mnezzeh olduu eyleri Ona isnat ediyorlar. Bu dalaletlerine de "Selefin yolu" diyerek selefi salihine, [yani Eshab- kirama ve Tabiin-izama] iftira ediyorlar. Selefin itikadn sana beyan edeyim. Yedullahtaki yed kelimesini el gibi dnmemelidir. Mesela "Falanca ehir, falanca valinin elinde" denilince, o ehrin valinin elinin iinde deil, onun idaresi altnda olduu anlalr. Bu bakmdan yedullah ifadesini Allahn kudreti olarak anlamaldr. (lcam-l-avam) Yine, mam- Gazali hazretlerinin bildirdii gibi, dier ifadeleri de byle aklamak gerekir. Mesela (Zllullah) ifadesine de "Allahn glgesi" demek doru deildir. Bu husustaki hadis-i erifi aklarken, (Kendisinden baka himaye edenin bulunmad bir gnde Allah tel, yedi snf insan kendi himayesine alr) demelidir. Yoksa "Kendi glgesinde glgelendirir" dememelidir. nk bu ifadeden, Cenab- Hakkn cisim olduu gibi bir mana karanlar olabilir. Nasl "Beytullah" yani "Allahn evi" kelimesini, h Allahn barnd bir ev olarak anlamyorsak, hadis-i eriflerde geen "Yedullah", "Zllullah" kelimelerini de zahir manalar gibi anlamayp, tevil etmemiz gerekir. Bir bidat ve dalalet olan selefiye sapkln nlemek iin, slam limleri mteabih yet ve hadisleri tevil etmilerdir. Ancak bu tevil iinde haddi ap slam limlerinin bildirdiklerine uymayan mana verenler de saptmlardr. slam limlerinin bildirdiklerine uymayan btn kitaplar, muteber deildir. Abdlaziz bin Baz ismindeki vehhabi bir yazar (Akidet-s-sahiha) kitabnda, Ehl-i snnet itikadndaki mslmanlara mrik yani kfir damgasn vuruyor, her mslmann "Necdi" yani vehhabi olmasn istiyor.
203
stiva, Yed, Vech gibi mteabih kelimelere, oturmak, el yz gibi manalar vererek -h- Allah tely cisim olarak bildiriyor. Mebbihe frkas gibi inanyor. (stadmz bni Teymiye de byle syledi) diyerek onun da Mebbiheden olduunu gizlemiyor. Kitapta imam- Malik hazretlerinin hocasnn (stivann keyfiyeti bilinemez) dediini yazyor. Dorusu da budur. Fakat Necdi hemen birka satr sonra, (Allah gklerin stnde bulunan Ar zerinde oturuyor) diyor. Keyfiyeti bilinmeyen ey zerinde nasl byle kesin konuulur. Selef-i salihin denilen nceki limler, stiva, Yed gibi kelimeleri tevile lzum grmezlerdi. nk bu kelimelerin mahiyeti bilinirdi. Mesela (stanbul, valinin elindedir) denilince, bunun aklanmas istenmez, herkes buradaki el kelimesinin hakiki el ile ilgisi olmadn bilirdi. (Allah Ar istiva etti) denince de, Allahn Ara hkmran olduunu anlarlard. Fakat Mebbihe denilen bozuk frka, (Allahn bizim gibi eli var. Allah Arn stnde oturur) gibi manalar verince sonraki limler bu kelimeleri aklamak zorunda kalmlardr. Kuran- kerimde byle tevil edilmesi gereken ok yet-i kerime vardr. Hakiki manas ile alnrsa acayip manalar ortaya kar. Mesela Kuran- kerimde (Kye sor) buyuruluyor. Kyden maksat, kydeki insanlardr. Yine Kuran- kerimde kfirlerin sar, dilsiz ve kr olduu bildiriliyor. (Bekara 18) Kfirler sar, dilsiz ve kr deildir. Bunlara, hakikati duymadklar iin sar, hakk sylemedikleri iin dilsiz, doru yolu, gerekleri gremedikleri iin kr denilmitir. Bilen iin bunlar izaha lzum yoktur. Eskiden de istiva, yed, vech gibi kelimeler tevil edilmeden bilinirdi. Mebbihe frkas ve sonra necdiler, bu kelimeleri hakiki manas ile alnca, h Allaha mekan ittihaz etmi oldular. Onu cisim zannettiler. Necdi Abdlaziz Baz da, (Allah gkte Arn stnde oturuyor) diyerek kfre giriyor. (S.8-10)
Allahn iitmesi ve grmesi

Sual: Kitaplarda, (Allah tel iitir, grr; ama Onun iitmesi, grmesi bizim gibi vastayla, yani gz ve kulakla deildir) diye bildiriliyor. O zaman bunun gibi, (Allahn gz, kula vardr; ama bizim gzmze, kulamza benzemez, nasl olduu bilinemez) demek de caiz olur mu? CEVAP
204
Hayr, kesinlikle caiz olmaz. Bunu syleyen, Mcessime ve Mebbihe ismindeki sapk frkalardr. Bunlar, (Allah cisimdir) diyerek Onu mahlklara benzetiyorlar. Bunun gibi vehhabiler de, (Allahn eli vardr; ama bizim gibi deildir, nasl olduu bilinemez) diyorlar. H, gz, kula veya eli vardr demek, yaratlmlara benzetmek olur. (Nasl olduu bilinemez, bilinen eylere benzemez) dense de, mahluklara benzetilmi olur; nk gz, kulak ve el birer organdr yani maddedir, cisimdir. Allah tel ise, bunlardan uzaktr. Bir yet-i kerime meali yledir: (Onun benzeri hibir ey yoktur, O hibir eye benzemez.) [ura 11] mam- Rabbani hazretleri de buyuruyor ki: Allah tel, madde ve cisim deildir. O, bildiimiz, dnebileceimiz eyler gibi deildir. Nasl olduu anlalamaz, dnlemez. Benzeri olamaz. u kadar biliriz ki, Allah tel vardr, bildirdii sfatlar da vardr; fakat kendisinde, varlnda ve sfatlarnda akla gelen, hayalimize gelen her eyden mnezzehtir, uzaktr. nsanlar Onu anlayamaz. (2/67)
Gayb kim bilir?

Sual: Gayb nedir? Gayb kimler bilebilir? CEVAP Gayb, duygu organlar ile veya hesap ile, tecrbe ile anlalmayan ey demektir. Gayb ancak Allah bilir. O, lim-l-gayb [gayb bilen]dir (Har 22) ve Allml-guyb [gayblar en iyi bilen]dir. (Sebe 48) Bu konudaki birka yet meali yledir: (Allahn, gayblar en iyi bilen olduunu hl anlamadlar m?) [Tevbe 78] (De ki: Gayb bilmek Allaha mahsustur.) [Yunus 20] (Gklerin ve yerin gayb Allaha aittir.) [Hud 123, Nahl 77] (De ki: Gklerde ve yerde gayb Allahtan baka bilen yoktur.) [Neml 65, Hcurat 18] Gayb Peygamberler de bilmez. Bu konudaki birka yet-i kerime meali yledir: (Ben gayb da bilmem.) [Enam 50, Hud 31] (Gaybn anahtarlar Allahn yanndadr.) [Enam 59] (De ki: Eer ben gayb bilseydim elbette daha ok hayr yapmak isterdim.) [Araf 188]
205
Gayb cinler de bilmez. Bir yet meali: (Cinler gayb bilselerdi, zelil edici azap iinde kalmazlard.) [Sebe 14] Falanca hoca, filanca falc gayb biliyor demek kfr olur. Bir hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Falcnn, bycnn veya baka birinin gaybdan verdii haberlere inanan, Kuran- kerime inanmam olur.) [Taberani] Allah tel dilerse, Peygamberlerine baz gayblarn bildirir. Bu konudaki iki yet meali yledir: (Allah size gayb bildirmez; fakat diledii Peygamberine gayb bildirir.) [Al-i imran 179] (Allah gayba kimseyi muttali klmaz; ancak diledii Peygamber mstesna. nk her Peygamberin nnden ve ardndan gzcler salar.) [Cin 26, 27] Hazret-i Musa, ledn ilmine sahip, yani Allahn kendisine gayblar bildirdii bir zata, (Rabbimizin sana rettii doruyu bulmama yardm edecek hayra gtrecek bir ilmi bana da retmen iin, sana tbi olmak istiyorum) dedii Kuran- kerimde bildiriliyor. (Kehf 66) Gayblar bilen, lednni ilme sahip olan bu zatn Hazret-i Hzr olduu bildirilmitir. Resulullah efendimize ise, birok gayblar bildirilmiti. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Saflarnz tamamlayn. nk sizi elbette arkamdan da gryorum.) [Mslim] (Rk ve secdeleri dzgn yapn, Allaha yemin ederim ki, sizin rku ve secde yaptnz arkamdan gryorum.) [Buhari, Mslim] Gzde grmeyi yaratan Allah tel, dier uzuvlarda da grmeyi yaratmaya kadirdir. Resulullahn bu mucizesini inkr eden, Allahn kudretini inkr etmi olur. Resulullahn gndz aydnlkta nasl grrse, gece karanlkta da aynen grd Buharideki hadis-i erifte bildirilmitir. Evet, Allahtan baka gayb kimse bilemez. Bilir demek kfrdr. Bir gn Resulullah efendimizin devesi kayboldu. Mnafklar bunu frsat bilip, (Hani gklerden, Cennetten, Cehennemden bahsediyordu. Kaybolan devesinin yerini bile bilmiyor) dediler. Mnafklarn bu sz Resulullah efendimize ulanca, (Vallahi ben ancak Rabbimin bana
206
bildirdiklerini bilirim. u anda Rabbim, bana devemin nerede olduunu bildirdi. Devem, u anda falanca yerdedir) buyurdu. Tarif edilen yere gidip deveyi bir aaca bal olarak buldular. (Mevahib-i lednniyye) Ancak, Allah tel bildirirse Resul de, evliyas da bilebilir. Bunun delillerini yukarda genie bildirdik. Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Kalbleriniz temiz olsa idi, siz de benim duyduklarm duyardnz.) [. Ahmed, Taberani] (Bu hadis-i erifteki gibi kalbi temiz olan Hazret-i mer, Medineden randaki ordusunu grp, komutan Sariyeye, Daa yana demitir. (. Nbvve) Yine bir hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Gemi mmetler iinde vukuundan nce baz gayblar haber veren keramet ehli zatlar var idi. mmetimden de mer onlardandr.) [Buhari, Mslim] Hazret-i merinki gibi baka evliyadan da birok keramet grlmtr. Kuran- kerim bunu bildirmektedir. (Neml 38-40, Meryem 24, Al-i imran 37, Kehf 17,18) Netice: Allah tel dilediine gayb bildirir ve o da gaybdan haber verir. (Avarif-l-mearif) Be gaybn mahiyeti Sual: (Lokman suresinin 34. yetinin klasik tefsirinde, bu yette be gaybn bildirildii syleniyorsa da bu doru deildir, nk gnmzde yamurun ne zaman yaaca ve rahimdeki ocuun cinsiyeti nceden biliniyor) deniyor. Klasik tefsirler yanl m? CEVAP Klasik tefsir denilerek, mfessirlere dil uzatlmas kyamet alametidir. Resulullah efendimizin (hir zamanda sonra gelenler [trediler], nceki limleri cahillikle sulayacaktr) hadis-i erifindeki mucizesi meydana kyor. Eski limleri sulamak moda hline gelmitir. Bu da o hezeyanlardan biridir. O yet-i kerimenin meali yledir: (Kyametin ne zaman kopacan ancak Allah bilir. [Nereye, ne zaman ve ne miktarda] yamur yadracan ve rahimlerde olan da O bilir. Hi kimse, yarn [hayr ve erden] ne kazanacan ve nerede leceini bilemez. phesiz Allah her eyi bilendir, her eyden haberdardr.) [Lokman 34]
207
Bu yet-i kerimede bildirilen hususlarn be gayb olduunu bizzat peygamber efendimiz bildirmitir: Cebrail aleyhisselam, kyametin ne zaman kopacan sorunca, Resulullah efendimiz, (Bu hususta, sorulan, sorandan daha bilgili deildir. Bunlar Allahtan baka hi kimsenin bilmedii be husustur. Kyametin ne zaman kopacan ancak Allah bilir. Yamuru o indirir, rahimlerde olan O bilir. Hibir kimse yarn ne kazanacan ve nerede leceini bilemez) buyurunca Cebrail aleyhisselam (Doru syledin) diye cevap verdi. (Ebu Davud Kurtubi) Mensur, ryasnda lm meleini grp, ne kadar yaayacan sorar. O da, be parman gsterir. Tabircilerden kimi be yl, kimi be ay, kimi be gn yaayacaksn derler. mam- azam hazretleri, (lm melei, Ben bunu bilmem. Bu, Lokman suresindeki bilinmeyen be gaybdan biridir demek istemitir) buyurur. (Medarik tefsiri) Gayb nedir? Gaybn mahiyeti bilinirse, bu mesele gayet kolay anlalr. His organlaryla, teknik bilgiyle, yani tecrbe ve hesapla anlalamayan eylere gayb denir. Mesela Cennetin, Cehennemin ve meleklerin varl byledir. Bir ocuun byynce, iyi mi, kt m, lim mi, zalim mi olaca gibi eyler aklla, teknikle bilinemez. Bugn ultrasonla veya baka yolla ocuun cinsiyetinin tespiti gayb deildir. Bilinen bir eyin gsterilmesidir. (Ana rahmindekini ancak Allah bilir) ifadesi, sadece cinsiyetle ilgili deil, (ocuun sa salim doup domayacan, said mi aki mi, yani Cennetlik mi Cehennemlik mi olacan, ne iler yapaca, nerede yaayp nerede lecei gibi hususlar ancak Allah bilir) demektir. ocuun uzuvlarnn bir cihazla grlmesi, gayb deildir. Yahut anne karn ameliyatla alp bakldnda, ocuk erkek mi, dii mi diye grnce gayb bilinmi olmaz. Karnn yarmayp da, bir cihazla veya ultrasonla bilinirse, bu da gayb bilmek olmaz. Aletlerle yamurun geliini grp, yarn yamur yaacak diye tahminde bulunmak da gayb bilmek deildir. Eve doru gelen adam pencereden grp (Birisi geliyor) demek, gayb bilmek olmaz. Yamur bulutlarnn geldiini grmek de bunun gibidir. Grmeden bilmek, gayb bilmek olur. Bir duvarn arkasndaki eyler, bize gre gayb ise de, bir aletle grebiliyorsak gayb olmaktan kar. Hazret-i merin randaki ordusunun kumandanna, Medineden seslenmesi ve sesini ona duyurmas keramettir. Bugn Medineden
208
ranla telefon veya baka cihazla konuulmas keramet deildir. imdi birisi kp da, ben de Medineden konuuyorum, benimki keramet olmadna gre, Hazret-i merinki de keramet deildi diyemez. Anne karnndaki ocuun cinsiyetini bilme imkn yoksa o gayb demektir. Yamurun ne zaman yaaca bir aletle bilinmedii zaman, o da gaybdr. Bunlar gayb deil diyerek hadis-i erife ve tefsirdeki bilgilere klasik yorum diye saldrmak ok irkindir. Kalblerden geenleri bilmek Sual: Kalblerden geeni ancak Allah bilir diye bir yet var m? CEVAP Evet, birok yet-i kerime vardr. Birkann meali yledir: (nsan ben yarattm ve nefsinin kendisine fsldadn [ne dndn] bilirim ve ben ona ah damarndan daha yaknm.) [Kaf 16] (Allah onlarn kalblerinin gizlediklerini de, aa vurduklarn da bilir.) [Neml 74] (Elbette Allah kalblerin iindekini hakkyla bilir.) [Al-i mran 119] (Allah tel, kalblerinizde ne varsa hepsini bilir.) [Al-i mran 154] (Onlar, azlaryla, kalblerinde olmayan sylyorlard. Hlbuki Allah, onlarn kalblerinde gizlediklerini elbette bilir.) [Al-i mran 167] (Onlarn kalblerinde olan Allah bilir.) [Nisa 63] (Allah kalblerde olan bilir.) [Enfal 43, Zmer 7, Tegabn 4] (Allah kalblerde olan bilendir.) [Hud 5] (Szlerinizi gizleseniz de, aa vursanz da birdir; O, kalblerde olan bilir. Yaratan hi bilmez mi?) [Mlk 13, 14] Kalblerden geeni yalnz Allah tel bilir. Bir de Onun bildirdii enbiya ve evliya, Onun bildirdii kadar bilir. Gayb bilmek Sual: (Maide suresinin 117. yetinde Hazret-i sann yaarken gayb bildii, ldkten sonra bilmedii aklanyor. O halde lm olan peygamberler de, evliya da gayb bilemez; nk onlar ldr, iitmezler. Bunun iin, efaat ya Resulallah demek irktir) diyen sapklar var. Diriye iittiren Allah, lye iittiremez mi? Benim anladma gre, (l peygamber iitmez) demekle, burada
209
sorgulanan peygamber deil, Allah teldr. Ruh lmediine ve iiten ruh olduuna gre, kfir olsun, Mslman olsun, her ruha Allah tel iittirmiyor mu? CEVAP Bildirilen yet-i kerimenin meali yledir: (Allah, Ey Meryem olu sa! nsanlara, beni ve annemi Allahtan baka iki ilah edinin mi dedin? diye sorduu zaman, H, hak olmayan sz sylemenin bana yaramayacan elbette Sen bilirsin. Sen, benim iimde olan da bilirsin. Ben Senin zatnda olan bilmem. Ancak sen Allm-l guyubsun [gayblar en iyi bilensin]. Ben onlara sadece, bana emrettiin gibi, Rabbim ve Rabbiniz olan Allaha kulluk edin diye syledim. Aralarnda bulunduum mddete onlara ahittim. Beni aralarndan aldktan sonra, onlar Sen gzlyordun. Sen her eye ahitsin.) [Maide 116, 117] Bu yet-i kerimeden, sa aleyhisselamn, onlarn yanndayken gayb bildii, onlarn arasndan ayrlnca bilmedii manasn karmak yanl olur. Hazret-i sa, lmeden ge ykseltildii halde, sualde, (Onun ldkten sonraki durumu bilmedii) syleniyor. Hlbuki yet-i kerimede, ldn zaman denmiyor, aralarndan beni aldn zaman buyuruluyor. Ayrca, (Hazret-i sa, aralarndayken onlar o gzetliyordu, o ayrlnca artk Allah gzetledi) anlam da kmaz. Evliya da, Enbiya da, yaarken gayb bilmedikleri gibi lnce de bilmezler. Bundan Allah telnn diledikleri mstesnadr. Yani Allah telnn, yaarken de, vefat ettikten sonra da, kendilerine gayb bildirdikleri, bunun dndadr. Baa kesme, atee yakma zelliini veren Allah teldr. Belli bir zaman iin, bu zellii kaldrabilir. Nitekim smail aleyhisselam bak kesmemitir. Babas brahim aleyhisselam Nemrudun atei yakmamtr. Bu Allah tel iin zor ey deildir. l kimselerin iitmeleri ve i yapmalar da, ayndr. Bunlara itiraz etmek, Allah telnn sonsuz kudretine itiraz olur. (l iitmez) demeleri de ok yanltr; nk ruh lmez. iten ruhtur. Sadece Enbiyann, Evliyann ruhlar deil, kfirlerin ruhlar da iitir. Resulullah efendimiz, Bedirde bir ukura gml lm mriklere, (Rabbinizin size vaat ettiine kavutunuz mu? Ben,
210
Rabbimin sz verdii zafere kavutum) buyurunca, Hazret-i mer, vesika haline gelsin diye, (Ya Resulallah, lelere mi sylyorsun, onlar iitir mi?) dedi. Resulullah cevaben buyurdu ki: (Rabbimin hakk iin sylyorum ki, siz beni onlardan daha iyi iitmezsiniz; ama onlar cevap veremezler.) [Buhari, Mslim] llerin iittiklerine dair ok hadis-i erif vardr. Birka yledir: (Eer kabre konan kii mmin ise, kabri geniletilir. Kyamette insanlar diriltilinceye kadar kabri ho kokularla doldurulur. Kabre konan kii kfir ise, demirden bir tokmakla bana vurulur. yle bir lk atar ki, cin ve insanlarn dndaki btn canllar iitir. Kabri yle daraltlr ki, kaburga kemikleri birbirine geer.) [Buhari, Mslim] (Kabir azab vardr.) [Buhari] (Azap diriye yaplr.) (Kabir, ya Cennet bahesi veya Cehennem ukurudur.) [Tirmizi] (l kabre konurken, ayak seslerini iitir.) [Buhari] (Diri olan iitir.) Bedirde, falanca filanca ld gitti denilince, ld denmesin diye Allah tel buyurdu ki: (F-seblillah [Allah yolunda] ldrlenlere l demeyin. Bilkis onlar diridir; ama siz bunu anlayamazsnz.) [Bekara 154] Demek ki, can kmakla insan lmyor, ruhu bedenden ayrlyor. Beden rse de, ruh iitiyor i yapyor. Hazret-i Hzrn ruhunun i yapmas, yardma komas da byledir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Uhudda ehid olan kardelerinizin ruhlar, yeil kularla Cennete gitmitir. Onlar Cennetin rmaklarndan su ier, meyvelerinden yiyip Arn glgesinde asl altn kandillerle giderler, istirahat ederler. Yiyeceklerin, ieceklerin lezzetini ve orada yaanan hayatn gzelliklerini tattklar zaman, Allah telnn bizlere neler verdiini kardelerimiz bilselerdi de, cihaddan ekinmeselerdi dediler. Allah tel da, ben onlara, sizin durumunuzu bildiririm buyurdu.) [Mslim, Tirmizi, bni Mace] te o yet-i kerimenin meali: (Allah yolunda ldrlenleri l sanmayn, onlar Rableri indinde diridir ve Allahn bol nimetinden sevin iinde rzklanrlar. Arkalarndan kendilerine ulaamayanlara [henz ehid
211
olmamlara, ehidlikte] korku olmadn ve zlmeyeceklerini mjdelemek isterler.) [Al-i mran 169] lk yette, (Allah yolunda ldrlenlere l demeyin, onlar diridir) diye ikaz ediliyor. kinci yette, bunlarn yiyip itikleri de bildiriliyor. Yani hem lmedikleri, hem de yiyip itikleri bildiriliyor. (l iitmez, i yapmaz) diyenler, bu yet-i kerimelere ve hadis-i eriflere kar gelmi oluyorlar. Peygamberler ve Evliya zatlar, ehidlerden elbette stndr. ehidler lmeyince, yiyip iince Resullulahn ve Evliyann lmeyip yiyip itikleri ve tasarrufta bulunmalar nasl inkr edilir ki? Gayb bilenler Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Kalbleriniz temiz olsayd, siz de benim duyduklarm duyardnz.) [. Ahmed, Taberani] Bu hadis-i erifteki gibi, kalbi temiz olan Hazret-i mer, Medineden randaki ordusunu grp, komutan Sariyeye, (Daa yana) demitir. (evahid-n Nbvve) Yine bir hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Gemi mmetler iinde, olay meydana gelmeden nce baz gayblar haber veren keramet ehli zatlar vard. mmetimden de mer, onlardandr.) [Buhari, Mslim] Hazret-i merinki gibi, baka Evliyadan da birok keramet grlmtr. Kuran- kerim bunu bildirmektedir. (Neml 38-40, Meryem 24, Al-i mran 37, Kehf 17,18) Netice: l olsun, diri olsun, Allah tel dilediine gayb bildirir; o da gaybdan haber verir. (Avarif-l-mearif) Mnafklarn bilinmesi Sual: Ebu Hreyre, (Resulullah, lemin yaratld zamandan, yok olaca gne kadar, olmu ve olacak eyleri bize bildirdi. Bunlardan bildirilmesi gerekenleri size bildirdik. Gerekmeyenleri, bildirmedik) diyor. Bu Peygamberimizin her gayb bildiini gstermez mi? Kyamette Resulullaha, Eshab arasna karan mnafklar iin sylenecek olan (Senden sonra onlarn neler yaptklarn biliyor musun) sz, buna aykr deil mi? CEVAP
212
Hayr, aykr deildir. Btn Peygamberler, gayblarn tamamn deil, ancak kendilerine bildirilenleri bilir. kinci szn aklamas yledir: Resulullah efendimiz, mnafklarn kimler olduunu biliyordu, bunlar tek tek Hazret-i Huzeyfeye bildirip, (Allah tel beni, onlarn cenaze namazn klmaktan men etti) buyurdu. Hazret-i Huzeyfeden baka kimse onlar bilmiyordu. Resulullahn vefatndan sonra, Hazret-i mer cenaze olduu vakit, Hazret-i Huzeyfeye bakard. O cenaze namaz klarsa klar, klmazsa, o da klmazd. Ahirette de, o kimselerin mnafk olduklarn elbette biliyordu. Onlar orada rezil etmek iin Allah tel yle buyuracaktr. Nitekim bir insann ne gnah, ne sevab iledii, kiramen ktipleri denen meleklerce kayda alnd halde, ahirette gnah ileyen organlar da konuacak, ahitler oalacaktr. Hi kimse yaptklarn inkr edemeyecektir.
Allahn rahmeti ve gazab

Sual: Ne kadar iyilik ederse etsin, kfirin hi sevap alamayacan biliyoruz. yilikleri olan bir kfir Mslman olunca, iyilikleri geerli hle gelir mi? Ateist iken, Mslman olann tevbesi kabul olur mu? CEVAP Ateist, kfir demektir. mana gelen bir kfir, imana gelmeden nce yapt iyiliklerin karlna kavuur. Hkim bin Hazam, imana gelince, (nceki iyiliklerim ne oldu) diye sordu. Peygamber efendimiz buyurdu ki: (nceki iyi ilerin makbul olmak zere Mslman oldun.) [Buhari] man eden kfirin, kfir iken yapt iyilikler boa gitmedii gibi, yapt btn gnahlar affolur, hatta sevaba evrilir. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Allah tel, kfirken tevbe edip iman eden ve salih amel ileyenlerin seyyiatn hasenata [gnahlarn sevaplara] evirir. Allah ok affedici ve ok merhamet sahibidir.) [Furkan 70] Kfirin gnahlar sevaba evrildii gibi, Mslmann gnahlar da sevaba evrilir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Rza-i ilahi iin Allah ananlarn gnahlar sevaba evrilir.) [. Ahmed] (Recep aynda dokuz gn oru tutann gnahlar sevaba evrilir.) [Gunye]
213
(Tevbe eden kimse, hi gnah ilememi gibi olur.) [bni Mace] Allah bire yedi yz verir Allah rzas iin yaplan iyiliklerin, sadakann, zektn karl, verenin ihls derecesine gre, bire ondan bire yedi yze kadar, hatta daha fazla olur. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Maln Allah yolunda harcayann hali, her baanda yz tane bulunan yedi baakl bir tohuma benzer. Allah dilediine daha fazla da verir.) [Bekara 261] (Bir iyilik yapana on misli verilir; bir ktlk ise ancak misli ile cezalandrlr; hi kimseye hakszlk yaplmaz.) [Enam 160] (Allah, [ktln cezasn adaletle verir] zerre kadar hakszlk etmez, zerre kadar iyiliin sevabn da kat kat artrr ve ayrca byk mkfat verir.) [Nisa 40] Hadis-i eriflerde ise buyuruldu ki: (Her iyilik iin on mislinden yediyze kadar sevap yazlr. Her ktlk ise, bir misli yazlr. Allah onu affederse hi yazlmaz.) [Buhari, Mslim] (Allah, dilerse, bir haseneyi [iyilii] iki milyon hasene yapar.) [bni Cerir] (Cihad edenin bir iyiliine 700 misli sevap verilir.) [Bezzar] (Hac iin harcanan mala, 700 misli sevap verilir.) [Beyheki] (Rabbiniz, rahimdir. Bir iyilik yapmak isteyip de yapamayana, bir sevap yazar. Yapana on mislinden 700 misli veya daha fazla sevap yazar. Ktl isteyip de yapmayana bir sevap, yapana ise bir gnah yazar, dilerse onu affeder.) [Taberani] (Maln Allah yolunda harcayana, mkfat 700 misline kadar artrlr. Oru tutana verilecek sevab, Allah teldan baka kimse bilemez.) [Beyheki] (Zilhiccenin ilk on gnndeki amele 700 misline kadar sevap verilir.) [Tergib] (Zilhiccenin bir gn fazilette bin, Arefe gn ise onbin gne eittir.) [Beyheki] (Arefe gn oru tutana, dem aleyhisselamdan, Sura frlnceye kadar yaam btn insanlarn saysnn iki kat kadar sevap yazlr.) [R. Nashin] Allah telnn rahmeti, ihsan boldur. Zerre kadar bir iyilie da kadar sevap verir. Mlk Onundur. Dilediine diledii kadar ihsan eder.
214
Mekndan mnezzehtir Allah tel, mekndan mnezzehtir. Dnlen her ey O deildir. Hibir eye benzemez. nsanlarn kolay anlamas iin mecazi tebihlerde bulunarak hadis-i kudsilerde buyuruyor ki: (Ey demolu, bana gelmek iin ayaa kalkarsan, ben de sana doru yrrm. Bana doru yrrsen, ben de sana doru koarm.) [. Ahmed] (Sevdiim kulumun gren gz, iiten kula, tutan eli, yryen aya, konuan dili olurum. stediini veririm.) [Beyheki] (Bana bir kar yaklaana, ben bir arn yaklarm. Bir arn yaklaana, bir kula yaklarm. Yryerek gelene, koarak yaklarm.) [Buhari] Demek ki, Allah tel, affetmek ve bol sevap vermek iin, bir vesile aryor. Bir kere inanarak kelime-i ehadet syleyene, bunu muhafaza edip Mslman olarak lene sonsuz olarak Cennetini veriyor. Kelime-i ehadet syleyen kimse, haramlardan kamaz ve ibadetleri yapmazsa, imanl lmesi ok zordur. mansz len de ebedi olarak Cehennemliktir. manl len de, gnahlarnn cezasn ektikten sonra Cennete girer. Yahut affa urayarak Cennete girer. manl lmek iin de, Allah telnn emir ve yasaklarna riayet etmek gerekir. Mmin, orta yolda olmaldr. Yani Allah telnn rahmetinden midini kesmemeli, azabndan da emin olmamaldr!
Rahmeti gazabn amtr

Sual: nsanlarn ou Mslman deildir. Mslman olmayanlarn hepsi de Cehenneme gideceine gre, Allahn rahmetinin gazabn at nasl sylenebilir? CEVAP (Rahmetim gazabm at) diye bizzat kendisi bildiriyor. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Kfirlere Allah telnn zat [kendisi] dmandr. Btn putlar ve bunlara tapanlar, Allah telnn zatnn dmanlardr. Cehennemde sonsuz azap, bu kfrn cezasdr. Gnahlar byle deildir. Bunlara, Allah telnn dmanl, zatndan deil sfatlarndandr. Gnahkrlara gazap etmesi, zatyla deil gazap sfatyladr. Bunlara azap etmesi hep sfatlar ve fiilleriyledir. Gnahkrlar, bunun iin Cehennemde sonsuz kalmayacaktr. Allah telnn kfirlere dmanl zatndan olduu iin, ahirette rahmet sfat, zatn
215
dmanln ortadan kaldramaz. Zatn dmanl, sfatn acmasndan daha kuvvetlidir. Sfatla yaplan ey, zatn yaptn deitiremez. Hadis-i kudside buyuruldu ki: (Sabekat rahmeti al gadab = Rahmetim gazabm at.) [Deylemi] (Rahmet sfatm, gazap sfatm at. Yani, mminlerin gnahkrlarna kar olan, gazap sfatm at) demektir. Yoksa (Rahmet sfat, kfirlere kar olan, zatn gazabn aar) demek deildir. (1/266) Muhammed Masum Faruki hazretleri de ayn eyi bildiriyor: Allah telnn kfirlere dmanl, zatndandr. Lat ve Uzza gibi putlara ve bunlara tapanlara kendisi dmandr. Cehennemde sonsuz yanmak, bu irkin iin cezasdr. Gnahlar byle deildir; nk Allah telnn bunlara gazab, zatndan deildir. Gazab sfatlarndan, azab fiillerindendir. Bunun iin, gnahlarn cezas sonsuz olmad. (3/55)
Allah intikam alr

Sual: (Allah intikam alr) demek caiz midir? CEVAP Allah telnn intikam almas, sulularn cezalandrlmas demektir. Allah telnn intikam alacan sylemek caiz ve gerekir. Herkesin ettii ktlklerin yanna kalmayacan bildirmek gerekir. Allah telnn 99 "Esma-i hsna"sndan biri de Mntekimdir. ntikam alc demektir. Allah tel intikam sahibidir. (A.mran 4, Maide 95, brahim 47, Zmer 37) Allah tel, intikam alacaz veya alrz buyuruyor. (Secde 22, Zuhruf 41, Duhan 16) ve intikam aldk da buyuruyor. (Araf 136, Hicr 79, Zuhruf 25, 55) Kur'an- kerimde ve din kitaplarnda geen (Allah telnn intikam almas), suluyu cezalandrmas demektir. Mazlumlarn hakkn zalimlerden alacaktr. nsanlar Cehenneme srkleyen hainlerden intikam alacak, cezalandracaktr. Dilediklerinden kendi hakkn da alacaktr. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Allah telnn halk arasnda evliyas, alk ve susuzluk ehlidir. Allah tel onlara eza edenden intikamn alr ve ona Cenneti haram eder.) [bni Neccar]
216
(Allahtan korkun. Bir mmin, bir mmine zulmederse, kyamette Allah tel mutlaka mazlumun intikamn zalimden alr.) [A.b.Hamid] (Ana-babaya asi olan ve zalimle beraber gezen mcrimdir [suludur]. Allah tel buyurur ki, mcrimlerden mutlaka intikam alrz.) [Taberani] (Allah tel buyurur ki: zzetim ve celalim hakk iin zalimden intikam aldm gibi, gc yettii halde, mazluma yardm etmeyenden de intikam alrm.) [Hkim] Onun iin hibir gnah kk grmemeli; nk Allah tel, intikam alcdr. stediini yapmakta hi kimseden ekinmez. Gazabn gnahlar iinde gizlemitir. Kk sanlan bir gnah, intikamna, gazabna sebep olabilir. Yz bin yl ibadet eden bir kulunu, bir gnah iin, sonsuz olarak reddedebilir ve hibir eyden ekinmez. Bunu Kur'an- kerim bildiriyor ve iki yz bin yl itaat eden eytann, kibirlenip secde etmedii iin, ebedi melun olduunu haber veriyor. Hazret-i demin olunu, bir adam ldrd iin, ebedi tard eyledi. Hazret-i Musa zamannda, Belam bin Baura isimli bir zat, ism-i a'zam biliyordu. Her duas kabul olurdu. lmi o derecede idi ki, szlerini yazmak iin, ikibin kii yannda bulunurdu. Bu Belam, Allah telnn bir haramna, meylettii iin, imansz gitti. (Onun gibiler kpek gibidir) diye dillerde kald. Karun, Hazret-i Musann akrabas idi. Hazret-i Musa buna dua etti, kimya ilmi retti. O kadar zengin olmutu ki, yalnz hazinelerinin anahtarlarn krk katr tard. Zekt vermedii iin, btn mal ile birlikte, yer altna sokuldu. Allah tel bunlar gibi daha nice kimselerden, bir gnah sebebi ile, byle intikam almtr. O halde, her mmin gnah ilemekten ok korkmaldr. Ufak bir gnah ilediinde tevbe, istifar etmelidir. Yamurlarn yamas, yldrmlarn zarar vermesi, depremler, her ne kadar tabiat kanunu denilen olaylar iinde cereyan ediyorsa da, bunlarn asl yaratcs Allah teldr; nk imann alt artndan biri de hayr ve errin Allahtan geldiine inanmaktr. air ne demi: Cmle eya Hlkndr, kul eliyle ilenir, Emr-i Bari olmaynca, sanma bir p deprenir!
217
Trafik kazas olsa, birisi birini ldrse, bunlar yaratan yine Allah teldr. O kiinin veya o kiilerin lmne o eyleri sebep klmtr. Yine air diyor ki: Hak intikamn yine kul eli ile alr, Ledn ilmini bilmeyen, bunu kul yapt sanr.
Allah dnyada da ceza verir

Sual: Bir arkadan iddias yle: (Allah kullarn yaptklaryla cezalandran konumundan mnezzehtir. O cezalandrc deil, rahmet edicidir, yoksa hangimiz bir saniye gz aabiliriz.) Allah dnyada insanlar cezalandrmaz m, sadece ldkten sonra m cezalandrr? CEVAP Elbette dnyada da cezalandrr ve cezalandrd da Kuran- kerimde bildiriliyor. Azap yetleri, rahmet yetlerinden daha oktur. Kfirler, Hazret-i Nuha (Madem Allah cezalandryor, haydi bizi cezalandrsn) demilerdir. (Hud 32) Daha sonraki yetlerde ise, inananlarn gemiye alnd, inanmayanlar ise Allah telnn suda boduu bildiriliyor. Allah tel ibret olsun diye birok milletleri cezalandrp helak ettiini bildirmitir. Bu konudaki baz yet-i kerime mealleri: (O kfirleri dnyada da, ahirette de en iddetli azap ile cezalandracam.) [Al-i mran 56] (Kendilerine yaplan tleri unutunca, biz ktlkten men edenleri kurtardk ve zalimleri, Allah'a kar gelmelerinden tr iddetli azaba urattk.) [Araf 165] (Melekler dediler: Ey Lut, biz Rabbinin elileriyiz. Onlar sana dokunamaz. Gece ailenle yola k. Azap emrimiz gelince orann altn stne getirdik; zerlerine ta yadrdk.) [Hud 81,82] (Onlara kendilerinden ncekilerin, Nuh, Ad ve Semud kavimlerinin, brahim kavminin, Medyen halknn ve altst olan ehirlerin haberi ulamad m?) [Tevbe 70] (Seni yalanc sayyorlarsa bil ki, onlardan nce Nuh milleti, Ad, Semud, brahim milleti, Lut milleti ve Medyen halk da peygamberlerini yalanc saym ve Musa da yalanlanmt. Ama Ben, kfirlere nce bir sre tandm, sonra da onlar yakalayverdim. Beni tanmamak naslm grsnler. Nice beldelerin halkn hakszlk yaparken yok ettik. Artk atlar km, kuyular ykk, saraylar bombo kalmtr.) [Hac 42-45]
218
(Ad, Semudu, Res halkn ve daha birok kfirleri yerle bir ettik.) [Furkan 38] (Eyke halk ve Tbba kavmi de, resullerini yalanladlar da, azabm gerekleti.) [Kaf 14] (nce Ad milletini, Semud milletini yok eden, pek azgn olan Nuh kavmini helk eden, Lut milletinin beldelerini yere batran Odur.) [Necm 50-53] (Rabbin onlar azap krbacndan geirdi. nk Rabbin hep gzetlemededir.) [Fecr 13-14] (Cumartesi gn [balk avndan men edilmiken] iinizden [bu emri ineyerek] azgnlk edenleri biliyorsunuz. Onlara Aalk birer maymun olun dedik; [Maymuna evrilenler gn sonra ld] Bu olay nndekilere [o zamankilere] ve ardndakilere [sonra geleceklere] ibret verici bir ceza rnei ve Allaha kar gelmekten saknanlara bir ders olsun diye yaptk.) [Bekara 65,66] (Firavun ailesini, ders alsnlar diye, yllarca kuraklk ve rn ktlna urattk.) [Araf 130] Dier peygamberlere inanmayanlar dnyada eitli belaya maruz kaldklar halde, Peygamber efendimizin rahmet olmas sebebiyle, cezalar genelde ahirete tehir edilmitir. Onun hrmetine bu mmete dnyada hemen ceza verilmiyor. Bir yet meali yledir: (Sen aralarnda bulunduka, o kfirlere azap etmem.) [Enfal 33] Kfirler Resulullah ile alay ederek, (Rabbine syle de, bize abuk azap gndersin) diyorlard. Allah tel, kfirlerden mminler dnyaya getirmeyi ezelde takdir buyurduu iin, (O kfirlere azap etmem) buyurdu. Enfal suresinin, (stifar ettikleri iin Allah onlara azap yapmaz) mealindeki 33. yeti iin, (onlardan, istifar edecek olan ocuklar dnyaya gelecei iin, onlara azap etmem demek) olduunu, limler bildiriyor. Bu mmet seilmitir. Bir yet meali: (Siz, insanlarn iyilii iin ortaya karlm en hayrl mmetsiniz.) [Al-i mran 110] Hadis-i eriflerde de buyuruldu ki: (Allah teldan gafil olmayn. Huulu genler, rku eden ihtiyarlar, otlayan hayvanlar, emzikteki ocuklar olmasayd, zerinize azap stne azap yaard.) [Beyheki, Taberani]
219
(mmetim, merhamete kavumutur, onlara ahirette azap yoktur. Dnyadaki depremler, belalar, fitneler gnahlarna kefaret olur.) [Hkim] (Allah tel, bir mmeti [mstahak olduklar] azaba uratmamsa, gda maddeleri pahalanr, mrleri ksalr, tccarlar ticaret edemez, yamurlar azalr ve balarna erli kimseler musallat olur.) [Deylemi] (Allah tel zel bir kesimin kt ameli yznden genel bir azap vermez. ayet toplum, gc yettii halde, zel kesime aldrmaz ise, hepsine azap eder.) [Taberani] (Depremler olur. 10, 20 veya 30 bin kii lr. Allah tel bu lm mminlere rahmet, kfirlere ise azap klar.) [.Asakir] Peygamber efendimiz, (mmetimde gnahlar zuhur ettiinde, Allah tel onlara genel bir azap verir) buyurunca, O zaman onlarn iinde salihler olmaz m? diye soruldu. Buyurdu ki: (Evet olur. Azap herkese isabet eder. Fakat salihler Allah telnn affna ve rzasna kavuur.) [. Ahmed] (Allah tel, kullara bela murat ettiinde, ocuklar lr. Kadnlar dourmaz ve ilerinde rahmete ayan biri yoksa, balarna bela gelir.) [irazi] (Mminin kendine, ocuuna ve malna, hi gnah kalmayncaya kadar bela gelir, bu Allaha mlaki oluncaya [lnceye] kadar devam eder.) [Tirmizi] (Kul, ameliyle kendisine takdir edilen mertebeye ulaamyorsa, Allah tel ona, ailesine veya malna bela verir ve o belalara sabretmeyi de verir ki ezelde onun iin takdir ettii dereceye nail olsun.) [Buhari] (phe edilen altn, atele muayene edildii gibi, insan da bela ile imtihan olur.) [Taberani] Bela gnahsz olanlara da gelir. Allah indinde derecesi daha yksek olana daha ok, daha iddetli bela gelir. Bir hadis-i erif meali yledir: (En iddetli belaya dar olanlar, Peygamberler, sonra fazilet derecesine gre onlar takip edenlerdir. Kii dindarl derecesinde belaya dar olur. Eer kii dininde kuvvetli ise onun belas da iddetli olur. Eer dini gevek ise belas da ona gre
220
olur. Bela, kula yle yapr ki, gnah kald mddete onu brakmaz.) [Tirmizi]
Allahn azab iddetlidir

Sual: Baz kimseler, hrszlarn, hainlerin, rz dmanlarnn, hatta gayrimslimlerin bile affa kavuacan bildirip, azap yetlerinden hi bahsetmiyorlar. Allahn azabndan bahsetmek yanl m? CEVAP slamiyet, ifrat ve tefritten [arlklardan] uzak bir dindir. Allahn rahmetini de azabn da bildirmek gerekir. nk Allah tel Kuran- kerimde kendi bildiriyor. Bunu gizlemek, rtbas etmek ihanet olur. Ahirette kfire af ve merhametin zerresi yoktur. Ebedi azap iinde kalacaklardr. Cennete girme art Mslman olmaktr. Mslman da havf ve reca arasnda olmaldr. Havf, Allahtan korkmak, reca da Allahn rahmetini mit etmek demektir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Havf ve reca arasndaki mmin, umduuna kavuur, korktuundan emin olur.) [Tirmizi] Hep Allahn azabndan bahsedip insanlar korkutmak doru olmad gibi, hep Allahn rahmetinden bahsedip azabndan hi bahsetmemek de Kuran- kerime aykrdr. Mmin yaarken havf, lrken recas daha fazla olmaldr! Allah telnn rahmeti oktur. ki yet-i kerime meali yledir: (De ki, ey ok gnah ilemekle haddi aan kullarm, Allahn rahmetinden [bizi affetmez diye] midinizi kesmeyin! nk Allah, [iman ehlinin] btn gnahlarn hi phesiz affeder. Elbette O, sonsuz mafiret ve nihayetsiz merhamet sahibidir.) [Zmer 53] (Ktlk edip, nefsine zulmeden, mafiret dilerse, Allah gafururrahim bulur.) [Nisa 110] ki hadis-i erif meali de yledir: (Hak tel buyurdu: Kulun gnah gklere kadar ykselse, tevbe ederse affederim.) [Tirmizi] (Allah tel, kullarna bu kadnn ocuuna olan merhametinden daha merhametlidir.) [Buhari] Allah telnn rahmeti byle ok olduu gibi azab da iddetlidir. Kur'an- kerimde buyuruluyor ki: (Elbette azabm ok iddetlidir.) [brahim 7] (Allahn kahr da pek iddetlidir.) [Nisa 84]
221
(Allaha ve Resulne itaat edip Allahtan korkup saknanlar, kurtulua erenlerdir.) [Nur 52] (lediklerinin cezas olarak, artk az glp, ok alasnlar.) [Tevbe 82] (Kullarma haber ver! Gafururrahim olduum gibi, azabm da ok iddetlidir.) [Hicr 49-50] (O gn gerek hkmranlk Rahmanndr. Kfirler iin de pek etin gndr.) [Furkan 26] (Rablerinin huzuruna kacaklarndan kalbleri korku ile arpar) [Mminun 60] Bu yette bildirilenlerin hrsz m, zani mi olduu sorulunca, Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Bunlar, namaz, oru ve zekt gibi ibadetlerini yerine getirdikleri halde acaba ibadetlerimiz kabul olmad m diye korkan kimselerdir.) [Tirmizi] Allah kerimdir diyerek gnah ilemek Sual: Baz kimseler, Allah kerim diyerek gnah iliyorlar. Bu yanl deil mi? CEVAP eyh Yahya Mniri hazretleri buyuruyor ki: Allah tel, kerim, rahim olduu gibi, azab da iddetlidir. Bu dnyada, oklarna fakirlik ve sknt veriyor. ok kerim ve rezzak olduu halde, iftilik sknts ekmeyene mahsul vermiyor. Herkesi yaatan O olduu halde, yiyip imeyen kimseyi yaatmyor, ila kullanmayan hastaya ifa vermiyor. Yaamak ve mal sahibi olabilmek gibi dnya nimetlerinin hepsi iin sebepler yaratm, sebebine yapmayana hi acmayp dnya nimetlerinden mahrum brakmtr. Ahiret nimetlerine kavumak da byledir. Kfirlii ve cahillii, ruhu ldren zehir yapmtr. Tembellik de, ruhu hasta yapar. la kullanlmazsa, ruh hastalanr, lr. Kfrn ve cahilliin tek ilac, ilimdir. Tembelliin ilac da, namaz klmaktr. Bir kimse, zehir yer ve (Allah rahimdir, rahmeti her eyi kuatmtr, beni korur) derse, hastalanr, lr. shal olan mshil ierse, eker hastas tatl yerse, hastalk artar.
Gayret-i ilahiyye
Sual: Gayret-i ilahiyye ne demektir? Gayret kskanlk ise, Allah kskan olur mu?
222
CEVAP Gayret, hasetten, kskanlktan, ekememekten farkldr. Gayret, bir kimsede olan hakkna, onun bakasn ortak etmesini istememektir. Mesela, bir kimsenin, hanmyla bakalarnn beraber olmasn istememesi, gayrettir. lmini, mal, mevki ele geirmek, gnah ilemek iin kullanan din adamndan, ilmin gitmesini istemek gayret olur. Maln haramda, zulmde, slamiyeti ykmakta, bidatleri ve gnahlar yaymakta kullanann, malnn yok olmasn istemek de, haset olmaz, din gayreti olur. Birisinde bulunan kt, zararl eyin gitmesini istemeye de gayret denir. Bir hadis-i erif meali: (Allah tel, mmin kullarna, mmin de, mmine gayret eder.) [Mslim] Allah telnn gayret etmesi de, kulunun kt, irkin ey yapmasna raz olmamas demektir. Kulun vazifesi, dilediini yapmak deil, Rabbine kulluk etmektir. Onun emirlerine ve yasaklarna uymaktr. Her dilediini yapmak, Allah telya mahsustur, yalnz Onun hakkdr. Kulun kendi dilediini yapmas, gnah ilemesi, Allah telnn hakkna ortak olmak olur. Mesela zina etmek Allah telnn hakkn inemek olur. ki hadis-i erif meali: (Kulunun zinasna gazaplanmakta Allahtan gayretlisi yoktur.) [Buhari] (Allah teala, gayretinin okluundan dolay zinay yasaklad.) [Buhari] Kulun da kendi yaknlarna gayret etmesi kskanlk deil, takdir edilecek bir haldir. Bir hadis-i erif meali: (Namus gayreti imandandr.) [Deylemi] Allah telnn sevdii ve sevmedii kullarna gayret etmesi ok vaki olmutur. Birka rnek verelim: 1- Davud aleyhisselam, dua ederken, (Ya Rabbi! Evlatlarmdan birkann namaz klmad, hibir gece yoktur ve oru tutmad hibir gn gememitir) demiti. Buna karlk Allah tel, (Ben dilemeseydim, kuvvet ve imkn vermeseydim, bunlarn hibiri yaplamazd) buyurdu. Davud aleyhisselamn bu sz gayret-i ilahiyyeye dokundu, tarih kitaplarnda yazl olan skntlarn bana gelmesine sebep oldu.
223
2- Yusuf aleyhisselamn, (Sultann yannda benim ismimi syle!) demesi gayret-i ilahiyyeye dokunarak, senelerce zindanda kalmasna sebep oldu. 3- brahim aleyhisselamn, olu smail aleyhisselamn dnyaya gelmesine sevinmesi, gayret-i ilahiyyeye dokunarak, bunu kurban etmesi emrolundu. 4- mam- Rabbani hazretlerinin byklne inanmayanlardan biri, onun bir talebesini yemee davet etti. Yemekte, mam- Rabbani hazretlerini ktledi. Talebenin can ok sklp yemekten kalkaca srada, gayret-i ilahiyyeden o kiinin azalar fel oldu. (M. Ahmediyye) 5- Bir hadis-i erif meali de yledir: (nceki mmetlerde, kibirli birinin eteklerini yerde sryerek yrmesi gayret-i ilahiyyeye dokunarak yer bunu yuttu.) [Berika]
Allah telnn gayret etmesi

Sual: Allah kskanr, haset eder demek yanl deil midir? CEVAP Allah tel iin kskanmak, haset etmek ifadesi kullanlmaz, gayret sahibi denir. Gayret, bir kimsede olan hakkna, onun bakasn ortak etmesini istememektir. Allah telnn gayreti, kulunun kt, irkin ey yapmasna raz olmamasdr. Bunun kskanlkla, hasetle ilgisi yoktur. Haset, bir kimsenin iyi bir ii veya evi, mal, mlk, ilmi olsa, o kimseden bunlarn gitmesini, onda olmayp kendinde olmasn istemektir. Bu kt bir eydir. Onda olduu gibi kendisinde de olmasn istemek haset olmaz. Buna gpta etmek, imrenmek denir. Gnah deildir. Gayret etmek hakkn istemektir. Allah tel, kendisinden bakasna ibadet edilmesini istemez. Kendisinden istemeyip, bakalarna el aanlara gayret eder. Allah tel, ok sevdii kimselere, baz Evliya ve enbiyaya gayret etmitir. Mesela Yusuf aleyhisselamn, (Sultann yannda benim ismimi syle!) demesi gayret-i ilahiyyeye dokunarak, yllarca zindanda kalmasna sebep oldu. brahim aleyhisselamn, olu smail aleyhisselamn dnyaya gelmesine sevinmesi, gayret-i ilahiyyeye dokunarak, bunu kurban etmesi emrolundu. (. Ahlak)
224
Allahn huzuruna durmak

Sual: Felsefeci bir yazar, (Namazda Allahn huzuruna kyorum diyen mrik olur, nk her an Allahn huzurundayz. Allahn huzuruna kmak tabiri irktir. Mirac kabul etmek, Allaha mekn tayin etmek olur ki, bu da irktir) diyor. Ahirette de Allahn huzuruna kmayacak myz? Mirac hak deil mi? Bu hususta yet ve hadis yok mudur? CEVAP Felsefeciler de, dier sapk gruplar gibi Mslmanlar irkle damgalamaya alyorlar. Mslmana mrik diyenin kendisi kfre der. Allahn huzurundan maksat, manevi huzuruna kmaktr. Madde, cisim olarak kmak deildir. Kuran- kerimde Allah tel, (Ben kuluma ah damarndan daha yaknm) buyuruyor. (Kaf 16) Peygamber efendimiz de, (Kulun Allaha en yakn olduu an, secdede olduu zamandr) buyuruyor. (Mslim, Taberani) Bunlar da huzura kmak gibi manevi yaknlktr. Allah tel, Musa aleyhisselam ile Tur danda konumutur. Tur da Allahn mekn mdr? Elbette deildir. Cennete giren mminler de Allah tely nasl olduu anlalmayarak grecektir. Cennet de Allah telnn mekn deildir. Allah tel mekndan mnezzehtir. Mutezile ve baz felsefeciler, Cennete giren mminlerin, Allah tely greceklerini de inkr etmitir. Nakli deil de, akln l alan byle sapklara itibar etmemelidir! Allahn huzuruna kmak tabiri Peygamber efendimizin birok hadis-i erifinde gemektedir. Birka hadis-i erif meali yledir: (Gzelce abdest alp, kalbiyle Allahn huzuruna karak, iki rekt namaz klan hibir kimse yoktur ki, ona Cennet vacib olmasn.) [Ebu Davud (Allah tel yle buyurur: Benim huzurumda durmaktan korkan kullarma, rahmet ederim, sevablarn veririm ve korktuklarndan da emin ederim.) [Deylemi] (nsanlarn iddetli hsrana urayan, dnyadan azksz ayrlp Allah telnn huzuruna iyi amelsiz kan kimsedir.) [. Neccar] (Bir Mslman, L ilhe illallah dedii zaman, o tevhid gkleri yarp geer ve Allahn huzurunda durur. Cenab- Hak ona, Sakin ol buyurur. O tevhid, Beni syleyen kulu mafiret
225
etmedike sakin olamam der. Allah tel da, Sen o kulumun dilinden ktn anda, ben onu affettim buyurur.) [Deylemi] (Kim ki Allah telnn huzuruna varmay severse, Allah da onun kendi huzuruna gelmesinden holanr. Kim de Allahn huzuruna varmay istemezse, Allah da onun kendi huzuruna gelmesini istemez.) [Buhari] (nsanlar, kyamette Allahn huzurunda, Cuma gn camiye gidi sralarna gre, birinci, ikinci, nc ve drdnc olarak srayla otururlar. ) [Taberani] (Cennet ehli Allahn huzuruna iki defa girer. Allah onlara Kuran okur.) [Hakm] (ldkten sonra bizi dirilten ve maherde huzurunda toplayacak olan Allaha hamdolsun.) [Buhari, Mslim, Tirmizi, bni Mace] (dememek niyetiyle borlanan, Allahn huzuruna hrsz olarak kar.) [. Mace, .Ahmed] (Borcunu demek iin mal brakmadan len kimse, Allah'n huzuruna en byk gnahla km olur.) [Ebu Davud] (Babann duas, hibir engelle karlamadan Allahn huzuruna kar.) [. Mace] Uzun zaman Resulullah efendimize hizmetle ereflenen Enes bin Malik, kendisi ile beraber bir sakal- erifin defnolunmasn vasiyet etti. Allah telnn huzuruna sakal- erifle birlikte kmak istedi. (Buhari) mam- fi hazretleri, (Kulun Allahn huzuruna byk gnahlarla kmas, kendisini saptran kelam ilmiyle kmasndan daha hayrldr) buyuruyor. (Redd-l muhtar) Allahn huzuruna veya katna kma tabirinin mekn tayin etmekle hi alakas yoktur. Ahirette de Allahn mekn olmaz, ama maherde ve Cennette de huzura kacaz. Kendi tercme ve yorumlar denmemesi iin, kasten piyasadaki Kuran- kerim meallerinden rnek veriyoruz. Birka yet-i kerime meali yledir: (Huzuruna toplanacanz Allahtan korkun!) [Maide 96, Diyanet meali] (Rablerinin huzurunda durdurulduklar zaman, onlar bir grsen!) [Enam 30, H. B. antay meali] (Allahn huzuruna kmay yalan sayanlar, gerekten en byk ziyana uramtr.) [Enam 31, H. B. antay meali]
226
(Ey inananlar! Allah ve Peygamber, sizi, hayat verecek eye ard zaman icabet edin! Allahn kiiyle kalbi arasna girdiini ve sonunda Onun katnda toplanacanz bilin.) [Enfal 24, Diyanet meali] (Allahn huzuruna kacaklarna inanmam ve doru yolu tutmam olanlar, hi phesiz en byk ziyana uram olacaklar.) [Yunus 45, Elmal meali] (Allahtan korkun ki, [hirette] Onun huzurunda toplanacaksnz.) [Mcadele 9, A. Fikri Yavuz meali] Grld gibi Kuran- kerimde de, hadis-i eriflerde de, Allah'n huzuruna kmak tabiri kullanlyor. Bu felsefeci ise, kendi anlayn yet ve hadisten stn tutup, kendi felsefesini esas alarak, Mslmanlara mrik damgas basyor.
Erkek ahs zamiri

Sual: Allahn ve meleklerin isimleri, neden sadece erkeklere konuyor? Bir de, Allah ve melek iin, erkeklik diilik sz konusu deilken, mzekker [eril] olan hve ahs zamirinin kullanlmasnn sebebi nedir? CEVAP nce ikinci suali cevaplandralm: Bu, Arap dilinin zelliindendir. Trkede byle erkek ve kadn iin ayr ahs zamirleri yoksa da, birok dilde, farkl ahs zamirlerinden baka, kelimeleri belirli hle getiren erkek ve kadna mahsus tanm edatlar vardr. Bunlara Franszca article, Almanca artikel denir. Mzekker kelimeye Franszcada masculin, mennes kelimeye de feminin denir. Masculin olan kelimeler iin le, feminen olan kelimeler iin la kullanlr. Kelimelerde, eyalarda erkeklik diilik olmaz, ama dilin kural budur. Trkeye gemi kelimelerden birka rnek verelim: Le tracteur = traktr, le train = tren gibi kelimeler iin erkeklere mahsus tanm edat kullanlr. La bicyclette = bisiklet, la radio = radyo gibi kelimeler iin diilere mahsus tanm edat kullanlr. Trene de, bisiklete de binilir. Biri dii, biri erkek kelimeyle bildirilir. Yani bunlarn erkek ve diiyle hi alakas yoktur. Dilin kaidesi byledir. Almancada der ve die yani erkek ile dii, bir de erkek ve dii olmayan das artikeli vardr. Bu da bu dilin zelliinden ileri gelir. Der Tisch [masa], die Tr [kap], das Fenster [pencere] gibi.
227
Trkede, o kelimesi, hem erkek, hem kadn, hem de eya iin kullanlr, ama Franszca, erkek iin il, kadn iin elle kullanlr. ngilizcede de, erkek iin he, kadn iin she, bir de eya iin it kullanlr. Arapada da, erkek iin hve, kadn iin hiye kullanlr. Bu da bu dilin zelliindendir. Allah tel ve melekler iin de, erkek iin kullanlan hve ahs zamiri kullanlr. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Melekler, erkek ve dii deildir. Kuran- kerimde meleklerin, erkeklere mahsus ahs zamirleriyle bildirilmesi, stnlk bakmndandr. Nitekim Allah tel, kendini de bunun iin byle zamirle bildirmektedir. (1/266) Meleklerin ismi olan Cebrail, Mikail, srafil, Rdvan erkeklere konuyor. Melek ismi ise kadnlara konuyor. Hristiyanlar melekleri kz zannediyorlarsa da, isimleri ister erkeklere konsun, ister kadnlara konsun, melekler erkek veya dii deildir. Allah telnn isimleri, mennes [diil] hle getirilerek kadnlara konuyor. Mesela erkeklere Latif, kadnlara Latife deniyor. Allah kelimesi, zel isimdir. Hibir dilde karl olmaz. Allah kelimesinde mzekkerlik ve menneslik, yani erkeklik ve diilik de yoktur. lah kelimesinin ise her dilde karl, baz dillerde de mzekker [erkek] ve mennes [dii] ekli vardr. Mesela Arapada lah-lahe, Trkede Tanr-Tanra, ngilizce God-Goddess, Franszca Dieu-Deesse, Almanca Gott-Gttin gibi. Bu kelimelerin hibiri Allah ismi yerine kullanlmaz. Allah mnsnda, yalnz Allah kelimesini kullanmak gerekir, nk Allah tel, (Benim ismim Allahtr. Bana, Allah diye dua ve ibadet edin) buyuruyor. Kendisi ne bildirmise onu kullanmak gerekir. lah mnsnda, her millet kendi dilindeki kelimeyi kullanr, fakat Allah kelimesi her dilde ayndr.
Hlk mahlka benzetmek

Sual: Mezheplere inanmayan bir yazar, (Allah ok aklldr, hafzas ve dnmesi ok kuvvetlidir, gzleri iyi grr, kulaklar iyi iitir, beyni iyi alr) diyor. Bir bakas da, (Din insanlar iindir, Allahn dini olmaz, o dinsizdir. Allahn gz olmaz, o krdr. Akl insanlar iindir. Allah aklldr denmez, o aklszdr) diyor. Her ikisinin szleri de kfr olmuyor mu? CEVAP
228
slam limleri, (Allahn yaratmak, vcud, muhalefetn-lilhavadis gibi sfatlarn insanlar iin kullanmak veya insann, akl, uur, hafza, beyin ve dnce gibi yaratlm olan sfatlarn Allah tel iin kullanmak kfrdr) buyuruyorlar. Vcud, kendiliinden var olmak; muhalefetn-lil havadis de, hibir mahlka, hibir bakmdan benzememek demektir. Birka rnek verelim: (Allah iyi dnr) demek kfr olur, nk akl, uur, hafza, dnme ii, gr mahlktur, yani yaratktr. Allah tel iin byle szler sylemek kfr olur. (Allah aklldr) veya (Allahn beyni vardr) demek, onu yaratk kabul etmek olduu iin kfr olur. (Allah aklszdr) demek ise bir hakaret olaca iin kfr olur. Bunun gibi, Allah tel iin dinsiz, kr, beyinsiz gibi hakaret szlerini kullanmak da kfr olur. Byle szler yerine, (Allah tel yarattklarna benzemez) demek yeter.
Allah ismi
Sual: Allah ismi de, Esma-i hsnadan mdr, bu ismin anlam nedir? CEVAP Evet, Allah ism-i erifi, Esma-i hsnann yani Allah telnn isimlerinin birincisidir. Bu ism-i erif, Allah telnn her isminin vasfn ihtiva eden z ismidir. Cenab- Hakkn has ismidir. Bu itibarla dier isimlerin ifade ettii btn gzel vasflar ve ilh sfatlar iine alr. Dier isimler ise, yalnz kendi mnlarna dellet ederler. Bu bakmdan Allah isminin yerini hibir isim tutamaz. Bu isim, Allahtan bakasna mecazen de olsa verilemez. Dier isimlerinden bazlarnn ise, Allahtan bakasna isim olarak verilmesi caizdir. Allah telnn 99 ismine Esma-i hsna denir. Onun isimleri, slamiyetin bildirmesine baldr. Sadece slamiyetin bildirdii isimlerle arlr ve onlarla zikredilir. Bunlardan baka isimlerle armaya ve zikretmeye, slamiyet izin vermemitir. (Birgivi vasiyetnamesi erhi) Allah telya Tanr demek, Tanr diye zikretmek gnah olur. Allah ismini kullanmak istemeyip, bunun yerine, Tanr demek veya 99 isimden birini bile kullanmak istemek, ok byk ve irkin su olur. (S. Ebediyye) Yani, Allah ismini kasten kullanmak istemeyip de, baka bir
229
isim kullanmak caiz deildir. Mesela Allah ismini sylememek iin, kasten Rab, Rahman, Hak gibi isimleri bile sylenmez. Yani burada su olan, Allah ismini kullanmay istememektir. Allah ismini kullanmamakta srar edip, Esma-i hsnadaki dier isimleri kullanmak sutur. Yoksa Allah ismini kullanrken, Esma-i hsnay da, kullanmakta mahzur yoktur. Allah telnn ismini syleyince, iitince, yaznca, Sbhanallah, Tebarekallah, Celle-celalh, Azze-ismh, Cellet kudreth veya Tel gibi sayg szlerinden birini sylemek, yazmak birincisinde vacib, tekrarnda ise mstehabdr. C.C. diye ksaltarak yazmak zaten uygun deildir.
Rahman ve Rahm isimleri

Sual: Allah telnn Rahman ve Rahm isimlerinin anlam nedir? CEVAP Rahman ism-i erifi, dnyada, dost olsun dman olsun, layk olsun olmasn, mmin olsun kfir olsun, btn yaratklara rzk ve saysz nimetler veren demektir. Rahm ism-i erifi ise, ahirette yalnz Mslmanlara merhamet eden demektir. Bir yet-i kerime meali: (Ey gnah ok olan kullarm, Allahn rahmetinden midinizi kesmeyin! Allah gnahlarn hepsini affeder. O, Gafrdur, Rahmdir.) [Zmer 53] Allah telnn rahmeti, efkati dnyada mminlere ve kfirlere, herkese birlikte ulat ve herkesin almasna, iyiliklerine dnyada karln verdii hlde, ahirette kfirlere merhametin zerresi bile yoktur. (S. Ebediyye) mam- Rabbani hazretleri de buyuruyor ki: nsan ve cin eytanlar, (Allah tel Rahmdir, affeder) diyerek insan gnah ilemeye srkler. yi bilmeli ki, bu dnya imtihan yeridir. Bunun iin, burada dostlarla dmanlar kartrmlar, hepsine merhamet etmilerdir. Kyamette, dmanlar, dostlardan ayracaklardr. O gn, yalnz dostlara merhamet olunacak, dmanlara hi acnmayacaktr. Evet, Mslmanlarn zerre kadar iman olanlarn hepsi sonunda, hatt ok zaman Cehennemde kaldktan sonra bile, merhamete kavuacaktr, fakat rahmete kavuabilmek iin, lrken imanla gitmek arttr. Hlbuki gnahlar ilemekle kalb kararnca ve Allah telnn emirlerine, haramlara nem verilmeyince, son nefeste iman nuru, snmeden nasl geebilir? (Kk gnaha devam etmek,
230
byk gnaha sebep olur. Byk gnaha devam etmek de, insan kfir olmaya srkler) buyuruluyor. (1/96)
El-Melik ismi
Sual: Esma-i hsnadan olan El-Melik isminin mns nedir? CEVAP Mlkn, kinatn sahibi, mlk ve saltanat devaml olan demektir. Bir yet-i kerime meali: (Allahtan baka ilah yoktur. O Meliktir, mlk hi yok olmaz.) [Har 23] mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: nsanlarn kulland, vndkleri mallar, mlkler, gerekte onlarn deil, hepsi Allah telnndr. Bizim bunlara el uzatmamz, karmamz, gerekte zulmdr. Allah tel, bu dnyann dzeni iin ve baz faydalara yol amas iin, bunlar bize mlk klmsa da, gerekte hepsi Onundur. O halde, bizim bunlar, asl sahibinin mubah ettii, izin verdii kadar kullanmamz yerinde olur. (1/266) Muhammed Masum hazretleri buyuruyor ki: Her eyin gerek mliki yani sahibi Odur; fakat grnte kendi kullarndan her kimi bir eye malik eylediyse, o, bunlardan hesaba ekilecektir. (2/53) Seyyid Abdlhakm-i Arvs hazretleri de buyuruyor ki: Hepimiz, ei, orta bulunmayan bir hkim ve bal bana bir mlik olan Hak telnn emri altnda, ayr ayr ve ortak vazifeler alan, birer memuruz. Onun koyduu ahkm ve nizamla, Onun tayin ettii mevkilerimiz ve yaratp emanet olarak verdii yetki nispetinde vazife yaparz. mir ancak O, hkim yalnz O, mlik yine sadece Odur. Ondan baka mir, Ona benzer hkim, Ona ortak mlik yoktur. (Bir niversiteliye cevap)
El-Kudds ismi
Sual: Esma-i hsnadan olan El-Kudds isminin mns nedir? CEVAP Her trl takdse, vmeye, yceltmeye lyk olan; azamet ve celline, byklne lyk olmayan, noksanlk getiren eylerden, his organlarnn anlad, hayal gcnn hayal ettii, hatra gelen ve dnlebilen her trl vasftan ve zellikten mnezzeh, pak ve temiz olan demektir. Bir yet-i kerimede mealen, (Allah'tan baka ilah yoktur. O Melik'tir, Kudds'tr) buyuruluyor. (Har 23)
231
mam- Kurtubi hazretleri buyuruyor ki: El-Kudds ism-i erifi, (Her trl eksiklikten mnezzeh, her trl kusurdan arnm) demektir. El-Kades, Hicaz ivesinde kova demektir, onunla temizlenilir. Kuyudan kendisiyle su karlan kaplardan birisini ifade etmek zere kullanlan kelime de, buradan gelmektedir. Sheyl de, sa aleyhisselamn dnyaya gelmesi iin Hazret-i Meryem'e yaplan flemenin, her trl eksiklikten uzak, El-Kudds olan Allah telnn emriyle, Ruh-l-kuds yani Cebrail aleyhisselam tarafndan yapldn bildirmitir. (Cami'u li-Ahkm)
Es-Selm ismi
Sual: Esma-i hsnadan olan Es-Selm isminin mns nedir? CEVAP Es-Selm ismi, eksikliklerden uzak olan demektir. Birka yet-i kerime meali yledir: (O gn Cennetlikler, gerekten nimetler iinde safa srerler. Onlar ve eleri, glgeler altnda tahtlara kurulurlar. Orada onlar iin her eit meyve vardr. Btn arzular yerine getirilir. Onlara merhametli Rabbin syledii Selam vardr.) [Yasin 5558] (Allah, kullarn Dar-s-selama [Cennete] aryor. O, dilediini doru yola iletir.) [Yunus 25] mam- Kurtubi hazretleri, bu yet-i kerimelerin tefsirinde buyuruyor ki: limler, Es-Selm isminin, (Eksikliklerden uzak, kullarna esenlik veren) anlamna geldiini bildirmitir. Bu isim ayn zamanda (Selm sahibi) anlamndadr. Yani Allah tel, Cennette kullarna selam verecektir. Dar-s-selam yani Selam yurdu da, Cennet demektir. Cennete, selam yurdu denmesinin sebebi, oraya girenin her trl fet ve musibetten selamete ermesinden dolaydr. Nitekim Es-Selm, Allah telnn isimlerindendir. (Cmiul ahkm) mam- Rabbani hazretleri de buyuruyor ki: Allah telya kavumak, hirette vaat edilmitir ve Allah telnn kulundan rzas, ahirette belli olacaktr. Hak tel, dnyay sevmez, hireti sever. Sevilmeyen, sevilen ile hibir eyde bir tutulamaz, nk sevilmeyenden yz evrilir, beenilene dnlr. Beenilenden yz evirmek, Allah telnn davet etmesine ve
232
beenmesine kar gelmektir. (Allah tel, Dar-s-selama aryor) El-Mmin ismi Sual: Esma-i hsnadan olan El-Mmin isminin mns nedir? CEVAP Mmin kelime olarak, inanan demektir. Bu mn kullar iindir. Allah iin olan mn, gnllere iman veren, kendisine gvenenlere emniyet salayan ve ferahlk baheden demektir. Mmin ismi, kulun en sekin ve en mull ismidir. Cenab- Hak kulunu o kadar seviyor ki, kendine mahsus olan ismi kuluna vermitir. Tam anlamyla mminlik sfatlarn tayan insan iin, dnyada ve hirette sknt yoktur. Srat kprsnden geerken, Cehennem seslenerek, (Ge ey mmin, senin nrun, benim nrm sndryor) diyecek. Mminin derecesi bu kadar yksek olacaktr. (Mecmuat-l-ahzb) mam- Kurtubi hazretleri buyuruyor ki: El-Mmin ismi, dostlarn azaptan, kullarn zulmden emin klan demektir. Kur'an- kerimde mealen, (Allah onlar korkudan emin klandr) buyurmutur. (Kurey 5) Bu ismin bir mns da, Resullerine mucizeler vermek suretiyle onlar tasdik eden, mminlere vaat ettii mkfat, kfirlere de tehdit ettii azab vermek suretiyle, vaat ve tehdidini doru olarak gerekletiren demektir. mam- Mcahid buyurdu ki: El-Mmin, kendi zatn, kendisinden baka hibir ilah olmadn bildirerek tevhid edendir. bni Abbas hazretleri de buyurdu ki: El-Mmin, kyamette tevhid ehlini ateten karacak olan demektir. Allah tel onlara, (Sizler Mslmanlarsnz, ben de esSelmm. Sizler mminlersiniz, ben de el-Mminim) buyuracak ve bu iki ismin bereketiyle onlar Cehennem ateinden kartacaktr. (Cami-ul-ahkm)
El-Azz ismi
Sual: Esma-i Hsnadan olan El-Azz isminin mns nedir? CEVAP Azz, (Her zaman izzet ve eref shibi, galip, benzeri olmayan, kar gelinemeyen) demektir.
233
Kuran- kerimde 91 yerde gemektedir, fakat hibir yerde tek bana zikredilmemi, daima Esma-i Hsnadan dier bir isimle beraber sylenmitir. Bir yet-i kerime meali yledir: (Bilin ki, Allah Azzdir, Hakmdir [hikmet shibidir].) [Bekara 209] Rahman, Kuddus, Mheymin ve Hlk gibi yalnz Allah telya mahsus olan isimleri insanlara isim yapmak haramdr. Reid, Azz gibi, Allah telnn sfatlar olan isimleri, mecaz mnlaryla insanlar iin de kullanmak caiz ise de, edebe yakmaz. (Mslim erhi, Hadika, S. Ebediyye)
El-Mheymin ismi
Sual: Esma-i hsnadan olan El-Mheymin isminin mns nedir? CEVAP Her mahlkun mrn, amelini, rzkn, ecelini, nefeslerini, szlerini bilen, gren, onlarn btn hllerinden haberdar olan demektir. Allah telnn ismi olarak Kuran- kerimde bir yerde gemektedir. O yet-i kerimenin meali: (Allahtan baka ilah yoktur. O, Meliktir, Kuddstr, Selmdr, Mmindir, Mheymindir, Azzdir, Cebbrdr, Mtekebbirdir. O, mriklerin irkinden de mnezzehtir.) [Har 23] Abdlgan Nabls hazretleri, (Mheymin yalnz Allah telya mahsus isimlerden olup, bunu insanlara isim olarak koymak haramdr) buyuruyor. (Hadika)
Yaratmak Allaha mahsustur Allahn yaratmas iki trldr

Sual: Bir gayrimslimin sorusu denilerek u soruluyor: lemlere rahmet diyerek Peygamberinizi herkesten stn biliyorsunuz. Fen adamlarndan mesela Bill Gatesten de mi stndr? CEVAP Bu soruyu bir ehl-i kitap sormaz, soramaz; nk ehl-i kitap sadece (Sizin peygamber hak m?) diye sorabilir. Hak peygamber ise ok ey yapabilir der; nk Hazret-i sa lleri diriltmi, krleri, tedavisi mmkn olmayan hastalklar iyiletirmitir. Musa aleyhisselam da ok mucize gstermitir. Bunlarn da Allahn kudretiyle olduunu bilir. Bu soruyu ancak bir ateist sorabilir. O ise
234
Peygamber efendimize deil Allah telya inanmyor. Allaha inansa, Allah telnn her eye kadir olduunu bilse, byle cahilce soru sormaz. Baka bir ateist de, (Ben gnlerce ykanmasam bam kirlenir, bitler oluur. Ben de bit yaratcsym) diyor. Ateistler yaratmann ne olduunu bilmiyor. Yaratmak iki trldr: 1- Hi yoktan var etmek. Mesela yerleri, gkleri; gklerdeki gezegenleri, yldzlar, ay, gnei, suyu, havay, dalar, denizleri, madenleri, atomlar, elektronlar, moleklleri ve hareketlerini yani yoktan var edilen her eyi Allah tel yaratmtr. (Enam 101) Mucize, keramet, sihir de yoktan yaratmaktr. Allah tel, bir eyi yaratmak istedii zaman ona (OL) der, hemen o var olur. (Yasin 82) 2- Yaratt bir eyden, baka bir ey yaratmak. eleri, oksitleri, asitleri, bazlar, tuzlar birbiri ile birletirerek, paralayarak milyonlarla organik ve inorganik cisimler meydana getirmek suretiyle yaratmak. Bugn bilinen 105 basit cisim [element = eleman, e] yok idi. Bunlarn hepsini sonradan var etti. Allah tel, Hazret-i Ademi topraktan (A.mran 59), insanlar nutfeden (Nahl 4), cinleri ate alevinden (Rahman 15) canllar sudan (Enbiya 30) yaratmtr. nsanlarn, hayvanlarn ve bitkilerin hareketlerini, ilerini de yaratan Allah teldr. (Saffat 96) Mesela bir tohumdan aa, aatan da meyve yaratmas byledir. Demek ki, mevcut eyleri, fiziko-imik, fizyolojik veya metafizik kanunlarla, bir ekilden baka hassal ekillere evirmek de yaratmaktr. Allah telnn deti yledir ki, her eyi bir sebep, bir vasta ile yaratmaktadr. Sebepleri yapan, var eden, bunlarda aktiflik, etki kuvveti yaratan da Odur. Cisimlerin fizik ve kimya zellikleri, fizik, kimya, biyoloji olaylar, reaksiyonlar, Onun yaratt sebeplerdir. Elektrik, s, mekanik, k ve kimya enerjilerini ve tepkimeleri hasl eden eitli kuvvet ekillerini sebep olarak yaratmtr. Bu sebepleri, cisimleri yaratmasna vasta kld gibi, insan akln, insan gcn de, kendi yaratmasna vasta klmtr. Mesela, kmrn tutuma scaklna kadar snarak yanma olaynn balamasna, bir kibrit alevi sebep olmakta ise de, kmrn oksitlenmesini, yanmasn yaratan Odur. Kibrit, yanma olaynn yaratcs deildir. Bunun gibi, tuz asidi iinde, inko eriyip, inko klorr adnda, yeni zellikte bir bileik cisim meydana geliyor. Bu iyon ebekesini inko
235
atomlar ve asit moleklleri yaratt denilemez. nk, inko klorr denilen iyon ebekesindeki, inko ve klorr iyonlarnn atomlardan meydana geliindeki elektron deiiminde ve bunun sebeplerinde, iyonlar arasndaki ekme ve itme kuvvetlerinde, inko ve asit bir ey yapmamtr. inko klorrn meydana gelmesinde, insan seyirci kalm, iyon ebekesini hasl eden tepkimeyi, zellikleri, kuvvetleri, Allah tel yaratmtr. Demek ki, insann akl ve gc de, tabiat kuvvetleri gibi, Allah telnn nceden yaratt maddeler, zellikler, kuvvetler, enerjiler arasndaki artlar, dengeleri deitirerek, yeni bir dengenin, bir sistemin yaratlmasna bir sebep, bir aratan baka bir ey deildir. Arimet, bir kanun yaratmam, daha nce var olan zellikler arasndaki bir balanty grebilmitir. Evlenen de ocuk olmasna ortam hazrlyor, yoksa ocuk yaratmyor. Kirlenip ba bitlenen ateist de bit yaratmyor. Megafon ve elektrik ampul gibi aletlere son eklini veren Edison, bunlar yaratmam, yaplmasna sebep olmutur. Hepsini yaratan Allah teldr. Sebeplere kuvvet veren Allah teldr Yoktan yarattklarnn dnda, Allah tel, bir eyi yaratmasna, baka eyleri sebep yapmtr. Bu sebepler arasnda insan gc de varsa, yaratlan eye Yapay cisim denir. Mesela, cam, TV, bilgisayar yapay cisimdir. Sebepler arasnda insan gc yoksa, buna Tabii cisim denir. Petrol, deri, aa gibi. Bunlarn kullanlr hale gelmesine insan gc de sebep olmaktadr. Bu tabii maddeler iin tabiat yaratt, yapay maddeler iin de, insan yaratt denilemez. Mesela, bal ar, buday toprak, bebei ana baba yaratt demek gibi yanl olur. nk bunlar yaratmyor, yaratlmaya sebep oluyor. Allah telnn her eyi sebeplerle yaratmas sosyal hayata dzen vermektedir. Sebepsiz yaratsayd, lemdeki bu dzen olmazd. nsan da ne yapacan bilemez ve alamazd. Mikroplar hastala, bulutlar yamura, katalizrler birok kimya reaksiyonlarnn hzlanmasna; hayvanlar, bitkisel maddelerin et, st, bal haline gelmelerine, yapraklar organik maddelerin sentezine sebep olduklar gibi, insanlar da, uak, otomobil, ila gibi birok eyin yaplmasna sebep olmaktadr. Btn bu sebeplere kuvvet veren Allah teldr. Sebeplere, yaratc demek, (Yaratc yok, her ey kendiliinden olur) demektir ki, akla uygun olmayan cahilce bir szdr. nk, yok iken var olmak bir itir. Fizik ve
236
kimya kanunlarna gre, her i, bu ii yapan bir kuvvet olduunu gsterir. Demek ki, daha nce, bir kuvvet kaynann bulunmas, fen bilgilerine gre de arttr. Yaratlm her ey, yaratlmam bir yaratcnn var olduunu gsterir. nk yaratcnn da yaratcs olamaz. Yaratlan, yaratk olur. Yaratcsz da hibir ey var olmaz. Yaratlmam bir varlk olmal ki, her yaratma ona dayanmal. Dayanmazsa kendiliinden de olmayacana gre, byle bir ey yok demektir. Yani mevcut her eyin varl, bunlarn yaratlm olduunu gsterir. lk insan olan Hazret-i demin varl da, bu aklama ile kolayca anlalr. dem babamz olmasayd, ilk insan olmayaca iin imdi hi insan olmamas gerekirdi. nsanlar olduuna gre, ilk insann varl zaruri olur. lk insan olmaynca mevcut insanlarn balangc yok demek olur. Balangc olmayan ise mevcut olmaz. Yapay cisimlerin nasl bir yapcs varsa, tabii cisimlerin de bir yaratcs vardr. Yapay cisimler kendiliinden oldu denemediine gre, tabii cisimlerin kendiliinden oldu denmesi yanl olur. Tabiat bile, (Tabiat yapt) diyerek her varln, bir yapcs bulunduunu, farknda olmadan aklam oluyor. Kinattaki muazzam dzenin tesadfen olamayacan anlayan ateist, bir yaratcnn olduunu ister istemez kabul ediyor, sonra da, (Yaratcy kim yaratt) diyor. Onu da bir yaratann olmas gerekir sanyor. Bu dncesinin de ksr bir dngye girdiini gryor, iin iinden kamyor, mantkszlnn kurban oluyor. Yaratcy yaratklara benzeterek anlamaya alt iin yanlyor. Yaratcnn da yaratlm olmas zincirleme olarak sonsuza kadar gittiini grnce, bunun da imkansz olduunu anlyor. Yani yaratc yaratlm olamaz. Yaratcy da yaratan olunca bunun sonu gelmez. Yaratcnn yaratlmam bir varlk olmasnn lazm geldii aka anlalmaktadr. Allahtan baka her ey, mmkin-l vcudtur yani bunlardan herhangi birisi bulunsa da olur, bulunmasa da olur. Ama vacib-lvcud olan Allah tel olmasa hibir ey olmaz ve mevcut dzen yok olur. Bu aklamalarn, (Allah vardr, birdir, hibir eye muhta deildir, her ey ona muhtatr. Yaratk deildir. Hibir ey ona denk olamaz) mealindeki yetlere uygun olduu grlr. Mucize fenden farkldr
237
Bir ateistin, (Peygamberiniz, Bill Gatestenden mi stndr) sorusuna gerekli cevaplar vermitik. unu da syleyelim ki, iki ey arasnda kyas yaplrken vazife ve vasflar arasnda baz mnasebetlerin bulunmas lazmdr. Mesela taksi mi stn, buldozer mi stn diye sorulmaz. Birisi hz ynnden stn, teki de ykp gemekte stndr. Kumar kral ile yzme ampiyonu mukayese edilmez. Elma ile ta mukayese edilmez. 51 kilodaki gre ampiyonu ile ar skletteki ampiyon kyas edilmez. Peygamberle fen adam kyas olmaz. Fen adam Allah telnn yaratt eyleri birletirerek yeni letler meydana getirir. Peygamber ise, Allahn kudreti ile birok harikalarn meydana gelmesine sebep olur. Mesela Peygamber efendimizin mbarek parmaklarndan akan souk sular bir orduya yetmitir. Bugn internetle ok uzaklara yaz ve resim gidiyor, ama bizzat kendisi gidemiyor. Peygamber efendimiz, Mirac olaynda, bir anda bizzat kendisi milyarlarca yl uzaklkta olan yldzlara gezegenlere Cennete ve Cehenneme gidip gelmitir. O zamann mrik Mekke halk, buna inanmayp nerelere gittin, nereden gittin diye sorular sormulard. Kudse de uradm orada namaz kldm buyurdu. O zaman Ona hi gitmedii Kuds camisinin zelliklerini, ka penceresi ve ka direi vard diye sordular. Hepsine doru cevaplar verince birok kii imana geldi, ama mrikler ve ateistler inanmad. Bu olay internetle hi mukayese kabul eder mi? Birinden yaz ve resim gidiyor, tekinde bizzat kendisi gidiyor. imdi bu, sadece hayal ediliyor, nlama deniyor. Masallarda oluyor. Ama Mirac gerektir. Hatra u gelebilir: Bugnk fen ilmini Peygamber efendimiz niye bildirmedi? Eshab- kiram, (Ya Resulallah, Yemende, hurma aalar u ekilde alanyor ve daha iyi hurma alnyor. Biz de o ekilde alayp, daha iyi ve daha bol mahsul m elde edelim, yoksa babalarmzdan grdmz gibi mi yapalm?) diye sordular. Resulullah efendimiz, (Cebrail aleyhisselam gelince, sorup size uygun olann bildiririm. Veya biraz dneyim. Allah tel, kalbime dorusunu bildirir) demedi. (Tecrbe edin! Bir ksm aalar, babalarnzn usul ile, baka aalar da, Yemendeki usul ile alayn! Hangisi daha iyi hurma verirse, her zaman o usul ile yapn!) buyurdu. Yani fennin esas olan tecrbeye gvenmeyi emir buyurdu. Kendisi melekten anlar veya mbarek kalbine elbette doar
238
idi. Fakat, dnyann her tarafnda, kyamete kadar gelecek Mslmanlarn, tecrbeye, fenne gvenmelerini, belli bir sistem iinde almalarna iaret buyurdu. Yeri, gkleri ve iindekileri kim yaratt? Elbette Bill yaratmad. Bunlar yaratmaya kadir olan da en sevdii kulu ve peygamberine her eyi retebilir ve her eyi yaptrabilir. Allah aciz deildir. Allah telnn kudretinin sonsuzluundan haberi olmayan ateist, fen adamn peygamberden stn sanabilir. Allah tely inkr eden birinin, Onun Peygamberini kabul etmesi, vazife ve maksadn anlamas zaten mmkn deildir. nk onun hastal bakadr. Ateist, srf slamiyete aykr diye maymundan trediine inanr. Ama maymunu da Allah telnn yarattn dnemez. Ateist biyologlar, insan ile hayvan arasndaki fark, yalnz madde bakmndan inceliyor. Halbuki, insan ile hayvanlar arasndaki en byk fark insann ruhudur. nsanlarda ruh vardr. nsanlk erefi bu ruhtan gelmektedir. Bu ruh, ilk olarak dem aleyhisselama verildi. nsanlara mahsus olan bu ruh hayvanlarda yoktur. Maddeci veya felsefeci bu ruhtan haberi olmad iin, insan maymuna yakn sanyor. nsan, maymuna benzese de, insan insandr; nk ruhu vardr. Maymun ise hayvandr ve bu ruhtan ve ruhun hsl ettii stnlklerden mahrumdur.
Kn feyekn (Ol denince olur)

Sual: Kuranda, Allah bir eyin olmasn isterse, kn feyekn = ol der, o da hemen oluverir deniyor. Bekara 117, Enam 73, Nahl 40, Yasin 82de, Kn feyekn ifadesi geiyor. Hadid suresinin, (O, gkleri ve yeri alt gnde yaratt) deniyor. Hani Allah ol deyince oluyordu? Niye yeri ve gkleri alt gnde yaratmtr? CEVAP ki bilgiyi de Kurandan aldnz. kisini de bildiren Allah teldr. Hikmeti bildirilmese bile, biz anlamasak bile olduu gibi inanmak lazm. Mslmann yapmas gereken de, Mslmana yakan da budur. Allah tel bir eyi, sebeplerle de yaratr, araya hibir sebep koymadan da yaratr. nsan yaratrken ana babay sebep klmtr. Hazret-i demi yaratrken ana babay sebep klmam topra sebep olarak yaratmtr. Hazret-i say yaratrken sadece annesini sebep klmtr. Hazret-i Havvay yaratrken, ana babay, topra sebep klmam, sadece Hazret-i demin varln sebep klmtr.
239
Allah tel diledii zaman ol der, annda yaratr, dilerse sebeplerle belirli bir vakitte yaratr. Mesela ocuu Allah tel yaratr. ocuun dnyaya gelmesi 9 ay kadar bir zaman alr. Niye bir anda yaratmyor denir mi? Peygamberlerine ihsan ettii mucizeler de bir anda olur. Musa aleyhisselama denizin annda yarlp, ortadan yol alp gitmesi, Peygamber efendimizin iaretiyle Ay'n ikiye ayrlmas gibi. Allah tel diledii gibi yaratr, istedii zaman ve istedii ekilde yaratr. Layseldir, yani kimse ona hesap soramaz. Her eyin hikmetini de bildirmemitir, ylece inanmak lazmdr. Allahn yaratmas Sual: Madem her eyi Tanr yaratyorsa, ne diye evlenmeden ocuk vermiyor, niye rzk iin almak zorunda kalyoruz, niye sakat ocuk yaratyor? CEVAP Allah telnn yaratmas iki trldr: Birincisi, OL der hemen o ey oluverir. kincisi ise, sebeplerle yaratr. Bu ikisinin arasndaki fark bilmek gerekir. Her ikisini de Allah tel yaratt halde bunlar farkl eylerdir. ocuk olmas iin ana ve babay sebep kld; ama Hazret-i say babasz, Hazret-i demi ise hem anasz, hem de babasz yaratt. Mucize ve kerametlerde sebepler ortadan kaldrlabilir. Allah tel, ok eyi sebeplerle yaratmaktadr. Mesela rzk Allah verir, ama almay sebep kld. almadan rzk bekleyen alktan lebilir. Hastalklara ifay veren de Allahtr. Ancak doktoru, ilac sebep kld. Doktora gitmeyen, tedaviyi ilac kabul etmeyen hastalktan lebilir. Alkol ve zararl ilalar almak, rntgen nlarnn etkisinde kalmak veya yakn akraba ile evlenmek, iyi beslenememek gibi sebeplerle doan ocuk kr de, sakat da olabilir. Sebeplerle yaratmak Allah telnn detidir. Onun detini kimse bozamaz. Yaratan ciz deildir Sual: Allah insan veya u ocuu zenerek yaratm demek caiz midir? CEVAP
240
Caiz deildir. Allah tely cizlikle sulamak olur. Allah bir eye Ol! dedi mi, hemen oluverir. O eyi yaratmak iin zahmet ekmez, yorulmaz, zenmez. Yaratc, yaratlanla mukayese edilmez. zenerek yaratt demek, insan veya gzel ocuu yaratmak iin ok gayret ediyor, hayvan veya irkin ocuk iin zenmiyor demek olur ki, byle szleri sylemek, insan imandan karr. (Hadika) Aadaki ifadeleri sylemek de ayn ekilde caiz deildir: 1- Allah ovum hcrelerinin her birisini itina ile yaratmtr. 2- Hazret-i sa gibi babasz domak mucize deildir. Babal ocuk dourmaya mecbur olma olay mucizedir. 3- Bir yumurta hcresinden insan meydana gelmesi iin, mutlaka Cenab- Hakkn zel bir mdahalesi gerekir. Dinde nakli deil de, akl esas alanlarn kulland byle ifadelerden saknmak gerekir.
nsan bir ey yaratamaz

Sual: Mecaz olarak, insanlar iin yaratc demek, yaratmak kelimesini yapmak anlamnda kullanmak uygun mu? CEVAP Yaratmak Allaha mahsustur. Mecaz olarak da insanlar iin yaratc demek yanltr. (Elektrik ampuln Edison yaratt) diyenler oluyor. Fonograf, megafon, elektrik ampul gibi aletleri ilk defa bulan Edison; bunlar yaratmam, sadece yaplmasna sebep olmutur. Bunlar yaratan, Allah teldr. Hadis-i erifte, (Allah, her sanatkrn ve sanatnn yaratcsdr) buyuruldu. (Buhari) Demek ki, Edisonu da, elektrik ampuln de yaratan Allah teldr. Edisonun bunlar yaratmas yle dursun, mevcut maddeleri bir araya toplayp, yeni aletlerin yaratlmasna sebep olurken, elinin, ayann, gznn, dier duygularnn, eitli hcrelerinin, kalbinin, cier, bbrek ve dier organlarnn ilemesinden ve kulland maddelerin, aletlerin yapsndan, ilerindeki atom, proton kuvvetlerinden haberi yoktu. Byle birine yaratc denilir mi? Yaratc; bunlarn en ufan, en incesini, hepsini bilen, hepsini yapandr ki, bu da ancak Allah teldr. (S. Ebediyye) Allah teldan baka yaratc yoktur. Her var olan, O yaratmtr. Maddeleri hareket ettirir. Yerlerini deitirir. Bir zamandan, baka zamana gtrr. Bir halden baka hale dndrr. Akllara hayret verecek eyler yaratr. Bir damla nutfeden ve grlemeyen
241
spermatozoidden bir olgun insan yaratr. Nuh aleyhisselam gibi bir peygamberden; asi, kfir ve ahmak bir oul yaratr. Ebu Cehil gibi ta yrekli, rmcek kafal bir kfirden, Hazret-i krime gibi bir mmin oul yaratr. En kk zerre olan, mikroskopta bile grlemeyen atomun derinliinde; ekirdeinde, dalar deviren nkleer kuvvetler yaratr. Pancarda eker yaratr. Yaprakta fotosentez, zmleme kuvveti yaratr. Arda bal yaratr. Cansz yumurtada, canl hayvan yaratr. ieklerde gzel kokular, esanslar yaratr. Kuru aata, yapraklar, iekler, meyveler yaratr. Su iinde hayvanlar, iekler, aalar yaratr. Ac su iinde tatl su yaratr. Kimya reaksiyonlar ve nice fizik ve kimya zelliklerini yaratr. Topra bitki haline, bitkiyi hayvan haline dndrr. nsanlar, hayvanlar rtp toprak maddelerine, su ve gazlara dndrr. Her eyin tersini de yapt gibi, bunun da ters, geri dnen halini yaratr. Bu kinat fabrikasnda her eyi, hesapl, dzenli yaratmaktadr. Geliigzel, ykc, bozucu grnen deimelerin, hepsinin de ok hesapl, ok ahenkli ballklar, akllara hayret veren bir dzen iinde yaratld, gnden gne daha iyi anlalmaktadr. Allah telnn, hibir iinde orta yoktur. Her varln yaratcs yalnz Odur. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Yaratmak Allaha mahsustur.) [Araf 54] (Yaratc ancak Rabbindir.) [Hicr 86] (Her eyi yaratan Allahtr.) [Zmer 62] (Sizi de, yaptnz ileri de yaratan Allahtr.) [Saffat 96] Cenab- Hak, tek yaratc kendisi olduunu ve baka ortann bulunmadn bildirirken, insana yaratc denmez. Yaratan Allah tel, kesb eden kuldur nsanlar, mahluk olduu gibi, btn ileri, hareketleri de, Allah telnn mahlukudur. nk Ondan baka, kimse bir ey yapamaz, yaratamaz. Kendi mahluk, yaratlm olan, bakasn nasl yaratabilir? Yaratlmak damgas, kudretin az olduuna alamettir ve ilmin noksan olduuna iarettir. Bilgisi, kuvveti az olan, yaratamaz. nsann iinde, kendine den pay, kendi kesbidir. Yani o i, kendi kudreti ve iradesi ile olmutur. O ii, yaratan Allah tel, kesb eden kuldur. nsanlarn ihtiyari ileri, isteyerek yaptklar eyler, insann kesbi ile Allahn yaratmasndan meydana gelmektedir. nsann yapt ite, kendi kesbi, ihtiyar [semesi, beenmesi] olmasa, o i titreme eklini
242
alr. Kalbin hareketi gibi olur. Halbuki, ihtiyari hareketlerin, byle olmad aktr. Her ikisini de, Allah tel yaratt halde, ihtiyari hareketle, titreme hareketi arasnda grlen bu fark, kesbden ileri gelmektedir. Allah tel, kullarna merhamet ederek, onlarn ilerinin yaratlmasn, onlarn kastlarna, arzularna tbi klmtr. Kul isteyince, kulun iini yaratmaktadr. Bunun iin de, kul mesul olur. in sevab ve cezas, kula olur. Allah telnn kullarna verdii kast ve ihtiyar, ii yapp yapmamakta eittir. Kullarna, emirlerini ve yasaklarn yerine getirecek kadar kudret [enerji] ve ihtiyar vermitir. Bir iin iyi veya kt olduunu da bildirmitir. Kul, her iinde, yapp yapmamakta serbest olup, ikisinden birini seecek, i iyi veya kt olacak, gnah veya sevap kazanacaktr. slam limleri de buyuruyor ki: Allah tel, hayat, ilim, semi, basar, irade, kudret sfatlarndan kullarna biraz ihsan etti; ama yalnz sfat kendine mahsustur. Bu sfattan hi bir mahlkuna vermedi. Bunlar, kibriya, gani olmak ve yaratmak sfatlardr. Kibriya, byklk, stnlk demektir. Gani olmak, bakalarna muhta olmamak, her eyin Ona muhta olmas demektir. (Hak Szn Vesikalar) Allah telnn deti yledir ki; her eyi bir sebep ile yaratmaktadr. Fakat, sebeplerin, vastalarn, Onun yaratmasna hi tesirleri yoktur. Vastasz maliktir. Ondan baka yaratc yoktur. Btn varlklar yoktan var etti. nsanlarn ve hayvanlarn hareketlerini, dncelerini, hastalklarn, ifalarn, hayrlarn, erlerini, faydalarn, zararlarn yaratan yalnz Odur. nsan, kendi hareketlerini, dncelerini, hibir eyi yaratamaz. nsann dncelerini, hareketlerini, keiflerini, bulularn hep o icat etmekte, yaratmaktadr. Ondan bakasna yaratc demek, cahilce, batl bir szdr. (Feraid-lfevaid) ngilizcede yaratmak kelimesi Sual: ngilizcede yaratmak anlamndaki create kelimesini, insanlar iin kullanmak caiz midir? CEVAP Yaratmak, yoktan var etmek demektir. Trkede bu kelime, insanlar iin, baka manada da olsa, kullanlmamaldr. Bu kelimenin, dier dillerdeki karlklar, mesela, ngilizcede create kelimesi de,
243
oluturmak, meydana getirmek, yapmak gibi anlamlarda da, kullanlyor. ngilizce olarak, bu manada kullanmak, ihtiyatan dolay caiz olur. Mesela, bilgisayarda, (dosya oluturmak) ifadesi iin, (create a file) denebilir. Bir program yazarken, create yazlmazsa, o program almyorsa, create diye yazmann mahzuru olmaz. Byle durumlarda kullanlabilir. Marka, irket, program ve buna benzer baka bir eyin isminde creative geerse, yine bunlar sylemek caiz olur. nsanlar iin, yoktan var etmek anlamnda kullanlmamaldr. Vcuda getirmek Sual: nsanlar iin, vcuda getirmek ifadesini kullanmak caiz midir? CEVAP Yoktan var etmek, yaratmak anlamnda, insanlar iin kullanmak caiz olmaz. Yalnz Allah tel iin kullanlr. Mesela bir hadis-i erif meali yledir: (Allah tel, insanlar yaratt. Beni insanlarn en iyi ksmndan vcuda getirdi.) [Tirmizi] Meydana getirmek, yapmak, oluturmak anlamnda kullanlabilir. Mesela, (mam- Buhari hazretleri, Buhari-yi erif isimli kitabn, 16 ylda vcuda getirmitir) demek caizdir.
Yaratmak deil kefetmek denir

Sual: S. Ebediyyede, (Yaratmak, hi yoktan var etmek veya mevcut eyleri, fizik, fizyolojik veya metafizik kanunlarla, bir ekilden baka hassal ekillere evirmek demektir) deniyor. Buna gre, bilim adamlarnn, fizik, kimya kanunlar ile meydana getirdikleri yeni bir ie, yaratmak denir mi? CEVAP Hayr, caiz olmaz. Burada, Allah telnn iki trl yaratmas bildiriliyor: Birincisi: Ol der, o ey var olur. Yani hi yoktan yaratr. Kinatn yoktan var edilmesi, hidrojen, oksijen gazlarnn yaratlmas, byledir. kincisi: Sebepler vastas ile yaratmaktr. Allah tel sebeplere, i yapabilecek tesir, kuvvet vermitir. Bu kuvvetlere, tabiat kuvvetleri, fizik, kimya ve biyoloji kanunlar denir. Mesela, iki hidrojen atomu ile bir oksijen atomundan su meydana getirmitir. nsanlar, hayvanlar, bitkileri yaratmas da byledir. Bilim adamlar, oksijen, hidrojen gibi
244
gazlar, cva, bakr gibi maddeleri yoktan var edemezler. Fen ne kadar gelise de, bir buday tanesi yapmak mmkn deildir. Yaratmak, Allah telya mahsustur. Bilim adamlar, yoktan bir ey meydana getiremez, sadece Allah telnn yaratt mevcut eyleri, yine Allahn koyduu fizik, kimya ve biyoloji kanunlar ile bir araya getirerek, yeni eyler bulurlar. Buna da yaratmak denmez, kefetmek, bulmak denir. Allah telnn sonsuz kudretini gsteren, insanlarn yapamad ilere birka rnek: 1- Asrlardr, enerjisiz veya yaktsz alan makine yapmaya allmsa da, netice alnamad. Bu da fizik ve kimya ilmine gre, imknszdr. Enerjinin korunumu prensibine gre, enerji ekil deitirirse de, insanlar tarafndan var ve yok edilemez. 2- Kat, sv, gaz haldeki btn maddeler snnca hacimleri byr, younluklar azalr. Su, bu kurala uymaz. Su, buz haline gelince younluu azalr, su stnde durur. Azalmayp buzlar dibe kseydi, denizlerdeki canllar yaayamaz lrd. 3- Bir metal atomu, baka bir metal atomu ile birleemez. ki elementin birlemesi iin farkl elektrik tamas arttr. 4- Gne, dnyadan 149,5 milyon km uzaktadr. Bu mesafe, ok yakn olsa canllar scaktan yanar, ok uzakta olsa, souktan donard. nsanlar Gnei istedikleri yere getiremezler. 5- Ik hz, saniyede 300 bin kmdir. Bu hz insanlar aamaz. Bu hz alrsa, rlativite [izafiyet] teorisine gre, maddenin ktlesi sonsuza gider. [1/0 (Bir bl sfr) sonsuz olduu iin.] cat etti demek Sual: cat etmek ne demek, insanlar iin kullanmak caiz olur mu? CEVAP cat etmek, yaratmak; mucit de yaratc demektir. nsanlar iin kullanmamal. cat etmek yerine kefetmek, mucit yerine de kif demelidir. Din kitaplarmzda deniyor ki: Hlk ve mucit yalnz Odur. Ondan baka yaratc yoktur. Hibir insan, hibir ey icat edemez, yaratamaz. (Mektubat- Masumiyye 2/83) Yaratan, icat eden, fayda ve zarar veren, yok eden, ancak Allah teldr. (S. Ebediyye)
245
nsann dncelerini, hareketlerini, keiflerini, bulularn hep o icat etmekte, yaratmaktadr. Ondan bakasna yaratc, mucit demek, cahilce, btl bir szdr. (Birgivi vasiyetnamesi erhi)
nsan acizliini idrak etmeli

Sual: Baz akll ve zeki kimseler bir ey yaratamaz m? CEVAP Elbette yaratamaz. Her eyi yaratan Allah teldr. Yerde ve gklerde bulunan btn varlklar, maddeleri, cisimleri, zellikleri, olaylar, kuvvetleri, kanunlar, balantlar yaratan, yalnz Odur. Ondan baka yaratc yoktur. Ondan bakasna yaratc denemez. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Her eyin yaratcs olan Rabbiniz Allahtr.) [Mmin 62] (Allahn yaratt gibi yaratc ortaklar buldular da, bu yaratmay birbirine benzer mi grdler? Her eyi yaratan Allahtr.) [Rad 16] Karada, denizlerde, havada yaayan hayvanlarn [mikroplarn, atom evresindeki elektronlarn, molekllerin, iyonlarn] ve insanlarn, meleklerin ve cinlerin, yani her var olann kendisini ve hareketlerini ve ilerini ve durmalarn, ibadetlerini ve gnahlarn, iyiliklerini, zararlarn, kfrlerini ve imanlarn yaratan Odur. Sineklerin, bceklerin, mikroplarn, yldzlarn, rzgrlarn hareketlerini [elektrik itme ve ekmesini, maddenin ekimini, svlarn ve gazlarn kaldrma kuvvetlerini] yaratan yalnz Odur. nsanlarn ve dier canllarn rzkn yaratan, gnderen Odur. Canllar ldren, lleri dirilten, salamlar hasta yapan, hastalar iyi eden yalnz Allah teldr. Mikrop, doktor birer sebeptir. i yaratan, bunlara etki eden Odur. Atete yakmak, karda soutmak, [elektrikte s, k ve elektroliz hsl etmek] hassalarn hep O yaratmaktadr. Ate, kar, elektrik, grnen sebeplerdir. Allahn deti olan vasta ve artlardr. [Duygu organlarmz, bunlardaki duyma kuvvetlerini, hcrelerdeki beslenme, reme, zararl maddeleri karma, kalbi, kan, kan sisteminin, teki doku ve organlarn ve sistemlerin almalarn, aralarndaki dzeni yaratan hep Odur.] Dinsizlerin ve zndklarn, (Her madde ve kuvvet, kendi zellii ile kendisi etki eder. Mesela, ate yakcdr. Her zaman, yakar) demeleri ok yanltr. Ehl-i snnet limleri buyuruyor ki: Sebeplerin etkisi kendiliinden deildir. Sebepleri var edince, bunlarn etkisini, ilerini de
246
hemen yaratmas, Onun detidir. Atete yakmak zelliini yaratmasa, ate yakamaz. Atee den kimseyi, o istemezse, ate yakmaz. Maddenin kendinde zellik yoktur. Maddenin zelliklerini, sebeplerin etkilerini ve ilerini, Hak tel yaratyor. O dilemezse, bu zellikleri ve etkileri yaratmaz. Dileseydi, karda scaklk, atete soukluk yaratrd. Nemrudun atei Hazret-i brahimi yakamad. Eer yakmak, atein zellii olsayd, elbette yakard. Yakma ii, ateten deil, Allah teldandr. Klcn kesmesini, merminin delmesini, zehirin ldrmesini yaratan Odur. Denize dende boulmay yaratyor. Dilerse, boulmasna mani olur. Kuun, tayyarenin umasn, [havann kaldrmasn, srtnme kuvvetlerini] yaratan Odur. Bu zellikleri, kuvvetleri yaratmasa, bunlar uamaz. Allah tel, maddelerde diledii zellii, ii, yaratr. Yaratt i, maddeden hasl olur. Fakat, Allah telnn hikmeti ve deti yledir ki, her maddeye belli zellik, belli etki vermitir. Maddeleri, birbirlerinin deimesine sebep klmtr. Buday tohumundan buday, arpadan arpa yaratr. nsandan insan, hayvandan hayvan yaratr. Yemek ile karn doymasn yaratyor. Eer doymak yaratmasa, ne kadar ok yesek doymazdk. Susuzluk yaratmasayd, hi su imesek susamaz idik. Her eyi yerli yerince yaratan Allah telya hamd olsun!
Tabiata yaratc denir mi?

Sual: Allaha inanmayanlar, (Kinattaki her eyi tabiat yapyor. Her eyi tabiat kuvvetleri yaratyor) diyorlar. Tabiata yaratc denir mi? CEVAP Bunlara sorulsa ki: Bir otomobilin paralar, tabiat kuvvetleri ile mi bir araya gelmitir? Suyun akntsna kaplan, sadan soldan arpan dalgalarn tesiri ile bir araya ylan p yn gibi mi bir araya gelmilerdir? Otomobil, tabiat kuvvetlerinin arpmalar ile mi hareket etmektedir? Onlar buna cevap olarak, (Hi byle ey olur mu? Otomobil, akl ile, hesap ile, plan ile, birok kimsenin titizlikle alarak yaptklar bir sanat eseridir. Otomobil, dikkat ederek, akl, fikir yorarak, hem de trafik kaidelerine uyarak, ofr tarafndan yrtlmektedir) derler. Tabiattaki her mahlk da, byle bir sanat eseridir. Bir yaprak paras, muazzam bir fabrikadr. Bir kum tanesi, bir canl hcre, fennin bugn biraz anlayabildii ince sanatlarn birer sergisidir. Bugn fennin bulular, baarlar diye ndklerimiz, tabiattaki bu gzel
247
sanatlardan birkan grebilmek ve taklit edebilmektir. slam dmanlarnn, kendilerine nder olarak gsterdikleri ngiliz tabibi Darwin bile (Gzn yapsndaki sanat inceliini dndke, hayretimden tepem atacak gibi oluyor) demitir. Bir otomobilin tabiat kuvvetleriyle, tesadfen meydana geleceini kabul etmeyen kimse, batanbaa bir sanat eseri olan bu muazzam lemi, tabiat yaratmtr diyebilir mi? Elbette diyemez. Hesapl, planl, ilimli, sonsuz kuvvetli bir yaratcnn yaptna tereddtsz inanmaya mecbur kalr.
Yaratt her eyde nice hikmet var

Sual: Allah faydasz bir ey yaratmaz m? CEVAP Yaratmaz. Allah tel hakmdir, yaratt her eyde nice faydalar vardr. nsan akl bunlar anlayamaz. Akl ancak alt, duygu organlar ile ald bilgileri ler, kavrar. Kfirleri yarattnda, bunlara uzun mr, bol rzk, mevki, rtbe verdiinde, kfrlerini, ktlk yapmalarn dilediinde ve ylanlar, hnzrlar, zehirleri yarattnda [grlemeyen atomun, dnlemeyen kck ekirdeinde, akllar artan, ehirleri yok eden muazzam kuvvet yerletirmesinde, k, elektrik, mknats ve kimya enerjileri yaratmasnda, fizikte, kimyada, biyolojide okunan ve pek ou henz anlalamayan madde ve kuvvet ve hayat kanunlarn, nizamn kurmasnda] saysz hikmetler, faydalar vardr. Faydasz bir ey yapmak aalktr. Dinimiz, saysz varlklarn yaratl hikmetini aka bildirmemitir. Allah telnn yarattklarndaki hikmetlere bakp, gerekli ibreti almay emrettii iin insanolu gc nispetinde ibret almaya gayret etmelidir! Her varln yaratlnda, her emir ve yasakta nice hikmetler vardr. lsz konuan baz kimseler (Bunun hikmeti udur) diyerek kestirip atyorlar. Hlbuki, (Saysz hikmetinden birisi de u olabilir) dense belki daha az hata edilmi olur. Mehur lszlerden birisi (Domuz etinin yasaklanmasndaki hikmet, iinde triin isimli kurtlarn bulunmasdr) demiti. Mnkirler ise (Haram olmasndaki sebep, triin ise, ldrlmesi mmkn) diyerek kafasna gre haramln kaldryordu. Eer, (Domuz etinin haram ediliindeki hikmetlerden birisi de triin) denseydi, mnkirin itirazna da sebep olmazd. Besmelesiz
248
kesilen kuzu eti de haramdr. nsanolu, emir ve yasaklardaki hikmetlerden kan anlayabilir? Tek hikmet aramak yanl olur Allaha inanan tandk bir jinekolog doktor, (Kz ocuklarn bakire olarak domas, mikroplar nlemek iin) demiti. Bu cevap ok tuhafma gidince, ona yle sorular sormutum: Niye mikrobu nlemek iin kzlara byle bir tedbir alnm da, kadnlara alnmam? Kadnlarn, kzlarn sakalsz yaratllar, tra olma gln nlemek iin mi? Erkeklerin kadnlar gibi ocuk douracak vasfta yaratlmay, erkeklerin skntlara katlanamayaca iin mi? Her eyde tek hikmet aramak yanl olur. O halde insan, akllara hayret ve durgunluk veren saysz hikmetlere bakp acizliini idrak etmelidir! Allaha iman eden, Onun emir ve yasaklarna riayet ederse, huzura kavuur. Yeile, maviye, denize bakmak gz shhati iin faydaldr. Gkteki yldzlarn, gezegenlerin hepsinin hikmetleri vardr. Bu gezegenler yollarndan azck saparsa birbirlerine arpp parampara olurlar. Yerin iinde maden hazinesi sakldr. eitli madenler, kmr, petrol, souk ve scak sular, maden sular, kaplca sular... Yerin iinde daha neler gizlidir. Yeryzndekilerin hangi birisini sayabiliriz. nsanolunun istifadesine verilen eitli bitkiler, sebzeler, meyveler, hayvanlar bulunur. Btn bunlar yerli yerince diledii gibi yaratan esiz hikmet sahibi Allah telya hamd olsun. Bunlar Onun varlnn apak delilleridir. Bilmediimiz birok hikmetlerin yannda bildiimiz hikmetler ok azdr. Gne nda eitli nlar vardr. Ik olmasayd gzlerden istifade mmkn olabilir miydi? Renkler nasl ayrt edilebilirdi? Gne olmasayd, gece ile gndz olmaz, her yer karanlk olurdu. Gne, imdiki yerinden dnyaya ok yakn olsayd, fazla scaktan dnyada hibir canl yaayamazd. Gne dnyaya uzak olsayd, souktan yine dnyada hayat olmazd. Gnei byle dnyaya en uygun uzaklkta yaratan Allah telnn an ne ycedir. Ayn hikmetlerinden birisi, kameri takviminin hesap edilmesine yaramasdr. Baz geceler ay ndan da istifade edilir. Med-cezir hadisesi, ayn ekim kuvvetinden ileri gelir. Eer Ay, dnyaya ok
249
yakn olsayd, med olay olunca, denizlerdeki sular kabarp dnyay su altnda brakrd. Ay zararsz, ama faydal bir uzaklkta yaratan Rabbimizin an ok ycedir. Muntazamdr, cmle eflin senin, Akl ermez, hikmetine kimsenin. Faydasz ey yaratlmad Sual: Eshab- kiram kitabnda, (Allah tel faydasz bir ey yaratmaz. Kfirleri yaratyor, ktlklerine, kfrlerine izin veriliyor, ylan, domuzu yaratyor. Bunlarda nice faydalar vardr) deniyor. Ktl, gnah, kfr ve zararl olan domuzun yaratlmasndaki fayda nedir? Gnahn ne faydas olur ki? CEVAP Fayda denince, sadece dnyev fayda anlalmamaldr. hiretteki fayda daha nemlidir. Faydalarnn ne olduunu bilmesek de (Faydaldr, lzumsuz deildir) diye inanmamz lazmdr. Cenab Hak faydasz, lzumsuz bir ey yaratmaz. yi ile ktnn, bilenle bilmeyenin, alkanla tembelin, inananla inanmayann ayrt edilmesi iin bir imtihan gerekir. Allah tel imtihan etmeden de kullarnn ne yapacan, su, gnah ileyeceini bilir. Fakat bir imansz, henz su ilemeden cezalandrlsa, (Suum yokken, imtihan edilmeden, beni cezalandrmak doru deil) der. Sz dinleyenle dinlemeyen, su ileyenle ilemeyen belli olsun diye, baz yasaklar konmu, baz ibadetleri yapma mecburiyeti getirilmitir. Hi yasak konmasa, kime sen yasa inedin denir ki? Domuz yaratlm, bu haramdr yemeyin buyurulmutur. ki, kumar, zina, katillik gibi gnahlarn hepsi byledir. Bu yasaklar ineyen su ilemi olur. Bylece sulu ile susuz meydana kar. manla kfr yaratm. manl olann Cennete, imanszn Cehenneme gideceini bildirmitir. Kfr, kfirlii yaratmasayd, kimin imanl kimin imansz olduu nasl bilinecekti? Belki, (Allah baka bir yasak koyard) diye cevap verilebilir. Ama buna da yine (Niye yasak kondu) diye itiraz edilirdi. Konulan yasaklarla iyi kt, imanl imansz, fsk salih belli olduu gibi, Cennete ve Cehenneme gidecekler de belli oluyor. Bylece cehenneme giden kimse, bana dnyada unu yapma, bunu yapma denmemiti diye bir mazeret de uyduramaz. Domuz yaratlmasayd, yasaklar konmasayd iyi ile kt, imanl ile imansz, sz tutanla isyan
250
eden nasl bilinirdi? Allah tel elbette bunu bilirdi, ama cehennemlik olan kimse, yasaklar inemeden cehenneme konsayd, bana bir ey emredilmedi, ben hibir yasa inemedim, bu adalet mi derdi. Byle konumasna frsat vermemek iin ve daha baka sebeplerle, emirler yasaklar konmutur. Bunlara riayet eden, dnyada da ahirette de rahat eder.
Ahsen-l-hlkn ne demek?
Sual: Kuran- kerimdeki (Ahsen-l-hlkn) ifadesine istinaden, baz kimseler, insanlar iin yaratmak, yaratc tabirini kullanyorlar. Byle kullanmak uygun mudur? CEVAP Kur'an- kerimde geen (Ahsen-l hlkn) ne demektir? Szle baklrsa, Yaratclarn en gzeli demek olduu, birok yaratc bulunduu zannedilir. Piyasadaki Kuran tercmeleri de bundan pek farkl saylmaz. Onun iin szlkten, Kur'an tercmesinden din renilmez. Muteber tefsirlere, akaid ve fkh kitaplarna bakmak gerekir. mam- birgivi, Vasiyetnamesinde, (Bir kimse, rzk Allahtandr; fakat, kulun da hareket etmesi gerekir dese, kfir olur) diyor. Bursal smail Hakk hazretleri de, Huccet-l-baligada (Hlk, yalnz Allah teldr. nsana yaratc demek ilhaddr) diyor. [lhad, dinden kmak demektir.] Allah telnn, hibir iinde, orta yoktur. Her varln yaratcs yalnz Odur. Yaratmak, yoktan var etmektir. Maddeyi, eleman yok iken var etmek ve var ettikten sonra, baka bir varla evirmek de yaratmaktr. Mesela, insan, nutfeden, cinleri ateten yarattn bildiren yet-i kerimeler byle olduunu bildirmektedir. (Rahman 15, Mminun 12-14) Hlk kelimesinin birka manas vardr. Esma-i hsnadan olan Hlk, yoktan yaratan anlamna gelir. Bu kelimenin ekil veren anlam da vardr. Bu bakmdan insanlar iin yaratc tabiri kullanlmaz. Beydavi tefsirinin eyhzade haiyesinde buyuruluyor ki: Ahsen-l-hlkn, takdir edenlerin [tasvir edenlerin, ekil verenlerin, suret verenlerin, dzene koyanlarn yeni tabirle dizayn edenlerin] en gzeli, en iyisi demektir. nk halketmenin hakiki manas, ihtira, ina ve ibdadr. Bu kelime yani hlk, bu yet-i kerimede takdir eden manasnda kullanlmtr. nk ihtira manasndaki halketmek, Allah
251
teldan bakas iin dnlmez ki, Allah onlarn en gzeli densin. (C.4/68) Hlk-ul-hlkn = Hlklarn hlk, ekil verenlerin ekil vereni anlamnda kullanlsa da uygun olmaz. nk Allahn isimleri tevkifidir, yani dinin bildirdii isimler sylenir. Herkes bir tabir uyduramaz. nsanlar iin yaratc tabiri kullanlmaz. Allahtan baka yaratc yoktur. nsanlara, yaratt yaratc demek asla caiz deildir. Allahtan bakasna, her ne maksatla olursa olsun, yaratc demek kfrdr. Yaratc, yalnz Allah teldr. Nitekim Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Gkleri ve yeri yoktan yaratan Odur. Her eyi O yaratmtr.) [Enam 101] (Allahn yaratt gibi yaratc ortaklar buldular da, bu yaratmay birbirine benzer mi grdler? Her eyi yaratan Allahtr.) [Rad 16] (Gkleri ve yeri yaratan Allahn, benzerlerini de yaratmaya kadir olduunu dnmezler mi?) [sra 99] (Her eyin yaratcs olan Rabbiniz Allahtr. Ondan baka ilah yoktur. Nasl aldatlp dndrlrsnz?) [Mmin 62] Cenab- Hak, tek yaratc kendisi olduunu ve baka yaratc, baka ortak bulunmadn bildirirken, yaratcnn ok olduu nasl sylenebilir?
En gzel ekilde yarattk

Sual: Ateist bir gen, (Kuranda, biz insan en gzel ekilde kusursuz yarattk deniyor. Sakat doanlar olduuna gre demek ki Kuran yalan yazyor) diyor. O yetin doru tercmesi nasldr? CEVAP Allah telnn yaratmas iki trldr. Birincisi, (OL) der hemen o ey oluverir. kincisi ise sebeplerle yaratr. Bu ikisinin arasndaki fark elbette ateist bilemez. Her ikisini de Allah tel yaratt halde bunlar farkl eylerdir. ocuk olmas iin ana ve babay sebep klmtr. Ama Hazret-i say babasz, Hazret-i demi ise hem anasz, hem de babasz yaratmtr. Mucize ve kerametlerde sebepler ortadan kaldrlabilir. Allah tel, ok eyi de sebeplerle yaratmaktadr. Mesela rzk Allah verir, ama almay sebep klmtr. almadan rzk bekleyen alktan lebilir. Hastalklara ifay veren de Allah teldr. Ancak doktoru, ilac sebep klmtr. Doktora gitmeyen,
252
tedaviyi ilac kabul etmeyen hastalktan lebilir. Alkol ve zararl ilalar almak, rntgen nlarnn etkisinde kalmak veya yakn akraba ile evlenmek, iyi beslenememek gibi sebeplerle doan ocuk kr de, sakat da olabilir. Sebeplerle yaratmak detidir. Bu n bilgiden sonra sualin cevabna geelim: Ateist gen, nyargl olarak okuyor, inansz olarak okuyor, yanl tercmelerden okuyor, yanl anlyor. Suu da Kuran- kerime buluyor. yetin aklamasndan nce tercmesine bakalm: (Biz insan ahsen-i takvim zere [en gzel surette, yani boylu boslu, sureti gzel, organlarn yeri, says, en iyi kullanmaya msait tarzda, kinatn btn zelliklerini iine alacak ekilde] yarattk.) [Tin 4 Beydavi] Ahsen-i takvim = en gzel suret ne demektir? Kurtubi tefsirinde diyor ki: Allah tel kinatta byk lemde yaratt her eyinden kk lem olan insanda da rneini yaratmtr. Bu yet buna iaret etmektedir. Bir yet meali de yledir: (Gereklere inananlar iin, yeryznde [dalarda, denizlerde, aalarda, bitkilerde, madenlerde, hayvanlarda, Cenab- Hakkn mutlak kudretine, iradesine, rahmetine delalet eden] ve kendi vcudunuzda [Yaratlnzn balangcndan sonuna kadar ve insan hayret iinde brakan organlarn ve salg bezlerinin ileyiinde] Allah'n varlna nice deliller vardr; bunlar grmez misiniz? [Grp de bununla bir yaratcsnn bulunduunu anlamyor musunuz?]) [Zariyat 20,21] nsann duygu organlar, k saan gezegenler gibidir. Kulak ve gz idrak edilebilenleri anlamakta, Gne ve Ay yerindedir. nsann uzuvlar rdnde topraa karr, Su, bedende bulunan kan ve rutubettir. Hava, ruh ve nefesidir. Atei safrasdr. Damarlar rmaklar gibidir. Irmaklara kaynak derecesinde olan karacier pnar gibidir. nk damarlar karacierden beslenir. Ayn zamanda deniz gibidir. nk bedenin btn damarlar oraya baldr. Irmaklarn denize dklmesi gibidir. Kemikleri dalara benzer. Dalar, yerin direkleridir, uzuvlar aa gibidir. Nasl ki aacn yapraklar ve meyveleri varsa, her uzvun da bir ii ve eseri vardr. Vcuttaki kllar, yeryzndeki otlar gibidir. nsan diliyle her trl hayvann ve dier yaratklarn seslerini
253
karabilir. te koca kinatta bulunan her eyin bir rnei kk lem denilen insanda bulunur. (Kurtubi 4/95) Demek ki, kk lem olan insan, kinattaki varlklara benzemektedir. Bu bakmdan en gzel surette yaratld bildirilmitir. Doarken her uzvu salam douyor denmiyor. Hilkat garibesi olarak ne sakatlar doabiliyor. Bu da yine Allah telnn kudretini gstermektedir. Sual: Tin suresinde, insann ahsen-i takvm zere yani en gzel ekilde yaratld bildiriliyor. Kfir olan insanlar da olduuna gre, kfire niye gzel deniyor? CEVAP Kfire gzel denmiyor. nsan, dier mahlklara, hayvanlara gre daha mkemmel yaratlmtr. Hayvanlara verilmeyen akl ve konuma kabiliyeti, insanlara verilmitir. Organlar birbirine uygun ekilde yaratlmtr. Vcutta ne fazla, ne eksik organ var. Mesela kol olsa fazla olur, bacak olsa fazla olur, tek kol ve tek bacak olsa eksik olurdu. Buradaki uygunluk ve gzellik, ekl gzelliktir, imanl veya imansz olmakla ilgisi yoktur. Her ocuk gnahsz doar, sonra ya mmin veya kfir olur. Gnahsz doan bir Hristiyann kz, byyp dnya gzeli olsa, ona irkin denmez. Kfir, inan ynnden irkindir. ok gzel bir bak yaplsa, o bakla insan ldrlse, bak yine ayn baktr, zararl ite kullanlmtr. Gnahsz doup dnya gzeli olan kz da, kfirlii semise, yanl i yapm olur. Sonsuz azaba maruz kalr. O yet-i kerimedeki ahsen-i takvm ifadesi yle aklanmtr: Biz insan ahsen-i takvim zere yarattk demek, en gzel surette, boylu boslu, sureti gzel, organlarn yeri, says, en iyi kullanmaya msait tarzda, kinatn btn zelliklerini iine alacak ekilde yarattk demektir. (Beydavi) Ebu Bekir bin Tahir, (Aklla ssl, ilhi emri yerine getirebilen, ayrt etme gc olan bir varlk olarak yaratlmtr) demitir. bni Arab de, (Allah telnn insandan daha gzel bir mahlku yoktur. Allah, onu canl, bilgi, kudret, irade sahibi, konuan, iiten, gren, iini ekip eviren ve hikmetli bir ekilde davranan bir varlk olarak yaratmtr. Btn bunlar ise yce Rabbin sfatlardr) demitir. Kimi limler de,
254
(nsan kk evrendir. Zira yaratlmlarda bulunan her ne varsa, onda toplanp bir araya getirilmitir) demilerdir. (Kurtubi) te bu kadar gzel yaratlp aklla da sslenen insan, Rabbini inkr eder, yaratl gayesini unutursa, o zaman ok aa dereceye dm, hatta hayvanlardan bile aa olmu olur.
Kadna yaratc demek

Sual: Mevlana ve Kadn konulu bir panelde konuan bayan bir ilahiyat, (Mevlana, Kadn, sadece sevgili deil, sanki Hlktr, mahlk deil szyle meseleye son noktay koymutur. Kadn, Allah'n yaratc kudretinden vasflar tamaktadr) diyor. Hazret-i Mevlana, (Kadn mahlk deil, Hlktr) demi midir? Kadna yaratclk vasf verilir mi? CEVAP Bir ilahiyatnn byle syleyeceine asla ihtimal vermiyoruz. Yanl duyulmu olabilir. Ne hazret-i Mevlana, ne de baka slam limi h (Kadn mahlk deil, Hlktr) dememitir, demelerine de imkn yoktur. nk byle sylemek kfrdr. Bunu Mslman sylerse kfir olur. Yaratmak iki trldr: 1- Hi yoktan var etmek: Mesela yerleri, gkleri; gklerdeki gezegenleri, yldzlar, ay, gnei, suyu, havay, dalar, denizleri, madenleri, atomlar, elektronlar, moleklleri ve hareketlerini yani yoktan var edilen her eyi Allah tel yaratmtr. (Enam 101) Mucize, keramet, sihir de yoktan yaratmaktr. Allah tel, bir eyi yaratmak istedii zaman ona (OL) der, hemen o var olur. (Yasin 82) 2- Yaratt bir eyden, baka bir ey yaratmak: eleri, oksitleri, asitleri, bazlar, tuzlar birbiri ile birletirerek, paralayarak milyonlarla organik ve inorganik cisimler meydana getirmek suretiyle yaratmak. Bugn bilinen 105 basit cisim [element = eleman] yoktu. Bunlarn hepsini sonradan var etti. Yaratc, yalnz Allah teldr. Drt yet-i kerime meali de yledir: (Yaratmak Allaha mahsustur.) [Araf 54] (Yaratc ancak Rabbindir.) [Hicr 86] (Her eyi yaratan Allahtr.) [Zmer 62] (Sizi de, yaptnz ileri de yaratan Allahtr.) [Saffat 96] Allah tel diridir, bilir, iitir, grr, diler, gldr, konuur. Bu sfatlardan, snrl da olsa, insanlara da ihsan etmitir. Yani snrl da olsa, insan diridir, bilir, iitir, grr, diler, gc vardr, konuur, fakat
255
yaratma sfatnda ortaklk yoktur. Allah her eyi yaratr, fakat insan bir karncay, bir buday tanesini veya bir hcreyi bile yaratamaz. ki hadis-i erif meali yledir: (Allah tel buyuruyor ki: Benim yarattm gibi bir ey yapmaya kalkandan daha zalim kim vardr? Haydi, bir habbe, bir zerre veya bir arpa yaratsnlar.) [Buhari, Mslim] (Allah, her sanatkrn ve sanatnn yaratcsdr.) [Buhari] Demek ki, sanatkrn yapt eyleri yaratan da Allahtr. Yaratmak, Allah telya mahsustur. cat etmek de yoktan yaratmaktr. Bilim adamlar, yoktan bir ey meydana getiremezler, sadece Allah telnn yaratt mevcut eyleri, yine Allahn koyduu fizik, kimya ve biyoloji kanunlar ile bir araya getirerek yeni eyler bulurlar. Buna da yaratmak veya icat etmek denmez, kefetmek, bulmak denir. Hazret-i Mevlana szlerinin deitirileceini kerametiyle anlam ve bunun iin de kitaplarn nazm eklinde, yani iir olarak yazmtr. Bylece kimsenin deitirmesine frsat vermemitir. Buna ramen, bu zata byle aslsz isnatlar, iftiralar yaplyor. alg ald iftiras da yaplyordu. imdi de, kadna Hlk dedii iftiras yaplyor. Byle eylere aldanmamaldr.
Sebeple yaratmak
Sual: mam- Rabbani hazretleri, ikinci cildin 62. mektubunda, (Allah tel, birok dzen ve fayda iin, her eyi sebeple yaratmaktadr. Eer, her eyi sebepsiz olarak, hemen yaratsayd, lemde nizam, dzen kalmaz, karmakark olurdu) buyuruyor. Bu ifade rneklerle biraz aklanabilir mi? CEVAP Allah telnn deti yledir ki, her eyi sebeplerle yaratmaktadr. Bylece, madde lemine ve sosyal hayata dzen vermektedir. Sebepsiz yaratsayd, lemdeki bu nizam, bu dzen olmazd. Mikroplar hastala, bulutlar yamura, gne hayata, katalizrler birok kimya reaksiyonlarnn hzlanmasna ve hayvanlar, bitkisel maddelerin et, st, bal hline gelmelerine, yapraklar organik maddelerin sentezine sebep olduklar gibi, insanlar da, uak, otomobil, ila, elektrik motorlarnn ve daha nice eylerin yaplmasna sebep olmaktadr. Btn bu sebeplere kuvvet, tesir veren Allah teldr. nsanlara fazla olarak akl ve irade de vermitir. Sebeplere, vastalara yaratc denmez. (S. Ebediyye)
256
Canl cansz btn varlklarn bir dzen iinde olduklarn gryoruz. Her maddenin yapsnda, her olayda, her reaksiyonda, hi deimeyen nizam, matematik balantlar olduunu reniyoruz. Bu dzenleri, balantlar, fizik, kimya, astronomi ve biyoloji kanunlar diye isimlendiriyoruz. Bu deimez dzenden faydalanarak, sanayii, fabrikalar kuruyor, ilalar yapyor, aya gidiyor, yldzlarla, atomlarla balant kuruyoruz. Radyolar, televizyonlar, bilgisayarlar ve internet siteleri yapyoruz. Mahlklarda, bu dzen olmasayd, her ey rastgele olsayd, bunlarn hibirini yapamazdk. Her ey arpr, bozulur, felaketler olurdu. Her ey yok olurdu. Varlklarn dzenli, balantl, kanunlu olmalar, bunlarn kendiliklerinden, rastgele var olmadklarn, her eyin bilgili, kudretli, gren, iiten, dilediini yapan bir varlk tarafndan var edildiklerini gstermektedir. O, dilediklerini var etmekte ve yok etmektedir. Her eyi var etmeye ve yok etmeye, baka eyleri sebep yapmtr. Sebepsiz yaratsayd, varlklarn birbiri arasnda bu dzen olmazd. Her ey karma kark olurdu. Onun varl da belli olmazd. Hem de, fen, medeniyet hsl olamazd. (. Ahlak) Allah tel varlklar sebeplerle yaratmasayd, dnyada hi dzen olmazd. Mesela yer ekimi kanunu yaratmasayd, hibir ey yerde duramaz, hepsi havada uard. Rabbimiz, suya kaldrma kuvveti vermeseydi, gemiler, balklar yzemezdi. Biyoloji kanunlarn yaratmasayd, ocuk olmazd. Kimya kanunlarn yaratmasayd ilalar olmazd, inein yedii ot, et ve st hline gelmezdi, ar bal yapamazd. Bunlar gibi daha yzlerce, binlerce rnek verilebilir.
Depremi kim yapyor?

Sual: Bir ateist, (Yamurlarn karlarn yamas, tsunami, deprem gibi btn doa olaylar kendiliinden meydana gelir. Depremi Allah'n yaptn sylemek yanltr) diyor. Kinat babo mudur, tesadfen bir olay olur mu? CEVAP Dnyann dn, eimi, yaz ve klarn meydana gelmesi, yamurun ve karn yamas hep bir plan dhilinde meydana gelmektedir. Dnyann dnnde, yavalanma, hzlanma veya eilme gibi bir olay, yldrmn arpmas, yangnlarn kmas, selde, denizde boulmalar, trafik kazalar, Allah dileyip yaratmadka olmaz. Deprem kuaklar, faylar, yer altndaki souk ve scak sular, madenler, petrol, rastgele deil, bir plan dhilinde yerletirilmitir. Her olay, kaza
257
ve kaderle meydana gelir. Kanseri ve dier hastalklar meydana getiren, her ilaca ifa tesirini veren de, vermeyen de, Allahtr. Her eyi sebeplerle yaratmak, Allah telnn detidir. Bylece, madde lemine ve sosyal hayata dzen vermektedir. Sebepsiz yaratsayd, lemdeki bu dzen olmazd. Btn bu sebeplere kuvvet, tesir veren Allah teldr. Elektrik, s, mekanik, k ve kimya enerjilerini ve tepkimeleri hsl eden eitli kuvvet ekillerini sebep olarak yaratmtr. Bu sebepleri, cisimleri yaratmasna vasta kld gibi, insan akln, insan gcn de, kendi yaratmasna vasta klmtr. Mesel, kmrn, 500 derece stne, yani tutuma scaklna kadar snarak yanma olaynn balamasna, kibritin alevi sebep olmaktaysa da, kmrn oksitlenmesini, yanmasn yaratan Odur. Kibrit, yanma olaynn yaratcs deildir. Ne kendinin, ne de kulland eylerin birok inceliklerinden haberi olmayan bir vastaya, bir sebebe yaratc denilir mi? Yaratc, bunlarn en ufan, en incesini, hepsini bilen, hepsini yapandr ki, bu da ancak Allah teldr. Sebeplere, vastalara yaratc denmez. (S. Ebediyye) te her ey gibi, depremler de, fay kuaklar da sebeplerle yaratlr. Kader demek, kiinin ileyecei ileri, bana neler gelecekse Allah telnn bilmesi ve Levh-i mahfuza yazmas demektir. Mesela u gnahlar, u sevablar veya u ileri ileyecek ve u sebeplerle lecek diye yazldr. Depremden mi lecek, trafik kazasndan m lecek, hastalanarak m lecek, denizde mi boulacak, uaktan m decek, nasl lecekse hepsi yazldr. Zaman gelince bunlar oluyor. Trafik kazasnn da sebepleri vardr. kili ara kullanmtr veya ok hzl kullanmtr yahut yava giderken birisi gelip arkadan vurmutur. Arataki gnahkr da gnahsz da lr. Deprem de byledir. Birisi eitli gnahlar ilemitir. O kii deprem blgesine yerleir. Gnahlar sebebiyle depremde lr. Deprem blgesindeki gnahszlar da, ocuklar da lr. Onlar da ehid olur, sonsuz Cennet nimetlerine kavuurlar. Fay hatlar, dier olaylar, buna sebep olurlar. Ateistler sebepleri yaratan yaratcy grmedikleri, tanmadklar iin, her ey kendi kendine oluyor zannediyorlar. Hlbuki o sebepleri yaratan da, o sebeplere i yapma gcn veren ve yaptklar her ii yaratan da sadece Allah teldr. Yarasa gnei gremiyorsa, gne yok denemez.
258
Cmle eya Hlkndr, kul eliyle ilenir. Emr-i Bari olmaynca, sanma bir p deprenir. Bir yet-i kerime meali yledir: (Sizi de, ilerinizi de yaratan Allahtr.) [Saffat 96] Bu fetlerin hepsi genelde gnahlarmzn karldr. Bir yet-i kerime meali: (Banza gelen bir bela, kendi ellerinizle iledikleriniz yzndendir. [Bununla beraber] Allah ounu affeder.) [ura 30] Demek ki bela, gnahlarmz yznden gnderiliyor. Zulm ve zina depremlere sebep olur buyurmulardr. Be hadis-i erif meali de yledir: (Zina yaylnca depremler ve kargaa oalr.) [Deylemi] (Zina ve faizin yaygnlat toplum, azab hak etmi olur.) [Hkim] (Zekt verilmezse yamurlar yamaz olur.) [Beyheki] (Gnahlar aktan ilenince, iyi kt herkes genel bir azaba maruz kalr.) [Taberani] (Eski milletlerden bir ksmna depremle azap yapld. yiler de helak oldu. nk gnah ilenirken susmular, nlememilerdi.) [Taberani] Gnah olmadan bu belalara maruz kalp lenler zaten ehiddir, en byk mkfat alm olurlar. lmeyenler de, bu ektikleri skntlara karlk hirette ok byk nimetlere kavuurlar. Bunlara verilen sevablarn bykln grenler, (Keke bizim de dnyada vcutlarmz makaslarla doransayd da, biz de byle byk nimetlere kavusaydk) derler, deprem altnda kaldklarna veya baka belalara uradklarna ok sevinirler. Gnahkr olanlarn da, ektikleri her sknt gnahlarna kefaret olur. zetle depremlerin olmas kfirler iin bir ceza, susuzlar iin bir mkfattr.
Allah sevgisi ve Allah korkusu

Allah sevgisi nedir?
Sual: Sevgi nedir, Allah sevgisi nedir? CEVAP mam- Gazali hazretleri buyuruyor ki: Sevgi, gnln zevk ald eye meyletmesi demektir. Bu meylin kuvvetlisine ak denir.
259
Sevginin deyim anlam ise yledir: Sevgi, hibir karlk beklemeden sevgiliye [Allah telya] tbi olmak, Ona itaat etmek, Onun her iini gzel, her eziyetini, her iyilikten daha tatl grmek ve Onun dostlarn dost, dmanlarn dman bilmek, ksacas Onun rzas iin yaamaktr. Sevgi, sevgilinin dostlarn sevmeyi, dmanlarna dmanlk etmeyi gerektirir. Bu sevgi ve dmanlk, sadk olan klarn elinde ve iradesinde deildir. almakszn, zahmet ekmeksizin kendiliinden hsl olur. Dostun dostlar gzel grnr ve dmanlar irkin ve fena grnr. Dnyann gzel grnlerine kaplanlara hsl olan sevgi de, bunu gerektiriyor. Seven, sevgilisinin dmanlarndan kesilmedike, sznn eri saylmaz. ki zt ey sevilmez Sevgi, sevgilinin her eyini sevmeyi gerektirir. Ona yakndan uzaktan ilgili olan her eyi sevgili klar. Bunun iin, "Sevgilinin kapsndaki kpek, sevenin kalbinde, dier kpeklerden stndr ve ayr bir yer tutar" demilerdir. eyh-l-slam Abdullah-i Ensari hazretleri buyuruyor ki: (Biri, ok sevdiim bir zat incitmiti. O andan beri, kalbimde ona kar soukluk duyuyorum.) Byklerin, (Sevdiini incitene darlmaz, gcenmez isen, kpek senden daha iyidir) sz mehurdur. Sevginin art olan hubb-i fillah, bud-i fillah, Kur'an- kerimde ve hadis-i erifte bildiriliyor. Allah telnn dmanlarn sevmek, insan Allahtan uzaklatrr. Teberri etmedike, tevelli olmaz. Yani dmanlarndan uzaklamadka, sevgiliye dost olunmaz. (4/29) mam- Rabbani hazretleri buyurdu ki: Muhammed aleyhisselama tam ve kusursuz tbi olabilmek iin, Onu tam ve kusursuz sevmek gerekir. Tam ve olgun sevginin alameti de, onun dmanlarn dman bilmektir. Onu beenmeyenleri sevmemektir. Sevgiye mdahene [geveklik] smaz. Aklar, sevgililerinin divanesi olup, onlara aykr bir ey yapamaz. Aykr gidenlerle uyuamaz. ki zt eyin sevgisi bir kalbde, bir arada yerleemez. Cem-i zddeyn muhaldir. Yani iki zddan birini sevmek, dierine dmanl icap ettirir. (1/165) Abdullah-i Dehlevi hazretleri de buyuruyor ki: Allah tely seven, bilmedii bir ak ile akn haldedir. Uykusu kaar, gzyalar dinmez. Her iinde Allahtan korkar, titrer. Allah
260
telnn sevgisine kavuturacak ileri yapmak iin rpnr. Sabreder, affeder. Her geimsizlikte, skntda, kusuru kendisinde grr. Her nefeste Allah tely dnr, gafletle yaamaz. Kimseyle mnakaa etmez. Bir kalbi incitmekten korkar. Kalbleri Allah telnn evi bilir. (m. 85) Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Ya Rabbi, kendi sevgini, sevdiklerinin sevgisini, sevgine kavuturacak ilerin sevgisini nasip et ve sevgini [susuzluktan yanann arzulad] souk sudan benim iin daha kymetli kl!) [.Gazali] Bir kimse, Allah seviyorsa, bilsin ki Allah tel da onu seviyor demektir. Byklerden biri buyurdu ki: (Ben Allah tely sevdiimi zannediyordum. Hlbuki O beni seviyormu.) Sevginin sebepleri Bilip anlamadan sevgi gereklemez. Ancak bilinen sevilir. Sevgi, canszlarn deil, canl ve anlayl olanlarn zelliidir. nsann anlad, zevk ve rahatlk duyduu her ey, sevimli; ac duyduu, nefret ettii her ey sevimsizdir. Zevk alnan her eyin, zevk alan iin sevimli olmas, gnln ona meyletmesi demektir. Her duyu, ancak anlad eyden zevk alr, ona meyleder, onu sever. Mesela gzn zevki, grp holand eylerdir. Kulan zevki, duyduu gzel seslerdir. Burnunki gzel kokulardr. Dilin zevki, yiyip itii eylerin taddr. Dokunma duygusunun, tutmann zevki, yumuaklk ve zevki okayan eylerdir. te duyularla anlalan bu eyler, hoa gittikleri iin sevilir. Be duyunun hibiri ile anlalmayan sevgi de vardr. Altnc bir duyu ile bilinir. Be duyu ile elde edilen zevkte hayvanlar da ortaktr. nsann kalb gz, bataki gzden daha kuvvetlidir. Akln anlad gzellik, gzn grdnden daha byktr. Sevginin sebepleri tr: 1- Her canl kendini sever. Kendini sevmek, varlnn devam etmesini istemek ve yok olmaktan holanmamak demektir. te bunun iin insan, yaamay sever ve lmden holanmaz. Varlmzn devam gibi, her eyimizin mkemmel olmas da sevilir. nsan, nce kendi zatn, sonra uzuvlarnn selametini sever. Daha sonra malnn, evladnn, akraba ve dostlarnn selametini sever. Bunlar, vcudunun
261
devam ve kemaline sebep olduklar iin sever. Mesela evladndan bir fayda grmese de sever. nk kendinden sonra neslini devam ettirecek odur. 2- nsan, ihsan sever. nsan, ihsann klesidir. Gnl, kendine iyilik edeni sever, ktlk edenden nefret eder. nsan, ister istemez iyilik edene kar sevgi duyar. Salk sevilir. Salnn devam iin doktor da sevilir. Doktoru da kendimizi sevdiimiz iin severiz. Bunun gibi ilmi de, retmeni de severiz. retmeni ilme sebep olduu iin severiz. Para, eitli ihtiyalar karlamaya ve yiyip imeye vasta olduu iin sevilir. Yemein kendisi de yenmek iin sevilir. Biri bizatihi, dieri ise vasta olduu iin sevilir. yilik edeni sevmek, onun ahsn deil, iyiliini sevmektir. yilik kalknca, sevgi de kalkar. yilik azalrsa, sevgi de azalr. 3- Bir kimseyi, ettii iyilikten dolay deil, bizzat zatndan dolay sevmek, yok olup tkenmeyen gerek sevgidir. Bu da gzeli sevmek demektir. Gzellii anlayan gzeli sever. Gzellii sevmek, gzelliin zatndandr. nk ondaki gzellii anlamak, zevkin kendisidir. Gzeli anlamak da bir zevktir. Akarsu, yeillik, tabiattaki gzellikler yiyip iildikleri iin deil, srf gzel olduklar iin sevilir. Bu insann elinde olmayan sevgidir. Allah telnn gzel olduu bilinirse, Onu da sevmemek imknszdr. O ise, gzeller gzelidir. Sevgi ve stn zevk Zevkler anlaylara baldr. Herkes her eyden ayn zevki alamaz, yaratlna uygun eylerden zevk alr. Mesela, gazap ehli, intikam almak ve galip gelmekten zevk alr. Her organn zevki de ayrdr. Kalb, be duyunun bilemedii manalar anlar. Mesela, lemin yaratldn, yani sonradan meydana geldiini ve bunu yaratan bir Halka muhta olduunu anlar. Bunlar be duyu ile bilinmez. Akl, insan hayvandan ayran bir kuvvettir. Eyann hakikati aklla bilinir. Akl da marifet ve ilimden zevk alr. Bu, di, faydasz, hatta zararl bir ilim bile olsa, bunu bakasna retmekten zevk alr. Mesela, bir kumar oyununu bilen, onu bakasna retmek ister. Bu da her eit bilginin zevkli olduunu gsterir. lmin zevki, ilmin erefi nispetinde kymetli olur. lmin zevki de bilinen eylerin kymetine gre deer kazanr. Mesela insanlarn gizli hallerini bilip onu anlatmak zevklidir. Bir valinin srlarn bilip aklamak
262
daha zevklidir. Hele dnyann en byk hkmdarnn srlarn bilip aklamak ok daha zevklidir. Grld gibi ilmin erefi, malumun [bilinen eylerin] erefine baldr. Kinat yoktan yaratan, ssleyen, devam ettiren Allah telnn ilminden daha yce, daha erefli, daha byk, daha olgun ilim olamaz. O halde en ok arzu edilen bu ilimdir. Bu ilmin zevki; ehvet, gazap ve dier duyulardan elde edilen zevklerden ok daha fazladr. Allah tely tanmak, Onun cemalini temaa etmek, emirlerindeki srlar anlamak, zevklerin en bydr. Zevk veren yle eyler var ki, hayal etmek bile mmkn deildir. Allah tel, (Salihler iin, gzlerin grmedii, kulaklarn duymad ve insanlarn hatrndan gemeyen eyler hazrladm) buyurdu. Evliya, st olmann skntlarla dolu olduunu ve lmle de sona ereceini bildii iin, ba olmaya deer vermez. Ahiret nimetleri sonsuz ve skntsz olduu iin hep onlarla megul olur. lm de buna mani deildir. nk Allah tely bilen yok olmaz. lm onun halini deitirir. Ruh, beden kafesinden kurtulur. Beden lr, fakat ruh lmez. lm yok olmak deildir. Btni olan ba olma zevki, zahiri olan 5 duyunun zevkinden daha stndr. Btni zevkleri, hayvan ve bunak anlayamaz. Allah telnn ilerinin srlarn bilmek, ba olmak gibi btn zevklerden ok stndr. Manevi zevkler anlatlmakla bilinmez, tatmayan anlayamaz. ocuk, nce oyundan, oyuncaktan zevk alr. Sonra sslenmek, vastalara binmekten zevk alr. Erginlik ana girince evlenmek ister. Daha sonra da ba olma sevdasna der. Bir ocuk, oyuncaklar brakp da, makam sevdasna denlere gler. Makam sevdasnda olanlar da, marifetullah ile uraan evliyaya gler. Kii bilmediinin dmandr. Ahiret nimetleri, sevginin kuvvetiyle llr. Sevgi ne kadar kuvvetli olursa, zevk de o nispette artar. Her mminde sevgi bulunur. ok sevebilmek iin iki sebep vardr: 1- Bir bardaktaki hava kmadka iine su girmez. ine su koyunca da, bu suyu karmadan baka ey konulmaz. Kalb de bardak gibidir. Kalbi Allah sevgisiyle doldurmak iin, baka her eyi temizlemek gerekir. hls, kalbde Allah sevgisinden baka eye yer brakmamak, baka eyleri temizlemek demektir. Kalbi baka sevgilerden temizleyenin iman kuvvetlenir.
263
2- Kalbi masivadan [yani Allah sevgisinden baka her sevgiden] temizledikten sonra, Allah sevgisini kalbe iyice yerletirmek gerekir. Topra srp yabanc otlardan temizledikten sonra temiz tohum atmaya benzer. Bu tohumdan sevgi aac byr. Bunun iin de salih amel gerekir. Amel iin de ilim gerekir. Demek ki, istenilen sevgiye kavuabilmek iin ilim, amel ve ihls arttr. Sevgide farkl olmak Mslmanlar, imann aslnda mterek olduu gibi, sevginin aslnda da mterektir. Her mmin, imann alt esasna inand halde, kiminin iman ok parlak, kimininki ise ok snktr. nsanlar, Allah tanmakta farkl olduu iin, sevgide de farkldr. Bunu bir misalle aklayalm: mam- Gazali hazretlerini her Mslman sever. nk hepsi onun byk bir lim olduunu bilir. Onun ilmini bilen limler, onu halk tabakasndan daha ok sever. limi, lim olan anlar. limin gzel bir eseri okununca, ona kar sevgi duyulur. Ondan daha gzel bir eseri okununca, bu sevgisi artar. Eserini tetkik edip, orada bulunan ince bilgilere vakf olunca, ona kar olan hayranlk ve sevgi daha da artar. Kinatta bulunan her ey Allah telnn eseridir. Halk, her eyi Allah yaratt iin Onu sever. Fakat limler, basiret sahipleri, Allah telnn eserindeki, sanatndaki inceliklere, harikalara vakf olduundan, halktan daha ok sever. Mesela bir doktor, insan vcudundaki harikalar ve akllara durgunluk veren incelikleri grrse, sevgisi kat kat fazlalar. Bu sevgi, Onun eserindeki incelikleri bildii lde fazlalar. Onun iin limlerin, riflerin sevgisi fazla olur. ok bilen ok sever. Allah tely zat iin deil de, verdii nimetleri iin sevenin, ihsanndaki deiiklik sebebiyle sevgisi de deiir. Bolluk ve refahtaki sevgisi ile, darlk ve beladaki sevgisi ayn olmaz. Fakat zat iin, srf her eyin maliki, Rabbi olduu iin sevenin sevgisi, ihsann azalp oalmas ile deimez. Zenginlik-fakirlik, hastalk-salk onun sevgisini etkilemez. Mslman, Allah telya olan sevgisi nispetinde, ahirette nimetlere kavuacaktr. brahim bin Edhem hazretleri, (Ya Rabbi, seni seven bu kulunun kalbini huzura kavutur) diye dua edince, ryasnda, (Ey brahim, bana kavumadan nasl huzur istersin? Sevgiliye kavumadan huzura hi erilir mi?) buyuruldu.
264
Hazret-i Musa, (Ya Rabbi, sevdiin ve buzettiklerini nasl ayrabiliriz) diye sual edince, Allah tel buyurdu ki: (Sevdiim kulun iki alameti vardr. O beni anar ve gnahlardan saknr. Ben de onu, meleklerin yannda anar ve gnah ilemekten muhafaza ederim. Buzettiim kulun da iki alameti vardr. Beni unutup, hi anmaz, gnah, isyan iinde yzer. Buzettiim kimsenin gnl kibirli, dili kt syler, gz ktlktedir, eli de cimridir. Byle kimseye gazaplanr, azap ederim.) Beni seveni severim Yine Allah tel buyurdu ki: (Beni sevenin sevgilisiyim. Beni gerekten seveni, herkesten stn tutarm. Beni arayan bulur; bakasn arayan ise beni bulamaz. yle kullarm vardr ki, ben onlar severim, onlar da beni sever. Onlar bana mtak, ben onlara mtakm. Onlar beni anarlar, ben de onlar anarm. Onlarn yolunda olan severim. Onlarn yolundan ayrlana buzederim. O kullarm, gece olup, herkes sevdii ile ba baa kald zaman, onlar yatp uyumaz, bana mnactta bulunur, namaz klar, nimetlerime kreder, gzya dkerler. Btn skntlara beni sevdikleri iin katlanrlar. Onlara byk ihsanlarda bulunurum.) mer bin Abdlazizin bir hizmetisi vard. Gndz hizmet eder, gece olunca bir keye ekilir, dua eder, gzyalar iinde Allah teldan bir eyler isterdi. mer bin Abdlaziz hazretleri hizmetinin neler sylediini merak etti. Bir gn dinledi. Hizmeti, (Ya Rabbi, bana olan sevgin hrmetine, beni mafiret eyle, bana rahmet et) diyordu. Hizmetinin duasna hayret edip, (Ey hizmeti, bu ne cret) diye sordu. Hizmeti, (Allah tel beni sevmeseydi, sen uykuda iken, beni uyank tutar, kendisiyle megul eder miydi? Kuran- kerimde, (Allah onlar sever, onlar da Allah sever) buyuruyor. nce kendi sevgisini bildiriyor. Sonra da sevdiinin sevgisini bildiriyor. Sevmek iin sevilmek gerekir) dedi. Sevgi ve akn kuvveti Baz kimseler, (Allah baz eyleri yasak ettii, eitli haramlar koyduu iin, Onu sevmek mmkn olur mu) diyorlar. Bu ok yanltr. nk bir annenin, atee elini uzatan ocuunu ikaz etmesi, onun eline vurmas, ocuun annesini sevmesine mani deildir.
265
Akll insan, Allah telnn yasak ettii eylerde, kendisi iin ok faydal hikmetler olduunu bilir. Yasak edilen eyleri yapmamay nimet olarak grr. Mesela, (ki yasak edilmemi olsayd, alkolik olabilirdim) der, ikinin haram ediliini nimet olarak grr. Bu bakmdan, Allah telnn emrettii eylerde olduu gibi, yasaklad eylerde de saysz hikmetler vardr. Emirlere uyup, yasaklardan kamak bir nimet olduu iin, nimeti gnderen Rabbimizi sevmeye hibir ey engel olamaz. Allah telnn lutfettii nimetlerden istifade ederken, baz skntlara katlanmak gerekir. Gl koklamak iin yanna gitmek klfetine katlanmak gerekir. (Klfetsiz nimet, dikensiz gl ve engelsiz yr olmaz) demilerdir. Bir nimet klfetsiz ele geerse, kymeti olmaz. Mirasyedi gibi harcarz, krn dnmeyiz. Allah teldan gl isteyen ak, dikenine de katlanmaldr. Muhammed Masum hazretleri buyuruyor ki: (Zavall aa, sevgilinin kendisini aradn bilme saadeti yetiir. Ayrlk hasretini ektiini grdn bilmesi yeter; nk Allah tel onu elbette gryor.) Yusuf aleyhisselamdan sonra Allaha k olan Hazret-i Zeliha, (Bugn Yusufu grdm) diyen herkese bir kolye verir. Sevgisi uruna, maln, mlkn, gzelliini, hatta 70 deve yk cevahir ve gerdanlk feda eder. Hazret-i Yusuf ile evlenince, yanna gitmez. Hazret-i Yusuf sebebini sorunca, (Allah sevgisi bana yeter) der. Gln kadrini ancak blbl bilir. Leylann uruna deliren Mecnuna, (Adn ne) diye sorarlar. O da, Leyla der. (Leyla lmedi mi) derler. (Hayr lmedi. Kalbimde... Ben Leylaym) der. (Leylann evine doru bak) derler. O da, (Leylann evini gren yldza bakmak bana yeter) diyerek alar. Gl, demiler blble, Alam feryat ile. Bykler, (Aktan maksat, dert ve gam ekmektir. Kavumak, hi hatra bile gelmez) demiler, ak byle tarif etmilerdir. Gerek sevgi eyle belli olur: 1- Seven, sevdiinin szn, bakasnn szne tercih eder.
266
2- Sevdiinin yannda bulunmay, bakalarnn yannda bulunmaktan stn tutar. 3- Sevdiinin kendisinden raz olmasn, bakalarnn honut olmasndan ok kymetli bilir.
Allah sevmenin sebepleri

Sual: Allah niye sevmek gerekir? CEVAP Allah tely sevmenin be sebebi vardr: 1- Herkes, kendisinin olgunlamasn ve hi yok olmadan devam etmesini ister. Kendini ve Rabbini bilen, varlnn devam etmesinin kendi elinde olmadn, ancak Allah telnn dilemesiyle var olduunu anlar. Varlklarn hepsi Allah telnn kudretiyle vardr. Hi kimse, kendi kendini yaratp, hayatn devam ettiremez. O halde, kiinin, kendini yaratan, eitli nimetler veren, yaatan Rabbimizi sevmemesi mmkn deildir. Eer sevmiyorsa, kendi yaratln bilmediinden, cehaletindendir. nk sevgi, marifetin [bilmenin, anlamann] meyvesidir. Bir ey nce bilinip anlaldktan sonra sevilir. Yani marifet olmadan sevgi olmaz. Sevgi marifete gredir. Marifet ne nispette ise, sevgi de o nispette olur. Rabbini bilen Onu sever. nk kendisini seven bir kimsenin, kendisini yaratp eitli nimetler vereni sevmemesi dnlemez. Gnein yakc scana maruz kalan, glgeyi sever. Glgeyi seven de ister istemez, glge veren aalar sever. Kinatta ne varsa, Allaha nispetle, glgenin aaca nispeti gibidir. Glgenin varl aacn varlna bal olduu gibi, her ey Allahn eseri olup, hepsinin varl, Onun varlna baldr. 2- Bir kimse, kendine iyilik edeni sever. Bir zengin, btn mallarn sana verse, Bunlarn hepsi senindir. Dilediin gibi tasarruf et dese, bu ihsan zenginden bilmek yanl olur. Zengini ve o mal yaratan, seni zengine sevdiren, sana mal vermesinin, zengin iin hayr olduu dncesini veren kimdir? Eer zengin, seni sevmeseydi, mal sana vermekle, dnya ve ahirette hibir kazancnn olmayacan bilseydi, sana malnn zerresini verir miydi? u halde, cenab- Allah bu sebepleri yaratt. Demek ki, sana asl ihsanda bulunan, bu ie zengini vasta edendir. Zengin, o mal sana
267
vermekle pein veya ilerisi iin bir menfaat dnmtr. Seni minnet altna almak, kendini vdrmek, cmertlikle mehur olmak, gnlleri kendine balamak, herkesi kendine sevdirmek ve saydrmak gibi pein menfaati vardr. Ayrca, ahirette ok sevap kazanmak zere ilerisi iin yatrm yapmaktadr. Yoksa hi kimse, maln bou bouna vermez, bir maksat iin verir. Maksad sen deilsin. Sen onun maksadn yerine getirmek iin bir vastasn. Demek ki, sana iyilik eden, sana deil, kendine iyilik etmi olur. Sonra o, verdiinden fazlasn beklemektedir. nk o, Allahn en az bire on veya bire yediyz, hatta daha fazla vereceini biliyor. Byle bir midi olmasa sana btn maln verir miydi? 3- nsan, kendine faydas dokunmasa bile, iyilik edenleri sever. Kendine zarar dokunmasa bile ktlk edenlerden de nefret eder. O halde, btn mahlkat yaratp, onlara eitli nimetler ihsan eden yalnz Allah teldr. Herkese iyilik eden de sevilir. 4- Kendine hibir faydas olmasa da insan, gzeli, gzelliinden dolay sever. Be duyu ile de anlalmayan; fakat kalb gz ile grlen gzellikler de vardr. Gzel ahlak byledir. mam- azam hazretlerini gzel vasflarndan dolay severiz. Demek ki gzel sevilir. Mutlak gzel, orta ei, benzeri olmayan, dilediini yapan yalnz Allah teldr. 5- nsan, benzedii eye meyleder. ocuk ocukla, byk bykle arkadalk kurar. lim limi, bir sanatkrdan daha ok sever. lim sahibi olan da, her eyi bilen Allah sever. Basiret sahipleri gerek sevgiye layk olann yalnz Allah olduunu bildirmilerdir.
Allah sevmek ve tanmak nasl olur?

Sual: Allah tely sevmek nasl olur? CEVAP Allah tely sevmek ikiye ayrlr: 1- Farz olan sevmek, 2- Farz olmayan sevmek. Farz olan sevmek, Allah telnn emirlerini yapmak, yasaklarndan saknmak, kaza ve kaderine raz olmaktr. Haram ilemek ve farzlar yapmamak, bu sevginin gevek olduunu gsterir. Farz olmayan sevgi, nafileleri de yapmaktr. phelilerden saknmaya sebep olur. Hadis-i kudside Allah tel buyuruyor ki:
268
(Kulumu bana yaklatran eyler arasnda bana en sevgili olanlar, ona farz kldm eyleri yapmasdr. Kulum nafile ibadetleri yapmakla bana o kadar yaklar ki, onu ok severim. Onu sevince, onun duyan kula, gren gz ve tutan eli ve yryen aya olurum. Her istediini veririm. Benden yardm isteyince, imdadna yetiirim.) [Buhari] u halde, Allah telnn en ok sevdii ibadet, farzlar yapmaktr. Burada bildirilen nafile ibadetler, farzlarla birlikte yaplanlardr. mer bin Ali Fakihani hazretleri buyuruyor ki: Bu hadis-i kudsi gsteriyor ki, farzlarla birlikte nafile ibadetleri yapan, Allah telnn sevgisini kazanr. Ebu Sleyman Hattabi hazretleri buyuruyor ki: Bu hadis-i kudsi gsteriyor ki, bunlarn dualar kabul olduu gibi dua ettikleri kimseler de, muratlarna kavuur. (Mevahib) Marifetullah Sual: Marifetullah ne demektir? CEVAP Marifetullah, Allah telnn zatn ve sfatlarn tanmak demektir. Zatn tanmak, anlalamayacan anlamaktr. Sfatlarn tanmak ise, mahlklarn sfatlarna benzemediklerini anlamaktr. Bir yet-i kerime meali yledir: (Onun benzeri hibir ey yoktur, O hibir eye benzemez.) [ura 11]
Allah sevgisinin alameti

Sual: Allah sevgisinin alameti nedir, Allah sevgisini kimler anlayamaz? CEVAP Allah sevgisinin alameti yedi eyde belli olur: 1- Allah tely seven, lmden korkmaz. Seven, daima lme hazr bekler. nk lmle, ak mauka, garip z yurduna kavumu olur. Dinimize bir mddet daha hizmet edeyim dncesiyle, lmn hemen gelmesini istememek Allah sevgisine zt deildir. 2- Seven, sevdiinin sevdiklerini, kendi sevdiklerine tercih eder. 3- Seven, her an sevdiini dnr, onu anar. 4- Seven, sevgilisinin sevdii her eyi sever.
269
5- Seven, btn engellerden syrlr, sevdiini ok anar. Uykusundan fedakrlk eder. Allah tel, Hazret-i Davuda buyurdu ki: (Beni sevdiini syleyip de, sabaha kadar yatan, yalancdr. Zira dost, dostla sohbet ister. Gafleti brakp beni anar, sohbetime kavuur.) [M. Name] 6- Sevene, btn ibadetler kolay gelir. badetlere zevkle sarlr. 7- Seven, sevgilisinin dostlarn dost, dmanlarn dman bilir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (mann en salam temeli, Allah iin sevmek Allah iin buzetmektir.) [Ebu Davud] man eden ve imann tadn bulan, Allah tely ok sever. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (man edenlerin Allah sevgisi ok salamdr.) [Bekara 165] Allah telya tam ve kusursuz tbi olabilmek iin, Onu tam ve kusursuz sevmek gerekir. Tam ve olgun sevginin alameti de, onun dmanlarn dman bilmektir. Onu beenmeyenleri sevmemektir. Sevgiye geveklik smaz. klar, sevgililerinin divanesi olup, onlara aykr bir ey yapamaz. Aykr gidenlerle uyuamaz. ki zt eyin sevgisi bir kalbde bulunamaz. iki zttan birini sevmek, dierine dmanl gerektirir. nsan sevgisi, hayvanlarda olduu gibi be duyuya bal deildir. Altnc hissi inkr eden, insan hayvan derecesine indirmi olur. nsan, akl, nur, kalb gibi zellikleriyle hayvandan ayrlr. nsann kalb gz, bataki gzden daha kuvvetlidir. Akln anlad gzellik, gzn grdnden daha byktr. te bunun iin, be duyu ile anlalamayan ve ancak kalb ile idrak edilen, erefli eylerin zevki daha byktr. Be duyudan baka ey olmadn sanp, insan hayvan derecesine drenler, Allah sevgisini anlayamaz. Peygamber efendimizin, (Ya Rabbi, kendi sevgini, sevdiklerinin sevgisini, sevgine kavuturacak ilerin sevgisini nasip et ve sevgini susuzluktan yanan kimsenin arzulad souk sudan benim iin daha kymetli kl!) duas, Allah sevgisinin nemini bildirmektedir. Allah seven, bilmedii bir ak ile akn haldedir. Uykusu kaar, gzyalar dinmez. Her iinde Allahtan korkar, titrer. Allah telnn sevgisine kavuturacak ileri yapmak iin rpnr. Sevgi kuvvetli ise buna ak denir. Allah akla sevmek gerekir.
270
Bu konuda Yunus Emre diyor ki: Bilmeyenler bilsin ki ak bir gnee benzer Ak olmayan gnl misl-i taa benzer. Ta gnlden ne biter dilinde a tter ok yumuak sylese sz savaa benzer. Ak dolu gnl yanar yumuar muma dner Kararr ta gnller sarp kat ka benzer. Sevmenin alameti Hazret-i Sehle, Allah sevmenin alameti nedir diye sorduklarnda buyurur ki: Allah tely sevmenin alameti, Kur'an- kerimi sevmektir. Kur'an kerimi sevmenin alameti Peygamberi sevmektir. Peygamberi sevmenin alameti, snnete uymaktr. Snnete uymann alameti, ahireti sevmektir. Ahireti sevmenin alameti, dnya sevgisini kalbden karmak, dnyaya buzetmektir. Dnyaya buzetmenin alameti de, kendisini ahirete gtrecek kadar mal ile yetinmek ve ahirete hazrlanmaktr.
Allah korkusunun alameti

Sual: Allah korkusunun alametleri nelerdir? CEVAP Allah korkusunun sebebi, ilim ve marifettir. lim ve marifet sahipleri, kendi ayplarn, gnahlarn ve ibadetteki kusurlarn grerek, bunun yannda Allah telnn kendisine verdii saysz nimetleri dnnce, yaptklarndan utanp, kalbinde korku balar. Hadis-i erifte de buyuruluyor ki: (Her hikmetin ba Allah korkusudur.) [Taberani] Hikmetin birok manas vardr. Faydal ilim, fen ve sanat, manevi ilim gibi manalara gelir. u halde Allahtan korkup haramlardan kaan ve ibadetleri yapan kimsenin hikmet sahibi, akll biri olduu anlalr. Hadis-i erifte, (En akllnz, Allahtan en ok korkandr) buyuruldu. (bni Muhber) Allah korkusu, sevileni kaybetmekten meydana gelen bir korku olduu gibi, Ona isyan ederek tehlikelere maruz kalmaktan da meydana gelen bir korkudur. Allah tel, Kur'an- kerimde mealen buyuruyor ki: (Allahtan korkun ki, kurtulua eresiniz.) [Al-i mran 200] (Ancak limler Allahtan korkar.) [Fatr 28]
271
(En erefliniz, Allahtan en ok korkannzdr.) [Hucurat 13] Allahtan korkmann alameti u yedi eyde, [dilde, kalbde, gzde, midede, elde, ayakta ve ibadette] belli olur. 1- Dilde: Yalan sylemez. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Yalandan saknn! nk yalan insan gnaha gtrr.Gnah da Cehenneme srkler.) [Buhari] (Mnafklk alametinden biri de yalan sylemektir.) [Buhari] (Yalan, imana aykrdr.) [Beyheki] (Mminde, her huy bulunabilir. Fakat yalanc ve hain olamaz.) [Bezzar] (nsanlar gldrmek iin yalan syleyenlere, yazklar olsun!) [Ebu Davud] Allahtan korkann dili yalan sylemedii gibi, gybet de etmez. Gybet, insann sevaplarnn azalmasna, bakasnn gnahlarnn kendine verilmesine sebep olur. Gybet byk gnahtr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Gybet, kiinin imann zayflatarak yok eder.) [sfehani] (Gybet, etmek le yemekten daha ktdr.) [.Hibban] (Biri iin sylenen kusur, onda varsa, bu sz gybet olur. Yoksa iftira olur.) [Mslim] (Kyamette, bir kimse sevap defterine bakar, "u ibadetleri yapmtm. Bunlar yazl deil" der. "Onlar, silindi, gybet ettiklerinin defterlerine yazld" denir.) [sfehani] (Gybet eden kimsenin duas kabul olmaz.) [ira] Allahtan korkan, bo da konumaz. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kyamette gnah en ok olan bo konuandr.) [Ebu Nasr] (Birinin bo konumas, bo vakit geirmesi, Allah telnn onu sevmediini gsterir.) [M. Rabbani] ehit olan bir gencin annesi, (Olum sana Cennet mjde olsun!) dedi. Resulullah efendimiz, o kadna, (Ne biliyorsun, belki bo ey konuurdu) buyurdu. (Tirmizi) 2- Kalbde: Kalbi, kin, haset gibi kt huylardan temizlenmitir. 3- Gzde: Harama bakmaz. Hadis-i erifte, (Harama bakmak, eytann zehirli oklarndan bir oktur. Allah korkusu ile harama bakmayana, Allah tel yle bir iman verir ki, tadn kalbinde hisseder) buyuruldu. (Hkim)
272
Kinattaki her eye ibretle bakar. Hazret-i sa, (Sz zikir, sktu fikir, bak ibret olanlar, bana benzemi olur) buyurdu. 4- Midede: Haram lokmadan uzaktr. Hadis-i erifte, (Bir lokma haram yiyenin krk gnlk gzel ameli kabul olmaz) buyuruldu. (Taberani) 5- Elde: Harama uzanmaz. 6- Ayakta: Gnah ilenen yere gitmez. 7- badette: hls [Allah rzasn] esas alr, riyadan kanr. Allah teldan korkan kimse, Onun emir ve yasaklarna riayet eder. Hi kimseye ktlk etmez. Kendine edilen ktle sabreder. Kusurlarna tevbe eder. alrken, al-veri ederken, kimsenin hakkn yemez. lim ve ahlak sahiplerine sayg gsterir. Arkadalarn sever ve kendini sevdirir. Kimseyi ekitirmez, kimseye sert davranmaz. Mal ve mevkii herkese iyilik etmek iin ister. Kendini beenmez. Allah telnn her an, grdn ve bildiini dnr, hi ktlk etmez. Ksaca, Allahtan korkan, vatanna, milletine faydal olur.
Sevgi ve korku nasl olur?

Sual: Allah sevgisi ile Allah korkusu nasl olur? CEVAP Sevgi gibi, korku da eitlidir. Allah sevgisi, Ana baba sevgisinden, evlat sevgisinden, hanm sevgisinden, tabiat (doa) sevgisinden farkldr. Allah korkusu ile dman korkusu da ok farkldr. Kuran- kerimde, (Allahtan nasl korkmak gerekiyorsa, yle korkun) buyuruluyor. (l-i mran 102) Allah telnn istedii gibi, Allahtan korkmaya takva denir. Takva, Allaha iman edip, Onu sevmek, Ona kulluk etmek, yani Onun emir ve yasaklarna riayet etmektir. Dmandan korkmak takva deildir. Dmana iman edilmez. Dmann Cennete ve Cehenneme koyma yetkisi de yoktur. Dmann sadece zarar vermesinden korkulur. u halde iki korku arasnda ok fark vardr. Yine, (Eer iman etmiseniz, onlardan [dmanlardan] deil benden korkun) buyuruluyor. (l-i mran 175) nsan, sevdii kimseyi, herhangi bir ekilde zmekten korkar. Bizleri yoktan var eden ve eitli nimetler ihsan eden Rabbimizi elbette ok sevmemiz gerektii gibi, bu sevgiyi kaybetmekten de ok korkmamz gerekir. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki:
273
(Allahtan korkun! Biliniz ki Allahn azab ok etindir.) [Bekara 196] (Allahtan korkun ki, kurtulua eresiniz.) [Maide 100] Allahtan korkmak, bir zalimden korkmak gibi deildir! Bu korku, sayg ve sevgi ile kark olan bir korkudur. klarn, muklarna [sevdiklerine] kar yazdklar iirlerde, byle korku iinde olduklarn bildiren iirleri az deildir. Maukunu [sevgilisini] kendinden pek yksek bilen bir k, kendini o sevgiye layk grmeyerek, hislerini byle korku ile anlatmaktadr. man etmeyen iin, Allah korkusu bahis konusu olamaz. man edenin de, imann tadn bulmas iin, Allah tely ok sevmesi ve kfir olmaktan ok korkmas gerekir. Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Allah ve Resuln her eyden ok seven, yalnz Allahn sevdiklerini seven ve kfre dme korkusu, atete yanma korkusundan ok olan kimse imann tadn bulur.) [Buhari] Dnyadaki pek ok rezaletler, cinayetler, iffetsizlik yznden meydana gelmektedir. nsanlarn pek ou, iffetsizliin ktlklerini bildikleri halde, kendilerini bu kt yollara sapmaktan alkoyamaz. Bu kuvvetli duygu karsnda, onlar selamet yoluna karacak are, terbiye ve ahlak meselesidir. Din, ahlak demektir. Allah teldan korkan bir insan iffetsiz olamaz. O halde, ocuklarmza Allah korkusunu retmeye almak, bizim iin en bata gelen vazifedir. Allahtan korkmak iin, Allah tely iyi bilmek gerekir. Allah tely bilmek iin, Onun bykln ve sfatlarn renmek mecburiyetindeyiz. Durup dururken, Allah korkusu meydana gelmez. Allahtan korkmak da, bir bilgi, bir alma ve bir gayret iidir. Huzura uuran kanat Allah korkusu ve Allah sevgisi, insanlar seadet ve huzura kavuturan iki kanat gibidir. Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (Allahtan korkandan her ey korkar. Allahtan korkmayan ise her eyden korkar.) [Ebueyh] (En akllnz, Allahtan en ok korkan, emre ve yasaklara en iyi riayet edendir.) [bni Muhber] (Akln okluu, Allah korkusunun okluu ile belli olur.) [.Maverdi] Allah telnn emrine riayet eden mmin Rabbini ok sever. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki:
274
(man edenlerin Allah sevgisi ok salamdr.) [Bekara 165] (Mmin yledir ki, Allahn ismi sylenince kalbine korku der.) [Enfal 2, Hac 35] Kiinin, bilmedii eyi sevmesi ve korkmas mmkn deildir. Allah ok seven ve Onu iyi tanyan, Allahtan ok korkar. Allah tely en iyi tanyan da Peygamber efendimiz olduuna gre, en ok korkan da elbette Odur. Nitekim buyuruyor ki: (inizde Allahtan en ok korkan benim.) [Buhari] Peygamberlerden sonra Allah tely en iyi tanyan, onlarn vrisi olan limler ve onlara yakn olanlardr. Kur'an- kerimde de mealen buyuruluyor ki: (Allahtan, kullar iinde, ancak limler korkar.) [Fatr 28] (Allaha ve Resulne itaat edip Allahtan korkan ve saknanlar; Kyamette kurtulan ite bunlardr.) [Nur 52] Mminun suresinin, (Rablerinin huzuruna kacaklarndan kalbleri korku ile arpar) mealindeki 60. yet-i kerimesindeki kimselerin, hrsz m, zani mi olduu sorulunca, Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Bunlar, namaz klan, oru tutan, zekt veren kimse olup, acaba ibadetlerimiz kabul olmad m diye korkarlar.) [Tirmizi] Allah korkusu, rzk iin de ok faydaldr. Peygamber efendimiz, (Allah korkusunu kendine sermaye edinenin rzk, ticaretsiz ve sermayesiz gelir) buyurup, [Talak suresinin] (Allahtan korkana, Allah bir k yolu ihsan eder, ummad yerden rzkn gnderir) [mealindeki 2.ve 3.] yetlerini okudu. (Taberani) Allah korkusu, ebedi saadete kavuturucu byk nimettir. yet-i kerimelerde mealen buyuruldu ki: (Rabbinden korkan kimseye iki Cennet vardr.) [Rahman 46] (Allahtan korkan kimse, t kabul eder.) [A'l 10] (Yalnz benden korkun.) [Bekara 40] (nsanlardan korkmayn, benden korkun.) [Maide 44] Hadis-i eriflerde de buyuruldu ki: (Allah korkusu ile kalbi rperenin, aatan yaprak dklr gibi, gnahlar dklr.) [Beyheki] (Gnahlarn hatrlayp alayan, hesap grmeden Cennete girer.) [.Gazali] (Allah korkusundan alayan, Cehenneme girmez.) [Nesai]
275
(Allahtan hakkyla korksaydnz, cehilsiz ilme kavuurdunuz.) [bni Snni] Allah sevgisi imann artlarndandr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (man, Allah ve Resuln her eyden ok sevmektir.) [.Ahmed] (Allah ve Resul her eyden daha sevgili olmadka iman edilmi olmaz.) [Buhari]
Gzya rahmettir
Sual: Alayp gzya dkmenin Allah korkusu ile bir ilgisi var mdr? CEVAP Her alamann Allah korkusu ile ilgisi yoktur. Rol icab da olsa alayp gzya dkenler oktur. Ancak, Allah korkusu ile alamann fazileti byktr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Allah anarken, Allah korkusu ile gznden ya akana, kyamette azap olmaz.) [Hkim] (Allah korkusuyla alayan gze, Cehennem ateinin dokunmas haramdr.) [Nesai] (Kyamette herkes alayp gzya dkecektir. Ancak dnyada Allah korkusuyla, bir damlack gzya dkenler alamayacaktr.) [sfehani] (Allah korkusuyla, gznden ya akan mmini, Hak tel ateten koruduu gibi, atei de onun nurundan korur.) [bni Mace] (Allah iin gzlerinden ya akan mminin vcudunun, Cehennem ateinde yanmas haramdr. Bir damla gzya ile yana slanan kimsenin yz, hibir zaman darla dmez. Kyamette her ey llr, tartlr. Bunlardan Allah korkusu ile akan gzya, ate deryasn sndrecek gtedir.) [Beyheki] (Vcudu Allah korkusu ile rperen kimsenin gnahlar, aatan yapraklarn dklmesi gibi dklr.) [Beyheki] (Allah tel, Hazret-i Musaya buyurdu ki: "Benden korkup alayarak yaplan ibadet, dier ibadetlerden stndr.") [Taberani] (Cenab- Hak, yemin ile buyuruyor ki: "Dnyada benden korkarak alayan, Cennette ebedi gldrrm.") [Beyheki] (Salan st, tekrar memeye girmedii gibi, Allah korkusundan alayan da atee girmez.) [Tirmizi]
276
(Allah telnn, himayesinden baka hibir himayenin bulunmad kyamette, himayesine ald yedi kimseden biri de, yalnz iken Allah anp gznden ya akan kimsedir.) [Buhari] (Allah korkusu ile gzden akan bir damla gzyandan veya Allah yolunda aktlan bir damla kan damlasndan daha kymetli, Allah indinde bir damla yoktur.) [Tirmizi] (Alayn, alayamazsanz, kendinizi zorlayn, hznlenin! Kyametteki azabn dehetini bilseniz, ayakta duramayacak hale gelinceye kadar namaz klar, sesiniz kslncaya kadar alarsnz.) [Buhari] (Her mmin dalar kadar gnah ile mescidimizde bulunsa, alayan u kiinin hrmetine oradakilerin hepsinin gnahlar affolur. nk melekler "Ey Rabbimiz, alayanlar, alamayanlara efaati kl!" derler.) [Beyheki]
Kork Allahtan korkmayandan

Sual: Seyyid Emir Gilal hazretleri, (Hibir ibadet, Allah korkusundan daha tesirli deildir. Allah'tan korkandan korkun. Allahtan korkmayandan korkmayn) buyuruyor. Hlbuki biz, (Kork Allahtan korkmayandan, korkma Allahtan korkandan) diye biliyoruz. Bizim bildiimiz mi yanl acaba? CEVAP kisi de dorudur. Allah adamlarn, yani Allahtan korkan salihleri zmekten, onlarn sevgisini kaybetmekten ok korkmak lazmdr. Allahtan korkmayan bizi sevse ne kar, sevmese ne kaybetmi oluruz? Yani onu kaybedeceiz diye fazla bir endiemiz olmaz. (Kork Allahtan korkmayandan, korkma Allahtan korkandan) sz de, ok kymetlidir. Allahtan korkmayandan her trl ktlk beklenebilir, onun bir zarar dokunmasn diye byle kimselerden korkmak gerekir. Allahtan korkandan ise ne bize ne bakalarna zarar gelir. Ondan bir zarar gelecek diye asla korkmayz. Malmz almaz, hakkmz yemez, rzmza gz dikmez, nk Allahtan korkar. Grld gibi iki sz birbirine zt deildir. Yani Allahtan korkan salih Mslmanlar zmekten korkacaz, Allahtan korkmayan fsk ve zalimlerden ise, bize zararlar dokunur diye korkacaz. Allahtan korkanlarn bize zararlar dokunmayaca iin onlardan korkmayz. Allahtan korkmayanlarn ise sevgilerini kaybedeceiz diye bir korkumuz olmaz.
277
Yalnz Allahtan korkun Sual: Kuran- kerimde, (Yalnzca Allahtan korkun) buyuruluyor. Bu ne demektir? CEVAP (Yalnz bana ibadet edin, ilah olarak yalnz beni tanyn benim bildirdiklerime uyun) demektir. Yoksa kpekten, casuslardan korkmayn demek deildir. Tehlikelerden korkmak lazmdr. Allahtan korkmayanlardan korkmak gerekir. Allahn gazabndan korkmak Sual: Allahn gazabndan korkmak nasl olur? CEVAP Allah tel, ilmi, zulmetin temizlenmesine, cehli de gnah ilenmesine sebep yapt. limden iman ve taat domakta, cahillikten de kfr ve gnah hsl olmaktadr. Taat, ok kk olsa da karmamal, gnah, pek kk grlse de yaklamamaldr! ey, eye sebeptir: Taat, Allah telnn rzasn kazanmaya sebeptir. Gnah ilemek, Allah telnn gazabna sebeptir. man etmek, erefli ve kymetli olmaya sebeptir. Bunun iin, kk gnah ilemekten de ok saknmaldr! Allah telnn gadab, bu gnahta olabilir.
Allah ve Resuln ok sevmek iin

Sual: Allah ve Resuln ve slam limlerini ok sevebilmek iin ne yapmaldr? CEVAP 1- man Ehl-i snnet itikadna gre dzeltmelidir! man doru olmadka, Allah tel ve Onun sevdikleri sevilemez. Kur'an- kerimde mealen, (man edenlerin Allah sevgisi ok salamdr) buyuruluyor. (Bekara 165) Sevgi, imann esaslarndandr. Hadis-i erifte, (Bir kimse, Allah ve Resuln her eyden daha ok sevmedike, iman etmi saylmaz) buyuruldu. (Buhari) Demek ki, hakiki imana kavuanlar, Allah ve Resuln ok severler, sevdiklerini de Allah rzas iin severler, buzettiklerine de Allah iin buzederler. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (En faziletli amel, Allah iin sevmek, Allah iin buzetmektir.) [. Ahmed]
278
2- Haramlardan kap btn ibadetleri yapmaya almaldr! Bilhassa bid'at ilemekten ok saknmaldr! Allah tely seven, Onun emir ve yasaklarna riayet eder. Resul Muhammed aleyhisselam sever, onun snnetine riayet eder. Byle bir kimse de elbette Cennete gider. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Allah tel, beni sevene Cehennem ateini haram klar.) [Ebu Nuaym] 3- mam- Rabbani hazretlerinin (Mektubat Tercmesi) kitabn severek ok okumaldr! Byklerin feyzleri sayesinde Allah tel ve Onun dostlar sevilir. [www.hakikatkitabevi.com sitesinden okunabilir ve temin edilebilir.] 4- stediiniz sevgiye kavuabilmek iin dua etmeye devam etmelisiniz! Peygamber efendimiz yle dua ederdi: (Ya Rabbi, bana kendi sevgini, seni sevenin sevgisini, beni sevgine yaklatracak eylerin sevgisini nasip eyle ve kendi sevgini, [susuzluktan yanan kimsenin iddetle arzulad] souk sudan benim iin daha sevgili kl!) [Tirmizi]
Allahn sevgi ve rzasna kavumak iin

Sual: Ne yaparsak Allah bizden raz olur? CEVAP srailoullar benzer bir suali Musa aleyhisselama sual etmilerdir. Allah tel, (Onlar benden raz olurlarsa, ben de onlardan raz olurum) buyurdu. Yani bana gelen belalara katlanmak, ona buna ikyet etmemek, Allahtan gelen her eye raz olmaktr. Musa aleyhisselam, (Ya Rabbi en ok buzettiin kimdir?) diye sual etti. Allah tel (Bir kul, benden hayrlsn isteyip Ben de ona hakkndaki hkm gnderince ona rza gstermeyendir) buyurdu. Allah telnn takdirine raz olmaldr! Hadis-i kudside buyuruldu ki: (Kaza ve kaderime raz olmayan, beenmeyen, verdiim nimetlere kretmeyen benden baka rab arasn!) [Taberani] Allah benden raz m? Sual: Allah benden raz m deil mi, bilmem mmkn m? CEVAP Mmkndr. badet etmek tatl ve kolay, gnah ilemek ac ve skntl geliyorsa, o kimseden Allah tel razdr. Sevilmenin iki alameti Sual: Allahn, bir kulunu sevdii nasl anlalr?
279
CEVAP Bunun iki alameti vardr: 1- Ona tam iman etmi olmak, yani hi phe etmeden, doru bir ekilde, Ehl-i snnet limlerinin bildirdii gibi inanmak. 2- Onun kullarnn dnyasna ve ahiretine hizmet etmek. Dnyasna hizmet etmek, mesela bir iini grmek, maddi yardmda bulunmak, ok sevab olur. Bir hadis-i erif meali yledir: (nsanlar, Allahn yalidir [kullardr], Allah telnn en ok sevdii kimse, onun yaline iyilik edendir.) [Bezzar] Bir kimseyi atete yanarken kurtarmak ok kymetlidir; fakat bu, ebedi Cehennem ateinden kurtarmak yannda hi kalr. Bunun iin, hizmetin en kymetlisi, ahireti iin yardmc olmaktr. Yani Mslman deilse Mslman olmas iin, Mslmansa dinini doru olarak renmesine vesile olmak iin almaktr. Bugn iin, bunun en kolay yolu da, uygun bir din kitab hediye etmektir. Allah sevgisine ulatran eyler Sual: Allah sevgisine kavumak iin ne yapmak gerekir? CEVAP nce temeli salam yapmak gerekir. Temel salam olmazsa, stne yaplan bina da rk olur, kolay yklr. nce doru itikada sahip olmak gerekir. Doru itikad ile birlikte, hubb-i fillah ve bud-i fillah [Allah iin sevmek ve Allah iin buz etmek] gerekir. artlarna uygun olarak klnan be vakit namaz da temeldir. Bunlardan sonra, en nce, snnete yapp bidatlerden saknmak arttr. nk, Allah telnn sevgisine ulatran yolun esas, bu ikisidir. lerimiz, szlerimiz ve ahlakmz, Ehl-i snnet limlerinin kitaplarna uygun olmaldr. Salihler gibi olmaya ve onlar sevmeye almalyz. Uykuda, yemekte ve sylemekte ar gitmeyip orta derecede olmaldr. Gece seher vakti, kalkmaya gayret etmeli. Bu vakitlerde istifar etmeyi, alamay, Allah telya yalvarmay ganimet bilmeli. Salihlerle beraber olmaya almal. (nsann dini, arkadann dini gibidir) hadis-i erifini unutmamal! unu, iyi bilmeli ki, cennete gitmek isteyenlerin, dnyaya ve dnyadaki faydasz eylere dkn olmamas gerekir. Allah kimi sever? Sual: Allah tel kimleri sever? CEVAP
280
Dinin emirlerini yapp yasaklarndan kaan Mslmanlar sever. Hubb-i fillah ve bud-i fillah zere olanlar sever. Her ii ihlsla yapan Mslmanlar sever. Bir hadis-i erif meali: (Allah tel buyuruyor ki: Benim iin birbirlerini sevenleri, benim iin oturup sohbet edenleri, benim iin mal ve cann birbirlerine feda edenleri ve benim iin birbirlerini ziyaret eden Mslmanlar sevmemi vacib kldm.) [Taberani] Allah kimi sever? Sual: Allahn sevdii bir kul olmak iin ne yapmak lazmdr? CEVAP tikad doru olup, dinin emir ve yasaklarna riayet eden her Mslman Allah tel sever. Aadaki vasflarda olan Mslmanlar da, o huylarndan dolay sever. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Allah tel, gler yzl olan sever.) [Beyhek] (Allah muhsindir, muhsinleri [iyilik edenleri] sever.) [Taberani] (Allah tel, gzeldir, gzeli [gzel ileri] sever. Cmerttir, cmertlii sever. Temizdir, temizlii sever.) [. Adiy] (Allah tel, yumuak davranan sever.) [Mslim] (Allah tel, tektir, teke riayet edeni sever.) [bni Nasr] (Allah tel, yapt ii hakkyla [temiz, gzel] yapan sever.) [Beyhek] (Allah tel, yardm isteyenin yardmna koulmasn sever.) [. Asakir] (Allah tel, tevbekr genci sever.) [Ebu--eyh] (Allah tel, genliini Allaha itaat yolunda geiren genci sever.) [Ebu Nuaym] (Allah tel, meslek sahibi olan ve mesleinde maharetli mmini sever.) [Taberani] (Allah tel, eski dostluunu devam ettireni sever.) [Deylem] (Allah tel, mazlumun ve darda kalann yardmna koan sever.) [Beyhek] (Allah tel, srarla dua edenleri sever.) [Beyhek]
Allah gzeldir, gzeli sever

Sual: (Allah gzeldir, gzeli sever) hadis-i erifinin aklamas nasldr? CEVAP Bahsettiiniz hadis-i erifin daha uygun tercmesi yledir:
281
(Allah tel cemildir. Cemal sahiplerini sever.) [Mslim] Cemal, irkinlii gidermek, vakar sahibi olmak ve kretmek iin, nimeti gstermek demektir. Gsteri iin, vnmek iin, nimeti gstermek, cemal olmaz, kibir olur. Yukardaki hadis-i erif, cemal sahibi olmay vmektedir. Bu bakmdan her ite tertipli, dzenli olmak iyidir. Cemil gzel demektir, hasen de gzel demektir. kisinin arasnda fark vardr. Gzel bina ve gzel manzara ile gzel kz arasndaki fark gibi. Sevgi de, sevilen eye gre deiir. Allah sevgisi ile evlat sevgisi, ana-baba sevgisi, hanm sevgisi, iek sevgisi farkldr. Sevgi gibi, gzellikler de farkldr. Kuran- kerimde, (Allah, her eyi gzel yaratmtr) buyuruluyor. (Secde 7) Allah telnn yaratt her eyde muhakkak bir gzellik, bir sanat, bir tenasp vardr. O yaratltan daha gzeli dnlemez. Kuran- kerimde, (Biz insan, en gzel ekilde yarattk) buyuruluyor. (Tin 4) nsann hibir organ ne fazladr, ne de eksiktir. Sindirim sistemi ve dier sistemlerinden daha gzelini dnmek bile mmkn deildir. Kulamz tek olsayd veya tane olsayd daha iyi olmazd. Dier organlarn durumu da byledir. Allah tel, kemal sfatlarla muttasf, noksan sfatlardan mnezzehtir. Yani her bakmdan gzeldir. simleri de gzeldir. Kuran- kerimde; (En gzel isimler [esma-l-hsna] Allahndr. Ona o gzel isimlerle dua edin) buyuruluyor. (Araf 180) Allah tel, Cennete de, Kuran- kerime de hsna [en gzel] demitir: (Rabbinizden size indirilenin en gzeline [Kuran- kerime] tbi olun!) [Zmer 55] (Allah, [Eshab- kiramn] hepsine de en gzeli [Cenneti] vadetmitir!) [Nisa 95] ([Eshab- kiramn] hepsine hsnay [Cenneti] vadettik.) [Hadid 10] Faizsiz ve srf Allah rzas iin verilen dn iin de, gzel bor anlamnda (Karz- hasen) denmitir. (Maide 12) Dine uygun sabra da sabr- cemil [gzel sabr] denmitir. (Yusf 18, Mearic 5) Hatta Cennet kadnlar da, huyu ve yz gzel olarak vasflandrlmtr. (Rahman 70)
282
ok namaz klmak, ok oru tutmak yani ok ibadet etmek deil de, gzel ibadet etmek gerekir. Kuran- kerimde, (Hanginizin amelinin daha gzel olaca hususunda sizi imtihan iin...) buyuruluyor. (Hud 7, Kehf 7, Mlk 2) Gzel ve gzellik hakknda hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Hayr, iyilii gzel yzl olanlarn yannda araynz!) [Beyheki] (Bana gndereceiniz temsilcinin, yz ve ismi gzel olsun!) [Bezzar] (Allah tel, birinin hilkati ile ahlakn gzel yaratmsa, onu asla atee atmaz.) [. Adiy] (Allah tel, kime gzel yz ve isim verir, o da bunlar kltecek duruma drmezse, seilmilerden olur.) [Beyheki] (Geceleri ok namaz klann yz gzel olur.) [Mevkufat] (Gzelin gzeli gzel ahlaktr.) [bni Asakir] (slam, ahlak gzelliidir.) [Deylemi] (Gzel sa, gzel ses, gzel yz, fitneye drebilir.) [Deylemi] Evliyadan bir zat, (Bir kimsenin veli olduu; tatl dili, gzel ahlak, gler yz, cmertlii, mnakaa etmemesi, zrleri kabul etmesi ve herkese merhamet etmesi ile anlalr) buyurmutur. Gzel yzl Sul: Bir yol sorarken veya herhangi bir yardm isterken, yz gzel olanlar m tercih etmeli? CEVAP Evet. hadis-i erif meali yledir: (yilii, gzel yzllerden talep edin!) [Beyhek] (Hayr, iyilii gzel yzl olanlarn yannda arayn!) [Buhari] (Bana bir temsilci gnderirken, yz ve ismi gzel olan da tercih edin!) [Bezzar]
Sevgiye geveklik smaz

Sual: Bazlar hem Allah seviyoruz diyorlar, hem de Allaha inanmayanlarla dostluk kurup, onlarla birlikte olmaktan rahatsz olmuyorlar. Byle Allah sevgisi olur mu? CEVAP Kur'an- kerim ve hadis-i erifler, Allah telnn kfirlere dman olduunu, aka bildiriyor. Onun dmanlarn seven, Onu sevmi olur mu? Kfirler, Allah telnn dman olmasalard, (Bud-i fillah)
283
vacib olmazd. nsan Allah telnn rzasna kavuturacaklarn en stn olmaz ve imann kemaline sebep olmazd. Sevenin, sevgilinin sevdiklerini sevmesi ve sevmediklerini sevmemesi gerekir. Bu sevgi ve dmanlk, insann elinde deildir. Sevginin icabdr. Burada, dier ilerde gereken iradeye ve kesbe ihtiya yoktur. Kendiliinden hsl olur. Dostun dostlar, insana sevimli grnr. Dmanlar, ok irkin grnr. Bir kimse, birisini seviyorum derse, onun dmanlarndan uzaklamadka, szne inanlmaz. Ona mnafk denir. Allah tel, Mmtehine suresinin drdnc yetinde mealen, (brahimin ve Onunla beraber olan mminlerin szlerinden ibret alnz! Onlar, kfirlere dediler ki, biz sizden ve putlarnzdan uzaz. Dininizi beenmiyoruz. Allah telya inanncaya kadar, aramzda dmanlk vardr) buyurdu. Bundan sonraki yet-i kerimede mealen, (Bu szlerinde sizin iin ve Allah telnn rzasn ve ahiret gnnn nimetlerini isteyenler iin, ibret vardr) buyurdu. Buradan anlalyor ki, Allah telnn rzasn kazanmak isteyenlere, bu teberri [uzaklamak] gerekir. Allah tel mealen buyuruyor ki, (Kfirleri sevmek, Allah tely sevmemektir. ki zt ey, birlikte sevilemez.) Bir kimse, seviyorum dese, fakat onun dmanlarndan teberri etmese, bu szne inanlmaz. Al-i mran suresinin 28. yetinde mealen, (Kfirleri sevenleri, Allah tel, azab ile korkutuyor) buyurdu. Bu byk tehdit, irkinliin ok byk olduunu gsteriyor. (Mektubat- Masumiyye 3/55) mam- Rabbani hazretleri de buyurdu ki: Muhammed aleyhisselama tam ve kusursuz tbi olabilmek iin, Onu tam ve kusursuz sevmek gerekir. Tam ve olgun sevginin alameti de, onun dmanlarn dman bilmek, onu beenmeyenleri sevmemektir. Sevgiye mdahene [geveklik] smaz. klar, sevgililerinin divanesi olup, onlara aykr bir ey yapamaz. Aykr gidenlerle uyuamaz. ki zt eyin sevgisi bir kalbde, bir arada yerleemez. Cem-i zddeyn muhaldir. Yani iki zddan birini sevmek, dierine dmanl icap ettirir. (1/165) Sevginin icabn yapsn! Bir lim, ardan geerken, ocuun birinin bir ihtiyarn yzne tokat vurduunu grr. Fakat ihtiyar, hi ses karmaz. lim, hayret edip sebebini sorar. htiyar der ki:
284
- Ben buna, hatta daha fazlasna laym. - Niin? - ocuktan sor! lim ocua sorar: - Evladm ihtiyara niin tokat attn! - Amca bu ihtiyar, bizi sevdiini sylyor. Fakat iki gndr, bizi grmeye gelmedi. Ya seviyorum iddiasnda bulunmasn! Yahut sevginin icabn yapsn! lim, alayarak der ki: (Bir mahlku sevdiini syleyip de, sevgisinin gereini yapmayan tokat yerse, ya Halk sevdiini syleyip sevginin hakkn vermeyenin hali nice olur? Elbette Rabbinden uzaklamak elemine maruz kalr.)
Ak, sevgi ve heves

Sual: Aka geici heves, sevgiye gerek duygu denebilir mi? CEVAP Sevgiyle ak ayn eydir. Sevgi, gnln zevk ald eye meyletmesi demektir. Kuvvetli sevgiye ak denir. Sevgi, hibir karlk beklemeden sevgiliye tbi olmak, Ona itaat etmek, Onun her iini gzel, her eziyetini, her iyilikten daha tatl grmek ve Onun [Allahn] dostlarn dost, dmanlarn dman bilmektir. Buna, hubb-i fillah bud-i fillah da denir. Allah iin olan sevgi deerlidir. Nefsin ehvani, hayvani arzularna, geici hevese yanl olarak sevgi veya ak deniyor. Kavram karklna sebebiyet veriliyor. Heves rezalettir, sevgi fazilettir. Heves uyutmaz, sevgi unutmaz. Heves akl mant altst eder, sevgi aklla hedefe gider. Heves tuzak kurar, sevgide iler aikr. Heves gafilce ilere giriir, sevgi kutsal menzile eriir. Heves ska oyna deitirir, sevgi ayrmaz, birletirir. Heves iffeti giderir, sevgi iffet iinde erir. Heves uyuturur, gizli buluturur; sevgi ehveti yattrr. Heves gveni sarsar ve kandrr, sevgi itimat kazandrr. Heves iek koklar, doyar baka arar; sevgi iei sular, bytr, adam yapar. Heves geer yalan olur, sokar ylan olur; sevgi gerek olur, arar bulur, tehlikeden korur. Heves ksa srer, sevgi mr boyu gider.
285
Heves aldatr, bunaltr; sevgi rahatlatr. Heves nefret saar, sevgi kucak aar. Heves doymaz bir atr, sevgi derde ilatr. Heves riyakrdr, pastr; sevgi ihlstr. Heves ezer geer, yeni av seer; sevgi onu muhafaza eder, onunla gider. Heves ksa vade der, sevginin hedefi sonsuza gider. Heves geicidir, seicidir; sevgi kalcdr, gnl alcdr. Heves kudurur, vurur; sevgi akll durur. Heves sultan kle, sevgi ise kleyi sultan eder. Hazret-i Zleyha, sevgisi uruna, btn servetini feda etti. Yusufu grdm diyene altnlar sat. Hazret-i Yusufla evlenince yanna gitmedi. (Rabbimin sevgisi bana yeter!) dedi. Gerek aka kavumutu. Allah tel da Resuln ok seviyor, yani ona k olmu ve (Ey Resulm, brahim peygamberi halil [dost], seni ise habib [sevilen, muk] edindim) [Mevahib-i lednniyye] demi, Mevlitte de, (Habibim, sana k oldum) ifadesi geiyor. Bu ak ne ie benzer? Snmez gnee benzer, Ak olmayan gnl, Krlmaz taa benzer.
Yalnz Allahtan korkmak

Sual: Kuran- kerimdeki, (Yalnz Allahtan korkun) ve (Yalnz senden yardm isteriz) mealindeki ayetlerden kast nedir? CEVAP Bizi Cennete koyacak olan da, Cehenneme atacak olan da Allah teldr. Bir bakas bu ii yapamaz. (Putlarn gazabna urarz da, bizi Cehenneme atar) gibi bir korku yanl olur. Deccal veya baka zalimlerden, bizi Cehenneme sokar diye korkulmaz. Bu hususlarda yalnz Allah teldan korkulur. Ylandan, hrszdan, caniden korkmalar, bununla ilgili deildir. Allah tel dilerse, bu korkulardan da bizi muhafaza eder. (Yalnz senden yardm isteriz) mealindeki yet-i kerimeden nce, (Yalnz sana ibadet ederiz) buyuruluyor. Demek ki, ibadet yalnz Allah telya olur. Putlara veya bakalarna olmaz. badetten sonra yardm istemek, bu ibadetin yaplmasnda, kabul edilmesinde ve neticede Cennete girmemizde, yalnz senden yardm dileriz demektir.
286
(nsanlardan istenen yardmda da, yardm yaratan sensin, bakasndan bir yardm istesek bile, bu yardm yaratan sensin, bize her trl yardm senden gelir, ykmz birisi kaldrsa buna o gc veren sensin, senin emrin olmadan kimse kimseye yardm edemez) demektir. Nitekim Abdlaziz Dehlevi hazretleri, Fatiha suresinin tefsirinde buyuruyor ki: Birisinden yardm istenirken, yalnz Allah telya gvenilip, o kulun Allahn yardmna mazhar olduu, Allah telnn her eyi sebeple yaratt, o kulun da bir sebep olduu dnerek ondan yardm istemek, Allah teldan istemek olur. (Tahkik-ul-hakklmbin) Kurtubi tefsirinde buyuruluyor ki: (Yalnz sana ibadet eder ve yalnz senden yardm dileriz) mealindeki yet-i kerimeyi kabul edip syleyen, Cebriyeden de, Mutezileden de uzak kalm ve onlara gerekli cevap verilmi olur. Mutezile frkas, (Allah bizim yaptmz ilere karmaz) diyor. Biz, (Ya Rabbi, senden yardm isteriz) demekle, ii yapann Allah tel olduu meydana kyor ve Mutezile rezil oluyor. Cebriye frkas ise, (Her ii yapan Allahtr, kullarn hibir rol olmaz, gnah, sevab ileten de odur) diyor. Biz, (Ya Rabbi, sana ibadet eder ve senden yardm isteriz) demekle, kullarn da i yapt, ibadet ettii ve yardm istedii meydana kyor. badeti bizim yaptmz, gnah bizim ilediimiz, dolaysyla gnahtan mesul olduumuz meydana kyor. Cebriyeye gereken cevap verilmi oluyor ve Cebriyecilikten de kurtulmu oluyoruz.
Allah tel ve adalet

Allah telnn adaleti
Sual: Ateist, (Tanr, dnyaya gelirken, bana sormad, benim grm almad halde, yaptklarmdan beni sorguya ekmesi, adaletine uygun mudur) diyor. Nasl cevap verilebilir? CEVAP Adaletin ne olduunu bilmedii iin ateist byle konuuyor. Allah telnn adaletiyle kullarn arasndaki adalet ok farkldr. Yanl olarak kullara benzetildii iin, ateist iin iinden kamyor. Kendisinin sorguya ekilmesini adaletsizlik olarak gryor.
287
nsanlar arasndaki adalet, bir mirin, lkesini idare iin koyduu kanunlar iinde hareket etmesidir. Zulm ise, bu kanunun dna kmaktr. Her eyi yoktan yaratan Allah tel, hkimler hkimi, her eyin asl sahibi ve tek yaratcsdr. stnde bir miri, sahibi yoktur ki, Onu bir kanun altnda bulundursun. Bundan dolay, (Allahn yapt u i, adalete uymuyor) denilemez. Adaletin bir baka tarifi ise kendi mlknde olan kullanmak demektir. Zulm ise, bakasnn mlkne tecavzdr. Kinat ve iinde bulunan her eyin yaratcs Allah tel olduuna, Ondan baka yaratc bulunmadna, hibir kimse, hibir eye sahip olmadna gre, Rabbimizin yapt iler, hi kimsenin malna, mlkne tecavz deildir. Allah tel ne yaparsa yapsn, Onun yapt iler iin, (Adalete uymuyor) denilemez. Yasak ettii bir eyi, daha sonra serbest brakabildii gibi, nceden serbest ettii bir eyi de daha sonra yasaklayabilir. Mlk Onundur, diledii gibi kullanr. Kimsenin bir ey sormaya hakk yoktur. Canl-cansz, insan-hayvan hepsi Onun mlkdr. Diledii gibi tasarruf eder, hi kimse bir ey soramaz. Bize konuma zelliini veren de odur. Mlk Onundur. Her eyi ve herkesi yoktan var eden Odur. (yle yapan Cehenneme, yle yapan Cennete koyarm) diyerek imtihana soktu. Kazanan Cennete, kaybedeni Cehenneme att. Aslnda imtihan yapmadan da, istediini Cennete, istediini de Cehenneme koyabilirdi. Mlk Onundur, bakasnn malna mlkne tecavz yok ki, adalete aykr densin! Allah tel, yarattklarnn hepsini Cehenneme atsa, yine adaletsizlik olmaz. Baka birisinin maln atmyor ki, adalete uymasn. Ama O merhamet etmi, (unlar yapan Cennete koyarm) demi, bu da Onun bir ihsandr. Cehenneme atsayd, bir ey diyebilir miydik, itiraz edebilir miydik? Ateist gibi itiraz edilse de eline ne geerdi? Allah tel dileseydi, ateisti, kedi kpek olarak da yaratabilirdi. Niye beni hayvan yarattn demeye hakk olmazd. Bakkaldan ay ve ekeri alrz, kimimiz onunla ay ieriz, kimimiz de helva yapar, yeriz. ekerin bir ey demeye hakk var m? Ne diye falanca bakkaldan aldn ayda itin de, beni helva yaptn diyebilir mi? Madem eker benim malmdr, mlkmdr; onu dilediim gibi kullanrm. Bakasnn, bu ekerle niye helva yaptn demeye hakk olamaz.
288
Bir insan domates alr, bununla salata yapar, tuzlu veya tuzsuz yer, domates buna mdahale edemez. pe atlsa da bir ey diyemez. Btn meyve ve sebzeler byledir. Hayvanlar da byledir. Bir kuzuyu keser, kzartr, yeriz, sucuk yaparz, kpee veririz. Kokutup ple atarz. Kuzu bize, niye yle yaptn diyemez, nk mal bizimdir. Kuzuya sorsak, elbette beni kesme der. Ylana sorsalar, ben ylan deil, aslan olmak isterdim veya insan olmak isterdim diyebilir. Ylann, beni niye inek yaratmadn, beni niye kadn yaratmadn demeye hakk yoktur. Asrlar nce, klelik devri vard. nsan klesini istedii gibi altrrd. Kleye hi sorulmazd. Sorulsa, niye almak istesin, elbette hr olmak isterdi. te btn insanlar da, Allah telnn kuludur, klesidir. Yoktan yaratlmtr. Kle nasl denileni yapmaya mecbursa, biz kleler de bizi yoktan yaratan Rabbimizin emirlerini yapmak zorundayz. Yapmam diyen iddetli azaba dar kalr. Yapan ise sonsuz nimete kavuur. Allah telnn, insanlar yaratmadan nce de, yarattktan sonra emir verirken de, kimseye bir ey sormas gerekmez. Sorulsa, insanlar niye kul, kle olsunlar ki, hepsi, ben hkmdar, hatta tanr olmak isterim der. Kadnn, beni niye kadn yarattn, erkein beni niye erkek yarattn demeye hakk olmad gibi, hi kimsenin de, bizi niye yaratp dnyaya getirdin, niye bunlar emrettin, niye bunlar yasakladn demeye hakk yoktur. Bir buday tanesini yaratmaktan ciz olan insan, kinattaki her eyi yoktan yaratan Allaha kar nasl byle konuabilir? Allaha inanmyorum diyen ateist, bir arpa, bir zm bir karnca yaratabilir mi? yle ise inanmam demesi ok yanltr, yarn cezasn da ar ekilde ekecektir. Kendi vcudunun yaratlna, aya, gnee bir baksa, muazzam gce sahip bir yaratcnn olduunu grr. Hazreti Ali bir ateiste diyor ki: (Biz inanyoruz. Diyelim ki, senin dediin gibi tekrar dirilmek olmasayd bile, inanp ibadet etmekle bizim hi zararmz olmazd. Bizim inancmz doru olduu iin, sen sonsuz olarak atete yanacaksn.) Ateist, her ne kadar, ateistim, yani hibir eye tapmyorum dese de, mutlaka bir eye tapyordur. Nefsine, eytana, aklna, malna,
289
ilmine, gcne kuvvetine, gzelliine tapyordur. Kitaplarda, (Allahtan baka eylere tapan, onlarla beraber Cehenneme atlr) buyuruluyor. Ateist lnce, kendi inancna gre, yok olacak. slamiyete gre ise, o Cehennemde sonsuz azap grecektir. nanan da, sonsuz nimetler iinde yaayacaktr. Akl, bilgisi olan bir insan, bu ikisinden elbette, ikincisini seer. Sonsuz azapta kalmak, bir ihtimal bile olsa, bunu hangi akl kabul eder? Hlbuki hiret hayat, bir ihtimal deil, binlerce Peygamberin haber verdii, apak bir gerektir. O halde, biraz akl ve ilmi olann, Allaha ve ahirete inanmas gerekir. Seyyid Abdlhakim Arvasi hazretlerinin, bir ateiste verdii cevabn bir blm yledir: 1- Gnah ileyecein zaman, Onun rzkn yeme! Rzkn yiyip de, Ona isyan doru olur mu? 2- Ona asi olmak istersen, Onun mlknden k! Mlknde olup da, Ona isyan layk olur mu? 3- Ona isyan etmek istersen, grd yerde gnah ileme! Onun mlknde olup, rzkn yiyip, grd yerde gnah ilemek, uygun olur mu? 4- Can alc melek gelince, tevbe edinceye kadar izin iste! O melei kovamazsn. Kudretin var iken, o gelmeden nce tevbe et! O da, bu saattir. Zira, lm melei ani gelir. 5- Kyamette, (Gnahkrlar Cehenneme gitsin) denince, ben gitmem diyebilir misin? Siz, yokluk diyarndan, bu varlk lemine, kendi isteinizle gelmediiniz gibi, oraya da, kendi isteinizle gidemezsiniz. Gzleriniz, kulaklarnz, dier organlarnz, girip ktnz btn mahaller, zetle, ruh ve cesedinize bal btn aletler, sistemler, hepsi Allah telnn mlk ve mahlkudur. Siz Ondan hibir ey gasp edemezsiniz! O grr, bilir, iitir ve her var olan eyi, her an varlkta durdurmaktadr. Hepsinin idaresinden bir an gafil olmaz. Mlkn kimseye aldrmaz. Emirlerine uymayanlarn cezasn vermekten de, aciz kalmaz. Bir hadis-i kudsi meali yledir: (nce gelenleriniz, sonra gelenleriniz; knz, bynz; dirileriniz, lleriniz; insanlarnz, cinleriniz; en itaatli kulum olsanz, byklm artmaz. Aksine, hepiniz, bana kar duran, Peygamberlerimi aa gren, dmanm olsanz, ilahlmdan bir ey eksilmez. Allah tel, sizden ganidir, Ona
290
hibiriniz lazm deildir. Siz ise, var olmanz ve varlkta kalabilmeniz iin ve her eyinizle, hep Ona muhtasnz.) [Mslim] Allah tel, vcut makinenizi iletip maksada gre kullanmanz ve istifade etmeniz iin elinize teslim ediyor. Btn bunlar, size ve iradenize ve yardmnza muhta olduundan deil, mahlklar arasnda size ayr bir mevki vererek, mutlu olmanz iin yapyor. Ellerinizi, ayaklarnz, kullanabildiiniz her uzvunuzu, arzunuza brakmayp da, yreinizin atmas, kanlarnzn dolamas gibi, sizden habersiz kullansayd, her iinizde, zorla, refleks hareketleri ile, olak el, kuru ayak ile yuvarlasayd, her hareketiniz bir titreme olsayd ne yapabilirdiniz Domadan nceki, doduunuz zamanki halinizi dnyor musunuz? zerinde yatp kalktnz, yiyip itiiniz, gezip dolatnz, dertlerinize deva, korkulara, scaa, soua, ala, susuzlua, yrtc ve zehirli hayvanlarn ve dmanlarn hcumlarna kar koyacak vastalar bulduunuz u yer kresi yaplrken, talar, topraklar hilkat frnlarnn atelerinde piirilirken, suyu ve havas, kudret kimya hanesinde imbiklerden ekilirken, siz nerede idiniz, ne iinde idiniz, hi dnyor musunuz? Bugn, bizim dediiniz karalar, denizlerden szlp ayrld, dalar, dereler, ovalar, tepeler yerletii zaman, acaba neredeydiniz? Denizlerin ac sular, Hakkn kudreti ile buharlatrlp, gkte bulutlar yaplrken, o bulutlardan yaan yamurlar, akan imeklerin ve gneten gelen kudret, enerji dalgalarnn hazrlad gda maddelerini, yanm, kurumu topraklarn zerrelerine iletip, o maddeler, k ve s ualar tesiri ile oynayp titreerek hayatn hcrelerini yetitirirken, nerede idiniz ve nasldnz?
Kfir lkesinde doanlar

Sual: slam lkelerinde doan ocuk, dinini kolayca renip Cennete gidiyor. Gayrimslim lkelerdeki ocuklar ise bundan mahrum kalyor. Mslman olarak yetimedii iin Cehenneme gidiyor. (Kfir lkelerde yaayanlara bir hakszlk olmuyor mu? Bu Allahn adaletine uygun mu) diyenlere nasl cevap vermek gerekir? CEVAP Adalet ve ihsan kartrmamaldr! Allah tel, her lkede yaayan kullar iin, adaleti fazlas ile yapmtr. Yani akl-bali olmadan len kfir ocuklarn Cehenneme sokmayacaktr.
291
Blua erdikten, yani evlenecek aa geldikten sonra, Muhammed aleyhisselamn dinini duymadan len kfirlere de azap yapmayacaktr. Bunlar, slam dinini, Cenneti, Cehennemi iittikten sonra, merak etmez, renmez ise, inat edip inanmazsa, o zaman azap grecektir. (Blu ana giren, ana-babann, evrenin yapm olduu eski etkilerin altnda elbette kalr) denilemez. Eer kalsayd, yllardr slam lkelerinde, slam terbiyesi altnda yetien yzlerce Mslman evlad, slam dmanlarnn yalanlarna, iftiralarna aldanmaz, dinsiz, din dman olmazd. Bunlar, blua erince, hatta krkndan sonra, hoca-hafz olanlar bile, dinden kyor, din dman oluyor ve din dmanlnda nderlik yapyorlar. Ana babasna, komularna ve akrabasna, yobaz, gerici diyerek alay ediyorlar. Bu pek ac misaller, ana-baba terbiyesinin etkisinin devaml olmadn aka gstermektedir. Bunun iindir ki, bugn dinden kmak, btn dnyay saran bir afet halindedir. Dier taraftan, birok kfirlerin, ilim, fen adamlarnn Mslman olduunu oumuz gryoruz. Pek az olsa da, dinini deitirmeyenlerin bulunmas, ana babann verdii terbiyenin etkisinin, bazen de devaml olduunu gsteriyor denirse, bir ocuun Mslman evlad olmas, slam terbiyesi ile yetimesi, Allah telnn bir ihsandr. Kfir ocuklarna bu ihsan yapmyor; fakat kimseye ihsan yapmaya mecbur deildir. hsan yapmamak zulm olmaz. Mesela, bakkaldan bir kilo pirin alsak, tam bir kilo tartmas adalet, noksan tartmas ise zulm olur. Biraz fazla vermesi ise ihsan olur. Bu ihsan istemek, kimsenin hakk deildir. Allah telnn slam terbiyesi ile yetitirmesi, byk ihsandr. Dilediine ihsan eder. Kfir ocuklarna bu ihsan yapmamas zulm, hakszlk olmaz. hsan ettii kimseler kfir olursa, bunlarn cezas da, daha ok olur. (Seadet-i Ebediyye)
Ar yk yklemek
Sual: Bekara suresinin (Rabbimiz, bizden ncekilere yklediin gibi, bize gcmzn yetmedii yk ykleme) mealindeki son yetinde, nceki mmetlere byle ykler yklendii bildiriliyor. Bize
292
yklemese de, ncekilere gcnn yetmedii yk yklemek, Allahn adaletine uygun mudur? CEVAP Bunu iki ynden aklamak gerekir: Biri, Allah tel g yetmeyen bir eyi emretmesinin adaletine uygunluu ynnden, dieri de, yet-i kerimede bildirilen mana ynnden. 1- Adalet ynnden: Allah tel iin adalet, kendi mlknde olan kullanmak demektir. Zulm ise, bakasnn mlkne tecavzdr. Kinat ve iinde bulunan her eyin yaratcs Allah teldr. Ondan baka yaratc bulunmadna ve hi kimse, hibir eye sahip olmadna gre, Rabbimizin yapt iler, hi kimsenin malna, mlkne tecavz deildir. Onun yapt iler iin, (Adalete uymuyor) denilemez. Yasak ettii bir eyi, daha sonra serbest brakabildii gibi, nceden serbest ettii bir eyi de daha sonra yasaklayabilir. Mlk Onundur, diledii gibi kullanr. Kimse hesap soramaz. Allah tel, kullarna iyi, faydal olan vermeye, kimisine sevab, kimisine azap yapmaya mecbur deildir. silerin, gnahkrlarn hepsini Cennete koysa, fazlna, ihsanna yakr. taat, ibadet edenlerin hepsini Cehenneme atsa, adaletine uygun olur. (H. L. O. man) (Allah tel dilerse, kfiri Cennete, mmini de Cehenneme koyabilir) demek, koyacak demek deildir. Koyarsa kimse karamaz, adaletine aykr olmaz demektir; fakat iman edip iyi amel ileyenleri Cennete koyacana sz verdi. Sznden dnmeyeceini de bildirdi. Allah tel dilemedike, hi kimse mmin veya kfir olamaz. Bir ayet-i kerime meali yledir: (Allah, dilediini hidayete kavuturur, dilediini dalalette brakr.) [brahim 4] Allah tel kimseyi zorla kfir yapmaz. Bu ayet-i kerime, btn ilerin Allah tel tarafndan yapldnn delillerinden biridir. Bir baka ayet-i kerime meali de yledir: (Sizi de, yaptnz ileri de yaratan Allahtr.) [Saffat 96] 2- yetteki mana ynnden: Kurtubi tefsirinde deniyor ki:
293
Bu konuda, Katade, (Bizden ncekilere ii zorlatrdn gibi bize de, zorlatrma demektir) dedi. Dahhak da, (Altndan kalkamayacamz, g yetiremeyeceimiz amelleri ilemekle bizi ykml tutma demektir) dedi. Sdd de, (Burada takat, yani g getirilmeyen eyler, srail oullarna ykletilen ar yklerdir) dedi. [Mesela pislik deen uzuv ykamakla temizlenmez, oray kesmek gerekirdi. (Beydavi)] Allah tel, (mmi nebi olan resul, srtlarndan ar ykleri indirir ve zincirleri krar atar) buyurdu. (Araf 157) mmi, okuryazar olmayan demektir. Resulullah, mmi olduu halde, kendisinin, ilmin btn kemltna malik olmas bir mucizedir. (Beydavi)
Sorgusuz ceza
Sual: (Herkese Lazm Olan man) kitabnda, (Gnahkrlarn hepsini Cennete koysa, Allah telnn fazlna yakr. taat, ibadet edenlerin hepsini Cehenneme atsa, adaletine uygun olur. nk mlk onundur, mlkn diledii gibi kullanr) deniyor. Buna kimse itiraz edemez. Ancak, kulun g yetmeyecei ii nceki mmetlere emrettii bildiriliyor. Kul, ahirette Cehenneme atlrken, (Ya Rabbi, bana gcmn yetmediini emrettin, ben de yapamadm, beni Cehenneme atman zulm deil mi) demez mi? CEVAP yle demesi yanl olur. Allah telnn, gnahsz insan Cehenneme atmas kendi mlkn kullanmak olup, zulm olmadna gre, bu da ayns deil midir? Bir emri yapmak iin gc yeteni de, yetmeyeni de, Cehenneme atmas, kendi mlkn kullanmak deil midir? Kendi mlkn kullanmaya kim zulm diyebilir ki? Burada bakasnn mlkne tecavz yok ki, zulm denebilsin. Allah tel iin adalet, kendi mlknde olan kullanmak demektir. Zulm ise, bakasnn mlkne tecavzdr. Kinat ve iinde bulunan her eyin yaratcs, Allah teldr. Ondan baka yaratc bulunmadna ve hi kimse, hibir eye sahip olmadna gre, Rabbimizin yapt iler, hi kimsenin malna, mlkne tecavz deildir. Onun yapt iler iin, (Adalete uymuyor) denilemez. Yasak ettii bir eyi, daha sonra serbest brakabildii gibi, nceden serbest ettii bir eyi de daha sonra yasaklayabilir. Mlk Onundur, diledii gibi kullanr. Kimse hesap soramaz. Buna ramen, iman edip iyi amel
294
ileyenleri Cennete koyacana sz verdi. Sznden dnmeyeceini de bildirdi. Bir yet-i kerime meali yledir: (Allah, verdii szden asla dnmez.) [Al-i mran 9, Zmer 20, Rad 31] mam- Earinin szleri Sual: Herkese Lazm Olan man kitabnda, (Ear ve Mutezile mezheplerine gre, mmkn olmayan bir eyin yaplmasn, Allah telnn emretmesi caiz deildir. Kendisi mmknse de, insanlarn gc yetmedii eyleri emretmesi de, Mutezileye gre caiz deildir. Earye gre, bu caizdir; fakat emretmemitir. nsann havada umasn emretmek byledir) deniyor. mam- Eari, Ehl-i snnetin iki imamndan biri olduuna gre, caiz demesinin sebebi nedir? CEVAP Caiz demesi, (Emretseydi, Allah telnn adaletine aykr olmaz, zulm olmazd) demektir. Yine ayn kitapta deniyor ki: Allah tel iin adalet, kendi mlknde olan kullanmak demektir. Zulm ise, bakasnn mlkne tecavzdr. Kinat ve iinde bulunan her eyin yaratcs Allah teldr. Ondan baka yaratc bulunmadna ve hi kimse, hibir eye sahip olmadna gre, Rabbimizin yapt iler, hi kimsenin malna, mlkne tecavz deildir. Onun yapt iler iin, (Adalete uymuyor) denilemez. Allah tel, kullarnn kimisine sevab vermeye, kimisine azap yapmaya mecbur deildir. silerin, gnahkrlarn hepsini Cennete koysa, fazlna, ihsanna yakr. taat, ibadet edenlerin hepsini Cehenneme atsa, adaletine aykr olmaz. (H. L. O. man) Allah tel bu mmete merhamet ederek, g yetmeyen eyleri emretmemitir. mam- Eari, (Emretmemitir; ama emretseydi zulm olmazd. nk kendi mlkn kullanm olur) demek istiyor. Yani Mslmanlar Cehenneme, kfirleri Cennete atsa, adaletine aykr olmaz; ama Mslmanlar Cennete, kfirleri Cehenneme koyacana sz vermitir. Sznden dnmeyeceini de bildirmitir. Yani mmin olarak len, garanti Cennete gidecek, kfir olarak len ise sonsuz olarak Cehennemde kalacaktr.
Sakatlarn suu yok

Sual: Ana babann hatas, sarholuu veya hastal sebebiyle, kr, topal, sar, dilsiz, geri zekl veya sakat olarak doan bebein gnah nedir?
295
CEVAP Gerek Mslman, Allah telnn rzasndan baka murad olmayan kimsedir. Allah tel emrettii iin rzk kazanmaya alr. alrken ibadetlerini terk etmez ve haram ilemez. Kazanrken de, kazandn sarf ederken de dinimize uyar. Byle kimseye zenginlik de, fakirlik de faydal olur. Fakat byle olmayan kimse, Allah telnn kaza ve kaderine raz olmaz. Fakir olunca az diye itiraz eder. Zengin olursa, doymaz, daha ister. Kazandn haramlara sarf eder. Zenginlii de, fakirlii de, dnyada ve ahirette felaketine sebep olur. Krlk, topallk ve dier sakatlklarn faydal veya zararl olmas insandan insana deiir. Kimi, Allah telnn takdirine raz olduu iin, sonsuz olan Cennet nimetlerine kavuur, kimi de raz olmad iin, sonsuz olan Cehennemde cezaya mstahak olabilir. Bir kimse kendisi iin sakatln faydal veya zararl olduunu bilemez. Bazs illa son model bir arabasnn olmasn ister. Arabay alp oluk ocuuyla bir dereye uabilir. Onun iin, illa bir eyin olmasn deil, hayrl olmasn istemelidir! ocuun sakat olarak domasnda kendi gnah yoktur. Eer bunda ana babasnn kusuru varsa, gnah onlara aittir. Grmeyen bir kimse, eer kr olmasayd kt iler peinde gezip, dnya ve ahiretini mahvedebilirdi. Kimi de kr olduu iin isyan edip, Yaratcnn takdirine raz olmaz ve ebedi felaketine sebep olur. Kr olan bir Mslman, Cennete gider. ki hadis-i erif meali: (Allah tel, iki gz olmayan Mslman Cehenneme koymaz.) [Taberani] (Gzsz kimse, sabrederse, Allah tel ona Cenneti verir.) [Buhari] Yalnz gz olmayan deil, dier sakatlklar olan da sabrederse, lrken, kabirde ve maher yerinde sknt ekmeden Cennete girer. Cennette ise sakatlk yoktur. mansz olan, salam da, sakat da olsa, yeri sonsuz olarak Cehennemdir.
Herkes eit yaratlsayd

Sual: Bazlar, (Allah; kimini salam kimini sakat, kimini uzun kimini cce, kimini gzel kimini irkin, kimini zengin kimini fakir, kimini beyaz kimini zenci, kimini akll kimini deli yaratmtr. Herkesi eit yaratsayd daha iyi olmaz m?) diyorlar. Ben de Allah en iyisini yaratr.
296
yi olsayd eit yaratrd. Demek ki bizim bilmediimiz eyler var dedim. Tatmin olmadlar. Ne demelidir? CEVAP Siz en gzel cevab vermisiniz. Ondan daha gzeli olmaz. nsann yaradl gayesi bilinmeyince, dnyadaki olaylarn sebebi anlalamaz. Allah tel, dnya ve ahireti, sevgili kulu ve resul Muhammed aleyhisselam iin yaratt. Dier canl ve cansz varlklar da, insanolunun istifadesi iin yaratt. Dnya zevk iin yaratlmad. Ahiret ise, ebedi mkfat ve ceza yeridir. Dnya, ahiretin imtihan yeridir. Herkes her bakmdan eit olsa, imtihann manas kalmaz, iyi ile kt ayrlmazd. Allahn emir ve yasaklarna uymakla eitli skntlar ekilecek, itaat edenle, isyan eden, birbirinden ayrlacaktr. nsan cansz varlk gibi, ot veya hayvan gibi deil, kulluk ve imtihan iin yaratld. nsan, ihtiyasz, skntsz ve her bakmdan eksiksiz yaratlsayd, imtihan ve dnya manasz olurdu. nsanlarn, hayvanlarn ve kinattaki canl, cansz dier yaratklarn hareketleri, akllar durdurucu sistemleri incelenince, her eye gc yeten Rabbimizin dnyay maksatsz yaratt dnlemez. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: nsanlar, dnyada, birka gn dert ekmeselerdi, Cennetin, ebedi shhat ve afiyet nimetlerinin sonsuz lezzetlerinin kymetini bilmezlerdi. Alk ekmeyen, yemein lezzetini anlamaz. Ac ekmeyen rahatln kymetini bilmez. Herkes, her bakmdan eit yaratlsayd, byk bir felaket olur, toplumlar olmazd. nsanlar, boy, renk, ekil, akl, zenginlik, shhat, kuvvet, gzellik, ahlk gibi her hususta eit olunca, tornadan km gibi eit, yani birbirinin ayn olunca milyarlarca insan birbirinden ayrmak mmkn olmaz. Kar koca birbirini tanyamaz, insan hanm ile kzn ayrt edemez, hayat fel olur. Srf bu ekil benzerlii bakmndan, binlerce problem ortaya kar. Dier sahadaki eitlikler grlmeden, yaanmadan hayat sner. Herkes bilgi ve kltr bakmndan da eit olunca, gazeteye, kitaba, filme ihtiya kalmaz. Gre, kou, yzme gibi sporlar ve yarlar olmaz; nk herkes ayn kabiliyettedir. yinin kymeti, kt ile bilinir. Herkes iyi olunca, iyinin kymeti kalmaz. irkinlik olmaynca, gzellik anlalmaz. Hastalk olmaynca saln kymeti bilinmez.
297
Bir kimse, okuyup her bakmdan mkemmel bir insan olmak ister. Herkes ayn olursa, kim kimden stn olacaktr? mirsiz, memursuz, iisiz, patronsuz toplum olmaz. Her hususta eitliin zararlar saylamayacak kadar oktur. Onun iin Allah tel, her eyi hikmetli ve adaletli yaratmtr. Adalet olunca iler dzgn yrr. Mesela be parman bei de ayn olsayd, baparmak dierlerinin arasnda olsayd, bugnk kadar verimli i yaplamaz, byk eksiklik olurdu. Adaletli yaratlmak, eit yaratlmakla mukayese bile edilmez. Ayn ana babadan, zeklar, kabiliyetleri farkl ocuklarn yaratlmas, milyarlarca insann birbirine benzememesi, hatta parmak izlerinin farkl olmas bile, Allah telnn kudretinin sonsuzluunu gstermektedir. Onun kudreti sonsuz, n ok ycedir. zel ie karmak Sual: Ateistler, (Baz insanlarn cce, sakat veya irkin yaratlmas adaletsizliktir, her ey dzgn, eit yaratlmal idi) diyorlar. Bunlara nasl bir cevap verebiliriz? CEVAP Buna benzer bir sualin cevab, nceki yazda vard. Bir yet-i kerime meali yledir: (Dinlerine uymadka, Yahudilerle Hristiyanlar senden asla honut olmazlar.) [Bekara 120] Bu ateistlere de, her konuda delil getirilse, ispat edilse, yine onlarn dinini yani dinsizliklerini kabul etmedike Mslmanlar sevmezler ve slamiyeti ktlemeye devam ederler. Bir ylann, beni niye ylan yarattn, beni aslan yaratsaydn demeye hakk olur mu? Aslan da, beni niye hayvan olarak yarattn, beni de insan yaratsaydn daha iyi olmaz m idi demeye hakk var m? Bu her hayvan iin byledir. Domuz, karnca, akrep, sinek, hepsi benzer eyler syleyebilir. Fakirin beni niye zengin yaratmadn diyerek Allahtan hesap sormaya kalkmas uygun olur mu? Erkek, imdi rabet gzel ile zengine, beni niye kadn yaratmadn dese uygun olur mu? Onu domuz veya kpek olarak da yaratabilirdi. Kadn, ben gl bir pehlivan olmak isterdim, beni niye erkek yaratmadn dese uygun olur mu?
298
Zenci, beni niye beyaz yaratmadn diyebilir mi? Bunlar oaltmak, hatta ne olursa tersini iddia etmek mmkndr. Bir iftlik sahibi, ayn cins hayvanlar ayr yere koysa veya her birine ayr yer yapsa yahut baz cins hayvanlar ayn ahra koysa, buna kimin ne demeye hakk vardr? Yahut can istei zaman bir kuzu veya tavuk kesip yese, buna kim ne diyebilir? nk hayvanlar adamn maldr, istedii ekilde besler, istediklerini kesip yiyebilir. Kinattaki her ey de Allah telnn mlkdr, diledii gibi kullanabilir. Buna kimse karamaz. Baka bir kimsenin maln kullansa o zaman bir hakszlk mevzubahis olabilir. Hi kimsenin zel iine karlmaz.
nce lenin suu

Sual: Hazret-i dem zamannda len biri, imdiye kadar kabir azab ekti. imdi len ise, ona gre daha az azap ekecektir. Bu Allahn adaletine uygun mu deniyor. nce lmek su mudur? CEVAP nce lmek niye su olsun ki? Allah tel, hi kimseye fazla ceza vermez. Hatta gnahlarn ounu da affeder. Hadis-i erifte, (Kabir ya Cennet bahesi veya Cehennem ukurudur) buyuruluyor. Hazret-i dem zamannda len biri, salihse, hep Cennet bahesindedir, kabirde ok kalmasnn onun iin hi mahzuru olmaz. len kfirse, kabirde eitli azaplara maruz kalr. Kabir azab, Cehennem azab yannda ok hafif kalr. len gnahkr Mslman ise, ektii kabir azab gnahlarna kefaret olur. Kabirde ok kalr da, ektii azap sebebiyle gnah kalmazsa, dirilirken gnahsz olarak dirilir. Azap kimine ok hafif, kimine ok ar yaplabilir. Hazret-i dem zamannda len birisine ok hafif azap yaplsa, mesela birine pire srr gibi azap olsa, dierine ine sokulur gibi olsa, dn lene de bak saplar gibi, klla dorar gibi azap olsa, hangisi daha ok sknt eker? Hi kimse gnahndan ok azap ekmez. Hi kimseye zerre kadar hakszlk yaplmaz. Birine her gn bir sopa vurulsa, tekine de her saat ba sopa vurulsa, ayn gn lmelerine ramen ikisi farkl azap eker. Demek ki, kabirde ok kalmak, ok azap ekmeyi gerektirmedii gibi, az kalmak da azap ekmeye mani olmuyor. Herkes gnah kadar ceza ekiyor. Kabir azabna inanmayan baz kimseler de, (Hesap grlmeden ceza verilmez) diyorlar. Bunlar h Allah tealann, onlarn sularn
299
bilmediklerini mi sanyorlar? Hi mizan kurulmasa da, yine cezalar bellidir. Kiramen ktibin denilen melekler, amellerimizi, nasl olduunu bilmediimiz kamera gibi bir alete kaydediyor. Btn uzuvlarmz, ilediimiz sulara ahitlik yapacaktr. Hi kimse sularn inkr edemeyecektir.
Suluya ceza zulm mdr?

Sual: Bir ateist, (Kfir niye Cehenneme gidip azap grsn ki? Kfiri Allah yaratmad m? Ne diye O Cehenneme atyor? Bu insanla, adalete yakr m, zulm deil mi) diyor. Ne cevap verebiliriz? CEVAP Cezasz sistem olur mu? Suluya ceza, hi zulm olur mu? Dnn, bir kimse, oluk ocuk, gen-ihtiyar, kadn-erkek, hastasalam, sulu-susuz demiyor, yzlerce kiiyi ldryor, gzlerini karyor, llerini de yakyor. Bu vahi yaratk lm cezasna arptrlmal dendii zaman, (lm cezas, barbarlktr, bu insanla, adalete yakmaz) deniyor. Cani yzlerce kiiyi ldryor, onunki sanki insanla uygunmu gibi kabul ediliyor, cani savunuluyor. Bu da, dier canilere kt rnek oluyor, onlara cesaret veriyor, sanki ldrmek tevik ediliyor. Eer bu caniye, Amerikadaki gibi lm cezas verilse, dier caniler bundan ekinebilir. En azndan susuz insanlar ldrenlerin says ok azalr. Ceza hafif olursa su oran ykselir, ceza ar olursa su oran azalr. Maksat, insanlarn lmesini nlemek, onlara iyilik ise cezalar ar olmaldr. Eer insanlarn ldrlmesine nem verilmiyorsa, ldrenlere hi ceza verilmemelidir. Bunlarn hangisi adalettir? Suluyu serbest brakmak m, yoksa suu nleyecek ceza vermek mi? mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Allah tel, sulu susuz btn insanlar Cehenneme koyup, sonsuz azap yapsayd, kimin bir ey sylemeye hakk olabilirdi? nk kendi yaratt, yetitirdii mlkn kullanyor. Bakas yok ki, onun mlkne tecavz olsun ve zulm denilebilsin. Hlbuki insanlarn kulland mallar, mlkler, gerekte onlarn deil, hepsi Allahndr. Bizim bunlara el uzatmamz, karmamz zulm olur. Allah tel, bu dnyann dzeni iin ve baz faydal eylere yol amas iin, bunlar bize mlk klm ise de, gerekte hepsi Onundur. O halde, bizim bunlar, asl sahibinin izin verdii kadar, izin verdii ekilde kullanmamz gerekir.
300
Ateist bir yaratcya inanmad iin byle soru soruyor. Eer her eyi yaratann Allah olduuna inansayd byle soru soramazd. nk bir kimse kendi evindeki eyalar istedii gibi kullanamaz m? Eskiyenleri veya yenilerini pe atamaz m? Mal onunsa istedii gibi tasarruf hakkna sahip deil mi? Allah tel da kendi yarattklarn susuz da olsa Cehenneme atabilir. Ama ihsan ediyor, susuzu Cehenneme atmyor, yani iman edenleri Cehenneme atmyor. Kanunlara kar gelen, onlar ineyenin cezalandrlmas normal ise, Allah'n emrine uymayanlarn da cezalandrlmas niye zulm olsun? Kfr ve zulm Sual: Bir kfir, yaad yz sene iinde iledii gnahlar iin sonsuz olarak Cehennemde kalmasna zulm diyen Almanlar vardr. Yz senelik kfirliin karl niin sonsuz cezadr? CEVAP Bunun hikmetini Cenab- Hak aka bildirmemitir. Baz limler bildiriyor ki: Kfirler, sonsuz yaasayd, sonsuz kfir kalmak niyetinde olduklar iin, kfrlerinin cezas Cehennemde sonsuz azaptr. Bunun iin kfirlere olan ebedi azaba zulm denilemez.
Allaha gvenmek ve tevekkl

Allah bes, bki heves
Sual: Allah bes, bki heves ne demektir? CEVAP Bes, kfi, yeter, yetiir demektir. Bki, kalan demektir. Heves ise, nefsin istei, geici arzu demektir. Allah bes diyen, Allah telya tevekkl etmi olur. Tevekkl, vekil etmek, iini bakasna havale etmektir. Istlahta ise, Allaha gvenmek, Ona dayanmaktr. Tevekkl, deitirilmesi insan gcnn dnda olan ac olaylarn, ezelde takdir edildiini bilip, zlmemek, Allahtan geldiini dnerek seve seve karlamaktr. Allah bes diyen, [Ona tevekkl eden] yani onu vekil eden kurtulur. [Vekil: koruyucu, gzetleyici, bakc, yardmc.] Bes Farsadr. Allah bes ifadesinin Arapas, Hasbiyallah demektir. Hasbiyallah, Allah bana yetiir demektir. Hasbiyallah ve nimel vekil ise, Allah bana yetiir, O, gvenilip dayanlan ne gzel vekil, demektir. Hasbnallah ve nimel vekil ise, Allah bize yetiir, O, gvenilip dayanlan ne gzel vekil, demektir. Kuran- kerimde,
301
cesur mminlerin, (Hasbnallah ve nimel vekil) dedikleri bildiriliyor. (Al-i mran 173) Allah tel, Peygamber efendimize buyuruyor ki: (Sana hile yapmak isterlerse, Allah sana kfidir.) [Enfal 62] ([Ey resulm, senden] yz evirirlerse, Hasbiyallah la ilahe illa hve aleyhi tevekkelt ve hve rabbl aril azim de! = Allah bana kfidir, Ondan baka ilah yoktur, ben sadece Ona gvenir, Ona dayanrm. O byk Arn sahibidir.) [Tevbe 129] (lla hve kelimesinde durulursa, illa h diye durulur.) (De ki: Hasbiyallah aleyhi yetevekkel-l-mtevekkiln= Bana Allah yeter, gvenip dayanacaklar, ancak Ona gvenip dayanrlar.) [Zmer 38] (Allaha dayan; vekil olarak Allah sana yeter.) [Nisa 81] (Tevekkl edene Allah kfidir.) [Talak 3] (Mminlere, "Dmanlarnz, size kar asker toplad; onlardan saknn" denildiinde bu, onlarn imanlarn arttrd ve "Hasbnallah ve nimel vekil" dediler.) [Al-i mran 173] Zmer suresinin 36. yetinde mealen, (Allah kuluna kfi deil mi) buyuruluyor. Evet, (Allah bes) demeliyiz. Byle kimseye de eytan musallat olamaz. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (man edip de yalnz Rablerine tevekkl eden kimselere eytan hkimiyet kuramaz.) [Nahl 99] Her Mslmann Allah telya tevekkl etmesi farzdr. Tevekkl imann artdr. nk yet-i kerimede mealen buyuruluyor ki: (Eer imannz varsa, Allaha tevekkl ediniz!) [Maide 23] Bir insan iin en byk makam, Allah telnn rzasna, sevgisine kavumaktr. O halde tevekkl etmek gerekir. nk Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Allah, tevekkl edenleri elbette sever.) [Al-i mran 159] (Dnya hayatnda size verilen nimetler geicidir. man edip, Rablerine tevekkl edenler, Ona gvenip dayananlar iin, ahirette verilecek Allahn indindeki mkfat ise, dnya nimetlerinden daha hayrl ve daha sreklidir.) [ur 36] Hadis-i eriflerde de buyuruluyor ki: (Hasbiyallah ve nimel vekil sz her korku iin bir emniyettir.) [Deylemi]
302
(Sabah akam 7 kere, Hasbiyallah la ilahe illah, aleyhi tevekkelt ve hve Rabb-l aril azim okuyan, dnya ve ahiret skntsndan kurtulur.) [bni Snni] (Bunu on defa okuyann skntsn Allah tel giderir.) [ira] (Skntl iken Hasbnallah ve nimel-vekil deyiniz!) [bni Merdeveyhi] (Tedbir almakta acizlik gsterme! Tedbire ramen bir ie gcn yetmezse, Hasbiyallah ve nimel-vekil de!) [Buhari] (brahim aleyhisselam atee atlrken, Hasbiyallah ve nimel vekil [Bana Allahm yetiir, O ne iyi yardmcdr] dedi.) [Hatib] Kuran- kerimde de ayn ey bildiriliyor: (De ki, Allah bana kfidir.) [Zmer 38] Allah teldan baka gvenilecek, dost edinilecek hi kimse, hibir ey yoktur. Allah teldan bakasna snmak, rmcek ana snmaya benzetilmitir. yet-i kerimede mealen buyuruluyor ki: (Allahtan baka dost edinenin hali, rmcein durumuna benzer. Hlbuki barnaklarn en r rmcek yuvasdr.) [Ankebut 41] O halde Allah bes [hasbiyallah] demek ve bu szde brahim aleyhisselam gibi durmak gerekir. Bki heves, masivadr, Allahtan gayr eylerdir. Allahtan gayr eylerle uramak ise faydasz ile vakit geirmektir. Hadis-i erifte, (Bir kimsenin faydasz ile vakit geirmesi, Allah telnn, onu sevmediine alamettir) buyuruldu. (Mek. Rabbani) On cmle Muhammed bin Him anlatr: Marf- Kerh bana; Sana; dnya ve ahiret saadeti iin on cmle reteyim. Byle dua edenin duas kabul olur dedi. Yazaym m dedim. Hayr, Behr bin Hris nasl tekrar ederek bana rettiyse, ben de ayn ekilde sana retirim diyerek u hadisi bildirdi: (Her namazdan sonra [dua ederken], u on cmleyi syleyenin dualarn Allah tel kabul eder: 1- Dinim iin Allah bana kfidir. 2- Dnyam iin Allah bana kfidir. 3- [ki cihan] endielerim iin Allah bana kfidir. 4- Haset eden iin Allah bana kfidir. 5- Bana hakszlk eden iin Allah bana kfidir.
303
6- Ktlk etmek isteyen iin Allah bana kfidir. 7- lm annda Allah bana kfidir. 8- Kabirde Allah bana kfidir. 9- Mzanda Allah bana kfidir. 10- Sratta Allah bana kfidir. Kendisinden baka hibir ilh olmayan Allah bana kfidir. Ona tevekkl eder, Ona yalvarrm.) [Nevadir-il Usul, Hakm-i Tirmizi]
nsanlara ihtiyacn sylemek

Sual: htiyalarn insanlara bildirmemeli deniyor. Bildirilmeyince insann ihtiyac nasl karlanr ki? CEVAP Birinci sualde, ihtiyalarn karlanmasn Allah teldan deil de, insanlardan beklemek kast ediliyor. Hadis-i erifte, (nsan, ihtiyalarn, Allaha havale ederse, ihtiyalarn [meydana getirecek sebepleri] ihsan eder) buyuruldu. Mesela, herkesin ona merhamet ve hizmet etmesini temin eder, bylece ihtiyalar grlm olur. Mesela, herkesin sana merhamet ve hizmet etmesini temin eder. Baka bir hadis-i erifte buyuruluyor ki: (nsan, mit balad yere havale edilir. Eer Allahtan bakasna mit balamazsa, Allah tel da onun iini kendi zerine alr, bakasna havale etmez.) [Hkim] Kim Allah iin ise, Allah da onun iindir. Allah tel, her ite rza-i ilahiyi dneni kendi himayesine alr. nsanlarn rzasn gzetip, Rabbimizin rzasna uymayanlarn iini insanlara brakr. Yahya bin Muaz Razi hazretleri buyuruyor ki: nsanlar seni, Allah sevdiin kadar sever. Allahtan korktuun kadar, senden korkarlar. Allaha itaat ettiin kadar, sana itaat ederler. Ona itaatin nispetinde, sana hizmet ederler. Hlasa, her iin, Onun iin olsun! Yoksa hibir iinin faydas olmaz. Hep kendini dnme! Allah teldan baka, kimseye gvenme! kinci suale cevap olarak da, mam- Rabbani hazretleri, (Ein, dostun gnllerini yapmak iin, kendini gnaha sokmak ve ahiretin sonsuz azaplarna atlmak, akl olann yapaca i deildir) buyuruyor. Ebu Muhammed Rai hazretleri buyuruyor ki: Kendin ile Allah tel arasnda en byk perde [engel], hep kendi menfaatini dnmek ve kendin gibi, bir acize gvenmektir. Sofilik, istediin her yere gidebilmek ve bulutlarn glgesinde rahat etmek ve
304
herkesten hrmet grmek deildir. Her halinde Allah telya gvenmektir. nce Allaha, sonra sana Sual: Birine bir ey verirken yahut ocuunu brakrken, (nce Allaha, sonra sana emanet ediyorum) demek caiz midir? (Allaha pek gvenmiyorum, onun iin sana da emanet ediyorum) anlam kmaz m? CEVAP Mslman, o manada sylemez. Emanet edilecek asl yerin, Allah tel olduunu bilir. Zaten bu szyle bunu bildiini ve buna iman ettiini de bildiriyor, ayrca bu kymetli bilgiyi karsndakine de hatrlatyor, yani sen de bunu unutma demeye getiriyor. (Deveni bala, sonra Allah telya tevekkl et) hadis-i erifi, sebeplere yaptktan sonra, neticesini Allaha brakmak gerektiini bildiriyor. Birisine ocuunu emanet etmek, deveyi balamak gibidir. Deveyi balamadan Allaha emanet etmek, tevekkle aykrdr. (nce Allaha, sonra sana emanet ediyorum) demek, (Bunu sana emanet ediyor, Allaha da tevekkl ediyorum) demektir. Yoksa (Allaha gvenmediim iin, sana emanet ediyorum) demek deildir.
Tefviz iirinin aklamas

Sual: Erzurumlu brahim Hakk hazretlerinin Tefvizname isimli iirini anlamakta glk ekiyorum. Aklar msnz? CEVAP iir aklamak ok zordur. Bu iirde tefviz ileniyor. Tefviz, her eyin Allahn takdiri ile olduuna inanmak, ilerini Allah telya havale etmek, Onu kendine vekil yapmak, Ona tevekkl edip gvenmek, Ondan gelene gzelce sabretmek demektir. Bu zor ise de ok kymetlidir. Tevekkln zirvesine kan brahim aleyhisselam, atee atlrken bile tevekkln bozmad. iir yle balyor: Hak erleri hayr eyler Zannetme ki gayr eyler Arif onu seyr eyler Mevla grelim neyler Neylerse gzel eyler. ylece de sona eriyor: Vallahi gzel etmi,
305
Billahi gzel etmi, Tallahi gzel etmi Allah grelim netmi Netmise gzel etmi. imdi batan sra ile aklayalm: 1- Allah telnn; kt iin neticesini hayra evirdii ok grlmtr. Arif olan bunu kolayca anlar. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Holanmadnz ey sizin iyiliinize; sevdiiniz ey de, ktlnze olabilir. Siz bilmezsiniz, Allah bilir.) [Bekara 216] Bir misal verelim: Hudeybiye anlamasna gre, bir kfir Mslman olursa, Mslmanlar bunu aralarna alamayacaklar, fakat Mslman olduktan sonra tekrar kfir [mrted] olan ise, mrikler tekrar saflarna alacakt. Grnte bu anlama Mslmanlarn aleyhine idi. Peygamber efendimiz, neticeyi peygamberlik nuru ile grp imzalad. Anlama Mslmanlarn lehine neticelenince, mrikler, anlamay bozmak zorunda kaldlar. (M. Lednniyye) niversitede bir yl snfta kalmak birka ynden zararldr. Memuriyet hayatna bir yl sonra girilir. Bir yl sonra emekli olunur. Bir yllk maatan mahrum kalnr. Bir yl kaybetmi olur. Yakndan tandm bir arkada, snfta kalnca zlr. Fakat o yl yeni arkadalarla tanr. Eyyamc olan bu gen, o arkadalarnn sayesinde iyi bir Mslman olur. Snfta kalmas onun iin byk bir nimet olur. Yakkl bir gen fel olur. Fel olduktan sonra ehl-i snnet limlerinin kitaplarn okur. Dinini doru olarak renir ve yaamaya balar. Hlbuki nceden dinden imandan habersiz yayordu. Hibir nasihat de kr etmiyordu. imdi bu nimete kavumasna sebep olan fel hastal iin Allah telya devaml hamd eder. Demek ki, (Holanmadmz bir ey bizim iin hayrl) olabiliyor. nsan, bir iin sonucunun iyi mi, kt m olacan bilemez. Hayr zannettii ok ey, erle, er zannettii ok ey de, hayrla neticelenebilir. Bunun iin bir ite srar etmemelidir. 2- Tevekkl edip ilerini Allaha havale eden ve sonucu sabrla bekleyen Mslman, rahat eder. kinci lkte tevekkl, tefviz, sabr ve rza var.
306
Tevekkl, deitirilmesi insan gcnn dnda olan ac olaylarn, ezelde takdir edildiini bilip, zlmemek, Allahtan geldiini dnerek seve seve karlamaktr. Baa gelen ie sabredilirse ecri grlr. Sabredilmezse, gnaha girilir ve skntya dlr. Sabr, tkezlemeyen binektir. Sabr, ac ise de meyvesi tatldr. Sabr eittir: Belaya sabr, din bilgilerini renirken ve ibadet yaparken sabr, gnah ilememek iin sabr. Sabrn nemi byktr. Kur'an- kerimde mealen buyuruldu ki: (Sabretmekte yar edin!) [Al-i mran 200] (Allah sabredenlerle beraberdir.) [Bekara 153] (Sabredenlere, mkfatlar hesapsz verilir.) [Zmer 10] Bir hadis-i erif meali: (Sabrn imandaki yeri, ban vcuttaki yeri gibidir.) [Deylemi] 3- Kalbini Ona bala, her ey takdirledir. Tedbir takdiri bozamaz. Tedbirli ol; fakat tedbirine gvenme! 4- Merhametle yaratan, bol rzk veren Hak tel, tevekkl edenin her iini en iyi ekilde yapar. 5- Hacetleri bitiren Allaha yalvar, Ondan kama! Nefsine uyup bakasna el ama! 6- lle de u i yle olsun deme! Eer o i, istemediin ekilde olmusa, hi zlme, Hakkn takdirine raz ol! 7- Bo yere zlme, her i Haktandr, yle olmasnda saysz hikmet vardr. 8- Allah telnn her ii dzgndr, aklmz almasa da hepsi uygundur. 9- ini Hakka brak, uzaklar ok yakn, yakn eder rak, 10- Onun iinde hata olmaz. Onun emrine uymayan yanar. Yeter ki sabretmeyi bil. 11- Bu iler niye byle deme. Bunlar her zaman byle. Mhim olan iin sonudur. 12- Nefsine uyup da, hi kimseyi hor grme, kalbini krma! Barp arma! 13- Mminde hile olmaz, fitne karmaz. Ondan zarar gelmez. Arife tarif olmaz.
307
14- Onu vekil edip kadere raz olarak gzel sabretmek ho, bundan gayrs bo. 15- Allah tel, kendisini anana, imdat diyene yardm eder. 16- aresiz kalsan, yazdrr ferman, hemen bulunur derdine derman, kle iken olursun sultan. 17- Kh alatr, kh gldrr. Kimini yaatr, kimini ldrr. Yaratmakla yorulmaz, hikmetinden sorulmaz. 18- Nimet verir ve alr, zarar ve fayda verir, alaltp ykseltir. 19- Kalbleri deitirir, kimini susuz brakr, kimine kevser iirir, herkesi deiik bir imtihandan geirir. 20- Kimini huysuz yapar, kimine gzel huy verir, kimini sevip sevdirir. 21- Kimini ok renkli, kimini renksiz, kimini gaml, kimini gamsz yapar. 22- Az yiyip ien az uyur, hantallktan kurtulur, zihni alr, rahmet salr. 23- Herkesle gezme, dostunu zme, Hak sese ver kulak, nefsin gibi olma ahmak. 24- Maziyi brak, istikbale de dalma, hep bugn de dnme! 25- Tembellii skp at, Allah eyle hep yd, rza-i Haktr maksat. 26- Ktdr gaflet, agh ol gayet, arayan bulur Mevlay elbet. 27- Her szden t al, her eydeki gzellii gr, bunlar sana ganimet. 28- Allahn ihsan olarak sonsuz kurtuluu mjdeleyen birok iaret var. 29- Syleyene deil, syletene bak, her szden faydalan ibret alarak 30- Hakkn rzasna kavumak iin, edep ve gzel ahlak sahibi olmak gerekir. Son msralarda, Allah telnn, her eyi gzel yaratt, akrep, ylan, fare gibi zararl hayvanlar yaratmasnda, birok hikmet bulunduu, yerde ve gklerde faydasz hi bir ey yaratmad, defa yemin edilerek kesin bir ekilde bildirilmektedir.
Edepsiz air
Sual: Bir air, Mslmanlarn tevekkl, almadan yan gelip yatmak olarak anladklarn iddia ederek, aadaki ifadeleri kullanyor:
308
(almay brak, yle ya Mevla cretle tutulmu iindir senin. Sen kahveye git. Btn ileri Rabbin grr, nk vazifesidir onun. Daralnca ban, "Hzr' gnder" dersin. Evdeki hastana da Mevla bakacak. Demek Allah senin her eyin, yanaman rgadn o. Aile doktorun eczacn o. Byle tevekkl olmaz. Huda'y kul yaptn, kendin Huda oldun.) Hangi Mslman byle tevekkl eder ki? Diyelim ki, byle tevekkl eden Mslmanlar da var. Byle Mslmanlar ktleyeceim diye, Allah tel iin byle irkin benzetmeler yaplr m? Bunlar dinimize uygun mu? CEVAP H hibir Mslman Huda'y kul yapmaz, kendisi de Huda olmaz. (Kfirleri yakacan yerde, tuttun Mslmanlar yaktn) diyerek Allah tely sulayan birisinin byle szleri yadrganmamal, nk o, mason Abduh'un talebesidir. Onun gibi reform isteyen biridir. Bunlardan, yanl deil, Ehl-i snnete uygun bir sz grlrse, o zaman amak gerekir.
Allah Cennette grlecektir

Sual: Cennet nimetleri yalnz bedene mi olacaktr? Mminler ahirette ve Cennette Allah tely grecekler mi? CEVAP Cennet nimetlerini, lezzetlerini yalnz bedenin lezzeti zannetmek yanltr. Dnyada ykselmeye balayan bir ruh, bedenden ayrlnca, kyamete kadar, her an ykselmeye devam eder. Cennette beden, sonsuz kalabilecek evsafta dnyadakinden bambaka zellikte var olacaktr. Ykselmi olan ruh, bu ceset ile birleerek kyamet hayat balayacaktr. Cennette, bedenin ve ruhun ok farkl nimetleri, lezzetleri olacaktr. Yksek olanlar, Cennette de ruhun lezzetlerine nem vereceklerdir. Ruhun lezzeti, bedenin lezzetlerinden ok farkl ve ok fazla olacaktr. Ruhun lezzetlerinin en tatls, en yksei de, Allah tely cemal sfat ile grmek olacaktr. Cennet lezzetlerinin tadn alabilmek iin, nce ac, sknt ekmek lazm deildir; nk Cennetteki bedenin yaps, dnyadaki gibi deildir. Dnyadaki beden, yok olacak bir halde yaratld. Takriben yz sene dayanacak kadar salamdr. Cennetteki beden ise, sonsuz kalacak, hi ypranmayacak salamlktadr. Aralarndaki benzerlik, insan ile aynadaki hayali arasndaki benzerlik gibidir. nsan akl,
309
kyametteki varlklar anlayamaz. Akl, his organlar ile duyulanlar ve bunlara benzeyenleri anlayabilir. Cennet nimetlerini, lezzetlerini, dnyadakilere benzetmek, onlar zerinde mantk, fikir yrtmek insan, yanl sonulara gtrr. Bilinmeyen eylerin, bilinen eylere benzetilmesi batldr. Allah tely, dnyada ba gz ile grmek caiz ise de, kimse grmemitir. Peygamber efendimiz Miracda, ahirete giderek grmtr. Allah tel, kyamette, maher yerinde, kfirlere kahr ve celal ile, yani azap edici olarak; salih mminlere ise, ltuf ve cemal ile yani byk bir nimet, byk bir zevk olarak grnecektir. Cennette de, cemal sfat ile grnecektir. Mminlerin ahirette, Cennete girmeden nce de, girdikten sonra da Allah tely grecekleri Kur'an- kerimde aka bildiriliyor: (Kyamet gn l l parlayan yzler, [mminler] Rablerine bakacaklardr.) [Kyamet 22, 23] Mehur bir hadis-i erif meali de yledir. Peygamber efendimiz, ayn on drdnc gecesi, parlayan dolunaya bakp buyurdu ki: (Gkteki u ay nasl net gryorsanz, [siz mminler Cennette] Rabbinizi, byle aka greceksiniz.) [Buhari, Mslim, bni Mace, Tirmizi, Ebu Davud, Nesai, . Ahmed, bni Huzeyme, bni Hibban] Yunus suresinin, (Gzel amel edenlere, hsna [Cennet] ve ziyadesi de vardr) mealindeki 26. yet-i kerimesindeki ziyade kelimesini Resulullah efendimiz ryet [Allah tely grmek] olarak aklayp, (Dolunay grdnz gibi kyamette Rabbinizi aka grrsnz) buyurdu. (Buhari) Kfirler, cemal sfat ile grme nimetinden mahrum kalacaklardr. Bir yet meali yledir: (Onlar [kfirler] o gn Rablerini [cemal sfat ile] grmekten mahrumdur.) [Mutaffifin 15] Allah tely cemal sfat ile grmek byk nimettir. Cennetteki btn nimetlerden daha stndr. Kfirler ise, Cennete giremeyecei iin bu byk nimetten mahrum kalacaklardr. Kfirler, ahirette Allah tely kahr sfat ile greceklerdir, ancak bu grme bir nimet deil, byk bir azap olacaktr. mam- afii, imam- Malik hazretleri gibi mezhep sahibi byk limler, (Bu yet-i kerime, mminlerin Allah tely cemal sfat ile
310
greceklerine bir delildir. nk yle olmasayd, Kfirler gremeyecek buyurulmazd) demilerdir. Hi kimse denmiyor, kfirler gremeyecek buyuruluyor. (Hazin) Araf suresinin 143. yet-i kerimesinde, Musa aleyhisselamn Allah tely grmek istedii bildirilmektedir. Bu da Allah telnn grleceinin delilidir; nk bir peygamberin, imkansz olan eyi Allah teldan istemesi abes, hatta cahillik olurdu. Allah tel hakknda caiz olan ve olmayan eyleri bilmemek ise peygamberlie aykrdr. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Ehl-i snnet limleri, szbirlii ile "Allah tel dnyada grlmez" buyurdu. (1/283) Mevlana Halid-i Badadi hazretleri buyuruyor ki: (Dnyada Allah tely grdm diyen zndktr. Evliyann kalb gz ile grmesi ryet deildir. Onlara hud hasl olmaktadr.) (tikadname) mam- Gazali hazretleri de, (Allah tely dnyada grmek mmkn olmaz) buyuruyor. (hya) Dnyada Allah tely grmek imknsz olduu iin Hazret-i ie, (Resulullahn Allah tely grdn syleyen yalan sylemi olur) buyurmutur. (Buhari) mam- Rabbani, Mevlana Halid-i Badadi, Seyyid Abdlkadir-i Geylani hazretleri gibi byk zatlar ise, Peygamber efendimizin Miracda Allah tely grdn, ancak bunun dnya grmesi ile deil, ahiret grmesi ile grmek olduunu bildirdiler. Fkh ve hadis ilimlerinde mctehid ve evliyann byklerinden Seyyid Abdlkadir-i Geylani hazretleri buyuruyor ki: Biz, Resulullahn Mirac gecesi Allah tely grmesinin ba gz ile olup, kalble ve ryada olmadna iman ederiz. Zira Cabir bin Abdullah, Peygamber efendimizin Necm suresinin (Andolsun Onu, Sidret'l-Mnteha'nn yannda nceden bir defa daha grmt) mealindeki 13 ve 14. yet-i kerimeleri zerine (Elbette Rabbimi grdm), (Ben sidretl-mntehada Rabbimi grdm. yle ki, ilahi vechinin nuru, benim iin zahir oldu) buyurduunu bildirmitir. Allah tel Mirac gecesinde kendisini habibine aynen gstermi olduunu, bni Abbas hazretleri sra suresinin tefsirinde bildiriyor. Ve yine bni Abbas hazretleri buyurdu ki:
311
Mirac gecesinde Resulullah, Allah tely iki defa dnya gz ile grmtr. Hullet Hazret-i brahim iin, kelam Musa aleyhisselam iin, ryet de Muhammed aleyhisselam iin olmutur. (Gunye) [Hullet, dostluk, Kelam, konuma, Ryet, ba gz ile grme demektir.] mam- Rabbani hazretleri buyurdu ki: O Server, Mirac gecesinde Rabbini dnyada deil, ahirette grd. nk o Server, o gece, zaman ve mekn evresinden dar kt. Ezeli ve ebedi bir an buldu. Balangc ve sonu bir nokta olarak grd. Cennete gideceklerin, binlerce sene sonra, Cennete gidilerini ve Cennette olularn, o gece grd. te o makamdaki grmek, dnyada grmek deildir. Ahiret grmesi ile grmektir. Bu grmeyi dnyada grd demek de mecaz olarak sylenmitir. Dnyadan gidip grd ve yine dnyaya geldii iin dnyada grd denilmitir. (1/283) Allah tel, dnyada grlmez. Bu dnyada bu nimet nasip olsayd, herkesten nce Hazret-i Musa grrd. Peygamber efendimiz Miracda bu devletle ereflendi ise de, bu dnyada deildi. Cennete girip oradan grd. Yani ahirette grm oldu. Dnyada iken, ahirete kart ve grd. (3/17) Necm suresinin, (Gz kaymad ve snr amad) mealindeki 17. yet-i kerimesini imam- Rabbani hazretleri, (Mirac gecesinde, gz Allah teldan hi ayrlmad) diye aklamakta ve Allah tely ahirette dnya gz ile grdn bildirmektedir. (1/129) Mevlana Halid-i Badadi hazretleri buyuruyor ki: Resulullah, Allah tely Miracda grd. Ancak bu grmesi dnyadaki grmek gibi deil idi. (tikadname) Ryada grmek, dnyada grmek deildir. Peygamber efendimiz, Allah tely ryada grdn Camiussagirdeki hadis-i erifte bildirmektedir. slm limlerinden de ryada grenler olmutur. mam- Nevevi hazretleri, (Enam suresi 103. yetindeki Ona gzler eriemez demek, Onun zatnn hakikatini gzler idrak ve ihata edemez demektir. Yoksa ryet haktr) buyuruyor. Bid'at frkalarndan bazlar, (Enam) suresinin 103. yetini delil getirerek, (Ona gzler eriemez) yetine gre dnyada ve ahirette Allah grmek imknszdr dediler. Bunun yanl olduunu, Kur'an- kerim ve hadis-i erifler bildiriyor. (Beydavi) mam- Rabbani hazretleri, Enam suresinin 103. yetini aklarken buyuruyor ki:
312
Mminler, ahirette ve Cennette Allah tely greceklerdir. (3/44 ve 90) mam- azam hazretleri buyuruyor ki: Allah tel ahirette grlecektir. (Fkh- ekber) Kur'an- kerimde, (Dnyada kr olan, ahirette de kr olur) buyurulmas, kfirler iindir. Mminler, ahirette Allah tely grecektir. (Berika) Dnyada imandan mahrum olan, ahirette de ryetten mahrum olur. (Medarik) Mminler, ahirette, Cennete girmeden nce de, girdikten sonra da, Allah tely greceklerdir. (Nuhbet-l-Leali) Ehl-i snnet limleri szbirlii ile, (Allah tely mminler grr, fakat Cehennemde kfirler gremez) buyuruyor. Ahirette Allah telnn grleceinde icma vardr. Bunu inkr edenler diyor ki: (Grmek iin be art gerek: Grnen ey bir yerde olmal, bir tarafta olmal, karsnda olmal, ok uzak ve ok yakn olmamal ve gzden kan ualar o eye ulamal! Bakan ile baklan ey arasnda k olmak da arttr. Bu artlar Allah iin sylenemez ve grmek imknsz olur.) Bu artlar dnya lleri ile ilgilidir. Ahiret ileri, dnya ilerine hi benzemez. Dnyann batsnda olan bir kr, Allah telnn kudreti ile dnyann dousundaki bir karncay grr. Allah telnn kudretinden phe edilmez. Ayrca, ahirette, cisim olarak grlecek, snrl grecek diyen hibir Ehl-i snnet limi yoktur. Abdlhak- Dehlevi hazretleri buyuruyor ki: Allah tel dnyada anlalmadan bilindii gibi, ahirette de anlalmadan grlecektir. (Tekmil-l-iman) mam- Rabbani hazretleri de buyuruyor ki: Mminler, Cennette Allah tely cihetsiz ve keyfiyetsiz ve hibir eye benzetmeyerek ve misali olmayarak grecektir. (1/266) Her zaman grlecek mi? Sual: Cennete giren mminler Allah tely istedikleri her zaman grebilirler mi? CEVAP Tecelli genel ve zel olmak zere iki ksmdr:
313
Genel tecelli bir Cuma gn kadar olur. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Allah tel Cennet ehline her Cuma gn tecelli eder.) [Cami-us-sagir] zel tecellide Cennettekiler eit deildir. lim ve ameldeki olgunluklarna gre grrler. En yksek derecede olanlar, her zaman mahede ederler. (Feraid-l-fevaid) Cennette grmek ne demek? Sual: Abdurrahim Semerkandi, Fsul-i imadi fkh kitabnda diyor ki: (Bir kimse, Allah Cennette gryorum derse kfirdir. Cennetten gryorum derse kfir deildir. Zira birincisinde Allah mekna nispet edilmitir. (Cennetten gryorum) szndeki maksat, (Allah Cennette olaca iin, Onu Cennette grrm) ise yine kfirdir.) Okuduum dier kitaplarda ise, (Cennette Allah grlecektir) deniyor. Bu nasl kfr olur? CEVAP Bir kere tercme Trkeye uygun deil. Cennette veya Cennetten gryorum denmez. nk henz Cennete gitmedi ki yle bir ey desin. Cennette veya Cennetten grlecek der. Tercme dzgn deil, maksat ak anlatlamam. Ahirette, maherde Allah tel grlecektir. Bu demek h, (Allah ahirettedir, maherdedir) demek deildir. Allah Cennette de grlecektir. Cennette mminlere hitap edecektir. Byle sylemek de h, (Allah, Cennettedir) anlamnda deildir. Allah mekndan mnezzehtir. (Allah, Cennettedir, ahirettedir, dnyadadr, kinattadr, Artadr) gibi szlerin hepsi yanltr. Cennette mekndan mnezzeh olarak grlecektir. Cennetten grlecek derken, bir ynden grlecek demek de ayn ekilde caiz deildir. O da mekn tayin edilmi olur. Din kitaplar diyor ki: Allah tely mminler Cennette, cihetsiz olarak ve karsnda bulunmayarak ve nasl olduu anlalmayarak ve ihatasz, yani bir ekilde olmayarak grecektir. Allah tely ahirette grmeye inanrz. Nasl grleceini dnmeyiz. nk, Onu grmeyi akl anlayamaz. nanmaktan baka are yoktur. Felsefecilere ve Mutezileye ve Ehl-i snnetten baka btn frkalara yazklar olsun ki, kr olduklarndan, buna inanmaktan mahrum kaldlar. Grmedikleri, bilmedikleri eyi
314
grdkleri eylere benzetmeye kalkarak iman erefine kavuamadlar. (Mektubat- Rabbani 2/67) Allah tely mminler Cennette grecektir. Fakat, nasl olduu bilinmeyen bir grmekle greceklerdir. Nasl olduu bilinmeyeni, anlalmayan grmek de, nasl olduu anlalmayan bir grmek olur. (Mektubat- Rabbani 3/17) Allah tel, Cennette mmin kullarna (Kullarm, Benden daha ne istersiniz ki vereyim) buyuracak, Cennette, mekndan mnezzeh olduu halde cemalini gsterecektir. (Miftah-l cenne) Kyamette, maher yerinde, kfirlere, kahr ve celal ile; salih mminlere ise, ltuf ve cemal ile grnecektir. Mminler, Cennette, cemal sfat ile grecektir. (tikadname - Mevlana Halid-i Badadi) nkr eden mahrum kalr Sual: Cennette Allah telnn grleceini inkr eden, bozuk itikadnn cezasn Cehennemde ektikten sonra Cennete girse, Allah tely gremez mi? CEVAP tikad bozuk olan bir kimse, imanla lr de, Cehennemde bozuk itikadnn cezasn ektikten sonra Cennete girerse, Allah tely grr. Cennet, nimetlerden mahrum olma yeri deildir. Allah telnn Cennette grleceini inkr edenlerin, Nasslar yani mns ak olan yet-i kerime ve hadis-i erifleri inkr ettikleri iin, Cennete hi giremeyecekleri bildirilmektedir. Kuran- kerimde mealen, (Kyamette l l parlayan yzler, [mminler] Rablerine bakacaklardr) buyuruluyor. (Kyamet 22, 23) Her yet-i kerimeyi inkr kfr olduu gibi, bu yet-i kerimeyi de inkr kfr olur. Peygamber efendimiz, bu yet-i kerimenin aklamas olarak Ktb-i sittenin hepsinde bulunan mehur ve sahih bir hadis-i erifte, ayn dolunay olduu bir zamanda buyuruyor ki: (Gkteki u Ay nasl net gryorsanz, [Cennette] Rabbinizi, byle aka greceksiniz.) [Buhari, Mslim, bni Mace, Tirmizi, Ebu Davud, Nesai, . Ahmed, bni Huzeyme, bni Hibban] Bu mehur hadisi de inkr, yukardaki yeti inkr gibidir. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Allah tel akl ve insaf versin de, Allah tel Cennette grlemez diyenler, Kuran- kerimde aka bildirilmi olan Nasslara kar gelmesinler. Sahih hadisleri inkr etmesinler. Bunlar gibi, ak bildirilmi olanlara iman etmek lazmdr.
315
Bunlarn nasl olduklarn Allah bilir demeli. Anlamadklar iin, (Aklm ermiyor) demeli. Kendi aklna gvenip, anlamadna inanmamak, ok yanltr. (3/44) Allah tely Cennette grmeye inanmak erefinden mahrum olanlar, bu saadete kavumakla nasl ereflenebilir? (nkr eden, mahrum kalr) buyurulmutur. Cennette olup da grmemek de uygun deildir, nk slamiyet, (Cennette olanlarn hepsi grecektir) diyor. Bir ksm grecek, bir ksm grmeyecek demiyor. (3/17) Allah tely grmeyi inkr edenler, ak Nasslar inkr ettikleri iin, Cennete giremeyeceklerdir.
Mekr-i ilahi ne demektir

Sual: Al-i mran ve Enfal suresinde, (ve mekeru ve mekerallah, vallah hayrl makirin) = (Allah mekr [hile] yapanlarn hayrlsdr) buyuruluyor. Allahn hile yapmas ne demektir? CEVAP Mekr, hile yapmak, tuzak kurmak suretiyle zarar vermek demektir. Mekr-i ilahi, Allah telnn mekr [hile] yapanlarn mekrini kendilerine evirmesi, ktlklerini, kurduklar tuzaklarn bozmas, mekrlerine karlk onlar cezalandrmas gibi anlamlara gelir. Cenab- hak, insanlarn yapt mekrden [hileden] mnezzehtir, her istediini yapmaya kadirdir, h hileye muhta deildir. Mekr-i ilahi, mekr yapanlarn mekrini bozmak suretiyle onlara mekrin ktln bildirmek ve bazlarnn tevbelerine sebep olmak ynnden iyidir. Mekr-i ilahi iin birka rnek: 1- Allah tel, Mslmanlar, mriklerin gzlerine az gsterdi. Onlar Bedire getirdi Onlar da, Mslmanlara hcum ettiler. Ama hezimete urayp, ldrldler. Bu bir mekr-i ilahi idi. 2- Yahudiler, Hazret-i say ldrmek iin hile yaptlar. Allah tel da Hazret-i say kurtarp Yahudileri de felaketlere maruz brakt. Krallar Yahuda, Hazret-i say ldrmek iin evine bir mnafk gnderdi. Hazret-i Cebrail ise daha nce gelip Hazret-i say semaya kaldrd. Mnafk, Hazret-i say bulamaynca dar kt. Cenab- hak o mnaf, Hazret-i sa gibi gsterdi. Onlar da Hazret-i sa sanp o mnaf armha gerip ldrdler. Mnaf bylece cezalandrmas da bir mekr-i ilahidir. 3- Mrikler, fesat oca olan Dar-n nedvede toplanarak, her gn yaylan slamiyeti durdurmak iin areler aryorlard. Kimi,
316
Peygamber efendimizi lnceye kadar bir zindanda hapsetmek, kimi bir deveye bindirilip Mekkedeki yurdundan karp srgn iin planlar dnyorlard. Ebu Cehil ise, her kabileden seilecek genler tarafndan kllarla bir anda ldrlmesini teklif etmiti. Bylece kim ldrdye gidecei, belli birine dmanlk beslenemeyecei fikri beenilmiti. O gece bu plan uygulanacakt. Ama Cebrail aleyhisselam, durumu Resulullaha haber vermiti. O da yatana Allahn aslan Hazret-i Aliyi yatrarak erefli evinden ayrlp, en gvendii arkada Hazret-i Ebu Bekir ile birlikte hicret etmiti. Bunlar takip eden kiinin atnn ayaklarnn kumlara batmas ve maarann kapsna rmcein a yapmas gibi mucizeler grlmt. Bir yet meali yledir: (Habibim, hani kfirler seni balayp hapsetmek, ldrmek veya srgn etmek iin sana mekr ederken [tuzak kurarken] Allah da onlara mekr etti. [tuzaklarn boa kard.]) [Enfal30] 4- Mekrin, azap anlam da vardr. Bir yet meali yledir: (Hsrana urayanlardan bakas mekr-i ilahiden [azab- ilahiden] emin olamaz.) [Araf 99] 5- Haram ilemeye sebep olan harika ilere de mekr veya istidra denir. Mesela Firavunun mrnde hi ba armamtr. Dilerinin arasna et ve yemek artklar girip rahatsz olmamas iin dileri ok sk idi. At ile yokutan inerken atnn n ayaklar uzard. Kendinde byle haller grnce, ben tanrym demiti. 19 cu bir kfir de buna benzer haller olduu iin, o da ben peygamberim demiti. 6- Mekrin istidra manas da vardr. Yani Allah tel, bir kimseye bir mddete kadar hakknda hayrl olmayan nimetler verir. Bunlar nimet gibi grnen musibetlerdir. Bir yet meali yledir: (Kfirler, kendilerine ok mal ve evlat vermekle, iyilik ettiimizi mi sanyorlar? Hayr; iin farknda deiller. Bunlarn nimet deil, musibet olduunu anlayamyorlar.) [Mminun 55-56] Demek ki, kfirlere verilen dnyalklar, hep felakettir. eker hastasna verilen tatllar, helvalar gibidir. Onu bir an nce helake srkler. Kfirin malna zenmek Sual: Mslmanlkla ilgisi olmayan birok kimse ve gayri Mslimlerden ou, mal mlk sahibi iken, birok Mslman yokluk ve sknt iindedir. Allah kfirlere niye bu kadar mal veriyor?
317
CEVAP Mslman, dnyay, yani mal mlk de ahiret iin ister. Eer bu mal, sonsuz olarak yaayacamz ahiret yurduna zarar verirse makbul olmaz. Bunun iin Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (Ya Rabbi, azdran fakirlik ve azdran zenginlikten, bunlarn verecei fitneden sana snrm.) [Buhari, Mslim] Demek ki, fakirlik de, zenginlik de fitne olabilir. Hakkmzda hangisi hayrl ise onu istemelidir. det-i ilahi sebeplerle yaratmaktr, bu sebebe yapan herkese istedii eyi verir. almasn bilen kazanr. slamiyet, insann ne yapacana dair bildirilen kurallarn toplamdr. Bunlar kfir de uygularsa faydasn grr. Mslman olarak uygulayan kimse de, ahirette de faydasn grr. Kfirlere mal mlk vermek onlara iyilik deildir. Bir yet meali: (Kfirler, kendilerine ok mal ve evlat vermekle, iyilik ettiimizi mi sanyorlar? Hayr; iin farknda deiller. Bunlarn nimet deil, musibet olduunu anlayamyorlar.) [Mminun 55-56] Allah indinde dnya malnn zerre kadar kymeti yoktur. Bir hadis-i erif meali: (Allaha yemin ederim ki, bu dnyann, Allah indinde sivrisinek kanad kadar bir kymeti olsa idi, kfire bir yudum su vermezdi.) [Tirmizi, bni Asakir] Allah tel kfirlere ok mal ve mlk verirdi. Ancak btn insanlar, kfirliin makbul bir ey olduunu, bu yzden mala mlke sahip olduklarn zannederek hepsi kfir olabilirdi. Bunun iin her kfiri zengin yapmad. Yoksa hibir kfiri dnyada fakir yapmazd, hepsini mala mlke board. Nitekim Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Rabbinin rahmetini [Peygamber gndermesini] onlar m paylatryor? Dnya hayatnda onlarn maietlerini [gelir giderlerini] aralarnda biz paylatrdk. Birbirlerine i grdrmeleri iin [kimini lim, kimini cahil, kimini zengin, kimini fakir, kimini salam, kimini zayf, kimini mir, kimini memur, kimini patron, kimini ii yapmak suretiyle] birini dierine stn kldk. [te ancak bu suretle aralarnda kaynama ve birleme hsl olur, lem nizama kavuur. Zenginin zenginlik ynnden bir stnl olmad gibi, fakirin fakirlik ynnden bir eksiklii yoktur. nsanlar arasnda yalnz rzkta deil, ilimde, cehalette, iyilikte, ktlkte, kuvvette, zayflkta, vs.de farkllk
318
vardr. Eer her hususta eitlik olsayd kimse kimseye hizmet etmez, dnyann nizam bozulur, lem harap olurdu. Bunlarda bile onlarn hi bir rol yoktur. Nerde kald ki peygamber gndermekte yetkileri olsun.] Rabbinin rahmeti onlarn biriktirdikleri eylerden daha hayrldr. Eer insanlar [kfirlie imrenerek, hepsi kfir] bir tek millet haline gelmeyecek olsayd, Rahman olan Allah inkr edenlerin evlerinin tavanlarn, stnden kacaklar merdivenleri, odalarnn kaplarn, zerine yaslanacaklar tahtlar hep gmten yapar, onlar altn ziynetlere boardk. Bunlarn hepsi dnya hayatnn geici menfaatlerinden baka ey deildir. Ahiret saadeti ise, Rabbinin katnda Ona kar gelmekten saknanlaradr.) [Zuhruf 3235]
Allah tely anmak

Sual: Bekara suresinin 152. yetinde, (Beni zikredin ki, ben de sizi zikredeyim) buyuruluyor. Allahn zikretmesi ne demektir? CEVAP Zikretmek anmak demektir. Allah tely zikretmek de, Onu hatrlamak demektir. slam limleri, bahsettiiniz, (Beni ann, ben de sizi anaym; bana kredin, nankrlk etmeyin) mealindeki yet-i kerimeyi yle aklamlardr: 1- Beni ibadetle ann, ben de sizi rahmetle anaym. 2- Beni dua ile ann, ben de sizi icabetle anaym. Yani duanz kabul edeyim. 3- Beni dnyada ann, ben de sizi ahirette anaym. 4- Beni yalnzlkta ann, ben de sizi toplulukta anaym. 5- Beni ihlsla anarsanz, ben de sizi halasla [kurtulula] anarm. Bir kimse Peygamber efendimize dedi ki: - Hangi orulunun sevab oktur? Efendimiz buyurdu ki: - Allah en fazla ananlarn... O kimse, namaz, zekt, hac iin de ayn suali sordu. Hepsinde ayn cevab ald. Bunun zerine Hazret-i Ebu Bekir, (Allah tely ananlar, hayrlarn hepsini alp gitti) diye syleyince, Resulullah efendimiz, (Evet yle) buyurdu. (Taberani) Gafiller arasnda iken
319
Gafiller arasnda iken, Allah tely anmak, emir ve yasaklarn konumak, herkesi iyilie tevik etmek daha byk sevaptr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Allah tely anmak zere toplananlar melekler ve ilahi rahmet kuatr.) [Mslim] (Srf rza-i ilahi iin toplanp Allah tely ananlara gklerden bir mnadi, "Allah tel gnahlarnz sevaba evirdi. Yerinizden mafiret edilmi olarak kalkn!" diye seslenir.) [. Ahmed] (Bir toplulukta Allah telnn ismi anlmaz ve peygamberine, salevat- erife getirilmezse, kyamette onlar, hasret ve nedamet ekerler.) [Tirmizi] (Bir defa salih kimsenin sohbetinde bulunmak, defalarca kt kimselerin sohbetlerinde bulunmann gnahlarna kefaret olur.) [Deylemi] Davud aleyhisselam yle dua ederdi: (lahi, seni ananlarn topluluunu geip, gafiller topluluuna gitmeye balaynca, daha oraya varmadan ayam kr! Zira bylesi bana bir ltuf ve nimettir.) [.Gazali] Gafil, Allah tely anmayan, iyiliklerden haberi olmayan kimsedir. Byle kimselerden fayda gelmedii gibi, eitli zararlara maruz kalrz. Salihlerin, yani iyi kimselerin sohbetlerini ganimet bilmelidir. yi kimseler, daima iyilii tavsiye ederler. Btn insanln iyi olmas iin alrlar. Gnah lekeleri ile kalbi paslananlar, salih kimselerin sohbetlerinde bulunurlarsa, kalblerinin paslar silinir. Kiminle gezdiimize, kimlerle arkadalk ettiimize dikkat etmeliyiz! nk blbl gle, karga ple gtrr. Allah tely anmak, Onun emir ve yasaklarn hatrlamak, emirlerini yapp, yasaklarndan kamaktr. Dil ile de Allah tely tesbih ve tenzih etmektir. Mesela, sbhanallah, elhamdlillah, Allah ekber, la ilahe illallah gibi kelimeleri dilinden drmemeye gayret etmelidir. Allah tely anmann alameti Sual: Allah anmann nemi ve alameti nedir? CEVAP Vazifeye gidip gelirken, i yaparken ve her frsatta Allah tely hatrlamak, anmak byk saadettir. Onu unutmak, anmaktan gafil
320
olmak byk bedbahtlktr. nsan sevdiini her zaman hatrlar, ok severse hi unutmaz. mann temeli, Allah tely sevmektir. Sevmenin alameti de, Onu ok anmaktr. Yani Allah tely seven Onu ok anar, Onu ok anan da Allah seviyor demektir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Allah tely ok sevmenin alameti, Onu anmay sevmektir.) [bni ahin] Kur'an- kerimde mealen buyuruldu ki: (Allah tely anmak her eyden byktr.) [Ankebut 45] (Ey mminler Allah ok annz!) [Ahzab 41] (Allahn nimetlerini ann ki, felah bulasnz.) [Araf 69] (yi biliniz ki, kalbler ancak Allah tely anmakla, itminana, rahata kavuur.) [Rad 28] (Beni anmayan, skntlara maruz kalr, kyamette de kr olarak harolur.) [Taha 124] Allah tely anmann, kalbde yerlemi olmasnn alameti, o kimsenin edebe ve gzel ahlaka sahip olmasdr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Allah tely anan kimse ile anmayan kimse arasndaki fark, diri ile l arasndaki fark gibidir.) [Buhari] (Size deli denecek kadar Allah tely fazlaca ann!) [Hkim] (Allah tely yle ann ki, mnafklar sizlere, mrai desinler.) [Beyheki] Hak tel buyurdu ki: (Ben, kulumun beni sand gibiyim. Kulum ne vakit beni hatrlayp anarsa, onunla birlikte olurum. ayet kulum beni bir topluluk iinde anarsa, ben de onu daha iyi bir topluluk iinde anarm) [Buhari] (Her eyin bir cilas vardr; kalbin cilas da Allah tely anmaktr.) [Beyheki] (Zikrin en faziletlisi la ilahe illallah demektir.) [Nesai] (Gafiller iinde Allah tely zikreden, cepheden herkes kaarken, savaan asker gibidir.) [Taberani] (Allah tely ok zikreden mnafklktan kurtulur.) [bni ahin] (Sabah-akam Allah tely anmak, fisebilillah savamaktan stndr.) [Deylemi]
321
(Gece ibadet edemeyen, maln hayra sarf edemeyen, dmanla cihaddan korkan, Allah tely ok anmaldr!) [Bezzar] Hak tel buyurdu ki: (Beni bir gn hatrlayan veya bir defa benden korkan kimseyi Cehennemden kartrm.) [Hkim] Allah tely anan, Onun bykln, sfatlarn, emir ve yasaklarn dnr, tefekkr eder, iyi eyleri yapma, kt eylerden kama arzusu doar. Bu bakmdan Allah tely zikretmek ok faydaldr. Hasan- Basri hazretleri buyurdu ki: Allah tely anmak iki trldr: 1- Kalbden Allah tely hatrlamak byk sevaptr. 2- Bundan daha iyisi, haramlar ileyecei anda, Allah tely hatrlayp vazgemektir. Rahata kavumak iin Sual: Zikir ve gaflet ne demektir? Rahata kavumak iin ne yapmak lazmdr? CEVAP Allah tely anmak, yani zikir, kendini gafletten kurtarmak demektir. Gaflet, Allah tely unutmak demektir. Her ne ekilde olursa olsun, kendini gafletten kurtarmak, zikir olur. O halde, dinin emirlerini yapmak ve yasaklarndan saknmak zikirdir. Dinin emirlerini gzeterek yaplan alveri zikirdir. nk, bunlar yaparken, emirlerin, yasaklarn sahibi hatrlanmakta, gaflet gitmektedir. Besmele ekmek, yrrken, otururken, dururken kelime-i tevhid, salevat-i erife ve benzerlerini okumak da Allah tely anmak, yani zikir olur. Gafil yaamamaldr! Allah tel buyuruyor ki: (Ey iman edenler, Allah ok zikredin!) [Ahzab 41] (Beni [taat ve ibadetle] ann ki, ben de sizi anaym. Bana kredin; nankrlk etmeyin.) [Bekara 152] (Beni anan, kretmi olur, beni unutan da nankrlk etmi olur.) [Taberani] Birka kii herhangi bir i iin bir araya gelince, Allah tely anmadan kalkmamaldr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Bir yere toplanp da Allah tely anmadan kalkanlar, sanki eek leinden kalkm gibi olur ve Kyamette bunun zntsn duyarlar.) [Hkim]
322
(Bir toplulukta Allah telnn ismi anlmaz ve peygamberine salevat- erife getirilmezse, kyamette onlar, hasret ve nedamet ekerler.) [Tirmizi] Mslman, itikadn dzelttikten sonra kul ve Hak borlarn demeye gayret etmeli, frsat bulduka her ite Allah tely hatrlamaya almaldr! Bildii dua ve tesbihleri okumaldr! Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Tenhada Allah zikreden, kffar ile tek bana savaan gibidir.) [irazi] (unlara sahip olan, dnya ve ahiretin hayrna kavumu demektir: kreden kalb, zikreden dil, uygun bir ev ve saliha bir kadn.) [bni Neccar] (Dnya ve ahiret hayrlarna kavumak iin, Allah tely ananlarla beraber ol. Her frsatta Allah tely an. Allah iin sev ve Allah iin buzet.) [Ebu Nuaym] Hadis-i kudside buyuruldu ki: (Ya Musa, seninle beraber olmam istersen, beni zikredenin yannda ol. Kim beni nerede ve ne zaman ararsa bulur.) [bni ahin] Mahlkatn tesbihi Sual: Canl cansz her mahlk Allah tesbih edermi, doru mu? CEVAP Evet. Hayvanlar dahil olmak zere, yerde ve gkte bulunan canlcansz btn mahlkatn Allah tely tesbih ve zikrettiini limler bildirmektedir. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Yedi kat gk ve yer ve bunlarn iindekiler, Allah tesbih eder. Hibir varlk yok ki, Onu hamd ile tesbih etmesin. Fakat onlarn tesbihini anlayamazsnz!) [sra 44] (Gkte olanlar, yerdekiler, kanatlarn rparak uan kular, gerekten Allah hep tesbih ediyorlar.) [Nur 41] (Gklerde ve yerde ne varsa, hepsi Allah tely tesbih etmektedir.) [Hadid 1] Allah unuttu ne demektir? Sual: Tevbe suresinin 67. yet-i kerimesinde, mnafklar iin, (Nesllahe fe-nesiyehm) yani (Allah' unuttular, Allah da, onlar unuttu) buyuruluyor. Byle tercme etmek uygun mu, Allah hi unutur mu?
323
CEVAP Tercme ile meal farkldr. Bugn piyasada, meal ismiyle satlan kitaplar, meal deil, birer tercmedir. Bu kitaplarda, yet-i kerimeler kelime kelime tercme ediliyor. Bu ise, hi uygun deildir. Bir kelimenin, her ilimde farkl mns vardr. Bunun iin hadis-i erifleri ve tefsir limlerinin aklamalarn dikkate almadan, yet-i kerimeleri baka lisana doru tercme etmek mmkn deildir. Meal, tefsir limlerinin bildirdikleri mn demektir. Tercmeyle hi ilgisi yoktur. Bu yet-i kerimeyi kelime kelime tercme edince, (Allah onlar unuttu) denir, nesiyehm, (Onlar unuttu) demektir. Hlbuki buradaki unutmann, bildiimiz unutmakla hi ilgisi yoktur. Bu, Allah tely unutanlara, unutulmu muamelesi yaplacak demektir. Mnafklarn Allah' unutmalar, Allah'n emrine uymamalar, itaat etmemeleri demektir. Allah'n da onlar unutmas, onlar hidayetten mahrum etmesidir. (Unutursan unutulursun) sznde de, byle gizli mana vardr. Mesela dnyada Resulullah'a hi salevat getirmezsen, onu hi hatrlamazsan, bildirdiklerini yapmazsan ahirette, sen de hatrlanmaz duruma dersin demektir. mam- Kurtubi hazretleri buyuruyor ki: Burada unutmak, terk etmek anlamndadr. Yani onlar, Allahn kendilerine verdii emirleri terk ettiler, Allah telnn emirlerini adeta unutulmu hale gelinceye kadar terk edip durdular. Allah da pheleri ierisinde kendilerini terk edip brakt, onlar sevab ve mkfatndan, unutulmular seviyesine drd. Katade der ki: Onlar unuttu demek, hayrdan onlar mahrum brakt anlamndadr. Ktlkten ise onlar unutmad. Yani ktlk ilemeye devam ettiler. (Cami-ul-ahkm)
Allahn halifeleri vardr

Sual: Hizbrrahmanm diyen ve mezhep kabul etmeyen birisi, (Allah mabuddur, Allahn halifesi olmaz. Var diyen halifeye mabud demi olur ve kfre der) diyor. Allahn halifesi olmaz m? CEVAP Allah telnn elbette halifeleri vardr. Bu husus, yet-i kerime ve hadis-i eriflerle bildirilmitir. Mesela iki yet-i kerime meali yledir: (Ey Davud, biz seni yeryznde halife yaptk. O halde adaletle hkmet.) [Sad 26] (Sizi yeryznde halifeler yapan Odur. nkr edenin zarar kendinedir.) [Fatr 39]
324
Bu konudaki hadis-i eriflerde de buyuruluyor ki: (dil sultan Allahn yeryzndeki halifesidir.) [Beyheki] (Neslimden gelecek olan Mehdi, Allahn halifesidir.) [Deylemi, Hkim] (Emr-i maruf ve nehy-i mnker yapan Allahn ve Resulnn halifesidir.) [Deylemi] Peygamber efendimiz halifeyi yle aklyor: (Allah tel halifelerime rahmet etsin. Snnetimi ihya edip yayan halifemdir.) [.Asakir] Davud aleyhisselamn adaletle hkmetmesi isteniyor. Demek ki peygamber, sultan birer halifedir. Sultan, dil olursa, Allahn dinine hizmet eder. Bir hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Sultan yeryznde zllullahtr. Ona ikram eden ikram grr, ihanet eden ihanete urar.) [Taberani] Zllullah demek, Allah telnn emirlerini tatbik etme yetkisine sahip halife demektir. Ahir zamanda gelecek olan Hazret-i Mehdi de Allahn dinini yayaca iin ona da Allahn halifesi denmitir. Emr-i maruf ve nehy-i mnker yaparak Allahn dinine hizmet edenlere de Allahn halifesi denmitir. Resulullahn da halifeleri vardr. Halifeleri h Resulullah gibi peygamber olmad gibi, Allahn halifeleri de h mabud deildir. mam- Rabbani hazretleri, faydal ilimler hazinesi Mektubatta buyuruyor ki: Bir eyin sureti, onun halifesidir, vekilidir. Bir ey onun suretinde yaratlmazsa, onun halifesi olamaz. Halife olmaya yakmayan, emanet ykn tayamaz. Sultann hediyelerini, ancak onun vastalar tar. Ahzab suresinin 72. yetinde mealen (Emaneti gklere ve yere ve dalara bildirdik, yklenmek istemediler. Ondan ekindiler. Onu insan yklendi) buyuruldu. (1/287) nsandaki kemaller, Vcub mertebesinin kemallerinin suretleri, grntleridir. nsandaki kemallerin, Vcub mertebesindeki kemallere yalnz isimleri benzemektedir. Bunun iindir ki, hadis-i erifte, (Allah tel, demi kendi suretinde yaratt) buyuruldu. nk insann nefsinde bulunan her ey, birer surettir, grntdr. Bu suretlerin hakikati, asl, Vcub mertebesindedir. nsann halife olmasnn incelii buradan anlalmaktadr; nk bir eyin sureti, o eyin halifesidir, vekilidir. Zndklar ve Allah telya madde diyen kfirler, burada ok
325
yanldlar. Allah insan suretinde sandlar. nsanlarda olduu gibi organlar, duygu aletleri var dediler. Bylece, ok kimseleri de saptrdlar. Mteabihat yet-i kerimeler de byledir. l-i mran suresinin (Bu yetlerin bildirdiklerini yalnz Allah bilir) mealindeki 7. yet-i kerimesi gsteriyor ki, mteabih olan yet-i kerimeler, gsterdiklerinden baka eyleri bildirmektedir. Ulema-i Rasihin denilen derin Ehl-i snnet limlerine de, bu baka bilgiler ihsan olunmutur. Bunun gibi, gayb yalnz Allah tel bilir. Peygamberlerin ykseklerine bu bilgisinden ihsan etmektedir. (1/310)
Kim Allah iin olursa

Sual: Konevi'nin 40 hadis kitabndaki, (Kim Allah iin olursa, Allah onun iin olur) hadisi sahih midir? CEVAP Bunu sormak, ilkokul talebesine matematik profesrnn yapt bir ilemi kontrol ettirmekten ok daha abestir. Sadreddin Konevi hazretlerinin bizim kadar bilgisi yok mu? Kitabna uydurma hadis alacak kadar gafil ve cahil mi? O hadis-i erif u manadadr: (Kimin maksad Allah rzas olursa, Allah tel da, onu maksadna kavuturur.) Kuran- kerimde buna benzer yetler vardr. Birka yledir: (Rabbinden korkan [gnahlardan kaan] kimselerden [ibadetlerini kabul etmek suretiyle] Allah razdr. Onlar da, [umduklarndan daha fazlasna kavutuklar iin] Allahtan razdr.) [Beyyine 8] (Beni zikredin ki, ben de sizi zikredeyim.) [Bekara 152] Yani, beni ibadetle anan, ben de rahmetle anarm, bana dua edenin duasn kabul ederim, dnyada beni hatrlayan, ben de ahirette hatrlarm, rahat iken beni hatrlayan, ben de onu skntl iken hatrlar, yardm ederim. (Allaha yardm ederseniz, O da size yardm eder.) [Muhammed suresi 7] Yani, siz Allahn dinine hizmet etmek iin alrsanz, Allah da, dmanlarnza kar size yardm eder. (Allah, kendisine yardm edenlere yardm eder.) [Hac 40] Kendisine yardmdan maksat dinine hizmet etmektir. Yani, Allah yolunda alann yardmcs Allahtr. Kulunun azck bir gayretine ok
326
mkfatlar ihsan eder. Bire on verir. Hatta bire yedi yz ve daha fazla da verir. (Bekara 261) Bu konuda ok kudsi hadis-i erif vardr. Bazlar yledir: (Sevdiim kulumun gren gz, iiten kula, tutan eli, yryen aya, konuan dili olurum. stediini veririm.) [Beyheki] (Bana bir kar yaklaana, ben bir arn yaklarm. Bir arn yaklaana, bir kula yaklarm. Yryerek gelene, koarak yaklarm.) [Buhari, . Ahmed, bni ahin] (Beni taatmla zikredin. Ben de sizi mafiretimle zikredeyim. Beni muti olarak zikredeni mafiret ederim. Beni asi olarak anan da, azabmla anarm.) [Deylemi] (Beni zikrettike krde, unuttuka kfrdesin.) [Hatib] (Yani nankrsn.) (Beni kimse yokken zikredeni ben melekler iinde zikrederim. Beni cemaat iinde zikredeni, ben de onlardan daha hayrl ve byk bir toplulukta zikrederim.) [Taberani] (Ey demolu, kzdn zaman beni zikret ki, gazaplandm zaman seni affmla anarak helk olunanlar arasnda seni helk etmeyeyim.) [bni ahin] (Kulum, benim zikrimle dudaklar kprdadka ben onunla beraberim.) [Buhari]
Allah' sorgulamak
Sual: Mslmanlarn dedii gibi, Allah'n her eye gc yetiyorsa, adaletli ve merhametli ise, ne diye gnahsz ocuklar, susuz insanlar a brakyor, deprem gibi sebeplerle ldryor? Bunlara ve ktlklere niye mani olmuyor? Bir toplumda her eit insan var. Niye insanlar eit yaratmyor? CEVAP Burada be sorgulama var: Allah her eye g yetirir mi? Adaletli mi? Merhametli mi? Ktlklere niye mani olmuyor? nsanlar niye eit deildir? Srayla cevap verelim: Allah'n gc her eye yeter Usuz bucaksz gkleri, gklerdeki gezegenleri, karalar, denizleri, yer altndaki madenleri, souk ve scak sular, saysz insan, cin, melek, hayvan ve bitkileri, meyveleri dnrsek, bunlar yoktan kim var edebilir ki? Tesadfen olduunu akl banda olan hi kimse syleyemez. Tesadfen olmad gibi, btn insanlar bir araya gelse,
327
bir karnca, bir sivrisinek, bir arpa, bir buday tanesi yaratabilir mi? Bir insan deil, sadece bir gzn yaratmas mmkn m? nsan bu kadar cizken, her eyi yoktan yaratan Allah tely nasl cizlikle sulayabilir ki? Asrlardr ss ve eksilmeden ve her gn dzenli ekilde dnen Gnei grmyor mu? Gne nda eitli nlar vardr. Ik olmasayd, gzlerden istifade mmkn olabilir miydi? Renkler nasl ayrt edilebilirdi? Gece ile gndz olmaz, her yer karanlk olurdu. Gne, imdiki yerinden dnyaya daha yakn olsayd, fazla scaktan dnyada hibir canl yaayamazd. Gne dnyaya daha uzak olsayd, souktan yine dnyada hayat olmazd. Kck bir tohumda, koca bir aacn program gizlenmitir. Bir spermada, koca bir insann program vardr. Bu kadar muazzam bir dzeni, akl olan bir kimse nasl inkr edebilir? Allah adaletli midir? Adalet nedir? Adalet, kelime olarak bir eyi yerli yerine koymak demektir. Adalet hukukta, bir mirin, lkeyi idare iin koyduu kanunlar iinde hareket etmesidir. Zulm ise, bu kanunun dna kmaktr. Her eyi yoktan yaratan Allah tel, hkimler hkimi, her eyin asl sahibi ve tek yaratcsdr. stnde bir miri, sahibi yoktur ki, Onu bir kanun altnda bulundursun? Bundan dolay, (Allahn yapt u i, adalete uymuyor) denilemez. Adaletin bir baka tarifi ise kendi mlknde olan kullanmak demektir. Zulm ise, bakasnn mlkne tecavzdr. Kinat ve iinde bulunan her eyin yaratcs Allah tel olduuna, Ondan baka yaratc bulunmadna ve hibir kimse, hibir eye sahip olmadna gre, Rabbimizin yapt iler, hi kimsenin malna, mlkne tecavz deildir. Onun yapt iler iin (Adalete uymuyor) denilemez. Mlk Onundur, diledii gibi kullanr. Kimsenin bir ey sormaya hakk yoktur. Bir insan, ekip bytt patatesleri kaynatp yese, yemeini yapsa, presini yapsa, hayvanlara yedirse bu zulm olur mu? Bakalarnn patatese niye byle muamele ediyorsun demeye hakk olur mu? Herkes maln istedii gibi kullanr. Mal kiminse sz sahibi odur. Kinat ise Allah telnndr. Bir insann patates ekmesiyle mukayese edilemez. Patatesi insan yoktan var etmiyor. Allah'n yaratt toprakta yetitiriyor. Buna ramen patatesi istedii gibi kullanma yetkisine sahiptir. Allah tel ise kinat, iindeki insanlar
328
yoktan yaratmtr. Bir insann patatesi kullanma yetkisi kadar, Allah telnn kinatta ve insanlarda tasarruf hakk yok mudur? Elbette vardr. Kimi yerden kaynar su, kimi yerden souk su kartr. Kimini zenci, kimini beyaz yaratr. Kimini uzun, kimini cce yaratr. Kimini kr, kimini sar yaratr. Kimini ocukken ldrr, kimini yalannca. Mal onundur, niye byle yarattn, niye byle yapyorsun demeye kimsenin hakk olmaz. Bu tasarruflar, baka birisinin malnda yapsa, hakszlk olur. Kendi mlkndekini kullanyor, bakasnn malna, mlkne tecavz etmiyor. Bir kimsenin ektii patatesi pre yapmasna karamazken, Allah telnn iine karmaya kimin yetkisi olabilir ki? Ayn ekilde, bir ylann, beni niye ylan yarattn, beni aslan yaratsaydn demeye hakk olur mu? Aslan da, beni niye hayvan olarak yarattn, beni de insan yaratsaydn daha iyi olmaz m idi demeye hakk var m? Bu her hayvan iin byledir. Domuz, karnca, akrep, sinek, hepsi benzer eyler syleyebilir. Fakirin beni niye zengin yaratmadn diyerek Allahtan hesap sormaya kalkmas uygun olur mu? Erkek, imdi rabet gzel ile zengine, beni niye kadn yaratmadn dese uygun olur mu? Onu domuz veya kpek olarak da yaratabilirdi. Kadn, ben gl bir pehlivan olmak isterdim, beni niye erkek yaratmadn dese uygun olur mu? Zenci, beni niye beyaz yaratmadn diyebilir mi? Bunlar oaltmak, hatta ne olursa tersini iddia etmek mmkndr. Bir iftlik sahibi, ayn cins hayvanlar ayn yere koysa veya her birine ayr yer yapsa yahut baz cins hayvanlar ayn ahra koysa, buna kimin ne demeye hakk vardr? Yahut can istei zaman bir kuzu veya tavuk kesip yese, buna kim ne diyebilir? nk hayvanlar adamn maldr, istedii ekilde besler, istediklerini kesip yiyebilir. Kinattaki her ey de Allah telnn mlkdr, diledii gibi kullanabilir. Buna kimse karamaz. Baka bir kimsenin maln kullansa o zaman bir hakszlk mevzubahis olabilir. Hi kimsenin zel iine karlmaz. Allah merhametli mi? Allah merhametli mi diye soru sormak kadar irkin ne olabilir? Ondan daha merhametli kim olabilir? Herkesin merhameti snrldr. Rabbimizin merhameti ise sonsuzdur. Bir yet-i kerime meali yledir: (Allah'n acmas, merhameti sonsuzdur.) [Furkan 70] ki hadis-i erif meali de yledir: (Allah telnn mmine olan merhameti, efkati, acmas bir annenin ocuuna olan merhametinden daha stndr.) [Buhari]
329
(Allah tel, yaratt yz merhametten birini mahlklarna verdi. Bu sebeple anne evladna efkat eder, hayvanlar yavrularn sever ve btn mahlklar birbirine merhamet eder.) [Ebu Yala] Demek ki insanlar ve hayvanlar arasnda merhamet de, Allah'n verdii bir merhamet sayesindedir. 99 merhamet ise kendisindedir. Besmeledeki Rahman ve Rahim isimleri de, kullarna iyilik eden, acyan, merhamet eden demektir. H (Allah yalan sylyor, o merhametsizdir) diyen kendi cahilliini ortaya atm olur. Furkan suresinin yetmiinci yet-i kerimesinde, bir kfir Mslman olsa, btn gnahlar, yapt btn irkin ileri Allah tel sevaba eviriyor ve ona Cennetini veriyor. Bundan daha byk merhamet nasl olur? Sakat veya kr yaratt Mslmanlara da, gnlk dnyada ektii bu skntlara karlk olarak sonsuz Cennet nimetlerini ihsan ediyor. Hibir kuluna vermedii sevablar bu kullarna ihsan ediyor. Sonsuz cehennemden kurtaryor. Ktlklere niye mani olmuyor? Ateist, (Madem Allah varsa, her eye gc yetiyorsa, niye ktlklere mani olmuyor? Niye insanlarn ktlk ilemesine izin veriyor) diyor. CEVAP Allah tel, gnah ve ktlk ilemeyen varlklar da yaratmtr. Mesela melekler ktlk yapmaz, gnah ilemez. nsanlar ve cinleri farkl yaratmtr. yilik ve ktlk yapacak vasfta yaratm ve serbest brakmtr. yilik yaparsan mkfat var, ktlk yaparsan ceza var demitir. Bilemeyeceimiz nice sebep ve hikmetlerden dolay kullarn imtihana tbi tutmutur. nsana serbestlik vermezse sorgu sual olmaz. Gnah da, sevab da kendi isteiyle ilemesi lazmdr. Zoraki sevab iletilirse, zoraki gnahtan alkonursa o zaman mkfat nasl hak eder ki? Allah tel, imtihan etmeden de kullarnn ne yapacan, su, gnah ileyeceini bilir, fakat henz su ilemeden cezalandrlsa, (Suum yokken, imtihan edilmeden, beni cezalandrmanz doru deildir) diyebilir. te bunun gibi sebeplerle, insanlar imtihan iin dnyaya getirilmitir. Sz dinleyenle, dinlemeyen, su ileyenle ilemeyen belli olsun diye, baz yasaklar konmu, baz ibadetleri yapma mecburiyeti getirilmitir.
330
nsanlar niye eit deil? nsann yaradl gayesi bilinmeyince, dnyadaki olaylarn sebebi anlalamaz. nsan cansz varlk gibi, ot veya hayvan gibi deil, kulluk ve imtihan iin yaratld. nsan, ihtiyasz, skntsz ve her bakmdan eksiksiz yaratlsayd, imtihan ve dnya manasz olurdu. nsanlarn, hayvanlarn ve kinattaki canl, cansz dier yaratklarn hareketleri, akllar durdurucu sistemleri incelenince, her eye gc yeten Rabbimizin dnyay maksatsz yaratt dnlemez. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: nsanlar, dnyada, birka gn dert ekmeselerdi, Cennetin, ebedi shhat ve afiyet nimetlerinin sonsuz lezzetlerinin kymetini bilmezlerdi. Alk ekmeyen, yemein lezzetini anlamaz. Ac ekmeyen rahatln kymetini bilmez. (Mektubat 2/99) Herkes, her bakmdan eit yaratlsayd, byk bir felaket olur, toplumlar olmazd. nsanlar, boy, renk, ekil, akl, zenginlik, shhat, kuvvet, gzellik, ahlk gibi her hususta, tornadan km gibi eit, yani birbirinin ayn olunca milyarlarca insan birbirinden ayrmak mmkn olmaz. Kar koca birbirini tanyamaz, insan hanm ile kzn ayrt edemez, hayat fel olur. Srf bu ekil benzerlii bakmndan, binlerce problem ortaya kar. Dier sahadaki eitlikler grlmeden, yaanmadan hayat sner. Herkes bilgi ve kltr bakmndan da eit olunca, gazeteye, kitaba, filme ihtiya kalmaz. Gre, kou, yzme gibi sporlar ve yarlar olmaz, nk herkes ayn kabiliyettedir. yinin kymeti, kt ile bilinir. Herkes iyi olunca, iyinin kymeti kalmaz. irkinlik olmaynca, gzellik anlalmaz. Hastalk olmaynca saln kymeti bilinmez. Bir kimse, okuyup her bakmdan mkemmel bir insan olmak ister. Herkes ayn olursa, kim kimden stn olacaktr? mirsiz, memursuz, iisiz, patronsuz toplum olmaz. Zengin zekat verecek fakir bulamaz. Her hususta eitliin zararlar saylamayacak kadar oktur. Onun iin Allah tel, her eyi hikmetli ve adaletli yaratmtr. Adalet olunca iler dzgn yrr. Mesela be parman bei de ayn olsayd, baparmak dierlerinin arasnda olsayd, bugnk kadar verimli i yaplamaz, byk eksiklik olurdu. Adaletli yaratlmak, eit yaratlmakla mukayese bile edilmez. Ayn ana babadan, zeklar, kabiliyetleri farkl ocuklarn yaratlmas,
331
milyarlarca insann birbirine benzememesi, hatta parmak izlerinin farkl olmas bile, Allah telnn kudretinin sonsuzluunu gstermektedir. Onun kudreti sonsuz, n ok ycedir.
Meleklere iman
Meleklere iman nasl olmal
Sual: Meleklere iman nasl olmaldr? CEVAP mann ikinci art, Meleklere imandr. Amentdeki, (Ve melaiketihi) ifadesi, Allah telnn meleklerine inanmay, iman etmeyi bildirmektedir. Melekler, Hayat sahibi, diri, nurani yaratklar olup, akl sahibidirler. Allah telnn sevgili ve kymetli kullardr, ortaklar ve kzlar deildir. Allah telnn emirlerine itaat ederler, isyan etmezler. Gnah ilemezler. Erkek ve dii deildir. Evlenmezler, dourmazlar, oalmazlar, ocuklar olmaz, yiyip imezler. Allah tel, bunlardan bazlarn peygamber olarak semitir. Dier meleklere vahiy [haber] gtrmek grevi ile ereflendirmitir. Peygamberlerin kitaplarn ve sayfalarn getiren de bunlardr. Mesela Enam suresini Cebrail aleyhisselam ile birlikte 70 bin melek getirmitir. Bunlar hata etmez, unutmaz. Hile yapmaz, aldatmazlar. Bunlarn Allah teldan getirdikleri hep dorudur, pheli, ihtimalli deildir. Kendilerine verilen emirleri yapmaktan baka ileri yoktur. En stnleri 4 tanedir: Cebrail aleyhisselam: Meleklerin en stndr. Vazifesi, Peygamberlere vahiy getirmek, emir ve yasaklar bildirmektir. Cebrail aleyhisselamn gnah ileyeceini veya yanl bir i yapacan sanmak ok tehlikelidir. nk Allah tel buyurdu ki: (Ey Resulm de ki; Cebraile dman olan, Allaha dmandr. nk o, Kuran- kerimi, Allahn izniyle, kendinden nce gelen kitaplar dorulayc, bir hidayet rehberi ve mminler iin mjdeci olarak senin kalbine indirmitir.) [Bekara 97] srafil aleyhisselam: Sura frmekle vazifelidir. Birinci frmesinde hasl olan sesi iiten, Allah teldan baka her diri lecek, ikincisinde hepsi tekrar dirilecektir.
332
Mikail aleyhisselam: Rzk gnderilmek, ucuzluk, bolluk, ktlk, pahallk ve her maddeyi hareket ettirmekle vazifelidir. Azrail aleyhisselam: nsanlarn ruhunu almakla vazifelidir. Bunlardan sonra drt snf melek vardr. Hamele-i Ar denen melekler drt tanedir. Huzur-i ilahide bulunan meleklere, Mukarrebin denir. Azab meleklerinin byklerine Kerubiyan, rahmet meleklerine Ruhaniyan denir. Cennet meleklerinin bynn ad Rdvan, Cehennem meleklerinin bynn ad Maliktir. Cehennem meleklerine Zebani denir. Bunlar, Cehennemde emredilen vazifelerini yapar. Denizin bala zararl olmamas gibi, Cehennem atei de bunlara zarar vermez. nsanlarn iki omuzunda bulunup, iyiliklerini ve ktlklerini yazan Kiramen katibin ismindeki iki melek ile, cinden koruyan meleklere, Hafaza melekleri denir. Says en ok olan mahlk meleklerdir. "Zebani gibi bir zalim", "Azrail gibi cani, ikenceci bir Zebani", ocuunuzu terbiye etmezseniz, anarist olur, Azrail ve Zebani olur gibi szler uygun deildir. [Bunlar mecaz olarak da rnek vermek uygun deildir. Allah telnn emrine uyarak iman eden, emir ve yasaklara uyan mslmanlara mesela namaz klan, oru tutan, kul hakk yemeyen, zina etmeyen mslmanlara ahmak, gerici, rmcek kafal denir mi hi? Bunun gibi, Allah telnn emrini yerine getiren meleklere cani, ikenceci, zalim denir mi hi? Mecaz da, rnei de, akas da ok irkindir.] Meleklere hakaret eden Mslman dinden kar. Btn melekler gnahszdr, cani, ikenceci, zalim deildir. Allah telnn emrini yerine getirirler. (Feraid-l-fevaid) Dier melekler Sual: Drt byk melekten baka, bilinen dier melekler ve grevleri nelerdir? CEVAP Mevln Hlid-i Badd hazretleri buyuruyor ki: Drt byk melekten sonra stn olan melekler drt snftr: 1- Hamele-i Ar denen melekler drt tanedir. 2- Huzur-i ilahide bulunan meleklere, Mukarrebin denir. 3- Azap meleklerinin byklerine, Kerubiyan denir. 4- Rahmet meleklerine, Ruhaniyan denir. Bunlarn hepsi, meleklerin stnleridir.
333
Cennet meleklerinin byklerinin ad Rdvandr. Cehennem meleklerine zebani denir. Bunlar cehennemde emredilen vazifelerini yapar. Cehennem atei bunlara zarar vermez. Denizin bala zararl olmamas gibidir. Cehennem zebanilerinin bykleri 19 tanedir. En bynn ismi Maliktir. Her insann, hayr ve er, btn ilerini yazan, ikisi gece, ikisi gndz gelen drt melee, kirmen ktibn veya hafaza melekleri denir. Hafaza meleklerinin, bunlardan baka olduu da, bildirilmitir. Sa taraftaki melek, soldakinin amiridir, iyi ileri ve ibadetleri yazar. Soldaki ktlkleri yazar. Kabirlerde, kfirlere ve si mslmanlara azap edecek melekler ve kabirde sual soracak melekler vardr. Sual meleklerine Mnker ve Nekir denir. Mminlere soranlara Mbeir ve Beir denir. Says en ok olan mahlk meleklerdir. Bunlarn saylarn Allah teldan baka kimse bilmez. Gklerde, meleklerin ibadet etmedikleri, bo bir yer yoktur. Gklerin her yeri, rkda veya secdede olan meleklerle doludur. Gklerde, yerlerde, otlarda, yldzlarda, canllarda, canszlarda, yamur damlalarnda, aalarn yapraklarnda, her moleklde, her atomda, her reaksiyonda, her harekette, her eyde meleklerin vazifeleri vardr. Her yerde, Allah telnn emirlerini yaparlar. Allah tel ile mahlklar arasnda vastadrlar. Bazlar, dier meleklerin amiridir. Bazlar, Peygamberlere haber getirir. Bazlar insanlarn kalbine iyi dnce getirir ki, buna ilham denir. Bazlarnn, insanlardan ve btn mahlklardan haberi yoktur. Allah telnn cemali karsnda kendilerinden gemilerdir. Her birinin belli yeri vardr. Oradan ayrlamazlar. (tikadname)
Grlmeyen ey yok mudur?

Sual: Ateistler, (Melek, cin, eytan gibi varlklar gremiyoruz. Grlmeyen ey yoktur) diyorlar. Bu hususta aklama yapar msnz? CEVAP Melek, cin ve eytan inkr eden Mslman olamaz. Bunlar Kuran- kerimde ve hadis-i eriflerde aka yazldr. Dnya, bir imtihan yeridir. Allah tel, Bekara suresinin banda gayba iman, yani grmeden inanmamz emretmitir. yi ile ktnn, inananla inanmayann ayrt edilmesi iin bir imtihan gerekir. Allah tel imtihan etmeden de kullarnn ne yapacan, su, gnah ileyeceini bilir. Fakat, henz su ilemeden cezalandrlsa, (Suum
334
yokken, imtihan edilmeden, beni cezalandrmak doru deil) diyebilir. te bunun gibi sebeplerle, insanlar imtihan iin dnyaya getirilmitir. Sz dinleyenle, dinlemeyen, su ileyenle ilemeyen belli olsun diye, baz yasaklar konmu, baz ibadetleri yapma mecburiyeti getirilmitir. Mesela, (domuz eti veya besmelesiz kesilen kuzu eti niye haram) diye soruluyor. Etin mutlaka bir zarar olduu iin deil, emri dinleyenle dinlemeyen belli olsun diye de haram edilmi olamaz m? Bu yle bir imtihan ki sorular da, cevaplar da bellidir. Kabirde ne sorulacak, ahirette ne sorulacak hepsi bellidir. Ben sorular ve cevaplar bilmiyordum diye itiraz edilemeyecektir. Cin, eytan, nazar, Cennet, Cehennem gibi eylerin grlmemesi de bir imtihandr. Grldkten sonra imtihann ne nemi kalr? ok alkan ve bilgili bir renci ile ok tembel ve cahil bir renci imtihana girse, sorular ve cevaplar belli olsa, ikisi de ayn eyi yazacak, o zaman alkan talebe ile tembel olan ayrlmayacaktr. Bilenle bilmeyenin ayrlmas iin [daha dorusu inananla inanmayann ayrlmas iin] bir imtihan gerekmez mi? Grlmeyen her eye yok demek, akl brakp, duyulara tbi olmak demektir. Hayvanlar duyularna tbi olur; insan ise, akla tbi olur. nsanlarn duyular, hayvanlarnkinden daha geridedir. Kpek ok kuvvetli koku alr. nsan, bu kadar koku alamaz, gecenin zifiri karanlnda yarasa gibi hareket edemez. nsan, k olmadan, karanlkta gremedii halde, kedi grebiliyor. O halde gze deil, akla gre karar vermek gerekir. Mknatsn manyetik gcn gzle gremiyoruz. Fakat demiri ekmesinden mknatsta bir g olduunu anlyoruz. Kumanda aleti ile, TVyi ap kapatyoruz. Kumanda aletinde gzle grmediimiz bir g, bu ileri yapyor. Uzaktan kumandal bir aletle, otonun kaplar alabiliyor. Fakat bu ii yapan gc gremiyoruz. O halde, hisse deil, akla deer vermek gerekir. Lazer nlar ile ameliyat yaplyor, demir kesiliyor. Bu nlar ve manyetik dalgalar gzle gremiyoruz. Gremediimize yok demek akla, ilme uygun deildir. Bir teldeki elektrik akmn gzle gremiyoruz. Fakat yapt ilerden, iinde cereyan olduunu anlyoruz. Gzle grmediimiz iin cereyan inkr edemeyiz. Yer ekimini de gzle gremiyoruz. Fakat cisimlerin havaya deil de yere dmesinden, yerde bir ekim kuvvetinin olduunu anlyoruz.
335
nsanlar ayakta tutup hareket etmesini salad iin ruhun varln anlyoruz. Fakat gzle gremiyoruz. Hakk btldan ayran insana akll diyoruz. Fakat akl da gremiyoruz. Grlmedii halde, varl aklla anlalan ok ey vardr. Kimisi, bir eye bakp beendii zaman gzlerinden kan ualar, yani nazar, canl cansz eylerin bozulmasna sebep oluyor. Fen, belki bir gn, ualar ve etkilerini daha iyi aklayacaktr. Ksacas, tekrar edelim, gremediimize yok demek akla, ilme uygun deildir. Grlmeyen her eye yok demek, akl brakp, duyulara tbi olmak demektir. Hayvanlar duyularna tbi olur; insan ise, akla tbi olur. Cin vardr Mutezilenin bir ksm cinni inkr ederken, bir ksm, cinnin varln kabul eder; fakat cinnin insana zarar verdiini inkr eder. Nur-l-slam kitabnda diyor ki: Cinlerin ilk babas Candr. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Can da daha nce, zehirli, dumansz ateten yarattk.) [Hicr 27] eytanlar, iblisin zrriyetindendir. blis de cin taifesindendir. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (blis cinlerdendi.) [Kehf 50] Cin suresinin ilk yetlerinde, cinlerden iman edenlerin de olduu bildirilmektedir. (Nas) suresinde cinlerden insanlara zarar verenlerin bulunduu, zararlarndan Allaha snlmas bildirilmektedir. Bu bakmdan cinleri inkr edip, onlarn insanlara zarar verdiini inkr eden kfir olur. Sleyman aleyhisselamn cinlerden de dzenli askerleri olduu Kur'an- kerimde bildirilmitir. (Neml 17) Cehennem, cin ve insanlarla doldurulacaktr. (Secde 13) Cinler de insanlar gibi, Allah tanmak ve Ona ibadet etmek iin yaratlmtr. (Zariyat 56) Kur'an- kerimde cin ile ilgili daha birok yet-i kerime vardr. Hadis-i erifte cinlerden korunmak iin dualar bildirilmitir. Gz ile grmediini inkr etmek, akla da, ilme de aykrdr. Akln doru karar verebilmesi iin Akl, gze deil, gz akla baldr. Gz her eyi gremez. Mesela tecrbeler neticesinde havann iinde eitli gazlar bulunduunu biliyoruz. Gzmzle havay ve iindeki gazlar gremiyoruz.
336
Gremediimiz iin, aklmz gze tbi klarak (Hava ve gaz diye bir ey yoktur, olsayd grrdk) demek akl, tecrbeyi hie saymak olur. Bugn fen yolu ile suyun oksijen ve hidrojen denilen 2 gazdan meydana geldiini biliyoruz. Bu gazlarn biri yakc, dieri de yancdr. Suya baknca ne oksijeni, ne de hidrojeni grmemiz mmkn olmaz. Hatta su renksiz olduu iin azna kadar dolu bir iedeki suyu bile gremeyiz. Akl gze tbi klarak (iede su, suda da gaz yoktur) diyebilir miyiz? Akln nemi, insanln erefi, gzn grme kuvvetiyle llseydi, kedinin insandan daha erefli olmas gerekirdi. nk insan, k olmadan, karanlkta gremezken kedi grebiliyor. O halde gze deil, akla gre karar vermek gerekir. Baz zehirli gazlar, renksiz ve kokusuz olduu iin grlemez ve varl anlalamaz. Tpteki bir gazn kp da odadaki insanlar zehirlememesi iin gaza koku katlr. Bu sayede bir odadaki gaz gzmzle grmediimiz halde, kokusundan dolay anlarz. ki biberin birinin tatl, dierinin ac olduunu gzmzle anlayamayz. Gzn vazifesi bu deildir. Gz, belli bir uzaklktan sonraki ve belli bir byklkten daha kk olan cisimleri gremez. Kk mikroplar grlemedii gibi, ok uzaktaki koca bir insan da grlemez. Gremediimiz iin bunlarn yokluu iddia edilemez. Baz gezegenlerin varlndan haberdar deiliz. Bugnk fen, bunlar anlayamad iin baka gezegenlerin yokluu iddia edilemez. Canllar ayakta tutan ruhu da gremiyoruz, ama inkr mmkn deildir. Cinni inkr etmek, Allah tely inkr etmektir. Bunun iin akl, fenni, gze tbi klmamaldr! Aksine gz, akla tbi klmaldr! Akl da tek bana hakk bulamaz. Akl gz gibi, slamiyet de k gibidir. Yani akln doru karar verebilmesi iin slamiyet na ihtiyac vardr. 1den nce say var m? Allah tely inkr eden zeki bir dehri [ateist] vard. Hristiyan din adamlar bu dehriye cevap veremeyince, sana ancak slam limleri cevap verebilir diyerek onu Basraya gnderirler. Basraya gelip, dnyada bana cevap verebilecek bir lim bulamadm der. Herkese meydan okur. Hammad hazretleri, (Hele nce bizim ocuklarla tart, gerekirse limlerle grrsn) der, onun karsna gen yataki Numan bin
337
Sabiti [imam- azam Ebu Hanife hazretlerini] karr. Dehri, ocuk denilecek yataki bir genle tartmay gururuna yediremez. Krsye yumruk vurur, (Hani nerede, o mehur limleriniz) der. Gen Numan bin Sabit onu, onun silah ile vurur. (Ne o der, demek benden korkmaya baladn?) Dehri bu sze tahamml edemeyerek ilk sorusunu sorar: - Var olan eyin balangc ve sonu olmamas mmkn m? - Mmkndr. - Nasl olur? - Saylar bilirsin birden nce hangi say vardr? - Bir ey yoktur. - Mecazi bir olann nnde bir ey olmaynca, hakiki bir olann nnde ne olabilir? - Peki hakiki olann yn ne tarafadr? - Mumun ne taraftadr? - Bir tarafta denemez. - Mecazi k iin byle denirse ebedi nur olan iin ne denebilir? - Her var olann bir yeri olmas gerekmez mi? - Mahluklar iin yledir. - lah kinatta ise, bir yerde grnmesi gerekmez mi? - Yaratan ile yaratlan mukayese edilmez ama stte ya grebiliyor musun? - Grlmez. - Stte ya olduu bir gerek iken, gremiyoruz diye nasl inkr edilir? Ben de sana bir soru soraym: Senin akln var m? - Elbette var. - Var olan ey grnr dedin. Akln varsa gsterebilir misin? - Peki O, u anda ne yapmaktadr? - Sen btn sorular krsden sordun. Biraz da ben krsden cevap vereyim. - Peki ge krsye. mam- azam olacak bu gen, krsye kp, (Allah tel u anda, senin gibi imansz bir dehriyi krsden indiriyor ve benim gibi bir muvahhidi krsye karyor) der ve ardndan Rahman suresinin (yleyken Rabbinizin hangi nimetlerini inkr
338
edebilirsiniz?) mealindeki 28. yetini okur. Kalabalk hep bir azdan istifara balar. Bu arada dehri, oktan uzaklap gitmitir.
Melekler akll varlklardr

Sual: Meleklerde akl olmad, bunun iin de sorumluluklar olmadklar, dinler, insanlar ve cinler iindir denilerek meleklerin dindar olmadklar, sadece emredileni yapan robot gibi birer varlk olduu syleniyor. Kimisi de, erkek olduklarn sylyor. Bunlar, imann alt artndan birini inkr deil mi? CEVAP Meleklerde erkeklik ve diilik olmad, btn akaid kitaplarnda yazldr. Daha nce de, Hristiyanlara zenen baz kimseler, meleklerin dii olduklarn sylyor ve kanatl kz resimleri yapyorlard. imdi de, kanatl erkek resimleri mi yapacaklar? Melekler nurdan, blis ve cinler ise ateten yaratlmtr. Hepsi akl ve irade sahibi varlklardr. Allah tel, melekleri de, blisi de, imtihandan geirdi. Bir yet-i kerime meali yledir: (deme [Ademe kar Allaha] secde edin, dediimiz zaman, blis hari, meleklerin hepsi secde etti. blis ise, yz evirip byklk taslad, kfirlerden oldu.) [Bekara 34] Melekler, robot gibi olsa idi, h Allah telnn secde edin emri anlamsz bir ey olurdu. mtihanda olmasalard, blis kfir olmazd ve cezalandrlmazd. Meleklerden secde etmeyen olsa idi, elbette onlar da, cezalanacakt. Akl olmayan, robot gibi olan, mesul olur mu, cezalandrlr m? Sorumlu olmasalar byle imtihana tabi tutulurlar myd? Dindar olmasalar, emre itaat ederler ve Allah tel da onlar byle ver miydi? te bu imtihandan sonra, meleklere gnah ilememe, masum olma zellii verildi. Bu zellik, Peygamberlerde de vardr. Masum olmalar, akl sahibi olmadklarn gstermez. Akl sahibi olmayan da, Peygamber olmaz. Meleklerden de, peygamberler olduu, Kuran- kerimde bildirilmitir. Cebrail, Mikail, srafil ve Azrail [aleyhimsselam], meleklerin peygamberleridir. Meleklerin hepsi, ilim sahibidir. ki yet-i kerime meali: (Melekler, Ey rabbimiz, Seni noksan sfatlardan tenzh eder, keml sfatlar ile tavsif ederiz ki, Senin bize rettiklerinden baka bizim bilgimiz yoktur dediler.) [Bekara 32] (Allah, melekler ve adaleti yerine getiren ilim sahipleri, Ondan baka ilah olmadna ahitlik etmilerdir.) [Al-i mran 18]
339
Peygamber efendimiz, Cebrail aleyhisselama, (Benim lemlere rahmet oluumdan sana da bir pay dt m?) diye sual edince, (Evet, sonumun ne olacandan korkardm. Tekvir suresindeki yetler inince, Allahn yanndaki kymetim meydana kt) dedi. (ifa-i erif) (Bu Kuran, arn sahibi Allah katnda deerli, gl, sz dinlenen ve gvenilen erefli bir elinin [Cebrailin] getirdii szdr.) [Tekvir 19-21] Cebrail aleyhisselam, dindar olmasa, Allah yannda deerli ve erefli biri olur mu? Allah tel, meleklere deiik grevler vermitir. Bir yet-i kerime meali: ( [Mminlerin ruhlarn Cennete, kfirlerinkini Cehenneme gtrmekte] yaran ve ileri yneten meleklere and olsun.) [Naziat 4-5] leri ynetmekle grevli meleklerin stnln belirtmek iin, Allah tel onlara yemin ediyor. Melekler, robot gibi aklsz varlk olsa, Allah tel kendine onlardan resul, ynetici seer mi hi? Bir yet-i kerime meali de yledir: (Allah, meleklerden de, insanlardan da Resuller [eliler] seer.) [Hac 75] Melekler iin, aklsz, robot gibi varlklar demek, onlar inkr etmenin baka bir yoludur. Meleklere iman, imann alt artndan biridir. Bir yet-i kerime meali: (Allah, meleklerini, kitaplarn, peygamberlerini ve ahiret gnn inkr eden, derin bir dalalete saplanmtr.) [Nisa 136] Meleklerde erkeklik ve diilik yoktur. Mrikler, (Melekler diidir, onlar Allahn kzlardr) demeleri zerine Allah tel buyurdu ki: ([Ey mrikler] Rabbiniz, erkek ocuklar, sizin iin ayrd da, kendisi meleklerden kz ocuklar m edindi! Gerekten siz, vebali ok byk bir sz sylyorsunuz.) [sra 40] (Mriklere sor: Kzlar Rabbinin de, erkekler onlarn m? Biz melekleri onlarn gz nnde kz olarak m yarattk? Kesinlikle yalan sylyorlar.) [Saffat149-151] (Ahirete inanmayanlar, meleklere, diilerin adlarn takyorlar.) [Necm 27]
340
Bedir ve Huneyn savalarnda, Melekler, yardma gelmilerdi. ki ayet-i kerime meali: (O vakit [Bedirde] Mminlere, Rabbiniz, bin melek indirip, size yardmda bulunmas, yetimez mi? diyordun.) [Al-i mran124] (Hani siz, Rabbinizden zafer iin yardm istiyordunuz. O da, Pe pee gelen bin melek ile, size yardm ediyorum diyerek duanz kabul buyurdu.) [Enfal 9] Savaa katlp, dman ile savaabiliyorlar. Bunlara nasl, aklsz, uursuz robot denir ki? Resulullah efendimizin yardmclarnn melekler olduu bildiriliyor: (Onun dostu ve yardmcs Allah, Cebrail ve salih mminlerdir. Bundan baka melekler de, onun yardmclardr.) [Tahrim 4] Hadis-i eriflerde de, meleklerin akll olduu bildirildi. hadis-i erif meali: (Canl resmi, kpek ve cnp bulunan yere, rahmet melekleri girmez.) [Nesai] (Sarmsak, soan yiyen, mescidimize gelmesin. nk, insanlarn rahatsz olduu eylerden, melekler de, rahatsz olur.) [Taberani] (plak durmayn! Yalnz cima ve helada sizden ayrlan hafaza meleklerinden utann ve onlara saygl olun!) [Tirmizi] Demek ki, melekler, evlere rahmet iin gelebiliyor ve evde cnp varsa, bilebiliyorlar. Bu basit bir i deildir. nsanlarn rahatsz olduu pis kokulardan onlar da, rahatsz olabiliyor ve yanlarnda plak durulmas uygun olmuyor. Robot gibi olsalar, cnpten, kt kokudan niye rahatsz olsunlar, onlardan niye utanlsn ve niye onlara kar saygl olmak emredilsin? Bir hadis-i erif meali: (Sadaki melek, soldaki melein miridir. Kul, bir iyilik yapnca, on sevab yazar. Ktlk yapnca, sadaki melek, soldaki melee bekle der; o da, alt saat bekler. Eer kul, istifar ederse, hi bir ey yazmaz. stifar etmezse, tek bir gnah yazar.) [Taberani, Beyheki] Bir ayet-i kerime meali de yledir: (Yoksa onlar [mrikler], kalblerinde gizlediklerini ve fsltlarn iitmediimizi mi sanyorlar? Hayr, biz iitiyoruz, yanlarndaki elilerimiz [melekler] de yazmaktadr.) [Zuhruf 80]
341
Amellerimizi tespit edip, kaydeden ve kabrinde insan sorguya eken meleklere, akl ve ilim sahibi olduklarn gsteren vesikalara ramen, aklsz, robot varlklar demek ok yanl ve gln olur.
Melekler ve blis
Sual: blis, lanetlenmeden nce, meleklerin hocas myd? CEVAP Evet, meleklerin hocas ve reisi idi. slam limleri buyuruyor ki: Allah telnn emri ile, btn melekler, Adem aleyhisselama doru secde etti. Meleklerin hocas olan blis, emri dinlemedi, secde etmedi. mam- Salebi hazretlerinin, bni Abbas hazretlerinden rivayet ettiine gre; blis, meleklerle beraber idi. Ateten yaratlan cinler taifesinden idi. Melekler ise, nurdan yaratld. blisin nceki ad Azazil idi. Cennetin bekilerindendi. Dnya semas meleklerinin reisi idi. Dnya, semasnn ve yerin sultanyd. Meleklerden ilimde stn idi. Gk ile yeryz arasn idare ediyordu, bunun iin kendini byk grd. Bu hli onu Allaha isyana srkledi. Allah tel da onu, rahmetinden uzaklatrd. (Camiul Ahkam) bni Abbas hazretleri buyuruyor ki: (blis, Cennet bekilerinden idi, dnya semasnn ilerini idare ediyordu.) [Beyheki] Said bin Mseyyib buyuruyor ki: (blis, Meleklerin reisi, hocas idi.) [bni Cerir, . Syuti] Sual: Kuranda, blise deil, meleklere secde emri verildii bildiriliyor. eytana byle bir emir verilmedii halde, neden eytan cezalandrlp lanetlendi? CEVAP H, Allah telnn, yanl, lzumsuz bir ey yapmas, haber vermeden, susuz bir mahlkunu cezalandrmas, yani zulmetmesi, elbette mmkn deildir! blis, Meleklerle beraber yayordu, onlarn hocas idi. Allah tel, iinde, blisin de bulunduu melekler topluluuna emir verdi. O toplulukta, blis olmasa idi, verilen emirden sorumlu olmazd. yet-i kerimelerde, (Fakat blis secde etmedi) buyurulduuna gre, blis de, secde emri verilenlerden idi. Bir yet-i kerime meali yledir: (Meleklere, Ademe secde edin demitik. blis hari, hepsi secde etmiti. O, cinlerden idi. Rabbinin emrinin dna kt. imdi siz, beni brakp da, blisi ve onun avenelerini dost mu
342
ediniyorsunuz? Halbuki onlar, sizin dmannzdr. [eytann yolundan gidenleri dost edinerek, Cenneti verip Cehennemi almak] zalimler iin, ne kt bir dei tokutur.) [Kehf 50] eytann, secde ile emrolunduunu bildiren, iki hadis-i erif meali yledir: (Ademolu, secde yetini okuyup da, secde edince, eytan alayarak uzaklar. Sonra yle der: Yazk bana, ademolu secdeyle emrolundu ve secde ettii iin Cennete kavutu. Ben de secdeyle emrolundum, ama isyan ettiim iin, Cehenneme mstahak oldum.) [Mslim] (Kibirden saknn. Kibir, eytan secde etmemeye sevk etti.) [. Asakir] Sual: blis, Hazret-i dem'e secde etmedii iin niye lanetlendi? eytann Hazret-i dem'e secde etmeyii ile, Allaha isyann ne alakas var? Hem Allaha isyan etmi olsa bile, isyan lanetlie, kfre sebep olur mu? Niye Allah kendisine deil de, Hazret-i deme secde edilmesini emretmitir? CEVAP Secde, dem aleyhisselama deil, Allah iin yaplmas istendi. Yani Hazret-i dem istikametinde Allaha yaplmas istendi. Biz de Kbe istikametinde Allah iin secde ediyoruz. Kbeye secde etmiyoruz. Meleklere ve blise, dem aleyhisselam istikametinde Allaha secde edilmesi emredildi. eytan ise, bu emrin yanl olduunu syleyerek secde etmedi. Yani eytan secde etmedii iin deil, Allahn emrinin yanl olduunu sylemesi onun lanetliine sebep oldu. Namaz klmayan, oru tutmayan kimse, Allaha isyan halinde olmakla beraber ona kfir denmez. Ama namaz, orucu lzumsuz grrse kfir olur. te eytan da Allahn emrini uygun grmeyip, (Ben ateten o ise, topraktan yaratld. Ateten yaratlan bir varln, topraktan yaratlan bir varl kble edinmesi yanltr) diyerek secde etmedi ve ebedi lanetliklerden oldu. Melek ve eytan Sual: Her insann yannda bir melek ve bir eytan var mdr? Bir de, slam Ahlak kitabnda (eytanm Mslman oldu) hadisi geiyor. eytanm Mslman oldu ne demektir?
343
CEVAP Her insann yannda bir eytan olduu gibi, herkesin yannda bir de melek vardr. eytan, insann kalbine kt dnceler, vesveseler getirir. Melek ise, insana iyi dnceler ilham eder. hadis-i erif meali: (Melekten gelen ilham, slamiyete uygun olur. eytandan gelen vesvese, slamiyetten ayrlmaya sebep olur.) [Tirmizi] (Allah tel, benim yanmdaki eytann vesveselerinden beni muhafaza etti.) [Berika] (Allah tel, bana ihsan etti. eytanm Mslman oldu.) [Berika] Buradaki Mslman oldu demek, teslim oldu, bana zarar veremedi demektir. Zaten kelime olarak Mslman, teslim olan, kaytsz artsz boyun een demektir.
Rahmet melekleri
Sual: Dini pek bilmeyen bir komumuza, (Evde kpek besleme! Kpek olan eve melek girmez) dedim. O, da (Daha iyi ya, o zaman, Azrail melei de gelmez, 250 yl yaarm. Ayrca, istediim gnah da ilerim, nasl olsa gnahlarm yazacak olan melekler de giremez) dedi. Byle demesi uygun mu? CEVAP Dini bilmeyen kimse, din cahilidir. Dinle alay etmek iin byle sylenirse kfr de olur. Rahmet melekleriyle, kirmen ktibn ve lm melei ayr olduu gibi, bunlarn vazifeleri de ayrdr. Kpek bulunan eve sadece rahmet melekleri girmez. nsanlarn gnah ve sevabn yazan kirmen ktibin melekleri ise girer. Bu melekler, insandan helda ayrlr. Helda ilenen gnah veya sevablar, Allah tel meleklere bildirir. (Redd-l-muhtar) Demek ki melek girmese bile gnahlar gizleme imkn yoktur. Gnahlar Allah teldan gizlemek mmkn m? Rahmete vesile olan melekler, u yerlere girmez: 1- inde canl resmi veya heykeli bulunan odaya, 2- Alkoll iki iilen ve iki bulunan yere, 3- Kumar oynanan veya kumar aleti olan yere, 4- Gnah ilenen yere, 5- Kpek olan yere, 6- Cnp bulunan odaya,
344
7- alg aletleri [mesela TV] bulunan odaya, 8- Misafir gelmeyen eve, 9- Avret yeri ak olan kimselerin olduu yere, 10- Ana-babaya asi olunan eve. (Nisabl-ahbr) Peki, rahmet melekleri bir eve girmezse ne zararmz olur? Rahmet meleklerinin faydalar nelerdir? Hadis-i erifle bildirilen birka husus yledir: 1- (Melek girmeyen eve eytan girer.) eytan da her trl ktl yaptrmak iin vesvese verir. [Buralarda, melekten kast rahmet melekleridir.] 2- (Bir eve misafir gelince, melekler sofrada ev sahibine dua eder.) Melekler girmemise, o duadan mahrum kalrz. 3- (Sofrada sirke yiyene, yine melekler dua eder.) Melekler girmeyince, sirke de yense, duadan mahrum kalrz. 4- (Melekler, sahura kalkanlara dua eder.) Melekler girmeyince, o kii meleklerin yapaca bu duadan mahrum kalr. 5- (Salevat getiren kiinin gnahlarnn affolmas iin melekler dua ederler.) Melekler gelmezse bu duadan mahrum kalrz. 6- (Allah telnn zikredildii yerlere, melekler rahmet saar.) Melekler girmezse, bu rahmetten de mahrum kalrz. 7- (Kuran- kerimi hatmedene 60 bin melek dua eder.) Melekler gelmezse bu duadan mahrum kalrz. 8- (Bir kimse, namaz kld yerden ayrlncaya kadar, melekler, Ya Rabbi, buna rahmet et diye dua ederler.) Melek girmezse bu duadan mahrum kalrz. Rahmet meleklerinin girmesine engel olan eyler varsa, namazmz da mekruh olur. 9- (Melekler, iyilik retenlere dua ederler.) Melek gelmezse, bu duadan mahrum kalrz. 10- (Din kardeinin bir iini yapana, binlerce melek dua eder.) Melekler gelmezse, bu duadan mahrum kalrz. 11- (Yataa abdestli yatan kimse iin, bir melek sabaha kadar, Ya Rabbi, bunu affet diye dua eder.) Melek gelmezse, bu duadan mahrum kalrz. 12- lm hastasnn bulunduu odada, hayzl kadn veya melek girmesine mani olan baka ey bulunmamal. Mmin, ruhunu teslim edecei vakit, rahmet meleklerini grp, can verme acsn duymaz. Oraya rahmet melekleri girmezse, o kimse lrken skntlara maruz
345
kalabilir. Onun iin rahmet meleklerinin girmesine mani olacak i yapmayalm. lm meleinin can almas O kimsenin, (Melek eve girmezse canm alan olmaz, 250 sene yaarm) demesi ok yanltr. Niye 250 sene, o zaman bin sene yaasn, hatta hi lmesin. lmemek mmkn m? lmemek mmkn olmadna gre, lm melei, nerede olursak olalm, canmz alr. Dnyann eitli yerlerinde ayn anda len kimselerin canlarn da, ayn anda alr. Bir ehrin elektrik lambalarn ayn anda sndrmeye benzer. brahim aleyhisselam, Azrail aleyhisselama sordu: Dnyann eitli yerlerinde deprem, sava, hastalk gibi sebeplerle ayn anda len ok kimse oluyor. Ayn anda bunlara nasl yetiiyorsun? Azrail aleyhisselam dedi ki: Eceli gelenleri arrm hemen hepsi avucumun iine geliverir. Hikmet ehli zatlardan biri, (Yeryz, lm melei iin nndeki bir leen gibidir. Eceli geleni alr) buyurdu. Sleyman aleyhisselam, lm meleine dedi ki: Cann aldn insanlarn, kimi gen, kimi ocuk oluyor. Bu nasl oluyor? Ecelleri ben takdir etmiyorum. Elime eceli gelenlerin listesi veriliyor. Ben de aryorum geliyorlar. Mslmanlarn ruhunu Azrail aleyhisselam alr, kfirlerin cann ise Azrail aleyhisselamn emrindeki melekler alr. Yani fsk ve kfirlerin ruhunu dier meleklere emrederek aldrr. Lazml temizlememek Sual: Bebeklerin lazmla yapt ilerini, gece orada bekletmekte mahzur var mdr? CEVAP Tuvalete dkp lazml ykamal. Gece bekletmemeli. Bir hadis-i erif meali yledir: (Evde kap iinde idrar brakmayn! Rahmet melekleri byle odaya girmez.) [Taberani] p bile evde bekletmek uygun deildir. Bir hadis-i erif meali yledir:
346
(Bir evde p olursa, o evde bereket kaldrlr.) [Deylemi]
Melekler niye yaratld?

Sual: Allah, herhangi bir yardma ihtiyac olmad halde, melekleri niye yaratt? Kendisi bir ol demekle yaratabilecei eyleri, niye meleklere yaptryor? CEVAP Evet, Allah telnn hi kimsenin yardmna ihtiyac olmad gibi, her eyi yoktan bir ol demekle yaratabilir. Bir yet-i kerime meali yledir: (Allah bir eyi yaratmak isteyince, ol der, o da hemen oluverir.) [Bekara 117] Ancak, det-i ilahi yledir ki, Allah tel, her eyi bir sebeple yaratr. Mesela Cebrail aleyhisselam Peygamberlere vahiy gndermekle, Azrail aleyhisselam insanlarn ruhunu almakla grevlendirmitir. Dilerse, Cebrail aleyhisselam olmadan da, Peygamberlerine vahiy gnderebilirdi, nitekim onlarn mbarek kalbine ilham ederek gnderdii de, vaki olmutur. Azrail aleyhisselam olmadan da, canmz alabilir. Bulutsuz da, yamur yadrr. ocuun olmas iin, ana babay sebep yaratmtr. Her ne kadar, deti sebeplerle yaratmaksa da, dilerse sebepsiz de yaratr. Nitekim Hazret-i sa'y babasz, Hazret-i demi de, hem anasz, hem de babasz yaratmtr. Hastaya verilen ilaca etki kuvvetini de, Allah tel yaratr. lasz da ifa verirdi. Ancak ila kullanlmas detidir. Nitekim Musa aleyhisselam hastalanmt. Bu hastala iyi gelen ilac sylediler. (la istemem, Allah tel ifasn verir) dedi. Hastalk uzad ve arlat. Tekrar, (Bu hastaln ilac mehurdur ve tecrbe edilmitir, az zamanda iyi olursunuz) dediler. (Hayr, ila istemem) dedi ve hastalk artt. O zaman vahiy gelip, (la kullanmazsan, ifa ihsan etmem) buyurulunca, ilac alp iyi oldu; ama sebebini merak etti. Bunun zerine vahiy gelip, Allah tel, (Sen tevekkl etmek iin, benim detimi, hikmetimi deitirmek istiyorsun. lalara, faydal tesirleri kim verdi? Elbette ben yaratyorum) buyurdu. Allah tel, ekmei doyurmaya sebep yapt gibi, ilalar da, hastalklar gidermeye sebep yapmtr. Btn sebepleri yaratan, bunlara tesir kuvveti veren, Allah teldr. Musa aleyhisselam, yle bir sual sordu:
347
Ya Rabbi, hastal yapan kimdir, hastal iyi eden kimdir? Cenab- Hak buyurdu ki: Her ikisini de yapan benim. O halde, doktora ne lzum var? Doktorlar, ifa iin yarattm sebepleri bilir ve kullarma verir. Ben de onlara, bu yoldan rzk ve sevab veririm. (Kimya-i saadet) u halde, melekler niye yaratld demek, Allah ilalara niye faydal tesir kuvveti verdi demeye benziyor. Onun iin atalarmz, (Hikmetinden sual olunmaz) demilerdir.
Meleklerle ilgili eitli sorular

Sual: Melekleri hep kanatl kz eklinde yapyorlar. Kzlara melek ismini veriyorlar. Drt byk melein ismini kzlara koymakta mahzur var mdr? CEVAP Melekleri kz eklinde yapanlar, Hristiyanlardr. Bir de onlarn etkisi altnda kalan cahillerdir. Meleklerde erkeklik, diilik yoktur. Melek ismini, kz ocuuna deil de, erkek ocua koymak daha uygun olurdu. En azndan melekleri kz sanma ihtimali ortadan kalkard. Ama imdi allmtr. Erkee melek ismi koymak yadrganabilir. Ecdadmz, drt byk melein ismini erkeklere koymular, bylece onlarn kz olmadklar intiba yaylm olmaktadr. Erkek ocuklarna Cebrail, Mikail, srafil ismini koymak uygun olur. Cennet meleklerinin en by Rdvandr. Cehennem meleklerinin by de Malikdir. Bunlarn ismi de erkek ocua konabilir. Kz ocuklarna da koymak caiz ise de, Hristiyanlara benzememek iin koymamal. Azrail ismi de caizdir. Ancak dier ocuklarn alay etmesine yol aabilir. Onun iin Azrail ismini koymak uygun grlmemitir. Melekler hakknda Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Ahirete inanmayanlar, meleklere diilerin adlarn takyorlar.) [Necm 27] (Putperestlere de ki: Kzlar Rabbinin de erkekler onlarn m? Yoksa biz melekleri onlarn gz nnde kz olarak m yarattk?) [Saffat 149,150] Sual: (Ecelin hoyrat eli) demek kfr mdr? CEVAP
348
Evet. nk Azrail aleyhisselamn Allah telnn emri ile can almas ho karlanmam, ona hakaret edilmi oluyor. Gnahsz olan meleklere her ne ekilde olursa olsun hakaret etmek, onlar kusurlu bulmak kfr gerektirir. (Birgivi) Sual: Melekler Hazret-i deme secde etti mi? CEVAP Melekler dem aleyhisselama secde etmedi. Onun istikametine Allah telya secde etti. Biz Kbeye secde etmiyoruz, Kbe istikametine dnerek Allah iin secde ediyoruz. Sual: Melekler sevinip zlrler mi? CEVAP Evet. Sual: Kazalar azalnca veya yallar lmeyince, Azrail tatilde demek caiz midir? CEVAP Caiz deildir. Azrail aleyhisselam, vazifesini ihmal etmez. Byle sylemek vazifesini ihmal ettii anlamna gelir. Meleklerle alay etmekte de, kfre kadar gtrr. Sual: Bir tefsirde, Hrut ile Mrut isimli iki melein gnah iledii yazldr. Baka bir kitapta ise, meleklerin gnah ilemedii yazldr. Hangisi dorudur? CEVAP Kuran- kerimde iki melek denmesi, cinlerin, meleklerin iinde olmasndan dolay idi. Hrut ile Mrt cin taifesinden idi. Melekler gnah ilemez. (Tefsir-i eyhzde, T. Kurtubi) Sual: Cami kelimesi, Cebrail, Azrail, Mikail, srafil isimli drt byk melein isimlerinin ba harflerinden mi meydana gelmitir? CEVAP Hayr, meleklerin isimleri ile ilgisi yoktur. Cami, Arapa kelimedir. Drt deil, harflidir. Cim, mim ve ayn harfleri ile yazlr. Ayrca, meleklerin stnlk sras da, bu kelimeye uygun deildir. Mevlana Halid-i Badadi hazretleri buyuruyor ki: Meleklerin birbirlerinden stnlkleri vardr. En stn drt byk melekten 1.si Cebrail, 2.si srafil, 3.s Mikail, 4.s Azraildir [aleyhimsselam]. (tikadname) Sual: Peygamberler, meleklerden stn iken, meleklere iman niin peygamberlere imandan nce yazlyor?
349
CEVAP Melekler, her canldan nce yaratld. Onun iin, kitaplara imandan nce, bunlara iman edilmesi bildirildi. Kitaplar da, Peygamberlerden ncedir. Kur'an- kerimde de, inanlacak eylerin ismi, bu sra ile bildirilmektedir. Meleklerin isimleri Sual: Meleklerde erkeklik ve diilik olmad halde, niye Hristiyanlar melekleri kz gibi gsteriyorlar, Mslmanlar da, Meleklerin isimlerini erkeklere veriyorlar? CEVAP Hristiyanlar meleklere kz dedikleri iin, bu intiba ortadan kalksn diye, Mslmanlar, Cebrail, Mikail, srafil gibi melek isimlerini erkek ocuklarna vermilerdir. Byle bir intiba sz konusu olmazsa, erkee de, kza da verilebilir. Salih Mslmanlar iin, erkek de, kadn da olsa, ocuk da, byk de olsa; temiz, gnahsz anlamnda, melek gibi insan veya o bir melektir demekte mahzur olmaz. Melek gndermek Sual: Kitaplarda, (Allah bir kuluna melek gnderdi) veya (Cebraili hemen gnderdi) gibi ifadeler geiyor. Allah mekndan mnezzeh olduuna gre, sanki meleklerin yanndaym gibi, gnderdi demek nasl caiz oluyor? CEVAP Yedi kat gk vardr. Birinci kat gk, dnyadan ok byktr. Dier gkler de, birinci kat gkten ok byktr. Allah tel, yerdeki ve gklerdeki meleklere ayn anda emredebilir. Onlar da, oradan baka yere gider. Gittikleri yerlerden, baka yerlere gitmelerini de emredebilir. Buradaki mekn durumu, meleklerle ilgilidir, Allah tel ile ilgili deildir. Meleklerin suali Sual: Bekara suresinin, (Rabbin meleklere, Ben yeryznde bir halife yaratacam dedi. Melekler, Biz, seni hamdle tesbih ederken, orada fesat karacak, kan dkecek insan m halife yapacaksn? diye sordular. Allah da onlara, Elbette ben, sizin bilmediklerinizi bilirim dedi) mealindeki 30. yet-i kerimesi, insandan nce de, kan dken, fesat karan canllarn olduunu,
350
meleklerin de, bunu bildikleri iin, bu ekilde sorduklarn gstermiyor mu? CEVAP dem aleyhisselamdan nce, melek, cin ve hayvan vard; ama insan yoktu. Tefsirlerdeki bilgiler yledir: Ahmed bin Yahya hazretleri buyuruyor ki: Melekler, halife ifadesini iitince, demoullar arasnda fesat karacak kimselerin de, bulunacan anlamlardr; nk halife kelimesinden kastedilen anlam, ktl slah etmek ve fesad terk etmektir. Melekler, daha nce cinlerin fesat karmalarn ve kan dkmelerini grmlerdi. Yeryznde Hazret-i demin yaratlndan nce cinler vard. Onlar orada fesat karm ve kan dkmlerdi. Allah, onlara meleklerden bir ordu gndermiti. te melekler, (Orada fesat karacak, kan dkecek kimse mi yaratacaksn?) sorusunu, sadece durumu anlamak iin sormulard. Yani, acaba bu halife [insan], bundan nce grdmz cin gibi mi olacak, yoksa baka biri mi olacak demek istemilerdi. bni Zeyd hazretleri buyuruyor ki: Allah tel meleklere, insanlar arasnda yeryznde fesat kartacak, kan dkecek kimselerin bulunacan bildirmiti. te bundan dolay melekler de, byle demilerdir. Bu szleriyle onlar, Allahn yerkresinde halife tayin ettii ve bylelikle kendisine nimet verdii kimsenin buna ramen isyan etmesini hayretle karladklarndan dolay byle sual sordular. Katade hazretleri buyuruyor ki: Allah tel, meleklere, yeryznde birtakm kimseler yaratrsam, bunlar fesat kartp kan dkecekler diye bildirmiti. Allah tel, (Ben yeryznde bir halife yaratacam) diye buyurunca, melekler, acaba bu, Allahn kendilerine yaratacan bildirdii insan m, yoksa bakas m, olduunu renmek zere, bu soruyu sormulard. (Cmiul ahkm) Erkeklik zamiri Sual: Meleklerde erkeklik diilik olmad halde, Kuranda niye erkek zamiriyle bildiriliyor? CEVAP Trkede, o melekler deniyor. O ahs zamiri Trkede erkek iin, kadn iin, hayvan ve canszlar iin kullanlr. O melekler
351
denince hangisi kullanlm oluyor ki? Elbette hi biri deil. nk bunlara ait farkl zamir yok. Olmaynca mecburen hepsi iin ayn zamir kullanlyor. ngilizcede ise, erkek ve kadn iin kullanlan zamirler ayrdr. Hayvanlar, bitkiler ve canszlar iin kullanlan farkl bir zamir yoktur. Hepsi iin de it ahs zamiri kullanlmaktadr. Mesela bir bitki iin, it is a rose = o bir gldr dense, bir hayvan iin de, it is a cat = o bir kedidir dense, hayvan iin bitki zamirini kullandn veya tersine, bitki iin hayvan zamiri kullandn denmez. O dilin zellii yledir. ngilizcede, cinsiyeti bilinmiyorsa, he kullanlmas bildiriliyorsa da, Hristiyan inancna gre, drt byk melek hari, dier melekleri kz zannettikleri iin, daha ok diilik zamirini kullanyorlar. Kz resimleri yapp angel [melek] diyorlar. Hibir dilde meleklere has [zg] bir ahs zamiri yoktur. Bu bakmdan Arapada da melekler iin erkeklere mahsus zamir kullanlyor. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Melekler, erkek ve dii deildir. Kur'an- kerimde, meleklerin, erkeklere mahsus ahs zamirleriyle bildirilmesi, stnlk bakmndandr. Nitekim Allah tel, kendini de, bunun iin, byle zamirle bildirmektedir. (1/266) Meleklerin imtihan Sual: Meleklerle blise, Hazret-i deme secde emri verildii zaman, Cebrail aleyhisselam tereddt edince, Hazret-i Ebu Bekirin ikazyla secde ettii muteber kitaplarda yazyor. Melekler, gnahsz olarak yaratlmad m? Cebrail aleyhisselam, secde iin niye tereddt etti? CEVAP blis kfir olarak yaratlmad, melekler de gnahsz yaratlmad. blis de, melekler de mmin idi. Hatta blis meleklerin hocasyd. Hep birlikte yayorlard. Kuran- kerimde bildirilen imtihandan sonra, blis kfir oldu. Meleklere masumluk vasf verildi. Ondan nce, melekler masum deildi. Melekler o zaman da masum olsayd, Allah telnn (Secde edin) emri h lzumsuz olurdu. mtihan melekler kazand, blis kaybetti. Meleklerin hocasyken kfir oldu. Melekler ve Kur'an- kerim Sual: Melekler de Kur'an- kerim okur mu? CEVAP
352
Kur'an- kerimi okumak ok byk bir nimettir. Allah tel, bu nimeti Habibinin mmetine ihsan etmitir. Melekler bu nimetten mahrumdur. Bunun iin melekler, Kur'an- kerim okunan yere toplanp dinlerler. (H.L.O. man)
Kitaplara iman
Sual: mann nc art nedir? CEVAP mann nc art, kitaplara imandr. Amentdeki, (Ve ktbihi) ifadesi, Allah telnn kitaplarna inanmay, iman etmeyi bildirmektedir. Allah telnn gnderdii kitaplar oktur. Din kitaplarmzda bildirilen ise, 104 kitaptr. Bunlardan 100 kk kitaptr. Bu kk kitaplara suhuf denir. 100 suhuf kitap u Peygamberlere inmitir: 10 suhufu, dem aleyhisselama, 50 suhufu, it aleyhisselama, 30 suhufu, dris aleyhisselama, 10 suhufu, brahim aleyhisselama. Drt byk kitap ise u Peygamberlere inmitir: Tevrat, Musa aleyhisselama, Zebur, Davud aleyhisselama, ncil, sa aleyhisselama, Kur'an- kerim, Peygamber efendimiz Muhammed aleyhisselama. Kitaplarn hepsini, Cebrail aleyhisselam getirmitir. Kur'an- kerim, btn ilahi kitaplarn hkmlerini nesh etmi, yani yrrlkten kaldrm ve bu hkmleri kendisinde toplamtr. Bugn, btn insanlarn Kur'an- kerime tbi olmalar lazmdr. imdi, hibir memlekette, hakiki Tevrat ve ncil yoktur. Bozulmu nciller vardr. Bu kitaplar sonradan tahrif edilmi, yani insanlar tarafndan deitirilmitir. Bozulmam olsayd bile, geerlilii yoktu, hepsi Allah tel tarafndan nesh edilmitir. Kur'an- kerimin gelmesi yet yet olmu ve 23 senede tamamlanmtr. Kur'an- kerim, kyamete kadar geerlidir. Geersiz olmaktan ve insanlarn deitirmelerinden korunmutur. Kur'an-
353
kerimde eksiklik veya fazlalk olduuna inanan, Allah telya inanmam olur. yet-i kerimelerde mealen buyuruluyor ki: (Kuran biz indirdik, elbette yine onu biz koruyacaz.) [Hicr 9] (Kuran, ei benzeri olmayan bir kitaptr. Ona nnden, ardndan [hibir ynden, hibir ekilde] btl gelemez [hibir ilave ve karma yaplamaz. nk] O, kinatn hamd ettii hkm ve hikmet sahibi Allah tarafndan indirilmitir.) [Fussilet 41-42] Sual: Peygamberlere kitaplar nasl indi? Bu kitaplarn mahiyeti nasldr? CEVAP Allah tel, kitaplar, melek ile, baz Peygamberlerin mbarek kulaklarna syleyerek, bazlarna ise, levha zerinde yazl olarak, bazlarna da meleksiz iittirerek indirdi. Bu kitaplarn hepsi Allah telnn kelamdr. Ebedi ve ezeldir. Mahluk deildir. Bunlar, meleklerin veya Peygamberlerin kendi szleri deildir. Allah telnn kelam, bizim yazdmz ve zihinlerimizde tuttuumuz ve sylediimiz kelam gibi deildir. Yazda, szde ve zihinde bulunmak gibi deildir. Harfli ve sesli deildir. Allah telnn ve sfatlarnn nasl olduunu insan anlayamaz. Ama o kelam insanlar okur. Zihinlerde saklanr ve yazlr. Demek ki, Allah telnn kelamnn iki taraf vardr. nsanlarla beraber olunca, mahlk ve hadistir. Allah telnn kelam olduu dnlnce, kadimdir. Sual: Bazlar, Kur'ann Peygamberimizin beynine ilham edildiini sylyorlar. Dorusu nasldr? CEVAP Kur'an- kerimdeki Arabi kelimeler, Allah tel tarafndan dizilmi olarak yetler halinde gelmitir. Cebrail aleyhisselam, bu yetleri, bu kelimelerle, bu harflerle okumu, Peygamber efendimiz de mbarek kulaklar ile iiterek, ezberlemi ve hemen Eshabna okumutur. Peygamber efendimiz, Allah tel tarafndan, mbarek kalbine bildirilenleri, Arabi olarak anlatrsa, buna hadis-i kudsi denir. Cebrail aleyhisselam, her yl bir defa gelip, o ana kadar inmi olan Kur'an- kerimi, Levh-il-mahfuzdaki srasna gre okur, Peygamber efendimiz dinler ve tekrar ederdi. Ahirete terif edecei sene, iki defa gelip, tamamn okudular. Peygamber efendimiz aleyhisselam ve
354
Eshab- kiramdan ou, Kur'an- kerimi tamamen ezberlemiti. Bazlar da, baz ksmlar ezberlemi, birok ksmlarn da yazmlard. Peygamber efendimiz vefat edince, halife Hazret-i Ebu Bekir, ezber bilenleri toplayp ve yazl olanlar getirtip bir heyete, btn Kur'an- kerimi, kat zerine yazdrd. Bylece, Mushaf meydana geldi. 33 bin Sahabi, bu Mushafn her harfinin, tam yerinde olduuna sz birlii ile karar verdi. nc halife Hazret-i Osman, hicretin 25.senesinde, alt tane daha Mushaf yazdrp, Bahreyn, am, Basra, Badat, Yemen, Mekke ve Medineye gnderdi. Bugn, btn dnyada bulunan mushaflar, hep bu yedisinden yazlp, oalmtr. Aralarnda bir nokta fark bile yoktur. Kur'an- kerimde 114 sure ve 6236 yet vardr. Halk arasnda yanl olarak 6666 yet var deniliyor. yetlerin saysnn 6236dan az veya daha ok olduu da bildirildi ise de, bu ayrlklar, byk bir yetin, birka kk yet saylmasndan veya birka ksa yetin, bir byk yet, yahut surelerin evvelindeki Besmelelerin bir veya ayr ayr yet saylmasndan ileri gelmitir. (B.Arifin) Sual: Peygamber efendimizin mucizelerinin en by nedir? CEVAP Kuran- kerimdir. Bugne kadar gelen btn airler, edebiyatlar, Kuran- kerimin nazmnda ve manasnda aciz ve hayran kalmlardr. Bir yetin benzerini syleyememilerdir. caz ve belagati insan szne benzemiyor. Yani, bir kelimesi karlsa veya bir kelime eklense, lafzndaki ve manasndaki gzellik bozuluyor. Bir kelimesinin yerine koymak iin, baka kelime arayanlar bulamamlardr. Nazm Arap airlerinin iirlerine benzemiyor. Gemite olmu ve gelecekte olacak nice gizli eyleri haber vermektedir. itenler ve okuyanlar, tadna doyamyorlar. Yorulsalar da, usanmyorlar. Okumas veya dinlemesi, skntlar giderdii saysz tecrbelerle anlalmtr. itenlerden kalblerine dehet ve korku kenler, bu sebepten lenler bile grlmtr. Nice azl slam dmanlar, Kuran- kerimi dinlemekle, kalbleri yumuam, imana gelmilerdir. slam dmanlarndan ve muattala, melahide ve karamita denilen mslman ismini tayan zndklardan Kuran- kerimi deitirmeye, bozmaya ve benzerini sylemeye alanlar olmu ise de hibiri arzularna kavuamamtr.
355
Btn ilimler ve tecrbe ile bulunamayacak gzel eyler ve iyi ahlak ve insanlara stnlk salayan meziyetler ve dnya ve ahiret saadetine kavuturacak iyilikler ve varlklarn balangc ve sonu hakknda bilgiler ve insanlara faydal ve zararl olan eylerin hepsi Kuran- kerimde aka veya kapal olarak bildirilmitir. Kapal olanlarn, erbab anlayabilmektedir. Semavi kitaplarn hepsinde, Tevratta, Zeburda ve ncilde bulunan ilimlerin ve esrarn hepsi Kuran- kerimde bildirilmitir. Kuran kerimde mevcut ilimlerin hepsini ancak Allah tel bilir. ounu sevgili Peygamberine bildirmitir. Kuran- kerimi okumak ok byk bir nimettir. Allah tel, bu nimeti Habibinin mmetine ihsan etmitir. Melekler bu nimetten mahrumdurlar. Bunun iin, Kuran- kerim okunan yere toplanp dinlerler. Btn tefsirler, Kuran- kerimdeki ilimlerden ok azn bildirmektedirler. Kyamet gn, Peygamber efendimiz minbere kp Kuran- kerim okuyunca, dinleyenler btn ilimlerini anlayacaklardr. Bugnk Tevrat ve nciller Sual: Bugnk Tevrat ve nciller hakknda bilgi verir misiniz? CEVAP yice tetkik edilirse, Tevrat ve ncillerde mevcut olan yazlarn membadan geldii kolayca grlr: 1- Bunlarn bir ksm Allah kelam olabilir. 2- kinci ksmda yazl olan szler Peygamberler tarafndan sylenilmi olabilir. 3- nc ksmdaki szlerin bir ksm sa aleyhisselamn havarileri tarafndan bir ksm baz tarihilerin rivayetlerinden, bir ksm ise, kimin tarafndan ve niin sylendii bilinmeyen rivayetlerden ibarettir. Bugn elde bulunan Kitab- mukaddesin byk bir ksmnda, kim tarafndan sylenildii bilinmeyen, fakat muhakkak insan sz olduu hemen anlalan szler oktur. Bunlar Allah kelam olarak kabul etmek imkanszdr. inde bir ksm Allah kelam, bir ksm Peygamber sz, fakat byk bir ksm insanlarn muhtelif rivayetleri bulunan bir kitap Allah kelam olarak kabul edilemez. Hele (insan sz) olan ksmlarnda trl trl yanllklar bulunmas, ayn hususu anlatanlarn birbirinden ok farkl ifadeleri, verilen rakamlarn birbirini tutmay bugnk Tevrat ve ncillerin tamamen bir insan eseri olduunu aka ispat etmektedir.
356
Bugnk ncillerin Allah telnn kelam m, yoksa insan eseri mi olduu hakknda Hristiyan din ve fen adamlar ne diyorlar? Moody ncil Enstitsnden Dr. Graham Secroggie, (ncil Allah kelam m?) adl kitabnda diyor ki: (Kitab- mukaddes insan eseridir. Baz kimseler, neden olduunu anlamadm sebeplerden tr, bunu inkr etmektedir. Kitab- mukaddes, insanlarn dimanda teekkl etmi, insanlar tarafndan, insan dili ile insan eli ile yazlm ve tamamen insan karakteri tayan bir eserdir.) [S.17] Hristiyan din adam olan Kenneth Cragg ise yle diyor: (Kitab- mukaddesin Ahd-i Cedid ksm, Allah sz deildir. Burada dorudan doruya insanlarn anlattklar hikayeler ve herhangi bir iin nasl yapldn gren insanlarn grg ahitlii vardr. Srf insan sz olan bu ksmlar, kilise tarafndan insanlara Allahn kelam gibi nakledilmektedir.) Teolog Prof. Geyser: (Kitab- mukaddes Allah kelam deildir. Ama, buna ramen kutsal bir kitaptr) diyor. Demek ki, bugnk Kitab- mukaddes hakknda, Batl ilim adamlar ile birlikte vereceimiz karar udur: Kitab- mukaddes, Allah kelam deildir. Allah kelam olan hakiki Tevrat ve ncil, bugn tamamen baka bir kitap haline dnmtr. Bugnk ncillerde Allah kelam olmas dnlebilen szler yannda, bakalar tarafndan ilave edilen birok szler, tahminler ve hikayeler vardr. ncillerin hepsi Allah kelam olsa bile, Kuran- kerimde olduu gibi, bir medeni hukuk, bir ceza hukuku yoktur. ncillerle bir muhtarlk bile idare edilemez. kinci husus, nciller Allah kelam bile olsa, artk onlar nesh edilmitir. dem aleyhisselama, Nuh aleyhisselama inen kitaplarn asl bulunsa bile onlarla amel edilemez, nk onlar yrrlkten kaldrlmtr. Allah tel kaldrmtr. En son gnderdii din ile amel etmek gerekir. yle olmasa idi, Allah tel bir tek kitap gnderir, btn peygamberlere bununla amel edin derdi. man edilecek hususlar btn dinlerde ayn olduu gibi amel edilecek hususlar da ayn olurdu. Hristiyanl nesh etmese idi, Mslmanl gndermezdi. Hud aleyhisselama gelen kitap Sual: Hud aleyhisselama gelen kitap 104 kitabn dnda mdr?
357
CEVAP Kur'an- kerimde bildirilen peygamber says 28dir. Hlbuki ok peygamber geldi. 124 ve 224 bin olduu rivayet edilmi, bunlardan 313nn Resul olduu bildirilmitir. Resul, kendisine kitap gnderilen peygamber demektir. Biz sadece 104 kitabn gnderildii resulleri biliyoruz. Dier kitaplarn gnderildii Resuller bildirilmemitir. Bilhassa Hazret-i Nuhtan ncekiler bilinmemektedir. Hazret-i Huda gnderilen kitap, 104 kitabn dndadr. (Letaif-l iarat fit-tefsir) Not: Kuran- kerim hakknda geni bilgi iin, (Kuran- kerim) maddesine baknz.
Peygamberlere iman
Peygamberlere iman nasl olmal
Sual: Peygamberlere iman nasl olmal? CEVAP mann drdnc art, Peygamberlere imandr. Amentdeki "Ve rslihi" kelimesi, "Allah telnn Peygamberlerine iman etmeyi bildirmektedir. Peygamberlerin ilki dem aleyhisselam ve sonuncusu, bizim Peygamberimiz Muhammed Mustafa sallallah aleyhi ve sellemdir. Bu ikisinin arasnda, ok Peygamber gelmi ve gemitir. Saylar belli deildir. Yzyirmidrt binden ok olduklar mehurdur. Peygamberlere iman etmek, aralarnda hibir fark grmeyerek, hepsinin Allah tel tarafndan seilmi sadk, doru szl olduklarna inanmak demektir. Onlardan birine inanmayan kimse, hibirine inanmam olur. Peygamberlik, almakla, ok ibadet yapmakla, alk ve sknt ekmekle ele gemez. Yalnz Allah telnn ihsan, semesi ile olur. Allah tel, ilk insan ve ilk Peygamber olan dem aleyhisselamdan beri, her bin senede din sahibi yeni bir Peygamber vastas ile, insanlara dinler gndermitir. Bunlar vastas ile, insanlarn dnyada rahat ve huzur iinde yaamalar ve ahirette de sonsuz saadete kavumalar yolunu bildirmitir. Kendileri ile yeni bir din gnderilen Peygamberlere (Resul) denir. Resullerin byklerine
358
(llazm) Peygamberler denir. Bunlar, dem, Nuh, brahim, Musa, sa ve Muhammed aleyhimssalat vesselamdr. Sual: Mehur olan 33 Peygamberin isimleri nelerdir? CEVAP unlardr: dem, dris, it, Nuh, Hud, Salih, brahim, Lut, smail, shak, Yakub, Yusuf, Eyyub, uayb, Musa, Harun, Hdr [Hzr], Yua bin Nun, lyas, Elyesa, Zlkifl, emun, moil, Yunus bin Meta, Davud, Sleyman, Lokman, Zekeriya, Yahya, zeyir, sa bin Meryem, Zlkarneyn ve Muhammed aleyhimssalat vesselam Bunlardan yalnz yirmisekizinin ismi, Kur'an- kerimde bildirilmitir. Zlkarneyn, Lokman, zeyir ve Hdr [Hzr]n, Peygamber olup olmadklarnda ihtilaf vardr. Muhammed Masum hazretleri 2. cilt, 36. mektupta, Hdr [Hzr] aleyhisselamn Peygamber olduunu bildiren haberin kuvvetli olduunu yazmaktadr. 182. mektupta, Hdr [Hzr] aleyhisselamn insan eklinde grlmesi ve baz ileri yapmas, onun hayatta olduunu gstermez. Allah tel, onun ve birok Peygamberlerin ve velilerin ruhlarnn insan eklinde grlmesine izin vermitir. Onlar grmek, hayatta olduklarn gstermez, demektedir. dem aleyhisselamdan, son Peygamber Muhammed aleyhisselama kadar btn Peygamberler, hep ayn iman bildirmi, mmetlerinden ayn eylere iman etmelerini istemilerdir. Yahudiler, Musa aleyhisselama inanp, sa aleyhisselama ve Muhammed aleyhisselama inanmazlar. Hristiyanlar, sa aleyhisselama inanp, Muhammed aleyhisselama inanmazlar. Mslmanlar ise, btn Peygamberlere inanrlar. Sual: Peygamberlerin isimlerini ezberlemek art mdr? CEVAP Hayr, ezberlemek gerekmez. Peygamberlerin sfatlar Sual: Peygamberlerin sfatlar nelerdir? CEVAP Her Peygamberde u sfatlarn bulunduuna inanmak lazmdr: 1- Emanet: Her Peygamber, emindir. 2- Sdk: Dinde ve dier meselelerde sadk ve dorudurlar. Yalandan uzaktrlar.
359
3- Tebli: Peygamberler, Allah telnn emir ve yasaklarnn hepsini mmetlerine bildirirler. 4- Adalet: Adildirler. Zulmden uzaktrlar. 5- smet: Byk ve kk gnahtan uzaktrlar. Gnah eklindeki eyler, ister Kur'an- kerimde olsun, ister sahih hadislerde olsun tevil edilip yakan mana verilir. Peygamberlikleri bildirilmeden nce de, bildirildikten sonra da hi gnah ilemezler. nsanlardan, masum, gnahsz olan, yalnz Peygamberlerdir. 6- Fetanet: Btn Peygamberler, dier insanlardan daha aklldrlar. 7- Emn-l azl: Hibiri Peygamberlikten azl olmaz. (Feraid-l fevaid) Peygamberleri ve Kitaplar inkr Sual: (Allaha inanyorum, ama Peygamberlere ve Kitaplara inanmyorum) diyen kimse mslman mdr? CEVAP mann art altdr. Birini inkr eden mslman olamaz. Her eyi hikmetli yaratan Allah, insanlar babo mu brakr? Onlarn nasl hareket edeceini elbette bildirir. Peygamberleri vastas ile kitaplar gndererek, neleri yapp neleri yapmamak gerektiini bildirmitir. Peygamberleri inkr, Allah inkr olur. Peygamberler, Allahn emirlerini noksansz bildirmilerdir. Her eye gc yeten Allah tel, gelecekte olacak [yani yarataca] eyleri de bildii iin emrini deitirecek, yanl i yapacak kimseleri Peygamber olarak gnderir mi? H Allahn emirlerini deitirseler, yanl eyler syleseler, her eye gc yeten Allah tel buna mani olmaz m? Her vasfn bildii, en gvenilir insanlar Peygamber yaparak gndermitir. Allah tel, Peygamber yapaca kimselerin durumunu, onlar yaratmadan nce de biliyordu. Allah tel, (Ben insanlar bana ibadet etmeleri iin yarattm) buyuruyor. Peygamberler, kitaplar gndermeseydi, biz Allaha nasl ibadet edecektik? Bir kimsenin Allaha inanp da Onun Peygamberlerine inanmamas, o kimsenin normal olmadn gsterir. Her yere Peygamber gnderilmitir Sual: Peygamberler niin hep Arabistandan kmtr? Neden Avrupa ve Uzakdou gibi yerlere Peygamber gelmemitir? CEVAP
360
Dnyann her tarafna, her ehrine Peygamber gnderilmitir. Ancak bunlara inanan hi olmad veya ok az olduu iin Peygamber gelmemi zannedilmektedir. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: (Eski zamanlarda, btn dnyada Peygamber gnderilmedik yer kalmam gibidir. Hatta, bundan en mahrum zannedilen, Hindistanda bile, Hindlilerden Peygamber gnderilmitir. Bu ehirleri sayabilirim. Hatta kylere kadar Peygamber gnderilmitir. Fakat deli diyerek alay ediyor, inanmyorlard. Azgnlklar artnca Allah tel da onlar helak ediyordu. Bir mddet sonra baka Peygamber gnderiyor, ona da byle yapyorlard. Hindistanda bylece yklm ehir harabeleri oktur.) [1/259] [Dada, ormanda, maarada veya lde yaayp da dinden haberi olmayan kimseler, imanl olmadklar iin Cennete girmezler. Allah, Cenneti, Cehennemi duymad ve inkr etmedii iin Cehenneme de girmezler. Dirildikten sonra hesaba ekilip, varsa gnahlar kadar maher yerinde azap ekeceklerdir. Herkesin hakk verildikten sonra, btn hayvanlar gibi, bunlar da yok edilecekler, bir yerde sonsuz kalmayacaklardr. (Mektubat- Rabbani, Feraid-l fevaid, Tac) Dada, lde yaayp da Peygamberleri iitmemi olana ahik-ulcebel denir. Bunlar mazurdur. Peygamber gelmemi hkmndedir. Bunlarn, Peygamberlere inanmalar, emrolunmad. Bunlar iin Kur'an kerimin sra suresinin on beinci yetinde, (Peygamber gndermeden nce, azap yapmayz) buyuruldu. (sbat-nnbvve)]
Peygamberlerin faydas
Sual: Peygamberlerin insanla ne faydas olmutur? CEVAP Bu soru, (Akln, insanlara ne faydas var?) demekten daha yanltr. Akln faydalarn, aklszln zararlarn herkes bilir. Akl ok nemli iken, o da tek bana doruyu bulamaz. Ahiret bilgileri ve Allah telnn beenip beenmedii eyler, aklla bilinemez. Eer bunlar aklla doru olarak, bilinebilseydi, saysz Peygamberin gnderilmesine lzum kalmazd. Tarih incelenirse, insanlarn kendi balarna gittiklerinde, hep yanl yollara saptklar grlr. nsan, kendini yaratan byk kudret
361
sahibinin var olduunu, aklyla dnd ise de, ona giden yolu, yani hakk, doruyu bulamad. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: (Allah tel, kendi varln ve sfatlarn, bizim gibi ciz insanlara, bu byk Peygamberleri ile haber verdi. nsanlara, dnya ve ahirette, faydal olan eyleri, zararllarndan, bunlarn araclyla ayrd. Peygamberler gnderilmeseydi, akl, Allahn varln anlayamaz, Onun bykln kavrayamazd. Nitekim kendilerini akll sanan eski Yunan filozoflar, Allah telnn varln anlayamadlar. Her eyi zaman yapyor sandlar. Demek ki, insan akl, bu byk nimeti anlayamaz. Peygamber olmadka, bu sonsuz saadete kavuamaz.) Peygamberler gnderilmeseydi, insan, insanln dahi bilemezdi, ne aile hayatn, ne de toplum hayatn bilebilir, hayvanlar gibi yaarlard. imdi, dnyada bozuk dinlerde bile, evlilik hayat, aile hayat, insan ve hayvan haklar var. Bunlar, peygamberlerden renilmiti. nsanlara neyin faydal veya neyin zararl olacan, ancak Allah tel bilir. nsanlarn dnyada ve ahirette rahat etmeleri iin, neye, nasl inanmalar, ne yapmalar ve nelerden saknmalar lazm olduunu bildirmek iin Peygamberlerini gndermitir. Btn Peygamberler, aklla bulunacak dnya ilerine dokunmayp, yalnz bunlar aratrmak, bulup faydalanmak iin almay emretmi, kendileri dnya ilerinden her birinin insanlar ebedi saadete ve felakete nasl srkleyebileceklerini anlatm ve Allah telnn beendii ve beenmedii eyleri aka bildirmilerdir. (S. Ebediyye) Sual: (Peygamber hepimizden stndr. Bu stnl, almasyla elde etmitir) deniyor. nsan almakla peygamber olabilir mi? CEVAP Peygamberlik; almakla ve ok ibadet yapmakla ele gemez. Yalnz Allah telnn ihsan, semesi ile olur. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Peygamberlik kemalleri, ancak Allah telnn ihsanyla hsl olur. almakla, uramakla, bu byk nimet ele geemez. Hibir gayret, bu byk nimeti ele geiremez, Hibir riyazet ve mcahede, bu yksek nimete kavuturamaz. Evliyalk byle deildir. Bunlarn balangc elde edilebilir. Riyazet ve mcahedeyle hsl olabilir. Pek az kimseyi, uramadan da, vilayet nimetine [Evliyala] almadan,
362
kavuturabilirler. Vilayet, Fena ve Beka demektir. Fena ve Beka da, Allah telnn ihsandr. alarak, balanglar elde edildikten sonra, Allah tel, dilediini, Fena ve Beka nimetini ihsan ederek ereflendirir. O Serverin Peygamber olduu bildirilmeden nce ve ondan sonra mcahedeler yapmas, bu nimete kavumak iin deildi. Baka faydalar iindi. Hesabn az olmas, insanlkla yaplan yanllklarn giderilmesi, derecelerin ykselmesi, yiyip imesi olmayan melekle konumakta edebi gzetmesi, Peygamberlik makamnda lazm olan harikalarn, mucizelerin ok olmas gibi incelikler iindi. Peygamberler bu nimete, aracsz olarak kavutu. Peygamberlerin Eshab, onlara uyduklar iin, varis oldular. Peygamberlerinin araclyla bu nimetle ereflendiler. Peygamberlerden ve Eshabndan sonra ok az kimse, bu nimetle ereflendi. Bakasna da, uymakla, varis olmakla bu nimet ihsan edilebilir. (1/301)
Peygamberler en byk rehberlerdir

Sual: nsan, kendi bana doru yolu bulabilir ve Allah tanyabilir mi? CEVAP Tarihi inceleyecek olursak, insanlarn, nlerinde Allah telnn gnderdii bir rehber olmadan kendi balarna gittiklerinde, hep yanl yollara saptklarn grrz. nsan, kendisini yaratan byk kudret sahibinin var olduunu, akl sayesinde anlad. Fakat ona giden yolu bulamad. Peygamberleri iitmeyenler, yaratcy nce etraflarnda arad. Kendilerine en byk faydas olan gnei, yaratc sandlar ve ona tapmaya baladlar. Sonra, byk tabiat glerini, frtnay, atei, kabaran denizi, yanardalar ve benzerlerini grdke bunlar yaratcnn yardmclar zannettiler. Herbiri iin bir suret, alamet yapmaya kalktlar. Bundan da putlar dodu. Bylece, eitli putlar zuhur etti. Bunlarn gazabndan korktular ve onlara kurbanlar kestiler. Hatta, insanlar bile bu putlara kurban ettiler. Her yeni hadise karsnda, putlarn miktar da artt. slamiyet zuhur ettii zaman Kbe-i muazzamada 360 put vard. Ksacas insan, bir, ezeli ve ebedi olan Allah tely kendi bana bir trl tanyamad. Bugn bile gnee ve atee tapanlar vardr. Bunlara amamaldr! nk, rehbersiz, karanlkta doru yol bulunamaz. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki:
363
(Biz, Peygamber gndererek bildirmeden nce azap yapc deiliz.) [sra 15] Allah tel, kullarna verdii akl ve dnme kuvvetinin nasl kullanlacan onlara retmek ve kendi birliini onlara tantmak ve iyi ileri fena, zararl ilerden ayrmak iin, dnyaya Peygamberler gnderdi. Peygamberler beeri sfatlarda bizim gibi insandr. Onlar da yer, ier, uyur ve yorulur. Dier insanlardan farklar, zek ve muhakeme kuvvetlerinin ok stn olmas, tertemiz ahlakl ve Allah telnn emirlerini bize tebli edecek bir gte bulunmalardr. Peygamberler en byk rehberlerdir. Nimetlerin ihsanlarn en by Sual: Allahn en byk ihsan hangisidir? CEVAP Allah telnn, insanlara olan nimetlerinin, ihsanlarnn en by, Peygamberler gndermesidir. Peygamberler gndererek, raz olduu ve raz olmad eyleri bildirmitir. Peygamberler, fen bilgilerini retmediler. (Bunlar akl ile aratrnz, bulunuz, faydal ilerde kullannz) dediler. Kendileri de, kendi zamanlarnda bilinen fen vastalarn yaptlar ve kullandlar. Daha fazlasn ve yenilerini yapmakla uramadlar. Bunlar yapmay bakalarna braktlar. Kendileri, Allah telnn bildirdii dini yaymaya, retmeye uratlar. Eshab- kiram, bir gn Peygamber efendimize sordu: - Yemene gidenlerimiz, orada hurma aalarn, baka trl aladklarn ve daha iyi hurma aldklarn grdk. Biz Medinedeki aalarmz babalarmzdan grdmz gibi mi alayalm, yoksa, Yemende grdmz gibi alayp da, daha iyi ve daha bol mu elde edelim? Resulullah efendimiz, bunlara yle diyebilirdi: (Biraz bekleyin! Cebrail aleyhisselam gelince, ona sorar, anlar, size bildiririm) veya, (Biraz dneyim. Allah tel, kalbime dorusunu bildirir. Ben de, size sylerim.) Fakat byle demedi ve yle buyurdu: - Tecrbe edin! Bir ksm aalar, babalarnzn usul ile, baka aalar da, Yemende rendiiniz usul ile alayn! Hangisi daha iyi hurma verirse, her zaman o usul ile yapn! Yani fennin esas olan tecrbeye gvenmeyi emir buyurdu. Kendisi meleklerden anlar veya mbarek kalbine elbette doar idi.
364
Fakat, dnyann her tarafnda, kyamete kadar gelecek Mslmanlarn, tecrbeye, fenne gvenmelerini iaret buyurdu. Eer Peygamberler gnderilmeseydi, akl, Allahn varln anlayamaz, Onun bykln kavrayamazd. Nitekim, kendilerini akll sanan eski Yunan filozoflar, Allah telnn varln anlayamadlar, Yaratan inkr ettiler. Nemrut ve Firavun gibi birok kimse de, ilahlk iddiasnda bulunmutu. Demek ki, insanlarn ksa akllar, bu en byk nimeti anlayamyor, Peygamberler bildirmedike, sadece akllar ile bu sonsuz saadete kavuamyor. slamiyette akln ermedii eyler oktur. Fakat, akla uymayan bir ey yoktur. Ahiret bilgileri ve Allah telnn beenip beenmedii eyler ve Ona ibadet ekilleri, eer akln erevesi iinde olsalard ve akl ile doru olarak, bilinebilselerdi, binlerce Peygamberin gnderilmesine gerek kalmazd. nsanlar, dnya ve ahiret saadetini kendileri grebilir, bulabilirdi ve Allah tel, h Peygamberleri bo yere ve lzumsuz gndermi olurdu. Hibir akl, ahiret bilgilerini bulamyaca, zemiyecei iindir ki, Allah tel, her asrda dnyann her tarafna, Peygamber gndermi ve en son ve kyamete kadar deitirmemek zere ve btn dnyaya, Peygamber olarak, Muhammed aleyhisselam gndermitir. Btn Peygamberler, akl ile bulunacak dnya ilerine dokunmayp, yalnz bunlar aratrmak, bulup faydalanmak iin almay emir ve tevik buyurmu, kendileri dnya ilerinden her birinin, insanlar ebedi saadete ve felakete nasl srkleyebileceklerini anlatm ve Allah telnn beendii ve beenmedii eyleri ak olarak bildirmilerdir. Peygamber gnderilmeseydi Sual: Peygamberler olmasayd insan, Allaha nasl ibadet edileceini, nasl kredeceini bilebilir miydi? CEVAP nsanlar var eden ve varlkta kalabilmeleri iin gereken her nimeti gnderen, Allah teldr. yilik edene kretmek gerektiini herkes bilir. Allah telnn nimetlerine nasl kredileceini bilmek iin de, yine Peygamberler "aleyhimssalevat vetteslimat" gerekir. Onlarn bildirmedii kr ve sayg, Ona layk olmaz. Ona nasl kr olunacan, insan bilemez. Ona kar saygszlk olan bir eyi, kretmek ve sayg sanabilir. kredeyim derken, saygszlk yapabilir.
365
Allah telya nasl kredilecei, ancak Peygamberlerin bildirmeleri ile anlalr. Evliyann kalblerine doan (lham) denilen bilgiler de, Peygamberlere uymakla hasl olmaktadr. lham, akl ile hasl olsayd, yalnz akllarna uyan eski Yunan felsefecileri yoldan sapmazlard. Allah tely herkesten iyi anlarlard. Halbuki, Allah telnn ve Onun stn sfatlarnn varln anlamakta, insanlarn en cahilleri, bu felsefecilerdir. Bunlardan birka, Peygamberlerden iiterek ve mmin olan tasavvufculardan grerek, riyazet ve mcahede yapm, nefslerine sknt vererek onu parlatmlar, bylece birka ey bulabilmiler ise de nefsin safasnn, parlatlmasnn ve bu yoldan ele geenlerin sapklk olduunu anlayamamlardr. Kalbi parlatmak, temizlemek gerekir. Kalb temizlendikten sonra, nefs temizlenmeye balar. Nurlar nce temiz kalbe girer. Kalb temizlenmeden nefsi parlatmak, gece dmann yama yapmas iin, ona k yakmaya benzer. Nefsin yardm ettii dman, blistir. Evet, alkla, nefsin istediklerini yapmamakla, ona sknt vermekle ve akl ile aramakla da, doruya ve saadete kavuulabilir. Fakat, bu ancak Peygamberlere ve bunlarn Allah teldan getirdiklerine inandktan sonra mmkn olabilir. nk Peygamberlerin her sz, yanlmayan meleklerle bildirilmitir. Bu bilgilere, eytan dman karamaz. Bu byklere uymayanlar ise, eytann aldatmasndan kurtulamazlar. Felsefecilerin byklerinden olan Eflatun, sa aleyhisselamn zamannda bulunmak erefine kavumutu. Fakat, kaba cahillik yaparak, kendisinin kimseden bir ey renmeye ihtiyac olmadn sand. O yce Peygamberin "aleyhissalevat vetteslimat" bereketlerinden mahrum kald.
Peygamberler gnah ilemez

Sual: Peygamber gnah ilemez mi yani masum mudur? CEVAP Masum olmak, kusursuz ve gnahsz olmak, Peygamberlere mahsustur. (Merec-l-bahren) Her Peygamber, byk kk her gnahtan masumdur. (Riyadn-nashin) Peygamberler gnah ilemekten masumdur, temizdir, gnah ileyemezler. (Mekt. Rabbani 2/44)
366
mam- Gazali hazretleri, Ravda-tt-talibin isimli eserinde buyuruyor ki: (Resulullah, icma ile byk-kk gnahlardan ve mekruh ilemekten uzaktr. Unutmaktan, gafletten, verdii haberlerde hata edip yanlmaktan da uzak olduu icma ile sabittir. Tebli ettii szlerde yanlmasnn caiz ve mmkn olmas, zerinde durmayp derhal farkna varmas art iledir. Bu da icra ettii eydeki hikmetleri bilmeyi ve ona tbi olmay ve unutmann faydasn bildirmek iindir. Resulullahn bu husustaki yanlma haline sebep, ilmin anlatlmas ve dinin aklanmasdr. Nitekim hadis-i erifte, (Ben hibir hususta unutup yanlmam. Byle bir ey vaki olursa, bu sadece bildirmek istediimi aklamam iindir) buyuruldu. Bu durum, onun iin bir noksanlk deil, bilakis teblii geniletmek ve nimeti tamamlamak iindir. Fakat bir teblide bulunmak, fiillerindeki hkmleri aklamak, dini emirleri bildirmek ve kalbine gelen vahiy haberlerini anlatmak maksad bulunmayan hususlarda btn mutasavvuflar ve kalb ilmine sahip limler, yanlmann, unutmann, gaflet ve gevekliin imkansz olduunu bildirmilerdir. Kad yad hazretleri, ifa-i erif isimli kitabnda buyuruyor ki: (Kk gnahlar Peygamberlere caiz grenler, bu cevazlarna birok yet-i kerime ve hadis-i eriflerin zahirlerini delil olarak almalar, byk gnahlar caiz grmeye, icmay paralamaya ve mslman kimsenin syleyemeyecei eyleri sylemeye sevk etmitir.) Btn bu nakillerden anlalaca zere, Peygamberler kk, byk gnah ilemezler. Peygamber Zelle ileyebilir. Zelle ise gnah deildir. En efdali ve en evlay yapmayp, fadl, yani fazileti tercih etmektir. (Riyad-n-nashin) Fetih suresinde Peygamber aleyhisselama hitaben (Allah senin gemi ve gelecek gnahlarn affetti. zerindeki nimetini tamamlad ve seni doru yola iletti) buyurulan bu yet-i kerimede, Allah tel, Resul-i ekremini her trl ayplardan teberri ve Onun ismetini, gnahszln beyan buyurmaktadr (ifa-i erif) Baz limler de bu yet-i kerimeyi yle aklamlardr: (Allah tel, seni gemite ve gelecekte gnah ilemekten korudu.)
Gnah ilemekten korunmulardr

367
Sual: Bekara suresinin 128. yetinde, brahim ve smail Peygamberin, Ya Rabbi, tevbemizi kabul et diye dua ettikleri bildiriliyor. Taha suresinin 121. yetinde, (dem Rabbine asi oldu) deniyor. Kasas suresinin 15. yetinde Hazret-i Musann kavga eden iki kiiden birini ldrd, 16 yette ise Hazret-i Musann (Ya rabbi ben kendime zulmettim, beni affet) dedii ve Kehf suresinin 74. yetinde, Hazret-i Musann arkadann susuz bir ocuu ldrd bildiriliyor. Btn bunlar Peygamberlerin gnah ilediini gstermiyor mu? CEVAP Kuran meallerinden din renilmez. Aksine byle yanl dncelere sahip olunabilir. Din ancak doru yazlm ilmihallerden renilir. Allah tel, Peygamberleri, Peygamberlikten nce de, sonra da gnah ilemekten korumutur. (Nuhbet-l-Leali) Peygamberler nbvvetten [Peygamberlikten] nce de gnah ilemekten korunmutur. (Kad Iyd / El- Millet-l Mehure) brahim ve smail aleyhimsselam ile ilgili yetin meali yledir: ([brahim ve smail dedi ki:] Ey Rabbimiz, bizi Mslmanlkta sabit kl. Soyumuzdan da Mslman bir mmet yetitir. Bize menasiklerimizi [Haccn usullerini] ret. Tevbemizi kabul et. nk tevbeleri daima kabul eden, merhametli olan ancak sensin.) [Bekara 128] Peygamberler, gnah ilemekten masumdur. Hazret-i brahim ile Hazret-i smail, Kbeyi yaptktan sonra bu yerlerde daha ok duann ve tevbenin kabul edileceini retmek iin byle dua etmilerdir. Bu, bizim masumiyetimizi [gnah ilemeyiimizi] devaml kl demektir. (Kurtubi) mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Dostlarn gnahn, dmanlarn gnahlar gibi sanmamal. (yilerin, iyilik sandklar eyleri, dostlar, gnah bilir) buyuruldu. Bunlarn gnah ve kusurlar olsa da, bakalarnn gnahlar gibi deildir. Yanlmak ve unutmak gibidir. Niyet ederek, karar vererek yaplm deildir. Taha suresinin, (dem unuttu, azim ile, karar ile yapmad) mealindeki 115. yet-i kerimesi bunu bildiriyor. Demek ki Hazret-i dem gnaha azmetmedi. Kasten yapmad, unutup yanlarak yapt. Bunun iin de affa urad. Ama blis kararla,
368
azimle yapt ve ebedi lanetlendi. kisinde de emre muhalefet var; ama birinde unutmak ve yanlmak, tekinde azim ve karar var. Hazret-i Musann Kptiyi ldrmesi hakknda Tefsir-i Kurtubide bildirilen malumat yledir: 1- Hazret-i Musa, o zaman 12 yanda idi. 2- Kavgay aralamak iin iki kiinin arasna girdi. Kpti hafif itelemekle dp ld. 3- Bu ite Hazret-i Musann ldrmek iin bir kast yoktu, yanllkla yani kazayla bu olay meydana geldi. Buna ramen Hazret-i Musa yine de Allah teldan af diledi. Allah da onu affetti. Hazret-i Musann yanndaki Hzr aleyhisselamn gnahsz ocuu ldrmesi ise Allahn emri ile idi. ocuk byynce kfir olaca ve ailesine zulmedecei bildirildii iin, yerine hayrl bir evlat vermesi iin o ocuk ldrlmt. Bunda Hazret-i Hzrn bir suu yoktur. Peygamberler aya gnee tapmaz Sual: Btn Peygamberlerin Peygamberlikleri bildirilmeden nce de, gnah ilemedikleri malum iken, neden meallerde, Hazret-i brahimin, yldza, aya ve gnee "Bu benim Rabbim" dedii yazl? CEVAP. Hibir Peygamber, Peygamberliini tebli etmeden nce de gnah ilemez, hele Allah telya irk komaz. Mrikler gibi (Gne benim Rabbim) demez. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (brahim ne Yahudi, ne de Hristiyand. O gerekten Allah tanyan doru bir mslmand. Mriklerden de olmad.) [Al-i mran67] (Andolsun ki bundan nce, brahime de rdn [bluundan nce hidayeti] verdik. [Onun buna ehil ve mstahak olduunu] biliyorduk.) [Enbiya 51] Bu yet-i kerimeler de brahim aleyhisselamn bluundan nce de hidayet zere olduunu gstermektedir. (Beydavi) Durum byle iken, brahim aleyhisselamn yldza, aya ve gne taptn sylemek, Kuran- kerimdeki ifadeleri anlamamak demektir. Hemen btn tercme ve meallerde, yldz, ay ve gne iin (Bu benim Rabbim) diye yazlmtr. Hibir aklama yaplmamtr. Bu bakmdan Kuran- kerim tercmelerinden fkh, akaid gibi ilimler renilmez.
369
Tefsir-i Mazharide, Enam suresinin 76-79. yetlerinin aklamas yledir: brahim aleyhisselam, yldzlar, ay ve gne gsterip Bu mu benim Rabbim diyerek bunlara tapanlar ilzam etmek [susturmak] istemitir. Beydavi tefsirinin eyhzade haiyesinde de byle bildirilmektedir. Tibyanda (Acaba Rabbim bu mu?) eklinde tercme yaplm. Bu ifadede bile phe var. Ancak tefsirlerden ald drt aklama yledir: 1- brahim aleyhisselam, mriklerin cehaletlerini bildirmek iin byle sylemitir. 2- Mriklerin yaptklar eyleri balarna kakmak, doruyu retmek iin (Bunun gibi eyden hi Rab olur mu, bu mu benim Rabbim) demek istemitir. 3- Mriklerin aleyhine hccet iin, (Sizce benim Rabbim bu ha) demek istemitir. 4- (Kavmim Rabbimin bu olduunu sylyor) demek istemitir. Bu drt aklama da Hazret-i brahimin; yldz, ay ve gne iin (Bu benim Rabbim) demediini, yani mriklerden olmadn aka gstermektedir. Ay veya gne iin Bu benim Rabbim demek irktir. Halbuki Peygamberler, irk deil, gnah bile ilemezler. (Feraid) Bekara suresinin, (brahim, ya Rabbi, lleri nasl dirilttiini bana gster dediinde, Rabbi nanmyor musun dedi. brahim, inanyorum ama, kalbimin tatmin olmas iin grmek istedim, dedi) mealindeki 260. yetinden dolay da baz sapklar, (Hazret-i brahim, Allahn yaratmasndan phe ediyordu) diyorlar. Halbuki yukardaki yetlerde, brahim aleyhisselamn, bluundan nce de rd sahibi doru bir mslman olduu aklanmt. Buna ramen byle sylemek, cahillik deil ise, art niyettir. Hazret-i brahime bu eit saldrlar olduu gibi, slamn iki gz bebeinden birisi olan Hazret-i mere de bni sebeciler, (mer Hudeybiyede, Resulullahn Peygamberliinden phe etmiti) diyebiliyorlar. Orada da, Hazret-i mer aynen, Hazret-i brahim gibi, Allah ve Resulne olan teslimiyetini bildirmek iin, (Ya Resulallah sen Allahn Peygamberi deil misin? Biz hak, kfirler btl yolda deil mi?) mealindeki szlerinden dolay ona saldryorlar. Hazret-i mer, (Ya Resulallah, (Sen elbette Allahn resulsn, bizim yolumuz elbette hak,
370
kfirler elbette btl yoldadr. Zahiren aleyhimize grnen bu anlamada asla dinden taviz verilmemitir) demek istediini btn Ehl-i snnet limleri bildirmektedir. (Kurret-l-ayneyn) Kur'an tercmesi denilen kitaplarn ne kadar yanl ve zararl olduklar buradan da anlalmaktadr. Kelam, fkh ve tasavvuf gibi lzumlu bilgileri Kur'an tercmesi denilen kitaplardan renmemiz mmkn deildir. Hatta muteber tefsirlerden bile anlamamz mmkn olmaz. Lzumlu bilgileri, nakli esas alan ilmihallerden renmemiz gerekir. Peygamberler masumdur Sual: Btn peygamberlerin gnah ilemedii bildiriliyor. dem aleyhisselamn yasak meyveden yemesi gnah deil mi? CEVAP Evet, peygamberler gnah ilemez. Zelle ileyebilirler. Zelle, dorular iinde, en doruyu bulamamak demektir. dem aleyhisselam, kasten yasak meyveden yemedi. Unutarak yedii iin mazur grld. Taha suresinin, (dem unuttu, azimle, karar ile yapmad) mealindeki 115. yet-i kerimesi dem aleyhisselamn mazur olduunu, gnahsz olduunu gstermektedir. dem aleyhisselamn mazur olduu u hadis-i erifle de bildirilmektedir: (dem aleyhisselam ile Msa aleyhisselam, Rableri nezdinde mnazara ettiler ve dem aleyhisselam, Msa aleyhisselama galip geldi. Msa aleyhisselam dedi ki: Sen o demsin ki, Allah tel, seni iki eli ile [vastasz olarak] yaratt ve sana ruhundan fledi, melekleri sana secde ettirdi ve seni cennete yerletirdi. Sonra da sen bir hatan sebebiyle, insanlar yeryzne indirdin. dem aleyhisselam ona dedi ki: Sen o Msasn ki, Allah tel seni Peygamber setii gibi, kendisi ile konumana izin verdi. Sana her eyin aklanmasn ihtiva eden kitab verdi. Onunla konumak, Ona yalvarmak suretiyle seni kendisine yanatrd. u halde benim yaratlmamdan ne kadar nce Tevrat yazdn grdn deil mi? Evet grdm. Krk yl nce. Ya Musa, u halde orada dem hata etti yazsn da grdn m? Grdm.
371
Allahn beni yaratmasndan krk yl nce ileyeceimi yazd ii yapmam zerine beni nasl sularsn ki? dem aleyhisselam bylece Msa aleyhisselama galip geldi.) [Buhari, Mslim]
Nebi ve Resul nedir?

Sual: Bazlar hocalarn Resul yani Peygamber olarak gsterebilmek iin, Kitap gnderilen peygambere Nebi, Kitap gnderilmeyen peygambere Resul denir diyorlar. Peygamberlik son bulmad m? Bizim Peygamberimiz son Peygamber deil mi? CEVAP Mslmanlkla ilgisi olmayan byle iddialar, dinimizi iten ykmak isteyen din dmanlarnn taktik ve hilelerindendir. Bunlar, Yalnz Kuran diyerek, yetleri kendi kafalarna gre yorumlayp, Resulullahn aklamalarna hi itibar etmezler. Hadis-i eriflerin hepsine de uydurma derler. Kitap gnderilen peygambere Resul denir. Nebi, kendinden nce gelen Resuln dinini tebli eden peygamberdir. Yeni din getirmeyip, nceki dine davet eden peygamberlere Nebi denir. Her resul, nebidir; fakat her nebi resul deildir. Peygamber Farsadr, resul veya nebi anlamnda kullanlr. Kuran- kerimin bir ok yerinde Peygamber efendimize Resul deniyor, bazen Nebi diye de geiyor. Nebi denmesi Resul olmasna mani deildir. Yani bir resule nebi denmesi onun resul olmadn gstermez. Genel kurmay bakanna bazen general, subay veya asker denmesine benzer. Emirleri tebli etmekte ve insanlar, Allah telnn dinine armakta, Resul ile Nebi arasnda bir ayrlk yoktur. Ankebut suresinin, (Ona [brahime smailden sonra] shak ve Yakubu da baladk. Nebilii ve kitaplar [Tevrat, ncili, Zeburu, Kur'an], onun soyundan gelenlere verdik) mealindeki 27. yetinde, brahim aleyhisselamn soyundan gelenlere nebilik verildii gibi kitap verilen resuller de vardr. (Beydavi, Medarik, Celaleyn) Kitap sahibi resullerden rnek verelim. Hazret-i Musa resul idi. te yet-i kerime mealleri: (Musa, Ey Firavun, elbette ben lemlerin Rabbi tarafndan gnderilmi bir resulm dedi.) [Araf 104] (Srf bu yet bile, onlarn yalann karmaya yeter. Hazret-i Musaya Tevrat indi, yani kitap gnderildi. Bunun iin kendisine resul deniyor. Peygamber efendimize
372
de kitap gnderildii iin bir ok yette resul deniyor. Resul denilince nebi de iine girdii iin daha ok resul tabiri geiyor. Kelime-i ehadette de Resul deniyor. Nebilik daha yksek olsa idi o geer idi. (Musa'y mucizelerimizle Firavun ve topluluuna gnderdik. Musa, "Ben lemlerin Rabbinin resulym" dedi.) [Zuhruf 46] (Bu yette de, Hazret-i Musann resul olduunu aka bildiriyor.) Hazret-i Musa da, Peygamber efendimiz gibi, hem resul, hem de nebi idi. te yet-i kerime meali: (Kitapta Musa'y da an; elbette o, muhlis bir kul ve resul olan nebi idi.) [Meryem 51] Hazret-i sa da, kendisine kitap gnderilen resul idi. te yet-i kerime meali: (Meryem'in olu Mesih [sa] ancak bir Resuldr.) [Maide 75] (Biz, Allah'n Resul olan Meryem olu sa'y ldrdk" demeleri sebebiyle onlar [Yahudileri] lanetledik, rahmetimizden kovduk.) [Nisa 157] Kitap sahibi resul olan Musa aleyhisselam, kardei Harunun da kendisine vezir yani yardmc olmasn istedi. te yet-i kerime meali: (Ya rabbi, ailemden kardeim Harunu bana vezir yap, beni onunla destekle, onu grevimde ortak kl!) [Taha 29-32] Allah tel, onun bu duasn kabul ederek buyuruyor ki: (Allah, Ey Musa! stediin sana verildi dedi.) [Taha 36] (Biz, Musaya Kitab verdik, kardei Harunu da ona vezir [yardmc] yaptk.) [Furkan 35] Kitap verilen resul olan Hazret-i Musadr. Hazret-i Harun ise onun veziri, yani yardmcsdr. Yardmcs daha stn olur mu hi? Hazret-i Musa Resul iken, Hazret-i Harun da nebi oldu. te yet-i kerime meali: (Rahmetimizden, kardei Harunu bir nebi olarak ona baladk.) [Meryem 53] Hazret-i Harun, Musa aleyhisselamn getirdii dini, yani Musevilii tebli eden bir nebi idi. (Zekeriyya mihrabda namaz klarken melekler ona, "Allah sana, Kelimullah [say] dorulayc, efendi, nefsine hakim ve salihlerden bir nebi olarak Yahya'y mjdeler" diye seslendiler.) [Al-i mran 39] (Hazret-i sann kitap gnderilen bir resul olduu yukardaki yetlerde bildirildi. Hazret-i Yahya ise, Hazret-i sann getirdii dini, yani sevilii tebli eden bir nebi idi.)
373
Bu rneklerde deaka grld gibi kendisine kitap verilen peygamberlere Resul denir. Resullerin getirdii dini tebli edenlere de Nebi denir. Her resul ayn zamanda nebidir. Peygamber efendimizden sonra, nebi gelmeyecektir. Bir yet meali yledir: (O, Allahn resul ve nebilerin sonuncusudur.) [Ahzab 40] Nebi gelmeyince, Resul hi gelmez. nk resullk makam, nebilikten daha zel ve yksektir. Bu yetlerden sonra, bu konudaki hadis-i erifleri bildirelim: (Nbvvet ve risalet sona ermitir. Benden sonra nebi de, resul de yoktur.) [Tirmizi] (Nebiler benimle son buldu.) [Mslim] (Resullerin ilki dem ve sonuncusu Muhammeddir.) [Hakim, Taberani] (vnmek iin sylemiyorum [hakikati bildiriyorum], ben mrsellerin [Nebi ve resul olarak gnderilen peygamberlerin] efendisiyim. Hepsinin sonuncusu ve efaat edicilerin ilkiyim.) [Darimi] (Dier nebilere gre benim durumum u misale benzer. Bir kimse, gzel bir ev yapar, fakat bir kerpici noksandr. Ziyarete gelen halk, evi beenir. Yalnz "u bolua da bir kerpi konsayd" derler. te ben o kerpicim. "Hatem-n-nebiyyin" yani nebilerin sonuncusu, tamamlaycsym.) [Buhari, Mslim] (Ya Ali, Musann yannda Harun nasl idiyse, sen de, benim yanmda ylesin. Ancak, benden sonra nebi gelmeyecektir.) [Buhari, Mslim,Tirmizi, bni Mace, mam- Ahmed, Taberani] Peygamber efendimiz, sadece zamannn ve Arabistann deil, kyamete kadar btn insanlarn, btn dnyann resuldr. Bir yet meali yledir: (Biz seni btn insanlara ancak mjdeci ve uyarc olarak gnderdik; fakat insanlarn ou bilmez.) [Sebe 28] Bir hadis-i erif meali: (Ben btn insanlara gnderildim.) [Mslim] (Size, yetlerimizi okuyacak, sizi her ktlkten artacak, size kitab ve hikmeti retecek ve bilmediklerinizi bildirecek aranzdan, bir resul gnderdik.) [Bekara 151] (Bu yet de kitabn nebiye deil, resule geldiini gstermektedir.)
374
Kur'an- kerimde, Resulullahn son nebi olduu bildirildikten sonra, slam binasnn tamamland yle aklanyor: (Bugn size dininizi ikmal ettim, zerinize nimetimi tamamladm ve sizin iin din olarak slam beendim.) [Maide 3] Allah tel, son nebi ve son resuln gnderip dinini tamamladna ve dinde noksan kalmadna gre artk baka din ve baka peygamber aramak, Kuran- kerimi inkr olur. Nisa suresinin, (Kssalarn sana bildirmediimiz resuller de gnderdik) mealindeki 164. yeti, resul saysnn Kuran- kerimde bildirilmediini gstermektedir. Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Nebiler 124 bin, resuller ise 313 tr.) [Hakim] Bu hadis-i erif de, kitap getiren resullerin nebilere gre daha az olduunu gstermektedir. Nebilerin ok olmas, resullerin dinlerini yaymalarndan dolaydr.
Dier Peygamberler efaat etmeyecek mi?

Sual: Kyamet ve Ahiret kitabnda yle bir hadis-i erif var: nsanlar, kyamette dem aleyhisselama gidip, derler ki: (Sen aziz ve erif bir Peygambersin ki, Allah tel seni yaratt. Melekleri sana secde ettirdi. Sana kendi ruhundan fledi. Kaza ve hesaba balamas iin bize efaat eyle ki, Allah tel ne murat ederse, onunla mahkm olalm. Ve nereye emrederse, herkes oraya gitsin. Her eyin hkimi ve Maliki olan Allah tel, mahlklarna dilediini yapsn) diye yalvarrlar. dem aleyhisselam buyurur ki: (Ben Allah telnn yasak ettii aacn meyvesinden yedim. Bu zamanda Allah teldan utanrm. Siz, Nuh aleyhisselama gidin.) Bunun zerine bin sene aralarnda meveret ederek dururlar. Sonra Nuh aleyhisselama gidip yalvararak derler ki: (Biz hi dayanlmayacak bir haldeyiz. Hesabmzn tez grlmesi iin bize efaat eyle! u maher cezasndan kurtulalm.) Nuh aleyhisselam onlara der ki: (Ben Allah telya dua eyledim. Yeryznde ne kadar insan varsa, o dua sebebiyle bouldu. Bunun iin, Allah teldan utanrm. Siz, brahim aleyhisselama gidin ki, o Halilullahtr. Belki o size efaat eder.)
375
Yine aralarnda bin sene daha konuurlar. Sonra, brahim aleyhisselama gelip derler ki: (Ey Mslmanlarn babas! Sen o zatsn ki, Allah tel, seni kendine halil, dost eyledi. Bize efaat eyle! Allah tel, mahlukat arasnda, hkmn versin.) brahim aleyhisselam onlara der ki: (Ben dnyada kere kinaye syledim. Bunlar syleyerek din yolunda mcadele ettim. imdi Allah teldan bu makamda efaat izni istemekten utanrm. Siz Musa aleyhisselama gidin. Zira Allah tel onunla konutu ve kendisine manevi yaknlk gsterdi. O, sizin iin efaat eder.) Yine bin sene birbirleriyle istiare ederler. Fakat bu zamanda halleri gayet gleir. Maher yeri ise, ok daralr. Sonra Musa aleyhisselama gelip, derler ki: (Sen o zatsn ki, Allah tel seninle konutu. Sana Tevrat indirdi. Hesabn balamas iin bize efaat eyle! Zira burada durmamz ok uzad. zdiham pek ziyadeleti. Ayaklar birbirleri zerine birikti). Musa aleyhisselam onlara der ki: (Ben, Allah telya, Firavun ailesinin senelerce holanmayacaklar eylerle cezalandrlmas iin dua ettim. Sonra gelenlere ibret olmalarn rica eyledim. imdi efaat etmeye utanrm. Siz sa aleyhisselama gidin. Size O efaat eder.) Yine aralarnda bin sene mavere ederler. Gittike skntlar daha oalr. Sonra sa aleyhisselama gelip derler ki: (Sen Allah telnn ruhu ve kelimesisin, Allah tel, dnyada ve ahirette kymetli bir zat olduunu bildirdi. Bize Rabbinden efaat eyle!) sa aleyhisselam buyurur ki: (Benim kavmim, beni ve annemi Allahtan baka ilah ittihaz eylediler. Nasl efaat ederim ki, bana da ibadet ettiler. Ve bana oul ve Allah telya baba ismini verdiler. Fakat, siz grdnz m ki, birinizin kesesi olsun da, iinde nafakas olmasn. Ve az da mhrl olsun. O mhr bozmadan o nafakaya vasl olsun. Peygamberlerin en stn ve sonuncusu Muhammed aleyhisselama gidin. Zira O, davetini ve efaatini mmeti iin hazrlad.)
376
sa aleyhisselam, Peygamberimizin daha birok faziletini anlatr, hepsi Muhammed aleyhisselama bir an nce kavumak ister. Hemen Muhammed aleyhisselama gelip, derler ki: (Sen Habibullahsn! Habib ise, vastalarn en faydalsdr. Bize Rabbinden efaat eyle! Zira Peygamberlerin birincisi olan dem aleyhisselama gittik. Bizi Nuh aleyhisselama gnderdi. Nuh aleyhisselama gittik. brahim aleyhisselama gnderdi. brahim aleyhisselama gittik. Musa aleyhisselama gnderdi. Musa aleyhisselama gittik. sa aleyhisselama gnderdi. sa aleyhisselam ise, size gnderdi. Ya Resulallah, senden sonra gidecek bir yerimiz kalmad.) Resulullah efendimiz, (Allah tel izin verir ve raz olursa, efaat ederim) buyurup, Allah telnn izni ile efaat eder. Bu duruma gre, Peygamberimiz hari, dier Peygamberler efaat edemeyecek mi? CEVAP Peygamberlerin hepsi efaat edecektir. Yukarda bildirilen ilk efaat etme durumuyla ilgilidir. Peygamber efendimizden nce hibir Peygamber efaat etmeyecektir, bu bildiriliyor. Peygamber efendimizin efaatinden sonra btn Peygamberler efaat edecektir. Peygamberlerden baka, melekler, Kuran- kerim, mezhep imamlar, limler, salihler, evliya, ehitler, akrabalar, din kardelerimiz, haclar ve daha bakalar efaat edecektir. Peygamber efendimizin efaati yle olacak: 1- Maherde beklemek azabndan kurtaracaktr. 2- ok kimseyi, sorgusuz, sualsiz Cennete sokacaktr. 3- Azap ekmesi gereken mminleri azaptan kurtaracaktr. 4- Gnah ok olan mminleri Cehennemden karacaktr. 5- Sevapla gnah eit olup, Arafta bekleyenlerin Cennete gitmelerine efaat edecektir. 6- Cennete girmi olanlarn derecelerinin ykselmesine efaat edecektir. efaat ile hesaptan kurtard yetmi bin kimsenin her birinin efaatleri ile de, yetmier bin kii sorgusuz, sualsiz Cennete girecektir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kyamette ilk efaat eden ben olacam.) [Mslim] (Btn Peygamberler efaat edecektir.) [Buhari]
377
(Kyamette Peygamberler, sonra limler ve ehidler efaat eder.) [bni Mace, Deylemi] (Kyamette dem aleyhisselam bir milyar insana efaat eder.) [Taberani] (Akraba, emanete riayet eden, Peygamberiniz ve din kardeleriniz efaat eder.) [Deylemi] (Yemin ederim ki, [Hazret-i] Osman, 70 bin kiiye efaat edip, Cehenneme gitmekten kurtarr.) [. Asakir] (Kyamette abid Cennete girer, lim ise halka efaat iin bekler.) [ Maverdi] (mamlarnz efaatilerinizdir.) [Dare kutni] (Hac, yaknlarndan 400 kiiye efaat eder.) [Ramuz] (Allah indinde Kurandan daha stn efaati yoktur. Ne Peygamber, ne melek, ne de bakas.) [Taberani] (Kur'an okuyun! nk kyamette efaat eder.) [Mslim] (Kuran- kerim, okuyanlarna, ya efaat edecek veya dman olacaktr.) [Mslim] (Kyamette Allah tel, Melekler, Peygamberler ve salihler efaatlerini yaptlar. Bundan sonra benim byk rahmetim kald buyurur.) [Buhari] Grld gibi Peygamberler de efaat edecektir. Ancak efaatler farkldr. Akrabamzn veya bir hacnn efaati Peygamberlerinki gibi mull olmaz. Peygamberlerin efaati de Peygamber efendimizin efaati gibi olmaz. Hepsi derece derecedir. Bu bakmdan bahsettiiniz hadis-i erif, yukardakilere zt deildir.
llazm Peygamberler
Sual: Kelimullah ile kelimetullah ayn mdr? Hazret-i saya niin ruhullah denmitir? dem safiyullah deniyor? Bunlar ne anlama geliyor? CEVAP nce llazm Peygamberlere verilen unvanlar bildirelim: Muhammed aleyhisselama Habibullah denir. brahim aleyhisselama Halilullah denir. Musa aleyhisselama Kelimullah denir. sa aleyhisselama Ruhullah denir. Kelimetullah da denir. dem aleyhisselama Safiyullah denir. Nuh aleyhisselama Neciyullah denir.
378
Bu alt Peygamber, dier Peygamberlerden daha stndr. Bunlara llazm denir. Hepsinin stn Peygamber efendimiz Muhammed aleyhisselamdr. Habibullah, Allah telnn sevgilisi demektir. nk en ok Onu seviyordu. Kinat Onun iin yaratt. Kelimullah, Allah telnn kendisi ile konutuu kimse demektir. Kelim, kendisine sz sylenen, kendisiyle konuulan demektir. Kelimetullah, Allah telnn kelimesi demektir. Kelime, burada ruh anlamndadr, bir de hikmetli sz anlamndadr. sa aleyhisselam iin kullanlan ruhullah veya kelimetullah, Allahn ruhundan fleyerek babasz meydana getirdii kimse anlamndadr. Bir de Allahn hikmetli szlerini bildiren, anlatan anlamndadr. Kelime ile kelim ifadesini kartrmamaldr. Halilullah, Allah telnn dostu demektir. nk bunun kalbinde, Allah telnn sevgisinden baka, hibir mahlukun sevgisi yoktu. Safiyullah, Allah telnn ihsan ile seilmi olarak yaratlm temiz kimse demektir. Neciyullah, hep Allah tel ile megul olan, ilahi feyizlerle sevin bulan kimse demektir. Peygamber efendimiz hari dierleri bir kavme bir millete gnderildi. Peygamber efendimiz ise btn lemlere gnderildi. Dier peygamberlerin hepsi, Muhammed aleyhisselamn geleceini, kendi mmetlerine mjdelediler. Miracda hepsine imam olup namaz kldrd.
lk insan ve ilk Peygamber

Sual: (dem ve Havva ilk insan deildir. Biz, baka mahlklardan tredik) diyenler kyor. Bu szn ilmi bir deeri var mdr? CEVAP Bu sz; aklla, mantkla, ilimle badamaz. Herkes Hazret-i demin neslinden gelmitir. Kuran- kerimde, Allah tel, insanlara hitap ederken, (Ya beni deme = Ey demoullar) buyuruyor. [Araf 26, 27, 31, 35, Yasin 60] Bu husustaki yet-i kerime mealleri yledir: (Rabbin, "Ben yeryznde bir halife yaratacam" dedii zaman, melekler, Yeryznde fesat karacak, kan dkecek kimseler mi yaratacaksn?" dediler. Ben sizin bilmediklerinizi bilirim buyurdu. deme btn eyalarn isimlerini [neye yaradklarn, ilmini, sanatn] retti, sonra meleklere, Siz de biliyorsanz syleyin
379
buyurdu. Melekler, Senin bize rettiklerinden baka bizim bilgimiz yokturdediler. deme, Her eyin ismini [ne ie yaradn] syle buyurdu. dem de, hepsini syleyince, Rabbin, Ben gklerde ve yerde, grlmeyen, gizli ak her eyi bilirim demedim mi buyurdu.) [Bekara 30-33] (Ey demoullar, eytan, ana-babanz [Hazret-i Havva ile Hazret-i demi], Cennetten kard gibi, sizi de aldatmasn.) [Araf 27] (Sizi bir tek nefisten, candan [dem aleyhisselamdan], ondan da eini [Havva validemizi] yaratan Allahtr.) [Araf 189, Zmer 6] nsanlar bir kiiden, Hazret-i demden yaratlmtr. (Nisa 1, Enam 98) lk insan topraktan, nesli nutfeden yaratld. (Fatr 11, Hac 5, Kehf 37, Mmin 67) Hadis-i eriflerde de buyuruldu ki: (Allah tel, dem aleyhisselam yeryznn her tarafndan alnan topraklardan yaratt. Bu sebeple neslinden, siyah, beyaz, esmer, krmz renkte olanlar olduu gibi, bu renkler arasnda bulunanlar da oldu. Kimi yumuak, kimi sert, kimi de temiz oldu.) [Ebu Davud] (Allah tel, dem aleyhisselam yarattktan sonra, Git u meleklere selam ver. te senin ve neslinin selamlamas byle olacaktr buyurdu.) [Buhari] (Allah tel, Cehennemdeki azab en hafif olana "Dnyadaki her ey senin olsayd, Cehennemden kurtulmak iin onlar feda eder miydin?" buyurur. O da "Evet" der. "Sen demin sulbnde iken, ok az ey istedim, irk etme dedim. Ama sen irk ettin buyurur.) [Hkim] (Hazret-i deme kadar olan soyumda, zina eden hi kimse yoktur. Hepsi temizdir.) [bni Sad] (Hazret-i demden babama kadar hep nikhl ana-babadan geldim.) [Deylemi] (Yecc ve Mecc de, dem aleyhisselamn neslindendir.) [Beyheki] (Hepiniz dem aleyhisselamn ocuklarsnz.) [Bezzar]
380
Bu delillerden sonra, (Biz demden deil, maymundan, baka mahlktan geldik) diyerek insanl hazmedemeyene, gz hayvanlkta olana, kim, ne anlatabilir ki? Sual: dem, dris ve it aleyhimsselamn peygamberliklerinde phe var m? CEVAP Hayr yoktur. dris aleyhisselam, it aleyhisselamn torunlarndandr. Hazret-i it, Hazret-i demin oludur. it aleyhisselamn Peygamber olduu hadis-i erifle bildirilmitir. Dier ikisinin Kuran- kerimde Peygamber olarak isimleri gemektedir. Bunlar inkr, Kuran- kerimi inkr olur. Kuran- kerim tevili imkansz bir ekilde yle bildiriyor: (dris de sadk [z sz doru] bir nebi idi.) [Meryem 56] Her yeti inkr gibi, bu yeti de inkr kfrdr. Hazret-i drisin Peygamber olduu hadis-i erif ile de sabittir. Bu husustaki iki hadis-i erif meali: (Miracta, ikinci ge vardk. Cibril, bekisine Kapy a dedi. Melek Ona dnya semasnn bekisininkine benzer sorular sordu. Hazret-i drise uradmda bana yle dedi: Merhaba ey salih Peygamber ve salih karde. Ben Bu kim? diye sordum. Cebrail, Bu dris Peygamberdir dedi.) [Buhari, Mslim, . Ahmed] (Resullerin ilki dem, sonuncusu ise Muhammeddir. srail oullarnn nebilerinin ilki Musa ve sonuncusu sadr. Kalem ile yazan ilk Peygamber ise dristir.) [Hakim-i Tirmizi] dem aleyhisselamn ilk insan ve ilk Peygamber olduu da btn kitaplarda yazldr. Kuran- kerimde de mealen buyuruluyor ki: (Allah birbirinden gelme bir nesil olarak demi, Nuhu, brahim ailesi ile mran ailesini [Peygamber] seip lemlere stn kld.) [Al-i imran 33] (te bunlar, Allahn kendilerine nimetler verdii Peygamberlerden demin soyundan, Nuh ile birlikte [gemide] tadklarmzdan, brahim ve srailin soyundan, doruya ulatrdmz ve sekin kldmz kimselerdendir.) [Meryem 58] dem aleyhisselamn ilk Peygamber olduunu bildiren bir hadis-i erif de yledir: (Peygamberlerin ilki dem aleyhisselamdr.) [Taberani] mam- azam hazretleri de buyuruyor ki:
381
Peygamberlerin ilki dem aleyhisselam, sonuncusu Muhammed aleyhisselamdr. (Fkh- ekber) Hazret-i demin stnl Sual: ki yet meali yledir: (Nebilerden [Yalnz Allaha kulluk ve mmetlerini buna davet edeceklerine dair] sz almtk. Senden, Nuh, brahim, Musa ve Meryem olu sa'dan misak [szne sdk olan o resullerden, ahitlerinde duracaklarna dair salam sz] aldk.) [Ahzab 7] (O, Dni doru tutun [Allah bir tanyn, ona itaat edin, peygamberlerine, kitaplarna, hiret gnne inann, mmin ve Mslman olun], ayrla dmeyin diye dinden [iman esaslarndan] Nuha emrettiini sana da [senin mmetine de] din olarak emretti. brahime, Musaya ve saya vahyedilenleri, sizin iin de din kld.) [ura 13] Bu yetler, bu be peygambere gelen dinin ayn olduunu ve llazm peygamberlerin be olduunu, Hazret-i demin llazm peygamber olmadn gstermiyor mu? CEVAP Hayr. Sadece iki yet alnmaz. Bir yet, baka yetlerle aklanabilir. Bu yetler, her peygamberin getirdii dinin, iman esaslar ynnden ayn olduunu gsteriyor. Yani, dier dinler kt insanlar tarafndan bozulmadan nce mentnn esaslar btn dinlerde ayn idi. Seilmilerden olan Hazret-i dem ile ilgili yet-i kerime meali: (Allah, demi, Nuhu, brahim ve mran ailesini lemlere sekin kld.) [Al-i mran 33] (deme btn isimleri retti, sonra eyay meleklere gsterdi. Eer sznzde samimi iseniz bunlarn isimlerini bana syleyin dedi.) [Bekara 31] (Sizi yarattk, sonra ekil verdik, sonra meleklere, deme secde edin dedik; blisten baka hepsi secde etti, o secde edenlerden olmad.) [Araf 11] Bu yetlerde, Hazret-i demin lemlere tercih edilenler arasnda, meleklerden daha stn olduu, Meleklerin kendisine secde ettii ve eyann mahiyetini bildii aklanyor. Kuran- kerimde, Peygamber gnderilmeyen kavme azap yaplmayaca ve Hazret-i demin olu Kabilin cehennemlik olduu bildiriliyor. Bu yetler de Hazret-i demin peygamber olduunu gstermektedir.
382
Hazret-i dem ile ilgili birka hadis-i erif meali: (Resullerin ilki dem ve sonuncusu Muhammeddir. Beni srail nebilerinin ilki Musa ve sonuncusu sadr.) [Hakm-i Tirmizi] (dem, Allah tel ile konuan bir nebidir.) [Hkim, Beyheki] (Allah tel, demi kudret eliyle Cuma gn yaratp ruhundan nefhetti.) [Mslim] (Allah telnn indinde gnlerin seyyidi Cumadr, kurban ve Ramazan bayram gnnden de kymetlidir. Cuma gnnn be hasletinden biri; Allah, demi Cuma gn yaratt. Dnyaya o gn indirildi, o gn vefat etti.) [Buhari, . Ahmed] (Musa, Ya Rabbi, dem sana nasl kretti? dedi. Allah tel buyurdu ki: Bana gelenin benden olduunu bildi. Bu onun kr oldu.) [Hakm-i Tirmizi] (Allah tel deme her eyin sanatn retti. Cennet meyvelerinden ona rzk verdi. Dnya meyveleri bozulur, Cennet meyveleri bozulmaz.) [Taberani] (Her gn kere, Selvatullahi al deme diyenin btn gnahlar affolur ve Cennette dem aleyhisselama arkada olur.) [Deylemi] (dem ile Musa Rableri nezdinde mnazara etti, dem Musaya galip geldi.) [Buhari, Mslim] Hazret-i dem llazm bir peygamberdir. (tikadname, Ahlak-i alai) lk peygamberi inkr Sual: Bazlar Hazret-i demin ilk peygamber olduunu inkr ediyorlar. Olu Kabilin cehennemlik olmas, Hazret-i demin ilk Resul olduunun baka bir delili deil midir? CEVAP Elbette yledir. Allahn emrini kabul etmeyen Kabilin, cehennemlik olmas, babasnn peygamber olduunu gstermektedir. nk Allah tel bir peygamber gnderip, dinini bildirmeden insanlar mesul tutup, yaptklarndan dolay cehenneme atmaz. Bir yet meali: (Biz, [helal ve haramlar bildiren] bir resul gndermeden nce azap etmeyiz.) [sra 15]
383
Hazret-i dem gibi, dris aleyhisselamn da peygamberliini inkr edenler var. Hazret-i dris, it peygamberin torunlarndan, kendisine 30 suhuf indirilen bir peygamberdir: (dris de sadk [z sz doru] bir nebi idi.) [Meryem 56] hadis-i erif meali de yledir: (Miracda, ikinci gkte iken Cebrail, Bu dris Peygamberdir dedi.) [Buhari, Mslim] (Resullerin ilki dem, sonuncusu Muhammeddir. Kalemle yazan ilk nebi dristir.) [Hakm] (Nebilerin ilki dem aleyhisselamdr.) [Taberani] Hazret-i dem, ilk peygamberdir. ki yet meali: (Allah birbirinden gelme bir nesil olarak demi, Nuhu, brahim ailesi ile mran ailesini [peygamber] seip lemlere stn kld.) [Al-i mran 33] (te bunlar, Allahn kendilerine nimetler verdii nebilerden demin soyundan, Nuh ile birlikte [gemide] tadklarmzdan, brahim ve srailin soyundan, doruya ulatrdmz ve sekin kldmz kimselerdendir.) [Meryem 58] Resullerin ilki dem, sonuncusu Muhammeddir [aleyhimesselam] (mam- azam - Fkh- ekber) Kabilin katil olmas Sual: Hazret-i demin olu Kabil, niin, kardei Habili ldrd? CEVAP Hazret-i Havva bir kz, bir erkek doururdu. Kabil ile doan kz [Eklima] ok gzeldi. Kabil bu kardei ile evlenmek istedi. Hazret-i dem, (Allahn emri byle. Sen kardein Eklima ile evlenemezsin. Eer bana inanmazsan, Habil ile Allaha birer kurban kesin, hanginizin kurban kabul olursa Eklima ile o evlenir.) dedi. Sr sahibi Habil, bir ko, ifti olan Kabil de, bir demet buday baa ortaya koydu. Kabul olan kurban gkten bir ate inip yakard. Gkten inen ate, Habilin kurbann yakt. Baak demetine bir ey olmad. Kabil, buna kzp, Habili ldrd. Bu olay Kuran- kerimde mealen yle bildiriliyor: (Onlara, demin iki olunun gerek olan haberini anlat: Hani birer kurban takdim etmilerdi de, birisinden kabul edilmi, dierinden ise kabul edilmemiti. [Kurban kabul edilmeyen Kabil, kskanlk yznden, kardei Habile], Andolsun seni ldreceim
384
dedi. Dieri de dedi ki: Allah ancak takv sahiplerinden kabul eder. Andolsun ki sen, ldrmek iin bana elini uzatsan da ben ldrmek iin sana el uzatacak deilim. Ben, lemlerin Rabbi olan Allahtan korkarm. Sen, hem benim gnahm hem de [beni ldrmek, Allah telya ve babamza isyan ederek ilediin] kendi gnahn yklenip atee atlacaklardan olursun, zalimlerin cezas ite budur. Bunun zerine, [Kabil, bir insan nasl ldrlr bilmiyordu, ilk insan ldrlecekti. blisin, bir kuun bana ta vurarak ldrdn grp] nefsine uyup kardeini [bana ta ile] ldrerek, hsrana [cehenneme giderek byk zarara] urayanlardan oldu. [Kabil, lnn gmleceini bilmiyordu.] Allah, kardeinin lsn nasl gmeceini gstermek zere, ona [l kargay gmmek iin] yeri eeleyen bir karga gnderdi. [Kabil] Bana yazklar olsun! Kardeimin lsn gmmek iin bu karga kadar olmaktan aciz kaldm dedi.) [Maide 27-31] Eski devirler Sual: Eski devirdeki insanlara ne olmu? Dinozorlar gibi gl ve dayankl hayvanlarn bile kurtulamad buzul andan kurtulup nasl nesillerini devam ettirmiler? CEVAP Herkes dem aleyhisselamdan geldiine gre, demek ki kurtulup gelmitir. Allah iin bu zor deildir. Yoktan var eden, var olan koruyamaz m? Korkun kertenkele anlamna gelen dinozorlar hakknda kesin bilgiler yoktur. Neden nesillerinin tkendii kesin bilinmemektedir. nsanlar yaayabilir de, hayvanlarn yaayamayaca bir ortam olabilir. Tahminler zerine, yani hayali zemin zerine bina kurulmaz. Rabbiniz deil miyim? Sual: (Allah btn insanlara, ben sizin Rabbiniz deil miyim diye sorduu zaman, kfir olanlar evet demedi) deniyor. O zaman, hepsi evet dememi miydi? CEVAP Evet, hepsi evet demiti. Bir yet-i kerime meali yledir: (Kyamette, biz bundan habersizdik demeyesiniz diye, Rabbin demoullarnn sulbnden soyunu kard, onlar kendilerine ahit tuttu ve dedi ki: Ben sizin Rabbiniz deil miyim? [Onlar da,] Evet, [buna] ahit olduk dediler.) [Araf 172]
385
mam- Gazali hazretleri de buyuruyor ki: Allah tel, onlara, (Ben sizin Rabbiniz deil miyim?) buyurdu. Hepsi, (Rabbimizsin, biz buna ahidiz) dediler. Allah tel, melekleri ve dem aleyhisselam da ahit tuttu ki, onlar Allah telnn Rab olduunu ikrar ettiler. (Kyamet ve Ahiret) Hazret-i Havva Sual: Baz Hristiyanlar, Hazret-i demin, Hazret-i Havvadan nce baka bir ei daha olduunu sylyorlar. Byle bir ey olabilir mi? CEVAP Bu, evrimci Hristiyanlarn uydurmasdr. Tahrif edilmi olan ncillerde bile, byle uydurma ey yazl deildir. Baz evrimciler de, hibir vesikaya dayanmadan, maymun veya aydan trediklerini sylyorlar. Hlbuki Allah tel, btn insanlar Hazret-i demle ei Hazret-i Havvadan meydana getirdi. Kur'an- kerimde, bu husus aka bildirildi. yet-i kerime meali: (Sizi bir tek candan yaratan, ondan da eini var eden, ikisinden de, birok erkek ve kadn yaratan Rabbinizden korkun.) [Nisa 1] (Sizi bir tek candan [demden], ondan da eini [Havvay] yaratan Allahtr.) [Araf 189] (Ey insanlar, sizi, bir erkekle bir kadndan yarattk. Birbirinizle tanmanz iin milletlere ve kabilelere ayrdk.) [Hucurat 13]
Hazret-i dem ve kan gruplar

Sual: Bir yazar, (Kur'anda btn insanlarn dem ile Havva'dan yaratld eklinde bir sylem yoktur. Allah, ilk hcreyi yaratp btn canllar bu hcreden yaratmtr. Deiik ktalarda insanlarn evrimleerek yaratl aamalarna gelindiinde Allah, kudreti ile eitli insanlar yaratm olabilir. Bir tek ana babadan gelindi denirse, kan gruplarnn ve deri renklerinin farkll izah edilemez. Hi iki kiiden drt kan grubu meydana kar m? ki insandan siyah, beyaz, sar renkli ocuklar olur mu? yetlerde, insann aamalardan geip evrimleerek yaratld bildirilmektedir) diyerek hem insanolunun Hazret-i demden geldiini inkr etmekte, hem de evrimden sz etmektedir. Bu iddiaya nasl bir cevap verilebilir? CEVAP
386
Bu kimselere gre, sanki Peygamber efendimiz hi dnyaya gelmedi, hibir yeti aklamad. Kasten Resulullahn aklamalarna hi yer verilmemektedir. Sanki bu dinin sahibi, peygamberi yok. Her kafadan bir sesin kmas normal mi? Ne diye Resulullahn aklamas ve vrisleri olan mfessir limlerin nakli alnmaz ki? imdi Kuran- kerime bakalm: (Sizi bir tek candan yaratan, ondan da eini var eden, ikisinden de birok erkek ve kadn yaratan Rabbinizden korkun.) [Nisa 1] (Sizi bir tek candan [demden], ondan da eini [Havvay] yaratan Allahtr.) [Araf 189] (Ey insanlar, sizi, bir erkekle bir kadndan yarattk. Birbirinizle tanmanz iin milletlere ve kabilelere ayrdk.) [Hucurat 13] (Allah, birbirinden gelme bir nesil olarak demi, Nuhu, brahim ve mran ailesini seip lemlere stn kld.) [l-i mran 33] (Ey demoullar, eytan, ana-babanz, Cennetten kard gibi, sizi de aldatmasn.) [Araf 27] [lk ana babamzn Hazret-i dem ile Hazret-i Havva olduunu kfirler dahil herkes bilir.] (Allah indinde sann durumu, demin durumu gibidir. Allah onu [demi] topraktan yaratt. Sonra ona ol dedi ve oluverdi.) [l-i mran 59] Allah tel, insanlara hitap ederken buyuruyor ki: (Ya ben deme = Ey demoullar) [Araf 26, 27, 31, 35, 172] (Bu yetler de herkesin Hazret-i demin neslinden geldiini gstermektedir.) (Velekad keremn ben deme = demoullarn erefli kldk) [sra 70] Bu yet de, insanlarn Hazret-i demden geldiini gstermektedir. lk insan amurdan, nesli, nutfeden yaratld; nutfe, eitli devrelerden sonra et, kemik ve insan haline geldi. (Mminun 12-14, Secde 7-9, Hac 5, Mmin 67) Yazar, bu devrelere, evrim aamas diyor. imdi de kan gruplarna gelelim: Yazar biyoloji bilmeyebilir. Ama bilen birisine soramaz myd? Sordu da kasten mi yanl yazyor? Biyologlar diyor ki: ocuun kan grubu ana-babasna benzemeyebilir: ocuun kan grubu, baba veya anasnnkine benzer. Bazen her ikisine de benzer veya her ikisine de benzemez. Eer ocuun kan grubu, ana387
babasnn kan grubundan baka trl olmasayd, yeryznde yalnz iki eit kan grubu bulunurdu. nk btn insanlar, bir erkekle bir kadndan meydana gelmilerdir. dem aleyhisselamn kan grubu (A), Hazret-i Havva validemizin kan grubu (B) veya tersi ise; (A) grubunda, (B) grubunda ve (AB) grubunda ocuklar olaca gibi, 0 (Sfr) grubunda da ocuklar olabilir. nk A ve B kan gruplar ya saf (homozigot-AA veya BB) veya melez (heterozigot-A0 veya B0) olur. Saf A ve saf B kan gruplu anne babann ocuklar her zaman saf A ve saf B eklinde olur. Hazret-i dem aleyhisselam ve Hazret-i Havva validemizin kan gruplar saf A ve saf B olsayd btn insanlarn kan gruplar yalnz A, B veya AB eklinde olurdu. Fakat kan gruplar melez (A0 ve B0) olduu takdirde imdiki gibi her eit (A, B, AB, 0) kan gruplu insanlar olurdu. nk heterozigot (melez) A ve B kan gruplarnn genotip yapsnn yars 0 (Sfr) geni tar. Yani Ann genetik yaps A0 ve Bnin ki B0 eklindedir. Rh faktrne gre de (Rh+) ve (Rh-) olmak zere iki tip kan grubu mevcuttur. (Rh+) de saf (RhRh) veya melez (Rhrh) eklindedir. (Rh-) ise daima saf (rhrh) halde bulunur. Melez (Rh+) anne babann ocuklar hem (Rh+) hem de (Rh-) doabilir. O halde melez (Rh+) ve melez (A) ve melez (B) kan gruplu anne babadan; (Rh+), (Rh-), (A), (B), (AB), (0) kan gruplu ocuklar doabilir. Hazret-i dem ve Hazret-i Havva validemizin kan gruplar (Rh+), (A), (B) olduu takdirde de gnmzdeki gibi her eit kan grubu ortaya kabilir. Yani birinin (Rh+), dierinin (Rh-) olmasna lzum yoktur. nceki yllarda SS Biyoloji sorularndan birinde hangi annebabann kan grubundan her eit kan grubu ocuklar doabilir eklinde bir soru kmt. Bugn adli tpta da, babalk tespitinde de kan gruplar nemli rol oynamaktadr. Hamilelik, lohusalk, narkoz, radyoterapi ve arsenikli ilalar bazen kan grubunu deitirir. Bir insann kan grubu deiince anasnn da, babasnn da kan grubuna benzemeyebilir. Bu bakmdan da ayn anne-babadan meydana gelen ocuklarn kan gruplar iki eit deildir. Kan gruplar sistemler eklinde incelenmektedir. Mesela, AB0, Rh sistemi gibi baka kan grubu sistemleri de bilinmektedir. Daha baka bilinmeyenlerin de bulunduu sylenmektedir. Her kan grubu sistemi,
388
dier sistemlerden mstakil olarak almaktadr. Tbbi tatbikatta, yani hastalk ve tedaviyi ilgilendiren kan grubu uyumazlklarnda herkesin bildii yukardaki AB0 ve Rh sistemleri nemlidir. Drt eit kan grubu AB0 sisteminde drt eit kan grubu vardr: 1- Sfr (0) grubunda, kiiler 0 ve 0 genlerini (00) tar ve homozigottur. (ki geni ayn). 2- A grubundakinin genleri, A ve 0dr (A0) (Heterozigot = iki geni farkl = melez), veya A ve Adr (AA) (Homozigot = saf). 3- B grubundakiler, ya B ve Bdir (BB) (Homozigot) veya B ve 0dr (B0) (Heterozigot). 4- AB grubundakinin genleri ise, A ve Bdir (AB) (Heterozigot). Mesela, A grubundaki heterozigot (A0) bir erkein toplam sperm saysnn yars A, yars da 0 genini tar. Mesela 500 adet sperminin 250 adeti (A), dier 250 adeti ise (0) genini tar. B grubundaki heterozigot (B0) bir diinin toplam yumurta saysnn yars B, yars da 0 genini tar. Bu vasfa hiz kimseler, evlendiklerinde, AB0 sisteminin drt grubunda da, yani A, B, AB, 0 gruplarnda da ocuklar olabilir. Bunu aklayalm: 1- Birinin A genini tayan yumurta veya sperm, dierinin 0 genini tayan reme eleman ile bir embriyon yaparsa bundan A grubunda (A0) ocuk olur. 2- B geni 0 ile birleince B grubunda (B0), 3- A geni B geni ile birleince AB grubunda, 4- 0 geni 0 geni ile birleince 0 grubunda (00) ocuk veya ocuklar olur. Rh sisteminde de Rh (+) olan bir kimse, heterozigot ise, yani genlerinden biri (+), dieri (-) ise, kan grubu Rh (-) olan biri ile evlenince, ocuklarn kan grubu Rh (+) da olabilir, Rh (-) de olabilir. Heterozigot Rh (+) iki birey evlendiklerinde de hem Rh (+) hem de Rh (-) ocuklar olabilir. Yukardaki sistemde genlerin A, B ve (+) genleri, 0 ve (-) genlere kar baskn (dominant) olup, onlarn zelliklerini rter (yani gizler). Dier kan grubu sistemlerinde de durum byledir.
Hazret-i Nuh ve tufan

Sual: Nuh aleyhisselama ikinci baba denilmesinin sebebi nedir? CEVAP
389
Nuh aleyhisselam zamannda Tufan olup, btn dnyay su kaplad. Yeryznde bulunan insanlarn ve hayvanlarn hepsi bouldu. Fakat, Nuh aleyhisselam ile gemide bulunan mminler kurtuldu. Nuh aleyhisselam gemiye binerken, her hayvandan birer ift alm olduundan, hayvanlar da, bunlardan redi. Nuh aleyhisselamn gemide olu vard: Sam, Yafes ve Ham. imdi yer yznde bulunan insanlar, bu nn soyundandr. Bunun iin, Nuh aleyhisselama ikinci baba denir. Sual: Nuh aleyhisselamn kssasn anlatr msnz? CEVAP Hud suresindeki Hazret-i Nuhun kssasnn zeti yle: Hazret-i Nuh kavmine dedi ki : - Ben sizin iin apak bir uyarcym; Allahtan bakasna kulluk etmeyin! nkrclarn ileri gelenleri dediler ki: - Sen de bizim gibi bir insansn. Senin bizden bir stnln yoktur. Sen yalan sylyorsun. Sonra sana uyanlar alt tabaka insanlardr. - Ey kavmim! Rabbim bana Peygamberlik vermise, ne diyeceksiniz? - Hayr y Nuh, sen, bizimle mcadelede ok ileri gittin. Peygamber isen, szn doru ise, artk tehdit ettiin azab getir! - Allah dilerse bela getirir. O, bela gndermekten aciz deildir. Allah tel, Hazret-i Nuha, bir gemi yapmasn emredip, (Sana inananlardan bakas suda boulacaktr) buyurdu. Denizden uzak, krsal bir yerde, gemiyi yaparken, inkrclarn ileri gelenleri, yanna uradka onunla alay ederlerdi. Gemi kat olarak yapld. st kata inananlar, ikinci kata evcil hayvanlar, alt kata ise vahi hayvanlar kondu. Allahn emri geldi. Buharl gemi almaya balaynca, yars erkek, yars kadn olmak zere 72 mmin ile, her cinsten birer ift hayvan gemiye alnd. Gemi, dalar gibi dalgalar iinde onlar gtrrken, Hazret-i Nuh, daa trmanan olu Kenana dedi ki: - Ey oulcuum, bizimle beraber gel, kfirlerden olma! - Daa kar, sudan kurtulurum. - Bugn mmin olmayan kurtulamaz. Aralarna dalga girdi, olu da bouldu.
390
Alt ay kadar su stnde kaldktan sonra, yere, Suyunu yut, ge de, Suyunu tut denildi. Sular ekildi; gemi de Cudi dann zerine yerleti. [Nuh aleyhisselam, 40 yanda peygamber oldu. 950 yl kavmine nasihat etti. Tufandan sonra da 50 yl yaad.] Hazret-i Nuh dedi ki: - Ya Rabbi, benim ailemden olanlar kurtaracaktn. Senin vaadin haktr. Vaadinden dnmezsin. Benim olum suda bouldu. - Ey Nuh! O olun, kt bir i iledii iin, senin ailenden saylmaz. Ailenden olanlar kurtardm. Grld gibi, bir mslmann dinsiz olu, onun ailesinden saylmyor. Dinsize miras da dmez. Mslman evlad olduu halde, farzlara, mesela namaza nem vermeyen, gnah ileyince piman olmayan mrted olur, mslmandan miras alamaz. Babas sahip kmayan veled-i zina, babasna vris olamaz. (Redd-l-muhtar) Hazret-i Nuhun gemisi Sual: Nuhun gemisine, 6 milyon hayvan tr, her trden de birer ift nasl sd? CEVAP Bu hayvan trleri iinde, bit, pire, sinek gibi kk hayvanlar ounluktayd. Byk hayvanlar bildiimiz hayvanlardr. Onlarn says da yz gemez. Gemi ok bykt, aylarca, hatta yllarca imal edildi. 6 deil, 12 milyon hayvan trn bile iine alacak kapasitedeydi. Allah telnn kudretinden phe edilemez. Sual: Tufandan sonra, btn insanlar sadece Hazret-i Nuhun ocuklarndan m meydana geldi? CEVAP Evet, sadece Hazret-i Nuhun ocuklarndan meydana geldi.
Hazret-i brahim ve Azer

Sual: Azer, Hazret-i brahimin babas m idi? CEVAP Peygamber efendimizin btn dedelerinin temiz bir mmin olduu, yet-i kerime ve hadis-i eriflerle sabittir. Bunun aksini sylemek, bu husustaki nasslar inkr olur. Tevbe suresinin 28. yet-i kerimesinde mriklerin necis, yani pis olduu bildiriliyor. Peygamber efendimiz de btn dedelerinin temiz olduunu bildiriyor. uara suresinde (Vetekallbeke fissacidin) buyuruluyor. Yani mealen, (Sen, yani senin nurun, hep secde
391
edenlerden dolatrlp, sana inklab etmi, ulamtr) demektir. Ehl-i snnet limleri bu yet-i kerimeyi tefsir ederken, btn anababalarnn mmin olduunu bildirmilerdir. Mevahib-i lednniyye kitabnn banda, btn dedelerinin temiz birer mmin olduunu bildiren hadis-i erifler nakledildikten sonra buyuruluyor ki: (bni Abbas hazretleri buyuruyor ki: "Seni bir Peygamberin neslinden dier bir Peygamberin nesline naklettim. Yani senin soyun Peygamberler silsilesidir. Bir babann iki olu olsa, Peygamberlik hangisinde ise, Resulullah ondan gelmi demektir.") Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Her asrdaki insanlarn en iyilerinden dnyaya getirildim.) [Buhari] (Allah tel, smail evladndan, Kinaneyi ve onun slalesinden Kureyi beendi, seti. Kurey evladndan da, Haimoullarn sevdi. Onlardan da, beni szp seti.) [Mslim] (En iyi insanlardan vcuda geldim. Silsilem, en iyi insanlardr.) [Tirmizi] (Allah tel, Arabistandaki seilmilerden beni seti. Beni her zamandaki insanlarn en iyilerinde bulundurdu.) [Taberani] (Dedelerimin hibiri zina etmedi. En iyi babalardan, temiz analardan geldim. Dedelerimden birinin iki olu olsayd, ben bunlarn, en iyisinde bulunurdum.) [Mevahib] (Hazret-i demden babama kadar hep nikahl ana-babadan geldim. Ben ecdat olarak sizin en hayrlnzm.) [Deylemi] (Soy bakmndan da insanlarn en ereflisiyim. nmek iin sylemiyorum.) [Deylemi] [Yani (Hakikati bildiriyorum, hakikati bildirmek vazifemdir, bunlar sylemezsem vazifemi yapmam olurum) demektir.] Bu hadis-i erifler ve uara suresindeki yet-i kerime, Peygamber efendimizin btn dedelerinin temiz bir mmin olduunu gstermektedir. Kfirler pis olduuna gre, Hazret-i brahimin babasnn kfir olmas mmkn deildir. Molla Cami hazretleri buyuruyor ki: (Muhammed aleyhisselamn zerresini tad iin, Hazret-i demin alnnda nur parlyordu. Bu zerre, Hazret-i Havvaya ve ondan Hazret-i ite ve bylece temiz erkeklerden temiz kadnlara ve temiz
392
kadnlardan temiz erkeklere geti. O nur da, zerre ile birlikte, alnlardan alnlara geti.) [evahid] Bu nur, kfire gemedii gibi, zina gibi bir gnah ileyen mmine bile gemiyordu. Bu bakmdan da Azer, Hazret-i brahimin babas deildi. [Hazret-i brahimin babasnn ismi Taruh idi.] Amcas ve vey babas idi Enam suresinin 74. yetinde, (brahim, babas Azere dedii zaman...) buyuruluyor. Burada Azer kelimesi, baba kelimesinin atf- beyan olduu Beydavi tefsirinde yazldr. Bir kimsenin iki ismi olup, birlikte sylenince, birinin mehur olmad, ikincinin mehur olduu anlalr. Mehur olmayan birincisindeki kapall aklamak iin ikincisi sylenir. Bu ikincisine atf- beyan denir. Hazret-i brahim iki kimseye baba demektedir. Birisi kendi babas, dieri de vey babas ve amcas olan kimsedir. caz, belagat ve fesahat kaidelerine gre, yet-i kerimenin manas, (brahim, ismi Azer olan babasna dedii zaman) demektir. Byle olmasayd, sadece (Azere dedii zaman) veya (Babasna dedii zaman) demek yetiirdi. Eer Azer kendi z babas olsayd Babas kelimesi fazla olurdu. Trkede bile (Babam Ali geliyor) denmez, (Babam geliyor) denir. Kuran- kerimde amcaya baba denilmektedir. Hazret-i smail, Hazret-i Yakubun amcasdr. Fakat Kuran- kerimde (Amcan smail) denmiyor, (Baban smail) deniyor. ocuklar, Hazret-i Yakuba (Babalarn brahim ve smail ve shak...) diyor. (Bekara 133) Yani, (Baban brahim, baban smail ve baban shak) deniyor. Halbuki Hazret-i smail, Hazret-i Yakubun babas deil, amcasdr. Tefsirlerde, Kuran- kerimde amcaya baba denildii bildirilmektedir. Peygamber efendimizin yal kylye, amcalar olan Ebu Talibe ve Hazret-i Abbasa baba dedii, eitli muteber kitaplarda yazldr. Yalnz Araplarda deil, eitli milletlerde, amcaya, vey babaya, kaynpedere ve yardmsever zatlara baba demek dettir. Trkiyede de, insanlara iyilik eden, onlar himayesine alan kimselere mecaz olarak, "Baba adam", "Fakir babas" dendiini hepimiz biliriz. Yal kimselere de hrmeten "Baba" denir. Yal kadnlara da "Aye ana", "Fatma ana" veya "Hac anne" dendii mehurdur. Byle sylemekle, yani baba demekle, o kimse bizim babamz olmad gibi anne dediimiz kadn da annemiz olmaz. Bunlar hrmet iin sylenir.
393
Yine yal kimselere, bir akrabalmz olmad halde, "Amca, dede", yal kadnlara da, "Teyze, nine" deriz. Bunlar bir sayg ifadesidir. Bu bakmdan Hazret-i Yakubun z babas Hazret-i shak iken, Kuran- kerimde, Hazret-i Yakuba hitaben (Baban smail) buyurulmutur. [mam- Syuti hazretleri, Kitabd-derc-il-mnife kitabnda Azerin Hazret-i brahimin amcas olduunu vesikalarla ispat etmektedir.] Btn Peygamberler Mslman idi Allah telnn var ve bir olduunu bildiren ilahi dinlerin hepsi, insanlar bozmadan nce, amele ait hkmler hari, inanlacak eylerde hepsi ayn idi. Btn Peygamberler Mslman idi. Mesela Yahudi ve Hristiyanlarn bizim Peygamberimiz dedikleri nebiler iin Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (brahim ne Yahudi, ne de Hristiyand. O Allah tanyan doru bir Mslmand.) [Al-i mran 67] (brahim, smail, shak, Yakub ve hepsinin torunlar [Mslmandr], onlarn Yahudi veya Hristiyan olduunu syleyenlere de ki, siz mi iyi bilirsiniz, yoksa Allah m? Allahn bildirdiini gizleyenden daha zalim kim olabilir.) [Bekara 140] Hazret-i demden balayarak, gelen btn hak dinler, Hazret-i Musadan Peygamberimiz Muhammed aleyhisselama kadar gelen 3 din, [Musevilik, sevilik ve slamiyet] Allahn bir ve Peygamberlerinin de birer insan olduunu bildirmitir. Ancak Yahudiler, Hazret-i saya inanmadlar. Hristiyanlar da putlara tapnmaktan kurtulamad. Hazret-i sa, (Ben de sizin gibi bir insanm. Allahn olu deilim, Onun olu kz yok) dediyse de, Baba, Oul ve kutsal ruh ismi ile 3 ayr ilaha tapndlar. Hazret-i Hud, Ad; Hazret-i Salih, Semud kavmine; Hazret-i Musa, Beni sraile gnderilmiti. Harun, Davud, Sleyman, Zekeriya ve Yahya "aleyhimsselam" da, yine Beni sraile gnderilmitir. Fakat, bunlarn ayr dini olmayp, Beni sraili, Hazret-i Musann dinine davet etmilerdi. Hazret-i Davuda inen Zeburda emir ve yasaklar bildiren hkmler yoktu. Vaaz ve nasihat dolu idi. Tevrat nesh etmedi, yani, yrrlkten kaldrmad, onu kuvvetlendirdi. Bunun iin Hazret-i Musann dini devam etti. Fakat zamanla Yahudiler Tevratta deiiklik
394
yaptlar, Musevilik bozuldu. Hazret-i sa gelince, bunun dini, Hazret-i Musann dinini nesh etti. Yani Tevratn hkm kalmad ve bundan sonra, Hazret-i Musann dinindeki bozulmayan hkmlerine de uymak caiz olmad. Hazret-i sann dinine uymak lazm oldu. Fakat, Yahudilerin ou, "Biz Tevrata uyarz" diyerek Hazret-i saya iman etmedi. Bozulan Yahudilikte kaldlar. Hazret-i sa, Beyt-l-lahmde dodu. Sonra Msra gidip, daha sonra da. Nasraya yerleti. Burada 30 yanda nebi oldu. Bunun iin, Hazret-i saya iman edene Nasrani ve hepsine Nasara denir. Yahudiler, Hazret-i Musann dinine uyuyoruz, Tevrat ve Zebur okuyoruz diyor. Nasara da Hazret-i sann dinine uyuyoruz, ncil okuyoruz diyor. Halbuki, btn cihana gnderilen Muhammed aleyhisselamn dini yani slamiyet, daha nce gelmi btn dinleri nesh etmitir. Sadece bozulan ksmlar deil, bozulmayan ksmlar da yrrlkten kaldrmtr. slam dininin hkm kyamete kadar sreceinden, baka bir dinde bulunmak caiz olmaz. nk Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Allah indinde hak din ancak slamdr.) [Al-i mran19] (Sizin iin din olarak slam beendim.) [Maide 3] (slamdan baka din arayann bulaca din asla kabul edilmez.) [Al-i mran85] Peygamber efendimizden sonra, hi Peygamber gelmeyecektir. Kur'an- kerimde buyuruluyor ki: (Muhammed aleyhisselam, Allahn Resul ve Peygamberlerin sonuncusudur.) [Ahzab 40]
Hzr aleyhisselam
Sual: Bazlar, "Hzr gibi efsanevi kimseler, uydurmadr" diyor. Hzr aleyhisselam hakknda hadis yok mudur? CEVAP slam limleri, Hzr aleyhisselamn varl hakknda deil, Peygamberlii hakknda ihtilaf edip, kimi nebi, kimi de veli demilerdir. mam- Rabbani hazretleri, Hzr aleyhisselam ile grp konutuunu; fakat, vefat ettiini, ruhunun insan ekline girdiini bildirmektedir. [M. 282] Hazret-i Hzrn, birok evliya ile grt bilindii iin hayatta olduunu syleyenler olmutur. Fakat ehl-i snnet limlerinin hibiri "Hzr diye birisi yok" dememitir.
395
Kehf suresinin 60-72. yetlerinde, Musa aleyhisselamla Hazret-i Hzrn arkadalklar anlatlmaktadr. Tefsir ve hadis kitaplarnda, Musa aleyhisselamn arkadann Hazret-i Hzr olduu bildiriliyor. (Beydavi, Celaleyn, Medarik, Buhari), Hazret-i Hzr hakkndaki hadis-i eriflerden biri yle: (Hzr, kuru bir yere beyaz bir post serip stne oturunca, kuru yer birden yeillenir. Biten yeil otlar, arkasnda salland iin ona Hzr denmitir.) [Buhari] [Hzr, yeil demektir.] Kssann hikmeti Sual: Kuranda geen, Hzrla Hazret-i Musann kssasnn hikmeti nedir? CEVAP Her kssada ibret alnacak dersler vardr. Hazret-i Hzrla Musa aleyhisselamn kssasndan, limlerin kard hkmlerden bazlar unlardr: 1- Yolculukta hizmeti bulundurmak caizdir. Sefere arkadala birlikte de klabilir. [Yolculukta birini emir [bakan] semek snnet, buna tbi olmaksa vacibdir.] 2- lim renmek iin, gerekiyorsa uzaklara gitmek mstehabdr. 3- Sefere karken yiyecek almak caizdir ve tevekkle mani deildir. 4- Talebe, rtbe itibaryla hocasndan stn olsa da, hocasna tevazu gstermelidir. [nsan bildiinin hocas, bilmediinin talebesidir. Bilmedii bir eyi bilen birinden renirken, ona kar tevazu gstermelidir.] 5- Talebe, kaldramayaca bir ey sorarsa, hocas retemeyecei iin zr dilemelidir. 6- Yapaca bir ii sylerken inallah demelidir. 7- Metbu [tbi olunan], tbi olana art koabilir. 8- art edilen ey yaplmaldr. 9- Kii, unuttuu eyden dolay ayplanmaz. 10- Tekrar, defa yaplr. 11- Yolcunun, ihtiya halinde yiyecek istemesi caizdir. 12- Yaplan i iin cret alnabilir. 13- Fakir, geimini karlayan bir vastas olsa da, fakir olmaktan kmaz.
396
14- Gasp etmek haramdr. 15- Yetimin maln veya emanet olan bir mal kurtarmak iin, bir ksmna zarar verilebilir. 16- ki zarar kar karya gelince, bynden kurtulmak iin, kn ilemek gerekir. 17- Binay tamir gerekir. Yklncaya kadar ihmal edilmez.
Hazret-i Eyyub ve sabr

Sual: Hazret-i Eyyubn, hastalanp eitli belaya maruz kalmasnn sebebi nedir? CEVAP Eyyub aleyhisselam, namaza durduu zaman, dnya ile alakasn tamamen keser, Hak teldan baka bir ey dnmezdi. Hak tel, onun ibadet ve taatteki sabrn vnce, yerde ve gkte bulunan btn melekler, ziyaretine geldiler. eytan, Eyyub aleyhisselam kskanarak Hak telya niyazda bulundu. - Ya Rab, bu kuluna ne izzet verdin de melekler onu ziyarete geliyor? - Eyyub benim sabrl kulumdur. Sabrl kullarma byle ikramlar da azdr. - Ya Rab, onun sabrl olup olmad benim tecrbeme baldr. zin ver de, ben onu bir tecrbe edeyim! - Ey melun haydi tecrbe et! Hadis-i erifte buyuruldu ki: (phe edilen altn, atele muayene edildii gibi, insanlar da dert ile, bela ile imtihan olur.) [Taberani] eytan, izin zerine, Eyyub aleyhisselamn yanna gitti. Sabrn tarp yoldan karmak iin nce malna el uzatt. Dada otlayan btn davarlarn [koyun ve keilerini] ldrp Eyyub aleyhisselamn yanna geldi. Onu secdede bulup dedi ki: - Ya Eyyub, sen hl ibadetle megulsn. Halbuki Rabbin sana hmetti. Btn davarlarn krp geirdi. Ona hl ibadet mi ediyorsun? Hazret-i Eyyub namazn bitirip selam verdikten sonra buyurdu ki: - Davarlarn hepsinin helak olduunu sylyorsun. Onlarla benim ne alakam vardr? Ben sadece aciz bir kulum, kleyim. Klenin nesi olur? Btn mal-mlk efendinindir. Efendi, kendi davarlarn helak etmise, bana ne? Ben kulum, kulluumu bilirim.
397
Sonra, tekrar ibadete balaynca, eytan perian oldu. Bu sefer de evlatlarna el att. On ocuunun hepsini ldrp tekrar Eyyub aleyhisselamn yanna geldi. Dedi ki: - Ya Eyyub yaptn ibadetlerin Hak katnda bir sinein kanad kadar kymeti yoktur. Rabbin sana gazap etti. Btn ocuklarn ldrd. - ocuklarmn benimle ne ilgisi var? Yaratan, can veren, yaatan, ldren Odur. Hkm yalnz kahhar olan Allah telnndr. Tekrar namaza durdu. eytan, umduunu bulamaynca ok zld. Hak telya niyaz etti: - Ya Rab, Eyyub kulunu ok sabrl buldum. Mallarn ve evlatlarn helak ettiim halde gnln senden alamadm. Msaade buyur da bir de gidip elimi Eyyubn vcuduna sreyim, onu hastalandraym! Bakalm bu sefer sabredebilecek midir? - Haydi git, bildiini yap! eytan, Eyyub aleyhisselam secdede iken, burnundan fledi. Btn vcudu eridi. Zehirli ylan sokmu gibi oldu. Her taraf yara oldu. Buna ramen bir defa inleyip szlamad. eytan bir doktor eklinde gelip, (Bir skntn varsa syle, hemen tedavi edeyim) dedi. Fakat skntsn belli etmedi, halinden ikayet etmedi. Yedi yl, hasta yatt. Yine de gcnn yettii nispette Rabbine ibadet ederdi. Kur'an- kerimde mealen buyuruldu ki: (Kimi eitli nimete kavuunca, Allah anmaktan yz evirir. [Hastalk, fakirlik gibi] bir er dokununca da [Allahn rahmetinden] midini keser.) [sra 83] Eyyub aleyhisselam Allah teldan midini kesmeyip sabrederek imtihandan baaryla knca, btn mal ve evlad tekrar kendisine verildi. Allah tel, sabredenlerle beraberdir. Onun kaza ve kaderine sabredenler sonsuz nimetlere kavuur. Kur'an- kerimde mealen buyuruldu ki: (Sabredenlere, mkafatlar hesapsz verilecektir.) [Zmer 10] Hadis-i erifte de buyuruldu ki: (Allah tel buyurdu ki: "Kimin, bedenine, evladna veya malna bir musibet gelir de o da sabr- cemil gsterirse [gzel sabrederse], Kyamette ona hesap sormaya haya ederim.) [Hakim]
398
Eyyub aleyhisselam, afiyete, mal ve evlatlarna kavuunca, o gece seher vaktinde bir ah ekerek alad. Sebebini sual ettiler. Buyurdu ki: (Her gece seher vaktinde "Ey hastamz naslsn?" diye bir ses duyardm. imdi o vakit geldi. Bir ses iitmediim iin alyorum.) [R. Nashin] Hazret-i Eyyubn alamas Sual: Okuduum bir Kur'an tercmesinde, Hazret-i Eyyub hastalktan dolay ikayet ediyor. Peygamberin, hastalk iin ikayette bulunmas doru mudur? Tercmede mi bir yanllk vardr? CEVAP Defalarca yazdmz gibi, Kur'an meali ad altnda, yaplan hibir tercmenin okunmasn tavsiye etmiyoruz. nk Kur'an- kerim, ksa veya uzun tercme edilemez. Ancak ehli olan limler, nakli esas alarak tefsirini, tevilini yaparlar. Mealden din renilmez. Sad suresinin 44. yet-i kerimesinde mealen, (Eyyub, [malna, canna ve aile efradna gelen musibetlere] sabredici bulduk. O ne gzel kuldu, daima Allaha ynelir, Ona snrd) buyuruluyor. Bu yet-i kerimede Cenab- Hak, Eyyub aleyhisselamn sabrn vyor, (O ne gzel kuldu) buyuruyor. Eer, Eyyub aleyhisselam, hastaln ikayet etseydi, Allah tel, onu vmezdi. Bu hususu limler yle izah ediyor: Hastaln insanlara szlanarak anlatmak ikayettir. Doktora anlatmak, dier insanlara anlatmak gibi deildir. Hi kimsenin bulunmad bir yerde, (Ya Rabbi, hastalm sebebiyle ibadetlerimi yapamyorum) diye alamak, hastalktan ikayet deil, ibadet edemediinden dolay halini arzdr. Bir nevi zr dilemektir. Hlini Allah telya arz edip dua etmekte mahzur yoktur. Nitekim Kur'an- kerimde, Yakub aleyhisselamn (Ben byk kederimi ve hznm, [bakalarna deil] ancak Allaha arz ederim) dedii bildirilmektedir. [Yusf 86] Hastalna zlmedi Kur'an- kerimi en iyi bilen, tefsir eden phesiz Peygamber efendimizdir. Ayn sual ona da sorulunca, cevaben buyurdu ki: (Allah telya yemin ederim ki, Eyyub aleyhisselam, hastal iin inleyip szlanmad. Yedi sene, yedi ay, yedi gn, yedi saat, o belaya maruz kald iin, ayakta namaz klamayp yere
399
dt. badette kusur edince, "Gerekten bana hastalk isabet etti" dedi.) eytan, Eyyub aleyhisselam kandrmak iin yanna gidip (Malna, canna ve aile efradna gelen bu beladan kurtulmak istersen bana secde et, seni eski haline getireyim) dedi. eytann bu ar sz, Eyyub aleyhisselamn gayretine dokundu. Byk bir belaya maruz kaldn anlayp "Gerekten bana hastalk isabet etti" dedi. Hastalk uzadka, tandklar kendinden uzaklat. Fakat sadk hanm, onu brakmad. ehrin kenarnda bir kulbe yaptrd. htiyalarn ehirden alp getirirdi. Bir gn yine ehre gittii srada, Hazret-i Cebrail, Hazret-i Eyyube Allah telnn ltfunu mjdeledi: (Ya Eyyub, bela verdim, sabrettin, imdi ise, ne istersen iste vereyim.) Eyyub aleyhisselam da yetteki gibi hlini arz edip dua etti. Cenab- Hak, (Onun duasn kabul ettik) buyurdu. (Enbiya 84) Yerden su kt Sad suresinde bildirildii gibi, Cebrail aleyhisselam, Hazret-i Eyyubn ayan yere vurmasn syledi. Ayan vurunca, yerden berrak bir su kt. Bu su, ime zamannda souk, ykanma zamannda scak akard. Bu sudan bir yudum iip, bir miktar da bana dknce, hastal hemen geti, kuvveti yerine geldi. Gen bir delikanl oldu. Hazret-i Cebrail, ona temiz ve kymetli elbiseler giydirdi. Bir mddet sonra, hanm, ehirden yiyecekle dnnce, onu yatakta gremeyip alamaya balad. (Hastama noldu, canavarlar m gtrd?) diyerek feryat ederken, Hazret-i Eyyub ona seslendi: - Ey hatun, sen kimi aryorsun? - Hayat arkadam bir hastam var idi. Onu kaybettim. - Ad ne idi? - Sabrl Eyyub idi. - ekli nasld? - Shhatli iken sana ok benzerdi. - Ya Rahime, ite o belaya maruz kalan Eyyub benim. Hanm ile Allah telya krederek alatlar. ehre geldiklerinde khne evlerinin yenilendiini, daha nce len yedi olu ile, kznn dirildiini, helak olan develerinin, koyunlarnn ve dier mallarnn hepsinin geri geldiini grdler. stelik anbarlarn altn ve
400
gm ile dolu buldular. Hanm da genleti ve 26 ocuklar oldu. (R. Nashin, Tibyan) Sual: Hazret-i Eyybn hastalnda yaralarnn kurtland doru mudur? CEVAP Evet, dorudur. Baz kimseler, Peygamberlere byle hastalk gelmez dedilerse de, Peygamberlerin yarasna kurt dmez diye bir ey yoktur. Peygamberliin yedi vasf vardr: 1- Emanet, 2- Sdk, 3- Tebli, 4- Adalet, 5- smet, 6- Fetanet, 7- Emn-l azl. Yaralarnn kurtlanmas, peygamberlik sfatlarna aykr deildir. Eyyb aleyhisselamn, yaralarnn kurtlandn byk lim Aladdin-i Attar hazretleri de bildirmektedir. (S. Ebediyye)
Lokman aleyhisselam
Sual: Hazret-i Lokmann Kur'an- kerimde ismi getii halde niin peygamber olduunda ihtilaf edilmitir? CEVAP Kur'an- kerimde her ismi geen peygamber deildir. Lokman aleyhisselamn peygamber olup olmadn bilmek gerekmez. Eer gerekseydi, dinimiz aka bildirirdi. Hazret-i Lokman, Davud aleyhisselam zamannda yaad. Habeli bir kle iken azat olup yksek mertebelere kavutu. Allah tel, Lokman aleyhisselama, hikmet ile peygamberlikten hangisini istediini sordu. O da hikmeti istedi. (Hikmeti niin istedin?) dediler. Buyurdu ki: - Allah tel, peygamberlik verdii kimseyi muhayyer klmaz. Beni muhayyer klmas hikmeti tercih etmeme mecbur etti. Kur'an- kerimde mealen buyuruldu ki: (Allaha kret diye Lokmana hikmet verdik. kreden kendisi iin kreder.) [Lokman 12] Hikmet, eyann mahiyetini, vasfn ve hususiyetini bilmek demektir. Hikmet ehli, selim akla sahiptir. lmiyle amel eder. Kendisine sordular:
401
- Peygamberlik hakknda ne dersin? - Peygamberlik, mihnet ve meakkatle doludur. Peygamberler belalara dar olur. - Peygamberlik olmad halde bunlar nereden biliyorsun? - Hkm mevkiinde olan daima sknt iinde olur. - Bu mertebeye nasl eritin? - Doru sylemek, emanete riayet ve faydasz sz terk etmekle. - Saadetin alameti nedir? - Sdk, edep, hilm ve emanete riayettir. - Edep, asalet, mal ve ilimden hangisi daha stndr? - Edep asaletten, ilim maldan hayrldr. Oluna tleri * Ey olum, limlere kar nmek, aklszlarla tartmak ve gsteri yapmak iin ilim renme! * Dnya deniz gibidir. ok kimse boulmutur. Gemin takva, ykn iman, hlin tevekkl olursa kurtulursun. * Horoz senden daha akll olmasn! O, her sabah zikrederken, sen uykuda olma. * nsanlara nasihat ederken kendini unutma! Muma benzeme. Mum aydnlatrken, kendini yakp eritir. * Yalandan ok sakn! nk dinini bozar ve insanlar yannda mrvvetini azaltr. Bununla deerini ve makamn kaybedersin. * Hep zntl olma, kalbini dertli klma. nsanlarn elinde olana tamah etmekten sakn. Kazaya raz ol ve Allah telnn sana verdii rzka kanaat et. * Dnya geici ve ksadr. Dnya hayat ise azn azdr. Bunun da az kalm, ou gemitir. * Tevbeyi yarna brakma, lm anszn gelip yakalar. * Skut eden piman olmaz. Sz gm ise skut altndr. * limlerle otur, hikmet sahiplerinin szlerini dinle! Allah tel, bahar yamuru ile topraa hayat verdii gibi, l kalbleri hikmet nurlar ile diriltir. * lmden phen varsa, yatp uyuma. Uyumak zorunda kaldn gibi, lme de mahkumsun. Dirilmekten de phen varsa, uyanma hi. Uykudan uyandn gibi ldkten sonra da dirileceksin.
402
* Yoksulluktan korun. Yoksul denin dini ve akl zayflar ve mrvveti kaybolur. * Bor yk altnda ezilmektense, ta tamay tercih et. * Yapacan ii, daha nce bunu denemi, tecrbeli kimselere dan! nk onlar, kendilerine pahalya mal olmu doru grleri sana bedava verirler. * al, kazan! almayp muhta olann dini ve akl noksandr. * Hikmet, bize lazm olmayan eyin zerinde durmamak ve gizli eyleri aratrmamaktr. * En iyi haslet dindar olmaktr. Bu haslet iki olursa, dindarlk ve mal sahibi olmak. olursa, dindarlk, mal ve haya. Drt olursa, dindarlk, mal, haya ve gzel ahlak. Be olursa, dindarlk, mal, haya, gzel ahlak ve cmertliktir.
skender-i Zlkarneyn
Sual: skendere niin Zlkarneyn denmitir? CEVAP Hazret-i Zlkarneynin de Lokman aleyhisselam gibi peygamber veya veli olduunda ihtilaf edilmitir. Peygamber olup olmadn bilmemiz gerekmez. Dou ve Batya hakim olduu iin kendisine Zlkarneyn dendii sylenmektedir. Baka rivayetler de vardr. Allah tel, Hazret-i Zlkarneyne, dilleri ayr olan birka kabileyi dine davet etmesi iin nur ile zulmeti, (Aydnlkla karanl) emrine verdiini, kabilelerin de bylece kendisine tbi olacan bildirir. Bu sayede dnyaya hakim olur. skender vardr: Birinci skender, Makedonya kral Filipin olu. Miladdan nce yaad, 33 yanda ld kinci skender, Yemen hkmdardr. ine kadar gitmitir. nc skender, Kur'an- kerimde Zlkarneyn ad ile bildirilen mbarek zattr. Yafes soyundan olup Hzr aleyhisselamn teyzesinin oludur. Dier iki skenderden nce yaamtr. Yecc ve Mecc denilen kavmi, iki da arasna hapsetti. Yz metre ykseklikte ta ve demirden bir setle da kuatt. in seddi bakadr. Hazret-i Zlkarneyne soruldu ki: - Baban m, yoksa hocan m daha ok seviyorsun? Buyurdu ki:
403
- Hocam daha ok seviyorum. nk babam dnyaya gelmeme vesile olmutur. Fakat hocam ebedi saadetime sebeptir. lrken (Cihan avucumun iine aldm halde imdi eli bo gidiyorum) buyurdu. Dnya kimseye kalmamtr. Ahirette herkes amelinin karln greceine gre, salih amel ilemeye gayret etmelidir!
Hazret-i Sleyman ve Belks

Sual: Belks kimdir? CEVAP Sleyman aleyhisselam, Hacdan sonra Sanaya gitti. Buradaki bir hdhd (ibibik), Sleyman aleyhisselamn hdhdne Belksn sarayn anlatt. Bu hdhd de merak edip, Belksn sarayn gezip geldi. Grdklerini anlatt. Hazret-i Sleyman Belksa besmeleyle balayan (Mslman ol, isyan etmeden bana gel!) diye bir mektup yazd. Hdhd, her yer kapal olduu iin mektubu pencereden girerek Belksn yatana koydu. Belks, uyanp mhrl mektubu grnce korktu. Adamlarn toplayp istiare etti. Sleyman aleyhisselamn peygamber olup olmadn renmek istedi. (Peygamberse savaamayz, teslim oluruz. Deilse savarz) dedi. Denemek iin kz kyafetinde beyz gen erkek, erkek kyafetinde beyz kz, eri delikli bir inci, bir bardak, bir ta ve hediye olarak da yakut bir tala iki altn kerpi gnderdi. (Eer bu adam, peygamberse, erkeklerle kzlar birbirinden ayrr. nsan ve cinden baka bir mahlka bu ta deldirir. Bardaa yerde ve gkte olmayan sudan doldurur. u inciye de ip geirir) dedi. Hdhd gelip bunlar Sleyman aleyhisselama haber verdi. O da Belksn gndermekte olduu kerpilerin ebadndaki altn kerpilerle geni bir sahay detti. Hayvanlar stne sald. Belksn elileri, her yerin altn kerpilerle denmi olduunu, hayvanlarn kerpilere pislediini, altnn burada hibir deeri olmadn grnce, getirdikleri iki altn kerpici hediye olarak vermeye utandlar. Altn kapl sahada iki kerpicin yeri botu. Eliler (Bu iki kerpici oradan aldnz diye itham ederler) diyerek iki kerpici gedik olan yere brakp huzura ktlar. Belks (Bu adam sizi sert karlarsa peygamber deildir) demiti. Fakat Sleyman aleyhisselam gler yzle ve tatl szlerle
404
karlad. (Hani inciniz nerede? Getirin ona iplik takalm) buyurdu. nciyi bir aa kurduna verdi. Kurt, iplii azna alp bir taraftan girerek teki taraftan kt. Sleyman aleyhisselam, (Delinecek ta getirin) buyurdu. Onu da aakakan kuu deldi. Kz ve erkeklere yzlerini ykatt. Kzlar ibrii sol el ile, erkekler sa el ile tuttuklar iin birbirinden ayrd. Barda da hzl koturulan atlarn terleriyle doldurttu. Getirilen hediyeleri de kabul etmedi. Elileri, durumu gidip Belksa haber verince, Belks (Bu zat peygamberdir. Teslim olmaktan baka aremiz yoktur) dedi. Teslim olmak zere adamlar ile yola kt. Sleyman aleyhisselam, Belks gelmeden nce tahtn ism-i a'zam duasn bilen Asaf bin Berhyaya getirtti. Belksn babas cin, anas insan idi. Belksn geleceini duyan cinler, endieye kapldlar. (Belks gelir, Sleyman aleyhisselamla evlenir, bir erkek ocuklar da olursa, bamz beladan kurtulmaz. Bu ie engel olalm) dediler. Belksn aklnn bozuk olduunu, ayaklarnn merkep ayana benzediini sylediler. Sleyman aleyhisselam da bu haberin doru olup olmadn renmek iin zeri billur deli bir su havuzu yaptrd. Belks, billuru bilmediinden suya gireceini zannederek ayakkablarn kard. Sleyman aleyhisselam da ayaklarnda kusur olmadn grd. Akln tecrbe iin de tahtnda biraz deiiklik yaptrarak kendisine gsterdi. (Tpk benim tahtm) dedi. Sleyman aleyhisselam, onu dine davet etti. Belks kabul etti. Evlendiler. Allah tel, kendisine itaat eden salih kullarna dnya ve ahirette eitli nimetler ihsan eder. (E. Akn, Gunye)
Hibir Peygambere dil uzatlmaz

Sual: Baz Avrupa lkelerinde Resulullah efendimize hakaret maksadyla karikatr vs. yaplnca, tepki amacyla Hazret-i saya dil uzatmaya baland. Peygamberlere nasl dil uzatlr? CEVAP Peygamber efendimize dil uzatlmas, ardndan Hazret-i saya dil uzatlmas din dmanlarnn bir oyunudur. Mslmanlar bu tuzaa dmemeli. Din dmanlarnn kendileri zaten hibir Peygambere inanmyorlar. Bir Peygambere Tanr veya Tanrnn olu demek, ona inanmak demek deildir. Yani onlar iin deien bir ey yok, kfir tekrar kfir olmaz; ama bir Mslman, herhangi bir Peygambere dil uzatamaz.
405
Btn Peygamberler Mslman idi, hepsine inanmak, hepsini sevmek imanmzn artlarndandr. mann drdnc art, Peygamberlere imandr. Amentdeki ve ruslihi kelimesi, Allah telnn Peygamberlerine iman etmeyi bildirmektedir. Peygamberlerin ilki dem aleyhisselam ve sonuncusu, bizim Peygamberimiz Muhammed Mustafa sallallah aleyhi ve sellemdir. Bu ikisinin arasnda, ok Peygamber gelmi ve gemitir. Saylar belli deildir. Yz yirmi drt binden ok olduklar bildirilmitir. Peygamberlere iman etmek, aralarnda hibir fark grmeyerek, hepsinin Allah tel tarafndan seilmi sadk, doru szl olduklarna inanmak demektir. Onlardan birine inanmayan, hibirine inanmam olur. Allah tel, ilk insan ve ilk Peygamber olan dem aleyhisselamdan beri, her bin senede din sahibi yeni bir Peygamber vastas ile, insanlara dinler gndermitir. Bunlar vastas ile, insanlarn dnyada rahat ve huzur iinde yaamalar ve ahirette de sonsuz saadete kavumalar yolunu bildirmitir. Kendileri ile yeni bir din gnderilen Peygamberlere (Resul) denir. Resullerin byklerine (llazm) Peygamberler denir. Bunlar, dem, Nuh, brahim, Musa, sa ve Muhammed aleyhimssalat vesselamdr. dem aleyhisselamdan, son Peygamber Muhammed aleyhisselama kadar btn Peygamberler, hep ayn iman bildirmi, mmetlerinden ayn eylere iman etmelerini istemilerdir. Yahudiler, Musa aleyhisselama inanp, sa aleyhisselama ve Muhammed aleyhisselama inanmazlar. Hristiyanlar, sa aleyhisselama inanp, Muhammed aleyhisselama inanmazlar. Mslmanlar ise, btn Peygamberlere inanrlar. Peygamberlerden herhangi birini inkr veya herhangi birine hakaret etmek kfrdr, yani byle yapan kfir olur. Allah telnn var ve bir olduunu bildiren ilahi dinlerin hepsi, insanlar bozmadan nce, amele ait hkmler hari, inanlacak eylerde hepsi ayn idi. Btn Peygamberler Mslman idi. Mesela Yahudi ve Hristiyanlarn bizim Peygamberimiz dedikleri nebiler iin Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (brahim, smail, shak, Yakub ve torunlar [Mslmandr], onlarn Yahudi veya Hristiyan olduunu syleyenlere de ki, siz mi
406
iyi bilirsiniz, yoksa Allah m? Allahn bildirdiini gizleyenden daha zalim kim olabilir.) [Bekara 140]
Her yere peygamber geldi

Sual: Dnyann her yerine peygamber gnderilmi midir? CEVAP Evet, gnderilmitir. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: ok geni ve ok derin dnyorum da, yeryznde, Peygamberimizin haberi yetimeyen, hibir yer kalmadn anlyorum. Btn dnyann, onun davet nuruyla gne gibi aydnland grlyor. Hatta duvar arkasnda bulunan, Yecuc ve Mecuce bile ulam bulunuyor. [mam- Rabbani hazretleri zamannda byle olunca, iletiim vastalarnn ok ilerledii gnmzde, Mslmanl duymayan kimselerin kalmama ihtimali daha kuvvetlidir.] Btn dnyada peygamber gnderilmedik bir yer kalmam gibidir. Hatta bundan en mahrum zannedilen Hindistanda bile, Hintlilerden peygamber gelip, Allah telnn emirleri bildirilmitir. Hindistann baz ksmlarnda, peygamberlerin nurlar, kfr karanlklar iinde, yldzlar gibi parlamtr. Gerekirse, bu ehirlerin isimlerini bile syleyebilirim. Baz peygamberlere bir kii bile inanmam, kimse kabul etmemitir. Yalnz bir kiinin inand peygamberler de olmutur. Bazlarna da, iki veya kimse iman etmitir. Hindistanda bir peygambere, kiiden ok inanan olduu grlemiyor. Yani, drt tane mmeti bulunan peygamber olmamtr. Hintlilerin tapndklar kimselerden bazlarnn kitaplarndaki, Allah telnn varl ve sfatlar hakknda grlen yazlar, hep o peygamberin klarnn yansmasdr, nk her asrda, her mmete peygamber gelerek, Allah telnn varln ve sfatlarn bildirmitir. Onlarn mbarek varlklar olmasayd, kfr ve gnah pislikleriyle kirlenmi olan akllar, iman nimetine kavuamazd. Bu ahmaklar, rk akllaryla, herkesi kandrp, kendilerine tapmaya zorlam, (Sizi biz kurtardk, bizim sayemizde yayorsunuz) diyerek, kendilerinden baka bir kuvvetin bulunmadn sanmlard. (1/259) Demek ki, Asyaya geldii gibi, Amerikaya, Avrupaya, Afrikaya ve dnyann her beldesine, her kyne peygamber gnderilmitir. nanan kimseler olmad veya ok az olduu iin, peygamber gelmedi zannedilmektedir.
407
Peygamberlik seilmekle olur

Sual: (Peygamberlik, almakla elde edilir) diyen oluyor. almakla peygamber olunur mu? CEVAP Peygamberlik, almakla ve ok ibadet yapmakla ele gemez. Yalnz Allah telnn ihsan, semesiyle olur. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Peygamberlik kemalleri, ancak Allah telnn ihsanyla hsl olur. almakla, uramakla, bu byk nimet ele geemez. Hibir gayret, bu byk nimeti ele geiremez, Hibir riyazet ve mcahede, bu yksek nimete kavuturamaz. Evliyalk byle deildir. Bunlarn balangc elde edilebilir. Riyazet ve mcahedeyle hsl olabilir. Pek az kimseyi, almadan, uramadan da, vilayet nimetine [evliyala] kavuturabilirler. Vilayet, Fena ve Beka demektir. Fena ve Beka da, Allah telnn ihsandr. alarak, balanglar elde edildikten sonra, Allah tel, dilediini, Fena ve Beka nimetini ihsan ederek ereflendirir. Resulullahn Peygamber olduu bildirilmeden nce ve ondan sonra mcahedeler yapmas, bu nimete kavumak iin deildi. Baka faydalar iindi. Hesabn az olmas, insanlkla yaplan yanllklarn giderilmesi, derecelerin ykselmesi, yiyip imesi olmayan melekle konumakta edebi gzetmesi, Peygamberlik makamnda lazm olan harikalarn, mucizelerin ok olmas gibi incelikler iindi. Peygamberler bu nimete, aracsz olarak kavutu. Peygamberlerin Eshab, onlara uyduklar iin, vris oldular. Peygamberlerinin araclyla bu nimetle ereflendiler. Peygamberlerden ve eshablarndan sonra ok az kimse, bu nimetle ereflendi. Bakasna da, uymakla, vris olmakla bu nimet ihsan edilebilir. (1/301)
Peygamberlerle ilgili eitli sorular

Hazret-i sadan sonra Sual: Hazret-i sa ile Peygamber efendimiz arasnda Peygamber gelmi midir? CEVAP Hazret-i demden beri birok Peygamber geldii kitaplarda yazldr. Bunlardan bin senede bir gelene Resul denir. Her asrda en az bir Peygamber gelerek, Resullerin bildirdii dinleri kuvvetlendirmilerdir. Resullere tbi olan bu Peygamberlere Nebi denir. Hazret-i sadan sonra da nebiler gelmitir. Mesela Hazret-i
408
Yahya, sa aleyhisselamla ayn senede domutur. Hazret-i saya ncil inince, Hazret-i Yahya da Ona tbi olup ncilin hkmlerini bildirmitir. Hazret-i sadan sonra da nebiler [Peygamberler] gelmitir. Bunlardan nn hayat, Trkiye Gazetesinin yaynlarndan Peygamberler Tarihi Ansiklopedisinin 5. cildinde bildirilmitir. Bunlar, emun, Circis ve Halid bin Sinandr. (Aleyhimsselam) Sual: Yeni Rehber Ansiklopedisinin c.10, s. 130da, (Benimle sa arasnda baka bir Peygamber yoktur) hadis-i erifi yer alyor. Yine c.8, s. 250de, Halid bin Sinann Peygamber olduu, Hazret-i sa ile Muhammed aleyhisselam arasnda geldii ifade ediliyor. Bu ifadelerde bir tenakuz yok mu? CEVAP Tenakuz yoktur. nk hadis-i erifte, Hazret-i sa'dan sonra kitap getiren resul yoktur buyuruluyor. Yoksa son resul ve son nebi olan Muhammed aleyhisselama kadar ok nebi gelmitir. Hazret-i dem'den beri 124 bin kadar nebi geldii bildirilmitir. Yahya aleyhisselam da, her ne kadar Hazret-i sa ile ayn devirde Peygamberlik yapm ise de, Hazret-i sa ile Muhammed aleyhisselam arasnda yaam bir nebidir. nk sa aleyhisselam ge kaldrldktan sonra da Peygamberlik yapt. Hazret-i sa'nn ge kaldrldndan bir buuk sene sonra ehid edildi. Demek ki Halid bin Sinan bir nebidir. Mrsel Peygamberler Sual: Hazret-i sa resul olarak gelince, Hazret-i Musann dini ile amel etmek caiz mi idi? CEVAP Hazret-i demden beri, her bin senede bir Resul gelirdi. Her yz senede bir veya birka Nebi denilen Peygamber gelirdi. Resul ve Nebi olan btn Peygamberler, hep ayn esaslara iman edilmesini istemilerdir. Yani Hazret-i demin bildirdii iman ile, Peygamber efendimizin bildirdii iman ayn idi. manda deiiklik olmaz. Amele ait hkmlerde zamanla deiiklikler oldu. nceleri haram olan bir ey, sonra helal, nce helal olan bir ey sonra haram olmutur. Bir Resul gelince, bunun geldiini duyanlarn, artk nceki Resuln bildirdikleri ile amel etmeleri caiz olmaz. Mesela Hazret-i sa gelince, bunu iitenlerin artk Hazret-i Musann getirdii hkmlerle amel etmeleri caiz deildi. Ancak baka bir beldede bulunup da Hazret-i
409
sann geldiini iitmemi olanlar, bundan mstesnadr. Onlarn yine Hazret-i Musann dini ile amel etmeleri gerekirdi. Eer bir mrsel Peygamberin getirdii din zamanla tahrif olmu, deimise, ona da uyulmaz. Ondan nce gelmi, tahrif olmam din ile amel edilir. Hazret-i sa gelmeden nce, Hazret-i Musann dini tahrif olmutu. Hazret-i zeyre Allahn olu deniyordu. Hazret-i sann geliinden ksa bir mddet sonra da, Isevilik tahrif olmu, hak olarak hibir yerde kalmamt. Hazret-i saya "tanr" veya "tanrnn olu" deniyordu. Akl- selim sahipleri, tahrif olmu bu dinlere uymadlar. Daha nce gelen ve bozulmam olan Hazret-i brahimin dinine tbi oldular. Peygamber efendimizin mbarek ana babas ve Mekkedeki birok kimse, bu sebeple Hazret-i brahimin dini ile amel etmilerdir. Hazret-i Davud resul ve nebi idi Sual: Yeni bir resul gelince, nceki resuln dinini nesh ediyor. Hazret-i Davud, gelince, nceki din olan Hazret-i Musann dinini niye nesh etmedi? Yoksa Hazret-i Davud resul deil miydi? CEVAP Btn mucizeler mahlktur ama, istisna olarak Kur'an- kerim, mahlk olmayan mucizedir. Herkes bir ana babadan dnyaya gelir, ama Hazret-i dem babamz ile Hazret-i Havva validemiz ana babasz dnya gelmitir. Hazret-i sa da babasz yaratlmtr. Bunlar istisna oluyor. Davud aleyhisselamda da bir istisna olduu grlyor. Hazret-i Davud, kendisine kitap verilen bir resul olmasna ramen, kendinden nce gelen dini nesh etmedi. Ama Davud aleyhisselam, 40 yl hkmdarlk etti. Allah tel, ona byk ihsanlarda bulundu. yet meali yledir: (Davuda da Zeburu verdik.) [Nisa 163, sra 55] (Ey Davud, biz seni yeryznde halife yaptk.) [Sad 26] (Biz Davuda tarafmzdan [dier insanlar ve nebiler zerine] fazilet, [Peygamberlik, kitap, saltanat, gzel ses ve demire elinde ekil verme gibi] stnlk verdik. Ey dalar ve kular, siz de Onunla beraber tesbih edin dedik. Ona demiri [mum gibi] yumuak kldk.) [Sebe 10] Hazret-i Davud, ayn zamanda nebi idi. Bir hadis-i erif meali yledir:
410
(Hi kimse, eli ile [alnnn teri ile] kazandndan daha hayrl bir ey yemez. Allahn nebisi Davud da eli ile [alnnn teri ile] kazandn yerdi.) [Buhari] {Demirden gzel zrhlar yapp satard.} Peygamberlerin, birbirleri zerinde, erefleri, stnlkleri vardr. llazm olan resuller, dierlerinden, Resuller ise, resul olmayan nebilerden daha stndr. Yukardaki yetler, hem resul hem nebi, hem de sultan olan Davud aleyhisselamn stnln gstermektedir. Musa aleyhisselam, Beni sraile gnderilmitir. Yua, Harun, Davud, Sleyman, Zekeriya ve Yahya [aleyhimsselam] da, Beni sraile gnderildi. Ama, bunlarn ayr dinleri olmayp, Beni sraili, Hazret-i Musann dinine davet ettiler. Davud aleyhisselama Zebur kitab indi. Zeburda eriat [yani ahkam, emir, ibadet] yoktu. Vaaz ve nasihatlerle dolu idi. Bunun iin, Tevrat nesh etmedi, yani, yrrlkten kaldrmad, onu kuvvetlendirdi. Bunun iin, Hazret-i Musann dini, sa aleyhisselam zamanna kadar devam etti. Hazret-i sa gelince, bunun dini, Hazret-i Musann dinini nesh etti. Yani Tevratn hkm kalmad ve bundan sonra, Hazret-i Musann dinine uymak caiz olmayp, Muhammed aleyhisselamn dini gelinceye kadar, Hazret-i sann dinine uymak lazm oldu. sevilik ve Musevilik Sual: l-i mran suresinin 67. yetinde, (brahim, ne Yahudi, ne de Hristiyan idi; o, Allah bir tanyan doru bir Mslman idi; mriklerden de deildi) deniyor. Btn peygamberler Mslman olduuna gre, Hazret-i Musa ve Hazret-i sann dini de, slam myd? CEVAP Btn Peygamberler, hep ayn iman sylemi, hepsi mmetlerinden ayn eylere iman etmelerini istemilerdir. Fakat dinleri, yani kalb ile, beden ile yaplmas ve saknlmas lazm olan eyleri baka baka olduundan, slamlklar, Mslmanlklar da ayrdr. (S. Ebediyye) Hazret-i Ademden beri gelen dinlerde, dinin ad, gnderilen peygamberin ad ile sylenirdi. Mesela, Hazret-i Musann dinine Musevilik, Hazret-i sann dini sevilik denirdi. Her peygamber, bir blgeye, bir kavme gelirdi. O blgenin, o kavmin peygamberi olurdu. slamiyet ise, cihanmul [evrensel, niversal] olarak geldi. Bir blgeye, bir rka deil, btn insanla, btn dnyaya geldi.
411
slam kelimesinin anlam Allaha teslim olmak, boyun emek demektir. Mslman da, kelime anlam itibariyle, Allah telya kaytsz artsz teslim olan kimse demektir. Bundan dolay btn hak dinler, asllar itibaryla slamdr ve Hazret-i demden kyamete kadar gelip gemi btn mminler de Mslmandr. Kul hakk Sual: Kul hakknn hesabndan Peygamberler bile korkmutur deniyor. Peygamberler masum, gnahsz deil mi, niye korkuyorlar ki? CEVAP Evet, onlar kul hakk dhil, hi gnah ilemezler; fakat bu, korkmalarna mani deildir. Kul hakknn hesab ok etin olacaktr. Bunu da en iyi bilen peygamberlerdir. Kiinin, bilmedii eyden korkmas zaten mmkn olmaz. Nitekim Allah ok seven ve Onu iyi tanyan da, Allahtan ok korkar ve ok ibadet eder. Allah tely en iyi tanyan da Peygamber efendimiz olduuna gre, en ok korkan ve en ok ibadet eden de elbette Odur. Bir hadis-i erif meali: (inizde, Allahtan en ok korkan benim.) [Buhari] ie validemiz, Resulullahn gnahtan masum olduunu bildii iin, Berat gecesinde ok ibadet etmesinin sebebini sormu, (kredici kul olmak iin) cevabn almt. (Gunye) Hazret-i Yakubun oullar Sual: Hazret-i Yakubun 12 olunun hepsi de mi peygamber idi? CEVAP Hayr, kitaplarda sadece Yusuf aleyhisselamn peygamber olduu bildiriliyor. Beikte konuanlar Sual: Beikte iken konuan insanlarn says belli midir? CEVAP Kesin belli deildir. Beikte iken konuanlardan bazlar unlardr: 1- Muhammed aleyhisselam dounca, secdeye kapanp, (La ilahe illallah, inni resulullah) = (Allahtan baka lah yoktur, elbette ben Allahn Resulym) demitir. (evahid-n-nbvve) 2- Yahya aleyhisselam, beikte iken, yeni doan Hazret-i saya, (Sen, Allahn kulu ve Resulsn) diyerek onun Peygamberliini tasdik etmitir. (. Syuti) 3- sa aleyhisselamn konutuu Kur'an- kerimde mealen yle bildiriliyor:
412
(Meryem, say dourup kucanda getirince, ona, ok garip bir i yapmsn, baban kt, annen iffetsiz deildi dediler. Meryem, [sormalar iin] ocuu gsterince, ona, Biz ocukla nasl konuuruz dediler. ocuk dedi ki, Ben Allahn kuluyum, O bana kitap verdi ve beni Peygamber yapt. Bana namaz ve zekt emretti.) [Meryem 27-31] 4- Hazret-i brahim, dounca, (La ilahe illallah...) dedi. (Ruh-lbeyan) 5- Hazret-i Meryem de, beikte iken konutu. Hibir kadndan st emmedi. Allah telnn gnderdii rzklarla beslendi. (Beydavi) 6- Kt bir kadn, dourduu ocuun babasnn, Creyc olduunu syler. Halk ayaklanr ve Creycin ibadetgahn ykarlar. Kendisini ararken, Creyc namaz klp Allahtan kurtulmas iin dua eder. Sonra ocuun yanna gelir. ocuk, babasnn bir oban olduunu syleyince, oradakiler, yaptklar zulmden dolay Creycden zr dilediler. (Buhari) 7- Yusuf aleyhisselama iftira edilince, Zelihann akrabasndan bir bebek, (Yusufun gmlei nnden yrtlmsa kadn doru sylyor, Yusuf yalancdr. Gmlei arkadan yrtlmsa, Yusuf doru sylyor, kadn yalancdr) dedi. [Bu hususta Yusuf suresinin 26 ve 27. yet-i kerimelerinde bilgi vardr. Hazret-i Yusufun mucizesi ile bebek konuunca, kadnn yalan meydana kt.] 8- Zalim ve kfir bir hkmdar, ilahlk davas gdyordu. Kendini ilah kabul etmeyenleri ve Allaha iman edenleri atee atyordu. Atee atma sras, kucanda ocuu bulunan bir kadna geldi. Kadn, atee girmek istemeyince, bebei, (Anne sabret, sen hak din zeresin) dedi. (Mslim) 9- srail oullarndan bir kadn, olunu emzirirken, yakkl ve heybetli bir gen adam, at ile oradan geiyordu. Kadn, (Ya Rabbi, u bebeimi de, byle yakkl ve heybetli kl) diye dua ederken, bebek, emmeyi brakp, Ya Rabbi, beni onun gibi yapma dedi. Daha sonra oradan zavall bir cariye geiyordu. nsanlar, ona kt laf syleyerek hakaret ediyorlard. Kadn, (Ya Rabbi, u bebeimi, bu cariye gibi yapma) diye dua etti. Bebek, yine emmeyi brakp, Ya Rabbi, beni onun gibi yap dedi. Bebein bu konumalarna aran anne, bebeine, niye byle sylediini sordu. Bebek, O atl, zalim biridir.
413
Bu cariye ise, iftiraya urayan susuz bir mazlumdur dedi. (Buhari) 10- Allaha iman etmi bir kadn, Firavunun kznn ban tararken, tarak yere dt. Alrken, Bismillahi dedi. Firavunun kz, (Yoksa senin, babamdan baka Rabbin mi var) dedi. Kadn, (Herkesin Rabbi Allahtr) dedi. Firavunun kz, durumu babasna haber verdi. Firavun, kadnn inancndan dnmesini istedi. Kadn, kabul etmedi. Kadn atete kzdrlm bir heykelin iine koyarak ldrecekleri zaman, kadn, girmemek iin diretti. Kucandaki bebei, (Anne, korkma, sen hak din zeresin) dedi. (Hakim) 11- Yemameli bir zat, ocuu ile birlikte Resul-i ekremin huzuruna gelmiti. Peygamber efendimiz, ocua, (Ben kimim) dedi. ocuk da, (Sen Resulullahsn) dedi. Peygamber efendimiz ocuu severek ona, Mbarekl-Yemame adn verdi. (Mevahib-i Lednniyye) 12- Nuh aleyhisselam, maarada domutur. Annesi maaradan onu karrken, (Yavrumun hali ne olacak) diye sylendi. Hazret-i Nuh, (Anne korkma, hibir kimse bana zarar veremez. Allah beni yaratt gibi korur) dedi. (Ruh-l-beyan) 13- Bir kahin, Firavuna, (srail oullarndan bir ocuk doacak ve senin devletin yok olacak) dedi. Firavun, bunun zerine, Beni srailden doan erkek ocuklar ldrtmeye balamt. Cellatlar her evi basyor, yeni domu ocuk grnce, hemen ldryorlard. Bu srada Hazret-i Musa dodu. ok gemeden Firavunun cellatlar evi bastlar. Hazret-i Musann annesi, ocuu frnn iine saklad. Hazret-i Musann ablas, durumu bilmedii iin frn yakmt. Annesi, cellatlar gidince, ocuu almak iin geldiinde, frn yanmakta idi. (Eyvah, evladm yand) diye feryat ederken, frn iinden Hazret-i Musa, (Anne zlme, Allah beni korudu) dedi. Annesi elini frna sokup olunu kard. (Ruh-l beyan) Allah tel her eye kadirdir. (ura 9) 14- Hazret-i Yusuf da, annesinin karnnda iken, (Uzun bir mddet, babamdan ayr kalacam) dedi. (Ruh-l-beyan c.4, s.241) Ardna bakmasn Sual: Melekler Lut aleyhisselamn kavmini yere batrmak iin gelince, Lut aleyhisselama, Kuran- kerimde, (Hi biriniz dnp ardna bakmasn) dendii bildiriliyor. (Hicr 65) Arkaya baklmamasnn sebebi ne idi? CEVAP
414
Tefsirlerde yazyor ki: Meydana gelecek korkun felaketi grmemeleri iin. Veya kendilerine de o felaketin isabet etmemesi iin. Yahut hi biri yolundan geri dnmemek iin. Hicrete kendilerini altrmak iin diye de tefsir edenler olmutur. (Beydavi) rhas nedir? Sual: Peygamberlerin, peygamberlikleri bildirilmeden nce gsterdii harikalara, mucize mi, yoksa keramet mi denir? CEVAP mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: sa aleyhisselamn beikte konumas, kuru aatan taze hurma isteyince eline hurma gelmesi, Muhammed aleyhisselam ocukken gsnn yarlp, kalbinin ykanp temizlenmesi, bann stnde bulut bulunmas, aalarn, talarn kendisine selam vermeleri gibi, peygamberlii bildirilmeden nce hsl olan harikalara, mucize denmez. Bu harikalara, bu kerametlere, (rhas) yani balanglar denir. Peygamberlii kuvvetlendirmek iindir. (sbat-n-nbvve) Babas yaratlmak Sual: Babasz yaratld iin, sa dier peygamberlerden daha stn deil mi? CEVAP Babasz yaratlmak, en stn olmay gstermez. Yaratann her eye kadir olduunu gsterir. blisi de anasz babasz yaratt, ama eytan oldu. Babasz yaratlmak stnle sebep olsayd, dem aleyhisselamn ve Hazret-i Havva validemizin de, hepsinden daha stn olmas gerekirdi, nk her ikisi de, hem anasz, hem de babasz yaratlmtr. Srf bu yaratltan dolay Hazret-i demin, Hazret-i sadan veya Hazret-i sann Hazret-i demden stn olduunu sylemek yanl olur. Bir yet-i kerime meali yledir: (Allah indinde sann [babasz yaratl] durumu, demin durumu gibidir. Allah onu [demi] topraktan yaratt. Sonra ona ol dedi ve oluverdi.) [l-i mran 59] it aleyhisselam Sual: slam Ahlak kitabnda yle yazyor: (Kuran- azim-anda, ism-i erifleri bildirilen, yirmi sekiz Peygamberdir. Bunlar bilmek, herkese vacibdir dediler. Peygamberlerin isimleri: dem,
415
dris, Nuh, is [it], Hud, Salih, Lut, brahim, smail, shak, Yakub, Yusuf, uayb, Musa, Harun, Davud, Sleyman, Yunus, lyas, Elyesa, Zlkifl, Eyyb, Zekeriyya, Yahya, sa ve Muhammed aleyhimsselamdr. zeyr, Lokman ve Zlkarneyn iin, ihtilaf olundu. Bunlara ve Hzr aleyhisselama, limlerden kimisi nebidir, kimisi velidir dediler.) it aleyhisselam Kuran- kerimde bildirildi mi? CEVAP Hayr, it aleyhisselam, Kuran- kerimde bildirilen 28 peygamberden biri deildir. Peygamberlerin isimleri denilen yerde, mehur, bilinen 26 peygamberin ismiyle, peygamber olup olmad kesin bilinmeyen 4 isim yazldr. Bu 30 zattan, it ve Hzr aleyhisselam, Kuran- kerimde bildirilmemitir. Bu ikisini karnca geriye kalan 28i ise Kuran- kerimde bildirilmitir. Peygamberlerin hayatlar Peygamberlerin hayatlar iin tklaynz. (nsanlarn Rehberleri > Peygamberlerin hayatlar)
Ahiret gnne iman

Ahiret gnne iman nedir?
Sual: Ahiret gnne iman nedir? CEVAP mann beinci art, Ahiret gnne imandr. Amentdeki "Vel yevmil ahiri...vel-bas badelmevti hakkun" ifadesi, ahirete, ldkten sonra dirilmeye iman etmeyi bildirmektedir. Bu zamann balangc, insann ld gndr. Kyametin sonuna kadardr. Son gn denilmesi, arkasndan gece gelmedii veya dnyadan sonra geldii iindir. Hadis-i erifte bildirilen bu gn, bildiimiz gece gndz demek deildir. Bir vakit, bir zaman demektir. Kyametin ne zaman kopaca bildirilmedi. Fakat, Peygamber efendimiz birok alametlerini ve balanglarn haber verdi: Hazret-i Mehdi gelecek, sa aleyhisselam gkten inecek, Deccal kacak. Yecc Mecc denilen kimseler her yeri kartracak. Gne batdan doacak. Byk depremler olacak. Din bilgileri unutulacak. Fsk, ktlk oalacak. Dinsiz, ahlaksz kimseler Emir olacak, Allah telnn emirleri yaptrlmayacak. Haramlar her yerde ilenecek,
416
Yemenden bir ate kacak. Gkler ve dalar paralanacak. Gne ve Ay kararacak. Denizler birbirine karacak ve kaynayp kuruyacaktr. Gnah ileri yapan Mslmanlara fsk denir. Fsklara ve btn kfirlere kabirde azap vardr. Bunlara elbette inanmak lazmdr. l kabre konunca, bilinmeyen bir hayat ile dirilecek, nimet veya azap grecektir. Mnker ve Nekir adndaki iki melein, bilinmeyen korkun insan eklinde mezara gelip sual soracaklarn hadis-i erifler aka bildirmektedir. Kabir suali, baz limlere gre, baz akaidden olacak, bazlarna gre ise, btn akaidden olacaktr. [Bunun iin, ocuklarmza (Rabbin kim? Dinin hangi dindir? Kimin mmetindensin? Kitabn nedir? Kblen neresidir? tikadda ve amelde mezhebin nedir?) suallerinin cevaplarn retmeliyiz! Ehl-i snnet olmayann doru cevap veremeyecei Tezkire-i Kurtubide yazldr.] Gzel cevap verenlerin kabri genileyecek, buraya Cennetten bir pencere alacaktr. Sabah ve akam, Cennetteki yerlerini grp, melekler tarafndan iyilikler yaplacak, mjdeler verilecektir. yi cevap veremezse, demir tokmaklarla yle vurulacak ki, barmasn, insandan ve cinden baka her mahlk iitecektir. Kabir o kadar daralr ki, kemiklerini birbirine geirecek gibi skar. Cehennemden bir pencere alr. Sabah ve akam Cehennemdeki yerini grp, mezarda, mahere kadar, ac azaplar eker. ldkten sonra, yine dirilmeye inanmak lazmdr. Kemikler, etler ryp toprak ve gaz olduktan sonra, bedenler, tekrar yaratlacak, ruhlar bedenlerine girip, herkes mezardan kalkacaktr. Bunun iin, bu zamana, Kyamet gn denir. [Bitkiler havadan karbon dioksid gazn ve topraktan su ile tuzlar, yani toprak maddelerini alp, bunlar birletiriyorlar. Bylece, organik cisimleri ve azamzn yap talarn meydana getiriyorlar. Senelerle uzun sren bir kimya reaksiyonunun, katalizr kullanarak, saniyeden az bir zamanda hemen oluverdii, bugn bilinmektedir. te bunun gibi, Allah tel, mezarda, su, karbon dioksid ve toprak maddelerini birletirerek organik maddeleri ve canl uzuvlar bir anda yaratacaktr. Byle dirileceimizi, Muhbir-i sadk [yani Peygamber efendimiz] haber veriyor. Fen ilimleri de, bunun dnyada zaten yaplmakta olduunu gsteriyor].
417
Btn canllar, Maher yerinde toplanacak. Her insann amel defterleri uarak sahibine gelecektir. Bunlar, yerleri, gkleri, zerreleri, yldzlar yaratan, sonsuz kudret sahibi olan Allah tel yapacaktr. Bunlarn olacan, Allah telnn Resul haber vermitir. Onun syledikleri elbette dorudur. Elbette hepsi olacaktr. Salihlerin, iyilerin defteri sa tarafndan, fsklarn, ktlerin arka veya sol tarafndan verilecektir. yi ve kt, byk ve kk, gizli ve meydanda yaplm olan her ey defterde yazl bulunacaktr. Kiramen ktibin meleklerinin bilmedii iler bile, azann haber vermesi ile veya Allah telnn bildirmesi ile ortaya karlacak, her eyden sual ve hesap olunacaktr. Maherde, Allah telnn diledii her gizli ey meydana kacaktr. Meleklere, yerlerde, gklerde neler yaptnz? Peygamberlere, Allah telnn hkmlerini Onun kullarna nasl bildirdiniz? Herkese de, Peygamberlere nasl uydunuz, sizlere bildirilen vazifeleri nasl yaptnz? Birbiriniz arasnda bulunan haklar nasl gzettiniz diye sorulacaktr. Maherde, iman olup, ameli ve ahlak gzel olanlara mkafat ve ihsanlar olacak, kt huylu, bozuk amelli olanlara ar cezalar verilecektir. Allah tel, diledii mminlerin byk ve kk btn gnahlarn, fadl ile, ihsan ile af edecektir. irkten, kfrden baka, her gnah, dilerse af edecek, dilerse, adaleti ile kk gnahlar iin de azap edecektir. Mrik ve kfir olarak leni hi af etmeyeceini bildirmektedir. Kitapl ve kitapsz kfirler, yani Muhammed aleyhisselamn, btn insanlara Peygamber olduuna inanmayan, Onun bildirdii ahkmdan, yani emir ve yasaklardan birisini bile beenmeyenler, bu halde lrlerse, elbette Cehenneme sokulacak, sonsuz azap ekeceklerdir. Kyamet gn, amelleri, ileri lmek iin, bilmediimiz bir Mizan, bir l aleti, bir terazi vardr. Yer ve gk bir gzne sar. Sevap gz, parlak olup, Arn sanda Cennet tarafndadr. Gnah taraf, karanlk olup, Arn solunda, Cehennem tarafndadr. Dnyada yaplan iler, szler, dnceler, baklar, orada ekil alarak, iyilikler parlak, ktlkler karanlk ve iren grnp, bu terazide tartlacaktr. Bu terazi, dnya terazilerine benzemez. Ar taraf yukar kalkar. Hafif taraf aa iner, denildi. limlerin bir ksmna gre, eitli teraziler olacaktr. Birou da, terazilerin ka tane ve nasl olduklar dinde ak bildirilmedi. Bunlar dnmemelidir, dedi.
418
Srat kprs vardr. Srat kprs, Allah telnn emriyle, Cehennemin stnde kurulacaktr. Herkese, bu kprden gemesi emir olunacaktr. O gn, btn Peygamberler (ya Rabbi! Selamet ver!) diye yalvaracaklardr. Cennetlik olanlar, kprden kolayca geerek, Cennete gideceklerdir. Bunlardan bazs imek gibi, bazs rzgr gibi, bazs koan at gibi geecektir. Srat kprs kldan ince, kltan keskindir. Dnyada slamiyet'e uymak da, byledir. slamiyet'e tam uymaya uramak, Srat kprsnden gemek gibidir. Burada, nefs ile mcadele glne katlananlar, orada Srat kolay ve rahat geecektir. slamiyet'e uymayan, nefslerine dkn olanlar, Srat g geecektir. Bunun iindir ki, Allah tel, slamiyet'in gsterdii doru yola Srat- mstakim adn verdi. Bu isim benzerlii de, slamiyet yolunda bulunmann, Srat kprsn gemek gibi olduunu gstermektedir. Cehennemlik olanlar, Srattan geemeyip, Cehenneme deceklerdir. Peygamberimiz Muhammed Mustafaya (sallallah aleyhi ve sellem) mahsus olan Kevser havuzu vardr. Bykl, bir aylk yol gibidir. Suyu stten daha beyaz, kokusu miskten daha gzeldir. Etrafndaki kadehler, yldzlardan daha oktur. Bir ien, Cehennemde olsa bile, bir daha susamaz. efaat haktr. Tevbesiz len mminlerin kk ve byk gnahlarnn af edilmesi iin, Peygamberler, Veliler, Salihler ve Melekler ve Allah telnn izin verdii kimseler, efaat edecek ve kabul edilecektir. [Peygamber efendimiz, (mmetimden byk gnah ileyenlere efaat edeceim) buyurdu.] Ahiret hayat Sual: Ahirette tek hayat m vardr? CEVAP lmden nceki hayata Dnya hayat, lmden sonraki hayata Ahiret hayat denir. Ahiret hayat e ayrlr: 1- Kabir hayat [Mezardan kalkncaya kadar olan zaman] 2- Kyamet hayat [Dirilip Cennete veya Cehenneme gidinceye kadar olan hayat] 3- Cennet ve Cehennem hayat. [Ebedi kalnacak hayat] Pein, veresiye gibi olmaz Sual: Ahirete inand halde, (Pein, veresiye gibi olmaz. Pein elbette iyidir. Sen bu dnyada bana bulgur ver, ben sana ahirette
419
pirin veririm. Sen bana tavuk ver, ben sana ahirette kaz veririm) diyenler oluyor. Byle sylemek uygun mudur? CEVAP Bu, ahirete inanmayan ateistlerin, eytani bir kyasdr. nanan kimse byle sylememelidir. Onlar kibirlenip ahiretlerini satyorlar. Hlbuki dnya fani, ahiret bkdir. Sonsuz olan, geici olana deiilir mi? Hatta dnyadaki geici bir altn vazo, ahiretin, ebedi kalacak olan toprak vazosuyla mukayese edilir mi hi? Bu konuda birka yet-i kerime meali yledir: (te onlar, ahireti verip dnya hayatn satn alan kimselerdir.) [Bekara 86] (Sizin yannzdaki [dnya mal] tkenir. Allah katndaki rahmet hazineleriyse bkdir.) [Nahl 96] (Allah katnda olan daha hayrldr.) [Kasas 60] (Ahiret daha hayrl ve bkdir.) [Al 17] (Dnya hayat, aldatc bir zevkten baka bir ey deildir.) [l-i mran 185] (Sakn dnya hayat sizi aldatmasn!) [Lokman 33] Ateist, (Pein veresiyeden iyidir) szne kendisi de inanmaz; nk ticarette gelecek on lira elde etmek iin, pein bir lira verir ve bunu yaparken hi de, (Pein, veresiyeden daha iyidir) diyerek bu al verii terk etmez. Bir de doktor, bir ateisti, baz meyve ve yemeklerden menederse, o derhal gelecek hastaln korkusundan dolay onlar terk eder. te grld gibi, ateist de peini terk edip veresiyeye raz olur. Her tccar, ticaret iin yolculuk yapar. Yollarda, seferde pein olarak yorulur. Btn bunu veresiye olan bir kr ve istirahat iin yapar. Eer gelecek olan on lira, hli hazrdaki bir liradan daha iyi ise, o zaman dnya lezzeti, mddeti bakmndan ahiret mddetine kyas edilirse, ateistin kyasnn ne kadar yanl olduu meydana kar. nk insan dnyada yz yl hatta bin yl yaasa, sonsuzun yannda bu bin yl hitir. te ahirete iman eden bir kimse, sonsuz nimeti elde etmek iin, sonsuza gre ksa bir an terk etmi gibidir. Bir de nimetlerin kalitesine baklrsa, dnya lezzetlerini skntyla kark ve bulank olarak grr, ahiret lezzetlerini de berrak grecektir. Bu bakmdan (Pein, veresiyeden daha iyidir) sz yanltr.
420
Bir mmin, eytann bu kyasn kabul etmezse, o yine baka bir kyasla saldrr. (Yakn, yani kesin bilinen ve grnen, pheliden daha iyidir. Ahiret phelidir) der. Bu kyas, birinci kyasndan daha rktr; nk yakn, ancak eklin benzeri olduu zaman pheliden daha iyi olur. Yoksa tccarn kazanaca phelidir. Avcnn, av yakalamas phelidir. Ancak tedbir almak, akln gereidir. Tccar, (Eer ticaret yapmazsam a kalrm, zararm byk olur. Eer ticaret yaparsam yorgunluum, krma gre azdr) der. Bunun gibi, ameliyat olmazsa lecek hasta, eitli skntlara katlanarak, ameliyat olur. Hlbuki ifaya kavumas pheli; ama ameliyatn acl ise kesindir. Buna ramen, (Ameliyatn acs, lme gre pek azdr) der. Ahiretten phe eden ateiste demeli ki: Sabredecein gnler azdr, en fazla lme kadardr. Bu ise hirete nispeten, sonsuza gre pek ksadr, bir an bile deildir. Eer phe ettiin ahiret h yoksa dnyadaki zararn azdr. Ahiret kesin olduuna gre, inanmadn iin sonsuz atete kalacaksn. Bu ise sonsuz hsrandr. Akl olan, sonsuz hsrana dmemek iin gerekli tedbirini alr.
lm ve kabir hayat
Canlar nasl alnr?
Sual: Dnyann eitli yerlerinde, binlerce, hatta milyonlarca insan, trafik kazas, deprem, sava gibi sebeplerle ayn anda lyor. lm melei bir anda bunlarn cann nasl alr? CEVAP Azrail aleyhisselamn kudretinden phe etmek, Allah telnn kudretinden phe etmeye kadar gidebilir. Allah telnn kudretinin bykln bilen kimse, sebebini bilmese de, slama teslim olup, Allahn her eye gc yetebileceine inanmas gerekir. Bugn bir dme ile bir veya birka ehrin btn elektrikleri ayn anda sndrlebilmektedir. lm melei de ruhlar bundan daha tez almaktadr. brahim aleyhisselam, lm meleine sual etti ki: - Ey lm melei, eceli gelen insanlarn bir ksm douda, bir ksm batda olsa yahut kuzeyde ve gneyde ayn anda zelzele olup lseler yahut da dnyann eitli yerlerinde sava olsa, ayn anda binlerce,
421
milyonlarca insan lse, ayn anda bunlarn hepsinin ruhlarn nasl alyorsun? lm melei cevap verdi: - Allahn izniyle onlarn ruhlarn arrm, derhal avucumun iinde oluverirler. Sleyman aleyhisselam, lm meleine sual etti: - nsanlarn ruhlarn kimini gen yata, kimini bebekken, kimini ihtiyarlaynca alyorsun. Ruhlar almada ln nedir? lm melei dedi ki: - Bana eceli gelenlerin listesi verilir. Ben verilen listeyi tatbik ederim. Baka ie karmam. lm melei gelip, Sleyman aleyhisselamn yannda oturan bir kimseye dikkatli bakmaya balad. Sonra kp gitti. O zat, Sleyman aleyhisselama sual etti: - Kimdi o bana yle can alacak gibi bakan? - lm meleiydi. - Beni onun penesinden kurtar! Rzgra emret, beni Hindistana gtrsn! O zatn bu istei derhal yerine getirildi. lm melei ikinci defa Sleyman aleyhisselamn yanna gelince, Hazret-i Sleyman sual etti: - Geen geliinde yanmdaki zata niin yle bakmtn? - imdi onun ruhunu alp geldim. Bana onun ruhunu Hindistanda almam emredilmiti. mr biterken, hl burada bulunduu iin yle bakmtm. (Mesnevi) Hayatiyetin ispat Sual: Kur'anda, (Her canl, lm tadacaktr) deniyor. lenin tatmas nasl olur ki? CEVAP Bu yet-i kerime, ruhun lmediini, sadece lm tattn bildiriyor. lmden sonraki hayatiyeti yani canll ispat ediyor. lmek, yok olmak demek deildir. nsan lnce, ruhu bedenden ayrlr ve yepyeni bir hayat balar. (nsanlar uykudadr, lnce uyanrlar) mealindeki hadis-i erif de, ruhun lmediini gstermektedir. lrken Sual: Bir kimse, lrken kfre sokucu sz syleyip lse kfir olarak m lm olur? CEVAP
422
Hayr, lm hlindeyken kfre sebep olan ey syleyen kimse, mmin kabul edilir, nk o anda akl banda deildir. (S. Ebediyye)
lm acsn kimler duymaz?

Sual: lm acsn herkes duyacak mdr? CEVAP lm acs, dnya aclarnn hepsinden daha acdr. Bir kfir, uyku hap ierek veya narkozla her taraf uyuturulduktan sonra da lse, ok iddetli olan lm acsn duyar. Fakat salih mmin, kurun yamuruna tutulsa, bu acy duymaz. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Allah telya yemin ederim ki, lm meleini grmek, bin kl darbesinden daha iddetlidir. Yine Allah telya yemin ederim ki, mmin bir kulun her damar lm acsn duymadka, can kmaz.) [Ebu Nuaym] (ehid lm acsn duymaz.) [Beyheki] (ehid, ldrlmesinin acsn, ancak bir pirenin srmas kadar duyar.) [Nesai] lm acs 70 kere klla doranmaktan fazladr; ama Allah tel, sevdii kullarna bu acy duyurmaz. lm acs, kabir azab yannda hi kalr. Kabir azab maher azab yannda hitir. Maher azab da, Cehennem azabnn yannda hitir. Salih mmin, ne lm acsn, ne kabir azabn, ne de Cehennem ateini duymaz. Srat, Cehennem zerine kuruludur. Srat kprsnden herkes geer. Bir hadis-i erif meali: (yi kt herkes [Cehennem zerine kurulmu Srattan] geer. Yalnz mmine, serin ve selamet olur. brahim aleyhisselama atein serin olduu gibi. yle ki mminlerin soukluundan Cehennem, Mminin nuru narm sndryor diye barr. Bundan sonra Allah tel, takva ehlini kurtarr; zalimleri ise orada yzst brakr.) [bni Mace] Salih mmin, ruhunu teslim edecei vakit, rahmet meleklerini ve Resulullah efendimizi grp, can verme acsn duymaz. Bu alacak bir ey deildir. Nitekim Msr kadnlar, Yusuf aleyhisselamn gzelliine hayran olup, kendilerini yle unutmulard ki, ellerini kestiklerinden haberleri bile olmamt. Sual: lm acsnn, bin kl darbesinden daha iddetli olduu, hadisle bildiriliyor. Bu, Mslmanlar iin de ayn mdr? CEVAP
423
Evet, ayndr. Ancak mmin bu acy hissetmeyecektir. Allah tel, her Mslmana lrken, Resulullah efendimizi gsterecek ve Onun gzellii karsnda, ruhunu nasl teslim ettiinin farkna varmayacaktr. Yusuf aleyhisselam gren kadnlarn, onun gzellii karsnda parmaklarn bakla kestikleri halde, farkna varmadklar gibi, Mslmanlar da, lm acs hissetmeyeceklerdir. O halde doru imanla lmeye almaldr.
Kabir azab haktr

Sual: Kabir azab gerekten var m? CEVAP Kabir azabnn varln bildiren vesikalardan bazlar yledir: mam- a'zam hazretleri buyurdu ki: Kur'an- kerimde (Onlar, sabah-akam atee sokulurlar. Kyametin kopaca gnde, "Firavun hanedann azabn en etinine sokun!" denilecek) buyuruldu. (Mmin 46) Sabah-akam grecekleri azap, Kyametten ncedir. yetin devamnda onlarn iddetli azaba sokulaca bildiriliyor. Birincisi kabir azab, ikincisi ise Cehennem azabdr. (El-Kavl-l fasl) mam- Gazali hazretleri de, (Bu yet-i kerime kabir azabn gsteriyor) buyurdu. (hya) Nuh suresinin, (Gnahlar yznden suda bouldular, ardndan da atee atldlar) mealindeki 25. yet-i kerimesinde geen Fedhlu kelimesindeki F harfi, hi ara verilmediini gsterir. Yani (Suda boulduktan hemen sonra kabirdeki azaba maruz kaldlar) demektir. (El-Kavl-l fasl) Al-i imran suresinin, (Allah yolunda ldrlenleri [ehidleri] l sanmayn! Bilakis onlar diridir) mealindeki 169. yet-i kerimesi de, kabir hayatn bildirmektedir. (El-Kavl-l fasl) mam- arani hazretleri buyuruyor ki: Taha suresinin 124. yet-i kerimesindeki "Meeten danken" kabir azabn bildiriyor. nk hadis-i erifte buyuruldu ki: (Mmin kabrinde yemyeil bir bahe iindedir. Ayn ondrd gibi aydnlatlr. "Feinne leh meeten danken" yeti, kfirlerin kabirde grecekleri azab bildirir. 99 tinnin kfirleri kyamete kadar kabrinde sokup azap eder.) [Tirmizi] Tekasr suresinin 3. yetindeki, bu vnmenizin kt akbetini "leride bileceksiniz!" demek, "lrken" demektir. 4. yetindeki "Yine
424
ileride bileceksiniz" ise "Kabirde" demektir. (Celaleyn, Medarik, M.Tezkire-i Kurtubi) Bekara suresinin, (l iken sizi diriltti. Tekrar ldrecek ve tekrar diriltecek) mealindeki 28. yetinde bildirilen, ikinci dirilme kabirde olacaktr. mam- Nesefi de bu yetin kabir azab ve nimetine iaret ettiini bildirmitir. (Tefsiri eyhzade) mam- Nesefi hazretleri buyuruyor ki: Araf suresinin, (Orada yaayp, orada leceksiniz, yine oradan dirilip karlacaksnz) mealindeki 25. yetindeki Oradadan maksat kabir hayatdr. (eyhzade) mam- Nesefi buyurdu ki: Casiye suresinin, (Allah sizi diriltir, sonra ldrr) mealindeki 26. yetinde, diriltmenin kabirde olacan bildiriyor. (eyhzade), Tevbe suresinin, (Onlar iki defa azaba uratacaz) mealindeki 101. yetindeki azabn birisi kabir azabdr. (Kadi Beydavi) mam- Syuti hazretleri, "Kabir azab" ile ilgili erhussudur isminde mstakil bir eser yazmtr. Buhari ve Mslim ve dier hadis kitaplarndaki kabir azab ile ilgili hadis-i erifleri nakletmitir. Her hadis kitabnda kabir azab bildirilmektedir. Kabir azabn inkr eden, btn hadis kitaplarn inkr etmi olur. Hazret-i ie validemiz, (Ya Resulallah, bu mmet, kabirde azap grecek, benim gibi zayflarn hali ne olacak?) diye sual edince, Resulullah, brahim suresinin, (Allah, iman edenlere, dnya ve ahirette de sabit szlerinde sebat ihsan eder) mealindeki 27. yeti okudu. (Bezzar), Bu yette, kabir hayatnn hak olduu, mminlere kavl-i sabit ihsan edildii bildiriliyor. (Tefsir-i Celaleyn) slam limleri, kabir hayatnn ahiret hayatndan olduunu, kabir azabnn da ahiret azaplarndan olduunu bildirmilerdir. (Mektubat- Rabbani) Yukarda yet-i kerimelerle kabir azabnn hak yani gerek olduunu bildirdik. imdi de kabir azab ile ilgili hadis-i eriflerden bazlarn bildiriyoruz. Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (Kabir azab haktr.) [Buhari] (Kabir ya Cennet bahesi veya Cehennem ukurudur.) [Tirmizi] (Kabir azabnn ou, zerine idrar sratmaktan olacaktr.) [.Mace, Nesai, Hakim, Dare Kutni]
425
(drardan saknn! nk kabirde ilk hesap bundan olacaktr.) [Taberani] (Allah tel, baz kimseleri, insanlarn ihtiyalarn gidermek iin yaratmtr. nsanlar, ihtiyalar iin onlara bavururlar. te bunlar, kabir azabndan emindirler.) [Taberani] (ehid kabir azabndan emindir.) [bni Mace, Beyheki, imam- Ahmed] (Dn gece ryamda, bir kimseyi kabir skarken grdm. Namaz gelip onu kabir azabndan kurtard.) [Hkim] (Cuma gecesi "Ftiha" ve 15 kere "z zlzilet" okuyarak iki rekt namaz klan kabir azabndan emin olur.) [Deylemi] (Fisebilillah gzc olarak vefat eden kabir azab grmez.) [. Ahmed] (Allahm, kabir azabndan Sana snyorum.) [Mslim, Nesai, Hkim, Hariti] (Kabir azabndan Allaha snnz.) [Mslim, .Ahmed, .E.eybe] (Gizleyebilseydiniz, kabir azabn iitmeniz iin Allaha dua ederdim.) [Mslim, . Ahmed, Nesai] (Allaha yemin ederim ki, 99 tinnin Kyamete kadar, kfire kabrinde azap eder.) [Ebu Yala, bni Hibban, Tirmizi] (Namaz klmayann kabri atele dolar. Gece-gndz onu yakar. Bir tinnin, her namaz vaktinde onu sokar.) [Kurretl-uyun] [Tinnin isimli ylan, dnya ylan deildir. Kfire ve gnahkra azap etmesi iin Allahn yaratt bir mahlktur.] Resulullah efendimiz, iki kabir yannda durup, (Bunlardan biri idrar sramasndan saknmad iin, dieri ise, Mslmanlar arasnda sz tad iin, kabir azab ekiyorlar) buyurdu. (bni Mace) Eshab- kiramdan Yala bin Mrre hazretleri, bir kabirde azap olduunu iitip, Resulullah efendimize haber verdi. Peygamber efendimiz de, (Ben de iittim. Sz tad ve zerine idrar sratt iin, azap yaplmaktadr) buyurdu. (Beyheki) Peygamber efendimiz, iki kabrin yanna gelince, bir hurma dal getirilmesini emretti. Hurma daln ikiye krp, yarsn bir kabre, yarsn da dier kabrin stne koyup, (Bu dal ya kald srece azaplar
426
hafifler. Bunlar gybet ve idrardan dolay azap grmektedir) buyurdu. (.Mace) (Drt kiinin, ektikleri iddetli azaptan dolay, Cehennemdekiler rahatsz olur. Bunlardan biri, ateten kapal bir tabut iinde, biri barsaklarn srr, biri de kan ve irin kusar, teki ise kendi etini yer. Tabuttaki, borlu olarak lmtr, zerinde kul borcu vardr. [Geriye mal da brakmad iin borcu denmemitir.] Barsaklar srnen, idrardan saknmamtr. rin ve kan kusan, mstehcen konumutur. Kendi etini yiyen de, gybet ve kovuculuk etmitir.) [Taberani] Peygamber efendimiz bir cenazede, (Ya rabbi bunu kabir azabndan koru) diye dua etmitir. (Mslim, Nesai, Tirmizi) Ehl-i snnetin ve hanefi mezhebinin reisi olan imam- a'zam hazretleri buyurdu ki: (Kabirde ruhun cesede iadesi, kfirleri ve baz gnahkr Mslmanlar kabrin skmas ve azap edilmesi haktr.) [Kavl-l fasl] slam limlerinin en byklerinden olan imam- Rabbani hazretleri, (Kabrin bedeni skmas vardr) buyurdu. (Mektubat- Rabbani 3/17) Yine slam limlerinin en byklerinden olan imam- Gazali hazretleri de, (Kabir azab ruha ve cesede birlikte olacaktr) buyuruyor. (hya-i ulmiddin) Karada ve denizde lene de sual sorulur. Bu da ruhun bedene iade edilmesinden sonra olur. [Nuhbet-l-leli s.116, Bidaye s.91] Ruh ve beden beraber gnah iledikleri iin, kabir azab da, her ikisine birden yaplacaktr. (El-Mstened) mam- Syuti hazretleri (erh-us-Sudur), Abdurrahman ibni Receb Hanbeli hazretleri (Ehvl-l-kubur) kitabnda, mam- arani hazretleri Tezkire-i Kurtubi Muhtasar'nda bildiriyor ki: Eshab- kiramdan Abdullah bin mer hazretleri, (Yerden boynu zincirli birinin ktn, bir adamn bunu dvdn, zincirli adamn yerde kaybolduunu, bylece topraa girip ktn grdm) dedi. Resulullah efendimiz, bu zata, (O grdn kimse, Ebu Cehil'dir, kyamete kadar kabrinde byle azap eker) buyurdu. (Taberani) zetini aldmz hadis-i erifin metninde Ebu Cehil'in bni mer hazretlerinden su istedii de yazldr. Demek ki, Ebu Cehil'in sadece ruhuna deil, bedenine de azap yaplmaktadr. Cehennemde de, ryen vcut yerine yeni bir vcut yaratlacak, Cehennemdekilerin
427
bylece hem ruh, hem de bedenleri azap grecektir. Azab gren ve ryen beden deildir. Ruhun tasarrufu altnda olan beden azap grecektir. mam- Syuti hazretleri buyuruyor ki: Her lnn ruhu, cesedine, bilmediimiz bir halde baldr. Ruhlarn kendi cesetlerine tesir ve tasarruf etmelerine ve kabirde bulunmalarna izin verilmitir. l kabirde rse de, ruhun bedenle olan ball bozulmaz. (El-mtekaddim) Gnahlar ikisi birlikte iledii iin, yalnz ruha azap yaplmas, hikmete ve ilahi adalete uygun deildir. Beden kabirde rse de, Allah telnn ilminde vardr. Allah tel, lleri diriltmeye gc yettii gibi, bedene de azap yapmaya gc yeter. Allah tel her eye kadirdir, Onun kudretinden phe eden kfirdir. (M. Nasihat) Yanp lene kabir azab Gnmzde akln dinde l kabul eden baz kimseler, yanarak lene kabir suali ve kabir azab olamaz sanyor. Mumyalanp hep darda kalan yahut hi defnedilmeyen lye ve yanp kl olan kimselere de kabir suali olur. (Sirac-l-vehhac ve Camiussagir erhi) Mehur Emali erhinde de, (Bir kimse kurtlar tarafndan paralanp yense, yahut atete yansa, denizde rse, kabir suali olur, kabir azabna veya kabir nimetine kavuur) buyuruldu. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Kabir azab, ahiret azaplarndandr. Dnya azabna benzemedii gibi, ryada grlen azaba da benzemez. Byle sanmak, kabir azabn bilmemekten ileri gelir. Kabir azabna inanmayan bid'at sahibi olur. (Hakknda hadis-i erif olsa da, olmasa da, kabir azabna inanmam, akl ve tecrbe bunu kabul etmez) diyen kfir olur. (Mektubat- Rabbani 3/17- 31) Akln almad eyleri aklla zmeye kalkmak ok yanltr. Akl, gz gibi, din bilgileri de k gibidir. Gz, k olmadka, karanlkta grmez. Gz, karanlkta grmedii eylere "Yok" diyemez. Akl da, maneviyat, fizik-tesini anlayamaz. Aklmzdan faydalanmamz iin Allah tel, din n gnderdi. Gz, k olmadan karanlkta cisimleri gremedii gibi, din bilgileri olmadan da akl, manevi eyleri anlayamaz. O halde akl, din ile ancak manevi eyleri anlayabilir. len kimse ac duyar
428
Amerikadaki vahilerin, oklarnn ularna srdkleri, "Krar" ismindeki zehir, sinirlerin ularn felce uratr. Adale hareket edemez. Ar yapmadndan insan zehirlendiini anlamaz. Elini, ayan oynatamaz, yere yklr, ta gibi kalr. Grr ve iitir ise de, gzn krpamaz, dilini oynatp baramaz. Kabir azab da buna benzetilebilir. l, ac duyar, fakat kprdayamaz. nsan, ruhu sayesinde ayakta durur. Akl, dncesi, ruhu sayesinde vardr. nsann vcudu, bir marangozun aletleri gibidir. nsan lnce, aletleri olmadndan, ruh bu aletlerle bir i yapamaz. Ancak yine de, ruh l olmad iin gider gelir, insanlar tanr. Hatta evliyann ruhlar insanlara yardm eder. Bu yardm etmesi dnyadaki bedenindeki aletlerle deildir. Allah tel, ruhlara aletsiz de i yapma zelliini vermitir. Vefat eden Hzr aleyhisselamn ruhu ok kimseye eitli yardm yapmaktadr. Bir kimseye, bakasnn btn organlar taklsa, o insann aklnda, dncesinde deiiklik olmaz. Marangozun eski aletleri yerine, yeni aletleri gelmi demektir. Alet deimekle, marangozdaki bilgi, kabiliyet deimez. Kesmeyen bir testere yerine, iyi kesen bir testere gelirse, daha kolay i yapar. nsan ruhu sayesinde vardr Grmeyen gzn yerine salam gz taklrsa grr. Kan, kalbi, beyni de deise, yine dnceye tesir etmez. Salam organ taklmsa, daha kolay i grr. nk insan, ruh demektir. Bir insan yanmakla yok olmaz. Sadece aletleri elinden alnm olur. Ahirette ona yeni aletler verilir. Mmin ise Cennete, kfir ise Cehenneme gider. Ruh, kendisine verilen vcut sayesinde, ya nimete kavuur veya azaba maruz kalr. Ruhun mahiyetini bilmeyen veya Allahn kudretinden phe eden kimse, insan yannca yok olduunu, kabir suali ve kabir azabnn olmadn zanneder. Hlbuki kabir azabnn olduunu dinimiz aka bildiriyor. Bu konudaki yet-i kerime ve hadis-i erifleri yukarda bildirdik. Yargsz infaz m? Sual: Bazlar, (Kyametten nce azap yoktur. Ahirette gnahlar sevaplar belli olmadan, sular meydana kmadan kabirde azap ektirmek, Yargsz infaz olur. Mahkemeye kmadan karakolda dayak
429
atmaya benzer. Bu ise ilahi adalete aykrdr) diyorlar. Kabir azab hak deil midir? CEVAP Byle konumak, dini hi bilmemek demektir. nk kimin ne suu ilediini, kimin Cennete kimin Cehenneme gideceini Allah tel elbette bilir. Hatta insanlar domadan nce de biliyordu. Hafaza melekleri, insanlarn iyi kt amellerini tespit ediyor. Kimin suu ne ise bellidir. Kabirde yargsz infaz yaplmyor. Gnahlarna karlk azaba maruz braklyor. Kabirde sknt eken mminin gnahlar azalr, hesap yerine gnahsz gidebilir. Akl l alan Mutezile frkas, kabir hayatn ve kabir azabn inkr etti. Ehl-i snnet limleri ise, kabir azabnn hak olduunu vesikalarla bildirdiler. Bir hadis-i erif meali de yledir: (Dnya mmine zindan, kfire Cennettir.) [Mslim] Mmin lnce, dnya zindanndaki skntlarndan kurtulur.
Kabir sualleri
Sual: Kabirde ne sorulacak, cevaplar nedir? CEVAP Kabir sualine cevap olmak zere unlar renmelidir: Rabbin kim? CEVAP Allah tel. Dinin nedir? CEVAP slm dini. Hangi Peygamberin mmetindensin? CEVAP Muhammed aleyhisselamn. Kitabn nedir? CEVAP Kur'an- kerim. Kblen neresidir? CEVAP Kbe-i muazzama. tikadda mezhebin nedir? CEVAP
430
Ehl-i snnet vel cemaat. Amelde mezhebin nedir? CEVAP 4 mezhepten hangisi ise, mesela Hanefi, Maliki, afii ve Hanbeliden biri sylenir. Ayrca aadaki esaslar da bilmek lazmdr: Kimin zrriyetindensin? CEVAP dem aleyhisselamn. Kimin milletindensin? CEVAP brahim aleyhisselamn. man nedir? Amentnn esaslar nelerdir? CEVAP man, Muhammed aleyhisselamn Allah tel tarafndan getirdii emir ve yasaklara inanmak ve inandn dil ile sylemek demektir. man, Amentde bildirilen alt esasa inanmak ve Allah tel tarafndan bildirilen emir ve yasaklarn tamamn kabul etmek ve beenmektir. Ament yledir: ment billahi ve melaiketihi ve ktbihi ve rslihi vel yevmil ahiri ve bilkaderi hayrihi ve errihi minallahi tel vel ba's ba'del mevti hakkun. Ehed en l ilahe illallah ve ehed enne Muhammeden abdh ve reslh. [Yani, Allaha, meleklerine, gnderdii kitaplarna, peygamberlerine, ahiret gnne, kadere, hayrn ve errin Allahtan olduuna, ldkten sonra dirilmeye inanyorum. Allahtan baka ilah olmadna ve Muhammed aleyhisselamn da Allahn kulu ve son Peygamberi olduuna ehadet ediyorum.] slamn artlar nelerdir? CEVAP unlardr: 1- Kelime-i ehadet getirmek Ehed en la ilahe illallah ve ehed enne Muhammeden abdh ve resulh demek. Manas udur:
431
(Ben ehadet ederim ki, [Yani grm gibi bilirim ve bildiririm ki] Allahtan baka ilah yoktur. Ve yine ehadet ederim ki, Muhammed aleyhisselam Onun kulu ve resuldr.) Resulullaha inanmak demek, Onun bildirdiklerinin tamamn kabul etmek, inanmak ve hepsini beenmek demektir. 2- Namaz klmak 3- Zekt vermek 4- Oru tutmak 5- Hac etmek Allah telnn sfatlar nelerdir? CEVAP Allah telnn Sfat- zatiyyesi altdr: 1- Vcd 2- Kdem 3- Bek 4- Vahdaniyyet 5- Muhalefetn-lilhavadis 6- Kym bi-nefsihi Allah telnn Sfat- sbtiyyesi sekizdir: 1- Hayat 2- lm 3- Sem 4- Basar 5- rade 6- Kudret 7- Kelam 8- Tekvn Not: Bu esaslar hakknda geni bilgi, Tam lmihal Seadet-i Ebediyyede var. Bu kymetli kitap, www.hakikatkitabevi.com adresinden okunabilir ve temin edilebilir. Ayrca, sitemizde Doru man Bilgileri maddesinde de bu konularda geni bilgi var.
Kabir azab kbus gibi deildir

Sual: lme rya, kabir azabna kbus demek doru mudur? CEVAP Hayr, ok yanltr. lm, mmin iin nimet, kfir iin musibettir. Allah tel, Azrail aleyhisselama, (Dostlarmn cann kolay al, dmanlarmnkini de g al) buyurdu.
432
Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Mmin lecei vakit, rahmet meleklerini grr, can verme acsn duymaz. Ruhu tereyandan kl eker gibi, kolay kar, nimetlere kavuur.) [Bezzar] Mmin bu anda ok sevinir. Hazret-i Azrail, byle mmine, (Korkma, Erhamrrahimine gidiyorsun, asl vatanna kavuuyorsun, byk devlete eriiyorsun) der. Byle kimseye bundan daha erefli bir gn yoktur. Mminin ruhunun bedenden ayrlmas, yani lmesi, esirin hapisten kurtulmas gibidir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (lm, mmine en kymetli hediyedir.) [Taberani] lmek, rya deildir. lmek yok olmak da deildir. Varl bozmayan bir itir. lm, ruhun bedene olan ballnn sona ermesidir. Ruhun bedenden ayrlmasdr. lm, bir halden baka hale dnmesi, bir evden bir eve gtr. Allah telya kavumay isteyen mmin, lm kt grmez. nk lm, dostu dosta kavuturan bir kprdr. Cenneti seven ve ona hazrlanan lm sever. nk lm olmaynca Cennete girilmez. Dnya hayat rya gibidir. lm uyandrp rya bitecek, hakiki hayat balayacaktr. Hadis-i erifte, (nsanlar uykudadr, lnce uyanrlar) buyuruldu. (Sefer-i Ahiret) Kabir azab kbus deil, hakiki azaptr. Bu hususlar hadis-i eriflerle aka bildirilmitir. lnce mminin ruhu nimetlere kavuur, kfirinki ise azaba maruz kalr. Hadis-i erifte, (Kabir ya Cennet bahesi veya Cehennem ukurudur) buyuruldu. (Tirmizi) nsanlar uykudadr Sual: (nsanlar uykudadr) hadisine, peygamber de dhil mi? CEVAP Enbiya ve evliya lmeden nce lm, ldkten sonra verilecek nimetlere kavumu, dnyada gafletten uyanmtr.
Herkesi kabir skar

Sual: Kabir skmas diye bir ey var mdr? CEVAP Elbette vardr. Kabir azab ve kabrin skmasna inanmayan bidat sahibi olur. Hakknda hadis olsa da, olmasa da, kabir azabna inanmam diyen dinden kar. mam- azam hazretleri buyurdu ki:
433
Kabirde ruhun cesede iadesi ve kabrin skmas ve azap edilmesi haktr. (Kavl-l fasl) mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Kabrin bedeni skmas vardr. (3/17) mam- Gazali hazretleri de buyuruyor ki: Kabir azab ruha ve cesede birlikte olacaktr. (hya) Kara ve denizde lene de sual sorulur. (Nuhbet-l-leli s.116, Bidaye s.91) Ahirette peygamberler dhil, herkese sual sorulaca gibi, kabir skmas da herkese olacaktr. Kfirleri ve fsklar ok iddetli skacaktr. Peygamber, sahabe ve salihleri ise adeta okar gibi hafif skacaktr. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Kabrin skmasndan kurtulan biri olsayd, Sad bin Muaz kurtulurdu.) [.Ahmed] (Zekeriya olu Yahya'y kabrin skmas, yedii bir arpa sebebi ile olmutur.) [. Rafii] (Kabrin skmas bir mminin affedilmemi gnahlarna kefarettir.) [. Rafii] (Yemin ederim ki, 99 ejderha Kyamete kadar, kfire kabrinde azap eder.) [Ebu Yala] (Namaz zrsz klmayana, Allah tel 15 sknt verir. Bunlardan alts dnyada, lm annda, kabirde, kabirden kalkarken olur. Kabirde ekecei aclar unlardr: 1- Kabir onu skar. Kemikleri birbirine geer. 2- Kabri atele doldurulur. Gece, gndz onu yakar. 3- Allah tel, kabrine ok byk ylan gnderir. Dnya ylanlarna benzemez. Her gn, her namaz vaktinde onu sokar. Bir an brakmaz.) [Kurretluyun] mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: yi bir kimse, talihli bir insan, kusurlar, gnahlar, ltuf ve ihsan ile af olunan ve yzne vurulmayan kimsedir. Eer gnah yzne vurulursa ve bunun iin de, merhamet olunarak, yalnz dnya skntlar ektirilip gnahlar, bylece temizlenen kimse de, ok talihlidir. Bununla da temizlenmeyip, geri kalan gnahlar iin, kabir skmas ve kabir azab ekerek gnahlar biten, kyamette, maher meydanna gnahsz olarak gtrlen de, ne kadar ok talihlidir. Eer byle yapmayp, ahirette de cezalandrlrsa, yine adalettir. Fakat o gn,
434
gnahl olan ve mahcup ve yzleri kara olan, ne kadar g durumdadr. Ama bunlardan, Mslman olanlara yine acnacak, bunlar, sonunda yine merhamete kavuacak, Cehennem azabnda, sonsuz kalmaktan kurtulacaktr. Bu da, byk bir nimettir. (1/266) l kabre konunca, bilinmeyen bir hayat ile dirilecek, rahat veya azap grecektir. Mnker ve Nekir adndaki iki melein, bilinmeyen korkun insan eklinde mezara gelip sual soracaklarn hadis-i erifler aka bildirmektedir. Doru cevap verenlerin kabri genileyecek, buraya Cennetten bir pencere alacaktr. Sabah ve akam, Cennetteki yerlerini grp, melekler tarafndan iyilikler yaplacak, mjdeler verilecektir. Doru cevap veremezse, demir tokmaklarla yle vurulacak ki, barmasn, insandan ve cinden baka her mahlk iitecektir. Kabir o kadar daralr ki, kemiklerini birbirine geirecek gibi skar. Cehennemden bir pencere alr. Sabah ve akam Cehennemdeki yerini grp, mezarda, mahere kadar, ac azaplar eker. (Herkese Lazm Olan man)
Kabir azabndan kurtulmak iin

Sual: Kabir azabndan kurtulmak iin ne yapmak gerekir? CEVAP Kabir veya Cehennem azabndan kurtulmak iin itikad dzgn bir Mslman olmak ve dinimizin emirlerine riayet etmek, yasakladklarndan kamak arttr. Kabir azab en ok, stne idrar sratan ve Mslmanlar arasnda sz tayana olur. Cuma gn veya gecesi lenler, her gece Tebareke [ve secde] suresini okuyanlar ve lm hastalnda hls suresi okuyanlara kabir suali olmaz. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Namaz klmayann kabri atele dolar. Gece-gndz onu yakar. Bir tinnin, her namaz vaktinde onu sokar.) [Kurretl-uyun] (Tebareke suresini okumak kabir azabndan korur.) [bni Mrdeveyh] (Cuma gn veya gecesi len mmine kabir azab olmaz.) [Tirmizi, Ebu Nuaym] (Sadaka, kabir azabndan korur.) [Beyheki] (Kovuculuk, kabir azabna sebep olur.) [Beyheki] (Kabir azabnn ou, zerine idrar sratmaktan olacaktr.) [.Mace, Nesai, Hakim, Dare Kutni]
435
(Cuma gecesi "Ftiha" ve 15 kere "z zlzilet" okuyarak iki rekt namaz klan kabir azabndan emin olur.) [Deylemi] (Fisebilillah gzc olarak vefat eden kabir azab grmez.) [. Ahmed] (Recebin ilk Cuma gecesini ihya eden [sayg gsteren], kabir azabndan kurtulur.) [S. Ebediyye] (Kabir, ahiret konaklarndan ilkidir. Bundan kurtulan iin tesi kolaydr. Kurtulamayana ise tesi ok zordur.) [Tirmizi] (Bir mminin kabrini ziyaret ederken, Allahmme inni eselke-bi-hurmet-i Muhammed aleyhisselam en la tazzibe hazelmeyyit derse, o lnn azab kyamete kadar kaldrlr.) [Etfall mslimin] Hazret-i Aliden gelen bir rivayette, kabir azabndan kurtulmak iin, unlar tavsiye edilmitir: 1- yet-el-krsiyi ok okumak. 2- Cuma gnleri iki rekt namaz klmak. [Kaza namaz borcu olan nafile namaz klamaz. Birinci rekatte Fatiha ile Tebareke, 2. rekatte Fatiha ile hls okunur.] 3- Her gn yz hls okumak. (Zhre-tr-Riyaz)
manla lmek iin

Sual: manla lmek iin neler gerekir? CEVAP manla lmek iin, doru iman sahibi olmaya, salih ameller yapp, salih arkadalar edinmeye almak gerekir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (man; Allaha, meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahiret gnne, [yani Kyamete, Cennete, Cehenneme, hesaba, mizana], kadere, hayrn ve errin Allahtan olduuna, lme, ldkten sonra dirilmeye, inanmaktr. Allahtan baka ilah olmadna ve benim Onun kulu ve resul olduuma ehadet etmektir.) [Buhari, Mslim, Nesai] (Kulun Kyamet gn ilk hesaba ekilecei ameli namazdr. Eer o dzgn karsa, dier amelleri de dzgn olur. Eer o bozuk karsa dier amelleri de bozuk olur.) [Taberani] (Sbhanallah demek mizann sevap kefesinin yarsn doldurur. Elhamdlillah demek ise tamamn doldurur. Tekbir getirmek gkle yer arasn doldurur.) [Tirmizi]
436
(Mizanda en ar gelen u be kelimedir: "Sbhnallahi velhamdlillhi vel ilhe illallah vallh ekber" ve kendinden evvel len salih evlat sebebi ile bekledii ecirdir.) [Nesai] (Yemin ederim ki, yer ve gk arasndakiler getirilse, mizann bir kefesine konulsa."L ilhe illallah" ise dier kefeye konulsa, muhakkak onlara ar basar.) [Taberani] (80 yana gelen Mslman, mizana getirilmez, sorguya ekilmez ve kendisine hadi Cennete gir denir) [Ebu Nuaym] (Cebrail aleyhisselam, haber getirdi ki: "Dilediin kadar yaa elbette leceksin. stediini sev nihayet ondan ayrlacaksn. stediini yap nihayet onun hesabn vereceksin.") [Taberani] (Herkes bir an bile birisi ile arkadalk etse, arkadalnn hesabn verecektir.) [bni Cerir] lme hazrlanmak iin Bilgi iin tklaynz. (Merak Edilen Konular > lme hazrlanmak iin) nce lenin suu Bilgi iin tklaynz. (Doru man Bilgileri > Allaha iman > Allah tel ve adalet > nce lenin suu)
lm alameti
Sual: Bir kimsenin ld nasl anlalr? lnce, ne yapmak gerekir? CEVAP Sertleme, souma ve kokma, lm alametidir. Soluun kesilmesi, azna tutulan aynann buulanmamasyla; kalbin durduu, nabzla anlalr. lm anlalnca, gzlerini kapamak ve enesini balamak snnettir. enesi, geni bezle ba stne balanr. Gzlerini kaparken, (Bismillahi ve al milleti Resulullah. Allahmme yessir aleyhi emreh ve sehhel aleyhi m badeh ve sdh bilikike, Vecal m hareceyhi hayran mimm harece anh) duasn okumak snnettir. Manas, (Allahn adyla ve Resulullahn dini zere, y Rabbi bunun iini kolaylatr! Sonunu san eyle! Sana kavumakla kendisini bahtiyar kl! Varaca yeri, kt yerden daha hayrl eyle) demektir. Soumadan nce, el parmaklarn, dirseklerini, dizlerini ap kapayp, kollarn ve bacaklarn dz brakmak snnettir. Bylece, ykamas ve kefene sarmas kolay olur.
437
Soumadan nce, elbisesi karlp, geni, hafif bir arafla rtlr. arafn bir ucu bann altna, dier ucu ayaklar altna sokulur. Karn zerine, arafn stne veya altna, bir bak, demir gibi bir arlk konup, imesi nlenir.
Kfirlerin lm
Sual: Kfirlerin lm nasl olur? CEVAP Bir kfir lecei zaman, gznden perde kaldrlr. Cennet gsterilir. Melek ona der ki: Ey kfir! Yanl yoldaydn. Hak olan slam dinini beenmezdin. manl olmadn iin cennete giremezsin. Cennete ancak Muhammed aleyhisselamn Allah teldan getirdii bilgilere inanan gidecektir. Cennetteki nimetleri grr. Cennet hurileri de, (man edenler, Allah telnn azabndan kurtulurlar) derler. Biraz sonra eytan, bir papaz eklinde grnr. (Ey filn olu filn! O gelenler yalan syledi. O grdn nimetler, hep senin olacaktr) der. Sonra Cehennem gsterilir. Ateten dalar, katrlar gibi akrepleri, yanlar vardr. Hadis-i eriflerde bildirilen azaplar grr. Cehennemdeki Zebani denilen azap melekleri, ateten omakla vururlar. Azlarndan alevler kar. Boylar minare gibi, dileri kz boynuzu gibidir. Gk grlts gibi seslenirler. Kfir bunlarn sesinden titreyip, yzn eytana evirir. eytan, korkusundan dayanamayp kaar. Melekler yakalayp eytan yere vururlar. Bu kfire gelip derler ki: Ey kfir, dnyada Resulullaha inanmadn. imdi de meleklere inanmadn, melun eytana yine aldandn. Boynuna ateten zincirler takp, ayaklarn bandan arp, sa elini sol brne, sol elini sana sokup, arkadan karrlar. Barr, dnyadaki yaltaklarn arr. Zebaniler cevap verip derler ki: Ey kfir, ey mslmanlarla alay eden ahmak! Yalvarma zaman geti. Artk iman ve dua kabul olmaz. Kfrnn cezasn ekme zaman geldi. Dilini ensesinden ekerler. Gzlerini karrlar. Trl trl ok ac azaplar yaparak, habis ruhunu alr, Cehenneme atarlar. Allah tel, Muhammed aleyhisselamn dininde ve yce Peygamberin dinini doru olarak bizlere ulatran, Ehl-i snnet limlerinin kitaplarnda yazl
438
itikadda olarak can vermemizi nasip eylesin! min. (Cennet Yolu lmihali)
Mslman kadnn lm
Sual: Mslman kadnn lm nasl olur? CEVAP Bir Mslman kadn, lohusa veya hmileyken veya bulac bir hastalktan yahut i hastalklardan lmse veyahut yabanc erkeklere ak sak grnmemise ve kendisinden kocas raz olmusa, o kadna, lrken Cennet melekleri gelip, karsnda, saf saf durarak ona izzet ve ikramla selam verip derler ki: Allah telnn sevgili, ehit kulu, gel k, ne durursun bu viranede? Senden Allah tel raz oldu ve senin bu hastaln bahane edip, gnahn balad, sana Cennet ihsan etti, gel emanetini teslim et! O kadn, bu ihsan grp, ruhunu vermek istediinde, etrafna bakp der ki: Arkadalarm da rahmetle yarglasn, sonra ruhumu teslim edeyim. Melekler onun bu ricasn Cenab- Hakka arz edince, buyurur ki: zzetim hakk iin, kulumun ricasn kabul ettim. Melekler bu mjdeyi ona sylerler. Sonra, lm melei, yz yirmi rahmet meleiyle gelir. Yzlerinin nuru Ara kmtr. Ellerinde, Cennet yemileri, kokular misk gibi gelerek, izzet ve ikramla selam verip derler ki: Allah tel, sana selam syler ve Cennet verip, habibi Muhammed aleyhisselama komu ve hazret-i ieye arkada eyler. Bu imanl kadn, bu szleri iitince, gzlerinin perdesi alr, ehl-i iman kadnlar grr. Bunlardan, gnahkr olup, azap olunanlar grnce dua eder: Onlarn gnahlarn da bala Rabbim! Cenab- izzetten, bir ses gelir: Ey kulum! Arzularn yerine getirdim, ver emanetini, Habibimin hanm ve kz seni bekliyorlar. Hemen bu hitab iitince, can titrer, ayaklar atlr, terler dker ve can vermek zereyken, iki melek gelir. Ellerinde ateten bir omak vardr, sa yannda biri, sol yannda biri durur.
439
eytan da koup gelir ve (Geri bundan bize fayda yok; ama ben yine grevimi yerine getireyim) diyerek, elinde bir cevherli anak iinde buzlu su vardr, bu suretle gelip, suyu gsterir. O melekler, o habisi grnce, ellerindeki omaklarla vurarak, elindeki ana krp, kendisini kovarlar. O mslman kadn bunu grnce gler. Sonra, o huriler, ona cevherli kseyle Kevser arab verirler, ier. Cennet arabnn lezzetinden can srayp kadehe yapr ve lm melei cann o kadehten alr. Melekler, (nn lillahi ve inn ileyhi rcin) derler. Can alp, gkleri seyrettirip, Cennete gtrrler ve oradaki makamn gsterip, derhal yine, lnn baucuna getirirler. Ne zaman ki, elbiselerini karp, san zdklerinde, ruhu hemen cesedinin baucuna gelip, der ki: Ey ykayc! Yava ol! nk Azrail penesinden can yaras yemitir. Tenim de gayet zahmet ekmitir ve sarslmtr. Teneire geldiinde, yine gelip der ki: Suyu ok scak etme! Tenim pek zayftr. Tez beni elinizden kurtarn ki, rahat olaym. Ykayp kefene sarlnca bir miktar durur, yine der ki: Bu dnyay son grmdr. Hsm ve akrabalarm greyim, onlar da beni grsnler ve ibret alsnlar. Onlar da bir gn benim gibi leceklerinden, ardmdan feryat etmesinler. Beni unutmayp, Kuran- kerim okuyarak, sevabn gndersinler. Her gn yapamasalar da, Cuma ve bayramlarda beni hatrlayp hayr hasenat yapsnlar. Benim mirasm iin, aralarnda ekimesinler ki, kabirde azap grmeyeyim. Sonra, musalla zerine konulduunda ise yle der: Rahat kaln, ey olum ve kzm, anam ve babam! Bunun gibi ayrlk gn yoktur. Grmemiz kyamete kald. Elveda olsun sizlere, ey ardmdan gzya dkenler! Namaz klnp, omuza alndnda da yle der: Beni yava yava gtrn! Eer kastnz sevab kazanmak ise, bana zahmet vermeyin! Sizden Allah telya honutluk gtreyim! Kabir kenarna konulduunda ise u nasihati yapar: Grn benim hlimi de, ibret aln! imdi beni, karanlk yere koyup gidersiniz. Ben amelimle kalrm. Bu anlar grp, vefasz, yalanc dnyann hilesine aldanmaynz! Definden sonra salih bir kimse, snnet olan telkini yapmaldr.
440
Kabrine konunca, can lnn baucuna gelir. Allah telnn emriyle, l, kabirde uykudan uyanr gibi, uyanr ve grr ki, bir karanlk yerdedir. Yaknlarna seslenip, mum getirmelerini veya k yakmalarn syler; ama ses gelmez. Kabir yarlp, iki sual melei [Mnker ve Nekir] grnr. Bunlarn azlarndan yaln ateler ve burunlarndan, siyah dumanlar kmaktadr. Bu halde, ona derler ki: Rabbin kim, dinin ne ve Peygamberin kim? Bunlara doru cevap verirse, o melekler, onu Hak telnn rahmetiyle mjdeleyip giderler. Hemen o anda kabrin sa tarafndan bir pencere alr ve bir ay yzl kii kp, yanna gelir. Bu imanl kadn ona bakp sevinir. (Sen kimsin?) diye sorar. (Ben senin, dnyada, sabrndan ve krnden yaratldm. Kyamete kadar, sana yolda olurum) diye cevap verir. (Cennet Yolu lmihali)
Kyamet alametleri
Kyametin kk alametleri
Sual: Kyametin kk alametleri nelerdir? CEVAP Kyametin kopmasna yakn nce kk alametler kacaktr. Sonra da byk alametler kacaktr. Kyametin kk alametleri ile ilgili hadis-i eriflerden bazlar unlardr: (nsanlar camilerle ve camilerin ssyle vnmedike kyamet kopmaz.) [bni Mace] (Erkek erkekle, kadn kadnla yetinmedike, kyamet kopmaz.) [Hatib] (Fitneler artmadka, kyamet kopmaz.) [Buhari] (nsanlarda cimrilik artar ve kyamet ktlerden bakas zerine kopmaz.) [.Neccar] (Ahlakszlk ve fuhu ak olmadan komular ktlemeden hainler emin, eminler hain saylmadan, akrabalk arasnda soukluk olmadan kyamet kopmaz.) [. Ahmed] (Yemin ederim ki, cimrilik, fuhu meydana kmadka, emine hyanet edilip, haine gvenilmedike, iyiler helak olup ktler kalmadka kyamet kopmaz.) [Hakim] (Yamurlarn bereketi kaldka kyamet kopmaz.) [Ebu Yala]
441
(Yeryznde Allah diyen Mslman kaldka kyamet kopmaz.) [Mslim] (Zamanda yaknlk olmadka, bir yl bir ay gibi, bir ay bir hafta gibi, bir hafta bir gn, bir gn bir saat gibi ksa gelmedike kyamet kopmaz.) [Tirmizi] (lim kalkmadka, depremler, katliamlar oalmadka kyamet kopmaz.) [Buhari] (Mal oalp artmadka kyamet kopmaz. yle ki, zekt verilecek kimse bulunmaz. Birine zekt teklif edilince, Benim buna ihtiyacm yok der.) [Buhari] (ki byk taife, davalar bir olduu halde, arpmadka, kendilerine Allahn resulym [peygamberim] diyen yalanclar kmadka kyamet kopmaz.) [Buhari] (Mslmanlar Yahudilerle savamadka, talar bile, Ey Mslman u arkamda gizlenen Yahudiyi ldr diye haber vermedike kyamet kopmaz.) [Buhari] (Yetmi tane resulm diyen yalanc kmadka kyamet kopmaz.) [Taberani] (Erkekler azalacak, kadnlar oalacak.) [Buhari] (Bir erkek ocuk bir kadn gibi kskanlmadka kyamet kopmaz.) [Deylemi] (Livata mubah saylmadka, gkten ta yamadka kyamet kopmaz.) [Deylemi] (ocuklar fkeli olmadka, bye saygszlk yaplmadka kyamet kopmaz.) [Hariti] (Kyamet kopmadan yz yl ncesinde yeryznde Allaha ibadet eden kalmaz.) [Hkim] (Keke u kabirdeki ben olsaydm denmedike kyamet kopmaz.) [Mslim] (Deprem, fitne, katillik artmadka, kyamet kopmaz.) [Buhari] (Kardeler farkl dinden olmadka kyamet kopmaz.) [Deylemi] (Ktler dnyaya hkim olmadka kyamet kopmaz.) [Tirmizi] (Kyamet ancak kt insanlarn bana kopar.) [Mslim, bni Mace] (Kuran- kerim kalkmadka kyamet kopmaz.) [Ebu Nuaym] Kyamet yaklat zaman unlarn da olaca bildirilmitir:
442
(nsanlar temizlikte fazla titiz olacak, vesvese edip dinde haddi aacaklar.) [Ebu Davud] (eitli isimler altnda araplar kacak, helal saylacak.) [. Ahmed] (Ortalk bozulacak, dine uymak avuta ate tutmak gibi zor olacak.) [Hkim] (Kpek beslemek, evlat yetitirmekten daha cazip olacak.) [Hkim] (Kt kadnlar, oalp, fuhu bir toplum iinde yaylrsa, halk, daha nce grlmemi [frengi, aids gibi] bulac hastalklara maruz kalacak. lde, tartda hile yaplacak ve geim darl ba gsterecek.) [Beyheki] (alg her yere yaylacak, gvenlik gleri oalacak.) [Beyheki] (ler, ehli olmayana verilecek.) [Buhari] (Bu dinin balangc gibi, sonu da garip olacak!) [Tirmizi] (Kur'an [Radyo, TV gibi] alg aletlerinden okunacak.) [Tergibs-salt] (Sadece tandklara selam verilecek ve yazarlar oalacak.) [Hkim] (Zengine mal iin tazim edilecek, fuhu yaylacak, piler oalacak. Bye hrmet, ke de merhamet edilmeyecek. Kurtlar, kuzu postuna brnecek.) [Hkim] (Tehyyet-l-mescid namaz klnmaz olur.) [Taberani] (lim kalkar, cehalet, anari ve lm oalr.) [bni Mace] (Ulema, halkn istedii ynde fetva verip, helale haram, harama helal derler; Kur'an ticarete, menfaate alet ederler.) [Deylemi] (nsanlar, yalnz maln, parann gelmesini dnecekler, helalini, haramn dnmeyecekler.) [R.Nashin] (Bir camide binden fazla kii namaz klacak, fakat, ilerinde bir tane mmin bulunmayacak.) [Deylemi] (zinsiz ticaret yaplmaz.) [Mslim] (Vahi hayvanlar, insanlarla konumadka kyamet kopmaz.) [Tirmizi] (Kyamet alametleri bir ipteki boncuklarn pe pee kopmas gibi birbirini takip eder.) [.Ahmed, Taberani]
443
(Kyamet Cuma gn kopacaktr.) [Buhari] Hadis-i erifle bildirilen kyametin dier alametlerinden bazlar da yledir: 1- Emanete riayet kalkar. 2- Veled-i zina oalr. 3- ki ok iilir. 4- Zekt verilmez. 5- Hanma uyup, anneye isyan edilir. 6- Erkekler ipek giyer. 7- Zararndan korunmak iin insanlara mudara edilir. 8- Genler fsk olur. 9- Daha nce yaam limler cahillikle sulanr. 10- Tefecilik, faiz aikre olur. 11- Bilgin veya lim denilenlerde, zerre kadar iman olmaz. 12- slama uymak ayp saylr. 13- Herkese iyilik eden Mslman ahmak saylr. 14- slama uymak, atei elde tutmak gibi zor olur. 15- Mescitlerde, toplantlarda fsklarn sesi ykselir. 16- Cihad terk edilir. 17- Bid'atler yaylr. 18- Gnaha tevik artar. 19- yilie mani olunur. 20- Emr-i bil maruf ve nehy-i anil mnker kalkar. 21- Komuluk ktleir. 22- Camilerde Kur'an- kerim teganni ile okunur. 23- Aa kimseler sz sahibi olur. 24- Zararndan korunmak iin insanlara ikram olunur. 25- alg aletleri oalr. Her yerde alg alnr. 26- Anari oalr. 27- Adam ldrmek oalr. 28- Dine uymak, gzel ahlakl olmak ayp saylr. 29- Canszlar da konuur.
Kyametin byk alametleri

Sual: Kyametin byk alametleri nelerdir? CEVAP
444
Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Nesai, Tirmizi, . Ahmed, Taberani, bni Cerir ve bni Hibbandaki hadis-i erifte, u on alametin kaca bildirilmitir: 1- Hazret-i Mehdi gelecek Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kyamet kopmadan nce, Allah tel, benim evladmdan birini yaratr ki, ismi benim ismim gibi, babasnn ismi, benim babamn ismi gibi olur. Ondan nce dnya zulmle dolu iken, onun zamannda adaletle dolar.) [Tirmizi] (Mehdinin ba hizasnda bir bulut olacak, buluttan bir melek, Bu Mehdidir, szn dinleyin diyecektir.) [Ebu Nuaym] 2- Deccal gelecek Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Deccal kar, tanr olduunu syler. Onun tanrlna inanan kfir olur.) [. E. eybe] 3- Hazret-i sa gkten inecek: Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Allahn Resul Meryem olu say ldrdk dedikleri iin Yahudileri lanetledik. Onlar say ldrmediler, asmadlar da. ldrlen, kendilerine sa gibi gsterildi.) [Nisa 157] Hazret-i sa ge kaldrlmtr. (Nisa 158) (Elbette o [Hazret-i sann Kyamete yakn gkten inmesi], Kyametin yaklatn gsteren bilgidir. Sakn bunda phe etmeyiniz!) [Zuhruf 61, Beydavi] Hadis-i eriflerde de buyuruldu ki: (sa, dil bir hakem olarak gkten inecek, ha kracak, [Hristiyanl kaldracak] domuzu ldrecek, [domuz etini yasaklayacak] slamdan baka eyi yasaklayacaktr.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, bni Ebi eybe] (sa inince, her yerde skn, emniyet meydana gelir. yle ki aslanla deve, kurtla kuzu serbeste dolar, ocuklar ylanlarla oynar.) [Ebu Davud] (On alamet kmadan kyamet kopmaz. Biri sann gkten inmesidir.) [Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, . Mace, Nesai, .Ahmed, Taberani, .Hibban, . Cerir] 4- Dabbet-l-arz kacak Bu husustaki hadis-i eriflerden birinin meali yledir:
445
(Dabbet-l arz, Musann asas ile mmine dokunur, alnna Cennetlik yazlr, yz nurlanr. Kfire, Sleymann mhr ile vurur, Cehennemlik yazlr, yz simsiyah olur.) [Tirmizi] Bu hayvandan Kur'an- kerimde de bahsedilmektedir. (Neml 82) 5- Yecc ve Mecc kacak Kur'an- kerimde buyuruluyor ki: (Yecc ve Mecc, set yklp her tepeden akn ederler.) [Enbiya 96] Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Yecc ve Mecc, kyametin ilk alametlerindendir.) [bni Cerir] 6- Duman kacak Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Gkten bir duman kaca gn gzetle!) [Duhan 10] Hadis-i erifte de buyuruldu ki: (Dumann tesiri mmine nezle gibi gelir, kfire ise ok iddetlidir.) [Ebu Davud] 7- Gne batdan doacak Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Gne batdan domadka kyamet kopmaz. O zaman herkes iman eder, ama iman fayda vermez.) [Buhari, Mslim] Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Rabbinin baz yetleri [alametleri] geldii gn, nce iman etmemi veya imannda bir hayr kazanmam kimseye, o gnk iman fayda vermez.) [Enam 158] limler, bu yetteki alametlerden birinin de gnein batdan domas olarak bildirmilerdir. Yukardaki hadis-i erif de zaten bunu aka bildiriyor. 8- Ate kacak Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Hicazdan kan ate, Basradaki develerin boyunlarn aydnlatr.) [Mslim] 9- Yer batmas grlecek Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Dou, Bat ve Ceziret-l Arabda yer bat grlecek.) [Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, bni Mace] 10- Kbe yklacak Hadis-i erifte buyuruldu ki:
446
(Bir Habeli Kbeyi tahrip edecektir. Onu u anda siyah elleri ile Kbenin talarn bir bir sker halde gryorum.) [Buhari, Mslim]
Hazret-i sa gkten inecektir

Sual: Bir yazar, (sa lmtr, tekrar gelemez) diyor. Bu hususta bilgi verir misiniz? CEVAP Tefsirlere gemeden nce, Nisa suresindeki iki yetin mealine bakalm: (Allahn resul Meryem olu say ldrdk dedikleri iin yahudileri lanetledik. Hlbuki onlar say ldrmediler, asmadlar da, ldrlen kimse kendilerine sa gibi gsterildi. Onun hakknda ihtilafa denler tam bir kararszlk iinde; bu konuda zandan baka hibir bilgileri yoktur ve kesin olarak onu ldrmediler. Bilakis Allah sa'y kendi nezdine kaldrmtr.) [Nisa 157-158] Allah tel, bu yetlerde Hazret-i sann ldrlmediini kesin olarak bildiriyor. leride gelecektir, kendi nezdinden maksat, ge kaldrlmasdr. Yoksa Allah mekndan mnezzehtir, gkte deildir. Gkleri de O yaratmtr. Yaratlan ey, yaratana mekn olamaz. En iyi tefsir elbette Resulullah efendimizinkidir. Bu husustaki hadis-i eriflerden birka yledir: (On alamet kmadan kyamet kopmaz. Biri sann gkten inmesidir.) [Mslim, E. Davud, Tirmizi, bni Mace, Nesai, .Ahmed, Taberani, .Hibban, .Cerir] (sa, dil bir hakem olarak gkten inecek, ha kracak, [Hristiyanl kaldracak] domuzu ldrecek, [domuz etini yasaklayacak] slamdan baka eyi yasaklayacaktr.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, bni Ebi eybe] (sa, yere inince evlenecek, bir olu olacak, krk yl kadar yaayp lecek ve benim yanma defnedilecektir.) [Tirmizi, Mevahib] (Benim dinim zerine sa gelir, Deccal ldrr, sonra kyamet kopar.) [.Ahmed] (sa gelince Deccal ldrr.) [Mslim, .Ahmed, Taberani, Ruyani, Ziya el makdisi] (sa, Deccal ldrdkten sonra iki kii arasnda dmanlk kalmaz.) [Mslim]
447
(Bir mmet ki banda ben, sonunda sa gelir. Allah onlar hor etmez.) [Hkim, Ebu Nuaym] (Ne mutlu sa indikten sonraki hayata...) [E.Nuaym] (Ahir zamanda sa indikten sonraki hayat ne gzeldir. Yamur yadrmas iin gkyzne, bitki bitirmesi iin yeryzne izin verilir. Tohumu dz bir taa ekersen yeerir. Bir kii aslann yanndan geer aslan ona zarar vermez. Ylana basar da, onu sokmaz. nsanlar arasnda menfaat mcadelesi, karlkl haset ve kin olmaz.) [Ebu Said-en-Nakka] (sa, dil bir hakem olarak indii zaman kin, nefret ve haset kalkacaktr.) [Mslim] (sa, Mehdinin arkasnda namaz klacaktr.) [bni Hacer-i Mekki] (sa inince slamiyet ile hkmedecektir. O zaman Allah tel, Mslmanlardan baka herkesi helak edecektir. Sonra yeryznde skn emniyet meydana gelecektir. O kadar ki aslan deveyle, kaplan inekle ve kurt kuzuyla serbeste dolaacak, ocuklar ylanlarla oynayacaktr. sa lnce cenazesini Mslmanlar kaldracaktr.) [Ebu Davud] (sa benim yanma gmlecektir.) [Tirmizi] ldrlen ona benzetildi nce kolay bulunmas bakmndan Tibyan tefsirine bakalm: Nisa suresinin 157 ve 158. yeti tefsir edilirken, Hazret-i sann ldrlmedii, aslmad, ldrlenin ona benzetildii ve Hazret-i sann ref edildii, yani ge kaldrld bildirilmektedir. (Tibyan c.1,s.365) Al-i imran suresinin 55. yetinin tefsirinde ise yle buyuruluyor: (Hazret-i sa diri olarak ge kaldrld. Buhari ve Mslimin rivayet ettii hadiste, Hazret-i sa, kyamete yakn yere inecek, slamiyetle hkmedecek, Deccal, domuzu ldrecek ve ha kracaktr. Yeryznde 7 sene, baka bir rivayette 40 sene kalacak ve vefat ederek cenaze namaz klnacaktr. 40 sene dnyada kald mr olabilir. Ge kaldrlmadan nce 33, gkten indikten sonra da 7 sene kalacaktr. Toplam 40 tr. (Tibyan c.1, s.233) Zuhruf suresi 61. yetinin tefsirinde ise yle buyuruluyor: sa aleyhisselamn inmesi kyamet alametidir. (Tibyan c.4, s.137) Trke meallerin en kymetlisi kabul edilen Hasan Basri antayn mealinde, Nisa suresinin 157 ve 158. yetinde diyor ki:
448
Hazret-i sa ldrlmedi, aslmad, ldrlen ona benzetildi ve Hazret-i sa ge kaldrld. Bu Celaleyn tefsirinden alnmtr. (Kuran- hkim ve meal-i kerim c.1, s150) Al-i imran suresinin 55. yetinin tefsirinde ise diyor ki: (O zaman Allah, yle demiti: Seni ldrecek olan onlar deil, benim, seni kendime ykseltip kaldracam.) Dip notunda ise, (Hazret-i sa, Nisa suresinin 157 ve 158. yetine gre, dmanlar tarafndan ldrlmemi, Allah onu ruhu ve cesedi ile birlikte, ykseltip kaldrmtr.) Buhari ve Mslimdeki, Kyamete yakn ineceini bildiren hadis-i erif nakledilmi ve Bu hususta sahih baka haberler de var denmektedir. (Kuran- hkim ve meal-i kerim c.1, s.92) Zuhruf suresi 61. yetinin tefsirinde ise, Hazret-i sann inmesinin kyamet alametlerinden olduu bildirilmektedir. Dipnotta ise, bu bilgileri Beydavi, Celaleyn ve Medarikten ald bildirilmektedir. bni Abbas hazretlerinin, (Hazret-i sann nzul (yere inmesi), kyamet alametlerindendir) ifadesine de yer verilmitir. Buhari ve Mslimdeki Hazret-i sann ineceini bildiren hadis-i erif de ilave edilmitir. (Kuran- hkim ve meal-i kerim c.3, s.900) mam- Kurtubi, El-camiu liahkamil Kuran isimli eserinde diyor ki: Zuhruf sresi 61. yetinde O muhakkak kyamet bilgisidir, alametidir ondan phe etmeyin buyuruluyor. bni Abbas, Mcahid, Dahhak, Elsediy ve Katade yine buyurdu ki: Deccaln da kyamet alametlerinden olduu gibi yet-i kerime Hazret-i sann knn da kyamet alametlerinden olduunu bildirir. nk Allah tel onu kyametin kopmasndan nce gkten indirecektir. bni Abbas, Ebu Hreyre, Katade, Malik bin Dinar ve Dahhak alamet olarak bildirdiler. bni Mesud dedi ki: Resulullah miraca karken Hazret-i say grd. Hazret-i sa (Kyamet alameti Deccaln kmasdr, ben inip onu ldreceim) dedi. Deccal kt an Allah tel say gnderir onu koklayan kfirin nefesi kesilip lr ve Deccal ldrr. (Mslim, bni Mace, Ebu Davud, . Ahmed, Taberani, Suyuti, . Mnavi, Nevevi, Kenzil ummal, Mecmul zevaid) Yahudi dnmesinin sualleri Polonyal Yahudi dnmesi M.Esedin, internetteki u suallerine bir cevap verir misiniz? Sual: 1- sa'nn tekrar dnyaya gelmesi, Kuran ile elimiyor mu? Son peygamber olan Muhammed'den sonra sa gelemez. Eer gelirse
449
son peygamber sa olmaz m? Eer sa peygamber olarak gelmeyecek denirse, o zaman da sann peygamberlii inkr edilmi olmaz m? CEVAP Bir Mslman, sa veya Muhammed diye konumaz. Aleyhisselam der veya en azndan hazret kelimesini kullanr. Bu ifadeler dnmemi olduunu, yani Yahudilie devam ettiini gstermez mi? Hazret-i sa son peygamber olarak deil, son peygamber Muhammed aleyhisselamn dinine hizmet etmek zere peygamber olarak gelecektir. Bir peygamber, baka peygamberin dinini yayabilir. Mesela Harun aleyhisselam, Musa aleyhisselamn dinini, Yahya aleyhisselam Hazret-i sann dinini yaymak zere peygamber olarak gnderilmitir. Sual: 2- sa gelince Kuran inkr etmeyeceine gre, kendisinin peygamber olduunu bildiren yetlere de inanacaktr. Bu durumda Muhammed'in son peygamber oluunu inkr etmi olmaz m? CEVAP H Hazret-i sa, kendisinin peygamber olduunu niye inkr edecek ki? (Ben Allahn peygamberi saym, son peygamber Muhammed aleyhisselamn dinine hizmet etmek zere Allah tel beni gndermitir) diyecektir. Sual: 3- Hadis kitaplarnzn iddia ettii gibi sa dnyaya tekrar gelse, kendisinin peygamber olduuna dair Kur'an yetlerine inanacak m? CEVAP Hadis kitaplarnz diyorsunuz, hadis kitaplar sizin deil mi? Allah kabul eden Resulnn szlerini kabul etmez mi? Senin gerekten dnme olmadn anlalmaktadr. H Hazret-i sa, Kuran yetlerine niye inanmasn ki? Onlar yaymak iin gelecektir. Sual: 4- sa peygamber dnyaya tekrar gelse, Muhammed, son peygamber unvann koruyabilir mi? CEVAP Daha da kuvvetlenir. Son peygamber Muhammed aleyhisselamn dinini yaymak zere geldim demesi, slamiyete hizmet etmesi, kendisine, annesine ve yce Allaha yaplan iftiralara bizzat cevap vermesi, Kuran- kerimin doruluunun teyit edilmesine sebep olur. Sual: 5- sa geldiinde baz haramlar helal edeceine dair hadislere ne diyorsunuz? CEVAP
450
yle bir hadis yoktur. slamiyetle hkmedecektir. Dinimizdeki drt delilden ikincisi olan hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Allaha yemin ederim ki, Meryemin olu sa, dil bir hakem olarak aranza inecek, ha kracak [Hristiyanl kaldracak], domuzu ldrecek [domuz etini yasaklayacak], slamdan baka eyi yasak edecektir.) [Buhari] (sa inince slamiyet ile hkmedecektir. O zaman Allah tel, Mslmanlardan baka herkesi helak edecektir.) [Ebu Davud]
Hazret-i sa slamiyeti yayacak

Sual: (Hazret-i sa faaliyetine balad. Yaknda ortaya knca, Hristiyanlar ve Mslmanlar dinsizlie kar birletirecek. Bylece btn dnyaya huzur ve bar gelecek. O zaman Yahudi ve Hristiyanlar, kendi dinlerinde kalmakla beraber, Peygamberimize de inanacaklar. Kendilerine Musevi Mslman, sevi Mslman denecek. Mehdiyi de, say da herkes tanmayacak) diyenler var. Hristiyanlarla Mslmanlar nasl birletirecek? Mslmanlar Hristiyan m yapacak? CEVAP Kesinlikle yle bir ey yok. Bu tamamen dinimize aykrdr. Bir yet-i kerime meali yledir: (Elbette, ehl-i kitap [Yahudi veya Hristiyan] olsun, mrik olsun, btn kfirler Cehennem ateindedir. Orada ebed kalrlar. Onlar insanlarn en kts, en erlileridir.) [Beyyine 6; Kurtubi tefsiri] Grld gibi, ehl-i kitabn yani Yahudi ve Hristiyanlarn da kfir olduklar, burada aka bildiriliyor. (nsanlarn en kts) ve (Cehenneme gidecek) denen kimselerle ibirlii yaplr m hi? Allah tel, kfirlerin birbirinin dostu olduunu, onlar dost edinmemek gerektiini aka bildiriyor. Bir yet-i kerime meali: (Ey iman edenler, Yahudileri de, Hristiyanlar da dost edinmeyin! Onlar, [slama olan dmanlklarnda] birbirinin dostudur. Onlar dost edinen de onlardan [kfir] olur. Allah tel, [kfirleri dost edinip, kendine] zulmedenlere hidayet etmez.) [Maide 51] slamiyet gelince, Hristiyanlk ve nceki btn dinler nesh edilmi, yrrlkten kaldrlmtr. Hakiki Hristiyanlk da olsa, hakiki ncil ve Tevrat da bulunsa, bunlar artk geerli deildir. Hakikisi geerli olacak olsayd, Allah tel slamiyeti gndermez, (Hakiki sevilik udur, sevi
451
dinine devam edin) derdi. Byle demeyip, (Hak din, yalnz slamiyettir) buyurdu. (slamiyetten baka din, kabul etmem) buyurdu. slamiyetin hkmnyse, kyamete kadar geerli kld. Hristiyanlar, tahrif edilmeyen ncili bulsalar, aynen sa aleyhisselamn bildirdii gibi ibadet etseler de, Muhammed aleyhisselam hak peygamber ve Mslmanl hak din olarak kabul edip Mslman olmadklar mddete, kfr zere olurlar. nk imann alt artndan biri, btn peygamberlere inanmaktr. Birini kabul etmeyen kfir olur. Ehl-i kitab kfirdir. Ho gren ksa da, kfirlik asla ho grlmez. sa aleyhisselam gelince, zemzemle arab, Hristiyanlarla Mslmanlar birletirmeyecek, aksine Hristiyanl ortadan kaldracak, slamiyetin bir ferdi olarak Mslmanl yayacaktr. Birka hadis-i erif meali yledir: (sa, benim dinim zerine gelir.) [. Ahmed] (sa, dil bir hakem olarak gkten inecek, ha kracak [Hristiyanl kaldracak], domuzu ldrecek [domuz etini yasaklayacak], slamdan baka eyi yasaklayacaktr.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, bni Ebi eybe] (Ruhum yed-i kudretinde olan Allaha yemin ederim ki, Meryemin olu sa, dil bir hakem olarak aranza inecek, ha kracak [Hristiyanl kaldracak], domuzu ldrecek [domuz eti yemeyi yasaklayacak], slamdan baka bir dini kabul etmeyecektir.) [Buhari] (Vallahi Meryemin olu dil bir hakem olarak inecek, ha paralayacak, domuzu ldrecek, kin, nefret ve haset ortadan kalkacaktr.) [Mslim] Hakiki ncilde Muhammed aleyhisselamn stnlklerini gren Hazret-i sa, onun mmetinden olmak iin ok yalvard, dua etti ve duas kabul edildi. Allah tel, Onu diri olarak, ge ykseltti. Kyamete yakn, Muhammed aleyhisselamn mmeti olmak iin yeryzne inecek, onun dinine uyacak ve onu yayacak, Hristiyanlk ve Yahudilik gibi bozuk dinleri kaldracaktr. (H. L. O. man) Kitab-l-vefa fi-fedail-il-Mustafa kitabnda yle yazyor: Bir gn Kabl-Ahbar, bir Yahudi liminin aladn grd. (Niin alyorsun?) diye sordu. Yahudi lim sylemedi. Kab, (stersen seni alatan eyleri sana syleyeyim) dedi. Yahudi liminin, (Syle) demesi zerine, yle
452
dedi: (Musa aleyhisselam Tevrattan okuyarak: Y Rabbi! Ben bir mmet grdm ki, onlar mmetlerin hayrlsdr. man etmeleri iin insanlara emr-i maruf ve nehy-i mnker yaparlar. lk ve son kitaba inanrlar. Deccal ile savarlar. Bunlar bana mmet eyle dedi. Allah tel, Y Musa, Onlar Ahmedin mmetidir buyurdu.) Bunlar dinleyen Yahudi limi, (Doru syledin y Kab) diyerek, onu tasdik etti. Kab dedi ki: (Musa aleyhisselam, Y Rabbi, o mmet, ok hamd eder. Bir i yapmak isteyince inallah derler. Onlar bana mmet eyle dedi. Allah tel, Y Musa, Onlar Ahmedin mmetidir buyurdu.) Yahudi limi, (Doru syledin ya Kab) dedi. Yine Kab yle devam etti: (Musa aleyhisselam Tevrata bakp, Y Rabbi, ben bir mmet gryorum ki, onlar yksee ksa tekbir getirirler, alak yere inseler hamd ederler. Onlar iin yeryznn topra temiz klnd. O toprakla necasetten ve hadesten, cnplkten, suyla temizlendikleri gibi temizlenirler. Yeryz onlarn mescitleridir. Yani, nerede dilerlerse, orada ibadet ederler. Onlar bana mmet eyle dedi. Allah tel, Y Musa, Onlar Ahmedin mmetidir buyurdu.) Yahudi limi, (Doru sylyorsun ey Kab) dedi. Yine yle anlatt: (Musa aleyhisselam, Tevratta grerek, Y Rabbi, bir mmet ki, onlarn Mushaflar kalblerindedir. Namaz klarken melekler gibi saf tutarlar. Mescitlerinde bal ars gibi sesleri iitilir. Onlardan pek az Cehenneme gider. Onlar bana mmet eyle diye arz edince, Allah tel, Y Musa, Onlar Ahmedin mmetidir buyurdu.) Yahudi limi, (Doru syledin y Kab) dedi. Musa aleyhisselam, Muhammed aleyhisselamn mmetine verilen hayrlar grnce, Onun mmetinden olmak istedi. Allah tel onu teselli etti. (evahid-n-nbvve) Dnyaya gelmi olan 124 binden fazla Peygamberin en bykleri, Muhammed aleyhisselama tbi olmay istemitir. Musa aleyhisselam, Onun zamannda bulunsayd, O bykl ile beraber, Ona tbi olmay istedi. sa aleyhisselamn gkten inip, Onun dini yolunda yryecektir. Onun mmeti olan Mslmanlar, Ona tbi olduklar iin, btn insanlarn hayrls ve en iyileri oldu. Cennete gireceklerin ou bunlar oldu ve Cennete herkesten nce gireceklerdir. (S. Ebediyye) slamiyet gelince, nceki btn dinleri nesh etmi, yrrlkten kaldrmtr. ki dinli insan olmaz. Bir insan ya Mslmandr veya Musevidir yahut sevidir. Musevi Mslman, sevi Mslman olmaz.
453
Mslman olmak iin, bozuk, btl dinlerden, yani kfrden kanmak da arttr. Hazret-i Mehdiyi ve Hazret-i say herkes tanmaz demek de doru deildir. O zamanki Mslmanlar, her ikisini de tanyacaktr. hadis-i erif meali yledir: (Mehdinin ba hizasnda bir bulut olacak, buluttan bir melek, Bu Mehdidir, szn dinleyin diyecektir.) [Ebu Nuaym] (sa, Mehdinin arkasnda namaz klacaktr.) [bni Hacer-i Mekki] (sa, benim yanma gmlecektir.) [Tirmizi] Bir yet-i kerime meali de yledir: (Elbette o [Hazret-i sann Kyamete yakn gkten inmesi], Kyametin yaklatn gsteren bilgidir. Sakn bunda phe etmeyin!) [Zuhruf 61; Beydavi tefsiri] Grld gibi, Hazret-i sann gelmesi kyametin yaklatn gsterir, bunda phe etmeyin deniyor. Demek ki, herkes onun geldiinden haberdar olacaktr. Bu kadar vesikalar varken, alametleri aka bildirilmiken, (Hazret-i Mehdi ve Hazret-i sa geldi, onlar ok az kimse tanyacak ve Hristiyanlarla ibirlii yapacaklar) demek, dinimize aykrdr.
Hazret-i sa niin gelecek?

Sual: sa, kyamete yakn tekrar gelecek demek, (Peygamberimiz grevini yapamad, sa tamamlayacaktr) anlamna gelmez mi? CEVAP Byle bir iddia ok irkindir. Her peygamber grevini yapmtr. Musa aleyhisselam, dinini yayarken, kardei Harun aleyhisselamn yardmc olmasn istemiti. Allah tel da, ona yardmc olarak, kardei Harun aleyhisselam peygamber olarak gndermiti. Eshab- kiram, dinimizin yaylmasna hizmet ettii gibi, kyamete kadar gelecek btn limler de, dinimize hizmet etmeye devam edecektir. Bu hizmet, dinimizin emridir. H bu, Peygamber efendimizin, grevini yapamadn gstermez. Her Mslmann elinden geldii kadar bunun iin almas, birinci vazifesidir. Bu hizmete Hazret-i Mehdi ve Eshab- Kehf de katlacaktr. sa aleyhisselam da, Allah teldan Peygamber efendimize mmet olmay istemi ve istei kabul edilmitir. Kyamete yakn, peygamberlik vazifesi ile deil, bu mmetin bir ferdi olarak gelecek ve slamiyetin
454
yaylmas iin alacak, Hristiyanlk dahil, dier btn btl dinleri kaldracaktr. Bir yet-i kerime meali: (Elbette o [sa aleyhisselamn Kyamete yakn gkten inmesi], Kyametin yaklatn gsteren bilgidir. Sakn bunda phe etmeyin! Bana tbi olun; tek doru yol budur.) [Zuhruf 61, Beydavi] Resulullah efendimiz, bu yet-i kerimeyi aklayarak buyuruyor ki: (Allaha yemin ederim ki, Meryemin olu sa, dil bir hakem olarak gkten inecek, ha kracak, [Hristiyanl kaldracak] domuzu ldrecek, [domuz etini yasaklayacak] slamdan baka eyi yasaklayacaktr.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, . Ebi eybe] (sa, inince evlenecek, bir olu olacak, krk yl kadar yaayp lecek ve benim yanma defnedilecektir.) [Tirmizi, Mevahib] sa aleyhisselam, (Deccaln kmas Kyamet alametidir. Ben gkten inip onu ldreceim) dedi. (Mslim, . Mace, Ebu Davud, . Ahmed, Taberani, . Syuti, . Mnavi, . Nevevi, Kenzil ummal, Mecmul zevaid) Bu hadis-i eriflerin hi birini, hi bir Mslman, inkr etmez. slm limleri Nebiler gibidir Sual: Peygamber efendimizden sonra, bir peygamber gelmeyeceine gre, Hazret-i sann peygamber olarak gelmesi Kurana aykr deil mi? Eskiden her bin senede yeni bir din ile bir resul gnderiliyormu. imdi aradan bin sene gese de, Peygamberimizden sonra peygamber gnderilmemesinin hikmeti ne olabilir? CEVAP Hazret-i sa, yeni bir peygamber olarak gelmeyecek, slamiyeti kuvvetlendirmek iin gelecek. Hazret-i Mehdi de ayn grevle gelecek. Eskiden nebiler geliyor, Resullerin getirdii dini kuvvetlendiriyordu. Muhammed aleyhisselamdan sonra gelen limler bu ii yapyorlar. Onun iin Peygamber efendimiz, (mmetimin limleri beni srail peygamberleri gibidir) buyurdu. (mm- Yfi, mam- Rabbani, Abdlgani Nablusi, Ner-l-mehasin) mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: sa aleyhisselam gkten inerek, ahir zaman Peygamberinin dinine uyunca, Onun hakkati, kendi makamndan ykselerek, Ona uyduu iin, hakkat-i Muhammednin makamna gelir. Onun dinini
455
kuvvetlendirir. Bunun iin, eski dinlerde, llazm Peygamberden sonra bin yl iinde, yeni bir peygamber gnderilirdi. Bunlarla, o peygamberin dini kuvvetlendirilirdi. Onun dininin zaman bitince, baka bir llazm Resul ile yeni bir din gnderilirdi. Muhammed aleyhisselam, Peygamberlerin sonuncusu olduu iin ve Onun dini hi deitirilemeyecei iin, Onun mmetinin limleri, nebiler gibi oldu. slamiyeti kuvvetlendirmek ii bunlara yaptrld. Resulullahn vefatndan bin yl getikten sonra, gelecek limlerin says az ise de, slamiyeti tam kuvvetlendirmeleri iin, ok yksek derecede olacaklardr. Bunlardan baka, llazm bir Peygambere de [Hazret-i saya da], Onun dinini kuvvetlendirme ii verildi. (1/209)
Hazret-i Mehdi gelecektir

Sual: Mehdi hurafedir diyenler oluyor. Nasl cevap verilebilir? CEVAP bni Hacer-i Mekki, (Alamat-i Mehdi), imam- Syuti, (El-brhan) ve imam- arani (Muhtasar- Tezkire-i Kurtubi) kitabnda iki yze yakn, Hazret-i Mehdinin alameti bildirilmektedir. Hazret-i Mehdi iin hurafe demek, ilme ihanettir, kyamet alametidir. Bu konudaki hadis-i eriflerden birka yledir: (Kyamet kopmadan nce, Allah tel, benim evladmdan birini yaratr ki, ismi benim ismim gibi, babasnn ismi, benim babamn ismi gibi olur. Ondan nce dnya zulmle dolu iken, onun zamannda adaletle dolar.) [Tirmizi, .Asakir] (Mehdinin ba hizasnda bir bulut olacak, buluttan bir melek, Bu Mehdidir, szn dinleyin diyecektir.) [Ebu Nuaym] (Ehl-i beytimden bir zat yeryzne hkim olmadka kyamet kopmaz. Onun aln aktr, kemer burunludur. Yeryz zulmle dolu iken, o, dnyay adaletle doldurur. daresi yedi yl srer.) [Mslim] (Eshab- Kehf, Mehdinin yardmclar olacak ve sa bunun zamannda gkten inecek ve Deccal ile harb ederken, Mehdi, onunla beraber olacaktr.) [.Syuti] (Yeryzne drt kii malik oldu. kisi mmin Zlkarneyn ile Sleyman idi. kisi kfir, Nemrud ile Buhtunnasar idi. Beinci olarak, benim evladmdan biri yeryzne malik olacaktr.) [.Syuti] (Horasan tarafndan gelen siyah sancakllara katln. Onlarn iinde Allah'n halifesi Mehdi vardr.) [Hakim, .Ahmed, Deylemi]
456
(Nasl helak olur bir mmet ki, banda ben, sonunda Meryem olu sa ve ortasnda da ehl-i beytimden Mehdi vardr.) [Hkim, .Asakir] (arktan kan bir grup, Mehdiye yardm ederler.) [bni Mace, Taberani] (Mehdi knca, Allah tel ona rahmetini indirir.) [.Ahmed, Hakim] (Mehdi bendendir, yeryzn hak ve adaletle doldurur.) [Ebu Davud] (Dnyay kfr kaplamadka Mehdi gelmez.) [Mekt.Rabbani 2/68] (Mehdi gelince, bir bereket olacak, mmetim rahat edecektir.) [bni Ebi eybe] (Mehdi ehl-i beyttendir. Allah tel onu bir gecede olgunlatrr.) [bni Mace, .Ahmed] (Deccaln veya Mehdinin geleceine inanmayan kfir olur.) [Favaid-il Ehbar - erhis-Siyer] (Mehdi, Kureyten ve ehl-i beytimdendir.) [.Ahmed, Baverdi] (Mehdi benim soyumdandr.) [bni Mace] (Mehdi evlad Fatmadandr.) [Ebu Davud, Hakim] (Mehdi, amcam Abbasn soyundandr.) [.Asakir, Dare Kutni] (Ya Abbas, senin soyundan bir gen dnyay adaletle doldurur, sa ile namaz klar.) [Hatib, bni Asakir, Dare Kutni] [Burada tenakuz [eliki] yoktur. Abdlkadir-i Geylani hazretleri anne tarafndan seyyid, baba tarafndan erif idi. Hazret-i Mehdi de, Hazret-i Fatmann soyundan bir gen, Hazret-i Abbasn soyundan biri ile evlenince, her iki soydan da gelmi olur.] Hazret-i Ali, olu Hasan gsterip, "Bu olumun neslinden biri kacak, dnyay adaletle dolduracaktr" buyurdu. (Ebu Davud) Ktb-i sitteden Buhari, Mslim, Ebu Davud, bni Mace, Tirmizi ve dier hadis limlerinin bildirdikleri bu hadis-i erifleri ve Ehl-i snnet limlerinin aklamalarn akl ve iman sahibi hi kimse inkr edemez. Tevil etmek de dinimize aykrdr. Herkes dinin hkmlerini tevil etmeye kalkarsa ortada din diye bir ey kalmaz. mam- azam hazretleri buyuruyor ki: (Yecc ve Mecc'n ortaya kmas, gnein batdan domas, Hazret-i sa'nn gkten inmesi, Deccaln ve dier
457
kyamet alametlerinin hepsi aynen hadis-i erifte bildirildii gibi, [tevilsiz olarak] zaman gelince gerekleeceine inanrz.) [Fkh ekber] Hazret-i Mehdi gelince Sual: Tam lmihaldeki, (Hazret-i Mehdi, ahir zamanda dnyaya gelecektir. sa aleyhisselamla buluacak, mezhepleri kaldracak, yalnz onun mezhebi kalacaktr) ifadesinden kast nedir? CEVAP Hazret-i Mehdi geldiinde, hak mezheplerin hkm unutulmu olacak, bid'at mezhepleri ortal kaplayacak, ortada hak bir mezhep kalmayacaktr. Yani mezheplerin doru bilgileri kalmayacak, sadece isimleri kalp, din dmanlar veya sapklar tarafndan bu isimler suistimal edilecektir. Hazret-i Mehdi, ictihad edecek, ictihad Hanefi mezhebine uygun olacaktr. Zaten sa aleyhisselamn Hristiyanl yasak ettii gibi, Hazret-i Mehdi de dier bozuk frkalar, bozuk mezhepleri yasak edecektir. Bozuk mezhepleri kaldraca iin mezhepleri kaldracak ifadesi kullanlmtr. Hazret-i Mehdinin stnl Sual: Hazret-i Mehdi, drt halifeden daha stn mdr? CEVAP Kesinlikle deildir. Bu hususta mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Resulullahn vefatndan bin sene getikten sonra, mmetinden gnderilen limlerin says azsa da, slamiyeti tam kuvvetlendirmeleri iin, ok yksek olacaklardr. Resulullah efendimiz, hazret-i Mehdinin geleceini haber vermitir. Bin sene sonra gelecektir. sa aleyhisselam da, bin sene sonra, gkten inecektir. Bin sene sonra gelen Evliyann ykseklikleri, Eshab- kiramn yksekliklerine benzemektedir. Her ne kadar, Peygamberlerden sonra, en stn insanlar Eshab- kiram ise de, sonra gelenler, bunlara ok benzedikleri iin, hangilerinin daha stn olduklar anlalamaz gibi olmutur. Belki de bunun iindir ki, Resulullah efendimiz, (ncekiler mi daha stndr, yoksa sonrakiler mi? Bilinemez) buyurdu. Yoksa (ncekiler mi daha stndr, yoksa sonrakiler mi, bilmem) buyurmad, nk hangilerinin daha stn olduunu elbette biliyordu. Bunun iin, (En stn olanlar,
458
benim zamanmda bulunan Mslmanlardr) buyurmutu, fakat ok benzedikleri iin, phe hsl olduundan (Bilinemez) buyurdu. Resulullah, Eshab- kiramn zamanndan sonra, Tabiinin zamannn yksek olduunu bildirdi. Bundan sonra da Tebe-i tabiinin zamannn stn olduunu bildirdi. Bunlarn da, bin sene sonra gelenlerden daha stn olduklar anlald. Sonra gelenlerin, Eshab- kirama ok benzemesi nasl olur denilirse, yle cevap veririz ki, o iki asrn, bu son gelenlerden daha stn olmas, belki onlarda Evliya saysnn ok ve bidat sahiplerinin az olduu iin olabilir. Bunun iin, sonra gelenler arasnda birka Evliyann, o iki asrda bulunan Evliyadan daha yksek olduunu sylemek, yanl olmaz. Mesela, hazret-i Mehdi byledir, fakat Eshab- kiramn zaman, her bakmdan, daha yksektir. Bunun zerinde konumak bile lzumsuzdur. nce gelenler, onlardr. Naim Cennetinde yakn olanlar onlardr. Bakalarnn da kadar altn sadaka vermesi, onlarn bir avu arpa vermesinin sevabna kavuturamaz. Allah tel, dilediini rahmetine kavuturur. (1/209)
Deccal da gelecektir
Sual: Mehdi gelince, Deccaln da gelmesi gerekiyor. Bunun iin, Mehdi geldi diyenler, Deccala da bir klf bulmular. (Deccal, hadiste bildirildii gibi insan deil, ateizmdir. Ateizmin bilimsel bir dayana kalmadna yani ldne gre, Deccal da lmtr) diyorlar. Deccal Hazret-i sa ldrmeyecek miydi? Deccaln birok vasflar vardr. Deccal bir insan olacana gre, ateizme nasl deccal denir? CEVAP Deccaln geldii de, ld de doru deildir. Mehdi geldi denince, Hazret-i sa ile Deccal da getirmek gerektii iin, akl almaz teviller yaplyor. Kimisi, Hazret-i sann kendisi gelmeyecek, manevi bir ahsiyet, bir akm olarak gelecek diyor; kimi de, gelecek, ama herkes tanmayacak diyor. Deccal iin de, Mao, Lenin gibi diktatrleri gsteren olduu gibi, o bir sistemdir diyenler oluyor. Deccal Amerikadr diyenler de oldu. Hlbuki Deccaln da, Hazret-i sa ve Hazret-i Mehdinin de birer insan olarak geleceini ve o zamanki Mslmanlarn bunlar tanyacan Peygamber efendimiz, aklamaya ihtiya brakmadan, aka bildirmitir. Bu konudaki birka hadis-i erif meali:
459
(Deccal, dou taraftan kar.) [Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, .Mace, .Ahmed, . Ebi eybe, Hakim] (Deccal, Mekke ve Medineye giremez.) [Buhari, Mslim, Tirmizi, .Ahmed] (Deccaln bir gz krdr.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Ebu Nuaym] (Deccaln boyu ksa, salar kvrcktr.) [Ebu Davud] (Bunu da, ateistlerin salar kvrcktr diye mi tevil edilecek? Deccal ateizm diye tevil edilirse, yani Deccal insan olmayp ateizm olduuna gre, ateizmin salar kvrck olur mu?) (Deccaln ocuu olmaz.) [.Ahmed] (Deccal knca, tanrym der. Onun tanrlna inanan kfir olur.) [.E.eybe] (Deccal, bir kimseyi ldrp diriltecektir.) [Buhari, Mslim] (Miracda Deccal da grdm.) [Buhari, Mslim, .Ahmed] (sa inince, Deccal ldrecektir.) [Mslim, Ebu Davud] (sa, Deccal ldrdkten sonra iki kii arasnda dmanlk kalmaz.) [Mslim] (Deccal ldyse, niye hl dmanlklar, savalar var?) (Deccaln zamannda bulunan mminlerin gdas, meleklerin gdas gibi, tesbih olur. Allah tel, o zaman, tesbih edenlerin aln giderir.) [Hkim] (Deccal ktna gre, Mslmanlarn ackmas nasl yorumlanmal?) Peygamber efendimiz, (Deccaln son gnleri o kadar ksa olur ki, sizden biriniz Medine kapsndan kp, tepesine varncaya kadar, akam olacaktr) buyurunca, (Ya Resulallah, o ksa gnlerde nasl namaz klacaz) dediler. Cevaben buyurdu ki: (O uzun gnlerde takdir ettiiniz gibi takdir edeceksiniz.) [bni Mace] (Deccal ld dendiine gre, bu ksa gnler ne zaman gelip geti?) (Kyamet alametlerinin ilki, gnein batt yerden domas ve kuluk vaktinde insanlara Dabbe-tl-arzn kmasdr. Bunlardan hangisi nce karsa, dieri de onun hemen peindedir.) [Mslim, Ebu Davud] Bir yet-i kerime meali:
460
(Rabbinin baz yetleri [alametleri] geldii gn, nce iman etmemi veya imannda bir hayr kazanmam kimseye, o gnk iman fayda vermez.) [Enam 158] Bu yet-i kerimeyi aklayan Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (u ey ortaya knca, iman etmemi veya imanndan hayr grmemi olana, iman fayda vermez: Gnein batdan domas, Deccal ve Dabbet-l-arz.) [Mslim, Tirmizi, Beyheki] Demek ki, Deccal ortaya knca artk herkes iman edecek, ama olaanst alametler grlmeye balad iin, artk iman kabul edilmeyecek. Deccal kp ldrldyse, o zaman niye hl insanlar iman etsin diye uralyor ki? Yoksa bu konudaki yet ve hadisler inkr m ediliyor? Deccal ile ilgili birka hadis-i erif meali daha yledir: (Medine, krn demirin pasn kard gibi Deccal karr.) [Buhari, Mslim] (Her Peygamber, mmetini Deccal ile korkuttu.) [Buhari, Mslim] (mmetimden hak zere devam edenler, Deccalle de savarlar.) [Ebu Davud] (sa, Deccalle savarken, Mehdi, onunla beraber olacaktr.) [. Syuti] (On alamet kmadan Kyamet kopmaz. Biri Deccaldr.) [Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, .Mace] (dem aleyhisselamdan, Kyamete kadar, Deccaldan byk fitne yoktur.) [Mslim] Muhammed bin Hasan Askeri hazretleri buyurdu ki: Deccal kmadan, onu grdn syleyen yalancdr. (evahidn-Nbvve) bni Abbas hazretleri de, Hazret-i merin yle buyurduunu bildirmitir: (Recmi, Deccal, gnein batdan douunu, kabir azabn, efaati ve mminlerin gnahlar kadar yandktan sonra, Cehennemden kartlmasn yalanlayan kimseler kacaktr.) [bni Abdilberr, Kurtubi] Deccal gelmeyecek ve gne batdan domayacak diyen yoksa da, bunlar tevil eden, (Deccal ateistliktir, gnein batdan domas da
461
slamiyetin batdan yaylmasdr) diye tevil edenler vardr. Hazret-i mer, bu szyle, byle tevilcileri bildirmektedir. Deccal gelince Sual: Hadis kitaplarnda bildirildiine gre, Sahabe Deccaln ne kadar kalacan sorunca Resulullah, (Krk gn kalr; fakat ilk gn bir sene gibi, ikinci gn bir ay gibi, nc gn bir hafta gibi, dier gnleri de sizin gnleriniz gibi olur) buyuruyor. Bu akla uygun mudur? Hi, bir gn, bir sene olur mu? Dnyann dn bellidir. Elbette bunun tevil edilmesi gerekir. Mehdi ve Deccal manevi ahsiyetlerdir, insan olarak gelmeyeceklerdir. Bunlar tevil etmeden yazmak yanl deil mi? CEVAP Yanl deildir. Bunlar tevili gerektirmez. Bu husus Eshab- kirama sylenince, bunun tevili nedir dememiler, (Y Resulallah! O zaman bu bir sene gibi olacak gnde, bir gnn namaz bize kfi gelecek mi?) diye sormulardr. Cevabnda, (Hayr, gnn miktarn takdir edersiniz) buyurmulardr. Demek ki, bir gn bir yl gibi uzun olacaktr. limlerimiz, kutuplar gibi, alt ay gece, alt ay gndz olan yerlerde veya daha ksa, daha uzun olan yerlerde, byle takdirle namaz klnmas ve oru tutulmas gerektiini bildirmilerdir. Yani belli bir saat oru tutulur, belli saat aralyla namazlar klnr. Bir gn bir yl gibi uzun olmasayd, namaz byle kln buyurmazd.
Kyamet alametleri ve imtihan

Sual: Bazlar, (Bizler bu dnyaya imtihan edilmek iin gnderilmiiz. Bu imtihan bozacak derecede ak deliller gelemez. Mesela gne batdan domaz. slamiyetin batdan yaylaca diye tevil gerekir. Dabbet-l-arz ise hadislerde bildirildii gibi insanlarn alnna mhr vuran bir hayvan deil, AIDS hastalnn virs olarak tevil gerekir. Mehdinin geldiini herkes bilemez. Davul zurna ile gelecek deil. sann ve Mehdinin gelmesi gibi kyamet alametleri ile ilgili btn hadislerin senetleri sahih olsa da, Kurann ruhuna aykrdr. Btn hadisleri Kurann ruhuna uydurarak tevil etmek gerekir) diyorlar. Hem hadislerin senetleri sahih olsa da itibar edilmez derken, bir yandan da onlar tevil etmek gerekir deniyor. Bu bir eliki deil mi? CEVAP
462
(Senedi sahih olsa da itibar edilmez) demek, bu sz Allah Resul sylemitir ama yanl sylemitir demektir. Senedi sahih olan mehur hadis-i eriflere inanmamak kfre kadar gtrr. kincisi, hadis limleri, hadislerin h Kurana aykr olduunu, imtihan iin gnderildiimizi bilememiler de, imdiki trediler mi biliyor? Dini ykmak iin, yetleri ve hadisleri yalan yanl tevil etmeye alyorlar. Hadis-i eriflerle bildirilen kyamet alametleri niye imtihan bozsun ki? Bir harikulade olay olunca veya bir keramet grlnce yahut mucizeler meydana knca imtihan bozulur mu? Din kitaplarnda bildiriliyor ki, Peygamber efendimizin bin kadar mucizesi grlmtr. Buna ramen Ebu Cehiller, Ebu Lehebler ve birok mrik iman etmemitir. Demek ki mucize ve keramet gibi olaylar imtihan bozmuyor. stelik bunlar olunca iman edin denmiyor ki, aksine imtihan mddetinin bittiini, bundan sonra imann kabul edilmeyecei bildiriliyor. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Rabbinin baz yetleri [alametleri] geldii gn, nce iman etmemi veya imannda hayr kazanmam olana, [o gnk] iman fayda vermez.) [Enam 158] yet-i kerimede bildirilen alametlerden n Peygamber efendimiz yle aklyor: (Gne batdan domadka, Kyamet kopmaz. O zaman herkes iman ederse de iman fayda vermez.) [Buhari, Mslim] (u ey ortaya knca, iman etmemi veya imanndan hayr kazanmam olana, iman fayda vermez: Gnein batdan domas, Deccal ve Dabbet-l-arz.) [Tirmizi] Kyamet alametlerinden gnein batdan domasn, Avrupann Mslman olmas diye tevil etmeli diyorlar. Avrupa Mslman olunca, iman fayda vermez mi? Gnein batdan domas aklen de, ilmen de mmkndr. Tevile ihtiya yoktur. Allah tel, dnyay imdiki yrngesinden karr. Baka yrngeye girer. Dn deiince, gne batdan domu olarak grlr. Peygamber efendimiz, o hadis-i erifi Arabistanda sylemitir. Arabistana gre, Bat, Avrupa deildir, Afrikadr. Afrika Mslman olacak dense, biraz daha az yanl olur. Trkiyeye gre Avrupa Batdadr. Asyaya gre de Trkiye Batdadr. Her lkenin batsnda
463
baka bir lke vardr. Batnn Mslman olmas demek, btn dnyann Mslman olmas demektir. Batda olmayan tek lke yoktur. nk dnya yuvarlaktr. Bu tevilin ne kadar mantksz ve sama olduu meydandadr. Hadis-i erifte, (Gne Batdan dounca tevbe kaps kapanr, iman edenin iman fayda vermez) buyuruluyor. imdi, sama tevile gre, Afrika veya Avrupa, yahut btn dnya Mslman olunca, tevbe kaps niye kapansn ki? Tevbe kaps kapal, iman edene iman fayda vermiyor, bunlar nasl Mslman olacak ki? yle ya tekine tevil bulan buna da bir kulp takabilir. Peygamber efendimizin hadisleri bulmaca bilmece gibi deildir. Mteabih olanlar hari, hepsi anlatld gibidir, (Ben elma dersem, sen muz anla, ben koca kar dersem sen kz anla) cinsinden deildir. H Resulullah efendimiz, bilmece gibi mi sz sylyor? Bunun gibi, (Salat, duadr, namaz diye bir ey yok) diyenler kmtr. Tevil ederek dini ykmaya alyorlar. AIDS hastalna da, Kur'an- kerimde bildirilen hayvan olduunu sylemek yanltr. (O sz balarna geldii zaman, [Kyamet alametleri zuhur edince], onlara yerden bir hayvan karrz, bu hayvan, onlara, insanlarn yetlerimize kesin bir iman etmemi olduklarn syler.) [Neml 82, Tefsir-i Kurtubi] Dabbet-l-arz hakknda birok hadis-i erif vardr. (Feraid-l fevaid), (Muhtasar- Tezkire-i Kurtubi), (Megaribz zaman) ve (El kavll muhtasar fi alamatil Mehdil muntazar) isimli kitaplardaki hadis-i eriflerden birka yle: (Dabbet-l arzn deve aya gibi drt aya ve ku gibi kanatlar vardr. Ba kz bana, kula fil kulana, kuyruu ise, ko kuyruuna benzer.) (Dabbet-l arz, asa-i Musa ile mmine dokunur, alnna Cennetlik yazlr, yz nurlanr. Kfire, mhr Sleyman vurur, Cehennemlik yazlr, yz simsiyah olur.) (nsanlar, bu hayvandan kaarlar. Kimi ondan korkarak namaza durur. Hayvan bunun yanna gelir, Ey kii imdi mi namaz klyorsun diyerek yzn damgalar. Bylece mminler kfirlerden ayrt edilerek tannr.)
464
Hazret-i Mehdi davul zurna ile gelmeyecek; ama gkten bir melek bunu haber verecek ve btn dnya duyacaktr. ki hadis-i erif meali: (Mehdinin ba hizasnda bir bulut olacak, buluttan bir melek, Bu Mehdidir, szn dinleyin diyecektir.) [Ebu Nuaym] (Ehl-i beytimden bir zat yeryzne hkim olmadka kyamet kopmaz. Onun aln aktr, kemer burunludur. Yeryz zulmle dolu iken, o, dnyay adaletle doldurur. daresi yedi yl srer.) [Mslim] (Mehdiyim diyenler geldi de hangisi dnyay adaletle doldurdu?) mam- azam hazretleri buyuruyor ki: Yecc ve Mecc'n ortaya kmas, gnein batdan domas, Hazret-i sa'nn gkten inmesi, Deccaln ve dier kyamet alametlerinin hepsi aynen hadis-i erifte bildirildii gibi, [tevilsiz olarak] zaman gelince gerekleeceine inanrz. (Fkh ekber) Kyamet alametlerini tevil etmek, mam- azamn szne aykrdr. Hibir slam limi kyamet alametlerini tevil etmemitir. Buna ramen tevil etmeye almak, biz bunlara inanmyoruz, ama bunu da aka diyemiyoruz, demenin baka eklidir.
Kyamet alametlerinin tevili

Sual: Baz kimseler, hadislerle bildirilen, gnein batdan domasn, Dabbe-tl-arz denilen hayvann, kp elindeki mhrle, bu Mslman, bu kfir diye mhrlemesini, Hazret-i Mehdinin, Hazret-i sann ve Deccaln gelmesini tevil ediyorlar. (Bu kadar ak eyler, harikulade haller, imtihana aykrdr. O zaman herkes Mslman olur) diyorlar. Hibir slam limi, kyametin byk alametlerini byle tevil etmediine gre, bunlarn tevilleri yersiz deil midir? CEVAP Elbette yersizdir. Mucize ve keramet, harikulade bir haldir. Peygamber efendimizin bin kadar mucizesi grlmtr; ama yine de, Ebu Cehil gibiler inanmamtr. sa aleyhisselamn da, birok mucizesi olmutur. Krleri iyi etmesi, lleri diriltmesi gibi mucizeleri grld halde, 12 kiiden baka, iman eden olmamtr. Bu 12 kii de, mucize grdkleri iin deil, Peygamber olduuna inandklar iin, iman etmilerdir. Evliya-i kiramdan da, binlerce kerametler zuhur etmitir. Bunlar gren gayrimslimlerden, iman etmeyen oktur. Demek ki, mucize ve
465
keramet gibi olaylar, imtihan bozmuyor. stelik kyamet alametleri grlnce iman edin denmiyor ki, aksine imtihan mddetinin bittii, bundan sonra imann kabul edilmeyecei bildiriliyor. Zaten, kyametin byk alametleri grldkten sonra iman etseler de, imanlar kabul edilmeyecektir. Yani bunlar tevil etmek ok yersizdir. mtihan bittikten sonra, doru cevaplar aklamak niye imtihana aykr olsun ki? Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Rabbinin baz yetleri [alametleri] geldii gn, nce iman etmemi veya imannda hayr kazanmam olana, [o gnk] iman fayda vermez.) [Enam 158] yet-i kerimede bildirilen alametlerden n, Peygamber efendimiz yle aklyor: (Gne batdan domadka, Kyamet kopmaz. O zaman herkes iman ederse de, iman fayda vermez.) [Buhari, Mslim] (u ey ortaya knca, iman etmemi veya imanndan hayr kazanmam olana, iman fayda vermez: Gnein batdan domas, Deccal ve Dabbet-l-arz.) [Tirmizi] Tevil edenlerin maksad, gnein batdan domas, Deccaln ve Dabbenin kmas deildir. Maksat, Hazret-i Mehdinin ve Hazret-i sann gelmesini inkr etmektir. Kendilerinin ileri srd kimselere Mehdi demektir. Byle tevil etmeyince, kendi adamlarnn Mehdi olduuna bakalarn inandramayacaklar iin, bu yola sapmlardr. Yanl teviller Sual: Kyametin byk alametlerinden olan gnein batdan domasn, slamiyetin batdan yaylaca, Dabbet-l-arzn ise, Aids hastalnn virs olduu eklinde tevil caiz midir? CEVAP Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Rabbinin baz yetleri [alametleri] geldii gn, nce iman etmemi veya imannda hayr kazanmam olana, [o gnk] iman fayda vermez.) [Enam 158] Bir hadis-i erifte, baz alametlerden yle aklanmaktadr: (u ey ortaya knca, iman etmemi veya imanndan hayr kazanmam olana, iman fayda vermez: Gnein batdan domas, Deccal ve Dabbet-l-arz.) [Tirmizi] Yine hadis-i erifte buyuruldu ki:
466
(u alametler kmadan kyamet kopmaz: Gne batdan doar, yer batar, sa iner, Duman, Dabbet-l-arz, Deccal, Yecc Mecc ve Adenden bir ate kar.) [Mslim] Konumuzla ilgili bir hadis-i erifin meali yle: (Gne batdan domadka, Kyamet kopmaz. O zaman herkes iman ederse de fayda vermez.) [Buhari, Mslim] Avrupa Mslman olunca, iman fayda vermez mi? Gnein batdan domas aklen de, ilmen de mmkndr. Tevile ihtiya yoktur. Allah tel, dnyay imdiki yrngesinden karr. Baka yrngeye girer. Dn deiince, gne batdan domu olarak grlr. Aids hastalna da, Kur'an- kerimde bildirilen hayvan olduunu sylemek yanltr. Dabbet-l-arzn, ayn zamanda konuan bir hayvan olduu yet-i kerimede bildirilmektedir: (O sz balarna geldii zaman, [Kyamet alametleri zuhur edince], onlara yerden bir hayvan karrz, bu hayvan, onlara, insanlarn yetlerimize kesin bir iman etmemi olduklarn syler.) [Neml 82, Tefsir-i Kurtubi] Bu hayvann konumas aklen de caizdir; nk Allah tel hayvana konuma sfat vermeye kadirdir. (Sevab-l kelam fi akaid-il slam) Dabbet-l-arz hakknda birok hadis-i erif vardr. (Feraid-l fevaid), (Muhtasar- Tezkire-i Kurtubi), (Megaribz zaman) ve (El kavll muhtasar fi alamatil Mehdil muntazar) isimli kitaplardaki hadis-i eriflerden birka yle: (Dabbet-l arzn deve aya gibi drt aya ve ku gibi kanatlar vardr. Ba kz bana, kula fil kulana, kuyruu ise, ko kuyruuna benzer.) (Dabbet-l arz, asa-i Musa ile mmine dokunur, alnna Cennetlik yazlr, yz nurlanr. Kfire, mhr Sleyman vurur, Cehennemlik yazlr, yz simsiyah olur.) (nsanlar, bu hayvandan kaarlar. Kimi ondan korkarak namaza durur. Hayvan bunun yanna gelir, Ey kii imdi mi namaz klyorsun diyerek yzn damgalar. Bylece mminler kfirlerden ayrt edilerek tannr.) Gnein batdan domas Sual: Hadis-i erifte bildirilen kyametin byk alametlerinden birisi de Gnein Batdan domasdr. O zaman tevbe kaps da kapanyor.
467
Bugn bilim adamlarna gre Gnein batdan doabilmesi iin dnyann bir an iin durmas, sonra da ters ynde dnmeye balamas gerekiyor ve bu da fiziken imknsz bir olay. Buna gre Gnein Batdan domas, Bat'da bulunan Avrupann Mslman olmas demek deil midir? CEVAP Kesinlikle deildir. Allah iin imknsz diye bir ey olur mu? Bunu yapacak olan Allah teldr. Allah yapamaz denir mi hi? Allah tel, dnyay imdiki yrngesinden karp baka yrngeye sokamaz m? Dn deiince, Gne batdan domu olarak grlr. Peygamber efendimiz, o hadis-i erifi Arabistanda sylemitir. Arabistana gre, Bat, Avrupa deildir, Afrikadr. Afrika Mslman olacak dense, biraz daha az yanl olur. Trkiyeye gre Avrupa Batdadr. Asyaya gre de Trkiye Batdadr. Her lkenin batsnda baka bir lke vardr. Batnn Mslman olmas demek, btn dnyann Mslman olmas demektir; nk batda olmayan tek lke yoktur. Dnya yuvarlaktr. Bu tevilin ne kadar mantksz olduu meydanda deil mi? Hadis-i erifte, (Gne Batdan dounca tevbe kaps kapanr, iman edenin iman fayda vermez) buyuruluyor. imdi, yukardaki sama tevile gre, Afrika veya Avrupa yahut btn dnya Mslman olunca, tevbe kaps niye kapansn ki? Tevbe kaps kapal, iman edene iman fayda vermiyor, bunlar nasl Mslman olacak? yle ya tekine tevil bulan buna da bir kulp takar. Peygamber efendimizin hadisleri bulmaca bilmece gibi deildir. Mteabih olanlar hari, hepsi anlatld gibidir, (Ben elma dersem, sen muz anla) cinsinden deildir. Dabbet-l-arz Sual: Kyametin byk alametlerinden olan Dabbet-l-arz iin AIDS hastal diyenler de olmutu. imdi de, bilgisayar ve internettir diyenler kt. Yarn nlama ksa, ona da m Dabbet-l-arz diyecekler? Bunlar yanl deil mi? CEVAP Elbette yanl, hem de ok byk yanltr. Pek ak olan yet ve hadisleri inkr etmek, byk veballi bir itir. Dabbet-l-arz, kyametin kopmasna yakn kacak olan bir hayvandr. Kuran- kerimde hayvan olduu syleniyor. Hayvan iin
468
bilgisayar diyene, zrva tevil gtrmez denir. Bir yet-i kerime meali yledir: (O sz balarna geldii zaman, [Kyamet alametleri zuhur edince], onlara yerden bir hayvan karrz, bu hayvan, onlara, insanlarn yetlerimize kesin bir iman etmemi olduklarn syler.) [Neml 82, Tefsir-i Kurtubi] ki hadis-i erif meali de yledir: (Dabbet-l-arz denilen hayvan, asa-i Musa ile mmine dokunur, alnna cennetlik yazlr, yz nurlanr. Kfire, mhr- Sleyman vurur, cehennemlik yazlr, yz simsiyah olur.) [Tirmizi] (u ey ortaya knca, iman etmemi veya imanndan hayr kazanmam olana, iman fayda vermez: Gnein batdan domas, Deccal ve Dabbet-l-arz.) [Tirmizi] Bu kadar ak hkmleri tevil edebilmek iin, ya deli veya bidati olmak gerekir. Normal insan, hayvana bilgisayar diyemez. Dabbet-l-arz gelince artk iman fayda vermez deniyor; nk bu, kyametin byk ve ak alametlerindendir. Onu grnce, artk kimse inkr edemeyecektir. Eer iddia edildii gibi, AIDS, bilgisayar veya internet olsayd, bunlar knca imann fayda vermemesi gerekirdi. Dabbet-l-arz knca iman etmek artk fayda vermeyeceine gre, Dabbe bilgisayardr diyenler, niye hl imanszlarn iman etmesi iin urayorlar ki? mam- Rabbani hazretleri de buyuruyor ki: Dabbet-l-arz denilen hayvan kacak, gkleri bir duman kaplayp, btn insanlara gelip, canlarn yakacak, herkes bunun acsndan dua edip, (Ya Rabbi! Bu azab zerimizden kaldr. Sana iman ediyoruz!) diyecektir. (2/67)
Ahir zaman
Sual: (Hicri bin ylndan sonra ahir zamandr) deniyor. Ahir zaman Peygamber efendimizin gelmesiyle balamad m? CEVAP Evet. Muhammed aleyhisselamdan sonra, baka peygamber gelmeyecek, kyamete kadar Onun bildirdii slam dini geerli olacaktr. (Bin ylndan sonra ahir zamandr) demek, ahir zaman alametlerinin oalmaya balad zaman demektir. Bu alametler
469
gittike oalacak, en son byk alametler kacak, ondan sonra da artk kyamet kopacaktr. hir zaman fitnesi Sual: hir zaman fitnesi nedir? CEVAP Bidatler, kfr, irtidat, anari, blclk, eitli karklklar, hir zaman fitnesidir. Bir hadis-i erif meali yledir: (Kyamet yaklatkla, fitneler oalr. Gece balarken karanln artmas gibi olur. Sabah evinden mmin olarak kan ok kimse, akam kfir olarak dner. Akam mmin iken, gece imanlar gider. Byle zamanlarda, eve kapanmak fitneye karmaktan iyidir. Kenarda kalan, ileri atlandan iyidir. O gn oklarnz krn, silahlarnz brakn! Herkesi tatl dil ile, gler yzle karlayn!) [Ebu Davud] Bozuk asrlar Sual: Hadis-i erifte, (Her asr, nceki asrdan daha bozuk olur. Bylece kyamete kadar hep bozulur) buyurulduu halde, dnyada, slami bir uyann grlmesi nasl izah edilir? CEVAP Hadis-i erif genel manadadr. Yani gittike insanlarn bozulacan gsterir. stisna olarak baz blgelerde her zaman slamiyete sarlanlarn olmas buna mani deildir.
Zrva tevil gtrmez

Sual: Baz kimseler, aka bildirilen yet ve hadisleri, hibir kitapta olmayacak ekilde tevil ediyorlar. Bunlar dine aykr deil midir? Tevil etmek ne demektir? Kimlerin tevil etme yetkisi vardr? CEVAP Tevil, bir kelimenin eitli manalarndan, slamiyete uygun olann semektir. Bunu herkes yapamaz. Ulema-i rasihin denilen derin Ehl-i snnet limleri yapar. Tevillerin doruluu da, tefsirle llerek anlalr. Tevil, tefsire uymazsa atlr. Tevil ilmi yksek bir ilimdir. Herkesin tevile kalkmas, bidat ve hurafelerin kmasna sebep olur. Herkes tevil edebilseydi, Peygamber efendimiz bni Abbas hazretleri iin yle dua etmezdi: (Ya Rabbi bni Abbas fakih kl ve ona Kurann tevil ilmini ret!) [Buhari]
470
Gnmzdeki yetkisiz kimselerin kendi grlerine gre yetleri ve hadisleri tevil etmeleri, dine aykrdr. yet ve hadisleri inkr etmi oluyorlar. Selef-i salihinin tevil etmedikleri nasslar tevile kalkmak ok tehlikelidir. Tevil ilminden habersiz cahillerin, tevil diye, icmaa aykr gr bildirmelerinin kfr olduu din kitaplarnda yazldr. Bir hadis-i erif meali yledir: (mmetime en ok tehlikeli olacak kimse, Kuran- kerimi yersiz tevil edendir.) [Taberani] Manalar ak ve kati olan yet-i kerimelere ve hadis-i eriflere, tevil yoluyla yanl mn vererek dinden kana, yani iman bozuk olana (Mlhid) denir. (Redd-l-muhtar) Btniye frkasndakiler, Kuran- kerimin ak mnlarna inanmayp, kendilerine gre baka manalar karrlar. (Kurann zhir ve btn manalar vardr. Batn yani i, z mns lazmdr. Cevizin kabuu deil, ii, z ie yarar) derler. Bu ise kfr ve ilhaddr, doru yoldan sapmaktr. Bunlar, slam limlerinin szlerini inkr ediyorlar. (Milel-nihal) Yetkisiz kimselerin yapt yersiz tevillere birka rnek verelim: 1- Melek, cin ve eytan gibi grnmeyen varlklar tevil yoluyla inkra almlar. Melekler iin, rzgr ve tabiat kuvvetleri demilerdir. 2- (Cebrail bir melek deil, programn addr) demilerdir. 3- Cenneti ve Cehennemi bile, tevil yoluyla inkr ederek, (Cennet ve Cehennem bu dnyadadr) demilerdir. 4- Bir ksm da, (Cehennem ebedi deildir) demilerdir. 5- (Kuranda geen salt, namaz deil duadr, salt camide yapmaktan maksat ise, kalb camiinde Allaha duadr) diyen mealci mezhepsizler, namaz ve camiyi inkr etmilerdir. 6- Mirac mucizesine, (Rya veya ruh bir hldir) diyerek tevil edenler de kmtr. Hlbuki Resulullahn, Mekkeden Kudse gtrldne inanmayan kfir olur. Gklere ve bilinmeyen yerlere gtrldne inanmayan ise sapk olur. (Bahr) 7- Dabbe-tl-arz, hayvan deil, AIDS veya telefondur diyenler de kmtr. 8- Abduh, eytan, cin gibi eyleri kabul etmez. Mucizeler, ona gre slmiyetin alnna srlm birer kara lekedir. Mesela Hazret-i
471
Musann denizi yarma mucizesine med-cezir olay der. (Din tahripileri s. 82) 9- Yine Abduh, Fil suresinde bildirilen kular sivrisinek, attklar talar da mikrop olarak tevil ederek, mucizelikten karmaya almtr. 10- (akkul-kamer [Ayn ikiye ayrlmas] fiil deildir. Peygamber byle bir grnt meydana getirdi, yani o anda deprem olunca yle sanlmtr) diyenler de kmtr. Mezhepsizler, genelde mucizeleri tevil ederler. Kyamet alametlerini de bunun iin tevil ediyorlar. Hlbuki mucize tevil edince, mucizelikten kyor, basit bir olay haline geliyor. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Mucize demek, bir zamanda bulunan ve o zamanki insan gcyle bunun yaplamayacanda szbirliine varlm olan ve bu derecenin stnde bir yapan bulunursa, bunun ancak Allah tel tarafndan olduuna inanlan eydir. Byle olmayan eye mucize denmez. (sbatn-Nbvve) Ehl-i snnet limlerinin tevil edilmesi gerektiini bildirdii yet-i kerime ve hadis-i erifler, genelde Allah telnn zatyla ilgili olanlardr. Ak olanlar tevil etmek, inkr etmenin baka eklidir. Byle tevillerle din yklmaya allmaktadr.
Kyamet alametleri mteabih mi?

Sual: (Deccal ve Dabbet-l-arz ile ilgili hadislere, tevil etmeden inanmak gln olduu gibi, o ekilde inanmak insanlar dinden karr, nk hadislerde bildirildii gibi meydana gelmesi mmkn deildir. mtihana da aykrdr. Byle bir ey olursa herkes Mslman olur. Deccal, gz kr olan bir insan deil, ateizmdir. Dabbet-l-arz ise yerden kacak bir hayvan deil, telefonlardr) diyenler var. Hadislere inanmak insan dinden karr demek, Resulullah yanl sylemitir demek deil midir? CEVAP Hadis-i eriflere inanmak imandandr, inkr etmek maksadyla tevile kalkmak sapklktr. Hele mtevatir olan bir hadis-i erifi inkr etmek, kfr olur. Bu hadis-i eriflere kimse inanmaz demek, asrlardan beri gelen limlere ve Mslmanlara ok irkin bir iftiradr. Bu irkin tevilin sebebi udur:
472
Hazret-i Mehdi gelince, Deccal ve Dabbet-l-arz da kaca iin, Mehdi geldi diyebilmek iin bunlar tevil etmek zorunda kalyorlar. Tevil etmezlerse kendilerinin veya hocalarnn Mehdi olduunu nasl syleyecekler ki? Gnein batdan domas, Deccal ve Dabbet-l-arz gibi alametler, olaanst yani harikulade olaylardr. Elbette aklla izah edilemez. Peygamber efendimizin bin kadar mucizesi grlmtr, ama yine de Ebu Cehil gibiler inanmamtr. brahim aleyhisselam ate yakmad halde, Nemrut ve avenesi iman etmemitir. Musa aleyhisselamn ss byk bir ylan olduu halde, Firavun ve taraftarlar iman etmemi, sadece sihirbazlar iman etmitir. sa aleyhisselamn, birok mucizesi olmutur. Krleri iyi etmesi, lleri diriltmesi gibi mucizeleri grld halde, 12 kiiden baka, iman eden olmamtr. Bu 12 kii de, sadece mucize grdkleri iin deil, Peygamber olduuna inandklar iin, iman etmilerdir. Salih aleyhisselamn devesi, her kapya giderek stn sadrm ve st hi eksilmedii halde, inanmayp deveyi kesmilerdir. Evliya-y kiramdan da, binlerce kerametler zuhur ettii halde, bunlar gren gayrimslimlerden, iman etmeyen oktur. Demek ki, mucize ve keramet gibi olaylar, imtihan bozmuyor. Kyametin bu byk alametleriyle, (Akl alacak ey deil) diye alay etmek byk felakettir. Hem de, Allah byle eyler yaratamaz anlam kar ki, onun kudretinden phe etmek olur. Harikulade olaylar olduu iin, bu alametleri tevil etmek, ok yanl olur. Zaten, Dabbet-l arz, Deccal ve gnein batdan domas gibi, kyametin byk alametleri grldkten sonra, (man edin) denmiyor ki, aksine imtihan mddetinin bittii, bundan sonra imann kabul edilmeyecei bildiriliyor. Bir yet-i kerime meali yledir: (Rabbinin baz yetleri [alametleri] geldii gn, nce iman etmemi veya imannda bir hayr kazanmam kimseye, o gnk iman fayda vermez.) [Enam 158] Bu yet-i kerimeyi aklar mahiyetteki iki hadis-i erif meali yledir: (u ey ortaya knca, iman etmemi veya imanndan hayr grmemi olana, iman fayda vermez: Gnein batdan domas, Deccal ve Dabbet-l-arz.) [Mslim, Tirmizi, Beyheki] (Bunlarn pe pee kaca aada aka bildiriliyor. Deccal ve
473
Dabbet-l-arz kt, ama gne 100 sene sonra batdan doacak da denemez.) (Kyamet alametlerinin ilki, gnein batt yerden domas ve kuluk vaktinde insanlara Dabbet-l-arzn kmasdr. Bunlardan hangisi nce karsa, dieri de onun hemen peindedir.) [Mslim, Ebu Davud] (Dabbe, yette ve hadiste bildirildii gibi hayvan deildir) demek, yetleri ve hadisleri tevil yoluyla inkr etmek demektir. Bu Btnliin btl yoludur. (Bunun Btn mns var) yahut (Bunlar mteabihtir) demek gerek mnsn inkr etmektir. Nelerin mteabih olduunu dinimiz bildirmitir. Bunlar da, genelde Allah telnn zatyla ilgili yeti kerime ve hadis-i eriflerdir. Yoksa herkes kendi kafasna gre, bu da mteabihtir diye, istedii yet ve hadisi tevil ederse, ortada din diye bir ey kalmaz. Mealci denilen mezhepsizler de, (Salt dua demektir, namaz dinimizde yoktur, dua vardr) diyorlar. Bylece namaz inkr ediyorlar. Salt dua demektir diyerek saltn namaz olduunu inkr etmekle, Dabbenin hayvan olduunu inkr etmek arasnda fark yoktur. Mutezile denilen frka da, Srat, Mizan gibi aklla anlalmas zor olan hususlar, sahih hadislerle bildirilmesine ramen, akllar almad iin inkr etmilerdir. Hadis-i erifte, (Srat kprs, kldan ince, kltan keskindir) buyuruldu. (. Ahmed) Yine hadis-i eriflerde, Mizanda amellerin terazide tartlaca bildirilmitir. Mutezile frkas, (Amelin arl m olur) diyerek kabul edememitir. Deccal ve Dabbet-l-arz tevil edenler olduu gibi, gnein batdan domasn, Hazret-i sa ve Hazret-i Mehdiyi de tevil ederek, (Gnein batdan domas, slamiyetin batdan yaylmasdr. sa ve Mehdi de birer akm, ahs- manevi olarak gelecektir) diyen bidat ehli sapklar da kmtr. Grld gibi, tevilin yolu alnca, bunun snr olmaz. Herkes her eyi diledii gibi tevil edebilir. O zaman ortada din diye bir ey kalmaz. bni Abbas hazretleri, Hazret-i merin yle buyurduunu bildirmitir: (Recmi, Deccal, gnein batdan douunu, kabir azabn, efaati ve mminlerin gnahlar kadar yandktan sonra, Cehennemden kartlmasn yalanlayan kimseler kacaktr.) [bni Abdilberr, Kurtubi]
474
Hazret-i mer, kerametle syledii bu szyle, bunlar inkr eden birok mezhepsize cevap vermitir. Tevil yoluyla inkr, mezhepsizlerin ortak zelliidir. Tevil ederek, Mirac, akkul-kamer gibi birok mucizeyi inkr etmilerdir. Aka (Deccal gelmeyecek) veya (Gne batdan domayacak) diyen yoksa da, tevil yoluyla inkr eden sapklar oktur. Hazret-i merin de kerametle bunlar bildirdii pek aktr. Zaten ayn tevilciler, yani kyamet alametlerini tevil edenler; recmi, efaati, kabir azabn ve affa, efaate uramayan mminlerin, gnahlar kadar yandktan sonra Cehennemden kp Cennete girecei gibi birok hususu inkr ediyorlar. mam- azam hazretleri de buyuruyor ki: Yecc ve Meccn ortaya kmas, gnein batdan domas, Hazret-i sann gkten inmesi, Deccaln ve dier kyamet alametlerinin hepsinin, aynen hadis-i erifte bildirildii gibi, [tevilsiz olarak] zaman gelince gerekleeceine inanrz. (Fkh- ekber) Hibir Ehl-i snnet limi de bunlar tevil etmemi, mteabih olduunu sylememitir. H Resulullah, bilmece gibi mi sz sylyor? Byle tevil etmek, ocuklarn oyunda (Elma dersem k, armut dersem kma) demelerine benzer. (Ben hayvan dersem sen telefon anla, insan dersem ateistlii anla) demek, dini, deitirmek suretiyle ykmak olur. mam- azam hazretlerinin bildirdii gibi, kyametin btn alametlerinin, hadis-i eriflerde bildirildii ekilde, aynen meydana geleceini kabul etmeli ve tevil eden inkrclardan olmamaldr.
Dabbet-l-arz
Sual: yet ve hadisle, kyametten nce kaca bildirilen Dabbetl-arz isimli hayvan iin, (Dabbet-l-arz konuacana gre, telefon, radyo veya TV olabilir. Hem Dabbe kelimesinin bir anlam da debelenen demektir. Cep telefonlarndaki titreim zellii de buna benziyor) diyenler kyor. Daha nce de, (Dabbe, hayvan deil, AIDS hastaldr) diyenler kmt. Yarn neler karacaklar belli deil. Mehdinin ortaya ktn da, meleklerin deil, telefonlarn, radyolarn veya TVlerin haber vereceini syleyenler oluyor. Byle diyenlere gre, Dabbe hakknda Peygamber efendimizin bildirdiklerini eip bkerek, baka mn vermek gerekirmi, yoksa bu alametler, akla ve bilime aykr olurmu. Byle byk bir hayvann yaratlmas, 30 metrelik bir hayvann insanlar mmin veya kfir diye damgalamas mmkn deilmi. Allah tel byle bir hayvan yaratmaktan niye ciz
475
olsun ki? Byle denmekle Allah telnn kudretine kar gelinmiyor mu? Mucize ve keramet, elbette akla zt olur. Bunlar nasl inkr edilir ki? CEVAP Hazret-i sa, peygamber olduunu bildirince, Yahudiler, mucize gstermesini istediler. (u hastay iyiletir bakalm) dediler. O da mbarek elini srnce hasta iyileti. (u krn gzn a) dediler. O da mbarek elini srnce, gzleri ald. Baktlar, dedikleri oluyor. Daha zor ve imknsz bir ey istediler. (u lleri dirilt) dediler. Hazreti sa dua edince, o ller de dirildi. ok daha zor bir ey aradlar. (amurdan bir ku yap, memeli ve dileri olsun, hayz grsn, yavru doursun) dediler. Onlara gre byle bir kuun olmas mmkn deildi. Hazret-i sa, amurdan yapt ekle frnce, bildirdikleri vasfta bir hayvan [yarasa] meydana geldi. (Al-i mran 49) Grld gibi, inanmayacak olan, lleri dirilttii halde yine inanmyor. Demek ki, harikulade olaylar imtihana aykr deildir. Topraktan ilk insan, amurdan yarasay yaratan Allah tel, Dabbe denilen hayvan yaratmaktan aciz midir? Byle bir hayvan olamaz demek, Allah tel byle bir hayvan yaratamaz demektir. Kuran- kerimde Allah tel, Dabbe [hayvan] diyor, hastalk veya alet demiyor. Aka, konuan hayvan diyor. te o yet-i kerimenin meali: (O sz balarna geldii [kyamet yaklat] zaman, onlara yerden bir Dabbe [hayvan] karrz. Bu Dabbe, onlara, insanlarn yetlerimize kesin olarak iman etmediklerini syler.) [Neml 82] yet-i kerimeyle bildirilen Dabbeyi peygamber efendimiz nasl tarif etmitir? Feraid-l fevaid, Muhtasar- Tezkire-i Kurtubi, Megaribz-zaman ve El kavl-l muhtasar fi alamat-il Mehdi-yi muntazar kitaplarndaki hadis-i eriflerden birka yle: (Dabbet-l-arzn deve aya gibi drt aya ve ku gibi kanatlar vardr. Ba kz bana, kula fil kulana, kuyruu ise ko kuyruuna benzer.) (nsanlar, bu hayvandan kaarlar. Kimi ondan korkarak namaza durur. Hayvan bunun yanna gelir, Ey kii, imdi mi namaz klyorsun diyerek yzn damgalar. Bylece mminler, kfirlerden ayrt edilerek tannr.) [nsanlar telefondan kap, namaza m duracaklar?]
476
(Dabbet-l-arz, Musann asas ile mmine dokunur, alnna Cennetlik yazlr, yz nurlanr. Kfire, Sleymann mhrn vurur, Cehennemlik yazlr, yz simsiyah olur.) [Tirmizi] mam- Kurtubi hazretleri buyuruyor ki: Dabbe eer sradan bir ey veya insan olsayd, onda olaanstlk sz konusu olmazd ve hadis-i eriflerde sz edilen alametler kendisinde bulunmazd. Kfirlerle mcadele edecek bir insan olsayd, ona lim denilmeyip, hayvan denilir miydi? Bu, akl sahiplerinin yolu deildir. Dabbe bir hayvandr. (Cmiul ahkm) Bu hayvann, deve gibi olacak olan ayaklar ve kanatlar iin bir tevil bulamamlar. leride belki, telefonun, radyonun veya TVnin stne konduu masann drt ayan syleyebilirler. Kanatlar iin de bir ey uydururlar. Telefondaki, radyodaki ve TVdeki sesler ve grntler, bir ehirden baka ehre uup gittii iin, ite kanat budur diyebilirler. Cennet ve Cehennemi bile, bu dnyadadr diye tevil edenler kmtr. O zaman tevil edilmeyen ne kalr ki? Hadis-i eriflerde, hayvann ayaklarna, kulaklarna, kanatlarna, kuyruuna ve bana varncaya kadar tarif ediliyor. Allah tel ve Resul hayvan derken, Ehl-i snnet limleri de tevil etmeden, (nsan veya baka bir ey deil, hayvandr) diye aklarken, hayvan deil, AIDS, telefon, radyo veya TVdir denebilir mi? Peygamber efendimiz, (Ben hayvan dersem, siz radyo gibi farkl bir ey anlayn) diyormu gibi, irkin bir ey nasl iddia edilir? O zaman ortada din diye bir ey kalmaz. H Allah tel ve Resul, insanlar anlamasn diye, ifreli ekilde, bilmece gibi mi konuuyor? Aka Dabbe diyor, hayvan diyor. Bu hayvan deil demek, yetleri, tevil yoluyla inkr etmek demektir. Bu Btnliktir, yani (Kurann Btni manas var) diyerek gerek manasn inkr etmektir. Mealci mezhepsizler de, (Salt dua demektir, namaz dinimizde yoktur, dua vardr. Cami diye bir ey de yoktur. Kalb camiinde Allaha yalvarmak gerekir) diyorlar. Bylece namaz, camileri inkr ediyorlar. Gnmzn Btnleri de, Dabbe hayvan deil, baka ey diyerek Btnilie zeniyorlar. Allah tel Dabbet-l-arz yerden, topraktan karacan bildirdii gibi, insan da topraktan yarattn bildirmitir. Yani, (Allah insan sudan, Dabbeyi ise topraktan yaratt) da denemez. Bu yet-i kerimelerde, insann da topraktan yaratld bildiriliyor:
477
(Allah nezdinde sann durumu, demin durumu gibidir. Allah onu topraktan yaratt. Sonra ona ol dedi ve oluverdi.) [Al-i mran 59] (Sizi topraktan yaratmas, Onun [varlnn] delillerindendir.) [Rum 20] (O sizi yerden [topraktan] yaratt. Ve sizi o yerde yaatt.) [Hud 61] (Sizi yerden [toprakta] yarattk; yine sizi o yere [topraa] dndreceiz.) [Taha 55] Ktb- sittede, Abdullah ibni Breydenin rivayet ettii hadis-i erifte, Peygamber efendimiz, Dabbet-l-arzn kaca yeri gstermitir. Abdullah ibni Breyde, (Mekkeye yakn olup etraf kum olan bir yerde, Resulullah efendimiz, Dabbet-l-arz buradan kacak buyurdu. aret edilen yerin eni ve boyu birer kart) buyurdu. (Telefonun, radyonun veya TVnin genilii bir kartr) da denemez. Hadis-i erifte, Dabbenin deil, kaca yerin bir kar olduu bildiriliyor. Bir karlk yer yarlarak, oradan daha byk bir hayvan da kabilir. Dabbet-l-arzn ktn syleyen kimse, nasl olur da, Gnein Batdan domasna 8090 sene var diyebilir? Hlbuki Peygamber efendimiz, bunlarn pe pee kacaklarn bildiriyor. Bir hadis-i erif meali: (Kyamet alametlerinin ilki, gnein batt yerden domas ve kuluk vaktinde insanlara Dabbet-l-arzn kmasdr. Bunlardan hangisi nce karsa, dieri de onun hemen peindedir.) [Mslim, Ebu Davud] (Bu kadar byk hayvan olamaz) demek, kyametin byk alametlerini inkr etmek olur. Zaten kyametin byk alametlerinin hepsi olaanst olaylardr. nanmayanlarn kabul etmesi mmkn deildir. Enam suresinin, (Rabbinin baz yetleri [alametleri] geldii gn, daha nce iman etmemi veya imannda bir hayr kazanmam kimseye, o gnk iman fayda vermez) mealindeki 158. yetini aklayan Peygamber efendimiz buyurdu ki: (u ey ortaya knca, iman etmemi veya imanndan hayr grmemi olana, iman fayda vermez: Gnein batdan domas, Deccal ve Dabbet-l-arz.) [Mslim, Tirmizi, Beyheki]
478
Kyametin byk alametleri km olsayd, artk imann fayda vermemesi gerekirdi. O zaman bu tevilciler, niye ateistleri Allaha inandrmaya alyorlar ki? Bu hususta mam- Rabbani hazretleri de buyuruyor ki: Dabbet-l-arz denilen hayvan kacak, gkleri bir duman kaplayp, btn insanlara gelip, canlarn yakacak, herkes bunun acsndan dua edip, (Ya Rabbi! Bu azab zerimizden kaldr. Sana iman ediyoruz) diyecektir. (2/67) Grld gibi, Dabbet-l-arz knca herkes iman edecek, ama artk byk alametler km olduu iin iman kabul edilmeyecektir.
Hazret-i Mehdi keramet sahibidir

Sual: (Mehdi sradan bir insandr, kerameti, harikulade halleri yoktur, bir melein, Bu Mehdidir demesi gibi bir ey olamaz. Byle bir ey imtihana aykrdr, insann seme iradesini kaldrr. Mehdinin geldiinin gkten haber verilmesi, telefonla, radyo veya TV ile bildirilmesi demektir) diyenlerin maksad nedir? Kendilerini veya hocalarn m Mehdi yapmak istiyorlar? CEVAP Belki de o maksatla sylyorlardr. Hazret-i Mehdide birok olaanst olaylar grlecektir. Bu harikulade olaylar, imtihana aykr deildir. yle olsayd, Peygamberlerin mucizelerini gren btn mrikler, hemen iman ederdi. Her peygamberden mucize grld halde, inanmayanlar daha ok olmutur. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Hazret-i Mehdinin zuhurunun alametleri, Peygamber efendimizin peygamberliinin bildirilmesinden nce ortaya kan irhasat gibidir. Nitekim Peygamber efendimiz ana rahmine dnce, yeryzndeki btn putlar yzst dt. Btn eytanlara ilerinden el ektirildi. Melekler, blisin tahtnn altn stne getirerek, onu denize attlar ve ona krk gn azap ettiler. Doduu gece, Kisrann saray salland, 14 kulesi dt. Mecusilerin bin senedir snmeyen atei snd. Hazret-i Mehdi de, byk bir zat olup, sayesinde slamiyete ve Mslmanlara stn bir takviye hsl olacandan ve evliyalnn madd ve manev adan byk bir etkisi bulunacandan, kendisi harikulade birok keramete sahip olup, dneminde olaanst almetler zuhur edecektir. Bu yzden, Resulullahn irhasat gibi olaanst iler, Hazret-i Mehdinin zuhurundan nce de ortaya karak, onun
479
alametleri olacaktr. (2/68) [rhasat, bir peygamberden, peygamberlii bildirilmeden nce meydana gelen harikulade [olaanst] haller demektir. sa aleyhisselmn beikte konumas, Muhammed aleyhisselama, aalarn, talarn selam vermeleri gibi hllere irhas denir. Henz peygamberlikleri bildirilmedii iin, mucize denmez.] Yine mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Hindistanda birisi, Mehdi olduunu iddia etmiti. Mehur, hatta manas tevatr derecesine varm birok hadis-i erifler, bylelerinin bu itikat ve szlerini yalanlamaktadr. Birok hadis-i eriflerde, (Mehdinin ba hizasnda bir bulut olacaktr. Buluttan bir melek, Bu Mehdidir, szn dinleyiniz diyecektir) buyuruldu. O halde insaf etsinler ki, bu alametler, o adamda var mdr, yok mudur? Hazret-i Mehdinin daha birok alametlerini, Peygamber efendimiz haber vermitir. Ahmed ibni Hacer-i Mekki hazretleri (El-kavl-l-muhtasar fi alamat-il-Mehdi) ismindeki kitabnda, Hazret-i Mehdinin iki yze yakn alametlerini yazmtr. Gelecei bildirilen Mehdinin alametleri meydandayken, bakalarn Mehdi sananlar, ne kadar cahildir! (2/67) mam- Rabbani hazretlerinin bildirdii bu hadis erifte aka, Hazret-i Mehdinin zuhurunu, melein haber verecei bildiriliyor. Melek iin nasl olur da, telefon, radyo veya TV denebilir? Demek ki, tevilcilerden her ey beklenir. Nitekim melekler iin (Tabiat kuvvetleridir) diyen sapklar da kmt. Buna, tevil yoluyla inkr denir. Aka inkr edemedikleri iin, byle tevil ederek inkr ediyorlar. Her ey byle tevil edilirse, ortada din diye bir ey kalmaz. (El-kavl-l-muhtasar fi alamat-il-Mehdi) kitabnda bu hususta bildirilen birka hadis-i erif meali de yledir: (Mehdi, karken banda bir sark olacak ve bir mnadi, Bu, Allahn halifesi olan Mehdidir, ona uyunuz eklinde nida edecektir.) (Mehdi, bann zerinde, Bu Mehdidir, ona uyunuz eklinde aran bir melek olduu halde kacaktr.) (Hibir tarafn kendisinden korunamayaca bir fitne zuhur edecek. Bu fitne, kt yerden hemen baka bir tarafa yaylacak ve bu durum, bir mnadinin semadan seslenerek, Ey insanlar, emriniz artk Mehdidir demesine kadar devam edecektir.) (Mehdinin zuhuru Muharrem aynda olacak ve semadan gelen bir nida, Bu, Allahn halifesi Mehdidir, ona uyunuz ve szn dinleyiniz diyecektir.)
480
Bunlar hibir Ehl-i snnet limi tevil etmemi, mam- azam hazretleri de, (Kyamet alametlerinin hepsinin, hadis-i erifte bildirildii gibi, zaman gelince aynen gerekleeceine inanrz) buyurmutur. (Fkh- ekber)
Yahudiler ve Mehdi
Sual: (Yahudilere gre de Mehdi gelecek. Mehdi gelince Yahudiler, Hristiyanlar ve Mslmanlar kucaklaacaktr. Mslmanlar, Ehl-i kitapla omuz omuza verip, ateizme kar mcadele edeceklerdir. Zaten ehl-i kitap bizim kardeimizdir, fakat Hristiyanlarn tanr inanc yanltr. Yahudiler onlar kadar kt deildir, can cier kardeimizdir. Tevrat okumak gerekir. iiler gibi Vehhabiler de din kardeimizdir, bunlar Mehdinin askerleri olacaktr. Yahudilerin bekledikleri Mesih, bizim beklediimiz Mehdidir. Bu onlar baskdan kurtaracak, vaat edilmi topraklar yeniden elde edecek ve Yahudileri tm dnyaya hkim klacaktr) diyenler kt. Bunlarn maksatlar nedir? Mehdi, Mslmanlar deil de, niye Yahudileri dnyaya hkim klacak? Sanki aralarnda i blm yapar gibi, niye gnmzdeki insanlarn bazlar Hristiyanlara, bazlar da Yahudilere daha ok sempati duyar ki? Bu iin Yahudi bni Sebe ile de bir ilgisi olabilir mi? CEVAP Dinimizde byle bir ey yoktur, hibir din kitabnda byle bir ey yazmaz. Bunlar yeni tredilerin uydurmalardr. Yahudilerin Mehdiyi beklediini sylemek ok yanltr. Onlar, Muhammed aleyhisselam kendi rklarndan olmad iin, hir zaman peygamberini bekliyorlar, (Kral Mesih gelecek ve bizi dnyaya hkim klacak) diyorlar. Buna Mehdi demek kadar sama bir ey olamaz. Hazret-i Mehdi ve Hazret-i sa gelince, Yahudilik veya Hristiyanlk deil, slamiyet yeryzne hkim olacak ve btn btl dinler ortadan kalkacaktr. hadis-i erif meali: (smini duyduunuz kimselerden, yeryzne drt kii malik oldu. kisi mmin, ikisi de kfirdi. Mmin olan iki kii, Zlkarneyn ile Sleyman idi. Kfir olan ikisi de, Nemrut ile Buhtunnasar idi. Beinci olarak, yeryzne, benim evladmdan biri, [Mehdi] malik olacaktr.) [M. Rabbani] (Allaha yemin ederim ki, Meryemin olu sa, dil bir hakem olarak aranza inecek, ha kracak [Hristiyanl kaldracak],
481
domuzu ldrecek [domuz etini yasaklayacak], slamdan baka her eyi yasak edecektir.) [Buhari] (sa inince slamiyetle hkmedecektir. O zaman Allah tel, Mslmanlardan baka herkesi helak edecek, sonra yeryznde skn, emniyet meydana gelecektir. O kadar ki, aslan deveyle, kaplan inekle ve kurt kuzuyla serbeste dolaacak, ocuklar ylanlarla oynayacak. sa lnce, cenazesini Mslmanlar kaldracaktr.) [Ebu Davud] Peygamber efendimiz, Hazret-i sa gelince, Allah telnn Mslmanlardan baka herkesi helak edeceini bildirirken, Mslmanlarn Yahudi ve Hristiyanlarla, yani Allah telnn dman olan kfirlerle kucaklaacaklarn sylemek, normal insann syleyecei bir sz deildir. Yahudilere ve Hristiyanlara kucak aanlar, u mealdeki yet-i kerimeleri hi mi grmediler? Grdler de, yoksa h inanmyorlar m? (man edenlere en iddetli dmanlk edenler Yahudi ve mriklerdir.) [Maide 82] (Ey iman edenler, Yahudileri de, Hristiyanlar da dost edinmeyin! Onlar, [slama dmanlkta] birbirinin dostudur. Onlar dost edinen de onlardan [kfir] olur. Allah tel, [kfirleri dost edinip, kendine] zulmedenlere hidayet etmez.) [Maide 51] (Dinlerine uymadka, Yahudilerle Hristiyanlar senden asla honut olmazlar.) [Bekara 120] Demek ki, Tevrat ve ncil okumakla, onlarla dost olmakla, bunlar Mslmandan honut olmazm. Honut olmalar iin, Allah telnn bildirdii gibi, dinlerine uymak gerekiyormu. Peki, bunu bir Mslman nasl yapar? Allah telnn, sevmeyin, dostluk kurmayn dedii kimseleri sevmek ve onlarla dostluk kurmak, dinimize aykrdr. Birka hadis-i erif meali yledir: (mann en salam temeli ve en kuvvetli alameti, hubb-i fillah, bud-i fillahtr.) [Ebu Davud] (Allah tely sevmeyen ve Onun dmanlarn dman bilmeyen, hakiki iman etmi olmaz. Mminleri Allah iin seven ve kfirleri dman bilen, Allahn sevgisine kavuur.) [.Ahmed]
482
(syan edenlere dmanlk ederek, Allah telya yaklan!) [Deylemi] (Bir kavmi sevip de onlarla dostluk kuran, kyamette onlarla harolur.) [Taberani] Hristiyanlarla Yahudilere olduu gibi, Vehhabilerle iilere neden kucak aldn, zellikle de Yahudilerle iilerin n planda tutulmasnn sebebini anlamak da zordur.
Hazret-i Mehdinin alametleri

Sual: Mehdinin alametleri eitli ekillerde tevil edilerek deniyor ki: 1- Medine, ehir demektir. (Mehdi, Medinede doacak) demek, kyde deil, ehirde doacak demektir. Ben ehirde doduuma gre, ne demek istediimi anlarsnz. 2- (Mehdi, sa ile birlikte Deccal ldrecek) demek, ateizmi yok edecekler demektir. 3- (Mehdi gelince semadan bir melek haber verecek) demek, insanlar birbirine telefon, radyo veya TV ile haber verecek demektir. 4- (Mehdi bidatleri temizleyecek) demek, fkhlarn ictihad diyerek uydurduu eyleri ve drt mezhebi ortadan kaldracak demektir 5- (Mehdinin ad benim admla, babasnn ad da benim babamn adyla ayn olacak) hadisinden maksat, ad Muhammed, babasnn ad Abdullah olacak demek deildir. Mehdinin ad Peygamberin dedelerinden birinin ad da olabilir. Mesela Haim olabilir, lyas olabilir, Adnan da olabilir. 6- Bilen pek yoksa da, Mehdi gelmitir, 93 sene sonra, Gnein Batdan domasndan sonra da sa, Mehdinin arkasnda namaz klacak. Bundan 15 saat sonra da kyamet kopacak. 7- Mehdi kararm olan dnyay aydnlatan bir gnetir ve aydnlatmaya da balamtr. Mehdi gne olduuna gre, Gnein Batdan domas, Mehdinin k demek de olabilir. Herkes aklna gre byle bir tevil yaparsa, dinin bildirdiklerine kim inanr ki? CEVAP Zrva tevil gtrmez. Bu tevillerin hepsi yersizdir. Peygamber efendimizin hadis-i erifleri, bulmaca, bilmece gibi deildir. Yani (Ben Medine dersem, siz Ankara, zmir gibi bir ehir anlayn, ben
483
Muhammed dersem siz Haim anlayn) cinsinden deildir. H Resulullah efendimiz, bilmece gibi sz sylemez. Bu zrvalara ksaca cevap verelim: 1- Bir hadis-i erif meali: (Medine halkndan olan Mehdi, Mekkeye gidecek. Mekke halkndan bir ksm ona gelecek ve istemedii halde onu evinden karp ona biat edecekler.) [Ebu Davud] (Burada aka, Medine halkndan deniyor. Devamnda da, Mekkeye gidecek deniyor. Ne diye ehir halkndan denilip de, sonra Mekkeye gidecek densin?) Hazret-i Alinin rivayeti de yledir: (Mehdi, Medinede doacaktr.) [. Mnavi] (Medine ehrinde domayacak olsa, ne diye Medinede doacak densin? Kyde ve ehirde domasnn ne nemi var? Yukardaki hadis-i erifte de, Medinede doup sonra Mekkeye gidecei aka bildiriliyor.) 2- Bir hadis-i erifte, Deccaln nasl kaca da aka bildiriliyor. Hazret-i Mehdi Kudse intikal ettiinde, Deccaln ktn haber alacaklar deniyor. (Kitab-ul-Burhan fi alamat-i Mehdiyyi ahir-izzaman) Bunun ateizmle ne ilgisi olabilir? Kudse gittiinde, ateizmin ktn m haber alacak? Atalarmz bouna, (Zrva tevil gtrmez) dememiler. 3- Peygamber efendimiz, (Melek seslenecek) buyururken, tevilciler, telefon, radyo veya TV diyor. Bir hadis-i erif meali: (Mehdinin ba hizasnda bir bulut olacaktr. Buluttan bir melek, Bu Mehdidir, szn dinleyiniz diyecektir.) [M. Rabbani] 4- Bu, fkh limlerine, mctehidlere yaplm ok irkin bir iftiradr. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Kyas ve ictihad, bidat deildirler, nk bunlar, yet-i kerimelerin mnlarn meydana karrlar. Bu mnlara baka bir ey eklemezler. (1/186) Hazret-i Mehdi geldii zaman, drt hak mezhebi kaldrmayacaktr. (Kaldracaktr) demek, drt hak mezhebin btl olduunu iddia etmek olur. O zaman, drt hak mezhebin hkmleri unutulmu, btl mezhepler ve bidatler yaylm olacak. Hazret-i Mehdi ve Hazret-i sa, hak mezhepleri ve dinin hkmlerini deil, bu bidatleri ve btl mezhepleri kaldracak ve ictihad edecektir. Hatta ictihad ederek bildirecei hkmler, Hanef mezhebine uygun olacaktr. Muhammed Parisa hazretleri buyuruyor ki:
484
sa aleyhisselamn ictihad ile karaca btn hkmler, Hanefi mezhebindeki hkmlere uygun olacaktr. (Fsul-i sitte) 5- Bir hadis-i erif meali yledir: (Allah tel, kyamet kopmadan nce, ehl-i beytimden birini yaratr ki, ismi benim ismim gibi, babasnn ismi, benim babamn ismi gibi olur. Ondan nce dnya zulmle doluyken, onun zamannda adaletle dolar.) [Ebu Davud, . Ahmed, Tirmizi, Taberani, Ebu Nuaym, bni Ebi eybe] Peygamber efendimiz aka isminin ve babasnn isminin ne olacan bildirirken, nasl olur da, Mehdinin ismi, Haim, lyas, Adnan veya dier dedelerinden birinin ismi olacak denebilir? Bu, aka hadis-i erifi inkr etmek deil midir? 6- Hem Mehdi geldi diyor, hem de 100 sene sonra, gne batdan doduktan sonra, Hazret-i sa, Mehdinin arkasnda namaz klacak diyor. Mehdi, 40 yanda zuhur edeceine gre, tevilcilere gre, imdi gelmi olan Mehdi, 100 sene sonra yani 150 yandayken mi Hazret-i sa, Mehdinin arkasnda namaz klacak? 7- Hani Gne 93 sene sonra Batdan doacakt? Bu alametlerin pe pee olacan yeni mi okudular ki, Dabbe kt dediklerine gre, Gnein Batdan domas iin, acilen bir tevil bulmak zorunda m kaldlar? Grld gibi, bu iddia edilenlerin tamam, dinimize aykrdr. mam- azam hazretleri de, btn Ehl-i snnet limleri gibi, bunlar tevil etmemi, (Yecc ve Meccn ortaya kmas, Gnein Batdan domas, Hazret-i sann gkten inmesi, Deccaln gelmesi ve dier kyamet alametlerinin hepsinin, hadis-i erifte bildirildii gibi, zaman gelince aynen gerekleeceine inanrz) buyurmutur. (Fkh- ekber)
mam- Rabbani ve Hazret-i Mehdi

Sual: mam- Rabbani, Mehdinin Peygamberimizden bin sene getikten sonra m, yoksa kendisinden bin sene sonra m geleceini bildirmitir? CEVAP Kendisinden bin sene sonra geleceini bildirmitir. Peygamber efendimizden bin sene sonras zaten, mam- Rabbani hazretlerinin kendi zaman oluyor. Peygamber efendimizden bin sene sonra
485
gelecek olsayd, 400 sene nce gelmi olmas gerekirdi. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Hazret-i Mehdi kmadan nce dou cihetinde, parlak bir kuyruklu yldz doacaktr. Bir yldz domutur, ama unu bilmelidir ki, bu doular, Mehdinin zuhuru zamannda meydana gelecek olanlardan farkldr, nk Mehdinin zuhuru ortaya kmas, yz yln balangcnda olacaktr. u an ise yz yln ban 18 sene gemitir. (2/68) [Grld gibi, hicri yzyl ban 18 sene getii iin, bir yldz da grld halde, kendi zamannda gelmesinin mmkn olmadn aka bildiriyor. Gnmzde ise, yzyl ban 30 sene gemitir.] Resulullahn vefatndan bin sene getikten sonra, mmetinden gnderilen limlerin says az ise de, slamiyeti tam kuvvetlendirmeleri iin, ok yksek olacaklardr. Resulullah efendimiz, hazret-i Mehdinin terif edeceini haber vermitir. Bin sene sonra gelecektir. sa aleyhisselam da, bin sene sonra, gkten inecektir. (1/209) [Burada aka, (Bin sene sonra gelecektir) deniyor, yani kendisinden bin sene sonra gelecei bildiriliyor. imdi gelecek olsayd, mam- Rabbani hazretleri, (Peygamberimizden 1500 sene sonra gelecek) diyemez miydi?] Bu mmetin sonu, Peygamberimizin vefatndan bin sene sonra, yani ikinci bin ile balamtr, nk bin sene gemesiyle, insanlarda ve eyada byk deiiklik olur. Allah tel, bu dini kyamete kadar deitirmeyecei iin, ilk zamanda gelenlerin tazelikleri, kuvvetleri sondakilerde de grlmekte ve bylece ikinci bin banda slamiyeti kuvvetlendirmektedir. Bu szmz ispat etmek iin, kuvvetli ahit olarak, hazret-i sa ile hazret-i Mehdiyi gsteririz. (1/261) [Burada da, bin sene getike slamiyetin kuvvetlendirilecei bildiriliyor. kinci bin banda slamiyeti kuvvetlendiren, ikinci binin mceddidi olan, mceddid-i elf-i sani mam- Rabbani hazretleridir. Kendisinden bin sene sonra, bu kuvvetlendirme iini ise hazret-i sa ve hazret-i Mehdi yapacaktr.] Ahmed Said Faruki hazretlerinin olu Muhammed Mazhar hazretleri de, mam- Rabbani hazretlerinin hayatn anlatt kitabnda buyuruyor ki: Her yz sene banda bir mceddid yani dini kuvvetlendirici gelir, ama yz senede gelen mceddid ile, bin senede bir gelen mceddid arasnda ok fark vardr. Yzle bin arasnda ne kadar fark var ise, bu
486
iki mceddid arasnda da o kadar, hatta daha ok fark vardr. mam- Rabbani hazretlerinin vakti yledir ki, eski mmetler zamannda dnyann zulmetle dolduu yllarda, llazm bir Peygamber gelir ve yeni bir din getirirdi. mmetlerin en hayrls, Muhammed aleyhisselamn mmetidir. Bu mmetin Peygamberi de, Peygamberlerin sonuncusudur. Bu mmetin limleri, Ben srailin Peygamberleri gibidir. Hadis-i erifte, byle olduu bildiriliyor. Bu mmette limlerin varl kfi grld. Byle bir vakitte, yani Peygamber efendimizden bin sene sonra, marifeti tam, lim ve rif bir zat lazmdr ki, eski mmetlerdeki llazm bir Peygamberin yerini tutsun. Zira bu mmetin sonu, Peygamber efendimizin vefatndan bin sene sonradr, nk bin sene gemesinde byk bir zellik ve ilerin deimesinde kuvvetli tesirler vardr. Bu mmette ve bu dinde deiiklik olmayacana gre, phesiz gemilerdeki nispetin ve o salam yolun, sonra gelenlerde yeniden kuvvetlenmesi zorunludur. Bylece, mam- Rabbani hazretlerinin mbarek zatnda, nbvvet ve risaletin btn stnlklerini toplayp, bu yksek makamla dierlerinden ayrdlar. (Menakb ve Makamat-i Ahmediyye-i Saidiyye) Hazret-i Mehdi, mam- Rabbani hazretlerinin bildirdiine gre, kendisinden bin sene sonra gelecek ve nc binin mceddidi olacaktr. (F. Bilgiler) Grld gibi, hibir lim, (mam- Rabbani hazretleri, hazret-i Mehdinin Peygamberimizden bin sene sonra geleceini bildiriyor) diye bir ey anlamam; hepsi, Peygamber efendimizden bin sene sonra gelecek olan mceddidin, mam- Rabbani hazretleri olduunu bildirmitir.
Hazret-i Mehdinin mezhebi

Sual: Mevdudi, (Mehdi ortaya knca, mezhep diye bir ey olmayacak. Mehdi, hayatn ana problemlerinde derin nfuza sahip, modern bir reformcu olacak. Mezhepleri kaldracak. Fkh ve tasavvuf limleri, onun getirecei yeniliklere kar feryat edecekler. O zaman, bu drt mezhepten kurtulacaz) gibi eyler sylyormu. Onun hayranlar da aynsn sylyorlar. Drt mezhep hak deil mi? Hak olan drt mezhebi Mehdi niye kaldracak? CEVAP Mevdudi mezhepsizdir, onun sz dinde senet deildir.
487
Hak kalkarsa yerine btl gelir. Hak olan mezhep, kaldrlmaz. Mezhepleri kimse kaldrmayacaktr. Mezhepler dinin emriyle, Peygamber efendimizin emriyle ortaya kmtr. Mezhep imam demek, Peygamber efendimizin Kuran- kerimden kard bilgileri, Eshab- kiramdan iiterek toplayan, kitaba geiren byk lim demektir. Bu ise, Resulullaha ve Kuran- kerime uymak demektir. Eshab- kiram, Resulullahtan iittiklerine uyard. Kendi talebelerinden birine uymaya, yani drt mezhepten birinde olmalarna lzum yoktu. Onlarn her biri, btn bilgileri asl kaynandan alyordu. Birbirlerine sorarak da reniyorlard. Hepsi, mezhep imamlarndan daha ok lim ve daha yksek mctehid, yani mezhep sahibiydiler. Bir mctehidin mezhebi kendi mezhebidir. Bir mctehid olan Hazret-i Mehdinin mezhebi de, kendi mezhebidir. Hazret-i Mehdi gelince, doru slam bilgileri unutulmu ve ortadan kalkm olacak. Hazret-i Mehdi Ehl-i snnet bilgilerini tazeleyecei zaman, zaten slam limi kalmam olacak. Yani fkh ve tasavvuf limleri zaten kalmam olacak. Dolaysyla bu limler deil, ortalk mezhepsizlere kald iin, onlar Hazret-i Mehdiye kar koyacaklar, feryat edecekler. Hazret-i Mehdi, limleri deil, bu tredileri zararsz hle getirecektir. Hazret-i sa da, Hazret-i Mehdi gibi ictihad edecektir. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Muhammed Parisa hazretleri, Fusul-i sitte kitabnda, (sa aleyhisselam gkten inip, mam- azam Ebu Hanifenin mezhebine uygun ictihad edecek, onun helal dediine helal diyecek, haram dediine haram diyecektir) buyuruyor. (3/17) Hazret-i Mehdi, slamiyeti yayacak. Resulullahn snnetlerini ortaya karacak. Bidat ilemeye ve bidatleri Mslmanlk olarak yaymaya alm olan Medinedeki din adam, Mehdinin szlerine ap, (Bu adam bizim dinimizi yok etmek istiyor) diyecek. Hazret-i Mehdi, bu din adamnn ldrlmesini emredecektir. (1/255) Grld gibi, Hazret-i Mehdi geldiinde, hak mezheplerin hkmleri unutulmu olacak, bidatler ortal kaplayacak, ortada hak bir mezhep kalmayacaktr. Hazret-i Mehdi de yaygnlaan bu btl mezhepleri, bidatleri kaldracaktr. Mezhepsizleri yok edecektir. Btn bu bildirilenlere ramen, nasl olur da, Mslmanlar iin rahmet olan drt hak mezhep ve fkh kitaplarnda bildirilen hkmler, ictihadlar,
488
c gibi gsterilip, (Mehdi gelince bunlardan kurtulacaz) diye mezhep dmanl yaplabilir? Hazret-i Mehdi gelince Sual: (Mehdi gelince btn mezhepleri kaldracak. Mslmanlar drt mezhepteki ihtilaflardan, ayrlklardan kurtulacak, tek din, tek mezhep olacaktr. Bir dinde bir mesele, mezhebin birine gre farz, tekine gre haram olur mu? Mehdi gelince bu ihtilaflara son verecektir. Mehdinin bir an nce gelmesinin nemi buradan da anlalyor) deniyor. Asrlardr hibir slm limi, drt hak mezhepteki farkl hkmlere itiraz etmemitir. Mehdi niye hak mezhepleri kaldracak ki? CEVAP Hazret-i Mehdi geldii zaman, drt hak mezhebi kaldrmayacaktr. (Kaldracaktr) demek, drt hak mezhebin btl olduunu iddia etmek olur. Bu da asrlardr gelen slm limlerini yalanlamak olur. Hangi Ehli snnet limi, drt mezhebin hak olmadn sylemitir? Hak mezheplerdeki hkmlerin farkl olmas, Peygamber efendimizin emrettii bir rahmettir. Allah telnn gnderdii dinlerin hepsi de, amel ynyle farklyd. dem aleyhisselamn diniyle Nuh aleyhisselamn, Musa aleyhisselamn dinleri farklyd. Farkl olmalar hak din olmalarn engellemez. Mesela arap mubah iken son gnderilen dinde haram klnd. Niye dinde veya mezheplerde farkl hkm var demek, Allah' sulamak olur. Allah tel yle dilemi, yle hkmler gndermitir. Farkl ictihad da, yani farkl hkmler de dinimizin emridir. Hazret-i Mehdi geldii zaman, herkes dinden uzaklam, drt hak mezhebin hkmleri unutulmu, btl mezhepler ve bidatler yaylm olacak. Hazret-i Mehdi, hak mezhepleri ve dinin hkmlerini deil, bu bidatleri ve btl mezhepleri kaldracak ve dinin hkmleri unutulduu iin ictihad edecektir. Yapaca ictihadlar, Hanef mezhebine uygun olacaktr. Hazret-i sa da ayn ekilde ictihad edecektir. Muhammed Parisa hazretleri, (Hazret-i sann yeryzne indii zaman yapaca ictihadlar, Hanef mezhebindeki hkmlere uygun olacaktr) buyuruyor. (Fsul-i sitte) Hak dinlerdeki farkl hkmler amelde olduu gibi, drt hak mezhep arasndaki farklar da, itikatta deil ameldedir. Bu ise, Eshab- kiramn farkl ictihad gibi rahmettir. ki hadis-i erif meali:
489
(Eshabm gkteki yldzlar gibidir. Hangisine uyarsanz hidayete erersiniz. Eshabmn ihtilaf [farkl ictihadlar] rahmettir.) [Taberani] (mmetimin [limlerinin] ihtilaf [farkl ictihadlar] rahmettir.) [Deylemi]] Sahabenin veya dier mctehidlerin ictihadlarnda doruyu bulma mecburiyeti yoktur. Doruyu bulamasa da, isabet edemese de yine sevab kazanr. Bunlara uyan da sevab kazanr. Bir hadis-i erif meali: (lim, ictihadnda hata ederse bir, isabet ederse iki sevab alr.) [Buhari] Farkl itihada dil uzatmak, din ykmaktan baka ey deildir.
Kyamet ne zaman kopacak?

Sual: (Bu mmetin mr 1500 yl gemez) diye bir hadis olduu syleniyor. Bunun iin, (10 sene sonra Mehdi, 20 sene sonra sa ortaya kacak. Kyamet de, hicri 1545 ve miladi 2120de kopacak) deniyor. Bu doru olabilir mi? CEVAP Byle bir hadis-i erife rastlamadk. Byle bir hadis-i erif olsa bile, bundan kyametin ne zaman kopaca anlalmaz. Buna benzer baka hadis-i erifler de vardr. Birka rnek verelim: 1- Abdullah bin Mesudun haber verdii hadis-i erifte, (slam deirmeni 35 yl dner. Sonra helak olanlar bulunur. Daha sonra gelenler, slamiyeti 70 yl kuvvetlendirirler) buyuruldu. ah Veliyyullah- Dehlevi hazretleri buyuruyor ki: Bu hadis-i erifte bildirilen vaktin balangc, ilk cihadn balad, hicretin ikinci yldr. 35. ylda, hazret-i Osman ehid edilerek, Mslmanlar arasnda ayrlk oldu. Cihad ve slamiyetin yaylmas durdu. Allah tel, hilafete tekrar dzen verip, cihad yeniden balad. Emevi devletinin sonuna kadar devam etti. Abbasi devleti kurulurken, ortalk yine kart. ok Mslman ld. Sonra Allah tel, hilafete dzen verip, Hlagnn Badat yakp ykmasna kadar srd. (Kurret-l ayneyn) Buradaki tarihleri toplayp da, slamiyet 70+35=105 yl sonra ortadan kalkar denmez. Bunlar, Mslmanlarn kuvvetli olduu zaman bildirmektedir. 2- Sad ibni Ebi Vakkasn bildirdii hadis-i erifte, (Dua ediyorum ki, mmetimin kuvvetini, yarm gnn sonuna kadar srdrsn)
490
buyuruldu. Yarm gn ne kadar denilince, Sad, (500 yldr) dedi. Yine ah Veliyyullah- Dehlevi, (Bu hadis-i erif, Abbasi devletinin mrn [524 yl] gstermektedir) buyurmutur. (Kurret-l ayneyn) Bu hadis-i erife bakp da, Peygamberimizden 500 sene sonra kyamet kopar diyen olmamtr. 3- Bir hadis-i erifte, (mmetim istikamet zere giderse bir gn [bin yl] yaar. stikamet zere gitmezse, yarm gn [500 yl] yaar) buyuruldu. Buna bakp da, hicri 1000 veya 500de kyamet kopar diyen olmamtr. 4- (Dnyann ziyneti, yz elli ylnda kaldrlr.) [Hayrat-l-hisan] Byk fkh limi ems-l-eimme Abdlgaffar Kerderi, (Bu hadis-i erif, mam- azam Ebu Hanifeyi bildiriyor, nk o 150de vefat etmitir) dedi. (Redd-l-muhtar) Hicri 150den sonra, slamiyet ortadan kalkar denmez. 5- (mmetim be tabakadr. Her bir tabaka 40 yldr. Benim ve Eshabmn dnemi, ilim ve iman ehli dnemidir. 80e kadar gelenler, iyilik ve takva ehlidir. 120ye kadar gelenler, merhamet ve sla ehlidir. Bunlardan sonra, 160a kadar gelenler, sla- rahimden kesilir ve birbirlerine yz evirir. Bunlardan sonra, 200e kadar gelenlerde ise, harpler ve karklklar olur.) [Ramuz] Burada aka, (mmetim be tabakadr. Her tabaka 40 yldr) deniyor. Buna bakp da, Peygamberimizden 200 yl sonra kyamet kopacak diyen olmamtr. Grld gibi, mmetim u kadar yaar veya mmetimin mr u kadardr diye bildirilen hadis-i eriflerin, kyametin kopmasyla hibir ilgisi yoktur. Cebrail aleyhisselam, mehur Cibril hadisinde bildirildii gibi, (Kyamet ne zaman kopacak?) diye sorduunda Peygamber efendimiz, (Bu konuda sorulan, sorandan daha bilgili deildir) buyurmutur. (Buhari, Mslim) Drt yet-i kerime meali de yledir: ([Resulm] Sana, kyametin ne zaman gelip atacan soruyorlar. Onlara de ki: Onu ancak Rabbim bilir, onun vaktini, Ondan baka belirtecek yoktur. Gklerin ve yerin, arln kaldramayaca o saat, sizlere anszn gelecektir. Sen sanki biliyormusun gibi sana srarla soruyorlar. Onlara de ki: Onu
491
bilmek ancak Allaha mahsustur, ama insanlarn ou bu gerei bilmez.) [Araf 187] (nsanlar senden kyametin zamann soruyorlar. Onlara de ki: Onun bilgisi ancak Allah katndadr. Ne bilirsin, belki de zaman yakndr.) [Ahzab 63] (Kyametin ne zaman kopaca bilgisi yalnz Allaha aittir. Onun bilgisi dnda hibir rn kabuundan kmaz, hibir dii gebe kalmaz ve dourmaz. Onlara: Bana kotuunuz ortaklar nerede? diye seslendii gn: Sana, buna dair bizden hibir ahit olmadn arz ederiz derler.) [Fussilet 47] (Senden kyametin ne zaman gelip atacan sorarlar. [Allah bildirmedike] sen onu nereden bilirsin ki? Onu ancak Allah bilir.) [Naziat 42-44] u hadis-i erif bile, hazret-i Mehdinin gelmesine, kyametin kopmasna, daha ok zaman olduunu aka bildirmektedir: (Kfr, her taraf kaplamadka ve aktan yaplmadka Mehdi gelmez.) [M. Rabbani] (Kyamet kopmadan yz yl ncesinde yeryznde Allaha ibadet eden kalmaz.) [Hkim] (Yeryznde Allah diyen Mslman kald srece kyamet kopmaz.) [Mslim, Tirmizi] Allah diyen Mslman olduuna gre, bugn veya yarn nasl kyamet kopar? Peygamber efendimizin ve Cebrail aleyhisselamn kyametin ne zaman kopaca bilinemez dedii bir hususta kesin tarih vermek de, ne byk cret, ne irkin bir itir.
Kyamet gn
Kyamet elbette gelecektir
Sual: Bazlar Kyamete inanmyor, hepsi bu dnyadadr diyor. Kyamet hakknda bilgi verir misiniz? CEVAP mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Kyamet vardr. O gn, elbette gelecektir. O gn; gklerin paralanaca, yldzlarn dalaca, yeryz ve dalarn paralanaca ve yok olaca Kuran- kerimde bildirilmektedir. (Mzzemmil 14, nfitar 1-5)
492
Kyamette, btn mahlklar, yok olup, tekrar yaratlacak, herkes mezardan kalkacaktr. Allah tel, rm, toz olmu kemikleri yine diriltecektir. O gn, terazi kurulacak, herkesin hesap defterleri uarak, iyilere sa taraflarndan, fenalara sol taraflarndan gelecektir. Cehennem zerindeki srat kprsnden geilecek, iyiler geip Cennete gidecek, Cehennemlikler, Cehenneme decektir. Bu bildirdiklerimiz, olmayacak eyler deildir. Muhbir-i sadk [doru haber veren] Muhammed aleyhisselam haber verdii iin, kabul etmek, inanmak gerekir. Hayale kaplarak pheye dmemeli. Allah tel, (Resulmn getirdiklerini alnz) yani, her szne inannz buyuruyor. (Har 7) Kfirler, hesaptan sonra, Cehenneme girecek, Cehennemde ve azapta ebedi kalacaklardr. Mminler, Cennette ve Cennet nimetlerinde sonsuz olarak kalacaklardr. Gnah, sevabndan ok olan mminlerin, Cehenneme girip, gnahlarna karlk, bir mddet azap grmeleri caiz ise de, bunlar, Cehennemde sonsuz kalmayacaklardr. Kalbinde zerre kadar iman olan bir kimse, Cehennemde sonsuz kalmayacak, rahmet-i ilahiyeye kavuarak Cennete girecektir. (3/17) Ne zaman kopacak? Sual: Kyametin kesin olarak ne zaman kopaca belli deil midir? CEVAP Kyametin ne zaman kopaca bildirilmedi, (Onu ancak Allah bilir) buyuruldu. (Araf 187, Ahzab 63) Onu ancak Allah bilir Sual: Baz genler, yetlerdeki saylar toplayp karyor ve blyorlar, kyamet u zaman kopacak diyorlar. Kyametin ne zaman kopaca belli midir? CEVAP Senelerdir byle syleyen zndklar kmtr. Hi birinin asl kmamtr. kmas da mmkn olamaz; nk Allah tel hi kimseye bunu bildirmediini sylyor. Ben hesapla bilirim diyen Allah tely yalanlam olur. Birka yet meali: ([Resulm] Sana, kyametin ne zaman gelip atacan soruyorlar. Onlara de ki: Onu ancak Rabbim bilir, onun vaktini, Ondan baka belirtecek yoktur. Gklerin ve yerin, arln
493
kaldramayaca o saat, sizlere anszn gelecektir. Sen sanki biliyormusun gibi sana srarla soruyorlar. Onlara de ki: "Onu bilmek ancak Allah'a mahsustur" ama insanlarn ou bu gerei bilmezler.) [Araf 187] (nsanlar senden kyametin zamann soruyorlar; Onlara de ki: "Onun bilgisi ancak Allah katndadr. Ne bilirsin, belki de zaman yakndr.) [Ahzab 63] (Kyametin ne zaman kopaca bilgisi yalnz Allaha aittir. Onun bilgisi dnda hibir rn kabuundan kmaz, hibir dii gebe kalmaz ve dourmaz. Onlara: "Bana kotuunuz ortaklar nerede?" diye seslendii gn: "Sana, buna dair bizden hibir ahit olmadn arz ederiz" derler.) [Fussilet 47] (Senden kyametin ne zaman gelip atacan sorarlar. [Allah bildirmedike] sen onu nereden bilirsin ki? Onu ancak Allah bilir.) [Naziat 42-44] Grld gibi, kyametin ne zaman kopacan ancak Allah tel biliyor. Tek Mslman var olduu mddete kyamet kopmayacaktr. Bir hadis-i erif meali yledir: (Yeryznde Allah diyen [Mslman] var olduka kyamet kopmaz.) [Mslim, Tirmizi, .Ahmed] Her ey yok olacak m? Sual: Kyamette btn mahlklar yok olacak m? CEVAP mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: limlerden birka, yedi ey, yani Ar, Krsi, Levh, Kalem, Cennet, Cehennem ve Ruh denilen mahlklar yok olmayacak, sonsuz var olacaklardr dediler. Bu szleri, bunlar yok olamaz demek deildir. Allah tel, var etmi olduu eylerden, dilediklerini tekrar yok edecek, dilediklerini de, yalnz kendi bilecei fayda ve sebeplerden dolay, hi yok etmeyecek, bunlar sonsuz var olacaklardr. (3/57)
llerin diriltilmesi
Sual: Bir ateist, (Kemikleri ryp toprak olmu bir ceset tekrar dirilmez. Dirilecek demek eskilerin masallardr) diyor. Buna nasl bir cevap verebiliriz? Bu konuda yet yok mudur? CEVAP
494
Mslmanlar nasl ki Mslman atalarnn yolunda ise, ateistlerin de dinsiz atalarnn yolunda olduu yukardaki sorudan anlalmaktadr. Bakn onlarn bir atas da ayn eyi savunmu: Bir kfir, eline bir insan kemii alr, Resulullah efendimizin yanna gelir, kemii ufalayp fledikten sonra, meydan okurcasna (llerin, dirileceini sylyorsun. Bu rm kemik, nasl dirilir?) diye sorar. Resulullah efendimiz, (Elbette, kinat yoktan yaratan Allah tel, onu canlandrr, seni de ldrp, diriltir ve Cehenneme sokar) buyurur. (Beydavi, Hkim) Sonra u mealdeki ayetler iner: (nsan bilmez mi ki, biz onu bir damla nutfeden yarattk. O [inkrc], apak dman kesilip kendi yaratln dnmeden bize rnek getirmeye kalkarak u rm kemikleri kim diriltir der. De ki: Onlar ilk defa yaratan diriltecektir.) [Yasin 7779] Bu konuda ok ayet var, ateist ayete inanmaz; ama biz yine de bazlarn bildirelim: (nkrclar, "Biz ve atalarmz, toprak olduktan sonra dirilecek miyiz? And olsun ki, bu tehdit, bize olduu gibi, daha nce atalarmza da yaplmt. Bu, ncekilerin masallarndan baka bir ey deildir" dediler.) [Neml 67, 68] (lk yaratta acizlik mi gsterdik? [diriltmekten niin ciz kalalm] Onlar dirilteceimizden niye phe ederler ki?) [Kaf 15] (Gkleri ve yeri yaratan Allahn, onlarn benzerlerini de [kendilerinin ayn olan insanlar da] tekrar yaratmaya kadir olduunu dnemiyorlar m? Allah onlar iin elbette belli bir ecel tayin etmitir. Buna ramen zalimler, inkrlarnda direnirler.) [sra 99] (Bizi kim diriltir derler. De ki, sizi ilk defa yaratan diriltir. [Alayl bir tarzda] balarn sallayp Ne zaman derler. De ki, yakndr.) [sra 51] (Ey insanlar, eer ldkten sonra dirilmekten pheniz varsa, [bilin ki] biz, sizi [dem'den, dem'i de] topraktan, sonra nutfeden [spermadan] sonra alekadan [embriyodan] sonra yaps belli belirsiz bir et parasndan yarattk. Dilediimizi belli bir sreye kadar rahimlerde tutarz. Sonra bir bebek olarak kartrz, sonra sizi, olgunluk ana erimeniz iin brakrz. Kiminiz ldrlr, kiminiz de nceki bilgisinden sonra, mrnn en verimsiz ana
495
ulatrlr ki bilirken bilmez hale gelir. Yeryzn de kupkuru, l bir halde grrsn; ama biz onun zerine yamur indirince, harekete geer, kabarr ve her eit, ift ift bitki bitirir. Btn bunlar gsteriyor ki, Allah elbette haktr, lleri o diriltir ve o her eye kadirdir. Kyamet de phesiz gelecek ve muhakkak Allah kabirlerdekileri de diriltecektir.) [Hac 5-7] (O gn yer yarlp, halk kabirlerinden sratle kar. Bunlar diriltip toplamak bizim iin kolaydr.) [Kaf 44] (Gn ve yerin Onun emri ile durmas da Onun [Allahn varlnn] delillerindendir. Sonra sizi ard m hemen topraktan (kabirlerinizden) kverirsiniz.) [Rum 25] (Kfirler, ldkten sonra dirilmeyeceklerini sandlar. De ki, Rabbime yemin ederim ki, elbette diriltileceksiniz ve iledikleriniz size bildirilecektir. Bu Allah iin kolaydr.) [Tegabn 7] (lleri ancak biz diriltiriz.) [Yasin 12] (nsan, kendisinin kemiklerini bir araya toplayamayz m sanyor? Evet, biz onu, parmak ularna varncaya kadar btn incelikleriyle, yeniden yaratmaya kadiriz.) [Kyamet 3,4] (Bilindii gibi herkesin parmak izi farkldr. Bu daha yakn zamanda kefedildi. Allah tel, hepinizde farkl olan parmak ularnzdaki izgilere kadar aynen yaratmaya gcmz yeter buyuruyor.)
Herkes ameline gre harolur

Sual: Kyamette insanlar harolurken herkes iyi kt kark m olacak, yoksa iyiler ayr m olacak? CEVAP Kur'an- kerimde mealen, (Hepiniz blk blk gelirsiniz) buyurulmaktadr. (Nebe 18) Peygamber efendimize bu yet-i kerimenin manas sorulmu, O da uzun ekilde aklamtr. nsanlarn yapt amellere gre eitli ekillerde harolunaca bildirilmitir. Hadis-i erifin sonunda buyuruluyor ki: (Maymun suretinde olanlar kovuculuk edenlerdir. Hnzr eklinde olanlar haram yiyenlerdir. Ba st srnenler, riba yiyenlerdir. Krler, hkm verirken hakszlk edenlerdir. Dilsiz ve sar olanlar, amellerini beenenlerdir. Dilleri gslerine sarkk olanlar, ileri szlerine uymayan limlerdir. El ve ayaklar kesik olanlar, komularn incitenlerdir. Pis kokulu olarak gelenler, iki
496
ien ve zina eden ve zekt vermeyenlerdir. Katrandan elbise giyenler, insanlara kar byklenip kibirlenenlerdir. Allah tel hepsinden korusun!) [Tibyan] Daha baka ekillerde de hesap yerine gidilecei bildirilmitir. Burada bildirilenler, gnah ileyip de tevbe etmeden lenler iindir. Tevbe edenler veya sevab gnahndan daha fazla olan kimseler o ekilde haredilmezler. Akll kimse, hibir gnah kk grmemeli, hepsinden kamaldr.
Kyamette herkes plak m olacak?

Sual: Kyamet ve Ahiret kitabnda deniyor ki: Peygamber efendimiz, (Halk kyamet gn plak har olunur) buyurunca, ie-i Sddka validemiz, (O zaman herkes birbirine bakmaz m?) diye sordu. Peygamber efendimiz, u mealdeki yeti okudu: (O gn herkesin kendine gre derdi vardr.) [Abese 37] Yani kyametin iddeti ile insanlarn birbirlerine bakacak halleri kalmaz. Yukarda bildirilen hadis-i erife gre, evliya ve enbiya da plak olarak m har edilecektir? CEVAP Ayn kitabn daha nceki sayfalarndaki ifadeler ise yledir: Peygamber efendimiz, (Herkes elbisesiz, hepsi plak ve snnetsiz olarak har olunur) buyuruyor. Fakat gurbette elbisesiz olarak vefat etti ise, onlara Cennetten elbise getirilip giydirilir. ehidler ve snnet-i seniyyeye, yani dinin emir ve yasaklarna uyup lenler elbisesiz kalmaz. nk hadis-i erifte, (llerinizin kefenlerini bol yapn; nk benim mmetim kefenleriyle har olunur. Dier mmetler ise plaktr) buyuruldu. Yukardaki ifadelerden, ehidlerin, dinimizin emir ve yasaklarna riayet edenlerin plak olmayacaklar, elbiseli olacaklar anlalmaktadr. Dinin emrine uyanlar plak olmayacaklarna gre, evliya ve enbiya elbette elbiseli olarak har edileceklerdir. air diyor ki: Maherde insanlarn ou plak olacak, Dine uygun yaayan rtl olur ancak. Peygamber efendimiz de buyurdu ki: (Kyamette, yalnayak, ba ak ve snnetsiz harolunur. lk elbisesi giyilmi olan brahim aleyhisselamdr. Allah teala, Dostum brahim giyinsin ki, insanlar onun faziletini bilsinler
497
buyuracaktr. Ondan sonra dier insanlar, amelleri nispetinde giydirilir.) [Ebu Nuaym]
Mizan ve hesap
Sual: Ahirette imanl ve imanszlarn hli nasl olacaktr? CEVAP man olmayanlar, yani btn kfirler, lnce sonsuz Cehenneme gidecek ve orada sonsuz kalacaktr. manl olanlarn sevaplar, gnahlar tartlacaktr. Sevab fazla gelenler Cennete gidecek ve orada sonsuz kalacaktr. Bu konudaki yet-i kerimelerden bazlarnn mealleri yledir: (Kyamet gn iin adalet terazileri kurarz. O zaman hibir kimse hibir hakszla uratlmaz. Yaplan her ii, bir hardal tanesi kadar da olsa, adalet terazisine getiririz. Herkesin hesabn grmeye yeteriz.) [Enbiya 47] (Kendilerine peygamber gnderilen kimseleri de, onlara gnderilen peygamberleri de mutlaka sorguya ekeceiz!) [Araf 6] (Yaptklar her eyi kendilerine bir bir anlatacaz; nk onlardan uzak deiliz.) [Araf 7] (Kyamet gn kurulacak mizan haktr, gerektir. Tartda sevaplar ar gelenler, ite onlar kurtulua erenlerdir.) [Araf 8] (Sevaplar tartda hafif gelirse, ite onlar, yetlerimize kar hakszlk ettiklerinden dolay kendilerini ziyana sokanlardr.) [Araf 9] (Her insan lm tadacaktr. Kyamet gn, ecirleriniz size mutlaka denecektir. Cehennem ateinden uzaklatrlp Cennete sokulan kimse artk kurtulmutur.) [A.mran 185] Hadis-i eriflerde de buyuruluyor ki: (demolu kyamette getirilir ve mizann kefeleri nnde durdurulur. Ona bir melek tayin edilir. Eer mizan ar gelirse, vazifeli melek, "Filan kimse bundan sonra ebedi olarak kurtulmutur der. Mizan hafif gelirse, melek "Falan kimse de kaybetmitir" der.) [Ebu Nuaym] (Kulun Kyamette ilk hesaba ekilecei ameli namazdr. Eer o dzgn karsa, dier amelleri de dzgn olur. Eer o bozuk karsa dier amelleri de bozuk olur.) [Taberani] Ameller nasl tartlr Sual: Kyamet gn, ameller terazi ile nasl tartlr?
498
CEVAP Kyamet gn, amelleri, ileri lmek iin, bilmediimiz bir (Mizan), bir l aleti, bir terazi vardr. Yer ve gk bir gzne sar. Sevap gz, parlak olup, Arn sanda Cennet tarafndadr. Gnah taraf, karanlk olup, Arn solunda, Cehennem tarafndadr. Dnyada yaplan iler, szler, dnceler, baklar, orada ekil alarak, iyilikler parlak, ktlkler karanlk ve iren grnp, bu terazide tartlacaktr. Bu terazi, dnya terazilerine benzemez. Ar taraf yukar kalkar, hafif taraf aa iner denildi. limlerin bir ksmna gre, eitli teraziler olacaktr. limlerin birou da, (Terazilerin ka tane ve nasl olduklar dinde ak bildirilmedi, bunlar dnmemelidir) buyurdular. Sevab ar gelen kurtulur Sual: Kyamet gn mizanda sevab ar gelen mmin Cennete gidecek deniyor. Hlbuki Kur'anda buyuruluyor ki: (Zerre kadar hayr ve er ileyen, karln grr.) [Zilzal 7,8] Biliyoruz ki, Mslman gnahlarna tevbe edemeden ldyse, hayatta iken iledii gnahlarnn cezasn yine hayattayken ektii sknt, hastalk vb. nimetlerle deyememise, vefatndan sonra kabir azabyla, yine yetmiyorsa, maher skntlar ekerek dyor, efaatle de bunlar giderilemiyorsa, Cehennemde gnahlarnn karl kadar kalyor. O halde yukardaki sz yanl deil mi? CEVAP O sz de, sizin bildirdikleriniz de yanl deildir. Evet, gnahlar sevaplarndan ok olursa yle olacaktr. Yani hayatta, lm annda, kabirde ve maherde ektii skntlar yine yetmezse o zaman kalan gnahlar kadar cezasn ekecektir. Hadis-i erifte, (Gnahsz insan olmaz) buyuruluyor. O zaman her gnah iin azap ekersek yandk demektir. Sevabn faydas, gnahlar yok etmek iindir. Mesela kul hakk ok nemli, bunu nafile ibadetlerle deyemeyiz. Farz ibadetlerimizle bunu dememiz gerekir. Eer birisinin kalbini krarsak kul hakk geer. Onunla helallemek gerekir. O hakkn helal etmezse ne olacak? Farz ibadetlerimizden ona verirler. Yahut onun iledii byk gnahlar bize yklerler. Evet, zerre kadar gnah ve zerre kadar iyilik zayi olmaz. Gnahlar mizanda tartlr. Hangisi ar gelir ise ona gre muamele edilir. Drt sual
499
Sual: Kyamette hesaba ekilen herkes skntya maruz kalacak m? CEVAP Hesaba ekilen herkes sknt grr. Sorgusuz sualsiz Cennete girmeye almal! Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kyamette hesaba ekilen, helak olmutur.) [Buhari] (Hesaba ekilen azap grm olur.) [Bezzar] Sorgusuz sualsiz Cennete girmek kolay m? Herkes mutlaka hesaba ekilmeyecek mi? Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Kyamette herkes, u drt suale cevap vermedike hesaptan kurtulamaz: 1- mrn nasl geirdi? 2- lmi ile nasl amel etti? 3- Maln nereden, nasl kazand, nereye harcetti? 4- Bedenini nerede yordu?) [Tirmizi] Ancak hesab ok kolay geenler de olacaktr. Mesela (Sen falanca msn?) diye sorulacak, sonra bekletmeden Cennete konacaktr. Mesela Hazret-i Osman bunlardan biridir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Osmann efaati ile hepsi Cehennemlik olan yetmi bin kii, sorgusuz sualsiz Cennete girecektir.) [bni Asakir] (Allah tel buyuruyor ki: Kulumla ahdim vardr. Namazlarn vaktinde, eksiksiz klarsa, ona azap etmem ve onu hesapsz [sorgusuz sualsiz] Cennete koyarm.) [Hakim] (Kyamet gn insanlar hesaba ekilirken, bir mnadi defa "Allahtan alaca olanlar, kalksn ve Cennete girsin" diye seslenir. Bunu duyanlar, "Allahtan alacakl olanlar kimler ki?" derler. "nsanlar affedenlerdir" denir. Bunun zerine binlerce kii ayaa kalkar, sorgusuz sualsiz Cennete girerler.) [Taberani] (Hacca giderken veya gelirken lenin, btn gnahlar affolur. O kimse, hesaba ekilmeden ve azap grmeden Cennete girer.) [sfehani] (Sabrl ve ihlsl olanlar, hesaba ekilmeden Cennete girer.) [Taberani] (Kibri, hyaneti ve kul borcu olmayan mmin, hesaba ekilmeden Cennete girer.) [.Hibban]
500
(Din kardeinin bir iini yapmak iin gidenin, her admnda 70 gnah affedilir ve ona 70 sevap verilir. Bu i bitinceye kadar byle devam eder. yaplnca, btn gnahlar affedilir. Bu ii yaparken lrse, sorgusuz sualsiz Cennete girer.) [.Ebiddnya] (mmetim snftr. Bir ksm sorgusuz sualsiz Cennete girer. Bir ksm hafif hesaba ekilerek girer. Bir ksm da gnahlardan temizlenerek girer.) [Taberani] Suda boularak len ehidlerin kul borlar da affedilir. Hak sahipleri, bu ehidden haklarn istedikleri zaman, Allah tel, (Ondaki haklarnz benden isteyin) buyuracak, hak sahiplerine alacaklarn fazla fazla verecektir. ehid de, sorgusuz sualsiz Cennete girecektir. Cennete sorgusuz sualsiz giren fazilet sahiplerine, sizin ameliniz ne idi diye sorulduunda, (Dnyada bize yaplan hakarete ve zulme sabreder ve bunlar affederdik) derler. nce hesap Sual: Ahirette herkes, niin ineden iplie hesaba ekiliyor? CEVAP Allah tel yegne mlk ve kudret sahibidir. Nasl istiyorsa yle yapar. Cennet mminler iin ebedi mkfat yeri, Cehennem de kfirler iin ebedi ceza yeridir. Cennet, hatra, hayale gelmeyen nimetlerle doludur. Cehennem de, akl almayacak azaplarla doludur. Mkfat ve azaplar bir hal iidir. Yaanmadka anlatlamaz. Mkfat ve ceza byk olduu iin sorgu-sual ii de byk olacaktr. Allah tel hadis-i kudside buyurdu ki: (Salih kullarm iin gzlerin grmedii, kulaklarn iitmedii, hatta hatra gelmeyen, hayal edilemeyen nimetler hazrladm.) [Mslim] Kur'an- kerimde de mealen, (Onlar iin, yaptklarna mkfat olarak gz aydnlatc ne nimetler hazrlandn hi kimse bilemez) buyuruldu. (Secde 17) Cehennem azabnn iddeti de eitli yet-i kerimelerle bildirilmitir. Byle byk mkfat ve byk ceza iin elbette byk imtihan olur ve ince eyler sorulur. yet-i kerimede mealen buyuruluyor ki: (Zerre kadar hayr yapan sevabn, zerre kadar er yapan cezasn grr.) [Zilzal 7, 8]
501
Ahirette hi kimseye zulmedilmez. yet-i kerimede mealen buyuruluyor ki: (Rabbin kullarna zulmedici deildir.) [Fussilet 46] Hakszlk yaplmayacak; ama mkfat verilirken de bol bol ihsan edilecektir. yet-i kerimede mealen buyuruluyor ki: (phe yok ki, Allah tel zerre kadar hakszlk etmez, [ktln cezasn adaletle verir], zerre kadar bir iyiliin sevabn da kat kat artrr, kendinden de byk ecir verir.) [Nisa 40] lkokul imtihan ile niversite imtihan ayn olmad gibi, her fakltenin imtihan da farkldr. plk imtihannda fizikten, cebirden sorulmaz. Kuyumculardaki kk terazilerde kk arlklar tartlr. Niin 35 kiloyu tartmyor diye sorulmaz. 4050 tonluk byk baskller, kantarlar da niye 3-5 gram tartmyor denemez. Herkes gcne gre imtihana tbi tutulur. Herkese ne nimet verilmise, onun hesab sorulur. Amaya gz nimetinden, dilsize dilden sorulmaz. Genel Mdrn mesuliyeti ile odacnnki farkldr. lim ile cahilinki farkldr. Dada, ormanda veya lde yaayp da Mslmanl duymayanlar, hesaba ekilmez. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Kendilerine peygamber gnderilenlere ve gnderilen peygamberlere de elbette hesap soracaz.) [Araf 6] (Biz, peygamber gndererek bildirmeden nce azap yapc deiliz.) (sra 15) Mslmanl duyanlara mutlaka hesap sorulur. (Rabbin hakk iin, onlarn hepsine yaptklarnn hesabn elbette soracaz) mealindeki yet-i kerime bunu bildirmektedir. (Hicr 92, 93) Her insanda bulunan kiramen ktibin melekleri, insanlarn yapt btn ilerin resmini ekmekte, her ann filme almaktadr. nsanlarn yapaca ileri Allah tel ezelde bildii iin levh-i mahfuza da kaydetmitir. En ufak bir yanllk ve hakszlk olmaz. Kur'an- kerimde mealen buyuruldu ki: (Hi kimseyi gcnn yettiinden fazlas ile ykml klmayz. Nezdimizde hakk syleyen bir kitap vardr. Hi kimse hakszla uratlmaz.) [Mminun 62] Herkesin hesab ok ksa bir zamanda yaplacaktr. Kur'an- kerimde, (Vallah seriulhisab) ifadeleri gemektedir. (Allah, hesab ok abuk grr) demektir.
502
Herkes hesaba hazrlanmaldr! Bir i yapmadan nce hatrna gelene dikkat etmelidir. yi eyler geliyorsa yapmal, kt eyler geliyorsa, nefsin arzusundan olduunu dnerek Allah teldan utanmal, kendine byle istek geldii iin nefsini ayplayp ona kzmaldr! Bu iin ktln, zararn ve kyametteki cezasn dnmesi farzdr. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Kulun isteyerek yapt her i iin nne defter konur: Niin yaptn, nasl yaptn, kim iin yaptn? Birinci niinin manas, bunu Allah iin mi, nefsine veya eytana uyduun iin mi yaptn? Bundan kurtulursa nasla sra gelir. Her hakkn bir art, edebi ve ilmi vardr. Yaptn ilme uyarak m, yoksa cahillii kolay grerek mi yaptn? artlarna uygun yapp bu sualden de kurtulursa, kim iine sra gelir. Bunu ihlsla, yalnz Allah rzas iin yaptysan mkfatn grrsn. Bakas iin yaptysan karln ondan iste. Dnya iin yaptysan zaten nasibin yok. Bakas iin yaptysan skntya ve cezaya maruz kalrsn, denir.) Bunlar bilen, kendini hesaba ekmekten gafil olmaz. Hayvanlara sual yoktur Sual: (Boynuzsuz ko, boynuzlu kodan hakkn alacaktr) hadis-i erifine gre, hayvanlara da, ahirette hesap ve sual var mdr? CEVAP Hayr, yoktur. Bu hadis-i erif mecazdr. Herkesin, hakkn alaca bildiriliyor. Mazlum zalimden hakkn alr, yani gller gcne gvenip zulmederlerse, gszler yarn ahirette haklarn alrlar, zalimin zulm yanna kalmaz demektir.
Kameraya alnan iler

Sual: Kiramen ktibin melekleri insanlarn gnah ve sevaplarn yazyorlar. Kii o gnahna tevbe etmi olabilir veya ayn mezhepteki baka bir lime gre o eyi ilemek caiz olabilir. Bu ilerde bir karklk olmaz m, bu yazdklar eyler hesap gnnde de aynen geerli mi olacak? Yeniden gzden geirilmesi sz konusu mudur? CEVAP Her ite karklk, yanllk olabilir ama Allah telnn iinde asla karklk ve yanllk olmaz. Kark ve yanl i yapan nasl ilah olabilir?
503
Melekler, bir ey zerine, harf ile yazmaz. Bilgileri, zihnimizde topladmz gibi, bir yere toplarlar. Kolay anlalmas iin gnmzden rnek verelim. Yaptmz btn iler kameraya alnyor. Hesap gnndeki canl yaynda btn detaylar ile gsteriliyor. Bu filmleri kendimiz de seyredeceiz. Hi kimsenin itiraz edecek hali kalmayacak, herkesin iinde rezil olacaktr. Hem yaplanlar aynen greceiz, hem de uzuvlarmz da, cansz eyler de lehimize veya aleyhimize ahitlik edecektir. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (O gn, dilleri, elleri ve ayaklar onlarn yaptklar her eye ahitlik edecektir.) [Nur 24] (Nihayet oraya vardklar zaman kulaklar, gzleri ve derileri yaptklar eyler hakknda onlarn aleyhinde ahitlik ederler.) [Fussilet 20] (Derilerine, Niin aleyhimize ahitlik ettiniz diye sorarlar. Derileri de, Her eyi konuturan Allah, bizi de konuturdu. Sizi hi yok iken de o yaratt, yine ona dndrlyorsunuz derler.) [Fussilet 21] (Gzleriniz, kulaklarnz ve derilerinizin aleyhinize ahitlik edeceinden korkmuyor, kt ilerden ekinmiyordunuz. Allahn, yaptklarnzn ounu bilmeyeceini sanyordunuz. [Dirilmeye inanmyordunuz.]) [Fussilet 22] (O gn onlarn azlarn mhrleriz; yaptklarn bize elleri anlatr, ayaklar [ve btn uzuvlar] da ahitlik eder.) [Yasin 65] Tevbe ettiimiz gnahlar beyaz sayfa olarak grlecektir. Kendimize bile burada ne gnah ilediimiz hatrlatlmayacaktr. Kendimiz de unutacaz, bilemeyeceiz. Allah telnn sevgili kulu olarak lrsek, yaptmz irkin ilerin hi birisi, hi kimseye gsterilmeyecektir. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (O gn, Allah, Peygamberini ve iman edip onunla beraber olanlar rezil etmez.) [Tahrim 8] Peygamber efendimiz, hesap defterleri [kamera ile ekilen filmler] benim elimde olsun, hi kimse grmesin diyecek, (Ya Rabbi, mmetimin kusurlarn hi kimsenin duymamas iin onlarn hesaplarn bana ver!) diye ricada bulunacak, Allah tel da, (Onlar senin mmetin ise, benim de kullarmdr. Ben onlara senden daha
504
merhametliyim. Hi kimse kusurlarn grmeden, hesaplarn gizli grrm) buyuracaktr. Byle kullardan olmak iin, itikadmz dzelttikten sonra gnahlardan saknp ibadetlerimizi doru yapmaya almamz gerekir. Doru itikad, doru ibadetin nasl yaplacan renmek iin de Tam lmihal Seadet-i Ebediyye kitabn okumay tavsiye ederiz.
Hesap sorulmayanlar
Sual: Enbiya ve evliyadan baka hesap grmeden Cennete gidecek kimse var mdr? CEVAP Muhammed aleyhisselamn mmetinden ehl-i snnet itikadnda olan mminlerin ou, hesap grmeden Cennete gireceklerdir. Resulullah efendimiz, (Allah rzas iin ve isteyerek namazn klan, orucunu tutan, haccn yapan, zektn veren, hesapsz ve azapsz Cennete girer) buyurdu. Kyamette inciden yaplm minberler zerinde oturan, yzleri nur gibi parlayan zatlar grlr. Bunlara Peygamberler ve ehidler bile imrenir. Bunlarn kim olduu sorulduunda Peygamber efendimiz, (lkeleri ayr ayr olduu halde, bir araya gelen, Allah rzas iin birbirini seven ve Allah tely anan kimselerdir) buyurdu. Demek ki, akrabalk, hemehrilik gibi yaknlklar olmad halde, srf Allah rzas iin birbirini seven kimselere ne mutlu. (Kyamette bir grup insan, rzgr gibi maher halknn zerinden geip Cennete girecektir. Bunlar, her an lme hazr olan kimselerdir) hadis-i erifi, zerinde bulunan kul ve hak borlarn deyip her an lme hazr bekleyen mesut kimseleri bildirmektedir. Peygamber efendimiz, kyamette eitli skntlarn olacan bildirince, Eshab- kiram, bundan kurtulmann aresini sual ederler. Resulullah efendimiz buyurur ki: (Dnyada limlerin eteine yapmaktr. Kyamet gn Allah tel, limlerle zahidleri toplar. Zahidlerin Cennete girmelerini emreder. Zahidler Cennete gider. limler kalr. Allah tel, limlere, buyurur ki: Sizleri burada brakmam, hapsetmek maksadyla deildir. Zahidler, dnyada yalnz kendilerini dzeltmekle megul oldular. Ahirette de yalnz kendilerini baladm. Fakat sizler, dnyada kendinizden baka, dier insanlarla da megul oldunuz,
505
onlara kurtulu yolunu gsterdiniz. imdi size uyanlar da yannza alp Cennete girin! limler de arkadalarn alp Cennete gtrrler.) [El-Envar] (Kyamette nurdan krsler zerinde yzleri ay gibi parlayan zatlar grlr. Herkes hesap ile megul iken bunlar gayet neelidir. Melekler bunlara Hangi amel sayesinde bu derecelere ykseldiniz? diye sorarlar. Onlar da, Bizim yle fazla amelimiz yoktu. Ancak be vakit namazmz doru olarak klar, Resul-i ekremin ad anlnca, ona olan sevgimizden dolay alar, Allah telnn verdiine kreder, yoksulluumuza sabrederdik. Allah telnn bize olan bu mkfat iki ey karldr. Biri dnyaya gnl balamadmz, dieri de Habibullah sevdiimiz iindir derler.) [ElEnvar] Hesap sorulmadan Cennete gireceklerle ilgili hadis-i eriflerden birka yle: (Cehennemlik 70 bin kii Osmann efaati ile hesap vermeden Cennete girecektir.) [.Asakir] (Gnahlarn hatrlayp alayan, hesap grmeden Cennete girer.) [.Gazali] (lim renen talebe, kocasna itaat eden kadn, ana-babasna iyilik eden evlat, Peygamberlerle beraber hesapsz olarak Cennete girer.) [.Rafii] (Helal olmak artyla, oru tutup iftar eden, sahur yemei yiyen ve Allah yolunda gzclk eden kimselere yediklerinden dolay hesap yoktur.) [Bezzar] (Kul, sahur, iftar ve dostlar ile yedii yemekten mesul deildir.) [.Gazali] Aslnda herkese hesap sorulacaktr. Fakat kiminin hesab yle basit olacak ki, buna hesap denmez. Mesela ehidlerin, Eshab- kiramn hesaplar ok kolay olacaktr. (Sen sahabeden misin, sen ehid misin?) denecek, o da (Evet) diyecek, hibir sknt grmeden Cennete gidecektir.
Nasl harolacaklar?
Sual: nsanlar nasl harolacaktr? CEVAP Herkes ameline gre harolacaktr.
506
Bir kimse, salihler gibi amel ilese; fakat gnahkrlarla dp kalksa, iyi amelleri boa gider, kyamette ktlerle beraber harolur. Bir kimse de, ktler gibi amel ilese; fakat salihleri sevse, onlarla beraber olsa, gnahlar iyilie evrilir, iyilerle beraber harolur. (Kabl-Ahbar) ki ayet-i kerime meali yledir: (Kyamette onlar [kfirleri] kr, dilsiz ve sar bir halde yzst harederiz. Onlarn varaca ve kalaca yer Cehennemdir.) [sra 97] (Beni anmayan, skntlara dar olur, kyamette de kr olarak harolur.) [Taha 124] Bu konudaki hadis-i eriflerden bazlar da yledir: (Amellerini yapmasa bile, bir milletin yaptn seven onlarla har olur.) [Hatib] (Kii sevdiiyle harolur. Kfirleri seven kfirlerle beraberdir. yi ameli kendisine hi bir fayda salamaz.) [Taberani] (Abdestten sonra Kadir suresini bir defa okuyan sddklardan, iki defa okuyan ehidlerden yazlr. defa okuyan, Peygamberlerle harolur.) [Deylemi] (Mslmana szle yardm eden veya onun iin bir adm yryen, kyamette emin olarak, Peygamberlerle harolur ve 70 ehid sevabna kavuur.) [Hatib] (oluk ocuu ok ve rzk az olup, namazlarn artlarna uygun olarak klan ve Mslmanlar gybet etmeyen, benimle birlikte harolur.) [M. Masumiyye] (Mehr vermemek niyetiyle evlenen, kyamette hrszlarla harolur.) [R.Nashin] (Allah telnn rzas iin, helali ve haram aklayan krk hadisi, mmetime bildiren, lim olarak harolur.) [Ebu Nuaym] (Be vakit namaz cemaatle klmaya devam eden kimse, Srat kprsn ilk ve imek gibi geenlerden olur. Allah, o kimseyi salihlerle hareder, namazna devam ettii her gn ve gece iin de bin ehit sevab alr. [Taberani] (Malm oalsn diye dilenen, kyamette, yznn eti yenmi olarak harolur ve Cehennemden yiyecei de kzgn ta olur.) [Taberani]
507
(l arkasndan alamay sanat edinen kadnlar, lmeden nce tevbe etmezlerse, zerlerinde katrandan elbise ve uyuzlu olarak harolur.) [Mslim] (Kabirden kalknca, [herkes ameline gre] binitli, yaya, srnerek veya yzst harolacaktr.) [Hkim] Kabirden kalkarken Sual: Kabirden herkes, kfir, Mslman, baka ekillerde mi kalkacaktr? CEVAP Hazret-i Muaz, Nebe suresinin (Hepiniz blk blk gelirsiniz) mealindeki 18. ayet-i kerimenin tefsirini, Peygamber efendimize sormu ve u cevab almtr: (Kyamette mmetimden 12 snf aada bildirildii ekilde harolacaktr: 1- Zekt vermeyen; kabrinden karn ylan ve akreplerle dolu olarak, 2- Namazda geveklik gsteren, domuz suretinde, 3- Al verite yalan syleyip aldatan, azndan kan gelerek, 4- Komularna eza eden, el ve ayaklar kesik olarak, 5- Allah teldan korkmayp, gizlice gnah ileyen, leten daha pis kokar hlde, 6- Yalan syleyen, yalanc ahitlii yapan, dili kesik olarak, 7- Hakl bir ahitlii yapmayan dilsiz olarak, 8- Zina eden, avret yerinden irin akarak, 9- Haksz yere yetim mal yiyen, karn atele dolu olarak, 10- Alkoll iki ien, yzleri kzarm, gzleri yerinden frlam, dileri kz boynuzu gibi sivrilmi, duda karnna, karn da uyluuna sarkm olarak, 11- Ana babasna asi olan, czzaml, barasl olarak, 12- yi iler yapan, namaz cemaatle klan ve gnaha tevbe edip len ise, yz dolunay gibi harolacak, Srat imek gibi geecektir.) [Tibyan] Burada bildirilenler, gnah ileyip de tevbe etmeden lenler iindir. Tevbe edenler veya sevab gnahndan daha fazla olan kimseler, o ekilde harolmazlar. Yine bir hadis-i erifte de yle buyuruluyor: (1- Kovuculuk eden, maymun suretinde, 2- Haram yiyen, hnzr eklinde,
508
3- Faiz alp veren, ba st srnerek, 4- Haksz hkm veren, kr olarak, 5- Ucbeden yani amellerini beenen, dilsiz ve sar olarak, 6- leri szlerine uymayan lim, dilleri gslerine sarkk olarak, 7- Kibirli, katrandan elbise giyerek harolacaktr.) [Tibyan] Mezardan kalk Sual: Herkes mezardan bu bedenle mi kalkacak? CEVAP Evet, herkes mezardan dnyadaki gibi kalkacaktr. Cennete ve Cehenneme girecekleri zaman baka ekil alacaklardr. Cennetlikler gen, yakkl ve gzel olacaktr. hadis-i erif meali: (Cennet ehli sakalsz, siyah kirpikli olacaktr.) [Tirmizi] (Cennet ehli srmeli, sakalsz ve Yusuf aleyhisselamn gzelliinde olacaktr.) [bni Asakir] (Cennette herkes gen olur.) [Tirmizi] Cehenneme giden kfirler ise, ok irkin olacaklardr. ok azap grmeleri iin vcutlar da ok byk olacaktr. hadis-i erif meali yledir: (Cehennemden birisi dnyaya gelse, onun korkun grn ve sat pis kokudan herkes lr.) [bni Ebi-d-dnya] (Kfirin bir dii, Uhud da kadar byk olacaktr.) [Mslim] (Kfirin iki omuz aras, atla gidilen gnlk yol kadar uzun olacaktr.) [Buhari]
Cennet ve Cehennem
Srat kprs
Sual: Cahil hocalardan biri, (Kuranda ve hadiste Srat kprs diye bir eyden bahsedilmez. Eer yle bir kpr varsa, Allah beni oradan geirmesin) diyor. Srat kprs yok mu? CEVAP Srat kprsn akln dinden stn gren Mutezile denilen sapklar inkr ediyor. Ehl-i snnet limleri, srat kprsnn hak olduunu yet-i kerime ve hadis-i eriflerle ispat etmitir. Kendi tercme ve yorumlar denmemesi iin, kasten piyasadaki meallerden, A. Fikri Yavuz mealinden aldmz bir yet-i kerime meali:
509
(Onlar Cehennem Sratna [Srat kprsne] gtrp hapsedin! nk onlar sorguya ekileceklerdir.) [Saffat 23, 24] Nuhbet-l-Leali kitabnda diyor ki: Srat, Cehennem zerinde bir kprdr. Bir yet-i kerime meali yledir: (inizden hi biri istisna edilmemek zere mutlaka Cehenneme varacaktr. Bu, Rabbinin katnda kesinlemi bir hkmdr. Ancak Cennetlikler yanmadan geecekler, Cehennemlikler ise atee deceklerdir.) [Meryem 71] Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Cehennem zerine Srat kprs kurulur. Buradan mmetiyle ilk geecek Peygamber benim.) [Buhari] (Kyamet gnnde Cehennemin zerine Srat kprs kurulur. Bu kprde kaypak yerler, ayaklarn kayp sabit kalamayaca ksmlar, kapanlar, demirden kelepeler, dikene benzer klklar vardr. manl kiiler, amellerine gre, gz ap kapamadan, ya imek gibi, ya hzla uan bir ku gibi, ya iyi koan asil bir at hzyla geer giderler. Bylece bir Mslman ya hi zarar grmeden veya yara bere iinde geip kurtulur. Yahut feci ekilde Cehennem ateine der.) [Buhari, Mslim] (Kyamette Srat kprsnn banda durur, mmetimin gemesini beklerim. Allah tel, Dilediini iste, istediklerine efaat et, efaatin kabul olunacaktr buyurur. mmetime efaatten sonra, yalvarmaya devam ederim. Rabbim bana mmetinden ihlsla bir defa La ilahe illallah diyen ve imanla len herkesi Cennete koy buyuruncaya kadar yerimden kalkmam.) [. Ahmed] (Srat kprsn gemek herkesin nuruna baldr. Kimi gz ap yumuncaya kadar, kimi imek gibi, kimi yldz akmas gibi, kimi koan at gibi Srat geerler. Nuru ok az olan da yzst srnr. Elleri ve ayaklar kayar, tekrar yapr. Nihayet, srne srne kurtulur.) [Taberani] (Srat kprsnden en kolay geecek olannz, Ehl-i beytimi ve Eshabm ok seveninizdir.) [Deylemi] (Cehennem atei, Srattan geen mminlere der ki: Ey mmin, zerimden abuk ge, senin nurun ateimi sndryor.) [Taberani]
510
(Nice kimseler Srattan getiini bilmeyip, meleklere derler ki: Srat ve Cehennem nerede kald, biz onlardan getik mi? Melekler de yle cevap verirler: Siz Cehennem stndeki Srattan getiniz, fakat Cehennem atei sizin nurunuzdan ekilip, rtlmt.) [Cami-us-sagir] (Bir kimse, din kardeinin rahata kavumas veya skntdan kurtulmas iin sultana [devlet dairesine] gidip urarsa, kyamet gn Srat kprsnden, herkesin ayaklar kayd zaman, Allah tel onun sratle gemesi iin yardm eder.) [Taberani] (Bir Mslmann skntsn giderene, Allah tel iki nur verir. Bu iki nurla Sratta o kadar ok kimse aydnlanr ki, saysn ancak Allah bilir.) [Taberani] (Kyamette mizan ve Srat kprs, ehidi rahatsz etmez.) [Beyheki] (Srat kprsnden geerken bide Sen Cennete gir, ibadetin sebebiyle oradaki nimetlerden faydalan denir. lime de, Sen burada dur ve sevdiklerine efaat et! Senin efaatin mutlaka kabul olacak denir.) [Deylem, Ebu--eyh] (Kyamette, dnyadayken belya maruz kalm kimseler iin divan ve mizan kurulmaz, Srat kprs engel olmaz, zerlerine ecir, dklr de dklr.) [. Neccar] (Srat kprsn imek gibi ilk geenler, be vakit namaz cemaatle klmaya devam edenlerdir.) [Taberani] (Bana getirilen salevat, Srat kprs zerinde size nur olur.) [Dare Kutn] (Kyamette Srat kprs zerinde, mminlerin alametleri, Rabbim, bize selamet ver demeleri olacaktr.) [Tirmiz] (Namaz, Srat kprs zerinde nurdur.) [Dare Kutn] (Srat kprs, Cehennemin zerinde, Cennete giden yoldur.) [Hatb] (mmetimden birisi, Srat kprsnde srnerek ve emekleyerek yol alrken, bana getirdii salevatlar onu elinden tutarak ayaa kaldrr. Bylece Srat geer.) [Taberani] (Kurbanlarnz iyi ve semiz olsun. Onlar Srat kprsnde bineklerinizdir.) [Deylemi]
511
(Cennete girene kadar, Srat kprsnde gz krpmas kadar bekletilmemeyi isteyen, Allahn dini hakknda, kendi gryle hibir sz sylemesin!) [Kurtubi] (Bir idareci, Mslmanlarn iini zerine ald halde aralarnda adaleti gzetmezse, Cehennemin zerine kurulan Srat kprsnde durdurulur. Srat, btn organlar yerinden kncaya kadar sallanr.) [bni Asakir] (Allah tel, kullarna, her gn be kere namaz klmay farz etti. Bir kimse, gzel abdest alp, namazn doru klarsa, kyamet gn, yz, on drdnc gndeki ay gibi parlar ve Srat kprsn imek gibi geer.) [H.S.Vesikalar] (Hibir bidat ehli Srattan geemeyecek, Cehenneme decektir.) [bni Asakir] Peygamber efendimizin mmetinden olan baz kiiler, mezardan kalknca doruca Cennete giderler. Melekler bunlara derler ki: - Hesap grdnz m? - Hayr, biz hesap falan grmedik. - Srat kprsn getiniz mi? - Hayr, Srat falan grmedik. - Cehennemi grdnz m? - Hayr, Cehennemi de grmedik. - Siz ne amel ilediniz de, byle hesap grmeden, Srata uramadan doruca Cennete geldiniz? - Biz iki hasletimiz sayesinde bu nimete kavutuk. Allahtan utanr, yalnzken de gnah ilemezdik. Bir de Allahn verdii az rzka raz olurduk. - Bu nimetler sizin hakknzdr. (bni Hibban) mam- Rabbani hazretleri Mektubat kitabnda buyuruyor ki: Cehennem zerindeki Srat kprsnden geilecek, iyiler geip Cennete gidecek, Cehennemlikler, Cehenneme decektir. (3/17) Kpr denilince, bilinen kprler zannedilmemeli! (Snf gemek iin imtihan kprsnden geilir) diyoruz. Hlbuki imtihann kprye benzer taraf yoktur. Srat kprs de, bilinen kprlere veya imtihan kprsne hi benzemez. (S. Ebediyye) Hadis-i erifte de bildirildii gibi, bidat ehli zaten Srat kprsnden geemez. Bu kadar vesikay inkr eden elbette Srattan geemez. (nkr eden, mahrum kalr) sz mehurdur.
512
Sorulacak sualler Sual: Srat kprsnde sorulacak sualler nelerdir? CEVAP Srat kprs zerinde yedi yerde, yedi eyden sual edilecektir. nce imandan sorulacaktr. man doru ise birinci duraktan geecek, doru deilse Cehenneme decektir. 2. durakta namazdan sorulacaktr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Namaz, Allah telnn honut olduu btn amellerin en faziletlisidir. Kabirde k, Srat kprsn yldrm gibi geiricidir.) [M.Cenne] (Kyamette ilk nce namazdan sorulacaktr. Namaz dzgn olann, dier amelleri kabul edilir. Namaz dzgn olmayann, hibir ameli kabul edilmez.) [Taberani] [Onun iin her Mslman mutlaka namaz klmaldr! Namaz dinin direidir. Direksiz bina olmaz. Namaza nem vermeyenlerin kfir olacan bildiren birok hadis-i erif vardr.] 3. durakta zekttan, 4. durakta orutan, 5. durakta hacdan, 6. durakta kul hakkndan, ana-baba hakkndan, akrabay gzetip gzetmediinden, 7. durakta gusledip etmediinden sorulacaktr. Hangisinde kusuru varsa, o nispette Cehennemde yanacak, kusuru olmad yerden kolayca geecektir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (nsanlar Cehennem zerindeki kprden geerler. Kprde dikenli demirler, engeller ve kancalar vardr. nsanlar sadan soldan yakalar. Kprdeki melekler, "Allahm selamet ver" diye dua ederler. Halkn bir ksm kpry imek gibi, bir ksm rzgr gibi, bir ksm koan at gibi, bir ksm koarak, bir ksm yryerek, bir ksm emekleyerek ve bir ksm da srnerek geer. Asl Cehennemliklere gelince, bunlar ne lr, ne de yeni bir hayata kavuur. Gnahkrlar, gnah nispetinde Cehennemde yandktan sonra onlara efaat edilmeye izin verilir.) [Buhari] (Srat kldan ince, kltan keskindir. Melekler, mminleri kurtarmaya alr. Cebrail aleyhisselam beni belimden tutar. Ben
513
de, "Ya Rabbi mmetime selamet ver, onlar kurtar" diye dua ederim. O gn aya srp den ok olur.) [Beyheki] (Servetiyle Allah telya itaat eden ve malnn hakkn deyen kimse, Kyamette Srata gelince, mal "Haydi ge, nk sen, bende olan Allahn hakkn dedin" der. Daha sonra malndaki Allah hakkn demeyen kimse gelir, mal, "Neden bende olan Allah hakkn demedin?" der. O da "Yazk bana, ne yaptm?" diye sylenir.) [Beyheki] (Cennete girene kadar, Sratta gz krpmas kadar bekletilmemeyi isteyen Allahn dini hakknda kendi gryle hibir sz sylemesin!) [Kurtubi] Srat geen mminler iki pnarla karlarlar. Bu pnarn birisinde ykanr, dierinden de ierler. Bylece maddi ve manevi temizlie kavutuktan sonra Cennetin kapsna gelirler. Melekler, Zmer suresinde bildirildii gibi, (Sizlere selam olsun, ho geldiniz. Ebedi olarak buraya girin!) derler. Sonra Cennet elbiseleri giydirilir. Hepsi Cennete girer.
Cennet ve Cehennem ebedidir

Sual: Cennet ve Cehennem sonsuz deil midir? CEVAP Cehennemin ve Cennetin sonsuz olduuna dair birok yet-i kerime vardr. Mesela Bekara 25, A.mran 116, Maide 85, Enam 128, Tevbe 68, Hud 107. yet-i kerimede Cehennem iin de, Cennet iin de (Hm fiha halidun = Onlar orada ebedi kalrlar) buyuruluyor. (Bekara 81, 82) Ebedilik sfat Sual: Kuran- kerimde, kfirlerin Cehennemde, mminlerin Cennette, ebedi kalaca bildiriliyor. Byle olunca, Allah teldan baka eyler iin de, ebedilik sfat kullanlm olmaz m? CEVAP Bunlarn var olmalar, varlkta durmalar, kendilerinden olmad gibi, ebedi olmalar da, kendilerinden deildir. Bunlar, ebedi yapan, Allah teldr. Allah tel, Ol! derse, var olur, Yok ol! derse, yok olur. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Mahlklarn yok olacaklarna inanmak, yoktan var edildiklerine inanmak gibi, imann artdr. (Ar, Krsi, Levh, Kalem, Cennet, Cehennem ve Ruh denilen mahlklar yok olmayacak, sonsuz var
514
olacaklardr) ifadesi, bunlar yok olamaz demek deildir. Allah tel, var etmi olduu eylerden, dilediklerini, tekrar yok edecek, dilediklerini de, yalnz kendi bilecei fayda ve sebeplerden dolay, hi yok etmeyecek, bunlar ebedi, yani sonsuz var olacaklardr demektir. Allah tel, dilediini yapar ve istediini emreder. Demek ki, lem yani her ey, Allah telnn dilemesi ve kudreti ile vardr. Var olmalar iin ve varlkta kalmalar iin, Allah telya muhtatr; nk baki olmak demek, varln her an devam etmesi demektir. Baka bir ey olmak demek deildir. Hem var olmak, hem de varlkta kalabilmek, Allah telnn iradesi, dilemesi ile olur. (3/57) Cennet de, Cehennem de dolacaktr Sual: (Cennette bo yer kalnca, doldurmak iin yeni insanlar yaratlacaktr) diyenler olduu gibi, (Cehennemdeki btn insanlar kacak, bylece Cennet dolacak, Cehennemde kimse kalmayacaktr) diyenler de var. Hangisi dorudur? CEVAP kisi de doru deildir. Allah tel, Cenneti de, Cehennemi de dolduracaktr. Mminler, Cennette ebedi kalacak ve saylar hi eksilmeyecektir. Kfirler de, Cehennem de sonsuz kalacak ve saylar eksilmeyecektir. Cehennemden sadece, gnahkr mminler, cezalarn ektikten sonra kp Cennette girecek ve orada sonsuz kalacaklardr. Ebedi olan Cennet ve Cehennemin dolacan bildiren bir hadis-i erif meali yledir: (Cennet, Bana gszler ve yoksullar girecektir diye baz deliller bildirdi. Cehennem de, Bana da, cebbarlar ve kibirliler girecektir dedi. Allah tel da buyurdu ki: Ey Cehennem, sen benim azabmsn; dilediim kimseleri [kfirleri] seninle cezalandrrm. Ey Cennet, sen de benim rahmetimsin; dilediim kimselere [mminlere] seninle rahmet ederim. kinizi de dolduracam.) [Mslim] Allahn merhameti Sual: (Sonsuz merhamet sahibi Allah, kendi yaratt kullarn, kfir de olsa, sonsuz cehennemde yakmaz) deniyor. Bu doru mudur? Kfirler, Cehennemde sonsuz kalmayacak m? CEVAP
515
Kfirler Cehennemde sonsuz kalacaktr. Syledikleri ok yanltr. Allah tel elbette sonsuz merhamet sahibidir; fakat kimlere, nasl merhamet edeceini de kendisi bildirmitir. ki yet-i kerime meali yledir: (O gn merhametim yalnz, benden korkarak kfir olmaktan ve gnah ilemekten kananlara, zektn verenlere, Kuran- kerime ve mmi nebi olan Resule inananlara mahsustur.) [Araf 156, 157] (nkrclar, zalimleri Allah asla affetmez, onlar iinde ebedi kalacaklar Cehennem yoluna iletir. Bu da Allah'a kolaydr.) [Nisa 168, 169] Allah tel merhamet sahibi olduu gibi, ayn zamanda intikam alc ve ganidir. stediini yapmakta hi kimseden ekinmez. (Ryadun-nashin) Cehennem ebedi deil mi? Sual: (Nebe suresi 23. yetinde, sonsuz olarak deil, asrlar boyunca cehennemde kalnaca bildiriliyor. Dolaysyla, kfirler de cehennemde ebedi kalmayacaktr) diyorlar. Bu doru olabilir mi? CEVAP Hayr, doru deildir. Bahsedilen yet-i kerimenin meali yledir: (Onlar orada ahkb [hukublar, devirler] boyunca kalacaklardr.) [Nebe 23] Ahkb, hukub kelimesinin ouludur. Hukub, birok seneleri ihtiva eden bir devir demektir. mam- Kurtubi hazretleri tefsirinde buyuruyor ki: Devirler boyunca orada kalacaklar demek, devirler devam ettii srece cehennemde kalacaklar demektir. Bu devirlerin ard arkas kesilmeyecektir. Her bir devir getike bir bakas gelecektir. Sonsuza kadar, ard ardnca gnler gelecek demektir. Eer be ya da on ahkb denilseydi ya da buna benzer bir ifade kullanlm olsayd, o zaman belirli bir zamana delalet ederdi. Ahkbn sz konusu edili sebebi, hukubun onlar nazarnda en uzun sreyi kapsadndan dolaydr. Bylelikle onlarn anlaylarnn benimsedii ve bildikleri ekilde onlara hitap etmi olmaktadr. Burada bu ifade, ebedilik iin kullanlmtr. Yani onlar orada ebediyen, sonsuz olarak kalacaklardr. Ahkb ifadesi kalblere daha bir dehet verir ve ebedilie daha ak bir delil tekil
516
eder. Anlamlar birbirine yakn olduu iin ahkb ifadesi kullanlmtr. (Cmiul ahkm) Beydv, Celleyn, Medrik tefsirlerinde de, (Sonsuz devirler boyunca iinde kalacaklar) buyuruluyor. Bu husus u mealdeki yet-i kerimelerde, daha aka bildirilmitir: (Ktlkleri [gnahlar, kfrleri] kendilerini epeevre kuatanlar Cehennemliktir, orada ebedi kalrlar.) [Bekara 81] (phesiz, kfirlere Cehennem azab ebedidir, sonsuzdur.) [Zuhruf 74]
Cennet ve Cehennem imdi vardr

Sual: Bir tek Cehennem mi var yoksa birka tane mi? imdi bunlar mevcut mu? CEVAP Cehennem yedi tabakadr, kfirler durumuna gre tabakalarn birinde azap grecektir. Feraid-l fevaid kitabnda buyuruluyor ki: Cehennem yedi tabakadr. Birbirinin altndadrlar. Her tabakann atei, stndekinden daha iddetlidir. Gnah affedilmemi olan mminler; birinci tabakada gnahlar miktar yanp, sonra Cehennemden karlarak Cennete gtrleceklerdir. Dier alt tabakada eitli kfirler sonsuz yanacaklardr. Cennet ve Cehennem imdi mevcuttur. Baz limlere gre, Cehennemin nerede olduu kesin bilinmemektedir. Bazlarna gre, yedi kat yerin altndadr. Arz kresi, gne ve btn yldzlar birinci sema [gk] iinde olduklarna gre, yeryznn neresinde olursak olalm, yedi kat yerin altnda sema vardr. Cehennemin yedi kat semadan birisinde bulunduu anlalmaktadr. Her Mslman bilir ki Sual: Bugn Cennet ve Cehennem var mdr? CEVAP Her Mslman bilir ki, ilk insan ve btn insanlarn babas olan Hazret-i dem, yllarca Cennette yaad. Yasak aatan yiyince, dnyaya indirildi. Bu hususta Kur'an- kerimde birok yet-i kerime vardr. Mesela Bekara suresinin 35 ve 36, Araf suresinin 17. yet-i kerimesinden 27. yet-i kerimesine kadar. Taha suresinin 117-119. yet-i kerimeleri bu hususlardan bahsetmektedir. Kur'an- kerimde
517
ayrca mminler iin Cennetin, kfirler iin de Cehennemin hazr vaziyette bekledii bildiriliyor: (Takva sahipleri iin hazrlanm olup genilii gkler ve yer kadar olan Cennete koun.) [Al-i mran 133] (Kfirler iin hazrlanm olan Cehennem ateinden saknn!) [Al-i mran 131] Peygamber efendimiz de, Miraca gidince, Cennet ve Cehennemi de gezdi. Grd eyleri anlatt. Bunlardan birka yle: (Cennete girdim. nciden kubbeler grdm.) [Mslim] (Miraca ktm zaman Cennetin kaps zerinde "Sadakann sevab on, dn vereninki ise on sekiz mislidir" yazl olduunu grdm.) [bni Mace] (Miracda Cehenneme baktm. Kokmu leler yiyenler grdm. Bunlarn kim olduunu sordum. Cebrail aleyhisselam, "Bunlar, gybet etmek suretiyle insanlarn etlerini yiyenlerdir" dedi.) [. Ahmed] Cennet nerede? Sual: Cennetin bildiimiz gezegenlerden birinde olaca mmkn mdr? CEVAP Bugn bildiimiz btn yldzlar ve gezegenler birinci kat semadadr. Semalar ise yedi kattr. Dier katlarn ise bilinen bu semadan ok byk olduu bildirilmitir. Cennet hakknda Kur'an- kerimde ve hadis-i eriflerde bilgi vardr. Cennetin geniliinin yer ile gn genilii kadar olduu Kur'an- kerimde bildirilmitir. (Hadid 21) Bu durumda Cennetin gezegenlerde olmas mmkn deildir. Cennet daha yukar semalardadr. (Deylemi) Sekiz Cennet Sual: Sekiz Cennetin isimleri nelerdir? CEVAP 1- Dr-i celal, 2- Dr-i karar, 3- Dr-i selam, 4- Huld, 5- Meva, 6- Adn, 7- Firdevs,
518
8- Naim.
Kimler Cennete girer?

Sual: Genel olarak kimler Cennetlik, kimler Cehennemliktir? CEVAP Allah telya inanan, Onun emir ve yasaklarna riayet eden, hepsini beenen kimse yani Mslman olarak len Cennete gider. Bunun tersi olan da Cehenneme gider. Genelde iyi huylular Cennete, kt huylular Cehenneme gider. Bir hadis-i erif meali yledir: (Cennete gidecek olanlar haber veriyorum, dikkatli dinleyin. Zayftr, mazlumdur, gleri yetmez. Bir ey iin yemin ederlerse, Allah tel, bu Mslmanlarn yeminlerini, muhakkak yerine getirir. Cehenneme gidecek olanlar da bildiriyorum: Sertlik gsterirler ve kendilerini stn grrler.) [Tirmizi, Ebu Davud] Cennet mi, Cehennem mi daha kolay? Sual: Cennete gitmek mi, yoksa Cehenneme gitmek mi daha kolaydr? CEVAP kisi de kolaydr. Doru inanan, Mslman olarak len Cennete, inanmayan, kfir olarak len Cehenneme gider. Nefsine uyann Cehenneme gitmesi ok kolay, Cennete gitmesi ise ok zordur. Cehenneme gitmek iin hibir yasaa riayete ihtiya yoktur; ama Cennete gitmek iin birok kurallar vardr. nce doru iman, sonra haramlardan kamak ve ibadetleri yapmak... ki hadis-i erif meali: (Cehennem nefse ho gelen, Cennet ise nefsin houna gitmeyen eylerle kuatlmtr.) [Buhari] (Cenneti isteyen de, Cehennemden korkan da uyumaz. Cennet zorluklarla kuatlmtr, dnya ise lezzet ve ehvetlere brnmtr. Onun lezzet ve ehvetleri sizi Cennetten alkoymasn.) [Ramuz] Cennete girecek hayvanlar Sual: stisna olarak cennete girecek hayvanlar hangileridir? CEVAP Cennete girecek olan hayvanlar: 1- Salih aleyhisselamn devesi, 2- brahim aleyhisselamn danas, 3- smail aleyhisselamn kou,
519
4- Musa aleyhisselamn sr, 5- Yunus aleyhisselamn Yunus ismi verilen bal, 6- zeyr aleyhisselamn merkebi, 7- Sleyman aleyhisselamn karncas, 8- Belksa gnderilen hdhd, 9- Eshab- Kehfin Ktmir isimli kpei, 10- Muhammed aleyhisselamn devesi. Bu hayvanlarn, Cennete ko eklinde girecei bildirilmitir. (Mikatl-Envar, ir'at-l-islam erhi) Deli Cennete gider mi? Sual: Deli, ahirette nereye gider? Doutan deli ise veya sonradan delirmise ne olur? CEVAP Allah tel, iman ve ibadette kullarndan gc yetmedii eyleri istememitir. Bunun iin, Mslman iken deli olan, uykuda iken len kimse, bu halinde imanl olduunu tasdik etmiyorsa da, Mslmanl devam etmektedir. Kfir iken deliren de kfrn ilan etmiyorsa da, nceki kfr hli devam etmektedir. Doutan deli olan Mslman evlad Cennete gider. Kfir ocuklar iin yedi tane farkl kavil vardr. O kavillerden birisi onlar da Cennete gidecektir. O kavillerin birine gre de, hesaptan sonra toprak olacaktr. Son szn nemi Sual: (Son sz La ilahe illallah olan cennete girer) hadis-i erifinden murat nedir? Bir mmin aniden lse, Allah diyemese cehenneme mi gider? CEVAP Son szn kelime-i tevhid olmas art deildir. manl len herkes er ge cennete girecektir. (Son sz La ilahe illallah olan cennete girer) hadis-i erifinden murat; cehenneme uramadan cennete gireceinin mjdesidir. Yoksa her Mslman, velev ki fsk olsun, gnahlarnn cezasn ektikten sonra da cennete girecektir. (bni Abidin) Demek ki son sz kelime-i tevhid olmak ayr bir mjdedir. Cennete giremez Sual: Fkh kitaplarnda, cemaatle namaz klmann nemi anlatlrken, (Cemaati zrsz terk eden, Cennetin kokusunu
520
duyamaz) deniyor. Kokusunu duyamaz ne demek? Yani cemaat snnetini terk eden kfir olmayacana gre, Cennete gider de, Cennetteki kokular m duyamaz? CEVAP (Cennetin kokusunu duymaz) demek, Cennete hi girmez, kokusu duyulacak yerlerden bile geemez demektir. Yani cemaati kasten terk eden, nem vermeyen kfir olur. Sadece cemaat snnetini deil dier snnetleri de, yapmayan deil, onlara nem vermeyen kfir olur. Yapmayan sevabndan mahrum kalr. Ama (Snnetin ne nemi var) derse, snnete kymet vermemi olur. Bu da kfrdr. Bir zrle veya tembellikle cemaate gitmeyen kfir olmaz. Cennetin anahtar Sual: Cennetin anahtar nedir? CEVAP Cennetin anahtarlar oktur. Birinci anahtar iman ve namazdr. Birka hadis-i erif meali yledir: (Dua rahmetin anahtar, abdest namazn anahtar, namaz da Cennetin anahtardr.) [Deylem] (Cennetin anahtar namazdr.) [Deylemi, Darimi] (La ilahe illallah, Cennetin anahtardr.) [. Ahmed] (Kl, Cennetin anahtardr.) [. Asakir] (Cennetin anahtar L ilhe illallah vahdeh l erike-leh demektir.) (Her eyin bir anahtar vardr, Cennetin anahtar da fakirleri sevmektir.) [bni Ll, . Syti] Sekiz Cennetin sekiz kaps ve sekiz de anahtar vardr. Birincisi, be vakit namaz klan mminlerin imandr. kincisi, Besmele-i erifedir. Alts da, Fatiha-i erifenin iindedir. (slam Ahlak) Fatiha suresinde zaten alt yet-i kerime var. Her namazda Fatihai erife okuyoruz. Mslman namaza durunca, Cennetin sekiz kaps alr. Namazda her rektta Besmele okunur. Besmele de anahtardr. Dier alts da Fatiha-i erifede gizlidir. Her namazda ve her rektta Fatiha-i erife var. te Mslman namaza durduu zaman, sekiz Cennetin sekiz kaps alr. Namaz klmadan Cennete gireceini dnmek, akl kr deildir. Cennetin bedeli
521
Sual: Deylemide bildirilen bir hadiste, (Cennetin bedeli L ilhe illallah, nimetin bedeli de, Elhamdlillahtr) buyuruluyor. Gayrimslim de olsa, L ilhe illallah diyen cennetin bedelini deyip, onu satn alm olmaz m? CEVAP Kuran- kerimin baz ayetleri, dierlerini aklad gibi, hadis-i eriflerin bir ksm da dierlerini aklar. (artsz bildirilen haberler, artl olarak anlalr) ifadesi dinimizde bir kuraldr. Mslman olmayan kimse, kesinlikle Cennete giremez. Bir gayrimslim, l ilhe illallah dese de Cennete giremez. mann alt artna inanma mecburiyeti vardr. nanmak da yetmez, ayrca beenerek sylemesi gerekir. Dil ile sylemesi de yetmez, kalble tasdik etmesi de arttr. mann alameti, farzlar yapp haramlardan saknmaktr. Eer haramdan saknmaya nem vermiyorsa, yine iman sahibi olamaz. Bir hadis-i erifte, (Ancak ihlsla, L ilhe illallah diyen Cennete girer) buyuruluyor. Demek ki, ihlssz sylenince deeri olmuyor. Peki, ihls nedir? Bunu da peygamber efendimiz aklyor, (hls, haramlardan sizi men etmesidir) buyuruyor. (Bezzar, Hatib) u halde, haramlardan kalmyorsa, ihls yok demektir. Sadece ihls da yetmiyor, bir de, kalb ile tasdik de gerekiyor. Bir hadis-i erif meali yledir: (Kalb ile tasdik edip, ihlsla kelime-i ehadeti syleyen Cennete girer.) [Taberani] Bir de bunlar beenmek art vardr. Bir hadis-i erif meali yledir: (nanarak, beenerek ihlsla L ilhe illallah diyene Cennet vardr.) [bni Hibban] Kalble tasdik, ihls, haramlardan kamak ve beenmek de yetmiyor. Cennete gitmek iin baka eyler de gerekiyor. Bir hadis-i erif meali yledir: (hlsla, Rabbimin Allah, dinimin slam ve Peygamberimin Muhammed aleyhisselam olduuna razym diyen Cennete girer.) [.Ahmed] Demek ki gayrimslim, slamiyeti kendi dini olarak kabul etmezse, Muhammed aleyhisselam kendi peygamberi olarak kabul etmezse, Cennete giremez.
522
Cennete gitmek iin bu kadar artlar da yetmez. Amentde bildirilen imann alt esasna da inanmak arttr. Biri noksan olursa, tekilerinin kymeti kalmaz. Mesela Kitaplara iman artndandr ki, Kuran- kerimi kabul etmeyenin iman sahih olmaz. Yahut melekleri kz bilenin iman sahih deildir. Onun iin, slam limlerinin aklamas olmadan, hadis-i eriflere mana vermek ok yanl olur.
Cenneti istemek ve Allah rzas

Sual: Okuduum muteber eserlerde, (Cenneti istemem; Allah grmek isterim) demenin caiz olmad bildiriliyor. Yunus Emre ve daha baka evliyann byle szler syledii grlyor. Bunlarn izah nasldr? CEVAP Allah tel, Cenneti beenmekte ve onu vmektedir. Bir kimsenin, vlen, beenilen Cenneti, beenmemesi, istememesi, Allah telnn beendiini beenmemek, Onun isteyin dedii eyi istememek olur. Bu bakmdan Cenneti istememek caiz deildir. Yunus Emre gibi Hak klarnn, vahdet-i vcuda mensup evliyann szleri ancak teville anlalr. Yunus Emre hazretleri diyor ki: Cennet Cennet dedikleri, Birka kkle, birka huri steyene ver sen an. Bana seni gerek seni. Byle szleri bir veli sylerse, o zaman tevil edilir. Yunus Emre bu szleriyle, (Ben yalnz Cennete gitmek niyetiyle deil, srf senin rzan iin ibadet ediyorum) demek istiyor. Zaten her mminin de, Allah rzas iin ibadet etmesi gerekir. Sadk kul, Cenab- Hakka hep (Senin rzan, senin rzan) der. Bunun iin ak Yunus da (Bana seni gerek seni) diyor. Hallac- Mansurun (Enel Hak) demesi de byle tevil edilir. Bu szyle (Ben yokum, Allah vardr) demek istiyor. Tasavvuf sarholuu Vecd ve hal sahipleri, tasavvuf sarholuu ile uurlarn kaybettikleri zaman, szlerinde ve ilerinde mazur olurlar. Tasavvuf sarholarnn dine uymayan szlerine ve ilerine, bakalarnn uymalar caiz deildir. Kendileri gnaha girmezlerse de, bunlara uyanlar gnaha girer. (Merec-l-bahreyn) mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
523
Allah tely istemek ve sevmek, ahireti istemek ve sevmektir. nk Allah telya kavumak, ahirette vd edilmitir ve Allah telnn kulundan rzas, ahirette belli olacaktr. Hak tel, ahireti sever. Beenilenden yz evirmek, sekrdir. Allah telnn davet etmesine ve beenmesine kar gelmektir. Yunus suresinin 25. yetinde (Allah tel, Dar-s-selama [Cennete] aryor) buyurmaktadr. Allah tel, ahirete armaktadr. Ahiretten yz evirmek, Hak telya kar gelmek olur. Onun beendii eyi ortadan kaldrmaya uramak olur. (1/302) Bykler, Cenneti, Allah telnn raz olduu yer olduundan ve Cenneti isteyenleri sevdii iin, isterler. Cehennemden saknmalar da, Allah telnn gazap ettii yer olduu iindir. Yoksa Cenneti istemeleri, nefislerine tatl geldii iin deildir. Cehennemden kanmalar, orada azap ve sknt olduu iin deildir. nk bu bykler, sevgilinin yapt her eyi gzel grr. Bunlar kendilerinin, matlubu, maksad bilirler. Yunus Emre ayn iirinde diyor ki: Akn ile yanyorum, bana seni gerek seni Adn hep anyorum, bana seni gerek seni Ne varla sevinirim, ne yoklua yerinirim Akn ile avunurum bana seni gerek seni. Akn a ldrr, ak denizine daldrr Aranan buldurur, bana seni gerek seni Akn arabndan iem, Mecnun olup daa dem Sensin benim hep endiem, bana seni gerek seni. klara Mevla gerek, Mecnunlara Leyla gerek Sofulara Cennet gerek, bana seni gerek seni Eer beni ldrseler, klm ge savursalar Topram yine ara bana seni gerek seni. Yunus Emre benim adm, gn getike artar odum ki cihanda maksudum bana seni gerek seni. Cenneti istemek Sual: Herkes gibi Cennet sevdas, Cehennem korkusu yznden ibadet ediyor ve haramdan saknyoruz. Sanki burada Allahn rzas ikinci planda kalyor gibi grnyor. Allah kullarm size Cennet Cehennem yok, sadece benim rzam iin ibadet edin dese, bana yle
524
geliyor ki, kimse ibadet etmez. u halde, Cennet sevdas ve Cehennem korkusundan dolay yaplan ibadet kabul olur mu? CEVAP Bu fikir yanltr. Hibir Mslman Cennet Cehennem iin ibadet etmez. Allah iin eder, O emrettii iin eder. Onun rzasna kavumak iin eder. Onun sevdiklerini sever, Onun sevmediklerini sevmez. Mesela Mslmanlar sever, kfirleri sevmez. Cenneti istemek Allah rzasna aykr deildir. Allah seven, Onunla bulumay ister. Buluma yeri Cennettir. Cenneti isteyen, aslnda Allah tel ile bulumay, Ona kavumay istemektedir. Bizde gazete datcs olarak alan bir genle konuuyorduk. Gen dedi ki: - Eskiden Allah rzas iin hizmet ediyordum, imdi ise ne kadar ok gazete satarsam o kadar para alrm diyorum ve ihlsm kalmad, Allah rzas ikinci plana dt, hatta hi Allah rzas kalmad, sadece paray dnyorum. - O zaman sana bol paral bir i var. Falanca gazeteden bize telefon ettiler, eleman aryorlarm. u kadar para veririz dediler. Ne dersin? - Alktan lsem manevi deerlerime saldran o gazeteye gitmem. - Hani sende ihls yoktu? Grdn m sen para iin deil Allah rzas iin alyorsun. Cennet istenmez mi? Sual: Ben yalnz Allah rzas iin ibadet ediyorum. Cenneti istemek ve Cehennemden korkmak hatrma gelmiyor. Yani (Y Rabbi, Cennetini ver, Cehenneminden koru) demiyorum. Bu uygun mu? CEVAP Uygun deildir, nk mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Allah telya, korkuyla ve nimetlerine kavumak iin ibadet eden evliya zatlarn korkular ve arzular, kendi nefsleri iin deildir. Bunlar, Allah telnn rzasna, sevgisine kavumak iin ve Onun gazabndan, gcenmesinden korktuklar iin ibadet ederler. Bunlar Cenneti de isterler, nk Cennet, Allah telnn rzasnn, sevgisinin bulunduu yerdir. Yoksa Cenneti istemeleri, nefslerinin zevkleri iin deildir. Bunlar Cehennemden de korkar. Cehennemden korunmak iin dua ederler, nk Cehennem, Allah telnn gazabnn
525
bulunduu yerdir. Yoksa Cehennemden korkmalar, nefslerini azaptan kurtarmak iin deildir, nk bu bykler, nefslerine kle olmaktan kurtulmulardr. Allah tel iin halis kul olmulardr. Evliya zatlar Cenneti isteyip, Cehennemden korkunca, bizim de elbette Cenneti isteyip, Cehennemden korkmamz gerekir. Birka hadis-i erif meali yledir: (Namaz bitiren kimse, hi konumadan Allahmme ecirn minen-nr ve edhlnil Cennete demezse melekler, Yazk una, Cehennemden korunmasn istemekten ciz kald, Cennet de, Yazk una Cenneti istemekten ciz oldu der.) [Taberani] (Kim Allahtan kere Cenneti isterse, Cennet, Y Rabbi bunu Cennete sok diye dua eder. Kim de Cehennemden defa azatlk isterse, Cehennem de, Allahm onu ateten uzaklatr der.) [Nesai] (Allahm, senden Cenneti ve ona yaklatracak her trl sz ve ii diliyor, Cehennemden ve ona yaklatracak her trl sz ve davrantan sana snyorum.) [bni Mace] (Allahm, mafiretini, her gnahtan korunmu olmay, her iyilii kazanmay, Cenneti elde edip Cehennemden kurtulmay bize nasip et!) [Hkim] (Allahm, her gnahtan selmeti, her iyilii kazanmay, Cennete girmeyi ve Cehennemden kurtulmay nasip et!) [Hkim] Demek ki, Cenneti istemek ve Cehennemden korunmak iin dua etmek dinimizin emridir.
Cennet nimetleri hayal edilemez

Sual: Bal yiyen baldan bkar, Cennet ne kadar gzel olsa da, insan bu nimetlerden bkmaz m? Monoton hayat insan skmaz m? CEVAP Bu ok yanl bir dncedir. Bu, Allah telnn sonsuz kudretinden phe etmek olur. H Onu ciz sanmak olur. Cennette monoton hayat yoktur. Dinimiz, iki gn ayn olann ziyanda olduunu bildirir. Ahirette de her gn nimetler artacak, iki gn eit olmayacaktr. Her gn ayn eylerden farkl ve daha fazla zevkler alnacaktr. Yine her gn, farkl eylerle, farkl nimetlerle karlalacaktr. Allah telnn kudretinden phe edilmez. nsan, bilmedii eyleri, bildii eylerle mukayese eder. Hlbuki bilinmeyen ey, bilinen eye kyas edilmez. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki:
526
(Dnya, mmine zindan gibidir.) [Mslim] (Dnya, ana rahmine gre Cennet, Cennete gre ise plk gibidir.) [M. Name] plkle Cennet mukayese edilir mi? Ana rahmindeki bir ocuun, nasl ki, dnyaya gelip, eitli olaylarla karlaacan bilmesi mmkn deilse, Cennete gidecek mminin de, orada kavuaca nimetleri bilmesi mmkn deildir. Allah tel, Cennette, cemal sfatyla grnecektir. Mmin, Allah tely grnce, cennetteki btn nimetlerden ald zevklerden daha fazla zevke kavuacaktr. Bir yet meali: (Kyamet gn l l parlayan yzler, Rablerine bakacaklardr.) [Kyamet 22, 23] Yunus suresinin, (Gzel amel edenlere, hsna [Cennet] ve ziyadesi de vardr) mealindeki 26. yet-i kerimesindeki ziyade kelimesini Resulullah efendimiz ryet [Allah tely grmek] olarak aklayp, (Dolunay grdnz gibi kyamette Rabbinizi aka grrsnz) buyurdu. (Buhari) Bir insann Rabbimizin kudretiyle yaratlacak nimetleri hayal etmesi asla mmkn deildir. ki hadis-i erif meali yledir: (Cennette hi kimsenin grmedii, iitmedii ve hayal bile edemedii nimetler vardr.) [Mslim] (Cennet nimetleriyle, dnyadakiler arasnda yalnz isim benzerlii vardr.) [Beyheki] Rya ile dnya hayat bile mukayese edilmez. Ryada gzlerimiz kapal olduu halde ok yerleri grrz. Dilimiz oynamad halde konuuruz. Yani grmemiz gzle, konumamz dille deildir. itmemiz kulakla, yrmemiz ayakla deildir. Ryada hkmdar olsak ne kar. Az sonra uyannca, hayal olduu grlr. te dnya hayat da, rya gibidir. Asl hayat olan ahirette hkmdar olmak gerekir. Hadis-i erifte (nsanlar uykudadr, lnce uyanrlar) buyuruldu. Nasl ki, ryadaki eyleri bile dnyadaki nimetlerle mukayese etmek uygun deilse, dnyadaki eyler de, Cennetteki nimetlerle mukayese edilmez. Allah telnn sonsuz kudretine inanann, Onun bildirdii her eye inanmas gerekir. Cenab- Hak, Cennette hibir sknt, znt, pimanlk, bkknlk olmayacan, Cennet ehline istedikleri her nimetin verileceini bildiriyor. Cennet nimetleri yannda, dnya nimetleri, onlarn glgesi, resmi gibi bile deildir. Aacn resmiyle kendisi nasl
527
ayn ey deilse, Cennet nimetleri yannda dnyadakiler de yledir. Allah tel, dnyaya mahsus nimetleri, yoktan yaratt gibi, ahirette de, hatra, hayale gelmeyen nimetleri yoktan yaratacaktr. Allah iin glk olmaz. Birka yet-i kerime meali: (yilik edenlere, en gzel mkfat ve daha fazlas vardr. Yzlerinde keder ve zilletten bir eser yoktur. te bunlar Cennette devaml kalacaklardr.) [Yunus 26] (man edip salih amel ileyenler, Firdevs Cennetlerinde sonsuz kalr, oradan hi ayrlmazlar.) [Kehf 107-108] (Cennetin neresine bakarsanz bakn, bol nimet ve byk saltanat grrsnz.) [nsan 20] (Mmin olarak salih amel ileyeni, skntsz gzel bir hayat iinde yaatacaz. Bunlar, yaptklarnn en gzeli ile mkfatlandracaz.) [Nahl 97] (yi amellerinin mkfat olarak, insanlar memnun edecek neler hazrlandn hi kimse bilemez.) [Secde 17] Hadis-i eriflerde de buyuruldu ki: (Allah tel, Salihlere gzlerin grmedii, kulaklarn iitmedii ve insann hatrna gelmeyen eyler hazrladm buyurdu.) [Buhari] (Cennete giren lmez, ebedi yaar. Hep mutlu olur, zlmez, mitsizlie dmez, elbisesi eskimez ve genlii gitmez.) [bni Ebiddnya] (Cennet ehli, hi hastalanmaz ve yalanmaz; hi zlmez ve hep neeli olur.) [Mslim] (Cennet ehlinin aralarnda anlamazlk olmaz, gnlleri birdir.) [Buhari] (Cennetinki hari, her nimet yok olur. Cehenneminki hari, her kayg biter.) [bni Ll] (Ancak Cennete giren rahata kavuur.) [. Ahmed] (Cennete giren, Bir ata bineyim derse biner, uaym derse, uar.) [Tirmizi] (Hak tel, Cennet ehline Raz msnz buyurur, onlar, Elbette razyz, saysz nimetler ihsan ettin derler. Sonra Daha iyisini vereyim mi buyurur. Cennet ehli Daha stn de mi var diye sorarlar. Sizden hep raz olur, size asla gcenmem buyurur.) [Buhari] Cennet nimetleri
528
Mmin iin hazr bekleyen cennet, Akl almaz nimetlerle doludur. Gnbegn katlanr, oalr nimet, Akl almaz nimetlerle doludur. Cennet ehli lmez, ebed yaar, Hayrete kaplr, grnce aar, Her eit ihsanlar dolar da taar. Akl almaz nimetlerle doludur. Cennette monoton yaay yoktur, Kaybolmaz hibir ey, aray yoktur, Ayplayan olmaz, knay yoktur, Akl almaz nimetlerle doludur. Rahata kavuur, cennete giren, Mest olur solmayan gln deren, Nimete gark olur, Mevlay gren, Akl almaz nimetlerle doludur. Hibir rahatszlk, sknt yoktur, Aranan ey olmaz, hepsi pek oktur, Bunlar yaratan Cenab- Haktr. Akl almaz nimetlerle doludur. znt ve keder asla bulunmaz, Rahatmz kamaz, canmz yanmaz, Ltuf deiiktir, kimse usanmaz, Akl almaz nimetlerle doludur. Dnya mmin iin, benzer zindana, Mjdeler pek oktur ehl-i imana, Cennete girince erer ihsana, Akl almaz nimetlerle doludur. man ile lmek byk ganimet, Hayal edilemez verilen nimet, Kyas edilir mi, zindanla cennet, Akl almaz nimetlerle doludur. Cennet ehli yaar, hi hastalanmaz, Asrlar gese de, asla yalanmaz, Ktden, irkinden, eser bulunmaz, Akl almaz nimetlerle doludur. Cennet ehli, kt szler iitmez,
529
Giydii eskimez, yedii bitmez, Ayn yata kalr, genlii gitmez, Akl almaz nimetlerle doludur. Gnahkr mmine, efaat vardr, Cennette muazzam saltanat vardr, Her ynden mkemmel bir hayat vardr, Akl almaz nimetlerle doludur. Namaz, oru gibi, ibadet yoktur, Kskanlk, haset yok, rekabet yoktur, Her gn bayram olur, saadet oktur, Akl almaz nimetlerle doludur. Kalblerden geeni Rabbimiz bilir, stenilen eyler annda gelir, nne her eit nimet serilir, Akl almaz nimetlerle doludur. Cennetin her yeri deli olur, znt yok, herkes, neeli olur, Yok yoktur, arayan her eyi bulur, Akl almaz nimetlerle doludur. Hoca orda, gnah ilemek yoktur, yle birbirini ilemek yoktur, Kimse ktlenmez, talamak yoktur, Akl almaz nimetlerle doludur. Mehmet Ali Demirba Cennet nimetleri Sual: Cennetin en aa derecesinde olana da en yksek derecedeki ok nimet verilecek mi? CEVAP Derece fark elbette olacak; ama en aa derecedeki bile, akla hayale gelmeyecek nimetlere kavuacaktr. Bir hadis-i erif meali yledir: (Cennetin en aa derecesinde olan kiiye, Ne istersen iste denecek. O da, hatrndan ne geiyorsa hepsini isteyecek. Ona, Her istediinin iki kat sana verilecektir denecek.) [Mslim] Bir eyin glgesi Sual: Dnyada grdmz gzel manzaralar, gzel yiyecekler ve iecekler dier gzellikler Cennette de olacak m?
530
CEVAP Bu dnyadaki gzelliklerin hepsi bir glgeden, grntden ibarettir. Bunlar cennet nimetleri yannda bir eyin glgesi gibidir. Bir elma dnn bir de glgesini veya resmini dnn. Glgesi veya resmi elma yerine geer mi? te dnya meyveleri, dnya nimetleri birer glge gibidir. Mminler iin bunlar, Cennetteki asllarnn mjdecisidir. Temiz iecek Sual: Cennette arap iilecekmi, bunu anlamadm, nasl oluyor? CEVAP Kur'an- kerimde Cennet ehli iin, orda, (Tertemiz arap ierler) buyuruluyor. (nsan 21) Cennet ehline verilecek, "eraben tahura" diye buyurulan "Temiz arap"tan maksat, temiz bir iecektir. Trkesi urup, merubat demektir. Alkoll olan arapla, rakyla bir alakas yoktur. Kur'an- kerimde alkoll arabn haram olduu bildiriliyor. (Maide 90) Herkes 33 yanda olacak Sual: Ahirette herkes, btn insanlar 30 yanda oluyorlarm. Mesela 60 yanda len adam 30 yanda olacak. 21 yanda lsem ben de 30 yanda m olacam? CEVAP Herkes 30 deil, 33 yanda olacaktr. Siz de 33 yanda olacaksnz.
Cennette znt ve pimanlk yoktur

Sual: (Cennet'te znt yok, ama pimanlk var) deniyor. Bu ikisi, birbirine zt deil mi? CEVAP Cennette hibir znt, sknt olmad gibi, Cehennem'dekilerin pimanl gibi bir pimanlk da yoktur. Cennet'te monoton bir hayat da yoktur. Hayal bile edilemeyecek nice nimetler olacak, bunlardan alnacak zevk de her an artacaktr. Bunu, dnyadaki nimetlere benzeterek anlamak mmkn deildir. Cehennem ehli, (Keke biz de iman etseydik de Cennet'teki sonsuz nimetlere kavusaydk) diye zlrler. Cennet ehli ise, (Daha ok iyilik, ibadet etseydik de, daha yksek derecelere kavusaydk) temennisinde bulunur. (Ne kadar gafletteymiiz ki, Allah' zikretmeden geirdiimiz anlar olmu) derler. ki hadis-i erif meali yledir:
531
(Cennet ehli hibir eye pimanlk duymaz. Yalnz, Allah' zikirsiz geirdikleri vakitler iin piman olurlar.) [Hkim] (Kyamette, fsk salih herkes piman olur. Fsk, fsk [gnah] brakp doruluk ve takva zere bulunmadna, salih ise daha ok ibadet etmediine piman olur.) [Feraid-l fevaid] Padiahn biri, gece bir yerden geerken askerlerine, (Buradaki talardan aln) der. Kimi emre uyar az veya ok ta alr, kimi tan ykn niye ekeyim diye almaz. lkelerine gelince, ald talara bakarlar ki hepsi kymetli talar. Almayan piman olduu gibi, alanlar, niye daha ok almadm diye piman olur. ok alan da, niye daha ok almadm diye piman olur. Elbette ok alanla hi almayann pimanl ayn olmaz. Cennet'te gittike artan nimetlere kavuan insann pimanl da znt meydana getirmez. Cehennemi grmek Sual: ldkten sonraki dirilmeye, Cennete, Cehenneme inanmayan, Mslmanlara gerici diyen dinsizlerin, Cehennemde nasl azap ektiklerini ahirette grme imkn var mdr? CEVAP Elbette vardr. Mutaffifin suresinde iman edenlerin, kfirlerin ektikleri azaplar glerek seyredeceklerini bildiren yet-i kerimelerin tefsirinde Hazret-i Kab buyuruyor ki: (Cennetten, Cehennemi seyretme imkn vardr. Bir mmin, Cehennemdeki dmann grmek istese, [hemen nne gelir, bir televizyon gibi] dmanna yaplan azaplar grerek sevinir.) [Tibyan] Cehennemdekileri gren zlmez mi? Sual: Bir hadis-i erifte, (Cennetten, Cehennemi seyretme imkn vardr. Bir mmin, Cehennemdeki bir zalimi grmek istese, ona yaplan azaplar grerek sevinir) buyuruluyor. Cennette znt olmad da bildiriliyor. Bir kimse, Cehennemde azap gren zalim ana babasn veya ocuunu grse zlmez mi? CEVAP Dnya haliyle ahiretinki farkldr. Bilinmeyenler, bilinenlere kyas edilemez. Orada nefsimiz olmayaca iin nefisten gelen duygular da olmayacaktr. Tevbe edilen gnahlar affolup, ahirette o gnahlar unutturulup, hi hatra bile getirilmedii gibi, Cehenneme giden yaknlarmz da unutturulur. zlecek bir durum meydana gelmez.
532
Allah telnn iinde karklk olmaz. (Cennette znt olmaz) buyurduuna gre, hibir ekilde znt olmayacaktr. Cennette zahmet yoktur Sual: Cennette sakal olacak mdr? Sakalmz orada da tra etme zahmeti olacak mdr? CEVAP Cennette erkeklerin sakal kmayacaktr. Ne tra olma zahmeti, ne de baka zahmet olacaktr. Mesela tuvalet ihtiyac da olmayacaktr. Namaz, oru gibi herhangi bir ibadet de olmayacak, akla hayale gelmeyen nimetlere kavuulacaktr. Sakalla ilgili iki hadis-i erif meali yledir: (Cennet ehli sakalsz, siyah kirpikli olacaktr.) [Tirmizi] (Cennet ehli srmeli, sakalsz ve Yusuf aleyhisselamn gzelliinde olacaktr.) [bni Asakir] Cennette herkes 33 yanda olacaktr. Peygamber efendimiz, yal bir kadna, (Cennete kocakar girmez) buyurunca, kadncaz alamaya balar. Bunun zerine, kadna, (Sen o zaman gen olursun) buyurur. (Tirmizi) Herkes gen olacak Sual: ocukken lenler de, ihtiyar dedeler de, Cennette 33 yanda gen olacakm. 33 ya, pek gen saylmaz. Niye 20 yanda deil de 33 yanda oluyorlar? CEVAP Bizim peygamberimizin mmetinden ok az kimse yz yan geebiliyor. Eski mmetler, bin yandan fazla yayorlard. 33 ya, onlarn yannda ok kk saylrd. 33 ya, kklere byk bir ya gibi geliyorsa da, bizim gibi yallar iin gen yadr. Bir dier husus da, orada herkes en gzel, en yakkl olacaktr. Gerek ya ynyle, gerekse baka ynden, Cennette hibir znt ve sknt olmayacaktr. Cennete pimanlk Sual: (Cennete giren de piman olacak) deniyor. Cennette znt, sknt olmayacana gre, niye piman olacaklar? CEVAP Evet, Cennette znt, sknt asla olmayacak. Cennette peygamberle evliyann, limle de cahilin derecesi ayn olmaz. ehidle ehid olmayann derecesi de ayn olmaz. Cennete giden, keke biraz daha ok ibadet etseydim, ilim sahibi veya ehid olsaydm da, u
533
arkadalarma Cenab- Hakk'n ihsan ettii nimetlere, kklere ben de kavusaydm diyecek. Bu pimanlk sadece bir imrenmedir. mrenmek zntye sebep olacak bir durum deildir. Bir hadis-i erif meali yledir: Kyamet gn, tehlike byktr. O yle bir gndr ki, insanlar, bakalarndan hak almak, gnahlarn bakasnn srtna yklemek ister. hirette, bir Mslmandan hakkn isteyen kula, Allah tel, (Ban kaldr Cennetlere bak) buyurur. Hak sahibi bakp der ki: - Y Rabbi, gmten yaplm ehirler, incilerle sslenmi altndan yaplm yksek binalar ve kkler gryorum. Acaba bunlar hangi peygamberin veya hangi sddkn yahut hangi ehidindir? - Onun bedelini kim verirse ona veriyorum. - Onun bedeli nedir? - Mslman kardeini affetmektir. - Y Rabbi, ben bu kardeimi affettim, hakkmdan vazgetim. Bunun zerine Allah tel buyurur ki: - Haydi, kardeinin elinden tut, onu da Cennete gtr! (Hkim)
Cennette evlilik vardr

Sual: Cennette evlilik var mdr? CEVAP Evet, vardr, ama nasl olduu belli deildir. nk orada nefs yoktur. slam limleri buyuruyor ki: Dnyada olan eyler birer grntdr. Her grntnn bir de asl olur. Asl olmadan grnt meydana gelmez. Dnyadaki eylerin hepsinin asllar, gerekleri Cennette vardr. Cennette nefis yoktur. Nefis olmaynca gnah ilemek de yoktur. Haremlik selamlk yoktur. Bir kimse ryada eitli meyveler yese, uyannca bunun gerek olmadn anlar. Cennete giden insan da, dnyadaki eyleri byle hayal gibi grr, hakiki eylere kavuur. Dnyadaki eyler, Cennettekilerin glgesi, sureti gibidir. Hadis-i erifte, (nsanlar uykudadr, lnce uyanrlar) buyuruldu. lp ahirete gidince dnyadakiler, ryada grlenler gibi olacaktr. Bir hadis-i erif meali: (Cennet nimetleriyle, dnyadakiler arasnda yalnz isim benzerlii vardr.) [Beyheki] ki gn ayn olan ziyandadr buyuruluyor. Ahirette de her gn nimetler artacaktr. Her gn ayn eylerden farkl ve daha fazla zevkler
534
alnacaktr. Yine her gn farkl eylerle, farkl nimetlerle karlalacaktr. Allah telnn gcnden phe edilmez. nsan, bilmedii eyleri, bildii ile mukayese etmeye alyor. Hlbuki bilinmeyen ey, bilinen eye kyas edilmez. Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Dnya, ana rahmine gre Cennet, Cennete gre ise plk gibidir.) [M.Name] plkle Cennet mukayese edilir mi? Ana rahmindeki bir ocuun, nasl ki, dnyaya gelip, eitli olaylara karlaacan bilmesi mmkn deilse, Cennete gidecek mminin de, orada kavuaca nimetleri bilmesi mmkn deildir. Bir hadis-i erif meali yledir: (Cennette iitilmeyen ve hayal bile edilemeyen nimetler vardr.) [Mslim] Evliliin de hakikisi orda olacaktr. Herkese ei, ok gzel grnecektir. Benim eimden daha gzeli, daha yakkls yok diyecektir. Orada dier zevkler gibi, evlilik zevkleri her gn artacaktr. Sonsuza kadar byledir. Cennette evliliin olaca yet-i kerime ve hadis-i eriflerle sabittir. Kuran- kerimde iyilere verilecek nimetler bildirilirken mealen buyuruluyor ki: (Bunun yan sra biz onlar, srmeli gzl [ceylan gzl] hurilerle evlendiririz.) [Duhan 54] (Biz ceylan gzlleri, defterleri sadan verilenler iin yeniden yarattk; onlar bakire, elerine dkn ve hepsini ayn yata kldk.) [Vaka 35-38] (lerinde huyu gzel, yz gzel kzlar vardr.) [Rahman 70] (Takva sahipleri iin baheler, zm balar, tomurcuk gsl ayn yata kzlar, iecek dolu kseler vardr.) [Nebe 31-34] (Yanlarnda gzel baklarn yalnz onlara tahsis etmi, iri gzl eler vardr. Onlar, gn yz grmemi bembeyaz yumurta gibidir.) [Saffat 48-49] Hadis-i eriflerde de buyuruluyor ki: (Rabbine itaat edip, kocasnn hakkn deyen, ona hyanet etmeyen kadnla ehit arasnda, bir derece fark kalr. Kocas gzel ahlakl bir mmin ise, onun kocas olur. Kocas uygun birisi deilse, Cennette Allah tel onu bir ehitle evlendirir.) [Taberani] (ehit, Cennette bir huri ile evlendirilir.) [. Ahmed]
535
(Cennet kzlarndan biri dnyaya gelse, yerle gk aras gzel koku ile dolar ve ikisinin arasn aydnlatrd.) [Buhari, Mslim] ocuk veya bekr olarak lenler de Cennette evlenecektir. Herkes ayn yata olacaktr. Hangisiyle beraber olacak? Sual: Cennette herkes ei ile beraber olmayacak mdr? Bir de iki evlenen kadnn durumu nasl olacak? lk kocasn veya ikinci kocasn daha ok seviyorsa, kadna tercih hakk yok mudur? CEVAP kisi de Cennetlik olursa herkes genelde ei ile olacaktr. mm-i Habibe validemiz, kocas ldkten sonra, birisi ile evlenen, ondan da ayrlp baka bir erkekle evlenen kadn, ahirette bu kiiden hangisi ile evlenecek diye bir suali sorunca, Resulullah efendimiz (Byle bir kadn, serbesttir. Hangi kocas gzel huylu ise ahirette onunla olur. Gzel ahlak sahibi olan, dnya ve ahiret iyiliine kavuur) buyurdu. Demek ki, kadn, kiiden hangisini daha ok seviyorsa, onunla beraber olur. n de istemiyorsa, hibirisi ile beraber olmaz. Cennette znt yoktur. ocuk veya bekr olarak lenler de Cennette evlenecektir. Herkes ayn yata olacaktr. Bekr olanlar Sual: lnce Cennete evli olarak gidenlere huri verilecekmi, bekr olanlar ne oluyor? CEVAP Dnyadaki evlilikler sona eriyor. Yani herkes oraya bekr olarak gidiyor. Evli gittii halde ei imansz olarak lmse Cehenneme gider ve ebedi orada kalr. Cennet ehlinin hepsine hizmet edecek huriler, glmanlar verilecektir. Bekr kimse kalmayacaktr.
Ahirette rahmet Mslmanadr

Sual: tikad dzgn Mslmanlar, Cehenneme hi girmez diyorlar doru mudur? CEVAP Evet dorudur. Cehenneme hi girmez demek, girse de azap grmez demektir. Mminin nuru, nar [atei] sndrecektir. Bir hadis-i erif meali yledir: (mmetime Cehennemin scakl, hamam sca gibi olacaktr.) [Ebu Nuaym]
536
Dnyadan imanla yani Mslman olarak ayrlan herkes Cennete gidecektir. Allah telnn rahmeti gazabn at. yet meali: (De ki, ey ok gnah ilemekle haddi aan kullarm, Allahn rahmetinden [bizi affetmez diye] midinizi kesmeyin! nk Allah, [iman ehlinin] btn gnahlarn hi phesiz affeder. Elbette O, sonsuz mafiret ve nihayetsiz merhamet sahibidir.) [Zmer 53] (Ktlk eden, nefsine zulmeden, af dilerse, Allah ok affedici, ok merhametli bulur.) [Nisa 110] (Allah irk hari, btn gnahlar, istedii kimselerden affeder.) [Nisa 48] Hadis-i eriflerde de buyuruluyor ki: (ledii gnah, Allahn bildiine inanan, tevbe etmese bile, Allah onu affeder.) [Taberani] (Allahn rahmetinin okluunu kfir bilseydi, Cennetten mit kesmezdi.) [Buhari, Mslim] (mrnde bir defa Allah tely anan veya Ondan korkan Cehennemden kar.) [Tirmizi] (Cebrail mmin olarak len herkes Cennete girer dedi. "Zina ve hrszlk eden de Cennete girer mi?" dedim. Evet dedi. defa sordum. "Evet arap ise de Cennete girer" dedi.) [Tirmizi] (Eer Allah telnn affnn ok olduu bilinseydi, hi kimse gnahtan ekinmezdi.) [Nesefi] (Allah tel, kullarna bu kadnn ocuuna olan merhametinden daha merhametlidir.) [Buhari] (Gnah ilemeyen olsayd, Allah tel gnah ileyecek kimseler yaratr, sonra onlar affederdi. nk Allah tel, ok affedici, ok merhametlidir.) [Taberani] (Allah tel, hi kimsenin hatrna gelmeyecek ekilde, gnahkrlar affeder.) [Beyheki] (Havf ve reca arasndaki mmin, umduuna kavuur, korktuundan emin olur.) [Tirmizi, bni Mace] (Havf, Allahn azabndan korkmak, Reca, Allahn rahmetini mit etmek.) (mmetim hari, her mmetin bir ksm Cennette, bir ksm Cehennemdedir.) [Deylemi] (Allah Rab, beni de Peygamber bilene, Cehennem haram olur.) [Hakim]
537
(mmetim, mmeti merhumedir, mukaddestir, mbarektir, kyamette onlara azap yoktur. Azaplar ancak dnyada aralarndaki fitnelerledir.) [Taberani, bni Asakir] Bu vesikalar gsteriyor ki, kfr hari, mmin ne kadar byk gnah ilerse ilesin, affa ve efaate kavuarak Cehenneme girmez, girse bile ona hamam scakl gibi olur. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Kelime-i tevhidi syleyip, bunun manasn kabul eden Mslman, Muhammed aleyhisselam, Allah telnn Peygamberidir, her sz dorudur, ona uygun olmayanlar yanltr, ktdr diye inanrsa ve son nefesinde de byle lp, ahirete, bu iman ile giderse, kfr pislikleri varsa, onlarn cezasn ektikten sonra Cennete gider. Yani kfirlere mahsus olan detlere ve bayramlara katlr, kfirlerin mukaddes bildikleri gnlerinde ve gecelerinde, onlarn yaptklarn yaparsa muhakkak Cehenneme girer; ama kalbinde zerre kadar iman olduu iin, Cehennemde sonsuz kalmaz. Kfr pislikleri temizleninceye kadar azap ekip sonunda Cehennemden kar. manla len ve kfr pislii olmayan her gnahkr Mslmann yerine bir kfir yanacaktr. Bu husustaki hadis-i eriflerden bazlar yledir:(Bu mmet rahmete kavumutur. Azaplar dnyada ve birbirlerindendir. Kyamette her Mslman iin bir mrik ayrlr, Bu senin Cehennemden fidyendir denir.) [bni Mace] (mmetim, mafiret olunmutur. Dnyadaki skntlar onlara kefarettir. Kyamette her Mslmana bir Yahudi veya Hristiyan verilir, Bu ateten senin fidyendir denir.) [Taberani] (Kyamette, her Mslmana bir kfir verilir, Bu senin ateten fidyendir denir.) [Mslim] (mmetim, mmeti merhumedir, mukaddestir, mbarektir, kyamette onlara azap yoktur. Azaplar ancak dnyada aralarndaki fitnelerledir.) [Taberani, bni Asakir] (Kyamette btn Mslmanlar secde halinde iken, onlara denir ki: Banz kaldrn, kfr ehlinden saynz kadar size karlk fidye kldk.) [bni Mace] (Kyamette bir melek, bir kfirle gelir. Mmine u kfir, atee kar fidyendir der.) [Hakim]
538
(mmetime ahirette azap yoktur. Kyamette onlar yerine bedel olarak btl din ehlinden bir kfir verilir. Bu onlarn Cehennemden fidyesidir.) [Hatib, bni Neccar] Bir hasta ziyaretine gitmitim. lm halinde idi. Kalbine tevecch ettim. Kalbi kararm idi. Uramama ramen o zulmet temizlenmedi. Nihayet, o siyahlklarn, kfirlik bulaklklar ve sfatlar olduu ve kfr ile olan ballndan olduu anlald. O zulmetlerin ancak, kfrn cezas olan, Cehennem atei ile temizlenecei anlald; fakat kalbinde zerre kadar iman nuru da grldnden, bunun sayesinde cezasn ektikten sonra Cehennemden karlacaktr. Cehennem azab kfr iin ve kfr sfatlar ve bulaklklar iindir. Kfrden kanan, iman sahiplerinin yaptklar byk gnahlar, ya imanlar hrmetine, Cenab- Hakkn merhameti ile veya kalb ile tevbe ve dil ile istifar ederek ve beden ile hayrl bir i yaparak veya efaate kavumalar ile af olunur. Gnahta kul hakk varsa, hak sahibi ile helallemek lazmdr. Byle af olmayanlar, dnya skntlar ve dertleri ile veya son nefeste can verirken, ekecekleri zahmetler ile temizlenir. Bunlarla da temizlenmezse, bazlar kabir azab ekmekle affa kavuur. Bazlar ise, kabir azab ve skntlar ve kyamet gnnn iddetleri ile af olunup, gnahlar biter ve Cehennem azab ile temizlenmeye lzum kalmaz. Kfrden baka gnahlara Cehennemde azap olunacan bildiren haberler, hep bu gnahlarda kfr bulakl olduu iindir. Mesela, gnah hafif grerek, nem vermeyerek ilemek, slam dininin emirlerini aa grerek, namaz klmamak ve gnah yapmak gibi kfr bulaan gnahlardr. (1/266) Cennete gitmek iin Mslman olarak lmek lazmdr. Mslmanlar Mslman olduklar iin sevmek, kfirleri kfir olduu iin sevmemek lazmdr. Bir yet-i kerime meali yledir: (slamdan baka din arayan, bilsin ki, o din asla kabul edilmez.) [Al-i mran 85] Hamam scakl Sual: (mmetimin mminlerine, Cehennemin scakl hamam sca gibi olacaktr) hadis-i erif, gnahkr olan her mmin iin mi bildirilmitir? stisnas var mdr? CEVAP stisnasz her mmin iindir. Cehennemin iddetine gre, hamam scakl gibidir.
539
mam- Rabbani hazretleri, itikad doru olan yani kfr pislii olmayan mminlerin, gnahkr olsa da, Cehenneme hi girmeyeceini bildirmektedir. (1/266)
Cennet kaplar alr

Sual: Bir hadiste, (Ramazanda Cennet kaplar alr, Cehennem kaplar kapanr) deniyor. Cennetin kaplar alr, Cehennemin kaplar kapanr ne demektir? Bir iyilik yapnca da Cennetin kapsn atn deniyor. Cennetin kaps kapal da, biz mi ayoruz? CEVAP Biz amyoruz, amelimize gre alyor. man edip salih amel ileyenlere Cennetin kaplar alr, kfirlere ise Cehennem kaplar alr. Mslman birisine Cennetin kapsn atn demek, Cennete girmeye vesile olacak i yaptn, Cennete girmeye layk oldun, demektir. Bu tr tevik edici, mjde veren hadis-i erifler, itikad dzgn Mslmanlar iindir. Kfirler Mslman olmadka, ne yaparlarsa yapsnlar Cennete giremezler. Cennetin kaplar ne zaman alr, yani insan Cennete girmeye ne zaman layk olur? Hangi ileri yapnca Cennete girebiliriz? Bu konudaki hadis-i erif meallerinden bazlar yledir: (Receb aynda 7 gn oru tutana, Cehennem kaplar kapanr. 8 gn oru tutana Cennetin 8 kaps alr.) [Taberani] (Bugnlerde oru tutann Cennete gidebilecei bildiriliyor.) (Namaz klmaya duran kimseye Cennet kaplar alr.) [Taberani] (Namaz klann Cennete gidecei bildiriliyor.) (Cuma, Pazartesi ve Perembe gnleri Cennetin kaplar alr.) [Mslim] (Bugnler daha ok ibadet edilmesi tavsiye ediliyor.) (Besmele ile balayp, gzelce ald abdest esnasnda her uzvu ykarken, kelime-i ehadet okuyana ve abdestten sonra da, (Allahmme ec'alni minettevvabine vecalni minel mtatahhirin) diyene Cennetin sekiz kaps alr. Diledii kapdan ieri girer.) [Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai, Hkim] (Snnetlerine, mstehablarna riayet ederek alnan abdest ve okunan dualarn, o kimseyi Cennete gtrebilecei bildiriliyor.)
540
(lim renmek iin evinden kana Cennette bir kap alr.) [.Asakir] (Mslmanlara faydal olmak iin, Dine uygun ilim renenlerin Cennete girebilecei bildiriliyor.) (Allah rzas iin ana babasna muti olarak sabahlayana Cennetten iki kap alr. Ana babadan biri varsa bir kap alr.) [ . Asakir] (Ana babasn dine uygun ekilde raz eden Mslman evladn, Cennete gidebilecei bildiriliyor.) (Be vakit namaz klan, Ramazan orucunu tutan, zektn veren ve yedi byk gnahtan kanana, Cennetin btn kaplar alr, selamet ve emniyet iinde gir denilir.) [Nesai] (Farzlar yapp haramlardan kaan Mslmann Cennete girebilecei bildiriliyor.) (H-mimler yedidir. Cehennemin kaplar da yedidir. Her biri, Cehennemin bir kapsna gelir, Ya Rabbi, bana inanp da beni okuyan bu kapdan sokma! der.) [Beyheki] (Kuran- kerimde bahsedilen yetleri okuyann Cennete gidebilecei bildiriliyor.) (Doru olun. Doruluk, Cennet kaplarndan bir kapdr. Yalandan saknn. Yalan, Cehennem kaplarndan bir kapdr.) [Hatib] (Doru olanlarn Cennete, yalanclarn Cehenneme gidebilecei bildiriliyor. Byle ifadeler, zikrl cz, irdetl kl cinsindendir. Yani meselenin bir veya bir ksm bildirilir, tamam kast edilir. Kfir de doru syleyebilir, ama kfir doru sylese de Cennete girmez, Mslman yalan sylese de Cennete sonunda muhakkak girer.)
Mslmanlar Cehenneme girecek mi?

Sual: Mminun suresinin (Tartlar hafif gelenler, kendilerine yazk edendir, cehennemde ebedi kalrlar) mealindeki 103. ayeti, Cehenneme giren Mslmanlarn da ebedi cehennemde kalacan gstermiyor mu? CEVAP Hayr, Cehennemde temelli kalan, kfirlerdir. Gnah ok Mslmanlar, affa ve efaate kavuamazsa, cezas kadar Cehennemde kalacaktr. Bu, yanl dnce meal okumann, Kuran- kerime kendi grne gre mana vermenin neticesidir. Herkes Cehenneme girecek, kimi hi azap ekmeden kacak; kimi az, kimi ok, kimi de sonsuz olarak kalacaktr. Bir yet-i kerime meali:
541
(inizde Cehenneme uramayacak hi kimse yoktur. Bu, Rabbinin kesin hkmdr. Allahtan saknanlar oradan kurtarr; zalimleri [kfirleri] de dizst km olarak orada brakrz.) [Meryem 71, 72] (man edip de imanlarn irkle bulatrmayanlar, Cehennemde ebed kalmaktan emindirler. Onlar iin, bu korku yoktur) [Enam 82] Cehenneme girip, oradan kan kimse, ebedi Cennetliktir. Bir yeti kerime meali de yledir: (Her insan lm tadacaktr. Kyamet gn, ecirleriniz size mutlaka denecektir. Cehennem ateinden uzaklatrlp Cennete sokulan kimse artk kurtulmutur.) [l-i mran 185] yet-i kerimeleri aklayan Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (Allah tel iman sahiplerine, Cehennemde, gnahlar kadar azap eder. Sonra imanlar sebebiyle ebedi olarak Cennete sevk eder.) [Ebu Nuaym] (Kalbinde zerre kadar iman olan Cehennemde sonsuz olarak kalmayacak, Cehennemden karlacaktr.) [Buhari, Mslim] (Cehennem ehlinin bir ksm ne lr, ne azaptan kurtulur, ne de hayata kavuur. Bir ksm da, lr kmr halini alr. O zaman efaat izni kar. Onlar Cennet kylarna kadar getirilir, Cennet ehline Bunlar hayat rmaklarnda ykayn denir. Ykandktan sonra yeni bitmi taze ot gibi hayat bulurlar.) [Mslim, bni Mace, Darimi] (Tevhid ehlinden bazlar gnahlar sebebiyle Cehenneme girince, puta tapanlarn onlara, Allaha inanmanz size yarar salamad demeleri zerine, Allah tel gazap eder. man ehlini Cehennemden karp hayat rmanda ykatr. Temiz halde Cennete girerler.) [Ebu Nuaym] (yi kt herkes Cehenneme girer. Yalnz mmine, serin ve selamet olur, brahime atein serin olduu gibi. Allah takva ehlini kurtarr, zalimleri ise orada yzst brakr.) [bni Mace] (efaat etmeye devam ederim ve efaatim de kabul olunur. Ya Rabbi l ilahe illallah Muhammedn Resulullah diyen herkese efaatimi kabul et derim. Bylece zerre iman olan hi kimse Cehennemde kalmaz.) [Deylemi]
542
(Saysz insan Cehenneme girer. Bana da efaat izni verilir. Secdeye kapanp efaat isterim. O zaman Kaldr ban, efaatin kabul olundu buyurulur.) [Taberani] (Vallahi Cehenneme giren mmin, orada 80 yl kalmaynca kamaz.) [Deylemi] mam- Rabbani hazretleri de, (man ehli, gnahlar dolaysyla Cehenneme girince yzleri kara olmaz ve zincire vurulmaz. Cezalarn ekince Cehennemden karlr) buyurdu. (2/67)
Cehennemle korkutmak
Sual: Kfirleri Cehennemle korkutmann faydas olmayaca Kuranda bildirilirken, hocalarn Cehennemin sonsuz azabndan bahsetmesinin sebebi nedir? CEVAP Evet, Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Kfirleri [azapla] korkutsan da, korkutmasan da fark etmez; nk inanmazlar.) [Bekara 6] Tefsirlerde, kfirler asndan fark etmese de, Peygamber efendimizin vazifesi olan emr-i marufu ve nehy-i mnkeri yapmas gerektii bildirilmektedir. Bu yet-i kerime, sonsuz olan Cehennem azabnn dehetinden bahsetmeyin demek deildir. yle olmu olsayd, Allah tel, Cehennemin sonsuz, azabnn da ok iddetli olduunu sk sk tekrar etmezdi. (Kfirlerin temelli kalacaklar Cehennemin azab ok iddetlidir) mealinde birok yet-i kerime vardr. Ayrca Peygamber efendimiz mminler iin mjdeleyici, kfirler iin korkutucu [ikaz edici] olarak gnderilmitir. yet-i kerimede mealen buyuruluyor ki: (Ey nebi, biz seni [inanp inanmayanlar ve iyi amel edip etmeyenler iin] bir ahit, [inananlara Cenneti] mjdeleyici ve [inanmayanlar Cehennemle] korkutucu olarak gnderdik.) [Ahzab 45] Dinimizin temeli, iman, farzlar ve haramlar renmek ve retmektir. Allah tel, peygamberleri bunun iin gndermitir. Genlere bunlar retilmedii zaman, slamiyet yklr, yok olur. Allah tel, Emr-i maruf yapmay emrediyor. Yani, benim emirlerimi bildiriniz, retiniz buyuruyor. Nehy-i mnker yapmay da emrederek, yasak ettiini bildirdii haramlarn yaplmasna raz olmamamz istiyor.
543
yet-i kerimelerde mealen buyuruluyor ki: (Kendinizi ve aile efradnz Cehennem ateinden koruyun!) [Tahrim 6] (inizde, hayra aran, iyilii emredip ktlkten sakndran bir cemaat bulunsun. te bunlar, kurtulua erenlerdir.) [l-i mran 104] Mmine nasihat kr eder. Cehennem azabnn iddeti bildirilmeli ki, mminler kfirlie zenmemelidir. yet-i kerimede mealen buyuruluyor ki: (Nasihat et, nk nasihat, mminlere elbette fayda verir.) [Zariyat 55]
Souk Cehennem (Zemheri)

Sual: Ateistler, (slamiyet scak blgede olduu iin insanlar ate ile korkutulmutur. Kutuplarda gelseydi, souk azaplardan bahsedilirdi. imdi din kitaplarnda niye soukla azaptan bahsedilmiyor) diyorlar. Baz kimseler de (eytan ateten yaratld iin Cehennem atei onu yakamaz, onun iin eytan, aka meydan okuyor) diyorlar. Yine bir zat da, (Kfir, yapt kt amellerle cezay hak etmi ise de, bu amellerinin cezasn ektikten sonra, zamanla ate ile lfet peyda eder ve artk ate ona azap edemez) diyor. Bu konuda dinimizin hkm nedir? CEVAP nce unu bilmek gerekir. Allah telnn kudreti sonsuzdur. Kudreti snrl olan ilah olamaz. Allah tel kfirlere azap etmekten aciz deildir. Kfirlerin azaplar hafiflemez, aksine artar. Bu konudaki yetlerden birkann meali yledir: (Onlarn azaplar hi hafifletilmez.) [Bekara 86] (Orada temelli kalrlar, azaplar hafifletilmez ve geciktirilmez.) [Al-i mran 88] (Allahn, meleklerin ve btn insanlarn laneti kfir olarak lenlerin zerinedir. Lanette temelli kalrlar, azaplar da hafifletilmez ve geciktirilmez.) [Bekara 161, 162] (Onlarn azaplar hafifletilmez ve tehir de edilmez.) [Nahl 85] (Kfirler ldrlmez ki lsnler, Cehennemdeki azaplar da hi hafifletilmez.) [Fatr 36]
544
(Atete olanlar, Cehennemin bekilerine: Rabbinize yalvarn da hi deilse bir gn, azabmz hafifletsin derler. Halbuki kfirlerin yalvarmas bounadr.) [Mmin 49,50] (Orada devaml kalrlar, azaplar hafifletilmez, kurtulu mitleri de yoktur.) [Zuhruf 75] Cehennem azab sadece ate deildir. Birok azap eitleri vardr. Birka yledir: 1- Soukla azap, 2- Ylan akrep gibi hayvanlarn sokmas, 3- Bana topuzlarla vurmak, 4- A brakmak, 5- Zakkum yedirerek barsaklar paralamak, 6- Vcutlar byltlerek azabn iddetlendirilmesi, 7- rinli su iirmek, 8- Gayya kuyusuna atmak, 9- Uurumlardan yuvarlamak, 10- Zifiri karanlkta azap, 11- Byk azap veren pis kokulara maruz brakmak, 12- Azaplarn her gn katlanarak oaltlmas, 13- Sonsuza kadar azap edilmesi. Kad zade Ahmed efendi buyuruyor ki: Cehennemde bir yere Zemherir veya Zemheri denir. ok souk Cehennemdir. Soukluu pek iddetlidir. Bir an dayanlmaz. Kfirlere, bir souk bir scak, sonra souk sonra scak Cehenneme atlarak, azap yaplacaktr. (Ament erhi) Cehennemde ok souk Zemheri azaplar bulunduu, Kimya-i saadet ve Drret-l-fahire kitabnda yazldr. Buhari, Mslim, bni Mace ve dier hadis kitaplarnda, yazn scakl scak Cehennemin nefesinden, kn soukluu da Zemheri Cehennemin nefesinden olduu bildiriliyor. Reahat kitabnda da, (Zemheri denilen souk Cehennemin azab ok iddetlidir) deniyor. lk insan topraktan, dier insanlarn bedenleri toprak maddelerinden meydana geldi. Ama insan, et ve kemiktir, toprak deildir. eytan da ate ve havadan yaratlmsa da ate ve hava deildir. (Ebah) Allah telnn, eytana souk Cehennemde de, scak Cehennemde de azap etmeye elbette gc yeter. Aciz insann yapt
545
demir testere demiri kestii gibi, ate de atei yakar. Bugn fen ilmine vakf olanlar, cisimlerin elementlerden meydana geldiini bilir. Mesela, yanc hidrojen gaz ile yakc oksijen gaznn terkibiyle su meydana gelmektedir. Su ise, kendini meydana getiren oksijen ve hidrojene hi benzememektedir. nsan topraktan, cin ve eytan da ate ve havadan yaratld halde, yaratl maddelerine benzemez. Kuran- kerimin bir ok yerinde, (Ve hve ala klli eyin kadir = Onun her eye gc yeter) buyuruluyor. ki yet-i kerime meali yledir: (Gklerin ve yerin hkmranlnn Allahn olduunu elbette bilirsin. O dilediine azap eder, dilediini balar. Allah her eye kadirdir.) [Maide 40] (Allah, sana bir sknt verirse, Ondan bakas gideremez. Sana bir iyilik verirse, onu bakas engelleyemez. O, her eye kadirdir.) [Enam 17] Cehennem azaplar eit eittir. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Yakt insan ve ta olan ateten saknn. O ate kfirler iin hazrlanmtr.) [Bekara 24] (Zakkum aac, gnahkrlarn yemeidir. O, karnlarda maden eriyii gibi, suyun kaynamas gibi kaynar. Suluyu yakalayn, Cehennemin ortasna srkleyin, sonra bana azap olarak kaynar su dkn denir.) [Duhan 43-48] (Elbette zakkum aacndan yiyeceksiniz. Karnlarnz onunla dolduracaksnz; kaynar sudan ieceksiniz; susam develerin suya saldr gibi ieceksiniz. te ceza gnnde onlara sunulacak ziyafet budur!) [Vaka 52-56] (Cehennemde ona irinli su iirilir! O suyu yudumlar, ama yutamaz. lm [ldrc azap] ona her ynden gelirse de, lp kurtulamaz, arkasndan etin bir azap gelir.) [brahim16,17] (yetlerimizi inkr edenleri atee sokarz; onlarn derileri yandka, daha fazla ac duymalar iin derilerini deitiririz. Allah gl ve hakmdir!) [Nisa 56] (Onlarn derileri deimese de Allah telnn azap etmeye gc yeter. Ancak yeni deriler yaratarak azap edecektir.) (Onlarn azaplarn kat kat artracaz.) [Nahl 88] (Cennette, mminlere nimetleri her gn kat kat artrld gibi, Cehennemde de
546
kfirlere her gn azaplar katlanr. Katlanarak oalan azaplar sonsuza kadar byle devam eder. Bu Allah tel iin g bir ey deildir. Ol demesi yeterlidir.) (Kendinizi ve ailenizi, yakt insan ve ta olan ateten koruyun.) [Tahrim 6] (Dnn, ta yakan ate, deri ile lfet mi kurar?) Bu yeti dinleyen bir gen, bu nasl ta diye sorunca, Resulullah efendimiz, (O talardan biri bir da stne atlsa, btn dalar [btn dnya] kl olur) buyurdu. (bni Ebiddnya) Yukardaki yet-i kerimeleri aklayan hadis-i eriflerden bazlar yledir: (Kfirler, Cehennemde isteklerinin hi birisi karlanmaynca, Ya Malik, Rabbin hi deilse canmz alsn derler. O da Siz lmeden, hep byle azapta kalacaksnz der.) [Tirmizi] (Zuhruf suresinin 77, Mmin suresinin 49,50 yetleri de ayn mealdedir.) (Cehennemliklere ate dokununca, yakp kmr eder.) [Mslim] (Cehennemden bir damla su gelse, dnyay zehir eder.) [Beyheki] (Cehennem ylannn soktuu kfirin btn etleri dklr. Cehennem akrepleri kfiri soktuunda, zehrinin acs, Cehennem ateini unutturur.) [Hkim] (Cehennem halknn yiyecei olan zakkumdan bir damla, sulara karsa, hepsini zehirler, iilmez hale getirir. Ya btn yiyecekleri zakkum olanlarn halini dnn.) [Hkim, Tirmizi] (Cehennemde ylann soktuu kimse, 70 yl acsn eker.) [. Ahmed, Taberani, Hkim] (Cehennemin demir topuzuyla, bir daa vurulsa, da paralanr kl haline gelir.) [Hkim] (Cehennemden birisi dnyaya gelse, onun korkun grn ve sat pis kokudan herkes lr.) [bni Ebiddnya] (Kfirin bir dii, Uhud da kadar byk olacaktr.) [Mslim] (Kfirin iki omuz aras at ile gidilen gnlk yol kadar uzun olacaktr.) [Buhari] Yukardaki yet-i kerime ve hadis-i erifler, Allah telnn her eye gc yeteceini, azap etmekten aciz olmadn, kfirlere, artrarak sonsuza kadar eitli ekillerde azap edeceini
547
gstermektedir. Baz eylere g yetiremeyen, ilah olamaz. (Deri atele lfet eder, artk ate yakmaz) sz bir veli tarafndan ilhamla sylenmise, syleyen mazur olur, ancak ona uyanlar ve inananlar felaketten kurtulamaz. nk ilham dinde senet deildir. Dondurucu souk Sual: nsan suresinin, (Mslmanlar Cennette koltuklara kurulmu olarak bulunurlar; orada ne yakc scak grlr, ne de dondurucu souk) mealindeki 13. yeti Cenneti anlatmaktadr. Bu yet Cehennemde atein ve dondurucu souun olduunu iaret etmiyor mu? CEVAP yete biz mana veremeyiz. Ancak slam limleri, ad Zemheri olan ok iddetli souk bir Cehennemin olduunu bildiriyorlar. Ktb-i sittede bulunan bir hadis-i erif meali de yledir: (Allah tel atee iki defa nefes almaya izin verdi. Biri yazn, biri kn. Yazn en iddetli sca ile kn zemheri souu onun iki nefesidir.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, bni Mace, Nesai] eytana azap Sual: Ateten yaratlan eytan, Cehennemde azap grebilir mi? CEVAP H Allah, eytana azap vermekten aciz midir? Kitaplarda bildiriliyor ki: Cehennemin bir blmne Zemherir denir. Yani souk Cehennemdir. Soukluu pek iddetlidir. Bir an dayanlmaz. manszlara bir souk, bir scak, sonra souk, sonra scak Cehenneme atlarak iddetli azap yaplacaktr. (Feraid-l fevaid) Cehennemde souk Zemherir azaplarnn bulunduu, imam- Gazali hazretlerinin Kimya-i Saadet ve baka kitaplarnda da bildirilmektedir. lk insan topraktan yaratld. Dier insanlarn bedenleri toprak maddelerinden meydana geldi. Fakat insan, et ve kemiktir, toprak deildir. Cin de byledir. Ate ve havadan meydana gelmise de, ate ve hava deildir. eytan da ate ve havadan yaratlmsa da ate ve hava deildir. (Akm-il-Mercn) Allah telnn kudreti sonsuzdur. Aciz deildir. eytana souk Cehennemde de, scak Cehennemde de azap eder. Demir testere demiri kestii gibi, ate de atei yakar. Allah tel iin hibir glk
548
yoktur. Cehennem atei o kadar iddetlidir ki, dnyaya bir kvlcm gelse, her eyi yakp kl eder. (Tergib) Bugn fen ilmine vakf olanlar, cisimlerin elementlerden meydana geldiini bilir. Mesela, yanc hidrojen gaz ile yakc oksijen gaznn terkibiyle su meydana gelmektedir. Su ise, kendini meydana getiren oksijen ve hidrojene hi benzememektedir. nsan topraktan, cin ve eytan da ate ve havadan yaratld halde, yaratl maddelerine benzemez. Ksacas Allah tel, zalimlerin cezasn vermekten aciz deildir. Soukla cezalandrd gibi, atele veya baka bir eyle de cezalandrr. Cehennemde azap sadece atele deildir. eitli azap ekilleri vardr.
Kfir ocuklar Cennete girecek mi?

Sual: Akl bali olmadan nce len kfir ocuklar, Cennete girecekler mi, girmeyecekler mi? CEVAP Bu konuda, slam limleri yedi farkl kavil bildirmilerdir. Bunlar yledir: 1- Akl-bali olmadan len kfir ocuklar, Cennete girer. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Cennette brahim aleyhisselamn etrafnda ocuklar dolar. Bunlarn iinde mriklerin kkken len ocuklar da bulunur.) [Buhari] (Rabbimden, mrik ocuklarn balamasn diledim, kabul edip Cennete soktu.) [E.Nuaym] (Her ocuk slam ftrat zere [slama elverili olarak] doar.) [Buhari] 2- Kfir ocuklar Cennette mminlere hizmeti olur. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Rabbimden, kkken len mrik ocuklarnn Cennette mminlere hizmet etmelerini istedim, kabul etti.) [Hakim-i Tirmizi] (Mriklerin ocuklar Cennet ehlinin hizmetileridir.) [Taberani] 3- Ana babalarna tbi olur. Ana babasndan biri, Cennete giderse, ocuk da Cennete gider. kisi de Cehenneme giderse, ocuklar da Cehenneme gider. Kkken len mrik ocuklarnn ahiretteki durumlar sorulunca Resulullah efendimiz (Babalarna tbidirler)
549
buyurdu. Hibir amel ilemeden nasl babalarna tbi olur denilince, yle buyurdu: (Byseydiler, ne amel ileyeceklerini Allah elbette bilir.) [Ebu Davud] ki hadis-i erif meali de yledir: (Mrikler de, ocuklar da Cehennemliktir.) [.Ahmed] (Kz ocuunu diri diri gmen de, gmlen de Cehennemdedir.) [Ebu Davud] [Gnahsz ocuun Cehenneme gidecei yedi kavilden biridir. Kendi aklna gre bu hadis-i eriflere uydurma diyen kimse, hadislerin ve kavillerin ne olduu bilmeyen cahildir. Farkl hadis-i eriflerden dolay farkl mezhepler meydana kmtr. mam arkasnda Fatiha okumak afiide farz iken Hanefide harama yakn mekruhtur. ki hkmn birbirine bu kadar zt olmas, Resulullah efendimizin farkl bildirmesindendir. Peygamber efendimiz de, mmetine rahmet olmas iin farkl bildirmitir. Bunun iin bir kii kendi mezhebine gre yapamad ii, sknt olunca baka hak mezhebe gre yapmakta, farkl kavildeki rahmetten istifade etmektedir.] 4- Kfirlerin ocuklar, byseydi mmin veya kfir olacakt. Bu ise ilm-i ilahide bilindiine gre, hkm de ona gredir. Yani kfir olacaklar Cehenneme, Mslman olacaklar ise Cennete gider. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Akl-bali olsalard, ne amel ileyeceklerini Allah elbette bilir.) [Buhari, Mslim, Nesai] 5- Cennete de, Cehenneme de girmez. Araf denilen bir yerde kalr. Fakat buras da devaml deildir. nk kyamette Cennet ile Cehennemden baka yer yoktur. Hatta, (Ahirette imtihan olurlar, kazananlar Cennete, kaybedenler Cehenneme gider) diyen limler de olmutur. 6- Kfir ocuklar toprak olacaktr. Cennete gitmek iin imanl olmak, Cehennemde ebedi kalmak iin de imansz olmak arttr. Kfirlerin ocuklar ne imanl, ne de imanszdr. Bunlar yok olacaktr. Da, orman, maara veya lde yaayp da dinden haberi olmayanlar da, imanl olmadklar iin Cennete girmez, Allah, Cenneti, Cehennemi duymad ve inkr etmedii iin Cehenneme de girmez, hayvanlar gibi yok edilir.
550
7- Baz limler, farkl hadis-i erifler karsnda susmular, bir ey dememilerdir. [Bu bilgiler, Mektubat- Rabbani, Feraid-l fevaid ve Tac gibi muteber eserlerden alnmtr.] Kfir ocuu iman ederse Sual: Kfir ocuu, iman edip buludan nce lse, ne yaplr? CEVAP Mslman ocuu gibi muamele edilir.
Kfirler Cehenneme gider

Sual: Baz kimseler, ateist, Budist, ateperest, Hristiyan ve Yahudi Cennete girer diyorlar. Bunlar kfir deil mi? Kfir Cehenneme girmeyecek mi? CEVAP Bir hoca da, yukarda bildirilen kfirlerin hepsinin Cehennemlik olduunu anlatnca, esnaftan birka kii geliyor, (Hocam biz sizin grnze katlmyoruz. Kfirlerin de Cennete gireceini bildiren baka hocalar vardr) diyorlar. Hoca, (Bu benim kendi grm deildir, zaten hi kimsenin kendi gr dinde senet olmaz. Bu Allah telnn, Kuran- kerimde aka bildirdii bir hkmdr) diyor. Ama onlar, (Allahn ak bir hkm olsa hi teki hocalar byle syler mi) diye itirazlarna devam ediyorlar. Onun iin kfirleri bile Cennete koymaya alanlara cevap olmas iin bu yazy yazmak zorunda kaldk. Dinimizde drt delil var. Bunlardan kyas- fukahay ve icma-i mmeti kaldrmaya alyorlard, sadece Kitap ve snnet diyorlard, son zamanlarda, Snneti de devreden karmaya altlar. Sadece Kitap [Kuran] kalmt. Demek imdi Kuran- kerime olan itimad da sarsmaya alyorlar. Mslman olmayan herkesin ebedi Cehennemlik olaca hkm, bizim grmz deil, yce Allahn kesin emridir, yet ve hadislerle sabittir. Bunu inkr eden Mslman kfir olur. Bu konuda yzden fazla yet vardr. Birkann meali yledir: (Elbette, ehl-i kitaptan [Yahudi ve Hristiyan] olsun, mriklerden olsun btn kfirler Cehennem ateindedir, orada ebedi kalrlar. Onlar yaratklarn en ktsdr.) [Beyyine 6] (Kfirler iin hazrlanm olan ateten saknn!) [Al-i mran 131] (Allaha ve Resulne kar isyan edip snrlarn [dinin hkmlerini] aan Allah ebedi kalaca bir atee sokar.) [Nisa 14]
551
(Resule kar gelip, mminlerin yolundan baka bir yola gideni, o ynde brakr ve Cehenneme sokarz; oras ne kt bir yerdir.) [Nisa 115] (nkrclar, zalimleri Allah asla affetmez, onlar iinde ebedi kalacaklar Cehennem yoluna iletir. Bu da Allah'a kolaydr.) [Nisa 168, 169] (Allah, Meryem olu Meshtir diyenler kfir olmutur. Allah, kendine ortak koana Cenneti haram klar; artk onun yeri atetir ve zalimler iin yardmc yoktur.) [Maide 72] ([Allah, eytana] dedi ki: Yerilmi ve rahmetten kovulmu olarak, oradan k, defol; and olsun ki sana uyanlar ve sizin hepinizi Cehenneme dolduracam.) [Araf 18] (Kfirlerin akbeti atetir.) [Rad 35] (inde ebed kalacanz Cehenneme girin! Kibirlenenlerin yeri ne ktdr.) [Nahl 29] (Biz, Cehennemi kfirler iin bir zindan yaptk.) [sra 8] (Tartlar hafif gelip hsrana urayanlar, Cehennemde ebedi kalr.) [Mminun 102,103] (Allaha ve Reslne inanmayan o kfirler iin lgn bir ate hazrladk.) [Fetih 13] (Ey Nebi, kfirlerle [silahla] ve mnafklarla [tle, delille, belgeyle] cihad et, [t de kr etmezse] onlara sert davran! Onlarn gidecekleri Cehennem, ne kt yerdir.) [Tevbe 73, Tahrim 9] (Cehennem, tagutlar [kfirleri] bekleyen yerdir.) [Nebe 21-22] (Facirler [kfirler] Cehennemdedir.) [nfitar 14] (Kfirlere Cehennem atei vardr. ldrlmezler ki lsnler [de kurtulsunlar] Cehennem azab da hafifletilmez. te biz, kfrde ileri gideni byle cezalandrrz.) [Fatr 36] Yaratcya inanmak yetmez Sual: Bir tanrya inansa da, inanmasa da btn gayrimslimler Cehenneme gidecek mi? Bu konuda yet var m? CEVAP Birok yet ve hadis vardr. yet-i kerimelerden bazlarnn mealleri yledir: (Kfirler iin hazrlanan, yakt insan ve ta olan ateten saknn.) [Bekara 24]
552
(yetlerimizi yalanlayan kfirler, Cehennemliktir, orada ebedi kalrlar.) [Bekara 39] (Ktlkleri [gnahlar] kendilerini epeevre kuatanlar Cehennemliktir, orada ebedi kalrlar.) [Bekara 81] (nkrcnn [kfirin] az bir sre rzkn verir, sonra onu Cehennem azabna maruz brakrm. Oras ne kt yerdir.) [Bekara 126] (Allahtan kork denilince iledii gnahlar sebebiyle daha ok gurura kaplan kimseye, Cehennem yetiir. Ne kt yataktr oras.) [Bekara 206] (nkrclarn [kfirlerin] dostlar tuttur, onlar aydnlktan karanla sokar. te bunlar Cehennemliktir, orada ebedi kalrlar.) [Bekara 257] ([Mubah bilip] tekrar faizcilik yapanlar Cehennemliktir, orada temelli kalrlar.) [Bekara 275] (nkrclarn [kfirlerin] mallar da, evlatlar da Allah indinde bir fayda salamaz [onlar cezadan kurtaramaz.] Onlar Cehennem yaktdr.) [Al-i mran 10] (nkrclara de ki: Malup olacak ve Cehenneme srleceksiniz. Oras ne kt bir yerdir!) [Al-i mran 12] (Allahn, hakknda hibir delil indirmedii eyleri Ona ortak komalar sebebiyle, kfirlerin kalblerine korku salacaz. Gidecekleri yer de Cehennemdir. Zalimlerin varaca yer ne ktdr!) [Al-i mran 151] (nkrclarn diyar diyar [refah iinde] gezip dolamalar seni [mmetini] aldatmasn! Bu [tez gelip geen] az bir menfaattir, sonunda onlarn varacaklar yer Cehennemdir. Oras ne kt yerdir!) [Al-i mran 196, 197] (yetlerimizi inkr edip kfir olanlar yarn [elbette] atee sokacaz.) [Nisa 56] (Bir mmini [mmin olduu iin] kasten ldrenin cezas, iinde ebedi kalaca Cehennemdir. Allah ona gazap etmi, onu lanetlemi ve onun iin byk bir azap hazrlamtr.) [Nisa 93] (te onlarn [Allah brakp eytan dost edenlerin] yeri Cehennemdir; ondan kap kurtulacak bir yer de bulamazlar.) [Nisa 121]
553
(nkr edip yetlerimizi yalanlayanlar, Cehennemliktir.) [Maide 86] (yetlerimizi yalanlayp byklk taslayanlar, Cehennemliktir, orada temelli kalrlar.) [Araf 36] (And olsun, Cehennem iin birok cin ve insan yarattk; onlarn kalbleri var ama anlamazlar; gzleri var, grmezler; kulaklar var, iitmezler. te bunlar hayvanlar gibidir, hatta daha da aadr.) [Araf 179] (Kfirlikte srar edenler Cehenneme toplanacaktr.) [Enfal 36] (Mriklerin, Allah'n mescitlerini imar etmeye yetkileri yoktur. [Beendikleri] btn ileri boa gidecek; ebedi olarak atete kalacaklardr.) [Tevbe 17] (Cehennem, kfirleri mutlaka kuatacaktr.) [Tevbe 49] (u gerei anlamyorlar m: Allah'a ve Resulne kar gelene muhakkak iinde ebedi kalnacak Cehennem atei vardr.) [Tevbe 63] (Allah, erkek kadn mnafk ve kfirlere ebedi kalacaklar Cehennem ateini hazrlad. O ate onlara yeter. Allah onlara lanet etti. Onlara bitmez tkenmez bir azap vardr.) [Tevbe 68] (Mriklerin Cehennemlik olduklar belli olduktan sonra, akrabalar bile olsa, artk onlar iin, Peygamber de, mminler de istifar edemezler.) [Tevbe 113] (akiler [azaba maruz kalanlar] atetedir, orada feci ekilde inleyip, solurlar.) [Hud 106] (aacaksan, onlarn, "Biz toprak olduktan sonra m yeniden yaratlacaz?" demelerine amak gerekir. te onlar Rablerini inkr edenler, boyunlarna demir halka vurulanlardr. Onlar Cehennemliktir, orada temelli kalrlar.) [Rad 5] (Salam sz verdikten sonra Allaha verdii szde durmayanlara, Allah'n emrettii balar koparanlara [akrabalk balarn kesenlere] ve yeryznde bozgunculuk yapanlara lanet olsun, kt yurt, [Cehennem] onlaradr.) [Rad 25] (Allahn nimetine nankrlk eden ve kavimlerini helk yurduna [Cehenneme] srkleyen [mrikler] ler, oraya girecektir. Oras ne kt bir karargahtr.) [brahim 28, 29]
554
(Kyamette onlar [kfirleri] kr, dilsiz ve sar bir halde yzst harederiz. Onlarn varaca ve kalaca yer Cehennemdir.) [sra 97] (Biz Cehennemi kfirlere bir konak olarak hazrladk.) [Kehf 102] (Allah'tan baka taptklarnz [putlar] ile birlikte siz Cehennem yakt olacaksnz.) [Enbiya 98] (yetlerimizi bozmak iin tartanlar, fesat karanlar, Cehennemliktir.) [Hac 51] (Senden bir an nce azabn gelmesini isteyen kfirleri Cehennem epeevre kuatacaktr.) [Ankebut 54] (Allah kfirleri lanetlemi ve onlara lgn bir ate hazrlamtr.) [Ahzab 64] (Kfirler, zmreler halinde Cehenneme srlr. Orada, bekiler, Size, Rabbinizin yetlerini bildiren ve bugne kavuacanz ihtar eden resuller gelmedi mi derler. Onlar, Evet geldi derler; ama azap vaadi [Elbette Cehennemi (kfir olan) cin ve insanlarla dolduracam vaadi] kfirlerin zerine gereklemitir.) [Zmer 71] (Yoldan kanlar [kfirler] Cehenneme odun olmutur.) [Cin 15] (Biz, kfirler iin zincirler, demir halkalar ve alevli bir ate hazrladk.) [nsan 4] Cehennemi grmek Sual: Tekasr suresinde, (Kesin bilgi sahibi olsaydnz, Cehennemi elbette grrdnz) deniyor. Niye bilirdiniz denmiyor da, grrdnz deniyor? CEVAP Burada grmekten maksat, kalb gzyle grmektir. Yani, (Bildirilenleri kesin olarak bilip iman etseydiniz, kalb gzlerinizle grrdnz) deniyor; nk ilm-i yaknle bilmek, insann Cehennemi kalb gzyle grmesini salar. Baz limlere gre, burada bildirilen, ahirette grmektir, bu hitap da kfirleredir. (Ahirette Cehennemi [ve layk olduunuz azab] muhakkak greceksiniz) demektir. (Kurtubi tefsiri) Taptnz eyler Sual: Enbiya suresinin 98. yetinin mealinde, (Siz de, Allah' brakp da taptnz eyler de, Cehenneme girecektir) deniyor. Bir
555
ateist, (Buna gre, Hristiyanlarn tapt Hazret-i sa da, Cehenneme girecek) dedi. Buna nasl cevap vermek gerekir? CEVAP Meal okumak byle yanllklara sebep olur. Bu yet-i kerimede, (ve m ta'budne) ifadesindeki m, canszlar iin sylenir, orada (taptnz eyler)den maksat putlardr. bni Abbas hazretleri buyurdu ki: Bu yet-i kerime nazil olunca mrikler, (Bizim ilhlarmza hakaret ediliyor) dediler. Putperestler, (sa da m cehenneme gidecek) diye, ateistler gibi ayn eyi sorduklar zaman, u yet-i kerime indi: (Kendileri iin daha nceden tarafmzdan iyilik takdir edilmi olanlar, Cehennemden uzaktr) [Enbiya 101] (Kurtubi tefsiri) nsanlar yarglamak Sual: (Hristiyanlar kfirdir, ateistler dinsizdir) diyerek insanlar Cehenneme yollanyor. Bir insan yarglayp, onu Cehenneme gndermeye hangi yetkiye dayanarak karar veriliyor? CEVAP Hi kimsenin byle bir yetkisi yok. Cehenneme gnderen de yok. Sadece dinin emri bildiriliyor. Mslmanlarn Cennete, kfirlerin Cehenneme gideceini bildiren Allah teldr. Acaba bundan niye alnan kar ki? Bu yet-i kerimeleri, ancak kfirleri dost bilenler inkr eder. Cehennem ebedidir Sual: bni Teymiyye, (Kfir, Cehennemde ebed kalmaz) sznden dolay tekfir ediliyor da, ayn sz syleyen bni Arab niye tekfir edilmiyor? CEVAP Kfirlerin sonsuz Cehennemde kalacan bildiren birok yet vardr. Birinin meali: (Kfirlerin mallar ve ocuklar kendilerini Allahn azabndan asla kurtaramaz. Onlar Cehennemliktir ve orada ebed olarak kalrlar.) [l-i mran 116] Bu yet-i kerime, mteabih olmayp, muhkem, ak olduu iin tevil edilemez. Bu bakmdan, bni Teymiyye bu yet-i kerimeye gre kfre dmtr. Ayn sz syleyen bni Arab hazretleri, mazurdur, nk bu sz syledii zaman, sekr hlinde idi. Yani tasavvuf
556
sarholuu iindeydi, sznn farknda deildi. Allah telnn rahmet deryasna dalm, her taraf rahmet gryordu. Onun iin, (Bu rahmet deryasnda, kfirler de ebedi kalmaz) dedi. Gnahkr mminler Cehennemden knca, onlara ait Cehennemin yeil ayr imenlerle kapl olduunu grd zaman, yedi Cehennemin hepsi byle olacak sanm, tasavvuf sarholuu iinde yanlmtr. Kasten sylememitir. Yoksa akl banda olan kimse, yet-i kerimeye aykr olarak byle kfr sz sylemez. bni Teymiyye ise, uurlu bir ekilde bu sz syleyerek kfre girmitir. kisi arasnda fark oktur. Birinde tasavvuf [evliya] sarholuu var, tekinde Vehhabi sarholuu var. Kfirlerin pimanl Sual: (Kfirler hirette de iman etmeyecekler, piman olmayacaklar. Cehennem azab da kfirlere zarar vermeyecek, zamanla atele lfet kazanacaklar yani atee alacaklardr) diyenler oluyor. Bu grler dinimize aykr deil midir? CEVAP Elbette aykrdr. Kyamet gn herkes gerekleri grecek ve kfirler, dnyada iman etmediklerine ok piman olacaklardr. (Bizi dnyaya gnderin, iyi ameller ileyeceiz) diyeceklerdir. Kendilerine, (Siz dnyadan gelmiyor musunuz) diye cevap verilecektir. iddetli azab grnce, (Keke toprak olsaydk) diyeceklerdir. (Nebe 40, Secde 12, brahim 44) (Kfirler ahirette piman olmaz) diyenler bu yetleri inkr etmi olurlar. Kfirlerin azaplarnn hi eksilmeyecei, hatta artaca, ok piman olacaklar Kuran- kerimde aka bildirilmitir. (Bekara 86,162, Al-i mran 88, Nahl 85, Fatr 36, Mmin 49,50, Zuhruf 75) Bu yet-i kerimeler nasl inkr edilir ki? Yanl yarg Sual: (Ateist ve dinsiz Cehenneme gidecektir) deniyor. Bu yarg, yanl deil mi? Kimin Cennete, kimin Cehenneme gideceini yalnz Allah bilmez mi? CEVAP Ateist iman ederse Cennete gidebilir, Mslman da kfre dp Cehenneme gidebilir. Bunu kimse bilemez elbette, fakat (Ateist iman etmeden lrse Cehenneme gider) demenin mahzuru yoktur, nk bunu Allah tel bildiriyor. Syleyen yargda bulunmuyor. Kitaptan naklediyor. Mesela Allah tel, (Kfirler ebed Cehennemde
557
kalacaktr) buyuruyor. Bir kimsenin de, kfirlerin sonsuz Cehennemde kalacan sylemesi, bunu nakletmesi demektir. Kendiliinden bir ey sylemi olmuyor.
Kfirlerin iyi ileri

Sual: nsanla birok hizmet veren kfirlerin iyi ileri, keifleri, nazar itibara alnacak m? Yoksa topluma byk zulmleri olan bir kfir ile ayn kefeye mi konacaktr? CEVAP Hayr, ayn kefeye konmaz. Sekiz Cennet, yedi Cehennem vardr. Cennettekilerin, ihlslarna ve amellerine gre dereceleri farkldr. Peygamberlerle, ehitlerle sradan bir Mslmann derecesi ayn deildir. Cehennemdeki kfirlerin durumu da byledir. Firavun gibi ilahlk davas gdp yeni doan masum ocuklar kesen bir zalimle, kendisinden baka hi kimseye zarar olmam, topluma eitli hizmetler veren bir kfirin durumu ayn deildir. Cehennem 7 tabakadr. Her birinin azab stndekinden daha iddetlidir. (Feraid-l-fevaid) 1. tabaka: Ad Cehennemdir, azab en hafiftir. Burada, gnahkr Mslmanlar azap grr. 2. tabaka: Ad Sairdir. Atei ve azab iddetlidir. Burada, Yahudiler azap grr. 3. tabaka: Ad Sekardr. Bu daha iddetlidir. Burada Hristiyanlar azap grr. 4. tabaka: Ad Cahimdir. Burada, gnee, yldzlara tapanlar azap grr. 5. tabaka: Ad Hutamedir. Burada Mecusiler, Budistler, Brehmenler azap grr. 6. tabaka: Ad Lazydir. Ateistler, mrikler, dinsizler azap grr. 7. tabaka: Ad Haviyedir. En iddetlisidir. Burada mnafk ve mrtedler azap grr. Her tabakadaki kfirlerin de azab farkldr. Ayn tabakada olan cmert bir kfir ile zalim bir kfirin azab ayn deildir. Her kfir, zulmnn derecesine gre farkl azap grr. Yerleri ayn olmasna ramen azaplar farkl olur. Zalim kfir, dier kfirlere gre azab daha iddetli hisseder. Cennet nimetleri de byledir. Derecesi yksek olan daha ok faydalanr. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Dnyada
558
slamiyet'in yalnz suretine kavuanlar, Cennetin de yalnz suretine kavuacaklar, yalnz onun zevkini, tadn alacaklardr. Dnyada slamiyet'in hakikatine kavuanlar, Cennetin de hakikatine kavuacaklardr. Cennetin yalnz suretine ve yalnz hakikatine kavuanlar, ayn nimetlerden mesela ayn meyvesinden yedikleri halde, farkl lezzet duyacaklardr. Resulullahn zevceleri, mminlerin anneleri olup, Cennette Resulullahn yannda bulunacaklar, ayn meyveyi yiyecekler; fakat farkl tat alacaklardr. Duyduklar lezzet, hep ayn olsa idi, mminlerin annelerinin, btn insanlardan [Peygamberlerden de] daha stn olmalar lazm gelirdi. (2/50) Cehennemden kurtulmak yalnz Mslmanlara mahsustur. Kfirlerin iyi ileri, ne kadar ok olursa olsun, onlar Cehennemden kurtaramaz ve azaplarn hafifletemez. Birka yet meali yledir: (Kfirlerin faydal ileri frtnal bir gnde rzgrn savurduu kller gibidir. Ahirette o ilerin hi faydas olmaz.) [brahim 18] (Deki: Size en ok ziyana urayanlar haber verelim mi? Onlar dnya hayatnda iyi iler yaptklarn sandklar halde, abalar boa giden kimselerdir. te onlar, Rablerinin yetlerini ve Ona kavumay [dirilmeyi, hesab, ceza ve mkfat] inkr eden, bu yzden amelleri boa giden kimselerdir. Onlar iin, kyamet gn, hi bir terazi tutmayz. [yilikleri ile ktlklerini lmeyiz nk amelleri boa gitmitir, tartya girecek makbul eyleri kalmamtr.]) [Kehf 103, 104, 105] (Kfirlerin iyi ileri engin llerde grnen seraba benzer. Susayan kimse onu uzaktan su sanr; ama yanna varnca, umduunu bulamaz.) [Nur 39] Kfirlerin azaplar hafiflemez. Birka yet meali yledir: (Kfirler orada temelli kalrlar, azaplar hafifletilmez ve geciktirilmez.) [Al-i mran 88] (Kfirler ldrlmez ki lsnler, Cehennemdeki azaplar da hi hafifletilmez.) [Fatr 36] (Onlar, Cehennemin bekilerine, Rabbinize yalvarn da hi deilse bir gn, azabmz hafifletsin derler. Hlbuki kfirlerin yalvarmas bounadr.) [Mmin 49, 50] Demek ki, kfirlerin dnyada yaptklar iyilikler ve faydal ileri azaplarn yok etmez, aada akland gibi, sadece azab daha hafif olan Cehennemin bir tabakasna girmelerine yardm eder.
559
Baz limler, (Kfirlerin azab hafifletilmez) yetini aklarken, (Zaman bakmndan hafifletilmez, sonsuz azap grr; ama iyilikleri yznden azab hafifletilen olur) diyerek u yetleri bildirmilerdir: (Kyamet gn adalet lsn ortaya koyarz. Kimseye bir zulm yaplmaz, [ktln cezas adaletle verilir], hardal tanesi kadar iyilik eden karlna kavuur.) [Enbiya 47] (Herkes [iyi kt] ne getirmise, onu grecektir.) [Tekvir 14] (Zerre kadar hayr yapan sevabn, zerre kadar er yapan cezasn grecektir.) [Zilzal 7,8] Kfirlerin azaplar sonsuzdur, hafifletilmez; ama cezas hafif olanlar olabilir, ayda, ylda bir gn azap grmeyenler olabilir. Bu konudaki hadis-i eriflerden bazlar yledir: (Cuma hari, zeval vakti namaz klmak mekruhtur. nk Cuma gn Cehennem kzdrlmaz, dier gnler Cehennem ateinin hz arttrlr.) [Ebu Davud, Beyheki, . Adiy] (Zeval vakti Cehennem ok iddetlenir.) [Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai] (Allah tel, Cehennem kapcsna, cmert kfir iin, Bunu cmertlii derecesinde hafif yere koy buyurur.) [Deylemi, Ebu-eyh] (Cehennemde en hafif azap Ebu Talibe yaplr. Ateten iki naln sebebiyle beyni kaynar.) [Mslim] (Ebu Talibin diriltilerek iman ettii Muhtasar Kurtubideki hadis-i erifte bildirildi.) (Kyamette en iddetli azab, zalim hkmdar grr.) [Ebu Nuaym] Resulullah efendimiz, kfirlerin, dnyada yapt iyilikler, onlar Cehennemin ebedi azabndan kurtarmayacan; ama zalim kfire gre azab daha az hissetmesine sebep olacan bildirip, u mealdeki yeti okudu: (Firavun ailesini azabn en iddetlisine sokun.) [Mmin 46] (Hkim) Ebu Leheb, Resulullah efendimizin dnyaya geldiini mjdeleyen Cariyesi Sveybeyi sevincinden dolay azat etmiti. Bunun iin, her yl, Rebiul-evvel aynn 12. geceleri, azab hafifler. ki parma arasndan kan serin suyu emerek ferahlar. (M. Nasihat) Demek ki, kfirler sonsuz Cehennemde kalmakla beraber, ilerinde haftada, ayda veya ylda bir kere azaplar hafifleyenler olabilir. Bunlar istisnadr, istisna ise kaideyi bozmaz.
560
Kfirler Cehenneme girmeyecek mi? Sual: Bir arkada milletine hizmet eden btn kfirler Cehenneme girmez dedi. Yanl deil mi? CEVAP Mslman olmayanlarn yani btn kfirlerin Cehenneme gireceini Allah tel bildiriyor. Bunu gnlk ilerdeki rneklerle aklayalm: Mesela, Trkistanl bir Trk Trkiyeye gelse; Trk vatandalna kabul edilmedii srece, profesr olsun, Edison gibi bilim adam olsun, Trk vatandana tannan haklardan faydalanamaz. Mesela oy kullanamaz, milletvekili olamaz. nk T.C. vatanda deildir. Vatanda olmayan, bu haklara sahip olamaz. Allah tel da Cennete girmek iin, mmin olma artn koymutur. Bir Trk resmi dairedeki bir memurun yanna gelip, ona gnlerce yardm etse, ay sonunda o Trke bir kuru para verilmez. Hlbuki o dairedeki herhangi bir personel, ok az alsa, hatta izinli olsa da, ay sonunda maan alr; nk bu personelin o dairede kayd vardr. Baka kimselerin o dairede kaytlar bulunmad iin, almalar nazar itibara alnmaz. Mmin olan; su ve gnah ilese de, iman kayd bulunduu iin Cennete gider. man kayd bulunmayan kfir de, yararl iler yapsa da Cehenneme gider. Hacca veya baz lkelere giderken pasaport istenir, pasaportsuz olan o lkeye sokulmaz. man pasaportu [Mslman] olmayan da, ister Nobel dl alsn, ister elektrik ampuln bulsun, isterse dnyann her yerine yol, eme, cami yaptrsn, onun hibir iyiliine sevap verilmez ve Cennete giremez. Cennetin sahibi Allah teldr. Cennete girmek iin, faydal i yapmay deil, nce Mslman olma artn koymutur. Mslman deilse, iyi ileri faydaszdr; ama Mslman ok gnahkr olsa, hatta gnah ilerken, zulmen ldrlse ehid olur. (Fetava-i Hayriyye 1/16, Redd-l-muhtar 2/253) Mslman olmayanlarn hibir iyiliine sevap verilmez. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Ahirette Cehennemden kurtulmak, yalnz Muhammed aleyhisselama uyanlara mahsustur. Dnyada yaplan btn iyilikler ve keifler, Onun yolunda bulunmak art ile ahirette ie yarar. Ona uymayann yapt her iyilik dnyada kalr, ahiretinin yklmasna sebep olur. (1/184)
561
yi ilere, ibadetlere sevap verilebilmesi iin, dzgn iman sahibi olmak gerekir. Bidat ehli bile, Mslman olduu halde, ibadetlerine sevap alamaz. Nerede kald ki, gayrimslimler, iyiliklerine sevap alp da Cennete girsin. Bir profesr, insanla faydal ok eserler yapsa; fakat eitli insanlar susuz yere ldrse, hrszlk etse, yapt iyiliklere baklmadan, bulunduu devletin kanunlarna gre cezas ne ise verilir. Hak tel da, imanszlktan, yani kfrden baka gnahlar, dilerse affedeceini; fakat kfirlii, yani gayrimslim olmay asla affetmeyeceini bildirmektedir. Mslman olmayan herkes gayrimslimdir, yani kfirdir. Kfirin de yapt hibir iyiliin, Allah katnda kymeti yoktur; hatta cami, eme yaptrsa, namaz klsa, oru tutsa hi kymeti olmaz. Allah telnn szne Mslman inanr. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Allah irki [her eit kfirlii] affetmez.) [Nisa 48] (Kfir olarak lenlerin ileri, dnyada da, ahirette de boa gider.) [Bekara 217] (Kfirlerin [iyi olarak] yapt btn iler, kyamette boa gider.) [Tevbe 17] (manszn ameli boa gider.) [Maide 5] (Kfirlere ahirette yalnz Cehennem vardr. Emekleri boa gider.) [Hud 16] Resulullah efendimizin szlerine de ancak Mslman inanr. Hadis-i eriflerde de buyuruldu ki: (Cennete ancak Mslman girer.) [Buhari] (man olmayan Cennete girmez.) [Tirmizi] (Beni duyup da iman etmeyen Yahudi ve Hristiyan elbette Cehenneme girecektir.) [Hkim] Zerre kadar iyilik Sual: Bir hadiste, (Allah, zerre kadar iyilik eden kimseyi, hirette rezil rsvay etmez) buyuruluyor. Bu hadise gre, iyilik eden btn kfirlerin Cennete gidecei anlalmyor mu? CEVAP Hadis-i erifler, genelde artsz sylenir. artsz sylenince baz artlarn olduu anlalr. kincisi, hadis-i erife mn vermeye kalkmak yanl olur. Yetkili limlerin aklamasyla beraber okumaldr.
562
Hadis-i erifte bildirilen kimse Mslmandr ve itikad dzgndr, nk bu iki art olmaynca, o kimse muhakkak Cehenneme gider. Mslman olmayann hibir iyiliinin deeri olmaz. Demek ki, Mslman olmak ve doru itikada sahip olmak arttr. Bunlara sahip olan mminin, zerre kadar iyilii zayi olmaz. O iyilii sebebiyle byk nimetlere kavuur. Bir hadis-i erif meali de yledir: (mrnde bir defa Allah tely anan veya Ondan korkan Cehennemden kar.) [Tirmizi] Elbette bu hadis-i erifte de, mmin olarak lme art vardr. Cmert kfirler Sual: Cmert olan kfirlerin, Cehennemdeki azab hafifler mi? CEVAP Kfirlerin azaplarnn durdurulduu anlar olursa da, her zamanki azaplar hafiflemez. Bir yet-i kerime meali yledir: (Kfirlerin azaplar hi hafifletilmez.) [Bekara 86] Cmert kfirlerin azaplar ise, dier kfirlere gre daha hafif olur. Bir hadis-i erif meali yledir: (Allah tel, Cehennem kapcsna, cmert kfir iin, Bunu cmertlii derecesinde hafif yere koy buyurur.) [Deylemi, Ebu--eyh] Cehennem azabnn en hafifi bile ok iddetlidir. Dnyadaki ateten kat kat daha iddetlidir. Bir hadis-i erif meali yledir: (Cehennemde en hafif azap gren, beynini kaynatan ateten iki naln olan bir kimsedir. Bazlar topuuna kadar atee girmi olarak azap grr. Kimi dizlerine kadar, kimi gsne kadar, kimi burnuna kadar, kimi de tamamen atee batm olarak azap grr.) [Hkim] Sadece cmertlere deil, btn Cehennem halknn azabnn durdurulduu anlar olur. Mesela Cuma gnleri ve Mevlid gnnde azap yaplmaz. Bu ayr bir eydir. Cmert de olsa kfirin azab hi hafiflemez. Bunun gibi, Ebu Leheb, Resulullah efendimizin dnyaya geldiini mjdeleyen cariyesini sevincinden dolay azat ettii iin, her yl, o gece, azab hafifler. Bunlar kfirlerin azabnn hafiflediini gstermez. Hatt bu hafif azab grerek, iman etseydim, hi azap grmezdim diyerek, bu olayn ona her yl hatrlatlmas, belki de, pimanln artrr.
563
Cehennemde ate yok mu?

Sual: Sitenizde, (Cennette nimet, Cehennemde azap ve ate yok, herkes nimeti ve atei kendisi gtrr) deniyor. mam- Rabbaniden naklen, (Cennetteki her ey, dnyadaki ibadetlerin, iyiliklerin meyveleridir) denilerek, (Cennette aa yoktur. Tesbih, tahmid, temcid ve tehlil okuyarak, oraya ok aa dikin) hadisi bildiriliyor. Baka yerdeyse, Cennetin nimetlerle, Cehennemin ate ve baka azaplarla dolu olduu bildiriliyor. Bu eliki deil midir? CEVAP eliki yoktur, ikisi farkl ey deildir. Biri dierini aklamaktadr. Cehennemdeki azaplar, kfirler iin hazrlanmtr. Yani kfir, o azaplara kendi ameline kar maruz kalyor. Ateini kendisi gtrr demek, kt ameliyle Cehennemi hak eder demektir. Cennet nimetleri mminler iindir. yet-i kerime meali: (Cennetin neresine bakarsanz bakn, bol nimet ve byk saltanat grrsnz.) [nsan 20] (yi amellerinin mkfat olarak [Cennette, mminleri] memnun edecek ne nimetler hazrlandn, hi kimse bilemez.) [Secde 17] (Allah tel, kullarn dar-s-selama [selamet, saadet yeri olan Cennetine] davet ediyor.) [Yunus 25] Bir hadis-i erif meali: (Cennetten bir trnak ucu kadar bir ey dnyaya gelse, Batyla Dou arasndakileri tezyin ederdi. Cennet ehlinden bir kii bilezikleriyle beraber gzkse, nuru gnein n sndrrd. Gnein yldzlar sndrd gibi.) [Tirmizi] Cehennem azaplar kfirler iindir. yet-i kerime meali: (De ki: Gerek Rabbinizdendir. Artk dileyen inansn, dileyen inkr etsin! Biz zalimler iin, duvarlar epeevre onlar iine alacak bir ate hazrladk. Onlar yardm istediklerinde, erimi maden gibi, yzleri kavuran bir su serpilir. Bu ne kt bir iecek ve Cehennem atei ne kt bir duraktr!) [Kehf 29] (te onu, Sekara [Cehenneme, iddetli bir ate iine] atacam. Sekar, [iine girenleri] ne kartr, ne de azaptan vazgeer. nsann derisini yakp kavurur.) [Mddessir 26-29] (Kfirler iin hazrlanm olan Cehennem ateinden saknn!) [Al-i mran 131]
564
Kfirler iin hazrlanan Cehennem, Mslmanlar yakmaz. Bir hadis-i erif meali: (yi kt herkes [Cehennem zerine kurulmu Srattan] geer. brahim aleyhisselama atein serin olduu gibi, mmine, serin ve selamet olur. yle ki Cehennem, Mminin nuru nrm sndryor diye barr.) [bni Mace] (Demek ki Cehennemde ate var, ama mmini yakamyor.) Cehennemde ate ve azap olduunu bildiren birka hadis-i erif meali yledir: (Cehennemden bir kvlcm dnyaya dse, scaklnn iddeti ve pis kokusu douyla baty kaplard.) [bni Medye] (Eer Cehennem yiyecei olan zakkumdan bir tek damla dnyaya damlasa, dnya halknn yaayn fesada verir.) [Tirmizi, bni Mace, . Ahmed] (Kibirli, Cehennemin azab en iddetli olan Bolis ukuruna sokulur.) [slam Ahlak] (Akam namazn kldktan [duadan] sonra, yedi kere Allahmme ecirni minen-nr diyen, o gece lrse, ona Cehennem ateinden kurtulu emn verilir. Sabah namazndan sonra da, ayn ekilde okuyup, o gn lene yine ateten kurtulu emn verilir.) [Mslim] (Cehennemde ate olmasayd, byle dua edilmesi emredilmezdi. Emn, gvence, garanti belgesidir.) Resulullah efendimiz, Mirata, Cennetteki nimetleri, Cehennemdeki azaplar grd. Cenab- Hakkn cemalini grmek arzusundan ve zevkinden, Cennetteki nimetlerin hibirine bakmad. Cehennemde vazifeli Zebani denilen meleklere, ate zarar vermez. Denizin bala zararl olmamas gibidir. (tikadname) [Cehennemde ate olmasayd, Zebanilere atein zarar vermeyecei bildirilmezdi.] Her mmin, iyi ameli kadar nimete kavuur. nanmak ve iyi amel ilemek, Cennete nimet gtrmek olur. nkr etmek ve kt amel ilemek de, Cehenneme ate gtrmek olur. ifal bal, eker hastasna zarar verir. Su balda deildir. Baz gdalar da, baz kimselere alerji yaparak zarar verir. Su gdada deil, ona msait olmayan bnyededir. Cehennemin kfire zarar vermesi de byledir. Mminle kfiri Cehenneme atsalar, kfir azap grr, mmin grmez. Cennet nimetlerinin en stn, Allah tely grmektir. Mmin, Allah tely, cemal sfatyla grmekle, en byk nimete kavumu
565
olacaktr. Cehennem azaplarnn en by de yine Allah tely grmektir. Kfir, Allah tely kahr ve celal sfatyla grmekle, en byk azaba maruz kalacaktr. (tikadname) Cennet ve Cehennem imdi vardr. (Herkese Lazm Olan man) Netice: Demek ki, Cennetteki nimetler, mminlerin amellerine gre, Cehennemdeki azap da kfirlerin amellerine gre hazrlanmtr. Yedi Cehennemin ve sekiz Cennetin olmas bu yzdendir. Herkes ameline gre, nimete veya azaba maruz kalacaktr. Mmin Cehenneme girse bile, Cehennemdeki ate onu yakamayaca iin herkes ateini kendi gtrr denmitir.
Mctehide hata etti demek

Sual: yle diyenler var: mam- Rabbani, (Dada yetiip, hibir din duymayp, puta tapan mrikler, imanlar olmadklar iin Cennete girmez. Peygamber gnderip haber vermeden, yalnz akllaryla bulamadklar iin, kullarn sonsuz olarak Cehenneme atmaz. Bunlar btn hayvanlar gibi yok edilir) diyorsa da, ictihadnda hata etmitir. Fetret devrinde olduu gibi, dinin ulamad kimseler, ehl-i necat yani Cennetliktir. Ayrca yok etmek, Cehenneme sokmaktan daha byk cezadr. Dinin ulamad bir kimseye, Cehennemden daha ar ceza verilir mi? CEVAP Burada iki byk hata var: Bir kimse, mam- azam, mam- afii ayarnda byk bir mctehid olsa bile, baka bir mctehide hata etti diyemez; nk (ctihad ictihadla nakzolunmaz) kaidesi mehurdur. afiide imam arkasnda Fatiha okumak farzdr. Hanefide ise, tahrimen mekruh yani haramdr. Hanefiler, (afiilerin bu hkm yanltr) diyemedii gibi, afiiler de, (Hanefilerin bu hkm yanltr) diyemez. mam- Matridi ile mam- Earinin farkl ictihadlar iin, biri doru, teki yanl denmez. (mam- Rabbani ictihadnda hata etmitir) demek cretini gstermek, taassup kadar cahillii de ortaya sermek demektir. kinci hata ise, (Bir kimseyi yok etmek toprak haline getirmek, Cehennemden byk cezadr) szdr. Cehennemin iddetli azabna gre yok olmak byk kurtulutur. nk hirette, kfir Cehennemin iddetine dayanamayacak, (Y leyteni knt traba) yani (Keke toprak olsaydm) diyecektir. (Nebe suresi, yet 40)
566
Eshab- kiram ve dier slam limleri, Cehennemin iddetinden, hatta hesap vermekten o kadar ok korktuklar iin, ta, toprak, ku olmay, hi domam olmay istemilerdir. Birka rnek: Hazret-i Ebu Bekir, (Keke bir ku, bir yeil ot olsaydm, hi insan olmasaydm da kyamette hesaba ekilmeseydim) buyururdu. Hazret-i mer de, Cehenneme dme korkusundan, bir avu toprak, bir p ve hi domam olmay istemitir. (hya, Zeyn-lmecalis, Kurret-l ayneyn) Hazret-i Osman da, (lnce dirilmemek isterdim) derdi. Sahabeden Ebu Zer hazretleri, (Cehenneme dmektense, bir aa olmak isterdim) derdi. (hya) Kfirlerin, sonsuz azaba dayanamayacaklarn, toprak olmak isteyeceklerini bildiren yet-i kerimeyi hie sayp, bu sonsuz azab, yok olmaktan daha hafif grmek kadar ahmaklk olmaz.
Cennetin anahtar
Sual: (Cennetin anahtar, ibadet deil, imandr) deniyor. Hlbuki slam Ahlak kitabndaki bir hadiste, (Cennetin anahtar namazdr) buyuruluyor. Yine hadis-i erifte, (Fakirleri sevmek Cennetin anahtardr) ve (Kl, Cennetin anahtardr) buyuruluyor. Namaz klmak ve fakirleri sevmek ibadet olduuna gre, (Cennetin anahtar imandr) demek doru olur mu? CEVAP Dinimizde bir kaide var. artsz bildirilen eylerde baz artlar var demektir. zellikle hadis-i erifler, aklamalar ile birlikte alnmazsa yanllklara sebep olur. (La ilahe illallah, Cennetin anahtardr) ve (Cennetin anahtar L ilhe illallah vahdeh l erike-leh demektir) hadis-i erifleri de, Cennetin anahtarnn iman olduunu gstermektedir. Mzrakl ilmihalin ad Miftah-l-Cennet yani Cennetin anahtardr. Bu kitapta iman ve amel bilgileri vardr. Yalnz imanla Cennete girilirse de, yalnz amelle Cennete girilmez. Amelsiz iman makbul, imansz amel ise makbul deildir. Peygamber efendimiz, (Hi kimse, ibadeti sebebiyle Cennete girmez) buyurmaktadr. man olan kimsenin ibadeti az da olsa, ok da olsa Cennete, Allah telnn ltfu ve ihsan ile girilir. Ltuf ve ihsana kavumak iin, imanl olmak arttr. man muhafaza edebilmek iin ibadete de ihtiya vardr. badet etmeyerek gnaha giren kimsenin imann korumas, imknsz denecek kadar ok
567
zordur. nk haramlar insan kfre srkler. man korumak iin namaz ok lzumludur. Namaz klmamak en byk gnahlardan biridir. Onun iin Peygamber efendimiz, (Cennetin anahtar namazdr) buyuruyor. (Kl, Cennetin anahtardr) buyurulmas da, dinin ve imann muhafazas iin cihadn, emr-i marufun farz olduunu gstermektedir. Fakiri, fakir olduu iin sevmemek de kibirdendir. Kibrin yeri Cehennemdir. eytan kibirlendi, kfir oldu. Mrikler, kibirlerinden dolay iman etmediler. Kibir, her hayra manidir. Yukarda bildirilen namaz, kibirsizlik ve cihad, amelle ilgiliyse de, dolayl olarak iman ilgilendirdii ve iman tehlikeye sokup kfir yapaca iin bunlara Cennetin anahtar denmitir.
Kaza ve Kadere iman

Kadere iman
Sual: Kadere iman ne demektir? Kader inkr edilebilir mi? CEVAP mann altnc art, kadere, hayr ve errin Allah teldan olduuna imandr. Amentdeki, (Ve bil kaderi hayrihi ve errihi minallahi tel) ifadesi, kaderin, hayr ve erlerin hepsinin Allah teldan olduuna iman etmeyi bildirmektedir. nsanlara gelen hayr ve er, fayda ve zarar, kazan ve ziyanlarn hepsi, Allah telnn takdir etmesi iledir. Kader, lgatte, bir okluu lmek, hkm ve emir demektir. okluk ve byklk manasna da gelir. Allah telnn, bir eyin varln ezelde dilemesine kader denilmitir. Kaderin, yani varl dilenilen eyin var olmasna Kaza denir. Kaza ve kader kelimeleri, birbirinin yerine de kullanlr. Buna gre kaza demek, ezelden ebede kadar yaratlacak eyleri, Allah telnn ezelde dilemesidir. Btn bu eyann, kazaya uygun olarak, daha az ve daha ok olmayarak yaratlmasna kader denir. Allah tel, olacak her eyi ezelde, sonsuz ncelerde, biliyordu. te bu bilgisine kaza ve kader denir. Btn hayvanlarn, nebatlarn, cansz varlklarn [katlarn, svlarn, gazlarn, yldzlarn, molekllerin, atomlarn, elektronlarn, elektro-magnetik dalgalarn, ksaca her varln hareketi, fizik olaylar, kimya tepkimeleri, ekirdek reaksiyonlar, enerji alverileri,
568
canllardaki fizyolojik faaliyetler], her eyin olup olmamas, kullarn iyi ve kt ileri, dnyada ve ahirette, bunlarn cezasn grmeleri ve her ey, ezelde, Allah telnn ilminde var idi. Bunlarn hepsini ezelde biliyordu. Ezelden ebede kadar olacak, eyay, zellikleri, hareketleri, olaylar, ezelde bildiine uygun olarak yaratmaktadr. nsanlarn iyi ve kt btn ilerini, Mslman olmalarn, kfrlerini, istekli ve isteksiz btn ilerini, Allah tel yaratmaktadr. Yaratan, yapan yalnz Odur. Sebeplerin meydana getirdii her eyi yaratan Odur. Her eyi bir sebep ile yaratmaktadr. Mesela, ate yakcdr. Hlbuki yakan Allah teldr. Atein, yakmakta hibir ilgisi yoktur. Fakat, deti yledir ki, bir eye ate dokunmadka, yakmay yaratmaz. [Ate, tutuma scaklna kadar stmaktan baka bir ey yapmaz. Organik cisimlerin yapsnda bulunan karbona, hidrojene, oksijenle birlemek ilgisi veren, elektron al-verilerini salayan, ate deildir. Doruyu gremeyenler, bunlar ate yapyor sanr. Yakan, yanma tepkisini yapan, ate deildir. Oksijen de deildir. Is da deildir. Elektron al-verii de deildir. Yakan, yalnz Allah teldr. Bunlarn hepsini, yanmak iin sebep olarak yaratmtr. Bilgisi olmayan kimse, ate yakyor sanr. lkokulu bitiren bir kimse, (ate yakyor) szn beenmez. Hava yakyor der. Ortaokulu bitiren de, bunu kabul etmez. Havadaki oksijen yakyor der. Liseyi bitiren, yakclk oksijene mahsus deildir. Her elektron eken element yakcdr der. niversiteli ise, madde ile birlikte enerjiyi de hesaba katar. Grlyor ki, ilim ilerledike, iin iyzne yaklalmakta, sebep sanlan eylerin arkasnda, daha nice sebeplerin bulunduu anlalmaktadr. lmin, fennin en yksek derecesinde bulunan, hakikatleri tam gren Peygamberler ve O byklerin izinde giderek, ilim deryalarndan damlalara kavuan slam limleri, bugn yakc, yapc sanlan eylerin, aciz, zavall birer vasta ve mahlk olduklarn, hakiki yapcnn, yaratcnn sebepler deil, Allah tel olduunu bildiriyor.] Yakc, Allah teldr. Atesiz de yakar. Fakat, ate ile yakmak detidir. Yakmak istemezse, ate iinde yakmaz. brahim aleyhisselam atete yakmad. Onu ok sevdii iin, detini bozdu. [Nitekim atein yakmasn nleyen maddeler de yaratmtr. Bu maddeleri, kimyagerler bulmaktadr.]
569
Allah tel dileseydi, her eyi sebepsiz yaratrd. Atesiz yakard. Yemeden doyururdu. Tayyaresiz uururdu. Radyosuz, uzaktan duyururdu. Fakat ltuf ederek, kullarna iyilik ederek, her eyi yaratmasn bir sebebe balad. Belirli eyleri, belli sebeplerle yaratmay diledi. lerini, sebeplerin altna gizledi. Kudretini sebepler altnda saklad. Onun bir eyi yaratmasn isteyen, o eyin sebebine yapr, o eye kavuur. [Lambay yakmak isteyen, kibrit kullanr. Zeytinya karmak isteyen, bask aleti kullanr. Ba aryan, aspirin kullanr. Cennete gidip, sonsuz nimetlere kavumak isteyen, slamiyet'e uyar. Kendini tabanca ile vuran lr. Zehir ien lr. Terli iken su ien, hasta olur. Gnah ileyen, imann gideren de, Cehenneme gider. Herkes, hangi sebebe bavurursa, o sebebin vasta klnd eye kavuur. Mslman kitaplarn okuyan, Mslmanl renir, sever, Mslman olur. Dinsizlerin arasnda yaayan, onlarn szlerini dinleyen, din cahili olur. Din cahillerinin ou kfir olur. nsan hangi yerin vastasna binerse, oraya gider.] Kadere iman farzdr. Bu husus Kur'an- kerim ve hadis-i erifler ile bildirilmitir. Allah tel, ezeli ilmiyle, insanlarn ve dier mahlkatn, ne zaman doacan, ne zaman leceini ve ne yapacaklarn bilir. lahn her eyi bilmesi, her eye gc yetmesi gerekir. Bilmeyen, gc yetmeyen, muhta olan, lebilen ilah olamaz. Allah tel, herkesin ne yapacan bilir. Kur'an- kerimde mealen, (Allah, onlarn ilediklerini ve ileyeceklerini bilir) buyuruluyor. (Bekara 255) nsanlarn bana gelecek olaylar, doacaklar, lecekleri ve ne i yapacaklar gibi btn bilgiler, levh-i mahfuz denilen bir kitaptadr. Bu kitaptaki bilgilere kader deniyor. Kader hakknda birok yet-i kerime vardr. Birkann meali yledir: (Yeryznde vuku bulan ve banza gelen bir musibet yoktur ki, biz onu yaratmadan nce, bir kitapta [levh-i mahfuzda yazlm] olmasn. Elbette bu, Allaha kolaydr.) [Hadid 22] (lm Allahn iznine bal olmayan hi kimse yoktur.) [Al-i mran145] (lm zamann takdir eden ancak Allahtr.) [Enam 2] (Yaptklar kk byk her ey, satr satr kitaplarda yazlmtr.) [Kamer 52, 53] (Her mmetin bir eceli vardr, gelince ne bir an geri kalr, ne de bir an ileri gider.) [Araf 34]
570
(Biz, her eyi kader ile [bir lye gre] yarattk.) [Kamer 49] (Allah her canlnn durduu yeri ve sonunda braklaca mekn bilir. Hepsi ak bir kitapta [levh-i mahfuzda] dr.) [Hud 6] (Gklerde ve yerde zerre miktar bir ey, Ondan gizli kalmaz. Bundan daha kk ve daha by de, apak kitaptadr.) [Sebe 3] (Bir canlya verilen mr ve mrnn azaltlmas da mutlaka bir kitaptadr.) [Fatr 11] Peygamber efendimiz, bu yet-i kerimeleri aklamtr. Kadere inanmak, imann alt artndan biridir. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (man; Allaha, meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahiret gnne, [yani Cennete, Cehenneme, hesaba, mizana], kadere, hayrn ve errin Allahtan olduuna, lme, ldkten sonra dirilmeye, inanmaktr. Allahtan baka ilah olmadna ve benim Onun kulu ve resul olduuma ehadet etmektir.) [Buhari, Mslim, Nesai] (Kadere inanmak, iman esaslarndandr.) [Ebu Davud, Tirmizi] (Kadere inanmayan imann gereine erimez.) [Nesai] (Kaderi inkr edenin slamdan nasibi yoktur.) [Buhari] (Kadere iman etmek, tevhidin nizamdr.) [Deylemi] (Ahir zamanda erli kimseler kader hakknda konuur.) [Hkim] (Ahir zamanda kaderi inkr edenler kacaktr) [Tirmizi] (Ahir zamanda, u eyden korkuyorum: Mneccimlere [falclara] inanmak, kaderi inkr ve idarecilerin zulm.) [Taberani, bni Asakir, Hatib, bni Ebi sm] (Kaderi inkr etmeyin. Hristiyanlar kaderi inkr eder.) [Camius-sagir] (mmetim kaderi inkr etmedike, dinde sabittir. Kaderi yalanlaynca helak olurlar.) [Taberani] (Ahirette kaderi tekzib edene rahmet nazar ile baklmaz.) [. Adiy] (u eyden korkuyorum: 1- limin srmesi, 2- Mnafklarn (Kur'an byle diyor) diyerek tartmaya girimesi, 3- Kaderin inkr edilmesi.) [Taberani]
571
(Kaderden bahsedilince dilinizi tutunuz!) [Taberani] (Kaderi inkr edene, btn peygamberler lanet eder.) [Taberani] (Kadere, hayrn ve errin Allah'tan olduuna iman etmedike, baa gelenin asla amayacana, baa gelmemesi mukadder olann da asla gelmeyeceine inanmadka, hi kimse iman etmi saylmaz.) [Tirmizi] (Btn Peygamberler unlara lanet etmitir: 1) Allahn kitabnda olmayan eyi ona ekleyen [Kuranda byle yazyor diye yalan syleyen, Kuran kendi grne gre tevil eden], 2) Allahn kaderini inkr eden, 3) Allahn zelil ettiini aziz, aziz ettiini de zelil eden zalim idareci.) [Taberani] (Mesela fsk bir kimseye deer vermek, onu itibarl bir yere getirmek, salih bir kimseye deer vermemek, onu itibarsz, aa bir yere getirmek.) Kaderi yaratan Allah teldr. Her eyi yaratan Allah teldr. Birka hadis-i erif meali yledir: (Allah tel buyurur: Ben lemlerin rabbiyim, hayr da, erri de ancak ben tayin ederim. Hakknda er yazdma yazklar olsun, hakknda hayr yazdma ise ne mutlu.) [.Neccar] (Allah tel, kullarnn iyilik mi ktlk m ileyeceklerini, Cehennemlik mi, Cennetlik mi olduklarn elbette bilir, bildiini yazyor. Yoksa yazd iin kul yle yapmak zorunda kalmyor. Cebriye zorla Allah yaptrr der, Mutezile ise Allahn kaderini inkr eder.) (Btn iler Allah teldandr; hayr olan da er olan da.) [Taberani] (Kaderiyenin slamdan nasibi yoktur. Bunlar, er takdir edilmedi derler.) [Beyheki] (Kaderiye, Mutezile demektir.) (Denge, Rahman olan Allah telnn elindedir. Kimini ykseltir, kimini alaltr.) [Bezzar] (Allah tel, hayr murat ettiinin maietini kolaylkla verir. er murat ettiinin ise, maietini zorlukla karlatrr.) [Beyheki] (Allah tel buyurdu ki: Bana iman edip de kadere, hayr ve errin benim takdirimle olduuna iman etmeyen, benden baka Rab arasn.) [irazi] (mmetimin helaki eydedir: Irklk, kaderi inkr ve nakle itibar etmemek [Kendi grn din gibi anlatmak].) [Taberani]
572
(Allah tel, ilk nce Kalemi yaratp, Kaderi, olan ve sonsuza kadar olacak olan yaz buyurdu.) [Tirmizi, Ebu Davud] (Her ey ezelde yazld. Kalem kurudu.) [Tirmizi] (Yani kader, takdir son buldu ve kaleme yazacak bir ey kalmad.) (Btn insanlar toplanp sana fayda vermek iin alsalar, ancak Allah telnn senin iin takdir ettiinden fazlasn yapamazlar. Eer btn insanlar, sana zarar vermeye kalksalar, ancak Allah telnn senin hakknda takdir ettii zarardan fazlasn veremezler. nk artk kaderi yazan kalem[in mrekkebi] kurudu, yazlar deimeyecek ekilde kesinleti.) [Tirmizi] (Ya Resulallah, yaptmz ve yapacamz iler nceden takdir edilip yazldna gre, i yapmann ne nemi var) diye soranlara, (Herkes, kendi iine hazrlanr) ve (Herkes nceden takdir edilmi olan ilere hazrlanr) buyurdu. (Mslim, Tirmizi) Ayn suali soran, baka birine de, ems suresini okudu. lgili ksmn meali yle: (Cenab- Hak, hayr ve erri [taat ve gnah] ve bu ikisinin hallerini retip bunlardan birini yapabilmesi iin, insana ihtiyar [tercih hakk, irade-i cziyye] verdi. Nefsini tezkiye eden [ktlklerden temizleyip faziletlerle dolduran] kurtuldu. Nefsini gnahta, cehalette, dalalette brakan, ziyan etti.) [ems 8-10]
rade-i cziyye nedir

Sual: Hayr ve er Allahtan olduuna gre, irade-i cziyyenin yeri nedir? CEVAP Akl, din bilgilerinden bazlarn anlayamaz. Eer anlasayd, Peygamberlere lzum kalmazd. nsanlarn ilerini, hareketlerini de Allah tel yaratmaktadr. leri zorla da yaptrmyor. Zorla yaptrlan i iin hesaba ekmek de zulm olur. Allah tel zulm yapmaz. nsanlarn ilerinin bir titreme gibi cebren yaplmad da meydandadr. nsanda tam ihtiyar ve tam cebir olmad iin, insann hareketleri, bu ikisinin arasnda hsl olmaktadr. Her eyi ve insanlarn iyi, kt her iini Allah tel yaratyor ise de, insanlara irade-i cziyye vermitir. rade-i cziyye insandan meydana gelir; fakat insan bunu yaratt denilemez.
573
Allah tel, insann ihtiyari hareketini yaratmak iin, insann iradesini sebep klmtr. Bu art olmasa da yaratr. Fakat bu art ile, bu sebep ile yaratmas detidir. Peygamberlerinde ve Evliyasnda bu detini bozarak sebepsiz de yaratr. Yaratt ok grlmtr. nsann ileri ezeldeki takdir ile meydana geliyor ise de, meydana gelmeleri iin, nce kul irade-i cziyyesini kullanmaktadr. in yaplmasn veya yaplmamasn istemektedir. nsann ilerini Allah telnn ezelde takdir etmesi demek, insann neleri irade edeceini bilmesi ve dilemesi demektir. Bunlar levh-i mahfuzda yazmtr. Byle olduu iin, kulun mecbur olmas gerekmez. Takvimlere, bir sene iinde gnein ne zaman doup, ne zaman bataca, hesaplanarak yazlmtr. Gne, takvimde bildirilen saatlerde doup batar. Gne, takvime yle yazld diye bilinen saatlerde doup batmaz. Takvime yazlmas, gnein domasna ve batmasna tesir etmez. te Allah telnn da, ezel ilmiyle, kullarn kendi istekleri ile gnah veya sevap ileyeceklerini bilmesi, kullarn ilerine cebri bir mdahale deildir. Bir kimse, birisinin bir gnde yapaca eyleri bilse ve bunlar yapmasn irade etse ve hepsini bir kda yazsa, bunlar yapacak olan kimse, o kimsenin mecburu olmaz. (Yapacaklarm biliyordun ve yaplmasn istedin ve kda yazdn. O halde, bunlar sen yaptn) da diyemez. nk bunlar kendi iradesi ile ve kendisi yapmtr. O kimsenin bildii ve diledii ve yazd iin yapmamtr. Allah telnn ezelde bilmesi ve dilemesi ve levh-i mahfuza yazmas da, insanlar mecbur etmek olmaz. Evet, ezelde, levh-i mahfuza yazmtr. Kulun yapacan bildii iin, yaplmasn irade etmitir. Allah telnn ezeldeki bilgisi, kulun kendi iradesi ile yapaca ie baldr. Kulun ii de, Allah telnn bu ilmi ve iradesi ile ve yaratmas ile meydana gelmektedir. Kul, iradesini kullanmazsa, Allah tel, kulun iradesini kullanmayacan ezelde bilir ve bildii iin irade etmez ve yaratmaz. nsanlarn iradesi olmasayd da, insanlarn ileri yalnz Allah telnn iradesi ile yaratlsayd, insanlar mecburdur denilirdi.
574
nsan, irade-i cziyyesini kullanarak iyilik yaratlmasn isterse sevap, ktlk yaratlmasn isterse gnah kazanr. nsan gnah ilerse cezasn, sevap ilerse mkfatn grr. Yani Allah tel hi kimseye zorla gnah iletmez. nsan, irade-i cziyye ile yapt ileri kendi yaratmyor. Bu ilerin, hayrn ve errin yaratcs yalnz Allah teldr. Kulun ihtiyar Sual: (Kulun ihtiyar zayftr) ne demektir? CEVAP htiyar, beenmek, semek demektir. nsan bir ey yapaca zaman, nce bunu ihtiyar eder, seer, irade eder, ister. Sonra yapar. Bundan dolay, kul, i yapmakta mecbur deildir. ster yapar, istemezse yapmaz. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Kulun ihtiyar, Allah telnn ihtiyarna gre zayftr denirse, dorudur. Eer, emir ve yasaklara uymaya gc yetmez anlamnda olursa yanl olur. nk kullara gc yetmeyecek ey emredilmemitir. (1/266) Allah'n dedii olur Sual: Baz dkkn ve minibslerde, (Allah'n dedii olur) yazsn gryoruz. Bu ne demektir? Mesela patronun koltuunun arkasnda byle yazl levha var. Patron elini masaya vurup, (Burada benim dediim olur) diyor. Orada kimin dedii oluyor? Eer hep Allah'n dedii oluyorsa, toplumda niye ktlk oluyor? CEVAP Kaza ve kader meselesi iyi bilinmezse bu konuyu anlamak zor olur. Bilinirse rahat anlalr. Allah tel, toplumdaki her ktle mani olursa, insanlarn ilerine mdahale etmi olur. nsanlar gnah ve sevab ileyecek vasfta yaratmtr. Dileseydi, insan da melek gibi yaratr, insan da gnah ilemezdi. nsana irade-i cziyye vermi, gnah ve sevab ilemekte serbest brakmtr. Serbest brakmasayd, kul ahirette, (Ya Rabbi, bu gnahlar sen bana zorla ilettin, benim bunda suum yoktur) derdi. Kul iradesinde serbest olunca, byle bir mazeret ileri sremez. Herkes bir imtihandan geiyor. Toplumun iledii ktlklere mani olunursa, herkes robot gibi olur, iyi ile kt belli olmaz. Muhammed Masum hazretleri buyuruyor ki: nsann yapmak istedii ii, Allah tel da dilerse, o eyi yaratr. nsanlarn yapt her
575
hareket, her i, insann kesbi ve Allah telnn yaratmasyladr. nsan ister, Allah da yaratr. Her eyi ve insanlarn iyi, kt her iini, Allah tel yaratyorsa da, insanlara (rade-i cziyye) vermitir. nsan iyi veya kt ilerini bu irade-i cziyye ile yapyor. nsan, irade-i cziyyesini kullanarak iyilik yaratlmasn isterse sevab, ktlk yaratlmasn isterse gnah kazanr. nsan gnah ilerse cezasn, sevab ilerse mkfatn grr. Yani Allah tel hi kimseye zorla gnah iletmez.
Hayr da, er de Allahtandr

Sual: (Hayr Allahtan ama er Allahtan deil. erri insan kendisi yaratr. Bunlar, errin Allahtan olduu inancn bir de Amentye dhil etmiler. yet ve hadiste byle bir ey yok) deniyor. Ltfen bu konuyu yet ve hadislerle aklayn. CEVAP Kuran- kerimde de, hadis-i eriflerde de hayrn ve errin Allahtan olduu aka bildiriliyor. imdiye kadar gelen istisnasz btn slam limleri, (Hayr da er de Allahtan) demilerdir. errin Allahtan olmad inanc Hristiyanlk ile Mutezile ve baz sapk frkalarn grdr. Hibir Ehl-i snnet limi er Allahtan deildir dememitir. nk hibir lim, Kuran ve hadise aykr konumaz. Kul kendi kaderini yaratamaz. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Kendilerine bir iyilik dokununca, "Bu Allahtan" derler; balarna bir ktlk gelince de "Bu senin yznden" derler. "Klln min indillah" [Hepsi Allahtandr] de, bunlara ne oluyor ki bir trl laf anlamyorlar.) [Nisa 78] (Lutun karsnn azaba uramasn takdir ettik.) [Hicr 60] (Yani kaderini yle kt yazdk) (Gzel akbet takdir ettiklerimiz [kaderi gzel olanlar] Cehennemden uzak tutulur.) [Enbiya 101] (Eer Allah insanlara, hayr arabuk istedikleri gibi, erri de acele verseydi, elbette onlarn hepsi helak olurdu. Fakat bize kavumay ummayanlar [ahireti, dirilmeyi inkr edenleri] biz, azgnlklar iinde bocalar bir halde brakrz.) [Yunus 11] (Rabbin, kendi istediini yaratr, dilediini seer. Onlarn seim hakk yoktur.) [Kasas 68] (Sizi de, ilerinizi de yaratan Allahtr.) [Saffat 96] (Her eyin yaratcs Allahtr.) [Zmer 62, Mmin 62]
576
Mfessirlerin ah imam- Kad Beydavi hazretleri bu yet-i kerimeyi yle aklyor: (Hayr, erri, iman, kfr ve her eyi yaratan ancak Allah teldr. Her ey Onun tasarrufu altndadr.) Peygamber efendimiz, Kur'an- kerimdeki imanla ilgili yetleri aklayp buyuruyor ki: (man; Allaha, meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahiret gnne, [yani Cennete, Cehenneme, hesaba, mizana], kadere, hayrn ve errin Allahtan olduuna, lme, ldkten sonra dirilmeye, inanmaktr. Allahtan baka ilah olmadna ve benim Onun kulu ve resul olduuma ehadet etmektir.) [Buhari, Mslim, Nesai] (Allah tel, Bana inanp da kadere, hayr ve errin benim takdirimle olduuna inanmayan, benden baka Rab arasn buyurdu.) [irazi] (Bir kii, kaderin, hayrn ve errin Allahtan olduuna inanmadka, mmin saylmaz.) [Tirmizi] Grlyor ki, (Hayr da er de Allahtandr) inancn Amentye sokan Allah ve Resuldr. Cebriye denilen sapk frka da, bu yetlere baknca, (Bize gnahlar ileten Allahtr, biz gnahlardan sorumlu deiliz) demitir. Elbette bu da yanltr. Ehl-i snnete gre, insanda irade-i cziyye vardr. ledii gnahlardan sorumludur. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: man-kfr, hayr-er, hidayet-dalalet, taat-gnah, Allah telnn yaratmas olup, hepsi de Onun takdir ve iradesiyledir. Hak tel sevab ve gnah kullarn ameline bal klmtr. nsan iradesine brakm, azab ve sevab, iradenin sarfna bal klmtr ki, buna kesb denir. Kesb, kuldan, yaratmak Allahtandr. Kesb, kendi irademizle yaptmz hareketlerdir. Allah telnn yarataca eyleri ezelde bilmesi, irade sfatn yok etmedii gibi, kullarnn yapaca eyleri de ezelde bilmesi, kullarn irade ve ihtiyar sahibi olmalarna mani deildir. Allah telnn emirler, yasaklar koymas, insanda kesb bulunduu iindir. Eer kesb olmasayd, h bu emir ve yasaklar lzumsuz olurdu. Azap ve nimet vaadleri h yanl olurdu. Peygamberlerin ve kitaplarn gnderilmesi de yine bu ekilde
577
h temelinden yersiz bir i olurdu. Grlyor ki bu zatn maksad dinleri temelinden ykmaktr. Allah tel elbette her eyi bilir Yukarda, hayr ve errin Allahtan olduunu yet ve hadislerle ksaca ispat etmitik. imdi ise, Eer herkesin Cennete veya Cehenneme gideceini Allah biliyorsa, o zaman bizi niin sorumlu tutuyor? Nereye gideceimizi biliyorsa, peki niye bize koskoca Kuran gnderdi? Niye emirler ve yasaklar bildirdi? Aln yazs diye, kader diye bir ey yoktur, herkes kendi kaderini kendisi izer savna cevap veriyoruz. Bu savlarn hepsinin cevab Kuran- kerimde vardr. slam limleri aklamtr. nce unu soralm: Bir insann Cennete mi Cehenneme mi gideceini Allah bilmez mi? Bilmeyen ilah olur mu hi? Kuran- kerimdeki o kadar yetler nasl inkr edilir? Bunun maksad, (amur at, tutmazsa da iz brakr) misali, belki baz gafilleri avlarm diye byle desteksiz atyor. Ktlkleri yaratan bakas m? Mektubat- Rabbanide buyuruluyor ki: mam- a'zam hazretleri, imam- Cafer-i Sadk hazretlerine sordu: - Allah, insanlarn istekli ilerini, onlarn arzusuna brakm mdr? - Hayr, rbubiyetini, [yaratmak ve her istediini yapmak bykln] aciz kullarna brakmaz. - O zaman kullarna, ileri zorla m yaptryor? - O adildir. Kuluna zorla gnah iletip, sonra da Cehenneme sokmaz. - O halde, insanlarn, istekli hareketini kim yapyor? - leri ne insanlarn arzusuna brakm, ne de kimseyi, o ileri yapmaya mecbur brakmtr. kisi aras olagelmektedir. Yaratmay kullarna brakmad gibi, zorla da yaptrmaz. Mutezileden Abdlcebbar Hemedani, Ehl-i snnet limlerinden Ebu shak sferaini'ye sordu: - Allah, ktl, gnah istemez ve yaratmaz. Bunlar eytan yaratmyor mu? - Hayr da, erri de, her eyi yalnz Allah yaratr. Bakas bir ey yaratamaz. - Allah kendine isyan edilmesini diler mi?
578
- Allah tel, kfr ve gnahlar dilemese ve yaratmasa, kul, zorla Ona isyan edebilir mi? Kul, irade-i cziyyesi ile kfr, gnah, ktlk yapmak ister. Allah da dilerse, onun istediini yaratr. - Bir kimse hidayet istedii halde, Allah ona hidayet dilemese, ona ktlk etmi olmaz m? - Kulun hakkn vermemeyi dilemez, ama kendi hakkn almay dilemeyebilir. Zerre kadar iyilik yapana karln verir. Kfrden baka gnahlarn ounu da affeder. Kfr dilemesine gelince, Hak tel limdir, ileride olacak her eyi bilir. Hakmdir, her eyin en iyisini yapar. Diledii kuluna hidayet verir. Sapklktan dnmeyeceini bildii kulu da sapklkta brakr. Bir yet meali: (Dilediini sapk yolda brakr, dilediine de, hidayet eder.) [Fatr 8] Allah tel, iyilii ve ktl, kullarn irade etmesi, dilemesi ile yaratr. Kulun iradesi yaratmaya sebeptir. Mminler, irade-i cziyyeleri ile iman ve itaati dileyince, Allah tel da, diler ve yaratr. Kfir, kfr ve fsk, gnah dileyince, O da irade ederse, yaratr. Yalnz kulun dilemesi ile bir ey var olmaz. O da dileyince var olur. Allah tel dilemedike, bir sinek, kanadn kmldatamaz. nsanlarn yaptklar btn iyilikler ve ktlkler, hep Onun dilemesi ile oluyor. Kullar bir ey yapmak irade edince, O irade etmezse o i olmaz. Var olmasn dilemedii ey, var olmaz. Var olursa, gc yetmemek olur. Allah telnn her eye gc yeter. Nefsimiz yaratc deildir Sual: Ehl-i snnet kitaplarnda, hem hayr er Allahtan deniyor, hem de kul iledii gnahlardan sorumlu deniyor. Bu eliki deil mi? Gnahlar nefsimiz yaratmyor mu? CEVAP Dinimizde eliki olmaz. Her eyin yaratcs yalnz Allah teldr, baka yaratc yoktur. Nefsimiz bir ey yaratamaz. Nefsimizi yaratc bilmek mutezilenin grdr. Nefsimiz insan ve cin gibi mkellef bir mahlk bile deildir. nsan lnce nefsi yok olacaktr. Mkellef bile olmayan ve yok olup gidecek bir eye yaratc demek ne kadar yanltr. mann alt esasndan birisi de, hayrn ve errin Allahtan olduuna inanmaktr. Buna inanmayan Mslman olamaz. Resulullahn vrisleri olan Ehl-i snnet limleri buyuruyor ki:
579
Her eyi yaratan, terbiye eden, yetitiren, her iyilii yaptran, gnderen hep Allah teldr. Kuvvet ve kudret sahibi yalnz Odur. O hatrlatmazsa, kimse, iyilik ve ktlk yapmay irade, arzu edemez. Kulun iradesinden sonra, O da istemedike, kuvvet ve frsat vermedike, hibir kimse, hibir kimseye, zerre kadar, iyilik ve ktlk yapamaz. Kulun istedii her eyi, O da irade ederse, dilerse yaratr. Yalnz Onun diledii olur. yilik ve ktlk yapmay, eitli sebeplerle hatrlatmaktadr. Merhamet ettii kullar ktlk yapmak irade edince, O irade etmez ve yaratmaz. yilik yapmak irade ettikleri zaman, O da irade eder ve yaratr. Byle kullardan hep iyilik meydana gelir. Gazap ettii dmanlarnn kt iradelerinin yaratlmasn, O da irade eder ve yaratr. Bu kt kullar, iyilik yapmak irade etmedikleri iin, bunlardan hep ktlk hasl olur. Demek ki, insanlar, bir alet, bir vastadr. Ktibin elindeki kalem gibidir. u kadar var ki, kendilerine ihsan edilmi olan rade-i cziyyelerini kullanarak, iyilik yaratlmasn isteyen, sevap, ktlk yaratlmasn isteyen, gnah kazanr. Allah tel, insanlarn istekli ilerini onlarn iradeleri ile yaratmasn ezelde dilemitir. lerin insan iradesi ile yaratlmas, ezeldeki ilahi irade ile yaratlmas demektir. Nefsimiz er iletir Sual: erleri yani ktlkleri nefsimiz ilettiine gre, (Hayr da, er de Allahtandr) demek, doru olur mu? CEVAP Sebep olmak bakmndan, er yani ktlk elbette nefstendir, ama yaratmak bakmndan, hayr da, er de Allahtandr. Nefs ktl ister, sebep olur, Allah tel da yaratr. Yani ktlkleri de Allah tel yaratr, O irade eder. Allah tel irade etmezse, yaratmazsa, sivrisinek kanadn oynatamaz. Bamza gelen her trl ktlk, Allahn iradesiyle ve yaratmasyla meydana gelir. H, nefsimiz yaratc deildir, erri de, hayr da yaratamaz. Her eyin yaratcs yalnz Allah teldr. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Her eyin yaratcs Allahtr.) [Zmer 62, Mmin 62] (Sizi de, ilerinizi de yaratan Allahtr.) [Saffat 96] (Rabbin, kendi istediini yaratr, dilediini seer. Onlarn seim hakk yoktur.) [Kasas 68] Kul belay hak ederse, Allah tel da ona bela gnderir. te bir yet meali:
580
(Banza gelen bir bela, kendi ellerinizle iledikleriniz yzndendir. [Bununla beraber] Allah ounu affeder.) [ura 30] (Demek ki bela, gnahlarmz yznden gnderiliyor, ama gnderen yine Allahtr. yetin devamnda, Allah ounu affeder deniyor. Demek ki belay gnderen Odur, ounu da affediyor.) (Sana gelen her iyilik, Allahtan [bir ihsan olarak] gelmekte, her ktlk de [gnahlarna karlk olarak] kendinden gelmektedir.) [Nisa 79] Grld gibi, bu yette, gnahlarnz yznden ktlk geliyor buyuruluyor, ama ktl yaratan yine Allah teldr. Bundan nceki yette, erri de Allahn yaratt bildiriliyor. O yet-i kerimenin meali: (Kendilerine bir iyilik dokununca, Bu Allahtan derler, balarna bir ktlk gelince de Bu senin yznden derler. Klln min indillah [Hepsi Allahtandr] de!) [Nisa 78] Hayr da, erri de Allah telnn yarattna inanmak, imann artdr. Bir hadis-i erif meali yledir: (Kaderin, hayrn ve errin Allahtan olduuna inanmayan mmin deildir.) [Tirmizi] Bidat ehlinin kimi kaderi, kimi de hayrn ve errin Allah teldan olduunu inkr eder. mann artn altdan aa indirenler olduu gibi, yediye karanlar da var. Hatta slamn art diye bir ey olmadn syleyenler de var. Bu, eski limleri sulayp bylece onlarn stne basarak ykselmek isteme hastalndan kaynaklanmaktadr. ok irkin bir itir. Dinde reform yapmak isteyen tredilerin, nceki limleri sulamasnn kyamet alameti olduu, hadis-i erifle bildirilmektedir. Yine Peygamber efendimiz, (limler, Resulullahn vrisleridir) buyuruyor. Resulullaha vris olan eski limleri sulamak, vrisin sahibi olan Resulullah zmez mi? nceki limleri sulama hastalndan kurtulmaldr.
Kaderi bilmeyenler
Sual: (Trafik kazas kader deildir. lkenin kaderini deitireceiz. Eceli gelmeden ld) gibi eyler syleniyor. nsan, yaratlnda boyunun uzunluu ve sann renginde kadere hkmedemez. Fakat hr iradesiyle yapt ilerde kaderin rol olmaz, Emr-i ilahi gelmeden intihar eden, takdir-i ilahiyi deitirdii iin Cehennemlik olur deniyor.
581
Kimisi, Kader utansn diyerek suu kadere yklyor. Kimi de, nsan kaderini kendi izer diyor. Bunlar doru mudur? CEVAP Bunlarn hepsi yanltr. Kaza ve kader konusu ok ince mesele olduu iin, birok limin aya kaym ve eitli bid'at frkalar meydana kmtr. limlerin bile dalalete dt bu konularda, kaderden bahsetmek uygun olmaz. Sadece nakil yaplr. Peygamber efendimiz de, (Kaderden bahsedilince susunuz) buyuruyor. (Taberani) Her Mslmann, Amentdeki esaslar tasdik ettikten sonra, iledii gnahlardan mesul olduunu bilmesi kfidir. Eceli gelmeden kimse lmez. Trafik kazasnda veya vurularak len de; eceli gelerek, kaderi ile lmtr. Yani ldrlen veya kazada lenin mr ortadan kesilmi olmaz. O anda eceli gelmitir, yani mr biterek lmtr. Her insann bir tek eceli vardr. Mutezile, (nsan kendi kaderini kendi izer. nsanlarn ilerine Allah karmaz) der. Bu, ok yanltr. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Allah her eyin yaratcsdr.) [Zmer 62] (Hayr, erri, iman, kfr de yaratan Allah teldr.) [Beydavi tefsiri] (Sizi de, yaptnz ileri de yaratan Allahtr.) [Saffat 96] (Allah, onlarn ilediklerini ve ileyeceklerini bilir.) [Bekara 255] (Allah her eyi bilir.) [Hucurat 16] (Yaratan, sinelerde olanlar da bilir. Yaratan hi bilmez mi?) [Mlk 13,14] Allah tel ezel ilmi ile, kullarnn yapacaklar ileri bilir. Eer Allah, yarattklarnn ne yapacan bilmezse, bilmeyenden ilah olamaz. lahn her eyi bilmesi, her eye gc yetmesi gerekir. Bilmeyen, gc yetmeyen, muhta olan, lebilen ilah olamaz. Allah tel herkesin ne yapacan bilir. Cebriyye frkas da, (Allah her ii zorla yaptrr. nsan kaderine mahkmdur. Hi kimse, iledii gnahtan mesul deildir) der. Bu da ok yanltr. Herkes yaptndan mesuldr. yilik eden mkfatn, ktlk eden cezasn grr. Zerre kadar hayr ve er ileyen, karln alr. (Tekvir 14, Zilzal 7,8) yi kimse, iyilik yapmak isterse, Allah tel, irade edip yaratr. Byle kimseden hep iyilik meydana gelir. Kt kimse, ktlk yapmak isteyince, Allah tel da irade eder ve yaratr. Byle kimse, iyilik
582
yapmak istemedii iin bundan hep ktlk hasl olur. nsan irade-i cziyyesini kullanarak iyilik yaratlmasn isterse sevap, ktlk yaratlmasn isterse gnah kazanr. nsan gnah ilerse cezasn, sevap ilerse mkfatn grr. nsan yapt ileri kendi yaratmyor. rade-i cziyye ile yaplan ilerin yaratcs yani hayrn ve errin yaratcs Allah teldr. Hayrn ve errin Allahtan olduunu inkr etmek, ntihar eden takdir-i ilahiyi deitirir demek kfrdr. Allah tel, onun intihar edeceini elbet bilir. (Yaratan hi bilmez mi?) buyuruyor. Allahn verdii mr kimse deitiremez. Allah tel buyurdu ki: (Allahn takdir ettii ecel gelince, artk ertelenmez.) [Nuh 4] (lm Allahn iznine bal olmayan hi kimse yoktur.) [Al-i mran 145] (Sizi yaratan, sonra lm zamann takdir eden ancak Odur.) [Enam 2] (Her mmetin bir eceli vardr, gelince ne bir an geri kalr, ne de bir an ileri gider.) [Araf 34] Kader ne demek? Sual: (i kaderine terk edilemez, ii kadere brakmamal, ii Allaha kald) gibi szler syleniyor. Kader, insanlarn elinde midir? CEVAP Kader kelimesi yanl kullanlyor. Tesadf yerine kullanlyor. (i tesadfe brakmamal) denir. Fakat (i kadere brakmamal) denmez. Kader, Allah telnn ezeli ilmi ile, kullarn yapacaklar eyleri bilmesidir. Allah telnn ilmine kimse mdahale edemez. (i Allaha kald) sz de ho deildir. yi kt her i, Allah telnn dilemesi ile olur. Hayr ve errin Allahtan olduuna inanmak, imann esaslarndandr. (Onun ii elimizde idi, fakat imdi Allaha kald) demek yanl olur. Her i, her zaman Allah telnn dilemesi ile olur. Yazarn biri (Ya Rabbi, Bonaklar ve eenler muvaffak olamad. Artk i sana kald) diye dua ettiini yazm. Daha nce i kimin elindeydi? Her i, her zaman Allah telnn elindedir. Hi kimse, Ona aykr i yapamaz. Kaza ve kaderi bilmeyenler, byle hata ediyorlar. Kader mahkmu Sual: Cezaevindeki hapislere kader mahkmu veya kader kurban demek caiz midir? CEVAP
583
Hayr ve er, yani her ey Allah telnn takdiriyle olduu iin, hapse dmeyi kaderden bilmekte mahzur yoktur; ancak suu kadere yklemek caiz deildir. ki iip veya baka gnah ileyip, (Ne yapaym kaderim byleymi, alnma byle yazlm) diyerek, suu kadere yani Allah telya yklemek asla caiz olmaz. Bunun gibi, kzp birisini ldren kimsenin de, (Ne yapaym, kaderim byleymi, kader kurbanym) diyerek, suu kadere yani Allah telya yklemesi caiz olmaz. Bu bakmdan kader kurban demek caiz olmad gibi, kader mahkmu demek de caiz olmaz. Kader, insann mr boyu neler yapacan, Allah telnn ezeli ilmiyle bilmesi demektir; yoksa bize zorla yaptrmas demek deildir. Sual: (Milletin kaderini deitireceiz, milletin kaderi bu deildir) gibi szler syleniyor. Mehmet Akif de, bir iirinde (Kadermi, yle mi? H! Bu sz deil doru/Belan istedin, Allah da verdi, dorusu bu) diyor. Meydana gelen bir ey iin, kader deildir demek, kaderi inkr olmaz m? CEVAP Bu szler, kaderi bilmemekten kaynaklanyor. Kadere iman, Ament'nn alt artndan biridir. nkr eden kfre girer. zellikle mutezile frkas, (nsan kendi kaderini kendi izer) diyerek Allah teldan olan kaderi inkr ediyor. Kadere iman eden Mslmanlarn, tehlike karsnda tedbir almadklar sanlyor, kaderci deniyor. Tevekkl de byle yanl anlalyor. Tevekkl eden, tedbir almaz, sebeplere yapmaz zannediliyor. Hlbuki tevekkl, gerekenleri yaptktan, tedbir aldktan sonra sebeplere deil, sadece Allah telya gvenmek, sebeplerin tesir etmesini Allah'tan beklemek demektir. Kader ise, olacak eylerin hepsini, ezel ilmiyle Allah telnn bilmesi, kaza da zaman gelince bunlar yaratmas demektir. Kadere imann, tedbir alp almamakla alakas yoktur. Bir kimsenin yapt rk bina depremde yklsa, salam bina yapannki yklmasa, Allah tel, birinin yklacan, tekinin de yklmayacan bilir. Zaman gelince de bunlar, meydana gelir. te kaza ve kader budur. Tedbir almayann bana bir i gelince, bu kader deildir demek, kaderi inkr etmek veya kaderi bilmemek demektir. Sulu veya susuz, sarho veya ayk bir kimse trafik kazas yapsa, bu da kaderdendir. Sarhoun kaza yapmas kaderdendir. ntihar edenin yapt i de kaderdendir. Yani bunlarn hepsinin olacan Allah tel ezel ilmiyle
584
bilir. Baa gelen, iyi kt her ey, kaderdendir. Kaderin dnda bir i olmaz. Bu, imann alt artndan biridir, inkr edilmesi insan kfre srkler. Birka hadis-i erif meali yledir: (Kadere iman etmedike, baa gelecek olann asla amayacana, baa gelmeyecek olann da asla gelmeyeceine inanmadka, hi kimse iman etmi saylmaz.) [Tirmizi] (Kadere inanmayan, imann gereine erimez.) [Nesai] (Kaderi inkr edenin slam'dan nasibi yoktur.) [Buhari] (Kaderi inkr edene, btn peygamberler lanet eder.) [Taberani] (Ahir zamanda, kaderi inkr edenler kacaktr.) [Tirmizi] Grld gibi Peygamber efendimiz, ahir zamanda kaderi inkr edenlerin kacan bildirmitir. rade, imtihan ve kader Sual: (nsann iradesiyle yapt eyler kader, dierleri imtihandr. Mesela insanlarn gk altnda kalmas, kader deil imtihandr) demek doru mudur? CEVAP Hayr, yanltr. Olaylar, ister insann iradesiyle olsun, ister olmasn, yine kaderle olur. Hibir ihmal olmadan, kendiliinden maden ocann patlamas kader olduu gibi, insanlarn kendi iradesiyle patlatmas da kaderdir. Yani her olay kaderdir. Kader yani Allah telnn takdiri dnda bir ey olmaz. Olmasayd lmezdi Sual: Herhangi bir sebeple len bir kimse iin, (O sebep olmasayd lmezdi) mesela, (Trafie kmasayd veya deprem olmasayd yahut bomba patlamasayd lmezdi) diyenler olduu gibi, (Trafie kmasa da, deprem olmasa da, bomba patlamasa da, o kii mutlaka baka bir sebeple lecekti) diyenler oluyor. Bunlarn hangisi dorudur? CEVAP Her ikisi de yanltr. len veya ldrlen kimsenin, ne maksatla ve nasl leceini veya ldrleceini Allah tel ezeli ilmiyle bildii iin, kaderini o ekilde yaratmtr. Bu, deiiklie uramaz. O kii iin (lmezdi) veya (Baka sebeple lrd) demek yanl olur. O i olmu, bitmitir. (yle olsayd lmezdi) denmez.
585
Bir de, (Allah yle yazd iin ld veya ldrld) diyerek suu Allah'a yklemek de yanl olur. Allah tel, neler olacan, nasl leceini bildii iin, olacak eyi onun kaderine yazmtr. Seyyid Abdlhakim Arvasi hazretleri, (Kader, Allah telnn ezeli ilmiyle bilmesidir, zorla yaptrmas demek deildir) buyuruyor. Kimin trafik kazasnda, kimin depremde, kimin bomba patlamasyla, kimlerin ise kalb krizinden veya baka bir sebeple lecei ezelde yazlmtr, o i mutlaka meydana gelecektir. (yle olsayd meydana gelmezdi) demek yanl olur.
Herkes istedii trene binebilir

Sual: Eer kimin Cehenneme gideceini Allah biliyorsa, niye emirler ve yasaklar bildirdi? Hayr ve erri Allah yaratyorsa, er ilerimizden niin sorumlu oluyoruz? CEVAP Hayr ve er, Allah telnn yaratmas iledir. Sevap ve gnah insann irade-i cziyyesine bal klnmtr ki, buna kesb denir. Kesb kuldan, yaratmak Allahtandr. Bir yet-i kerime meali: (Zerre kadar iyilik ve ktlk yapan, karln grecektir.) [Zilzal 7,8] Allah tel, insanlara zorla gnah iletmez. Diyelim ki, nmzde iki tren var. Garda unlar yazldr: (Sa yoldaki trene binen, sonsuz mutluluk diyar olan Cennete gider. Soldaki trene binen sonsuz azap diyar olan Cehenneme gider. Sa yoldan gidenin baz eyler yapmas ve baz eylerden kamas gerekir. Mesela namaz, oru gibi dinin emirlerine uymas ve gnahlardan saknmas gerekir. Soldan giden ise, yol boyu sknt grmez. Onun iin hibir yasak yoktur. Hibir ey yapmaya da mecbur deildir. Ama yol bitince sonsuz skntlara maruz kalacaktr.) Yolcu, hr iradesiyle, gidecei yerin biletini alr. stedii trene biner. Son istasyona varmadan, fikir deitirebilir, dn yapabilir. Sa yoldan giden trenden inip, sol yoldan giden trene binenler kabildii gibi, sol yoldan giden trenden inip, sa yoldan giden trene binenler de kabilir. Grld gibi, insan serbesttir. stedii trene binip, istedii diyara gidebilir. Ama onu gtren bir ara var. Tren gtryor onu. Treni yrten de birisi var. nsanlar mutluluk diyarna da, azap diyarna da gtren trendir. te btn ileri, yani hayr ve erri Allah yaratr
586
demek, kula o ii ileme gcn veren Allah demektir. rneimizdeki tren olmasayd, insan ok uzun olan bu yolculua kamazd. Kendi irade-i cziyyesi ile azap diyarna giden kimsenin, (Bu diyara tren seferi dzenlemeseydiniz, biz de buraya gelmezdik) diyerek, tren iletmesini sulamas doru olmaz. nk bu trene hi kimse zorla bindirilmedii gibi, stelik binerken de, yolda da, son ana kadar gerekli ikazlar yaplmaktadr. Herkes, kendi arzusu ile iledii hayr veya errin karln grecektir. (Allah, dilediini saptrr, dilediini de doru yola iletir) mealindeki yetleri gsterip, Bizim sapklkta kalmamz Allahn dilemesiyle olduuna gre, Allahn bizleri, sapk diye sulamaya hakk olmaz ve Hayr ve erri Allah yarattna gre, yaptmz kt ilerden sorumlu olmayz diyenler kyor. Sularn Allaha yklemeye alyorlar. Kuran- kerimi anlamak yle kolay deildir. yle olsa idi, Allah tel, (Resulm, Kuran insanlara akla) diye emretmezdi. Baz yetler, bazsn aklar. Bir yet meali yledir: (Allah, iman edenleri dnya ve ahirette sapasalam tutar, zalimleri ise saptrr.) [brahim 27] Demek ki, iflah olmayanlar yani kurtulua ermeyenler, zalimler, hainler ve bunun gibi kt kimselerdir. Allah tel, iyilii ve ktl, insanlarn irade etmesi, dilemesi ile yaratr. Namaz klana da, hrszlk edene de mani olmaz. Onlara namaz klma ve hrszlk etme gcn veren de Allah teldr. Allah tel, dilerse, bir kimseyi layk olmad halde, hidayete kavuturabilir. yi kimseyi ise asla sapklkta brakmaz. Zalim, hain bir kimseyi ise, adaletinin gerei olarak sapkla drr. Bir iyilik yapana on kat, yz kat, bin kat sevap verebilir. Ama genelde bir gnah ileyene bir ceza verir. Sevap ve gnah ilemek, insanlarn irade-i cziyyesine bal klnmtr. H Allah tel, insanlara zorla gnah iletmez. Zorla gnah iletse, yarn Niye gnah iledin? diye sorar m hi? Allah tel onlara zulmetmez Sual: Baz kimseler, her eyi bize Allah iletiyor. Bizim bunda suumuz yok. Alnmza ne yazlmsa onu gryoruz diyorlar. Bu fikir doru mudur? CEVAP Muhammed Masum hazretleri buyuruyor ki:
587
Hayr ve errin yaratlmasnda, insann iradesinin ve ihtiyarnn da tesiri vardr. nsan bir ey yapmak ister, Allah tel da dilerse, o eyi yaratr. nsann iradesine, dilemesine (kesb) denir. Demek ki, insanlarn yapt her hareket, her i insann kesbi ve Allah telnn yaratmas iledir. Adam ldrene kyamette azap yaplmas, onu kesb ettii iindir. Cebriyye denilen kimseler ise, insann kesbini, iradesini inkr ederek, (nsan istese de, istemese de her hareketini, her iini Allah yaratr. nsann her ii, aa yapraklarnn rzgrdan sallanmas gibidir. Her eyi Allah zorla yaptryor. nsan hibir ey yapamaz) dediler. Byle sylemek kfrdr. Elin, ayan titremesi ile, irade ederek hareket ettirilmesi, bir olur mu? Kur'an- kerimde mealen buyuruldu ki: (Allah tel, onlarn yaptklarnn hepsini soracaktr.) [Hicr 92, 93] (steyen iman etsin, dileyen inkr etsin. nkr edenlere Cehennem ateini hazrladk.) [Kehf 29] (Allah tel, onlara zulmetmez. Onlar, kendilerine zulmediyorlar.) [Nahl 33] Allah tel kerimdir, merhameti sonsuzdur. nsanlara hep faydal olan eyleri, yapabilecekleri kadar emretmitir. Zararl olanlar yasak etmitir. Bekara suresinin 286. yetinde mealen, (Allah tel insanlara kolay yapacaklar eyleri emretti) buyuruluyor. nsanda irade bulunmadn syleyenler, kendilerine itaat etmeyenlere, sknt verenlere niin kzyorlar? Oullarn ve kzlarn niin terbiye etmeye urayorlar? Kt yola derlerse onlara, niin kzyorlar? Niin, bunlarn iradesi yoktur, mecburdurlar diyerek, ho grmyorlar? Herkes, yapt ktln cezasn grecektir. Kur'an- kerimde mealen, (Rabbin elbette azap yapacaktr. Ondan kurtulu yoktur) buyuruldu. (Tur 7, 8) Kaderim byle imi demek Sual: Kimisi, kt birisi ile evleniyor, o kt de ktlk yapnca, Ne yapaym kaderim byle imi diyor. Kimisi gaza basyor son srat giderken kaza yapyor. Ben ne yapaym alnmn yazs byle imi diyor. Kimisi hrszlk ediyor, mahkm oluyor. Ne yapaym benim kaderim byle kt imi diyor. Kimisi, zararl eyler yiyip iiyor, hastalanp fel oluyor. Ne yapalm kaderin nne geilmez diyor. Bu
588
rnekleri oaltmak mmkn Bu insanlarn suu kadere yklemeleri doru mudur? CEVAP Elbette yanltr. Evet, kaderinde bunlar vard; ama bunlara kendisi sebep olmutur. nk kader, Allah telnn, olacak eyleri ezelde bilmesidir. Kaza, kaderde bulunan eyleri, zaman gelince yaratmasdr. Buna rnek verelim: 1- Bir film defalarca gsterilse, bunu nceden seyretmi birisi, ikinci, nc defa seyrederken, (Ba roldeki oyuncu, attan dp lecek) dese, o dedii iin mi filmdeki oyuncu lyor, yoksa, syleyen daha nce seyrettii iin mi biliyor? Allah tel da ezeli ilmi ile kimin nerede nasl leceini ve Cennete mi Cehenneme mi gideceini elbette bilir. 2- Takvimlere, bir yl iinde gnein ne zaman doup, ne zaman bataca, hesaplanarak yazlyor. Gne, takvimde bildirilen saatlerde doup batar. Gne, takvime yle yazld diye bilinen saatlerde doup batmaz. Takvime yazlmas, gnein domasn ve batmasn etkilemez. Allah tel da insanlarn balarna ne geleceini bildii iin, bunlar levh-i mahfuza yazmtr. 3- Bir retmen, daha nceki birok tecrbesine dayanarak, ok tembel bir rencisi iin, (Bu renci bu snav kazanamaz) diye bir deftere yazsa, yazlan yaz, o rencinin snavn etkilemez. renci imtihan kazanamaynca, (Sen deftere yazdn iin ben imtihan kazanamadm) diye suu retmene yklemesi yanl olur. Allah tel yanl i yapmaz. Herkes yaptndan sorumludur. Ebssud efendi buyuruyor ki: Yaplacak her ii, Allah tel, ezelde biliyordu. Fakat, insann iyilii, ktl, Cennetlik, Cehennemlik olaca, son nefeste belli olur. Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Bir kimse, btn mr boyunca Cehenneme gtrecek gnahlar iler. Fakat mrnn son gnlerinde, Cennete gtrecek iyilikler yaparak, Cennete gider.) [Buhari] Belli bir kfirin ebedi kfir kalp kalmayacan Allah tel bilir. Bunun muhakkak kfir kalacan, kimse syleyemez. lim, maluma tbidir. Allah tel, olacak eyleri, olaca iin biliyor. Kur'an- kerimde haber verilen eyler de, olacaklar iin bildiriliyor. Bir ressamn, at resmi yapmas, at o ekilde olduu iindir. Yoksa, atn o
589
ekilde olmas, ressam yle yapt iin deildir. Allah telnn, baz kimselerin imana gelmeyeceklerini bilmesi ve Kur'an- kerimde haber vermesi, onlar, kendi arzular ile kfr zere kalmay niyet edip, iman etmek istemedikleri iindir. Yoksa bunlarn kfir olmas, Allah telnn bunlar kfir bildii ve haber verdii iin deildir. badete lzum var Sual: Yaptm ve yapacam iler nceden takdir edilip yazldna gre, i yapmann ne nemi var? CEVAP Eshab- kiramdan bir zat da ayn suali sormutu. Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Herkes, kendi iine hazrlanr.) [Mslim, Tirmizi] Ayn suali soran Hazret-i mere de buyurdu ki: (Herkes nceden takdir edilmi olan ilere hazrlanr. Saadet ehlinden olan, saadet iin alr; ekavet ehlinden olan da ekavet iin alr.) [Tirmizi] Ayn suali soran, baka birine de, ems suresini okudu. lgili ksmn meali yle: (Cenab- Hak, hayr ve erri [taat ve gnah] ve bu ikisinin hallerini retip bunlardan birini yapabilmesi iin, insana ihtiyar [tercih hakk, irade-i cziyye] verdi. Nefsini tezkiye eden [ktlklerden temizleyip faziletlerle dolduran] kurtuldu. Nefsini gnahta, cehalette, dalalette brakan, ziyan etti.) [ems 8-10 Beydavi] nsan, irade-i cziyyesini kullanmakta serbesttir, mecbur deildir. Yani irade-i cziyye, iyilie kullanlrsa Allah tel iyilik yaratr, ktle kullanlrsa, ktlk yaratr. Kul irade-i cziyyesini kullanyor, Allah tel da yaratyor. (rade-i cziyye risalesi M.Akkermani) Zalimler iflah olmaz Sual: brahim suresinin, (Allah, dilediini saptrr, dilediini de doru yola iletir) mealindeki 4. yeti ile ayn anlamda yetler vardr. Bizim sapklkta kalmamz Allahn dilemesiyle olduuna gre, Allahn bizleri, sapk, kfir diye sulamas uygun olur mu? Bir de hayr ve erri Allah yarattna gre, yaptmz kt ilerden niin mesul oluyoruz? CEVAP
590
Kuran- kerimi anlamak yle kolay deildir. yle olsa idi, Allah tel, (Resulm, Kuran- kerimi insanlara akla) diye emretmezdi. Baz yetler, bazsn aklar. Mesela buyuruluyor ki: (Allah, dilediini saptrr, hakka yneleni de doru yola eritirir.) [Rad 27] (Elbette zalimler iflah olmaz.) [Kasas 37] Demek ki, iflah olmayanlar yani kurtulua ermeyenler, zalimler, hainler ve bunun gibi kt kimselerdir. Allah tel, iyilii ve ktl, insanlarn irade etmesi, dilemesi ile yaratr. Namaz klana da, hrszlk edene de mani olmaz. Onlara namaz klma ve hrszlk etme gcn veren de Allah teldr. Allah tel, dilerse, bir kimseyi layk olmad halde, hidayete kavuturabilir. yi kimseyi ise asla sapklkta brakmaz. Zalim, hain bir kimseyi ise, adaletinin gerei olarak sapkla drr. Bir iyilik yapana on kat, yz kat, bin kat sevap verebilir. Ama genelde bir gnah ileyene bir ceza verir. Sevap ve gnah ilemek, insanlarn irade-i cziyyesine bal klnmtr ki, buna kesb denir. Kesb kuldan, yaratmak Allahtandr. Allah tel, insanlara zorla gnah iletmez. H zorla gnah iletse, yarn Niye gnah iledin? diye sorar m hi? Kuran- kerimde de mealen buyuruluyor ki: (nsan, nceden ne hazrladn grecektir.) [Tekvir 14] (Kyamet gn adalet terazileri kurarz. Hi kimse hakszla uratlmaz. Hardal tanesi kadar iyilik eden, karlna kavuur.) [Enbiya 47] Allah teala dilerse Sual: Bir arkada, (Allah teala, kullarn cehennemde yakmak istemez, kullar layk olduu iin cehenneme atyor) dedi. Dier bir arkada da, (Allah telnn istemedii olmaz, Onu h mecbur eden mi var? stemezse hi birini yakmaz. Demek ki istiyor) dedi. Hangisi doru? CEVAP Bu, kaza kader konusudur. Birka kelimeyle izah edilmez. Bir kul, bir ey yapmak isteyince, Allah tel da dilerse o ii yaratr. Kul dilemezse, Allah tel da dilemez ve o eyi yaratmaz. Cehenneme gidenler, kendileri istedikleri iin gidiyorlar. H Allah onlara zulmetmiyor. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Allah telnn feyzleri, nimetleri, ihsanlar, yani iyilikleri, her an, insanlarn iyisine, ktsne, herkese gelmektedir. Rabbimiz, herkese
591
mal, evlat, rzk, hidayet, irad ve selamet ve her iyilii, fark gzetmeden gndermektedir. Fark, bunlar kabulde, alabilmekte ve bazlarn da alamamak suretiyle, insanlardadr. Bir ayet-i kerime meali: (Allah tel onlara zulmetmedi. Onlar [kfre girerek] kendilerine zulmettiler.) [Nahl 33] nsanlarda ihtiyar, yani semek kuvveti bulunmasayd, Allah tel bu yet-i kerimede, (Onlar, kendilerine zulmettiler) demezdi. (Mektubat- Rabbani) H zulmetmez kuluna Hudas, Herkesin ektii kendi cezas... Ecel ve takdir Sual: Herkesin ecelini Allah takdir ettiine gre, bakasn ldren veya intihar eden kimse niye sulu oluyor? CEVAP Allah tel elbette kimin ne zaman ve nasl leceini, intihar edip etmeyeceini, kimin kimi ldreceini bilir. Bilmeyen de zaten ilah olamaz. Allah tel, kimin Cennete, kimin Cehenneme gideceini de biliyor. Allahn bilmesi demek, o ii zorla yaptrmas demek deildir. Mesela, takvimlere, bir yl iinde gnein ne zaman doup, ne zaman bataca, hesaplanarak yazlr. Gne, takvimde bildirilen saatlerde doup batar. Gne, takvime yle yazld diye bilinen saatlerde doup batmaz. Aksine, gne o saatte doaca iin, takvime yazlr. Bir kimsenin ne yapacan, ne zaman ve nasl leceini, cennetlik mi, cehennemlik mi olduunu Allah tel elbette bilir. Bu, kaderine yazlr. nsan kaderine yazld iin o ii ilemiyor. Ne i ileyecei bilindii iin, kaderine o i yazlyor. Falanca intihar edecek, falanca falancay ldrecek, falanca u gnah ileyecek diye bilindii iin yazlyor. Onun iin, gnah ileyen, gnahndan sorumlu oluyor. Adam ldren, katilliinden sorumlu oluyor. ntihar eden, intiharndan sorumlu oluyor. Kader nedir? Sual: Alnmza yazlan kader, bizim iyi veya kt i yapmamz engeller mi? CEVAP Hayr engellemez. Kader, bizim kendi isteimizle ileyeceimiz ilerin veya bamza gelecek olaylarn Allah tel tarafndan
592
bilinmesi demektir. Allah tel, (u kul, kendi isteiyle u ileri yapacaktr veya falanca yerde u olaylar bana gelecek yahut u sebeple lecektir) diye kaderine yazyor. Yani iyi veya kt ii kendi irademizle yapyoruz, yahut amelimizle o ie maruz kalyoruz. Herhangi bir sebeplerle trafik kazasnda leceksek, maganda kurununa maruz kalacaksak, depremde hayatmz kaybedeceksek, bunlar da nceden kaderimize yazlmtr. Kaderimizde olduu iin lmyoruz, leceimiz bilindii iin kaderimize yazlyor. Yine bunun gibi, kt bir kimse, kaderinde yazl olduu iin o kt ileri yapmyor. Aksine, o kt ileri yapaca bilindii iin, kaderine yazlyor. Bu incelii iyi anlamaldr. Bunu bilmeyen ve kt iler eviren kimseler, (Ne yapalm, aln yazmz byleymi) diyerek kendilerini temize karmak iin kaderi sulamaya alyorlar. Kaderin suu olmaz. Kader, olacak her eyin Allah tel tarafndan bilinmesi ve takdir edilmesidir. Zaman gelince bu eylerin meydana kmasna da kaza deniyor. Hayr veya er de, elbette Allah tel tarafndan yaratlyor. Kt eyleri o yaratmaz demek yanltr. Tek yaratc Allahtr, baka yaratc yoktur.
Dilemek ve raz olmak

Sual: Allah, her eyi dileyip yaratyorsa, kt olan ileri niye dileyip yaratyor? CEVAP Her eyi yaratan Allah tel ise de, kullarna irade-i cziyye vermitir. Kul, bu iradesinde serbesttir. Gnah ilemeye mecbur deildir. Kulun, kendi serbest iradesine gre, yapmak istedii iyi veya kt isteklerinin de, yaratcs Allah teldr. Kulun isteine gre yaratt iin, suu Allah telya yklemek yanltr. Cebriye frkas suu Allaha yklemitir, Mutezile de, Allah bizim ilerimize karmaz demitir. Ehl-i snnet orta yoldur. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Allah tel, hayr ve erri, iyiyi ve kty irade eder, diler ve yaratr. yilerin de, ktlerin de yaratan Odur; fakat iyiliklerden raz; ktlklerden raz deildir, yani beenmez. rade etmek [dilemek] bakadr, rza bakadr. Aralarndaki fark, yalnz Ehl-i snnet limleri anlad; dier 72 bidat frkas, bu fark anlayamayp, dallete sapland. (1/266) Kfirlerin iman etmesi
593
Sual: Allah herkesin iman etmesini emrediyor da, niin kfirlerin iman etmesini irade etmiyor, dilemiyor? CEVAP Allah telya, yapt eyleri beenmeyerek, bunlarn sebebi sorulmaz. Allah tel, ileride olacak her eyi, ezelde, sonsuz gemite biliyordu. lmi, olacak eylere tbidir. Yani nasl olacaklar ise, ylece bilmitir. yle olacaklar iin yle bilmitir. Yoksa yle bildii iin, yle olmaya mecbur olmuyorlar. te, Allah telnn iradesi, bu ilmine uygun oluyor. Kudret ve tekvin sfatlar da, iradesine uygun oluyor. Allah telnn det-i ilahiyesi yledir ki, her eyi sebep ile yaratmaktadr. nsanlarn iradelerini de, bunlarn iyi ve kt ilerini yaratmaya sebep klmtr. man, hayr, sevab kullarna bildirmek iin Peygamberler gnderdi. man etmeyi ve ibadet ve iyilik yapmay emretti. Kfr ve gnah ilemeyi, ktlk yapmay yasak etti. nsanlara akl verdi. Akl olana emretti. Akl vermediklerini de sorumlu tutmad. Kfirin suu nedir? Sual: Allahn, dilediini hidayete kavuturacan, dilediini sapklkta brakacan bildiren birok yet vardr. Demek ki, Allah dilese, herkesi Mslman yapar. Dnyada yaayan birok dinsize niin iman nimetini nasip etmiyor? Dinsizlerin bunda suu var m? CEVAP Bu hususta imam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Allah telnn feyzleri, nimetleri, ihsanlar, yani iyilikleri, her an, insanlarn iyisine, ktsne, herkese gelmektedir. Rabbimiz, herkese mal, evlat, rzk, hidayet, irad ve selamet ve her iyilii, fark gzetmeden gndermektedir. Fark, bunlar kabulde, alabilmekte ve bazlarn da alamamak suretiyle, insanlardadr. Kur'an- kerimde mealen, (Allah tel, kullarna zulmetmez, hakszlk etmez. Onlar, kendilerini azaba, aclara srkleyen bozuk dnceleri, irkin ileri ile kendilerine zulm ve ikence ediyorlar) buyurulmaktadr. Nitekim Gne, hem amar ykayana, hem de amarlara, ayn ekilde, parlamakta iken, amar ykayann yzn yakp karartr, amarlarn ise beyazlatr.
594
Bunun gibi, elmaya ve bibere ayn ekilde parlad halde, elmay kzartnca tatllatrr. Biberi kzartnca aclatrr. Tatllk ve aclk hep Gnein klar ile ise de, aralarndaki fark, Gneten deil, kendilerindendir. nsann, ahiretteki nimetlere nail olmamas, ondan yz evirdii iindir. Yz eviren, elbette bir ey alamaz. Az kapal kap, nisan yamuruna elbette kavuamaz. Evet, yz eviren birok kimsenin, dnya nimetleri iinde yaad grlp, mahrum kalmadklar zannedilir ise de, bunlar, dnya iin almalarnn karln almaktadr. Yalnz dnya iin alanlara verdii dnyalklar hakikatte azap ve felaket tohumlardr. Bunlar, nimet eklinde grlen musibetlerdir. Nitekim, (Kfirler, mal ve ok evlat gibi dnyalklar verdiimiz iin, kendilerine iyilik ettiimizi mi sanyorlar? Peygamberime inanmayp din-i slam beenmedikleri iin, onlar mkfatlandrdmz m zannediyorlar? Hayr, yle deil, aldanyorlar. Bunlarn nimet deil, musibet olduunu anlamyorlar) mealindeki yet-i kerimede grld gibi, Haktan yz evirene verilen dnyalk, hep felakettir. eker hastasna verilen tatl gibidir. (1/64) Kalb, nefse uyup, kfr veya gnah yapmak isteyince, Allah tel, bu kula acrsa, kfr ve gnah ilemesini istemez. O da, yapamaz. Acmazsa, ilemesini ister ve yaratr. Karln da verir. O halde insann azaplara, felaketlere srklenmesine sebep, kendisidir. Kalbinin dine uymayp, nefsine uymasdr. Kfire iyilik etmek Sual: Tam lmihalde, Besmelenin manas aklanrken, (Her var olana, onu yaratmakla iyilik etmi ve varlkta durdurmakla, yok olmaktan korumakla iyilik etmi olan...) deniyor. Kfir olarak dnyaya gelip, kfir olarak len bir kiinin dnyaya gelmesini dndm ve buradaki, her var olana, yaratlmakla iyilik edilmi szn anlayamadm. Bir de her an yok olmaktan korumak kfirler iin niye bir iyilik olsun ki? CEVAP Kfir olarak kimse dnyaya gelmez. Herkes Mslmanla elverili olarak dnyaya gelir. Bunu Peygamber efendimiz bildirmitir. Yani bir kfir ocuu da Mslmanla elverili olarak douyor. Bu onun iin bir
595
anstr, ona bir iyilik edilmek isteniyor, kabul edip etmemesi onun bilecei itir. Kfir ocuu da kfir olarak bymse su kendisindedir. nk Allah tel ona akl vermitir. Akln doru yolda kullanmazsa su Allah telnn olmaz. Allah tel, kfire akl veriyor, iman etmesi iin mhlet veriyor, sebepler yaratyor, bu iyilik deil mi?
Kader deiir mi?

Sual: Dua ile kader deiir mi? (Allah yazdysa bozsun) deyimindeki mana nedir? Dua etmeyi dilemek de kaderden mi? Kaderin mr nereye kadardr? Ezeli mi, yoksa ebedi mi? Kaderin de bir kaderi var m? CEVAP nce kaza ve kader ile eitlerini bilmek gerekir. Kader, Allah telnn, olacak eyleri ezelde bilmesidir. Kaza, kaderde bulunan eyleri, zaman gelince yaratmasdr. Yani kader, maa bordrosu gibidir. Kaza ise, bu maan datlmasdr. Allah tel, herkesin ne yapacan, nerede nasl leceini bilir. Buna, kader, ksmet, baht, nasip, talih, yazg, alnyazs deniyor. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Allah, onlarn ilediklerini ve ileyeceklerini bilir.) [Bekara 255] Bir film tekrar tekrar gsterilse, bunu nceden seyretmi birisi, ikinci, nc defa seyrederken, (Ba rolde oynayan oyuncu, attan dp lecek) dese, o dedii iin mi filmdeki oyuncu lyor, yoksa, syleyen daha nce seyrettii iin mi biliyor? Takvimlere, bir yl iinde gnein ne zaman doup, ne zaman bataca, hesaplanarak yazlyor. Gne, takvimde bildirilen saatlerde doup batar. Gne, takvime yle yazld diye bilinen saatlerde doup batmaz. Takvime yazlmas, gnein domasna ve batmasna tesir etmez. Allah tel da insanlarn balarna ne geleceini bildii iin, bunlar levh-i mahfuza yazmtr. Bir yet meali yledir: (Allah her canlnn durduu yeri ve sonunda braklaca mekn bilir. Hepsi ak bir kitapta [levh-i mahfuzda]dr.) [Hud 6] Kaderin deieni de, deimeyeni de vardr. Mesela deimeyen ecele, ecel-i msemma denir. Bir yet-i kerime meali yledir: (Ecel bir an gecikmez ve vaktinden nce de gelmez.) [Araf 34]
596
nsann iine gre, mr ve rzk deiebilir. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Allah, dilediini siler, dilediini deitirmez. mm-l-kitab [levh-i mahfuz] Ondadr.) [Rad 39] mm-l kitap, ezeli olan kelam- lahinin yazl olduu kitaptr. Melekler, bunu anlayamaz. Zamanl deildir. Allahtan baka, kimse bilmez. Hi yok olmaz. Levh-i mahfuzda deiiklik olur. Bunu melekler grr. nsann, iine gre, mr ve rzk deiir. yiler kt, ktler iyi olarak deitirilebilir. Bir baka yet meali de yledir: (Herkesin mr ve mrlerin ksalmas elbette kitapta yazldr.) [Fatr 11] Deiebilen kaza kadere kaza-i muallak denir. Bir kimse, iyi amel yapp duas kabul olursa, o kaza deiebilir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kaza-i muallak hibir ey deitirmez. Yalnz dua deitirir.) [Hakim] (Kader, tedbirle, saknmakla deimez. Ama kabul olan dua, bela gelirken korur.) [Taberani] (Sla-i rahm mr uzatr.) [Taberani] Kaderin levh-i mahfuzda yazlmas kazadr. Bir kimseye takdir edilen bela, kaza-i muallak ise, o kimsenin dua etmesi de takdir edilmise, dua eder, kabul olunca belay nler. Duann belay nlemesi de kaza ve kaderdendir. emsiye yamura siper olduu gibi, dua da belaya siper olur. Ecel-i msemma deimez ama; Ecel-i kaza deiebilir. Bir rnek: ki kii, Hazret-i Davuda birbirini ikayet etti. Azrail aleyhisselam gelip, (Bu iki kiiden birinin eceline bir hafta kald. kincisinin mr de, bir hafta nce bitmiti; ama lmedi) dedi. Hazret-i Davud, hayret edip sebebini sorunca cevaben dedi ki: (kincisinin bir akrabas vard. Buna dargn idi. Bu gidip onun gnln ald. Bunun iin Allah tel, bunun mrn 20 yl uzatt.) [Levh-i Mahfuz ve mm-l-kitab risalesi]
Cebriye ve mutezile
Sual: Kaderin imann art olduunu inkr eden biri, (Resulullah kadere imanla ilgili bir ey sylememitir. Kader, imann artlar arasnda saylrsa, ne yapacamz nceden takdir edilip yazldna
597
gre, bize gnah ileten de Allah olur. Allah bizi niye cehenneme gnderecek ki?) diyor. Buna nasl cevap verebiliriz? CEVAP Kaderi inkr eden, mutezile [kaderiye] frkasdr. (Yaptmz iyi kt ilere Allah karmaz) derler. (Allah bize zorla gnah iletir) diyen ise, cebriye [mrciye] frkasdr. kisi de yanltr. Ehl-i snnet ikisinin ortasndadr. Cebriye frkas: Bu frka, (Bize iman veren de ibadet ettiren de Allahtr. Allah her ii zorla yaptrr. nsan kaderine mahkmdur. Hi kimse, iledii gnahtan mesul deildir) diyerek u mealdeki yetleri delil olarak gsteriyor: (Allah, dilediini hidayete kavuturur, dilediini dalalette brakr.) [brahim 4] (Eer Rabbin dileseydi, yeryzndeki insanlarn hepsi iman ederdi. O halde inanmalar iin insanlar zorlayacak msn? Allahn izni olmadka, hi kimse, iman edemez.) [Yunus 99,100] (Sizi de, yaptnz ileri de yaratan Allahtr.) [Saffat 96] Bu yet-i kerimeler, kaderi, yani Allah tealann ilerimizi yarattn inkr eden mutezileye gayet gzel cevaptr. Bu yet-i kerimelere ramen, kader nasl inkr edilir ki? Bu yet-i kerimelerin aklamasnda, Muhammed Masum hazretleri buyuruyor ki: Hayrn ve errin yaratlmasnda, ilediklerimizin yaratlmasnda, insann irade ve ihtiyarnn da tesiri vardr. nsann iradesine, dilemesine kesb denir. nsann yapmak istedii ii, Allah tel da dilerse, o eyi yaratr. (2/83) Demek ki, insanlarn yapt her hareket, her i, insann kesbi ve Allah telnn yaratmasyladr. nsan istiyor, Allah tel da yaratyor. Allah teala yaratmyor diyen mutezile sapk yoldadr. Gnmzde baz mutezile bozuntular, kaderi cebriyenin anlad gibi gstererek inkra almaktadr. Cebriye frkas, insann kesbini, iradesini inkr ederek, (nsan istese de, istemese de her hareketini, her iini Allah yaratr. nsann her ii, aa yapraklarnn rzgrdan sallanmas gibidir. Her eyi Allah zorla yaptryor) dediler. Byle sylemek kfrdr. Elin titremesi bakadr; isteyerek oynatmas bakadr. Bir yet-i kerime meali:
598
(steyen iman etsin, dileyen inkr etsin. nkrclara Cehennem ateini hazrladk.) [Kehf 29] Allah tel zorla inandrrsa, niye (steyen iman etsin, dileyen inkr etsin) diyecek ki? Demek ki, Allah tel, insana bir irade verdi. nanmak da, inkr etmek de, insann elindedir. Bir cebriyeci, kendisine saldrana kzmaz m? Allah yaptryor der mi? Mesela, Cebriyenin ensesine bir tokat vursak, (Ne yapyorsun?) der, ona (Kader byle, bunlar yapan Allahtr) desek, bize hak verir mi? Cebriyeciler, (Kfirler mazurdur; nk ileri yapan Allahtr. Bunlar mecburdur) diyorlar. Bu szleri kfrdr. Drt yet-i kerime meali: (Onlar hesap mahallinde durdurun! Hesaba ekileceklerdir.) [Saffat 24] (Rabbin hakk iin, onlarn hepsini yaptklarndan dolay sorguya ekeceiz.) [Hicr 92, 93] (Zerre kadar hayr ve er ileyen, karln grr.) [Zilzal 7,8] (Kii, nceden ne hazrladn, ne getirdiini grecektir.) [Tekvir 14] Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (Mrciye [cebriye] ve kaderiyenin [mutezilenin] slamiyetten nasibi yoktur.) [Buhari] (Allah tel, kaderiye ve mrciyeye, 70 Peygamber lisanyla lanet etti.) [Taberani] (Kaderiye ve mrciye, Kevser havuzuna varamaz ve Cennete giremez.) [Ebu Davud] Gnmzde cebriye frkas azsa da, aklna gvenen mutezile bozuntular oktur. Mutezile frkas: Kaderiye de denilen, mutezile frkas, (nsan kendi kaderini kendi izer. nsanlarn ilerine Allah karmaz) diyerek kaderi inkr etmitir. Hlbuki kadere iman farzdr. Bu husus Kuran- kerim ve hadis-i eriflerle bildirilmitir. Allah tel, ezeli ilmiyle, insanlarn ve dier mahlkatn, ne zaman doacan, ne zaman leceini ve ne yapacaklarn bilir. lahn elbette her eyi bilmesi, her eye gc yetmesi gerekir. Bilmeyen, gc yetmeyen, muhta olan, ilah olamaz. Allah tel, herkesin ne yapacan bilir. Kuran- kerimde mealen,
599
(Allah, onlarn ilediklerini ve ileyeceklerini bilir) buyuruluyor. (Bekara 255) nsanlarn bana gelecek olaylar, doacaklar, lecekleri ve ne i yapacaklar gibi btn bilgiler, levh-i mahfuz denilen bir kitaptadr. Bu kitaptaki bilgilere, kader deniyor. Bunlar nasl inkr edilebilir ki? Kader hakknda birka yet-i kerime meali: (Yeryznde vuku bulan ve banza gelen bir musibet yoktur ki, biz onu yaratmadan nce, bir kitapta [levh-i mahfuzda] olmasn. Elbette bu, Allah iin kolaydr.) [Hadid 22] (lm Allahn iznine bal olmayan hi kimse yoktur.) [Al-i mran 145] (lm zamann takdir eden ancak Allahtr.) [Enam 2] (Biz, her eyi kader ile yarattk.) [Kamer 49] Birka hadis-i erif meali ise yledir: (man; Allaha, meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahiret gnne, [yani Cennete, Cehenneme, hesaba, mizana], kadere, hayrn ve errin Allahtan olduuna, lme, ldkten sonra dirilmeye, inanmaktr. Allahtan baka ilah olmadna ve benim Onun kulu ve resul olduuma ehadet etmektir.) [Buhari, Mslim, Nesai] (Kadere inanmak, iman esaslarndandr.) [Ebu Davud, Tirmizi] (Kadere inanmayan, imann gereine erimez.) [Nesai] (Kaderi inkr edenin, slamdan nasibi yoktur.) [Buhari] (Kadere iman etmek, tevhidin nizamdr.) [Deylemi] (Ahir zamanda, erli kimseler, kader hakknda konuur.) [Hkim] (Ahir zamanda, kaderi inkr edenler kacaktr) [Tirmizi] (Ahir zamanda, u eyden korkuyorum: Mneccimlere [falclara] inanmak, kaderi inkr ve idarecilerin zulm.) [Taberani, bni Asakir, Hatib, bni Ebi sm] (Kaderi inkr etmeyin. Hristiyanlar kaderi inkr eder.) [Camius-sagir] (mmetim kaderi inkr etmedike dinde sabittir; inkr edince helak olur.) [Taberani] (Ahirette kaderi yalanlayana rahmet nazaryla baklmaz.) [. Adiy]
600
(u eyden korkuyorum: 1- limin srmesi, 2Mnafklarn Kuran byle diyor diyerek tartmaya girimesi, 3Kaderin inkr edilmesi.) [Taberani] (Btn Peygamberler unlara lanet etmitir: 1- Allahn kitabnda olmayan eyi ona ekleyen [Kuranda byle yazyor diye yalan syleyen, Kuran kendi grne gre tevil ve tefsir eden], 2Allahn kaderini inkr eden, 3- Allahn zelil ettiini aziz, aziz ettiini de zelil eden zalim idareci.) [Taberani] (Kaderden bahsedilince dilinizi tutun!) [Taberani] (Kaderi inkr edene, btn peygamberler lanet eder.) [Taberani] (Kadere, hayrn ve errin Allah'tan olduuna iman etmedike, baa gelenin asla amayacana, baa gelmemesi mukadder olann da asla gelmeyeceine inanmadka, hi kimse iman etmi saylmaz.) [Tirmizi] (Kaderiyenin slamdan nasibi yoktur. Bunlar, er takdir edilmedi derler.) [Beyheki] (Kader, Rahman olan Allahn elindedir. Kimini ykseltir, kimini alaltr.) [Bezzar] (Allah tel, hayr murat ettiinin maietini kolaylkla verir. er murat ettiinin ise, maietini zorlukla karlatrr.) [Beyheki] (Allah tel buyurdu ki: Bana iman edip de, kadere, hayr ve errin benim takdirimle olduuna iman etmeyen, benden baka Rab arasn.) [irazi] (mmetimi ey helak eder: Irklk, kaderi inkr ve nakle itibarszlk.) [Taberani] (Allah tel, ilk nce Kalemi yaratp, Kaderi, olan ve sonsuza kadar olacak olan yaz buyurdu.) [Tirmizi, Ebu Davud] (Her ey ezelde yazld. Kalem kurudu.) [Tirmizi] (Yani kader, takdir, son buldu ve yazlacak bir ey kalmad. nsanlar bu kaderin dnda bir ey yapamazlar. (Btn insanlar toplanp sana fayda vermek iin alsalar, ancak Allah telnn senin iin takdir ettiinden fazlasn yapamazlar. Eer herkes, sana zarar vermeye kalksa, ancak Allah telnn senin hakknda takdir ettii zarardan fazlasn veremez; nk artk kaderi yazan kalem kurudu, yazlar deimeyecek ekilde kesinleti.) [Tirmizi]
601
(Allah tel buyurdu ki: Ben lemlerin rabbiyim. Hayr da, erri de ben tayin ederim. Hakknda er yazdma yazklar olsun, hakknda hayr yazdma ise mjdeler olsun!) [.Neccar] Son hadis-i erifte, Allah tel, (Hakknda er yazdma yazklar olsun) buyuruyor. Ktl zorla yaptrsayd, kendi yazd hkm iin yazklar olsun der miydi? Bu sz, (Kendi iradesiyle ktl ileyeceini ezeli ilmimle bildiim iin, hakknda er yazdm kimselere yazklar olsun) demektir. Allah tel, kullarnn iyilik mi ktlk m ileyeceklerini, Cehennemlik mi, Cennetlik mi olduklarn elbette bilir, bildiini de yazyor. Yoksa yazd iin kul yle yapmak zorunda kalmyor. Cebriye, zorla Allah yaptrr der; mutezile ise Allahn kaderini inkr eder. (Ya Resulallah, yaptmz ve yapacamz iler nceden takdir edilip yazldna gre, i yapmann ne nemi var) diye soranlara Peygamber efendimiz, (Herkes, kendi iine hazrlanr) ve (Herkes nceden takdir edilmi olan ilere hazrlanr) buyurdu. (Mslim, Tirmizi) Ayn suali soran, baka birine de, ems suresini okudu. lgili ksmn meali yle: (Cenab- Hak, hayr ve erri [taat ve gnah] ve bu ikisinin hallerini retip bunlardan birini yapabilmesi iin, insana ihtiyar [tercih hakk, irade-i cziyye] verdi. Nefsini tezkiye eden [ktlklerden temizleyip faziletlerle dolduran] kurtuldu. Nefsini gnahta, cehalette, dalalette brakan, ziyan etti.) [ems 8-10] Grld gibi, Allah telnn bilmesi, zorla yaptrmas demek deildir. Mesela, takvimlere, bir yl iinde gnein ne zaman doup, ne zaman bataca, hesaplanarak yazlr. Gne, takvimde bildirilen saatlerde doup batar. Gne, takvime yle yazld diye bilinen saatlerde doup batmaz. Aksine, gne o saatte doaca iin, takvime yazlr. te, bir kimsenin gnah ileyeceini de Allah tel elbette bilir. Bu, onun kaderinde yazldr. Yazl olmas, o gnah ileyecei iindir; yoksa kaderinde yazl olduu iin o gnah ilemez. Btn bu yet-i kerimelere ve ou Ktb- sittede bulunan hadis-i eriflere ramen, kaderi inkr eden, Resulullah byle ey sylemez diyebilen mutezile bozuntularnn, art niyeti meydandadr. Mutezile frkas
602
Sual: Mutezile frkas nasl meydana kmtr, fikirleri nelerdir? CEVAP Bozuk frkalardan biri olan Mutezile, Hasan- Basri hazretlerinin derslerinde bulunan Vasl bin Ata tarafndan ortaya karlmtr. Byk Ehl-i snnet limi ve veli bir zat olan Hasan- Basri, (Byk gnah ileyen ne mmindir ne de kfirdir) diyerek Ehl-i snnetten ayrlan Vasl bin Ata iin, ('tezele anna Vasl) yani (Vasl bizden ayrld) buyurmutu. Buradaki itezele [ayrld] kelimesinden dolay Vasl'a ve onun yolunu tutanlara Mutezile ismi verilmitir. Sonraki yllarda bilhassa felsefe eitimi yapm ve felsefeye merakl kiiler, Vasl bin Ata'nn yolundan yryerek, Allah telnn zt ve sfatlar ile, kader, amellerle (ibadetlerle, muamelatla..) iman arasndaki mnasebet ve dier konularda slam dininin snrlarn zorlayacak kadar ileri derecelere varan ayrlklara dmlerdir. Kuru aklc ve bidat frkalardan Mutezilenin grlerinden bazlar unlardr: Sahabenin hepsinin adil ve Cennetlik olduunu inkr ederler. Halbuki Kuran- kerimde mealen, (Onlarn hepsine hsnay [Cenneti] vaad ettik) buyuruluyor. (Hadid 10) Mirac, dier mucizeleri ve kerameti inkr ederler. Kuran- kerimde, kerametin hak olduunu bildiren yetlerden bazlar unlardr: Ledn ilmine sahip bir zat, Belksn tahtn bir anda getirdi. (Neml 40) Hazret-i Meryeme her zaman taze meyve ve yiyecek verilirdi. (Al-i imran 37) Eshab- kehf asrlarca, lmeden uyudu. (Kehf 17,18) (Cennette olanlara Allah grlmez) derler. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Ahirette, yzleri nurlu olarak, Rablerine bakarlar.) [Kyamet 22, 23] (Gnah ileyen kfir olur, amel imandan paradr) derler. Ehl-i snnet itikadnda, amel ile iman ayrdr, gnah ileyene kfir denmez. Gnah ileyen kfir olsayd, yeryznde mslman kalmazd. Masum olmak meleklere mahsustur. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Allah irki [kfr] affetmez. Dier btn gnahlar ise, istediini affeder.) [Nisa 48]
603
(Kabir ziyaretinde, enbiya ve evliyadan yardm istemek caiz deil) derler. Hadis-i erbainde (Bir iinizde, skp arnca, kabirdekilerden yardm isteyin!) buyuruluyor. Kabir sualini, kabir azabn inkr ederler. Hadis-i erifte, (Kabir azab haktr) buyuruldu. (Buhari) (lye, dua fayda etmez) derler. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Dirilerin dualar ile, llere ok rahmet verilir. Dirilerin, llere hediyesi, onlar iin dua ve istifar etmektir.) [Deylemi] (Srat, mizan, efaat diye bir ey yok) derler. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kyamette mizan, srat, ehidi rahatsz etmez.) [Beyheki] (Cehennem zerine Srat kprs kurulur.) [Buhari] (Byk gnah ileyenlere efaat edeceim.) [Nesai] (Akl, herkeste eittir. Akl amaz bir hccettir. Akln beendii, gzel grd eyler farz, irkin grd ey ise haramdr. Din bildirmese de, aklla haram ve farzlar bilmek mmkndr) derler. Her ne kadar akl, iyiyi ktden ayran bir kuvvet ise de, her ite l olmaz. Allah telya ait bilgilerde akl senet olmaz. Akl, kendi bana dinin emir ve yasaklarn bilseydi, Peygamberlere, limlere lzum kalmazd. Dinin hkmlerini duymayan, cezalandrlmaz. Bir yet-i kerime meali: (Biz Peygamber gndermedike kimseye azap etmeyiz.) [sra 15] Eski milletlere mubah olan baz eyler, bizlere haram edilmi, eskilere haram olan baz eyler de bizlere mubah klnmtr. Demek ki, bir eyin farz veya haram oluu, ancak dinin emri ile belli olur, akl ile belli olmaz. Mesela eskiden sr ve davar i ya haram idi, bizlere ise helaldir. (Enam 146) Ehl-i snnet limleri buyuruyor ki: Nakil yolu ile anlalan, yani Peygamberlerin syledikleri eyleri, akl ile aratrmaya uramak, dz yolda, g giden, ykl bir arabay, yokua karmak iin zorlamaya benzer. Yokua doru at, kamlanrsa, abalaya abalaya, ya yklp can kar, yahut, alm olduu dz yola kavumak iin saa sola ve geriye kvrlarak arabay ykar ve eyalar harap olur. Akl da, yryemedii, anlayamad ahiret bilgilerini zmeye zorlanrsa, ya yklp insan akln karr veya
604
bunlar alm olduu, dnya ilerine benzetmeye kalkarak, yanlr, aldanr ve herkesi aldatr. Akl, his kuvveti ile anlalabilen veya hissedilenlere benzeyen ve onlara ballklar bulunan eyleri birbirleri ile lerek, iyilerini ktlerinden ayrmaya yarayan bir ldr. Byle eylere ballklar olmayan varlklara eremeyeceinden, arp kalr. O halde, Peygamberlerin bildirdikleri eylere, inanmaktan baka are yoktur. Ehl-i snnet limleri, mutezilenin dalalette olduunu yet ve hadislerle ispat etmilerdir. Bir tala iki ku Sual: Aadaki ifadeler Ehl-i snnete aykr deil mi? Kula bela gelmez Hak yazmadka, Allah bela vermez kul azmadka. CEVAP Ehl-i snnete uygundur. Birinci msra mutezileye cevap, ikinci msra cebriyeye cevaptr. Bir tala iki ku vurulmutur. zet olarak, iki satrla Ehl-i snnet itikad bildirilmitir. Mutezile, (Kaderini herkes kendi belirler) der. Birinci msra buna cevaptr. (Allah tel dilemedike insan bir ey yapamaz) deniyor. Cebriye ise, (Allah dilediini hidayete kavuturur, dilediini sapklkta brakr) ayet-i kerimesini yanl anlad iin, (Her eyi bize zorla yaptran Allahtr) der. kinci msrada, (Allahn takdiri insanlarn amellerine gredir) deniyor. mam- Rabbani hazretleri de buyuruyor ki: Kaza ve kader bilgisini, ok kimseler anlayamadndan, doru yoldan ayrlmtr. Bunlardan bir ksm, insanlarn isteyerek yapt ilerinin zorla olduunu sanm, oklar da, insanlarn her ii yaratarak yaptn, isteyerek yaplan ilere, Allah telnn karmadn sylemitir. ncs de, doru yoldakilerin, slamiyeti iyi anlayanlarn szdr ki, bunlar, (Frka-i naciyye) ismiyle mjdelenmi olan (Ehl-i snnet vel-cemaat) limleridir. Bunlar, birinci ve ikinci ksmda olanlar gibi taknlk yapmam, orta yolu semilerdir. Eari ve Cebriye Sual: mam- Earinin insann iradesiyle ilgili bildirdikleri, Cebriyeye yakn mdr? CEVAP
605
Yakn olanlar vardr, fakat yakn olmak, Cebriye olmak demek deildir. Cebriye btl frkadr. mam- Eari ise, Ehl-i snnetin iki itikad imamndan biridir. mam- Maturidinin bildirdiiyle, arasnda syleyi fark vardr. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Bir iin yaplmas bakadr, iyi veya ktlnn yaplmas bakadr. O halde, iin iyi veya kt olmas iin de, kuvvetin ayrca tesiri lazmdr. nsanlarn kudretini Allah tel yaratt gibi, bu kudretin tesir etmesini de Allah tel yaratmaktadr. Bunun iin, kulun kudreti de tesir eder. mam- Earinin bildirdiklerini, Cebriyeden ayran ey, Cebriye mezhebinde, (Bir insan bir ii yapt demek mecazdr. Yani o istekli ii yalnz Allah tel yapmtr. O insann eliyle yapmtr. nsanda kudret yoktur) derler. mam- Eari ise, (i yapan, hakikatte insandr. Ancak, insann isteiyle deil, Allah telnn istemesiyle yapmtr) diyor. Ehl-i snnetten, mam- Eariden bakalar, kulun kudreti, yapt istekli ie tesir eder diyor. mam- Eari ise, kudreti ancak, iin yaratlmasna sebep olup, yaratlmasnda tesiri olmaz diyor ki, her ikisine gre de, ii insan yapt demek doru olur. Ehl-i snnet, Cebriyeden, bylece ayrlm olur. Cebriye mezhebinin, insann istekli ilerini yaptn kabul etmemesi, (i insan yapt demek mecazdr) demesi kfrdr. (1/289)
Levh-i mahfuz ve mm-i kitap

Sual: Levh-i mahfuz ile mm-i kitab ayr mdr? Bunlar mahlk mudur? CEVAP Ahmed bin Sleyman hazretleri buyuruyor ki: Levh-i mahfuz, korunmu levha demektir.Olmu ve olacak her eyin yazl olduu kitap anlamndadr. Mahlktur, yani sonradan yaratlmtr. Melekler levh-i mahfuzu grrler. Allah tel dilerse levh-i mahfuzda deiiklik yapabilir. Mesela, insann iine gre mr ve rzk deiir. yiler kt, ktler iyi olarak deitirilebilir. mm-i kitab ise, kitabn anas demektir. Ezeli olan kelam- ilahinin ismidir. Mahlk deildir. Melekler, bunu anlayamaz. Zamanl deildir. Yani burada zaman yazl deildir. Allah teldan baka, kimse bilmez. Hi yok olmaz. (Levh-il-mahfuz ve mm-l-kitab risalesi) Fatihaya da mm-i kitap denirse de, o konumuzun dndadr.
606
Allah layk olan alaltp ykseltir

Sual: Aadaki yetlere Ehl-i snnet limleri nasl anlam vermilerdir? CEVAP yetlerin aklamalar yledir: (Allah dilediini saptrr, dilediini hidayete erdirir.) [brahim 4, Fatr 8] Allah dilediini saptrdna gre, er Allahtan deil diyenler yanl yoldadr. Bu yete dayanarak cebriye, Allah bize zorla gnah iletir diyor ki o da yanltr. Allah tel hi kimseye zulmetmez, zorla gnah iletmez. Gnah da sevab da herkes kendi irade-i cziyyesi ile iler. (Rabbin, dilediini yaratr, dilediini seer. Onlarn seim hakk yoktur.) [Kasas 68] Klli iradenin Allah telnn kudretinde olduu bildiriliyor. Kullarna verdii irade-i cziyye hari, hi kimse bir ey yaratamaz. Tek yaratc Allah teldr, hayr da erri de O yaratr. (Allah dilediini balar, dilediine azap eder.) [Bekara 284] Dilediine azap eder demek, layk olana azap eder demektir. Yoksa Allah tel zerre kadar hakszlk yapmaz. (Nisa 40, Kehf 49) (Allah dilediini yardm ile destekler.) [Al-i mran 13] Layk olanlar destekler. (De ki: Mlkn sahibi olan Allahm, sen mlk dilediine verir, dilediinden geri alrsn. Dilediini yceltir, dilediini de alaltrsn.) [Al-i mran 26] Yine layk olanlar alaltp ykseltir. (Elbette Allah dilediini hesapsz rzklandrr.) [Al-i mran 37] Layk olanlara verir. (Yeryz Allahndr, kullarndan dilediini ona vris klar.) [Araf 128] Layk olanlara verir. (O, yldrmlar gnderip onlarla dilediini arpar.) [Rad 13] Bunu da layk olanlara yapar. (Allah kimi hor ve hakir klarsa, artk onu deerli klacak bir kimse yoktur.) [Hac 18] Layk olanlar hor klar. (Allah dilediini nuruna kavuturur.) [Nur 35] Layk olanlara verir.
607
(Allah, dilediini yaratr; dilediine kz, dilediine erkek ocuklar verir.) [ura 49] yilerin hakknda hayrl ne ise ona onu baheder. (Onlar durdurun! Sorguya ekileceklerdir.) [Saffat 24] Bu yette, Cebriye frkasnn yanll ortaya konmaktadr. Kendi irade-i cziyyesi ile gnah ileyenler sorguya ekilecektir. H Allah tel zorla gnah iletseydi sorguya eker miydi hi? (Herkesi sorguya ekeceiz.) [Hicr 92] Herkes yaptnn karln grecektir. (Zerre kadar hayr ve er ileyen, karln grr.) [Zilzal 7,8] Bu yette, Allah telnn gnah iletmedii, hayr da erri de insann kendi iradesi ile iledii aka bildiriyor. (Herkes [iyi kt] ne getirmise, onu grecektir.) [Tekvir 14] Bu yette, herkesin kendi iradesi ile gnah veya sevap iledii bildiriliyor. Kul kendi iradesi ile iman kfr semeseydi, gnah ve sevap ilemeseydi, h Peygamberler, Cennet, Cehennem lzumsuz olurdu. Allah telnn niye yaptn diye kullarna hesap sormas da yersiz olurdu.
Evlenmek ve kader
Sual: Mutlaka kaderimizde olan kiiyle mi evleniriz, bizim seme hakkmz yok mu? CEVAP Kader, insanlarn yapacaklar ilerin, nceden bilinmesi demektir. Kaderle bizim seimimiz, ayr deildir. Seince, o kaderimiz oluyor, ne ilemisek, kiminle evlenmisek o kaderimiz oluyor. Allah tel, olacak her eyi bildii iin, bizim ne yapacamz da bilir. te kader, Allah telnn ezeli ilmiyle, kendi irademizle yapacamz ileri bilmesi demektir, zorla yaptrmas demek deildir. Ksmeti kmamak Sual: Bir kz evde kalnca, (Ksmeti kmad, kaderi byleymi) deniyor. Kaderin rol nedir? CEVAP Her ey takdir iledir. Evlenmek, nasibi kmak veya kmamak da takdire baldr. Allah tel, takdirine gre sebepler yaratmaktadr. Mesela bir kz dua eder, (Ya Rabbi, evlenmek hakkmda hayrl ise, evlenmeyi bana nasip eyle!) der. Duas kabul olursa evlenir. Evlenmek
608
iin tedbir almak ve sebeplere yapmak gerekir. Mesela kt birisi ile evlenip de suu kadere yklemek doru deildir. nsan, irade-i cziyyesini kullanarak iyilik yaratlmasn isterse sevap, ktlk yaratlmasn isterse gnah kazanr. nsan gnah ilerse cezasn, sevap ilerse mkfatn grr. Yani Allah tel hi kimseye zorla gnah iletmez. nsan, irade-i cziyye ile yapt ileri kendi yaratmyor. Bu ilerin, hayrn ve errin yaratcs yalnz Allah teldr. (Benim Cehenneme gideceim alnma yazlmsa, yani kaderimde varsa, gnah iler, Cehenneme giderim. Benim bunda ne suum var. Su kaderimdedir) diyenler kyor. Hlbuki Allah tel, kimseye zor ile gnah iletmez. Kader Allahtandr. Ancak, cenab- Hakkn, kaderi kaza haline getirmesi, yani yaratmas, insann iradesini kullandktan sonra oluyor. Mesela, (Filan kimse, kendi istei ile u gnahlar ileyecektir) eklindedir. Nasibin kmamas Sual: Hibir ahlaki ve bedeni bir kusurum olmad halde, yam otuzu gemesine ramen evlenemeyen bir kzm. evremdekiler, (evde kald) diye dedikodu ediyorlar. Bunda benim suum olmad halde, bu da kaderden midir? CEVAP Cebriyye denilen bidat frkas, kaderi sular. Mutezile frkas da, kaderin roln inkr eder. Her ey takdir iledir. Kaderin, iyisi, kts, tatls, acs, hep Allah teldandr. Kader, Allah telnn, olacak eyleri ezelde bilmesidir. Kaza, kaderde bulunan eyleri, zaman gelince yaratmasdr. Tedbir alp sebeplere yaptktan sonra evlenemedim diye kendini skntlara sokmak ok yanl olur. (Nasibuke, yusibuke) buyurmulardr. (Nasipse, kavuursun) demektir. Yine, (Nasipse gelir Hintten, Yemenden, nasip deilse, ne gelir elden) demilerdir. Skntl eylerden kurtulmak iin, rahat ibadet edebilmek ve haramlardan kamak iin, sabrederek dua etmek gerekir. Peygamber efendimiz, (Mminin silah duadr) buyurdu. (. Ebiddnya) Kuran- kerimde de mealen, (Ey iman edenler, Allahtan sabr ve namazla yardm isteyiniz) buyuruluyor. (Bekara 153)
609
Grld gibi, sabrn, namaz ve duann nemi ok byktr. nsana sknt baz eylerde srar etmesinden ileri gelir. Tedbir almal, fakat tedbire de gvenmemeli. nk tedbir, takdiri bozamaz. Takdire boyun emek ve ona inanmak farzdr. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Kadere rza gstermek mutlu olmaya, rzaszlk ise mutsuzlua alamettir.) [Tirmizi] Muhammed Masum hazretleri buyuruyor ki: nsana gelen elemler, takdir-i ilahi ile gelmektedir. Raz olmak gerekir. badetlere devam, elemlere, hastalklara sabredebilmelidir. Allah telnn kereminden afiyet beklemelidir! Mahlklardan bir ey beklememeli, her eyin Hak teldan geldiini bilmelidir! Dertlerden, elemlerden kurtulmak iin dua ve istifar etmelidir! Onun takdiri, iradesi olmadka, kimse kimseye zarar veremez. Bununla beraber, sebeplere yapmak, Peygamberlerin yoludur. Sebeplerin tesirini de Allah teldan talep etmelidir! (1/72) Kader mi? Sual: Salih bir gen bana talip iken, isiz gsz ama boyunu posunu beendiim biri ile evlendim. Ahlak da iyi kmad. Sknt ierisindeyim. Kaderim mi byle idi? CEVAP Siz istemisiniz, Allah tel da onu yaratmtr. nsan, irade-i cziyyesini kullanarak iyilik yaratlmasn isterse sevap, ktlk yaratlmasn isterse gnah kazanr. nsan, gnah ilerse cezasn, sevap ilerse mkfatn grr. Allah tel, sizin ne yapacanz bildii iin bunu levh-i mahfuza yazyor. Buna kader veya aln yazs deniyor. Levh-i mahfuzda yazl olduu iin siz onu yapmyorsunuz. Yapacanz bilindii iin levh-i mahfuza yazlmtr. Bundan dolay, kt bir i yapp, (Ne yapaym, kaderim byle imi) demek yanl olur.
Kimse kimsenin rzkn yiyemez

Sual: Ecel-rzk mnasebeti nasldr? CEVAP Her canlnn rzk tkenmeyince eceli gelmez, lmez. Kimse kimsenin rzkn yiyemez. Rzk, ibadet yapmakla artmaz, bereketlenir. Allah tel herkesin rzkn ezelde takdir, tayin etmi, ayrmtr. Bu, artmaz ve azalmaz. Rzk endiesiyle, harama el uzatmamal ve u hadis-i eriflerin muhatab olmamaldr:
610
(Bir zaman gelir ki, insanlar, yalnz maln, parann gelmesini dnr, helalini ve haramn dnmezler.) [Buhari] (Bir zaman gelir, insann btn kaygs midesi olur, erefi mal, kblesi kadn, dini para olur. Byle kimseler, halkn ktleridir.) [Slemi] Allah tel, herkesin rzkn ezelde takdir etmi, ayrmtr. Rzk deimez, azalp oalmaz. Kimse kimsenin rzkn yiyemez. Allah telnn 99 isminden biri Rezzaktr, her varln rzkn vericidir. Allah tel, (Herkesin rzk bana aittir) buyuruyor. Rzk iin Allah telnn verdii sze gvenmelidir! Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Yeryzndeki her canlnn rzk, Allaha aittir.) [Hud 6] (Nice canl vardr, rzkn kendi elde edemez. Sizin de, onlarn da rzkn Allah verir.) [Ankebut 60] (Rabbin, rzk dilediine bol verir, dilediine daraltr.) [sra 30] Hadis-i eriflerde de buyuruldu ki: (Rzk iin zlmeyiniz, ezelde ayrlan rzk sizi bulur.) [sfehani] (Eceliniz sizi nasl takip ederse, rzknz da ylece takip eder.) [Taberani] (Rzk genileten, daraltan, gnderen yalnz Allah teldr.) [Redd-l-muhtar] (Allah teldan kork, rzkn gzel yoldan ara, helali al, haram terk et!) [bni Mace] (Rzkn gecikmi sayma! Hi kimse, rzkna kavumadka lmez.) [Hkim] (Hi kimse, nasibinden fazla rzka kavuamaz. Rzkna kavuup yemedike de lmez. stemese de rzk kendisine verilir.) [Hkim] (Allah telya tam tevekkl etseydiniz, sabah a kalkp, akam tok dnen kular gibi sizi de rzklandrrd.) [Tirmizi] (Hak tel, Hazret-i deme bin eit sanat retip buyurdu ki: Neslin, bu sanatlardan biri ile rzkn arasn! Sakn dini geim vastas yapmasn!) [Hkim] (Zikrin hayrls hafi [gizli] olan, rzkn hayrls ise kfi olandr.) [Beyheki] (Allah tel sevdiine, rzkn kfi [yetecek kadar] verir.) [Ebueyh]
611
(Allah telnn verdii rzka kanaat eden mmin kurtulmutur.) [Mslim] (Helal kazanmak iin sknt ekene, Cennet vacip olur.) [.Gazali] (En gzel rzk, helale, harama dikkat edilerek kazanlandr.) [Nesai] Peygamber efendimiz, (Eer Allah korkusunu kendinize sermaye edinirseniz, rzknz, ticaretsiz ve sermayesiz gelir) buyurup u mealdeki yeti okudu: (Kim Allahtan korkarsa, Allah ona bir k yolu ihsan eder ve rzkn ummad yerden gnderir.) [Taberani-Talak 2,3] Allah tel emrettii iin alan, rzkn helal yoldan arayan, ezeldeki rzkna kavuur. Rzk da bereketli olur. Bu almalar iin de sevap kazanr. Eer, rzkn haram yoldan ararsa, yine ezelde ayrlm olan rzka kavuur; fakat bu rzk ona hayrsz, bereketsiz olur, kazand gnahlar da, onu felaketlere srkler. Hazret-i Hzrn tamir ettii binann altndaki altn levhada unlar yazl idi: (lm hak iken glp elenen, kadere inand halde zlen, rzka Allah tel kefil iken zahmetlere giren, Kyamette sorgusual varken gaflete dalan, faniliini bildii dnyaya bel balayan kimseye nasl hayret edilmez?) Helal rzk aramak Sual: nsanlarn kimisi helal yoldan kazanyor, kimisi de haram yoldan. Acaba haram yoldan rzk kazanmak helal yoldakinden daha m kolaydr? CEVAP Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Herkese dnyalktan nasibi neyse, o eyler ona kolaylatrlr.) [Hkim] Bir kimse kazancn kumardan elde etmeye alsa, zamanla kumar iinde mahareti artar. Marangoz, terzi gibi helal bir meslek edinmek isteyene de ileri kolaylatrlr. Onun iin daima helal kazan yollarn aramaldr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Ey insanlar, Allahtan korkun ve rzknz aramada gzel yol tutun! nk hibir kimse, rzkn ele geirmeden lmez. O halde
612
Allahtan korkun ve rzknz gzel yollarla elde edin, helali aln, haram terk edin!) [bni Mace] (Rzknz gecikmi saymayn! Hi kimse, takdir edilen rzkna kavumadka lmez. O halde rzknz gzel yoldan arayn, helali aln, haramdan kan!) [Hkim]
Alktan lmek
Sual: Allah rzka kefil olduuna gre, alktan ld demek uygun olur mu? CEVAP Allah tel, herkesin rzkna kefildir. Ama bu, alktan lmeye engel deildir. Herkes iin belli bir rzk, belli sayda nefes takdir edilmitir. Eceli gelen, lecektir. Kimisi hastalktan lr, kimisi trafik kazasnda lr, kimisi de alktan lr. Allah tel, ok eyi de sebeplerle yaratmaktadr. Mesela, rzk Allah verir, ama almay sebep klmtr. almadan rzk bekleyen, alktan lebilir. Hastalklara ifay veren de Allah teldr. Ancak doktoru, ilac sebep klmtr. Doktora gitmeyen, tedaviyi, ilac kabul etmeyen, hastalktan lebilir. Bir ehrin bir kesinde, bir Mslman alktan lse, ehirdeki zenginlerden birinin, az bir zekt borcu kalsa, onun katili saylr. (S. Ebediyye) ki hadis-i erif meali yledir: (Azap ile korkutulduunuz eylerin hepsini, u kldm namazda grdm. Bcek bile yemesine mani olmak iin, kedisini a ve susuz brakp, alktan lnceye kadar, kedisini balam olan kadn da grdm.) [Mslim, Nesai] (u kiiden bakas dilenemez: 1- Alktan lecek olan, 2- Borca boulmu kii, 3- Diyet vermek zorunda olan.) [Ebu Davud, Tirmizi, Nesai] Hazret-i mer, halife iken, ktlk oldu. Eshab- kiramdan Bilal bin Hars, Resulullahn trbesine gidip, (Ya Resulallah! mmetin alktan lmek zeredir. Yamur yamasna vesile olman iin sana yalvarrm) dedi. Resulullah o gece ryasnda grnp, (Halifeye git! Benden selam syle! Yamur duasna ksn) buyurdu. Hazret-i mer, yamur duasna knca, duadan sonra, yamur yamaya balad. (M. Nasihat)
613
Alktan lmek zere olan ve ldrmekle korkutulan kimseden bakalarnn le, domuz eti yemeleri, iki imeleri haramdr. (Berika) Alktan ve susuzluktan lecek olanlara, le ve arap haram deildir. (Bezzaziyye) Bir kimsenin alktan lmesi, ezelde takdir edilmi olmasna alamet, (Ezelde alktan lmek alnma yazlm ise, yiyip imek fayda vermez) dncesinin kalbine gelmesidir. Byle dnd iin, yiyip imez ve alktan lr. (S. Ebediyye) Alktan lmek zere olan kimse, le de yoksa, bakasnn maln, lmeyecek kadar yiyebilir. (Muhit) u kadar var ki, ok a kalan kimse, zamanla hastalanyor ve lyor. lm her ne kadar hastalktan ise de, alk sebep olduu iin, alktan ld demenin mahzuru olmaz. Rzkn mahiyeti Sual: Allah rzka kefil olduuna gre, alktan lmek nasl oluyor? Rzkn mahiyeti nedir? CEVAP Rzk, denince genelde yiyecek eyler anlalr. Ev ve giyim eyas da rzktandr. Allah tel, her insann ve her hayvann rzkn ezelde takdir etmi, ayrmtr. nsanlarn ve hayvanlarn ecelleri ve nefeslerinin says belli olduu gibi, her insann rzk da bellidir. Rzk hi deimez. Azalmaz ve oalmaz. Kimse kimsenin rzkn yiyemez. Kimse kendi rzkn yiyip bitirmeden veya kullanmadan lmez. Bir yet-i kerime meali yledir: (Allah telnn rzk vermedii, bir canl yoktur.) [Hud 6] Allah tel, herkesin rzkna lene kadar kefildir. Herkes iin belli bir rzk, belli sayda nefes takdir edilmitir. Eceli gelen lr. Kimisi hastalktan lr, kimisi trafik kazasnda lr, kimi intihar ederek lr, kimi de alktan lr. Bunlar lnce de Allah telnn kefil olduu, takdir ettii rzk bitmi olur. Hi kimse takdir edilen rzkn bitirmeden veya kullanmadan lmez. Rzk iin endie etmemelidir. Bir hadis-i erif meali yledir: (Rzk iin zlme, takdir edilen [ezelde ayrlm olan] rzk seni bulur.) [sfehani] Allah tel, ok eyi sebeplerle yaratmaktadr. Mesela, hastalklara ifay veren de Allah teldr. Ancak doktoru, ilac, sebep
614
klmtr. laca ifay veren de Odur. Doktora gitmeyen, tedaviyi, ilac kabul etmeyen, hastalktan lebilir. Bu hasta, kendisine takdir edilen rzkn bitirdikten sonra lmtr. Rzk Allah verir, ama almay, yiyip imeyi sebep klmtr. almayan veya yiyip imeyen, alktan lebilir. Bu da, kendisine takdir edilen rzkn bitirdikten sonra lmtr. Yani kendisine kefil olunan rzk yemi veya kullanmtr, kefil olunan rzktan mahrum kalmamtr. Bir de, ok a kalan kimse, zamanla hastalanyor ve lyor. lm her ne kadar hastalktansa da, alk sebep olduu iin, alktan ld demenin mahzuru olmaz.
Kader ve kanaat
Sual: slamiyet bir lokma ile bir hrkaya kanaat eder deniyor. Yani dinimiz almaya mani midir? CEVAP Din, kadere inanmak ve kanaat etmektir. Fakat kader, almamak, fazla istememek deildir. Kader, insanlarn ne yapacan, Allah telnn nceden bilmesi demektir. Allah tel, almay emrediyor. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Cihad edenler, alanlar, uraanlar, oturduu yerde ibadet edip cihad etmeyenlerden daha stndrler, daha kymetlidirler.) [Nisa 95] Hadis-i eriflerde de buyuruldu ki: (alp kazananlar Allah tel sever.) [Beyheki] (ki gn bir derecede bulunan, ilerlemeyen aldand.) [Beyheki] (lerinizi yarna brakmaynz. Sonra yok olursunuz.) [mam- Gazali] (Yabanc dil renin. Dmann errinden bylece kurtulursunuz!) [Faideli Bilgiler] Mslmanlk, alp kazanmay emrediyor. Kanaat demek, bir hrkaya raz olup tembel oturmak demek deildir. Mslmanlar, asla byle deildir. Kanaat demek, kendi kazandna raz olup, bakasnn kazancna gz dikmemek demektir. Kanaat, sinir hastalklarn nleyen, geimsizlii, dmanl gideren, cemiyetlerin dzenlerini salayan bir faktrdr. Kanaat, slamiyetin dnyaya yaylmasn, ilim ve fen abideleri kurmay salamtr. (alan kazanr) ve (Herkes yaptn bulur) meal-i lisinden olan yet-i kerimeler ile (Allah tel alp kazananlar
615
sever) ve Mnavideki (Allah tel almayan genleri elbette sevmez) gibi, nice hadis-i erifler, alp ilerlemeyi mi, yoksa uyuukluu mu emrediyor? Mslmanlarn kurduu Emevi, Abbasi, Gaznevi, Hind Timurlar ve Endls ve Osmanl medeniyetleri, alkanl m, yoksa uyuukluu mu gsteriyor? Bir derviin, bir lokma, bir hrka sz, Kur'an- kerimin ve hadis-i eriflerin emirlerini deitirebilir mi? Tedbir ve takdir Sual: Kimisi, kt birisiyle evleniyor, o kt de ktlk yapnca, (Ne yapaym kaderim byleymi) diyor. Kimisi gaza basyor, son srat giderken kaza yapyor. (Ben ne yapaym alnmn yazs byleymi. Tedbir, takdiri bozamaz) diyor. Kimisi hrszlk ediyor, mahkm oluyor. (Ne yapaym benim kaderim byle ktym) diyor. Kimisi, zararl eyler yiyip iiyor, hastalanp fel oluyor. (Ne yapalm, kaderin nne geilmez, olacakla lecee are olmaz, biz tevekkl ediyoruz) diyor. Bunlar dine uygun mu? CEVAP Sylenilen szlerin hepsi dorudur; fakat burada yanl olan, tedbir almamaktr. Tedbir almadan suu kadere yklemek yanl olur. Evet, kaderinde bunlar vard; ama bunlara kendisi sebep oldu. Resulullah efendimiz, bir kylye, (Deveni ne yaptn?) diye sorunca, o da, (Allaha tevekkl edip, kendi haline braktm) dedi. Kylye, (Deveni sk bala ve sonra tevekkl et!) buyurdu. (bni Asakir) Kaza ve kaderimizi, bamza gelecekleri bilmediimiz iin, tedbir almak gerekir. Tedbir almak, sebeplere yapmak dinimizin emridir. (Drer) Kt kimselerle gezip, kt iler yaptktan sonra, (Kaderim ktym) diyerek suu kadere yklemek, cahillikten, ahmaklktan baka ey deildir.
Nasip meselesi
Sual: (Mslman olmak, doru yolu bulmak, nasip meselesidir) deniyor. Nasibi yaratan Allah olduuna gre, tekileri niye nasipsiz yaratyor? Nasipsiz yaratmak adalete uygun mu? CEVAP
616
Allah tel hi kimseyi nasipsiz, kfir olarak yaratmamtr. Allah tel gemi ve gelecek her eyi, ezel ilmiyle bilir. Mesela, bir kfirin ebedi kfir kalp kalmayacan bilir. Olacak eylerin nasl olacan bilir. Takvimlere, bir yl iinde gnein ne zaman doup, ne zaman bataca, hesaplanarak yazlyor. Gne, takvimde bildirilen saatlerde doup batar. Gne, takvime yle yazld diye, bilinen saatlerde doup batmaz. Takvime yazlmas, gnein domasna ve batmasna tesir etmez. Allah tel da insanlarn balarna ne geleceini bildii iin, bunlar levh-i mahfuza yazmtr. Allah telnn, baz kimselerin nasipsiz olacaklarn bildirmesi, onlarn, kendi arzularyla kfr zere kalmay istedikleri ve iman etmek istemedikleri iindir. Yoksa bunlarn kfir olmas, Allah telnn haber verdii iin deildir. Kuran- kerimde buyuruyor ki: (Nefse iyilik ve ktlk [isyan ve itaat kabiliyeti yani bunlardan birini seme hakk, irade-i cziyye] veren Allah telya and olsun ki, nefsini tezkiye eden, kfr ve isyandan temizleyen, kurtuldu. Nefsini bunlarda brakan da, ziyan etti.) [ems 710] nsan, irade-i cziyyesini kullanmakta serbesttir, mecbur deildir. Yani irade-i cziyye, iyilie kullanlrsa Allah tel iyilik yaratr, ktle kullanlrsa, ktlk yaratr. Kul irade-i cziyyesini kullanyor, Allah tel da yaratyor. (rade-i cziyye risalesi) Demek ki, iyilik isteyene iyilik veriyor, o nasipli oluyor. Ktlk isteyene ktlk veriyor, o da nasipsiz oluyor. Burada bir zorlama yoktur. Yani Allah teala zorla gnah iletmiyor, zorla cehenneme atmyor. Neticede adalete aykr bir ey olmuyor.
ntihar eden de eceliyle lr

Sual: Ecel deiebilir mi? CEVAP eyh-l-slam Ahmed bin Sleyman bin Kemal paa buyuruyor ki: Rad suresindeki, (Allah tel, dilediini siler. Dilediini deitirmez. mm-l-kitab, Ondadr) mealindeki yette, levh-i mahfuz bildirilmektedir. mm-l kitab, ezeli olan kelam- lahinin ismidir. Melekler, bunu anlayamaz. Zamanl deildir. Allah teldan baka, kimse bilmez. Hi yok olmaz. Levh-i mahfuzda deiiklik olur. nsann, iine gre, mr ve rzk deiir. yiler kt, ktler iyi olarak deitirilebilir. Bylece biri lmne yakn, iyi iler yapp, son nefeste iman ile gider. Bir bakas kt amel iler, imansz gider. Bunun iin,
617
Resulullah efendimiz her zaman, (Allahmme, ya mukallibelkulub, sebbit kalbi, ala dinik) duasn okurdu. Hadis-i kudside, (nsanlarn kalbi Rahmann kudretindedir. Kalbleri, diledii gibi evirir) buyurulmutur. Yani, Celal ve Cemal sfatlar ile, ktye ve iyiye evirir. Levh-i mahfuza, kyamete kadar gelecek insanlarn iyileri, said olarak, ktleri de, aki olarak yazld. Kader deimez. Kaza, kadere uygun olarak meydana gelir. Kaza, her gn ok deiip, sonunda kadere uygun olunca, yaratlr. Kaza-i muallak eklinde yaratlaca yazlm olan bir ey, kulun iyi ameli ile deiip yaratlmaz. mam- Gazali hazretleri, (Kaza-i muallak, Levh-i mahfuzda yazldr. Eer o kimse, iyi amel yapp, duas kabul olursa, o kaza deiir) buyurdu. Hadis-i erifte, (Kader, tedbir ile, saknmakla deimez. Fakat kabul olan dua, o bela gelirken korur) buyuruldu. [Taberani] Duann belay nlemesi de kaza ve kaderdendir. Kalkan oka, emsiye yamura siper olduu gibi, dua da belaya siper olur. Bir hadis-i erifte, (Kaza-i muallak, hibir ey deitiremez. Yalnz dua deitirir ve mr, yalnz ihsan, iyilik arttrr) buyuruldu. [Hakim] Allah telnn takdirinin, yani kaderin, Levh-i mahfuzda yazlmas kazadr. Bir kimseye takdir edilen bela, kaza-i muallak ise, yani, o kimsenin dua etmesi de, takdir edilmi ise, dua eder, kabul olunca, belay nler. (Ecel-i kaza)y da, iyilik etmek geciktirir. Fakat, (Ecel-i msemma) deimez. Ecel-i kazaya bir misal verelim: Bir kimse, eer iyi i yapar, yahut sadaka verir, hac ederse mr 60 yl, bunlar yapmazsa 40 yl takdir edilmise, vakit tamam olunca, eceli bir an gecikmez. Birinin 3 gn mr kalm iken akrabasn, Allah rzas iin ziyaret etmesi ile, mr 30 yla uzar. 30 yl mr olan da, akrabasn terk ettii iin, mr 3 gne iner. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Sla-i rahm mr uzatr.) [Taberani] Davud aleyhisselamn yanna iki kii gelip birbirinden ikayette bulundular. Azrail aleyhisselam da gelip (Bu iki kiiden birincisinin eceline bir hafta kald. kincisinin mr de, bir hafta nce bitmiti; fakat lmedi) dedi. Davud aleyhisselam hayret edip sebebini sordu. Azrail aleyhisselam, (kincisinin bir akrabas vard. Buna dargn idi. Bu gidip
618
onun gnln ald. Bundan dolay Allah tel, buna yirmi yl mr takdir buyurdu) dedi. (Levh-i Mahfuz ve mm-l-kitab) Takdir, ezelde Levh-i mahfuzda yazlmtr. Yani, Levh-i mahfuzda olacak deiiklikler ve mrlerin artmas ve ksalmas da, ezelde yazlmtr ki, buna kaza-i muallak denir. (Lbab-t-te'vil) Allah telnn kaderi [ezeldeki ilmi] nasl ise, Levh-i mahfuzdaki deiiklikler, ona uygun olur. Hazret-i mer yaralannca, Ka'bl-ahbar, mer daha yaamak isteseydi, dua ederdi. nk onun duas elbette kabul olur buyurdu. itenler arp, (Ecel, bir an gecikmez ve vaktinden nce gelmez) mealindeki yet-i kerimeye ne dersin denilince, buyurdu ki: Evet, ecel hazr olunca, gecikmez. Fakat, ecel hasl olmadan nce, sadaka ile, dua ile, iyi amel ile, mr uzar. Fatr suresinde, (Herkesin mr ve mrlerin ksalmas yazldr) buyuruluyor.) [Levh-i Mahfuz ve mm-l-kitab] Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Btn hayvanlarn ecelleri, tesbihlerine baldr. Tesbihleri bitince, Allah tel onlarn ruhunu kabzeder.) [Beyheki] (Her eyin belli bir eceli vardr.) [Buhari] Emali'deki, (ldrlen kiinin eceli, o anda, mr ortadan kesilmi deildir) ifadesini Ahmed Asm efendi yle aklamaktadr: (ldrlen kimsenin [ve intihar edenin] o anda eceli gelmitir. mr ortadan kesilmemitir. Herkesin eceli bir tanedir.) ldrlen kimse, eceli geldii iin lr; fakat bunu ldren de, cezasn grr. ntihar eden de eceli geldii iin lr. Herkes, eceli gelince lr. Araf suresi 34. yetinde mealen, (Ecelleri gelince, onu azck ileri-geri alamazlar) buyuruldu. Kii domadan nce, ne kadar yaayaca takdir edilmitir. Kii, nerede lr, tevbe ile mi ve tevbesiz mi, hangi hastalktan, iman ile mi, imansz m gider, hepsi levh-i mahfuza yazlmtr. (Miftah-l-cenne) Eceli gelen lr Sual: Bir kimse, baka birini ldrdnde, ldrmeseydi o hl hayatta olurdu veya baka bir sebeple lrd diye dnmek doru olur mu? CEVAP kisi de yanltr. Katilin, kendi arzusuyla, o kimseyi, ne maksatla ve nasl ldreceini Allah tel ezeli ilmi ile bildii iin, kaderini o
619
ekilde yaratmtr. Bu, deiiklie uramaz. Bir de, Allah yle yazd iin ldrd demek de yanl olur. Allah tel, bildii iin, olacak eyi kaderine yazmtr. Seyyid Abdlhakim Arvasi hazretleri, (Kader, Allah telnn ezeli ilmi ile bilmesidir. Zorla yaptrmas demek deildir) buyuruyor. Kaderi deitirmek Sual: (Trafik kazasnda lmek, intihar etmek veya makineye bal hastann hortumunu ekmek, nefesler sayl olduu iin, kaderi deitirmek olur. ntihar etmeseydi, kazaya kurban gitmeseydi, hortumu ekilmeseydi daha ok yaard) deniyor. nsan, kaderini deitirebilir mi? CEVAP ntihar etmek ve hastann hortumunu ekmek caiz deilse de, kaderi deitirmekle alakas yoktur. Kader, insanlarn nasl yaayp nasl leceini, Cennete veya Cehenneme gideceini, Allah telnn bilmesi demektir. Demek ki kader, Allah telnn, olacak eyleri ezelde bilmesidir, zorla yaptrmas deildir. Kaza ise, kaderde bulunan eyleri, zaman gelince yaratmasdr. Muteber din kitaplarndaki bilgiler yledir: Eceli gelmeden kimse lmez. Her trl lm, eceli gelerek, kaderiyle lmektir. Yani intihar eden veya ldrlenin mr ortadan kesilmi olmaz. O anda eceli gelmitir, yani mr biterek lmtr. Her insann bir tek eceli vardr. nsan yapt ileri kendi yaratmyor. rade-i cziyye ile yaplan ilerin yaratcs yani hayrn ve errin yaratcs Allah teldr. Hayrn ve errin Allahtan olduunu inkr etmek, (ntihar eden takdir-i ilahiyi deitirir) demek kfrdr. Allah tel, onun intihar edeceini elbette bilir. (Yaratan hi bilmez mi?) buyuruyor. Allahn verdii mr kimse deitiremez. Birka yet-i kerime meali yledir: (Allah'n takdir ettii ecel [lm] gelince artk o ertelenmez.) [Nuh 4] (lm, Allahn iznine bal olmayan hi kimse yoktur.) [Al-i mran 145] (Sizi yaratan, sonra lm zamann takdir eden ancak Odur.) [Enam 2] (Her mmetin bir eceli vardr, gelince ne bir an geri kalr, ne de bir an ileri gider.) [Araf 34]
620
Demek ki, (ntihar etmeseydi, kazaya kurban gitmeseydi, hortumu ekilmeseydi daha ok yaard) demek yanl olur. la kullanmak ve ecel Sual: la almak, dua okumak, ameliyat olmak lme mani olur mu? nsann mrnn uzamasna sebep olur mu? CEVAP la almak, yet-i kerime ve dua okumak, flemek ve yannda tamak, insann mrn uzatmaz, lme mani olmaz. Eceli geciktirmez. mr olann dertlerini, arlarn giderip, shhatli, rahat ve neeli yaamasna sebep olurlar. Kalb nakli ve beyin, bbrek, cier gibi ameliyatlar, alar, serumlar, lme mani olmaz. mr olanlara faydal olur. Eceli gelen ok kimsenin ameliyat esnasnda ldklerini bilmeyen yoktur. Ecel ve rzk Sual: Rzk ve ecel deiir mi? Mesela define bulan kimsenin rzk artm m olur? ntihar eden veya vurularak ldrlen, eceliyle lmemi mi olur? CEVAP Hayr, ecel de, rzk da deimez. Bunlar ezelde takdir edilmitir, yani herkesin rzkn ve ecelini Allah tel ezel ilmiyle bilir. Define bulacaksa, ezelde, define bulacak, zengin olacak diye takdir edilmitir. Takdir edilenden fazla veya eksik olmaz. Ecel de yledir. ntihar edecekse veya trafik kazasnda lecekse, yine yle takdir edilmitir. Takdirin dna klamaz. Ecelsiz lm olmaz. (Eceliyle ld) veya (Eceliyle lmedi) gibi szler ok yanltr. Nasl lrse lsn, herkes mutlaka eceliyle lr. Bir yet-i kerime meali: (Ecel bir an gecikmez ve vaktinden nce de gelmez.) [Araf 34] Rzk da, aynen ecel gibidir. Hi kimse, takdir edilen rzkn tketmedike lmez. Eceli takdir eden gibi, rzk da gnderen Allah teldr. ki yet-i kerime meali: (Yeryzndeki her canlnn rzk, Allaha aittir.) [Hud 6] (Nice canl, rzkn kendisi elde edemez. Sizin de, onlarn da rzkn Allah verir.) [Ankebut 60] Fakir define bulsa, zengin iflas etse, takdir edilen rzk yine deimez.
621
Her iin yaratcs

Sual: Kuran- kerimde, (Sizi de, ilerinizi de yaratan Allahtr) buyuruluyor. Hadis-i erifte de, hayr da, erri de yaratann Allah olduu bildiriliyor. Bu bildirilenlerden, Allah telnn, kfirin kfr ilemesine izin verdii anlalyor. Bunun hikmeti ne olabilir? CEVAP mam- Begavi hazretleri buyuruyor ki: Kaza ve kader bilgisi, Allah telnn kullarndan saklad srlardan biridir. Bu bilgiyi, en yakn meleklere ve din sahibi olan Peygamberlerine bile amad. Bu bilgi, byk bir deryadr. Kimsenin, bu denize dalmas, kaderden konumas caiz deildir. u kadar bilelim ki, Allah tel, insanlar yaratyor. Bir ksm akidir, Cehennemde kalacaktr. Bir ksm da saiddir, Cennete gidecektir. Bir kimse, Hazret-i Aliden kaderi sorunca, (Karanlk bir yoldur. Bu yolda yrme!) buyurdu. Tekrar sorunca, (Derin bir denizdir) buyurdu. Tekrar bir daha sorunca, (Kader, Allah telnn srrdr. Bu bilgiyi senden saklad) buyurdu. (S. Ebediyye) erefddin Ahmed bin Yahya Mniri hazretleri de, bir mektubunda buyuruyor ki: Kudste, Mescid-i Aksada mrn senelerce tesbih ve ibadetle geiren bir kimse, ibadetin artlarn ve ihls renmedii iin, bir secdeyi terk edince, yle zarar etti ki, helak oldu. Eshab- Kehfin kpei ise, pis olduu halde, Sddklarn arkasnda birka adm yrd iin, yle ykseldi ki, hi dmedi. [Cennete girecektir.] Bu hal, insan hayrete drmektedir. Asrlar boyunca, limler bu srr zememitir. nsan akl, bunun hikmetini anlayamyor. dem aleyhisselama budaydan yeme dedi ve yiyeceini ezelde bildii iin, yemesini diledi. eytann dem aleyhisselama secde etmesini emreyledi ve secde etmemesini diledi. (Beni araynz) buyurdu; fakat ihls olmayann kavumasn dilemedi. lahi yolun yolcular, (Hi anlayamadk) demekten baka bir ey syleyemediler. (70. mektup) Allah telnn da ezel ilmiyle, kullarn kendi istekleriyle gnah veya sevab ileyeceklerini bilmesi, kullarn ilerine zorla bir mdahale deildir. Sevab ileyen de, gnah ileyen de kendi arzusuyla, kendi iradesiyle ilemektedir. Zaten yle olmasayd, sevab ileyene mkfat, gnah ileyene ceza verilmesi anlamsz olurdu. te kaza ve kader konusunda, bu bildirilenleri bilmek yeterlidir.
622
yetler, yetleri aklar

Sual: Kuranda, (Allah, dilediini hidayete kavuturur, dilediini sapklkta brakr) deniyor. Madem sapklkta brakan Allah ise, sapklar Cehenneme sokmas doru olur mu? CEVAP Baka yet-i kerimelerde bunun aklamas var. Hadis-i erifler Kuran- kerimi aklad gibi, baz yetler de, dier yet-i kerimeleri aklar. Baz mezhepsizler de, imann alt artndan drdn inkr etmek iin, bir yeti ele alp, (Bak, imann art burada iki tane yazyor) diyorlar. Dier yetleri gz ard ediyorlar. Mesela Bekara suresi 62. yetini ele alp, sadece Allaha ve hirete inanan Yahudi ve Hristiyanlarn Cennete gideceini sylyorlar. Halbuki tefsir kitaplarnda bildirildiine gre, bu yet-i kerimede Cennete gidecei bildirilenler, Hazret-i Musa zamannda, ona inanan Museviler ve Hazret-i sa zamannda ona inanan sevilerdir. te mezhepsizler, sadece bir yeti ele alp, kitaplarn ve peygamberlerin hepsine iman bildiren yetleri deta gizliyorlar. Kuran- kerime inanmayan ve son peygamberi kabul etmeyen nasl Cennete gider ki? Byle bir kimsenin ebedi Cehennemlik olduu, Kuran- kerimdeki dier yetlerde aka bildirilmitir. Cebriye denilen bidat frkas da, sualdeki yeti ele alp, (Allah istediine hidayet verir, istediini de kfir yapar, sevab ileten de, gnah ileten de Odur, insann hibir rol yoktur) diyor. Mutezile frkas da, tam aksini savunuyor. (Allah kimseye hidayet vermez, Allah bu ilere karmaz) diyor. kisi de yanl sylyor. Sualdeki yet-i kerime, mutezilenin yanl olduunu aka beyan ediyor. u yet-i kerimeler de, Cebriyenin yanl olduunu bildiriyor: (Zerre kadar hayr ileyen ve zerre kadar er ileyen, karln grr.) [Zilzal 7, 8] (steyen iman etsin, dileyen inkr etsin!) [Kehf 29] Allah tel, hayr ve erri zorla iletseydi, (Zerre kadar hayr ileyen ve zerre kadar er ileyen, karln grr) buyurmazd. man, hidayet konusunda da, iman zorla veren, zorla dini inkr ettiren h Allah tel olsayd, (Dileyen inansn, dileyen inkr etsin) buyurmazd. u beyitteki birinci msra, Mutezileye cevaptr. Allah
623
tel dilemedike hibir ey olmaz. kinci msra ise, Cebriyeye cevaptr. Kul, hak etmedike, zorla ona bir ey yapmaz. Kula bela gelmez Hak yazmadka, Allah bela vermez kul azmadka. imdi, sualdeki yet-i kerimeyle bunlarn izahn bildirelim. Son iki yet-i kerimede, insann hr iradesiyle gnah veya sevab ileyerek, karln alaca bildiriliyor. Sualdeki yet-i kerimede ise, bu ileri yapann Allah tel olduu bildiriliyor. Herkes sevab da, gnah da, kendi iradesiyle iliyorsa da, ona bu kuvveti veren Allah teldr. Mesela diyelim ki, Cennete ve Cehenneme giden iki uak var, bunlar yapan Allah teldr. Birinin stnde, (Bu uak Cennete gider) diye, dierinde ise, (Bu uak Cehenneme gider) diye yazl. Bu uaklar Cennete ve Cehenneme gtren Allah teldr, ama insanlar, kendi iradeleriyle bu uaklara biniyorlar. Kimse zorla bindirilmiyor. Hi kimsenin Allah telya, (Cehenneme uak kaldrmasaydn, biz de binmezdik) demeye hakk olmaz. Bu iki yet-i kerimenin zeti: (man edip, hayr ileyeni Cennete, inanmayp ktlk ileyeni de Cehenneme koyarm.) Burada grld gibi, kii kendi iradesiyle iman edip hayr i iliyor, ama bu kuvveti veren yine Allah teldr. Onun imann ve ibadetini kabul ediyor. Kendi iradesiyle inkr edene de, inkr kuvvetini veren, yine Allah teldr. Allah tel, hangi ileri yapanlarn Cennete veya Cehenneme gideceini aka bildirmi, hi kimseye zr bahane kalmamtr. nkr eden kimse, (Ben bilseydim, byle inanr, byle iyi iler yapardm) diyemeyecektir.
Tedbir, takdir ve spiral

Sual: (Spiral kullanlsa da, Allah dilerse ocuk verir. O dilemezse hibir tedbirin nemi yoktur. Alnyazs asla deimez. O hlde spiral kullanmak dine aykrdr) diyorlar. Tedbir almak dine aykr mdr? CEVAP Yukardaki drt cmlenin ilk dorudur. Hkm olan drdnc cmle yanltr. Alnyazs deimez. Bir kimsenin Cennete veya Cehenneme gidecei elbette takdir edilmitir. Eer bir kimse, (Ben cennetliksem de, cehennemliksem de ibadete gerek yok. Nasl olsa
624
gideceim yer kesindir) diyerek inanmaz ve ibadet etmezse, o kii Cehenneme gider. Evet, insan Cennete veya Cehenneme gideceini bilemez. Ama Allah'n emri olduu iin inanp iman eder, Mslmanla uyarsa Cennete gitmesi kolaylar. ocuu veren de, vermeyen de Allah teldr. Evlenmeyene Allah tel ocuk vermez. Her evlenene de vermez. Ama evlenmeyene hi vermez. ocuk olmas iin tedbir almak arttr. Birinci art evlenmektir. ocuk olmamas iin evlenmeyen kimse tedbir alm olur. Evli ise, ocuk olmaya mani olan tedbirleri almas gerekir. Tedbir almak takdiri deitirmez, ama tedbir almak dinin emridir. Hastaya verilen ilacn etki kuvvetini de, Allah tel yaratr. lasz da ifa verirdi. Ancak ila kullanlmas detidir. Nitekim Musa aleyhisselam hastalannca, bu hastala iyi gelen ila iin, (la istemem, Allah tel ifasn verir) dedi. Hastalk uzayp arlat. Tekrar, (Bu hastaln ilac mehurdur ve tecrbe edilmitir, az zamanda iyi olursunuz) dedilerse de, (Hayr, ila istemem) dedi ve hastal artt. O zaman (la kullanmazsan, ifa ihsan etmem) diye vahiy geldi. lac alp iyi oldu, ama sebebini merak etti. Allah tel, (Sen tevekkl etmek iin, benim detimi, hikmetimi mi deitirmek istiyorsun? lalara, faydal tesirleri kim verdi? Elbette ben yaratyorum) buyurdu. Allah tel, ilalar hastalklar gidermeye sebep yapmtr. Btn sebepleri yaratan, bunlara tesir kuvveti veren, Allah teldr. Allah telnn 99 isminden biri Rezzak'tr, her varln rzkn vericidir. Allah tel, (Herkesin rzk bana aittir) buyuruyor. Bir yet-i kerime meali yledir: (Her canlnn rzk, Allaha aittir.) [Hud 6] Allah tel, herkesin rzkn ezelde takdir etmi, ayrmtr. Her insann rzk bellidir. Rzk hi deimez, azalp oalmaz. Rzk az veya ok veren Allahtr. Bir yet-i kerime meali yle: (Rabbin, rzk dilediine bol verir, dilediininkini daraltr.) [sra 30] Allah telnn rzkmz muhakkak verdii yet-i kerimeyle sabit iken, niye bir ite alyoruz? Niye iftilik yapyoruz? almasak da rzkmz gelir, ama almak, rzk iin tedbir almak dinin emridir. Birka hadis-i erif meali de yledir:
625
(alp kazanmak her Mslmana farzdr.) [Taberani] (Kimseye muhta olmamak iin almak cihaddr.) [. Asakir] (Cebrail aleyhisselam her geldiinde, Allahm, bana hell rzk ve iyi bir i nasip et diye dua etmemi sylerdi.) [Hkim] Sabah erken iine giden bir genci, Eshab- kiramdan uygun grmeyenler oldu. Orada bulunan Peygamber efendimiz buyurdu ki: (yle sylemeyin! Eer kimseye muhta olmamak, ana babasn ve aile efradn muhta etmemek iin iine gidiyorsa, her adm ibadettir.) [Taberani] Sadece rzk deil, her ii yaratan, hasta eden de Allahtr. Ama hasta olmamak iin tedbir almak dinimizin emridir. Biz tedbir alsak da takdir yerini bulur. Biz takdiri deitirmek iin deil, takdire uymak, dinin emrine yapmak iin tedbir alyoruz. ocuk olmas veya olmamas iin tedbir almak da byledir. Tedbir almay dine aykr sanmak ok yanltr. Dinini bilmemekten kaynaklanr.
Kaza ve kader ile ilgili eitli sorular

Sual: u Osmanlca iirde ne denmek isteniyor? Hep kesbindendir ki bu belalar ekersin Sayin deki noksann atf kader edersin CEVAP Bana gelen belalar, ektiin skntlar, hep dine uygun olmayan yanl ilerindendir. Yani ilediin gnahlar sebebiyle bana bunlar geliyor. Sonra da kader byleymi dersin, suunu kadere yklersin. Talih ve uur Sual: Talih, uur gibi eyler gerekten var mdr? slami adan bu gibi eylere inanmann bir mahzuru var mdr? CEVAP Talih, Kader demektir. nanmayan Mslman olmaz. Uur da dinimizde vardr. Uursuzluk yoktur. Bir olay hayra yormakta mahzur yoktur. Fakat erre, uursuzlua yormak uygun deildir. Dinimizde uursuzluk yoktur. Bir eyin, bir yerin uursuz olmas, Yahudilikte, Hristiyanlkta vardr. Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Mslmanlkta uursuzluk yoktur.) [Mektubat- Rabbani 3/41] Eskiden, Arabistanda yolculua karken, bir ku uururlard. Ku saa uarsa, uurlu sayp yola devam ederler, ku sola uarsa, uursuz sayp geri dnerlerdi. Peygamber efendimiz bunu yasaklayp buyurdu ki:
626
(Kulara dokunmayn, yuvalarnda kalsn!) [mam- Maverdi] Hazret-i krime anlatr: Bir ku tp getiinde, oradakilerden biri hayra alamet olduunu syledi. bni Abbas hazretleri de, (Hayra da, erre de alamet deildir) buyurdu. Kaderime kstm Sual: Kaderime kstm demek caiz mi? CEVAP Caiz deildir. Kader, Allah telnn takdir ettii aln yazsdr. Yazdysa bozsun Sual: (Allah yazdysa, bozsun) demek caiz midir? CEVAP Caiz deildir; fakat dua eklinde olursa caizdir. Bir kimseye takdir edilen bela, kaza-i muallak ise, yani, o kimsenin dua etmesi de, takdir edilmi ise, dua eder, kabul olunca, belay nler. (Ecel-i kaza)y da, iyilik etmek geciktirir; fakat (Ecel-i msemma) deimez. Allah tel bilir Sual: Tam ilmihaldeki, (Belli bir kfirin kfir kalacan, Allah telnn bildiini kimse syleyemez) ifadesinden sanki (Allah bilmez) gibi anlalmyor mu? CEVAP O konu, hatta o paragraf tamamen okunursa yle bir ey anlalmaz. Tek cmle alnnca yanl anlalabilir. Ondan bir nceki cmle ise yledir: (Belli bir kfirin ebedi kfir kalp kalmayacan Allah tel bilir.) Demek ki, Allah tel biliyor ki, bu kfir ebedi kfir kalacaktr diye kimse syleyemez; nk Allahn takdirini hi kimse bilemez. Yani Allah indinde, o kimse kfir olarak m lecek, yoksa imanl m lecek bunu kimse bilemez denmek isteniyor. Herkes eceliyle lr Sual: (Ecelin benim elimden olacak) demek caiz midir? CEVAP Ecel, takdir edilen lm zaman demektir. ldrlen de, intihar eden de, eceliyle lr. (Ecelin benim elimden olacak) szn, (lmne ben sebep olacam, bir engel kmazsa, seni ben ldreceim) anlamnda sylemek caizdir; fakat (lm zamann ben belirlerim) anlamnda sylemek caiz olmaz. Dilerse yaratr dilemezse yaratmaz
627
Sual: Sevab veya gnah olan bir ii bir insan isterse yapabilir, istemezse yapmayabilir mi? Yani Allah teala, o ii yapmamza izin verir mi, yapmamza mani olur mu? CEVAP mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Allah tel kullarna irade vermi, bu iradelerini, dilemelerini, ileri yaratmasna sebep klmtr. Bir kul, bir ey yapmak isteyince, Allah tel da dilerse, o ii yaratr. Kul dilemezse, Allah tel da dilemez ve o eyi yaratmaz. Grlyor ki, insan kendi istekli ilerini, isterse yapar, istemezse, yapmaz. (1/286) Kul meyhaneye gitmek isterse, Allah teala da bunu dilerse kul gider. Kul camiye gitmek isterse, Allah teala da, dilerse o kul camiye de gider. Kul meyhaneye gitmek istemezse, Allah teala da istemez ve kul oraya gitmez. Bu iin kaderi Sual: (Bu iin kaderinde u vardr) demek, dine aykr mdr? Tedbire mani midir? CEVAP Hayr, dine aykr deil, tedbire de mani deildir. Her ite belli olaylarn olmas tabi bir eydir. Mesela savata kazanlabilir, tedbir alnmasna ramen kaybedilebilir, gazi veya ehid olunabilir. (Savan kaderinde gazi veya ehid olmak var) denir, dine aykr yn de yoktur. Av hayvan avlanabilir. (Gz tanede olan, kuun aya tuzaktan kurtulmaz) derler. Byle bir ku, tuzaa yakalanabilir. Olgunlaan meyve, aacn dibine der demek, tecrbeyle elde edilen bir bilgidir. Denize den slanr demek de byledir. Denize denin kaderinde slanmak vardr demek, yanl olmaz. Trafik kilitlenebilir. Trafie kann, bunu gze almas gerekir. Trafiin kaderinde, tkanmak olabilir. Ate dt yeri yakar deriz. Atein dt yeri yakmas, kaderinde var denir. Tedbir alnsa da, ok yamur yaarsa alak yerleri sel basabilir. Binalar ok salam olsa da, iddetli bir deprem ok yeri ykabilir. Denizde yzen boulabilir. Tedbir alnsa da, yer altnda alan, gk altnda kalabilir. Her meslein kaderinde byle eylerin olmas tabidir. Bunlarn hepsi normal ise de, istismar normal deildir. Kaderin cilvesi demek Sual: Kaderin cilvesi demek kfr mdr?
628
CEVAP Hayr.
irk ve tehlikeli szler

irk ve kfr nedir?
Sual: Hadis-i erifte, Allaha irk komann dnda kfre sokan bir gnah olmad bildiriliyor. Bilindii gibi, irkten yani Allaha ortak komaktan baka kfre drc gnahlar vardr. O halde, bu hadis-i erifteki irk ne demektir? CEVAP irk, Allah telya ortak yapmak, benzetmek demektir. Benzeten kimseye mrik denir. Kfrn eitleri vardr. Hepsinin en kts, en by irktir. Bir eyin her eidini bildirmek iin, genelde, bunlarn en by sylenir. Bunun iin, yet-i kerime ve hadis-i eriflerde bildirilen irk, her cins kfr demektir. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Allah tel, irki [her eit kfr] asla affetmez ve irkten baka olan [byk kk btn] gnahlar dilerse affeder.) [Nisa 48] Bir kfir, bir kelime-i tevhid sylemekle mmin olduu gibi, bir mmin de, bir sz sylemekle kfir olur. Kfre drc sz kullanann iman gider de haberi olmaz. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (yle bir zaman gelir ki, kiinin iman gider de haberi olmaz. Halbuki ondan, gmlein kt gibi, iman km olur.) [Deylemi] Kfre denin btn ibadetlerinin sevaplar yok olur, tevbe ederse, geri gelmez, ayrca, nikahn da yenilemesi gerekir. Tevbe etmek iin, yalnz Kelime-i ehadet sylemeleri kfi deildir. Kfre sebep olan o eyden de tevbe etmeleri gerekir. Kfre dt eyleri bilmiyorsa, bilip bilmediim btn kfr sz ve ilerden tevbe ettim demesi yeterlidir. Berika ve Hadikada ve Mecmaul-enhrde diyor ki: (Erkek veya kadn, bir Mslman, limlerin szbirlii ile kfre sebep olacan bildirdikleri bir szn veya iin kfre sebep olduunu bilerek, amden [yani tehdit edilmeden, istekle] veya bakalarn gldrmek iin syler, yaparsa, manasn dnmese dahi, iman gider. Mrted olur. Buna Kfr-i inadi denir. Eer bunun kfre sebep olduunu bilmeyip, amden syler, yaparsa, yine mrted olur. Buna
629
Kfr-i cehli denir. nk, her Mslmann, bilmesi gereken eyleri renmesi farzdr. Bilmemesi zr deil, byk gnahtr. Kfr-i inadi ve kfr-i cehli ile mrted olann, nikah bozulur. Zevcesinden vekalet alarak, iki ahit yannda veya camide cemaat ile (Tecdid-i nikah) yapmas gerekir. kiden fazla tecdid iin (Hulle) lazm olmaz. Kfre sebep olan sz, hata ederek [yani amden olmayp, yanlarak] veya tevilli olarak veya ikrah [tehdit] edilerek sylerse, mrted olmaz ve nikah bozulmaz. Kfre sebep olmas, limler arasnda ihtilafl olan bir sz amden syleyen mrted olmaz ise de, bunun tevbe ve istifar etmesi ve tecdid-i nikah yapmas ihtiyatl olur.) (Her iki halde de kfre girenin nceki ibadetleri yok olur. Tevbe ederse, geri gelmez. Zengin ise tekrar hacca gitmesi gerekir. nce eda ettii namaz, oru veya zektlar kaza etmez. Fakat kfre dmeden nce yapmad ibadetleri kaza eder. Tevbe iin yalnz kelime-i ehadet sylemek yeterli deildir. Kfre sebep olan eyden de tevbe etmesi gerekir. Kfre sebep olan sz, hata ederek, yanlarak veya tevilli olarak syleyen veya kfr gerektirdii limler arasnda ihtilafl olan bir sz bilerek syleyen kfre girmez. Fakat tecdid-i iman etmesi iyi olur.) Kfir kime denir? Sual: Allah inkr edene kfir dendiine gre, Allahn varlna inanan ehl-i kitaba, kfir denir mi? CEVAP Mslmanla gre insanlar ikiye ayrlr: 1- Mslman olanlar, 2- Mslman olmayanlar. Mslman olmayanlara gayrimslim veya kfir denir. Kfirler de ikiye ayrlr: 1- Kitapl kfirler [ehl-i kitap], 2- Kitapsz kfirler. Hristiyanlarla Yahudiler, kitapl kfirdir. Ateist, mrik, Budist, Mecusi ve daha baka dine inananlar kitapsz kfirdir. Kitapl kfirler de, kitapsz kfirler de Cehennemliktir. Kitap ehli kfirler, yani Hristiyan ve Yahudilerin hepsi Cehennemliktir. Birka yet-i kerime meali:
630
(Elbette, ehl-i kitaptan [Yahudi ve Hristiyan] olsun, mriklerden olsun, btn kfirler Cehennem ateindedir, orada ebedi kalrlar. Onlar yaratklarn en ktsdr.) [Beyyine 6] (Allah, Meryem olu Mesihtir diyenler kfir olmutur. Hlbuki Mesih demiti ki: Ey srail oullar, Rabbim ve Rabbiniz olan Allaha kulluk edin. Bilin ki, Allah, kendine ortak koana Cenneti haram klar. Artk onun yeri atetir ve zalimler iin yardmc yoktur.) [Maide 72] (Ey iman edenler, Yahudi ve Hristiyanlar dost edinmeyin! Onlar, [slam dmanlnda] birbirinin dostudur. Onlar dost edinen de, onlardan [kfir] olur. Allah, [kfirleri dost edinip kendine] zulmedenlere hidayet etmez.) [Maide 51] (Ehl-i kitap hak olsa, onlarla dost olana kfir denir miydi?) (Kendilerine kitap verilenlerden, Allaha ve ahiret gnne inanmayan, Allahn ve Resulnn haram ettii eyi haram tanmayan ve hak dini [slamiyeti] din edinmeyen kimselerle; zelil bir halde kendi elleriyle [boyun eerek] cizye verinceye kadar savan.) [Tevbe 29] (yetlerimizi yalanlayanlar kfirdir, onlar Cehennemliktir, orada ebed kalrlar.) [Bekara 39] (Mslman olmayanlarn hepsi, yetleri inkr edip kfir oluyor.) (yetlerimizi inkr edip kfir olanlar, yarn atee sokacaz.) [Nisa 56] irke de gnah denir mi? Sual: slam Ahlak ve Cevap Veremedi kitabnda, yedi byk gnah, (1- irk, 2- Adam ldrmek, 3- Sihir, yani by yapmak, 4Yetim mal yemek, 5- Faiz alp vermek, 6- Savatan kamak, 7Namuslu kadnlara iftira etmek) olarak bildiriliyor. Niye irk, byk gnahlar arasnda bildiriliyor? Gnah ayr, kfr ayr deil mi? CEVAP Gnah veya haram, Allah telya isyan demektir, onun yasak ettii eyi inemek demektir. Bu yasaklarn en by elbette irktir, kfrdr. Onun iin irk, kfr, byk gnahlar arasnda saylyor. syan etmenin en by demek oluyor. Peygamber efendimiz de, irki byk gnahlar arasnda bildiriyor. Demek ki, haramlarn iinde irk de, kfr de vardr. Herkes bu incelii anlayamyor. Anlayamaynca da kitaplara kusur buluyor.
631
Ha Mslman olur mu? Sual: (Boynuna ha, beline znnar yani papaz kua taklp bir kere secdeye gidilirse veya namaz klnrsa, ha ve znnar Mslman olmu olur. Artk bunlarla namaz klmakta saknca olmaz. Dier kfr alametlerinin hepsi byledir) diyenler oluyor. Ha ve znnar Mslman olur mu? Cebe bir ie arap konsa, onunla namaz klnsa, arap Mslman m olur? CEVAP Ha ve znnar, kfr alametidir. Bunlar secdeye gitmekle, zemzemle ykanmakla kfr alameti olmaktan kmaz. Ha denilen putu, papazlarn znnar denilen kuaklarn ve dier kfr alametlerini, namaz klarken kullanmak da kfr olur. arapla namaz klmak sahih olmaz ve arap cepte olunca Mslman falan olmaz. Puta tapmak ve irk Sual: Mrikler de putlarn yaratc olmadn bilip, sadece, putlar Allaha yaklamak iin vesile ediyorlar. Bunlar mrik oluyor da, Evliyay Allaha yaklamak iin vesile eden niye mrik olmasn? CEVAP Evliya-y kiram putlara benzetmek ok irkindir. Mminler, Enbiyaya ve Evliyaya tapnmyor, bunlarn Allah telya erik [ortak] olmadn biliyorlar. Enbiyann ve Evliyann, Allah telnn sevdii kullar olduuna, Allah telnn, bu sevdiklerinin bereketiyle, dier kullarna merhamet edeceine inanyorlar. (Zarar ve fayday yaratan yalnz Allah teldr. Tapnmaya hakk olan yalnz Odur. Sevdiklerinin bereketiyle kullarna merhamet eder) diyorlar. Mrikler de, putlarnn yaratc olmadn sylyorlarsa da, putlarn tapnmaya haklar olduuna inanyor, bunun iin tapnyorlar. (Putlarn ibadet edilmeye hakk vardr) dedikleri iin mrik oluyorlar. Yoksa, mrik olmalar, (Bize efaat etmelerini istiyoruz) dedikleri iin deildir. Putlardan efaat beklemek de elbette btl, yani bozuk bir inantr. Byle inanmak caiz deilse de, btlsa da, irk de deildir. Putlara tapnmak irktir. (F. Bilgiler)
Kfre den ne yapmal?

Sual: Bilip bilmeden ok sz sylyor, doru yanl ok i yapyoruz. Farknda olmadan kfre dmsek ne yapmamz lazmdr? CEVAP
632
slam limleri buyuruyor ki: Her Mslmann Allah telnn emirlerine uymas, yasak ettii eylerden kamas gerekir. badetleri yapmaya, haramlardan saknmaya nem vermeyenin iman gider, kfir olur. Kfir olarak len kimse, ahirette sonsuz olarak Cehennemde eitli azaplara maruz kalr. Affedilmesine ve Cehennemden kmasna imkan ve ihtimal yoktur. Bir Mslmann kfre dmesi, yani kfir olmas ok kolay olur. nk her szde ve her ite kfir olmak ihtimali oktur. Bunun iin kfrn sebebi bilinmese de, her gn bir kere, Ya Rabbi, bilerek veya bilmeyerek kfre [kfirlie] sebep olan bir sz syledim veya bir i yaptmsa, piman oldum, beni affet demelidir. Byle tevbe eden muhakkak af olur, Cehennemden kurtulur. Cehennemde sonsuz kalmamak iin, her gn muhakkak tevbe etmelidir. Mslmann bu tevbeden daha nemli grevi yoktur. Kul hakk bulunan gnahlara tevbe ederken bu haklar demeli, klnmam namaz borlarna tevbe ederken de, bunlar kaza etmeye almaldr. (Seadet-i Ebediyye) badetleri yok olur mu? Sual: Bir insan kfir olsa, sonra Mslman olsa, ibadetleri yok olur mu? CEVAP Mrtedin nceki ibadetlerinin sevaplar yok olur. Tekrar imana gelirse, zengin ise, yeniden haccetmesi gerekir. Mallar kendisine geri verilir. Namazlarn, orularn, zektlarn kaza etmesi gerekmez. Mrted olmadan nce, kazaya brakm olduklarn kaza etmesi gerekir. nk mrted olunca, nceki gnahlar yok olmaz. Mrted, imana gelirse, mrted iken klmad namazlarn kaza etmez. nk kfirler ibadetlere muhatap deildir. Yani onlardan ilk istenen iman etmeleridir. (Hindiyye) Kfre drc szleri renmeli, kfre dmemeye dikkat etmelidir. nk bir hadis-i erifte buyuruluyor ki: (yle bir zaman gelir ki, kiinin iman gider de haberi olmaz.) [Deylemi] Kfre dmemek iin Sual: Kfre dmemek iin ne yapmal? CEVAP
633
Kfre dren sz ve ileri renerek bunlardan saknmal. Mslman bile bile kfre dmez, kasten kendisini kfir yapmaz, ama bilmeden debilir. Bilmeden kfre den, bu duay ihlsla okursa, iman tekrar geri gelir: (Allahmme inn e'z bike min en rike bike ey'en ve ene a'lem ve estafirke li-m l a'lem inneke ente allml guyb.) klan kapdan girmek Sual: (Kfre den kimse, kt kapdan girmedike tevbesi kabul olmaz) ne demektir? CEVAP Kfre dren bir sz syleyen veya bir ii yapan kimse mrted olur. Mrted, kfrne sebep olan eyden tevbe etmedike, kelime-i ehadet getirmekle ve slamiyet'in baz emirlerini yapmakla, mesela namaz klmakla, oru tutmakla, hacca gitmekle, hayrat ve hasenat yapmakla Mslman olmaz. Bu bozuk itikatla lrse imanla lmez. nkrndan yani inanmad eyden tevbe etmesi, piman olmas, slamiyet'ten kt kapdan geri girmesi lazmdr. Yani hangi sz syleyerek dinden kmsa, o szne tevbe etmesi lazmdr. Mesela bir Mslman, araba hell dese yahut cin ve meleklerin varlna inanmasa mrted olur. Kelime-i ehadet getirse de, namaz klsa da, dier emirlere uysa da, o inan devam ediyorsa yine kfirdir. arap haramdr, cin ve melek vardr diye inanmas gerekir. Bu kfrlerinde srar ederken, ben her eit kfre tevbe ettim demekle kfrden kurtulamaz. Piman olup, melek vardr diye inanrsa, tevbe etmi olur. Bilmeden kfre girmek Sual: Bir sz veya iin kfr olduunu bilmeden ileyen, sonra da, (Ya Rabbi bilerek bilmeyerek ilediim kfrlere tevbe ettim) dese, kfr affolur mu? CEVAP Evet, affolur.
Kfre sebep olan sz ve iler

bni Hacer-i Mekki hazretlerinin Zevacir isimli eseriyle, Hadika, Berika, Birgivi, Miftah-l Cenne, Mektubat- Rabbani, Seadet-i Ebediyye, bni Abidinden aldmz, kfre dren sz ve ilerden bazlar unlardr: 1- Allah telya layk olmayan ey sylemek. Mesela bir kimse bir ii yapt halde, zaruretsiz (Allah biliyor ki yapmadm) demek.
634
Yahut, yapmad bir ey iin, zaruretsiz (Allah biliyor ki yaptm) demek. Byle sylemek Allah tely h cahillikle sulamak olur. 2- Allah aklldr, uurludur, iyi dnr demek, Onu yaratklara benzetmek olur ki kfrdr. 3- Peygamberleri kltc ey sylemek, onlarla alay etmek. Mesela Hazret-i demi kastedip (lk insan vahi idi) demek. Veya bir evliyay peygamberden stn bilmek. Yahut peygamberin dedii doru ise biz kurtulduk demek. (Yalnz Kur'an), (Kur'andan baka kaynak tanmam), (Kur'andan baka kaynaa lzum yok), (Peygamber postacdr, vazifesi bitmitir) gibi szler de kfrdr. 4- Peygamber efendimizden sonra baka bir Peygamberin geleceini sylemek. (sa aleyhisselam gelecekse de, Peygamber olarak gelmeyecektir.) 5- Melekleri kltc ey sylemek. Mesela (Senin bakn bana Azrail gibi geliyor) demek. Yahut (Cebrail bile sylese inanmam) demek. (ocuklarnz iyi yetitirmezseniz, zebani olur) demek. 6- slam limlerinin szlerini, fkh kitaplarn ve fetvalarn tazim etmesi gerekirken tahkir etmek. Mesela (mam- a'zamn kyas hak deildir) demek. Fetvay yere arpmak. Hadis ve tefsir kitaplarn yere frlatmak. 7- Ahirette olacak eylerle alay etmek. Mesela (Ben Cenneti istemem, Cehennemi isterim. nk btn fahieler oradadr) demek. 8- Allah telnn emir ve yasaklarna yani Kur'an- kerimde ve hadis-i eriflerde ak bildirilmi ve slam limlerinin kitaplar ile her tarafa yaylm, inanlmas zaruri olan din bilgilerinden birine inanmamak, beenmemek veya nem vermemek. Mesela (Ben grmediim iin cinlere, nazara inanmam) demek. 9- Kesin haram olduu bilinen bir eyi yiyip ierken besmele ekmek. Mesela arap ierken veya domuz eti yerken Besmele ekmek kfrdr. Hrszlk yaplarak alnan bir eyi yerken besmele ekmek kfr olmaz. nk burada yenilen ey deil, hrszlk haramdr. 10- Kfirlerin ibadet olarak yaptklar ve kfirlik alameti olan veya slamiyeti inkr etmek ve inanmamak alameti olan ve tahkir etmemiz vacip olan eyleri yapmak, kullanmak. Bunlardan mehur olanlarn bilmeyerek veya aka olarak veya herkesi gldrmek iin yapmak da
635
kfrdr. Mesela znnar denilen papaz kuan balamak. Bunlar gldrmek iin de kullanmak kfre sebep olur. tikadnn doru olmas fayda vermez. (Berika) 11- Yunan felsefecileri gibi, dnya ezeli ve ebedi demek. 12- slamiyete, (slam dncesi), (slam nazariyesi) , (slami gr) demek. [Dnce, bir i iin dnlen are veya kyaslanan neticedir. Gr de dnce demektir. Nazariye de, akli, zihni esaslara dayanan gr, teori demektir. slam limleri, (nsann, akl, uur, hafza ve dnce gibi yaratlm olan sfatlarn Allaha vermek kfrdr) buyuruyorlar.] 13- Allah telnn bildirdii hkmlere ilahi dnce, ilahi gr, ilahi nazariye, ilahi uur demek. Kur'an- kerimdeki hkmlere "Kur'ani gr" demek. 14- Kfirlerin dini yinlerini, bayramlarn beenmek. Zaruretsiz Hristiyanlarn Noelini tebrik etmek. Kiliseye gidip, yinlere itirak etmek. 15- (Yahudi ve Hristiyanlarn Allaha inananlar Cennete gidecek) demek. 16- Mucizeyi veya kerameti inkr etmek. 17- Mehur bir harama helal, mehur bir helale haram demek. Mesela domuz ya helal, sirke haram demek. 18- yeti, besmeleyi, bir melek, bir peygamber ismi bulunan yazy, kasten helaya, necasete, [pislie] atmak. Mslmann azna [def-i hacet lafz ile] svmek. 19- Kendisine kfir diye hitap edilince, kabul ederek evet demek. 20- Bir dilim ekmek, din ilminden iyidir demek. Din ilmi kmsendii iin kfrdr. 21- (Bir sre sonra Hristiyan olacam) diye dnmek. Bir bayan, bir Hristiyanla evlenmeye karar verdii andan itibaren kfir olur. Bir erkek de bir ateist bayanla evlenmeye karar verdii andan itibaren kfir olur. 22- Ar bir hastala dp de, (Allahm canm al da, istersen kfir olarak al) demek. 23- (Allahm ocuumu aldn, baka elinden ne gelirse onu yap) demek.
636
24- Trna uzun olana, (Trna kesmek snnettir) dense, o da, (olsun ne olacak) dese, kfir olur. Trnan kesmedii iin deil, snnete nem vermedii iin kfr olur. 25- nallah, maallah demek karn doyurmaz. Maallahla inallahla i olmaz veya namaz klmak karn doyurmaz demek. Bunlar sylemekle dinimizin emri beenilmemi ve alay edilmi oluyor. nallah, Allahn izni ile demektir. Allahn izni olmadan hibir ey olmaz. Onun iin, hayr ve er Allahtandr diye iman etmek gerekir. Hayr gibi errin de Allahtan olduuna inanmamak kfr olur. steyen kul ama yaratan Allah teldr. 26- Sevdii birine, (Sen bana Allahtan da, Peygamberden de sevgilisin) demek. 27- Kfre rza kfrdr. ocuklarnn kfir olmasna zlmemek. Mesela kzlarnn gayri mslimle evlenmesine rza gstermek. 28- Mslman olmak isteyene, sen hele bekle, elimdeki u ii bitirip de geleyim diyerek, onun Mslman olmasn geciktirmek. 29- Ecelin hoyrat eli demek. [nk Ecel Allahn emri ile gelir, Allahn emrini veya Azrail aleyhisselamn vazifesini zulm gibi gstermek kfrdr.] 30- Kfire hrmet etmek, mesela hrmet gayesiyle papazn elini pmek. 31- Eshab- kiramdan her hangi birine kfir demek. [nk Kuran kerimde hepsinin Cennetlik olduu bildirilmitir. Birine kfir denilince Kurana inanlmam olur.] 32- (Mazlum kfirler de Cennete girer) demek. 33- Haram paradan sevap ummak. Mesela bir bayan fuhu paras ile kurban kesse, bundan sevap umsa, kfre girer. Sevap ummadan yaparsa kfre girmez. 34- Allah tely mekanl bilmek, mesela Hristiyanlar gibi Allah gkte oturuyor demek. Allah tely kastedip, (Gklerden bir ses geldi), (Allah, gkten bize bakyor) demek. Byle sylemek Allah telya mekan isnat etmek olur. Dnya, gezegenler, Cennet ve Cehennem ezeli deildir, sonradan yaratlmtr, mahlktur. Yer ve gkler yok iken de Allah tel var idi. slam limleri, (Allah her zaman ve her yerde ebedi olarak hazr ve nazrdr) demenin caiz olduunu bildirmilerdir. Ancak, Allah tel zamanl ve mekanl olmad iin bu sz, grn zere kalmaz, mecaz olur. Bu bakmdan (Allah,
637
zamansz ve mekanszdr, hibir yerde olmayarak hazr ve nazrdr) demek caiz olur. Byle olmazsa, Allah tely zamanl ve mekanl bilmek olur ki bu ise kfrdr. Miftah-l Cenne kitabnda (Bir kimse, "Allahtan hali [bo] yer yok" dese veya "Allah gkte benim ahidim" dese, kfir olur. nk Allah telya mekan isnat etmi olur. Halbuki Allah tel mekandan beridir) buyuruluyor. (Kfr Bahsi) 35- (Namaz klmam ama, sen kalbe bak, benim kalbim temiz) demek. [nk burada namaza nem verilmiyor, namaza nem vermemek kfrdr. Namaz klmayan hep haram iliyor demektir, haram ileyenin kalbi temiz olmaz.] 36- (Anan baban esmer, sen nasl sarn oldun?) diyene, (Ben imalat hatasym) demek. Byle sylemekle h Yaratcnn yanl i yapt sylenmi oluyor 37- badetleri mzikle yapmak, ilahileri mzikle sylemek. nk ilahiler ibadettir, ibadete haram kartrmak kfr olur. ki ierken besmele ekmek de kfr olur. 38- Filan Mslman benim gzmde Yahudi gibidir demek. 39- Bir Mslman aka olarak, muteber bir din kitabna hurafe dese veya alay ederek haram ileyene veya iletene "helal olsun" dese, mrted olur. 40- Kur'an teganni ile okuyan hfza, ne gzel okudun diyenin iman gider. (Drr-l-mnteka) 41- Bir arkcy dinleyen veya herhangi bir haram ii gren kimse bu harama, ne gzel dese, o anda iman gider. (Mjdeci Mek. 266) 42- nsan iin, dil alkanl gibi bir sebeple deil de, kasten yaratt, yaratc, yarattm, yaratcym gibi szler sylemek kfr olur. Allahtan bakasna, yaratc denmez. Yaratc, yalnz Allah teldr. Mecaz anlamda yapmak, meydana getirmek manasnda da sylememelidir. Bu manada veya kastsz syleyenlere kfre girdi dememelidir. 43- Zaruri olan ve tevatr ile bildirilen din bilgilerine inanmayan kfir olur. Kfr olan her sz, ister aka olarak, isterse gnlden olmayarak olsun kfr olur. (Milel-nihal) 44- slam bilgilerini ve ehli snnet limlerini aalamak da, kfrdr. 45- Yabanc kadnlara bakana, haramdr denilince, gzele bakmak sevaptr demek kfr olur. Haram kabul etmeyip, stelik sanki ibadet
638
gibi sevap diyor. Yabanc kadnlara bakmak, gz zayflatr ve kalbi karartr. Mubah olan, gzeli sevmek, Allahn kudretini temaa etmek sevap olur. 46- Bir Mslmann dinine, imanna svmek kfrdr. Evliyann resmine tazim Sual: Bir evliyann resmine tazim etmek irk olur mu? CEVAP irk, Allah telya ortak yapmak, benzetmek demektir. Benzeten kimseye Mrik, benzetilen eye erik denir. Bir kimsede, bir eyde, luhiyyet sfatlarndan birinin bulunduuna inanmak, onu erik yapmak olur. Allah telya mahsus olan sfatlara luhiyyet sfatlar denir. Sonsuz var olmak, yaratmak, her eyi bilmek, hastalara ifa vermek, luhiyyet sfatlarndandr. Bir insanda, gnete, inekte, herhangi bir mahlkta, luhiyyet sfat bulunduuna inanarak, ona tazim, hrmet etmeye, ona yalvarmaya, ona badet etmek, tapnmak denir. O eyler Sanem [put] olur. Byle zan olunan insann ve kfirlerin resimleri nnde, tazim edici eyler sylemek, yapmak da, ibadet etmek, irk olur. Bir insanda luhiyyet sfatlarndan birinin bulunduuna inanmayp, Allahn sevgili kulu olduuna inanarak, bunun resmine, tazim etmek irk olmaz, kfr olmaz. Fakat, herhangi bir insann resmine hrmet etmek gnah olduu iin, tazim, hrmet eden bir Mslman, fsk olur. Haram olduuna nem vermezse, dier bir haram, nem vermeyerek yapanlar gibi Mrted olur. Tazim ve tahkir Sual: Dinen kymetli olan eylere saygszlk, kfr olur mu? CEVAP Her saygszlk kfr olmaz. ki rnek verelim: 1- Bir ihtiya olmadan Kbeye kar ayaklarn uzatmak, Kbeye saygszlktr, ama kfr deildir, tahrimen mekruhtur. Bunu kasten yaparsa, yani Kbe o tarafta olduu iin, onu hafife alarak veya alay ederek ayaklarn uzatrsa kfr olur. 2- Namaz klmamak Allah telnn emrine saygszlktr; fakat kfr deildir. Namazn farz olduunu inkr etmek yahut bu farz hafife almak, namaza nem vermemek ise kfr olur. Kfre dren amel
639
Sual: Ehl-i snnete gre, amel imandan para olmadna gre, insan sadece itikadi bir konuda m kfre der, ameli bir i yapnca da kfre debilir mi? CEVAP Peygamber efendimizin bildirdii btn emir ve yasaklarda itikadi mesele vardr. Yani, Peygamber efendimizin bildirdii btn emir ve yasaklara inanmak, hepsini beenmek itikadi meseledir, imanla ilgilidir. manda hassas nokta budur. Bunlar yapp yapmamak ise gnah ve sevapla ilgilidir. Kfr, dinimizde bildirilen, inanlmas, beenilmesi gereken herhangi bir hususa inanmamak, beenmemek, sayg gstermemektir. Veya yine dinimizde bildirilen, inanlmamas, beenilmemesi gereken herhangi bir hususa inanmak, beenmek, sayg gstermektir. Birka rnek verelim: 1- Mushaf- erifi yere atmak kfrdr. Bu sadece bir itir, ama Allahn kelamna saygszlk olduu iin kfrdr. 2- ki ien, domuz eti yiyen kfir olmaz. Ama ikiyi ierken, domuz eti yerken Besmele ekerse veya bunlar ne gzel eyler derse kfir olur. Haram olan eye sayg gsterilmi, haramlna inanlmam olur. 3- Hristiyanlarn halarn kolye olarak kullanmak kfr olur. Kolye takmak sadece bir itir, ama sayg yerinde bulundurulduu iin, kfr alametini beendii iin kfr olur. Nasl hareket etmeli? Sual: Mslman olduunu syleyen, fakat szlerinde veya yazlarnda kfr gerektiren bir ey grlen kimseye kfir denir mi? CEVAP Mslman olduunu syleyen veya cemaat ile namaz klarken grlen bir kimsenin Mslman olduu anlalr. Sonra, bunun bir sznde, yazsnda veya bir hareketinde, Ehl-i snnet limlerinin bildirdikleri iman bilgilerine uymayan, kfr gerektiren bir ey grlrse, bunun kfr veya dalalet olduu, bundan vazgeip tevbe etmek gerektii sylenir; yine vazgemezse, bunun sapk veya mrted olduu anlalr. Namaz klsa, hacca gitse, her ibadeti ve iyilii yapsa da, bu felaketten kurtulamaz. Kfre sebep olan eylerden vazgemedike, bundan tevbe etmedike, Mslman olamaz.
640
Her Mslman, kfre sebep olan eyleri iyi renerek, mrted olmaktan korunmal, kfir olanlar ve Mslman grnen yalanclar iyi tanyp, zararlarndan saknmaldr! Yalandan Hristiyan olmak Sual: Avrupada yayoruz. Hristiyan olan Mslmanlara para ve imkn veriliyor. Srf bu imknlardan faydalanmak iin, yalandan Hristiyan olduumuzu bildirsek bir mahzuru olur mu? Bunun gibi ateistlerin iinde ateist, masonlarn iinde mason grnmekte saknca var mdr? CEVAP ok saknca vardr; nk bu ite bir zaruret yoktur. badetini gizlemek ayr, kfir grnmek ayrdr. Din kitaplarnda, (akadan, Ben kfirim veya Ben Hristiyanm dese, kfir olur) buyuruluyor. Yani bu iin akas bile olmuyor. Hatta bir kimse, (Hristiyan olmak, Yahudi olmaktan iyidir) dese, kfir olur. Bu bakmdan akadan da olsa, maddi menfaat iin de olsa, Hristiyan, ateist veya mason grnmemelidir. bni Sebecilikte takiyye varsa da, Ehl-i snnette byle takiyye yoktur. Mazlum kfirler Sual: (Mazlum olarak ldrlen kfirler de Cennete gider) demek doru olur mu? CEVAP Yanltr, yle demekle Allah tel yalanlanm olur. Kuran- kerimde her eit kfirin sonsuz Cehennemde kalaca bildiriliyor. Mazlum olanlar bundan istisna edilmemitir. Bir yet-i kerime meali yledir: (Ehl-i kitap [Yahudi ve Hristiyan] olsun, mrik olsun btn kfirler, muhakkak Cehennemdedir, orada ebedi kalrlar. Onlar yaratklarn en ktsdr.) [Beyyine 6] Bunlarn mazlumlar Cennete gider diye bir ey yoktur. Kfrn akas olmaz Sual: Gldrmek niyetiyle kt kimselere, (Deyyusan- kiram hazretleri) demek kfr olur mu? CEVAP Evet, kfr olur. Kfr sz ve ilerden mehur olanlarn, bilmeyerek veya aka olarak yahut herkesi gldrmek iin yapmak da kfr olur. (Birgivi vasiyetnamesi)
641
Allahlk demek Sual: Ahmak insanlar ktlemek maksadyla (Allahlk Ali Bey) diyorlar. Byle sylemek kfr olur mu? CEVAP Evet, kfr olur. Eer, (Srf Allah dnr, dnyaya nem vermez) anlamnda sylenirse kfr olmaz. Hareket de Allahtandr Sual: (Rzk Allahtandr, fakat kulun da hareket etmesi gerekir) demek, niye kfr oluyor? CEVAP Hareket de Allahtan olduu iin, kfr oluyor. (Birgivi vasiyetnamesi) nsanlarn ileri yalnz irade-i cziyye ile meydana gelmez. Yani insann her istedii vcuda gelmez. Allah telnn da, yalnz kendi iradesiyle yaratmas deti deildir. nsan irade eder, hareket etmesini ister, kudretini kullanr. Allah tel da irade ederse, i meydana gelir. (Berika) Cansz maddelerin hareketleriyle, insan ve hayvanlarn ihtiyari, istekli hareketleri arasnda u ayrlk vardr ki, kullar bir eyi yapmay tercih edince ve dileyince, Allah tel da dilerse, kulu harekete geiriyor ve yaratyor. Kulun hareket etmesi kulun elinde deildir. (tikadname) Kfr szler Sual: Mezhepsiz bir yazar, (Allah'n olu gelse, elimdekini alamaz), (Bu serseri, Allah' yakalasa, iyi bir dayak eker), (Bu hain, Allah'tan hzl koacan sanyor), (Allah gkte ahidimdir) gibi szler ediyor. Byle sylemek kfr deil midir? CEVAP Elbette kfrdr. slam limleri, (nsanlara ait sfatlar Allaha vermek kfrdr) buyuruyorlar. Domak, dorulmak, olu, kz olmak insanlara mahsustur. Bunun iin, (Allah'n olu gelse) demek kfr olur. Bunlar mecaz olarak da sylemek caiz deildir. Yakalanmak, dayak yemek gibi eyler insanlara mahsustur. (Allah' yakalasa dayak eker) demek kfr olur.
642
Komak, yrmek, gidip gelmek gibi sfatlar insanlara mahsustur. Allah tel byle eylerden mnezzehtir. (Allah'tan hzl koamaz) demek de kfrdr. Allah mekndan mnezzehtir. Btn meknlar o yaratmtr. (Allah gktedir) demek kfr olur. (Miftah-l Cennet) Cimrilerin Allah demek Sual: ok cimriye, (Cimrilerin Allah'), ok yalan syleyene, (Yalanclarn Allah'), ok hrszlk yapana, (Hrszlarn Allah') deniyor. Byle sylemek kfr deil midir? CEVAP Elbette kfrdr. nsana Allah denmez. Hatt cmertlere, (Bu cmertlerin Allah') demek de ayn ekilde kfrdr. Ktler iin, (Cimrilerin kral), (Yalanclarn kral) denebilir. ok cmertler iin de, (Cmertlerin piri) veya (Cmertlerin ah) denebilir. Kral, genelde gayrimslimler iin kullanlr, Mslmanlar iin kullanlmas ho deildir.
Kfr olmayan baz szler

Sual: Bir yazar, aadaki szlere kfr diyor. Bunlar kfr mdr? CEVAP Bir Mslmann bir sznden veya bir iinden yz ey anlalsa, bunlardan 99u kfre sebep olsa, biri Mslman olduunu gsterse, o bir eyi anlamak ve ona kfir dememek gerekir. Bir Mslmana kfir demek, onun kfir olmasn istemek kfrdr. Onun iin tevili mmkn olan szlerden dolay bir Mslmana, bu szn kfr gerektirir demekten saknmal. imdi szlere bakalm: Allahsz demek: Bu sz genelde dinsiz, imansz, merhametsiz anlamnda sylenir. Onun iin bu sz kfr olmaz. imiz Allaha kald demek: Her iin yaratcs Allah teldr. Eskiden iimiz bakalarnn elinde idi de imdi mi Allaha kald? Ama byle sylemek, kimse bu ii beceremiyor ancak bu ii Allah yapar anlamnda sylendii iin kfr olmaz. Hakimler hakimi demek: Bu da kfr deildir. Hakimler hakimine imdi Yargtay bakan deniyor. Daha eskiden temyiz reisi denirdi. Daha eskiden de kd-643
kudat deniyordu. Kadlar kads demektir. Allaha padiah demek de caizdir. Hatta padiahlar padiah da denir. Osmanl sultanlarndan bazlarna padiahlar padiah demekte de mahzur yoktur. Allah bilir ki u yledir, Allah ahit unu yle yaptm demek: Gerekten bir i yaplmsa, Allah bilir ki yaptm demekte hi bir mahzur yoktur. Yaplan bir i iin de Allah ahit demekte hi mahzur yoktur. Ama yaplmayan bir ey iin Allah yalanc ahit gsterilemez. Ama zaten bu anlamda Mslman sylemez. Mslmana suizan ederek, her szn altnda kfr aramak yanltr. Sezarn hakk Sezara, Tanrnn hakk Tanrya: Bu sz de kfr deildir. Mazlumun hakk olduu gibi zalimin de hakk olur. Sezarn hakk varsa vardr. Kfirin hakk olmaz m? Hakimiyet kaytsz artsz milletindir demek: Bir kimse kalkp Trkiyede kanun yapma hakk kaytsz artsz Trkiye Byk Millet Meclisinin dese yanl m olur? Libyada ise Kaddafinin dese ne olur? Olan bir ey sylenmi olur. Kaddafinin kanun koymaya yetkisinin olup olmamas ayr ey. Ama Libyada byledir. Filanca yerde de tek sz sahibi falandr demekte de mahzur olmaz. Sen Allah msn demek: Birisi bir ey sylese, mesela sana unu haram ediyorum dese, teki de sen Allah msn, o ne biim sz dese, kfre girmez. Senin yetkin yok sen aciz bir kulsun demek istiyorsa ona kfir denir mi? Allahtan bakasndan medet [yardm] istemek: Herkes birbirinin yardmna muhtatr. l diri herkesten yardm istemek caizdir. Ruh lmez. Allah tel dirilere yardm ettirdii gibi llere de yardm ettirir. Hzr aleyhisselamn ruhu naar kalanlara yardm etmektedir. Doktor hayatm kurtard, frene basmasayd lmtm, u hap bana ifa verdi demek: Bunlar da kfr deildir. Bu yemek beni doyurdu demek gibidir. Yani doymamza Allah tel yemei sebep klmtr. lac hastalmza ifa klmtr. Ameliyat eden doktoru hastalktan kurtulmamza sebep yapmtr. Sebeplerle yaratmak, Allah telnn detidir. Devlete kar klr m, ezer geer demek:
644
Bundan daha normal bir sz olur mu? Kfr bunun neresinde? Birisi ile dvrken, adamn eli armut toplamyor ya, o da bize vurur, adam kuvvetlidir belki o bizi ldrr demek kfr olur mu hi? Evet ldren ve her iin yaratcs Allah teldr ama bunlar sebep klmtr. Herkesi Allah ldrd halde, falanca falancay ldrd demek caizdir. Allahtan bakasnn adna kurban kesmek, Allahtan bakasna adak adamak: Tapnmak iin olanla, ikram iin yaplan kartrmamak gerekir. Bir Mslman Allahtan bakasna tapmaz. Tapan da zaten Mslman deildir. Kurban, adak ibadet demektir. badet de Allah iin olur, Onun rzasn kazanmak iin olur. Rzasn kazanma yollar ok eitlidir. Misafir veya devlet bykleri gelince, onlara yedirmek iin kesmek haram olmaz. nk, misafire ikram sevaptr, brahim aleyhisselamn snnetidir. (Bezzziye) Temel atlrken, hastalk gelince, hasta iyi olunca hayvan kesmek de helaldir. Etleri fakirlere yedirilmektedir. (Hamevi) Dilei olursa Allah iin hayvan kesmeyi adak yapmak da caizdir. (Bahr-r-rk) arta bal olarak Evliyaya adak yapmak da, kendini, gnah ok, dua etmeye yz yok bilerek, mbarek birini vesile edip, Allah telya yalvarmak demektir. Mesela (Hastam iyi olursa sevab Seyyidet Nefise hazretlerine olmak zere, Allah iin, bir koyun kesmek nezrim olsun) deyince, bu dilein kabul olduu ok grlmtr. Burada, Allah iin koyun kesip, sevab evliyaya balanmakta, onun efaati ile, Allah tel, hastaya ifa vermekte, kazay, belay gidermektedir. Dini gnler demek: Selefiler, mbarek gn ve gecelere [Mevlid, Berat, Regaib gibi gecelere] kar olduklar iin yazar da, bu gnlere saldryor. Cuma, bayram ve kandil gnleri ve geceleri, Mslmanlarn mbarek gn ve geceleridir. Bu mbarek gn ve gecelere kymet veren Allah teldr. Peygamberler de insandr. Ancak Allah tel onlar kymetlendirmi, gzide mevki ihsan etmitir. Dier insanlardan niye ayrt ediliyor denemedii gibi, baz gn ve geceleri kymetli yaratan Allah telya da bugnleri dier gnlerden niye ayrdn denemez. Allah tel, kullarna ok acd iin, baz gecelere kymet vermi, bu gecelerdeki,
645
dua ve tevbeleri kabul edeceini bildirmitir. Kullarnn ok ibadet yapmas, dua ve tevbe etmeleri iin bu geceleri sebep klmtr. Din ayr, dnya ayr demek: Din ve dnyann ayr olduu btn din kitaplarnda yazldr. Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Allah dilediinin rzkn bollatrr da daraltr da. Onlar dnya hayatyla mardlar. Halbuki ahiretin yannda dnya hayat, geici bir faydadan baka bir ey deildir.) [Rad 26] (Ahiret nimetlerini isteyene de, dnya nimetlerini isteyene de onu veririz.) [ura 20] Hadis-i eriflerde de buyuruluyor ki: (nsanlarn kts, din ile dnyay yiyen [dini dnyaya alet eden] kimsedir.) [bni Asakir] (Allah telnn koruduu hari, din ve dnya ilerinde parmakla gsterilmek zarar olarak yeter.) [Beyheki] (Ahir zamanda insan din ve dnyasn ancak para ile korur.) [Taberani] (Din ilerinde kendinden stn olan grp ona uyan, dnya ilerinde ise kendinden aasna bakp Allaha hamd eden kretmi olur.) [T. Gafilin] mam- Rabbani hazretleri, din ve dnya zararlarndan kurtulmak iin her gn 500 kere, (La havle vela kuvvete illa billah) okuyun buyuruyor. Din ayr, siyaset ayr demek: Bu da din ve dnya demek gibidir. Siyaset, devlet ilerini dzenleme ve yrtme ile ilgili grtr. Kendi siyasetini din kabul edenler, bizim siyasetimiz dinden ayr gsterilemez demek istiyorlar. Din elbette politikadan ayrdr. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Hak tel, dem aleyhisselama bin eit sanat retip buyurdu ki: ocuklarn ve neslin, bu sanatlardan biri ile rzkn talep etsin, sakn ola ki dini geim vastas yapmasn, din ile dnya menfaatini talep edenlere yazklar olsun!) [Hakim] (Dini dnya menfaati iin renene, ilmini paraya deiene kyamette ateten gmlek giydirilir.) [Deylemi] Zevklere ve renklere karlmaz demek: Elbette zevkler, renkler tartlmaz. Herkesin zevki farkldr. Bunun kfrle ne ilgisi vardr? Hatta bir kimse, iki ise, kumar oynasa, plak
646
gezse, bu benim zevkimdir, bana karmayn dese bile, yine kfr olmaz. nk harama helal demiyor. slamiyete deil, karsndakine kzyor. slamiyete kzyorsa, zaten o Mslman deil ki, kfre dsn. Kfrn iinde olan kfre dmez. Bu benim zel hayatm hi kimse karamaz, demokrasi var demek: zel hayatma karmayn demek de kfr olur mu? Bir sarho, ben istediim gibi ierim, istediim gibi kumar oynarm, bunlar benim zel hayatm dese kfr olmaz. Bunlar helal kabul ederse kfr olur. Mutezile ve Selefilikte, amel imandan para kabul edildii iin gnah ileyenlere kfr damgas baslyor. Biz babadan, atalarmzdan byle grdk demek: Bunun kfrle ne ilgisi var ki? Atalardan iyi eyler de grlr kt eyler de. Bizim atalarmz iki ierdi, kumar oynard dense bile bunun kfrle ne ilgisi vardr ki? Burada haram helal kabul etmek yok ki. Din yle diyor doru, ama.... , haklsn, fakat demek: Adam dini inkr etmiyor ki kfr olsun. Fsk birisi, din zekt verin diyor ama, paray sevdiim iin veremiyorum, din oru tutun diyor ama mideme dknlmden tutamyorum. Din iki haramdr diyor ama, zevkime dknlkten brakamyorum dese kfr olmaz. Burada dini inkr etmek, haram helal kabul etmek yok. Parann aamayaca kap yoktur demek: Bu sz, para ok eyler yapar demektir. Nitekim hadis-i erifte de, (Ahir zamanda insanlarn paraya ihtiyac daha ok olur. nk insan o zaman din ve dnyasn ancak para ile korur) buyuruluyor. (Taberani) Bir ibadeti gsteri veya dnyevi bir menfaat iin yapmak: Mslman ibadetini Allah iin yapar. badete riya karabilir. Riya karan ibadete kfr denmez. badeti bir menfaat iin yapmak da kfr deildir. Mesela hacca gidenin niyeti, para kazanmak, oradan ucuz mal getirmek olsa, bunun ibadetine sevap verilmez ama buna kfr de denmez. Azraille savayor demek: lmle peneleiyor da denir. Burada Azrail aleyhisselam ktleyici sz yoktur. Onu veya baka melekleri ktlemek kfr olur. Ama burada yle bir durum yok. Ar dinciler:
647
Genelde bu sz dinsizler, Mslmanlara saldrmak iin kullanyorlar. Onlar zaten dinsizdir. Ama bir Mslman, dier bir Mslmana maallah bu ar dincidir, ok mutaassptr dese kfr olmaz. Dine ar bal deniyor. Dinde ar gitmeyi ise dinimiz yasaklamtr. Mesela Peygamber efendimiz, (Din kolaylktr. Dinde ar gideni din malup eder) buyuruyor. (Nesai) slam dini akl mantk dinidir demek: Bunun neresi kfr ki? Kuran- kerimde (Akletmez misiniz, aklnz kullanmaz msnz?) gibi ifadeler ok geer. Peygamber efendimiz de buyuruyor ki: (Akl olmayann dini yoktur.) [Ebueyh] (Kii, ilmi ve akl sayesinde kurtulur.) [Deylemi] (Akll kimse kurtulua ermitir.) [Buhari] (Akl imandandr.) [Beyheki] slamiyet akla dayanan nakil dinidir. Selim akla uygundur. Dinde akln nemi byktr. Ancak yalnz akla uyup, yalnz ona gvenip yanlan kimseye felsefeci denir. Akln erdii eylerde ona gvenen, akln ermedii yanld yerlerde, slam altnda akla doruyu gsteren byk zatlara, slam limi denir. Akl gz gibidir. slamiyet de k gibidir. Gz karanlkta cisimleri gremez. Grmesi iin k gerekir. Sorumsuzca sylenen szler Sual: nsan kfre dren szler hakknda piyasada birok kitap var. Bunlara gre kim Mslman kalabilir! Bu kitaplardan bazlarn size gnderiyorum. nceleyip, bu szleri aklar msnz? CEVAP Kfr szler konusunda piyasadaki kitaplarda, kfr olmayan szlere de kfr damgas baslmtr. imdi bu szleri inceleyelim: (Allahn olu gelse bu ii yapamaz. Yr Allah yr, ye Allah ye, uyu Allah uyu gibi szleri syleyen kfir olur) deniyor. Allahn olu demek, Allah unu yapamaz demek elbette kfrdr. Fakat dier szlerin kfrle hi alakas yoktur. nk bunu syleyen kimse, Allah yrr, Allah yer ier, Allah uyur demek istemiyor. Yolun uzunluunu, bitip tkenmediini bildirmek iin yrmekle bitmiyor demek istiyor. arklarda, trklerde ve byle szler arasnda Allah ismini kullanmak doru deildir. Ama kfr de deildir. Kfrn ne olduu dinin drt delili ile sabittir. Bunun dnda kfr olmaz. Btn milleti kfir yapmak da
648
ok tehlikelidir. Mslmana kfir diyenin kendisinin kfir olaca hadis-i erifle de bildirilmitir. (En byk Galatasaray, baka byk yok diyen kfir olur) deniyor. Bunun kfrle ne alakas var? Kendi grubunda, yani futbolda en byk demektir. En byk Trkiye gazetesi desek, baka byk yok desek, gazeteler iinde tiraj veya kalitesi en byk olan demektir. En byk TGRT demek de byledir. Televizyonlar iinde en kalitelisi demektir. H Allahtan byk anlamna gelmez. Zoraki byle bir anlam karmak ok yanltr. Byle szlerle btn milleti kfirlikle sulamak ne kadar yersizdir. (slam dini akl mantk dinidir demek ok yanl bir szdr) deniyor. Bu ifadeyi kullanmak ne kadar yanltr. Kuran- kerimin birok yerinde (Akletmez misiniz, aklnz kullanmaz msnz?) gibi ifadeler ok geer. Peygamber efendimiz de buyuruyor ki: (Kiinin dini, akl lsndedir. Akl olmayann dini yoktur.) [Ebueyh] (nsan ayakta tutan akldr. Akl olmayann dini de yoktur.) [Beyheki] (Akll olmak, din ilerinde sevin kaynadr.) [bni Asakir] (Akl doru olmayann dini de doru olmaz.) [Taberani] (Kii, ilmi ve akl sayesinde kurtulur.) [Deylemi] (Akll kimse kurtulua ermitir.) [Buhari] (Akl imandandr.) [Beyheki] slamiyet nakil dinidir ve selim akla uygundur. Dinde akln nemi byktr. Ancak yalnz akla uyup, yalnz ona gvenip yanlan kimseye felsefeci denir. Akln erdii eylerde ona gvenen, akln ermedii yanld yerlerde, slam altnda akla doruyu gsteren byk zatlara, slam limi denir. Akl gz gibidir. slamiyet de k gibidir. Gz karanlkta cisimleri gremez. Grmesi iin k gerekir. Bunun iin Hazret-i Ali, (Din, akl ve gr ile olsayd, mestin stn deil de altn meshetmek gerekirdi) buyurmutur. (Ne biim kaderim varm, alnmn kara yazs, adam lkenin kaderini deitirdi demek insan imandan karr) deniyor. Halbuki slam limleri, (Kaderin, hayrls, erlisi, iyisi, kts, tatls, acs, hep Allah teldandr. nk, kader, bildii eyleri yaratmak demektir) buyuruyorlar. Bir insann bana kt iler gelirse, (Kaderim byle imi, veya bu alnmn kara yazsdr, ne kadar kt kaderim varm)
649
demesinde mahzur yoktur. nk hayr er Allahtandr. Fakat (Adam lkenin kaderini deitirdi) demek yanltr. Allahn kaderini kimse deitiremez. (ntihar eden, Allahn kaderini deitirir) diyenler de vardr. Btn bunlar kaderi bilmeyen cahil kimselerin szleridir. (Szde Mslmanlar, ibadet ile Cennete girilmez, temiz kalb gerek, Allah kalbe bakar derler) diyerek byle kimselerin Mslman olmad syleniyor. Byle syleyen herkesi sulamak yanltr. nk Peygamber efendimiz, (Hi kimse, ibadeti sebebi ile Cennete girmez) buyurmaktadr. nk yaptmz btn ibadetler kabul olsa bile, bir gzmzn krnn karl bile deildir. Cennete, Allah telnn ltfu ve ihsan ile girilir. Ltfa ve ihsana kavumak iin, imanl olmak art olduu gibi, ibadete de ihtiya vardr. Bir insan ne kadar ok ibadet ederse etsin, ibadeti sebebiyle kendini mutlaka Cennetlik olarak bilmemelidir. Kulun vazifesi ibadet etmektir. Kur'an- kerimde mealen, (Ben cin ve insanlar yalnz bana ibadet etmeleri iin yarattm) buyuruluyor. Temiz kalb gerek demekte de mahzur yoktur. nk Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Kalb bozuk olunca, bedenin ileri de bozuk olur.) [Beyheki] (Allah, sizin gzel suretlerinize, mallarnza bakmaz. Kalb ve amelinize bakar.) [Mslim] Allah tel kalblerde olan ihlasa ve Allah korkusuna bakar. Amellerin, ibadetlerin kabul edilmesi iin, yani sevap verilmesi iin, hem artlarna uygun olmas, hem de ihlas ile niyet edilmesi lazmdr. Yani ibadetin kabul olmas iin, Allah telnn rzas iin yaplmas lazmdr. (Arimet kanunu, Newton kanunu demek iman zedeler) deniyor. Allah tel kinatta eitli dzenler yaratmtr. Suya belli bir kaldrma gc vermitir. Bunu bulana onun ismini vermenin kfrle ilgisi olmaz. Suya kaldrma gcn Arimet veriyor denmiyor ki. Bunun varln Arimet buldu deniyor. (Kuran okumak ok zordur demek btl bir yaygaradr) deniyor. Bilmeyene elbette zordur. Kimine yabanc dil, kimine matematik zor gelir. Zora zor demenin btlla, kfrle ne alakas vardr? (Hele u namazmz klalm da, rahat rahat aymz ielim diyenlerin akbetleri ok feci olur) deniyor. Bu ne kadar da yanl bir ifade? Adam, namaza ok nem veriyor ki, (nce u namazmz
650
klalm, namaz geciktirme endiesi ile ay iersek ayn tadn da alamayz, hele namaz klalm ay nasl olsa ieriz) demek istiyor. Bu szn neresi kt ki? limlerimiz, namaza mani olan ite hayr yoktur buyuruyorlar. Vakit girer girmez, nce namaz klmal, ondan sonra dier ileri yapmaldr. (slam bir btndr, tamamn alan ancak Mslmandr) deniyor. Bu sz izaha muhtatr. tikadda yle ise de amelde yle deildir. "Ya, dinimizin btn emirlerini yapp, btn yasaklarndan kanmak veya hibirini yapmamak gerektiini" sylemek, "Ya hep, ya hi" demek ok yanltr. birka gnah iliyorum diye, dier gnahlar da yapmak gerekmez. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: (Btn gnahlara tevbe edip hepsinden kamak byk nimettir. Bu yaplamazsa, baz gnahlara tevbe etmek de nimettir. Bunlarn bereketiyle belki btn gnahlara tevbe etmek nasip olur. "Bir eyin btn ele gemez ise, hepsini de karmamal" buyuruldu.) (badet de gizli, rezalet de) diyenlere ate pskrlyor. Halbuki hadis-i erifte, (Kim, dnyada gnahn gizlerse, Allah tel da, Kyamette, o gnah herkesten saklar) buyuruluyor. (Mslim) nsanlardan utanarak gnah gizlemek de hayadandr. Haya da imandandr. Gnah gizlenmezse, fsklar bundan cesaret alr. (Falanca gnah iliyor. Ben de ilesem ne kar?) diyebilir. Riya olmamas iin ibadeti gizlemek caizdir. Onun iin (Kabahat da gizli, ibadet de gizlidir) denmitir. Bunun gibi ataszlerinin ou bir hadis-i erife dayanmaktadr. (Haya elbisesine brnenin ayplar grlmez. Duyulunca holanlacak eyleri yap! Kimsenin duymasn istemediin ve duyulunca insanlarn holanmayaca eylerden ka!) buyurulmutur. Camileri siyasi arena haline getirmek isteyen baz din cahilleri, (Emperyalist kfirlerin Camide dnya kelam konumak gnahtr szn syleyerek, Camiler, ziyaret yerleri, mevlit ve hatim merkezleri haline getirilmitir) diyor. Camilerin ziyaret edilmesi, mevlit okunmas, hele hatim yani Kuran okunmasna kar kmak ne kadar irkindir. Camide konumay emperyalist kfirler deil, Allah ve Resul yasaklyor. Camide konumak sevaplar giderir. Hutbeyi bile nutuk eker gibi yksek sesle okumak haramdr. Camide konuulmaz. Hadis-i erifte buyuruldu ki:
651
(Mescitte dnya kelam syleyenin azndan kt bir koku kar. Melekler, "Ya Rabbi, bu kulun mescitte syledii dnya kelamndan dolay, azndan kan fena koku bizleri rahatsz ediyor" derler. Hak tel da buyurur ki: "zzetim, celalim hakk iin, onlara byk bela veririm.") [Ey Oul lm.] (Ahir zamanda baz kimseler, mescitlerde dnyadan, dnya kelamndan bahsedecekler. Onlarla beraber olmayn! Allah telnn byle kimselerle ii yoktur.) [bni Hibban] (Hayvanlarn otu yedii gibi, mescitte konumak da sevaplar yer, yok eder.) [.Gazali] nce (tehiyyet-l mescid) namaz klp veya baka ibadet yapp, itikfa niyet ettikten sonra, hafif sesle ihtiya kadar konumak caizdir. htiyasz mescitte konuulmaz. (Bu mahallenin ocuklar ahlaksz) diyenlere de hcum edilerek, (Her ocuk mmin ve gnahsz doar) deniyor. ocuun gnahsz doduu dorudur, fakat mmin doar demek yanltr. nk bir hadis-i erifte (Kz ocuunu diri olarak gmen de, gmlen ocuk da Cehennemdedir) buyuruldu. (Ebu Davud) Kfirlerin ocuklar, akl-bali olsayd, mmin veya kfir olacakt. Bu ise ilm-i ilahide bilindiine gre, byynce ne olacaksa hkm de ona gredir. Yani kfir olacaklar Cehenneme, Mslman olacaklar ise Cennete gideceklerdir. Peygamber efendimize, kk yata len mrik ocuklarnn durumu sual edildiinde (Akl bali olsalard, ne amel ileyeceklerini Allah elbette bilir) buyurdu. (Buhari) Bu kavli bildiren limler olduu gibi, ocuklar gnahsz doduu iin kfir ocuklarnn da Cennete gideceini syleyen limler vardr. Fakat ocuklar mmin olarak doar diyen lim yoktur (Can kmaynca huy kmaz) sz yanl deniyor. Bu sz, gazap, ehvet gibi insann ftratnda olan eylerin tamamen yok edilemeyeceini bildirmek iin sylenmitir. u hadis-i erif de ayn mealdedir: (Bir da yerinden ayrlm denirse, tasdik edin. Fakat, bir kimsenin ahlak deimi denirse inanmayn. Zira ftri yap deimez.) [.Ahmed] Terbiye etmek baka, yok etmek bakadr. Bir erik ekirdei, ne elmadr, ne de eriktir. Bu ekirdek, topraa konur, sulanp gbrelenirse, erik aac olabilir. Bu aatan da erik alnabilir. Bu aaca
652
ne kadar baklrsa baklsn, erik ekirdeinden elma olmaz. te can kar huy kmaz bu anlamdadr. (ocuklar camiye sokmayanlar var. Her cami avlusu, ocuk bahesi haline getirilmeli. Caminin mimarisinde, edebiyatnda, musikisinde hep fayda vardr. Bu faydalardan ocuklarmz uzak tutmayalm) deniyor. Halbuki, hi zarar vermese de, camiye kk ocuk getirmek mekruhtur. Zarar verir, kirletirse haram olur. Hadis-i erifte (Camiye ocuk ve deli koymayn) buyuruluyor. (bni Mace) Musiki haramdr, harama helal diyen kfre girer. (Ben cahilim demek, cahiliyet devrini kabul etmek olur) deniyor. Halbuki Peygamber efendimiz, (limim diyen kimse cahildir) buyuruyor. (Taberani) Hazret-i abi, (Bilmem demek, cahilliini sylemek ilmin yarsdr. Allah rzas iin bilmedii bir konuda, susann ald mkafat, bildii konuda konuann ald mkafattan az deildir. nk cehaleti kabul etmek nefse ok ar gelir) buyuruyor. mam- Gazali hazretleri, tevekkln ikinci derecesini anlatrken buyuruyor ki: (Bu kelime-i tevhidin manasna, kalbin inanmasdr. Bu inan, ya bakalarndan grerek, iiterek olur ki, bizim gibi cahillerin inan byledir. Yahut delil ile, akln ispat etmesi ile inanr. Din limlerinin, kelam ilmi stadlarnn inanmas byledir.) Hikmet ehli bir zat, (Kt szlerimize dayanan, isteyene veren ve cahilliklerimize gz yuman bizim efendimiz) der. Ben cahilim demenin, ben cahiliyet devri itikadndaym demekle hi bir ilgisi yoktur. (Bekrlk sultanlktr sz yanltr) deniyor. slamn ilk zamanlar evlenmek tavsiye ediliyordu. Peygamber efendimiz, (Evlenmek benim snnetimdir, snnetime uymayan benden deil) buyuruyordu. Fakat ahir zamanda bu durum deimektedir. nk Ebu Yalann rivayet ettii hadis-i erifte, Peygamber efendimiz, (kiyz ylndan sonra, sizin en iyiniz, hafiflhz olandr) buyurdu. Hafiflhz nedir, dediklerinde, (Hanm ve ocuu olmayandr) buyurdu. Bir-i Hafi, Bayezid-i Bistami, Ebl-Hseyn Nuri [ve Rabia-i Adviyye] gibi byk limler bekr idi. Hicretin ikiyz ylndan sonra gelenler arasnda, bunlarn ve bunlar gibi olanlarn eref ve stnlklerini, bu hadis-i erif bildirmektedir. (hya)
653
Ebu Sleyman- Darani hazretleri, (Bekrla dayanmak, ailenin ilesine dayanmaktan, onlarn eziyetine katlanmak, Cehennem ateine dayanmaktan daha kolaydr) buyurdu. (Zaman ok ktleti demek, Allahtan ikayettir; nk (Zamana sven beni cezalandrr. Ben zamanm) hadisi kudsisi vardr) deniyor. Zaman kelimesinin sanki tek bu anlam m var da byle syleniyor? Zaman kelimesinin anlamlarndan birka yledir: 1- Vakit demektir. Olaylar sralamaya yarayan ba ve sonu belli olmayan mcerret kavram. Zaman akp gidiyor gibi. 2- a demektir. Osmanllarn ilk zamanlarnda Trklerin itibar yksekti gibi. 3- Gn demektir. Zaman olur beni de anlayan kar gibi. 4- An demektir. Bir zaman duraklad, konumad gibi. 5- Mevsim demektir. imdi hasat zaman gibi. 6- Elverili vakit demektir. Tam hcum etme zaman gibi. 7- Yaanlan devir demektir. Zaman ok kt oldu, bilir bilmez herkes din adna ahkam kesiyor gibi. (Zaman sana uymazsa sen zamana uy sz ok yanltr) deniyor. Halbuki Zaman sana uymazsa, sen zamana uy sz dorudur. Zamana uymak, zamann gerektirdii hususlara uymak demektir. Zamann deimesiyle, rf ve dete ait hkmler deiebilir. Nassa [Kur'an ve hadise] dayanan hkmler zamanla deimez. Dine aykr olmayan rf ve dete ait hkmler deiirse, bunlara uymakta mahzur yoktur. Mecellenin 39. maddesinde, zamann deimesiyle dete ait hkmlerin deiecei bildirilmektedir. Mubah olan detlerde ve fen bilgilerinde zamana uyulur. badetlerde zamana uyulmaz. Herkes traktrle, kamyonla giderken, kan ile gitmek gerek diye srar edilmez. Fakat gnah olan bir ey, herkes tarafndan yaplsa, buna uyulmaz. Zamana ait ilerin deimesine, zamann deimesi denmitir. Byle misaller Kur'an- kerimde de vardr. Mesela, (ky halkna sor) yerine, (kye sor) denilmitir. (Yusf 82) Trkede de, (u snf tembel) denir. Burada anlatlan, snfn kendisi deil, oradaki talebelerdir. Zamana uymak da, zamann icab olan faydal ilere uymak demektir. Zararl, gnah olan eylere uyulmaz. Zaman ktlemek de, o zamanda yaayan kt insanlar
654
tenkit etmektir. Yoksa zaman yaratan Allah ktlemek anlamnda deildir. (Din siyasete alet edilmez diyenler, Mslmanlar uak olarak kullanmak isteyenlerdir) deniyor. Yani apaka din istismar normal grlyor. Dini kullanarak, gerek ahsi, gerek siyasi menfaat veya nfuz salama iine din istismar denir. Koltuk kapmak, alk toplamak, bir grup insan peine takmak gibi herhangi bir menfaat, Allah rzasndan baka niyetlerle yaplrsa riya olur. mam- Gazali hazretleri buyuruyor ki: yi bil ki riya haramdr, riyakr Allah sevmez. Hadis-i erifte: (Ahir zamanda dnya menfaati iin dini alet eden, gsteri yapanlar kar. Szleri baldan tatldr. Bunlar kuzu postuna brnm birer kurttur) buyuruldu. (Tirmizi) Din alet edilerek elde edilen mal, mevki iin air der ki: u mala, makama ola ki lanet, Ona din veya rz edile alet. Dini siyasete, politikaya alet etmek, yahut baka zararl maksatlar ve menfaatler iin kullanmak, bir takm cahilleri, din ismi altnda, tahrik etmek ok byk bir gnahtr. Allah tel, en ok bunu ktlemektedir. Din, tertemiz ahlak sahibi olmay emreden, srf merhamet, sevgi ve byklere itaat, kklere efkat emreden, insanlar doru yola gtren Allah telnn raz olduu yoldur. Dini herhangi bir menfaate, mesela siyasete alet etmek, yahut baka zararl maksatlar iin kullanmak, bir takm cahilleri, din ismi altnda, tahrik etmek ok byk bir gnahtr. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Yazklar olsun ilmini ticaret vastas yapan kt limlere ki, devlet adamlarna yaklar ve kazan temin ederler. Allah onlarn ticaretine kesatlk versin!) [Hakim] Vaaz etmek, dini yaz yazmak, kitap karmak, ancak Allah rzas iin olunca, mevki, mal ve hret kazanmak iin olmaynca faydal olur. Aksine olursa ok zararl olur. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Hak tel, Hazret-i deme bin eit sanat retip buyurdu ki: ocuklarn ve neslin, bu sanatlardan biri ile rzkn talep etsin! Sakn ola ki dini geim vastas yapmasn! Dini kullanarak dnyay talep edenlere yazklar olsun!) [Hakim] (Ne yapaym emir kuluyum demek yanltr. Allahn kulu olmal, kulun kulu olmamal) deniyor. Bir baka cahil de yle diyor:
655
(Osmanllarda, insan, Allahn deil, padiahn kuluydu. Onun iin padiah, halka "Kullarm" derdi. Sultanlk sistemine kar kmak, soylu mcadele vermektir) diyor. Baz kelimeler birka manaya gelir. Cmledeki yerlerine gre manalar deiir. Mesela Mevla kelimesi, yedi manaya gelir. Daha ok ilah, efendi, kle manasnda kullanlr. (Mevlann rahmeti bol) cmlesindeki mevla, ilah manasndadr. (Mevlana Celaleddin)deki mevla da efendi demektir. imdi biri kp da (Sen Celaleddine ilah dedin) diyemez. Bunun gibi kul kelimesi de mahlk, insan, kle, bende, emir altnda bulunan, tbi, mensup gibi manalara gelir. imdi birisi nezaket olsun diye (Bendeniz) dese, bende kul, kle demek olduu iin, (Sen karndakine bendeniz demekle onu ilah yaptn) demek caiz olur mu? Padiahlar, sadk yardmclarna "Kulum" derdi. Burada kul, "Sa kolum demektir. Sultana ait sekin askerlere (Kap kulu) denirdi. (Allahtan bakasna itaat etmek irktir, kula kulluktur) deniyor. Bu sz de ok yanltr. nk Kur'an- kerimde, Allah ve Resulne ve llemre de itaat edilmesi emrediliyor. limlere, ana babaya itaat da dinimizin emridir. Bunlara itaat da Allaha itaat olur. (Hadika) (eyhi olmayann eyhi eytandr szne hadis demek korkuntur, Bayezid-i Bistamiye aittir) deniyor. O zaman adama u soruyu sorarlar: Bu korkun sz ne diye Bayezid-i Bistami hazretleri sylemitir? Bir limin sylemesi o szn kt olmasn m gerektirir? Burada eyh, mrid, rehber, stad, retmen anlamndadr. Din ilimlerini hocasz renmek kolay mdr? Hele tasavvufu rehbersiz renmek imkanszdr. Bayezid-i Bistami hazretlerinin bu sz, korkun olarak vasflandrlp niye beenilmez ki? Burada tasavvuf dmanl m yaplyor? Rehbere, stada kzlr m? Bir talebenin, ilim renebilmesi ve doru yolu bulabilmesi iin, bir reticiye ihtiyac vardr. nk hadis-i erifte, (lim staddan renilir) buyuruldu. (Taberani) Kur'an- kerimde ise mealen, (Eer bilmezseniz, bilenlerden sorun!) buyuruldu. (Nahl 43) (Eer o iki sene olmasayd Numan helak olurdu sz imam- azama ait deildir, uydurma bir szdr. Tasavvuf olmadan da insan evliya olur) deniyor. Maksat tasavvufu ktlemek. Tasavvuf dmanl selefiler arasnda ok yaygndr. Evliyaya, keramete
656
dmanlk yaparlar. Bilmeyenin bilmedii eyleri dmanlk yapmas yadrganmaz. Atalarmz byle kimseler iin, (Kii bilmedii eylerin dmandr) buyurmulardr. Muhammed Masum hazretleri, Mektubat kitabnda buyuruyor ki: Allah tely tanmak iki trldr: 1- Ehl-i snnet limlerinin bildirdikleri gibi tanmak, 2-Tasavvuf byklerinin tanmalar. Birinci ekildeki imanda nefs azgnlndan vazgememitir, iman hakiki deil, mecazidir. Bu iman gidebilir. kincisinde nefs de imana geldii iin iman yok olmaktan korunmutur. (Ya Rabbi, senden sonu kfr olmayan iman istiyorum) hadis-i erifi ve Nisa suresinin (Ey iman sahipleri, iman edin) mealindeki 136. yet-i kerimesi de hakiki iman bildirmektedir. Bu yet, (Hakiki imana kavuun) manasndadr. mam- Ahmed hazretleri ilim ve ictihadda ok yksek dereceye sahip olduu halde, hakiki imana kavumak iin Bir-i Hafi [ve Znnuni Msri] hazretleri gibi evliyann sohbetinde bulundu. mam- a'zam hazretleri de, mrnn son yllarnda Cafer-i Sadk hazretlerinin sohbetinde bulunduktan sonra, (Bu iki sene olmasayd, Numan helak olurdu), yani (Hakiki imana kavuamazdm) buyurmutur. Her iki imam da ilimde ve ibadette son derece ileri olduklar halde, tasavvuf byklerinin sohbetinde bulunarak marifeti ve bunun meyvesi olan hakiki iman elde ettiler.) (2/106) Senaullah-i Dehlevi hazretleri de buyuruyor ki: Tasavvufta fena makamna kavuan, muhakkak imanla lr. Bekra suresinin (Allah tel imannz zayi etmez) mealindeki 143. yet-i kerimesi ve (Allah tel, kullarnn imanlarn geri almaz. Fakat limleri yok ederek ilmi geri alr) hadis-i erifi, hakiki imann ve btn ilminin geri alnmayacan gstermektedir. (rad-t-talibin) (Sizin dmannz eytandr) yet-i kerimesini delil getirerek, bize dman olan birisine (Sen benim dmanmsn) demenin kfr olduu syleniyor. Cahilliin bu kadarna da pes artk. Bir Mslman da dier Mslmana dmanlk yapt diye hemen ona kfir denir mi? Hangi kitap byle yazar? Tarihte iki Mslman ordu arpmad m? Bunlara kfir denir mi? Bu cahil adamlar, ellerine almlar, bir kfir karas, nne gelenlere rastgele sryorlar. Mziin her eidinin haram olduu muteber eserlerde bildirilirken, mziin elendirici, dndrc, dinlendirici ve eitici ynleri de
657
bulunduu anlatlarak sanki baz mziklerin caiz olduu syleniyor. Mehter mar, def, dnde davul almak hari elbette mziin her eidi haramdr. Tasavvuf mzii diye de bir ey yoktur. (Kfirler Allahtan mit keser) yetini delil getirerek, (Bu toplum dzelmez) diyenlerin kfre girdii syleniyor. Halbuki bu yetin, bununla hi ilgisi yoktur. Delinin biri ksa, (Ben hi hastalanmayacam, gklerde uacam, dnyadaki herkesi Mslman edeceim) dese, bir bakas da bunlar yapamazsn dese, hemen eldeki kara, bu adamn alnna yaptrlr, (Sen Allahtan mit kestiin iin kfirsin) denir. Ben inansam da, ibadet etsem de Allah beni affetmez) demek kfrdr. Allahtan mit kesmek, Allahn rahmetinden mit kesmektir. Yoksa bu ii yapamazlar demenin kfrle ne ilgisi vardr? Eli yal karallar, (Gemisini kurtaran kaptan) szne de saldryorlar. Halbuki bu sz, hadis-i eriflere ve limlerimizin bildirdiklerine aykr deildir, ok gzel bir szdr. Atalarmz ayn anlamda, (nce can, sonra canan) demilerdir. Can kurtarlmadan canan kurtarlmaz. Kt de olsa mevcudu kabullenme olaca iin, (Beterin de beteri vardr) sz de tenkit ediliyor. Halbuki mam- Rabbani hazretleri, (Hi bir zaman, hi bir ekilde, halinizden ikayeti olmayn. Her zaman kredici olun. Beterin beteri vardr) buyuruyor. Topal olan kimse, (Beni niye topal yarattn veya niye kazada ayam koparttn) diye Allaha isyan m etmesi gerekir, yoksa (Ya rabbi gzm kr etmediine, kulam sar etmediine ok krler olsun demesi gerekmez mi? Her zaman beterin beteri vardr diyerek hlimize kretmeliyiz. (Kedinin bacan gerdek gecesi ayrmak gerekir) szne de saldryorlar. Halbuki bu szn anlam, tedbirini zamannda almak gerekir demektir. Yoksa kedinin bacan tutup ayrmak demek deildir. Tedbir iin banda alnmazsa, zamanla olaylar nlemenin g olduu bildirilmektedir. Gerdek gecesi hanm dvmek gerekir diye bir ey yoktur. nk oluk ocuu terbiye etmek iin dvmek doru deildir. Ancak yanl bir i yapnca, cezalanabilecei hissini vermek gerekir. Peygamber efendimiz, ev halknn dvlmemesini emrettii halde, terbiye edilmeleri iin cezalanacaklar, dvlecekleri hissini tamalar gerektiini bildirmitir. Bu hususta Peygamber efendimiz,
658
(Ev halknz terbiye edebilmek iin bastonunuzu onlarn grecei yere asn!) buyurmaktadr. (Taberani) Kuran- kerimde de Cenab- Hak, (Azabm ok iddetlidir) diyerek kullarn ikaz etmektedir. O halde son pimanlk fayda vermez, kedinin bacan ilk gece ayrmak gerekir. (Babam ld, hemen mezarn yaptrdm) diyene kzyorlar, israftr, dine aykrdr diyorlar. Mezar dman olduunu ekinmeden aklyorlar. limlere evliyaya trbe yaptrmak bile caizdir. Bunun iin atalarmza dil uzatmak ok yanltr. Ayn zihniyet enbiya ve evliya kabirlerin yardm istemeye de, onlar iin kurban kesmeye de irk diyorlar. Allah rzas iin kurban kesip sevabn yatrdaki evliyaya balamann dinen bir mahzuru yoktur. Hele irk ile zerre kadar ilgisi yoktur. Evliya kabirlerine gidip evliyann arac olmasn istemenin irkle bir ilgisi yoktur. Biz her eyin yaratcsnn ve o evliyaya yardm etme gcn verenin Allah tell olduunu biliyoruz. En cahil bir kimse de, insann yaratc olmadn bilir. Onun iin evliya kabirlerine dua etmeye giden kimselere mrik demek ok irkin bir harekettir. Kt bir i yaplrken, (Ellem ne der, dost dman ne der) szne de saldryorlar. Halbuki dier szler gibi, bu sz de dinimize aykr deildir. Kuldan utanmayan Allahtan da utanmaz. Bir ktl ilerken Allahtan utanmayan kimse, hi deilse kuldan olsun utanmaldr. Kt rnek olaca iin ktl aktan ilemek daha fazla gnahtr. Aktan oru yemek gizli yemeye gre daha byk gnahtr. Onun iin dinimizde aktan oru yiyen dnyada da cezalandrlr. nk ktle rnek oluyor. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Kim, dnyada gnahn gizlerse, Allah tel da, Kyamette, o gnah herkesten saklar.) [Mslim] (Bir gnaha den, Allahn rtsn, onun zerinde bulundurmaldr!) [Mslim] nsanlardan utanarak gnah gizlemek de hayadandr. Haya da imandandr. Gnah gizlenmezse, fsklar bundan cesaret alr. (Falanca gnah iliyor. Ben de ilesem ne kar?) diyebilir. Riya olmamas iin ibadeti gizlemek caizdir. Onun iin (Kabahat da gizli, ibadet de gizlidir) denmitir. Bunun gibi ataszlerinin ou bir hadis-i erife dayanmaktadr. (Haya elbisesine brnenin ayb grlmez. Duyulunca holanlacak eyleri yap! Kimsenin duymasn istemediin
659
ve duyulunca insanlarn holanmyaca eylerden ka!) buyurulmutur. Yani dost dmann ayplyaca ktlkleri yapmamaldr. Eli karallar, saldracak yer aryorlar, (yi atadan kt evlat, kt atadan iyi evlat olabilir, sz btl bir szdr, hibir dayana yoktur) diyorlar. Bu ok normal bir szdr. dem aleyhisselam, Nuh aleyhisselam, byk birer peygamber olduklar halde, ocuklarndan kfir olanlar da olmutur. Aksine Ebu Cehilin olu, Eshab- kiramdan olmakla ereflenmitir. Her dn oyun elence sandklar iin, (Snnet dnnde Kuran okumak kfrdr) diyorlar. Halbuki ikisiz yaplan ve baka haram bulunmayan snnet dnlerinde mevlit ve Kuran- kerim okutmakta hi mahzur yoktur. Mzik varsa, davul veya def alnyorsa, elence arasnda elbette Kuran- kerim okunmaz. Snnet dn sebebiyle Kuran- kerim okumaya engel olmak ok irkin bir harekettir. (Allah cezan versin demek bedduadr, byle sylemek haramdr) deniyor. Ceza kelimesi, iyi veya kt karlk, mkafat demektir. Mesela ahirete, iyilik ve ktlklerin karlnn verildii yer anlamnda dr-l-ceza denir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (yilik grdne, cezakellah hayran kesira [Allah, seni ok hayrla mkafatlandrsn] diyen, ona en byk duay etmi olur.) [.Asakir] Allah seni mkafatlandrsn anlamnda Allah cezan versin demek beddua olmaz. Atalarmz Arapa bildii iin byle konuurlard. Yeni neslin bunlar bilmedii iin beddua sanmas yadrganmaz. (yi iler, iyi gnler, iyi yolculuklar) demeye saldryorlar. Hayrl iler, hayrl gnler demek gerekiyormu. Arapa olan hayrn, yaklak Trke karl iyi kelimesi ile ifade edilir. Ha hayrl dediniz, ha iyi dediniz fark eden bir ey olmaz. Bunun gibi ifadeleri bir problem haline getirmek yanltr. Malum yal karallar, (Bana gre yle, bence byle) szn tenkit ederek birka gzel rnek vermiler, fakat yazdklar ciltlik eserleri ahsi grle, bana gre ile doludur. Atalarmz, bunun gibiler iin, (Bu ne perhiz) demilerdir. Kfr olur mu? Sual: Aadaki szleri sylemek kfr olur deniyor, doru mu? CEVAP
660
Tevil edilme imkn olan szlere, kfr denmez. nternette yaylan aadaki szlerin hibirisi kfr deildir. (Fala inanma, falsz da kalma) demek: Fala inanmak gerekir denmiyor. Fala inanlmaz; ama sen yine fala bak diyerek gnaha tevik var. (ki haram; ama sen yine imeye devam et) demek gibi uygunsuz bir szdr. Byle sylemek caiz deilse de, kfr de deildir. (Onda iman ne gezer) demek: man olmayan iin, byle sylemenin mahzuru olmaz. (Kuran arpsn) demek: Bu sz, kfr deildir. Byle sylemek yemin olur; fakat byle yemin etmek de uygun deildir. (Hastalma dayanamyorum, artk beni ldr Allahm) demek: lm istemek uygun deil; ama kfr de deildir. (Haram ne tatl eymi) demek: Nefsin gdas, kfr, haram ve mekruh olan, sz ve ilerdir. Haramlarn tatl gelmesi, bu yzdendir. Burada niyet geerlidir. Haram gzel ve tatl grmek kfr olur. Haram; ama tatl olduu iin seviyorum demek de haram tasvib manas olduu iin haramdr; ama kfr olmaz. Bir hrsz, tereyal baklava alsa, yerken, bu ne tatlym dese, kfr olmaz. Harama helal demiyor, tatlya tatl diyor. Haram vc sz olmad iin, kfr olmaz. Ak gezen gzel bir kadna da gzel demek kfr olmaz. Eer aklna gzel deniyorsa kfr olur. Bu incelii iyi anlamaldr. Ramazan ay gelince, (Ar bir ay geldi) demek: Bu sz kfr deildir. Bir ay oru tutmak herkese kolay gelmez, bazsna ar gelir. Zlime dil, dil olana zalim demek: Burada zlimin zulmne iyi denmiyor. yi dense, harama helal dendii iin kfr olur; fakat yalan sylyor, zlim birine dil diyor. dil olana da zalim diye iftira ediyor. Byle sylemek gnahsa da, kfr olmaz. len birisi iin, (Ah oraya gitmeseydi lmeyecekti) demek: Bu sz de, kfr deildir. Bu sz, (Yzme bilmedii halde kendini denizin ortasna atmasayd, boulmazd) demek gibi bir ey. Burada kaderi inkr yoktur.
661
(Allah zengine ok veriyor, bana neden vermiyor) demek: Vermeyi sebebini aratryorsa, kfr olmaz. H, Allah hakszlk yapyor, beni de zengin etmesi gerekirdi demek istiyorsa kfr olur; fakat dinini bilen hibir Mslman da byle sz sylemez. Onun iin Mslmann syledii szlere, hemen kfr dememelidir. (Atn lm arpadan olsun) demek: At arpay sever, kimi de baklavay sever. eker hastasna, (Baklava yeme lrsn) dense, o da, (lmm baklavadan olsun) derse kfr olmaz; nk gnah ileniyorsa da, harama helal denmi olmuyor. (Kyamet, haclar, hocalar yznden kopacak) demek: Bu sz de kfr deildir. Peygamber efendimiz, (Ahir zamanda din adamlar, halkn istedii ynde fetva verip, helale haram, harama helal diyecekler, Kuran ticarete, menfaate alet edecekler) buyuruyor. Bu, kyamet alametlerindendir. Hakiki hac, hoca ve hibir Mslman kalmaynca kyamet kopacaktr. (Gzele bakmak sevab) demek: Bu, niyete gre deiir. Eer, kinatta Allah telnn yaratt gzellikler iin, mesela ne gzel aa, ne gzel ku, ne gzel meyve, ne gzel ocuk gibi eyler sylemekte mahzur olmaz. Kumar oynamak, arap imek, yabanc kadna bakmak gibi, haram olan bir ey iin sylemek, elbette caiz olmaz. (Haydan gelen huya gider) demek: Bu sz, kolayca kazanlan eyler, kolayca elden kar demektir. Buradaki hay kelimesinin Allah telnn ismiyle alakas yoktur. Bunun gibi, hayhay, ba stne demektir. Buradaki hay kelimesi de, Allah anlamnda deildir. (Allahn sopas yok) demek: Gnah ileyeni, hainlik edeni, caniyi hemen cezalandrmaz gibi anlamlarda syleniyor. Her ne kadar ho bir sz deilse de, kfr de deildir. (u ii yaparsam kfir olaym, Allahm inkr edeyim) diye yemin etmek: Bu husustaki, iki kavilden biri yledir: Kfre sebep olan eyleri yemin niyetiyle sylemek kfr olmaz, yemin edilmi olur; fakat byle yemin, Mslman yemini deildir. Namaz kl denince, (Sonra klarz) demek:
662
Farz olduunu inkr etmedike, namazla alay etmedike, sonra klarm demek, kfr olmaz. Kadere ksmek Sual: Kaderime kstm demek kfr mdr? CEVAP Kfr deildir. nsann kaderi kt olabilir. nsan kt kaderini beenmeyebilir. Kaderim ktym diyebilir; ama suu kadere yklemek caiz olmaz. Bu bakmdan, kaderime kstm gibi manasz bir ey sylenmemelidir. Mslmana kfir demek Sual: Bir mslmana kzp, (Ne kfir o!) diye hakaret etmek kfr olur mu? CEVAP Bir mslman ktlemek iin, hakaret iin kfir demek kfr olmaz. Kfir olmasn isteyerek sylemek kfrdr. Yani bir Mslmann kfir olmasn istemek kfrdr. Yoksa ktlemek kastyla kfir demek, kfr olmaz. (slam Ahlak) Fatiha okurken dnmek Sual: Namazda veya baka zaman Fatihadaki, (Yalnz sana ibadet ederiz) mealindeki (yyake nabd) yetini okurken, baka ey, mesela para, kadn gibi dnyevi eyler dnmek kfre sebep olur mu? CEVAP Kfr olmaz. Onlara taplmyor ki, kfr olsun! Namaz klarken de, baka zaman da, insann hatrna yetmi trl kt ey gelebilir. Bunlar kfr olmaz. Hatta hatra kfr dnce bile gelse yine kfr olmaz. Bir hadis-i erif meali yledir: (Kalbe gelen kt dnce, sylenmedike ve buna uygun hareket edilmedike affedilir.) [Buhari] mit kesmek Sual: (Seda evlenmekten midini kesti. Suzan boyunun uzamasndan midini kesti. amur spor, ampiyonluktan midini kesti) gibi szler, Allahtan mit kesmek olup kfr deil midir? CEVAP Kfr olan, Allahn rahmetinden mit kesmektir. Ben Cehenneme gideceim, Allah beni asla Cennetine koymaz demek, kfr oluyor. Bunun gibi, Allahn azabndan emin olmak da kfrdr. Yani Allah
663
beni garanti Cennetine koyar demek de kfrdr, fakat dier ilerden mit kesmek kfr deildir. O iin artlar yerine gelmezse, o i olmaz. Bir iten deil, Allahtan mit kesmek, Allah bu ii yapamaz gibi dnceler kfrdr. Eek demek Sual: (Birine, eek, domuz veya eek olu eek veya domuz olu domuz demek kfrdr) diyenler oluyor. Bunlar kfr mdr? CEVAP Bunlar sylemek kesinlikle kfr deildir. Bunlardan daha ar ise, bir kimseye hakaret iin kfir demektir. slam Ahlak kitabnda, (Bir Mslman ktlemek iin, hakaret iin kfir demek kfr olmaz. Kfir olmasn isteyerek sylemek kfrdr. Yani bir Mslmann kfir olmasn istemek kfrdr. Yoksa ktlemek kastyla kfir demek, kfr olmaz) deniyor. Bir insan akadan ben kfirim dese bile, kfre rza gsterdii iin kfir olur. Ancak, (Kfir olaym ki, u i yledir) diye yemin etse kfir olmaz, nk S. Ebediyyede, (Kfre sebep olan eyleri, yemin niyetiyle sylerse kfir olmaz, yemin etmi olur) deniyor. Demek ki, birisine hakaret etmek, yani onu ktlemek iin kfir demek kfr olmad gibi, (domuzun teki), (cahilin biri) gibi szler sylemek de kfr olmaz. Ama hakiki bir lime cahil demek veya baka bir szle hakaret etmek kfr olur. Bu, limin ahsna deil, ilmine hakarettir. Mesela mam a'zam hazretlerine hakaret eden kimse, alacak verecek davasndan veya ahsi bir dmanlktan dolay deil, ilminden dolay hakaret ettii iin kfir oluyor. Hakiki bir lime ahmak, cahil, domuz, eek diyen tazir olunur. Hakaret ederek sylerse, kfir olur, mam- Muhammed buyuruyor ki, kfre sebep olan her sz sylemek de, byle kfr olur. lme ve limlere hakaret eden kfir olur. (slam Ahlak) Demek ki bir Mslmana eek, domuz, kpek, maymun, kz, ay, ylan, akrep veya bunlarn olu demek mesela kz olu kz, ay olu ay gibi szler sylemek kfr deildir. limin ilmine hakaret iin sylenirse kfr olur. lime baka sebeplerle hakaret etmek kfr olmaz. Fakat alacan vermeyen veya kendine zarar veren, oluunu ocuunu dven bir lime, byle dnyev bir sebeple svp saymak kfr olmaz.
664
Sylenmesi caiz olmayan szler

Sual: Sylenmesi caiz olmayan szler nelerdir? CEVAP Bazlarn bildirelim: 1- Bir alet almaynca veya bozulunca azizlik etti demek uygun deildir. nk dinimizde aziz; izzetli, erefli, deerli, evliya gibi anlamlara gelir. Bozulunca erefli bir i yapt denmez. 2- ocuk yedinci kattan dt. Mucize olarak kurtuldu demek caiz olmaz. nk mucize sadece Peygamberlerde grlr, ocua Peygamber denmi olur. Allahn kudreti ile kurtuldu demek gerekir. 3- Gnahkra veya kfire, (Gnah keisi) demek caiz deildir. 4- Ana babas kfir olann, namazda zamm sure olarak (Rabbenafirli velivalideyye...) yetini okumas caizdir, salli bariklerden sonra dua olarak okumas caiz deildir. 5- (Haram ama seviyorum) demek haram olur, kfr olmaz. 6- (Allah yazdysa bozsun) demek, dua niyetiyle caizdir. 7- Kfire, (day, amca, daycm, buyurun) demek, det olarak sylendii iin caizdir. 8- Allah bizi dnd iin gz vermi demek caiz olmaz. Zira dnmek mahlklara mahsustur. 9- (Allah kulara kanat vermeyi ihmal etmemi) demek uygun deildir. Allah tel ihmal etmez. Sanki ihmal de edebilir anlam kaca iin sylememeli. hmal etmez anlamnda sylemek kfr olmaz. 10- Yzn gren Cennetlik veya hac oluyor, demek caiz olmaz. nk bir kimseyi grmekle Cennetlik veya hac olunmaz. Bu bakmdan byle sylemek yanltr. 11- Mslmana eytan gibi adam demek caiz deildir. Cin gibi demek caizdir. 12- Mslman l iin (Topra bol olsun) demek caiz olmaz, bu ifade gayri mslimler iin kullanlr. 13- (Allah kularn plann kader defterine izerken yakt ihtiyalarn da hesaba katm) demek caiz ise de byle ifadeler kullanmak uygun olmaz. 14- (Allah insann binasn hcre tulas ile rm) demek caiz ise de dememelidir.
665
15- Kfire yapt iyilik iin Allah raz olsun ifadesini imana gelmesini veya "Allah raz olduu ekle evirsin" diye niyet ederek sylemek caizdir. 16- (Allah unutmad) demek edepsizlik olur. Sanki byle demekle unuttuu zaman da olabilir anlam kmamas iin byle sylememeli. 17- (Allah yaratt demem dverim, almadan vermek Allaha mahsus) gibi szler kfr olmaz, ancak, Allah telnn ismini, gereksiz yere kullanmak hrmetsizlik olur. Lzumsuz yere yemin gibidir. 18- erefsizim ki doru sylyorum demek caiz deildir. Mslman byle sylemez. 19- (Anam avradm olsun) demek kfr olmaz. Ama Mslmana byle sylemek yakmaz. 20- lah yerine, (Ey rahmeti bol padiah) demek, ibadet olmayan yerlerde caizdir. 21- Eskimi Kur'an demek caiz deildir. Eski Mushaf olur ama, eski Kur'an olmaz. Kuran, Allah kelam demektir. Kur'an- kerimin katlara yazlm ekline Mushaf denir. Bunun gibi, byk Kur'an, kk Kur'an demek de caiz olmaz. 22- Kur'an iin antivirs program, Resulullah iin yryen Kur'an, Sava Peygamberi, Allah iin mimar, sanat diyenler var. Byle sylemek caiz deildir. nk Allah telnn isimleri, tevkfdir, yani dinin sahibinin bildirmesine mevkuftur, baldr. slamiyetin syledii ismi sylemelidir. slamiyetin bildirmedii isim sylenemez. Ne kadar iyi, gzel isim olsa da, sylenmez. Dinde bidat karlmamal. Dierleri de byledir. Allah Resulne, Allah kelamna sayg gstermeli, misyonerlerin tuzaklarna dp de Mslman olarak byle eyler sylememeli. 23- Bazlar, Domuz olu domuz, domuz gibi bakyorsun. Eek olu eek demek kfrdr, nk byle syleyince Hazret-i dem'e kadar gider. Byle syleyenin iman ve nikahn tazelemesi gerekir diyorlar. Bunlar doru deildir. Hazret-i dem'e kadar gitmez. Byle sylemek uygun deilse de, kfr olmaz. Mslman byle szler sylemez. 24- (Anladysam Arap olaym) demek uygun deildir. Niyeti, Arab, Peygamber efendimizi ktlemek ise kfr olur.
666
25- (Allah bana kulum demesin) diyerek yemin etmek caiz deildir, ok tehlikelidir. 26- Allaha akl sahibi demek caiz deildir, akl mahlktur. Allah tel akln yaratcsdr. 27- Eskiden mrid-i kmiller vard, ama dnya ilerinden anlamazlard demek caiz deildir. Onlar ahiret ileri gibi, dnya ilerini de bilirlerdi. Baz kimseler de evliya ayr, lim ayr diyorlar. Yani evliya ilimden anlamaz diyorlar. Evliya haramdan, mekruhtan kaan salih kimsedir. lim olmadan haramdan, bid'atlerden nasl kalr ki? 28- nsanlar iin, (Beni ihya etti, beni ihya ettiniz) demek caiz deildir. hya etmek kelimesi, canlandrmak, can vermek, diriltmek anlamndadr. Bu anlamda kullanlmas uygun deildir. 29- Annenin evladna, (Sana kurban olaym) gibi sz sylemesi, caiz deildir. (Seni verene, seni yaratana kurban olaym) demelidir.
Tehlikeli szlerle ilgili eitli sorular

Sual: (Bir eyi ok grse, mahalakallah dese, manasn bilmese, kfir olur) deniyor. Burada, (Bir eyi ok grse), (Mahalakallah) ve (manasn bilmese kfir olur) ifadelerinin anlamlar nedir? CEVAP Bir eyi ok grse demek, ok ey grse demektir. Denizde binlerce balk grse, havada binlerce bldrcn grse demektir. Mahalakallah, Allah ne kadar ok ey yaratm anlamndadr. Denizdeki balklar grp Allah ne kadar da ok ey yaratm anlamnda, mahalakallah demek byledir. Manasn bilmese kfir olur demek, mahalakallahn ikinci manas, Allah yaratmad demektir. Balklar gryor, kular gryor, bunlar Allah yaratmad anlamnda sylyorsa kfr olur. Her eyi Allah yaratmtr. Bir ey sylerken ne sylediini bilmeli denmek isteniyor. Farz ve vacibi inkr Sual: Farz inkr gibi, mtevatir hadisi de inkr kfrdr; ama vacib snnetten daha kuvvetli olduu halde vacibin vacipliini inkr eden, kfir olmuyor, sebebi nedir? CEVAP Mtevatir hadisi inkr, Peygamber efendimizi inkrdr. Bu ise kfrdr; ama ictihadla bulunan farz veya vacibi inkr kfr olmaz. rnek verelim:
667
Kurban kesmek vacibdir, ama dier mezhep snnettir. Onlara siz snnet demekle, vacibi inkr ettiniz denebilir mi? Ama bir Hanefi vacibi inkr ederse mezhepsiz olur; nk kendi mezhebini beenmemi olur. Guslde azn iini ykamak Hanefide farz, Maliki ve afiide snnettir. Onlar farz inkr etmi olmuyor; ama bir Hanefi bunu inkr ederse, kendi mezhebinin hkmn inkr etmi olur. Kendi mezhebinin hkmlerini beenmeyen de en azndan mezhepsiz olur. Kfre kadar gidebilir. Allahn mucizesi demek Sual: Allahn mucizesi demek caiz midir? CEVAP Caiz ise de, her kelimeyi yerinde kullanmaldr. Allahn kudreti, Allahn hikmeti demelidir. Sihir, istidrac, keramet, mucize gibi harikalarn hepsini yaratan Allah teldr. Peygamber, Allahn kudreti ile birok harikalarn meydana gelmesine sebep olur. Peygamberlerin elinde meydana gelen mucizelerin yaratcs da Allah teldr. Nitekim Allah tel, peygamberlerine verdii mucizeleri bildirdikten sonra (Bunlar yapan biziz) buyuruyor. (Enbiya 79) Allah tel, sevdii insanlara, iyilik, ikram olmak iin ve azl dmanlarn da aldatmak iin, bunlara, detini bozarak, sebepsiz harika eyler yaratyor. 1- Peygamberlerden, meydana gelen harikalara (Mucize) denir. 2- Evliyadan meydana gelen harikalara (Keramet) denir. 3- Evliya olmayan mminlerden meydana gelen harikalara (Firaset) denir. 4- Fsklardan, gnah ok olanlardan, zuhur edenlere (stidra) denir. Allah telnn aldatarak, nimet eklinde gsterdii musibettir. Bu, onun Cehenneme gitmesine sebep olur. 5- Kfirlerden zuhur edenlere ise (Sihir), yani by denir. Allahn mucizesi Sual: Kalbin almasna, gzn grmesine Allahn mucizesi demek caiz mi? CEVAP Caiz ise de, Allahn kudreti, hikmeti demeli, nk mucize peygamberlere mahsus bir harika, yani olaanst bir hldir. Allahn kerameti de denmez, nk keramet, evliyaya mahsus bir harikadr.
668
Allahn sihri de denmez, nk sihir, kfirlerden grlen harika demektir. Her tabiri yerli yerinde kullanmaldr. Allahn seversen Sual: Allahn seversen veya Allah akna unu yap denince, o ii yapmak art mdr? CEVAP O ii yapmamak gnah olmazsa da, mubah olan ileri yapmak iyi olur. Allah akna diyerek bir kimseden dnyalk bir ey istemek caiz deildir. Byle kimseler hadis-i erifle lanetlenmitir. (Hadika) Allah vergisi Sual: Bir kimsenin kendisi veya sesi gzel olsa, bunlar iin Allah vergisi demek caiz mi? CEVAP Evet. Bilal-i Habei hazretlerinin de, ok gzel sesi vard, Allah vergisi idi. Peygamber efendimiz, (Y Bilal, gzel sesinle bizi ferahlandr) buyurarak, ezan okumasn emrederdi. nsan gzel sesi ile, Kuran- kerim, ezan, ilahi okuyabilecei gibi, o gzel sesini gnah ilemekte de, kullanabilir. Ak gezen bir kadnn kendisine veya sesine, Allah vergisi veya gzel demek, iledii gnaha gzel demek anlamna gelmez. Ne var, ne yok? Sual: Birisi, (Ne var, ne yok?) deyince, (Salk, gzellik) gibi szlerle cevap verilebilir mi? Baz kimseler bu soruya "Allah var, eriki yok" diye cevap veriyor ve byle cevap vermenin gerektiini iddia ediyorlar. CEVAP Birinci ekilde sylemenin mahzuru yok. kinci ekildeki cevap ise, sorulan soruya cevap deildir. Sen evde bir kii misin diye sorulsa, teki de bir olan Allahtr dese, sorulan sorunun cevab olur mu? Bunlar, dini bilmeyen kimselerin uydurduklar szlerdir. Harbi ne demek? Sual: Hakikaten manasnda harbiden demenin bir mahzuru var mdr? CEVAP Hayr, mahzuru yoktur. Harbi kelimesi u anlamlara gelir: 1- Ateli silahlarn iini temizlemekte kullanlan ubuk.
669
2- Doru, hilesiz, mert. Harbi bas demek de, doru yr, hzl yr demektir. 3- Arapa savala ilgili demektir. 4- slam lkesindeki gayrimslimlere zimmi, kfir lkesinde olan gayrimslimlere harbi denirdi. imdi zimmi de yok, harbi de yoktur. Siz ikinci anlamda konuuyorsunuz, mahzuru olmaz. Mesela harbi ol kardeim demek, doru drst ol demektir. Harbi konualm demek, doru konualm demektir. Allahn sopas yok Sual: Allahn sopas yok ki demek kfr olur mu? CEVAP Niyete baldr, tevil edilirse kfr olmaz. Gnah ileyeni, hainlik edeni, caniyi annda cezalandrmaz anlamnda syleniyor ki, kfr olmaz. Sanki Allahn bir eyi noksan gibi byle ifadeler kullanmak uygun deildir. yi insan demek Sual: yi huylu veya iinde baarl olan kfir ve fsk bir kimse iin, iyi insan demek caiz midir? CEVAP yi insan, slih insan demektir. Mslman olmayan, itikad bozuk olan veya ekinmeden, aka gnah ileyen fsk, slih olamaz. Kfir veya fsk, iyi huylu ise veya iini iyi yapyorsa, o huyu sylenebilir veya ii iin iyi denebilir. Mesela, (ok cmerttir, yardmseverdir, iinin ehlidir. yi bir avukattr, iyi bir doktordur) denebilir. Bu, iini iyi yapyor demektir. Kt kimseye iyi insan denmez. eytan doldurur Sual: Bo silah temizlerken eytan doldurur deniyor. eytan bo silah doldurur mu? CEVAP Hayr. Bu sz, (Silah bo zannettiimiz halde, bo olmayabilir, eytan unutturabilir veya bakas doldurmu olabilir. Dikkatli olmal) anlamnda syleniyor. Alay edilince glmek Sual: Hristiyanlkla veya Yahudilikle alay edilen filmlere glmenin, mahzuru olur mu? CEVAP
670
Allah tel ile, Peygamberlerle, meleklerle alay edilirse, buna glmek caiz olmaz, kasten glmek kfre sebep olur. Gayr-i ihtiyari yani istemeden, elinde olmadan glmek kfr olmaz. Gayrimslimlerin uydurduu bir hurafe veya batl bir inanla alay edilirse, ona glmek kfr olmaz. Kendileri de, Mslman olunca, bu hurafelere nasl inandk diye hayret edip glyorlar. Ezeli dmanmz Sual: eytan ezeli dmanmz, Yunan ezeli rakibimiz demek caiz midir? CEVAP Ezel kelimesi, manas bakmndan yalnz Allah tel iin kullanlr, (Uzun zaman) ve (Eski) manasnda mahlklar iin de kullanlr. Cennet gibi demek Sual: Beendiimiz bir yer iin, (Dnya Cenneti) veya (Cennet gibi yer) demek caiz midir? CEVAP Caizdir, ancak Cennette, hatra hayale gelmedik ok byk nimetler olaca iin, dnyadaki, en kymetli, en byk nimet bile Cennete benzetilemez. Cenneti basite indirmek gibi olur. Allah kerimdir demek Sual: Bir Mslman, (On gnlk kmrm kald. Ondan sonra Allah kerimdir) dedi. Ben de, (Tevbe de kfir oldun. Daha nce Allah kerim deil miydi?) dedim. Arkadam kfir olmad m? CEVAP Mslmanlarn byle szlerini tevil etmek, hemen kfir dememek gerekir. O Mslman, (On gnlk kmrm kald. Ondan sonra Allah bir k yolu ihsan eder. Nasl olsa O kerimdir) demek istemitir. Allah yardmcn olsun demek Sual: Bir arkadaa, Allah yardmcn olsun, dediimde dedi ki, (Yardmc bir ii yapan asl kiiye yardm eden, fakat o ii tam olarak bilmeyen kiiye denir. Mesela, mdr yardmcs, mdrden daha az bilgiye sahiptir. Allah yardmcn olsun, demek caiz olmayabilir.) Allah tel yardmcn olsun, demek caiz midir? CEVAP Akl yrtmekle din olmaz. Sonra bir kelimenin tek anlam esas alnmaz. Burada Allah yardmcn olsun demek, Allah sana yardm
671
etsin, kolaylk ihsan etsin demektir. Bunun da hi mahzuru yoktur. Btn limler byle sylemitir. nsana sadakat yarar, grse de ikrah, Yardmcsdr dorularn, hazret-i Allah. aka yapmak Sual: Arkadamz itahl olduu iin kalan yemekleri snnetle diye hep ona teklif ederiz. Getiimiz yine bir yemekte aka maksadyla snneti geldi filan dedik ve gltk. Niyetimiz snneti tahkir deildi ama sonradan tehlikeli bir aka m yaptk dedik ve ok rahatsz olduk. Bu tr akalar iman giderir mi? CEVAP man gidermez; nk snnetle alay kastnz yokmu; ama dini hususlarda kesinlikle fkra anlatmamal, byle lzumsuz akalar yapmamaldr. Putperest ve hayalperest Sual: Putperest, puta tapan, ateperest atee tapan demek olduuna gre, tapmak anlamna gelen perest kelimesini kullanarak hayalperest, menfaatperest demek caiz olur mu? CEVAP Perest, sadece tapmak anlamnda deildir. Seven, ok seven anlamnda da kullanlr. Hayalperest, hayal kurmay seven, hayal peinde koan; menfaatperest, karn seven, hep kendi menfaatini dnen kimse demektir. Bunlar gibi, Hakperest, hakk seven, hak taraftar demektir. ehvetperest, ehvetine dkn demektir. Bu kelimeleri kullanmann mahzuru olmaz. Allah gnderdi demek Sual: Bir kimse, nemli bir i iin birinin yanna gelince, teki memnuniyetinden, (Seni Allah gnderdi) diyor. nemli bir sz syleyince de, (Sana bunu Allah syletti) diyor. Byle sylemek kfr mdr? CEVAP Hayr. Bizi yrten, gnderen, konuturan, yaatan, ldren, her eyimizi yapan Allah teldr. Asl bunu inkr etmek kfr olur. Bir yet-i kerime meali: (Sizi de, yaptnz ileri de yaratan Allahtr.) [Saffat 96] Dnme ne demektir?
672
Sual: Tarihte dnmeleri okuyoruz. oklar Mslmanla kardr. (Sonradan grme, gvurdan dnme) sz doru deil mi? CEVAP Dnmelerden genelde samimi olmayanlar iin yle sz ediliyor. Yoksa samimi olarak dnen, tertemiz Mslman olur. Sonradan grmeler, genelde yeni duruma ayak uyduramayp gln duruma derler. Hatta kimseye bir ey vermeyenleri, verse bile rahatsz edip burnundan getirenleri ok olur. Davud aleyhisselam buyuruyor ki: (Sonradan grm birinden bir ey istemek, elini ejderhann azna sokmaktan ktdr.) [. Asakir] Hasbelkader Sual: Hasbelkader bu iin bana geldim dedim, byle sylemek kfr olur mu? CEVAP Byle sylemekte mahzur yoktur. Kelime olarak hasbelkader, kader icab demektir. Yani Allah byle takdir etmi, biz de buraya geldik demektir. Trkede bir baka anlam da, (Biz bu ie layk falan deiliz; ama Allah tel byle takdir buyurduu [ihsan ettii] iin geldik) demektir. Bir tanem demek Sual: Telefonda hanmma bir tanem dedim. Arkada, (yle deme, bir tane olan Allahtr. Byle sylemekle kfre girdin, dinin gitti, nikhn da bozuldu) dedi. Byle sylemekte mahzur var mdr? CEVAP Byle sylemenin hi mahzuru yoktur. ok ey borluyum Sual: Ona ok ey borluyum demek uygun mudur? CEVAP Maddi-manevi iyilik edene teekkr edilir. (nsanlara teekkr etmeyen, Allaha kretmemi olur) buyuruldu. (Ona ok ey borluyum) demekte de mahzur yoktur. Min Malallah ya Muhsinin Sual: (Min Malallah ya Muhsinin) ne demektir? CEVAP (Ey ihsan sahipleri, hayr sahipleri, iyilikseverler, Allahn size verdiklerinden siz de ihtiya sahiplerine verin) demektir. Peder baba demektir
673
Sual: Peder ne demektir? Baba yerine kullanmak caiz midir? CEVAP Peder, Farsa baba demektir. Kullanmakta mahzur yoktur. Babaya peder, kaynbabaya kaynpeder denir. imdi geldim bismillah demek Sual: Bir kitapta (imdi geldim bismillah dese, afattr) deniyor. Burada afattan murat nedir? CEVAP Tehlikeli i, felaket demektir. Kibirlenerek, kendini byk gstererek, sanki padiah gelmi gibi, yanma besmele ile girilir gibi eyler sylemek uygun deildir anlamndadr. Fatma Ana Sual: Hazret-i Fatmaya, Fatma Ana demek caiz mi? CEVAP Evet. Hazret-i Fatmaya ve Eshab- kiramn hanmlarnn hepsine hrmet iin anne, valide demek caizdir. Yal kadnlara da hrmet iin ana denir. (Bir kadna ana denilirse, kocasna peygamber denilmi olur. Bunun iin Hazret-i Fatmaya ana denince Hazret-i Aliye peygamber denmi olur) sz yanltr, uydurma bir szdr. Kraldan ok kralc Sual: Kfir hkmdarlara kral dendii iin, Mslman bir kimseye, (Kraldan ok kralc geiniyor) demek kfr olur mu? CEVAP Kfr olmaz, yle sylemek caizdir. Bu bir deyimdir. (Sahibi veya yetkilisi raz oluyor, sana ne oluyor da raz olmuyorsun?) demektir. llallah demek Sual: ocuk yaramazlk edince, (llallah dedirtiyor) diyorlar. Byle sylemek caiz midir? CEVAP Evet, caizdir. llallah demek, (Ancak Allah) demektir. Yani, ancak Allah bu ii halleder demektir. Banka iyi kazanyor Sual: Banka iyi para kazanyor demek kfr olur mu? CEVAP Hayr. Bu ite iyi para var, demek ok para demektir. yi, ok anlamnda kullanlyor.
674
br dnya Sual: Ahirete, br dnya demek caiz mi? CEVAP Evet. Enel hak Sual: Hallac Mansur, Enel hak demekle ben batl deilim, hakkm diyor diye tevil etmek caiz mi? CEVAP Evet. stediine verir Sual: Allah mal istediine, ilmi isteyene verir demek caiz mi? CEVAP Evet. Srat kprs Sual: nce kpr iin (Srat kprs gibi) demek caiz mi? CEVAP Evet. Trafik kurban Sual: Mecazi olarak trafik kurban, hret kurban demek caiz mi? CEVAP Evet. Kt hava Sual: Kt hava artlar veya hava muhalefeti demek caiz midir? CEVAP Evet. Zira hayr er de Allahtandr. Amentde bunu her zaman syleriz. yi havay Allah yaratyor da, kt havay bakalar m yaratyor? Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Her eyi yaratan Allahtr.) [Zmer 62] Sabahn kr Sual: (Sabahn kr denmez, sabahn nuru demelidir) deniyor, doru mu? CEVAP Hayr, doru deildir. Sabahn kr ifadesi, sabahn en erken saatinde, ortaln iyice aydnlanmadn anlatyor. Gz iyice grmedii zaman demektir. Ayrca nur, aydnlk demektir ki, o saatte aydnlk olmuyor. Sabahn nuru demek yanl olur. Tahmin
675
Sual: Tahmin yrtp (Amerika yenilir) demek caiz mi? CEVAP Evet. bi demek Sual: Kt kimseye (bi) diye hakaret etmek caiz mi? CEVAP Evet. Allahn da hesab var Sual: Herkesin bir hesab var Allahn da bir hesab var demek uygun mu? CEVAP Caizdir. Dmez kalkmaz Sual: (Dmez kalkmaz bir Allah) demek uygun mudur? CEVAP Evet, uygundur. Delikanl Sual: Delikanl demek caiz mi? CEVAP Evet. Canna desin Sual: Su ikram edene (Gemilerinin canna desin) demek caiz mi? CEVAP Evet. yi anslar Sual: (yi anslar, ansn bol olsun) demek caiz mi? CEVAP Evet. Adam eksen biter Sual: (Bu topraa adam eksen biter) demek caiz mi? CEVAP Evet. Verimli toprak denmek isteniyor. Sual: (Bu iin lam, cimi yok) demek caiz mi? CEVAP Evet. Bir varm bir yokmu
676
Sual: Bir varm bir yokmu demekte mahzur var m? CEVAP Hayr. Hilkat garibesi Sual: ki bal bir ocuk olunca, "hilkat garibesi" demek caiz midir? CEVAP Caizdir. Allah byle yaratm demektir. Cenab- Hak, her eye kadirdir. Helal olsun demek Sual: Hileli i yapana, (Helal olsun adama) demek kfr olur mu? CEVAP Hayr; nk hile deil, gizleme ii iin syleniyor. Yediiniz haram Sual: oluk ocua, (Yediiniz haram) demek, yani helal eylere haram dendii iin kfr mdr? CEVAP Hayr. Her ey haram demek Sual: Kzarak, (Bize her ey haramdr) demek kfr olur mu? CEVAP Olmaz. Grmem demek Sual: Bir Mslmana (Ahirette seninle grmem) demek kfr m? CEVAP Hayr. Kfir lnce Sual: Kfir lnce inna lillah... yetini okumak caiz mi? CEVAP Evet. ngilizce kursunda Sual: ngilizce kursunda kimi John, kimi Gabriel oluyor, kfr olur mu? CEVAP Hayr. Yerden ge kadar Sual: (Yerden ge kadar haklsn) demek caiz mi?
677
CEVAP Evet. Hfz ismiyle koruyor Sual: (Allah canllar hfz ismiyle koruyor) demek caiz mi? CEVAP Evet. lahi kasd Sual: lahi kasd demek caiz mi? CEVAP Evet. ince mi? Sual: slam yazsn eri yazana (Bu, ince mi?) demek kfr m? CEVAP Hayr. Yapma gnahtr demek Sual: Mubah bir eyin yaplmasna mani olmak iin, (Yapma onu, gnah) demekle mubaha haram demi olur muyuz? CEVAP Hayr. lahi demek Sual: aknl belirtmek iin, ilahi Ali Bey demek caiz mi? CEVAP lahi, ilaha yani Allaha ait demektir. Yani, Ey Allahn kulu Ali Bey demektir. Caizdir. Sayg iin Sual: Sayg iin, (Allah tel buyuruyorlar ki) demek caiz mi? CEVAP Evet. Affediniz Sual: Allaha, (Gnahm affediniz) demek caiz mi? CEVAP Evet. Mft olsam Sual: Mft olsam, gybet edenlerin dillerinin kesilmesine fetva verirdim demek kfr m? CEVAP Hayr.
678
Zembille mi indi? Sual: (Gkten zembille mi indi?) demek kfr olur mu? CEVAP Kfr olmaz. arap imek istiyorum demek Sual: arap imek istiyorum demek kfr m? CEVAP Kfr olmaz. arap iilse de kfr olmaz, haram olur. Allahn ismine hrmet Sual: Konuurken, (Ko Allahm ko), (Ye Allahm ye) gibi eyler sylemek veya (Allah yaratt demem, dverim) demek caiz midir? CEVAP Allah telnn ismini lzumsuz yere kullanmak, hrmetsizlik olur, gnah olur. Lzumsuz yere yemin etmeye benzer. Huz-il-kitabe Sual: Mzrakl ilmihalde, Yahya adl kimseye, (Ya Yahya! Huz-ilkitabe) demek kfr olur deniyor. Niye kfr oluyor? CEVAP Bu ifade, bir yet-i kerimenin bir ksmdr. Byle Kuran lafzyla sylemekle, Kuran- kerim hafife alnaca ve oyuncak haline getirilecei iin, kfr oluyor. i Allaha kalmak Sual: (Artk, iimiz Allaha kald) demek kfr mdr? CEVAP Btn iler, hayr ve er Allah tarafndandr. (nce ileri biz yapyorduk, imdi yapamadklarmz ona kald) anlamnda sylenirse, kfr olur. Hakikatte, her ii yapan Odur. nsanlar ve dier sebepler, sadece vesiledir. ki yet-i kerime meali yledir: (Her eyin yaratcs Allahtr.) [Zmer 62] (Sizi de, ilerinizi de yaratan Allahtr.) [Saffat 96] Hayhuy ve hayhay Sual: Baz kitaplarda, (alg aletleriyle hayhuy etmek zikir deildir) deniyor. Birisine unu yapar msn denince, isteyerek, seve seve anlamnda (hayhay) deniyor. (Haydan geldi, huya gitti) de deniyor. Byle sylemekle, Allahn hay ismiyle alay edilmi olmuyor mu? CEVAP
679
Hayhuy, Farsa bir kelimedir, grlt, karklk, kargaa demektir. Hay ismi kaln Ha harfiyle, Farsadaki hayhuy kelimesi ise ince He harfiyle yazlr. Yani hayhuy kelimesinin Hay ismiyle hibir ilgisi yoktur. Kelimenin yarsn alp, (Hay, Allahn ismidir) demek yanltr. Haydutluk kt dense, iinde hay kelimesi olduu iin, Hay ismine hakaret saylr m? algyla zikretmek, la ilahe illallah demek de haramdr, kfrdr. algyla zikredenler, hayhuy ediyorlar, yani grlt karyorlar. algl zikir, ibadet olmaz, hayhuy olur. Bu da, haramdr, hatta kfr olur. Haydan gelen huya gider deyimi de, kolayca kazanlan eyler, kolayca elden kar demektir. Buradaki hay ve huy da, Farsadaki, ince He harfiyle yazlan ve bir anlam da bo yere uramak olan hay-u huydan geliyor. Deyimde geen hay ve huy kelimelerin, Allah telnn Hay ismiyle alakas olmad gibi, birisine unu yapar msn denince, isteyerek, seve seve anlamnda (Hayhay yaparm) demenin de, Hay ism-i erifiyle ilgisi yoktur. Byle ind benzetmeler, cahillerin iidir. Kan kuras Sual: Bir kimse iin, (Kan kuras) demek caiz midir? CEVAP Kura, ekili demektir. Eskiden askerde, devreler kurayla belirlenirdi. Eskiler, daha tecrbeli olduu iin, onu kandrmak zor anlamnda, kan kuras denirdi. Yani byle sylemekte mahzur yoktur. Mbarek isimlere hrmet Sual: (Koyun olmayan yerde, keiye Abdurrahman elebi derler) demek caiz midir? CEVAP Hayr, caiz deildir. Tanrnn hakk tr demek Sual: (Tanrnn hakk tr) deniyor. Bunun Hristiyanlardan geldii doru mudur? CEVAP Hristiyanlkta, baba, oul ve kutsal ruh diye ilaha inanlr. Her ilahn bir hakk olduu dnlerek sylenmi olabilir. Mslmanlkta byle bir ey yoktur. Hayrl iler demek
680
Sual: ki satan veya kumar oynatan yere gidince, hayrl iler demek caiz midir? CEVAP Hayr. 41 kere maallah Sual: Krk bir kere maallah demek caiz midir? CEVAP Evet, caizdir. Zlim krallar vard Sual: Masal ve hikyelerde baz padiahlarn, sultanlarn ok zalim olduu bildiriliyor. Padiahlarn, ast astk, kestii kestik mi idi? CEVAP Kfirlerin devlet bakanlarna kral denir. Vaktiyle Fransa kral, ngiliz kral, Bulgar krallar byle idi. Bir slam padiahna, Mslmanlarn halife diyerek, saydklar ve sevdikleri mbarek bir zata kral demek, onun kfir olduunu sylemek anlamna gelir. Bir de kral, gayrimslim milletin kral olduu iin, onun milletine de gayrimslim denmi olur. Genelde zlim olan, krallardr. Kral masallar tercme edilirken, padiah veya sultan diye tercme edildiklerinden, byle hatalar oluyor. Bazlar da, ah ile padiah kartryorlar. Mesela ah smail ve Ekber ah, Osmanl padiah deildi. Krallarn ve ahlarn zulmlerini padiahlara yklemek doru olmaz. Kokona Sual: Yal bir kadna, (Kokona ne kadar boyanm, maskara olmu) dedim. Arkadam, (Kokona Hristiyan kadna denir. Mslman kadna kokona denirse kfr olur) dedi. Byle sylemek kfr olur mu? CEVAP Kokona, Hristiyan kadnna dendii gibi, ssne dkn yal kadna da denir. Maskaraya dnmse, maskara demek kfr olmaz. arklardaki ifadeler Sual: Baz arklarda, Allah, maallah, inallah veya vallahi billahi gibi ifadeler geiyor. Bunlar sylemek uygun mudur? CEVAP Allah telnn ismini byle yerlerde kullanmak, hrmetsizlik olur, gnah olur. Lzumsuz yere yemin etmeye benzer. Doru olarak ok yemin etmek, Allah telnn ismine ve yemine kymet vermemek olur.
681
Bunlara kymet vermeyerek yemin etmek, ok irkindir. arklarda, temsillerde, elencelerde yemin etmek byledir. Bir i iin yaratlmak Sual: yi bir terzi iin, (Allah tel bu kimseyi sanki terzilik yapmas iin yaratm) demek caiz olur mu? CEVAP Evet, caiz olur. Terzilik kabiliyeti vermi demektir. Yr ya kulum! Sual: Baz zengin kimselerden bahsederken, (Allah buna yr ya kulum demi) deniyor. Byle demek caiz mi? CEVAP Caizdir, mahzuru olmaz. Hava ok scak Sual: Bir arkada, (Uf be hava ok scak) dediim zaman, (Havay scak yapan Allahtr byle demekle Allaha isyan ettin) dedi. (Hava ok scak, hava ok souk dayanamyorum) demekle Allaha isyan m olur? CEVAP Hibiri Allah telya isyan olmaz. Kt hava artlar demekte de mahzur yoktur. Kaderim ok kt demekte de mahzur yoktur. Bunlarn hibirisiyle Allah tel sulanmyor. Cehennem ok scak desek, Allah tel m sulanm olur? (Bu scaklarda oru tutmak zordur) dense, Allah tel sulanm olmaz. Sabah namazna kalkmak zor oluyor demekte de mahzur yoktur. Hastal veren de Allah teldr. (ok bam aryor, dayanamyorum) demekle Allah telya isyan edilmi olmaz. Papaz olduk demek Sual: Biriyle tartnca veya kavga edince, papaz olduk deniyor. Byle sylemek kfr m? CEVAP Kavga ettik, birbirimizi krdk anlamnda sylemek kfr deilse de, uygun olmaz; nk akadan bile, ben papazm, ben Hristiyan'm demek kfr olur. Baz kimseler kfir olan yani Mslman bile olmayan papazlar takva sahibi kimseler olarak bildiriyorlarsa da, Allah tel Mslmanlar papaz olmaktan korusun. Gebermedim demek
682
Sual: Baz kimseler, ok yorulunca geberdim diyorlar. Geen gn bir arkadaa hl ve hatrn sordum. O da, (Daha gebermedim) dedi. Ben de, (Kfir geberir, tevbe et) dedim. Arkadan yle sylemesi kfr olur mu? CEVAP Gebermek argo bir deyimse de, geberdim veya gebermedim demek kfr olmaz. Bir hayvann lmne veya sevilmeyen insan iin, ld manasnda, (Geberdi gitti) denir. Bunu Mslman iin sylemek uygun deilse de, kfr de deildir. (Eve kmr tadm; ama geberdim) demek de ok yoruldum demektir. Byle sylemek kfr olmaz. Gebermek, ar ilgi ve sevgi beslemek iin de kullanlr. (Falanca filanca iin geberiyor) derler. Bu da kfr deildir. ok ackan kimseler, (Alktan geberiyorum) derler. Bunlarn hepsini sylemek kfr deilse de, argodur, uygun olmaz. Bir de yaramazlk yapan ocuklara, (Geberesice) derler. Bu da kfr deilse de, uygun deildir. e yaratmak Sual: Yaratmak Allaha mahsus olduuna gre, (Eski eyalar ie yaratyorlarm) demek kfr olur mu? CEVAP Hayr. Oradaki yaratmak, ie yararl hale getirmek demektir. Helal olsun Sual: (Helal olsun adamlara, sonunda helal arap da yapmlar) demek kfr olmaz m? CEVAP Birincisi, helal arap olmaz. inde alkol yoksa, ona zaten arap denmez. arap, alkoll iki demektir. Bu, temiz idrar, helal idrar demeye benzer. drar temiz de, helal de olmaz. arap da, temiz ve helal olmaz. Temiz ve helal olana da, arap denmez. Ne niyetle olursa olsun, kesin haram olan bir eye, helal olsun demek kfr olur, niyete baklmaz; ancak Trkede helal olsun sz, sadece tasvip anlamnda kullanlmyor, yazklar olsun anlamnda da kullanlyor. Bu anlamda kullanlnca kfr olmaz. Maallah Sual: (Maallah dedii krk gn yayor) demekle maallah sz ktlenmi mi oluyor?
683
CEVAP Hayr, byle demekle onu syleyen ktlenmi oluyor, Maallah sz ktlenmi olmuyor. Adam o kadar sakar ki, Maallah dedikleri bile, fazla yaayamyor denmek isteniyor; ama yine de maallah kelimesini bu ilere kartrmamaldr. Bir varm, bir yokmu Sual: Masal anlatmaya balarken, (Bir varm, bir yokmu) veya (Bir varm, iki yokmu) demekte mahzur var mdr? CEVAP Hayr, ikisini sylemekte de mahzur yoktur. Ben mneccim miyim? Sual: Birine bilinmeyen bir olay sorulunca, (Ben mneccim miyim, nereden bileyim?) diyor. Byle sylemek caiz mi? Mneccim gayb bilir mi? CEVAP Mneccimin iki anlam var. Necm yldz, mneccim de astronom yani gk ve yldz bilimcisi demektir. Bunlar gayb bilemez. kincisi, yldz falna bakan kimseler demektir. Falclar da gayb bilemez. Hangi anlamda kullanlrsa kullanlsn, neticede, (Gayb mneccim bilir, ben bilemem) anlamnda sylenirse kfr olur. Byle tehlikeli szlerden saknmaldr. Mslmana yobaz demek Sual: Bir Mslman olarak, beenmediimiz huylarndan dolay bir Mslmana yobaz dememiz uygun mudur? CEVAP Mslmann, Mslmana yobaz demesi kesinlikle uygun deildir. Kfir olma tehlikesi bile vardr, nk bu tabiri din dmanlar, dinine bal, namaz klan, oru tutan, tesettre riayet eden, iki imeyen, haramlardan saknan Mslmanlara hakaret iin kullanyorlar. Gerici demek de byledir. Mslmansn diye hakaret edemeyince, gerici, yobaz diyorlar. Din dmanlarnn kulland bu kelimeyi Mslman, Mslman iin kullanmamal. Kullanmsa tevbe etmelidir. manm gevredi demek Sual: Zor bir iten sonra yorulup, canm kt anlamnda, (manm gevredi) demekte mahzur var mdr? CEVAP
684
Mahzurludur. man kelimesine hrmet etmeli. manm zarar grd dememeli. Canm kt demenin mahzuru olmaz. Ortalk bozuldu demek Sual: Toplumun kt hle geldiini anlatmak iin, (Yalansz i mi kald, faiz yemeyen mi var?) demenin kfr olduu syleniyor. Niye kfr oluyor? CEVAP Hayr, bu szler kfr deildir. Toplumun bozulduunu gstermek iin syleniyor. Buradan, herkes yalan sylyor, herkes faiz yiyor anlam kmaz. (Ramazanda zmirde hi kimse oru tutmuyor) denince, burada ounluun oru tutmad anlatlmak isteniyor. (Seni sabahtan beri bekliyorum) demek, oktandr seni bekliyorum demektir. (Yalansz i yok, faiz yemeyen yok) dense ve sylenen yanl da olsa, yine kfr olmaz. Yanl veya yalan sylemi olur. Kasten yalan sylemek byk gnahsa da, kfr deildir. Kader utansn demek Sual: Kader utansn demek kfr mdr? CEVAP Burada niyetin nemi vardr. (Kaderim kt imi, yazklar olsun bu kt kaderime) demek kfr olmaz, nk gnahlarmz yznden kaderimiz kt olmutur. Yani kaderimizin kt olmasna kendimiz sebep olduk. Kader, kendi arzumuzla yapacamz iyi veya kt ilerin kaderimiz olarak belirlenmesidir. Gnahlarmzn durumuna gre, bu kt de olabilir, iyi de olabilir. Ama (Kt ilerimizi kt olarak yazmamalydn) diyerek, amellerimize gre kaderimizi belirleyen Rabbimiz sulanrsa elbette kfr olur.
Bir szle kfir olmak

Sual: (Bazen sz kfr olsa da, syleyeni kfir yapmaz. Elfaz- kfr, kfrnden deil, cehaletinden sylemi olabilir; nk kalben iman terk etmemise, srf bu szden dolay iman gitmi olmaz) diyorlar. Cahillikten dolay sylemek kfr olmuyor mu? Burada, kfre girmemek iin, herkesin cahil olmas m isteniyor? CEVAP Kfr szleri bilmemekte, cahillik zr olmaz. Bir kfir, bir kelime-i tevhid sylemekle mmin olduu gibi, bir mmin de, bir sz sylemekle kfir olur. Bir hadis-i erif meali:
685
(yle bir zaman gelir ki, kiinin iman gider de haberi olmaz.) [Deylemi] Bir Mslman, limlerin szbirliiyle kfre sebep olacan bildirdikleri bir szn veya iin kfre sebep olduunu bilerek, istekle veya bakalarn gldrmek iin syler, yaparsa, manasn dnmese de, iman gider. Buna kfr-i inadi denir. Eer, cahillikle, yani bunun kfre sebep olduunu bilmeyip, isteyerek syler, yaparsa, yine kfr olur. Buna kfr-i cehli denir. Her Mslmann, bilmesi gereken eyleri renmesi farzdr. Cahillii zr deildir. Kfre sebep olan sz, ancak yanlarak, tevilli olarak veya tehdit edilerek sylerse, kfir olmaz. (Berika, Hadika, Mecma-ul-enhr) Kfr sz syleyen Sual: Kfr gerektiren bir sz syleyen Mslmana, kfir gzyle baklabilir mi? CEVAP Mslmana hsn zan edilir. (Belki yanlarak sylemitir, belki tevili olan bir szdr, belki de tevbe etmitir) diye hsn zan etmelidir. O tevbe etmemise de, biz hsn zan ettiimiz iin gnaha girmeyiz. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Bir Mslmann, bir sznden veya bir iinden yz ey anlalsa, bunlardan doksan dokuzu kfre sebep olsa, biri Mslman olduunu gsterse, o bir eyi anlamak ve ona kfir dememek gerekir. (3/38) Bu husus, bir szn veya bir iin, yz manas olduu durum iindir. Yoksa, yz szden veya yz iten biri iman gsterse, 99u kfr bildirse, bu kimseye Mslman denilmez; nk bir kimsenin yalnz bir sz veya bir ii bile, ak olarak kfr gsterse, yani iman gsterecek hibir manas olmasa, o kimsenin kfir olduu anlalr. Baka szlerinin ve ilerinin iman gstermeleri, imanl olduunu bildirmeleri, o kimseyi kfrden kurtarmaz, Mslman olduuna hkmedilmez. (Kyamet ve Ahiret) Mrtede hsnzan Sual: S. Ebediyyede, (slam dinine inanmayanlar ldkten sonra, bunlar iin, Belki tevbe etmitir demek botur. Bunlarn zulm yapan zlarnn iyilik etmesi, diliyle dua etmesi ve mazlumlar honut edecek vasiyette bulunmalar gerekir. Byle tevbe etmeyen mrtedlerin llerine hsnzan edilmez) deniyor. Kfirin, mrtedin iyiliinin ve dua etmesinin ne faydas olacak ki?
686
CEVAP Elbette kfirin ve mrtedin iyiliklerine sevab verilmez; fakat baz kimseler, bir kfir veya bir mrted lnce, (Belki lmeden nce tevbe edip Mslman olmutur. Hsnzan etmek gerekir) diyorlar. Burada, byle syleyenlere cevap veriliyor; yani (Dinimizde hkm zahire, grne gre verilir. Tevbe ettiini, piman olduunu gsteren bir alamet yoksa hsnzan edilmez, Mslman kabul edilmez. Bu alametler de, zulmnn aksini gsteren hareketlerdir) denmek isteniyor. Tevbe ettii biliniyorsa, o zaman hsnzan ediliyor. Tevbe ettii bilinmiyorsa, tevbe etmitir diye hsnzan edilmez. Tevbe etmi bile olsa, biz bilmediimiz iin, hsnzan etmeyiimizin vebali olmaz; nk aktan ilenen gnahlarn tevbesi ak olur. Bir szle olur Sual: Dinden habersiz biri, (Bir szle insan kfir olmaz, bir szle kadn bo olmaz. Bu ite bir yanllk var) dedi. Gerekten bir yanllk var m? CEVAP Hibir yanllk yoktur. Her ey bir sze baldr. Birka rnek verelim: 1- Bir kelime-i ehadet getirmekle kfir Mslman olur. 2- (Allah yok) veya (Cennet, Cehennem yok) diyen Mslman, kfir olur. 3- Elin kz bir szle bakasnn hanm olduu gibi, yine bir szle de, mesela (Bo ol) demekle de, kendi hanm yabanc kadn olur. Bir szle ok ey olur. nsan bir szle vezir olur, bir szle rezil olur. ldr denir, lr. Yunus Emre bunu ok gzel anlatr: Bir sz Yanln sil de syle! Szlerini bil de syle! Surat asma, gl de syle! Yzn ak ede bir sz. Sz ola, kese sava, Sz ola, kestire ba, Sz ola, zehirli a, Balla kaymak ede bir sz. Szlerini piir de sat!
687
Yaramaz kenara at! Yanlla verme frsat! Canna tak ede bir sz. Anlatlmaz sz dnemi, Byktr szn nemi, Azap dolu Cehennemi, Sekiz umak ede bir sz. Yunus, sylersin hazrdan, mdat beklersin Hzrdan, ok dikkat et, o huzurdan, Seni rak ede bir sz. Umak: Cennet
Zorla kfr sz syletmek

Sual: Zorla veya tehditle, kfr gerektiren ey syletilen ahs, kfre dm olur mu? CEVAP krah edilince, bu szlerden bazlarn sylemek kfr olmaz. krah, bir insan, istemedii bir eyi yapmas iin, haksz olarak zorlamak demektir. Zorlamann ikrah olmas iin drt art lazmdr: 1- Zorlayann, korkuttuu eyi yapabilecek kuvvette olmas. 2- Zorlanann korkutulan eyin muhakkak yaplacan bilmesi. 3- Korkutulan eyin, lm veya bir uzvun kesilmesi veya zc bir ey olmas. 4- Zorlanan eyin, yaplmamas gereken bir ey olmas lazmdr. krah iki trl olur: Mlci ikrah, Mlci olmayan ikrah. Mlci, ar olup, insann rzasn ve ihtiyarn yok eder. Zorlanan eyin yaplmas zaruri olur. Bu da, lm, bir uzvun veya btn maln telef olmas veya bu ikisine sebep olacak hapis ve dayak [Zaruri olan nafakay temin etmek iin almaya mani olunmas ve baka alacak yer bulamamak korkusu da mlci ikrahtr.] Mlci olmayan ikrah, yalnz rzay yok eder ki, bir gnden ok hapis veya iddetli dayak ile korkutulmaktr. [Byle ikrah da, kfr-i hkmi iin zr olur.] lim, eref sahiplerine sert sylemek, bunlar iin ikrah olur. Mahrem akrabann hapsedilmesi, kanunla ceza da ikrah olur. krah ile yaptrlmas istenen ey birka eittir:
688
1- Yapmas caiz, yapmamas ise sevap olan eylerdir. Mlci ikrah ile kfre sebep olan sz sylemek, mesela Resulullah ktlemek byledir. Fakat, bunlar sylerken Tevriye etmesi, yani Muhammed ismindeki bakasn dnmesi, puta secde ederken, Allah telya secde etmeyi dnmesi gerekir. Tevriye etmek lazm olduu hatrna gelmezse mazur olur. Namaz klma, kadn iin ban a, kendinin ve bakasnn maln telef et, karn boa diye zorlamak ve kadnn zina ile ikrah ve livata byledir. 2- Mlci ikrah ile yapmas haram olan eylerdir. Bir Mslman veya zimmiyi ldrmek veya bir uzvunu kesmek veya bunlara sebep olacak kadar hapsetmek ve dvmek, erkee zina et diye zorlamak byledir. Kendini ldrmesi iin lm ile tehdit edilenin kendini ldrmesi caiz olmaz. [Dman eline geince, rzna geilip, ikence ile ldrleceini anlayann, kendini ve yaknlarn ldrmesi caiz olmaz.] Savanca ldrleceini, savamazsa esir olacan anlayan, dmana saldrmaz. Dmana zarar vereceini bilerek saldrp ldrlrse, caiz olur. Dmana zarar vermeyecek ise, saldrmas caiz olmaz. 3- Mlci olan ikrah ile yapmas helal, hatta farz, yapmayp lmesi gnah olan ey unlardr: ki, kan imek, le, domuz yemek. Mlci olan veya olmayan bir tehditle, zorlama ile yaplan szlemeler sahih olmaz. Mlci olmayan ikrah ile de yaplan nikah, talak, nezir, yemin sahih olur. krah bitince, nikahtan ve talaktan vazgeebilir. Nezirden vazgeemez. Nezir olarak verdiini, ikrah edenden isteyemez. krah edilerek borlusunu affetmesi sahih olmaz. Mlci olmayan ikrahla le, kan ve domuz yenmez, arap iilmez ve Mslmann mal telef edilmez. nk mlci olmayan ikrahla zaruret hsl olmaz. lmemek iin le, domuz yenir ve kan, arap iilir. Yemez, imez de lrse Cehenneme gider. Mlci ikrah ile, bu ikiyi i, u mal sat denilse, maln satar. arab imesi de caiz olur. Caiz olacan bilmedii iin, imez ve satmaz da ldrlrse, ehid olur. Sultann haksz olarak, zulm ile para, mal istemesi ikrah olur. Bunlar vermek caiz olur. (bni bidin, Drer-lhkkm)
689
Kfre rza nasl olur?

Sual: Kfre rza kfr olur ne demektir, kfre rza nasl olur? CEVAP Kfre rza, bir Mslmann, kfir olmasn veya kfir olarak lmesini istemek yahut kfirin kfrn beenmek demektir. Bunlar istemek kfr olur. Kfirin, kfr zere kalmasn istemek kfre rza deildir. (Fetavel-Haremeyn) Birka rnek verelim: 1- Ha takan Mslmana, ha takmaya devam et demek, onun kfrne rza gstermek olur. 2- Bir Mslman iin, (Ya Rabbi bunu kfir olarak ldr) demek de onun kfrne raz olmaktr. 3- Gnah ileyen bir Mslmana kfir diyenin kendisi kfir olur. Bir hadis-i erifte, (Mslmana, iledii gnahlardan dolay kfir demeyin! Kfir diyenin kendisi kfir olur) buyuruluyor. (Buhari) La ilahe illallah diyen Mslman, Amentdeki alt esasa inanan Mslmandr. Baka hadis-i eriflerde, Mslman olmak iin Amentdeki alt esasa inanmak gerektii bildirildi. Bu alt esastan birisine inanmayan Mslman olmaz. Mesela kadere inanmayan, peygamberlerden birine inanmayan kfir olur. Yahudiler, Hazret-i saya ve Muhammed aleyhisselama inanmadklar iin, hristiyanlar da bizim Peygamberimize inanmadklar iin kfirdir. 4- Olunun kznn kfir olmasna kzmamak, onu men etmemek, hogr ile karlamak kfre rza olur. 5- Kznn gayrimslimle evlenmesine rza gstermek. 6- Mslman olmak isteyene, sen hele bekle, elimdeki u ii bitirip de geleyim diyerek, onun Mslman olmasn geciktirmek yani kfrde kalmasna rza gstermek. Mslmana kfir demek Sual: (Mslmana kfir diyenin kendisi kfir olur) buyuruluyor. Hakaret niyetiyle Mslmana sen ne kfirsin desek, bu da kfr olur mu? CEVAP Bir Mslman ktlemek iin, kfir demek kfr olmaz. Kfir olmasn isteyerek sylemek kfr olur. (. Ahlak)
Gnah ve irk ayrdr

Sual: Gnah ayr, irk ayr mdr?
690
CEVAP Din kitaplarnda byk gnahlar saylrken irk de saylmtr. Mesela hadis-i erifte buyuruldu ki: (Byk gnahlar, Allaha irk komak, ana babaya asi olmak, adam ldrmek ve yalan yere yemindir.) [Buhari] Baka bir hadis-i erifte ise, (Gnahlar trldr: Kyamette affedilmeyen gnahlar, terk edilmeyen gnahlar, dilerse Allah telnn affedecei gnahlar) buyuruldu. Kyamette asla affedilmeyen gnahlar irktir. Kur'an- kerimde de mealen, (Allah tel irkten baka gnahlar dilerse affeder) buyuruluyor. (Nisa 48) Terk edilmeyen gnahlar ise kul haklardr. Allah telnn dilerse affedecei gnahlar ise, kul hakk bulunmayan gnahlardr. (Berika) (Gnah ileyen kfir olmaz) denince, irkin, kfrn buna dahil edilmedii anlalr. Gizli irk, riyadr. Allah tel, ameline riya kartran kimse iin, (u kimse, benimle nasl alay ediyor) buyurur. Bu, una benzer: Bir gen, imamn kz ile evlenmek ister. mamn gzne girmek iin, namazlarn n safta klar, imama hizmet eder. Maksad imama hizmet deil, kz alabilmek iin zemin hazrlamaktr. te riya ile amel eden kimse de, insanlarn kalbinde yer etmek ister. Bu ise Allah tel ile alay etmek olup byk gnahtr. Onun iin Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (Riya kk irktir.) [Taberani] (irkten saknnz! irk, karncann ayak sesinden daha gizlidir.) [Hakim] Bir kimse, namaz klarken, insanlar grnce, daha dikkatli hareket ederse, Allahtan gayriye de tazim etmi olur. Bu ise, irke yakndr. Grnte Allaha tazim ediyorsa da, kalben insanlara tazim etmektedir. bni Mesud hazretleri, byle kimseler iin, (Bunlar Allah hafife alm saylrlar) buyurdu. Tandklarnn yannda ibadetlerine itina gsteren kimse, hkmdarn yannda ayak ayak stne atp da, onun hizmetilerinin yannda ayan indirip edebe riayet eden ahmaa benzer. Resul-i ekrem efendimiz, karncann ayak sesinden daha gizli olan irkten saknlmasn emretmitir. Bu yle bir riyadr ki, herkes bunu kolay anlayamaz. Bir kimse, ibadetlerini gizli yapar, kimseye duyurmak istemez. Hatta duyulsa da sevinmez. Ancak, yapt ibadetler, dine
691
hizmetler iin, bakalarnn kendisine sayg duymasn bekler. Eer byle bir hizmeti olmasayd, kimseden sayg, sevgi beklemezdi. badetlerini srf Allah rzas iin yapt halde, insanlarn kendisine deer vermesini istemesi, gizli irktir. Hazret-i Ali bildiriyor ki, byle kimseler iin kyamette Allah tel, yle buyuracaktr: (Dnyadaki al-verilerde, size kolaylk gsterilmedi mi? htiyalarnz grlp size iyilik, ikram edilmedi mi? inizin karln dnyada aldnz, imdi size sevap yoktur.) Yapt ibadetlerin ve iyiliklerin bakalar tarafndan duyulmasna, takdir edilmesine sevinmek riya alametidir. Bir kimse, (Gece Bekara suresini okudum) dedi. bni Mesud hazretleri, (Bunu aa vurmakla, okuduunun karln dnyada alm oldun) buyurdu. Baka biri de, (Ya Resulallah, tam bir sene oru tuttum) deyince, Peygamber efendimiz, (Oru tutmam oldun) buyurdu. (Mslim) badetleri, iyilikleri aa vurmaktan saknmaldr! Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Bir kimse, yapt amelini duyurmaya alrsa, riya yaparsa, bundan vazgeene kadar, Allah telnn gazabnda olur.) [Taberani] Her eit gnahn ve ktln en kts kfrdr. Kfrn eitleri vardr. Hepsinin en kts, en by irktir. Bir eyin her eidini bildirmek iin, ok kere, bunlarn en by sylenir. Bunun iin, yet-i kerimelerde ve hadis-i eriflerde bildirilen irk, her eit kfr demektir. Allaha irk koan, tevbe ederse, tevbesi kabul olur. Tevbe etmeden, irk zere, yani mrik olarak len kimseyi, Allah tel affetmez. Mrik, lmeden nce tevbe ederse affolur. (Redd-lmuhtar) Hatta, bir kfir Mslman olunca, btn gnahlar sevaba evrilir. Allah telnn aff ve mafireti boldur. man edip salih amel ileyince, gnahlarn sevaba tebdil etmektedir. Mlk Onundur, dilediine, diledii kadar ihsan eder. Bunda alacak bir ey yoktur. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Tevbe edip iman eden ve salih amel ileyenlerin gnahlarn sevaplara eviririm. Allah ok affedici ve ok esirgeyicidir.) [Furkan 70]
692
Bu yet-i kerimenin Hazret-i Vahi iin indii Hadikada bildirilmektedir. Medarik tefsirinde, (Tevbe edip)ten murad, (irkten tevbe edip) demek olduu bildirilmektedir. Demek ki, irkten tevbe edip iman edenlerin gnahlar sevaba evrilmektedir. Mmini ldrmek Sual: Bir yetin mealinde, (Bir mmini kasten ldren, ebed Cehennemde kalr) deniyor. Ebed Cehennemde kfirler kalyor. Katillik kfr m oluyor? CEVAP Katillik kfr deil, byk gnahtr. Bir mmini kazaen veya alacak, bor, dnya ileri gibi herhangi bir sebeple ldren kfir olmaz. O yet-i kerimeyi Ehl-i snnet limleri, (Bir mmini, mmin olduu iin ldren ebed Cehennemliktir) diye aklamlardr.
Nazar boncuu irk mi?

Sual: Nazar boncuu takmak, irk olan bir hurafe midir? CEVAP Nazar boncuu takmaya irk veya hurafe diyenler, vehhabilerle onlarn tesiri altnda kalan kimselerdir. Nazar boncuu, bizzat kendisi nazar nlemez. Nazar nleyen Allah teldr. Bakan kimse, nce bunlar grnce, gzlerinden kan zararl ualar bunlara isabet eder. Bylece, nazar boncuunu takan kimse kt nazarlardan korunmu olur. bni Abidin hazretleri buyuruyor ki: Temime boncuk demektir ki, Araplar onlar ocuklarna takarlar, onlarla ocuklarndan, nazar, kt baklar uzaklatrdn sanrlard. slamiyet bunu kaldrmtr. Onlar temimenin kendisinin deva ve ifa kayna olduuna inanyorlard. Hatta bunlar Allaha ortak kotular; nk onlar temimelerle, kendileri hakknda yazlm kaderlerin deiip yok olmasn beklerlerdi. (bni Esir) Temime, cahiliye devrinde, boyna veya ellere aslan bir ip olup, bunu kendilerinden zarar uzaklatrmak iin yapyorlard. slamiyet bunu yasaklamtr. (Zeylai) Haniye kitabnda, (Ekili tarlalara, karpuz tarlalarnn ierisine korkuluk dikmekte, beis yoktur) denilmektedir. Bunlar gzlerin yani kt nazarn defi iin yapyorlar; nk kt nazar haktr, mala, insana, hayvana isabet eder. Bir kadn, tarladaki rne nazar dememesi iin ne yapacan sorunca, Resulullah efendimiz,
693
(Tarlaya hayvan kafas as) buyurur. Kt bakl kimse tarlaya baktnda, nce bak o dikilen kuru kafalarn zerine der; nk yksekte olup, ilk grnen odur. Ondan sonra bak tarlaya der ki, artk bu zarar vermez. (Redd-l-muhtar) bni Abidin hazretleri, caiz olmayan temimeyi bildirdikten sonra, nazar dememesi iin tarlaya kemik, hayvan kafas koymak caiz olduunu bildirmektedir. Bakan kimse, nce bunu grp, tarlay sonra grr. Mavi boncuk ve baka eyleri bu niyetle tamann temime olmayaca, caiz olaca buradan anlalmaktadr. (S. Ebediyye) Hayvan kafasyla nazar boncuu arasnda fark yoktur. kisi de nazar nlemez; fakat ilk baknca, nazar bunlara gelir, sonra baka yere baklsa da zarar olmaz. Bizzat hayvan kafas ve nazar boncuu nazar nler diye itikat etmek caiz olmaz. Bunlar nazar nlemeye sebep oluyor. Bunu da bizzat Resulallah efendimiz tavsiye ediyor. Resulullah efendimizin bu emrine irk diyenler, (efaat ya Resulallah) demeye de irk diyorlar. Vehhabilerin veya onlarn etkisinde kalanlarn szlerine itibar etmemelidir. Tts yakmak Sual: (Tts yakmak btl bir inantr. Tts son 15 yldr bizim lkemizde yaygnlat. Budizm inancnda vardr. Ayrca, tts yaklan eve cinler musallat olur) diyenler oluyor. Bunlar doru mudur? CEVAP Tts yakmakla cinler musallat olmaz. Bu hurafedir. Ttslemek, kt kokuyu yok etmek iin yaplr. Budistler de yapsa, tts yakmak gnah olmaz. Din kitaplarmzda deniyor ki: Nazar deen ocuklara tts yapmak caizdir. (Fetava-i Hindiyye) Cenaze, rtl olarak, ttslenerek ykanr. (Redd-l-muhtar) Nimet-i slam kitabnda da, cenazeyi ttslemenin mstehab olduu yazldr. Bu konudaki birka hadis-i erif meali de yledir: (Orulu ziyaretinin hediyesi sakalna koku srnmek, elbisesini ttslemektir.) [Beyheki] (Meleklerin hediyeleri, camilere tts koymaktr.) [Ebu--eyh] Resulullah d aacyla ttslenir, ona bazen kafur da katard. (Mslim) Ebu Davuddaki bir hadis-i erifte de, hazret-i Fatmann tts yapt bildiriliyor.
694
Allah yzne bakt demek

Sual: (Allah onun yzne bakt) veya (Allah onun yzne bakmad) gibi tabirleri kullanmak kfr olduu syleniyor. Byle konumak caiz mi, kfr mdr? CEVAP Bunlar sylemenin bir mahzuru yoktur. Bunlar birer tabirdir. Yzne bakt demek, Allah ona merhamet etti, acd demektir. Yzne bakmad demek, ona acmad, azap etti demektir. Bir hadis-i erif meali yledir: (Allah tel, sizin gzel suretlerinize, mallarnza bakmaz. Kalblerinize ve amellerinize bakar.) [Mslim] Buradaki bakmak, sevap veya azap verir demektir. Yani Allah tel, insann yeni, temiz elbisesine, makam ve rtbesine bakarak sevap vermez. Amelini ne dnce ile, ne niyetle yaptna bakarak sevap veya azap verir. (S. Ebediyye) ki hadis-i erif meali de yledir: (Kyamet gn Allah tel, u snf insana rahmet nazar ile bakmaz: 1- Al veriinde yalan syleyerek fahi fiyatla mal satana. 2- Gelii gzel her eye yemin edene. 3- Kendisinde su olduu halde, bakasna vermeyene.) [Ey Oul lmihali] (Alt ey, alt halde gariptir: 1- inde namaz klnmayan Mescitler gariptir. 2- Okunmayan Kur'an- kerim gariptir. 3- Fsk ileyenler yannda Kur'an- kerim gariptir. 4- Kt huylu, zalim kocann elindeki saliha kadn gariptir. 5- Kt huylu kadnn elindeki salih koca gariptir. 6- Kendini dinlemeyen kavmin arasndaki lim gariptir. Allah tel, kyamet gnnde bu alt maddede bildirilenlere rahmet nazar ile bakmaz. Yani onlara acmaz, azap eder. (Menakb- ihar Yri Gzin) Yine Menakb- ihar Yri Gzin kitabnda bildiriliyor ki: Allah tel, bu mmete Ramazanda be ey verir ki, baka mmetlere vermedi.
695
1- Ramazann ilk gecesi olduu zaman, onlara [bu mmete] rahmet nazar ile nazar eder. Allah tel, kime rahmet nazar ile bakarsa, artk ona azap etmez. 2- Allah tel meleklere, (Bu ayda ibadetleri brakn, mmet-i Muhammede istifar edin) buyurur. 3- Allah tel Cennet meleklerinin reisi Rdvana buyurur: (Cenneti ssle ve kaplarn a. mmet-i Muhammedden bir kimse bu ayda lrse, cesedi gelinceye kadar, ruhu Cennete dahil olsun.) 4- Allah tel, Cehennem meleklerinin reisi Malike, Cehennemin kaplarn kapatmasn emreder. (Eer, bu mmetten gnahkr biri lrse, Ramazan ay geene kadar, Cehennemde azap olmasn.) 5- Allah tel, Kadir gecesini verir. Hatta eer bir kimse, o gecede ibadet etse, gnahlarn affeder. O gecede Cehennemden azat olur. (Ravda-tl ulema) Bu konudaki hadis-i erif meallerinden bazlar da yledir: (Komusunun hanm ile zina edenin, Allah tel yzne bakmaz, onu Cehenneme koyar.) [Deylemi, Haraiti] (Kim gsteri iin bir elbise giyerse, o elbiseyi karncaya kadar Allah tel onun yzne bakmaz.) [.Asakir] (Kibirlenerek elbisesini yerde sryenin yzne Allah tel kyamette rahmetle bakmaz.) [Buhari] (Allah tel u kiinin yzne bakmaz, onlar iin ackl bir azap vardr: 1- Eteklerini yerde sryerek yryen kibirli kimse, 2- Verdii bir eyi baa kakan kimse, 3- Yalan yere yeminle maln satan kimse.) [Mslim, Nesai] (Allah tel u kiinin yzne bakmaz, onlar iin ackl bir azap vardr: 1- Zina eden ihtiyar, 2- Yalan syleyen idareci, 3- Kibirli fakir.) [Mslim] (Allah tel, kyamette, tevbe etmedike, unlarn yzne bakmaz, onlar Cehenneme sokar: 1- stimna eden, 2- Homoseksel,
696
3- Devaml iki ien, 4- Ana babasn dven, 5- Komusuna eziyet eden, 6- Komusunun kars ile zina eden.) [Beyheki] Allah da kre yle bakar Sual: Kr Allaha nasl bakarsa Allah da kre yle bakar demek kfr m? CEVAP Niyete baldr. Birisi size ktlk edince bu sz sylemek, sen bana ktlk ediyorsun benden iyilik mi bekliyorsun anlamnda sylenmise kfr olmaz. Sen Allaha bir adm gidersen o sana on adm yaklar demek de byle caizdir. Sen ibadet etmezsen, Allaha inanmazsan Ondan merhamet beklemeye ne hakkn var demek anlamnda syleniyorsa mahzuru olmaz. Mahzuru olmasa da byle ifadeler kullanmamal. Bunlar ho sz deil.
Gzel demek kfr m?

Sual: Mziin haram olduuna inand halde, (u ark ok houma gidiyor, syleyen sanat da ok gzel) diye sylemek kfr olur mu? CEVAP Bunlar sylemek kfr deildir. Haram helal bilmek, harama gzel demek kfr olur. Bir Alman, Fransz yani bir kfir kz gzel ise, gzel demek kfr olmaz. u gnah ama houma gidiyor demek kfr olmaz. Gnah olduunu bilip, ark dinlemek de yle. Nefsimizin houna gider. Gnahlar nefsin houna gidebilir. Harama helal demek, haram beenmek, iyi demek, gzel demek kfrdr.Yoksa gzele gzel demek, arkc kadna gzel demek, sesine gzel demek kfr olmaz. Zina etmek houma gidiyor demek kfr olmaz. Zinay beenmek, gnah olmadn sylemek, helal demek, iyi demek kfr olur. Haram olduunu bilerek ilemek, houma gidiyor, ok tatl oluyor demek kfr olmaz. Burada incelik, haram beenmek ayr, houmuza gitmesi, tatl gelmesi ayrdr. Bir hrsz, eitli numaralar yaparak polisin elinden kurtulsa, biz de numaralarn kastederek, helal olsun hrsza desek kfr olmaz, nk onun hrszln beenmedik, yapt numaralar houmuza gitti. arkcnn da sesi, gzellii houmuza gidebilir. Sesi gzel demek kfr olmaz.
697
Ancak dikkat etmeli. slam limleri buyuruyor ki: (Nefsin gdas haramlardr.) Nefsi emmare ise kfirdir ve ahmaktr. Her istei kendi aleyhine, zararnadr. Bu yzden onun isteklerini yapp, gdasn vermemeli, yani haram, gnah ilememelidir. Nefs ve eytan hakimiyeti ele geirirse, insan istemese bile, kendini gnahlardan alkoyamaz, bile bile iler. Ayn freni patlayan, direksiyonu boa dnen arabaya ofrn hakim olamad gibi. Nerede duraca, nereye arpaca belli deil. Gnmzde ou insan bu durumdadr. Gzele gzel demek Sual: (Gzel bir kadna gzel diyen kfir olur) deniyor. Gzele gzel demek niye kfr oluyor? CEVAP Gzele gzel demek kfr olmaz. Harama helal demek veya harama gzel demek kfr olur. Kadn ak sak ekilde giyinir de, bu haline gzel denirse kfr olur.
Kabul olmayacak dua

Sual: Kabul olmayacak duaya amin denmez demek, kfr gerektirir mi? CEVAP nce kabul olmayacak dua olur mu, olmaz m ona bakalm! Mesela, (Ya Rabbi, beni peygamber yap) demek kabul olmayacak bir duadr. Byle dua etmek Allahn emrine aykrdr ve byle duaya amin denmez. Ayrca Allah telnn detine zt olan dualara da amin denmez. Mesela, (Beni ldrme, beni melek yap, beni kadn yap) demek byledir. Ayrca ibadet yapmadan Cennete girmek iin dua etmek de gnahtr. (slam Ahlak) Haramdan sadaka verse, alan fakir de haramdan olduunu bilerek, verene, Allah raz olsun dese veya Allah kabul etsin dese ve veren de, amin dese, ikisi de imanlarn kaybeder. Baka biri de amin dese, o da kfir olur. (Birgivi erhi) Haram olduu bilinen belli mal ile cami veya baka hayr yaptrmak ve bunlara karlk sevap beklemek kfrdr. (Redd-lmuhtar) Demek ki kabul olmayacak ve amin denmeyecek dualar vardr. Bu bakmdan, (Kabul olmayacak duaya amin denmez) demek kfr gerektirmez. Fakat byle szler sylememek iyi olur.
698
Arap olaym demek

Sual: Anladysam Arap olaym demek kfr olur mu? CEVAP Bu sz din dmanlar karmtr. Arap, gzel demektir; siyah, zenci demek deildir. Bugn Arap denilen kimseler Arap deil, ou fellah, kimileri de zencidir. Zengibardan, Habeistandan gelenlere de, kastl olarak Arap demilerdir. Peygamber efendimiz Arap idi. Araplar beyaz, buday benizli olur. Bilhassa Peygamberimizin slalesi beyaz ve ok gzel idi. Gnmzde de bu mbarek soydan gelen seyyidler var, hibiri zenci deildir. Peygamberimizin vefatnda, Eshab- kiramn hepsi, sonra da evlatlar, slamiyeti dnyaya yaymak iin, Arabistandan kt. Asyann telerine, Afrikaya, Kbrsa, stanbula, her yere dald. Allahn dinini, Onun kullarna tantmak iin canlarn feda ettiler. Bu geni topraklar, o mbarek ehitlerle doludur. Sultan II. Abdlhamit Hann amirallerinden Eyp Sabri Paa, Mirat-l-haremeyn kitabnda, Mekke ehrinde, iki Arap evinin kalm olduunu yazmaktadr. Bugn ise hi yoktur. Bugn kendilerine Arap denilen kimselerin yanllklar ve sapklklar yznden Arap kelimesine hakaret etmek yanl olur. Seyyidler Araptr. Genelde, slamiyeti ktlemek iin Arap ktlenmektedir. slamiyeti ktlemek iin, dinin emirlerine irtica denmesi gibidir. Bu oyuna gelmemelidir. Dinimizde rk stnl yoktur. Ama baz milletler dierlerinden daha faziletli olabilir. Bunun iin Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (Mslman Arab sevmek imandandr.) [. Neccar] Ebu cehil gibi dinsiz Arab sevmemek de, imandandr.
Kfir olaym demek

Sual: nandrmak iin, (Kfir olaym veya erefsizim ki, Ali beyin arabas yok) deniyor. Bu yemin olur mu? CEVAP Bu hususta iki kavil var: 1- (Ali beyin arabas yoktur, varsa kfir olaym) dense, Ali beyin arabas olsa da, olmasa da, yle diyen kimse, kfir olur. Niyetine baklmaz, yani niyeti geersizdir. 2- Kfre sebep olan eyleri, yemin niyeti ile sylerse, kfir olmaz, yemin etmi olur. Ama byle yemin, Mslman yemini deildir.
699
erefsizim veya erefsiz olaym demek de ok irkindir. Mslman kendine veya baka Mslmana byle dememelidir. erefsiz demek; ahlaksz, namussuz ve haysiyetsiz demektir. Halbuki Mslman, Allah indinde muhterem, aziz, mbarek, kymetli insan demektir.
Kfr ve kfr bula

Sual: Kfr bula ne demek, kfre sebep olaca bildirilen ileri yapan kfir olmuyor mu? CEVAP Bu hususta, mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Cehennemde sonsuz olarak yanmak, kfrn karldr. Bir kimse, iman varken, kfirlerin ibadetlerine, bayramlarna kymet verirse, limlerimiz, bu kimsenin imannn gideceini bildiriyor. Zamanmz Mslmanlarnn ou, bu belaya yakalanmtr. Hlbuki Peygamberimiz, (Kalbinde zerre kadar iman olan Cehennemde sonsuz olarak kalmayacak, Cehennemden karlacaktr) buyuruyor. Bunun aklamas yledir: Bir kimse, dinde inanlmas lazm olan eylerden, bir tanesine bile inanmam, phe etmi veya beenmemise iman gider, kfir olur. Bu kimse Cehennemde ebedi yanacaktr. Bir kimse de, Kelime-i tevhid syleyip, bunun manasn kabul eder, (Muhammed aleyhisselam, Allah telnn Peygamberidir, her sz dorudur, gzeldir) diyerek, ona uygun olmayanlar yanltr, ktdr diye inanrsa ve son nefesinde de yle lp, ahirete, bu imanla giderse, onun durumu farkldr. Bu kimse, kfirlerin mukaddes bildikleri gnlerinde ve gecelerinde, onlarn yaptklarn yaparsa veya bir gnah hafif grerek, nem vermeden ilerse, bunlara kfr bula denir. Bu kimse de Cehenneme girer, ama kalbinde zerre kadar iman olduu iin, Cehennemde sonsuz kalmaz. man olanlardan, byk gnah ileyen [ve tevbe etmeden len]lere gelince, Allah tel, bu gnahlar isterse affeder, isterse gnah temizleninceye kadar Cehennemde azap eder. Cehennem azab, ister sonsuz olsun, ister belli bir zaman olsun, kfr iin, kfr sfatlar ve bulaklklar iindir. Kfrden kanan iman sahiplerinin yaptklar byk gnahlar, ya imanlar hrmetine, cenab- Hakkn merhametiyle veya kalble tevbe, dille istifar ederek ve bedenle hayrl bir i yaparak veya efaate kavumalar ile affedilir. Gnahta kul hakk varsa, hak sahibi ile helallemek de lazmdr. Byle affedilmeyenler,
700
dnya skntlar ve dertleriyle veya son nefeste can verirken, ekecekleri zahmetlerle temizlenir. Bunlarla da temizlenmezse, bazlar kabir azab ekmekle affa kavuur. Bazlar ise, kabir azab ve skntlar ve kyamet gnnn iddetleriyle affedilip gnahlar biter ve Cehennem azabyla temizlenmeye lzum kalmaz. Nitekim Enam suresi, 82. yetinde mealen, (man edip de imanlarn irk ile bulatrmayanlar, Cehennemde ebed kalmaktan emindirler. Onlar iin, bu korku yoktur) buyuruldu. Bu ayet-i kerime, szmzn doru olduunu gstermektedir, nk buradaki zulm, irk demektir. Bu fakir, bir gn, bir hasta ziyaretine gitmitim. lm halindeydi. Kalbine tevecch ettim. Kalbi kararmt. O zulmetin temizlenmesi iin ok uratm, fayda vermedi. Uzun zaman yokladktan sonra, o siyahlklarn, kfirlik bulaklklar ve sfatlar olduu ve kfirlerle ve kfrle olan ballndan, beraberliinden olduu anlald. O kadar uratm halde, o zulmetler temizlenemedi. Bunlarn ancak, kfrn cezas olan, Cehennem ateiyle temizlenecei anlald, fakat kalbinde zerre kadar iman nuru da grldnden, bunun sayesinde Cehennemden karlacaktr. Hastay bu halde grnce, cenaze namazn klaym m, diye dnceye daldm. Kalbimi uzun zaman yokladktan sonra, klmak lazm olduunu anladm. Demek ki, kalbinde iman varken, [zaruret yokken de] kfirlerle dp kalkan, onlarn bayramlarna, paskalyalarna uyanlarn cenaze namazlarn klmal, bunlar kfir bilmemeli. Bunlarn, imanlar sayesinde Cehennemden kacaklarna inanmal, fakat hi iman olmayanlara, [Muhammed aleyhisselamn bir szn ve detini bile beenmeyenlere] af ve mafiret yoktur. Bunlar, kfrlerinin karl olarak Cehennem azabnda sonsuz kalacaklardr. (Mektubat Tercmesi 1/266) Kfr bulakl Sual: Kfr bulakl olan ileri ileyen, mesela zlmeden gybet eden veya baka gnah ilemi olan salih bir mslman, sonsuz olarak Cehennemde kalr m? CEVAP Kfirler gibi sonsuz Cehennemde kalmaz. Gybet eden hangi kimse, gybet ederken zlr? Hlbuki gnah zlmeden ilemek kfrdr. Kfr alameti olan sz ve ileri yapan, hkmen kfir olur. Gybet eden kimseye kfir denir mi? Sorulduunda, gybetin haram olduuna inanyorsa ona kfir denmez. Kfir denirse yeryznde
701
Mslman kalmaz. Hlbuki kfr bulaklarn ileyenlerin de, kfirler gibi sonsuz cehennemde kalmayacan limlerimiz bildirmitir.
Drt mezhepte de haramdr

Sual: S. Ebediyyede, drt mezhepte de haram olan bir eye helal, helal olan bir eye haram diyenin kfir olaca bildiriliyor. Buna birka rnek verilebilir mi? CEVAP Baz rnekler verelim: 1- Hayzl ve nifasl iken namaz klmak, oru tutmak, camiye girmek, drt mezhepte de haramdr. (S.Ebediyye) 2- Erkeklerin yabanc kadnn yznden ve avularnn iinden ve dndan baka yerine bakmalar, drt mezhepte de haramdr. (Reddl-muhtar) 3- Cnp olan erkein ve kadnn, gusletmeden, abdestsiz yaplmas caiz olmayan, ibadetlerden birini yapmas, drt mezhepte de haramdr. (El-fkh- alel-mezahib-il-erbea) 4- Mta nikh ve geici nikh drt mezhepte de haramdr, btldr. (Mizan) 5- Drr-l-muhtarn, (Kuran- kerim okurken, harf eklemeyecek, kelimeyi bozmayacak ekilde teganni etmek caiz ve gzeldir. Aksi takdirde haramdr. Byle teganni edene, ne gzel okudun demekte kfr korkusu vardr) ifadesini bni Abidin hazretleri, erh ederken buyuruyor ki: Teganni eden hfza, ne gzel okudun diyen kimse kfir olur demilerdir; nk drt mezhepte de haram olan bir eye, gzel diyen kfir olur. (Redd-l-muhtar) 6- Sarho eden ikiler, drt mezhepte de arap gibi galiz necasettir. (El-fkh alel mezahibil-erbea) 7- Namaza balarken, tekbir getirmek, drt mezhepte de farzdr. (slam Ahlak) 8- Erkeklerin altn yzk takmalar, drt mezhepte de caiz deildir. (Mevahib-i lednniyye) 9- Drt mezhebin icmana inanmayan kfir olur.(Redd-l-muhtar) 10- Yaylan bidatin ktln Mslmanlara duyurmak drt mezhepte de farzdr. Bu konuda icma-i mmet vardr. (Mektubat-i Masumiyye) Drt mezhepte de haram olan bir eyi severek, beenerek, helal sayarak yapan, syleyen kfir olur. Mecbur olarak, dete ve nefsine
702
uyarak veya nafaka temini iin, istemeyerek, zlerek yapan kfir olmaz.
Mrted mslman olsa

Sual: Mrted tekrar mslman olunca, mrted olmadan nce klmad namazlar kaza etmesi gerekir mi? CEVAP Mslman olan mrtedin, Mslmanken terk ettii ibadetleri kaza etmesi gerekir; nk namaz ve orucu terk etmek gnahtr ve gnah tekrar Mslman olduktan sonra baki kalr. (Drer ve gurer) Mrtedin, mrted olmadan nceki ibadetleri ve sevablar yok olur. Tekrar imana gelirse, zenginse, yeniden hac etmesi lazm olur. Namazlarn, orularn, zektlarn kaza gerekmez. Mrted olmadan nce, kazaya brakm olduklarn kaza etmesi lazmdr. nk mrted olunca, nceki gnahlar yok olmaz. (slam Ahlak) Mrtedin mrtedken klmad namazlar kaza etmesi gerekmez. (Hindiyye) Hindiyyede sadece, mrtedken klmad namazlar kaza etmez deniyor. Mrtedlikten nceki klmad namazlar kaza edecei anlalmaktadr. Dininden dnen bir kimse, mrtedlii zamanndaki namazlarn kaza etmedii gibi, daha nce kld namazlarn da kaza etmez. Bundan yalnz hac mstesnadr. (Drr-l-muhtar) Burasn aklayan bni Abidin hazretleri, (Daha nce kldklarn iade etmez) buyuruyor. Buradan da klmadklarn kaza etmesi gerektii anlalmaktadr; nk Drer ve gurerde bu husus aka bildirilmitir. Bin kere tevbeyi bozmak Sual: (Kuran- kerime gre, bir Mslman dinden kp mrted olsa, sonra tevbe edip Mslman olsa, sonra tekrar mrted olsa, bundan sonra tevbe etse bile, artk onun affedilmesi mmkn deil) deniyor. Doru mu? CEVAP Hayr, doru deildir. O yet-i kerimenin meali yledir: (man edip sonra inkr edenleri, sonra yine iman edip tekrar inkr edenleri, sonra da inkrlarn arttranlar, Allah ne balayacak, ne de onlar doru yola iletecektir.) [Nisa 137]
703
Burada, (nkrdan sonra tevbe edenler affedilmez) denmiyor, (nkrlarn arttranlar yani kfir olarak devam edenler affedilmez) deniyor. Bir kimse ka kere mrted olursa olsun, sonunda tevbe ederse Mslman olur. Yani bin kere tevbesini bozsa da, sonunda tevbe etmise, son durumu geerli olur. Hkm, neticeye gre verilir. mam- Kurtubi hazretleri de buyurdu ki: Bu yet-i kerimeye gre, Musa aleyhisselama iman edip, sonra Uzeyr aleyhisselam inkr edip kfir olanlar, sonra Uzeyr aleyhisselama iman edip de, sonra sa aleyhisselam inkr edip kfir olanlar, sonra da Muhammed aleyhisselam inkr ederek kfrlerini artrm olanlar Allah mafiret etmez. Allah telnn, (Sonra da kfrlerini artrm olanlar) sznn anlam, kfr zere srar edenler demektir. (Kurtubi tefsiri)
Maksudun mabudundur
Sual: Tasavvuf byklerinin, (Maksudun yani arzu ettiklerin, mabudun olur) sz ne demektir? Bir kimsenin arzusu ev almak ve evlenmekse, mabudu bunlar m oluyor? CEVAP mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Bir insann maksudu, arzusu, tevecch ettii, zendii, sa kaldka ele geirmek istedii ve ele geirmek iin, her zillete, alalmaya katland, hi vazgemedii eyse, bu maksudu, mabudu olur, yani arzu ettii ey mabudu olur, arzusuna ibadet etmi olur; nk ibadet, zilletin, son derecesidir. Allah teldan baka mabud tanmamak iin, Ondan baka maksud, Ondan baka murat olmamak lazmdr. Bunun iin de, (La ilahe illallah) derken, Ondan baka maksud olmadn bilmek lazmdr. Bu manayla, bu kelimeyi o kadar ok tekrar ederler ki, hibir maksudlar kalmaz. Ondan baka bir ey arzu edilmez. Bylece, baka mabudumuz yoktur szleri doru olur ve eitli ilahlardan kurtulmu olurlar. Ondan baka maksud brakmamak suretiyle, Ondan baka mabud brakmamaya kavumak, imann kmil olmas iin arttr ve Evliyaya mahsustur. nsann, kendinde bulunan mabudlarndan kurtulmasna baldr. Nefs, itminana kavumadka, bu derece ele gemez. slam dininin esas, temeli, kolaylk, hafiflik ve kullar zahmetten, yorulmaktan kurtarmaktr; nk insanlar zayf, nazik yaratlmtr. Bunun iin, slamiyet diyor ki, bir kimse, maksadna kavumak iin, Allah gstermesin slamiyetin dna karsa, [bir farz
704
brakr, bir haram ilerse, mesela namaz, orucu brakr veya iki ier, ak gezerse], bu maksudu, onun mabudu olur, ilah olur. Maksudu iin slamiyetin dna kmazsa, onu ele geirmek iin, haram ilemezse, slamiyet, o maksudu reddetmez, men etmez ve onu maksud bilmez. Onun maksudunun yine yalnz Allah tel ve Onun dinini gzetmek olduu anlalr. O maksuda kar, o kimsede, yaradl icab, bir arzu hsl olmutur; fakat bu arzusu, slamiyete olan arzusunun miktarna yetiememitir. (c.3, m.3) Demek ki bir eyi yaparken Allah telnn rzas iin yapyorsak, o ey mabudumuz olmaz. Mesela, haramlardan kurtulmak, dinini daha iyi yaayabilmek iin evlenen kimsenin evlilii, onun mabudu olmaz.
Efendim demek
Sual: Gayrimslime efendim demek kfr mdr? CEVAP Tazim [hrmet] edilmesi emredileni tahkir [aalamak] ve tahkir edilmesi emredileni de tazim etmek kfrdr. (Birgivi vasiyetnamesi erhi) Hadis-i erifte, (Mnafk [ve her eit kfir] ile konuurken, efendim demeyin) buyuruldu. Zalime, kfire hrmet etmek, saygyla selam vermek, stadm demek, kfr olur. (Berika) Sayg iin efendim demek kfrse de, det olan kelimelerle hitap etmek kfr olmaz. Telefonda bir gayrimslime, buyurun efendim demek kfr olmaz, nk det byledir. Gayrimslime selam vermek de kfrdr, nk kfire dua edilmez. Selam da duadr, ancak i dnce det olarak selam verilebilir. Onlar zaten selam bilmez. Onlar gibi sylemekte, mesela Bonjour, Good morning, Guten morgen, Gnaydn, yi gnler veya yi akamlar demekte mahzur yoktur. Mister, Miss, Msy, Madam, Matmazel gibi kelimeler de byledir. Mailin, mektubun sonuna, Sincerely yazlyor. Sayn anlamnda dear deniyor. Bunlar sayg iin deil, det olduu iin syleniyor. Bir de, gayrimslimi zmemek iin de, bu kelimelerin kullanlmas caizdir.
Tekfircinin tekfirleri
Sual: Kfrle ilgili birka kitaptan aldm szler doru mudur? CEVAP Bu szler tamamen ahsi grle yazlmtr. Bir insana kfir diyebilmek iin nakli esas almak gerekirdi. ahsi grle bir insan
705
tekfir edilemez. Bir ey haramsa veya kfrse kitaplarda yazldr. Harama, kfre delil aranr, ama mubaha delil aranmaz. Mesela, (Muz yemek haramdr, kivi yemek kfrdr) diyen kimseye, (Delilini gster) denir. Mubah diyene delil sorulmaz. Yani, (Hangi kitapta mubah olduu yazl?) diye sorulmaz. Biz, bu birka tekfircinin aaya aldmz szlerinin kfr olmadn sylyoruz. Kfr diye iddia eden karsa, delilini onun gstermesi lazmdr. Kfr deildir diyene delil sorulmaz. Ananas yemek kfr deil dersek, hi kimse, (Delilini gster) diyemez. ahslarn yannda limler ve evliya zatlar da tekfir ediliyor, yani onlara kfir deniliyor. Bir hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Yalanlar yazlr, detler ibadetlere kartrlr ve Eshabma dil uzatlrsa, doruyu bilenler herkese bildirsin! Allah telnn, meleklerin ve btn insanlarn laneti, doruyu bilip de, gc yettii hlde bildirmeyene olsun! Allah, byle limlerin, ne farzlarn, ne de baka ibadetlerini kabul eder.) [Deylemi, Ebu Nuaym] Bu hadis-i erifte bildirilen lanete uramamak iin, bu tekfirciye cevap yazmak zorunda kaldk. Maddeler hlinde cevap veriyoruz: 1- Tekfirci, (Allah'a mekn ittihaz etmek kfrdr. Mesela, Allah'a bir kar yaklaana, Allah bir arn yaklar veya Allah, Evliya zatlarn kalbine girer demek kfrdr) diyor. CEVAP Bu yaklama manevi yaklamadr. Allah telya yaklamak demek, Onun sevgisini ve rzasn kazanmak demektir. Birisine, yakn dostum demek, evimiz yakn, beraber yayoruz demek deil, dostluumuz iyi demektir. Allah telnn yaknln da byle anlamaldr. Kbe veya camiler Allah'n evi demek de, Allah'a mekn tayin etmek deildir. Kbe'nin ve camilerin nemini belirtmek, kymetli yer olduunu gstermek iindir. Evliyann kalbi elbette kymetlidir. Hadis-i kudsilerde buyuruluyor ki: (Ey demolu, bana gelmek iin ayaa kalkarsan, ben de sana doru yrrm. Bana doru yrrsen, ben de sana doru koarm.) [. Ahmed] (Sevdiim kulumun gren gz, iiten kula, tutan eli, yryen aya, konuan dili olurum. stediini veririm.) [Beyheki]
706
(Bana bir kar yaklaana, ben bir arn yaklarm. Bir arn yaklaana, bir kula yaklarm. Yryerek gelene, koarak yaklarm.) [Buhari, . Ahmed] (Yere ge smam, mmin kullarn kalbine sarm) hadis-i kudsisi de byledir. mam- Rabbani hazretleri, bu hadis-i kudsiyi yle aklamaktadr: Yer ve gk ok geni olmakla beraber maddedir. Meknldr. Bir eye benzetilebilir. Nasl olduklar anlalr. Meknsz olan, nasl olduu bilinmeyen mukaddes varlk, bunlarda yerleemez. Meknsz olan, meknda yerlemez. Benzeri olmayan, benzeri olanla bir arada bulunmaz. Mmin kulun kalbi ise, meknszdr. Nasl olduu anlalamaz. Bunun iin, burada yerleir. (Mektubat- Rabbani) Grld gibi Tekfirci, imam- Buhariyi, drt hak mezhepten birinin reisi olan imam Ahmedi, muhaddis lim imam- Beyhekiyi ve ikinci bin ylnn mceddidi imam- Rabbani hazretlerini kfrle sulamaktadr. Tekfir etmek, geri tepmeli topa benzer, geri teperse sahibini paralar. Yani Mslmana kfir diyenin kendisi kfir olur. 2- Tekfirci, (Allah, bu kfire iman nasip etmesin demek, kfre rza olduundan kfrdr) diyor. CEVAP Kfre rza, bir Mslmann, kfir olmasn veya kfir olarak lmesini istemektir, kfrdr, fakat kfirin, kfr zere kalmasn istemek kfre rza deildir. (Fetavel-Haremeyn) Bir insan bir kfire niye yle desin ki? Belki o kfir, Mslmanlara zulmetmitir. Zulm yanna kalmasn diye byle denmi olabilir. Durup dururken bir kfire yle beddua edilmez. Edilmise hakl bir sebebi vardr. Grld gibi kfirin kfr zere kalmasn istemek, Allah ona iman nasip etmesin demek kfre rza deildir. Tekfirciler yle dnyor: (Bir kfiri savata ldrmekle onun Cehenneme gitmesi istenmi olaca iin caiz olmaz, nk kfirin Mslman olma ihtimali vardr.) Bu yanl bir dncedir. Peygamber efendimiz kfirlerle savat. Belki o kfirler zamanla imana gelebilirdi. Ama kfirken ldrp Cehenneme gndermek kfr olsayd, Peygamber efendimiz kfirlerle savamaz, onlarn cann Cehenneme yollamazd. 3- Tekfirci, (Allahsz veya Allahszlar demek kfrdr) diyor.
707
CEVAP Bir dinsize, Allahsz demek, onu Allah yaratmad demek deildir. Onun dinsiz, imansz, merhametsiz olduunu sylemektir, kfr deildir. Hibir Mslman, bir dinsize, Allahsz dedii zaman, seni Allah yaratmad anlamnda sylemez. Her Mslman, Allah'tan baka yaratc olmadn gayet iyi bilir. Tekfircinin adam kfre sokmak iin zoraki mna yaktrmaya almas ok yanltr. 4- Tekfirci, (Allah byktr demek kfrdr. nk onu insana benzetmi olur) diyor. CEVAP Hi kimse o manada sylemez. Allah' da gibi kocaman bir varlk gibi dnmez. nsanlar kfre sokmak iin zoraki yaktrma bu. Her namazda Allah ekber diyoruz. Allah byktr demektir. Hatt en byk, ok byk demektir. Her eye kfr demek ne kadar yanltr. Bir baka tekfirci de, (En byk Fenerbahe demek kfrdr, nk en byk Allahtr) diyor. Spor kulpleri iinde en by udur demek kfr olmaz. 5- Tekfirci, (Allah, deme ruhundan fledi demek kfrdr) diyor. CEVAP Bu durum, yet-i kerime ile sabittir. Ancak mmin, Allahn cisim olmadn, hayl ettii her eyin Allah olmadn bilir. Ruhumdan fledim demekle ona ruh verdiini anlar. Anlamayan karsa o da anlayana sorar. te o yet-i kerimenin meali: (Rabbin meleklere: "Ben, balktan, ilenebilen kara topraktan bir insan yaratacam. Onu yapp ruhumdan flediimde ona secdeye kapann" demiti.) [Hicr 28, 29] Biz onun iin, hi kimse yete mna vermeye kalkmasn, mfessirlerin aklamasn esas alsn diyoruz. Din meallerden renilmez diyoruz. yetleri anlamak yle kolay deil. Yanl anlamalarndan dolay 72 sapk frka meydana gelmitir. 6- Tekfirci, (Allah nurdur veya Allah Muhammed'i kendi nurundan yaratt demek kfrdr) diyor. CEVAP Tekfirci ya ok cahil veya slam limlerini tekfir etmek iin bahaneler aryor. Nur suresinin 35. yetinde, (Allah, gklerin ve yerin nurudur) buyuruluyor. Ancak bu, mahlk olan k olarak kabul edilmez. Kimse h Allah', mahlk olan bir a benzetmez. nk
708
mmin, Allah'n hibir eye benzemediini bilir. Bir hadis-i erif meali de yledir: (Her eyden nce benim nurumu, Allah kendi nurundan yaratt.) [mam- Kurtubi] Tekfirci galiba, nuru madd bir ey sanyor da, Allah'n nurundan alnp peygambere veriliyor gibi gryor. Yoksa Peygamber efendimizi yalanlamaya kalkmaz. 7- Tekfirci, (Kader utansn demek kfrdr) diyor. CEVAP (Kaderim kt imi, yazklar olsun bu kt kaderime) demek kfr olmaz, nk gnahlarmz yznden kaderimiz kt olmutur. Yani kaderimizin kt olmasna kendimiz sebep olduk. Kader, kendi arzumuzla yapacamz iyi veya kt ilerin kaderimiz olarak belirlenmesidir. Gnahlarmzn durumuna gre, bu kt de olabilir, iyi de olabilir. Bu manada, (Kaderim utansn, kaderim ktym) demek kfr olmaz. Ama (Allah, kt ilerimizi kt olarak yazmamalyd, yanl yapt) diyerek, amellerimize gre kaderimizi belirleyen Rabbimizi sulamak kfr olursa da, byle bir sz de bir Mslman asla sylemez. Sylyorsa o zaten Mslman deildir. 8- Tekfirci, (Gzel Allahm veya Allah gzeldir, gzeli sever demek kfrdr) diyor. CEVAP Hep madd adan bakyor, sanki kadna, erkee, madd bir eye gzel denmi sanyor. Hi yle syleyen Mslman olur mu? Bir hadisi erif meali de yledir: (Allah tel cemildir, cemal sahiplerini sever.) [Mslim] Bu hadis-i erifin Trke sylenii, (Allah gzeldir, gzeli sever) eklindedir. Allah telnn btn yarattklar bir nizam dhilindedir, gzel bir dzen iindedir, kul da, ilerini byle bir dzen iinde yaparsa, Allah byle kulu da sever demektir. Kelime zerinde durmak, insanlar kfre sokmak iin zoraki yaktrma yapmak normal bir ey deildir. Mslman kfre sokmaya deil, kfrden kurtarmaya almaldr. 9- Tekfirci, (Yr Allahm yr, dn Allah dn, ye Allahm ye demek kfrdr) diyor. CEVAP
709
nsan uzak bir yere giderken, yorulup, (Ne uzakm, yr Allahm yr bir trl bitmiyor) der. Dierleri de byle. Yoksa, (Allahm sen yr) demek deildir. yle bir eyi ne Mslman, ne de gvur syler. Bu bir deyimdir. Yorgunluun, dnmenin ve yemenin ok olduunu gstermek iin sylenir. Yoksa Allah' yryen bir varla benzetmek olmaz. Bu, insanlar kfre sokmak iin zoraki yaktrmadan ibarettir. 10- Tekfirci, (Allah sana da zulmetsin demek kfrdr) diyor. CEVAP Her Mslman bilir ki Allah zulmetmez. Zulmedene zalim denir. Hibir Mslman Allah'a zalim demez. Bana zulmedene, Allah da zulmetsin demesi, Allah senden bunun intikamn alsn demektir. Hemen insanlar kfre sokmak iin sen Allah'a zalim diyorsun dememeli, onu kurtarmaya almal. 11- Tekfirci, (Canm skmayn, stme fazla gelmeyin, yoksa imandan karm demek kfrdr) diyor. CEVAP (Canm skarsanz, stme fazla gelirseniz, yanl bir ey syler dinden kabilirim) demek istiyor. Bu manay deil de, imandan ktm mnasn vermek, insanlar kfre sokmak iin gayret etmekten baka ey deildir. 12- Tekfirci, (Kfire Allah senden raz olsun demek kfrdr) diyor. CEVAP Kfire dua edilmez, selam verilmez, ama ihtiya hlinde Allah raz olsun denirse bu, Allah seni raz olaca hle getirsin demektir. Kfirin hidayeti iin dua edilir. htiya hlinde selam da verilir. Selam da bir duadr. Allah raz olsun anlamna da gelir. Kfirin hidayeti iin dua eden Mslmana, kfir oldun demek ok irkindir. 13- Tekfirci, (Yunan bizim ezeli dmanmz demek kfrdr) diyor. CEVAP Tekfirci, ezeli kelimesi Allah'tan bakas iin kullanlmaz zannediyor galiba. Ezeli kelimesi ok eski anlamnda da kullanlr. Her szn altnda bir kfr aramak yanltr. 14- Tekfirci, (brahim aleyhisselam hayatnda kere yalan syledi demek kfrdr) diyor. CEVAP
710
Muteber tarih kitaplarnda bu aka anlatlyor. Bunlar zaruret hlinde sylenmitir. Yalann yerde caiz olduu hadis-i erifle bildirilmitir. Uyun-l besair ve Hadikada savata, din dmanlarndan korunmak veya Mslmanlar korumak iin yalann caiz olduu aklanyor. Caiz demek, gnah deil demektir. brahim aleyhisselam din dmanlarna kar, gnah olmayan yalan sylemitir. Gnah olmayan bir yalan iin kfr demek ok yanl olur. 15- Tekfirci, (Hazreti Eyybn cesedine kurt dt demek kfrdr) diyor. CEVAP Peygamberlerin be veya yedi sfat vardr: Sdk [her ileri dorudur, yalan sylemezler], Tebli [Dini eksiksiz bildirirler], Adalet [her ite hakk gzetirler], smet [gnah ilemezler], Emanet [emindirler], Fetanet [ok akll, anlayl, zekidirler], Emnl-azl [peygamberlikten azledilmezler yani peygamberlik onlardan geri alnmaz.] Hastalanmak, yaralarnn kurtlanmas, peygamberlik sfatlarna aykr deildir. Yukardaki yedi sfattan hangisine aykrdr? Dinde nakil esastr. Aklen din olmaz. Eyyb aleyhisselamn yaralarnn kurtlandn byk lim Aladdin-i Attar hazretleri de bildirmektedir. (S. Ebediyye) Eyyb aleyhisselamn yarasna kurtlar dt diyen kfir olursa, bu byk evliya zat da tekfir edilmi olur. Onun iin tekfirden ok saknmaldr. Kfir dediimiz kimse, kfir deilse, kendimiz kfre gireriz. Bir hadis-i erif meali yledir: (Bir Mslmana kfir diyenin kendisi kfir olur.) [Buhari] 16- Tekfirci, (Hazreti Yusuf iin, Bir an, iinden gnah ileme dncesi geti demek kfrdr) diyor. CEVAP Gnah ilemek ayr, dncesinin gemesi ayrdr. Gnlden geip de yaplmayan ve sylenmeyen eyler gnah deildir. Yusuf aleyhisselamla ilgili husus Kur'an kerimde u mealde bildiriliyor:
711
(Hazret-i Yusuf dedi ki: Ben nefsimi temize karmam, benim nefsim kt eyler istemez demiyorum, nk nefs, Rabbim acyp korumadka, hep ktl emreder.) [Yusuf 53] Tekfirci iftirasn ispatlamak iin bu yet-i kerimeyi mi yalanlayacaktr? Yusuf aleyhisselam gnah ilememitir. Kalbinden bir ey gemise bu gnah deildir. 17- Tekfirci, (Peygamberimiz Kuran okurken mriklerin putlarn anlatan yet-i kerimeye gelince, eytan putlar ven birka sz, araya sokuturdu demek kfrdr) diyor. CEVAP Ehl-i snnet limlerinin en byklerinden birisi olan, imam- Rabbani mceddidi elfi sani Ahmed Faruki hazretleri faydal ilimler hazinesi Mektubatnda buyuruyor ki: ok kimsenin bildii gibi, bir gn Resulullah efendimiz Eshab ile oturuyordu. Kureyin ileri gelenleri ve kfirlerin efleri orada idiler. Seyyid-l-beer Necm suresini okudu. Onlarn putlarn anlatan yet-i kerimeye gelince, melun eytan putlar ven birka sz, o Serverin szne ekledi. Dinleyenler, bunlar da Resulullah'n sz sandlar. Orada bulunan kfirler, Muhammed bizimle bar yapt, putlarmz vd dediler. Oradaki Mslmanlar da, buna arp kaldlar. O Server (Ne oluyorsunuz?) diye sordu. Eshab- kiram, (Siz okurken bu szler de araya kart) dediler. Hemen Cebrail-i emin vahy getirdi. O szleri eytann kartrdn, btn Peygamberlerin szlerine de kartrm olduunu bildirdi. Allah tel, o szleri yet-i kerime arasndan kard. Kendi kelamn sapasalam yapt. (1/273) Bu yazdan anlald gibi, byle bir olayn olmas Kur'an- kerime glge drmez. Allah tel, erefli szne leke srdrr m hi? 18- Tekfirci, (La mevcude illallah demek kfrdr) diyor. CEVAP La mevcde illallah = Allahtan baka varlk yok demektir. Bu ifade Ehl-i snnete aykr deildir. bni Arabi hazretlerini tenkit eden mam- Rabbani hazretleri de aynsn eitli mektuplarnda uzun uzun bildiriyor. Yalnz Allah vardr, lem hayal mertebesinde yaratlmtr buyuruyor. u sual, limler tarafndan mam- Rabbani hazretlerine soruluyor:
712
Sual: limler diyor ki, Allah tel, bu lemin iinde ve dnda deildir. leme bitiik de deildir. Ayr da deildir. Bunun aklanmas nasl olur? mam- Rabbani hazretleri buna yle cevap veriyor: inde, dnda olmak, bitiik ve ayr olmak gibi eyler, var olan iki ey arasnda dnlebilir. Hlbuki sualde, iki ey mevcut deildir ki, bunlar dnlebilsin. nk Allah tel vardr. lem, yani Ondan baka her ey vehim ve hayaldir. lemin var grnmesi, Allah telnn kudreti ile devaml olup, vehim ve hayalin kalkmas ile yok olmuyor. Ahiretteki sonsuz nimetler ve azaplar bunlara oluyor. Fakat lemin varl vehim ve hayaldedir. [Yani darda var olmayp, vehme ve hayale var grnmektedir.] Vehim ve hayalin dnda bir varlk deildir. Allah telnn kudreti, vehim olunan, hayal olan bu grnleri devam ettirmektedir. Var gibi gstermektedir. Hayalde bulunan bir ey, darda var olan bir eyle bitiiktir, onun iindedir denemez. Fakat var olan, mevcut olan bir ey, hayalde olan eyin iinde de, dnda da ve ayr da deildir, bitiik de deildir. [Bunu nokta-i cevvale ile aklyor. Merak eden, mektubun aslna bakabilir.] (2/98) Grld gibi, Muhyiddin Arabi gibi zatlarn La mevcude illallah demeleri, tekfircinin sand gibi kinatta grdmz her ey Allah demek deildir. Onlar hayl mertebesinde yaratlmtr demektir. 19- Tekfirci, (Hazret-i Ebu Bekrin veya bakalarnn vcudunun, Cehennemin kapsn kapatacak kadar bytlmesi iin dua ettiini sylemek kfrdr) diyor. CEVAP Hazret-i Ebu Bekir dedi ki: Ya Habiballah! Hak tel iki ev halk etti. Birinin ad Cennet ve birinin ad Cehennemdir. Elbette takdir yerini bulup, ikisini de dolduracaktr. Birini yaramaz kullar ile, birini salih kullar ile. Dedim ki, (Ya Rabbi! Bu zayf kulunun bedenini byltp, Cehenneme koy ki, benim bedenimle Cehennem dolsun. Senin emrin yerini bulsun. Btn lem, Cehennem korkusundan kurtulsun.) Ondan sonra Eshab- gzin hazret-i Ebu Bekrin byle duasna ve yksek himmetlerine hayran olup, cmlesi hayr dua ettiler. (Menakb-i ihar Yar- Gzin, 28. M.)
713
Abdullah ibni mer hazretleri, bir gn Resulullah'n erefli huzuruna gelmiti. Buna ok iltifat buyurup, (Kyamet gn herkesin berat, yani kurtulu vesikas, her ii lldkten sonra verilir. Abdullahn berat ise, dnyada verilmitir) hadis-i erifi ile bunu medh ve sena buyurdu. Sebebi sorulunca, (Kendisi vera ve takva sahibi olduu gibi, dua ederken Ya Rabbi! Benim vcudumu, kyamet gn o kadar byk eyle ki, Cehennemi yalnz ben dolduraym. Cehennemi insanla dolduracam diye verdiin szn bylece yerine gelmi olsun da, Muhammed aleyhisselamn mmetinden hi kimse Cehennemde yanmasn diyerek din kardelerini kendi canndan daha ok sevdiini gstermitir) buyurdu. Ebu Bekr-i Sddkn da byle dua ettii (Menakb-i ihar Yar- Gzin) kitabnda yazldr. (Hak Szn Vesikalar) Grld gibi byle dua etmenin ok faziletli olduunu bizzat Resulullah efendimiz haber veriyor. Kaynak vermeden yle dua kfr, byle sylemek kfrdr diyerek, elindeki tekfir damgas ile her yeri damgalamak ok yanltr. Ancak Resulullah'n mmetini bu derece seven, efkatli olan bir kimse byle bir dua edebilir. Byle dua etmek faziletliymi diye iinden gelmeden, laf olsun diye byle dua etmek kymetsizdir. 20- Tekfirci, (Allah yazdysa, bozsun demek kfrdr) diyor. CEVAP Bu bir duadr. Tekfirci kaderin deiip deimeyeceini bilmedii iin buna hemen kfr damgasn basm. Kaderin deien ve deimeyen ksm vardr. Deimez sand iin kfr dedii anlalyor. Baz tekfirciler de, (Ya Rabbi bana unu ver demek, emir olduu iin, Allah'a emir vermek kfr olur) diyor. Bunlar hep ayn kafadan. Dua ederken verir misin denmez ver denir. Ver demek emir deil, rica ve arzudur. Kaza-i muallak, Levh-i mahfuzda yazldr. Eer o kimse, iyi amel yapp, duas kabul olursa, o kaza deiir. hadis-i erif meali yledir: (Kader, tedbirle, saknmakla deimez, fakat kabul olan dua, o bel gelirken insan korur.) [Taberani] (Kaza-i muallak hibir ey deitirmez. Yalnz dua deitirir ve mr, yalnz ihsan, iyilik artrr.) [Hkim]
714
(Sla-i rahim mr uzatr.) [Taberani] Demek ki dua ile deiebilen kaderimiz vardr. (Ya Rabbi o i kaderimde varsa, [kaza-i muallak ise] onu deitir) anlamnda, Allah yazdysa bozsun demek kfr deil, duadr. 21- Tekfirci, (Allahn gcne gitmesin demek kfrdr) diyor. CEVAP Gce gitmek ne demek? Gcenmek, darlmak, zlmek gibi manalara gelir. (Allahn gcne gitmesin) demek, (Ya Rabbi yanl bir ey sylemisek, gnaha girmisek bizi affet) anlamnda bir duadr. Konuma arasnda irkin bir sz kullanmak gerektiinde o szden orada bulunanlarn alnmamasn belirtmek iin (Szm meclisten dar) diye bir deyim vardr. Bu da yledir. (irkin bir ey sylersek, ya Rabbi bizi affet) demektir. Bir Mslmana bir sznden dolay hemen kfir oldun denmez, onu kurtaracak yollar aranr. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Bir Mslmann, bir sznden veya bir iinden yz ey anlalsa, bunlardan doksan dokuzu kfre sebep olsa, biri Mslman olduunu gsterse, o bir eyi anlamak ve ona kfir dememek gerekir. (3/38) Btn limler kfr dese, sadece biri kfr deil dese Allah tel o sz kfr saymyor. Tekfircinin dedii eylerin bazlar drt mezhepte de, kfr deildir. zerinde ittifak olmayan szlerden dolay hemen bir Mslman tekfir etmekten saknmaldr. 22- Tekfirci, (Kfr szden dolay tevbe istifar etmekle iman kazanlm olmaz, kelime-i ehadet getirmek arttr) diyor. CEVAP Mslman zaten kelime-i ehadet getiriyor, namaz klyor, namazda da kelime-i ehadet getiriyor. Syledii veya iledii kfrnde srar ediyorsa, kelime-i ehadet getirmesi onu kfrden kurtarmaz. Mesela bir kimse, Cehennem yok dese, bu dncesinde srar ettii srece bin kere kelime-i ehadet getirse Mslmanla giremeyeceini mam a'zam hazretleri bildirmektedir. (Ne syleyerek veya ne yaparak kfre girmise, onu terk etmedike imana gelmi olmaz) buyuruyor. Tekfirci muteber bir kitaba dayanmadan, kafasna gre konutuu iin, ne amlar devirdiini, az ok dini bilen herkes aka grr. 23- Tekfirci, (alg alarak Kur'an okumak kfrdr) diyor. CEVAP
715
Bu sz dorudur. Muteber kitaplar da yle yazyor. Hatt ilahileri algyla, mzikle sylemenin de kfr olduu muteber kitaplarda yazldr. u kadar var ki, mehur olmayan kfr bir sz veya i iin, bir Mslman, (Ya Rabbi bilerek veya bilmeyerek ilediim kfrler iin tevbe ettim) derse, Allah telnn onu affettiini limlerimiz bildiriyor. Erkek olsun, kadn olsun, her insann, her sznde, her iinde, Allah telnn emirlerine, yani farzlara ve yasak ettiklerine [haramlara] uymas lazmdr. Bir farzn yaplmasna, bir haramdan saknmaya ehemmiyet vermeyenin iman gider, kfir olur. Kfir olarak len kimse, kabirde azap eker, hirette Cehenneme gider. Cehennemde sonsuz yanar. Affedilmesine, Cehennemden kmasna imkn ve ihtimal yoktur. Her szde, her ite kfir olmak ihtimali oktur. Kfir olmak ok kolay olduu gibi, kfrden kurtulmak da ok kolaydr. Kfrn sebebi bilinmese dahi, her gn bir kere istifar etse, yani (Estagfirullah) dese, muhakkak affolur, yani, (Ya Rabbi! Bilerek veya bilmeyerek kfre sebep olan bir sz sylediysem veya i yaptysam, piman oldum, beni affet!) diyerek tevbe etse, Allah telya yalvarsa, muhakkak affolur. Cehenneme gitmekten kurtulur. Cehennemde sonsuz yanmamak iin, her gn muhakkak tevbe ve istifar etmelidir. (S. Ebediyye) Allah'n sfatlar Sual: Bilindii gibi Allah'n hayat, ilim, semi, basar, kelam, irade gibi sfatlar vardr. Bir tekfirci, (Allah insan gibi vardr, insan gibi bilir, insan gibi konuur, insan gibi grr, insan gibi iitir, insan gibi diler demek kfrdr) diyor. Byle sylemesi doru mudur? CEVAP Doru deildir. nk Mslman, (Allah bilir, iitir, grr) der. nsan gibi (Allah, gzle grr, kulakla iitir, dille syler) demez. Yani insan denilen ciz yaratn sfatn Yaratcya vermez. Yaratcnn sfatlar da, yaratlanlarda aynen olmaz. nsann iitmesi, bilmesi snrldr. Allah telnn sfatlaryla mukayese edilmez. Bunun iin hibir Mslman, (nsan, Allah gibi iitir) veya (Allah, insan gibi iitir) demez. Grmek, bilmek gibi dier sfatlar da byledir. (Byle demek kfrdr) diye ortaya bir sz atmak yersiz olur. Mslmann sylemedii eyleri syletip, onu kfre sokmaya almak yanltr. Kfr gerektiren sz syleyenler olur da, onlar ikaz iin sylenebilir,
716
ama mslmanlarn sylemedikleri eyleri syleyip ortal bulandrmaya almak doru deildir. Yine bir tekfirci, (Dn Allahm dn diye Allah'a hitap etmek kfr olur) diyor. Bu szn Allah tel ile ilgisi yoktur. Hangi Mslman Allah'a (Dn y Rabbi!) diye hitap eder ki? Kii kendi dndn kast edip, (Hep ayn yerde dnp duruyorum) demek istiyor.
Ament (Tecdid-i man ve Tecdid-i Nikah Duas)

Her Mslman, ocuklarna (Ament billahi ve Melaiketihi ve Ktbihi ve Rsulihi vel Yevmilahiri ve bil Kaderi hayrihi ve errihi minallahi tel vel-ba's ba'delmevti hakkun Ehed en La ilahe illallah ve Ehed enne Muhammeden abdh ve resulh) ezberletmeli, manasn iyice retmelidir! ocuk bu alt eye inanmazsa blua erince Mslman deildir, mrted olur. Tecdid-i man Duas Ya Rabbi! Blua erdiim andan bu ana gelinceye kadar, slam dmanlarna ve bid'at ehline aldanarak, edindiim yanl, bozuk itikadlarma ve bid'at, fsk olan sylediklerime, dinlediklerime, grdklerime ve ilediklerime piman oldum, bir daha byle yanllar yapmamaya azm, cezm ve kasd eyledim. Peygamberlerin evveli dem aleyhisselam ve ahiri bizim Peygamberimiz Muhammed aleyhisselamdr. Bu iki Peygambere ve ikisi arasnda gelip gemi Peygamberlerin hepsine iman ettim. Hepsi haktr. Bildirdikleri dorudur. (Ament billahi ve bi-ma cae min indillahi, al muradillahi, ve ament bi-Resulillahi ve bi-ma cae min indi Resulillahi al muradi Resulillah. Ament billahi ve Melaiketihi ve ktbihi ve Rslihi velyevmil-ahiri ve bilkaderi hayrihi ve errihi minallahi tel velba's ba'delmevti hakkun ehed en la ilahe illallah ve ehed enne Muhammeden abdh ve resulh) Tecdidi man ve Nikah Duas Nikah tazelemek ok kolaydr. Hanmdan vekalet aldktan sonra, iki ahit yannda, (teden beri, nikahlm olan hanmm, onun tarafndan vekaleten ve tarafmdan asaleten kendime nikah ettim) denir. u duay da okumak iyi olur: (Allahmme inni rid en ceddidelimane vennikaha tecdiden bi-kavli lailahe illallah Muhammedn resulullah)
717

Mehmet Ali Demirbaş Dogru - Iman - Bilgileri

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mehmet Ali Demirbaş Dogru - Iman - Bilgileri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

www.dinimizislam.

Doru man Bilgileri

Allaha inandm demek yeter mi? 86

Allah kerimdir diyerek gnah ilemek 222

Gnah ilemekten korunmulardr367

mam- Rabbani ve Hazret-i Mehdi 485

503 505 506 509 509 509 513 514

Allahn merhameti Cehennem ebedi deil mi?

Cennet ve Cehennem imdi vardr 517

Sylenmesi caiz olmayan Szler 665

Doru iman bilgileri

mann ve slamn artlar

Doru iman ve iman korumak

Kelime-i ehadeti sylemek

Yeni Mslman olan

Gayba iman esastr

Kelime-i tevhidin manas

Ehl-i snnet itikad

Fkh- ekberden paralar

Amel imandan para deildir

man azalp oalmaz

Ehl-i kble kime denir?

Gnah ilemek ve iman

mann zirvesine kmak

Hubb-i fillah ve bud-i fillah

man ve slam farkl mdr?

Allah var demek yeter mi?

Allaha inandm demek yeter mi?

Allahn rahmeti lzumsuz deildir

Zerre iman ne demek?

slamiyetten haberi olmayanlar

lmeden nce Allaha ulamak

Trk Mslmanl ne demek?

manda iki nemli art

Tahkiki imann tehlikesi

Yaratc var demek yetmez

Allahn birliini ispat

Allah tel ilah deil mi?

Allah kim yaratt denemez

Mutezile, cebriyeci ve ateist

Bir niversiteliye cevap

Allahn isimleri ve sfatlar Allahn isimleri (Esma-i hsna)

Allah telnn sfatlar

Allah yerine tanr ve baka isimler sylemek

Allah niye biz veya o diyor?

Allaha nur demek uygun mu?

Allah mekndan mnezzehtir

Mebbihe veya mcessime

Allahn iitmesi ve grmesi

Gayb kim bilir?

Allahn rahmeti ve gazab

Rahmeti gazabn amtr

Allah intikam alr

Allah dnyada da ceza verir

Allahn azab iddetlidir

Allah telnn gayret etmesi

Allahn huzuruna durmak

Erkek ahs zamiri

Hlk mahlka benzetmek

Rahman ve Rahm isimleri

Yaratmak Allaha mahsustur Allahn yaratmas iki trldr

Kn feyekn (Ol denince olur)

nsan bir ey yaratamaz