KANUNU

Kanun No: 4857 Kabul Tarihi : 22.5.2003 Resmi Gazete Yaym Tarih ve Says : 10.6.2003 - 25134

BRNC BLM Genel Hkmler

Ama ve kapsam MADDE 1. - Bu Kanunun amac iverenler ile bir i szlemesine dayanarak altrlan iilerin alma artlar ve alma ortamna ilikin hak ve sorumluluklarn dzenlemektir. Bu Kanun, 4 nc maddedeki istisnalar dnda kalan btn iyerlerine, bu iyerlerinin iverenleri ile iveren vekillerine ve iilerine faaliyet konularna baklmakszn uygulanr. yerleri, iverenler, iveren vekilleri ve iiler, 3 nc maddedeki bildirim gnne baklmakszn bu Kanun hkmleri ile bal olurlar. Tanmlar MADDE 2. - Bir i szlemesine dayanarak alan gerek kiiye ii, ii altran gerek veya tzel kiiye yahut tzel kiilii olmayan kurum ve kurululara iveren, ii ile iveren arasnda kurulan ilikiye i ilikisi denir. veren tarafndan mal veya hizmet retmek amacyla madd olan ve olmayan unsurlar ile iinin birlikte rgtlendii birime iyeri denir. verenin iyerinde rettii mal veya hizmet ile nitelik ynnden ball bulunan ve ayn ynetim altnda rgtlenen yerler (iyerine bal yerler) ile dinlenme, ocuk emzirme, yemek, uyku, ykanma, muayene ve bakm, beden ve meslek eitim ve avlu gibi dier eklentiler ve aralar da iyerinden saylr. yeri, iyerine bal yerler, eklentiler ve aralar ile oluturulan i organizasyonu kapsamnda bir btndr. veren adna hareket eden ve iin, iyerinin ve iletmenin ynetiminde grev alan kimselere iveren vekili denir. veren vekilinin bu sfatla iilere kar ilem ve ykmllklerinden dorudan iveren sorumludur. Bu Kanunda iveren iin ngrlen her eit sorumluluk ve zorunluluklar iveren vekilleri hakknda da uygulanr. veren vekillii sfat, iilere tannan hak ve ykmllkleri ortadan kaldrmaz. Bir iverenden, iyerinde yrtt mal veya hizmet retimine ilikin yardmc ilerinde veya asl iin bir blmnde iletmenin ve iin gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren ilerde i alan ve bu i iin grevlendirdii iilerini sadece bu iyerinde ald ite altran dier iveren ile i ald iveren arasnda kurulan ilikiye asl iveren-alt iveren ilikisi denir. Bu ilikide asl iveren, alt iverenin iilerine kar o iyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, i szlemesinden veya alt iverenin taraf olduu toplu i szlemesinden doan ykmllklerinden alt iveren ile birlikte sorumludur.

Asl iverenin iilerinin alt iveren tarafndan ie alnarak altrlmaya devam ettirilmesi suretiyle haklar kstlanamaz veya daha nce o iyerinde altrlan kimse ile alt iveren ilikisi kurulamaz. Aksi halde ve genel olarak asl iveren alt iveren ilikisinin muvazaal ileme dayand kabul edilerek alt iverenin iileri balangtan itibaren asl iverenin iisi saylarak ilem grrler. letmenin ve iin gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren iler dnda asl i blnerek alt iverenlere verilemez. yerini bildirme MADDE 3. - Bu Kanunun kapsamna giren nitelikte bir iyerini kuran, her ne suretle olursa olsun devralan, alma konusunu ksmen veya tamamen deitiren veya herhangi bir sebeple faaliyetine son veren ve iyerini kapatan iveren, iyerinin unvan ve adresini, altrlan ii saysn, alma konusunu, iin balama veya bitme gnn, kendi adn ve soyadn yahut unvann, adresini, varsa iveren vekili veya vekillerinin ad, soyad ve adreslerini bir ay iinde blge mdrlne bildirmek zorundadr. Alt iveren, bu sfatla mal veya hizmet retimi iin meydana getirdii kendi iyeri iin birinci fkra hkmne gre bildirim yapmakla ykmldr. (Ek : 11/6/2003-4884/10 md.) Ancak, irketlerin tescil kaytlar ise ticaret sicili memurluklarnn gnderdii belgeler zerinden yaplr ve bu belgeler ilgili ticaret sicili memurluunca bir ay iinde alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl ilgili blge mdrlklerine gnderilir. stisnalar MADDE 4.- Aada belirtilen ilerde ve i ilikilerinde bu Kanun hkmleri uygulanmaz; a. Deniz ve hava tama ilerinde, b. 50'den az ii altrlan (50 dahil) tarm ve orman ilerinin yapld iyerlerinde veya iletmelerinde, c. Aile ekonomisi snrlar iinde kalan tarmla ilgili her eit yap ileri, d. Bir ailenin yeleri ve 3 nc dereceye kadar (3 nc derece dahil) hsmlar arasnda dardan baka biri katlmayarak evlerde ve el sanatlarnn yapld ilerde, e. Ev hizmetlerinde, f. sal ve gvenlii hkmleri sakl kalmak zere raklar hakknda, g. Sporcular hakknda, h. Rehabilite edilenler hakknda, i. 507 sayl Esnaf ve Sanatkrlar Kanununun 2 nci maddesinin tarifine uygun kiinin alt iyerlerinde. u kadar ki; a. Kylarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan gemilere yaplan ykleme ve boaltma ileri, b. Havacln btn yer tesislerinde yrtlen iler, c. Tarm sanatlar ile tarm aletleri, makine ve paralarnn yapld atlye ve fabrikalarda grlen iler, d. Tarm iletmelerinde yaplan yap ileri, e. Halkn faydalanmasna ak veya iyerinin eklentisi durumunda olan park ve bahe ileri, f. Deniz Kanunu kapsamna girmeyen ve tarm ilerinden saylmayan, denizlerde alan su rnleri reticileri ile ilgili iler, Bu Kanun hkmlerine tabidir.

Eit davranma ilkesi MADDE 5. - ilikisinde dil, rk, cinsiyet, siyasal dnce, felsef inan, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayal ayrm yaplamaz. veren, esasl sebepler olmadka tam sreli alan ii karsnda ksm sreli alan iiye, belirsiz sreli alan ii karsnda belirli sreli alan iiye farkl ilem yapamaz. veren, biyolojik veya iin niteliine ilikin sebepler zorunlu klmadka, bir iiye, i szlemesinin yaplmasnda, artlarnn oluturulmasnda, uygulanmasnda ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle dorudan veya dolayl farkl ilem yapamaz. Ayn veya eit deerde bir i iin cinsiyet nedeniyle daha dk cret kararlatrlamaz. inin cinsiyeti nedeniyle zel koruyucu hkmlerin uygulanmas, daha dk bir cretin uygulanmasn hakl klmaz. ilikisinde veya sona ermesinde yukardaki fkra hkmlerine aykr davranldnda ii, drt aya kadar creti tutarndaki uygun bir tazminattan baka yoksun brakld haklarn da talep edebilir. 2821 sayl Sendikalar Kanununun 31 inci maddesi hkmleri sakldr. 20 nci madde hkmleri sakl kalmak zere iverenin yukardaki fkra hkmlerine aykr davrandn ii ispat etmekle ykmldr. Ancak, ii bir ihlalin varl ihtimalini gl bir biimde gsteren bir durumu ortaya koyduunda, iveren byle bir ihlalin mevcut olmadn ispat etmekle ykml olur. yerinin veya bir blmnn devri MADDE 6. - yeri veya iyerinin bir blm hukuk bir ileme dayal olarak baka birine devredildiinde, devir tarihinde iyerinde veya bir blmnde mevcut olan i szlemeleri btn hak ve borlar ile birlikte devralana geer. Devralan iveren, iinin hizmet sresinin esas alnd haklarda, iinin devreden iveren yannda ie balad tarihe gre ilem yapmakla ykmldr. Yukardaki hkmlere gre devir halinde, devirden nce domu olan ve devir tarihinde denmesi gereken borlardan devreden ve devralan iveren birlikte sorumludurlar. Ancak bu ykmllklerden devreden iverenin sorumluluu devir tarihinden itibaren iki yl ile snrldr. Tzel kiiliin birleme veya katlma ya da trnn deimesiyle sona erme halinde birlikte sorumluluk hkmleri uygulanmaz. Devreden veya devralan iveren i szlemesini srf iyerinin veya iyerinin bir blmnn devrinden dolay feshedemez ve devir ii ynnden fesih iin hakl sebep oluturmaz. Devreden veya devralan iverenin ekonomik ve teknolojik sebeplerin yahut i organizasyonu deiikliinin gerekli kld fesih haklar veya ii ve iverenlerin hakl sebeplerden derhal fesih haklar sakldr. Yukardaki hkmler, iflas dolaysyla malvarlnn tasfiyesi sonucu iyerinin veya bir blmnn bakasna devri halinde uygulanmaz. Geici i ilikisi MADDE 7.- veren, devir srasnda yazl rzasn almak suretiyle bir iiyi; holding bnyesi iinde veya ayn irketler topluluuna bal baka bir iyerinde veya yapmakta

olduu ie benzer ilerde altrlmas kouluyla baka bir iverene i grme edimini yerine getirmek zere geici olarak devrettiinde geici i ilikisi gereklemi olur. Bu halde i szlemesi devam etmekle beraber, ii bu szlemeye gre stlendii iin grlmesini, i szlemesine geici i ilikisi kurulan iverene kar yerine getirmekle ykml olur. Geici i ilikisi kurulan iveren iiye talimat verme hakkna sahip olup, iiye salk ve gvenlik risklerine kar gerekli eitimi vermekle ykmldr. Geici i ilikisi alt ay gememek zere yazl olarak yaplr, gerektiinde en fazla iki defa yenilenebilir. verenin, creti deme ykmll devam eder. Geici i ilikisi kurulan iveren, iinin kendisinde alt srede denmeyen cretinden, iiyi gzetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden iveren ile birlikte sorumludur. i, iyerine ve ie ilikin olup kusuru ile sebep olduu zarardan geici i ilikisi kurulan iverene kar sorumludur. inin geici szlemesinden aksi anlalmyorsa, iinin dier hak ve ykmllklerine ilikin bu Kanundaki dzenlemeler geici i ilikisi kurulan iverenle olan ilikisine de uygulanr. iyi geici olarak devralan iveren grev ve lokavt aamasna gelen bir toplu i uyumazlnn taraf ise, ii grev ve lokavtn uygulanmas srasnda altrlamaz. Ancak, 2822 sayl Toplu Szlemesi, Grev ve Lokavt Kanununun 39 uncu maddesi hkmleri sakldr. veren, iisini grev ve lokavt sresince kendi iyerinde altrmak zorundadr. Toplu ii karmaya gidilen iyerlerinde karma tarihinden itibaren alt ay iinde toplu ii karmann konusu olan ilerde geici i ilikisi gereklemez. KNC BLM Szlemesi, Trleri ve Feshi Tanm ve ekil MADDE 8. - szlemesi, bir tarafn (ii) baml olarak i grmeyi, dier tarafn (iveren) da cret demeyi stlenmesinden oluan szlemedir. szlemesi, Kanunda aksi belirtilmedike, zel bir ekle tbi deildir. Sresi bir yl ve daha fazla olan i szlemelerinin yazl ekilde yaplmas zorunludur. Bu belgeler damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr. Yazl szleme yaplmayan hallerde iveren iiye en ge iki ay iinde genel ve zel alma koullarn, gnlk ya da haftalk alma sresini, temel creti ve varsa cret eklerini, cret deme dnemini, sresi belirli ise szlemenin sresini, fesih halinde taraflarn uymak zorunda olduklar hkmleri gsteren yazl bir belge vermekle ykmldr. Sresi bir ay gemeyen belirli sreli i szlemelerinde bu fkra hkm uygulanmaz. szlemesi iki aylk sre dolmadan sona ermi ise, bu bilgilerin en ge sona erme tarihinde iiye yazl olarak verilmesi zorunludur. Tr ve alma biimlerini belirleme serbestisi MADDE 9 - Taraflar i szlemesini, Kanun hkmleriyle getirilen snrlamalar sakl kalmak kouluyla, ihtiyalarna uygun trde dzenleyebilirler. szlemeleri belirli veya belirsiz sreli yaplr. Bu szlemeler alma biimleri bakmndan tam sreli veya ksm sreli yahut deneme sreli ya da dier trde oluturulabilir.

Srekli ve sreksiz ilerdeki i szlemeleri MADDE 10.- Nitelikleri bakmndan en ok otuz i gn sren ilere sreksiz i, bundan fazla devam edenlere srekli i denir. Bu Kanunun 3, 8, 12, 13, 14, 15, 17, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 34, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 75, 80 ve geici 6 nc maddeleri sreksiz ilerde yaplan i szlemelerinde uygulanmaz. Sreksiz ilerde, bu maddelerde dzenlenen konularda Borlar Kanunu hkmleri uygulanr. Belirli ve belirsiz sreli i szlemesi MADDE 11 ilikisinin bir sreye bal olarak yaplmad halde szleme belirsiz sreli saylr. Belirli sreli ilerde veya belli bir iin tamamlanmas veya belirli bir olgunun ortaya kmas gibi objektif koullara bal olarak iveren ile ii arasnda yazl ekilde yaplan i szlemesi belirli sreli i szlemesidir. Belirli sreli i szlemesi, esasl bir neden olmadka, birden fazla st ste (zincirleme) yaplamaz. Aksi halde i szlemesi balangtan itibaren belirsiz sreli kabul edilir. Esasl nedene dayal zincirleme i szlemeleri, belirli sreli olma zelliini korurlar. Belirli ve belirsiz sreli i szlemesi ayrmn snrlar MADDE 12 - Belirli sreli i szlemesi ile altrlan ii, ayrm hakl klan bir neden olmadka, salt i szlemesinin sreli olmasndan dolay belirsiz sreli i szlemesiyle altrlan emsal iiye gre farkl ileme tbi tutulamaz. Belirli sreli i szlemesi ile alan iiye, belirli bir zaman lt alnarak denecek cret ve paraya ilikin blnebilir menfaatler, iinin alt sreye orantl olarak verilir. Herhangi bir alma artndan yararlanmak iin ayn iyeri veya iletmede geirilen kdem arandnda belirli sreli i szlemesine gre alan ii iin farkl kdem uygulanmasn hakl gsteren bir neden olmadka, belirsiz sreli i szlemesi ile alan emsal ii hakknda esas alnan kdem uygulanr. Emsal ii, iyerinde ayn veya benzeri ite belirsiz sreli i szlemesiyle altrlan iidir. yerinde byle bir ii bulunmad takdirde, o ikolunda artlara uygun bir iyerinde ayn veya benzer ii stlenen belirsiz sreli i szlemesiyle altrlan ii dikkate alnr. Ksm sreli ve tam sreli i szlemesi MADDE 13 - inin normal haftalk alma sresinin, tam sreli i szlemesiyle alan emsal iiye gre nemli lde daha az belirlenmesi durumunda szleme ksm sreli i szlemesidir. Ksm sreli i szlemesi ile altrlan ii, ayrm hakl klan bir neden olmadka, salt i szlemesinin ksm sreli olmasndan dolay tam sreli emsal iiye gre farkl ileme tbi tutulamaz. Ksm sreli alan iinin cret ve paraya ilikin blnebilir menfaatleri, tam sreli emsal iiye gre alt sreye orantl olarak denir. Emsal ii, iyerinde ayn veya benzeri ite tam sreli altrlan iidir. yerinde byle bir ii bulunmad takdirde, o ikolunda artlara uygun iyerinde ayn veya benzer ii stlenen tam sreli i szlemesiyle altrlan ii esas alnr. yerinde alan iilerin, niteliklerine uygun ak yer bulunduunda ksm sreliden tam sreliye veya tam sreliden ksm sreliye geirilme istekleri iverence dikkate alnr ve bo yerler zamannda duyurulur.

ar zerine alma MADDE 14. - Yazl szleme ile iinin yapmay stlendii ile ilgili olarak kendisine ihtiya duyulmas halinde i grme ediminin yerine getirileceinin kararlatrld i ilikisi, ar zerine almaya dayal ksmi sreli bir i szlemesidir. Hafta, ay veya yl gibi bir zaman dilimi iinde iinin ne kadar sreyle alacan taraflar belirlemedikleri takdirde, haftalk alma sresi yirmi saat kararlatrlm saylr. ar zerine altrlmak iin belirlenen srede ii altrlsn veya altrlmasn crete hak kazanr. iden i grme borcunu yerine getirmesini ar yoluyla talep hakkna sahip olan iveren, bu ary, aksi kararlatrlmadka, iinin alaca zamandan en az drt gn nce yapmak zorundadr. Sreye uygun ar zerine ii i grme edimini yerine getirmekle ykmldr. Szlemede gnlk alma sresi kararlatrlmam ise, iveren her arda iiyi gnde en az drt saat st ste altrmak zorundadr. Deneme sreli i szlemesi MADDE 15. - Taraflarca i szlemesine bir deneme kayd konulduunda, bunun sresi en ok iki ay olabilir. Ancak deneme sresi toplu i szlemeleriyle drt aya kadar uzatlabilir. Deneme sresi iinde taraflar i szlemesini bildirim sresine gerek olmakszn ve tazminatsz feshedebilir. inin alt gnler iin cret ve dier haklar sakldr. Takm szlemesi ile oluturulan i szlemeleri MADDE 16. - Birden ok iinin meydana getirdii bir takm temsilen bu iilerden birinin, takm klavuzu sfatyla iverenle yapt szlemeye takm szlemesi denir. Takm szlemesinin, oluturulacak i szlemeleri iin hangi sre kararlatrlm olursa olsun, yazl yaplmas gerekir. Szlemede her iinin kimlii ve alaca cret ayr ayr gsterilir. Takm szlemesinde isimleri yazl iilerden her birinin ie balamasyla, o ii ile iveren arasnda takm szlemesinde belirlenen artlarla bir i szlemesi yaplm saylr. Ancak, takm szlemesi hakknda Borlar Kanununun 110 uncu maddesi hkm de uygulanr. e balamasyla i szlemesi kurulan iilere cretlerini iveren veya iveren vekili her birine ayr ayr demek zorundadr. Takm klavuzu iin, takma dahil iilerin cretlerinden ie araclk veya benzeri bir nedenle kesinti yaplamaz. Sreli fesih MADDE 17. - Belirsiz sreli i szlemelerinin feshinden nce durumun dier tarafa bildirilmesi gerekir. szlemeleri; a. i alt aydan az srm olan ii iin, bildirimin dier tarafa yaplmasndan balayarak iki hafta sonra, b. i alt aydan birbuuk yla kadar srm olan ii iin, bildirimin dier tarafa yaplmasndan balayarak drt hafta sonra, c. i birbuuk yldan yla kadar srm olan ii iin, bildirimin dier tarafa yaplmasndan balayarak alt hafta sonra, d. i yldan fazla srm ii iin, bildirim yaplmasndan balayarak sekiz hafta sonra,

Feshedilmi saylr. Bu sreler asgari olup szlemeler ile artrlabilir. Bildirim artna uymayan taraf, bildirim sresine ilikin cret tutarnda tazminat demek zorundadr. veren bildirim sresine ait creti pein vermek suretiyle i szlemesini feshedebilir. verenin bildirim artna uymamas veya bildirim sresine ait creti pein deyerek szlemeyi feshetmesi, bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21 inci maddesi hkmlerinin uygulanmasna engel olmaz. 18 inci maddenin birinci fkras uyarnca bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21 inci maddelerinin uygulanma alan dnda kalan iilerin i szlemesinin, fesih hakknn ktye kullanlarak sona erdirildii durumlarda iiye bildirim sresinin kat tutarnda tazminat denir. Fesih iin bildirim artna da uyulmamas ayrca drdnc fkra uyarnca tazminat denmesini gerektirir. Bu maddeye gre denecek tazminatlar ile bildirim srelerine ait pein denecek cretin hesabnda 32 nci maddenin birinci fkrasnda yazlan crete ek olarak iiye salanm para veya para ile llmesi mmkn szleme ve Kanundan doan menfaatler de gz nnde tutulur. Feshin geerli sebebe dayandrlmas MADDE 18. - Otuz veya daha fazla ii altran iyerlerinde en az alt aylk kdemi olan iinin belirsiz sreli i szlemesini fesheden iveren, iinin yeterliliinden veya davranlarndan ya da iletmenin, iyerinin veya iin gereklerinden kaynaklanan geerli bir sebebe dayanmak zorundadr. Alt aylk kdem hesabnda bu Kanunun 66 nc maddesindeki sreler dikkate alnr. zellikle aadaki hususlar fesih iin geerli bir sebep oluturmaz: a. Sendika yelii veya alma saatleri dnda veya iverenin rzas ile alma saatleri iinde sendikal faaliyetlere katlmak. b. yeri sendika temsilcilii yapmak. c. Mevzuattan veya szlemeden doan haklarn takip iin iveren aleyhine idari veya adli makamlara bavurmak veya bu hususta balatlm srece katlmak. d. Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile ykmllkleri, hamilelik, doum, din, siyasi gr ve benzeri nedenler. e. 74 nc maddede ngrlen ve kadn iilerin altrlmasnn yasak olduu srelerde ie gelmemek. f. Hastalk veya kaza nedeniyle 25 inci maddenin (I) numaral bendinin (b) alt bendinde ngrlen bekleme sresinde ie geici devamszlk. inin alt aylk kdemi, ayn iverenin bir veya deiik iyerlerinde geen sreler birletirilerek hesap edilir. verenin ayn ikolunda birden fazla iyerinin bulunmas halinde, iyerinde alan ii says, bu iyerlerinde alan toplam ii saysna gre belirlenir. letmenin btnn sevk ve idare eden iveren vekili ve yardmclar ile iyerinin btnn sevk ve idare eden ve iiyi ie alma ve iten karma yetkisi bulunan iveren vekilleri hakknda bu madde, 19 ve 21 inci maddeler ile 25 inci maddenin son fkras uygulanmaz.

Szlemenin feshinde usul MADDE 19. - veren fesih bildirimini yazl olarak yapmak ve fesih sebebini ak ve kesin bir ekilde belirtmek zorundadr. Hakkndaki iddialara kar savunmasn almadan bir iinin belirsiz sreli i szlemesi, o iinin davran veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemez. Ancak, iverenin 25 inci maddenin (II) numaral bendi artlarna uygun fesih hakk sakldr. Fesih bildirimine itiraz ve usul MADDE 20. - szlemesi feshedilen ii, fesih bildiriminde sebep gsterilmedii veya gsterilen sebebin geerli bir sebep olmad iddias ile fesih bildiriminin teblii tarihinden itibaren bir ay iinde i mahkemesinde dava aabilir. Toplu i szlemesinde hkm varsa veya taraflar anlarlarsa uyumazlk ayn srede zel hakeme gtrlr. Feshin geerli bir sebebe dayandn ispat ykmll iverene aittir. i, feshin baka bir sebebe dayandn iddia ettii takdirde, bu iddiasn ispatla ykmldr. Dava seri muhakeme usulne gre iki ay iinde sonulandrlr. Mahkemece verilen kararn temyizi halinde, Yargtay bir ay iinde kesin olarak karar verir. zel hakemin oluumu, alma esas ve usulleri karlacak bir ynetmelikle belirlenir. Geersiz sebeple yaplan feshin sonular MADDE 21. - verence geerli sebep gsterilmedii veya gsterilen sebebin geerli olmad mahkemece veya zel hakem tarafndan tespit edilerek feshin geersizliine karar verildiinde, iveren, iiyi bir ay iinde ie balatmak zorundadr. iyi bavurusu zerine iveren bir ay iinde ie balatmaz ise, iiye en az drt aylk ve en ok sekiz aylk creti tutarnda tazminat demekle ykml olur. Mahkeme veya zel hakem feshin geersizliine karar verdiinde, iinin ie balatlmamas halinde denecek tazminat miktarn da belirler. Kararn kesinlemesine kadar altrlmad sre iin iiye en ok drt aya kadar domu bulunan cret ve dier haklar denir. i ie balatlrsa, pein olarak denen bildirim sresine ait cret ile kdem tazminat, yukardaki fkra hkmlerine gre yaplacak demeden mahsup edilir. e balatlmayan iiye bildirim sresi verilmemi veya bildirim sresine ait cret pein denmemise, bu srelere ait cret tutar ayrca denir. i kesinleen mahkeme veya zel hakem kararnn tebliinden itibaren on ign iinde ie balamak iin iverene bavuruda bulunmak zorundadr. i bu sre iinde bavuruda bulunmaz ise, iverence yaplm olan fesih geerli bir fesih saylr ve iveren sadece bunun hukuki sonular ile sorumlu olur. Bu maddenin birinci, ikinci ve nc fkra hkmleri szlemeler ile hibir suretle deitirilemez; aksi ynde szleme hkmleri geersizdir. alma koullarnda deiiklik ve i szlemesinin feshi MADDE 22. - veren, i szlemesiyle veya i szlemesinin eki niteliindeki personel ynetmelii ve benzeri kaynaklar ya da iyeri uygulamasyla oluan alma koullarnda esasl bir deiiklii ancak durumu iiye yazl olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu ekle uygun olarak yaplmayan ve ii tarafndan alt ign iinde yazl olarak kabul edilmeyen deiiklikler iiyi balamaz. i deiiklik nerisini bu sre iinde kabul etmezse, iveren deiikliin geerli bir nedene dayandn veya fesih iin baka bir

geerli nedenin bulunduunu yazl olarak aklamak ve bildirim sresine uymak suretiyle i szlemesini feshedebilir. i bu durumda 17 ila 21 inci madde hkmlerine gre dava aabilir. Taraflar aralarnda anlaarak alma koullarn her zaman deitirebilir. alma koullarnda deiiklik gemie etkili olarak yrrle konulamaz. Yeni iverenin sorumluluu MADDE 23. - Sresi belirli olan veya olmayan srekli i szlemesi ile bir iverenin iine girmi olan ii, szleme sresinin bitmesinden nce yahut bildirim sresine uymakszn iini brakp baka bir iverenin iine girerse szlemenin bu suretle feshinden tr, iinin sorumluluu yannda, ayrca yeni iveren de aadaki hallerde birlikte sorumludur: a. inin bu davranna, yeni ie girdii iveren sebep olmusa. b. Yeni iveren, iinin bu davrann bilerek onu ie almsa. c. Yeni iveren iinin bu davrann rendikten sonra dahi onu altrmaya devam ederse. inin hakl nedenle derhal fesih hakk MADDE 24. - Sresi belirli olsun veya olmasn ii, aada yazl hallerde i szlemesini srenin bitiminden nce veya bildirim sresini beklemeksizin feshedebilir: I. Salk sebepleri: a. szlemesinin konusu olan iin yaplmas iin niteliinden doan bir sebeple iinin sal veya yaay iin tehlikeli olursa. b. inin srekli olarak yakndan ve dorudan buluup grt iveren yahut baka bir ii bulac veya iinin ii ile badamayan bir hastala tutulursa. II. Ahlak ve iyiniyet kurallarna uymayan haller ve benzerleri: a. veren i szlemesi yapld srada bu szlemenin esasl noktalarndan biri hakknda yanl vasflar veya artlar gstermek yahut geree uygun olmayan bilgiler vermek veya szler sylemek suretiyle iiyi yanltrsa. b. veren iinin veya ailesi yelerinden birinin eref ve namusuna dokunacak ekilde szler syler, davranlarda bulunursa veya iiye cinsel tacizde bulunursa. c. veren iiye veya ailesi yelerinden birine kar satamada bulunur veya gzda verirse, yahut iiyi veya ailesi yelerinden birini kanuna kar davrana zendirir, kkrtr, srkler, yahut iiye ve ailesi yelerinden birine kar hapsi gerektiren bir su ilerse yahut ii hakknda eref ve haysiyet krc aslsz ar isnad veya ithamlarda bulunursa. d. inin dier bir ii veya nc kiiler tarafndan iyerinde cinsel tacize uramas ve bu durumu iverene bildirmesine ramen gerekli nlemler alnmazsa. e. veren tarafndan iinin creti kanun hkmleri veya szleme artlarna uygun olarak hesap edilmez veya denmezse, f. cretin para bana veya i tutar zerinden denmesi kararlatrlp da iveren tarafndan iiye yapabilecei say ve tutardan az i verildii hallerde, aradaki cret fark zaman esasna gre denerek iinin eksik ald cret karlanmazsa, yahut alma artlar uygulanmazsa. III. Zorlayc sebepler: inin alt iyerinde bir haftadan fazla sre ile iin durmasn gerektirecek zorlayc sebepler ortaya karsa.

verenin hakl nedenle derhal fesih hakk MADDE 25. - Sresi belirli olsun veya olmasn iveren, aada yazl hallerde i szlemesini srenin bitiminden nce veya bildirim sresini beklemeksizin feshedebilir: I- Salk sebepleri: a. inin kendi kastndan veya derli toplu olmayan yaayndan yahut ikiye dknlnden doacak bir hastala veya sakatla uramas halinde, bu sebeple doacak devamszln ard ardna i gn veya bir ayda be i gnnden fazla srmesi. b. inin tutulduu hastaln tedavi edilemeyecek nitelikte olduu ve iyerinde almasnda saknca bulunduunun Salk Kurulunca saptanmas durumunda. (a) alt bendinde saylan sebepler dnda iinin hastalk, kaza, doum ve gebelik gibi hallerde iveren iin i szlemesini bildirimsiz fesih hakk; belirtilen hallerin iinin iyerindeki alma sresine gre 17 nci maddedeki bildirim srelerini alt hafta amasndan sonra doar. Doum ve gebelik hallerinde bu sre 74 nc maddedeki srenin bitiminde balar. Ancak iinin i szlemesinin askda kalmas nedeniyle iine gidemedii sreler iin cret ilemez. II- Ahlak ve iyi niyet kurallarna uymayan haller ve benzerleri: a. szlemesi yapld srada bu szlemenin esasl noktalarndan biri iin gerekli vasflar veya artlar kendisinde bulunmad halde bunlarn kendisinde bulunduunu ileri srerek, yahut geree uygun olmayan bilgiler veya szler syleyerek iinin ivereni yanltmas. b. inin, iveren yahut bunlarn aile yelerinden birinin eref ve namusuna dokunacak szler sarfetmesi veya davranlarda bulunmas, yahut iveren hakknda eref ve haysiyet krc aslsz ihbar ve isnadlarda bulunmas. c. inin iverenin baka bir iisine cinsel tacizde bulunmas. d. inin iverene yahut onun ailesi yelerinden birine yahut iverenin baka iisine satamas veya 84 nc maddeye aykr hareket etmesi. e. inin, iverenin gvenini ktye kullanmak, hrszlk yapmak, iverenin meslek srlarn ortaya atmak gibi doruluk ve balla uymayan davranlarda bulunmas. f. inin, iyerinde, yedi gnden fazla hapisle cezalandrlan ve cezas ertelenmeyen bir su ilemesi. g. inin iverenden izin almakszn veya hakl bir sebebe dayanmakszn ard ardna iki ign veya bir ay iinde iki defa herhangi bir tatil gnnden sonraki i gn, yahut bir ayda ign iine devam etmemesi. h. inin yapmakla devli bulunduu grevleri kendisine hatrlatld halde yapmamakta srar etmesi. i. inin kendi istei veya savsamas yznden iin gvenliini tehlikeye drmesi, iyerinin mal olan veya mal olmayp da eli altnda bulunan makineleri, tesisat veya baka eya ve maddeleri otuz gnlk cretinin tutaryla deyemeyecek derecede hasara ve kayba uratmas. III- Zorlayc sebepler: iyi iyerinde bir haftadan fazla sre ile almaktan alkoyan zorlayc bir sebebin ortaya kmas. IV- inin gzaltna alnmas veya tutuklanmas halinde devamszln 17 nci maddedeki bildirim sresini amas. i feshin yukardaki bentlerde ngrlen sebeplere uygun olmad iddias ile 18, 20 ve 21 inci madde hkmleri erevesinde yarg yoluna bavurabilir.

Derhal fesih hakkn kullanma sresi MADDE 26. - 24 ve 25 inci maddelerde gsterilen ahlak ve iyiniyet kurallarna uymayan hallere dayanarak ii veya iveren iin tannm olan szlemeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu eit davranlarda bulunduunu dier tarafn rendii gnden balayarak alt i gn getikten ve her halde fiilin gereklemesinden itibaren bir yl sonra kullanlamaz. Ancak iinin olayda maddi kar salamas halinde bir yllk sre uygulanmaz. Bu haller sebebiyle ii yahut iverenden i szlemesini yukardaki fkrada ngrlen sre iinde feshedenlerin dier taraftan tazminat haklar sakldr. Yeni i arama izni MADDE 27. - Bildirim sreleri iinde iveren, iiye yeni bir i bulmas iin gerekli olan i arama iznini i saatleri iinde ve cret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. arama izninin sresi gnde iki saatten az olamaz ve ii isterse i arama izin saatlerini birletirerek toplu kullanabilir. Ancak i arama iznini toplu kullanmak isteyen ii, bunu iten ayrlaca gnden evvelki gnlere rastlatmak ve bu durumu iverene bildirmek zorundadr. veren yeni i arama iznini vermez veya eksik kullandrrsa o sreye ilikin cret iiye denir. veren, i arama izni esnasnda iiyi altrr ise iinin izin kullanarak bir alma karl olmakszn alaca crete ilaveten, altrd srenin cretini yzde yz zaml der. alma belgesi MADDE 28. - ten ayrlan iiye, iveren tarafndan iinin eidinin ne olduunu ve sresini gsteren bir belge verilir. Belgenin vaktinde verilmemesinden veya belgede doru olmayan bilgiler bulunmasndan zarar gren ii veyahut iiyi iine alan yeni iveren eski iverenden tazminat isteyebilir. Bu belgeler her trl resim ve hartan muaftr. Toplu ii karma MADDE 29. - veren; ekonomik, teknolojik, yapsal ve benzeri iletme, iyeri veya iin gerekleri sonucu toplu ii karmak istediinde, bunu en az otuz gn nceden bir yaz ile, iyeri sendika temsilcilerine, ilgili blge mdrlne ve Trkiye Kurumuna bildirir. yerinde alan ii says: a. 20 ile 100 ii arasnda ise, en az 10 iinin, b. 101 ile 300 ii arasnda ise, en az yzde on orannda iinin, c. 301 ve daha fazla ise, en az 30 iinin, ine 17 nci madde uyarnca ve bir aylk sre iinde ayn tarihte veya farkl tarihlerde son verilmesi toplu ii karma saylr. Birinci fkra uyarnca yaplacak bildirimde ii karmann sebepleri, bundan etkilenecek ii says ve gruplar ile ie son verme ilemlerinin hangi zaman diliminde gerekleeceine ilikin bilgilerin bulunmas zorunludur. Bildirimden sonra iyeri sendika temsilcileri ile iveren arasnda yaplacak grmelerde, toplu ii karmann nlenmesi ya da karlacak ii saysnn azaltlmas yahut

karmann iiler asndan olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi konular ele alnr. Grmelerin sonunda, toplantnn yapldn gsteren bir belge dzenlenir. Fesih bildirimleri, iverenin toplu ii karma isteini blge mdrlne bildirmesinden otuz gn sonra hkm dourur. yerinin btnyle kapatlarak kesin ve devaml suretle faaliyete son verilmesi halinde, iveren sadece durumu en az otuz gn nceden ilgili blge mdrlne ve Trkiye Kurumuna bildirmek ve iyerinde ilan etmekle ykmldr. veren toplu ii karmann kesinlemesinden itibaren alt ay iinde ayn nitelikteki i iin yeniden ii almak istedii takdirde nitelikleri uygun olanlar tercihen ie arr. Mevsim ve kampanya ilerinde alan iilerin iten karlmalar hakknda, iten karma bu ilerin niteliine bal olarak yaplyorsa, toplu ii karmaya ilikin hkmler uygulanmaz. veren toplu ii karlmasna ilikin hkmleri 18, 19, 20 ve 21 inci madde hkmlerinin uygulanmasn engellemek amacyla kullanamaz; aksi halde ii bu maddelere gre dava aabilir. zrl, eski hkml ve terr maduru altrma zorunluluu MADDE 30. - verenler elli veya daha fazla ii altrdklar iyerlerinde her yln Ocak ay bandan itibaren yrrle girecek ekilde Bakanlar Kurulunca belirlenecek oranlarda zrl ve eski hkml ile 3713 sayl Terrle Mcadele Kanununun ek 1 inci maddesinin (B) fkras uyarnca istihdam zorunlu olan terr maduru iiyi meslek, beden ve ruhi durumlarna uygun ilerde altrmakla ykmldrler. Bu kapsamda altrlacak iilerin toplam oran yzde altdr. Ancak zrller iin belirlenecek oran, toplam orann yarsndan az olamaz. Ayn il snrlar iinde birden fazla iyeri bulunan iverenin bu kapsamda altrmakla ykml olduu ii says, toplam ii saysna gre hesaplanr. Bu kapsamda altrlacak ii saysnn tespitinde belirsiz sreli i szlemesine ve belirli sreli i szlemesine gre altrlan iiler esas alnr. Ksmi sreli i szlemesine gre alanlar, alma sreleri dikkate alnarak tam sreli almaya dntrlr. Oranlarn hesaplanmasnda yarma kadar kesirler dikkate alnmaz, yarm ve daha fazla olanlar tama dntrlr. yerinin iisi iken sakatlanan, eski hkml ya da terr maduru olanlara ncelik tannr. verenler altrmakla ykml olduklar iileri Trkiye Kurumu aracl ile salarlar. Bu kapsamda altrlacak iilerin nitelikleri, hangi ilerde altrlabilecekleri, bunlarn iyerlerinde genel hkmler dnda bal olacaklar zel alma ile meslee yneltilmeleri, mesleki ynden iverence nasl ie alnacaklar, Adalet Bakanl ile alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca birlikte karlacak ynetmelikle dzenlenir. Yer alt ve su alt ilerinde zrl ii altrlamaz ve yukardaki hkmler uyarnca iyerlerindeki ii saysnn tespitinde yer alt ve su alt ilerinde alanlar hesaba katlmaz. Bir iyerinden malulen ayrlmak zorunda kalp da sonradan maluliyeti ortadan kalkan iiler eski iyerlerinde tekrar ie alnmalarn istedikleri takdirde, iveren bunlar eski ileri veya benzeri ilerde bo yer varsa derhal, yoksa boalacak ilk ie baka isteklilere tercih ederek, o andaki artlarla ie almak zorundadr. Aranan artlar bulunduu halde

iveren i szlemesi yapma ykmlln yerine getirmezse, ie alnma isteinde bulunan eski iiye alt aylk cret tutarnda tazminat der. Eski hkml altrlmasnda kanunlardaki kamu gvenlii ile ilgili hizmetlere ilikin zel hkmler sakldr. Bakanlar Kurulunca belirlenecek oranlarn stnde zrl ve eski hkml ve terr maduru altran iverenlerin kontenjan fazlas iiler iin zrl ve eski hkml altrmakla ykml olmadklar halde zrl altran veya alma gcn yzde seksenden fazla kaybetmi zrly altran iverenlerin bu ekilde altrdklar her bir zrl iin 506 sayl Sosyal Sigortalar Kanununa gre demeleri gereken iveren sigorta prim hisselerinin yzde ellisini kendisi, yzde ellisini Hazine der. Bu maddeye aykrlk hallerinde 101 inci madde uyarnca tahsil edilecek para cezalar Trkiye Kurumu btesinin Maliye Bakanlnca alacak zel tertibine gelir kaydedilir. Bu hesapta toplanan paralar zrl ve eski hkmllerin mesleki eitim ve mesleki rehabilitasyonu, kendi iini kurma ve bu gibi projelerde kullanlmak zere Trkiye Kurumuna aktarlr. Toplanan paralarn nerelere ve ne kadar verilecei Trkiye Kurumu Genel Mdrlnn koordinatrlnde, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl alma Genel Mdrl, Sal ve Gvenlii Genel Mdrl, zrller daresi Bakanl, Adalet Bakanl Ceza ve Tevkif Evleri Genel Mdrl, Trkiye Sakatlar Konfederasyonu ve en ok ii ve ivereni temsil eden st kurulularn birer temsilcilerinden oluan komisyon tarafndan karara balanr. Komisyonun alma usul ve esaslar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca karlacak ynetmelikle dzenlenir. Askerlik ve kanundan doan alma MADDE 31. - Muvazzaf askerlik devi dnda manevra veya herhangi bir sebeple silah altna alnan veyahut herhangi bir kanundan doan alma devi yznden iinden ayrlan iinin i szlemesi iinden ayrld gnden balayarak iki ay sonra iverence feshedilmi saylr. inin bu haktan faydalanabilmesi iin o ite en az bir yl alm olmas arttr. Bir yldan ok almaya karlk her fazla yl iin, ayrca iki gn eklenir. u kadar ki bu srenin tamam doksan gn geemez. szlemesinin feshedilmi saylabilmesi iin beklenilmesi gereken sre iinde iinin creti ilemez. Ancak zel kanunlarn bu husustaki hkmleri sakldr. Bu sre iinde i szlemesinin Kanundan doan baka bir sebebe dayanlarak iveren veya ii tarafndan feshedildii teki tarafa bildirilmi olsa bile, fesih iin Kanunun gsterdii sre bu srenin bitiminden sonra ilemeye balar. Ancak i szlemesi belirli sreli olarak yaplm ve szleme yukarda yazl sre iinde kendiliinden sona eriyorsa bu madde hkmleri uygulanmaz. Herhangi bir askeri ve kanuni dev dolaysyla iinden ayrlan iiler bu devin sona ermesinden balayarak iki ay iinde ie girmek istedikleri takdirde iveren bunlar eski ileri veya benzeri ilerde bo yer varsa derhal, yoksa boalacak ilk ie baka isteklilere tercih ederek, o andaki artlarla ie almak zorundadr. Aranan artlar bulunduu halde iveren i szlemesi yapma ykmlln yerine getirmezse, ie alnma isteinde bulunan eski iiye aylk cret tutarnda tazminat der. NC BLM cret cret ve cretin denmesi MADDE 32. - Genel anlamda cret bir kimseye bir i karlnda iveren veya nc kiiler tarafndan salanan ve para ile denen tutardr.

cret, kural olarak, Trk paras ile iyerinde veya zel olarak alan bir banka hesabna denir. cret yabanc para olarak kararlatrlm ise deme gnndeki rayice gre Trk paras ile denebilir. Emre muharrer senetle (bono ile), kuponla veya yurtta geerli paray temsil ettii iddia olunan bir senetle veya dier herhangi bir ekilde cret demesi yaplamaz. cret en ge ayda bir denir. szlemeleri veya toplu i szlemeleri ile deme sresi bir haftaya kadar indirilebilir. szlemelerinin sona ermesinde, iinin creti ile szleme ve Kanundan doan para ile llmesi mmkn menfaatlerinin tam olarak denmesi zorunludur. Meyhane ve benzeri elence yerleri ve perakende mal satan dkkan ve maazalarda, buralarda alanlar hari, cret demesi yaplamaz. cret alacaklarnda zamanam sresi be yldr. verenin deme aczine dmesi MADDE 33. - verenin konkordato ilan etmesi, iveren iin aciz vesikas alnmas veya iflas nedenleri ile iverenin deme glne dt hallerde geerli olmak zere, iilerin i ilikisinden kaynaklanan son aylk cret alacaklarn karlamak amac ile sizlik Sigortas Fonu kapsamnda ayr bir cret Garanti Fonu oluturulur. cret Garanti Fonu, iverenlerce isizlik sigortas primi olarak yaplan demelerin yllk toplamnn yzde biridir. cret Garanti Fonunun oluumu ve uygulanmas ile ilgili usul ve esaslar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca karlacak ynetmelikle dzenlenir. cretin gnnde denmemesi MADDE 34. - creti deme gnnden itibaren yirmi gn iinde mcbir bir neden dnda denmeyen ii, i grme borcunu yerine getirmekten kanabilir. Bu nedenle kiisel kararlarna dayanarak i grme borcunu yerine getirmemeleri saysal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez. Gnnde denmeyen cretler iin mevduata uygulanan en yksek faiz oran uygulanr. Bu iilerin bu nedenle i akitleri almadklar iin feshedilemez ve yerine yeni ii alnamaz, bu iler bakalarna yaptrlamaz. cretin sakl ksm MADDE 35. - ilerin aylk cretlerinin drtte birinden fazlas haczedilemez veya bakasna devir ve temlik olunamaz. Ancak, iinin bakmak zorunda olduu aile yeleri iin hakim tarafndan takdir edilecek miktar bu paraya dahil deildir. Nafaka borcu alacakllarnn haklar sakldr. Kamu makamlarnn ve asl iverenlerin hakedilerinden creti kesme ykmll MADDE 36. - Genel ve katma bteli dairelerle mahalli idareler veya kamu iktisadi teebbsleri yahut zel kanuna veya zel kanunla verilmi yetkiye dayanlarak kurulan banka ve kurulular; asl iverenler mteahhide verdikleri her trl bina, kpr, hat ve yol inas gibi yapm ve onarm ilerinde alan iilerden mteahhit veya taeronlarca cretleri denmeyenlerin bulunup bulunmadnn kontrol, ya da creti denmeyen iinin bavurusu zerine, cretleri denmeyen varsa mteahhitten veya taeronlardan istenecek bordrolara gre bu cretleri bunlarn hakedilerinden derler.

Bunun iin hakedi denecei ilgili idare tarafndan iyerinde antiye eflii iyeri iln tahtas veya iilerin toplu bulunduu yerler gibi iilerin grebilecei yerlere yazl iln aslmak suretiyle duyurulur. cret alaca olan iilerin her hakedi dnemi iin olan cret alacaklarnn aylk tutarndan fazlas hakknda ad geen idarelere herhangi bir sorumluluk dmez. Anlan mteahhitlerin bu iverenlerdeki her eit teminat ve hakedileri zerinde yaplacak her trl devir ve el deitirme ilemleri veya haciz ve icra takibi bu ite alan iilerin cret alacaklarn karlayacak ksm ayrldktan sonra, kalan ksm zerinde hkm ifade eder. Bir iverenin nc kiiye kar olan borlarndan dolay iyerinde bulunan tesisat, malzeme, ham, yar ilenmi ve tam ilenmi mallar ve baka kymetler zerinde yaplacak haciz ve icra takibi, bu iyerinde alan iilerin icra kararnn alnd tarihten nceki aylk dnem iindeki cret alacaklarn karlayacak ksm ayrldktan sonra, kalan ksm zerinde hkm ifade eder. Bu maddede kamu tzel kiilerine ve baz teekkllere verilen yetkileri 2 nci maddenin altnc fkras gereince sorumluluk tayan btn iverenler de kullanmaya yetkilidir. cret hesap pusulas MADDE 37. - veren iyerinde veya bankaya yapt demelerde iiye cret hesabn gsterir imzal veya iyerinin zel iaretini tayan bir pusula vermek zorundadr. Bu pusulada demenin gn ve ilikin olduu dnem ile fazla alma, hafta tatili, bayram ve genel tatil cretleri gibi asl crete yaplan her eit eklemeler tutarnn ve vergi, sigorta primi, avans mahsubu, nafaka ve icra gibi her eit kesintilerin ayr ayr gsterilmesi gerekir. Bu ilemler damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr. cret kesme cezas MADDE 38. - veren toplu szleme veya i szlemelerinde gsterilmi olan sebepler dnda iiye cret kesme cezas veremez. i cretlerinden ceza olarak yaplacak kesintilerin iiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi gerekir. i cretlerinden bu yolda yaplacak kesintiler bir ayda iki gndelikten veya para bana yahut yaplan i miktarna gre verilen cretlerde iinin iki gnlk kazancndan fazla olamaz. Bu paralar iilerin eitimi ve sosyal hizmetleri iin kullanlp harcanmak zere alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl hesabna Bakanlka belirtilecek Trkiye'de kurulu bulunan ve mevduat kabul etme yetkisini haiz bankalardan birine, kesildii tarihten itibaren bir ay iinde yatrlr. Her iveren iyerinde bu paralarn ayr bir hesabn tutmaya mecburdur. Birikmi bulunan ceza paralarnn nerelere ve ne kadar verilecei alma ve Sosyal Gvenlik Bakannn bakanlk edecei ve ii temsilcilerinin de katlaca bir kurul tarafndan karara balanr. Bu kurulun kimlerden teekkl edecei, nasl ve hangi esaslara gre alaca karlacak bir ynetmelikte gsterilir. Asgari cret MADDE 39. - szlemesi ile alan ve bu Kanunun kapsamnda olan veya olmayan her trl iinin ekonomik ve sosyal durumlarnn dzenlenmesi iin alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca Asgari cret Tespit Komisyonu aracl ile cretlerin asgari snrlar en ge iki ylda bir belirlenir.

Asgari cret Tespit Komisyonu, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn tespit edecei yelerden birinin bakanlnda alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl alma Genel Mdr veya yardmcs, Sal ve Gvenlii Genel Mdr veya yardmcs, Devlet statistik Enstits Ekonomik statistikler Dairesi Bakan veya yardmcs, Hazine Mstearl temsilcisi, Devlet Planlama Tekilat Mstearlndan konu ile ilgili dairenin bakan veya yetki verecei bir grevli ile bnyesinde en ok iiyi bulunduran en st ii kuruluundan deiik ikollar iin seecekleri be, bnyesinde en ok ivereni bulunduran iveren kuruluundan deiik ikollar iin seecei be temsilciden kurulur. Asgari cret Tespit Komisyonu en az on yesinin katlmasyla toplanr. Kurul, ye oylarnn ounluu ile karar verir. Oylarn eitlii halinde, Bakann bulunduu taraf ounluu salam saylr. Komisyon kararlar kesindir. Kararlar Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girer. Komisyonun toplanma ve alma ekli, asgari cretlerin tespiti srasnda uygulanacak esaslar ile bakan, ye ve raportrlere verilecek huzur haklar Maliye Bakanl ve alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn birlikte hazrlayacaklar ynetmelikte belirtilir. Asgari cret Tespit Komisyonunun sekretarya hizmetleri, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan yerine getirilir. Yarm cret MADDE 40. - 24 ve 25 inci maddelerin (III) numaral bentlerinde gsterilen zorlayc sebepler dolaysyla alamayan veya altrlmayan iiye bu bekleme sresi iinde bir haftaya kadar her gn iin yarm cret denir. Fazla alma creti MADDE 41. - lkenin genel yararlar yahut iin nitelii veya retimin artrlmas gibi nedenlerle fazla alma yaplabilir. Fazla alma, Kanunda yazl koullar erevesinde, haftalk krkbe saati aan almalardr. 63 nc madde hkmne gre denkletirme esasnn uyguland hallerde, iinin haftalk ortalama alma sresi, normal haftalk i sresini amamak koulu ile, baz haftalarda toplam krkbe saati asa dahi bu almalar fazla alma saylmaz. Her bir saat fazla alma iin verilecek cret normal alma cretinin saat bana den miktarnn yzde elli ykseltilmesi suretiyle denir. Haftalk alma sresinin szlemelerle krkbe saatin altnda belirlendii durumlarda yukarda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalk alma sresini aan ve krkbe saate kadar yaplan almalar fazla srelerle almalardr. Fazla srelerle almalarda, her bir saat fazla alma iin verilecek cret normal alma cretinin saat bana den miktarnn yzde yirmibe ykseltilmesiyle denir. Fazla alma veya fazla srelerle alma yapan ii isterse, bu almalar karl zaml cret yerine, fazla alt her saat karlnda bir saat otuz dakikay, fazla srelerle alt her saat karlnda bir saat onbe dakikay serbest zaman olarak kullanabilir. i hak ettii serbest zaman alt ay zarfnda, alma sreleri iinde ve cretinde bir kesinti olmadan kullanr. 63 nc maddenin son fkrasnda yazl salk nedenlerine dayanan ksa veya snrl sreli ilerde ve 69 uncu maddede belirtilen gece almasnda fazla alma yaplamaz. Fazla saatlerle almak iin iinin onaynn alnmas gerekir.

Fazla alma sresinin toplam bir ylda ikiyzyetmi saatten fazla olamaz. Fazla alma ve fazla srelerle almalarn ne ekilde uygulanaca karlacak ynetmelikte gsterilir. Zorunlu nedenlerle fazla alma MADDE 42. - Gerek bir arza srasnda, gerek bir arzann mmkn grlmesi halinde yahut makineler veya ara ve gere iin hemen yaplmas gerekli acele ilerde, yahut zorlayc sebeplerin ortaya kmasnda, iyerinin normal almasn salayacak dereceyi amamak koulu ile iilerin hepsi veya bir ksmna fazla alma yaptrlabilir. Bu durumda fazla alma yapan iilere uygun bir dinlenme sresi verilmesi zorunludur. u kadar ki, zorunlu sebeplerle yaplan fazla almalar iin 41 inci maddenin birinci, ikinci ve nc fkralar hkmleri uygulanr. Olaanst hallerde fazla alma MADDE 43. - Seferberlik srasnda ve bu sreyi amamak artyla yurt savunmasnn gereklerini karlayan iyerlerinde fazla almaya lzum grlrse ilerin eidine ve ihtiyacn derecesine gre Bakanlar Kurulu gnlk alma sresini, iinin en ok alma gcne karabilir. Bu suretle fazla altrlan iiler iin verilecek cret hakknda 41 inci maddenin birinci, ikinci ve nc fkralar hkmleri uygulanr. Ulusal bayram ve genel tatil gnlerinde alma MADDE 44. - Ulusal bayram ve genel tatil gnlerinde iyerlerinde allp allmayaca toplu i szlemesi veya i szlemeleri ile kararlatrlr. Szlemelerde hkm bulunmamas halinde sz konusu gnlerde allmas iin iinin onay gereklidir. Bu gnlere ait cretler 47 nci maddeye gre denir. Sakl haklar MADDE 45. - Toplu i szlemesi veya i szlemelerine hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatillerde iilere tannan haklara, cretli izinlere ve yzde usul ile alan iilerin bu Kanunla tannan haklarna aykr hkmler konulamaz. Bu hususlarda iilere daha elverili hak ve menfaatler salayan kanun, toplu i szlemesi, i szlemesi veya gelenekten doan kazanlm haklar sakldr. Hafta tatili creti MADDE 46. - Bu Kanun kapsamna giren iyerlerinde, iilere tatil gnnden nce 63 nc maddeye gre belirlenen i gnlerinde alm olmalar koulu ile yedi gnlk bir zaman dilimi iinde kesintisiz en az yirmidrt saat dinlenme (hafta tatili) verilir. allmayan hafta tatili gn iin iveren tarafndan bir i karl olmakszn o gnn creti tam olarak denir. u kadar ki; a. almad halde kanunen alma sresinden saylan zamanlar ile gnlk cret denen veya denmeyen kanundan veya szlemeden doan tatil gnleri, b. Evlenmelerde gne kadar, ana veya babann, ein, karde veya ocuklarn lmnde gne kadar verilmesi gereken izin sreleri, c. Bir haftalk sre iinde kalmak zere iveren tarafndan verilen dier izinlerle hekim raporuyla verilen hastalk ve dinlenme izinleri,

allm gnler gibi hesaba katlr. Zorlayc ve ekonomik bir sebep olmadan iyerindeki almann haftann bir veya birka gnnde iveren tarafndan tatil edilmesi halinde haftann allmayan gnleri cretli hafta tatiline hak kazanmak iin allm saylr. Bir iyerinde iin bir haftadan fazla bir sre ile tatil edilmesini gerektiren zorlayc sebepler ortaya kt zaman, 24 ve 25 inci maddelerin (III) numaral bentlerinde gsterilen zorlayc sebeplerden tr allmayan gnler iin iilere denen yarm cret hafta tatili gn iin de denir. Yzde usulnn uyguland iyerlerinde hafta tatili creti iverence iiye denir. Genel tatil creti MADDE 47. - Bu Kanun kapsamna giren iyerlerinde alan iilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil gn olarak kabul edilen gnlerde almazlarsa, bir i karl olmakszn o gnn cretleri tam olarak, tatil yapmayarak alrlarsa ayrca allan her gn iin bir gnlk creti denir. Yzde usulnn uyguland iyerlerinde iilerin ulusal bayram ve genel tatil cretleri iverence iiye denir. Geici i gremezlik MADDE 48. - ilere geici i gremezlik denei verilmesi gerektii zamanlarda geici i gremezlik sresine rastlayan ulusal bayram, genel tatil ve hafta tatilleri, deme yaplan kurum veya sandklar tarafndan geici i gremezlik ls zerinden denir. Hastalk nedeni ile allmayan gnlerde Sosyal Sigortalar Kurumu tarafndan denen geici i gremezlik denei aylk cretli iilerin cretlerinden mahsup edilir. cret ekillerine gre tatil creti MADDE 49. - inin tatil gn creti alt gnlere gre bir gne den cretidir. Para bana, akort, gtr veya yzde usul ile alan iilerin tatil gn creti, deme dneminde kazand cretin ayn sre iinde alt gnlere blnmesi suretiyle hesaplanr. Saat creti ile alan iilerin tatil gn creti saat cretinin yedibuuk katdr. Hasta, izinli veya sair sebeplerle mazeretli olduu hallerde dahi ayl tam olarak denen aylk cretli iilere 46, 47 ve 48 inci maddenin birinci fkras hkmleri uygulanmaz. Ancak bunlardan ulusal bayram ve genel tatil gnlerinde alanlara ayrca alt her gn iin bir gnlk creti denir. Tatil cretine girmeyen ksmlar MADDE 50. - Fazla alma karl olarak alnan cretler, primler, iyerinin temelli iisi olarak normal alma saatleri dnda hazrlama, tamamlama, temizleme ilerinde alan iilerin bu iler iin aldklar cretler ve sosyal yardmlar, ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil gnleri iin verilen cretlerin tespitinde hesaba katlmaz. Yzdelerin denmesi MADDE 51. - Otel, lokanta, elence yerleri ve benzeri yerler ile iki verilen ve hemen orada yenilip iilmesi iin eitli yiyecek satan yerlerden "yzde" usulnn uyguland messeselerde iveren tarafndan servis karl veya baka isimlerle mterilerin hesap pusulalarna "yzde" eklenerek veya ayr ekillerde alnan paralarla kendi istei ile

mteri tarafndan iverene braklan yahut da onun kontrol altnda bir araya toplanan paralar iveren iyerinde alan tm iilere eksiksiz olarak demek zorundadr. veren veya iveren vekili yukardaki fkrada sz edilen paralarn kendisi tarafndan alndnda eksiksiz olarak iilere datldn belgelemekle ykmldr. Yzdelerden toplanan paralarn o iyerinde alan iiler arasnda yaplan ilerin niteliine gre, hangi esaslar ve oranlar erevesinde datlaca alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak bir ynetmelikle gsterilir. Yzdelerin belgelenmesi MADDE 52. - Yzde usulnn uyguland iyerlerinde iveren, her hesap pusulasnn genel toplamn gsteren bir belgeyi iilerin kendi aralarndan seecekleri bir temsilciye vermekle ykmldr. Bu belgelerin ekli ve uygulama usulleri i szlemelerinde veya toplu i szlemelerinde gsterilir. Yllk cretli izin hakk ve izin sreleri MADDE 53. - yerinde ie balad gnden itibaren, deneme sresi de iinde olmak zere, en az bir yl alm olan iilere yllk cretli izin verilir. Yllk cretli izin hakkndan vazgeilemez. Niteliklerinden tr bir yldan az sren mevsimlik veya kampanya ilerinde alanlara bu Kanunun yllk cretli izinlere ilikin hkmleri uygulanmaz. ilere verilecek yllk cretli izin sresi, hizmet sresi; a. Bir yldan be yla kadar (be yl dahil) olanlara ondrt gnden, b. Be yldan fazla onbe yldan az olanlara yirmi gnden, c. Onbe yl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialt gnden, Az olamaz. Ancak onsekiz ve daha kk yataki iilerle elli ve daha yukar yataki iilere verilecek yllk cretli izin sresi yirmi gnden az olamaz. Yllk izin sreleri i szlemeleri ve toplu i szlemeleri ile artrlabilir. Yllk cretli izne hak kazanma ve izni kullanma dnemi MADDE 54. - Yllk cretli izine hak kazanmak iin gerekli srenin hesabnda iilerin, ayn iverenin bir veya eitli iyerlerinde altklar sreler birletirilerek gz nne alnr. u kadar ki, bir iverenin bu Kanun kapsamna giren iyerinde almakta olan iilerin ayn iverenin iyerlerinde bu Kanun kapsamna girmeksizin geirmi bulunduklar sreler de hesaba katlr. Bir yllk sre iinde 55 inci maddede saylan haller dndaki sebeplerle iinin devamnn kesilmesi halinde bu boluklar karlayacak kadar hizmet sresi eklenir ve bu suretle iinin izin hakkn elde etmesi iin gereken bir yllk hizmet sresinin biti tarihi gelecek hizmet ylna aktarlr. inin gelecek izin haklar iin gemesi gereken bir yllk hizmet sresi, bir nceki izin hakknn doduu gnden balayarak gelecek hizmet ylna doru ve yukardaki fkra ve 55 inci madde hkmleri gereince hesaplanr.

i yukardaki fkralar ve 55 inci madde hkmlerine gre hesaplanacak her hizmet ylna karlk, yllk iznini gelecek hizmet yl iinde kullanr. Ayn bakanla bal iyerleri ile ayn bakanla bal tzel kiilerin iyerlerinde geen sreler ve kamu iktisadi teebbsleri yahut zel kanuna veya zel kanunla verilmi yetkiye dayanlarak kurulan banka ve kurulular veya bunlara bal iyerlerinde geen sreler, iinin yllk cretli izin hakknn hesaplanmasnda gz nnde bulundurulur. Yllk izin bakmndan allm gibi saylan haller MADDE 55. - Aadaki sreler yllk cretli izin hakknn hesabnda allm gibi saylr: a. inin urad kaza veya tutulduu hastalktan tr iine gidemedii gnler (Ancak, 25 inci maddenin (I) numaral bendinin (b) alt bendinde ngrlen sreden fazlas saylmaz.). b. Kadn iilerin 74 nc madde gereince doumdan nce ve sonra altrlmadklar gnler. c. inin muvazzaf askerlik hizmeti dnda manevra veya herhangi bir kanundan dolay devlendirilmesi srasnda iine gidemedii gnler (Bu srenin ylda 90 gnden fazlas saylmaz.). d. almakta olduu iyerinde zorlayc sebepler yznden iin aralksz bir haftadan ok tatil edilmesi sonucu olarak iinin almadan geirdii zamann onbe gn (iinin yeniden ie balamas artyla). e. 66 nc maddede sz geen zamanlar. f. Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil gnleri. g. 3153 sayl Kanuna dayanlarak karlan tze gre rntgen muayenehanelerinde alanlara pazardan baka verilmesi gereken yarm gnlk izinler. h. ilerin arabuluculuk toplantlarna katlmalar, hakem kurullarnda bulunmalar, bu kurullarda ii temsilcilii grevlerini yapmalar, alma hayat ile ilgili mevzuata gre kurulan meclis, kurul, komisyon ve toplantlara yahut iilik konular ile ilgili uluslararas kurulularn konferans, kongre veya kurullarna ii veya sendika temsilcisi olarak katlmas sebebiyle ilerine devam edemedikleri gnler. i. ilerin evlenmelerinde gne kadar, ana veya babalarnn, elerinin, karde veya ocuklarnn lmnde gne kadar verilecek izinler. j. veren tarafndan verilen dier izinler ile 65 inci maddedeki ksa alma sreleri. k. Bu Kanunun uygulanmas sonucu olarak iiye verilmi bulunan yllk cretli izin sresi. Yllk cretli iznin uygulanmas MADDE 56. - Yllk cretli izin iveren tarafndan blnemez. Bu iznin 53 nc maddede gsterilen sreler iinde iveren tarafndan srekli bir ekilde verilmesi zorunludur. Ancak, 53 nc maddede ngrlen izin sreleri, taraflarn anlamas ile bir blm on gnden aa olmamak zere en ok e blnebilir. veren tarafndan yl iinde verilmi bulunan dier cretli ve cretsiz izinler veya dinlenme ve hastalk izinleri yllk izne mahsup edilemez. Yllk cretli izin gnlerinin hesabnda izin sresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil gnleri izin sresinden saylmaz. Yllk cretli izinleri iyerinin kurulu bulunduu yerden baka bir yerde geirecek olanlara istemde bulunmalar ve bu hususu belgelemeleri koulu ile gidi ve dnlerinde yolda

geecek sreleri karlamak zere iveren toplam drt gne kadar cretsiz izin vermek zorundadr. veren, iyerinde alan iilerin yllk cretli izinlerini gsterir izin kayt belgesi tutmak zorundadr. Yllk izin creti MADDE 57. - veren, yllk cretli iznini kullanan her iiye, yllk izin dnemine ilikin cretini ilgili iinin izine balamasndan nce pein olarak demek veya avans olarak vermek zorundadr. Bu cretin hesabnda 50 nci madde hkm uygulanr. Gnlk, haftalk veya aylk olarak belirli bir crete dayanmayp da akort, komisyon creti, kra katlma ve yzde usul cret gibi belirli olmayan sre ve tutar zerinden cret alan iinin izin sresi iin verilecek cret, son bir yllk sre iinde kazand cretin fiili olarak alt gnlere blnmesi suretiyle bulunacak ortalama zerinden hesaplanr. Ancak, son bir yl iinde ii cretine zam yapld takdirde, izin creti iinin izine kt ayn ba ile zammn yapld tarih arasnda alnan cretin ayn sre iinde allan gnlere blnmesi suretiyle hesaplanr. Yzde usulnn uyguland yerlerde bu cret, yzdelerden toplanan para dnda iveren tarafndan denir. Yllk cretli izin sresine rastlayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil cretleri ayrca denir. zinde alma yasa MADDE 58. - Yllk cretli iznini kullanmakta olan iinin izin sresi iinde cret karl bir ite alt anlalrsa, bu izin sresi iinde kendisine denen cret iveren tarafndan geri alnabilir. Szlemenin sona ermesinde izin creti MADDE 59. - szlemesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde iinin hak kazanp da kullanmad yllk izin srelerine ait creti, szlemenin sona erdii tarihteki creti zerinden kendisine veya hak sahiplerine denir. Bu crete ilikin zamanam i szlemesinin sona erdii tarihten itibaren balar. veren tarafndan i szlemesinin feshedilmesi halinde 17 nci maddede belirtilen bildirim sresiyle, 27 nci madde gereince iiye verilmesi zorunlu yeni i arama izinleri yllk cretli izin sreleri ile i ie giremez. zinlere ilikin dzenlemeler MADDE 60. - Yllk cretli izinlerin, yrtlen ilerin niteliine gre yl boyunca hangi dnemlerde kullanlaca, izinlerin ne suretle ve kimler tarafndan verilecei veya sraya bal tutulaca, yllk izninin faydal olmas iin iveren tarafndan alnmas gereken tedbirler ve izinlerin kullanlmas konusuna ilikin usuller ve iverence tutulmas zorunlu kaytlarn ekli alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan hazrlanacak bir ynetmelikle gsterilir. Sigorta primleri MADDE 61. - Sigortallara yllk cretli izin sresi iin denecek cretler zerinden i kazalar ile meslek hastalklar primleri hari, dier sigorta primlerinin, 506 sayl Sosyal Sigortalar Kanunundaki esaslar erevesinde ii ve iverenler ynnden denmesine devam olunur.

cretten indirim yaplamayacak haller MADDE 62. - Her trl ite uygulanmakta olan alma srelerinin yasal olarak daha aa snrlara indirilmesi veya iverene den yasal bir ykmlln yerine getirilmesi nedeniyle ya da bu Kanun hkmlerinden herhangi birinin uygulanmas sonucuna dayanlarak ii cretlerinden her ne ekilde olursa olsun eksiltme yaplamaz. DRDNC BLM in Dzenlenmesi alma sresi MADDE 63. - Genel bakmdan alma sresi haftada en ok krkbe saattir. Aksi kararlatrlmamsa bu sre, iyerlerinde haftann allan gnlerine eit lde blnerek uygulanr. Taraflarn anlamas ile haftalk normal alma sresi, iyerlerinde haftann allan gnlerine, gnde onbir saati amamak koulu ile farkl ekilde datlabilir. Bu halde, iki aylk sre iinde iinin haftalk ortalama alma sresi, normal haftalk alma sresini aamaz. Denkletirme sresi toplu i szlemeleri ile drt aya kadar artrlabilir. alma srelerinin yukardaki esaslar erevesinde uygulama ekilleri, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan hazrlanacak bir ynetmelikle dzenlenir. Salk kurallar bakmndan gnde ancak yedibuuk saat ve daha az allmas gereken iler, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl ile Salk Bakanl tarafndan mtereken hazrlanacak bir ynetmelikle dzenlenir. Telafi almas MADDE 64. - Zorunlu nedenlerle iin durmas, ulusal bayram ve genel tatillerden nce veya sonra iyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle iyerinde normal alma srelerinin nemli lde altnda allmas veya tamamen tatil edilmesi ya da iinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, iveren iki ay iinde allmayan sreler iin telafi almas yaptrabilir. Bu almalar fazla alma veya fazla srelerle alma saylmaz. Telafi almalar, gnlk en ok alma sresini amamak koulu ile gnde saatten fazla olamaz. Tatil gnlerinde telafi almas yaptrlamaz. Ksa alma ve ksa alma denei MADDE 65. - Genel ekonomik kriz veya zorlayc sebeplerle iyerindeki haftalk alma srelerini geici olarak nemli lde azaltan veya iyerinde faaliyeti tamamen veya ksmen geici olarak durduran iveren, durumu derhal gerekeleri ile birlikte Trkiye Kurumuna, varsa toplu i szlemesi taraf sendikaya bir yaz ile bildirir. Talebin uygunluunun tespiti alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca yaplr. Bunun usul ve esaslar bir ynetmelikle belirlenir. Yukarda belirtilen nedenlerle iyerinde geici olarak en az drt hafta iin durmas veya ksa alma hallerinde iilere altrlmadklar sre iin isizlik sigortasndan ksa alma denei denir. Ksa alma sresi, zorlayc sebebin devam sresini ve herhalde ay aamaz. inin ksa alma deneine hak kazanabilmesi iin, alma sreleri ve isizlik sigortas primi deme gn says bakmndan isizlik deneine hak kazanma artlarn yerine getirmesi gerekir. Gnlk ksa alma deneinin miktar, isizlik deneinin miktar kadardr.

Zorlayc sebeplerle iyerinde faaliyetin tamamen veya ksmen geici olarak durmas halinde, isizlik denei demeleri 24 nc maddenin (III) numaral bendinde ve 40 nc maddede ngrlen bir haftalk sreden sonra balar. Ksa alma denei ald sre iinde iinin hastalk ve analk sigortasna ait primler sizlik Sigortas Fonu tarafndan 2/3 orannda Sosyal Sigortalar Kurumuna aktarlr. Bu primler, sigorta primlerinin hesabnda esas alnan en alt kazan snr zerinden hesaplanr. i, isizlik deneinden yararlanma sresini doldurmadan tekrar ie balar ve isizlik sigortasndan yararlanmak iin 4447 sayl Kanunun ngrd koullar gereklemeden isiz kalrsa, ksa alma denei ald sre karldktan sonra, daha nce hak ettii isizlik denei sresini dolduruncaya kadar isizlik deneinden yararlanr. Ksa alma deneinin deme sresi iinde denmesi gereken geici i gremezlik deneinin miktar ksa alma deneinin miktarndan fazla olamaz. Geici i gremezlik deneinin dendii dnemde, bu maddede ngrlen hastalk ve analk sigortas primi denmez. alma sresinden saylan haller MADDE 66. - Aadaki sreler iinin gnlk alma srelerinden saylr: a. Madenlerde, taocaklarnda yahut her ne ekilde olursa olsun yeraltnda veya su altnda allacak ilerde iilerin kuyulara, dehlizlere veya asl alma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden kmalar iin gereken sreler. b. ilerin iveren tarafndan iyerlerinden baka bir yerde altrlmak zere gnderilmeleri halinde yolda geen sreler. c. inin iinde ve her an i grmeye hazr bir halde bulunmakla beraber altrlmakszn ve kacak ii bekleyerek bo geirdii sreler. d. inin iveren tarafndan baka bir yere gnderilmesi veya iveren evinde veya brosunda yahut iverenle ilgili herhangi bir yerde megul edilmesi suretiyle asl iini yapmakszn geirdii sreler. e. ocuk emziren kadn iilerin ocuklarna st vermeleri iin belirtilecek sreler. f. Demiryollar, karayollar ve kprlerin yaplmas, korunmas ya da onarm ve tadili gibi, iilerin yerleim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan iyerlerine hep birlikte getirilip gtrlmeleri gereken her trl ilerde bunlarn toplu ve dzenli bir ekilde gtrlp getirilmeleri esnasnda geen sreler. in niteliinden domayp da iveren tarafndan srf sosyal yardm amacyla iyerine gtrlp getirilme esnasnda aralarda geen sre alma sresinden saylmaz. Gnlk almann balama ve biti saatleri MADDE 67. - Gnlk almann balama ve biti saatleri ile dinlenme saatleri iyerlerinde iilere duyurulur. in niteliine gre iin balama ve biti saatleri iiler iin farkl ekilde dzenlenebilir. Ara dinlenmesi MADDE 68. - Gnlk alma sresinin ortalama bir zamannda o yerin gelenekleri ve iin gereine gre ayarlanmak suretiyle iilere; a. Drt saat veya daha ksa sreli ilerde onbe dakika, b. Drt saatten fazla ve yedibuuk saate kadar (yedibuuk saat dahil) sreli ilerde yarm saat, c. Yedibuuk saatten fazla sreli ilerde bir saat, Ara dinlenmesi verilir.

Bu dinlenme sreleri en az olup aralksz verilir. Ancak bu sreler, iklim, mevsim, o yerdeki gelenekler ve iin nitelii gz nnde tutularak szlemeler ile aral olarak kullandrlabilir. Dinlenmeler bir iyerinde iilere ayn veya deiik saatlerde kullandrlabilir. Ara dinlenmeleri alma sresinden saylmaz. Gece sresi ve gece almalar MADDE 69. - alma hayatnda "gece" en ge saat 20.00'de balayarak en erken saat 06.00'ya kadar geen ve her halde en fazla onbir saat sren dnemdir. Baz ilerin niteliine ve gereine gre yahut yurdun baz blgelerinin zellikleri bakmndan, alma hayatna ilikin "gece" balangcnn daha geriye alnmas veya yaz ve k saatlerinin ayarlanmas, yahut gn dneminin balama ve bitme saatlerinin belirtilmesi suretiyle birinci fkradaki hkmn uygulama ekillerini tespit etmek yahut baz gece almalarna herhangi bir oranda fazla cret denmesi usuln koymak veyahut gece iletilmelerinde ekonomik bir zorunluluk bulunmayan iyerlerinde iilerin gece almalarn yasak etmek zere ynetmelikler kartlabilir. ilerin gece almalar yedibuuk saati geemez. Gece altrlacak iilerin salk durumlarnn gece almasna uygun olduu, ie balamadan nce alnacak salk raporu ile belgelenir. Gece altrlan iiler en ge iki ylda bir defa iveren tarafndan periyodik salk kontrolnden geirilirler. ilerinin salk kontrollerinin masraflar iveren tarafndan karlanr. Gece almas nedeniyle salnn bozulduunu raporla belgeleyen iiye iveren, mmknse gndz postasnda durumuna uygun bir i verir. veren gece postalarnda altrlacak iilerin listelerini ve bu iiler iin ie balamadan nce alnan ve periyodik salk raporlarnn bir nshasn ilgili blge mdrlne vermekle ykmldr. Gece ve gndz iletilen ve nbetlee ii postalar kullanlan ilerde, bir alma haftas gece altrlan iilerin, ondan sonra gelen ikinci alma haftas gndz altrlmalar suretiyle postalar sraya konur. Gece ve gndz postalarnda iki haftalk nbetleme esas da uygulanabilir. Postas deitirilecek ii kesintisiz en az onbir saat dinlendirilmeden dier postada altrlamaz. Hazrlama, tamamlama ve temizleme ileri MADDE 70. - Genel olarak bir iyerinde belirli alma saatlerinden nce veya sonra gerekli olan hazrlama veya tamamlama yahut temizleme ilerinde alan iiler iin iin dzenlenmesi ile ilgili hkmlerden hangilerinin uygulanmayaca yahut ne gibi deiik artlar ve usullerle uygulanaca alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir. altrma ya ve ocuklar altrma yasa MADDE 71. - Onbe yan doldurmam ocuklarn altrlmas yasaktr. Ancak, ondrt yan doldurmu ve ilkretimi tamamlam olan ocuklar, bedensel, zihinsel ve ahlaki

gelimelerine ve eitime devam edenlerin okullarna devamna engel olmayacak hafif ilerde altrlabilirler. ocuk ve gen iilerin ie yerletirilmelerinde ve altrlabilecekleri ilerde gvenlik, salk, bedensel, zihinsel ve psikolojik gelimeleri, kiisel yatknlk ve yetenekleri dikkate alnr. ocuun grd i onun okula gitmesine, mesleki eitiminin devamna engel olamaz, onun derslerini dzenli bir ekilde izlemesine zarar veremez. Onsekiz yan doldurmam ocuk ve gen iiler bakmndan yasak olan iler ile onbe yan tamamlam, ancak onsekiz yan tamamlamam gen iilerin almasna izin verilecek iler, ondrt yan bitirmi ve ilk retimini tamamlam ocuklarn altrlabilecekleri hafif iler ve alma koullar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan alt ay iinde karlacak bir ynetmelikle belirlenir. Temel eitimi tamamlam ve okula gitmeyen ocuklarn alma saatleri gnde yedi ve haftada otuzbe saatten fazla olamaz. Ancak, onbe yan tamamlam ocuklar iin bu sre gnde sekiz ve haftada krk saate kadar artrlabilir. Okula devam eden ocuklarn eitim dnemindeki alma sreleri, eitim saatleri dnda olmak zere, en fazla gnde iki saat ve haftada on saat olabilir. Okulun kapal olduu dnemlerde alma sreleri yukarda birinci fkrada ngrlen sreleri aamaz. Yer ve su altnda altrma yasa MADDE 72. - Maden ocaklar ile kablo demesi, kanalizasyon ve tnel inaat gibi yer altnda veya su altnda allacak ilerde onsekiz yan doldurmam erkek ve her yataki kadnlarn altrlmas yasaktr. Gece altrma yasa MADDE 73. - Sanayie ait ilerde onsekiz yan doldurmam ocuk ve gen iilerin gece altrlmas yasaktr. Onsekiz yan doldurmu kadn iilerin gece postalarnda altrlmasna ilikin usul ve esaslar Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir. Analk halinde alma ve st izni MADDE 74. - Kadn iilerin doumdan nce sekiz ve doumdan sonra sekiz hafta olmak zere toplam onalt haftalk sre iin altrlmamalar esastr. oul gebelik halinde doumdan nce altrlmayacak sekiz haftalk sreye iki hafta sre eklenir. Ancak, salk durumu uygun olduu takdirde, doktorun onay ile kadn ii isterse doumdan nceki haftaya kadar iyerinde alabilir. Bu durumda, kadn iinin alt sreler doum sonras srelere eklenir. Yukarda ngrlen sreler iinin salk durumuna ve iin zelliine gre doumdan nce ve sonra gerekirse artrlabilir. Bu sreler hekim raporu ile belirtilir. Hamilelik sresince kadn iiye periyodik kontroller iin cretli izin verilir. Hekim raporu ile gerekli grld takdirde, hamile kadn ii salna uygun daha hafif ilerde altrlr. Bu halde iinin cretinde bir indirim yaplmaz. stei halinde kadn iiye, onalt haftalk srenin tamamlanmasndan veya oul gebelik halinde onsekiz haftalk sreden sonra alt aya kadar cretsiz izin verilir. Bu sre, yllk cretli izin hakknn hesabnda dikkate alnmaz.

Kadn iilere bir yandan kk ocuklarn emzirmeleri iin gnde toplam birbuuk saat st izni verilir. Bu srenin hangi saatler arasnda ve kaa blnerek kulllanlacan ii kendisi belirler. Bu sre gnlk alma sresinden saylr. i zlk dosyas MADDE 75. - veren altrd her ii iin bir zlk dosyas dzenler. veren bu dosyada, iinin kimlik bilgilerinin yannda, bu Kanun ve dier kanunlar uyarnca dzenlemek zorunda olduu her trl belge ve kaytlar saklamak ve bunlar istendii zaman yetkili memur ve mercilere gstermek zorundadr. veren, ii hakknda edindii bilgileri drstlk kurallar ve hukuka uygun olarak kullanmak ve gizli kalmasnda iinin hakl kar bulunan bilgileri aklamamakla ykmldr. Ynetmelikler MADDE 76. - Nitelikleri gerei gnlk ve haftalk alma srelerinin 63 nc maddede ngrld ekilde uygulanmas mmkn olmayan i ve iyerlerinde alma srelerinin gnlk yasal alma sresini amayacak ekilde ve en ok alt aya kadar denkletirme sresi tannarak uygulanmasn salayacak usuller alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak ynetmeliklerle dzenlenir. Nitelikleri dolaysyla devaml altklar iin durmakszn birbiri ardna ii postalar altrlarak iletilen yahut nbetlee ii postalar ile yaplan ilerde, alma srelerine, hafta tatillerine ve gece almalarna ve alma ortasndaki zorunlu dinlenmelere dair zel usul ve esaslar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak ynetmeliklerle dzenlenir. BENC BLM Sal ve Gvenlii verenlerin ve iilerin ykmllkleri MADDE 77. - verenler iyerlerinde i sal ve gvenliinin salanmas iin gerekli her trl nlemi almak, ara ve gereleri noksansz bulundurmak, iiler de i sal ve gvenlii konusunda alnan her trl nleme uymakla ykmldrler. verenler iyerinde alnan i sal ve gvenlii nlemlerine uyulup uyulmadn denetlemek, iileri kar karya bulunduklar mesleki riskler, alnmas gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumluluklar konusunda bilgilendirmek ve gerekli i sal ve gvenlii eitimini vermek zorundadrlar. Yaplacak eitimin usul ve esaslar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca karlacak ynetmelikle dzenlenir. verenler iyerlerinde meydana gelen i kazasn ve tespit edilecek meslek hastaln en ge iki i gn iinde yaz ile ilgili blge mdrlne bildirmek zorundadrlar. Bu blmde ve i sal ve gvenliine ilikin tzk ve ynetmeliklerde yer alan hkmler iyerindeki raklara ve stajyerlere de uygulanr. Salk ve gvenlik tzk ve ynetmelikleri MADDE 78. - Salk Bakanlnn grn alarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl iyerlerinde i sal ve gvenlii nlemlerinin alnmas, makineler, tesisat, ara ve gereler ile kullanlan maddeler sebebiyle ortaya kabilecek i kazalar ve meslek hastalklarnn nlenmesi, ya, cinsiyet ve zel durumlar sebebiyle korunmas gereken kiilerin alma artlarnn dzenlenmesi amacyla tzk ve ynetmelikler karr.

Ayrca bu Kanuna tabi iyerlerinde, ii says, genilik, yaplan i, iin zellikleri, arlk ve tehlikesi bakmndan hangi iyerleri iin kurulmaya balamadan nce planlarn alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn yetkili tekilatna gsterilerek kurma izni alnaca bu iyerleri kurulduktan sonra yine ayn makama bavurularak iletme belgesi alnmas gerekecei, Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan hazrlanacak bir ynetmelikle belirlenir. in durdurulmas veya iyerinin kapatlmas MADDE 79. Bir iyerinin tesis ve tertiplerinde, alma yntem ve ekillerinde, makine ve cihazlarnda iilerin yaam iin tehlikeli olan bir husus tespit edilirse, bu tehlike giderilinceye kadar iyerlerini i sal ve gvenlii bakmndan denetlemeye yetkili iki mfetti, bir ii ve bir iveren temsilcisi ile Blge Mdrnden oluan be kiilik bir komisyon kararyla, tehlikenin niteliine gre i tamamen veya ksmen durdurulur veya iyeri kapatlr. Komisyona kdemli i mfettii bakanlk eder. Komisyonun almalar ile ilgili sekretarya ileri blge mdrl tarafndan yrtlr. Askeri iyerleri ile yurt emniyeti iin gerekli maddeler retilen iyerlerindeki komisyonun yaps, alma ekil ve esaslar Milli Savunma Bakanl ile alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca birlikte hazrlanacak bir ynetmelikle belirtilir. Bu maddeye gre verilecek durdurma veya kapatma kararna kar iverenin yerel i mahkemesinde alt i gn iinde itiraz etmek yetkisi vardr. mahkemesine itiraz, iin durdurulmas veya iyerinin kapatlmas kararnn uygulanmasn durdurmaz. Mahkeme itiraz ncelikle grr ve alt i gn iinde karara balar. Kararlar kesindir. Bir iyerinde alan iilerin ya, cinsiyet ve salk durumlar byle bir iyerinde almalarna engel tekil ediyorsa, bunlar da almaktan alkonulur. Yukardaki fkralar gereince iyerlerinde iiler iin tehlikeli olan tesis ve tertiplerin veya makine ve cihazlarn ne ekilde iletilmekten alkonulaca ve bunlarn ne ekilde yeniden iletilmelerine izin verilebilecei, iyerinin kapatlmas ve almas, iin durdurulmasna veya iyerinin kapatlmasna karar verilinceye kadar acil hallerde alnacak nlemlere ilikin hususlar ile komisyonda grev yapacak ii ve iveren temsilcilerinin nitelikleri, seimi, komisyonun alma ekil ve esaslar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir. Bir iyerinin kurulmasna ve iletilmesine izin verilmi olmas 78 inci maddede ngrlen ynetmelik hkmlerinin uygulanmasna hibir zaman engel olamaz. Bu maddenin birinci fkras gereince makine, tesisat ve tertibat veya iin durdurulmas veya iyerinin kapatlmas sebebiyle isiz kalan iilere iveren cretlerini demeye veya cretlerinde bir dklk olmamak zere meslek veya durumlarna gre baka bir i vermeye zorunludur. sal ve gvenlii kurulu MADDE 80. - Bu Kanuna gre sanayiden saylan, devaml olarak en az elli ii altran ve alt aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerinde her iveren bir i sal ve gvenlii kurulu kurmakla ykmldr. verenler i sal ve gvenlii kurullarnca i sal ve gvenlii mevzuatna uygun olarak verilen kararlar uygulamakla ykmldrler.

 sal ve gvenlii kurullarnn oluumu, alma yntemleri, dev, yetki ve ykmllkleri alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir. yeri hekimleri MADDE 81. - Devaml olarak en az elli ii altran iverenler, Sosyal Sigortalar Kurumunca salanan tedavi hizmetleri dnda kalan, iilerin salk durumunun ve alnmas gereken i sal ve gvenlii nlemlerinin salanmas, ilk yardm ve acil tedavi ile koruyucu salk hizmetlerini yrtmek zere iyerindeki ii saysna ve iin tehlike derecesine gre bir veya daha fazla iyeri hekimi altrmak ve bir iyeri salk birimi oluturmakla ykmldr. yeri hekimlerinin nitelikleri, says, ie alnmalar, grev, yetki ve sorumluluklar, eitimleri, alma artlar, grevlerini nasl yrtecekleri ile iyeri salk birimleri, Salk Bakanl ve Trk Tabipleri Birliinin gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan karlacak bir ynetmelikte dzenlenir. gvenlii ile grevli mhendis veya teknik elemanlar MADDE 82. - Bu Kanuna gre sanayiden saylan, devaml olarak en az elli ii altran ve alt aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerinde iverenler, iyerinin i gvenlii nlemlerinin salanmas, i kazalarnn ve meslek hastalklarnn nlenmesi iin alnacak nlemlerin belirlenmesi ve uygulanmasnn izlenmesi hizmetlerini yrtmek zere iyerindeki ii saysna, iyerinin niteliine ve tehlikelilik derecesine gre bir veya daha fazla mhendis veya teknik eleman grevlendirmekle ykmldrler. gvenlii ile grevli mhendis veya teknik elemanlarn nitelikleri, says, grev, yetki ve sorumluluklar, eitimleri, alma artlar, grevlerini nasl yrtecekleri, Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birliinin gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca karlacak bir ynetmelikle dzenlenir. ilerin haklar MADDE 83. - yerinde i sal ve gvenlii asndan iinin saln bozacak veya vcut btnln tehlikeye sokacak yakn, acil ve hayati bir tehlike ile kar karya kalan ii, i sal ve gvenlii kuruluna bavurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alnmasna karar verilmesini talep edebilir. Kurul ayn gn acilen toplanarak kararn verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar iiye yazl olarak bildirilir. sal ve gvenlii kurulunun bulunmad iyerlerinde talep, iveren veya iveren vekiline yaplr. i tesbitin yaplmasn ve durumun yazl olarak kendisine bildirilmesini isteyebilir. veren veya vekili yazl cevap vermek zorundadr. Kurulun iinin talebi ynnde karar vermesi halinde ii, gerekli i sal ve gvenlii tedbiri alnncaya kadar almaktan kanabilir. inin almaktan kand dnem iinde creti ve dier haklar sakldr. sal ve gvenlii kurulunun kararna ve iinin talebine ramen gerekli tedbirin alnmad iyerlerinde iiler alt i gn iinde, bu Kanunun 24 nc maddesinin (I) numaral bendine uygun olarak belirli veya belirsiz sreli hizmet akitlerini derhal feshedebilir. Bu Kanunun 79 uncu maddesine gre iyerinde iin durdurulmas veya iyerinin kapatlmas halinde bu madde hkmleri uygulanmaz.

ki veya uyuturucu madde kullanma yasa MADDE 84. - yerine sarho veya uyuturucu madde alm olarak gelmek ve iyerinde alkoll iki veya uyuturucu madde kullanmak yasaktr. veren; iyeri eklentilerinden saylan ksmlarda, ne gibi hallerde, hangi zamanda ve hangi artlarla alkoll iki iilebileceini belirleme yetkisine sahiptir. Alkoll iki kullanma yasa; a. Alkoll iki yaplan iyerlerinde alan ve iin gerei olarak retileni denetlemekle grevlendirilen, b. Kapal kaplarda veya ak olarak alkoll iki satlan veya iilen iyerlerinde iin gerei alkoll iki imek zorunda olan, c. inin nitelii gerei mterilerle birlikte alkoll iki imek zorunda olan, iler iin uygulanmaz. Ar ve tehlikeli iler MADDE 85. - Onalt yan doldurmam gen iiler ve ocuklar ar ve tehlikeli ilerde altrlamaz. Hangi ilerin ar ve tehlikeli ilerden saylaca, kadnlarla onalt yan doldurmu fakat onsekiz yan bitirmemi gen iilerin hangi eit ar ve tehlikeli ilerde altrlabilecekleri Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir. Ar ve tehlikeli ilerde rapor MADDE 86. - Ar ve tehlikeli ilerde alacak iilerin ie giriinde veya iin devam sresince en az ylda bir, bedence bu ilere elverili ve dayankl olduklar iyeri hekimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde sras ile en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu, salk oca, hkmet veya belediye hekimleri tarafndan verilmi muayene raporlar olmadka, bu gibilerin ie alnmalar veya ite altrlmalar yasaktr. Sosyal Sigortalar Kurumu ie ilk giri muayenesini yapmaktan kanamaz. yeri hekimi tarafndan verilen rapora itiraz halinde, ii en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesi salk kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor kesindir. Yetkili memurlar isteyince, bu raporlar iveren kendilerine gstermek zorundadr. Bu raporlar damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr. On sekiz yandan kk iiler iin rapor MADDE 87. - Ondrt yandan onsekiz yana kadar (onsekiz dahil) ocuk ve gen iilerin ie alnmalarndan nce iyeri hekimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde sras ile en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu, salk oca, hkmet veya belediye hekimlerine muayene ettirilerek iin niteliine ve artlarna gre vcut yaplarnn dayankl olduunun raporla belirtilmesi ve bunlarn onsekiz yan dolduruncaya kadar alt ayda bir defa ayn ekilde doktor muayenesinden geirilerek bu ite almaya devamlarna bir saknca olup olmadnn kontrol ettirilmesi ve btn bu raporlarn iyerinde saklanarak yetkili memurlarn istei zerine kendilerine gsterilmesi zorunludur. Sosyal Sigortalar Kurumu ie ilk giri muayenesini yapmaktan kanamaz. Birinci fkrada yazl hekimlerce verilen rapora itiraz halinde, ii en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesi salk kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor kesindir.

Bu raporlar damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr. Gebe veya ocuk emziren kadnlar iin ynetmelik MADDE 88. - Gebe veya ocuk emziren kadnlarn hangi dnemlerde ne gibi ilerde altrlmalarnn yasak olduu ve bunlarn almalarnda saknca olmayan ilerde hangi artlar ve usullere uyacaklar, ne suretle emzirme odalar veya ocuk bakm yurdu (kre) kurulmas gerektii Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir. eitli ynetmelikler MADDE 89. - Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl; a. Ar ve tehlikeli ilerden baka iler iin de iilerin ie balamadan hekim muayenesinden geirilmelerini, b. Baz ilerde alan iilerin belirli srelerde genel olarak salk muayenesinden geirilmelerini, c. eitli veya bir ksm ilerde alan iilerin salk durumlarnn aksamas, yaptklar iin rnlerine ve genel sala yahut birlikte altklar teki iilere zararl olursa, bu gibilerin o ilerden karlmalarn, d. Ne durumda ve ne gibi artlar haiz olan iyerlerinde banyo, uyku, dinlenme ve yemek yerleri ile ii evleri ve ii eitimi yerleri yaplmasn, ngren ynetmelikler hazrlayabilir. ALTINCI BLM ve i Bulma ve ii bulmaya araclk MADDE 90. - arayanlarn elverili olduklar ilere yerletirilmeleri ve eitli iler iin uygun iiler bulunmasna araclk grevi, Trkiye Kurumu ve bu hususta izin verilen zel istihdam brolarnca yerine getirilir. YEDNC BLM alma Hayatnn Denetimi ve Teftii Devletin yetkisi MADDE 91. - Devlet, alma hayat ile ilgili mevzuatn uygulanmasn izler, denetler ve tefti eder. Bu dev alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlna bal ihtiyaca yetecek say ve zellikte tefti ve denetlemeye yetkili i mfettilerince yaplr. Askeri iyerleriyle yurt gvenlii iin gerekli maddeler retilen iyerlerinin denetim ve teftii konusu ve sonularna ait ilemler Milli Savunma Bakanl ile alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca birlikte hazrlanacak ynetmelie gre yrtlr. Yetkili makam ve memurlar MADDE 92. - 91 inci madde hkmnn uygulanmas iin i hayatnn izlenmesi, denetlenmesi ve teftiiyle devli olan i mfettileri, iyerlerini ve eklentilerini, iin yrtlmesi tarzn ve ilgili belgeleri, ara ve gereleri, cihaz ve makineleri, ham ve ilenmi maddelerle, i iin gerekli olan malzemeyi 93 nc maddede yazl esaslara uyarak gerektii zamanlarda ve iilerin yaamna, salna, gvenliine, eitimine, dinlenmesine veya oturup yatmasna ilikin tesis ve tertipleri her zaman grmek, aratrmak ve incelemek ve bu Kanunla su saylan eylemlere rastlad zaman bu hususta alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan karlacak Teftii Tznde aklanan ekillerde bu halleri nlemek yetkisine sahiptirler.

Tefti ve denetleme srasnda iverenler, iiler ve bu ile ilgili grlen baka kiiler izleme, denetleme ve teftile grevli i mfettileri tarafndan arldklar zaman gelmek, ifade ve bilgi vermek, gerekli olan belge ve delilleri getirip gstermek ve vermek ve birinci fkrada yazl grevlerini yapmak iin kendilerine her eit kolayl gstermek ve bu yoldaki emir ve isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmekle ykmldrler. alma hayatn izleme, denetleme ve teftie yetkili i mfettileri tarafndan tutulan tutanaklar aksi kantlanncaya kadar geerlidir. Yetkili memurlarn devi MADDE 93. - hayatn izleme, denetleme ve tefti yetkisi olan i mfettileri grevlerini yaparlarken iin normal gidiini ve iyerinin ilemesini, inceledikleri konunun niteliine gre mmkn olduu kadar aksatmamak, durdurmamak ve gletirmemekle ve resmi ilemlerin yrtlp sonulandrlmas iin, aklanmas gerekmedike, iverenin ve iyerinin meslek srlar ve artlar, ekonomik ve ticari hal ve durumlar hakknda grdkleri ve rendikleri hususlar tamamen gizli tutmak ve kendileri tarafndan bilgileri ve ifadeleri alnan yahut kendilerine bavuran veya ihbarda bulunan iilerin ve baka kiilerin isimlerini ve kimliklerini aklamamakla ykmldrler. Muafiyet MADDE 94. - i ve iverenlerle bunlarn meslek kurulular tarafndan kendilerini ilgilendiren ve i hayatna ilikin ilerde alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlna yaz ile bavurma halinde bu dilekeler ve bunlarla ilgili tutanak, evrak, defter ve ilemler damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr. Dier merciler tarafndan yaplan teftiler MADDE 95. - yerinin kurulup almasna izin vermeye yetkili belediyelerle dier ilgili makamlar iyerinin kurulmasna ve iletilmesine izin vermeden nce, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca i mevzuatna gre verilmesi gerekli kurma izni ve iletme belgesinin varln aratrr. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca kurma izni ve iletme belgesi verilmemi iyerlerine belediyeler veya dier ilgili makamlarca da kurma veya alma izni verilemez. Kamu kurum ve kurulular, iyerlerinde yapacaklar i sal ve gvenlii ile ilgili tefti ve denetlemelerin sonularn ve yapacaklar ilemleri o yer iin yetkili blge mdrlne bildirirler. yerinin kurulup almasna izin vermeye yetkili belediyelerle dier ilgili makamlar her ay bu hususta izin verdikleri, iveren ve iyerinin isim ve adresini ve yaplan iin eidini gsterir listeleri bir sonraki ayn onbeine kadar o yerin bal bulunduu blge mdrlne bildirirler. i ve iverenin sorumluluu MADDE 96. - denetimi ve teftiine yetkili i mfettileri tarafndan ifade ve bilgilerine bavurulan iilere, iverenlerin gerek dorudan doruya ve gerek dolaysyla telkinlerde bulunmalar, iileri gerei saklamaya yahut deitirmeye sevk veya herhangi bir suretle zorlamalar veyahut iilerin ilgili makamlara bavurmalar, haber ve ifade vermeleri zerine, bunlara kar kt davranlarda bulunmalar yasaktr. ilerin altklar veya ayrldklar iyerleriyle iverenleri hakknda geree uygun olmayan haberler vererek gereksiz ilemlerle uratrlmalar veya iverenleri haksz yere kt duruma drmeye kalkmalar ve i mfettilerince kendilerinden sorulan hususlar iin doru olmayan cevaplar vererek denetim ve teftiin yaplmasn gletirmek veya yanl bir sonuca vardrmak gibi kt niyetli davranlarda bulunmalar yasaktr.

Zabtann yardm MADDE 97. - Bu Kanun hkmlerinin tam ve gerektii gibi uygulanabilmesi iin iyerlerini tefti ve denetlemeye yetkili i mfettilerinin gerekli grmeleri ve istemeleri halinde, zabta kuvvetleri, bu i mfettilerinin grevlerini iyi bir ekilde yapabilmelerini salamak zere her trl yardmda bulunmakla ykmldrler. SEKZNC BLM dari Ceza Hkmleri yerini bildirme ykmllne aykrlk MADDE 98. - Bu Kanunun 3 nc maddesindeki iyeri bildirme ykmllne aykr davranan iveren veya iveren vekiline altrlan her ii iin elli milyon lira para cezas verilir. Bu para cezasnn kesinlemesinden sonra bildirim ykmllne aykrln srmesi halinde takip eden her ay iin ayn miktar ceza uygulanr. Genel hkmlere aykrlk MADDE 99. - Bu Kanunun; a. 5 inci ve 7 nci maddelerde ngrlen ilke ve ykmllklere aykr davranan, b. 8 inci maddenin son fkrasndaki belgeyi iiye vermeyen, 14 nc madde hkmlerine aykr davranan, c. 28 inci maddesine aykr olarak alma belgesi dzenleme ykmllne aykr davranan veya bu belgeye geree aykr bilgi yazan, veren veya iveren vekiline bu durumdaki her ii iin elli milyon lira para cezas verilir. Toplu ii karma ile ilgili hkmlere aykrlk MADDE 100. - Bu Kanunun 29 uncu maddesindeki hkmlere aykr olarak ii karan iveren veya iveren vekiline iten kard her ii iin ikiyz milyon lira para cezas verilir. zrl ve eski hkml altrma zorunluluuna aykrlk MADDE 101. - Bu Kanunun 30 uncu maddesindeki hkmlere aykr olarak zrl ve eski hkml altrmayan iveren veya iveren vekiline altrmad her zrl ve eski hkml ve altrmad her ay iin yediyzelli milyon lira para cezas verilir. Kamu kurulular da bu para cezasndan hibir ekilde muaf tutulamaz. cret ile ilgili hkmlere aykrlk MADDE 102. - Bu Kanunun; a. 32 nci maddesinde belirtilen cret ile iinin bu Kanundan veya toplu i szlemesinden veya i szlemesinden doan cretini sresi iinde kasden demeyen veya eksik deyen, 39 uncu maddesinde belirtilen komisyonun belirledii asgari creti iiye demeyen veya noksan deyen iveren veya iveren vekiline bu durumda olan her ii ve her ay iin yz milyon lira para cezas, b. 37 nci maddesine aykr olarak crete ilikin hesap pusulas dzenlemeyen veya ii cretlerinden 38 inci maddeye aykr olarak cret kesme cezas veren veya yapt cret kesintisinin sebebini ve hesabn bildirmeyen 52 nci maddedeki belgeyi vermeyen iveren veya iveren vekiline ikiyz milyon lira para cezas, c. 41 inci maddesinde belirtilen fazla almalara ilikin creti demeyen, iiye hak ettii serbest zaman alt ay zarfnda kullandrmayan, fazla saatlerde yaplacak almalar iin iinin onayn almayan iveren veya iveren vekiline, bu durumda olan her ii iin yz milyon lira para cezas,

Verilir. Yllk cretli izin hkmlerine aykrlk MADDE 103. - Yllk cretli izni bu Kanunun 56 nc maddesine aykr olarak blen veya izin cretini 57 nci maddenin ve drdnc fkralarnda belirtilen usule aykr olarak deyen veya eksik deyen veya 59 uncu maddedeki hak edilmi izni kullanmadan i szlemesinin sona ermesi halinde bu izne ait creti demeyen veya 60 nc maddede belirtilen ynetmeliin esas ve usullerine aykr olarak izin kullandrmayan veya eksik kullandran iveren veya iveren vekiline bu durumda olan her ii iin yz milyon lira para cezas verilir. in dzenlenmesine ilikin hkmlere aykrlk MADDE 104. - Bu Kanunun 63 nc maddesinde ve bu maddede belirtilen ynetmelikte belirlenen alma srelerine aykr olarak iilerini altran veya 68 inci maddesindeki ara dinlenmelerini bu maddeye gre uygulamayan veya iileri 69 uncu maddesine aykr olarak geceleri yedibuuk saatten fazla altran; gece ve gndz postalarn deitirmeyen, 71 inci maddesi hkmne aykr hareket eden, 72 nci maddesi hkmlerine aykr olarak bu maddede belirtilen yerlerde onsekiz yan doldurmam erkek ocuklar ve genleri ve her yataki kadnlar altran, 73 nc maddesine aykr olarak ocuk ve gen iileri gece altran veya ayn maddede anlan ynetmelik hkmlerine aykr hareket eden 74 nc maddesindeki hkme aykr olarak doumdan nceki ve sonraki srelerde gebe veya doum yapm kadnlar altran veya cretsiz izin vermeyen, 75 inci maddesindeki ii zlk dosyalarn dzenlemeyen, 76 nc maddesinde belirtilen ynetmelik hkmlerine uymayan iveren veya iveren vekiline beyz milyon lira para cezas verilir. 64 nc ve 65 inci maddede ngrlen hkmlere aykr davranan iveren veya iveren vekiline bu durumda olan her ii iin yz milyon lira para cezas verilir. sal ve gvenlii ile ilgili hkmlere aykrlk MADDE 105. - Bu Kanunun 78 inci maddesinin birinci fkrasnda belirtilen tzk ve ynetmeliklerdeki hkmlere uymayan iveren veya iveren vekiline alnmayan her i sal ve gvenlii nlemi iin elli milyon lira para cezas verilir. Alnmayan nlemler orannda izleyen her ay iin ayn miktar para cezas uygulanr. Bu Kanunun 77 nci maddesi hkmne aykr hareket eden, 78 inci maddenin ikinci fkrasna aykr olarak kurma izni ve iletme belgesi almadan bir iyeri aan, 79 uncu maddesi hkmne aykr olarak faaliyeti durdurulan ii izin almadan devam ettiren, kapatlan iyerlerini izinsiz aan, 80 inci maddesinde ngrlen i sal ve gvenlii kurullarnn kurulmas ve altrlmas ile ilgili hkmlere aykr davranan; i sal ve gvenlii kurullarnca alnan kararlar uygulamayan, 81 inci maddesine aykr olarak iyeri hekimi altrma ve iyeri salk birimi oluturma ykmlln yerine getirmeyen, 82 nci maddesine aykr olarak i gvenlii ile grevli mhendis veya teknik eleman grevlendirme ykmlln yerine getirmeyen iveren veya iveren vekiline beyzer milyon lira para cezas verilir. Bu Kanunun 85 inci maddesine aykr olarak ar ve tehlikeli ilerde onalt yandan kkleri altran veya ayn maddede belirtilen ynetmelikte gsterilen ya kaytlarna aykr ii altran iveren veya iveren vekiline beyz milyon lira para cezas verilir. Bu Kanunun 86 nc maddesi uyarnca iilere doktor raporu almayan iveren veya iveren vekiline bu durumda olan her ii iin yz milyon lira ve 87 nci madde gereince ocuklara doktor raporu almayan iveren veya iveren vekiline bu durumdaki her bir ocuk iin yz milyon lira para cezas verilir.

Bu Kanunun 88 inci ve 89 uncu maddelerinde ngrlen ynetmeliklerde gsterilen artlara ve usullere uymayan iveren veya iveren vekiline beyz milyon lira para cezas verilir. ve ii bulma hkmlerine aykrlk MADDE 106. - Bu Kanunun 90 nc maddesinde ngrlen izni almadan faaliyet gsteren iverene bir milyar lira para cezas verilir. hayatnn denetim ve teftii ile ilgili hkmlere aykrlk MADDE 107. - Bu Kanunun; a. 92 nci maddesinin ikinci fkrasndaki ykmllklerini yerine getirmeyen, b. 96 nc maddesindeki yasaklara uymayan, veren veya iveren vekiline be milyar lira para cezas verilir. mfettilerinin bu Kanundan veya dier kanunlardan doan her eit tefti, denetleme yetki ve grevleri gereince grevlerinin yerine getirilmesi srasnda, grevlerini yapma ve sonulandrmaya engel olan kimselere eylem baka bir suu olutursa dahi ayrca be milyar lira para cezas verilir. dari para cezalarnn uygulanmasna ilikin hususlar MADDE 108. - Bu Kanunda ngrlen idari nitelikteki para cezalar gerekesi belirtilmek suretiyle alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Blge Mdrnce verilir. Bu Kanunda yazl olan idari para cezalar o yerin alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Blge Mdr tarafndan verilir. Verilen idari para cezalarna dair kararlar ilgililere 11.2.1959 tarihli ve 7201 sayl Tebligat Kanunu hkmlerine gre tebli edilir. Bu cezalara kar tebli tarihinden itibaren en ge yedi gn iinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir. tiraz, idarece verilen cezann yerine getirilmesini durdurmaz. tiraz zerine verilen karar kesindir. tiraz, zaruret grlmeyen hallerde evrak zerinde inceleme yaplarak en ksa srede sonulandrlr. Bu Kanuna gre verilen idari para cezalar, 21.7.1953 tarihli ve 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun hkmlerine gre tahsil olunur. DOKUZUNCU BLM eitli, Geici ve Son Hkmler Yazl bildirim MADDE 109. - Bu Kanunda ngrlen bildirimlerin ilgiliye yazl olarak ve imza karlnda yaplmas gerekir. Bildirim yaplan kii bunu imzalamazsa, durum o yerde tutanakla tespit edilir. Ancak, 7201 sayl Kanun kapsamna giren tebligat anlan Kanun hkmlerine gre yaplr. Konut kapclarnn zel alma koullar MADDE 110. - Konut kapclarnn hizmetlerinin kapsam ve nitelii ile alma sreleri, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil gnleri, yllk cretli izin haklar ve kapc konutlar ile ilgili hususlarn dzenlenmesinde uygulanacak deiik ekil ve esaslar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak bir ynetmelikle dzenlenir. Sanayi, ticaret, tarm ve orman ileri MADDE 111. - Bir iin bu Kanunun uygulanmas bakmndan sanayi, ticaret, tarm ve orman ilerinden saylp saylamayacan alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl bir ynetmelikle belirler.

Tarm ve ormandan saylan ilerde alanlarn, alma koullarna ilikin hkmleri, hizmet akdi, cret, iin dzenlenmesi ile ilgili hususlar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca karlacak ynetmelikle dzenlenir. Baz kamu kurum ve kurulularnda alanlarn kdem tazminat MADDE 112. - Kanuna veya kanunun verdii yetkiye dayanlarak kurulan kurum ve kurulularn haklarnda bu Kanun ve 854, 5953, 5434 sayl kanunlarn hkmleri uygulanmayan personeli ile kamu kurulularnda szlemeli olarak istihdam edilenlere mevzuat veya szlemelerine gre kdem tazminat niteliinde yaplan demeler kdem tazminat saylr. Baz ilerde alanlarn cretlerinin gvencesi MADDE 113. - Bu Kanunun 4 nc maddesinin birinci fkrasnn (b) ve () bentlerinde saylan iyerlerinde alan iiler hakknda 32, 35, 37, 38 inci madde hkmleri uygulanr. Bu maddelere aykrlk hallerinde ilgililer hakknda ilgili ceza hkmleri uygulanr. l Danma Kurulu MADDE 114. - alma barnn ve endstri ilikilerinin gelitirilmesinde, alma hayatyla ilgili mevzuat almalarnn ve uygulamalarnn izlenmesi amacyla; Hkmet ile iveren, kamu grevlileri ve ii sendikalar konfederasyonlar arasnda etkin danmay salamak zere, l temsile dayal istiari mahiyette bir danma kurulu oluturulur. Kurulun alma usul ve esaslar karlacak bir ynetmelikle dzenlenir. Kantin almas MADDE 115. yerlerinde, yzelli ve daha fazla ii altrlmas halinde, iilerin ve ailelerinin gerekli ihtiyalarnn karlanmas amacyla iiler tarafndan kurulacak tketim kooperatiflerine iverenlerce yer tahsisi yaplabilir. MADDE 116. 13.6.1952 tarihli ve 5953 sayl Basn Mesleinde alanlarla altranlar Arasndaki Mnasebetlerin Tanzimi Hakknda Kanunun 6 nc maddesinin son fkras aadaki ekilde deitirilmitir. Kanununun 18, 19, 20, 21 ve 29 uncu maddesi hkmleri kyas yoluyla uygulanr. MADDE 117. 5.5.1983 tarihli ve 2821 sayl Sendikalar Kanununun 30 uncu maddesinin birinci fkrasnda geen 1475 sayl Kanununun ibaresi Kanununun, ikinci fkrasnda geen 1475 sayl Kanunun 13/D ibaresi Kanununun 21 inci eklinde deitirilmitir. MADDE 118. - 2821 sayl Kanunun 31 inci maddesinin altnc fkrasnda geen "1475 sayl Kanunun 13/A, 13/B, 13/C, 13/D, 13/E" ibareleri " Kanununun 18, 19, 20 ve 21 inci ", "1475 sayl Kanunun 13/D" ibaresi " Kanununun 21 inci", yedinci fkrasnda geen "1475 sayl Kanunun 13/A" ibaresi " Kanununun 18 inci", 13/A, 13/B, 13/C, 13/D ve 13/E " ibareleri "18, 19, 20 ve 21 inci" eklinde deitirilmitir. Ynetmelikler MADDE 119. - Bu Kanunda ngrlen ynetmelikler Kanunun yaym tarihinden itibaren alt ay ierisinde kartlr. Yrrlkten kaldrlan hkmler MADDE 120. 25.8.1971 tarihli ve 1475 sayl Kanununun 14 nc maddesi hari dier maddeleri yrrlkten kaldrlmtr.

GEC MADDE 1. - Dier mevzuatta 1475 sayl Kanununa yaplan atflar bu Kanuna yaplm saylr. Bu Kanunun 120 nci maddesi ile yrrlkte braklan 1475 sayl Kanununun 14 nc maddesinin birinci fkrasnn 1 inci ve 2 nci bendi ile onbirinci fkrasnda, anlan Kanunun 16, 17 ve 26 nc maddelerine yaplan atflar, bu Kanunun 24, 25 ve 32 nci maddelerine yaplm saylr. GEC MADDE 2. - 1475 sayl Kanuna gre halen yrrlkte bulunan tzk ve ynetmeliklerin bu Kanun hkmlerine aykr olmayan hkmleri yeni ynetmelikler karlncaya kadar yrrlkte kalr. GEC MADDE 3. - 1475 sayl Kanuna gre alnm bulunan asgari cret karar, bu Kanunun 39 uncu maddesine gre tespit yaplncaya kadar yrrlkte kalr. GEC MADDE 4. - Mlga 3008 sayl Kanununun 13 nc maddesi hkmleri haklarnda uygulanmayanlar iin, bu Kanunun geici 6 nc maddesinde sz edilen kdem tazminat hakk 12.8.1967 tarihinden itibaren balar. lk defa bu Kanun kapsamna girenlerin kdem tazminat haklar bu Kanunun yrrle girdii tarihten itibaren balar. GEC MADDE 5. - 1475 sayl Kanunun 25 inci maddesi ile 3713 sayl Kanunun ek 1 inci maddesinin (B) fkrasnda yer alan oranlar, bu Kanunun 30 uncu maddesi uyarnca Bakanlar Kurulu tarafndan yeniden belirleninceye kadar geerlidir. GEC MADDE 6. Kdem tazminat iin bir kdem tazminat fonu kurulur. Kdem tazminat fonuna ilikin Kanunun yrrle girecei tarihe kadar iilerin kdemleri iin 1475 sayl Kanununun 14 nc maddesi hkmlerine gre kdem tazminat haklar sakldr. Yrrlk MADDE 121. - Bu Kanun yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme MADDE 122. - Bu Kanun hkmlerini Bakanlar Kurulu yrtr.