dnebakan

Kasm 2012

SIR
2

tatl rzgr esiyor tarlamzda rengi sar deniz gibiyiz, dalga dalga yzn gne evirmi milyonlarca iek gnee ak arklar sylyoruz baklar baka yne dnk biri var ona dnebakan diyoruz gemie gelecekten bakan

iindekiler
Ay ekirdei

Midasn Kulaklar 3 9 Tesadf m? Mphem Aalaan nsann Batan Mahrum... 7

alar simsoy

Nazende

zeynep hsna sula akelik

Hzzam Makam

Notlardan Derya
fikret abal

Sanatn yks - Gizemli Yaplar 11 13 Sr-adan

jlide simsoy g

Seyir Defteri

tevfik sayn

Dnen Sr 15 17 Mzisyen Gzyle

Khaldeon

polat karayel

Asal Say

osman soner alar

airin Srr 18 22 Osmanl Armasnn Srr

ismail akar

Osmanl Torunlar

Dni-mend

ahmet muhterem bilgin

Musavver ocuk Postas 24 26 Onlar Ne demiler

Say 2 Kasm 2012

Editr alar Simsoy Dizgi / Tasarm Elif Burhan Dzelti Fikret Abal Kapak Fotoraf Sarper Gzeldikiciler

Drt ay sonra yeniden merhaba diyoruz. ki say arasnda neden bu kadar uzun bir sre var diye sorulabilir. Balarken belirli bir periyoda kendimizi artlandrmamtk. Her ay alelacele kan bir dergi yerine, okunmaya deer, iimize sinen bir dergi olmasn istedik. lk saymzda da belirttiimiz gibi tm kayglardan uzaz. Yaptmz, okyanusa braklm bir mesaj iesi, evrenin sonsuzluuna gnderilen bir sinyal sadece. Yazarlarmz ierisinde, yazmak eylemiyle imdiye kadar pek az uram insanlar da var. Dostlarmzdan hayatlarndan ok kk bir blmn ayrp, Dnebakana yaz hazrlamalarn talep ediyoruz. Bu talebimize paha biilmez emekleriyle yant veren dostlarmza sonsuz kran duyuyoruz. Zaman, en rahat, sz yoklua katyor. Arif K. hocamzn syledii, uup gitmesine frsat verilmeden yazya dklm u szlerine bakalm: Zaman sandmz gibi, fiziksel zaman gibi fazla temiz deil, ak yzl deil. Eli tertemiz deil zamann. nmze gelip ktnda, sra dalar gibi nyarglar, gelenekler, treler koyar, siz buna uyacaksnz der. Zamann eli temiz deildir. Zaman diyor ki, bana uyacaksnz. Zaman grnmeyen bir tirandr. Kirli bir musluk nasl dalardan gelen sular kirleterek nmze korsa, zaman da yle bir boru ki, btn gemii nmze yle kirlenmilikle getirir yar. Biz onunla bir mr bouuruz. Yzde doksan dokuzumuz da zamana teslim olur. Aman ha onu aarz demeyin.

kinci Say in

Bu Saydaki Yazarlar Fikret Abal Zeynep Hsna Akelik Ahmet Muhterem Bilgin Osman Soner alar smail akar Jlide Simsoy G Polat Karayel Tevfik Sayn alar Simsoy

Zamana kar kullanabileceimiz en gl silah, yazmaktr. phesiz her beer zamana dair kayglar tamaz. oumuz umursamazlkla, kaytszlkla, daha da vahimi gafletle, zamann ierisinde kaybolur gideriz. Elinin kalem tutacana, hem de gzel tutacana inandmz dostlarmz yazmaya davetimiz hep bu yzdendir. Kymetli rnleriyle karlk verenlerin dnda, yapamam, bakarz, ilerim var, inallah, denedim olmuyor gibi yantlar da oka duyuyoruz. Bu yantlarn arkasndansa sadece sessizlik geliyor. Bahanelerin arkasna snan dostlarmz, bo zaman geirgeleriyle ba baa, rahat brakyor ve bu ayki konumuzu geiyoruz. Kapaktan da anladnz gibi bu ayki temamz sr. alar Simsoy, kendi bak asyla yeniden kaleme ald Midasn Kulaklar masalyla ve sr pazarlamaclaryla mterilerini konu ettii Aalaan nsann Batan Mahrum tikadn yazsyla bizlerle. Zeynep Hsna Sula Akelikin bu defa, Tesadf m? Mphem isimli yaamsal yksn okuyacaksnz. Jlide Simsoy G, sanat tarihi retmeni gzyle Sanatn yks - Gizemli Yaplar anlatyor. Fikret Abal, Sr-adan isimli makalesiyle srr eitli alardan inceliyor. Tevfik Sayn, Dnen Srla gndelik hayatmzda pek de aklmza getirmediimiz bir geree dikkat ekiyor. Polat Karayel, Mzisyen Gzyle srra deiniyor ve getiimiz gnlerde kaybettiimiz Halil Karaduman anyor. Osman Soner alar, airin Srr ile hibirimizin grme ans bulamad bir sanaty tantmak iin anlarnn kaplarn ayor. smail akar, Osmanl Armasnn Srrn anlatyor. Ahmet Muhterem Bilgin, Musavver ocuk Postas isimli Osmanl Trkesiyle yazlm dergiyi evirerek bizlere tantyor. Yeni saymzda grmek midiyle tm Dnebakan dostlarn selamlyoruz.

web www.dunebakan.com e-posta dergi@dunebakan.com twitter twitter.com/dunebakanlar

Dnebakan

dnebakan

Midasn Kulaklar
Bir varm bir yokmu, lemin ivisi km, yerine takarken duvar yklm, yenisini yaparken temel km, batan kazarken sel olmu. Bozulmaya merakl bu dzenden nice hkmdarlar gelip gemi. Bedenler farkl imi ama ecel elbisesini yine de dikmi, isteyen de giymi istemeyen de Ccesine heybetli, keline srma sal, krne badem gzl denmi. snn laf hi bitmezmi. Kuzular, inekleri, tavuklar, bcekleri, ayana taklan talar anlatr da anlatrm. Bir somun ekmee, bir kucak soana, bazen de sadece bir selama iini grdren ky halk ise durumdan pek rahatsz olmazm. Kimisine bu ipe sapa gelmez konumalar ninni gibi gelirmi. lkede berberlerin bana gelenlerden haberdar olanlar, srann bir gn Konana geleceine ihtimal vermediklerinden seslerini karok uzak bir lkede, ok uzak bir gemimazm. te, Midas adnda bir hkmdar yaarm. Memleket babasnn olununmu. Derken bir gn, kraln muhafzlar kye Babasndan miras kalan tahtta oturan gelivermiler. Soruturup Konann kaMidasn yzn gren yokmu. Midas, psna dayanmlar. Kraln ba berberi ocukluundan beri gzden uzak tutu- olarak atandn, bizimle saraya geleceklurmu. Ne savalarda at srermi, ne sin diyen muhafzlara aarak bakm konuk kabul edermi. Yanna ba vezir Konan. lkenin byle uzak bir kesinde ve bahekim dnda kimse varamazm. kendisini bulup ba berber atamalarna anlam verememi. imdiye kadar atanan Hibir ada berberler Midasn dneberberlerin batan yoksun olduundanmindeki kadar felakette dmemimi. sa bihabermi. nk huzura hizmete arlan berber bir daha dnmezmi. Sebebini sormak, Saraya vardnda Berber Konann akl dier meslek ehline dsn, berberler bandan gitmi. Bildii en byk hane can derdindeymi. nceleri berberler, ky ileri gelenlerininki olduundan sacanlarn kurtarmak iin ya baka bir rayn ihtiam karsnda sarho olmu. meslek seer ya da lkeyi terk etmeye Yksek tavanlar altnda ufalm ufalm, alrlarm. Saylarnda hissedilir azal- fare kadar kalm. O kadar ok kap, o ma olunca meslek deitirmek ve yer kadar ok muhafz gemi ki sayamam. deitirmek yasaklanm. Buna ramen berber bulmak her geen gn daha da zorlam. Fakir ve cra bir kyde yaayan Berber Konan, tm olanlardan habersizmi. Kynde tek bana srdrd hayatn kazanmak iin sa-sakal keser, di ekermi. Yaralara diki de atarm ama diktiklerinin en ansls bile senesini doldurmadan ebediyete intikal ettiinden bu, nadiren olurmu. Hekimlii noksansa da berberliine diyecek yokmu. Berber Konan kendi dnyasnda yaayan, darsyla sadece ii gerei mnasebeti olan bir ademoluymu. Tra olmaya gelenlerden de haber almas zormu. nk azlarn amalarna msaade etmez, durmadan konuurmu. Kk dnyasnn sradan olaylarnn ve eya-

alar Simsoy

Ay ekirdei

Sevgili halkm! Bundan sonra sizinle aramzda sr yok. Anladm ki insan sustursak bile bu dnya hakikati biliyor. Biz konumasak bile o haykryor. O yzden sizinle aramzda rlen sr duvar artk kalkt. Ben yaadm srece artk bizi birbirimizden ayran srlar olmayacak.

nce hamama gtrmler kendisini, sonra da bir gzel giydirmiler. Giysileri onun iin o kadar yabancym ki bir an kendisinin berberlere kral yaplacan sanm. Sonunda ba vezirin huzurunda bulmu kendisini. Ba vezir orta yan zerinde, uzun suratl, keskin hatl, ciddi ifadeli bir adamm. Konan ba vezirin yzne bir defa bakm, yzn yere devirmi, bir daha ban kaldrmaya cesaret edememi. mrnde hi glmsememi gibi duran yzden, atk kalardan, bakt kiiyi toza dntrebilecek baklardan ii rpermi. Ba vezirin Konan szmesi bir dakikaya yakn srm. Bu sre Konana yaad mrn yars kadar gelmi. Sonunda ba vezir konumu:

dnebakan
meyeceksin, hi ses karmayacaksn. Nefes aln bile duyulmayacak. Yznde tek bir sinir oynamayacak, krklk belirmeyecek, ifaden heykelden farksz olacak. Yce Midas sana ne emrederse anlayacak ve soru sormadan uygulayacaksn. ini ilgilendirmeyen hususlarda kr, sar ve dilsiz olacaksn. Bugn dinlen, yarn seni yeniden odama getirecekler. Ben de seni hkmdarmzn huzuruna gtreceim. Konan, kendisine ayrlm odaya dnnce zangr zangr titriyormu. Biraz kendine gelince derin dncelere dalm. Kynden ayrlrken arkasndan bana devlet kuu kondu diye baranlar aklna gelmi. Devlet kuunun bu kadar ar olabileceini nereden bilecekmi. Yatt rahat yatakta uyku zor yetimi. Uyuduundaysa, mrnde grmedii kadar zengin bir sofrada karnn doyurduundan olacak, tuhaf, kbus dolu ryalarla boumak zorunda kalm. Sabah kaps alnm, vaktin geldii bildirilmi. Tekrar ba vezirin huzuruna getirilmi. Ba vezir, odasnda yine ayn noktada, ellerini arkaya kavuturmu ayakta durmaktaym. Kendisini takip etmesini iaret etmi. Koridorlar, kaplar, muhafzlar gemiler. Sonunda sal sollu birer dzine muhafzn koruduu byk bir kapya gelmiler. Ba vezir, kapy amadan nce yine konumu: Dn sylediklerimi aklndan karma. Bizi utandrma, canndan olma. Vezir tarafndan takdim edildikten sonra ieriye alnm. Drt dev stunun tuttuu kubbeden sarkan, ky meydan byklndeki avizenin mum-

Ay ekirdei

Demek yeni ba berberimiz sensin! dedikten sonra bir dakika daha susmu ba vezir. Sonra devam etmi; ba berber dendiine bakma, sarayda senden baka berber yok. Artk hkmdarmza hizmet edeceksin. Yine o sonu gelmeyecek gibi bekleyi. Konan, her duraklayta bir yl yalanyormu sanki. Adamlarm aratrd, iindeki hnerini kynden bana ulatrdlar. Fakat bilesin ki buradaki vazifen kydekine benzemez. Senden katbekat hnerli berberler girdi bu kapdan, karken ba ve gvdeleri ayr istikametlere gittiler. Konan bu szlerden sonra baylacak gibi olmu. Karnndan boazna doru buz gibi bir his ykselmi. Syleyeceklerimi iyi dinlersen gvden sende kalr, banla beraber uzun bir mr srersin. Huzura ktnda tek kelime et-

Judgement of Midas, Gerard de Lairesse (Hollanda, 1640-1711)

dnebakan

ma. imdi git odana, dinlen. Berber Konan, odasna varr varmaz kendisini yataa atm, yasta ban gmm ve hngr hngr alam.

lar yanmasna ramen ierisi karanlk denecek kadar lomu. Odann ihtiam, yaad korkuyu heyecan iyice arttrmaktaym. Kalp atlar, sessizlik iinde davul sesi gibi geliyormu kulana. Heyecann bastrmak iin dudaklarn srmaya balam. Hkmdar Midasn nerede olduunu anlamak iin gzlerini gezdiren Berber Konan, karanlk kelerde ecinniler kouturduuna yemin edebilirmi. akn akn baknrken gel diye yanklanan sesle sram. Sesin geldii yne doru bakm. Yemyeil ufka bakan pencereye yzk dnk Midas, altn ilemeli bir sandalyede oturmaktaym. Midasn banda ta yerine kocaman bir mifer bulunmaktaym. Pencereden gelen nlar, miferin mcevherlerinden yansyp etrafta kk kk beyaz noktalar oluturuyormu. Berber Konan, iyice yaklam. Sandalyenin yanndaki masada kullanaca malzemeleri grm, fakat etrafta ayna yokmu. Mifer konumu: nce salarm ksalt, sonra sakalm dzeltirsin.

Konan artk saraya berberiymi. Nispeten rahat bir hayat az ii varm. Fakat saklad sr ona bir trl huzur vermiyormu. Kbus dolu ryalar gryormu. Kula olmayan eeklerce kovalanyor, eekler; koparn kafasn, kafasn koparn diye baryorlarm. Her taraf kulaklarla kapl bir kafa tarafndan yutulduunu, inendiini, parampara edildiini gryormu. Baz ryalarda dili koparlyor, bazlarnda boazna tklan kulaklar yznden bouluyormu. Sknt yznden o gr salar tutam tutam eline gelir olmu. En ktsyse karnndaki dayanlmaz arym. Bir sabah, kalktnda karnnn belirgin biimde itiini fark etmi. tah bsbtn kesildii iin, imanlamakla ilgisi olamazm. Daha sonraki gn ikinlik daha da artm, bir sonraki gn daha fazla yle bir duruma gelmi ki artk ien karnndan ayakularn gremez olmu.

Ay ekirdei

Saray tabipleri, doru tehis edemediklerinden ilalar fayda etmemi. Sonunda batabip devreye girmi, ksa sren bir muayeneden sonra Konann derdini anlam: Senin iinde byk bir skntn var evladm. Belli ki bu skntn kimseye anlatamyorsun. Madem kimseye anlatamyorsun, senin kadar ketum bir kuyu bul, bar derdini. O zaman belki rahatlarsn. Konan, iyice ien karn yznden zar zor hareket ettirdii bedenini srye srye usuz bucaksz saray bahesinin ssz bir yerinde, sakince duran bir kuyu bulmu. Kuyuya yaklam, aaya bakm ama kuyunun derinlii yznden yansmasn grememi. Grd sadece zifiri karanlkm. Seslenmi, hey. Hemen arkasndan bir karlk gelmi, hey hey hey. Tekrar seslenmi, merhaba, ayn karl duymu merha ba ba ba. Daha gr sesle barm, Konanm ben berber, karlk gelmi Konan ben ber ber ber ber. Aaya iyice eilmi fsldam Midas, Karlk gelmi Midas das das dasssssss. Etraf iyice kolaan etmi. Gelen giden, orada olan var m diye bakm. Sonra tm gcyle, karnndaki btn ikinlii kusarcasna barm Midasn kulaklar eek kulaklar. Kuyudan karlk gelmemi. Duymadn dnerek tekrar barm, Midasn kulaklar eek kulaklar. Yine yanky duymam ama umursamam. nk Atlas bile dnyay srtndan atsa Konann imdi rahatlad kadar rahatlayamazm. Tekrar barm, tekrar, tekrar, tekrar O kadar rahatlam ki keyiflenmeye balam. Bu defa kahkahalarla haykrm. Hah hah hah haaaa Midas ah hah ha haaa eek kulaklar, Midasn hah a hah ha kulakla-

Midas miferi kafasndan karnca, bir an baylacan sanm Konan. nk ban yanlarnda, bildii kulaklar yerine, ba geen ularyla iki tane eek kula yer almaktaym. nce ryada olduunu dnm, kolunu serte imdiklemi. Ryadaysa bile bala diyen sesle uyanvermi. Titreyen elleriyle makas alm. Sessizce fakat derin nefeslerle kendine gelmeye alm. Neyse ki elleri ilerini iyi biliyormu da balamakta zorlanmam. Sa keserken kulaklara dokunduka gzleri yaaryormu. Ses karmamak iin dudaklarn ilerini srmakta, dudaklarndan boazna oluk oluk kan akmaktaym. Makasnn sesi duvarlardan aksediyor, Konann kulana boynuna inen klm gibi ulayormu. Makas adeta konuuyormu, eek, eek, eek, eek Sonunda, canndan olmadan ilk vazifesini hakkyla yerine getirip, Midasn huzurundan ayrlm. Ba vezir, darda kendisini beklemekteymi. O knca ba vezir ieriye girmi. Birka solukluk sreden sonra km ve Konana yaklam: Aferin, Ulu Midas senden memnun kalm. Bundan sonra evin buras. Burada da kimseyle gereksiz konumalar yap-

Ay ekirdei

r eek kulaklar hah hah hah haaa. Kahkahalar artm, artm, arm Arttka karnnn ikinlii azalm. Rahatlamann, fazla glmenin etkisin midir bilinmez, kendinden geivermi. Yerde baygn yatarken kuyunun sknetinin farkna varamam. Sanki kuyu o anda kuyuluunu unutmu ve hi aksetmemi. Berber Konan kendine geldiinde ikinliinin tamamen indiini grm. Dorulup kuyuya yaklam, kulak kesilmi. Kuyudan belirgin bir ses gelmiyormu. Yalnzca deniz kabuklarn kulana dayayan birinin duyduu o tuhaf ses duyuluyormu. Kalabalk bir alanda binlerce sesin fsltyla konumasym adeta. Konan, kendini o kadar rahatlam hissediyor, o kadar mutlu hissediyormu ki hibir tuhafl fark edecek durumda deilmi. Yknden kurtulmu olarak saraya dnm, batabibe grnm. Batabip kendisini muayene etmi, hi soru sormadan durumu anlam. Sabaha kar dne yuvarlana, srne srne kt yolculuktan, gn batarken odasna yeniden domu gibi dnen Konan, o akam mrnn en gzel uykusuna dalm.

dnebakan

odasnda, teninden uup giden rengiyle, tanrlarn gazabna uradna inanarak tir tir titremekteymi. Tabiat ana, canl cansz her hcresiyle yeniden haykrm; Hah hah hah haaaa Midas ah hah ha haaa eek kulaklar Berber Konan ise tm olan biteni yatan altnda saklanarak karlamakta, yaadklarnn rya olmas iin, uyanmak iin dualar etmekteymi. Canl-cansz tabiat durmamaktaym; Midasn haha ha ha kulaklar eek kulaklar hah hah hah haaa. Kahkahalar ve sarsntlar gn batmna kadar devam etmi. Hamile kadnlar ocuklarn drm, korkudan dleri patlayanlar, kalp sektesine urayanlar okmu. Nice insan o gnn getirdii korkuyla on ya, yirmi ya birden yalanmlar. Batan gnele birlikte sesler azalm ve nihayet tamamen kesilmi. Kuyularn kustuu srrn sesi doadan ekilmi ama bu sefer de insanlarn diline dm. Midasn kulaklar eek kulaklarym, yle mi? Demek eek kulaklar

Hibir byk felaket yoktur ki geliyorum diye haber vermesin. Yeter ki grenin gz, duyann kula olsun. Gnn ilk klaryla uyanmaya balayan saray olacaklardan bihabermi. Gne bile kzl yzyle memlekete doru yaklamaktayken neler duyacan bilmiyormu. Berber Konann kuyuya srr barmasnn zerinden saatler gemi. Nasl olduysa kuyu, srr yanstmayp yer altndaki dehlizler araclyla memleketin her kesine aktarm. Rezonans yaylm, yaylm, yaylm Sabah, insanlarla birlikte uyanan kuyular, hep bir azdan haykrmaya balamlar; Midasssss. Uyanm olanlarn akl bandan gitmi, henz uyumakta olanlar yataklarndan frlamlar. Kimileri sava kt sanm, kimileriyse kyamet geldi Midas nidas, kuyulardan aalara, aalardan yapraklara, dalara, tepelere, ovalara yaylm. Ardndan yeni bir ses yanklanm Midasn kulaklar eek kulaklar. yle gl bir sesmi ki memleketin drt bir yan sarslmaktaym. Hkmdar Midas,

Eek kulaklar yznden herkesten saklanyormu meer

Herkesin dilinde dolaan bu konumalar da dalga dalga saraya ulayormu. Artk saklanacak vaziyeti kalmayan Midas, banda mifer olmadan halkn karsna kmaya karar vermi. O uzun kulaklarna ramen, hkmdar Midasn huzur verici bir yz gzellii varm. nsanlarna seslenmi:

Sevgili halkm. Bundan sonra sizinler armzda sr yok. Anladm ki insan sustursak bile bu yaadmz dnya hakikati biliyor. Biz konumasak bile o haykryor. O yzden sizinle aramzda rlen sr duvar artk kalkt. Ben yaadm srece artk bizi birbirimizden ayran srlar olmayacak.

Olaylarn balatcs olan Berber Konann korktuu bana gelmemi. Ecel ona bitii elbiseyi giydirene kadar sarayda berberlik grevini srdrm. Tm memleket halk, yaadklar tecrbeden aldklar dersi kulaklarna kpe yapmlar. Gizli sakl bilmeden, birbirlerine gvenerek yaamlar. Zaman, unutkanlk hapn ila ederek dertlere devaym. Hep olduu gibi yaananlar unutulmu, birka kuak sonra insanlar yine bildiklerini okumu. Gkten elma dm. de paylamay bilenlerin bana.

Ay ekirdei

Sosyal Ada gezinirken ska rastladm bir insan tipidir. uursuzca admlar dnyasn. Gz aktr ama yamuk bakt iin hep tkezler, srekli bir yerlere toslar. Zombi gibi Dyor kalkyor, arzu nesnesine varmaya alyor, durmak nedir bilmiyor. Ulamal, elde etmeli, tketmeli ve sonra baka bir nesneye ynelmeli. stemek ve durmadan istemekten baka, var oluunun baka hibir gayesi yok.

Aalaan nsann Batan Mahrum tikad

dnebakan

nsan dediime bakmayn, o sadece grtlaktr, yutaktr, midedir, beyne sahip ba hari vcudun herhangi bir paras olabilir. Tyleri diken diken eden reklam sloganlarnda grrz o tipi. Mutlu et kendini, mart kendini, aken sen, sen deilsin, daha fazlasn iste, onu yeme beni ye sayn sayabildiinizce. Bir kitaptan bahsetmek istiyorum. Kitabn ismi The Secret (Sr). Aye Armann 2007 ylnda, Rhonda Byrne ile yaptn sand rportajda1 verdii rakamlara gre Amerikada 8 milyon, Trkiyede ise yedi haftada 180 bin satm. Bugn toplam sat rakam ise 20 milyonun zerinde. Verdii sr ise zetle yle; iste, inan, al. Bunu bir tr ekim yasas ile aklyor, sr bu.

ekim yasasn harekete geirense biz oluyormuuz ve bunu dncelerimizle yapyormuuz. Bu tr kiisel geliim kitaplar, bilimi motif, eni olarak kullanrlar. Kitabn bir yerinde u cmleye rastlyoruz: ekim yasas bir yaratm yasasdr. Kuantum fizikileri bize, Evrenin tamamnn dnceden doduunu sy-lerler! Bahsedilenin ktle ekim yasas olmadn anlamsnzdr. Kitaptaki ekim yasas bilimsel yntemden son derece uzaktr. Dorulanmas mmkn olmadndan, yanllanmas da olanakszdr. Bilimsel yntem, iddia, nerme, kuram, kanun aamalarndan geer. Oysa kitapta, tm aamalar es geilip ve srkla yksek atlanarak yasaya varlyor. Snanmayan teori, yasa olamaz. Kitaptaki ekim yasasn nasl snayacaz? nsann istediini ektiini syleyenlere karlk, istenilenin de belay ektiini pek ala iddia edebilirim. Hatta bu iddiam, kitaptaki rnekler saysnca rnekle destekleyebilirim. Zor sanmayn, mnferit olaylar sralarm, bulamazsam uydururum, olur biter. Dnya apnda milyonlarca satm bu kitabn hibir faydasnn dokunmadn, gnn haberlerine ba1 3 Haziran 2007de yaymlanan bu rportaj, Sr isimli kitabn yazaryla yz yze gerekletirilmi gibi gsterilmiti. Oysa Hrriyet gazetesi yazar Aye Armann yapt, sorular hazrlayp, kitab Trkiyede basan yaynevi sahibine gndermekti. Birka gn sonra sorularn cevaplar geliyor ve gazeteni ekinde yaymlanyor. Daha sonra Rhonda Byrnen sorulardan ve yantlardan haberi bile olmad ortaya kyor.

karak anlayabilirsiniz. Veya yle dnebilirsiniz: nsanlar yle benciller ki istekleri, yalnzca kendileriyle snrl. stisna deil, neredeyse skenderiye ktphanesini dolduracak kadar arlatan rnne sahibiz. Peki, bu kadar basit mi? arlatanlk diyerek geitirebilir miyiz? Sadece bol para kazanmak iin mi piyasaya srlyor bu kitaplar? Yoksa insanla alternatif dinler mi pazarlanyor? Ben, insan boyu kadar semavi dinler diyorum bunlara. steklerinize ulamak iin aba sarf etmeniz bile gerekmez bu dinlerin elilerine gre, istemek yeter. Bir baka bodur din, yapmanz gerekenin sadece evrene sipari olduunu sylyor. Kozmik Sipari Servisinin yazar, yokluk iinde srdrd hayatnn nasl deitiini anlatyor. Masal bu ya, bir baronun atosuna gz dikiyor ve nihayetinde ailesiyle o muhteem atoda yaamaya balyor. O baronun ve yaknlarnn bana ne geliyor, bunu bilemiyoruz elbette. Dert mi? Benim etim yerinde dursun, yediim elin eti olsun!

Bakalm adammzn ilk sipari denemesi neymi? Yapt, bildiimiz dua ama kime, neye edildii belli olmayan cinsten. yle hitap ediyor: Sana ne diyeceimi bilmiyorum. Tanr m, stat m, Yaradan m? Beni affet, ben sana Evrenim diye hitap etmek istiyorum. Falanca caddesinde arabam rahatlkla park yapabilmem iin benim arabama uygun parasz bir park yeri sipari ediyorum senden. Bana en yce

dnebakan
hayrm iin bir park yeri gstereceini biliyorum, teekkr ederim, seni seviyorum Evren.

Park yeri! lk okuduumda bendeki etkisi, mide bulants ile kark karn arsyd. Zat, Mnih de arabasn park edebilecei fakat hi park etme ansnn olmad bir cadde iin Evrene park yeri sipariinde bulunuyor. Dier srcler mi? Onlar sipari vermedikleri iin, gafil gezip duruyorlar. Sonra yazar iyice uzmanlayor, o caddede istedii zaman ve istedii yerde park yeri buluveriyor. Yazarn verdii bir dier rnek, grup almas. Beysbol takm oyuncularndan birisi antasn kaybediyor. Takm durur mu, antann bulunmas iin siparii veriyorlar ve anta derhal bulunuyor. Kullandklar isimler, yntemler farkllk gsterse de hepsinin ortak noktas, insann iindeki maneTrkiyeden de bir kitaba bakalm. Jaguarn brakan melek Beki kala Erikli, 2,5 yandaki olundan yedii tokatla kendine geliyor. Bugnn pek ok gencinin almak iin bileklerini kesecei iini brakp Hawaiiye gidiyor ve melek terapisi dersi alyor. Dndkten sonra da Meleklerle Yaamak isimli kitab yazyor. Kitap, alp ban gidiyor, bir buuk ylda yznc basksn geiyor. Okuyanlara ne kazandrd bilemiyoruz ama yazarna bol para kazandrd kesin. Tabi bununla kalnmyor, Melekler Dnyas markas altnda ekip kuruluyor. Sitelerine baktmzda seminerler de dzenlediklerini gryoruz. Seminerlerden birinin ad, Meleklerle Gemii ifalandrma Eitimi. Bir tam gn ve iki yarm gn sryor. Elbette sevabna deil, creti 750 lira. Baka bir etkinlik, koruyucu meleinizle buluma meditasyonu. Sre bir saat ve creti 30 lira. Bunun dnda melek

Ay ekirdei

vi boluu baaryla parasal kazanca dntrmeleridir. nsan boyu kadar semavi bu sahte dinlerin telkini, sadece kiisel ve nesnel taleplerin karlanmasdr. aresizliklerden, doymak bilmez isteklerden beslenir de beslenir, servetlerine servet katar bu arlatanlar.

Belli olmuyor mu? Kiiliksizler iin yazlmtr bu tr kiisel geliim kitaplar. Aln teri, emek, gayret nedir unutanlardr mterileri. Onlar, bir tek gzyann bile akmasn engelleyemezler. Savasz tek bir gn geirmemi dnyamza hibir faydalar yoktur bu aciz yaratklarn. Semay yrtan feryatlar dindirmek iin siparite bulunmak, evrenden istemek akllarnn ucundan bile gemez. nk onlar, bakalarnn aclarna srtlarn dnp kulaklarn tkarlar. yi niyetlerini bile saknrlar. Aln, sefaletin ve dahi savalarn bir nedeni de doymak bilmez istekler deil mi? Bekleye bekleye, isteye isteye hayatmz cehenneme evirmiyor muyuz? Bence vazgein, istemeyin. Taleplerinizi karlayan, belki de eytann ta kendisidir. Bunu, metafizik anlamda alglamayn. Sahip olduklarnza karlk verdiklerinize bakn. te size byk srr aklyorum: Ksa yollar baa beladr ve bedava asla bedava deildir. du. Psikologlara gittim, ila kullandm, hibir ey ie yaramad. Yaptmz almada kendimi altm be yanda, ak sakall, beyazlar iinde, hapsedilmi bir din adam olarak grdm. Orada uzun sre hapsedildiimden kafamdaki dnceler beni yiyip bitiriyordu. Orada, bu durumda uyumama imkn yoktu. Melekler yardmyla tek bir almada olay ifaland.

koluu gibi hizmetlerde de bulunuyor bu ekip. Hangi meselelerde yardmc oluyormu bu melekler, ona da bakalm: Para ile ilgili blokajlar, tkanklk ya da kler, zorlayc bir iliki ya da hep ayni tip ilikiler yasamak, korkular ya da fke, kaybetme korkusu, ar kskanlk gibi kontrol edemediimiz duygular, tedaviye yant vermeyen fiziksel rahatszlklar (baz srt arlar, migren, lser) Web sitelerinde bulunan rneklerden ikisini aktaralm:

Yaptm almadan sonra sanki stmden kamyon kalkm gibi hissettim. Roma dneminde yaadm grdm. Meer o dnemde nemli bir konumdaymm ve sylediklerimden dolay karnmdan kl darbesi alarak lmm. Meleklerle tek bir almada bu olay ifaland. On drt senedir doru drst uyku uyuyamyordum. Doktorlar insomnia demilerdi. Bazen on iki gn uyumadm oluyor-

dnebakan

Tesadf m? Mphem
Yine yeniden yeni bir ykyle merhaba.. btn otobsler bu Yalnz bu seferki ykm biraz farkl, biz- tarlalardan her yirmi dakikada bir ilk yolcularn alr, kalk yapard. Her bizat yaadm ilgin bir tesadf. rinin kendi peronu vardr. Yolcular bu Yl 1982 zmir. peronlarda sraya girer gidecekleri yerin Ortaokula baladm ilk gn. Gidece- otobsn bekler. Ben konaktaki otobs im okul evden biraz uzakt. Otobsle tarlasna gelip bineceim otobs iin sgidiliyordu. Beinci snf babamn grevi raya girdim. yle ya aabeyimin eli kulanedeniyle yurtdnda okumutum. Dolay- ndadr neredeyse gelir, geldiinde sra syla zmirde domu zmirde yaam da bana gelmi olur, biner gideriz, diye olmama ramen pekiyi bilmiyordum ya- dndm. adm kenti. Korkuyla kark garip bir Otobs geldi abim gelmedi Srann en heyecan vard o sabah bende. Aabeyimnndeydim. Bir otobs daha geldi gitti le birlikte okuluma kadar geldik, aabeabim hala yoktu. Gelir dedim, kendi otoyim lise rencisiydi onun okulu da farkbsn karmtr, ge kmtr, gelir, l bir yerdeydi. Ayrlrken bana; beni brakmaz, mutlaka gelir. Otobsler Paran var m, otobs biletin var m, gelip gidiyor, insanlar srada dolup boadiye sordu. Param vard. kta tekrar lyor, bir ben olduum yerde kalyordum. beni almaya gelecekti, biletim yoktu ama Hava kararmaya balaynca umudumun nemsemedim aabeyime gvendim. yerini endie almt. Bir ara otobs Okulum sabah dokuz akam drt saat- yryerek takip etmeyi geirdim aklmleri arasndayd. On ikide yemek aras dan. Sonra vazgetim, ya yetiemezsem vard, fakat okuldan k yoktu. Korktu- otobsn hzna, akam yaknd ne yaum olmamt ilk gnm gayet gzeldi pacaktm? nnde sonunda gelip beni zamann nasl getiini fark etmemitim buradan alrlard herhalde. Ama ne zabile. kta duraa kadar rencileri takip man? Bizim okulun formasndan giyen ederek geldim. Sabah heyecandan olsa hi kimse kalmamt etrafta korkmaya gerek yol takibi yapmamtm duraktan da baladm alyordum. Durakta baka insanlar da vard. Bir ara orta yal bir okula giderken. amcayla yannda bir delikanl nmden zmiri bilenler bilir, otobslerin kal- geti gitti. Birok amcalar teyzeler alak yapt iki merkez vardr; Konak ve dm gryor ama kimse ilgilenmiyorMontr. Bu iki merkeze otobs tarlas du. aprazmda duran bir bayan srekli derdik biz. Deiik semtlerden gelen bana bakyordu ama o da bakmakla kald. Otobs tekrar gelince bindi gitti. Az nce nmden geen amcayla delikanl tekrar duraa geldi. Bir mddet karmda beklediler, sonra amca yanma gelerek Kzm ne alarsn, dedi

Zeynep Hsna Sula Akelik

Nazende

Evet tam otuz sene oldu. O gnk korkum endiem bugn hala taptaze. Ben alayan hibir ocua kaytsz kalmadm, siz de kalmayn bilin ki o gnk zntsn unutamayan o kz ocuu ayn gn yaad sevinci de hi unutmad.

 Biletim yok eve gidemiyorum, deyince,

Hi bunun iin alanr m? Ben sana bilet veririm hadi bin otobse, dedi.

dnebakan

Nazende

Bileti aldm gibi atladm otobse. Dnyalar benim olmutu. Ne iyi bir adamd, ne scakt, iim lk lk olmutu, utanmasam adama smsk sarlacak onu bize davet edecektim. Yol boyu amcaya dua ettim. Mahalleye vardmda akam oktan olmutu. Annem dardayd telalyd. Kzm nerde kaldn dedi cevaplayamadan alayarak eve kotum. Arkamdan geldi biraz sakinleince olanlar anlattm. Anne bana bilet veren amca bilsen ne iyi bir adamd, bizim orallar gibi konuuyordu, ona sarlmamak iin kendimi zor tuttum, bizden biri gibiydi scackt, deyince annem: Hi olur mu kzm hi tanmadn birine sarlmak Zor annda sana yardm ettii iin, minnet duymusundur, dedi Yok anne bu baka bir eydi. Derken, kap alnd. Gelen bana bilet veren amcayla o delikanlyd. O amca benim Bursada yaayan daym, yanndaki

de onun kaynyd. Daha nce kendisini hi grmemitim. Ben bebekken zmire gelmi en son.

Garipti ok garipti! zmirin merkezinde yzlerce kiinin yanmdan geip gittii yerde kk bir kz ocuuna yardmc olan o kz ocuunun daysyd. Beni alarken grm, bir sre izlemi aprazmda duran bayan annem sand iin yanma gelememi. Kadn otobse bindiinde dayanamam gelmi sormu. stelik ayn yne gideceimiz halde srf ben korkmayaym yanl anlamayaym diye ayn otobse binmemi bir sonraki otobs beklemi. Ne ince bir davran!

Evet tam otuz sene oldu. O gnk korkum endiem bugn hala taptaze. Ben alayan hibir ocua kaytsz kalmadm, siz de kalmayn bilin ki o gnk zntsn unutamayan o kz ocuu ayn gn yaad sevinci de hi unutmad. Hl dnrm sahi neden kimse bana neden aladm sormad ve neden soran benim daymd. O gn o saatte orada en ihtiyacm olduunda karlamamz tesadf myd?

ki kiinin bildii sr deildir.

10

dnebakan

Sanatn yks - Gizemli Yaplar

Hzzam Makam

Sanatn yks - Gizemli Yaplar

Sanatnn bitmi yapt karsnda duymu olduu o kurtulu ve zafer duygusunu paylama yeteneine sahip deilsek, bir sanat yaptn anlamay umut edemeyiz.

Sanat denilen gzel, karmak ve vazgeilmez olgunun gerek yksn anlamak kolay deildir. renme srecini, katksz hazza evirmek ise gerekten ok zordur. Ben sadece yllarn birikimini, ok nemli bir kaynaktan da yararlanarak sizlerle paylamak istiyorum.

Sanat Tarihiliinin lkemizde ok ksa bir gemii vardr. Son on yldr ise eitim sistemi ierisinde yok oluuna tanklk etmekten azap duyuyorum. Bizde hal gen topluma verebileceimiz merak ve karlnda sanatta aray noksanln giderme konusu yaradr. Ara ve gere eksikliimiz vardr. Oysa genler sanata ilgi duyup, meraklarna doyurucu yantlar bulsalar; yoz bir toplumun en nemli frenleyicisi olurlard. Kukusuz zel uzmanlk dallarnda, birok deerli yaptlar veriliyor. Ama bunlarn geni okur kitlesine ulaabilmesi sorunu zerinde ya hi durulmuyor ya da bilimsel almalar yeterince ortaya konulmuyor. En nemlisi, bylesi bir iletim iin gerekli Yerkrenin her yerinde bir sanat biimi dil yeterlilii ve slp scakl yok. mutlaka vardr. Ama srekli olarak Sanat En deerli kaynam, Gombrichtir. Ve Tarihi, Gney Fransann maaralarnda onun muhteem eserini Trkeletirerek, kaynak kitaplarn en beenileni yapan Bedrettin Cmerttir. Bu deerli Sanat Tarihi, 1978 ylnda, alaka katledilmi bilim adammzdr. Gombrich, ok etin bir iin stesinden gelmitir. Sanatn insan dolduran, yrei kabartan, duygular incelten, dnceyi damtp zarifletiren, yaam sahici doygu ve anlamlarla ycelten dnyasna saysz kimseyi sokmay baarmtr. Sanatn yks sonsuz bir okyanustur. Ben sadece kyya vuran minik dalgalardan sz edeceim. Sanatnn bitmi yapt karsnda duymu olduu o kurtulu ve zafer duygusu-

nu paylama yeteneine sahip deilsek, bir sanat yaptn anlamay umut edemeyiz. Sanat ad verilen bir ey yoktur aslnda, yalnzca sanatlar vardr. Bir zamanlar renkli toprakla bir maarann duvarna, becerebildiklerince bizon resimleri izen insanlar da sanat tanmna alabiliriz. Bunun sakncas yoktur bence. Yeter ki bu szcn, yer ve zamana gre birbirinden deiik anlamlara gelebilecei unutulmasn. Bir tablo veya heykelden tat almann yanl yollar olduuna inanmyorum ben. Birisinin manzara houna gidebilir, nk ona evini anmsatabilir. Bir bakas portreyi sevebilir, nk ona bir dostunu anmsatabilir. Buna kimsenin bir diyecei olamaz. Fakat ne zaman ki, nemsiz bir anmsama bir nyargya dnr, rnein da konu alan ve vlesi bir tablodan; srf dacl sevmediimiz iin gdsel olarak uzaklarz, tat almay engelleyen yanl nedenler var demektir. Ne yazk ki biroklar, grmekten holandklar eyleri tablolarda da grmek isterler.

Jlide Simsoy G

Emekli Sanat Tarihi r.

Ernst Hans Josef Gombrich

11

veya Kuzey Amerikann yerlileri arasnda balamtr. Fakat en gizemli yaptlar; Msr tarihinin uzak ufkunda kilometre talar gibi dikili duran piramitlerdir. Hi bir kral ve topluluk, yalnzca bir ant dikmek iin bunca masraf ve eziyeti gze alamazd. Krallarn ve kullarnn gznde piramitlerin pratik bir ilevi vard. Kral, halk zerinde egemenlik sren kutsal bir varlkt. Bu dnyadan ayrld zaman da, yanlarndan geldii tanrlarn arasna ykselecekti. O, gkyzne ykselirken piramitler, olaslkla, onun kn kolaylatracakt. Ama her eyden nce, onun kutsal bedeninin korunmasn salayacaklard. nk Msrllar, ruhun te dnyada yaamn srdrebilmesi iin, bedenin korunmas gerektiine inanyorlard. Bu yzden kark bir mumyalama yntemiyle ve bedeni sarglara sararak, cesedin bozulma-

sn nlyorlard. Piramit, kraln mumyas iin dikiliyor, ceset ise, bu koskoca ta ynnn ortasna, yine tatan bir gmt iine yerletiriliyordu. l odasnn duvarlarna, tm evreye, dnya tesi yolculuunda da krala yardmc olacana inanlan bysel iaretler iziliyordu.

dnebakan

Heykelci szc o zaman, yaam koruyan kii ile e anlama geliyordu.

Sanat tarihinde, eski inanlarn paylar konusunda bize bir eyler syleyen; yalnzca insan mimarisinin bu ok eski kalntlar deildir. Msrllar iin bedenin korunmas yeterli deildi. Kraln d grnnn de korunmas gerekiyordu ve ancak o zaman, varlnn sonsuza dek srecei kesinlik kazanyordu. Bunun iin, heykelcilerden, anmaz ve etin bir granite, kraln portresini oymalar isteniyordu. Bu oyma, imgeyi; ruh o imgede ve imge sayesinde yaamasn srdrsn diye... Gmte ve kimsenin gremeyecei bir yere koyuyorlard.

Geometrik dzenlilikle, keskin doa gzleminin bu kaynamasn tm Msr sanatnda gryoruz. Bu zellii, gmtlerin duvarlarn ssleyen kabartmalar ve resimlerde ok daha iyi izleyebiliriz. lnn ruhundan baka hi kimsenin grmemesi gereken bir sanata, sslemek szc pek yakmyor. Nitekim bu yaptlar, haz kayna olsun diye yaplmamtr. Grevleri yaam korumakt. Bir zamanlar, acmasz bir gemite; gl biri ldnde, te dnyada kendine yarar bir hizmeti topluluuna sahip olsun diye, o gly, ldrlen uaklar ve tutsaklaryla birlikte gmme gelenei vard. Bu tr gelenekler daha sonralar, ya ok acmasz ya da pek pahal sayldklarndan olacak; sanata bavuruldu. Yeryz byklerinin tmn, gerek uaklar yerine, resim ve imgeler oluturmaya balad.

Nil vadisinde yeeren sanata balayan, ustadan raa, ondan da sanatsevere veya kopyacya aktaran dorudan bir gelenek var. Nitekim Yunan ustalarn Msr okullarna gittiini gryoruz. Bu nedenle Msr sanat bizler iin llemeyecek bir nem tamaktadr. Bu gizemli Sanata Gombrich, Sonraszln Sanat demekle en doru benzetmeyi yapmtr.

Dzenleme: Metin Turgut

12

dnebakan

Sr-adan
Sr, szlk anlamnca, gizli kalan, gizli tutulan, sahibinden baka bileni olmayan anlamna gelen bir kelimedir. nsanolu yaarken aklnn yetmedii, aklayamad, zme ulatrmad durumlar da bir srrn varlna balayabilir. Herkesin kendine has bir yntemi vardr srlar zmeye almakta kulland. Bilimi, dini, felsefeyi, sanat kullanabilir ve birok ara bulunabilir zme giden yolda. Varolu, yaam, evren barndrd bilinmezlerle sr gibi grnrler gzmze. Bunlarn dnda farkl srlar da vardr. irket srlar, devlet srlar, arkada srlar gibi Peki, zlmesi halinde geriye kalan btn srlar ortadan kaldracak daha byk ve nemli bir sr cevap var mdr? Var sayarsak ve en byk srrn yaam olduunu sylemek fazla m iddial olur? Yaamak btn srlar iinde barndrr m? Kaderimiz bu srra bal mdr? Bu ilahi sr mdr? Yaamak btn srlar iinde barndryor olsa bile neden ilahidir? Yaamak en byk srr iinde barndrr, nk sonunda yaarken deneyimlenmesi mmkn olmayan bir son vardr. lm korkusu, srrn varlna inanmada byk role sahiptir. Bu korkunun sebeplerinden baka biri ise lm sonras ile alakaldr. Ruhun lmedii, baka bir boyuta getii, olduu varsaylan te dnyaya ulaldnda karlalmas muhtemel durumlara alnmaya allan bir nlemdir. nsan, kurtuluu grd, kendine en cazip gelen inanlardan birine balanr ve srrn kendi inancnda sakl olduu dncesiyle pratik hayatna yn verir. Yaamn srrna dair her insann kafasnda oluturduu dnceler vardr. Bu dnceler kiisel deneyim, etkileim, bilgi edinme srecinde kiinin srra olan kendine zg inancn veya inanszln oluturmasna yardmc olur.

Fikret Abal

Notlardan Derya

Bir sr da insann ta kendisidir. Karnza kacak insanlar srlar ile birlikte gelir. Kimde ne bulacanz hi bilemezsiniz.

Biz insanlar varlmz srdrrken arzuladmz ama kavuamadmz birok istein esiriyizdir. Zenginlik, lks, arabalar, gzel kadnlar, yakkl adamlar, dertsiz tasasz hayat ve en nemlisi bunlar daimi klacak olan lmszlk. Sonsuza kadar varln srdrebileceine dair verilen vaat, bu istek ve arzular kafamzda oluturduumuz sr dncesinin ekillenmesinde etkilidir. Yaarken zmeye altmz, sndmz, eninde sonunda istek ve arzularmza bizi kavuturacak bir srrn varlna inandran bir durumdur bu. Zorluklarla mcadele ederek gemi bir mrn sonrasnda dnyaya saygn ve gl biri olarak dn-

13

mek veya bu zorluklarn birer snav olduunu dnerek tm bu zorluklarn karlnn alnaca bir teki dnya varsaym.

dnebakan

Notlardan Derya

Kimi zaman bu tarz dnceler inanlan srr zaafa dntrp, insanlar dnmekten uzaklatrabilir, sorgusuzca itaat etmesine neden olabilir, hi ekinmeden hayatlarn feda etmelerine yol aabilir. Kitleleri kontrol altna alabilecek byklkte bir gce dnebilir. Bu srrn varlna inananlar ve inanmayanlar var. nanmayanlarn da inanszlklarna kar olan inanlar var. Sonu itibariyle srrn var olup olmad gereini bilmemiz mmkn deil. Srrn bizi ulatrd yegne nokta yine inan oluyor. Bu srra olan inan ve inanszla olan inancn dnda kalan bir yer var. Srrn varlna kanaat getirmekle getirmemek arasnda duran, hibir olasl atlamayan, gerein ne olduunun bilemeyeceimizi dnen ayn zamanda gerein bilinebilecei olasln da varsayanlar Tabi bir de hibir srra itibar etmeyenler var. Bir ekilde insanolu sr ile kar karya gelmekte ve zmeye almakta.

arkasna snp kaarz bu potansiyele sahipsek bile? Ama derdi olmayan insan nasl dert retir durduk yere? Deinilmesi geren bir nokta var: Gnmzde sanat adna yaplm almalar, kimileri iin anlamsz, kt, irkin ve gereksiz gelebiliyor. Bu durumda yaplmas gereken ilk i acmaszca ortaya konan emee saldrp yok etmek deildir. Sonuta bugnn sanat anlay ile gelecek zamann sanat anlay farkl olacaktr. Gemiten gnmze kalan birok eserde grebiliriz bunu. Zamannda anlalamam fakat imdi deer bulmu eserlerimiz var. Gelecek nesillere byle bir hakszl yapmaya kimsenin hakk yoktur. Sanatn iinde barndrd sr da burada gizlidir biraz. Zamanndan teye gemi adamlar iin sanat, var olma sebebi hatta var oluun kendisidir.

Deinmek istediim bir dier sr ise sanatn iinde sakl olan sr. Yaratma gcne sahip insanlar. Yoktan var edip, var ettikleriyle insanlar etkileyen duygularna yn veren, mana younluu yksek retimler. Bu ilhamn kaynann ne olduu byk bir srdr. Neden herkes bu ilham denen muammaya sahip deildir? Yoksa tm insanlk yaratcl iinde barndryor da keyfedemiyor veya nasl ynlendireceini bilmiyor olabilir mi? Toplum, aile yaps, yaam koullar gibi etkenler, bu potansiyelin ortaya kmasn engelliyor mu? Yoksa bu ilham sadece belli insanlar m alr ve yaratmaya msait olur?

Sanat, snrlar olmayan, hep kefedilmeyi bekleyen bir dnya gibidir. izilmi olan snrlar ap gemek ise gerekir. Kiilerin yaratma gcne eriebilmesi de burada sakl herhalde. Bir yol ayrma gelir birey; snrlar kabullenip dar bir alana skp kalarak yaamak ya da btn snrlarn tesine gemeye alarak, dayatlan kabul etmeden, kendi hr dnyasn yaratmak. Sanatn srrna vakf olanlar da pek az ayak izinin bulunduu yoldan geenler. Tolstoy, nsann bir zamanlar yaam olduu duyguyu, kendinde canlandrdktan sonra, ayn duyguyu bakalarnn da hissedebilmesi iin hareket, ses, izgi, renk veya kelimelerle belirlenen biimlerle ifade etme ihtiyacndan sanat ortaya kmtr der. Sanatn bahanesi olmaz retecek insan her ekilde ve her yerde retir. Yatarak yaratmak pek mmkn grnmyor zaten. Genellikle gnlk bahanelerin

Bir sanatnn retimi birok insann ierisinde barndrd enerjinin harekete dnmesine yardmc olabilir ve kendinden bir eyler bulabilir. Hayal ettiiniz yaam iin aba sarf etmeye balayabilirsiniz. Savasz, kavgasz, karsz, betonlamam bir dnya iin eyleme geebilirsiniz. Bir sanatnn yaratcl sayesinde kendi varlnzn farkna varabilirsiniz. Sanatn iinde barndrd sr, en hr srdr. Bir sr da insann ta kendisidir. Karnza kacak insanlar srlar ile birlikte gelir. Kimde ne bulacanz hi bilemezsiniz. Tabi insanlara hadi bakalm gster srrn gibi bir yaklamdan bahsetmiyorum. Karmzdakinde grebileceiniz her ey bizimle alakaldr. Neysek onu buluruz ve bu ekilde insanlarn birbirlerine olan tahammllerinde art salayabiliriz. Gelelim baka bir srra, ak. Biri faniye duyulan, dieri Aka ak. Biri hormonlarla biri ruhla beslenir. Ama ikisinin de srr zlm deil.

14

dnebakan

Dnen Sr
Bu ay yolculuk SIRa. Yine hazrladk ha- mutlaka gitmelisin yoksa yolda kalacakritamz, izdik rotalarmz ve mola ha- sn... Ehh, gidelim de benzin alalm bari; latlar, pek ar yol ileri... soluu aldnz m benzincide! Doldur kardeim dediniz ve biz inmeye balaYasadmz her eyde bir srlar perdesi dk diplere; ilgili benzin istasyonundaki var, biz ne kadar anlayamasak da. Arapompa alcs benzin tanklarnn yaps basn almak iin tanmaya gittiiniz gerei en alt seviyelere kumanda edekii, sabah poaanz aldnz poaac, bilmelidir. Yani, size gelen benzin muhaltnz iyeri ve hatta alma arkatemel tankn iindekine gre ss dk, dalarnz; acaba hepsi Tanrnn kurmolekller aras mesafe daralm tabiduu bu piyeste yerlerinde alyorlar ve ri caizse, bzm- greli olarak daha geip gidiyorlar m? Yoksa hepsi mutlak souk ve kinetik enerjisi dk molegerekte bilemediimiz bir ba ve ilikllerden olumu olacak. Peki bakakiler btnyle isleyip, yaratcnn akil lm, acaba milyonlarca yl nce yasam erdiremediimiz programyla ve istemeatalarmzn topraklaan bedenlerinden siyle; farkl boyutlarda farkl enerji katgelen atomik paralar, topran seyrelip, manlarnda o anki ve dahi tm anlarmadenlerin birlemesi, magmann stdaki beraberlik ve hukuklarn devam masyla ham petrol olurken atalarmzettirecek ekilde mi bir araya geliyorlar? dan ya da o zaman ki bir tyrannasaorous Giri-gelime-sonu... Byle mi olacak rexden gelmi olabilir mi? Ne, insanla sandnz? Cevaplarnz siz vereceksiniz, m alyor yani arabanz! Dolayl yolidrak ettikleriniz ve tecrbelerinizle. dan yant; evet. Peki, bu adam ya da diPeki ya, mikroya doru ynlensek biraz; nazorcuun sizle alakas ne? Arabanza sabah evinizden ktnz arabanza bin- benzin olmak myd amalar, akllarnn diniz, mar ve ardndan tm gstergeler ucundan geer miydi? Ya bundan milyon alt. Bir baktnz ki, benzin gstergesi yl sonra zaten vcudum erir gider; ben alarm veriyor, hoppala! Acil bir benzin- de (molekllerim, olmad atomlarm) ci bulaym nermesi, fark etmeden alt arabann benzin deposunda gzel gzel beyinden geldi bile; benzinciye git, bak taklrm... Taklr misin? Hadi buraya ka-

Tevfik Sayn

Seyir Defteri

Acaba yine etrafmz ve hatta tm maddi/ manevi yapmz sarmalam olan paradigmann iine mi dtk? Hi km mydk ki?

15

dar dnd de, ya sonras...

Depo doldu, bastnz gaza; oh benim bu byk-byk-byk... anne/babann da kas dokusu iyide, bir de srtndan bir para denk geldiyse; yaadk be kilometre fazla gideriz... mi diyorsunuz? O kadar hayalleri, tutkular, amalar, istekleri olan bir varln son kalntlarn yaktnz, hem de hzlca... Neden, iki dakika daha erken varmak iin iinize.

dnebakan

Peki byk-byk ...umuzun atomlar motorun iine girdi, pistonlarda hava ile birlikte sktrld, stne bir de ak akma (ignitor), yak bakalm 400-500 ve hatta daha da stnde derecelerde atomlarn. Sonra? Sonras basit, halen bitmedi ademceiz; egzoz gaz olup hava salnm yaptnz onu kirleterek biraz da havay... Yahu bu insan hi mi durmayacak, hep zarar hep zarar doaya. Ama doru, doayla deil, doaya kar yasamaya almyor muyuz zaten hep?

vam ediyormu. Ktle-enerji deiimi/korunumu..

Sonras mi? Hmm sonras havada tutunabilirsen tutun bir oksijen ya da azot stne; tutunamazsan da gne seni C (karbon) ve O2 (oksijen) olarak ayrsn. Ya hani sonsuzluktu; huriler falan ne oldu? Huri var canm, anslysan gzel bir bay/bayann stne deriden girersin, olmad burundan ya da azdan eker seni... Devamnda da kana, oradan hcrelere ve oradan yine yapta olmaya; hokus pokus, ve bir anda yine vucutlanm. Ama bu onun vcudu deil, deil mi? Sonra sizler de mevta olunca, byk-byk..un bilmem kanc devir daimi balyor, siz de bismillah diyorsunuz; ne olacak ya diyerek... Aslnda bir eyi bir kere daha kefettik galiba, unutmuuz liseden beri, enerji hibir zaman son bulmuyormu, frekanslar deierek yasam srecine de-

Topraktan geldik, yine topraa dndrleceiz. Acaba yine etrafmz ve hatta tm maddi/manevi yapmz sarmalam olan paradigmann iine mi dtk? Hi km mydk ki? Galiba yine ilahi emirler tecelli ediyor... Onlar neydi diye dnyor muyuz hi? Neyse, yandk, kl olduk hala yanmaya devam ediyoruz, bir de o konularla darlanmayalm! Ama bu parcalara ayrlma sonucu olan ayrmlarda, bilin dzeyimiz bunlar da alglayacak m, ya da alglattrlacak miyiz bilmiyorum? Hayrls...

Dnmmz devam ederken, dnsenize soruyorlar nceki hayatnzda kimdiniz, diye... Vallahi stat, ben baya bir sre vcut bulamadm, lde kullandlar beni; 300-500 yl kumda takldm ben, Arap llerinde... Eee, nerde kald prenslik, krallk, padiahlk, sultanlk!.. Biraz insaf deil mi? Arkadan biri soruyor; karde, onu nerden alyoruz? Efendim SIRlarla dolu sonsuz yaantnzda; huzur ve gzellikler diler, afiyette olmanz temenni ederim.

dunebakan.com
16

dnebakan

Mzisyen Gzyle
Polat Karayel
Tm dertlerimizden, skntlarmzdan, yalnzlklarmzdan ve korkularmzdan bizleri mzik kurtarr. Bir sevdiinizi kaybedersiniz, atlar yakarsnz. Karanlk yerlerden getiiniz esnada iinizde oluan korkuyu yenebilmek iin arklar sylersiniz. Sla zlemi ekerken, uzaklardan sevgililerinize ya da elerinize trkler sylersiniz.

Khalkedon

Mzik, insan kurtaran srlardan biridir

Her trl acy mzik hafifletir. Yaralar sarar, yalnzl tedavi eder. syanlar, haykrlar dile getirir.

eitli lkelerde yrekleri kavuran arklar olsun, tarlalarda zorla altrlan klelerin sylemekte olduu arklar olsun, farkl topraklarda ii snflarnn rettii ve sylemekte olduu arklar olsun, farkl lkelere srgn olarak gitmek zorunda braklan bir sr sanatnn ve airin rettii yaptlar ve daha srasyla bir sr rnek sralayabiliriz. Her trl acy mzik hafifletir. Yaralar sarar, yalnzl tedavi eder. syanlar, haykrlar dile getirir. Birok tarz mzikte bunlara rastlanabilir. Mzik insana g alayan srrn kendisidir...
lk olarak kendisini stanbul - Kartal stadyumunda bir Zlf Livaneli konseri srasnda grmtm. Rumeli yresine ait olan aln Davullar adl trky kanun eliinde alp yorumlamt. Ve o an, tylerim diken diken olmu bir vaziyette gzlerimi ayrmakszn kendisini dinlemitim. Konserin bitiminin ardndan tm sanatlar tebrik etmek zere sahnenin arkasna gittiimde, ilk olarak byk stat Halil Karaduman ile karlatm. Dnyaca nl bir kanun virtz, onca iinin arasnda byk bir samimiyetle ve itenlikle tebriklerimi kabul etti. O gnden sonra kendisi hakknda srekli aratrma yapma gerei duymutum. Bunun sebebiyse tamamen bir hayranlktan ibaret idi... amzn en byk mzisyenlerinden birini, henz yeni tanyor olmam, bir mzisyen olarak benim iin byk bir eksiklikti. Zamanla biyografisini okuyarak, albmlerini dinleyerek, internet sitelerindeki video kaytlarn izleyerek kendisine duyduum hayranlk gitgide artt. Trkiyenin eitli sanatlaryla gerek plak, gerekse sahne almalar yapm, bilhassa yine hayran olduum bir insan olan Zlf Livaneli ile byk almalara imza atm, dnyann eitli senfoni orkestralar eliinde solo enstrman

Halil Karaduman

17

olarak eitli konserler vermi, dnyann eitli uluslarnda yzlerce rencisi bulunan muazzam bir sanat ve eitimci olduunu anladm. Trk Mziinde ei ve benzeri olmayan bir kiilik olduunun farkna vardm. Getiimiz haftalarda geirdii bir kalp krizi sonucu hayata gzlerini yumdu. Kanunu ve rencileri yetim kald. stadn kaybndan tr halen byk bir ok ierisindeyim. Ksa sreliine de olsa, bylesine byk bir virtz ve stad tanmak benim iin hayatmn en byk onurlarndan biridir. Ailesine ve tm sevenlerine Allah sabr versin. Mekn cennet olsun. Dilerim ki, Ulusumuz bylesine baarl ve byk statlar tez zamanda yetitirir. nk, Halil Karaduman kiiliinde yetimesi gereken sanatlara, yorumculara ve bestecilere ihtiya olduu grlmektedir.

dnebakan

ARN SIRRI
Osman Soner alar

Asal Say

Kimseden bir fayda ummam ben, dilenmem kol kanat, Kendi boluk, kendi gkkubbemde kendim gezginim. Bir eik ba boyunduruktan ardr boynuma; Fikri hr, irfan hr, vicdan hr bir airim. Hikmeti ilk tandmda liseden yeni mezun olmutum. Okul gemiimde kafama doldurulmu vr zvrn dnda neredeyse tamamen bilgisizdim. O zamanki kendime bunu biri syleseydi herhalde kzar, bozulurdum. nk her gen gibi ben de bilinmesi gereken ne varsa kafamda mevcut sanyordum. Cehaletle tevazu ters orantl anlalan. yknlen, en ok koku saandr. Ortaya kansa yine dkdr. Tevfik Fikret

Herkes sadece dinletmek peindeydi. Hele hele kafasnda bir takm fikirlerin filizlendii, yava yava dnya grn oluturan bir gence kimsenin tahamml yoktu. Sadece nasihat duyuyordum evremden. Ne biliyorsam yanlt, zamanla deiecekti.

Hikmet, orta yaa yaknd, mesleini soranlara airim derdi. Bakkald. nme serdii sayfalar dolusu iire sanki baka dilde yazlmlar gibi bakardm. Hibir yaplanan kaybolmad u internet ortamnda bir tek izinin bulunmayna yanyorum. Hi bilinmeden yaad ve hi bilinmeden silindi gitti. Bense o sayfalardan bir tanesini olsun alamadma, gizli gizli kopyasn karamadma, hi yoksa aklmda tutamadma, acsn tenimde hissedercesine yanyorum. Kameralardan ok korkarm. Grnt vermek kbusumdur. Korkumu dehet seviyesine kartansa paylam sitelerinde grdm saysz rezilliklerdir. Editr dostumuzun bir sz vardr, ok severim; sanat, kusmaktr, hacetini grmek deil. Duyduumda, nce itiraz etmitim, sonra anladm. Kusmak, bedenin bir tepkisi, normal durumlarda gereklemiyor, zorlayc. Dieriyse her gn gerekletirilen, sradan bir eylem, besin sindiriliyor ve dar atlyor. Ho bir benzetme deil biliyorum fakat bu benzetmeyi ihtiyacm olduu iin kullanyorum. Renkli ekranlarda, televizyonlarda, monitrlerde en ok hacetini grenlere rastlarz. Sanki insanlk karasinek, gidip gidip dkya konuyor. ounluk baylr bu buram buram kokan rnlere.

Elimden geldiince yumuatarak, filtreleyerek, elekten geirerek anlatmaya alyorum. Yoksa sanal ortamda grdm tablo, Marquis de Sadein kurgularndan daha ak sak, Marilyn Mansonn liriklerinden daha kara, Trt ocuk Korosu arklarndan daha uyduruk. Abartyor muyum sanyorsunuz. spatlamak hi zor deil. Birka dakika iinde video paylam sitelerinde ieriinde sadece kfr bulunan onlarca video bulabilirsiniz. Ayn srede, izlerken bile utanacanz saysz videoya ularsnz. te bunlar mevcut korkumu perinlemitir.

18

Saturn Oullarn Yiyorken - Francisco De Goya

En ok ocuklara, genlere acyorum. Sanyorlar ki bymeyecekler. Kamera nnde yaptklar samalklardan gn gelip utanacaklarn hi dnmyorlar. Tm dnya insanlarnn ulaabilecekleri bir platformda sergilendii iin yaptklar, mr boyu pelerinden glge gibi gelebilir. niversiteye gidecek, biri mutlaka soracak; sen u videodaki ocuk deil misin? Mezun olacak, i bavurusunda veya i arkadalarnca sorulacak; sen u videodaki ocuk deil misin? Belki nikah memuru bile, dile getirmese de gzlerindeki o kmser bakla ayn soruyu soracak. ocuklar, torunlar dahi sorabilir. Kimse sormasa bile, sanal ortama yklenmi o soytarlklarn bakalar tarafndan grlecei kaygs hep tanacak. Genliin cehaletiyle yaplan sradan, kck bir eylem, yzdeki derin bak yaras gibi mr boyu tanacak. ocukluum ve ilk genliimde imdiki teknolojiye sahip olmadmz iin dualar ediyorum. Gaflete dp, kamakla kurtulamayacam bir aptalln peimden gelmediine krler ediyorum. En azndan bizim gemiimizin ahmaklklar, kendimizin ve birka tann hafzas dnda bir yerde kaytl deil. Onlara hibir yabanc gz demiyor bylece. Bu ara girii yapmamn nedeni, kendi genliimi ve genliimin kahramann konu etmemden. Ben anlatmasam o zamana dair herhangi bir sekansn bilinmesini mmkn deil nk. Hikmetten bahsediyordum. Hem mahallemizin

dnebakan

Asal Say

bakkal, hem de komumuzdu. Mahallemizin nceki bakkal, 80de vurulmu, kars, iki ocuuyla birlikte dkkn devredip stanbuldan kamt. O yllarda bebek saylacak bir yata olduumdan, bildiklerim sadece anlatlanlardan oluuyor. Bu, ayr bir yaznn konusudur. Bakkal devralan ite bu Hikmetin babasyd. Hikmetle dostluumuzun balamas iin bu devir zerinden on be sene daha gemesi gerekecekti. Liseyi yeni bitirmitim. Mahallemizde elini bile tutmadm bir sevgilim vard, lise ikinci snftayd. Muhabbetimiz bakmann tesine gemiyordu. Geemezdi, nk ocukluk amz geride kalmt, atele barut yan yana durmazd. Bakalarnn, zellikle de sevgilimin son derece baskc ailesinin gznde byleydi. En ufak bir phe, annesi ve babasndan ayr ayr dayak yemesine sebep olabilirdi. Sevgilime ulamak iin bir zm buldum: O zaman iin bile demode saylacak bir iletiim yolu olan mektup. Bir sayfa dolusu dktrdm. Dnnce imdi bile utanrm. Neler hissettiimi, onu ne kadar ok sevdiimi, grdm anda neler hissettiimi Onunla ilgili gelecek planlarm bile yazdm. O tek sayfalk mektubun arkasna da hece lsnde bir ak iiri karaladm. O iiri yazmak, neredeyse yarm gnm almt. Mektubun onu sevindirecei, havalara uuracan sanyordum. Belki o da bana gizli bir mektup yazacakt.

Mektubu zarfa koydum ve sevgilimin okuldan kna yakn bir saatte onlarn posta kutularna attm. Bakasnn eline geme riskini neden dnememiim, hi bilmiyorum. Bakkaln nnde oturup bekledim. Sokakta grndnde kalbimde tamtamlar alyordu, kulaklarm dahi zonkluyordu o iddetle. Apartmana girmeden bir saniye gz gze geldik. Oturduum yerden apartmann iini grebiliyordum, posta kutusunu ap zarf aldn, yle bir bakp merdivenlere yneldiini grdm. Ben de hi beklemeden eve dndm. Ondan sonras felaketti.

Maske - Frida Kahlo

19

Kzcaz okur okumaz korkup mektubu annesine vermi. Mektuba imza atmamtm, sadece ismimin ba harflerini koymutum, o kadar da beni ele vermeye yeterdi. Aradan henz bir saat bile gememiti, kapmz alnd. Annelerimiz arasnda voltaj yksek bir diyalog balamt. Tam odamdan kacaktm ki meseleyi anladm. Anlar anlamaz da ktm, dnyam da stme Barmalar kesildi, kap arpld. Odama doru tiz bir ses yaklayordu. eri giren annemin szleri, dolu gibi yayordu. Bense ufack bir sarsntda yklm bir binann mteahhidi gibi sus pus duruyordum. Annemin frtnas dindikten, kendi bama kaldktan sonra sessiz sessiz

uzun sre aladm. En ok kalbimin krlmasna...

Asal Say

ok bytlmedi, babalarmz meseleye hi karmadlar. Sadece babam, bo kalmann, daha fazla hayal kurmama, hayal kurmann da bana yaramadn dnp, olayn haftasnda beni bir akrabamzn yannda almaya gnderdi. Olay bymedi ama mahallemizde duyuldu.

dnebakan

Tnel kazsaydm da sokamzdan yle geseydim. Kahroluyordum. te o mektup, Hikmetle asl tanmamzn sebebi oldu. Bir gn bakkala girdiimde, beni utandrmamak iin zenle ayarlad ses tonuyla ben de iir yazarm dedi. Konumadan yzne baktm, ama pek ak iiri yazmam. Biraz soyuttur iirlerim diye devam etti. Kitap okuyup okumadm sordu. Okumuyordum, bazen dedim. Okul kitaplar dnda, mecbur brakldklarm dnda kitap okumuluum yoktu. Genelde babas dururdu tezghta. Hikmet ise daha ok hafta sonlar dkknda olurdu. Hafta ii Beyaztta kitap satyormu. Akam ura, sana kitap vereyim dedi. ok istekli olmamama ramen nezaketen kabul ettim. Bana verdii ilk kitap Otomatik Portakald. lk hafta kitap, odamda istenmeyen misafir gibi durdu. Kapan bile amadm. Bir hafta sonu akam, uzanm miskin miskin televizyon izlerken elektrik kesildi. Bu kesintiler, nceki senelere gre seyrelse de bizim iin allmadk deildi. O yzden gaz lambamz bir kede greve hazr beklerdi hep. Kesinti uzun srnce canm iyice sklmaya balamt. Vakit gesin diye kitab alp gaz lambasnn yanna sokuldum. Elektrik geldi, bense uykuya yenilene kadar okumaya devam ettim. Sabah ie giderken yanma aldm, otobste devam ettim. te frsat bulduka okudum ve ikinci gnde kitab bitirdim.

duu, yepyeni bir dnyann iine giriverdim. Tahsil hayatmda tatmadm bir duyguyla, renmenin sevinciyle, tantm. Hikmet, bana not tutmam tavsiye etti. Sadece okumann yeterli olmadn syledi. Okumakla kalrsam, pasif alc durumunda kalacaktm. Okuduklarmla ilgili notlar tutmalydm, dncelerimle ilgili notlar tutmalydm. Okur ve yazarln, ikisi bir aradayken, zeknn gelimesine de katk saladn iddia ediyordu. Bugnden baktmda daha ok hak veriyorum ona.

Psikoz - Amber Christian Osterhout

Hikmete teekkr ederek kitab verdim. Baka kitap isteyip istemediimi sorduunda, bu defa gnll olarak, olur dedim. Bylece, akp giden yaantda pek az insann varlndan haberdar ol-

Hikmetle eitli konularda tartyorduk. Bu tartmalar, en az okumak kadar keyif veriyordu bana. Kimi konularda farkl dndm oluyordu ama birikimi ve gl ikna yeteneine yenik dyor, iddiam sonuna kadar gtremiyordum. Sohbetlerimiz bana baka bir gerei gsterdi. evremde kimse kimseyi gerekten dinlemiyordu, herkes sadece dinletmek peindeydi. Hele hele kafasnda bir takm fikirlerin filizlendii, yava yava dnya grn oluturan bir gence kimsenin tahamml yoktu. Sadece nasihat duyuyordum evremden. Ne biliyorsam yanlt, zamanla deiecekti. Hikmet, en gln grlerime bile sakince, sabrla karlk veriyordu. Kimi zaman gidilecek farkl yollara iaret ediyor, kimi zaman da sorularla beni bilmediklerimin lnde yalnz brakyordu. Kuku duymay reniyordum, haklln bakalarnn stne sallanacak kl olmadn reniyordum. Tabi yamn gerei, edindiklerime dayanarak dnyama biraz kibirle, biraz yukardan baktm da oluyordu. Hikmetin iirlerinden hibir anlam karamyordum. Melodisi houma giden, yabanc dilde dinlediim arklar gibiydi benim iin. Kelimelerle beste yapyordu belki. Yazarken pek yanna sokulamazdm, dnyayla iletiimi tamamen kesilirdi. Surat aslrd, odasn deli gibi admlar, durup uzun sre bolua bakar, sonra masasna dner birka kelime yazard. O anlar geldiinde sessizce odasndan

Sr - Jennifer Tonisson

20

kar, onu iiyle ba baa brakrdm. Kelimelerle kavgaya tutuan, bouan bir deliydi yazarken. Bir kelimenin peine saatlerce takld oluyordu.

dnebakan

Sonraki sene, vasat saylabilecek bir puanla stanbul dnda bir niversiteyi tutturdum. Gitmekte istekli deildim, kendi niversiteme komuydum ne de olsa. Bana seme ans tannmaynca istemeden de olsa yola ktm. Gittiime piman olduumu syleyemem, orada rendiklerimi hi kabul etsem de gzel dostluklarm oldu. Tatillerde yine gryorduk Hikmetle ama giderek daha iine dndn hissediyordum. Her geliimde odasndaki notlar giderek ve dzensizce artyordu. Pek az konuuyordu.

Bir gn bana, srlar dedi. Ne srr olduunu sorduumda, dilim deil ancak elim sylyor cevabn verdi rafta duran bir kitabn srtna bakarak ieriini ne kadar anlayabilirsen, sylediimde de ancak o kadar anlayabilirsin. Darmadank odasn gsterip belli ki seni hibir yere gtrmyor bu srlar dedim. Gzleri yerde bir noktaya dikilmiti, glmsedi; doru bedenini hibir yere gtrmez. Hikmete dair en canl anmdr. Yllar gemesine ramen bu konumay birka saat nce konumuuz gibi hatrlarm. Her hatrlaymda da cevabn bilmediim, bilemeyeceim saysz soruyla dolar aklm.

niversitenin son senesinde Hikmetin kaybolduu haberi geldi. Kimse nerede olduunu, nereye gittiini bilmiyordu. Eyas yerinde durduu iin bana kt bir i geldii dnlyordu. Babas dneceine dair tm umutlarn kesince, tm kitaplar, tm notlar sobada yakm, geriye sadece birka para giyim eyas kalmt. Bunu duymak, beni Hikmetin ortadan kaybolmasndan daha ok sarsmt, yaplan cinayetten farkszd. Hikmet, bedence neredeydi, bana ne geldi hi renilemedi. Yine de ortada bir katil vard. yle bir katil ki, deliliin snrlarn zorlayan bir bilincin ellerinden kan rnleri gzn krpmadan kle evirmiti. Avm kitaplarnda, televizyonlarda, internet ortamnda her stn beenimize sunanlar grdke, rya gibi grnp kaybolan Hikmet ve o dank odasn ssleyen sayfalar gzmn nne gelir. Bu yzden Tanrnn, nadide eserleri kendine saklayan bir sanatsever olduunu dnrm. Bu Mutlak Sanatsever, gzelin peine dmeyenin, gzel iin emek harcamayann ruhunu, bu dnyada ple ve bokla beslenmeye mahkm ediyor olmal.

Asal Say

21

dnebakan

Osmanl Armasnn Srr

Neden etraf Trk olan blgeler snr lkelerde brakld, neden bu kadar zengin bir tarihi birikimimiz varken, 1900l yllarn tarihinin, ncesini yok sayp bykl ve doruluuna eserlerine inandrldk da ufkumuzu hapsettiler? lkede bunlar uygulamada iken ayn zamanda ermeni olay, Osmanl tarihide dier uygarlklar tarihi ile okutulmas, onunla gurur duymamz, mirasln yklenmemiz ve yklenmesi kendi iinde elimiyor mu? Osmanlcay bilenler olmal, eserler evrilmeli. Bylece 70 milyonun da olaya katlm salanmal. Dorular ve gelecekte ne yapacamz daha iyi analiz edilebilmeli. Yoksa sadece bugnn bize mum kadar grnt veriyor. Birileri de bazen frp sndrm, karanlkta kalan yerler var, oralar foto-montajlanm. Hatta baz eyleri konumak, sorgulamak yasak kabul ettirilmitir. stenen dorular retilmitir. Artk undan kurtulmalyz ve de unutmamalyz ki, biz Osmanl Torunlaryz. Osmanl Armamzn ne anlama geldiini, neler ifade ettiini, nasl olutuu konusunda her birimizin bilgisi olmas dedelerimize borcumuzdur.

smail akar

Osmanl Torunlar

ortasnda armann ait olduu dnemin hkmdarlarnn turas yer almakta. Onun altndaki yukarya ak hilalin zerinde Arapa Osmanl devletinin hkmdar olan han, Allahn Muaffak klmas ve yardmna dayanr ve ylece hkm srer. anlamna gelen bir sz yazl. Onun altnda, armann tam gbeine gelecek ekilde aynalkl kalkan motifi var. Bu kalkann evresinde yldzlar bulunuyor. Bu yldzlarn says ok zaman 12 adet ile snrlandrlm olup 12 burcu temsil eder. Bylece Osmanl, kinatn merkezine yerletirilmi olur.

Osmanlcay bilenler olmal, eserler evrilmeli. Bylece 70 milyonun olaya katlm salanmal.

Kalkann hemen zerinde de devletin kurucusu Osman Gaziyi temsil eden bir Osmanl armasnn zerindeki sem- sorgu vardr ki Osmanllarn kklerine bolleri en tepeden balayarak yle- ne kadar bal olduunu anlatr. dir: Kalkann sa yannda Osmanl sanca En tepede bir gne ekli ve onu evrele- yer alr. yen gne klar vardr. Gne eklinin Renkli armalarla krmz ile gsterilir. Onun karsnda ise hilafet sanca bulunur. Merkezdeki kalkandan Osmanl sanca ynne doru uzanan ekiller ise yle sralanmaktadr:

Hilafet sancann rengi aslnda siyah iken, arma zerinde hemen daima yeil renkte gsterilmi ve bazen zerinde hilal kondurulmutur. Sancan zerinde bir ok var. Sancak alemini altnda baltacklar ocann kulland tek tarafl bir ift yzl teberler

22

dnebakan

Osmanl Torunlar

Sancak aleminin altnda sng taklm bir tfek, altnda tek yzl teber (balta), sonra toplu tabanca ve topuz bal asa mevcuttur. Asann eper (sava aralarndan alt dilimli topuz) topuzu kenarna asl olan terazi adaleti temsil eder. Hilafet sancann altndaki iek ekilleri Osmanlnn estetik ynn gsterir. Buket arasnda ki gller hilafet sanca zerinde manevi ilhamlar sebebiyle bulundurulur. Arma gbeindeki kalkann hemen alt yann da dik duran bir borazan mzka takmn; onun altnda aprazlama duran tirke (ok kuburu, sadak) ile meale de gece donanmalarn ve ok msabakalarn hatrlatr. Armann alt tarafn boydan boya ssleyen inci defne yapraklar, iek motifleri arasndan be tane madalya sarkar. mtiyaz nian, Mecidi nian, ftihar nian, Osmanl nian ve efkat nian... Bu madalyalarn isimleri yledir: Kaynak: www.tarihogretmeni.com

Terazinin kitap ekilleri zerine oturtulmu olup bu kitaplardan stteki Kuran- Kerim, alttaki ise... dier hukuk metinleri yerine geen kanun kitabdr. Buketin hemen altnda bir apa (gemi demiri) yer alr ki denizciliin semboldr. (balta) bulunur. Sonra mzrak ve altnda el sperlikli tren klc vardr. Sonra azdan dolma bir top ve altnda sava klc yer alr. Hemen altnda bozdoan (grz) grlr. Top ile bozdoan sancaktan ayran boynuzdan yaplan boru ise sava ilann ve sonra da mehterhaneyi temsil eder.

Armann sol yannda, yani hilafet sanca ynnde uzanan semboller yine yukardan aaya yle sralanrlar:

1995 ylnda, Hayalet Gemi dergisi Sr konusunu ilemiti.

23

dnebakan

Musavver ocuk Postas

Ahmet Muhterem Bilgin

Dni-mend

17 Eyll 1339 Pazartesi Say:3 Trk yavrularnn bilgilerini ykseltmeye alr haftalk gazete dre yeri: stanbul Bb- li caddesi Kitaphane-i Sdi stanbul 1292 Abone artlar: Trkiye iin senelik 150 kuru Ecnebi memleketler iin 200 kuru Says 100 paradr Makriky nas ttihadi Osmn Mektebi ana snf baede ders yaparken.

Yazn durgun havas harekete trl trl renkleri solmaa balad zaman sizin gzlerinize bir parlt ve ruhunuza bir heyecan dolar. Artk bilirsiniz ki mevsimin sonuna yaklayorsunuz ve yeni gelen mevsim herkesten ziyde sizin mevsiminizdir. Son Bahar- stikbal Evet, bu mevsimde imenlerin rengi sardr ve baelerde iekler birer yetim gibi mahzun ve plak dururlar. Hatta aalarda bile bir mtemlinin hznn andran bir ey vardr. Fakat btn bu hazin manzarann altnda gizli kalan bir ey, yeni bir hayata douun zevkini veren bir heyecan vardr ki ite siz bu yeni hayatn vefakr dostlarsnz. Onun iindir ki tabiat czibeli renklerinden syrlarak mahzunlarken sizin ruhunuzda sevin ve kalbinizde heyecan balar. nki bilirsiniz.. bilirsiniz ki sonbahar almak zamannn yaklatn hatrlatr.

24

Dni-mend

Tabiatn bu mevsim deitirme gnndeki hznne aldanmaynz. Yaz ar ve bat havas ile ruhunuzu uyuturur. Elinizdeki kitab bir keye frlatarak pencerenizin kenarndan tabiat temay her eye tercih edersiniz. Fakat havann kmldamad, ieklerin ve imenlerin birer l gibi hareketsiz yerlerinde bkt u mevsimde tabiat temas bile insana yorgunluk verir. Karnzda

dnebakan

Tabiatn deitii bu gn insanlar iin de yeni bir hayat mjdesidir. ifti son ilerini grmek iin acele eder. ehir halk yeni bir mesi program ile ie balamak iin hazrlanr. iler gler bir nazarla ilerine koarak giderler. Bunlarn hepsi gzel, tatl ve sevimlidir. Fakat benim en ok houma giden bunlarn hibiri deildir. Ben de sonbahar severim. nki yazn aynda metruk birer harabeye dnen bz vardr ki, gzel sonbahar, sen gelince oraya nee, etret gelir, oraya mit ve hayat gelir, oraya her ey gelir. Yalnz kald sanlan sokaklar sabah ve akam melek yzl yavrularla dolar, onlar kollarnda antalar, yzlerinde sevin ve gzlerinde parlt ile ay ssz kalan o yerlerde koarlar. Oraya nee ve etreti, oraya mit ve hayat getirirler. te ben bunun iin sonbahar severim.

deniz durgun bir su sath kadar czibesiz ve sema yeknesak rengi ile ne kadar mnszdr. Sonra bir gn yava yava bu durgun denize ar bir uykudan uyanmaa balayanlar gibi biraz hayat ve hareket gelir. Suyun sathnda bir gerinme grrsnz. Kk mini mini dalgalar tatl temaslar ile shilin kumlarn yalayarak size hayattan haber getirirler. Daha sonra gn urasnda, burasnda siyahlklar, beyazlklar hsl olur. Bitmez tkenmez bir mviliin snesi deta sslenmee, gzellemee balar. Rzgr mehul ufuklardan yeni terneler toplayarak sizin skin muhitinize dker. Kular cvldayarak karken, iekler yeni bir hayat midi ile balarn dorulturlar.

Yalnz ocuklar iin yazar kalemimi tekrar aldm zaman yirmi be senelik bir ayrln tabaka tabaka omuzlarmdan kalktn duydum. ocuk Postasnn kaarileri karsnda bir aabey neesi, bir aabey genlii hissiytm aydnlatt. lk Hasb- Hal

ok yaamak iin dima ocuk kalnz diyen ngiliz doktorlarn hatrladm, ben derslerimi ve yazlarm sizlere hasrettike, zannediyorum ki hi ihtiyarlamayacam.

25

Siz fen, buhranl bir ktlktan ktnz. Zten ocuk edebiyatnda teden beri fakir olan matbutmz mtrekeden sonra bsbtn kurumu, tek tk ve tradsz birka yaprak sizde hibir dikkat ve ehemmiyet uyandrmakszn snp gitmiti. Baka memleketlerin ocuk matbutna verdii himmet ve bunun semeresi olarak grdmz mebzuliyete kar sizin mahrumiyetiniz pek fec ve telfiye pek muhtatr. ocuk mecmular nereden bz

dnebakan

Dni-mend

resimde grdnz ekilde, bir vagon yaptrm, buna bir muallim odas ve bir yemekhne ilve etmi. Vagon oduncularn alt mntkaya kadar raylardan istifde ederek dersler muntazaman devam ediyor. Mektebin imdilik otuz kadar talebesi var. Ttil gnlerinde dershne bir salon hizmeti gryor. Odunculara mesleklerine dir konferanslar veriliyor. ngiliz gazeteleri Talebesinden ayrlmayan bir mektep serlevhas ile bu icattan uzun uzadya bahsettiler ve mteebbislerini alkladlar. Ben, bir bunu, bir de Bykdere gibi kalabalk ve ocuklar oktan beri tahsilden mahrum bir kymzn hl bir mektep binsna mlik olmadn dndke aramzdaki mesfenin azameti tyleri rpertiyor. Harpte bir ey beklenir: Zafer. Sulhta bir gye vardr: Tahsil. Zafer iin ordu ve silh ne ise, tahsil iin maarif ve matbuat odur. Du edelim de bize zaferi temin edenler sulhun gyesini de istihsalde muvaffak olsunlar.

zevta bu mahrumiyetten bahsettike, henz mevsimi deil, Eyll gelsin. Gelsin diyorlard. te Eyll ortada bir ocuk Postasndan baka bir ey yok. Buna kr, bunu neredenlere teekkr ettikten sonra size yeni bir mektepten bahsedeyim. Amerikann Oregon eyletinde seyyar oduncular var. Bunlar uzak ve muhtelif ormanlarda senelerce odun kesmek ve tamakla megul. Byle olduu iin ailelerini dima berber gezdirmek ve ormanlarda seyyar bir halde yaamak mecbriyetindeler. Byle bir oduncunun ocuu nasl tahsil edebilir? Eyletin maarif mdr derhal bir re bulmu,

Aziz Hd

1- demolunun elinden uan ile kaan kurtulmaz. 2- Arslan kadna dokunmaz. 3- Er olan ekmeini tatan karr. 4- Austos bcei gibi crlayan, sonunda atlar. Darb- mesel

26

Dni-mend

Snbl kadn kasabada herkes sever kvrck, gr salarna balad krmz yemenisi, kuzgn siyah ehresine ne kadar yarard bilseniz..? Dnyda olu Beirden baka kimsesi yoktu. Ana oul zengin bir ilenin samanlnda otururlard. Bre Snbl kadn olu iin neler dnyordu: onu bi mektebe koyacak, doktor kacak, adam olacakt. Snbl kadn byle dnrken Beir siyah ve sska bacaklarn rten uzun beyaz pantolonla zerini yemileri ile kirlettii sar mintanla her gn sokak sokak dolard. Bu sevimli Arap yavrusunun zeki gzleri herkese kendini Posta Hikyeleri: Altn armut

dnebakan

sevdirmiti. Yine bir gn Beir: annesinin verdii yal ekmek dilimini sra sra krlara kmt. ayrlarn, sararan buday tarlalarnn aralarndan neeler arklar syleyerek kouyordu, kotu kotu Yorulmutu. Dinlenmek istedi. Bulunduu yere oturdu, yorgunluktan olacak, hemen uyuyakald. Saatler geti, Beir gzlerini atnda etrfna hayret ve taaccple baknd: Burasn hi tanmyordu. Bu byk meyveli aalar, parlak renkli iekleri, etrfnda ten gzel kular hi grmemiti. akn akn kalkt. Karsnda iki yosunlu kayadan szan souk sudan imee gidiyordu. Karsna nereden geldii hi belli olmayan aksakall yeil sarkl ihtiyar bir dervi kverdi. Beir korku iinde ona bakarken o tatl bir sesle: olum dedi. ok mu susadn? Bak! Aata ok gzel armutlar var; sana onlardan vereyim. htiyar dervi eli ile aaca uzand, kopard armudu Beire verdi. Beir onu hemen azna gtrd. Oh! Ne kadar tatl bir armuttu. Dervi; Yavrum bak sen evinizden ok uzaklamsn. Biraz sonra akam olacak, ortalk kararacak. Buralara kadar nasl geldin? Beir: Ben ne bileyim? Koa koa geldim. Yorgunluktan oturduum yerde uyuyakalmm. Uyandm

zaman kendimi hi tanmadm bir yerde buldum. Dervi: Annen seni hi merak etmez mi? Al bunu annene gtr dedi.

h pek merak eder dedi ve nasl gideceim diye alamaa balad. htiyar dervi aatan bir armut daha kopard Beire vererek: Beir armudu koynuna koydu ve dervie teekkr etmek isterken onun kaybolduunu hayretle grd. Artk orada meyve aalar, renkli iekler, munis ve sevimli kular da yoktu. Kendisi: buday tarlalarnn sararm baaklar arasnda bulunuyordu. Kalkt. akn akn eve doru yrmeye balad. Etrafta iftilerin en arklar iitiliyordu. Eve geldi. Ona annesi kapy at. Beir sevinle: Bak anne dedi, sana ne getirdim. Koynundan armudu kard, annesine uzatrken yere drd. Armut yere dnce mden bir sada kard. Anne, oul buna ardlar. Armudu ellerine aldklarnda bunun parlak sar renkli bir mden olduunu grdler. Snbl kadn onu arda bir kuyumcuya gtrd. Kuyumcu hlis altn olduunu syledi ve Snbl kadn sevinle eve geldi. Anne oul ok sevindiler. Aylar geti, Snbl kadn kasabadan bir ev satn ald. Olu da pek sevdii mektep hayatna atld ve snfta en alkan bir talebe oldu.

Sevindi: teekkr ederim babacm dedi ve hemen elini pt.

27

dnebakan

Dni-mend

Bir ocua annesi, sofrada verdiklerinden baka yemek istememesini tenbih etmiti. Bir gn yemek yerle iken tabana et koymay unutmulard. Et yemeyi ziydesi ile seven ocuk bekledii halde bu yemekten vermediklerini grnce sofrann zerinden tuzluu tabann kenarna ekti. Annesi tuzu ne yapacan sorduu zaman yle cevap verdi: Tahaf fkralar: Tabaa koyacanz etin zerine serpeceim.

Babasnn servetine ziydesi ile marur olan kibirli bir ocuk bir gn gzel bir beygir ile krda gezerken bir merkeple babasnn tarlasna giden fakir bir mektep arkadana tesadf etti. Zenginlii ile iftihar eden ocuk arkadann fakirlii ile elenmek iin: Eek nasl gidiyor? Diye sual edince bu szden mteessir olan fakir ocuk yle cevap verdi: Beygir ile gidiyor!

Bir ocuk mektepte snfnn penceresini krd iin hocasnn kendisini tekdir edeceinden fevkalde korkuyordu. O esnada snfa giren hocas ulum-u dnye kitabn aarak cam kran ocua:

Yeri g kim yapt dedi

Fikri dima krd camla megul olan ocuk korkarak: Ben yaptm hoca efendi diye cevap verdi. Hocas bu szden ziyde kzp: Aman hoca efendi ben yaptm, fakat bir daha yapmam! Ne demek ben yaptm? diyerek stne yrynce ocuk alamaa balad:

Yumurcak, pislemediin yalnz ay ibrii kalmt.

Anneciim!.. Anneciim!.. Aabeyim umac oldu!

28

Yaz Elencelerinden

dnebakan

den renmek isteyen, arkadalarna her eyi bildiini iddia eden chil bir ocuktu.

Dni-mend

Bana birka arkadan toplam onlara deirmenlerin nasl budaylar ttn, iftilerin topra nasl kazdklarn hep yanl yanl anlatyordu. Bir aralk arkadalarndan kk Hasan, uzak dalardan gelip akllarn, iri kayalarn beyaz kpkler brakarak alayan nerelere kadar gittiini hocasna sordu. Hocas ona bu derenin karlar eriyen dalardan gelip byle gece gndz akarak denize dkldn syledii zaman kk Hasan hayret etti! Ya deniz taarsa? O zaman bilgilii ile her eye atlan Orhann hatrna hocasnn kraat kitabnda verdii son ders geldi: orada sngerlerin kolaylkla suyu itiklerini ve onlarn denizlerin diplerinde bulunduklar yazl idi. Orhan hocasna sz brakmadan derhal atld: Bu sz syler sylemez btn arkadalar ona kahkahalarla gldler.

Bir cuma gn Orhan hocas btn mektep arkadalar ile berber, krlara gtrmt. Gne mi renkli gkte byk bir elmas gibi parlyor, kular yeil yaprakl aalarn dallarnda terek uuyorlard. Orhann Hikyesi Hocalar bu gzel yaz gnnden istifde etmeleri iin onlara gelincikler, papatyalarla dolu yeil ayrlarn stnde oyunlar oynatmt. Orhan okumadan, dinleme-

Sen ok chilsin, bilir misin ki denizlerin dibinde sngerler vardr, bu dere ne kadar akarsa aksn sngerler denizlerin fazla suyunu itikleri iin deniz tamaz.

Orhan arkadalarnn kendisine niin gldklerini hl anlamamt. Hocas Orhan yanna ararak anlatt.

Sngerler akan sular ne kadar ierlerse isinler onlar yine denizin iinde kaldklar iin sularn miktar azalmaz. O zaman Orhan arkadalarnn kendisi ile alay etmekte ne kadar hakl olduklarn anlayarak mahcup oldu. Kk okuyucular, bilmedikleri eylere karanlarla, bakalarnn kabahatlerini yzlerine vurmak isteyenler dima mahcup olurlar.

1- te srtn arkasndaki tavann kulaklarn gryorsunuz. 2- Ate!.... 3) A...... bizim merkepmi.

29

dnebakan

Dni-mend

Erenky Trk Fransz Sultnisi Talebesinden Mehmed Zeki Efendi

Kklerin defteri ifti ocuu

Silivri Zkr Mektebi 9. Snf Talebesinden Talebesinden 72 numaral Mehmed Orhan

Da banda bir evim var, Bir ev deil bir drt duvar, Bu yl bast yz yana. ehirlerden uzak kam, Krlar ona kucak am, O da komu da bana. ok ihtiyar evim, fakat Ne bir yeri rk sakat, Grnte ne de eski.

*** *** *** *** *** *** *** *** ***

Ufka bakar st kat da, Gizli kalmak bu cnibde, yle tatl bir heves ki.

Hangi kyl temel atm, Hangi oban onu atm, Ge eren bu dalara.

Gn batarken dalarm ben, Esen rzgrdan dklen, Hzn dolu sadalara, Babam burda ift srerdi, Anam bana her gn der di, Sen de ifti olacaksn. Verecek her emekle, Bu topraktan mit bekle, Ondan hayat bulacaksn.

Bu krlarda yayorum Otlatarak ayorum Davarm ovalardan

Sapasalam kolum elim, Ziraattr hep emelim, Benim bydm zaman,

Hatrnda tut bunu her an, Zengin olur ifti olan, stediin baka nedir? Ey arkada, bil bunu sen, Tohum atp eker isen, Topraklar bir hazinedir.

*** ***

30

Necded Reid

Mini miniye masallar. Yaral Ku Mini mini sevimli, ku Syle: neden baygn, biho Yatyorsun byle yerde Tnemek nerelerde? Seni demi yoksa vurdu, Tfenklerin hain kurdu. Vah cancazm! Kalbinde mi? Cerihan ok derinde mi? Ne istedi senden avc? *** Avc!.. Avc! Artk ac, Msumlara cef etme, Cinyetle safa etme. Bak kurunun neler yapm: Yavrulardan nee kam, Dncesiz be hey zlim Yeter artk bu mezlim. Bedenlere zulm gnah, Muber olur sonra Allah.

dnebakan

be tekil ediyorlard.

Gl gonca ihtiyar kadndan ayrlarak derenin akntsna doru yrmeye balad. Nihyet geni bir muhitin kenarna yetiti. Ucu buca bulunmayan deryann stnde hibir yelken, hibir kayk grnmyordu. Buradan telere nasl gidebilecekti? Kenardaki kumlara bakt. Birok akl talar vard. Onlarn hepsi denizin pek yumuak eli altnda parlam, cillanm, dzelmiti. Kendi kendine dnd: Deniz hi yorulmadan gidip geliyor. Bu hareket syesinde en sert talar bile dzleyip parlatyor. Ben de yorulmayacam. Teekkr ederim dima alkanan dalgalar! Bana verdiiniz dersten dolay teekkr ederim. Kalbim diyor ki: siz bir gn beni kardelerime kavuturacaksnz.

Dni-mend

Bir tek ku bile yoktu. Aalar ve dallar birbirine o kadar girmi, o derece sk idi ki, bir gnein, bir ua bile grnmyordu. Mddet-i hayatnda kendini bu kadar yalnz, dnyadan bu derece uzak grmemiti. Beyaz Turnalar

rak gzden nihn oldu.

Akam olmutu. Gece pek ziyde karanlk idi. Otlar ve yosunlar zerinde bir tek yldz bcei bile parlamyordu. Gl gonca yumuak yosunlar zerine uzanp uyuyordu. O srada zerindeki yeil kubbeyi tekil eden dallarn alarak gzel bir perinin birok cariyelerle berber gkten indiini grd. Bunlar sabaha kadar etrfnda oturarak onu beklediler. Sabah olunca gzel peri gen kza tatl bir tebessm ile baka-

Gl gonca; uyand zaman bir rya m grdn veya grd eylerin bir hakikat mi olduunu bilemiyordu. Kalkarak biraz yrd. Elinde bir sepet da ilei bulunan bir ihtiyar kadna rast geldi. Ona; ormanda yanyana giden on bir ehzdeyi grp grmediini sordu. htiyar kadn cevap verdi:

Hanm kzm grmedim lkin dn balarnda altn talar on bir turna grdm. uracktaki derenin kenarndan aaya doru iniyorlard. htiyar kadn gen kz biraz tedeki derenin yanna gtrd. ki taraftaki aalarn dallar bu derenin stnde yeillikte bir kub-

Denizin dalgalar ile ykanm olunan kenarda on bir tne beyaz turna ty grd. Gl gonca bunlar toplayarak pt. Shil tenha idi. Oralarda kimseler yoktu. Gen kz oturarak, uykuda bulunan bir ocuun snesi gibi kalkp engin denizi seyre dald. Gne denizin dalgalar arasnda kaybolmak zere iken, balarndaki altn talarn parlad, on bir turnann shile doru uarak geldiini grd. Kular, gkyznde beyaz erit gibi birbirinin arkasndan uuyorlard. Gen kz kayalarn stnde sakland turnalar, biraz sonra uzun kanatlarn birbirine arparak yaknna indiler. Gne batnca tornalar kaybolup, yerlerinde on bir gen grnd. Bunlar gl goncann kardeleri idi. Bunlar grnce Gl gonca bir sayha-i srr atarak meydana kt. Kendini birderlerinin kollar arasna att. ehzdeler kz kardelerini grerek sevindiler. Onun byle gzel bir gen kz olduunu mhede ile memnn oldular. Srurlarndan hem glyor, hem alyorlard. Oturarak analklarnn kendilerine ne kadar

31

zulmettiini hikye eylediler. ehzdelerin by dedi:

dnebakan

Gne gkyznde olduu mddete biz beyaz turnalar gibi uarz, fakat gurub edince insan kyfetine avdet eyleriz. Bunun iin dima gnein batt zamanda ayamz basacak bir yere muhtcz. nki gne batt ve insan kyfetine girdiimiz zaman havada olursak o kadar yksekten deriz. Biz burada ikamet etmiyoruz. Denizin tesinde buras kadar gzel dier bir memleket vardr. Orada oturuyoruz. Buradan oraya kadar ok uzaktr. Yolda da hibir ada ve shil yoktur. Yalnz dalgalarn arasnda ykselen bir kk adack vardr ki yalnz bir kayadan ibrettir. Frtna olduu zaman dalgalar bu aday rterler. Mmfih bu adack bizim iin pek byk bir faidedir. nki o ada olmasa buraya gelebilmek bizim iin mmkn olamazd. Yolda akam olunca oraya iner ve geceyi orada geiririz. Bununla berber buraya gelmek iin ok zaman umak lzm olduundan uzun gnler bekleriz. te bu sebepten memleketimizi ancak senede bir kere ziyret edebiliyoruz. Burada on bir gn kalr, byk ormann zerinde uar, doduumuz ve babamzn skin olduu saray, validemizin mezarn grrz. ocukluumuz vakitlerini derhatr eyleriz. Buraya gelmekten en byk maksadmz, seni grmektir. Hamdolsun seni bulduk. Burada kalmak iin daha iki gnmz kalmtr. Sonra gitmee mecbruz. Seni de berber gtrmek lzmdr. Lkin nasl gtreceimizi dnyorum. Ne kaymz, ne kimsemiz vardr. Btn gece konutular. Yalnz bir iki saat uyudular. Gl gonca uyand zaman gne domu ve kardeleri ku ekline girmilerdi. En kk ehzde orada kz kardeinin yannda kald. Dierleri uup gittiler. (Bitti)

Dni-mend

Baba: Sa elimdeki eyrei mi? Sol elimdeki kd m vereyim? ocuk: Sa elinizdeki eyrei sol elinizdeki kda sarnz da yle veriniz.

Bilmece 3 - numara Be harfli bir kelime bulunuz ki Anadolunun gzel bir liva merkezi olur. Beinci harfini hazf ederseniz hkmdarlara has bir lkab olur. Drdnc harfini hazf edilirse meyvelerden biri meydana kar bilmecemizi doru halledenler meynnda kura ekilerek birinciye suluboya takm, ikinciye dnya atlas, ncye mrekkepli bir kalem onuncuya kadar birer kitap, on birden yirmi bee kadar birer kurun kalem hediye edilecektir. htar: gerek bilmece, gerek msabakalarmza itirak edecek kk okuyucularmzn msabaka kuponlar ile berber mekteplerini: (stanbul Bb- li Caddesi Kitaphne-i Sdide ocuk Postas) msabaka memurluuna gndermesi lzmdr. Msabakalarmza vilyetten dahi itirak edebilmesi iin bir ay mddet konmutur.

Msabaka sualleri: 1- Matbaacl memleketimizde ilk tesis eden kimdir? 2- Hilfet hangi Hkmdrn zamannda Trklere gemitir? 3- Pergrn ayaklar arasndaki mesafeyi bozmamak art ile i ie ka dire izebilirsiniz? Suallerimize doru cevap verenler meynnda kura ekilerek birinciye yaz kalemi, ikinciye bir pergr takm, ncye bir albm, onuncuya kadar bir kitap, on birden yirmi bee kadar birer milli kartpostal hediye edilecektir. Bilmece msabakalarmza itirak edenler netceyi yedinci sayda grebileceklerdir. Mesul Mdr: Sleyman Tevfik Teebbs matbaas

32

Genliimin henz kurtarlmam srr da sende yayor. Ve burada genlik ve hayat halinde mitle dolu, bu sar mezar ykntlarnn stnde oturuyorsun. Evet ey iradem, henz benim iin, btn mezarlarn ykcssn. Yaa! Mezarlarn bulunduu yerde dirilmeler de vardr. Friedrich Nietzsche Byle Buyurdu Zerdt Srrmn srrnda bir narin glsn Parelendim her paremde hznsn Selukludan cellat skn eylese Benden ac senden inkr szlsn Baba shak Destan

Sjenin srr ise iradedir, irade, kendi kendini yiyen bir oburdur. Arthur Schopenhauer

Onlar Ne Demiler?
Fakat bilgi delilikte bu kadar nemliyse de, bunun nedeni onun bilginin srlarna vakf olmas deildir; delilik bunun tamamen tersine, ayar bozulmu ve yararsz bir bilimin ezasdr. Michel Foucault, Deliligin Tarihi

dnebakan

Dnya ve insanlar yreimde sr, ilmimde muamma deildirler. Nazm Hikmet Ran, Kuvay Milliye Destan

Yapszlk ylesine sr ieren bir gizliliktir ki dmann asla casusluk yapamaz. Sessizlik ylesine gizemli bir abukluktur ki kimse seni gremez. Sun Tzu - Sava Sanat Srrn herkese ama! Bir sofrada yemek yiyen iki dosttan birisinin dieri aleyhinde casusluk ettiini ok grdm. irazl eyh Sdi Bostan

Yazarlarn birou neden yazdn bilmez. Ya da neden yazdn bilerek balamaz yazmaya. Yaznn evrenine girildiinde sorular belirginleir, nceleri pek de tatmin edici olmayan, oynak cevaplarn bir ksm yerli yerine oturur. Birok soru cevaplansa da, cevapland sanlsa da, neden yazyorum? sorusu lezzetli bir i huzursuzluu sorusu olarak kalmay srdrr. nk yazmann btn srr aslnda bu sorunun iindedir ve bence yazarlar bu soruya kesin bir cevap bulup defteri kapatmak istemezler. Yaz, yazarn da eremedii bir srdr; sr aydnlanrsa yazar a yakalanm bir tavana dnr, kprdayamaz. Ayfer Tunc Harflere Blnm Zaman Geri Srgn ile muhabbet ederek evdekilere ihanet etmiti ama bu ihanet etmilik duygusu ona huzur veriyordu. On drt yldan beri ky halk, sadece kendisinin bilmedii bir srr paylayordu ve bu sr sadece kendisini ilgilendiriyor ve yreini dalyordu. imdi iler tersine dnmt, artk o bir srra sahipti btn ky bundan habersizdi. Amin Maalouf, Tanios Kayas Yoksa balanmak iin benim srlarmn renilmesini gerekli klan srlarn m var senin de? Honore De Balzac, Vadideki Zambak

Hakikaten o zamann kasabalarnda, kadnlarn mutfaklar adamakll esrarengiz meknlard. nk eer lezzeti varsa, bir yemein muhakkak bir pf noktas, bir srrnn da olmas gerektiine inanlrd. Bu sr elleme duyurulmaz, yemein tarifini isteyenlere malzeme eksik sylenir, bylece esrar, tpk Zlfikarn srr gibi nineden anaya, nihayet kz toruna intikal eder, bu sayede de yediden yetmie btn aile kadnlarnn kvan ve iftihar vesilesi olarak srer giderdi. hsan Oktay Anar, Efrasiyabn Hikayeleri Srrn mmur olmas gerek; nk sr, aacn kkne benzer; gizlidir kk amma eseri, dallarda, budaklarda grnr. Bir iki dal krlsa kk salamsa gene biter; fakat kk rkse ne dal kalr, ne yaprak. Mevlana Celaleddin - Fhi M-Fh Eski evlerinde, komular izin verdii srece, her gn dzenli ekilde piyano alyordu. Dt bu durumda, stelik imdi piyanosuz bir evde, onu akln karmaktan, delilikten koruyan bir srr vard. Belli olmaz, hrszl gibi bu srrn da, belki ileride sizinle paylar. ebnem igzel Sarmak

Ramsesi yok edebilmek iin onu gn na kartp, bir mzeye yerletirmek yeterli olmutur. Mumyalar kemirip yok eden ey o kk kurtuklar deil, simgesel dzeni yer deitirmeye zorlayan, hibir konuda yetkin olmayan ve kendinden nce var olmu kltrleri rmeye ve lme mahkm etmekten baka bir ey bilmeyen, onlar nce ldrp sonra bilimsel yntemler araclyla diriltmeye alan bize zg bir tarih, bilim ve mze anlaydr. Tm bu srlara kar yaplan bir sakln, srdan yoksun bir uygarln saldrsdr. Bu, stne oturduu temellerden nefret eden bir uygarlktr. Jean Baudrillard, Simulakrlar ve Simulasyon

Benim korktuum, onun kim olduunu syleyecek vakit bulamamak, byk srr ve gerei kendimle mezara gtrmektir. te bunun iin ok zldm o anlamyor bile. Nereden bilecek? Cengiz Aytmatov, Toprak Ana

Denir ki, srrn bara ara ilan ederek rahatlayan aptaln tekidir. Kendinize yapabileceiniz en kt ey, srrnz bakalarna ifa etmektir. Denir ki, zgr bir adam kelepe altna alan iki ey vardr: Egemenliini bir erdeme teslim etmek ve bir srr ifa etmek. bn Zafer, Adil Hkmdar Srra ermek srdr sr yrek ister inanmsa inanm hem savunmu sra yrek Ferhan ensoy, Gndeste

33

Ama btn kk srlarmz bu beye neden anlattnz, daha dorusu dinlemeye zorladnz anlamyorum kk hanm. renmeye hi hevesli grnmyor. Baksanza, kendi iine dalp gitmi. Franz Kafka, Dava Be hey karda Hakk bulam m dersin Hakka yarar amel ilemeyince Tarikat srrna erem mi dersin, Kamil mrid sana sylemeyince. Yunus Emre

bir sr-ocuksun, batan karr gibi aa kardn beni ayrlk m; beni aka terkettiin iin seviyorum seni! Haydar Erglen, Beni Aka Terkettiin in Seviyorum Seni

Onlar Ne Demiler?
Geri buyurduun gibi ak ifa etmek olmaz. Zaten akl banda olan kimse ak srrn diline bile almaz. Faraza sevgili ile olan akmza bir yabanc vakf olursa halimiz nice olur? O zaman artk her eyden midi kesmek gerekir. Tt-nme Herkesin vadesi gelmi sonbahar yapra mrszl ile sarard bu ktlkta byle kanl canl insanlara rastladka dorusu geim tarzlarndaki srlar merak ediyorum. Hseyin Rahmi Grpnar, Kaderin Cilvesi Nedir bu savan ardndaki sr, hangi by bizi bizimle vuruturuyor, hangi korkun kader gemiimizi geleceimizle arptryor?

dnebakan

Ah, sessiz ak neler yazm, ren artk okumay, Akn srrna ermiler bilir gzleriyle duymay... William Shakespeare, 23. Sone Billh nedr ane aka mefhm Bu srr- nihn eyle malm Fuzl, Leyl ve Mecnn gen srlarla yaland aklm eytan huzura gelsin, etek psn af dilesin! Kk skender, Sr G Srr- ak f ederse gz ya olmaz aceb n ola-gelmidr eyler srrn izhr mest Muhibb (I. Sleyman)

Kendisini ve btn alemi tek bir varlk halinde grebilmenin srrn. Belki de gelecek straplarn hissettii iin bu panzehiri bulmu. Ama unutmayalm ki dnya ancak bu noktadan kurtulur. Ahmet Hamdi Tanpnar, Huzur

Ahmet Altan Kendi Kendimize Sorular

Ey, insanolu! Senin ruhun, bu srra eremez... Perdenin arkasnda olup bitenlerin srrna eriebilmenin yolu sana kapaldr! Bu srr renme arzusunun kapsn almayan kalmamtr; fakat, o kapnn da kimseye ald yok! Firdevsi, ehname Tertemiz, saf, el dememi bir gen kz tarafndan sevilmek, akn o tuhaf srrn ona aklayan ilk insan olmak, hi phesiz ki byk bir mutluluktur fakat, dnyann en yaln eyidir. Alexandre Dumas Fils, Kamelyal Kadn Sessizlii, yani zihinsel intihar krkleyen, barbar adaletsizlii iyi tanyan ormann ilk insanlar, aalarn gizemi ve tarih ncesindeki sonsuzluklarn srrn, bilincini oktan yitirmi ama zamann bitimsizlii kadar grkemli bir kararllkla koruyordu.

Srlarn ilerinde saklyamyarak bir dostlarna tevdi edenler gln olmaz m? Bunlar kendilerininken tutamadklar bir srr bir yabancnn saklamasn isterler.

Hakkn kandilinde gizli sr idim, Anamn beline indirdin beni. Ak mrekkep idim, kzl kan ettin, Trl irenklerde yandrdn beni. Karacaolan

Abdlhak inasi Hisar, Kelime Kavgas

Son yllarda promosyon iin her ey datld, kala kala mesleki bilgiler ve srlar kalmt. Eh onlar datmak da bendenize nasip oldu. Ali Poyrazolu, dn Yaamlar Beyler, Mona Lisann sadece yz androjen olmakla kalmaz, ismi de erkek ile diinin ilahi birleiminin bir anagramdr. Ve ite bu dostlarm, Da Vincinin kk srr ve Mona Lisann bilmi glmsemesinin nedenidir. Dan Brown, Da Vinci Sifresi

Hi kimse bu konuda hibir zaman doruyu bilemezdi, nk doruyu bilen tek kii, srrnn zerine yatan lnn kendisiydi. Albert Camus, D Srr can bilmeyip seyreyliyen sergeteler Devreder devran ile deyran bilmez kandedir Sarban Ahmed

Gel iy gyende-i srr- maani Merref eyle bir dem bezm-i can Kvami, Fetihname Tetii eken ellerin srrn bulmak istiyorum. Yelda Karata, Yaamn Srr Aynalara hi bakmazd, srlarndan geip, kendi srrn yitireceinden korktuunu sylerdi,

Lugones, Tuzdan Heykel

Bir byk sr syleyeceim sana kaplar rt lmek sevmekten daha kolaydr Bundandr yaamann sanclarna ynelmem Sevgilim. Louis Aragon

- Sr, derdi, insann ruhunun iinde kalmal ki ruh uabilsin! Srl kaplardan da su imezdi Elif, onlarda kskan bir gizlenme isteinin yaratt yapayl grrd. Meral Mini, Elif

34

bu minnack kelimeler de, benim hayatta

tek zevk aldm yerlerdir, cismi yok ama ruhu buradaki dudak, gereinden deerlidir, bir

var bu kelimelerin! Bak, buraya dudak yazdm, zaman sonra, bu dnyada ne senin, ne benim

dudam kalacak, ama bu kelimeler yaayacak. Nihat Gen, Arkas Karanlk Aalar

Gelecek saymzda tarlasnda bulualm

sava