SNEMA ve VDEO MANFESTOLARI

Hazrlayan enol Erdoan

eviri Kurulu Tuna Ylmaz Al Sivas Uur Karakcek

Her neye inanrsanz inann, tm inanlarda emek smrs iren bir ey olarak yerini almtr. Bu eser, Es Yaynlar editrnn enol Erdoana kar yapt emek smrsnn kltrel bir cdr. Kitaplar kimsenin deildir!!! Hepimizin dnda!!!

R.C & .E CHAOS

Manifesto I

Sinema-Gz
Diziga Vetovun Manifestosu -1923Ben gzm. Mekanik bir gz. Ben, size dnyay yalnzca onun bak asyla yanstan makine. Artk insann devinimsizliinden kurtulacam. Srekli hareket halindeyim. Nesnelere yaklap, uzaklayorum. zerlerine szlp aralarndan geiyorum. Bir yar atyla atba gidiyorum. Kalabalklar tm hzmla ayor, taarruz eden askerlerin en nnde gidiyorum. Uaklarla havalanp srt st dyorum. Tpk evremdeki bedenler gibi dtm yerden kalkyorum. te ben buyum. Karmakark manevralarla dnerken birbirlerinin pei sra kaydettiim hareketleri ynlar halinde bir araya getiren bir makineyim. Zamann ve mekann snrlarndan bamsz bir halde, evrenin her noktasna dilediim ekli veriyorum. Size tanmadnz bir dnyann kaplarn aralyorum. Yolumu dnyay yeniden deerlendirerek ayorum. Dramatikletirilmi sinema insanln afyonudur. Kahrolsun beyazperdenin lmsz krallar ve kralieleri, yaasn nclerin sradan hayatlarnda ve tezgahlarnn bandaki ekimleri. Kahrolsun burjuvazinin dzmece senaryolar.
3

Yaasn hayatn kendisi. Dramatik sinema kapitalistlerin elinde ldrc bir silahtr. Gnlk yaammzdaki devrimci uygulamalarmzla bu silah dmann elinden alacaz. ada sanatsal dramlar eski dnyann kalntlardr. Bu, devrimci perspektiflerimizi burjuva sosuyla yavanlatrma giriimidir. Hayatmzn sahnelenmesine son verin Bizleri olduumuz gibi ekin. Yazarn senaryosu hakkmzda uydurulmu hikayelerden baka bir ey deildir. Her birimiz dierlerininkini aksatmadan kendi ilerine devam etmelidir. Kinoks'larn amac rahatsz etmeksizin sizi ekmektir. Yaasn devrimin sinema-gz Biz; Biz kendimizi plklerden bolca malzeme toplayan paavrac sinemac srsnden ayrt edebilmek iin Kinokslar olarak adlandryoruz. Bu kk panayr tccarlarnn alverileriyle sinemasarasnda herhangi bir benzerlik yoktur. Kinokslarn gerek

ocukluk anlaryla yklenmi Rus-Alman psikolojik-dram sinemas bizce budalalktan te bir anlam tamamaktadr. Kinoks, byk lde grkemli bir grnt dinamizmine dayanan Amerikan serven filmlerindeki, pinkertonvari sahneye koyulardaki yakn ekimlerle, hzl geilere teekkr eder. Bu iyidir, ama btnyle dzensiz ve kesin bir devinim aratrmasndan yoksun olarak oluturulmulardr. Psikolojik dramlara oranla bir stnle sahip olmalarna karn, bunlar herhangi bir temelden yoksun, sradan yaptlardr. Kopyann birer kopyasdr. Biz ilan ediyoruz ki, eski romanlatrlm, tiyatrolatrlm ve dier filmler czzamldrlar. Onlara yaklamaynz! Gzlerinizle dokunmaynz! lm tehlikesi vardr! Bulacdrlar! Biz Kinoks sinemasn mzik edebiyat ve tiyatro gibi dier sanatlardan artyor ve bize zg bir ritim aryoruz. Bunu da, ancak eylerin devinimlerinde bulabileceimizi sanyoruz.
4

Biz sesleniyoruz: Romann tatl kucaklamasndan, Psikolojik romanlarn zehrinden, Ak tiyatrosunun skclndan, kan! Mzie srt evirin! Kendi ritmimiz ve kendi deerlendirmelerimizle, kendimize zg aralarn aray iinde byk aamalar kaydederek nc boyuta zaman da katarak drt boyutlu sinemaya ulaalm. Yarnn sinema sanatnn bugnn sinemasnn yansmas olmas gerektiini dnyoruz. Sinema sanatnn yaayabilmesi iin sinematografi ortadan kalkmaldr. Bu durumun bir an evvel gereklemesini istiyoruz. Farkl sanatlarn bir araya getirilmesiyle oluan, bir oklar tarafndan sentez sinemas olarak adlandrlan bu olguyu reddediyoruz. Renkler zenle seilmi olsa da rktc renklerin karm rktc bir renk vereceinden dolay beyaz elde etmek mmkn deildir. Doruklarna varamadklar srece, farkl sanatlarn asli birliktelii gerekleemeyecektir. Sinemamz, tiyatro ve edebiyatn iine nfuz etmi olan her trl hastalktan kurtaracaz. Ona nesnelerin deviniminde sakl olan kendine zg bir ritm kazandracaz. Devinim sanat sinema, tm dikkatlerimizi bugnn insan zerine younlatrmamza hibir ekilde mani olmuyor. Tpk makineler gibi insanlarnda dengesizlii ve dzensizlii bizi utandryor. Gelimelere ayak uyduramayan insann filmini ekmeyi dnyoruz. Makinenin lirizminden tartlmaz bir ekilde makinelemi insana geeceiz. Makinelerin ruhunu aa kararak iinin iliini, itinin traktrn, makinistin lokomotifini sevdireceiz. nsan ve makineyi yaknlatracaz. Yeni insan yaratacaz. Beceriksizliklerinden arnm ve makinenin z ve biimindeki gelimelerin getirdii zorluklara alm bu yeni insan, filmlerimizin ana temasn oluturacak. Mekaniin bysne kaplm bu yeni insan, makinenin ileyiini yceltecek kimyasal tepkimelerin harikalarna doru ilerlerken mekanik ve akkor halindeki aralar sayesinde iirler, senaryolar yazacak. Bu yeni insan, akan yldzlarn, gkyz olaylarnn ve gzlerimizi kamatran projektrlerin devinimini gzlemleyecek.
5

Sinema-Gz; Sinema analizdir. Uzaklarn kuramdr. Perdede bantlk kuramdr. Saniyede 16 kare grntsn kaldryorum. nk bunlar artk hzl ekimlerin ve hareketli alclarn grntleri yannda basit birer ekim yntemi olarak kalmaktadrlar. Sinema-Gz gzn gremediini ekebilen, teleskop ve mikroskop gibi snrsz ve mesafesiz grebilme olanan salayan, bir telegz bir gz n ani bir gr olarak tanmlamalyz. Sinema-Gz, aadaki hususlar amaladndan birbirini tamamlayan tm bu tanmlamalar iermektedir. nk Sinema-Gz; Tm sinema olanaklar Tm sinema bulular Tm yntem ve metotlar Tm gerei bulmaya ve gstermeye yararl eyleri amalar. Gizli ekimin amac,gizli ekimdeil, kiilerin maskesiz makyajsz,oynamadklar bir anda,alc tarafndan yalnlatrlm dncelerini alc gzyle gstermek olmaldr. Sinema-Gz, grnmeyi grnen klan, karanl aydnlatan, maskeli olan yalnlatran, oyunsuz oyunu salayan bir yntemdir. Sinema-Gz, evrenin sosyalizme almas amacyla srdrlen savata bilim ve sinematografik aktalitenin birleimi, gerek sinemann perdede gerei gsterme deneyidir.

Manifesto II Ftrist Sinema

Dnceyle iletiime geilmesi ve korunmas asndan tam manasyla gemii olan kitap, uzun sredir katedraller, kuleler, duvarlar, mzeler ve pasifist ideal gibi kaybolmaya mahkumdu. Yerleiin, nostaljiin, ntralistin statik dostu kitap, devrimci ve kavgac dinamizmle zehirlenmi yeni Ftrist kuaklar elendiremiyor ya da yceltemiyor. Bu byk yangn Avrupal hassasiyetini canlandryor. Tm milli amalarmz tatmin etmesi gereken byk hijyenik savamz talyan rknn gcn yeniliyor. Evrenin elenceli bir deformasyonu olan ve dnyadaki hayatn fani bir sentezi olan bu hazrladmz Ftrist Sinema ocuklar iin en iyi okul olacak: neenin, hzn, cesaretin ve kahramanln okulu. Ftrist sinema duyarll keskinletirip gelitirecek, yaratc hayal gcn hzlandracak, zekaya devasa bir simultanlk verecek. Ftrist sinema, edebi eletirinin (her zaman bilgi) ve dramann (her zaman tahmin edilebilir) yerini alarak ve kitab (her zaman usandrc ve bunaltc) ldrerek genel yenilenme ile ibirlii ierisinde olacaktr. Propagandann gereklilikleri bizleri arada srada bir kitap yaymlamaya zorlayacaktr. Ama bizler kendimizi sinema aracl ile ifade etmeyi yeliyoruz. Ftrist Sentetik Tiyatro manifestomuz ile, Gualtiero Tumiati, Ettore Berti, Annibale Ninchi, Lugi Zoncada'nn muzaffer tiyatro turneleri ile ve seksen tiyatrosal sentez ieren Ftrist Sentetik Tiyatro'nun iki cildiyle, talyan dzyaz tiyatrosunda bir devrim balattk. Daha ncl bir Ftrist manifesto varyete tiyatrosunu iyiletirdi, yceltti ve mkemmelletirdi. Bu nedenle bizim iin canlandrc enerjilerimizi yeni bir tiyatral alana tamak mantklyd: sinema. Sadece birka sene nce domu olan sinemaya ilk bakta biraz Ftrizm grlebilir, nk bir gemi eksiklii ve geleneklerden ka gzlemlenir. Aslnda, szleri olmayan tiyatro klna girerek, edebi tiyatronun tm geleneklerini miras olarak almt. Bunun sonucunda, sahne hakknda yapp sylediimiz her ey sinemaya da uygulanabilir. Hareketimiz, sinema gemii olarak kalmaya devam ettii srece meru ve gereklidir, ki bunu bizler Ftrist sanatn gelecei ve Ftrist bir sanatnn karmak duyarllna en uygun
7

medya bu olduu iin sylyoruz. Seyahat, avclk, savalar ve benzeri konular hakkndaki ilgin filmler dnda, film ynetmenleri bizleri byk ya da kk geriye dnk dramlar ile cezalandrmaktan baka bir ey yapmadlar. Ksal ve eitlilii ile daha yetkin gzken ayn senaryo, baz durumlarda, en basmakalp ve mtedeyyin analizden baka bir ey deildir. Bu nedenle tm muazzam sanatsal sinema olanaklar hala gelecekte var olmaktadr. Sinema otonom bir sanattr. Sinema ite bu nedenle sahneyi taklit etmemelidir. Sinema, esasen grsel olduundan, tm bunlarn yan sra resmin evrimini de geirmeli, kendini gereklikten, fotoraftan, zerafetten, arballktan koparmaldr. Zerafet kart, deforme edici, empresyonist, sentetik, dinamik ve zgrletirici olmaldr. Sinema mevcut tm dier sanatlardan daha geni ve hafif yeni bir sanat iin ideal bir enstrmana dntrlmek iin davurumcu bir medya olarak zgrletirilmelidir. Bizler, sadece bu yolla tm modern sanatsal aratrmaclarn ilerledii yn olan oklu ifadeye ulalacan savunuyoruz. Bugn Ftrist sinema 'Arlklar, ller ve Sanatsal Dehann Bedelleri' balkl manifestomuzda bir sene nce belirttiimiz oklu ifadeli senfoniyi yaratr. En eit sahibi eler Ftrist filme anlaml bir ekilde girecektir: hayat diliminden renklere, geleneksel satrlardan zgr kelimelere, tek renkli ve plastik mzikten objelerin mziine. Bir baka deyile renklerin, izgilerin ve formlarn resmi, mimarisi, heykeli, zgr kelimeleri olacak; birlikte rast gele atlm bir objeler ve gereklik btnlemesi olacak. erevenin snrlarn krmaya alan resim aratrmaclarna yeni ilham kaynaklarn sunmalyz. Resim, mzik..vs'ye doru yryp kelime ve gerek nesneler arasna devasa bir kpr kuran edebiyatn snrlarn ykan serbest kelimeleri harekete geirmeliyiz. Bizim film unlar olacak: 1. Analojinin iki esinden biri olarak dorudan gereklii kullanan Sinemasal Analojiler. ykmzn kahramanlarndan birinin kederli halini ifade etmek istiyorsak, bunu ac ekmenin eitli hallerini tarif etmek yerine, buna eit bir ifadeyi kayalk ve kocaman bir dan grnts ile vermeliyiz. Dalar, denizler, ormanlar, ehirler, kalabalklar, ordular, uaklar sklkla bizim mkl ifadesel kelimelerimiz olacak: evren bizim kelime daarcmz olacak. rnek: garip bir neenin hissiyatn vermek istiyoruz: komik bir ekilde devasa bir ceketin etrafnda uuan bir koltuk rtsn gsteriyoruz, ta ki katlmaya karar veriyorlar. fke hissini vermek istiyoruz: kzgn adam yerine kk sar toplarn uutuu bir hortum gsteriyoruz. nancn kaybetmi ve pheci hale gelmi bir kahramann kederini gstermek istiyoruz: Kahraman bir kalabala kar ilham verici bir konuma yaparken gsteriyoruz; birdenbire kahramann azna bir atal dolusu makarna tktran Giovanni Giolitti'yi getiriyoruz, kanatl kelimeler domates sosunda bouluyor. Aktrlerin beyinlerinden geen her grnty annda gstererek yavaa diyaloga renk katmalyz. rnek: karsna bir ceylan kadar gzelsin, diyecek bir adam sunmak iin ceylan gstermeliyiz. rnek: eer bir karakter yle diyorsa, Senin taze ve k dolu glmsemeni bir gezgin olarak yksek dalardan denize inen
8

zorlu bir yolculuk olarak dnyorum, gezgini, denizi ve da gstermeliyiz. te ancak bu ekilde karakterlerimi sanki konuuyorlarm gibi anlalr klabiliriz. 2. Sinemasal iirler ve sylevler. Tm grnt unsurlarn ekrandan geirmeliyiz. rnek: Giosue Carducci'den Canto dell'amore (Ak arks) Tnedikleri Alman kalelerinde, ahinler gibi avn beklerken, Kaleleri, pusuya yatm ahinleri gstermeliyiz. Uzun mermer kollar cennete, Tanrya yakarrcasna uzanan kiliselerden, Ky ve kasabalarn arasndaki, Skntlar ve beklenmedik neeleri syleyen, Uzaklardaki aalara tnemi aakakanlar gibi. an seslerine karanlkta melen manastrlardan Ufak ufak yalvaran kadnlara dnen kiliseler gstermeliyiz. Yukardan Tanrnn n, manastrlar, aakakanlar ve dierlerini. Bylece gemii airlerin almalarn, en nostaljik monoton iirleri vahi, heyecanl ve neeli hale dntrerek, kamu yararna evirerek glnletirmeliyiz. 3. Farkl zaman ve mekanlarn sinemasal ezamanll ve i ie geii. Biri dierine bitiik iki ya da farkl grsel blm ayn anda gstermeliyiz. 4. Sinemasal mzik aratrmalar (uyumsuzluk, armoniler, hareket senfonileri, olaylar, renkler, izgilervs.) 5. Filmde dramatize edilmi akl halleri. 6. Kendimizi sadece fotografik mantktan zgr klmak iin gnlk egzersizler 7. Nesnelerin filme alnm dramalar. (Canlandrlm, insanlatrlm, giydirilmi, dans ettirilen nesneler-normal evrelerinden al konmu ve anormal bir duruma sokulmu objeler.) 8. Filme alnm fikirlerin, olaylarn, tiplerin, nesnelerin.vs pencerelerini gstermek 9. Komik yzlerin kongreleri, flrtleri, kavgalar ve evlilikleri, mimiklervs. rnein: iki polis bir dii tutuklarken, bin tane soru soran parma bir kula
9

nlatarak susturan dev bir burun. 10. nsan vcudunun filme alnm gerek olmayan yeniden yaplanmalar 11. Filme alnm orantszlk dramalar (bir gl kadar uzayp bir anda kuruyuveren bir mataradan su imeye alan susuz bir adam) 12. Filme alnm potansiyel drama ve stratejik planlar. 13. Erkeklerin, kadnlarn, olaylarn, dncelerin, mziin, duygularn, arlklarn, kokularn, grltlerin izgisel, plastik, tek renkli eitliklerivs. (siyah zeri beyaz izgilerle, karsn zina yaparken yakalayan kocann isel, fiziksel ritmini gsterebiliriz-ruhun ve bacaklarn ritmi) 14. Hareket eden zgr kelimelerin filmletirilmesi (lirik deerlerin sinoptik tablolar-insanlatrlm ya da canlandrlm harflerin dramalar-ortogafik dramalar-tipografik dramalar-geometrik dramalar-saysal duyarllk, vs.) Resim + heykel + plastik dinamizm + zgr kelimeler + dzenlenmi grltler + mimari + sentetik tiyatro = Ftrist Sinema talyan yaratc dehasnn ve dnyadaki mutlak stnlnn gcn ispat iin, bu ekilde olaanst heveslerimize uygun olarak evreni ayrtryor ve birletiriyoruz.

Marinetti, Bruno Corra, Emilio Settimelli, Arnaldo Ginna, Giacomo Balla, Remo Chiti

10

Manifesto III DOGMA 95' Saflk Yemini

Dogma 95 tarafndan belirlenen aadaki kurallara uymaya ant iiyorum: 1. ekimler stdyo dnda yaplmaldr. Sahne donanm ve setler ieri tanmamal. (Hikaye zel bir sahne donanm gerektiriyorsa, stdyo dnda bu donanma uygun bir mekan seilmelidir.) 2. Ses, kesinlikle grntlerden ayr olarak retilmemelidir ya da tersi. (Sahne iinde retiliyor olmad srece mzik kullanlmamaldr.) 3. Kamera, el kameras olmaldr. El kamerasyla elde edilecek hareketlilik ya da hareketsizlikler serbesttir. (Film, kamerann durduu yerde ekilmemeli; kamera filmin olduu yerde olmaldr.) 4. Film, renkli olmaldr. zel klandrma kullanlamaz. (Eer ekilecek olan sahnede filmin pozlandrmas iin ok az bir k sz konusuysa, sahne kesilmeli ya da tek bir lamba kameraya ilitirilmelidir.) 5. Optik numaralar ve filtreler kesinlikle yasaktr. 6. Film, geliigzel aksiyon iermemelidir. (ldrme, silahlar, vs. bulunmamaldr.) 7. Zamansal ve corafi yabanclatrmalar yasaktr. (Ksaca film, imdi ve burada gemelidir.) 8. Tr filmleri kabul edilemez. 9. Film format 35 mm olmaldr. 10. Ynetmen, jenerikte belirtilmemelidir. Ayrca ynetmen olarak kiisel tadlardan saknacama ant ierim! Artk bir sanat deilim. Anlar btnden daha nemli grdm gibi, bir 'i' yaratmak11

tan kanacama and ierim! En byk hedefim karakterlerimden ve ortamdan gerei aa karmaktr. Bunu elbette elimden geldiince ve iyi tadlarla estetik faktrler pahasna yapacama and ierim. bu Saflk And'n kabul ediyorum.

Kopenhag, 13 Mart 1995, Pazartesi Thomas Vinterberg, Lars von Trier, Sren Kragh-Jacobsen, Kristian Levring

12

Manifesto IV Dokmentarizm Kurallar

1. Filmdeki btn mekanlar aklanmaldr. (Bu i, grnt arasna eklenen bir yazyla yaplr. Bu durum, 5. madde iin istisna tekil eder. Btn yazlar okunakl olmaldr.) 2. Filmin balangc, ynetmenin ama ve fikirlerini kaba hatlaryla sunmaldr. (Bu, ekimler balamadan nce filmin 'oyuncu' ve teknik ekibine gsterilmelidir.) 3. Film, filmin 'kurban'nn iki dakikalk bir serbest konumasyla sona ermelidir. Bu 'kurban' kendi bana film hakknda fikir yrtmeli ve bitmi filmin bu ksmn onaylamaldr. Katk salayanlarn hibiri kar gr bildirmiyorsa, 'kurban' ya da 'kurbanlar' olmayacaktr. O zaman, bunu aklamak zere filmin sonuna bir yaz eklenecektir. 4. Btn klipler 6-12'lik siyah ereveyle (???) belirtilmelidir. (Gerek zamanl, yani birden ok kamerayla ekilmi klipler hari.) 5. Ses ve/veya grnt hilelerine yer verilmemelidir. Filtreleme, yaratc klandrma ve/veya optik efektler kesinlikle yasaktr. 6. Ses, hibir zaman orijinal ekim dnda yaratlmamaldr ya da tersi. Yani, mzik veya diyalog gibi ekstra ses bantlar sonradan filme eklenmemelidir. 7. Konseptin yeniden canlandrlmas veya oyuncularn ynetimi kabul edilemez. rnein skenografi (perspektif kullanma sanat) ile unsurlar eklenmesi yasaktr. 8. Her tr gizli kamera kullanm yasaktr. 9. Baka programlar iin retilmi ariv grnts veya ekimleri hibir ekilde kullanlmamaldr. Lars von Trier Mays 2001

13

Manifesto V Filistinli Sinemaclarn Manifestosu (1973)

Sinema, Arap dnyasn batan baa sarmalayan derin bir tartma konusudur. am'n, Cezayir'in, Kahire'nin, Tunus'un, Beyrut'un ve Kuveyt'in sinemaseverleri, sinemaclar, teknisyenleri ve eletirmenleri kitlelerin arzularn dile getiren bir sinema yaratmaya alyorlar. Bu durumun temelinde 1967 Haziran yenilgisi yatmaktadr. te bu nedenle Filistinliler bu yeni oluuma duyarsz kalamazlard. Bir sre nce bir grup aydn ve sinemac aadaki manifesto ile Filistin Sinema Birliini kurduklarn akladlar. Arap sinemas uzun zamandr gerekle balants olmayan konularla yetinmekte ve kendine has zgn temalarn yzeysel bir ekilde ilemektedir. Anahatlar nceden belirlenmi kurgulardan beslenen sinema, Arap izleyicilerde yozlam davran kalplarna yol aan bir tr afyon etkisi gstermektedir. Halkn bilin ve ileri dncelerinin bulanklamasna ve kendi sorunlarna yabanclamasna da katkda bulunmutur. phesiz ki Arap sinemasnn tarihi boyunca gerekleri ve dnyamzn sorunlarn yanstmak isteyen ciddi bir iradesi vard. Bununla birlikte yeni bir sinema yaratmak isteyen bu irade, kart grn iddetli saldrlarna maruz kald. Maksatlarn bir kenara brakrsak bu saldrlarn genel anlamda yetersiz kaldn, mzmzlanmalar ve biimsel zm nerilerinden teye gidemediini belirtmemizde gerekir. Kendilerine braklan bu ykl mirasn etkilenimlerinden kurtulamadlar. 1967 Haziran bozgununun aclar yntem tartmalarnn yolunu at. Sonu olarak bu yenilgi Arap dnyasnda daha nceden rastlanmam yeni bir sinemann inasna soyunmu gen sinemaclarn domasna sebep oldu
15

Bu gen sinemaclar sorunlarn z ve biimlerinin deitiine inanyorlard. Yenilgimizin nedenlerini ortaya koyan yeni bir ynelimi temsil eden bu filmler (aslnda) Filistin direniine kar cephe almaktadr. Durumumuzun nedenleri, tartma noktasnda nemli; Araplar ve Filistinliler olarak mcadelemizde halkmzn desteini alarak, topraklarmz kurtarmak iin srdrlen savan aamalarn ortaya koyan bir Filistin sinemas yaratmamz gerekmektedir. Hedeflediimiz sinema, tm olanaklar zorlayarak gemii, bugn ve gelecei aktarmak zorundadr. Bu nitel srama bireysel abalarn biraraya getirilmesini gerektirmektedir. Ne kadar deerli olursa olsunlar, bireysel giriimler yetersiz ve etkisiz kalmaya mahkumdurlar. Biz sinemac ve yazarlar ite bu nedenle bu manifestoyu yaymlayarak Filistin sinema birliini toplanmaya armaktayz. Bu birliin grevleri alt ana balkta toplanmaktadr. 1. Demokratik ve ilerici temelleriyle Arap dnyasndaki yerini alan Filistin mcadelesi ve hedeflerini yanstan Filistin filmleri retmek. 2. Farkl bir temele dayanan eskisinin yerini alan yeni bir estetik anlayn oluturmak amacyla almak. 3. Sinemay, Filistin devrimi ve Arap davasnn hizmetine sunmak. 4. Tm dnyada Filistin davasn tantmak amacyla filmler hazrlamak. 5. Filistin mcadelesinin aamalarn ve Filistin halknn savan yanstan tm fotograf ve belgeleri ayn merkezde buluturan bir filmotek kurmak. 6. Dnyadaki, ilerici ve devrimci sinema rgtleriyle ilikileri glendirmek ve eitli film festivallerine Filistin adna katlmak. Bu balamda, Filistin devriminin amalarn ortaya koymak iin alan dost ekiplere yardm etmek. Filistin sinema birlii Filistin'deki devrimci rgtlerin biraraya gelmesiyle oluan bir parti gibi alglanmaldr. Mali destek ise Filistin ve Arap rgtlerince salanacaktr.

16

Manifesto VI
Bu manifesto Mart 1980'de Francoyse Picard (Film ve Medya Sanatlar Sorumlusu) tarafndan arlan ve Canada Konseyi tarafndan arlanan ulusal organizasyon ve gruplarn katld Mont St. Marie konferans sonrasnda Al Razutis tarafndan mail ile yaynlanmtr. (28 Mart 1980) Aadaki manifesto herhangi bir siyasal veya kltrel parti tarafndan sunulmamakta ve herhangi bir grubun ideolojisini temsil etmemektedir. Bu manifesto sinema sanatn yaatmak adna sizin gcnz ve desteinizi istemek amacyla yazlmtr. Gnmzde sine-sanatlar eitli etkilerin altnda bulunmaktadrlar: ticari kayglar, endstri araynda olan hkmet brokrasileri, Marksist eletirel organlar ve ekonomik-kltrel hesaplar. nanabilirsiniz ki ekonomik kriz zamanlarnda sanat yasaklanan bir masraftr, elitist bir uratr veya bir lkstr. Sosyo-kltrel basklar sanatlar birtakm dnce okullarna, ideolojilere ve pratiklere yneltmektedir. Bu eilimler yeni deildir, genellikle umutsuzluk zamanlarnda ortaya karlar... phesiz ki sanat, ok uluslu/ideolojik bir abadr ve yaamas rgtlenmelere, organizasyonlara ve oto-eletirel iletiim yollarnn varlna baldr. Sanatn kltrel deeri box-office'lere veya halkla ilikilere bal deildir. Tarihsel geliimine baktmzda onun kompleks yapsn farkedebiliriz. Yani, bu krizin zm o kadar basit deildir. Fakat bu metindeki baz hususlarda ok ak olmak istiyorum. Sanat, iyi organize edilmi, kurumlar ve brokrasilerle ( galeriler, fonlar, datmclar, gsterimciler, reklamclar, propagandaclar) evrili, heterojen bir snfn parasdr. Pek ok sanat bir snf ayrm konusu zerinde duracaktr ve greceklerdir ki gleri kontrollerinin ok tesinde birtakm glerle snrl kalacaktr. Artk sanatlar uyand ve grdler ki bu bencillik ve yabanclama etkisizdir, geicidir ve naiftir. Sanatnn yabanclamas ifade etmedeki verimliliin, znel pratiklerin ve halkn genel ilgisizliinin birinci sebebidir. Bu metin, imdiki ve nmzdeki uzun srete devam eden abalarmzla bizi karlatran konulara dikkat ekmek iin yazlmtr. erie yorum, cevap, v.s.
17

getirebilirsiniz. Kanada Konseyi'nin film sanatna yaklam pek ok noktada grlebilir. Umuyoruz ki bu pozisyonlar iin gstereceiniz destek ilintili kurumlar, hkmet ve Konsey'in grsel sanatlar departman tarafndan aka cevaplanacaktr. Al Razutis Vancouver

18

Manifesto VII Sinema Sanat

stismar ve Kontrol Film sanatlarnn ekonomik ve kltrel anlamda smrlmesi korkun oranlara ulat. Bireysel veya kollektif alan sanat, eer eseri ticari ve kltrel adan bir meta olarak ok satyorsa, bu durum zerinde ok az kontrol vardr. Sanatn ekonomik bir meta olmas tandk birey. Sinema sanatlar yapmclar, bankerler, galeri sahipleri ve eletirmenler tarafndan nleri dolaysyla kullanlmaktalar. len sanatlar bile yeniden diriltilmekte ve almalar (biyografileri) ok kr toplamakta. En ak ve poplist ekliyle ticari film sektr elit bir star, ynetmen, eletirmen ve dll insan tabakasn desteklemekte ve boxoffice'lerdeki rakamlar her gn ykselmekte. Benzer biimde, baz sanatlar kendilerini 'profesyonellik' bayra altnda yanstmaktalar. Poplist elence, kltrel yaamn doruk noktasnda ve btn sinema sanatlar bu rnei izlemekte. Sanatn kltrel bir meta olmas daha ince bir durum. Deerlerin tespit edilmesi (dolaysyla nn belirlenmesi) birtakm gya-kuratrlerin, medya sempatizanlarnn, hkmet brokratlarnn ve sanat tarihilerinin elinde. Bir alma eitli film festivallerine sanatya ok az para denerek gnderilmekte ancak festival organizatrleri iin byk bir baar olarak geri dnmekte. Jriler genellikle film yapmclar ve elit sinema eletirmenlerinden olumakta, seyirci ise minimal dzeyde yer almakta. Bunlarn sonucu ise geici bir n ve belirsizlik ve geni halk kitlelerine yaylma olaslnn azl. Sanatn ideolojik bir meta olmas gnmzde, hem sa hem sola tanklk etme asndan gnmzde moda olan bir ura. Bu ura, sanat bir yaam tarzn satmaya yarayan bir objeye dntrmekte. Ticari ajanslar sanat en iyi smrenler olarak bilinmekte. Hollywood monopolistleriyle rekabet eden, birtakm sol ideolojideki kiiler retim, datm ve gsterim kavramlarna yeniden bakmakta ve artistik her abay propaganda ve kitle eitimi olarak kullanmakta. Buna gre sanat bir didaktizm aracdr. Dogmatizmin bu hali kendisini gncel film teorisi, eletirisi ve analizi tartmasnn ortasna yerletirmitir.
19

Yukardaki btn sistemler temel olarak monopolist, kendine hizmet eden ve deiik ekillerde sansrden ibarettir. Yukardaki btn sistemler baz fikirler altnda kltrn ve kitlelerin neyi tekil ettiini ve kitlelerin diyetinin ne olmas gerektiini (elence, eitim, aydnlanma, ajitasyon, propaganda) sorgulamaktadr. Ve bu baskya artk son! deoloji ve Sanatlar Sine-sanatlarla ilgili kurumlara, bunlarla ilgili analiz ve tartmalara ve problemlere deinmeden nce ksaca ideoloji ve ahlak zerine bir tartma yapmak gerekir. deoloji ( en geni anlamyla 'entegre edilmi iddialar', teoriler ve sosyopolitik bir program) geici veya kiisel olarak daima sanatlarn iinde var olmutur. Kiisel bir sanat iin (auteur) kollektif ideoloji tarih boyunca bireysel ifadenin rzna geen bir lanetlenme olmutur. Ayn ekilde sosyal determinizm yaratmdaki zgrlk iin bir engel tekil etmitir. Kiisel ideolojilerin zoraki kollektivizasyonu tarih boyunca teokratik, faist ve komnist rejimler tarafndan aa vurulmutur. En baya ekliyle smr ideolojisi sanatlara zulmetmektedir. Bir d kaynaktan ideolojik bit tasla dn almak (deneystc, psikanalitik, Marksist, Kapitalist) sadece geici bir formlle sonu verebilir. O halde dsal ideolojilerin hepsini reddetmeli miyiz? Hayr. Sanatn yaamas insani bir kollektif yaamn iine entegre olma yeteneiyle gerekleebilir. Bayal, dogmatizmi, bencillii, hrs ve smry reddetmeliyiz. nsanln ilerleyen ideallerinden kendimizi soyutlamaya gcmz yetmez; geri adm da atmamalyz. Sanatlar iin ideolojik bir duru nerilebilir mi? Yalnzca aadaki fikirleri barndryorsa olabilir: Sinema sanats yapt eser ile ilgili ahlaki bir endie duymal. Yaplan i seyircinin veya yapmc ortaklarn smrs ve boyunduruu altnda gereklememeli; yaplan i yanl ekilde tantlmamal ve yksek cretlere tabi tutulmamal. Devrimci sanat formu estetik ifadedeki arkaik sistemleri ykmal, anakronizmleri deil, tek, yeniliki ve ak estetik-ideolojik deerler yaratmal. Gemie duyulan sayg yerini imdiki zamana ve gelecee brakmal. Ba yaptlarn kltletirilmesine son! Birtakm dini, sembolik ve znel deerlerle kiiliklerin neredeyse Tanrlatrlmasna son verilmeli. Sanattaki profesyonalizm terkedilmeli, kiisel ve kollektif doann rnleri yaratlmal. Btn sanatlar sanat zerine eletirel tartma yaratmada ve bunu srekli klmada sorumludurlar.
20

Sinema sanatnn smrlmesi (bir filmin i gren ticari bir obje olarak alglanmas) arkaik, iren bir durumdur; smrnn yerini iletiim ve deneyimler almal, yapm ve datm konusunda bir a oluturulmal. Sanatta speklasyon bitmeli, smr ve tefecilik farkedilmeli. Taktikler ve Sinema Kurumlar 'Filmlerimizi bedavaya m vereceiz' diye sorabilirsiniz. Hibir rakam olmadan? Aslnda pek oumuz iin durum byle. Snrl geim kaynaklaryla, ilikili baka ilerle ve deneklerle para bulmaya alarak. Film kopyalarnn kiralanmas veya satlmas film sanatlarna destek salamayan bir toplum iinde dnlrse bir yar-smr hareketidir. Yllarca sinema sanatlar almalarn galericilere, CBC'ye veya film festivallerine tek yanl olarak parasz vermekten vazgemediler. Bu smrnn sonucunda yaplan ilerden para alma sonusuz kald, ancak yneticiler hep kazandlar. Gerekler ortada: Tek yanl abalar smry srekli klan bir ekonomik sistemi deitirmek iin yetersiz. Sanatlar organize olmallar. Eer para dngs olan bir ekonomik sistemde yayor ve alyorsak etkili bir temsiliyet oluturmalyz, kulis yapmalyz ve birtakm deiimleri balatmak zere anlamalyz. Aadaki olaslklar elde edilebilir: Galerilere giden veya yaynlanan almalar iin alnacak olan temel bir cret ile sinema sanatlar ulusal (uluslararas deilse eer) apta birlemeliler. Sanatlar hangi kurumlarn bu temel creti kabul ettiini bilmeliler, kabul etmeyen kurumlar boykot edilmeli. Bu ulusal oluum yasaya dayal bir reform ile kurulmal ve uluslararas bir oluum da olabilir. Sinema kurumlar zerine ksa bir deerlendirme ve uygulamal deiiklikler iin taktikler bu noktada faydal olabilir. Ticari sektr bir filmin deerini onun pazarlanabilirliine ve kitleye sattrd bilet saysna gre belirliyor. Datm ve gsterim faaliyetleri yapm faaliyetleri ile ilikili yrmektedir. Film yapmclar iin ortak sorun yapmdan nce garantili bir datm ann var olmasdr. Bu ilikiler U.S bankacl tarafndan ynetilen birtakm monopolleri kapsyor. Bu monopoller Amerikal, Avrupal, Kanadal ve Japon olursa daha az etkili olabilir. Kanada Hkmeti'nin ortak yapmlarla film retmesi ABD'nin kapitalist, smrgeci, byk filmler, byk yapmclar, ynetmenler ve starlar politikasn ok iyi yanstyor. Bir film sanats ne isteyebilir? Kk bir yer edinmek? Byk endstride bir uak olmak? Kanada film sektr Hollywood'un taklidi mi oluyor? Ya sonra? Hkmetin ve batakilerin desteklemesi gereken ey sanat sinemalarnn bymesi, datmclarn ve yapm hizmetlerinin gelimesidir.
21

Yukardaki konuya karlk olarak, sanat kendisi iin demelidir. Kanada film kltr endstriyel olarak (veya kitle propagandasyla) var olmad, ancak deneysel filmlerle, ksa filmlerle, yeniliki sinema pratikleriyle estetik keiflerini gerekletirdi. Ticari sektrn baaryla smrd sanatsal yenilikler imdi ayn sektrde bir telif creti ekline dnyor. Sanat sinemalarn bymesi zaman alacak. Aradaki zamanda ihra edilen filmler zerinde geici bir kota uygulamas sinema sanatnn yaylmasn cesaretlendirebilir. zel Talepler Yukardaki hususlar gz nnde tutularak Kanada Konseyi'nden aadaki talepler istenmitir: 1. Kanada Konseyi'nin deneysel film iin yllk btesi % 10'dan %20'ye karlacak (1976'dan beri ilk defa byle bir rakam) 1980-81'de 400.000 Dolar 2. Deneysel film almalarn deerlendirmek zere deneysel film yaratclarn gelitirici bir jri kurulacak. Jri ayrca sanat filmlerini deerlendirmek zere de blnebilir. 3. Konseyin bnyesinde olan film departman sinema sanat topluluklarndan gelen talepleri kabul eder. 4. Deneysel sanat filmleri yapm srecinde istee bal olarak ve aratrmalara bal olarak deitirilebilir. 5. Baz kurumlara yaplan denekler (sinematekler, datmclar, yaynclar, galeriler..) ile sanat filmlerine yaplan yatrmlar orantl olacak. 6. denek salarken uygulanan politika temsiliyet kalitesine gre olacak ve dil, blge, sanatsal younluk ve nfusa (kentsel veya krsal kesim) baklmakszn olacak. 7. Konsey yllk olarak jriyi, dlleri ve sanat filmine dair politikasn aklayacak.

22

Manifesto VIII

Oberhausen Manifestosu (1962)

Geleneksel Alman sinemasnn k sonunda tarz ve uygulayn reddettiimiz bir film yapm tarznn ekonomik temellerini ortadan kaldryor. Bununla, yeni filmin hayata geirilme ans vardr. Gen yazarlar, ynetmenler ve yapmclarn ektii Alman ksa filmleri getiimiz yllarda uluslar aras festivallerde pek ok dl kazandlar ve uluslar aras eletirmenlerin dikkatini ektiler. Bu almalar ve bu baarlar Alman filminin geleceinin yeni bir film dili konutuunu ispat etmi olanlarn ellerinde olduunu gsteriyor. Dier lkelerde olduu gibi, ksa film Almanya'da bir okul ve uzun metrajl filmler iin deneysel bir alan haline geldi. Bizler yeni Alman uzun metraj filmini yaratmaya olan ilgimizi beyan ediyoruz. Bu yeni filmin yeni zgrlklere ihtiyac var. Kurulu sanayinin geleneklerinden bamszlk. Ticari ortaklarn dardan etkilerinden bamszlk. zel kar gruplarnn kontrolnden bamszlk. Bizler yeni Alman filminin retimi hakknda entelektel, formal ve ekonomik grlere sahibiz. Bizler ekonomik riskler almaya hazr bir kolektif gibiyiz. Eski film ld. Biz yeni olana inanyoruz. Oberhausen, 28 ubat 1962 Walter Krttner Bodo Blthner Dieter Lemmel Boris von Borresholm Hans Loeper Christian Doermer Ronald Martini Bernhard Drries Heinz Furchner Hansjrgen Pohland Rob Houwer Raimond Ruehl Ferdinand Khittl Edgar Reitz Alexander Kluge Peter Schamoni Pitt Koch Detten Schleiermacher Fritz Schwennicke Haro Senft Franz-Josef Spieker Hans Rolf Strobel Heinz Tichawsky Wolfgang Urchs Herbert Vesely Wolf Wirth
23

Manifesto IX

Dardakilerin Sinemas in Manifesto

B-filmlerinin tanm getiimiz yllar boyunca deiti. Haftalk ift film gsterimlerinde asl filmden sonra gsterilen dk bteli filmler olarak balad. Genelde camp ve korku ierikliydiler. Roger Corman, Sam Arkoff ve Douglas Sirk gibi pek ok erken dnem B-filmi ynetmenleri dorudan stdyolar iin alyorlard, dierleri ise yetenekleri, tutkular olmayan ya da sadece stdyolarn talep ve kstlamalar ile uramak istemeyen bamsz sanatlard. Elenmek ve film yapmak istiyor gibi grnyorlard. Genelde bir canavar filmiydi bu. Bu Bfilmi ynetmenleri bugnn bamsz ynetmenleri iin kahraman haline geldiler. zellikle H. G. Lewis, Russ Meyer ve Doris Wishman gibi sanatlar iin. Dk bteli filmler yaptlar. Baz durumlarda filmleri trash olarak nitelendirildi ama bir sluplar vard. Bir sre iin bu dk bteli filmlerin ynetmenleri kendilerini bamsz filmciler olarak kategorize edemediler. Coen kardeler, John Waters ve John Sayles bamsz ynetmenler olarak tannyorlard. Risk alyor ve farkl eyler deniyorlard. Raising Arizona'dan Miller's Crossing'e, O Brother Where Art Thou'dan The Man Who Wasn't There'e, Ethan ve Joel Coen iyi bir hikaye anlatmay deniyorlar. Sadece bir janra yerletirilmeleri mmkn deil. Waters'n bir hayran olun ya da olmayn, Hairspar, Pink Flamingos ve Pecker gerekten de farkl yapmlard. Onun sevenlerin pek ou dierlerine katlanamaz. Yetenekli insanlarn bir Hollywood filminden daha dk btelerle ektikleri ve arkalarna stdyo destei almadklar iyi filmler olarak baladlar. Ardndan Sundance geldi ve bu filmler fark edilip erpn arasndan ayrt edilir hale geldiler. Maalesef, Sundance stdyo destei almak iin gidilen bir yer haline gelmeye balad gibi grnyor. Bu filmlerin grlyor olmas gzeldi, ama onlar baladklarnda bu kadar nemli yapan o bamsz ruhu kaybettiler. B-filmlerin u anki durumu pek de asil deil. Bir B-filmi artk herhangi dk bteli bir filmin yerine kullanlr oldu; zellikle de bolca kan ve plaklk gsteriyorsa. Kameras, sahte kan ve gmleini kartan bir kz arkada olan herhangi
25

biri-yetenee de pek gerek yok-film ekiyor. Internet sayesinde bu filmi dierlerine ulatrmak da kolaylat. Pek ok filmde bu kt olanlarla birlikte gme gidiyor. Dk bteli pek ok film ynetmeni B-filmleri ektikleri iin hor grlmeyi istemiyor ve hak etmiyor. Ynetmen olarak ciddiye alnmadklarndan korkuyorlar, ve yetenekli kiilerin yapt iyi filmler B-filmi etiketi yznden eletirmenlerce dikkate alnmyor. Dk bteli gerekten iyi bir film olarak tanmlanmay brakn, ve burada birka milyon deil yz bin dolarn altndan bahsediyoruz, dikkate bile alnmyorlar. Dardakilerin Sinemas Happy Cloud Pictures ailesinin yeleri bir okuma seansnda oturmu bizim ve tanyp hayranlk duyduumuz dier mikro bteli ynetmenlerin filmlere bu kadar emek harcamamza ramen grmezden geldiimizi ve en kts, en berbat seri katil ya da Lezbiyen canavar filmleri olarak kategorize edildiimizi tarttmz esnada dodu. Biz filmlerimi bir sebep iin yapyorduk. Bir hikaye anlatmak, bir aklamada bulunmak, elendirmek. Bir ksz soyabileceimiz iin deil. Emsallerimizin pek ounun da ayn eyi yaptklarn fark ettik. Eric Thornett'in 24 Hours'ndan, Ron Bonk'un Vicious Sweet'ine, Eric Stanze'nin Scrapbook'una kadar. Bizimle ilgilenen seyircilere zel bir eyler yarattmz aklama ihtiyac duyduk. Bu filmler gelmi gemi en iyi eyler deiller, ama B-filmi dnda baka bir snfta yer bulmay hak ediyorlar. Bu filmlerin her birinin ardnda dnce ve niyet var. Smr ana ama deil. Bu filmler sevdiimiz orijinal B-filmlere hikayeyi anlatmak iin yk, karakter ve sinematografi kullanarak yaplm bir sayg duruudur. ykler basit ve tandk gelebilir, ama arkalarndaki emek ve fikirler yle deil. Bizden nce gelenlerin film yapm anlaylarn, dk bteyle iyi ve elenceli filmler yapmay geri getiriyoruz. Pek ok byk Dardakilerin Sinemas rnei grmeyi drt gzle bekliyorum.Umuyorum ki dijital videonun gelii ve kolay bulunuuyla yeni bir bamsz film devrimi yaayacaz- imdinin gl ynetmenleri olan Martin Scorsese, Francis Ford Coppola ve sonradan John Sayles'in yetmilerde yapt trden. Kan ve plaklktansa karakter ile yryen filmler. Bu elere tamamen kar ktmdan deil! Bence bugn alan oumuz dier hikaye odaklayc elere yneliyoruz. Eminim ki Dardaki olarak belirlediimiz eyden holanmasanz bile, bu filmleri beeneceksiniz, ve umuyorum ki izlerken de zevk alacaksnz. Amy Lynn Best

26

Manifesto X

Distopia Yeni Sinemillenium Manifestosu

1. Distopia Sinemas, filmin gerekletirilecei teknik malzemelere deil hikayeye nem verir. 2. Hikaye, harfi harfine uygulanmayacak olsa da senaryo formatnda hazrlanr, ama tercihen herhangi bir deiiklie, filmin ekimleri srasnda dardan gelecek etkilere ak bir metin olmaldr. 3. zel efektler hikayenin ileyii iinde haricen kullanlmaldr, yani artmak (aptallatrmak) iin deil filmin geliimini iyiletirmek iin gerekli olduunda kullanlmaldr. 4. Ekipman ve bte, ekimler iin bir engel oluturmamaldr, teknik malzemeler kolay bulunabilir olmaldr. Sinema yapmak parayla rekabet etmek deil yapm masraflarn olabildiince iyiye gtrmek anlamna gelir. 5. Sette oyuncularn doalamalarna durumlar daha gereki anlatmak adna byk yer verilmelidir. 6. erevelerin kullanmnda snr yoktur, sabit plan sekans, znel, dsal olabilir, ama ynetmen montaj aamasn ve filmin btnnde verilmek istenen ritmi dnerek ekim yapmaldr. 7. Bu harekete taraftar olanlarn temel vazgeilmez kurala sayg gstermeleri gerekir: DUYGU, ZGRLK, AKSYON.

Gianluigi Luccarelli
27

Manifesto XI

Belgesel Manifestosu
Docum Tarafndan lan Edilen Manifesto Ksa Satrlarla Tarihemiz Temmuz 2003'te Docum, Torino'da ak havada 9 gece sresince, 1500 seyirciyle 18 filmlik bir ilk gsterim yapt. Aralk 2003'te San Salvario meydannda Baretti Sinemas'nn yannda belgeseller iin ilk sinema programna baladk. Hemen ardndan bu oluuma Torino'daki ikinci bir sinema salonu, il Centro El Barrio eklendi. 2005 sezonu iin amalanan ey ise talya apnda 50 sinema salonunun bu embere dahil edilmesidir. Ortaya kmzdan bir yl sonra, 2 Temmuz 2004 akam Stromboli'den Pordenone'ye 35 talyan meydannda Belgeselin Ykselii in Ulusal Gn etkinliiyle varolduk. u gnlerde 2 Temmuz 2005 tarihinde dzenlenecek Belgeselin Ykselii in Ulusal Gnn proje aamas srmekte. Eminiz ki Docum ile buluma bizim gibi sabit olarak farkl ve yeni bir ey yapmann araynda olan; yaamdaki ve doal olarak dnyadaki olaylar zerine, iletiim ve bilgi noktasnda dnen herkes iin nemli bir balant noktas oluturacak. 1. Neden? Docum adl kurulu Ocak 2003te ahlaki, toplumsal ve eitimsel zellikli belgesel kltrnn yaylmasna katkda bulunmak amacyla kuruldu. Dncemiz belgeselin iletiimsel adan byk glerle donatlm bir ara olduudur ve kesinlikle inanyoruz ki belgesellerin kullanm, az saydaki uydu kanallar dahil olmak zere -ki son yllarda bu kanallar neredeyse belgeselin kullanmn bilim, tarih ve doa ynnden ele almaya balad- televizyon kanallarnda kullanm yetersizdir. Belgesel filmlerin retimi, belgesel seyretmeye almam olan halkn hayal ede29

bileceinden ok daha geni sayda gerekleiyor, bizce bu filmlere daha kolay ulaabilmek kltr ve enformasyonu daha farkl, daha dikkatli, daha duyarl... daha youn yapmaya yol aacak. Bu dncemizi daha iyi aklamak iin Thierry Garrelln baarl bir ekilde deindii bir konuyu ele alalm: Belgesel grmeye yarayan bir ara deildir, dnmek iin gerekli bir aratr, hem onu yapan hem de onu seyreden iin... Her anlamda bir tanma ve ifade arac olan belgesel, gnmz kentli televizyon seyircisine sunulan en son dnce alanlarndan biri. Dnyaya ve insanlara kar tehlikeli bir biimde ilgisizlik alayan eylere kart olarak belgesel, izleyicinin belleinde izler brakan dnceleri, heyecanlar, zamanlar ileterek daha youn ve daha aktif bir alglama sreci salyor. Bylece belgesel film aktaliteyi ina etmek iin gnbegn sona eren kollektif olmayan hafzaya kar bir panzehir gibi beliriyor. te bu yzden belgesel film bugn yegane bir sosyal role sahip: Eserlere, fikirlere ve tekinin kefine girii sunarak insanln ufkunu geniletiyor; modern dnyann byk problemlerine ekil veriyor ve bir bakn bilgelii araclyla insani onurun paylalmasn salyor. ... unu da eklemeliyiz ki nemli prodksiyonlarla gerekleen en iyi almalarn yannda, seyirciye zorlukla ulaan, bamsz ynetmenlerin ok sayda ilgin almalar da mevcut. 2. Faaliyet Bu varsaymlar temelinde, Docum belgeselin yaylmas ve bamsz ynetmenlerin eserlerinin dolam konusunda baarl ve etkili bir faaliyet gerekletirdi: Belgesellerin gsterimi iin ulusal bir oluumun yaratlmas. Sadece sinema salonu olmas art deil, somut olarak belgesellerin gsterilebilecei her yer: Kk sinema salonlar, kurum ve dernek salonlar, ak alanlar, mzeler, okullar...v.s. 3. Belgeselin Toplumsal Deeri lkemizde belgeselin sahip olduu imaj, kalplara ve nyarglara bal; belgesel hereyden nce birok insan iin ieriine ilgi duyulsa bile dikkati toplamaya yetmeyen skc bir elence aracndan ibaret. Hibir zaman televizyon kanallar belgesel filmlere yatrm yapmak istememitir, ayrca halkn ilgisizlii de dnlrse filmlerin sinema salonlarna datlmas zor ve yksek btelidir. Docum, pazarn dnda bir dnce olsa da toplumsal ve eitsel zelliklerinden dolay tutulmas gereken projeler olduu grnde; bu yzden eitli fikirler temelinde byle bireye nclk etmek ve ekonomik anlamda gerekli hesaplamalarn yaplmasna balamak istiyoruz. Byle bir uygulamayla, halkn dikkatini ekebileceimize, belgesel iin yeni bir tadn yaylmasna katkda bulunacamza inanyoruz. Sonular varsaymmz
30

doruluyor: lk alt ayda talyada 10.000den fazla seyirci iin 200 gsterim. Belgesel filmlerin gsteriminin yapld bamsz bir sinema salonlar a...daha nce yoktu. 4. Seyirci Belgesel, kltrel giriimler tarafndan dlanm tketicileri birbirlerine yaklatrarak ve gen insanlar toplumsal temalar dorultusunda bilinlendirerek toplumun eitli kesimlerinden insanlar biraraya toplayan bir dil eklidir; ayn zamanda belgesel, kltrel karakterli ieriklerin akna alm insanlar da ekmeye devam eder. Belgesel araclyla ok sayda ilgi alan tatmin edilebilir. Sinema tutkunu genler kendi almalarn sergilemek ve aratrmalarn onlara ayrlm bir alanda ortaya koymak iin motive olabilirler. Elbetteki belgesel film deneyimi genel anlamda sinemaya ve toplumsal iletiime gei iin bir ilk admdr. 5. Sinema ve Allmadk Meknlar Bu grler dorultusunda finansal zellikte bizi ksa zamanda az glklerle bir izgiye gtren planlar yaptk. Bte sorunundan dolay dnyoruz ki sinema salonlar srekli olarak belgesel gsterimi yaplabilecek yegane yerler olmamal. lkemizde kltrel ve sosyal zellikte pek ok kurum var, sk sk bu kurumlar etkinlikler dzenliyorlar, bazen donanml salonlar kullanyorlar, ancak bu mekanlardan %100 yararlanlmyor, zellikle de akam saatlerinde. Ayrca gerekten kaliteli pek ok kk sine-klpler ve sinema salonlar var, bu yzden inanyoruz ki belgesel film projesi ciddi olarak gz nne alnmal. Docum adl oluum iin sahip olduumuz proje zellikle bu noktalara ynelecek. 6. Documnin bir paras olmak iin Bize gre; toplumsal karakterli yksek kalitede bir belgesel, seyirciye kolayca ulaabilmeli, klasik mekanlarda veya ultramodern dediimiz yksek donanml sinema salonlarnda olmasa bile. Bugn teknolojik gelimeler sayesinde, makul fiyatlarla, kk tesisatlarla yksek kalitede kk sinema salonlar oluturmak mmkn, ite Docum adl projenin anahtar dncesi budur. u cihazlarn olduu bir salona sahip bir kurum: Bir video Bir perde Bir DVD okuyucu Minimum sayda koltuk Ses tesisat... Documnin bir paras olmak iin yeterli.
31

Bizim projemize katlan ancak donanm olmayan bir sinema salonuna sahip bir kurum Documnin bir paras olabilir, amacmza ulamak iin btn desteimizi alacaktr. Birtakm nemli ekonomik hesaplar Docum projesinin dayanak noktasn oluturuyor: 1. zerinde almakta olduumuz birinci hedef; filmlerin aranmas ve bulunmasnda yaplmas gereken hesaplar. Ynetmenlerle ve yapm irketleriyle kontak kurularak oluumun tm yelerinin ilgisi eken talyadan ve yurt dndan filmlerden oluan bir database mevcut. 2. Oluum, blgesel ve ulusal apta iletiim kurabilmemiz iin gerekli destei salayacak 3. Filmlerin dublaj ve ulam masraflarnda nemli olanaklar salanabilir. 4. Gerekli tehizatn satn alnmas iin gerekli birikim yaplabilir (mesela, ihtiya varsa 1 yerine 5 video projeksiyon alnabilir) 5. Bu oluumun en nemli ifadesi ortak bir amaca hizmet eden projeye byk bir enerji salamasdr....

32

Manifesto XII

Jonas Mekastan Sinemann 100 Yl Kart Manifesto

Hepinizin iyi bildii gibi bu dnyay ve zerindeki her eyi yaratan Tanryd. Ve tm bunlarn harika olduunu dnyordu. Tm ressamlar, airler ve mzisyenler yaradl arklarla kutluyorlard ve her ey yolundayd. Ama gerek deildi. Bir eyler eksikti. O yzden yz yl kadar nce Tanr sinema kamerasn yaratmaya karar verdi. Ve bunu yapt da. Sonra bir ynetmen yaratt dedi ki ite sana sinema kameras diye bir alet. imdi git, film ek, yaradln ve insan ruhunun dlerinin gzelliini kutla ve bunun tadn kar. Ama eytan bundan hi holanmad. Bu yzden kamerann nne bir torba dolusu para koydu ve ynetmenlere yle dedi bu aletle para kazanabilecekken neden dnyann gzelliini ve ruhunu kutlamak istiyorsunuz ki? Ve, ister inann ister inanmayn, tm ynetmenler para torbasnn peine dtler. Tanr bir hata yaptn fark etti. Yirmi be yl kadar sonra, hatasn dzeltmek zere bamsz avant-garde ynetmenleri yaratt ve yle dedi, te size kamera. Aln onu, dnyaya gidin ve tm yaradln gzelliinin arklarn syleyin ve bunun tadn karn. Ama bunu yaparken zor zamanlar geireceksiniz, ve bu aletle hibir zaman para kazanamayacaksnz. te byle konutu Tanr Viking Eggeling, Germaine Dulac, Jean Epstein, Fernand Leger, Dmitri Kirsanoff, Marcel Duchamp, Hans Richter, Luis Bunuel, Man Ray, Cavalcanti, Jean Cocteau, Maya Deren, Sidney Peterson, Kenneth Anger, Gregory Markopoulos, Stan Brakhage, Marie Menken, Bruce Baillie, Francis Lee, Harry Smith, Jack Smith, Ken Jacobs, Ernie Gehr, Ron Rice, Michael Snow, Joseph Cornell, Peter Kubelka, Hollis Frampton, Barbara Rubin, Paul Sharits, Robert Beavers, Christopher McLain, Kurt Kren, Robert Breer, Dore O, Isidore Isou, Antonio De Bernardi, Maurice Lemaitre, Bruce Conner, Klaus Wyborny, Boris Lehman, Bruce Elder, Taka Iimura, Abigail Child, Andrew Noren ve pek ok dieri ile. Dnyann drt kesinden pek ok ynetmenle. Onlar da Bolexlerini, 8mmlerini ve Super-8 kameralarn alp bu dnyann gzelliklerini ve insan ruhunun karmak maceralarn filme almaya baladlar, stelik bundan
33

byk bir keyif aldlar. Filmler hi para getirmedi ve ie yarar bir amaca da hizmet etmedi. Dnyann drt bir kesindeki mzeler sinemann yznc doum gnn kutluyorlar, bu onlara sinemann yapt yz milyonlarca dolara mal oluyor, Hollywoodlarna deli oluyorlar. Ama avant-gardelardan ya da sinemamzn bamszlarndan bahseden yok. Dnyann pek ok yerindeki mzelerin, arivlerin ve sinemateklerin brorlerini, programlarn grdm. Hepsi de biz sizin sinemanzla ilgilenmiyoruz diyor. Bykln, grkemin, yz milyonluk film yapmlarnn devrinde ben insan ruhunun o ince ve ufak, kk ve grnmez ilerinden konumak istiyorum, yle ki bu iler ak k altnda kaldklarnda lrler. Sinemann kk formlarn kutlamak istiyorum, lirik formu, iiri, suluboyalar, etd, karalamalar, portreyi, arabeski ve kk 8mm arklar. Herkesin baarl olup sat yapmak istedii bu zamanda, ben grnmezin, para ve ekmek getirmeyen gncel tarih, sanat tarihi ya da herhangi baka bir tarih yazmayan kiisel eylerin peine den, sosyal ve gnlk olan kucaklayanlar kutlamak istiyorum. Ben birbirimiz iin, birer dost olarak yaptmz sanatn tarafndaym. Bilgi otoyolunun tam ortasnda duruyorum ve glyorum, nk inde bir yerlerdeki bir iein zerindeki bir kelebek az nce kanatlarn rpt, ve ben tm tarihin, kltrn bu kanat rp yznden iddetle deieceini biliyorum. almakta olan bir Super-8 milimetre kamera az nce bir yerlerde ufak bir ses kard, New Yorkun aa dou yakasnda bir yerlerde, ve dnya bir daha asla ayn olmayacak. Sinemann gerek tarihi grnmez bir tarihtir. Bir araya gelen, sevdikleri ii yapan dostlarn tarihi. Bizim iin sinema, projektrn her almaya balarken kard sesle, kameralarmzn her almaya balamasyla balar. Kameralarmzn almaya balarken kardklar sesle, kalplerimiz dostlarmza doru srar.

Jonas Mekas 11 ubat 1996 Amerikan Merkezi, Paris

34

Manifesto XIII

Puget Ses Sinema Dernei Manifestosu

Film ak bir sanattr. Aral herhangi dier bir sanatnki kadar genitir. Bunun hl tartmal olmas hl Amerikan sinema deneyiminin nasl kstl olduunu hl aa karmaktadr. Sinemann genilii sanal olarak bilinmezdir. Sinema seyircileri herkesin filmler dedii safray kusan Hollywood irket makineleri kadar Balkandr. Ortalama yetikin hayatnn dokuz yln bu filmleri izleyerek geirdii halde, bu yetikin tamamen ticari sinema dndaki herhangi bir eyden bir haber kalmaya devam etmektedir. Bu filmin herhangi baka bir sanat kadar geni olduu fikrini benimsemeye yardmc olamad. Aslnda, tam da tersi ynde alt. Sinema deneyimi; irketin sahip olduu sinema salonunda, irketin sahip olduu koltua oturmak, irketin yapt gazozu yudumlamak ve irketin yapt patlam msr avulamak, irketin yapt, irketin datt beyaz, orta snftan erkein aptal, burjuva, erkek perspektifinden gsterilen smr hakkndaki doksan ile yz yirmi dakika arasnda deien melodram izlemek ile snrlanmamaldr. Film seyircisini bo brakmamaldr. Film meydan okuyabilir ya da teslim olabilir, inkar edebilir ya da onaylayabilir; film uyandrabilir ya da hipnotize edebilir, hayal krklna uratabilir ya da honut edebilir-tpk dier sanatlar gibi. Film sanat olmay red bile edebilir, eer sanat olmak olanaklarn kstlyorsa. Tm gereken bunu yapmaya kararl bir kiidir. ** * Bizler bunu yapmaya niyetliyiz. nanyoruz ki sinemann geleneksel deneyimi yerinde ve amacndadr. Ama bu deneyim dardr. Neredeyse herkes iin, sinemann toplam deneyimini temsil etmek olasdr, ama aslnda film hakkndaki dier fikirleri tevik etmek iin yap35

tklarndan ok sinemann olas araln daraltmak iin uramtr. Byk sosyal, finansal ve ahlaki nedenleri vardr bunun. nanyoruz ki ticari sinema deneyiminin kartla ve eletiriye ihtiyac vardr. nanyoruz ki ayrt edilebilir lde fakl sinemasal deneyimler sunarak, tm trlerden sinema seyircileri (ticari sinema da dahil olmak zere) geliecektir. Bu nedenle bizler kartlmz sosyal, finansal ve ahlaki olarak belirliyoruz. ** * nanyoruz ki sinema, tek amac pazarlamaclarn ceplerini doldurmak olan kendine has ticari bir deneyim olmamaldr. Bu nedenle bizler karllk dyz. nanyoruz ki sinema ne retmek ne de izlemek iin pahal olmamaldr. Bu nedenle bizim programlarmz dk bteli yapmlar destekler ve perdelerimiz herkese aktr. nanyoruz ki ierik gsteriten nemlidir. Bu nedenle programlarmz meselenin ince tarafna anlayabilenlere ynelir. nanyoruz ki sinemann aral genitir. Bu nedenle programlarmz eitlilik arz eder. nanyoruz ki en byk sinema ortaklaa olandr. Bu nedenle programlarmz gerek ibirliki emekleri cesaretlendirir, ve ilgili herkesin hakkn verir. nanyoruz ki g kiisel vizyondadr. Bu nedenle programmz kiisel davurumlarn eitlilii zerine younlar. nanyoruz ki sanat her daim hakldr. Bu nedenle programlarmz sanatlarn filmlerini orijinal olar sahip olduklar niyetlerle gsterir, stelik bunu da elimizdeki en iyi basklarla yapmaya alr. nanyoruz ki seyirciler mteri deildirler, aksine filmin evriminde aktif katlmcdrlar. Bu nedenle programlarmz her zaman seyirci tartma blmleri ierir. nanyoruz ki datma yeni bir yaklam sinemadaki fikirlerin dalm iin gereklidir. nanyoruz ki gsterimlere yeni bir yaklam film seyretme hakknda yeni fikirler ortaya karmann tek yoludur. Bunlar programlarmz iin belirlediimiz prensiplerdir, ve bunlarla Seattlen film evresini daha iyiye gtrmeyi amalyoruz. ** * Ama salkl fikirler, dnceler, formlar ve filmleri destekleyecek salkl ve yerel bir film evresi yaratmaktr. Metot yapma, datma ve film gsterimine salkl bir yaklam getirmeyi destekleyecek ve filmlere rn deil bir deneyim olarak bakacak salkl ve yerel bir film evresi yaratmaktr. Film ak bir sanattr. Zaman, sanatlarn ve seyircilerin onu amalar zamandr.
36

Manifesto XIV

Etnografik Sinema (ES) Manifestosu

Etnografik filmler, aslnda, kltr hakknda filmlerdir ve etnografik bilgiyi resimleme yoluyla ileten filmler deildirler. Antropoloji hakknda ok az bilgiye sahip ya da hibir bilgileri olmayan profesyonel film ynetmenleri tarafndan ya da dnmeden belgesel gerekiliin diktelerini takip eden antropologlar tarafndan yaplrlar. Antropolojinin amalarn ilerletecek bir sinemann var olabilmesi iin, aadakiler gereklemelidir: 1. ES akademik olarak eitim alm ya da akademik olarak alan sosyokltrel antropologlarn ii olmaldr. ES sadece dzenli olarak profesyonelce akademik syleme dahil eitimli etnograflarn yapt etnografik aratrmalarn bir sonucu olabilir. ES antropolog, entelektel ve aratrmac olarak almalarnn bir uzants olmaldr. 2. ES ak bir biimde anti-realist, anti-pozitivist olmal, belgesel gerekiliin kurallarnda ayrlmal ve tm sinema formlarndan yararlanabilmelidir-kurgu ya da kurgusal olmayan. 3. ES okseslilik gibi tekniklerle grntlenmi olanlarn aracln artrmaya abalamal ve yapmcnn otoritesini merkezden uzaklatrmay denerken yazarln ahlaki arln da kabullenmelidir. 4. ES antropolojik davurumun bir ifadesi olarak resimleme medyalarnn limitlerinde dolamaldr. 5. ES eer baarabilirse, ilk olarak seyircilerinin akln kartracaktr. Bu nedenle filmi yapanlarn farknda olmalar ve izleyicilere yardm etmeleri ok nemlidir. 6. ESnin, eer ticari dnyann kstlamalarndan kamas gerekiyorsa, yapm ve datm iin alak gnll yapm deerleri, ufak bteleri ve dk maliyetleri
37

olmaldr. ES, bu nedenle, ekonomik bir potansiyele sahip deildir. Onun rnlerinden kimse hayatn kazanamaz. Akademik bilgiyle iletiim kurmak isteyen aratrmacnn bir eylemidir. 7.ES kamu ve devlet televizyonlarnn, popler bir biimde eriilebilir rnleri kabul eden ajanslarn ve gelir getiren ileri dolanma sokan datm irketlerinin ekonomik diktasndan ekilmelidir. Yeni finans kaynaklar ve datm olanaklar yaratlmaldr. 8.ES halen mevcut tm film festivallerinin ve dier gsterim merkezlerinin yetersizliini kabul eder. Bu almalarn antropolojik sylemde yarataca tartmalarn ve gsterimlerin yaplaca yeni yerler aramaldr.

Jay Ruby

38

Manifesto XV

S tavros Tornes Manifestosu

Neden film ekiyorum? Yaklak on yl nce filmci Ciriaco Tiso ile birlikte bu kk manifestoyu yazdm ve hl arkasnda duruyorum. ddia; Sinema milyonlarn, milyarlarn filmleri deildir. Sinema film yldzlarnn filmleri deildir. Sinema televizyonda gsterilen filmler deildir. Sinema ok uluslularn sirki deildir. Sinema uzmanlarn diktas deildir. Sinema video kaset zerindeki kayt deildir. Sinema gzel sinematografili, mkemmel zamanlamal, atafatl senaryolu, temiz ve konvansiyonel ses kuakl filmler deildir. Sinema film olmadan var olamaz, ama film de filmi yapann aptal programclardan, kltrel iletmecilerden, lanet olas yapmclardan, her trl menajerlerden, koordinatrlerden, bankaclardan, finansal destekilerden bamsz olarak verdii karar olmadan balayamaz. Sinema bizim filmlerimizdir Sinema tekniin ve gstergebilimin inkardr. Sinema sizin ve benim birbirimizi tandmz ve kucaklatmz yerdir. Sinema yaplmam, ama varlk patlamasnda estetik olarak dnlm tm filmlerdir.
39

Sinema lanetlenmilerin ve sarholarn lkesidir. Sinema varoluun sonsuz yansmasdr. Sinema bir koulda reyenlerin topluluudur: o koul da varoluun ve (kozmik) zamann mantn maskesinden grnr olmasdr. Sinema gereklik ve dnlemez, hayal gc ve imkansz arasndaki yaklama/uzaklama noktasdr. Sinema bu vaattir: hayal edilemeze ulamak, beklenmedie kar cesaret.

40

Manifesto XVI

Mesele Kart Manifesto

Mesele kartl yer alt film ve video yapmlar iin bir kamu platformu salama amacyla vardr-ana akmn dnda var olan hayale ak, deiken, elendirici ve eletirel almalar. ada kltr tarafndan hor grlen ya da marjinalize edilen yaratc ve radikal fikirler iin bir forumdur. Mesele kartl jri/kuratoryal bir komite tarafndan seilmi bir yarmal olmayan gsterimler dizisidir. Mesele kartl; ieriindeki, stilistik endieleri ya da ticari uygulanabilirliklerindeki tehlikeli ya da kertici doalarna baklmakszn bamsz/bireysel sesleri desteklemek iin tasarlanm doal bir ortamdr. Mesele kartl bir sanat olarak film ve videoya adanmtr. Hollywood kart ve sansr kartdr. Mesele kartl; geleneksel kara kutu sinemas dnda, farkl mekanlarda almalar sergileyerek seyirci geliimi ve eitimi iin bir laboratuardr. Mesele kartl yerel, ulusal ve uluslar aras basm ve Internet yaylm iin kaliteli belgeleme/yorumlama retimine adanmtr. Mesele kart gsterimler halka asgari cret karl sunulur.

41

Manifesto XVII

Film Arivi Antolojisi Manifestosu

Film arivi antolojisi, 1 Aralk 1970te aldnda tartmal pozisyonunu zetleyen u manifestoyu yaynlad: Dnyadaki sinematekler genellikle birok film manifestosu yaynlarlar: belgesel, tarihsel, endstriyel, kitle iletiimi...gibi. Film arivi antolojisi filmi sanat olarak ele alan ilk film mzesidir. Film deneyiminin esaslar nelerdir? Hangi filmler sinema sanatn doruk noktasna tayor? Film arivi antolojisinin yaratl bu sorulara cevap arayan ilk byk giriim. ncelikle filmlerin en iyi seyredilebilecei bir ortam yaratmak. kinci olarak sinema sanatn sekin iler ve parametrelerle tanmlamak. Bu yeni film mzesinin ilkelerinden biri: Byk bir filmin birden fazla sefer grlmesi gerekliliidir. Bu yzden filmler birka kez gsterilecektir. Her gn farkl program ile bir ay boyunca gsterim yaplacaktr. Bylece amalanan seyirci periyodik olarak gsterime katlacaktr. Bu dng ayn zamanda 4 veya 5 hafta ierisinde bir sinema rencisinin grmesi gereken filmleri youn biimde salayacaktr. Birka ylda izlenebilecek filmler bu sayede kapsaml biimde birka ayda gsterilebilecektir.
43

Manifesto XVIII

Maphead Yapm Sunar: Sinemaya Gitme ve Film Yapma zerine Houyhnmist Manifesto
Film Yapma zerine Houyhnhnmist lkeler 1. Fikir hereyden nemlidir ve hereyden nce gelir. Bir film ancak eer senin fikrini yanstmann en iyi yolu ise yaplmaldr. Yoksa baka bir ara kullan. 2. Senaryo, yoruma ak braklmaldr. Doalamalar cesaretlendirilmeli ve evreden gelen etkilere ak braklmaldr. 3. Bir film, seyirciyi kuku duymaktan uzaklatrmamaldr. Bir filmin yapm film perdeye yanstldktan sonra sona ermez. Burada baka bir aama balar. Seyirci de tpk oyuncular ve ynetmen gibi filmin yaratmnn bir baka orta olur. Dncelerin bir dier tercmandr. Grdn ey algladn eydir. 4. Bir filmin sresi nceden belirlenmemelidir. Bir nehrin ak, bir kuyruklu yldzn kay, bir penisin boyutu gibi hereyin doal bir uzunluu vardr. 5. Oyuncular rol kesmemelidir. Kendilerini oynamaldrlar. 6. Ses ve grnt birlikte kaydedilmelidir. Film yapm srecinde veya sinema seyircisi nnde alnmadysa ses bandnn kullanmna izin verilemez. 7. Sahneler yerinde ekilmelidir. Yapay set ve dekor kullanlmamaldr. 8. Sadece mekanda var olan k kullanlmaldr. Eer bir sahne ok karanlk ise sahne hataldr. 9. Yapm sonras zel efektler kullanlmamaldr. Bir filmde efektler dnceleri ortaya koymak iin kullanlabilir, seyirciyi yanl gerekliklere inandrmak iin deil. 10. Bakalarna Tanrlarm gibi tapma. Kendi manifestonu yaz.
45

Sinemaya Gitme zerine Houyhnhnmist lkeler 1. Bir film kendi btnl iinde seyredilmelidir. Krediler oradadr ve denmelidir. Esas olan en kt aktr kadar nemlidir. 2. Reklamlar tamamen yuhalanmaldr. Byk bir sanat birtakm rnlerin tantmyla blnmemelidir. 3. Yiyecek ve iecek, salk problemi yok ise, kesinlikle bir sinema salonunda tketilmemelidir. Eer yleyse de sadece ekmek ve su tketilebilir. 4. Her tr cinsel iliki yasaktr. nanyoruz ki her yerde sevime gerekleebilir, sokaklarda, dkkanlarda, fabrikalarda, hastanelerde ve niversitelerde. Ama film seyrederken deil. Bu sadece filmi yapanlara deil, ayn zamanda birbirinin dikkatini datan sevgililere de bir saygszlktr. 5. Alakgnll ve itaatkar ol. Film dindir, sinema kilisedir, ynetmen Tanrdr, oyuncular rencidir, seyirci kuldur. Fakat sadece film esnasnda bu geerlidir. Sonrasnda hepimiz eitiz. Ve bu bir hiyerari de saylmaz, nk hepimiz Tanr olabiliriz.

Nick Rilke Mays 1999

46

Manifesto XIX

Sinemasal Sanat Manifestosu

Temsili Sinema Nedir ? Temsili sinema betimledii karakterleri, eylemleri ve dnyay meydana getirir ya da yaratr. Temsili sinema, sinemasal sanat, netfilm, etkileimli filmler, webfilmleri, digima ya da dier zamantabanl almalar, tm bu terimler sanat, film ve internet arasnda yaadmz uzayn her an deien devamlln ifade ederken melez bir ilikiyi yanstrlar. Temsili sinema bir sreler sinemas, dnce grntlerinin ve bir akli durum olarak sanatn meydana kt bir alandr. Dahas, dnyay grmenin sinemasal yollar, bilgisayar kullanclarnn tm kltrel verilere ulaabilmeleri ve etkileim kurmalar ile temel vasta haline gelmitir. Tarih Bu yzyln gidiatnda, sanat unlarla yolunda ilerlemitir: 1. Film (1901) 2. Televizyon (1950) 3. Internet (1990) Bu yeniliklerden birincisi gereklik etkisini, ikincisi yaam eylemini, ve ncs de etkileimi icat etmitir. Grntler konumay ve yrmeyi rendiine gre, temsili telekomnikasyona hazr demektir. Ama 1. Online sinema ve temsili bir medya olarak audiovizel kltr keifleriyle alakadar olmak
47

2. Yukardakileri bildirebilen teorik perspektifleri kefetmek 3. Enformasyon retimini gelitirmek iin, yapmn maddi artlarna, film ve grsel kltr almalarnn balamlarna Temsiliyeti yerletirmek Grev 1. Online bir temsili sinema gelitirme 2. Sinemasal form ve ierik ile deneyleme 3. Dlerin bir psikocorafyasn yaratmak. Sinestetik d deneyimlerinin montaj. Ba ve sonu olmayan bir treyi Dikkat Edilecek Notlar Bilgisayar yazlmlarndaki mevcut gelimeler ve donanmlardaki performans artlar imdi geekten temsili bir sinemaya izin vermektedir. Bugn, bu ayrt edilebilir yeni sanat formunun, bu yeni sinemasal sanatn temsili teorisine paralel olarak hzla gelitiini gryoruz. Net zerinde hzla byyen yaymclk gereklere dayanan programcla yeni bir seyirci kitlesi kazandrrken gerekliin sanal olana kar ve izleyici/oyuncunu izlenene kar olan melez durumu hakkndaki tartmalar yeniden alevlendirmitir. An iinde nasl gryoruz? Ekrann arkasndaki sanal uzayn fenomenolojisini? A bizleri grnmez olana kar duyarl hale getiriyor. Sinirsel bir topografya neriyor. Siborgun gr an aslnda ta kendisi.

Dr. Hugo 2002

48

Manifesto XX

Yeni Bir Sinema in Manifesto

Sanatda ve kutup aysnda grlen 5 Gd 1. Karlama: i alannza giren hi beklenmedik bir eyin yaratt ok 2. Yolculuk: bu oktan gelen hareket, dalgacklar, geri tepmeler 3. Merak: vazgemek, kim olduunuzu belirleyen ve kendinizi arbal kk bir kiilik topuna sabitleyen o kontrol hissini kaybetmek, dalgacklarn sizi tarihinizin tesinde kltrel yzeyin altnda hissiyatn derinliklerine doru yeni bir yere srklemesine izin vermek 4. Yuva: bu yeni yere yerlemek, kk salmaya balamak iin gerekli enerjiyi toplamak 5. Hayvanat Bahesi: yuvann rahatlnn bir tr hapishane olduunu fark etmek, kklerinizin hareketlilii engelleyen bir tr mani, deneyimlere kar birer bariyer olduunu anlamak ve size benzemeyen dierleriyle ilikilerinizin engellendiini hissetmek-ve bylece, daha fazlasn isteyerek, srelere kendimizle atmamza ramen yeniden balarz, geri yerine ileri doru deriz, bizi derken tutacak bir ada yoktur. Birbirleri ile koordineli alan bu be gd filmcilie yeni bir vizyon ekliyorlar. (Gd burada iki ayr hareketi denk dmektedir: ilkin, aniden, hareket ettiren kuvvet ve ikinci olarak bir harekete kkrtma. Bu iki hareket izleyici zerinde ardk olarak tesir eder, nce sinemada, ardnda izleyen ryalarda.) Film ekmek-Burada film ve video arasnda bir ayrm yapmyorum-artk hikaye hakknda olmak zorunda deildir, basite birbirini izleyen olaylarn sonsuz tekrar, huzursuz edici klieler bombardman ve uzun sredir bizleri tutsak eden kltrel monotonluklar, halk hikayeleri ve her kabileye zg mitler, her biri kendince monoton, her biri kendi kltrne ait. Platonun maarasndaki glge
49

bamllar gibi sinemalarmzn duvarlarna zincirlenmi mahkumlar haline geldik, krln ustalar, gzlerimiz topuklarmzdan daha karmak bir fonksiyon sergilemiyor artk. Evrimsel be gdl sinemamzda, yenilikler gerekletiinde-kanatl bir roman canavar ryor!-kurgu sreci artk birincil hale geliyor, kolaj montaj senaryo ve ekim zerinde grsel-iitsel deneyime artc ve provokatif yeni bir intibak vermek iin stnlk salyor, bu da kelimeler ve storyboard ve anlatm izgisinin hakim olduu nefes almak iin, ritmik deiiklikler iin ve gerek hayal gc iin-k, glge ve fsltlarla dans etmek iin- ok az yer brakan eski sisteme kar gelmek demek oluyor. Bu demek deil ki dier oktan lm (ya da teki dnyaya gmek zere olan) film ynetmenlerinin daha nceden ayaklarn elektrikleri sulara sokmadlarEisenstein ve Bunuel ve Vigo ve Godard ve Resnais ve Cassavetes ve Polanski ve Klimov ve Lynch ve byk ek ynetmen Vlacil bu gdsel dalgalarda maceralar yaadlar. Bu ayn ekilde demek deil ki byk hikaye filmleri olmad (iki Scorsese filmi, iki Kurawa filmi, ve bir Campion filmi geliyor hemen akla), ama eletirmenler srekli olarak hikaye filmlerini kendi ilk on listelerinde kataloglandrdlar. Bu be gd sre ve merak hakkndadr, bireysel kltrlerin bireysel monotonluklarndan daha byk bir sre, kendimizi gemiimizden kurtardmz sre, yeniden onlarda karmaklatmz sre-dalga ve partikl gibi k, renk ve ayr piksellerden oluan ekran. O nedenle burada oturuyoruz, karanlkta, kurguluyoruz, yolculua kyoruz, hikayenin tesinde film ekiyoruz, ama elencenin, misafirleri arlamann, onlar normal ynlerinden ve hayatn buyurucu yanlarndan uzaklatrmann tesinde deil; hayatn kaynaklaryla ani bir birliktelik yaratyoruz, sanatsal ve doal, fsltlarla dolu, tm gzelliklerle dolu bir hayvanat bahesinde.

50

Manifesto XXI

Robert Bressonun Ses Manifestosu

Grme ve itme u ya da bu sesin (ya da imajn) orada ne ii olduunu bilmek iin. Gz iin olan kulak iin olan tekrarlamamaldr Eer gz tmyle fethedilmise, kulaa --neredeyse-- hibir ey vermeyin. nsan ayn anda hem gz hem de kulak olamaz. Eer bir ses bir imajn yerini tutabiliyorsa, imaj kesin ya da ntrletirin. Kulak ie daha ok iler, gz ise da. Bir ses hi bir zaman bir imajn yardmna komamaldr; ne de bir imaj sesin. Eer bir ses bir imajn zorunlu tamamlaycsysa, ncelii ya sese ya da imaja tanyn. Eer eit olurlarsa, tpk renkler konusunda sylendii gibi birbirlerine zarar verirler, hatta birbirlerini yok edebilirler. mge ve ses birbirlerini desteklememeli, herbiri srayla tekinin yerini alarak nbetlee i grmelidir. Tek bana arlan gz kulan sabrn tarr; tek bana davet edilen kulak ise gzn sabrn. Bu sabrszlklardan faydalann. Sinemacnn kudretidir bu --duyulara hakim yasal bir yol ile. Hz, grlt, yavalama taktikleri, sessizlik taktiklerine kar...

51

Manifesto XXII

Plugin Manifestosu: Alternatif Bir Manifesto

1. Bilgisayarlardaki ve webdeki filmler sinemadaki ve televizyondaki filmlerden farkldr. Web videolar, web sayfalarnda olduu gibi, az ya da ok metin dosyas halindeki kodlarn geici grafik evirileridir. Fiziki objeler deildirler, mevcut tasarm uygulamalar ve hatta hukuki uygulamalarda yle olduklarn syleseler de kitaplarn, dergilerin, uzun metraj filmlerin ya da TV ovlarnn az ok e deeri olabilirler. Web filmleri, ya da hareketli grntlerin bilgisayarda uygulamas-cisimlemesi film ve televizyonunkinden daha farkl teknik ve deneysel bir uzayda var olur. Asl ama ve yrrlkleri film ve TVdekilere gre olduka farkldr. izgisel sinema tarz filmler kullanc evresine, manivela gcne ve bilgisayar ya da web kullanmnn gdlerine uymaz. Televizyonda olduu gibi bilgisayarda seyirciler yoktur, ve sinemada olduu gibi bilgisayar izleyiciler de mevcut deildir-sadece bilgisayar KULLANICILARI vardr, ki bu insanlar bir eyler YAPABLMEK iin istek ve arzu duyarlar. Canlandrlm grafik, tipografi ve video formlarndaki filmler; ierik geileri, hareket eden ierik katmanlar, ve canlandrlm ve kullanc kontroll navigasyon ve ierik elerinin birleimlerinin yapsal ieyileri kadar, bilgisayar-web deneyimlerinde ve dz metin dokmanlar kullanarak olas olan iletiimde gerekli gc de salayabilirler (uygun oran ve kullanmla). Hatrlayn, web kullanclar uzun lineer animasyonlar ve/veya filmler seyretmekten holandklarndan daha ok byk miktarda metin okumak zorunda deildirler. Hareketli grntler deneyimi iletmek/kolaylatrmak kadar iletiim ok satrl metinlerinden daha fazlasn sylemekte ve yapmaktadr. 2. Bilgisayarlardaki ve webdeki filmler sadece veri iletimi yerine yazlm uygulamalar olabilirler.
53

Lineer olmayan veriler ve ierik bilgisayarlarn kullanc evrelerine giri yapar ve web bir ekilde tamamen konvansiyonel film ve videonun lineer doasna kardr. Ek olarak, bilgisayar ekranlar, ve web tarayc pencerelerinin alt kme evreleri geleneksel filmler ve televizyon ovlar iin optimum gsterim evresi de sunamazlar. Yazlm uygulamalar ile etkileim, bilgisayarlar iin dominant kullanc modudur denebilir, aynen web kullanmn temel bir unsurunda olduu gibi yazlmlar televizyon programclna gre bilgisayara daha uygundur, ama yazlm kolayca televizyon sesi, grafii ve resimlerine benzer eyleri (ve radyo, telefon, fotoraf ve tipografivs. de yle) EREBLR. Yazlm uygulamalarnn tanm ve kapsam, veri, ara yz eleri ve ierik ile ilgili tm formlara alabilir, ayrca bunlar web videolar ve web mziine uygulanan fiziksel metaforlar olarak da zorlanmamaldrlar ki bunlarn ou da sanki gerek film makaralarym ya da raflardaki CDlermi gibi ayrlmaz objeler olarak grlmektedir (bu nedenledir ki dkkana giren hrszlardan da fiziksel olarak korunmaldrlar). Bunu, paralar alp amacmza uygun anlaml bir btn haline getirdiimiz NLE gibi medya yaratan uygulamalarda gryoruz. (dier bir deyile, bunu yapyoruz, izlemiyoruz). Artan bir oranda, bu medya datm ve tketimini de greceiz. Sonuta da bunun fiziksel objeleri tutmak ve hareket ettirmek arasndaki fark olduunu anlayacaz. Yazlm tasarm ve hikayesel anlatmlar karar ver sonu amacna hizmet ederler, ama her biri farkl bir ekilde. Bir Hitchcock filmini gerilimli yapan unsur etkileimin EKSKLDR, karakterlerin henz bilmedii bir eyi rendiimizde hibir ey YAPAMAMAMIZDIR. Sonuta, elimize geen mutlu bir sondur, ama karar verme srecine katlrz ve bunun sonularn tecrbe ederiz. Anlatmlarda, karakteri ina ve ifa eden karardr. Bilgisayar oyunlarnda, karar sklkla 1:1 oranna drlr, ama bazen dramatik anlatma yakn bir yerlere gelir. UI yazlm tasarmnda, karar ve sonu kullanll ve kullanc deneyimini belirler ve kullancnn renme erisini etkiler. Bunlar drama ve yazlmdaki baz ortak elerdir. Yazlm kolayca daha dramatik olabilir ve bilgisayar filmleri yazlm uygulamalar haline gelebilirler. Yazlmla ilgili olarak dramatik terimini kullandmda, IVI navigasyonu ve kullanlabilirlii iin kullanlan dier trden metaforlara karlk olarak dramatik yapnn kuvvetleri ve yapsn kastediyorum (masast, geri dnm kutusu, pencere panelleri, menler, vs.). Video video olabilir , ama bilgisayar ve web videolar potansiyel olarak daha fazlasdr. Buna network balantlarn ekleyin, ve dnyann iki ayr ucundan bara birletirme yetisini de katn. MPEG-4 standardnn alma prensiplerine bir bakn. Video sktrma MPEG-4n yapabildiklerinin sadece ufak bir ksm ve bu ayn zamanda webdeki video ve dier medya elerinin yapabildiklerinin de sadece ufak bir alt kmesini oluturuyor. Daha byk uygulamalar ierisindeki pek ok veri formatndan biri olan videoyu altrdnz dnn, bir yerden mzii dier bir yerden videoyu aldnz hayal edin yle ki film ortaklaa kullanlyor ve datlyor. Dramatik anlatlar bu ekilde de ina edilebilir, senfoniler, belgeseller ya da kiinin kullanmak istedii herhangi bir tr. imdi, bizler yeninin oku devresini yayoruz. nsanlar hl kendi bilgisayarlarnda video ya da mzik oynatyorlar. ok yaknda, ok kaybolacak ve insanlar gemi medya zerinde bu kadar geleneklerini koruyucu olmayacaklar. Bu o kadar byk bir
54

alan ki, en iyi ksmlar zerinde hl dnlmedi bile. Video tek bana da dier medya trleri ile birletirilebilir, rnein video zaman izgisinin bir paras olan ve videoyu hiperlinkli bir medyaya evirebilen (ya da sadece ses kaytlarna evirebilen) HREF kaytlar. Video kaytlarna benzer fonksiyonlar salamak zere Hotspotlar da eklenebilir, bu sadece klipten klibe ve hareketli klipler ve ayr uygulamalar arasnda navigasyonu salamaz, ayrca kliplerin kendi ilerinde de navigasyonu olanakl klar. Web videolarnda paralar ap kapatmak, seslendirme dilini deitirmek, yaz ya da balk eklemek ya da karmak, video ile oynamak, effaflk eklemek ya da karmak ya da bunlar gibi karakteristik zelliklerinde yapsal deiiklikler yapmak da ayrca mmkndr. Web videosu, bir JPEG grnts gibi bir saniyede ard ardna gsterilen 24 JPEG resmi gibi standart bir codec ya da yap deildir, kelimenin tam anlamyla bir filmdir. Filmlerin kavram ve erevesi yazlm uygulamalar olarak dndmz pek ok eyi ierecek ekilde geniletilebilirken, ayn zamanda, pek ok yazlm uygulamas yaklamlar filmler etrafnda gelitirilmi anlatsal ve yapsal fikirlerden kendine pay karabilir. 3. Ama, kolaylk ve etkileim bilgisayar ve webde kullanlmak zere yaplm yazlm uygulamalarnn nemli ynleridir. Bence webdeki kullancnn video/TV deneyiminin gerek limitleri bant aral deil, insanlarn PClerindeki yazlmn kalan ve webin kalanndaki etkileim ve ama beklentilerindeki sabrlardr. Webin kullanlabilirlik gzlemcileri arasnda buna uygun pek ok kant ve web video ve filmlerinin ksa olmasna dair ortak grler bulunmaktadr. rnein, giri blmlerinde ileri dzeyde Flash animasyonlar kullanan sitelerde, en fazla hit alan linkler bu giri blmndeki Skip Intro yani girii pas ge linki olmaktadr. Ben ahsen insanlarn bu sabrszln dk znrlk ve sktrma etkilerine balanmasn pek de hakl bulmuyorum. Aslnda, bu tr animasyonlar ya da filmlerin yan bandaki bu tr etkileim dmelerinin varl ekrana ylece bakp bir eyleri seyretmekten daha ekici gelmektedir. Bu tr eyleri geniletmek ve etrafa datmak zellikle herhangi bir medya bir dierinin alt kmesi olarak absorbe edildiinde mmkn olabilmektedir, tpk radyo ieriinin televizyon ieriinin bir alt kmesi olmas, ya da bir bror sayfasnn metin ve grntlerin bir bilekesi olmas gibi burada da bir web sitesinde mmkn olan her eyin bir alt kmesidir. Ayns webdeki ve bilgisayarlardaki filmlerde de geerli olacaktr. lk olarak, sadece sunulurlar, ve sonra, biraz daha tesine gitmeye balarz. rnein bir telefon zerinden yksek kalitede kayt edilmi bir senfoniyi sunmak olasdr, ama ok az kii telefonlarn evirip bunu dinleyecekleridir. Ses kalitesi mevcut tketici stereo sistemlerinde olduu gibi artrlm bile olsa, ok az insan iki saat srecek byle bir konser iin telefonlarn kullanacaktr. Ayn trde bir ey bilgisayar ve webdeki filmler iin de geerli olacaktr, bant genilii artrlsa dahi masast bilgisayarlar bizim bildiimiz kullanc evresine sahip olduu srece, ok az insann geleneksel bir televizyon gsterisini ya da uzun metrajl bir filmi seyretmek iin bilgisayarlarnn bana oturaca dorudur. Televizyon seyircilerinin pasif izleyicilik iin etkileim deneyimlerini reddetmelerine arlmamaldr. Bu tam manasyla burada bahsettikler55

imize uygun dmektedir, bir medyay baka bir medya haline sokmak iin giriilen hastalkl bir aba. Benzer bir biimde, insanlar telefonlar ve bilgisayarlarndaki etkileimli deneyimler iin etkileimli OLMAYAN deneyimleri reddetmilerdir. Kullanc aratrmalar, orada ylece duran web sayfalarnda, sitede bir film oynuyor olsa bile sadece bir klik uzakta olduklarn ortaya koymutur. Uzun Flash animasyonlu girie sahip Internet sitelerine giren kullanclar herhangi bir ey yapmadan nce bir yerden bir yere ynlendirilemeye kar fkelerini dile getirmilerdir. 4. Videonun bilgisayar ve web uygulamalarndaki gerek yerine daha yeni baklmaya balanyor. Bu; bir galeride duvarda asl duran resimlerle dergilerde duranlarn karlatrlmasna benzemeyecektir, ya da canl bir senfoninin iitsel kalitesinin bir telefon grmesiyle kyaslanmasna, ya da bir web videosunun znrlnn TV ya da sinema ile karlatrlyor olmasna benzemeyecektir. znrlk ve veri aktarm hznda dkten yksee doru ilerleme network yaplar ve yazlm uygulamalarndaki ve aralarndaki etkileimin fonksiyonlarnn anlalr olmas kadar nemlidir. Filmler ya da arklar olarak dndmz eylerin tek ve bamsz dosyalar olarak fiziksel mevcudiyet bulmalar illa ki art deildir-yazlm uygulamalar ile de belirli bir serverdan dnyann br ucundaki bir bilgisayara doru eitli yaplar, komutlar ve filtreler yardm ile yaymlanarak kullanc etkileimi ile direkt cevap da alm olabilirler.Tabii ki video ve dier grntl resim formlar pasif bir biimde megul olmak ya da elenmek isteyen insanlarca kullanlmaya devam edecektir-zellikle de tandk kullanc evrelerinin yapsna bal olarak. Ama genelde bilgisayarlar, ve u anda webin iinde bulunduu yap yaratc ve retkendir-ok az kiinin u anki TV izleyicileri iin kullanaca iki sfat, ama video ve bilgisayar ve dier bilgisayar alar kullananlar iin nemli uygulama zellikleri olacaklar. u anda, videonun bilgisayar uygulamalarna girdii ve yazlmn telefonlar zerinden kullanld bir tr krlma noktasndayz, ama pek ok web film ynetmeninin yapmak istedii Cecil B. DeMille gibi 18. yzyl karakterleri gibi davranmak-kendi z kimlikleri veritaban denizlerinde kaybolsa bile! Sonuta, gelecek BUDUR-ve 15 dakika iin mehur OLABLYORLARKEN insanlar bunu grebilmek iin arama motorlarna ihtiya duyuyorlar ve bu olduunda dahi, baka bir eyin zerine kliklemeden nce ancak 5-8 saniye buna ilgi gsteriyorlar. Belki de bu, sinema ve televizyon ile kyaslandnda sadece znrlk limitlerine karlk olarak bilgisayar/web videosunun gerek kullanlln incelemeye balamak iin en doru zaman. En azndan sinema ve metaforlarna saldrgan grsel farkllktan tr ok fazla baml kalmamak daha kolay! Kim bilir, belki de masast video devrimi sadece geici deildir.

Steve Bennet

56

Manifesto XXIII

VOGMA [video blog] Manifesto

Bir Vog, transfer edilen datalarla uyum salar. Bir Vog, transfer edilen video deildir (bu, televizyonun yeniden icad deildir) Bir Vog, performatif ses ve/veya videoyu kullanr. Bir Vog, kiiseldir. Bir Vog, mevcut teknolojiyi kullanr. Bir Vog, yazlabilir video ve ses ile deneyler yapar. Bir Vog, yaz ve grsel yaynlar arasnda durur. Bir Vog, kelimeler ve devingen medya arasndaki yakn mesafeyi aratrr. Bir Vog, bir Mac ve bir modemi olan Dziga Vertovdur.

57

Manifesto XXIV

LOW-FI Video Manifestosu

LOW FI Video Belgratta Temmuz 1997 kapsaml bir video projesidir. Sinemada amatrl desteklemek adna balatlan bu alma btn, genel anlamda video ile ilgilense de bununla snrl deildir. Amatr ya da yar profesyonel koullarda ekilmi ksa kurmaca ve belgesel filmlerde LOW-FI kapsamna girebildii gibi, trash sinema, dk bteli ve B tipi filmlerle de bu alana dahildir. Biz inanyoruz ki: 1. Camcorder gibi demokratik bir ey insanlar tarafndan sonuna kadar kullanlmal 2. Bir video almas kalabalk iinden bir insann sesini temsil etmeli 3. Teknik olarak yetersiz olan bir ey deersiz bir ey deildir. 4. Herkesin abas toplum iinde gsterilme ansn hak eder.

59

Manifesto XXV

Dogma 2001 Internet Sinemas in Manifesto

Evde yaplm bir ii sahneye koymak onu tiyatro yapmad gibi festivaller iin tasarlanm bir filmi de internete koymak onu internet sinemas yapmaz. Bu farkl ihtiyalarla, farkl bir yerdir: Internetin kat snrlar vardr, seyircinin dikkatini ekmek iin ok mcadele gerekir ve bu aracn anlaml tek bir ifadesi vardr. Bu bir tiyatro deil. Burada seyirci kontrol altndadr. Doru internet sinemas u 10 kural izler: 1. Toplam sre 5 dakikay gememelidir. Bu internet, televizyon deil. Bu bir masadr, oturma odas deil. Burada zaman ve dikkat uzlama iindedir. Onu tan, onu yaa. 2. lgin bir eyler 10 saniye ierisinde meydana gelmeli. Bir tiyatroda (sinema salonunda) evre, seyircinin dikkatini perdeye odaklamaya zorlar, zaman filme aittir. Internette seyirci, masasnda bilgisayarnn zerinde bir kedi ile olabilir veya telefon alabilir veya ocuklar ilgi ister veya yemek pimektedirv.s. Ayrca bilgisayarda da dikkati datan pek ok ey vardr: e-mail gelir, IMS, oyunlar Bu ortamda seyircinin dikkatiyle rekabet etmek iin hzl ve kararl hareket etmeniz gerekir. lgin bir ey illa ki bir patlama olaca anlamna gelmez (ltfen birileri Hollywoodu arasn ve bunun onlara bildirsin), fakat kullancnn dikkatini yakalamak gerek. Aratrmalar gsteriyor ki, internet kullanclar 10 saniye iinde yararl bir aktivite grmezlerse hemen tklarlar.
61

3i En sk kullanlan 4 eklenti programn (yardmc programn) olmas gereklidir. Yani Flash, Real Player, Windows Media Player veya Quick Time. Bunlarn dndakilerin genel olarak topluma faydal olmak adna ok kk piyasa paylar vardr. Bir eklenti program daha indirmek yle zordur ki sadece kendinize zarar verirsiniz: Daha kibar bir dnya bir tk tenizde. Elbette ki programn yeni versiyonunun etkili hale gelmesi 18 ay alabilir. 4. Ebatlar 320x240 ve 640x480 arasnda olmaldr. 320x240tan daha kk bir ey ilgin olamayacak kadar kktr. 640x480den daha byk olan bir ey ise pek ok insan tarafndan indirilemeyecek kadar byktr. 5. Kurtaracak boyutta bir eyler olutur. Bu kk bir sahne, o yzden esas detaylarn kaybolabilecei uzun ekimler yapma. 6. Filmler indirilebilir olmaldr. Filmleri elden ele dolatrmann daha gvenilir olduunu dnyorsanz dalga geiyorsunuz. El pazarndaki medyann grnt kalitesi indirilebilir filmlerinkinden ok uzaktr. Pixellemi grntlerle ve senkronize edilmemi seslerle insanlar skmayn. unu bilin ki her elektronik medya paylalabilir, rahat olun. zerine bir telif notu yerletirin ve gitmesine izin verin. 7. Double-sized (iki kat byklnde) olmaldr. Filmin boyutunu ikiye katlamak dosyay geniletmeksizin, indirme zamann arttrmakszn bir alan kullanm salar. ndirilebilir bir filmde Sorensen gibi iyi kompresrler kullanrsanz ikiye katlamann kalitesi daha da iyi olur. 8. Bakalarn filmin sayfasna ynlendiren bir URL olmas gerekir. Internet paylamla ilgilidir. Bu arac kullanrken zaman dnn, bir de insanlarn ona ne kadar kolay ulaabildiklerini bir hesaplayn. Kareler normalde URL lerin zel bir sayfaya gitmesine izin vermezler. Resimler sadece bir kareye, bir CGIye veya filmini seyretmek iin browsera URL yaptran insanlara izin verirler. 9. Filmin sonundaki jenerik tek ereve olmal. nsanlar filmi seyrettikten sonra onu kimin yaptyla ilgilenirler. Brakn Hollywood kendi egosunu tatmin etmek iin istediini yapsn. Bu, seyirciyle ilgili bir ey ve seyircinin zaman en deerli meta. Onu bouna harcamayn. Filmdeki bir kare tam olarak seyircinin istedii kadar srmelidir. 10. Jenerie bir mail adresi koyun. lgin bir film sorgulanmaya izin verecektir. Bir kimsenin bir filmi bilgisayarda seyrettikten sonra onun ynetmeniyle e-mail araclyla haberlemek istemesi doaldr. Email adresini vermek fanatiklerinin seni bulmasna yardmc olur. Hatta e-mail adresini tklanabilir yaparsan ekstra puan alrsn.
62

Manifesto XXVI

hlal Manifestosu
Avant-garden kanunlarn, emirlerini ve grevlerini yerine getirmeyen; rnein pratik uygunluun dikte ettirdii geliigzel sre sayesinde can skan, yattran ve artan bizler iddia edilen tm sularmz kabul ediyoruz. Yapsalclk olarak bilinen tembellie kar bir ant diken ve bu zrvaln iinden grebilme vizyonuna sahip filmcileri darda brakan, yerleik akademik kendini beenmilii aka tanmyor ve reddediyoruz. Onlarn sinemasal yaratcla olan kolayc yaklamlarn reddediyoruz, bu yaklam ki film okulunun krbacnn hkm srd altml yllarn yeraltn mahvetmitir. Yanl ynlendirilmi bir film rencileri kua tarafndan stlenilmi her akld yarm yamalak film yapmn hakl grerek, skc medya sanat merkezleri ve jeriyatrik sinema eletirmenleri insanln bildii tm deer sistemlerine dorudan bir saldryla film teorisinin skc ve boucu ceketlerini yrtp atmaya cesaret eden yeni bir filmciler kuann-ki aralarnda Zedd, Kern, Turner, Klemann, DeLanda, Eros ve Mare ve Direct Art Ltd gibi yer alt grnmezleri de vardr- keyif verici baarlarn tamamen grmezden geldiler. Bizler tm film okullarnn havaya uurulmasn ve tm o skc filmlerin bir daha yaplmamasn teklif ediyoruz. Mizah anlaynn akademisyenler tarafndan skartaya karlm nemli bir ge olduunu ve oke etmeyen bir filmin izlenmeye deer olmadn savunuyoruz. Tm deerlere meydan okunmaldr. Hi bir ey kutsal deildir. Her ey sorgulanmal ve akllarmz gelenein inanlarndan kurtarmak iin yeniden deerlendirilmelidir. Entelektel geliim risklerin alnmasn ve kim ne derse desin siyasi, seksel ve estetik dzende deiikliklerin gereklemesini talep etmektedir. Zevk, ahlak ya da insan akln prangaya vuran herhangi baka bir geleneksel sistem tarafndan tanmlanan ya da tayin edilen tm snrlar amay savunuyoruz. Milimetrelerin, ekranlarn ve projektrlerin snrlarn geip geniletilmi bir sinema haline doru ilerliyoruz. Eski ritellerle seyirciyi lmne skma emir ve kanununu iniyoruz, olabildiince ok gnah ileyerek amzn tm tabularn ykmay teklif ediyoruz. Kan, utan, ac ve ehvet, hi kimsenin bugne kadar hayal dahi edemedii zevkler var olacak. Hibir ey doru dzgn ortaya kamayacak.
63

lmden sonra bir yaam olmadndan, tek cehennem dua etmenin, kanunlara itaat etmenin ve kendimizi otorite figrleri nnde kk drmenin cehennemidir, tek cennet ise gnahn, asi olmann, elenmenin, dzmenin, yeni eyler renmenin ve olabildiince ok kural inemenin cennetidir. Bu cesaret gerektiren i ihlal olarak bilinmektedir. Bizler ihlal ile dnm savunuyoruz-bilinmeyen klelerle dolu bir dnyada zgrle ulamak iin daha yksek bir var olu dzlemine doru dntrmeyi, ycelik vermeyi ve tamamen deitirmeyi savunuyoruz.

64

Manifesto XXVII

izoid Sinema Manifestosu

Yce ve gln arasnda ince bir izgi vardr. izoid Sinemadaki bizler bunu biliyoruz. Anlyoruz ki byk sanat anlayabilmek iin, pisliin iinde yzmek gerekir ya da bir baka nl adamn bir zamanlar dedii gibi Hayat bilebilmek iin, lm safra dolu mesanede dzmeniz gerekir. Ve bunun her pislik dolu ann sevmeniz gerekir Her ayn son arambas, Chris Alexander, Lars Madsen ve Meridin ekibinin geri kalan, grp grebileceiniz en sama ve hastalkl sinema eserlerini sunmaya sz veriyorlar: Eurotrash, adil, kltboktan. Torontonun efsanevi gece kulb Vatikanda makaralar dndrerek, gsterimlerden nce, gsterimler boyunca ve sonrasnda topluca toksin tketimini onaylyoruz. Kudurmu bir tutkuyla barmak istiyorsanz, hi ekinmeyin. Bir eyler frlatmak isterseniz bu da serbest. Toplu mastrbasyon? Lanet olsun, bana uyar. Aslnda, bebekler her yanyla seviyesiz olan HEREY izoid Sinemaya uyar. Kim demi deirmenlerin gn bitti diye? Siktir edin azdka aznaznazn

65

Manifesto XXVIII

Herkes in Sinema Manifesosu (H..S)

1. Sinemaclar dnyay yalnzca eitli biimlerde filme ekmilerdir, oysa nemli olan onu deitirmektir. 2. nceki ve sonraki maddelerin aksine, bu madde yazld ve okunduu anda bitmitir. Hl yaanyor ise, -kayt edilsin veya edilmesin- herkes film ekiyor olmaldr. 3. Sinema yapmak ama deil balangtr. Nihai hedef ise yaamn sinemaya dntrlmesi, sinemaclarn yok edilmesi ve herkesin sinema yapabilmesidir.

bu manifestonun orijinali buulu bir ayna stnde yazl idi. Manifestonun kaydndan sonra buu yok oldu ve geriye sadece ayna kald!... / Mays 2001

67