DENEYN ADI : FAZLI ELEKTRK EBEKESNN NCELENMES

RAPORU HAZIRLAYANLAR:

1 - HAKAN PAAL 234-

- b0701.00009

DENEY YAPILAN TARH

: 09.04.2012

DENEY RAPORU TESLM TARH

: 16.04.2012

DENEY GRUBU

: A9

1. ARA GERELER

Deneyde kullanlan ara ve gerelerin isimleri ve deerleri :

*Dijital multimetre *Balant kablolar * adet reosta direnci bulunan set *Gerilimin ayarland ve akmlarn hesapland lm seti *lm setine balanm bir fan *Gerilim kayna olarak ebeke gerilimi
2. Deney Konusundaki Teorik Bilgiler

2.1 - Deneyin teknik aklamas :

Yldz balant iin yklerin birer ular balant kablolar aracl ile ksa devre edilip ntr hatta
baland,

Faz-ntr gerilimi 150 V olarak ayarland, Direnlerin ar snmasn nlemek iin fan altrld, lk nce Reosta : 1~1~1 konumunda iken faz akmlar ve ntr hat akm (IN) lld, Reosta : 1~2~3 konumunda iken faz akmlar ve ntr hat akm (IN) lld, Reosta : 1~1~3 konumunda iken faz akmlar ve ntr hat akm (IN) lld, Faz-ntr gerilimi ve llen akmlar kullanlarak reosta kademeleri iin diren deerleri hesapland, Dengeli ve dengesiz ykler iin ntr hat akm (IN) deerleri karlatrld, Balant kablolar karlarak gen balant iin yklerin ular uygun ekilde baland, Direnlerin ar snmasn nlemek iin fan altrld, Reosta : 1~1~1 konumu iin faz akmlar lld, Reosta : 2~2~2 konumu iin faz akmlar lld, Reosta : 5~5~5 konumu iin faz akmlar lld, Reosta : 3~1~1 konumu iin faz akmlar lld, Reosta : 1~1~3 konumu iin faz akmlar lld,

Reosta : 1~2~3 konumu iin faz akmlar lld, gen balantda llen faz akm deerleri, yldz balantda llen akm deerleri ile karlatrld.
2.2 - Devre emalarnn grafik izimleri :

2.3 - Deneyden nce yaplmas gerekli olan hesaplamalar Yldz balantda faz-ntr gerilimini 150 V olarak lmtk.Bu 150 V luk gerilim yldz balantda her yke eit olarak der.Fazlarn gerilimleri, daha dorusu gerilimlerinin genlik deerleri eit olurken faz alar arasnda 120Olik bir fark oluur.Bu bilgiden hareketle ltmz akm deerlerini de kullanarak; Reostalar : 1~1~1 konumu iin: I1 = 0,67 A I2 = 0,60 A I3 = 0,60 A ve ntr hat akm (IN) = 0.01 A olarak llmtr.

(R1 diren konumunu 0O kabul edelim) Burdan ;

Z1

Vf I1

1500o 224 bulunur 0,670o

Z2

Vf I2

150120o 250 0,60120o

Z3

Vf I3

150 120o 250 0,60 120o

Grld gibi ayn konumda iken eit olmas gereken direnler iin farkl deerler bulunmutur.Bunun gibi hata kaynaklarnn sebebi raporun 4. blmnde anlatlmtr. Reostalar : 1~2~3 konumu iin : I1 = 0,68 A I2 = 1,20 A I3 = 1,80 A IN = 1,02 A olarak llmtr.Burdan ;

Z1

Vf I1

1500o 220,6 0,680o

Z2

Vf I2

150120o 125 1, 20120o

Z3

Vf I3

150 120o 83,33 1,80 120o

Reostann kademelerinin deiimine gre diren deerleri de hemen hemen ters orantl olarak deimektedir. Reostalar : 1~1~3 konumu iin : I1 = 0,68 A I2 = 0,60 A I3 = 1,81 A IN = 1,22 A olarak llmtr.Burdan ;

Z1

Vf I1

1500o 220,6 0,680o

Z2

Vf I2

150120o 250 0,60120o

Z3

Vf I3

150 120o 82,87 1,81 120o

Reostalar : 1~1~5 konumu iin : I1 = 0,68 A I2 = 0,60 A I3 = 3,01 A olarak llmtr.Burdan ;

Z1

Vf I1

1500o 220,6 0,680o

Z2

Vf I2

150120o 250 0,60120o

Z3

Vf I3

150 120o 50 3,01 120o

olarak bulunur. Bylece reostann kademeleri iin ortaya kan diren deerlerini hesaplam olduk.Balant gene evrildiinde de ayn direnler kullanld...

3. Deney verileri ve deneyde yaptklarnz llen deerler tablo halinde :

YILDIZ BALANTI N LLEN DEERLER

Reosta Kademesi 1~1~1 1~2~3 1~1~3 1~1~5 I1 (A) 0,67 0,68 0,68 0,68 I2 (A) 0,60 1,20 0,60 0,60 I3 (A) 0,60 1,80 1,81 3,01 IN (A) 0,01 1,02 1,22 2,42 150 Faz-Ntr Gerilimi (V)

GEN BALANTI N LLEN DEERLER

Reosta Kademesi 1~1~1 5~5~5 3~1~1 1~2~3 I1 (A) 1,89 8,90 3,85 3,80 I2 (A) 1,81 8,80 3,80 2,70 I3 (A) 1,81 8,80 1,80 4,50

4. Deney verileri ve Teorik Hesaplarn Mukayesesi

4.1 - Deney sonularnn tartlmas Deney sonular gz nne alndnda ilk dikkat eken nokta matematiksel hesaplamalarla llen deerlerin tam uyumamasyd.Yldz bal bir kaynaa yklerin yldz ve gen olarak balandnda arada ok byk farklarn olduu, eer dikkat edilmezse yksek g nedeniyle devre elemanlarnn hasar grebilecei grld.Bu yzden benzer devrelerin kurulmas ncesinde simlasyon yazlmlar veya matematiksel hesaplamalar ile snr deerlerin kontrol edilip ona gre malzeme seiminin yaplmas gerektii anlald. 4.2 - Deneysel ve teorik sonular arasndaki farklar Deneysel ve teorik yani matematiksel hesaplamalarn arasndaki farklarn temel nedeni deneyde kullanlan lm aletleri, devre komponentleri ve deney ortamnn ideal artlarda olmamasdr.rnein yldz balantdaki hat akm iin 0,8 A gibi bir deer matematiksel olarak hesaplanrken, deneyde bu deer 0,72 A ~ 0.78 A olarak llebilmektedir.Deneylerde mmkn olduunca teorik sonulara yaklalmaya allmaktadr.rnein devre analizinde matematiksel hesaplamaya tabi olmayan scaklk kavram deerleri nemli lde etkilemektedir. 4.3 - Olas hata kaynaklar ve hatalar azaltma yollar Olas hatalarn kaynaklar bir nceki blmde bahsedildii gibi devre elemanlarnn ve lm aletlerinin kusursuz olmay ve deney yaplan ortamn gerekli evresel artlara sahip olmamasdr.Devre elemanlarn gz nne alrsak balant kablolar ve deney setlerinin ierisindeki dier iletken balantlar sahip olduklar i direnlerinden dolay belirli bir akm blerler.Yksek akmdan dolay diren ve balant kablolarnn ar snmas da sonular etkileyen unsurlardandr.Ayrca bu snmay dengelemek iin altrlan fan da devrenin dzenli almasn nlemektedir.Faz akm deerlerini ve gerilimi len set ile ntr hat gerilimini ltmz multimetrenin de ideal zelliklerde olmamas beklenen sonulardan uzaklamamza neden olur.Ve son olarak ortam artlarnn kusursuz bir deney gerekletirmeye uygun olmay istenen deerlere ulamamz engellemektedir.Bunlara rnek; en bata scakln sabit olamamas ve srekli deimesi, ideal aydnlanmann ve nem ile grltszln salanamamas ve deney aletlerine direk temas olduundan gerekli izolasyonun gerekletirilmemi olmas gibi durumlardr. 4.4 - Deney hakkndaki kiisel dnceler Hakan PAAL : ncelikle dikkat ettiim nokta gen balantda yldza oranla ok yksek akm ve gerilim ekilmektedir.yle ki yldz baladmz sistemde reosta direnci 1. konumda iken 0,68 A ekerken bu deer gene getiimizde yaklak olarak 3 katna kmaktadr.Gerilim de ayn ekilde matematiksel ilemlerdeki arta benzer ekilde ykselmektedir.Ayrca yldz balamada hattan llen

akmla faz akm ayn olmaktadr.Ve bir de yldz sistemde ykler denge halnda iken ntr akm yaklak sfr olurken reostann ayar ile bu denge bozulduunda ntr hattan da akm akt grlmtr. ....c kii..... : gen ve yldz balant arasnda grdm farklar; yldz sistemde 4 hat varken gende ntr hattn olmayndan dolay bu say 3 tr.gen balantda teorik hesaplamalarmz da olduu gibi hat gerilimi ile faz gerilimi ayn olmaktadr.Ayrca yldzda iki faz arasnda iki yk varken gen balantda sadece tek yk olmaktadr. .......b kii... : Yldz balantda iken reosta basamaklarn artrdmzda akmn ve ekilen gcn arttn, bu nedenle balant kablolar ve deney setimizin olduka sndn grdm.Bu scakl drmek iin fann kullanlmamas durumunda devrenin bir sre sonunda hasar grp yanacan farkettim. ..a kii................: ehir ebekelerinin ve jeneratrlerin ounun 3 fazl olduunu ve bunlarn da yldz veya gen gibi sistemler eklinde balandn rendik.Yldz balantnn ekilen akm drmek iin, gen balantnn ise yksek akm ve g ekmek iin kullanldn anladm. 5. Sorulara Cevaplar Ek dosyalar ve Yararlandnz Kaynaklar Listesi

http://www.3phasepower.org/ http://www.kpsec.freeuk.com/components/vres.htm http://www.emo.org.tr/ekler/d0a9bd083154d3d_ek.pdf?tipi=34&turu=X&sube=0 Devre Analizi II - ZBEY , erafettin