Enerji Iletimi 2 Ders Notu

Ders Sorumlusu: Yk. Elk. Mh.
Ali ZTRK Dzenleyen: Zafer ZTRK

1
BLM I: LETKENLERE GELEN EK YKLER

1.1 EK YKLER:
1. Buz Yk
2. Rzgr Yk
3. E Zamanllk Yk (Buz + Rzgr Ykler)

1. 1. 1 BUZ YK:
( ) 0
2 2
= + + =
r r b i e
g g g g g ise
b i e
g g g + = kg/m
i b
d k g * = kg/m
e e
g a G * = kg

Semboller:
g
i
: letkenin birim arl (kg/m)
g
b
: Buzun birim arl (kg/m)
g
r
: Rzgrn birim arl (kg/m)
g
e
: E zamanllk (iletken+buz+rzgr) birim arl (kg/m)
k: Buz yk katsays
d
i
: letken ap (mm)

RNEK: 2. blgede, ap 16 mm olan bir hat iletkeninin birim arl 0,3 kg/m, oluan buzun birim
arl 1,5 kg/m ise buzun yk katsays nedir? Deerlendiriniz.
375 , 0
16
5 , 1
* = = = =
i
b
i b
d
g
k d k g
Oysaki 2. blgede deerlendirilmiti. 2. blgede k=0,2 < 0,375 olduundan bu blge IV. Blge olarak ele
alnmaldr.

RNEK: 3. blgede, ap 25 mm olan bir hat iletkeninin birim arl 0,25 kg/m ise 500 m mesafedeki
iletken arl ka kg.dr?
m kg d k g
i b
/ 5 , 1 25 * 3 , 0 * = = =
m kg g g g
b i e
/ 75 , 1 5 , 1 25 , 0 = + = + =
kg g a G
e e
875 75 , 1 * 500 * = = =

1. 1. 2 RZGR YK:
1.1.2.1 Buz Yk Yoksa:
3
10 * * *

=
i r
d Q C g kg/m
16
2
v
Q =
( )
2
2
/
16
m kg
sn
m
=
2 2
r i e
g g g + = kg/m
|
|
\
|
=

i
r
g
g
1
tan

e e
g a G * = kg

1.1.2.2 Buz Yk Varsa:
380 kVluk hatlarda rzgr, buz ve iletken arlklar birlikte alnr.
( )
2 2
Re br b i B
g g g g + + = kg/m
3
10 * * *

=
b br
d Q C g kg/m
+ =
*
* * 4000
2
b
i
i b
d k
d d
mm
q
g
i
i
= kg/m*mm
2

q
g
b
b
= kg/m*mm
2

B B
g a G
Re Re
* = kg
|
|
\
|
+
=

b i
br
g g
g
1
tan
Blge I. II. III. IV. V.
k 0 0,2 0,3 0,5 1,2
Tablo I Buz Yk Blgelere Gre k deeri
Ders Sorumlusu: Yk. Elk. Mh. Ali ZTRK Dzenleyen: Zafer ZTRK
2
1.1.2.3 Semboller:
g
BRe
: Toplam birim arlk (rzgr+buz+iletken) (kg/m)
g
br
: Buz ykl rzgr birim arlk (kg/m)
d
b
: Buz ykl iletkenin ap (mm)
a: Menzil (m)
q: letken kesiti (mm
2
)

i
: letkenin zgl arl (kg/m*mm
2
)

b
: Buz ykl iletkenin zgl arl (kg/m*mm
2
)
: Salnm as (
0
)

b
: Buz younluu (kg/dm
3
)
c: Sehim parametresi (m)
Q: Dinamik rzgr basnc (kg/m
2
)
v: Rzgr hz (m/s)

RNEK: Bir E..H.da toplam 500 kg. iletken arl ve bir menzil boyunca 750 kg buz yk arl
oluturmaktadr. Buzlu rzgr halinde ise 1500 kg sz konusu olmaktadr. Buna gre iletkenin edeer yk ve
salnm asn hesaplaynz.
( ) ( ) kg G G G G
br b i B
1950 1500 750 500
2 2 2 2
Re
= + + = + + =
( )
0 1 1 1
194 , 50 2 , 1 tan
750 500
1500
tan tan = =
|
\
|
+
=
|
|
\
|
+
=

b i
br
G G
G

RNEK: Birim arl 1,5 kg/m olan hava hat iletkenleri IV. Blgede gerilmitir. letken zerinde
oluan buz ykn birim arl 2,5 kg/m ve buz klfnn ap, iletken klfnn apnn iki kat olduu
bilinmektedir. Sehim parametresi 1m, dinamik rzgr basnc 50 kg/m
2
ise e zamanllk yk iin birim edeer
arl bulunuz.
mm
k
g
d d k g
b
i i b
25
5 , 0
5 , 2
*
2 2
= |
\
|
=
|
\
|
= =
mm d d
i b
50 25 * 2 * 2 = = =
m kg d Q c g
b br
/ 5 , 2 10 * 50 * 50 * 1 10 * * *
3 3
= = =

( ) ( ) m kg g g g g
br b i B
/ 717 , 4 5 , 2 5 , 2 5 , 1
2 2 2 2
Re
= + + = + + =

RNEK: IV. Blgedeki E..H. da 3l demet iletkeni kullanlacaktr. Tam buzlu halde menzil boyunca
oluan arlk 5 ton/faz ise;
a) letkenin birim arl 0,5 kg/m ve iletken ap 16 mm ise menzil en fazla ka metre idir?
b) Ayn iletken ve menzille 4l demet kullanlacak olursa kanc blgede hat ekilir?

a)
e e
g a G * = (Sistemde n demet de kullanlmas ile)
( )
b i e e
g g a n g a n G + = = * * * *
m kg d k g
i b
/ 2 16 * 5 , 0 * = = =

( ) ( )
m
g g n
G
a
b i
e
66 , 666
2 5 , 0 * 3
10 * 5
*
3
=
+
=
+
= (Menzil bu deerden kk olmaldr.)

b) ( )
b i e
g g a n G + = * *
m kg g
a n
G
g
i
e
b
/ 375 , 1 5 , 0
66 , 666 * 4
10 * 5
*
3
= =
=
343 , 0
16
375 , 1
* = =
= =
i
b
X i X b
d
g
k d k g
kan sonuca gre IV. Blgenin altndaki blgelerde (I.- II.- III.) ekilebilir.

3
RNEK: Arl 0,972 kg/m olan Hawk iletkeni 400 m.lik simetrik menzilde ekilmektedir. letken tam
buzlu yklendiinde arl 1,905 kg/m olmaktadr. Buna gre;
a) Yaz aynda iletken zerine ortalama arl 2 kg olan gmen kular konmas sz konusu ise iletkene
ka ku konarsa buzlu haldeki iletken arlna ular?
b) Yaz aynda iletkene 50 ku konmas sz konusu ise menzil boyunca ortalama arlk ne olur?
c) letken tam buzlu ykl iken ask noktasndan itibaren 150 m.lik blmndeki buz klfnn yars
dklecek olursa menzil boyunca ortalama arlk ne olur?

a) kg g a G
i i
8 , 388 972 , 0 * 400 * = = =
m kg g g g g g g
i e b b i e
/ 933 , 0 972 , 0 905 , 1 = = = + =
kg g a G
b b
2 , 373 933 , 0 * 400 * = = =
187
2
2 , 373
* = = =
KUS
b
t t KUS b
G
G
n n G G tane
b) kg n G G
KUS T
100 50 * 2 *
50
= = = (50 tane kularn toplam yk)
kg G G G
i T Y
8 , 488 8 , 388 100 = + = + = (Oluan toplam yk)
m kg
a
G
g
Y
Y
/ 222 , 1
400
8 , 488
= = =
Kularn yk olmasa idi; m kg
a
G
g
i
i
/ 972 , 0
400
8 , 388
= = = m kg g
ort
/ 222 , 1 972 , 0
c) m a a
X
325 75 400 75 = = = (Buzsuz iletken menzili)
Tm alanda buz yk olduunda;
m kg g g g
b i e
/ 905 , 1 = + = (Max ortalama arlk)
75m mesafedeki buz yk olduunda;
( )
75
* 75 *
(min)
+
+ +
=
X
i b i X
e
a
g g g a
g
m kg g
e
/ 73 , 1
75 325
972 , 0 * 75 905 , 1 * 325
(min)
=
+
+
=
m kg g
ort
/ 975 , 1 73 , 1

RNEK: Bir E..H. da 2li demet kullanlmtr. letkenlerin ap 21,77 mm.dir. Buzsuz halde iletkenler
aras mesafe 50 cm olmaktadr. letkenler zerinde buzlu klf olutuunda aklk 40 cm e dmtr. III.
Blgede ortalama buz younluu 0,4 kg/dm
3
ise bu blgede ar buzlanma olup olmadn belirleyiniz.
+ =
*
* * 4000
2
b
i X
i b
d k
d d

14 , 3 * 4 , 0
77 , 21 * * 4000
77 , 21 10 * 10
2 1 X
k
+ =
642 , 0 =
X
k ; 3 , 0 = k (III. Blge)
kat
k
k
K
x
buz
14 , 2
3 , 0
642 , 0
= = = ar buzlanma

RNEK: Bir E..H. da 4l demet kullanlmtr. letkenlerin ap 17,28 mm.dir. Buzsuz halde iletkenler
aras mesafe 40 cm olmaktadr. letkenler zerinde buzlu klf olutuunda aklk 7,5cm azalmtr. Ortalama
buz younluu 0,4 kg/dm
3
ise bu iletim hatt kanc buz blgesindedir?
m a a
X
5 , 32 5 , 7 40 5 , 7 = = =
cm a
Y
75 , 3
2
5 , 7
= =
mm cm a d
Y b
75 5 , 7 75 , 3 * 2 * 2 = = = = (Oluan buz klfnn ap)
4
4 , 0
14 , 3 * 4 , 0
28 , 17 * * 4000
28 , 17 75
*
* * 4000
2 2
= + =
+ = k
k d k
d d
b
i
i b
(IV. Blgede)

RNEK: Kesiti 276,1 mm
2
, ap 27,1 mm ve birim arl 0,912 kg/m olan bir iletken, III. Blgede ve
400 m direk aklnda gerilmitir. Buzun zgl arl 0,4 kg/dm
3
ve ortamdaki dinamik rzgr basnc 30
kg/m
2
ise e zaman yk durumunda bileke zgl arl ve bileke birim arln bulunuz.
d
i
(mm) d
i
< 12,5 12,5 d
i
15,8 15,8 < d
i

c 1,2 1,1 1

d
b
(mm) 55 d
b
65 66 d
b
75 76 d
b
85
c 1,8 2 2,2
Tablo II letken yksz ve buz ykl halinde sehim parametreleri

mm
d k
d d
b
i
i b
13 , 70
14 , 3 * 4 , 0
7 , 21 * 3 , 0 * 4000
7 , 21
*
* * 4000
2 2
= + =
+ =

m kg d Q c g
b br
/ 207 , 4 10 * 13 , 70 * 30 * 2 10 * * *
3 3
= = =

m kg d k g
i b
/ 39 , 1 7 , 21 * 3 , 0 * = = =
( ) ( ) m kg g g g g
br b i B
/ 8 , 4 207 , 4 39 , 1 912 , 0
2 2 2 2
Re
= + + = + + =
2
3 Re
Re
*
10 * 17
1 , 276
8 , 4
mm m
kg
q
g
B
B

= = =
kg g a G
B B
1920 8 , 4 * 400 *
Re Re
= = =

RNEK: ap 24,1 mm, kesiti 294,9 mm
2
ve birim arl 1,288 kg/m olan hava hat iletkenleri, III.
Blgede iken tam buzlu halde olduu zamanda drt ayr yerden alnan buz klf sonular:
d
b1
= 70 mm; d
b2
= 74 mm; d
b3
= 75 mm; d
b4
= 71 mm.
Buzlu halde iken 72 km/h hzla esen bir rzgra maruz kalan bu hattn sehim parametresi 1,3 ise edeer
birim arln bulunuz.
2
2
2
/ 25
16
1
*
3600
1000
* 72
16
m kg
v
Q =
|
\
|
= =
mm
d d d d
d
b b b b
ort b
145
4
71 75 74 70
4
4 3 2 1
) (
=
+ + +
=
+ + +
=
( ) ( )
m kg d Q c g
ort b ort br
/ 712 , 4 10 * 145 * 25 * 3 , 1 10 * * *
3 3
= = =

m kg d k g
i b
/ 47 , 1 1 , 24 * 3 , 0 * = = =
( ) ( ) m kg g g g g
ort br b i ort B
/ 459 , 5 712 , 4 47 , 1 288 , 1
2 2 2
) (
2
) ( Re
= + + = + + =
2
3 ) ( Re
) ( Re
*
10 * 5 , 18
9 , 294
459 , 5
mm m
kg
q
g
ort B
ort B

= = =

RNEK: Bir demetin ap 16,28 mm olan 3l demetli E..H. da iletkenler tam buzlu olduunda akln
33 cmden daha kk olmamas isteniyor. IV. Blgede ortalama buz younluu 0,5 kg/dm
3
ise demetteki
iletkenler aras aklk ne kadardr?
mm
d k
d d
b
i
i b
792 , 81
14 , 3 * 5 , 0
28 , 16 * 5 , 0 * 4000
28 , 16
*
* * 4000
2 2
= + =
+ =

mm
d d
a
i b
Y
75 , 32
2
28 , 16 792 , 81
2
=
=
mm a a a
Y X
387 75 , 32 * 2 10 * 33 * 2
1
= + = + =

5
RNEK: 154kVluk orlu-Hadmky E..H. da, 477 MCM (21,77mm) hat iletkeni 1974 ylnda
kopmutur. Buzlu iletken ap 80 mm, buzun younluu 0,8 kg/dm
3
ve sistem II. Blgede ise bu ykma ka kat
buzlanma sebep olmutur?
8 , 0
14 , 3 * 8 , 0
77 , 21 * * 4000
77 , 21 80
*
* * 4000
2 2
= + =
+ =
X
X
b
i X
i b
k
k
d k
d d

kat
k
k
K
X
BUZ
4
2 , 0
8 , 0
= = = Buzlanma

RNEK: II. Blgede ekilmi, 1,622 kg/m arlndaki 154kVluk Paalar-Adapazar iletim hatt
projesinde ngrlen buz yk 1,06 kg/m, etkin rzgr hz 104 km/h, hat arzaland zaman buzlu iletken ap
130 mm, bu arza annda 70 km/h ile rzgr esiyor. Sehim parametresi 1m, buz younluu 0,8 kg/dm
3
ise;
a) Buzsuz iletkene projedeki rzgr hz etki ederse salnm asn,
b) Projedeki deerler dorultusunda e zamanl ykte salnm asn,
c) Arzal durumdaki deerler dorultusuna gre salnm asn bulunuz.

a)
2
2
2
0
/ 16 , 52
16
1
*
3600
1000
* 104
16
m kg
v
Q =
|
\
|
= =
mm
k
g
d d k g
b
i i b
09 , 28
2 , 0
06 , 1
*
2 2
= |
\
|
=
|
\
|
= =
m kg d Q c g
i r
/ 465 , 1 10 * 09 , 28 * 16 , 52 * 1 10 * * *
3 3
0
= = =

0 1 1
42
622 , 1
465 , 1
tan tan = |
\
|
=
|
|
\
|
=

i
r
g
g

b) mm
d k
d d
b
i
i b
77 , 49
14 , 3 * 8 , 0
09 , 28 * 2 , 0 * 4000
09 , 28
*
* * 4000
2 2
= + =
+ =

m kg d Q c g
b br
/ 596 , 2 10 * 77 , 49 * 16 , 52 * 1 10 * * *
3 3
0
= = =

0 1 1
44
06 , 1 622 , 1
596 , 2
tan tan = |
\
|
+
=
|
|
\
|
+
=

b i
br
g g
g

c)
2
2
2
/ 63 , 23
16
1
*
3600
1000
* 70
16
m kg
v
Q
A
=
|
\
|
= =
m kg d Q c g
b A br
/ 07 , 3 10 * 130 * 63 , 23 * 1 10 * * *
3 3
= = =

909 , 1
14 , 3 * 8 , 0
09 , 28 * * 4000
09 , 28 130
*
* * 4000
2 2
= + =
+ =
X
X
b
i X
i b
k
k
d k
d d

m kg d k g
i X b
/ 12 , 10 09 , 28 * 909 , 1 * = = =
0 1 1
65 , 14
12 , 10 622 , 1
07 , 3
tan tan = |
\
|
+
=
|
|
\
|
+
=

b i
br
g g
g

RNEK: 154kVluk Hawk kesiti 280,84 mm
2
, 35kVluk gvercin kesiti 99,3 mm
2
ise birbirleri
zerindeki yk oranlar nedir?
mm
q
d 91 , 18
14 , 3
84 , 280 * 4 * 4
1
1
= =
=
mm
q
d 24 , 11
14 , 3
3 , 99 * 4 * 4
2
2
= =
=
kat
d
d
d k
d k
g
g
K
yuk
297 , 1
24 , 11
91 , 18
*
*
2
1
2
1
2
1
= = = = =

6
BLM II: SMETRK MENZL HESABI

zolatrn etkileri bu hesapta dikkate
alnmaz. letken ise parabol olarak
dnlecektir. Her iki direi ayn boy ve
trde, 1 fazl olarak hesaba katlr. Koruma teli
iin de hesaplama ayndr.

ekil 1: Simetrik menzil hesab

* 8
*
* 8
*
2 2
a
H
a g
f
e e
genel

= = (m)
q
g
= (kg/m*mm
2
)
q
H
= (kg/m*mm
2
)
|
|
\
|

|
\
|
= = = 1
* 2
cosh *
* 8
2
c
a
c
c
a
y f (m)
c
a
y f
n
* 2
2
1
= = (m)
= =

g
H
C (m)
2
3
*
24
1
c
a
a L + = (m) f g H S * + = (kg)
1
* f g H S
N
+ = (m)
|
\
| +
=
2
*
1
a a
g V (kg) f
ask
* + = (kg/mm
2
) y y h + =
1
(m)

Semboller:
f: Hattn orta noktasndaki (O noktas) sehim (m)
f
1
: Hattn X noktasnda (herhangi bir nokta) olan sehim (m)
: zgl arlk (kg/m*mm
2
)
q: letken kesiti (mm
2
)
H: Yatay teetli noktadaki ekme kuvveti (kg)
S: Ask noktalarndaki ekme kuvveti (kg)
S
N
: X noktasndaki ekme kuvveti (kg)
V: Diree gelen dey kuvvet (kg)
a: Menzil (m)
a
1
: Bu direk menzil dnda olan menzil (m)
: letkendeki gerilme (kg/mm
2
)

ask
: Ask noktasndaki iletkende oluan gerilme (kg/mm
2
)
h: Direk uzunluu (m)

RNEK: Birim arl 1 kg/m olan bir iletken 300mlik simetrik direk aklnda ve II. Buz Blgesinde
ekilmitir. Buz ykn birim arl, iletken birim arlnn 1,2 katdr. letken tam buzlu ykl iken yere en
yakn mesafesi en fazla 10,5 m olmaldr. Bu iletken ayn direkler ile III. Blgede ekilecek olursa ve ekme
kuvvetleri de sabit ise direk akl hangi deerlerde olmaldr?
II. Blgede ekilmesi durumu:
m kg g g g g g g
i i i b i
/ 2 , 2 1 * 2 , 2 * 2 , 2 * 2 , 1 = = = + = + =
m kg g
i
/ 1 = ; m kg g g
i b
/ 2 , 1 1 * 2 , 1 * 2 , 1 = = = (II. Blgede)
III. Blgede ekilecek olsa idi:
m kg
k
k
g g
i b
/ 8 , 1
2 , 0
3 , 0
* 1 * 2 , 1 * * 2 , 1
2
3
= = =
m kg g g g
b i
/ 8 , 2 8 , 1 1 = + = + =
m a
H
a g
H
a g
f f
H
a g
f 92 , 265
8 , 2
2 , 2 * 300
* 8
*
* 8
*
* 8
*
2
3
2
3 3
2
2 2
3 2
2
= = = = =

7
RNEK: 143 mm
2
kesitinde, 15,7 mm apnda, 300 m menzili olan iletkenin zgl arl 3,45*10
-3

kg/m*mm
2
dir. letken tam buzland zaman yere en fazla 7m mesafe yaklaabiliyor. Yatay Teetli Noktada
(YTNde) ngrlen gerilme 7,35 kg/mm
2
ise iletken hangi blgede tesis edilmelidir?
m f 8 , 13 7 2 , 1 22 = =
k
k
q
d k
q
g
i b
b
* 10 * 7 , 27
143
7 , 15 * *
3
= = = =
( )
* 8
*
* 8
*
2
2
a
a
f
b i
e
+
=
=
( )
* 8
* * 10 * 7 , 27 10 * 45 , 3
2 3 3
a k
f

+
=
( )
k
k
* 10 * 7 , 27 10 * 45 , 3 10 * 016 , 9
35 , 7 * 8
300 * * 10 * 7 , 27 10 * 45 , 3
8 , 13
3 3 3
2 3 3

+ =
+
=
20 , 0 = k Olduundan (I. ve II. Blgede tesis edilebilir.)

RNEK: Menzil 400m, koruma telinin birim arl 0,525 kg/m, iletkenin birim arl 0,984 kg/mdir.
letkenin YTN de ekme kuvveti 2500 kg. Faz ve koruma iletkenlerinin sehimlerinin ayn olabilmesi iin ekme
kuvveti ne olmaldr? Eer emniyet mesafesi 6m olmas n grlseydi direk akl ne olmaldr?
k k
k
k
H H
a g
f
* 8
400 * 525 , 0
* 8
*
2 2
= =
m
H
a g
f
i
i
i
872 , 7
2500 * 8
400 * 984 , 0
* 8
*
2 2
= = =
872 , 7
* 8
400 * 525 , 0
2
= =
k
i k
H
f f
kg H
k
84 , 1333 =
Emniyet mesafesinin 6m olmas iin f
i
sehiminin 1m artmas gerekir.
m f f
i yeni i
87 , 8 87 , 7 1 1
) (
= + = + =
m
g
H f
a
H
a g
f
i
i yeni i
yeni
i
yeni i
yeni i
6 , 424
984 , 0
2500 * 8 * 87 , 8
* 8 *
* 8
*
) (
2
) (
= = = =
Sonuta aklk 24,6m artmtr.

RNEK: III. Blgede, 400mlik simetrik menzildeki bir E..H.deki iletkenin kesiti 316,5 mm
2
, ap 23,1
mm, zgl arl 3,65*10
-3
kg/m*mm
2
, tam buzlu haldeki sehimi 16,67m ise ask noktasndan itibaren 100m
mesafedeki sehimi bulunuz.
3
10 * 57 , 4
5 , 316
1 , 23 * 3 , 0 *

= = = =
q
d k
q
g
i b
b
kg/m*mm
2

( )
* 8
*
* 8
*
2
2
a
a
f
b i
e
+
=
=
( )
f
a
b i
* 8
*
2
+
=
( )
2
2 3
/ 84 , 9
67 , 16 * 8
400 * 10 * 57 , 4 65 , 3
mm kg =
+
=

m c 1200
10 * 2 , 8
84 , 9
3
= =

m
c
a
y y y
OX
k n
17 , 4
1200 * 2
100
* 2
2 2
= = = =
m y f y
k n
5 , 12 17 , 4 67 , 16 = = =
8
RNEK: Dz bir arazideki 300m menzili olan bir E..H. uygulamaya geildiinde arazi zeminindeki
glkler nedeniyle B noktasndan 40m ileri ynde kaydrlyor. Sehim yzde ka olarak deimektedir?
Kaydrma 90
0
ynde yapld iin;
m a a
t
65 , 302 40 300 40
2 2 2 2
= + = + =
Uygulama ncesi sehim (f
i
);
i
i
i
H
a g
f
* 8
*
2
=
Uygulama sonras sehim (f
ii
);
i
t i
ii
H
a g
f
* 8
*
2
=
Oluan fark;
2
2
2
2
*
* 8
*
* 8
*
a
a
a g
H
H
a g
f
f
Fark
t
i
i
i
t i
i
ii
= = =
% 18
300
65 , 302
2
2
= = Fark

RNEK: Faz iletkeninden gelen kuvvetten dolay direk direktekine gre %10 farkl olunmasna izin
verilmektedir. Tam buzlu halde birim arlk 3,2 kg/m ise a
x
menzili ka metredir?
A noktasndaki dey arlk:
kg
a a
g V
AB OA
A
1304
2
390 425
* 2 , 3
2
* =
+
=
+
=
%10 farkl olunmas gerektirdii iin V
B
deeri, V
A

deerinin 10 deeri alnr.
kg V V
A B
4 , 1434 1304 * 1 , 1 * 1 , 1
(max)
= = =
kg V V
A B
6 , 1173 1304 * 9 , 0 * 9 , 0
(min)
= = =
m a
a a a
g V
X
X X AB
B
506
2
390
* 2 , 3 4 , 1434
2
*
(max)
(max) (max)
(max)
=
+
=
+
=
m a
a a a
g V
X
X X AB
B
343
2
390
* 2 , 3 6 , 1173
2
*
(min)
(min) (min)
(min)
=
+
=
+
=
m a m
x
506 343

RNEK: Ayn seviyeli drt direk arasnda birim uzunluunun arl 1,6 kg/m, kesiti 412 mm
2
olan bir
iletken 2500 kglk ekme kuvveti ile ekilecektir. Direkler aras mesafe srayla 600m, 450m, 540m ise bir faz
iin ka metre iletken kullanlmas gereklidir?
m
g
H
c 5 , 1562
6 , 1
2500
= = =
m L 88 , 603
5 , 1562
600
*
24
1
600
2
3
1
= + =
m L 55 , 451
5 , 1562
450
*
24
1
450
2
3
2
= + =
m L 68 , 544
5 , 1562
540
*
24
1
540
2
3
3
= + =
m L L L L 1598 68 , 544 55 , 451 88 , 603
3 2 1
= + + = + + =

RNEK: Menzil %5 deerinde arttrlmas halinde sehimin ayn kalmas iin projedeki ekme kuvveti
1000 kgdan hangi deere getirilmelidir?
a a * 05 , 1
1
= =
1
f f kg
a
a
a
a H
H
H
a g
H
a g
5 , 1102
* 05 , 1 * 1000 *
* 8
*
* 8
*
2
2 2
2
2
1
1
1
2
1
2
= = = =
9
RNEK: letken kesiti 174,3 mm
2
, ap 17,3 mm, birim arl 0,614 kg/m olan iletken III. Blgede ve
300 mlik simetrik menzilde gerilmitir. Buzlu halde YTN da seilen gerilme 10 kg/mm
2
ise ayn direk ve
iletkenlerle V. Blgede kullanlacak olsa seilecek menzilin maksimum deeri nedir?
III. Blgede Gerecek Olursak;
3
10 * 68 , 10
3 , 174
614 , 0 3 , 17 * 3 , 0 *

=
+
=
+
= + = + =
q
g d k
q
g
q
g
i i i b
i b III
kg/m*mm
2

m
a
f
III
12
10 * 8
300 * 10 * 68 , 10
* 8
*
2 3 2
=

Not: Blge deiimlerde de sehimler ayndr, deimez.
V. Blgede Gerecek Olursak;
3
10 * 16 , 32
3 , 174
614 , 0 3 , 17 * 2 , 1 *

=
+
=
+
= + = + =
q
g d k
q
g
q
g
i i i b
i b V
kg/m*mm
2

m a
a a
f f
V
V V V
V
173
10 * 8
* 10 * 16 , 32
12
* 8
*
2 3 2
= =
= =

NOT: Sistemde buzlanma simetrik olmazsa;
( )
(

=
i i
a
x 2 * * *
2
(m) x
a
x =
2
(m)
a
a
ASKI ) (
=
i
i i

=
*
0

<
0
YTN buzsuz alandadr.
>
0
YTN buzlu alandadr.
a
(ask)
: Ksm buz blge mesafesi
x: Yer deitirme mesafesi (YTNler aras)

RNEK: 17,3 mm apnda, 174,1 mm
2
kesitinde, 0,614 kg/m birim arlnda olan EH iletkeni, III.
Blgede ve 300m simetrik menzilde gerilmitir. Buzlu halde gerilme 10 kg/mm
2
, iletkenin zgl arl
3,45*10
-3
kg/m*mm
2
, iletkenin ask noktasndan itibaren;
a) Ask noktasndan 75m blmde;
b) Ask noktasndan 225m blmde ksm bir buz yk oluursa YTN ka metre yer deitirir?
a) m kg d k g
i b
/ 24 , 1 3 , 17 * 3 , 0 * = = =
3
10 * 16 , 7
1 , 174
24 , 1

= = =
q
g
b
b
kg/m*mm
2

3
10 * 45 , 3
1 , 174
614 , 0

= = =
q
g
i
i
kg/m*mm
2

( )
3 3
10 * 61 , 10 10 * 45 , 3 16 , 7

= + = + =
i b
kg/m*mm
2

25 , 0
300
75
) (
= = =
a
a
ASKI

( ) ( ) m
a
a x
i i
y
93
10 * 61 , 10
10 * 45 , 3
25 , 0 2 * 25 , 0 *
10 * 61 , 10
10 * 16 , 7
*
2
300
2 * * *
2
3
3
3
3
=
(
+ =
(

= =

m x
a
a x
X
57 93
2
300
2
= = = =

b) 75 , 0
300
225
) (
= = =
a
a
ASKI

( ) ( ) m
a
x
i i
643 , 143
10 * 61 , 10
10 * 45 , 3
75 , 0 2 * 75 , 0 *
10 * 61 , 10
10 * 16 , 7
*
2
300
2 * * *
2
3
3
3
3
=
(
+ =
(

m x
a
a x 35 , 6 643 , 143
2
300
2
1
= = = =

10
BLM III: ASMETRK MENZL HESAPLAMA

ekil II Asimetrik Menzil Hesab

cos * * 8
*
cos * * 8
*
2 2
a
H
a g
f

= = (m)
( )
3
3 3 2 2 2
* 8
*
* 144
cos * * 2 * 3
cos * * 8
*
H
q a
a
h a
H
a g
f +
+ =

(m)
a
h
1
tan
= |
\
|
+ =
c
a
c h L
* 2
sinh * * 4
2 2 2
(m)
= =

g
H
c (m)
A A
y g H S * + = (kg)
B B
y g H S * + = (kg)
A A
y * + = (kg/mm
2
)
B B
y * + = (kg/mm
2
)
c
x
y
A
A
* 2
2
= (m)
c
x
y
B
B
* 2
2
= (m)
2
* a
a
h c
x = (m)
2
* a
a
h c
x
A
= (m)
2
* a
a
h c
x
B
+ = (m)
( )
y h ASKI
a
a
h
=
+
|
|
\
|
+ 0
4
*
* * 2 * 2
2 2
2
2
2

x: Aa arlk menzili (m)

RNEK: letkenin zgl arl 12*10
-3
kg/m*mm
2
ve YTN de seilen gerilmeler de 7,2 kg/mm
2
ise
B direine ilikin arlk menzilini hesaplaynz.
600
10 * 12
2 , 7
3
= =
c m
m
a
a
h c
x 250
2
300
300
50 * 600
2
*
1
1
1 1
1
= + = + =
m
a
a
h c
x 50
2
400
400
100 * 600
2
*
2
2
2 2
2
= = =
m x x x 300 50 250
2 1
= + = + =
Ya da;
m
a
a
h c
x 50
2
300
300
50 * 600
2
*
1
1
1 1
1
= = =
m
a
a
h c
x 350
2
400
400
100 * 600
2
*
2
2
2 2
2
= + = =
m x x x 300 350 50
2 1
= + = + =

11
RNEK: Menzil 300m, kot fark 30m, tam buzlu haldeki toplam arlk 1,2 kg/mdir. Aa arlk
menzili 275m ise stteki ask noktasndaki ekme kuvvetini hesaplaynz.
m c
c a
a
h c
x 1250
2
300
300
30 *
275
2
*
= + = + =
kg g c H
g
H
c 1500 2 , 1 * 1250 * = = = =
m
c
x
y 25 , 30
1250 * 2
275
* 2
2 2
= = =
kg y g H S 1536 25 , 30 * 2 , 1 1500 * = + = + =

RNEK: Aralarndaki kot fark 50m olan iki ask noktasnda bir iletken gerilmitir. Alaktaki ask
noktasndaki ekme kuvveti 2520 kg, YTN deki ekme kuvveti ise 2500 kgdr. letkenin toplam birim arl
2,18 kg/m ise menzili hesaplaynz.
m
g
H S
y y g H S
A
A A A
95 , 8
18 , 2
2500 2520
* =
= + =
m
g
H
c 8 , 1146
18 , 2
2500
= = =
m c y x
c
x
y
A A
A
A
27 , 153 8 , 1146 * 2 * 95 , 8 * 2 *
* 2
2
= = = =
m y y
A B
95 , 58 95 , 8 50 50 = + = + =
m c y x
B B
7 , 367 8 , 1146 * 2 * 95 , 58 * 2 * = = =
m x x a
B A
97 , 520 7 , 367 27 , 153 = + = + =

RNEK: letken kesiti 150 mm
2
, menzil 451m, kot fark 92,8m, iletkenin zgl arl 8,9*10
-3

kg/m*mm
2
, ek buz yk 2 kg/m, zincir izolatr boyu 1,1m, en alt traversin yere uzakl 20,5m ise buzlu halde
Y.T.N. daki gerilme yle seilmelidir ki bu noktann yere mesafesi 10mden kk olmayacak?
m f 4 , 9 10 1 , 1 5 , 20 = =
c
x
y f
* 2
2
= =
c c x * 8 , 18 * 4 , 9 * 2 = = m
2
* a
a
h c
x =
m c
c
c 4 , 587
2
451
451
8 , 92 *
* 8 , 18 = =
q
g
b
b i
+ = + =
3
10 * 9 , 8
3 3
10 * 2 , 22
150
2
10 * 9 , 8

= + = kg/m*mm
2

04 , 13 10 * 2 , 22 * 4 , 587 *
3
= = =

c kg/mm
2

RNEK: 400 mlik menzilde kot fark 30 m, buzsuz hal iin
iletkenin zgl arl 3,45*10
-3
kg/m*mm
2
, YTN deki gerilme 6,9
kg/mm
2
, buzlu halde toplam zgl arlk 8*10
-3
kg/m*mm
2
, toplam
gerilme ise 10 kg/mm
2
ise iletkenin YTN dan buzlu halde ka metre
telenir?
Not: Ortamda buz olsa bile kot fark deimez.
m c
i
i
i
2000
10 * 45 , 3
9 , 6
3
= =

12
m c 1250
10 * 8
10
3
= =

m
a
a
h c
x
i
i
350
2
400
400
30 * 2000
2
*
= + = + =
m
a
a
h c
x 75 , 293
2
400
400
30 * 1250
2
*
= + = + =
m x x X
i tele
57 75 , 293 350 = = = (Olabilecek kayma miktar)

RNEK: Eimli bir arazideki bir iletim hatt projesinde iletkenin zgl arl 8*10
-3
kg/m*mm
2
,
YTNde grlen gerilme 10 kg/mm
2
, aa arlk merkezinin 280m olmas isteniyor. Direkler aras menzil
sabit ve 300m, kot fark 30mdir. Bunun iin neler yaplabilir?
m c 1250
10 * 8
10
3
= =

m
a
a
h c
x 275
2
300
300
30 * 1250
2
*
= + = + =
m x 280 = yapmak iin c veya h ile oynanr.
lk nce c ile oynarsak;
m c
c
X
X
1300
2
300
300
30 *
280 = + =
kg c
X X
4 , 10 10 * 8 * 1300 *
3
= = =

Daha sonra h ile oynarsak;
m h
h a
a
h c
x
X
X
2 , 31
2
300
300
* 1250
1300
2
*
= + = + =

RNEK: Bir iletim hattnda direin koordinatlar aada verilmitir. letkenin zgl arl
3,45*10
-3
kg/m*mm
2
, iki menzildeki gerilmeler birbirine eit ve 4,5 kg/mm
2
ise; her iki nokta arasndaki
sehimleri bulunuz.
Koordinatlar: A(1500,1000), B(1800,1000), C(2200,1050)
A-B aras sehim:
m
a
f 63 , 8
5 , 4 * 8
300 * 10 * 45 , 3
* 8
*
2 3 2
1
1
= =

B-C aras sehim:
0 1
2
1
125 , 7
400
50
tan tan = = =

a
h

993 , 0 125 , 7 cos cos = =
992 , 0 * 5 , 4 * 8
400 * 10 * 45 , 3
cos * * 8
*
2 3 2
2
2
=

a
f
m f 46 , 15
2
=

SORU : CA ve AB arasndaki hat paralarndan oluan sehimlerinin orann bulunuz. (Ortalama
menziller ve gerilmeler ayndr.)

13
RNEK: zgl arl 20*10
-3
kg/m*mm
2
olan simetrik ve asimetrik sistemde, ortadaki diree
gelecek ekme gerilimlerinin eit olmas iin a menzili ne olmaldr?
Asimetrik Menzil Hesab:
m c 500
10 * 20
10
3
= =

m
a
a
h c
x 450
2
500
500
200 * 500
2
*
= + = + =
m
c
x
y 5 , 202
500 * 2
450
* 2
2 2
= = =
5 , 202 * 10 * 20 10 *
3
+ = + = y
ASKI

2
/ 05 , 14 mm kg
ASKI
=
Simetrik Menzil Hesab:
m c 650
10 * 20
13
3
= =

( )
5200 650 * 8 650 * 2
2
* 2
2 2
2
2
a a
a
c
x
y = =
|
\
|
=
=

m a
a
y
ASKI
522
5200
* 10 * 20 13 05 , 14 *
2
3
= + = + =

BLM IV: HATTIN UZAMASI

4.1 UZAMA BMLER

4.1.1 SICAKLIKLA UZAMA:
1 2
l l l
t
= (m) ( )
t
t t l l * *
1 2 1 2
= (m)

4.1.2 ELASTK UZAMA:
( )
e e
l l * *
1 2 1
= (m)

Semboller:
t
1
: lk scaklk (
0
C)
t
2
: Son scaklk (
0
C)
l
1
: lk boy (m)
l
2
: Son boy (m)

1
: lk gerilme (kg/mm
2
)

2
: Son gerilme (kg/mm
2
)
l:Uzama miktar (m)

t
: Termik uzama katsays (1/
0
C)

e
: Elastiki uzama katsays (mm
2
/kg)

RNEK: Is uzama katsays 1,65*10
-5
1/
0
C, elastiki uzama katsays 1,15*10
-4
mm
2
/kg olan
malzemeden yaplm bir iletken 15
0
Cde 8kg/mm
2
lik gerilme ile gerilidir. Bu iletkendeki gerilme 10 kg/mm
2

deerine kardmzda iletken boyu sabit kalmas iin ka
0
C scaklkta yaplr?
( ) ( ) 0 * * * *
1 2 1 1 2 1
= + =
e t
l t t l l (Boyu deimemesi iin)
( ) ( ) 0 10 * 15 , 1 * 8 10 * 10 * 65 , 1 * 15 *
4
1
5
2 1
= +

l t l C t
0
2
1 =

RNEK: Is uzama katsays 2*10
-5
1/
0
C, elastiki uzama katsays (1/5000) mm
2
/kg, 20
0
C oda
scaklnda yaplan deneyde 300 mlik iletken 6 kg/mm
2
lik gerilme ile ekiliyor. 30
0
C de bu deerin 300,1 m
olmas iin ne kadarlk gerilme ile iletken ekilmelidir?
( ) ( )
e t
l t t l l * * * *
1 2 1 1 2 1
+ =
( ) ( ) ( ) ( ) 5000 / 1 * 6 * 300 10 * 2 * 20 30 * 300 300 1 , 300
2
5
+ =

2
2
/ 67 , 6 mm kg =

14
BLM V: G SSTEMLERNDE ARIZALAR

5.1 GEC REJM STABLTES:
Ksa srede olan bir arza trdr. Hzlarna gre eitli grupta snflandrlrlar:

5.1.1 ok Fazla Hzl Geici Rejimler:
zelikle korumasz hatlarda, atmosferik dearjn yaratt rejimdir. Sistemde yryen dalgalar
mevcuttur. Arza, birka milisaniye iinde balayp biter.

5.1.2 Orta Hzl Geici Rejimler:
Bunlar, izolasyon problemlerinde ortaya kar. Devrenin akm, her zamanki akmdan daha farkl geii
sz konusudur (Hava kirliliinden izolatrn etkilenip bozulmas gibi). Bu rejimler ikiye ayrlr:
a. Simetrik Arzalar: fazn ayn anda ksa devre olmas olaydr. Bu arza tr, sistemi en ok
etkileyen arza trdr. Ayrca, hesab en kolay arza trdr. ebeke indirgeme yntemi ile yaplr.
b. Asimetrik Arzalar: fazn ayna anda ksa devre olmad bir arza trdr. Faz-toprak, Faz-Faz,
Faz-Faz-Toprak gibi arzalardr. ebeke indirgeme yntemi ile analiz yaplmaz. Simetrili bileenler teoremini
(Sequence Teoremini) kullanrz.
0 R R R R
V V V V + + =
+

5.1.3 Dk Hzl Geici Rejimler:
Bu arzalar sistem iin ok tehlikelidir. nlem alnmazsa byk zayiatlar ortaya kabilir.

5.2 SMETRK ARIZALAR:

5.2.1 Olmas stenen Kabuller:
1. Arzadan hemen nce sistem, yksz ve anma frekansldr. Arza akmnn haricindeki akmlar
ihmal edilir.
2. Btn generatrler aksi belirtilmedike anma geriliminde alrlar.
3. Paralel bal generatrlerde, bir generatrn gerilimini 1 pu olarak dikkate alrz.
4. Sistemin omik direncini ihmal ederiz. (X>>R olduundan) Yani sistem reaktanslardan ibarettir.
5. Edeer reaktans bulunur. Ksa devre gcmz reaktif g olur.
6. Ze, ksa devreden hemen sonra minimum deerdedir ve giderek byr. Arza akm da tam dersi
durumdadr.
KDG
Ze
1
= () pu Uk 1 =
max min
Z Z Ze ise
min max
I I Ie

RNEK: Generatrler birbirine eit ve 25MVA, baz alnan gerilim V
B
= 11kV ve empedans x
g
=0,16 pu
ise kesicinin ksa devre kesme akmn hesaplaynz.
16 , 0
4
16 , 0
1
16 , 0
1
16 , 0
1
16 , 0
1 1
= + + + =
Ze

pu Ze 04 , 0 =
pu
Ze
KDG
KDG
Ze 25
04 , 0
1 1 1
= = = =
pu
Ze
V
I
g
g
25
04 , 0
1
= = =
A
U
S
I
B
B
B
1312
10 * 11 * 3
10 * 25
* 3
3
6
= = =
kA I I I
B g KD
8 , 32 1312 * 25 * = = =

RNEK: 154kVluk sistemde generatrlerin gc 87,5 MVA, reaktanslar 0,2 pu; senkron motorun
gc 80MVA, reaktans 0,23 pu; btn hatlar 125 ; 154 kV, 175 MVA baz deerleri iin D barasnda oluan
fazl ksa devre gcn bulunuz. D barasna balanacak ksa devre kesme kapasitesini hesaplaynz.

15
pu
S
S
V
V
x x x
g
B
B
g
g g
4 , 0
5 , 87
175
*
154
154
* 2 , 0 * *
2
2
2 1
=
|
\
|
=
|
|
\
|
= =
pu
S
S
V
V
x x
g
B
B
g
m
5 , 0
80
175
*
154
154
* 23 , 0 * *
2
2
3
=
|
\
|
=
|
|
\
|
=
pu
V
S
x
x
x
x
B
B
g
B
g
h
92 , 0
154
175
* 125 *
2 2
= = = =
B
B
B
S
V
x
2
=

pu
Ze
KDG 86 , 2
35 , 0
1 1
= = =
MVA KDG
G
5 , 500 10 * 175 * 86 , 2
6
= =
A
U
KDG
I
g
G
KD
1874
10 * 154 * 3
10 * 5 , 500
* 3
3
6
= = =

16
RNEK: ekilde verilen deerlere gre branman hattndaki ksa devre kesme akmn bulunuz.

pu
Ze
KDG 724 , 0
38 , 1
1 1
= = =
MVA KDG
G
4 , 72 10 * 100 * 724 , 0
6
= =
A
U
S
I
B
B
B
9 , 374
10 * 154 * 3
10 * 100
* 3
3
6
= = =
A
Ze
I I I
I
I
I
k B g
B
g
k
66 , 271
38 , 1
9 , 374 1
* 9 , 374 * = = = = =

RNEK:
Trafo deerleri : 13,5 /154 kV, 50MVA, x=0,2 pu.
Generatr deerleri : 13,5kV, 50MVA, x=0,2 pu.
Ortak akm ve gerilim deerleri baz alndnda hat reaktanslar 0,6 pu, branman hatt reaktans 0,2 pu
ise K noktasnda oluacak simetrik bir ksa devre akmn 200 Ae snrlamak iin hattaki 1 ve 2 no.lu baralar
arasna ne kadar bobin balanr?

17
A
U
S
I
B
B
B
6 , 187
10 * 154 * 3
10 * 50
* 3
3
6
= = =
pu
I
I
I
B
g
PU
06 , 1
6 , 187
200
= = =
pu
I
Ze
PU
94 , 0
06 , 1
1 1
= = =
( )
94 , 0 4 , 0
3 , 0
* 3 , 0
4 , 0 = +
+ +
+
+
X X
X X
Ze
( ) pu X X X X X 15 , 0 * 6 , 0 * 28 , 0 042 , 0 * 6 , 0 * 2 3 , 0 * 14 , 0 = = + = +
= = = 5 , 474
6 , 187
1
*
3
10 * 154
3
B
B
B
I
V
X
= = = 66 , 68 15 , 0 * 5 , 474 *
PU B g
X X X (Bobin balanr)
H
f
X
L
g
109 , 0
50 * 14 , 3 * 2
66 , 68
* * 2
= =
= (nt bobini balanr)

RNEK: Sistemin anma gerilimi 154kV, sistemdeki tm generatr ve trafolarn anma gleri 100
MVA, hatlarn reaktanslar 50 , generatr reaktans 0,5 pu, trafo reaktans 0,2 pu ise A barasnda oluacak ksa
devre anma akm ve gcn bulunuz.

( )
= = = 5 , 10
10 * 100
10 * 154
6
2
3 2
B
B
B
S
V
x
pu
x
x
x
B
g
h
21 , 0
5 , 10
50
= = =
18
pu
Ze
I KDG
PU
291 , 4
233 , 0
1 1
= = = = A
U
S
I
B
B
B
2 , 375
10 * 154 * 3
10 * 100
* 3
3
6
= = =
kA I I I
I
I
I
PU B g
B
g
PU
610 , 1 291 , 4 * 2 , 375 * = = = =
MVA KDG KDG KDG
B PU G
1 , 429 100 * 291 , 4 * = = =

RNEK: Sistemin baz alnan gerilimi 154kV ve baz gc 100MVA
ise hattn ortasnda ksa devre olmas halinde kesicinin akm ne olmaldr?
pu
S
S
S
B A
g A
pu A
35
100
3500
) (
) (
) (
= = =
pu
S
S
S
B B
g B
pu B
40
100
4000
) (
) (
) (
= = =
pu
S
x
pu A
A
0285 , 0
35
1 1
) (
= = = (R direnler ihmal; Z=X)
pu
S
x
pu B
B
025 , 0
40
1 1
) (
= = =

0,4 pu // 0,4285 pu 0,6pu // 0,625pu
pu x
a
206 , 0
4285 , 0 4 , 0
4285 , 0 * 4 , 0
=
+
= pu x
b
306 , 0
625 , 0 6 , 0
625 , 0 * 6 , 0
=
+
=
pu x x
a e
456 , 0 25 , 0 206 , 0 25 , 0
1
= + = + = pu x x
b e
556 , 0 25 , 0 306 , 0 25 , 0
2
= + = + =
pu
x x
x x
Ze x x
e e
e e
e e
25 , 0
556 , 0 456 , 0
556 , 0 * 456 , 0
*
//
2 1
2 1
2 1
=
+
=
+
=
pu
Ze
I KDG
KD
4
25 , 0
1 1
= = = =
A
U
S
I
B
B
B
2 , 375
10 * 154 * 3
10 * 100
* 3
3
6
= = =
MVA S KDG KDG
B
G
400 10 * 100 * 4 *
6
= = =
kA I I I
B KD K
5 , 1 2 , 375 * 4 * = = =

19
5.3 Asimetrik Arzalar:

5.3.1 Simetrili Bileenler Teoremi:
a) Dengeli sistemde;
0
0 =V V
R

0
120 =V V
S

0
240 =V V
T

0 = + + =
T S R T
V V V V
ekil 3: Dengeli Bir Ykn Durumu
b) Dengesiz sistemde;
0 + + =
T S R T
V V V V
0 + + =
T S R T
I I I I

Alardan herhangi biri veya ikisi 120
0
den farkldr. Ntr noktasndan kaak akmlar akar. Bu
sistemleri analiz ederken Simetrili Bileenler Teoremini kullanrz. Bu ynteme gre, dengesiz sistemi ifade
ederken dengeli alt gruplar eklinde idare edilir.
Dengeli alt gruplar halinde ekilde ifade edilirler:
1) Sfr Bileen (a
0
, b
0
, c
0
)
2) Pozitif Bileen (a
1
, b
1
, c
1
)
3) Negatif Bileen (a
2
, b
2
, c
2
)

2 1 0
Va Va Va Va + + =
2 1 0
Vb Vb Vb Vb + + =
2 1 0
Vc Vc Vc Vc + + =
0
120 1 = a
0 2
240 1 = a
0 0 0
Vc Vb Va = =
1
2
1
*Va a Vb =
2 2
*Va a Vb =
1 1
*Va a Vc =
2
2
2
*Va a Vc =
2 1 0
Va Va Va Va + + =
2 1
2
0
* * Va a Va a Va Vb + + =
2
2
1 0
* * Va a Va a Va Vc + + =
(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
2
1
0
2
2
*
1
1
1 1 1
Va
Va
Va
a a
a a
Vc
Vb
Va

(
(
(
=
2
2
1
1
1 1 1
) (
a a
a a s T
(
(
(
=
(
(
(
Vc
Vb
Va
s T
Va
Va
Va
* ) (
1
2
1
0

(
(
(
2
2 1
1
1
1 1 1
*
3
1
) (
a a
a a s T
( ) Vc Vb Va Vc Vb Va + + = = = *
3
1
0 0 0
( ) Vc a Vb a Va Va * * *
3
1
2
1
+ + =
3
1
2
2
+ + =

RNEK: Aada verilen 3 fazl akm deerlerinin simetrili bileenler deerlerini bulunuz.
0
0 100 =
R
I ;
0
90 200 =
S
I ;
0
120 100 =
T
I
(
(
(
(
(
(

=
(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
0
0
0
0 0
0 0
2
2
2
1
0
120 100
90 200
0 100
*
240 1 120 1 1
120 1 240 1 1
1 1 1
*
3
1
*
1
1
1 1 1
*
3
1
T
S
R
R
R
R
I
I
I
a a
a a
I
I
I

( )
T S R T S R
I I I I I I + + = = = *
3
1
0 0 0

20
( )
0 0 0
0 0 0
120 100 90 200 0 100 *
3
1
+ + = = =
T S R
I I I
( ) ( ) | | ( ) ( ) | | ( )
0 0 0 0
0
120 sin * 100 * 120 cos * 100 90 sin * 200 * 90 cos * 200 100 *
3
1
j j I
R
+ + + + =
| | | | ( ) ( )
0
0
2 , 66 31 , 41 4 , 113 * 50 *
3
1
6 , 86 * 50 200 * 100 *
3
1
= = + + + = j j j I
R

( )
T S R R
I a I a I I * * *
3
1
2
1
+ + =
( )
0 0 0 0 0
1
120 100 * 240 1 90 200 * 120 1 0 100 *
3
1
+ + =
R
I
( )
0 0 0
1
360 100 30 200 0 100 *
3
1
+ + =
R
I
( ) ( ) | | ( ) ( ) | | ( )
0 0 0 0
1
360 sin * 100 * 360 cos * 100 30 sin * 200 * 30 cos * 200 100 *
3
1
j j I
R
+ + + + =
| | | | ( ) ( )
0
1
15 78 , 128 100 * 2 , 373 *
3
1
100 100 * 2 , 173 100 *
3
1
= + = + + + = j j I
R

( )
T S R R
I a I a I I * * *
3
1
2
2
+ + =
( )
0 0 0 0 0
2
120 100 * 120 1 90 200 * 240 1 0 100 *
3
1
+ + =
R
I
( )
0 0 0
2
240 100 150 200 0 100 *
3
1
+ + =
R
I
( ) ( ) | | ( ) ( ) | | ( )
0 0 0 0
2
240 sin * 100 * 240 cos * 100 150 sin * 200 * 150 cos * 200 100 *
3
1
j j I
R
+ + + + =
| | | | ( ) ( )
0
2
2 , 6 3 , 41 4 , 13 * 2 , 123 *
3
1
6 , 86 * 50 100 * 2 , 173 100 *
3
1
= + = + + + = j j j I
R

0 0 0
1
2
1
255 78 , 128 15 78 , 128 * 240 * 1 * = = =
R S
I a I
0 0 0
2 2
8 , 113 3 , 41 2 , 6 3 , 41 * 120 * 1 * = = =
R S
I a I
0 0 0
1 1
135 78 , 128 15 78 , 128 * 120 * 1 * = = =
R T
I a I
0 0 0
2
2
2
8 , 233 3 , 41 2 , 6 3 , 41 * 240 * 1 * = = =
R T
I a I

RNEK: Aada verilen 3 fazl gerilim deerlerinin simetrili bileenler deerlerini bulunuz.
0
5 , 12 3 , 7 =
R
V ;
0
100 4 , 0 =
S
V ;
0
154 4 , 4 =
T
V
( )
T S R T S R
V V V V V V + + = = = *
3
1
0 0 0

( )
0 0 0
0 0 0
154 4 , 4 100 4 , 0 5 , 12 3 , 7 *
3
1
+ + = = =
T S R
V V V
( ) ( ) | | ( ) ( ) | |
( ) ( ) | |
|
|
\
|
+
+ + + +
=
0 0
0 0 0 0
0
154 sin * 4 , 4 * 154 cos * 4 , 4
100 sin * 4 , 0 * 100 cos * 4 , 0 5 , 12 sin * 3 , 7 * 5 , 12 cos * 3 , 7
*
3
1
j
j j
V
R

| | | |
| |
( )
0
0
1 , 45 465 , 1 115 , 3 * 103 , 3 *
3
1
928 , 1 * 954 , 3
393 , 0 * 069 , 0 58 , 1 * 126 , 7
*
3
1
= + =
|
|
\
|
+
+ + +
= j
j
j j
V
R

( )
T S R R
V a V a V V * * *
3
1
2
1
+ + =
( )
0 0 0 0 0
1
154 4 , 4 * 240 1 100 4 , 0 * 120 1 5 , 12 3 , 7 *
3
1
+ + =
R
V
21
( )
0 0 0
1
394 4 , 4 20 4 , 0 5 , 12 3 , 7 *
3
1
+ + =
R
V
( ) ( ) | | ( ) ( ) | |
( ) ( ) | |
|
|
\
|
+
+ + + +
=
0 0
0 0 0 0
1
394 sin * 4 , 4 * 394 cos * 4 , 4
20 sin * 4 , 0 * 20 cos * 4 , 0 5 , 12 sin * 3 , 7 * 5 , 12 cos * 3 , 7
*
3
1
j
j j
V
R

| | | |
| |
( )
0
1
53 , 20 968 , 3 176 , 4 * 148 , 11 *
3
1
46 , 2 * 647 , 3
136 , 0 * 375 , 0 58 , 1 * 126 , 7
*
3
1
= + =
|
|
\
|
+
+ + + +
= j
j
j j
V
R

( )
T S R R
V a V a V V * * *
3
1
2
2
+ + =
( )
0 0 0 0 0
2
154 4 , 4 * 120 1 100 4 , 0 * 240 1 5 , 12 3 , 7 *
3
1
+ + =
R
V

( )
0 0 0
2
274 4 , 4 140 4 , 0 5 , 12 3 , 7 *
3
1
+ + =
R
V

( ) ( ) | | ( ) ( ) | |
( ) ( ) | |
|
|
\
|
+
+ + + +
=
0 0
0 0 0 0
2
274 sin * 4 , 4 * 274 cos * 4 , 4
140 sin * 4 , 0 * 140 cos * 4 , 0 5 , 12 sin * 3 , 7 * 5 , 12 cos * 3 , 7
*
3
1
j
j j
V
R

| | | |
| |
( )
0
2
68 , 19 523 , 2 55 , 2 * 126 , 7 *
3
1
389 , 4 * 3069 , 0
257 , 0 * 306 , 0 58 , 1 * 126 , 7
*
3
1
= =
|
|
\
|
+ + + +
= j
j
j j
V
R

0 0 0
1
2
1
53 , 260 968 , 3 53 , 20 968 , 3 * 240 * 1 * = = =
R S
V a V
0 0 0
2 2
31 , 100 523 , 2 682 , 19 523 , 2 * 120 * 1 * = = =
R S
V a V
0 0 0
1 1
53 , 140 968 , 3 53 , 20 968 , 3 * 120 * 1 * = = =
R T
V a V
0 0 0
2
2
2
31 , 220 523 , 2 682 , 19 523 , 2 * 240 * 1 * = = =
R T
V a V

5.3.2 Simetrili Bileenlerde G Hesab:
Q j P S * + =
* * *
* * * Ic Vc Ib Vb Ia Va Sc Sb Sa S + + = + + =
| | | |
*
*
abc
T
abc
I V S =
| |
(
(
(
=
2
2
1
1
1 1 1
a a
a a A

| | | | | |
012
* V A V
abc
= | | | | | |
*
012
* *
* I A I
abc
= | | | | | |
T T T
abc
V A V
012
* =
| | | | | | | | | | | |
*
012 012
*
012
*
012
*
1 0 0
0 1 0
0 0 1
* 3 * * * * I V I A A V S
T T T
(
(
(
= =
| | | | | |
(
(
(
= =
*
2
*
1
*
0
2 1 0
*
012 012
* * 3 * 3
Ia
Ia
Ia
Va Va Va I V S
T

*
2 2
*
1 1
*
0 0
* * 3 * * 3 * * 3 Ia Va Ia Va Ia Va S + + =
*
2 2
*
1 1
*
0 0
* * 3 * * 3 * * 3 Ib Vb Ib Vb Ib Vb S + + =
*
2 2
*
1 1
*
0 0
* * 3 * * 3 * * 3 Ic Vc Ic Vc Ic Vc S + + =

RNEK: a, b, c fazlarnn gerilimleri 0, 50, -50; akmlar -5, j*5, -5 ise;
a) Sistemin fazl gcn bulunuz.
b) Simetrili Bileenler ile gerilim deerlerini bulunuz.
c) fazl simetrili bileenler ile gc hesaplaynz.

22
a) | | | | | |
(
(
(
=
(
(
(
(
(
(
= =
5
5 *
5
* 50 50 0
5
5 *
5
*
50
50
0
*
*
*
j j I V S
T
abc
T
abc

( ) ( ) ( ) ( )
0
45 55 , 353 250 * 250 5 * 50 50 * * 50 5 * 0 = = + + = j j S

b) ( ) ( ) 0 50 50 0 *
3
1
*
3
1
0 0 0
= + + = + + = = = Vc Vb Va Vc Vb Va
3
1
2
1
+ + =
( ) 50 * 240 1 50 * 120 1 0 *
3
1
0 0
1
+ + = Va
( )
0 0
1
240 50 120 50 *
3
1
= Va
( ) ( ) | | ( ) ( ) | | ( )
0 0 0 0
1
240 sin * 50 * 240 cos * 50 120 sin * 50 * 120 cos * 50 *
3
1
j j Va + + =
| | | | ( )
0
1
90 86 , 28 86 , 28 3 , 43 * 25 3 , 43 * 25 *
3
1
= = + + + = j j j Va
3
1
2
2
+ + =
( ) 50 * 120 1 50 * 240 1 0 *
3
1
0 0
2
+ + = Va
( )
0 0
2
120 50 240 50 *
3
1
= Va
( ) ( ) | | ( ) ( ) | | ( )
0 0 0 0
2
120 sin * 50 * 120 cos * 50 240 sin * 50 * 240 cos * 50 *
3
1
j j Va + + =
| | | | ( )
0
2
90 86 , 28 86 , 28 3 , 43 * 25 3 , 43 * 25 *
3
1
= = + = j j j Va
0 0 0
1
2
1
330 86 , 28 90 86 , 28 * 240 * 1 * = = = Va a Vb
0 0 0
2 2
30 86 , 28 90 86 , 28 * 120 * 1 * = = = Va a Vb
0 0 0
1 1
210 86 , 28 90 86 , 28 * 120 * 1 * = = = Va a Vc
0 0 0
2
2
2
150 86 , 28 90 86 , 28 * 240 * 1 * = = = Va a Vc

c)
*
2 2
*
1 1
*
0 0
* * 3 * * 3 * * 3 Ia Va Ia Va Ia Va S + + =
( ) ( )
0
0 0 0
56 , 26 72 , 3 5 5 * 5 *
3
1
*
3
1
= + + = + + = = = j Ic Ib Ia Ic Ib Ia
( ) Ic a Ib a Ia Ia * * *
3
1
2
1
+ + =
( ) 5 * 240 1 90 5 * 120 1 5 *
3
1
0 0 0
1
+ + = Ia
( )
0 0
1
240 5 210 5 5 *
3
1
+ = Ia
( ) ( ) | | ( ) ( ) | | ( )
0 0 0 0
1
240 sin * 5 * 240 cos * 5 210 sin * 5 * 210 cos * 5 5 *
3
1
j j Ia + + + =
| | | | ( )
0
1
99 , 14 356 , 2
3
83 , 1 83 , 6
33 , 4 * 5 , 2 5 , 2 * 33 , 4 5 *
3
1
=
+
= + + + =
j
j j Ia
23
( ) Ic a Ib a Ia Ia * * *
3
1
2
2
+ + =
( ) 5 * 120 1 90 5 * 240 1 5 *
3
1
0 0 0
2
+ + = Ia
( )
0 0
2
120 5 330 5 5 *
3
1
+ = Ia
( ) ( ) | | ( ) ( ) | | ( )
0 0 0 0
2
120 sin * 5 * 120 cos * 5 330 sin * 5 * 330 cos * 5 5 *
3
1
j j Ia + + + =
| | | | ( )
0
2
75 356 , 2
3
83 , 6 83 , 1
33 , 4 * 5 , 2 5 , 2 * 33 , 4 5 *
3
1
=
= + + =
j
j j Ia
75 356 , 2 * 90 86 , 28 * 3 99 , 14 356 , 2 * 90 86 , 28 * 3 56 , 26 72 , 3 * 0 * 3 + + = S
15 98 , 203 99 , 104 98 , 203 + = S
( ) ( ) ( ) ( ) 15 cos * 98 , 203 * 15 cos * 98 , 203 99 , 104 cos * 98 , 203 * 99 , 104 cos * 98 , 203 + + + = j j S
0
99 , 44 204 24 , 144 * 26 , 144 79 , 52 * 02 , 197 03 , 197 * 76 , 52 = + = + + + = j j j S

5.3.3 Arza Trleri:
1) Bir Faz Toprak Arzas
2) ki faz Toprak Arzas
3) faz Toprak Arzas
4) Faz Faz Toprak Arzas

YK EDEER YK EDEER

Tablo 3 Yklerin Sfr Bileenlerinin Edeerleri
24
5.3.3.1 Faz Toprak Arzas:
Bu arzada, 1 ve 2 no.lu bileenler simetriktirler ve eit kabul edilirler. Asl etken, sfr bileeninin
bulunmasdr. Ykn durumlarna uygun edeer devre seilerek devre kartlr. Tablo 3 de yk ve yke gre
edeer devreler gsterilmitir.
2 1 0
2 1 0
3
Z Z Z
I I I I
+ +
= + + =

5.3.3.2 Bir Faz Toprak Arzas:
Bir fazn toprak ile temasndan olumu bir arzadr. Bu arzada Zf toprak temas direnci kk
olduundan genelde ihmal edilir.

ekil 4: Bir Faz Toprak Arzas ematik Gsterimi

2 1 0
Ia Ia Ia = =
2 1 0
Ia Ia Ia Ia
f
+ + =
2 1 0
* 3 * 3 * 3 Ia Ia Ia Ia
f
= = =
2 1 0
Va Va Va Va
f
+ + =
f f f f
Z Ia Z Ia Va * * * 3
1
= =
(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
2
1
0
2
2
*
1
1
1 1 1
Ia
Ia
Ia
a a
a a
Ic
Ib
Ia
f
f
f

(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
2
1
0
2
2
*
1
1
1 1 1
Va
Va
Va
a a
a a
Vc
Vb
Va
f
f
f

(
(
(
(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
2
1
0
2
1
0
2
1
0
*
0 0
0 0
0 0
0
1
0
Ia
Ia
Ia
Z
Z
Z
Va
Va
Va

f
Z Z Z Z
Ia Ia Ia
* 3
1
2 1 0
2 1 0
+ + +
= = =
2 1 0
3
Z Z Z
Ia
f
+ +
= (Z
f
ihmal)
0 0 0
* Z Ia Va =
1 1 1
* 1 Z Ia Va =
2 2 2
*Z Ia Va =
2 2 1 1 0 0 2 1 0
* * 1 * Z Ia Z Ia Z Ia Va Va Va Va
f
+ + = + + =

5.3.3.3 ki Faz Toprak Arzas:

ekil 5: ki Faz Toprak Arzas ematik Gsterimi
25
( )
g f g f f f
Z Ic Z Z Ib Vb * * + + = ( )
g f g f f f
Z Ib Z Z Ic Vc * * + + = 0 =
f
I

Z
f
ve Z
g
direnleri ihmal edilirse;
( )
( ) ( )
g f
g f f
f
Z Z Z Z
Z Z Z Z Z
Z Z
Ia
* 3 * 2
* 3 *
1
2 0
0 2
1
1
+ + +
+ + +
+ +
=

( ) ( )
f g f
g f
Z Z Z Z Z
Z Z Z
Ia Ia
+ + + +
+ +
=
2 0
0
1 2
* 3
* 3
*
( ) ( )
f g f
f
Z Z Z Z Z
Z Z
Ia Ia
+ + + +
+
=
2 0
2
1 0
* 3
*

Z
f
ve Z
g
direnleri ihmal edilirse;
2 0
2 0
1
1
*
1
Z Z
Z Z
Z
Ia
+
+
=
2 0
0
1 2
*
Z Z
Z
Ia Ia
+
=
2 0
2
1 0
*
Z Z
Z
Ia Ia
+
=
0 0 0
* Z Ia Va =
1 1 1
* 1 Z Ia Va =
2 2 2
* Z Ia Va =
(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
2
1
0
2
2
*
1
1
1 1 1
Ia
Ia
Ia
a a
a a
Ic
Ib
Ia
f
f
f

(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
2
1
0
2
2
*
1
1
1 1 1
Va
Va
Va
a a
a a
Vc
Vb
Va
f
f
f

f f f
Ic Ib I + =
f f f
Vb Va Vab =
f f f
Vc Vb Vbc =
f f f
Va Vc Vca =

5.3.3.4 Faz Toprak Arzas:

ekil 6: Faz Toprak Arzas ematik Gsterimi

(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
2
1
0
2
2
*
1
1
1 1 1
Ia
Ia
Ia
a a
a a
Ic
Ib
Ia
f
f
f

(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
2
1
0
2
2
*
1
1
1 1 1
Va
Va
Va
a a
a a
Vc
Vb
Va
f
f
f
0
2 0 2 0
= = = = Va Va Ia Ia
f
Z Z
Ia
+
=
1
1
1

f
Z Ia Z Ia Va * * 1
1 1 1 1
= =

5.3.3.5 Faz Faz Arzas:

ekil 7: Faz Faz Arzas ematik Gsterimi
26
0
1
90 * 3 = = Ia Ic Ib
f f

f f
Z Ib Vc Vb Vbc * = =
0
0 0
= = = Va Ia Ia
f

f
Z Z Z
Ia Ia
+ +
= =
2 1
2 1
1

1 1 1
* 1 Z Ia Va =
2 2 2
* Z Ia Va =
2 2 1 1 2 1
* * 1 Z Ia Z Ia Va Va Va
f
+ = + = ( )
1 2 2
* 1 Z Z Ia Va
f
+ =
2 1
2
* * Va a Va a Vb
f
+ =
2
2
1
* * Va a Va a Vc
f
+ =
( )
1 2
2
1
* * * Z a Z a Ia a Vc
f
+ =
( )
0
2
0
1
30 30 * 3 + = = Va Va Vb Va Vab
f f f

( )
0
2
0
1
90 90 * 3 + = = Va Va Vc Vb Vbc
f f f

( )
0
2
0
1
150 150 * 3 + = = Va Va Va Vc Vca
f f f

RNEK: 3 no.lu barada dengesiz sistem arza analizinde edeer empedansn simetrili bileenlerini
hesaplaynz.

S (MVA) V (kV) X
1
(pu) X
2
(pu) X
0
(pu)
G1 200 20 0,2 0,14 0,06
G2 200 13,2 0,2 0,14 0,06
T1 200 20 / 230 0,2 0,2 0,2
T2 200 13,2 / 230 0,3 0,3 0,3
T3 200 20 / 230 0,25 0,25 0,25
T4 200 13,2 / 230 0,35 0,35 0,35
h
23
200 230 0,15 0,15 0,3
h
56
200 230 0,22 0,22 0,5

27
pu j
j j j j
j j
Za 195 , 0 *
47 , 1 *
287 , 0
3 , 0 * 82 , 0 * 35 , 0 *
82 , 0 * * 35 , 0 *
=
=
+ +
=
pu j
j j j j
j j
Zb 167 , 0 *
47 , 1 *
246 , 0
3 , 0 * 82 , 0 * 35 , 0 *
82 , 0 * * 3 , 0 *
=
=
+ +
=
pu j
j j j j
j j
Za 071 , 0 *
47 , 1 *
105 , 0
3 , 0 * 82 , 0 * 35 , 0 *
3 , 0 * * 35 , 0 *
=
=
+ +
=

pu j
j j
j j
j
Zn Zk
Zn Zk
Zc Z 261 , 0 *
367 , 0 * 395 , 0 *
367 , 0 * * 395 , 0 *
071 , 0 *
*
1
=
+
+ =
+
+ =
pu j
j j
j j
j
Zp Zm
Zp Zm
Zc Z 231 , 0 *
307 , 0 * 335 , 0 *
307 , 0 * * 335 , 0 *
071 , 0 *
*
2
=
+
+ =
+
+ =
pu j j j j Z 56 , 0 * 06 , 0 * 3 , 0 * 2 , 0 *
0
= + + =

Edeer empedans;
2 1 0
Z Z Z Z + + =
231 , 0 * 261 , 0 * 56 , 0 * j j j Z + + =
pu j Z 052 , 1 * =

RNEK: 6 no.lu barada dengesiz sistem arza analizinde edeer empedansn simetrili bileenlerini
hesaplaynz.

X
1
(pu) X
2
(pu) X
0
(pu)
G1 0,35 0,35 0,09
G2 0,35 0,35 0,09
T1 0,1 0,1 0,1
T2 0,1 0,1 0,1
T3 0,05 0,05 0,05
h
25
0,35 0,35 1,15
h
24
0,45 0,45 1,8
h
45
0,35 0,35 1,15
X
1
ve X
2
deerleri ayn olduundan negatif bileeninin eklini izmeye gerek yoktur. (Z
1
=Z
2
)
28

pu j
j j j j
j j
Za 1369 , 0 *
15 , 1 *
1575 , 0
35 , 0 * 45 , 0 * 35 , 0 *
45 , 0 * * 35 , 0 *
=
=
+ +
=
pu j
j j j j
j j
Zb 1065 , 0 *
15 , 1 *
1225 , 0
35 , 0 * 45 , 0 * 35 , 0 *
35 , 0 * * 35 , 0 *
=
=
+ +
=
pu j
j j j j
j j
Zc 1369 , 0 *
15 , 1 *
1575 , 0
35 , 0 * 45 , 0 * 35 , 0 *
35 , 0 * * 45 , 0 *
=
=
+ +
=
pu j j j Za j Zx 5869 , 0 * 1369 , 0 * 45 , 0 * 45 , 0 * = + = + =
pu j j j Zb j Zy 1565 , 0 * 1065 , 0 * 05 , 0 * 05 , 0 * = + = + =
pu j j j Zc j Zz 5869 , 0 * 1369 , 0 * 45 , 0 * 45 , 0 * = + = + =
pu j
j j
j j
j
Zz Zx
Zz Zx
Zy Z Z 449 , 0 *
5869 , 0 * 5869 , 0 *
5869 , 0 * * 5869 , 0 *
1565 , 0 *
*
2 1
=
+
+ =
+
+ = =

pu j
j j j j
j j
Zd 504 , 0 *
1 , 4 *
07 , 2
15 , 1 * 8 , 1 * 15 , 1 *
8 , 1 * * 15 , 1 *
=
=
+ +
=
pu j
j j j j
j j
Ze 3225 , 0 *
1 , 4 *
3225 , 1
15 , 1 * 8 , 1 * 15 , 1 *
15 , 1 * * 15 , 1 *
=
=
+ +
=
pu j
j j j j
j j
Zf 504 , 0 *
1 , 4 *
07 , 2
15 , 1 * 8 , 1 * 15 , 1 *
8 , 1 * * 15 , 1 *
=
=
+ +
=
pu j j j Zd j Xx 604 , 0 * 504 , 0 * 1 , 0 * 1 , 0 * = + = + =
pu j j j Ze j Xy 3725 , 0 * 3225 , 0 * 05 , 0 * 05 , 0 * = + = + =
pu j j j Zf j Xz 694 , 0 * 504 , 0 * 19 , 0 * 19 , 0 * = + = + =
pu j
j j
j j
j
Xz Xx
Xz Xx
Xy Z 695 , 0 *
694 , 0 * 604 , 0 *
694 , 0 * * 604 , 0 *
3725 , 0 *
*
0
=
+
+ =
+
+ =

Edeer empedans;
2 1 0
Z Z Z Z + + =
449 , 0 * 449 , 0 * 695 , 0 * j j j Z + + =
pu j Z 593 , 1 * =

29
RNEK: Hattn ortasnda Faz Toprak arzas olduunda fazlardaki gerilimleri bulunuz.

X
1
ve X
2
deerleri ayn olduundan negatif bileeninin eklini izmeye gerek yoktur. (Z
1
=Z
2
)

pu j
j j
j j
Z Z 25 , 0 *
5 , 0 * 5 , 0 *
5 , 0 * * 5 , 0 *
2 1
=
+
= = pu j
j j
j j
Z 2619 , 0 *
5 , 0 * 55 , 0 *
5 , 0 * * 55 , 0 *
0
=
+
=
pu j
j j j j Z Z Z
Ia Ia Ia 3125 , 1 *
7619 , 0 *
1
25 , 0 * 25 , 0 * 2619 , 0 *
1 1
2 1 0
2 1 0
= =
+ +
=
+ +
= = =
( ) pu j j Ia Ia Ia Ia Ia
f
9375 , 3 * 312 , 1 * * 3 * 3
0 2 1 0
= = = + + =
2 1
2
0
* * Ia a Ia a Ia Ib
f
+ + =
( ) ( ) ( ) 90 3125 , 1 * 120 1 90 3125 , 1 * 240 1 3125 , 1 *
0 0 0
+ + = j Ib
f

( ) ( ) ( ) 0 30 3125 , 1 150 3125 , 1 90 3125 , 1
0 0 0
= + + =
f
Ib
2
2
1 0
* * Ia a Ia a Ia Ic
f
+ + =
( ) ( ) ( ) 90 3125 , 1 * 240 1 90 3125 , 1 * 120 1 3125 , 1 *
0 0 0
+ + = j Ic
f

( ) ( ) ( ) 0 150 3125 , 1 30 3125 , 1 90 3125 , 1
0 0 0
= + + =
f
Ic

Not: Ayn saynn 120
0
ler a farkl toplam varsa bu deer ksaca sfrdr. (-90 30 150 [120])

( ) pu j j Z Ia Va 3437 , 0 2619 , 0 * * 3125 , 1 * *
0 0 0
= = =
( ) pu j j Z Ia Va 6718 , 0 25 , 0 * * 3125 , 1 * 1 * 1
1 1 1
= = =
( ) pu j j Z Ia Va 3281 , 0 25 , 0 * * 3125 , 1 * *
2 2 2
= = =
pu Va Va Va Va
f
0 3281 , 0 6718 , 0 3437 , 0
2 1 0
= + = + + =

2 1
2
0
* * Va a Va a Va Vb
f
+ + =
( ) ( ) ( ) 3281 , 0 * 120 1 6718 , 0 * 240 1 3437 , 0
0 0
+ + =
f
Vb
( ) ( ) ( )
0 0
120 3281 , 0 240 6718 , 0 3437 , 0 + + =
f
Vb
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 120 sin * 3281 , 0 * 120 cos * 3281 , 0 240 sin * 6718 , 0 * 240 cos * 6718 , 0 3437 , 0 j j Vb
f
+ + + =
( ) ( ) 2841 , 0 * 164 , 0 5818 , 0 * 3359 , 0 3437 , 0 j j Vb
f
+ + =
( ) ( ) pu j Vb
f
0 0 0
22 , 239 0077 , 1 180 22 , 59 0077 , 1 8659 , 0 * 5156 , 0 = + = + =
Not: Saynn sanal ve imajiner ksmnn (-) olmas iin; saynn (+) iken asn 180
0
ile ilave ederiz.
( ) ( ) ( ) 180 * * = = + = = a a b j a b j a V

2
2
1 0
* * Va a Va a Va Vc
f
+ + =
30
( ) ( ) ( ) 3281 , 0 * 240 1 6718 , 0 * 120 1 3437 , 0
0 0
+ + =
f
Vc
( ) ( ) ( )
0 0
240 3281 , 0 120 6718 , 0 3437 , 0 + + =
f
Vc
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 240 sin * 3281 , 0 * 240 cos * 3281 , 0 120 sin * 6718 , 0 * 120 cos * 6718 , 0 3437 , 0 j j Vc
f
+ + + =
( ) ( ) 2841 , 0 * 164 , 0 5818 , 0 * 3359 , 0 3437 , 0 j j Vc
f
+ + =
pu j Vc
f
22 , 59 0077 , 1 8659 , 0 * 5156 , 0 = + =

RNEK: 1 no.lu barada Faz Toprak arzas olmas durumunda arza akmn ve gerilimini bulunuz.
Hesaplamalarda Zf direnci ihmal edilecektir.

Not: ekilde X deeri j olarak belirtilmese de j olarak alnr.
( )
= = = 16 , 237
10 * 100
10 * 154
6
2
3 2
B
B
B
S
U
Z pu j
j
Xh
Xh
Xh
B
g
pu
573 , 0 *
16 , 237
136 *
) (
= = =

pu j
j j
j j
Z 274 , 0 *
873 , 0 * 4 , 0 *
873 , 0 * * 4 , 0 *
1
=
+
=
pu j
j j
j j
Z 2264 , 0 *
923 , 0 * 3 , 0 *
923 , 0 * * 3 , 0 *
2
=
+
=
pu j
j j
j j
Z 0947 , 0 *
819 , 1 * 1 , 0 *
819 , 1 * * 1 , 0 *
0
=
+
=
pu j
j j j j Z Z Z Z
Ia Ia Ia
f
6803 , 1 *
7619 , 0 *
1
2264 , 0 * 274 , 0 * 0947 , 0 *
1
* 3
1
2 1 0
2 1 0
= =
+ +
=
+ + +
= = =
(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
6803 , 1 *
6803 , 1 *
6803 , 1 *
*
1
1
1 1 1
*
1
1
1 1 1
2
2
2
1
0
2
2
j
j
j
a a
a a
Ia
Ia
Ia
a a
a a
Ic
Ib
Ia
f
f
f

0 = =
f f
Ic Ib
( ) pu j j Ia Ia
f
0409 , 5 * 6803 , 1 * * 3 * 3
0
= = =
A
U
S
I
B
B
B
9 , 374
10 * 154 * 3
10 * 100
* 3
3
6
= = =
A j j I Ia Ia
B f g f
1889 * 9 , 374 * 0409 , 5 * *
) (
= = =

( ) pu j j Z Ia Va 159 , 0 0947 , 0 * * 6803 , 1 * *
0 0 0
= = =
( ) pu j j Z Ia Va 539 , 0 274 , 0 * * 6803 , 1 * 1 * 1
1 1 1
= = =
( ) pu j j Z Ia Va 3804 , 0 2264 , 0 * * 6803 , 1 * *
2 2 2
= = =
pu Va Va Va Va
f
0 3804 , 0 539 , 0 159 , 0
2 1 0
= + = + + =
31
2 1
2
0
* * Va a Va a Va Vb
f
+ + =
( ) ( ) ( ) 3804 , 0 * 120 1 539 , 0 * 240 1 159 , 0
0 0
+ + =
f
Vb
( ) ( ) ( )
0 0
120 3804 , 0 240 539 , 0 159 , 0 + + =
f
Vb
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 120 sin * 3804 , 0 * 120 cos * 3804 , 0 240 sin * 539 , 0 * 240 cos * 539 , 0 159 , 0 j j Vb
f
+ + + =
( ) ( ) 329 , 0 * 1902 , 0 466 , 0 * 2695 , 0 159 , 0 j j Vb
f
+ + =
( ) ( ) pu j Vb
f
0 0 0
31 , 253 829 , 0 180 31 , 73 829 , 0 795 , 0 * 2383 , 0 = + = + =
2
2
1 0
* * Va a Va a Va Vc
f
+ + =
( ) ( ) ( ) 3804 , 0 * 240 1 539 , 0 * 120 1 159 , 0
0 0
+ + =
f
Vc
( ) ( ) ( )
0 0
240 3804 , 0 120 539 , 0 159 , 0 + + =
f
Vc
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 240 sin * 3804 , 0 * 240 cos * 3804 , 0 120 sin * 539 , 0 * 120 cos * 539 , 0 159 , 0 j j Vc
f
+ + + =
( ) ( ) 329 , 0 * 1902 , 0 466 , 0 * 2695 , 0 159 , 0 j j Vc
f
+ + =
pu j Vc
f
31 , 73 829 , 0 795 , 0 * 2383 , 0 = + =

RNEK: ekilde verilen 3 no.lu barada;
a) Bir faz toprak arzas olursa,
b) Faz faz arzas olursa,
c) ki faz toprak arzas olursa,
d) faz toprak arzas olursa arzal faz akmlar ve gerilimleri bulunuz.

a) Bir faz toprak arzas olursa:
( )
= = = 5 , 264
10 * 200
10 * 230
6
2
3 2
B
B
B
S
U
Z pu
Z
Z
Z
B
f
pu
0189 , 0
5 , 264
5
= = =
f
Z Z Z Z
Ia Ia Ia
* 3
1
2 1 0
2 1 0
+ + +
= = =
pu
j j j j
Ia 25 , 87 8438 , 0
25 , 87 185 , 1
1
1837 , 1 * 0567 , 0
1
0189 , 0 * 3 3619 , 0 * 2618 , 0 * 56 , 0 *
1
0
=
=
+
=
+ + +
=
(
(
(

(
(
(
=
(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
25 , 87 8438 , 0
25 , 87 8438 , 0
25 , 87 8438 , 0
*
1
1
1 1 1
*
1
1
1 1 1
2
2
2
1
0
2
2
a a
a a
Ia
Ia
Ia
a a
a a
Ic
Ib
Ia
f
f
f

0 = =
f f
Ic Ib
( ) pu Ia Ia
f
25 , 87 5314 , 2 25 , 87 8438 , 0 * 3 * 3
0
= = =
A
U
S
I
B
B
B
5 , 508
10 * 230 * 3
10 * 200
* 3
3
6
= = =
A I Ia Ia
B f g f
25 , 87 21 , 1287 5 , 508 * 25 , 87 5314 , 2 *
) (
= = =
( ) pu Z Ia Va 25 , 177 4725 , 0 90 56 , 0 * 25 , 87 8438 , 0 *
0 0 0
= = =
32
( ) 25 , 177 2209 , 0 1 90 2618 , 0 * 25 , 87 8438 , 0 1 * 1
1 1 1
+ = = = Z Ia Va
( ) pu j j Va 778 , 0 77947 , 0 01059 , 0 * 7794 , 0 01059 , 0 * 2206 , 0 1
1
= = + =
( ) pu j Z Ia Va 25 , 177 30537 , 0 3619 , 0 * * 25 , 87 8438 , 0 *
2 2 2
= = =

25 , 177 30537 , 0 01059 , 0 * 7794 , 0 25 , 177 4725 , 0
2 1 0
+ + = + + = j Va Va Va Va
f

0146 , 0 * 305 , 0 01059 , 0 * 7794 , 0 02266 , 0 * 47195 , 0 j j j Va
f
+ =
pu j Va
f
07 , 87 04796 , 0 0479 , 0 * 00245 , 0 = =
2 1
2
0
* * Va a Va a Va Vb
f
+ + =
( ) ( ) ( ) 25 , 177 30537 , 0 * 120 1 778 , 0 77947 , 0 * 240 1 25 , 177 4725 , 0
0 0
+ + =
f
Vb
( ) ( ) 25 , 57 30537 , 0 22 , 239 77947 , 0 02266 , 0 * 47195 , 0 + + = j Vb
f

2568 , 0 * 1652 , 0 6696 , 0 * 3988 , 0 02266 , 0 * 47195 , 0 j j j Vb
f
+ =
( ) ( ) pu j Vb
f
0 0 0
37 , 233 182 , 1 180 37 , 53 182 , 1 949 , 0 * 7055 , 0 = + = + =
2
2
1 0
* * Va a Va a Va Vc
f
+ + =
( ) ( ) ( ) 25 , 177 30537 , 0 * 240 1 778 , 0 77947 , 0 * 120 1 25 , 177 4725 , 0
0 0
+ + =
f
Vc
( ) ( ) 75 , 62 30537 , 0 22 , 119 77947 , 0 02266 , 0 * 47195 , 0 + + = j Vc
f

2714 , 0 * 1398 , 0 6802 , 0 * 3805 , 0 02266 , 0 * 47195 , 0 j j j Vc
f
+ + + =
pu j Vc
f
5 , 52 17 , 1 92894 , 0 * 7126 , 0 = + =

( ) ( ) 949 , 0 * 7055 , 0 0479 , 0 * 00245 , 0 j j Vb Va Vab
f f f
= =
pu j Vab
f
84 , 51 145 , 1 9011 , 0 * 7079 , 0 = + =
( ) ( ) 92894 , 0 * 7126 , 0 949 , 0 * 7055 , 0 j j Vc Vb Vbc
f f f
+ = =
pu j Vbc
f
78 , 89 8779 , 1 8779 , 1 * 0071 , 0 = =
( ) ( ) 0479 , 0 * 00245 , 0 92894 , 0 * 7126 , 0 j j Va Vc Vca
f f f
+ = =
pu j Vca
f
79 , 53 21 , 1 9768 , 0 * 71505 , 0 = + =

b) Faz faz arza durumu:
pu
j j j Z Z Z
Ia Ia
f
26 , 88 6025 , 1
6237 , 0 * 0189 , 0
1
0189 , 0 3619 , 0 * 2618 , 0 *
1 1
2 1
2 1
=
+
=
+ +
=
+ +
= =
(
(
(

(
(
(
=
(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
26 , 88 6025 , 1
26 , 88 6025 , 1
0
*
1
1
1 1 1
*
1
1
1 1 1
2
2
2
1
0
2
2
a a
a a
Ia
Ia
Ia
a a
a a
Ic
Ib
Ia
f
f
f

( ) ( ) 26 , 88 6025 , 1 26 , 88 6025 , 1 0
2 1 0
+ + = + + = Ia Ia Ia Ia
f

( ) 0 60176 , 1 * 0486 , 0 60176 , 1 * 0486 , 0 = = j j Ia
f

( ) ( ) 26 , 88 6025 , 1 * 120 1 26 , 88 6025 , 1 * 240 1 0 * *
2 1
2
0
+ + = + + = Ia a Ia a Ia Ib
f

( ) ( ) 74 , 31 6025 , 1 74 , 151 6025 , 1 =
f
Ib
( ) ( ) 085 , 0 * 773 , 2 843 , 0 * 3628 , 1 758 , 0 * 411 , 1 j j j Ib
f
= + + =
( ) pu Ib
f
24 , 178 774 , 2 755 , 1 774 , 2 = =
( ) ( ) 26 , 88 6025 , 1 * 240 1 26 , 88 6025 , 1 * 120 1 0 * *
2
2
1 0
+ + = + + = Ia a Ia a Ia Ic
f

( ) ( ) 74 , 151 6025 , 1 74 , 31 6025 , 1 =
f
Ic
( ) ( ) 085 , 0 * 773 , 2 758 , 0 * 411 , 1 843 , 0 * 3628 , 1 j j j Ic
f
+ = + + =
33
pu Ic
f
755 , 1 774 , 2 =
( ) 0 90 56 , 0 * 0 *
0 0 0
= = = Z Ia Va
( ) 26 , 178 4195 , 0 1 90 2618 , 0 * 26 , 88 6025 , 1 1 * 1
1 1 1
+ = = = Z Ia Va
( ) pu j j Va 255 , 1 58083 , 0 01273 , 0 * 5807 , 0 01273 , 0 * 4193 , 0 1
1
= = + =
( ) pu j Z Ia Va 74 , 1 5799 , 0 3619 , 0 * * 26 , 88 6025 , 1 *
2 2 2
= = =

74 , 1 5799 , 0 01273 , 0 * 5807 , 0 0
2 1 0
+ + = + + = j Va Va Va Va
f

0176 , 0 * 5796 , 0 01273 , 0 * 5807 , 0 j j Va
f
+ + =
pu j Va
f
24 , 0 1603 , 1 00487 , 0 * 1603 , 1 = + =
( ) ( ) 74 , 1 5799 , 0 * 120 1 255 , 1 58083 , 0 * 240 1 0 * *
2 1
2
0
+ + = + + = Va a Va a Va Vb
f

( ) ( ) 74 , 121 5799 , 0 745 , 238 58083 , 0 + =
f
Vb
( ) ( ) 4931 , 0 * 30506 , 0 4961 , 0 * 30136 , 0 j j Vb
f
+ + =
pu j Vb
f
28 , 0 60642 , 0 003 , 0 * 60642 , 0 = =
( ) ( ) 28 , 1 5799 , 0 * 240 1 255 , 1 58083 , 0 * 120 1 0 * *
2
2
1 0
+ + = + + = Va a Va a Va Vc
f

( ) ( ) 28 , 241 5799 , 0 745 , 118 58083 , 0 + =
f
Vc
( ) ( ) 5085 , 0 * 2745 , 0 5092 , 0 * 2793 , 0 j j Vc
f
+ + =
pu j Vc
f
07 , 0 5538 , 0 0007 , 0 * 5538 , 0 = + =

( ) ( ) 003 , 0 * 60642 , 0 00487 , 0 * 1603 , 1 j j Vb Va Vab
f f f
+ = =
pu j Vab
f
25 , 0 766 , 1 00787 , 0 * 766 , 1 = + =
( ) ( ) 0007 , 0 * 5538 , 0 003 , 0 * 60642 , 0 j j Vc Vb Vbc
f f f
+ = =
pu j Vbc
f
023 , 4 0527 , 0 0037 , 0 * 0526 , 0 = =
( ) ( ) 00487 , 0 * 1603 , 1 0007 , 0 * 5538 , 0 j j Va Vc Vca
f f f
+ + = =
pu j Vca
f
139 , 0 7141 , 1 00417 , 0 * 7141 , 1 = =

c) ki Faz Toprak Arzas Durumu:
pu j
j
j j
j j
j
Z Z
Z Z
Z
Ia 076 , 2 *
4816 , 0 *
1
3619 , 0 * 56 , 0 *
3619 , 0 * * 56 , 0 *
2618 , 0 *
1
*
1
2 0
2 0
1
1
= =
+
+
=
+
+
=
pu j
j j
j
j
Z Z
Z
Ia Ia 26 , 1 *
3619 , 0 * 56 , 0 *
56 , 0 *
* 076 , 2 * *
2 0
0
1 2
=
+
=
+
=
pu j
j j
j
j
Z Z
Z
Ia Ia 81 , 0 *
3619 , 0 * 56 , 0 *
3619 , 0 *
* 076 , 2 * *
2 0
2
1 0
=
+
=
+
=

pu j j j j Ia Ia Ia Ia
f
006 , 0 * 81 , 0 * 26 , 1 * 076 , 2 *
2 1 0
= + + = + + =
81 , 0 * * 120 1 26 , 1 * * 240 1 076 , 2 * * *
2 1
2
0
j j j Ia a Ia a Ia Ib
f
+ + = + + =
210 81 , 0 330 26 , 1 076 , 2 * + + = j Ib
f

405 , 0 * 7014 , 0 63 , 0 * 091 , 1 076 , 2 * j j j Ib
f
+ =
pu j Ib
f
86 , 82 135 , 3 111 , 3 * 3896 , 0 = =
81 , 0 * * 240 1 26 , 1 * * 120 1 076 , 2 * * *
2
2
1 0
j j j Ia a Ia a Ia Ic
f
+ + = + + =
330 81 , 0 210 26 , 1 076 , 2 * + + = j Ic
f

34
405 , 0 * 7014 , 0 63 , 0 * 091 , 1 076 , 2 * j j j Ic
f
+ =
pu j Ic
f
13 , 97 1353 , 3 86 , 82 1353 , 3 111 , 3 * 3896 , 0 = = =

( ) pu j j Z Ia Va 1625 , 1 56 , 0 * * 076 , 2 * *
0 0 0
= = =
( ) pu j j Z Ia Va 3298 , 1 3298 , 0 1 2618 , 0 * * 26 , 1 * 1 * 1
1 1 1
= + = = =
( ) pu j j Z Ia Va 2931 , 0 3619 , 0 * * 81 , 0 * *
2 2 2
= = =

pu Va Va Va Va
f
785 , 2 2931 , 0 3298 , 1 1625 , 1
2 1 0
= + + = + + =
2931 , 0 * 120 1 3298 , 1 * 240 1 1625 , 1 * *
2 1
2
0
+ + = + + = Va a Va a Va Vb
f

120 2931 , 0 240 3298 , 1 1625 , 1 + + =
f
Vb
253 , 0 * 1465 , 0 1516 , 1 * 6649 , 0 1625 , 1 j j Vb
f
+ =
pu j Vb
f
64 , 68 9647 , 0 898 , 0 * 3511 , 0 = =
2931 , 0 * 240 1 3298 , 1 * 120 1 1625 , 1 * *
2
2
1 0
+ + = + + = Va a Va a Va Vc
f

240 2931 , 0 120 3298 , 1 1625 , 1 + + =
f
Vc
253 , 0 * 1465 , 0 1516 , 1 * 6649 , 0 1625 , 1 j j Vc
f
+ =
pu j Vc
f
64 , 68 9647 , 0 898 , 0 * 3511 , 0 = + =

( ) ( ) 898 , 0 * 3511 , 0 785 , 2 j Vb Va Vab
f f f
= =
pu j Vab
f
25 , 20 594 , 2 898 , 0 * 434 , 2 = + =
( ) ( ) 898 , 0 * 3511 , 0 898 , 0 * 3511 , 0 j j Vc Vb Vbc
f f f
+ = =
pu j Vbc
f
90 796 , 1 796 , 1 * = =
( ) ( ) 785 , 2 898 , 0 * 3511 , 0 + = = j Va Vc Vca
f f f

pu j Vca
f
25 , 20 594 , 2 898 , 0 * 434 , 2 = + =

d) faz toprak arzas durumu:
0
2 0 2 0
= = = = Va Va Ia Ia
pu
j Z Z
Ia
f
87 , 85 811 , 3
87 , 85 2624 , 0
1
0189 , 0 2618 , 0 *
1 1
1
1
=
=
+
=
+
=

f
Z Ia Z Ia Va * * 1
1 1 1 1
= =
pu Z Ia Va
f
87 , 85 072 , 0 0189 , 0 * 87 , 85 811 , 3 *
1 1
= = = Ya da;
87 , 175 9977 , 0 1 2618 , 0 * * 87 , 85 811 , 3 1 * 1
1 1 1
+ = = = j Z Ia Va
pu j j Va 09 , 86 07196 , 0 0718 , 0 * 0049 , 0 0718 , 0 * 9951 , 0 1
1
= = =

pu Va Va Va Va
f
09 , 86 07196 , 0 0 09 , 86 07196 , 0 0
2 1 0
= + + = + + =
pu Va a Va a Va Vb
f
91 , 153 07196 , 0 0 * 120 1 09 , 86 07196 , 0 * 240 1 0 * *
2 1
2
0
= + + = + + =
pu Va a Va a Va Vc
f
91 , 33 07196 , 0 0 * 240 1 09 , 86 07196 , 0 * 120 1 0 * *
2
2
1 0
= + + = + + =

( ) ( ) pu Vb Va Vab
f f f
04 , 30 0802 , 0 91 , 153 07196 , 0 09 , 86 07196 , 0 = = =
( ) ( ) pu Vc Vb Vbc
f f f
86 , 3 1245 , 0 91 , 33 07196 , 0 91 , 153 07196 , 0 = = =
( ) ( ) pu Va Vc Vca
f f f
12 , 30 0633 , 0 09 , 86 07196 , 0 91 , 33 07196 , 0 = = =

35
RNEK: ekilde verilen E..H. sonunda 300A deerinde kaak olduunda hatta balanacak seri
endktans deeri nedir?

A
U
S
I
B
B
B
9 , 374
10 * 154 * 3
10 * 100
* 3
3
6
= = = pu
I
I
I
B
g
pu
8 , 0
9 , 374
300
= = =
pu
I
Z
pu
e
25 , 1
8 , 0
1 1
= = =
Hesaplarda Z=X olduu iin ve istenen L deeri iin j hesaba katlmayabilir. (R=0)

X Zb Za + = = 5 , 0
2
5 , 0 * X
Zb Za
Zb Za
Zc
+
=
+
=
2
5 , 0 * 3
2
5 , 0 +
= +
+
=
X
X
X
Zd
5 , 1 * 3
25 , 0 * 5 , 1
5 , 0
2
* 3 5 , 0
5 , 0 *
2
* 3 5 , 0
5 , 0
5 , 0 *
+
+
=
+
+
+
=
+
=
X
X
X
X
Zd
Zd
Ze
5 , 1 * 3
25 , 0 * 5 , 1
25 , 0
5 , 1 * 3
25 , 0 * 5 , 1
1 25 , 1 1 3 , 0 4 , 0 3 , 0
+
+
=
+
+
+ = + = + + + =
X
X
X
X
Ze Ze Z
e

125 , 0 * 75 , 0 25 , 0 * 5 , 1 375 , 0 * 75 , 0 = + = + X X X pu X 166 , 0 =
( )
= = = 16 , 237
10 * 100
10 * 154
6
2
3 2
B
B
B
S
U
Z = = = 368 , 39 166 , 0 * 16 , 237 * X Z X
B g

H
f
X
L
g
125 , 0
50 * 14 , 3 * 2
368 , 39
* * 2
= =
=

SORU: letim hattnn ortasnda faz-toprak arzas olduunda arza akmnn gerek deeri nedir?

36
BLM VI: G SSTEMLERNDE OPTMZASYON

Bir iletim hattn en verimli ekilde kullanma yntemidir. Sistemi optimizasyona sokabilen birok
yntem vardr.

6.1 YAKIT MALYET (G) OPTMZASYONU:
2 1
P P P
y
+ = (W)
2 1
C C C
T
+ = ($/saat; YTL/saat; vb.)
1 1 1
2
1 1 1
* * c P b P a C + + =
2 2 2
2
2 2
3
2 2 2
* * * d P c P b P a C + + + =
= =
2
2
1
1
dP
dC
dP
dC
(Minimum hesapl ise)

Semboller:
C
1
, C
2
: Yakt Maliyeti
a,b,c,d: Katsaylar

RNEK: ; 500
2 1
MW P P = +
2
1
3
1 1
* 10 * 8 * 10 P P C

+ = $/saat;
2
2
3
2 2
* 10 * 9 * 8 P P C

+ = $/saat;
a) Toplam yakt maliyetini minimum klan P1 ve P2 deerleri nedir?
b) Minimum toplam yakt maliyeti nedir?

a) = =
2
2
1
1
dP
dC
dP
dC

( )
1
3
1
2
1
3
1
1
1
* 10 * 16 10
* 10 * 8 * 10
P
dP
P P
d
dP
dC

+ =
+
=
( )
2
3
2
2
2
3
2
2
2
* 10 * 18 8
* 10 * 9 * 8
P
dP
P P
d
dP
dC

+ =
+
=
10 8 * 10 * 18 * 10 * 16 * 10 * 18 8 * 10 * 16 10
2
3
1
3
2
3
1
3
= + = +

P P P P
************************************************
2000 * 18 * 16
2 1
= P P 2000 * 18 * 16
2 1
= P P (Taraf tarafa toplayp eitlersek)
500
2 1
= + P P 9000 * 18 * 18
2 1
= + P P
************************************************
= 7000 * 34
1
P MW P 88 , 205
1
= MW P 11 , 294 88 , 205 500
2
= =

b) ( ) 89 , 2397 88 , 205 * 10 * 8 88 , 205 * 10 * 10 * 8 * 10
2 3 2
1
3
1 1
= + = + =

P P C $/saat
( ) 38 , 3131 11 , 294 * 10 * 9 11 , 294 * 8 * 10 * 9 * 8
2 3 2
2
3
2 2
= + = + =

P P C $/saat
27 , 5529 38 , 3131 89 , 2397
2 1
= + = + = C C C
T
$/saat

RNEK: Aada verilen deerler neticesinde minimum toplam yakt maliyetini bulunuz.
2
1
3
1 1
* 10 * 8 * 10 P P C

+ = ;
2
2
3
2 2
* 10 * 6 * 7 P P C

+ = ;
2
3
3
3 3
* 10 * 9 * 8 P P C

+ = $/saat
600 100
1
< < P ; 750 400
2
< < P ; 800 500
3
< < P ; ; 1500
3 2 1
MW P P P = + +
( )
1
3
1
2
1
3
1
1
1
* 10 * 16 10
* 10 * 8 * 10
P
dP
P P
d
dP
dC

+ =
+
=
( )
2
3
2
2
2
3
2
2
2
* 10 * 12 7
* 10 * 6 * 7
P
dP
P P
d
dP
dC

+ =
+
=
( )
3
3
3
2
3
3
3
3
3
* 10 * 18 8
* 10 * 9 * 8
P
dP
P P
d
dP
dC

+ =
+
=
3
3
2
3
1
3
* 10 * 18 8 * 10 * 12 7 * 10 * 16 10 P P P

+ = + = +
1500
3 2 1
= + + P P P
37
1500
18
2000 * 16
12
3000 * 16
1 1
1
=
+
+
+
+
P P
P 1500
36
4000 * 32 9000 * 48 * 36
1 1 1
=
+ + + + P P P

41000 * 116 54000 13000 * 116
1 1
= = + P P
448 , 353
1
= P MW 600 100
1
< < P (stenen aralkta)
26 , 721
2
= P MW 750 400
2
< < P (stenen aralkta)
287 , 425
3
= P MW 800 500
3
< < P (stenen aralkta deil. Hesaplama tekrarlanr.)
stenen minimum maliyet olduu iin P
3
gcn aralktan en dk deerini seerek
hesaplamalar tekrarlanlr. P
3
= 500 MW
1000 500 1500 1500
2 1 3 2 1
= = + = + + P P P P P MW
**************************************************
1000
2 1
= + P P 12000 * 12 * 12
2 1
= + P P (Taraf tarafa toplayp eitlersek)
3000 * 12 * 16
2 1
= P P 3000 * 12 * 16
2 1
= P P
**************************************************
= 9000 * 28
1
P 428 , 321
1
= P MW ; 571 , 678 428 , 321 1000
2
= = P MW
kan deerler de istenen aralkta olduu iin tekrar hesaplamaya gerek yoktur.
8 , 4040 428 , 321 * 10 * 8 428 , 321 * 10 * 10 * 8 * 10
2 3 2
1
3
1 1
= + = + =

P P C $/saat
74 , 7512 571 , 678 * 10 * 6 571 , 678 * 7 * 10 * 6 * 7
2 3 2
2
3
2 2
= + = + =

P P C $/saat
6250 500 * 10 * 9 500 * 8 * 10 * 9 * 8
2 3 2
3
3
3 3
= + = + =

P P C $/saat
54 , 17803 6250 74 , 7512 8 , 4040
3 2 1
= + + = + + = C C C C
T
$/saat

6.2 KRTK DEERLER:

ekil 8 Sistem edeer devresi ve PV grafii

R R S
I B V A V * * + =
R R S
I D V C I * * + =
2 1
*a j a A + =
2 1
*b j b B + =
( ) ( ) | | ( ) x V P P V V b a b a Q b a b a P V A
R r r R S r r R
= + + + + + * tan * * * * * * 2 * * * * 2 *
2 2 2
2 2
1 2 2 1 2 2 1 1
4 2

a
c a b b
x c x b x a
* 2
* * 4
0 * *
2
2 , 1
2

= = + +
( ) ( )
2
2
2
1
2 2 1 1
2
2 1
* * * sin * cos * * *
b b
b a b a V b b V V
P
R R S
r
+
+ +
=

(W)
( ) ( )
2
2
2
1
1 2 2 1
2
1 2
* * * sin * cos * * *
b b
b a b a V b b V V
Q
R R S
r
+

=

(Var)
0 =
(
(
(
(
r
r r
r
r r
dV
dQ
d
dQ
dV
dP
d
dP
(Kritik noktalar)
r
r
P
Q
= tan
tan * * tan * * * *
2 2 1 1 1 2 2 1 1
b a b a b a b a K + + =
tan * * tan * * * *
1 2 2 1 1 2 1 1 2
b a b a b a b a K + + =
38
|
|
\
|
+
=

1
2 1
tan *
2
1
4 K
K
kr

( )
kr kr
S
kr
a a
V
V
sin * cos * * 2
1 1
+
= (V)
kr kr
b b K sin * cos *
2 1 3
+ =
kr kr
a a K sin * cos *
2 1 4
+ =
( ) ( ) | |
( )
2
2
2
1
2
4
2 2 1 1 4 3
2
* * 4
* * * * 2 *
b b K
b a b a K K V
P
S
kr
+
+
= (W) En byk g deeri

Hat ba Vs gerilimi artarsa, kritik noktada P gc de artar. Sistemin cos deerini deitirmek iin de
yntemler uygulanr:
a. Paralel hat saysn arttrmak
b. Hat sonuna reaktr, vb. gibi eyler koymak
c. Hattn ortasna reaktr balamak
d. Hattn ortasna kapasite balamak

RNEK: Keban Glba iletim hatt; 380 kV, 550 km, 50 Hz, R=0,0173 /km, X=0,157/km, y=
6,9*10
-6
S/km, cos= 30
0
(geri) deerlerinde ise bu hattn kritik deerlerini bulunuz.
Devrenin zmn edeerden yararlanarak gidebiliriz.
( ) l X j R l Z Z
X
* * * + = = (Zx: Uzunluksuz hattn empedans)
( )
0
71 , 83 872 , 86 35 , 86 * 515 , 9 550 * 157 , 0 * 0173 , 0 = + = + = j j Z
3 6
10 * 795 , 3 550 * 10 * 9 , 6 *

= = = l y Y Siemens (y: Uzunluksuz hattn admitans)
= |
\
|
=
= =

0
0
3
855 , 41 298 , 151
2
71 , 83
298 , 151
0 10 * 795 , 3
71 , 83 872 , 86
Y
Z
Zc
Not: ( )
0 0
2 = a a
0 3
855 , 41 57 , 0 10 * 795 , 3 * 71 , 83 872 , 86 * * * = = = =

Y Z l y Z k
x

38 , 0 * 424 , 0 855 , 41 57 , 0 *
0
j j k + = = + = 38 , 0 ; 424 , 0 = =
0
1
8 , 21
14 , 3
180
* 38 , 0
14 , 3
180
* = = =
( )
1 1 1
sin * cos *

j e e + =
( )
2
cosh
1 1

+
=

e e
k ( )
2
sinh
1 1

=

e e
k
( ) ( )
R R S
I Zc k V k V * * sinh * cosh + =
( )
( )
R R S
I k V
Zc
k
I * cosh *
sinh
+ =

( ) 565 , 0 * 4179 , 1 8 , 21 sin * 8 , 21 cos * 8 , 21
424 , 0 424 , 0
j j e e + = + =
( ) ( ) ( ) 242 , 0 * 607 , 0 8 , 21 sin * 8 , 21 cos * 8 , 21
424 , 0 424 , 0
j j e e = + =

( ) 06 , 9 025 , 1 1615 , 0 * 0124 , 1
2
242 , 0 * 607 , 0 565 , 0 * 4179 , 1
cosh = + =
+ +
= j
j j
k
( ) 86 , 44 5719 , 0 4035 , 0 * 4054 , 0
2
242 , 0 * 607 , 0 565 , 0 * 4179 , 1
sinh = + =
+ +
= j
j j
k
1615 , 0 * 0124 , 1 ) cosh( *
2 1
j k a j a A + = = + = 1615 , 0 ; 0124 , 1
2 1
= = a a
0
2 1
71 , 86 527 , 86 86 , 44 5719 , 0 * 855 , 41 298 , 151 ) sinh( * * = = = + = k Zc b j b B
384 , 86 * 9657 , 4 *
2 1
j b j b B + = + = 384 , 86 ; 9657 , 4
2 1
= = b b

tan * * tan * * * *
2 2 1 1 1 2 2 1 1
b a b a b a b a K + + =
30 tan * 384 , 86 * 1615 , 0 30 tan * 9657 , 4 * 0124 , 1 9657 , 4 * 1615 , 0 384 , 86 * 0124 , 1
1
+ + = K
409 , 93
1
= K
39
tan * * tan * * * *
1 2 2 1 1 2 1 1 2
b a b a b a b a K + + =
30 tan * 9657 , 4 * 1615 , 0 30 tan * 384 , 86 * 0124 , 1 9657 , 4 * 1615 , 0 9657 , 4 * 0124 , 1
2
+ + = K
18 , 55
2
= K

0 1
1
2 1
714 , 29
409 , 93
18 , 55
tan *
2
1
4
tan *
2
1
4
= |
\
|
+
=
|
|
\
|
+
=

K
K
kr

( ) ( ) 714 , 29 sin * 0124 , 1 714 , 29 cos * 0124 , 1 * 2
0 10 * 380
sin * cos * * 2
0 3
1 1
+
=
+
=
kr kr
S
kr
a a
V
V

V V
kr
0
3
0 681 , 137
501 , 0 879 , 0
10 * 190
=
+
=

( ) ( ) 1307 , 47 714 , 29 sin * 384 , 96 714 , 29 cos * 9657 , 4 sin * cos *
2 1 3
= + = + =
kr kr
b b K
( ) ( ) 959 , 0 714 , 29 sin * 1615 , 0 714 , 29 cos * 0124 , 1 sin * cos *
2 1 4
= + = + =
kr kr
a a K

( ) ( ) | |
( )
2
2
2
1
2
4
2 2 1 1 4 3
2
* * 4
* * * * 2 *
b b K
b a b a K K V
P
S
kr
+
+
= (W)
( ) ( ) ( ) | |
( ) ( )
2 2 2
2
3
384 , 96 9657 , 4 * 959 , 0 * 4
384 , 96 * 1615 , 0 9657 , 4 * 0124 , 1 959 , 0 * 1307 , 47 * 2 * 10 * 380
+
+
=
kr
P
6
10 * 1 , 189 =
kr
P W = 189,1 MW (Maksimum g)

6.3 DEMET LETKENLER:

Ayn fazn birden fazla iletkenlerle tanmas olaydr.
6 * ... 6 * 3 6 * 2 6 * 1 1 n n
damar
+ + + + + =
MCM mm CM
3 2 7
10 10 * 5067 1

= =

Demet letkenlerin Avantajlar:
a. Korona kayplar daha azdr.
b. letim hatlarnda kararll arttrmtr ve iyiletirmitir.
c. Demet iletkenlerin endktans, normal iletkene gre daha kk olduundan gerilim dm daha
azdr.

Demet letkenlerin Dezavantajlar:
a. letken ekimi, ask takm, iilik maliyetleri fazladr.
b. letkeni tutacak zel malzemeler (spacer gibi) gereklidir.
c. Buz ve rzgr yk fazladr.
d. letken says fazla olmas ve kapasite etkisi yaratmas nedeniyle olabilecek kaak akmlar
artacaktr.

40

ekil 9 Trkiye Buz Yk Haritas

41
6.4 FORMLLER
1. DEMET LETKENLER 6. ASMETRK MENZL HESABI
6 * ... 6 * 3 6 * 2 6 * 1 1 n n
damar
+ + + + + =
MCM mm CM
3 2 7
10 10 * 5067 1

= =
2. BUZ YK

b i e
g g g + = kg/m
i b
d k g * = kg/m
e e
g a G * = kg
Blge I. II. III. IV. V.
k 0 0,2 0,3 0,5 1,2
3. RZGR YK (Buz Yksz)
3
10 * * *

=
i r
d Q C g kg/m
2 2
r i e
g g g + = kg/m
( ) ) / ( /
*
3600
1000
h km s m
v v =
16
2
) / ( s m
v
Q = kg/m
2

|
|
\
|
=

i
r
g
g
1
tan
4. RZGR YK (Buz Ykl)
cos * * 8
*
cos * * 8
*
2 2
a
H
a g
f

= = (m)
|
\
|
+ =
c
a
c h L
* 2
sinh * * 4
2 2 2
(m)
= =

g
H
c (m)
a
h
1
tan
=
A A
y g H S * + =
B B
y g H S * + = (kg)
A A
y * + =
B B
y * + = (kg/mm
2
)
c
x
y
A
A
* 2
2
= (m)
c
x
y
B
B
* 2
2
= (m)
2
* a
a
h c
x = (m)
B A
x x x + = (m)
2
* a
a
h c
x
A
= (m)
2
* a
a
h c
x
B
+ = (m)
b i
+ = (kg/m*mm
2
)
7. HATTIN UZAMASI
1 2
l l l
t
= (m)
e
(mm
2
/kg)
( )
t
t t l l * *
1 2 1 2
= (m)
t
(1/
0
C)
( )
e e
l l * *
1 2 1
= (m)
( ) ( )
e t
l t t l l * * * *
1 2 1 1 2 1
+ = (m)
8. SMETRK OLMAYAN BUZLANMA
d
i
(mm) d
i
< 12,5 12,5 d
i
15,8 15,8 < d
i

c 1,2 1,1 1
d
b
(mm) 55 d
b
65 66 d
b
75 76 d
b
85
c 1,8 2 2,2
( )
2 2
Re br b i B
g g g g + + = kg/m
3
10 * * *

=
b br
d Q C g kg/m
+ =
*
* * 4000
2
b
i
i b
d k
d d
mm
4
*
2
d
q

= mm
2

q
g
i
i
= kg/m*mm
2

q
g
b
b
= kg/m*mm
2
|
|
\
|
+
=

b i
br
g g
g
1
tan
B B
g a G
Re Re
* = kg
5. SMETRK MENZL HESABI
( )
(

=
i i
a
x 2 * * *
2
(m)
a
a
ASKI ) (
=
i
i i

=
*
0

x
a
x =
2
(m)
<
0
( x= a
buzsuz
) >
0
( x= a
buzlu
)
9. SMETRK ARIZALAR * 8
*
* 8
*
2 2
a
H
a g
f
e e

= = (m)
q
g
= (kg/m*mm
2
)
|
|
\
|
|
\
|
= = = 1
* 2
cosh *
* 8
2
c
a
c
c
a
y f
(m)
q
H
= (kg/m*mm
2
)
= =

g
H
C (m)
f
ask
* + = (kg/mm
2
) y y h + =
1
(m)
f g H S * + = (kg)
1
* f g H S
N
+ = (m)
|
\
| +
=
2
*
1
a a
g V
(kg)
2
3
*
24
1
c
a
a L + = (m)
c
x
y f
n
n
* 2
2
1
= = (m)
c
a
y f
* 8
2
= = (m)
n
n
e
a a a
a a a
a
+ + +
+ + +
=
...
...
2 1
3 3
2
3
1

2
3
1
1 1
*
24
1
c
a
a L + = (m)
c
x
c
a
y f f
k
k
* 2 * 8
2 2
1
= =
(m)
ASKI k
x
a
x =
2
(m)
0 R R R R
V V V V + + =
+

KDG
Ze
1
=
()
max min
Z Z Ze
min max
I I Ie
Ze
V
I
pu
pu
= (pu)
B
B
B
U
S
I
* 3
= (A)
pu B KD g
I I I I * = = (A)
2
*
B
B
g
B
g
pu
V
S
x
x
x
x = = (pu)
B
B
B
S
V
x
2
=
(ohm)
Ze
KDG
pu
1
=
(pu)
g
B
B
g
pu pu g
S
S
V
V
x x * *
2
) (
|
|
\
|
=
(pu)
B PU G
KDG KDG KDG * =
f
X
L
g
* * 2
= (H)
42
6.4 FORMLLER
10. YILDIZ GEN DNMLER 13. FAZ TOPRAK ARIZASI
2 1 0
2 1 0
3
Z Z Z
I I I I
+ +
= + + =

a) Bir Faz Toprak Arzas
Zc Zb Za
Zb Za
Z
+ +
=
*
1

3
3 2 3 1 2 1
* * *
Z
Z Z Z Z Z Z
Za
+ +
=

Zc Zb Za
Zc Za
Z
+ +
=
*
2

2
3 2 3 1 2 1
* * *
Z
Z Z Z Z Z Z
Zb
+ +
=

Zc Zb Za
Zc Zb
Z
+ +
=
*
3

1
3 2 3 1 2 1
* * *
Z
Z Z Z Z Z Z
Zc
+ +
=

11. ASMETRK ARIZA- SMETRL BLEEN
f
Z Z Z Z
Ia Ia Ia
* 3
1
2 1 0
2 1 0
+ + +
= = =

(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
2
1
0
2
2
*
1
1
1 1 1
Ia
Ia
Ia
a a
a a
Ic
Ib
Ia
f
f
f

0
120 1 = a
2 1 0
Ia Ia Ia Ia
f
+ + =
2 1 0
* 3 * 3 * 3 Ia Ia Ia Ia
f
= = =
2 1
2
0
* * Ia a Ia a Ia Ib
f
+ + =
2
2
1 0
* * Ia a Ia a Ia Ic
f
+ + =
0 0 0
* Z Ia Va =
1 1 1
* 1 Z Ia Va =
2 2 2
* Z Ia Va =
(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
2
1
0
2
2
*
1
1
1 1 1
Va
Va
Va
a a
a a
Vc
Vb
Va
f
f
f

2 1 0
Va Va Va Va
f
+ + =
2 1
2
0
* * Va a Va a Va Vb
f
+ + =
2
2
1 0
* * Va a Va a Va Vc
f
+ + =
( ) ( ) ( ) 180 * * = = + = = a a b j a b j a V
f f f
Vb Va Vab =
f f f
Vc Vb Vbc =
f f f
Va Vc Vca =
b) ki Faz Toprak Arzas
2 1 0
Va Va Va Va + + =
2 1 0
Vb Vb Vb Vb + + =
2 1 0
Vc Vc Vc Vc + + =
0 0 0
Vc Vb Va = =
0
120 1 = a
0 2
240 1 = a
2 1 0
Va Va Va Va + + =
2 1
2
0
* * Va a Va a Va Vb + + =
2
2
1 0
* * Va a Va a Va Vc + + =
1
2
1
*Va a Vb =
2 2
*Va a Vb =
1 1
*Va a Vc =
2
2
2
*Va a Vc =
(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
2
1
0
2
2
*
1
1
1 1 1
Va
Va
Va
a a
a a
Vc
Vb
Va

(
(
(
=
2
2
1
1
1 1 1
) (
a a
a a s T

(
(
(
=
(
(
(
Vc
Vb
Va
s T
Va
Va
Va
* ) (
1
2
1
0

(
(
(
2
2 1
1
1
1 1 1
*
3
1
) (
a a
a a s T

( ) Vc Vb Va Vc Vb Va + + = = = *
3
1
0 0 0

3
1
2
1
+ + =

3
1
2
2
+ + =

12. SMETRL BLEENLERDE G HESABI
* * *
* * * Ic Vc Ib Vb Ia Va Sc Sb Sa S + + = + + =
| |
(
(
(
=
2
2
1
1
1 1 1
a a
a a A
| | | |
*
*
abc
T
abc
I V S =
| | | | | |
012
* V A V
abc
= | | | | | |
*
012
* *
* I A I
abc
=
| | | | | |
T T T
abc
V A V
012
* =
| | | | | |
(
(
(
= =
*
2
*
1
*
0
2 1 0
*
012 012
* * 3 * 3
Ia
Ia
Ia
Va Va Va I V S
T

*
2 2
*
1 1
*
0 0
* * 3 * * 3 * * 3 Ia Va Ia Va Ia Va S + + =
*
2 2
*
1 1
*
0 0
* * 3 * * 3 * * 3 Ib Vb Ib Vb Ib Vb S + + =
*
2 2
*
1 1
*
0 0
* * 3 * * 3 * * 3 Ic Vc Ic Vc Ic Vc S + + =
| | | | | | | | | | | |
*
012 012
*
012
*
012
*
1 0 0
0 1 0
0 0 1
* 3 * * * * I V I A A V S
T T T
(
(
(
= =

( )
g f g f f f
Z Ic Z Z Ib Vb * * + + =
( )
g f g f f f
Z Ib Z Z Ic Vc * * + + = 0 =
f
I
( )
( ) ( )
g f
g f f
f
Z Z Z Z
Z Z Z Z Z
Z Z
Ia
* 3 * 2
* 3 *
1
2 0
0 2
1
1
+ + +
+ + +
+ +
=

( ) ( )
f g f
g f
Z Z Z Z Z
Z Z Z
Ia Ia
+ + + +
+ +
=
2 0
0
1 2
* 3
* 3
*
( ) ( )
f g f
f
Z Z Z Z Z
Z Z
Ia Ia
+ + + +
+
=
2 0
2
1 0
* 3
*

2 0
2 0
1
1
*
1
Z Z
Z Z
Z
Ia
+
+
=

2 0
2
1 0
*
Z Z
Z
Ia Ia
+
=
2 0
0
1 2
*
Z Z
Z
Ia Ia
+
=

(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
2
1
0
2
2
*
1
1
1 1 1
Ia
Ia
Ia
a a
a a
Ic
Ib
Ia
f
f
f

2 1 0
Ia Ia Ia Ia
f
+ + =
43
6.4 FORMLLER
1 1 1
* 1 Z Ia Va =
2 2 2
* Z Ia Va =
(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
2
1
0
2
2
*
1
1
1 1 1
Va
Va
Va
a a
a a
Vc
Vb
Va
f
f
f

2 2 1 1 2 1
* * 1 Z Ia Z Ia Va Va Va
f
+ = + =
2 1
2
* * Va a Va a Vb
f
+ =
( )
1 2
2
1
* * * Z a Z a Ia a Vc
f
+ =
2
2
1
* * Va a Va a Vc
f
+ =
( )
0
2
0
1
30 30 * 3 + = = Va Va Vb Va Vab
f f f

( )
0
2
0
1
90 90 * 3 + = = Va Va Vc Vb Vbc
f f f

( )
0
2
0
1
150 150 * 3 + = = Va Va Va Vc Vca
f f f

14. YAKIT MALYET OPTMZASYONU
2 1
2
0
* * Ia a Ia a Ia Ib
f
+ + =
2
2
1 0
* * Ia a Ia a Ia Ic
f
+ + =
0 0 0
* Z Ia Va =
1 1 1
* 1 Z Ia Va =
2 2 2
* Z Ia Va =
(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
2
1
0
2
2
*
1
1
1 1 1
Va
Va
Va
a a
a a
Vc
Vb
Va
f
f
f

2 1 0
Va Va Va Va
f
+ + =
2 1
2
0
* * Va a Va a Va Vb
f
+ + =
2
2
1 0
* * Va a Va a Va Vc
f
+ + =
f f f
Vb Va Vab =
f f f
Vc Vb Vbc =
f f f
Va Vc Vca =
c) Faz Toprak Arzas
2 1
P P P
y
+ = (W)
2 1
C C C
T
+ = ($/saat)
1 1 1
2
1 1 1
* * c P b P a C + + = ($/saat)
2 2 2
2
2 2
3
2 2 2
* * * d P c P b P a C + + + = ($/saat)
= =
2
2
1
1
dP
dC
dP
dC

15. KRTK DEERLER
0
2 0 2 0
= = = = Va Va Ia Ia
f
Z Z
Ia
+
=
1
1
1

(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
2
1
0
2
2
*
1
1
1 1 1
Ia
Ia
Ia
a a
a a
Ic
Ib
Ia
f
f
f

2 1 0
Ia Ia Ia Ia
f
+ + =
2 1
2
0
* * Ia a Ia a Ia Ib
f
+ + =
2
2
1 0
* * Ia a Ia a Ia Ic
f
+ + =
1 1 1
* 1 Z Ia Va =
(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
2
1
0
2
2
*
1
1
1 1 1
Va
Va
Va
a a
a a
Vc
Vb
Va
f
f
f

2 1 0
Va Va Va Va
f
+ + =
2 1
2
0
* * Va a Va a Va Vb
f
+ + =
2
2
1 0
* * Va a Va a Va Vc
f
+ + =
f f f
Vb Va Vab =
f f f
Vc Vb Vbc =
f f f
Va Vc Vca =
d) Faz Faz Arzas
0
0 0
= = = Va Ia Ia
f

f
Z Z Z
Ia Ia
+ +
= =
2 1
2 1
1

(
(
(
(
(
(
=
(
(
(
2
1
0
2
2
*
1
1
1 1 1
Ia
Ia
Ia
a a
a a
Ic
Ib
Ia
f
f
f

0
1
90 * 3 = = Ia Ic Ib
f f

R R S
I B V A V * * + =
R R S
I D V C I * * + =
( ) l X j R l Z Z
X
* * * + = = l y Y * = (Siemens)
Y Z l y Z k
x
* * * = = * j k + =
Y
Z
Zc =
14 , 3
180
*
1
=

( )
0 0
2 = a a

( )
1 1 1
sin * cos *

j e e + =
( )
2
cosh
1 1

+
=

e e
k

( )
2
sinh
1 1

=

e e
k

( ) ( )
R R S
I Zc k V k V * * sinh * cosh + =
( )
( )
R R S
I k V
Zc
k
I * cosh *
sinh
+ =

) cosh( *
2 1
k a j a A = + =
) sinh( * *
2 1
k Zc b j b B = + =
tan * * tan * * * *
2 2 1 1 1 2 2 1 1
b a b a b a b a K + + =
tan * * tan * * * *
1 2 2 1 1 2 1 1 2
b a b a b a b a K + + =
kr kr
b b K sin * cos *
2 1 3
+ =
kr kr
a a K sin * cos *
2 1 4
+ =
|
|
\
|
+
=

1
2 1
tan *
2
1
4 K
K
kr

( )
kr kr
S
kr
a a
V
V
sin * cos * * 2
1 1
+
=
(V)
( ) ( ) | |
( )
2
2
2
1
2
4
2 2 1 1 4 3
2
* * 4
* * * * 2 *
b b K
b a b a K K V
P
S
kr
+
+
=
(W)
44
6.5 PROBLEMLER:
1.) ekildeki EHnn X noktasnda meydana gelen bir faz-toprak arzasnda her bir fazn arza akmn ve
gerilimin simetrili bileenlerini bulunuz.
G
1
,G
2
X
1
= X
2
= 0,2 pu; X
0
= 0,05 pu
T
1
,T
2
X
1
= 0,1 pu; X
2
= 0,2 pu; X
0
= 0,3 pu
Hat X
1
= X
2
= 0,2 pu; X
0
= 0,6 pu
(Elemanlar endktif reaktansldr)

2.) ekildeki ift devre tayc direklerin EHda iletkenlerin birim arl 4 kg/m, kesiti ise 400 mm
2

dir. letkenler 2600 kglk ekme kuvveti ile ekilecektir. Sistemde tekli koruma teli kullanlyor, koruma
telinin birim arl 2 kg/mdir. Her bir faz iletkeninin toplam izolatr, hrdavat takm arl 50 kg ise;
a-) Ka metre faz iletkeni kullanlr?
b-) T2 ve T3e gelecek toplam dey kuvvetleri bulunuz.

3.) 500m menzili bulunan iki direk arasna aslan iletkenin birim arl 1,5 kg/m, ap 27 mm, tam buzlu
halde buz younluu 0,5 kg/dm
3
, c=2. Bu haz saatteki hz 21,6 km olan bir rzgra maruz kalrsa hatta gelecek
edeer birim arl (faz bana) II. ve III. Buz blgeleri iin ayr ayr bulunuz.

4.) Hatlar eit uzunlukta ve her birinin
reaktans 40, X barasnda oluabilecek
simetrik ksa devre arza akmn ve gcn
bulunuz.
Trafo Xtrf= 0,4 pu
Generatr Xg= 0,2 pu
U
B
= 154 kV
S
B
= 100 MVA

5.) Toplam zgl arlk 20*10
-3

kg/m* mm
2
, ortadaki diree gelecek ekme
kuvvetlerinin eit olmas iin simetrik
menzil ne olmaldr?
(X
1
=X
2
= 0,8 pu; X
0
= 1 pu)

6.) Her biri sfr cinsindeki reaktans; ters ve doru bileen reaktanslarnn 2,5 katdr, sistemin squance
(simetrili bileenleri) empedanslarn bulunuz.

45
7.) Birim arl 1,5 kg/m olan, ap 27 mm olan iletkenli bir EH da 45
0
den byk salnmlarda faz-
toprak arzas oluuyor. Arzaya neden oluabilecek rzgr hzn bulunuz (c=1)

8.) Faz iletkeninin ap 25 mm, zgl arl 3,5*10
3
kg/m*mm
2
y.t.n.lardaki gerilmeler 4 kg/mm
2
,
hattn kesiti 240 mm
2
, sistem I. ve III. Buz blgelerinde tesis edilmek istenirse sistemin sehimlerini bulunuz.

9.) ekildeki EHda A barasnda meydana gelen arzann;
a-) Simetrik fazl arza (eleman empedanslar doru bileenleri kabul) akmn gerek deerini bul?
b-) Asimetrik faz-toprak arzasn,
c-) Asimetrik faz-faz arzasn,
d-) Asimetrik faz-faz-toprak arzasn, olmas durumunda arza akmnn sequence bileenlerinin gerek
deerlerini bulunuz. (Zf, Zg deerleri ihmal edilecektir.)

10.) Aada verilen tanmlar aklaynz.
a-) Damper says ve yeri neye gre belirlenir?
b-) Spacer nedir? Grevi nedir?
c-) Enerji iletim hattnda koruma telinin grevleri nelerdir?
d-) Bir yerin zgl toprak direnci nasl llr?
e-) Demet iletken kullanmak ne demektir? Sakncalar nelerdir?
f-) tabakal bir iletkende ka damar bulunur?
g-) Bir enerji iletim hattnda ar buzlanma olup olmadna nasl karar verilir?

46

KAYNAKALAR

1. Tosun, lyas. Enerji letimi ve Datm. stanbul: Birsen Yaynevi, 2007
2. Saner, Yetkin. G Datm (Enerji Datm)- Ksadevre Hesaplar. stanbul: Birsen
Yaynevi, 2000
3. Saner, Yetkin. G letimi (Enerji Tanmas). stanbul: Birsen Yaynevi, 2000
4. Soysal, Ouz. erifolu, Nariman. Elektrik Enerji Sistemleri Arza Durumlar. stanbul:
Papatya Yaynevi, 2006.

Enerji Iletimi 2 Ders Notu

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Enerji Iletimi 2 Ders Notu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ders Sorumlusu: Yk. Elk. Mh.

Ali ZTRK Dzenleyen: Zafer ZTRK

= (nt bobini balanr)

You might also like