Cevre Hukuku-2011

YILDIZ TEKNK NVERSTES
EVRE MHENDSL BLM
0414021
EVRE HUKUKU
DERS NOTLARI
Yrd. Do. Dr. Sleyman AKAR
Hazrlayan:
Tel: 0212 383 53 55 Faks: 0212 383 53 58 E posta: sakar@yildiz.edu.tr
EYLL, 2011
YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI
NDEKLER Sayfa No NDEKLER............................................................................................................................. 1 I. BLM: HUKUKA GR VE EVRE HUKUKU LE LGL BAZI TANIMLAR ........................... 4 I.1. Hukuk ......................................................................................................................................................4 I.2. evre .......................................................................................................................................................4 I.3. evre Hukuku..........................................................................................................................................4 I.4. Hukukun Amac .......................................................................................................................................4 I.5. Hak Ve Hukuk..........................................................................................................................................4 I.6. Ahlak Ve Hukuk .......................................................................................................................................5 I.7. Adalet Ve Hukuk......................................................................................................................................5 I.8. Hukukun Yararlar...................................................................................................................................6 I.9. Hukukun Blmleri .................................................................................................................................6 I.9.1. Kamu Hukuku .......................................................................................................................................6 I.9.2. zel Hukuk ...........................................................................................................................................6 I.10. Karma Nitelikli Hukuk Kollar ................................................................................................................7 I.10.1. Hukuku............................................................................................................................................7 I.10.2. Borlar Hukuku ...................................................................................................................................7 I.11. Medeni Kanun .......................................................................................................................................7 I.11.1. Medeni Hukukun Kaynaklar ..............................................................................................................9 I.12. Mevzuat ...............................................................................................................................................10 II. BLM: HUKUKTA YAAM VE TEMSL ZELLKLER......................................................... 12 II.1. Kii Kavram .........................................................................................................................................12 II.2. Kiiliin Kazanlmas.............................................................................................................................13 II.3. Kiilerin Ehliyetleri ( Yeterlilikleri) ve Haklar .........................................................................................13 II.4. Haklar Kullanma Ehliyetinin (Yeterliliinin) artlar ve Ayrt Etme Gc............................................14 II.5. Rd ( Reitlik=Erginlik ), Mahcur ( Kstl Kiiler ) ve Kiiliin Sona Ermesi.......................................15 III. BLM: VE SOSYAL GVENLK MEVZUATI LE LGL HUSUSLAR ............................. 16 III.1. Giri .....................................................................................................................................................16 III.2. Gvenlii..........................................................................................................................................16 III.3. Sosyal Gvenlik...................................................................................................................................16 III.4. Kazas..............................................................................................................................................16 III.4.1. Kazas Sebepleri...........................................................................................................................17 III.5. Meslek Hastalklar ..............................................................................................................................17 III.6. Sal Ve Gvenlii ........................................................................................................................17 III.7. Sal Ve Gvenlii Kurulu.............................................................................................................17 III.8. ki ve Uyuturucu Madde Kullanma Yasa.......................................................................................18 III.9. altrma Ya Ve ocuklar altrma Yasa ................................................................................18 III.10.Yeralt ve Su Altnda altrma Yasa .............................................................................................18 III.11. Gece altrma Yasa ....................................................................................................................19 III.12. Analk Halinde alma Ve St zni...................................................................................................19 III.13. Gebe Veya ocuk Emziren Kadnlar in Ynetmelik.......................................................................19 III.14. Ar ve Tehlikeli ler .........................................................................................................................20 III.15. Ar ve Tehlikeli lerde Rapor ..........................................................................................................20 III.16. On sekiz yandan kk iiler iin rapor ........................................................................................20 IV. BLM: KIYI KANUNU LE LGL HKMLER ................................................................. 21 IV.1. Giri .....................................................................................................................................................21 IV.2. Ky Kanununun Genel Hedefleri........................................................................................................21 IV.3. Ky Kanundaki Baz Tanmlar ............................................................................................................21 IV.4. Ky Kanunu Uygulamalar ..................................................................................................................23 V. BLM: BYKEHR BELEDYES LE LGL HKMLER ............................................... 25 IV.1. Giri .....................................................................................................................................................25 IV.1. Bykehir Belediyesinin Grev, Yetki ve Sorumluluklar ..................................................................25
Yrd. Do. Dr. Sleyman AKAR - Tel: 0212 383 53 89 - e posta: sakar@ yildiz.edu.tr
Sayfa No VI. BLM: BELEDYE KANUNU LE LGL HKMLER......................................................... 27 VI.1. Giri .....................................................................................................................................................27 VI.2. Belediyenin Grev Ve Sorumluluklar .................................................................................................27 VI.3. Belediyenin Yetki Ve mtiyazlar..........................................................................................................28 VI.4. Belediye Kanundaki Dier Hususlar ...................................................................................................28 VII. BLM: L ZEL DARE KANUNU LE LGL HKMLER ............................................... 31 VII.1. Giri ....................................................................................................................................................31 VII.2. l zel daresinin Grev Ve Sorumluluklar........................................................................................31 VII.3. l zel daresinin Yetki Ve mtiyazlar ................................................................................................32 VIII. BLM: SK KANUNU LE LGL HKMLER .............................................................. 34 VII.1. Giri ....................................................................................................................................................34 VIII.2. SK'nin Grev Ve Yetkileri................................................................................................................34 VIII.3. SK Kanundaki Dier Hususlar ........................................................................................................35 IX. BLM: EVRE KANUNU LE LGL HKMLER .............................................................. 37 IX.1. Giri .....................................................................................................................................................37 IX.2. Tanmlar ..............................................................................................................................................37 IX.3. evre Kanununun Genel lkeleri .........................................................................................................39 IX.4. Yksek evre Kurulu ve Grevleri......................................................................................................40 IX.5. evre Korunmasna likin nlemler ve Yasaklar ..............................................................................41 IX.5.1. Kirletme Yasa................................................................................................................................41 IX.5.2. evre Korunmasna likin nlemler ...............................................................................................41 IX.6. evresel Etki Deerlendirilmesi ..........................................................................................................42 IX.7. zin Alma, Artma Ve Bertaraf Etme ....................................................................................................43 IX.8. Denetim, Bilgi Verme Ve Bildirim Ykmll ..................................................................................45 IX.9. Tehlikeli Kimyasallar Ve Atklar...........................................................................................................46 IX.10. Grlt ..............................................................................................................................................47 IX.11. Faaliyetlerin Durdurulmas ................................................................................................................47 IX.12. evre Kirliliini nleme Fonu ...........................................................................................................47 IX.13. Cezalar..............................................................................................................................................48 IX.14. evre Kanunundaki Baz lkeler........................................................................................................49 IX.14.1. Kirletenin Sorumluluu...................................................................................................................49 IX.14.2. Tevik.............................................................................................................................................49 IX.14.3. Bilgi Edinme Ve Bavuru Hakk .....................................................................................................50 IX.14.4. Ynetmelikler .................................................................................................................................50 IX.14.5. Uygulanmayacak Hkmler ...........................................................................................................50 IX.14.6. Dier Hususlar ...............................................................................................................................50 X. BLM: EVRE VE EHRCLK BAKANLIININ TEKLAT VE GREVLER HAKKINDA KANUN HKMNDE KARARNAME ........................................................................... 52 X.1. Giri ......................................................................................................................................................52 X.2. evre Ve ehircilik Bakanlnn Grevleri..........................................................................................52 X.3. evre Ve ehircilik Bakanlnn Hizmet Birimleri ...............................................................................54 X.3. Meknsal Planlama Genel Mdrl Grevleri .................................................................................54 X.4. evre Ynetimi Genel Mdrl Grevleri ........................................................................................56 X.5. evresel Etki Deerlendirmesi, zin ve Denetim Genel Mdrl Grevleri .....................................57 X.6. Altyap Hizmetleri Genel Mdrl Grevleri.....................................................................................58 X.7. Mesleki Hizmetler Genel Mdrl Grevleri ....................................................................................59 X.8. Corafi Bilgi Sistemleri Genel Mdrl Grevleri ...........................................................................60 X.9. Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrl Grevleri.......................................................................61 X.10. Yksek Fen Kurulu Bakanlnn Grevleri ......................................................................................62 X.11. Eitim ve Yayn Dairesi Bakanlnn Grevleri ...............................................................................62 X.12. Personele likin Hkmler ................................................................................................................63
Sayfa No XI. BLM: KLTR VE TABAT VARLIKLARINI KORUMA KANUNU LE LGL HKMLER . 64 XI.1. Giri .....................................................................................................................................................64 XI.2. Tanmlar ..............................................................................................................................................64 XI.3. Korunmas Gerekli Tanmaz Kltr Ve Tabiat Varlklar ...................................................................66 XI.4. Kltr Ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu le lgili Baz Hkmler ................................................66 XII. BLM: UMUM HIFZISSIHHA KANUNU LE LGL HKMLER .................................... 69 XII.1. Giri ....................................................................................................................................................69 XII.2. Umumi Hfzsshha Kanununda iler Hfzsshhas le lgili Hkmler ............................................69 XII.3. Umumi Hfzsshha Kanununda Maden Sular Ve Kaplcalar le lgili Hkmler ...............................70 XII.4. Umumi Hfzsshha Kanununda ilecek Ve Kullanlacak Sular le lgili Hkmler ............................70 XII.5. Umumi Hfzsshha Kanununda Mecralar Ve Mzahrefat mhas le lgili Hkmler .........................71 XII.6. Umumi Hfzsshha Kanununda Gayrishh Messeseler le lgili Hkmler .....................................72 XIII. BLM: SU RNLER KANUNU LE LGL HKMLER ............................................... 73 XIII.1. Giri ...................................................................................................................................................73 XIII.2. Su rnleri Kanununda Geen Tanmlar..........................................................................................73 XIII.3. Sulara Zararl Madde Dklmesi: .....................................................................................................73 XIV. BLM: MLL PARKLAR KANUNU LE LGL HKMLER............................................ 74 XIV.1. Giri ..................................................................................................................................................74 XIV.2. Tanmlar............................................................................................................................................74 XIV.3. Milli Park, Tabiat Park, Tabiat Ant Ve Tabiat Koruma Alanlarnn Belirlenmesi ...........................74 XIV.4. Milli Parklar Kanununa Gre Yasaklanan Faaliyetler.......................................................................75 XV. BLM: ORMAN KANUNU LE LGL HKMLER ........................................................... 75 XV.1. Giri ...................................................................................................................................................76 XV.2. Orman Kanununda Yer Alan Baz lkeler ..........................................................................................76 XVII. BLM: YNETMELKLER.............................................................................................. 79 XVII.1. evre ve ehircilik Bakanl Ynetmelikleri ...................................................................................79 XVII.1.1. Hava le lgili Ynetmelikler ..........................................................................................................79 XVII.1.2. Atk Ynetimi le lgili Ynetmelikler..............................................................................................80 XVII.1.3. Kimyasallar Ynetimi le lgili Ynetmelikler .................................................................................80 XVII.1.4. Deniz Ve Ky Ynetimi le lgili Ynetmelikler.............................................................................81 XVII.1.5. lm Ve zleme le lgili Ynetmelikler .......................................................................................81 XVII.1.6. zin Ve Denetim le lgili Ynetmelikler .........................................................................................81 XVII.1.7. Su Ve Toprak Ynetimi le lgili Ynetmelikler..............................................................................82 XVII.1.8. ED ve Planlama Ynetimi le lgili Ynetmelikler .......................................................................82 XVII.2. Yerel Ynetimler le lgili Ynetmelikler ...........................................................................................83 XVII.3. Dier Bakanlklar Ve Kurululara Ait Ynetmelikler ........................................................................83 XVII.4. Uluslar Aras Anlamlara Ait Hususlar ............................................................................................84 XVII.5. Genelge, Tebli ve Tzkler............................................................................................................88 XVIII: UYGULAMA RNEKLER VE RENC DEVLER ........................................................ 91
I. BLM: HUKUKA GR VE EVRE HUKUKU LE LGL BAZI TANIMLAR I.1. Hukuk Toplum halinde yaayan insanlarn aralarndaki ilikileri adaletle ve sosyal faydaya gre dzenleme amacn gden ve yrrl bir ceza ile salanm bulunan kaidelerin tmdr. Daha ksa bir tanm yledir. Toplumu dzenleyen ve Devletin uygulama gc ile desteklenmi kurallarn tmne hukuk denir. Bu kurallar toplum dzenini salayan sosyal kurallar olup, devletin desteine ve zorlamasna sahiptir. Kurallara uyulmad takdirde, kiiler ve kurulular karlarnda Devleti ve onun gcn bulurlar. Devlet hukuk ad verilen kurallara kar kiilerin yapt hatalardan dolay onlar maddi olarak tazmin etmeye zorlar. Yaptrmlar genellikle maddi olarak gerekleir. Bu durum hukuku ahlak ve din kurallarndan ayrr. Ahlak ve din kurallarnn cezas manevidir. Toplum dzeni ve yaam koullarnn btn olarak kabul edilen ve Devlet gc tarafndan zorlamayla da olsa gvence altna alnan hukuk, insanlarn birbirleri ve evreleri ile olan ilikilerini de ele almak durumundadr. nsanlarn ve dier canllarn biyolojik, psikolojik ve fiziksel olarak hayatlarn idame ettirebilecekleri en uygun evre, phesiz hukukun da en nemli gayelerinden birisidir. Temiz bir evrede yaamak, yani grltsz, suyu kirli olmayan, havas temiz ve doa gzelliklerinden faydalanmak insanlarn en tabii hakkdr. Hukuk, kiilerin her trl haklarn koruma ve dzene koyma gayesi gder. I.2. evre Tm canl faaliyetlerinin hemen veya uzun sre iinde etkileim halinde bulunduu mikro ve makro sistemlerin tmne verilen bir isimdir. Dier bir ifade ile nsan faaliyetleri ile srekli etkileim iinde bulunan ortamdr. I.3. evre Hukuku nsan ve insann evresinin doal artlarn ve kirlenmesini inceleyen bir hukuk sistemidir. I.4. Hukukun Amac nsanlar aras ilikileri dzenlemek ve toplumda adaletli bir yaam biiminin yerlemesini salamaktr. I.5. Hak Ve Hukuk
Kiinin hukuk tarafndan korunan ve bu korunmadan yararlanp yaralanmayaca kendi iradesine braklm olan menfaatlerine hak denir. Dolaysyla bir kiinin herhangi bir menfaatini hak olarak ileri srebilmesi iin, hukuk dzeninin bu menfaati tanmas ve korumas gerekir. Hukuk kurallar kiilere gre deimez. Objektiftir ve herkesi balaycdr. Hak ise, sbjektiftir, zeldir ve istee baldr. Kimse sahip olduu hakk kullanmaya zorlanamaz. Haktan yararlanma tamamen kiinin arzu ve iradesine braklmtr. Hak, hukuk dzeninin kiiye tand menfaat ve verdii yetki olduu iin, Hukuk lminin z saylmaktadr. I.6. Ahlak Ve Hukuk Ahlak, iyilik ve doruluk yolunda insann uymak ykmll duyduu manevi grevler ve bunlara ilikin kurallardr. Ahlak kurallar insann kendi vicdanna kar olan grevlerini gsterdii gibi, ayn zaman insann dier insanlara kar grevlerini de belirler. Sz konusu ahlak kurallar insanlarn iyi ve drst olmalarn, kendilerine veya bakalarna zarar verecek davranlardan saknmalarna ngrr. Ahlak kurallarndan bazlar nisp zellik tar. Zaman ve yere gre de deiebilir. Ne var ki ahlakn z, onun iyilie ynelmi durumu ve amac deimez. Ahlak kurallar, hukuk kurallar gibi toplum dzenini salar. Bu yzden ahlak kurallar ile hukuk kurallar geni bir alanda birbirleri ile kaynam durumdadr. Hukukun benimsedii birok ilke, ayn zamanda ahlak kural olduundan, ahlaka aykr bir davran ou zaman hukuka da aykrdr. Esas olarak Ahlak ve Hukuk kuralar arasnda farkllklar vardr. Bunlar; 1. Ahlak kiinin kendi vicdanna kar grevleri belirtirken, hukuk bu grevle ilgilenmez. 2. Ahlak kurallarnn emir ve yasaklarna aykr hareket bulunanlara kar toplum tarafndan ayplama ve knama uygulanrken, hukuk kurallarna uymayanlar devlet gcyle gelen bir zorlamayla ve maddi yaptrmla kar karya kalrlar. Devletin uygulad mahrumiyet, hapis cezas, seme ve seilme haklarn kaybetme ve para cezas gibi yaptrmlar olarak sralanabilir. 3. Biim ynnden de ahlak ve hukuk kurallar farkllk gsterir. Ahlak kurallar herhangi bir ekilde yazlp yaynlanmad halde, hukuk kurallar kanun formunda yazlmtr. Hukuk kurallar kanun dnda muhtelif mevzuat formunda olabilecei gibi, yargsal kararlar ve bilimsel ictihadlar (grler) halinde ortaya konmutur I.7. Adalet Ve Hukuk Bir toplumda bulunan eitli karlar arasnda dengenin salanmas iin, kimin neye hakk olduu ve nelerin kime ait olduu yolunda, akl ve duygu aracl ile yaplabilecek bir deerlendirme gerekir. Bu deerlendirmenin ls insanlardaki adalet duygusudur. Adalet herkese hak ettiinin verilmesi ve ait olduunun tannmas yolunda insann yapt akl ve duyguya dayal bir yargdr. Adalet ile hukuk arasnda ayrlmaz bir balant vardr. Toplumdaki hukuk, ahlak ve din kurallar ile adaletin gerekletirilmesini allr.
I.8. Hukukun Yararlar 1. Toplumda bar salar, huzursuzluk ve atmalar nler. 2. Toplumda gveni salar. Bireylerin kaba kuvvete ve hakszlklara kar korunmasn temin eder. 3. Bir lkede insann en nemli dayana, hukuk kurallarnn herkes hakknda eit olarak uygulanacana ait inanc ve gvenidir. Adalet mlkn temelidir. 4. Hukuk toplumda eitlik salar. nsanlar arasndaki ayrcalklar gz nne almakszn, hukuk herkese ayn biimde uygulanr. I.9. Hukukun Blmleri Hukuk genelde Kamu (Amme) Hukuku ve zel Hukuk diye iki gruba ayrlr. Devletin egemenliinin sz konusu olduu hukuk blmne Kamu Hukuku denir. Eitliin ve irade zgrlnn sz konusu olduu hukuk blmne de zel Hukuk ad verilir. Aralarndaki snr kesin deildir. Bu snrn zamana, lkelere, politik ve ekonomik artlara gre deitii grlmektedir. Kamu Hukuku ve zel Hukukun daha alt derecelerindeki snflandrlmalar aada verilmitir. I.9.1. Kamu Hukuku a. Anayasa Hukuku: Devletin yapsn, ileyiini ve devletle fertler arasndaki ilikileri siyasi adan inceler. Devlet iindeki yasama, yrtme ve yarg glerinin birbiriyle olan ilikilerini dzenler. b. dare Hukuku: Devlet mekanizmasnn ileyiini ve devlete ait ilerin grlmesini dzenleyen kurallarn tm, idare hukukunda ele alnp incelenir. Amac kamu hizmetlerinin grlmesini salamaktr. c. Ceza Hukuku: Su saylan eylemleri ve devletin sululara uygulayaca cezalar belirten kurallar grubu ceza hukukunu oluturur. d. Usul Hukuku: Yarg organlarnn (mahkemelerin) yarglama srasnda takip edecekleri yntemleri yani usulleri dzenleyen bir hukuk daldr. e. Devletler Aras Hukuk (Devletler Umumi Hukuku): Devletlerin bar ve sava zamanlarnda birbirleriyle olan ilikilerini dzenleyen hukuk daldr. I.9.2. zel Hukuk a. Medeni Hukuk ( ehir Hukuku ) : Kii, aile, miras, eya ve bor ilikilerinin dzenlendii zel hukuk dalna Medeni Hukuk denir. b. Ticaret Hukuku: Ticari ilikilerin dzenlendii ve incelendii hukuk daldr. c. Devletler zel Hukuku: Deiik uyruklu kiiler arasndaki zel hukuk ilikilerinin, hangi devletin hukukunun uygulanaca konusunu dzenleyen bir hukuk daldr. Vatandalk hukuk ile yabanclarn hukuku da bu dalda ele alnr.
I.10. Karma Nitelikli Hukuk Kollar Karma nitelikli hukuk kollarndan evre Hukukunu ilgilendiren ksm Hukuku ve Borlar Hukukudur. I.10.1. Hukuku ilerle iverenler ve bunlarla devlet arasndaki ilikileri dzenleyen ve inceleyen hukuk daldr. Buna bal olarak Sosyal Gvenlik Hukuku alanlarn haklarn ve geleceklerini garanti altna almak ve i gvenliini salamak amacn gder. hukuku iveren veya iveren vekili olarak grev yapacak mhendisler iin nemlidir. hukuku iinde ele alnanlar konular arasnda yer alan Gvenliine ait mevzuat mhendisler tarafndan iyi bir ekilde bilinmelidir. gvenlii mevzuat hukuki esaslar dnda fen ve sanat kaidelerine ve teknik esaslara dayanr. Bu kaide ve esaslar, insan hayatn koruma amacna ynelmi ekilde, Kanununa, Gvenlii Tzklerine ve Ynetmeliklere yazlmtr. Mesleini iyi bilen ve emri altnda alanlarn hayatlarna deer veren bir mhendis, bu husustaki mevzuatt tamamyla bilip uygulamaldr. Ancak byle yaplrsa i kazalar nlenebilir. gc kayb azaltlr. Sakat kalmalar ve lmler en aza indirilebilir. Gvenlii prensipleri insanlarda doal olarak bulunan dikkatsiz ve tedbirsiz davranlar engellemek ve bunlardan meydana gelebilecek kazalar azaltmak ve bunlardan dolay ortaya kacak yaralanma ve lmle sonulanmasn mani olmak amacna ynelmitir. I.10.2. Borlar Hukuku Yrrlkte bulunan borlar kanunu kiiler arasndaki, bor ilikilerini dzenler. Kiiler arasndaki bor ilikilerinin kaynaklar srasyla; 1. Szlemeler 2. Haksz fiiller (eylemler) 3. Haksz kazan (sebepsiz zenginlemeden ileri gelen durum ) Borlar kanunu bunun yannda borlarn denmesi (yerine getirilmesi) hkmlerini ve uygulanacak yaptrmlar gsterir. Ayrca kanunda kiiler arasndaki szlemelerin dzenlenmesine ilikin hkmler mevcuttur. Mhendis, iveren vekili, iveren ve benzeri grevler nedeniyle Mhendisler meslek hayatlar boyunca muhtelif szlemelerle bor altna girmektedir. Bu konuda hazrlanan szleme taslann konunun uzman hukukuya gsterilmesi yerinde bir davran olmaktadr. I.11. Medeni Kanun lk defa 1926 ylnda svire Medeni Kanunu dilimize evrilerek aktarlm bir kanundur. 743 sayl 17.02.1926 tarihli Medeni Kanunda, ahs Hukuku, Aile Hukuku, Miras Hukuku, Eya Hukuku ve Borlar Hukuku vb. konular ierir. Yeniden dzenlenen, 8.12.2001 tarih ve 24607
Sayl resmi gazete yaynlanarak yrrle giren 4721 sayl Medeni Kanunun balang ksmnda;
A.Hukukun uygulanmas ve kaynaklar Madde 1 - Kanun, szyle ve zyle deindii btn konularda uygulanr. Kanunda uygulanabilir bir hkm yoksa, hkim, rf ve det hukukuna gre, bu da yoksa kendisi kanun koyucu olsayd nasl bir kural koyacak idiyse ona gre karar verir. Hkim, karar verirken bilimsel grlerden ve yarg kararlarndan yararlanr. B. Hukuk ilikilerin kapsam I. Drst davranma Madde 2: Herkes, haklarn kullanrken ve borlarn yerine getirirken drstlk kurallarna uymak zorundadr. Bir hakkn aka ktye kullanlmasn hukuk dzeni korumaz. II. yi Niyet Madde 3: Kanunun iyi niyete hukuk bir sonu balad durumlarda, asl olan iyi niyetin varldr. Ancak, durumun gereklerine gre kendisinden beklenen zeni gstermeyen kimse iyi niyet iddiasnda bulunamaz. III. Hkimin takdir yetkisi Madde 4: Kanunun takdir yetkisi tand veya durumun gereklerini ya da hakl sebepleri gz nnde tutmay emrettii konularda hkim, hukuka ve hakkaniyete gre karar verir. C. Genel nitelikli hkmler Madde 5: Bu Kanun ve Borlar Kanununun genel nitelikli hkmleri, uygun dt lde tm zel hukuk ilikilerine uygulanr. D. spat kurallar I. spat yk Madde 6: Kanunda aksine bir hkm bulunmadka, taraflardan her biri, hakkn dayandrd olgularn varln ispatla ykmldr. II. Resm belgelerle ispat Madde 7: Resm sicil ve senetler, belgeledikleri olgularn doruluuna kant oluturur. Bunlarn ieriinin doru olmadnn ispat, kanunlarda baka bir hkm bulunmadka, her hangi bir ekle bal deildir. maddeleri yer almaktadr. 08.12.2001 tarih ve 24607 Sayl resmi gazete yaynlanarak yrrle giren 4721 sayl Medeni Kanunda ise; Birinci Kitapta Kiiler Hukuku, kinci Kitapta Aile Hukuku, nc Kitapta Miras Hukuku ve Drdnc Kitapta Eya Hukuku konular yer almtr.
Medeni Kanunun balang ksmnda hukukun uygulanmasna, haklarn kullanlmasna ve ispat ykmllne ilikin ilkeler yer almaktadr. Kanunun Kiiler Hukuku ksmnda, insanlar arasndaki ilikileri dzenler. Aile Hukukunda birbirleriyle evlilik ve akrabalk yoluyla bal kiiler topluluu olan aileyi dzenleyici hkmler yer almtr. Miras Hukuku, konuya ilikin hkmleri ierir. Kanunun Eya Hukuku ksm, kiilerin eya zerindeki egemenlik haklarn dzenler. Bu ksmda mlkiyet, snrl haklar, zilliyetlik (elde tutma) tapu sicili kayd gibi konular ilenir. Borlar ksm, genel kurallarla szleme trlerinden oluur. Szleme ksmnda, alm-satm, trampa (takas), balama, kira, eser szlemesi ksmlar mevcuttur. I.11.1. Medeni Hukukun Kaynaklar Mevzuat, (yani kanun, tzk ve dierleri) hukuk kurallar olarak Medeni Kanunun asl kaynaklardr. Medeni Hukukun tamamlayc kaynaklar ise; a) Gelenek Hukuku ( rf Hukuku ) b) Yargsal Kararlar c) Bilimsel Grlerdir. Gelenek Hukuku Toplumun yapsndan doan, kiiler arasndaki ilikilere devaml olarak uygulanan ve bu sebeple balayc olduu inanc domu bulunan, ayrca devlet tarafndan da benimsenen yazl olmayan hukuk kurallarnn tmdr. Gelenek hukuku zel hukuk sistemimizde bir hukuk kayna olarak kabul edilmi ve kanunda herhangi bir boluun sz konusu olduu hallerde hkimin gelenek hukukuna bavurmas zorunlu klnmtr. Dier yandan hkimler zel hukuk uygulamasnda ortadaki bir probleme kanunlar ve gelenek hukukunda uygulanabilecek bir kural bulamadklar takdirde, hkimin kendini bir kanun koyucu gibi kabul ederek kendi grne gre hkm vermesi prensibini getirmitir. Bu olumlu prensip sayesinde hkimler evre konusunda ortaya kan problemlerin zmnde uygun kararlar verebilmilerdir. Yargsal Kararlar ( tihad ) Yargsal karalar yarg organlarnn hukuki uyumazlklarn zmleyen ve belli bir gr yanstan kararlardr. Bir mahkemenin hkmne taraflar itiraz ederek hkmn incelenmesini Yargtaya gtrebilirler. Yargtayn bu hkm onamas (tasdiki) veya bozmas sz konusu olabilir. Mahkeme karalar bu sebeple gerekeli ve hukuku uygun olmaldr. Yargtay kararlar hkimi balamaz. Fakat yardmc bir hukuk kaynadr. Yol gsterir. Yargtayn btn dairelerinin birleerek verdii tihad Birletirme Kararlar hkimler iin balaycdrlar. Uymak zorundadrlar. Bu kararlar Resmi Gazetede yaynlanr. Bilimsel Grler Bilim adamlarnn hukukla ilgili konularda belirtikleri grlerdir. Bunlar hkimlere iin yardmc ve yn verici olurlar.
I.12. Mevzuat Mevzuat veya yasal dzenleme aada belirtilen hukuki dzenlemelerin genel addr. a. Anayasa b. Kanunlar c. Kanun Hkmnde Kararnameler d. Tzkler ( Nizamname, Talimatname ) e. Ynetmelikler f. Genelgeler, (Sirkler, Tamimler ) g. Standartlar h. artnameler a. Anayasa: T.C. Anayasasnn 56. maddesinin 1. paragrafnda; Herkes salkl ve dengeli
bir evrede yaama hakkna sahiptir. evreyi gelitirmek, evre saln korumak ve evre kirlenmesini nlemek devletin ve vatandalarn devidir. ibaresi yer almaktadr.
b. Kanunlar: Bakanlar Kurulu veya Milletvekilleri tarafndan teklif edilen, anayasaya gre hazrlanan yazl hukuk kurallardr. TBMM tarafndan kabul edilen kanunlar, Cumhurbakan tarafndan onaylandktan ve Resmi Gazetede yaynlandktan sonra yrrle girerler. Kanunlar anayasaya aykr olamazlar. Kanunlarn anayasaya uygunluunu denetlemek ve anayasaya aykr olanlarn iptal etmek Anayasa Mahkemesinin grevidir. c. Kanun Hkmnde Kararnameler: Anayasann 91. maddesi uyarnca TBMM, Bakanlar Kuruluna Kanun Hkmnde Kararnameler karma yetkisi verebilir. Kanun hkmnde kararname karma yetkisinin snrlar ve ierikleri Anayasada belirtilmi olan hususlara ters dmemelidir. 1982 anayasasnn bu maddesine dayanarak bir yetki kanunu karlm ve uygulamalar yaplmtr. Bakanlar kurulu muhtelif iler iin mesela, evre Bakanl kurulmazdan evvel, Babakanlk evre Mstearl iin kurulu, grev ve yetkilerine dair bir kanunu bir kanun hkmnde bir kararname olarak hazrlayp yrrle koymutur. Ayrca baz bakanlklarn dzenleme almalarnda da bu yola bavurulmutur. d. Tzkler ( Nizamname ): Kanunlarn uygulanmasn gstermek veya emrettii ileri belirtmek zere kanunlara aykr olmamak ve Dantayn incelemesinden geirilmek artyla hazrlanan yasal dzenlemelere Tzk denir. Tzkler Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile karlr ve Cumhurbakannca imzalanr ve kanunlar gibi Resmi Gazetede yaynlanr (Anayasa Madde 115) . rnek; Su rnleri Tz Tzkler anayasaya ve kanunlara aykr olamaz. Kanuna aykr grlen bir tzk hkmleri iin Dantayda ptal Davas alr. Bir mevzuatn yrrle giri tarihi tmyle veya baz maddeleriyle Resmi Gazetedeki yaynlan tarihinden sonraya braklm olabilir. Su rnleri Tz, Su rnleri Kanununun uygulanmasn salamak amacyla karlmtr. Yap ilerinde i Sal ve i Gvenlii Tz ise Kanunu uyarnca yrrle konmutur.
10
e. Ynetmelik (Talimatname) : Bakanlklarn ve kamu tzel kiilerin kendi grev alanlarn ilgilendiren kanunlarn ve tzklerin uygulanmasn salamak zere kardklar yazl hukuk kuralardr. Ynetmeliklerde resmi Gazetede yaynlanr. rnek: evresel Etki Deerlendirme Ynetmelii, gibi. f. Tamim, Genelge, Sirkler: st makamn bir hizmetin grlmesi konusunda kendisine bal alt makam, daire kurulu ve memurlara gnderdii emirlerdir. Bir tamim veya genelgede birok talimat bulunabilir. Bunlar ilgili kuruluun dzenini, hizmette uyulacak esaslar ve yaplacak almalarn her aamadaki prensiplerini belirtir. Talimat; bir st makamn emrindekilere greve ilikin herhangi bir konuda grn bildiren yazdr. dari adan olduu kadar teknik konularda da yol gsterici olabilir. Bylece kanun tzk ve ynetmelikteki boluklarn doldurulmas ve herhangi bir kamu hizmetinin eksiksiz yerine getirilmesi salanm olur. g. Standartlar: Standartlar, her trl madde ve rnlerin usul, hizmet ve hesaplarn uyaca kurallar gsteren yazl dzenleme veya belgelerdir. lkemizde ilk defa 2. Beyazt zamannda 1502 de Bursa Belediye Ynetimi iin kard fermanda; gda, dokuma, deri ve deri rnleri ve tarm aralar iin hammadde zellikleri ile saflk dereceleri, yapm usulleri ve denetleme sistemine ait bir yazl dzenlemeler getirilmitir. Trk Standartlar Enstits (TSE) 1960 da kurulmutur. zel hukuk hkmlerine bal ve tzel kiilie sahip bir kurulutur. Sadece enstitnn kabul ve tescil ettii standartlar TS (TRK STANDARTLARI) adn alr. Standartlarn ihtiyari olarak uygulanmasn standartlar enstit tevik eder. Uygulanmasnn zorunlu olduunu inand standartlar iin TSE Bakanlar Kuruluna bavurur. Bu istein kabul halinde Resmi Gazetede yaynlanan standart, uyulmas zorunlu standart haline gelir. u anda binlerce standart yrrlkte olup bazlar zorunludur. Yrrle konulmu bir standart iptal edilemez, daha uygun baka bir standartla deitirilir. TSE Uluslararas Standart rgt (ISO)ne yedir. evre konusunda pek ok standardn hazrlanp yrrle konulmas gerekmektedir. h. artnameler: Kanun organlar tarafndan yaplan satn alma, satma, yaptrma, kefettirme, kiraya verme ve kiralama gibi iler iin hazrlanan ve ileride yaplacak akitlere esas tekil etmek zere yaplacak akdin, ana hatlarn ve iin teferruatn, hususi ve fenni artlarn ihtiva eden ve alakallarn icaplarn yapabilmeleri iin bilgilerine sunulan szleme tutanadr.
11
II. BLM: HUKUKTA YAAM VE TEMSL ZELLKLER II.1. Kii Kavram Hukukta kii kavram medeni kanunla dzenlenmitir. Buna gre a. Gerek Kiiler b. Tzel Kiiler olmak zere iki ksmda mteala edilir. a. Gerek Kiilik Gerek Kiilik, ocuun sa olarak tamamyla doduu anda balar ve lmle sona erer. ocuk hak ehliyetini, sa domak kouluyla, ana rahmine dt andan balayarak elde eder. Sa olan her fert gerek kii kabul edilir. Bir hakkn kullanlmas iin bir kimsenin sa veya l olduunu veya belirli bir zamanda ya da baka bir kimsenin lmnde sa bulunduunu ileri sren kimse, iddiasn ispat etmek zorundadr. Gerek kiilerin, kiisel durumu, bu amala tutulan resm sicille belirlenir. Kiisel durum sicilleri, Devlete atanan memurlar tarafndan tutulur. Sicil kaytlarn tutmak ve rnek vermek bu memurlarn grevidir. Yabanc memleketlerdeki Trkiye temsilcilerine, Dileri Bakanlnn nerisi, ileri Bakanlnn katlmas ve Babakanln onay ile nfus memurluu yetkisi verilebilir. Kiisel durum sicilinin tutulmasndan doan zararlar, kusurlu memura rcu edilmek kaydyla, Devlete tazmin edilir. Tazminat ve rcu davalar, kiisel durum sicilinin tutulduu yer mahkemesinde alr. Kiiliin korunmas asndan, kimse, hak ve fiil ehliyetlerinden ksmen de olsa vazgeemez. Kimse zgrlklerinden vazgeemez veya onlar hukuka ya da ahlka aykr olarak snrlayamaz. b. Tzel Kiilik Bal bana bir varl olan insan ve/veya mal topluluundan oluan kiilere Tzel kiiler denir. Tzel kiilerin oluum sebebi insanlarn belli bir amaca ulamak iin bilgi, beceri, emek, faaliyet ve sermayelerini birletirerek glenmek istemeleridir. Tzel kiiler, gerek kiiler gibi muhtelif haklardan faydalanrlar. Kendileri ile ilgili zel hkmler uyarnca tzel kiilik kazanrlar. Amac hukuka veya ahlka aykr olan kii ve mal topluluklar tzel kiilik kazanamaz. Tzel kiiler, cins, ya, hsmlk gibi yaradl gerei insana zg niteliklere bal olanlar dndaki btn haklara ve borlara ehildirler. Tzel kiiler, kanuna ve kurulu belgelerine gre gerekli organlara sahip olmakla, fiil ehliyetini kazanrlar. Tzel kiiliin kullanlmas, Tzel kiinin iradesi, organlar araclyla aklanr. Organlar, hukuk ilemleri ve dier btn fiilleriyle tzel kiiyi bor altna sokarlar. Organlar, kusurlarndan dolay
12
ayrca kiisel olarak sorumludurlar. Sona eren tzel kiinin kiilii, ehliyeti tasfiye amacyla snrl olmak zere tasfiye srasnda da devam eder. II.2. Kiiliin Kazanlmas Gerek kiilerde kiilik, ocuun sa olarak btnyle doduu anda balar. Tzel kiilerde kiiliin kazanlmas genelde, Serbestlik, Tescil ve zin olmak zere sistemle mmkndr. lkemizde geerli olan sistem tescil ve/veya izin eklindedir. Her insann hak ehliyeti vardr.
Buna gre btn insanlar, hukuk dzeninin snrlar iinde, haklara ve borlara ehil olmada eittirler.
Her insann fiil ehliyeti vardr. Fiil ehliyetine sahip olan kimse, kendi fiilleriyle hak edinebilir ve bor altna girebilir. Genel olarak ayrt etme gcne sahip ve kstl olmayan her ergin kiinin fiil ehliyeti vardr. II.3. Kiilerin Ehliyetleri ( Yeterlilikleri) ve Haklar Yeterlilik veya ehliyet, haklara sahip olmak ve bunlar kullanmak iin gerekli olan kiisel duruma denir. ster gerek, ister tzel olsun hak sahibi olabilen ve bor altna girebilen, baka bir ifade ile Yeterli (Ehil) olabilen varlklar yalnz, kiilerdir. Kanunlarmzda iki trl ehliyet (yeterlilik ) sz konusudur. a. Haklardan Yararlanma Ehliyeti (Hak Yeterlilii) : Haklardan yararlanma yeterlilii kiinin haklara ve borlara sahip olabilme yeteneidir. Gerek veya tzel btn kiilerin hak ehliyeti vardr. Hak yeterlilii, kiiliin bir eleman, bir esidir. Dil, din, rk ve sosyal snf ayrm gzetilmeksizin herkes hak yeterliliine sahiptir. b. Haklar Kullanma Ehliyeti ( Yeterlilii ) : Bu, kiilerin sahip olduu haklar kendi bana herhangi bir kanuni temsilciye gerek olmakszn kullanabilmesi ehliyetidir. Kiiler, sahip olduklar haklar kullanamazlarsa, yani bor altna giremezlerse haklardan yararlanmam olurlar ve hak yeterliliinin bir anlam ve deeri kalmaz. Dolaysyla haklar kullanma yeterlilii haklardan yararlanma yeterliliinin tamamlayc ve zorunlu bir parasdr. Haklardan yaralanmak iin gerek kiilerin sa ve btn olarak domalar gerekirken, tzel kiilerin mevzuattaki biim ve kurallara uygun olarak kurulmu olmalar icap eder. Haklar, Kamu haklar ve zel haklar olmak zere iki ksmda incelenir. a. Kamu Haklar: Kamu hakkndan doan ve bireylerin devlete kar sahip olduklar menfaat ve yetkileri belirleyen haklardr. Bu hususta kiiler arasnda eitlik yoktur. Seme, seilme, kamu grevine alnma ve benzer haklar kamu haklardr. b. zel Haklar: zel hukuktan doan haklara zel haklar denir. zel haklarda eitlik ilkesi geerlidir. Herkes bu haklardan eit olarak yararlanr. Vatandalar ile yabanc uyruklar arasnda zel haklar asndan ayrm yaplmaz.
13
II.4. Haklar Kullanma Ehliyetinin (Yeterliliinin) artlar ve Ayrt Etme Gc Yann kkl yznden veya akl hastal, akl zayfl, sarholuk ya da bunlara benzer sebeplerden biriyle akla uygun biimde davranma yeteneinden yoksun olmayan herkes, bu Kanuna gre ayrt etme gcne sahiptir. Medeni kanuna gre mmeyyiz olan yani iyiyi ktden ayrabilen reit kiiler medeni haklar kullanmaya yetkilidirler. Reit, kanunun belirledii belirli bir yaa erimi olan kiilere denir. Kanun ayrca kimlerin medeni, haklar kullanma ehliyetine sahip olmadn aklamtr. Ayrt etme gc, bir kiinin davranlarnda sebep ve sonular deerlendirebilmesi ve olaylardaki nedensellik ban anlayabilme yeteneidir. nsanlarn sahip olduklar haklar kullanrken neyin iyi, neyin kt, neyin doru neyin yanl olduunu sezebilme, davranlarnn sebep ve sonularn kavrayabilmeleri bakmndan durumlar ayn vaziyette deildir. Dolaysyla deerli bir maln ucuza satan bir kii iin akl banda bir davranta bulunduu ileri srlemez. Bu bakmdan haklar kullanmada kiiler akll, (temyiz yeteneine-ayrt etme gcne- sahip olduklar gibi) davranabilecekleri kadar, aklsz biimde, sarho, uyuturucu mptelas veya kklere zg davranlar seklinde hareket edebilirler. Ayrt etme gc bulunmayanlarn, kklerin ve kstllarn fiil ehliyeti de yoktur. Kanunda gsterilen ayrk durumlar sakl kalmak zere, ayrt etme gc bulunmayan kimsenin fiilleri hukuk sonu dourmaz. Ayrt etme gcne sahip kkler ve kstllar, yasal temsilcilerinin rzas olmadka, kendi ilemleriyle bor altna giremezler. Karlksz kazanmada ve kiiye sk skya bal haklar kullanmada bu rza gerekli deildir. Ayrt etme gcne sahip kkler ve kstllar haksz fiillerinden sorumludurlar. Ayrt etme gcne sahip olanlarla olmayanlarn davranlarn ayn kabul etmek, adalete uygun dmeyeceinden, ayrt etme gcne sahip olma, haklar kullanma yeterliliinin artlarnn biri olarak kabul edilmitir. Ayrt Etme Gcn Ortadan Kaldran Sebepler a. Ya Kkl: Temyiz kudreti iin kanunlarmzda ya snr getirilmemitir. Bu konu hkimin takdirine braklmtr. Uygulamada hkim, ilgili kiiyi muayeneye sevk ederek doktorun grn almaktadr. b. Akl Hastal: Temyiz kudretini ortadan kaldrr. Ne var ki tp bilimine gre akl hastas saylan herkes, hukuken temyiz kudretinden yoksun deildir. nk akl hastal temyiz, sezme yeteneini srekli olarak ortadan kaldrabilecei gibi ksa bir dnem iin de kaldrm olabilir. Dolaysyla dava konusu olan eylemlerin hangi aamada yapld aratrlr. c. Akl Zayfl: Zeknn ve ruhsal hayatn gelimemesi, yetersiz kalmasdr. d. Sarholuk ve Benzeri Sebepler: Alkoll ikiler ile uyuturucu maddelerin kullanlmas, hipnotizma yaplmas, baz ateli hastalklar ve iddetli ruhi sarsntlar srasnda kiilerin zihni veya iradesinde bir eit uyuukluk meydana gelir ve temyiz kudretini kaybeder.
14
II.5. Rd ( Reitlik=Erginlik ), Mahcur ( Kstl Kiiler ) ve Kiiliin Sona Ermesi Reit veya ergin kii kanunun belirttii belli bir yasa yani olgunluk, yana erien veya baz nedenlere bal olarak bu yaa veya olgunlua eritii kabul edilen kiilerdir. Haklar kullanabilmek iin sadece ayrt etme gcne sahip olma yeterli deildir. Ayrca ergin olmak gerekir. Erginlik ise, 18 yan doldurulmasyla balar. Evlenme kiiyi ergin klar. Ayrca 15 yan dolduran kk, kendi istei ve velisinin rzasyla mahkemece ergin klnabilir. Kstl kii, erginlik yanda olduu halde baz sebeplerle haklarn kullanma ehliyetini hkim kararyla kaybeden ve kendisine bir veli veya vasi atanm olan kiidir. Kstlama nedenleri; 1. Bir sene veya daha uzun sreli hapis, 2. Akl hastal veya akl zayfl, 3. sraf, ayyalk, kt idare, 4. Aciz olan kiinin kendi istei, olarak saylabilir. Gerek kiilerde lm, tzel kiilerde baz organlarn karar ile sona erer. Gerek kiilerin mal varlklar miraslarna devredilir. Tzel kiilii sona erenlerin mal varlklar, kurulu belgelerinde bir kayt varsa ( hkm mevcutsa) bu kayda gre ilgili yerlere verilir. Gerek kiilerin miraslar ve tzel kiiliklerde herhangi bir hkm veya kayt yoksa kanuna gre hkm verilerek, mallar ilgili yerlere verilir.
15
III. BLM: VE SOSYAL GVENLK MEVZUATI LE LGL HUSUSLAR III.1. Giri gvenlii kavram nfusun artmas ehirleme ve sanayileme sonucu ortaya kmtr. Kullanlan ara ve makinelerin karsnda doas ve sosyal yaps sebebiyle insanolu sk sk kazalara kazaya maruz kalp lmtr. III.2. Gvenlii yerinde iin yrtlmesiyle ilgili olarak oluan zel tehlikelerden ve sala zarar verebilecek artlardan korunmak iin yaplan metotlu almalara denir. Bu tanm iyeri ve ii gvenlii anlamndadr. Sosyal gvenlik tarifinden farkldr. III.3. Sosyal Gvenlik Kiilere i bulma ve yeterli kazan salama anlamna gelir. Bunlar herkese insanca yaama i gvenliinde alanlarn korunmas hedef alnmtr. gvenliine ilikin ilk yasal dzenleme, 1802 de ngiltere'de karlan "Fabrikalar Kanunu" ile olmutur. lkemizde ilk sosyal gvenlik mevzuat 1865'te yrrle giren ve Zonguldak kmr alanlarndaki almalar kapsayan Dilaver Paa Tz'dr. 1860'da Madenler Nizamnamesi yaynlanmtr. u anda 1475 sayl i kanunu yrrlktedir. kanununa bal olarak muhtelif mevzuat da yrrlktedir. rnek: Sosyal Sigortalar Kanunu. Sosyal Sigortalar Kanunu dolayl olarak i gvenlii konusundaki yetki ve sorumluluklara aklk getirmektedir. Bir i kazas halinde esas iverenin taeronlarla beraber mtereken ve birbirine kefil olarak sorumludurlar. SSK bir i kazas sonucu len iinin yaknlarna balad aylklarn pein sermaye deerini, i gvenlii tedbirlerini almayan kiiler ile bunlar altranlardan mahkeme yoluyla geri ister. evre Mhendisleri meslek hayatlarnda, antiye efi, antiye mhendisi, teknik uygulama sorumlusu (TUS), mdr, bamhendis vb. grevler stlenirler. Bir i kazas halinde nceden i gvenlii tedbirleri alnmamsa bu grevler onlara nce cezai sorumluluk getirmektedir. Bu nedenle fen ve sanat kaidelerinde mevzuatn ngrd gvenlik tedbirleri alnmaldr. III.4. Kazas kazas nceden planlanmayan, bilinmeyen veya kontrol dna kan evresine zarar verebilecek nitelikte bir olaydr. Genelde i kazalar tedbirsizlik ve dikkatsizlikten kaynaklanmaktadr. Bunun yannda alet edevat ve makinelerin yaplan ie uygun olmams, koruyucularnn bulunmamas da etkili olmaktadr. Dier etkenler arasnda; Meslek ve sanatta acemilik e ilikin talimatlara riayetsizlik Kanlmaz kazalar, olarak sralanmaktadr.
16
III.4.1. Kazas Sebepleri kazalarn nlemede iveren ve iveren vekillerine den birinci brev, iyi bir ynetim veya i idaresidir. kinci Grev ise, st kademeden vasfsz iiye kadar kontrol ve denetimdir. kazalarn nlemedeki baarszln sebepleri arasnda; Kiinin gvensiz davranlar ( % 88) Gvensiz mekanik veya fiziksel durumlar ( %1 0) nlenmesi mmkn olamayan durumlar (% 2 ) verilebilir. kazalarnn % 98 nlenebilecek kazalar olduu istatistiklerce ortaya konmutur. Bu kazalarn nlenebilecei i gvenlii uzmanlarnca ileri srlmektedir. III.5. Meslek Hastalklar Bir iinin salnn yapt iten dolay zarar grmesi sonucunda meydana gelen hastala meslek hastal denir. Hastalk ile yaplan i arasnda bir illiyet (nedensizlik, sebep-sonu) bulunmas gerekir. lkemizde her yl meslek hastalklarndan ortalama 200350 kii lmektedir. III.6. Sal Ve Gvenlii Kanunu'nun 77. maddesi uyarnca verenler iyerlerinde i sal ve gvenliinin
salanmas iin gerekli her trl nlemi almak, ara ve gereleri noksansz bulundurmak, iiler de i sal ve gvenlii konusunda alnan her trl nleme uymakla ykmldrler. verenler iyerinde alnan i sal ve gvenlii nlemlerine uyulup uyulmadn denetlemek, iileri kar karya bulunduklar mesleki riskler, alnmas gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumluluklar konusunda bilgilendirmek ve gerekli i sal ve gvenlii eitimini vermek zorundadrlar.
Kanunu'nun yine 77. maddesi uyarnca verenler iyerlerinde meydana gelen i kazasn ve
tespit edilecek meslek hastaln en ge iki i gn iinde yaz ile ilgili blge mdrlne bildirmek zorundadrlar. ilerde bu yoldaki usul ve artlara ve karlan ynetmeliklere uymak
zorundadr. III.7. Sal Ve Gvenlii Kurulu Kanunu'nun yine 80. maddesi uyarnca, Bu Kanuna gre sanayiden saylan, devaml olarak
en az elli ii altran ve alt aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerinde her iveren bir sal ve gvenlii kurulu kurmakla ykmldr. verenler i sal ve gvenlii kurullarnca i sal ve gvenlii mevzuatna uygun olarak verilen kararlar uygulamakla ykmldrler.
17
III.8. ki ve Uyuturucu Madde Kullanma Yasa Kanunu'nun yine 84. maddesi uyarnca, yerine sarho veya uyuturucu madde alm
olarak gelmek ve iyerinde alkoll iki veya uyuturucu madde kullanmak yasaktr.
Alkoll iki kullanma yasa; a) Alkoll iki yaplan iyerlerinde alan ve iin gerei olarak retileni denetlemekle grevlendirilen, b) Kapal kaplarda veya ak olarak alkoll iki satlan veya iilen iyerlerinde iin gerei alkoll iki imek zorunda olan, c) inin nitelii gerei mterilerle birlikte alkoll iki imek zorunda olan, iler iin uygulanmaz. III.9. altrma Ya Ve ocuklar altrma Yasa Kanunu'nun yine 71. maddesi uyarnca, 15 yan doldurmam ocuklarn altrlmas
yasaktr. Ancak, 14 yan doldurmu ve ilkretimi tamamlam olan ocuklar, bedensel, zihinsel ve ahlaki gelimelerine ve eitime devam edenlerin okullarna devamna engel olmayacak hafif ilerde altrlabilirler. ocuk ve gen iilerin ie yerletirilmelerinde ve altrlabilecekleri ilerde gvenlik, salk, bedensel, zihinsel ve psikolojik gelimeleri, kiisel yatknlk ve yetenekleri dikkate alnr. ocuun grd i onun okula gitmesine, mesleki eitiminin devamna engel olamaz, onun derslerini dzenli bir ekilde izlemesine zarar veremez. 18 yan doldurmam ocuk ve gen iiler bakmndan yasak olan iler ile 15 yan tamamlam, ancak 15 yan tamamlamam gen iilerin almasna izin verilecek iler, 14 yan bitirmi ve ilkretimini tamamlam ocuklarn altrlabilecekleri hafif iler ve alma koullar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan karlan ynetmeliklere tabidir. Temel eitimi tamamlam ve okula gitmeyen ocuklarn alma saatleri gnde 7 ve haftada 35 saatten fazla olamaz. Ancak, 15 yan tamamlam ocuklar iin bu sre gnde 8 ve haftada 40 saate kadar artrlabilir. Okula devam eden ocuklarn eitim dnemindeki alma sreleri, eitim saatleri dnda olmak zere, en fazla gnde iki saat ve haftada on saat olabilir. Okulun kapal olduu dnemlerde alma sreleri yukarda birinci fkrada ngrlen sreleri aamaz.
III.10.Yeralt ve Su Altnda altrma Yasa Kanunu'nun yine 72. maddesi uyarnca, Maden ocaklar ile kablo demesi, kanalizasyon ve
tnel inaat gibi yeraltnda veya su altnda allacak ilerde onsekiz yan doldurmam erkek ve her yataki kadnlarn altrlmas yasaktr.
18
III.11. Gece altrma Yasa Kanunu'nun yine 73. maddesi uyarnca, Sanayiye ait ilerde 18 yan doldurmam ocuk ve
gen iilerin gece altrlmas yasaktr. 18 yan doldurmu kadn iilerin gece postalarnda altrlmasna ilikin usul ve esaslar Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca karlan ynetmelikte belirlenmitir.
III.12. Analk Halinde alma Ve St zni Kanunu'nun yine 74. maddesi uyarnca, Kadn iilerin doumdan nce sekiz ve doumdan
sonra sekiz hafta olmak zere toplam 16 haftalk sre iin altrlmamalar esastr. oul gebelik halinde doumdan nce altrlmayacak sekiz haftalk sreye iki hafta sre eklenir. Ancak, salk durumu uygun olduu takdirde, doktorun onay ile kadn ii isterse doumdan nceki haftaya kadar iyerinde alabilir. Bu durumda, kadn iinin alt sreler doum sonras srelere eklenir. Yukarda ngrlen sreler iinin salk durumuna ve iin zelliine gre doumdan nce ve sonra gerekirse artrlabilir. Bu sreler hekim raporu ile belirtilir. Hamilelik sresince kadn iiye periyodik kontroller iin cretli izin verilir. Hekim raporu ile gerekli grld takdirde, hamile kadn ii salna uygun daha hafif ilerde altrlr. Bu halde iinin cretinde bir indirim yaplmaz. stei halinde kadn iiye, onalt haftalk srenin tamamlanmasndan veya oul gebelik halinde onsekiz haftalk sreden sonra alt aya kadar cretsiz izin verilir. Bu sre, yllk cretli izin hakknn hesabnda dikkate alnmaz. Kadn iilere bir yandan kk ocuklarn emzirmeleri iin gnde toplam birbuuk saat st izni verilir. Bu srenin hangi saatler arasnda ve kaa blnerek kullanlacan ii kendisi belirler. Bu sre gnlk alma sresinden saylr.
III.13. Gebe Veya ocuk Emziren Kadnlar in Ynetmelik Kanunu'nun yine 88. maddesi uyarnca, Gebe veya ocuk emziren kadnlarn hangi
dnemlerde ne gibi ilerde altrlmalarnn yasak olduu ve bunlarn almalarnda saknca olmayan ilerde hangi artlar ve usullere uyacaklar, ne suretle emzirme odalar veya ocuk bakm yurdu (kre) kurulmas gerektii Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan karlan ynetmelikte belirlenmitir.
19
III.14. Ar ve Tehlikeli ler Kanunu'nun yine 85. maddesi uyarnca, Onalt yan doldurmam gen iiler ve ocuklar
ar ve tehlikeli ilerde altrlamaz. Hangi ilerin ar ve tehlikeli ilerden saylaca, kadnlarla 16 yan doldurmu fakat 18 yan bitirmemi gen iilerin hangi eit ar ve tehlikeli ilerde altrlabilecekleri Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca tarafndan karlan ynetmelikte belirlenmitir.
III.15. Ar ve Tehlikeli lerde Rapor Kanunu'nun yine 86. maddesi uyarnca, Ar ve tehlikeli ilerde alacak iilerin ie
giriinde veya iin devam sresince en az ylda bir, bedence bu ilere elverili ve dayankl olduklar iyeri hekimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde sras ile en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu, salk oca, hkmet veya belediye hekimleri tarafndan verilmi muayene raporlar olmadka, bu gibilerin ie alnmalar veya ite altrlmalar yasaktr. Sosyal Sigortalar Kurumu ie ilk giri muayenesini yapmaktan kanamaz. yeri hekimi tarafndan verilen rapora itiraz halinde, ii en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesi salk kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor kesindir. Yetkili memurlar isteyince, bu raporlar iveren kendilerine gstermek zorundadr. Bu raporlar damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr.
III.16. On sekiz yandan kk iiler iin rapor Kanunu'nun yine 87. maddesi ise, 14 yandan 18 yana kadar (18 dahil) ocuk ve gen
iilerin ie alnmalarndan nce iyeri hekimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde sras ile en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu, salk oca, hkmet veya belediye hekimlerine muayene ettirilerek iin niteliine ve artlarna gre vcut yaplarnn dayankl olduunun raporla belirtilmesi ve bunlarn 18 yan dolduruncaya kadar alt ayda bir defa ayn ekilde doktor muayenesinden geirilerek bu ite almaya devamlarna bir saknca olup olmadnn kontrol ettirilmesi ve btn bu raporlarn iyerinde saklanarak yetkili memurlarn istei zerine kendilerine gsterilmesi zorunludur. Sosyal Sigortalar Kurumu ie ilk giri muayenesini yapmaktan kanamaz. Birinci fkrada yazl hekimlerce verilen rapora itiraz halinde, ii en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesi salk kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor kesindir. Bu raporlar damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr.
20
IV. BLM: KIYI KANUNU LE LGL HKMLER IV.1. Giri 3621 sayl ky kanunu ile deniz, tabi ve suni gller ve akarsular ky kenar izgisinin tespiti kylarn korunmas ve kullanlmas kylarda doldurma ve kurutma yoluyla kazanlan alanlarla deniz ve gllerin kylarnn devam niteliinde olan sahil eritlerinde planlar ve uygulama esaslar dzenlenmitir. Ky Kanunu uygulamasna ait ynetmelik hkmlerini, evre ve ehircilik Bakanl uygular. IV.2. Ky Kanununun Genel Hedefleri Ky kanunun genel hedefleri aadaki konular kapsar. 1. Kylar devletin hkm ve tasarrufundadr. 2. Kylar herkesin eit ve serbest olarak yararlanmasna aktr. 3. Kylar ve sahil eritlerinden yararlanmada ncelikle kamu yarar gzetilir. 4. Kylar eitlik ve serbestlikle yararlanmasna ak olduundan buralarda hibir yap yaplamaz. Duvar it vb. yaplar yaplamaz. 5. Kyy deitirecek boyutta ve kynn doal yapsn bozacak nitelikte kazlar yaplamaz. Kum akl vs. alnamaz veya ekilemez Valilike uygun grlmesi ve yazl izin verilmesi halinde kynn doal yapsn deitirmeyecek boyut verilerek kaz, kum, akl vs. ekme ilemleri iin izin verilebilir. 6. Kylara moloz, toprak, cruf, p gibi kirletici etkisi olan atk ve atklar dklemez. Ayrca Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii, 1380 Sayl su rnleri kanununun 2872 sayl evre Kanunu ile bu kanun gereince kartlan ynetmelik hkmleri sakldr. 7. Kyda ve sahil eridinde planlama ve uygulama yaplabilmesi iin onayl ky kenar izgisinin bulunmas zorunludur. IV.3. Ky Kanundaki Baz Tanmlar Ky eridi Deniz tabi ve suni gller ve akarsularda takn durumlar dnda suyun kara parasna dedii noktalarn birlemesinden oluan ve meteorolojik olaylara gre deien doal izgidir. Tabi ve suni gllerde DS'ce belirlenen maksimum su kotu ky izgisini belirler. Ky Kenar izgisi Deniz, tabii ve suni gl ve akarsularda ky izgisinden sonraki kara ynnde su hareketlerinin oluturduu kumluk, akllk, kayalk, talk, bataklk ve benzeri alanlarn doal snrdr. Bu snr doldurma suretiyle arazi elde edilmesi halinde deitirilemez. Ky izgisine konu olmayan akarsularn, deniz, tabii ve sunii gl ky kenar izgisi olarak tespit olunur. Ky Ky izgisi ile ky kenar izgisi arasndaki alandr. bu alan deniz tabi ve sunii gllerde takn durumlar dnda kara ynnde en ok ilerledii anda sularn belirledii ky izgisi ile bu
21
izgiden sonra da devam eden ky hareketlerinin oluturduu kumluk, akllk talk bataklk alanlarnn kara ynndeki doal snr izgisi arasnda kalan alandr. Dar Ky Ky kenar izgisinin ky izgisi ile akmas halidir.
ekil. 1. Ky Tanmlarnn ematik Gsterimi
ekil. 2. Ky Tanmlarnn Fotografik Gsterimi

22
Sahil eridi Deniz tabii ve suni gllerde ky kenar izgisinden itibaren kara ynnde yatay olarak ky kanunu ynetmeliinin 16. maddesindeki esaslara gre belirlenen ve yukarda ki ekilde gsterilen alandr. Bu alanlar a. Uygulama imar plan olan yerlerde 20 metre genilikte b. Ky yerleik alanlarnda 50 metre c. skn d alanlarda 100 metre genilikte olur. Toplumum Yararlanmasna Ak Yap Mevzuata gre tespit ya da tasdik edilmi kural cret tarifelerine uygun ekilde getirdii kullanmdan belirli kii ya da topluluklara ayrcalkl kullanm hakk tannmakszn yararlanmak isteyen herkese eit ve serbest olarak ak bulunan ve konut dokunulmazl olmayan yapdr. Akarsu Devaml ak gsteren su kitlelerine akarsu denir. Aada belirtilen akarsular; Yeilrmak Kzlrmak Meri Kilyos ay, Sakarya, oruh, Frat Asi, Ceyhan, Gksu, Manavgat, Byk menderes, Seyhan, Simav ay, Dicle Silvan, ky kanununa tabi akarsulardr. Bu akarsularn ynetmelikte belirtilmi noktalarnn arasnda ky kanunu ile ynetmeliine tabidir. Mesela, Sakarya nehri ana kolunun Gkekaya Baraj ile Karadeniz arasndaki kesimi ynetmeliin nehir tanmna alnmtr. IV.4. Ky Kanunu Uygulamalar Ky Kanununun 6.ve 8. maddeleri uyarnca, uygulama imar plan bulunmayan yerlerde sahil eritleri iine hibir yap ve tesis yaplamaz. Uygulama imar plan bulunan yerlerde sahil eridi iinde duvar, it, parmaklk, tel rg, hendek vb. engeller oluturulamaz. Buralara moloz inaat ykntlar toprak p gibi kirletici ve evreyi bozucu etkisi bulunan atk ve atklar dklemez ve kaz yaplamaz. Bu alanlarda ancak uygulama imar plan karar ile; a) skele, liman, artma tesisi, pompa istasyonu vb. kydan kamu yararna kullanm, b) Kyy koruma amacna ynelik alt yap tesisleri ve tersane, gemi skm yeri, su rnleri retim tesisleri gibi kydan baka yerde yaplamayacak tesisler, na edilir. Bu yap ve tesisler kullanm amalar dnda kullanlamazlar. Kamu yararnn lzumlu kld hallerde, uygulama imar plan kararyla gl, deniz ve akarsular ekolojik zellikler dikkate alnarak kyda doldurma ve kurutma sratiyle arazi elde edilebilir. Kanunun 7. maddesi bu ilemlere ilikin yasal prosedr aklamaktadr. Bylece kazanlan araziler devletin hkm ve tasarrufunda olup, zel mlkiyete konu olamaz. Kazanlan bu arazilerde 6. maddede ve yukarda belirtilen yaplar, yeil alanlar vb. ile teknik ve sosyal altyaplar ina edilebilir. Ky kenar izgisi her ilde Valilik tarafndan kamu grevlisi en az 5 kiiden oluturulmu bir komisyon belirlenir. Bu komisyonda jeolog, harita, ziraat, inaat mhendisleri ile mimar veya ehir plancs meslek gruplarndan birer kii bulunmaldr. Bu komisyonun hazrlad
23
haritalar ve tutanaklar, Valinin uygun grn alnrsa bu uygun gr ve fikirde evre ve ehircilik Bakanlna gnderilir. Bakanlka onaylanm ky kenar izgileri yrrle girer. Kyda kalan zel mlkiyete konu olmu arazilerle ilgili tapu iptal ilemleri ilgili defterdarlka yrtlr. Kylarda 1/1000 lekli uygulama imar plan yaplp onaylanmadan uygulama ve yaplamaya geilemez. Kyda onayl imar planna gre, evre kirliliinin nlenmesine ilikin btn tedbirler alnmak artyla aadaki tesisler yaplabilir. 1. skele, liman, artma tesisleri pompa istasyonlar 2. Tersane, gemi skm yeri, su rnleri retim tesisleri 3. Uygulama imar plan yaplmadan du, glgelik, kirletici etkisi olmayan fosseptik yapmn gerektirmeyen seyyar tuvaletler. Kylarda doldurma ve kurutma yoluyla arazi kullanma iinde Ky Ynetmelii uygulanr. Turistik tesisler ancak uygulama imar planndan sonra gerekletirilebilir. Yaban hayat, flora ve fauna iin Doal yaam ortamlar olan bataklk, kumluk, talk ve sulak alanlar kesinlikle doldurulamaz, kurutulamaz, ve hibir yaplamaya msaade edilemez.
24
V. BLM: BYKEHR BELEDYES LE LGL HKMLER IV.1. Giri Bykehir belediyelerinin ynetiminin hukuki statsn dzenlemek, hizmetlerin planl, programl, etkin, verimli ve uyum iinde yrtlmesini salamak amacyla kabul edilen 5216 Sayl Bykehir Belediyesi Kanunu 23.07.2004 tarih ve 25531 sayl Resmi Gazetede yaynlanmtr. Bykehir Belediyesi oluumunda, Belediye snrlar iindeki ve bu snrlara en fazla 10.000 metre uzaklktaki yerleim birimlerinin son nfus saymna gre toplam nfusu 750.000'den fazla olan il belediyeleri, fiziki yerleim durumlar ve ekonomik gelimilik dzeyleri de dikkate alnr. Bykehir Belediyesi iinde, ile ve ilk kademe belediyeleri yer alr. Belediyenin snrlar adn aldklar bykehirlerin belediye snrlardr. IV.1. Bykehir Belediyesinin Grev, Yetki ve Sorumluluklar Bykehir Belediyesinin grev, Yetki ve Sorumluluklar iinde, a. evre dzeni planna uygun olmak kaydyla, bykehir belediye ve mcavir alan snrlar iinde 1/5.000 ile 1/25.000 arasndaki her lekte nazm imar plann yapmak, yaptrmak ve onaylayarak uygulamak; b. Bykehir iindeki belediyelerin nazm plana uygun olarak hazrlayacaklar uygulama imar planlarn, bu planlarda yaplacak deiiklikleri, parselasyon planlarn ve imar slah planlarn aynen veya deitirerek onaylamak ve uygulanmasn denetlemek; c. Nazm imar plannn yrrle girdii tarihten itibaren bir yl iinde uygulama imar planlarn ve parselasyon planlarn yapmayan ile ve ilk kademe belediyelerinin uygulama imar planlarn ve parselasyon planlarn yapmak veya yaptrmak. d. Her trl imar uygulamasn yapmak ve ruhsatlandrmak, e. Srdrlebilir kalknma ilkesine uygun olarak evrenin, tarm alanlarnn ve su havzalarnn korunmasn salamak; aalandrma yapmak; f. Hafriyat topra, moloz, kum ve akl depolama alanlarn, odun ve kmr sat ve depolama sahalarn belirlemek, bunlarn tanmasnda evre kirliliine meydan vermeyecek tedbirler almak; g. Bykehir kat atk ynetim plann yapmak, yaptrmak; kat atklarn kaynakta toplanmas ve aktarma istasyonuna kadar tanmas hari kat atklarn ve hafriyatn yeniden deerlendirilmesi, depolanmas ve bertaraf edilmesine ilikin hizmetleri yerine getirmek, bu amala tesisler kurmak, kurdurmak, iletmek veya ilettirmek; h. Sanayi ve tbbi atklara ilikin hizmetleri yrtmek, bunun iin gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, iletmek veya ilettirmek; deniz aralarnn atklarn toplamak, toplatmak, artmak ve bununla ilgili gerekli dzenlemeleri yapmak. i. Gda ile ilgili olanlar dahil birinci snf gayrishhi messeseleri ruhsatlandrmak ve denetlemek, j. Yiyecek ve iecek maddelerinin tahlillerini yapmak zere laboratuvarlar kurmak ve iletmek.
25
k. Kltr ve tabiat varlklar ile tarihi dokunun ve kent tarihi bakmndan nem tayan mekanlarn ve ilevlerinin korunmasn salamak, bu amala bakm ve onarmn yapmak, korunmas mmkn olmayanlar aslna uygunolarak yeniden ina etmek. l. Su ve kanalizasyon hizmetlerini yrtmek, bunun iin gerekli baraj ve dier tesisleri kurmak, kurdurmak ve iletmek; derelerin slahn yapmak; kaynak suyu veya artma sonunda retilen sular pazarlamak. Ayrca Bykehir belediyelerinin grevleri arasnda, l dzeyinde yaplan planlara uygun olarak, doal afetlerle ilgili planlamalar ve dier hazrlklar bykehir leinde yapmak; Gerektiinde dier afet blgelerine ara, gere ve malzeme destei vermek; tfaiye ve acil yardm hizmetlerini yrtmek; Patlayc ve yanc madde retim ve depolama yerlerini tespit etmek, Konut, iyeri, elence yeri, fabrika ve sanayi kurulular ile kamu kurulularn yangna ve dier afetlere kar alnacak nlemler ynnden denetlemek, bu konularda mevzuatn gerektirdii izin ve ruhsatlar vermek, yer almaktadr. Bykehir snrlar iinde yer alan ile ve ilk kademe belediyeleri, Bykehir kat atk ynetim planna uygun olarak, kat atklar toplamak ve aktarma istasyonuna tamakla ykmldrler. Bykehir belediyesi, ile ve ilk kademe belediyelerinin imar uygulamalarn denetlemeye yetkilidir. Denetim yetkisi, konu ile ilgili her trl bilgi ve belgeyi istemeyi, incelemeyi ve gerektiinde bunlarn rneklerini almay ierir. Bykehir belediye meclisi, her dnem ba toplantsnda, yeleri arasndan seilecek en az be, en ok dokuz kiiden oluan ihtisas komisyonlar kurabilir. Bykehir Belediyelerinde; mar Ve Bayndrlk Komisyonu, evre Ve Salk Komisyonu, Plan Ve Bte Komisyonu, Eitim, Kltr, Genlik Ve Spor Komisyonu Ulam Komisyonunu kurulmas kanunla zorunlu klnmtr. Komisyon almalarnda uzman kiilerden yararlanlabilir. Gndemdeki konularla ilgili olmak zere; kurum temsilcileri, kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular, niversitelerin ilgili blmlerinin, sendikalar (oda st kuruluu bulunan yerlerde st kuruluun, sendika konfederasyonunun bulunduu yerde konfederasyonun) ve uzmanlam sivil toplum rgtlerinin temsilcileri ile davet edilen uzman kiiler, oy hakk olmakszn ihtisas komisyonu toplantlarna katlabilir ve gr bildirebilir. Bykehir belediyesi tekilat; norm kadro esaslarna uygun olarak genel sekreterlik, daire bakanlklar ve mdrlklerden oluur.
26
VI. BLM: BELEDYE KANUNU LE LGL HKMLER VI.1. Giri 5393 Sayl Belediye Kanunu 13.7.2005 Tarih ve 25874 Sayl Resmi Gazetede Yaymlanarak yrrle girmitir. Nfusu 5.000 ve zerinde olan yerleim birimlerinde belediye kurulabilir. l ve ile merkezlerinde belediye kurulmas zorunludur. me ve kullanma suyu havzalar ile sit ve dier koruma alanlarnda ve meskn sahas kurulu bir belediyenin snrlarna 5.000 metreden daha yakn olan yerleim yerlerinde belediye kurulamaz. Kylerin veya muhtelif ky ksmlarnn birleerek belediye kurabilmeleri iin meskn sahalarnn, merkez kabul edilecek yerleim yerinin meskn sahasna azami 5.000 metre mesafede bulunmas ve nfuslar toplamnn 5.000 ve zerinde olmas gerekir. Devlet statistik Enstits Bakanlnca bildirilen nfus, Kanunda belirtilen nfus bykl iin esas alnr. Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafndan ynetilir. Belediye snrlar iinde mahalle kurulmas, kaldrlmas, birletirilmesi, blnmesi, adlaryla snrlarnn tespiti ve deitirilmesi, belediye meclisinin karar ve kaymakamn gr zerine valinin onay ile olur. Muhtar, mahalle sakinlerinin gnll katlmyla ortak ihtiyalar belirlemek, mahallenin yaam kalitesini gelitirmek, belediye ve dier kamu kurum ve kurulularyla ilikilerini yrtmek, mahalle ile ilgili konularda gr bildirmek, dier kurumlarla i birlii yapmak ve kanunlarla verilen dier grevleri yapmakla ykmldr. VI.2. Belediyenin Grev Ve Sorumluluklar Belediye, mahall mterek nitelikte olmak artyla; a) mar, su ve kanalizasyon, ulam gibi kentsel alt yap; coraf ve kent bilgi sistemleri; evre ve evre sal, temizlik ve kat atk; zabta, itfaiye, acil yardm, kurtarma ve ambulans; ehir ii trafik; defin ve mezarlklar; aalandrma, park ve yeil alanlar; konut; kltr ve sanat, turizm ve tantm, genlik ve spor; sosyal hizmet ve yardm, nikh, meslek ve beceri kazandrma; ekonomi ve ticaretin gelitirilmesi hizmetlerini yapar veya yaptrr. b) Devlete ait her derecedeki okul binalarnn inaat ile bakm ve onarmn yapabilir veya yaptrabilir, her trl ara, gere ve malzeme ihtiyalarn karlayabilir. Salkla ilgili her trl tesisi aabilir ve iletebilir; kltr ve tabiat varlklar ile tarih dokunun ve kent tarihi bakmndan nem tayan meknlarn ve ilevlerinin korunmasn salayabilir; bu amala bakm ve onarmn yapabilir, korunmas mmkn olmayanlar aslna uygun olarak yeniden ina edebilir. Gerektiinde, rencilere, amatr spor kulplerine malzeme verir ve gerekli destei salar, her trl amatr spor karlamalar dzenler, yurt ii ve yurt d msabakalarda stn baar gsteren veya derece alan sporculara belediye meclisi kararyla dl verebilir. Gda bankacl yapabilir. Hizmetlerin yerine getirilmesinde ncelik sras, belediyenin mal durumu ve hizmetin ivedilii dikkate alnarak belirlenir. Belediyenin grev, sorumluluk ve yetki alan belediye snrlarn
27
kapsar. Belediye meclisinin karar ile mcavir alanlara da belediye hizmetleri gtrlebilir. 4562 sayl Organize Sanayi Blgeleri Kanunuhkmleri sakldr. Sivil hava ulamna ak havaalanlar ile bu havaalanlar bnyesinde yer alan tm tesisle bu Kanunun kapsam dndadr. VI.3. Belediyenin Yetki Ve mtiyazlar Belediyeler, Kanunlarn belediyeye verdii yetki erevesinde, ynetmelik karmak, belediye yasaklar koymak ve uygulamak, kanunlarda belirtilen cezalar vermek, Gerek ve tzel kiilerin faaliyetleri ile ilgili olarak kanunlarda belirtilen izin veya ruhsat vermek. zel kanunlar gereince belediyeye ait vergi, resim, har, katk ve katlma paylarnn tarh, tahakkuk ve tahsilini yapmak; vergi, resim ve har dndaki zel hukuk hkmlerine gre tahsili gereken doal gaz, su, atk su ve hizmet karl alacaklarn tahsilini yapmak veya yaptrmak. Mktesep haklar sakl kalmak zere; ime, kullanma ve endstri suyu salamak; atk su ve yamur suyunun uzaklatrlmasn salamak; bunlar iin gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, iletmek ve ilettirmek; kaynak sularn iletmek veya ilettirmek. Kat atklarn toplanmas, tanmas, ayrtrlmas, geri kazanm, ortadan kaldrlmas ve depolanmas ile ilgili btn hizmetleri yapmak ve yaptrmak. Gayrishh messeseler ile umuma ak istirahat ve elence yerlerini ruhsatlandrmak ve denetlemek, Gayrishh iyerlerini, elence yerlerini, halk salna ve evreye etkisi olan dier iyerlerini kentin belirli yerlerinde toplamak, Hafriyat topra ve moloz dkm alanlarn; svlatrlm petrol gaz (LPG) depolama sahalarn; inaat malzemeleri, odun, kmr ve hurda depolama alanlar ve sat yerlerini belirlemek; bu alan ve yerler ile tamalarda evre kirlilii olumamas iin gereken tedbirleri almak, yetki ve imtiyazlar arasndadr. VI.4. Belediye Kanundaki Dier Hususlar Belediye mallarna kar su ileyenler Devlet malna kar su ilemi saylr. 2886 sayl Devlet hale Kanununun 75 inci maddesi hkmleri belediye tanmazlar hakknda da uygulanr. Belediyenin proje karl borlanma yoluyla elde ettii gelirleri, artl balar ve kamu hizmetlerinde fiilen kullanlan mallar ile belediye tarafndan tahsil edilen vergi, resim ve har gelirleri haczedilemez. Belediye bakan, belediye idaresinin ba ve belediye tzel kiiliinin temsilcisidir. Belediye bakan, ilgili kanunda gsterilen esas ve usllere gre seilir. Belediye bakan, grevinin devam sresince siyas partilerin ynetim ve denetim organlarnda grev alamaz; profesyonel spor kulplerinin bakanln yapamaz ve ynetiminde bulunamaz. 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu uyarnca Devlet memurlar ile bakmakla ykml bulunduklar iin uygulanan sosyal
28
hak ve yardmlar, ayn esas ve usllere gre belediye bakanlar ile bakmakla ykml bulunduklar iin de uygulanr. Belediye bakannn kendisinin, birinci ve ikinci derecedeki kan ve kayn hsmlarnn ve evlatlklarnn, belediye ile ihtilfl olduu durumlarda dava almas ve bu davada belediyenin temsili, meclis birinci bakan vekili, bulunmad takdirde ikinci bakan vekili veya bunlarn yetkilendirecei kiiler tarafndan yerine getirilir. Belediye bakanl, lm ve istifa hllerinde kendiliinden sona erer. Belediye tekilt, norm kadroya uygun olarak yaz ileri, mal hizmetler, fen ileri ve zabta birimlerinden oluur. Beldenin nfusu, fizik ve coraf yaps, ekonomik, sosyal ve kltrel zellikleri ile gelime potansiyeli dikkate alnarak, norm kadro ilke ve standartlarna uygun olarak gerektiinde salk, itfaiye, imar, insan kaynaklar, hukuk ileri ve ihtiyaca gre dier birimler oluturulabilir. Bu birimlerin kurulmas, kaldrlmas veya birletirilmesi belediye meclisinin kararyla olur. Belediye ve bal kurulularnda, norm kadroya uygun olarak evre, salk, veterinerlik, teknik, hukuk, ekonomi, biliim ve iletiim, plnlama, aratrma ve gelitirme, eitim ve danmanlk alanlarnda avukat, mimar, mhendis, ehir ve blge plncs, zmleyici ve programc, tabip, uzman tabip, ebe, hemire, veteriner, kimyager, teknisyen ve tekniker gibi uzman ve teknik personel yllk szleme ile altrlabilir. Avukat, mimar, mhendis (inaat mhendisi ve harita mhendisi olmak kaydyla) ve veteriner kadrosu bulunmayan veya ilerin azl nedeniyle bu unvanlarda kadrolu personel istihdamna ihtiya duyulmayan belediyelerde, bu hizmetlerin yrtlmesi amacyla, haftann ya da ayn belirli gn veya saatlerinde ksmi zamanl olarak szleme ile personel altrlabilir. Ksmi zamanl olarak altrlacak personel says yukarda belirtilen her unvan iin birden fazla olamaz ve bunlarla yaplacak szleme sresi takvim yln aamaz. Belediyelerin denetimi; faaliyet ve ilemlerde hatalarn nlenmesine yardmc olmak, alanlarn ve belediye tekiltnn gelimesine, ynetim ve kontrol sistemlerinin geerli, gvenilir ve tutarl duruma gelmesine rehberlik etmek amacyla; hizmetlerin sre ve sonularn mevzuata, nceden belirlenmi ama ve hedeflere, performans ltlerine ve kalite standartlarna gre tarafsz olarak analiz etmek, karlatrmak ve lmek; kantlara dayal olarak deerlendirmek, elde edilen sonular rapor hline getirerek ilgililere duyurmaktr. Belediyelerde i ve d denetim yaplr. Denetim, i ve ilemlerin hukuka uygunluk, mal ve performans denetimini kapsar. ve d denetim 5018 sayl Kamu Mal Ynetimi ve Kontrol Kanunu hkmlerine gre yaplr. Ayrca, belediyenin mal ilemler dnda kalan dier idar ilemleri, hukuka uygunluk ve idarenin btnl asndan ileri Bakanl tarafndan da denetlenir. Denetime ilikin sonular kamuoyuna aklanr ve meclisin bilgisine sunulur. Belediyede belediye meclisinin, belediyeye bal kurulularda yetkili organn karar ile park, bahe, sera, refj, kaldrm ve havuz bakm ve tamiri; ara kiralama, kontrollk, temizlik,
29
gvenlik ve yemek hizmetleri; makine-tehizat bakm ve onarm ileri; bilgisayar sistem ve santralleri ile elektronik bilgi eriim hizmetleri; salkla ilgili destek hizmetleri; fuar, panayr ve sergi hizmetleri; baraj, artma ve kat atk tesislerine ilikin hizmetler; kanal bakm ve temizleme, alt yap ve asfalt yapm ve onarm, trafik sinyalizasyon ve aydnlatma bakm, saya okuma ve saya skme-takma ileri ile ilgili hizmetler; toplu ulam ve tama hizmetleri; sosyal tesislerin iletilmesi ile ilgili iler, sresi ilk mahall idareler genel seimlerini izleyen altnc ayn sonunu gememek zere ihale yoluyla nc ahslara grdrlebilir. Belediye, belediye meclisi kararyla; konut alanlar, sanayi alanlar, ticaret alanlar, teknoloji parklar, kamu hizmeti alanlar, rekreasyon alanlar ve her trl sosyal donat alanlar oluturmak, eskiyen kent ksmlarn yeniden ina ve restore etmek, kentin tarihi ve kltrel dokusunu korumak veya deprem riskine kar tedbirler almak amacyla kentsel dnm ve geliim projeleri uygulayabilir. Bir alann kentsel dnm ve geliim alan olarak ilan edilebilmesi iin yukarda saylan hususlardan birinin veya bir kann gereklemesi ve bu alann belediye veya mcavir alan snrlar ierisinde bulunmas arttr. Ancak, kamunun mlkiyetinde veya kullanmnda olan yerlerde kentsel dnm ve geliim proje alan ilan edilebilmesi ve uygulama yaplabilmesi Bakanlar Kurulu kararna baldr. Dier kanunlarla getirilen hkmler sakl kalmak zere, mezarlklar ile belediye snrlar iinde bulunan ve sahipsiz arazi niteliinde olan seyrangh, harman yeri, koruluk, dinlenme yerleri, meydanlar, bataklk, p dkm sahalar, yklm kale ve kulelerin arsalar ve enkaz ve benzeri yerler belediyenin tasarrufundadr. Belediye tarafndan deniz, akarsu ve glden doldurma suretiyle kazanlan alanlar, Ky Kanunu ve ilgili mevzuata uygun olarak kullanlmak artyla Maliye Bakanl tarafndan belediyelerin, bykehirlerde bykehir belediyelerinin tasarrufuna braklr.
30
VII. BLM: L ZEL DARE KANUNU LE LGL HKMLER VII.1. Giri 5302 Sayl l zel daresi Kanunu 4.3.2005 Tarih ve 25745 Sayl Resmi Gazetede Yaymlanarak yrrle girmitir. l zel daresi Kanunun amac; il zel idaresinin kuruluunu, organlarn, ynetimini, grev, yetki ve sorumluluklar ile alma usul ve esaslarn dzenlemektir. l zel idaresi, ilin kurulmasna dair kanunla kurulur ve ilin kaldrlmasyla tzel kiilii sona erer. l zel idaresinin grev alan il snrlarn kapsar. VII.2. l zel daresinin Grev Ve Sorumluluklar l zel idaresi mahall mterek nitelikte olmak artyla; a) Genlik ve spor salk, tarm, sanayi ve ticaret; Belediye snrlar il snr olan Bykehir Belediyeleri hari ilin evre dzeni pln, bayndrlk ve iskn, topran korunmas, erozyonun nlenmesi, kltr, sanat, turizm, sosyal hizmet ve yardmlar, yoksullara mikro kredi verilmesi, ocuk yuvalar ve yetitirme yurtlar; ilk ve orta retim kurumlarnn arsa temini, binalarnn yapm, bakm ve onarm ile dier ihtiyalarnn karlanmasna ilikin hizmetleri il snrlar iinde, b) mar, yol, su, kanalizasyon, kat atk, evre, acil yardm ve kurtarma, orman kylerinin desteklenmesi, aalandrma, park ve bahe tesisine ilikin hizmetleri belediye snrlar dnda, Yapmakla grevli ve yetkilidir. Bakanlklar ve dier merkezi idare kurulular; yapm, bakm ve onarm ileri, devlet ve il yollar, ime suyu, sulama suyu, kanalizasyon, enerji nakil hatt, salk, eitim, kltr, turizm, evre, imar, bayndrlk, iskan, genlik ve spor gibi hizmetlere ilikin yatrmlar ile bakanlklar ve dier merkezi idare kurulularnn grev alanna giren dier yatrmlar, kendi btelerinde bu hizmetler iin ayrlan denekleri il zel idarelerine aktarmak suretiyle gerekletirebilir. Aktarma ilemi ilgili bakann onayyla yaplr ve bu denekler tahsis amac dnda kullanlamaz. , il zel idaresinin tabi olduu usul ve esaslara gre sonulandrlr. l zel idareleri de bte imknlar lsnde bu yatrmlara kendi btesinden denek aktarabilir. Bu fkraya gre, bakanlklar ve dier merkezi idare kurulular tarafndan aktarlacak denekler ile gerekletirilecek yatrmlar, birinci fkrada ngrlen grev alan snrlamasna tabi olmakszn btn il snrlar iinde yaplabilir. l evre dzeni pln; valinin koordinasyonunda, bykehirlerde bykehir belediyeleri, dier illerde il belediyesi ve il zel idaresi ile birlikte yaplr. l evre dzeni pln belediye meclisi ile il genel meclisi tarafndan onaylanr. Belediye snrlar il snr olan Bykehir Belediyelerinde il evre dzeni plan ilgili Bykehir Belediyeleri tarafndan yaplr veya yaptrlr ve dorudan Belediye Meclisi tarafndan onaylanr. Hizmetlerin yerine getirilmesinde ncelik sras, il zel idaresinin mal durumu, hizmetin ivedilii ve verildii yerin gelimilik dzeyi dikkate alnarak belirlenir. l zel idaresi hizmetleri, vatandalara en yakn yerlerde ve en uygun yntemlerle sunulur. Hizmet sunumunda zrl, yal, dkn ve dar gelirlilerin durumuna uygun yntemler uygulanr. Hizmetlerin dier mahall
31
idareler ve kamu kurulular arasnda btnlk ve uyum iinde yrtlmesine ynelik koordinasyon o ilin valisi tarafndan salanr. 4562 sayl Organize Sanayi Blgeleri Kanunu ile Bilim, Sanayi Ve Teknoloji Bakanlna ve organize sanayi blgelerine tannan yetki ve sorumluluklar bu Kanun kapsam dndadr. VII.3. l zel daresinin Yetki Ve mtiyazlar l zel idaresinin baz yetkileri ve imtiyazlar unlardr: Kanunlarla verilen grev ve hizmetleri yerine getirebilmek iin her trl faaliyette bulunmak, gerek ve tzel kiilerin faaliyetleri iin kanunlarda belirtilen izin ve ruhsatlar vermek ve denetlemek. Kanunlarn il zel idaresine verdii yetki erevesinde ynetmelik karmak, emir vermek, yasak koymak ve uygulamak, kanunlarda belirtilen cezalar vermek. Hizmetlerin yrtlmesi amacyla, tanr ve tanmaz mallar almak, satmak, kiralamak veya kiraya vermek, takas etmek, bunlar zerinde snrl ayn hak tesis etmek. Belediye snrlar dndaki gayri shh messeseler ile umuma ak istirahat ve elence yerlerine ruhsat vermek ve denetlemek. Ancak, sivil hava ulamna ak havaalanlar bnyesinde yer alan tm tesislere iyeri ama ve alma ruhsat dhil her trl ruhsat, Sivil Havaclk Genel Mdrl tarafndan verilir. Bu konuya ilikin usl ve esaslar Sivil Havaclk Genel Mdrlnce hazrlanacak bir ynetmelikle dzenlenir. l zel idaresi, hizmetleri ile ilgili olarak, halkn gr ve dncelerini belirlemek amacyla kamuoyu yoklamas ve aratrmas yapabilir. l zel idaresinin mallarna kar su ileyenler Devlet malna kar su ilemi saylr. 2886 sayl Devlet hale Kanununun 75 inci maddesi hkmleri il zel idaresi tanmazlar hakknda da uygulanr. l zel idaresinin proje karl borlanma yoluyla elde edilen gelirleri, vergi, resim ve harlar, artl balar ve kamu hizmetlerinde fiilen kullanlan mallar haczedilemez. l zel idaresinin kamu hizmetine ayrlan veya kamunun yararlanmasna ak, gelir getirmeyen tanmaz mallar ile bunlarn ina ve kullanmlar katma deer vergisi ile zel tketim vergisi hari her trl vergi, resim, har, katk ve katlma paylarndan muaftr. l genel meclisi, bir yl grev yapmak zere yeleri arasndan en az , en fazla be kiiden oluan ihtisas komisyonlar kurabilir. Eitim, kltr ve sosyal hizmetler komisyonu, imar ve bayndrlk komisyonu, evre ve salk komisyonu ile pln ve bte komisyonu kurulmas zorunludur. Kaymakamlar ve ildeki kamu kurulularnn amirleri ve ildeki kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular, niversite ve sendikalar ile gndemdeki konularla ilgili ky ve mahalle muhtarlar ile sivil toplum rgtlerinin temsilcileri, oy hakk olmakszn kendi grev ve faaliyet alanlarna giren konularn grld ihtisas komisyonu toplantlarna katlabilir ve gr bildirebilir. htisas komisyonlarnn grev alanna giren iler bu komisyonlarda grldkten sonra il genel meclisinde karara balanr.
32
Komisyon almalarnda uzman kiilerden yararlanlabilir. Komisyon raporlar alendir, eitli yollarla halka duyurulur ve isteyenlere il genel meclisi tarafndan belirlenecek bedel karlnda verilir. l zel idaresi tekilat; genel sekreterlik, mal iler, salk, tarm, imar, insan kaynaklar, hukuk ileri birimlerinden oluur. lin nfusu, fiziki ve corafi yaps, ekonomik, sosyal, kltrel zellikleri ile gelime potansiyeli dikkate alnarak norm kadro sistemine ve ihtiyaca gre oluturulacak dier birimlerin kurulmas, kaldrlmas veya birletirilmesi il genel meclisinin kararyla olur. Bu birimler bykehir belediyesi olan illerde daire bakanl ve mdrlk, dier illerde mdrlk eklinde kurulur. l zel idarelerinin denetimi; faaliyet ve ilemlerinde hatalarn nlenmesine yardmc olmak, alanlarn ve il zel idaresi tekiltnn gelimesine, ynetim ve kontrol sistemlerinin geerli, gvenilir ve tutarl duruma gelmesine rehberlik etmek amacyla; hizmetlerin sre ve sonularn mevzuata, nceden belirlenmi ama ve hedeflere, performans ltlerine ve kalite standartlarna gre tarafsz olarak analiz etmek, karlatrmak ve lmek; kantlara dayal olarak deerlendirmek, elde edilen sonular rapor hline getirerek ilgililere duyurmaktr. l zel idarelerinde i ve d denetim yaplr. Denetim, i ve ilemlerin hukuka uygunluk, mal ve performans denetimini kapsar. ve d denetim 5018 sayl Kamu Mal Ynetimi ve Kontrol Kanunu hkmlerine gre yaplr. Ayrca, il zel idaresinin mal ilemler dnda kalan dier idar ilemleri, idarenin btnlne ve kalknma pln ve stratejilerine uygunluu asndan ileri Bakanl, vali veya grevlendirecei elemanlar tarafndan da denetlenir.
33
VIII. BLM: SK KANUNU LE LGL HKMLER VII.1. Giri 2560 Sayl stanbul Su Ve Kanalizasyon daresi Genel Mdrl Kurulu Ve Grevleri Hakknda Kanun ( SK ) 23.11.1981 Tarih ve 17523 Sayl Resmi Gazetede Yaymlanarak yrrle girmitir. stanbul Byk ehir Belediyesinin su ve kanalizasyon hizmetlerini yrtmek ve bu amala gereken her trl tesisi kurmak, kurulu olanlar devralmak ve bir elden iletmek zere stanbul Su ve Kanalizasyon daresi Genel Mdrl (SK) kurulmutur. Genel Mdrln hizmeti, stanbul Byk ehir Belediyesinin grev alan ile snrldr. Ancak, ehrin yararland su kaynaklarnn korunmasna ilikin hizmetler, byk ehir belediye snrlar dnda da olsa bu kurulu tarafndan yrtlr. Ayrca ileri ile Bayndrlk ve skan bakanlklarnn teklifi zerine Bakanlar Kurulu anasistem ile ilgili baka belediye ve kylerin su ve kanalizasyon ilerini de bu Genel Mdrle verebilir. SK, stanbul Byk ehir Belediyesine bal mstakil bteli ve kamu tzel kiiliini haiz bir kurulutur. SK personeli 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu hkmlerine tabidir. VIII.2. SK'nin Grev Ve Yetkileri a) me, kullanma ve endstri suyu ihtiyalarnn her trl yeralt ve yer st kaynaklarndan salanmas ve ihtiya sahiplerine datlmas iin; kaynaklardan abonelere ulancaya kadar her trl tesisin ett ve projesini yapmak veya yaptrmak, bu projelere gre tesisleri kurmak veya kurdurmak, kurulu olanlar devralp iletmek ve bunlarn bakm ve onarmn yapmak, yaptrmak ve gerekli yenilemelere girimek, b) Kullanlm sular ile ya sularnn toplanmas, yerleim yerlerinden uzaklatrlmas ve zararsz bir biimde boaltma yerine ulatrlmas veya bu sulardan yeniden yararlanlmas iin abonelerden balanarak bu sularn toplanacaklar veya braklacaklar noktaya kadar her trl tesisin ett ve projesini yapmak veya yaptrmak; gerektiinde bu projelere gre tesisleri kurmak ya da kurdurmak; kurulu olanlar devralp iletmek ve bunlarn bakm ve onarmn yapmak, yaptrmak ve gerekli yenilemelere girimek, c) Blge iindeki su kaynaklarnn, deniz, gl, akarsu kylarnn ve yeralt sularnn kullanlm sularla ve endstri artklar ile kirletilmesini, bu kaynaklarda sularn kaybna veya azalmasna yol aacak tesis kurulmasn ve bu tr faaliyetlerde bulunulmasn nlemek, bu konuda her trl teknik, idari ve hukuki tedbiri almak, d) Su ve kanalizasyon hizmetleri konusunda hizmet alan iindeki belediyelere verilen grevleri yrtmek ve bu konulardaki yetkileri kullanmak, e) Her trl tanr ve tanmaz mal satn almak, kiralamak, ekonomik deeri kalmam ara ve gereleri satmak, SK'nin hizmetleriyle ilgili tesisleri dorudan doruya yahut dier kamu
34
veya zel kurulularla ortak olarak kurmak ve iletmek, bu maksatla kurulmu veya kurulmakta olan tesislere itirak etmek, f) Kurulu amacna dnk almalarn gerekli klmas halinde her trl tanmaz mal kamulatrmak veya zerinde kullanmahaklar tesis etmek. VIII.3. SK Kanundaki Dier Hususlar stanbul Byk ehir Belediye Meclisi, SK Genel Kurulu olarak grevli ve yetkilidir. stanbul Byk ehir Belediye Meclisi, SK Genel Kurulu olarak bu Kanunda yazl yetki ve grevleri grp karara balamak zere her yl Mays ve Kasm aylarnda zel gndemle toplanr. Kanalizasyon ebekesi bulunan cadde ve sokaklardaki her tanmazn kanalizasyona balanmas zorunludur. Bu balantlar, bedeli tanmazn sahibinden alnmak suretiyle SK tarafndan yaplr veya projesine uygun olarak yaptrlr. Yap iin belediyeden ruhsat isteyen gerek ve tzel kiiler, daha nce SK'den su ve kanalizasyon durumu hakknda belge almak zorundadr. SK o yerdeki su ve kanalizasyon ebekesine gre su ve kanalizasyon durum belgesi verir. Yaplarn durum belgesi alnmadan veya tesisatn durum belgesine aykr olarak yaplmas hallerinde imar mevzuatnn ruhsatsz yaplar hakkndaki hkmleri uygulanr. mar planlarnn hazrlk safhasnda altyap tesisleriyle uyum ynnden SK'nin de grn almak arttr. SK, fabrika, hastane ve dier zellik gsteren su tketim yerlerinden gelen kullanlm sularn kanalizasyon ebekesine verilmeden nce gerekiyorsa zel olarak tasfiyesini isteme hakkna sahiptir. Bu kurulu ve kurumlar SK'ce tespit edilecek sre iinde zel tasfiyeyi yapmadklar takdirde, dier kanunlardaki meyyideler sakl kalmak zere SK gerekli tesis ve ileri yapar ve giderlerini % 50 fazlasyla ilgililerden tahsil eder. Kanalizasyon ebekesine verilmesi sakncal maddeler ile ime suyu alnan havzalarn korunmas iin gereken tedbir ve dzenlemeler, 2872 sayl evre Kanunu hkmleri erevesinde ilgili bakanlklarn uygun gr alnarak Genel Mdrlke karlacak bir ynetmelikle belirlenir. Bu ynetmelik hkmlerine aykr davranta bulunanlarn meydana getirdii zarar 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanun uyarnca sebep olanlara dettirilir ve su havzalar iin zararl tesis ve yaplar tebligat zerine ilgisince kaldrlr. Verilen sre iinde kaldrlmayanlar Genel Mdrlke kaldrlr ve giderleri ilgiliden tahsil edilir. Ayrca, kanalizasyon ebekesi ile ime suyu alnan havzalara zarar verenler ve bunlar kirletenler hakknda Trk Ceza Kanununun Devlet malna kar su ileyenlere ilikin hkmlerince kovuturma yaplr. SK'nin grevleri iin kulland tanmaz mallar, tesisleri, ilemleri ve faaliyetleri her trl vergi resim ve hartan muaftr. Yabanc lkelerden getirilecek veya bag yoluyla salanacak ara ve gereler iin Bykehir Belediyesine kanunlarla tannan muafiyetler SK' iin de geerlidir.
35
SK'nin ilemleri 2886 sayl Devlet hale, 1050 sayl Muhasebei Umumiye Kanunlar ile bunlarn ek ve tadillerine tabi deildir. Kuruluun alm, satm ve ihalelerinde uygulanacak esas ve usuller bir ynetmelikle belirlenir. Su sat, kanalizasyon tesisi bulunan yerlerdeki kullanlm sularn uzaklatrlmas, septik ukurlarn boaltlmas giderleri iin ayr tarifeler yaplr. Bu tarifelerin tespitinde, ynetim ve iletme giderleri ile amortismanlar dorudan gider yazlan (aktifletirilmeyen) yenileme, slah ve tevsi masraflave % 10'dan aa olmayacak nispetinde bir kar oran esas alnr. Tarifelerin tespiti ile tahsiltla ilgili usul ve esaslar bir ynetmelik ile belirlenir. ehir kanalizasyon ebekesinin henz tesis edilmedii ve uygun bir boaltma salanamayan alanlarda kullanlm sular, salk ve fenni artlara uygun septik ukurlara verilebilir. Bunlarn SK'nin belirtecei esaslara uygun olarak yaplmas gereklidir. Kurulu yeri bakmndan ehir ebekesinden ayr ve zel boaltma tesisi yapmas zorunlu bulunan, durumlar zellik tayan messeseler bu tesisleri SK'nin izin ve denetimi altnda yaparlar. Yamur sularnn uzaklatrlmas ile ilgili tesislerin yaplmas veya bu tip tesislerin iletilmesi, gerekli harcamalar ilgili belediyelerce karlanmak artyla SK tarafndan yerine getirilir. Bu tesislerin yaplmas veya iletilmesine ilikin harcamalar tarifelere dahil edilemez. Bu Kanun dier Bykehir Belediyelerinde de uygulanr.
36
IX. BLM: EVRE KANUNU LE LGL HKMLER IX.1. Giri 2872 Sayl evre Kanunu 11.08.1983 Tarih ve 18132 Sayl Resmi Gazetede Yaymlanarak yrrle girmitir. 13.5.2006 tarihli Sayl Resmi Gazetede Yaymlanarak yrrle giren 5491 Sayl kanunla, 2872 Sayl evre Kanununun 1, 2, 3, 4, 5, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 28, 29, 30, 31, Ek Madde, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, lenemeyen Hkm Geici Madde 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 deitirilmitir. evre Kanunun amac, btn canllarn ortak varl olan evrenin, srdrlebilir evre ve srdrlebilir kalknma ilkeleri dorultusunda korunmasn salamaktr. IX.2. Tanmlar Bu Kanunda geen terimlerden; Alc ortam: Hava, su, toprak ortamlar ile bu ortamlarla ilikili ekosistemleri, Artma tesisi: Her trl faaliyet sonucu oluan kat, sv ve gaz halindeki atklarn ynetmeliklerde belirlenen standartlar salayacak ekilde artld tesisleri, Atk: Herhangi bir faaliyet sonucunda oluan, evreye atlan veya braklan her trl maddeyi, Atksu altyap tesisleri: Evsel ve/veya endstriyel atksular toplayan kanalizasyon sistemi ile atksularn artld ve alc ortama verilmesinin saland sistem ve tesislerin tamamn, Atksu: Evsel, endstriyel, tarmsal ve dier kullanmlar sonucunda kirlenmi veya zellikleri ksmen veya tamamen deimi sular, Bakanlk: evre ve ehircilik Bakanln, Biyolojik eitlilik: Ekosistemlerin, trlerin, genlerin ve bunlar arasndaki ilikilerin tamamn, evre gnlls: Bakanlka, uygun niteliklere sahip kiiler arasndan seilen ve bu Kanun ve Kanuna gre yrrle konulan dzenlemelere aykr faaliyetleri Bakanla iletmekle grevli ve yetkili kiiyi, evre kirlilii: evrede meydana gelen ve canllarn saln, evresel deerleri ve ekolojik dengeyi bozabilecek her trl olumsuz etkiyi, evre korunmas: evresel deerlerin ve ekolojik dengenin tahribini, bozulmasn ve yok olmasn nlemeye, mevcut bozulmalar gidermeye, evreyi iyiletirmeye ve gelitirmeye, evre kirliliini nlemeye ynelik almalarn btnn, evre ynetim birimi/evre grevlisi: Bu Kanun ve Kanuna gre yrrle konulan dzenlemeler uyarnca denetime tbi tesislerin faaliyetlerinin mevzuata uygunluunu, alnan tedbirlerin etkili olarak uygulanp uygulanmadn deerlendiren, tesis ii yllk denetim programlar dzenleyen birim ya da grevliyi,
37
evre ynetimi: dar, teknik, hukuk, politik, ekonomik, sosyal ve kltrel aralar kullanarak doal ve yapay evre unsurlarnn srdrlebilir kullanmn ve gelimesini salamak zere yerel, blgesel, ulusal ve kresel dzeyde belirlenen politika ve stratejilerin uygulanmasn, evre: Canllarn yaamlar boyunca ilikilerini srdrdkleri ve karlkl olarak etkileim iinde bulunduklar biyolojik, fiziksel, sosyal, ekonomik ve kltrel ortam, evresel etki deerlendirmesi: Gerekletirilmesi plnlanan projelerin evreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yndeki etkilerin nlenmesi ya da evreye zarar vermeyecek lde en aza indirilmesi iin alnacak nlemlerin, seilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek deerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasnn izlenmesi ve kontrolnde srdrlecek almalar, evreye ilikin bilgi: Su, hava, toprak, bitki ve hayvan varl ile bunlar olumsuz olarak etkileyen veya etkileme ihtimali bulunan faaliyetler ve alnan idar ve teknik nlemlere ilikin olarak mevcut bulunan her trl yazl, szl veya grntl bilgi veya veriyi, Doal kaynak: Hava, su, toprak ve doada bulunan cansz varlklar, Doal varlk: Btn bitki, hayvan, mikroorganizmalar ile bunlarn yaama ortamlarn, Ekolojik denge: nsan ve dier canllarn varlk ve gelimelerini doal yaplarna uygun bir ekilde srdrebilmeleri iin gerekli olan artlarn btnn, Ekosistem: Canllarn kendi aralarnda ve cansz evreleriyle ilikilerini bir dzen iinde yrttkleri biyolojik, fiziksel ve kimyasal sistemi, Elektromanyetik alan: Elektrik ve manyetik alan bileenleri olan dalgalarn oluturduu alan, Evsel kat atk: Tehlikeli ve zararl atk kapsamna girmeyen konut, sanayi, iyeri, piknik alanlar gibi yerlerden gelen kat atklar, Hassas alan: trofikasyon riski yksek olan ve Bakanlka belirlenecek ky ve i su alanlarn, Hava kalitesi: nsan ve evresi zerine etki eden hava kirliliinin gstergesi olan, evre havasnda mevcut hava kirleticilerin artan miktaryla azalan kalitelerini, termin pln: Atksu ve evsel nitelikli kat atk kaynaklarnn ynetmelikte belirtilen alc ortam dearj standartlarn salamak iin yapmalar gereken atksu artma tesisi ve/veya kanalizasyon gibi altyap tesisleri ile kat atk bertaraf tesislerinin gerekletirilmesi srecinde yer alan yer seimi, proje, ihale, inaat, iletmeye alma gibi ilerin zamanlamasn gsteren pln, yonlatrc olmayan radyasyon: yonlamaya neden olmayan elektromanyetik dalgalar, Kat atk: reticisi tarafndan atlmak istenen ve toplumun huzuru ile zellikle evrenin korunmas bakmndan, dzenli bir ekilde bertaraf edilmesi gereken kat atk maddeleri, Kirleten: Faaliyetleri srasnda veya sonrasnda dorudan veya dolayl olarak evre kirliliine, ekolojik dengenin ve evrenin bozulmasna neden olan gerek ve tzel kiileri, Kirli balast: Duran veya seyir halindeki tankerden, gemiden veya dier deniz aralarndan su zerine brakldnda; su stnde veya bitiik sahil hattnda petrol, petrol trevi veya ya izlerinin grlmesine neden olan veya su stnde ya da su altnda renk deiiklii oluturan veya askda kat madde/emlsiyon halinde maddelerin birikmesine yol aan balast suyunu, Koku: nsanda koku alma duygusunu harekete geiren ve kokunun alglanmasna neden olan uucu maddelerin yaratt etkiyi,
38
Proje tantm dosyas: Gereklemesi plnlanan projenin yerini, zelliklerini, olas olumsuz etkilerini ve ngrlen nlemleri ieren, projeyi genel boyutlar ile tantan bilgi ve belgeleri ieren dosyay, Risk deerlendirmesi: Belirli kimyasal madde ya da maddelerin potansiyel tehlikelerinin belirlenmesi ve sonularnn hesaplanmas ynnde kullanlan yntemler btnn, Stratejik evresel deerlendirme: Onaya tbi pln ya da programn onayndan nce plnlama veya programlama srecinin balangcndan itibaren, evresel deerlerin pln ve programa entegre edilmesini salamak, pln ya da programn olas evresel etkilerini en aza indirmek ve karar vericilere yardmc olmak zere katlmc bir yaklamla srdrlen ve yazl bir raporu da ieren evresel deerlendirme almalarn, Sulak alan: Doal veya yapay, devaml veya geici, sular durgun veya akntl, tatl, ac veya tuzlu, denizlerin gelgit hareketlerinin ekilme devresinde alt metreyi gemeyen derinlikleri kapsayan, bata su kular olmak zere canllarn yaama ortam olarak nem tayan btn sular, bataklk, sazlk ve turbiyeler ile bu alanlarn ky kenar izgisinden itibaren kara tarafna doru ekolojik adan sulak alan kalan yerleri, Srdrlebilir evre: Gelecek kuaklarn ihtiya duyaca kaynaklarn varln ve kalitesini tehlikeye atmadan, hem bugnn hem de gelecek kuaklarn evresini oluturan tm evresel deerlerin her alanda (sosyal, ekonomik, fizik vb.) slah, korunmas ve gelitirilmesi srecini, Srdrlebilir kalknma: Bugnk ve gelecek kuaklarn, salkl bir evrede yaamasn gvence altna alan evresel, ekonomik ve sosyal hedefler arasnda denge kurulmas esasna dayal kalknma ve gelimeyi, Tehlikeli atk: Fiziksel, kimyasal ve/veya biyolojik ynden olumsuz etki yaparak ekolojik denge ile insan ve dier canllarn doal yaplarnn bozulmasna neden olan atklar ve bu atklarla kirlenmi maddeleri, Tehlikeli kimyasallar: Fiziksel, kimyasal ve/veya biyolojik ynden olumsuz etki yaparak ekolojik denge ile insan ve dier canllarn doal yaplarnn bozulmasna neden olan her trl kimyasal madde ve rnleri, ifade eder. IX.3. evre Kanununun Genel lkeleri evrenin korunmasna, iyiletirilmesine ve kirliliinin nlenmesine ilikin genel ilkeler unlardr: a) Bata idare, meslek odalar, birlikler ve sivil toplum kurulular olmak zere herkes, evrenin korunmas ve kirliliin nlenmesi ile grevli olup bu konuda alnacak tedbirlere ve belirlenen esaslara uymakla ykmldrler. b) evrenin korunmas, evrenin bozulmasnn nlenmesi ve kirliliin giderilmesi alanlarndaki her trl faaliyette; Bakanlk ve yerel ynetimler, gerekli hallerde meslek odalar, birlikler ve sivil toplum kurulular ile ibirlii yaparlar. c) Arazi ve kaynak kullanm kararlarn veren ve proje deerlendirmesi yapan yetkili kurulular, karar alma srelerinde srdrlebilir kalknma ilkesini gzetirler. d) Yaplacak ekonomik faaliyetlerin faydas ile doal kaynaklar zerindeki etkisi srdrlebilir kalknma ilkesi erevesinde uzun dnemli olarak deerlendirilir.
39
e) evre politikalarnn olumasnda katlm hakk esastr. Bakanlk ve yerel ynetimler; meslek odalar, birlikler, sivil toplum kurulular ve vatandalarn evre hakkn kullanacaklar katlm ortamn yaratmakla ykmldr. f) Her trl faaliyet srasnda doal kaynaklarn ve enerjinin verimli bir ekilde kullanlmas amacyla atk oluumunu kaynanda azaltan ve atklarn geri kazanlmasn salayan evre ile uyumlu teknolojilerin kullanlmas esastr. g) Kirlenme ve bozulmann nlenmesi, snrlandrlmas, giderilmesi ve evrenin iyiletirilmesi iin yaplan harcamalar kirleten veya bozulmaya neden olan tarafndan karlanr. Kirletenin kirlenmeyi veya bozulmay durdurmak, gidermek veya azaltmak iin gerekli nlemleri almamas veya bu nlemlerin yetkili makamlarca dorudan alnmas nedeniyle kamu kurum ve kurulularnca yaplan gerekli harcamalar 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun hkmlerine gre kirletenden tahsil edilir. h) evrenin korunmas, evre kirliliinin nlenmesi ve giderilmesi iin uyulmas zorunlu standartlar ile vergi, har, katlma pay, yenilenebilir enerji kaynaklarnn ve temiz teknolojilerin teviki, emisyon creti ve kirletme bedeli alnmas, karbon ticareti gibi piyasaya dayal mekanizmalar ile ekonomik aralar ve tevikler kullanlr. ) Blgesel ve kresel evre sorunlarnn zmne ynelik olarak taraf olduumuz uluslararas anlamalar sonucu ortaya kan ulusal hak ve ykmllklerin yerine getirilmesi iin gerekli teknik, idar, mal ve hukuk dzenlemeler Bakanln koordinasyonunda yaplr. Gerek ve tzel kiiler, bu dzenlemeler sonucu ortaya kabilecek maliyetleri karlamakla ykmldr. j) evrenin korunmas, evre kirliliinin nlenmesi ve evre sorunlarnn zmne ynelik gerekli teknik, idar, mal ve hukuk dzenlemeler Bakanln koordinasyonunda yaplr. 2690 sayl Trkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu kapsamndaki konular Trkiye Atom Enerjisi Kurumu tarafndan yrtlr. IX.4. Yksek evre Kurulu ve Grevleri Yksek evre Kurulu, Babakann bakanlnda, Babakann bulunmad zamanlarda evre ve ehircilik Bakannn bakanlnda, Babakann belirleyecei sayda bakan ile Bakanlk Mstearndan oluur. Dier bakanlar gndeme gre Kurul toplantlarna bakan tarafndan arlabilir. Kurul ylda en az bir defa toplanr. Kurulun sekretarya hizmetleri Bakanlka yrtlr. Kurulun almalar ile ilgili konularda n hazrlk ve deerlendirme yapmak zere, Bakanlk Mstearnn bakanlnda ilgili bakanlk mstearlar, dier kurum ve kurulularn en st dzey yetkili amirlerinin katlm ile toplantlar dzenlenir. Bu toplantlara gndeme gre ilgili kamu kurumu niteliindeki kurulularn birlik temsilcileri, meslek kurulular, sivil toplum kurulular, yerel ynetim temsilcileri, niversite temsilcileri ve bilimsel kurulularn temsilcileri davet edilir. Kurulun alma usl ve esaslar ile dier hususlar ynetmelikle belirlenir. Yksek evre Kurulunun grevleri, a) Etkin bir evre ynetiminin salanmas iin hedef, politika ve strateji belirlemek.
40
b) Srdrlebilir kalknma ilkesi erevesinde ekonomik kararlara evre boyutunun dahil edilmesine imkn veren hukuk ve idar tedbirleri belirlemek. c) Birden fazla bakanlk ve kuruluu ilgilendiren evre konularna ilikin uyumazlklarda nihai karar vermekdir
IX.5. evre Korunmasna likin nlemler ve Yasaklar IX.5.1. Kirletme Yasa Her trl atk ve art, evreye zarar verecek ekilde, ilgili ynetmeliklerde belirlenen standartlara ve yntemlere aykr olarak dorudan ve dolayl biimde alc ortama vermek, depolamak, tamak, uzaklatrmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktr. Kirlenme ihtimalinin bulunduu durumlarda ilgililer kirlenmeyi nlemekle; kirlenmenin meydana geldii hallerde kirleten, kirlenmeyi durdurmak, kirlenmenin etkilerini gidermek veya azaltmak iin gerekli tedbirleri almakla ykmldrler. IX.5.2. evre Korunmasna likin nlemler evrenin korunmas amacyla; a) Doal evreyi oluturan biyolojik eitlilik ile bu eitlilii barndran ekosistemin korunmas esastr. Biyolojik eitlilii koruma ve kullanm esaslar, yerel ynetimlerin, niversitelerin, sivil toplum kurulularnn ve ilgili dier kurulularn grleri alnarak belirlenir. b) lke fizik meknnda, srdrlebilir kalknma ilkesi dorultusunda, koruma-kullanma dengesi gzetilerek kentsel ve krsal nfusun barnma, alma, dinlenme, ulam gibi ihtiyalarn karlanmas sonucu oluabilecek evre kirliliini nlemek amacyla nazm ve uygulama imar plnlarna esas tekil etmek zere, blge ve havza baznda 1/50.0001/100.000 lekli evre dzeni plnlar Bakanlka yaplr, yaptrlr ve onaylanr. Blge ve havza baznda evre dzeni plnlarnn yaplmasna ilikin usl ve esaslar Bakanlka karlacak ynetmelikle belirlenir. c) Ulusal mevzuat ve taraf olduumuz uluslararas szlemeler ile koruma altna alnarak koruma stats kazandrlm alanlar ve ekolojik deeri olan hassas alanlarn her tr lekteki plnlarda gsterilmesi zorunludur. Koruma stats kazandrlm alanlar ve ekolojik deeri olan alanlar, pln karar dnda kullanlamaz. d) lke ve dnya leinde ekolojik nemi olan, evre kirlenmeleri ve bozulmalarna duyarl toprak ve su alanlarn, biyolojik eitliliin, doal kaynaklarn ve bunlarla ilgili kltrel kaynaklarn gelecek kuaklara ulamasn emniyet altna almak zere gerekli dzenlemelerin yaplabilmesi amacyla, zel evre Koruma Blgesi olarak tespit ve ilan etmeye, bu alanlarda uygulanacak koruma ve kullanma esaslar ile pln ve projelerin hangi bakanlka hazrlanp yrtleceini belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Bu blgelere ilikin pln ve projelerde; 3.5.1985 tarihli ve 3194 sayl mar Kanununun 9 uncu maddesi, 4.4.1990 tarihli ve 3621 sayl Ky Kanununun pln onama yetkisini dzenleyen hkmleri,
41
21.7.1983 tarihli ve 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununun 8 inci maddesinin tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlarn korunma alanlarnn tespit ve tescili dnda kalan yetkileri dzenleyen hkmleri ile ayn Kanunun 17 nci maddesinin (a) bendi hkmleri uygulanmaz. e) Sulak alanlarn doal yaplarnn ve ekolojik dengelerinin korunmas esastr. Sulak alanlarn doldurulmas ve kurutulmas yolu ile arazi kazanlamaz. Bu hkme aykr olarak arazi kazanlmas halinde sz konusu alan faaliyet sahibince eski haline getirilir. Sulak alanlarn korunmas ve ynetimine ilikin usl ve esaslar ilgili kurum ve kurulularn gr alnarak Bakanlka karlacak ynetmelikle belirlenir. f) Biyolojik eitliliin srdrlebilirliliinin salanmas bakmndan nesli tehdit veya tehlike altnda olanlar ile nadir bitki ve hayvan trlerinin korunmas esas olup, mevzuata aykr biimde ticarete konu edilmeleri yasaktr. g) Doal kaynaklarn ve varlklarn korunmas, kirliliinin ve tahribatnn nlenmesi ve kalitesinin iyiletirilmesi iin gerekli idar, hukuk ve teknik esaslar Bakanlk tarafndan belirlenir. h) lkenin deniz, yeralt ve yerst su kaynaklarnn ve su rnleri istihsal alanlarnn korunarak kullanlmasnn salanmas ve kirlenmeye kar korunmas esastr. Atksu ynetimi ile ilgili politikalarn oluturulmas ve koordinasyonunun salanmas Bakanln sorumluluundadr. Su rnleri istihsal alanlar ile ilgili alc ortam standartlar Gda, Tarm Ve Hayvanclk Bakanlnca belirlenir. Denizlerde yaplacak balk iftlikleri, hassas alan niteliindeki kapal koy ve krfezler ile doal ve arkeolojik sit alanlarnda kurulamaz. Alc su ortamlarna atksu dearjlarna ilikin usl ve esaslar Bakanlka karlacak ynetmelikle belirlenir. ) evrenin korunmas ve kamuoyunda evre bilincinin gelitirilmesi amacyla, okul ncesi eitimden balanarak Mill Eitim Bakanlna bal rgn eitim kurumlarnn retim programlarnda evre ile ilgili konulara yer verilmesi esastr. Yaygn eitime ynelik olarak, radyo ve televizyon programlarnda da evrenin nemine ve evre bilincinin gelitirilmesine ynelik programlara yer verilmesi esastr. Trkiye Radyo - Televizyon Kurumu ile zel televizyon kanallarna ait televizyon programlarnda ayda en az iki saat, zel radyo kanallarnn programlarnda ise ayda en az yarm saat eitici yaynlarn yaplmas zorunludur. Bu yaynlarn % 20sinin izlenme ve dinlenme oran en yksek saatlerde yaplmas esastr. Radyo ve Televizyon st Kurulu, grev alanna giren hususlarda bu maddenin takibi ile ykmldr. j) evre ile ilgili olarak toplanan her trl kaynak ve gelir, tahsisi mahiyette olup, ncelikle evrenin korunmas, gelitirilmesi, slah ve kirliliin nlenmesi iin kullanlr. IX.6. evresel Etki Deerlendirilmesi Gerekletirmeyi plnladklar faaliyetleri sonucu evre sorunlarna yol aabilecek kurum, kurulu ve iletmeler, evresel Etki Deerlendirmesi Raporu veya proje tantm dosyas hazrlamakla ykmldrler. evresel Etki Deerlendirmesi Olumlu Karar veya evresel Etki Deerlendirmesi Gerekli Deildir Karar alnmadka bu projelerle ilgili onay, izin, tevik, yap ve kullanm ruhsat verilemez; proje iin yatrma balanamaz ve ihale edilemez. evresel Etki Deerlendirmesine tbi projeler ve Stratejik evresel Deerlendirmeye tbi pln ve programlar ve konuya ilikin usl ve esaslar Bakanlka karlacak ynetmeliklerle belirlenir.
42
IX.7. zin Alma, Artma Ve Bertaraf Etme retim, tketim ve hizmet faaliyetleri sonucunda oluan atklarn alc ortamlara dorudan veya dolayl vermeleri uygun grlmeyen tesis ve iletmeler ile yerleim birimleri atklarn ynetmeliklerde belirlenen standart ve yntemlere uygun olarak artmak ve bertaraf etmekle veya ettirmekle ve ngrlen izinleri almakla ykmldrler. Yukarda belirtilen ve ykmll bulunan tesis ve iletmeler ile yerleim birimlerine; 1) naat ruhsat aamasnda bu ykmlln yerine getireceini gsterir proje ve belgeleri ilgili kuruma sunmadka inaat ruhsat verilmez. 2) naat bitmi olanlardan, bu ykmll yerine getirmeyenlere iletme ruhsat ve/veya yap kullanma ruhsat verilmez. 3) naat ruhsatna, yap kullanma veya iletme ruhsatn haiz olmakla birlikte artma ve bertaraf ykmllklerini yerine getirmemeleri halinde, verilmi yap kullanma izni veya iletme izni iptal edilir. Faaliyetlerinde deiiklik yapmay ve/veya tesislerini bytmeyi plnlayan gerek ve tzel kiiler ynetmelikle belirlenen usl ve esaslar erevesinde atklarn artma veya bertaraf etme ykmlln yerine getirmek zorundadrlar. Atksular toplayan kanalizasyon sistemi ile atksularn artld ve artlm atksularn bertarafnn saland atksu altyap sistemlerinin kurulmas, bakm, onarm, slah ve iletilmesinden; bykehirlerde 20.11.1981 tarihli ve 2560 sayl stanbul Su ve Kanalizasyon daresi Genel Mdrl Kurulu ve Grevleri Hakknda Kanunla belirlenen kurulular, belediye ve mcavir alan snrlar iinde belediyeler, bunlarn dnda iskna konu her trl kullanm alannda valiliin denetiminde bu alanlar kullananlar sorumludur. Serbest ve/veya endstri blgelerinde blge mdrlkleri, kltr ve turizm koruma ve gelime blgelerinde, turizm merkezlerinde Kltr ve Turizm Bakanl veya yetkili kld birimler, organize sanayi blgelerinde organize sanayi blgesi ynetimi, kk sanayi sitelerinde kooperatif bakanlklar, mevcut yerleim alanlarndan kopuk olarak mnferit yaplm tatil ky, tatil sitesi, turizm tesis alanlar vb. kullanm alanlarnda ise site ynetimleri veya tesis iletmecileri atksu altyap sistemlerinin kurulmas, bakm, onarm ve iletilmesinden sorumludurlar. Atksu altyap sistemlerini kullanan ve/veya kullanacaklar, balant sistemlerinin olup olmadna baklmakszn, artma sistemlerinden sorumlu ynetimlerin yapaca her trl yatrm, iletme, bakm, onarm, slah ve temizleme harcamalarnn tamamna kirlilik yk ve atksu miktar orannda katlmak zorundadrlar. Bu hizmetlerden yararlananlardan, belediye meclisince ve bu maddede sorumluluk verilen dier idarelerce belirlenecek tarifeye gre atksu toplama, artma ve bertaraf creti alnr. Bu fkra uyarnca tahsil edilen cretler, atksu ile ilgili hizmetler dnda kullanlamaz. Atksu toplama havzasnn birden fazla belediye veya kurumun yetki sahasnda olmas halinde; atksu artma tesisini ileten kurum, atksu ile ilgili yatrm ve harcama giderlerini kirletenlerden
43
kirlilik yk ve atksu miktar nispetinde tahsil eder. Atk reticileri uygun metot ve teknolojiler ile atklarn en az dzeye drecek tedbirleri almak zorundadrlar. Atklarn retiminin ve zararlarnn nlenmesi veya azaltlmas ile atklarn geri kazanlmas ve geri kazanlabilen atklarn kaynanda ayr toplanmas esastr. Atk ynetim plnlarnn hazrlanmasna ilikin esaslar, Bakanlka karlacak ynetmelikle dzenlenir. Geri kazanm imkn olmayan atklar, ynetmeliklerle belirlenen uygun yntemlerle bertaraf edilir. Bykehir belediyeleri ve belediyeler evsel kat atk bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, iletmek veya ilettirmekle ykmldrler. Bu hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacaklar, sorumlu ynetimlerin yapaca yatrm, iletme, bakm, onarm ve slah harcamalarna katlmakla ykmldr. Bu hizmetten yararlananlardan, belediye meclisince belirlenecek tarifeye gre kat atk toplama, tama ve bertaraf creti alnr. Bu fkra uyarnca tahsil edilen cretler, kat atkla ilgili hizmetler dnda kullanlamaz. retici, ithalat ve piyasaya srenlerin sorumluluu kapsamnda ykmllk getirilen reticiler, ithalatlar ve piyasaya srenler, rnlerinin faydal kullanm mr sonucunda oluan atklarnn toplanmas, tanmas, geri kazanm, geri dnm ve bertaraf edilmelerine dair ykmllklerinin yerine getirilmesi ve bunlara ynelik gerekli harcamalarnn karlanmas, eitim faaliyetlerinin gerekletirilmesi amacyla Bakanln koordinasyonunda bir araya gelerek tzel kiilii haiz birlikler olutururlar. Bu kapsamda ykmllk getirilen kurum ve kurulularn sorumluluklarnn bu birliklere devrine ilikin usl ve esaslar Bakanlka karlacak ynetmeliklerle belirlenir. Tehlikeli atk reticileri, ynetmelikle belirlenecek esaslara gre atklarn bertaraf etmek veya ettirmekle ykmldrler. Atk geri kazanm, geri dnm ve bertaraf tesislerini kurmak ve iletmek isteyen gerek ve/veya tzel kiiler, ynetmelikle belirlenen esaslar dorultusunda, rn standard, rnlerinin sata uygunluu ve piyasadaki denetimi ile ilgili izni, ilgili kurumlardan almak kayd ile Bakanlktan lisans almakla ykmldr. Evsel atklar hari olmak zere, atk tama ve/veya toplama ilerini yapan kurum veya kurulular Bakanlktan lisans almak zorundadr. Evsel atklarn tama ve toplama ilerini yapan kurum ve kurulular Bakanlka kayt altna alnr. Atksu artm, atk bertaraf ve atk geri kazanm tesisleri yapmak amacyla belediyelerin hizmet birlikleri kurmalar halinde, bu hizmet birliklerine aratrma, ett ve proje konularnda Bakanlka teknik ve mal yardm yaplr. Tesis yapm projeleri ise bu Kanunun 18 inci maddesi erevesinde kredi veya yardm ile desteklenebilir. Kredi borcunun geri denmemesi durumunda 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun hkmlerine gre takip yaplr ve ncelikle 2380 sayl Belediyelere ve l zel darelerine Genel Bte Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakknda Kanunun ek 4 nc maddesi hkmleri erevesinde ilgili belediyelerin ller Bankasndaki paylarndan tahsil olunur.
44
Artma ve bertaraf etme ykmllne tbi tesis ve iletmeler ile yerleim birimleri, bu ykmlle istinaden kurulmas zorunlu olan artma ve bertaraf sistemleri, atksu artma ve n artma sistemleri ile atksu altyap sistemlerinin kurulmas, onarm, slah, iletilmesi ve harcamalara katk paylarnn belirlenmesi ile ilgili usl ve esaslar Bakanlka ynetmeliklerle dzenlenir. Bu konuda dier kanunlarla verilen yetkiler sakldr. Bu Kanunun uygulanmasn salamak zere alnmas gereken izinler ve bu izinlerin tbi olaca usl ve esaslar Bakanlka karlacak ynetmeliklerle belirlenir. Faaliyetleri nedeniyle evreye olumsuz etkileri olabilecek kurum, kurulu ve iletmeler tarafndan, faaliyetlerine ilikin olas bir kaza durumunda, kazann evreye olumsuz etkilerini kontrol altna almak ve azaltmak zere uygulanacak acil durum plnlar hazrlanmas zorunludur. Buna ilikin usl ve esaslar Bakanlka karlacak ynetmelikle dzenlenir. Bu plnlar dikkate alnarak Bakanln koordinasyonunda ilgili kurum ve kurulularca yerel, blgesel ve ulusal acil durum plnlar hazrlanr. Liman, tersane, gemi bakm-onarm, gemi skm, marina gibi ky tesisleri; kendi tesislerinde ve gemi ve dier deniz aralarnda oluan petroll, yal kat atklar ve sintine, kirli balast, sla, slop gibi sv atklar ile evsel atksu ve kat atklarn alnmas, depolanmas, tanmas ve bertaraf ile ilgili ilemleri ve tesisleri yapmak veya yaptrmakla ykmldrler. Buna ilikin usl ve esaslar Bakanlka karlacak ynetmelikle belirlenir. IX.8. Denetim, Bilgi Verme Ve Bildirim Ykmll Bu Kanun hkmlerine uyulup uyulmadn denetleme yetkisi Bakanla aittir. Gerektiinde bu yetki, Bakanlka; il zel idarelerine, evre denetim birimlerini kuran belediye bakanlklarna, Denizcilik Mstearlna, Sahil Gvenlik Komutanlna, 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayl Karayollar Trafik Kanununa gre belirlenen denetleme grevlilerine devredilir. Denetimler, Bakanln belirledii denetim usl ve esaslar erevesinde yaplr. Asker iyerleri, asker blgeler ve tatbikatlarn bu Kanun erevesindeki denetimi ve neticelerine ait ilemler; Genelkurmay Bakanl, Mill Savunma Bakanl, ileri Bakanl ve Bakanlk tarafndan mtereken hazrlanacak ynetmelie gre yrtlr. lgililer, Bakanln veya denetimle yetkili dier mercilerin isteyecekleri bilgi ve belgeleri vermek, yetkililerin yaptracaklar analiz ve lmlerin giderlerini karlamak, denetim esnasnda her trl kolayl gstermek zorundadrlar. lgililer, evre kirliliine neden olabilecek faaliyetleri ile ilgili olarak, kullandklar hammadde, yakt, kardklar rn ve atklar ile retim emalarn, acil durum plnlarn, izleme sistemleri ve kirlilik raporlar ile dier bilgi ve belgeleri talep edilmesi halinde Bakanla veya yetkili denetim birimine vermek zorundadrlar.
45
Denetim, bilgi verme ve bildirim ykmllne ilikin usl ve esaslar Bakanlka karlacak ynetmelikle dzenlenir. IX.9. Tehlikeli Kimyasallar Ve Atklar Tehlikeli kimyasallarn belirlenmesi, retimi, ithalat, atk konumuna gelinceye kadar geen srete kullanm alanlar ve miktarlar, etiketlenmesi, ambalajlanmas, snflandrlmas, depolanmas, risk deerlendirilmesi, tanmas ile ihracatna ilikin usl ve esaslar ilgili kurum ve kurulularn grleri alnarak Bakanlka karlacak ynetmelikle belirlenir. Ynetmelik hkmlerine aykr olarak piyasaya srld tespit edilen tehlikeli kimyasallar ile bu kimyasallar ieren eya, bunlar sat ve kullanm amacyla piyasaya sren kurum, kurulu ve iletmelere toplattrlr ve imha ettirilir. Nakil ve imha iin gereken masraflar ilgililerince karlanr. Bu ykmlln yerine getirilmemesi halinde bu masraflar, ilgili kurum, kurulu ve iletmelerden 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun hkmlerine gre tahsil edilir. Ekonomi Balanl Mstearl baz yaktlarn, maddelerin, atklarn, tehlikeli kimyasallar ile bu kimyasallar ieren eyalarn ithalini, Bakanln grn alarak yasaklayabilir veya kontrole tbi tutabilir. Tehlikeli atklarn ithalat yasaktr. Tehlikeli atklarn tanm ile tehlikeli atklarn oluum aamasndan itibaren toplanmas, ayrlmas, geici ve ara depolanmas, geri kazanlmas, yeniden kullanlmas, tanmas, bertaraf, bertaraf sonras kontrol, ihracat, transit geii, ambalajlanmas, etiketlenmesi, denetimi ve atk ynetim plnlarnn hazrlanmas ile ilgili usl ve esaslar Bakanlka yaymlanacak ynetmelikle belirlenir. Tehlikeli kimyasallarn retimi, sat, depolanmas, kullanlmas ve tanmas faaliyetleri ile tehlikeli atklarn toplanmas, tanmas, geici ve ara depolanmas, geri kazanm, yeniden kullanlmas ve bertaraf faaliyetlerinde bulunanlar, bu Kanun ile getirilen ykmllkler asndan mteselsilen sorumludurlar. Sorumlular bu Kanunda belirtilen meslek faaliyetleri nedeniyle oluacak bir kaza dolaysyla nc ahslara verebilecekleri zararlara kar tehlikeli kimyasal ve tehlikeli atk mal sorumluluk sigortas yaptrmak zorunda olup, faaliyetlerine balamadan nce Bakanlktan gerekli izni alrlar. Sigorta yaptrma zorunluluuna uymayan kurum, kurulu ve iletmelere bu faaliyetler iin izin verilmez. Bu maddede ngrlen zorunlu mal sorumluluk sigortas, mal yeterliliklerine gre, Hazine Mstearlnca belirlenen sigorta irketleri tarafndan ya da bal olduu Bakann onay ile Hazine Mstearlnca karlacak bir ynetmelikle oluturulacak bir havuz tarafndan temin edilir. Havuzun ynetim ve ileyii ile ilgili usl ve esaslar da ayn ynetmelikle belirlenir. Havuz, sigorta ve/veya reasrans havuzu eklinde oluturulur. Kamu adna havuzda belirli bir payn korunmasna karar verilmesi hususunda Hazine Mstearlnn bal bulunduu Bakan yetkilidir. Havuzun balang giderleri iin geri denmek zere Hazine Mstearl btesinden avans kullandrlabilir. Havuzun ykmllkleri; prim gelirleri ve bunlarn getirileri, piyasalardan salayaca reasrans ve benzeri korumalar ve deme gcyle snrldr.
46
Bakanlk, Hazine Mstearlnn uygun grn almak kaydyla, tehlikeli kimyasallar ve tehlikeli atklarla ilgili faaliyetlerde bulunanlarn mal sorumluluk sigortas yaptrma zorunluluunu, bu sigortaya ilikin genel artlar ile tarife ve talimatlarn yrrle girmesinden itibaren en ok bir yl ertelemeye yetkilidir. Her bir sorumlu tarafndan yaptrlacak mal sorumluluk sigortasna ilikin sigorta genel artlar Hazine Mstearlnca onaylanr. Mal sorumluluk sigortas tarife ve talimatlar Hazine Mstearlnn bal olduu Bakan tarafndan tespit edilir. Hazine Mstearlnn bal olduu Bakan tarifeyi serbest brakmaya yetkilidir. IX.10. Grlt Kiilerin huzur ve sknunu, beden ve ruh saln bozacak ekilde ilgili ynetmeliklerle belirlenen standartlar zerinde grlt ve titreim oluturulmas yasaktr. Ulam aralar, antiye, fabrika, atlye, iyeri, elence yeri, hizmet binalar ve konutlardan kaynaklanan grlt ve titreimin ynetmeliklerle belirlenen standartlara indirilmesi iin faaliyet sahipleri tarafndan gerekli tedbirler alnr. IX.11. Faaliyetlerin Durdurulmas Bu Kanun ve bu Kanun uyarnca yaymlanan ynetmeliklere aykr davrananlara sz konusu aykr faaliyeti dzeltmek zere Bakanlka ya da 12 nci maddenin birinci fkras uyarnca denetim yetkisinin devredildii kurum ve merciler tarafndan bir defaya mahsus olmak zere esaslar ynetmelikle belirlenen ve bir yl amamak zere sre verilebilir. Faaliyet; sre verilmemesi halinde derhal, sre verilmesi durumunda, bu sre sonunda aykrlk dzeltilmez ise Bakanlka ya da 12 nci maddenin birinci fkras uyarnca denetim yetkisinin devredildii kurum ve merciler tarafndan ksmen veya tamamen, sreli veya sresiz olarak durdurulur. evre ve insan sal ynnden tehlike yaratan faaliyetler sre verilmeksizin durdurulur. evresel Etki Deerlendirmesi incelemesi yaplmakszn balanan faaliyetler Bakanlka, proje tantm dosyas hazrlanmakszn balanan faaliyetler ise mahallin en byk mlk amiri tarafndan sre verilmeksizin durdurulur. Sre verilmesi ve faaliyetin durdurulmas, bu Kanunda ngrlen cezalarn uygulanmasna engel tekil etmez. IX.12. evre Kirliliini nleme Fonu evre kirliliinin nlenmesi, evrenin iyiletirilmesi ve evre ile ilgili yatrmlarn desteklenmesi amacyla; a) thaline izin verilen kontrole tbi yakt ve atklarn CIF bedelinin yzde biri ile hurdalarn CIF bedelinin binde bei orannda alnacak miktar, b) Bykehir belediyeleri su ve kanalizasyon idarelerince tahsil edilen su ve kullanlm sular uzaklatrma bedelinin yzde biri,
47
evre katk pay olarak tahsil edilir. Tahsil edilen bu tutarlar, ilgililerce en ge ertesi ayn onbeine kadar ilgili mal saymanlklar hesaplarna aktarlr ve bteye gelir kaydedilir. Ayrca, yurt ii ve yurt dndan temin edilecek her trl hibe, yardm ve balar ile kredi anapara geri dnleri ve kredi faizleri de tahsil edilerek, evre ve ehircilik Bakanl Merkez Saymanlk Mdrl hesabna yatrlr ve bteye gelir kaydedilir. Bu maddede saylan gelirlerin tahsiltnda 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun hkmleri uygulanr. Bakanlar Kurulu (a) ve (b) bentlerinde yer alan oranlar ayr ayr veya topluca sfra kadar indirmeye veya kanun oranna kadar ykseltmeye yetkilidir. Atksu artm, atk bertaraf ve kat atk geri kazanm tesislerinin gzetim, fizibilite, ett, proje ve inaat ilerinin kredi veya yardm suretiyle desteklenmesi ile evre dzeni plnlarnn yapm, hava, su ve toprak kalitesinin lm ve izleme ann oluturulmas, grltnn nlenmesi ile ilgili ett ve projelerin desteklenmesi, acil mdahale plnlarnn hazrlanmas, evresel Etki Deerlendirmesi faaliyetleri, havza koruma pln almalar, biyolojik eitliliin korunmas, lleme ve iklim deiiklii ile mcadele almalar, stratejik evresel deerlendirme, nesli tehlikede olan bitki ve hayvan trleri ile yaama ortamlarnn korunmas, uluslararas szlemelerden kaynaklanan ykmllklerin karlanmas, evre eitimi ve yayn ile ilgili faaliyetler ve ihtisas komisyonlar iin yaplan harcamalar ile evre kirliliinin giderilmesi almalar iin Bakanlk btesine, yl bte gelirleri ierisinde tahmin edilen yukardaki gelirler karl denek ngrlr. Yukarda saylan gelirlerin tahsili ve btede ngrlen deneklerin kullanm ile ilgili usl ve esaslar, Maliye Bakanlnn uygun gr zerine Bakanlka karlacak ynetmelikle belirlenir. IX.13. Cezalar Kanunda belirtilen cezalar, dari nitelikteki cezalar; Fiillerin tekrar, dari cezalarda yetki, dar yaptrmlarn uygulanmas, tahsil usl ve itiraz, Adl nitelikteki cezalar, Dier kanunlarda yazl cezalar, olarak belirlenmitir. Hangi tr eylemlere verilecek cezalar kanunda aka belirlenmi ve her yln mali disiplini ile birlikte miktarlar da yeniden dzenlenmektedir. Bu Kanunda ngrlen idar yaptrmlarn uygulanmasn gerektiren fiillerle ilgili olarak yetkili denetleme elemanlarnca bir tutanak tanzim edilir. Bu tutanak denetleme elemanlarnn bal bulunduu ve idar yaptrm kararn vermeye yetkili mercie intikal ettirilir. Bu merci, tutana deerlendirerek gerekli idar yaptrm kararn verir. dar yaptrm karar, 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayl Tebligat Kanunu hkmlerine gre idar yaptrm kararn veren merci tarafndan ilgiliye tebli edilir.
48
dar yaptrm kararlarna kar tebli tarihinden itibaren otuz gn iinde idare mahkemesinde dava alabilir. Dava am olmak idarece verilen cezann tahsilini durdurmaz. dar para cezalarnn tahsil usl hakknda 30.3.2005 tarihli ve 5326 sayl Kabahatler Kanunu hkmleri uygulanr. Bu Kanunun 12 nci maddesinde ngrlen bildirim ve bilgi verme ykmllne aykr olarak yanl ve yanltc bilgi verenler, alt aydan bir yla kadar hapis cezas ile cezalandrlr. Bu Kanunun uygulanmasnda yanl ve yanltc belge dzenleyenler ve kullananlar hakknda 26.9.2004 tarihli ve 5237 sayl Trk Ceza Kanununun belgede sahtecilik suuna ilikin hkmleri uygulanr. Yargya intikal eden evresel etki deerlendirmesine ilikin ihtilaflarda, evresel etki deerlendirmesi sreci yarglama sonuna kadar durur. Bu Kanunda yazl fiiller hakknda verilecek idari nitelikteki cezalar, bu fiiller iin dier kanunlarda yazl cezalarn uygulanmasna engel olmaz. IX.14. evre Kanunundaki Baz lkeler IX.14.1. Kirletenin Sorumluluu evreyi kirletenler ve evreye zarar verenler sebep olduklar kirlenme ve bozulmadan doan zararlardan dolay kusur art aranmakszn sorumludurlar. Kirletenin, meydana gelen zararlardan tr genel hkmlere gre de tazminat sorumluluu sakldr. evreye verilen zararlarn tazminine ilikin talepler zarar grenin zarar ve tazminat ykmlsn rendii tarihten itibaren be yl sonra zamanamna urar. IX.14.2. Tevik evre kirliliinin nlenmesi ve giderilmesine ilikin faaliyetler tevik tedbirlerinden yararlandrlr. Bu amala her yln banda belirlenen tevik sistemine Bakanln gr alnmak sureti ile Hazine Mstearlnca yeni esaslar getirilebilir. Artma tesisi kuran, ileten ve ynetmeliklerde belirtilen ykmllkleri yerine getiren kurulularn artma tesislerinde kullandklar elektrik enerjisi tarifesinin, sanayi tesislerinde kullanlan enerji tarifesinin yzde ellisine kadar indirim uygulamaya Bakanln teklifi zerine Bakanlar Kurulu yetkilidir. Tevik tedbirleri ile ilgili esaslar ynetmelikle belirlenir. Bu Kanunda belirlenen cezalara neden olan fiilleri ileyen gerek ve tzelkiiler, verilen sre iinde sz konusu ykmllklerini yerine getirmedikleri takdirde bu maddede yazl tevik tedbirlerinden yararlanamazlar ve daha nce kendileri ile ilgili olarak uygulanmakta olan tevik tedbirleri durdurulur.
49
IX.14.3. Bilgi Edinme Ve Bavuru Hakk evreyi kirleten veya bozan bir faaliyetten zarar gren veya haberdar olan herkes ilgili mercilere bavurarak faaliyetle ilgili gerekli nlemlerin alnmasn veya faaliyetin durdurulmasn isteyebilir. Herkes, 9/10/2003 tarihli ve 4982 sayl Bilgi Edinme Hakk Kanunu kapsamnda evreye ilikin bilgilere ulama hakkna sahiptir. Ancak, aklanmas halinde reme alanlar, nadir trler gibi evresel deerlere zarar verecek bilgilere ilikin talepler de bu Kanun kapsamnda reddedilebilir. IX.14.4. Ynetmelikler Bu Kanunun uygulanmasyla ilgili olarak karlacak ynetmelikler, ilgili Bakanlklarn gr alnarak Bakanlka hazrlanr. Kanunun yyrrle girmesinden balayarak en ge be ay iinde Resmi Gazede yaymlanarak yrrle konulur. IX.14.5. Uygulanmayacak Hkmler Bu Kanuna gre yrrle konulacak ynetmeliklerin yaymndan itibaren deniz kirliliinin nlenmesi hususunda 618 sayl Limanlar Kanununun 4 ve 11 inci maddeleri gerei yrrlkte bulunan ceza hkmleri ile 1380 sayl Su rnleri Kanununun 3288 sayl Kanunla deiik geici 1 inci maddesi hkmleri uygulanmaz. IX.14.6. Dier Hususlar Topran korunmasna ve kirliliinin nlenmesine ilikin esaslar unlardr: a) Topran korunmasna ve kirliliinin nlenmesine, giderilmesine ilikin usl ve esaslar ilgili kurulularn grleri alnarak Bakanlka karlacak ynetmelikle belirlenir. b) Taoca ve madencilik faaliyetleri, malzeme ve toprak temini iin arazide yaplan kazlar, dkmler ve doaya braklan atklarla bozulan doal yapnn yeniden kazanlmasna ilikin usl ve esaslar ilgili kurulularn grleri alnarak Bakanlka karlacak ynetmelikle belirlenir. c) Anz yaklmas, ayr ve mer'alarn tahribi ve erozyona sebebiyet verecek her trl faaliyet yasaktr. Ancak, ikinci rn ekilen yrelerde valiliklerce hazrlanan eylem pln erevesinde ve valiliklerin sorumluluunda kontroll anz yakmaya izin verilebilir. d) lkenin egemenlik alanlarndaki denizlerden, akar ve kuru dere yataklarndan, gl yataklarndan ve tarm arazilerinden kum, akl ve benzeri maddelerin alnmas ile ilgili esaslar ilgili kurum ve kurulularn grleri alnarak Bakanlka karlacak ynetmelikle belirlenir. Faaliyetleri sonucu evre kirliliine neden olacak veya evreye zarar verecek kurum, kurulu ve iletmeler evre ynetim birimi kurmak, evre grevlisi istihdam etmek veya Bakanlka
50
yetkilendirilmi kurum ve kurululardan bu amala hizmet satn almakla ykmldrler. Bu konuyla ilgili usl ve esaslar Bakanlka karlacak ynetmelikle belirlenir. Bakanlk, ynetmelikte belirtilen koullar tayanlar evre gnlls olarak grevlendirebilir. Bu grev iin ilgililere herhangi bir cret denmez. Grevini ktye kulland tespit edilen evre gnlllerinin bu grevleri sona erdirilir. evre gnlllerinin alma ve eitimlerine ilikin usl ve esaslar Bakanlka karlacak ynetmelikle dzenlenir. Motorlu tat sahipleri, egzoz emisyonlarnn ynetmelikle belirlenen standartlara uygunluunu belgelemek zere egzoz emisyon lm yaptrmak zorundadrlar. Trafikte seyreden tatlarn egzoz emisyon lmleri ve standartlar ile ilgili usl ve esaslar Bakanlka karlacak ynetmelikle belirlenir. Motorlu tat reticileri de retim aamasnda ynetmelikle belirlenen emisyon standartlarn salamakla ykmldr. Bakanlk, bu Kanunla ngrlen lme, izleme ve denetleme faaliyetleri ile evre sorunlarnn zmne ynelik dier faaliyetleri yerine getirmek zere gerekli kurumsal altyapy oluturur. Hava kalitesinin korunmas ve hava kirliliinin nlenmesi iin, ulusal enerji kaynaklar ncelikli olmak zere, Bakanlka belirlenen standartlara uygun temiz ve kaliteli yaktlarn ve yakma sistemlerinin retilmesi ve kullanlmas zorunludur. Standartlara uygun olmayan yakma sistemi ve yakt retenlere ruhsat verilmez, verilenlerin ruhsatlar iptal edilir. Bakanlka, belirlenen temiz hava politikalarnn il ve ile merkezlerinde uygulanmas ve hava kalitesinin izlenmesi esastr. Hava kalitesinin belirlenmesi, izlenmesi ve llmesine ynelik yntemler, hava kalitesi snr deerleri ve bu snr deerlerin almamas iin alnmas gerekli nlemler ile kamuoyunun bilgilendirilmesi ve bilinlendirilmesine ilikin almalar Bakanlka yrtlr. Bu almalara ilikin usl ve esaslar Bakanlka karlacak ynetmelikle belirlenir. Bakanlk, evre ile ilgili olarak gerekli grd her trl veri ve bilgiyi, kamu kurum ve kurulular ile gerek ve tzel kiilerden dorudan istemeye yetkilidir. Kendilerinden veri ve bilgi istenen tm kamu kurum ve kurulular ile gerek ve tzel kiiler bu veri ve bilgileri bedelsiz olarak ve talep edilen srede vermekle ykmldr. yonlatrc olmayan radyasyon yaylm sonucu oluan elektromanyetik alanlarn evre ve insan sal zerindeki olumsuz etkilerinin nlenmesi iin usl ve esaslar, ilgili kurum ve kurulularn grleri alnarak Bakanlka karlacak ynetmelikle belirlenir. Kokuya sebep olan emisyonlarn, ynetmelikle belirlenen snr deerlerin zerinde evreye verilmesi yasaktr. Kokuya sebep olanlar, koku emisyonlarnn nlenmesine ilikin tedbirleri almakla ykmldr. Buna ilikin idar ve teknik usl ve esaslar Bakanlka karlacak ynetmelikle belirlenir.
51
Bu Kanunda belirtilen ilgili ynetmelikler yrrle konuluncaya kadar gemiler ve dier deniz tat aralarna 618 sayl Limanlar Kanununun hkmlerine gre denizlerin kirletilmesi ile ilgili olarak yaplan ceza uygulamasna devam olunur.
X. BLM: EVRE VE EHRCLK BAKANLIININ TEKLAT VE GREVLER HAKKINDA KANUN HKMNDE KARARNAME X.1. Giri 644 Sayl evre Ve ehircilik Bakanlnn Tekilat Ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname 4.7.2011 Tarih ve 27984 Sayl Mkerrer Resmi Gazetede Yaymlanarak yrrle girmitir. X.2. evre Ve ehircilik Bakanlnn Grevleri a) Yerlemeye, evreye ve yaplamaya dair imar, evre, yap ve yapm mevzuatn hazrlamak, uygulamalar izlemek ve denetlemek, Bakanln grev alan ile ilgili mesleki hizmetlerin norm ve standartlarn hazrlamak, gelitirmek, uygulanmasn salamak ve ilgililerin kaytlarn tutmak. b) evrenin korunmas, iyiletirilmesi ile evre kirliliinin nlenmesine ynelik prensip ve politikalar tespit etmek, standart ve ltler gelitirmek, programlar hazrlamak; bu erevede eitim, aratrma, projelendirme, eylem planlar ve kirlilik haritalarn oluturmak, bunlarn uygulama esaslarn tespit etmek ve izlemek, iklim deiiklii ile ilgili i ve ilemleri yrtmek. c) Faaliyetleri sonucu alc ortamlara kat, sv ve gaz halde atk brakarak kirlilik oluturan veya oluturmas muhtemel her trl tesis ve faaliyetin, evresel etkilerini deerlendirmek; alc ortamlar ile ilgili lm ve izleme almalarn yapmak; bahse konu tesis ve faaliyetleri izlemek, izin vermek, denetlemek ve grltnn kontrol edilmesini salamak. ) Her tr ve lekteki fiziki planlara ve bunlarn uygulanmasna ynelik temel ilke, strateji ve standartlar belirlemek ve bunlarn uygulanmasn salamak, Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile merkezi idarenin yetkisi iindeki kamu yatrmlar, mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar, zel gvenlik blgeleri, enerji ve telekomnikasyon tesislerine ilikin ettleri, harita, her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn ve deiikliklerini resen yapmak, yaptrmak, onaylamak ve bavuru tarihinden itibaren iki ay iinde yetkili idarelerce ruhsatlandrma yaplmamas halinde resen ruhsat ve yap kullanma izni vermek. d) Meknsal strateji planlarn ilgili kurum ve kurulularla ibirlii yapmak suretiyle hazrlamak ve mahalli idarelerin plan kararlarnn bu stratejilere uygunluunu denetlemek.
52
e) Milli Savunma Bakanlnn inaat milli ve NATO alt yap hizmetleri ile Ulatrma Bakanlna bal genel mdrlklere kanunlarla yapm yetkisi verilmi olan zel ihtisas ileri hari talepleri halinde kamu kurum ve kurulularna ait bina ve tesislerin ihtiya programlarn hazrlamak, her trl ett, proje ve maliyet hesaplarn yapmak veya yaptrmak, onaylamak veya onaylanmasn salamak, ina, glendirme, tadil ve esasl onarmlarn yapmak, yaptrmak ve denetlemek veya denetlenmesini salamak. f) Yap denetimi sistemini oluturmak ve yaplarda enerji verimliliini artran dzenlemeleri yapmak, ynetmek, izlemek; yap malzemelerinin denetimine ve uygunluk deerlendirmesine ilikin i ve ilemleri yapmak. g) Konut sektrne ilikin strateji gelitirme ve programlama i ve ilemlerini yrtmek, yap kooperatifiliinin gelimesini salayacak tedbirleri almak ve 5543 sayl skn Kanunu uyarnca Bakanla verilen grevleri yapmak. ) Gecekondu, ky alanlar ve tesisleri ile niteliinin bozulmas nedeniyle orman ve mera dna karlan alanlar dhil kentsel ve krsal alan ve yerlemelerde yaplacak iyiletirme, yenileme ve dnm uygulamalarnda idarelerce uyulacak usul ve esaslar belirlemek, Bakanlar Kurulunca belirlenen bu nitelikteki uygulamalar ile finans merkezleri ve benzeri zel proje alanlar ve zel yapm gerektiren yaplamalar ile 2985 sayl Toplu Konut Kanunu ve 775 sayl Gecekondu Kanunu uyarnca Toplu Konut daresi Bakanl tarafndan yaplan uygulamalara ilikin her tr ve lekte ett, harita, plan, parselasyon plan ve yap projelerini yapmak, yaptrmak, onaylamak, kamulatrma, ruhsat ve yapm ilerini gerekletirmek, yap kullanma izinlerini vermek ve bu alanlarda kat mlkiyetinin kurulmasn salamak. h) Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan veya mlkiyeti Hazineye, kamu kurum veya kurulularna veya gerek kiilere veyahut zel hukuk tzel kiilerine ait olan tanmazlar zerinde kamu veya zel sektr tarafndan gerekletirilecek olan yatrmlara ilikin olarak ilgililerince hazrland veya hazrlatld halde yetkili idarece ay ierisinde onaylanmayan ett, harita, her tr ve lekteki evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn ve deiikliklerini ilgililerinin valilikten talep etmesi ve valiliin Bakanla teklifte bulunmas zerine bedeli mukabilinde yapmak, yaptrmak ve onaylamak, bavuru tarihinden itibaren iki ay iinde yetkili idarece verilmemesi halinde bedeli mukabilinde resen yap ruhsat ve yap kullanma izni ile iyeri ama ve alma ruhsatn vermek. ) Depreme kar dayanksz yaplar ile imar mevzuatna, plan, proje ve eklerine aykr yaplarn ve bunlarn bulunduu alanlarn dnm projelerini ve uygulamalarn yapmak veya yaptrmak. i) 657 sayl Harita Genel Komutanl Kanunu hkmleri sakl kalmak kaydyla, Ulusal Corafi Bilgi Sisteminin kurulmasna, kullanlmasna ve gelitirilmesine dair i ve ilemleri yapmak, yaptrmak, mahalli idarelerin planlama, harita, altyap ve styapya ilikin faaliyetleri ile ilgili kent bilgi sistemlerinin kurulmas, kullanlmas ve Ulusal Corafi Bilgi Sistemi ile entegre olmasn desteklemek. j) Bakanln grev alanna giren konularda mahalli idarelerin idari ve teknik kapasitesinin gelitirilmesi iin almalarda bulunmak ve bunlara teknik destek salamak. k) Bayndrlk ve iskn ileri ile ilgili artname, tip szleme, yllk rayi, birim fiyat, birim fiyatlara ait analiz ve tarifleri hazrlamak ve yaymlamak. l) Kresel iklim deiiklii ve bununla ilgili gerekli tedbirlerin alnmas iin plan ve politikalar belirlemek.
53
m) Bakanln grev alanna giren konularda uluslararas almalarn izlenmesi ve bunlara katkda bulunulmas maksadyla ulusal dzeyde yaplan hazrlklar ilgili kurulularla ibirlii halinde yrtmek. n) Mevzuatla Bakanla verilen dier grev ve hizmetleri yapmak. X.3. evre Ve ehircilik Bakanlnn Hizmet Birimleri Bakanln merkez hizmet birimleri unlardr: a) Meknsal Planlama Genel Mdrl. b) evre Ynetimi Genel Mdrl. c) evresel Etki Deerlendirmesi, zin ve Denetim Genel Mdrl. ) Yap leri Genel Mdrl. d) Altyap Hizmetleri Genel Mdrl. e) Mesleki Hizmetler Genel Mdrl. f) Corafi Bilgi Sistemleri Genel Mdrl. g) Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrl. ) Rehberlik ve Tefti Bakanl. h) Strateji Gelitirme Bakanl. ) Yksek Fen Kurulu Bakanl. i) Hukuk Mavirlii. j) D likiler Dairesi Bakanl. k) Avrupa Birlii Yatrmlar Dairesi Bakanl. l) Eitim ve Yayn Dairesi Bakanl. m) Personel Dairesi Bakanl. n) Destek Hizmetleri Dairesi Bakanl. o) Basn ve Halkla likiler Mavirlii. ) zel Kalem Mdrl. Bakanlk, ilgili mevzuat hkmleri erevesinde tara tekilat kurmaya yetkilidir. Bakanln srekli kurul ve ralar unlardr: a) Yksek evre Kurulu. b) Mahalli evre Kurullar. c) evre ve ehircilik ras. X.3. Meknsal Planlama Genel Mdrl Grevleri 1. Meknsal Planlama Genel Mdrlnn grevleri unlardr: a) Yerleme, yaplama ve arazi kullanmna yn veren, her tr ve lekte fiziki planlara ve uygulamalara esas tekil eden st lekli meknsal strateji planlarn ve evre dzeni planlarn ilgili kurum ve kurulularla ibirlii yaparak hazrlamak, hazrlatmak, onaylamak ve uygulamann bu stratejilere gre yrtlmesini salamak. b) Kentlerde ve krsal alanlarda arazi kullanmna ilikin temel ilke, strateji ve standartlar belirlemek ve uygulanmasn salamak.
54
c) Havza ve blge bazndaki evre dzeni planlar da dhil her tr ve lekteki evre dzeni planlarnn ve imar planlarnn yaplmasna ilikin usul ve esaslar belirlemek, havza veya blge baznda evre dzeni planlarn yapmak, yaptrmak, onaylamak ve bu planlarn uygulanmasn ve denetlenmesini salamak. ) Sektrel planlarn havza veya blge dzeyindeki meknsal strateji planlarna ve evre dzeni planlarna uyumlu hazrlanmasn salamak. d) Risk ynetimi ve saknm planlarnn yaplmasna ve onaylanmasna ilikin kurallar belirlemek ve izlemek, plana esas jeolojik ve jeoteknik ettleri yapmak, yaptrmak ve onaylamak. e) 2 nci maddenin birinci fkrasnn () bendinde belirtilen konularla ilgili olarak 2985 sayl Toplu Konut Kanununun ek 7 nci maddesi erevesinde uygulama yapmak veya yaptrmak, bu uygulamalara ynelik olarak kentsel dnm, yenileme ve transfer alanlar gelitirmek, bu alanlarn her lekteki imar plan ve imar uygulamalarn, kentsel tasarm projelerini yapmak, yaptrmak ve onaylamak, bu erevede payl mlkiyetleri ayrmak, birletirmek, arsa ve arazi dzenlemeleri yapmak, imar hakk transfer etmek, kamulatrma ve gerektiinde usulne uygun olarak acele kamulatrma yoluna gitmek, yap ruhsat ve yap kullanma izinlerini vermek ve kat mlkiyeti tesis ve tescilini salamak. f) Arazi ve arsa dzenlemesi ve parselasyon planlarnn hazrlanmasna ilikin genel ilke, strateji ve esaslar belirlemek ve uygulanmasn salamak. g) Bakanlar Kurulunca belirlenen proje kapsam ierisinde kalmak kaydyla kamuya ait tescilli araziler ile tescil d araziler ve muvafakatleri alnmak kouluyla zel kii veya kurululara ait arazilerin yeniden fonksiyon kazandrlp gelitirilmesine ynelik olarak her tr ve lekte ett, harita, plan, parselasyon plan, kamulatrma, arazi ve arsa dzenlemesi yapmak, yaptrmak ve onaylamak. ) Belediyelerin mcavir alanlar ile kylerin yerleik alanlarnn snrlarnn tespitine ilikin usul ve esaslar belirlemek ve tespit edilen snrlar onaylamak. h) darelerin ihtilaf halinde, genel imar dzeni ve uyumunu salamak zere, her trl ett, harita ve imar plan, plan deiiklii, plan revizyonu, parselasyon plan hazrlanmas, onaylanmas ve uygulanmasnda koordinasyon salamak, ihtilaflar gidermek, gerektiinde ihtilaf konusu ii resen yapmak, yaptrmak ve onaylamak. ) Her tr ve lekteki fiziki planlarn birbiriyle uyumunu ve meknsal strateji planlar hedeflerine ve kararlarna uygunluunu salamak amacyla gerekli tedbirleri almak, ilgili idareler tarafndan Bakanlka verilen sre iinde yaplmayan il evre dzeni planlarn yapmak, yaptrmak ve resen onaylamak. i) Btnleik ky alanlar ynetimi ve planlamas almalar, ky alanlarnn dzenlenmesine dair i ve ilemler ile bu alanlara ilikin jeolojik ve jeoteknik ettleri yapmak, yaptrmak ve onaylamak, ky kenar izgisini tespit etmek, onaylamak ve tescilini salamak. j) Ky ve dolgu alanlar ile bu alanlarn fonksiyonel ve fiziksel olarak devam niteliindeki geri sahalarna ilikin her tr ve lekteki ett, harita ve planlar yapmak, yaptrmak ve resen onaylamak ve bunlarn uygulanmasn salamak. k) Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile merkezi idarenin yetkisi iindeki kamu yatrmlar, mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap, milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, 7269 sayl Umumi Hayata Messir Afetler Dolaysiyle Alnacak Tedbirlerle Yaplacak Yardmlara Dair Kanun hkmleri erevesinde
55
yaplacak binalar, genel snak alanlar, zel gvenlik blgeleri, enerji ve telekomnikasyon tesisleri ile ilgili altyap, styap ve iletim hatlar, yanc, parlayc ve patlayc madde retim tesisleri ve depolar, akaryakt ve svlatrlm petrol gaz istasyonlar gibi alanlar ile ilgili her tr ve lekteki planlarn yaplmasna ilikin esaslar belirlemek, bunlara ilikin her tr ve lekteki harita, ett, plan ve parselasyon planlarn gerektiinde yapmak, yaptrmak ve resen onaylamak. l) Planlamaya ilikin i ve ilemlerde, bakanlklar, mahalli idareler ve meslek kurulular arasnda koordinasyonu salamak, planlama srecinin iyiletirilmesini ve gelitirilmesini temin etmek. m) Bakan tarafndan verilen benzeri grevleri yapmak. 2. evre dzeni planlarnn Bakanlka belirlenen meknsal strateji planlarna, imar planlarnn ise meknsal strateji planlarna veya evre dzeni planlarna aykrlnn tespit edilmesi halinde ilgili idareler Bakanlka verilen sre ierisinde aykrlklar giderir. 3. Birinci fkrann (a) bendinde belirtilen ulusal ve blgesel nitelikteki fiziki planlar Bakanlk yapar, yaptrr ve onaylar. Bykehir belediyeleri snrlar ierisindeki evre dzeni planlarn bykehir belediyeleri, bykehir olmayan illerde ise Bakanlk yapar, yaptrr ve onaylar. X.4. evre Ynetimi Genel Mdrl Grevleri evre Ynetimi Genel Mdrlnn grevleri unlardr. a) evre kirliliinin nlenmesi ve kontrol ile ilgili mevzuat hazrlamak, standart gelitirmek, lm, tespit ve kalite ltlerini belirlemek; alc ortam zelliklerine gre evre kirlilii ynnden gr vermek. b) Hava kalitesinin korunmas, hava kirlilii, grlt ve titreimin azaltlmas veya bertaraf edilmesi iin hedef ve ilkeleri belirlemek; temiz hava eylem planlar yapmak ve yaptrmak; konuyla ilgili kurum ve kurulularla koordineli almalar yapmak, lt ve standartlar belirlemek. c) Temiz retim ve entegre kirlilik nleme almalarna ynelik politika ve stratejileri belirlemek ve ilgili mevzuat hazrlamak. ) Yenilenebilir enerji kaynaklar bata olmak zere, temiz enerji kullanmn tevik etmek, yaktlarn hava kirliliine yol amayacak ekilde kullanlabilmesi iin hedef ve ltleri belirlemek. d) Serbest blgeler dhil olmak zere, lke genelinde evreye olumsuz etkileri olan atk ve kimyasallar ile hava kirlilii, grlt ve titreim ile ilgili ltleri belirlemek. e) Trkiye Atom Enerjisi Kurumu ile nkleer gvenlik konusunda ibirlii yapmak. f) Etkili bir evre ynetimi gerekletirmek, atk ve kimyasallarn evre ile uyumunu salamak zere gerekli ekonomik aralar belirlemek ve bu konuda standartlar gelitirmek. g) Motorlu kara tatlarnn egzoz emisyonlarnn kontrol iin idari, mali ve teknik usul ve esaslar ile standartlar belirlemek. ) Yeralt ve yerst sularnn, denizlerin ve topran korunmas, kirliliin nlenmesi veya bertaraf edilmesi maksadyla kirletici unsurlar ile kirliliin giderilmesi ve kontrolne ilikin usul ve esaslar tespit etmek ve uygulamay salamak, acil mdahale planlar yapmak ve yaptrmak, evrenin korunmas maksadyla uygun teknolojileri belirlemek ve bu maksatla
56
kurulacak tesislerin vasflarn tespit etmek ve bu erevede gerekli tedbirleri almak ve aldrmak. h) Atk ve kimyasallarn ynetimine ilikin hedef, politika ve ltleri belirlemek. ) Atksu artma tesislerinin tasarm esaslarn ve kriterlerini belirlemek, onay ilemlerini yrtmek. i) Atklarn kaynanda en aza indirilmesi, snflara ayrlmas, toplanmas, tanmas, geici depolanmas, geri kazanlmas, bertaraf edilmesi, yeniden kullanlmas, artlmas, enerjiye dntrlmesi ve nihai depolanmas konularnda politika ve strateji belirlemek ve mevzuat oluturmak. j) lgili kurum ve kurulularla ibirlii iinde atklarn tanmas ile tehlikeli atklarn tanma lisanslarna ilikin esaslar belirlemek, uygulanmasn salamak, izlemek, atk ve kimyasallarla kirlenmi alanlarn mevcut kirlilik durumlarn tespit etmek, evre ve insan salna ynelik risklere ve kirlenmi alanlarn iyiletirilmesine ilikin almalar yapmak ve yaptrmak. k) Yasaklanacak ve kstlanacak yakt, atk ve kimyasallarn ve bunlar ile evre kirliliine yol aabilecek dier maddelerin ithalat ve ihracatna ilikin ltleri belirlemek, uygulanmasn salamak. l) Ulusal evre stratejisi ve eylem planlarn hazrlamak, yrtmek ve koordinasyonu salamak. m) Kresel iklim deiiklii ve ozon tabakasnn incelmesi ile ilgili tedbirlerin alnmasna ynelik plan, politika ve stratejileri belirlemek amacyla dier kurum ve kurulularla koordinasyon salamak. n) Mahalli evre kurullarnn almalarn takip etmek ve ynlendirmek. o) Yerleik alanlarda bina ve sair yaplarda grnt kirliliine yol aan uygulamalar nleyici tedbirler almak. ) Grev alanna giren konularda ulusal ve uluslararas almalar izlemek ve yrtmek. p) Bakan tarafndan verilen benzeri grevleri yapmak. X.5. evresel Etki Deerlendirmesi, zin ve Denetim Genel Mdrl Grevleri evresel Etki Deerlendirmesi, zin ve Denetim Genel Mdrlnn grevleri unlardr: a) evresel etki deerlendirmesi ve stratejik evresel deerlendirme almalarn yapmak ve bu konuda gerekli kararlar almak, izlemek ve denetlemek. b) evre kirliliini nleme ve evre kalitesini iyiletirmeye ynelik her trl faaliyet ve tesisi izlemek, gerekli tedbirleri almak ve aldrmak, denetlemek, evre izni ve lisans vermek. c) evre kirliliine neden olan faaliyet ve tesislerin emisyon, dearj ve atklar ile artma ve bertaraf sistemlerini izlemek ve denetlemek. ) Serbest blgeler dhil olmak zere, lke genelinde evreye olumsuz etkileri olan atk ve kimyasallar ile hava kirlilii, grlt, titreim ve iyonlatrc olmayan radyasyon ile ilgili faaliyetleri izlemek, yeralt ve yerst sularna, denizlere ve topraa olumsuz etkileri olan her trl faaliyeti belirlemek, denetlemek, tehlikeli hallerde veya gerekli durumlarda faaliyetleri durdurmak. d) Temiz hava merkezlerinin kurulmas ve ynetilmesiyle ilgili i ve ilemleri yrtmek.
57
e) Motorlu kara tatlar egzoz emisyonlarnn belirlenen standartlara uygunluunu belgelemek, izlemek ve denetlemek. f) Alc ortamlar izlemek, buna ilikin altyapy oluturmak, evre kirlilii ile ilgili olarak lm, ve analiz ltlerini belirlemek, uygulamak ve uygulanmasn salamak; evreyle ilgili her trl lm, izleme, analiz ve kontroller yapacak laboratuvarlar kurmak, kurdurmak, bunlarn akreditasyon ilemlerini yapmak, yaptrmak; alc ortamlar konusunda lm yapacak kurulular belirlemek.(1) g) Her trl atk bertaraf tesisine lisans vermek, bunlar izlemek ve denetlemek. ) Bakanln grev alanna giren rnlerin ilgili mevzuat ve teknik dzenlemelere uygunluunu ve gvenirliini tespit etmek amacyla denetim yapmak, yaptrmak, yetkili kurulular arasnda koordinasyonu salamak. h) evre envanterini ve evre durum raporlarn hazrlamak ve Avrupa evre Ajans ile ilikileri yrtmek. ) Grev alanna giren faaliyetleri izlemek ve denetlemek, uluslararas almalar izlemek ve ulusal dzeyde uygulanmasn salamak. i) Bakan tarafndan verilen benzeri grevleri yapmak. X.6. Altyap Hizmetleri Genel Mdrl Grevleri Altyap Hizmetleri Genel Mdrlnn grevleri unlardr. a) Mahalli idarelerin su temini, kanalizasyon, su ve atksu artma, yamur suyu drenaj, kat atklarn bertaraf, ulatrma, elektrik, doalgaz gibi enerji altyap sistemleri ile telefon, bilgisayar ve benzeri iletiim altyap sistemleri ile ilgili genel planlama, programlama, fizibilite, projelendirme, ina, iletme, finansman ihtiyac ve yatrm nceliklerini belirlemek. b) Meknsal strateji planlar ile evre dzeni ve imar planlarna uygun olarak teknik altyap tesislerinin planlamasna, projelendirilmesine ve yaplmasna ilikin usul ve esaslar belirlemek, gerektiinde yapmak, yaptrmak, onaylamak, izlemek ve uygulanmasn denetlemek. c) Mahalli idarelere altyap konularnda teknik destek salamak ve eitim vermek. ) Altyap birlikleri kurulmas konusunda mahalli idareler arasnda ibirlii ve koordinasyonu salamak. d) Mahalli idarelerin talepleri zerine teknik altyap tesislerine ait harita, plan, proje, keif ve ettleri yapmak veya yaptrmak, tesis ve yaplardan mahallince yaptrlmasna imkn olmayan veya Bakanlk tarafndan toplu olarak yaptrlmasnda fayda bulunanlar yatrm programna alarak, mahalli idarelerin talepleri aranmakszn hibe veya fon yardmlarnn katksyla gerekletirilecek olanlar yapmak veya yaptrmak. e) Teknik altyapya ilikin tm konularda bakanlklar aras ve Bakanlk birimleri arasnda uygulamada birliktelik ve koordinasyon salamak ve teknik altyap tesislerine ilikin envanteri tutmak. f) Her trl altyapya ilikin zemin ettleri dhil tm ettlere, yap projelerine, yap ruhsat ve yap kullanma izni dzenlenmesine dair usul ve esaslar belirlemek, uygulamalarda mahalli idareleri ynlendirmek ve rehberlik etmek. g) 2 nci maddenin birinci fkrasnn () bendi kapsamndaki uygulamalara ilikin her trl altyap, katl ve kprl kavak gibi yaplarn proje ve uygulamalarn yapmak, yaptrmak,
58
bu alanlarda mlk sahiplerinden altyap katlm bedellerini tahsil etmeye dnk dzenlemeler yapmak. ) Bakan tarafndan verilen benzeri grevleri yapmak. X.7. Mesleki Hizmetler Genel Mdrl Grevleri Mesleki Hizmetler Genel Mdrlnn grevleri unlardr: a) Yerleme ve yaplamaya ynelik mimarlk, mhendislik, mteahhitlik ve mavirlik hizmetlerine ilikin dzenlemeleri yapmak, uygulamalar denetlemek ve izlemek. b) Gerek kiilere ve zel hukuk tzel kiilerine ait her trl yaplar ile ilgili genel ilkeleri, stratejileri ve standartlar belirlemek ve uygulanmasn salamak. c) Planlama, harita yapm, arazi ve arsa dzenlemesi, deerleme, parselasyon, ett ve proje melliflii, harita plan, proje ve yapm kontrol mavirlii, her trl altyap ve tesisat dhil olmak zere yap mteahhitlii gibi hizmet alanlarnda alan gerek veya tzel kiilerin grev, yetki ve sorumluluklarna ve kaytlarnn tutulmasna ilikin esaslar belirlemek, mesleki yeterlikleri ile kurulu yeterliklerini deerlendirerek bunlara tescil ve yeterlik belgeleri vermek veya verilmesini ve kaytlarnn tutulmasn salamak. ) Planl ve plansz alanlardaki projelendirme ve yaplamaya, yap ruhsat ve yap kullanma izinlerinin ulusal adres veri tabanna dayal olarak dzenlenmesine ilikin usul, esas ve standartlar belirlemek. d) Planlama, projelendirme, yapm ve kamulatrma i ve ilemlerinde grev alacak bilirkiilerin niteliklerine ve mesleki yeterliklerine ilikin usul ve esaslar belirlemek. e) 4708 sayl Yap Denetimi Hakknda Kanun ile Bakanla verilen grevleri yapmak. f) Yresel mimarinin ve yaplarda yerel malzemenin kullanmnn tevik edilmesi, binalarda enerji verimliliinin salanmas ve ileri yapm teknolojilerinin kullanlmas ve yaygnlatrlmas iin gerekli tedbirleri almak. g) Kamu kurum ve kurulular ile gerek kiilere ve zel hukuk tzel kiilerine ait her trl yaplarn denetlenmesinde grev alan mimar ve mhendisler ile yardmc kontrol elemanlarn denetlemek, ilgili idareler ile denetim ve mavirlik kurulularnca denetlenmesini salamak. ) Yapm ilerinde grev alan antiye efleri, fen elemanlar ve yetki belgeli ustalarn faaliyetlerinin, durumlarna gre, ilgili idarelerce veya meslek kurulularnca denetlenmesini salamak. h) Kamuya ve zel sektre ait her trl yap ve tesisin projelerinin ve yapm ilerinin denetlenmesinde grev alacak mimar ve mhendisler ile yardmc kontrol elemanlarnn, yap denetim kurulularnn ve mavirlik kurulularnn niteliklerine, grev, yetki ve sorumluluklarna ilikin esaslar belirlemek, mesleki yeterlikleri ile kurulu yeterliklerini deerlendirerek bunlara belge verilmesini ve kaytlarnn tutulmasn salamak. ) Bakanln grev alanna giren konularla ilgili olarak mimarlk ve mhendislik meslek kurulularna ilikin mevzuat hazrlamak ve bunlar denetlemek. i) evre ynetimi, evre denetimi ve evresel etki deerlendirilmesi i ve ilemlerinde grev alanlarn niteliklerine, grev, yetki ve sorumluluklarna ilikin esaslar belirlemek, mesleki yeterlikleri ile kurulu yeterliklerini deerlendirerek bunlara belge verilmesini ve kaytlarnn tutulmasn salamak.
59
j) evresel etki deerlendirmesi raporu hazrlanmasnda, evre laboratuvarlar, evre danmanlk firmalar ile belediyelerin evre koruma tesislerinin projelerinde ve iletilmesinde grev alacak elemanlar eitmek, proje ve tesis ltlerini gelitirmek ve mesleki yetkinlii artrmak. k) Konut politikalarnn belirlenmesine ynelik almalarda bulunmak, belirlenmi politika, plan ve stratejilere gre uygulamay temin ve sonularn takip etmek. l) Yap kooperatiflerinin ve st birliklerinin kurulmas, ileyii ve denetlenmesine ilikin i ve ilemleri yrtmek, kurulu kaytlarnn ve sicillerinin tutulmasn salamak ve uygulamalar denetlemek. m) Yaplarda kullanlacak malzemelerin kullanm amacna uygunluuna dair esaslar belirlemek, koordinasyon ve yetkilendirme almalarn yrtmek, yap malzemelerine ilikin standartlarn hazrlanp yaymlanmasn salamak. n) Yap malzemelerinin retim, sat, nakil ve kullanma safhalarnda her trl meknda ve ortamda gzetim ve denetimini yapmak, yap malzemesi numunelerinin test ve deneylerini ilgili standarda gre yapmak, yaptrmak ve laboratuvar altyapsn gelitirmek. o) Bakan tarafndan verilen benzeri grevleri yapmak. X.8. Corafi Bilgi Sistemleri Genel Mdrl Grevleri Corafi Bilgi Sistemleri Genel Mdrlnn grevleri unlardr: a) Ulusal Corafi Bilgi Sisteminin kurulmasna, kullanlmasna ve gelitirilmesine dair i ve ilemleri yapmak ve yaptrmak. b) ada corafi bilgi teknolojilerinin lkede etkin ve verimli bir ekilde kullanlmasn tevik etmek ve egdm salamak. c) Corafi veri ve bilginin ulusal dzeyde retimine, kalitesine ve paylamna ynelik standartlar ile bunlara ilikin temel politika ve stratejilerin belirlenmesini salamak ve gerekli mevzuat hazrlamak. ) Corafi bilgi sistemleri konusunda ulusal ve uluslararas kurum ve kurulularca gerekletirilen almalarda lkemizi temsil etmek, ibirlii ve uyum almalarn koordine etmek. d) Ulusal Corafi Bilgi Sistemi kapsamna giren tm konularda, resmi ve zel kurum ve kurulularca retilen verilerin Bakanlk birimlerince kullanlmasn ve deerlendirilmesini salamak. e) Bakanlk hizmetlerinin etkin bir ekilde yrtlebilmesi iin Bakanlk meknsal veri altyapsnn oluturulmas ve gelitirilmesi ile Bakanln ihtiya duyaca her trl verinin iletilmesi ve temin edilmesi konularnda almalar yrtmek. f) Kent bilgi sistemlerinin standart ve yaygn bir ekilde oluturulmas iin gerekli dzenlemeler yapmak. g) Ulusal Corafi Bilgi Sistemi kapsamnda resmi ve zel kurum ve kurulularca retilen meknsal verilerin sunulduu portal kurmak ve iletmek. ) Uluslararas veri paylam alarna katlmak. h) Corafi bilgi sistemleri ile ilgili sertifikasyon ve akreditasyon almalarnn yaplmasn salamak. ) Corafi bilgi sistemleri uygulamalarn btnleyen navigasyon, ynetim, otomasyon ve dokmantasyon sistemleri ile uzaktan alglama teknii konularnda uygulama, dzenleme, gelitirme ve izleme faaliyetlerini yrtmek. i) Bakanln bilgi ilem hizmetlerini yrtmek. j) Bakan tarafndan verilen benzeri grevleri yapmak.
60
X.9. Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrl Grevleri 1. Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlnn grevleri unlardr: a) Milli parklar, tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar, sulak alanlar ve benzeri koruma stats bulunan dier alanlarn tescil, onay ve ilanna dair usul ve esaslar belirlemek ve bu alanlarn snrlarn tescil etmek. b) Tabiat varlklar ve doal sit alanlar ile zel evre koruma blgelerinin tespit, tescil, onay, deiiklik ve ilanna dair usul ve esaslar belirlemek ve bu alanlarn snrlarn tespit ve tescil etmek, ynetmek ve ynetilmesini salamak. c) Milli parklar, tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar, doal sit alanlar, sulak alanlar, zel evre koruma blgeleri ve benzeri koruma stats bulunan dier alanlarn kullanma ve yaplamaya ynelik ilke kararlarn belirlemek ve her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn yapmak, yaptrmak, deitirmek, uygulamak veya uygulanmasn salamak. ) Tabiat varlklar, doal, tarihi, arkeolojik ve kentsel sitler ile koruma stats bulunan dier alanlarn akt yerlerde koruma ve kullanma esaslarn ilgili bakanlklarn grn alarak belirlemek ve bu alanlarn ksmen veya tamamen hangi idarelerce ynetileceine karar vermek, her tr ve lekteki evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn yapmak, yaptrmak ve onaylamak. d) Orman alanlar dnda yer alan korunmas gerekli tanmaz tabiat varlklar, koruma alanlar ve doal sit alanlarnn Bakanlka belirlenen ilke kararlarna, onaylanan planlara uygun olarak kullanlmak zere tahsisini gerekletirmek, uygulamalarn tahsis artlarna uygun olarak gereklemesini izlemek ve denetlemek. e) Tabiat varlklar ve doal sit alanlar ile zel evre koruma blgelerine ilikin olarak; hlihazr haritalar aldrmak, gerekli grlen projeleri yapmak, yaptrmak ve onaylamak, her trl aratrma ve inceleme yapmak, yaptrmak, izlemek, eitim ve bilinlendirme almalar yrtmek, kullanm yasa getirilen alanlarn kamulatrma veya benzer yollarla kamunun eline geirilmesini salamak, kontrol ve denetim yapmak, gerekli grlen alanlarn korunmas ve kirliliin nlenmesi amacyla yatrm yapmak veya ilgili idarelerin yatrm projelerini desteklemek, bu alan ve blgelerde Devletin hkm ve tasarrufu altndaki yerlere ilikin her trl tasarrufta bulunmak, iletmek, ilettirmek ve kullanm izinlerini vermek, korunan alanlara ilikin insan ve finansman kayna salamak. f) Bakan tarafndan verilen benzeri grevleri yapmak. 2. Orman ve orman rejimine tabi olmayan yerlerde Orman ve Su leri Bakanlnca tespit edilen veya ettirilen tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar, sulak alanlar ve benzeri dier koruma alanlar ile Bakanlka tespit edilen doal sit alanlar, tabiat varlklar ve bunlarn koruma alanlarnn tescil ve ilan Bakann onay ile yaplr. Ancak Bakanlka yap yasa nerilen tabiat varlklar ve doal sit alanlar dahil orman rejimine tabi olmayan btn koruma alanlar Bakanlar Kurulu karar ile tescil ve ilan edilir. Uygulama imar plan karar ile yap yasa getirilen zel mlkiyete konu alanlara ilikin arazi ve arsa dzenlemesi, trampa veya kamulatrma ilemleri, bu alanlarn ynetimi ve iletmesini stlenen kurulularca veya Bakanlka gerekletirilir.
61
X.10. Yksek Fen Kurulu Bakanlnn Grevleri 1. Yksek Fen Kurulu Bakanlnn grevleri unlardr: a) Kamu kurum ve kurulularnca yapm ve yapm ile ilgili danmanlk hizmet ilerine ilikin olarak akdedilen szlemelerin yrtlmesinden doan yeni fiyat tespiti anlamazlklar hari olmak zere dier anlamazlklar ilgili idarenin talebine istinaden inceleyip karara balamak ve yeni fiyat tespiti anlamazlklarnda ise taraflar balayacak ekilde fiyat kesin olarak tespit etmek. b) evre ve imar mevzuatnn yrtlmesinden doan anlamazlklar ilgili idarelerin talebine istinaden inceleyip karara balamak. c) Teknik veya fiziki ynden birbirini etkileyen plan ve yapm ileri ile ilgili olarak, kamu kurum ve kurulular arasnda doan anlamazlklar, taraf olan idarelerin birlikte talep etmeleri halinde inceleyip karara balamak. ) Plan, evre, yapm ve yapmla ilgili hizmet ilerine ilikin konularda kamu kurum ve kurulular ile yap kooperatiflerine gr vermek. d) Bayndrlk ve iskn ileri ile ilgili artname, tip szleme, yllk rayi, birim fiyat, birim fiyatlara ait analiz ve tarifleri hazrlamak ve yaymlamak. e) Yap, tesis ve onarm ileri ihalelerinde kullanlan mteahhitlik karneleri ve i bitirme belgelerinin yllara ait deerlendirme katsaylarn, mimarlk ve mhendislik hizmet bedellerinin hesabnda kullanlacak yap yaklak birim maliyetlerini ve proje ve kontrollk ilerinde uygulanacak fiyat art oranlarn tespit etmek ve yaymlamak. f) Bakanln grev alan ile ilgili olarak yurtiinde ve yurtdnda meydana gelen teknik gelimeleri izlemek, deerlendirmek ve bunlardan faydal grlenler hakknda teklifte bulunmak. g) Bakanlk birimleri arasnda teknik konularda uygulama birlii ve koordinasyonu salamak. ) Bakan tarafndan verilen benzeri grevleri yapmak. 2. Yksek Fen Kurulu; bir Bakan ve onyedi yeden oluur. Kurul Bakan ve yeleri; en az drt yllk eitim veren mhendislik ve mimarlk faklteleri ile bunlara denklii yetkili makamlarca kabul edilen yurtdndaki yksekrenim kurumlarndan mezun olmu, kamu kurum ve kurulularnda en az oniki yl hizmeti olan il mdr, blge mdr, daire bakan ve daha st kamu grevlerinde bulunan Bakanln hizmet alanyla ilgili teknik konularda deneyim sahibi kiiler arasndan, en az dokuzu mhendis, biri mimar, ehir plancs olmak zere atanr. Mhendislerin an az beinin inaat mhendisi olmas gerekir. 3. yeler, kendileri ve eleri ile nc dereceye kadar kan ve ikinci dereceye kadar kayn hsmlarn ilgilendiren kararlarla ilgili toplant ve oylamaya katlamaz. 4. Yksek Fen Kurulu, en az te iki ounluk ile toplanr ve toplantya katlanlarn ounluu ile karar alr; oylarn eitlii halinde, Bakann taraf olduu gr ounlukta saylr. yeler ekimser oy kullanamaz. Kar grte olanlar, grlerini yazl olarak karara ekler. 5. Yksek Fen Kurulu Bakanlnn alma usul ve esaslar ynetmelikle belirlenir. X.11. Eitim ve Yayn Dairesi Bakanlnn Grevleri Eitim ve Yayn Dairesi Bakanlnn grevleri unlardr:
62
a) evre ve ehircilik konularnda yazl, iitsel ve grsel dokmanlarn basm ve yaymn desteklemek. b) Eitim amacyla Bakanln grev alanyla ilgili her trl bilgi ve belgeyi toplamak, deerlendirmek, yaymlamak, film, slayt, fotoraf ve benzeri belgeleri hazrlamak, hazrlatmak, ariv, dokmantasyon ve ktphane hizmetlerini yrtmek. c) evre ile ilgili yayn konusunda kamu kurum ve kurulular ve zel kurulularla ibirlii yapmak. ) evre ile ilgili konularda plan ve programlarn hazrlanmasnda, uygulanmasnda ve halkn eitilmesinde Milli Eitim Bakanl ile bilimsel ve gnll kurulularla ibirlii yapmak. d) Kamu kurum ve kurulular ile niversitelerin faaliyet ve aratrma programlarna evre konularn katmak iin ortak almalar yapmak, gerektiinde ilgili kurulularla ibirlii yapmak, bilgi, belge ve eiticilerin mbadelesinin salanmas almalarn yrtmek. e) evre deerlerini ortaya karmak ve tantmak amacyla gerekli almalar yapmak, evre eitimi konusunda uluslararas kurulularn program, proje ve faaliyetlerini izlemek, uluslararas ve kurumlar aras enformasyon hizmetlerini yerine getirmek. f) Bakanln grev alanna giren konularda kamu kurum ve kurulular ile meslek kurulularna mesleki eitim vermek veya verdirmek. g) Bakan tarafndan verilen benzeri grevleri yapmak. X.12. Personele likin Hkmler Kadrolarn tespiti, ihdas, kullanm ve iptali ile kadrolara ilikin dier hususlar 190 sayl Genel Kadro ve Usul Hakknda Kanun Hkmnde Kararname hkmlerine gre dzenlenir. Bakanlk, grev alanna giren konularda altrlmak zere evre ve ehircilik Uzman ile evre ve ehircilik Uzman Yardmcs istihdam eder. evre ve ehircilik Uzman Yardmclna atanabilmek iin 657 sayl Devlet Memurlar Kanununun 48 inci maddesinde saylan genel artlara ek olarak aadaki artlar aranr: a) En az drt yllk eitim veren hukuk, siyasal bilgiler, iktisadi ve idari bilimler, iktisat, iletme, mimarlk ve mhendislik faklteleri ile Bakanln grev alanna giren ve ynetmelikle belirlenen fakltelerden veya bunlara denklii Yksekretim Kurulu tarafndan kabul edilen yurtii veya yurtdndaki yksekretim kurumlarndan mezun olmak. b) Yaplacak yarma snavnda baarl olmak. evre ve ehircilik Uzman Yardmclna atananlar, en az yl almak ve istihdam edildikleri birimlerce belirlenecek konularda hazrlayacaklar uzmanlk tezinin, oluturulacak tez jrisi tarafndan kabul edilmesi kaydyla, yaplacak yeterlik snavna girmeye hak kazanr. Sresi iinde tezlerini sunmayan veya tezleri kabul edilmeyenlere tezlerini sunmalar veya yeni bir tez hazrlamalar iin alt ay amamak zere ilave sre verilir. Yeterlik snavnda baarl olanlarn uzman kadrolarna atanabilmeleri, Kamu Personeli Yabanc Dil Bilgisi Seviye Tespit Snavndan asgari (C) dzeyinde veya dil yeterlii bakmndan buna denklii kabul edilen ve uluslararas geerlilii bulunan baka bir belgeye yeterlik snavndan itibaren en ge iki yl iinde sahip olma artna baldr. Snavda baarl olamayanlar veya snava girmeye hak kazand halde geerli
63
mazereti olmakszn snav hakkn kullanmayanlara, bir yl iinde ikinci kez snav hakk verilir. Verilen ilave sre iinde tezlerini sunmayan veya ikinci defa hazrladklar tezleri de kabul edilmeyenler, ikinci snavda da baar gsteremeyen veya snav hakkn kullanmayanlar ile sresi iinde yabanc dil yeterlii artn yerine getirmeyenler, evre ve ehircilik Uzman Yardmcs unvann kaybeder ve Bakanlkta durumlarna uygun kadrolara atanr. evre ve ehircilik Uzman ile evre ve ehircilik Uzman Yardmclarnn meslee alnmalar, yetitirilmeleri, yarma snav, tez hazrlama ve yeterlik snav ile dier hususlar ynetmelikle dzenlenir. XI. BLM: KLTR VE TABAT VARLIKLARINI KORUMA KANUNU LE LGL HKMLER XI.1. Giri 2863 Sayl Kltr Ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu 23.7.1983 Tarih ve 18113 Sayl Resmi Gazetede Yaymlanarak yrrle girmitir. Bu kanunun amac, korunmas gerekli tanr ve tanmaz kltr ve tabiat varlklar ile ilgili tanmlar belirlemek, yaplacak ilem ve faaliyetleri dzenlemek, bu konuda gerekli ilke ve uygulama kararlarn alacak tekilatn kurulu ve grevlerini tespit etmektir. Dolaysyla bu Kanun; korunmas gerekli tanr ve tanmaz kltr ve tabiat varlklar ile ilgili hususlar ve bunlarla ilgili gerek ve tzelkiilerin grev ve sorumluluklarn kapsar. XI.2. Tanmlar Bu Kanunda geen terimlerden; (1).Kltr varlklar"; Tarih ncesi ve tarihi devirlere ait bilim, kltr, din ve gzel sanatlarla ilgili bulunan veya tarih ncesi ya da tarihi devirlerde sosyal yaama konu olmu bilimsel ve kltrel adan zgn deer tayan yer stnde, yer altnda veya su altndaki btn tanr ve tanmaz varlklardr. (2) "Tabiat varlklar"; Jeolojik devirlerle, tarih ncesi ve tarihi devirlere ait olup ender bulunmalar veya zellikleri ve gzellikleri bakmndan korunmas gerekli, yer stnde, yer altnda veya su altnda bulunan deerlerdir. (3) "Sit"; Tarih ncesinden gnmze kadar gelen eitli medeniyetlerin rn olup, yaadklar devirlerin sosyal, ekonomik, mimari ve benzeri zelliklerini yanstan kent ve kent kalntlar, kltr varlklarnn youn olarak bulunduu sosyal yaama konu olmu veya nemli tarihi hadiselerin cereyan ettii yerler ve tespiti yaplm tabiat zellikleri ile korunmas gerekli alanlardr. (4) "Koruma" ve "Korunma"; Tanmaz kltr ve tabiat varlklarnda muhafaza, bakm, onarm, restorasyon, fonksiyon deitirme ilemleri; tanr kltr varlklarnda ise muhafaza, bakm, onarm ve restorasyon ileridir. (5) "Korunma alan"; Tanmaz kltr ve tabiat varlklarnn muhafazalar veya tarihi evre iinde korunmalarnda etkinlik tayan korunmas zorunlu olan alandr.
64
(6) "Deerlendirme"; Kltr ve tabiat varlklarnn tehiri, tanzimi, kullanlmas ve bilimsel yntemlerle tantlmasdr. (7) "ren yeri"; Tarih ncesinden gnmze kadar gelen eitli uygarlklarn rn olup, toporafik olarak tanmlanabilecek derecede yeterince belirgin ve mtecanis zelliklere sahip, ayn zamanda tarihsel, arkeolojik, sanatsal, bilimsel, sosyal veya teknik bakmlardan dikkate deer, ksmen ina edilmi, insan emei kltr varlklar ile tabiat varlklarnn birletii alanlardr. (8) "Koruma amal imar pln"; Bu Kanun uyarnca belirlenen sit alanlarnda, alann etkileim-gei sahasn da gz nnde bulundurarak, kltr ve tabiat varlklarnn srdrlebilirlik ilkesi dorultusunda korunmas amacyla arkeolojik, tarihi, doal, mimar, demografik, kltrel, sosyo-ekonomik, mlkiyet ve yaplama verilerini ieren alan aratrmasna dayal olarak; hali hazr haritalar zerine, koruma alan iinde yaayan hane halklar ve faaliyet gsteren i yerlerinin sosyal ve ekonomik yaplarn iyiletiren, istihdam ve katma deer yaratan stratejileri, koruma esaslar ve kullanma artlar ile yaplama snrlamalarn, salklatrma, yenileme alan ve projelerini, uygulama etap ve programlarn, ak alan sistemini, yaya dolam ve tat ulamn, alt yap tesislerinin tasarm esaslar, younluklar ve parsel tasarmlarn, yerel sahiplilik, uygulamann finansman ilkeleri uyarnca katlmc alan ynetimi modellerini de ierecek ekilde hazrlanan, hedefler, aralar, stratejiler ile plnlama kararlar, tutumlar, pln notlar ve aklama raporu ile bir btn olan nazm ve uygulama imar plnlarnn gerektirdii lekteki plnlardr. (9) " evre dzenleme projesi"; ren yerlerinin arkeolojik potansiyelini koruyacak ekilde, denetimli olarak ziyarete amak, tantmn salamak, mevcut kullanm ve dolamdan kaynaklanan sorunlarn zmek, alann ihtiyalarn ada, teknolojik gelimelerin gerektirdii donatlarla gidermek amacyla her ren yerinin kendi zellikleri gz nne alnarak hazrlanacak 1/500, 1/200 ve 1/100 lekli dzenleme projeleridir. (10) "Ynetim alan"; Sit alanlar, ren yerleri ve etkileim sahalarnn doal btnl ierisinde etkin bir ekilde korunmas, yaatlmas, deerlendirilmesi, belli bir vizyon ve tema etrafnda gelitirilmesi, toplumun kltrel ve eitsel ihtiyalaryla buluturulmas amacyla, plnlama ve koruma konusunda yetkili merkez ve yerel idareler ile sivil toplum kurulular arasnda egdm salamak iin oluturulan ve snrlar ilgili idarelerin grleri alnarak Bakanlka belirlenen yerlerdir. (11) "Ynetim pln"; Ynetim alannn korunmasn, yaatlmasn, deerlendirilmesini salamak amacyla, iletme projesini, kaz pln ve evre dzenleme projesi veya koruma amal imar plnn dikkate alarak oluturulan koruma ve geliim projesinin, yllk ve be yllk uygulama etaplarn ve btesini de gsteren, her be ylda bir gzden geirilen plnlardr. (12) "Balant noktas"; Ynetim alan snrlarnda yer almamakla birlikte, arkeolojik, corafi, kltrel ve tarihi nedenlerle veya ayn vizyon ve tema etrafnda ynetim ve geliiminin salanmas bakmndan bu yer ile irtibatlandrlan kltrel varlklardr. (13) "Koruma Yksek Kurulu"; Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Yksek Kurulunu, (14) "Koruma Blge Kurulu"; Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Blge Kurulunu, fade eder.
65
XI.3. Korunmas Gerekli Tanmaz Kltr Ve Tabiat Varlklar Korunmas gerekli tanmaz kltr ve tabiat varlklar; a) Korunmas gerekli tabiat varlklar ile 19 uncu yzyl sonuna kadar yaplm tanmazlar, b) Belirlenen tarihten sonra yaplm olup nem ve zellikleri bakmndan Kltr ve Turizm Bakanlnca korunmalarnda gerek grlen tanmazlar, c) Sit alan iinde bulunan tanmaz kltr varlklar, d) Milli tarihimizdeki nlemleri sebebiyle zaman kavram ve tescil sz konusu olmakszn Milli Mcadele ve Trkiye Cumhuriyetinin kuruluunda byk tarihi olaylara sahne olmu binalar ve tesbit edilecek alanlar ile Mustafa Kemal ATATRK tarafndan kullanlm evler. Ancak, Koruma Kurullarnca mimari, tarihi, estetik, arkeolojik ve dier nem ve zellikleri bakmndan korunmas gerekli bulunmad karar altna alnan tanmazlar, korunmas gerekli tanmaz kltr varl saylmazlar. Kaya mezarlklar, yazl, resimli ve kabartmal kayalar, resimli maaralar, hykler, tmlsler, ren yerleri, akropol ve nekropoller; kale, hisar, bur, sur, tarihi kla, tabya ve isihkamlar ile bunlarda bulunan sabit silahlar; harabeler, kervansaraylar, han, hamam ve medreseler; kmbet, trbe ve kitabeler, kprler, su kemerleri, su yollar, sarn ve kuyular; tarihi yol kalntlar, mesafe talar, eski snrlar belirten delikli talar, dikili talar; sunaklar, tersaneler, rhtmlar; tarihi saraylar, kkler, evler, yallar ve konaklar; camiler, mescitler, musallalar, namazgahlar; eme ve sebiller; imarethane, darphane, ifahane, muvakkithane, simkehane, tekke ve zaviyeler; mezarlklar, hazireler, arastalar, bedestenler, kapal arlar, sandukalar, siteller, sinagoklar, bazilikalar, kiliseler, manastrlar; klliyeler, eski ant ve duvar kalntlar; freskler, kabartmalar, mozaikler, peri bacalar ve benzeri tanmazlar; tanmaz kltr varl rneklerindendir. Tarihi maaralar, kaya snaklar; zellik gsteren aa ve aa topluluklar ile benzerleri; tanmaz tabiat varl rneklerindendir. XI.4. Kltr Ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu le lgili Baz Hkmler Haber Verme Zorunluu: Tanr ve tanmaz kltr ve tabiat varlklarn bulanlar, malik olduklar veya kullandklar arazinin iinde kltr ve tabiat varl bulunduunu bilenler veya yeni haberdar olan malik ve zilyetler, bunu en ge gn iinde, en yakn mze mdrlne veya kyde muhtara veya dier yerlerde mlki idare amirlerine bildirmeye mecburdurlar. hbar alan Bakanlk ve mze mdr bu Kanun hkmlerine gre,en ksa zamanda gerekli ilemleri yapar. Devlet Mal Nitelii: Devlete, kamu kurum ve kurulularna ait tanmazlar ile zel hukuk hkmlerine tabi gerek ve tzelkiilerin mlkiyetinde bulunan tanmazlarda varl bilinen veya ileride meydana kacak
66
olan korunmas gerekli tanr ve tanmaz kltr ve tabiat varlklar Devlet mal niteliindedir. zel nitelikleri dolaysyla ayr statye tabi tutulan mazbut ve mlhak vakf mallar bu hkmn dndadr. Korunma Alan le lgili Karar Alma Yetkisi Tescil edilen korunmas gerekli kltr ve tabiat varlklarnn korunma alanlarnn tesbiti ve bu alanlar iinde inaat ve tesisat yaplp yaplamayaca konusunda karar alma yetkisi Koruma Kurullarna aittir. Koruma Kurullarnn kararna ilgili yasa maddesi erevesinde itiraz edilebilir. Korunma alanlarnn tespitinde, korunmas gerekli kltr ve tabiat varlklarnn korunmas, grnmlerinin ve evreleri ile uyumlarnn muhafazas iin yeteri kadar korunma alanna sahip olmalar dikkate alnr. zinsiz Mdahale Ve Kullanma Yasa Koruma Yksek Kurulunun ilke kararlar erevesinde koruma blge kurullarnca alnan kararlara aykr olarak, korunmas gerekli tanmaz kltr ve tabiat varlklar ve koruma alanlar ile sit alanlarnda ina ve fizik mdahalede bulunulamaz, bunlar yeniden kullanma alamaz veya kullanmlar deitirilemez. Esasl onarm, inaat, tesisat, sondaj, ksmen veya tamamen ykma, yakma, kaz veya benzeri iler ina ve fizik mdahale saylr. Ruhsatsz Yap Yasa Korunmas gerekli tanmaz kltr ve tabiat varlklar ile bunlarn korunma alanlarnda ruhsatsz olarak inaat yapmak yasaktr. Buralarda ruhsatsz olarak yaplacak inaatlar ile koruma amal imar planlarnda, plana; sitlerde, sit artlarna aykr olarak ina edilen yaplar hakknda imar mevzuatna gre ilem yaplr.
67
68
XII. BLM: UMUM HIFZISSIHHA KANUNU LE LGL HKMLER XII.1. Giri 1593 Sayl Umumi Hfzsshha Kanunu 06.05.1930 Tarih ve 1489 Sayl Resmi Gazetede Yaymlanarak yrrle girmitir. XII.2. Umumi Hfzsshha Kanununda iler Hfzsshhas le lgili Hkmler On iki yandan aa btn ocuklarn fabrika ve imalathane gibi her trl sanat messeseleriyle maden ilerinde amele ve rak olarak istihdam memnudur. On iki ya ile on alt arasnda bulunan kz ve erkek ocuklar gnde azami sekiz saatten fazla altrlamaz. On iki ya ile on alt ya arasnda bulunan ocuklarn saat yirmiden sonra gece almalar memnudur. Btn amele iin gece hizmetleriyle yer altnda icraz lazm gelen iler 24 saatte sekiz saatten fazla devam edemez. Mahalli belediyelerince bar, kabare, dans salonlar, kahve, gazino ve hamamlarda on sekiz yandan aa ocuklarn istihdam men olunur. Gebe kadnlar doumlarndan evvel ay zarfnda ocuunun ve kendisinin sihhatine zarar veren ar hizmetlerde kullanlamaz. Her nevi sanat messeseleri ve maden ocaklar ve inaat yerleri dahilinde veya yaknnda ispirtolu merubat sat veya umumi evler almas memnudur. Aadaki mevadd ihtiva eylemek zere iilerin shhatini korumak iin ktisat ve Shhat ve timai Muavenet Vekletleri (Bilim, Sanayi Ve Teknoloji Bakanl, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Salk Bakanl) tarafndan mteken bir nizamname yaplr. 1 - mahallerinin ve bunlara ait ikametgh ve saire gibi mtemilatn haiz olmas lazmgelen shhi vasf ve artlar. 2 - mahallerinde kullanlan alat ve edevat, makineler ve iptidai maddeler yznden zuhuru melhuz kaza, sari veya mesleki hastalklarn zuhuruna mani tedabir ve vesait. Kadnlarla 12 den 16 yana kadar ocuklarn istihdam memnu olan shhate mugayir ve muhataral ilerin neden ibaret olduu i kanununda tasrih edilecektir. Devaml olarak en az elli ii altran btn i sahipleri, iilerinin shhi ahvaline bakmak zere, bir veya mtaaddit tabibin shhi murakabesini temine ve hastalarn tedaviye mecburdur. Byk messesatta veya kaza ihtimali ok olan ilerde tabip daimi olarak i mahallerinde yahut civarnda bulunur. Hastanesi olmayan mahallerde veya ehirler ve kasabalar haricinde bulunan
69
yerlerdeki i messeseleri bir hasta odas ve ilk yardm vastalarn ihzar ederler. Yzden be yze kadar daimi amelesi olan messeseler bir revir mahalli ve be yzden yukar amelesi olanlar yz kiiye bir yatak hesabiyle hastane amaa mecburdurlar. XII.3. Umumi Hfzsshha Kanununda Maden Sular Ve Kaplcalar le lgili Hkmler Trkiye Cumhuriyeti arazisi dhilinde bulunan her nevi maden sular ile kaplcalar iletmek iin hususi hkmlerine tevfikan alnmas lazmgelen msaade ile beraber bu sularn ifal hassalarnn Shhat ve timai Muavenet Vekleti (Salk Bakanl) tarafndan tasdik edilmi olmas lazmdr. Bu veklete ifal hassalar veya tesisatnn fenne muvafk olduu tasdik edilmeyen maden sular bu nam ve unvan ile ticarete karlamayaca gibi kaplcalara da tedavi maksadiyle ehas kabul edilemez. mee mahsus maden sular ile ykanmaa mahsus her nevi scak, souk kaplcalarn iletilmesinden evvel sahipleri veyahut bir irket namna ise o irketin idare meclisi reisi tarafndan bir istida ile Shhat ve timai Muavenet Vekletine (Salk Bakanl) mracaat edilir. Bu istidaya suyun iletilmesi iin vekaleti aidesinden istihsal edilmi olan ruhsatname sureti ve mtehasss bir mhendis tarafndan yaplan menban nsf kutru asgari be yz metrelik bir daire dahilindeki etraf ve civarnn 1/200 mikyasnda bir haritasiyle beraber suyun hikemi vasflarn ve miktarn ve ne suretle bendedildiini, mevcut veya mutasavver tesisatn ekil ve vasflarn gsterir bir beyanname ve bir de tahlil raporu leffolunur. Veklete lzum grld takdirde mahsus memurlar vastasiyle sudan nmune alnp Devletmessesatnda suyun tahlili tekrar icra ettirilir. Bu husustaki masarif istida sahibine aittir. Hali hazrda mevcut ve iletilmekte olan maden sular ve kaplcalar da bu mecburiyete tabidirler. Bunlarn sahip veya mstecirlere kanunun mer'iyeti tarihinden itibaren bir sene zarfnda bu maddede zikredilen vesikalar Shhat ve timai Muavenet Vekletine (Salk Bakanl) tevdi ederler. XII.4. Umumi Hfzsshha Kanununda ilecek Ve Kullanlacak Sular le lgili Hkmler Hususi kanuna tevfikan belediyelerce idare edilen sularla iletilmesi irketlere braklan sularn shhi hususlar Shhat ve timai Muavenet Vekletinin (Salk Bakanl) murakabesine tabidir. ilmek ve kullanlmak iin getirilecek sularn fennen iilmesine msaada edilecek evsafta olmas arttr. Olmad takdirde bunlarn fennen icap ettii surette temizlenmesine ve evsafnn slahna belediyeler mecburdurlar. ehir ve kasabalarda tevzi edilmek zere celbedilen su menbalarnn etrafnda behemehl bir himaye mntakas tesis edilmelidir. Bu mntakalarn hudutlar shhat memurlar huzuriyle ihtisas erbab tarafndan menban gda havzas zerinde tayin edilir. Himaye mntakas olmak zere menbalar etrafnda tayin ve tahdit edilen arazi belediye mntakas haricinde de olsa belediye tarafndan Belediye stimlak Kanunna tevfikan istimlaki mecburi olup bu arazinin mesken yaplmak, ekilmek ve sair her hangi hususlar iin istimali memnudur.
70
Sular iilmee ve ev ilerinde kullanlmaa mahsus hususi ve umumi kuyularn ve sarnlarn televvs eyledikleri veya televvse maruz bulunduklar takdirde bunlarn slahn takibe belediyeler mecburdurlar. Sahipleri tarafndan slah ve televvs tehlikesi bertaraf edilmiyen kuyular masarifi sahibinden Devlet emvali gibi tahsil edilmek zere belediye tarafndan slah edilir. Umuma satlan menba sular mahalli belediyesinin shhi murakebesi altnda bulunur. Bunlara ve btn ime sular nakliyatna ait kaplarn vasflar ve bu kablara doldurma ve sevkleri tarz belediyelerce tayin olunur. Menbalarn sahipleri veya mstecirleri menbalarn ve su nakledenler sularn televvsten vikayesi iin gsterilecek tedbirleri tatbika mecburdur. Sularnn iilmesi fennen ve shhat iin tehlikeli olan menba, kuyu, eme ve saire gibi mahallere belediyece o suyun mazarratl olduunu gsteren ve harici tesirler ile yazlar bozulmayan levhalar aslr. Dere, nehir ve aylarn ve emelerin televvsn mucip tesisat yaplmasna veya ehas tarafndan bu tarzda telvisat ikana mmanaat olunur. Fabrika sularnn fenni mahzurlar tahakkuk eden yerlerde mazarrat izale edilmeden nehir ve derelere dklmesi memnudur. XII.5. Umumi Hfzsshha Kanununda Mecralar Ve Mzahrefat mhas le lgili Hkmler Mahsus kanununa tevfikan belediyelerce ina ettirilmi ve ettirilecek lam ve irkef mecralarnn fenni mahzuru olmad kabul ve tasdik edilmedike dere, ay, nehirlere aktlmas memnudur. Fenni usul dairesinde mecralar muhteviyatnn imhas iin kullanlacak sahalarn meskenlerden uzak olmas ve bunlarn istimlk edilerek baka suretle istimal edilmemesi lazmdr. Mecra inas mmkn olmayan yerlerde yaplacak ukurlarn fenni vasf ve artlar Shhat ve timai Muavenet vekletince (Salk Bakanl) tayin olunur. Bu ukurlarn muayyen faslalarla temizlenmesi iin belediyelerce mnasip ve shhi mahzurlardan salim tahliye ve nakil vastalar tedarik olunup cret mukabilinde halka tahsis edilir. ukurlar muhteviyatnn dklmesi iin madde 244 de yazl olduu tarzda bir saha tahsis edilmelidir. Beeri mevadd gaitann her nevi sebze ve saire zeriyatnda gbre olarak istimali memnudur. Yirmi binden fazla nfusu olan ehirlerde umumi caddelerde veya belediyelerce tayin edilecek mntakalar iinde hayvan ahr bulundurulmas memnudur. ehirler ve kasabalar belediye hudutlar dhilinde grlen hayvan ilerinin ortadan kaldrlmas ve mazarratlarnn izalesi belediyeye aittir. Kyler ve kyler civarndakiler ky ihtiyar heyetlerince gmlrler. Belediyesi olan her ehir ve kasabada sokaklarn ykanmak ve sprlmek suretiyle temiz tutulmas mecburidir. Toplanan sprntler bunlarn etrafa yaylmasna ve dklmesine mani olacak vastalarla nakledilerek ehir ve kasabann vaziyetine gre en mnasip olarak kabul edilen ekilde imha veya ihrak edilir. Nfusu elli binden fazla olan ehirlerde bu sprntden istifade edilmek zere lazmgelen tesisat yaplr. Sokaklarda veya evler iinde sprnt birikip kalmamas iin belediyelerce tedabir ittihaz olunur.
71
Belediyelerce ehir ve kasaba dhilinde telvisata meydan vermemek zere mnasip mahallerde fenne muvafk ekilde aptes yerleri tesis ve mevcutlar slah olunur. Belediye tekilat olmayan yerlerde bu mecburiyet ky ihtiyar heyetlerine aittir. Cadde ve sokaklarda ve meskenler kurbnde ve belediyelerce tayin edilecek hudutlar dhilinde aktan defihacet etmek kati surette menedilir. XII.6. Umumi Hfzsshha Kanununda Gayrishh Messeseler le lgili Hkmler Civarnda ikamet eden halkn shhat ve istirahatini ihlal eden messeseler ve atelyeler bu kanunun nerinden itibaren, resmi msaade istihsal edilmeksizin alamaz. Yukarda zikredilen messeseler ve atelyeler snfa tefrik olunur. Birinci snf: Hususi meskenlerden behemehl uzak bulundurulmalar icap edenler. kinci snf: Hususi meskenlerden behemehl uzaklatrlmas icap etmemekle beraber msaade verilmezden evvel civarnda ikamet edenlerin shhat ve istirahatleri zerine gerek tesisatlar ve gerekse vaziyetleri itibariyle bir mazarrat yapmayacana kanaat husul iin tetkikat yaplmas iktiza eden messeseler. nc snf: Meskenlerin yannda kalabilmekle beraber yalnz shhi nezarete tabi tutulmas icap eden messeselerdir. Bu kanuna mteferri olmak zere bu snf messese ve atelyelerin bir listesi Shhat ve timai Muavenet Vekletince ktisat Vekletinin de mutalaas alnmak artiyle tanzim olunur. Bu listede mnderi olmayan messese ve atelyelerin hangi snftan addedilecei badehu yine ayn suretle tayin edilir. Birinci snf messeselerin tesisi iin ancak Shhat ve timai Muavenet Vekletince msaade olunur ve ktisat Vekletine malmat verilir. Bu hususta msaade almak zere messesenin bulunduu mahalde en byk mlkiye memuruna bir istida ile mracaat edilir. Bu istida messesenin nevi ne ile itigal edecei ve sair tafsilat kaydedilmelidir. Bu mracaat evrak mahalli shhatmemurlarnn raporiyle Shhat ve timai Muavenet Vekletine gnderilir. Veklete icabnda yaptrlacak tetkikat ve tahkikattan sonra resmi msaade verilir. kinci ve nc snf messeselerin tesisi iin mahalli shhat memurlarnn muvafk raporlar zerine mahalli en byk mlkiye memurunca resmi msaade verilir ve Shhat ve ktisat Vekletlerine bildirilir. Birinci snf messeseler ve atelyeler civarnda ve Shhat ve timai Muavenet Vekletince tasdik edilecek mesafe dhilinde meskenler veya insanlarn ikametine mahsus sair mahallerin bulunmas memnudur. Bu kanunun neri tarihinde mevcut olup civarnda mukim halkn shhat ve istirahatlerini ihlal eyledii mahalli shhat memurlarnn raporu ve Vilayet dare Heyetine tasvibi ile tebeyyn eden birinci snfa dahil messeselerin ktisat ve Shhat ve timai Muavenet Vekaletleri karariyle nakli ve sahibinin mmanaat halinde seddi caizdir. Birinci snfa dhil bulunan messese ve atelyelerden ibu kanundan evvel tesis edilmi olanlar baka bir mahalle naklettikleri veya faaliyetlerini alt ay mddetle tatil eyledikleri takdirde yeniden tesis edilecek messese mahiyetinde telakki edilerek msaade istihsali lazm gelir.
72
XIII. BLM: SU RNLER KANUNU LE LGL HKMLER XIII.1. Giri 1380 Sayl Su rnleri Kanunu 04.04.1971 Tarih ve 13799 Sayl Resmi Gazetede Yaymlanarak yrrle girmitir. Su rnleri Kanunu, su rnlerinin korunmas, istihsali ve kontroluna dair hususlar ihtiva eder. XIII.2. Su rnleri Kanununda Geen Tanmlar Su rnleri Kanununda geen terimler; Dalyan yeri: Bir veya mtaaddit sabit yahut muvakkat dalyan kurmaya elverili istihsal sahalardr. sular: Gller, suni gller, lagnler, baraj glleri, bentler, regltrler, kanallar, arklar, akarsular, mansaplar, retme ve yetitirme yerleridir. stihsal vastalar: Su rnlerinin istihsalinde kullanlan gemiler ile her trl malzeme, tehizat, alet, edevat, yemler, takm ve tesislerdir. stihsal yerleri: Su rnlerini istihsale elverili olan ve iinde veya zerinde her hangi bir istihsal vastas kurulabilen, kullanlabilen su sahalardr. Lagnler: Denizle irtibat ve denizin etkisi altnda bulunan gllerdir. Mansaplar: Akarsularn gl veya denizlere ald blgelerde akarsuyun etkisi altnda kalan su rnleri istihsaline elverili sahalardr. Muvakkat dalyan (Yzer): amandra, duba, tekne ve saireye bal alarla evrilmek suretiyle kurulan su mahsulleri istihsaline mahsus tesislerdir. Sabit dalyan: Denizlerde ve isularda su rnleri istihsal etmek iin kazk, it, ubuk, tel, ta vaya beton ve benzeri mnialarla evrilmek suretiyle, snrlar deimiyecek ekilde kurulan veya tabii olarak evrilmi su sahalarndan meydana getirilen diple irtibatl tesislerdir. Su rnleri mstahsilleri: Deniz ve isularda su rnleri istihsal eden gerek ve tzel kiilerdir. Su rnleri: Denizlerde ve isularda bulunan bitkiler ile hayvanlar ve bunlarn yumurtalardr. (Kara Avcl Kanunu mulne giren hayvanlar hari) retme ve yetitirme yerleri: Su rnlerini retmek ve yetitirmek iin yaplan tesislerdir. Voli yeri: Deniz ve isularda su rnleri istihsaline elverili, sahile bitiik ve snrlar belli su sahalardr. XIII.3. Sulara Zararl Madde Dklmesi: Su rnleri veya bunlar istihlak edenlerin veya kullananlarn salna veyahut istihsal vastalarna malzeme, tehizat, alet ve edevata zarar veren maddelerin isulara ve denizlerdeki istihsal yerlerine veya civarlarna dklmesi veya dklecei ekilde tesisat yaplmas yasaktr. Hangi maddelerin dklmesinin yasak olduu ynetmelikte gsterilir.
73
XIV. BLM: MLL PARKLAR KANUNU LE LGL HKMLER XIV.1. Giri 2873 Sayl Milli Parklar Kanunu 11.08.1983 Tarih ve 18132 Sayl Resmi Gazetede Yaymlanarak yrrle girmitir. Milli Parklar Kanunu amac, yurdumuzdaki milli ve milletleraras dzeyde deerlere sahip milli park, tabiat park, tabiat ant ve tabiat koruma alanlarnn seilip belirlenmesine, zellik ve karakterleri bozulmadan korunmasna, gelitirilmesine ve ynetilmesine ilikin esaslar dzenlemektir. XIV.2. Tanmlar Milli Parklar Kanununda yer alan; a) Milli park; bilimsel ve estetik bakmndan, milli ve milletleraras ender bulunan tabii ve kltrel kaynak deerleri ile koruma, dinlenme ve turizm alanlarna sahip tabiat paralarn. b) Tabiat parklar; bitki rts ve yaban hayat zelliine sahip, manzara btnl iinde halkn dinlenme ve elenmesine uygun tabiat paralarn, c) Tabiat ant; tabiat ve tabiat olaylarnn meydana getirdii zelliklere ve bilimsel deere sahip ve milli park esaslar dahilinde korunan tabiat paralarn, d) Tabiat koruma alan; bilim ve eitim bakmndan nem tayan nadir, tehlikeye maruz veya kaybolmaya yz tutmu ekosistemler, trler ve tabii olaylarn meydana getirdii sekin rnekleri ihtiva eden ve mutlak korunmas gerekli olup sadece bilim ve eitim amalaryla kullanlmak zere ayrlm tabiat paralarn, fade eder. XIV.3. Milli Park, Tabiat Park, Tabiat Ant Ve Tabiat Koruma Alanlarnn Belirlenmesi Milli park karakterine sahip olduu tespit edilen alanlar, Mill Savunma Bakanlnn olumlu gr, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanl ve Kltr ve Turizm Bakanl ile dier ilgili bakanlklarn da gr alnarak, Orman ve Su leri Bakanlnn teklifi zerine Bakanlar Kurulu karar ile milli park olarak belirlenir. Orman ve orman rejimine giren yerlerde, tabiat park, tabiat ant ve tabiat koruma alanlar Orman ve Su leri Bakanlnn teklifi ile evre ve ehircilik Bakanlnn onay ile belirlenir. Orman ve orman rejimi dnda kalan yerlerde tabiat park, tabiat ant ve tabiat koruma alan belirlenmesine veya Orman ve Su leri Bakanlnca belirlenmi olanlarn ilemlerinin tamamlanmas iin gerekli yerlerin orman rejimine alnmasna ilgili bakanlklarn da gr alnarak Orman ve Su leri Bakanlnn teklifi zerine Bakanlar Kurulunca karar verilir. Tabii evre ve ekosistemlerin korunmas ve iyiletirilmesi ynnden teknik ve bilimsel gereklere gre, Orman ve Su leri Bakanlnca dzenlenecek rapora dayanlarak hazrlanacak zel
74
amenajman planlar uyarnca belirli yerlerde ve belirli srelerde retim, avlanma ve otlatma faaliyetlerine izin verilebilir. XIV.4. Milli Parklar Kanununa Gre Yasaklanan Faaliyetler Milli Parklar Kanununu kapsamna giren yerlerde; a) Tabii ve ekolojik denge ve tabii ekosistem deeri bozulamaz, b) Yaban hayat tahrip edilemez, c) Bu sahalarn zelliklerinin kaybolmasna veya deitirilmesine sebep olan veya olabilecek her trl mdahaleler ile toprak, su ve hava kirlenmesi ve benzeri evre sorunlar yaratacak i ve ilemler yaplamaz, d) Tabii dengeyi bozacak her trl orman rnleri retimi, avlanma ve otlatma yaplamaz, e) Onaylanm planlarda belirtilen yap ve tesisler ve Genelkurmay Bakanlnca ihtiya duyulacak savunma sistemi iin gerekli tesisler dnda kamu yarar asndan vazgeilmez ve kesin bir zorunluluk bulunmadka her ne suretle olursa olsun hibir yap ve tesis kurulamaz ve iletilemez veya bu alanlarda var olan yerleim sahalar dnda iskan yaplamaz.
XV. BLM: ORMAN KANUNU LE LGL HKMLER
75
XV.1. Giri 6831 Sayl Orman Kanunu 8.9.1956 Tarih ve 9402 Sayl Resmi Gazetede Yaymlanarak yrrle girmitir. Tabii olarak yetien ve emekle yetitirilen aa ve aak topluluklar yerleriyle birlikte orman saylr. Ancak: A) Sazlklar; B) Step nebatlariyle rtl yerler; ) Parklar; D) ehir mezarlklaryla kasaba ve kylerin hudutlar ierisinde bulunan eski (kadim) mezarlklardaki aa ve aalklarla rtl yerler, E) Sahipli arazide bulunan ve civarndaki ormanlarda tabii olarak yetimiyen aa ve aak nevilerinin bulunduu yerler; F) Orman snrlar iinde veya bitiiinde tapulu, orman snrlar dnda ise her trl tasarruf belgeleriyle zel mlkiyette bulunan ve tarm arazisi olarak kullanlan, dank veya yer yer kme ve sra halinde ki her nevi aa ve aacklarla rtl yerler, G) Orman snrlar dnda olup, yzlm hektar amayan sahipli arazideki her nevi aa ve aaklarla rtl yerler, H) Orman snrlar iinde veya bitiiinde tapulu, orman snrlar dnda ise her trl tasarruf belgeleri ile zel mlkiyette bulunan ve muhitin hususiyetlerine gre yetimi veya yetitirilecek olan fstk amlklar ve palamut meelikleri dahil olmak zere her nevi meyveli aa ve aaklar; ) Sahipli arazideki al ve asz zeytinliklerle, zel kanunu gereince Devlet Ormanlarndan tefrik edilmi ve imar, slah ve temlik artlar yerine getirilmi bulunan yabani zeytinlikler ile 9.7.1956 tarih ve 6777 sayl Kanunda tasrih edilen yabani veya alanm fstklk, sakzlk ve harnupluklar. J) Funda veya makilerle rtl orman ve toprak muhafaza karakteri tamyan yerler, orman saylmaz. XV.2. Orman Kanununda Yer Alan Baz lkeler Ormanlar mlkiyet ve idare bakmndan: A) Devlet ormanlar; B) Hkmi ahsiyeti haiz amme messeselerine ait ormanlar; C) Hususi ormanlar; Vasf ve karakter bakmndan: A) Muhafaza ormanlar; B) Milli parklar; C) stihsal ormanlar; olarak ksmlara ayrlr. Devlet ormanlarnda:
76
A) Yetimi veya yetitirilmi fidanlar kesmek, skmek, ekim sahalarn bozmak, ya aalar bomak, yaralamak, tepelerini veya dallarn kesmek veya koparmak veya aalardan yalamuk, pedavra hartama karmak; B) Dikili ya veya kuru aalar kesmek veya bunlar kknden skmek veya bunlardan kabuk veya ra veya katran veya sakz karmak, yatk veya devrik aalar kesmek veya gtrmek, kk skmek, kmr yapmak; C) Palamut, hlamur iei, her eit orman rts, maz kozala tbbi ve snai nebatlar veya orman tohumlarn toplayp gtrmek; D) Ormanlardaki gl, glet, baraj ve derelerde dinamit atmak veya zehir brakmak suretiyle avlanmak; E) Ticaret amacyla olmakszn kendi ihtiyac iin toprak, kum ve akl karmak; Yasaktr. Devlet ormanlar iinde maden aranmas ve iletilmesi ile madencilik faaliyeti iin zorunlu; tesis, yol, enerji, su, haberleme ve altyap tesislerine, fon bedelleri hari, bedeli alnarak Orman ve Su leri Bakanlnca izin verilir. Ancak, temditler dhil ruhsat sresince mktesep haklar korunmak kayd ile Devlet ormanlar snrlar iindeki tohum mecereleri, gen koruma alanlar, muhafaza ormanlar, orman ii dinlenme yerleri, endemik ve korunmas gereken nadir ekosistemlerin bulunduu alanlarda maden aranmas ve iletilmesi, Orman ve Su leri Bakanlnn muvafakatine baldr. Genel bte kapsamndaki kamu idarelerinin; baraj, glet, liman ve yol gibi yaplarda dolgu amal kullanaca her trl yap hammaddesi retimi iin yapaca madencilik faaliyetleri ile zorunlu tesislerinden bedel alnmaz. Ruhsatname veya imtiyaz alm olanlarla, ruhsatname veya imtiyaz alacaklar, ie balamadan evvel alma sahalarn orman idaresine haber vermeye ve ormana zarar gelebilecek hallerde, orman idaresinin gsterecei tedbirleri almaya ve yapmaya mecburdurlar. Madencilik faaliyetlerinin ve faaliyetlerle ilgili her trl yer, yol, bina ile tesislerin hkmi ahsiyeti haiz amme messeselerine ait ormanlarda veya zel ormanlarda yaplmak istenmesi halinde Orman ve Su leri Bakanlnca izin verilebilir. Bu takdirde kullanm bedeli, kullanm sresi, yaplan bina ve tesislerin devri gibi hususlar genel hkmlere uygun olarak taraflarca tespit edilir. Madencilik faaliyetlerinin sona ermesi neticesinde idareye teslim edilen veya terk edilen doal yaps bozulmu orman alanlar rehabilite edilir. Rehabilite maksad ile bu alanlarn orman yetitirilmek zere inaat, yknt ve hafriyat atklar ile doldurularak aalandrmaya hazr hale getirilmesi iin bykehir mcavir alanlarnda bykehir belediyelerine, dier yerlerde ise il ve ile belediyelerine bedeli karlnda izin verilebilir. Orman Kanunu 16. Maddenin uygulanmas ile ilgili tanm, ekil, art ve esaslar ynetmelikle dzenlenir. Devlet ormanlar iinde bu ormanlarn korunmas, istihsal ve imar ile alakal olarak yaplacak her nevi bina ve tesisler mstesna olmak zere; her eit bina ve al inas ve hayvanlarn
77
barnmasna mahsus yerler yaplmas ve tarla almas, ilenmesi, ekilmesi ve orman iinde yerleilmesi yasaktr. Devlet ormanlarnn herhangi bir suretle yanmasndan veya aklklarndan faydalanlarak igal, ama veya herhangi ekilde olursa olsun kesme, skme, budama veya boma yollariyle elde edilecek yerlerle buralarda yaplacak her trl yap ve tesisler, ahslar adna tapuya tescil olunamaz. Buralara dorudan doruya orman idaresince el konulur. Yanan orman alanlarndaki her trl emval Orman Genel Mdrlnce deerlendirilir. Savunma, ulam, enerji, haberleme, su, atk su, petrol, doalgaz, altyap, kat atk bertaraf ve dzenli depolama tesislerinin; baraj, glet, sokak hayvanlar bakmevi ve mezarlklarn; Devlete ait salk, eitim ve spor tesislerinin ve bunlarla ilgili her trl yer ve binann Devlet ormanlar zerinde bulunmas veya yaplmasnda kamu yarar ve zaruret olmas halinde, gerek ve tzel kiilere bedeli mukabilinde Orman ve Su leri Bakanlnca izin verilebilir. Devlete yaplan ve/veya iletilenlerden bedel alnmaz. Bu izin sresi krkdokuz yl geemez. Bu alanlarda Devlete yaplanlarn dndaki her trl bina ve tesisler iznin sona ermesi halinde eksiksiz ve bedelsiz olarak Orman Genel Mdrlnn tasarrufuna geer. Sz konusu tesisler Orman Genel Mdrl veya Orman ve Su leri Bakanl ihtiyacnda kullanlabilir veya kiraya verilmek suretiyle deerlendirilebilir. zin ama ve artlarna uygun olarak faaliyet gsteren hak sahiplerinin izin sreleri; yer, bina ve tesislerin rayi deeri zerinden belirlenecek yllk bedelle doksandokuz yla kadar uzatlabilir. Bu durumda devir ilemleri uzatma sresi sonunda yaplr. Verilen izinler ama dnda kullanlamaz. Yukardaki fkrada belirtilen bina ve tesislerin hkmi ahsiyeti haiz amme messeselerine ait ormanlarda veya hususi ormanlarda yaplmak istenmesi halinde de Orman ve Su leri Bakanlnca izin verilebilir. Bu takdirde kullanm bedeli, sresi, yaplan bina ve tesislerin devri gibi hususlar genel hkmlere uygun olarak taraflarca tespit edilir. Orman rnlerini ileyecek her eit fabrika kurulmas Orman ve Su leri Bakanlnn; Devlet ormanlar hudutlar iinde veya bu orman snrlarna bir kilometreye kadar olan yerlerde ta, kum ve toprak, drt kilometreye kadar olan yerlerde ise hzar, erit kurulmas ve kire, kmur, terebentin, katran, sakz ve benzeri gibi iletilmesinde aa kullanlan ocaklarn almas ve balk retmek zere tesis kurulmas Orman Genel Mdrlnn iznine bal olup, ruhsatname alnmas ve rsum hakkndaki hkmler sakldr. Yangn grm ormanlarla, genletirmeye ayrlm veya aalandrlan sahalarda ve baraj havzalarnda birinci fkradaki faaliyetlere hibir surette izin verilemez.
78
XVII. BLM: YNETMELKLER evre mevzuatndaki ynetmelikler, a) evre ve ehircilik Bakanl Ynetmelikleri, b) Yerel Ynetimler ile ilgili Ynetmelikler c) Dier Bakanlklar ve kurululara ait ynetmelikler, d) Uluslar aras anlamlara ait hususlar olmak zere drt ana grup altnda incelenecektir. XVII.1. evre ve ehircilik Bakanl Ynetmelikleri evre ve Orman Bakanlnn evre Mhendislerini dorudan ilgilendiren ynetmelikleri; hava, atk ynetimi, kimyasallar ynetimi, deniz ve ky ynetimi, lm ve izleme, izin ve denetim, su ve toprak ynetimi ve ED ve Planlama ynetimi altnda toplanmaktadr. XVII.1.1. Hava le lgili Ynetmelikler Hava ile ilgili ynetmelikler aada verilmitir. Kokuya Sebep Olan Emisyonlarn Kontrol Ynetmelii, Resmi Gazete Tarihi: 04.09.2010 | Says: 27692 2. yonlatrc Olmayan Radyasyonun Olumsuz Etkilerinden evre ve Halkn Salnn Korunmasna Ynelik Alnmas Gereken Tedbirlere likin Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi: 24.07.2010 | Says: 27651 3. Byk Yakma Tesisleri Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 08.06.2010 | Says: 27605 4. evresel Grltnn Deerlendirilmesi ve Ynetimi Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 04.06.2010 | Says: 27601 5. Baz Akaryakt Trlerindeki Kkrt Orannn Azaltlmasna likin Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi: 06.10.2009 | Says: 27368 6. Sanayi Kaynakl Hava Kirliliinin Kontrol Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 03.07.2009 | Says: 27277 7. Egzoz Gaz Emisyonu Kontrol Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 04.04.2009 | Says: 27190 8. Isnmadan Kaynaklanan Hava Kirliliinin Kontrol Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 13.01.2005 | Says: 25699 9. Ozon Tabakasn ncelten Maddelerin Azaltlmasna likin Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi: 12.11.2008 | Says: 27052 10. Hava Kalitesi Deerlendirme ve Ynetimi Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 06.06.2008 | Says: 26898 11. Benzin ve Motorin Kalitesi Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 11.06.2004 | Says: 25489 1.
79
XVII.1.2. Atk Ynetimi le lgili Ynetmelikler Atk Ynetimi ile ilgili ynetmelikler aada verilmitir. 1. Atklarn Yaklmasna likin Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi : 06.10.2010 | Says : 27721 2. Atklarn Dzenli Depolanmasna Dair Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi : 26.03.2010 | Says : 27533 3. mrn Tamamlam Aralarn Kontrol Hakknda Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi : 30.12.2009 | Says : 27448 4. Atk Yalarn Kontrol Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 30.07.2008 | Says : 26952 5. Atk Ynetimi Genel Esaslarna likin Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi: 05.07.2008 | Says : 26927 6. Elektrikli ve Elektronik Eyalarda Baz Zararl Maddelerin Kullanmnn Snrlandrlmasna Dair Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi: 30.05.2008 | Says : 26891 7. Poliklorlu Bifenil ve Poliklorlu Terfenillerin Kontrol Hakkndaki Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi: 27.12.2007 | Says : 26739 8. Ambalaj Atklarnn Kontrol Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 24.06.2007 | Says: 26562 9. mrn Tamamlam Lastiklerin Kontrol Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 25.11.2006 | Says: 26357 10. Tbbi Atklarn Kontrol Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 22.07.2005 | Says: 25883 11. Bitkisel Atk Yalarn Kontrol Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 19.04.2005 | Says: 25791 12. Tehlikeli Atklarn Kontrol Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 14.03.2005 | Says: 25755 13. Atk Pil va Akmlatrlerin Kontrol Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 31.08.2004 | Says: 25569
Atk Pil va Akmlatrlerin Kontrol Ynetmelii Deiiklik

Resmi Gazete Tarihi: 03.03.2005 | Says: 25744 14. Hafriyat Topra, naat ve Yknt Atklarn Kontrol Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 18.03.2004 | Says: 25406 15. Kat Atklarn Kontrol Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 14.03.1991 | Says: 20814 Kat Atklarn Kontrol Ynetmelii deiiklik Resmi Gazete Tarihi: 05.03.2005 | Says: 25777 XVII.1.3. Kimyasallar Ynetimi le lgili Ynetmelikler Kimyasallar ynetimi ile ilgili ynetmelikler aada verilmitir. 1. Byk Endstriyel Kazalarn Kontrol Hakknda Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi: 18.08.2010 | Says: 27676
80
2.
3.
4.
5.
Tehlikeli Maddelerin ve Mstahzarlarn Snflandrlmas, Ambalajlanmas ve Etiketlenmesi Hakknda Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi: 26.12.2008 | Says: 27092 Tehlikeli Maddelere ve Mstahzarlara likin Gvenlik Bilgi Formlarnn Hazrlanmas ve Datlmas Hakknda Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi: 26.12.2008 | Says: 27092 Baz Tehlikeli Maddelerin, Mstahzarlarn ve Eyalarn retimine, Piyasaya Arzna ve Kullanmna likin Kstlamalar Hakknda Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi: 26.12.2008 | Says: 27092 Kimyasallarn Envanteri ve Kontrol Hakknda Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi: 26.12.2008 | Says: 27092
XVII.1.4. Deniz Ve Ky Ynetimi le lgili Ynetmelikler Deniz ve ky ynetimi ile ilgili ynetmelikler aada verilmitir. 1. Gemilerden Atk Alnmas ve Atklarn Kontrol Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 26.12.2004 | Says: 25682 2. Deniz evresinin Petrol ve Dier Zararl Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Mdahale ve Zararlarn Tazmini Esasalarna Dair Kanunun Uygulama Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 21.10.2006 | Says: 26326 3. Deniz evresinin Petrol ve Dier Zararl Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Mdahale ve Zararlarn Tazmini Esasalarna Dair Kanun Kapsamnda Mal ve Hizmet Almna likin Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi: 26.04.2006 | Says: 26150 4. Yzme Suyu Kalitesi Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 09.01.2006 | Says: 26048 XVII.1.5. lm Ve zleme le lgili Ynetmelikler lm ve izleme ile ilgili ynetmelikler aada verilmitir. 1. yi Laboratuvar Uygulamalar Prensipleri, Test Birimlerinin Uyumlatrlmas, yi Laboratuvar Uygulamalarnn ve almalarnn Denetlenmesi Hakknda Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi: 09.03.2010 | Says: 27516 2. evre lm ve Analiz Laboratuvarlar Yeterlik Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 05.09.2008 | Says: 26988 XVII.1.6. zin Ve Denetim le lgili Ynetmelikler zin ve denetim ile ilgili ynetmelikler aada verilmitir. 1. evre Kanununca Alnmas Gereken zin ve Lisanslar Hakknda Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi : 26.04.2009 | Says : 27214 2. evre Denetimi Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi : 21.11.2008 | Says : 27061
81
XVII.1.7. Su Ve Toprak Ynetimi le lgili Ynetmelikler Su ve toprak ynetimi ile ilgili ynetmelikler aada verilmitir. 1. Atksu Altyap ve Evsel Kat Atk Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara likin Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi : 27.10.2010 | Says : 27742 2. evre Kanununun 29 Uncu Maddesi Uyarnca Atksu Artma Tesislerinin Tevik Tedbirlerinden Faydalanmasnda Uyulacak Usul Ve Esaslara Dair Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi: 01.10.2010 | Says: 27716 3. Evsel ve Kentsel Artma amurlarnn Toprakta Kullanlmasna Dair Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi: 03.08.2010 | Says: 27661 4. Toprak Kirliliinin Kontrol ve Noktasal Kaynakl Kirlenmi Sahalara Dair Ynetmelik, Ynetmelik Ekleri Resmi Gazete Tarihi: 08.06.2010 | Says: 27605 5. Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 31.12.2004 | Says: 25687
Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii Deiiklik

Resmi Gazete Tarihi: 13.02.2008 | Says: 26786 6. Madencilik Faaliyetleri le Bozulan Arazilerin Doaya Yeniden Kazandrlmas Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 23.01.2010 | Says: 27471 7. Kum akl ve Benzeri Maddelerin Alnmas ve letilmesinin Kontrol Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 08.12.2007 | Says: 26724 8. Kentsel Atksu Artm Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 08.01.2006 | Says: 26047 9. Tehlikeli Maddelerin Su ve evresinde Neden Olduu Kirliliin Kontrol Ynetmelii (76/464/ AB) Resmi Gazete Tarihi: 26.11.2005 | Says: 26005 10. mesuyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan Yzeysel Sularn Kalitesine Dair Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi: 20.11.2005 | Says: 25999 XVII.1.8. ED ve Planlama Ynetimi le lgili Ynetmelikler ED ve Planlama ynetimi ile ilgili ynetmelikler aada verilmitir. 1. ED Ynetmelii, Resmi Gazete Tarihi: 17.07.2008 | Says: 25939 2. evre Dzeni Planlarna Dair Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi: 11.11.2008 | Says: 27051
82
XVII.2. Yerel Ynetimler le lgili Ynetmelikler Yerel ynetimler ile ilgili ynetmelikler, su ve atksu ynetimi iin Bykehir Belediyelerinin kardklar ynetmeliklerdir. Bunlarn balcalar aada verilmitir. SK Genel Mdrl Atksularn Kanalizasyona Dearj Ynetmelii,16.7.2009 Tarih 15 Sayl Genel Kurul Karar ile Ynetmeliin tamam yeniden tanzim edilmi, 28.7.2009 Tarihli Tercman gazetesinde yaynlanmtr. SK mesuyu Havzalar Ynetmelii, 16.7.2009 Tarih 14 Sayl Genel Kurul Karar ile kabul edilerek 28 Temmuz 2009 Tarihli Referans Gazetesinde yaynlanmtr. XVII.3. Dier Bakanlklar Ve Kurululara Ait Ynetmelikler Dier bakanlklar ve kurululara ait ynetmeliklerin balcalar aada verilmitir. 1. Ak Alanda Kullanlan Tehizat Tarafndan Oluturulan evredeki Grlt Emisyonu le lgili Ynetmelik (2000/14/AT) Resmi Gazete Tarihi: 30.12.2006 | Says: 26392 Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelik, Resmi Gazete Tarihi: 14.07.2007 | Says: 26582 alanlarn sal ve Gvenlii Eitimlerinin Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik, Resmi Gazete Tarihi: 07.04.2004 | Says: 25426 Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik, Resmi Gazete Tarihi: 06.03.2006 | Says: 26100 Grlt Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 23.12.2003 | Says: 25325 Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmelii, Resmi Gazete Tarihi: 23.12.2003| Says: 25325 Sal ve Gvenlii Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 23.12.2003| Says: 25325 Titreim Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 23.12.2003| Says: 25325 Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii, Resmi Gazete Tarihi: 11.02.2004 | Says: 25370 Kiisel Koruyucu Donanmlarn yerlerinde Kullanlmas Hakknda Ynetmelii, Resmi Gazete Tarihi: 11.02.2004 | Says: 25370 Lam Mecras nas Mmkn Olmayan Yerlerde Yaplacak ukurlara Ait Ynetmelik Resmi Gazete Tarihi: 19.03.1971 | Says: 13783 Makine Emniyeti Ynetmelii (98/37/AT) Resmi Gazete Tarihi: 30.12.2006 | Says: 26392 Radyasyon Gvenlii Ynetmelii, Resmi Gazete Tarihi: 06.09.1991 | Says: 20089 Radyoaktif Madde Kullanmndan Oluan Atklara likin Ynetmelik,
2. 3.
4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
12. 13. 14.
83
Resmi Gazete Tarihi: 02.09.2004 | Says: 25571 15. Yap lerinde Salk ve Gvenlik Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 23.12.2003| Says: 25325 16. Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelik 26.07.2002 Resmi Gazete Tarihi: 26.07.2002| Says: 17. Su rnleri Ynetmelii Resmi Gazete Tarihi: 26.07.2002| Says: XVII.4. Uluslar Aras Anlamlara Ait Hususlar Uluslar aras anlamalara ait hususlarn balcalar aada verilmitir. 1. 2. 3. Avrupann Yaban Hayat ve Yaama Ortamlarn Koruma Szlemesi Resmi Gazete Tarihi: 20.2.1984 | Says: 18318 Dnya Kltr ve Tabiat Mirasnn Korunmas Szlemesi Resmi Gazete Tarihi: 14.2.1983 | Says: 17959 Tehlikeli Atklarn Snrtesi Tanmna ve Bertarafna likin BASEL Szlemesi (Basel Szlemesi) Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 22.06.1994 Szleme Amac: nsan sal ve evrenin, tehlikeli ve dier atklarn oluumu, ynetimi, snrtesi tanm ve bertarafndan kaynaklanabilecek olumsuz etkilerinden korunmas Birlemi Milletler Kalc Organik Kirleticilere likin Stockholm Szlemesi (Kalc Organik Kirleticiler (POPs) Szlemesi ) Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 12.01.2010 Szleme Amac: nsan sal ve evreyi kalc organik kirleticilerden korumak Birlemi Milletler klim Deiiklii ereve Szlemesi (BMDS) Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 24.05.2004 Szleme Amac: Szlemenin ve Taraflar Konferansnn benimseyebilecei herhangi bir ilgili yasal belgenin nihai amac, Szlemenin ilgili hkmlerine gre, atmosferdeki sera gaz birikimlerini, iklim sistemi zerindeki tehlikeli insan kaynakl etkiyi nleyecek bir dzeyde durdurmay baarmaktr. Byle bir dzeye, ekosistemin iklim deiikliine doal bir ekilde uyum salamasna, gda retiminin zarar grmeyecei ve ekonomik kalknmann srdrlebilir ekilde devamna izin verecek bir zaman dahilinde ulalmaldr. Ozon Tabakasnn Korunmasna Dair Viyana Szlemesi (Viyana Szlemesi) Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 20.09.1991 Szleme Amac: Ozon tabakas zerinde oluan tahribatn nlenebilmesi iin uluslar aras dzeyde gereken nlemlerin belirlenebilmesi ve bu nlemlerin uygulanmas iin gerekli olan erevenin oluturulmas. Birlemi Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu Uzun Menzilli Snrtesi Hava Kirlilii Szlemesi (CLRTAP) Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 18 Nisan 1983 Szleme Amac: nsan ve evreyi hava kirliliinin olumsuz etkilerinden korumak amacyla uzun menzilli snr aan hava kirleticilerin emisyonunu snrlamak ve mmkn olduunca azaltmak
4.
5.
6.
7.
84
Szleme Protokol/Protokollerinin ad :
1) Avrupadaki Hava Kirletici Etmenlerin Geni Kapsaml Tanmasnn zlenmesi ve Deerlendirilmesi iin Ortak Programn Uzun Vadeli Finansman Protokol (EMEP-1984) 2) Kkrt Emisyonlarnn ve Snr tesi Tanmnn en az %30 Azaltmna likin Protokol (1985,Helsinki, Finlandiya) 3) Azotoksitlerin Emisyonlarnn ve Snr tesi Tanmnn Kontrolne likin Protokol (1988,Sofya, Bulgaristan) 4) Uucu Organik Bileiklerin (VOCs) Emisyonlarnn ve Snr tesi Tanmnn Kontrolne likin Protokol (1991,Cenevre, svire) 5) Kkrt Emisyonlarnda Daha Fazla Azaltma likin Protokol (1994,Oslo, Norve,) 6) Ar Metallere likin Protokol (1998,Aarhus, Danimarka) 7) Kalc Organik Kirleticilere (POPs) likin Protokol (1998,Aarhus, Danimarka) 8) Asidifikasyon, trofikasyon ve Yer Seviyesi Ozon Azlatmna likin Protokol (1999,Gteborg, sve) Akdenizin Deniz Ortam ve Ky Blgesinin Korunmas Barselona Szlemesi Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 12 Haziran 1976 Szleme Amac: Bu szlemede, Akdeniz Blgesinin kirlenmeye maruz kalmas, kirlenme dolaysyla deniz evresini, denizin ekolojik dengesini, kaynaklarna ve meru kullanma ekillerine ynelmi tehditleri ortadan kaldrmak, blge leinde birbiriyle ilikilendirilmi geni bir tedbirler btn iinde Akdeniz Blgesinin korunmas ve gelitirilmesi iin devletlerin ve ilgili uluslararas kurulularn yakn ibirlii iinde bulunmas amalanmaktadr.
8.
1- Akdenizde Gemi ve Uaklardan Yaplan Boaltmalardan ya da Denizde Yakmadan Kaynaklanan Kirlenmenin nlenmesi ve Ortadan Kaldrlmasna likin Protokol 2- Gemilerden Kaynaklanan Kirliliinin nlenmesi ve Acil Durumlarda Akdenizin Kirlenmesine Kar Mcadelede birlii Hakknda Protokol (2002 Protokol) (Trkiye2003) 3- Akdenizin Kara Kkenli Kirleticilerden Kaynaklanan Kirlenmeye Kar Korunmas Protokol (18.03.1987 tarih ve 19404 sayl Resmi Gazete) 4- Akdenizde zel Koruma Alanlarna likin Protokol (12.10.1988 tarih ve 19968 sayl Resmi Gazete) 5- Akdenizde Kta Sahanl ve Deniz Dibinin Kefi ve letilmesinden Kaynaklanan Kirliliin nlenmesi Protokol 6- Akdenizde Tehlikeli Atklarn Snr tesi Tanmndan Kaynaklanan Kirliliin nlenmesi Protokol Karadenizin Kirlilie Kar Korunmas (Bkre)Szlemesi Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 15 Ocak 1994 Szleme Amac: Karadeniz deniz evresinin ve canl kaynaklarnn korunmas, kirliliin nlenmesi ve kontrol edilmesi; Karadenizin kaynaklarnn youn kullanmndan dolay su kalitesinin bozulmasna, biyolojik eitliliin azalmasna engel olmak; Karadeniz su kalitesini, deniz ve ky ekosistemini iyiletirmek; blgede srdrlebilir bir kalknma salamak ve Karadeniz deniz evresini ve canl kaynaklarn Karadeniz lkeleri tarafndan ortak bir aba ile korumaktr.
9.
85
Karadeniz Deniz evresinin Kara Kkenli Kaynaklardan Kirlenmeye Kar Korunmasna Dair Protokol (1992) 2. Karadeniz Deniz evresinin Petrol ve Dier Zararl Maddelerle Kirlenmesine Kar Acil Durumlarda Yaplacak birliine Dair Protokol (1992) Bu protokol kapsamnda Karadeniz Acil Mdahale Plan kabul edildi. (2003) 3. Karadeniz Deniz evresinin Boaltmalar Nedeniyle Kirlenmesinin nlenmesine Dair Protokol (1992) 4. Karadeniz Blgesinde Biyoeitlilik ve Peyzajn Korunmas Protokol (2002) Petrol Kirlilii Zararlarnn Tazmini in Bir Fonun Kurulmasyla lgili Uluslararas Szlemesi (FUND 1992) Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 17 Austos 2002 Szleme Amac: Tankerlerden kaynaklanan petrol dkntlerinin neden olduu evresel kirlilik hasarlar iin tazminat fonu oluturulmas. Petrol Kirliliinden Doan Zararn Hukuki Sorumluluu le lgili Uluslararas (CLC 1992) Szlemesi (Hukuki Sorumluluk Szlemesi ) Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 27 Temmuz 2001 Szleme Amac: Tankerlerden kaynaklanan petrol dkntlerinin neden olduu evresel kirlilik hasarlar iin tazminat fonu oluturulmas. Denizlerin Gemiler Tarafndan Kirletilmesinin nlenmesine (Marpol) Ait Szleme (Marpol 73 / 78 ) Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 24.06.1990 Szleme Amac: Denizlerin Gemiler Tarafndan Kirletilmesinin nlenmesi Akdenizde Tehlikeli Atklarn Snrtesi Hareketleri ve Bertarafndan Kaynaklanan Kirliliin nlenmesi (ZMR) Protokol Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 03 Aralk 2003 Szleme Amac: Basel Szlemesinin blgesel uygulanmasna ynelik almalara destek vermek Ozon Tabakasn ncelten Maddelere Dair Montreal Protokol Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 19 Aralk 1991 Szleme Amac: Ozon tabakasn incelten maddelerin retim ve tketimlerini kontrol altna almak, azaltma program ve oranlarn belirleyerek sz konusu maddelerin kullanmdan kaldrlmasn, bunlarn yerlerini alacak alternatif madde ve teknolojilerin aratrlmas ve gelitirilmesini, gelimekte olan lkelerin bu maddelere olan ihtiyalarn da dikkate alarak gerekli teknik ve finansal yardmn crac Kurulular araclyla salanmas. Kyoto Protokol Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 26.08.2009 Szleme Amac: Ek-I'de yer alan Taraflarn her birinin, 3. Madde'deki saysallatrlm salm snrlandrma ve azaltm taahhtlerini yerine getirirken, srdrlebilir kalknmay tevik etmek amacyla gerekli tedbirleri almas amalanmaktadr. Olaanst Hallerde Akdenizin Petrol Ve Dier Zararl Maddelerle Kirlenmesinde Yaplacak Mcadele Ve birlne Ait Protokol Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 12.6.1981 tarih ve 17368 sayl Resmi Gazete ile. 1.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
86
17.
18.
19.
20.
21.
22.
1. maddesiyle tanmlanan saha iinde kaza sonucu byk miktarlarda petrol veya dier zararl maddelerin mevcudiyeti veya kk miktarlardaki boaltmalarn birikerek denizi kirletmesi veya kirletmek zere bulunmas ile deniz ortamna, kylara veya Taraflardan birinin veya birkann buraya bal menfaatlerine ynelmi ciddi ve yakn tehlike durumlarnda gerekli tedbirleri almak zere ibu Protokole Taraf Olanlar ibirlii Akdenizde Gemi ve Uaklardan Yaplan Boaltmalardan ya da Denizde Yakmadan Kaynaklanan Kirlenmenin nlenmesi ve Ortadan Kaldrlmasna likin Protokol (Akdeniz Boaltm Protokol ) Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 1981 Szleme Amac: Bu Protokol ile, atklarn veya baka maddelerin boaltlmasnn veya yaklmasnn deniz ortamna getirdii tehlike kabul edilerek Akdeniz'in gemilerden ve uaklardan boaltma veya denizde yakmadan kaynaklanan kirliliini mmkn olan en st dzeyde nlemek, azaltmak ve ortadan kaldrmak iin tm nlemlerin alnmas ile amalanmaktadr. Karadeniz Deniz Ortamnn Kara Kkenli Kirlenmelere Kar Korunmas (LBS)Protokol Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 21 Nisan 1992 tarihinde imzalanm, 1994 tarihinde taraf olunmutur. Szleme Amac: Karadeniz ekosisteminin geri kazanmn salamak ve doal kaynaklarn iyiletirmek, Karadenizin deniz evresinin kirlenmesini nlemek, azaltmak ve kontrol etmek, doal kaynaklarn srdrlebilir kullanmn ve ky alanlarnda evre dostu faaliyetlerin tevik edilmesini salayan yasal aralarn gelitirilmesini salamak, blgesel ve ulusal dzeylerde sektrler aras etkileimi Karadeniz Blgesinde Biyoeitlilik Ve Peyzajn Korunmas Protokol Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 12.08.2004 Szleme Amac: Ekolojik adan iyi durumdaki Karadeniz Ekosistemini koruyarak ve onun uygun durumdaki peyzajlarn muhafaza etmek, korumak, saklamak ve biyolojik kaynaklarn zenginletirmek amacyla, Karadenizin biyolojik ve peyzaj eitliliini srdrlebilir ekilde ynetmektir. Karadeniz Deniz Ortamnn Boaltmalardan Kaynaklanan Kirlenmeye Kar Korunmas Protokol (Boaltma Protokol (Dumping protocol) ) Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 29-03-1994 Szleme Amac: Gemilerden yaplan boaltmlarn nlenmesi ve tedbirlerin alnmasnn salanmas Karadeniz Deniz Ortamnn Olaanst Durumlarda Petrol Ve Dier Zararl Maddelerin Kirlenmesiyle Mcadele brliine Ait Protokol (Acil Durum Protokol (Emergency protocol)) Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 29-03-1994 Szleme Amac: Deniz ortamnda acil hallerden doan petrol ve dier zararl maddelerle kirlenmeye kar mcadele etmek ve bu kirlenmeyi nlemek ve azaltmak iin ibirlii yaplmas Akdenizn Kara Kkenli Kaynaklardan Kirlenmeye Kar Korunmas Protokol (LBS Protokol)
Szleme Amac: Akdeniz'in Kirlenmeye Kar Korunmasna Ait Szleme'nin
87
Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 2002 Szleme Amac: Protokol'n Akit Taraflar, zehirli kalc ve biyoakmlasyona eilimli
maddelerin girdilerini aamal olarak ortadan kaldrmaya ncelik vererek, Akdeniz Alan'nn rmaklarndan, ky tesislerinden veya kanallarndan gelen ve lkeleri iindeki tm dier kara kkenli kaynaklardan veya etkinliklerden dolay ortaya kan atklarn yol at kirlilii mmkn olan en yksek dzeyde nlemek, azaltmak, bu kirlilikle mcadele etmek ve bu kirlilii ortadan kaldrmak iin uygun olan tm nlemleri alacaklardr. 23. Baz Tehlikeli Kimyasallarn ve Pestisitlerin Uluslararas Ticaretinde n Bildirimli Kabul Usulne Dair Rotterdam Szlemesi (Rotterdam (PIC) Szlemesi) Szleme in Trkiye Taraf Tarihi: 20 Aralk 2002 Szleme Amac: Kimyasallarn zelliklerine ilikin bilgi alveriini kolaylatrarak, ithalat ve ihracatyla ilgili ulusal karar verme srecini oluturmay salayarak ve bu kararlar Taraflara duyurarak; baz tehlikeli kimyasallarn, insan salna ve evreye verebilecekleri olas zararlardan korunmay ve bu tr kimyasallarn evreyle uyumlu bir biimde kullanlmalarn teminen uluslararas ticaretinde Taraflar arasnda paylalm sorumluluu ve ibirlii abalarn artrmaktr. 24. Birlemi Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu Endstriyel Kazalarn Snraan Etkileri Szlemesi XVII.5. Genelge, Tebli ve Tzkler 1. Sanayi Kaynakl Hava Kirliliinin Kontrol Ynetmelii Uygulamas Hakknda Genelge 16.10.2009 tarihli 2009/19 sayl 2. Umumi Hellar Hakknda Genelge, 01.05.2000 Tarih ve 5847-2000/36 Sayl T.C.Salk Bakanl 3. Artma Tesisi Proje Onay Genelgesi, 29.04.2005 tarih ve 2005/5 sayl T.C. evre ve Orman Bakanl 4. Atklarn Alternatif veya Ek Yakt Olarak Kullanlmas Hakknda Tebli (2001-2005) 5. Atksu Artma Tesisleri Teknik Usuller Teblii, 20.03.2010 tarih ve 27527 Sayl RG 6. Tanker Temizleme Tesisleri Teblii, 29.01.2009 tarih ve 27125 Sayl R.G. 7. Yeterlik Belgesi Teblii 8. Hava Ynetimi D Ticarette Standardizasyon teblii(2009-7) 9. klim Deiiklii, Sera Gaz Emisyon Azaltm Salayan Projelere likin Sicil lemleri Teblii 10. 2010 Yl Kurban Hizmetlerinin Uygulanmasna Dair Tebli 11. Tehlikesiz ve nert Atklarn Geri Kazanm Teblii 12. Atklarn Ek Yakt Olarak Kullanlmasnda Uyulacak Genel Kurallar Hakknda Tebli, 13. Tanker Temizleme Tesisleri Teblii(29/01/2009 tarih ve 27125 Sayl) 14. evrenin Korunmas Ynnden Kontrol Altnda Tutulan Kimyasallara likin Tebli (2008/6) 15. Denizlerde Kurulan Balk Yetitiricilii Tesislerinin zlenmesine likin Tebli (13.06.2009 Tarih 27257 R.G.)
88
16. Gemilerden Atk Alnmas Ve Atklarn Kontrol Ynetmelii erevesinde Uygulanacak cretler Ve Esaslar Hakknda Tebli (2009/3) 17. Atk Alma Gemileri in Uygulanacak dari Ve Teknik Dzenleme Hakknda Tebli (Tebli No: 2007/4) 18. Risk Deerlendirmesi Ve Acil Mdahale Planlarn Hazrlayacak Kurum/Kurulularn Asgari zelliklerine Dair Tebli (2007/3) 19. Denizlerde Balk iftliklerinin Kurulamayaca Hassas Alan Niteliindeki Kapal Koy ve Krfez Alanlarnn Belirlenmesine likin Tebli 20. evre Grevlilerine, evre Danmanlk Kurum Ve Kurulularna Yeterlik Verilmesi Hakknda Tebli (4 Kasm 2009 tarih 27396 R.G.) 21. 2872 Sayl evre Kanunu Uyarnca Verilecek dari Para Cezalarna likin Tebli (2008/1) 22. Atksu Artma Tesisleri Teknik Usuller Teblii 23. Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii dari Usuller Teblii(10 Ekim 2009 tarih 27372 R.G.) 24. Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii Numune Alma ve Analiz Metodlar Teblii (10 Ekim 2009 tarih 27372 R.G.) 25. Kentsel Atksu Artm Ynetmelii Hassas Ve Az Hassas Su Alanlar Teblii (27/06/2009 tarih ve 27271 Sayl) 26. SKKY, Havzalarda zel Hkm Belirleme almalarna likin Usul ve Esaslar Teblii(30/06/2009 tarih ve 27274 sayl) 27. Kmr Depolama, Eleme ve Briketleme Tesisleri (2010/15) 28. Hava Kirliliinin Kontrol ve nlenmesi Genelge (2010/14) 29. Elence Yerlerinden Kaynaklanan evresel Grltnn Kontrol Konulu Genelge (2010/10) 30. SKHKK Ynetmelik Uygulamas Genelgesi (2009/19) 31. Hava Kirliliinin Kontrol ve nlenmesi Genelgesi (2009/15) 32. 2009 Yl Egzoz Gaz Emisyon lmleri Genelgesi (2009/12) 33. thal Kat Yaktlar Genelgesi (2009/4) 34. Kontrole Tabi Madde thalat Genelgesi (2009/3) 35. (2008/11) Sayl Hava Kirliliin Kontrol ve nlenmesi Konulu Genelgede Deiiklik Yaplmasna Dair Genelge (2008/16 ) 36. Hava Kirliliinin Kontrol ve nlenmesi Genelgesi (2008/11) 37. Elence faaliyetlerinden Kaynaklanan evresel Grltnn Kontrol Konulu Genelge (2008/8) 38. GDYY Uygulamalar Hakknda Konulu Genelge (2007/5) 39. Yetki Devri Konulu Genelge (2006/16) 40. nert Maden Atklarnn Alan Islah, Restorasyon, Dolgu Maksadyla Kullanm veya Depolanmasna likin Genelge(2010/13) 41. Entegre Atk Ynetim Plan Genelgesi (2010/09) 42. Ormanlk Alanlarda Kat Atk Bertaraf Tesislerine Verilecek zinler (2010/2) 43. Mahalli dareler Seiminde evresel Kirliliin nlenmesine likin Genelge (2009-5) 44. Kurban Kesimi ve Atklar Genelge (2008-15) 45. Hafriyat Topra, naat ve Yknt Atklar Yetki Devri (2008/6) 46. Kat Atk Karakterizasyonu ve Kat Atk Bertaraf Tesisleri Bilgi Gncellemesi (2007/10)
89
47. Tbbi Atk Yl Sonu Raporlar Hakknda Genelge (2006-25) 48. Kat Atk Bertaraf Tesisleri Termin Pln Hakknda Genelge (2006/14) 49. Tbbi Atklarn Sterilizasyonu Hakknda Genelge (2006/7) 50. Tehlikeli Atk Tama Genelgesi (2005-11) 51. Kat Atk ve Atk Su Ynetimi Genelgesi (2004-12) 52. Kat Atk Genelgesi (2004-7) 53. Hafriyat Topra, naat ve Yknt Atklarnn Kontrol (2004/5) 54. Kat Atk Genelgesi (2003-8) 55. Acil Durum Plan Genelgesi 56. Derin Deniz Dearj izleme Genelgesi (2009/16) 57. Yetki Devri Genelgesi (2009/13) 58. Yetki Devri Genelgesi (2009/8) 59. Ky Tesisi Risk Deerlendirmesi ve Acil Mdahale Plan Onay Prosedr Genelgesi (2009/6) 60. Derin Deniz Dearj Proje Onay Prosedr Genelgesi (2008/13) 61. Derin Deniz Dearj Genelgesi(2006/21) 62. Kat Yakt Numune Alma ve Analiz Genelgesi (2010/3) 63. Denetim ve zleme-Kontrol Faaliyetlerinin Yrtlmesi (2007/03) 64. evre Kanununca Alnmas Gereken zin ve Lisanslar Hakknda Ynetmelik Uygulamalarna likin Genelge (2010/6) 65. Atksu Artma Tesisleri iin Termin Plan Genelgesi (2006/15) 66. Atksu Artma Tesisi Proje Onay Genelgesi (2005/5)
90
XVIII: UYGULAMA RNEKLER VE RENC DEVLER
91

Cevre Hukuku-2011

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cevre Hukuku-2011

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

YILDIZ TEKNK NVERSTES

EVRE MHENDSL BLM

Yrd. Do. Dr. Sleyman AKAR

Tel: 0212 383 53 55 Faks: 0212 383 53 58 E posta: sakar@yildiz.edu.tr

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

ekil. 1. Ky Tanmlarnn ematik Gsterimi

ekil. 2. Ky Tanmlarnn Fotografik Gsterimi

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI

YT EVRE MHENDSL BLM - EVRE HUKUKU DERS NOTLARI