You are on page 1of 3

PAAES 2012 - CONTEDO PROGRAMTICO QUMICA - DIRETRIZES GERAIS1

O programa est organizado na perspectiva de contemplar os conceitos bsicos de cada tpico, buscando articular os trs nveis de abrangncia: o nvel da observao e descrio dos fenmenos (aspectos macroscpicos); o nvel das ideias, modelos e explicaes, que se traduz pelas teorias qumicas (aspectos microscpicos) e o nvel da linguagem e notao prprias da Qumica (aspecto simblico, representativo). Para isso, sugere-se que uma das estratgias didticas para a elaborao conceitual seja a realizao de atividades prticas. Esse programa tambm retrata, de forma evidente, a importncia dos conceitos que devem ser adquiridos na disciplina de Qumica, deixando a nfase na contextualizao a critrio da criatividade e realidade de cada professor. Assim, diversas vias podem ser propostas para que o estudante compreenda melhor a Qumica e a utilize na melhoria da qualidade de vida. Dentro do contedo proposto, a denominao exigida para os compostos, ons e grupamentos funcionais dever ser restrita, sempre que possvel, nomenclatura oficial da Unio Internacional de Qumica Pura e Aplicada IUPAC Os itens de Qumica descritiva devero ser restritos aos exemplos mais representativos e simples possveis, porque se espera que os estudantes faam relaes entre conceitos qumicos e suas aplicaes nos processos e no memorize seus detalhes. As teorias e modelos devero ser restritas aos seus aspectos qualitativos e modelos clssicos, sem a preocupao com modelos qunticos (orbitais atmicos, moleculares, hibridizao, etc.), com exceo dos itens que envolvem conceitos quantitativos, tais como frmulas, propores e outros semelhantes, que sero tratados em seus aspectos mais gerais. Os modelos de estrutura interna da matria e de configurao espacial devero ser restritos aos exemplos simples e tpicos, porque se espera que os estudantes demonstrem a capacidade de relacionar esses modelos de estrutura interna com as propriedades observveis dos materiais e no com o conhecimento de estruturas complexas. EIXO TEMTICO Reaes Qumicas: velocidade e estado de equilbrio CONTEDO PROGRAMTICO NVEIS DE EXIGNCIA - Conceituar velocidade de reao. - Analisar a importncia do seu controle. 1. Cintica qumica - Interpretar o modelo da coliso entre as partculas: frequncia, energia e - A velocidade de uma reao orientao adequadas. - Como as reaes se processam - Analisar a influncia de natureza dos reagentes, temperatura, presso, Energia de ativao concentrao dos reagentes, superfcie de contato, presena ou ausncia de - Condies que influenciam a catalisador. velocidade das reaes - Diferenciar reao elementar e no elementar e deduzir as expresses de - Mecanismo de reao velocidade a partir de dados experimentais. - Reconhecer a etapa determinante da velocidade da reao. - Reconhecer a natureza dinmica do estado de equilbrio: equilbrio homogneo e heterogneo. - Escrever a expresso da constante de equilbrio em funo da concentrao Kc e 2. Equilbrio Qumico presso parcial Kp. - Estudo introdutrio - Interpretar o significado da Kc e Kp: proporcionalidade. Conceito de equilbrio qumico - Relacionar Kc e Kp com a extenso da reao. Constante de equilbrio - Efetuar clculos simples envolvendo Kc. Deslocamento de equilbrio - Interpretar e aplicar o Princpio de Le Chatelier. - Equilbrio inico em soluo aquosa - Relacionar a constante de ionizao e fora do cido: distinguir cido forte e fraco. Equilbrio qumico em solues de - Escrever e calcular as expresses para as constantes de ionizao. cidos e bases fracas - Comparar os valores das constantes de ionizao para cidos com mais de um Constante de ionizao de cidos e hidrognio ionizvel. bases fracos - Interpretar os fatores que afetam o grau de ionizao de cidos e bases fracas: Grau de ionizao de cidos e bases efeito da diluio e efeito do on comum. fracos - Escrever o equilbrio de auto ionizao da gua. Equilbrio inico da gua - Reconhecer o meio neutro, cido e bsico, utilizando indicadores e escalas de pH e Produto inico da gua pOH. Hidrlise de sais - Calcular o pH e pOH de solues ordinrias, tais como: 0,1 mol/L, 0,01mol/L, entre Soluo tampo outras. - Equilbrio Heterogneo - Conceituar hidrlise e prever o pH de solues aquosas de sais (aspecto qualitativo Solubilidade e quantitativo com clculos simples). Produto de solubilidade - Definir e interpretar a constituio da soluo tampo. - Interpretar os aspectos qualitativos do funcionamento de uma soluo tampo: deslocamento de equilbrio. - Analisar os aspectos qualitativos e conceituais de um sistema heterogneo em
1

Disponvel em http://www.ingresso.ufu.br/sites/default/files/anexos/seriados/paaes/2012/Conteudo_Programatico_3 _Etapa.pdf, pginas 8 a 13.

equilbrio. - Calcular Kc para equilbrio heterogneo. - Interpretar o princpio de Le Chatelier aplicado a equilbrio heterogneo. - Conceituar e relacionar solubilidade e constante do produto de solubilidade. - Calcular a solubilidade e constante do produto de solubilidade. EIXO TEMTICO - Substncias e materiais orgnicos: propriedades e transformaes CONTEDO PROGRAMTICO NVEIS DE EXIGNCIA 1. Qumica dos compostos do carbono - Definir qumica orgnica e explicar o seu papel na compreenso dos processos que - Introduo qumica orgnica - breve ocorrem nos seres vivos. histrico - Definir as principais caractersticas do tomo de carbono. - Estruturas das molculas orgnicas - Classificar as cadeias carbnicas. tomo de carbono e suas hibridaes - Classificar o carbono na cadeia carbnica. Cadeias carbnicas - Representar as molculas atravs de frmulas estruturais simplificadas. 2. Funes orgnicas - Funo qumica - Conceituar funo qumica e grupo funcional. - Hidrocarbonetos: principais - Conceituar e caracterizar os alcanos alcenos, alcinos, dienos, ciclanos, ciclenos e caractersticas e nomenclatura hidrocarbonetos aromticos. - Outras funes orgnicas - Reconhecer estrutura e nomenclatura dos grupos alquila e arila. caractersticas e nomenclatura: lcool, - Reconhecer nomenclatura de hidrocarbonetos de cadeia: normal, ramificada e fenol, ter, amina, haleto de alquila, mista. haleto de arila, aldedo, cetona, enol, - Caracterizar e reconhecer os grupos funcionais. cido carboxlico, anidrido de cido de - Conceituar e reconhecer as funes mistas. carboxlico, ster, amida, haleto de - Reconhecer a nomenclatura das funes orgnicas monofuncionais e mistas, acila, sais orgnicos, cidos sulfnicos e limitando-se aos compostos simples com cadeia carbnica saturada e/ou insaturada. nitrocompostos 3. Isomeria - Conceituar e classificar os ismeros. - Principais conceitos - Conceituar e reconhecer: - Isomeria - Ismeros planos de posio, funo, cadeia, tautomeria e metameria. Plana - Ismeros geomtricos (cis/trans) em compostos alifticos e cclicos. Geomtrica - Ismeros pticos em compostos alifticos e cclicos. ptica 4. Propriedades dos compostos - Conceituar e reconhecer: molculas polares e apolares; as diferentes foras orgnicos intermoleculares e suas intensidades. - Polaridade das molculas orgnicas e - Conceituar solubilidade. as foras intermoleculares - Relacionar a solubilidade com a natureza da molcula (polaridade, tipo e tamanho Interao dipolo-dipolo da molcula). Interao dipolo instantneo-dipolo - Conceituar pontos de fuso e de ebulio. induzido - Relacionar PF e PE com a natureza da molcula (polaridade, foras Interao tipo pontes de hidrognio intermoleculares tipo e tamanho da molcula). - Solubilidade - Comparar as propriedades fsicas de compostos orgnicos e inorgnicos: - Ponto de fuso (PF) e ponto de solubilidade, densidade, condutividade eltrica, volatilidade, PF e PE. ebulio (PE) - Conceituar e reconhecer cidos e bases de Bronsted-Lowry e de Lewis. - Diferenas entre compostos orgnicos - Comparar a fora cida entre os cidos carboxlicos, fenol e lcool. e inorgnicos - Interpretar a basicidade de amina. - Acidez e basicidade de compostos - Conceituar e exemplificar substncias que apresentam carter anftero. orgnicos 5. A reaes qumicas envolvendo - Mecanismos compostos orgnicos - Conceituar e caracterizar as reaes de: - Reaes de substituio - conceitos e - halogenao em alcanos e ciclanos; caractersticas - alquilao, acilao, halogenao, nitrao e sulfonao em compostos Halogenao aromticos. Nitrao - Conceituar e caracterizar as reaes de: Sulfonao - hidrogenao cataltica de alceno, alcino e hidrocarboneto aromtico; Alquilao e acilao - halogenao, adio de halogenidretos e hidratao em alcenos e alcinos. - Reaes de adio: conceitos e - Conceituar e caracterizar as reaes de: caractersticas - eliminao de halogenidretos; Hidrogenao cataltica - desidratao de lcoois intramolecular e intermolecular. Halogenao - Conceituar oxidao, reduo, nmero de oxidao, agente oxidante e agente Adio de halogenidretos (HX) redutor em qumica orgnica. Hidratao - Conceituar e caracterizar reaes de: - Reaes de eliminao: conceitos e - Combusto;

caractersticas Eliminao de halogenidretos (HX) Desidratao de lcoois - Reaes de oxirreduo: conceitos e caractersticas Combusto Oxidao branda e enrgica Ozonlise Reduo - Outras reaes orgnicas Adio ao grupo carbonila Esterificao e transesterificao Hidrlise cida Hidrlise bsica 6. Substncias constituintes dos seres vivos - Carboidrato - Lipdio - Aminocido - Protena

- oxidao banda de alceno (hidroxilao); - oxidao enrgica de alceno e alcino (ciso oxidativa); - ozonlise de alceno; - oxidao de lcool; - oxidao e reduo de aldedo; - reduo de cetona. - Conceituar e caracterizar as reaes de: - reao de Grignard em aldedo e cetona; - esterificao e transesterificao; - hidrlise cida e bsica de steres e anidridos; - hidrlise de haletos de acila. - Explicar por meio de mecanismos as seguintes reaes: Adio Alcanos e Alcenos (Halogenao, Hidrogenao, Markovnikov (HX); Desidratao dos lcoois; Esterificao; Hidrlise de Ester (cida e bsica)). - Conceituar, reconhecer e classificar: - carboidrato; - lipdio; - aminocido; - protena. - Conceituar, reconhecer e classificar alguns polmeros sintticos, como o polietileno, elastmeros, nilon, polister, poliuretano, silicone, fibras txteis, etc. - Relacionar propriedades e aplicaes. - Reconhecer o petrleo, carvo de pedra, gs natural e biomassa, os conceitos gerais sobre a origem, composio, processamento industrial e aplicao como matria prima e fonte de energia. - Reconhecer os detergentes e relacionar estrutura e propriedades.

7. Substncias e Materiais de uso industrial e comercial: aplicabilidade

You might also like