UOT:8294

BRLMVEEDEPBDES:BRAHMCANANBEY
merOKUMU,SetterDURMAZ
Qafqazniversitesi Bak/AZERBAYCAN oqumus@msn.com,sdurmaz1@qu.edu.az;sehdur@yahoo.com

ZET brahimCanan,kalemealdkrktanfazlakitabyla,oksaydamakale,konferansvebildirileriyle,ilimle mininyakndantandnemlibirahsiyettir.1940ylnda,KaramannErmenekilesininKkkarapnarkynde doan Canan, ilkrenimini Karaman, Ermenek ve Konyada tamamlamtr. 1958de Konya Erkek Lisesinden, 1962ylndaAnkaraniversitesilahiyatFakltesindenmezunolanbrahimCanan,nceKayseriveAkehirdeki orta dereceli okullarda retmenlik yapmtr. Daha sonra, 1972 ylnda, ParisSorbonne niversitesinde, Hz. PeygamberinTebliMetotlarbalkldoktoraalmasntamamlamtr. brahimCanan,1973te,Atatrkniversitesi,slmlimlerFakltesinderetimyesiolarakgrevebala mtr.Canan,retimyeliininyansra,Harranniversitesi,lahiyatFakltesiDekanlileQafqazniversitesi Rektrlgibiidargrevlerdedebulunmutur. brahimCanannennemlieserleriarasnda,KtbSitteMuhtasar,TercmeveerhiileRaslullaha GreOkulveAiledeocukTerbiyesiadlalmalaryeralmaktadr.rnekbirailereisi,alkanbirinsan,m tevazbirilimadamveedeptimslibirahsiyetolaraktannanbrahimCanan,aynzamanda,zamantanzimine dairalmalarvebukonudakihassasiyetiilededikkatekmitir.brahimCanan,14Ekim2009tarihindegeirmi olduubirtrafikkazasnda,Hakknrahmetinekavumutur. AnahtarKelimeler:brahimCanan,hayat,ahsiyeti,eserleri,faaliyetleri,Qafqazniversitesi. ELMVDBABDS:BRAHMCANANBY XLAS brahimCanan,mllifiolduuqrxdanoxkitab,oxsaydamqalvkonfranslarilelmalmindmhur mhmxsiyytlrdndir.1940cildQaramannErmenekrayonuKkkarapnarkndindanadanolanbrahim Canan,ilkthsiliniQaraman,ErmenekvKonyadaalm,1958ciildKonyaOlanLiseyi,1962ciildisAnkara UniversitetilahiyyatFakltsindnmzunolmudur.KayserivAkhrdkimktblrdmllimlikednbrahim Canan,1972ciildParisSarbonUniversitetindHzrtiPeymbrintblimetodlaradldoktorluqdisserta siyasnbaaatdrmdr.brahimCanan,1973cildAtatrkUniversitetislamiElmlrFakltsindmllim olaraqibalamdr.Bununlayana,HarranUniversitetilahiyyatfakltsinddekan,QafqazUniversitetind rektorkimirhbrvziflrdalmdr. brahimCanannnmhmsrlriarasndaMxtsrKutubisitt,trcmvrhiilRsulullahagr mktbvailduaqtrbiysiadlilriyeralr.Nmunviailbas,alqaninsan,tvazkarelmxadimiv dbmcssmsikimitannanbrahimCanan,hminin,vaxttnzimiilbalalmalarvbumsldki hssaslilseilmidir.brahimCanan14oktyabr2009cuildddyavtomobilqzasndavfatetmidir. Aarszlr:brahimCanan,hyat,xsiyyti,srlri,faliyytlri,QafqazUniversiteti. AMODELOFSCIENCEANDGOODMANNERS:IBRAHIMCANANESQUIRE ABSTRACT brahimCananwaswellknownpersoninthescientificworldwithhisoverfourtypublishedbooks,multitu dinousarticles,conferancepapersandpresentations.brahimCananwasborninKuchukpinarvillageinErmenek districtinKaramanin1940andcompletedhiselementaryeducationinKaraman,ErmenekandKonya.Hegraduated
Number33,2012

merOkumu,SetterDurmaz

fromKonyaBoys`Schoolin1958,andAnkaraReligiousFacultyin1962,thenheworkedasateacherfirstinKayseri andafterinAkshehirsecondaryschools.Afterwards,hecompletedhisdoctoralresearchcalledOntheMethods ofManifestoofProphetMuhammadinParisSorbonnein1972. brahimCananstartedtoworkinAtaturkUniversity,FacultyofIslamicSciencesasalecturer.Inadditionto this,CananundertooksomeexecutivedutiesastheDeanoftheFacultyofTheologyinHarranUniversityaswell astheChancellorofQafqazUniversity. AmongCanan`sprominentworks,hisKutubuSittewithbriefTranslationandCommentary,Childbreeding in School and Family according to Rasulullah held important places. brahim Canan, who was an exemplary housholder,hardworkingpersonality,modestscholar,alsodrewattentionwithhisothersurveysrelatedtotime regulatingandhisoversensitivityonthiscontext.brahimCanandiedonOctober14,in2009asaresultofaatraffic accident. KeyWords:brahimCanan,life,personality,works,activity,QafqazUniversity.

Giri
brahim Canan Bey, Trkiyenin yetitirdi inemliilimadamlarndanbiriolup,krk aknesertelifetmi;oksaydamakale,kon feransvebildiriyeimzaatmbirahsiyettir. irinGzellik,giyilenelbisenininsanaka zandrdgzellikdeildir;hakikgzellik, ilimveedepgzelliidir.dediigibio,mr sermayesini bu iki vasfla tezyin etmi bir ilimveedepbidesidir.Vebudeerliinsan, 14Ekim2009tarihinde,phesizBizOn dangeldikveyineOnadneceiz.hakika tini imzalayarak, 69 yllk dnya hayatna vedaetmitir. Tarihler14Ekim2009ugsterirken,gnn ilksaatlerindehaberajanslar,stanbulSul tanbeylide,birotobsfirmasnnterminalin demeydanagelentrafikkazasnaboneleri neyleduyurur:Kayganbiryoldaaya kayanbirvatanda,otobsnaltndakala rakcanverdi.oksrmedenkazadahaya tnkaybedenahsn,Marmaraniversite si, lahiyat Fakltesi, Hadis Anabilim Dal retim yesi Prof. Dr. brahim Canann olduuortayakar.Achaberyavayava yaylmayabalar.Karahaberialandostlar nnaklnagelenilkeybelkideliminl m lemin lmdr. hadisi erifi olur. nko,mrnKurnvesnneteksenin deyaayanveyaadklarnciltciltkitaplarla insanlaaktaranbykbirhadislimidir. 69yllkmrnde,tekgayesislmavein sanlahizmetolanCanan,nefesaldher anrenmekveretmekiinharcayanbir isimdir.lmininzektnvermekiinherfr
JOURNALOFQAFQAZUNIVERSITY 2

sat deerlendiren brahim Canan, niver sitedehocalkyapmaklayetinmez;sohbetler, paneller,sempozyumlar,televizyonverad yoprogramlarndadeerlendirir. Vefatndan4aynce,gndedrtkonfe ransagidecekkadaryounbirprogramuy gular.Babasnnokyorulduunudnen EsranurCanann;Babaaraverbiraz,yol larda leceksin, kt haberin gelecek. de mesizerine,Yoldalmeyeyimdenerede leyim?Banasohbetleribrakevdeoturder senbenimiinbunlarbedduaniyetinegeer. leceksemdeyollardaleyim,nemutluba na!karlnverir.Vedediigibiolur;n sannaslyaarsaylelr.dedirtircesinede yinebirkonferansdnayrlraramzdan. brahim Canann hayat hikyesi, ineyle kuyukazargibi,kmilliedorusabrlay rnenbiryolculuk...Kendisinisalndata nyamamolangenleriinbirbaucukita bdetHayattanzimi,almadisiplini, aile hassasiyeti ve ilm yn, o kitab oku maybilenleriinbirvesilekayna[19]

1. Hayat
brahim Canan, 1940 ylnda, Karamann Ermenek ilesi, Kkkarapnar kynde dnyayagelir.Yaadzorluklararamen, kklndenberiiindeyeredinmiolan ilim akyla eitimini srdrr. lkretim veliseyi,ErmenekveKonyadatamamlarve 1958deKonyaErkekLisesinibitirir.[18] En byk arzusudur ilme a beyinleri do yurmakHenzliseyllarndaykenbilea
PhilologyandPedagogy

Birilimveedepbidesi:brahimCananBey

lkanlvedisipliniilensalararkadala rnnarasnda.Gruplarkuruprendikleri nibakalarnaaktarmayaalyordudiyor, kendisiyleodnemipaylaanarkadaProf. Dr.brahimErkulveyleilaveediyor:S reklibakasniyiyolaekmeyealan,ba kalarnabireysylemeyealanbirinsan d.[19] Vefatndanncekendisiyleyaplanbirsy leide,ortaokuldaokuduusralardayemek parasylakitapaldnyleanlatr:Od nemdemerSeyfettininkitaplarnokurdum. le yemekleri iin babam bana 25 kuru verirdi.Buparayaeyrekekmek,birazpey nir,birazzmalpkarnnzdoyurabilirdi niz.Bugnbelkibunlar34lirayamalolur. Ben o zaman bu harlklarn 4 tanesini bir arayagetiripkitapalrdm.[20] Lisedensonraniversiteokumakiin,yolu AnkarayaderveAnkaraniversitesila hiyatFakltesinekaydolur.Buyllarda,Be dizzamanSaidNursiletanmasveonun duasna mazhar olmas, hayatnn dnm noktalarndanbiriolur.1962ylnda,Ankara niversitesilahiyatFakltesindenmezun olanCanan,retmeheyecanylanceKay seriveAkehirdekiortadereceliokullarda retmenlik yapar. Ancak akademik al malarailgisihergeengnartmaktadr.By lecedoktoratahsiliiinFransayagider.Uzun yllarParisteeitimgrenCanan,1972yln da, ParisSorbonne niversitesinde, Hz. PeygamberinTebliMetotlarbalkldok toraalmasntamamlar. brahimCanan,1973ylndaTrkiyeyedn dnde,Atatrkniversitesislamilim lerFakltesinderetimyesiolarakgre vebalar.BuyllardaFethullahGlenHoca efendiiletanr.Uzunyllarsrecekdostluk larbylefilizlenir.1978dedoent,1989da iseprofesrolanbrahimCanannilimyo lundabirsonrakidura,idargrevsebebiy legittiianlurfaolur.19931996yllarara snda,Harranniversitesi,lahiyatFakltesi Dekanlgreviniyrtr.
Number33,2012

brahimCanannhayatnndnmnoktala rndan biri de idari grev sebebiyle gittii Azerbaycann bakenti Bak olur. Canan, 01.03.199614.07.1997tarihleriarasnda,Qaf qazniversitesiRektrlgrevindebulu nur. 1998den sonra ise son nefesine kadar hizmetvereceiMarmaraniversitesilahi yatFakltesi,HadisAnabilimDalndag revebalar.2007ylndaemekliyeayrlanb rahimCananHoca,butarihtenitibarenilmi almalarnakitap,makale,seminervekon feranslarvererekdevameder. 6skz,1ierkekolmakzere7evlatve8to runsahibiolanProf.Dr.brahimCanan,14 Ekim2009tarihindegeirmiolduubirtra fik kazas neticesinde, 1940 ylnda, Konya Ermenekte,mtevazbirkydebaladha yatnavedaederekHakknrahmetinekavu ur.Canannnaa,uzunyllargrevyapt Marmaraniversitesi,lahiyatFakltesi nin camiinde klnan cenaze namaznn ar dndanEypSultanMezarlnadefnedilir.

2. ahsiyeti
brahimCananBey,hemailereisi,hemde niversitehocasolarak,rnekbirhayatya amtr.O,ilmkariyeriniyaparkenibadet lerini,ailehayatnihmaletmeyenvezaman tanzimineoldukahassasyaklaanbirinsan olmaybaarmtr.limdekiderinliikadar mtevazbirhayattercihetmi;insanlardan birinsanolmaufkunaulamtr.Herkesle scakbirmnasebetiindebulunmu,halkla arasnabirperdeyadaengelkoymaktanka nmtr.Bilgiyimarifeteevirmibirpro fesrolarakbilinenbrahimCanan,buy nyledeinsanlamhimderslervermitir. Onuherdefasndaparlakklanzelliklerin denbiriside,ilmvasfnnyansra,mteva zl, alkan ve idealist ahsiyeti; hayata dairizdiimtebessimvemitvrkarakter portresidir.Onunbuynn,FethullahG lenHocaefendiyleanlatyor:brahimCa nan, bir mit insanyd. En ackl gnlerde biletebessmetmesinibilenbirisiydi.Btn
3

merOkumu,SetterDurmaz

konumalarn,anlattklareyleritebessm le, bir mitle det sslerdi; talandrrd. Mtevazidi,mahviyetiindeydi.Btnbu ynleriylealnca,birbideahsiyettibrahim CananBey.Herkestarafndansevilenbirtip ti.Benonusevmeyenbirinsanhatrlamyo rum.[19] 2.1.Hadisilminebakve Hz.Peygambersevgisi Prof.Dr.brahimCanan,ilmalmalarn bykbirbolukolduubilinciylegenel liklehadiszerineyapar.Dostlarnnifade siyle hadis alannda bir nardr o. Canan Hoca,hadisisadeceilimynileelealmaz; aynzamandaonuhayatnnherannanak edip,melekehalinegetirir.Hadislerinsos yalhayatauygulanabileceinidebuekilde gsterir.Hadisleylebirbtnleirkihaya tn her alan ile ilgili syleyecei bir hadis vardr.Builminentemelkaynaolarakka buledilenKtbSitteMuhtasar,Tercme ve erhi onun en byk eserlerinden biri olur. brahimCananagresnnet,birrf,ferd bir deer deil, ilh bir rehberdir; dnya vehiretsaadetinegtrensrtmstakm, caddeikbrdr.[6:XI] SibelEraslan,brahimCanannHz.Peygam bersevgisinivehadislerebaknyleifa deediyor:brahimCanan,oksevdiiRe suln;bire,birbaba,birkomuvebirar kada olarak, yani beeri tm veheleriyle birlikteanlatmaytercihetmitir.Buyzden onunhibirmakalesiatkkalolmamtr. Onunhermakalesindehayatnparlak,umut doluayrntlarnarastlamak,sadecebirtesa dfdeil,onunmetodolojikbaknortaya koyar...Bu,hiphesizbarndilidir...Ya nisilmin,selmetin,slamndili...Bu gnk dnyann ciddi bir manevi boluk iindekvrandudemlerde,brahimCa nan gibi entelektellerin metodu, ayn za manda davet anlamn da tadndan, onu okuyup anlamak iki kere nemlidir... nko,Raslullahn(s.a.v)hayatn,salt
JOURNALOFQAFQAZUNIVERSITY 4

kutsalvetarihibiranlatolmaktankarp, hayatnhakikisemptomlarolarak,bugne tamayakafayormubirzihindir...[14] Hasan Candan, brahim Hocann Tbb Nebev Fenni Nebev Enstits kurmak eklindebirprojesininolduunubelirtir.Bu enstityleilminvefennintesindehadisler deki nemli bilgilerin laboratuar ortamna inmesinivezerindeilmtahlilleryaplma snhedeflediinikaydedenCandan:Buve sileyleinsanlahadisveyetlerinkefedil memiynlerininalmasnistiyordu.Ha dislerdekisrrdnyadaeniyibilensaylin sanlardand.eklindekiifadesiyle,brahim Canannbuhusustakiderinliinedikkate ker.[26] 2.2.rnekbiraileBabas brahimCanan,aileyaantsnabyknem verir. Aile ii eitime dikkat ekerken, bu biriminherferdinegrevlerdtnbe lirtir.O,aynzamandaidealaileyaantsnn eniyirneklerindenbiriolarakyaar.Sn neteksenindebirailehayatortayakoyma yadikkateder.nkSizinneanlattnz danziyade,muhatabnbundanneanlad ya da ne kadarn uygulayabildii tezini bizzatkendisiyaayarakispateder. Evi,deerlieiZarifeHanmlabirlikteina ettikleribircennetbahesiydi.ZarifeHanm efendibirmektep,birmatbaagibiileyeno bereketlieviin;Yatakodasdadhilevin herbirkesindeonaaityabirkitap,yabir kt,yabirkalembulursunuz.diyordu.[29] YunusSresinin87.yetindenyolakarak eniddetlibasklaraltndabileaileocann birhayatmerkeziolaraknaslbireitimtez ghhlindeileyebileceiniyetler,hadis ler ve tarih rneklerle ortaya koydu. [30] Yedievldnadadeiikdallardatahsilal drmas, onun eitime ve retime verdii neminbirgstergesidir. brahimCanannnemlihususiyetlerinden birisi, hi phesiz kadnlara ve ocuklara dair tad vicdan ve sevgiydi. nk o
PhilologyandPedagogy

Birilimveedepbidesi:brahimCananBey

KurnaveHz.Peygamber(s.a.v.)inhaya tnagrekalemealdocuk,kadnveaile haklar konularnda, slamn ferd, itim vemedenyaklamnagreyazanveyaa yanbirahsiyettir. MesleiretmenlikolanZarifeCanan,ei nin,olukocuunabal,evinesonderece dknbirinsanolduununaltnizerek, ailehayatlarndanukesitleripaylar:Evi ne yle balyd ki hibir yerde yemek ye meyisevmezdi.olukocuuylabirlikteay nmasadaoturup,aynyemeiyemekister di.Hattadavetebilegitsemmknolduun caoradayememeyedikkateder,bizimleye meyegayretederdi.Umumiyetlesofraban daolukocuuylaberaberoluponlarlasoh betetmeyiseverdi.Evegiriklaranem verirdi. Ailenin reisi olmas itibariyle nce babannvaktindeevegelmesininemserdi. Kahvehaneyegiden,evinegelmeyipdeba kayerleregidenerkeklerinvebalininokol duunusylerdi.[21] ZarifeCanan,onunocuklarnabakn,bir vesileyleyledilegetirir:Bazenokfazla ocuumuz var, srekli urayorum diye hayflanrdm.Banaderdiki;ocuklarma lafsyleme,onlarbizimcennetimiz,onlarla aacazcennetinkapsnocuklaraev de eyalarn datmama konusunda bana baskyaptrtmazd.Kendisidegnlnceda trd. ocuklarnn da evde gnllerince yaamalarnisterdi.Evimizimzediyea madk.derdi.Bukonudaocuklarlaiyian lard. brahimCanan,gerekyaantsyla,gerekse almalarylaailemessesinebyknem vermitir.Canann,sonzamanlardaenb ykarzusu,ailekurumunutamiretmekve ykseltmekamacylaAileokulukurmaktr. Trkiyedeatrdayan,dnyagenelindeise tkenmeyeyztutmuaileyapsnnglen dirilmesivedesteklenmesigerektiineina nr.Aileokuluileevlenecekkiileriveevli iftleri kurstan geirip yeterlilik sertifikas vermekister.Resmbirokulniteliindeol
Number33,2012

masnplanladprojesiniyazdkitaplar dadilegetirmeklekalmaz,mfredatnaka darortayakoyar. YalovayabirliktegidipgeldiiarkadaHa sanCandan,brahimCanannbukonuda ki temennilerine yle tercman olmutur: Sertifika veren resm bir okul niteliinde olacakt.Yalovayagiderkenbuokulubirtr laamadk,diyehayflanyordu.Buproje siniyazdkitaplardadilegetirmi,mfre datnakadarortayakoymutu.[17] SuatYldrm,brahimCanannszkonusu projesine,Cananki,BirMelektiUtuba lklyazsndayerverir:brahimCanann oknemverdiibirAilevakfprojesivar d. Projesini ayrntl hle getirmi, birka yerdesunumunuyapmt.Genleriailekur mayahazrlama,onlarasorumlulukuuru nualama,hayatngayesinianlatma,mes kenseimi,evlerinfiziknitelikleri,aileiin deelerinbirbirlerineveocuklarnadavra nlarn iyiletirme, bykanne ve byk babannkonumlar,ailebalarnglendi recekhususlar,aileninretmeklesorumlu olduu eyler, ocuklar hayata hazrlama, elerarasihtilaftayaplmasgerekenlervb. eylerikapsayanbuprojeyimahdutyerler dealankurslarhlindedeil,enkkyer leimbirimlerinekadaryaylanpekgenibir ahlindednyordu.[30:7] AbdullahAymazda,HocannAilevakf projesiniusyleriylegndemetar:Mer humhocamznenbykemeli,ailehayat mznkorunmasiinilmalmalaryapan birvakfnkurulmasidi.Bununiinanlur fadaki arsasn tahsis edecekti... naallah bylebiralmaolurvekurulacakbiraka demiyebrahimCananhocamznismive rilir.[2] 2.3.Zamantanzimizerinegrleri Zamantanzimi,onlarcakitabnmellifi,tan zimedilmibirhayatnvevelutbirmrn sahibiolanbrahimCanannnemverdii konularnbandagelir.nsanlarnounun
5

merOkumu,SetterDurmaz

kymetinibilmeyipaldandklarikinimetten biriolanzamanndeeriniidrakedenen derinsanlardanbiridirbrahimCananHoca. limveibadetdndaharcadheraniin hayflanr.EiZarifeHanmnifadesineg re, vaktinin bir saniyesini dahi boa geir meyecekkadartitizdirbukonuda.Ailefert leri,onudaimaalrkengrr.Kendisine Ciltciltkitaplaryazdnz,bunlarokumaya mryetmez.Siznaslyazdnz?diyesoran lara da, Allah zaman iinde zaman verdi ki bunlar yazabildim. cevabn verir. Kz Hale Canan, babasnn bu zelliini yle anlatyor:Babamokplanlbirinsand.G neerkenbalanmasgerektiinisrarlasy lerdi.Kkkenkerahetvaktindebiziuyut mamakiinsohbetyapard.Yaruykuluyar uyankdinlerdik.Ozamanlar farkndade ildik ama yaptrd her ey Efendimizin (s.a.v.)snnetiseniyyesindenhayatstandart laryd. Hayatnda bu gn deil, sonraki gnleridekapsayanprojelerivard. brahim Canana gre terakkinin ilk mese lesi, zaman tanzimidir. Baarl insanlarn, zamanplanlkullanan,dakikinsanlaroldu unu;baarszinsanlarndabirzamanen diesinin olmadn, zuhurata tabi olarak mrnrastgeletketeninsanlarolduunu ifadeeder. Suat Yldrm, brahim Canann zaman kavramnabaknyleifadeediyor:Zeki, alkan,zamannokiyideerlendirenbir insand.Bukonudakititizliiktphanele rimize slmda Zaman Tanzimi adl ok yararlbirkitapkazandrd.Vakitnakittir ataszn eksik bulur, vakitle nakit kaza nlr,amanakitkaybedilenvaktigerigetire mezderdi.[30:56] Yldrm, onun, bu konudaki titizliine de birhatrasyladikkatekiyor:hireteveya dnyayafaydasolmayanmalayaniilerden ve konumalardan vaktini ok kskanrd. Hattbunundatesindehayatnbitmekbil meyengerekleri,ocuklarngiyim,okulile ri,taksit,vergidemeleri,hastaneleridola
JOURNALOFQAFQAZUNIVERSITY 6

ma,kitapbasmveyaynntakipetme,e yaalmvetamirlerigibi,ailereisiningeni zaman harcamasna sebep olan durumlar kendisini,tahminedilemeyecekkadarzer di.Birgnbunlardanhaylibunaldbiran dakendisinededimki:Bunlardansklma mz,builerihayatndndadnmemiz denilerigeliyor.Srfilimvehizmetiina lmakgerekirken,bunlarayamzataklp bizi uratryorlar, diye kendi kendimizi yiyoruz.Oysabunlarhayatndndagr meyip,hayatmznayrlmazparalard nrsekdaharahatederiz.Gyakendimive onuteselliiinsylediimbusz,oesnada kendisini baya rahatlatt. Ama sonra bu bakciddiyealpalmadnpekbilmiyo rum.[30:7] brahimCanan,YsraMesudeArslann,za mantanzimizerinekendisiyleyaptr portajda,Vakitgerektennakitmidir?so rusuna u cevab verir: slm ulemas za manmrsermayesidiyedeerlendirmi tir.nsankaybettiizamannakitletelfiede mez.Azmzdankanhersz,herfiilimiz artkmaziolmutur.Dnyannbtnnak dibizeverilseonugerigetiremeyiz.Ancak btnvarlmzelimizdengitse,iflasetsek, vakitle nakdi kazanabiliriz. Ama kaybolan vakti,dnyannbtnnakdinideortayakoy sakgerigetiremeyiz.Vaktinakitledeerlen dirmekdebirdeerdir;ancakbelkidevakit iinbiilecekdeerinenddr.Szge limibirantikaeyaydemirciler,hurdaclar arsnagtrsenizbeparaeder,fakatan tikaclararsnagtrsenizoradapahabi mektezorlanrlar.Bizdehirettesaniyesa niyehesabaekileceimizibilirsek,ozaman zamannnakitledeerlendirilemeyecekka darbykbireyolduunuanlarz.[1] brahimCanan,aynrportajda,zamantan ziminde en nemli hususun, gnlk pln olduununzerindesrarladurur.10daki kalkbirziyaretinbirsaateyaylmasduru munda50dakikanngereksizyeredolduru lacanhatrlatanCanan,buaradaboko
PhilologyandPedagogy

Birilimveedepbidesi:brahimCananBey

nuularak,kalpkrcszlersylemideolu nabileceiuyarsndabulunur. brahim Canann, mrn tanzim edilmesi noktasndaverdiiutavsiyeleride,zerin dedikkatledurulmasvednlmesigere kenhususlarolmal:Kiininahsiyetiocuk lukdnemindetahakkukediyor.Bubakm danocukluundeerlendirilmesimrtan zimi asndan nemlidir Eitim, db mueret, gzel alkanlklarn kazandrl masocukluunnihaiyanagreplanlan maslazmDevletin,annevebabanno cukluksafhasniyideerlendirmesilazm. slam,ocuklarnyetitirilmesimeselesinde ncelikle anne ve babay sorumlu klyor. Peygamberimiz,Kiibeeydenhesapver mediisreceAllahnhuzurundanekile meyecek.diyor.Bir,mrneredetketti indenki,genlikten...,kazancnne ekildesaladndan...Drt,kazancnne redeharcadndan...Beincisiisebildiiyle nedereceamelettiinden.[1]

biyemeselesinin,zelliklebulanaka darolanocuklarlailgiliksmnkonualan kapsamlbireserdir.brahimCanan,Erzu rumslamlimlerFakltesinedoentlikte zi olarak sunduu eserini hazrlarken, ok eitli hadis kaynaklarn taram ve ocuk terbiyesikonusunu,Hz.Peygamberinsn neti nda incelemitir. Eserde, ncelikle eskiveyenitelakkilerasndanterbiye kavramdeerlendirilmiveocuun,bul anakadarhangiterbiyesafhalarndange irilmesi gerektii zerinde durulmutur. Sonraisehayatahazrlanmasrecindeo cuklarakazandrlmaszorunluolanbilgive alkanlklarolaraktanmlanantemeleitim konularna,snnettekiuygulamalareksenin demercektutulmutur.ocuklaraverilecek ahlk ve beden terbiyenin kapsam, yine Hz.Peygamberinhayatndanrneklerleay rntlolarakdeerlendirilmi,ayrcaocuk terbiyesindesosyalvefizikevrefaktrleri ninetkisiaratrlmtr.[3,24] 3.3.Raslullahagreailede veokuldaocukterbiyesi Prof.Dr.brahimCanann,Erzurumslam limler Fakltesinde doentlik tezi olarak savunduu Hz.PeygamberinSnnetinde Terbiyeadlilmalmasndanseilenko nulardanolumaktadr.[11:10]Eserde,Bu lakadarolanyadevresindeHz.Peygam ber (s.a.v.) nasl bir terbiye tatbik etmi ve hangiyalardanelerzerindedurmutur?, Terbiyevetedibvastalarnelerdir?,s lmtemeleitiminanamevzlarnelerol mutur?vs.gibiheraileiinnemtayan konularaaklkgetirilmitir.[11:512]Ca nan,RaslullahaGreOkulveAiledeo cukTerbiyesiadleseriyle1979daTrkiye MilliKltrVakfdlnalmtr.[18] 3.4.Ktbsittemuhtasar, tercmeveerhi Hadis kaynaklar arasnda en gvenilir ol duukabuledilenveKtbiSitteadyla mehurolan6hadiskitabndakirivayetleri, tekraredenlerikarmakveyenibirtasnife
7

3. Eserleri
3.1.Peygamberimizinteblimetotlar Hz.Peygamberin,slamteblidetakipet tiimetotlarinceleyenbireserdir.Prof.Dr. brahimCanann,1972ylndaParisSorbon neniversitesine,doktorateziolaraksun muolduueser,Hz.Peygamberinhayatn veeitlihadiskaynaklarntetkiktensonra zgnbirtertiplehazrlanmtr.Canan,s lamn nbvvet ve insan konularna yaklamhakkndaverdiigiribilgilerin densonra,Hz.Peygamberindiniteblieder kendikkatealdtedrclikvemuhataba grelikprensipleriniincelemi;yineOnun, Yahudiler,mnafklar,bedevler,asiller,ka dnlarvb.gibieitlisosyalgruplarlailiki lerde nasl bir slp benimsedii zerinde ayrntlolarakdurmutur.[9,10,24] 3.2.Hz.Peygamberinsnnetindeterbiye slamdncesindebeiktenmezarakadar devamedenbirfaaliyetolarakgrlenter
Number33,2012

merOkumu,SetterDurmaz

tabitutmaksuretiylebirarayagetiren18cilt likbirhadisansiklopedisidir.Prof.Dr.bra himCanannbukapsamleseri,esasitiba riyle,bnuDeybeninTeysrulVsladl kitabnadayanr.Eserinmukaddimeksmn da,nceliklehadistarihivehadisuslile ilgilibazmeselelerveKtbiSitteyedhil olankitaplarileonlarnmelliflerihakkn datantcbilgilerkaydedilmitir.Teysrul Vsltertibinegrehadislerverilirken,e itlihadiserhlerindenveilgilikaynaklardan faydalanarakbazerhlerdlmtr.Ay rcahadisinrvsiolarak,bazenderivyet edilenhdiseninkahramanolarakadgeen sahabelerhakkndabilgiverilmitir.Eserha zrlanrken,bnuDeybeninKtbiSitte yedhiletmediifakatbnuMceninS nenindeyeralanhadislerdeayrbirblm olarakkitabnsonunaeklenmitir.[6:VIIXIII] KtbSitte,Buhr,Mslim,Tirmiz,Eb Dvd,Nes,bnMcevemamMlikin eserlerindebulunanbtnhadislere,buki taplardakiyerlerinedeiaretedilmiolarak ulaabilmeimknsunanbirhadisansiklo pedisidir. brahim Canan Hoca, erhi hazrlamasnn gerekesiniise18ciltlikkitabnnbirincicil dindeyleizahediyor:Evetokokuyaca zamaneleriokumalyz?Hersahadaoku nacakeyokadarokki,seimyapmakbile zor. phesiz, biz Mslmanlar, ncelikle dinimizianlamayaalacaz.Yaradanm ztantan,rabbimizegerekkulluu,hayat takivazifelerimiziretenkitaplarancelik vereceiz[6:VII] Ktbi Sitte Tercmesi, 1988den itibaren yz bin nshadan fazla basld. Birok MslmanTrknbalcakaynakeserleri arasndayeriniald.[30:6] 3.5.Vaktiiyideerlendirme (islamdazamantanzimi) Bualma,TrkiyeretmenlerVakfnn DnyaGenlikYlvesilesiyle,1985baharn da,AnkaradatertiplediiGenliinDuru
JOURNALOFQAFQAZUNIVERSITY 8

muveDnyadakiGeleceiadlsempozyum daslamdaZamanTanzimiadylasunu lantebliingeniletilmieklidir.[13:9]Eser de,nceliklezamannnemizerindedurul mu, sonra Kurn Kermde bulunan za manlailgilikelimevekavramlarincelenmi ve daha sonra zamann doru bir biimde deerlendirilebilmesiiinalnmasgereken tedbirlersralanmtr.Eserinbundansonra kiksmnda,Hz.Peygamberinhayatndaki zamantanzimindenbahsedilmi,sonikib lmndeise,slmdatatilveistirahatanla yileslmlimlerininzamanayneliken dielerirneklerndaelealnmtr.[13, 57] 3.6.Peygamberimizinokumayazma seferberliiveretimsiyaseti Prof.Dr.brahimCanann,19831984re timylnda,AtatrkniversitesilahiyatFa kltesincedzenlenenseminerprogramn dasunmakzerehazrladmetningenile tilmieklidir.Eserdencelikle,tarihteya znnbalangc,cahiliyedevriAraplarn da okuma yazma durumu, slmn ilme vedolaysylayazyaverdiinemlealakal giribilgileriverilmi,sonraiseHz.Peygam berinMslmanlararasndaokumayazma bilenlerin saysn arttrmak ve genel bilgi vekltrseviyesiniykseltmekiinnegibi tedbirleraldayrntlolarakelealnmtr. BumanadaHz.Peygamberinilimrenme veretmekonusundakitevikedicihadis lerindenrneklersunulmu;mescitlerin,suf fann ve evlerin nasl birer eitim kurumu olarakvazifegrdaklanmveHz.Pey gamber dneminde retim iiyle megul olansahabelerksacatantlmtr.[8,24] 3.7.slmdaevresal amznennemliproblemlerindenolan evresalkonusundaslamngr naklamakamacylahazrlanmbireser dir.Aaveormannehemmiyetinedairtes pitlerinyeraldblmlebalayaneserde; yaknveuzakevrekirlilii,sularn,topra
PhilologyandPedagogy

Birilimveedepbidesi:brahimCananBey

n ve hayvanlarn korunmas, temiz hava ve israftan kanmak konulu blmler de yer almaktadr. Scaattin Krmhan, kitaba yazdtakrizyazsnda,eserdeevrekoru makonusununbirbtnolarakelealnd n,Kurndayeralanhkmlerinyann da,hadislereveayrcadinbilginlerininko nuzerindekigrlerinedeyerverildiini ifadeetmitir.[4:57] 3.8.Allahnocuklarabahettiihaklar Birlemi Milletler Genel Kurulunun 1959 ylndakabulettiiocukHaklarBeyan namesine ait maddeleri slam kaynaklar nda deerlendiren bir eserdir. Canan, ncelikleszkonusubeyannamenin10mad desini hadisi erifler ve slam limlerinin grleriasndanayrntlolaraktahlilet mi,sonraiseslmagreocuklarnsahip olduuhaklarayrbirblmhalindezet lemitir.[5,24] 3.9.Kurndaocukeitimi Eserde, ocukla alakal bahislerin, Kurn dakizenginlikverenkliliinigstermekmak sadylaimknnispetindeoksaydabala yerverilmeyeallmtr.Eserinnszn de,ocuunkkolmasnaramen,mese lesinin byk olduunu belirten brahim Canan,istikblinbumeseleyigerekvsat ve azameti erevesinde grp, gayret ve hamiyetinionagreseferberedenlerinola candilegetirmektedir.5blmdenmey dana gelen almann 1. blmnde aile vemeselelerineyerverilmitir.2.blmde terbiyemeselesielealnm,3.blmdeise ocuklarnhimyesizerindedurulmu tur.4.blmndehukukasndanocuk unelealndeserinsonblmndeise,teb lideocukmefhumuincelenmitir.[7:513] 3.10. Sulhizgisi Eserde,genelolarak,aktelbirmevzuolan ittifakveiftirakherynyleelealnp deerlendirmeyetabitutulmutur.3blm hlindehazrlananeserinilkblm,birli in ehemmiyetine ayrlmtr. 2. blmde
Number33,2012

gruplamannsebeplerininelealndese rinsonblmndeise,mspetvemenf grupulukfarklalardanincelenmitir.[12: 161162] Prof. Dr. brahim Canan, kendi sahasnda verdii saysz eserlerle eine az rastlanr birakademisyendir.Canann,yukardazikr edileneserlerindenbaka,AileReisiveBa baOlarakHz.Peygamber,Hz.Peygamber inSnnetindeTp:TbbNebev,Peygam ber Yldzlar Sahabe Dnyas, slmda TemelEitimEsaslarvs.gibionlarcakitap almasveDiyanet,slamMedeniyeti, Zafer, Kadn ve Aile vs. gibi muhtelif dergilerdeyaymlanmoksaydamakale leribulunmaktadr.[18] Pedagoji, ocuk terbiyesi alannda nemli almalaryapanvebukonuyabykihti mamgsterenbrahimCanann,Fethullah GleninocukTerbiyesinedairyazd takdimyazsdazerindedurulmayadeer almalararasndadr.CananHoca,szko nusualmannadileilgiliolarakuarp cyorumlarnokuyucuylapaylar: Ziyadederinliiolaneserleri,bunlarlaelek triklenerekaksiyonageenhamiyetlervebun larnortayakoyduklarsayszmaarifmes seseleriylememleketimizinirfanvefikirha yatnda mstesna bir yer tutan muhterem FethullahGlenHocaefendininocukTer biyesiadlbusoneseri,birtakdimyazsha zrlamakzerebanaintikalettirilincekitab ncebatansonabirkereokudumlkbe lirtmek istediim husus, nice zenginlik ve inciliklerledantelletirilmibylesisrad birkitabaocukterbiyesiismininpekha fif,pekmtevazkalmolmasdr.Busebep le,dkapaayansmayacakbileolsa,kana atimi, okuyucularla paylamak zere, szn banda,kitabdahaokurken,gayrihtiyari aklmageliverenBykTrkiyeninGele ceine Bir Katk veya ocuk Terbiyesi is minidahauygunbulduumubelirtmekisti yorumBuerevede,eseri,enazTrkiye apndayenibiraksiyonunbalangcolarak
9

merOkumu,SetterDurmaz

grmekmbalaalolmaz.Nitekimmelli finmteakipifadeleriarasndaucmlelere derastlayacaz:Ailecemiyetinennemli rkndr. Bu rknn salaml millet ve devletin de salaml demektir. yleyse milletinvedevletinbutemelrknkatiyyen projesizveplanszbraklmamaldr.[15:3]

sergiledikleri fedakrlklar, takdir hisleriyle yle dile getirmitir: Biz niversitemizin retimstandardnkoruyabilmesiiinho calarveidareolarakelbirliiilegayretedi yoruz. O standardn altna dmemek iin okalyoruz. brahim Canan Bey, verdii bir seminerde iseQafqazniversitesininmevcutdurumu nu yle deerlendirmitir: niversitemi zinyeniihtisasbeleriniaacamzmit ediyoruz.Enazndanakretimeklinde retimihlendevametmekteolanHukuk ileTrkDiliveEdebiyatBlmnmutla kanmzdekisenenormaleitimegeire ceiz.AyrcaplnmzdaBasnYaynlail gilibirfaklteamak,eitimleilgilibirfakl te amak, ngilizce retimi ile ilgili bir blmamakdncemizdevar.Dahaba ka,Tarihleilgilibirblmamakvesos yaldallarlailgiliyeniblmleramakgn demimizdevar.Birincisnfhocalarla,baz niversitelerle bu konularda bize yardmc olmalar iin temaslarmz var; sz aldk. Demekkibinaproblemimizihalledebilirsek, niversitemiz nmzdeki sene daha da gl olarak hizmetine devam edecek. u anakadarniversitemizin3.snfvar.Bizde hazrlkolduuiin4sene.Busenemezun veremiyoruzamaniversitemiznmzde kiseneilkmezunlarnverecek.Heyecanla nmzdekiseneyibekliyoruz.niversite miz4yllkksagemiineramen,Azerbay cancemiyetindekendisinikabulettirmive gerektalebe,gerekebeveyn,gereksestyet kililer plnnda hakikaten takdir edilmek tedir. brahimCanan,Qafqazniversitesinin10. mezuniyetyltrenindeyaptkonuma dadaQafqazniversitesiningelecekteyeni ilmkeiflereimzaatacan,ikimilletinad ndnyagenelindeycelteceiniuszleriy leifadeetmitir:niversitemiz,gemi10 yl ierisinde istikbalde ne ekilde hareket edeceinedairistikrarlarortayakoymutur. Biz,imdiyekadarolanbaarlarndanhare
PhilologyandPedagogy

4. FaaliyetleriveQafqaz niversitesirektrl
Uzunyllarniversitehocalyapmolan brahimCananBey,bellidnemlerdeidar grevlerde de bulunmutur. Canan Hoca, 19931996yllararasndaHarranniversi tesi, lahiyat Fakltesi Dekanl grevini yrtmtr. brahim Canan, bu grevinin akabinde, 01. 03.199614.07.1997 yllarnda, Azerbaycan n bakenti Bakde, 1993 ylnda faaliyete balayanQafqazniversitesiRektrlg revinistlenmitir.Canannbugrevegeli ini,niversiteninkendisindenncerektr olanProf.Dr.YunusSerinBeyyleanlat yor:Ben,1995ylAralkayndaAzerbay candakiBakdekiQafqazniversitesinde rektrlkyaptm.Gittiktensonrabirofben zehirlenmesigeirdimBendensonrarah metlibrahimCanan,oraya3.rektrolarak atand.[25] Prof.Dr.brahimCanan,TahaKvannZa man Gazetesine 17 Nisan 1996da yazd EitimveretimeDairbalklkeya zsnda, Qafqaz niversitesi hakknda u aklamalaryapmtr:500talebemizvar. Busayherylartyor.Talebelerinbirbl makretimprogramnakaytl.Qafqaz niversitesininTrkiyedendetalebekabul ettiinibuaradaduyuraym.1995SSsna vn kazanm, son iki yl iinde en az 400 YS puan alm bizim talebeler de kayt yaptrabiliyorlar.[27] brahimCananBey,AzerbaycanDevletTe levizyonundakatldbirprogramda,b tnniversitepersonelininognlerinart larnaramengsterdikleriazimvegayreti,
JOURNALOFQAFQAZUNIVERSITY 10

Birilimveedepbidesi:brahimCananBey

ketlediyoruzki,nmzdekioyunlardani versitemiz,insanlklemininistifadeedece i yeni ilm keiflere imza atacaktr. te o zaman, insanln hizmetine sunulan yeni ilmkeiflerleikimillet,adndnyagene lindeyceltecektir.Siz,buyetimeninl lerisiniz.Sizleritalebelerolaraktebrikediyo ruz.Sizedestekverenvelilerinizeteekkr ediyoruz. brahim Canan, 2 yl rektrlk grevinde bulunduu Qafqaz niversitesinin, Trk DiliveEdebiyatretmenliiBlmtara fndan1315Kasm2008tarihlerindedzen lenen Uluslararas ocuk Edebiyat kon gresinebirtebliileitiraketmitir.

veohedefeulamakiingecegndzalmay ibadetbilenbirinsand.Elindekiimknlariledi nim,halkm,mmetiMuhammediinneyapa bilirimdncesiyleyaad.lm,kalanlariin bykbirkayp;kendisiiinbubirkavuma.[17] Prof.Dr.SuatYILDIRIM(Marmaraniver sitesi, lahiyat Fakltesi, Emekli retim yesi): Btn Trkiyede hatt d lkelerin debiroundatannanbrahimCanan,peksade yaayan,ylemtevaz,evresindekilerleilgile nen, mtebessim bir insan idi ki, kendisini ilk defagrenlerionunbuyapshayretedrr, ardndanbuhis,hayranladnrd.Onunla elliylsrenarkadalmdaondanincinmedim veonuincitmedim.[30:6] Prof.Dr.merOKUMU(Qafqazniver sitesi,TrkDiliveEdebiyatretmenlii BlmBakanveQafqazniversitesiEski Rektr):brahimCananHocaile1974tenbu yana 35 yl boyunca devam eden bir dostluu muz var. Atatrk ve Harran niversitesinde bulunduumuzyllardayaknibirliiiindeol duk.2009ylnnRamazanbayramsabahyd. brahimCananlabayramnamaziinSleyma niyeCamiinegitmeyekararverdik.nce,vapur la skdardan Eminnne getik; oradan da birtaksiyleSleymaniyeCamiinevardk.Muh teem Sleymaniyede bayram namazmz eda ettik.ArdndanSuffeVakfndaeskidostlarlabay ramlatk.Ertesign,benBakyedndm.Ara danbiraygemedendebrahimCanannvefat haberinialdm.Ve35yllkdostumusonyolcu luunauurlamakzerestanbulautum.Ne reden bilebilirdim ki, eski dostumla son gr memeknmnSleymaniyedebirbayramsaba hnn,sonbayramsabaholacan. brahimCanan,hemailereisiolarakhemdeni versitedebirhocaolarakrnekbirinsand.Za mantanziminiokiyibeceren,ailesinevakitay ran,ilmikariyeriniyaparkenbakaeyleriihmal etmeyenbirinsand.Benonunbozamanoldu unu bilmiyorum. Zaman tanzimi ile ilgili bir kitabvard.Bukitabndayazdklarnaynenha yatnauygulayanbirkiiydi.Akademisyenola rakkendisahasndaverdiisayszeserlerleeine
11

5. Dostlaronuanlatyor
M. Fethullah GLEN: Dussla ile mebu kalbim,hayatnKurnveimanhizmetineada m, Hadisilmindersih, ilmiylemil kymetli dostumMarmaraniversitesilahiyatFakltesi retimyesiProf.Dr.brahimCananbeyefen dinin elim bir trafik kazas neticesinde Hakka yrdn renmi olmaktan doan gurbet iindegurbethisleriylearpyor.Uzunyllars renbirgayretletahsilettiiilmi,KurnveSn net nurlar ile tahkim eden bu mstesna insan aynzamandatkenmekbilmezhizmetevkiile hayatniratyolundabezletmeyebakmtr.Va azlar,sohbetler,paneller,sempozyumlar,televiz yonveradyoprogramlargibimeruhervesileyi deerlendirmiveyinebirkonferansdnhi rete yrmtr. Vefat geici bir firak olsa da, gerekdostlarlavuslatavesilesonyolculuunda hazrbulunamamakbenimiinbirteessrsebe bidir.Merhuma,MevlyMteldenganigani rahmet niyaz eder, ilahiyat camiasna, refikai hayatlarveocuklarbataolmakzere,yakn larnavetmsevenlerineCenbErhamrrahi mndensabrcemilniyazederim.[26] Prof. Dr. Hayrettin KARAMAN (Avrupa Uluslararasslmniversitesi,Misafir retimyesi):Merhumugerektentanyarak, iyibilenlerdenim.Birokilm,itimatoplantda beraberolduk.Halm,selm,alkan,hedefiolan
Number33,2012

merOkumu,SetterDurmaz

azrastlanrbirisiydi.Hadisalmalarnnyan srapedagoji,ocukterbiyesialanndanemlia lmalaryapt.2008deQafqazniversitesinde dzenlediimiz Uluslararas ocuk Edebiyat Kongresinedebirteblilekatld.Yeridolduru lamayacakkymetlibirinsand. Prof.Dr.YunusSERN(Erciyesniversite si,ZiraatFakltesi,retimyesi):Yllar cakomulukyaptm.Ailesiyle,ocuklaryla,kom ularyla,fakltedekiarkadalarylageinemedi inedairbirmahedemolmad.slmahlky la mcehhezdi. Devaml mtebessimdi. Surat askolarakgrmedim. Hergidenarkasndabirizbrakr.Amabazkim selerinizianndasilinir.Bazkimselerisekosko caotobanlaraar.brahimCanandaarkasnda byleizbrakanbirahst.Mkemmelbirilim adamyd.Kendisinirahmetleanyorum.[25] Harun TOKAK (Diyalog Avrasya Platfor muEBakanveYazar):imdiherbirey CananHocamzhatrlatyor.HazretiPeygam berin snnetinde ocuk terbiyesi ile kendisini tandm,Sulhizgisindekardeeyaamann srlarnrendiim,lmszeseri,HadisAn siklopedisiyleSonsuzNurufuklarndaparlayan khzmeleriarasndahzndenbirbidegibi grdmCananHocamz.Banhafifene eer, sana soluna bakmadan vakur admlarla yrrdyollar,maheregidiyorgibiatardadm larn.KurnveNebevparltlarvarddavra nlarnda.Hersz,herhalihatrlatcyd.l mbile,hayatlalmarasndakiizgininneka darinceolduunuhatrlatmtbize.[29] Prof.Dr.M.NiyaziERUSLU(Yalovani versitesi Rektr): niversitemizin faaliyeti nitebriketmekzereYalovayageldiindeni versitemiz tarafndan organize edilen hilik ileilgilikonferansadakatlmt.BuradaAliRza Abaynkonumasndinledi.Akamberaberye mektebulutuk.Kendisindenbenzeralmalar yapmasnistedik.zellikleocukeitimiileil gili15Kasmdaniversitemizdebirkonferans vermekzereszletik.stanbuladnecekkende nizulamskntlolduuiinotobslegnder dikarkadamz.Amamaalesefkaybettik.[16]
JOURNALOFQAFQAZUNIVERSITY 12

Prof.Dr.RaitKK(Marmaraniver sitesilahiyatFakltesiDekan):Benimta lebelikyllarmdantandmvekaybbykolan deerlibirinsand.Hayatnnhersafhasndailim leuramtr.HayatndaKurnKermiuy gulayanbiriydi.Allahnrzasnanailolmakiin almtr. Hibir kimsenin gyabnda bir ey sylediineahitolmadm.Allahyolundaehit olarakkabulediyoruz.[19,23] Prof.Dr.AliAKYZ(Marmaraniversite si,lahiyatFakltesi,HadisAnabilimDal Bakan):1520yllkmesaiarkadalmzs resinceHocannfkeliolupdabirinikrdn, hidedikoduyaptngrmedim.Bugnmaale sefbtnslamdnyasnnhastalklolduubir konudur.Benonunazndanfalanhakkndako nuurkenbirszsylediine,birkatkdabulun duuna ahit olmadm. Bir insann erdemli ol masasndanbuoknemlidir.[23] Prof.Dr.hsanSreyyaSIRMA(slmTa rihiUzman):Yurtddoktorasnavnkazan m,Fransayagnderilmitim.Benimgibidok tora snavn kazanm olup, Fransaya gnde rilmi olan baka renciler de vard. Pariste AllianceFranaisedenendilokulundaFransz cayrenmeyealyordumVebirgn,ders arassohbetlerisrasnda,benimgibiTrkiyeden gelmiolan,slmilimlerdedoktorayapacakolan birisiyle tantm. Benden drt ya byk olan burencininad,brahimCanandteonun lagurbetdiyarnda,ParisinmehurLuxembourg Bahesine bakan bu dil okulunda tantm. Ve 14Ekim2009gnAllahnrahmetinekavutu ugnekadarirtibatmzhemenhikopmad.[28] Prof.Dr.AliRzaABAY(Yalovaniversi tesi Sosyal Bilimler Enstits Mdr): Yolboyunca3saatdoludolusohbetimizoldu. ok gzel eyler paylatk hocamla. Akademik hayattandnyailerinekadarhemenhemenher konudanbahsettik.Birnoktavarki,obenihzn lendirdi.Onadedimki;Hocam,bukadarkitap yazdnznaslzamanbuldunuz?Bana,Birtayy imeknvar,birdeAllahnzamaniindezaman oluturmas vardr. Ben kitaplar yazmak iin oturduumda sanki Cenb Hak bana art bir zamanveriyor.Oartzamanierisindebunlar yapyorum gibi geliyor. demiti. Bu akademik
PhilologyandPedagogy

Birilimveedepbidesi:brahimCananBey

hayatnabukadaresersdrabilmesininhikmeti demekkibuymu.Birliminlmnnbirle minlmolduugereinihocabizegstermi oldu.[16] Prof.Dr.M.HsrevSUBAI(Marmarani versitesilahiyatFakltesislamSanatlar Anabilim Dal retim yesi ve Hattat): Canan,hadisklliyatna,gnnproblemlerine zmlerbulmapenceresindenbakabilenveHz. Muhammedinszlerinignmzetayandeer libirbilimadamdr.Ayrca,insanolarakda,bir mrboyuncarencilerineanlattklarnkendi deyaayan,kendisiyleveevresiylebark,r nekbirinsand.[22] Prof.Dr.AhmetYCEL(Marmaraniver sitesi, lahiyat Fakltesi, retim yesi): Uzunzamandrgrememitik.Dngecer yamda grmtm. Yeni kitabm iin hayrl olsun!diyordu.Kitabmokumugibiydi.Ke keukaynaklaradabaksaydndedi.Sabahkalk tmdalmhaberinialdm,okgeirdim.Ho camziininsanilikilerioknemliydi.ren cilerivemeslektalarileiyiilikilerierisindey di.[26] HasanCANDAN(Eitimci):PeygamberEfen dimizinhayatndaokuduuhereyikendihaya tnauygulayanbirinsand.Kurnvehadisteki hereyibirebiruyguluyordu.69yandaolma snaramendinamikbiriydi.[17]

Sonu
mrnilmeveinsanlahizmeteadayan Prof.Dr.brahimCanan,dnyayadetilim yapmayagelmigibiyaar.nsannaslya arsa yle lr dedirtircesine de yine bir konferansdnayrlraramzdan.O,bek lenmedik vefatyla, hayatla lm arasnda mesafeninolmadn,birandainsannhi retegeebileceigereinigstermekle,in sanlaraetkilibirhatrlatmadabulunur. AbdullahAymaz,16Ocak2011tarihliZa manGazetesineyazdkeyazsnda,b rahim Canan hakknda grlen bir ryay kalemealr.Prof.Dr.SuatYldrmvastasy lakendisineulaanvebrahimAdemBeyin grd manidar ryay, kendi azndan
Number33,2012

yleaktarr:Geenkandilde,ryamdab rahim Canan hocamz grdm. Bizim Ka milBeyleberaberziyaretinegitmiiz.Bizi, elinde kaln bir kitapla, byk bir salonda karlad.Boynunaokgzelbirkakolba lamveelindebirkitap,salonunortasnda duruyordu...Salonokbyk;drtduvar dayerdentavanakadarkitaplarladolu.Yer lertylfmebirhalylakapl,drtbirtaraf kitaplk.Salonmaliknesalonugibiokge ni,okyksekvegenibirkapsvar.Ka pdanbakabtnduvarlarkitaplarladolu, byk bir ktphaneye benziyor. Salonun ortasndagenibirmasavar;zeriyinekitap larladolu.Osalondanbakayantaraftada salonlarvar;onlardakitaplarladolu.Ken dimiburadainzivayaektim;sadeceilma lmalarla ve kitaplarla megul oluyorum. Buras tam aradm yer; her trl kaynak kitapvarveoksakin,negelengiden,neara yansoranvar.Tamamenkitaplarlababaa ymveilmalmalarakendimivermidu rumdaym.Telefondayok,konferanslarada gitmiyorum.Biryerearandayok,kafam burada ok rahat; hibir younluum yok; sadecekitaplarlaveilmalmalarmlame gulm. diyor. Kamil Beye; Sen nereden geldin?diyesoruyor.KamilBey,GneyAf rikadangeldim.diyor.Oda,Afrikadaile rideokbykhizmetlerolacak;bizburada imdidenohizmetlerinkitabnyazyoruz. diyor. Buradan darya hi kyor musu nuz?diyesordum.Hayr,geldiimdenbe rihikmadm;arayansorandaolmad;ge lendeolmuyor.Aslndakmayadahiih tiyaduymadm;dardandauzunsredir birhaberimyok.Kendimitamamenburada kitaplaraverdim;hiaklmagelmiyorda rs.Amasadecekzlarmdanhaberimolu yor,onamsaadeediyorlar.Onlarnhaber lerinialyorum.diyor.[2] SuatYldrmn,buryanndetbirerhi mahiyetindekiuaklamalardabyknem tayor:Banaylegeliyorkiberzahlemin dede,birekildefaaliyetinedevametmek tedir.Nahivilmirenirkenvefatedenbir medresetalebesinekabirdeMnkerveNe
13

merOkumu,SetterDurmaz

kir gelip: Men Rabbke? (Rabbin kim?) diye sorunca: Men mbteda, Rabbke iseonunhaberidir.Sormakistiyorsanzbari dahazorbirsualsorunuzdiyecevapver dii sylenir. Hkmen ehit olan o talebe, hayatnndevametmekteolduunubildiin den bylece o melekleri tebessm ettirdii gibi, yorulmaz bir ilim tlibi olan brahim Cananndabenzeribirtecellyemazharola rakrahmetiilhiyyeyitebessmegetirme siuzakbirihtimaldeildir.[30:5] brahim Canan Bey, kendisi ld; ama bu kubbedehobirsadbrakt.O,gzdoldu ranhayatyla,eserleriyle,projevefaaliyetle riylehlgnllerdeyaamayadevamedi yor. Vefatla kapanmayan hayr kapsndan hepsindeeserlerbrakanbugzelinsanRab bimizrahmetinegarketsinvebunemlipro jelerininhayatageirilmesiniderahmetiyle lutfetsin.[30:7] Ruhud,makamCennetolsun!
KAYNAKA 1. ARSLAN,YsraMesude;Prof.Dr.brahimCa nan:MslmannEmekliliilmledir.Ya mur Dergisi, Say: 46, Ocakubat 2010, http:// www.yagmurdergisi.com.tr/archives/konu/prof dribrahimcananmuslumaninemekliligiolum ledir,18.04.2012tarihindeeriildi. AYMAZ, Abdullah; Canan Hocamzdan, Za manGazetesi,16Ocak2011,http://www.zaman. com.tr/yazar,18.04.2012tarihindeeriildi. CANAN, brahim; Hz. Peygamberin Snnetinde Terbiye,AkademiYaynlar,stanbul,2008,640sf. CANAN, brahim; slmda evre Sal, Cihan Yaynlar,stanbul,1986,144sf. CANAN, brahim; Allahn ocuklara Bahettii Haklar,TimaYaynlar,stanbul,2001,204sf. CANAN,brahim;HadisAnsiklopedisi:KtbiSit te,cilt,1,AkaYaynlar,Ankara,1988,s.:VII XIII. CANAN,brahim;KurndaocukEitimi,Nesil Yaynlar,stanbul,1996,219sf. CANAN, brahim; Peygamberimizin Okuma Yazma Seferberlii ve retim Siyaseti, Akademi Yayn lar,stanbul,2006,162sf. CANAN,brahim;PeygamberimizinTebliMetot lar,c.1,NesilYaynlar,stanbul,1998,384sf.

10. CANAN,brahim;PeygamberimizinTebliMetotlar, c.2,NesilYaynlar,stanbul,2002,292sf. 11. CANAN,brahim;RaslullahaGreAiledeveOkul daocukTerbiyesi,CihanYaynlar,stanbul,1997, 211sf. 12. CANAN,brahim;Sulhizgisi,T..V.Yaynevi, zmir,1985,162sf. 13. CANAN,brahim;VaktiEnyiDeerlendirme(s lamdaZamanTanzimi),CihanYaynlar,stanbul, 1997,148sf. 14. ERASLAN,Sibel;brahimCananCanannaU tu, Haber Vaktim, 16.10.2009, http://www.haber vaktim.com/yazar/18350/ibrahim_canan_canani na_uctu.html,18.04.2012tarihindeeriildi. 15. GLEN, Fethullah; ekirdekten nara, Nil Yaynlar,stanbul,2002,200sf. 16. http://haber5.com/guncel/dostlariibrahimcanani anlatti,25.04.2012tarihindeeriildi. 17. http://www.ilahisevda.com/forum/index.php?to pic=13808.0;wap2,25.04.2012tarihindeeriildi. 18. http://www.ilahiyathaber.com/haber.php?haber _id=1697,18.04.2012tarihindeeriildi. 19. http://www.kure.tv/haber/676haberbelgesel/ali minolumualeminolumuibrahimcanan/1Bolum/ 49730/,25.04.2012tarihindeeriildi. 20. http://www.milligazete.com.tr/haber/ibrahimca nanyemekparasiylakitapalmis191707.htm25. 04.2012tarihindeeriildi. 21. http://www.mumsema.com/risaleinurkulliyati/ 97861esizarifecananibrahimcananianlatiyor. html,25.04.2012tarihindeeriildi. 22. http://www.samanyoluhaber.com/gundem/Prof DrIbrahimCananvefatetti/321636/, 25.04.2012 tarihindeeriildi. 23. http://www.sonpeygamber.info/calismaarkadas lariveogrencilericananianlatiyor, 25.04.2012 tarihindeeriildi. 24. http://www.sonpeygamber.info/profdribrahim cananineserleri,18.04.2012tarihindeeriildi. 25. http://www.youtube.com/watch?v=cirvAqvp8g w,25.04.2012tarihindeeriildi. 26. http://www.zaman.com.tr/yazdir.do?haberno=9 03566,25.04.2012tarihindeeriildi. 27. KIVAN,Taha;EitimveretimeDair,Za manGazetesi,17Nisan1996. 28. SIRMA,hsanSreyya;brahimCanandaGt Dr Bekya, Yeni afak Gazetesi, 18.10. 2009 http://yenisafak.com.tr/Yorum/?t=18.10.2009&i=2 17478,25.04.2012tarihindeeriildi. 29. TOKAK,Harun;SevdikSeniCananDiyeSev dik,YeniafakGazetesi,24.10.2010Pazar,http: //yenisafak.com.tr/yazarlar/?i=24591&y=HarunT okakPazar,18.04.2012tarihindeeriildi. 30. YILDIRIM,Suat;CanankiBirMelekti,Utu,Yeni mitDergisi,Say:87,Yl:23,OcakubatMart2010.
PhilologyandPedagogy

2.

3. 4. 5. 6.

7. 8.

9.

JOURNALOFQAFQAZUNIVERSITY 14