Komputery PC

dla bystrzakw
Autor: Dan Gookin
Tumaczenie: Tomasz Boszko
ISBN: 978-83-246-1853-8
Tytu oryginau: PCs For Dummies
Format: 180x235, stron: 432

Dowiedz si wicej i ujarzmij swojego peceta

Komputer powsta po to, by uatwi Ci ycie, czasem jednak masz wraenie, e kto
zoliwy skonstruowa go tylko po to, aby zszarga Ci nerwy. Jeste przekonany, e to,
co z zaoenia miao by proste, zostao celowo zaszyfrowane zagadkowym kodem tak,
by normalny uytkownik nie by w stanie zrozumie, co poeta mia na myli?
Jeli czujesz, e Twoja cierpliwo zaczyna si wyczerpywa przybywamy Ci
z odsiecz.
Oddajemy w Twoje rce ksik napisan prostym i zrozumiaym jzykiem. Znajdziesz
w niej szczegowe omwienie zagadnie zwizanych z budow i zasadami dziaania
komputera osobistego. Odpowiemy na kade pytanie, ktre w czasie obsugi tego
sprztu mogo przyj Ci do gowy. Praktyczne wskazwki, pomocne informacje,
przejrzycie omwione dziaanie kadego elementu od momentu wczenia piekielnej
machiny, a po jej ostatnie tchnienie przed zamkniciem systemu.
Konfiguracja komputera i podczanie sprztu.
Wntrze komputera i jego sekrety.
Dysk twardy, dyskietki, napd DVD, karty pamici.
Komputer jako Twoje osobiste centrum multimedialne.
Rodzaje monitorw, drukarek, klawiatur i myszek.
Internet i kwestia bezpieczestwa komputera...
i setki innych zagadnie.

Ponadto znajdziesz tu dekalogi: 10 rzeczy, ktre musisz mie, i 10 niezbdnych porad

eksperta komputerowego.
DODATEK SPECJALNY: powszechne bdy pocztkujcych i sposoby ich unikania

Spis treci
O autorze .......................................................................................................................... 15
Wstp ................................................................................................................................ 17
Co nowego w tej edycji? ....................................................................................................... 18
Jak zacz? .............................................................................................................................. 19
Konwencje zastosowane w ksice ....................................................................................... 19
Czego nie czyta? .................................................................................................................. 20
Naiwne zaoenia .................................................................................................................. 20
Ikony wykorzystane w ksice .............................................................................................. 21
Kontakt z autorem ................................................................................................................. 21
Co dalej? ................................................................................................................................ 22

Cz I: Twj komputer nie wybuchnie ........................23

Rozdzia 1: Bezbolesne wprowadzenie do zagadnie komputerowych ............................. 25
Podstawowe pojcia komputerowe ...................................................................................... 26
Wejcie-wyjcie ................................................................................................................. 27
Przetwarzanie .................................................................................................................... 27
Przechowywanie ............................................................................................................... 28
Sprzt i oprogramowanie ...................................................................................................... 29
System operacyjny ............................................................................................................ 30
Inne oprogramowanie ....................................................................................................... 31
Rzeczy, ktre tworzysz (pliki) .......................................................................................... 32
Komputer osobisty ................................................................................................................ 32
Och, ta rzecz, co wybucha ................................................................................................. 33

Rozdzia 2: Oczami maniaka komputerw ......................................................................... 35

Odmiany komputera osobistego .......................................................................................... 35
Podstawowe podzespoy komputera PC ............................................................................. 36
Zwiedzamy jednostk centraln ........................................................................................... 38
Najbardziej interesujce miejsca z przodu jednostki centralnej ........................................ 38
Odwiedzamy zapuszczon stron jednostki centralnej .................................................. 41
W powikszeniu panel wejcia-wyjcia .......................................................................... 42
Przydatne wskazwki, odczytywanie hieroglifw i odcieni kolorw ............................ 45

4 Komputery PC dla bystrzakw

Rozdzia 3: Konfiguracja komputera ..................................................................................49
Rozpakowywanie kartonu ..................................................................................................... 50
Wpierw zmontuj jednostk centraln .................................................................................. 50
Podczanie elementw systemu do jednostki centralnej oglny przewodnik ............ 51
D wik ............................................................................................................................... 52
IEEE, 1394, FireWire ........................................................................................................ 54
Joystick lub manipulator do gier ...................................................................................... 54
Klawiatura i myszka .......................................................................................................... 55
Modem .............................................................................................................................. 55
Monitor .............................................................................................................................. 56
Sie ..................................................................................................................................... 56
Drukarka ............................................................................................................................ 57
S-Video .............................................................................................................................. 57
Port szeregowy .................................................................................................................. 58
USB .................................................................................................................................... 58
Gadety bezprzewodowe .................................................................................................. 58
Ostatnie poczenia prd .................................................................................................. 59
Potna listwa zasilajca .................................................................................................... 59
Rozwizanie zasilanie UPS .......................................................................................... 60
Krtka sztuka o korzystaniu z UPS-a .............................................................................. 63

Rozdzia 4: Najmocniejszy przycisk, czyli wcznik ...........................................................65

Wcz komputer .................................................................................................................... 66
Konfiguracja ....................................................................................................................... 67
Kopoty w krainie pocztkw ........................................................................................... 68
Nadchodzi system Windows! ............................................................................................... 68
Kim do licha jeste? ........................................................................................................... 69
Zaloguj si, tajemniczy gociu .......................................................................................... 69
Witamy na pulpicie ............................................................................................................ 70
Wyczanie komputera (zamykanie) .................................................................................... 70
Sposoby zamykania komputera ........................................................................................ 71
Wylogowanie ..................................................................................................................... 72
Blokowanie komputera ..................................................................................................... 73
Przeczanie uytkownikw ............................................................................................. 73
Tryb wstrzymania ............................................................................................................. 73
Hibernacja .......................................................................................................................... 74
Ponowne uruchomienie Windows .................................................................................. 75
Wyczanie tej cholernej maszyny .................................................................................... 75
Przycisku zasilania, do czego suysz? .................................................................................. 76
Konfiguracja przycisku zasilania jednostki centralnej ..................................................... 76
Konfiguracja przycisku wstrzymania ............................................................................... 78
Konfiguracja przycisku zasilania z menu Start ................................................................ 78
Czy komputer przez cay czas powinien by wczony? ..................................................... 79
Wol mie komputer wyczony przez cay czas ......................................................... 80
Wol mie komputer wczony przez cay czas ........................................................... 80

Spis treci
Rozdzia 5: System Windows rzdzi .................................................................................. 83
Umiechnita twarz Windows ............................................................................................. 84
Pulpit ................................................................................................................................. 84
Pasek zada ........................................................................................................................ 85
Przycisk Start ..................................................................................................................... 86
Menu przycisku Start ........................................................................................................ 86
Obszar powiadomie ........................................................................................................ 87
Panel sterowania .................................................................................................................... 88
Ustawienia sieci ..................................................................................................................... 89
Centrum sieci i udostpniania ......................................................................................... 89
Okno Sie .......................................................................................................................... 90
Miejsca na Twoje rzeczy ....................................................................................................... 90
Pomoc Windows ................................................................................................................... 91

Cz II: Wntrznoci komputera ...............................93

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej ...................................................................... 95
Spojrzenie do wntrza jednostki centralnej ....................................................................... 95
Odkrywanie wntrznoci komputera .............................................................................. 96
Otwieranie jednostki centralnej (zdobd si na odwag) ............................................. 97
Zamykanie obudowy ........................................................................................................ 98
Najwaniejsza pyta ............................................................................................................... 99
Mikroprocesor nie jest mzgiem komputera ...................................................................... 99
Nadaj nazw mikroprocesorowi! ................................................................................... 100
Sia i szybko mikroprocesorw ................................................................................... 101
Jaki procesor mieszka w Twoim komputerze? ............................................................. 101
Karty rozszerze .................................................................................................................. 102
PCI Express ..................................................................................................................... 103
Starsze gniazda rozszerze ............................................................................................. 104
Zegarek w komputerze ....................................................................................................... 104
Mj zegarek jest stuknity! ......................................................................................... 105
Nastawianie zegarka ........................................................................................................ 105
Na ratunek czas internetowy .......................................................................................... 106
Bateria komputerowa .......................................................................................................... 107
Chipset ................................................................................................................................. 108

rdo mocy komputera .................................................................................................... 108

Rozdzia 7: Zcza w komputerze .................................................................................... 111

Czy to port, czy to jack, czy po prostu dziurka? ................................................................ 111
Witaj, porcie USB ............................................................................................................... 112
Kable USB. Jak z nimi y? ............................................................................................ 113
Podczanie urzdzenia USB ......................................................................................... 113
A gdzie kabel zasilajcy? .................................................................................................. 114

6 Komputery PC dla bystrzakw

Usuwanie urzdzenia USB ............................................................................................ 114
Rozszerzanie wszechwiata USB ................................................................................... 114
Port o wielu nazwach IEEE ........................................................................................... 116
Spadek w postaci portw starego typu .............................................................................. 117
Myszka i klawiatura ......................................................................................................... 117
Port drukarki ................................................................................................................... 118
Port szeregowy ................................................................................................................ 118

Rozdzia 8: Przechowywanie tymczasowe (pami) .......................................................119

Dlaczego pami? ................................................................................................................ 119
Pyszne czekoladowe kostki pamici ................................................................................... 121
Tutaj bajt, tam bajt, po prostu wszdzie bajt ..................................................................... 122
Pami niektre pytania i odpowiedzi .......................................................................... 124
Ile pamici jest teraz w moim komputerze? ............................................................... 124
Czy mam odpowiedni pami? ................................................................................. 125
Czy mj komputer ma dostatecznie duo pamici? .................................................. 125
Czy komputerowi zabraknie kiedy pamici? ............................................................ 126
Czym jest pami wirtualna? ...................................................................................... 126
Co to jest pami grafiki? ............................................................................................ 127
Co to kibi, mebi, gibi? ................................................................................................. 127
Dodawanie pamici do komputera ..................................................................................... 128
Oddajmy cze pamici ....................................................................................................... 130

Rozdzia 9: Przechowywanie dugoterminowe (na dyskach i kartach pamici) ..............131

Przechowywanie na dugim dystansie ................................................................................ 132
Przegld nonikw i urzdze przechowywania dugoterminowego .......................... 132
Zapytaj pana profesora: jak dziaa dysk twardy? ............................................................ 133
Dysk twardy ......................................................................................................................... 134
Napd DVD ......................................................................................................................... 136
Pojemno dysku ............................................................................................................. 137
O szybkoci dyskw (liczba X) ....................................................................................... 137
Wkadanie dysku ............................................................................................................. 137
Wyjmowanie dysku ......................................................................................................... 138
Napd dyskietek .................................................................................................................. 139
Karty pamici ....................................................................................................................... 140
Przegld kart pamici ...................................................................................................... 140
Wkadanie karty pamici ................................................................................................. 141
Wyjmowanie karty pamici ............................................................................................. 142
Gdy karta pamici nadaje si do kasacji ......................................................................... 142
Przechowywanie zewntrzne ............................................................................................. 143
Dodawanie urzdze zewntrznych .............................................................................. 143
Usuwanie urzdzenia przechowywania zewntrznego ................................................ 143
ABC przechowywania dugoterminowego ........................................................................ 144

Spis treci
Rozdzia 10: Delikatesy komputerowej grafiki ................................................................ 147
Wydzia odpowiedniego argonu ....................................................................................... 148
System graficzny komputera .............................................................................................. 148
Dwa typy monitorw LCD oraz CRT ..................................................................... 149
Karty graficzne ................................................................................................................ 150
Pokochaj swj monitor ....................................................................................................... 152
Opis fizyczny ................................................................................................................... 152
Konfiguracja monitora .................................................................................................... 153
Windows i monitor ............................................................................................................. 154
Podporzdkowanie okna personalizacji ......................................................................... 154
Odwieenie wygldu ..................................................................................................... 155
Zmiana ta (tapeta) .......................................................................................................... 156
Oszczdzanie ekranu ...................................................................................................... 157
Dostosowywanie rozmiaru ekranu (rozdzielczoci) oraz kolorw .............................. 159

Rozdzia 11: Kumple od wprowadzania danych klawiatura i mysz ............................ 163

Ponaciskaj klawisze komputerowej klawiatury ................................................................. 164
Podstawowa klawiatura komputerowa .......................................................................... 164
Klawisze przeczajce .................................................................................................... 166
Braterskie zamki .......................................................................................................... 167
Specyficzne klawisze ....................................................................................................... 168
Specjalne klawisze na specjalnych klawiaturach ........................................................... 170
Kontrolowanie klawiatury w Windows ............................................................................. 171
Waciwe podejcie do pisania ............................................................................................ 172
Ty i Twj komputer. Rka w rk ..................................................................................... 172
Zwyka mysz komputerowa ........................................................................................... 173
Optyczna czy mechaniczna? ........................................................................................... 174
Myszy bezprzewodowe .................................................................................................. 174
Inne gatunki myszy ......................................................................................................... 175
Podstawowe operacje mysz ............................................................................................... 175
Rzecz o myszy w Windows ................................................................................................ 177
Nie mog znale  wska nika myszy! ......................................................................... 177
Dwukrotne kliknicie nie dziaa! ................................................................................ 178
Jestem leworczny, przyciski dziaaj odwrotnie! ..................................................... 179

Rozdzia 12: Drukarka, to dopiero! .................................................................................. 181

Drukarka .............................................................................................................................. 182
Typy drukarek komputerowych .................................................................................... 182
Zapoznanie si z drukark .............................................................................................. 183
Wszechmocny panel sterujcy drukarki ........................................................................ 184
Karmienie drukarki, cz pierwsza: tusz ...................................................................... 185
Karmienie drukarki, cz druga: papier ........................................................................ 187
Rodzaje papierw ............................................................................................................ 188
Konfiguracja drukarki ......................................................................................................... 188

8 Komputery PC dla bystrzakw

Windows a Twoja drukarka ................................................................................................ 189
Rczne dodawanie drukarki ............................................................................................ 190
Ustawianie drukarki domylnej ..................................................................................... 191
Podstawowa obsuga drukarki ............................................................................................ 192
Gdzie ustawia marginesy? .......................................................................................... 193
Drukowanie w odwrotnej kolejnoci ............................................................................. 194
Zatrzymaj si drukarko, zatrzymaj! ................................................................................ 195

Rozdzia 13: Dobrze sycha? ..........................................................................................197

D wikowe zuchwalstwa .................................................................................................... 197
Potencja d wikowy ....................................................................................................... 198
To i owo o gonikach ..................................................................................................... 198
Rodzaje mikrofonw ....................................................................................................... 200
Ustawianie audio w Windows ............................................................................................ 201
Sterowanie sprztem ....................................................................................................... 201
Konfiguracja gonikw .................................................................................................. 202
Konfiguracja mikrofonu ................................................................................................. 202
Dostosowanie gonoci .................................................................................................. 203
Haasujce Windows ........................................................................................................... 204
Odtwarzanie d wikw w Windows ............................................................................. 204
Przypisywanie d wikw zdarzeniom ........................................................................... 204
Rejestrowanie wasnych plikw ..................................................................................... 207

Rozdzia 14: Wspaniae modemy .....................................................................................209

Co robi modem? ................................................................................................................. 209
Typy modemw .................................................................................................................. 210
Modem telefoniczny ....................................................................................................... 211
Modemy szerokopasmowe ............................................................................................. 212
Szybko modemu .......................................................................................................... 213
Konfiguracja modemu telefonicznego ............................................................................... 214
Dodawanie do systemu komputerowego zewntrznego modemu telefonicznego .... 214
Konfiguracja wewntrznego modemu telefonicznego ................................................. 215
Uywanie modemu telefonicznego ................................................................................... 216
Konfiguracja poczenia .................................................................................................. 216
Nawizywanie poczenia ............................................................................................... 217
Rozczanie poczenia modemowego ........................................................................... 218

Rozdzia 15: Optymalne zarzdzanie energi w komputerze ...........................................219

Czym jest oszczdzanie energii? ......................................................................................... 219
Zarzdzanie energi w Windows ........................................................................................ 221
Wybr planu zarzdzania energi ................................................................................... 221
Tworzenie planu uytkownika ....................................................................................... 222
Opcje planw oszczdzania energii dla komputerw z zasilaniem bateryjnym ............. 223

Spis treci

Cz III: Cyfrowe ycie ..........................................225

Rozdzia 16: Zrb zdjcie ................................................................................................. 227
Transferowanie obrazw do komputera ............................................................................ 227
Aparat cyfrowy ................................................................................................................ 228
Skaner .............................................................................................................................. 230
Praca z plikami graficznymi ................................................................................................ 233
Typy plikw graficznych ................................................................................................ 233
Zamiana typw plikw graficznych ............................................................................... 235
Edycja zdj ..................................................................................................................... 236
Ogldanie zdj w Windows .......................................................................................... 239

Rozdzia 17: Komputerowa telewizja .............................................................................. 241

Jak z komputera zrobi telewizor? ..................................................................................... 242
Podczanie tunera telewizyjnego .................................................................................. 243
Konfiguracja Windows Media Center ........................................................................... 243
Co jest w telewizji! ............................................................................................................ 243
Sprawd my, co jest w telewizji ...................................................................................... 245
Co dalej w programie? .................................................................................................... 245
Nagrywanie podczas ogldania ...................................................................................... 246
Ustawianie czasu nagrania .............................................................................................. 247
Ogldanie nagranych programw telewizyjnych .......................................................... 248
Wypalanie DVD z nagraniem telewizyjnym .............................................................. 248
Usuwanie nagra telewizyjnych z dysku ....................................................................... 250
Przenoszenie filmw ........................................................................................................... 251
Nie tylko rejestruje obrazy na ywo, ale jeszcze mieszka na monitorze! .................... 251
Typy plikw wideo ......................................................................................................... 252
Edycja wideo ................................................................................................................... 253

Rozdzia 18: Cyfrowe ucho .............................................................................................. 255

Komputer jest teraz Twoj wie stereo ............................................................................... 255
Uruchamianie Windows Media Player ......................................................................... 256
Kolekcjonowanie piosenek ............................................................................................. 257
Budowanie listy odtwarzania .......................................................................................... 258
Zabierz muzyk ze sob .................................................................................................. 259
Tworzenie pyt kompaktowych z muzyk .................................................................... 260
Komputer potrafi rozmawia i sucha .............................................................................. 262
Gaworzcy Windows ...................................................................................................... 262

10 Komputery PC dla bystrzakw

Cz IV: Sieci oraz praca w internecie .................... 265
Rozdzia 19: S jak sie ....................................................................................................267
Omwienie zagadnie sieciowych ..................................................................................... 267
Osprzt sieciowy ................................................................................................................. 269
wite N.I.C. ................................................................................................................... 270
Sieciowe we .................................................................................................................. 271
Koncentrator .................................................................................................................... 271
Druga strona sieci oprogramowanie .............................................................................. 272
Jak si dosta do centralnej lokalizacji? .......................................................................... 273
Nawizywanie poczenia z sieci .................................................................................. 274
Ustalanie nazwy sieci ...................................................................................................... 275
Doczanie do grupy roboczej ........................................................................................ 276
Konfiguracja routera ....................................................................................................... 277

Rozdzia 20: Sie to dla mnie nie pierwszyzna! ..............................................................281

System Windows tworzy sie ............................................................................................. 282
Przegldanie sieci ............................................................................................................ 283
Jak odnale  sie? ............................................................................................................ 284
Ogldanie mapy sieciowej .............................................................................................. 284
Udostpnianie zasobw w sieci .......................................................................................... 285
Sieciowa konfiguracja Windows ..................................................................................... 286
Udostpnianie jednego z Twoich folderw ..................................................................... 287
Dostp do folderu sieciowego ........................................................................................ 288
Mapowanie folderu sieciowego i przypisanie mu litery dysku ..................................... 288
Wyczanie udostpniania folderu .................................................................................. 289
Odczanie mapowanego dysku sieciowego ................................................................ 290
Udostpnianie drukarki .................................................................................................. 290
Uywanie drukarki sieciowej ......................................................................................... 291
Wyczenie udostpniania drukarki ............................................................................... 291

Rozdzia 21: Kowboja Daniela przegld zagadnie internetowych ..................................293

Czym jest internet? ............................................................................................................. 294
Jak uzyska dostp do internetu? ........................................................................................ 294
Wybr ISP ........................................................................................................................ 294
Konfiguracja Windows pod ktem dostpu do internetu ............................................. 296
czenie si z internetem ................................................................................................ 296
wiatowa pajczyna, ktr sami tkamy .............................................................................. 298
Wskazwki na temat przegldania sieci .......................................................................... 298
Drukowanie stron internetowych .................................................................................. 299
Wskazwki wyszukiwania ............................................................................................... 300
E-mail ................................................................................................................................... 301
Odpowiedzi na pytania konkursowe .................................................................................. 302

Spis treci
Rozdzia 22: Swobodne przerzucanie plikw .................................................................. 305
Porywanie rnych rzeczy z witryn internetowych .......................................................... 305
Zapisywanie obrazka ze strony internetowej ................................................................ 306
Zapisywanie na dysku tekstu ze strony internetowej ................................................... 306
Oprogramowanie z internetu ............................................................................................. 307
Pobieranie oprogramowania z internetu ....................................................................... 307
Instalacja z pliku ZIP ...................................................................................................... 310
Dostae e-mail z zacznikiem! ......................................................................................... 310
Zapisywanie zacznika z Poczty systemu Windows .................................................... 311
Wysyanie zacznika w programie Poczta systemu Windows ..................................... 312

Rozdzia 23: Internet a bezpieczestwo komputera ....................................................... 315

Zoczycy i superbohaterzy ................................................................................................ 315
Narzdzia Internet Explorera ............................................................................................. 317
Blokowanie wyskakujcych okienek .............................................................................. 317
Walka z phishingiem ....................................................................................................... 319
Centrum zabezpiecze Windows ...................................................................................... 320
Zapora systemu Windows .............................................................................................. 321
Aktualizacje Windows ..................................................................................................... 322
Ochrona Windows .......................................................................................................... 324
Jak zaradzi pojawianiu si denerwujcych
ostrzee kontroli konta uytkownika (UAC)? ........................................................ 326

Cz V: Oprogramowanie komputerowe ...................329

Rozdzia 24: Pliki klucz do zrozumienia, czym jest oprogramowanie ........................ 331
Czy wiesz, czym jest plik? .................................................................................................. 331
Prezentuj plik ................................................................................................................ 332
Co znajduje si w pliku? ................................................................................................. 332
Opis pliku ........................................................................................................................ 333
Pliki mieszkaj w folderach ............................................................................................ 334
Klaps z nazw dla pliku ....................................................................................................... 335
Wybranie najlepszej nazwy ............................................................................................. 335
Oficjalne reguy nazywania plikw ................................................................................ 336
Typy plikw i rodzaje ikon ................................................................................................. 337
cile tajne rozszerzenie pliku ........................................................................................ 337
Rozszerzenie pliku szczegy .................................................................................... 337
W jaki sposb wywietli lub ukry rozszerzenie pliku ................................................ 338
Nie zmieniaj nazwy rozszerzenia ................................................................................... 339
Ikony ................................................................................................................................ 339
Tworzenie plikw ............................................................................................................... 340
Polecenie Zapisz ............................................................................................................. 340
Okno Zapisz jako ............................................................................................................ 341

11

12 Komputery PC dla bystrzakw

Rozdzia 25: Porzdkowanie komputerowych szpargaw ..............................................345
Historia folderu ................................................................................................................... 346
Najsynniejsze foldery w historii ........................................................................................ 347
Folder (katalog) gwny .................................................................................................. 347
Podfoldery oraz foldery nadrzdne ................................................................................ 347
Folder konta uytkownika .............................................................................................. 348
Foldery sawne i znane, ale zakazane ............................................................................. 350
Program Windows Explorer ............................................................................................... 351
Foldery ................................................................................................................................. 352
Okno dialogowe otwierania plikw ................................................................................... 353

Rozdzia 26: Zarzdzanie plikami .....................................................................................355

Praca z grupami plikw ....................................................................................................... 355
Zaznaczanie wszystkich plikw w folderze ...................................................................... 356
Zaznaczanie grupki plikw ............................................................................................. 356
Zaznaczanie ssiadujcych plikw .................................................................................. 357
Zaznaczanie grupy plikw lassem .................................................................................. 358
Usuwanie zaznaczenia .................................................................................................... 358
Pliki tu i tam ........................................................................................................................ 359
Przenoszenie lub kopiowanie plikw do innego folderu ............................................. 359
Przenoszenie lub kopiowanie plikw metod przecigania .......................................... 360
Duplikowanie plikw ...................................................................................................... 361
Kopiowanie plikw na noniki przenone ..................................................................... 361
Tworzenie skrtw ......................................................................................................... 362
Usuwanie plikw ............................................................................................................ 363
Przywracanie plikw (one nie umary!) ......................................................................... 363
Zmiana nazw plikw ....................................................................................................... 364
Odnajdowanie kaprynych plikw ..................................................................................... 365

Rozdzia 27: Aplikacje, programy, oprogramowanie .......................................................367

Instalacja oprogramowania .................................................................................................. 368
Uruchamianie programu .................................................................................................... 370
Znajdowanie programu pod przyciskiem Start ............................................................. 371
Odnajdowanie ostatnio uywanych programw ........................................................... 372
Przypinanie programu w menu Start ............................................................................. 373
Tworzenie ikony skrtu na pulpicie .............................................................................. 373
Umieszczanie ikony w pasku szybkiego uruchamiania ................................................ 373
Odinstalowywanie oprogramowania .................................................................................. 374
Aktualizacja oprogramowania oraz instalowanie nowych wersji ...................................... 376

Rozdzia 28: Nagrywanie dyskw ....................................................................................379

Twoja fabryka dyskw ......................................................................................................... 379
Sprawdzanie sprztu ....................................................................................................... 380
Ktre dyski s waciwe? ................................................................................................. 380

Spis treci
Oprogramowanie do nagrywania ................................................................................... 381
Jak wybra odpowiedni format? ..................................................................................... 382
Twj osobisty dysk z danymi ............................................................................................. 382
Wkadanie dysku ............................................................................................................. 383
Praca z dyskami w Windows .......................................................................................... 384
Wyjmowanie zapisywalnego dysku ................................................................................ 385
Koczenie procesu nagrywania w formacie zarzdzanym ........................................... 386
Usuwanie danych z dysku RW ...................................................................................... 386
Etykiety dysku ................................................................................................................. 387
Pozbywanie si dysku ......................................................................................................... 387

Cz VI: Dekalogi ..................................................389

Rozdzia 29: Powszechne bdy pocztkujcych ............................................................. 391
Niewaciwe zamykanie systemu Windows ...................................................................... 391
Kupowanie zbyt wielu programw .................................................................................... 392
Kupowanie niekompatybilnego sprztu ............................................................................ 392
Kupowanie zbyt maej iloci materiaw komputerowych .............................................. 393
Niezapisywanie pracy ......................................................................................................... 393
Zaniechanie robienia kopii zapasowych ............................................................................ 393
Otwieranie lub usuwanie nieznanych rzeczy .................................................................. 394
Ratowanie caego wiata ...................................................................................................... 394
Odpowiadanie na spam ....................................................................................................... 395
Otwieranie programu doczonego do e-maila ................................................................. 395

Rozdzia 30: Dziesi rzeczy, ktre warto kupi ............................................................. 397

Podkadka pod mysz i nadgarstki ....................................................................................... 397
Filtr przeciwodblaskowy ..................................................................................................... 398
Osona na klawiatur .......................................................................................................... 398
Wicej pamici ..................................................................................................................... 399
Wikszy i szybszy dysk twardy ........................................................................................... 399
Ergonomiczna klawiatura ................................................................................................... 399
Zasilanie awaryjne (UPS) ................................................................................................... 400
Zestaw mikrofonowo-suchawkowy ................................................................................. 400
Skaner lub aparat cyfrowy ................................................................................................... 401
Podrczny odtwarzacz muzyki cyfrowej .............................................................................. 401

Rozdzia 31: Dziesi porad eksperta komputerowego .................................................. 403

Pamitaj, e Ty tu rzdzisz ................................................................................................. 403
Zrozum, e pasjonaci komputerw uwielbiaj pomaga pocztkujcym ........................ 404
Uywaj oprogramowania antywirusowego ....................................................................... 404
Instalowanie nowych wersji oprogramowania nie jest absolutn koniecznoci ............ 405
Nie instaluj ponownie Windows ....................................................................................... 406
Perfekcyjnie ustaw swj monitor ....................................................................................... 406

13

14 Komputery PC dla bystrzakw

Odcz zasilanie przed otwarciem obudowy komputera .................................................. 407
Zaprenumeruj magazyn komputerowy ............................................................................. 407
Unikaj agresywnych reklam ............................................................................................... 407
Nie przejmuj si zbytnio komputerami ............................................................................. 408

Skorowidz .......................................................................................................................409

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

Rozdzia 6

Tajemnice jednostki centralnej

W tym rozdziale:
 Wntrznoci jednostki centralnej.
 Badanie pyty gwnej.
 Poznawanie procesora.
 Korzystanie z kart rozszerze.
 Ustawianie zegara.
 Poznawanie ukadw scalonych.
 Dostarczanie energii jednostce centralnej.

ewntrz eleganckiej, futurystycznej obudowy jednostki centralnej

panuje istny chaos. Mnstwo tu elektronicznych wntrznoci.
Przypominaj tropikaln dungl, z kablami-lianami czcymi najrniejsze
pytki z obwodami, z gniazdami zasilajcymi i napdami dyskowymi. Do tego
dochodzi technologiczna saatka z obwodw, tranzystorw, kondensatorw,
opornikw i innych komponentw. Wiele z nich jest ostro zakoczonych
i spiczastych. Straszne? Nie do koca, chocia na pewno nie zachcajce.
Mimo zoonej natury, wntrze jednostki centralnej nie jest miejscem
niedostpnym. Wikszo obudw atwo si otwiera. Nie bez powodu
czasami trzeba si tam dosta w celu dooenia nowych elementw
komputera. Rzadko, ale zdarza si. Nawet jeli przypuszczasz, e nigdy
nie omielisz si zajrze do obudowy komputera, znajomo tajemniczych
wewntrznych ukadw z pewnoci Ci nie zaszkodzi. W tym rozdziale
znajdziesz ich opis.

Spojrzenie do wntrza
jednostki centralnej
Mimo wielu opcji rozbudowy komputera od wewntrz, wikszo
uytkownikw przez cae ycie jednostki centralnej nawet jej nie otwiera.
Ale przecie ukady, cho niewidoczne, nie powinny by traktowane jak

95

96

Cz II: Wntrznoci komputera

nieistniejce. Niektre wewntrzne elementy komputera warto pozna.
Dziki tej wiedzy staniesz si lepiej zorientowanym uytkownikiem
komputera, znajcym fachowe nazewnictwo i przeznaczenie podzespow,
ktrych by moe nigdy nie zobaczysz.

Odkrywanie wntrznoci komputera

Na rysunku 6.1 znajduj si najistotniejsze elementy wntrza jednostki
centralnej. Ilustracja przedstawia boczny widok na wntrze typowej miniwiey
komputera PC (w widoku z prawej strony, jakby po zdjciu prawej cianki
obudowy). Na rysunku lewy bok ilustruje przd jednostki centralnej.

Rysunek 6.1.
Wntrze
jednostki
centralnej

Na rysunku 6.1 zabrako caej masy kabli przystrajajcej wntrze jednostki

centralnej. Wpywaj one w istotny sposb na ograniczenie miejsca w rodku.
A jeli komputer masz ju od jakiego czasu, z pewnoci w rodku znajdzie
si duo kurzu, a by moe sier kota!

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

Trzy gwne czci komputerowego brzucha to:

9 przestrze na napd dyskowy,

9 zasilacz,
9 pyta gwna.
Przestrze na napd dyskowy. W niej znajduje si oprzyrzdowanie
przytrzymujce wewntrzne napdy dyskowe, dysk optyczny (DVD),
dysk twardy i czasami jeszcze stacj dyskietek. Poza nim jest te miejsce
na kolejne napdy dyskowe (tak zwane miejsce na przysze rozszerzenia).
Zazwyczaj znajduje si zaraz za panelami z przodu konsoli, ktre w razie
potrzeby mona wyama.
Zasilacz. Jego rola polega na dostarczaniu do komputera bardzo wanego
skadnika, tzw. prdu elektrycznego. Wicej na temat prdu przeczytasz na
kocu tego rozdziau, w punkcie
rdo mocy komputera.
Pyta gwna. Na kocu pyta gwna, bdca najwaniejsz pyt z obwodami
komputera. Ze wzgldu na jej istotno rozpisuj si na jej temat w punkcie
Najwaniejsza pyta, w dalszej czci rozdziau.
Cae wntrze komputera zbudowane jest na zasadzie modularnych komponentw.
Chodzi o to, e poszczeglne podzespoy mog zosta wymienione, w zwizku
z czym nie trzeba wyrzuca caej konsoli. Modularno jest jednym z kluczowych
czynnikw sukcesu komputera osobistego.

Otwieranie jednostki centralnej

(zdobd si na odwag)
Dzisiaj bardzo rzadko zachodzi potrzeba otwierania jednostki centralnej
komputera. Szczeglnie w przypadku nowych komputerw jest bardzo
niewiele podzespow, o ktre mona komputer rozbudowa tylko od
rodka. Nie polecam otwierania obudowy tylko po to, eby sobie popatrze,
jak komputer wyglda od wewntrz. W zasadzie tylko podczas niektrych
operacji rozbudowy komputera trzeba otworzy konsol. Jeli nie naleysz
do osb z zaciciem technicznym, nie potrafisz odrni rubokrta od noa
do chleba lub jeli nie masz dobrej polisy na ycie, zdecydowanie polecam
zlecenie rozbudowy profesjonalicie. W innym wypadku pomocny moe si
okaza poniszy opis otwierania jednostki centralnej.
1. Wycz komputer.
Patrz rozdzia 4.

97

98

Cz II: Wntrznoci komputera

2. Odcz jednostk centraln, rozcz kabel zasilajcy.
Wyczenie jednostki centralnej nie wystarczy. Bezwzgldnie trzeba
odczy kabel zasilajcy. Odczanie innych kabli nie jest konieczne,
chyba e blokuj dostp do wntrza komputera.
3. Odsu jednostk centraln od ciany lub ustaw j w miejscu,
gdzie bdziesz mg pracowa .
4. Otwrz obudow jednostki centralnej.
Etapy otwierania obudowy rni si w zalenoci od jednostki centralnej.
W przypadku niektrych konieczne bdzie uycie rubokrtu i odkrcenie
kilku rub. W innych wystarczy podway i zdj ciank boczn,
przesuwajc j do gry, w prawo bd lewo.
Prac moesz zaczyna, gdy obudowa jest otwarta i wida wntrznoci
komputera. W oglnym zorientowaniu si pomocny bdzie rysunek 6.1,
ale pamitaj, e brakuje na nim kabli!

9 Nigdy nie podczaj kabla zasilajcego, gdy jednostka centralna jest

otwarta. Jeli musisz sprawdzi dziaanie komputera, wpierw j zamknij!

9 Jednostk centraln najczciej otwiera si w jednym z trzech przypadkw:

eby doda pami, kart rozszerze lub wymieni bateri w komputerze.

9 Podczas pracy z jednostk centraln staraj si dotyka jedn rk obudowy,
a jeszcze lepiej czego metalowego, np. przestrzeni na napd dyskowy.
W efekcie Twj potencja elektryczny bdzie taki sam jak obudowy
i zmniejszysz tym samym niebezpieczestwo pojawienia si adunku
elektrostatycznego, ktry moe popsu komputer.

Zamykanie obudowy
Po zakoczeniu prac, jakie byy powodem otwarcia jednostki centralnej,
koniecznie zamknij obudow! We pod uwag ponisze instrukcje.
1. Sprawd
, czy wszystkie przewody i kable podczye
z powrotem jak naley.
2. Upewnij si, e wewntrz obudowy nie zostay adne narzdzia
ani lu
ne czci.
3. Ponownie przymocuj pokryw jednostki centralnej.
4. Podcz kabel zasilania.
5. Wcz komputer.
6. Mdl si, aby prawidowo dziaa.
To opcjonalny krok, ktrego nie musisz wykonywa, jeli nie wierzysz
w istnienie boskiego bytu. Ale po co tak ryzykowa?

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

Najwaniejsza pyta
Najwiksz pyt z obwodami komputerowymi jest pyta gwna. Tutaj
znajduj si najistotniejsze ukady elektroniczne komputera. Na pycie
gwnej znale  mona podzespoy komputerowe, z ktrych wiele zostao
zilustrowanych wczeniej w tym rozdziale, na rysunku 6.1. S to:

9 mikroprocesor,
9 ukady scalone procesora,
9 pami,
9 bateria,
9 karty rozszerze,
9 gniazda wejcia-wyjcia,
9 pryszcze elektroniczne.
Mikroprocesor, ukad scalony procesora, bateria oraz karty rozszerze
zostay omwione w osobnych punktach tego rozdziau. Tam znajdziesz
wicej informacji na ich temat. Bardzo istotnym zagadnieniem jest pami,
ktr w szczegach omwiem w rozdziale 8.
Gniazda wejcia-wyjcia to miejsca na pycie gwnej, do ktrych podczane
s okrelone podzespoy jednostki centralnej. Dziki nim komunikuj si
z reszt systemu komputerowego. Na pycie gwnej mona na przykad
znale  gniazdo wejcia-wyjcia dla wewntrznego napdu dyskowego
oraz gniazdo zasilania prdem elektrycznym.
Pryszcze elektroniczne to technologiczne gadety, ktre zostay umieszczone
na pycie gwnej po to, eby wygldaa jeszcze bardziej imponujco.

Mikroprocesor
nie jest mzgiem komputera
Zgadza si, mikroprocesor nie jest mzgiem komputera. T funkcj peni
oprogramowanie. Mikroprocesor to jedynie sprzt wykonujcy instrukcje
pynce z oprogramowania. Poza tym procesor jest do istotnym podzespoem
systemu komputerowego, bdc w zasadzie gwnym ukadem scalonym
komputera. Pozostae elementy pyty gwnej obsuguj procesor.

99

100

Cz II: Wntrznoci komputera

Procesor jest na pewno istotny, chocia jego zadania s raczej
nieskomplikowane. Wykonuje podstawowe dziaania matematyczne
(dodawanie, odejmowanie, dzielenie, mnoenie), przesya i pobiera informacje
z pamici oraz przeprowadza podstawowe czynnoci wejcia-wyjcia. Wydaje
si, e to tak niewiele Kluczem do sukcesu mikroprocesora, w przeciwiestwie
do zadumanego nastolatka, jest bardzo szybkie wykonywanie zada.

9 Jeli zaczyna Ci pobolewa jzyk, mikroprocesor moesz nazywa

procesorem.

9 Kolejnym okreleniem procesora jest CPU, z angielskiego central

processing unit (centralna jednostka obliczeniowa).

9 Nowoczesne mikroprocesory bardzo mocno si nagrzewaj i w zwizku

z tym wymagaj specjalnego chodzenia. Jeli si przyjrzysz wntrzu
jednostki centralnej, zobaczysz, e mikroprocesor ma na sobie wiatraczek,
ktry pomaga mu utrzyma nisz temperatur.

Nadaj nazw mikroprocesorowi!

Dawniej mikroprocesorom nadawano nazwy numeryczne, np. sawne 386
lub 8088. Obecnie mamy do czynienia z trendem nadawania nazw procesorom.
Nie chodzi jednak o imiona ludzkie, np. Jan lub Maria, ani nawet imiona
zwierzt, np. Reksio czy Pimpu. Dzisiaj nazwy mikroprocesorw przypominaj
pseudonimy bohaterw science fiction, farmaceutykw lub te d wikw,
jakie wydaje modziutki zestresowany nosoroec.
Mwic powanie, podstawowy mikroprocesor to Pentium, ktrego
konstrukcj opracowa lider brany Intel. Wrd popularnych procesorw
znajdziemy te nazwy takie jak Celeron, Athlon, Opteron, Duron i Xenon.
(Jeszcze sze nazw i mielibymy galaktyczny panteon).
Brany komputerowej trudno zerwa z umieszczaniem w nazwach
numerw i liczb. W zwizku z tym w nazwach procesorw na kocu sw
znajdziesz cyfry oraz inne dziwne wyraenia. Uczciwie mwic, nazwa
procesora ma znaczenie tylko podczas kupowania komputera. Nawet wtedy
liczb najbardziej liczc si jest cena mikroprocesora, przekadajca si na
liczb banknotw, jakie musisz wyrzuci na st.
Naprawd istotn miar procesora, poza nazw i cen, jest jego szybko,
o ktrej pisz w nastpnym akapicie.

9 Najbardziej popularnymi typami procesorw na rynku s Pentium 4,

Pentium Dual Core, inaczej Core Duo, oraz Pentium Core 2 Duo.

9 Intel jest wiatowym liderem w produkcji mikroprocesorw dla

komputerw. Firma stworzya procesor 8088, ktry znajdowa si

w onie pierwszego IBM PC.

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

9 Procesory mona rwnie rozrnia ze wzgldu na typ zcza pyty

gwnej, do jakiego pasuj. Informacja ta jest istotna jedynie dla osb,

ktre zamierzaj samodzielnie zbudowa komputer.

9 Pomidzy procesorami Intela a procesorami innych marek nie ma

wielkiej rnicy. Dla oprogramowania nie ma znaczenia, kto jest

producentem mikroprocesora. Musz jednak zaznaczy, e fani gier
komputerowych preferuj mikroprocesory AMD.

Sia i szybko mikroprocesorw

Mikroprocesory mierzy si dwoma parametrami: si mini oraz szybkoci
poruszania si.
Sia mini procesora mierzona jest w bitach. Chodzi przede wszystkim o to,
z iloma bitami procesor moe sobie poradzi w tej samej chwili. Im jest ich
wicej, tym lepiej. W przypadku typowego procesora PC jest to 32, 64 lub
128 bitw. Najczciej spotyka si procesory 64-bitowe.
Przydatne jest porwnanie bitw w mikroprocesorze do cylindrw w silniku
samochodowym. Im wicej ich w aucie, tym jest silniejsze. Moe nawet
lepiej wyobrazi sobie pasy na autostradzie. Wiksza liczba pasw gwarantuje
szybsze przemieszczanie si wikszej liczby aut. Podobnie jest z danymi
w komputerze.
Obecnie szybko mikroprocesorw mierzona jest w gigahercach (GHz)
lub miliardach cykli na sekund. Wiksza warto przekada si na wiksz
szybko procesora. Mona przyj, e rednie prdkoci mieszcz si
pomidzy 2.0 GHz (wolniejsze) a 4.0 GHz (szybsze).
Niestety, szybko procesora nie jest realistyczn miar oceny rzeczywistej
prdkoci obliczeniowej procesora. Mona j przyj jako relatywn miar
porwnywania komputerw, bo chocia Pentium 2.4 GHz jest wolniejszy
od Pentium 3.0 GHz, to raczej nie odczujesz pomidzy nimi rnicy.

Jaki procesor mieszka

w Twoim komputerze?
Po powrocie do domu ze sklepu komputerowego nie bdzie wcale prosto
sprawdzi, czy w komputerze rzeczywicie znajduje si procesor, jaki
kupie. Po otwarciu obudowy komputera nie bdziesz mg atwo zobaczy,
jaki jest w nim mikroprocesor, bo nosi on na sobie kapelusz w postaci
wiatraczka. Nawet jeli zdjby ten kapelusz, liczby i nazwy znajdujce si
na mikroprocesorze niekoniecznie musiayby Ci si przyda.

101

102

Cz II: Wntrznoci komputera

Jednym ze sposobw przekonania si, kto zagoci w onie Twojego
komputera, jest uruchomienie Windows. Okno systemowe wywietli
skrcone informacje o iloci pamici RAM oraz o mikroprocesorze
(zob. rysunek 6.2).

Rysunek 6.2.
Okno
systemowe

eby przywoa okno systemowe, nacinij Win+Break na klawiaturze, czyli

klawisz Windows oraz klawisz z napisem Break lub Pause Break. Drugim
sposobem otwarcia go jest kliknicie ikony Komputer na pulpicie i wybranie
z wyskakujcego okna Waciwoci.
Z rysunku 6.2 wynika, e komputer ma procesor Pentium D o szybkoci
3.00 GHz. Znajduje si w nim 1022MB pamici RAM. Zgadza si z tym,
za co zapaciem, wic sprzedawca moe odetchn z ulg.

9 Nie kade okno systemowe wywietli tak kompletn informacj jak

pokazana na rysunku 6.2. Jeeli system Windows nie potrafi do koca

rozpozna mikroprocesora, komunikat moe brzmie Rodzina x86.

9 Wicej informacji o pamici RAM znajdziesz w rozdziale 8.

Karty rozszerze
Sukces oryginalnego IBM PC wynika z elastycznoci jego konstrukcji.
Zwizana ona bya z moliwoci rozbudowy komputera od wewntrz przez
wstawienie dodatkowych zespow obwodw elektronicznych na pytkach.
Pytki te, zwane kartami rozszerze, stosowane do dzi, mona bezporednio

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

wciska w gniazda rozszerze na pycie gwnej. Pomys polega na moliwoci
rozbudowy komputera o opcje, ktrych zakupiona podstawowa jednostka
centralna nie posiada.
Niestety, mimo e maszyny wyposaane s w gniazda rozszerze, potrzeby
rozbudowy komputera o karty rozszerze s coraz mniejsze. Nowoczesne
komputery praktycznie wszystkie podzespoy maj ju na pycie gwnej.
Inne peryferia podcza si do portw USB (patrz rozdzia 7.). Chocia karty
rozszerze s nadal osigalne, dzisiaj nie peni ju tak istotnej roli i nie s
tak niezbdne jak kiedy.

9 Liczba i rodzaj gniazd rozszerze w komputerze zaley od rozmiaru

obudowy oraz konstrukcji pyty gwnej. Mae jednostki centralne maj

ograniczon ich liczb. W niektrych komputerach domowych (i prawie
wszystkich laptopach) w ogle nie ma kart rozszerze. Najwicej
gniazd rozszerze znajduje si w obudowach typu wiea. Ich liczba
czasami dochodzi do 8!

9 Wikszo kart ma te mnstwo popltanych przewodw. Baagan, jaki

tworz, sprawia, e niby elegancka pyta gwna przypomina elektroniczne

spaghetti. Niektre z kabli s przecignite do wewntrz komputera,
inne wisz bezadnie z tyu. Kable w duej mierze s przyczyn, dla ktrej
rozbudowa komputera jest tak skomplikowana.

9 Najczciej tylna cz karty rozszerze wystaje z tyu jednostki

centralnej. Nie mona zapomnie jednak o uprzednim usuniciu

metalowej przykrywki szczeliny do rozbudowy. Jeli karta rozszerze
posiada bowiem specjalne zcza i gniazda, dodatki do nich bdzie
mona podczy z tyu komputera.

PCI Express
Najlepszym typem gniazda rozszerze komputera jest PCI Express, czasami
zapisywane PCIe. Szybko i efektywnie komunikuje si ono z pyt gwn,
a co za tym idzie take z procesorem. Dlatego jest najlepszym sposobem
dodawania do komputera peryferii w formie obwodw elektronicznych na
pytce.

9 Jeli komputer posiada gniazda rozszerze typu PCI Express, musisz

upewni si, e kupowane peryferia na kartach s typu PCI Express.

Na przykad, jeli chcesz komputer rozbudowa o wewntrzn kart
telewizyjn, zwr uwag, aby bya to karta PCI Express.

9 Wysokiej klasy karty graficzne czsto wyposaane s w zcze PCI

Express. W rozdziale 10. znajdziesz wicej informacji na ten temat.

103

104

Cz II: Wntrznoci komputera

9 PCI to akronim angielskiego Peripheral Component Interconnect, ktry

w jzyku polskim funkcjonuje jako magistrala komunikacyjna, jeli Ci

to w ogle obchodzi...

Starsze gniazda rozszerze

Obok PCI Express (lub zamiast), w Twoim komputerze moe si znale 
jedno z gniazd starszego typu, ktre s nadal popularne. Mwimy tu o wielu
rnych odmianach:
PCI. Gniazdo PCI jest najpopularniejszym typem gniazda sucego do
rozbudowy wntrza komputera (popularne s rwnie w Macintoshach, ale
to wykracza poza temat dyskusji). W niektrych komputerach znale  mona
zarwno gniazda PCI, jak i PCI Express. Jeli jest moliwo wyboru,
powiniene zdecydowa si na PCI Express.
AGP. Typ zcza, ktry by specjalnie zaprojektowany dla kart graficznych.
Zreszt nazwa jest skrtem od angielskiego Accelerated Graphics Port (w wolnym
tumaczeniu: port szybkiej grafiki). W starszych komputerach mona znale 
gniazdo AGP, jednak najlepsze karty graficzne wykorzystuj PCI Express.
ISA. Najstarszy typ gniazda rozszerze to ISA, akronim angielskiego Industry
Standard Architecture (standardowa architektura przemysowa). Rozumiesz co
z tego? Moe dlatego, e dla ISA nie byo nazwy a do momentu, gdy nie
powstao nowe, lepsze gniazdo rozszerze. ISA natomiast pozostaa
w konstrukcjach starszych komputerw, aby zapewni zgodno ze starszymi
kartami rozszerze.
Starsze typy gniazd rozszerze ju dzi nie wystpuj, ale moe ze wzgldw
humorystycznych przypomn ich nazwy: MCA, VESA Local Bus, NuBus,
EISA oraz Lego. Wynika z tego jasno, e w komputerowym wiecie nowe
typy gniazd rozszerze pojawiaj si i znikaj do czsto.

Zegarek w komputerze
Powiem Ci w tajemnicy, e komputer jest bardzo kosztownym, a do tego
niezbyt precyzyjnym zegarkiem. Praktycznie kady komputer ma wewntrzny
zegar, nawet przedpotopowe i prymitywne konstrukcje z lat 70. ubiegego
wieku. Dzisiaj zegarki znajduj si na pytach gwnych w towarzystwie
baterii, podtrzymujcej dat i czas bez wzgldu na to, czy komputer jest
podczony do prdu, czy nie. Poza tym Windows posiadaj wasny zegarek.
Dziki niemu moesz kontrolowa upywajcy czas albo przestawia go,
gdy (bardzo czsto) jest aonie niedokadny.

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

9 W systemie Windows zegarek komputerowy wywietlany jest w obszarze

powiadomie (patrz rozdzia 5.).

9 Zegarki s potrzebne komputerom tak samo jak ludziom do mierzenia

czasu. Przydaj si komputerom do stosowania algorytmw szeregowania,

okrelania momentu zapisywania plikw, ledzenia informacji i generalnie
zapobiegania sytuacjom, gdy wszystko dzieje si w tym samym czasie.

9 Format wywietlania daty i czasu opiera si na ustawieniach kraju

i regionu okrelanych podczas pierwszej konfiguracji Windows. Mona

go zmieni w panelu sterowania. W tym celu na stronie gwnej panelu
sterowania klikasz Zegar, jzyk i region i odszukujesz cze Zmie format
daty, godziny lub liczb. W przypadku wygldu klasycznego panelu sterowania
kliknij podwjnie ikon Opcje regionalne i jzykowe.

Mj zegarek jest stuknity!

Zegarki komputerowe s naprawd kiepskie. Typowy zegarek PC potrafi zwiksza
swoje op nienie o minut lub dwie kadego dnia. Dlaczego? Kt to wie...
Oglnie rzecz biorc, zegarek chodzi wolniej lub szybciej ze wzgldu na
wszystkie procesy majce miejsce wewntrz komputera. Im wicej rzeczy si
dzieje, tym bardziej niedokadny staje si zegarek. Jeli wczysz tryb upienia
lub hibernacji, zegarek potrafi naprawd zwariowa. (W rozdziale 4. znajdziesz
wicej informacji na temat hibernacji).
Zalet zegarka komputerowego jest automatyczne przestawianie si na czas
letni i zimowy. System Windows automatycznie cofa lub przyspiesza zegarek
o godzin. Nie musisz niczym si martwi ani niczego pamita, komputer
sam przestawi czas.
Co zrobi, jeli zegarek nieprecyzyjnie wskazuje czas? Oczywicie nastawi go.
Czytaj dalej!

Nastawianie zegarka
eby nastawi dat i czas w komputerze, wykonaj nastpujce czynnoci:
1. Kliknij prawym klawiszem myszki w obszarze powiadomie.
2. Z wyskakujcego okienka wybierz polecenie Ustaw dat/godzin.
Pojawia si okno dialogowe Data i godzina.
3. Kliknij przycisk Zmie dat i godzin....
Zmiana czasu wymaga zgody administratora.

105

106

Cz II: Wntrznoci komputera

4. Uzyskaj zgod administratora. Jeli zalogowae si jako
administrator, kliknij przycisk Kontynuuj. W innym wypadku,
eby kontynuowa , wpisz haso administratora.
Pojawia si okno dialogowe Ustawienia daty i godziny, ktre pokazano na
rysunku 6.3.

Rysunek 6.3.
Okno dialogowe
ustawiania daty
i czasu

5. Do zmiany daty i czasu su przyciski w oknie dialogowym

Ustawienia daty i godziny.
Na przykad wpisz 10:00, jeli chcesz przestawi czas z 9:58. Gdy usyszysz
gos zegarynki (w radiu lub jeszcze gdzie indziej) potwierdzajcy punkt
10:00, kliknij OK, eby natychmiast ustawi czas.
6. Po zakoczeniu kliknij OK.

Na ratunek czas internetowy

Sposobem na powstrzymanie szalonego zegarka komputerowego jest jego
automatyczna synchronizacja z jednym z wielu wiatowych serwerw czasu.
Serwer czasu to specjalnie skonfigurowany komputer przekazujcy przez
internet precyzyjne informacje o czasie. Dostpne s one dla kadego
komputera, ktry wyle zapytanie.
eby komputer korzysta z serwera czasu i synchronizowa si z nim, trzeba
go skonfigurowa. W tym celu naley otworzy okno dialogowe Ustawienia
daty i godziny, co zostao opisane w poprzednim podpunkcie. Nastpnie
wykonaj ponisze czynnoci.

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

1. W oknie dialogowym Ustawienia daty i godziny kliknij zakadk
Czas z Internetu.
W oknie dialogowym wywietlany jest aktualny czas internetowy.
2. Kliknij przycisk Zmie ustawienia.
eby kontynuowa. niezbdna bdzie zgoda administratora.
3. Kliknij przycisk Kontynuuj albo wpisz haso administratora.
4. Klikajc zaznacz opcj Synchronizuj z internetowym serwerem czasu.
5. (Opcjonalnie). Z rozwijanej listy wybierz serwer czasu.
6. Kliknij przycisk Aktualizuj teraz, aby przekona si, czy wszystko
dziaa.
Jeli pojawi si problemy, ponownie wykonaj kroki 5. i 6., eby wybra
inny serwer czasu.
7. Kliknij OK i ponownie OK, aby zamkn wszystkie okna
dialogowe.
Gdy korzystasz z czasu internetowego, system Windows automatycznie
nastawia zegarek komputera, gdy komputer jest podczony do internetu.
Nie musisz robi niczego innego, nigdy!

Bateria komputerowa
We wszystkich komputerach na pycie gwnej znajduje si bateria. Jej gwnym
zadaniem jest podtrzymywanie zasilania zegarka, gdy komputer jest wyczony
lub jego kabel zasilajcy nie jest podczony.
Typowa bateria komputerowa starcza na okoo 6 lat, by moe troch wicej.
Zorientujesz si, gdy si wyczerpie, bo czas na zegarku w ogle nie bdzie
zgadza si z rzeczywistym. Moliwe nawet, e komputer sam wywietli
wiadomo informujca, e naley wymieni bateri na pycie gwnej
komputera. Kupisz j w wikszoci sklepw RTV.

9 Aby dosta si do baterii, bdziesz musia otworzy obudow komputera.

Baterii wcale nie bdzie tak atwo znale !

9 Napicie z baterii moe rwnie podtrzymywa specjalne ustawienia

systemowe, np. liczb napdw dyskowych, konfiguracj pamici i inne

bahostki, o jakich komputer przez cay czas musi by poinformowany.
Bez baterii nie bdzie ich pamita.

9 Bateria na pycie gwnej jest bateri dodatkow, niezalen od innych

komputerowych baterii, np. laptopowej, dziki ktrej komputer ma
energi do pracy.

107

108

Cz II: Wntrznoci komputera

Chipset
Projektanci i inynierowie komputerowi wymylili jedno sowo opisujce
rne rniaste ukady scalone na pycie gwnej. Nie trzeba wic ju mwi
o nich Rne rniaste ukady scalone na pycie gwnej, lecz wystarczy chipset.
Chipset odpowiedzialny jest za osobowo komputera. Chodzi mi tutaj np.
o instrukcje dotyczce dziaania podstawowych peryferiw sprztowych:
klawiatury, myszki, interfejsu sieciowego, d wiku czy grafiki.
Na rynku dostpne s rozmaite chipsety. Co mona o nich powiedzie,
wiedzc, jakie funkcje ma komputer. Na przykad na niektrych pytach
gwnych zabudowana jest zaawansowana karta graficzna, a w innych karta
sieci bezprzewodowej. Niestety, identyfikacja szczegw jest utrudniona ze
wzgldu na dziwaczne nazwy i symbole chipsetw. Jedynie zagldnicie do
dokumentacji chipsetu moe pomc w okreleniu, co na nim si znajduje.
(Zaznaczam, e informacje takie bywaj interesujce jedynie dla zatwardziaych
maniakw komputerowych).

9 W komputerach znale  mona rozmaite chipsety w zalenoci od

tego, kto jest producentem pyty gwnej.

9 Starszym okreleniem elementu chipsetu, jakim jest gwny ukad

scalony ROM, jest BIOS (skrt od angielskiego Basic Input/Output

System, czyli podstawowy system wejcia-wyjcia). Istniej rne BIOS-y
dla poszczeglnych urzdze: inny BIOS dla klawiatury i myszy,
inny dla grafiki, osobny dla sieci itd. Wszystkie razem tworz chipset.
(W rozdziale 8. znajdziesz wicej informacji o ukadzie ROM).

rdo mocy komputera

Gdy bdziesz zaglda do wntrza jednostki centralnej, natkniesz si na
element, ktry ani nie myli, ani nie przechowuje danych. Chodzi mi
o zasilacz, ktry odpowiedzialny jest w komputerze za kilka istotnych spraw.

9 Zasilacz wprowadza prd do komputera. Zamienia dziki prd zmienny

z gniazda w cianie na agodny prd stay.

9 Zasilacz dostarcza prdu do pyty gwnej i wszystkich jej mieszkacw.

9 Zapewnia napicie wewntrznym napdom dyskowym.
9 Posiada wiatraczki pomagajce utrzyma nisk temperatur w rodku
obudowy.

9 Zawiera przycisk zasilania komputera.

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

Zadaniem zasilacza jest rwnie przyjcie na siebie gwnych zniszcze
elektrycznych, niebezpieczestw zwizanych z burz, piorunami lub
nagymi impulsami napicia. Jeli si pojawi, konstrukcja zasilacza
spowoduje, e si popsuje, bronic tym samym komputera. Nie panikuj!
Z atwoci wymienisz zasilacz i przekonasz si, e reszta komputera nadal
dziaa bez zarzutu.

9 Dziki wiatraczkom zasilacz jest najgoniejszym podzespoem

komputera.

9 Zasilacze s klasyfikowane w watach. Im wicej w komputerze znajduje

si wewntrznych podzespow, np. napdw dyskowych, pamici, kart

rozszerze, tym mocniejszy powinien by zasilacz, czyli mie wicej
watw. W przypadku typowych komputerw zasilacz ma od 150 do 200
watw. Mocniejsze komputery wymagaj zasilaczy ponad 300-watowych.

9 Sposobem na uniknicie potencjalnego spalenia si zasilacza (lub,

co gorsza, komputera), i to nawet podczas burzy, jest zainwestowanie

w ochronn listw zasilajc lub urzdzenie UPS. Szczegy znajdziesz
w rozdziale 3.

109