1

20122013 ETM-RETM YILI 11.SINIF KMYA DERS LABORATUVAR

ALIMALARI (11.SINIF KMYA DENEYLER)

DENEYLER
LGN DENEYLER
BLMSEL DENEYLER
LABORATUVAR ALIMALARI
KMYA LABORATUVAR ALIMALARI
KMYA DENEYLER
LSE KMYA DENEYLER
PROGRAMA GRE KMYA DENEYLER
HAFTALARA GRE KMYA DENEYLER
KMYA DENEYLER VE YAPILILARI
KMYA DENEY PROGRAMI
LSE KMYA DENEYLER

EYLL

1. Hafta
2. Hafta
3. Hafta

*Kimya laboratuvarnda dikkat edilecek hususlar ve laboratuvar kullanm kurallar ile
ilgili gerekli gsterimler yapld (11.Snf Kimya).

4. Hafta alma Konusu

*Kimya laboratuvar malzemeleri tantld (11.Snf Kimya).

EKM

1. Hafta alma Konusu

*Laboratuvarda sodyum hidroksit (NaOH) katsnn standart molar znme
entalpisinin hesaplanmas deneyi yapld (11.Snf Kimya Ders Kitab 28.sayfa
Kalorimetre Kaplar, ekil 1.12 ve ekil 1.13).

Deneyin Ad
Aadaki Reaksiyon Denkleminin H
Tepkime
(Standart Entalpi Deiimi) Deerinin SI
Birim Cinsinden Bulunmas
NaOH
(k)
Na
+
(suda)
+ (OH)
-1
(suda)


Verilenler
(Na:23, O:16, H:1)
c
su
=1
c
cam
=0,2
1 kcal=4,184 kJ

lem Sras
Bo beher terazide tartld (m
beher
=85,5 g).


2
500 mLlik mezr yardmyla 250 mL su alnp tartlan beherin iine boaltld. Suyun
younluu 1 olduundan mL yerine g kullanabilirim (m
su
=250 g). Bu i nceden
yaplmal veyahut su, oda scaklna gelene kadar bekletilmelidir.
Beherin iindeki suyun scakl termometreyle llr (t
1
=23 C).
4 g NaOH kats tartlp beherdeki suyun iine boaltlr, kartrlarak znmesi
salanr, znme tamamland anda zeltinin scakl termometreyle llr
(t
2
=27 C).

m
beher
=85,5 g
m
su
=250 g
t
1
=23 C
t
2
=27 C

Q=mct
t= t
2
- t
1

t= 27 C - 23 C
t= 4 C

Hesaplamalar
Q
verilen
=Q
alnan
Q
NaOH katsnn znrken verdii
=Q
suyun ald
+ Q
camn ald
Q
NaOH katsnn znrken verdii
= m
su
c
su
t + m
cam
c
cam
t
Q
NaOH katsnn znrken verdii
= 250x1x4 + 85,5x0,2x4
Q
NaOH katsnn znrken verdii
= 1000 + 68,4
Q
NaOH katsnn znrken verdii
= 1068,4 cal

Q
NaOH katsnn znrken verdii
= 1,0684 kcal

NaOH:40

4 g NaOH 1,0684 kcal aa karrsa
40 g NaOH 10,684 kcal aa karr.

H
tepkime
= -10,684 kcal (Gerek deer -10,2 kcaldir.)
H
tepkime
= -(10,684 x 4,184) kJ
H
tepkime
= -44,7 kJ (Gerek deer -42,7 kJdr.)

2. Hafta alma Konusu

*Hess Kanunu ( Reaksiyon Islarnn Toplanabilirlii Kanunu) ile reaksiyon
ssnn tayini deneyi yapld. Deney 3 basamakta gerekletirildi. 1.deneyde NaOH
katsnn molar znme entalpisi bulunmas deneyi yapld. 2. deneyde 100 mL 0,5
M NaOH zeltisi ile 100 mL 0,5 M HCl zeltisinin kartrlmasyla molar ntrleme
entalpisi bulunmas deneyi yapld. 3. deneyde NaOH katsnn 200 mL 0,25 M HCl
zeltisiyle kartrlmas sonucu molar ntrleme entalpisi bulunmas deneyi
yapld. 3.deneyde bulunan deneysel sonucun, 1. ve 2. deneylerdeki sonularn
toplamna eit olmas gerektii gsterildi (11.Snf Kimya Ders Kitab 30, 31, 32 ve
33.sayfa).

3. Hafta alma Konusu


3

Kurban Bayram Tatili

4. Hafta alma Konusu

*Kimyasal ba enerjilerinden yararlanarak tepkimenin standart entalpi deiimi
hesaplanrken ak forml yazmak gerektiinden dolay laboratuvarda Milli Eitim
Bakanl Ders Aletleri Yapm Merkezi Molekl Modelleri Takm kullanlarak farkl
molekl modelleri gsterildi. Kapal forml verilen bir bileiin ak formln yazma
konusunda doru imaj yerletirilmeye alld (11.Snf Kimya Ders Kitab 34, 35 ve
36.sayfalar).

*Entropi ve olaslk: Entropinin bir olaslk fonksiyonu olup olamayacan irdeleme
(11.Snf Kimya Ders Kitab 41.sayfa Etkinlik 1. 2). 250 mLlik bir beherglasa nce
200 mL su, sonra birka damla mrekkep konuldu; entropi asndan
deerlendirilerek etkinlik sorular tartld.

KASIM

1. Hafta alma Konusu

*Reaksiyon hznn scaklkla deiiminin incelenmesi: ki ayr cam balonun ierisine
1er g demir tozu ve 25 mL %20lik HCl zeltisi konuldu. Birisi stld, dieri
stlmad. Sonular gzlemlendi ve tartld (11.Snf Kimya Ders Kitab 79.sayfa
Etkinlik 2. 1).

2. Hafta alma Konusu

*Aktivasyon enerjisi: stemlilik ve aktivasyon enerjisi arasndaki iliki irdelendi.
Amonyum dikromat laboratuarda olmadndan deney propan ve btan gaz
karmyla (LPG) yapld. Oda scaklnda tepkimenin kendiliinden
gereklemeyecei, aktivasyon enerjisinin dk olmasndan dolay tepkimenin hzl
cereyan ettii hususlar PE/RK grafii zerinde deerlendirildi (11.Snf Kimya Ders
Kitab 82 ve 83.sayfalar Etkinlik 2. 2).

3. Hafta alma Konusu

*Katalizrn reaksiyon hzna etkisi: Katalizr kullanarak reaksiyon hznn
deiiminin gzlenmesi deneyi yapld. MnSO
4
n katalizr etkisi ile tepkimenin
hzlanarak gerekletii, ayet MnSO
4
olmazsa tepkimenin yava gerekletii
gzlendi. Potasyum permanganatn amonyum oksalat ile slfrik asitli ortamda
tepkimeye girmesiyle mor renk renksize dnd; renk gitmesi MnSO
4
katalizrlnde
ok daha abuk oldu (11.Snf Kimya Ders Kitab 85.sayfa Etkinlik 2. 3).

4. Hafta alma Konusu

*Homojen faz katalizrleri: Homojen faz katalizrlerinin reaksiyon hzna etkisi
incelendi. Sonular gzlemlendi ve tartld (11.Snf Kimya Ders Kitab 89.sayfa
Etkinlik 2. 4).

ARALIK


4

1. Hafta alma Konusu

*Reaksiyon hznn tanecik boyutu ile ilikisi: Reaksiyon hz ile tanecik boyutu
arasndaki iliki incelendi. Erlenmayerlerden birinin iine demir tozu, dierine demir
levha konuldu. Her ikisinin zerine 50 mL HCl zeltisi eklendi, sonular gzlemlendi
ve tartld. (11.Snf Kimya Ders Kitab 91.sayfa Etkinlik 2. 5).

2. Hafta alma Konusu

*Oto katalizrlerin tantlmas: Oto katalizr olarak kullanlan Mn
+2
nin (MnCl
2
) niin
oto katalizr olduu deneyle ve denklem yazmak suretiyle gsterildi. (11.Snf Kimya
Ders Kitabnda olmayan bir deney).
2(MnO
4
)
-1


+ 5(C
2
O
4
)
-2


+ 16H
+1
2Mn
+2
+ 10CO
2
+ 8H
2
O

3. Hafta alma Konusu

*Kimyasal Denge (11.Snf Kimya Ders Kitab 112.Sayfa Etkinlik 2. 6): Kimyasal
denge olay kitapta belirtildii gibi deney yaplarak gzlendi.

4. Hafta alma Konusu

*Kimyasal Dengeye Etki Eden Faktrler (11.Snf Kimya): Seyreltik Fe
+3

zeltisiyle seyreltik amonyum slfosiyanr zeltilerinin kartrlmasyla oluan ak
krmz renk Fe
+3
zeltisi ve amonyum slfosiyanr zeltisi ilave edilince koyu
krmzya dnd. Sekonder sodyum fosfat ilave edilince ise sarya dnd. Dengeye
girenlerin ve kanlarn etkisi Le Chatelier (L atlye) prensibiyle yaplan deney
zerinde akland.

OCAK

1. Hafta alma Konusu

*Kimyasal Denge (11.Snf Kimya Ders Kitab 112.Sayfadaki Maddelerden Baka
Maddeler Kullanlarak Deneyin Yaplmas): Amonyum tiyosiyanat yerine potasyum
rodanr, demir (III) klorr yerine de demir (III) nitrat kullanlarak deney yapld.

2. Hafta alma Konusu

*Fiziksel Denge Deneyi (11.Snf Kimya): Az ksmna saat cam konulmu
beherglasn iindeki suyun nce buharlap sonra younlat gsterildi.

3. Hafta alma Konusu

*11.Snf Kimya Ders Kitab Suyun Otoiyonizasyonu: Musluktan inceden akan
suya, elektrikle yklenmi ebonit ubuk tutulduunda zt kutuplarn birbirini ekmesi
sonucu suyun kavis yapt gzlendi. Deney sonucu: Suyun 10 milyonda bir
iyonlamasndan (11.Snf Kimya Ders Kitab Suyun Otoiyonizasyonu konusu,
128.sayfadaki reaksiyon denklemleri) ve suyun polar yapda olmasndan (11.Snf
Kimya Ders Kitab, 130.sayfa ekil 3.1) dolay akan suyun kavis yapt akland.


5

UBAT

2. Hafta alma Konusu

*11.Snf Kimya Ders Kitab 130.Sayfa Etkinlik 3. 1: Saf Su Mutlak Bir Yaltkan
mdr? deneyi yapld. Deney sonucu: Suyun zayf bir iletken olduu; ampuln
yanmamasna ramen, mili ampermetrenin sapmasndan anlald.

3. Hafta alma Konusu

*Asitlerin ve Bazlarn Ayrma Dengeleri (11.Snf Kimya Ders Kitab 139.Sayfa
ekil 3.7): HCl ve CH
3
COOH zeltilerinin elektrik akmn ilettikleri ekildeki deney
yaplarak gzlendi.

4. Hafta alma Konusu

*zeltilerin pHnn pH kd ile belirlenmesi (11.Snf Kimya Ders Kitab 154.Sayfa
Etkinlik 3.2)

MART

1. Hafta alma Konusu

*ndikatrlerin belli pHlarda renk deitirmesi (11.Snf Kimya Ders Kitab 155.Sayfa
Etkinlik 3.3)

2. Hafta alma Konusu

*Kuvvetli asit ve kuvvetli bazdan oluan edeer karmn ve saf suyun pHnn
karlatrlmas (11.Snf Kimya Ders Kitab 156.Sayfa Etkinlik 3.4).

3. Hafta alma Konusu

*Konjuge asit/baz ifti zeltisinde pHn deiimi (11.Snf Kimya Ders Kitab
159.Sayfa Etkinlik 3.5)

4. Hafta alma Konusu

*3.nite zeltilerde Denge (Ortak yon Etkisi, Ortak yonun znrl Azaltmas
Deneyi): 11.Snf Kimya Ders Kitab 174.Sayfa Resim 3.10 ve Resim 3.11 deneyi
yapld. kinci olarak ayn sayfada rendiklerimizi Uygulayalm bal deney
olarak yapld. Ayn konuyla ilgili nc bir deney olarak da doymu kire suyu
zeltisi hazrland; iine bir miktar NaOH ilave edildiinde kire suyunun buland,
baka bir ifadeyle znrln azald gzlendi.

5. Hafta alma Konusu

*3.nite zeltilerde Denge (Kompleks Oluum Dengesi 11.Snf Kimya Ders Kitab
183.Sayfa Etkinlik 3. 8): Bakr (II) slfat zeltisine seyreltik amonyak zeltisinden


6
az miktarda ilave edildiinde ak mavi renkte Cu(OH)
2
kelei olutu. Amonyaktan
daha deriik olarak veya biraz fazlaca ilave edildiinde kelek koyu mavi renkte
kompleks iyon oluturarak znd. Koyu mavi renkte kompleks iyon forml
[Cu(NH)
3
]
+2
eklindedir.

NSAN

1. Hafta alma Konusu

*3.nite zeltilerde Denge (Tepkime Sonlanma Noktasnn Bulunmas 11.Snf
Kimya Ders Kitab 187.Sayfa Etkinlik 3. 9)

*3.nite zeltilerde Denge (ndikatrlerin Asit ve Bazlardaki Renkleri 11.Snf Kimya
Ders Kitab 188.Sayfa Etkinlik 3. 10): 0,1 M HCl zeltisi hassas olarak hazrland,
brete konuldu. 2 farkl erlene hazrlanan yaklak 0,1 M NaOH zeltisinden 10ar
mL alnd, 20er mL de saf su eklendi; erlenlerden birisine fenolftalein indikatr,
dierine ise metil oranj indikatrnden 1 damla ilave edildi. Fenolftalein olan
erlendeki zeltinin rengi krmzdan renksizleinceye kadar, metil oranj olan
erlendeki zeltinin rengi sardan turuncuya dnnceye kadar titre edildi ve her
ikisinde de sarfiyat okundu. Sarfiyatlarn eit kmas gerektii, bu durumun da
titrasyonda her iki indikatrn de kullanlabileceinin gstergesi olduu belirtildi. 0,1
NaOH M zeltisi hazrland, brete konuldu. Erlene HCl zeltisi, su, indikatr almak
suretiyle yaplan deneye de alkalimetri denildii vurguland.

2. Hafta alma Konusu

*4.nite Elektrokimya (Cu Metali ile Nitrik Asit Tepkimesi): 11.Snf Kimya Ders Kitab
206.Sayfa Resim 4. 4teki deney yapld.

3. Hafta alma Konusu

*4.nite Elektrokimya (Redoks Tepkimeleri Deneyi: 11.Snf Kimya Ders Kitab
202.Sayfa Resim 4. 4teki Cu metalinin nitrik asit ile tepkimesi deneyi)
Ayrca u deneyler de yaplabilir:
Zn + CuSO
4
ZnSO
4
+ Cu (11.Snf Kimya Ders Kitab 205.Sayfa stten 3.
Denklem)
FeCl
3
+ SnCl
2
FeCl
2
+ SnCl
4
(11.Snf Kimya Ders Kitab 207.Sayfa En stteki
Denklem)
Zn + 2HCl ZnCl
2
+ H
2
(11.Snf Kimya Ders Kitab 207.Sayfann Sa stndeki
Denklem)
Al + H
2
SO
4
Al
2
(SO
4
)
3
+ H
2
(11.Snf Kimya Ders Kitab 207.Sayfa rnek)
Ortamn scak olmas iin %50lik H
2
SO
4
zeltisi kullanlmaldr. Aksi durumda
tepkime ksa srede gzlemlenemez.
H
2
O
2
+ FeSO
4
+ HCl FeCl
3
+ H
2
SO
4
+ H
2
O (11.Snf Kimya Ders Kitab 208.Sayfa
rendiklerimizi Uygulayalm)
H
2
O
2
en son ve ok az miktarda deney tpne konulmaldr; aksi durumda tpten
tama ve snma olur. FeS yerine FeSO
4
bileii de kullanlabilir.

4. Hafta alma Konusu



7
*4.nite Elektrokimya (Redoks Tepkimeleri Deneyi): 11.snflarda u deneyler yapld.
S
2
+ I
2
(SO
4
)
2
+ I
1
(11.Snf Kimya Ders Kitab 209.Sayfa En Alttaki Denklem)
(I
2
katsnn etil alkolde zeltisi hazrlanp kullanlacak.)
MnO
4
1
+ H
2
C
2
O
4
Mn
+2
+ CO
2
(Asidik ortamda) (11.Snf Kimya Ders Kitab
210.Sayfa rendiklerimizi Uygulayalm)
CN
1
+ MnO
4
1
CNO
1
+ MnO
2
(Bazik ortamda) (11.Snf Kimya Ders Kitab
210.Sayfa rendiklerimizi Uygulayalm)

MAYIS

1. Hafta alma Konusu

*11.snflar ders kitab 214.sayfa Etkinlik 4.1: Galvanik hcre (Galvanik hcre
oluturarak her bir bileenin ilevini inceleme: 400 mL 1 M CuSO
4
ve 400 mL 1 M
ZnSO
4
zeltileri hazrland, dzenek kuruldu, deneyin devam bir sonraki haftaya
brakld.)

2. Hafta alma Konusu

*11.snflar ders kitab 214.sayfa Etkinlik 4.1: Galvanik hcre (Galvanik hcre
oluturarak her bir bileenin ilevini inceleme: Tuz kprs iin 100 mL 1 M KNO
3

zeltisi hazrland. Devre tamamland, kablolarla elektrotlar voltmetreye baland.
Voltmetrede gerilim 1,1 olarak volt okundu; zaten hesaplanan deer de ayndr. Bakr
elektrot ktlesinin fazlalat, inko elektrot ktlesinin ise azald belirlendi.)

3. Hafta alma Konusu

*11.snflar ders kitab 217.sayfa Etkinlik 4.2: stemli mi, istemsiz mi? (Her redoks
tepkimesinin kendiliinden gerekleip gereklemeyeceinin gzlemlenmesi: Tuz
kprs iin 100 mL 1 M KNO
3
zeltisi hazrland; zelti U borusuna konuldu,
ularna pamuk tkand ve zeltilere daldrld. Devre tamamland; elektrotlar ile
voltmetre birbirine kablo vastasyla baland. Voltmetrede deer 1,1 volt olarak
okundu. Bakr elektrot ktlesinin fazlalat, inko elektrot ktlesinin ise azald;
mavi zeltinin koyuluunun zaman iinde azald gzlemlendi.)

4. Hafta alma Konusu

*11.snflar ders kitab 217.sayfa Etkinlik 4.2: stemli mi, istemsiz mi? (Her redoks
tepkimesinin kendiliinden gerekleip gereklemeyeceinin gzlemlenmesi: 1 M
CuSO
4
zeltisinin iindeki inko ubuk, bakrla kapland; tepkime kendiliinden
gerekleti. 1 M ZnSO
4
zeltisinin iindeki bakr ubuk, inkoyla kaplanmad.)