TS EN 206 1 Beton

TRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
TS EN 206-1
Nisan 2002
ICS 91.100.30
1. Bask
BETON- BLM 1: ZELLK, PERFORMANS, MALAT VE UYGUNLUK Concrete- Part 1: Specification, performance, production and conformity
TRK STANDARDLARI ENSTTS Necatibey Caddesi No.112 Bakanlklar/ANKARA
Bugnk teknik ve uygulamaya dayanlarak hazrlanm olan bu standardn, zamanla ortaya kacak gelime ve deiikliklere uydurulmas mmkn olduundan ilgililerin yaynlar izlemelerini ve standardn uygulanmasnda karlatklar aksaklklar Enstitmze iletmelerini rica ederiz. Bu standard oluturan Hazrlk Grubu yesi deerli uzmanlarn emeklerini; tasarlar zerinde grlerini bildirmek suretiyle yardmc olan bilim, kamu ve zel sektr kurulular ile kiilerin deerli katklarn kranla anarz.
Kalite Sistem Belgesi malt ve hizmet sektrlerinde faaliyet gsteren kurulularn sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarna uygun olarak kurmalar durumunda TSE tarafndan verilen belgedir.
Trk Standardlarna Uygunluk Markas (TSE Markas) TSE Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin ilgili Trk Standardna uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.
TSEK
Kalite Uygunluk Markas (TSEK Markas) TSEK Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin henz Trk Standard olmadndan ilgili milletleraras veya dier lkelerin standardlarna veya Enstit tarafndan kabul edilen teknik zelliklere uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.
DKKAT!
TS iareti ve yannda yer alan say tek bana iken (TS 4600 gibi), mamuln Trk Standardna uygun retildiine dair reticinin beyann ifade eder. Trk Standardlar Enstits tarafndan herhangi bir garanti sz konusu deildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni bilgi Enstitmzden salanabilir. TRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
TS EN 206-1/Nisan 2002
n sz
Bu standard, CEN tarafndan kabul edilen EN 206-1 (2000) standard esas alnarak, TSE naat Hazrlk Grubunca hazrlanm ve TSE Teknik Kurulunun 19 Nisan 2002 tarihli toplantsnda Trk Standard olarak kabul edilerek yaymna karar verilmitir. Bu standardn kabul ile TS 11222 (2001) iptal edilmitir.
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
NDEKLER
0 1 2 3 Giri.................................................................................................................................................................1 Kapsam ..........................................................................................................................................................1 Atf yaplan standard ve /veya dokmanlar .............................................................................................2 Tarifler, semboller ve ksaltmalar ..............................................................................................................5 3.1 Terimler ve tarifler ..................................................................................................................... 5 3.1.1 Beton .......................................................................................................................................5 3.1.2 Taze beton ..............................................................................................................................5 3.1.3 Sertlemi beton......................................................................................................................5 3.1.4 antiyede hazrlanan beton ....................................................................................................5 3.1.5 Hazr beton..............................................................................................................................5 3.1.6 n yapml beton mamul .........................................................................................................5 3.1.7 Normal beton...........................................................................................................................5 3.1.8 Hafif beton ...............................................................................................................................5 3.1.9 Ar beton...............................................................................................................................5 3.1.10 Yksek dayanml beton........................................................................................................5 3.1.11 Tasarlanm beton ................................................................................................................5 3.1.12 Tarif edilmi beton .................................................................................................................5 3.1.13 Standarda gre tarif edilmi beton ........................................................................................5 3.1.14 Beton grubu (ailesi) ...............................................................................................................5 3.1.15 Bir metrekp beton ................................................................................................................6 3.1.16 Transmikser...........................................................................................................................6 3.1.17 Kartrmal tayc ...............................................................................................................6 3.1.18 Kartrmasz tayc.............................................................................................................6 3.1.19 Harman..................................................................................................................................6 3.1.20 Yk ........................................................................................................................................6 3.1.21 Teslim....................................................................................................................................6 3.1.22 Kimyasal katk .......................................................................................................................6 3.1.23 Mineral katk ..........................................................................................................................6 3.1.24 Agrega...................................................................................................................................6 3.1.25 Normal agrega.......................................................................................................................6 3.1.26 Hafif agrega...........................................................................................................................6 3.1.27 Ar agrega............................................................................................................................6 3.1.28 imento (Hidrolik balayc) ..................................................................................................6 3.1.29 Toplam su ierii ...................................................................................................................7 3.1.30 Etkili su ierii........................................................................................................................7 3.1.31 Su / imento oran .................................................................................................................7 3.1.32 Karakteristik dayanm............................................................................................................7 3.1.33 Srklenmi hava..................................................................................................................7 3.1.34 Hapsolmu hava ...................................................................................................................7 3.1.35 antiye (yap alan) ...............................................................................................................7 3.1.36 artname...............................................................................................................................7 3.1.37 artname hazrlaycs ..........................................................................................................7 3.1.38 malt..................................................................................................................................7 3.1.39 Kullanc.................................................................................................................................7 3.1.40 Hizmet verme (kullanm) mr ..............................................................................................7 3.1.41 Balang deneyi ...................................................................................................................7 3.1.42 Tanmlama deneyi.................................................................................................................7 3.1.43 Uygunluk deneyi....................................................................................................................7 3.1.44 Uygunluk deerlendirmesi.....................................................................................................7 3.1.45 evre etkileri .........................................................................................................................8 3.1.46 Dorulama (tahkik)................................................................................................................8 3.2 Semboller ve ksaltmalar.......................................................................................................... 8 4 Snflandrma .................................................................................................................................................8 4.1 evre etkileriyle ilgili etki snflar .............................................................................................. 8 4.2 Taze beton .............................................................................................................................. 12 4.2.1 Kvam snflar ........................................................................................................................12 4.2.2 Agrega en byk tane byklne gre betonun snflandrlmas.....................................13
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
4.3 Sertlemi beton ..................................................................................................................... 13 4.3.1 Basn dayanm snflar.......................................................................................................13 4.3.2 Hafif betonun younlua gre snflar ..................................................................................14 5 Beton zellikleri ve dorulama metotlar .............................................................................................. 15 5.1 Bileen malzemeler iin temel zellikler ................................................................................. 15 5.1.1 Genel.....................................................................................................................................15 5.1.2 imento .................................................................................................................................15 5.1.3 Agregalar...............................................................................................................................15 5.1.4 Karma suyu ...........................................................................................................................15 5.1.5 Kimyasal katk maddeleri ......................................................................................................15 5.1.6 Mineral katklar (mineral dolgular ve boya maddeleri dahil) .................................................16 5.2 Beton bileimi iin temel zellikler .......................................................................................... 16 5.2.1 Genel.....................................................................................................................................16 5.2.2 imentonun Seimi ...............................................................................................................16 5.2.3 Agregalarn kullanm ............................................................................................................16 5.2.3.1 Genel..................................................................................................................................16 5.2.3.2 Tuvenan agrega .................................................................................................................17 5.2.3.3 Geri kazanlm agrega ......................................................................................................17 5.2.3.4 Alkali- silika reaksiyonuna diren ........................................................................................17 5.2.4 Geri kazanlm suyun kullanm ...........................................................................................17 5.2.5 Mineral katklarn kullanm ....................................................................................................17 5.2.5.1 Genel...................................................................................................................................17 5.2.5.2 k- deeri kavram...............................................................................................................17 5.2.5.2.1 Genel................................................................................................................................17 5.2.5.2.2 EN 450 ye uygun uucu kl iin k- deeri kavram.........................................................18 5.2.5.2.3 prEN 13263 :1998'e uygun silis duman iin k- deeri kavram.......................................18 5.2.5.3 Edeer beton performans kavram.............................................................................18 5.2.6 Kimyasal katklarn kullanm..................................................................................................19 5.2.7 Klorr ierii ...........................................................................................................................19 5.2.8 Beton scakl........................................................................................................................20 5.3 Etki snflaryla ilgili zellikler................................................................................................... 20 5.3.1 Genel.....................................................................................................................................20 5.3.2 Beton bileimi iin snr deerler ...........................................................................................20 5.3.3 Performans esas alan tasarm metotlar ..............................................................................21 5.4 Taze beton zellikleri .............................................................................................................. 21 5.4.1 Kvam ....................................................................................................................................21 5.4.2 imento miktar ve su/imento oran.....................................................................................22 5.4.3 Hava miktar ..........................................................................................................................22 5.4.4 Agregann en byk tane bykl .....................................................................................22 5.5 Sertlemi beton zellikleri ..................................................................................................... 23 5.5.1 Dayanm ...............................................................................................................................23 5.5.1.1 Genel..................................................................................................................................23 5.5.1.2 Basn dayanm .................................................................................................................23 5.5.1.3 Yarmada ekme dayanm ..................................................................................................23 5.5.2 Younluk ................................................................................................................................23 5.5.3 Su ilemesine (nfuzuna) kar diren ...................................................................................23 5.5.4 Yangna diren .......................................................................................................................24 6 Betonun tanmlanmas ............................................................................................................................. 24 6.1 Genel....................................................................................................................................... 24 6.2 Tasarlanm betonun tanmlanmas........................................................................................ 25 6.2.1 Genel......................................................................................................................................25 6.2.2 Temel zellikler ......................................................................................................................25 6.2.3 lve zellikler........................................................................................................................25 6.3 Tarif edilmi betonun tanmlanmas ........................................................................................ 26 6.3.1 Genel.....................................................................................................................................26 6.3.2 Temel zellikler .....................................................................................................................26 6.3.3 lve zellikler........................................................................................................................26 6.4 Standarda gre tarif edilmi betonun tanmlanmas ............................................................... 26 7 Taze betonun teslimi................................................................................................................................. 26
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
1)
7.1 Beton kullancs (mteri) tarafndan imaltya verilecek bilgiler ....................................... 26 1) 7.2 Beton imalts tarafndan kullancya verilecek bilgiler ...................................................... 27 7.3 Hazr beton iin sevk ve teslim belgesi (irsaliye) .................................................................... 27 7.4 antiyede imal edilen beton iin sevk ve teslim belgesi bilgileri............................................. 28 7.5 Taze betonun, teslim anndaki kvam .................................................................................... 28 8 Uygunluk kontrol ve uygunluk kriterleri ............................................................................................. 28 8.1 Genel....................................................................................................................................... 28 8.2 Tasarlanm betonun uygunluk kontrol ................................................................................. 29 8.2.1 Basn dayanmnn uygunluk kontrol ..................................................................................29 8.2.1.1 Genel..................................................................................................................................29 8.2.1.2 Numune alma ve deney pln .............................................................................................29 8.2.2 Yarmada ekme dayanm iin uygunluk kontrol ...............................................................32 8.2.2.1 Genel...................................................................................................................................32 8.2.2.2 Numune alma ve deney pln .............................................................................................32 8.2.2.3 Yarmada ekme dayanm iin uygunluk kriterleri ..............................................................32 8.2.3 Dayanmdan baka zellikler iin uygunluk kontrol .............................................................32 8.2.3.1 Numune alma ve deney pln ............................................................................................32 8.2.3.2 Dayanmdan baka zellikler iin uygunluk kriterleri ..........................................................32 8.3 Standarda gre tarif edilmi beton da dahil olmak zere tarif edilmi betonun uygunluk kontrol .............................................................................................................................................. 34 8.4 Mamuln uygun olmamas halinde yaplacak ilemler ........................................................... 35 9 malt kontrol ........................................................................................................................................... 36 9.1 Genel....................................................................................................................................... 36 9.2 malt kontrol sistemleri .......................................................................................................... 36 9.3 Kaydedilmi veriler ve dier belgeler ...................................................................................... 36 9.4 Deneyler .................................................................................................................................. 37 9.5 Beton karm oranlar ve balang deneyleri........................................................................ 38 9.6 Personel, ekipman ve tesis ..................................................................................................... 38 9.6.1 Personel ................................................................................................................................38 9.6.2 Ekipman ve tesis ..................................................................................................................38 9.6.2.1 Malzemelerin depolanmas ................................................................................................38 9.6.2.2 Harmanlama ekipman .......................................................................................................38 9.6.2.3 Kartrclar (Mikserler).....................................................................................................39 9.6.2.4 Deney ekipman .................................................................................................................39 9.7 Beton bileenlerinin karm iin tartm .................................................................................. 39 9.8 Betonun kartrlmas ............................................................................................................. 39 9.9 malt kontrol ilemleri ............................................................................................................ 40 10 Uygunluk deerlendirmesi ...................................................................................................................... 46 10.1 Genel ................................................................................................................................... 46 10.2 malt kontrolunn denetimi, deerlendirilmesi ve belgelendirilmesi .................................. 46 11 Tasarlanm betonun ksa gsterilii..................................................................................................... 46 Ek A...................................................................................................................................................................... 47 Balang deneyi ............................................................................................................................................... 47 A.1 Genel....................................................................................................................................... 47 A.2 Balang deneylerinden sorumlu olan taraf........................................................................... 47 A.3 Balang deneylerinin skl ................................................................................................. 47 A.4 Deney artlar.......................................................................................................................... 47 A.5 Balang deneyleri iin kabul kriterleri................................................................................... 47 Ek B...................................................................................................................................................................... 48 Basn dayanm ile tanmlama deneyleri ..................................................................................................... 48 B.1 Genel....................................................................................................................................... 48 B.2 Numune alma ve deney pln ................................................................................................. 48 B.3 Basn dayanm ile tanmlama kriterleri ................................................................................. 48 B.3.1 malt kontrol belgeli imal edilen beton ................................................................................48 B.3.2 malt kontrol belgesiz imal edilen beton..............................................................................48 Ek C...................................................................................................................................................................... 49 malt kontrolnn denetimi, deerlendirilmesi ve belgelendirilmesi kurallar..................................... 49 C.1 Genel....................................................................................................................................... 49 C.2 Denetim kurumunun yapaca ilemler................................................................................... 49
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
C.2.1 malt kontrolnn balang deerlendirilmesi ....................................................................49 C.2.2 malt kontrolnn srekli denetimi .......................................................................................49 C.2.2.1 Rutin (dzenli aralklarla yaplan) denetim .........................................................................49 C.2.2.2 Olaan d denetimler ......................................................................................................50 C.3 Belgelendirme kurumunun yapaca ilemler ......................................................................... 50 C.3.1 malt kontrolnn belgelendirilmesi .....................................................................................50 C.3.2 Uygun olmama durumunda alnacak nlemler.....................................................................50 Ek D...................................................................................................................................................................... 52 (Bilgi iin) ............................................................................................................................................................ 52 Kaynaklar ............................................................................................................................................................ 52 Ek E ...................................................................................................................................................................... 53 (Bilgi iin) ............................................................................................................................................................ 53 Beton zellikleri iin edeer performans kavramnn uygulanmas hakknda klavuz ....................... 53 Ek F ...................................................................................................................................................................... 54 (Bilgi iin) ............................................................................................................................................................ 54 Beton karm iin snr deerlerle ilgili neriler......................................................................................... 54 Ek G...................................................................................................................................................................... 56 (Bilgi iin) ............................................................................................................................................................ 56 Harmanlama (karm elemanlar miktarlarn tartma) ekipmannn doruluk artlar ......................... 56 G.1 Genel....................................................................................................................................... 56 G.2 Doruluk snflar ..................................................................................................................... 56 G.3 Aletlerin snflandrlmas......................................................................................................... 56 G.4 EN 45501 : 1992deki dier artlar.......................................................................................... 57 Ek H...................................................................................................................................................................... 58 (Bilgi iin) ............................................................................................................................................................ 58 Yksek dayanml beton iin ilve hkmler................................................................................................ 58 Ek J 61 (Bilgi iin) ............................................................................................................................................................ 61 Dayankllkla ilgili performans esas alan tasarm metotlar..................................................................... 61 J.1 Giri ......................................................................................................................................... 61 J.2 Tarif ......................................................................................................................................... 61 J.3 Uygulamalar ve genel klavuz ................................................................................................. 61 J.4 Dayankllkla ilgili performans esas alan tasarm metotlar................................................... 61 Ek K...................................................................................................................................................................... 62 (Bilgi iin) ............................................................................................................................................................ 62 Beton gruplar .................................................................................................................................................... 62 K.1 Genel....................................................................................................................................... 62 K.2 Beton grubunun seimi ........................................................................................................... 62 K.3 Beton grubunun uygunluk ve yelik deerlendirmesi iin ak emas .................................. 63
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Beton - Blm 1: zellik, performans, imalt ve uygunluk 0 Giri
Bu standard, Avrupann farkl iklim ve corafik artlara sahip blgelerinde, farkl koruma seviyelerinde ve farkl yerel tecrbe ve alkanlklar etkisinde uygulanacaktr. Verilen beton snflar, bu farkl artlar kapsayacak ekilde tasarlanmtr. Bu standardda verilen genel zmlerin mmkn olmad durumlarda, ilgili maddede, betonun kullanlaca yerde geerli milli standard veya artnamelerin de uygulanabilecei belirtilmitir. Bu standardn oluturulmas aamasnda, dayankllk zelliklerinin belirlenmesinde, performansla yakn iliki kurulan yaklam kullanlmtr. Bu nedenle performans dikkate alan tasarm ve deney metotlar yeniden gzden geirilmitir. CEN/TC104, bu metotlarn henz, detayl ekilde bu standardda yer verilmeye yeterli gelimilie sahip olmad yargsna sahip olmakla birlikte, baz CEN yelerinin yerel deney ve kriterlere gven duymasn da olumlu karlamaktadr. Bu nedenle, bu standard, kat kuralc yaklam yerine, betonun kulanlaca yerde geerli uygulamalarn gelimesi ve devam etmesine izin vermektedir. CEN/TC 104, dayankllk tayini iin performans dikkate alan, tm Avrupa kapsamnda kulanlabilecek yntemleri gelitirme almalarna devam etmektedir. Bu standard, Avrupa standardlar kapsamnda bulunan bileen malzemelerin kullanm iin kurallar kapsar. Endstriyel ilemlerden hasl olan yan rnler, tekrar kullanlan malzemeler vb. gibi dier malzeme trleri, yerel tecrbeler nda kullanlmaktadr. Bu gibi malzemelerin kullanmyla ilgili kurallara lgili Avrupa standardlar hazrlanncaya kadar bu standdardda yer verilmeyecek ancak, betonun kullanld yerde geerli miil standard veya artnamelere atfta bulunulacaktr. Bu standardda, artname hazrlayc, imalt ve kullancnn zerine den grevler tarif edilmitir. rnek olarak, artname hazrlayc beton zelliklerinden (Madde 6), imalt, uygunluk ve imalt kontrolnden (Madde 8 ve Madde 9), kullanc ise betonun yapya yerletirilmesinden sorumludur. Uygulamada, tasarmn ve yap uygulamasnn farkl aamalarndaki artlar, kullanc (mteri), tasarmc, yklenici, beton taaronu gibi farkl taraflarca belirlenelebilir. Bu taraflardan her biri, belirlenmi artlar herhangi ilve artla birlikte kendi sorumluluk alannda yerine getirerek ii, bir sonraki tarafa aktarmak suretiyle zincirin imaltya kadar uzanmasn salamaldr. Bu standardda, ilem srasnn bu ekilde tamamlanmas artname olarak anlmtr. Baz durumlarda (yklenicinin tasarm ve yapm ilerini birlikte yrtmesi gibi), artname hazrlayc, imlat ve kullanc ayn taraf olabilir. Hazr beton iin, kulanc (mteri), ayn zamanda artname hazrlaycsdr ve imlatya beton zelliklerini vermelidir. Bu standard ayn zamanda farkl taraflar arasndaki gerekli bilgi iletiimini de kapsar. Karlkl mutabakatla karar verilecek ve szlemeye konu olabilecek hususlara standardda yer verilmemitir. Taraflara yklenen sorumluluklar, teknik mahiyetli sorumluluklardr. izelgelerde verilen dip notlar, aksi belirtilmedike standard hkm olarak kabul edilmelidir. Dier not ve dip notlar ise bilgi vermek iindir. Bu standardn uygulamas ile ilgili daha geni aklama ve klavuz bilgiler CEN raporlar gibi dier belgelerde verilmitir.
Kapsam
Bu standard, yerinde dkm ve n yapml (prefabrik) yaplar ile binalarn ve inaat mhendislii alanna giren yaplarn n yapml yapsal elemanlarnda kullanlan betonlar kapsar. Beton, antiyede hazrlanm beton, hazr beton veya n yapml beton elemanlar iin tesiste iml edilmi beton olabilir. Bu standardda, aada verilenlerle ilgili artlar belirlenmitir : Betonun bileen malzemeleri, Taze ve sertlemi beton zellikleri ve bunlarn dorulanmas, Beton bileim oranlar iin snrlar, Beton zellikleri, Taze betonun teslimi, malt kontrol ilemleri, 1
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Uygunluk kriterleri ve uygunluk deerlendirmesi.
Bu standard, srklenmi hava dnda kalan hapsolmu hava miktar, kabul edilebilir seviyenin altnda kalacak ekilde sktrlm betonlara uygulanr. Standard, normal beton, ar beton ve hafif betonlara uygulanr. n yapml beton mamuller gibi zel mamullerle veya bu standard kapsamndaki ilemlerle ilgili dier standardlar, bu standardda verilen hkmlerden baz sapmalar gerekli klabilir veya izin verebilir. Bu standard serisinde bulunan dier standardlarda veya ilgili dier zel standardlarda, aada rnekleri verilen konularda ilve veya farkl artlar verilmi olabilir : Yollarda ve trafie ak dier alanlarda kullanlacak betonlar, Dier malzemeler (lif gibi) veya Madde 5.1'de verilenler dnda bileen malzemeler kullanlarak yaplan betonlar. Agrega en byk tane bykl 4 mm veya daha kk olan betonlar (harlar). zel teknolojilerle iml edilen betonlar (pskrtme beton gibi). Sv veya gaz atk madde boaltm yaplarnda kullanlacak betonlar. Kirletici maddelerin muhafazas iin depo yaplarnda kullanlacak betonlar. Ktle betonlar (baraj betonu gibi). Kuru karml betonlar. Not - Bu verilen konularda standard mevcut deilse, betonun kullanlaca yerde geerli artname hkmleri uygulanabilir. Aada verilen betonlarla ilgili standardlar hazrlanma aamasndadr : Yollarda ve trafie ak dier alanlarda kullanlacak betonlar, Pskrtme beton. Bu standard hkmleri aada verilen beton eitlerine uygulanmaz ; Gaz beton, Kpkl beton, Gzenekli beton (ince agregasz beton), 3 Younluu, 800 kg/m ' ten daha dk olan betonlar, Isya dayankl beton. Bu standard, betonun imalt ve teslimi esnasnda, alanlar koruyucu salk ve gvenlik kurallarn kapsamaz.
Atf yaplan standard ve /veya dokmanlar
Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin dier standard ve/veya dokmanlara atf yaplmaktadr. Bu atflar metin ierisinde uygun yerlerde belirtilmi ve aada liste halinde verilmitir. Tarih belirtilen atflarda daha sonra yaplan tadil veya revizyonlar, atf yapan bu standarda da tadil veya revizyon yaplmas art ile uygulanr. Atf yaplan standard ve/veya dokmann tarihinin belirtilmemesi halinde en son basks kullanlr. EN, ISO, IEC vb. No EN 196 -2 EN 197-1 Ad (ngilizce) Methods of testing cement - Part 2 : Chemical analysis of cement Cement - Part 1 : Composition, specifications and conformity criteria for common cement Fly ash for concrete - definitions, requirements and quality control Tests for geometrical properties of aggregates - Part 1 : Determination of particle size distribution - Sieving method TS No
1)
TS EN 1962 TS EN 1971
Ad (Trke) imento Deney Metotlarimentonun Kimyasal Analizi
EN 450 EN 933-1
imento Blm 1: Genel imentolar Bileim, zellikler ve uygunluk kriterleri TS EN 450 Uucu kl-Betonda kullanlanTarifler zellikler ve kalite kontrol TS 3530 EN Agregalarn geometrik zellikleri 933-1 iin deneyler- Blm 1: Tane bykl dalm tayini- Eleme metodu
1) TSE Notu: Atf yaplan standardlarn TS numaras ve Trke ad 3. ve 4. kolonda verilmitir.
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
EN, ISO, IEC vb. No EN 934 -2
Ad (ngilizce) Admixtures for concrete, mortar and grout - Part 2 : Concrete admixtures Definitions and requirements Mixing water for concrete Specification for sampling, testing and assessing the suitability of water including water recovered from processes in the concrete industry, as mixing water for concrete Tests for mechanical and physical properties of aggregates - Part 3 : Determination of loose bulk density and voids Tests for mechanical and physical properties of aggregates - Part 6 : Determination of particle density and water absorbtion Testing fresh concrete - Part 1 : Sampling Testing fresh concrete - Part 2 : Slump test Testing fresh concrete - Part 3 : Vebe test Testing fresh concrete - Part 4 : Degree of compactability Testing fresh concrete - Part 5 : Flow table test Testing fresh concrete - Part 6 : Density Testing fresh concrete - Part 7 : Air content of fresh concrete - Pressure methods Testing hardened concrete - Part 1 : Shape, dimensions and other requirements for test specimens and moulds Testing hardened concrete - Part 2 : Making and curing specimens for strength tests Testing hardened concrete - Part 3 : Compresive strength of test specimens Testing hardened concrete - Part 6 : Tensile splitting strength of test specimens Testing hardened concrete - Part 7 : Density of hardened concrete
TS No
1)
TS EN 934-2
pr EN 1008*
Ad (Trke) Kimyasal katklar Beton, har ve erbet iin Blm 2 : Beton katklar Tarifler, zellikler, uygunluk, iaretleme ve etiketleme
EN 1097-3
TS EN 1097-3 TS 3526
EN 1097-6
Agregalarn fiziksel ve mekanik zellikleri iin deneyler Blm 3 : Gevek yn younluunun ve boluk hacminin tayini Beton agregalarnda zgl arlk ve su emme oran tayini Beton - Taze beton deneyleri Blm 1: Numune alma Beton - Taze beton deneyleri Blm 2: kme (slamp) deneyi Beton - Taze beton deneyleri Blm 3: Vebe deneyi Beton - Taze beton deneyleri Blm 4: Sktrlabilme derecesi Beton- Taze beton deneyleri Blm 5: Yaylma tablas deneyi Beton - Taze beton deneyleri Blm 6: Younluk Beton - Taze beton deneyleri Blm 7: Hava muhtevasnn tayini - Basn metotlar Beton - Sertlemi beton deneyleri - Blm 1: Deney numunesi ve kalplarnn ekil, boyut ve dier zellikleri Beton - Sertlemi beton deneyleri - Blm 2: Dayanm deneylerinde kullanlacak deney numunelerinin yapm ve kre tbi tutulmas Beton Deney numunelerinin basn dayanm tayini Beton - Sertlemi beton deneyleri - Blm 6: Deney numunelerinin yarmada ekme dayanmnn tayini Beton - Sertlemi beton deneyleri - Blm 7: Sertlemi betonun younluunun tayini
EN 12350 -1 EN 12350 -2 EN 12350 -3 EN 12350 -4 EN 12350 -5 EN 12350 -6 EN 12350 -7 EN 12390-1
TS EN 12350-1 TS EN 12350-2 TS EN 12350-3 TS EN 12350-4 TS EN 12350-5 TS EN 12350-6 TS EN 12350-7 TS 12390-1
EN 12390-2
TS EN 12390-2
pr EN 12390-3 : 1999 EN 12390-6
TS 3114 ISO 4012 TS EN 12390-6
EN 12390-7
*) TSE Notu: Bu dokmann Trke tercmesi TSE Ktphanesinden temin edilebilir.
ICS 91.100.30 EN, ISO, IEC vb. No prEN 12620 : 2000 EN 12878
TRK STANDARDI Ad (ngilizce) Aggregates for concrete Pigments for colouring of building materials based on cement and/or lime - Specifications and methods of test Lightweight aggregates - Part 1 : Lightweight aggregates for concrete and mortar Silica fume for concrete: Definitions, requirements and conformity control Water quality - Determination of aggresive carbon dioxide content Metrological aspects of non-automatic weighing instruments Sampling schemes for inspection by attributes Part 1 : Sampling schemes indexed by acceptance quality limit (AQL) for lot-by-lot inspection Sampling procedures and charts for inspection by variables by percent nonconforming TS No TS 706 TS EN 12878
1)
TS EN 206-1/Nisan 2002 Ad (Trke) Beton agregalar Pigmentler imento ve/veya kire esasl inaat malzemelerinin renklendirilmesi iin Deney metotlar ve zellikleri Hafif agregalar Beton iin
prEN 13055-1 :1997 prEN 13263: 1998* pr EN 13577 : 1999* EN 45501 : 1992* ISO 2859 1 : 1999
TS 1114
ISO 3951 : 1994
ISO 4316
ISO 7150-1 ISO 7150-2 ISO 7980 DIN 4030-2
ASTM C 173 OIML R 117* Directive 90/384/EEC*
TS EN Tart aletleri Otomatik olmayan 45501 Metrolojik zellikler TS 2756 1 Muayene ve deney iin numune alma metotlar Blm 1 : Parti muayene iin kabul edilebilir kalite seviyesi (AQL) gre numune alma plnlar TS 2756 4 Muayene ve deney iin numune alma metotlar Blm 4 : Yzde uyumsuzluk iin llebilen zelliklerin muayenesinde numune alma ilemleri ve diyagramlar Yzey aktif maddeler Yzey Surface active agents Determination TS 6365 EN 1262 aktif madde zeltileri veya of pH of aqueous solutions dispersiyonlarn pH deerlerinin Potentiometric method. tayini Water quality Determination of TS 7159 Suyun analiz metotlar ammonium - Part 1 : Manual amonyum tayini 1. Ksm : spectrometric method Manuel spektrofotometrik metot TS ISO Su kalitesi Amonyum tayini Water quality Determination of 7150 2 Blm 2 : Otomatik spektrometrik ammonium - Part 2 : Automated metot spectrometric method TS 6228 Su kalitesi Kalsiyum ve Water quality Determination of manezyum tayini Atomik calcium and magnesium: Atomic absorbsiyon spektrometrik metot absorbtion spectrometric method Assessment of water, soil and gases TS 3440 Zararl kimyasal etkileri olan su, for their aggressiveness to concrete zemin ve gazlarn etkisinde Part 2 : Colection and examination of kalacak betonlar iin yapm water and soil samples kurallar Test method for air content of freshly TS 3261 Taze betonda hava miktarnn mixed concrete by volumetric method hacim metodu ile tayini Measuring systems for liquids (Organisation Internationale de Mtrologie Lgale) Directive of the Council of 20 June 1990 for the harmonisation of the regulations of the Member States concerning non-automatic weighing equipment
*) TSE Notu: Bu dokmann Trke tercmesi TSE Ktphanesinden temin edilebilir.
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Tarifler, semboller ve ksaltmalar
3.1 Terimler ve tarifler

Bu standardda aada verilen terimler ve tarifler geerlidir.
3.1.1 Beton
imento, iri agrega, ince agrega ve suyun, kimyasal ve mineral katk da ilve edilerek veya edilmeden kartrlmasyla oluturulan ve imentonun hidratasyonu ile gerekli zelliklerini kazanan malzeme.
3.1.2 Taze beton

Betonun, kartrma ilemi tamamlandktan sonra, seilen metotla sktrlabilir haldeki durumu.
3.1.3 Sertlemi beton

Kat fazda ve belirli seviyede dayanm kazanm beton.
3.1.4 antiyede hazrlanan beton

Beton kullancs tarafndan, sadece kendi kullanm iin antiyede imal edilen beton.
3.1.5 Hazr beton

Kullanc olmayan ahs veya kurulu tarafndan hazrlanarak taze halde iken teslim edilen beton. Bu standardda aada verilenler de hazr beton olarak kabul edilir : Kullanc tarafndan antiye dnda hazrlanan beton. antiyede, kullanc haricindeki kii veya kurulularca hazrlanan beton.
3.1.6 n yapml beton mamul

Son kullanlaca yer dnda dklen ve kre tbi tutulan beton mamul.
3.1.7 Normal beton 3.1.8 Hafif beton
Etv kurusu durumdaki younluu, 2000 kg/m 'ten byk olup, 2600 kg/m ' gemyen beton. Etv kurusu durumdaki younluu, 800 kg/m veya daha byk olup, 2000 kg/m gemeyen beton. Hafif betonda kullanlan agregann bir ksm veya tamam hafif agrega olabilir.
3 3
3.1.9 Ar beton 3.1.10 Yksek dayanml beton
Etv kurusu durumdaki birim hacim ktlesi (younluu), 2600 kg/m 'ten daha byk olan beton. Basn dayanm snf C 50/60 'dan daha yksek olan normal beton veya ar beton ve basn dayanm snf LC 50/55' den daha yksek hafif beton.
3.1.11 Tasarlanm beton

Gerekli zellikler ve ilve karakteristiklerin imaltya tarif edildii ve imaltnn bu zelliklerle ilve karakteristiklere uygun olarak temin etmede sorumlu olduu beton.
3.1.12 Tarif edilmi beton

Kullanlacak bileen malzemeler ve karm oranlarnn imaltya karm oranlarna sahip olarak temin etmede sorumlu olduu beton. tarif edildii ve imaltnn bu
3.1.13 Standarda gre tarif edilmi beton

Betonun kullanlaca yerde geerli bir standardda verilen karm oranlaryla tarif edilen beton.
3.1.14 Beton grubu (ailesi)

lgili zellikleri arasnda gvenli iliki kurulan ve bu ilikinin kayda geirildii farkl bileimlere sahip betonlarn oluturduu grup.
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
3.1.15 Bir metrekp beton

EN 12350-6'da tarif edilen ileme uygun olarak sktrlm halde bir metrekp hacim igal eden taze beton miktar.
3.1.16 Transmikser
Kamyon asisi zerine monte edilmi, betonu homojen ekilde kartrma ve teslime (boaltmaya) uygun beton kartrcs.
3.1.17 Kartrmal tayc

Genellikle kamyon asisi zerine monte edilmi ve hazrlanm taze betonu, tanma sresince homojenliini bozmadan kartrmaya uygun ekipman.
3.1.18 Kartrmasz tayc

Betonu, Madde 3.1.17'de tarif edilen ekilde, fakat kartrmakszn tamada kullanlan ekipman, damperli kamyon veya tama kovas.
3.1.19 Harman
Kartrcda (mikser) bir ilem devresinde imal edilen veya srekli kartrcdan bir dakikalk srede boaltlan taze beton miktar.
3.1.20 Yk
Bir arata tanan ve bir veya daha fazla harmandan meydana gelen beton miktar.
3.1.21 Teslim
Taze betonun imalt tarafndan teslim edilme ilemi.
3.1.22 Kimyasal katk

Taze veya sertlemi betonun baz zelliklerini deitirmek zere, kartma ilemi esnasnda betona, imento ktlesine oranla az miktarlarda ilve edilen malzeme.
3.1.23 Mineral katk

Betonun baz zelliklerini iyiletirmek veya betona zel nitelikler kazandrmak amacyla kullanlan ince tlm malzeme. Bu standardda inorganik iki tip mineral katk tarif edilmitir, bunlar ; nert kabul edilebilir mineral katklar (Tip I), Puzzolanik veya gizli hidrolik (imento benzeri etki gsteren) mineral katklar (Tip II).
3.1.24 Agrega
Betonda kullanma uygun taneli mineral malzeme. Agregalar, doal, yapay veya daha nce yapda kullanlm malzemelerden tekrar kazanm yoluyla elde edilmi olabilir.
3.1.25 Normal agrega
EN 1097-6'ya uygun olarak tayin edilen etv kurusu tane younluu 2000 kg/m - 3000 kg/m arasnda olan agrega.
3.1.26 Hafif agrega
EN 1097-6'ya uygun olarak tayin edilen etv kurusu tane younluu 2000 kg/m veya 3 EN 1097-3'e uygun olarak tayin edilen etv kurusu yn (boluklu) younluu 1200 kg/m olan mineral esasl agrega.
3.1.27 Ar agrega
EN 1097-6'ya uygun olarak tayin edilen etv kurusu tane birim hacim ktlesi 3000 kg/m olan agrega.
3.1.28 imento (Hidrolik balayc)

Su ile kartrldnda, hidratasyon reaksiyonlar ve ilemleriyle priz alarak sertleebilen hamur meydana getiren ve sertletikten sonra dayanm ve kararlln su ierisinde bile srdrebilen tlm inorganik malzeme.
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
3.1.29 Toplam su ierii

Karma suyu, agregann bnyesinde ve yzeyinde bulunan su, hamur eklinde kullanlan mineral katk ve kimyasal katk ierisinde bulunan su, betona buz ilave edilmesi veya buharla stma yoluyla giren sularn toplam.
3.1.30 Etkili su ierii

Taze beton bnyesinde mevcut toplam su miktar ile agrega tarafndan emilen su miktar arasndaki fark.
3.1.31 Su / imento oran

Taze betonda etkili su ieriinin, imento ktlesine oran (ktlece).
3.1.32 Karakteristik dayanm

Dikkate alnan hacimdeki betonda belirlenecek btn dayanm deerlerinden, bu dayanm altna dmesi beklenen orann %5 olduu dayanm dzeyi.
3.1.33 Srklenmi hava

Genellikle yzey aktif katk maddesi kullanlarak, karm esnasnda taze beton ierisinde tasarlanarak oluturulan, 10 m-300 m arasnda apa sahip kre veya kreye yakn ekilli mikroskopik hava kabarcklar.
3.1.34 Hapsolmu hava

Betonda, plnlanarak oluturulanlar (srklenen) dnda oluan hava boluklar.
3.1.35 antiye (yap alan)

Yapm ilerinin yrtld alan.
3.1.36 artname
mlatya, performans ve bileim oranlaryla ilgili teknik artlar bildirmek zere verilen belgeler btn.
3.1.37 artname hazrlaycs

Taze ve sertlemi betonla ilgili artnameleri hazrlayan ahs veya kurulu.
3.1.38 malt
Taze beton imal eden kii veya kurulu.
3.1.39 Kullanc
Yap veya bir bileenin yapm iin taze beton kullanan ahs veya kurulu.
3.1.40 Hizmet verme (kullanm) mr

Betona uygun bakm yaplmas artyla, yapda kullanlan beton performansnn, yapnn performans artlarn salamaya uygun seviyede tutulduu sre.
3.1.41 Balang deneyi

Betonun, taze ve sertlemi durumda belirlenmi artlar salamas iin, seri imaltn balangcndan nce, yeni beton veya beton grubu karm oranlarnn belirlenmesi iin yaplan deney veya deneyler.
3.1.42 Tanmlama deneyi

Seilen harmanlarn veya yklerin, uygun yndan alnp alnmadn belirlemek iin yaplan deney.
3.1.43 Uygunluk deneyi

Betonun uygunluunu belirlemek iin imalt tarafndan yaplan deneyler.
3.1.44 Uygunluk deerlendirmesi

Mamuln, belirlenmi zellikleri salamasn temin iin yaplan sistematik muayene.
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
3.1.45 evre etkileri

Betonun maruz kald kimyasal ve fiziksel etkilerdir. Beton, donat veya betona gml metal zerindeki bu etkiler yap tasarmnda yk olarak alnmaz.
3.1.46 Dorulama (tahkik)

Belirlenen artlarn yerine getirildiine dair nesnel delillerin muayenesi ile yaplan dorulama.
3.2 Semboller ve ksaltmalar

XO XC... XD... XS... XF... XA... S1-S5 V0-V4 C0-C3 F1-F6 C.../... LC.../... Korozyon veya zararl etki tehlikesi olmayan etki snflar. Karbonatlamann sebep olduu korozyon tehlikesi olan etki snflar. Deniz suyu dndaki klorrlerin sebep olduu korozyon tehlikesi olan etki snflar. Deniz suyundaki klorrlerin sebep olduu korozyon tehlikesi olan etki snflar. Donma zlme etkisine sahip etki snflar. Kimyasal zararl etkiye sahip olan etki snflar. kme (Slamp) ile ifade edilen kvam snflar. Vebe sresi ile ifade edilen kvam snflar. Sktrlabilme derecesi ile ifade edilen kvam snflar. Yaylma ap ile ifade edilen kvam snflar. Normal ve ar beton iin basn dayanm snflar. Hafif beton iin basn dayanm snflar. fck,sil Betonun, silindir numune kullanlarak tayin edilen karakteristik basn dayanm. . fc,sil Betonun, silindir numune kullanlarak tayin edilen basn dayanm. fck,kp Betonun, kp numune kullanlarak tayin edilen karakteristik basn dayanm. fc,kp Betonun, kp numune kullanlarak tayin edilen basn dayanm. fcm Betonun, ortalama basn dayanm. fcm,j (j) gnlk betonun ortalama basn dayanm. fci Tek deney sonucu beton basn dayanm. ftk Betonun, karakteristik yarmada ekme dayanm. ftm Betonun, ortalama yarmada ekme dayanm. fti Tek deney sonucu beton yarmada ekme dayanm. D... Hafif betonun birim hacim ktlesi snf. Den ok Agrega en byk tane anma bykl. CEM... EN 197 standard serisine gre imento tipi. Bir grubun tahmini standard sapmas. Sn n adet ardarda deney sonucunun standard sapmas. AQL Kabul edilebilir kalite seviyesi (ISO 2859 -1). w/c Su/imento oran. k Tip II katksnn aktivitesini dikkate almak iin katsay. e Tart cihaznn dorulanmasnda kullanlan muayene sabiti. m Tartm cihaznda kullanlan arlklar. n Say.
Snflandrma
4.1 evre etkileriyle ilgili etki snflar

evreden kaynaklanan etkiler, izelge 1'de verilen etki snflar eklinde tasnif edilebilir. Verilen rnekler bilgi iindir. Not - Seilecek etki snf, betonun kullanlaca yerde geerli tedbirlere baldr. Bu etki snflamasna betonun kullanlaca yerde mevcut zel artlar, paslanmaz elik veya korozyona dayankl dier metal kullanm veya beton veya donatda koruyucu kaplama kullanm gibi koruyucu tedbirler dahil edilmemitir. Beton, izelge 1'de tarif edilen etkilerin birden daha fazlasna maruz kalabilir ve bu nedenle betonun maruz kald evre artlarnn, etki snflarnn birleimi olarak ifade edilmesi gerekli olabilir.
ICS 91.100.30 izelge 1 - Etki snflar
TRK STANDARDI
Snf Etki snflarnn meydana gelebilecei yerlere ait evrenin tanm gsterimi bilgi mahiyetinde rnekler 1 Korozyon veya zararl etki tehlikesi yok Donat veya gml metal bulunmayan beton : Donma / zlme etkisi, anma veya kimyasal etki haricindeki btn ok dk rutubetli havaya sahip X0 etkiler binalarn i ksmlarndaki beton Donat veya gml metal ieren beton : ok kuru 2 Karbonatlamann sebep olduu korozyon Donat veya dier gml metal ihtiva eden betonun hava ve nem etkisine maruz kalmas halinde etki, aada verilen ekilde snflandrlr. Not - Burada bahse konu olan nem artlar, donat veya dier gml metali saran beton rt tabakas ierisindeki artlardr. Ancak ou durumda beton rt tabakas artlarnn betonun ierisinde bulunduu evre artlarn yanstt kabul edilir. Bu durumda evre artlarnn snflandrlmas yeterli olabilir. Beton ve ierisinde bulunduu evre (ortam) arasnda geirimsiz tabaka varsa bu artlar geerli olmayabilir. ok dk rutubetli havaya sahip binalarn i ksmlarndaki beton. XC 1 Kuru veya srekli slak XC 2 Islak, arasra kuru Srekli ekilde su ierisindeki beton. Su ile uzun sreli temas eden beton yzeyler temellerin ou Orta derecede veya yksek rutubetli havaya sahip binalarn i ksmlarndaki betonlar Yamurdan korunmu, akta bulunan betonlar XC 2 etki snf dndaki, su temasna maruz beton yzeyler
XC 3
Orta derecede rutubetli
XC 4
Dngl slak ve kuru
ICS 91.100.30 izelge 1 - Etki snflar (Devam)
TRK STANDARDI
Snf Etki snflarnn meydana gelebilecei yerlere ait evrenin tanm gsterimi bilgi mahiyetinde rnekler 3 Deniz suyu haricindeki klorrlerin sebep olduu korozyon Donat veya dier gml metal ihtiva eden betonun, buz zc tuzlar da ihtiva eden, deniz suyu haricindeki kaynaklardan gelen klorrleri ihtiva etmesi halinde etki, aada verilen ekilde snflandrlr. Not- Rutubet artlar hakknda bilgi, bu izelgenin 2. blmnde verilmitir. Hava ile tanan XD 1 Orta derecede rutubetli yzeyleri Yzme havuzlar XD 2 Islak, arasra kuru Klorr ieren endstriyel sulara maruz betonlar Klorr ihtiva eden serpintilere maruz kpr ksmlar Yer demeleri klorrlere maruz beton
XD 3
Dngl slak ve kuru
Ara park yeri demeleri 4 Deniz suyundan kaynaklanan klorrlerin sebep olduu korozyon Donat veya dier gml metal ihtiva eden betonun deniz suyunda bulunan klorrlere veya deniz suyundan kaynaklanan tuz tayan hava ile temas etmesi halinde etki, aada verilen ekilde snflandrlr. Hava ile tanan tuzlara maruz, fakat Sahilde veya sahile yakn yerde bulunan XS 1 deniz suyu ile dorudan temas yaplar etmeyen XS 2 Srekli olarak su ierisinde Deniz yaplarnn blmleri XS 3 Gelgit, dalga ve serpinti blgeleri Deniz yaplarnn blmleri 5 Buz zc maddenin de bulunduu veya bulunmad donma/zlme etkisi Betonun, etkili donma/zlme dnglerine, slak durumda maruz kalmas halinde etki, aada verilen ekilde snflandrlr. Buz zc madde iermeyen suyla orta Yamura ve donmaya maruz dey beton XF 1 derecede doygun yzeyler Donma ve hava ile tanan buz zc madde Buz zc madde ieren suyla orta XF 2 etkisine maruz yol yaplarnn dey beton derecede doygun yzeyleri Buz zc madde iermeyen suyla Yamur ve donmaya maruz yatay beton XF 3 yksek derecede doygun yzeyler.
10
ICS 91.100.30 izelge 1 - Etki snflar (Devam) Snf gsterimi evrenin tanm
TRK STANDARDI
XF 4
Buz zc madde ieren su veya deniz suyu ile yksek derecede doygun
Etki snflarnn meydana gelebilecei yerlere ait bilgi mahiyetinde rnekler Buz zc maddelere maruz yol ve kpr kaplamalar Buz zc tuz ihtiva eden su serpintisine dorudan ve donma etkisine maruz beton yzeyler Deniz yaplarnn dalga etkisi altndaki donmaya maruz blgeleri.
Kimyasal etkiler Betonun, izelge 2'de verilen tabii zeminler ve yer alt sularndan kaynaklanan zararl kimyasal etkilere maruz kalmas durumunda etki, aada verilen ekilde snflandrlr. Deniz suyu, corafik blgeye gre snflandrlr, bu nedenle betonun kullanlaca yerde geerli snflandrma uygulanr. Not - Aada verilenlerin bulunmas halinde, geerli etki snfnn tayini iin zel alma yaplmasna gerek duyulabilir: izelge 2'de verilen snr deerlerin dndaki deerler Dier zararl kimyasal maddeler, Kimyasal maddelerle kirlenmi zemin veya su, izelge 2'de verilen kimyasallarla birlikte yksek hzda akan su bulunmas. izelge 2'ye gre az zararl kimyasal XA 1 ortam izelge 2'ye gre orta zararl kimyasal XA 2 ortam izelge 2'ye gre ok zararl kimyasal XA 3 ortam
11
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
izelge 2 - Doal zeminler ve yer alt sularndan kaynaklanan kimyasal etkiler iin etki snflarnn snr deerleri Zararl kimyasal ortamlarn aada verilen snflamas, doal zemin ve yer alt suyunun 5C il 25C arasnda scakla sahip olmas ve su ak hznn durguna yakn derecede yava olmas esas alnarak yaplmtr. Kimyasal zellie ait en baskn herhangi tek deer, snf belirler. ki veya daha fazla zararl kimyasal zelliin ayn snf belirtmesi durumunda evre, bir sonraki daha yksek snfa dahil olarak alnmaldr. Ancak bu zel durum iin yaplan almann bir st snf semenin gerekli olmadn gstermesi durumunda bu ilem uygulanmaz. Kimyasal zellik Referans deney metodu XA 1 XA 2 XA 3 Yeralt suyu 200 ve > 600 ve > 3000 ve SO2 mg/L 4 EN 196-2 600 3000 6000 pH < 4,5 ve < 5,5 ve ISO 4316 6,5 ve 5,5 4,5 4,0 CO 2 mg/L (zararl > 100 den > 40 ve prEN 13577 : 1999 doygun hale 15 ve 40 etkiye sahip) 100 gelinceye kadar + ISO 7150-1 veya > 30 ve > 60 ve NH 4 mg/L 15 ve 30 ISO 7150-2 60 100 > 3000 den 300 ve > 1000 ve Mg 2+ mg/L ISO 7980 doygun hale 1000 3000 gelinceye kadar Zemin a c SO2 mg/kg 2000 ve > 3000 ve > 12000 ve b 4 EN 196-2 c) 3000 12000 24000 (toplam) Asitlik mL/kg > 200 DIN 4030-2 Uygulamada dikkate alnmaz Baumann Gully -5 a Geirgenlii (permeabilitesi) 10 m/sden daha dk olan kil zeminler bir aa snfa geirilebilirler. b Deney metodunda, SO2 'n hidroklorik asitle ekstraksiyonu tarif edilmitir; Alternatif olarak, betonun 4 kullanlaca yerde yaplyorsa, su ile aa karma metodu da kullanlabilir. c Islanma kuruma dngleri veya kapiler emme nedeniyle, betonda slfat iyonu birikimi tehlikesi olan yerlerde 3000 mg/kg olan snr 2000 mg/kg'a indirilir.
4.2 Taze beton

4.2.1 Kvam snflar
Beton kvam, izelge 3, izelge 4, izelge 5 veya izelge 6'da verilen ekilde snflandrlr. Not - izelge 3, izelge 4, izelge 5 ve izelge 6' da verilen kvam snflar arasnda dorudan iliki kurulamaz. zel durumlarda kvam, hedef deerlerle de tarif edilebilir. Nemli toprak kvamndaki, zel yntemle sktrlmak zere tasarlanm ok dk su ieriine sahip olan benzeri betonlar iin kvam snflandrlmaz. izelge 3 - kme snflar Snf S1 S2 S3 S4 1) S5 kme, mm 10 - 40 50 - 90 100 - 150 160 - 210 220
1) Madde 5.4.1'de verilen nota baklmaldr.
12
ICS 91.100.30 izelge 4 - Vebe snflar Snf 1) V0 V1 V2 V3 1) V4 Vebe sresi, saniye 31 30 - 21 20 - 11 10 - 6 5-3
TRK STANDARDI
izelge 5 - Sktrlabilme snflar Snf 1) C0 C1 C2 C3 Sktrlabilme derecesi 1,46 1,45 - 1,26 1,25 - 1,11 1,10 - 1,04
izelge 6 - Yaylma snflar Snf 1) F1 F2 F3 F4 F5 1) F6 Yaylma ap, mm 340 350 - 410 420 - 480 490 - 550 560 - 620 630
4.2.2 Agrega en byk tane byklne gre betonun snflandrlmas

Betonun agrega en byk tane byklne gre snflandrlmasnda, betonda kullanlan en byk agrega tane snfnn st anma bykl (Den ok) esas alnr. Not- D, prEN 12620 : 2000'e gre, agrega byklne bal olarak tarif edilen en byk elek gz akldr.
4.3 Sertlemi beton

4.3.1 Basn dayanm snflar
Betonun, basn dayanmna gre snflandrlmasnda, normal beton ve ar beton iin izelge 7'de veya hafif beton iin izelge 8'de verilen snflar uygulanr. Snflandrmada, ap 150 mm ve ykseklii 300 mm olan silindir ekilli numunenin 28 gnlk karakteristik basn dayanm (fck, sil) veya kenar uzunluu 150 mm olan kp ekilli numunenin 28 gnlk karakteristik basn dayanm (fck, kp) kullanlabilir. Not - zel durumlarda, ilgili tasarm standardnn izin vermesi artyla izelge 7 veya izelge 8'de verilen dayanm seviyelerinin ara deerleri de kullanlabilir.
1) Madde 5.4.1'de verilen nota baklmaldr.
13
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
izelge 7- Normal ve ar beton iin basn dayanm snflar En dk karakteristik silindir dayanm fck,sil C 8/10 C 12/15 C 16/20 C 20/25 C 25/30 C 30/37 C 35/45 C 40/50 C 45/55 C 50/60 C 55/67 C 60/75 C 70/85 C 80/95 C 90/105 C 100/115 N/mm 8 12 16 20 25 30 35 40 45 50 55 60 70 80 90 100
2
Basn dayanm snf
En dk karakteristik kp dayanm fck,kp N/mm 10 15 20 25 30 37 45 50 55 60 67 75 85 95 105 115

2
izelge 8 - Hafif beton iin basn dayanm snflar En dk karakteristik silindir dayanm fck,sil N/mm LC 8/9 LC 12/13 LC 16/18 LC 20/22 LC 25/28 LC 30/33 LC 35/38 LC 40/44 LC 45/50 LC 50/55 LC 55/60 LC 60/66 LC 70/77 LC 80/88 8 12 16 20 25 30 35 40 45 50 55 60 70 80
2
Basn dayanm snf
En dk karakteristik a) kp dayanm fck,kp N/mm 9 13 18 22 28 33 38 44 50 55 60 66 77 88

2
a) Kp ve silindir numune basn dayanmlar arasnda yeterli kesinlie sahip iliki kurulmas ve bu ilikinin belgelendirilmesi artyla, verilen bu dayanmlardan baka deerler de kullanlabilir.
4.3.2 Hafif betonun younlua gre snflar

Hafif betonun younlua gre snflandrlmasnda, izelge 9' da verilen snflar uygulanr.
14
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
izelge 9 - Hafif betonun younlua gre snflandrlmas Younluk snf Younluk aral kg/m
3
D 1,0
D 1,2
D 1,4
D 1,6
D 1,8
D 2,0
800 ve 1000
> 1000 ve 1200
> 1200 ve 1400
> 1400 ve 1600
> 1600 ve 1800
> 1800 ve 2000
Not- Hafif betonun younluu, ayn zamanda hedef deerle de tarif edilebilir.
Beton zellikleri ve dorulama metotlar
5.1 Bileen malzemeler iin temel zellikler

5.1.1 Genel
Bileen malzemeler, beton dayanklln olumsuz etkileyebilecek veya donat korozyonuna sebep olabilecek miktarda zararl madde iermemeli ve betonda kullanm amacna uygun olmaldr. Bileen malzemelerin genelde uygunluunun belirlenmi olmas, bu malzemelerin her durumda ve her beton bileimi iin uygun olduunu gstermez. Bu standarda uygun betonlarda, sadece ngrlen uygulamalar iin uygunluu belirlenmi bileen malzemeler kullanlr. Not - Belirli bir bileen malzemenin, zellikle Bu standarda uygun beton bileeni malzeme olarak kullanmyla ilgili Avrupa standard yoksa veya mevcut standardn bu zel bileeni kapsamamas halinde veya bileenin Avrupa standardndan nemli miktarda sapma gstermesi halinde bileen malzemenin uygunluu aada verilenlerle gsterilebilir. Bileen malzemenin, zellikle bu standarda uygun betonda kullanmyla ilikili Avrupa Teknik onay. Betonun kullanlaca yerde geerli, zellikle bileen malzemenin bu standarda uygun betonda kullanmyla ilgili milli standard veya artname.
5.1.2 imento
imentonun EN 197-1'e genel uygunluu kantlanm olmaldr.
5.1.3 Agregalar
Agregalarn, aada verilen standardlara genel uygunluu kantlanmaldr; Normal ve ar agregalarn prEN 12620:2000'e uygunluu, Hafif agregalarn prEN 13055-1:1997'ye uygunluu. Not - Geri kazanlan agregalarla ilgili hkmler henz standardlarda yer almamtr. Bu agregalarla ilgili hkmler Avrupa teknik artnamelerinde yer alncaya kadar, agregann uygunluu Madde 5.1.1'de verilen not'a gre kantlanmaldr.
5.1.4 Karma suyu

Karma suyu ve beton imaltndan ortaya kan atk sudan tekrar geri kazanlan suyun prEN 1008: 1997'ye uygunluu kantlanmaldr.
5.1.5 Kimyasal katk maddeleri

Kimyasal katk maddelerinin, EN 934-2' ye genel uygunluu kantlanmaldr.
15
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Madde 3.1.23'te tarif edilen tip I mineral katklarn genel uygunluu, aada verildii gibi kantlanmaldr. Filler agregalarn, prEN 12620:2000'e uygunluu. Boya maddelerinin, EN 12878'e uygunluu.
5.1.6 Mineral katklar (mineral dolgular ve boya maddeleri dahil)
Madde 3.1.23'te tarif edilen tip II mineral katklarn genel uygunluu, aada verildii gibi kantlanmaldr. Uucu kln, EN 450'ye uygunluu. Silis dumannn, (tozu) prEN 13263: 1998'e uygunluu.
5.2 Beton bileimi iin temel zellikler

Tasarlanm veya tarif edilmi betonun (Madde 6.1) bileim oranlar ve bileen malzemeleri, kvam, younluk, dayanm, dayankllk, betona gml elik donatmnn korozyondan korunmasna ilikin taze ve sertlemi beton iin belirlenmi zellikleri salamak zere, imalt ilemi ve beton yapnn ngrlen yapm yntemi de dikkate alnarak seilmelidir. mallat, artnamede ayrntl olarak belirtilmememise, bileen malzemelerin tip ve snflarn belirlenmi evre iin tesis edilmi uygunluk kriterlerine gre semelidir. Not 1 - Beton, aksi belirtilmemise, taze betonun ayrmas ve terlemesi en az olacak ekilde tasarlanmaldr. Not 2 - Yapda, betonun gerekli zelliklerinin salanmas ancak taze betonun, kullanm yerinde belirli uygulama kurallarna gre ileme tbi tutulmasyla gerekletirilebilir.Bu nedenle bu standardda verilen artlara ilveten betonun tanmas, yerletirilmesi,sktrlmas, kr ve daha sonraki ilemler, betonun belirlenmesinde dikkate alnmaldr (ENV 13670-1 veya ilgili dier standardlar). Bu zelliklerden ou genellikle birbirine baldr. Bu artlarn hepsinin salanmas durumunda, yapdaki beton ve standard deney numunelerinin betonu arasndaki herhangi kalite fark, malzeme iin ksmi gvenlik katsays snrlar ierisinde kalr (ENV 19921-1). Standarda gre tarif edilmi betonun birleimi aada verilenlerle snrlandrlmtr. Doal normal agrega, imento miktar ve su/imento orannda dikkate alnmamak artyla toz eklinde mineral katk Hava srkleyiciler hari beton iindeki kimyasal katklar Madde A-5'de verilen balang deneyleri iin gerekli kriterleri salayacak bileim oranlar. Not 3 - Betonun kullanlaca yerde geerli artnamelerde, malzemelerinin tip ve snflar belirlenmi olabilir. yerel evre artlarna uygun
5.2.1 Genel
imento, aada verilenler bakmndan uygunluu belirlenmi olan imentolardan seilmelidir. Yapm (inaat) yntemi, Beton yapnn kullanm amac, Kr artlar (sl ilem gibi), Yap boyutlar (s geliimi) Yapnn maruz kalaca evre artlar (Madde 4.1) Bileenlerden kaynaklanan alkaliler ile agrega arasnda etkileme olmas ihtimali.
5.2.2 imentonun Seimi
5.2.3 Agregalarn kullanm

Agrega tipi, tane bykl dalm ve yasslk - uzunluk, donma/zlme dayankll, anma dayankll, incelik gibi agrega zellikleri, aada verilenler dikkate alnarak seilmelidir : Yapm (naat) yntemi, Betonun yapda kullanm amac, Betonun maruz kalaca evre artlar, Grnr agrega yzeyi veya yzey bitirme ilemlerinin gerektirdii dier zellikler.
5.2.3.1 Genel
16
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Agrega en byk anma tane bykl (Den ok), donatnn beton rt tabakas (paspay) ve beton eleman kesitinin en kk boyutu dikkate alnarak belirlenmelidir.
5.2.3.2 Tuvenan agrega
prEN 12620: 2000 'e uygun tuvenan agrega, sadece C 12/15 veya daha dk basn dayanm snfndaki betonlarda kullanlabilir.
5.2.3.3 Geri kazanlm agrega

Ykama suyundan veya taze betondan geri kazanlarak elde edilen agrega da beton agregas olarak kullanlabilir. Tane snflarna ayrlmam haldeki geri kazanlm agrega, toplam agregann %5'inden daha fazla miktarda kullanlmamaldr. Geri kazanlm agregann, toplam agregann %5'inden daha fazla miktarda kullanlabilmesi iin, bu agregann asl agrega ile ayn tipte olmas, iri ve ince agrega olmak zere en az iki tane snfna ayrlm olmas ve prEN 12620: 2000'e uygun olmas gereklidir. Agregann, alkaliler (imento veya dier kaynaklardan gelen Na2O ve K2O) ile reaksiyona girmesinden phe duyulan silika trlerini ihtiva etmesi ve betonun rutubetli ortamda bulunmas halinde, zararl alkali- silika reaksiyonunu nlemek zere uygunluu kantlanm ilemler kullanlarak nlemler alnmaldr. Not - imento ve agregann zel kombinasyonu kullanlarak yaplan uzun sreli tecrbe dikkate alnarak agregann jeolojik kaynana uygun nlemler alnmaldr. Avrupann farkl lkelerinde geerli bu tedbirlerle ilgili klavuz bilgi CR 1901 nolu CEN raporunda verilmitir. Beton imalatndan kan kullanlm su, prEN 1008:1997'de bu tr suyun kullanmyla ilgili belirlenmi artlara uygun ekilde kullanlabilir.
5.2.3.4 Alkali- silika reaksiyonuna diren
5.2.4 Geri kazanlm suyun kullanm
5.2.5 Mineral katklarn kullanm 5.2.5.1 Genel

Tip I ve Tip II mineral katklarn betonda kullanm miktar balang deneyleriyle belirlenmelidir (Ek A). Not 1 - Fazla miktarda mineral katk kullanmnn, dayanm haricindeki zellikler zerindeki etkisi dikkate alnmaldr. Tip II mineral katklar, uygunluunun belirlenmesi artyla, imento bileimindeki imento miktarna ve su/imento oranna ilikin hesaplamalarda dikkate alnabilir. Uucu kl ve silis duman (Madde 5.2.5.2) iin k - deeri kavramnn uygunluu kantlanmaldr. Edeer beton performans kavram (Madde5.2.5.3),modifiye k-deeri kural kavram, Madde 5.2.5.2.2 ve Madde 5.2.5.2.3 de tarif edilen daha yksek k-deeri gibi dier kavramlarn uygunluu, dier mineral katklar (Tip I dahil) veya mineral katklarn kombinasyonu kullanlmas durumunda belirlenmi olmaldr. Not 2 - Uygunluk aada verilenlerden birisine gre belirlenebilir. Sz konusu mineral katknn EN 206-1'e uygun betonda zel kullanm ile ilgili Avrupa Teknik Onay. zel olarak mineral katknn EN 206-1'e uygun betonda kullanmyla ilgili, betonun kullanlaca ) yerde mevcut milli standard veya artname* .
5.2.5.2
k- deeri kavram
5.2.5.2.1 Genel
k - deeri kavram, Tip II mineral katklarn aada verilen artlarda deerlendirilmesine imkn salar. *) TSE Notu: Bu amala TS EN 450/1998ye bavurulabilir.
17
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
"Su/imento oran" (Madde 3.1.31) yerine " Su / (imento + k kullanlmas, En az imento miktar ile ilgili artlar (Madde 5.3.2)
mineral katk)" orannn
k nn gerek deeri, kullanlacak zel mineral katkya baldr. k-deeri kavramnn, EN 450'ye uygun uucu kl veya prEN 13263:1998'e uygun silis dumannn, EN 197-1'e uygun CEM I tipi imento ile birlikte kullanlmas durumundaki uygulanmas Madde 5.2.5.2.2 ve Madde 5.2.5.2.3'de verilmitir. k-deeri kavram, dier imento tipleri veya dier mineral katklarla birlikte kullanlan uucu kl veya silis duman iin de, uygunluunun belirlenmesi artyla kullanlabilir.
5.2.5.2.2 EN 450 ye uygun uucu kl iin k- deeri kavram

k - deeri kavram iin dikkate alnacak en fazla uucu kl miktar aada verilen art salamaldr : (Uucu kl / imento) 0,33 (ktlece) Daha fazla miktarda uucu kl kullanlmas durumunda, yukarda verilenden daha fazla olan ksm Su / (imento + k x uucu kl) oran ve en az imento miktar hesaplamasnda dikkate alnmaz. Aada verilen k-deerleri, EN 197-1'e uygun CEM I tip imento ihtiva eden betonlar iin kullanmna izin verilen deerlerdir : CEM I 32,5 iin CEM I 42,5 ve daha yksek snf iin k = 0,2 k = 0,4
Madde 5.3.2' de tarif edilen etki snflar iin gerekli en az imento miktar, knn en yksek deeri x (en 3 az imento miktar 200) kg/ m kadar azaltlabilir ve ilve olarak (imento + uucu kl) miktar Madde 5.3.2'ye gre gerekli olan en az imento miktarndan daha az olmamaldr. Not - XA2 ve XA3 etki snflarnda, zararl maddenin slfat olmas durumunda, slfata dayankl CEM I imento ile birlikte uucu kl ihtiva eden betonlarda k - deeri kavramnn kullanm nerilmez.
5.2.5.2.3 prEN 13263 :1998'e uygun silis duman iin k- deeri kavram
Su/ imento oran ve imento miktar iin dikkate alnacak en fazla silis duman miktar aada verilen art salamaldr. (Silis duman /imento) 0,11 (ktlece). Daha fazla miktarda silis duman kullanlmas durumunda, yukarda verilenden daha fazla olan ksm k-deeri kavramnda dikkate alnmaz. EN 197-1'e uygun CEM I tipi imento ihtiva eden betonlara aada verilen k- deerlerinin uygulanmasna izin verilir : Su/imento oran 0,45 olarak belirlenmi beton iin k = 2,0 Su/imento oran > 0,45 olarak belirlenmi beton iin k = 2,0 alnr, ancak XC ve XF etki snflar iin bu deer kullanlmaz ve k=1,0 alnr. (imento + kx silis duman) miktar, ilgili etki snf (Madde 5.3.2) iin gerekli olan en az imento 3 miktarndan daha az olmamaldr. En az imento miktar 300 kg/m olan etki snflarnda kullanlacak 3 betonlarda, bu en az imento miktar, 30 kg/m den daha fazla eksiltilemez.
5.2.5.3 Edeer beton performans kavram

Edeer beton performans kavram, imalts ve zellikleri akca tarif edilmi ve belgelendirilmi belirli imento veya belirli katk kombinasyonunun kullanlmas durumunda, bu standardda en az imento miktar ve en yksek Su/imento oran iin verilen artlara baz ilaveler yaplmasna izin verir.
18
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Betonun, Madde 5.2.5.1'de verilen artlarda, evre etkilerine tepkisi ve dayankll bakmlarndan, ilgili etki snf iin verilen artlara sahip referans beton ile kyaslandnda, edeer performansa sahip olduu kantlanmaldr (Madde 5.3.2). Ek E'de edeer beton performans kavramnn belirlenmesi iin prensipler verilmitir. Betonun bu ilemlere uygun imal edilmesi halinde, imento ve mineral katkda meydana gelebilecek deiimleri dikkate almak zere srekli deerlendirme yaplmaldr. Yukarda verilen kurallar kullanlarak uygunluu kantlanm edeer beton performans kavram uygulanabilir. (Madde 5.2.5.1, Not-2)
5.2.6 Kimyasal katklarn kullanm

Kimyasal katklarn toplam miktar, katk imalts tarafndan nerilen en fazla miktar ve daha yksek miktarlarda kullanmnn betonun performans ve dayankll zerinde olumsuz etkisi olmad belirlenmemise 1 kg imento iin 50 g' gememelidir. 1kg imentoda 2 gdan daha az miktarda kullanlan kimyasal katklarn kullanmna, karm suyunun bir ksm ierisine kartrlmas artyla izin verilir. Sv katklarn toplam miktar, 1m beton iin 3 litreden daha fazla ise, betonun su/imento orannn hesaplanmasnda katkda bulunan su miktar dikkate alnr. Birden fazla katknn ayn beton harmannda kullanlmas durumunda,bu katklarn birbiriyle uyumluluu balang deneyleriyle kontrol edilmelidir. Not - Taze beton kvam S 4, V 4, C 3 veya F4 olan betonlar, yksek oranda su azaltc / sper akkanlatrc kimyasal katklarla imal edilmelidir.
3
5.2.7 Klorr ierii

Klorr iyonlar, imento ktlesinin yzdesi olarak ifade edildiinde, betonun klorr ierii, seilen snf iin izelge 10'da verilen deeri gememelidir. izelge 10 - Betonun en fazla klorr ierii Kullanlan beton Korozyona dayankl kaldrma (tutma) paralar hari, elik donat ve dier gml metal ihtiva etmeyen elik donat ve dier gml metal ihtiva eden Klorr ierii snf
a
imento ktlesine gre en fazla CI % 1,0
CI 1,0
CI 0,20 CI 0,40
% 0,20 % 0,40
CI 0,10 % 0,10 elik ngerilme donats ihtiva CI 0,20 % 0,20 eden a Belirli kullanm amal betonlarda uygulanacak snf, betonun kullanlaca yerde geerli kurallara baldr. b Tip II mineral katklarn kullanld ve mineral katknn imento miktarna dahil olarak kabul edildii yerlerde klorr muhtevas, klorr iyonlarnn, imento + hesaba katlan katk miktarlarna oranlanmasyla bulunur. Kalsiyum klorr ve klorr esasl katklar, elik donat, ngerilmeli elik donat ve dier gml metal ihtiva eden betonlarda kullanlmamaldr. Betonun klorr ieriini belirlemek iin, bileen malzemelerden gelen klorr toplam, aada verilen metotlardan birisi veya her ikisi birlikte kullanlarak tayin edilmelidir.
19
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Her bileen malzeme iin imalt tarafndan beyan edilen veya ilgili standardda bileen malzemesi iin izin verilen en fazla klorr ieriini esas alan hesaplama. Her bileen malzemesine ait en az 25 adet klorr ierii tayini deney sonucu ortalamas ile 1,64 x bileen malzemenin klorr ierii deerlerinin standard sapmas toplam olarak her ay, her bileen malzeme iin belirlenen klorr ierii deerlerinin toplamn esas alan hesaplama.
Not - kinci olarak verilen metot, zellikle denizden elde edilen agregalara ve beyan edilmi veya standard deer olarak verilmi en fazla klorr ieriinin bulunmamas halinde uygulanr.
5.2.8 Beton scakl

Taze beton scakl teslim annda 5C'den daha dk olmamaldr. Bu scaklktan farkl en dk veya en yksek taze beton scakl art bulunan durumlarda bu scaklklar sapma snrlar da verilerek belirlenmelidir. Taze betonun teslimden nceki herhangi stma veya soutma ilemine ait art imalt ve kullancnn ortak kararyla belirlenmelidir.
5.3 Etki snflaryla ilgili zellikler

5.3.1 Genel
evreden kaynaklanan etkilere dayankl beton zellikleri, beton bileimi iin deerlerin snrlandrlmas ve belirlenmi beton zellikleri yoluyla verilebilir (Madde 5.3.2) veya zellikler, performans esas alan tasarm metotlarndan (Madde 5.3.3) elde edilebilir. Beton zelliklerinin belirlenmesinde beton yapnn plnlanan kullanm mr dikkate alnmaldr.
5.3.2 Beton bileimi iin snr deerler

Uzun sreli izleme (tecrbe) sonularndaki farkllklar nedeniyle beton performansn tam olarak belirleme amal deneyleri kapsayan Avrupa standardnn mevcut olmamas nedeniyle, bu standardda evreden kaynaklanan etkilere dayankl beton zelliklerini tayin metodu, belirlenmi beton zelliklerinin salanmas ve bileimle ilgili deerlerin snrlandrlmas eklinde verilmitir. Not 1 - Betona etkili evresel etkilerin snrlandrlmasnda, ayn etki snf ierisindeki yerel farkllklarn nasl yanstlaca konusunda yeterli tecrbe olmamas nedeniyle uygulanabilecek etki snf iin o blge artlarna ait zel deerler, betonun kullanlaca yerde geerli kurallara gre belirlenmelidir. Her etki snf iin artlar, aada verilenler vastasyla belirlenmelidir: Bileen malzemelerin izin verilen tip ve snflar, En yksek su/ imento oran, En dk imento miktar, En dk beton basn dayanm snf (tercihe bal), ve gerekliyse Betonun en dk hava miktar Not 2 - Betonun kullanm yerinde geerli olacak artnamelerde en yksek su/imento oran 0,05 art 3 kademeleriyle, en dk imento ierii ise 20 kg/ m art kademeleriyle verilmeli, beton basn dayanm snf normal beton iin izelge 7'de, hafif beton iin ise izelge 8'de verilen snflar olarak alnmaldr. CEM I tip imento kullanm durumunda, beton bileimi ve zellikleri iin snr deerlerin seimiyle ilgili neri, Ek F'de verilmitir. Not 3 - Betonun kullanm yerindeki geerli artnameler, ngrlen seviyedeki bakm artlar altnda betonun en az 50 yl plnlanm kullanm mrne sahip olmasn salayacak artlar ihtiva etmelidir. Daha uzun veya daha ksa kullanm mrleri iin, daha hafif veya daha ar artlar gerekli olabilir. Bu durumlarda veya zel beton bileimlerinde veya donatnn beton rt tabakas iin zel korozyondan koruma artlarnn (ENV 1992-1'in korozyondan korumayla ilgili blmnde verilenden daha dk kalnlkta beton rt tabakas kullanm gibi) bulunmas hallerinde, artname hazrlayc tarafndan antiyeye zel kabuller yaplmal veya bu konular genel milli artnamelerde yer almaldr. Snr deerlerle ilgili kurallara uygun olmas ve aada verilenlerin salanmas artyla, zel evre koullarna maruz betonun plnlanan kullanm mr boyunca, yapda yeterli dayankllk artlarn salayaca kabul edilir.
20
ICS 91.100.30
*
TRK STANDARDI
Beton, ENV 13670-1 veya ilgili dier standardlarda tarif edildii gibi uygun ekilde yerletirilmeli, sktrlmal ve bakma tbi tutulmaldr. ** Beton ENV 1992-1 gibi, ilgili tasarm standardlarnda zel evre artlarna gre donatnn beton rt tabakas iin verilene uygun en dk kalnla sahip olmaldr. Uygun etki snf seilmi olmaldr. ngrlen bakm gerekletirilmelidir.
5.3.3 Performans esas alan tasarm metotlar

Etki snflaryla ilgili artlar, dayankllkla ilgili performans esas alan tasarmn metotlar kullanlarak belirlenebilir ve donma/zlme deneyinde betonun pullanmas gibi performansla ilgili gstergeler kullanlarak tarif edilebilir. Dayankllkla ilgili performans esas alan alternatif tasarm metodunun kullanm hakknda klavuz bilgi Ek j 'de verilmitir. Alternatif metodun kullanm,betonun kullanlaca yerde geerli artnamelere baldr.
5.4 Taze beton zellikleri

5.4.1 Kvam
Belirlenmesi gereken hallerde taze beton kvam, aada verilenlerden herhangi birisiyle llmelidir. kme deneyi, EN 12350-2'ye gre, Vebe deneyi, EN 12350-3'e gre, Sktrlabilme derecesi, EN 12350-4'e gre, Yaylma tablas deneyi, EN 12350-5'e gre, zel uygulamalarda kullanlacak betonlar (rutubetli toprak kvamnda beton gibi) iin kvam, artname hazrlayc ve imaltnn birlikte karar verecei zel metot kullanlarak. Not - Deney metotlarnn belirli kvam snrlar dnda hassas olmamas nedeniyle, belirtilen kvam tayini deneyleri aada verilen snrlar ierisinde kullanlmaldr. kme 10 mm ve 210 mm, Vebe sresi 30 saniye ve > 5 saniye, Sktrlabilme derecesi 1,04 ve < 1,46, Yaylma ap > 340 mm ve 620 mm Beton kvam betonun kullanm annda veya hazr beton iin teslim annda belirlenmelidir. Betonun kvam, transmikser veya kartrmal taycdan teslim edilmesi halinde beton ktlesinin ilk boaltlan ksmndan alnan spot (rastgele) numunede llebilir. Spot numune taze betonun yaklak 3 0,3 m ksm boaldktan sonra EN 12350-1'e gre alnmaldr. Kvam, Madde 4.2.1'e gre kvam snf kullanlarak veya zel hallerde hedef deerlerle tarif edilebilir. Hedef deerler iin ilgili toleranslar izelge 11'de verilmitir.
*) TSE Notu: Bu amala TS 1247/1984e bavurulabilir. **) TSE Notu: Bu amala TS 3440/1982ye bavurulmaldr.
21
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
izelge 11- Hedef kvam deerleri iin toleranslar Slamp Hedef deer,mm Tolerans,mm Vebe sresi Hedef deer,saniye Tolerans,saniye Sktrlabilme derecesi Hedef deer Tolerans Yaylma ap Hedef deer,mm Tolerans,mm Btn deerler 30 1,26 0,10 1,25 - 1,11 0,08 1,10 0,05 11 3 10 - 6 2 5 1 40 10 50 - 90 20 100 30
5.4.2 imento miktar ve su/imento oran

imento, su veya mineral katk miktarnn belirlenecei durumlarda, imento miktar, mineral katk miktar veya karm suyu miktar, harman kaydedicisinden alnacak yazc kts ile veya kaydedici cihazn kullanlmamas halinde, harmana ait bilgileri ihtiva eden imalt kaytlarndan temin edilmelidir. Betonun su/imento oran, tayin edilen imento miktar ve etkili su miktar (sv katklar iin Madde 5.2.6) esas alnarak yaplan hesaplamayla belirlenmelidir. Normal ve ar agregalarn su emmesi EN 1097- 6'ya uygun olarak tayin edilmelidir. Hafif agregann taze beton ierisindeki iri ksmnn su emmesi, EN 1097- 6, Ek-C'de verilen metoda gre etv kurusu durum yerine, kullanm anndaki rutubet durumu kullanlarak, 1 saatte elde edilen deer olarak alnmaldr. Not 1 - Hafif agregann ince ksm iin betonun kullanlaca yerde geerli artnamelerde yer alan deney metodu ve kriterler kullanlmaldr. En az imento miktar yerine en az (imento+ mineral katk) miktarnn veya su/imento oran yerine su/(imento + k x mineral katk) oran veya su/(imento + mineral katk) orannn (Madde 5.2.5) gemesi halinde metot uygun deiiklikler yaplarak uygulanmaldr. Belirlenen su/imento oranlarndan hibirisi snr deerin 0,02 fazlasn gememelidir. imento, mineral katk ierii veya su/imento orannn belirlenmesi iin taze betonun ayrtrlmas gerekliyse, bu amala kullanlacak deney metodu ve toleranslara artname hazrlayc ve imaltc ortaklaa karar vermelidir. Not 2 - CR 13902" Taze betonun su/imento orannn tayini" isimli CEN raporuna bavurulmaldr.
5.4.3 Hava miktar

Betonun hava miktar, normal ve ar betonda EN 12350 - 7'ye, hafif betonda ise ASTM C 173'e uygun olarak tayin edilmelidir. Hava miktar, en kk deerle tarif edilir. Hava miktarnn st snr, en kk deere % 4 sabit say ilave edilmesiyle bulunur.
5.4.4 Agregann en byk tane bykl

Taze betonun, agrega en byk anma tane bykl, EN 933 -1'e uygun olarak belirlenmelidir. prEN 2620: 2000'de tarif edilen agrega en byk anma tane bykl, belirlenenden daha byk olmamaldr.
22
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
5.5 Sertlemi beton zellikleri

5.5.1 Dayanm 5.5.1.1 Genel
Beton dayanm, EN 12350-1'e uygun ekilde alnan taze beton numunelerle oluturulan ve EN 123902'ye uygun olarak hazrlanp bakm uygulanan, EN 12390-1'e uygun 150 mm kenar uzunluuna sahip kp veya 150/300 mm ebatlarnda silindir numunelerde yaplan deneylerle belirlenir. Dayanm tayininde, yukarda verilen dnda ebatlara sahip, kalplara dklerek hazrlanm numuneler veya farkl kr artlar, standarda uygun artlara sahip numune dayanm sonular ile kullanlan artlardaki numunelerden elde edilen sonular arasnda yeterli kesinlikte iliki kurulabilmesi ve belgelendirilmesi artyla kullanlabilir.
5.5.1.2 Basn dayanm

Beton basn dayanm, pr EN 12390-3.1999'a uygun kp ekilli numunede tayin edilmise fc,kp, silindir ekilli numunede tayin edilmise fc,sil eklinde ifade edilir. Basn dayanm tayininde kp veya silindir ekilli numunelerden hangisinin kullanlaca, teslim tarihinden nce imalt tarafndan beyan edilmelidir. Farkl metot kullanlacaksa, buna artname hazrlayc ve imalt ortaklaa karar vermelidir. Basn dayanm, aksi belirtilmedike 28 gnlk numunelerde tayin edillir. zel amalarla kullanm iin basn dayanmnn (byk hacimli yapsal elemanlar gibi) 28 gnden daha erken veya daha ge yalarda veya zel artlarda kr ilemine tabi tutulmasndan sonra (sl ilem gibi) tayin edilmesine ihtiya duyulabilir. Betonun karakteristik basn dayanm, belirlenmi basn dayanm snf iin izelge 7 ve izelge 8de verilen en dk karakteristik basn dayanmndan daha byk veya eit olmaldr. Basn dayanm tayini deneyinin,C0 snf veya S1'den daha kat kvaml beton veya vakumlu beton kullanm gibi durumlarda yap betonu dayanmn temsil eden deerler vermeyecei tahmin ediliyorsa, deney metodu beton zelliine gre dzenlenmeli veya basn dayanm, mevcut yap veya bileeni zerinde tayin edilmelidir. Not - Yap veya yap bileenlerinde beton dayanmnn tayininde pr EN 13791:1999*'e uyulmaldr. Betonun ekme dayanm, yarma deneyi ile tayin edilecekse deney ilemi, EN 12390-6'ya uygun olarak yaplmaldr. Aksi belirtilmemise yarmada ekme dayanm 28 gnlk numunede tayin edilmelidir. Betonun karakteristik yarmada ekme dayanm, o beton iin belirlenmi karakteristik yarmada ekme dayanmndan daha byk veya eit olmaldr. Beton, etv kurusu younluuna gre, normal beton, hafif beton veya ar beton olarak tarif edilir (tariflere baklmaldr). Betonun etv kurusu younluu, EN 12390 -7'ye uygun olarak tayin edilmelidir. Normal betonun etv kurusu younluu 2000 kg/m den byk olmal ancak 2600 kg/m ' gememelidir. Hafif betonun etv kurusu younluu, beton iin belirlenmi younluk snf iin izelge 3 9'da verilen snr deerler arasnda olmaldr. Ar betonun younluu ise 2600 kg/m 'ten byk 3 olmaldr. Younluun hedef deer olarak belirlenmesi durumunda 100 kg/m tolerans tannr. Betonun, su ilemesine kar direnci deney numuneleri kullanlarak belirlenecekse, deney metodu ve uygunluk kriterlerine, artname hazrlayc ve imalt ortaklaa karar vermelidir.
3 3
5.5.1.3 Yarmada ekme dayanm
5.5.2 Younluk
5.5.3 Su ilemesine (nfuzuna) kar diren
23
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
zerinde mutabakata varlm deney metodunun mevcut olmamas halinde, su ilemesine kar diren, beton karim oranlarnn snrlandrlmas yoluyla dolayl olarak belirlenebilir. Madde 5.1.3'e uygun doal agregalar, Madde 5.1.2'ye uygun imento, Madde 5.1.5'e uygun kimyasal katklar, Madde 5.1.6'ya uygun mineral katklar veya Madde 5.1.1'e uygun dier inorganik bileen 1) malzemelerden meydana gelen beton Euro snf A olarak snflandrlr ve deneye gerek duyulmaz .
5.5.4 Yangna diren
Betonun tanmlanmas
artname hazrlayc, imaltya verilen artnamede beton zellikleriyle ilgili btn artlarn bulunduunu garanti etmelidir. artname hazrlayc ayn zamanda teslimden sonraki tama, yerletirme, sktrma, kr veya daha sonraki herhangi ilem iin beton zellikleriyle ilgili ihtiya duyulan artlar da belirlemelidir. artname, gerek duyuluyorsa baz zel artlar da iermelidir (mimari grnm salayc beton yzeyi gibi). artname hazrlayc aada verilen hususlar dikkate almaldr : Taze ve sertlemi betonun yapm ile ilgili ilemler, Kr artlar, Yap boyutlar (s yaylm iin), Yapnn maruz kalaca evre etkileri, Grnen agrega veya mastarlanm beton yzeyi ile ilgili artlar, Agrega en byk tane bykl gibi donatnn beton rt tabakas veya en dk kesit geniliiyle ilgili artlar, Etki snflarndan kaynaklanan benzeri nedenlerle uygun zellikteki bileen malzemelerinin kullanmndaki herhangi snrlandrma Not1 - Betonun kullanlaca yerde geerli kurallar, verilen bu hususlardan bazlaryla ilgili artlar ierebilir. Beton, Madde 4'de verilen genel snflandrmaya ve Madde 5.3 den Madde 5.5 (Madde 6.2)e kadar olan maddelerde verilen artlara gre tasarlanm beton veya bileim oranlarnn tarif edilmesi eklinde tarif edilmi beton (Madde 6.3) olarak belirlenmelidir. Beton karmnn tasarlanmas veya tarif edilmesinde balang deneylerinden (Ek A) elde edilen sonular veya bileen malzemelerin temel zellikleri (Madde 5.1) ve beton bileen oranlar (Madde 5.2 ve Madde 5.3.2) bakmlarndan benzer betonda temin edilecek uzun sreli takip (tecrbe) sonular esas alnmaldr.
6.1 Genel
1) 9 Eyll 1994 tarihli komisyon karar (94/611/EC), L 241/25 say ve 9 Eyll 1994 tarihli Avrupa Topluluu Resmi Dergisinde yaynlanmtr. ) * TSE Notu: Bu amala TS 3114 ISO 4012/1998e bavurulabilir.
24
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Tarif edilmi beton iin artname hazrlayc, beton zelliklerinin bu standardda verilen genel artlara uygun olmas ve belirlenmi beton bileim oranlarnn, betonun taze ve sertlemi durumda iken tasarlanan performans salamaya yeterli olduunu temin etmede sorumludur. artname hazrlayc, plnlanan performans tarif eden belgeleri muhafaza etmeli ve gncelletirmelidir(Madde 9.5). Betonun standardla tarif edilmi olmas halinde bu sorumluluk milli standard tekilatna aittir. Not 2 - Tarif edilmi beton iin uygunluk deerlendirmesi, sadece belirlenmi bileim oranlarnn teminini esas alr, bu deerlendirmede, artname hazrlaycnn planlad performans dikkate alnmaz.
6.2 Tasarlanm betonun tanmlanmas

6.2.1 Genel
Tasarlanm beton, Madde 6.2.2de verilen btn artlarda salanacak temel zellikler ve gerekli hallerde salanacak, Madde 6.2.3te verilen ilve zellikleri yoluyla belirlenmelidir. artnamede kullanlacak ksaltmalar Madde 11 de verilmitir.
6.2.2 Temel zellikler

artnamede aada verilenler bulunmaldr: a) EN 206-1'e uygunluk art, b) Basn dayanm snf, c) Etki snflar (ksaltlm gsterim Madde 11'de verilmitir), d) Agrega en byk tane anma bykl, e) izelge 10'a gre klorr ierii snf, Hafif beton iin ek olarak ; f) Hedef younluk veya younluk snf , Ar beton iin ek olarak ; g) Hedef younluk Hazr beton ve antiyede yaplan beton iin ek olarak ; h) Kvam snf veya zel durumlarda kvam iin hedef deer.
6.2.3 lve zellikler

Aada verilenler,uygun olan yerlerde performansla ilgili artlar ve deney metotlar kullanlarak belirtilebilir : imentonun zel tipleri veya snflar (Dk hidratasyon sl imento gibi) Agregann zel tipleri veya snflar. Not 1 - Bu durumlarda, zararl alkali-silika etkileimini en aza indirmek iin karm tanziminden artname hazrlayc sorumludur (Madde 5.2.3.4) Donma/zlme etkisine dayankllk iin gerekli zellikler (hava muhtevas, Madde 5.4.3 gibi).
Not 2 - artname hazrlayc teslim anndaki hava muhtevasn belirtmeden nce, pompa ile iletim, yerletirme, sktrma vb gibi teslimden sonra hava ieriinde olumas muhtemel kayplar dikkate almaldr. Madde 5.2.8'de verilenlerden farkl ise, taze beton scakl ile ilgili artlar, Dayanm gelimesi (izelge 12), Hidratasyon esnasnda s ykselii, Sertlemenin geciktirilmesi, Su ilemesine diren, Anma dayankll, Yarmada ekme dayanm (Madde 5.5.1.3), Dier teknik zellikler (zel yzey grnm temin etme veya zel yerletirme metodu ile ilgili zellikler gibi)
25
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
6.3 Tarif edilmi betonun tanmlanmas

6.3.1 Genel
Tarif edilmi beton, btn durumlarda geerli olacak Madde 6.3.2'de verilen temel zellikler ve gerekli hallerde Madde 6.3.3'de verilen ilve zelliklerle belirlenmelidir.
6.3.2 Temel zellikler

artnamede aada verilenler bulunmaldr. a) EN 206-1'ye uygunluk art, b) imento miktar c) imento tipi ve dayanm snf, d) Su/imento oran veya Snf belirtilerek kvam veya zel durumlarda hedef deer, Not - Belirtilmi su/imento oran deeri (hedef), gerekli herhangi snr deerden 0,02 kadar daha dk olmaldr. e) Agregann tipi, snf ve en fazla klorr ierii, hafif veya ar agrega iin en byk veya en kk younluktan uygun olan, f) Agregann en byk anma tane bykl ve tane bykl dalmyla ilgili herhangi snrlar, g) Varsa kimyasal veya mineral katknn tip ve miktar, h) Kimyasal veya mineral katk kullanlacaksa, bu bileenlerin ve imentonun baka yolla tarif edilemeyen zelliklerini tanmlayacak kaynaklar.
6.3.3 lve zellikler

artnamede, aada verilenler de bulunabilir: Beton bileenlerinden bazlarnn veya hepsinin baka yolla tarif edilemeyen zelliklerini tanmlayacak kaynaklar. Agregalarn ilve zellikleri, Madde 5.2.8'de verilenlerden farkl ise taze beton scakl ile ilgili artlar, Dier teknik zellikler.
6.4 Standarda gre tarif edilmi betonun tanmlanmas

Standarda gre tarif edilmi beton aada verilenlerle tanmlanr : Betonun kullanlaca yerde geerli ilgili artlar ihtiva eden standard, Bu standardda kullanlan beton notasyonu Standarda gre tarif edilmi beton sadece aada verilen hallerde kullanlr: Betonarme ve donatsz beton yaplarda kullanlan normal beton iin, Betonun kullanlaca yerde geerli artnamelerin C 20/25 dayanm snf kullanlmasna izin vermesi dnda, tasarm basn dayanm snfnn C16/20 olmas, Betonun kullanlaca yerde geerli artnamelerin dier etki snflarna izin vermesi dnda X0 ve XC1 etki snflar iin. Standarda gre tarif edilmi beton karm oranlar ile ilgili snrlamalar Madde 5.2.1'de verilmitir.
Taze betonun teslimi
7.1 Beton kullancs (mteri) tarafndan imaltya verilecek bilgiler1)

Kullanc, aada verilen konularda imaltyla mutabakat salamaldr : Teslim tarihi, zaman ve birim srede verilecek beton miktar (hz) ve uygun hallerde imaltya aadaki bilgiler de verilmelidir: antiyede zel tama yntemi, Taze betonun zel yerletirilme metotlar, Teslim aralarnn, tip (karitrmal/kartrmasz ekipman), byklk, ykseklik veya brt arlk gibi zelliklerinin snrlandrlmas.
26
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Taze betonun yerletirme ve krnde uygun metodun kullanlabilmesi ve beton dayanm geliimini tahmin edilebilmesi iin kullanc, beton bileimi ile ilgili baz bilgilere ihtiya duyabilir. Bu gibi bilgiler,talep zerine imalt tarafndan, teslimden nce uygun ekilde verilmelidir. Aada verilen bilgiler, tasarlanm beton kullanm durumunda talep zerine verilmelidir. a) imentonun tipi ve dayanm snf ve agregalarn tipi, b) Kimyasal katklarn tipi,varsa mineral katklarn, tip ve yaklak miktarlar, c) Hedef su/imento oran, d) malt kontrolu veya balang deneyleri gibi beton iin yaplan daha nceki ilgili deney sonular, e) Dayanm geliimi, f) Bileen malzemelerin kaynaklar. Hazr beton iin,talep halinde bu bilgiler,beton bileiminin yer ald imalt kataloundan da temin edilebilir. Bu katalokta, dayanm snflar, kvam snflar, harman arlklar ve dier ilgili veriler bulunmaldr. Kr sresini belirlemek iin, beton dayanm gelimesi ile ilgili bilgi, izelge 12'ye atfta bulunularak veya 20C scaklkta 2 gn ile 28 gn arasnda dayanm geliim erisinin izilmesiyle salanabilir. izelge 12 - Betonun 20C scaklktaki dayanm gelimesi Dayanm gelimesi Tahmini dayanm oran fcm,2 / fcm,28 Hzl Orta Yava ok yava 0,5 0,3 0,15 < 0,5 < 0,3
7.2 Beton imalts tarafndan kullancya verilecek bilgiler1)
< 0,15
Dayanm gelimesinin gstergesi olan dayanm oran, 2 gnlk ortalama basn dayanm (fcm,2) nn 28 gnlk ortalama basn dayanmna (fcm,28) orandr. Bu dayanmlar balang deneyleriyle belirlenebilir veya benzer malzemeler ve karm oranlarna sahip betonlardan elde edilen sonular esas alnarak tahmin edilebilir. Balang deneyleriyle dayanm tayininde kullanlacak numuneler iin taze beton numunesinin alnmas, beton numune hazrlanmas, bakm ve basn dayanm tayini deneylerinde srasyla, EN 12350-1, EN12390-1, EN 12390-2, ve pr EN 12390-3 :1999'a uyulmaldr. malt, kullancy taze betonun tama ve yerletirilmesi esnasnda, salkla ilgili olarak meydana gelme ihtimali olan tehlikeler hakknda betonun kullanlaca yerde geerli artnamelerde ngrlen ekilde bilgilendirmelidir. malt,her beton yk (transmikser) tesliminde kullancya en az aada verilen bilgileri ieren,bilgisayar kts, matbu belge veya elle yazlm sevk ve teslim belgesi vermelidir. Hazr beton tesisinin ismi, Sevk ve teslim belgenin seri numaras, Ykleme tarih ve saati (imento ve suyun ilk temas etti saat), Kamyonun plka numaras veya arac tantc bilgi, Alcnn ismi, antiyenin ismi ve yeri, artnamelerle ilgili ayrntlar veya atf (kod no,sipari no gibi), 3 Beton hacmi, m olarak, artnamelere ve EN 206-1'e uygunluunun beyan, Varsa belgelendirme kurumunun ismi ve iareti, Betonun antiyeye ulat saat, Boaltmann balad saat, Boaltmann tamamland saat. lve olarak sevk ve teslim belgesinde aada verilenlerle ilgili ayrntl bilgiler de bulunmaldr. 1) Bu standardda, bilgilerin verilmesi iin zel format tarif edilmemitir. Bu format imlat ve kullanc arasndaki ilikiye baldr. rnein, antiyede kartrlan beton ve nyapml beton mamuller iin beton imlats ve kullancs ayn taraf olabilir.
7.3 Hazr beton iin sevk ve teslim belgesi (irsaliye)
27
ICS 91.100.30 a) b)
TRK STANDARDI
Tasarlanm beton iin : Dayanm snf, evresel etki snflar, Klorr ierii snf, Kvam snf veya hedef deer, Belirtilmise beton karm oranlaryla ilgili snr deerler, Belirtilmise imento tipi ve dayanm snf, Belirtilmise kimyasal katk ve mineral katk tipi, Gerekliyse zel nitelikler, Agregann en byk anma tane bykl, Hafif veya ar beton iin, younluk snf veya hedef younluk deeri. Tarif edilmi beton iin : Beton bileimi ile ilgili detay bilgiler, imento miktar, gerekliyse katk tipi gibi, Su/imento oran veya kvam snf veya belirtildii ekilde hedef deer, Agregann en byk anma tane bykl.
Standarda gre tarif edilmi beton iin verilecek bilgiler, ilgili standard hkmlerine uygun olmaldr.
7.4 antiyede imal edilen beton iin sevk ve teslim belgesi bilgileri
Madde 7.3'te verilen sevk ve teslim belgesinde yer almas gerekli bilgiler, antiyede hazrlanan beton iin de, antiyenin byk olmas veya antiyede birka tip beton imal edilmesi veya beton imal eden tarafn, betonun yerletirilmesinden sorumlu tarafla ayr olmas durumunda geerlidir.
7.5 Taze betonun, teslim anndaki kvam

Genel olarak taze betona teslim annda herhangi kimyasal katk veya su ilve edilmesine izin verilmez. Baz zel hallerde, sorumluluk imaltya ait olmak zere ve artnamede izin verilen kvam snr deerlerinin geilmemesi ve katk ilvesinin, beton tasarmnda ngrlm olmas artyla kvam, belirlenmi deere getirmek iin su veya katk ilve edilebilir. Betoniyere ilve edilen su veya katk miktar, her durumda sevk ve teslim belgesine kaydedilmelidir. Tekrar kartrmada, Madde 9.8e uygun hareket edilmelidir. Not - antiyede transmiksere, artnamede izin verilenden daha fazla su veya kimyasal katk ilve edilmise, bu durumdaki beton harman veya yk, teslim fiinde " Uygun deildir" eklinde belirtilmelidir. Bu tr ilve yapmaya yetkili taraf, olas sonulardan sorumludur ve bu tarafn kim olduu teslim fiinde belirtilmelidir.
Uygunluk kontrol ve uygunluk kriterleri
8.1 Genel
Uygunluk kontrol, betonun artnameye uygunluunu kontrol etmek iin nceden belirlenen uygunluk kurallarna gre alnan kararlar ve uygulamalarn hepsini kapsar. Uygunluk kontrol, imalt kontrolnn (Blm 9) tamamlayc bir parasdr. Not - Uygunluk kontrolnde dikkate alnacak beton zellikleri, standardlatrlm ilemler kullanlarak uygun deneylerle llr. Yapdaki betonun zelliklerine ait gerek deerler, yapnn boyutlar, betonun yerletirilmesi, sktrma, kr artlar ve iklim etkilerine bal olarak deneylerle elde edilen deerlerden farkllk gsterilebilir. Numune alma ve deney pln ile uygunluk kriterleri, Madde 8.2 veya Madde 8.3'de verilen ilemlere uygun olmaldr. Bu artlar, zel mamul standardnda edeer kurallar yer almyorsa nyapml mamullerde kullanlan betonlara da uygulanr. artname hazrlayc daha sk numune alnmasn gerekli grmse taraflar bu konuda nceden anlam olmaldr. Bu maddelerde yer almayan zellikler iin numune alma ve deney pln, deney metodu ve uygunluk kriterlerine imalt ve artname hazrlayc ortaklaa karar vermelidir. Uygunluk deneyleri iin numune alma yeri, teslim yeri ve numune alma yeri arasnda ilgili beton zellikleri ve beton bileim oranlarnda nemli farkllk meydana gelmeyecek ekilde seilmelidir. Doygun olmayan agrega kullanlan hafif betonlardan numuneler, betonun teslim yerinden alnmaldr.
28
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
malt kontrol iin yaplan deneylerin, uygunluk kontrolu iin gerekli olanlarla ayn olmas durumunda bu deneylerin uygunluk deerlendirmesinde de kullanlmasna izin verilir. malt, teslim edilen betonla ilgili dier deney verilerini de uygunluk tayini amacyla kullanabilir. Uygun olma veya uygun olmama haline, uygunluk kriterleri esas alnarak karar verilir. Uygun olmama hali, imalt yerinde ve yapm antiyesinde ilve baz tedbirlerin alnmas sonucunu dourabilir (Madde 8.4).
8.2 Tasarlanm betonun uygunluk kontrol

8.2.1 Basn dayanmnn uygunluk kontrol 8.2.1.1 Genel
C 8/10 il C 55/67 arasnda olan dayanm snflarna dahil normal ve ar beton ve LC 8/9 il LC 55/60 arasnda olan dayanm snflarna dahil hafif betonlarda numune alma ve deney ilemleri her beton bileim oran iin veya aksi kararlatrlmamsa, imalt tarafndan uygunluu belirlenen beton grubunda (Madde 3.1.14) yaplr. Beton grubu kavram, daha yksek dayanm snflarndaki betonlara uygulanmaz. Hafif beton, normal betonlarn meydana getirdii gruplar ierisine kartrlmaz. Benzer zelliklere sahip agregalarla imal edilen hafif betonlar kendilerine ait gruplara ayrlabilirler. Not - Beton grubunun seimi iin klavuz bilgi Ek K' da verilmitir. Beton grubu kavramnn uygulanmas iin daha detayl bilgi ise 13901 sayl CEN Raporunda verilmitir. Beton grubu kullanlyorsa, imalt grubun tm yeleri zerinde kontrol salamal ve numuneler, gruba dahil olarak imal edilen btn beton bileimlerinden alnmaldr. Uygunluk deneylerinin beton grubuna uygulanmasnda en yaygn olarak imal edilen beton bileim oranna sahip olan veya bileim oranlarnn ortalamas olabilecek beton karm referans olarak seilir. Beton grubu ierisindeki her farkl beton bileimine sahip beton ve referans beton arasnda her betondan elde edilen basn dayanm deney sonularn, referans beton deney sonular haline evirebilmek iin bantlar kurulmaldr. Bantlar her deerlendirme evresinde ve imalt artlarnda dikkate almaya deer deiiklikler olduu zaman orijinal basn dayanmlar esas alnarak gzden geirilmelidir. lve olarak, beton grubu iin uygunluk deerlendirilmesinde, her yenin gruba ait olduu dorulanmaldr (Madde 8.2.1.3). Her beton bileim oran veya beton grubu iin, numune alma ve deney pln ve uygunluk kriterleri bakmndan balang imalt ve srekli imalt arasnda farkllk olduu bilinmelidir. Balang imalt, en az 35 deney sonucu elde edilinceye kadar olan imalt kapsar. Srekli imalt,12 aydan fazla olmayan srede en az 35 deney sonucu elde edildikten sonraki imalttr. Bir beton bileimi veya beton grubu imaltnn 12 aydan daha fazla sreyle kesintiye uramas halinde imalt, balang imalt iin verilen kriterleri, numune alma ve deney plann uygulamaldr. Srekli imalt esnasnda imalt, balang imalt iin kulland numune alma, deney pln ve kriterleri kullanabilir. Dayanmn farkl ya iin belirlenmesi halinde uygunluk deerlendirmesinde belirlenmi bu yata deneye tbi tutulan numune sonular esas alnr. Karakteristik dayanm artlarn salad yeterli yaklamla dorulanm belirli hacimdeki betonun tanmlanmasnda Ek B'ye uyulmaldr. Tanmlama ilemi, harman veya yk kalitesi hakknda phe duyulmas veya zel durumlarda proje artnamesinde gerekli grlmesi gibi durumlarda yaplr.
8.2.1.2 Numune alma ve deney pln

Numuneler, betondan rastgele seilerek alnmal ve numune alma ileminde EN 12350-1'e uyulmaldr. niform kabul edilen artlarda imal edilen her beton grubundan (Madde 3.1.14) numune
29
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
alnmaldr. Betonun en az numune alma ve deney skl iin izelge 13'de balang veya srekli imaltta en fazla numune saysn veren sklk seilmelidir. Numuneler, Madde 8.1'de verilen numune alma artlarna uygun olarak imaltnn sorumluluunda betona su veya kimyasal katk maddesinin ilave edilmesinden sonra alnmaldr. Ancak kullanlacak miktarda akkanlatrc veya sperakkanlatrcnn beton dayanm zerinde olumsuz etkisi olmad balang deneyleriyle belirlenmise, bu tr katklarn kvam ayarlamak iin (Madde 7.5) ilve edilmesinden nce de numune alnmasna izin verilebilir. Deney sonucu, tek numunede bulunan veya ayn harmandan alnan iki veya daha fazla sayda numunede, ayn yata bulunan sonularn aritmetik ortalamasdr. Ayn taze beton numunesinden hazrlanm, iki veya daha fazla sayda numuneden elde edilen deney sonularnn, en by ile en k arasndaki farkn ortalama sonutan sapmasnn %15'den daha fazla olmas durumunda, inceleme sonucunda deney sonularndan herhangi birinin atlmas iin kabul edilebilir sebep grlmesi hari, deney sonular reddedilir. izelge 13 - Uygunluk deerlendirilmesi iin en az numune alma skl En az numune alma skl lk 50 m ' den sonraki imalt maltn ilk 50 m ' Balang (35 deney sonucu elde edilinceye kadar)
3 3 a
malt
malt kontrol belgesi olan beton 200 m te bir veya

3
malt kontrol belgesi olmayan beton
3 numune
Bir haftalk imalttan iki
150 m te bir veya
3 Bir gnlk imalttan bir 400 m te bir veya b (35 deney Srekli sonucu elde edildikten Bir haftalk imalttan bir sonraki) 3 a Numune alma ilemi, btn imalta yaylmal ve her 25 m beton hacmi iin birden fazla numune alnmamaldr. b En son 15 adet deney sonucunun standard sapmasnn 1,37 'y gemesi durumunda numune alma skl, daha sonraki 35 deney sonucu elde edilinceye kadar, balang imalt iin gerekli olan skla karlmaldr.
8.2.1.3 Basn dayanm iin uygunluk kriterleri

Uygunluk deerlendirmesi, son 12 ay gemeyen deerlendirme sresi esnasnda alnan deney sonular kullanlarak yaplmaldr. Beton basn dayanmnn uygunluu, Madde 5.5.1.2'ye uygun 28 gnlk deneye tbi tutulan numuneler kullanlarak aada verilen kriterlere gre deerlendirilir. "n" adet rten veya rtmeyen ardk deney sonucu grubu - fcm (1. kriter), Tek deney sonucu - f ci (2. kriter) Not - Uygunluk kriterleri, rtmeyen deney sonularnn esas alnmasyla gelitirilmitir. Kriterlerin rten deney sonularna uygulanmas reddedilme tehlikesini arttrr. Uygunluk, izelge 14'de balang imalt veya srekli imalt iin verilen iki kriterin de salanmasyla kantlanm olur.
1)
1) Dayanmn farkl ya iin belirlenmi olmas halinde uygunluk, belirlenen bu yata deneye tbi tutulan numuneler kullanlarak deerlendirilir.
30
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Uygunluk, beton grubu iin deerlendirilecekse 1. kriter gruba ait olan btn dntrlm deney sonular dikkate alnarak referans betona uygulanr, 2. kriter ise orijinal deney sonularna uygulanr. Bir betonun, grubun yesi olduunun dorulanmas iin o betona ait dntrlmemi btn deney sonularnn ortalamas (fcm),izelge 15'te verilen 3. kritere gre deerlendirilmelidir. Bu kriteri salamayan herhangi beton, gruba ait kabul edilmez ve bamsz olarak uygunluk deerlendirmesine tbi tutulur. izelge 14 - Basn dayanm iin uygunluk kriterleri Grupta elde edilen basn dayanm deney sonucu adedi "n" 1. Kriter "n" adet deney sonucunun ortalamas (fcm) N/mm Balang Srekli 3 15 fck + 4 fck + 1,48
2
2. Kriter Herhangi tek deney sonucu (fci) N/mm

2
malt
fck - 4 fck - 4
izelge 15 - Gruba ait yelerin dorulama kriterleri
Tek beton bileimi iin basn dayanm deney sonucu adedi - "n"
3. Kriter
Gruba ait bir ye iin "n"adet deney sonucu ortalamas - fcm 2 N/mm 2 3 4 5 6 fck -1,0 fck +1,0 fck +2,0 fck +2,5 fck +3,0
Balangta, uygunluu kontrol edilecek imalt sresinin hemen ncesinde,en az aylk srede elde edilen en az 35 deney sonucundan standard sapma hesaplanmaldr. Bu deer tm imalt iin tahmini standard sapma () olarak alnr. Kabul edilen bu standard sapmann gereklii, daha sonraki imaltta kontrol edilmelidir. Tahmin edilen () deerinin dorulanmasnda iki metodun kullanlmasna izin verilir. Metotlardan hangisinin kullanlacana nceden karar verilmelidir. 1. Metot Balangta belirlenen standard sapma, uygunluk kontrol yaplacak daha sonraki imalt sresinde de, bu srede elde edilen son 15 sonu arasnda tespit edilen standard sapmann (S 15) balangtaki standard sapmadan () nemli derecede sapma gstermemesi artyla uygulanabilir. Bu art ; 0,63 S15 1,37 olmas halinde geerli kabul edilir. S15'in bu snr deerler dnda olmas durumunda srekli imalttan en son elde edilen 35 deney sonucu kullanlarak yeni deeri hesaplanr
31
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
2. Metot Srekli imalttan yeni standard sapma deeri () tahmin edilir ve bu deer kullanlr. Sistemin hassasiyeti en az 1. metottaki kadar olmaldr. Belirlenen yeni standard sapma () deeri,daha sonraki deerlendirme sresinde de uygulanmaldr.
8.2.2 Yarmada ekme dayanm iin uygunluk kontrol

Madde 8.2.1.1 hkmleri uygulanr, ancak bu durumda beton grubu kavram uygulanmaz. Her beton bileimi ayr ayr deerlendirilmelidir.
8.2.2.1 Genel

Madde 8.2.1.2 hkmleri uygulanr.
Betonun yarmada ekme dayanm iin, uygunluk deerlendirmesinde en son 12 ay gemeyen deerlendirme sresi boyunca elde edilen deney sonular kullanlmaldr. Betonun yarmada ekme dayanmnn uygunluu, 28 gnlk olarak deneye tbi tutulan numunelerde bulunan sonular kullanlarak deerlendirilir. Ancak aada verilenler iin Madde 5.5.1.3'e gre farkl ya belirlenmise bu ya kullanlr: "n" adet rten veya rtmeyen ardk deney sonucundan ftm oluan gruplar (1. kriter), Tek deney sonucu fti (2. Kriter). Karakteristik yarmada ekme dayanm (ftk)nn uygunluu, izelge 16'da balang imalt ve srekli imalt iin verilen iki kriterin de uygulanan imalt durumuna gre salanmasyla kantlanm olur. izelge 16 - Yarmada ekme dayanm iin uygunluk kriterleri
8.2.2.3 Yarmada ekme dayanm iin uygunluk kriterleri
1. Kriter
malt Grupta elde edilen deney sonucu adedi "n" n" adet deney sonucunun ortalamas (ftm) 2 N/mm ftk +0,5 ftk +1,48
2. Kriter
Herhangi tek deney sonucu (fti) 2 N/mm ftk - 0,5 ftk -0,5
Balang Srekli
3 15
Standard sapma ile ilgili olarak Madde 8.2.1.3'te verilen hkmler burada da uygulanr.
8.2.3 Dayanmdan baka zellikler iin uygunluk kontrol

Beton numuneler rastgele seilir ve EN 12350-1'e uygun olarak alnr. Numune,uniform artlar altnda imal edildii kabul edilen her beton grubundan alnr. Alnacak en az numune says ve uygulanacak deney metotlar izelge 17 ve izelge 18'e uygun olmaldr. Dayanmdan baka beton zellikleri iin uygunluk deerlendirmesi en son 12 ay gemeyen deerlendirme dneminde devam eden imaltta yaplr. Betonun uygunluu, deerlendirme sresince elde edilen deney sonularndan, belirlenmi snr deerler, snfa ait snrlar veya hedef dayanma gre verilmi tolerans snrlar dna kan toplam sonu adedinin izin verilen (nitelikle ilgili metot iin) en yksek sayyla kyaslanmas yoluyla kontrol edilir. lgili zellik hakknda, aada verilenlerin gereklenmesi halinde uygunluk teyid edilmi olur :
8.2.3.2 Dayanmdan baka zellikler iin uygunluk kriterleri
32
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Belirlenmi snr deerler, snfa ait snrlar veya hedef dayanmna gre verilmi tolerans snrlarndan geerli olann dna kan deney sonucu adedi, izelge 17 , izelge 18de tarif edilen ve izelge 19 a veya izelge19 b'de verilmi kabul edilebilir saydan daha fazla olmamaldr. Alternatif olarak (Kabul edilebilir kalite seviyesi (AQL = % 4) olmas halinde art, ISO 3951:1989, izelge II -A (AQL = % 4)'a uygun deikenlerle yaplacak deneyleri esas alabilir, bu durumda kabul edilebilecek kusurlu deney sonucu adedi izelge 19 a' da verilmitir. Btn tek deney sonular izelge 17 veya izelge 18'deki, izin verilen en ok sapma snrlar ierisinde kalmaldr
izelge 17 - Dayanmdan baka zellikler iin uygunluk kriterleri Tek deney sonularnn, belirlenmi snf iin olan snrlardan veya hedef deer toleranslarndan izin verilen en byk sapmas Alt snr Ar betonun younluu Basn dayanm Iin izelge 13'deki gibi Basn dayanm Iin izelge 13'deki gibi izelge 19 a ya 3 - 30 kg/m baklmaldr izelge 19 a ya 3 - 30 kg/m baklmaldr
a
zellik
Deney metodu veya tayin metodu
En az numune Kabul edilebilir veya tayin adedi kusurlu numune adedi
st snr Snr verilmemitir + 30 kg/m

3 a
EN 12390-7
Hafif betonun younluu EN 12390-7
Su/imento oran imento ierii Hava srklenmi taze betonun hava ierii
Madde 5.4.2'ye Gnde bir baklmaldr Madde 5.4.2'ye Gnde bir baklmaldr
izelge 19 a ya Snr verilmemitir + 0,02 baklmaldr izelge 19 a ya 3 -10 kg/m baklmaldr Snr verilmemitir
a
Normal ve ar beton iin EN Dzenli 1 gnlk izelge 19 a ya - % 0,5 12350-7 ve hafif imalttan Mutlak deer baklmaldr beton iin ASTM 1 numune C 173
+ % 1,0 Mutlak deer
Her beton bileimi iin tayin edilmeli ve herhangi Betonun klorr Madde 5.2.7'ye bileenin klorr ierii baklmaldr ieriinde art olmas halinde tekrarlanmaldr a Snrlar belirlenmemise
Snr verilmemitir 0
Daha yksek deere izin verilmemitir.
33
ICS 91.100.30 izelge 18 - Kvam iin uygunluk kriterleri
TRK STANDARDI
Deney metodu
En az numune veya tayin adedi
Kabul edilebilir kusurlu numune adedi
Tek deney sonularnn, belirlenmi snf iin olan snrlardan veya hedef deer toleranslarndan izin a verilen en byk sapmas Alt snr st snr
Belirlenmi kvama sahip Her harmanda, betonun normal arala teslim grnyle, edilen her ykte Gzle muayene betonun grnnn karlatrlmas kme (slamp) EN 12350 -2 i) Basn dayanm iin izelge 13'te verilen sklkta ii) Hava ierii deneyi yapldnda iii) Gzle muayeneden sonra phe durumunda
- 10 mm izelge 19 b'ye baklmaldr - 20 mm

b
+ 20 mm
+ 30 mm
Vebe sresi
EN 12350 -3
- 4 saniye " - 6 saniye - 0,05 " - 0,07

b b
+ 2 saniye + 4 saniye + 0,03 + 0,05

b b
Sktrlabilme derecesi
EN 12350 -4
- 15 mm Yaylma deeri EN 12350 -5 " - 25 mm

b
+ 30 mm + 40 mm
b
a lgili kvam snf iin alt veya st snr yoksa, bu sapma uygulanmaz b Sadece transmikserden ilk boaltlan ksm iin kvam deneyinde uygulanabilir (Madde 5.4.1)
8.3 Standarda gre tarif edilmi beton da dahil olmak zere tarif edilmi betonun uygunluk kontrol
Tarif edilmi betona ait her harmann imento miktar, agrega en byk anma tane bykl ve belirtilmise, agrega karm oranlar ve ve ilgili hallerde su/imento oran,mineral veya kimyasal katk maddesi miktar bakmlarndan uygunluu deerlendirilmelidir. maltla ilgili kaytlarda veya harmana ait bilgisayar ktsnda gsterilen imento, agrega (belirlenmi her snf iin), kimyasal ve mineral katk miktar,izelge 21'de verilen tolerans snrlar ierisinde olmal ve su/imento oran belirtilmi deere 0,04 toleransla uygun olmaldr. Standarda gre tarif edilmi beton iin edeer toleranslar, ilgili standardlarda verilmi olabilir. Beton bileim uygunluunun, taze betonun ayrtrlmas yoluyla tayin edilmesi halinde deney yntemleri ve uygunluk snrlarna, imalt ve kullanc, yukarda verilen snr deerler ve deney metodun hassasiyetini dikkate alnarak nceden ortak karar vermelidir.
34
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Taze beton kvamnn uygunluunun tayininde, Madde 8.2.3'n ilgili paragrafnda ve izelge 18'de verilen hkmler uygulanr. imento tipi ve dayanm snf, Agrega tipleri, Varsa kimyasal veya mineral katk tipi, Belirtilmesi halinde beton bileeni malzelerin kaynaklar. iin uygunluk, belirlenmi zelliklere sahip bileenlerin imalt kaytlar ile sevk ve teslim belgelerinin mukayese edilmesi yoluyla deerlendirilir. izelge 19 a ve izelge 19 b - Dayanmdan baka zellikler iin uygunluk deerlendirmesinde kabul edilebilecek kusurlu deney sonucu (AQL) adedi. izelge 19 a Deney sonucu adedi 1-12 13-19 20-31 32-39 40-49 50-64 65-79 80-94 (AQL) = %4 Kabul edilebilir kusurlu sonu adedi 0 1 2 3 4 5 6 7
95-100 8 Deney sonucu adedinin 100'den fazla olmas halinde, kabul edilebilir uygun kusurlu sonu adedi ISO 2859 1 :1999'da verilen izelge 2 - A'dan alnabilir. izelge 19 b Deney sonucu adedi 1-2 3-4 5-7 8-12 13-19 20-31 32-49 50-79 80-100 (AQL) = % 15 Kabul edilebilir kusurlu sonu adedi 0 1 2 3 5 7 10 14 21
8.4 Mamuln uygun olmamas halinde yaplacak ilemler

Mamuln uygunluk artlarn salamamas halinde, imalt tarafndan aada verilen tedbirler alnmaldr : Deney sonular kontrol edilir ve hata varsa,hatay dzeltmek iin tedbirler alnr. Deneyi tekrarlama gibi ilemlerle uygun olmama durumu kantlanm ise, mevcut imalt kontrol ilemlerinin idaresi de dahil olmak zere ilemler gzden geirilerek dzeltme tedbirleri alnr. Teslim srasnda belirgin olmayan, artnameye aykrln daha sonra farkna varlmsa, artname hazrlayc ve kullanc buna bal hasarn nlenmesi iin uyarlmaldr. Yukarda tarif edilen nlemler kayda geirilmelidir.
35
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Uygun olmama durumu, betona antiyede su veya kimyasal katk maddesi ilve edilmesi (Madde7.5) sonucunda ortaya kmsa, imalt ancak bu ilve iin yetkili olmas halinde nlem almaldr. Not - maltnn bildirmesi yoluyla veya uygunluk deneylerinden elde edilen sonularn artname hkmlerine uymama eklinde tespit edilen uygun olmama halinde yapdan veya yap bileeninden alnacak karot numuneler zerinde EN 12504 -1'e gre ilve deneyler yaplmasna ihtiya duyulabilir veya karot deneyleri ve ykmsz muayene deneyleri birlikte, EN 12504 -2 veya prEN 12504-4: 1999'a uygun olarak yaplabilir.Yap veya yap bileeninin dayanm deerlendirmesi iin klavuz bilgi prEN 13791:1999'da verilmitir.
malt kontrol
9.1 Genel
Btn betonlar, imaltnn sorumluluu altnda imalt kontrolne tbi tutulmaldr. malt kontrol, beton zelliklerinin belirlenmi zelliklere srekli olarak uygun olmasn salamak iin alnacak btn tedbirleri kapsar. Bu kontroller aada verilenleri kapsar : Malzemelerin seimi Beton tasarm, Beton imalt, Muayeneler ve deneyler, Bileen malzemeler, taze ve sertlemi beton ve ekipman zerinde yaplan deney sonularnn kullanm, Varsa, taze betonu tamada kullanlan ekipmann muayenesi, Madde 8'de verilen hkmlere gre uygunluk kontrol. malt kontrolunun dier safhalaryla ilgili artlar daha sonraki maddelerde verilmitir. Bu artlar, imalt hacmi ve eiti, yaplan iler, zel ekipman, betonun imal edildii ve kullanld yerdeki ilemler ve kurallar dikkate alnarak belirlenmelidir. malt yerindeki zel durumlar veya zellikli yaplar veya yap ksmlar iin zel artlarn geerli olduu hallerde ilve artlar gerekli olabilir. Not - Madde 9'da EN ISO 9001'da verilen prensipler dikkate alnmtr.
9.2 malt kontrol sistemleri

Beton kalitesi zerinde etkili ilemleri yneten, uygulayan ve kontrol eden btn personelin sorumluluk, yetki ve ibirlii imalt kontrol sistemi belgesinde (imalt kontrol el kitab) tarif edilmelidir. Bu belgede zellikle, betonun uygun zellikte olmama tehlikesini en aza indirecek ve herhangi kalite problemini belirleyip kayda geirecek, organizasyon serbestlii ve yetkisine sahip olmas gereken personel belirtilmelidir. malt kontrol sistemi, sistemin uygunluk ve etkinliini garanti altna almak iin imalt ynetimi tarafndan en az iki ylda bir gzden geirmelidir. Bu gzden geirme kaytlar, yasal zorunluluklar daha fazla sre gerektirmemesi halinde, en az 3 yl muhafaza edilmelidir. malt kontrol sistemi, talimat ve ilemlerle ilgili yeterli aklayc belge ihtiva etmelidir. Bu ilemler ve talimatlar izelge 22, izelge 23 ve izelge 24' te verilen kontrol artlarna gre hazrlanmal ve uygulanmaldr. malt tarafndan yaplmas plnlanan deney ve muayenelerin skl belgelendirilmelidir. Deney ve muayene sonular kayda geirilmelidir.
9.3 Kaydedilmi veriler ve dier belgeler

malt kontrolnden elde edilen ilgili btn veriler izelge 20'de verildii gibi kaydedilmelidir. malt kontroluyle ilgili kaytlar, yasal zorunluluklarn daha fazla sre gerektirmemesi halinde en az 3 yl muhafaza edilmelidir.
36
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
izelge 20 - Kaydedilmi veriler ve dier belgeler Konu Belirtilen artlar imentolar,agregalar, katklar kimyasal katklar, mineral Kaydedilmi veri veya dier belgeler Szleme artnamesi veya artlarn zeti Tedarikiler ve kaynaklarn isimleri
Karm suyu deneyleri (iilebilir nitelikli suda gerekli Numune alma yeri ve tarihi deildir) Deney sonular Bileen malzeme deneyleri Tarih ve deney sonular Beton tarifi Harmanda veya ykteki bileen ktlelerinin kaytlar (imento miktar gibi) Su/imento oran Klorr ierii Grup yesinin kodu Numune alma tarihi ve yeri Yapdaki yeri,biliniyorsa Kvam (kullanlan metot ve sonular) Younluk, gerektiinde Beton scakl, gerekliinde Hava ierii, gerektiinde Deneye tbi tutulan beton harman veya yknn hacmi Deneye tbi tutulacak numunelerin adedi ve kodu Su/imento oran, gerektiinde Deney tarihi Numunelerin kodu ve ya Younluk ve dayanm deney sonular Belirtilmesi gereken zel hususlar normal olmayan krlma ekli gibi)
Beton bileimi
Taze beton deneyleri
Sertlemi beton deneyleri
(numunenin
Uygunluk deerlendirmesi
artnamelere gre uygun olma veya olmama Mteri (kullanc) ismi mahalli, yapm antiyesi gibi
Hazr beton iin ilve olarak
Deneylerle ilgili sevk ve teslim belgelerinin tarih ve numaralar Sevk ve teslim belgeleri
nyapml beton iin ilve olarak
lgili mamul standardna gre ilve veya farkl veriler gerekli olabilir.
9.4 Deneyler
Deneyler, bu standardda verilen deney metotlarna gre yaplmaldr (referans deney metodu). Dier deney metotlar da, bu deney metodu ile elde edilen sonular ile bu standardda verilen referans deney metotlarndan elde edilen sonular arasnda gvenli bant ve iliki mevcut olmas halinde kullanlabilir. Gvenli bant veya ilikinin doruluu uygun aralklarla kontrol edilmelidir.
37
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Betonun kullanlaca yerde geerli milli standard veya artnamelerde verilmi bant bulunmad srece kontrol ilemi, farkl artlarda iletilen her imalt yeri iin ayr ayr yaplmaldr.
9.5 Beton karm oranlar ve balang deneyleri

Yeni beton karm oranlarnn kullanlmas halinde, betonun belirtilen zellikleri veya yeterli yaklamla plnlanan performansn salanmasn temin etmek iin balang deneyleri yaplmaldr(EkA). Benzer beton veya benzer beton grubuna ait uzun sreli izleme ile elde edilmi sonular varsa balang deneylerine ihtiya duyulmaz. Bileen malzemelerde nemli deiiklik olmas halinde, beton tasarm ve tasarm kabulleri yenilenmelidir. Tarif edilmi beton veya standarda gre tarif edilmi beton iin imaltnn balang deneyleri yapmasna gerek yoktur. Yeni beton karm oranlarnn, bilinen beton karm oranlar arasnda interpolasyon kurulmas veya 2 basn dayanmnn, 5 N/mm yi amayan ekstrapolasyon yoluyla elde edilmesi halinde, balang deneyleriyle elde edilecek gerekli artlarn saland kabul edilir. Beton karm oranlar, beton tasarmnn gerek artlara uygun olduunu garanti altna almak iin belirli aralklarla bileen malzeme zelliklerindeki deiim ve beton karm zerinde yaplan uygunluk deney sonular da dikkate alnarak gzden geirilmelidir.
9.6 Personel, ekipman ve tesis

9.6.1 Personel
malt ve imalt kontrolnde grevlendirilen personel, beton tipi (yksek dayanml beton, hafif beton gibi) iin yeterli uygulama bilgisi, eitim ve tecrbeye sahip olmaldr. malt ve imalt kontrolnde grevlendirilen personelin eitimi ve tecrbeleriyle ilgil uygun belgeler muhafaza edilmelidir. Not - Baz lkelerde,farkl iler iin gerekli bilgi, eitim ve tecrbe seviyesiyle ilgili zel artlar vardr.
9.6.2 Ekipman ve tesis 9.6.2.1 Malzemelerin depolanmas

Bileen malzemeler, iklim etkisi, karma veya kirlenme gibi etkilerle zelliklerinde nemli deiiklik meydana gelmeyecek ve ilgili standarda uygunluu srekli salanacak tarzda depolanmal ve tanmaldr. Bileen malzemelerin iaretlenmelidir. kullanmnda yanllklar nlemek iin depo blmleri ak ekilde
Tedarikilerin, bileen malzemelerle ilgili zel talimatlarna uyulmaldr. Ynlar, silolar ve ambarlar gibi depolama yerlerindeki malzemelerden temsili numune almak iin yeterli imkn salanm olmaldr.
9.6.2.2 Harmanlama ekipman

Harmanlama ekipman, iletimdeki uygulama artlarnda, Madde 9.7'de verilen toleranslar salama ve devam ettirmeye yeterli performansa sahip olmaldr. 01.01.2003 tarihinden sora, tart cihazlarnn EN 45501 : 1992'ye gre belirlenen doruluklar, 90/384/EEC no'lu direktifte verilen doruluk artlarna gre, imento, agrega, su, kimyasal ve mineral katklar iin en az Snf (IIII) seviyesinde olmaldr. Tart cihaznn dorulama amal skala (gsterge) aralklar adedi (n) aada verildii gibi olmaldr: Kimyasal katklar iin en az 1000, imento, agregalar, su ve mineral katklar iin en az 500. Not - Daha fazla bilgi iin Ek Gye bavurulmaldr . Hacimsel l ekipmanlarnn doruluu OIML R 117'de verilen doruluk artlarna uygun olmaldr.
38
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Mevcut harmanlama ekipmanlarndan, bu standardn yaym tarihinde, imalt yaplan yerde geerli artlara uygun olmas kaydyla, bu maddede verilen hkmlere uygun olmayanlarn 01.01.2003 tarihine kadar kullanlmas, bu standarda aykrlk tekil etmez.
9.6.2.3 Kartrclar (Mikserler)

Kartrclar, kapasitesinde kullanldnda, kartrma sresi ierisinde, betonda niform kvam temin etmeye uygun olmaldr. Transmikserler ve kartrmal tayclar, betonu homojen halde teslim etmeye (boaltmaya) uygun donanml olmaldr. Karm suyu veya kimyasal katknn, imaltnn sorumluluunda antiyede ilve edilmesi halinde ise transmikser, ilveten uygun lm ve datma sistemine sahip olmaldr.
9.6.2.4 Deney ekipman

Ekipmann, bileen malzemelerinin ve betonun deneyleri ve muayenesi iin gerekli olduu zaman kullanlabilecek, gerekli btn tesis, ekipman ve bunlarn uygun kullanm iin klavuzlar hazr olmaldr. Kullanlan deney ekipman, deney annda ayarl olmal ve imalt bir kalibrasyon programn uygulamaldr.
9.7 Beton bileenlerinin karm iin tartm

Beton karmnn hazrlanaca yerde, bileen malzemelerin tip ve miktarn ayrntl ekilde gsteren yazl karm talimatnamesi bulundurulmaldr. Bileen malzemelerin karm harman iin tartmnda izin verilen sapmalar 1m veya daha fazla beton miktar iin izelge 21'de verilen snr deerleri gememelidir. Birden fazla sayda harmann birlikte kartrlmas veya transmikserde birlikte veya tekrar kartrlmasnda izelge 21'de verilen toleranslar, toplam beton miktarna (yk) uygulanr. izelge 21 - Bileen malzemelerin karm (harman) iin tartmndaki toleranslar Bileen malzeme imento Su Toplam agrega imento ktlesinin %5' inden daha fazla kullanlan mineral katk imento ktlesinin % 5' i veya daha az miktarda kullanlan kimyasal veya mineral katk Tolerans
3
Gerekli miktarn %3'
Gerekli miktarn %5'i
Not- Tolerans, tartlmas gerekli miktar (hedef deer) ile tartlan miktar arasndaki farktr. imentolar, agregalar ve mineral katklar, ktlece tartlarak harman tekil edilir. Harman iin tartmda gerekli toleranslarn salanmas ve kayda geirilmesi artyla baka metotlara da izin verilebilir. Karm suyu, hafif agregalar, kimyasal katklar ve dier sv katklar ktlece tartlarak veya hacimce llerek karma konulabilir.
9.8 Betonun kartrlmas

Bileen malzemeler Madde 9.6.2.3'e uygun kartrc (mikser) ierisinde kartrlmal ve kartrma ilemine beton niform grnm kazanncaya kadar devam edilmelidir. Kartrc, belirtilmi kartrma kapasitesinden daha fazla yklenmemelidir. Kullanlmas halinde kimyasal katklar, , esas karm ilemi esnasnda harmana ilve edilmelidir. Ancak su azaltc veya yksek oranda su azaltc katklar, esas karm ileminden sonra da ilve edilebilir. Bu durumda kimyasal katknn, harman veya yke tamamen dalarak tam etkili hale gelmesi iin beton tekrar kartrlr.
39
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
3
Not - Transmikserde esas kartrma ileminden sonraki yeniden kartrma sresi 1 dakika/m den daha az olmamal, kimyasal katknn ilve edilmesinden sonra beton en az 5 dakika sreyle kartrlmaldr. Doygun halde olmayan hafif agregalarla hazrlanan betonda, karma balama ile son kartrma (transmikserde yeniden kartrma gibi) arasndaki sre, agregalarn suyu emmesi iin gerekli olan sre kadar uzatlmal ve bylece hafif agrega gzeneklerinden daha sonra kacak havann, sertlemi beton zelliklerinde etkili olabilecek olumsuz etkisi nlenmelidir. Kartrcdan boaltma sonrasnda, taze betonun bileiminde deiiklik yaplmamaldr.
9.9 malt kontrol ilemleri

Bileen malzemeler, ekipman, imalt ilemleri ve beton, artnamelere ve bu standardda verilen artlara uygunluk bakmndan kontrol edilmelidir. Kontrol, zellikleri etkileyen belirgin deiimleri ortaya karabilecek ve uygun dzenlemeler yaplabilecek ekilde olmaldr. Bileen malzemelerin muayene/deney sklk ve tipi izelge 22'de verildii gibi olmaldr. Not - izelge 22, beton bileenlerinin retildikleri yerde, malzeme imalts tarafndan yeterli imalt kontrolne tbi tutulduklar ve bileen malzemelerin tesliminde geerli artnameye uygunluuna dair belgeye sahip olmas veya uygunluunun beyan edilmesi kablne gre hazrlanmtr. Bu ilemlerin yaplmam olmas halinde beton imalts, malzemelerin ilgili standardlara uygunluunu kontrol etmelidir. Ekipman kontrolyle, depolama tesisleri, tartm ve lm ekipmanlar, kartrc ve kontrol cihazlarnn (agregann rutubet orann len cihaz gibi) bu standardda verilen zelliklere uygun ve dzenli alr konumda olmas salanmaldr. Bu amala kullanlan ekipmanlarda yaplacak muayene ve deney sklklar izelge 23'te verilmitir. Tesis, ekipman ve nakliye aralar, plnlanm sisteme gre bakma tbi tutulmal ve srekli olarak uygun alma artlarna sahip olmalar temin edilmelidir. Bu ekilde hareket edilerek beton zellikleri ve miktarnn ilemlerden olumsuz etkilenmesi nlenmi olur. Tasarlanm beton zellikleri, izelge 24'te verilen belirlenmi artlara gre kontrol edilmelidir. Tarif edilmi betonun karm oranlar, kvam ve belirtilmise scakl (2.3.4.6.7.9.10.11.12.13. ve 14. satrlarda) belirlenmi artlara gre kontrol edilmelidir. Kontrol, imalt, teslim noktasna kadar nakliyeyi ve teslimi kapsamaldr. Baz betonlar iin imalt kontrolnde ilve artlara ihtiya duyulabilir.Yksek dayanml beton imalt iin zel bilgi ve tecrbe gereklidir. Bu tr artlar bu standardda verilmemitir. Ek H'da baz klavuz bilgiler mevcuttur . Szlemede beton iin zel artlar belirtilmise, imalt kontrolnde izelge 22, izelge 23 ve izelge 24'de verilenlere ilveten zel tedbirler alnmaldr. zel durumlarda izelge 22, izelge 23 ve izelge 24'de ngrlen tedbirler, zel imalt yeri artlarna uydurulabilir ve edeer seviyede kontrol salayacak nlemlerle yer deitirebilir. izelge 24'te
40
ICS 91.100.30 izelge 22 - Bileen malzemelerin kontrol Bileen malzeme
TRK STANDARDI
Muayene / deney Boaltmadan nce sevk ve teslim d belgesi incelemesi
Ama
En az sklk
imentolar 1 2
Teslimtn siparie uygunluunun ve Her teslimde kaynann doruluunun belirlenmesi iin
Teslimt partisinin sipari Boaltmadan nce edilen ve doru sevk ve teslim belgesi Her teslimde kaynaktan olup bd incelemesi olmadnn belirlenmesi iin Agregalar Agregann boaltmdan nce muayenesi Tane bykl dalm, tane ekli ve kirlilik bakmndan normal grnl agregayla mukayese Her teslimde Teslimatn tama band ile yaplmas halinde,yerel artlara veya teslim artlarna bal olarak belirli aralklarla En az sklk Agrega tedarikisinden bu bilgi alnmamsa yeni kaynak iin ilk teslimde pheli durumda gzle muayeneden sonra Blgesel artlara veya teslim artlarna gre belirli e aralklarla Agrega tedarikisinden bu bilgi alnmamsa yeni kaynak iin ilk teslimde
Bileen malzeme
Muayene / deney
Ama
EN 933-1'e uygun olarak elek analizi deneyi
Standard veya zerinde mutabakat salanm tane bykl dalmna uygunluk deerlendirmesi iin
Kirlilik tayini deneyi
Kirlilik verici madde mevcudiyeti ve miktarnn pheli durumda gzle muayeneden sonra tayini iin Blgesel artlara veya teslim artlarna gre belirli e aralklarla Agrega tedarikisinden bu bilgi alnmamsa yeni kaynak iin ilk teslimde. phe durumunda Agrega tedarikcisinden bu bilgi alnmamsa yeni kaynak iin ilk teslimde. pheli durumda gzle muayeneden sonra Blgesel artlara veya teslim artlarna gre belirli e aralklarla
EN 1097-6'ya gre su emme deneyi
Betonun etkili su miktarn belirlemek iin, Madde 5.4.2
Ar veya hafif agregalar iin ilave kontrol
EN 1097-3'e gre deney
Gevek yn younluunu lmek iin
41
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
8 Kimyasal katklar 9
c
Boaltmadan nce sevk ve teslim belgesi d ve ambalaj zerindeki etiketin incelenmesi EN 934-2'ye gre, younluk, kzl tesi n ile muayene gibi tanmlama deneyleri Boaltmadan nce sevk ve teslim belgesinin d incelenmesi
Teslimt partisinin sipari edilen ve doru Her teslimde kaynaktan olup olmadnn belirlenmesi iin maltnn beyan ettii deerlerle mukayese iin
phe durumunda
10 Toz eklinde c mineral katklar 11
Teslimt partisinin sipari edilen ve doru Her teslimde kaynaktan olup olmadnn belirlenmesi iin Hava srklenmi betonu etkileyebilecek olan karbon muhtevasndaki deiimin belirlenmesi iin Bu bilginin tedarikiden alnmamas halinde, hava srklenmi betonda kullanlacak her teslimde
Uucu kln kzdrma kayb deneyi
Bileen malzeme 12 Sspansiyon eklinde mineral c katklar 13
Muayene / deney Boaltmadan nce sevk ve teslim d belgesinin incelenmesi Younluk deneyi
Ama
En az sklk
Teslimt partisinin sipari edilen ve doru Her teslimde kaynaktan olup olmadnn belirlenmesi iin niformluluk belirlenmesi ilebilir su olmamas durumunda suyun zararl madde iermediinin tayini Her teslimde ve beton imalt esnasnda belirli aralklarla ilir zellikte olmayan yeni su kaynann ilk defa kullanmnda phe durumunda
14
a b c d e
Su
prEN 1008 :1997 ye gre deney
Her imento tipinden haftada bir defa numune alnmas ve phe durumunda deneyin tekrar yaplabilmesi iin saklanmas nerilir. Sevk ve teslim belgesinde veya imalt veri sayfasnda en fazla klorr muhtevas ile ilgili bilgi bulunmal ve betonun kullanlaca yerde geerli kurallara gre alkali silika reaksiyonu bakmndan tanmlayc snflandrma yaplmaldr. Her teslimden numune alnmas ve bunlarn saklanmas nerilir. Sevk ve teslim belgesine, geerli standard veya artnamede gerekli grlen uygunluk sertifikas veya bu konudaki beyan bulunmaldr. Agrega iin imalt kontrolnn belgelendii durumlarda bu gereksizdir.
42
ICS 91.100.30 izelge 23 - Ekipman kontrol Ekipman 1 Stoklama yeri ambar vb.
TRK STANDARDI
Muayene / deney Gzle muayene Gzle performans muayenesi Tartm doruluu deneyi
Ama artlara uygunluk deerlendirmesi iin Tart cihaznn temiz durumda ve doru altnn kontrol
En az sklk Haftada bir Her gn
Tart cihaz 3
lk kurulma aamasnda Milli artnamelere Madde 9.6.2.2'ye gre uygun olarak belirli doruluk deerlendirmesi aralklarlaa phe durumunda
4 Kimyasal katk datclar (Transmikserlere monte edilenler dahil)
Gzle performans muayenesi
l ekipmannn temiz durumda ve doru altn kontrol iin
Her katk iin gnn ilk kullanmnda
Doruluk deneyi
lk kurulma aamasnda Uygun olmayan datmdan kanmak iin Kurulduktan sora belirli a aralklarla phe durumunda lk kurulma aamasnda
Su ler
lm doruluu deneyi
Madde 9.6.2.2'ye gre doruluu belirlemek iin
Kurulduktan sora belirli a aralklarla phe durumunda lk kurulma aamasnda
nce agregann su muhtevasn srekli lm ekipman
llen deerin gerek deer ile mukayesesi Gzle muayene
Doruluk deerlendirmesi iin Harmanlama ekipmannn doru altn kontrol iin
Kurulduktan sora belirli a aralklarla phe durumunda Her gn
Harmandaki bileenlerin gerek ktleleri ile alnmas izelge 21'e gre gereken ktlelerinin Harmanlama sistemi harmanlama ve otomatik doruluunu kontrol iin harmanlama durumunda kaydedilen ktlelerinin mukayesesi (harmanlama sistemine gre uygun metotla)
lk kurulma aamasnda phe durumunda Kurulduktan sonra belirli a aralklarla
43
ICS 91.100.30 izelge 23 - Ekipman kontrol (devam) Ekipman
TRK STANDARDI
Muayene / deney Geerli milli standard veya EN standardna gre kalibrasyon Gzle muayene
Ama
En az sklk Belirli aralklarla

a
10
Deney cihaz
Uygunluk kontrol iin Kartrma ekipmannn ypranmasn kontrol iin
Dayanm deney cihaz iin en az ylda bir kez.
11
Kartrc (Transmikser dahil)
Belirli aralklarla
a Sklk, ekipman cinsi, kullanmndaki hassasiyeti ve fabrika imalt artlarna baldr. izelge 24 - malt ilemleri ve beton zelliklerinin kontrol Deney tipi Tasarlanm beton zellikleri Muayene/deney Balang deneyi (Ek A) Ama Belirlenen zelliklerin talep edilen zellikleri yeterli toleransla karlamas En az sklk Yeni karm oranlar kullanlmadan nce Srekli llmyorsa, her gn Yerel artlara veya iklim artlarna bal olarak deneylerin daha sk veya seyrek olarak yaplmas da gerekli olabilir. Yerel veya iklim artlarna bal olarak Her harmanda Balang deneyleri bnyesinde bileenlerin klorr muhtevasnda art olmas halinde
nce agregann su ierii
Agregann kuru Srekli lm sistemi, ktlesinin belirlenmesi kurutma deneyi veya ve bu yolla ilve edeeri edilecek su miktarnn tayini
ri agregann su ierii
Kurutma deneyi veya edeeri lve edilen su a miktarnn kontrol
Agregann kuru ktlesi nin ve ilve edilecek su miktarnn tayini Su/imento oran iin veri salamak En ok klorr muhtevasnn geilmemesini temin etmek
Taze betonun su ierii
Betonun klorr ierii
Balangta hesap yoluyla tayin
44
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
izelge 24 - malt ilemleri ve beton zelliklerinin kontrol (Devam) Deney tipi 6 Muayene/deney Gzle muayene EN 12350-2, EN 12350-3, EN 12350-4 veya EN 12350-5'e gre kvam deneyleri Ama Normal grnmle kyaslama Belirtilen kvam deerinin salanmasn temin ve su ieriindeki olas deiimi kontrol En az sklk Her harmanda Kvam belirtilmise, izelge 13'de basn dayanm iin verilen sklkta Hava ierii deneyi yaplrken Gzle muayeneden sonra phe duyulmas halinde
Kvam 7
Taze betonun younluu
EN 12350-6'ya gre birim hacim ktlesi tayini deneyleri Beton harmanndaki imento ktlesinin kontrol
a
Hafif ve ar betonda harmann denetimi ve birim hacim ktlesini kontrol iin
Her gn
Taze betonun imento ierii
imento ieriini kontrol ve su/imento Her harmanda orann belirlemek iin veri temini Mineral katk ieriinin kontrol ve su/imento orann Her harmanda belirlemek iin veri temini Kimyasal katk ieriinin kontrol Her harmanda
10
Taze betonun mineral katk ierii
Harmana giren mineral katk ktlesinin kontrol Harmana giren kimyasal katk ktlesi veya hacminin kontrol
11
Taze betonun kimyasal katk ierii Taze betonun su/imento oran
12
Hesaplama veya deney Tanmlanan Belirtilen hallerde, metodu uygulamas su/imento orannn yoluyla (Madde 5.4.2) salandn belirleme Normal ve ar beton iin EN 12350-7'ye gre, hafif beton iin ASTM C 173'e gre deney Tanmlanan srklenmi hava ieriinin salandn belirleme Hava srklenmi betonda : Her gnlk imaltta lk harmanda veya ykte, hava ierii sabit hale gelinceye kadar phe durumunda Beton iin en dk scaklk olan 5C nin veya tanmlanm snrn salandn belirleme Scakln belirtildii hallerde : -Duruma bal olarak belirli aralklarla, -Beton scaklnn snra yakn olduu hallerde, her harman veya ykte
13
Belirtilen hallerde, taze betonun hava ierii
14
Taze betonun scakl
Scakln llmesi
45
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Deney tipi 15 Sertlemi hafif veya ar betonun younluunun tayini Kalba dklerek hazrlanm beton numunede basn dayanm deneyi
Muayene/deney EN 12390-7 ye gre deney

b
Ama
En az sklk
Tanmlanm Younluk belirtilmise, younluun basn dayanm tayini salandn belirleme deneyi ile ayn sklkta
Basn dayanmnn belirtildii pr EN 12390-3 :1999'a Belirtilen dayanmn durumda,Madde 8.1 16 gre deney salandn belirleme ve Madde 8.2.1'de uygunluk kontrol iin verilen sklkta a Kaydedici cihaz kullanlmyorsa ve harman veya yk iin toleranslar geilmise, imalt kaytlar ierisinde harmana giren malzeme miktarlar kaydedilir. b Etv kurusu birim hacimle gvenli iliki kurulmusa deney, doygun durumda da uygulanabilir.
10 Uygunluk deerlendirmesi
10.1 Genel
malt, betonun belirtilen artlara uygunluunun salanmasndan sorumludur. Bu amala imalt,aada verilen grevleri yerine getirmelidir : a) Gerekli durumlarda balang deneyleri (Madde 9.5 ve Ek A) b) Uygunluk kontroln (Madde 8) de ihtiva eden imalt kontrol (Madde 9) malt kontrolnn denetlenmesi ve uygunluunun belgelendirilmesinde, yetkilendirilmi denetim ve belgelendirme kurulularnn grev almas, betonun performans dzeyine, betonun kullanm amacna, imaltn tipine ve beton bileimindeki emniyet payna baldr. Genel olarak, imalt kontrolnn tahkiki ve belgelendirilmesinin muayene etme ve belge vermeye yetkili kurum tarafndan yaplmas nerilir. Bu durum beton bileiminde emniyet pay fazla olan standarda gre tarif edilmi beton (Ek A.5), snrl kullanm iin plnlanan beton ve dk beton snflar iin (Madde 6.4) gerekli grlmez. nyapml beton mamuller iin uygunluk deerlendirmesine ait artlar ve kurallar, ilgili teknik artnamelerde verilir(mamul standardlar ve teknik onay belgeleri).
10.2 malt kontrolunn denetimi, deerlendirilmesi ve belgelendirilmesi

Szlemeye gre veya betonun kullanld yerde geerli kurallara gre gerekli olmas halinde imalt tarafndan gerekletirilen imalt kontrol,muayene yapmaya yetkili denetim kurumu tarafndan deerlendirilmeli ve denetlenmeli ve daha sonra belge vermeye yetkili kurum tarafndan belgelendirilmelidir. Deerlendirme, denetim ve belgelendirme iin Ek C'de verilen kurallar uygulanr.
11 Tasarlanm betonun ksa gsterilii

Tasarlanm betonun gerekli zelliklerinin ksa gsterilii iin aada verilen format uygulanr: Bu standarda (EN 206-1) atf Basn dayanm snf : izelge 7 veya izelge 8'de tarif edilen basn dayanm snf,C 25/30 gibi. Etki snflarna gre snr deerler iin : izelge 1'de verilen snf gsterimi, ardndan snr 1) deerlerle ilgili hkm yaynlayan lke isminin ksa gsterimi , beton bileimi oranlar ve zellikler listesi haricindeki beton zellikleri, rnein ; Fransz uygulama kurallarna gre XD2(F) gibi. En yksek klorr muhtevas : izelge 10'da tarif edilen snf, Cl 0,20 gibi. Agrega en byk tane anma bykl : Madde 4.2.2'de tarif edildii ekilde Den ok deeri,D en ok 22 gibi. Younluk : izelge 9'da verildii gibi snf gsterimi veya hedef deer,D 1,8 gibi. Kvam : Madde 4.2.1'de tarif edilen snf kullanlarak veya hedef deer ve ynteme gre. 1) Uluslararas ara plaka koduna gre lke isminin ksaltlm gsterimine, kurallarn gerektirdii dier bilgiler eklenebilir
46
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Ek A Balang deneyi
A.1 Genel
Bu ekte Madde 5.2.1, Madde 5.2.5.1, Madde 6.1 ve Madde 9.5 de geen balang deneyleriyle ilgili ayrntlar verilmitir. Balang deneyleri ile, taze ve sertlemi beton iin belirlenen btn zellikleri salayan beton elde etme imkn salanr.malt veya artname hazrlaycs, daha nceki deneylerden elde edilen veriler veya uzun sreli tecrbeye dayanan verilerle, yeterli zellikleri salayacak tasarm yapabilirse bu ilem balang deneyleri yerine kabul edilebilir. Balang deneyleri, tasarlanm beton iin imaltnn, tarif edilmi beton iin artname hazlaycnn ve standarda gre tarif edilmi beton iin standard tekilatnn sorumluluundadr.
A.2 Balang deneylerinden sorumlu olan taraf
A.3 Balang deneylerinin skl
Balang deneyleri, yeni beton veya yeni beton grubu kullanlmadan nce yaplmaldr. Balang deneyleri, bileen malzemelerinde veya daha nceki deneylerde kullanlan zel niteliklerde nemli deiimler olmas halinde tekrarlanmaldr.
A.4 Deney artlar
Balang deneyleri, genellikle 15C ile 22C arasndaki scakla sahip taze betonda yaplr. Not - Beton, antiyede, olduka geni aralkta deien scaklk artlarnda dklecekse veya sl ilem uygulanacaksa,bu artlarn beton zellikleri zerindeki etkisini ve herhangi ilve deney yapma ihtiyacn dikkate alabilmesi iin, bu artlar imaltya bildirilmelidir. Her beton karm iin balang deneylerinde deney, harmann herbirisinden alnacak er adet numune zerinde yaplmaldr. Balang deneylerinin beton grubu iin yaplmas halinde numune alnacak beton says grup ierisindeki beton karm oranlar deiimini temsil edecek kadar olmaldr. Bu durumda her beton iin harman says bire indirilir. Bir harman veya ykn dayanm olarak deney sonularnn ortalamas alnmaldr. Betonda balang deney sonucu, harman veya yklerin ortalama dayanmdr. Kartrma ve kvam deneyi arasnda geen sre ve sonular kaydedilmelidir. Standarda gre tarif edilmi betonda, lke genelinde kullanlmas tahmin edilen ve izin verilmi btn bileen malzemelerini ihtiva edecek ekilde, olduka fazla sayda deney gereklidir. Balang deney sonular, sorumlu standard organizasyonu tarafndan kayda geirilmelidir. Beton zellikleri, bilhassa taze beton zelliklerinin deerlendirilmesinde, balang deneylerinde ve gerek imaltta kullanlan kartrc tipleri arasndaki farklar ve balang deneylerinde uygulanan kartrma ilemleri ile gerek imalttaki ilemler arasndaki fark dikkate alnmaldr. Gerek uygulamada kullanlacak karm oranlarna sahip betonun basn dayanm, izelge 7 ve izelge 8'de verilen fck deerlerinden yeterli seviyede yksek olmaldr. Bu fazlalk en az, Madde 8.2.1'de verilen uygunluk kriterlerini salayacak kadar olmaldr. Fazlalk, beklenen standard sapmann yaklak iki kat kadar olmaldr. Bu fark imalt tesisleri, bileen malzemeler ve dalmla ilgili daha 2 2 nceki mevcut bilgilere bal olarak 6 N / mm ile 12 N/mm dayanma tekabl eder. Balang deneylerinin, standarda gre tarif edilmi beton iin kabul kriterleri ; f cm f ck + 12 dir. Betonun yerletirilecei andaki veya hazr beton iin teslim anndaki beton kvam, kvam snf iin verilen snr deerler ierisinde olmaldr. Beton, belirtilen dier zellikler bakmndan belirlenmi deerlere makul bir sapma ile uyum gstermelidir.
A.5 Balang deneyleri iin kabul kriterleri
47
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Ek B Basn dayanm ile tanmlama deneyleri

B.1 Genel
Bu ek, Madde 8.2.1.1'de verilen tanmlama deneylerinin ayrntlarn kapsar. Tanmlama deneyleri, incelenen hacimdeki betonun, imalt tarafndan karakteristik dayanmn uygun olarak deerlendirilen beton grubuna ait olup olmadn gsterir.
B.2 Numune alma ve deney pln

Tanmlama deneyi iin ilgili beton hacmi, aada verilen rnekler gibi belirlenmelidir. Kaliteyle ilgili phe varsa tek harman veya tek yk miktarlar, Binann her kat iin veya binann bir katnn kiriler/demeler grubu veya kolonlar/perdeler grubu veya dier yaplarn benzer ksmlar iin teslim edilen beton miktar 3 antiyeye bir haftada teslim edilen,400m ' ten fazla olmayan beton miktar. Belirlenen hacimdeki betondan alnacak numune says belirtilmelidir. Numuneler EN 12350-1'e uygun olarak farkl harman veya yklerden alnmaldr. Numuneler, EN 12390-2'ye uygun olarak hazrlanmal ve kre tbi tutulmaldr. Numunelerin basn dayanmlar prEN 12390-3 :1999'a gre tayin edilmelidir. Deney sonucu, ayn harmandan hazrlanm,ayn yataki iki veya daha fazla numune sonucunun ortalamasdr. Deney sonularnn en by ile en k arasndaki farkn, aritmetik ortalamann %15'den daha fazla olmas durumunda, inceleme sonucunda, deney sonularndan herhangi birisinin atlmas iin kabul edilebilir sebep grlmesi hari, deney sonular atlr.
B.3 Basn dayanm ile tanmlama kriterleri

B.3.1 malt kontrol belgeli imal edilen beton
Her tek dayanm deney sonucu ve "n" adet rtmeyen ayr sonucun ortalamas, betonun tanmlanmas iin izelge B-1'de tarif edildii gibi deerlendirilir. izelge B.1'de verilen her iki kriterin de, belirlenmi hacimdeki betondan alnan n adet deney sonucu kullanlarak salanmasyla, betonun gruba ait olduu kabul edilir. izelge B.1 - Basn dayanm ile tanmlama kriterleri Belirli hacimdeki betondan elde edilen deney adedi "n" 1. Kriter "n" adet deney sonucu ortalamas (fcm) N/mm 1 2-4 5-6
2
2. Kriter Herhangi tek deney sonucu (fci) N/mm

2
Uygulanamaz fck+1 fck+2
fck - 4 fck - 4 fck - 4
Not - izelge B-1'de verilen tanmlama kriterlerine gre uygun beton hacminin red ihtimali % 1'dir.
B.3.2 malt kontrol belgesiz imal edilen beton

Belirlenmi hacimdeki betondan, deneyler iin en az 3 adet numune alnmaldr. Balang deneyi iin Madde 8.2.1.3 ve izelge 14de verilen uygunluk kriterinin salanmasyla betonun uygun gruba ait olduu kabul edilir.
48
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Ek C malt kontrolnn denetimi, deerlendirilmesi ve belgelendirilmesi kurallar

C.1 Genel
malt kontrolnn (Madde 9) gerektii hallerde, yetkili kurum tarafndan deerlendirilmesi, denetimi ve belgelendirilmesi ilemleri bu ekte verilmitir.
C.2 Denetim kurumunun yapaca ilemler

C.2.1 malt kontrolnn balang deerlendirilmesi
Beton imalt tesisi ve imalt ilemi kontrolnn balang denetimi yetkili denetim kurumu tarafndan yaplmaldr. Balang denetiminin amac, nizami imalt iin ekipman ve personel bakmndan, nceden gerekli grlenlerin gerekletirilip gerekletirilmediinin ve imalt kontrolnn uygun olup olmadnn tespitidir. Denetim kurumu en az aada verilenleri kontrol etmelidir : maltnn imalt kontrol el kitabn ve el kitabnn ierdii hkmleri, zellikle Madde 9'da verilen imalt kontrol artlarna uygunluk bakmndan ve genel olarak bu standard hkmlerinin dikkate alnp alnmad, malt tesisi muayenesi iin gerekli olan gncel belgelerin tesiste bulunup bulunmad ve bu belgelerin ilgili ahslarn incelemesine ak olup olmad, Ekipman, bileen malzemeler ve betonun muayene ve deneylerinde gerekli btn ekipman ve imknlarn salanp salanmad, malt ve imalt kontrol iin grevlendirilen personelin bilgi, eitim ve tecrbesi, Balang deneylerinin Ek A' ya uygun ekilde yaplp yaplmad ve sonularn yeterli ekilde kayda geirilip geirilmedii. Dolayl deneyler kullanlmas veya dayanm uygunluunun, beton grubu kavramna gre dntrlm sonular esas almas halinde imalt, yetkili denetim kurumunu ikna edecek ekilde, dorudan ve dolayl deney sonular arasnda gvenli iliki veya korelasyon bulunduunu kantlamaldr. Denetim kurumu, malt kontrol sonularnn gvenilirliini kontrol etmek iin, imaltnn deneylerine paralel spot (an) deneyler yapmaldr. maltnn deney lboratuvarlarnn akredite olmas ve akreditasyona yetkili kurumun denetimi altnda bulunmas halinde, bu tr spot deneyler yerine, imaltnn kontrol sistemi ve imalt verileri detayl olarak incelenebilir. Balang denetiminden elde edilen sonular, zellikle imalt yerindeki ekipman, imalt kontrol sistemi ve sistemin deerlendirilmesiyle iligili btn sonular deerlendirme raporuna kaydedilmelidir. malt nitesinin, balang denetimi sonucunda yeterli grlmesi halinde,denetim kurumunca imalt kontrolnn Madde 9'a uygun olduunu belirten rapor hazrlanmaldr. Bu rapor hem imaltya,hem de sertifika vermeye yetkili kuruma verilmelidir. Not - Bu rapor esas alnarak, belgelendirmeye yetkili kurum imalt kontrol belgelendirmesine karar vermelidir (Madde C.3.1).
C.2.2 malt kontrolnn srekli denetimi C.2.2.1 Rutin (dzenli aralklarla yaplan) denetim
Denetim kurumunca dzenli aralklarla yaplan denetimin temel amac, imalt iin nceden gerekli grlenlerin ve kararlatrlan imalt kontrolnn srdrlmesini salamaktr. Bu amala balang denetiminin deerlendirme raporu, kararlatrlan imalt kontrolnn beyan olarak kullanlabilir. malt, imalt kontrol sisteminin srekli ekilde uygulanmasndan sorumludur. malt yerindeki tesislerde, imalt kontrol sisteminde veya imalt kontrol el kitabnda nemli deiiklik olmas halinde
49
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
imalt, bu deiiklikleri denetim kurumuna yazl olarak bildirmelidir. Bu artlarda denetim kurumu, denetimin tekrarlanmasn gerekli grebilir. Rutin denetim esnasnda,denetim kurumu en az aada verilenleri deerlendirmelidir : malt, numune alma ve deney ilemlerini, Kaydedilmi verileri, Denetim sresince imalt kontrol ilemi iin alnan numunelerden elde edilen sonular, Gerekli deney ve ilemlerin uygun sklkla yaplp yaplmadn, malt ekipmannn bakm ve ayarlarnn, nceden yaplan programa gre yaplp yaplmadn, Deney aletlerinin bakm ve kalibrasyonlarnn ngrlen prograna gre yaplp yaplmad, Herhangi uygun olmama durumunda alnacak nlemleri, lgili yerlerde sevk ve teslim belgesi ve uygunluk beyann. Denetim kurumu, imaltnn imalt kontrolu iin numune alma ilemleri ve yapt deneyler hakknda gven salamak zere,devam eden imalttan spot numune almaldr. Bu amala numune alma ilemi nceden haber verilmeden yaplmaldr. Denetim kurumu, zel artlar dikkate alarak, her imalt birimi iin betonda yaplacak deneylerin uygun skln belirlemelidir. maltnn deney lboratuvarnn akredite olmas ve akreditasyona yetkili kurumun denetimi altnda bulunmas halinde zel baz hallerde bu tr spot deneyler yerine, imaltnn kontrol sistemi verileri ayrntl olarak incelenir. Tasarlanm betonlar, dayanm ve kvam gibi belirlenmi zellikleri bakmndan deneye tbi tutulurlar. Tarif edilmi betonlarda ise deneyler sadece kvam ve karm oranlarn kapsar. malt tarafndan yaplan rutin deneylerin sonularyla, denetim kurumu tarafndan yaplan deney sonular birbiriyle kyaslanmaldr. Denetim kurumu, dorudan ve dolayl deneyler arasndaki ve beton grubu yeleri arasndaki ilikinin gvenli olup olmadn belirli aralklarla kontrol etmelidir. Rutin denetim sonular, rapor haline getirilmeli ve imalt ile sertifika vermeye yetkili kuruma da verilmelidir. Rutin denetimler, dorulama veya sertifikasyon emasnda daha fazla veya daha az sklkla ilgili artlar belirtilmemise ylda en az iki defa yaplmaldr.
C.2.2.2 Olaan d denetimler

Olaan d denetim aada verilen durumlarda gereklidir: Rutin denetim esnasnda, sonularda belirgin aykrlk grlmse (tekrar muayene), Alt aydan daha fazla sreyle imalt yaplmamsa, malt artlarndaki deime gibi nedenlerle imalt tarafndan talep edilmesi halinde, Belgelendirme kurumu tarafndan, hakl sebebe dayanarak talep edilmise. Olaand denetimin kapsam, tipi ve zamanlamas zel artlara baldr.
C.3 Belgelendirme kurumunun yapaca ilemler

C.3.1 malt kontrolnn belgelendirilmesi
Belgelendirme kurumu, imalt kontroln, denetim kurumu tarafndan hazrlanan ve imalt kontrolnn balang denetimi sonunda imalt nitesinin denetim kurumunca yeterli bulunduunu gsteren raporu esas alarak belgelendirmelidir. Belgelendirme kurumu, imalt kontrolnn srekli denetimiyle ilgili raporu esas alarak, belgenin geerlilik sresine karar vermelidir.
C.3.2 Uygun olmama durumunda alnacak nlemler

Denetim kurumunca artnameye uygun olmama tespiti veya imalt ileminde veya imalt kontrolnde imaltnn zamannda nlem alamad (Madde 8.4) kusurlarn ortaya kmas durumunda,
50
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
belgelendirme kurumu imalty kusuru en ksa srede giderme konusunda uyarmaldr. maltnn alaca nlemler denetim kurumu tarafndan onaylanmaldr. Aada verilen hususlarda uygun olmama tespiti deneyler yaplmaldr: Dayanm, Su/imento oran Karm bileimlerindeki temel snrlandrmalar, Tasarlanm hafif veya ar betonun younluu, Tarif edilmi beton iin belirlenmi bileim. halinde, olaan d denetim ve uygun ilve
Olaan d denetim sonularnn tatmin edici olmamas veya ilve deney sonularnn belirlenmi kriterleri salamamas durumunda, belgelendirme kurumu, imalt kontrolnn uygunluk sertifikasn askya alabilir veya hemen iptal edebilir. Not - malt kontrol uygunluk belgesinin askya alnmas veya iptal edilmesinden sonra imaltya bu sertifikay kullanma izni verilmez. Dier hatal durumlarda, belgelendirme kurumu, olaan d denetimin gereksiz olduuna karar verip,hatann dzeltildiine dair belgelere dayanan delili kabul edebilir. Bu tr delil daha sonra yaplacak rutin denetimde dorulanmaldr.
51
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Ek D (Bilgi iin) Kaynaklar

ENV 1992-1-1 Eurocode 2 : Design of concrete structures - Part 1-1: General rules and rules for buildings. EN 12390-4 Testing hardened concrete - Part 4 : Compressive strength - Specification for compression testing machines. EN 12390 -5 Testing hardened concrete - Part 5 : Flexural strength of test specimens. EN 12390 -8 Testing hardened concrete - Part 8 : Depth of penetration of water under pressure EN 12504-1 Testing concrete in structures - Part 1: Cored specimens - Taking, examining and testing in compression. EN 12504-2 Testing concrete in structures - Part 2 : Non - Destructive testing - Determination of rebound number. prEN 12504-3:1999 Testing concrete in structures - Part 3 : Determination of pull-out force. prEN 12504-4:1998 Testing concrete in structures - Part 4 : Determination of ultrasonic pulse velocity. ENV 13670-1 Execution of concrete structures - Part 1: Common rules. PrEN 13791:1999 Assessment of concrete compressive strength in structures or in structural elements. EN ISO 9001 Quality systems - Model of quality assurance in design / development, production, installation and servicing (ISO 9001:1994). CR 1901 Regional specifications for the avoidance of damaging alkali-silica reactions in concrete. CR 13901 The use of the concept of concrete families for production and conformity control of concrete. CR 13902 Determination of water / cement ratio of fresh concrete. CEB Bulletin of Information 197-FIP,High strength concrete - State of the art report; SR90/1 - 1990
52
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Ek E (Bilgi iin) Beton zellikleri iin edeer performans kavramnn uygulanmas hakknda klavuz
Bu ekte Madde 5.2.5.1 ve Madde 5.2.5.3'de geen edeer beton performans kavramnn ayrntlar verilmitir. Mineral katk ihtiva eden beton performansnn referans beton performansna en azndan eit olduu, deneylerle gsterilmelidir. Referans beton aada verilen artlar salamaldr : EN 197-1'e uygun tipte ve imento ve mineral katk kombinasyonuna uygun bileenlere sahip imento ihtiva etmeli, Geerli etki snf iin Madde 5.3.2'de verilen artlara uygun olmaldr. Yukarda verilen art salayan uygun imento temin edilememesi durumunda CEM I tipi imento kullanlmaldr. Deney program, mineral katk ieren betonun referans betonla, zel etki snf iin evreden kaynaklanan etkiyle ortaya kan zel tesir bakmndan edeer davran gsterip gstermediini ortaya karacak gerekli btn deneyleri iermelidir. Deneyler, ilgili deneyler iin akreditasyon belgesine ve tecrbeye sahip ayn lboratuvarda ayn anda yaplmaldr. Deney sonucu, performansla ilgili olarak EN 197-1'e uygun imento ihtiva eden ve Madde 5.3.2'de verilenlerden ilgili etki snf iin gerekli artlar salayan betonla ayn gvenlik derecesini salamaldr. Bu metodun uygulanaca beton bileim aral aada verilen ekilde snrlandrlmaldr : imento bileiminde bulunan da dahil olmak zere toplam mineral katk miktar, izin verilen imentoya uygun tip iin EN 197-1'de verilen snrlar ierisinde olmaldr. imento ve mineral katknn toplam, en az Madde 5.3.2de ilgili etki snf iin verilen gerekli imento miktarna eit olmaldr. Su /(imento+mineral katk) oran,Madde 5.3.2'de ilgili etki snf iin verilen en ok su/imento orann gememelidir.
53
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Ek F (Bilgi iin) Beton karm iin snr deerlerle ilgili neriler

Bu ekte beton karmnda, Madde 5.3.2'ye gre etki snf ile ilgili zellikler iin snr deerlerin seimi hakknda neriler verilmitir. izelge F.1'de verilen deerler, yapnn 50 yl kullanm mrne sahip olaca esas alnarak belirlenmitir. izelge F.1'de verilen deerler EN 197-1'e uygun CEM I tipi imento ve 20 mm - 32mm arasnda agrega en byk anma tane byklne sahip agrega ile yaplm betonlarda geerlidir. En kk dayanm snflar, su/imento oran ile 32,5 snf dayanma sahip imento ile yaplm betonun dayanm snf arasndaki iliki kullanlarak belirlenmitir. En yksek su/imento oran ve en az imento miktar snr deerleri, her durumda uygulanabilir. Ayn zamanda beton dayanm snf da ilve olarak belirtilebilir.
54
ICS 91.100.30 izelge F.1 - Beton karm ve zellikleri iin nerilen snr deerler
TRK STANDARDI
Etki snflar
Korozyon Karbonatlama veya zararl etki korozyon tehlikesi yok X0 En byk su/imento oran En kk C12/25 dayanm snf En az imento 3 ierii(kg/m En az hava ierii (%) Dier artlar XC1 0,65 XC2 0,60 XC3 0,55 nedeniyle
Klorrn sebep olduu korozyon

Deniz suyu Deniz klorr XS3 0,45
C35/45
suyu
haricinde Donma/zlme etkisi
Zararl kimyasal ortam
XC4 0,50
XS1 0,50
XS2 0,45
XD1 0,55
C30/37
XD2 0,55
C30/37
XD3 0,45
XF1 0,55
XF2 0,55
XF3 0,50
XF4 0,45
XA1 0,55
XA2 0,50
XA3 0,45
C20/25 C25/30 C30/37 C30/37 C30/37 C35/45
C35/45 C30/37 C25/30 C30/37 C30/37 C30/37 C30/37 C35/45
260 -
280 -
280 -
300 -
300 -
320 -
340 -
300 -
300 -
320 -
300 -
300 4,0
a
320 4,0
a
340 4,0
a
300 -
320 -
360 -
prEN 12620 : 2000'e uygun donma/zlme dayankllna sahip agrega
Slfatlara dayankl b) imento
a Hava srklenmemi betonda,beton performans,ilgili etki snf iin donma/zlme etkisine dayankll kantlanm betonla mukayese edilerek uygun deney metoduna gre belirlenmelidir. b XA2 ve XA3 etki snfnda baskn etkinin SO2 den kaynaklanmas halinde slfatlara dayankl imento kullanlmas zorunludur.Slfatlara dayankllk bakmndan 4 imentonun snflandrlmas halinde orta ve yksek dayankl olarak snflandrlan imento X A2 etki snfnda (uygulanabiliyorsa X A1 etki snfnda)ve yksek dayankl imento ise XA3 etki snfnda kullanlmaldr.
55
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Ek G (Bilgi iin) Harmanlama (karm elemanlar miktarlarn tartma) ekipmannn doruluk artlar
G.1 Genel
Bu ekte Madde 9.6.2.2 iin gerekli olmas nedeniyle EN 45501:1992 nin hkmleri zetlenmitir. CEN kurallarna gre, EN 45501:1992 CEN yesi tm Avrupa lkelerinde, 1993 yl sonuna kadar uygulanmaya balanmal ve mevcut mill standardlarla uyumsuzluk olmas durumunda edeer mill standardn yrlkten kaldrlaca 1995 ylna kadar birlikte kullanlmaldr, EN 45501 :1992'da otomatik olmayan (elle altrlan) tart aletleri iin metrolojik ve teknik zellikler belirtilmitir. Otomatik tart ekipmanlaryla ilgili Avrupa standard henz mevcut deildir. Ancak bu tr aletler iin de EN 45501:1992'ye atfta bulunulmas beklenilmektdir. Bu nedenle EN 206-1'de otomatik olan ve olmayan tart aletlerinin hepsi iin de EN 45501:1992'nin uygulanmas art getirilmitir. Otomatik olmayan tart aletlerinin, tartlacak ktlenin doldurulmas veya hazneden boaltlmas gibi tart ileminin bir operatr tarafndan yaplmas gerekir. Tartm deeri, aletten dorudan veya yazcdan kt alnarak okunabilir.
G.2 Doruluk snflar

EN 45501:1992'de doruluk 4 snfa ayrlmtr: Snf (I), zel doruluk Snf (II), Yksek doruluk Snf (III), Orta doruluk Snf (IIII), Basit doruluk Bu standardda beton imalt iin imento,agregalar,su,kimyasal ve mineral katklarn tartmnda en az doruluk snf, snf (IIII) olarak seilmitir.
G.3 Aletlerin snflandrlmas

Snf (IIII) iin, muayene sabiti, muayene sabiti says ve en kk kapasite izelge G1'de verilmitir. Yardmc gsterge tertibat olmayan taksimatl tart aletleri iin muayene sabiti gerek taksimat aralna eittir. Cihazn yardmc gsterge tertibat bulunmas veya cihazn taksimatlandrlmam olmas halinde muayene sabiti EN 45501:1992'de verilen klavuza gre imalt tarafndan seilir. izelge G1 - (EN 45501:1992 izelge 3'den alnmtr) Muayene sabiti (e) says (n)
n = (En byk kapasite) / e
Doruluk snf
Muayene sabiti (e)
Ar hatadan kanmak iin en kk alet kapasitesi
Basit (IIII)
5g e
100 n 1000
10 e
Muayene sabiti says (n), aada verilen ekilde olmaldr. Kimyasal katklar iin en az 1000, imento, agrega, su ve mineral katklar iin en az 500 (Madde 9.6.2.2)
56
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
rnek - imento iin tart ekipman 3000 kg kapasiteye sahip ve taksimat aralklar 5 kg'dr. Muayene sabiti (e) says (n) = 3000/5 =600 olup bu deer izelge G1'de 3. Stunda izin verilen snrlar arasnda ve 500'dr. zin verilen en yksek hata : Aletin kurulmasndan sonra yaplan ilk dorulamada izin verilen ve kullanmdaki alette,izelge G.2'de gsterilen en yksek hata birbirinden farkldr. izelge G.2 - (EN 45501 : 1992 izelge 6dan alnmtr) Muayene sabiti (e) cinsinden ifade edilen (m) ykleri Snf (IIII) 0 m 50 e 50 e < m 200 e 200 e < m 1000 e zin verilen en byk hata lk dorulamada 0,5 e 1,0 e 1,5 e Kullanm esnasnda 1,0 e 2,0 e 3,0 e
G.4 EN 45501 : 1992deki dier artlar

Dorulama amal deneylerin tm ayrntlar standardda tarif edilmi, ayn zamanda uygun aletlerin kurulmas ve tasarmyla ilgili genel teknik artlar tarif edilmitir. EN 45501 : 1992nin eklerinde aada verilenler iin deney ilemleri gsterilmitir. Otomatik olmayan tart aletleri iin deney ilemleri, Elektronik tart aletleri iin ek deneyler.
57
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Ek H (Bilgi iin) Yksek dayanml beton iin ilve hkmler

Bu ekte, izelge 22, izelge 23 ve izelge 24'te imalt kontrolu iin verilen hkmlere ilve olarak, yksek dayanml beton imalt iin baz neriler verilmitir. Aada verilen izelge H.1,izelge H.2 ve izelge H.3'teki satr numaralar srasyla izelge 22, izelge 23 ve izelge 24'te verilenlerle ayndr, bu artlar yerine edeer artlar kullanlabilir veya bu artlara baz ilveler yaplabilir. izelge H.1 - Bileen malzemelerin kontrol Bileen malzeme Muayene/deney EN 933-1'e uygun olarak elek analizi deneyi veya agrega tedarikisinin verecei bilgi Ama zerinde mutabakat salanm tane bykl dalmna uygunluk deerlendirmesi En az sklk Agregann snrlandrlm toleransla teslim edilmesi ve imalat kontrol sertifikasna sahip olmas durumu hari her gn
Agregalar 4
9 a Kimyasal a katklar
Kuru malzeme muhtevas iin deney
Teslimde, tedariki tarafndan Prospektste beyan deney verisi getirilmemise, edilen deerle her teslimde mukayese iin phe durumunda Anma younluk deeriyle kyas iin Taze beton zelliklerinde etkili olabilecek karbon muhtevasndaki deiimleri belirlemek iin Her teslimde
9b
Younluk deneyi
11
Toz mineral katklar
Kzdrma kayb deneyi
Teslimde, tedariki tarafndan deney verisi getirilmemise her teslimde
a Her teslim partisi ve her depodan numune alnmas tavsiye edilir Not - Yksek dayanml betonun imalt kontrol iin ilve bilgi ,CEB Bulletin of Information 197-FIP, High strength Concrete-State of art report ;SR 90/1 -1990,gibi ilgili literatrden edinilebilir.
58
ICS 91.100.30 izelge H.2 - Ekipman kontrol Ekipman 1
TRK STANDARDI
Muayene / deney
Ama artlara uygunluk deerlendirmesi iin
En az sklk Her gn
Stoklama yeri ambar Gzle muayene vb.
3a
Tart aleti
Tartm doruluu deneyi
Tek noktada doruluk deerlendirmesi iin
Haftada bir
Kimyasal katk datclar (Transmikserlere monte edilenler dahil)
Doruluk deneyi
Doru dalm elde etmek iin
lk kurulma aamasnda Kurulduktan sonra haftada bir phe durumunda lk kurulma aamasnda
6a Su ler llen deerin gerek deerle mukayesesi
Madde 9.7ye gre doruluu tayin etmek Kurulduktan sonra haftada bir iin phe durumunda lk kurulma aamasnda Kurulduktan sora her hafta phe durumunda
nce agregann su llen deerin,lm muhtevasn srekli cihaznda okunan lm ekipman deerle mukayesesi
Doruluu tayin etmek iin
Harmanlama sistemi
Harmandaki bileenlerin gerek ktleleri ile alnmas gereken ktlesinin ve otomotik harmanlama durumunda kaydedilen ktlelerinin kyaslanmas (harmanlama sistemine gre uygun metotla)
izelge 21e gre harmanlama doruluunu tayin etmek iin
lk kurulma aamasnda phe durumunda kurulmadan sonraki srede Ayda bir
59
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
izelge H.3 - malt ilemleri ve beton zelliklerinin kontrol Deney tipi Muayene/ deney Ama En az sklk Her gn 3 ri agregann su ierii Kurutma deneyi veya edeeri deney Agregann kuru ktlesini ve ilve edilecek su miktarnn tayini Yerel artlara ve iklim artlarna bal olarak deneylerin daha sk veya seyrek yaplmas gerekli olabilir.
Taze betonun su ierii Taze betonun imento ierii Taze betonun mineral katk ierii
Karma giren su miktarnn a kaydedilmesi Karma giren imento miktarnn a kaydedilmesi Harmana giren mineral katk ktlesinin kaydedilmesi
a
Su/imento oran iin veri Her harmanda salama imento ieriini kontrol Her harmanda ve su/ imento orann belirlemek iin veri temini Mineral katk miktarnn kontrol
10
Her harmanda
a Yksek dayanml betonun imaltnda otomatik kaydedici tart aletinin kullanlmas nerilir.
60
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Ek J (Bilgi iin) Dayankllkla ilgili performans esas alan tasarm metotlar

Bu ekte Madde 5.3.3'te bahsedilen,dayankllkla ilgili performans esas alan tasarm metodunun dayankllk bakmndan yaklam ve prensipleri hakknda ksa detaylar verilmitir. Performansla ilgili metotta, ilgili bozulma mekanizmas, yapnn veya yap elemannn kullanm mr ve bu kullanm mrnn sona ermesini belirleyen kriterler nicel olarak dikkate alnr. Bu tr metot, benzer evre artlarnda benzer uygulamalardan elde edilen tatmin edici sonular, ilgili mekanizma iin uyarlanm performansla ilgili deney metodundan elde edilen verileri veya uygunluu onaylanm yaklam modellerinin kullanmn esas alabilir. a) Alkali-silika reaksiyonu, slfat etkisi veya anma gibi baz zararl etkiler, sk kurallara sahip yaklam uygulanarak nlenebilir. b) Performansla ilgili tasarm metotlar daha ok betonun korozyon direnci ve donma/zlmeye dayankll ile ilgili olarak kullanlr. Bu yaklam aada verilen hallerde uygun olabilir: Yap kullanm mrnn 50 yldan ok daha uzun olmas, Yapnn dk hasar ihtimali gerektiren "zel"nitelikli olmas, evreden kaynaklanan etkilerin zellikle zararl olmas veya etkilerin tam olarak belirlenmesi, ilik standardnn yksek beklenilmesi, Ynetim ve bakm stratejisinin,plnl iyiletirmeyi de kapsayacak ekilde uygulanmas, Benzer yap veya elemanlarn nemli miktarda yaplacak olmas, Yeni veya farkl karm elemanlarnn kullanlacak olmas, Tasarmda Madde5.3.2' ye uygun metodun kullanlmas ancak uyumda baar salanmamas. c) Uygulamada salanan dayankllk seviyesi, tasarm, malzemeler ve inaat ynteminine baldr. d) Tasarm hassasiyeti, yapsal sistem, elemanlarn ekli ve yapsal/mimari detaylandrma, dayankllk tasarm metotlarnn hepsi iin nemli tasarm parametreleridir. e) Malzemelerin uygunluu, inaat metodu, iilik kalitesi, kontrol seviyesi ve kalite gvencesi, dayankllk tasarm metotlarnn hepsi iin nemli parametrelerdir. f) Gerekli dayankllk performans, gerekli grlen kullanm mr, yapnn gelecekteki kullanm amac, zel koruma tedbirleri, kullanm esnasnda yapnn plnlanan bakm, hasar sonular ve zel evre artlarna baldr. g) Gerekli herhangi performans seviyesi iin farkl tasarm, malzeme ve yapm faktrlerinin farkl kombinasyonlarn kullanarak edeer farkl zmler elde etmek mmkndr. h) Performans esas alan tasarm metodunun gvenirliliini salamak iin ortam ve detayl blgesel (yerel) iklim artlaryla ilgili temin edilecek bilgi seviyesi nemlidir. Bu maddede tarif edilen metotlarn uygulanmasnda en az aada verilenlerin nceden belirtilmesi nemlidir Yap tipi ve ekli, Yerel evre artlar, naat (yapm) seviyesi, Gerekli kullanm mr. Seilen metodun durumuna ve uygulanabilme seviyesine gre yukarda verilen hususlarla ilgili baz kabuller ve yorumlar gerekli olabilir. Buna gre kullanlacak metotlar aada verilenleri kapsayabilir : a) Madde 5.3.2' ye uygun metodun, yerel malzeme ve uygulamalarla yaplan uzun sreli tecrbe ve evre artlaryla ilgili detayl bilgi esas alnarak belirginletirilmesi. b) Gerek artlar ve onaylanm performans kriterlerini temsil eden, onaylanm ve geerlilii kantlanm deneylere dayanan metotlar. c) Gerek uygulama artlarn temsil eden deney verilerine gre ayarlanm analitik modelleri esas alan metotlar. Beton karm oranlar ve bileen malzemeler, salanacak performans seviyesini gerekletirmek iin yeterli ekilde tanmlanmaldr.
J.1 Giri
J.2 Tarif
J.3 Uygulamalar ve genel klavuz
J.4 Dayankllkla ilgili performans esas alan tasarm metotlar
61
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
Ek K (Bilgi iin) Beton gruplar

K.1 Genel
Bu ekte,Madde 8.2.1.1 'de verilen beton gruplarnn kullanm hakknda ayrntl bilgi verilmitir.
K.2 Beton grubunun seimi

malt ve uygunluk kontrol iin beton grubunun seiminde, imalt gruba ait btn yelerde kontrol salamaldr. Beton grubu kavramnn kullanm ile ilgili tecrbe yetersizlii olmas halinde bir grubun oluturulmas iin aada verilenler nerilir : Ayn kaynak, tip ve dayanm snfna sahip imento, Benzerlikleri ispatlanabilir agregalar ve tip I mineral katklar, Su azaltc/akkanlatrc katkl veya katksz betonlar, Kvam snflarnn hepsi, Snrl aralkta dayanm snfna sahip olan betonlar. Puzolanik veya gizli hidrolik katklar gibi tip II mineral katk ihtiva eden betonlar farkl beton grubu olarak alnmaldr. Yksek oranda su azaltc/sperakkanlatrc, hzlandrc, geciktirici veya hava srkleyici katklar gibi basn dayanm zerinde etkisi olabilecek kimyasal katk ihtiva eden betonlar, bamsz betonlar veya ayr gruplar olarak ileme tbi tutulmaldr. Agregalarn kantlanabilir benzerlikte olmalar iin, ayn jeolojik orijinli, ayn tip (rnein krmata) olmalar ve betonda benzer performans gstermeleri gereklidir. Grup kavramnn kullanlmasndan veya yukarda verilen gruplarn geniletilmesinden nce ilikiler, daha nceki imalt verileri kullanlarak, yeterli ve etkili imalt ve uygunluk kontrolne imkn verip vermediine gre kontrol edilmelidir.
62
ICS 91.100.30
TRK STANDARDI
K.3 Beton grubunun uygunluk ve yelik deerlendirmesi iin ak emas
28 gnlk her tek deney sonucu (fck-4)'e eit veya daha byk m ? (izelge 14, kriter 2)
Hayr
Harman veya ykn uygun olmad beyan edilir.
Evet
Deneye tbi tutulan her grup yesi iin, yenin gruba ait olup olmadn tahkiki iin her deerlendirme periyodunda kontrol (izelge 15, kriter 3) Evet
Hayr
Bu beton, grup ierisinden karlr ve bamsz beton olarak deerlendirilir.
Her deerlendirme periyodunda dntrlm btn sonularn ortalamas,referans betonun karakteristik dayanmna, 1,48x grup standard sapmas ilvesiyle bulunan deerden byk veya eit mi ? (izelge 14, kriter 1)
Hayr Deerlendirme periyodunda, grubun uygun olmad beyan edilir.
Evet
Deerlendirme periyodunda grubun uygun olduu beyan edilir
63

TS EN 206 1 Beton

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS EN 206 1 Beton

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRK STANDARDI

TRK STANDARDLARI ENSTTS Necatibey Caddesi No.112 Bakanlklar/ANKARA

Beton - Blm 1: zellik, performans, imalt ve uygunluk 0 Giri

Uygunluk kriterleri ve uygunluk deerlendirmesi.

Atf yaplan standard ve /veya dokmanlar

Ad (Trke) imento Deney Metotlarimentonun Kimyasal Analizi

1) TSE Notu: Atf yaplan standardlarn TS numaras ve Trke ad 3. ve 4. kolonda verilmitir.

EN, ISO, IEC vb. No EN 934 -2

EN 12350 -1 EN 12350 -2 EN 12350 -3 EN 12350 -4 EN 12350 -5 EN 12350 -6 EN 12350 -7 EN 12390-1

TS EN 12350-1 TS EN 12350-2 TS EN 12350-3 TS EN 12350-4 TS EN 12350-5 TS EN 12350-6 TS EN 12350-7 TS 12390-1

pr EN 12390-3 : 1999 EN 12390-6

TS 3114 ISO 4012 TS EN 12390-6

*) TSE Notu: Bu dokmann Trke tercmesi TSE Ktphanesinden temin edilebilir.

ISO 3951 : 1994

ISO 7150-1 ISO 7150-2 ISO 7980 DIN 4030-2

ASTM C 173 OIML R 117* Directive 90/384/EEC*

*) TSE Notu: Bu dokmann Trke tercmesi TSE Ktphanesinden temin edilebilir.

Tarifler, semboller ve ksaltmalar

3.1 Terimler ve tarifler

3.1.2 Taze beton

3.1.3 Sertlemi beton

3.1.4 antiyede hazrlanan beton

3.1.5 Hazr beton

3.1.6 n yapml beton mamul

3.1.7 Normal beton 3.1.8 Hafif beton

3.1.9 Ar beton 3.1.10 Yksek dayanml beton

3.1.11 Tasarlanm beton

3.1.12 Tarif edilmi beton

3.1.13 Standarda gre tarif edilmi beton

3.1.14 Beton grubu (ailesi)

3.1.15 Bir metrekp beton

3.1.17 Kartrmal tayc

3.1.18 Kartrmasz tayc

3.1.22 Kimyasal katk

3.1.23 Mineral katk

3.1.25 Normal agrega

3.1.26 Hafif agrega

3.1.28 imento (Hidrolik balayc)

3.1.29 Toplam su ierii

3.1.30 Etkili su ierii

3.1.31 Su / imento oran

3.1.32 Karakteristik dayanm

3.1.33 Srklenmi hava

3.1.34 Hapsolmu hava

3.1.35 antiye (yap alan)

3.1.37 artname hazrlaycs

3.1.40 Hizmet verme (kullanm) mr

3.1.41 Balang deneyi

3.1.42 Tanmlama deneyi

3.1.43 Uygunluk deneyi

3.1.44 Uygunluk deerlendirmesi

3.1.45 evre etkileri

3.1.46 Dorulama (tahkik)

3.2 Semboller ve ksaltmalar

4.1 evre etkileriyle ilgili etki snflar

ICS 91.100.30 izelge 1 - Etki snflar

Orta derecede rutubetli

Dngl slak ve kuru

ICS 91.100.30 izelge 1 - Etki snflar (Devam)

Dngl slak ve kuru

4.2 Taze beton

1) Madde 5.4.1'de verilen nota baklmaldr.

4.2.2 Agrega en byk tane byklne gre betonun snflandrlmas