Turkce Tumu

T.C.
MLL ETM BAKANLII TALM VE TERBYE KURULU BAKANLII
LKRETM TRKE DERS RETM PROGRAMI VE KILAVUZU (1- 5. SINIFLAR)
Devlet Kitaplar Mdrl Basm Evi ANKARA - 2009
TALM VE TERBYE KURULU BAKANLII
LKRETM TRKE DERS (1-5. SINIFLAR) RETM PROGRAMI ZEL HTSAS KOMSYONU
N SZ Bilgi an yaayan dnyamzda, ou lkenin temel amac dnen, anlayan, sorgulayan, sorun zen ve bilgi reten bireyler yetitirmektir. Bu srete eitim programlarnn nemli bir yeri bulunmaktadr. Eitim programlarn bilimsel gelimelere ve gnmz eitim yaklamlarna dayal olarak gelitirilmeleri gerekmektedir. Bu anlaytan hareketle hazrlanan Trke Dersi (1-5.Snflar) retim Program; Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanan, eletirel ve yaratc dnebilen, bilgiyi kullanabilen, retebilen, giriimci, kiisel ve sosyal deerlere nem veren bireyler yetitirmeyi amalamaktadr. Trke Dersi retim Programnn hazrlanmasnda; yaplandrc yaklam, oklu zek yaklam, renci merkezli eitim, bireysel farkllklara duyarl eitim, tematik sarmal ve beceri yaklam gibi gnmz eitim yaklam ve modelleri gz nnde bulundurulmutur. Bu erevede gelitirilen Trke Dersi retim Program, Giri, Kazanmlar ve Program Klavuzu olmak zere ana blmden olumaktadr. Giri (1.Blm) blmnde, programn vizyonu, temel yaklam, Trke Dersi retim Programnn zellikleri ile yaps aklanmaktadr. Programn Yaps bal altnda ise genel amalar, temel beceriler, renme alanlar, dilbilgisi, kazanmlar, Atatrklk, etkinlikler ve aklamalara yer verilmektedir. Kazanmlar (2. Blm) blmnde, Trke Dersi retim Programnn zorunlu ve semeli temalar, snf dzeylerine gre kazanmlar, kazanmlarn genel dalm, bu kazanmlarla eleen Atatrklk ve ara disiplinlerle ilgili dier kazanmlar verilmektedir. Program Klavuzu (3. Blm) blm ise Trke Dersi retim Programnn uygulanmasnda uygulaycya rehberlik edecek eitli aklamalardan olumaktadr. Klavuzda; yaplandrc yaklama gre Trke retimi, renme-retme sreci, kazanmlarn renme-retme srecine dalm, metin seme ve ileme, ilk okuma-yazma retimi, etkinlikler, renme tr, yntem ve teknikleri, lme ve deerlendirme, okuma dosyas ile ilgili eitli bilgilerle aklamalara yer verilmektedir. Programdan etkili ve verimli olarak yararlanlmas bakmndan bu srann izlenerek okunmas yerinde olacaktr.
NDEKLER N SZ NDEKLER TRK MLL ETMNN GENEL AMALARI 1. BLM GR.9 A. PROGRAMIN VZYONU...10 B. PROGRAMIN TEMEL YAKLAIMI.10 C. TRKE DERS (1-5. SINIFLAR) RETM PROGRAMININ ZELLKLER.10 . PROGRAMIN YAPISI.12 1. Genel Amalar...12 2. Temel Beceriler.13 3. renme Alanlar..13 a. Dinleme.13 b. Konuma...15 c. Okuma...16 . Yazma...17 d. Grsel Okuma ve Grsel Sunu.18 4. Dilbilgisi18 5. Kazanmlar.19 6. Atatrklk..19 7. Etkinlikler..19 8. Aklamalar....20 9. lkretim Trke Dersi (1-5. Snflar) retim Programna Gre Hazrlanacak Kitaplarn Forma Saylar20 2. BLM KAZANIMLAR A. TRKE DERS RETM PROGRAMININ KAZANIMLARI..22 1. lkretim Birinci Snf Kazanmlar..23 2. lkretim kinci Snf Kazanmlar39 3. lkretim nc Snf Kazanmlar.56 4. lkretim Drdnc Snf Kazanmlar.73 5. lkretim Beinci Snf Kazanmlar.96 B. KAZANIMLARIN GENEL DAILIMI...120 C. YAZIM, NOKTALAMA VE DL BLGS KURALLARININ SINIFLARA DAILIMI.126 . ATATRKLK LE LGL KAZANIMLAR...130 D. ARA DSPLN ALANLARI LE LGL KAZANIMLAR...138 E. ZORUNLU VE SEMEL TEMALAR...141
3. BLM PROGRAM KILAVUZU A. YAPILANDIRICI YAKLAIMA GRE TRKE RETM.145 1. renme..145 2. renme-retme Sreci....147 3. retmenin Rol.148 B. RENME RETME SREC..149 1. Hazrlk150 2. Anlama151 3. Zihinde Yaplandrma.153 4. Kendini fade Etme.155 5. lme ve Deerlendirme156 C. KAZANIMLARIN RENME VE RETME SRECNE DAILIMI..157 . METN SEME VE LEME169 1. Metin Seme...169 2. Metin leme ve Etkinlikler170 3. Metin ileme rnekleri...171 Birinci Snf Metin leme rnei172 kinci Snf Metin leme rnei.179 nc Snf Metin leme rnei..187 Drdnc Snf Metin leme rnei...199 Beinci Snf Metin leme rnei...211 Dinleme Metni leme rnei..224
D. LK OKUMA-YAZMA RETM..231 1. Ses Temelli Cmle Yntemi232 2. lk Okuma-Yazmaya Hazrlk..236 3. lk Okuma-Yazmaya Balama ve lerleme..240 4. Okur Yazarla Ulama...242 5. Uygulamalar243 6. lme ve Deerlendirme252 7. lk Okuma-Yazma retimi le ilgili Kazanmlar..255 E. ETKNLKLER258 1. Dinleme Etkinlikleri260 2. Konuma Etkinlikleri..285 3. Okuma Etkinlikleri.289 4. Yazma Etkinlikleri..302 5. Grsel Okuma ve Grsel Sunu Etkinlikleri316
6. Atatrklk Etkinlikleri320 7. Ara Disiplin Alanlar Etkinlikleri...339 F. RENME TR, YNTEM VE TEKNKLER....352 1. renme Trleri.353 2. Yntemler...367 3. Teknikler372 G. LME VE DEERLENDRME379 H. OKUMA DOSYASI391 BRLETRLM SINIF UYGULAMASI.406 SZLK...407 KAYNAKA....409
TRK MLL ETMNN GENEL AMALARI 1739 Sayl Mill Eitim Temel Kanununa gre Trk Mill Eitiminin genel amalar: I. Genel Amalar Madde 2. Trk Mill Eitiminin genel amac, Trk milletinin btn fertlerini; 1. Atatrk inklp ve ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatrk milliyetiliine bal; Trk milletinin mill, ahlk, insan, manev ve kltrel deerlerini benimseyen, koruyan ve gelitiren; ailesini, vatann, milletini seven ve daima yceltmeye alan; insan haklarna ve Anayasann balangcndaki temel ilkelere dayanan demokratik; laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Trkiye Cumhuriyetine kar grev ve sorumluluklarn bilen ve bunlar davran hline getirmi yurttalar olarak yetitirmek; 2. Beden, zihin, ahlk, ruh ve duygu bakmlarndan dengeli ve salkl ekilde gelimi bir kiilie ve karaktere, hr ve bilimsel dnme gcne, geni bir dnya grne sahip, insan haklarna saygl, kiilik ve teebbse deer veren, topluma kar sorumluluk duyan; yapc, yaratc ve verimli kiiler olarak yetitirmek; 3. lgi, istidat ve kabiliyetlerini gelitirerek gerekli bilgi, beceri, davranlar ve birlikte i grme alkanl kazandrmak suretiyle hayata hazrlamak ve onlarn, kendilerini mutlu klacak ve toplumun mutluluuna katkda bulunacak bir meslek sahibi olmalarn salamak; Bylece, bir yandan Trk vatandalarnn ve Trk toplumunun refah ve mutluluunu artrmak; te yandan mill birlik ve btnlk iinde iktisad, sosyal ve kltrel kalknmay desteklemek ve hzlandrmak ve nihayet Trk milletini ada uygarln yapc, yaratc, sekin bir orta yapmaktr.
1. BLM
GR Bilgi an yaayan dnyamzda birey ve toplumun gelecei, bilgiye ulama, bilgiyi kullanma ve retme becerilerine bal bulunmaktadr. Bu becerilerin kazanlmas ve hayat boyu srdrlmesi ada bir eitimi gerektirmektedir. Bu srete uygulanan eitim yaklamlar ve programlar byk nem tamaktadr. Gnmzdeki gelimeler eitimin her alann etkilemekte ve eitim yaklamlarnda kkl deiikliklere neden olmaktadr. Geleneksel eitim yaklamlarnn yetersiz kald bilgi ve teknoloji anda, yaplandrc yaklam, oklu zek, renci merkezli eitim, beyin temelli renme gibi yeni yaklamlar n plana kmaktadr. Bu yaklamlarla eitim srecinde rencinin davrann deitirmek yerine dil ve zihinsel becerilerini gelitirmeye arlk verilmektedir. Bu geliim srecinde rencilerin; Dinleme, konuma, okuma, yazma, grsel okuma ve sunu yapma, Dnme, anlama, sralama, snflama, sorgulama, iliki kurma, eletirme, tahmin etme, analiz, sentez yapma ve deerlendirme, Bilgiyi aratrma, kefetme, yorumlama ve zihninde yaplandrma, letiim kurma, arkadalaryla i birlii yapma, tartma, sorun zme, ortak karar verme ve giriimcilik,
gibi becerileri gelitirmeleri beklenmektedir. rencilerin zihinsel becerilerini gelitirme, iletiim kurma, duygu ve dncelerini ifade etme, bilgi edinme ve renmelerinde dilin nemli bir yeri bulunmaktadr. Dil ve zihinsel becerilerin geliimi, rencilerin olaylar sorgulama, ok ynl dnme, deerlendirme, karar verme, sosyalleme ve adalama srelerini kolaylatrmaktadr. Bu nedenle rencilerin kk yalardan itibaren dil ve zihinsel becerilerini gelitirmek gerekmektedir. Bu beceriler dilin renme alanlar olan dinleme, konuma, okuma, yazma, grsel okuma ve sunu iinde birlikte ele alnmaktadr. Bunlar renme srecinde karlkl olarak birbirini etkilemekte ve tamamlamaktadr. Bu nedenle Trke retiminde dinleme, konuma, okuma, yazma, grsel okuma ve grsel sunu renme alanlar bir btn olarak ele alnmaktadr. Gnmzde Trke retimi sadece dinleme, konuma, okuma, yazma, grsel okuma ve grsel sunu becerilerinin gelitirilmesi deil, ayn zamanda dnme, anlama, sralama, snflama, sorgulama, iliki kurma, eletirme, tahmin etme, analiz-sentez yapma, deerlendirme gibi zihinsel becerilerin gelitirilmesi olarak anlalmaktadr. Bu durum Trke retiminde dil becerileriyle birlikte zihinsel becerilerin de gelitirilmesini n plana karmaktadr. Bunlara ek olarak iletiim kurma, renme, bilinli kararlar verme, ada toplumun gereklerini yerine getirme, renmeyi srdrme gibi becerilere de arlk verilmektedir. Bu anlaytan hareketle, Trke retiminde rencilerin hayat boyu kullanacaklar bilgi ve becerileri kazanmalar beklenmektedir.
A. PROGRAMIN VZYONU Trke Dersi (1-5.Snflar) retim Program, rencilerin hayat boyu kullanabilecekleri dinleme, konuma, okuma, yazma, grsel okuma ve grsel sunu ile ilgili dil ve zihinsel becerileri kazanmalar, bu becerileri kullanarak kendilerini bireysel ve sosyal ynlerden gelitirmeleri, etkili iletiim kurmalar, renmeleri, Trke sevgisiyle, istek duyarak okuma ve yazma alkanl edinmeleri amacyla hazrlanmtr. Gnmzn ve gelecein rencilerini yetitirecek bu programla; Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanan, Kendini ifade eden, iletiim kuran, i birlii yapan, giriimci ve sorun zen, Bilimsel dnen, anlayan, aratran, inceleyen, eletiren, sorgulayan, yorumlayan, Haklarn ve sorumluluklarn bilen, evresiyle uyumlu, artlandrmaya kar duyarl, Okumaktan ve renmekten zevk alan, Bilgi teknolojilerini kullanan, reten ve geleceine yn veren
bireylerden oluan bir toplum hedeflenmektedir.
B. PROGRAMIN TEMEL YAKLAIMI Trke Dersi (1-5.Snflar) retim Programnda yaplandrc yaklam merkeze alnmakla birlikte, oklu zek, beyin temelli renme, renci merkezli eitim, bireysel farkllklara duyarl eitim, sarmal, tematik ve beceri yaklam gibi eitli eitim yaklamlarndan da yararlanlmtr. Yaplandrc yaklama gre renme srecinde rencinin n bilgilerini harekete geirme, geliim dzeyini dikkate alma, etkili iletiim kurma, anlama, sorgulama, bilgiyi uygulama ve deerlendirme nemli kavramlardr. renci merkezli renmeyi temel alan yaplandrc yaklam, renme srecinde renci katlmna, i birlikli renmeye ve retmen rehberliine arlk vermektedir.
C. PROGRAMIN ZELLKLER Bilimsel yntem ve aamalar izlenerek hazrlanan, ok sayda akademisyen, uzman, mfetti, ynetici, retmen, veli ve rencilerin grleri alnarak gelitirilen Trke Dersi retim Programnn zellikleri u ekilde sralanmaktadr: Bilgi ezberlemeye deil, bilgi retmeye dayal ada eitim yaklam ve modelleri temel alnmtr. Bunlar yaplandrc yaklam, oklu zek yaklam, renci merkezli renme, beyin temelli renme, bireysel farkllklara duyarl eitim vb. sralanabilir.
10
Trkeyi doru, etkili ve gzel kullanma, eletirel dnme, yaratc dnme, iletiim, problem zme, aratrma, bilgi teknolojilerini kullanma, giriimcilik, karar verme, metinler aras okuma, kiisel ve sosyal deerlere nem verme gibi temel becerilere yer verilmitir. Eitim alanndaki son bilimsel gelimeler ve yaklamlar erevesinde, rencinin dil becerileri ile zihinsel becerilerini gelitirmesine ve etkili kullanmasna nem verilmitir. Bu amala dnme, anlama, sralama, snflama, sorgulama, iliki kurma, eletirme, analiz-sentez yapma ve deerlendirme gibi zihinsel beceriler n plana karlmtr. renme alanlar gnmz dil eitim anlaynn ve dil becerilerinin gerei olarak dinleme, konuma, okuma, yazma, grsel okuma ve grsel sunu balklar altnda ele alnmtr. Programda grsel okuma ve grsel sunu ayr bir renme alan olarak ele alnmtr. Dil bilgisi ayr bir renme alan olarak ele alnmam, dier renme alanlar iinde verilmitir. Kazanmlarn belirlenmesinde rencilerin ya, dzey, dil ve zihin geliimleri gz nnde bulundurulmutur. Yaplandrc yaklama gre Trke retiminde, renme-retme srecinin aamalar aklanm programdaki btn kazanmlarn bu srece dalm rnek olarak gsterilmitir. Tematik yaklamn bir gerei olarak renme retme srecinde ele alnacak zorunlu ve semeli temalar ayrntl olarak verilmitir. renme retme srecinde yaplacak almalar gstermek amacyla, her snf dzeyine uygun metin ileme ve etkinlik rnekleri verilmitir. Bu srete dinleme, okuma, konuma, yazma ve grsel okuma ve grsel sunu etkinlikleri ayr ele alnmtr. Anlama becerilerinin gelitirilmesi amacyla sralama, snflama, eletirme, tahmin etme, iliki kurma, zetleme, analiz-sentez yapma ve deerlendirme gibi etkinlikler verilmi; ayrca metin ii, metin d ve metinler aras okuma yoluyla anlam kurmaya zen gsterilmitir. lk okuma-yazma retimi, dinleme ve konuma alanlarndan kopuk, sadece okuma ve yazma becerilerini gelitirme sreci olarak dnlmediinden, programda dier alanlardan ayr olarak ele alnmamtr. Bu nedenle btn renme alanlaryla i ie, zellikle dinleme ve konuma alanlaryla da btnletirilerek verilmitir. lk okuma-yazma retiminde Ses Temelli Cmle Yntemi benimsenmitir. Yaz retiminde ise birinci snftan itibaren bitiik eik yazyla balanmas ve btn yaz almalarnn bitiik eik yaz harfleriyle yaplmas gerekli grlmtr. rencilerin bireysel farkllklar dikkate alnarak her renme alan iin ayr ayr belirlenen etkinliklerle rencilerin sre iinde deerlendirilmesi planlanmtr. Kiisel
11
deerlendirme lekleri, renci rn dosyas, gzlem lekleri gibi eitli deerlendirme lekleri de verilmitir. Trke Dersi retim Program, renciyi merkeze almakta ve btn etkinliklerde rencinin aktif rol almasn gerektirmektedir. Bu nedenle etkinlikler, rencinin iletiim kurma, renme, yaratclk, i birlii yapma, sorun zme, giriimcilik vb. becerilerini gelitirecek ekilde yaplandrlmtr. rencilerin dil ve zihin becerilerini gelitirme amacyla her renme alannda ve snf dzeyinde etkinlik rnekleri verilmitir.
. PROGRAMIN YAPISI Trke Dersi (1-5.Snflar) retim Programnn yaps genel amalar, temel beceriler, renme alanlar, kazanmlar, etkinlikler ve aklamalardan olumaktadr. 1. Genel Amalar Trke retiminin amac, Trk Mill Eitimin genel amalar ve temel ilkelerine uygun olarak rencilerin: 1. Dinleme, konuma, okuma, yazma, grsel okuma ve grsel sunu becerilerini gelitirmek, 2. Trkeyi sevmelerini, doru, gzel ve etkili kullanmalarn salamak, 3. Dnme, anlama, sralama, snflama, sorgulama, iliki kurma, eletirme, tahmin etme, analiz-sentez yapma ve deerlendirme gibi zihinsel becerilerini gelitirmek, 4. Metinler aras okuma becerilerini gelitirerek sz varln zenginletirmek, 5. Bilimsel, yapc, eletirel ve yaratc dnme, kendini ifade etme, iletiim kurma, i birlii yapma, problem zme ve giriimcilik gibi temel becerilerini gelitirmek, 6. Bilgiyi aratrma, kefetme, yorumlama ve zihninde yaplandrma becerilerini gelitirmek, 7. Bilgiye ulama, bilgiyi kullanma ve retme becerilerini gelitirmek, 8. Bilgi teknolojilerini kullanarak okuma, metinler aras anlam kurma ve renme becerilerini gelitirmek, 9. Kitle iletiim aralaryla aktarlanlar sorgulamalarn salamak, 10. Kiisel, sosyal ve kltrel ynlerden gelimelerini salamak, 11. Mill, manevi, ahlaki, tarih, kltrel, sosyal, estetik ve sanatsal deerlere nem vermelerini salamak; mill duygu ve dncelerini glendirmek, 12. Yazl ve szl rnlerle Trk ve dnya kltrn tanmalarn salamak, 13. Okuma ve yazma sevgisi ile alkanln kazanmalarn salamaktr.
12
2. Temel Beceriler Trke Dersi (1-5.Snflar) retim Program ierdii renme alanlar ve kazanmlarla rencilerde aadaki temel becerilerin gelimesini salayacaktr. Bu programla ulalmas beklenen temel beceriler; Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, Eletirel dnme, Yaratc dnme, letiim, Problem zme, Aratrma, Bilgi teknolojilerini kullanma, Giriimcilik, Karar verme, Metinler aras okuma, Kiisel ve sosyal deerlere nem verme olarak sralanmaktadr. 3. renme Alanlar Trke Dersi retim Program dinleme, konuma, okuma, yazma, grsel okuma ve grsel sunudan oluan be renme alan zerinde yaplandrlmtr. renme alanlar rencilerin dil, zihinsel, duygusal ve sosyal ynde geliimine ynelik eitli bilgi, beceri, tutum ve deerleri iermektedir. Programda renme alanlar hem kendi iinde hem de dier renme alanlaryla bir btnlk ierisinde ele alnm ve ilikilendirilmitir. Bu ilikilendirmenin amac rencinin dil ve zihinsel becerilerini gelitirme, dili etkili kullanma, renme ve bilgileri zihinde yaplandrma srecini kolaylatrmaktr. a. Dinleme Dinleme, ses ve konumalarn anlamlandrlarak zihinde yaplandrld karmak bir sretir. Bu sre iitme, anlama ve zihinde yaplandrma aamalarn iermektedir. itme, dinleme srecinin ilk aamasdr. Bu aamada sesler ve konumalar iitilmektedir. kinci aamada sesler ve konumalara dikkat younlatrlmakta, ilgi duyulanlar ve gerekli grlenler seilmektedir. Seilen bilgi ve dnceler sralama, snflama, sorgulama, iliki kurma, analiz, sentez, deerlendirme gibi eitli zihinsel ilemlerden geirilerek bireyin n bilgilerine gre anlamlandrlmaktadr. Son aamada ise anlamlandrlan bilgi, duygu ve dnceler bireyin n bilgileriyle birletirilerek btnletirilmekte ve zihnindeki yapya yerletirilmektedir. Bylece iitilenler zihinde yaplandrlmakta ve dinleme sreci de tamamlanm olmaktadr. Dinleme becerilerini gelitirmek iin iitme, anlama ve zihinde yaplandrma almalarna arlk verilmelidir.
13
Dinleme srecinde dikkati younlatrma nemli bir beceri olmakta ve btn sreci etkilemektedir. zellikle iitilenlerin seilmesi, ilenmesi ve anlamlandrlmasnda belirleyici olmaktadr. Dikkati younlatrma rencinin dinleme amacyla da dorudan balantldr. rencinin dinleme amacn, yntemini belirlemesi, dinleme srecini denetim altna almasn ve dikkatini younlatrmasn salamaktadr. ocuklar dil renme srecine dinleme ile balarlar. Dinleme; konuma, okuma, yazma grsel okuma ve sunu gibi dier renme alanlar ile becerilere temel oluturur. Dinleme becerileri, rencilerin iletiim kurmasn, renmesini ve zihinsel yapsn gelitirmesini kolaylatrmaktadr. ocuklar, hem renmek hem de zihinsel yaplarn gelitirmek amacyla dinleme becerilerini kullanrlar. Dinleyerek renen renciler, bu becerilerini bir renme arac olarak hayat boyu kullanrlar. Bu nedenle rencilerin dinleme becerileri erken yalarda gelitirilmelidir. Dinleme becerilerini gelitirmek amacyla yaplacak btn etkinlikler renci merkezli olmal, retmen gerekli rehberlii yapmaldr. Dinleme alannda yaplacak almalarn banda rencileri zihinsel olarak hazrlamak gelmektedir. Bunun iin rencilere dinleme amacn belirleme, uygun yntem seme ve dinlemeye dikkatini younlatrma almalar yaptrlmaldr. Bu almalar rencilerin dinlediklerini anlama ve zihinde yaplandrma srelerini kolaylatrmaktadr. Zihinsel hazrlk aamasnda rencilere eitli sorular sorularak dinleme amac ile yntemini belirlemelerine yardmc olunmaldr. rencilerin dinlediklerini iyi anlamas ve zihninde yaplandrmas dinleme srecinin en nemli aamalardr. Bu aamalara gereken nem verilmeli ve eitli almalar yaplmaldr. Bu amala rencilere dinlediklerini zihninde canlandrma, bilmedii kelimelerin anlamn aratrma, dinlediklerinin konusunu, ana fikrini belirleme, dinlediklerini snflama, sorgulama, iliki kurma, karmlar yapma, sonucu tahmin etme, zetleme, deerlendirme, arkadalaryla paylama gibi etkinlikler yaptrlabilir. Bu etkinlikler rencilerin dinleme ve zihinsel becerilerini gelitirmede etkili rol oynar. Programda rencilerin dinleme becerilerini gelitirmek amacyla nce dinleme kurallar zerinde durulmaktadr. Bu erevede dinlemeye hazrlk, dinleme amacn belirleme, amaca uygun yntem seme, dikkatini younlatrma ve grg kurallarna uygun dinleme ile ilgili kazanmlar verilmektedir. Ardndan rencilerin dinlediklerini anlama ve zihinde yaplandrma becerilerini gelitirmeye arlk verilmektedir. Bu amala n bilgilerini kullanma, grsellerden yararlanma, zihninde canlandrma, karlatrma yapma, sebep-sonu ilikisi kurma, snflama, deerlendirme, zetleme gibi eitli becerileri gelitirmeye dnk kazanmlar sralanmaktadr. Ayrca bilgi edinme ve elenme amal dinleme, seici dinleme, sorgulayc dinleme, not alarak dinleme gibi tr, yntem ve teknikleri ieren kazanmlara da yer verilmektedir.
14
b. Konuma Trke retiminin nemli bir alan da konumadr. Konuma, zihindeki duygu, dnce ve bilgilerin szle ifade edilmesidir. Konuma sreci n bilgileri gzden geirme, dzenleme ve aktarma olmak zere aamay iermektedir. Konumaya zihinde yaplandrlm duygu, dnce ve bilgilerin gzden geirilmesiyle balanmaktadr. kinci aamada konumann amac, yntemi, konusu ve snrlar belirlenmektedir. Belirlenen ama ve yntemlere gre aktarlacak duygu, dnce ve bilgiler seilmektedir. Seilen duygu, dnce ve bilgiler sralama, snflama, iliki kurma, eletirme, zetleme, sorgulama, analizsentez yapma, deerlendirme gibi zihinsel ilemlerden geirilerek dzenlenmektedir. Dzenleme sonucu aktarlmasna karar verilen duygu, dnce ve bilgiler, ses, hece, kelime ve cmleler araclyla aktarlmaktadr. Aktarma ilemi beden diliyle de desteklenmektedir. Zihindeki duygu, dnce ve bilgilerin dikkatle seilerek eitli ilemlerden geirilmesi hem aktarmada kullanlan kelime ve cmle seimini hem de aktarma srecini kolaylatrmaktadr. Konuma becerilerini gelitirmek iin n bilgileri gzden geirme, dzenleme ve aktarma almalarna arlk verilmelidir. Konuma, dinlemeyle dorudan balantldr. ocuklar nce dinlemeyi ardndan konumay renirler. ocuklar konuma becerilerini hem bireysel abalar hem de aile ve evreyle etkileim yoluyla gelitirirler. Konuma rencilerin kendilerini ifade etme, iletiim kurma, renme ve zihinsel becerilerini gelitirmeleri asndan nemli bir alandr. renciler bildiklerini, grdklerini, dndklerini ve hissettiklerini konuarak aktarrlar. Bu sre renciler arasnda zihinsel ve sosyal etkileimi gerekletirir. Bylece renciler konuarak dnme ve anlama becerilerini de gelitirirler. Konuma becerileri, rencilerin i birlii yapma, tartma, ortak karar verme ve sorun zme becerilerinin de geliimine katk salar. Konuma becerileri giderek okuma ve yazma becerilerine de alt yap oluturur. Okulun ilk yllarndan itibaren rencilerin konuma becerilerini gelitirmeye arlk verilmelidir. retmen, rencilerin konuma becerilerini gelitirmek amacyla snfta sorun zme, bir konuyu tartma, i birlii yapma gibi etkinliklere arlk vermelidir. Bu tr etkinlikler rencilerin hayat boyu kullanacaklar konuma becerilerini gelitirme asndan nemlidir. Konuma alannda yaplacak almalarn banda rencileri zihinsel olarak hazrlamak gelmektedir. Bu amala konuma ncesi eitli sorular sorularak ve rnekler verilerek konumann amac, yntemi, konusu ve snrlarn belirleme almalar yaplmaldr. Bu almalar rencilerin konumaya zihinsel olarak hazrlanmasn salamaktadr. Ardndan rencilere konumalarnda karlatrma yapma, sebep-sonu ilikisi kurma, snflama, deerlendirme, zetleme, dncelerini mantksal btnlk iinde sunma gibi konuma ve zihinsel becerileri gelitirici etkinlikler yaptrlmaldr. Bu aamada rencilerde gelitirilecek nemli becerilerden biri de dilin doru ve akc kullanmdr. Doru ve akc konumann temelinde kelimeleri doru telaffuz etme ile vurgu ve tonlamaya zen gsterme vardr. rencilerin konuma becerilerini gelitirmek amacyla telaffuz, vurgu ve tonlama almalarna gereken nem verilmeli, konuma hz ile biimine dikkat edilmelidir. rencilerin duygu, dnce ve bilgilerini kendilerine gvenerek aktarmalar, iletiim kurmalar ve renmeleri asndan konuma becerilerinin geliimi ok nemlidir. Programda rencilerin konuma becerilerini gelitirmek iin nce zihinsel hazrlk yaptrlmaktadr. Bu erevede konumaya hazrlk, konuma amacn belirleme, amaca uygun yntem seme, konuyu snrlandrma, dikkatini younlatrma ve grg kurallarna uygun konuma zerinde
15
durulmaktadr. Ardndan kendini szl olarak ifade etme becerilerine arlk verilmektedir. Bu amala dncelerini mantksal btnlk iinde sunma, farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri kullanma, karlatrma yapma, sebep-sonu ilikisi kurma, snflama, deerlendirme, zetleme gibi anlamay ve zihinsel becerileri gelitirici etkinliklere yer verilmektedir. Ayrca konuma kurallarn uygulama, gnlk ilikilerin gerektirdii farkl durumlara uygun konuma, elenmek ve bilgi edinmek iin konuma, eletirel, ikna edici ve betimleyici konuma gibi tr, yntem ve teknikler de verilmektedir.
c. Okuma Okuma, rencinin zihinsel geliimine en byk katky salayan renme alandr. Okuma srecinde duygu, dnce ve bilgiler zihinsel kavramlara evrilmekte, anlamlandrlmakta ve zihinde yaplandrlmaktadr. Bu nedenle Trke retiminde okuma alanna ayr bir nem verilmektedir. Okuma; grme, alglama, seslendirme, anlama, zihinde yaplandrma gibi gz, ses ve beynin eitli ilevlerinden oluan karmak bir sretir. Bu sre grme, anlama ve zihinde yaplandrma olmak zere aamay iermektedir. Grme aamasnda yazdaki izgi, harf ve semboller alglanmaktadr. Ardndan bunlara dikkat younlatrlarak kelime ve cmleler tannmakta, ilgi duyulan ve gerekli grlenler seilmektedir. Seilen bilgiler, sralama, snflama, sorgulama, iliki kurma, eletirme, analiz-sentez yapma, sorun zme ve deerlendirme gibi zihinsel ilemlerden geirilerek anlamlandrlmaktadr. Bu aamada metinde sunulan grsellerden de yararlanlmaktadr. rencinin ilgisi, gdlenmesi, okuma amac, n bilgileri ve okuma deneyimleri anlama srasnda belirleyici olmaktadr. Son aamada ise anlamlandrlan bilgiler n bilgilerle birletirilerek btnletirilmekte ve zihinde yaplandrlmaktadr. Okuma becerileri bu aamadaki almalarla gelitirilmektedir.
Okuma srecinde rencinin kelimeleri doru tanmas ok nemlidir. Yazl bir kelime harf,hece, telaffuz gibi eitli ipularndan tannmaktadr. Kelime tanma, rencinin zihinsel szln kullanarak kelimenin anlamn belirlemesi sonucu gereklemektedir. Kelimenin anlam belirlenirken n bilgiler kullanlmaktadr. Kelimeleri yanl anlama cmleleri, paragraflar ve giderek btn metni yanl anlamay getirmektedir. Bu nedenle okuma ve anlama becerilerini gelitirmek iin kelime almalarna gereken nem verilmeli, rencinin sz varl zenginletirilmelidir. Kelime tanma becerilerini gelitirmek iin yazl kelimeleri ayrt etme, anlamn aratrma, bulma, eitli zihinsel etkinlikler yapma gibi almalar yaplmaldr. rencilerin okuma becerilerini gelitirmeleri ve okuma alkanl kazanmalar genellikle ilkretim dzeyinde ekillenmektedir. Bu nedenle ilkretim birinci snftan itibaren okuma becerilerini gelitirmeye gereken nem verilmelidir. Snf dzeyleri ykseldike rencilerin okuma becerileri de gelimektedir. Okuma becerileri rencilerin dier derslerde ve alanlarda baarl olmalarna katk salamaktadr. Bu becerilerin geliimi, rencinin kiiliini gelitirmesi ve yaad toplumla salkl ilikiler kurmas asndan da nemlidir. Caddelerdeki trafik iaretlerini, sat ilanlarn, gnlk gazeteleri etkili bir ekilde okumak, televizyonda izlenen bir program anlamak, vatandalk hak ve sorumluluklarn
16
renmek, okuma ve anlama becerilerini kullanmay gerektirmektedir. Bu nedenle okuma becerilerinin gelitirilmesine ve hayat boyu kullanlmasna ynelik almalar yaplmaldr. Teknoloji ann sorumluluklarn yerine getirebilecek, yeni bilgiler retebilecek bireyler yetitirmede ailelere de byk grevler dmektedir. Aileler, ocuklara okuma materyalleri salamal ve onlar gdlemelidir. ocuklar okumaya zendirmeli ve onlara dzenli olarak eitli hikyeler, masallar, romanlar vb. okumaldr. Okunanlar tartlmal ve deerlendirilmelidir. ocuklarda okuma zevk ve istei oluturulmaldr. Programda rencilerin okuma becerilerini gelitirmek amacyla nce okuma kurallar zerinde durulmaktadr. Bu erevede okumaya hazrlk, okuma amacn belirleme, amaca uygun yntem seme, dikkatini younlatrma ile ilgili kazanmlar verilmektedir. Ardndan rencilerin okuduklarn anlama becerilerini gelitirmeye arlk verilmektedir. Bu amala n bilgilerini kullanma, grsellerden yararlanma, zihninde canlandrma, karlatrma yapma, sebep-sonu ilikisi kurma, snflama, deerlendirme, zetleme gibi eitli anlama ve zihinsel becerileri gelitirmeye dnk kazanmlar sralanmaktadr. Ayrca metin ii ve metinler aras anlam kurma, eitli tekniklerden yararlanarak sz varln gelitirme ile ilgili kazanmlar da verilmektedir. Bunlara ek olarak elendirici, bilgilendirici, sorgulayc ve serbest okuma gibi tr, yntem ve teknikleri gelitirmeye dnk kazanmlar da yer almaktadr. . Yazma Trke retiminin bir dier nemli alan da yazmadr. Yazma, zihindeki duygu, dnce ve bilgilerin yazl olarak ifade edilmesidir. Bunun iin rencilerin dinledikleri ile okuduklarn iyi anlamalar ve zihinlerinde yaplandrmalar gerekmektedir. Yazma sreci n bilgileri gzden geirme, dzenleme ve aktarma olmak zere aamay iermektedir. Yazmaya zihinde yaplandrlm duygu, dnce ve bilgilerin gzden geirilmesiyle balanmaktadr. Yaznn amac, yntemi, konusu ve snrlar belirlenerek yazlacak bilgiler seilmektedir. Seilen bilgiler eitli zihinsel ilemlerden geirilerek dzenlenmektedir. Dzenleme sonucu aktarlmasna karar verilen duygu, dnce ve bilgiler, harf, hece, kelime ve cmleler araclyla aktarlmaktadr. Yazma becerileri bu aamadaki almalarla gelitirilmektedir. Okuma gibi yazmann da insan yaamnda nemli bir yeri vardr. Duygu, dnce ve bilgileri ak ve anlalr yazma, eitli zihinsel becerileri gelitirmeyi gerektirir. renciler yazma becerileri yoluyla dncelerini sralama, snrlama, dzenleme ve yazma kurallarn uygulamay renirler. Yazma becerileri dinleme, konuma ve okuma becerileriyle dorudan ilikilidir. rencilerin yazma becerilerini gelitirmeleri srekli okumalarna, yazmalarna ve yazdklarn incelemelerine baldr. renciler dncelerini kt zerine yazarak aktarrlar. Kt zerine aktarlan dnceler daha kolay incelenmekte, karlatrlmakta, geniletilmekte ve yeniden dzenlenmektedir. Bu ilemler rencinin hem dncelerini hem de zihin yapsn dzenlemeye yardm etmektedir. Bu nedenle yazma becerileri rencilerin zihinsel geliimi asndan byk nem tamaktadr. Yazma becerileri; rencilerin dncelerini gelitirme, bilgilerini dzenleme, dili etkili kullanma, renme, dnme, anlama, iletiim kurma ve duygularn aktarma becerilerini de gelitirmektedir.
17
Programda, rencilerin yazma becerileriyle birlikte zihinsel becerilerini de gelitirmeleri amalanmaktadr. Programda rencinin yazma becerisini gelitirmek iin nce zihinsel hazrlk ngrlmektedir. Bu erevede yazmaya hazrlk, yazma amacn belirleme, uygun yntem seme, konuyu snrlandrma, dikkatini younlatrma ve kurallarna uygun yazma kazanmlarna yer verilmektedir. Ardndan kendini yazl olarak ifade etme becerileri ele alnmaktadr. Bu amala dncelerini mantksal btnlk iinde yazma, farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri kullanma, karlatrma yapma, sebep-sonu ilikisi kurma, snflama, deerlendirme, zetleme gibi anlamay ve zihinsel becerileri gelitirici kazanmlar sralanmaktadr. Ayrca, elenmek ve bilgi edinmek iin yazma, sorgulayc, ikna edici, betimleyici ve serbest yazma gibi tr, yntem ve teknikler de verilmektedir. d. Grsel Okuma ve Grsel Sunu Trke Dersi retim Programnda, grsel okuma ve grsel sunu ayr bir renme alan olarak ilk kez ele alnmtr. Bu renme alan ekil, sembol, resim, grafik, tablo, beden dili, doa ve sosyal olaylar okuma, anlama ve zihinde yaplandrmay kapsamaktadr. renciler grsel okuma yoluyla eitli duygu, dnce ve bilgileri renirler. Grsel okuma, anlama ve zihinde yaplandrma srelerini kolaylatrr. Grsellerle zihinsel grntler oluturmak, anlamak, baz kavram ve olaylar zihinde canlandrmak daha kolay olmaktadr. Bu nedenle rencilere eitli grselleri inceleme, yorumlama, ilikilendirme ve sorgulama almalar yaptrlmaldr. Grsel sunu alannda rencilerin duygu, dnce ve bilgilerini grseller araclyla aktarmalar ele alnmtr. renciler, duygu ve dncelerini ifade etmek, bilgilerini aktarmak iin ema, resim, fotoraf, desen gibi grsellerden; rol oynama, tiyatro, oyun, taklit gibi grsel etkinliklerden ve video, ses-grnt kasetleri, bilgisayar gibi aralardan yararlanabilirler. Grsel sunu yapmak yazl ve szl ifadelerle iletiimi kuvvetlendirmektedir. Grsel sunu rencilerin dnme ve anlama becerilerini gelitirmekte, bilgilerini mantksal olarak dzenlemeyi kolaylatrmaktadr. Yeni kavramlarn anlam resim, ekil ve grafik sunumlarla daha kolay anlalmaktadr. Grsel sunu kavramlar, snflamay, sralamay ve karmak konular sunmay kolaylatrmaktadr. Ayrca rencilerin n bilgileriyle yeni bilgileri btnletirme ve zihninde yaplandrma srecini hzlandrmaktadr. 4. Dil Bilgisi Dil bilgisi bir dilin yaps, kurallar ve ileyii ile ilgilidir. Dolaysyla dilden ayr bir birim gibi dnlmemelidir. lkretim 1-5.snf rencilerinin geliim zellikleri dikkate alndnda, dile ilikin kurallar aktarmak yerine onlarn dinleme, konuma, okuma, yazma, grsel okuma ve sunu becerilerini gelitirmelerine olanak salanmaldr. Bu dnceden hareketle dil bilgisi, programda ayr bir renme alan olarak ele alnmam, dier alanlar ierisine datlmtr. lkretim 1-5. snflar dzeyinde, dil bilgisi kural ve ilkelerinin sezdirilerek retilmesi benimsenmitir. Bu nedenle dil bilgisi konularnn veriliinde adlandrmaya gidilmemitir.
18
5. Kazanmlar Kazanmlar renme sreci ierisinde planlanm ve dzenlenmi yaantlar sayesinde rencilerde grlmesi beklenen bilgi, beceri, tutum ve deerlerdir. Kazanmlar, programda rencilerin geliim dzeyine ve renme alannn zelliine gre birinci snftan beinci snfa doru artrlarak verilmitir. Trke Dersi retim Programnda kazanmlara verilen sra numaralar bir nem ve ncelik gstermemektedir. Yani birinci kazanm onuncu kazanmdan daha nemli ve ncelikli anlamna gelmemektedir. 6. Atatrklk Atatrklk Trke Dersi (1-5.Snflar) altnda ele alnmtr. Bunlar; retim Programnda drt temel balk
1. Atatrkn Hayat ve Eserleri (Hayat, Ailesi, renim Hayat, Askerlik Hayat, Fikir ve Siyas Hayat, Atatrk ve Mill Mcadele), 2. Atatrkn Kiilik zellikleri, 3. Atatrk Dnce Sisteminde Yer Alan Konular (Mill Eitim, Atatrk ve Gzel Sanatlar, Trkiye Cumhuriyetinin Temel Ama ve Grevleri, Mill Kltr, Trk Kadn, evre Bilinci, Planl almas, Trk D Politikas, Dier Din, rf ve detlere Hogrl Olma), 4. Atatrk ve Cumhuriyet Eitimi, olarak sralanmaktadr. Yukardaki konulara gre dzenlenen kazanmlar Trke Dersi (1-5.Snflar) retim Programnn 2. blmnde, Atatrklk ile lgili Kazanmlar bal altnda verilmitir. Ayrca, Atatrklk ile ilgili rnek etkinlikler hazrlanmtr. Bu etkinlikler programda verilmektedir. 7. Etkinlikler Trke Dersi retim Programnn 2 ve 3. blmnde verilen etkinlikler birer neri ve rnek niteliindedir. retmen bu etkinlikleri aynen kullanabilecei gibi bunlara ekleme ve karmalar yapabilir. Etkinlik hazrlanrken hangi kazanmlara ynelik olduuna ve ieriine dikkat edilmelidir. Ayrca evresel zelliklerle rencilerin ilgi ve ihtiyalar da gz nnde bulundurulmaldr. Etkinlikler, renci merkezli ve renme srecinde rencinin etkin bir rol stlenmesini salayacak ekilde dzenlenmelidir. rnein, rencinin sadece kitap okuyarak, retmeni dinleyerek bilgi edinmesi veya beceri gelitirmesi yerine, snfta arkadalaryla tartarak, grlerini aklayarak, sorgulayarak, baka arkadalarna aktararak renme srecine katlmas amalanmaldr. Etkinliklerde rencilerin birbirleriyle ve retmenlerle iletiim kurma, etkileimde bulunma, birbirlerine ak ulu ve anlaml sorular sorma ile aratrma yapma becerilerine arlk verilmelidir. Programda etkinlikler baz simgelerle gsterilmitir. rnein 2. blmde verilen etkinliklerde:
19
2.4. Zihninde Canlandr: Bu simge ile verilen etkinlik snf-okul ii etkinliidir. Trnak iindeki blm etkinliin addr. Bu ekilde verilen etkinliklerin ayrntlar Program Klavuzunda (3. Blmnde) etkinlikler bal altnda aklanmtr. simgesi ile verilen etkinlikler ise neri niteliindeki okul d etkinlii gstermektedir. Program uygulanrken bu simgelere dikkat edilmelidir. 8. Aklamalar Trke Dersi retim Programnn 2. blmnde yer alan aklamalar, kazanmlarn ierii, yntemi, uygulanmas ve deerlendirilmesi ile ilgili bilgileri iermektedir. Bu aklamalarn yannda kazanmlarn numaras verilmitir. nemli grlen noktalar [!] uyar simgesi kullanlarak belirtilmitir. Trke Program, Trke dersini renciye sadece dil becerilerini kazandran bir ders olarak ele alnmamtr. Program, rencinin bu derste kazand ve gelitirdii becerilerini dier derslerde de kullanmasn ngrmtr. Bu nedenle Trke dersinin dier ders ve disiplinlerle ilikilendirilmesine gerek duyulmutur. Dier derslerle ilikiler simgesi ile ara disiplinler ise simgesi ile gsterilmitir. Kazanmlarla ilgili lme ve deerlendirme uygulamalar simgesi ile gsterilmitir.
9. lkretim Trke Dersi (1-5. Snflar) retim Programna Gre Hazrlanacak Kitaplarn Forma Saylar
OKUMA-YAZMA
SINIFLAR
DERS KTABI
RENC ALIMA KTABI Kitap Boyutu 19,5x27,5 19,5x27,5 19,5x27,5 19,5x27,5 19,5x27,5 Forma Says 5-7
1012 1012 1012 1012
RETMEN KILAVUZ KTABI Kitap Boyutu SERBEST SERBEST SERBEST SERBEST SERBEST Forma Says SERBEST SERBEST SERBEST SERBEST SERBEST
Kitap Boyutu 1. SINIF 2. SINIF 3. SINIF 4. SINIF 5. SINIF 19,5x27,5
Forma Says 8-10
Kitap Boyutu 19,5x27,5 19,5x27,5 19,5x27,5 19,5x27,5 19,5x27,5
Forma Says 5-7 7-10 7-10 7-10 7-10
20
2. BLM
KAZANIMLAR Bu blmde, Trke Dersi retim Programnn kazanmlar ve kazanmlarn genel dalm renme alanlarna gre verilmektedir. Bu kazanmlarla eleen Atatrklk ve ara disiplin alanlar (Afet Eitimi, Giriimcilik, nsan Haklar ve Vatandalk, Kariyer Bilinci Gelitirme, zel Eitim, Rehberlik ve Psikolojik Danma, Spor Kltr ve Olimpik Eitim) ile ilgili dier kazanmlar da verilmektedir. Blm sonunda ise programn ieriini oluturan zorunlu ve semeli temalar sralanmaktadr. A.TRKE DERS RETM PROGRAMININ KAZANIMLARI Bu balk altnda Trke Dersi retim Programnn kazanmlar, ilkretim 1, 2, 3, 4 ve 5. snf dzeylerine gre verilmektedir. Kazanmlar renme alanlarna gre tablolar ierisinde sralanmaktadr. Tablolarda kazanmlara ilikin aklamalar ile etkinlik rnekleri de yer almaktadr. Her snf dzeyindeki kazanmlar aadaki balklar altnda verilmektedir. Dinleme renme Alan 1. Dinleme Kurallarn Uygulama 2. Dinlediini Anlama 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Dinleme Konuma renme Alan 1. Konuma Kurallarn Uygulama 2. Kendini Szl Olarak fade Etme 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Konuma Okuma renme Alan 1. 2. 3. 4. 5. Okuma Kurallarn Uygulama Okuduunu Anlama Anlam Kurma Sz Varln Gelitirme Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Okuma
Yazma renme Alan 1. Yazma Kurallarn Uygulama 2. Kendini Yazl Olarak fade Etme 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Yazma Grsel Okuma ve Grsel Sunu renme Alan 1. Grsel Okuma 2. Grsel Sunu
22
1. LKRETM BRNC SINIF KAZANIMLARI
RENME ALANI: DNLEME (1. SINIF)
KAZANIMLAR 1. Dinleme Kurallarn Uygulama 1. 2. 3. Dinlemek iin hazrlk yapar. Dikkatini dinlediine younlatrr. Grg kurallarna uygun dinler.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 1.1. Dinleme srasnda nasl oturacan belirleme, kullanaca ara, gereci hazrlama vb. [!] 1.2. Etkinlikler, bu ya grubundaki rencilerin dikkat sreleri gz nne alnarak planlanmaldr. Dinleme ncesi ve dinleme srasnda eitli grsel, aklama ve sorular yardmyla rencinin dikkat sreklilii salanmaya allmaldr. 1.3. Konuann szn kesmeme, sz isteme, saygl olma, kendini konuann yerine koyma vb. [!] Dinleme Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlarn hepsi, yaplacak btn dinleme etkinliklerinde gz nne alnmaldr. 1.3. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.1.17) 1.3. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.1.16) Dinleme Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar; gzlem yaplarak deerlendirilebilir.
: Snf-okul ii etkinlik
: Okul d etkinlik [!] : Uyar
: Dier derslerle ilikilendirme
: Ara disiplinlerle ilikilendirme
: lme ve deerlendirme
24

KAZANIMLAR 2. Dinlediini Anlama 2.2. Dildeki sesleri, hayvan, ara vb. sesleri ayrt etme. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. Dinlediklerini anlamlandrmada sunulan grsellerden yararlanr. Duyduu sesleri ayrt eder. Dinlerken vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat eder. Dinlediklerini zihninde canlandrr. Dinlediklerinde ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim sorularna (5N 1K) cevap arar. Dinlediklerinin konusunu belirler. Dinledii olayn nasl gelieceini ve sonucunu tahmin eder. Konumac, konuma ortam ve konuma ierii hakkndaki dncelerini belirtir. Bir etkinliin veya iin aamalarn anlatan ynergeleri uygular. Dinledikleriyle ilgili, kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. Dinlediklerinde geen varlklar ve olaylar snflandrr. Dinledikleri konulara ilikin sorular sorar ve sorulara cevap verir. Dinlediklerini bakalaryla paylar. Dinlediklerinde hikye unsurlarn belirler. Dinlediini anlamlandrmada n bilgilerini kullanr. Balktan hareketle dinleyecei konunun ieriini tahmin eder. 2.7. Bundan sonra ne olabilir? sorusuyla renciler ynlendirilebilir. [!] 2.9. En fazla aamal ynergeler verilmelidir. 2.4. Zihinde canlandrlanlarn szl veya grsel olarak anlatlmas istenebilir. 2.9. Ara disiplin: Ynergeleri zleyebiliyor musunuz? etkinlii yaptrlabilir. 2.11. Snflama (Dinlediklerinde geen varlklar benzer zelliklerine gre snflandrlabilir.) etkinlii yaptrlabilir. 2.11. renciler dinleme ncesinde, ne tr snflama yapacaklar hakknda ynlendirilebilir. 2.14. Hikye unsurlar: ana karakter, yer, olay. 2.15. Bu konuda neler biliyorsunuz? sorusu ile n bilgilerin hatrlanmas salanr. 2.2. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.1.33) 2.9. zel Eitim: Yazl ve szl ynergelere uyar. Dinlediini Anlama bal altndaki kazanmlar; grselletirme, szl sunu, gzlem ve alma yapraklar (eletirme, resimlemeboyama, boluk doldurma, resimden bulma, doru-yanl) kullanlarak deerlendirilebilir. ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR 2.1. Resim, ekil, fotoraf vb. kullanmalar istenebilir.
17. Duyduu seslerle harfleri eletirir.
25
KAZANIMLAR 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Dinleme 1. 2. 3. Metni takip ederek dinler. Bilgi edinmek iin haber, sunu, belgesel vb. dinler ve izler. Elenmek iin masal, hikye, ark, tekerleme, tiyatro vb. dinler/izler.
ETKNLK RNEKLER / 3.2. Televizyondan ocuk programlarn izlemeleri ve izlediklerini snfta anlatmalar istenebilir. 3.3. Dinledikleri masal veya hikyeleri oyunlatrmalar istenebilir.
AIKLAMALAR 3.1. retmen veya renci tarafndan yaplan rnek okumalarn, soldan saa yn becerisini pekitirmek amacyla izlenmesi. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Dinleme bal altndaki kazanmlar; gzlem formlar ve alma yapraklaryla deerlendirilebilir.
26
RENME ALANI: KONUMA (1. SINIF)
KAZANIMLAR 1. Konuma Kurallarn Uygulama 1. 2. 3. 4. Konumak iin hazrlk yapar. Dinleyicilerle gz temas kurar. itilebilir bir ses tonuyla konuur. Kelimeleri yerinde ve anlamlarna uygun kullanr. 5. Kelimeleri doru telaffuz eder. 6. Akc konuur. 7. Sesine duygu tonu katar. 8. Konumalarnda beden dilini kullanr. 9. Konuma srasnda gereksiz hareketlerden kanr. 10. Grg kurallarna ve deerlere (mill, manevi, kltrel, ahlk, sosyal vb.) uygun konuur. 11. Konuma konusunu belirler.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 1.1. Konuyu belirleme, bilgi toplama, grseller hazrlama. 1.6. Gereksiz kelime ve ses tekrarlarnn, duraklamalarn olmad konuma.
1.4. Sylenen bir cmlede anlam bozan kelimeyi bulmalar ve bu kelimenin yerine dorusunu kullanmalar istenebilir. 1.5/1.6. Sayma ve tekerlemeler sylemeleri istenebilir.
1.7. znt, sevin, korku gibi duygular ses tonuna yanstma. 1.10. Konumacnn szn bitirmesini bekleyerek, sz alarak, byklerine, bayraa, vatana ve millete sayg gstererek konuma. [!] Konuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar yaplacak btn konuma etkinliklerinde gz nne alnmaldr. 1.4. kazanm iin matematik dersi Uzamsal (Durum-Yer, Dorultu-Yn belirten) likiler alt renme alan (kazanm 1) Konuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar, gzlem, akran deerlendirme veya szl sunumlarla deerlendirilebilir.
27
KAZANIMLAR 2. Kendini Szl Olarak fade Etme 1. 2. Kendine gvenerek konuur. Konumasnda olaylar olu srasna gre anlatr. 3. Yeni rendii kelimeleri konumalarnda kullanr. 4. Konumasn grsel sunuyla destekler. 5. Konumalarnda yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. 6. Duygu, dnce ve hayallerini szl olarak ifade eder. 7. Konumas, konuma ierii ve konuma ortam hakknda dnce belirtir. 8. Kendisini, ailesini ve evresini tantr. 9. Holanp holanmad olay, durum, kii vb. hakknda konuur. 10. Konuurken dinleyicilere sorular sorar ve sorulara cevap verir. 11. Bilgi edinmek amacyla soru sorar. 12. Konumalarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) gelerini vurgular.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR [!] 2.1. renciler konumaya cesaretlendirilmeli, konuma srasnda szleri kesilmemeli ve eletirilmemelidir.
2.2. Resimlerdeki olaylar olu srasna gre anlatmas istenebilir. 2.6. Kendini mutlu eden ya da zen olaylar hakknda konumas istenebilir. 2.9. En sevdii yemek, oyuncak, arkada vb. hakknda konumas istenebilir.
2.2. Olaylar sralarken ilk nce, nce, daha sonra, ondan sonra, sonunda, sonuta vb. ifadeleri kullanmalar istenir. 2.4. Konuma srasnda anlamay kolaylatrmak amacyla resim, fotoraf vb. grselleri kullanmalar istenir. 2.2. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.1.1) 2.5. kazanm iin hayat bilgisi dersi Benim Esiz Yuvam temas (kazanm B.1.14) 2.6. kazanm iin hayat bilgisi dersi Benim Esiz Yuvam temas (kazanm B.1.19) 2.6. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.1.3) 2.6. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.1.19) 2.8. kazanm iin hayat bilgisi dersi Benim Esiz Yuvam temas (kazanm B.1.13) 2.8. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.1.5) 2.11. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.1.29/A.1.25) 2.1. Rehberlik ve Psikolojik Danma: Topluluk nnde kendini ifade eder. Kendini Szl Olarak fade Etme bal altndaki kazanmlar, gzlem, szl sunu, z deerlendirme ve rol yapma araclyla deerlendirilebilir.
28
KAZANIMLAR 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Konuma 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Gnlk ilikilerin gerektirdii farkl durumlara uygun konuur. Grup almalarnda duygu ve dncelerini paylar. Topluluk nnde konuur. stlendii role uygun konuur. Masal, hikye, fkra veya filmi tekniine uygun anlatr. Deneyim ve anlarn anlatr. Konumalarnda betimlemeler yapar. Bildii iirleri topluluk nnde okur.
ETKNLK RNEKLER 3.2. Belirlenen bir konu ya da sorun hakknda beyin frtnas yaptrlabilir. 3.3. lgilerini ekebilecek konularda konuturulabilir. rnein, Elinizde sihirli bir denek olsayd ne yapardnz? sorusuyla renci konumaya ynlendirilebilir. 3.4. rencilerden aile bireylerinden birinin yerine geerek onun gibi konumalar istenebilir. 3.6. Bayram, tren, enlik vb. etkinliklerde grdklerini ve yaadklarn anlatmalar istenebilir. 3.7. rencilerden en sevdii kii, oyuncak, hayvan vb. zelliklerini anlatmalar istenebilir.
AIKLAMALAR 3.1. Selamlama, tanma, arkadalaryla ve yetikinlerle konuma, teekkr etme, kutlama, zr dileme, telefonda konuma vb. 3.2. Sosyal kulp faaliyetlerinde duygu ve dncelerini paylamas istenebilir. 3.4. Drama, piyes veya canlandrmalarda stlendii rollerin zelliklerine uygun konumas. 3.7. Yer ve nesneleri renk, biim, byklk vb., kiileri de grn, duygu vb. ynlerden betimleme. 3.3. kazanm iin matematik dersi Doal Saylarla Toplama lemi alt renme alan (kazanm 3) Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Konuma bal altndaki kazanmlar, akran deerlendirme, gzlem formlar ve alma yapraklar kullanlarak deerlendirilebilir.
29
RENME ALANI: OKUMA (1. SINIF)
KAZANIMLAR 1. Okuma Kurallarn Uygulama 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Okumak iin hazrlk yapar. Okuduu kelimeleri doru telaffuz eder. Noktalama iaretlerine dikkat ederek okur. itilebilir bir ses tonuyla okur. Akc okur. Dikkatini okuduuna younlatrr. Kitab zenle kullanr.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 1.1. Okunacak metin ve uygun bir oturma biimi belirlenir. Kitap ile gz arasndaki mesafe ve k dzeni ayarlanr. [!] 1.3. retmen, rnek okumalar yaparak noktalama iaretlerinin ilevlerine dikkat ekmelidir.
1.2. Tekerlemeler, bilmeceler okutulabilir. 1.6. lgilerini ekebilecek konular seilebilir ve okunacak metne ynelik sorular sorulabilir.
1.5. Gereksiz tekrarlarn ve duraklamalarn, geri dnlerin, atlamalarn, yanl okumalarn yaplmad okuma. 1.7. Karalamadan, yrtmadan, katlamadan kullanma. [!] Okuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar btn okuma etkinliklerinde gz nne alnmaldr. Okuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar, sesli okuma, gzlem ve z deerlendirme araclyla deerlendirilebilir.
30
KAZANIMLAR 2. Okuduunu Anlama 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. n bilgilerini kullanarak okuduunu anlamlandrr. Okuma ncesi, okuma sras ve sonrasnda metinle ilgili sorular cevaplandrr. Okuduklarn zihninde canlandrr. Okuduklarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) sorularna cevap arar. Okuduklarnda sebep-sonu ilikileri kurar. Okuduklarnn konusunu belirler. Okuduu metnin ierii hakkndaki dncelerini belirtir. Balktan hareketle okuyaca metnin ieriini tahmin eder. Bir etkinliin veya iin aamalarn anlatan ynergeleri uygular. Okuduklaryla ilgili kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. Okuduklarnda hikye unsurlarn belirler. Okuduu metnin yazar hakknda bilgi edinir. Grsellerden yararlanarak metnin ieriini tahmin eder. Okuduunu anlamlandrmada grsellerden yararlanr. Metin ierisindeki renkli, alt izili, koyu vb. ifadelerin nemli noktalar vurguladn bilerek okur. Okuduklarn bakalaryla paylar. : Okul d etkinlik [!] : Uyar
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 2.1. Bu konuda neler biliyorsunuz? sorusuyla n bilgilerin harekete geirilmesi salanr. 2.5. retmen, rencilerin sebep-sonu ilikilerini sezebilmeleri amacyla okuduklarndan basit rnekler verir. rnein Duygu hasta olduu iin gelemedi. [!] 2.9. En fazla aamal ynergeler verilmelidir.
2.3.Zihninde canlandrdklarn resimlemeleri istenebilir. 2.5. Sebep-Sonu (Okuduklarnda bir sonuca yol aan sebebi veya bir sebebin ortaya kard sonucu bulmalar istenebilir.) etkinlii yaptrlabilir. 2.9. Ara disiplin: Ynergeleri zleyebiliyor musunuz? etkinlii yaptrlabilir. 2.11. Hikye Haritas etkinlii yaptrlabilir.
2.11. Hikye unsurlar: ana karakter, yer, olay. [!] 2.12. Yazarn isminin sylenmesi, varsa fotorafnn gsterilmesi, ocukluundan ksa bir kesitin verilmesi (Yazarn ayrntl biyografisi verilmemelidir.), ilgili ya grubu iin yazm olduu dier eserlerinin tantlmas yoluyla rencinin bilgi edinmesine yardmc olunmaldr. Okuduunu Anlama bal altndaki kazanmlar, szl, yazl almalar, grselletirme ve alma yapraklar kullanlarak deerlendirilebilir.
31
KAZANIMLAR 3. Anlam Kurma 1. Metin ii anlam kurar.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 3.1. Bir metin iindeki cmle, paragraf veya paragraflardan yararlanarak anlam kurma.
4. Sz Varln Gelitirme 1. 2. 3. Grsellerden yararlanarak sz varln gelitirir. Bilmedii kelimelerin anlamlarn aratrr. Seslerden heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cmleler oluturarak okur.
4.1. Resim-Kelime Eletir (Resimlerden hareketle kelimeleri ve kelimelerden hareketle resimleri eletirmeleri istenebilir.) etkinlii yaptrlabilir. 4.3. Kark olarak verilen hecelerden anlaml kelimeler oluturmalar istenebilir.
4.1. Resimli szlk, resim, fotoraf vb. 4.2. Resimli szle bakma, retmenine sorma vb. yollarla kelimelerin anlamlarn aratrma. 4.1. kazanm iin matematik dersi Kesirler alt renme alan (kazanm 2).
32

KAZANIMLAR 5. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Okuma 1. 2. 3. Serbest okuma yapar. Metnin trn dikkate alarak okur. Elenmek iin fkra, bilmece, tekerleme, masal vb. okur. Paylaarak okumaktan zevk alr. Yanklayc (tekrar ederek) okur. Rehber yardmyla okur. Bilgi edinmek iin okur. Gazete ve dergi okur. ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR [!] 5. Bu balk altnda verilen yntem ve teknikler renciler tarafndan belirlenmeyecektir. retmen ders ii uygulamalarda bu yntem ve teknikleri sezdirmelidir. 5.2. iir veya hikye okuma etkinlikleri yaptrlabilir. 5.4. Metindeki diyaloglar renciler arasnda paylatrlarak okutulabilir. 5.7. Ktphaneye Gezinti (Ktphane tantmn amalayan bir ziyaret dzenlenebilir.) etkinlii yaptrlabilir. [!] 5.1. Serbest okumada ama, okumann alkanlk hline getirilmesidir. Okumann alkanlk hline getirilebilmesi iin, haftada iki ders saati serbest okumaya zaman ayrlmaldr. Bu derslerde serbest okuma yaptrlmal, okuma dosyas doldurulmal ve okuduklarna ilikin (canlandrma, resimleme, szl ve yazl anlatma, okuduu kitab szl ve yazl olarak tantma vb.) etkinlikler yaptrlmaldr. Okul dnda ise velilerle i birlii iinde hareket edilerek rencinin her gn okumaya zaman ayrmas, okuduklarn paylamas ve dllendirilmesi salanmal, aileler renciyle okumaya tevik edilmelidir. Bu snf seviyesinde okutulan metinlerin ksa, resimlerinin ok olmasna dikkat edilmelidir. renci okuma becerilerini gelitirinceye kadar retmen okumaldr. 5.2. iir, masal, fkra veya tekerlemeleri tekniine uygun okuma. [!] renciler iir ezberlemeye zorlanmamaldr ancak renciler ilgi duyduklar iirleri ezberlemeye tevik edilmelidir. Ezberledikleri iirleri snf veya topluluk nnde okumalarna frsat verilerek renciler dllendirilmelidir. 5.4. Metinleri retmeni, arkadalar ve ailesiyle okumas. 5.5. yi okuyabilen biri tarafndan okunan cmle veya ksa paragrafn, okuma becerisi yeterince gelimemi renciler tarafndan tekrar edilerek okunmas. 5.6. retmenin veya bir yetikinin, okumay daha akc hle getirmesi ve anlamay gelitirmesi iin renciye rehberlik etmesi. rnein renci okuduunu anlamakta glk ekiyorsa okuma hz rencinin anlayaca biimde ayarlanabilir, cmleler veya paragraflar hlinde okunabilir, gerekli yerlerde aklama yaplabilir. 5.7. Bilgi edinmek iin ktphanelerden yararlanmalarn salaynz. 5.8. ocuk gazete ve dergileri okunmaldr. Anlam Kurma, Sz Varln Gelitirme, Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Okuma balklar altndaki kazanmlar, gzlem formu ve alma yapraklar kullanlarak deerlendirilebilir.
4. 5. 6. 7. 8.
9.
Metindeki anahtar kelimelerle alma yapar.
33
RENME ALANI: YAZMA (1. SINIF)
KAZANIMLAR 1. Yazma Kurallarn Uygulama 1. Yazmak iin hazrlk yapar. 2. Kelimeler, cmleler ve satrlar arasnda uygun boluklar brakr. 3. Bitiik eik yaz harflerini kurallarna uygun yazar. 4. Btn yazlarn bitiik eik yaz ile yazar. 5. Matematiksel ifadeleri doru yazar. 6. Anlaml ve kurall cmleler yazar. 7. Yazlarnda noktalama iaretlerini doru ve yerinde kullanr. 8. Yazlarnda iml kurallarn uygular. 9. Sayfa dzenine ve temizliine dikkat eder. 10. Yazma konusunu belirler.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 1.1. Oturma, kalem tutma, defter tutma, el tercihi, izgi ve boyama almalar, serbest ve kurall izgiler, ara, gere hazrlama.
1.6. Kark olarak verilen kelimelerden anlaml ve kurall cmleler kurmalar istenebilir. 1.7. Noktalama iaretleri verilmeyen bir metinde, gerekli noktalama iaretlerini kullanlabilir.
[!] 1.4. Yazma almalarnn tamam bitiik eik yaz ile yrtlecektir. Bu almalarda byk ve kk bitiik eik yaz harflerinin ynleri, boyutlar ve yazl zerinde nemle durulmaldr. [!] 1.5. Rakamlar (0,1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9) ile (+) ve () iareti retilmelidir. [!] 1.6. Cmlenin gelerinden bahsedilmemeli, kurall cmleler oluturmaya zendirilmelidir. 1.7. Nokta, cmle sonunda; virgl, e grevli kelimeleri ayrmada; soru iareti, soru bildiren cmlelerin sonunda; ksa izgi, satr sonuna smayan kelimeleri ayrmada; kesme iareti, kii ve yer adlarnn ald ekleri ayrmada kullanlr. 1.8. Cmleye byk harfle balama, kii ve yer adlarnn ilk harfini byk yazma. 1.9. Satr izgisine dikkat etme, satrlara ayn hizadan balama, sayfa kenarlarnda uygun boluk brakma. 1.9. Rehberlik ve Psikolojik Danma: Gnlk yaam becerilerini gelitirir. [!] Yazma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar btn yazma etkinliklerinde gz nne alnmaldr. 1.5. kazanm iin matematik dersi Doal Saylar alt renme alan (kazanm 1). 1.5. kazanm iin matematik dersi Doal Saylarla Toplama lemi alt renme alan (kazanm 2). 1.5. kazanm iin matematik dersi Doal Saylarla karma lemi alt renme alan (kazanm 2). Yazma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar, gzlem formu, alma yapraklar ve z deerlendirme araclyla deerlendirilebilir.
34
KAZANIMLAR 2. Kendini Yazl Olarak fade Etme 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Olaylar, olu srasna gre yazar. Yazlarnda kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. zlenim ve deneyimlerine dayal yazlar yazar. Duygu, dnce ve hayallerini anlatan yazlar yazar. Kendisini, ailesini ve evresini tantan yazlar yazar. Holanp holanmadklaryla ilgili yazlar yazar. Yazlarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) gelerini vurgular.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 2.1. Olaylar sralarken ilk nce, nce, sonra, daha sonra, sonunda vb. ifadeleri kullanmalar istenebilir.
2.1. Resimlerdeki olaylar olu srasna gre yazl olarak ifade etmeleri istenebilir. 2.3. Katldklar bir doum gn kutlamas ile ilgili izlenimlerini yazmalar istenebilir. 2.4. Bir uurtma olsaydnz nereye uardnz? sorusuyla renciler yazmaya ynlendirilebilir. 2.5. Aile Aac (Ailesini tantan bir aile aac izmeleri istenebilir) etkinlii yaptrlabilir.
2.3. Gnlk olaylarla ve izledikleriyle ilgili yazmalar istenebilir. 2.1. kazanm iin hayat bilgisi dersi Benim Esiz Yuvam temas (kazanm B.1.29) 2.1. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.1.41) 2.1. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.1.16) 2.2. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.1.1) Kendini Yazl Olarak fade Etme bal altndaki kazanmlar, gzlem formlar, alma yapraklar ve yazma almalaryla deerlendirilebilir.
35
IV. RENME ALANI: YAZMA (1. SINIF)
KAZANIMLAR 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Yazma 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Davetiye ve tebrik kart yazar. Hikye yazar. Yazlarnda betimlemeler yapar. birlii yaparak yazar. Dikte etme almalarna katlr. Verilen cmle ya da metne bakarak yazar. Seslerden heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cmleler oluturur. stedii bir konuda yazlar yazar.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 3.2. rencilerin bireysel veya toplu katlmyla hikyeler yazdrlabilir.
3.1. Okuma bayram kutlamas iin ailelerine, yaknlarna davetiye yazmalar istenebilir. 3.2. Karakter, olay ve yerle ilgili kelimeler, kutularn iine ayr ayr yerletirilir. rencilerden her kutudan birer kelime semeleri ve onlar birletirerek hikye oluturmalar istenebilir. 3.3. En sevdii oyuncan tantmas istenebilir.
3.3. Kendisini, arkadan, aile bireylerini, okulunu, evini ve oyuncan tantmas istenebilir. 3.4. Arkadayla veya grupla yaz almalar yapma. 3.5. retmenin okuduu bir metni rencilerin aynen yazmas. [!] 3.8. Yazlacak konunun seimi rencilere braklmaldr. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Yazma bal altndaki kazanmlar, gzlem formlar, alma yapraklar ve yazma almalaryla deerlendirilebilir.
36
RENME ALANI: GRSEL OKUMA ve GRSEL SUNU (1. SINIF)
1.
Grsel Okuma 1. ekil, sembol ve iaretlerin anlamlarn bilir. 2. Trafik iaretlerinin anlamn bilir. 3. Reklamlarda verilen mesajlar sorgular. 4. Resim ve fotoraflar yorumlar. 5. Kitle iletiim aralaryla (gazete, dergi, TV ) verilen bilgileri, haberleri, dnceleri sorgular. 6. Beden dilini yorumlar. 7. Doay izler, doadaki deiimleri fark eder ve yorumlar. 8. evresindeki sosyal olaylar anlamlandrr ve yorumlar. 9. Renkleri tanr, anlamlandrr ve yorumlar. 10. Grsellerden hareketle cmleler ve metinler yazar. 11. Duyduu kelimeleri grsellerle eletirir. 12. Metin ve grsel ilikisini sorgular. 1.2. Evden okula giderken karlat trafik iaretlerinin ne anlama geldii sorulabilir. 1.4. Bak ve Anlat (Snfa getirilen resim veya fotorafta grdkleri anlattrlabilir.) etkinlii yaptrlabilir. / 1.5. Televizyonda izledikleri ocuk programlar hakkndaki dncelerini arkadalaryla paylamalar istenebilir.
1.1. Grd semboller (yldz, glen yz vb.), uyar iaretleri ve ynlendirmelerin anlamn bilme. [!] 1.2. rencinin gnlk yaamnda bilmesi gereken trafik iaretleri aklanmaldr. 1.3. Hangi reklam sizi ok etkiliyor?, Neden bu reklamdan etkilendiinizi dnyorsunuz? gibi sorularla rencilerin reklamlar sorgulamalar salanr. 1.7. rnein bulutlarn kararmasnn yamurun habercisi olduunu anlamlandrmas gibi. 1.8. Bayram, toplant, anma ve yreye zg sosyal olaylarn toplum asndan nemi ve anlam zerinde tartlmas. 1.9. Renklerin adlar, kullanld yerler, ifade ettii anlamlar vb. 1.1. kazanm iin matematik dersi Doal Saylar alt renme alan (kazanm 1) 1.1. kazanm iin matematik dersi Geometrik Cisimler alt renme alan (kazanm 1) 1.4. kazanm iin matematik dersi rnt ve Sslemeler alt renme alan (kazanm 1) 1.4. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.1.32) 1.7. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.1.10) 1.8. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.1.37) 1.8. kazanm iin hayat bilgisi dersi Benim Esiz Yuvam temas (kazanm B.1.16) Grsel Okuma bal altndaki kazanmlar gzlem ve alma yapraklar kullanlarak deerlendirilebilir.
37
KAZANIMLAR 2. Grsel Sunu 1. 2. 3. 4. 5. Sunuma hazrlk yapar. Duygu, dnce, bilgi ve izlenimlerini resim, ekil ve sembol ve renkleri kullanarak grselletirir. Duygu, dnce ve izlenimlerini drama, tiyatro, mzikli oyun, kukla vb. yollarla sunar. Sunularnda gerek nesne ve modelleri kullanr. Cmleleri grsellerle ifade eder.
ETKNLK RNEKLER 2.2. Verilen bir kelime, cmle veya paragraftan anladklarn resimlemeleri istenebilir. 2.4. a) Bir diyalog ilendikten sonra ayn ya da benzer diyalog renciler tarafndan canlandrlabilir. b) Basit bir hikyenin bir ksm ya da tamam birka renci tarafndan okunur ve canlandrlr.
AIKLAMALAR 2.1. Sunum ncesinde ara, gere hazrlama, sunulacak konuyla ilgili bilgi toplama, deneme yapma vb. 2.2. renciden grselletirdii rn arkadalaryla paylamas istenebilir. Bunlar snf ve okul panosunda sergilenebilir. 2.4. rnein rencinin anlataca konu ile ilgili oyuncak, meyve, sebze veya modelden yararlanarak grsel sunu yapmas. 2.4. kazanm iin matematik dersi Uzamsal likiler alt renme alan (kazanm 2) 2.5. kazanm iin matematik dersi Kesirler alt renme alan (kazanm 1) Grsel Sunu bal altndaki kazanmlar, gzlem yaplarak deerlendirilebilir.
38
2. LKRETM KNC SINIF KAZANIMLARI
KAZANIMLAR 1. Dinleme Kurallarn Uygulama 1. 2. 3. Dinlemek iin hazrlk yapar. Dikkatini dinlediine younlatrr. Grg kurallarna uygun dinler.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 1.1. Dinleme srasnda oturaca yeri belirleme, kullanaca ara, gereci hazrlama vb.
1.2 zlemin Bir Gn etkinlii yaptrlabilir.
[!] 1.2. Etkinlikler, bu ya grubundaki rencilerin dikkat sreleri gz nne alnarak planlanmaldr. Dinleme ncesi ve dinleme srasnda eitli grsel, aklama ve sorular yardmyla rencinin dikkat sreklilii salanmaldr. 1.3. Konuann szn kesmeme, sz isteme, saygl olma, kendini konuann yerine koyma vb. [!] Dinleme Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar btn dinleme etkinliklerinde gz nne alnmaldr. Dinleme Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar, gzlem ve z deerlendirme yaplarak deerlendirilebilir.
40

ETKNLK RNEKLER
KAZANIMLAR 2. Dinlediini Anlama 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. Dinlediklerini anlamlandrmada n bilgilerini kullanr. Dinlediklerini anlamlandrmada sunulan grsellerden yararlanr. Duyduu sesleri ayrt eder. Dinlerken vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat eder. Dinlediklerini zihninde canlandrr. Dinlediklerinde ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) sorularna cevap arar. Dinlediklerinde geen bilmedii kelimelerin anlamlarn tahmin eder. Dinlediklerinde e ve zt anlaml kelimeleri ayrt eder. Dinlediklerinde sebep-sonu ilikileri kurar. Dinledii iirin ana duygusunu belirler. Dinlediklerinin konusunu belirler. Dinlediklerinin ana fikrini belirler. Dinledii olayn nasl gelieceini ve sonucunu tahmin eder. Konumac, konuma ortam ve konuma ierii hakkndaki dncelerini belirtir. Bir etkinliin veya iin aamalarn anlatan ynergeleri uygular. Dinlediklerinde geen bilmedii kelimelerin anlamlarn aratrr. Dinledikleriyle ilgili, kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. Dinlediklerine ilikin karlatrmalar yapar. Dinlediklerinde geen varlklar ve olaylar snflandrr. Dinledikleri konulara ilikin sorular sorar ve sorulara cevap verir. Dinlediklerini bakalaryla paylar. Dinlediklerinde hikye unsurlarn belirler. Dinlediklerinde e sesli kelimeleri ayrt eder. Balktan hareketle dinleyecei konunun ieriini tahmin eder.
AIKLAMALAR 2.1. Bu konuda neler biliyorsunuz? sorusu ile n bilgilerin harekete geirilmesi salanr.
2. 5. Zihinde canlandrlanlar szl, yazl veya grsel olarak ifade edilebilir. 2.15. Ara disiplin: Ynergeleri zleyebiliyor musunuz? etkinlii yaptrlabilir. 2.18. Dinle-Karlatr (Kendilerine verilen resmi dinledikleriyle karlatrmalar istenebilir.) etkinlii yaptrlabilir. 2.19. Snflama (Dinlediklerinde geen varlklar benzer zelliklerine gre snflandrmalar istenebilir.) etkinlii yaptrlabilir.
2.2. rencilerin anlatlanlar daha kolay anlayabilmeleri iin resim, ekil, fotoraf vb. kullanlabilir. 2.3. Dildeki sesleri, hayvan, ara vb. sesleri ayrt etme. 2.7. Bilmedii kelimenin anlamn, cmlenin anlamndan, grsellerden, dinledii konudan yararlanarak tahmin edebilir. [!] 2.15. En fazla aamal ynergeler verilmelidir. 2.19. renciler dinleme ncesinde ne tr snflama yapacaklar hakknda ynlendirilebilir. 2.22. Hikye unsurlar: ana karakter, yer, olay, zaman. Dinlediini Anlama bal altndaki kazanmlar, gzlem formlar, bireysel deerlendirme lekleri, szl sunu, yazma almalar, grselletirme ve alma yapraklar (eletirme, resimleme-boyama, boluk doldurma, resimden bulma, doru-yanl) kullanlarak deerlendirilebilir.
25. Duyduu seslerle harfleri eletirir.
41
KAZANIMLAR 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Dinleme 1. 2. 3. Bilgi edinmek iin haber, sunu, belgesel vb. dinler ve izler. Elenmek iin masal, hikye, ark, tekerleme, tiyatro vb. dinler/izler. Grup konumalarn ve tartmalarn dinler.
ETKNLK RNEKLER / 3.1. Televizyon ve radyodan dinlenen gncel haberlerin anlatlmas istenebilir. 3.2. Masal, hikye, ocuk arklar ve iirleri dinletilebilir.
AIKLAMALAR
Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Dinleme bal altndaki kazanmlar, akran deerlendirme, gzlem formlar ve alma yapraklar kullanlarak deerlendirilebilir.
42
KAZANIMLAR 1. Konuma Kurallarn Uygulama 1. 2. 3. 4. Konumak iin hazrlk yapar. Dinleyicilerle gz temas kurar. itilebilir bir ses tonuyla konuur. Kelimeleri yerinde ve anlamlarna uygun kullanr. 5. Kelimeleri doru telaffuz eder. 6. Akc konuur. 7. Sesine duygu tonu katar. 8. Konumalarnda beden dilini kullanr. 9. Konuma srasnda gereksiz hareketlerden kanr. 10. Konu dna kmadan konuur. 11. Grg kurallarna ve deerlere (mill, manevi, kltrel, ahlak, sosyal vb.) uygun konuur. 12. Konuma konusunu belirler.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 1.1. Konuyu belirleme, bilgi toplama, grselleri hazrlama.
1.7. Mutlu, zgn veya kaygl birinin konumasn canlandrmalar istenebilir. 1.8. Belirlenen bir konuyu, kavram veya olay yalnzca beden dilini kullanarak anlatmas istenebilir.
1.6. Gereksiz kelime ve ses tekrarlarnn, duraklamalarn olmad konuma. 1.7. znt, sevin, korku gibi duygular ses tonuna yanstma. 1.11. Konumacnn szn bitirmesini bekleyerek, sz alarak, byklerine, bayraa, vatana ve millete sayg gstererek konuma. [!] Konuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar btn konuma etkinliklerinde gz nne alnmaldr. 1.2. zel Eitim: letiim srasnda gz konta kurar. Konuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar, gzlem formlar, alma yapraklar, szl sunu yaptrlarak deerlendirilebilir.
43
KAZANIMLAR 2. Kendini Szl Olarak fade Etme 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. Kendine gvenerek konuur. Konumasnda olaylar olu srasna gre anlatr. Yeni rendii kelimeleri konumalarnda kullanr. Konumasn grsel sunuyla destekler. Konumalarnda yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. Konumas, konuma ierii ve konuma ortam hakknda dnce belirtir. Konumalarnda sebep-sonu ilikileri kurar. Duygu, dnce ve hayallerini szl olarak ifade eder. Kendisini, ailesini ve evresini tantr. Holanp holanmad olay, durum, kii vb. hakknda konuur. Konuurken dinleyicilere sorular sorar ve sorulara cevap verir. Bilgi edinmek amacyla soru sorar. Konumalarnda karlatrmalar yapar. Konumalarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) gelerini vurgular.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 2.1. Konumaya cesaretlendirilmeli, konuma srasnda sz kesilmemeli ve eletirilmemelidir.
2.2. Bir gn ierisinde yaptklarn olu srasna gre anlatmas istenebilir. 2.3. Yeni renilen kelimelerle farkl cmleler oluturmas istenebilir. 2.8. Katld bir doum gnnde grdklerini anlatmalar istenebilir.
2.2. Olaylar sralarken ilk nce, nce, daha sonra, ondan sonra, sonunda, sonuta, vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.4. Konuma srasnda anlamay kolaylatrmak amacyla resim, fotoraf vb. grselleri kullanmalar istenebilir. 2.7. Sebep-sonu ilikileri kurarken, nk, bunun nedeni, bu nedenle, bunun sonucunda, bu yzden vb. ifadelerden yararlanlmalar istenebilir. 2.13. Karlatrmalar yaparken benzer olarak, gibi, farkl olarak, ayns vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.2. kazanm iin hayat bilgisi dersi Benim Esiz Yuvam temas (kazanm B.2.11) 2.8. kazanm iin hayat bilgisi dersi Benim Esiz Yuvam temas (kazanm B.2.22/ B.2.33) 2.8. kazanm iin hayat bilgisi dersi Benim Esiz Yuvam temas (kazanm B.2.35) 2.8. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.2.12) 2.9. kazanm iin hayat bilgisi dersi Benim Esiz Yuvam temas (kazanm B.2.12) 2.12. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.2.9) Kendini Szl Olarak fade Etme bal altndaki kazanmlar, gzlem formlar, alma yapraklar, szl sunu ve bireysel deerlendirme lekleri kullanlarak deerlendirilebilir.
44
KAZANIMLAR 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Konuma 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Gnlk ilikilerin gerektirdii farkl durumlara uygun konuur. Grup almalarnda duygu ve dncelerini paylar. Topluluk nnde konuur. stlendii role uygun konuur. Masal, hikye, fkra veya filmi tekniine uygun anlatr. Deneyim ve anlarn anlatr. Konumalarnda betimlemeler yapar. Bildii iirleri topluluk nnde okur.
ETKNLK RNEKLER 3.1. a. Kutlarm, teekkr ederim vb. ifadelerin kullanlaca doalamalar yaptrlabilir. b. Sayg Aac (Snfta oluturulan sayg aacndaki ifadeleri kullanarak farkl durumlar canlandrmalar istenebilir.) etkinlii yaptrlabilir. c. Ara disiplin: letiim Becerileri Kazanyorum etkinlii yaptrlabilir. 3.2. Belirlenen bir konu ya da soruna zm bulmak iin beyin frtnas yaplabilir. 3.3. Belirli gn ve haftalarda, bayramlarda topluluk nnde konumalar istenebilir. / 3.7. Bir gezide grdklerini ve yaadklarn anlatmalar istenebilir.
AIKLAMALAR 3.1. Selamlama, tanma, arkadalaryla ve yetikinlerle konuma, teekkr etme, kutlama, zr dileme, telefonda konuma vb. 3.4. Drama, piyes veya canlandrmalarda stlendii rollerin zelliklerine uygun konumas. 3.7. Yer ve nesneleri renk, biim, byklk vb. kiileri de grn, duygu vb. ynlerden betimleme. 3.1. kazanm iin hayat bilgisi dersi Benim Esiz Yuvam temas (kazanm B.2.10) 3.2. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.2.30) Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Konuma bal altndaki kazanmlar gzlem, z deerlendirme ve alma yapraklar kullanlarak deerlendirilebilir.
45
KAZANIMLAR 1. Okuma Kurallarn Uygulama 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Okumak iin hazrlk yapar. Okuduu kelimeleri doru telaffuz eder. Noktalama iaretlerine dikkat ederek okur. itilebilir bir ses tonuyla okur. Sesli okumada vurgu ve tonlamalara dikkat eder. Akc okur. Kurallarna uygun sessiz okur. Dikkatini okuduuna younlatrr. Kitab zenle kullanr.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 1.1. Okunacak metin ve oturma biimi belirlenir. Kitap ile gz arasndaki mesafe ve k dzeni ayarlanr.
1.2. Yanl okunan kelimeleri belirlemeleri ve bunlarn dorusunu sylemeleri istenebilir.
[!] 1.3. retmen, rnek okumalar yaparak noktalama iaretlerinin ilevlerine dikkat ekmelidir. 1.6. Gereksiz tekrarlarn ve duraklamalarn, geri dnlerin, atlamalarn, yanl okumalarn yaplmad, vurgu ve tonlamalara dikkat ederek konuur gibi okuma. 1.7. Fsldamadan, dudaklarn kprdatmadan, ban saa sola evirmeden, ne arkaya sallanmadan, gzleriyle takip ederek okuma. 1.9. Karalamadan, yrtmadan, katlamadan kullanma. 1.9. Rehberlik ve Psikolojik Danma: Gnlk yaam becerilerini gelitirir. [!] Okuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlarn hepsi, yaplacak btn okuma etkinliklerinde gz nne alnmaldr. Okuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar, gzlem formlar ve alma ktlar kullanlarak deerlendirilebilir.
46
KAZANIMLAR 2. Okuduunu Anlama 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. n bilgilerini kullanarak okuduunu anlamlandrr. Okuma ncesi, okuma sras ve sonrasnda metinle ilgili sorular cevaplandrr. Metnin giri, gelime ve sonu blmleri hakknda tahminlerde bulunur. Okuduklarn zihninde canlandrr. Okuduklarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) sorularna cevap arar. Farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri dikkate alarak okur. Okuduklarnda karlatrmalar yapar. Okuduklarnda sebep-sonu ilikileri kurar. Okuduklarnn konusunu belirler. Okuduu iirin ana duygusunu belirler. Okuduu metnin ierii hakkndaki dncelerini belirtir. Balktan hareketle okuyaca metnin ieriini tahmin eder. Metinde verilen ipularndan hareketle karlat yeni kelimelerin anlamlarn tahmin eder.
ETKNLK RNEKLER 2.3. rencilerden metnin belirli yerlerinde okumaya ara verilerek sonrasn tahmin etmeleri istenebilir. 2. 4. Zihinde canlandrdklarn resimlemeleri istenebilir. 2.7. Derya, Anl kadar... Zehra, Esmadan daha...
AIKLAMALAR 2.1. Bu konuda neler biliyorsunuz? sorusuyla n bilgilerin harekete geirilmesi salanr. 2.6. retmen veya, ama, fakat, ancak kelimelerinden sonra dncenin nasl farkllatn rencilere sezdirmelidir. 2.7. retmen benzer olarak, farkl olarak, ayns, den daha, .kadar ifadelerinin, olaylar, kiiler veya nesneler arasndaki benzerlik ve farkllklar ortaya koyduunu rencilere sezdirmelidir. 2.8. retmen, nk, bunun nedeni, bu nedenle, olduu iin, bunun sonucunda, iin, bu yzden ifadelerinin dnceler, olaylar vb. arasnda sebep-sonu ilikileri kurduunu rencilere sezdirmelidir. 2.10. iirde sadece konu ve ana duyguyu bulma almalar yaplacak, daha ayrntl anlamsal ve biimsel (redif, uyak vb.) analizler yaplmayacaktr. 2.13. Bilinmeyen kelimenin anlamn, kendisinden nce veya sonra gelen kelime, cmle, resim ve sembolden yararlanarak tahmin etme.
vb. cmleler verilerek bunlar tamamlamalar istenebilir. 2.6/2.8. Baar oynamak istiyordu fakat... Baar oynamak istedii iin vb. cmleler verilerek bunlar tamamlamalar istenebilir.
47
KAZANIMLAR 2. Okuduunu Anlama (devam) 14. Metinde ortaya konan sorunlar belirler ve onlara farkl zmler bulur. 15. Metindeki dncelerle kendi dnceleri arasndaki benzerlik ve farkllklar belirler. 16. Bir etkinliin veya iin aamalarn anlatan ynergeleri uygular. 17. Okuduklaryla ilgili, kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. 18. Okuduklarnda hikye unsurlarn belirler. 19. Okuduu metnin yazar hakknda bilgi edinir. 20. Grsellerden yararlanarak metnin ieriini tahmin eder. 21. Okuduunu anlamlandrmada grsellerden yararlanr. 22. Metin ierisindeki renkli, alt izili, koyu vb. ifadelerin nemli noktalar vurguladn bilerek okur. 23. Okuduklarnda geen varlklar ve olaylar snflandrr. 24. Okuduunun ana fikrini belirler. 25. Okuduklarn bakalaryla paylar.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 2.16. En fazla aamal ynergeler verilmelidir. 2.18. Hikye unsurlar: ana karakter, yer, olay, zaman.
2.16 a) rnein, di fralama ile ilgili bir ynergeyi okuyup uygulamalarn isteyebilirsiniz. b. Ara disiplin: Ynergeleri zleyebiliyor musunuz? etkinlii yaplabilir. 2.18. Hikye Haritas etkinliini yaplabilir.
[!] 2.19. Yazarn isminin sylenmesi, varsa fotorafnn gsterilmesi, ocukluundan ksa bir kesitin verilmesi (Yazarn ayrntl biyografisi verilmemelidir.), ilgili ya grubu iin yazm olduu dier eserlerinin tantlmas yoluyla rencinin bilgi edinmesine yardmc olunmaldr. 2.14. Rehberlik ve Psikolojik Danma: Problemlere deiik zm yollar retir. Okuduunu Anlama bal altndaki kazanmlar grselletirme, szl sunu, yazl alma, gzlem formlar, bireysel deerlendirme lei, alma yapraklar (eletirme, resimleme-boyama, boluk doldurma, resimden bulma, doruyanl) ve renci rn dosyas kullanlarak deerlendirilebilir.
48
KAZANIMLAR 3. Anlam Kurma
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 3.1. Bir metin ierisinde cmle, paragraf veya paragraflar kullanarak anlam kurma.
1.
Metin ii anlam kurar. 4.1. Resimli szlk, resim, fotoraf vb. grsellerden yararlanarak sz varln gelitirme almalar yaplabilir. 4.1. Resimli Bulmaca (Resmin altnda yer alan kutucuklara kelimeyi yazmalar istenebilir.) etkinlii yaplabilir. 4.4. Resimli szle bakma, retmenine sorma vb. yollarla kelimelerin anlamlarn aratrma.
4. Sz Varln Gelitirme 1. 2. 3. 4. Grsellerden yararlanarak sz varln gelitirir. Kelimelerin e ve zt anlamllarn bulur. E sesli kelimelerin anlamlarn ayrt eder. Bilmedii kelimelerin anlamlarn aratrr.
49

KAZANIMLAR 5. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Okuma 1. Serbest okuma yapar. 2. Anlama tekniklerini kullanr. 3. Okurken nemli grd yerleri belirginletirir. 4. Metnin trn dikkate alarak okur. 5. Elenmek iin fkra, bilmece, tekerleme, masal vb. okur. 6. Paylaarak okumaktan zevk alr. 7. Yanklayc (tekrar ederek) okur. 8. Rehber yardmyla okur. 9. Bilgi edinmek iin okur. 10. Gazete ve dergi okur. 11. Sorgulayc okur. ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR [!] 5. Bu balk altnda verilen yntem ve teknikler renciler tarafndan belirlenmeyecektir. retmen ders ii uygulamalarda bu yntem ve teknikleri sezdirmelidir. [!] 5.1. Serbest okumada ama, okumann alkanlk hline getirilmesidir. Okumann alkanlk hline getirilebilmesi iin, haftada iki ders saati serbest okumaya zaman ayrlmaldr. Bu derslerde serbest okumalar yaptrlmal, okuma dosyas doldurulmal ve okuduklarna ilikin (canlandrma, resimleme, szl ve yazl anlatma, okuduu kitab szl ve yazl olarak tantma vb.) etkinlikler yaptrlmaldr. Okul dnda ise velilerle i birlii iinde hareket edilerek rencinin her gn okumaya zaman ayrmas, okuduklarn paylamas ve dllendirilmesi salanmal, ailelerin renciyle okumas tevik edilmelidir. Bu snf seviyesinde okutulan kitaplardaki metinlerin ksa, resimlerinin ok olmasna dikkat edilmelidir. 5.6. Metindeki karlkl konumalar renciler arasnda paylatrlarak okutulabilir. 5.2. Tekrar okuma, grselletirme, szle bavurma, yetikinden yardm alma vb. 5.3. retmen belirginletirmede (altn izme, renklendirme, yldz koyma vb.) yardmc olur. 5.4. iir, masal, fkra veya tekerlemeleri tekniine uygun okuma. [!] renciler iir ezberlemeye zorlanmamal, ilgi duyduklar iirleri ezberlemeye tevik edilmelidir. Ezberledikleri iirleri snf veya topluluk nnde okuma frsat verilmelidir. 5.6. Metinleri retmeniyle, arkadalaryla, ailesiyle okuma. 5.7. retmen tarafndan okunan cmle veya ksa paragrafn okuma becerisi yeterince gelimemi renci tarafndan tekrar edilmesi. 5.8. retmen veya bir yetikinin, okumay daha akc hle getirmesi ve anlamay gelitirmesi iin renciye rehberlik etmesi. rnein renci okuduunu anlamakta glk ekiyorsa okuma hz rencinin anlayaca biimde ayarlanabilir, cmle veya paragraf hlinde okunabilir, gerekli yerlerde aklama yaplabilir. 5.9. Bilgi edinmek iin ktphanelerden yararlanmalarn salaynz. 5.10. ocuklara ynelik okul gazetesi ve dergiler. Anlam Kurma, Sz Varln Gelitirme, Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Okuma balklar altndaki kazanmlar gzlem ve z deerlendirme yaplarak, alma yapraklar kullanlarak deerlendirilebilir.
12. Metindeki anahtar kelimelerle alma yapar.
50

KAZANIMLAR 1. Yazma Kurallarn Uygulama 1. Yazmak iin hazrlk yapar. 2. Kelimeler, cmleler ve satrlar arasnda uygun boluklar brakr. Btn yazlarn bitiik eik yaz ile yazar. 4. Bitiik eik yaz harflerini kurallarna uygun yazar. 5. Matematiksel ifadeleri doru yazar. 6. Anlaml ve kurall cmleler yazar. 7. Yazlarnda noktalama iaretlerini doru ve yerinde kullanr. 8. Yazlarnda iml kurallarn uygular. 9. Sayfa dzenine ve temizliine dikkat eder. 10. Yazlarnda szlk ve iml klavuzundan yararlanr. 3. ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR 1.1. Oturma ve kalem, defter, ara, gere (silgi, kalemtra, alma ktlar, cetvel, kalemler vb.) hazrlama. [!] 1.3/1.4.Yazma almalar btn derslerde bitiik eik yazyla yrtlecektir. Bu almalarda byk ve kk bitiik eik yaz harflerinin yazl (boyut, yn vb.) zerinde nemle durulmaldr. 1.5. ki basamakl saylarn yazyla yazlmas, art, eksi, arp, blme iaretlerinin doru yazlmas. [!] 1.6. Cmlenin gelerinden bahsedilmemeli ancak renciler kurall cmleler oluturmaya zendirilmelidir. 1.7. Nokta, cmle sonunda ve sralamalar yaparken; virgl, e grevli kelimeleri ayrmada ve hitap szlerinden sonra; soru iareti, soru bildiren cmlelerin sonunda; ksa izgi, satr sonuna smayan kelimeleri ayrmada; kesme iareti, zel adlarn ald ekleri ayrmada; eik izgi, adres yazmnda kullanlr. 1.8.Cmleye byk harfle balama, adlarn tekil ve oul biimleri, kii, yer, mahalle, cadde, bayram adlar, ay ve gn adlarnn ilk harfini byk yazma, iir dizelerinin ilk harfini byk yazma, tarihi sa st keye yazma, bal farkl (kuralna uygun) yazma, balkla yaz arasnda uygun boluk brakma. 1.9. Satr izgisine dikkat ederek yazma, satrlara ayn hizadan balama, sayfa kenarlarnda uygun boluk brakma. [!] Yazma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlarn hepsi, yaplacak btn yazma etkinliklerinde gz nne alnmaldr. 1.5. kazanm iin matematik dersi Kesirler alt renme alan (kazanm 1) 1.5. kazanm iin matematik dersi Doal Saylar alt renme alan (kazanm 2/8) 1.6. kazanm iin matematik dersi Doal Saylarla Toplama lemi alt renme alan (kazanm 7) 1.6/1.7/1.8. kazanmlar iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.2.16) Yazma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar gzlem, alma yapraklar ve yazma almalaryla deerlendirilebilir.
1.6. Kark olarak verilen kelimelerden anlaml ve kurall cmleler kurmalar istenebilir. 1.7.Noktalama iaretleri verilmeyen bir metinde, gerekli noktalama iaretlerini kullanabilir.
11. Yazma konusunu belirler.
51
KAZANIMLAR 2. Kendini Yazl Olarak fade Etme 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. Kelimeleri yerinde ve anlamlarna uygun kullanr. Yeni rendii kelimeleri yazlarnda kullanr. Yazsna uygun balk belirler. Olaylar, olu srasna gre yazar. Yazlarnda kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. Yazlarnda uygun ifadeleri kullanarak destekleyici ve aklayc rnekler verir. Yazlarnda karlatrmalar yapar. Yazlarnda sebep-sonu ilikileri kurar. zlenim ve deneyimlerine dayal yazlar yazar. Duygu, dnce ve hayallerini anlatan yazlar yazar. Kendisini, ailesini ve evresini tantan yazlar yazar. Kendisine ilgin ve ekici gelen karakter, olay, yer, an ile ilgili gr ve dncelerini yazar. Bir fikre katlp katlmadnn nedenlerini aklayarak yazar. Sorular yazar. Holanp holanmadklaryla ilgili yazlar yazar. Yazlarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) gelerini vurgular.
ETKNLK RNEKLER 2.4. Olaylar Srala (Resimlerdeki olaylar olu srasna gre yazl olarak ifade etmeleri istenebilir.) etkinlii yaptrlabilir. 2.7. Birbirine benzeyen resimlerdeki farkllklar bulup yazmalar istenebilir. 2.8. Eksik braklm cmleleri sebep-sonu ilikisi kurarak anlamlarna uygun olarak tamamlamas istenebilir. 2.9. zledikleri izgi filmle vb. ilgili yazlar yazmas istenebilir. 2.10. Hayalindeki evi, okulu, arkada, retmeni, arabay, oyunca vb. yazmas istenebilir. 2.15. Ara disiplin: HolanyorumHolanmyorum (Bir gn ierisinde neleri yapmaktan holandklar ya da holanmadklar hakknda yazmalar istenebilir.)
AIKLAMALAR 2.4. Olaylar sralarken ilk nce, nce, sonra, daha sonra, sonunda vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.7. Karlatrmalar yaparken ayns, benzer olarak, farkl vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.8. Sebep- sonu ilikileri kurarken iin, nk, neden olarak, dolaysyla vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.9. Gnlk olaylar ve izledikleri hakknda yaz yazmalar istenebilir. 2.11. z gemii, ilgileri, zellikleri vb. hakknda yazma. 2.14. rencilerden meraklarn gidermek, bilgi edinmek ve sorgulama becerilerini gelitirmek amacyla soru yazmalar istenebilir. 2.1. kazanm iin hayat bilgisi dersi Benim Esiz Yuvam temas (kazanm B.2.37) 2.1. kazanm iin matematik dersi Doal Saylarla karma lemi alt renme alan (kazanm 6) 2.1. kazanm iin matematik dersi Doal Saylarla arpma lemi alt renme alan (kazanm 7) 2.1. kazanm iin matematik dersi Zaman lme/Tartma alt renme alanlar (kazanm 3/2) 2.1. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.2.33) 2.1. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.2.24) 2.11. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.2.1) 2.9. Rehberlik ve Psikolojik Danma: Olaylar karsnda yaad duygu ve dncelerini belirtir. 2.15. Rehberlik ve Psikolojik Danma: Hoa giden ve gitmeyen duygularn ayrt ederek uygun ekilde ifade eder. Kendini Yazl Olarak fade Etme bal altndaki kazanmlar gzlem, yazma almalar ve alma yapraklar ile deerlendirilebilir.
52
KAZANIMLAR 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Yazma 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Gnlk, an vb. yazar. Davetiye ve tebrik kart yazar. Mektup yazar. Hikye yazar. Yazlarnda betimlemeler yapar. birlii yaparak yazar. Dikte etme almalarna katlr. Seslerden heceler, hecelerden kelimeler; kelimelerden cmleler oluturur. 9. iir yazar. 10. stedii bir konuda yazlar yazar.
ETKNLK RNEKLER 3.2. Doum gn kutlamas veya yapaca bir gsteri iin davetiye yazmalar istenebilir. 3.3. Mektup arkadayla yazmas istenebilir. 3.4. Karakter, olay ve yerle ilgili kelimeler, kutularn iine ayr ayr yerletirilir. rencilerin her kutudan birer kelime seerek onlar birletirmeleri ve hikye oluturmalar istenebilir. 3.5. rencilerden bir arkadan betimleyen bir paragraf yazmalar istenir. Dierlerinden, betimlenen renciyi tahmin etmeleri istenebilir. 3.6./3.9. El Birliiyle iir Yazalm (renciler gruplara ayrlr. Gruptaki her rencinin setii konuda birer dize yazarak iir oluturmalar istenebilir. Daha sonra bu iirler bestelenip ark hline getirilebilir.) etkinlii yaptrlabilir.
AIKLAMALAR 3.3. Mektup yazma almalarnda, zarfn zerini doldurmalar iin de ayrca zaman ayrlmaldr. 3.4. Resimlerden hareketle hikyeler yazma. 3.5. Kendisini, arkadan, aile bireylerini, okulunu, evini, oyuncan vb. tantmas istenebilir. 3.6. Arkadayla veya grupla yaplan yaz almalar. 3.7. retmenin okuduu bir metni rencilerin aynen yazmas. [!] 3.10. Yazlacak konunun seimi rencilere braklmaldr. 3.6. nsan Haklar ve Vatandalk: birlii yapmay sever ve i birlii iin olanaklar salar. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Yazma bal altndaki kazanmlar yazma almalar, gzlem, alma yapraklar ve renci rn dosyalaryla deerlendirilebilir.
53
RENME ALANI: GRSEL OKUMA ve GRSEL SUNU (2. SINIF) KAZANIMLAR 1. Grsel Okuma 1. 2. 3. 4. 5. 6. ekil, sembol ve iaretlerin anlamlarn bilir. Grafik ve tablo ile verilenleri yorumlar. Trafik iaretlerinin anlamlarn bilir. Reklamlarda verilen mesajlar sorgular. Resim ve fotoraflar yorumlar. Kitle iletiim aralaryla (gazete, dergi, TV ) verilen bilgileri, haberleri, dnceleri sorgular. Beden dilini yorumlar. Doay izler, doadaki deiimleri fark eder ve yorumlar. evresindeki sosyal olaylar anlamlandrr ve yorumlar. Renkleri tanr, anlamlandrr ve yorumlar. Grsellerden hareketle cmleler ve metinler yazar. Duyduu kelimeleri grsellerle eletirir. Metin ve grsel ilikisini sorgular. ETKNLK RNEKLER 1.2. Snftaki rencilerin ya, boy, kilo, kz-erkek renci grafiklerini yorumlamalar istenebilir. 1.4. zledikleri reklamlar beenme ve beenmeme nedenlerini aklamalar istenebilir. 1.5. Gsterilen fotoraflarn hangi sosyal olaya ait olduunu nedenleriyle tahmin etmeleri istenebilir. / 1.6.Televizyondan izledikleri ya da gazeteden okuduklar haberler hakkndaki dncelerini snfta anlatmalar istenebilir. 1.10. Doada grd aa, iek, da, dere, gkyz vb.nin renklerini sylemeleri istenebilir. AIKLAMALAR 1.1. evresinde grd ynlendirme ve uyar iaretlerinin ne anlama geldiini bilmesi. 1.3. rencinin gnlk yaamnda bilmesi gereken trafik iaretleri aklanmaldr. 1.4. Hangi reklam sizi ok etkiliyor?, Neden bu reklamdan etkilendiinizi dnyorsunuz? gibi sorularla rencilerin reklamlar sorgulamalar salanr. 1.8. rnein yapraklarn sararmasnn sonbaharn habercisi olduunu fark etmesi vb. 1.9. Bayram, toplant, anma, yreye zg sosyal olaylarn toplum asndan nemi ve anlam zerinde tartma. 1.10. Renklerin adlar, kullanld yerler ve ifade ettii anlamlar. 1.2. kazanm iin matematik dersi Simetri alt renme alan (kazanm 1/2) 1.2. kazanm iin matematik dersi Nesne Grafii alt renme alan (kazanm 1/2) 1.2. kazanm iin matematik dersi Tablo alt renme alan (kazanm 1) 1.2. kazanm iin matematik dersi rnt ve Sslemeler alt renme alan (kazanm 1/2)
1.2. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.2.16) 1.4. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.2.12) 1.8. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.2.13)
7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
Grsel Okuma bal altndaki kazanmlar alma yapraklar (eletirme, resimleme-boyama, boluk doldurma, resimden bulma, doru-yanl) ve z deerlendirme ile deerlendirilebilir.
54
KAZANIMLAR 2. Grsel Sunu 1. 2. Sunuma hazrlk yapar. Duygu, dnce, bilgi ve izlenimlerini resim, ekil ve sembol ve renkleri kullanarak grselletirir. Duygu, dnce ve izlenimlerini drama, tiyatro, mzikli oyun, kukla vb. yollarla sunar. Sunularnda gerek nesne ve modelleri kullanr. Sunularnda ierie uygun grseller seer ve kullanr. Cmleleri grsellerle ifade eder.
ETKNLK RNEKLER 2.2. Verilen bir kelime, cmle veya paragraftan anladklarn resimlemeleri istenebilir. 2.4. a) El kuklas, eldiven kuklas, ipli kukla ve glge kuklalarndan yararlanarak konuma yaptrlabilir ya da hikye anlattrlabilir. b) Serbest oyunlar oynatlabilir. rnein bakkal, market ya da kitapdan alveri yapma.
AIKLAMALAR 2.1. Sunum ncesinde ara, gere hazrlama, sunulacak konuyla ilgili bilgi toplama ve deneme yapma. 2.2. renciden grselletirdikleri rnleri arkadalaryla paylamalar istenebilir. Bunlar snf ve okul panosunda sergilenebilir. 2.4. Doalama yoluyla rencilerin kendilerini diledikleri gibi ifade etme olana salanmaldr. 2.5. rnein sunulacak konuyla ilgili bir nesneyi(bardak, oyuncak, meyve, sebze vb.) veya modeli snfa getirerek sunuyu destekleme amacyla kullanma. 2.2. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.2.4) 2.2. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.2.26) 2.6. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.2.29) 2.6. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.2.10) 2.6. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.2.11) Grsel Sunu bal altndaki kazanmlar gzlem ve z deerlendirme ile deerlendirilebilir.
3. 4. 5. 6.
55
3. LKRETM NC SINIF KAZANIMLARI
KAZANIMLAR 1. Dinleme Kurallarn Uygulama 1. 2. 3. 4. Dinlemek iin hazrlk yapar. Dinleme amacn belirler. Dikkatini dinlediine younlatrr. Grg kurallarna uygun dinler.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 1.1. Dinleme srasnda oturaca yeri belirleme, kullanaca ara, gereci hazrlama vb. 1.2.Dinleme sonucunda neler renebileceinizi dnyorsunuz?, Bunu niin dinleyeceiz?, Bunu dinlememizin nedenleri neler olabilir? sorular sorularak renciler dinleme amalarn belirlemeye ynlendirilebilir. [!] 1.3. Etkinlikler, bu ya grubundaki rencilerin dikkat sreleri gz nne alnarak planlanmaldr. Dinleme ncesi ve dinleme srasnda eitli grsel, aklama ve sorular yardmyla rencinin dikkat sreklilii salanmaldr. 1.4. Konuann szn kesmeme, sz isteme, saygl olma, kendini konuann yerine koyma vb. [!] Dinleme Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar btn dinleme etkinliklerinde gz nne alnmaldr. Dinleme Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar, gzlem formlar, alma yapraklar ve renci rn dosyas kullanlarak deerlendirilebilir. Ayrca rencinin kendi geliimini grmesi iin z Deerlendirme Formundan yararlanlabilir.
57

KAZANIMLAR 2. Dinlediini Anlama 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. Dinlediklerini anlamlandrmada n bilgilerini kullanr. Dinlediklerini anlamlandrmada sunulan grsellerden yararlanr. Dinlerken vurgu, tonlama ve telffuza dikkat eder. Dinlediklerini zihninde canlandrr. Dinlediklerinde ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) sorularna cevap arar. Dinlediklerinde geen bilmedii kelimelerin anlamlarn tahmin eder. Dinlediklerinde e sesli kelimeleri ayrt eder. Dinlediklerinde e ve zt anlaml kelimeleri ayrt eder. Dinlediklerinde duygusal ve abartl szleri ayrt eder. Dinlediklerinde gerek olanla hayal rn olan ayrt eder. Dinlediklerinde sebep-sonu ilikileri kurar. Dinledii iirin ana duygusunu belirler. Dinlediklerinin konusunu belirler. Dinlediklerinin ana fikrini belirler. Dinledii olayn nasl gelieceini ve sonucunu tahmin eder. Konumac, konuma ortam ve konuma ierii hakkndaki dncelerini belirtir. Dinlediklerinde dil, ifade ve bilgi yanllklarn belirler. Dinledikleriyle ilgili karmlar yapar. Bir etkinliin veya iin aamalarn anlatan ynergeleri uygular. Dinlediklerinde geen bilmedii kelimelerin anlamlarn aratrr. Dinledikleriyle ilgili, kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. Dinledii konuya uygun farkl balklar bulur. Dinlediklerine ilikin karlatrmalar yapar. Dinlediklerinde geen varlklar ve olaylar snflandrr. Dinledikleri konulara ilikin sorular sorar ve sorulara cevap verir. Dinlediklerini zetler. Balktan hareketle dinleyecei konunun ieriini tahmin eder. Dinlediklerinde ortaya konulan sorunlar belirler ve onlara farkl zmler bulur. Dinlediklerini bakalaryla paylar. Dinlediklerinde hikye unsurlarn belirler. 2.4. Zihinde canlandrlanlar szl, yazl veya grsel olarak ifade edilebilir. 2.7 E Sesli Kelimeleri Bul etkinlii yaptrlabilir. 2.8. E Anlamlsn Bul etkinlii yaptrlabilir. 2.9 / 2.10. Dinledikleri bir masal veya izledikleri bir izgi filmdeki abartlar, hayal rnlerini fark etmeleri istenebilir. 2.15. Tahmin Et etkinlii yaptrlabilir. 2.19. Ara disiplin: Ynergeleri zleyebiliyor musunuz? etkinlii yaplabilir. ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR 2.2. rencilerin anlatlanlar daha kolay anlayabilmeleri iin resim, ekil, fotoraf vb. kullanlabilir. 2.6. Bilmedii kelimenin anlamn, cmlenin balamndan, sunulan grsellerden, dinledii konudan yararlanarak tahmin edebilir. 2.23. Dinlediklerinde geen iki farkl nesne, kii, olay ve yerin birbirleriyle benzer ve farkl ynlerini karlatrmalar istenebilir. 2.24. Dinleme ncesinde, ne tr snflama yapacaklar hakknda renciler ynlendirilebilir. 2.30. Hikye unsurlar: ana karakter, yer, olay, zaman. 2.19. Rehberlik ve Psikolojik Danma: Szl ve yazl talimatlara uyar. Dinlediini Anlama bal altndaki kazanmlar, grselletirme, szl sunu ve yazma almalar, gzlem formlar, bireysel deerlendirme lekleri, alma yapraklar (eletirme, resimleme-boyama, boluk doldurma, resimden bulma, doru-yanl) ve renci rn dosyas kullanlarak deerlendirilebilir.
58
KAZANIMLAR 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Dinleme 1. 2. 3. 4. Katlml dinler. Bilgi edinmek iin haber, sunu, belgesel vb. dinler ve izler. Elenmek iin masal, hikye, ark, tekerleme, tiyatro vb. dinler/izler. Grup konumalarn ve tartmalarn dinler.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 3.1. Dinleme srecine katlma, soru sorma, aklama yapma.
/ 3.2. Televizyon ve radyodan dinledikleri gncel haberleri anlatmalar istenebilir. 3.3. Tiyatro, sinema vb. izletilebilir.
Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Dinleme bal altndaki kazanmlar, gzlem formlar, alma yapraklar ve renci rn dosyas kullanlarak deerlendirilebilir. Ayrca renciye kendi geliimini grmesi iin z Deerlendirme Formu ndan yararlanlabilir.
59
RENME ALANI: KONUMA (3. SINIF) KAZANIMLAR 1. Konuma Kurallarn Uygulama 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. Konumak iin hazrlk yapar. Konuma amacn belirler ve dinleyicilere syler. Dinleyicilerle gz temas kurar. itilebilir bir ses tonuyla konuur. Kelimeleri yerinde ve anlamlarna uygun kullanr. Kelimeleri doru telaffuz eder. Akc konuur. Sesine duygu tonu katar. Konumalarnda beden dilini kullanr. Konuma srasnda gereksiz hareketlerden kanr. Konu dna kmadan konuur. Grg kurallarna ve deerlere (mill, manevi, kltrel, ahlaki, sosyal vb.) uygun konuur. Konuma konusunu belirler. 1.6/1.7. Sayma, tekerleme, mni, trk vb. syletilebilir. 1.9. a) Belirlenen bir konuyu, kavram veya olay yalnzca beden dilini kullanarak anlatmas istenebilir. b) Sessiz sinema oyunu oynatlabilir. ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR 1.1. Konuaca konuyla ilgili plan yapma, bilgi toplama, grsel hazrlama, deneme yapma vb. 1.2. Ne hakknda konumak istiyorsun?, Bize neler anlatmay dnyorsun?gibi sorular sorularak rencinin konuma amacn belirlemesi salanabilir. 1.7. Gereksiz kelime ve ses tekrarlarnn, duraklamalarn olmad, vurgu ve tonlamaya dikkat edilerek yaplan konuma. 1.8. znt, sevin, korku gibi duygular ses tonuna yanstma. 1.12. Konumacnn szn bitirmesini bekleyerek, sz alarak, incitmeden, byklerine, bayraa, vatana ve millete sayg gstererek konuma. [!] Konuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar btn konuma etkinliklerinde gz nne alnmaldr. 1.9. Rehberlik ve Psikolojik Danma: Szsz iletiimi kullanarak (uygun yz ifadeleriyle) olumlu ve olumsuz duygularn gsterir. Konuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar, konuma, gzlem formlar, alma yapraklar ve renci rn dosyas kullanlarak deerlendirilebilir. rencinin kendi geliimini grmesi iin z Deerlendirme Formundan yararlanlabilir.
60

KAZANIMLAR 2. Kendini Szl Olarak fade Etme 1. Kendine gvenerek konuur. 2. Konumasnda olaylar olu srasna gre anlatr. 3. Yeni rendii kelimeleri konumalarnda kullanr. 4. Konumasn grsel sunuyla destekler. 5. Dinleyici grubunu ve bulunduu ortam dikkate alarak konuur. 6. Konumasnda ana fikri vurgular. 7. Konumasnda nemsedii bilgileri vurgular. 8. Konumalarnda yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. 9. Konumalarnda destekleyici ve aklayc rnekler verir. 10. Konumas, konuma ierii ve konuma ortam hakknda dnce belirtir. 11. Konumalarnda karlatrmalar yapar. 12. Konumalarnda sebep-sonu ilikileri kurar. 13. Bir fikre katlp katlmadn nedenleriyle ortaya koyar. 14. Duygu, dnce ve hayallerini szl olarak ifade eder. 15. Dilek, istek, beeni ve ikyetlerini ilgili kiilere bildirir. 16. Kendisini, ailesini ve evresini tantr. 17. Konuurken dinleyicilere sorular sorar ve sorulara cevap verir. 18. Bilgi edinmek amacyla soru sorar. 19. Konumalarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) gelerini vurgular ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR 2.2. Olaylar sralarken ilk nce, nce, daha sonra, ondan sonra, sonunda, sonuta vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.4. Konuma srasnda anlamay kolaylatrmak amacyla resim, fotoraf vb. grselleri kullanmalar istenebilir. [!] 2.5. Snfta, ktphanede, sokak veya topluluk nndeki konumalarla, arkada, retmen, anne baba veya bir yetkiliyle konumann birbirinden farkl olmas gerektii vurgulanmaldr. 2.2. Okulda geen bir gnn anlatmalar istenebilir. 2.14. Hayal kurmalar ve kurduklar hayali snfta paylamalar istenebilir. 2.15. Bahe dzenlemesi ile ilgili ikyet ve isteklerini okul mdrne iletebilirler. 2.9. Destekleyici ve aklayc rnekler verirken rnein, rnek olarak, zellikle, gibi, akas, aklamak gerekirse, yani, baka bir deyile vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.11. Karlatrmalar yaplrken benzer olarak, gibi, farkl olarak, ayns vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.12. Sebep- sonu ilikileri kurarken nk bunun nedeni, bu nedenle, bunun sonucunda, bu yzden vb. ifadelerinin kullanlmas istenebilir. 2.8. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.3.22) 2.12. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.3.1) 2.14. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.3.5 /A.3.6) 2.14. kazanm iin hayat bilgisi dersi Benim Esiz Yuvam temas (kazanm B.3.20) 2.14. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.3.12) 2.14. nsan Haklar ve Vatandalk: Dnce ve ifade zgrlnn yaamndaki nemini kavrar. Kendini Szl Olarak fade Etme bal altndaki kazanmlar, szl sunu, rol yapma, gzlem formlar, alma yapraklar, bireysel deerlendirme lekleri ve renci rn dosyas kullanlarak deerlendirilebilir.
61

KAZANIMLAR 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Konuma 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Gnlk ilikilerin gerektirdii farkl durumlara uygun konuur. Grup almalarnda duygu ve dncelerini paylar. Topluluk nnde konuur. stlendii role uygun konuur. Masal, hikye, fkra veya filmi tekniine uygun anlatr. Deneyim ve anlarn anlatr. Konumalarnda betimlemeler yapar. kna edici konuur. Bildii iirleri topluluk nnde okur. ETKNLK RNEKLER 3.1. Sayg Aac (Snfta oluturulan sayg aacndaki ifadeleri kullanarak farkl durumlar canlandrmalar istenebilir.) etkinlii yaplabilir. 3.2. a)Belirlenen bir konu ya da sorun hakknda beyin frtnas yaptrlabilir. b)Ara disiplin: Problem zme Sreci etkinlii yaplabilir. 3.4. rencilerden sat eleman ve mteri rollerini oynamalar istenebilir. 3.8. Snf ve sosyal kulp bakan seimleri iin konumalar yapmalar istenebilir. 3.7. a) Bir manzara resminde veya bir fotorafta grdklerini anlatmalar istenebilir. b) Ara disiplin: Dnen Adam etkinlii yaplabilir. AIKLAMALAR 3.1. Selamlama, tanma, arkadalaryla ve yetikinlerle konuma, teekkr etme, kutlama, zr dileme, telefonda konuma vb. 3.3. renciler bayramlarda, belirli gn ve haftalarda topluluk nnde konumaya cesaretlendirilir. 3.4. Drama, piyes veya canlandrmalarda stlendii rollerin zelliklerine uygun konuma. 3.7. Yer ve nesneleri renk, biim, byklk vb. kiileri de grn, duygu vb. ynlerden betimleme. 3.8. leri srd dncenin kabul edilebilir gerekelerini, nedenlerini ve kantlarn ortaya koyma. 3.2. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.3.30) 3.5. kazanm iin hayat bilgisi dersi Benim Esiz Yuvam temas (kazanm B.3.36) 3.7. kazanm iin matematik dersi Dzlem alt renme alan (kazanm 1) 3.8. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.3.31) 3.1. Rehberlik ve Psikolojik Danma: Kendinin ve bakalarnn hata yapabileceini kabul eder, bunu hogryle karlar. 3.2. Rehberlik ve Psikolojik Danma: Grup iinde duygu ve dncelerini paylar, grupla i birlii yapar. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Konuma bal altndaki kazanmlar, gzlem formlar, alma yapraklar ve renci rn dosyas kullanlarak deerlendirilebilir. Ayrca rencinin kendi geliimini grmesi iin z Deerlendirme Formu ndan yararlanlabilir.
62
RENME ALANI: OKUMA (3. SINIF) KAZANIMLAR 1. Okuma Kurallarn Uygulama 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Okumak iin hazrlk yapar. Okuma amacn belirler. Okuduu kelimeleri doru telaffuz eder. Noktalama iaretlerine dikkat ederek okur. itilebilir bir ses tonuyla okur. Sesli okumada vurgu ve tonlamalara dikkat eder. Akc okur. Kurallarna uygun sessiz okur. Dikkatini okuduuna younlatrr. ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR 1.1. Okuma metni ve oturma biimi belirlenir. Kitap ve gz arasndaki mesafe ile k dzeni ayarlanr. 1.4. Noktalama iaretleri konulmu bir metinle konulmam bir metnin okunuu arasndaki farka dikkat ekilebilir. 1.3. rencilerin okuma yanllklarn belirlemeleri ve metni doru biimde okumalar istenmelidir. [!] 1.4. retmen, rnek okumalar yaparak noktalama iaretlerinin anlam zerindeki etkisine dikkat ekmelidir. 1.7. Gereksiz tekrarlarn ve duraklamalarn, geri dnlerin, atlamalarn, yanl okumalarn yaplmad, vurgu ve tonlamaya dikkat ederek konuur gibi okuma. 1.8. Fsldamadan, dudaklarn kprdatmadan, ban saa sola evirmeden, ne arkaya sallanmadan gzleriyle takip ederek okuma. [!] Okuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar btn okuma etkinliklerinde gz nne alnmaldr. Okuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar, gzlem formlar, alma ktlar, renci rn dosyas kullanlarak ve sesli okuma almalaryla deerlendirilebilir. Ayrca z Deerlendirme Formu kullanlabilir.
63
KAZANIMLAR 2. Okuduunu Anlama 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. n bilgilerini kullanarak okuduunu anlamlandrr. Metinde verilen ipularndan hareketle, karlat yeni kelimelerin anlamlarn tahmin eder. Okuma ncesi, okuma sras ve sonrasnda metinle ilgili sorular cevaplandrr. Metnin giri, gelime ve sonu blmleri hakknda tahminlerde bulunur. Okuduklarn zihninde canlandrr. Okuduklarndaki duygusal ve abartl geleri belirler ve sorgular. Okuduklarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) sorularna cevap arar. Farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri dikkate alarak okur. nem belirten ifadeleri dikkate alarak okur. Okuduklarnda karlatrmalar yapar. Okuduklarnda sebep-sonu ilikileri kurar. Destekleyici ve aklayc ifadeleri dikkate alarak okur. zetleyen ve sonu bildiren ifadeleri dikkate alarak okur. Okuduklarnda gerek olanla hayal rn olan ayrt eder. Okuduklarnn ana fikrini belirler. Okuduklarnn konusunu belirler. Okuduu irin ana duygusunu belirler.
ETKNLK RNEKLER 2.4. Metnin belirli yerlerinde okumaya ara verilerek rencilerden sonrasn tahmin etmeleri istenebilir. 2.5. Zihninde canlandrdklarn resimlemeleri ve szel olarak anlatmalar istenebilir. 2.6. Mmkn m? (Okuduklar metinde geen olaylarn mmkn olup olmad sorulabilir.) etkinlii yaptrlabilir. 2.8 / 2.11. Okan denizde yzmek istiyordu fakat... Zafer denizde yzmek istiyordu nk.. vb. cmleler verilerek bunlar tamamlamalar istenebilir. 2.9. Sibel btn yemekleri, zellikle ........ seviyordu. vb. cmleler verilerek bunlar tamamlamalar istenebilir. 2.10. Burcu, Gamze kadar... Can, Mehmet den daha... vb. cmleler verilerek bunlar tamamlamalar istenebilir.
AIKLAMALAR 2.1. Bu konuda neler biliyorsunuz? vb. sorularla n bilgilerin hatrlanmas salanr. 2.2. Bilinmeyen kelimenin anlamn, kendisinden nce veya sonra gelen kelime, cmle, resim veya sembolden yararlanarak tahmin etme. 2.8. retmen veya, ama, fakat, ancak kelimelerinden sonra dncenin farkllatn rencilere sezdirmelidir. 2.9. retmen balca, daha iyi, zellikle, en iyisi, en kts, en az, daha kt vb. ifadelerin, metinde nemli olan vurguladna rencilerin dikkatini ekmelidir. 2.10. retmen benzer olarak, farkl olarak, ayns, den daha, .kadar ifadelerinin, olaylar, kiiler veya nesneler arasndaki benzerlik ve farkllklar ortaya koyduunu rencilere sezdirmelidir. 2.11. retmen, nk, bunun nedeni, bu nedenle, olduu iin, bunun sonucunda, iin, bu yzden ifadelerinin dnceler, olaylar vb. arasnda sebep-sonu ilikileri kurduunu rencilere sezdirmelidir. 2.12. yani, benim de dndm gibi, dorusu, baka bir deyile, akas, hatta vb. 2.13. zet olarak, bylece, son olarak, sonu olarak, ksacas, zetle, sonucunda vb.
64
KAZANIMLAR 2. Okuduunu Anlama (devam) 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. Okuduu metnin ierii hakkndaki dncelerini belirtir. Balk ve ierik ilikisini sorgular. Metindeki anlam bakmndan elikili ifadeleri saptar. Okuduklarndan karmlar yapar. Metinde ortaya konan sorunlar belirler ve onlara farkl zmler bulur. Metindeki dncelerle kendi dnceleri arasndaki benzerlik ve farkllklar belirler. Bir etkinliin veya iin aamalarn anlatan ynergeleri uygular. Okuduklaryla ilgili, kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. Okuduunu zetler. Okuduklarnda hikye unsurlarn belirler. Okuduu metnin yazar hakknda bilgi edinir. Okuduklarnda geen varlklar ve olaylar snflandrr. Grsellerden yararlanarak, metnin ieriini tahmin eder. Okuduunu anlamlandrmada grsellerden yararlanr. Metin ierisindeki renkli, alt izili, koyu vb. ifadelerin nemli noktalar vurguladn bilerek okur. Okuduklarndaki dil, ifade ve bilgi yanllarn belirler. Balktan hareketle okuyaca metnin ieriini tahmin eder. Okuduklarn bakalaryla paylar.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 2.20. retmen anlam bakmndan eliki ieren bir metin veya paragraf oluturarak rencilerin bunlar fark etmelerini salamaldr. Bu almayla rencilerin dikkati anlamaya younlatrlmaldr.
2.24. a) Snfta saklanan bir nesneyi, ktlara yazlm notlar takip ederek bulmalar istenebilir. b) Ara disiplin: Ynergeleri zleyebiliyor musunuz? etkinlii yaptrlabilir. 2.27 Hikye Haritas etkinlii yaptrlabilir.
[!] 2.24. En fazla aamal ynergeler verilmelidir. 2.26. Okuduklarn ana fikir ve ayrntlar dikkate alarak kendi kelimeleriyle zetleme. 2.27. Hikye unsurlar: ana karakter, yer, olay, zaman. [!] 2.28. Yazarn isminin sylenmesi, varsa fotorafnn gsterilmesi, ocukluundan ksa bir kesitin verilmesi (Yazarn ayrntl biyografisi verilmemelidir.), ilgili ya grubu iin yazm olduu dier eserlerinin tantlmas yoluyla rencinin bilgi edinmesine yardmc olunmaldr. 2.24. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.3.27) Okuduunu Anlama bal altndaki kazanmlar, szl sunu ve yazma almalar, grselletirme, gzlem formlar, bireysel deerlendirme lei, alma yapraklar (eletirme, resimleme-boyama, boluk doldurma, resimden bulma, doru-yanl) ve renci rn dosyas kullanlarak deerlendirilebilir.
65
KAZANIMLAR 3. Anlam Kurma 1. 2. Metin ii anlam kurar. Metin d anlam kurar.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 3.1. Bir metin iindeki cmle, paragraf veya paragraflar kullanarak anlam kurma. 3.2. Okuduu metindeki bilgileri, metin dnda baka bir olay ve konuyla ilikilendirerek anlam kurma.
4. Sz Varln Gelitirme 1. 2. 3. 4. 5. Grsellerden yararlanarak sz varln gelitirir. Kelimelerin e ve zt anlamllarn bulur. E sesli kelimelerin anlamlarn ayrt eder. Bilmedii kelimelerin anlamlarn aratrr. Ekleri kullanarak kelimeler tretir.
4.1. Resimli Bulmaca (Resmin altnda yer alan kutucuklara kelimeyi yazmas istenebilir.) etkinlii yaplabilir.
4.1. Resimli szlk, resim, fotoraf vb. grsellerden yararlanarak sz varln gelitirme almalar yaplabilir. 4.4. Resimli szle bakma, retmenine sorma vb. yollarla kelimelerin anlamlarn aratrma. [!] 4.5. Burada yalnzca c, -lk, -l, -sz eklerini kullanarak kelimeler tretilmelidir.
66

KAZANIMLAR ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR
5. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Okuma Serbest okuma yapar. Not alarak okur. Anlama tekniklerini kullanr. 4. Okurken nemli grd yerleri belirginletirir. 5. Metnin trn dikkate alarak okur. 6. Elenmek iin fkra, bilmece, tekerleme, masal vb. okur. 7. Paylaarak okumaktan zevk alr. 8. Rehber yardmyla okur. 9. Gazete ve dergi okur. 10. Bilgi edinmek iin okur. 11. Sorgulayc okur. 12. Metindeki anahtar kelimelerle alma yapar. 1. 2. 3.
[!] 5. Bu balk altnda verilen yntem ve teknikler renciler tarafndan belirlenmemeli, retmen ders ii uygulamalarda bu yntem ve teknikleri sezdirmelidir. [!] 5.1. Serbest okumada ama, okumann alkanlk hline getirilmesidir. Okumann alkanlk hline getirilebilmesi iin, haftada iki ders saati serbest okumaya zaman ayrlmaldr. Bu derslerde serbest okumalar yaptrlmal, okuma dosyas doldurulmal ve okuduklarna ilikin (canlandrma, resimleme, szl ve yazl anlatma, okuduu kitab szl ve yazl olarak tantma vb.) etkinlikler yaptrlmaldr. Okul dnda ise velilerle i birlii iinde hareket edilerek rencinin her gn okumaya zaman ayrmas, okuduklarn paylamas ve dllendirilmesi salanmal, ailelerin renciyle okumas tevik edilmelidir. Bu snf seviyesinde okutulan kitaplardaki metinlerin ksa, resimlerinin ok olmasna dikkat edilmelidir. 5.7. Metindeki karlkl konumalar renciler arasnda paylatrlarak okutulabilir. 5.3. Kendini sorgulama, tekrar okuma, grselletirme, szle bavurma, yetikinden yardm alma vb. 5.4. retmen belirginletirmede (altn izme, renklendirme, yldz koyma vb.) yardmc olur. 5.5. iir, masal, fkra ve tekerlemeleri tekniine uygun okuma. [!] renciler iir ezberlemeye zorlanmamal, ancak ilgi duyduklar iirleri ezberlemeye tevik edilmelidir. Ezberledikleri iirleri snf veya topluluk nnde okuma frsat verilmelidir. iirde sadece konu ve ana duygu bulma almalar yaptrlmal, daha ayrntl anlamsal ve biimsel (redif, uyak vb.) analizler yaptrlmamaldr. 5.8. retmenin veya bir yetikinin okumay daha akc hle getirmesi ve anlamay gelitirmesi iin renciye rehberlik etmesi. rnein renci okuduunu anlamakta glk ekiyorsa, okuma hz rencinin anlayaca biimde ayarlanabilir, cmleler veya paragraflar halinde okunabilir, gerekli yerlerde aklama yaplabilir. 5.10. Bilgi edinmek iin ktphanelerden yararlanmalarn salaynz. 5.10. kazanm iin hayat bilgisi dersi Benim Esiz Yuvam temas (kazanm B.3.12) 5.2. Rehberlik ve Psikolojik Danma: Etkili alma becerilerini kullanr. renme ile ilikisini aklar. . Anlam Kurma, Sz Varln Gelitirme, Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Okuma balklar altndaki kazanmlar, gzlem formlar, alma yapraklar ve renci rn dosyas kullanlarak deerlendirilebilir. Ayrca z Deerlendirme Formu kullanlabilir.
67
KAZANIMLAR
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 1.1. Yazma ncesinde ara, gere, konu, plan, yntem vb. belirleme.
1. Yazma Kurallarn Uygulama 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Yazmak iin hazrlk yapar. Yazma amacn belirler. Kelimeler, cmleler ve satrlar arasnda uygun boluklar brakr. Btn yazlarn bitiik eik yaz ile yazar. Anlaml ve kurall cmleler yazar. Yazlarnda noktalama iaretlerini doru yazar ve yerinde kullanr. Yazlarnda iml kurallarn uygular. Sayfa dzenine ve temizliine dikkat eder. Yazlarnda szlk ve imla klavuzundan yararlanr. Konu dna kmadan yazar. Matematiksel ifadeleri doru yazar. Yazma konusunu belirler.
1.5. Kark olarak verilen kelimelerden anlaml ve kurall cmleler kurmalar istenebilir. 1.6. Noktalama iaretleri verilmeyen bir metinde gerekli noktalama iaretlerini kullanmalar istenebilir. 1.7. rencilere yazm yanllarnn bulunduu bir metin verilerek bunlar bulmalar ve dzeltmeleri istenebilir.
1.2. Ne hakknda yazmak istiyorsun?, Yaznda bize neler anlatmay dnyorsun? gibi sorularla rencinin yazma amacn belirlemesine yardmc olunabilir. [!] 1.4. Byk ve kk bitiik eik yaz harflerinin yazl (boyut, yn vb.) zerinde nemle durulmaldr. [!] 1.5. Cmlenin gelerinden bahsedilmemeli ancak renciler kurall cmleler oluturmaya zendirilmelidir. 1.6. Noktay, sralamalar yaparken ve ksaltmalarn sonunda; virgl, zneyi belirtmede; soru iaretini, soru bildiren cmlelerin sonunda; ksa izgiyi, satr sonuna smayan kelimeleri ayrmada; kesme iaretini, zel adlarn ald ekleri ayrmada; eik izgiyi, adres yazmnda kullanr. 1.7. Cmleye byk harfle balama; lke, ulus, kta, kii, yer ve hayvan adlarnn ilk harfini byk yazma; iir msralarnn ilk harfini byk yazma vb. 1.8. Satr izgisine dikkat ederek yazma, satrlara ayn hizadan balama, sayfa kenarlarnda uygun boluk brakma, tarihi sa st keye yazma, balkla metin arasnda uygun boluk brakma. 1.11. basamakl saylar yazma. [!] Yazma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlarn hepsi yaplacak btn yazma etkinliklerinde gz nne alnmaldr. 1.5. kazanm iin matematik dersi Uzunluklar lme alt renme alan (kazanm 5) 1.5. kazanm iin matematik dersi Doal Saylarla karma lemi alt renme alan (kazanm 4) 1.5. kazanm iin matematik dersi Doal Saylarla Blme lemi alt renme alan (kazanm 1/2) 1.5. kazanm iin matematik dersi Doal Saylarla arpma lemi alt renme alan (kazanm 2/5) 1.6. kazanm iin matematik dersi Nokta alt renme alan (kazanm 1/2) 1.11. kazanm iin matematik dersi Doal Saylar alt renme alan (kazanm 1) Yazma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar, gzlem formu, renci rn dosyas, alma yapraklar deerlendirilebilir. Ayrca rencinin kendi geliimini grmesi iin z Deerlendirme Formu kullanlabilir.
68

KAZANIMLAR ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR
2. Kendini Yazl Olarak fade Etme 1. Kelimeleri yerinde ve anlamlarna uygun kullanr. 2. Yeni rendii kelimeleri yazlarnda kullanr. 3. Yazsna uygun balk belirler. 4. Olaylar, olu srasna gre yazar. 5. Yazlarnda kelime trlerini ilevine uygun kullanr. 6. Yazlarnda ana fikre yer verir. 7. Yazlarnda farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri kullanr. 8. Yazlarnda kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. 9. Yazlarnda uygun ifadeleri kullanarak, destekleyici ve aklayc rnekler verir. 10. Yazlarnda karlatrmalar yapar. 11. Yazlarnda sebep-sonu ilikileri kurar. 12. zlenim ve deneyimlerine dayal yazlar yazar. 13. Duygu, dnce ve hayallerini anlatan yazlar yazar. 14. Kendisini, ailesini ve evresini tantan yazlar yazar. 15. zet karr. 16. Kendisine ilgin ve ekici gelen karakter, olay, yer, an ile ilgili gr ve dncelerini yazar. 17. Sorular yazar. 18. Bir fikre katlp katlmadn nedenleriyle aklayan yazlar yazar. 19. Yazlarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) gelerini vurgular.
2.5. Boluklar Doldur etkinlii yaptrlabilir. 2.7. Beni Tamamla etkinlii yaptrlabilir. 2.10. Gezdikleri yerleri, izledikleri izgi filmleri vb. yazarak karlatrmalar istenebilir. 2.11. Eksik braklm cmlelerin sebep- sonu ilikisi kurarak anlamna uygun tamamlamalar istenebilir. 2.12. Dn, bayram gibi. izledikleri trenlerle ilgili yazlar yazmalar istenebilir. 2.13. Bir mucit olsaydnz neyi icat etmek isterdiniz? sorusu sorularak renciler yazmaya ynlendirilebilir. 2.14. Kendisinin beendii ve beenmedii zelliklerini yazmas istenebilir.
2.4. Olaylar sralarken ilk nce, nce, sonra, daha sonra, sonunda vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. [!] 2.5. Ad (adn iyelik ekleri),adn tekil ve oul biimleri verilmelidir. Adlarn yerine kullanlan kelimeler (zamir) ve varlklar eitli ynlerden niteleyen kelimeler (sfat) ile ilgili rnekler verilmelidir. Kelime trlerinin tanmlar verilmemelidir. 2.7. Yazlarnda, farkl bir dnceye geerken ama, fakat, veya vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.9. Yazlarnda, rnein, rnek olarak, zellikle, gibi, akas, aklamak gerekirse, yani, baka bir deyile vb. ifadeleri kullanarak destekleyici ve aklayc rnekler vermeye zendirilir. 2.10. Yazlarnda, karlatrmalar yaparken ayns, benzer olarak, farkl vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.11. Yazlarnda, sebep - sonu ilikileri kurarken nk, neden olarak, iin, dolaysyla vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.12. Gnlk olaylar, aile ve okul iinde yaananlar, izledikleri vb. izlenimler hakknda yazmalar istenebilir. 2.14. z gemii, ilgileri, zellikleri vb. hakknda yazar. 2.15. Konunun ana fikrini ve nemli noktalarn, rencinin kendi ifade biimiyle zetlemesine dikkat edilmelidir. 2.17. rencilerden meraklarn gidermek, bilgi edinmek ve soru yazma becerilerini gelitirmek amacyla, soru yazmalar istenebilir. 2.1. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.3.33) 2.1. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.3.34) 2.1. kazanm iin hayat bilgisi dersi Benim Esiz Yuvam temas (kazanm B.3.46) 2.14. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.3.3) 2.14. zel Eitim: Kendini ifade edebilme becerisini gelitirir. Kendini Yazl Olarak fade Etme bal altndaki kazanmlar, yazma almalar, gzlem formlar, alma yapraklar ve renci rn dosyalaryla deerlendirilebilir. Ayrca rencinin kendi geliimini grmesi iin z Deerlendirme Formu ndan yararlanlabilir.
69
RENME ALANI: YAZMA (3. SINIF) KAZANIMLAR 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Yazma 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. Gnlk, an vb. yazar. Davetiye ve tebrik kart yazar. Mektup yazar. Aklayc ve bilgilendirici yazlar yazar. Hikye yazar. Yazlarnda betimlemeler yapar. Ksa oyunlar yazar. iir yazar. birlii yaparak yazar. Vurgulamak istedii kelime ya da cmleleri farkl yazar. stedii bir konuda yazlar yazar. Duyuru, afi vb. yazar. kna edici yazlar yazar. ETKNLK RNEKLER 3.2. Doum gn, bayram, kutlamas vb. iin tebrik kart hazrlamalar istenebilir. 3.3. Okuduu ocuk dergisi hakkndaki dncelerini, dergiye bir mektupla iletmesi istenebilir. 3.4. Okulca yaplan bir geziyle ilgili rapor yazmalar istenebilir. 3.6. Ara disiplin: Dnen Adam etkinlii yaptrlabilir. 3.7. Oyun Yaz etkinlii yaptrlabilir. 3.8 iir Yaz etkinlii yaptrlabilir. 3.9. Snf ve okul gazetesi hazrlatlabilir. AIKLAMALAR 3.4. Gezi ve gzlem raporlar yazma, evresinde gerekleen olaylar aklama vb. 3.9. Arkadayla veya grupla yazma almalar. 3.10. Altn izme, koyulatrma, farkl renkle yazma vb. [!] 3.11. Yazlacak konunun seimi rencilere braklmaldr. 3.4. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.3.5) Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Yazma bal altndaki kazanmlar, yazma almalar, gzlem formlar, alma yapraklar ve renci rn dosyalaryla deerlendirilebilir.
70

KAZANIMLAR 1. Grsel Okuma 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. ekil, sembol ve iaretlerin anlamlarn bilir. Grafik ve tablo ile verilenleri yorumlar. Harita ve kroki okur. Trafik iaretlerinin anlamlarn bilir. Reklamlarda verilen mesajlar sorgular. Resim ve fotoraflar yorumlar. Kitle iletiim aralaryla (gazete, dergi, TV ) verilen bilgileri, haberleri, dnceleri sorgular. Beden dilini yorumlar. Doay izler, doadaki deiimleri fark eder ve yorumlar. evresindeki sosyal olaylar anlamlandrr ve yorumlar. Renkleri tanr, anlamlandrr ve yorumlar. Grsellerden hareketle cmleler ve metinler yazar. Karikatrde verilen mesaj alglar. Bilgi toplamak amacyla biliim teknolojilerinden yararlanr. Metin ve grsel ilikisini sorgular. ETKNLK RNEKLER 1.5. rencilerden gruplara ayrlarak bir reklam hazrlamalar ve hazrladklar reklamlarda verilen mesajlar snfa sorgulamalar istenebilir. 1.8.Birka renciden sevin, kzgnlk, fke, endie gibi duygular beden dilini kullanarak anlatmalar istenir. Dier rencilerden arkadalarnn bu duygular anlatrken beden dilini doru kullanp kullanmadklarn deerlendirmeleri istenebilir. 1.9. a) Farkl mevsimlere ilikin fotoraflar snfa getirilir. rencilerden fotoraflar inceleyerek doadaki deiiklikleri yorumlamalar istenebilir. b) K, yaz, sonbahar ve ilkbahar mevsimlerine ilikin kavram haritas yapmalar istenebilir. c) Mevsim deiikliklerinde (ilkbahar ve sonbahar) evre gezisi ya da piknik dzenlenerek rencilerin doadaki deiikliklere ilikin izlenimlerini ifade etmeleri istenebilir. 1.12. Srayla verilmi bir dizi resmin her biri iin birer cmle kurarak anlaml bir paragraf oluturmalar istenebilir. AIKLAMALAR 1.1. evresinde grd ynlendirme ve uyar iaretlerinin anlamn bilme. Matematik dersinde geen (>), (<), (=), cm, km gibi sembol ve ksaltmalarn anlamn bilme. 1.2. Hava durumu, veli, arlk vb. grafik ve basit tablolar yorumlama. 1.3. rencilerden verilen kroki (ev, okul) ve haritay (yaad il, ile) yorumlamalar istenebilir. [!] 1.4. rencilerin gnlk yaamnda bilmesi gereken trafik iaretleri aklanmaldr. 1.5. Hangi reklam sizi ok etkiliyor?, Neden bu reklamdan etkilediinizi dnyorsunuz? gibi sorularla rencilerin reklamlar sorgulamalar salanr. 1.10. Bayram, toplant, anma treni ve yreye zg sosyal olaylarn toplum asndan nemi ve anlam zerinde tartma. 1.11. Renklerin adlar, kullanld yerler ve ifade ettii anlamlar bilme. 1.1. kazanm iin matematik dersi Kesirler alt renme alan (kazanm 1) 1.1. kazanm iin matematik dersi Doal Saylar alt renme alan (kazanm 4/7) 1.1. kazanm iin matematik dersi Uzunluklar lme alt renme alan (kazanm 1) 1.2. kazanm iin matematik dersi ekil Grafii alt renme alan (kazanm 1/2/3) 1.2. kazanm iin matematik dersi Tablo alt renme alan (kazanm 1) 1.3. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.3.10) 1.5. kazanm iin hayat bilgisi dersi Benim Esiz Yuvam temas (kazanm B.3.27) 1.8. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.3.2) 1.9. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.3.26) 1.10. kazanm iin hayat bilgisi dersi Benim Esiz Yuvam temas (kazanm B.3.31) 1.14. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.3.24) Grsel Okuma bal altndaki kazanmlar, gzlem formlar, alma yapraklar ve renci rn dosyas kullanlarak deerlendirilebilir. Ayrca rencinin kendi geliimini grmesi iin z Deerlendirme Formu ndan yararlanlabilir.
8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.
71
KAZANIMLAR 2. Grsel Sunu 1. Sunuma hazrlk yapar. 2. Sunum yntemini belirler. 3. Duygu, dnce, bilgi ve izlenimlerini resim, ekil ve sembol ve renkleri kullanarak grselletirir. 4. Bilgileri tablo ve grafikle sunar. 5. Duygu, dnce ve izlenimlerini drama, tiyatro, mzikli oyun, kukla vb. yollarla sunar. 6. Sunularnda gerek nesne ve modelleri kullanr. 7. Sunularnda ierie uygun grseller seer ve kullanr. 8. Bilgi, duygu ve dncelerini sunmak amacyla biliim teknolojilerinden yararlanr. 9. Sunularn deerlendirir.
ETKNLK RNEKLER 2.3. a. Bir renciden elindeki resmi ayrntlaryla anlatmas, dierlerinin anlatlanlara gre bu resmi izmeleri istenebilir. b. Okuduklar bir kitap iin farkl bir kitap kapa hazrlamalar istenebilir. 2.6. El kuklas, eldiven kuklas, ipli kukla ve glge kuklalarndan yararlanarak konuma yapmalar ya da hikye anlatmalar istenebilir. 2.8. Sununun anlalmasn desteklemek amacyla konuyla ilgili bir nesne veya modeli snfa getirerek kullanmalar istenebilir.
AIKLAMALAR 2.1. Sunum ncesinde ara, gere hazrlama, konuyla ilgili bilgi toplama ve deneme yapma. 2.2. Sunum yntemini belirlerken izleyenleri, imknlarn ve ortam dikkate alarak resim, grafik, ekil, tepegz, bilgisayar vb. sunu yollarndan birini tercih etmeye ynlendirilmelidir. 2.3. renciden grselletirdikleri rnleri arkadalaryla paylamas istenebilir. Bunlar snf ve okul panosunda da sergilenebilir. 2.3. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.3.11) 2.3. kazanm iin matematik dersi ekil Grafii alt renme alan (kazanm 2) 2.4. kazanm iin matematik dersi ekil Grafii alt renme alan (kazanm 2) 2.6. kazanm iin hayat bilgisi dersi Benim Esiz Yuvam temas (kazanm B.3.13) 2.8. kazanm iin hayat bilgisi dersi Okul Heyecanm temas (kazanm A.3.21) 2.9. kazanm iin hayat bilgisi dersi Dn, Bugn, Yarn temas (kazanm C.3.13) Grsel Sunu bal altndaki kazanmlar gzlem formlar, alma yapraklar ve renci rn dosyas kullanlarak deerlendirilebilir. Ayrca rencinin kendi geliimini grmesi iin z Deerlendirme Formu ndan yararlanlabilir.
72
4. LKRETM DRDNC SINIF KAZANIMLARI
KAZANIMLAR 1. Dinleme Kurallarn Uygulama 1. 2. 3. 4. 5. Dinlemek iin hazrlk yapar. Dinleme amacn belirler. Dinleme amacna uygun yntem belirler. Dikkatini dinlediine younlatrr. Grg kurallarna uygun dinler.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 1.1. Dinleyecei konuyla ilgili bilgi toplama, merak ettikleriyle ilgili sorular hazrlama, not almak iin gerekli aralar hazrlama vb.
1. 1. yi Bir Dinleyici Olmak in neler yaplabilir? 1. 4./3.2. Yerini Bul etkinliini yapmalarn istenebilir.
1.2. Dinleme sonucunda neler renebileceinizi dnyorsunuz?, Bunu niin dinleyeceiz?, Bunu dinlememizin nedenleri neler olabilir? sorular sorularak renciler dinleme amalarn belirlemeye ynlendirilebilir. 1.3. rencilerden dinleme srasnda kullanabilecekleri, kendilerine en uygun yntemi (not alma, grselletirme, soru sorma vb.) belirlemeleri istenebilir. 1.5. Konuann szn kesmeme, sz isteme, saygl olma, kendini konuann yerine koyma vb. [!] Dinleme Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar btn dinleme etkinliklerinde gz nne alnmaldr. 1.4. kazanm iin fen ve teknoloji dersi Ik ve Ses alt renme alan (kazanm 6.4) Dinleme Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar gzlem yaplarak deerlendirilebilir.
74
RENME ALANI: DNLEME (4. SINIF) KAZANIMLAR 2. Dinlediini Anlama

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.
ETKNLK RNEKLER 2.5. 5N 1K (Dinledikleri hikye, masal veya metinden ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim sorularna cevap bulmalar istenebilir.) etkinlii yaptrlabilir. 2.8. E Sesli Kelimeleri Bul (Sylenileri ayn anlamlar farkl kelimeleri bulmalar istenebilir.) etkinlii yaptrlabilir. 2.9. a. E Anlamlsn Bul (alma kdnda verilen kelimelerle dinledikleri metindeki kelimeleri anlam asndan karlatrmalar istenebilir.) b. Kartn Bul etkinlii yaptrlabilir. 2.10 / 2.12. Dinledikleri bir masaldaki veya izledikleri bir izgi filmdeki abartlar, hayal rnlerini belirlemeleri istenebilir. 2.13. Neden? nk etkinlii yaptrlabilir.
AIKLAMALAR
Dinlediklerini anlamlandrmada n bilgilerini kullanr. Dinlediklerini anlamlandrmada sunulan grsellerden yararlanr. Dinlerken vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat eder. Dinlediklerini zihninde canlandrr. Dinlediklerinde ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) sorularna cevap arar. Dinlediklerinde geen bilmedii kelimelerin anlamlarn tahmin eder. Dinledikleri kelimelerin gerek ve mecaz anlamlarn ayrt eder. Dinlediklerinde e sesli kelimeleri ayrt eder. Dinlediklerinde e ve zt anlaml kelimeleri ayrt eder. Dinlediklerinde duygusal ve abartl szleri ayrt eder. Dinlediklerinde znel ve nesnel yarglar ayrt eder. Dinlediklerinde gerek olanla hayal rn olan ayrt eder. Dinlediklerinde sebep-sonu ilikileri kurar. Dinledii iirin ana duygusunu belirler. Dinlediklerinin konusunu belirler. Dinlediklerinin ana fikrini belirler. Dinlediklerinde destekleyici ayrntlar, yardmc fikirleri bulur. Dinledii olayn nasl gelieceini ve sonucunu tahmin eder. Konumacy, konuma ortamn ve konuma ieriini deerlendirir. Dinlediklerinde dil, ifade ve bilgi yanllklarn belirler.
2.2. rencilerin anlatlanlar daha kolay anlayabilmeleri iin resim, ekil, fotoraf vb. kullanlabilir. 2.4. Zihinde canlandrlanlar szl, yazl veya grsel olarak ifade edilebilir. 2.6. Bilmedii kelimenin anlamn, cmlenin anlamndan, sunulan grsellerden, dinledii konudan yararlanarak tahmin edebilir. 2.11. Dinlediklerinde; benim dnceme gre, bence, bana gre vb. ile balayan ifadelerle; bilimsel verilere dayanan, herkes tarafndan kabul gren ve kiiden kiiye deimeyen ifadeleri ayrmas.
75
KAZANIMLAR 2. Dinlediini Anlama (devam)

21. Dinledikleriyle ilgili karmlar yapar. 22. Bir etkinliin veya iin aamalarn anlatan ynergeleri
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR [!] 2.22. En az aamal ynergeler verilmelidir.
uygular.
23. Dinlediklerinde geen bilmedii kelimelerin anlamlarn 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33.
aratrr. Dinledikleriyle ilgili kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. Dinledii konuya uygun, farkl balklar bulur. Dinlediklerine ilikin karlatrmalar yapar. Dinlediklerinde geen varlklar ve olaylar snflandrr. Dinledikleri konulara ilikin sorular sorar ve sorulara cevap verir. Dinlediklerini zetler. Balktan hareketle dinleyecei konunun ieriini tahmin eder. Dinlediklerinde ortaya konulan sorunlar belirler ve onlara farkl zmler bulur. Dinlediklerini bakalaryla paylar. Dinlediklerinde hikye unsurlarn belirler.
2.21. Acil durumlarda binalar tahliye edilirken nelerle karlaabilecekleri ve yaplmas gerekenlerle ilgili bir metin okunarak rencilerden dinledikleriyle ilgili karmlar yapmalar istenebilir. 2.22. Ara disiplin: Ynergeleri zleyebiliyor musunuz? etkinliini yaplabilir.
2.26. Dinlediklerinde geen nesne, kii, olay, yer vb. arasnda oklu karlatrmalar yaptrlabilir. 2.33. Hikye unsurlar: ana ve yardmc karakterler, yer, olay, zaman. 2.1. kazanm iin sosyal bilgiler dersi Gemiimi reniyorum nitesi kazanmlarnn tamam 2.27. kazanm iin fen ve teknoloji dersi Maddeyi Tanyalm nitesi (kazanm 1.2) 2.27. kazanm iin fen ve teknoloji dersi Kuvvet ve Hareket nitesi (kazanm 1.3) Dinlediini Anlama bal altndaki kazanmlar szl sunu, grselletirme, gzlem formlar, bireysel deerlendirme lekleri, alma yapraklar (eletirme, resimleme-boyama, boluk doldurma, resimden bulma, doru-yanl) kullanlarak deerlendirilebilir.
76
KAZANIMLAR 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Dinleme 1. Katlml dinler. 2. Seici dinler. 3. Sorgulayarak dinler. 4. Bilgi edinmek iin haber, sunu, belgesel vb. dinler ve izler. 5. Elenmek iin masal, hikye, ark, tekerleme, tiyatro vb. dinler/izler. 6. iir ve mzik dinletilerine katlr. 7. Grup konumalarn ve tartmalarn dinler.
ETKNLK RNEKLER
3.2. Boluklar braklm bir metin rencilere verilir. retmen metni okurken rencilerden boluklar doldurmalar istenebilir. / 3.4. Televizyon ve radyodan dinlenen gncel haberlerin anlatlmas istenebilir. 3.5. Tiyatro, sinema vb. izletilebilir.
3.2. stenen bilgiyi seme, ilgi ve ihtiyalarn dikkate alarak dinleme. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Dinleme bal altndaki kazanmlar gzlem formlar, alma yapraklar ve renci rn dosyas kullanlarak deerlendirilebilir.
77
KAZANIMLAR 1. Konuma Kurallarn Uygulama 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. Konumak iin hazrlk yapar. Konuma amacn belirler ve dinleyicilere syler. Konuma yntemini belirler. Dinleyicilerle gz temas kurar. Kelimeleri yerinde ve anlamlarna uygun kullanr. Kelimeleri doru telaffuz eder. Akc konuur. Sesine duygu tonu katar. Konumalarnda beden dilini kullanr. Konuma srasnda gereksiz hareketlerden kanr. Konu dna kmadan konuur. Grg kurallarna ve deerlere (mill, manevi, kltrel, ahlk, sosyal vb.) uygun konuur. Konuma konusunu belirler.
ETKNLK RNEKLER 1. Ara disiplin: yi Bir Konumac Olmak in etkinlii yaptrlabilir 1.1. renciye bir aratrma konusu verilerek konuyla ilgili bilgi toplamas ve snfla paylamas istenebilir. / 1.7. Televizyondaki sunucular seyretmeleri ve bir sunucunun konumasn canlandrmalar istenebilir. 1.8. Mutluluk veya znt duyduklar bir olay anlatmalar istenebilir.
AIKLAMALAR 1.1. Konuulacak konuyla ilgili plan yapma, bilgi toplama, grseller hazrlama, deneme yapma vb. 1.2. renciden Ne hakknda konumak istiyorsun?, Bize neler anlatmay dnyorsun? gibi sorular sorularak konuma amacn belirlemesi salanabilir. 1.7. Duraklamalarn, gereksiz kelime kullanmnn ve ses tekrarlarnn olmad, vurgu ve tonlamaya dikkat edilerek yaplan konuma. 1.8. znt, sevin, korku gibi duygular ses tonuna yanstma. 1.12. Konumacnn szn bitirmesini bekleyerek, sz alarak, incitmeden byklerine, bayraa, vatana ve millete sayg gstererek konuma. [!] Konuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar btn konuma etkinliklerinde gz nne alnmaldr. Konuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar szl sunu, gzlem formlar ve alma yapraklar kullanlarak deerlendirilebilir.
78
RENME ALANI: KONUMA (4. SINIF) KAZANIMLAR 2. Kendini Szl Olarak fade Etme 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. Kendine gvenerek konuur. Konumasnda olaylar olu srasna gre anlatr. Konumasnda sz varln kullanr. Yeni rendii kelimeleri konumalarnda kullanr. Konumasn grsel sunuyla destekler. Dinleyici grubunu ve bulunduu ortam dikkate alarak konuur. Konumasnda ana fikri vurgular. Konumasnda yardmc fikirleri ve destekleyici ayrntlar vurgular. Konumasnda, nemsedii bilgileri vurgular. Dncelerini mantksal btnlk iinde sunar. Konuurken dinleyicilere sorular sorar ve sorulara cevap verir. Konumalarnda yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. Konumalarnda destekleyici ve aklayc rnekler verir. Konumalarnda farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri kullanr. Konumalarnda nem belirten ifadeleri kullanr. Konumalarnda mizah gelere yer verir. 2.2. Gemi zaman kullanarak bir ansn anlatmas istenebilir. / 2.4. Yeni renilen bir kavram hakknda bilgi toplanarak snfta paylalmas istenebilir. 2.2. Olaylar sralarken ilk nce, nce, daha sonra, ondan sonra, sonunda, sonuta, vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. Burada eylemde zaman konusuna anlam ynyle deinilecek, zaman ekleri konusu verilmeyecektir. rnein kotu biten bir eylemi, kouyor devam eden bir eylemi, koacak gelecekte yaplacak bir eylemi anlatr. 2.3. Konumalarnda deyim, atasz, tekerleme, mni, zl sz ve mecazlarla, mizah geleri kullanmalar salanmaldr. 2.5. Konuma srasnda anlamay kolaylatrmak amacyla resim, fotoraf vb. grselleri kullanmalar istenebilir. [!] 2.6. Snfta, ktphanede, sokak veya topluluk nndeki konumalarla arkada, retmen, anne baba veya bir yetkiliyle konumann birbirinden farkl olmas gerektii vurgulanmaldr. 2.8/2.13. Destekleyici ve aklayc rnekler verirken rnein, rnek olarak, zellikle, gibi, akas, aklamak gerekirse, yani, baka bir deyile, vb. ifadeleri kullanmalar istenebilir. 2.14. Bir dnceden farkl bir dnceye geerken ancak, veya, ama, fakat, yalnz ifadelerini kullanmalar istenilebilir. 2.15. nemli olan belirtirken balca, daha iyi, zellikle, en iyisi, en kts ifadelerini kullanmalar istenebilir. ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR
79
RENME ALANI: KONUMA (4. SINIF) KAZANIMLAR 2. Kendini Szl Olarak fade Etme (devam) 17. Konumasn, konuma ieriini ve konuma ortamn deerlendirir. 18. Konumalarnda karlatrmalar yapar. 19. Konumalarnda sebep-sonu ilikileri kurar. 20. Bir fikre katlp katlmadn nedenleriyle ortaya koyar. 21. Duygu, dnce ve hayallerini szl olarak ifade eder. 22. Konumasn zetler. 23. Dilek, istek, beeni ve ikyetlerini ilgili kiilere bildirir. 24. Konumasnn banda ve sonunda dikkat ekici ve arpc ifadeleri kullanr. 25. Kendisini, ailesini ve evresini tantr. 26. Bilgi edinmek amacyla soru sorar. 27. Konumalarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) gelerini vurgular. 2.18. Seilen iki rencinin farkl ve benzer zellikleri hakknda dier rencilerin konumalar istenebilir. 2.21. a) Sanatsal rnler (Resim, iir, heykel) hakknda konumalar istenebilir. / b) Hayal kurmalar ve kurduklar hayali snfla paylamalar istenebilir. ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR 2.18. Karlatrmalar yaparken benzer olarak, gibi, farkl olarak, ayns vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.19. Sebep-sonu ilikileri kurarken nk, bunun nedeni, bu nedenle, bunun sonucunda, bu yzden vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.22. Konumasn zetlerken zet olarak, bylece, son olarak, sonu olarak, ksacas, zetle, sonucunda vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.11. kazanm iin sosyal bilgiler dersi Gemiimi reniyorum nitesi (kazanm 1) 2.20. kazanm iin sosyal bilgiler dersi Kendimi Tanyorum nitesi (kazanm 3) 2.18. Spor Kltr ve Olimpik Eitim: Spor yapan ve yapmayan insanlarn salklar arasndaki farklar aklar. 2.20. nsan Haklar ve Vatandalk: Okuldaki karar verme srelerine katlr. Kendini Szl Olarak fade Etme bal altndaki kazanmlar, szl sunu, rol yapma, gzlem formlar, alma yapraklar, bireysel deerlendirme lekleri kullanlarak deerlendirilebilir.
80
RENME ALANI: KONUMA (4. SINIF) KAZANIMLAR 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Konuma Gnlk ilikilerin gerektirdii farkl durumlara uygun konuur. 2. Grup almalarnda duygu ve dncelerini paylar. 3. Topluluk nnde konuur. 4. stlendii role uygun konuur. 5. Masal, hikye, fkra veya filmi tekniine uygun anlatr. 6. Deneyim ve anlarn anlatr. 7. Konumalarnda betimlemeler yapar. 8. kna edici konuur. 9. Bilgi vermek amacyla konuur. 10. Sorgulayarak konuur. 11. Bildii iirleri topluluk nnde okur. 1. ETKNLK RNEKLER 3.2. a) Belirlenen bir konu ya da sorun hakknda beyin frtnas yaptrlabilir. b) Belirlenen bir konuda tartma ve mnazara yaptrlabilir. / 3.3. Panel, forum, tartma vb. etkinlikler dzenlenebilir. 3.4. Drama, piyes veya canlandrma yaptrlabilir. / 3.9. Bir konuyla ilgili gazete, dergi, ansiklopedi vb. kaynaklardan bilgi toplayarak snfla paylamalar istenebilir. / 3.10. evresinde karlat herhangi bir sorunla ilgili olarak konumalar istenebilir. AIKLAMALAR 3.1. Selamlama, tanma, arkadalaryla ve yetikinlerle konuma, teekkr etme, kutlama, zr dileme, telefonda konuma vb. 3.3. renciler belirli gn ve haftalarda, bayramlarda topluluk nnde konumaya cesaretlendirilir. 3.7. Yer ve nesneleri renk, biim, byklk vb. kiileri de grn, duygu vb. ynlerden betimleme. 3.8. leri srd dncenin kabul edilebilir gerekelerini, nedenlerini ve kantlarn aklama. 3.10. Herhangi bir konuda katld veya katlmad noktalar, nedenleriyle karsndaki kiiyi incitmeden ifade etme. 3.7. kazanm iin sosyal bilgiler dersi Gemiimi reniyorum nitesi (kazanm 5) 3.1. zel Eitim: likiyi balatma ve srdrme becerisi gelitirir. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Konuma bal altndaki kazanmlar gzlem formlar kullanlarak ve z deerlendirmeyle deerlendirilebilir.
81
KAZANIMLAR 1. Okuma Kurallarn Uygulama 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Okumak iin hazrlk yapar. Okuma amacn belirler. Okuma amacna uygun yntem belirler. Okuduu kelimeleri doru telaffuz eder. Noktalama iaretlerine dikkat ederek okur. Sesli okumada vurgu ve tonlamalara dikkat eder. Akc okur. Kurallarna uygun sessiz okur. Dikkatini okuduuna younlatrr.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 1.1. Okunacak metin belirlenir, okuma ortam dzenlenir vb.
1.4. Seilen metin bir renciye okutulur. Dier rencilerden okuyucunun yapt hatalar belirlemeleri ve doru olarak okumalar istenebilir.
1.2. retmen rencinin neyi ve niin okuyaca konusunda yardmc olmaldr. 1.3. Okuma amacn ve metnin trn dikkate alarak sesli veya sessiz okuma, not alarak okuma, seici okuma, sorgulayarak okuma vb. uygulanabilir. [!] 1.5. retmen rnek okumalar yaparak noktalama iaretlerinin anlam zerindeki etkisine dikkat ekmelidir. 1.7. Gereksiz tekrarlarn ve duraklamalarn, geri dnlerin, atlamalarn, yanl okumalarn yaplmad, vurgu ve tonlamaya dikkat ederek konuur gibi okuma. 1.8. Fsldamadan, dudaklarn kprdatmadan, ban saa sola evirmeden, ne arkaya sallanmadan gzleriyle takip ederek okuma. [!] Okuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar btn okuma etkinliklerinde gz nne alnmaldr. Okuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar, gzlem formlar kullanlarak deerlendirilebilir.
82

KAZANIMLAR 2. Okuduunu Anlama 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. n bilgilerini kullanarak okuduunu anlamlandrr. Metinde verilen ipularndan hareketle, karlat yeni kelimelerin anlamlarn tahmin eder. Okuma ncesi, okuma sras ve sonrasnda metinle ilgili sorular cevaplandrr. Metnin giri, gelime ve sonu blmleri hakknda tahminlerde bulunur. Okuduklarn zihninde canlandrr. Okuduklarndaki duygusal ve abartl geleri belirler ve sorgular. Okuduklarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) sorularna cevap arar. Farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri dikkate alarak okur. nem belirten ifadeleri dikkate alarak okur. Okuduklarnda karlatrmalar yapar. Okuduklarnda sebep-sonu ilikileri kurar. Betimleyen ve tanmlayan ifadeleri dikkate alarak okur. Genel ve zel durumlar bildiren ifadeleri dikkate alarak okur. Destekleyici ve aklayc ifadeleri dikkate alarak okur. ETKNLK RNEKLER 2.4. Bir metnin giri, gelime ve sonu ksmlarna ait kark olarak verilen paragraflar sraya koymalar istenebilir. 2. 6. Abartl gelerin yer ald ve almad cmleler kark olarak verilerek rencilerden bunlar ayrmalar istenebilir. 2.9/ 2.12/ 2.13/ 2.14/ 2.15. nem belirten, betimleyen, genel ve zel durumlar bildiren, destekleyen ve aklayan, zetleyen ve sonu bildiren ifadelerin yerlerinin bo brakld cmleler verilerek rencilerden boluklara uygun ifadeleri yerletirmeleri istenebilir. 2.8/2.11. Annesi Okana pasta yapt ancak... Annesi Emele pasta yapt bu yzden... vb. cmleler verilerek bunlar tamamlamalar istenebilir. AIKLAMALAR 2.1. Bu konuda neler biliyorsunuz? gibi sorularla n bilgilerin harekete geirilmesi salanr. 2.2. Bilinmeyen kelimenin anlamn, kendisinden nce veya sonra gelen kelime, cmle, resim ve sembollerden yararlanarak tahmin etme. [!] 2.8. retmen veya, ama, fakat, ancak kelimelerinden sonra dncenin farkllatn rencilere sezdirmelidir. [!] 2.9. retmen balca, daha iyi, zellikle, en iyisi, en kts, en az, daha kt vb. ifadelerin metinde nemli olan vurguladna rencilerin dikkatini ekmelidir. [!] 2.10. retmen benzer olarak, farkl olarak, ayns, den daha, .kadar ifadelerinin, olaylar, kiiler veya nesneler arasndaki benzerlik ve farkllklar ortaya koyduunu rencilere sezdirmelidir. [!] 2.11 retmen, nk, bunun nedeni, bu nedenle, olduu iin, bunun sonucunda, iin, bu yzden ifadelerinin dnceler, olaylar vb. arasnda sebep-sonu ilikileri kurduunu rencilere sezdirmelidir. 2.12. yle ifade edebiliriz, tanmlayacak olursak, demektir, .tanmlanmaktadr vb. 2.13. genel olarak, genellikle, sk sk, her zaman, tamamen, zel olarak, birka, bunlardan biri, sadece, ounlukla vb. 2.14. yani, benim de dndm gibi, dorusu, baka bir deyile, akas, hatta vb.
2.9. lkemizin baarl olduu spor dallarnn banda....... gelir. vb. cmleler verilerek bunlar tamamlamalar istenebilir.
83
KAZANIMLAR 2. Okuduunu Anlama (devam) 15. zetleyen ve sonu bildiren ifadeleri dikkate alarak okur. 16. Okuduklarnda gerek olanla hayal rn olan ayrt eder. 17. Okuduu metindeki znel ve nesnel yarglar ayrt eder. 18. Okuduklarnn konusunu belirler. 19. Okuduklarnn ana fikrini belirler. 20. Okuduklarnda yardmc fikirleri ve destekleyici ayrntlar belirler. 21. Okuduu iirin ana duygusunu belirler. 22. Okumasn, metnin ieriini ve okuma ortamn deerlendirir. 23. Balk ve ierik ilikisini sorgular. 24. Metindeki anlam bakmndan elikili ifadeleri saptar.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR
2.15. zet olarak, bylece, son olarak, sonu olarak, ksacas, zetle, sonucunda vb. 2.17. Okuduklarnda; benim dnceme gre, bence, bana gre vb. ile balayan ifadelerle; bilimsel verilere dayanan ve herkese kabul gren ifadeleri ayrma. 2.24. retmen tarafndan anlam bakmndan eliki ieren bir metin veya paragraf oluturularak rencilerin bunlar fark etmeleri salanabilir. Bu almayla, rencilerin dikkatini anlamaya younlatrp younlatrmadklar belirlenebilir.
2.17. Kark olarak verilen znel ve nesnel yarg belirten cmleleri ayrmalar istenebilir.
84
KAZANIMLAR
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR
2. Okuduunu Anlama (devam) 25. Okuduklarndan karmlar yapar. 26. Metinde ortaya konan sorunlar belirler ve onlara farkl zmler bulur. 27. Metindeki dncelerle kendi dnceleri arasndaki benzerlik ve farkllklar belirler. 28. Bir etkinliin veya iin aamalarn anlatan ynergeleri uygular. 29. Okuduklaryla ilgili kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. 30. Okuduunu zetler 31. Okuduklarnda hikye unsurlarn belirler. 32. Yazarn amacn belirler. 33. Okuduu metnin yazar hakknda bilgi edinir. 34. Okuduklarnda geen varlklar ve olaylar snflandrr. 35. Grsellerden yararlanarak metnin ieriini tahmin eder. 36. Okuduunu anlamlandrmada grsellerden yararlanr. 37. Metin ierisindeki renkli, alt izili, koyu vb. ifadelerin nemli noktalar vurguladn bilerek okur. 38. Okuduklarndaki dil, ifade ve bilgi yanllarn belirler. 39. Balktan hareketle okuyaca metnin ieriini tahmin eder. 40. Okuduklarnda eksik braklan ve ilgisi olmayan bilgiyi fark eder. 41. Okuduklarn bakalaryla paylar. 2.27. Ara disiplin: nsan Haklar Kahraman etkinlii yaptrlabilir. 2.29. a. Belirli bir konuda okuduu metni ynergeye dntrmesi istenebilir. rnein; Okulda baarl olmann gerekleri b. Ara disiplin: Ynergeleri zleyebiliyor musunuz? etkinlii yaptrlabilir. 2.31 Hikye Haritas etkinliini yaptrabilirsiniz.
[!] 2.28. En az aamal ynergeler verilmelidir. 2.30. Okuduklarnn ana fikri dikkate alarak kendi kelimeleriyle zetlemesi. 2.31. Hikye unsurlar: ana ve yardmc karakterler, yer, olay, zaman. 2.32. Yazar size ne anlatmak istiyor?, Bunu nasl anladnz?, Yazarla ayn fikirde misiniz?, Neden? vb. sorularla yazarn amac belirlenir. 2.33. rencilere nemli grlen yazarlarn ksa biyografisi ve dier eserleri hakknda bilgi edinmeleri iin aratrma devi verilebilir. 2.27. nsan Haklar ve Vatandalk: nsan haklarn ieren metinleri okuyup tartr. Okuduunu Anlama bal altndaki kazanmlar; szl sunu ve yazl anlatm, grselletirme yaptrlarak, gzlem formlar, bireysel deerlendirme lei; eletirmeli, boluk doldurma ve oktan semeli sorular kullanlarak deerlendirilebilir.
85
KAZANIMLAR 3. Anlam Kurma 1. 2. 3. Metin ii anlam kurar. Metin d anlam kurar. Metinler aras anlam kurar.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 3.1. Bir metin iindeki cmle, paragraf veya paragraflar kullanarak anlam kurma.
4.1. rencilerden kavramlar eletirmeleri, kavram haritas ve zihin haritas oluturmalar istenebilir. 4.2. Cmle iinde verilen kelimenin e veya zt anlamlsn verilen seenekler arasndan belirlemeleri istenebilir. 4.3. E sesli kelimelerin farkl anlamlarnn kullanld cmlelerle ilgili olan resimleri eletirmeleri istenebilir.
3.2. Okuduu metindeki bilgileri, metin dnda baka bir olayla, konuyla ilikilendirerek anlam kurma. 3.3. En az iki kaynaktan edindii bilgileri kullanarak yeniden anlam kurma. 4.4. Szle bakma, retmenine sorma vb. yollarla kelimelerin anlamlar aratrma. [!] 4.5. Burada yalnzca c, -lk, -l, -sz eklerini kullanarak kelimeler tretilmelidir.
4. Sz Varln Gelitirme 1. 2. 3. 4. 5. 6. Grsellerden yararlanarak sz varln gelitirir. Kelimelerin e ve zt anlamllarn bulur. E sesli kelimelerin anlamlarn ayrt eder. Bilmedii kelimelerin anlamlarn aratrr. Ekleri kullanarak kelimeler tretir. Kelimelerin gerek, mecaz ve terim anlamlarn ayrt eder.
86

ETKNLK RNEKLER
KAZANIMLAR
AIKLAMALAR
5. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Okuma 1. 2. Serbest okuma yapar. Anlama tekniklerini kullanr. 3. Not alarak okur. 4. Okurken nemli grd yerleri belirginletirir. 5. Metnin trn dikkate alarak okur. 6. Bilgi edinmek iin okur. 7. Elenmek iin fkra, bilmece, tekerleme, masal vb. okur. 8. Paylaarak okumaktan zevk alr. 9. Gazete ve dergi okur. 10. Sorgulayc okur. 11. Metindeki anahtar kelimelerle alma yapar.
5.8. Metindeki diyaloglar renciler arasnda paylatrlarak okutulabilir. 5.9. Balk eitleri (Gazetedeki haber balklarndan haberin eidini (spor, tp, ekonomi, kltr, yerel vb.) belirlemeleri istenebilir.) etkinlii yaptrlabilir.
[!] 5.1. Serbest okumada ama, okumann alkanlk hline getirilmesidir. Okumann alkanlk hline getirilebilmesi iin, haftada bir ders saati serbest okumaya zaman ayrlmaldr. Bu derslerde serbest okumalar yaptrlmal, okuma dosyas doldurulmal ve okuduklarna ilikin (canlandrma, resimleme, szl ve yazl anlatma, okuduu kitab szl ve yazl olarak tantma vb.) etkinlikler yaptrlmaldr. Okul dnda ise velilerle i birlii iinde hareket edilerek rencinin her gn okumaya zaman ayrmas, okuduklarn paylamas ve dllendirilmesi salanmal, ailelerin renciyle okumas tevik edilmelidir. 5.2. Kendini sorgulama, tekrar okuma, grselletirme, yetikinden yardm alma, dipnota bakma, szlk ve ansiklopediye bavurma vb. 5.3. Okuduklarn grselletirme, ksaltma yapma vb. yollarla not alma. 5.4. Altn izme, renklendirme, yldz koyma vb. 5.5. iir, masal, fkra, tekerleme vb. tekniine uygun okuma. [!] renciler iir ezberlemeye zorlanmamaldr, ancak ilgi duyduklar iirleri ezberlemeye tevik edilmelidir. Ezberledikleri iirleri snf veya topluluk nnde okuma frsat verilmelidir. iirde sadece konu ve ana duygu bulma almalar yaptrlmal, daha ayrntl anlamsal ve biimsel (redif, uyak vb.) analizler yaptrlmamaldr. 5.6. Bilgi edinmek iin ktphanelerden yararlanmalar salamaldr. Ayrca kitap incelemelerinde iindekiler, balklar ve kaynaka ksmlarn okumalar istenmelidir. 5.9. Bilgi edinmek, gnlk olaylar takip etmek, okuma alkanl kazanmak ve eletirel dnmeyi gelitirmek amacyla nemli grdkleri haberleri veya yazlar, retmenin rehberliinde snfta paylama. Anlam Kurma, Sz Varln Gelitirme, Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Okuma balklar altndaki kazanmlar, gzlem formlar, alma yapraklar kullanlarak deerlendirilebilir.
87
RENME ALANI: YAZMA (4. SINIF) KAZANIMLAR 1. Yazma Kurallarn Uygulama 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. Yazmak iin hazrlk yapar. Yazma amacn belirler. Kelimeler, cmleler ve satrlar arasnda uygun boluklar brakr. Anlaml ve kurall cmleler yazar. Yazlarnda noktalama iaretlerini doru ve yerinde kullanr. Yazlarnda iml kurallarn uygular. Sayfa dzenine ve temizliine dikkat eder. Yazlarnda szlk ve iml klavuzundan yararlanr. Sralamalarda say, sembol ve iaretlerden yararlanr. Btn yazlarn bitiik eik yaz ile yazar. Konu dna kmadan yazar. Yazlarnda kelime tekrarndan kanr. Yazma yntemini belirler. Yazma konusunu belirler. 1.4. Anlatm bakmndan bozuk cmleler verilerek bu cmleleri dzeltmeleri istenebilir. 1.5. Noktalama iaretleri verilmeyen bir metinde gerekli noktalama iaretlerini kullanmalar istenebilir. 1.6. Cmleyi Tamamla etkinlii yaptrlabilir. ETKNLK RNEKLER AIKLAMALAR 1.1. Yazma ncesinde ara- gere, konu, plan, yntem vb. belirleme. 1.2. renciden Ne hakknda yazacaksn?, Yaznda bize neler anlatmay dnyorsun? gibi sorular sorularak yazma amacn belirlemesi istenebilir. [!] 1.4. zne, tmle, yklemin temel anlamlar verilmemeli ve bu gelerin eitlerine deinilmemelidir. 1.5. Noktay, ksaltmalarda; virgl, zneyi belirtmede; iki noktay, aklamalarda; nlem iaretini, seslenme, hitap, uyar szlerinden sonra ve anlk duygulara dikkat ekmede; ksa izgiyi, ilikili szckler arasnda; trnak iaretini, alntlarda; kesme iaretini, ksaltmalarn ve sralama bildiren saylarn ald ekleri ayrmada; uzun izgiyi, konumalar belirtmede; parantezi, bir nceki kavram aklamada kullanmalar salanmaldr. 1.6. Dil, din, gezegen, yldz, sava, devir, a ve kurum adlarnn ilk harfi byk yazdrlmaldr. Soru edat (m) ile de ve ki balalar verilmelidir. 1.7. Balk sayfa ortalanarak tarih ise uygun yere yazdrlmaldr. Sayfa kenarlarnda ve balkla yaz arasnda uygun boluklar braklmaldr. [!] Yazma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar btn yazma etkinliklerinde gz nne alnmaldr. 1.4 kazanm iin matematik dersi "Doal Saylarla Toplama, karma, arpma, Blme lemi" alt renme alan (kazanm 4/ 4/ 7/ 7) 1.4 kazanm iin matematik dersi "Olaslk" alt renme alan (kazanm 1) Yazma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar, gzlem formu, renci rn dosyas, alma yapraklar kullanlarak ve yazma almalar ile deerlendirilebilir.
88
RENME ALANI: YAZMA (4. SINIF) ETKNLK RNEKLER

2.6. a) Ataszn Bul etkinlii yaptrlabilir. b) Deyimleri Bul etkinlii yaptrlabilir. 2.9. a) Boluklar Doldur etkinlii yaptrlabilir. b. Boluklar Tamamla etkinlii yaptrlabilir. c) Kelime Trlerini Bul (Verilen kelimelerin paragrafta bo braklan yerlere, ilevine uygun olarak konulmas istenebilir.) etkinlii yaptrlabilir. 2.10. Farkl duygular yanstan kelimeleri olumlu ve olumsuz olarak gruplandrmalar istenebilir. 2.13. Beni Tamamla etkinlii yaptrlabilir. 2.18. Ormanlarn yok olmasnn nedenlerini ve sonularn yazmalar istenebilir.
KAZANIMLAR
2. Kendini Yazl Olarak fade Etme 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. Kelimeleri yerinde ve anlamlarna uygun kullanr. Yeni rendii kelimeleri yazlarnda kullanr. Yazsna uygun balk belirler. Yazsnda alt balklar belirler. Yazsnn giri ve sonu cmlelerini zenle seer. Yazlarnda sz varlndan yararlanr. Olaylar, olu srasna gre yazar. Yazlarnda mizahi gelere yer verir. Yazlarnda kelime trlerini ilevine uygun kullanr. Mantksal btnlk iinde yazar. Yazlarnda ana fikre yer verir. Yazlarnda yardmc fikirlere yer verir. Yazlarnda farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri kullanr. Yazlarnda kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. Yazlarnda uygun ifadeleri kullanarak destekleyici ve aklayc rnekler verir. Yazsn anlam ve biim asndan deerlendirir. Yazlarnda karlatrmalar yapar. Yazlarnda sebep-sonu ilikileri kurar.
AIKLAMALAR
2.6. Yazsn glendirmek amacyla deyim, atasz, zdeyi vb. kullanmaya zendirilir. [!]2.7. Eylemde zaman konusuna anlam ynyle deinilmeli ancak zaman ekleri verilmemelidir. rnein; kotu biten bir eylem, kouyor devam eden bir eylem koacak gelecekte yaplacak bir eylem. 2.8. Yazsnda abartma, talama, tersini syleme gibi yollarla mizah duygusunu yanstmas istenebilir. [!] 2.9. Ad (ad durum ekleri), sfat, zamir, fiil kavramlar, rneklerden yola klarak tantlmaya allr. Kelime trlerinin eitleri verilmemelidir. [!] 2.12. Her paragrafta, anlatlacak genel dncenin sadece bir ynnn verilmesi istenmelidir. 2.13. Yazlarnda, farkl bir dnceye geerken ama, fakat, veya, yalnz, buna ramen vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.15. Yazlarnda, rnein, rnek olarak, zellikle, gibi, akas, aklamak gerekirse, yani, baka bir deyile vb. ifadelerini kullanarak destekleyici ve aklayc rnekler vermeye zendirilir. 2.16. Yazdklarnn deerlendirilmesinde, alma ktlar, z deerlendirme formu, ak ulu ksa cevapl sorular, renci rn dosyalar kullanlabilir. 2.17. Yazlarnda, karlatrmalar yaparken ayns, benzer olarak, farkl vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.18. Yazlarnda, sebep - sonu ilikileri kurarken nk, neden olarak, iin, dolaysyla vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir.
89
KAZANIMLAR 2.Kendini Yazl Olarak fade Etme (devam) 19. mza atar ve anlamn bilir. 20. zlenim ve deneyimlerine dayal yazlar yazar. 21. Duygu, dnce ve hayallerini anlatan yazlar yazar. 22. Kendisini, ailesini ve evresini tantan yazlar yazar. 23. zet karr. 24. Kendisine ilgin ve ekici gelen karakter, olay, yer, an vb. ile ilgili gr ve dncelerini yazar.
ETKNLK RNEKLER 2.20. a)Yaadklar yerlerin (mahalle, ehir vb.) holanp holanmad zellikleri hakknda yazmalar istenebilir. b) Tiyatro, mze, resim sergisi, sinema, konser vb. hakkndaki izlenimlerini yazmalar istenebilir. 2.21. a) Gelecekte nasl bir anne veya baba olmak istersiniz? Sorusuyla duygu ve dncelerini yazmalar istenebilir. b) Teekkr Kart (Kendileri iin nemli olan insanlarn listesini hazrlamalar ve bu insanlarn neden nemli olduklarn aklamalar istenerek bu kiilere teekkr kart hazrlatlabilir.) etkinlii yaptrlabilir.
AIKLAMALAR
2.22. Kendisinin, arkadalarnn veya sanatlarn yapt resim; yazd ark, iir vb. rnler hakknda yazlar yazmas. [!] 2.23. Konunun ana fikir ve nemli noktalarnn, rencinin kendi ifade biimiyle zetlemesine dikkat edilmelidir.
90
KAZANIMLAR 2. Kendini Yazl Olarak fade Etme (devam) 26. Bir fikre katlp katlmadn nedenleriyle aklayan yazlar yazar. 27. Bir etkinliin, iin vb. aamalarn anlatan ynergeler hazrlar. 28. Sorular yazar. 29. Formlar ynergelerine uygun doldurur. 30. Eksik braklan metni yazarak tamamlar. 31. Yazlarnda nem belirten ifadeleri kullanr. 32. Yazlarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) gelerini vurgular.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR
[!] 2.28. Meraklarn giderme, bilgi edinme ve soru yazma becerilerini gelitirmek amacyla, rencilere soru yazma frsatlar verilmelidir. 2.31. nemli olan belirtirken balca, daha iyi, zellikle, en iyisi, en kts ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.7. kazanm iin sosyal bilgiler dersi Kendimi Tanyorum nitesi (kazanm 5) 2.27. Spor Kltr ve Olimpik Eitim: Spora balamadan nce yaplmas gerekenleri belirtir. Kendini Yazl Olarak fade Etme bal altndaki kazanmlar, yazma almalar, z deerlendirme, gzlem formlar, alma yapraklar ve renci rn dosyas ile deerlendirilebilir.
91
KAZANIMLAR
3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Yazma 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. Gnlk, an vb. yazar. Davetiye ve tebrik kart yazar. Mektup yazar. Aklayc ve bilgilendirici yazlar yazar. Hikye yazar. Yazlarnda betimlemeler yapar. Ksa oyunlar yazar. iir yazar. kna edici yazlar yazar. Sorgulayc yazlar yazar. birlii yaparak yazar. Vurgulamak istedii kelime ya da cmleleri farkl yazar. stedii bir konuda yazlar yazar. Duyuru, afi vb. yazar.
ETKNLK RNEKLER
3.3. Okuduu bir hikyenin kahramanna mektup yazdrlabilir. 3.5. Verilen anahtar kelimelerin artrd baka kelimeleri bularak yazmalar ve bu kelimeleri kullanarak bir hikye oluturmalar istenebilir. 3.6. rencilerden kendilerinin on yl sonra nasl biri olacaklarn hayal etmeleri ve bu hayallerini yazmalar istenir. 3.7. Oyun Yaz etkinlii yaptrlabilir. 3.8. iir Yaz etkinlii yaptrlabilir. 3.9. Ailesine, arkadana, retmenine bir isteini kabul ettirmek amacyla ikna edici yazlar yazar. 3.10. Evinde, okulunda ve yaad yerde beenmediklerini ortaya koyar ve bunlara zmler nerir. 3.11. a) Okul veya snf gazetesi hazrlamalarn isteyebilirsiniz. b) rencilere, verilen ya da istedikleri bir konuda grup olarak iir yazdrlr.
AIKLAMALAR
3.4. Deney, gezi ve gzlem raporlar yazmas, evresinde gerekleen olaylar aklamas vb. 3.5. Bir hikye defteri tutmalar ve rencinin yazd hikyeleri bu deftere aktarmalar salanabilir. 3.9. leri srd dncenin kabul edilebilir gerekelerini, nedenlerini ve kantlarn aklamas. 3.10. Herhangi bir konuda katld veya katlmad noktalar, nedenleriyle aklamas. 3.12. Altn izme, koyulatrma, farkl renkle yazma vb. [!] 3.13. Yazlacak konunun seimi rencilere braklmaldr.
3.4 / 3.12 kazanmlar iin sosyal bilgiler dersi " Gemiimi reniyorum" nitesi (kazanm 1)
3.1. Rehberlik ve Psikolojik Danma: Yaad olaylara ilikin duygu ve dncelerini ayrntl olarak aklar. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Yazma bal altndaki kazanmlar, yazma almalar, alma yapraklar ve gzlemlerle deerlendirilebilir.
92
KAZANIMLAR 1. Grsel Okuma 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. ekil, sembol ve iaretlerin anlamlarn bilir. Grafik ve tablo ile verilenleri yorumlar. Harita ve kroki okur. Reklamlarda verilen mesajlar sorgular. Resim ve fotoraflar yorumlar. Karikatrde verilen mesaj alglar. Metin ve grsel ilikisini sorgular.
ETKNLK RNEKLER 1.2. a) Bir haftalk hava durumunu grafikten takip ederek okumalar istenebilir. b) Tablo (izelge) ncele etkinlii yaptrlabilir. c. Grafii Yorumla etkinlii yaptrlabilir. 1.3. Harita zerinde incelemeler yaplarak haritann sembolleri aklanabilir. 1.5. renciler gruplara ayrlarak hazrladklar reklamlarda verilen mesajlar snfa sorgulamalar istenebilir. 1.6. Ara disiplin: Resimlerin Syledikleri etkinliini yaptrabilirsiniz. 1.7. Gruplar oluturularak farkl karikatrler verilir ve anladklarn yazarak snfla paylamalar istenebilir.
AIKLAMALAR 1.1. evresinde grd ynlendirme ve uyar iaretlerinin ne anlama geldiini bilmesi. 1.2. Hava durumu, veli, arlk vb. grafikleri ve basit tablolar yorumlama. 1.3. rencilerden, verilen kroki (ev, okul) ve haritay (yaad il, ile) yorumlamalar istenebilir. 1.5. Hangi reklam sizi en ok etkiliyor?, Bu reklamdan, niin etkilendiinizi dnyorsunuz? vb. sorularla rencilerin reklamlar sorgulamalar salanr.
93
RENME ALANI: GRSEL OKUMA ve GRSEL SUNU (4. SINIF) ETKNLK RNEKLER / 1.8. Televizyonda izledikleri haber, spor, belgesel vb. programlar hakknda yorum yaptrlabilir. 1.9. Bir tiyatro, televizyon oyununda veya snf iinde sergilen bir oyunda rol alanlarn rollerini oynarken beden dilini nasl kullandklar tartlabilir, rnekler verilebilir. 1.10. a) Yaadklar blgenin da, ova, akarsu, gl vb. yeryz ekillerine ilikin olarak kavram haritas yaptrlabilir. /1.10. Mevsim deiikliklerinde (lkbahar ve sonbahar) evre gezisi ya da piknik dzenlenerek rencilerin doadaki deiikliklere ilikin izlenimlerini ifade etmeleri istenebilir. 1.14. Farkl meslekler hakknda bilgi toplamalar istenebilir. : Snf-okul ii etkinlik : Okul d etkinlik [!] : Uyar : Dier derslerle ilikilendirme : Ara disiplinlerle ilikilendirme : lme ve deerlendirme
KAZANIMLAR 1. Grsel Okuma (devam) 8. Kitle iletiim aralaryla (gazete, dergi, TV ) verilen bilgileri, haberleri, dnceleri sorgular. Beden dilini yorumlar. Doay izler, doadaki deiimleri fark eder ve yorumlar. evresindeki sosyal olaylar anlamlandrr ve yorumlar. Renkleri tanr, anlamlandrr ve yorumlar. Grsellerden hareketle cmleler ve metinler yazar. Bilgi toplamak amacyla biliim teknolojilerinden yararlanr.
AIKLAMALAR 1.11. Bayram, toplant, anma, yreye zg sosyal olaylarn toplum asndan nemi ve anlam zerinde tartma. 1.12. Renklerin adlar, kullanldklar yerler ve ifade ettii anlamlar. 1.1/1.2. kazanmlar matematik dersi A ve A ls alt renme alan ( kazanm 2) 1.1 kazanm matematik dersi " Svlar lme alt renme alan ( kazanm 1) 1.1/1.2. kazanmlar matematik dersi " Doal Saylar alt renme alan ( kazanm 5) 1.6. kazanm iin sosyal bilgiler dersi Gemiimi reniyorum nitesi (kazanm 5) 1.6/ 1.8 kazanmlar iin sosyal bilgiler dersi Uzaktaki Arkadalarm nitesi (kazanm 2) 1.6/1.10/ 1.12. kazanmlar matematik dersi Geometrik Cisimler/ Simetri/ rnt ve Sslemeler alt renme alanlar ( kazanm 1/1/1) 1.10. kazanm iin fen ve teknoloji dersi Maddeyi Tanyalm alt renme alan (kazanm 4.3) 1.10. kazanm iin fen ve teknoloji dersi Kuvvet ve Hareket nitesi (kazanm 1.3) 1.14. kazanm iin fen ve teknoloji dersi Ik ve Ses nitesi (kazanm 5.3) 1.9. Rehberlik ve Psikolojik Danma: Bakalarnn duygularn onlarn yz ifadelerinden anlar. 1.10. Rehberlik ve Psikolojik Danma: evre duyarllna sahip olur. 1.14. Kariyer Bilinci Gelitirme: Farkl i tiplerini tanr. Grsel Okuma bal altndaki kazanmlar, gzlem formlar, alma yapraklar kullanlarak deerlendirilebilir.
9. 10. 11. 12. 13. 14.
94
KAZANIMLAR 2. Grsel Sunu 1. Sunuma hazrlk yapar. 2. Sunum yntemini belirler. 3. Duygu, dnce, bilgi ve izlenimlerini resim, ekil ve sembol ve renkleri kullanarak grselletirir. 4. Bilgileri tablo ve grafikle sunar. 5. Sunularnda harita ve krokiden yararlanr. 6. Duygu, dnce ve izlenimlerini drama, tiyatro, mzikli oyun, kukla vb. yollarla sunar. 7. Sunularnda gerek nesne ve modelleri kullanr. 8. Sunularnda ierie uygun grseller seer ve kullanr. 9. Bilgi, duygu ve dncelerini sunmak amacyla biliim teknolojilerinden yararlanr. 10. Sunularn deerlendirir.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 2.1. Sunum ncesinde, ara-gere hazrlamas, sunaca konuyla ilgili bilgi toplamas ve sunu denemeleri yapmas istenebilir.
2.3. Verilen eya listesinden seim yaplarak, kendi odas ya da snfn, hangi eyalarla ve nasl dzenleyeceinin planlamas yaptrlarak plan izdirilebilir. 2.3. Okunan kitaplara farkl bir kitap kapa hazrlatlabilir. 2.7. Serbest oyunlar oynatlabilir. rnein radyo, televizyon haberleri ya da evresindeki herhangi bir sosyal olay canlandrmalar istenebilir. 2.10. Bilgisayardan yararlanarak poster hazrlamalar istenebilir.
2.2. Sunum yntemini belirlerken, izleyenleri, imknlarn ve ortam dikkate alarak, resim, grafik, ekil, tepegz, bilgisayar vb. sunu yollarndan birini tercih etmeye ynlendirilmelidir. 2.3. rencilerden grselletirdikleri rnleri, arkadalaryla paylamalar istenebilir. Bunlar, snf ve okul panosunda sergilenebilir. 2.7. Sunacaklar konuyla ilgili bir nesne veya modeli snfa getirerek sununun anlalmasn destekleme amacyla kullanma. 1.9. kazanm iin fen ve teknoloji dersi Ik ve Ses nitesi (kazanm 5.3) 2.3/2.4 kazanmlar iin matematik dersi Stun Grafii alt renme alan (kazanm1/2) 2.5. kazanm iin sosyal bilgiler dersi Yaadmz Yer nitesi (kazanm 2/3/4) Grsel Sunu bal altndaki kazanmlar, gzlem formlar, alma yapraklar ve renci rn dosyas kullanlarak deerlendirilebilir.
95
D. LKRETM BENC SINIF KAZANIMLARI
KAZANIMLAR 1. Dinleme Kurallarn Uygulama 1. 2. 3. 4. 5. Dinlemek iin hazrlk yapar. Dinleme amacn belirler. Dinleme amacna uygun yntem belirler. Dikkatini dinlediine younlatrr. Grg kurallarna uygun dinler.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 1.1. Dinleyecei konuyla ilgili bilgi toplama, merak ettikleriyle ilgili sorular hazrlama, not almak iin gerekli aralar hazrlama.
1. Ara disiplin: yi Bir Dinleyici Olmak in etkinlii yaplabilir. 1.4/3.2. Yerini Bul etkinlii yaplabilir.
1.2.Dinleme sonucunda neler renebileceinizi dnyorsunuz?, Bunu niin dinleyeceimizi dnyorsunuz?, Bunu dinlememizin nedenleri neler olabilir? sorular sorularak renciler dinleme amalarn belirlemeye ynlendirilebilir. 1.3. rencilerden dinleme srasnda kullanabilecekleri, kendilerine en uygun yntemi (not alma, grselletirme, soru sorma vb.) belirlemeleri istenir. 1.5. Konuann szn kesmeme, sz isteme, saygl olma, kendini konuann yerine koyma vb. [!] Dinleme Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar btn dinleme etkinliklerinde gz nne alnmaldr. Dinleme Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar gzlemle deerlendirilebilir.
97
KAZANIMLAR 2. Dinlediini Anlama 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Dinlediklerini anlamlandrmada n bilgilerini kullanr. Dinlediklerini anlamlandrmada sunulan grsellerden yararlanr. Dinlerken vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat eder. Dinlediklerini zihninde canlandrr. Dinlediklerinde ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) sorularna cevap arar Dinlediklerinde geen bilmedii kelimelerin anlamn tahmin eder. Dinledikleri kelimelerin gerek ve mecaz anlamlarn ayrt eder. Dinlediklerinde e sesli kelimeleri ayrt eder. Dinlediklerinde e ve zt anlaml kelimeleri belirler. Dinlediklerinde duygusal ve abartl szleri ayrt eder. Dinlediklerinde znel ve nesnel yarglar ayrt eder. Dinlediklerinde gerek olanla hayal rn olan ayrt eder. Dinlediklerinde sebep-sonu ilikileri kurar. Dinledii iirin ana duygusunu belirler. Dinlediklerinin konusunu belirler. Dinlediklerinin ana fikrini belirler. Dinlediklerinde destekleyici ayrntlar ve yardmc fikirleri bulur. Dinledii olayn nasl gelieceini ve sonucunu tahmin eder. Konumacy, konuma ortamn ve konuma ieriini deerlendirir. Dinlediklerinde dil, ifade ve bilgi yanllklarn belirler.
ETKNLK RNEKLER 2.5. 5N 1K (Dinledii hikye, masal veya metinden; ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim sorularna cevap bulmalar istenebilir.) etkinlii yaplabilir. 2.8. E Sesli Kelimeleri Bul (Sylenileri ayn anlamlar farkl kelimeleri bulmalar istenebilir.) etkinlii yaplabilir. 2.9. E Anlamlsn Bul (alma kdnda verilen kelimelerle dinledikleri metindeki kelimeleri anlam asndan karlatrmalar istenebilir.) etkinlii yaplabilir. 2.9.Kartn Bul etkinlii yaplabilir. 2.10 / 2.12. Dinledii bir masaldaki veya izledii bir izgi filmdeki abartl eleri ve hayal rnlerini belirlemeleri istenebilir. 2.13. Neden? nketkinlii yaplabilir.
AIKLAMALAR
2.2. rencilerin anlatlanlar daha kolay anlayabilmeleri iin resim, ekil, grafik, fotoraf vb. kullanlabilir. 2.4. Zihinde canlandrlanlar szl, yazl veya grsel olarak ifade edilebilir. 2.6. Bilmedii kelimenin anlamn, cmlenin anlamndan, sunulan grsellerden ve dinledii konudan yararlanarak tahmin edebilir. 2.11. Dinlediklerinde; benim dnceme gre, bence, bana gre vb. ile balayan ifadelerle; bilimsel verilere dayanan, herkes tarafndan kabul gren ve kiiden kiiye deimeyen ifadeleri ayrmas.
98
KAZANIMLAR 2. Dinlediini Anlama (devam) 21. Dinledikleriyle ilgili karmlar yapar. 22. Bir etkinliin veya iin aamalarn anlatan ynergeleri uygular. 23. Dinlediklerinde geen bilmedii kelimelerin anlamlarn aratrr. 24. Dinledikleriyle ilgili kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. 25. Dinledii konuya uygun, farkl balklar bulur. 26. Dinlediklerine ilikin karlatrmalar yapar. 27. Dinlediklerinde geen varlklar ve olaylar snflandrr. 28. Dinledikleri konulara ilikin sorular sorar ve sorulara cevap verir. 29. Dinlediklerini zetler. 30. Dinlediklerinde nemliyi nemsizden ayrt eder. 31. Balktan hareketle dinleyecei konunun ieriini tahmin eder. 32. Dinlediklerinde ortaya konulan sorunlar belirler ve onlara farkl zmler bulur. 33. Verilen rneklerin konuya uygun olup olmadn sorgular. 34. Dinlediklerini bakalaryla paylar. 35. Dinlediklerinde hikye unsurlarn belirler.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR [!] 2.22. En az aamal ynergeler verilmelidir. 2.26. Dinlediklerinde geen nesne, kii, olay, yer vb. arasnda oklu karlatrmalar yaptrlabilir.
2.22. Ara disiplin: Ynergeleri zleyebiliyor musunuz? etkinlii yaplabilir.
2.30. Kendisinin ve konumacnn nemli grd noktalar belirlemeleri istenir. 2.35. Hikye unsurlar: ana ve yardmc karakterler, yer, olay, zaman. Dinlediini Anlama bal altndaki kazanmlar grselletirme szl sunu ve yazma almalar, gzlem formlar, bireysel deerlendirme lekleri, alma yapraklar kullanlarak deerlendirilebilir.
99
KAZANIMLAR 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Dinleme 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Katlml dinler. Seici dinler. Not alarak dinler. Sorgulayarak dinler. Bilgi edinmek iin haber, sunu, belgesel vb. dinler ve izler. Elenmek iin masal, hikye, ark, tekerleme, tiyatro, vb. dinler/izler. iir ve mzik dinletilerine katlr. Grup konumalarn ve tartmalarn dinler.
ETKNLK RNEKLER
3.2. Boluklar braklm bir metin rencilere verilir. retmen metni okurken rencilerden boluklar doldurmalar istenebilir. / 3.5. Televizyon ve radyodan dinlenen gncel haberlerin anlatlmas istenebilir. 3.6.Tiyatro, sinema vb. izletilebilir.
3.2. stedii bilgileri seme, ilgi ve ihtiyalarn dikkate alarak dinleme. 3.3. Dinlerken iaret, sembol kullanarak, ksaltma yaparak veya yazarak not alma. 3.5. Afetten Korunma ve Gvenli Yaam: Deprem srasnda karlaabilecek tehlikeleri aratrr. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Dinleme bal altndaki kazanmlar gzlem formlar ve z deerlendirme yaplarak deerlendirilebilir.
100
KAZANIMLAR 1. Konuma Kurallarn Uygulama 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. Konumak iin hazrlk yapar. Konuma amacn belirler ve dinleyicilere ifade eder. Konuma yntemini belirler. Dinleyicilerle gz temas kurar. Kelimeleri yerinde ve anlamna uygun kullanr. Kelimeleri doru telaffuz eder. Akc konuur. Sesine duygu tonu katar. Konumalarnda beden dilini kullanr. Konuma srasnda gereksiz hareketlerden kanr. Konu dna kmadan konuur. Grg kurallarna ve deerlere (mill, manevi, kltrel, ahlaki, sosyal vb.) uygun konuur. Konuma konusunu belirler.
ETKNLK RNEKLER 1. Ara disiplin: yi Bir Konumac Olmak in etkinlii yaplabilir. / 1.1. renciye bir aratrma konusu verilerek konuyla ilgili bilgi toplamas ve arkadalaryla paylamas istenebilir. / 1.7. Televizyondaki sunucular seyretmeleri ve bir sunucunun konumasn canlandrmalar istenebilir.
AIKLAMALAR 1.1. Konuaca konuyla ilgili plan yapma, bilgi toplama, grsel hazrlama, konuma denemeleri yapma vb. 1.2. Ne hakknda konuacaksn?, Bize neler anlatmay dnyorsun? gibi sorularla rencinin konuma amacn belirlemesi salanabilir. 1.7. Duraklamalarn, gereksiz kelime kullanmnn ve ses tekrarlarnn olmad, vurgu ve tonlamaya dikkat edilerek yaplan konuma. 1.8. znt, sevin, korku gibi duygular ses tonuna yanstma. 1.12. Konumacnn szn bitirmesini bekleyerek, sz alarak, incitmeden, byklerine, bayraa, vatana, millete sayg gstererek konuma. [!] Konuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar btn konuma etkinliklerinde gz nne alnmaldr. Konuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar szl sunu, kontrol listesi, dereceli puanlama anahtar ve gzlem formuyla deerlendirilebilir.
101
KAZANIMLAR 2. Kendini Szl Olarak fade Etme 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Kendine gvenerek konuur. Konumasnda olaylar olu srasna gre anlatr. Konumasnda sz varln kullanr. Yeni rendii kelimeleri konumalarnda kullanr. Konumasn grsel sunuyla destekler. Dinleyici grubunu ve bulunduu ortam dikkate alarak konuur. Konumasnda ana fikri vurgular. Konumasnda yardmc fikirleri ve destekleyici ayrntlar vurgular. Konumasnda, nemsedii bilgileri vurgular. Dncelerini mantksal btnlk iinde sunar. Konuurken dinleyicilere sorular sorar ve sorulara cevap verir. Konumalarnda yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. Konumalarnda destekleyici ve aklayc rnekler verir. Konumalarnda tanmlamalar yapar. Konumalarnda mizah gelere yer verir.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 2.2. lk nce, nce, daha sonra, ondan sonra, sonunda, sonuta, vb. [!] Eylemde zaman konusuna anlam ynyle deinilecek, zaman ekleri verilmeyecektir. rnein; kotu biten bir eylemi, kouyor devam eden bir eylemi; koacak gelecekte yaplacak bir eylemi ifade eder. 2.3. Deyim, atasz, tekerleme, mni, zl sz, mecaz, mizahi geler. 2.5. Resimler, fotoraflar, ekiller, tablolar vb. [!] 2.6. Snfta, ktphanede, sokak veya topluluk nndeki konumalarla, arkada, retmen, anne baba veya bir yetkiliyle konumann birbirinden farkl olmas gerektii vurgulanmaldr. 2.8/2.13. Destekleyici ve aklayc rnekler verirken rnein, rnek olarak, zellikle, gibi, aklamak gerekirse, yani, baka bir deyile, ve, daha, hatta, stelik, nk, rnein, hem hem de, nene de, gerekgerekse vb. ifadelerini kullanr.
2.3. Belirlenen bir deyim ya da ataszn aklamasn isteyebilirsiniz. 2.6. Belirlenen bir konuda, farkl ya grubunda bulunan kiilerin yapabilecekleri konumalar hazrlamalar istenebilir.
102
KAZANIMLAR
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR
2. Kendini Szl Olarak fade Etme (devam) 16. Konumalarnda farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri kullanr. 17. Konumalarnda nem belirten ifadeleri kullanr. 18. Konumasn, konuma ieriini ve konuma ortamn deerlendirir. 19. Konumalarnda karlatrmalar yapar. 20. Konumalarnda sebep-sonu ilikileri kurar. 21. Bir fikre katlp katlmadn nedenleriyle ortaya koyar. 22. Duygu, dnce ve hayallerini szl olarak ifade eder. 23. Konumasn zetler. 24. Dilek, istek, beeni ve ikyetlerini ilgili kiilere bildirir. 25. Konumasnn banda ve sonunda dikkat ekici ve arpc ifadeleri kullanr. 26. Kendisini, ailesini ve evresini tantr. 27. Bilgi edinmek amacyla soru sorar. 28. Konumalarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) gelerini vurgular. 2.18. Sporda kurallara uymamann sonularnn neler olabilecei sorulabilir. 2.22. a) Hayal ve zlemlerini anlatmalar istenebilir. b) Sanatsal rnler (resim, iir, heykel) hakknda konumas istenebilir.
2.17. nemli olan belirtirken balca, daha iyi, zellikle, en iyisi, en kts ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.19. Karlatrmalar yaparken benzer olarak, gibi, farkl olarak, ayns vb. ifadelerden yararlanmalar istenebilir. 2.20. Sebep sonu ilikileri kurarken nk, bunun nedeni, bu nedenle, bunun sonucunda, bu yzden vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.23. Konumasn zetlerken zet olarak, bylece, son olarak, sonu olarak, ksacas, zetle, sonucunda vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.17. kazanm iin fen ve teknoloji dersi Canllar Dnyasn Gezelim, Tanyalm alt renme alan (kazanm 1.2/2.1/4.1/5.1/7.4) Kendini Szl Olarak fade Etme bal altndaki kazanmlar szl sunu, kontrol listesi, dereceli puanlama anahtar, gzlem formu, rol yapma ve z deerlendirme araclyla deerlendirilebilir.
103
KAZANIMLAR
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR
3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Konuma 1. Gnlk ilikilerin gerektirdii farkl durumlara uygun konuur. 2. Grup almalarnda duygu ve dncelerini paylar. 3. Topluluk nnde konuur. 4. stlendii role uygun konuur. 5. Masal, hikye, fkra veya filmi tekniine uygun anlatr. 6. Deneyim ve anlarn anlatr. 7. Konumalarnda betimlemeler yapar. 8. kna edici konuur. 9. Bilgi vermek amacyla konuur. 10. Sorgulayarak konuur. 11. Bilgi almak amacyla grmeler yapar. 12. Bildii iirleri topluluk nnde okur.
3.2. Belirlenen bir konu ya da sorun hakknda beyin frtnas yaplabilir. / 3.3. Panel, forum, tartma vb. etkinlikler dzenlenebilir. 3.5. Masal, fkra vb. anlatmalar istenebilir. / 3.10. a) Televizyon ya da videodan mnazara, tartma vb. hakknda yorum yapmalar istenebilir. b) Gazete veya dergiden okuduu bir haber ya da yaz hakknda eletiri yapmas istenebilir. 3.11. Belirlenen bir konuda bilgi edinmek amacyla bir yazar, air, ynetici, ky muhtar, sporcu vb. ile grlebilir.
3.1. Selamlama, tanma, arkadalaryla ve yetikinlerle konuma, teekkr etme, kutlama, zr dileme, telefonda konuma vb. 3.7. Yer ve nesneleri renk, biim, byklk vb. kiileri de grn, duygu vb. ynlerden betimleme. 3.8. leri srd dncenin kabul edilebilir gerekelerini, nedenlerini ve kantlarn aklama. 3.10. Herhangi bir konuda katld veya katlmad noktalar, nedenleriyle karsndaki kiiyi incitmeden ifade etme. 3.4. Giriimcilik: Meslekleri tanr. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Konuma bal altndaki kazanmlar szl sunu, kontrol listesi, dereceli puanlama anahtar, gzlem formu ve z deerlendirme araclyla deerlendirilebilir.
104
KAZANIMLAR 1. Okuma Kurallarn Uygulama 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Okumak iin hazrlk yapar. Okuma amacn belirler. Okuma amacna uygun yntem belirler. Okuduu kelimeleri doru telaffuz eder. Noktalama iaretlerine dikkat ederek okur. Sesli okumada vurgu ve tonlamalara dikkat eder. Akc okur. Kurallarna uygun sessiz okur. Dikkatini okuduuna younlatrr.
ETKNLK RNEKLER 1.4. Okuyucunun yapt hatalar belirlemeleri ve bunlarn doru olanlarn okumalar istenebilir.
AIKLAMALAR 1.1. Okunacak metni belirleme, okuma ortamn dzenleme vb. 1.2. retmen, rencilere okuma amacn belirleme konusunda yardmc olur. 1.3. Okuma amacn ve metnin trn dikkate alarak sesli veya sessiz okuma, not alarak okuma, seici okuma, sorgulayarak okuma gibi teknikler uygulanabilir. [!] 1.5. retmen, rnek okumalar yaparak noktalama iaretlerinin anlam zerindeki etkisine dikkat ekmelidir. 1.7. Gereksiz kelime ve ses tekrarlarnn, duraklamalarn, yanl okumalarn yaplmad, vurgu ve tonlamaya dikkat ederek konuur gibi okuma. 1.8. Fsldamadan, dudaklarn kprdatmadan, ban saa sola evirmeden, ne arkaya sallanmadan gzleriyle takip ederek okuma. [!] Okuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar btn okuma etkinliklerinde gz nne alnmaldr.
Okuma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar gzlem formu, z deerlendirme araclyla deerlendirilebilir.
105
KAZANIMLAR 2. Okuduunu Anlama 1. n bilgilerini kullanarak okuduunu anlamlandrr. 2. Metinde verilen ipularndan hareketle, karlat yeni kelimelerin anlamlarn tahmin eder. 3. Okuma ncesi, okuma sras ve sonrasnda metinle ilgili sorular cevaplandrr. 4. Metnin giri, gelime ve sonu blmleri hakknda tahminlerde bulunur. 5. Okuduklarn zihninde canlandrr. 6. Okuduklarndaki duygusal ve abartl geleri belirler ve sorgular. 7. Okuduklarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) sorularna cevap arar. 8. Farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri dikkate alarak okur. 9. nem belirten ifadeleri dikkate alarak okur. 10. Okuduklarnda karlatrmalar yapar. 11. Okuduklarnda sebep-sonu ilikileri kurar. 12. Betimleyen ve tanmlayan ifadeleri dikkate alarak okur. 13. Genel ve zel durumlar bildiren ifadeleri dikkate alarak okur. 14. Destekleyici ve aklayc ifadeleri dikkate alarak okur. 15. zetleyen ve sonu bildiren ifadeleri dikkate alarak okur. 16. Okuduklarnda gerek olanla hayal rn olan ayrt eder. 17. Okuduu metindeki znel ve nesnel yarglar ayrt eder. 18. Okuduklarnn konusunu belirler.
RENME ALANI: OKUMA (5. SINIF) ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR
2.1. Bu konuda neler biliyorsunuz? sorusuyla n bilgilerin harekete geirilmesi salanr. 2.2. Bilinmeyen kelimenin anlamn, kendisinden nce veya sonra gelen kelime, cmle, resim ve sembollerden yararlanarak tahmin etme. [!] 2.8. retmen veya, ama, fakat, ancak kelimelerinden sonra dncenin farkllatn rencilere sezdirmelidir. [!] 2.9. retmen balca, daha iyi, zellikle, en iyisi, en kts, en az, daha kt vb. ifadelerinin metinde nemli olan vurguladna rencilerin dikkatini ekmelidir. [!] 2.10. retmen benzer olarak, farkl olarak, ayns, den daha, .kadar ifadelerinin, olay, kii veya nesneler arasndaki benzerlik ve farkllklar ortaya koyduunu rencilere sezdirmelidir. [!] 2.11 retmen, nk, bunun nedeni, bu nedenle, olduu iin, bunun sonucunda, iin, bu yzden ifadelerinin dnceler, olaylar vb. arasnda sebepsonu ilikileri kurduunu rencilere sezdirmelidir. 2.12. yle ifade edebiliriz, tanmlayacak olursak, demektir, .tanmlanmaktadr vb. 2.13. genel olarak, genellikle, sk sk, her zaman, tamamen, zel olarak, birka, bunlardan biri, sadece, ounlukla 2.14. yani, benim de dndm gibi, dorusu, baka bir deyile, akas, hatta vb. 2.15. zet olarak, bylece, son olarak, sonu olarak, ksacas, zetle, sonucunda vb. 2.17. Okuduklarnda; benim dnceme gre, bence, bana gre vb. ile balayan ifadelerle; bilimsel verilere dayanan ve herkese kabul gren ifadeleri ayrmas.
106
KAZANIMLAR 2. Okuduunu Anlama (devam) 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. Okuduklarnn ana fikrini belirler. Okuduu iirin ana duygusunu belirler. Okuduklarnda yardmc fikirleri ve destekleyici ayrntlar belirler. Balk ve ierik ilikisini sorgular. Metindeki anlam bakmndan elikili ifadeleri saptar. Okuduklarndan karmlar yapar. Metinde ortaya konan sorunlar belirler ve onlara farkl zmler bulur. Metindeki dncelerle kendi dnceleri arasndaki benzerlik ve farkllklar belirler. Bir etkinliin veya iin aamalarn anlatan ynergeleri uygular. Okuduklaryla ilgili kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. Okuduunu zetler. Okuduklarnda hikye unsurlarn belirler. Yazarn amacn belirler. Okuduu metnin yazar hakknda bilgi edinir. Okuduklarnda geen varlklar ve olaylar snflandrr. Grsellerden yararlanarak metnin ieriini tahmin eder. Okuduunu anlamlandrmada grsellerden yararlanr. Okuduklarnda eksik braklan ya da konuyla ilgisi olmayan bilgiyi fark eder. Metin ierisindeki renkli, alt izili, koyu vb. ifadelerin nemli noktalar vurguladn bilerek okur. Okumasn, metnin ieriini ve okuma ortamn deerlendirir. Okuduklarndaki dil, ifade ve bilgi yanllarn belirler. Verilen rneklerin konuya uygun olup olmadn sorgular. Balktan hareketle okuyaca metnin ieriini tahmin eder. Okuduklarn bakalaryla paylar.
ETKNLK RNEKLER 2.27. a) Kark olarak verilen ynergeleri, ilem srasna gre dzenleyerek uygulamalar istenebilir. b. Ara disiplin: Ynergeleri zleyebiliyor musunuz? etkinlii yaplabilir. 2.30. Hikye Haritas etkinlii yaplabilir.
AIKLAMALAR 2.23. retmen anlam bakmndan elikili bir metin veya paragraf vererek rencilerin bunlar bulmalarn isteyebilir. 2.29. Okuduklarn ana fikir ve ayrntlarn dikkate alarak kendi kelimeleriyle zetleme. 2.30. Hikye unsurlar: ana ve yardmc karakterler, yer, olay, zaman. 2.31. Yazar size ne anlatmak istiyor?, Bunu nasl anladnz?, Yazarla ayn fikirde misiniz?, Neden? vb. sorularla yazarn amac belirlenir. 2.32. rencilere nemli grlen yazarlarn ksa biyografisi ve dier eserleri hakknda bilgi edinmeleri iin aratrma devi verilebilir. Okuduunu Anlama bal altndaki kazanmlar grselletirme, gzlem formlar, bireysel deerlendirme lekleri, alma yapraklar (eletirme, resimleme-boyama, boluk doldurma, resimden bulma, doruyanl) ve renci rn dosyasyla deerlendirilebilir.
107
KAZANIMLAR 3. Anlam Kurma 1. 2. 3. Metin ii anlam kurar. Metin d anlam kurar. Metinler aras anlam kurar.
ETKNLK RNEKLER 4.1 Grsellerle kavramlar eletirmeleri, kavram haritas, kelime haritas ve zihin haritas oluturmalar istenebilir. 4.2. Cmle iinde verilen kelimenin e veya zt anlamllarn yazmalar veya sylemeleri istenebilir. 4.3. Okuduklarnda geen e sesli kelimelerin dier anlamlarnn kullanld cmleler sylemeleri/yazmalar istenebilir.
AIKLAMALAR
3.1. Bir metin iindeki cmle, paragraf veya paragraflar kullanarak anlam kurma. 3.2. Okuduu metindeki bilgileri, metin dnda baka bir olay ve konuyla ilikilendirerek anlam kurma. 3.3. En az iki kaynaktan edindii bilgileri kullanarak yeniden anlam kurma. 4.1. Zihin haritas, resim, fotoraf, kelime haritas, kavram haritas, kelime gruplandrma vb. 4.4. Kelimelerin anlamlarn szle bakma, retmenine sorma vb. yollarla aratrma. [!] 4.5. Burada yalnzca c, -lk, -l, -sz eklerini kullanarak kelimeler tretilmelidir.
4. Sz Varln Gelitirme 1. 2. 3. 4. 5. 6. Grsellerden yararlanarak sz varln gelitirir. Kelimelerin e ve zt anlamllarn bulur. E sesli kelimelerin anlamlarn ayrt eder. Bilmedii kelimelerin anlamlarn aratrr. Ekleri kullanarak kelimeler tretir. Kelimelerin gerek, mecaz ve terim anlamlarn ayrt eder.
108
KAZANIMLAR
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR
5. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Okuma 1. 2. 3. 4. 5. Serbest okuma yapar. Anlama tekniklerini kullanr. Not alarak okur. Okurken nemli grd yerleri belirginletirir. Metnin trn dikkate alarak okur.
[!] 5.1. Serbest okumada ama, okumann alkanlk hline getirilmesidir. Okumann alkanlk hline getirilebilmesi iin, haftada bir ders saati serbest okumaya zaman ayrlmaldr. Bu derslerde serbest okumalar yaptrlmal, okuma dosyas doldurulmal ve okuduklarna ilikin (canlandrma, resimleme, szl ve yazl anlatma, okuduu kitab szl ve yazl olarak tantma vb.) etkinlikler yaptrlmaldr. Okul dnda ise velilerle i birlii iinde hareket edilerek rencinin her gn okumaya zaman ayrmas, okuduklarn paylamas ve dllendirilmesi salanmal, ailelerin renciyle okumas tevik edilmelidir. 5.2. Kendini sorgulama, tekrar okuma, grselletirme, yetikinden yardm alma, dipnota bakma, szlk ve ansiklopediye bavurma vb. teknikler. 5.3. Grselletirerek, ksaltmalar yaparak, zihin ve kavram haritalar yaparak vb. 5.4. Belirginletirmede (altn izme, renklendirme, yldz koyma vb) retmen rencilere yardmc olur. 5.5. iir, masal, fkra ve tekerlemeleri tekniine uygun okuma. [!] renciler iir ezberlemeye zorlanmamaldr, ancak ilgi duyduklar iirleri ezberlemeye tevik edilmelidir. Ezberledikleri iirleri snf veya topluluk nnde okuma frsat verilmelidir. iirde sadece konu ve ana duygu bulma almalar yaptrlmal, daha ayrntl anlamsal ve biimsel (redif, uyak vb.) analizler yaptrlmamaldr.
109
KAZANIMLAR
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR
5. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Okuma (devam) 6. 7. 8. 9. 10. 11. Bilgi edinmek iin okur. Elenmek iin fkra, bilmece, tekerleme, masal vb. okur. Paylaarak okumaktan zevk alr. Gazete ve dergi okur. Sorgulayc okur. Metindeki anahtar kelimelerle alma yapar.
5.9. Bilgi edinmek, gnlk olaylar takip etmek, okuma alkanln kazandrmak ve eletirel dnmeyi gelitirmek amacyla nemli grlen haber veya yazlar, retmenin rehberliinde snfta tartlabilir.
5.6. Bilgi edinmek iin ktphanelerden yararlanmalarn salanmaldr. Kitap incelemelerinde iindekiler, balklar ve kaynaka ksmlarn incelemeleri de istenmelidir. 5.8. nsan Haklar ve Vatandalk: Grup almalarnda sorumluluk stlenir ve bu sorumluluklar yerine getirmek iin aba sarf eder. 5.9. Giriimcilik: Bir iletiim arac olarak gazetelerin nemini kavrar. Anlam Kurma, Sz Varln Gelitirme, Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Okuma balklar altndaki kazanmlar gzlem formlar, alma yapraklar, z deerlendirme araclyla deerlendirilebilir.
110
RENME ALANI: YAZMA ( 5. SINIF)
KAZANIMLAR 1. Yazma Kurallarn Uygulama 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. Yazmak iin hazrlk yapar. Yazma amacn belirler. Kelimeler, cmleler ve satrlar arasnda uygun boluklar brakr. Anlaml ve kurall cmleler yazar. Yazlarnda noktalama iaretlerini doru ve yerinde kullanr. Yazlarnda iml kurallarn uygular. Sayfa dzenine ve temizliine dikkat eder. Yazlarnda szlk ve iml klavuzundan yararlanr. Sralamalarda say, sembol ve iaretlerden yararlanr. Btn yazlarn bitiik eik yaz ile yazar. Konu dna kmadan yazar. Yazlarnda kelime tekrarndan kanr. Yazma yntemini belirler. Yazma konusunu belirler.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 1.1. Yazma ncesi ara, gere, konu, plan, yntem vb. belirleme.
1.4. Anlatm bozukluu olan cmleler verilerek bu cmleleri dzeltmeleri istenebilir. 1.5.Noktalama iaretleri verilmeyen bir metinde gerekli noktalama iaretlerini kullanmalar istenebilir. 1.6. Cmleyi Tamamla etkinlii yaplabilir.
1.2. Ne hakknda yazacaksn?, Yaznda neler anlatmay dnyorsun? gibi sorularla rencilerin yazma amacn belirlemeleri istenebilir. [!] 1.4. zne, tmle, yklemin temel anlamlar aklanmamal ve bu gelerin eitleri verilmemelidir. 1.5. Noktay, ksaltmalarda; virgl, yklemleri ve tmleleri ayrmada; iki noktay, aklamada ve rnek vermede; noktay, tamamlanmam cmlelerin sonunda; nlem iaretini, seslenme, hitap, uyar szlerinden sonra ve anlk duygulara dikkat ekmede; ksa izgiyi, ilikili szckler arasnda; trnak iaretini, alntlarda; kesme iaretini, ksaltmalarn ve sralama bildiren saylarn ald ekleri ayrmada; noktal virgl, birbirine bal cmleleri ayrmada; uzun izgiyi, konumalar belirtmede; parantezi, bir nceki kavram aklamada; denden iaretini, tekrarlarda kullanmalar salanmaldr. [!] 1.6. Dil, din, gezegen, yldz, sava, devir, a ve kurum adlarnn ilk harfi byk yazdrlmaldr. Soru edat m ile de ve ki balalar verilmelidir. [!] 1.7. Balk sayfa ortalanarak, tarih uygun yere yazlmaldr. Sayfa kenarlarnda ve balkla yaz arasnda uygun boluklar braklmaldr. [!] Yazma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar btn yazma etkinliklerinde gz nne alnmaldr. Yazma Kurallarn Uygulama bal altndaki kazanmlar yazma almalar, gzlem formu, renci rn dosyas ve alma yapraklar kullanlarak deerlendirilebilir.
111
RENME ALANI: YAZMA (5. SINIF) KAZANIMLAR 2. Kendini Yazl Olarak fade Etme 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. Kelimeleri yerinde ve anlamlarna uygun kullanr. Yeni rendii kelimeleri yazlarnda kullanr. Yazsna uygun balk belirler. Yazsnda alt balklar belirler. Yazsnn giri ve sonu cmlelerini zenle seer. Yazlarnda sz varlndan yararlanr. Olaylar, olu srasna gre yazar. Yazlarnda mizah gelere yer verir. Yazlarnda kelime trlerini ilevine uygun kullanr. Yazlarnda farkl cmle yaplarna yer verir. Mantksal btnlk iinde yazar. Yazlarnda genelden zele, zelden genele doru yazar. Yazlarnda ana fikre yer verir. Yazlarnda yardmc fikirlere yer verir. Yazlarnda farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri kullanr. Yazlarnda kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. Yazlarnda uygun ifadeleri kullanarak destekleyici ve aklayc rnekler verir. ETKNLK RNEKLER 2.6. a) Ataszn Bul etkinlii yaplabilir. b) Deyimleri Bul etkinlii yaplabilir. 2.9. a. Gizli Kelimeyi Bul (Verilen kelimelerin, bir paragrafta bo braklan yerlere, ilevine uygun konulmas istenebilir) etkinlii yaplabilir. b. Kelime Trlerini Bul etkinlii yaplabilir. c. Beni Bul etkinlii yaplabilir. 2.11 Farkl duygular yanstan kelimeleri olumlu ve olumsuz olarak gruplandrmalar istenebilir. 2.15. Beni Tamamla etkinlii yaplabilir. AIKLAMALAR 2.6. Yazlarda anlam zenginletirmek amacyla deyim, atasz, zdeyi vb. kullanmaya zendirilmelidir. [!] 2.7. Eylemde zaman konusuna anlam ynyle deinilmeli, zaman ekleri verilmemelidir. rnein; kotu biten bir eylemi, kouyor devam eden bir eylemi, koacak gelecekte yaplacak bir eylemi ifade eder. 2.8. Yazlarnda abartma, talama, tersini syleme gibi yollarla mizah duygusunu yanstmalar istenebilir. [!] 2.9. sim, sfat, zamir, zarf, fiil, edat, bala kavramlar, rneklerden yola klarak sezdirilmeye allmaldr. Kelime trlerinin eitleri verilmemelidir. [!] 2.10. ki fakl cmlenin birletirilip tek bir cmle eklinde ifade edilebilecei gsterilmelidir. Burada basit ve bileik cmlenin tanm yaplmadan sadece rencilerin bunlar kullanmas zendirilmelidir. [!] 2.12. Genelden zele, zelden genele yazarken genel olarak, genellikle, her zaman, tamamen, zel olarak, birka, bunlardan biri, sadece vb. ifadelerini kullanmalar zendirilmelidir. [!] 2.14. Her paragrafta anlatlacak genel dncenin sadece bir ynnn verilmesi istenmelidir. 2.15. Yazlarnda, farkl bir dnceye geerken ama, fakat, veya, yalnz, buna ramen vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.17. Yazlarnda, rnein, rnek olarak, zellikle, gibi, akas, aklamak gerekirse, yani, baka bir deyile vb. ifadelerini kullanarak destekleyici ve aklayc rnekler vermeye zendirilir.
112
KAZANIMLAR 2. Kendini Yazl Olarak fade Etme (devam) 18. Yazsn anlam ve biim asndan deerlendirir. 19. Yazlarnda karlatrmalar yapar. 20. Yazlarnda sebep-sonu ilikileri kurar. 21. Yazlarnda tanmlamalar yapar. 22. mza atar ve anlamn bilir. 23. zlenim ve deneyimlerine dayal yazlar yazar. 24. Duygu, dnce ve hayallerini anlatan yazlar yazar. 25. Kendisini, ailesini ve evresini tantan yazlar yazar.
ETKNLK RNEKLER 2.19. Okuduu, dinledii, izledii iki ayr hikyenin, izgi filmin karakter, sahne, yer ve olaylarn karlatrarak yazmalar istenebilir. 2.20. Teknolojik aralarn (telefon, televizyon, bilgisayar, rntgen cihaz vb. ) eksikliinden kaynaklanan sonulara ilikin yazlar yazmalar istenebilir. 2.23. Yaad yerlerin (mahalle, ehir vb.) holanp holanmad zellikleri hakknda yazlar yazmalar istenebilir. 2.24. Yirmi yl sonra nasl bir dnyada yaayaca, teknolojinin hayat nasl deitirecei ile ilgili yazmalar istenebilir. 2.25 Teekkr Kart (Kendileri iin nemli olan insanlarn neden nemli olduklar aklanarak bu kiilere teekkr kart hazrlanabilir.)
AIKLAMALAR 2.19. Yazlarnda karlatrmalar yaparken ayns, benzer olarak, farkl olarak vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.20. Yazlarnda, sebep - sonu ilikileri kurarken nk, bunun nedeni, -medike, bu nedenle, dolaysyla, olduu iin, bunun sonucunda, iin, bu yzden vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.21. Yazlarnda demektir, .tanmlanmaktadr vb. ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.24. Kendisinin, arkadalarnn veya sanatlarn yapt resim, heykel, ark, iir vb. rnler hakknda yazlar yazma.
113
KAZANIMLAR 2. Kendini Yazl Olarak fade Etme (devam) 26. zet karr. 27. Kendisine ilgin ve ekici gelen karakter, olay, yer, an vb. ile ilgili gr ve dncelerini yazar. 28. Bir fikre katlp katlmadn nedenleriyle aklayan yazlar yazar. 29. Bir etkinliin, iin vb. aamalarn anlatan ynergeler hazrlar. 30. Sorular yazar. 31. Formlar ynergelerine uygun doldurur. 32. Dilek, istek ve ikyetlerini yazl olarak ifade eder. 33. Eksik braklan metni yazarak tamamlar. 34. Yazlarnda nem belirten ifadeleri kullanr. 35. Yazlarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) gelerini vurgular.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR [!] 2.26. Konunun ana fikir ve nemli noktalarn rencinin kendi ifadeleriyle zetlenmesine dikkat edilmelidir.
2.26. Tiyatro, mze, resim galerisi, sinema, konser vb. yerlere gidilmesi ve grdkleriyle ilgili yazlar yazmalar istenebilir. 2.31. Sinema, tiyatro afileri verilerek rencilerin afilerden hareketle hangi filme veya oyuna gitmek istedikleri hakknda yazlar yazmalar istenebilir. 2.32. Okul ile ilgili istek ve dileklerini yazarak hazrlanan dilek kutusuna atmalar istenebilir.
[!] 2.30. Meraklarn gidermek, bilgi edinmek ve soru yazma becerilerini gelitirmek amacyla rencilere soru yazma frsatlar verilmelidir. 2.34. nemli olan belirtirken balca, daha iyi, zellikle, en iyisi, en kts ifadelerini kullanmalar istenebilir. 2.21. Kariyer Bilinci Gelitirme: Bir bireyin sahip olabilecei deiik rolleri (arkada, renci, ailenin bir yesi vb) belirtir. 2.24. Spor Kltr ve Olimpik Eitim: Tarihte yaplan bir spor trnn kurgusunu hazrlar ve uygular. 2.32. nsan Haklar ve Vatandalk: Dileke hakknn olduunu bilir ve bu hakkn karlat sorunlar zmede kullanr. Kendini Yazl Olarak fade Etme bal altndaki kazanmlar yazma almalar ve alma yapraklar kullanlarak deerlendirilebilir.
114
KAZANIMLAR 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Yazma 1. 2. 3. 4. 5. Gnlk, an vb. yazar. Davetiye ve tebrik kart yazar. Mektup yazar. Duyuru, afi vb. yazar. Aklayc ve bilgilendirici yazlar yazar. 6. Hikye yazar. 7. Yazlarnda betimlemeler yapar. 8. Ksa oyunlar yazar. 9. iir yazar. 10. kna edici yazlar yazar. 11. Sorgulayc yazlar yazar.
ETKNLK RNEKLER 3.4. a) Belirlenen bir konuda (evre temizlii, resim sergisi, drama gsterisi) afi hazrlamalar istenebilir. b) Bir rnle (dondurma, ikolata vb.) ilgili reklam hazrlamalar istenebilir. 3.5. Yaad blgede retilen tarm rnlerini tantan yazlar yazmalar istenebilir. 3.6. Resim, kartpostal, tablo, nesne veya bir fotoraftan hareketle bir yk yazmalar istenebilir. 3.7. Snfa getirilen aile fotoraflar incelenerek fotoraftakilerin betimlenmesi ve onlarla ilgili hikyeler yazmalar istenebilir. 3.8. Bir karlkl konuma metninde eksik braklm yerleri tamamlamalar istenebilir. 3.10 Ailesine, arkadana ya da retmenine istekleriyle ilgili ikna edici yazlar yazdrlabilir. 3.11. Evinde, okulunda veya evrede beenmediklerini ve bunlarla ilgili kendi zm nerilerini anlatan yazlar yazmalar istenebilir.
AIKLAMALAR 3.5. Deney, gezi ve gzlem raporlar yazma, evresinde gerekleen olaylar aklama vb. 3.9. Bir iir defteri tutmalar, kendi yazd ya da beendii iirleri bu deftere aktarmalar istenebilir. 3.10. leri srd dncenin kabul edilebilir gerekelerini, nedenlerini ve kantlarn aklama. 3.11. Herhangi bir konuda katld veya katlmad noktalar, nedenleriyle aklama.
115
KAZANIMLAR 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Yazma (devam) 12. birlii yaparak yazar. 13. Not alr. 14. Vurgulamak istedii kelime ya da cmleleri farkl yazar. 15. Planl yazma yntemine uygun yazar. 16. stedii bir konuda yazlar yazar.
ETKNLK RNEKLER 3.12. a) Okul veya snf gazetesi hazrlamalar istenebilir. b) Belirlenen bir konuda grup olarak iir yazmalar istenebilir.
AIKLAMALAR 3.13. Not alrken dinledii veya okuduu konunun zn yakalamak amacyla ksaltmalar yapma, resimleme, haritalama (kavram, ak), sembol kullanma vb teknikleri kullanmalar istenebilir. renciler kendilerine zg not alma teknikleri oluturmaya ynlendirilmelidir. 3.14. Altn izme, koyulatrma, farkl renkle yazma vb. 3.15. Yazma ncesi hazrlk, taslak oluturma, gzden geirme, dzeltme ve paylama. [!] 3.16. Yazlacak konunun seimi rencilere braklmaldr. 3.5. kazanm iin matematik dersi izgi Grafii alt renme alan (kazanm 2) 3.5. nsan Haklar ve Vatandalk: Yazl ve grsel basn kaynaklarndan elde ettii materyali insan haklar ile ilgili almalarda kullanr. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Yazma bal altndaki kazanmlar gzlem formlar, alma yapraklaryla deerlendirilebilir.
116
KAZANIMLAR 1. Grsel Okuma 1. ekil, sembol ve iaretlerin anlamlarn bilir. 2. Grafik ve tablo ile verilenleri yorumlar. 3. Harita ve kroki okur. 4. Reklamlarda verilen mesajlar sorgular. 5. Resim ve fotoraflar yorumlar. 6. Karikatrde verilen mesaj alglar. 7. Kitle iletiim aralaryla (gazete, dergi, TV ) verilen bilgileri, haberleri, dnceleri sorgular. 8. Beden dilini yorumlar. 9. Doay izler, doadaki deiimleri fark eder ve yorumlar. 10. evresindeki sosyal olaylar anlamlandrr ve yorumlar. 11. Renkleri tanr, anlamlandrr ve yorumlar.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 1.1. evresinde grd ynlendirme ve uyar iaretlerinin anlamlarn bilme.
1.2. a Tablo (izelge) ncele etkinlii yaplabilir. b. Grafii Yorumla etkinlii yaplabilir. 1.7. Verilen karikatrden kardklar anlam yazarak arkadalaryla paylamalar istenebilir. 1.6. Ara disiplin: a. Meslekler etkinlii yaplabilir. b. Resimlerin Syledikleri etkinlii yaplabilir. 1.8. Televizyonda izledikleri haber, spor, belgesel vb. programlar hakknda yorum yaptrlabilir. 1.10. a) Doayla ilgili bir olay (kar veya yamur yamas vb.) kavram haritas ile anlatmalar istenebilir. b) Doay kirleten unsurlarla ilgili bir film izlettirilerek (video ya da bilgisayardan) rencilerin grleri alnabilir.
1.2. Hava durumu, veli, arlk vb. grafikleri ve basit tablolar yorumlama. 1.3. rencilerden, verilen kroki (ev, okul) ve haritay (yaad il, ile) yorumlamalar istenebilir. 1.5. Sizi ok hangi reklam etkiliyor?, Bu reklamdan, neden etkilendiinizi dnyorsunuz? vb. sorularla rencilerin reklamlar sorgulamalar salanr. 1.11. Bayram, toplant, anma treni ve yreye zg sosyal olaylarn toplum asndan nemi ve anlam zerinde tartma. 1.12. Renklerin adlar, kullanld yerler ve ifade ettii anlamlar.
117
KAZANIMLAR 1. Grsel Okuma (devam) 12. Grsellerden hareketle cmleler ve metinler yazar. 13. Bilgi toplamak amacyla biliim teknolojilerinden yararlanr. 14. Grsellerle sunulan bilgileri, olaylar, dnceleri yorumlar ve deerlendirir. 15. Metin ve grsel ilikisini sorgular.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR
1.2. kazanm iin matematik dersi Tablo ve ema alt renme alan (kazanm 1/2) 1.2. kazanm iin matematik dersi izgi Grafii alt renme alan (kazanm 2) 1.10. kazanm iin fen ve teknoloji dersi Maddenin Deiimi ve Tannmas alt renme alan (kazanm 1.3/1.4/4.1/4.6/6.1) 1.1. Giriimcilik: yerlerini ve belli hizmetleri simgeleyen sembollerin anlamn bilir. 1.3. Giriimcilik: Haritadaki sembollerin anlamn belirtir 1.5. Giriimcilik: Reklamn yaammzdaki nemini kavrar. 1.8. Rehberlik ve Psikolojik Danma: Alkol ve il kullanmn zendiren medya mesajlarn fark eder. Grsel Okuma bal altndaki kazanmlar alma yapraklar, renci rn dosyas ve z deerlendirme araclyla deerlendirilebilir.
118
KAZANIMLAR 2. Grsel Sunu 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Sunuma hazrlk yapar. Sunum yntemini belirler. Duygu, dnce, bilgi ve izlenimlerini resim, ekil ve sembol ve renkleri kullanarak grselletirir. Bilgileri tablo ve grafikle sunar. Sunularnda harita ve krokiden yararlanr. Duygu, dnce ve izlenimlerini drama, tiyatro, mzikli oyun, kukla vb. yollarla sunar. Sunularnda gerek nesne ve modelleri kullanr. Sunularnda ierie uygun grseller seer ve kullanr. Bilgi, duygu ve dncelerini sunmak amacyla biliim teknolojilerinden yararlanr. Sunularn deerlendirir.
ETKNLK RNEKLER
AIKLAMALAR 2.1. Sunum ncesi, ara-gere hazrlama, sunaca konuyla ilgili bilgi toplama ve sunu denemeleri yapma.
2.3. Okuduklar kitaplara farkl bir kitap kapa hazrlamalar istenebilir. 2.10. a) Belirlenen bir konuda (gerektiinde soru sorulabilecek, aklama istenebilecek, baka kaynaklara bavurulabilecek bir ortamda) bilgisayar kullanarak sunumlarn gelitirmeleri istenebilir. b) Bilgisayar yardmyla poster hazrlanabilir.
2.2. Sunum eklini belirlerken izleyenleri ve ortam dikkate alma, resim, grafik, ekil, tepegz, bilgisayar vb. sunu yollarndan birini tercih etme. 2.3. rencilerden grselletirdikleri rnleri, arkadalaryla paylamas istenebilir. Bunlar snf ve okul panosunda da sergilenebilir. 2.8. Sunulacak konuyla ilgili bir nesne veya modeli snfa getirerek sununun anlalmasn destekleme amacyla kullanma. 2.4. kazanm iin matematik dersi Tablo ve ema alt renme alan (kazanm 1/2) 2.4. Spor Kltr ve Olimpik Eitim: Besinlerin ierikleri ile ilgili tablolar hazrlar. Grsel Sunu bal altndaki kazanmlar gzlem formlar ve alma yapraklar kullanlarak deerlendirilebilir.
119
B. KAZANIMLARIN GENEL DAILIMI
120
RENME ALANI: DNLEME

1.Dinleme Kurallarn Uygulama 1 Dinlemek iin hazrlk yapar. 2 Dinleme amacn belirler. 3 Dinleme amacna uygun yntem belirler. 4 Dikkatini dinlediine younlatrr. 5 Grg kurallarna uygun dinler. 2. Dinlediini Anlama 1 Dinlediklerini anlamlandrmada n bilgilerini kullanr. 2 Dinlediklerini anlamlandrmada sunulan grsellerden yararlanr. 3 Duyduu sesleri ayrt eder. 4 Dinlerken vurgu, tonlama ve telffuza dikkat eder. 5 Dinlediklerini zihninde canlandrr. 6 Dinlediklerinde ne, nerede, ne zaman, nasl, niin, ve kim sorularna (5N 1K) cevap arar. 7 Dinlediklerinde geen bilmedii kelimelerin anlamlarn tahmin eder. 8 Dinledikleri kelimelerin gerek ve mecaz anlamlarn ayrt eder. 9 Dinlediklerinde e ve zt anlaml kelimeleri ayrt eder. 10 Dinlediklerinde e sesli kelimeleri ayrt eder. 11 Dinlediklerinde duygusal ve abartl szleri ayrt eder. 12 Dinlediklerinde znel ve nesnel yarglar ayrt eder. 13 Dinlediklerinde gerek olanla hayal rn olan ayrt eder. 14 Dinlediklerinde sebep-sonu ilikileri kurar. 15 Dinledii iirin ana duygusunu belirler. 16 Dinlediklerinin konusunu belirler. 17 Dinlediklerinin ana fikrini belirler. 18 Dinlediklerinde destekleyici ayrntlar, yardmc fikirleri bulur. 19 Dinledii olayn nasl gelieceini ve sonucunu tahmin eder. 20 Konumac, konuma ortam ve konuma ierii hakkndaki dncelerini belirtir. 21 Konumacy, konuma ortamn ve konuma ieriini deerlendirir. 22 Dinlediklerinde dil, ifade ve bilgi yanllklarn belirler. 23 Dinledikleriyle ilgili karmlar yapar. 24 Bir etkinliin veya iin aamalarn anlatan ynergeleri uygular. 25 Dinlediklerinde geen bilmedii kelimelerin anlamlarn aratrr. 26 Dinledikleriyle ilgili, kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. 27 Dinledii konuya uygun farkl balklar bulur. 28 Dinlediklerine ilikin karlatrmalar yapar. 29 Dinlediklerinde geen varlklar ve olaylar snflandrr. 30 Dinledikleri konulara ilikin sorular sorar ve sorulara cevap verir. 31 Dinlediklerini zetler. 32 Balktan hareketle dinleyecei konunun ieriini tahmin eder. 33 Dinlediklerinde ortaya konulan sorunlar belirler ve onlara farkl zmler bulur. 34 Verilen rneklerin konuya uygun olup olmadn sorgular. 35 Dinlediklerini bakalaryla paylar. 36 Dinlediklerinde hikye unsurlarn belirler. 37 Dinlediklerinde nemliyi nemsizden ayrt eder. 38 Duyduu seslerle harfleri eletirir. 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Dinleme 1 Metni takip ederek dinler. 2 Katlml dinler. 3 Seici dinler. 4 Not alarak dinler. 5 Sorgulayarak dinler. 6 Bilgi edinmek iin, haber, sunu, belgesel vb.dinler ve izler. 7 Elenmek iin masal, hikye, ark, tekerleme, tiyatro vb. dinler/izler. 8 iir ve mzik dinletilerine katlr. 9 Grup konumalarn ve tartmalarn dinler.
1 X
2 X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
3 X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
4 X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
X X X X X X X X
X X X X X X X X X X X
X X X X X X
X X
X X
X X X X X X X
X X X
X X X X
X X X
X X X X X X X
X X
X X X
X X X
X X X X X X X X
Tantm, retim, uygulama, lme ve deerlendirme.
23 31 38 45 48
121
RENME ALANI:KONUMA
1. Konuma Kurallarn Uygulama 1 Konumak iin hazrlk yapar. 2 Konuma yntemini belirler. 3 Konuma amacn belirler ve dinleyicilere ifade eder. 4 Dinleyicilerle gz temas kurar. 5 itilebilir bir ses tonuyla konuur. 6 Kelimeleri yerinde ve anlamlarna uygun kullanr. 7 Kelimeleri doru telffuz eder. 8 Akc konuur. 9 Sesine duygu tonu katar. 10 Konumalarnda beden dilini kullanr. 11 Konuma srasnda gereksiz hareketlerden kanr. 12 Konu dna kmadan konuur. 13 Grg kurallarna ve deerlere (mill, manevi, kltrel, ahlaki, sosyal vb.) uygun konuur. 14 Konuma konusunu belirler. 2. Kendini Szl Olarak fade Etme 1 Kendine gvenerek konuur. 2 Konumasnda olaylar olu srasna gre anlatr. 3 Konumasnda sz varln kullanr. 4 Yeni rendii kelimeleri konumalarnda kullanr. 5 Konumasn grsel sunuyla destekler. 6 Dinleyici grubunu ve bulunduu ortam dikkate alarak konuur. 7 Konumasnda ana fikri vurgular. 8 Konumasnda yardmc fikirleri ve destekleyici ayrntlar vurgular. 9 Konumasnda, nemsedii bilgileri vurgular. 10 Dncelerini mantksal btnlk iinde sunar. 11 Konuurken dinleyicilere sorular sorar ve sorulara cevap verir. 12 Konumalarnda yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. 13 Konumalarnda destekleyici ve aklayc rnekler verir. 14 Konumalarnda farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri kullanr. 15 Konumalarnda nem belirten ifadeleri kullanr. 16 Konumasn, konuma ieriini ve konuma ortamn deerlendirir. 17 Konumas, konuma ierii ve konuma ortam hakknda dnce belirtir. 18 Konumalarnda karlatrmalar yapar. 19 Konumalarnda sebep-sonu ilikileri kurar. 20 Bir fikre katlp katlmadn nedenleriyle ortaya koyar. 21 Duygu, dnce ve hayallerini szl olarak ifade eder. 22 Konumasn zetler. 23 Dilek, istek, beeni ve ikyetlerini ilgili kiilere bildirir. 24 Kendisini, ailesini ve evresini tantr. 25 Holanp holanmad olay, durum, kii vb. hakknda konuur. 26 Bilgi edinmek amacyla soru sorar. 27 Konumasnn banda ve sonunda dikkat ekici, arpc ifadeleri kullanr. 28 Konumalarnda tanmlamalar yapar. 29 Konumalarnda mizah gelere yer verir. 30 Konumalarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) gelerini vurgular. 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Konuma 1 Gnlk ilikilerin gerektirdii farkl durumlara uygun konuur. 2 Grup almalarnda duygu ve dncelerini paylar. 3 Topluluk nnde konuur. 4 stlendii role uygun konuur. 5 Masal, hikye, fkra veya filmi tekniine uygun anlatr. 6 Deneyim ve anlarn anlatr. 7 Konumalarnda betimlemeler yapar. 8 kna edici konuur. 9 Bilgi vermek amacyla konuur. 10 Sorgulayarak konuur. 11 Bildii iirleri topluluk nnde okur. 12 Bilgi almak amacyla grmeler yapar.
1 X
4 5 X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
X X X X X X X X X X X X X X
X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
X X
X X X
X X X X X X X X
31 34 41 51 53
122
RENME ALANI: OKUMA

1.Okuma Kurallarn Uygulama 1 Okumak iin hazrlk yapar. 2 Okuma amacn belirler. 3 Okuma amacna uygun yntem belirler. 4 Okuduu kelimeleri doru telffuz eder. 5 Noktalama iaretlerine dikkat ederek okur. 6 itilebilir bir ses tonuyla okur. 7 Sesli okumada vurgu ve tonlamalara dikkat eder. 8 Akc okur. 9 Kurallarna uygun sessiz okur. 10 Dikkatini okuduuna younlatrr. 11 Kitab zenle kullanr. 2. Okuduunu Anlama 1 n bilgilerini kullanarak okuduunu anlamlandrr. 2 Metinde verilen ipularndan hareketle karlat yeni kelimelerin anlamlarn tahmin eder. 3 Okuma ncesi, okuma sras ve sonrasnda metinle ilgili sorular cevaplandrr. 4 Metnin giri, gelime ve sonu blmleri hakknda tahminlerde bulunur. 5 Okuduklarn zihninde canlandrr. 6 Okuduklarnda duygusal ve abartl geleri belirler ve sorgular. 7 Okuduklarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) sorularna cevap arar. 8 Farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri dikkate alarak okur. 9 nem belirten ifadeleri dikkate alarak okur. 10 Okuduklarnda karlatrmalar yapar. 11 Okuduklarnda sebep-sonu ilikileri kurar. 12 Betimleyen ve tanmlayan ifadeleri dikkate alarak okur. 13 Genel ve zel durumlar bildiren ifadeleri dikkate alarak okur. 14 Destekleyici ve aklayc ifadeleri dikkate alarak okur. 15 zetleyen ve sonu bildiren ifadeleri dikkate alarak okur. 16 Okuduklarnda gerek olanla hayal rn olan ayrt eder. 17 Okuduu metindeki znel ve nesnel yarglar ayrt eder. 18 Okuduklarnn konusunu belirler. 19 Okuduunun ana fikrini belirler. 20 Okuduklarnda yardmc fikirleri ve destekleyici ayrntlar belirler. 21 Okuduu iirin ana duygusunu belirler. 22 Okuduu metnin ierii hakkndaki dncelerini belirtir. 23 Okumasn, metnin ieriini ve okuma ortamn deerlendirir. 24 Balktan hareketle okuyaca metnin ieriini tahmin eder. 25 Balk ve ierik ilikisini sorgular. 26 Metindeki anlam bakmndan elikili ifadeleri saptar. 27 Okuduklarndan karmlar yapar. 28 Metinde ortaya konan sorunlar belirler ve onlara farkl zmler bulur. 29 Metindeki dncelerle kendi dnceleri arasndaki benzerlik ve farkllklar belirler. 30 Bir etkinliin veya iin aamalarn anlatan ynergeleri uygular. 31 Okuduklaryla ilgili, kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. 32 Okuduunu zetler 33 Okuduklarnda hikye unsurlarn belirler. 34 Yazarn amacn belirler. 35 Okuduu metnin yazar hakknda bilgi edinir. 36 Okuduklarnda geen varlklar ve olaylar snflandrr. 37 Okuduunu anlamlandrmada grsellerden yararlanr. 38 Grsellerden yararlanarak metnin ieriini tahmin eder. 39 Okuduklarnda eksik braklan ve konuyla ilgisi olmayan bilgiyi fark eder.
40 41 42 43 Okuduklarndaki dil, ifade ve bilgi yanllarn belirler. Verilen rneklerin konuya uygun olup olmadn sorgular.
1 X
2 X X X X X X X X X X
3 X X X X X X X X X
4 X X X X X X X X X
X X X X X X X X X X
X X X X X X X X X X X X X X X X X
X X X X X X X X X X X
X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
X X
X X X X X X
X X X X X X X X X
Metin ierisindeki renkli, alt izili, koyu vb. ifadelerin nemli noktalar vurguladn bilerek okur. Okuduklarn bakalaryla paylar. 3. Anlam Kurma 1 Metin ii anlam kurar. 2 Metin d anlam kurar. 3 Metinler aras anlam kurar. 4. Sz Varln Gelitirme 1 Grsellerden yararlanarak sz varln gelitirir. 2 Kelimelerin e ve zt anlamllarn bulur. 3 E sesli kelimelerin anlamlarn ayrt eder. 4 Bilmedii kelimelerin anlamlarn aratrr. 5 Ekleri kullanarak kelimeler tretir. 6 Seslerden heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cmleler oluturarak okur. 7 Kelimelerin gerek, mecaz ve terim anlamlarn ayrt eder. 5. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Okuma 1 Serbest okuma yapar. 2 Anlama tekniklerini kullanr. 3 Not alarak okur. 4 Okurken nemli grd yerleri belirginletirir. 5 Metnin trn dikkate alarak okur. 6 Bilgi edinmek iin okur. 7 Elenmek iin fkra, bilmece, tekerleme, masal vb. okur. 8 Paylaarak okumaktan zevk alr. 9 Yanklayc (tekrar ederek) okur. 10 Rehber yardmyla okur. 11 Sorgulayc okur. 12 Gazete ve dergi okur. 13 Metindeki anahtar kelimelerle alma yapar.
X X
X X X X
X X X X X
X X X X X X X X X X X X
X X X X X X X X
X X X X X X X X X X X X
X X X X X X X X
X X X
X X X 71
36 51 63 69
123
RENME ALANI: YAZMA 1. Yazma Kurallarn Uygulama 1 Yazmak iin hazrlk yapar. 2 Yazma amacn belirler. 3 Yazma yntemini belirler. 4 Kelimeler, cmleler ve satrlar arasnda uygun boluklar brakr. 5 Bitiik eik yaz harflerini kurallarna uygun yazar. 6 Btn yazlarn bitiik eik yaz ile yazar. 7 Matematiksel ifadeleri doru yazar. 8 Anlaml ve kurall cmleler yazar. 9 Yazlarnda noktalama iaretlerini doru ve yerinde kullanr. 10 Yazlarnda iml kurallarn uygular. 11 Sayfa dzenine ve temizliine dikkat eder. 12 Sralamalarda say, sembol ve iaretlerden yararlanr. 13 Yazlarnda szlk ve iml klavuzundan yararlanr. 14 Yazlarnda kelime tekrarndan kanr. 15 Konu dna kmadan yazar. 16 Yazma konusunu belirler. 2. Kendini Yazl Olarak fade Etme 1 Kelimeleri yerinde ve anlamlarna uygun kullanr. 2 Yeni rendii kelimeleri yazlarnda kullanr. 3 Yazsna uygun balk belirler. 4 Yazsnda alt balklar belirler. 5 Yazsnn giri ve sonu cmlelerini zenle seer. 6 Yazlarnda sz varlndan yararlanr. 7 Olaylar, olu srasna gre yazar. 8 Yazlarnda mizah gelere yer verir. 9 Yazlarnda kelime trlerini ilevine uygun kullanr. 10 Yazlarnda farkl cmle yaplarna yer verir. 11 Mantksal btnlk iinde yazar. 12 Yazlarnda genelden zele, zelden genele doru yazar. 13 Yazlarnda ana fikre yer verir. 14 Yazlarnda yardmc fikirlere yer verir. 15 Yazlarnda farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri kullanr. 16 Yazlarnda kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. 17 Yazlarnda uygun ifadeleri kullanarak destekleyici ve aklayc rnekler verir. 18 Yazlarnda karlatrmalar yapar. 19 Yazlarnda sebep-sonu ilikileri kurar. 20 Yazlarnda tanmlamalar yapar. 21 mza atar ve anlamn bilir. 22 zlenim ve deneyimlerine dayal yazlar yazar. 23 Duygu, dnce ve hayallerini anlatan yazlar yazar. 24 Kendisini, ailesini ve evresini tantan yazlar yazar. 25 zet karr. 26 Kendisine ilgin ve ekici gelen karakter, olay, yer, an vb. ile ilgili gr ve dncelerini yazar. 27 Bir fikre katlp katlmadn nedenleriyle aklayan yazlar yazar. 28 Bir etkinliin, iin vb. aamalarn anlatan ynergeler hazrlar. 29 Formlar ynergelerine uygun doldurur. 30 Sorular yazar. 31 Dilek, istek ve ikyetlerini yazl olarak ifade eder. 32 Eksik braklan metni yazarak tamamlar. 33 Holanp holanmadklaryla ilgili yazlar yazar. 35 Yazsn anlam ve biim asndan deerlendirir. 34 Yazlarnda nem belirten ifadeleri kullanr. 35 Yazlarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N 1K) gelerini vurgular. 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Yazma 1 Gnlk, an vb. yazar. 2 Davetiye ve tebrik kart yazar. 3 Mektup yazar. 4 Duyuru, afi vb. yazar. 5 Aklayc ve bilgilendirici yazlar yazar. 6 Hikye yazar. 7 Yazlarnda betimlemeler yapar. 8 Ksa oyunlar yazar. 9 iir yazar. 10 kna edici yazlar yazar. 11 Sorgulayc yazlar yazar. 12 birlii yaparak yazar. 13 Not alr. 14 Vurgulamak istedii kelime ya da cmleleri farkl yazar. 15 Dikte etme almalarna katlr. 16 Verilen cmle ya da metne bakarak yazar. 17 Seslerden heceler, hecelerden kelimeler; kelimelerden cmleler oluturur. 18 stedii bir konuda yazlar yazar. 19 Planl yazma yntemine uygun yazar. X Tantm, retim, uygulama, lme ve deerlendirme.
1 X
2 X
3 X X X X X X X X X X X X X X
4 X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
X X X X X X X X
X X X X X X X X X
X X X X
X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
X X X X
X X X
X X X X X
X X X X X X
X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
X X X X
X X
X X X
X X X X X X X X X
X X 58
X X 64
24 36 44
124
RENME ALANI: GRSEL OKUMA VE GRSEL SUNU

1.Grsel Okuma 1 ekil, sembol ve iaretlerin anlamlarn bilir. 2 Reklamlarda verilen mesajlar sorgular. 3 Resim ve fotoraflar yorumlar. 4 Karikatrde verilen mesaj alglar. 5 Kitle iletiim aralaryla (gazete, dergi, TV ) verilen bilgileri, haberleri, dnceleri sorgular. 6 Beden dilini yorumlar. 7 Doay izler, doadaki deiimleri fark eder ve yorumlar. 8 evresindeki sosyal olaylar anlamlandrr ve yorumlar. 9 Renkleri tanr, anlamlandrr ve yorumlar. 10 Grsellerden hareketle cmleler ve metinler yazar. 11 Grafik ve tablo ile verilenleri yorumlar. 12 Harita ve kroki okur. 13 Bilgi toplamak amacyla biliim teknolojilerinden yararlanr. 14 Trafik iaretlerinin anlamlarn bilir. 15 Grsellerle sunulan bilgileri, olaylar, dnceleri yorumlar ve deerlendirir. 16 Duyduu kelimeleri grsellerle eletirir. 17 Metin ve grsel ilikisini sorgular. 2. Grsel Sunu
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
2 X X X X X X X X X X X X X X
3 4 X X X X X X X X X X X X X X
5 X X X X X X X X X X X X X X X
X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
X X X X X X X X X X X X X X X
X X X X X X X X X X
X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
Duygu, dnce, bilgi ve izlenimlerini resim, ekil, sembol ve renkleri kullanarak grselletirir. Duygu, dnce ve izlenimlerini drama, tiyatro, mzikli oyun, kukla vb. yollarla sunar. Sunularnda gerek nesne ve modelleri kullanr. Sunularnda ierie uygun grseller seer ve kullanr. Sunuma hazrlk yapar. Sunum yntemini belirler Bilgileri tablo ve grafikle sunar. Sunularnda harita ve krokiden yararlanr. Bilgi, duygu ve dncelerini sunmak amacyla biliim teknolojilerinden yararlanr. Sunularn deerlendirir. Cmleleri grsellerle ifade eder. X Tantm, retim, uygulama, lme ve deerlendirme.
X X 18 20 25 # 27
125
C. YAZIM, NOKTALAMA VE DL BLGS KURALLARININ SINIFLARA DAILIMI
126
TRKE DERS (1-5. SINIFLAR) RETM PROGRAMI YAZIM VE NOKTALAMA KURALLARININ SINIFLARA DAILIMI
SINIF
KAZANIM Noktalama iaretlerine dikkat ederek okur. Yazlarnda noktalama iaretlerini doru ve yerinde kullanr.
1. SINIF Yazlarnda imla kurallarn uygular. Noktalama iaretlerine dikkat ederek okur. Yazlarnda noktalama iaretlerini doru ve yerinde kullanr. 2. SINIF
Yazlarnda imla kurallarn uygular.
Noktalama iaretlerine dikkat ederek okur. Yazlarnda noktalama iaretlerini doru ve yerinde kullanr. 3. SINIF
AIKLAMA retmen, rnek okumalar yaparak noktalama iaretlerinin ilevlerine dikkat ekmelidir. Nokta, cmle sonunda; virgl, e grevli kelimeleri ayrmada; soru iareti, soru bildiren cmlelerin sonunda; ksa izgi, satr sonuna smayan kelimeleri ayrmada; kesme iareti, kii ve yer adlarnn ald ekleri ayrmada kullanlr. Cmleye byk harfle balama, kii ve yer adlarnn ilk harfini byk yazma. retmen, rnek okumalar yaparak noktalama iaretlerinin ilevlerine dikkat ekmelidir. Nokta, cmle sonunda ve sralamalar yaparken; virgl, e grevli kelimeleri ayrmada ve hitap szlerinden sonra; soru iareti, soru bildiren cmlelerin sonunda; ksa izgi, satr sonuna smayan kelimeleri ayrmada; kesme iareti, zel adlarn ald ekleri ayrmada; eik izgi, adres yazmnda kullanlr. Cmleye byk harfle balama, adlarn tekil ve oul biimleri, kii, yer, mahalle, cadde, bayram adlar, ay ve gn adlarnn ilk harfini byk yazma, iir msralarnn ilk harfini byk yazma, tarihi sa st keye yazma, bal farkl (kuralna uygun) yazma, balkla yaz arasnda uygun boluk brakma. retmen, rnek okumalar yaparak noktalama iaretlerinin anlam zerindeki etkisine dikkat ekmelidir Noktay, sralamalar yaparken ve ksaltmalarn sonunda; virgl, zneyi belirtmede; soru iaretini, soru bildiren cmlelerin sonunda; ksa izgiyi, satr sonuna smayan kelimeleri ayrmada; kesme iaretini, zel adlarn ald ekleri ayrmada; eik izgiyi, adres yazmnda kullanr. Cmleye byk harfle balama; lke, ulus, kta, kii, yer ve hayvan adlarnn ilk harfini byk yazma; iir msralarnn ilk harfini byk yazma vb.
127
Noktalama iaretlerine dikkat ederek okur. Yazlarnda noktalama iaretlerini doru ve yerinde kullanr.
4. SINIF
retmen, rnek okumalar yaparak noktalama iaretlerinin anlam zerindeki etkisine dikkat ekmelidir. Yazlarnda noktalama iaretlerini doru ve yerinde kullanr. Noktay, ksaltmalarda; virgl, zneyi belirtmede; iki noktay, aklamalarda; nlem iaretini, seslenme, hitap, uyar szlerinden sonra ve anlk duygulara dikkat ekmede; ksa izgiyi, ilikili szckler arasnda; trnak iaretini, alntlarda; kesme iaretini, ksaltmalarn ve sralama bildiren saylarn ald ekleri ayrmada; uzun izgiyi, konumalar belirtmede; parantezi, bir nceki kavram aklamada kullandrnz. Dil, din, gezegen, yldz, sava, devir, a ve kurum adlarnn ilk harfi byk yazdrlmaldr. Soru edat (m) ile de ve ki balalar verilmelidir. retmen, rnek okumalar yaparak noktalama iaretlerinin anlam zerindeki etkisine dikkat ekmelidir. Noktay, ksaltmalarda; virgl, yklemleri ve tmleleri ayrmada; iki noktay, aklamada ve rnek vermede; noktay, tamamlanmam cmlelerin sonunda; nlem iaretini, seslenme, hitap, uyar szlerinden sonra ve anlk duygulara dikkat ekmede; ksa izgiyi, ilikili szckler arasnda; trnak iaretini, alntlarda; kesme iaretini, ksaltmalarn ve sralama bildiren saylarn ald ekleri ayrmada; noktal virgl, birbirine bal cmleleri ayrmada; uzun izgiyi, konumalar belirtmede; parantezi, bir nceki kavram aklamada; denden iaretini tekrarlarda kullandrnz. Dil, din, gezegen, yldz, sava, devir, a ve kurum adlarnn ilk harfi byk yazdrlmaldr. Soru edat (m) ile de ve ki balalar verilmelidir.
Noktalama iaretlerine dikkat ederek okur. Yazlarnda noktalama iaretlerini doru ve yerinde kullanr.
5. SINIF
128
SINIF 1. SINIF 2. SINIF
3. SINIF
TRKE DERS (1-5. SINIFLAR) RETM PROGRAMI DL BLGS KONULARININ SINIFLARA DAILIMI KAZANIM AIKLAMA Anlaml ve kurall cmleler yazar. Cmlenin gelerine deinilmeden renciler, kurall cmleler kurmaya zendirilmelidir. Anlaml ve kurall cmleler yazar. Cmlenin gelerine deinilmeden renciler, kurall cmleler kurmaya zendirilmelidir. Ekleri kullanarak kelimeler tretir. Burada yalnzca c, -lk, -l, -sz eklerini kullanarak kelimeler tretilmelidir. Anlaml ve kurall cmleler yazar. Cmlenin gelerine deinilmeden renciler, kurall cmleler kurmaya zendirilmelidir. Yazlarnda kelime trlerini ilevine uygun Ad (adn iyelik ekleri),adn tekil ve oul biimleri kullanr. verilecek. Adlarn yerine kullanlan kelimeler (zamir) ve varlklar eitli ynlerden niteleyen kelimeler (sfat) ile ilgili rnekler verilecek. Kelime trlerinin tanmlar verilmeyecektir. Yazlarnda farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri kullanr. Ekleri kullanarak kelimeler tretir. Anlaml ve kurall cmleler yazar. Yazlarnda kelime trlerini ilevine uygun kullanr. Yazlarnda, farkl bir dnceye geerken ama, fakat, veya, yalnz, buna ramen vb. ifadelerinin kullanlmas istenebilir. Burada yalnzca c, -lk, -l, -sz eklerini kullanarak kelimeler tretilmelidir. zne, tmle, yklem adlar kullanlmadan bu gelerin ilevlerine deinilecektir. Ad (ad durum ekleri), sfat, zamir, fiil kavramlar, rneklerden yola klarak tantlmaya allr. Kelime trlerinin eitleri verilmemelidir. Yazlarnda, farkl bir dnceye geerken ama, fakat, veya, yalnz, buna ramen vb. ifadelerinin kullanlmas istenebilir. retmen veya, ama, fakat, ancak kelimelerinden sonra dncenin farkllatn rencilere sezdirmelidir. Burada yalnzca c, -lk, -l, -sz eklerini kullanarak kelimeler tretilmelidir. zne, tmle, yklemin temel anlamlar aklanmamal ve bu gelerin eitleri verilmemelidir. sim, sfat, zamir, zarf, fiil, edat, bala kavramlar, rneklerden yola klarak sezdirilmeye allmaldr. Kelime trlerinin eitleri verilmemelidir. ki fakl cmlenin birletirilip tek bir cmle eklinde ifade edilebilecei gsterilmelidir. Burada basit ve bileik cmlenin tanm yaplmadan sadece rencilerin bunlar kullanmas zendirilmelidir. Yazlarnda, farkl bir dnceye geerken ama, fakat, veya, yalnz, buna ramen vb. ifadelerinin kullanlmas istenebilir.
4. SINIF
Yazlarnda farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri kullanr.
Farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri dikkate alarak okur. Ekleri kullanarak kelimeler tretir. Anlaml ve kurall cmleler yazar
5. SINIF
Yazlarnda kelime trlerini ilevine uygun kullanr. Yazlarnda farkl cmle yaplarna yer verir.
Yazlarnda farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri kullanr.
129
. ATATRKLK LE LGL KAZANIMLAR
130
ATATRKLK LE LGL KAZANIMLAR Bu balk altnda Trke Dersi (1-5. Snflar) retim Programnda yer alan Atatrklk ile ilgili kazanmlar verilmektedir. Trke retim Programnda Atatrklk, Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 04.08.1999 tarih ve 263 sayl karar ile kabul edilen ilkretim kurumlarnn retim programlar ile ders kitaplarnda yer almas gereken Atatrklk ile lgili Konular esas alnarak hazrlanmtr. Atatrklk ile ilgili konular Trke retim Programnda yaplandrc yaklama gre kazanmlar halinde dzenlenmitir. Dzenlenen kazanmlar iliikteki tabloda verilmitir. Atatrklk kazanmlar arlkl olarak Atatrk temasnda ilenecektir. Dier temalarn uygun metinlerinde de bu kazanmlara yer verilecektir. .
131
TRKE DERS (1-5. SINIFLAR) RETM PROGRAMI ATATRKLK LE LGL KAZANIMLAR

1. ATATRKN HAYATI VE ESERLER
Hayat 1. Atatrkn hayatn anlatan kitaplar okumaya istek duyar. Konu: Atatrkn Hayat 1. Snf: doum yeri ve doum tarihi, anne ve babas (ailesi), lm tarihi ve yeri 2. Snf: doum yeri ve doum tarihi, anne ve babas (ailesi), lm tarihi ve yeri, renim hayat 3. Snf: doum yeri ve doum tarihi, anne ve babas (ailesi), lm tarihi ve yeri, renim hayat 4. Snf: fikir hayat, askerlik hayat, siyas hayat 5. Snf: fikir hayat, askerlik hayat, siyas hayat 2. Atatrkn ocukluuyla ilgili anlar okur, dinler. Konu: Atatrkle ilgili anlar 1. Snf: Atatrkn ocukluuyla ilgili anlar 3. Atatrkn ailesi ve ocukluuyla ilgili grseller hakknda konuur. Konu: Atatrkn Hayat 1. Snf: Atatrkn ocukluu 4. Atatrkn ailesi ve ocukluuyla ilgili bir any dinlerken zihninde canlandrdklarn grselletirir. Konu: Atatrkle ilgili anlar 2. Snf: Atatrkn ocukluu 5. Atatrkn ocukluuyla ilgili dinledii veya okuduu anlar arkadalaryla szl ve yazl olarak paylar. Konu: Atatrkle ilgili anlar 2. Snf: Atatrkn ocukluu 6. Atatrkn iyi kalpliliini anlatan anlar okur, dinler. Konular: Atatrkn kiilii ve zellikleri 1. Snf: Atatrkn iyi kalplilii 7. Bilgi teknolojilerinden yararlanarak Atatrkn hayat, Mill Mcadele ve cumhuriyet ile ilgili grsel sunu hazrlar. Konular: 29 Ekim Cumhuriyet Bayram, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve ocuk Bayram, 19 Mays Atatrk Anma ve Genlik ve Spor Bayram 5. Snf: 29 Ekim Cumhuriyet Bayram, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve ocuk Bayram, 19 Mays Atatrk Anma ve Genlik ve Spor Bayram 8. Atatrkn hayat ve eserlerine ilikin olarak, ktphane ve kitle iletiim aralarndan toplad bilgi ve grsellerle snf gazetesi hazrlar. Konu: Atatrkn hayat ve eserlerini tanma 5. Snf: Atatrkn hayat, yazd eserleri Ailesi 9. Atatrkn ailesiyle ilgili anlar okur, dinler. Konu: Atatrkn Hayat 1. Snf: doum yeri, anne ve babas (ailesi) ile ilgili anlar 2. Snf: doum yeri, anne ve babas (ailesi) ile ilgili anlar 10. Atatrkn ailesiyle ilgili fotoraflardan hareketle, Atatrkn ailesiyle ilgili cmleler yazar.
Snflar
1, 2, 3, 4 ve 5. Snf
1. Snf
1. Snf
2. Snf
2. Snf
1. Snf
5. Snf
5. Snf
1 ve 2. Snf
1. Snf
132
Konu: Atatrkn Hayat 1. Snf: kendisi, annesi, babas ve kardei (ailesi) ile ilgili anlar 11. Atatrkn anne, baba ve kardeini gsteren aile aacn oluturur. Konu: Atatrkn Hayat 1. Snf: kendisi, annesi, babas ve kardei renim Hayat 12. Yazl ve grsel materyallerden yararlanarak Atatrkn renim hayat ile ilgili bir paragraf yazar. Konu: Atatrkn Hayat 2. Snf: ilkrenim, orta renim hayat 3.Snf: ilkrenim ve orta renim hayat ile yksek renimini askeri okullarda tamamlad Askerlik Hayat 13. Okuduu veya dinledii metinde Atatrkn asker hayatyla ilgili blmleri belirler. Konu: Atatrkn Hayat 4. Snf: Atatrkn askerlik hayat 14. pularndan yararlanarak Atatrkn asker kiiliine ilikin bir paragraf yazar. Konu: Atatrkn Hayat 5. Snf: Atatrkn askerlik hayat Fikir ve Siyasi Hayat 15. Okuduu veya dinledii metinde Atatrkn fikir ve siyas hayatyla ilgili blmleri belirler. Konu: Atatrkn Hayat 5. Snf: Atatrkn fikir hayat, siyasi hayat Atatrk ve Mill Mcadele 16. Mill Mcadele ile ilgili bir iiri topluluk nnde okur. Konu: Atatrkn kiilii ve zelliklerini tanma 1. Snf: Atatrkn vatan millet sevgisi ile ilgili iirler 2. Snf: Atatrkn vatan millet sevgisi ile ilgili iirler 3. Snf: Atatrkn vatan millet sevgisi ve nder oluu ile ilgili iirler 17. Mill Mcadeleyi anlatan bir iiri dinlerken zihninde canlandrdklarn grselletirir. Konu: Dayanmann toplum hayatndaki nemi 3. Snf: Trk milletinin Kurtulu Sava srasnda gsterdii dayanma 18. Okuduu veya dinledii metinde Atatrkn Mill Mcadelede karlat glkleri belirler. Konu: Atatrkn karlat glkler karsnda ylmamas 4. Snf: Atatrkn glklere ramen baarl olmas 19. Atatrkn Mill Mcadelede karlat glklerden birine zm retir. Konu: Atatrkn karlat glkler karsnda ylmamas 4. Snf: Atatrkn glklere ramen baarl olmas 20. Atatrk ve Mill Mcadeleye ilikin olarak hazrlanm bir tiyatro eserinde rol alr. Konular: 29 Ekim Cumhuriyet Bayram, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve ocuk Bayram, 19 Mays Atatrk Anma ve Genlik ve Spor Bayram 5. Snf: 29 Ekim Cumhuriyet Bayram, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve ocuk Bayram, 19 Mays Atatrk Anma ve Genlik ve Spor Bayram
1. Snf
2 ve 3. Snf
4. Snf
5. Snf
5. Snf
1, 2 ve 3. Snf
3. Snf
4. Snf
4. Snf
5. Snf
133
2. ATATRKN KLK ZELLKLER

1. Atatrkn vatan ve millet sevgisi ile ilgili setii iirleri topluluk nnde okur. Konu: Atatrkn kiilii ve zelliklerini tanma 2. Snf: Atatrkn kiilik zelliklerinden vatan ve millet sevgisi 3. Snf: Atatrkn kiilik zelliklerinden vatan ve millet sevgisi 2. Atatrkn vatan ve millet sevgisini gsteren materyalleri yorumlar. Konu: Atatrkn kiilii ve zelliklerini tanma 3. Snf: Atatrkn kiilik zelliklerinden vatan ve millet sevgisi 3. Okuduu metinlerden yararlanarak Atatrkn insan sevgisini anlatan ksa bir yk veya iir yazar. Konu: Atatrkn kiilii ve zelliklerini tanma 3. Snf: Atatrkn kiilik zelliklerinden insan sevgisi 4. Atatrkn nder oluuna ilikin fotoraflar anlamlandrr. Konu: Atatrkn kiilii ve zelliklerini tanma 3. Snf: Atatrkn kiilik zelliklerinden nder oluu 5. Dinledii annn Atatrkn hangi zellikleri ile ilgili olduunu tahmin eder. Konu: Atatrkn kiilii ve zelliklerini tanma 3. Snf: Atatrkn kiilik zelliklerinden nder oluu, vatan millet sevgisi, planl almas 4. Snf: Atatrkn kiilik zelliklerinden ileri grll, ak szll, nder oluu 6. Balndan hareketle okuduu metnin ieriinin Atatrkn insan hak ve hrriyetlerine verdii nemle ilikili olduunu tahmin eder. Konu: nsanlarn sahip olduklar hak ve hrriyetler 4. Snf: Atatrkn insan hak ve hrriyetlerine verdii nem, kii hrriyeti, renim hrriyeti, din ve vicdan hrriyeti, dnce hrriyeti, bilim ve sanat hrriyeti, dnce hrriyeti 7. Atatrkn glklere ramen baarl olmasnn nedenlerini yazl veya szl olarak aklar. Konu: Atatrkn karlat glkler karsnda ylmamas 4. Snf: Atatrkn glklere ramen baarl olmas 8. Atatrkn karlat glklere ramen baarl olmasnn nedenlerini grupla tartr. Konu: Atatrkn karlat glkler karsnda ylmamas 5. Snf: Atatrkn glklere ramen baarl olmas 9. Farkl metinlerden Atatrkn ileri grllne ilikin bilgi toplayarak arkadalaryla paylar. Konu: Atatrkn kiilii ve zelliklerini tanma 5. Snf: Atatrkn kiilik zelliklerinden ileri grll 10. Atatrkn nder oluuna ilikin anlar ve belgelerden derledii bilgilerle hazrlad sunuyu grsellerle destekler. Konu: Atatrkn kiilii ve zelliklerini tanma 5. Snf: Atatrkn kiilik zelliklerinden nder oluu
Snflar
2 ve 3. Snf
3. Snf
3. Snf
3. Snf
3 ve 4. Snf
4. Snf
4. Snf
5. Snf
5. Snf
5. Snf
134
2. ATATRK DNCE SSTEMNDE YER ALAN KONULAR

Mill Eitim 1. Okuduu metinde Atatrkn eitimi yaygnlatrmayla ilgili dncelerini belirler. Konu: Atatrkn mill eitim konusundaki dnceleri 5. Snf: Atatrkn milli eitim konusundaki dnceleri, eitim ve retim birliine verdii nem, retmenlere verdii, eitimde laiklik ilkesine verdii nem
Snflar
5. Snf
2. Atatrkn eitimin yaygnlatrlmas ile ilgili dncelerini destekleyen gnmzde yaplan almalardan yazl veya szl rnekler verir. Konu: Atatrkn mill eitim konusundaki dnceleri 5. Snf: Atatrkn milli eitim konusundaki dnceleri, eitim ve retim birliine verdii nem, retmenlere verdii nem Atatrk ve Gzel Sanatlar 3. Atatrkn sanatseverliine ilikin fotoraflar anlamlandrr. Konu: Atatrkn Trk tiyatrosuna ve sahne oyunlarna verdii nem 4. Snf: Atatrkn gzel sanatlara ve sanatkrlara verdii nem, gzel sanatlarn eitleri 5. Snf: Atatrkn geleneksel ve ada sahne oyunlarnn gelimesine nderlik etmesi, lkemizde ilk konservatuarn kurulmas, gzel sanatlarn eitleri 4. Atatrkn milletlerin tannmasnda gzel sanatlarn rolne ilikin dncelerini yorumlar. Konu: Atatrkn Trk tiyatrosuna ve sahne oyunlarna verdii nem 4. Snf: Atatrkn gzel sanatlara ve sanatkrlara verdii nem, gzel sanatlarn eitleri 5. Snf: Atatrkn geleneksel ve ada sahne oyunlarnn gelimesine nderlik etmesi, lkemizde ilk konservatuarn kurulmas, gzel sanatlarn eitleri 5. Atatrkn milletlerin tannmasnda gzel sanatlarn rol ve yerine verdii nemi benimseyerek tiyatro izlemekten zevk alr. Konu: Atatrkn Trk tiyatrosuna ve sahne oyunlarna verdii nem 4. Snf: Atatrkn gzel sanatlara ve sanatkrlara verdii nem, gzel sanatlarn eitleri 5. Snf: Atatrkn geleneksel ve ada sahne oyunlarnn gelimesine nderlik etmesi, lkemizde ilk konservatuarn kurulmas, gzel sanatlarn eitleri Trkiye Cumhuriyetinin Temel Ama ve Grevleri 6. Trkiye Cumhuriyeti Devletinin temel ama ve grevlerini aklar. Konu: Trkiye Cumhuriyetinin Temel Ama ve Grevleri 5. Snf: Trkiye Cumhuriyeti Devletinin temel ama ve grevleri, Atatrkn devletin temel ama ve grevleriyle ilgili szleri
5. Snf
4 ve 5. Snf
4 ve 5. Snf
4 ve 5. Snf
5. Snf
135
Mill Kltr 7. Mill kltrn korunmasnda dilin nemini anlatan metinler okur. Konu: Milli kltrn korunmasnda dilin nemi 5. Snf: Milli kltrn korunmasnda dilin nemi, Atatrkn milli kltr ve dil arasndaki ilikiyi belirten szleri 8. Mill kltrn korunmasnda dilin nemini szl veya yazl olarak anlatr. Konu: Milli kltrn korunmasnda dilin nemi 5. Snf: Milli kltrn korunmasnda dilin nemi, Atatrkn milli kltr ve dil arasndaki ilikiyi belirten szleri Trk Kadn 9. Atatrkn Trk kadnnn toplumdaki yeri hakkndaki grlerine ilikin bilgi almak amacyla bu konuda uzman kiilerle grme yapar. Konu: Trk kadnn toplumdaki yeri 5. Snf: Atatrkn Trk toplumu iinde kadna verdii nem, Trk kadnnn alma hayatndaki yeri evre Bilinci 10. Atatrk ve doa konulu grsel materyallerden yararlanarak onun doa sevgisini anlatan bir hikye oluturur. Konu: Atatrkle ilgili anlar 3. Snf: Atatrkn doa sevgisi Planl almas 11. Atatrkn planl almay benimseyen kiilik zelliini anlatan anlardan karm yapar. Konu: Atatrkn kiilii ve zelliklerini tanma 1. Snf: Atatrkn kiilik zelliklerinden planl almas Trk D Politikas 12. Yazlarnda veya konumalarnda Atatrkn Yurtta sulh cihanda sulh prensibinin dnya bar iin her zaman gerekli olduunu destekleyen gncel rnekler verir. Konu: Atatrkn Yurtta sulh, cihanda sulh prensibi 5. Snf: Atatrkn Yurtta sulh, cihanda sulh prensibi konusundaki almalar Kamuoyu ve Basn 13. Atatrkn kitle iletiim aralarn sosyo-kltrel bir g olarak nemli bulduunu anlatan eitli kaynaklardan toplad bilgileri arkadalaryla paylar. Konu: Basnn nemi ve Kamuoyu ve basn ilikisi 5. Snf: Basnn nemi, Atatrkn basnn nemi ile ilgili szleri, kamuoyu ve basn ilikisi Dier din, rf ve adetlere hogrl olma 14.Dnya bar iin milletlerin birbirlerinin rf ve adetlerine hogrl olmalarnn gereini Atatrkn bu konuya verdii nemi belirten szleriyle aklar. Konu: Dier din, rf ve adetlere hogrl olma 4. Snf: Atatrkn dier din, rf ve detlere hogrl olmaya ilikin szleri 3. Snf
5. Snf
5. Snf
5. Snf
3.Snf
5. Snf
5. Snf
4. Snf
136
4. ATATRK VE CUMHURYET ETM 1. Cumhuriyetle ilgili dinledii bir iirden zihninde canlandrdklarn grselletirir. Konu: 29 Ekim Cumhuriyet Bayram 1. Snf: Cumhuriyet ynetiminin Atatrkn nderliinde kurulduu konusunu ierecektir. 2. Cumhuriyetle ilgili bildii bir iiri arkadalaryla paylar. Konular: 29 Ekim Cumhuriyet Bayram, Tk milletinin Atatrkn nderliinde kavutuu hak ve hrriyetler 1. Snf: Cumhuriyet ynetiminin Atatrkn nderliinde kurulduu 2. Snf: Cumhuriyet ynetiminin Atatrkn nderliinde kurulduu 3. Snf: Cumhuriyet ynetiminin Atatrkn nderliinde kurulduu 3. Cumhuriyetle ilgili bir iiri topluluk nnde okur. Konular: 29 Ekim Cumhuriyet Bayram, Tk milletinin Atatrkn nderliinde kavutuu hak ve hrriyetler 1. Snf: Cumhuriyet ynetiminin Atatrkn nderliinde kurulduu 2. Snf: Cumhuriyet ynetiminin Atatrkn nderliinde kurulduu 3. Snf: Cumhuriyet ynetiminin Atatrkn nderliinde kurulduu 4. Okuduu veya dinledii metinde cumhuriyet ynetimi ile kavutuumuz hak ve hrriyetleri belirler. Konular: 29 Ekim Cumhuriyet Bayram, Tk milletinin Atatrkn nderliinde kavutuu hak ve hrriyetler 3. Snf: Trk Milletinin Atatrkn nderliinde kavutuu hak ve hrriyetler (yerleme ve seyahat hrriyeti, dnce hrriyeti) 5. Cumhuriyet ile ilgili dinledii bir metni grselletirir. Konular: 29 Ekim Cumhuriyet Bayram 4. Snf: Cumhuriyet ynetiminin Atatrkn nderliinde kurulduu 6. Atatrk ve cumhuriyetin kazandrd hak ve hrriyetlere ilikin olarak bir tiyatro metni hazrlar. Konular: 29 Ekim Cumhuriyet Bayram, Tk milletinin Atatrkn nderliinde kavutuu hak ve hrriyetler 4. Snf: Trk Milletinin Atatrkn nderliinde kavutuu hak ve hrriyetler 7. Atatrk, Mill Mcadele ve cumhuriyet konularnda iir ve mzik dinletilerine katlmc ve izleyici olarak yer alr. Konular: 29 Ekim Cumhuriyet Bayram, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve ocuk Bayram, 19 Mays Atatrk Anma ve Genlik ve Spor Bayram 4. Snf: 29 Ekim Cumhuriyet Bayram, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve ocuk Bayram, 19 Mays Atatrk Anma ve Genlik ve Spor Bayram 5. Snf: 29 Ekim Cumhuriyet Bayram, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve ocuk Bayram, 19 Mays Atatrk Anma ve Genlik ve Spor Bayram
Snflar
1.Snf
1, 2 ve 3. Snf
1, 2 ve 3. Snf
3. Snf
4. Snf
4. Snf
4 ve 5. Snf
137
D. ARA DSPLN ALANLARI LE LGL KAZANIMLAR
138
TRKE DERS (1-5. SINIFLAR) RETM PROGRAMI KAZANIMLARI LE ELEEN ARA DSPLN ALAN KAZANIMLARI
Snf/ renme Alan 5. Snf/Dinleme Snf/ renme Alan 5. Snf Grsel Okuma 5. Snf Grsel Okuma 5. Snf/Grsel Okuma 5. Snf/Okuma 5. Snf/Konuma Snf/ renme Alan 2. Snf/Yazma 3. Snf/Konuma 4. Snf/Okuma 4. Snf/Konuma 5. Snf/Yazma 5. Snf/Okuma 5. Snf/Yazma Snf/ renme Alan 4. Snf/Grsel Okuma 5. Snf/Yazma Snf/ renme Alan 1. Snf/ Dinleme 2. Snf/ Konuma 3. Snf/ Yazma 4. Snf/ Konuma Trke Kazanmlar Bilgi edinmek iin okur ve dinler. Trke Kazanmlar ekil, sembol ve iaretlerin anlamlarn bilir. Harita ve kroki okur. Reklmlarda verilen mesajlar sorgular. Gazete ve dergi okur. stlendii role uygun konuur. Trke Kazanmlar birlii yaparak yazar. Duygu, dnce ve hayallerini ifade eder. Metindeki dnceler ile kendi dnceleri arasndaki benzerlik ve farkllklar belirler. Bir fikre katlp katlmadn nedenleriyle ortaya koyar. Dilek, istek ve ikyetlerini gerekli kiilere yazl olarak bildirir. Paylaarak okumaktan zevk alr. Afetten Korunma ve Gvenli Yaam Kazanmlar Deprem srasnda karlaabilecek tehlikeleri aratrr. Giriimcilik Kazanmlar yerlerini ve belli hizmetleri simgeleyen sembollerin anlamn bilir. Haritadaki sembollerin anlamn belirtir. Reklmn yaammzdaki nemini kavrar. Bir iletiim arac olarak gazetelerin nemini kavrar. Meslekleri tanr. nsan Haklar ve Vatandalk Kazanmlar birlii yapmay sever ve i birlii iin olanaklar salar. Dnce ve ifade zgrlnn yaamndaki nemini kavrar. nsan haklarn ieren metinleri okuyup tartr.
Okuldaki karar verme srelerine katlr. Dileke hakknn olduunu bilir ve bu hakkn karlat sorunlar zmede kullanr. Grup almalarnda sorumluluk stlenir ve bu sorumluluklar yerine getirmek iin aba harcar. Aklayc ve bilgilendirici yazlar yazar. Yazl ve grsel basn kaynaklarndan elde ettii materyali insan haklar ile ilgili almalarda kullanr. Trke Kazanmlar Kariyer Bilinci Gelitirme Kazanmlar Bilgi toplamak amacyla biliim teknolojilerinden yararlanr. Farkl i tiplerini tanr. Yazlarnda tanmlamalar yapar. Bir bireyin sahip olabilecei deiik rolleri (arkada, renci, ailenin bir yesi vb) belirtir. Trke Kazanmlar zel Eitim Kazanmlar Bir etkinliin veya iin aamalarn anlatan ynergeleri Yazl ve szl ynergelere uyar. uygular. Dinleyicilerle gz temas kurar. letiim srasnda gz konta kurar. Kendisini, ailesini ve evresini tantan yazlar yazar. Kendini ifade edebilme becerisi gelitirir. Gnlk ilikilerin gerektirdii farkl durumlara uygun likiyi balatma ve srdrme becerisi gelitirir. konuur.
139
Snf/ renme Alan 1. Snf/Yazma 1. Snf/Konuma 2. Snf/Yazma 2. Snf/Okuma 2. Snf/Okuma 2. Snf/Yazma 3. Snf/Konuma 3. Snf/Dinleme 3. Snf/Konuma 3. Snf/Okuma 3. Snf/Konuma 4. Snf/Grsel Okuma 4. Snf/Yazma 4. Snf/Grsel Okuma 5. Snf/Grsel Okuma Snf/ renme Alan 4. Snf/Konuma 4. Snf/Yazma 5. Snf/Grsel Sunu 5. Snf/Yazma
Rehberlik ve Psikolojik Danma Kazanmlar Gnlk yaam becerileri gelitirir (temizlik, beslenme, adres-telefon bilme, yardm isteme, vb.). Kendine gvenerek konuur. Topluluk nnde kendini ifade eder. zlenim ve deneyimlerine dayal yazlar yazar. Olaylar karsnda yaad duygu ve dncelerini belirtir. Sorunlar belirler ve onlara farkl zmler bulur. Problemlere deiik zm yollar retir. Kitab zenle kullanr. Gnlk yaam becerileri gelitirir (temizlik, beslenme, adres-telefon bilme, yardm isteme, vb.). Holanp holanmadklar ile ilgili yazlar yazar. Hoa giden ve gitmeyen duygularn ayrt ederek, uygun ekilde ifade eder. Grup almalarnda duygu ve dncelerini paylar. Grup iinde duygu ve dncelerini paylar, grupla ibirlii yapar. Ynergeleri uygular. Szl ve yazl talimatlara uyar. Beden dilini kullanr. Szsz iletiimi kullanarak (uygun yz ifadeleriyle) olumlu ve olumsuz duygularn gsterir. Not alarak okur. Etkili alma becerilerini kullanr, renmeyle ilikisini aklar. Gnlk ilikilerin gerektirdii farkl durumlara uygun Kendinin ve bakalarnn hata yapabileceini kabul eder, bunu hogryle konuur. karlar. Doay izler, doadaki deiimleri farkeder ve yorumlar. evreye duyarllna sahip olur. Gnlk an yazar. Bakalar ile yaad olaylara ilikin duygu ve dncelerini ayrntl olarak aklar. Beden dilini yorumlar. Bakalarnn duygularn onlarn yz ifadelerinden anlar. Kitle iletiim aralaryla verilenleri sorgular. Alkol ve il kullanmn zendiren medya mesajlarn farkeder. Trke Kazanmlar Spor Kltr ve Olimpik Eitim Kazanmlar Konumalarnda karlatrmalar yapar. Spor yapan ve yapmayan insanlarn salklar arasndaki farklar aklar. Bir iin aamalarn anlatan ynergeler hazrlar. Spora balamadan nce yaplmas gerekenleri belirtir. Bilgileri tablo ve grafikle sunar. Besinlerin ierikleri ile ilgili tablolar hazrlar. Duygu, dnce ve hayallerini anlatan yazlar yazar. Tarihte yaplan bir spor trnn kurgusunu hazrlar ve uygular.
Trke Kazanmlar Sayfa dzenine ve temizliine dikkat eder.
140
E. ZORUNLU VE SEMEL TEMALAR
141
ZORUNLU VE SEMEL TEMALAR
Trke Dersi (1-5. Snflar) retim Programnn hazrlanmasnda dnme, anlama, sorgulama, inceleme, aratrma, kefetme, gnlk hayatla ilikilendirme ve deerlendirme gibi almalar ieren tematik yaklam benimsenmitir. Temalar rencilerin rendikleri bilgi ve becerileri geniletme, dzenleme, zihninde yaplandrma ve gnlk hayata aktarma olanaklar salar. Bylece renilen bilgi ve becerilerin uygulanabilirlii artar. Tematik yaklamdan hareketle Trke Dersi retim Programnda zorunlu ve semeli temalar belirlenmitir. Temalarn seilmesi ve belirlenmesinde Trke Dersi retim Programnn amalar, temel becerileri ve dier dersler dikkate alnmtr. Her tema ierisinde ele alnacak ierik nerileri sunulmutur. Buna gre: 1. Trke Dersi (1-5. Snflar) retim Program erevesinde bir eitim-retim yl ierisinde ele alnacak tema says sekiz olarak belirlenmitir. Bu sekiz temann drd zorunlu, drd ise semelidir. Zorunlu Temalar; Atatrk, Deerlerimiz, Salk ve evre, Birey ve Toplum olmak zere Tablo 1de verilmitir. Dier drt tema ise Semeli Temalar tablosundan seilebilir veya yeni temalar belirlenebilir. Yeni temalar belirlenirken semeli temalarn birletirilmesi yoluna gidilmemelidir. Semeli Temalar Tablo 2 de verilmitir. Seilecek temalar ve konular, 1739 sayl Mill Eitim Temel Kanununda yer alan Mill Eitimin genel amalar ve temel ilkelerine uygun olmaldr. 2. Temalarn tamamnda erik nerileri bal altnda verilen konular zorunlu deildir. Ayn tema kapsamnda farkl konular da seilebilir. 3. Her temada farkl trden; ykleyici metin, bilgilendirici metin ve iir olmak zere drt metin ilenmelidir. Bu metinlerden ders kitabnda, birisi de dinleme metni olarak retmen klavuzunda yer almaldr. 4. Sadece birinci snf ilk-okuma yazma retimi srecinde, ilk drt tema dinleme metinleri aracl ile ele alnmaldr. Bu nedenle ilk drt tema ierisinde, her temada drt dinleme metni olmak zere; toplam on alt dinleme metni yer almaldr. 5. Temalar her snf dzeyinde farkl ierikte ele alnmaldr.
142
Tablo 1: Zorunlu Temalar
ZORUNLU TEMALAR
ERK NERLER Atatrkn Hayat ve Eserleri (Hayat, Ailesi, renim Hayat, Askerlik Hayat, Fikir ve Siyas Hayat, Atatrk ve Mill Mcadele) Atatrkn Kiilik zellikleri Atatrk Dnce Sisteminde Yer Alan Konular (Mill Eitim, Atatrk ve Gzel Sanatlar, Trkiye Cumhuriyetinin Temel Ama ve Grevleri, Mill Kltr, Trk Kadn, evre Bilinci, Planl almas, Trk D Politikas, Dier Din, rf ve detlere Hogrl Olma) Atatrk ve Cumhuriyet Eitimi, Mill Bayramlar vb. Trkemiz, Trk kltr (bayramlar ve trenler, trk, halk oyunlar, vatan, kahramanlk, bayrak vb.), Trk bykleri (Atatrk, Fatih Sultan Mehmet, Mevln, Hac Bekta- Vel, Yunus Emre, Mimar Sinan, Nasrettin Hoca vb.) Az, di ve vcut sal, temizlik, salk alannda alanlar (doktor, hemire, eczac), salk hizmetleri, beslenme, yaadmz yer (ky, kasaba, ehir) evre bilinci, toprak, su, hava olaylar, bitkiler, hayvanlar vb. Duygular (mutluluk, sevgi, znt), beeniler, bymek, aile, ev, okul, misafir, engelliler, yallar, demokrasi, dayanma, bar, hogr, kurallar vb.
1.
ATATRK
2.
DEERLERMZ
3. 4.
SALIK VE EVRE BREY VE TOPLUM
Tablo 2: Semeli Temalar
SEMEL TEMALAR 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. GZEL LKEM TRKYE YENLKLER VE GELMELER OYUN VE SPOR DNYAMIZ VE UZAY RETM, TKETM VE VERMLLK HAYAL GC ETSEL VE SOSYAL ETKNLKLER KURUMLAR VE SOSYAL RGTLER DOAL AFETLER
ERK NERLER Tarih ve turistik yerler, corafya, iklim, rettiklerimiz, ehirler, akarsular vb. Bilgi ve iletiim teknolojisindeki gelimeler (telefon, bilgisayar vb.), sosyal deiimler, keifler, bulular vb. zcilik, takm sporlar, bireysel sporlar, yzme, oyunlar, baarl sporcular, oyuncaklar vb. Gkyz, yldz, ay, gezegen, gne, bulut, volkanlar, okyanus, iklim, kta, astronot vb. Meslekler, reklm, alveri, i yaam, giysiler, yiyecekler, tasarruf vb. Dler, ryalar, kurgular, tasarmlar, uzaya yolculuk, gkkua vb. Sinema, tiyatro, gezi, kutlama, sirk, lunapark, kamp, snf ve okul seimleri, tatil vb. TBMM, belediyeler, valilik, kaymakamlk, gvenlik kurumlar, dernekler, niversiteler, yardm kurumlar vb. Deprem, sel, , kasrga, arama ve kurtarma, doal afetlere kar alnacak nlemler vb. Resim, ebru, tezhip, hat, bale, seramik, heykel, mzik, k Veysel, Bar Mano, ozanlar vb.
10. GZEL SANATLAR
143
3. BLM
PROGRAM KILAVUZU Program Klavuzu Trke Dersi (1-5. Snflar) retim Programnn etkili ve verimli kullanlmas, renme ve retme srecinde uygulaycya rehberlik etmesi amacyla hazrlanmtr. Klavuzda yaplandrc yaklama gre Trke retimi, renme - retme sreci, kazanmlarn renme-retme srecine dalm, metin seme ve ileme, ilk okuma-yazma retimi, etkinlikler, tr, yntem ve teknikler, Atatrklkle ilgili etkinlikler, lme ve deerlendirme, okuma dosyas ile ilgili eitli bilgilerle aklamalara yer verilmektedir.
A. YAPILANDIRICI YAKLAIMA GRE TRKE RETM amzdaki gelimeler, bireylerin kendilerine aktarlan bilgileri aynen kabul etmeleri ve ynlendirilmeyi beklemeleri yerine, bilgiyi yorumlayarak anlamlandrmalar ve yeni bilgiler retmelerini gerektirmektedir. Bu nedenle bireylerden, bilgiyi ezberlemeleri yerine bilgiyi anlamalar, yorumlamalar, retmeleri ve bu becerilerini hayat boyu srdrmeleri beklenmektedir. Bu becerilerin kazandrlmas ise ada bir eitim anlay olan yaplandrc yaklam gndeme getirmektedir. Yaplandrc yaklama gre hazrlanan Trke Dersi retim Program, renme, renme-retme sreci ve retmenin rolnde nemli yenilikler getirmektedir. Bunlar aada aklanmaktadr. 1. renme Yaplandrc yaklama gre Trke retiminde renme, rencinin bilgileri zihninde yaplandrarak eitli becerileri gelitirmesi ve yeni bilgiler retmesi temeline dayaldr. Bu nedenle retimden ok renme zerinde durulmaktadr. Yaplandrc yaklama gre dilin kullanm alanlar dinleme, konuma, okuma, yazma, grsel okuma ve sunudur. Dilin kullanm alanlar ayn zamanda dil ve zihinsel becerilerin gelitirilecei renme alanlar olmaktadr. Bu nedenle Trke retiminde dinleme, konuma, okuma, yazma, grsel okuma ve sunu renme alan olarak ele alnmtr. Bu renme alanlar rencilerin dil, zihinsel, duygusal ve sosyal ynden geliimlerini salayacak bilgi, beceri, tutum ve deerleri iermektedir. Yaplandrc yaklama gre Trke retiminde renme alanlar btn olarak ele alnmaktadr. nk renme ve beceri gelitirme srecinde dilin btn alanlarndan yararlanlmaktadr. renme srecinde dinleme, okuma ve grsel okumayla alnan bilgiler sralama, snflama, ilikilendirme, sorgulama, analiz, sentez yapma, deerlendirme gibi zihinsel ilemlerden geirilerek anlamlandrlmaktadr. Anlamlandrlan bilgiler n bilgilerle btnletirilerek zihinde yaplandrlmaktadr. Konuma, yazma ve grsel sunu ile zihinde yaplandrlan bu bilgiler gzden geirilmekte ve seilmektedir. Seilen bilgiler belirlenen ama ve ynteme gre sralama, snflama, ilikilendirme, sorgulama, analiz ve sentez yapma gibi ilemlerden geirilerek dzenlenmektedir. Dzenlenen bilgiler ses, harf, hece, kelime ve cmlelerle aktarlmaktadr. Bu sre renme alanlarn btn olarak ele almay gerektirmektedir.
145
Trke Dersi retim Programnn gelitirilmesinde yararlanlan yaklamlardan biri de beceri yaklamdr. Bu yaklama gre beceri; bilgi, uygulama bilgisi ve uygulama aamalarndan olumaktadr. Beceri yaklamnda rencilere nce gelitirilecek becerinin ya da yaplacak i-grevin ne olduu aklanmaktadr. Ardndan beceriyi uygulama bilgileri verilmektedir. Uygulama bilgileri, becerinin nasl yaplacan ieren sre bilgileriyle hangi durumlarda ve ne zaman kullanlacan ieren koul bilgilerini iermektedir. Programda Yaplandrc Yaklama Gre Trke retimi bal altndaki aklamalarda bilgi ifadesiyle ncelikli olarak beceri retimine ilikin bilgiler anlalmaldr. Bu bilgiler renme-retme srecindeki eitli almalar ve etkinlikler araclyla verilmektedir. rencilerin bu bilgileri anlamas, zihninde yaplandrmas ve uygulayarak becerilerini gelitirmesi ngrlmektedir. rencinin anlamad ve zihninde yaplandramad etkinliklerin becerilere dnmeyecei unutulmamaldr. Becerilere ilikin bilgileri anlama, zihinde yaplandrma ve uygulama srelerinde rencilere yardmc olunmaldr. renme-retme srecinde verilen her alma ve etkinlik ncesi gerekli aklamalar yaplmaldr. renme, rencinin kendi abas sonucu olmaktadr. Yaplandrc yaklama gre renci; Bilgileri aratrr, bulur, inceler, sorgular ve anlamlandrr. n bilgileriyle yeni bilgileri btnletirir ve zihninde yaplandrr. Dil ve zihinsel becerileri gelitirir ve renmeyi srdrr. renci kendi becerilerini gelitirmede ve renmede etkin rol stlenmeli, sadece kitap okuyarak veya retmeni dinleyerek beceri gelitirmeyi yeterli grmemelidir. Snfta arkadalaryla tartarak, grlerini aklayarak, sorgulayarak, baka arkadalarna aktararak renme srecine katlmal, dil, zihinsel ve sosyal becerilerini aktif olarak gelitirmelidir. renciler, snfa dili rendikleri ortamn birikimleriyle gelirler. rencilerin n bilgileri yeni bilgileri anlama ve zihinde yaplandrma srelerinde belirleyici olur. Bu durum Trke retiminde renme ve beceri gelitirme almalarn etkiler. Bu nedenle 1, 2, 4 ve 5. snf Trke derslerinde dil bilgisi konularna odaklanmak yerine, rencilerin anlama ve kendilerini ifade etme becerilerini gelitirmeye arlk verilmelidir. Trke retiminde rencilerin anlama becerilerini gelitirmeye nem verilmektedir. Bu amala rencilere dinledikleri ya da okuduklar metinlerde anlam arama, bunlar birletirme, n bilgileriyle karlatrarak ve btnletirerek yeni anlamlar oluturma almalar yaptrlmaldr. Anlama becerilerini gelitirmek iin sadece kelime, cmle ve paragraflara deil, metnin btnne ynelik almalar yaplmaldr.
146
Yaplandrc yaklamda, rencinin rendii bilgiler bir sonraki bilgilerin alt yapsn oluturur. Yeni bilgiler nceden yaplandrlm bilgilerle birletirilir, anlaml balar kurularak btnletirilir. Bu ilem bilgileri ezberleme, biriktirme ya da st ste yerletirme deil, tam tersine bilgileri dnme, sorgulama, anlamlandrma, inceleme ve n bilgilerle btnletirmedir. Bu nedenle Trke retiminde, rencilerin sunulan bilgileri olduu gibi ezberlemesi ya da kabul etmesi yerine anlamas ve sorgulamas salanmaldr. rnein, metin ilerken yazarn metinde sunduu bilgiler, olaylar ve anlam sorgulanmal, rencilerin n bilgileriyle karlatrarak yeni bilgilere ulamas salanmaldr. renme-retme srecinde sorgulamaya arlk verilmeli, rencilerin sorgulayarak okuma, dinleme, konuma ve yazma becerilerini gelitirmeye yardmc olunmaldr. Trke retiminde becerileri gelitirme amacyla rencilere altrma yerine gerek yaamda karlatklar sorunlarn zmne ynelik etkinlik yaptrmak daha etkili olmaktadr. Bu nedenle renme-retme srecinde gerek yaamda karlalan sorunlar zmeye arlk verilmelidir. Sorunlar, ilenen metinlerden, rencilerin gnlk yaamndan, snf ve okul ortamndan seilebilir. Sorunlara i birlii iinde zmler aranmal, uygun zm nerileri belirlenmeli, bunlar paylalmal ve uygulamaya aktarlmaldr. retilen zmlerin farkl ve zgn olmasna dikkat edilmelidir. Bu uygulamalar rencilerin dil ve zihinsel becerilerini aktif olarak gelitirmesine ve renmesine nemli katklar salar. renmenin anahtar gdlemedir. Gdlemenin, rencilerin etkinliklere katlmasnda ve renme amalarna ynelmesinde byk pay bulunmaktadr. rencilerin ilgi ve ihtiyalar dorultusunda etkinliklere katlmalar, aba gstermeleri ve baarl olmalar iin gdleme almalarna arlk verilmelidir.
2. renme - retme Sreci Yaplandrc yaklama gre Trke retiminde renme-retme srecinde yaplacak almalar be aamada ele alnmaktadr. retmenler bu aamalara dikkat ederek etkinlikleri uygulamaldr. a. n bilgileri harekete geirme: Yaplandrc yaklama gre yeni bilgiler verilmeden nce rencilerin n bilgileri harekete geirilmelidir. nk yeni bilgiler nceden renilen bilgilere dayal olarak yaplandrlmaktadr. rencileri yeni konuya ve bilgilere zihinsel olarak hazrlamak gerekmektedir. Bu amala rencilerin n bilgilerini harekete geirici sorular sorulmal, tahmin etme ve beyin frtnas gibi almalar yaptrlmaldr. b. Yeni bilgileri anlama: Yeni bilgilerin iyi anlalmas iin rencilere btn olarak sunulmas, incelenmesi, btn-para ilikilerinin kurulmas ve bilginin ayrntl olarak ele alnmas gerekmektedir. Bu amala olaylar ve dnceleri sralama, snflama, tahmin etme, ilikilendirme, benzerlikleri ve farkllklar bulma, sebep-sonu ilikileri kurma, analiz-sentez yapma, zetleme ve deerlendirme gibi almalar yaplmaldr. Bu almalarla rencinin yeni bilgileri derinlemesine anlamas salanmaldr.
147
c. Bilgileri yaplandrma: Yaplandrc yaklama gre bilgilerin zihinde yaplandrlmas iki ekilde gereklemektedir. 1. Yeni bilgiler rencinin n bilgileriyle elimiyor, zihinsel emasna uyuyorsa kolayca yaplandrlmaktadr. Zihinsel ema, rencinin n bilgilerine gre oluturduu kavram, dnce, yarg, duygu, ekil gibi gelerdir. 2. Yeni bilgiler rencinin n bilgileriyle eliiyor, zihinsel emasna uymuyorsa bu bilgileri yaplandrmak iin zihinde yeni dzenlemeler yaplmaldr. Bu amala nceden var olan zihinsel emalar deitirilmekte ya da nitelikleri yeniden dzenlenmektedir. Bu ilemler sonucunda renci yeni emalar oluturarak bilgilere uyum salamakta ve zihninde yeni bir denge kurmaktadr. rencinin bilgileri zihninde yaplandrmas iin dnme, sorgulama, karar verme, sorun zme gibi almalar yaplmaldr. . Bilgileri uygulama: rencinin zihninde yaplandrd bilgileri uygulamaya aktarmas kalc renme iin byk nem tamaktadr. Bu nedenle bilgileri uygulama ortamlar oluturulmaldr. renci bilginin uygulanmasn grmeli, bilgiyi uygulayarak gelitirmelidir. Bu srete ilevsel bilgilerin paylalmas nemli olmakta ve renmede kalcl salamaktadr. Bu amala renciler bilgilerini arkadalaryla paylamaya ynlendirilmelidir. d. Bilgileri deerlendirme: Yaplandrc yaklama gre rencinin bilgiyi anlamas, zihninde yaplandrmas ve uyguladktan sonra deerlendirmesi gerekmektedir. Deerlendirme, bilginin eksik ya da yanl ynlerini, uygulamadaki durumunu, ilevselliini, yeni ve farkl durumlara uygulanabilirliini belirlemeye ynelik olmaldr.
3. retmenin Rol Trke Dersi retim Programnn uygulanmasnda retmenin pay byktr. retmenden program rencilerin bireysel zelliklerini ve evresel koullar dikkate alarak uygulamas beklenmektedir. retmen Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanarak btn rencilere rnek olmaldr. Trkenin gzel kullanld, farkl yazm trleri aracl ile rencilerin zevk alarak okuma alkanl kazanmalarna ynelik aba harcamaldr. retmen dil becerilerini gelitirme srecinde rencilere destek olmaldr. rencilere sayg duymal, onlar dinlemeli, renme srecinde gl ynlerini ne kararak kendilerini ifade etmelerine ortam hazrlamal ve dil becerilerinin geliimine katkda bulunmaldr. Yaplandrc yaklama gre Trke retiminde, retmen rencileri aktif duruma getirebilmek amacyla sorun zme, i birlikli renme, etkileimli renme gibi eitli yntem ve tekniklere daha fazla yer vermelidir. Yaplandrc yaklama gre Trke retiminde aada belirtilenlere dikkat edilmelidir. Bu amala retmen; rencilerin ne srdkleri fikirleri nemsemeli, rencilerine Trke dersiyle ilgili zengin kaynak ve materyaller sunmal,
148
Trke retiminde snflandrma, ilikilendirme, analiz-sentez, tahmin etme, sorun zme, yaratclk gibi zihinsel becerileri gelitirici almalara arlk vermeli, rencilerin bireysel farkllklarn dikkate almal, uygun yntem ve teknikleri kullanmal, eitli kavramlar aklamadan nce rencilerin bu kavramlar hakkndaki gr ve dncelerini saptamal, rencilerin birbirleriyle ve retmenleriyle iletiime ve etkileime girmelerini zendirmeli, Ak ulu sorular sorarak tartma ortam yaratmal, rencilere renme srecinin her aamasnda rehberlik etmeli, rencilerin dnme ve sorun zme becerilerini gelitirmek amacyla renme-retme srecinde zel bir iletiim biimi kullanmaldr. Bu iletiim biiminde rencilere; Bu konuda ne dnyorsunuz? Bu konuda bildikleriniz nelerdir? Neden byle dnyorsunuz? Bu sonuca nasl ulatnz? gibi aklama gerektiren sorular sorarak rencilerin Evet, Hayr gibi ksa cevap vermelerini nlemeli, Bilgileri karlatrmalar, bilgiler arasnda iliki kurmalar, kendi grlerini gelitirmeleri ve zihinlerinde anlamlandrarak yeniden yaplandrabilmeleri iin rencilere yeterli sre vermelidir. Bu uygulama soru sorma ve cevaplama ileminde de yaplmaldr. Cevaplamada, rencilerin dnmesi ve zihinsel ilemler yapabilmesi amacyla dnme sresi verilmeli, bu srenin bitiminde cevaplar alnmaldr. Sorularn baz renciler tarafndan erken cevaplanmas dier rencilerin dnmelerini engel olabileceinden gerekli nlemi almal, rencilerin renme hzlarna mdahale etmemeli, her renme aamasnda kendilerine gvenerek emin admlarla ilerlemelerini salamal, renciler, kendilerini deerlendirmeye zendirmeli, renciyi bamsz renmeye ynlendirmeli, renciler arasndaki ilikilerin demokratik olmasna zen gstermeli, rencilere, okul ii ve dnda bilgilerini yaplandrma olanaklar salamal, onlar okul d etkinliklere de ynlendirmelidir. B. RENME-RETME SREC rencilerin dil becerilerini gelitirmek, hayat boyu renmelerini srdrmek ve gelecein bireylerini yetitirmek amacyla renme-retme srecine gereken nem verilmelidir. Trke retiminde renme-retme sreci be aamadan olumaktadr. Bunlar n bilgileri harekete geirme, yeni bilgileri anlama, bilgileri yaplandrma, uygulama ve deerlendirme aamalarn ieren hazrlk, anlama, metin aracl ile renme, kendini ifade etme ile lme ve deerlendirme aamalardr. renciler renme-retme srecinin her aamasnda eitli etkinliklerle aktif duruma getirilmelidir.
149
1. HAZIRLIK Hazrlk aamasnda n hazrlk yapma, zihinsel hazrlk yapma, n bilgilerini harekete geirme, anahtar kelimelerle alma, metni tanma ve tahmin etme, ama, yntem ve teknikleri belirleme almalar yaplmaktadr. Temadaki okuma metninin renme retme srecinde Hazrlk blmnde yer alan anahtar kelimelerle alma, ama belirleme, tr, yntem ve teknik belirleme aamalarnn ilenii kitaplarda yaplmaldr. Fakat retmen ilk iki okuma metninde bu aamalara ait kazanmlar gerekletirmi ise nc okuma metninde bu aamalar ilemeyebilir. Hazrlk almalar aada aklanmaktadr. a. n Hazrlk rencilerin dinleme, okuma ve grsel okuma ile ilgili etkinliklere balamadan nce yapt genel hazrlklar iermektedir. Bunlar; rencinin ve retmenin ara, gerecini hazrlamas, materyal semesi, gerekli nesne ve modelleri getirmesi, oturaca yeri belirlemesi vb. hazrlklar kapsamaktadr. b. Zihinsel Hazrlk Trke Dersi retim Program'nda rencinin zihinsel hazrlna zel bir nem verilmektedir. Bu hazrl gerekletirmek iin n bilgileri harekete geirme, anahtar kelimelerle alma, metni tanma ve tahmin etme, ama, yntem ve teknik belirleme almalar yaplmaktadr. 1) n bilgileri harekete geirme: Dinleme, okuma ve grsel okuma ile ilgili yaplan almalarda rencilerin nceden rendikleri bilgileri harekete geirme almalardr. Bu amala rencilere metnin konusuna ilikin eitli sorular sorulmal, yaplacak almalarn gnlk yaamla ilikisi kurulmaldr. Program yaklamna gre yeni bilgi ve beceriler verilmeden nce rencilerin n bilgilerini hatrlamas salanmaldr. 2) Anahtar kelimelerle alma: Yeni bilgilere ilikin zel kavram ve kelimeler hakknda rencilerin bilgi, deneyim, dnce ve duygular saptanmaldr. Bu almann amac rencinin kavram geliimini salamak, yeni bilgi ve kavramlara ilgisini ekmektir. alma iin seilecek kelime/ kelime gruplar metinden alnmal ve metnin ieriine ilikin ipucu vermelidir. Birinci ve ikinci snflarda en fazla iki, nc snfta , drdnc ve beinci snflarda be anahtar kelimeye/ kelime grubuna yer verilebilir. Bu amala kelimenin artrd anlam, duygu ve dnceleri belirleme, kelime-resim eletirme gibi almalar yaptrlmaldr. 3) Metni tanma ve tahmin etme: rencilerin metnin ilk cmlesini, anahtar kelimeleri, ksa konumalar, tarihleri ve son cmleyi hzla okuyarak resimleri gzden geirerek metni tanmalar salanmaldr. Bu almalar rencinin metne ilgisini ve merakn ekmeye ynelik olmaldr. Ardndan rencilerin anlama ve sezme becerilerini gelitirmek amacyla tahmin almalarna geilmelidir. rencilerin metnin balndan, grsellerinden, anahtar kelimelerinden yararlanarak metnin ierii hakknda tahmin
150
etmeleri salanmaldr. Tahminlerin doruluu srekli kontrol edilmelidir. rencilerin tahminlerini sylemeleri veya yazmalar salanarak tahminlerin doruluu kontrol edilmelidir. Tahminlerin doruluu ve geliim durumu dzenli olarak izlenmelidir. Tahmin etme aamasna ykleyici metinlerde ve uygun dinleme metinlerinde yer verilmelidir. 4) Ama belirleme: Dinleme, okuma ve grsel okuma almalar belirli bir amaca ynelik olmaldr. Bu amalarn belirlenmesi iin rencilere Bu metni niin dinliyorsunuz veya okuyorsunuz? gibi eitli sorular sorulabilir. Ama belirlemede renciler zorlanyorsa onlara yardmc olunmaldr. rnein hikyede ne olacan tahmin etmelerini istemek ama belirlemeye yardmc olabilir. Ama belirleme almas dinleme, okuma ve grsel okuma etkinliklerinin hemen ncesinde yaplmaldr. Ama belirleme almalarna 3. snftan itibaren balanmaldr. 5) Tr, yntem ve teknikleri belirleme: Bu aamada belirlenen amacn hangi yntem ve tekniklerle gerekletirilecei saptanmaktadr. Bunlar metni takip ederek dinleme, sesli/sessiz okuma, paylaarak okuma gibi eitli yntem ve teknikler olabilir. Bu ilemler srasnda metnin tr (rnein iir, yk, masal, fkra vb.) hakknda da bilgi verilmelidir. Seilen amaca, metnin trne ve snf dzeyine gre farkl dinleme ve okuma yntemleri belirlenerek rencilerin retim yl boyunca Programda ngrlen btn yntem ve teknikleri renmesi salanmaldr. Bylece rencilerin zek ve renme durumlarna uygun dinleme ve okuma yntemleri semelerine frsat verilmelidir. Tr, yntem ve teknikleri belirleme almas dinleme, okuma ve grsel okuma etkinliklerinin hemen ncesinde ve rencilerle birlikte yaplmaldr. Yntem ve teknikleri belirleme almalarna 4. snftan itibaren balanmaldr. 2.ANLAMA Bu aamada grsel okuma, dinleme ve okuma, metni inceleme ile sz varln gelitirme almalar yaplmaktadr. a. Grsel Okuma, Dinleme ve Okuma 1) Grsel okuma: Dinleme ve okuma srasnda metindeki veya metin iin seilen grsellerle metin arasnda ilikilendirme yapma almalarn iermektedir. Bu amala grsellerle metin ilikisi hakknda rencilerin grleri alnmal, grselleri inceleyerek metne uygun grselleri semeleri salanmaldr. Grsel okuma almalar hazrlk, metin araclyla renme, lme ve deerlendirme gibi dier aamalarda da kullanlabilir. 2) Dinleme: Bu aamada belirlenen ama ve ynteme gre retmenin metni okumas ve rencilerin de dinlemesi salanmaldr. Dinleme srasnda belirlenen ama, yntem ve tekniklere gre almalar yaplmaldr. Katlml dinleme yaplacaksa tahmin, soru sorma gibi etkinliklerin nasl yaplaca renciye aklanmaldr. Dinlemeye balamadan nce retmen metnin herhangi bir yerinde durarak metnin sonrasn tahmin etme ve bu tahminleri yazmalar gerektiini belirtmelidir. Dinleme metinleri retmen klavuzunda verilmektedir. Dinleme iin retmen klavuzundaki bu metinlerin yannda ders kitabndaki okuma metinleri de kullanlabilir.
151
Byle durumlarda rencinin okumad metinler tercih edilmeli ya da rencilerin nceden okuyup okumadklar kontrol edilerek tahmin etme almalar yaplmaldr. Dinleme metinleri retmen tarafndan okunmal ve rencilerin dinlemeleri salanmaldr. retmen rnek okuma yapmaldr. retmen okurken metnin can alc noktalarnda durarak rencilerin metnin sonrasn tahmin etmelerini istemelidir. renciler tahminleri not ederek dinleme sonras bunlarn doruluklar kontrol edilmelidir. Dinleme srasnda eitli sorularla rencinin dikkati metne younlatrlmal ve alma sonuna kadar bu dikkatin srdrlmesi salanmaldr. 3) Okuma: Okumaya balamadan nce rencilerle okuma amac, yntemleri ve teknikleri belirlenmelidir. retmen metnin ierii hakknda bilgi verebilir. Okunacak metnin bilgilendirici, ykleyici veya iir metni olduu belirtilebilir. Bu metnin hangi yntem ve teknikle okunaca rencilerle belirlenebilir. rnein paylaarak okuma, not alarak okuma, serbest okuma, sorgulayc okuma, sesli ve sessiz okuma, nemli grlen yerleri belirginletirerek okuma gibi eitli yntem ve teknikler seilebilir. Serbest okuma yntemi seilmesi hlinde rencilerin amalarna gre sessizce okumalar salanmaldr. Paylaarak okuma yntemi seildiinde ise metin renciler arasnda paylatrlarak rencilerin sesli okuma yapmalar salanmaldr. nemli grlen yerleri belirginletirerek okuma teknii uygulamasnda ise rencilerden buna uygun ara gereleri kullanmalar istenmelidir. Seilen rencilerden iitilebilir bir dikkat etme, edilmelidir. ama yntem ve tekniklere gre okuma almalar gerekletirilirken sesli ve sessiz okuma kurallarn uygulamalar istenmelidir. Sesli okumada ses tonuyla okuma yaplmal, ayn zamanda vurgu tonlama ve telaffuza noktalama iaretlerine uygun okuma gibi okuma kurallarna dikkat
Dinleme de olduu gibi okuma almalarnda da en az bir kez rnek okuma yaplmaldr. Bu okuma retmen veya iyi okuyan renciler tarafndan da yaplabilir. Okuma almalarnda paylaarak okumaya arlk verilerek daha ok rencinin katlm salanmal, programn renci merkezli olduu unutulmamaldr. 4) Anlam bilinmeyen kelimelerle alma: Dinleme ve okuma srasnda rencilerden, anlamn bilmedikleri kelimeleri belirlemeleri istenmelidir. Kelimelerin anlamlarn kendinden nce veya sonra gelen kelimeye, kelimenin iinde getii cmleye, metne ve grsellere bakarak tahmin etmeleri istenmelidir. Tahminler kontrol edilmeli, yanl tahminlerde renciler arkadalarna sormaya ya da szle bakmaya ynlendirilmelidir. rencilerden kelimenin anlam hakknda konumalar, kelimeyle yeni cmleler kurmalar, kelimenin artrdklarn aklamalar, kelimeyle ilgili resim yapmalar istenebilir. b. Metni nceleme Bu srete bir metnin anlamn bulma, zerinde dnme, karmlar yapma ve deerlendirme almalar yaplmaldr. Anlama; inceleme, seim yapma, bir karara varma, yorumlama, analiz-sentez yapma ve deerlendirme gibi eitli zihinsel etkinlikleri gerektirir. Anlama srecinde renci n bilgileri nda metinde sunulan yeni bilgileri
152
incelemeli, onlar zerinde dnmeli ve zihninde yaplandrmaldr. Bu nedenle metni anlama ve anlama becerilerini gelitirme almalarna arlk verilmelidir. Metni okuduktan sonra rencilerden kendilerine ilgin gelen bir blm nedenleriyle birlikte anlatmalar, zihinlerinde canlandrarak grselletirmeleri istenmelidir. Metnin trne gre hikye haritas, duygusal, abartl szler, gerek ve hayal rn olanlar belirleme, karlatrmalar yapma, varlklar, olaylar snflama, metne uygun balklar buldurma gibi almalar yaplabilir. Bu almalarla renci yeni bilgileri anlamakta, yorumlamakta ve metni incelemi olmaktadr. c. Sz Varln Gelitirme Bu aamada kelimelerin anlam zellikleri zerinde durulmaldr. Metnin trne gre gerek, mecaz, zt anlaml, e sesli kelimelerle allabilir. Ekleri kullanarak yeni kelimeler tretmeleri salanabilir. rencinin sz varln gelitirebilecek farkl teknikler de kullanabilir.
3.ZHNDE YAPILANDIRMA Bu aamada bilgileri zihinde yaplandrma amacyla renilenlerin gnlk hayatla, dier derslerle ve ara disiplinlerle ilikilendirilmesi ve rencilerin metinden hareketle bir konuyu aratrmas almalar yaplmaktadr. rencinin bilgileri zihninde yaplandrmas iin dnme, sorgulama, kavramlatrma, karar verme, sorun zme gibi almalar yaplmaldr. Bu almalarla rencilerin hem bilgileri zihinde yaplandrma hem de dnme, sorgulama, kavramlatrma, karar verme, sorun zme becerilerini gelitirme amalanmaktadr. Zihinde yaplandrma almalarnda retmen rencilere bilgiyi hazr vermek yerine kendilerinin yaplandrmasna yardm etmelidir. Bu amala aadaki etkinlikler yaplmaldr. Dnme: Dnceler arasnda iliki kurma, inceleme, karlatrma, snflama, sralama, karm yapma, deerlendirme. Sorgulama: Bilgi ve kantlar inceleme, bunlarn doruluunu ve deerini lme, neden ve sonular belirleme, karmlarda bulunma, tartma. Kavramlatrma: rnekleri tanma, aklama, ortak zelliklerini aratrma, snflama, aralarnda iliki kurma ve deerlendirme. Karar verme: Ama belirleme, amaca ulama yntemlerini gzden geirme, inceleme ve uygun olanlar seme. Sorun zme: Sorunlar belirleme, tanmlama, zm rnekleri bulma ve uygulama.
153
Yukardaki becerilerin gelitirilmesi amacyla zerinde allan metnin gnlk hayatla, dier derslerle ve ara disiplinlerle ilikilendirilmesi ve rencilerin metinden hareketle bir konuyu aratrmas gibi etkinlikler yaplmaldr.
a. Gnlk Hayatla likilendirme Yaplandrc yaklama gre metinden elde edilen bilgilerin, n bilgilerle birletirilerek yaplandrlmas gerekmektedir. Bilginin aktarlmas ve kalclnn salanmas iin rencinin rendiklerine ilikin kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler vermesi, ortaya konulan sorunlar belirlemesi ve onlara farkl zmler bulmas, metindeki dncelerle kendi dnceleri arasndaki benzerlik ve farkllklar belirlemesi, verilen rneklerin konuya uygun olup olmadn sorgulamas, rendikleriyle ilgili karmlar yapmas, eksik braklan metni tamamlamas, kitle iletiim aralaryla verilen bilgileri, haberleri, dnceleri, reklmlar vb. sorgulamas, evresindeki sosyal olaylar anlamlandrmas ve yorumlamas, doay izleme, doadaki deiimleri fark etme ve yorumlama gibi almalar yaptrlmaldr. b. Atatrklk, Dier Dersler ve Ara Disiplinlerle likilendirme Kazanmlardan hareketle metinde ilenen konuya bal olarak dier derslerle veya ara disiplinlerle ilikilendirme yaplmaldr. Trke dersinde, dier derslerin veya ara disiplinlerin tamamyla ilikilendirme durumu sz konusu deildir. likilendirmeler temadan ve metinden hareket edilerek dzenlenmeli, etkinliklerle desteklenmelidir. Etkinlikler, ilikilendirme yaplan dersler ve ara disiplinler iin ayr ayr dzenlenebilecei gibi hepsini kapsayacak biimde de dzenlenebilir. Atatrklk, Dier Dersler ve Ara Disiplinlerle likilendirme blmnn bal ieriine gre dzenlenmelidir. rnein, sadece ara disiplinlerle ilgili bir ilikilendirme yaplmsa balk Ara Disiplinlerle likilendirme, dier derslerle ilgili bir ilikilendirme yaplm ise Dier Derslerle likilendirme biiminde olmaldr. Dier Derslerle likilendirme ve Ara Disiplinlerle likilendirme birlikte yaplm ise balk Dier Derslerle ve Ara Disiplinlerle likilendirme eklinde olmaldr. Atatrklk, dier dersler ve ara disiplinlerle ilgili kazanmlarda ilikilendirme yaplrken balk, Atatrklk, Dier Dersler ve Ara Disiplinlerle likilendirme eklinde olmaldr. c. Aratrma renilen bilgilerden ve metinden hareketle rencilerle belirlenen bir konuda aratrma yaptrlmaldr. Aratrmada rencilerden yazm kurallarna uymalar istenmelidir. Aratrma sonucu ulalan ilgin bilgilerin snfta dier rencilerle paylalmas salanmaldr. Aratrma almalar kendini ifade etme etkinlii olarak da kullanlabilir. Her metinde verilen aratrma nerilerinden uygun grlenler retmen ve rencilerle birlikte seilmelidir. Her temada her rencinin bir aratrma yapmas salanmaldr.
154
4. KENDN FADE ETME Bu aamada n hazrlk, zihinsel hazrlk, n bilgileri harekete geirme-konu belirleme, ama, yntem ve teknikleri belirleme, kurallar gzden geirme, konuma, yazma, grsel sunu almalar yaptrlmaldr. Kendini ifade etme srecinde bulunan konu belirleme, ama belirleme, yntem ve teknikleri belirleme, tr ve sunu eklini belirleme aamalarn ilenii kitaplarda yer almaldr. Fakat retmen bu aamalara ait kazanmlar iki okuma metninin ileniinde gerekletirmi ise dier okuma metninde bu aamalar ilemeyebilir. Dinleme metinlerinde Kendini fade Etme bal altnda yer alan konuma/yazma/grsel sunu renme alanlarndan en az biri retmen ve rencilerle birlikte seilerek ilenmelidir. a. n Hazrlk rencilerin konuma, yazma ve grsel sunu ile ilgili etkinliklere balamadan nce yapt genel hazrlklar iermektedir. Bunlar; rencinin ve retmenin ara, gerecini hazrlamas, materyal semesi, sunum iin gerekli nesne ve modelleri getirmesi, oturaca yeri belirlemesi vb. hazrlklar kapsamaktadr. b. Zihinsel Hazrlk Trke retim Program'nda rencinin zihinsel hazrlna ayr bir nem verilmektedir. Zihinsel hazrl gerekletirmek iin n bilgileri harekete geirme, konu belirleme, ama, yntem ve teknik belirleme, tr ve sunu eklini belirleme almalar yaptrlmaktadr. 1) n bilgileri harekete geirme-konu belirleme: Konuma, yazma ve grsel sunu ile ilgili ama, yntem ve teknikleri belirlemek iin rencilerin nceden rendikleri bilgileri harekete geirme almalardr. Bu amala rencilere eitli sorular sorulmal, renme-retme srecinde ortaya kan gr, dnce vb. gzden geirilerek rencilerin bunlar hatrlamas salanmaldr. Bylece rencilerin hangi konuda konuma, yazma ve grsel sunu yapacann alt yaps oluturulmal, konu belirlemesine yardmc olunmaldr. 2) Ama belirleme: Konuma, yazma ve grsel sunu almalar belirli bir amaca ynelik olmaldr. Ama belirlemede rencilere hazr kalplar verilmemeli, sorularla amalarn belirlemelerine rehberlik edilmelidir. Bu amalarn belirlenmesi iin rencilere Niin bu konuyu setin?, Bu konuyu konumaktaki amacn ne?, Niin bu konuda yazyorsun?, Niin bu konuyla ilgili grsel sunu yapyorsun? gibi eitli sorular sorulabilir. Ama belirleme almas konuma, yazma ve grsel sunu etkinliklerinin hemen ncesinde yaplmaldr. Ama belirleme almalar 3. snftan itibaren yaplmaldr. 3) Yntem ve teknikleri belirleme: Seilen konunun ve amacn hangi yntem ve tekniklerle sunulaca nemlidir. Trke retim Programna gre ikna etme, aklama,
155
bilgi verme, betimleme, sorgulama, i birlii yapma gibi eitli yntem ve tekniklerden yararlanarak konuma ve yazma almalar yaptrlmaldr. Seilen amaca, konuya ve snf dzeyine gre farkl konuma, yazma ve grsel sunu yntem ve teknikleri belirlenerek rencilerin retim yl boyunca programda ngrlen btn yntem ve teknikleri renmesi salanmaldr. Bylece rencilerin zek alanlarna gre kendilerine uygun konuma, yazma ve grsel sunu yntemleri semelerine frsat verilmelidir. Yntem ve teknik almalar konuma, yazma ve grsel sunu almalarnn hemen ncesinde ve rencilerle birlikte yaplmaldr. Yntem ve teknik belirleme almalarna 4. snftan itibaren balanmaldr. 4) Tr ve sunu eklini belirleme: rencilerden setikleri konuyu hangi trde (iir, hikye, masal, fkra vb.) hazrlayacaklarn ve nasl sunacaklarn (konuma, yazma, grsel sunu vb.) belirleme almalarn kapsamaktadr. Farkl zek ve renme yntemleri dikkate alnarak seilen konunun hangi trde ve nasl sunulaca rencilerle belirlenmelidir. c. Kurallar Gzden Geirme rencilerin kendini ifade etme almalar srasnda uyacaklar kurallar gzden geirme almalarn iermektedir. Bu amala retmen konuma ve yazma ncesi dikkat edilecek kurallar rencilere aklamal veya hatrlatmaldr. Seilen konuya ve tre gre dikkat edilecek kurallar rencilerle birlikte gzden geirilmelidir. Bu kurallar uygulama durumu da rencilerle birlikte izlenebilir. rnein konuma srasnda gereksiz hareketlerden kanma, dinleyicilerle gz temas kurma, iitilebilir bir ses tonuyla konuma, kelimeleri doru telaffuz etme, beden dilini kullanma; yazmada ise noktalama iaretlerini doru ve yerinde kullanma, uygun balk belirleme, kelime tekrarndan kanma, sayfa dzenine ve temizliine dikkat etme gibi kurallara vurgu yaplabilir. . Konuma, Yazma ve Grsel Sunu Belirlenen ama, yntem ve tekniklere gre konuma, yazma ve grsel sunu almalarnn yaplmas aamasdr. Bu aamada snf dzeylerine gre programda yer alan konuma, yazma ve grsel sunu kazanmlar gerekletirilecektir. Bu kazanmlara gre rencilerin grselleri kullanma, ana fikir, yardmc fikir ve destekleyici ayrntlar vurgulama, konuyu mantksal bir btnlk iinde sunma, karlatrma, sebep-sonu ilikileri kurma, kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verme, farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri kullanma, destekleyici ve aklayc rnekler verme, mizahi gelere yer verme, bir fikre katlp katlmadn nedenleriyle ortaya koyma, dilek, istek, beeni ve ikyetlerini ilgili kiilere bildirme gibi becerileri kazanmalarna dikkat edilmelidir. rnein okunan metinle ilgili grlerini iletme amacyla yazara mektup yazdrma ve Siz yazar olsaydnz metni nasl tamamlardnz ? gibi almalar yaptrlabilir. d. Sz Varln Kullanma rencilerin rendikleri kelimeleri yerinde ve anlamna uygun olarak kullanmalar, yazlarnda farkl cmle yaplarna yer vermeleri gibi almalar kapsamaktadr. Bu aama konuma ve yazma etkinlikleriyle birletirilebilecei gibi ayr bir balk altnda da ele alnabilir.
156
5.LME VE DEERLENDRME lme ve deerlendirmenin amac, rencinin eksik ynlerini tamamlamasna ve becerilerini gelitirmesine yardm etmektir. Deerlendirme; rencilerin dnme, anlama, sorgulama, iliki kurma, analiz-sentez yapma becerilerini gelitirme dzeyini lmek iin yaplmaktadr. Deerlendirme sonunda iyi rneklerin nasl yapld ve uygulanan yntem ve teknikler paylalmal ancak renciler arasnda karlatrma yaplmamaldr. lme ve deerlendirme almalar eitli uygulamalarla gerekletirilmektedir. Bunlar rencinin kendini deerlendirmesini, retmenin rencinin geliim dzeyini lmesini ve renme sreci ile kullanlan yntem ve teknikleri deerlendirmesini kapsamaktadr. Deerlendirme sre ve sonu deerlendirme olarak gerekletirilmektedir. Sre deerlendirme renme-retme srecinin her aamasnda yaplabilir. Sonu deerlendirme ise srecin sonunda yaplan deerlendirmedir. Deerlendirmeyle ilgili aklama ve formlar klavuzun lme ve Deerlendirme bal altnda verilmektedir.
C. KAZANIMLARIN RENME-RETME SRECNE DAILIMI Trke Dersi retim Program'ndaki hibir kazanmn eksik braklmamas, programn sistemli bir ekilde uygulamaya yanstlmas amacyla btn kazanmlarn renme-retme srecine dalm gerekletirilmitir. Bu dalm ayn zamanda planlama, uygulama, denetim ve yaynlama srelerini kolaylatrmak iin dzenlenmitir. Kazanmlarn dalm aada verilmektedir. Her kazanmn snf dzeyi yay ayra ierisinde belirtilmitir.
157
TRKE DERS (1-5.SINIFLAR) RETM PROGRAMI KAZANIMLARININ RENME-RETME SRECNE DAILIMI Aada Trke Dersi (1-5. Snflar) retim Program kazanmlarnn renmeretme srecine dalm verilmitir. Bu kazanmlar farkl balklar altnda da ilenebilir. 1. HAZIRLIK a. n Hazrlk Dinlemek ve okumak iin hazrlk yapar. (1-5) b. Zihinsel Hazrlk 1) n bilgileri harekete geirme Dinlediklerini anlamlandrmada n bilgilerini kullanr. (1-5) n bilgilerini kullanarak okuduunu anlamlandrr. (1-5) Dinlediklerini veya okuduklarn anlamlandrmada sunulan grsellerden yararlanr. (1-5) 2) Anahtar kelimelerle alma Metindeki anahtar kelimelerle alma yapar. (1-5) 3) Metni tanma ve tahmin etme Balktan hareketle dinleyecei konunun ieriini tahmin eder. (1-5) Balktan hareketle okuyaca metnin ieriini tahmin eder. (1-5) Grsellerden yararlanarak metnin ieriini tahmin eder. (1-5) 4) Ama belirleme Dinleme amacn belirler. (3-5) Okuma amacn belirler. (3-5) 5) Tr, yntem ve teknikleri belirleme Dinleme amacna uygun yntem belirler. (4-5) Okuma amacna uygun yntem belirler. (4-5) Metnin trn dikkate alarak okur. (1-5)
158
2. ANLAMA
Katlml dinler. (3-5) Seici dinler. (4-5) Not alarak dinler. (5) Sorgulayarak dinler. (4-5) Bilgi edinmek iin, haber, sunu, belgesel vb. dinler ve izler. (1-5) Elenmek iin masal, hikye, ark, tekerleme, tiyatro vb. dinler ve izler. (1-5) iir ve mzik dinletilerine katlr. (4-5) Grup konumalarn ve tartmalarn dinler. (2-5). Serbest okuma yapar. (1-5) Anlama tekniklerini kullanr. (2-5) Not alarak okur. (3-5) Okurken nemli grd yerleri belirginletirir. (2-5) Bilgi edinmek iin okur. (1-5). Elenmek iin fkra, bilmece, tekerleme, masal vb. okur. (1-5) Paylaarak okumaktan zevk alr. (1-5) Sorgulayc okur. (2-5)
a.Grsel Okuma, Dinleme ve Okuma 1)Kurallar uygulama Dikkatini dinlediine veya okuduuna younlatrr. (1-5) itilebilir bir ses tonuyla okur. (1-3) Dinlerken vurgu, tonlama ve telffuza dikkat eder. (1-5) Sesli okumada vurgu ve tonlamalara dikkat eder.(2-5) Okuduu kelimeleri doru telffuz eder. (1-5) Noktalama iaretlerine dikkat ederek okur. (1-5) Kurallarna uygun sessiz okur. (2-5) Akc okur. (1-5) Grg kurallarna uygun dinler. (1-5)
159
Kitab zenle kullanr.(1-2) 2)Tahmin etme Dinledii olayn nasl gelieceini ve sonucunu tahmin eder. (1-5) Metnin giri, gelime ve sonu blmleri hakknda tahminlerde bulunur. (2-5) 3)Anlam bilinmeyen kelimelerle alma Dinlediklerinde geen bilmedii kelimelerin anlamlarn aratrr. (2-5) Dinlediklerinde geen bilmedii kelimelerin anlamlarn tahmin eder. (2-5) Metinde verilen ipularndan hareketle karlat yeni kelimelerin anlamlarn tahmin eder.(2-5) b.Metni nceleme Resim ve fotoraflar yorumlar.(1-5) ekil, sembol ve iaretlerin anlamlarn bilir. (1-5) Karikatrde verilen mesaj alglar. (3-5) Renkleri tanr, anlamlandrr ve yorumlar. (1-5) Grafik ve tablo ile verilenleri yorumlar.(2-5) Harita ve kroki okur.(3-5) Trafik iaretlerinin anlamlarn bilir.(1-5) Grsellerden hareketle cmleler ve metinler yazar. (1-5) Dinlediklerinde veya okuduklarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim sorularna cevap arar. (1-5) Dinlediklerini veya okuduklarn zihninde canlandrr. (1-5) Dinlediklerinin veya okuduklarnn konusunu belirler. (1-5) Dinledii veya okuduu iirin ana duygusunu belirler. (2-5) Dinlediklerinin veya okuduklarnn ana fikrini belirler. (2-5) Dinlediklerinde veya okuduklarnda destekleyici ayrntlar, yardmc fikirleri bulur. (4-5)
160
Dinlediklerinde veya okuduklarndaki dil, ifade ve bilgi yanllklarn belirler. (3-5) Dinledii konulara ilikin sorular sorar ve sorulara cevap verir. (1-5) Okuma ncesi, okuma sras ve sonrasnda metinle ilgili sorular cevaplandrr. (1-5) Dinlediklerinde veya okuduklarnda hikye unsurlarn belirler.( 1-5) Dinlediklerinde veya okuduklarnda duygusal ve abartl szleri ayrt eder ve sorgular. (3-5) Dinlediklerinde veya okuduklarnda znel ve nesnel yarglar ayrt eder. (4-5) Dinlediklerinde veya okuduklarnda gerek olanla hayal rn olan ayrt eder. (3-5) Dinlediklerinde veya okuduklarnda sebep-sonu ilikileri kurar. (2-5), (1-5) Dinlediklerinde veya okuduklarnda karlatrmalar yapar. (2-5) Dinlediklerinde veya okuduklarnda geen varlklar ve olaylar snflandrr. (1-5), (2-5) Dinlediklerinde nemliyi nemsizden ayrt eder. (5) Okuduklarnda eksik braklan ve konuyla ilgisi olmayan bilgiyi fark eder. (5) Okuduu metnin ierii hakkndaki dncelerini belirtir. (1-3) Dinledii konuya uygun farkl balklar bulur. (3-5) Balk ve ierik ilikisini sorgular. (3-5) Metindeki anlam bakmndan elikili ifadeleri saptar. (3-5) Metin ii anlam kurar. (1-5) (Dinleme ve okuma) Bir etkinliin veya iin aamalarn anlatan ynergeleri uygular. (1-5) Dinlediklerini veya okuduunu zetler.(3-5) c. Sz Varln Gelitirme Dinledii kelimelerin gerek ve mecaz anlamlarn ayrt eder. (4-5) (Okuma) Kelimelerin gerek, mecaz ve terim anlamlarn ayrt eder. (4-5)
161
Dinlediklerinde veya okuduklarnda e ve zt anlaml kelimeleri ayrt eder. (2-5) Dinlediklerinde e sesli kelimeleri ayrt eder. (2-5) E sesli kelimelerin anlamlarn ayr eder.(2-5) Ekleri kullanarak kelimeler tretir. (3-5) Grsellerden yararlanarak sz varln gelitirir. (1-5) Betimleyen ve tanmlayan ifadeleri dikkate alarak okur. (4-5) Genel ve zel durumlar bildiren ifadeleri dikkate alarak okur.(4-5) Destekleyici ve aklayc ifadeleri dikkate alarak okur.(3-5) zetleyen ve sonu bildiren ifadeleri dikkate alarak okur. (3-5) nem belirten ifadeleri dikkate alarak okur. (3-5) Farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri dikkate alarak okur. (2-5). Metin ierisindeki renkli, alt izili, koyu vb. ifadelerin nemli noktalar vurguladn bilerek okur. (1-5)
3. ZHNDE YAPILANDIRMA a.Gnlk Hayatla likilendirme Dinledikleri veya okuduklaryla ilgili, kendi yaantndan ve gnlk hayattan rnekler verir. (1-5) Dinlediklerini veya okuduklarn bakalaryla paylar. (1-5) Dinlediklerinde veya okuduklarnda ortaya konulan sorunlar belirler ve onlara farkl zmler bulur. (3-5), (2-5) Metindeki dncelerle kendi dnceleri arasnda benzerlik ve farkllklar belirler. (2-5) Verilen rneklerin konuya uygun olup olmadn sorgular. (5) Dinledikleri ilgili karmlar yapar. (3-5) Okuduklarndan karmlar yapar. (3-5) Eksik braklan metni tamamlar. (4-5)
162
Kitle iletiim aralaryla verilen bilgileri, haberleri, dnceleri sorgular.(1-5 Reklamlarda verilen mesajlar sorgular. (1-5) Beden dilini yorumlar. (1-5) Doay izler, doadaki deiimleri fark eder ve yorumlar. (1-5) evresindeki sosyal olaylar anlamlandrr ve yorumlar. (1-5)
b. Dier Derslerle ve Ara Disiplinlerle likilendirme Afet eitimi Giriimcilik nsan haklar ve vatandalk Kariye bilinci gelitirme zel eitim Rehberlik ve psikolojik danma Spor kltr ve olimpik eitim
Hayat bilgisi Matematik Fen ve teknoloji Sosyal bilgiler Grsel sanatlar Mzik Beden eitimi c. Aratrma
Okuduu metnin yazar hakknda bilgi edinir. (1-5) Bilgi toplamak amacyla biliim teknolojilerinden yararlanr. (3-5) Metinler aras anlam kurar. (4-5) Bilmedii kelimelerin anlamlarn aratrr. (1-5)
4. KENDN FADE ETME a.n Hazrlk Konumak veya yazmak iin hazrlk yapar. (1-5) Sunuma hazrlk yapar. (1-5) b.Zihinsel Hazrlk 1)n bilgileri harekete geirme-konu belirleme Konuma veya yazma konusunu belirler.(1 -5)
163
2)Ama belirleme Konuma amacn belirler ve dinleyicilere ifade eder.(3-5) Yazma amacn belirler.(3-5) 3) Yntem ve teknik belirleme Konuma yntemini belirler.(4-5) Yazma yntemini belirler.(4-5) Sunum (grsel sunu) yntemini belirler. (3-5) Bilgi vermek amacyla konuur. (4-5) Sorgulayarak konuur. (4-5) Sorgulayc yazlar yazar. (4-5) Aklayc ve bilgilendirici yazlar yazar. (3-5) kna edici yazlar yazar. (3-5) kna edici konuur. (3-5) Not alr.(5) Vurgulamak istedii kelime ya da cmleleri farkl yazar. (3-5) Planl yazma yntemine uygun yazar. (5) 4) Tr ve sunu eklini belirleme Bildii iirleri topluluk nnde okur. (1-5) birlii yaparak yazar. (1-5) Masal, hikye, fkra veya filmi tekniine uygun anlatr. (1-5) Deneyim ve anlarn anlatr. (1-5) Davetiye ve tebrik kart yazar. (1-5) Mektup yazar. (2-5) Duyuru, afi vb. yazar. (3-5) Ksa oyunlar yazar. (3-5) iir yazar. (2-5)
164
Hikye yazar. (1-5) Gnlk, an vb. yazar. (2-5) Topluluk nnde konuur. (1-5) stlendii role uygun konuur. (1-5) Gnlk ilikilerin gerektirdii farkl durumlara uygun konuur. (1-5) stedii bir konuda yazlar yazar. (1-5) Bilgi almak amacyla grmeler yapar. (5) c. Kurallar Gzden Geirme 1) Konuma kurallar Dinleyici grubunu ve bulunduu ortam dikkate alarak konuur. (3-5) Konumalarnda beden dilini kullanr. (1-5) Sesine duygu tonu katar. (1-5) Konuma srasnda gereksiz hareketlerden kanr. (1-5) Grg kurallarna ve deerlere (mill, manevi, kltrel, ahlaki, sosyal vb.) uygun konuur. (1-5) Kendine gvenerek konuur. (1-5) Dinleyicilerle gz temas kurar. (1-5) itilebilir bir ses tonuyla konuur. (1-3) Akc konuur. (1-5) Konu dna kmadan konuur. (2-5) Kelimeleri doru telaffuz eder. (1-5) 2) Yazma kurallar Bitiik eik yaz harflerini kurallarna uygun yazar. (1-2) Btn yazlarn bitiik eik yaz ile yazar. (1-5) Anlaml ve kurall cmleler yazar. (1-5) Yazsna uygun balk belirler. (2-5)
165
Alt balk belirler. (4-5) Kelimeler, cmleler ve satrlar arasnda uygun boluklar brakr.(1-5) Yazlarnda noktalama iaretlerini doru ve yerinde kullanr. (1-5) Yazlarnda iml kurallarn uygular. (1-5) Sayfa dzenine ve temizliine dikkat eder. (1-5) Sralamalarda say, sembol ve iaretlerden yararlanr. (4-5) Matematiksel ifadeleri doru yazar. (1-3) mza atar ve anlamn bilir. (4-5) Yazlarnda kelime tekrarndan kanr. (4-5) Konu dna kmadan yazar. (3-5) Yazlarnda szlk ve iml klavuzundan yararlanr. (2-5) d. Konuma, Yazma ve Grsel Sunu Konumasn grsel sunuyla destekler. (1-5) Konumasnda ve yazlarnda ana fikri vurgular. (3-5) Konumasnda veya yazlarnda yardmc fikirleri ve destekleyici ayrntlar vurgular.(4-5) Konumalarnda veya yazlarnda betimlemeler yapar. (1-5) Konumasnda veya yazlarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin, ve kim gelerini vurgular. (1-5) Konumasnda nemsedii bilgileri vurgular (3-5) Konumasnda veya yazlarnda dncelerini mantksal btnlk iinde sunar. (4-5) Konumasnda veya yazlarnda karlatrmalar yapar. (2-5) Konumasnda veya yazlarnda tanmlamalar yapar. (5) Konumasnda veya yazlarnda sebep-sonu ilikileri kurar. (2-5) Yazlarnda genelden zele, zelden genele doru yazar. (5) Konumasnda veya yazlarnda olaylar olu srasna gre anlatr/yazar. (1-5)
166
Konumasnda veya yazlarnda kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. (1-5) Konuurken sorular sorar ve sorulanlara cevap verir. (1-5), Sorular yazar. (2-5) Konumasnda veya yazlarnda farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri kullanr. (4-5), (4-5) Konumasnda veya yazlarnda destekleyici ve aklayc rnekler verir. (35), (2-5) Konumasnda veya yazlarnda nem belirten ifadeleri kullanr. (4-5) Konumasnda veya yazlarnda mizahi gelere yer verir.(4-5) Konumasna dikkat ekici ve arpc ifadelerle balar ve sonlandrr.(4-5) zlenim ve deneyimlerine dayal yazlar yazar. (1-5) Yazsnn giri ve sonu cmlelerini zenle seer.(4-5) Konumasnda veya yazlarnda bir fikre katlp katlmadn nedenleriyle ortaya koyar. (3-5), (2-5) Holanp holanmad olay, durum, kii vb. hakknda konuur veya yazar. (1-2) Kendisine ilgin ve ekici gelen karakter, olay, yer, an vb. ile ilgili gr ve dncelerini yazar. (2-5) Kendisini, ailesini ve evresini tantr veya yazar. (1-5) Dilek, istek, beenilerini ve ikyetlerini ilgili kiilere bildirir veya yazl olarak ifade eder. (3-5), (5) Duygu, dnce ve hayallerini szl olarak veya yazl olara ifade eder. (1-5) Konumalarn zetler veya zet karr. (4-5), (3-5) Grup almalarnda duygu ve dncelerini paylar. (1-5) Duygu, dnce ve izlenimlerini drama, tiyatro, mzikli oyun vb. yollarla sunar. (1-5) Sunularnda gerek nesne ve modelleri kullanr.(1-5) Sunularnda ierie uygun grseller seer ve kullanr.(2-5)
167
Duygu, dnce, bilgi ve izlenimlerini resim, ekil, sembol ve renkleri kullanarak grselletirir. (1-5) Bilgileri tablo ve grafikle sunar. (3-5) Sunularnda harita ve krokiden yararlanr. (4-5) Bilgi, duygu ve dncelerini sunmak amacyla biliim teknolojilerinden yararlanr. (3-5) Bilgi edinmek amacyla soru sorar. e. Sz Varln Kullanma Konumasnda veya yazlarnda sz varlndan yararlanr.(4-5) Konumasnda veya yazlarnda kelimeleri yerinde ve anlamna uygun kullanr. (1-5), (2-5) rendii yeni kelimeleri konumalarnda veya yazlarnda kullanr. (1-5), (2-5) Yazlarnda kelime trlerini ilevine uygun kullanr. (3-5) Yazlarnda farkl cmle yaplarna yer verir. (5) Seslerden/harflerden heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cmleler oluturarak yazar. (1-2) 5. LME VE DEERLENDRME Konumac, konuma ortam ve konuma ierii hakkndaki dncelerini belirtir. (1-3) Konumacy, konuma ortamn ve konuma ieriini deerlendirir. (4-5) Konuma biimi ierii ve konuma ortam hakkndaki dnceleri belirtir. (1-3) Konuma biimi, ierii ve konuma ortamn deerlendirir. (4-5) Okumasn, ortam ve ierii deerlendirir. (4-5) Yazsn anlam ve biim asndan deerlendirir. (4-5) Sunularn deerlendirir. (3-5) Grsellerle sunulan bilgileri olaylar dnceleri yorumlar ve deerlendirir.(5)
168
. METN SEME VE LEME Bu balk altnda ders kitaplarnda yer alacak metinlerin seimi ve snflar dzeyinde metin ileme rnekleri verilmektedir. Bu rneklerde uygulayclarn renme-retme srecinde yapmas gereken almalar anlatlmaktadr. Metin ileme rnei olarak bilgilendirici, ykleyici ve iir verilmitir. Uygulayclar daha farkl teknikler kullanarak renme-retme srecini gelitirebilir. 1.Metin Seme Trke Dersi retim Programnda her temada drt metin ngrlmtr. Bu metinlerden biri dinleme metni olarak retmen klavuzunda, ise renci ders kitabnda verilmelidir. Dinleme ve okuma metinleri ykleyici, iir ve bilgilendirici trlerden seilmelidir. Her yazardan en fazla metin seilmelidir. Seilen metinlerde sadeletirme, ksaltma ve dzenleme yaplabilir. Metin seiminde kazanmlarn gerekletirilmesi gz nne alnarak hareket edilmelidir. retmenler tarafndan zorunlu olarak ilenmesi gereken okuma ve bir dinleme metni dnda, tema sonlarnda temayla ilikili serbest okuma metinlerine de yer verilmelidir. Birinci snfn ikinci dneminde serbest okuma metinlerinin drd ykleyici metin, ikisi bilgilendirici metin, ikisi ise iir metni olmaldr. kinci ve nc snflarda serbest okuma metinlerinin sekizi ykleyici metin, drd bilgilendirici metin ve drd iir metni olmaldr. Drdnc ve beinci snflarda ise alts ykleyici metin, alts bilgilendirici metin, drd iir metni olmaldr. retmen serbest okuma saatlerinde bu metinleri, okuma alkanln kazandrmak amacyla kullanabilecei gibi gereklemediini dnd kazanmlar vermek iin de kullanabilir. Metinlerde bulunmas gereken nitelikler aada verilmitir: 1. Metinler, Trk mill eitiminin genel amalar ve temel ilkelerine uygun olmaldr. 2. Laik, sosyal ve hukuk devleti anlayna ters den ifadelere yer verilmemelidir. 3. Metinler mill kltr ve deerlerimize uygun olmaldr. 4. Metinler Trkenin gzellik ve inceliklerini yanstmal ve edeb deer tamaldr. 5. Metinler bilimsel ve farkl bak alarna ynlendirici olmaldr. 6. Metinlerde bilimsel hata ve bilimsellie aykr ifadeler bulunmamaldr. 7. Metinler Trke Dersi retim Programnn temel becerilerini ve kazanmlarn gerekletirecek nitelikte olmaldr. 8. Metinlerde insan hak ve zgrlklerine, demokratik deerlere ve hukukun stnlne aykr geler yer almamaldr. 9. Metinlerde siyasi ve ideolojik anlama gelebilecek ifadeler yer almamaldr. 10. Metinlerde mantk dokusu ve konu btnl olmaldr. 11. Metinler, Trkenin anlatm zenginliklerini ve gzelliklerini yanstmaldr. 12. Metinlerde rencilerin sosyal, zihinsel ve psikolojik geliimini olumsuz ynde etkileyebilecek cinsellik, karamsarlk, iddet vb. ieren geler yer almamaldr.
169
13. Metinler ocuun yana, snf seviyesine ve ilgi alanlarna uygun olmal, ocukta merak uyandrmal, okuma sevgisi ve alkanl kazandrmaldr. 14. Metinler, rencinin kiisel geliimine katkda bulunacak ve onlara estetik bir duyarllk kazandracak nitelikte olmaldr. 15. Metinler rencilerin hayal dnyalarn, yaratclklarn zenginletirecek ve rencilere eletirel bak as kazandracak nitelikte olmaldr. 16. Metinlerde yer alan ifadeler anlatm, yazm ve noktalama ynnden Trkenin kurallarna uygun olmal, olmayanlar dzeltilmelidir. 17. Metinlerdeki dzenlemelerde Trk Dil Kurumu Szlk ve Yazm Klavuzunun son basm esas alnmaldr. 18. iir trndeki metinler renci seviyesine uygun, iir dilinin zelliklerini yanstan, sz varln zenginletiren, trnn gzel rneklerinden seilmelidir. 19. Yabanc dillerden alnm, dilimize yerlememi kelimeler yerine Trkeleri tercih edilmelidir. 20. Metinlerde dzenleme metnin zn, anlam btnln ve verilmek istenen mesaj bozmayacak ekilde yaplmaldr. 21. Metinler rencinin seviyesi gz nnde bulundurularak sz varln gelitirecek nitelikte kelime ve kelime grubu iermelidir. 22. eviri metinlerin seiminde Trkenin doru, gzel ve etkili kullanlm olmasna zen gsterilmelidir. 23. Trke dersinin amalar dorultusunda seilen bilgilendirici metinlerde bilgi, dorudan verilebilecei gibi ykleyici anlatm yoluyla da verilebilir. 2. Metin leme ve Etkinlikler Trke dersinin gerei olarak etkinlikler szl, yazl ve grsel olarak yrtlmektedir. zellikle szl etkinlikler renci alma kitabnda verilememektedir. Bu tr etkinlikleri ilikin retmen klavuzunda gerekli aklamalar ve ynlendirmeler yaplmaldr. Bunlarn dnda kalan dier etkinlikler ve uygulamalar renci alma kitabnda verilmelidir. renciye verilmesi dnlen ilve etkinlikler ise retmen klavuzunda verilebilir. retmen klavuz kitaplaryla birlikte retmenlerin snf iinde gerekletirecekleri dinleme etkinliklerinde kullanmak amacyla iinde dinleme metinlerinin bulunduu CD verilmelidir. Hazrlanacak CDlerdeki metinler, alannda uzman kiiler tarafndan seslendirilmelidir.
170
3. Metin leme rnekleri Bu balk altnda snf dzeylerine gre metin ileme rnekleri verilmektedir. Bu metinlerin balklar ve snf dzeyleri aada grlmektedir: 1. Snf -Benim Adm Selen 2. Snf - Kr arks 3. Snf - Kular ve zellikleri 4. Snf- Vens, Gnein nnden Geti 5. Snf- Uyku 6. Annenin Olu (Dinleme Metni)
171
1. Snf Metin leme rnei Benim Adm Selen
172
Tema Ad: Birey ve Toplum Metin Ad: Benim Adm Selen Metin Tr: ykleyici Metin BENM ADIM SELEN METNNN KAZANIMLARI
DNLEME 1.Dinleme Kurallarn Uygulama 1.Dinlemek iin hazrlk yapar. 2.Dikkatini dinlediine younlatrr. 3.Grg kurallarna uygun dinler. 2.Dinlediini Anlama 1.Dinlerken vurgu, tonlama ve telffuza dikkat eder. 2.Dinledii olayn nasl gelieceini ve sonucunu tahmin eder. 3.Balktan hareketle dinleyecei konunun ieriini tahmin eder. 3.Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Dinleme 1.Metni takip ederek dinler. KONUMA 1. Konuma Kurallarn Uygulama 1.Konumak iin hazrlk yapar. 2.Dinleyicilerle gz temas kurar. 3.itilebilir bir ses tonuyla konuur. 4.Kelimeleri yerinde ve anlamlarna uygun kullanr. 5.Kelimeleri doru telffuz eder. 6.Grg kurallarna ve deerlere (mill, manevi, kltrel, ahlk, sosyal vb.) uygun konuur. 2. Kendini Szl Olarak fade Etme 1.Kendine gvenerek konuur. 2.Yeni rendii kelimeleri konumalarnda kullanr. 3.Konumalarnda yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. 4.Duygu, dnce ve hayallerini szl olarak ifade eder. 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Konuma 1.Deneyim ve anlarn anlatr. OKUMA 1.Okuma Kurallarn Uygulama 1.Okumak iin hazrlk yapar. 2.Okuduunu Anlama 1.n bilgilerini kullanarak okuduunu anlamlandrr. 2.Okuduklarnn konusunu belirler. YAZMA 1.Yazma Kurallarn Uygulama 1.Yazmak iin hazrlk yapar. 2.Anlaml ve kurall cmleler yazar. 3.Btn yazlarn bitiik eik yaz ile yazar. 2. Kendini Yazl Olarak fade Etme 1.Yazlarnda kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. GRSEL OKUMA 1.Resim ve fotoraflar yorumlar. GRSEL SUNU 1.Duygu, dnce ve bilgi ve izlenimlerini resim, ekil, sembol ve renkleri kullanarak grselletirir.
173
A.HAZIRLIK 1. n Hazrlk
rencilerinizden renkli karton, makas ve boya kalemleri getirmelerini isteyiniz.

b. Zihinsel Hazrlk a.n bilgileri harekete geirme Snfa girdiinizde isim ve yer belirtmeden iaretlerle Sen gel! vb. ifadelerle birka rencinizi yannza arnz. Bu srada rencilerin bir aknlk yaamasn, arlan kiilerin kim olduunu bulmaya almalarn salaynz. Daha sonra aadaki sorular sorunuz: Adlarmz olmasayd ne olurdu? sorusuyla bir tartma balatn. Baba, anne veya kardelerinin kendilerine adlarndan baka nasl hitap ettiklerini sorun. b. Anahtar kelimelerle alma Metinde geen ad, cici, bebeim, meleim kelimeleri zerinde rencilerinizle konuunuz ve anlam kurma almalar yapmalarna yardmc olunuz. c. Metni tanma ve tahmin etme rencilerden kitaplarn amalarn, metinde yer alan grsellerden ve metnin balndan yararlanarak metnin ieriini tahmin etmelerini, tahminlerini sylemelerini isteyiniz. rencilerin dikkatlerini younlatrmak amacyla farkl almalar da yapabilirsiniz.
BENM ADIM SELEN Benim adm Selen! Se-len Kimse adm syleyemiyor. Hep baka eyler diyor. Bilmiyorum neden? Annem her sabah, Gnaydn bebeim der. Ben bebek deilim, Selenim, diyorum, yalnzca glp bana sarlyor. Adm bir trl sylemiyor. Anlamyorum neden Ablamla oyun oynarken, Ben tavanm, sen de kaplumbaa, diyor. (1) Ben kaplumbaa deilim, Selenim, diyorum. ff aptal ocuk, deyip surat asyor. Ben aptal ocuk deilim, Selenim, deyince ok kzyor odasna gidiyor. Bu ocukla oyun oynanmaz anne, diyor. Bu doru deil, yalan! Adm sylese her oyunu oynarm, ters takla bile atarm . Bakkal amca beni her grnde, Merhaba kk kz, der. Ben kk kz deilim, Selenim, deyince ok mutlu oluyor. Bana ikolata, eker veriyor. Tanr bilir neden? Ablamla oyun oynarken, "Ben tavanm, sen de kaplumbaa," diyor. (1) " Ben kaplumbaa deilim, Selen'im," diyorum. "ff aptal ocuk", deyip surat asyor. "Ben aptal ocuk deilim, Selen'im," deyince ok kzyor. Odasna gidiyor. "Bu ocukla oyun oynanmaz anne," diyor. Bu doru deil, yalan! Adm sylese her oyunu oynarm, ters takla bile atarm.
174
B.ANLAMA 1. Dinleme, Grsel Okuma ve Okuma a. Dinleme Metni okumadan nce rencilere dinleme kurallarn hatrlatnz. (Kazanm tablosundan yararlannz.) (1), (2) ve (3) numaral yerlerde durarak rencilerinize aadaki sorular sorunuz. rencilerinizden tahminlerini szl olarak ifade etmelerini isteyiniz. Okumay (1) iaretinin olduu yerde durdurun ve Selen ablasna ne sylemi olabilir? (2) Babas Selene ne sylemi olabilir? (3) Sizce Selene ismini kimler sylyor olabilir? Tahmin almasndan sonra okumaya devam ediniz. Okumann ardndan tahminlerinin doruluunu kontrol etmek amacyla snfta ksa bir tartma yaptrnz. b.Grsel okuma: Dinleme sonras metindeki resimlerle metnin ierii arasndaki ilikiyi sorgulamalarn salaynz. c. Okuma rencilere sesli okuma yaptrnz. Dierlerinin de metni takip etmelerini isteyiniz. Okurken metinde anlamlarn bilmedikleri kelimeleri belirlemelerini isteyiniz. . Anlamlar bilinmeyen kelimelerle alma: Okuma sonrasnda anlamlarn bilmedikleri ve belirledikleri kelimelerin anlamlarn kendisinden, nce veya sonra gelen kelime, cmle, resim ve sembollerden yararlanarak tahmin etmelerini salaynz. 2. Metni nceleme rencilerinize aadaki sorular sorunuz: 1.Selene adn sylemeyenler kimlerdir? 2.Selene adn sylemeyenler, ona nasl sesleniyorlar? isteyiniz. Komu teyze ne zaman bize gelse, Ne haber cici kz, der. Ben cici kz deilim, Selenim, dediim anda yanaklarma saldryor sktryor da sktryor, pyor da pyor. Yanaklarm hem acyor, hem de kzaryor. pmezse olmaz m?.. Kim bilir? Akam babam eve gelince, Ho geldin Serdar babacm, diyorum. Belki o da benim adm syler diye. (2) Ne gezer? Ho bulduk meleim, diyor. Ben melek deilim, Selenim, deyip adm hatrlatyorum. Biliyorum tatl kzm, diyor ama adm sylemiyor. Acaba neden?
Benim Adm Selen metninin kendilerine ilgin gelen bir blmn, nedenleriyle birlikte anlatmalarn isteyiniz. rencilerinizden 1. etkinlii yapmalarn isteyiniz. Selenin yerinde olsaydnz size isminizle hitap edilmedii zaman neler hissederdiniz? 3. Sz Varln Gelitirme rencilerinizden 2. etkinlii yapmalarn isteyiniz. C.ZHNDE YAPILANDIRMA 1.Gnlk Hayatla likilendirme Metinde anlatlanlarla ilgili kendi yaantlarndan ve gnlk hayattan rnekler vermelerini isteyiniz. Kendilerinin de adlarnn dnda bir adla arldklar oluyor mu? sorusunu sorunuz. 2.Dier Derslerle likilendirme Hayat bilgisi: Benim Esiz Yuvam temas, Kzgnlk ve fke gibi duygularn hangi durumlarda ortaya ktn gzlemler. Kazanm ile ilikilendirebilirsiniz. evresindekilerle iletiim kurarken kzgnlk, fke gibi duygularn kontrol etmesi gerektiini vurgulaynz. Grsel Sanatlar: Snfa getirdikleri renkli karton ve boya kalemlerini kullanarak kendileri iin isim kart hazrlamalarn isteyiniz. 3.Aratrma: rencilerden isimlerinin anlamlarn aratrmalarn isteyiniz.
175
.KENDN FADE ETME 1. Zihinsel Hazrlk a.n Bilgileri Harekete Geirme-Konu Belirleme rencilerinize aadaki sorular sorunuz: 1.Ailenizdeki ve evrenizdeki kiiler sizi nasl aryor? 2.sminizle arlmadnz zaman ne hissedersiniz? b.Tr ve sunu eklini belirleme rencilerinizle beraber setikleri konuyu hangi trde (iir, yk vb.) hazrlayacaklarn ve nasl sunacaklarn belirlemelerini isteyiniz. 2.Kurallar Gzden Geirme rencilerinizden konuma ve yazma kurallarna dikkat etmelerini isteyiniz. 3.Konuma, Yazma ve Grsel Sunu rencilerden belirledikleri konuya uygun olarak kendilerini ifade etmelerini isteyiniz. rnek Konular: nsanlar isimleri ile armann nemi. nsanlara isimleri ile seslenmemek ne gibi sonular ortaya karr? a.Konuma rencilerinizde beyin frtnas kullanarak belirlemi olduklar konulardan veya rnek konulardan birini semelerini isteyiniz. Yeni rendikleri kelimeleri konumalarnda kullanmalar gerektiini vurgulaynz.
Adm syleyen yok sanmayn sakn! (3) Yldzlar, ay dede, karanlk, aycm her akam bana, yi uykular Selen! diyorlar. yi uykular yldzlar! yi uykular ay dede! yi uykular karanlk! yi uykular ayck!..
Aysel GRMEN Benim Adm Selen
b.Yazma rencilerinizden setikleri konulardan birini defterlerine bir paragraf halinde yazmalarn isteyiniz. Yazlarnda kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler vermelerini isteyiniz. c.Grsel sunu Siz Selenin yerinde olsaydnz ne yapardnz? sorusuyla rencilerinizden dndklerini canlandrmalarn isteyiniz. 4.Sz Varln Kullanma Metin iinde yeni rendikleri kelimeleri konumalarnda ve yazlarnda kullanmalarn isteyiniz.
D. LME VE DEERLENDRME 1. 2. rencilerinizin doldurduklar alma ktlarn deerlendiriniz. Selenin duygularn anlatan bir yaz yazmalarn isteyiniz.
176
1.Etkinlik: Aadaki boluklar, verilen sorulara uygun olarak doldurunuz.
Metinde geen karakterler kimlerdir? Metnin yazar sen olsaydn metne ne ad verirdin? Neden?
.................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... ................................................................. ................................................................. ................................................................. ..................... ................................................................. .................................................................
Okuduunuz metnin konusu nedir?
177
2.Etkinlik: Aadaki szleri ne zaman sylediinizi arkadalarnzla tartnz. Resimlerle kutu iindeki yazlar eletiriniz.
Merhaba
Hoa kal
yi geceler
Gnaydn
178
2. Snf Metin leme rnei Kr arks
179
Tema Ad: Salk ve evre Metin Ad: Kr arks
Metin Tr: iir

KIR ARKISI METNNN KAZANIMLARI DNLEME 1.Dinleme Kurallarn Uygulama 1. Dinlemek iin hazrlk yapar. 2. Dikkatini dinlediine younlatrr. 3. Grg kurallarna uygun dinler. 2.Dinlediini Anlama 1. Dinlerken vurgu, tonlama ve telffuza dikkat eder. 2. Balktan hareketle ierii tahmin eder. 3. Grsellerden hareketle ierii tahmin eder. 4. Dinlediklerini zihninde canlandrr. KONUMA 1. Konuma Kurallarn Uygulama 1. Konumak iin hazrlk yapar. 2. Dinleyicilerle gz temas kurar. 3. itilebilir bir ses tonuyla konuur. 4. Kelimeleri yerinde ve anlamna uygun kullanr. 5. Kelimeleri doru telffuz eder. 6. Grg kurallarna ve deerlere (mill, manevi, kltrel, ahlk, sosyal vb.) uygun konuur. 7. Konumalarnda beden dilini kullanr. 2. Kendini Szl Olarak fade Etme 1. Kendine gvenerek konuur. 2. rendii yeni kelimeleri konumalarnda kullanr. 3. Konumalarnda yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. 4. Duygu, dnce ve hayallerini szl olarak ifade eder. OKUMA 1.Okuma Kurallarn Uygulama 1. Okumak iin hazrlk yapar. 2.Okuduunu Anlama 1. n bilgilerini kullanarak okuduunu anlamlandrr. 2. Okuduklarnn konusunu belirler. 3. Okuduu iirin ana duygusunu belirler. 4. Balk ve ierik arasndaki ilikiyi sorgular. 5. Okuduu metnin ierii hakknda dncelerini belirtir. YAZMA 1.Yazma Kurallarn Uygulama 1. Yazmak iin hazrlk yapar. 2. Anlaml ve kurall cmleler yazar. 2. Kendini Yazl Olarak fade Etme 1. Yazlarnda kendi yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Yazma 1. Mektup yazar. GRSEL OKUMA 1. Resim ve fotoraflar yorumlar. 2. Doay izler, doadaki deiimleri fark eder ve yorumlar. GRSEL SUNU 1. Duygu, dnce, bilgi ve izlenimlerini resim, ekil, sembol ve renkleri kullanarak grselletirir.
180
A. HAZIRLIK 1. n Hazrlk rencilerinizden metin ileme srecinde kullanmalar iin doa ve hayvanlar ile ilgili fotoraflar resimler, szlk, iml klavuzu getirmelerini isteyiniz. 2. Zihinsel Hazrlk a. n bilgileri harekete geirme rencilerinizden daha nce gittikleri bir piknik veya kr gezisinde grdkleri hakknda (bitkiler, bcekler, manzara vb.) konumalarn isteyiniz. b. Anahtar kelimelerle alma rencilerinizden aadaki kelimelerin anlamlar zerine bir tartma yapmalarn ve tahminlerini yazmalarn isteyiniz (1.Etkinlik). kr tabiat bcek
KIR ARKISI Tam otlarn sarard zamanlar Yere yzkoyun uzanyorum Toprakta bir tel, bir tel Karncalar teden beri dostum. Ellerime hanmbcekleri konuyor Ne eker ey onlar! U bcek, u bcek diyorum Uuyorlar. Tabiatla har neir Krlarda geen ikindi vakti. Sakin, dinlenmi, rahat Bir gn daha bitti. Behet Necatigil
b.Okuma rencilerinizden iiri bireysel veya grup hlinde okumalarn isteyiniz. Okurken iirdeki duyguyu ses tonlarna yanstmalarn ve beden diliyle bu duygular desteklemelerini isteyiniz. c. Grsel okuma Resimde neler grdklerini sorunuz ve resimden ve balktan yola karak iirin ierii, bal ve resimleri arasnda nasl bir iliki olduunu sorgulamalarn isteyiniz. . Anlam bilinmeyen kelimelerle alma rencilerinizden iirde geen anlamn bilmedikleri kelimeleri belirlemelerini, belirledikleri bu kelimelerin anlamalarn resimli szlkten yararlanarak bulmalarn isteyiniz. rencilerinizden kelimelerle anlamalarn eletirmelerini isteyiniz (3. Etkinlik). 2. Metni nceleme rencilerinizden iirin ana duygusunu belirlemelerini, iire farkl balklar bulmalarn, iirin en ok holarna giden blmn nedenleriyle birlikte yazmalarn isteyiniz (Etkinlik 4).
c. Metni tanma rencilerinizin, ierikle ilgili bilgi edinmeleri amacyla iiri birka dakika gzden geirmelerini isteyiniz. Daha sonra iirde neler dikkatinizi ekti? Aklnzda neler kald? sorularn yneltiniz. B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma ve Grsel Okuma a. Dinleme: iiri bir kez rencilerinize sesli olarak okuyunuz. rencilerinizden, iir hakknda zihinlerinde canlandrdklarn grselletirmelerini isteyiniz. (2. Etkinlik).
3. Sz Varln Gelitirme rencilerinizden anlam bilinmeyen kelimeler blmnde bulduklar kelimeleri szlkteki srasna gre sralamalarn ve bu szckleri birer cmle iinde kullanmalarn isteyiniz. Cmleleri defterlerine yazdrnz.
181
3. Konuma, Yazma ve Grsel Sunu C. ZHNDE YAPILANDIRMA 1. Gnlk Hayatla likilendirme rencilerinizden doa gzelliklerini korumak amacyla zerimize den grevleri tartarak yazmalarn isteyiniz. (5.Etkinlik). 2. Dier Derslerle likilendirme Mzik: rencilerinizden iiri bestelemelerini ve snfla paylamalarn isteyiniz. Hayat bilgisi: evre ve doa bilincinin nemini vurgulayarak Dn, Bugn, Yarn temas nsann yaad evreyi temiz tutmasnn kendi sal ve geliimiyle ilikili olduunu kavrar. kazanmyla ilikilendirebilirsiniz. 3. Aratrma rencilerinizden doa ile ilgili iirler aratrmalarn ve bulduklar iirleri snf nnde okumalarn isteyiniz. a. Konuma rencilerinizden iirde geen yeri ve ortam betimlemelerini isteyiniz. b. Yazma rencilerinizden iirin btnnden hareketle iirde eksik braklan nc ktay yazmalarn isteyiniz (6.Etkinlik). rencilerinize aire bir mektup yazdrnz. (7.Etkinlik) c. Grsel Sunu rencilerinize tabiattaki hangi canlya benzemek istediklerini sorunuz ve bunu beden diliyle gstermelerini isteyiniz. D. LME VE DEERLENDRME a. z Deerlendirme Formundan yararlanarak rencilerin kendilerini deerlendirmelerini salaynz. b. alma ktlarn ve gzlem formlarn kullanarak sreci deerlendiriniz.
. KENDN FADE ETME 1. Zihinsel Hazrlk a. n bilgileri harekete geirme - Konu belirleme rencilerinizle konuma veya yazma konularn belirleyiniz. Konu belirlerken beyin frtnas yaptrabilirsiniz. 2. Kurallar Gzden Geirme rencilerinize konuma ve yazma kurallarn hatrlatarak sunumlarnda bunlara dikkat etmelerini isteyiniz.
NOTLAR
182
1. Etkinlik Kelimelerin anlamlarn tahmin ediniz. Kr : . ... Tabiat :. Bcek: 2. Etkinlik iirle ilgili zihninizde canlandrdklarnz resimleyiniz
183
3. Etkinlik Kelime ile anlamn eletiriniz.
Har neir Tela Hanm bcei Tabiat Sararmak kindi vakti
Doa. Kara benekli krmz renkli bir bcek. Kaynama, bir arada olma. Acelecilik le ile akam arasndaki sre. Rengi sarya dnmek.
4. Etkinlik
...................................................................................................... ...................................................................................................... ...................................................................................................... ......................................................................................................
iirde ilenen ana duygu nedir?
iirin en ok hangi blmn sevdiniz? Niin? iirin ad sizce ne olmal?

............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................
..................................................................................... ..................................................................................... ....................................................................................
184
5. Etkinlik Doadaki gzellikleri korumak amacyla zerimize den grevler:

....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................
6. Etkinlik: iiri tamamlaynz KIR ARKISI Tam otlarn sarard zamanlar Yere yzkoyun uzanyorum Toprakta bir tel, bir tel Karncalar teden beri dostum. Ellerime hanmbcekleri konuyor Ne eker ey onlar! U bcek, u bcek diyorum Uuyorlar. . . . . Tabitla har neir Krlarda geen ikindi vakti. Sakin, dinlenmi, rahat Bir gn daha bitti. Behet NECATGL
185
7. Etkinlik iir hakkndaki dncelerini iletmek iin aire bir mektup yaznz.
186
3. Snf Metin leme rnei Kular ve zellikleri
187
Tema Ad: Salk ve evre Metin Ad: Kular ve zellikleri Metin Tr: Bilgilendirici Metin KULAR ve ZELLKLER METNNN KAZANIMLARI DNLEME 1.Dinleme Kurallarn Uygulama 1.Dinlemek iin hazrlk yapar. 2.Dikkatini dinlediine younlatrr. 3.Dinleme amacn belirler. 2.Dinlediini Anlama 1.Dinlerken vurgu, tonlama ve telffuza dikkat eder. 2..Balktan hareketle dinleyecei konunun ieriini tahmin eder. 3.Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Dinleme 1.Katlml dinler. KONUMA 1. Konuma Kurallarn Uygulama 1.Konumak iin hazrlk yapar. 2.itilebilir bir ses tonuyla konuur. 3.Kelimeleri yerinde ve anlamlarna uygun kullanr. 4.Kelimeleri doru telffuz eder. 5.Konuma amacn belirler ve dinleyicilere ifade eder. 6.Konuma konusunu belirler. 2. Kendini Szl Olarak fade Etme 1.Kendine gvenerek konuur. 2.Yeni rendii kelimeleri konumalarnda kullanr. 3.Konuurken dinleyicilere sorular sorar ve sorulanlara cevap verir. 4.Duygu, dnce ve hayallerini szl olarak ifade eder. 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Konuma 1.stlendii role uygun konuur. OKUMA 1.Okuma Kurallarn Uygulama 1.Okumak iin hazrlk yapar. 2.Okuma amacn belirler. 3.itilebilir ses tonuyla okur. 2.Okuduunu Anlama 1.n bilgilerini kullanarak okuduunu anlamlandrr. 2.Metinde verilen ipularndan hareketle karlat yeni kelimelerin anlamlarn tahmin eder. 3.Grsellerden yararlanarak metnin ieriini tahmin eder. 3.Sz Varln Gelitirme 1.Bilmedii kelimelerin anlamlarn aratrr. 4. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Okuma 1.Okurken nemli grd yerleri belirginletirir. YAZMA 1.Yazma Kurallarn Uygulama 1.Anlaml ve kurall cmleler yazar. 2.Yazma amacn belirler. 2. Kendini Yazl Olarak fade Etme 1.Kelimeleri yerinde ve anlamlarna uygun kullanr. 2.Yeni rendii kelimeleri yazlarnda kullanr. 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Yazma 1.kna edici yazlar yazar. GRSEL OKUMA 1.Resim ve fotoraflar yorumlar. 2.Doay izler, doadaki deiimleri fark eder ve yorumlar. GRSEL SUNU 1.Duygu, dnce ve izlenimlerini drama, tiyatro, mzikli oyun, kukla vb. yollarla sunar.
188
A. HAZIRLIK 1. n Hazrlk rencilerinizden ku resimleri getirmelerini isteyiniz. 2. Zihinsel Hazrlk a. n bilgileri harekete geirme rencilerinize, aadaki sorular sorabilirsiniz: evremizde hangi kular gryorsunuz? Kularn en nemli zellii nedir? Kular nasl beslenir? rencilerden gelen cevaplara gre farkl sorular da sorabilirsiniz. b. Anahtar kelimelerle alma ku kanat umak Anahtar kelimelerin anlamlarn rencilerin tartarak bulmalarn salaynz. Tartma sonularn yazmalarn isteyiniz (1.Etkinlik). c. Metni tanma ve tahmin etme rencilerinizden ilk cmleyi, anahtar kelimeleri, ksa konumalar, resimleri ve son cmleyi hzla okuyarak metni gzden geirmelerini ve kitaplarn kapatmalarn isteyiniz rencilerden kitaplarn amalarn, metinde yer alan grsellerden ve metnin balndan yararlanarak metnin ieriini tahmin etmelerini, tahminlerini not etmelerini isteyiniz (2. Etkinlik). . . Ama belirleme rencilerinize; Bu metni niin okuyacaksnz? Bu metni neden dinliyor olabilirsiniz? sorularn sorarak okuma ve dinleme amalarn belirlemelerini isteyiniz.
KULAR VE ZELLKLER Kular, tyl ve uabilen hayvanlardr. Tyler onlar scak tuttuu gibi umalarna da yardm eder. Tyler, salarmzla ayn maddedendir. Kuun yavrusunun vcudu hav denilen ince tylerle kapldr. Ku bydke, tyleri havlarn zerinde yetiir. Yetikin kuun tyleri ok kuvvetli, ancak hafiftir. Kularn kanatlar kollardr. Yiyeceklerini tutmak ve yuvalarn yapmak iin gagalarn kullanrlar. Umak iin kanatlarn aaya ve yukarya doru rparlar. Aaya doru vuruta, kanatlar aaya ve arkaya doru itilir; ku ne ve arkaya doru hareket eder. Yukarya doru vuruta kanatlar kaldrlr ve bklr; bylece ileriye doru itme hareketi srdrlr. Kuyruk, dmen ve fren olarak kullanlr.
189
B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma ve Grsel Okuma a. Dinleme Belirlenen amaca uygun olarak metni okuyunuz. rencilerinizden de dinleme srasnda 3. Etkinlii yapmalarn isteyiniz. rencilerinize dinleme kurallarna dikkat etmeleri gerektiini hatrlatnz. b. Okuma rencilerinizin, belirlenen amaca uygun olarak okumalarn salaynz. Okurken rencilerinizin metinde geen ku isimlerini belirlemelerini ve bunlarn altlarn izmelerini isteyiniz. c. Anlam bilinmeyen kelimelerle alma rencilerinizden okurken metinde anlamn bilmedikleri kelimeleri belirlemelerini, okuma sonrasnda anlamn bilmedikleri ve belirledikleri kelimelerin anlamlarn kendisinden nce veya sonra gelen kelime, cmle, resim ve sembollerden yararlanarak tahmin etmelerini salaynz (4. Etkinlik). . Grsel okuma rencilerinizden metnin grsellerine bakmalarn, n hazrlk blmnde getirmi olduklar resimlerle karlatrmalarn ve metnin ierii ile grseller arasndaki ilikiyi sorgulamalarn isteyiniz.
Kanatlarn biimi,
kuun nasl
utuunu
gsterir. Kl krlangcnn ok hzl uular iin uzun ve dar kanatlar vardr. Sln, aalarn arasnda dikey olarak ykselebilmek iin ksa, ancak geni kanatlara sahiptir. Arkuu ise kanatlarn o kadar hzl arpar ki kanat rp hemen hemen hi grlmez.
2. Metni nceleme rencilerinizden Kular ve zellikleri metninin kendilerine ilgin gelen bir blmn, nedenleriyle birlikte anlatmalarn isteyiniz. rencilerinizden metinde nemli grdkleri yerleri ve metinde geen kularn zelliklerini yazmalarn isteyiniz (5. Etkinlik). rencilerinizden Kular ve zellikleri metninin kendilerine ilgin gelen bir blmn zihninde canlandrmalarn ve grselletirmelerini (resim, ekil, karikatr vb. ) isteyiniz (6. Etkinlik).
190
3. Sz Varln Gelitirme Kark harfler ierisinde verilmi ku adlarn bulmalarn isteyiniz ( 7. Etkinlik). C. ZHNDE YAPILANDIRMA 1. Gnlk Hayatla likilendirme rencilerinizden evrelerinde grdkleri ku trlerine rnekler vermelerini, bu trlerin nasl er ZG beslendikleri, nerelerde yaadklar vb ile ilgili dncelerini aklamalarn isteyebilirsiniz. 2. Dier Derslerle likilendirme Mzik rencilerinize, Kular Uar Ben Koarm veya rencilerin bildii kularla ilgili arklar veya trkler syletebilirsiniz. Hayat bilgisi Benim Esiz Yuvam temas Aile iinde kendisinin stlenebilecei grevlerle ilgili yeni fikirler retir. Kazanmyla; anne ve baba kularn yavrularn nbetlee beslemelerinden hareketle, kendi ailelerindeki paylam, dayanma, dev ve sorumluluklar hakknda konuturarak ilikilendirme yapabilirsiniz. 3. Aratrma Bir ok ku trnn bir arada yaad yerlere Ku Cenneti diyoruz. Ku cenneti ile ilgili aadaki sorular eitli kaynaklardan yararlanarak cevaplandrnz. lkemizde ka tane ku cenneti vardr, adlar nelerdir? Nerelerde bulunmaktadr? lkemizdeki ku cennetlerinde yaayan ku trleri nelerdir? rencilerinizden rendiklerini bir rapor halinde yazmalarn ve yazma kurallarna dikkat etmelerini isteyiniz.
Kularn kemiklerinin ii botur. Bu da onlarn rahata havalanmalarn salar. Kularn akcierleri ise, umak zere gerekli enerjiyi retebilmek iin zel blmlere sahiptir.
. KENDN FADE ETME 1. Zihinsel Hazrlk a. n bilgileri harekete geirme-Konu belirleme rencilerinize aadaki sorular sorunuz: 1. Yaplan aratrmalara gre dnyada ku trleri azalmaktadr. Bunun nedenleri neler olabilir? 2. Kular koruyabilmek iin neler yaplabilir? 3. Kularn insan yaamna ve doal dengenin korunmasna faydalar neler olabilir? b. Ama belirleme rencilerinizden konuma, yazma ve grsel sunu amalarn belirlemelerini isteyiniz. c. Tr ve sunu eklini belirleme rencilerden setikleri konuyu hangi trde (iir, yk vb.) hazrlayacaklarn ve nasl sunacaklarn belirlemelerini isteyiniz. 2. Kurallar gzden geirme rencilerinizden konuma ve yazma kurallarn hatrlatarak bunlara dikkat etmelerini isteyiniz.
191
3. Konuma, Yazma ve Grsel Sunu rencilerinizden belirledikleri konuya uygun olarak kendilerini ifade etmelerini isteyiniz: nek Konular: Kular neden g ederler? Hangi ku olmak isterdiniz? Neden? a. Konuma rencilerinizden belirlemi olduklar konulardan veya rnek konulardan birini semelerini, setikleri konu ile ilgili betimlemeler yapmalarn, konumalarnda konuma kurallarna uymalarn isteyiniz. b. Yazma rencilerinizden kular korumak gerektiini anlatan ikna edici bir yaz yazmalarn isteyiniz. c. Grsel sunu rencilerinizden g eden kular canlandrmalarn isteyiniz (Drama etkinlii). 4. Sz Varln Kullanma rencilerinizden rendikleri yeni kelimeleri yerinde ve anlamna uygun olarak kullanmalarn neriniz. Anonim Junior Genlik Ansiklopedisi (Dzenlenmitir) Btn kular yumurtlar. Yumurtladktan sonra bunlarn zerine oturur, yuvalarndan ayrlmazlar. Bylece, yumurtalarn srekli scak kalmasna alrlar. Bu ii, eleriyle nbetlee yaparlar. Yumurtadan kan yavrular srekli yiyecek ister. O zaman da anne baba kular yavrularn nbetlee besler. Ne gzel ve anlaml bir ibirlii deil mi?
D. LME VE DEERLENDRME a. z Deerlendirme Formundan yararlanarak rencilerin kendilerini deerlendirmelerini salaynz. b. alma ktlarn ve gzlem formu kullanarak sreci deerlendiriniz. Bu ilemler iin klavuzun lme ve deerlendirme blmnde sunulan formlardan yararlannz.
192
1. Etkinlik Aadaki kelimelerin anlamlarn yaznz. Ku Kanat Umak
2. Etkinlik
Bu metinde neler anlatlyor, tahmin ediniz.
193
3. Etkinlik Aada verilen boluklar metni dinlerken doldurunuz.
1. Metnin baln yaznz.
2. Kanatlarn biimi ..........nasl utuunu gsterir.
3. Sln, aalarn arasndan............olarak ykselebilir.
4. Kular kuyruklarn ...... ve ....... olarak kullanrlar.
5. Kularnn kemiklerinin iinin bo olmas onlarn rahata .......... salar.
194
4. Etkinlik Anlam bilinmeyen kelimeler
... Anlamn bilmediin . kelimelerin anlamn bulmak iin arkadanla tart. Cmlenin anlamndan tahmin et. retmenine sor.
195
5. Etkinlik Bu metinde nemli grdn yerleri kendi cmlelerinle yaz.
Metinde geen kularn birer zelliini yaznz.
Kl krlangc .. . Sln .. . Ar kuu .. .
Kularn ortak zellikleri nelerdir?

........................................................................... ........................................................................... ........................................................................... ........................................................................... ........................................................................... ........................................................................... ........................................................................... ........................................................................... ........................................................................... .
6. Etkinlik
196
6. Etkinlik: Metnin size gre ok ilgin olan bir blmn resimleyerek anlatnz.
197
7. Etkinlik Harfler arasnda sakl ku adlarn bulunuz. Yuvarlak iine alnz.
A G V E R C N K
E M D T H S S C E
K A N A R Y A E V K
Y R Z K M K R N L
P T S N A M
I Z L E Y L E K K
198
4.Snf Metin leme rnei Vens, Gnein nnden Geti
199
Tema Ad: Dnyamz ve Uzay Metin Ad: Vens Gnein nnden Geti Metin Tr: Bilgilendirici Metin VENS GNEN NNDEN GET METNNN KAZANIMLARI DNLEME 1. Dinleme Kurallarn Uygulama 1. Dinlemek iin hazrlk yapar. 2. Dinleme amacn belirler. 3. Dinleme amacna uygun yntem belirler. 4. Dinlediine dikkatini younlatrr. 5. Grg kurallarna uygun dinler. 2.Dinlediini Anlama 1. Dinlediklerinin konusunu belirler. 2. Dinlediklerini zetler. 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Dinleme 1. Katlml dinler. 2. Seici dinler. 3. Grup konumalarn ve tartmalarn dinler. KONUMA 1. Konuma Kurallarn Uygulama 1. Konumaya hazrlk yapar. 2. Konuma amacn belirler ve dinleyicilere syler. 3. Konuma yntemini belirler. 4. Dinleyicilerle gz temas kurar. 5. Kelimeleri yerinde ve anlamlarna uygun kullanr. 6. Kelimeleri doru telffuz eder. 7. Akc konuur. 8. Sesine duygu tonu katar. 9. Konumalarnda beden dilini kullanr. 10. Konuma srasnda gereksiz hareketlerden kanr. 11. Konu dna kmadan konuur. 12. Grg kurallarna ve deerlere (mill, manev, kltrel, ahlk, sosyal vb.) uygun konuur. 2. Kendini Szl Olarak fade Etme 1.Konumalarnda yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. 2.Duygu, dnce ve hayallerini szl olarak ifade eder. 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Konuma 1.Grup almalarnda duygu ve dncelerini paylar. OKUMA 1. 1. 2. 3. 4. 5. Okuma Kurallarn Uygulama Okumaya hazrlk yapar. Okuma amacn belirler. Okuma amacna uygun yntem belirler. Okuduu kelimeleri doru telffuz eder. Noktalama iaretlerine dikkat ederek okur.
200
6. 7. 8. 9.
Sesli okumada vurgu ve tonlamalara dikkat eder. Akc okur. Kurallarna uygun sessiz okur. Dikkatini okuduuna younlatrr
2. Okuduunu Anlama 1. Metinde verilen ipularndan hareketle, karlat yeni kelimelerin anlamlarn tahmin eder. 2. Okuduklarnda karlatrmalar yapar. 3. Anlam Kurma 1. Metin ii anlam kurar. 4. Sz Varln Gelitirme 1. Kelimelerin gerek, mecaz ve terim anlamlarn ayrt eder. 5. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Okuma 1. Anlama tekniklerini kullanr. 2. Paylaarak okumaktan zevk alr. YAZMA 1. Yazma Kurallarn Uygulama 1. Yazmaya hazrlk yapar. 2. Yazma amacn belirler. 3. Kelimeler, cmleler ve satrlar arasnda uygun boluk brakr. 4. Anlaml ve kurall cmleler yazar. 5. Yazlarnda noktalama iaretlerini doru ve yerinde kullanr. 6. Yazlarnda iml kurallarn uygular. 7. Sayfa dzenine ve temizliine dikkat eder. 8. Yazlarnda szlk ve iml klavuzundan yararlanr. 9. Sralamalarda say, sembol ve iaretlerden yararlanr. 10. Btn yazlarn bitiik eik yaz ile yazar. 11. Konu dna kmadan yazar. 12. Yazlarnda kelime tekrarndan kanr. 2. Kendini Yazl Olarak fade Etme 1. Yazsna uygun balk belirler. 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Yazma 1. Aklayc ve bilgilendirici yazlar yazar. GRSEL OKUMA 1. ekil, sembol ve iaretlerin anlamlarn bilir. 2. Grafik ve tablo ile verilenleri yorumlar. 3. Harita ve kroki okur. 4. Resim ve fotoraflar yorumlar. GRSEL SUNU 1. Sunularnda gerek nesne ve modelleri kullanr.
201
A. HAZIRLIK 1. n Hazrlk retmen hazrl: Kre, gne sistemi haritas, drbn renci hazrl: rencilerinizden kre eklinde cisimler getirmelerini isteyiniz. 2. Zihinsel Hazrlk a. n bilgileri harekete geirme rencilerinize aadaki sorular sorunuz: Gece gkyzne baktnzda neler gryorsunuz? Gkyznde gerekleen olaylar nasl gzlemleniyor? Daha nce gne veya ay tutulmasn izlediniz mi? rencilerden gelen cevaplara gre farkl sorular sorulabilir. b. Anahtar kelimelerle alma gzlem evi, teleskop, gkyz olay, gezegen, gk cismi. Anahtar kelimelerin anlamlarn rencilerin tartarak bulmalarn salaynz (1.Etkinlik). Anahtar kelimelerin kullanlaca boluk doldurma almasn yaptrnz (2. Etkinlik). c. Metni tanma ve tahmin etme rencilerden kitaplarn amalarn, metinde yer alan grsellerden, metnin balndan yararlanarak metnin ieriini tahmin etmelerini, tahminlerini sylemelerini isteyiniz. Tahminlerini kontrol etmek amacyla defterlerine not ettiriniz. rencilerin dikkatini younlatrmak amacyla farkl almalar da yapabilirsiniz. . Ama belirleme rencilerinizden Bu metni niin dinleyeceksiniz? sorusunu ynelterek dinleme amacn belirlemelerini isteyiniz. rencilerinizden dinleme, okuma ve yazma amalarn belirlemelerini isteyiniz. e. Tr, yntem ve teknikleri belirleme rencilerinizle birlikte dinleme ve okuma amacna uygun tr, yntem ve tekniini belirleyiniz. rnein; seici dinleme ve bilgi edinmek iin okuma", tr, yntem ve tekniini belirleyebilirsiniz.
Vens, Gnein nnden Geti Vens, 122 yl aradan sonra Gnein nnden tekrar geti. Trkiyeden de izlenebilen Vensn geii, 08: 13 te balad. Vens, Gnein nnden 6 saat 12 dakikada geti. Ancak, bu olay be buuk saat gzlenebildi. Gzlem evleri bu ilgin gkyz olayn izlettirmek amacyla kaplarn 08: 00- 14:00 saatleri arasnda halka at. Projeksiyon sistemi ile gzlenebilen Vensn geii ilkretim okulu ve fen liseleri rencilerinin ok ilgisini ekti. Gzlem evi grevlileri gei hakknda aklamalar yapt ve sorular cevapladlar. Vens, Merkrden sonra Gnee en yakn ikinci gezegen olup ktlesi Dnyaya yakn byklktedir. Vens, Gne doarken ve gn batmnda Gnee en yakn konumundadr. Bu konumdayken Dnyadan plak gzle rahatlkla grlebilir. Gne ve Aydan sonraki en parlak gk cismi Venstr. Halk tarafndan oban Yldz olarak da bilinir.
202
B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma ve Grsel Okuma a. Dinleme Dinleme ama, yntem ve tekniklerini rencilerle birlikte belirleyiniz. Metni sesli okurken baz yerlerde duracanz ve sorular soracanz, onlara tahmin yaptracanz syleyiniz. rencilerin buna gre dinlemelerini ve tahmin yapmalar gerektiini belirtiniz. Belirlenen ama ve ynteme uygun olarak metni okumaya balaynz.. rencilerin dinleme kurallarna uygun olarak dinlemelerini isteyiniz. Metin ierisinde (1) ve (2) rakamlarnn yazl olduu yerlerde okumaya ara vererek metnin sonrasn tahmin ettiriniz. Tahminlerini yazdrnz. (3. Etkinlik). Okumay (1) iaretinin olduu yerde durdurunuz ve Bu gezegenin, dnyamzdan farkl yanlar neler olabilir? sorusunu yneltiniz. Cevaplar aldktan sonra okumaya devam ediniz. Okumay (2) iaretinin olduu yerde durdurunuz ve Asit yamuru nelere yol aabilir? sorusunu ynelterek karm yapmalarn isteyiniz. Cevaplardan sonra imdi hep beraber doru cevabn ne olduunu grelim diyerek metni sonuna kadar okuyunuz. b. Okuma Okuma ama, yntem ve tekniklerini rencilerle birlikte belirleyiniz. rencilerin, belirlenen ama, yntem ve teknie gre okumalarn salaynz. Okurken metinde anlamlarn bilmedikleri kelimeleri belirlemelerini isteyiniz. c. Grsel okuma: Okuma sonrasnda metindeki resimlerle metnin ierii arasnda ilikiyi sorgulamalarn salaynz. . Anlam bilinmeyen kelimelerle alma Okuma sonrasnda anlamlarn bilmedikleri ve belirledikleri kelimelerin anlamlarn kendisinden nce veya sonra gelen kelime, cmle, resim ve sembollerden yararlanarak tahmin etmelerini salaynz.
Bu gezegenin ilgin ve farkl yanlar da vardr (1). rnein; Vensn Gne etrafndaki dnme hz, kendi ekseni etrafndaki dnme hzndan fazladr. Bu zellik, Vensn bir gnnn bir ylndan daha uzun olmasna yol aar.
Vensn Gne etrafndaki dnme sresi 224 gn, kendi ekseni etrafnda dnme sresi 243 gndr. Ayrca Vens dier gezegenlerin tersi ynde dnmektedir. Dier gezegenler saat ynnde dnerken, Vens saatin tersi ynnde ve ok yava bir ekilde dnmektedir.
2. Metni nceleme Vens, Gnein nnden Geti metninde kendilerine ilgin gelen bir blm, nedenleriyle birlikte anlatmalarn isteyiniz. Vens, Gnein nnden Geti metninde kendilerine ilgin gelen bir blm zihinlerinde canlandrmalarn ve grselletirmelerini (resim, ekil, karikatr vb. ) isteyiniz (4. Etkinlik). 5. Etkinlik: Vens ile Dnyann benzer ve farkl ynlerini karlatrmalarn isteyiniz. 6. Etkinlik: Metne farkl balklar bulmalarn isteyiniz. 3. Sz Varln Gelitirme Kelimelerin anlam zellikleri zerinde durunuz (7. Etkinlik).
203
C. ZHNDE YAPILANDIRMA 1. Gnlk Hayatla likilendirme Canllarn yaamn olumsuz etkileyen unsurlar sizce nelerdir? Bu olumsuzluklar ortadan kaldrmak iin siz neler nerirsiniz? sorularyla bir tartma ortam oluturunuz. 2. Dier Derslerle likilendirme Fen ve teknoloji: Gezegenimiz Dnya nitesi Dnyann eklinin kreye benzediini ifade eder. kazanm ile ilikilendirebilirsiniz. Bir projeksiyon sisteminin ne olduunu aratrmalar, elde ettikleri bilgilerden yararlanarak kendilerinin de bir projeksiyon sistemi gelitirmelerini isteyiniz. Matematik: lmealt renme alan Zaman lme birimlerinin kullanld problemleri zer ve kurar. kazanm ile ilikilendirebilirsiniz. Vensn geii 08:13te baladna ve 6 saat 12 dakika srdne gre, Vensn geii saat kata tamamlanmtr? sorusunu cevaplamalarn isteyiniz. 3. Aratrma Vens gezegenin adna niin oban Yldz da denildiini aratrmalarn ve rendiklerini bir rapor halinde sunmalarn isteyiniz.
ok youn bir atmosferi olan Vensn basnc da Dnyann basncndan yaklak olarak yz kat daha fazladr. Atmosferindeki koullar nedeniyle asit yamurlarnn ok sk grld Venste (2) Dnya zerindeki hibir canlnn yaayabilmesi mmkn deildir. Gnee 108 milyon kilometre uzaklktaki Venste scakln 325 santigrat derecenin zerinde olduu tahmin ediliyor.
. KENDN FADE ETME 1. Zihinsel Hazrlk a. n bilgileri harekete geirme-Konu belirleme rencilerinizin n bilgilerini harekete geirmek iin aadaki sorular sorunuz. Size gre Venste hayat var mdr? Vensn yaanabilir bir yer olmas iin neler olmaldr? rencilerden getirdikleri kre eklindeki cisimlerden yararlanarak rnek bir gne sistemi yapmalarn isteyiniz. b. Ama belirleme Konuma ve yazma amacn rencilerinizle belirleyiniz."Konumalarnzda neyi amalyorsunuz?" sorusunu sorunuz. c. Yntem ve teknikleri belirleme Konuma, yazma yntem ve tekniini rencilerle belirleyiniz.
. Tr ve sunu eklini belirleme rencilerinizle konuma, yazma ve grsel sunu konularn belirleyiniz. rnek konu; Vensn yaanlabilir bir yer olmas iin neler yaplabilir? rencilerden setikleri konuyu hangi trde (iir, yk vb.) hazrlayacaklarn ve nasl sunacaklarn belirlemelerini isteyiniz. 2. Kurallar Gzden Geirme rencilerin konuma ve yazma kurallarn uygulamalarn salaynz.
204
2. Konuma, Yazma ve Grsel Sunu a. Konuma rencilerden belirledikleri konu, ama, yntem ve tekniklere uygun olarak kendilerini szl ifade etmelerini isteyiniz. rencilerden, szl sunumlarnda grselleri kullanmalarn isteyiniz. b. Yazma rencilerden belirledikleri konu, ama, yntem ve tekniklere uygun olarak kendilerini yazl ifade etmelerini isteyiniz. Grupta her yenin anahtar kelimelerden de yararlanarak yukarda verilen konuyla ilgili bir paragraf oluturmalarn ve oluturduklar paragraflar birletirerek bir metin yazmalarn isteyiniz. Gruplarn hazrladklar metinleri dier gruplarla paylamalarn salaynz. rencilerinizden 8. etkinlii yapmalarn isteyiniz. c. Grsel Sunu Vens ve dier gezegenlerin Gne sistemindeki hareketlerini canlandrmalarn isteyiniz. 4. Sz Varln Kullanma rendii yeni kelimeleri yerinde ve anlamna uygun olarak kullanmalarn isteyiniz.
1610 ylnda teleskobun icadndan bu yana Vens sadece alt kez Gnein nnden geti. 6 Aralk 1882den bu yana Gnein nnden ilk kez bu gn gei yapan Vensn, bundan sonraki geii sekiz yl sonra, 6 Haziran 2012de, bir sonraki geii ise 11 Aralk 2117de gerekleecektir. Bir gazete haberi
D. LME VE DEERLENDRME 1. 2. rencilerinizi, alma ktlarn ve gzlem formlarn kullanarak deerlendiriniz. a. Uzay aratrmalar niin nemlidir? b. Venste yaasaydnz Dnyadaki nelerden mahrum kalrdnz? Bu aamalar iin klavuzun lme ve deerlendirme blmnde sunulan form ve leklerden yararlannz.
205
1. Etkinlik: Aadaki kelimelerin anlamlarn tartnz ve aadaki kutucuklarn iine yaznz.
gzlem evi gk cismi 2. Etkinlik
teleskop
gkyz olay gezegen
Teleskop, gezegen, gzlem evi, gk cismi, gkyz olaylar, kelimelerinden

yararlanarak aadaki boluklar doldurunuz. 1. Ankara Ahlatlbelde bulunan Ankara niversitesine ait
..Vensn geiinin gzlenebilmesi iin ziyaretilere kaplarn at. 2. 3. Geen sene ay tutulmasn .. ile izlemitim. . astronomi ile ilgilenen bilim adamlar tarafndan srekli
gzlemlenir. 4. 5. Gnee en yakn ikinci ......Venstr. Gne, dnya, gezegenler ve yldzlar birer..dir.
206
3. Etkinlik
Bu gezegenin, dnyamzdan farkl yanlar neler olabilir?
Tahmin edelim
Asit yamuru nelere yol aabilir?
207
4. Etkinlik:
Metnin size ilgin gelen bir blmn resimleyerek anlatnz.
208
5. Etkinlik Vens ile Dnyann benzer ve farkl ynlerini yaznz.
Dnya Benzer ynler
Vens
6. Etkinlik Metne farkl balklar bulunuz. 7. Etkinlik Aadaki alt izili kelimeleri, yazl ve anlam ynnden karlatrnz. Haberi duyunca dnyas ykld. Dnya gne etrafnda dnmektedir. Sanat gnei sahneye kyor. Vens Gnein nnden geti. Sinema yldzlarna dlleri verildi. Gne Dnyamza en yakn Yldzdr.
209
8. Etkinlik: Aadaki sorular, metni tekrar okuyarak yapnz.
Okuduunuz nedir?
metnin
konusu
Metni zetleyiniz. ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ...............................................................
..................................................................... ..................................................................... ..................................................................... ..................................................................... ..................................................................... ..................................................................... .....................................................................
210
5. Snf Metin leme rnei Uyku
211
Tema Ad: Birey ve Toplum Metin Ad: Uyku

Metin Tr: ykleyici Metin UYKU METNNN KAZANIMLARI
DNLEME 1.Dinleme Kurallarn Uygulama 1.Dinlemek iin hazrlk yapar 2.Dikkatini dinlediine younlatrr. 3.Grg kurallarna uygun dinler 2.Dinlediini Anlama 1.Dinlerken vurgu, tonlama ve telffuza dikkat eder. 2.Dinledii olayn nasl gelieceini ve sonucunu tahmin eder. 3.Balktan hareketle ierii tahmin eder. 4.Grsellerden hareketle ierii tahmin eder. 3.Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Dinleme 1.Metni takip ederek dinler. KONUMA 1. Konuma Kurallarn Uygulama 1.Konumak iin hazrlk yapar. 2.Dinleyicilerle gz temas kurar. 3.itilebilir bir ses tonuyla konuur. 4.Kelimeleri yerinde ve anlamlarna uygun kullanr. 5.Kelimeleri doru telffuz eder. 6.Grg kurallarna ve deerlere (mill, manevi, kltrel, ahlk, sosyal vb.) uygun konuur. 2. Kendini Szl Olarak fade Etme 1.Kendine gvenerek konuur. 2.rendii yeni kelimeleri konumalarnda kullanr. 3.Konumalarnda yaantsndan ve gnlk hayattan rnekler verir. 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Konuma 1.Topluluk nnde konuur. 2.stlendii role uygun konuur. OKUMA 1.Okuma Kurallarn Uygulama 1.Okumak iin hazrlk yapar. 2.Okuma amacn belirler. 3.Okuma amacna uygun yntem belirler.
212
2.Okuduunu Anlama 1.n bilgilerini kullanarak okuduunu anlamlandrr. 2.Okuduklarnn konusunu belirler. 3.Anlam Kurma 1.Metin ii anlam kurar. 2.Metin d anlam kurar. 4.Sz Varln Gelitirme 1.Kelimelerin e ve zt anlamllarn bulur. 2.Kelimelerin gerek, mecaz ve terim anlamlarn ayrt eder. 5.Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Okuma 1.Metnin trn dikkate alarak okur. 2.Paylaarak okumaktan zevk alr. YAZMA 1.Yazma Kurallarn Uygulama 1.Yazmak iin hazrlk yapar. 2.Anlaml ve kurall cmleler yazar. 3.Metinde ortaya konan sorunlar belirler ve onlara farkl zmler bulur. 4.Yazarn amacn belirler. 5.Okuduklarnda eksik braklan ve konuyla ilgisi olmayan zt anlamllarn ayrt eder. 2. Kendini Yazl Olarak fade Etme 1.Kelimeleri yerinde ve kelimeleri anlamlarna uygun kullanr. 2.Yeni rendii kelimeleri yazlarnda kullanr. 3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Yazma 1.iir yazar. 1. GRSEL OKUMA 1.Resim ve fotoraflar yorumlar. 2. GRSEL SUNU 1.Duygu, dnce, bilgiler ve izlenimlerini resim, ekil, sembol ve renkleri kullanarak grselletirir. 2.Duygu, dnce ve izlenimlerini drama, tiyatro, mzikli oyun vb. yollarla sunar.
213
UYKU
A. HAZIRLIK 1. n Hazrlk rencilerinizden kahvalt malzemeleri, yastk getirmelerini isteyiniz. 2. Zihinsel Hazrlk a. n bilgileri harekete geirme u sorular sorabilirsiniz: Uyumay sever misiniz? Saat kata yatarsnz? Sabahlar saat kata uyanrsnz? Kolayca uyanabiliyor musunuz? b. Anahtar kelimelerle alma uyuma uyanamama ge kalma Anahtar kelimelerin anlamlarn rencilerin tartarak bulmalarn salaynz (1.Etkinlik). Etkinlikte yazdrdnz yklerden birkan arkadalaryla paylamalarn isteyiniz. c. Metni tanma ve tahmin etme rencilerden kitaplarn amalarn, metinde yer alan grsellerden ve metnin balndan yararlanarak metnin ieriini tahmin etmelerini, tahminlerini not etmelerini isteyiniz (2. Etkinlik). lk cmleyi, anahtar kelimeleri, ksa konumalar, resimleri ve son cmleyi hzla okuyarak metni gzden geirmelerini salaynz. rencilerden kitaplarn kapatmalarn isteyiniz. . Ama belirleme rencilerinize Metni niin okuyorsunuz? sorusunu sorarak rencilerinizin okuma amalarn belirlemelerini isteyiniz. d.Tr yntem ve teknikleri belirleme Dinleme ve okuma yntemleri ile ilgili aklama yaplarak en uygun olan yntemin hangisi olabileceine karar verilmelidir. Sabahlar ok erken uyandrrlar beni. Uyand sanrlar ama, ben uyanmam. Annem kaldrr, per; ama bam yine der. Canm hep uyumak ister. Babam: Hadi yavrucuum! der. Annem: Bak, biz babanla ie gideceiz. der. bilmem ki ben, i nedir? Ben yast bilirim, ben yorgan bilirim. Oh ne tatl olur o zaman uyumak! oturduum yerde uyurum, gzlerimi kaparm. Braksalar, yle braksalar oturarak uyurum. Ama bir bakarm ki az sonra annemin kucandaym. Daha ok uykum gelir, bam anneme yaslarm, yine uyurum. Ancak yzme souk su arpnca uyanrm. Sonra yine uyurum. Yzmde havlu gezer, annemin tatl sesini duyarm: Oh, mis gibi oldun, mis ocuk oldun! Olmasam, mis olmasam, sonra olsam, uyusam uyusam, sonra olsam Olmaz ki imdi de masadaym, sandalyede oturuyorum. Babam karmda. Bana glmsyor: Deceksin yavrum. diyor. Annem, zerine reel srlm ekmek uzatyor. Ben ekmek istemiyorum ki, reel istemiyorum kiyumurta da istemiyorum, uyumak istiyorum. Bam masann ucuna koysam hemen uyurum. Ama annem brakmaz ki, babam brakmaz ki
214
B. ANLAMA 1. Grsel Okuma, Dinleme ve Okuma a.Grsel Okuma: Okuma sonras metindeki resimlerle metnin ierii arasndaki ilikiyi sorgulamalarn salaynz. b.Dinleme a. Dinleme ama, yntem ve tekniklerini rencilerle birlikte belirleyiniz. Metni sesli okurken baz yerlerde duracanz ve sorular soracanz syleyerek rencilerin buna gre dinlemelerini ve tahmin yapmalar gerektiini belirtiniz. b. Belirlenen ama ve ynteme uygun olarak metni okumaya balaynz. rencilerin dinleme kurallarna dikkat etmelerini isteyiniz . c. Metin ierisinde (1), (2) ve (3) rakamlarnn yazl olduu yerlerde okumaya ara vererek metnin sonrasn tahmin ettiriniz. Tahminlerini yazdrnz. (3. Etkinlik). c. Okuma Okuma ama, yntem ve tekniklerini rencilerle birlikte belirleyiniz (bkz. 1. Aklama). rencilerin, belirlenen ama, yntem ve tekniklere gre okumalarn salaynz (bkz. 3. Aklama). d. Anlamlar bilinmeyen kelimelerle alma Okurken metinde anlamlarn bilmedikleri kelimeleri belirlemelerini isteyiniz. Okuma sonrasnda anlamlarn bilmedikleri ve belirledikleri kelimelerin anlamlarn kendisinden nce veya sonra gelen kelime, cmle, resim ve sembollerden yararlanarak tahmin etmelerini salaynz. 2. Metni nceleme a. Uyku metninin kendilerine ilgin gelen bir blmn, nedenleriyle birlikte anlatmalarn isteyiniz. b. Uyku metninin kendilerine ilgin gelen bir blmn zihinlerinde canlandrmalarn ve grselletirmelerini (resim, ekil, karikatr vb.) isteyiniz (4. Etkinlik). c. Uyku metnine gre 5. Etkinlikte yer alan hikye haritasn tamamlamalarn salaynz.
abam hep saate bakyor: Gecikeceksin Nezihe. diyor anneme annem ie gidecek, babam ie gidecek. Ben i bilmem, i nedir bilmem. Uyku bilirim. Uf, lokma azmda kocaman oluyor! D gryorum (1). Dmde uyuyorum. Kocaman bir yatan iindeyim, apak o yana dnyorum, bu yana dnyorum; ama uyuyorum. Duvara ar konmu, ardan korkmuyorum, yine uyuyorum Babam: Yut ocuum. diyor. Annem: Daha seni anneannene brakacam, otobse yetieceim. diyor. Yetimese ya, hep evde kalsa ya o kalsa ben uyusam Ay, daha dilimini bitirmemi!... uykumu bitirmedim ki yarm kald uykum. Ben daha ok uyuyacaktm. ngr mngr sngr da mngr Azmn ucunda bir scaklk var. Babamn kaln sesi: Haydi isin benim olum ayn. H? ay, bak, iine de eker attm, bir de gzel kartrdm. imdi olum lp ier, hop diye kalkar. Canm kalkmak istemiyor ki ay imek de istemiyor. Hibir ey istemiyor. Uyumak istiyorum. imdi dkeceksin ocuum. Ay, Halit ayn imedi mi daha? er annesi, imdi ier. Haydi bakalm benim tonton olum! Ben tonton deilim. Hi de tonton olmayacam. Annem baucumda: Ben hazrm. diyor. Babam: Daha kazan, paltonu giyeceksin ocuum diyor. Annem ekliyor: Anneannesi ona neler verecek(2) Hibir ey vermez ki anneannem. Koltuun stne kma, der; pencereden bakma, der; balkona admn atma, der. En sonunda da: Akam zeri annen seni almaya gelsin, yaptklarn bir bir syleyeceim. der. Annemin kucandaym, babam paltomun dmelerini ilikliyor. Annem yakam kaldryor. Sonra bir tarak bana, bir tarak kendine alyor; sam taryor, san taryor. Tarak yastk olsa, ben bam koysam, uyusam. Paltoma sarlsam, orackta, o kap yannda kvrlsam, uyusam.
215
6. Etkinlik Metinde geen duygusal szlere rnekler vermelerini ve not etmelerini isteyiniz. Metinde abartl yerler var m? Tartmalarn isteyiniz.
7. Etkinlik Metindeki olaylarla ilgili neden-sonu ilikileri kurmalarn isteyiniz. Anneannenin davranlar ile ilgili Halitin babasnn ve annesinin dncelerini karlatrmalarn isteyin. 3. Sz Varln Gelitirme Kelimelerin anlam zellikleri zerinde durunuz (8. Etkinlik). Kelimelerin gerek ve mecaz anlamllarn belirleme. Zt anlaml kelimeleri bulma. E sesli kelimeleri ayrt etme. C. ZHNDE YAPILANDIRMA 1. Gnlk Hayatla likilendirme a) Metinde anlatlanlarla ilgili kendi yaantlarndan ve gnlk hayattan rnekler vermelerini isteyiniz. b) Okula uykulu geldiklerinde neler olabileceini aklamalarn isteyiniz. c) Metinde neler rendiklerine ilikin aklamalar yapma(9. Etkinlik) ) Baarl olmak iin dzenli uyku uyumak ok nemlidir. fikrine katlp katlmadklarn sorarak tartmalarn salaynz. 2. Dier Derslerle likilendirme Mzik: Uyku ile ilgili bildikleri bir arky snfta sylemelerini isteyiniz. 3. Aratrma Uykunun insan yaamndaki nemini aratrmalarn ve rendiklerini bir rapor halinde sunmalarn isteyebilirsiniz. Yazma kurallarna dikkat etmelerini isteyiniz.
Anneannesi ona ne masallar anlatacak Hh, anlatmaz ki dizinin szsn belinin arsn anlatr. Sonra bana illarn gsterir. Bo kutu koyar nme iki tane. Oyna ite kendi kendine, araba yap, tren yap. der. Babam gidiyor. Anneme: Hoa kal dedi. imdi annem kapy ekecek, soua kacaz. Souu da sevmiyorum. Karanl da sevmiyorum. Ama az sonra ikisi de sokakta. Beni bekliyorlar. Sokaktayz. Ben yine uyuyorum. Annem elimden tutmu ekiyor. Gzlerim kapal, ben imdi yataktaym, kardan bir yatan iinde, ama scack. Birden elim sklyor, serte ekiliyor Olum a gzlerini, kayp deceksin. Kaysam, dsem, annem de unutsa beni, kara sarlsam, uyusam. Biraz hzl yr yavrucuum, yedi otobsn kardm m sonra durakta bekleye bekleye donarm. Donsak Annemle birlikte kardan adam olsak Ama uyusak Kolum daha hzl ekiliyor. Karya geiyoruz. Amcalar, teyzeler, ablalar, hep kouyorlar. ite bu teyzede ocuunu anneannesine brakm. Kouyor. u babam m? Hayr, babam gitti. ine gitti. ok sordum mu reel diyorlar, ekmek diyorlar. Sonra bir de ev kiras diyorlar Ben bilmem ki ev kirasn Bir ku uuyor, uyumaya gidiyor. Bir at arabasAt uyumaya gidiyor. Yavrucuum nne baksana!... nm? Ama ben hep uyku gryorum anneciim Niye yle?... Annem de ie gitmezse geinemezmiiz. Sonra ev sahibi bizi kolumuzdan tutar atarm. O ev bizimki, orada benim yatam var, yorganm var, yastm var. Ev sahibi kim?
216
. KENDN FADE ETME 1. Zihinsel Hazrlk a.n bilgilerini harekete geirme-konu belirleme rencilerinizle birlikte konuma, yazma ve grsel sunu konularn belirleyiniz. Beyin frtnas yaptrabilirsiniz. Belirlenen konular tahtaya yaznz. rencileri gruba ayrarak her grubun bir konuyu semesini salaynz. rnek konular; Neleri elde etmek iin uykudan vazgeersiniz? Halit gibi siz de uyanmakta glk ekiyor musunuz? Bu sorunu nasl zebiliriz? Eer yazar siz olsaydnz bu metni nasl sonulandrrdnz? b.Ama belirleme rencilerinizle konuma, yazma ve grsel sunu ile ilgili ama belirlemelerini isteyiniz. c.Yntem ve teknikleri belirleme rencilerle konuma, yazma ve grsel sunu ile ilgili yntem ve teknikleri belirlemelerini isteyiniz. .Tr ve sunu ekli belirleme rencilerden setikleri konuyu hangi trde (iir, yk vb.) hazrlayacaklarn ve nasl sunacaklarn belirlemelerini isteyiniz. 2.Kurallar Gzden Geirme rencilerin konuma ve yazma kurallarna dikkat etmelerini isteyiniz. 3.Konuma, Yazma ve Grsel Sunu a.Konuma rencilerinizden belirledikleri konularla ilgili konuma ama, yntem ve tekniklerine uygun olarak konumalarn isteyiniz. b.Yazma rencilerinizden Eer yazar siz olsaydnz bu metni nasl sonulandrrdnz?
Hayat pahalym O hani sa kabark Hayat teyze mi?... dn m yavrucuum? myorum. Uykum var. Barmak istiyorum ama, baramyorum ki Bir barsam, Uykum vaaar! Yoruldum, gel kucama. Oh!... Yatak annem, yastk annem, yorgan annemyi geceler anneciim.Kt!...(3) Noldu bilmiyorum ki Annem yerde, ben de yerdeyim Bamdan kanlar akyor Birileri annemi kaldryor Annem bana sarlyor. Kafam acyor Ama ben uyuyorum Muzaffer ZG
c. Grsel sunu
rencilerinizden sabah okula gitme hazrlklarn canlandrmalarn isteyiniz (Drama etkinlii). 4.Sz Varl Kullanma rencilerinizden uyku kelimesi ile ilgili bir akrosti almasn defterlerine yapmalarn isteyiniz.
D. LME VE DEERLENDRME 1. Aadaki sorular rencilerinize yneltiniz: a.alan annelerin ve babalarn ocuklarnn sorunlar neler olabilir? b.Sabahlar erken kalkmak iin neler yapmak gerekiyor?
217
1. Etkinlik: Aadaki kelimelerin anlamlarn tartnz ve aadaki bulutlarn iine yaznz.
uyuma:
uyanamama:
ge kalma:
Anahtar kelimeleri kullanarak ksa bir yk yaznz. yknze balk koymay unutmaynz.
. . . . . . . . . . . . .
218
2.Etkinlik :
Bu metinde neler anlatlyor?Tahminlerinizi yaznz. .
3. Etkinlik 1.Tahmin Bundan sonra ne olacak? 1. Etkinlik: . Ne oldu? . 2.Tahmin Bundan sonra ne olacak? . Ne oldu? . Ne oldu? .
3.Tahmin Sonuta ne olacak? .
219
4. Etkinlik: Uyku adl hikyede sana ilgin gelen bir blm zihninizde canlandrnz ve resmini yapnz.
220
5. Etkinlik: Aadaki hikye haritasn oluturunuz.
HKYE HARTASI
Ana Fikir Ana Karakter ve Yardmc Karakter . Ana karakter: Halit . Yardmc karakterler: . .... Hikyenin Ad UYKU Olay . Halitin uyanamamas. . .
Yer
Zaman . .
221
6. Etkinlik: Metinde geen duygusal szlere rnekler yaznz.
Tartma konusu Metinde abartl yerler var m? Snfa tartnz.
7. Etkinlik: Metindeki olaylarla ilgili neden-sonu ilikileri kurmalarn isteyiniz.
Nedenler
Sonular
Tartma konusu Anneannenin davranlar hakknda Halit ile annesinin dncelerini karlatrnz.
222
8. Etkinlik: Aadaki kelimelerin zt (kart) anlamllarn yaznz. Zt (kart) anlamllar bulunuz. sabah .. tatl .. souk .. kaln .. bo .. karanlk hzl .. pahal .. Kelimelerin Gerek ve Mecaz Anlamlar Alt izili kelimeleri incele ve ne anlama geldikleri konusunda arkadanla tart. Halit ayn imedi mi daha? ayda balk tutuyorlar. Aadaki alt izili kelimeleri inceleyin Oh ne tatl olur o zaman uyumak. Bu reel ne kadar tatlym. Ancak yzme souk su arpnca uyanrm. Babam bugn bana souk davrand.
9. Etkinlik Bu metinden rendiklerinizle ilgili dncelerinizi aaya yaznz.
Bu metinden .. . rendim
223
Dinleme Metni leme rnei Annenin Olu
224
DNLEME METN
Tema Ad Metin Ad Tr Snf
: Birey ve Toplum : Annenin Olu : ykleyici Metin :3
ANNENN OLU METNNN KAZANIMLARI
1. Dinleme Kurallarn Uygulama 1. Dinlemek iin hazrlk yapar 2. Dinleme amacn belirler. 3. Dikkatini dinlediine younlatrr.
2. Dinlediini Anlama 1. Dinlediini anlamlandrmada n bilgilerini kullanr. 2. Dinlerken vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat eder. 3. Dinledii olayn nasl gelieceini ve sonucunu tahmin eder. 4. Dinlediklerinde hikye unsurlarn belirler.
3. Tr, Yntem ve Tekniklere Uygun Dinleme 1. Katlml Dinler.
225
ANNENN OLU
Bir orman kynde kadn, bir kuyuya suya gitmiler. emelerin suyu iyi deilmi. Onun iin bir amn dibindeki kuyudan ekerlermi sularn. Birinci kadn, kovay derin kuyudan glkle ekiyormu. Bir yandan da arkadalarna olunu vyormu. Benim olum ok gldr (1).Tpk Hamza Yerlikaya gibi... Bu kyde bileini bken kamaz. Komu kylerde de onun kadar gls yoktur. kinci kadn ondan geri kalmam. Oturduu yerden o da konumaya balam (2). Benim olum blbl gibi akr. Ayn Bar Mano. Bir ark sylemeye balad m herkes onu dinler. nc kadn, hi konumuyormu. Sadece dinliyormu. Az tede de kadnlarn su doldurup ekilmelerini bekleyen bir dede varm. Kadnlarn konumalarn dinliyormu. Birinci kadn, nc kadnn suskunluunu bozmak istemi: Komucuum sen de anlatsana olunu (3). Ne anlataym? Anlatacak bir eyim yok benim, demi nc kadn. de su kovalarn doldurup yola koyulmular. i su dolu, kaln, bakr kovalar glkle tayorlarm. Tam da yal adamn yanna geldiklerinde, karlarna nn de oullar km. Birincinin olu, anneciinin yannda hoplayarak zplayarak kouyormu. kincisininki de arklar syleyip duruyormu. nc oul ise, hemen annesinin elindeki kovay alm. Birinci kadn ile ikinci kadn, gururla ihtiyara sormular: Amca, bizim oullarmz grdn m? Ne diyeceksin oullarmz iin? (4) htiyar, sa elini alnna gtrr. Ban kaldrarak: Neredeler?... demi. Ben burada sadece bir delikanl gryorum...
Bekir ZCAN- Halil GNGR (Dzenlenmitir.)
226
A. HAZIRLIK 1. n Hazrlk rencilerinizden metin ileme srecinde kullanmalar iin; resimli szlk getirmelerini isteyiniz. 2. Zihinsel Hazrlk a. n Bilgileri Harekete Geirme: Snfnzdan birka renciye snftaki arkadalarndan birini belirleyip isim vermeden belirgin zelliklerini anlatmalarn isteyiniz. Dier rencilere de bu rencinin kim olacan buldurunuz. rencilerinize aadaki almalar yaptrabilirsiniz: o Beendiiniz bir ynnz anlatnz. o Kendinize rnek aldnz bir kiinin en beendiiniz ynn anlatnz (Her insann farkl zellikleri ve yeteneklere sahip olduunu vurgulaynz). b. Tahmin Etme rencilerinize metnin baln ve metindeki karakterleri (3 kadn, gzel sesli ocuk, gl ocuk, yardmsever ocuk, ihtiyar adam) syleyiniz. rencilerinizden Metindeki karakterlerden hangisi olmak istersiniz? Neden? sorularn sorarak metindeki karakterlerin zelliklerini tahmin etmelerini isteyiniz.
B. ANLAMA 1. Dinleme a. Dinleme rencilerinizle dinleme ama yntem ve teknikleriniz belirleyiniz. Bu metinde katlml dinleme yaptrabilirsiniz. Katlml dinleme yaptracaksanz rencilerinize, okuma srasnda durarak metnin nasl geliecei hakknda tahmin yaptracanz syleyiniz. rencilerinize dinleme kurallarn hatrlatarak metni vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat ederek okuyunuz. Metnin (1), (2), (3) ve (4) numaral yerlerinde durarak rencilerinize aadaki sorular sorunuz ve tahminlerini defterlerine yazmalarn isteyiniz: (1) Birinci kadn olunu kime benzetmi olabilir? (2) kinci kadn olunun hangi zelliklerini vm olabilir? (3) Sizce nc kadn, ne syledi? (4) Sizce ihtiyar ne sylemi olabilir?
227
b. Anlam Bilinmeyen Kelimelerle alma rencilerinizden metinde geen bilmedikleri kelimelerin anlamlarn szlkten bulup bu kelimeleri birer cmlede kullanmalarn isteyiniz. c. Metni nceleme rencilerinizden metnin hikye haritasn yapmalarn ve metne uygun bir balk bulmalarn isteyiniz (Etkinlik 1).
C. ZHNDE YAPILANDIRMA 1. Gnlk Hayatla likilendirme Ailenizle pazara gittiinizi dnnz. Pazardan 2 kg elma, 3 kg domates, 1 kg salatalk ve 1 kg biber aldnz. Satn aldklarnz eve getirilirken ailenize nasl bir yardmnz olabilir? Sorusunu rencilerinize yneltiniz. 2. Aratrma lkemizde bulunan yardm kurulularnn adlarn byklerinize sorarak aratrnz. . KENDN FADE ETME 1. Zihinsel Hazrlk a. n bilgileri harekete geirme-Konu belirleme rencilerin n bilgilerini harekete geirme ve konu belirleme amacyla gerekli almalar yapmalarn salaynz. rencilerinizden belirledikleri konuya uygun olarak kendilerini ifade etmelerini isteyiniz: rnek konular: Yardmlama niin nemlidir? Siz bu oullardan hangisi olmak istersiniz? Neden? b. Ama belirleme rencilerinizden konuma, yazma ve grsel sunu amalarn belirlemelerini isteyiniz. c. Tr ve sunu eklini belirleme rencilerden setikleri konuyu hangi trde (iir, yk vb.) hazrlayacaklarn ve nasl sunacaklarn belirlemelerini isteyiniz. 2. Kurallar gzden geirme rencilerinizden konuma ve yazma kurallarn hatrlatarak bunlara dikkat etmelerini isteyiniz.
228
3. Konuma, Yazma ve Grsel Sunu a. Konuma rencilerinizden belirlemi olduklar konulardan veya rnek konulardan birini semelerini, setikleri konu ile ilgili betimlemeler yapmalarn, konumalarnda konuma kurallarna uymalarn isteyiniz. b. Yazma rencilerinizden yardmlama konusunda ksa bir oyun yazmalarn isteyiniz. c. Grsel sunu rencilerinizden metni canlandrmalarn isteyiniz (Drama etkinlii). 4. Sz Varln Kullanma rencilerinizden rendikleri yeni kelimeleri yerinde ve anlamna uygun olarak kullanmalarn neriniz. D. LME VE DEERLENDRME rencilerinizin alma ktlarn deerlendirme amacyla kullannz.
AIKLAMA: Dinleme metinlerinde Kendini fade Etme bal altnda yer alan konuma/yazma/grsel sunu renme alanlarndan en az biri retmen ve rencilerle birlikte seilerek ilenmelidir.
229
1. ETKNLK: Aadaki hikye haritasn tamamlayarak metne farkl balklar bulunuz.
2. ETKNLK: Size yaplan bir yardm yaznz.
................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... ....................................................................................................................
230
D. LK OKUMA - YAZMA RETM
231
LK OKUMA-YAZMA RETM
Gnmzn ve gelecein rencilerinin yetitirilmesinde, ilk okuma-yazma retiminin amac sadece okuma ve yazma gibi becerilerin kazandrlmas deil, ayn zamanda dnme, anlama, sralama, sorgulama, snflama, iliki kurma, analiz, sentez yapma ve deerlendirme gibi zihinsel becerilerin de gelitirilmesini iermektedir. Bu srete Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, iletiim kurma, problem zme, karar verme, renmeyi yaam boyu srdrme gibi becerilerin de gelitirilmesi beklenmektedir. Buradan hareketle ilkretim birinci snftan itibaren etkili bir okuma-yazma retimini gerekletirmek; dnen, anlayan, sorgulayan, renmeyi renen, bilgiyi kullanabilen ve sorun zebilen bireylerin yetimesi amalanmtr.
an gereklerine ve rencinin geliim dzeyine uygun bu becerilerin gelitirilmesi, baz eitim yaklam ve modellerini gz nnde bulundurulmasn gerektirmektedir. Bunlar; yaplandrc yaklam, oklu zek, beyin temelli renme, renci merkezli eitim, bireysel farkllklara duyarl eitim, sarmal, tematik ve beceri yaklam gibi yaklam ve modellerdir. Bu yaklam ve modeller erevesinde gelitirilen Trke Dersi retim Programnda ilk okuma-yazma retimine ayr bir nem verilmi ve yntem olarak Ses Temelli Cmle Ynteminin kullanlmas n grlmtr.
Trke Dersi retim Programnda ilk okuma-yazma retimi Trke retiminin be renme alan ile birlikte ele alnm, ierik, yntem ve uygulamaya ilikin bilgiler ayrntl olarak verilmitir. Aada Ses Temelli Cmle Ynteminin zellikleri, ilkeleri, aamalar ve uygulanmas aklanmaktadr: 1. SES TEMELL CMLE YNTEM Ses Temelli Cmle Ynteminde, ilk okuma-yazma retimine seslerle balanmaktadr. Anlaml btn oluturacak birka ses verildikten sonra seslerden, hecelere, kelimelere ve cmlelere ulalmaktadr. lk okuma-yazma retimi, cmlelere ksa srede ulalacak ekilde dzenlenmektedir. Okuma ve yazma, ilk okuma-yazma retimi boyunca birlikte srdrlmektedir. Okunan her ge yazlmakta; yazlanlar da okunmaktadr. Yaz retiminde, rencilerin geliimine uygun olan bitiik eik yaz harfleri kullanlmaktadr. a. Ses Temelli Cmle Ynteminin zellikleri Ses Temelli Cmle Ynteminin zellikleri yle sralanabilir:
232
Ses Temelli Cmle Ynteminde ilk okuma-yazma retimi, dinleme, konuma becerilerinden kopuk, sadece okuma-yazma becerilerini gelitirme olarak deil; Trke retiminin be renme alan ile birlikte yrtlmektedir. lk okuma-yazma retimine seslerle balanmas, seslerin birletirilmesi ile anlaml heceler, kelimeler oluturulmas ve cmlelere ulalmas rencinin, bilgileri yaplandrmasn kolaylatrmaktadr. Ses Temelli Cmle Yntemi, bu ynyle yaplandrc renme yaklamna uygundur. Bu yntem tek tip, belirli kalplara sktrlm ve belirli saydaki cmlelerle ilk okuma-yazma retimi yerine, eitlilie arlk vermektedir. Bu nedenle renciler ok sayda ve eitli hece, kelime, cmlelerle ilk okuma-yazmay renmektedir. rencilere sunulan zengin ierik, onlarn temel dnme becerilerini, yaratclklarn ve zek alanlarnn geliimine katk salamaktadr. Okuma-yazma retiminde ilerleme, kolaydan zora doru belirli bir sra iinde yrtlmektedir. Ses Temelli Cmle Yntemi rencinin dikkat geliimine uygun bir yntemdir. Bu yntem renme-retme srecinde rencinin dikkat geliimini de salamaktadr. Yntemin bir gerei olarak ilk okuma-yazma retiminde ses, harf, hece, kelime, cmle ve metin oluturma sras izlenmektedir. Bu sre, rencinin cmle kurma ve metin oluturma becerilerinin geliimine katk salamaktadr. renciler hece, kelime, cmle ve metin oluturma srecine bizzat katldklarndan bu yntem rencilerin yaratcln gelitirici olmaktadr. Bu yntemle ilk okuma-yazma retiminde, ok sayda hece, kelime, cmle ve metinlerle allmaktadr. Bu durum rencilerin cmleleri ezberlemesini engellemekte ve cmleyi anlayarak renmesini gerektirmektedir. Bylece rencilerin anlama becerilerini gelitirmektedir. Trkede her harf bir sesi karladndan bu yntem Trkenin ses yapsna uygundur. rencilerin duyduu ve kard seslerin bilincine varmas salamakta; dil geliimine (doru telaffuz, akclk, sesleri ayrt etme vb.) katkda bulunulmaktadr. rencilerin sesleri belirli bir sra iinde renmesi, yazma srecinde kelimelerin doru yazmn renmesini salamaktadr. renciler yazma ile okuma arasndaki benzerlikleri grmekte, yaznn harflerin birletirilmesiyle okumann ise seslerin birletirilmesiyle yapldn anlamaktadr. rencilerin szl dilden yazl dile gemesini kolaylatrmaktadr.
233
rencilerin ilk okuma-yazmay renme srecinde bireysel, zihinsel ve sosyal geliimlerine katk salamaktr. b. Ses Temelli Cmle Ynteminin lkeleri lk okuma-yazma retim srecinde dikkat edilecek ilkeler unlardr: 1. rencinin n bilgilerinden hareket edilmelidir. 2. Arlkl olarak sentez teknii kullanlmaldr. 3. zellikle ve ncelikle anlaml heceler elde edilmelidir. 4. Oluturulacak hecelerin; 5. 6. 7. 8. 9. Kolay okunmasna, Trkede kullanm sklna sahip olmasna, Anlamn ak ve somut olmasna, Anlamn grselletirilebilir (canlandrlabilir, resimlenebilir vb.) olmasna, lek hece yapsna sahip olmasna dikkat edilmelidir. Ksa srede cmlelere ulalmaldr. mknlar lsnde grsellere bavurulmaldr. Somut gelerden yararlanmaya arlk verilmelidir. Hece tablosu kullanlmamaldr. Ancak renilen heceler tekrarlama amal renilenlerin kalcl salanmaldr. Bu amala aadaki etkinliklerden Yeni renilenleri nceki renilenlerle ilikilendirme Deftere, yaz tahtasna vb. yazma Yazlanlar sergileme alma kitaplarnda yer alan etkinlikleri yapma
kullanlabilir. yararlanlabilir:
c. Ses Temelli Cmle Ynteminin Aamalar Ses Temelli Cmle Yntemine gre ilk okuma-yazma retimi aadaki aamalar izlenerek gerekletirilir: 1. lk okuma-yazmaya hazrlk 2. lk okuma-yazmaya balama ve ilerleme Sesi hissetme ve tanma .
234
Sesi /harfi okuma ve yazma Sesten/harften, heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cmleler oluturma Metin oluturma
3. Okuryazarla ulama lk okuma-yazma almalarnda dinleme, konuma, okuma, yazma, grsel okuma ve grsel sunu birlikte ele alnmaldr. Btn almalar, Trke Dersi retim Programnn 1. snf dzeyindeki kazanmlarn gerekletirilmesine ynelik dzenlenmelidir. . Bitiik Eik Yaz lkemizde Atatrkn nderliinde 1928 ylnda bitiik eik yaz ile okuma yazma seferberlii balatlm, ocuk ve yetikinlere uzun yllar bitiik eik yaz retilmitir. Bitiik eik yaz retimi Ses Temelli Cmle Yntemi ile birlikte yeniden ele alnm ve bitiik eik yaz ile ilk okuma yazma retimi ngrlmtr. Aratrmalara gre bitiik eik yaz rencinin zihinsel geliimine katk salamakta ve dikkatini gelitirmektedir. Bitiik eik yaz hzl yazlmakta, kelime tanmay kolaylatrmakta, rencilerin beden ve kas geliimine de uygun olmaktadr. Aratrmalar bitiik eik yaznn solak rencilere de uygun olduunu gstermektedir. Ses Temelli Cmle Yntemi ile ilk okuma-yazma retimine bitiik eik yaz ile balanmakta ve btn yazlar bitiik yaz ile yazlmaktadr. Bitiik eik yazda harflerin birbirine nasl balanacan iyi bilmek gerekmektedir. Bu nedenle rencilere nce harflerin yazm ile balantlar retilmelidir. Bitiik eik yaz kullanmna ilikin aklamalar aada verilmektedir: 1. Aratrmalara gre bitiik eik yaz rencinin zihinsel geliimine ve dikkatini gelitirmesine katk salamaktadr. Bitiik eik yaz, rencinin yaz yazarken harflere, harf balantlarna ve ayrntlara dikkat etmesini zorunlu klmaktadr. Bu durum rencinin dikkatini gelitirmektedir. 2. Bitiik eik yazdaki sreklilik ile dncedeki sreklilik rtmekte ve birbirini desteklemektedir. Bylece yazmada kazanlan akclk okuma becerisine de yansmaktadr. 3. Bitiik eik yaz, sentez yntemine uygun olduundan Ses Temelli Cmle Yntemi ile ilk okuma-yazma renme srecini kolaylatrmaktadr. 4. Aratrmalar okul a ocuklarnn kalemi ellerine ilk aldklarnda eik ve dairesel izgiler izdikleri gstermektedir. renciler anatomik yaplar gerei kalemi eik olarak tutmaktadr. Bu durum rencilerin bitiik eik yazya geiini kolaylatrmaktadr. 5. Bitiik eik yaznn akc ve kesintisiz olmas, soldan saa doru yaz ynn destekleyici olmaktadr. 6. Bitiik eik yaz, geri dnlere izin vermemektedir. Bu durum yaznn akc ve doru ynde geliimini salamaktadr. .
235
7. Bitiik eik yaz, harflerin doru yazmn desteklediinden harflerin yazl ynlerini kartrma sorunu ortadan kalkmaktadr. 8. Bitiik eik yazda harfler birbirine balandndan kelimeler btn olarak yazlmaktadr. Bu durum rencinin kelimeleri tanmasn kolaylatrmaktadr. 9. Bitiik eik yazda renci rakam ve iaretleri daha kolay fark etmektedir. 10. Bitiik eik yaz dik temel yazya gre daha hzl yazlmakta ve yazma almalarn kolaylatrmaktadr. 11. Bitiik eik yaz ile okuma yazma renen rencilerin dier harf karakterleriyle yazlm metinleri okumakta glk ekmedikleri deneysel almalarla kantlanmtr. 12. Bitiik eik yaznn estetik grnm, rencilerin estetik bir bak as gelitirmelerine yardmc olmaktadr. Bitiik eik yaz retimi grsel sanatlar dersine de katk salamaktadr. 13. Bitiik eik yaz rencilerin parmak ve el kaslar iin uygundur. 14. Bitiik eik yaz solak renciler iin de uygundur. Solak rencilerin eli dik yaz yazarken harflerin ounu kapatmaktadr. Oysa bitiik eik yaz yazarken rencinin eli biraz daha saa kaymakta ve yazy daha az kapatmaktadr. renci yazdklarn daha kolay grmekte ve okumaktadr. 2. LK OKUMA-YAZMAYA HAZIRLIK lk okuma-yazmaya hazrlk aamasnda; genel hazrlk, okumaya hazrlk ve yazmaya hazrlk olmak zere tr alma yaplmaldr. Bunlar: a. Genel Hazrlk rencilere, snf ortamna, arkadalarna ve retmenlerine almalar iin okulun ilk gnnden itibaren rahat iletiim kurabilecekleri bir ortam sunulmaldr. Bunun iin oyunlar, dramalar, arklar, bilmeceler birer ara olarak kullanlarak renciler ilk okuma-yazma renmeye gdlenmelidir. Bu aamada rencilerin eitli zellikleri (grme, iitme, geirdii hastalklar, aile ve sosyal durumu vb.) tannmaldr. Bu zellikler snf ortamnn dzenlenmesinde ve ilk okumayazma retiminde dikkate alnmaldr. ocuklarn geliimi dzenli aralklarla kontrol edilmeli, aileler bilgilendirilmeli ve gerekli nlemler alnmaldr. . b. Okumaya Hazrlk Okumaya hazrlk aamasnda; oturma, kitab tutma ve ama, grsel okuma ve okumaya zendirme etkinlikleri nerilmitir. Bu etkinlikler aada aklanmaktadr. Bu aamada, rencinin durumuna gre daha farkl etkinlikler de yaplabilir. 1) Oturma: lk okuma-yazma almalarnda dnce akn artran, anlamay ve almalar kolaylatran oturma ekline dikkat edilmelidir. rencilerin srada yanl oturmalarna ve eilerek almalarna izin verilmemelidir.
.
236
2) Kitab tutma ve ama: Gz ile kitap arasndaki en uygun uzakla dikkat ederek rencilere kitab nasl tutmalar ve sayfalar nasl amalar gerektii gsterilmelidir. 3) Grsel okuma: Okuma almalarndan nce rencilerin grselleri tanma, anlama, yorumlama ve ifade etme becerileri gelitirilmelidir. Bu amala u etkinlikler yaplabilir: Grd bir resmi tanma, dierlerinden ayrt etme, Grsellerde grd ayrntlar anlatma, Sylenen kelimenin grsel karln bulma, Sylenen cmleye uygun resimleri bulma, Sorulan bir soruyu grsellerden yararlanarak cevaplama, Grsellerden yararlanarak hikye oluturma, Grsellerden yararlanarak oluturulan bir hikyedeki kahraman, olay, yer, zaman hakknda konuma. 4) Okumaya zendirme: retmen, rnek okuma yaparak rencileri okumaya zendirmelidir. Bu amala u almalar yaplabilir: Hikye, masal, fkra, iir, ark, tekerleme vb. okuma. Resimli hikyeleri okuyormu gibi anlatmalarn salama. c. Yazmaya Hazrlk Yazmaya hazrlk olarak aada el hareketleri, boyama, kalem tutma, serbest izgi almalar verilmektedir. rencilerin gelime durumuna gre daha farkl almalar da yaplabilir. 1) El hareketleri: Yazmaya balamadan nce rencilerin eitli oyunlarla el kol kaslarnn esneklii salanmaldr. Bu amala aadaki etkinlikler yaplabilir: Parmaklar kullanarak arklar syleme. rnein, sa elimde be parmak, sol elimde be parmak... arksnn sylenmesi. Parmak ular ile sra zerine vurarak yamur yama sesinin kartlmas (hafif yamur, iddetli yamur, gk grlts taklitleri). Direksiyon evirme hareketiyle saa ve sola doru dnler yapma. Elma, armut toplama veya parmaklarn ap kapatarak eitli el hareketleri yapma. 2) Boyama: eitli boya kalemleriyle resim yapma etkinlikleri yaplabilir.
237
3) Kalem tutma: Kalem tutmann ilk okuma-yazma retimi asndan ayr bir nemi bulunmaktadr. rencilerin bu aamada gelitirecekleri beceriler hayat boyu srmektedir. rencinin kalemi yanl tutmas, ellerinin abuk yorulmasna neden olmakta ve gzel yaz yazmasn engellemektedir. Bunu nlemek iin retmen, rencilerin kalem tutma biimlerini izlemeli ve kalemi doru tutmalarn salamaldr. 4) Serbest izgi almalar: Serbest izgi almalar bitiik eik yazya hazrlayc nitelikte olmaldr. rencilere eitli resimler yaptrlr. Yaplan bu almalarn evrede grlen ve bilinen varlk ve nesnelerden rneklendirilmesi rencinin evresiyle btnlemesi ve yaptklarn anlamlandrmas bakmndan nemlidir. Serbest izgi almalarnda izgilerin srekli ve eik olmasna dikkat edilmelidir. Bunun iin; Karalama (ku yuvas, ember, bulut vb.), Srekli ve eik izgiler izme (dalga, ylan, halat vb.),
almalar yaplabilir. 5. Dzenli izgi almalar: Bu aamada yaplacak izgi almalar, harfleri yazmaya hazrlk niteliindedir. Bu amala aada verilen izgi almas rneklerinden yararlanlabilir. ki izgi tek aralktan oluan satr aralna izme: ki satr izgisinin aras 2 cm olmaldr.
Drt izgi aralktan oluan satr aralna izme: D iki izgi aras 2 cm olmaldr.
Drt izgi aralktan oluan standart yaz aralnda alma: D iki izgi aras 1.3 cm olacak ekilde dzenlenmelidir.
238
239
3. LK OKUMA-YAZMAYA BALAMA VE LERLEME Bu aamada sesi hissetme ve tanma, sesi okuma ve yazma, sesten/harften anlaml heceler, kelimeler ve cmleler oluturma ile metin oluturma almalar yaplmaktadr. a. Sesi Hissetme ve Tanma Sesi hissetme ve tanma aamas tantlacak sesin renciler tarafndan fark edilmesini salamaya yneliktir. Bu aamada aadaki alma ve etkinlikler yaplmaldr: 1. Ksa ykler anlatma, drama yapma, tekerleme ya da ark syleme gibi etkinliklerle ses hissettirilir. 2. Sesin getii kelimeler rnekler buldurulur ve bu kelimeler sylenirken ilgili ses vurgulanr (renciler rnekler vermeye zendirilir.). 3. Grsellerden yararlanlarak sesi ayrt etme almalar yaplr (Sesin bulunduu ve bulunmad kelimelerin resimleri gsterilerek rencilerden bu kelimelerde ilgili sesin geip gemediini belirlemeleri istenir). 4. Sesli harfler kelimenin srasyla banda, ortasnda ve sonunda, sessiz harfler ise kelimenin sonunda, ortasnda ve banda tantlmaldr. b. Sesi/Harfi Okuma ve Yazma Seslerin/harflerin yazdrlmasnda unlara dikkat edilmelidir: 1. retmen bu harfin nasl yazldn tahtada gstermeli ve harfi rencilerle birlikte okumaldr. 2. Altrma kitabndaki byke izilmi harfin zerinden ok ynnde yazma almas yaptrlarak renciler harfin yazlna hazrlanmaldr. 3. rencilerin, satr aralklarna (drt izgi aralk) yazlm harf rneklerinin stnden kalemleriyle gitmeleri salanmaldr. 4. renciler drt izgi, aralktan oluan satr aralarna harfleri yazmal; rencilerin yazdklar harflerin doru yazm ve seslendirilmesine zen gsterilmelidir. 5. Yazlmas zor olan (a, A, k, y, g, G, f ) harflerden nce, bu harflerin yazmna ynelik hazrlayc izgi almalar yaplmaldr. 6. Seslerin/harflerin retiminde alfabedeki sralama deil; aada verilen sralama ele alnmaldr. Bu sralamada Trkenin ses yaps, harflerin yazm kolayl, anlaml hece ve kelime retmedeki ileklik dikkate alnmtr. Ayrca, bu gruplardaki baz seslerin/harflerin yerleri deitirilerek farkl gruplamalar da yaplabilir. Ancak bu dzenleme Trke Dersi retim Programnn anlayna, tematik yaklama ve Ses Temelli Cmle Yntemine uygun olmaldr.
.
240
Ses/Harf Gruplar
1. Grup : 2. Grup : 3. Grup : 4. Grup : 5. Grup : 6. Grup :
e, l, a, t i, n, o, r, m u, k, , y, s, d , b, , , z, g, c, p, h , v, f, j
E, L, A, T , N, O, R, M U, K, I, Y, S, D , B, , , Z, G, C, P, H , V, F, J
7. Byk harfler verilirken oluturulan kelime ve cmlelerden yararlanlabilir. Bunun iin zel adlarn yazm kuralndan, cmleye byk harfle balama kuralndan hareket edilebilir. rnein ela kelimesi retildiinde bu kelimenin farkl anlamlar zerinde durularak insan ad olan Ela kelimesinin yazm ekli gsterilmelidir. Elde edilen byk harfin yazm ekli zerinde durulmaldr. Bitiik eik yazda C,,I,,J,O,,P,S,,U,,V,Z harflerinin byk ve kkleri benzerdir. Bitiik eik yazda, harfler stten balanr ve harflerin noktalar ve noktalama iaretleri kelime yazm bittikten sonra konur. Bitiik eik yazda F, N, P, V, T harfleri yazl zellii bakmndan kendinden sonra gelen kk harfle balanmaz. Byk harf yazldktan sonra kalem kaldrlr. rnek : Fatma,
Nevin, Papatya, Vatan, Temel
Bitiik eik yaz byk harfleri ile kelime yazlrken harfler birletirilmez. rnek :
A N K A R A
8. Rakamlar matematik dersi program ile balantl olarak birinci ses grubundaki ses retimi tamamlandktan sonra aamal olarak verilmeye balanmaldr.
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 0
241
c. Hece, Kelime ve Cmle Oluturma lk okuma-yazma retiminin en nemli aamas heceler retme, hecelerden kelimeler, kelimelerden de cmleler oluturmadr. Bu aamada aadaki almalar yaplmaldr: 1. Verilen ilk iki sesin/harfin ardndan bunlarla ilgili hecelere ulalmaldr. 2. Elde edilen hecelerle okuma ve yazma almalar yaplmaldr. 3. Verilen her yeni ses/harf, nceki renilenlerle ilikilendirilmeli yeni heceler ve kelimeler oluturulmaldr. 4. Her ses/harf grubu tamamlandktan sonra yaplan almalar gzden geirilerek deerlendirilmelidir. Bir sonraki ses/harf grubuna gemek iin rencilerin daha nce verilenleri renmi olmalarna dikkat edilmelidir. 5. Sesler/harfler verildike retilen heceler artacak bunlara bal olarak kelime ve cmle oluturma sreci de kolaylaacaktr. Bu srete elde edilen zel adlar byk harf yazmnn retimi amacyla kullanlmaldr. 6. Elde edilen kelime ve cmlelerin anlamlar zerinde durulmaldr. 7. renciler, kelime ve cmle oluturmaya zendirilmelidir. Oluturulan kelime, cmleler okunmal ve yazlmaldr. . Metin Oluturma renilen kelimelerden ve cmlelerden yararlanlarak metin oluturulmaldr. rencilerin metinleri doru yazmalarna zen gsterilmelidir. renciler yazlarn drt izgi aralktan oluan satr izgilerine yazmaldrlar. Ayrca kendi oluturduklar farkl metinleri okumalar tevik edilmelidir. 4. OKUR YAZARLIA ULAMA Bu aama ilk okuma-yazma retim srecinin son aamasdr. Buna serbest okuma yazma aamas da denilmektedir. rencilerin iirleri, tekerlemeleri, hikyeleri ve okuma kaynaklarndan setikleri metinleri snftaki arkadalarna okumalar salanmaldr. Ayrca kendilerini yazl olarak ifade etmeleri ve yazlanlar okuyarak paylamalar salanmaldr. Yazlarn tek izgili defter satr zerinde yazmaldrlar.
242
5. UYGULAMALAR Bu balk altnda ilk okuma-yazma retim srecinde yararlanlacak baz uygulama rnekleri verilmitir. renme ve retme srecini kolaylatrmas bakmndan e ve l seslerinin retiminin nasl yaplaca anlatlmtr. a.
Sesinin Kazandrlmas
1.Sesi Hissetme ve Tanma Bu aamada tantlacak sesin renciler tarafndan fark edilmesi salanmaldr. Bunun iin tantlacak ses ile ilgili aadaki etkinlikler yaptrlmaldr: Canlandrma, tekerleme, ark, yk vb. etkinliklerle e sesi hissettirilmelidir. rnein, bebeini uyutmaya alan bir anne canlandrlabilir. Annenin bu srada syledii eee.eee. sesi karlabilir. rencilerin syledii kelimelerin iinden; e sesinin olduu kelimeleri belirlemeleri ve baka rnekler vermeleri istenmelidir. rnein: erik, etek, fare, kale, Emel, Ece, Elif vb.
Not: Sesli harflerin tantlmasnda kullanlan kelimelerde harfin aamal olarak bata, ortada ve sonda olduunu vurgulayan rnekler seilmelidir (Btn sesli harflerin tantlmasnda uygulanacaktr.). e sesinin olduu ve olmad kelimelerin grsellerini kullanarak rencilerin sesi ayrt etmeleri salanmaldr.
Adlarnda e sesi geen grsellerin altlarndaki kutuyu boyaynz. Deerlendirme: inde e sesinin getii ve gemedii resimlerden oluan bir alma kd dzenlenmelidir. rencilerden, iinde e sesinin getii resimleri belirlemeleri istenir.
.
243
2. Sesi/Harfi Okuma ve Yazma Bu aamada tantlacak sesin sembol olan harfin yazm iin aadaki ilemler yaplmaldr: rencilerin, yazl ynne dikkat ederek harfin zerinden defalarca gitmelerini salaynz. Bunu yaparken keeli kalem, boya kalemi vb. kaln ulu kalemler kullanlabilir.
e e e e e e e eeeeeeeeeeeeeeeeeee e eeeeeeee
e eeeeeee
Deerlendirme: Tantlan e sesini (harfini) bir dizi sembol iinden semelerini salaynz.
Tantlan sesin semboln (harf) satr aralna yazdrnz ve okutturunuz.
*+ * *+* +*
.
244
b.
Sesinin Kazandrlmas
1. Sesi Hissetme ve Tanma Bu aamada tantlacak sesin renciler tarafndan fark edilmesi salanmaldr. Bunun iin tantlacak ses ile ilgili aadaki etkinlikler yaptrlmaldr: Canlandrma, tekerleme, ark, yk vb. etkinliklerle l sesi hissettirilmelidir.
rnein: rencilerin bildii bir arknn melodisini lal la lal la lal ... eklinde syleyebilirsiniz. Sylenen kelimelerden, rencilerin iinde l sesinin getii kelimeleri belirlemeleri ve baka rnekler vermeleri istenmelidir. Sessiz harflerin tantlmasnda kullanlan kelimelerde harfin aamal olarak sonda, ortada ve bata olduu rnekler seilmelidir. Btn sessiz harflerin tantlmasnda bu yntem uygulanmaldr. rnein: kol, gl, bal, zil, elma, kelebek, gelin, kale, limon, lale vb. l sesinin olduu ve olmad kelimelerin grsellerini kullanarak rencilerin sesi ayrt etmeleri salanmaldr.
Adlarnda l sesi geen grsellerin altlarndaki kutuyu boyaynz. Deerlendirme: inde l sesinin getii ve gemedii resimlerden oluan bir
alma kd dzenlenmelidir. rencilerden l sesinin getii resimleri belirlemeleri istenir. 2. Sesi /Harfi Okuma ve Yazma Bu aamada harfin yazm iin aadaki ilemler yaplmaldr:
245
Yazl ynne dikkat ederek harfin zerinden defalarca gitmelerini salaynz. Bunu yaparken keeli kalem, boya kalemi vb. kaln ulu kalemler kullanlabilir.
lllllllll lllllllllllllllllllllll l llllllllll

l lllllllll
Deerlendirme: Tantlan l sesini/harfini bir dizi sembol iinden semelerini salaynz.
e + e *+ * +
246
c. Sesten/Harften Hece ve Kelime Oluturma
e el l
nce e ve ardndan l sesleri yan yana getirilerek birlikte okunur. Bu srete u ilemler yaplmaldr: 1. e sesi/harfi tahtaya yazlarak rencilerden, harfi okumalar ve defterlerine yazmalar istenir. 2. 3.
l sesi/harfi tahtaya yazlarak birka defa rencilere okutulur. Bunun iin e

ve
retmen, rnek seslendirme yapmaldr.
sesi/harfi yan yana getirilerek her ikisinin birlikte nasl
okunabilecei sorulur. 4. rencilerin cevaplar dikkate alnarak el kelimesi okunur ve yazlr. retmen, okumann doruluunu kontrol etmeli, rnek okumalar yapmaldr.
247
el el el el el el el el el
el el el el
Deerlendirme: Oluturulan kelimeyi rencilere yazdrnz ve okutunuz. . Kelime retme renilenlerin kalcln salamaya ynelik etkinliklerin ardndan aadaki uygulama sras izlenerek ak heceye ulalmaldr.
el e
Bu srete u ilemler yaplmaldr: 1. el kelimesi gsterilerek okumalar istenir. 2. e sesi gsterilerek okumalar istenir. 3. nce el sonra e sesi aralarnda boluk braklmakszn yazlr. .
ele
248
4. retmen, oluan yeni kelimeyi hecelemeden okur. Arkasndan rencilerin de oluan bu yeni kelimeyi hecelemeden birka kez okumalarn ister. 5. rencilere ele kelimesi birka defa yazdrlarak okutulur. Elde edilen kelimelerden yararlanlarak cmle oluturulabilir ve rencilere okutturulabilir. Cmleler oluturulurken grsellerden yararlanlmaldr. rnein:
el ele.
rencilerinizden, bu konuda farkl isimler vermelerini isteyiniz. Cmlenin anlaml hle getirilmesinde ark, tekerleme ve grseller kullanlmaldr. El ele tutuan ocuklarn resmi yaplabilir. El ele, el ele verin ocuklar arks sylenebilir. Deerlendirme: rencilere ele kelimesini yazdrnz ve okutunuz. d. Ak Heceye Ulama
ele
kelimesinden yararlanarak
le
hecesine ulamak iin aadaki
sra takip edilmelidir: 1. ele kelimesini tahtaya yaznz. rencilerinizin de kelimeyi defterlerine yazmalarn isteyiniz. 2. ele kelimesini okumalarn isteyiniz. 3. ele kelimesindeki heceler vurgulu okunarak rencilerin bu heceleri hissetmelerini salaynz. 4. ele kelimesini e akta kalacak ekilde le hecesinin st kapatlarak okumalarn isteyiniz.
249
5. ele kelimesinde e nin stn kapatarak le hecesinin nasl okunabileceini sorunuz. Okuma denemelerinin ardndan sizden sonra le hecesini tekrar etmelerini isteyerek birlikte okuyunuz. 6. Farkl metinlerde bu hecenin getii yerleri belirlemelerini, gstermelerini ve okumalarn isteyiniz. 7. el ve le hecelerini kartrmamalar iin aadaki almalar yaptrnz: Kark olarak verilen heceleri okumalar, Sylenilen heceleri gstermeleri, Sylenilen heceleri yazmalar, Farkl metinlerde bu heceleri bulup okumalar salanabilir.
e. Metin Oluturma: Elde edilen kelimelerden yararlanarak cmle, cmlelerden metin oluturunuz. rencilerin retilenleri okumalarn ve yazmalarn salaynz.
250
f. Hece, Kelime ve Cmle Oluturma

Ses Hece Oluturma e el l l Hece ve Ses Kaynatrma Kelime Oluturma Cmle ve Metin Oluturma Cmleler olutururken rencilerinizin adlarndan yararlanabilirsiniz.
e a
el e = ele ele e, le
el le al la at
al l a a t t e t at
al a = ala ala a, la
ele Not: Byk harfler zel adlarla birlikte verilmelidir. ela , Ela, E, e at ata, Ata A, atla a
el ele. Grsellerden yararlanabilirsiniz. Ela al.
at a = ata ata
a, ta
ta et
et
et e = ete ete e, te
te Ela at.
Tahmin yaptrabilirsiniz. Ela atla. i l n e n eli,, ile, eti ali, Ali A, a
il
il i = ili ili i li
il li
Ali ile Ela Ali ile Ela el ele. Ali et al. Ali at al. Anne et al.
en
en e = ene ene e ne
en ne an
ana anne anla enli neli etli tane, taneli,
a n i n in an
an a = ana ana
a na
na in
in i = ini ini
i ni
ni
teni,
251
6. LME VE DEERLENDRME lme ve deerlendirme, yaplan btn almalarn bir paras olarak dnlmelidir. Hazrlk aamasndan balayarak okuryazarla ulancaya kadar btn aamalar deerlendirilmelidir. retmen, ilk okuma-yazma deerlendirme formlarnda yer alan deerlendirme balklarn temel alarak her rencinin geliim dzeyini gsteren ayrntl deerlendirme formlar hazrlamaldr. lme ve deerlendirme iin aada verilen okumayazma deerlendirme formlarndan yararlanlabilir. YAZMA BECERSN DEERLENDRME FORMU rencinin Ad ve Soyad: Numaras:
1. Yaz Dzeni a. Eik b. Saa Yatk c. Dik . Dzensiz 2. Yaz Bykl a. Byk b. Orta c. Kk . Dzensiz 3. Satr izgilerine Yazma a. Dzgn b. Alta Kaym c. ste km . Dzensiz 4. Kelimeler Arasndaki Aklk a. Az b. Normal c. ok Ak . Dzensiz 5. Harflerin Yazl Biimi a. Tam Yazlm b. Eksik Yazlm c. Kuralsz Yazlm . Dzensiz 6. Yaznn Temizlii a. Temiz b. Normal c. ok Silinmi d. Dzensiz
retmen: .
mza:
252
Haziran
Aralk
Kasm
Mays
ubat
Nisan
Ekim
Ocak
Eyll
Mart
OKUMA BECERSN DEERLENDRME FORMU rencinin Ad ve Soyad :

Aralk Kasm
Numaras:
Haziran
1. Atlayarak Okuma a. Harf hece atlama b. Kelime atlama c. Satr atlama . Normal okuma 2. Ekleyerek Okuma a. Harf hece ekleme b Kelime ekleme c. Satr ekleme . Normal okuma 3. Tekrarlayarak Okuma a.Harf hece tekrarlama b Kelime tekrarlama c. Satr tekrarlama . Normal okuma 4. zleyerek Okuma a. Parmakla izleme b. ki eliyle izleme c. Cetvel, kalem vb. izleme . Normal okuma 5. Oturma Biimi a. Dik oturarak okuma b. ne eik oturarak okuma c. Geriye dayanarak okuma . Sallanarak okuma 6. Okumada Ses Tonu a. Yksek b. Alak c. Normal . Dzensiz 7. Okuma Hz a. ok yava b. Yava c. Normal d. Hzl 8. Okuma Kurallar a. Noktada durma b. Virglde durma c. Vurgu yapma . Tonlama yapma 9. Nefes Kontrol a. Mrlt karma b. Dzensiz nefes alp verme c. Okuma aral uzun d. Normal Okuma
253
Mays
ubat
Nisan
Ekim
Ocak
Eyll
Mart
LK OKUMA-YAZMA SRECN DEERLENDRME FORMU Ynerge: rencinin aadaki becerileri gelitirme durumu aylara gre; (1) yapamyor (2) biraz yapyor (3) iyi yapyor
Aralk Kasm Mays ubat Nisan Ekim Ocak Eyll Mart rencinin Ad ve Soyad: Haziran
Duyduu sesi ayrt etme Grsellerle sesi eletirme Sesi /Harfi okuma Sesi /Harfi yazma Seslerden /Harflerden hece oluturma Heceleri okuma Heceleri yazma Hecelerden kelimeler oluturma Kelimeleri okuma Kelimeleri yazma Kelimeleri grsellerle eletirme Cmleler oluturma Cmleleri okuma Cmleler yazma Cmleleri grsellerle ifade etme Metin oluturma Metin okuma Kendini yazl ifade etme
eklinde rakamla deerlendirilerek ilgili karelere yazlr. retim yl boyunca rencinin geliimi izlenir, gerekli aamalarda destekleyici almalar yaplr.
retmen:
mza:
254
7. LK OKUMA-YAZMA RETM LE LGL KAZANIMLAR Aada ilk okuma yazma retimiyle ilgili kazanmlarn renme-retme srecine dalm verilmektedir. Bu kazanmlar ilk okuma yazma renme srecinin farkl aamalarnda da ele alnabilir. Hazrlk Dinlemek iin hazrlk yapar. Yazmak iin hazrlk yapar. Okumak iin hazrlk yapar. Sesi Hissetme ve Tanma Duyduu sesleri ayrt eder. Duyduu seslerle harfleri eletirir. Dikkatini dinlediine younlatrr. Grsellerden yararlanarak sz varln gelitirir. Resim ve fotoraflar yorumlar. Renkleri tanr, anlamlandrr ve yorumlar. Sesi /Harfi Okuma ve Yazma n bilgilerini kullanarak okuduunu anlamlandrr. Okuduunu anlamlandrmada grsellerden yararlanr. itilebilir bir ses tonuyla okur. Yanklayc okur. Rehber yardmyla okur. Bitiik eik yaz harflerini kurallarna uygun yazar. Seslerden / Harflerden Heceler, Kelimeler ve Cmleler Oluturma Seslerden heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cmleler oluturarak okur. Seslerden heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cmleler oluturarak yazar. Duyduu kelimeleri grsellerle eletirir. Kelimeler, cmleler ve satrlar arasnda uygun boluk brakr. Matematiksel ifadeleri doru yazar. Metin Oluturma Kelimeleri doru telaffuz eder. Metni takip ederek dinler. Noktalama iaretlerine dikkat ederek okur. Verilen cmle ya da metne bakarak yazar. Cmleleri grsellerle ifade eder. Anlaml ve kurall cmleler yazar. Grsellerden hareketle cmleler ve metinler yazar. Btn yazlarn bitiik eik yaz ile yazar. Yazlarnda noktalama iaretlerini doru ve yerinde kullanr. Dikte etme almalarna katlr. Sayfa dzenine ve temizliine dikkat eder. Metin ve grsel ilikisini sorgular. Okur Yazarla Ulama Bu aamada 1. snf dinleme, konuma, okuma, yazma, grsel okuma-sunu kazanmlarnn tm kullanlmaldr.
255
Ek 1: Klavuz izgili yaz defteri rnei

10 mm
15 mm
5mm
7mm
.
256
Ek 2: Klavuz izgili defter zerinde bitiik eik yaz harflerinin yazm
A B C D E F G H I J K L M N O P R S T U V Y Z a b c d e f g h i j k l m n o p r s t u v y z
257
E. ETKNLKLER
258
ETKNLKLER
Trke Dersi retim Programnn amalarn gerekletirmek iin eitli almalar ve etkinlikler yaplmaktadr. Bunlardan rencilerin dil, zihinsel ve sosyal becerilerini gelitirmede nemli olan baz etkinlik rnekleri aada verilmektedir. rnek ve neri niteliinde olan bu etkinlikler dinleme, konuma, okuma, yazma, grsel okuma ve sunu balklar altnda ele alnmaktadr. Bunlarn yannda Atatrklk ve ara disiplin alanlaryla ilgili etkinlikler Atatrklk ve Ara Disiplin Alanlar Etkinlikleri balklar altnda verilmektedir. Etkinlikler rencilerin dil, zihinsel ve sosyal becerileri gelitirmesi amacyla yrtlen almalar olmaktadr. Beceri yaklama gre rencilere nce gelitirilecek becerinin ne olduu aklanmaktadr. Ardndan nasl yaplaca, hangi durumlarda ve ne zaman kullanlacana ilikin bilgiler verilmektedir. rencilerin bu bilgileri anlamas, zihninde yaplandrmas ve uygulayarak becerilerini gelitirmesi gerekmektedir. rencinin anlamad ve zihninde yaplandramad etkinliklerin becerilere dnmeyecei unutulmamaldr. Bu nedenle renme-retme srecindeki her etkinlikte gerekli aklamalar yaplmaldr. Etkinlik hazrlarken Trke Dersi retim Programnn temel becerileri ve kazanmlarna dikkat edilmelidir. Etkinliklerin amac, sreci ve deerlendirilmesi iyi planlanmaldr. retmenlerin aada verilenlerden daha farkl ve eitli etkinlikler hazrlayarak uygulamalar beklenmektedir.
259
1. DNLEME ETKNLKLER
260
ADI: SINIFLAMA DERS : SINIF : YAKLAIK SRE : RENME ALANI : KAZANIM : BECERLER : ARA, GERE, ORTAM: Trke 1- 2 10-15 dakika Dinleme Dinlediklerinde geen varlklar ve olaylar snflandrr. Karar verme alma kd
SRE
Aadaki metni sesli okuma kurallarna dikkat ederek rencilerinize iki kez okuyunuz. "Okan, annesiyle hayvanat bahesine gitmiti. Oradaki btn hayvanlar ilgiyle izledi. Hepsini ok sevdi. lgisini en ok kular ekti. Gvercin, kartal ve kanaryay dikkatle inceledi. Okan, dier hayvanlar da gzlemledi. Aslan, kafesinde geziniyordu. Kaplan, bir saa bir sola kouyordu. Tilki ise bakcsnn getirdiklerini yiyordu."
DEERLENDRME 1. rencilerin, hayvanlarn benzer zellikte olanlar ayn grupta toplamalarna dikkat edilmelidir. 2. 3. Metinde verilmeyen, dier hayvanlar da eklemelerini isteyebilirsiniz. Hayvanlarn bazlarnn neden utuklarn, bazlarnn da neden umadklarn sorunuz.
261
ALIMA KIDI Metinde geen kular ile dier hayvanlar yaznz. Kular
.. Dier hayvanlar
..
Bildiiniz dier hayvanlar aadaki boluklara yaznz. Kular .. .. .. Dier hayvanlar .. .. ..
262
ADI: ZLEMN BR GN DERS : SINIF : YAKLAIK SRE : RENME ALANI : KAZANIM : BECERLER : ARA, GERE, ORTAM: Trke 2 20-25 dakika Dinleme Dikkatini dinlediine younlatrr. Karar verme alma kd
SRE Metni okumadan nce rencilerin alma kdndaki resimleri incelemelerini isteyiniz. Resimlerde grdklerini ve dncelerini sorunuz. Aadaki metni iki kez okuyunuz. Birinci okuma ikinci okumaya gre daha yava olmaldr. Siz okurken rencilerin de alma kdndaki boluklar doldurmalarn isteyiniz.
ZLEMN BR GN zlem, alar saatinin sesiyle saat 7.00de uyanr. Elini yzn ykar. Kahvaltya oturur. Kahvaltda ekmek, peynir, yumurta vb. yer. antasn hazrlar ve evden kar. Okula saat 8.00de ular. retmenleri ve arkadalaryla derslere katlr. Ders ve etkinlik yapmaktan zevk alr. Saat 13.00te okuldan eve gelir. Annesi onu kapda gler yzle karlar. zlem hemen odasna gidererek okul giysilerini ve antasn yerletirir. le yemeini annesiyle birlikte saat 13.30da yer. Okulda yaadklarn anlatr. zlem saat 14.00te alma masasna oturur ve almaya balar. almasn tamamladktan sonra arkadalaryla oynamak iin saat 15.00te parka gider. Bir saat parkta arkadalaryla saklamba oynar. Daha sonra eve gelir ve babas gelinceye kadar kitap okur. Akam iten dnen babasn kapda sevinle karlar. Akam yemeini saat 18.30da ailesiyle birlikte yer ve sohbet eder. Okulda rendiklerini annesi ve babasyla paylar. Saat 20.30da dilerini fralar. zlem saat 21.00de yatana yatar. zlemin bir gn bylece tamamlanm olur.
DEERLENDRME
1. Cevaplar yazldktan sonra metin tekrar okunarak rencilerin cevaplarnn doruluu kontrol edilmelidir. 2. rencilerden nasl bir yol izlediklerini aklamalarn isteyiniz.
263
zlem, alar saatinin sesiyle saat 7.00de .
Kahvaltya oturur. Kahvaltda ..yer.
Okula saat 8.00de . retmenleri ve arkadalaryla derslere katlr.
264
Okuldan saat 13.00te eve gelir. Annesi onu kapda .. .. karlar.
le yemeini .. saat 13.30da yer.
zlem saat . almaya balar.
265
almasn tamamladktan sonra arkadalaryla oynamak iin saat 15.00te parka gider. Bir parkta arkadalaryla oynar.
Akam yemeini saat 18.30da ailesiyle birlikte ve eder.
Saat 20.30da dilerini .
zlem saat ..de yatana yatar. zlemin bir gn bylece tamamlanm olur.
266
ADI: DNLE - KARILATIR

DERS : SINIF : YAKLAIK SRE : RENME ALANI : KAZANIM : BECERLER : ARA, GERE, ORTAM : Trke 2 10-15 dakika Dinleme Dinlediklerine ilikin karlatrmalar yapar. Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, Karar verme alma ktlar
SRE
Aada bir adres tarifi yaplmtr. alma ktlarn rencilerinize datnz. Aada verilen bilgilerden yararlanarak rencilerin alma kdndaki birinci adresi bulmalarn isteyiniz. Bu etkinlik tahtaya izilerek de yaplabilir. kinci adresi ise rencilerin tarif etmesini isteyiniz. "Ev ana caddeye ok yakndr. Evin sanda bir ieki, solunda ise okul vardr. iekinin arkasnda byk bir park vardr. Bu parkn ad Atatrk Park'dr. Evin arkasnda ise salk oca bulunmaktadr."
DEERLENDRME
Aadaki sorular rencilerinize yneltiniz. 1. Adresi ararken ne tr bilgilerden (ipularndan) yararlandnz? 2. Tarif edilen birinci adresteki evde kimler yaamaktadr? 3. kinci adreste ktphane nerededir?
267
ALIMA KIDI
1. Adres
EK
OKUL
Emel ve ailesi bu evde yayor.
ATATRK PARKI
SALIK OCAI
2. Adres
OKUL
HASTANE
Mert ve ailesi bu evde yayor.
KTPHANE
MUHTARLIK
268
ADI: TAHMN ET DERS : SINIF : YAKLAIK SRE : RENME ALANI : KAZANIM : BECERLER : ARA, GERE, ORTAM: Trke 3 15-20 dakika Dinleme Dinledii olayn nasl gelieceini ve sonucunu tahmin eder. Yaratc dnme, karar verme. Okuma metni SRE
Aadaki metni rencilerinize iki defa okuyunuz (Birinci okuma ikinci okumaya gre daha yava olmaldr). Okumada (***) iaretli yerlerde durarak parantez iinde verilen sorular rencilerinize sorarak metnin nasl gelieceini tahmin ettiriniz. ikinci okumann bitiminde rencilerinizden tahminlerinin doruluunu kontrol etmelerini isteyiniz.
ITIR KARINCA
Karnca Itr gayretli gayretli yuvasndan ieri szan gne na doru yryordu. Darya ktnda en ok houna giden ey (***Size gre en ok houna giden eyler ne olabilir?) gnein scakln hissetmek, bir de kularn cvltsn duymakt. Bu gzel dnya kk bir karnca iin ayn zamanda tehlikeli bir seyahatin balangcyd. Itr kendi kendine Amacm nmzdeki k iin (***Itr karncann k iin amac ne olabilir?) yeteri kadar arpa, buday ve yulaf toplamak. dedi. Tam o srada zerinden bir rzgar esti. Kk bir ocuun ayann altnda ezilmekten son anda kurtuldu. ocuk neeyle gsterdi: Bak! Bak! Yryen bir buday tanesi, gryor musun? Arkada cevap verdi: Eer bir gtren yoksa, hi kendi kendine gider mi tane!... O alkan bir karnca, dikkat et sakn zerine basma! Itr karnca, buday tanesini tarken bir yandan da o gnn plann yapyordu. (***size gre bu planda neler olabilir?) Bugn on yedi buday, on arpa, sekiz yulaf tanesini yuvama tamam gerekiyor, diyordu. lk buday tanesini yuvasna gtrdnde bir anda gnein lts, kularn cvlts ve tarlalardan dnen ocuklarn sesleri kesilmiti. Kk karnca, budaylara yeni bir tane daha eklemek iin, yuvasn aydnlatan gne na, ku cvltsna ve ocuk seslerine doru gayretle yrmeye devam etti. MEVLN, MESNEV IV,2955-2962 Karncalar ve Budaylar (Dzenlenmitir.)
DEERLENDRME
"Neden byle bir tahmin yaptnz?" sorusuyla renciler ynlendirilerek tartma ortam yaratlmaldr.
269
ADI: E SESL KELMELER BUL

DERS : SINIF : YAKLAIK SRE : RENME ALANI : KAZANIM : BECERLER : ARA, GERE, ORTAM: Trke 3 15-20 dakika Dinleme Dinlediklerinde e sesli kelimeleri ayrt eder. Karar verme alma kd
SRE
Aadaki metni sesli okuma kurallarna uygun olarak rencilere iki kez okuyunuz.Birinci okumada rencilerin dikkatle dinlemelerini, ikinci okumada ise metinde koyu yazl kelimeleri vurgulu okuyarak, bunlarn hangi anlamlarda kullanldklarn yazmalarn isteyiniz. Etkinlikte rnek bir alma kd verilmitir. yazmalar da istenebilir. Bu alma kd oaltlarak datlabilecei gibi rencilerden sadece kelimeleri defterlerine
retim yl bitmi yaz tatili balamt. Ece yzmeyi ok seviyordu. Yzme renmek istiyordu. Kursa balad. Akam gnlne yzc olmak istediini yazd. Ecenin yedi yanda bir de kardei vard. Kardeinin de yzme renmesini istiyordu. Ailesinden izin ald. Ertesi gn le yemeini sevinle yediler. Her ikisi de yzmek iin sabrszlanyordu. Hemen yola ktlar. Ece dallardaki kular gsterdi ve izlediler. Ne gzel tyorlar. dedi. Kursa koarak gittiler. Kursta havuza dalan retmenlerini dikkatle
1. 2. 3. 4.
DEERLENDRME Yaz kelimesi ka farkl anlamda kullanlmtr? Yedi kelimesi ka farkl anlamda kullanlmtr? Dal kelimesi ka farkl anlamda kullanlmtr? rencilerinizin e sesli baka kelimeleri tartarak bulmalarn salaynz.
270
ALIMA KIDI
Aadaki kelimeleri inceleyiniz. Dinleyeceiniz metinde bu kelimeler farkl anlamlarda kullanlmtr. Dikkatle dinleyerek anlam farkllklarn bulmaya alnz. Bunlarn hangi anlamlarda kullanldn noktal yerlere yaznz.
yaz:
yaz:
dal:
dal:
yedi:
yedi:
271
ADI: E ANLAMLISINI BUL DERS : Trke SINIF : 3-4-5 YAKLAIK SRE : 20-25 dakika RENME ALANI : Dinleme KAZANIM : Dinlediklerinde e anlaml kelimeleri ayrt eder. BECERLER : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, karar verme. ARA, GERE, ORTAM: alma kd
SRE Aadaki metni okumadan nce rencilerinize alma kdnda verilen kelimelerin e anlamllarn tahmin ettiriniz. Daha sonra metni iki kez okuyunuz. Okurken alt izili kelimeleri daha yava ve vurgulu okumaya dikkat ediniz. rencilerinizden alma kdnda bo braklan yerlere, metinde duyduklar kelimelerin e anlamllarn, verilen kelimeler arasnda uygun olanlarla tamamlamalarn isteyiniz. BAYRAM SEVNC Gamze, o gn bayram kutlamalarn izlemek iin dedesi ile tren alanna gidecekti. kisi de gnlk giysilerini karp daha k olanlarn giydiler. Heyecanla evden ktlar. Alana giderken stleri yazl bezlerin cadde ve sokaklara asl olduunu grdler. Bezlerin stnde vatanmz ve milletimiz ile ilgili vc szler yazyordu. Tren alannda byk bir kalabalk toplanmt. rencilerin spor ve dans gsterilerini izlerken ikisinin de kalbi heyecanla arpyordu. Dedesi, Gamzeye bu bayramn yksn ve kendi askerlik anlarn anlatt. Gamze izlediklerinden ve dinlediklerinden byk zevk ald iin bugnn hayatnn en gzel gnlerinden biri olduunu dnd.
DEERLENDRME 1. rencilerle birlikte cevaplar kontrol ediniz. 2. stenenler dnda metinde geen e anlam olan bulmalarn ve anlamlar zerinde tartmalarn isteyiniz. dier kelimeleri
272
retmeninizin okuduu metni dikkatle dinleyiniz. Dinleme srasnda aada bo braklan yerlere dinlediiniz kelimenin e anlamlsn kutu ierisindeki kelimeler arasndan seerek yaznz.
hikye elbise hatra yaam yurt yrek - ulus
BAYRAM SEVNC Gamze, o gn bayram kutlamalarn izlemek iin dedesi ile tren alanna gidecekti. kisi de gnlk .. karp daha k olanlarn giydiler. Heyecanla evden ktlar. Alana giderken stleri yazl bezlerin cadde ve sokaklara asl olduunu grdler. Bezlerin stnde .. ve iin vc szler yazyordu. Tren alannda byk bir kalabalk toplanmt. rencilerin spor ve dans gsterilerini izlerken ikisinin de . heyecanla arpyordu. Dedesi, Gamzeye bu bayramn .. ve kendi askerlik anlatt. Gamze izlediklerinden ve dinlediklerinden byk zevk ald iin bu gn .. en gzel gnlerinden biri diye dnd.
273
ADI: KARITINI BUL DERS : Trke SINIF :4-5 YAKLAIK SRE : 10-15 dakika RENME ALANI : Dinleme KAZANIM : Dinlediklerinde e ve zt anlaml kelimeleri ayrt eder. BECERLER : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, karar verme. ARA, GERE, ORTAM: alma kd
SRE rencilerinize aadaki metni okumadan nce alma kdnda verilen kelimelerin zt (kart) anlamllarn tahmin ettiriniz. Aadaki metni iki kez okuyunuz. Birinci okuma ikinci okumaya gre daha yava olmaldr. rencilerinizden ikinci okuma yaplrken alma kdndaki kelimelerin zt anlamllarnn getii cmleleri yazmalarn isteyiniz. ADAK KULAR Avc, gl kysnda kular iin bir tuzak kurmutu. Koskoca ala bir sr ku yakalamt. Ancak kular yle byklerdi ki a da kendileriyle birlikte havalandrarak uup gittiler. Avc da balad pelerinden komaya. Derken bir iftiye rastlad. ifti sordu: Nereye kouyorsun? Pelerinden gidip o kular yakalayacan m sanyorsun? Avc karlk verdi: Eer o an iinde bir tek ku olsayd, dediin gibi onu yakalayamazdm. Ama bunlar yakalarm. Avcnn dedii de kt. Akam olunca an iindeki kular kendi yuvalarna dnmek istedi. Bu yzden hepsi kendi gitmek istedii yne doru a ekitirdiler. Biri ormana doru ekti, br batakla, bir bakas da tarlalara. Derken hepsi birden yoruldu ve ala birlikte yere dp kaldlar. Avc da geldi ve onlar birer birer toplad.
DEERLENDRME rencilerin zt anlaml kelimeleri metinde geen cmle ile birlikte yazmalarna dikkat edilmelidir. Aksi takdirde metin okunmadan da zt anlamllar bulunabilir.
274
Aadaki kelimelerin zt (kart) anlamllarn bulmak iin metni dikkatle dinleyiniz. Zt anlamls olduunu dndnz kelime, metin iinde hangi cmlede geiyorsa bu cmleyi yaznz.
bitti kk
Avc da balad pelerinden komaya. ...............
dnda
...............
sabah
...............
gitti
...................
275
ADI: YERN BUL DERS : Trke SINIF :4 YAKLAIK SRE : 15-20 dakika RENME ALANI : Dinleme KAZANIMLAR : Dikkatini dinlediine younlatrr. Seici dinler. BECERLER : Karar verme, problem zme. ARA, GERE, ORTAM: alma kd
SRE rencilerinize, Size okuyacam metindeki ipularn kullanarak
alma kdndaki boluklar doldurunuz. aklamasn yapnz. alma ktlarn datarak metni rencilerinize iki kez okuyunuz. "Karahisar Kasabas'nn yerleim plannda, bask hatas yznden nemli baz yerlerin adlar kmamtr. Aadaki bilgileri kullanarak yerleim plann tamamlaynz." Kasabann tek mzesi sinemann yanndadr. Mzenin arkasnda ise bir manav bulunmaktadr. Atatrk lkretim Okulunun nnde krtasiye dkkn ve havuz vardr. Havuz, okula krtasiye dkkanndan daha yakndr. Kasabann en geni alanna sahip olan yer spor karsnda ise ktphane arkasnda ise ieki vardr. sahasdr. Eczanenin tam Lisesi ve bankann bulunmaktadr.Anadolu
DEERLENDRME Yerleim plannda bo braklan yerleri (mze, krtasiye, havuz, spor sahas, ktphane) doru bir ekilde bulmalarna, kendilerine verilen ipularn kullanmalarna dikkat edilmelidir.
276
Yerleim alannda bo braklan yerleri dinlediiniz metne gre doldurunuz.
............................
hastane
sinema
..............
..................... .
Eczane
..............
Anadolu Lisesi
banka
Atatrk lkretim Okulu
..............
277
ADI: E SESL KELMELER BUL

DERS : SINIF : YAKLAIK SRE : RENME ALANI : KAZANIM : BECERLER : ARA, GERE, ORTAM: Trke 4-5 15-20 dakika Dinleme Dinlediklerinde e sesli kelimeleri ayrt eder. Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, karar verme alma kd
SRE
Aadaki metni iki kez okuyunuz. rencilerinize baz kelimelerin birden farkl anlamda verildiini syleyiniz ve onlardan bu kelimelerin hangi anlamlarda kullanldklarn yazmalarn isteyiniz. Etkinlikte rnek bir alma kd verilmektedir. Bu alma kd oaltlarak datlabilecei gibi rencilerden yalnzca alma kadndaki kelimeleri defterlerine yazmalar da istenebilir.
Orhan sabah erken kalkt, heyecanla yzn ykad. nk retmeni ve arkadalaryla birlikte piknie gideceklerdi. Gidecekleri piknik yeri ay kenarndayd. ayda bykler yzyorlard. Ancak bir gn nceden arkadalaryla birlikte aya girmeme ve yzmeme konusunda karar verdiler. Orhan bunlar dnerek piknik antasn hazrlad. Annesi ve babasyla birlikte kahvaltya balad. Kahvaltda ayn iti. Ekmeini ve peynirini yedi. antasn alarak baheye kt. Bahedeki gllerde ar ve kelebekler uuuyordu. Ar ve kelebekleri izledi. O srada arkada Gkhann glerek geldiini grd. Gkhanla birlikte arkadalarna doru kotular.
DEERLENDRME
1. 2. 3. Bu
Yz kelimesi metinde ka farkl anlamda kullanlmtr? ay kelimesi metinde ka farkl anlamda kullanlmtr? Gl kelimesi metinde ka farkl anlamda kullanlmtr? sorular snfa tartnz ve rencilerinizin esesli baka kelimeler bulmalarn
isteyiniz.
278
ALIMA KIDI
Aadaki kelimeleri inceleyiniz. Dinleyeceiniz metinde bu kelimeler farkl anlamlarda kullanlmtr. Dikkatle dinleyiniz ve anlam farkllklarn bularak noktal yerlere yaznz.
Yz:
Yz:
Baka bir anlamda da siz kullanmaya alnz
ay:
ay: Baka bir anlamda da siz kullanmaya alnz
Gl:
Gl:
Baka bir anlamda da siz kullanmaya alnz
279
ADI: NEDEN? NK
DERS : SINIF : YAKLAIK SRE : RENME ALANI : KAZANIM : BECERLER : ARA, GERE, ORTAM: Trke 4-5 15-20 dakika Dinleme Dinlediklerinde sebep-sonu ilikileri kurar. Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, karar verme. alma kd
SRE
Bara Giden Yol" metnini iki kez okuyunuz. rencilerinizden birinci okumada dikkatle dinlemelerini, ikinci okumada ise boluklar doldurmalarn isteyiniz. Etkinlikte rnek bir alma kd verilmektedir. Bu alma kd
oaltlarak datlabilecei gibi rencilerden defterlerine yazmalar da istenebilir.
DEERLENDRME rencilerinizin: 1. Sebep-sonu ilikilerini kurmalarna dikkat ediniz. 2. Yazdklar nedenlerin, sonular aklayp aklamadn snfa tartnz. 3. Kendilerine zg nedenler bulmalarna olanak veriniz. 4. Cevaplarn kontrol etmelerini salaynz.
280
BARIA GDEN YOL
rf
ve detler
insanlar arasnda dzeni salamak iin olumutur. Huzur
iinde yaamamz, bu deerlere karlkl sayg gstermemize ve hogryle bakmamza baldr. Her ulusun kendine zg gelenekleri, yaam biimleri ve inanlar vardr. rnein Hindistanda inek insanlar iin kutsal bir hayvandr. Ona sayg gsterilir. Bizde ise inek sradan bir hayvan olarak kabul edilir. Bakalarnn dncelerine, geleneklerine ve dinlerine sayg gstermeliyiz. nk bar ve huzurun temelinde hogr ve sayg vardr. nsanlarn birbirlerinin dnce, gelenek ve inanlarna sayg gstermemeleri savalara dahi neden olabilmektedir. Bunu ok iyi bilen Atatrk Yurtta bar, dnyada bar grn ilke edinmiti. dile getirmiti. Hogr olmadan arkadalk, dostluk ve bartan sz etmek mmkn deildir. Unutmamalyz ki hogrl olmak, kazanabileceimiz nemli zelliklerden biridir. Bunu kazanrsak arkadalarmzla ve evremizle daha iyi ilikiler kurarz. Daha anlayl olur, arkadalarmz daha ok severiz. Bylece aileden balayarak tm insanlar severiz. Bu da dnya barnn korunmasn salar. Atatrk, savalar nlemenin yolunun hogrden getiine inanmt. Her insann istedii gibi dnme ve inanma zgrlnn olduunu da
Hseyin ATABA Okumay Seviyorum (Dzenlenmitir.)
281
Uluslarn dnceleri, gelenekleri, detleri ve dinleri birbirlerinden farkldr? nk.....................................
............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................
Atatrk Yurtta bar, dnyada bar grn ilke edinmitir. nk.....................................
............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................
Hogrl olmalyz. nk.....................................
............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................
282
ADI: 5N 1K Trke 4-5 15-20 dakika Dinleme Dinlediklerinde ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim sorularna (5N 1K) cevap arar. BECERLER : Problem zme, karar verme. ARA, GERE, ORTAM: alma kd DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI KAZANIM : : : : :
SRE
Aadaki metni rencilerinize iki kez okuyunuz. Birinci okuma ikinci okumaya gre daha yava olmaldr. Daha sonra 5N 1K formunu rencilere datarak bu sorular cevaplamalarn isteyiniz.
SU BASKINI
Antalya'da geceden bu yana aralksz yaan yamur birok ev ve i yerinin su altnda kalmasna neden oldu. Anadolu Ajans muhabirinin Meteoroloji Blge Mdrlnden ald bilgiye gre, Antalya'da 20 saattir aralksz yaan yamur nedeniyle metrekareye 150 kilogram ya dt. Yetkililer, Antalya'da son 20 saatte, metrekareye den ya miktarnn, yl ortalamasnn stnde olduunu belirttiler. Antalya Bykehir Belediyesi tfaiye Daire Bakanl yetkilileri, yaan aralksz yamur nedeniyle birok ev ve i yerinin sular altnda kaldn, 71 i yeri ve evden su basknlarna kar yardm ars aldklarn sylediler. zellikle Kepezalt, Teoman Paa, Gne ve Habibler mahallelerindeki evlerin su basknna uradn belirten yetkililer, yardm almalarnda 11 ekibin grev yaptn bildirdiler.
Gazeteler
DEERLENDRME 1. rencilerinizin dinleme durumlarn kontrol ediniz. 2. rencilerinizin 5N 1K sorularna verdikleri cevaplar tartarak kontrol ediniz. 3. Cevaplarn yazm kurallarna uygunluunu kontrol ediniz.
283
Su Baskn Aadaki boluklar dinlediiniz metne uygun olarak doldurunuz.
Su baskn ne zaman oldu?

Ev ve i yerleri niin sular altnda kald?

Yamur nasl yad?

...
Yamur zellikle nerelerde su basknlarna neden oldu?
Su basknna urayanlar ne yapt?
Bu haberi kim verdi? .. ..
284
2. KONUMA ETKNLKLER
285
ADI: SAYGI AACI DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI KAZANIM BECERLER ARA,GERE,ORTAM : : : : : : : TRKE 2-3 20 dakika Konuma Gnlk ilikilerin gerektirdii farkl durumlara uygun konuur. Trkeyi doru, etkili ve gzel kullanma Sayg aac
SRE
Teekkr ederim Gnaydn zr dilerim
yi akamlar Merhaba
Tebrik ederim
Sayg aacndaki ifadeleri kullanarak karlkl konumalar yaptrnz.
DEERLENDRME 1. rencilerinize bu ifadeleri ne zaman kullanabileceklerini sorunuz. 2. rencilerinizden bu ifadelerin gnlk ilikilerde kullanlmad durumlarda ortaya kabilecek sorunlara rnekler vermelerini isteyiniz. rencilerin karlkl konumalarnda, duygularn serbeste ifade etmelerine ve beden dilini kullanmalarna dikkat ediniz.
286
ADI: HAVA NASIL ORALARDA? AACI DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI KAZANIM BECERLER ARA,GERE,ORTAM : : : : : : : TRKE 3 20 dakika Konuma ekil, sembol ve iaretlerin anlamlarn bilir. Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, aratrma yapma. Hava durumu sembolleri
SRE
rencilerden bir hafta boyunca yazl ve basl kaynaklardan yaadklar illerdeki hava durumunu takip etmeleri ve verilen sembollerden yararlanarak bunlar tabloda veya Trkiye haritas zerinde belirtmelerini isteyiniz. Etkinliin ikinci aamasnda retmen rencilerden sembollerden birini seerek o semboln ifade ettii hava durumunun kendilerinde neler hissettirdiini szl olarak arkadalaryla paylamalar isteyiniz.
DEERLENDRME 1. Bu sembollerin nerelerde kullanldklarn sorunuz. 2. rencilerinizden hava durumunu izlemenin hayatmzdaki nemini rneklerle aklamalarn isteyiniz. 3. rencilerin karlkl konumalarda duygularn serbeste ifade etmelerine ve beden dilini kullanmalarna dikkat ediniz.
287
ADI:KTAPLAR KONUUYOR NASIL ORALARDA? AACI DERS : SINIF : YAKLAIK SRE : RENME ALANI : KAZANIM : BECERLER : ARA, GERE, ORTAM : TRKE 4- 5 20 dakika Konuma Holanp holanmad olay, durum, kii vb. hakknda konuur. Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, aratrma yapma. Hikye kitaplar, alma katlar vb.
SRE
Snfnzda bulunan hikye kitaplarndan rencilerinizin okuduklarn bir antaya koyunuz. Snftan belirlediiniz birka rencinin bu antadan kitap semesini isteyiniz. Seilen kitaptaki hikyeyi snfa anlatmalarn isteyiniz. Bu etkinlik aadaki gibi de yaplabilir. Cemal Sreyyann Aritmetik yi Kular Pekiyi, smail Cem Gneyin Evvel Zaman inde, Orhan Velinin Nasrettin Hoca Hikyeleri ve Ouz Tanselinin All ile Frfr ve Karagz ve Hacivat eserlerinin adlarna ayr ayr kartlara yazlarak antaya konulur. renciler bu kartlardan birini seer, setii karttaki hikye hakknda konuur.
DEERLENDRME 1.rencilerinizin konuma kurallarn uygulama durumunu gzleyiniz. 2. Hikyenin kahramanlarn, yerini, zamann ve olaylarn geliimini vurgulamalarn izleyiniz.
288
3. OKUMA ETKNLKLER
289
ADI: SEBEP-SONU
DERS : SINIF : YAKLAIK SRE : RENME ALANI : KAZANIM : BECERLER : ARA, GERE, ORTAM : Trke 1 20 dakika Okuma Okuduklarnda sebep-sonu ilikileri kurar. Problem zme, karar verme. Okuma metni
SRE
Aadaki metni okuyarak rencilerinizin metindeki sebep sonu ilikisini bulmalarn salaynz.
BARI OKULA GE KALDI Bar televizyon seyrediyordu. Annesi uyumas gerektiini syledi. Ama o yerinden bile kalkmad. Annesi onu tekrar uyard. -Tamam anne kalkyorum, dedi. Annesi: -Olum antan da hazrlamamsn! -Aman anne sabah hazrlarm, dedi. steksiz isteksiz odasna gidip yatt. Sabahleyin annesi Bar' uyandrmaya alt. Ancak Bar bir trl uyanamad. Uyandnda okula ge kaldn farketti. Aceleyle antasn toplayp giyindi. Kahvalt bile yapmadan okula kotu. retmen Kitap ve defterlerinizi karn. dedi. Bar antasn kartrd. Ama kitabn bulamad.
Olayn Sebebi Bar'n erken yatmamas ve antasn hazrlamamas.
Olayn Sonucu Bar'n okula ge kalmas ve kitabn evde unutmas.
DEERLENDRME 1. rencilerinize Bar okula neden ge kald? Sorusunu ynelterek bir tartma ortam oluturunuz.
2. Kendi yaantlarndan bu olaya benzer (sebepsonu ierikli) rnekler vermelerini

isteyiniz.
290
ADI: HKYE HARTASI

DERS : SINIF : YAKLAIK SRE : RENME ALANI : KAZANIM : BECERLER : ARA, GERE, ORTAM : Trke 1 10-15 dakika Okuma Okuduklarnda hikye unsurlarn belirler. Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma,karar verme Hikye haritas
SRE
Aadaki
metni
sesli
okuma
kurallarna
uygun
okuyunuz.
rencilerinizden alma kdn doldurmalarn isteyiniz.
Ahmet yryerek okula gidiyordu. Yolun karsna gemeye alan

grme engelli bir arkadan fark etti.Hemen yanna gitti. Yolun karsna gemesine yardmc oldu. Arkada, Ahmete teekkr etti. Ahmet arkadana yardmc olduu iin ok mutlu oldu.Birlikte okula gittiler.
DEERLENDRME
1. Ahmet niin mutlu olmutur? 2. Arkada Ahmete niin teekkr etmitir? 3. rencilerin hikye haritasn metne uygun doldurmalarn salaynz. 4. Cevaplar tartarak kontrol ediniz.
291
HKYE HARTASI Aadaki boluklar dinlediiniz metne gre doldurunuz.
ANA KARAKTER
YER
OLAY
292
ADI: RESM KELME ELETR DERS : SINIF : YAKLAIK SRE : RENME ALANI : KAZANIM : BECERLER : ARA, GERE, ORTAM : Trke 1 15 dakika Okuma Grsellerden yararlanarak kelime hazinesini gelitirir. Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma alma kd
SRE Aadaki resimleri kelimelerle eletiriniz.
ata
kalem
otobs
kitap
DEERLENDRME rencilerinizin yaptklar eletirmeleri kontrol ediniz.
293
ADI: RESML BULMACA DERS : Trke SINIF :2 YAKLAIK SRE : 15 dakika RENME ALANI : Okuma KAZANIM : Grsellerden yararlanarak sz varln gelitirir. BECERLER : Trkeyi doru,gzel ve etkili kullanma ARA, GERE, ORTAM : alma kd
SRE Aadaki hayvanlarn adlarn resimlerin altna yaznz.
DEERLENDRME rencilerinizin yazd kelimeleri kontrol ediniz.
294
ADI: RESML BULMACA DERS : Trke SINIF :3 YAKLAIK SRE : 15 dakika RENME ALANI : Okuma KAZANIM : Grsellerden yararlanarak sz varln gelitirir. BECERLER : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma ARA, GERE, ORTAM : alma kd
SRE Aadaki hayvanlarn adlarn bulmacada uygun olan yerlere yaznz.
DEERLENDRME 1. Kelimelerin yazmn kontrol ediniz. 2. Bulmacada hangi ipularndan yararlandklarn sorunuz.
295
ADI: MMKN M? DERS : SINIF : YAKLAIK SRE : RENME ALANI : KAZANIM : BECERLER : ARA, GERE, ORTAM : Trke 3 25 dakika Okuma Okuduklarnda duygusal ve abartl geleri belirler ve sorgular. Eletirel dnme, karar verme. alma kd
SRE Aadaki cmlelerden hangileri duygusal ya da abartl geler iermektedir? Belirlediiniz gelerin altn iziniz, cmleye duygusallk m ya da abart m kattn cmlenin karsnda verilen yay ayra iine yaznz.
Dedemin 200 yanda olduunu sylyorlar. Annesini grnce alamaya balad. Mata arkadam sakatlannca ok zldm. Geen gn ay kadar bir kpek grdm. Yal amca ok zgn grnyordu. Gzel havalarda iimden hep ark sylemek geliyor. 10 yandaki arkadam 50 numara ayakkab giyiyor. Trke snav sonucunu renince sevinle haykrd. Kalabaln nne knca utancndan kulaklar kzard.
(..abart..) (....................) (....................) (....................) (....................) (....................) (....................) (....................) (....................)
Amcam be yz kilogramlk bir yk bir hamlede kaldrd.(....................)
DEERLENDRME
1. rencilerinizden, benzer rnekler bulmalarn bulduklar rneklerdeki duygusal ve

abartl geleri belirlemelerini isteyiniz.
2. zledikleri reklam, film, izgi film ve dier televizyon programlarnda duygusal ve

abartl gelerle karlap karlamadklar hakknda konuunuz.
3. Eletirmelerin doruluunu kontrol ediniz.
296
ADI: HKYE HARTASI

DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI KAZANIM BECERLER ARA, GERE, ORTAM : Trke : 2-3 : 10-15 dakika : Okuma : Okuduklarnda hikye unsurlarn belirler. : Karar verme. : Hikye haritas.
SRE
Aadaki
metni
sesli
okuma
kurallarna
uygun
olarak
okuyunuz. Ardndan rencilerinizin sessiz okumalarn ve alma kdn doldurmalarn isteyiniz.
FLZN YA GN
Filizin dokuzuncu ya gnyd. Hafta sonu, doum gnn
kutlamak iin arkadalarn evine davet etmiti. O gn Filize bir ok hediye verildi. Ancak onu sevindiren en gzel hediye ise uzun sredir almak istedii bir kitapt...
DEERLENDRME
1. Filiz, arkadalarn neden ve ne zaman davet etmitir? 2. Filizi sevindiren hediye nedir? 3. rencilerin hikye haritasn metne uygun cevaplamalarna dikkat ediniz. 4. rencilerinizin cevaplarn tartarak kontrol ediniz.
297
ANA KARAKTER
YER
OLAY
ZAMAN
298
ADI: BALIK ETLER

DERS : SINIF : YAKLAIK SRE : RENME ALANI : KAZANIM : BECERLER : ARA, GERE, ORTAM : Trke 4 20 dakika Okuma Gazete ve dergi okur. Karar verme alma kd
SRE
Aadaki gazete balklarnn hangi haber trne (ekonomi, spor, salk, eitim vb.) ait olduunu yaznz. Haberin Tr Dilerinizin Saln Nasl Koruyabilirsiniz? Araba Satlarnda Byk Art Dnya, Milllerimizin Baarsn Konuuyor ocuklarmzn Kitap Okuma Oran Ykseliyor ....................................... ...................................... ....................................... .......................................
DEERLENDRME
1. Bal belirlerken hangi bilgilerden (ipularndan) yararlandnz? 2. Verilen cevaplarn doruluunu tartnz. 3. rencilerinizden, farkl haber trlerinden gncel haber balklar bulmalarn isteyiniz.
299
ADI: HKYE HARTASI

DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI KAZANIM BECERLER ARA, GERE, ORTAM : : : : : : : Trke 4-5 10-15 dakika Okuma Okuduklarnda hikye unsurlarn belirler. Karar verme Hikye haritas
SRE
Aadaki
metni
sesli
olarak
okuyunuz.
rencilerinizin
sessiz
okumalarn ve alma kdn doldurmalarn isteyiniz. Annesi Murata alveri listesini verdi. Murat arkadalaryla buluaca iin acele ediyordu. Annesinin verdii paray cebine koyarak manava kotu. Listede yazl olanlar alveri sepetine yerletirirken bir yandan da gz saatindeydi. Saat drde yaklayordu. Almas gerekenleri tamamlayp koarak eve dnd. Annesi Murata teekkr ederek sepettekileri boaltt. Bir ka domatesin ezik, baz elmalarn da rk olduunu grd. Bunlar Murata gsterdi. Alveri yaparken daha dikkatli olmasn syledi.Murat acele ettii sonraki alverie birlikte gitmeye karar verdiler. iin annesinden zr diledi.Bir
DEERLENDRME
1. Murat niin acele ediyordu? 2. Annesi Murata ne dedi? 3. rencilerin hikye haritasn metne uygun cevaplamalarna dikkat ediniz. 4. Cevaplar tartarak kontrol ediniz.
300
ANA VE YARDIMCI KARAKTERLER
YER
OLAY
ZAMAN
301
4. YAZMA ETKNLKLER
302
ADI: ALE AACI DERS : SINIF : YAKLAIK SRE : RENME ALANI : KAZANIM : BECERLER : ARA, GERE, ORTAM : Trke 1 25-30 dakika Yazma Kendisini, ailesini ve evresini tantan yazlar yazar. Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma. alma kd
SRE Aada rencilerinizin Cann aile aile aac verilmitir. Metni okuyarak
aacnda
verilen
boluklar
doldurmalarn
isteyiniz.Ayrca rencilerinizden kendi aile aalarn yapmalarn bir paragraf halinde yazmalarn isteyiniz. Benim adm Can, yedi yandaym ve birinci snfa gidiyorum. Ankarada oturuyoruz. Annemin ad Ebru, babamn ad ise Eroldur. Kardeim Esin ise ana snfna gidiyor . CANIN ALE AACI Annem otuz be babam ise otuz alt yandadr.Annem retmen babam mhendistir.
Anne
sim: .. Ya: Meslek: ..
Baba
sim: .. Ya: Meslek: ..
Can
ocuklar
Esin
Ya: . Okuduu snf: .
Okuduu snf:
DEERLENDRME 1. rencileriniz aile aacndaki bilgileri doru olarak yazabiliyorlar m? 2. Aile aacna bilgileri doru yerletirebiliyorlar m?
303
ADI: EL BRLYLE R YAZALIM Trke 2 30 dakika Yazma birlii yaparak yazar. iir yazar. Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, yaratc dnme, giriimcilik, kiisel ve sosyal deerlere nem verme, eletirel dnme, iletiim. ARA, GERE, ORTAM: Mektup zarflar, iir rnekleri DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI KAZANIM BECERLER : : : : : :
SRE rencilerinizden snfa iir rnekleri getirmelerini isteyiniz. Daha sonra aadaki ynergeleri uygulaynz. renciler 4-5 kiilik gruplara ayrlr. rencilerin getirdii iirler arasndan bir iir seilir. Seilen bu iir retmen tarafndan bir kez okunur. iirin ana duygusu hakknda tartmalar yaplr. rencilerin iirle ilgili n bilgileri harekete geirilir. Bu iirin her hangi bir gesini (ana duygu, iirde geen bir kavram vb.) ele alarak her renci bir iir yazar. retmen her gruba zerinde 1. dize, 2. dize, 3.dize ve 4. dize yazan drt adet zarf datr. renciler iirlerinin 1. dizelerini kesip 1.dize yazan zarfa, 2. dizeyi kesip 2.dize yazan zarfa koyarlar Her zarfn iindeki dizeler kartrlr. Ardndan her zarftan birer dize ekilir. ekilen dizeler, konu, duygu vb.ynden bir araya getirilir. Bylece uzun ve eitli iirler oluturulur. Not: Ayn ilem btn snf iin yaplabilir. Gruplarn yazd iirler birletirilerek yeni iirler elde edilir.
DEERLENDRME Yazlan iirlerden hangilerinin duygusal ynnden gzel olduu rencilere sorulabilir. bir btnlk tad ve anlatm
304
ADI: R YAZ Trke 3-4 40 dakika Yazma iir yazar. Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, yaratc dnme, giriimcilik, kiisel ve sosyal deerlere nem verme, eletirel dnme. ARA, GERE,ORTAM : Resim, okul bahesi, snf. DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI KAZANIM BECERLER : : : : : :
SRE Aadaki etkinliklerden birini seerek rencilerden iir yazmalarn isteyiniz. Yazlan iirler bestelenerek ark gibi okunabilir. Beenilen besteler eliinde dans edilebilir. a. renciler, baheye karlarak evrelerinde grdklerine ilikin iir yazmalar istenir. iirin ilk blmnde darda grdklerini tanmlamaya, ikinci blmnde kendileri iin nemli olan herhangi bir varl (aa, iek, bcek, gne vb.) seip onun hakknda yazmaya, nc blmnde dardaki renkleri, sesleri, kokular, tatlar tanmlamaya son olarak da konuyla ilgili duygularn ynlendirilebilir. b. rencilerin evlerinden resimler getirmeleri istenir. Snfta bir resim dosyas oluturulur. Bu dosyadan seilen resimlerle ilgili iirler yazdrlr. c. Snf ortamnda szsz mzik dinletilerek imdi nasl bir yerdesiniz? hayali iir olarak yazmalar Etrafnzda neler, kimler var? Kendinizi nasl hissediyorsunuz? gibi sorularla rencilerin hayal kurmalar salanr. Kurduklar istenir. yazmaya
DEERLENDRME iirler deerlendirilirken etkili ve heyecanl anlatm olan iirlerin hangileri olduu sorulabilir. Beste ve danslar deerlendirilirken zgnle dikkat edilir.
305
ADI: BOLUKLARI DOLDUR
:Trke : 3-4 : 40 dakika : Yazma : Yazlarnda kelime trlerini ilevine uygun kullanr. : Trkeyi doru,gzel ve etkili kullanma, karar verme, giriimcilik, yaratc dnme. ARA, GERE, ORTAM : alma ktlar
SRE
DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI KAZANIM BECERLER
a. Boluklar yay ayra iindeki uygun kelimeleri yazarak doldurunuz. ( ho, ge, ac, hafife, hzl, gler yzl, dikkatli, ar ar, ac ac ) 1- Dost, .......... syler.
2- Ar kazan .............. kaynar.
3- Davulun sesi uzaktan ....................... gelir.
6- Her iini neeyle yapar, herkese ................. davranrd. 8- Bu merdivenden ........................ kacaksn 7- Topluluk nnde ok .............. konuuyordu.
5- Tehlikeli olmasna ramen arabay ok ................. kullanyor.
4- retmen, rencisine .................. glmsedi.
9- Aya burkulan kedi ..................... baryordu. b. Boluklar yay ayra iindeki uygun kelimelerle doldurunuz. ( plastik, beer, iyi, gen, ac, eski, lezzetli ) 1. ................. bir insan olduunu yzne baknca anladm. .................... ................... tane kurabiye dt. tokas var.
7- Dedemden kalan .......................... ev ok bakmszd.
6.
5.
4. 60 yanda olmasna ramen ok ..... grnyordu. ....................... biber almay unutma. Aye ............................ pastalar yapar.
3. Ayenin
2. Herkese
DEERLENDRME
1. rencileriniz cmlelere uygun kelimeleri seebiliyorlar m? 2. rencileriniz boluklara uygun kelimeleri seerken hangi ipularn kullanyor?
306
ADI: OYUN YAZ Trke 3-4 40 dakika Yazma Ksa oyunlar yazar. Trkeyi doru,gzel ve etkili kullanma, yaratc dnme, giriimcilik, eletirel dnme, kiisel ve sosyal deerlere nem verme, iletiim, problem zme, karar verme. ARA, GERE, ORTAM: Kutular, rnek kartlar, zarflar, apka, gzlk, yelek. DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI KAZANIM BECERLER : : : : : :
SRE
1. Etkinlikteki kutucuklarn iinde verilen balklar tahtaya yaznz. 2. rencilerinizden, isteyiniz. 3. Kutucuklardaki bilgilerden yararlanarak karakter oluturmalarn isteyiniz (Ayn balk altnda birden fazla zellik seilebilir). Etkinliin orta blmndeki rnek karakter kartndan yararlanlabilir. 4. Her rencinin seilen ve zellikleri belirlenen karakter ile ilgili bir oyun yazmasn isteyiniz (Kurgulanan oyuna baka karakterler de ekleyebilirler). 5. renciler gruplandrlr. Gruptaki rencilerin yazd karakterler birletirilerek yeni bir oyun oluturulur. rneklerden yararlanarak beyin frtnas yoluyla kendilerinin de rnekler bulmalarn ve bunlar kutucuklara yazmalarn
DEERLENDRME rencilerin yazdklar oyunu arkadalaryla paylamalarn isteyiniz. Dier rencilerin okunan oyunla ilgili dncelerini alnz. Okunan oyunun bir tiyatro oyunu olup olamayaca hakknda tartnz.
307
heyecanl drst korkak ie dnk giriken .. .. .. ..
Kiilik zellikleri
esmer sarn iman uzun boylu gzlkl .. .. ..
D Grn
retmen mhendis doktor polis ofr ii .. .. ..
Meslek
Holandklar
okumak uyumak futbol oynamak saz almak hikye yazmak .. .. .. rnek Karakter Kart Ad: Semiha Kiilik zellikleri: giriken, heyecanl, drst, Meslek: retmen D grn: uzun boylu,gzlkl Holandklar: okumak, hikye yazmak Holanmadklar: danklk, grlt Ailesi: annesi, babas Bandan geen olay: baka bir kente tanmak
Holanmadklar
yemek yapmak t yapmak grlt danklk dzensizlik .. .. ..
kitap aramak okula ge kalmak projeyi unutmak baka bir kente tanmak .. .. .. ..
Olay
annesi babas babaannesi yakn arkada .. .. .. ..
Ailesi, Arkadalar
308
ADI: BEN TAMAMLA DERS : SINIF : YAKLAIK SRE : RENME ALANI : KAZANIM : BECERLER : ARA, GERE, ORTAM : Trke 3-4-5 15-20 dakika Yazma Yazlarnda farkl dnmeye ynlendiren ifadeleri kullanr. Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, karar verme. alma ktlar veya tahta
SRE
retmen alma ktlarn datr doldurmalarn ister.
veya
alma kdndaki
cmleleri tahtaya yazar. rencilerden boluklar uygun kelimelerle
Aadaki cmleleri "ama, fakat, ramen, veya" kelimelerinden uygun olanlar ile tamamlaynz. 123456Dedem zengindir .................. hi para harcamaz.
Selin hzl alr .................... ok hata yapar. ok zengin oldular ...................... mutlu deiller. Oyun oynamay ........................ televizyon izlemeyi semelisin. Boaz armasna ........................dondurma yemekten vazgemedi. Aye ok almasna ....................... snav geemedi.
DEERLENDRME 1. 2. 3. renciler cmleye uygun kelimeleri bulabiliyorlar m? Kelimeleri belirlerken hangi ipularn kullanyorlar? Kelimelerin cmleye katt anlam biliyorlar m?
309
ADI: DEYMLER BUL Trke 4-5 10-15 dakika Yazma Yazlarnda sz varlndan yararlanr. Trkeyi doru, etkili ve gzel kullanma, karar verme, yaratc dnme. ARA, GERE, ORTAM: alma kd DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI KAZANIM BECERLER : : : : : :
SRE Aada kark olarak verilmi kelimelerden yararlanarak deyimleri tamamlayn.
gzne binmek asmak etekleri
krlmak keileri
1-
Kalbi ............. 2- ..................... tutumak 3- ...................girmek 4- Kplere..................... 5- Surat .....................
6- ........... karmak
DEERLENDRME 1. 2. 3. 4. rencileriniz deyimleri doru tamamlayabiliyorlar m? Hangi ipularn kullanarak deyimleri tamamladlar? Deyimlerin anlamlarn biliyorlar m? Bildikleri baka deyimler var m?
310
ADI: CMLEY TAMAMLA DERS : SINIF : YAKLAIK SRE : RENME ALANI : KAZANIM : BECERLER : ARA, GERE, ORTAM: Trke 4-5 10-15 dakika Yazma Yazlarnda iml kurallarn uygular. Trkeyi doru,gzel ve etkili kullanma alma kd
SRE
Aadaki cmleleri, ayr yazlan de ya da bitiik yazlan "de" ile tamamlaynz. 123456789ocuklar okulun bahesin .................oynuyor. Bu gzel hava ................. biraz yryelim. Bu kz .......... kim diye sordu. Kurunun yann .............. ya ................ yanar. Belki annem ................ bu akam yemek............... bize katlr. Baarsz olsan ...............tekrar denemelisin. Aye .............. Nevehir................oturuyor. Bu snav .............. kimi renciler kt not ald. Hafta ............... bir kez gitar kursuna gidiyorum.
10- Elmay soy ................ ye, armudu say ............... ye.
DEERLENDRME 1. 2. renciler ayr yazlan de ile bitiik yazlan de yi fark edebiliyorlar m? Boluklar, uygun olarak tamamlayabiliyorlar m?
311
ADI: KELME TRLERN BUL

Trke 4-5 10-15 dakika Yazma Yazlarnda kelime trlerini ilevine uygun kullanr. Trkeyi doru,gzel ve etkili kullanma, karar verme, giriimcilik, yaratc dnme, problem zme. ARA, GERE, ORTAM : alma ktlar DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI KAZANIM BECERLER : : : : : :
SRE
a. Aadaki cmleleri uygun kelimelerle tamamlaynz. ocuka, ocuksu, ocuklat, ocukluk, ocuk 1. Boyac ............... boya sandn alarak yola koyuldu.
2. Yal adamn ................ hareketleri onu ok sevimli yapyordu. 3. Dedemin ................ anlarn byk bir keyifle dinlerdik. 4. Hasan bazen bir yetikin gibi bazen de ............. davranyordu. 5. Babaanne torunuyla oynarken .................... b.Aadaki cmleleri uygun kelimelerle tamamlaynz. gzel, gzelce, gzellik, gzellemek, gzel insan 1. Selin, balo iin en ................ elbisesini giydi.
2. Aye, tatilden dndkten sonra iyice ...................... 3. Bahar, ykad gmleini .................................. tledi. 4. ....................... huyu da gzel olur, ii de. 5. ........................... geicidir, nemli olan kendimizi gelitirmektir.
DEERLENDRME rencilerinizin cevaplarn kontrol ediniz.
312
ADI: ATASZLERN BUL Trke 4-5 30 dakika Yazma Yazlarnda sz varlndan yararlanr. Trkeyi doru,gzel ve etkili kullanma, karar verme, aratrma. ARA, GERE, ORTAM: Ataszleri szl, alma kd. DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI KAZANIM BECERLER : : : : : :
SRE
rencilerden aada kark olarak verilmi kelimeleri birletirerek ataszleri oluturmalarn isteyiniz. Bu almada ataszleri szlnn kullanm zendirilmelidir.
ok
sana
ac okuyan syle bilene bilsen syler
kiiye kim
akl yarna
ile
oturur stndr
zararla sermayedir
olduunu
bugnn
1- Dost ...... ................ 2- Bin .............. 3- Arkadan bir ............. dan. .......... ............. syleyeyim.
................
...........
4- ............ iini ........... brakma. 5. ............. gezen deil, ok ............. ............. bilir.
6- Akl .........
7- ....... akldan .......... 8- fke ...... kalkan ........... ......... DEERLENDRME 1. 2. 3. 4. renciler ataszlerini doru olarak tamamlayabiliyorlar m? Ataszlerini tamamlarken hangi ipularn kullanyorlar? Ataszlerinin anlamn biliyorlar m? Bildikleri baka ataszleri var m?
313
ADI: BEN BUL Trke 5 25-30 dakika Yazma Yazlarnda kelime trlerini ilevine uygun kullanr. Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, karar verme, giriimcilik, yaratc dnme, problem zme. ARA, GERE, ORTAM: alma kd DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI KAZANIM BECERLER : : : : : :
SRE
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Yal adam, ocua uzun uzun bakt. Sen daha kksn, bunlar anlamazsn. dedi ve kafesteki kular serbest brakt. Onlar imdi daha mutlular, biz insanlar da zgrken daha mutlu deil miyiz? dedi. ocuk, ona akn akn bakyordu. Ben hi byle dnmemitim. Kapal yerde yaamak ktyse insanlar neden kocaman apartmanlarda yayor. Neden onlar da yataklarn ya da masalarn u ayrdaki dzle kurmuyorlar, bunu hl anlamadm. Mesel biz ailemle bir apartmanda oturuyoruz dedi. Yal adam, Siz ehirde oturuyorsunuz, ehir yaam byle.Ancak ben kyde geni bir bahe iindeki evde yayorum ve mutluyum. dedi. ocuk, yal adama teekkr edip oradan uzaklat.
rencilerinizden yukardaki metinde koyu yazlm kelimelerin hangi adn yerine kullanldn bulmalarn isteyiniz. 1.Satrda Sen 3. Satrda Biz 4. Satrda Ona 4.Satrda Ben . . .. .. 6. Satrda 7. Satrda 7. Satrda 8. Satrda 9. Satrda Onlar Biz Siz Ben . . . ..
2. Satrda Onlar .
Bunu ..
DEERLENDRME rencilerin cevaplarn kontrol ediniz.
314
ADI: GZL KELMEY BUL DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI KAZANIM BECERLER : : : : : : Trke 5 20-25 dakika Yazma Yazlarnda kelime trlerini ilevine uygun kullanr. Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, karar verme,
giriimcilik, yaratc dnme, problem zme. ARA, GERE, ORTAM : alma ktlar
SRE Aada verilen kelimeleri kullanarak boluklar doldurunuz. siz, bize, ona, ben, size, onlara, bizi, sen, biz 1- Bugn Ayenin doum gn ...........bir oyuncak hediye etmek istiyorum. 2- ........ ve kardeim birbirimize ok benziyoruz, bazlar ..... ikiz sanyor. 3- retmenimiz, kabilirsin dedi. 4- Arkadalar, iki gruba ayrlalm. .... yk kitaplar okuyup .... Selmaya ..... bugn rahatszsn, istersen erken
anlatalm. ..... de .... iir okursunuz. Kk kardelerimiz okuma bilmedii iin .... da masal anlatalm.
DEERLENDRME 1. renciler boluklara gelecek kelimeyi doru olarak belirleyebiliyorlar m? 2. Kelimeyi seerken hangi ipularn kullanyorlar?
315
5. GRSEL OKUMA VE GRSEL SUNU ETKNLKLER
316
ADI: BAK-ANLAT
DERS : SINIF : YAKLAIK SRE : RENME ALANI : KAZANIM : BECERLER : ARA, GERE, ORTAM : Trke 1 15-20 dakika Grsel okuma Resim ve fotoraflar yorumlar. Trkeyi doru, etkili ve gzel kullanma. Resimli kartlar
SRE
rencilerinize aadaki resmi iki dakika gsteriniz. Bu resimde neler gryorsunuz? Resimde grdkleriniz hakknda neler dnyorsunuz? Hangi mevsime benziyor? sorularn sorarak rencilerin dnmelerini ve konumalarn salaynz.
DEERLENDRME
1. renciler, resimde yen ocuu, kardan adam (burnu, az, dmeleri vb. zellikleri) ve kar tanelerini fark edebiliyorlar m? 2. Resmin zelliklerini anlatrken uygun cmleler kurabiliyorlar m?
317
ADI: TABLO (ZELGE) NCELE DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI KAZANIM BECERLER ARA,GERE,ORTAM : : : : : : : Trke 4-5 15-20 dakika Grsel Okuma ve Grsel Sunu Grafik ve tablo ile verilenleri yorumlar. Karar verme alma kd
SRE
Aada iki renciye ait haftalk ders program verilmektedir. rencilerinize aadaki almalar yaptrnz: 1. Gizeme ait haftalk ders programn inceleyerek Gizem'in pazartesi gn hangi derslerinin olduunu belirleyiniz. 2. Gkhann sal gn hangi dersleri vardr? 3. Hangi rencinin aramba gn mzik dersi vardr? 4. Hangi rencinin perembe gn grsel sanatlar dersi vardr? 5. Hangi rencinin cuma gn daha ok fen bilgisi dersi vardr?
Gizemin Ders Program Pazartesi Sal Trke fen bilgisi Trke fen bilgisi matematik matematik matematik matematik mzik Gkhann Ders Program Pazartesi Sal Trke Trke grsel sanatlar grsel sanatlar matematik matematik fen bilgisi fen bilgisi aramba grsel sanatlar grsel sanatlar sosyal bilgiler sosyal bilgiler Perembe fen bilgisi grsel sanatlar sosyal bilgiler Trke Trke Cuma fen bilgisi mzik Trke Trke
aramba mzik sosyal bilgiler sosyal bilgiler Trke
Perembe fen bilgisi mzik Trke Trke sosyal bilgiler
Cuma Trke sosyal bilgiler
DEERLENDRME
renciler, Gkhan ile Gizemin ders programndaki farkllklar grebiliyorlar m?
318
ADI: GRAF YORUMLA

DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI KAZANIM BECERLER ARA,GERE,ORTAM : : : : : : : Trke 4-5 40 dakika Grsel Okuma ve Grsel Sunu Grafik ve tablo ile verilenleri yorumlar. Karar verme, problem zme. kalem, kt, renkli kalemler.
SRE
Etkinlie balamadan nce rencilere bilgilerin grafikle, tablo vb. ile de sunulabilecei aklanmaldr.
14
Aadaki sorular rencilerinize yneltiniz:

Okunan Kitap Says
12
10
1. Grafikte ne gryorsunuz? 2. Grafie gre en ok kitap okuyan kimdir? 3. Grafie gre en az kitap okuyan kimdir? 4. Grafie gre Kerem ka kitap okumutur?
Erol
Ece
Kerem
Aye
Bahar
Kitap Okuyanlar
DEERLENDRME 1. renci en ok kitap okuyan belirleyebiliyor mu? 2. renci en az kitap okuyan belirleyebiliyor mu? 3. renciler grafii yorumlayabiliyorlar m?
319
6. ATATRKLK ETKNLKLER
320
ADI: ATATRKN ALES DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI BECERLER KAZANIMLAR MATERYALLER : Trke :1 : 20-25 dakika : Grsel okuma, yazma : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Atatrkn ailesiyle ilgili fotoraflardan hareketle Atatrkn ailesiyle ilgili cmleler yazar. : alma kd
SRE
Mustafa Kemal'in Selnikte doduu ev
Mustafa Kemal'in babas Ali Rza Efendi
Mustafa Kemal, annesi Zbeyde Hanm ve kz kardei Makbule (Atadan) ile rencilerinizden yukardaki resimlere bakmalarn ve bu resimlerden hareketle Atatrkn ailesi ile ilgili birka cmle yazmalarn isteyiniz.
DEERLENDRME 1. rencilerinizden cmleye byk harfle balamalarn isteyiniz. 2. Resimlerde grdklerini yaln bir ekilde yazmalarna dikkat ediniz.
321
ADI: ATATRKN ALE AACI DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI BECERLER KAZANIMLAR MATERYALLER : Trke :1 : 40 dakika : Dinleme, yazma : Aratrma, Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Atatrkn anne, baba ve kardeini gsteren aile aacn oluturur. : alma kd
SRE ATATRK Mustafa Kemal Selanikte dodu. Annesi Zbeyde Hanm, babas Ali Rza Efendidir. Makbule isminde bir kz kardei vardr. Mustafa, ilkokulu bitirince asker okula gitti. rencilik yaam ok baarl geti. retmeni ona, Kemal adn verdi. Asker okullar bitirerek subay oldu. Orduya katld. Mustafa Kemal, yurdumuzu dmanlardan kurtard. Cumhuriyeti kurdu. Yurdumuzun ilerlemesi iin yenilikler yapt. Trk ulusu ona, Atatrk soyadn verdi. Atatrk, 10 Kasmda stanbulda, Dolmabahe Saraynda vefat etti. imdi Atatrk Ankara'da Antkabir'de yatmaktadr. Komisyon rencilerinizden, Atatrk hakknda rendiklerinden hareketle aadaki emay doldurmalarn isteyiniz.
babas
annesi
ATATRK
kz kardei
DEERLENDRME rencilerinizin aile aacndaki boluklar doru bilgilerle doldurmalarna dikkat ediniz.
322
ADI: ATATRKN OCUKLUU DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI BECERLER KAZANIMLAR MATERYALLER : Trke :2 : 40 dakika : Dinleme, okuma, grsel sunu : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Atatrkn ailesi ve ocukluuyla ilgili bir any dinlerken zihninde canlandrdklarn grselletirir. : alma kd
SRE Aadaki metni okuyunuz. rencilerinizden sizi dinlerken kendilerini Mustafa Kemalin yerine koymalarn ve dinlediklerini zihinlerinde canlandrmalarn isteyiniz. OCUKLUU LE LGL BR ANI Mustafa Kemal, ilkokulda iken babas Ali Rza Efendi ld. Ailesinin geimini salamakta glk eken annesi, Mustafa Kemali okuldan alarak kardeinin iftliine gtrd. Days, Mustafaya iftlikte baz grevler verdi. Mustafa ve kz kardei kargalar konmasn diye tarladaki baklalara bekilik yapmaya baladlar. Mustafa, iftlik ilerine alyordu fakat annesi Mustafay okuldan ayrd iin ok zgnd. Bir sonbahar gn days ile beraber ayrda dolarken Mustafay eve ardlar. Mustafay tekrar okula balamas iin teyzesinin yanna gndereceklerdi. Annesi bu mjdeyi oluna verdi. O zaman on yanda olan Mustafa bu mjdeye ok sevinmiti. Falih Rfk ATAY (Ksaltlmtr.)
DEERLENDRME 1. rencilerinizden zihinlerinde canlandrdklarnn resmini resim defterlerine yapmalarn isteyiniz. 2. rencilerinizden Atatrkn ocukluu ve ailesiyle ilgili bir iir veya an bularak bunlar snfta okumalarn isteyiniz.
323
ADI: RLERLE CUMHURYET DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI BECERLER KAZANIMLAR MATERYALLER : Trke :1 : 40 dakika : Dinleme, okuma : Kiisel ve sosyal deerlere nem verme : Cumhuriyetle ilgili dinledii bir iiri zihninde canlandrarak grselletirir. : alma kd
SRE CUMHURYET
Ay yldzl bayraklar, Her yanda dalgalanyor. Cumhuriyeti kurdu millet. Bin dokuz yz yirmi te,
Renk renk klar yanyor.
Sslendi evler, sokaklar,
Armaan cumhuriyet.
Bize byk Atatrkn
. . . .
Vasfi Mahir KOCATRK Cumhuriyet iirleri Yukardaki iiri, vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat ederek ve iirdeki ana duyguyu rencilere hissettirerek okuyunuz. Daha sonra rencilerinizden, iirin birinci msrasn zihinlerinde canlandrmalarn ve bunu resim veya drama ile anlatmalarn isteyiniz. Bu almalar bittikten sonra rencilerinizden cumhuriyetle ilgili bir iir bulmalarn ve bulduklar iiri snfta arkadalaryla paylamalarn isteyiniz.
DEERLENDRME 1. Aadaki sorular sorarak rencilerinizin iir hakknda konumalarn isteyiniz. iiri dinlerken veya okurken neler hissettiniz? iirin en ok hangi blmn sevdiniz? Neden? 2. rencilerinizden iirin son drtln tamamlamalarn isteyiniz.
324
ADI: MLL MCADELE DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI BECERLER KAZANIMLAR MATERYALLER : Trke : 1-2-3 : 40 dakika : Dinleme, okuma : Kiisel ve sosyal deerlere nem verme : Mill Mcadele ile ilgili bir iiri topluluk nnde okur. : alma kd
SRE 19 MAYIS anl Atam Samsuna te bugn kmt. Kurtulua ilk adm Samsundan atlmt. Erzurumdan Sivasa Yapld toplantlar, Yurdu kurtarmak iin Alnmt kararlar.
Yurda saldranlarla Kahramanca savatk. Dmanlar yenerek Zaferlere ulatk. M. Srr DUMLU lkokullar in Bayram iirleri Yukardaki iiri vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat ederek ve iirdeki ana duyguyu rencilerinize hissettirerek okuyunuz. rencilerinizden Mill Mcadeleyi anlatan bir iir bulmalarn ve bulduklar iiri snfta arkadalaryla paylamalarn isteyiniz.
DEERLENDRME 1. Aadaki sorular ynelterek rencilerinizden iir hakknda konumalarn isteyiniz. iiri dinlerken neler hissettiniz? iirin en ok hangi blmn sevdiniz? Neden? 2. rencilerinizden, Atatrkn Mill Mcadele iin yaptklarn anlatan bu iiri, dz yaz eklinde yazmalarn isteyiniz.
325
ADI: ATATRKN DOAYA VERD NEM DERS : Trke SINIF :3 YAKLAIK SRE : 40 dakika RENME ALANI : Yazma BECERLER : Yaratc dnme, Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma KAZANIMLAR : Atatrk ve Doa konulu grsel materyallerden yararlanarak onun doa sevgisini anlatan bir hikye oluturur. MATERYALLER : alma kd SRE rencilerinize aada verilen resimlerde neler grdklerini sorunuz. Resimlerden hareketle defterlerineAtatrk ve Doa konulu hikye yazmalarn isteyiniz.
DEERLENDRME
1. Sizce bu fotoraflar Atatrkn doa sevgisini anlatmakta yeterli mi? Aklaynz. 2. rencilerinizden yazdklar metinleri arkadalaryla paylamalarn isteyiniz. 3. rencilerinizin yazdklar hikyeleri snf panosunda sergileyiniz.
326
ADI: ATATRKN NSAN SEVGS DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI BECERLER KAZANIMLAR MATERYALLER : Trke :3 : 40 dakika : Yazma : Yaratc dnme, giriimcilik : Okuduu metinlerden yararlanarak Atatrkn insan sevgisini anlatan ksa bir yk veya iir yazar. : alma kd
SRE
Aadaki sz tahtaya yaznz. rencilerinizden verilen sz hakknda konumalarn, yorum yapmalarn isteyiniz. 2-4 kiilik gruplar oluturarak bu szden ve yaplan yorumlardan hareketle bir iir yazmalarn isteyiniz.
nsanlar aras ilikilerde kin ve nefretin yeri yoktur. Atatrklkte benimsenen ideal, iyilik, gzellik ve doruluktur. nsanlara kar dmanlk sz konusu olmayp zde insana gven ve insana sevgi esastr.
(Atatrklk 3)
DEERLENDRME 1. Her gruptan, yazdklar iiri arkadalarna okumalarn isteyiniz. 2. Yazlan iirleri panoda sergileyiniz.
327
ADI: ATATRKN VATAN VE MLLET SEVGS DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI BECERLER KAZANIMLAR MATERYALLER : Trke :3 : 40 dakika : Grsel okuma, okuma, yazma : Yaratc dnme, Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : 1. Atatrkn vatan ve millet sevgisini gsteren materyalleri yorumlar. 2. Atatrkn nder oluuna ilikin fotoraflar anlamlandrr. : alma kd SRE
rencilerinizden Atatrkn vatan ve millet sevgisi ile nder kiiliini yanstan yukardaki fotoraflar incelemelerini, inceleme sonucu grdklerini planl yazma yntemine uygun olarak yazmalarn isteyiniz.
DEERLENDRME rencileriniz: 1. Hazrlk almalarna yeterince zaman ayrd m? 2. Yazma ncesi taslak oluturdu mu? 3. Metnin ana fikrini destekleyici rnekler verdi mi? 4. Giri ve gelime blmnde bahsettiklerini sonu blmnde zetledi mi?
328
ADI: ATATRKN ETME VERD NEM DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI BECERLER KAZANIMLAR : Trke :5 : 40 dakika : Okuma : Karar verme : 1. Okuduu metinde Atatrkn eitimi yaygnlatrmayla ilgili dncelerini belirler 2 .Atatrkn eitimin yaygnlatrlmas ile ilgili dncelerini destekleyen gnmzde yaplan almalardan yazl veya szl rnekler verir. : alma kd SRE Aadaki metni rencilerinize okutunuz. rencilerinizden metinde Atatrkn eitimle ilgili dncelerini anlatan ifadeleri belirlemelerini isteyiniz. Atatrk ve Eitim Falih Rfk Atay anlatyor: Atatrke sordular: Kurtulu Savan kazandnz. Cumhuriyeti kurdunuz. imdi ne yapmak istersiniz? Hemen cevap verdi: Mill eitimi ykseltmek. Bu amala her gittii yerde okullara urard. Yurdu dolarken yolu bir kye rastlad. Okula girdi. retmen snfta ders veriyordu, hemen ayaa kalkt, yerini gsterdi. Atatrk: Hayr. dedi. Yerinizde oturunuz ve dersinizi yapnz. Eer izin verirseniz, biz de sizden yararlanalm. Unutmaynz ki, cumhurbakan bile snfta retmenden sonra gelir. Ahmet KKLGLLER (Atatrkn lkeleri ve Dnceleri adl kitaptan dzenlenmitir.) DEERLENDRME 1. rencilerinize Atatrkn, eitimin yaygnlatrlmas hakkndaki dncelerini sorunuz. 2. rencilerinizden, Atatrkn eitimin yaygnlatrlmas ile ilgili dncelerini destekleyen, gnmzde yaplan almalardan rnekler vermelerini isteyiniz.
MATERYALLER
329
ADI: CUMHURYETN KAZANDIRDIKLARI DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI BECERLER KAZANIMLAR MATERYALLER : Trke :3 : 40 dakika : Dinleme, okuma, grsel sunu : Karar verme, kiisel ve sosyal deerlere nem verme : Okuduu veya dinledii metinde cumhuriyet ynetimi ile kavutuumuz hak ve hrriyetleri belirler. : alma kd
SRE Aadaki metni rencilerinize okuyunuz. rencilerinizden cumhuriyetin getirdii yenilikleri anlatan ifadelerin altlarn izmelerini isteyiniz.
Cumhuriyet Ynetiminin Kazandrdklar Atatrk, cumhuriyeti kurarak Trk milletini pek ok hak ve zgrle kavuturmutur. Cumhuriyet ynetimi, Trk toplumuna saysz faydalar salamtr. En bata, milleti, devletin ynetiminde sz sahibi yapmtr. Demokrasiyi gelitiren bu sistem, vatandalarn hak ve hrriyetlerini, anayasada yer vererek gvenceye almtr. Kiinin dokunulmazl, kii hrriyeti, yerleme ve seyahat hrriyeti, din ve vicdan hrriyeti, dnce hrriyeti, bilim ve sanat hrriyeti, mlkiyet hakk, anayasamzda yer alan hak ve hrriyetlerden bazlardr. Komisyon
DEERLENDRME rencilerinizden cumhuriyetin getirdii yeniliklerden tanesini defterlerine yazarak yazdklarndan birini aklamalarn isteyiniz.
330
ADI: ATATRKN OCUK SEVGS DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI BECERLER KAZANIMLAR MATERYALLER : Trke : 3-4 : 40 dakika : Dinleme, konuma : Yaratc dnme : Dinledii annn Atatrkn hangi zellikleri ile ilgili olduunu tahmin eder. : alma kd SRE rencilerinize metnin baln vererek metnin ieriini tahmin etmelerini isteyiniz. Daha sonra Bakalm dinleyeceiniz metinde Atatrkn hangi zelliklerini bulacaz? sorusunu ynelterek, aadaki metni (1) iaretinin olduu yere kadar okuyunuz. Burada Atatrk bu durumda ne yapm olabilir? sorusuyla rencilerinizin tahminde bulunmalarn isteyiniz. Metni (2) iaretinin olduu yere kadar okumaya devam ediniz. Burada Atatrk nasl bir cevap vermi olabilir? Bu cevap Atatrkn hangi kiilik zelliini gstermektedir? sorularyla rencilerin tahminlerde ve karmlarda bulunmalarn isteyiniz. ocuk Demek Yarn Demek Atatrk, Orman iftliindeki Marmara Kknden km, otomobille ehre iniyordu. Bir dnemete, kk bir ocuk, yol ortasnda oturmu oynuyordu. Otomobil korna alarak yaklayor fakat ocuk hi aldrmyordu. Sonunda, otomobilde bulunanlardan biri aa atlad. ocuu fkeyle tutup yolun kenarna ekmeye alt (1). Bunu gren Atatrk: - Ne yapyorsun, ocua byle davranlr m? - Ama efendim...(2) - Efendimi var m bunun? Bir ocua ancak sevgiyle yaklalr, efkatle kucaklanr. ocuk demek, yarn demektir. Yarnn saymayan, bugnn yaayamaz. Aydn SU Fkralarda Atatrk
DEERLENDRME
rencilerinize: 1. Atatrkn kiilik zelliklerini belirlerken hangi ipularndan yaralandklarn sorunuz. 2. Atatrkn ocuk sevgisi ile ilgili bildikleri baka anlar arkadalaryla paylamalarn isteyiniz.
331
ADI: HER GL YEND DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI BECERLER KAZANIMLAR : Trke :4 : 40 dakika : Okuma : Problem zme, karar verme : 1. Okuduu veya dinledii metinde Atatrkn Mill Mcadele'de karlat glkleri belirler. 2. Atatrkn Mill Mcadelede karlat glklerden birine zm retir. : alma kd SRE
Metni bir renciye sesli okutunuz. aretli yerlerde okumay durdurarak Bu durumda siz olsaydnz ne yapardnz? sorusuyla rencilerinizin zmler retmelerini isteyiniz. Her Gl Yendi Kurtulu Sava ncesinde yurdumuz dmanlar tarafndan igal edildi. Ordularmz datld, silahlar ellerinden alnd. lkemiz bakmsz, ulusumuz fakir kald. nder Atatrk bu glkler karsnda dmanlar yurdumuzdan atmaya karar verdi. Atatrke dediler ki: Ordu yok. Dmanla nasl savaabiliriz? Atatrk hemen yant verdi: Kurulur. yi ama asker lazm, para lazm. Bulunur. Diyelim ki paray da bulduk. Fakat dmanlarmz hem gl hem de pek ok. Yenilir, dedi. Atatrk btn bu glkler karsnda ylmad. mitsizlie kaplmad. Ulusuna gvendi. Ulusuyla el ele vererek mill birlik ve beraberlii salad. Ulusumuzun dayanma gcne gvenerek Kurtulu Savan balatt. Yurdumuzu dmanlardan kurtard. Cumhuriyeti kurdu. Kadn erkek eitliini salad. Atatrk, dndklerinin hepsini planl bir biimde yapt. Her gl yenerek dndklerini gerekletirdi. O esiz bir nderdi. Falih Rfk ATAY Babanz ATATRK
MATERYALLER
DEERLENDRME Aadaki sorular ynelterek rencilerinizin metin hakknda konumalarn salaynz. 1. Trk ordusu metinde anlatlanlar dnda hangi glklerle karlam olabilir? 2. Bu glklere ynelik zm nerileriniz nelerdir?
332
ADI: ATATRKN GLKLER KARISINDAK TAVRI DERS : Trke SINIF :4 YAKLAIK SRE : 40 dakika RENME ALANI : Okuma, konuma, yazma BECERLER : Yaratc dnme, karar verme KAZANIMLAR : Atatrkn glklere ramen baarl olmasnn nedenlerini yazl veya szl olarak aklar. MATERYALLER : alma kd
SRE Aadaki metni rencilerinize okutunuz. rencilerinizden, Atatrkn karlat glkleri belirlemelerini isteyiniz. rencilerinize Atatrkn karlat glkleri nasl atn sorunuz.
Atatrk'n Karlat Glkler Atatrk, amzn en nemli tarih kiilerinden biridir. Yaam boyunca birok glklerle karlat. stn yetenekleri nedeniyle glkleri amasn bildi. Kk yata babasn kaybetti. Aile dzeni bozuldu. ok skntl gnler geirdi. Annesi ve kz kardeiyle birlikte daysnn yanna gitmek zorunda kald. Ama inancn kaybetmedi. Okul yllarnda ok alt ve baarl oldu. Harp okulu ve harp akademisi yllarnda yurt ve dnya sorunlaryla ilgilenmeye balad. Arkadalar ile bir gazete kararak o gnn sorunlarn tartt. Gen yata Trablusgarp, Balkan ve Birinci Dnya Savalarna katld. Dmanlarn teknik ynden ok stn olmalarna karn, cephelerde byk baarlar elde etti. Birinci Dnya Sava sonunda dmanlar yurdumuzu igal etmeye balad. Mustafa Kemal, bu kt durum karsnda ylmadan alt. Bandrma vapuru ile Samsuna kt. Yeniden ordu kurarak dnyann en gl devletlerine kar savat. Yurdumuzu dmanlardan kurtard. Cumhuriyeti kurduktan sonra, birbirinden nemli inklaplar yapt. Cumhuriyeti kurarken ve inklaplar yaparken de glklerle karlat. Atatrk, stn zeks ve yetenekleriyle bu glkleri de at. Atatrk diyor ki: Ben, bir ite nasl baarl olacam dnmem. O ie neler engel olur diye dnrm. Engelleri kaldrdm m, i kendiliinden yrr. enol KALAYCI lkokullarda Atatrklk (Dzenlenmitir.)
DEERLENDRME 1. rencilerinize, Atatrk baarya ulatran dier nedenleri sorunuz. 2. rencilerinizden kk gruplar oluturarak ortaya kan nedenlerden hareketle metinler oluturmalarn isteyiniz.
333
ADI: ATATRKN ASKER KL DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI BECERLER KAZANIMLAR paragraf yazar. MATERYALLER : Trke : 5 : 40 dakika : Okuma, yazma : Karar verme : pularndan yararlanarak Atatrkn asker kiiliine ilikin bir . : alma kd
SRE nder Atatrk Atatrk, Manastr Asker Lisesini, stanbul Harp Okulunu ve Harp Akademisini bitirerek orduda grev ald. Onun askerlik yaam baarlarla doludur. O, Trablusgarpta, anakkalede, Kurtulu Savanda byk baarlar kazand. Byk ve yenilmez bir komutan olduunu dnyaya duyurdu. Ancak o, sava yanls deildi. Zorunlu olmadka sava yaplmasn istemezdi. O, yaam boyunca Yurtta bar, dnyada bar. ilkesini benimsedi. Bamszlk benim karakterimdir. diyerek zgr dnceden yana olduunu belirtti. Mehmet Ali MRYALI Atatrk renciler (Ksaltlarak dzenlenmitir.) Metni bir kez okuyunuz. Daha sonra birka renciye okutunuz. rencilerinizden Atatrkn asker kiilii ile ilgili en beendikleri ynleri ve nedenlerini birka paragrafta defterlerine yazmalarn isteyiniz.
DEERLENDRME rencilerinize aadaki sorular ynelterek metin hakknda konumalarn isteyiniz. 1. Metinde Atatrkn asker hayatnn anlatld blm hangisidir? 2. Atatrkn asker baarlar hangileridir?
334
ADI: MLL KLTR VE ATATRK DERS : Trke SINIF : 4-5 YAKLAIK SRE : 40 dakika RENME ALANI : Grsel okuma, konuma, yazma BECERLER : Yaratc dnme, karar verme, aratrma KAZANIMLAR : 1. Atatrkn sanat severliine ilikin fotoraflar anlamlandrr. 2. Atatrkn milletlerin tannmasnda gzel sanatlarn rolne ilikin dncelerini yorumlar. MATERYALLER : alma kd SRE
Aada verilen zdeyii rencilerinize okuyunuz. Atatrkn nsanlar olgunlamak iin baz eylere muhtatr. Bir millet ki resim yapamaz, bir millet ki, heykel yapamaz, bir millet ki tekniin gerektirdii eyleri yapamaz; itiraf etmeli ki o milletin ilerleme yolunda yeri yoktur. szn yorumlamalarn isteyiniz.
Cumhurbakan Atatrk, Adana smet Paa Kz Enstitsnde el sanat almalarn izlerken (19 Kasm 1937)
Cumhurbakan Atatrk, Dolmabahe Saray'nda alan resim ve heykel sergisine gelirken
(20 Eyll 1937) DEERLENDRME

1. rencilerinizden, Atatrkn sanat hakknda syledii szleri bulup snfa getirmelerini isteyiniz.
2. Yukarda verilen sz ve resimlerden yola karak rencilerinizden Atatrk ve Sanat konulu bir
metni defterlerine yazmalarn isteyiniz.
335
ADI: ATATRKN DNCE DNYASI DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI BECERLER KAZANIMLAR MATERYALLER : Trke :5 : 40 dakika : Dinleme, okuma, konuma : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Okuduu veya dinledii metinde Atatrkn fikir ve siyasi hayatyla ilgili blmleri belirler. : alma kd SRE Bir rencinize iaretli yere (1) kadar metni okutunuz. Atatrk, ocuklarn hangi hllerinden holanyor olabilir? sorusuyla tahmin almas yaptrnz. Sonra metni iaretli dier yere (2) kadar okutunuz. Atatrkn siyasi baarlar neler olabilir? sorusuyla rencilerinizden tahminler yapmalar istenir.
nder Atatrk
Atatrk, ileri grl ve ak szl bir liderdi. anakkale Savalarnda, dmann Geliboluya nereden karma yapacan nceden tahmin etti. Avrupadaki baz devletlerin tutumunu deerlendirerek kinci Dnya Savann kacan bildi. O, yapmay dnd btn yenilikleri ve onlarn yararlarn Trk ulusuna aka anlatt. Doru sylemekten ekinmez, yalandan nefret ederdi. Gerekleri sylemekten kokmaynz. ocuklarn en houma giden hlleri(1), iki yzllk bilmemeleri, btn istek ve duygularn ilerinden geldii gibi aklamalardr. Ulusa ait iler, ulustan gizlenemez. derdi. Atatrkn siyasi yaam da baarlarla doludur(2). Trkiyeyi ada uygarlk dzeyine karan cumhuriyet ynetimini o kurdu. Kadn erkek eitliini o salad. Laiklii o getirdi. O, btn almalarnda bilimi kendisine klavuz edindi. Bunu da Hayatta en gerek yol gsterici bilimdir. szyle belirtti. Atatrk hepimizin kalbinde yaayan esiz bir nder ve unutulmaz bir kahramandr. Mehmet Ali MRYALI Atatrk renciler ( Uyarlanmtr.) DEERLENDRME 1. Atatrkn siyasi hayat hakknda neler syleyebilirsiniz? 2. Sizce Atatrkn fikir hayatndaki en nemli zellik nedir?
336
ADI: ATATRK VE TRK KADINI DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI BECERLER KAZANIMLAR MATERYALLER : Trke :5 : 40 dakika : Dinleme, okuma, konuma : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma : Atatrkn Trk kadnnn toplumdaki yeri hakkndaki grlerine ilikin bilgi almak amacyla bu konuda uzman kiilerle grme yapar. : alma kd SRE rencilerinize kadn haklar sznden ne anladklarn sorarak tartma ortam yaratnz. Daha sonra aadaki metni birka renciye sesli olarak okutunuz. Kadn Haklar Kadn haklar, Atatrkn gerekletirdii devrimler arasnda nemli bir yer tutmutur. Trk kadn, birok batl lkeden nce seme ve seilme hakkn elde etmitir. Atatrkn gerekletirdii devrimlerle yurdumuzda kadn erkek eitlii salanmtr. Yurdumuzda, kz olsun, erkek olsun, her Trk ocuu zorunlu eitimi tamamlar. Bu eitim, ilkretim adyla sekiz yllk eitim ve retim sresini kapsar. alkan, yetenekli kzlarmz ve erkeklerimiz yksek retime geebilir. Kzlar da erkekler gibi yeteneklerine ve baarlarna uygun meslekleri seebilir. Kadnlar da erkekler gibi setikleri meslek alanlarnda baarl almalar yapar. Bylece kadnlarmz ulusumuza yararl olurlar. Bundan baka kadnlarmz Atatrk sayesinde sosyal ve siyasal alanlarda da haklar kazanmtr. Eitim retim, miras, medeni kanun, kadn erkek eitlii bu haklardan bazlardr. Atatrk Sen yerde srnmeye deil, omuzlar stnde gklere ykselmeye layksn. szleriyle Trk kadnna verdii nemi ve deeri vurgulamtr. (Uyarlanmtr.)
DEERLENDRME 1. Atatrk kadnlarmza bu haklar salamadan nce toplumumuzda kadnn nasl bir yeri vard? 2. Sizce bugn kadnn toplumumuzda yeri nedir?
337
ADI: ATATRK VE DL DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI BECERLER KAZANIMLAR : Trke :5 : 40 dakika : Dinleme, okuma, konuma : Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, eletirel dnme. : 1. Mill kltrn korunmasnda dilin nemini anlatan metinler okur. 2. Mill kltrn korunmasnda dilin nemini szl veya yazl olarak anlatr. : alma kd SRE rencilerinize Trke dnda baka bir dil konusaydk ne olurdu? sorusunu ynelterek tartma balatnz. Atatrkn Trke ile ilgili syledii szleri bilip bilmediklerini sorunuz. Daha sonra metni bir rencinize sesli olarak okutunuz. Milli Kltrn Korunmasnda Dilin nemi (Atatrkn Szleri) Trk milletinin dili Trkedir. Trk dili dnyada en gzel, en zengin ve en kolay okunabilecek bir dildir. Onun iin her Trk, dilini ok sever ve onu ykseltmek iin alr. Trk dili Trk milleti iin kutsal bir hazinedir. nk Trk milleti geirdii saysz felaketler iinde; ahlaknn, geleneklerinin, hatralarnn, karlarnn, ksaca bugn kendi milletini oluturan her eyin dili sayesinde korunduunu gryor. Trk dili, Trk milletinin kalbidir, zihnidir. Mill duygu ile dil arasndaki ba ok kuvvetlidir. Dilin mill ve zengin olmas, mill duygunun gelimesinde balca etkendir. Trk dili, dillerin en zenginlerindendir, yeter ki bu dil bilinle ilensin. lkesini, yksek bamszln korumasn bilen Trk milleti, dilini de yabanc diller boyunduruundan kurtarmaldr. ATATRKLK 1 MEB Yaynlar Atatrk Diyor ki (Uyarlanmtr.) DEERLENDRME 1. rencilerinizden kltrn korunmasnda dilin nemini anlatan bir metin yazmalarn isteyiniz. 2. "Trke kelimeler yerine dilimize yabanc dillerden giren kelimeleri kullanmay doru buluyor musunuz, neden?" sorusunu ynelterek rencilerinizin grlerini alnz.
MATERYALLER
338
7. ARA DSPLN ALANLARI ETKNLKLER
339
ADI: YNERGELER ZLEYEBLYOR MUSUNUZ? DERS : Trke SINIF : 1-2 YAKLAIK SRE : 10-15 dakika RENME ALANI : Dinleme, okuma. KAZANIM : Bir etkinliin veya iin aamalarn anlatan ynergeleri uygular. BECERLER : letiim, Trkeyi doru, etkili ve gzel kullanma ARA, GERE, ORTAM: Ek olarak verilen alma kd Not: Bu etkinlik rehberlik ara disiplininin hazrlam olduu bir etkinliktir. SRE Ama: rencilerin szl ve yazl ynergelere uymas. Sre: 1. retmen rencilere, yazl bir ynerge vereceini ve herkesin alma kdnda yazl ynergeyi dikkatlice okuyarak bu dorultuda davranmas gerektiini syler. 2. rencilere alma kd datlr ve uygulanr.
DEERLENDRME alma kdnda sizden istenilenleri doru yapabildiniz mi?
ALIMA KIDI YNERGELER ZLEYEBLYOR MUSUNUZ? On dakika sreli test: Aada, ynergeleri ne kadar iyi izleyebildiiniz konusunda size fikir verecek bir test vardr. Bu testi uygulamanz sizin iin faydal olacaktr. 1. sminizi sayfann sa st kesine yaznz. 2. Bu kdn sol st kesine be kk kare iziniz. 3. nc aamada izdiiniz karelerden her birinin iine X iareti koyunuz.
340
ADI: LETM BECERLERN KAZANIYORUM
ADI:
DERS :Trke SINIF :2 YAKLAIK SRE :10-15 dakika (Her bir grup iin). RENME ALANI :Konuma KAZANIM :Gnlk ilikilerin gerektirdii farkl durumlara uygun konuur. BECERLER :Trkeyi doru, etkili ve gzel kullanma. Kiisel ve sosyal deerlere nem verme. ARA, GERE, ORTAM: Gruplar oluturulmal, gruplar belirledikleri senaryoya gre kullanacaklar aralar konusunda serbest braklmaldr. Not:Bu etkinlik rehberlik ara disiplininin hazrlam olduu bir etkinliktir.
SRE
Ama: 1. rencilere, evremizle olan iletiimimizi srdrmede gerekli ve uygun olan temel iletiim becerilerini kazandrmak, 2. rencilerin, sayg, hogr gibi temel kltrel ve ahlak deerlerin nemini fark etmelerini salamak. Sre: 1. rencilerle her hafta teekkr ederim, iyi gnler, zr dilerim, rica ederim, iyi akamlar , gemi olsun, tebrik ederim gibi iletiim kurmaya ve srdrmeye ynelik becerilere ilikin konuulur. 2. renciler gruplara ayrlr, her bir grup temel iletiim becerilerinin kullanld ortam, yer ve durumlar temsil eden konularn belirlerler ve konulara ilikin senaryolarn bir sonraki hafta snfta canlandrrlar. 3. Bu senaryolar, hasta ziyaret etme, bir daveti reddetme veya kabul etme, yaplan yanl davran dzeltme, telafi etme vb. durumlarla ilgili olabilir.
DEERLENDRME rencilerin ifadeleri doru kullanmasna dikkat ediniz. Yanl veya eksik kullanm hlinde siz rnekler veriniz.
341
ADI: HOLANIYORUM-HOLANMIYORUM DERS : Trke SINIF :2 YAKLAIK SRE : 20 dakika RENME ALANI : Yazma KAZANIM : Holanp holanmadklarna ilikin yazlar yazar. BECERLER : letiim, Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma. ARA-GERE-ORTAM : Not: Bu etkinlik rehberlik ara disiplininin hazrlam olduu bir etkinliktir.
SRE Ama: Hoa giden ve gitmeyen duygularn ayrt etme. Sre: 1- rencilere etkinliin amac aklanr. 2- Aadaki balklar tahtaya yazlr. HOLANDIINIZ DUYGULAR HOLANMADIINIZ DUYGULAR renciler, tahtaya eitli yz resimleri ile ilgili konumalar istenir. 3- Holandmz duygularn mutluluk veren eyler, holanmadmz duygularn ise, mutsuzluk verici durumlarla ilgili olduu vurgulanr. 4- rencilerin duygular tahtadaki uygun yere yazlr. 5- renciler baka duygular dnmeye tevik edilir. 6- Aadaki sorular sorularak etkileim balatlr. Holandnz ve holanmadnz duygular ayrmak zor muydu? Tahtaya yazlanlar arasnda size uygun olmayan bir snflama var myd? Hangi tr duygular yaamay tercih edersiniz? Hoa giden duygularnz artrabilir misiniz?
DEERLENDRME
Holandmz duygular yaamak her zaman mmkn mdr? Holanlmayan duygularmz ifade etme yollar neler olabilir?
342
ADI: YNERGELER ZLEYEBLYOR MUSUNUZ?

DERS :Trke SINIF :3 YAKLAIK SRE :10-15 dakika RENME ALANI :Dinleme, okuma. KAZANIM : Bir etkinliin veya iin aamalarn anlatan ynergeleri uygular. BECERLER :letiim, Trkeyi doru, etkili ve gzel kullanma. ARA,GERE,ORTAM :Ek olarak verilen alma kd.
Not: Bu etkinlik rehberlik ara disiplininin hazrlam olduu bir etkinliktir.
SRE Ama: rencilerin szl ve yazl ynergelere uymas. Sre: 1. retmen rencilere yazl bir ynerge vereceini ve herkesin alma kdnda yazl ynergeyi dikkatlice okuyarak bu dorultuda davranmalar gerektiini syler. 2. rencilere alma kd datlr ve uygulanr.
ALIMA KIDI YNERGELER ZLEYEBLYOR MUSUNUZ? Be dakika sreli test: Aada, ynergeleri ne kadar iyi izleyebildiiniz konusunda size fikir verecek bir test vardr. Bu testi uygulamanz sizin iin faydal olacaktr: 1. sminizi sayfann orta ksmna yaznz. 2. Bu kdn sol st kesine annenizin adn yaznz. 3. Bu kdn sa st kesine babanzn adn yaznz.
DEERLENDRME
alma kdnda sizden istenilenleri doru yapabildiniz mi?
343
ADI: PROBLEM ZME SREC
DERS :Trke SINIF :3 YAKLAIK SRE :30 dakika RENME ALANI :Konuma KAZANIM :Grup almalarnda duygu ve dncelerini paylar. BECERLER :letiim, problem zme. ARA,GERE,ORTAM :Problem durumlarnn ilendii metinler
SRE
Ama: rencilerin problem zme srecini bilmesi Sre: 1. Problem zme Basamaklar aklanarak tahtaya yazlr. a. Problemin sana ait olup olmadna karar ver b. Problemi tanmla c. zm iin alternatifler gelitir d. Her bir alternatifin olas sonularn deerlendir e. En uygun grdn alternatifi uygula f. Sonular deerlendir 2. Kahramanlarnn sorun yaad uygun bir metin rencilere okunur. 3. rencilerden tahtada yazl olan problem zme basamaklarn metnin ieriine gre belirlemeleri istenir. 4. Soruna farkl zm yollar bulan rencilerin grlerini snfla paylamalar salanr.
DEERLENDRME
Problem zme basamaklarn her sorun iin kullanabilir miyiz? Bu basamaklar, sorunlarmz zmede kullanmak bize ne yarar salayabilir?
344
ADI: DNEN ADAM
DERS : Trke SINIF :3 YAKLAIK SRE : 15-20 dakika RENME ALANI : Konuma KAZANIM : Topluluk nnde konuur. BECERLER : Trkeyi doru, etkili ve gzel kullanma. ARA,GERE,ORTAM : Gazete ve dergilerden getirilen insan resimleri.
SRE
Ama: rencilerin szsz iletiim unsurlarn kavramalarna yardmc olmak. Sre: 1- rencilere etkinliin amac aklanr. 2- Getirilen resimlerin bir ksm tahtaya aslr. 3- Gnll rencilerden tahtadaki resimlerde ne grdkleri ve neler hissettikleri ile ilgili dncelerini snfla paylamalar istenir. 4- Ayn resim zerinde farkl dnen rencilerin de dncelerini paylamalar istenir. 5- letiimin szsz unsurlar zerinde konuularak etkinlik sonlandrlr.
DEERLENDRME
1- Alayan birinin her zaman zgn olduunu dnmek doru mudur? Sorularn yneltiniz. 2- rencilerden fotoraflarn uyandrd ilk izlenim ile gerek durumu karlatrmalarn isteyiniz.
345
ADI: NSAN HAKLARI KAHRAMANI

:Trke :4 :20 :Okuma :Metindeki dncelerle kendi dnceleri arasndaki benzerlik ve farkllklar belirler. BECERLER :letiim, Trkeyi doru, etkili ve gzel kullanma. ARA,GERE,ORTAM :nsan haklar alanyla ilgili metin.
Not: Bu etkinlik insan haklar ara disiplininin hazrlam olduu bir etkinliktir.
DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI KAZANIM
SRE Ama: nsan haklarna ilgilerini ekme. Sre: Aadaki metni rencilerinize okuyunuz. 1940da Kenyada doan Wangari Maathai, (Vangari Mathayi) lkesinin ilk bayan biyoloji profesrdr. Ayn zamanda ocuk annesidir. Haziran 1977de Wangari, Kenyann ulusal kahramanlar ansna yedi aa diker. Bunu yaparak Greenbelt (Grinbelt) Hareketi adnda evreci bir hareket balatr. 1992ye kadar, elli binden fazla kadn on milyondan fazla aa dikmi ve binlerce hektar humuslu alan kurtarmtr. Wangari 1989da, Kenya devlet bakannn, kent merkezindeki parkn ortasna hkmet binas ve kendi heykelini yaptrma projelerine karn mcadele balatr ve hkmeti eletirir. ngiliz, Japon ve Danimarkal yatrmclar, projedeki madd desteklerini ekmeleri konusunda ikna eder. Bakann, ihracat iin gl yetitirmek amacyla bakent Nairobinin dndaki elli hektar orman tahrip etme plannda muhalefete nderlik eder. 1992de Wangari ve grubunun dier yeleri, bakan eletirdikleri ve evreyi gelitirmeye altklar iin hapse gnderilen arkadalar iin eylem yaptlar. Polisin sert mdahalesi yaralanan Wangari hastaneye kaldrld. Hastanedeki yatanda bile doal evrenin bozulmas, tahripten korunmasnn nemini vurgulamak ve insan haklarna gereken nemin verilmesi iin basn toplantlar dzenledi. Wangari ve grubu hl almalarna devam ediyor. Dnyann her yerinde bu hareketin yeleri var. Birlemi Milletler rgt, Greenbelt hareketine almalarndan dolay bir evre dl vermitir. Onu izleyenler bir insann insan haklar ve doal evre iin neler yapabileceini gsterdiini sylyorlar.
DEERLENDRME
1. Metinde anlatlanlar hakknda ne dnyorsunuz? 2. Sizce metinde yer alan davran yanllklar nelerdir? 3. Siz olsaydnz Wangari nin yaptklarna nasl bir tepki gsterirdiniz?
346
ADI: Y BR KONUMACI VE DNLEYC OLMAK
: Trke : 4-5 : 30-40 : Dinleme, konuma : Dinleme kurallarn uygulama. Konuma kurallarn uygulama. BECERLER : letiim, Trkeyi doru, etkili ve gzel kullanma. ARA-GERE-ORTAM : Posterletirilmi 1. alma kd ve 2. alma kd
Not:Bu etkinlik rehberlik ara disiplininin hazrlam olduu bir etkinliktir.
DERS SINIF YAKLAIK SRE RENME ALANI KAZANIM
SRE
Ama: rencilerin etkili konuma ve dinleme kurallarn renmelerine yardmc olmak lem: 1234Posterleri hazrlayn. Posterleri tahtaya asn (hazrlanamamsa tahtay ikiye blerek yazn). Posterlerdeki kurallar rencilerle tartn. Gnll rencileri ikier ikier tahtaya kaldrp aadakilere benzer konular vererek, posterdeki kurallara uygun biimde birbirleriyle konumalarn isteyin. Ailem, benim aile iindeki yerim ve rollerim En sevdiim kiiler Okulda sevdiim ve sevmediim kurallar zmem gereken bir problem Bydmde yapmak istediim eyler
DEERLENDRME
Her bir konuma ve dinleme etkinlii sonunda snfa aadakine benzer sorular yneltiniz: 1. Arkadalarnz etkili konuma ve dinlemeyle ilgili kurallarda hepsini yerine getirdiler mi? Hangi kurallar yerine getirmediler, hangilerini iyi kullandlar? 2. Tahtaya kalkan rencilere ise konuma ve dinleme rolleri srasnda hissettiklerini sorunuz. 3. rendikleri kurallarn iyi bir dinleyici ve konumac olmaktaki nemi zerinde tartarak etkinlii sonlandrnz.
347
1. ALIMA KIDI Y BR KONUMACI OLMAK N 1- Konumadan nce ne sylemek istediinizi dnn. 2- Sizi dinleyen kiinin sizi duyabilecei kadar yksek sesle konuun. 3- Hzl olmayan ancak ok da yava olmayan bir tempo ile konuun. 4- Konutuunuz kiinin yzne bakn. 5- Bildiiniz ve sizin iin nemli olan konularda konuun. 6- nemli kelimeleri ve fikirleri vurgulamak iin, ses tonunuzda inilere ve klara yer verin. 7- Dinleyicinin sizin konumalarnz izleyip izlemediini tartn. 2. ALIMA KIDI Y BR DNLEYC OLMAK N 1- Yznz konumacya dnn. 2- Konumacnn gzlerine bakn. 3- Kendinizi germeyin ama dikkatli olun. 4- Konumacnn szlerini dinleyin ve ne sylediini zihninizde canlandrmaya aln. 5- Konumacnn szn kesmeyin, syleyeceiniz bir ey varsa onun sznn bitmesini bekleyin. 6- Konuma sras size geldiinde konuyu deitirmeyin, ayn konuda devam edin. O konuyla ilgili tepkilerinizi, grlerinizi dile getirdikten sonra farkl bir konuya geebilirsiniz. 7- Anlamadnz bir ey olursa, konumac durakladnda ya da szn bitirdiinde soru sorun. 8- Konumacnn duygular ve iinde bulunduu durumu anlamaya aln. 9- Szlerini tamamladnda konumacya geri bildirimde bulunun. 10- Konumacya, szleri tamamlandnda geri bildirimde bulunun.
348
ADI: RESMLERN SYLEDKLER
DERS : Trke SINIF : 4-5 YAKLAIK SRE : 25-30 dakika RENME ALANI : Grsel Okuma KAZANIM : Resim ve fotoraflar yorumlar. BECERLER : Yaratc dnme, iletiim ARA,GERE,ORTAM: Gazete ve dergilerden kesilmi insan yz resimleri
SRE
Ama: rencilerin olumlu ve olumsuz duygularn uygun yz ifadeleriyle gstermeleri ve tanmalar Sre: 1. rencilerin gazete ve dergilerden kestikleri resimlerin hepsi retmen tarafndan bir araya toplanr. 2. renciler gruplara ayrlr, resimler eit bir ekilde gruplara datlr. 3. Her grup elindeki resimleri numaralar ve her resmin hangi duyguyu ifade ettiini numaralaryla birlikte listeler. 4. Grup kendi arasnda her resim iin hangi ip ularyla duygular bulduklarn tartr. 5. Her gruptan bir szc, kullandklar ipularn belirterek resimlerin ifade ettii duyguyu snfta paylar.
DEERLENDRME
1. Gruplarn ifadeleri arasnda benzerlikler bulunmakta mdr? 2. Resimlerin hangi ynleri hangi duygular yanstmaktadr? 3. Kalar, gzler, az, grnmleriyle duygular arasnda bir balant kurabiliyor musunuz? Sizler de yznz farkl duygular yanstacak ekilde deitirebilir misiniz?
349
ADI: YNERGELER ZLEYEBLYOR MUSUNUZ? DERS : Trke SINIF : 4-5 YAKLAIK SRE : 10 dakika RENME ALANI : Dinleme, okuma. KAZANIM : Bir etkinliin veya iin aamalarn anlatan ynergeleri uygular. BECERLER : letiim, Trkeyi doru, etkili ve gzel kullanma. ARA,GERE,ORTAM : alma kd.
SRE
Ama: rencilerin szl ve yazl talimatlara uymas Sre: 1. retmen rencilere yazl bir ynerge vereceini ve herkesin alma kdnda yazl ynergeyi dikkatlice okuyarak bu dorultuda davranmas gerektiini syler. 2. rencilere alma kd datlr ve uygulanr.
DEERLENDRME
alma kdnda sizden istenilenleri doru yapabildiniz mi? ALIMA KIDI YNERGELER ZLEYEBLYOR MUSUNUZ? dakika sreli test:
Aada, ynergeleri ne kadar iyi izleyebildiiniz konusunda size fikir verecek bir test vardr. Bu testi ne lde cidd cevaplandrrsanz sonu o lde anlaml olacaktr. Bu sayfay kullanarak balayn. 1. Cevaplandrmaya balamadan nce sorularn tmn okuyun. 2. sminizi sayfann sa st kesine yazn. 3. kinci cmledeki isim kelimesini daire iine aln. 4. Bu kadn sol st kesinde be kk kare izin. 5. Drt numarada deinilen karelerden her birinin iine X iareti koyun. 6. Her bir karenin etrafna bir kare izin. 7. Bu sayfann balnn altna imzanz atn. 8. Baln devamna evet, evet, evet diye yazn. 9. Yedi ve sekiz numaral cmleleri bir daire iine aln. 10. Bu sayfann sol alt kesine bir arp (X )iareti koyun. 11. imdi dikkatlice okumay bitirdiinize gre, baa dnn ve sadece ikinci maddede isteneni yapn.
350
ADI: MESLEKLER
DERS : Trke SINIF :5 YAKLAIK SRE : 30-40 RENME ALANI : Grsel Okuma KAZANIM : Resim ve fotoraflar yorumlar. BECERLER : letiim, Trkeyi doru, etkili ve gzel kullanma. ARA-GERE-ORTAM: Deiik meslekleri yapanlar gsteren fotoraflar.
Not: Bu etkinlik giriimcilik ara disiplininin hazrlam olduu bir etkinliktir.
SRE
Ama: Mesleklere ilgilerini yneltme ve meslekleri tanma. Sre: Mesleklerle ilgili fotoraflar getirin. Fotoraflar tahtaya asn. Fotoraflarda neler grdklerini tartn. Her meslein kendine zg yanlar zerinde dncelerini aln. Gnll rencileri tahtaya kaldrp setii bir meslekle (meslein adn vermeden) ilgili konuturun. 6. Dier rencilerden tantlan meslei tahmin etmelerini isteyin. 1. 2. 3. 4. 5.
DEERLENDRME
1. rencilere hangi meslee ilgi duyduklarn sorunuz. 2. Niin zellikle bu meslee yneldiklerini aklamalarn isteyiniz. 3. rencilere baka hangi meslekler olduunu sorunuz.
351
F. RENME TR, YNTEM VE TEKNKLER
352
RENME TR YNTEM VE TEKNKLER Trke Dersi (1-5. Snflar) retim Programnn amalarn gerekletirmek iin eitli renme tr, yntem ve tekniklerinden yararlanlmaktadr. rencilerin dil ve zihinsel becerilerini gelitirmede nemli olan baz renme tr, yntem ve teknikleri aada verilmektedir. Bunlar yaplandrc yaklamla ele alnmakta ve aklanmaktadr. retmenlerin uygulamada bunlarn yannda dier yntem ve tekniklerden de yararlanmalar beklenmektedir. 1. RENME TRLER Bu balk altnda okuma, dinleme, konuma, yazma, grsel okuma ve grsel sunu ile ilgili renme trlerinin aklamalar verilmektedir. 1.1. Sesli Okuma Sesli okuma, yazlar grme, kelime ve cmleleri tanma, seslendirme, anlama ve zihinde yaplandrma ilemlerinden oluan karmak bir sretir. Sesli okuma rencilerin dil ve zihinsel becerilerini gelitirir. Ayrca dikkat gelitirme, okumaya younlama, dinleme, anlama gibi becerileri gelitirmeye katk salar. Sesli okumayla renci okuma srecini izler, kontrol altna alr ve ynlendirir. Sesli okuma retmene rencilerin okuma becerilerinin geliimi hakknda fikir verir. Sesli okuma ilk okuma-yazma retim srecinde ayr bir nem tamaktadr. lk okuma yazma retim srecinde renciler sesli okumayla; Ses, vurgu ve tonlama becerilerini, Kelime tanma ve anlama becerilerini, Okuma, dinleme ve konuma becerilerini, Dikkat ve renme becerilerini gelitirmektedir. Bu nedenle sesli okumaya arlk verilmelidir. retmen rnek okumalar yapmal ve rencileri sesli okumaya cesaretlendirmelidir. Aratrmalar, ilkretim dzeyinde sesli okuma becerilerini gelitirmeden sessiz okumaya gemenin rencinin konuma becerilerinin geliimini olumsuz ynde etkilediini gstermektedir. nk sessiz okumada renciler vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat etmeden okumakta ve bu becerilerini yeterince gelitirememektedir. Bu durum konumaya yansmakta ve renci vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat etmeden konumaktadr. Bu nedenle sesli okuma almalarna ilkretim boyunca gerekli arlk verilmelidir.
1.2. Sessiz Okuma Kelime ve cmleleri seslendirmeden yaplan okumaya sessiz okuma denilmektedir. Sessiz okuma gz ve zihin araclyla yaplmakta ses telleri, dil ve kulak okuma srecinden karlmaktadr. Sessiz okumayla okuma, anlama ve zihinsel becerileri gelitirme daha kolay olmaktadr.
353
Sessiz okuma rencinin kendi kendine okuyup renmesine, bamsz almasna, zamann ve gcn daha iyi kullanmasna katk salamaktadr. renci sessiz okumayla daha hzl okumakta, renmesi gerekenlere ksa srede ulamakta, aktif olarak renmekte ve kendini srekli gelitirmektedir. Bu nedenle renciler sessiz okumaya zendirilmelidir. Sessiz okuma sonras okunanlarn anlalma durumu kontrol edilmelidir. Sessiz okuma uygulamalarnda retmen aadaki tekniklerinden yararlanmaldr: Tahmin etme: Metni okumadan nce inceleme, metnin ieriini tahmin etme, tahminleri yazl ve szl olarak paylama. Sorgulama: Metnin ierii ile ilgili sorular sorma, sorgulama yapma. Aklama: Metinde anlalmayan yerleri ve glkleri aklama. zetleme: Kendi kelimeleriyle metindeki nemli olaylar ksaca zetleme. Sessiz okumaya ilkretim birinci snfta balanmaldr. rencilerin sessiz okuma becerileri ikinci ve nc snfta aamal olarak gelitirilmelidir. Sessiz okumaya drdnc ve beinci snfta sesli okuma kadar yer verilmelidir. Sessiz ve sesli okuma uygulamalar birlikte yrtlmelidir. 1.3. Sorgulayc Okuma Okuma srasnda, okuyucunun metinde ilenen dncelerdeki tutarllk ya da tutarszlklar, elikileri, metnin yazlma nedenlerin, verilen rneklerin uygunluu ya da yeterlii hakknda kendine sorular sorarak okumasdr. Sorgulayc okuma, bir dizi soruyla olgularn neden-sonu ilikilerini aratrma, analiz etme, dnce retme, dnceleri dzenleme, grleri karlatrma, karmlarda bulunma, tartmalar deerlendirme ve problem zme gibi ilemleri gerektirmektedir. Sorgulayc okuma; ayn zamanda bilgiyi edinme, aklama ve kavramlar arasndaki ilikileri yaplandrma biimidir. 1.4. Sorgulayc Dinleme Sorgulayc dinleme, bir konumada aktarlan duygu, dnce ve bilgilerin doruluu, nedenleri, tutarll gibi ynlerini sorgulayarak dinlemedir. Sorgulayc dinlemede renci konumacnn grn paylamasa da olaylara tarafsz bakabilmelidir. Sorgulayc dinleme rencinin zihinsel becerileri yannda dier becerilerini de etkilemekte ve gelitirmektedir. Bu dinlemeyle renci, rendii bilgi ve becerileri gnlk yaamna aktarmakta ve uygulamaktadr. Bu durum renme alkanlklarnn kazanld ve kalc hle geldii ilkretim yllarnn iyi deerlendirilmesini gerektirmektedir. rencilerin ilkretim yllarnda sorgulayc dinleme becerilerini gelitirmesi, renme-retme srecinde aktif olmas ve renmekten zevk almas iin gerekli koullar salanmaldr.
354
1.5. kna Edici Konuma Bir konuma tr olan ikna edici konuma be admda gerekletirilmektedir. Bunlar; dikkat ekme, anlamay salama, inandrma, tekrarlama ve istenileni aklama aamalardr. kna edilecek konuda deiik gr ve bilgilerle kardakinin dikkatini ekme, canl bir dille ve somut rneklerle konuyu anlamasn salama, soru ve kukularn giderecek kantlar sunma, ana fikri aralklarla tekrar ederek hatrlatma ve son olarak da yaplmak isteneni aklamadr. kna edici konumada ileri srlen grler kabul edilebilir nitelikte olmaldr. kna edici konuma, kardaki kiiyi kandrma anlamna gelmez; nk kandrma amal konumalarda i birlii yoktur, kardaki kiiyi kontrol altna alma sz konusudur. Oysa ikna edici konuma, i birlii yapma ve iki taraf iin de yarar salamay amalamaktadr. kna eden kii, karsndakini krmamaya dikkat etmelidir. kna edilen kii de kendi iradesiyle verdii kararn sorumluluunu tamaldr. kna edici konuma beceri gerektirir. kna edici konumann yapld srete kardaki kiinin kendi dnce srelerinin bilincine varmas ve bakalarnn farkl dnce srelerini de gz nnde bulundurmas salanr. Bylece konumay dinleyen kii farkl grlerden etkili olanlar ayrrken sylenenleri hemen ret ya da kabul etmemesi gerektiinin bilincine varr.
1.6. Sorgulayc Konuma rencinin bir fikre katlp katlmadn, nedenleri ile anlatmas ve ne srlen gerekeleri sorgulayarak konumasdr. Sorgulayc konumada zihindeki duygu, dnce ve bilgiler dikkatle seilerek eitli zihinsel ilemlerden geirilmektedir. Bunlar sralama, snflama, iliki kurma, eletirme, zetleme, analiz-sentez yapma, deerlendirme gibi ilemlerdir. Sorgulayc konuma rencilerin konuarak dnme ve anlama becerilerini gelitirmelerine nemli katk salamaktadr. Bu konuma tr rencilerin i birlii yapma, tartma, ortak karar verme ve sorun zme gibi becerilerini de gelitirmektedir. Sorgulayc konumada kullanlan kelime ve cmlelerin seimi de dikkatle yaplmaktadr. 1.7. Betimleyici Yazma Bir nesnenin (oyuncak, araba, atlkarnca vb.), bir yerin (piknik alan, otobs dura vb.) ya da bir kiinin (bir bebek, arkada, gelin vb.) d grn aklayarak yazmadr. Betimleme ayn zamanda i grn dediimiz, bireyin davranlar ve duygular ile ilgili olan kiilik zelliklerini de kapsar. Betimlemede ayn zamanda ortamla ilgili hissedilenlerden de sz edilebilir. Betimlemede ayrntlar nemlidir. Betimlenecek nesneye, yere ya da kiiye dikkatle gzlemlenmelidir. Gzlem; birikimle, isel yaantyla ve dnyaya bak tarzyla ilgilidir. Ancak, herkes ayn ilgi ve bilgi ile bakmayaca iin gzlemin tamamen ayn ayrntlar iermesi mmkn deildir.
355
1.7.1. Nesne Betimlemesi Bir nesnenin neye benzediini yazma ilemidir. Nesne betimlenirken rengi, boyutlar ve ekli hakknda bilgi verilir. Bunun iin, rencinin tand basit bir nesne seilmelidir. Betimlenen nesne, daha nce onu hi grmemi okuyucunun betimlemeyi okuduktan sonra, onu gznde canlandrmasn salayacak lde ak ve belirgin ifadeler iermelidir. Gerek grlrse yazy okuyan kii yaplan betimlemeye gre nesnenin resmini izerek grselletirebilir. 1.7.2. Yer Betimlemesi Bir yerin betimlenmesi, o yerin neye benzediini yazma ilemidir. Yer betimlemesi sz konusu mekn, nesneler ve nesnelerin o mekn ierisindeki yerinin betimlenmesinden oluur. Betimlenen yer ile ilgili grntnn i meknda m yoksa d meknda m olduu nemlidir. Bir oda betimlenecekse sadece odann ii betimlenmeli, betimlenecek yer dardaysa pencereden baknca neler grld eklinde snrlandrlmaldr. Betimleme ayn zamanda arka planda grlenleri de (dalar, duvarlar, gkyz vb.) ierir. Ancak, yer betimlemelerinde, betimlenen yerdeki nesnelere tek tek odaklanp onlarn ayrntl betimlemeleri yaplmaz, betimlenen yer genel hatlar ile anlatlr. Sadece odadaki bir tahta koltuk, sandalye, lamba gibi nesnelerin bir iki zelliinin verilmesi yeterlidir. Bunun yan sra bir yerin betimlenmesinde eer grntde kiiler varsa onlar hakknda da bilgi verilmesi gerekir. 1.7.3. Kii Betimlemesi Kiinin betimlenmesi i grn ve d grn asndan yaplmaktadr. D Grn Betimleme
Bir kiinin betimlenmesi bir nesnenin ya da yerin betimlenmesinden daha karmak ve etkileyicidir. nk; bir insann neye benzediini deil, onun nasl biri olduunu da anlatmanz gerekir. Bir kiinin tam bir betimlenmesi onun nasl dnd, davrand neler hissettii, onu hi tanmayan bir kiinin onunla karlamadan onu tanmas anlamna gelir.
356
Aadaki tabloda bir kiinin d grnnn betimlemesinde kullanlabilecek zelliklere rnekler verilmitir.
Ya
yal
orta yal gen yakkl orta boylu ideal kiloda beyaz ksa irkin ksa
20 ya civarnda gzel sevimli sade tknaz
Grn ho Boy Beden uzun tombul siyah Sa uzun Gz Yz
iman zayf kzl sarn kahverengi dalgal ela krk illi rgl at kuyruu
kvrck dz mavi kare gri oval
kahverengi yeil yuvarlak uzun
357
Grn (Kiinin Duygularn) Betimleme
Bir kiinin duygularndan sz etmek bir nesneyi, bir yeri ya da bir kiiyi betimlemekten daha farkldr. Bir nesneyi ya da yeri betimlemek iyi bir gzlem yapmay ve ne yazacanz iyi bir ekilde planlamay gerektirir. Kiinin duygularnn betimlenmesi srecinde betimlenecek duygu sanki bir filmin bir sahnesinin durdurulmas gibidir. renci, o sahneye ilikin neler hissettiini kaydetmelidir. Betimlenen kiinin duygularn (mutluluk, korku, gven, kskanlk, utanma, nefret, coku, kzgnlk, znt, hayret, sevgi, hayal krkl, heyecan, tereddt) anlatrken duyguyu yzde ve bedendeki yansmalar ile vermeye almak, duygunun adn bulmay okuyucuya brakmak nemlidir. Ayrca, bir insan birden ok duyguyu ayn anda yaayabilir, duygular birbirinin iine girmi olabilir. Bazen bir durum iin farkl kiilerin, farkl duygular hissetmesi mmkndr. 1.8. Hikye Edici Yazma Hikye edici yazma; bir ya da birka kiiyi, bir any, bir dnemi, bir durumu hikye unsurlarn (karakterler, olay, yer, zaman) kullanarak anlatmadr. Hikye edici yazmada olaylar pe pee sralanr. Bu ekilde sona doru gidilir. Bir tarihi bir gn ya da dnemle ilgili olaylar anlatrken hikye edici yazma ynteminden yararlanr. Bir olayn, olaylarn olu srasna gre anlatlmas, ynerge verirken yaplacak olanlarn sra ile anlatlmas da hikye edici anlatmdr. rnein; kek yaparken iindeki malzemelerin srasna uygun olarak konulmas gibi. Hikye etmenin gnlk hayatta nemli bir yeri vardr. Hikye etme en basit ekilde hikye yazmadr. Bir balangc ve bitii vardr. Olaylar aamal olarak balangtan bitie doru sra ile yazlr. rnein bir arkadanza bu sabah kalktnz, giyindiinizi, kahvalt yaptnz, otobse ya da servise bindiinizi, okula gittiinizi, derslere girdiinizi sylediinizde bu, yaptnz ilerin sralanmas olduu gibi ayn zamanda da bir hikyedir. 1.8.1. Olaylarn Olu Sras Kark Olarak Verilen Cmlelerden Hikye Yazma Aada kark hlde verilen cmlelerin, olaylarn olu srasna uygun olarak yazlmas istenir. Her cmlenin solunda braklan bolua bir numara verilerek olaylar olmas gereken srayla yazlmaldr. rnek 1: Konu: Krmz Balkl Kzn Hikyesi ---- Kurt byk annenin kyafetlerini giydi ve onun yatana yatt.
358
---- Krmz balkl kz, kurtla kar karya gelmiti. ---- Avclar geldi ve krmz balkl kz kurttan kurtard. ---- Kurt, krmz balkl kz yemek zereydi. ---- Krmz balkl kzn annesi, byk annesine gtrmesi iin hazrlad kurabiyelerin olduu bir sepet, ona verdi. ---- Kurt, byk annenin evine gitti. ---- Krmz balkl kz ormana doru yola kt. ---- Krmz balkl kz byk annesinin evine vard. rnek 2: Konu: Bir Gnm ---- Elini yzn yka, dilerini frala. ---- Saatin zilini kapat. ---- Yataktan kalk. ---- Evden k. ---- Derse gir. ---- Kahvalt yap. ---- Okula git. ---- Giyin. 1.8.2. Hikyenin Ortasn Yazma Bu tr etkinliklerde daha uzun ve daha ksa hikye yazma frsat verilir. Tek kural, balangtan bitie kadar konuyu deitirmeden yazmaktr. Hikye ok cidd, ok komik olabilir ya da bir geree veya kurguya dayal olabilir. renci hikyenin balang cmlesinden biti cmlesine kadar kendi yolunu izmelidir. Balangla biti arasnda yazlanlar tamamen rencinin kendi istei dorultusunda yn bulur.
1.9. kna Edici Yazma kna edici yazma nemli bir yazma trdr. kna edici yazma ayn zamanda rencinin kendi dncesini ne srmesi anlamna da gelir. kna edici yazmada rencinin kabul
359
etmedii bir dnceye kar mcadele etmesi de sz konusudur. Eer bir dnceye karysanz bu dncenin tersi bir dnceyle yola kmak ok uygun olmaz. rnein; bir kii bir yerin ikliminin ok scak olduunu ileri sryorsa sizin buna kar o yerin ikliminin ok gzel olduunu sylemeniz yerine, o yerin ikliminin ok souk olmadn sylemeniz daha uygun olur. nandrclk mantkl delillerle desteklenmelidir. kna edici yazmak iin isteinizin bakalar tarafndan kabul edilebilir olmas gerekir. Bunu salamak iin renci, isteini ve bunun gerekelerini ok iyi belirtmelidir. Eer yazd yaz yeterince ikna edici olursa renci istedii eyi elde edebilir. rnein; ... nedenlerden dolay sizden isteim ... gibi bir ifade kullanlmas ikna etmek iin uygun olabilir. ocuklar mutlaka neden sorusunu sorarak kendisine iyi bir neden sunulmasn ister. rnein; babas ona Haydi yataa dediinde, Neden baba? diye sorar. Babasnn nk ok ge oldu., Byk ve gl olabilmen iin uykuya ihtiyacn var. demesi onun ikna olmas iin geerli bir nedendir. kna edici yazmada; renci bir eyin nasl olmas ya da olmamas gerektii hakkndaki dncelerini belirtir. Bu tr yazlar ounlukla hayal etmeyi, tahmin etmeyi ve gr belirtmeyi gerektirir. renci ikna edici yazmada, durum ve davranlar istedii biimde aktardndan bunlarn nasl deiebileceiyle de ilgilidir. kna edici yazma daha ok rencinin deerlerini nasl aklad ve gsterdii ile ilgilenir. kna edici yazmada renci ncelikle ne gibi bir deiiklik istediine karar verir. Eer cmleyi -dr, -dir gibi kesin ifadelerden kurtarp -mal, -meli gibi ifadelerle sunarsa ortaya kan durumu onaylyor demektir. Dncesine gre ortaya kan durumun doru ve onun onaylad bir durum olduunu nedenleriyle aklamas gerekir. renci ortaya kan durumu onaylamyorsa o zaman -dr ifadesi yerine -mamal ifadesini kullanmal ve kendi dncesine gre durumun niin yanl olduu veya ona niin kar ktn nedenleriyle aklamaldr. kna edici yazma ile ilgili rnek konular: Okulda kurallara gerek vardr. Teneffslerde mzik yayn yaplmas iin okul ynetiminden istekte bulunuyorsunuz. Mutlu olmak iin para nemli deildir vb.
1.9.1. Reklam Yazma Reklam yazma zel bir ikna etme trdr. Ama sadece bir eye inandrmay salamak deildir. Ayn zamanda dinleyicide ya da okuyucuda reklam yaplan rn satn alma istei uyandrmas gerekir. Dergi, gazete ve brorlerde yer alan reklmlar okuyucuyu ikna etmeye yneliktir. Bu reklamlarn ounda insanlarn almay dnmedii pek ok rn eitli ikna etme yntemleri kullanlarak satn almaya zendirilir. rencilerin ikna etme yeteneklerini gelitirmek amacyla onlara u dorultuda bir alma yaptrlabilir:
360
1. renciler 2 ya da 3 4 kiilik grup almas yapmak zere ayrlr. 2. rn eitleri listesi (magazin dergisi, sabun, ampuan, biskvi, eker vb.) verilir.
3. Listeden bir rn semeleri istenir. 4. Reklam yaplacak olan setikleri rne yeni bir ad bulmalar istenir. 5. rnn fiyatn belirlemeleri istenir. 6. rnn iyi ve yeni zelliklerini bir yere yazmalar belirtilir. 7. rnn tketicinin dikkatini ekici bir, iki zelliini mutlaka yazmalar istenir. 8. Bu ekici zellikleri nasl bir grnt ile beraber sunmay dndklerini yazmalar istenir. 1.9.2. ikyet Yazs Herhangi bir hizmetin yetersizlii, herhangi bir rn hakkndaki memnuniyetsizlikleri yetkili kiilere bildirmek iin yazlan yazlara ikyet yazs denir. Herhangi bir hizmetin yetersizlii ile ilgili ikyetler yetkili kurumlara, rnle ilgili ikyetlerse rnn alnd dkkn ya da maazaya yaplmaldr. Eer alnan bir rnn bedeni, ls, grnts, yaps ya da kullanm ile ilgili ikyet varsa bu ikyet rnn alnd maazaya bildirilmelidir. renciler byle bir durumla ilgili ikyet mektubu yazmak iin maazaya geri vermek istedikleri rn belirler. sterlerse kendi belirledikleri yetersizlikleri yazabilir ya da Resimdeki grntsne benzemiyor., Kullanr, kullanmaz krld., Beklentilerimi karlamad., Paket dolu deildi., Rengi soldu., Rengi farkl kt. Gsterildii ekilde almyor. vb. yetersizliklerden bir veya birkan seebilirler. Belirlenen rn hakkndaki memnuniyetsizliklerini ve rnn sorunlu yanlarn bir ikyet mektubu ile ilgili yerlere yazarlar. 1.10. Karlatrmal Yazma ki ya da daha fazla nesne, kii veya yerin benzer ve farkl ynlerini ele alarak yazmadr. Karlatrma yazlarnda nesne, kii ya da yerin benzer zellikleri bir paragrafta, farkl zellikleri de ayr bir paragrafta verilebilir. rnek konular: Ailenizin imdiye kadar oturduu evleri birbiriyle karlatrnz.
361
Tatilinizi geirdiiniz yerleri karlatrnz. Beendiiniz iki televizyon programn birbiriyle karlatrnz. Sevdiiniz iki yemei birbiri ile karlatrnz. Bildiiniz iki oyunu birbiri ile karlatrnz.
1.11. Birlii Yaparak (Paylaarak) Yazma rencilerin bir konu hakknda kk gruplar hlinde birlikte alarak bir metin oluturmasdr. Metni yazarken i blm yaplr. Gruptaki her bir renci metnin bir blmn yazabilecei gibi, metnin tmn de birlikte yazabilirler. Paylaarak yazma rencilerin grup hlinde bir rn ortaya koymasn salar ve sosyal ilikileri gelitirir.
1.12. Planl Yazma rencilerin bir yazy planl yazma yntemine uygun olarak yazmalar, yazma srecini renmelerini ve bu yolla yazma becerilerini gelitirmeyi kapsamaktadr. Bu sre birka gne yaylabilir. nemli olan rencinin her gn farkl konularda yazmas deil bir konuyu planl yazma srecine uygun olarak yazmas, sreci iyi anlamas ve bu yolla yazma becerisini gelitirmesidir. a. n Hazrlk Giri, gelime, sonu blmleri iyi oluturulmu; konusu, amac ve ana fikri aka anlalan rnek yazlar snfa getirilir. rnek yazlar birka ders saati boyunca snfla birlikte zmlenir (renciler, uygun sorularla yazlar zmleme srecine dhil edilmelidir.). Metin zmlenirken dncenin nasl oluturulduu, giri, gelime ve sonucun nasl blmlendii, ana fikrin nasl saptand, amacn ve konunun nasl bir ilevi olduu rneklerle anlatlr. Baln, yaznn ieriini ve ana fikrini yanstp yanstmad, sonucun nasl baland, yaznn sayfaya nasl yerletirildii zerinde durulur. b. Dikkat Edilecek Hususlar Planl yazma yntemini uygularken aadaki hususlara dikkat ediniz: Yazmann yararlarn anlatnz. renci, yazma konusunda kendine gven gelitirinceye kadar yazdklarn eletirmeyiniz.
362
rencinin yazma isteini ve yazma giriimlerini destekleyiniz. renciye yol gsteriniz ama mdahale etmeyiniz. rencinin kendi yeteneini kefetmesine, slubunu bulmasna izin veriniz. Yazdklar iin onu her frsatta dllendiriniz. yi olan yanlarn vurgulaynz. rencinin her yazsn (renci yazmay benimseyinceye, yazma konusunda bir bilin gelitirinceye kadar) duvar gazetesinde sergileyiniz. Daha sonra rencilerin iyi yazlarndan rnekler seerek sergileyebilirsiniz.
c. lk Tasla Oluturma Yazma konusunu beyin frtnas yoluyla belirleyiniz. Bu konuda yazarken ne gibi yazma amalar olabileceini tartnz ve bunlara rnekler veriniz. Amalara uygun ana hatlarn neler olabileceini tartnz. Snfa zerinde anlamaya vardnz ana hatlar tahtaya yaznz ve rencilerden setikleri amaca uygun olan ana hatlar belirlemelerini isteyiniz. Konusu, amac ve ana hatlar belirlenmi olan yazy yazmak iin ana hatlar erevesinde dnceler oluturmalarna zaman veriniz. Akllarna gelenleri not etmelerini ve sonra bunlar arasndan seim yapmalarn syleyiniz. rencilerin setikleri dnceler arasndan hangilerini, hangi blmlerde (giri, gelime, sonu) ileyeceklerini belirlemelerini isteyiniz. Giri, gelime ve sonu blmlerinde ileyecekleri dnceleri cmlelere dntrmelerini ve yazmaya balamalarn isteyiniz. rencilere, yazarken hata yapmaktan korkmamalarn, hatalarn tekrar tekrar dzeltme anslarnn olduunu syleyiniz. lk deerlendirmede; Yaznn konusu ve amac belirlenmi mi? Dnceler konu, ama ve ana hatlara uygun olarak oluturulmu mu? Dnceler giri, gelime ve sonu blmlerine uygun bir biimde dzenlenmi veya oluturulmu mu? gibi hususlara dikkat ederek kk uyarlarla renciyi ikinci tasla yazmaya ynlendirin. Uyarlarnz dorultusunda yeniden yazmalar iin ktlar geri veriniz.
363
. kinci Tasla Oluturma Dncelerini konu dna kmadan, amatan uzaklamadan ve ana fikri destekleyecek biimde oluturmalarn syleyiniz. Ana fikri destekleyecek ve aklayacak rnekler vermelerini isteyiniz. rencilerinize metnin giri blmne arpc bir dnceyle balamalarn yaznn tmnde neler ileneceini, konunun ve amacn ne olduu hakknda genel bir giri yaplmas gerektiini, bylece konunun okuyucuya tantlm olacan syleyiniz. Gelime blmnde; giri blmnde tantlan konunun ana fikir erevesinde gelitirildiini belirtiniz. Ana fikri desteklemek iin rnekler vermelerini, benzetmeler karlatrmalar yapmalarn ve gereklii herkes tarafndan kabul gren bilgilerden yararlanmalar gerektiini syleyiniz. Sonu blmnde ise giri ve gelime blmnde sylenenleri zetleyen arpc bir ifade ile yaznn bitirilmesi gerektiini syleyiniz. Bu uyarlar dorultusunda yazy ikinci kez yazmalarn isteyiniz. d. Deerlendirme kinci tasla yazma almalarn tamamladktan sonra z Deerlendirme Formunu datarak rencilerinizin kendilerini deerlendirmelerini isteyiniz. Z DEERLENDRME FORMU 1 2 3 4 5 6 7 Yazmn konusunu belirledim. Yazmn amacn belirledim. Yazmn ana hatlarn belirledim. Giri blmnde arpc bir dnceye yer verdim. Gelime blmnde; giri blmnde tanttm konular ana fikir erevesinde gelitirdim. Ana fikri destekleyecek ve aklayacak rnekler verdim. Sonu blmnde, giri ve gelime blmnde bahsettiklerimi zetledim. Evet Ksmen Hayr
GENEL DEERLENDRME FORMU 1 2 Olaylar mantkl bir ekilde sralanm m? Yaznn amac ak ve anlalr bir ekilde verilmi mi?
Evet
Ksmen
Hayr
364
3 4 5 6 7 8 9
Aklayc ve etkili kelimeler seilmi mi? Dnce ak net mi? Ak bozan anlatmlar var m? Farkl eylemler ve kelimeler mi kullanlm yoksa ayn kelimeler mi tekrar edilmi? Gereksiz ya da eksik kelimeler var m? arpc, aklda kalc bir giri yaplm m? Yaz okuyucular dnmeye ynlendiriyor mu? Balalar doru kullanlm m?
10 Cmleler anlaml ve kurall bir ekilde sralanm m? 11 Okuyucunun zihninde canl bir resim oluturuyor mu? 12 Okunakl olarak yazlm m? 13 Yaz kt yzeyine iyi yerletirilmi mi? 14 Okuyucu grubunu dikkate alm m? 15 Yazmaya istek duyuyor mu?
1.13. Sorgulayc Yazma Sorgulayc yazma, yazan kiinin bir konu hakknda, katlmad noktalar, elikileri, tutarszlklar, ya da katld durumlar, mantksal bir temele oturtarak kar olma ya da destekleme nedenleriyle birlikte aamal bir ekilde yazmasdr.
1.14. Not Alma Not alma rencinin dinledii ya da okuduu konunun zn yakalamak amacyla ksaltmalar yapmas, konuyu resimlemesi, haritalatrma, sembol kullanma vb. teknikleri kullanmasdr. Okuma srasnda not alrken yle bir yol izlenebilir: Metni hzla gzden geirin; st balk, alt balklar ve grsellere dikkat ederek metin hakknda genel bir fikir edinin. Metni okuyun, nemli grdnz yerlerin ya da bilgilerin altn izin. Metni tekrar okuyun, metnin ana fikrini onu destekleyen yardmc fikirleri ve ayrntlar saptamaya aln.
365
Ana fikri veya nemli bilgiyi merkeze alarak bir zihin haritas oluturun. Merkeze aldnz ana fikrin ya da nemli bilginin evresine nem derecesine gre ilikilendirdiiniz dier bilgileri, fikirleri, kavramlar yerletirin. Altn izdiiniz ve zihin haritasna yerletirdiiniz kavramlar, bilgileri ksaltmalar yaparak, ilikileri oklar kararak, balalar kendinize gre iaretler gelitirerek gsterebilirsiniz. rnein, fakat= , bununla birlikte= , vb. Ayrntlarla fazla ilgilenmeyin, btn anlamaya ve konunun zn kavramaya aln. nemli grdnz yerleri not alrken ve zihin haritas olutururken yeni bilgileri eski bilgilerle ilikilendirmeye aln. Verilen rneklere dikkat edin, kendiniz de benzer rnekler biliyorsanz bunu da notlarnza ekleyin. Kendi kelimelerinizle oluturduunuz cmlelerle konunun zetini karn.
Dinleme srasnda not alrken yle bir yol izlenebilir: Dinleyeceiniz konunun balna dikkat edin. Bu size dinleyeceiniz konu hakknda bilgi verir. Dikkatinizi konumacnn yzne, ses tonuna, nelere vurgu yaptna younlatrn. Konumacnn sesini ve bedenini kullanma biimi size konumann nemli yerleri hakknda ipular verecektir: o o Konumac ok ksa bir sre (bir veya birka saniye) susarak rencinin dikkatini younlatrmasn bekler. nemli noktalar farkl rnekler vererek tekrar anlatr.
Bu ipularna dayanarak nemli bulduunuz yerleri, ksaltmalar yaparak notlar aln. Aldnz notlar grselletirerek (iaretler ve oklar kullanarak, ema veya zihin haritas oluturarak) birbirleriyle ilikilendirin. rnek olarak; > iareti < iaretinden daha nemli demektir. iareti bunun sonucunda demektir. rneklere dikkat edin. Bir plan veya taslaa uygun olarak not aln. Aldnz ksa notlar, daha sonra kendi cmlelerinizle ak ve anlalr biimde zet bilgiye dntrn.
366
2. YNTEMLER Bu balk altnda Trke Dersi retim Programnda yer alan baz yntemler aklanmaktadr. 2.1. Gzlem ve nceleme Gzlem, bir olay, bir nesneyi ya da bir gerei anlamak iin olay, nesne ya da gerein eitli belirti ve koullarn izleme ve inceleme iidir. nceleme ise ele alnan bir konu ya da olayn zelliklerini ve ayrntlarn tam olarak anlamaya almak iin yaplan yntemli almalardr. Gzlem ve inceleme, birbirini tamamlayan iki ura gibidir. rencilerin, gzlem almalar ve inceleme gezileri srasnda grdklerini ve iittiklerini not etmeleri, belge toplayp bunlar zerinde inceleme yapmalar, baz durumlarda grdklerini yazl olarak anlatmalar, tartmalar ve deerlendirmeleri Trkeyi kullanma becerisiyle yakndan ilikilidir. Gzlem srecinde aada hususlara dikkat edilmelidir: Gzlenecek varlk veya olay kendi doal artlarnda olmaldr. Gzlemin ama veya amalar olmaldr. Gzlem planl yaplmaldr. Gzlem plannn rencilerle ve hatta velilerle yaplmas, plana rencinin ve velisinin katksnn salanmas nemlidir. Gzlemin bir gezi ile birlikte olmasnn gerektii durumlarda, disiplin problemleri olmamas iin organizasyonun ok iyi yaplmas gereklidir. renciler, gittikleri yerlerde neye dikkat edeceklerini, neyi gzleyeceklerini bilmelidirler. Gzlem srasnda rencilere not tutma alkanl kazandrlmaldr. Gzlem sonunda gzlem sonularn grmeye ynelik bir deerlendirmenin yaplmas esastr. Bu srete gzlem srasnda tutulan notlar, toplanan materyaller, alnan fotoraf veya filmler, ses kaytlar vb. ayrntl olarak deerlendirilmelidir.
rencilerin gezi srasnda gzlem ve incelemelerini not edebilecekleri bir gezi raporu rnei aada verilmitir.
367
GEZ RAPORU RNE
rencinin Ad ve Soyad: Gezilen yerin ad: zlenen veya grlen yerler veya gzergh: Gezinin amac nedir? Gezi srasnda ortaya kan sorunlar: Gezeceiniz yerle ilgili n aratrma yaptnz m? Gezdiiniz yerin isminin anlam veya hikyesi var m? Gezdiiniz yerle ilgili en ilgin olan neydi? Gezdiiniz yreye ait efsane veya sylenceler var m? Varsa neler? Gezdiiniz yerde daha nce hangi medeniyetler kurulmutur? Gezdiiniz yerle ilgili aklnzda kalan en arpc grnt nedir? Gezdiiniz yerlerin fotorafn ektiniz mi? Sizce gezi amacna ulat m? Ulamadysa neden? Gezdiiniz yeri haritada gsterebilir misiniz?
368
2.2. Tartma Tartma, bir grup rencinin belli bir konunun kavranmas amacyla karlkl grler, fikirler, eletiriler reterek o konuyu kapsaml ve detayl olarak irdelemesi eklinde tanmlanabilir. rencileri belli bir konu zerinde dnmeye yneltmek, konu ile ilgili anlalmayan noktalar aydnla kavuturmak ve konuya ilikin bilgileri pekitirmek, rencinin konu hakkndaki n bilgilerini renmek gibi amalarla tartma yaplabilir. Tartma srecinde aadaki nemli kurallara dikkat edilmelidir: retmen ve rencilerin tartmaya nceden hazrlkl olmalar gerekir. Tartmann amac, sresi ve tartmada neler yaplaca net olarak belirlenmelidir. rencilerin kendilerini rahat hissedebilecei bir ortam oluturulmaldr. Sorular rencileri dnmeye sevk eden trde, ak ulu olmaldr. rencilerin ilgisini eken, gncel konular seilmelidir. Tartma srasnda rencilere kendisini ifade edebilecei kadar sre verilmelidir. Her rencinin tartmaya katlmas salanmaldr. 2.3.Problem zme Problem zme, rencilerin hayat boyu kullanabilecekleri karar verme ve zm retme yeteneklerini gelitirmek iin kullanlan bir yntemdir. Bu yntemde nce rencilerle birlikte problem belirlenir. Problem, rencilerin kendi yaantlaryla ilgili ve gncel olmaldr. Problem -anlalmas iin- tanmlanr ve snrlandrlr. Buradan hareketle problemle ilgili veriler toplanr, amaca uygun olanlar seilir ve seilenler problemin zmne ynelik olarak deerlendirilir. rencilere verilere nasl ulaabilecekleri, eitli bilgi kaynaklarndan (internet, ktphane, kitle iletiim aralar vb.) nasl yararlanabilecekleri ve topladklar verileri nasl dzenleyebilecekleri konusunda rehberlik edilir. Elde edilen veriler amaca, kiilere veya sreye uygunluk asndan deerlendirilir. Uygun zm nerileri seilir. Seilen neriler denenir. Son olarak problem zme srecinin btn aamalar rencilerle birlikte deerlendirilir. 2.4. Rol Oynama Rol oynama, rencilerin, bakalarnn kimliine brnerek onlarn dndklerini, neler hissettiklerini ve nasl davrandklarn anlamasna frsat verir. nasl
369
Rol oynarken aada verilen baz kurallara dikkat edilmelidir: Canlandrlacak durum ya da olay rencilerle birlikte seilmelidir. Uygulamadan nce yaplacak etkinliklerin ayrntlar iyi belirlenmelidir. Ortam (snf, salon vb.) oynanacak rollere uygun olarak dzenlenmelidir. Rol datmnda renciler seilirken oynanacak rollerin genel zellikleri hakknda da bilgilendirilmelidir. renciler rol datmnda grev almalar iin cesaretlendirilmeli, ilk uygulamalarda gnll ve roln iyi canlandrabilecek olanlarn rol almas salanmaldr. Rolleri prova etmeleri iin yeterli zaman verilmelidir. Rol oynamann sonunda, snfta oyuna ve oyunun amacna ilikin tartma ortam oluturulmal, deerlendirme yaplmaldr. 2.5.Gsteri Bu yntem, bir eyin nasl yaplacann aklanmas ve uygulamal olarak gsterilmesidir. Hem grerek hem de iiterek renme imkn salar. Bu yntemin kullanlmasnda unlara dikkat edilmelidir: Gsterinin amac rencilere aklanmaldr. Btn snfn izleyebilecei ve anlayabilecei ekilde yaplmaldr. retmen nceden hazrlk yapmaldr. Gsteride yaplacaklar basitten karmaa doru sralanmaldr. Trke derslerinde bu yntem, rnein; bir iirin nasl okunabileceini, harflerin nasl yazlacan, verilen bilgilerin bir nasl grafie dntrlebileceini gsterirken kullanlabilir. 2.6.Oyunlar Oyunlar, renilen konuyu ilgi ekici hle getirmek, rencileri etkin klmak, rahat bir ortamda, zevk alarak renmelerini salamak amacyla kullanlan bir yntemdir. Bu yntem uygulanrken unlara dikkat edilmelidir: Oyunun bir amac olmal ve oyunun sonunda amaca ulalp ulalmad deerlendirilmelidir. retmen oyunu srekli kontrol etmelidir.
370
Oyunlar basit ve rencilerin ilgisini ekecek zellikte olmaldr. rencilerin dzey ve yeteneklerine uygun olmaldr. Oyun, snftaki tm rencilerin katlmasna olanak vermelidir. Her oyuna bir ders saatinin 5-10 dakikas ayrlmaldr. Oyunlara dersin ortasnda ya da sonunda yer verilmelidir.
2. 7. Anlatm Anlatm yntemine, bir konuya giri yaparken, bilgi aktarrken ya da zetlerken bavurulmaktadr. Bu yntemin uygulanmasnda grsel ve iitsel aralardan yararlanlmasna, rencilere sz hakk verilmesine, soru sorulmasna ve rencilerin not tutmalarna imkn verilmesine dikkat edilmelidir. lenen konularn rencilerin yaantlaryla balantlar kurulmaldr. Basit, ksa ve tam cmleler ile anlatm yaplmaldr. 2. 8. zetleme zetleme; bir eseri ya da konumay zn, amacn ve yapsn bozmadan, ana hatlaryla ksaltmak eklinde tanmlanabilir. zetlerken dikkat edilmesi gerekenler unlardr: Metin dikkatlice dinlenmeli/okunmaldr. Okunan/dinlenen metin zerinde nemli grlenler iaretlenmeli ya da not alnmaldr. Metnin ana ve yardmc dnceleri belirlenmelidir. rencinin eseri kendi ifadeleriyle zetlemesi nemlidir. zette metinden dorudan yaplan alntlar trnak iinde verilmelidir. Geni zaman ifadeleri kullanlmaldr. Yazm ve noktalama kurallarna uyulmaldr.
371
3. TEKNKLER Trke Dersi retim Programnda yer alan baz tekniklerin aklamalar verilmektedir. 3.1. Beyin Frtnas Beyin frtnas, rencilerin bir konu, olay ya da sorun hakknda dnmeleri, ok sayda fikir retmeleri ve mantkl olup olmad endiesine kaplmadan kendilerini ifade etmeleri anlayna dayaldr. Birden fazla konu, olay ya da sorun zerinde ayn anda beyin frtnas yaplamaz. Temel ama, rencilerin yaratc dnme becerilerini gelitirmektir. Bir dier ama da rencilerin bir ii (rnein, bir hikyeye balk bulmak) baarmak iin, olabildiince eitli seenekleri gz nnde bulundurmalarn salamaktr. Beyin frtnas yntemi, kk veya byk gruplarda kullanlabilir. Bu yntemin baarl olabilmesi, sunulan btn fikirlerin kaydedilmesine baldr. Beyin frtnasnn uygulanmasnda dikkat edilmesi gereken nemli kurallar unlardr: 1. rencilerin fikirlerini ekinmeden syleyebilecei, rahat bir snf ortam oluturulmaldr. 2. Etkinlii ynlendirecek ve verimlilii artracak nitelikte bir bakan gereklidir. 3. renciler snrsz dnmeye zendirilmelidir. 4. Tek konuya odaklanlmaldr. 5. En fazla 15 dakika sre ayrlmaldr. 6. leri srlen fikirler herkes tarafndan duyulmaldr. 7. rencilerin ileri srdkleri fikirler asla eletirilmemelidir. 8. leri srlen her fikir kaydedilmelidir. 9. Kaydedilen fikirler beyin frtnasnn amacna gre deerlendirilerek sralanmal veya gruplandrlmaldr. 3.2. Soru-Cevap Trke dersinin retiminde soru cevap rencilerin dnme, dinleme ve konuma alkanlklar kazanmalarnda, iletiim becerilerini gelitirmelerinde ayn zamanda anlamay kontrol etmede bavurulan nemli bir tekniktir. Bu teknik uygulanrken unlara dikkat edilmelidir: 1. rencilerin tmnn cevab dnmelerini salamak iin soru tm snfa yneltilmelidir. 2. Sorunun cevabn dnmeleri iin rencilere yeterli zaman verilmelidir.
372
3. ncelikle gnll rencilere cevaplama frsat verilmeli; sorularn yneltilmesinde adaletli olunmaldr. 4. Doru cevap annda pekitirilmelidir. Yanl cevap veren renciler kesinlikle kk drmemeli, doru cevab bulmalar iin ynlendirilmelidir. 5. Soruya cevap verecek renci, snfta oturduklar sraya veya liste srasna gre deil, rastgele seilmelidir. 6. rencinin konu hakkndaki bilgisini renmeye ynelik sorular yerine ak ulu, rencileri dnmeye ynlendirebilecek sorular tercih edilmelidir. 3.3. Drama Drama teknii, Trke Dersi retim Programnda daha ok yaratc drama anlamnda ele alnmtr. Buna gre drama; doalama, canlandrma vb. tiyatro ya da drama tekniklerinden yararlanlarak bir grup almas iinde, rencilerin bir yaanty, bir olay, bir fikri, bir kavram ya da bir beceriyi, n bilgilerini kullanarak yaplandrmas, anlamlandrmas ve canlandrmasdr. Drama sreci aamal olarak planlanmtr: a. Isnma ve rahatlama almalar: Mzik ya da ritim eliinde yrme, koma, zplama, gsterilen harekete uygun ritim tutma gibi almalar yaptrlabilir. Burada ama, rencilerin fiziksel, zihinsel ve ruhsal olarak iletiime, kendilerini ifade etmeye hazr hle gelmeleri, birbirleriyle kaynamalar ve rollerine dikkatlerini younlatrmalarn salamaktr. b. Oynama (Esas alma): Bu aamada liderin (genellikle retmen) dikkat etmesi gereken nokta oyunlarda arla kamamak ve katlmclar gereinden fazla yormamaktr. alma grubunun zelliklerine uygun oyunlar seilmeli ve oynanmaldr. c. Rahatlama ve deerlendirme almalar: Eklem yerlerinin rahat hareket ettirilmesi, kaslarn yumuatlmas ve rencilerin sakinletirilmesi amacyla etkinliklerin sonunda kullanlr. Rahatlamada hem fiziksel hem de zihinsel rahatlama sz konusudur. Rahatlamay kolaylatrmak iin ortamda sakin bir mzik ve szel ynergeler kullanlr. Bu aamann amac; rencileri rahatlatmak ve olayn tamamlandn hissettirmektir. Deerlendirmede ise oynama srecinde neler hissettikleri sorularak rencilerin kendi davranlar hakknda bilinlenmeleri ve dierlerinin davranlar zerinde dnerek empati gelitirmeleri salanr. Drama almalarnda dikkat edilmesi gereken baz kurallar yle sralanabilir: Drama etkinliklerini uygulamak iin nce uygun bir ortam oluturulmaldr. zellikle rahatlama ve dikkat salama almalar srasnda rencilerin birbirlerine dokunmayacaklar bir alann seilmesi gerekir. Seilen yer, koullar uygun, rahat bir ortam olmaldr.
373
rencilerin geliim dzeyleri dikkate alnmadr. rencilerin gerek oyuncu, gerekse izleyici konumundayken, konuyla ilgili n bilgilerini hatrlayabilecekleri ve yanstabilecekleri bir ortam ierisinde olmalar gerekir. Bu ortamda eletiri yapabilmeleri; sosyal, duygusal ve bilisel ynden bireysel farkllklarnn farkna varabilmeleri salanr. Herhangi bir etkinlie dikkatini younlatrmas, ilgi gstermesi ve gerekli hareketleri yapabilmesi iin istekli ve gnll olmalar nemlidir. birlii ve gerekli ortam salamak iin acele edilmemeli, drama iin yeterli sre ayrlmaldr. lk kez drama yaplan grupta, almalara basitten balanmal, daha sonra karmak almalara doru gidilmelidir. Grubun says nceden belirlenmelidir. Ya ve geliim dzeyiyle birlikte grubun zellikleri dikkate alnarak gruptaki renci saysna karar verilmelidir. Say bu niteliklere gre deimekle birlikte 10-12 kiilik gruplarn ideal olduu unutulmamaldr. Etkinlik seiminde rencilerin grleri dikkate alnmaldr. renciler kendi setikleri etkinliklere daha iyi younlar ve bunlardan zevk alrlar. Rol alan renciye baarsz olma kaygs yaatmamak iin gerekli nlemler alnmaldr. Her drama etkinliinden sonra etkinlik hakknda deerlendirmeler yaplmaldr.
3.4. Kavram Haritas Kavram haritas, bir kavram, onu oluturan paralar ve bunlarn birbirleriyle balantlarn gsteren bir grselletirme tekniidir. Bilginin zihinde somut ve grsel olarak dzenlenmesini salar. Kavram haritalar, kavramn onu oluturan paralarla birlikte bir btn olarak grlmesini, kavram hakknda bilginin uzun sre aklda kalmasn, kolaylkla anlalmasn, kavramla ilgili yeni bilgilerin toplanmasn ve onlarn kavramla olan ilikilerinin grlmesini salar. Ayrca, rencilerin kavramla ilgili n bilgilerini renmeye ve yazl bir metni daha anlalr hle getirmeye yardmc olur.
374
KAVRAM HARTASI RNE
KALEM
Yaplr Kullanlr
KALEM Tahta
Plastik
Metal
eitleri d
Yazmak
Boyama
izmek
Tkenmez Kalem
Keeli Kalem
Kurun Kalem
Dolma Kalemi
375
3.5. Balk Kl Balk kl teknii, bir problemin nedenlerinin saptanmasna yardmc olur. rencilerle birlikte yapldndan, almadaki herkesin nedenler hakknda daha ok bilgi sahibi olmasn salar. Balk kl tekniinde izlenecek aamalar yle sralanr: Aratrlacak sorun, yani belirlenen problem, balk klnn ba tarafna yerletirilir. Problemin olumasna yol aan sebepler ya da etkenler nem srasna gre, teker teker balk klnn yan klklarna yazlr. Yazlan yan etkenlerin her birinin altna olas alt etmenler sralanr. Alt etmenler tek tek incelenerek probleme katklar belirlenmeye allr. Balk kl teknii, rencilere karmak sorunlar analiz etmede yardmc olur. Toplanan veriler sadece problemlerin ne olduunu gsterir, tehis koyar. Problemin nedeni belirlendikten sonra zm aamasna geilir. Aada rnek olarak 4-5. snf dzeyinde bir metinde geen sorun ve bu sorunun balca nedenleri balk kl teknii ile grselletirilmitir.
BALIK KILII RNE

1. Neden (Hava Kirlilii) Alt Sebepleri:
..
2. Neden (Su Kirlilii) Alt Sebepleri:

..
Problem (evre Kirlilii)
3. Neden (Grlt Kirlilii) Alt Sebepleri:

..
4. Neden (Grnt Kirlilii) Alt Sebepleri:

..
3.6. Zihin Haritas Zihin haritalar not alma, hedef oluturma, toplant ya da sunum hazrl, rapor hazrlama vb. amalar iin kullanlan bir retim tekniidir. Notlar daha yaratc biimlerde almaya, daha kolay hatrlamaya ve zerinde allan konuyu net bir ekilde anlamaya yardmc olur.
376
Bu teknik bilginin alglanmas ve saklanmasna uygundur. Zihin haritalar var olan bilgilerin grsel resminin oluturulmasn salar. Bu yntem bilgilerin hafzada tutulmasnn yannda kolay bir ekilde kda aktarlmasna da yardmc olur. Bu teknik dier not alma tekniklerinden tamamen farkl, yaratc dnceyi ortaya kartan ve kiiye zaman kazandran bir yntemdir. Zihin haritalar, kelimelerin yan sra renk, boyut ve grsel imge ierir. Beyaz ktlara renkli kalemler kullanlarak izilmesi uygun olur. En nemli nokta zihin haritas yapmaya balamadan nce n yarglardan arnmaktr. Zihin haritalar; Zaman kazandrr. Sadece ana kavramlar ve imgeler not alnarak okunur. nemli konular zerinde younlamay salar. Beyni ve yaratcl gelitirir. Hatrlama gcn arttrr. Hedefler belirlenirken, konular arasnda daha nce fark edilemeyen ilikilerin grlmesini salar. Zihin haritas hazrlarken; Belirlenen konu bal, kdn merkezine kaln byk harfler ile yazlr. Yaznn yanna konuyu artracak bir resim ya da simge izilir. Ana konuyu destekleyecek temel alt balklar, merkezden kan kaln dallara yazlr. Gerekli grlen balklarn yanna, o bal ifade edecek sembol, resim, ekil vb. izilir. Dallarn iziminde farkl renkler kullanlabilir. Temel balklar, ince dallar yardmyla ayrntlandrlr. nce dallara, temel balklar destekleyici alt balklar yazlr. Sembol ya da ekillerle grselletirilir. Tm temel ve alt balklar gzden geirilir. Birbirleriyle ilikili olanlar tespit edilerek farkl renkte bir kalemle ilikilendirilir. Zihin haritalarnda sonradan ek veya dzeltme yaplabilir.
377
ZHN HARTASI RNE

DEV HAZIRLAMA Teslim Et Bilgi Topla Gr Alma ve Son Kontrol Kaynak Tarama
Kontrol Et
Oku
Aratr
Gr
Yazma
Kitap, dergi, gazete vb.
Bilgisayar, nternet vb.
Uzman, retmen vb.
Yaz
Dzenle
Bilgiyi Yaplandrma
378
G. LME VE DEERLENDRME
379
LME VE DEERLENDRME lme ve deerlendirme renme-retme srecinin ayrlmaz bir parasdr. rencilerin baarlarn, geliim durumlarn belirlemek, retim yntemlerinin etkinliini anlamak iin yaplr. retmenler eitli lme ve deerlendirme aralaryla rencilerin geliim srecini, renme ve dil geliim dzeylerini belirlemeli ve bu konularda rencileri bilgilendirmelidirler. lme ve deerlendirme srecinde rencilerde snav kaygs yaratlmamal, bu srecin rencinin geliimine ilikin bilgi toplama almas olduu unutulmamaldr. Trke Dersi (1-5. Snflar) retim Programnda, lme ve deerlendirme ile sadece renme rn deil, rencilerin renme sreleri de izlenir ve bu sre deerlendirilerek gerektiinde kullanlan etkinlikler, yntem ve teknikler deitirilir. Trke Dersi retim Program deerlendirmeyi, rencilerin neyi bilmediini deil, ne bildiklerini belirlemeye yarayan bir sre olarak grmektedir. Trke Dersi retim Programnda, bireysel farkllklar dikkate alan renci merkezli renme modeli benimsenmitir. Programn bu anlay rencilerin bilgi ve becerilerini lme ve deerlendirmede farkl deerlendirme yntemleri kullanlmasn gerektirmektedir. Trke Dersi retim Program'nda bilgi ve becerilerin deerlendirilmesinde oktan semeli, boluk doldurma, eletirmeli, ksa cevapl, ak ulu sorulardan oluan testlerin yannda, sreci deerlendirmeye ynelik gzlem formlar, grmeler, z deerlendirme formlar, renci rn dosyalar vb. ara ve yntemler kullanlmaktadr. Verilen formlar rnek niteliinde olup retmen tarafndan gelitirilebilir. Ayrca lme ve deerlendirmeye ilikin ayrntl bilgiler lkretim Matematik Dersi (1-5.Snflar) retim Programnn lkretim Okullar retim Programlarnda lme ve Deerlendirme almalar ile lgili Ortak Aklamalar blmnde verilmitir.
380
RENME-RETME SRECN GZLEM FORMU

Aklama: Bu form renme-retme srecinde rencilerin yaplan almalara katlma durumlarn gzlemek amacyla hazrlanmtr.
Ad ve Soyad: GZLENECEK AAMALAR A. HAZIRLIK n hazrlk almalarna katlr. Zihinsel hazrlk almalarna katlr. Anahtar kelimelerle almalarna katlr Metni tanma ve tahmin etme almalarna katlr. Ama belirler. Tr, yntem ve teknik belirler. B. ANLAMA Grsel okuma almalarna katlr. Dinleme almalarna katlr. Okuma almalarna katlr. Anlam bilinmeyen kelimelerle almalarna katlr. Metni inceleme almalarna katlr. Sz varln gelitirme almalarna katlr. C. ZHNDE YAPILANDIRMA Gnlk hayatla ilikilendirme almalarna katlr. Dier derslerle ve ara disiplinlerle ilikilendirme almalarna katlr. Aratrma yapar. . KENDN FADE ETME Zihinsel hazrlk almalarna katlr. Konu ve ama belirler Yntem ve teknikleri belirler. Tr ve sunu eklini belirler. Konuma almalarna katlr. Yazma almalarna katlr. Grsel sunu almalarna katlr. Sz varln kullanr. D.LME VE DEERLENDRME Sre deerlendirme almalarna katlr. Sonu deerlendirme almalarna katlr.
Tarih:
EVET KISMEN HAYIR
381
RENME ALANLARI DEERLENDRME FORMU Aklama: Bu form, birinci ve ikinci dnem sonunda, rencinin renme alanlarndaki geliimini gzlemek amacyla hazrlanmtr. rencinin Ad ve Soyad: Snf: Dinleme Yeterli Deil Geliiyor yi ( ) ( ) ( ) Yeterli Deil Geliiyor yi Tarih: renci Numaras: Konuma ( ) ( ) ( )
Aklamalar: Okuma Yeterli Deil Geliiyor yi ( ) ( ) ( )
Aklamalar: ... ... Yazma Yeterli Deil Geliiyor yi ( ) ( ) ( )
Aklamalar:.
Aklamalar:. Grsel Sunu Yeterli Deil Geliiyor yi ( ) ( ) ( )
Grsel Okuma Yeterli Deil Geliiyor yi ( ) ( ) ( )
Aklamalar: .... ... ...
Aklamalar:
382
Z DEERLENDRME FORMU Aklama: Bu form rencinin renme alanlarnda kendini deerlendirmeleri amacyla hazrlanmtr. Bu form rnek olmas amacyla baz kazanmlar alnarak yaplmtr. Dier kazanmlar iin benzer formlar gelitirilebilir. rencinin Ad ve Soyad: Snf : renme Alanlar
D NLE ME
Tarih: renci Numaras: DERECELER KAZANIMLAR EVET KISMEN HAYIR
Dikkatli dinlerim. Dinlediklerimle ilgili kendi yaantmdan ve gnlk hayattan rnekler veririm. Dinlediklerimi zihnimde canlandrrm. Dinlediklerimle ilgili sorular sorarm ve sorulara cevap veririm. Dinleyicileri nemsediimi onlara hissettiririm. Beden dilini kullanrm. Grg kurallarna ve deerlere uygun konuurum. Duygu, dnce ve hayallerimi szl olarak ifade ederim. Akc konuurum. Okuma amacm belirlerim. Ak, anlalr bir ekilde okurum. Okuduum metnin hikyenin haritasn olutururum. Okuduum metnin ana fikrini belirlerim. Okuduklarmda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim sorularna cevap ararm. Balktan hareketle metnin ieriini tahmin ederim. Bilmediim kelimelerin anlamlarn aratrrm. Metnin trn dikkate alarak okurum. Serbest okumalar yaparm. Yazmak iin hazrlk yaparm. Btn yazlarm bitiik eik yaz ile yazarm. Olaylar olu srasna gre yazarm. zlenim ve deneyimlerime dayal yazlar yazarm. birlii yaparak yazlar yazarm. Sunum iin hazrlk yaparm. Kitle iletiim aralaryla verilen bilgileri, haberleri ve dnceleri sorgularm. Duygu, dnce ve izlenimlerimi drama, tiyatro, mzikli oyun, kukla vb. yollarla sunarm. Duygu, dnce ve bilgilerimi grselletirmede renkleri kullanrm. Reklamlarda verilen mesajlar sorgularm. TOPLAM
GRSEL OKUMA VE GRSEL SUNU
YAZMA
O K U M A
KONUMA
383
HKYE ANLATIMI Z DEERLENDRME FORMU

Aklama: Bu form rencinin szl veya yazl hikye anlatmnda kendini deerlendirmesi amacyla hazrlanmtr. retmenin rencilerinin hikye anlatmlarn deerlendirmek amacyla bu forma benzer formlar gelitirilebilir.
Ad ve Soyad: Hikyenin Ad:
Tarih: Hikyenin Yazar:
LTLER
Hikyedeki kahramanlarn isimlerini syledim. Olayn getii yeri betimledim. Olaylar olu srasna gre anlattm. Hikyedeki sorunlar akladm. Hikyedeki sorunlarn zmlerini akladm. Hikyedeki ana dnceyi akladm. Hikye ile ilgili hissettiklerimi akladm. Hikyeyi, baka bir hikyedeki veya kendi hayatmdaki bir olayla karlatrdm. Hikyedeki en beendiim olay, karakteri nedenleriyle belirttim.
Hayr
Bazen
Evet
384
GZLEM FORMU Aklama: Bu form rencilerin kazanmlarla ilgili geliimlerini gzlemek amacyla hazrlanmtr. Bu form rnek olmas amacyla baz kazanmlar alnarak yaplmtr. Dier
kazanmlar iin benzer formlar gelitirilebilir. rencilerinizin yeterlik dzeylerine gre aadaki dereceleri kazanmlarn karsna yaznz.
1 Hayr
2 Bazen
3 - Evet RENCNN ADI VE SOYADI
KAZANIMLAR
Dikkatini dinlediine younlatrr. Dinlediini anlamlandrmada n bilgilerini kullanr. Dinlediklerinde geen bilmedii kelimelerin anlamn tahmin eder. Dinlediklerinin konusunu belirler. Bir etkinliin veya iin aamalarn anlatan ynergeleri uygular. Grup konumalarn ve tartmalarn dinler. Konu dna kmadan konuur. Konumalarnda sebep-sonu ilikileri kurar. Konumasnda olaylar olu srasna gre anlatr. Bir fikre katlp katlmadn nedenleriyle ortaya koyar. Konuurken dinleyicilere sorular sorar ve sorulara cevap verir. stlendii role uygun konuur. Deneyim ve anlarn anlatr. Okumak iin hazrlk yapar. Okuduu kelimeleri doru telffuz eder. Akc okur. Noktalama iaretlerine dikkat ederek okur. n bilgilerini kullanarak okuduunu anlamlandrr. Okuma ncesi, okuma sras ve sonrasnda metinle ilgili sorular
385
cevaplandrr. Okuduklarnda duygusal ve abartl eleri belirler ve sorgular. Okuduunun ana fikrini belirler. Okuduklarnda hikye unsurlarn belirler. Okuduklarnda geen varlklar ve olaylar snflandrr. Serbest okuma yapar. Btn yazlarn bitiik eik yaz ile yazar. Anlaml ve kurall cmleler yazar. Yazlarnda szlk ve iml klavuzundan yararlanr. Yazlarnda noktalama iaretlerini doru yazar ve yerinde kullanr. Yazlarnda ne, nerede, ne zaman, nasl, niin ve kim (5N1 K) gelerini vurgular. Duygu, dnce ve hayallerini anlatan yazlar yazar. Kendisine ilgin ve ekici gelen karakter, olay, yer, an vb. ile ilgili gr ve dncelerini yazar. birlii yaparak yazar. Resim ve fotoraflar yorumlar ekil, sembol ve iaretlerin anlamlarn bilir. evresindeki sosyal olaylar anlamlandrr ve yorumlar. Sunumlarnda ierie uygun grseller seer ve kullanr. Duygu, dnce ve bilgilerini grselletirmede renkleri kullanr.
TOPLAM
Deerlendirme Bu etkinlik sonunda yapacamz deerlendirmede rencilerin alabilecei en yksek puan 111dir. Buradan rencilerin yzde olarak puann da hesaplayabilirsiniz. rnein, renciniz 86 puan alm ise, yzde puan 77dir ( (86 / 111)x 100 = 77,4 ). rencilerin formdaki her bir lte gre eksikleri var ise her bir renci iin bu eksiklerin olduu alanlar belirleyerek gereken nlemleri almalsnz.
386
RENC RN DOSYASI ERK RNE Ad ve Soyad: Snf : indekiler 1. almann Ad: ................................................. Tarihi: .................................................... Seme Nedenim: ................................................................................................................. ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... 2. almann Ad: ................................................. Tarihi: ................................................... Seme Nedenim: ................................................................................................................. ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... 3. almann Ad: ................................................. Tarihi: .................................................. Seme Nedenim: ................................................................................................................ .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. 4. almann Ad: ................................................. Tarihi: .................................................... Seme Nedenim: ................................................................................................................. ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... 5. almann Ad: ................................................. Tarihi: .................................................. Seme Nedenim: ................................................................................................................ .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... 6. almann Ad: ................................................. Tarihi: ................................................ Seme Nedenim: .............................................................................................................. ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ renci Numaras: Tarih:
387
RENC RN DOSYASI Ad ve Soyad: Snf : renci Numaras: Tarih:
Balk............................................................................................................................................ ............................................................................... Neden bu almay sakladm? ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ........................................... Bu almay neden arkadalarmla paylatm? ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ........................................... rendiklerimle ilgili arkadalarma; ................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ........................................................ gsterebilirim. Eer bu almay tekrar yapsaydm; . ................................................................................................................... .yapardm. almam yaparken beklemediim nelerle karlatm? ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ........................................... Benim iin bu almann anlam: . ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ...........................................
388
renci rn Dosyas Deerlendirme Formu

Aklama: Aadaki her bir lt rencinize ait rn dosyasnn yeterlik dzeyini gz nne alarak deerlendiriniz.
Ad ve Soyad: Snf :
renci Numaras: Tarih:
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.
LTLER almalarn tam olmas almalardaki eitlilik Yeterli sayda alma iermesi almalarn amalar karlamas almalarn amaca uygunluu almalarn doruluu Dosyann dzenlilii Nitelii Yaratcl almalarn seiminde sorumluluk alma Geliimini gsterme Kendini deerlendirme TOPLAM
Yetersiz Orta
yi
YORUMLAR VE NERLER ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................
389
RENC RN DOSYASI DEERLENDRME FORMU

Aklama:
Bu
form
rencilerin
rn
dosyalarn
deerlendirmek
amacyla
hazrlanmtr. Ad ve Soyad: Snf : Mkemmel Dikkatli, zenli ve bilinli olarak dzenlenmi ok sayda zgn fikir ve zengin yaratcla sahip. Akl yrtme srelerini gelitirici ok nitelikli rnler var. Rahata okunabilen mkemmel bir dzenlenme yaplm. ok iyi ekici bir grnm var. yi Biraz ekici/biraz dzgn renci Numaras: Tarih: Gelimesi gerek zensiz
1. Grn
2. Yaratclk
ve Yaratclk Yeterince zgn Yaratclk ve fikir ve zengin zgnle sahip. zgnlk yok. yaratcl var.
3. erik
Akl yrtme srelerini gelitirici nitelikte rnler var. Konuyla olduka balantl dzenleme yaplm.
Akl yrtme srelerini gelitirici az sayda nitelikli rnler var. Konuyla ilgili birka rn dzenli bir ekilde konulmu.
Birka tane niteliksiz rn var.
4. Dzen
Dzensiz ve balantsz almalar konulmu.
5.almalarn Yeterli aba harcanarak Says hazrlanm almalarn tamam var. YORUMLAR VE NERLER
Konulmas almalarn Konulmas gereken birka gereken birok byk bir alma daha var. alma var. ounluu yok.
....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................
390
H. OKUMA DOSYASI
391
OKUMA DOSYASI rencilere okumay sevdirmek, okuma alkanl kazandrmak ve sz varln zenginletirmek amacyla Trke Dersi retim Programnda 1, 2 ve 3. snflarda 2 ders saati, 4 ve 5. snflarda 1 ders saati serbest okuma saati olarak ayrlmtr. Serbest okuma saatlerinde 100 Temel Eser ile dier kitap, gazete ve dergilerden yararlanlabilir. Aada serbest okuma saatlerinde veya dier zamanlarda okunacak ocuk kitaplarnn nasl seilecei, okunan kitaplarn nasl incelenecei ve yaplacak etkinliklere ilikin bilgiler verilmektedir. Ayrca iir okumaya ilikin bilgi ve etkinliklere de yer verilmektedir. 1. KTAP SEM rencilerin okumalar, okuduklarn anlamalar, dnmeleri, sorgulamalar, dil ve zihinsel becerilerini gelitirmeleri amacyla kitaplar iyi seilmelidir. ocuklar iin yazlan her kitap bu amalara hizmet etmeyebilir. ocuk kitaplarn seerken baz ilkelere dikkat edilmelidir. Bunlarn banda Trke Dersi retim Program'nn amalar ve temel becerileri gelmektedir. Trke Dersi retim Program'nda rencilere kazandrlmas beklenen temel beceriler; Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma Eletirel dnme Yaratc dnme letiim Problem zme Aratrma Bilgi teknolojilerini kullanma Giriimcilik Karar verme Metinler aras okuma Kiisel ve sosyal deerlere nem verme
olduundan rencilerin okumas iin seilecek ocuk kitaplarnn bu becerileri gelitirecek zellikte olmasna dikkat edilmelidir. Bunun yannda renciler iin seilecek kitaplarda baz zelliklere de dikkat edilmelidir. Bu zellikler aada sralanmaktadr. a. Eitim Ynnden zellikler
Bunlar; ocuk kitaplarnda ele alnan ieriin seimi, rencinin dzeyine uygun olmas, ieriin basitten karmaa doru verilmesi, yazarn dilinin ak ve anlalr olmas rencilerin ilgisine ynelik olmas gibi zelliklerdir.
392
b. Sosyolojik Ynden zellikler ocuk kitaplarnn rencilerin zellikleri, gnlk yaam, iinde bulunduu sosyal evre, okul yaam, oynad oyunlar gibi ynlerini yanstmas gerekmektedir. renci okuduklaryla yaam arasnda ba kurabilmeli, rendiklerini uygulayabilmelidir. Bu nedenle ocuk kitaplar, rencilerin sosyal ynden geliimine katk salayc olmaldr. c. Dil Ynnden zellikler
Bunlar; ocuk kitaplarnda kullanlan kelimelerin seimi, tr, soyut veya somut olmas, rencinin bildii veya bilmedii kelimeler, kullanlan cmlelerin uzunluu, says, kuruluu, fiillerin zamanlar gibi zelliklerdir. ocuk kitaplarnda kullanlacak kelimelerin bilinen, anlaml, etken, abuk fark edilen ve kolay okunan kelimeler olmasna dikkat edilmelidir. ocuk kitaplarnda kullanlan cmlelerin de ksa ve kurall olmas okunabilirlii artrmaktadr. Cmlelerin ksa, net ve basit olmas, tam ve tek anlam ifade etmesi, zihinde yaplandrmay kolaylatrmaktadr. Aratrmalar ocuk kitaplarnda; Ksa cmlelerin uzun cmlelerden daha kolay renildiini, Somut, basit ve tek anlam ifade eden cmlelerin daha etkili olduunu, zne-tmle-yklem srasn izleyen kurall cmlelerin kullanlmasnn daha uygun olduunu
belirtmektedir. Kitap seiminde bu zelliklere dikkat edilmelidir. . Basm Ynnden zellikler Bu zellikler; kitabn sayfa says, dzeni, yaz tr, punto bykl, kelime ve satr aralarndaki aklk, satr uzunluu, kt ve mrekkep rengi, resimlerin tr, oran ve sayfadaki yeri gibi zelliklerdir. Grsel ve basm ynnden iyi hazrlanm bir kitap okuma ve renmeyi kolaylatrmaktadr. Kitabn d grnnn renkli, resimli, ekici olmas ve kolay tanabilmesi rencilerin ilgisini ekmektedir. Kitabn sayfa dzeni grme, okuma ve anlamay kolaylatrmaldr. Yaz karakteri gz yorucu olmamaldr. Kitaplarda kullanlacak kt emen trde ve dayankl olmaldr. Ayrca kitabn cildi kolay alr, kapanr ve dalmayacak kalitede olmaldr. ocuk kitaplarnda kullanlan resimlere de dikkat edilmelidir. Resimler, ak ve net olmal, rencinin holanaca trden seilmelidir. Resimler, geree yakn ve konuyla ilgili seilmelidir. rencinin gnlk yaamndan kesitler sunmal, ar izgi ve ayrnt iermemelidir. Resimler konular anlamaya ve zihinde yaplandrmaya yardmc olmaldr. Ayrca renilenlerin kalcln salamal ve unutmay nlemelidir. 2. OKUMA LGS Kitap seiminde rencilerin okuma ilgisine de dikkat edilmelidir. rencinin okuduu kitaptan rendikleri zeksndan ok okuma ilgisine baldr. Bu nedenle okuma ilgisi rencinin kitab okumasnda dorudan belirleyici olmaktadr. lgiye dnk bir kitap, ayn glk dzeyindeki dier bir kitaba gre daha kolay okunmakta ve anlalmaktadr. lgi
393
ekici olmayan bir kitap renciye zor gelmekte ve renci kitab okumamaktadr. Buradan hareketle kitap seerken rencilerin okuma ilgilerinin trne ve niteliine dikkat edilmelidir. a. lgi Tr lkretim dzeyindeki rencilerin ilgi trleri, geliimlerine ve zek alanlarna gre genel olarak drt grupta toplanmaktadr. 1) lk Okuma lgileri: Bunlar ilk okuma yazma sonras rencilerde grlen aile ve gnlk yaama dnk ilk ilgilerdir. Bu aamadaki renciler bir taraftan okuma heyecann yaamakta bir taraftan da okuma ve anlama hzn artrmaya almaktadr. Bu nedenle rencileri okumaya gdleyen, heyecanlandran aile ve gnlk yaamla ilgili kitaplar seilmelidir. Seilen kitaplarla rencilerin okuma ve anlama becerilerini gelitirmelerine katk salanmaldr. 2) Kiilik ve Beceri Gelitirme lgileri: Bunlar rencilerde dil, zihinsel ve sosyal becerilerini gelitirmeye ynelik ilgilerle hayal, duygu, dnce, iletiim gibi kiisel zellikleri ieren ilgilerdir. 3) evreyi ve Dnyay Anlama lgileri: evresinde olup bitenleri ve dnyay anlama, kendi dncelerini ve zihinsel deneyimlerini zenginletirme, bakalarnn dncelerini renme ve giderek kendine zg bir hayat anlay oluturma ilgileridir. 4) Geici lgiler: Bunlar ilgin kimselere ve bilinmeyenlere ilgi, gereklerden kama, hayal dnyasnda yaama, kendini kabul ettirme, kendine model arama, bilgi edinme, elence, spor gibi eitli okuma ilgileridir. lkretim dzeyinde grlen bu okuma ilgileri, ou zaman birbiri ile i ie olmaktadr. Aileler ve retmenler bu ilgileri doru belirlemeli ve buna gre kitap semelidirler. rencilerin okuma ilgileri geliim dzeyine ve zek alanlarna gre deitiinden sadece bu trlerle snrl deildir. Daha farkl ilgiler de sz konusudur. rencilerin ilgi trlerini belirlerken Trke Dersi retim Program'nda yer alan Zorunlu ve Semeli Temalarn ieriklerinden de yararlanlabilir. b. lginin Nitelii rencilerin okuma ilgilerinin nitelii incelendiinde; zek alanlarna gre srekli, geici, aktif, pasif hareket ya da konu arlkl, somut, soyut, szel, saysal, bireysel ya da gruba dnk eitli niteliklerde olduu grlmektedir. rencinin okuma ilgisi srekli ya da geici olabilmektedir. Okuma ilgisi srekli olduunda, renci ilgilendii konular aratrp bulmakta ve srekli okumaktadr. rencinin okuma ilgisi onu bazen etkinletirmekte bazen de pasifletirmektedir. rencinin ilgisi bazen onu tutsak alabilmekte, kendinden geirebilmekte veya byleyebilmektedir. rencinin okuma ilgisi onu etkinletirerek ilgilendii konulara ynelik aratrmalar yapmasn ve bilgi toplamasn salamaktadr. Byle durumlarda
394
renci, ilgisine ynelik heyecan duyabilmekte ve byk abalar gsterebilmektedir. Bu nedenle aileler ve retmenler, rencileri etkinletiren okuma ilgilerine arlk vermelidir. rencilerde hareket ve konu arlkl okuma ilgileri de grlmektedir. Hareketli okuma ilgileri daha ok dikkat gerektiren ilgiler olmaktadr. Bunlar dans, spor gibi harekete dayal etkinlikleri kapsamaktadr. Konuya dnk okuma ilgileri ise tamamen mantk kullanmay gerektiren ilgiler olmaktadr. Bu srete renci nedenleri aratrmakta, konuya ilikin dnceler gelitirmekte ve zm yollarn bulmaya almaktadr. rencinin okuma ilgisi geliim dzeyine paralel olarak bazen somut bazen de soyut olabilmektedir. Okuma ilgisi somut konulara ynelik olduunda renci ilgi duyduklarn grmekte, kontrol etmekte ve incelemektedir. renci zamanla soyut konulara da ilgi duymaya balamaktadr. rencinin okuma ilgileri bazen birbirinden farkl alanlara ynelik olabilmektedir. rnein sosyal, matematik, mzik gibi rencinin ilgi duyduu alanlarda kitap seimine yardmc olunmaldr. lkretim anda rencilerin okuma ilgisi zaman zaman arkadalarnn ve iinde bulunduu grubun okuma ilgilerinden de etkilenmektedir. Byle durumlarda renci onlarn ilgilerini kendi ilgisi gibi alglamaktadr. rencinin ilgisi belirlenirken arkada veya iinde bulunduu grubun ilgi durumlarna da dikkat edilmelidir.
rencilerin okuma ilgilerinin nitelii, geliimlerine ve zek alanlarna gre deitiinden sadece yukarda anlatlanlarla snrl deildir. Burada nemli olan retmenlerin ve ailelerin rencilerin ilgilerini doru belirlemeleri ve buna gre kitap semeleridir. 3. KTAP NCELEME Trke Dersi retim Program'nda n grlen dil, zihinsel ve sosyal becerilerin gelitirilmesi, okuma alkanlnn kazandrlmas ve rencilerin kitaplar incelemeleri amacyla aada kitap inceleme sorular verilmitir. Bu sorularla rencilere okuduklar kitabn karakterleri, yeri, olay, zaman ve yazar hakknda sorgulama yaptrlmaldr. Bu sorular rnek ve neri niteliindedir. Kitabn trne, rencinin dzeyine ve koullara gre daha farkl sorular da sorulabilir. Bu alma yazl ve szl olarak yrtlebilir. a. Karakterler 1. Kitaptaki ana karakterler kimlerdir? Yardmc karakterler kimlerdir? 2. Karakterlerden holandnz m? Holanmadnz m? Niin? 3. Kitapta okuduunuz karakterler evrenizdeki kiileri hatrlatyor mu? Hatrlatyorsa hangi zelliklerinden dolay benzemektedir?
395
4. 5. 6. 7. 8. b. Yer 1. 2. 3. 4. 5.
Kitapta kendine yakn bulduun ve sevdiin karakter hangisidir? Niin? Kitaptan bir karakter seiniz. Niin bu karakter hikyede nemlidir? Eer siz kitaptaki karakterlerden biri olsaydnz, hangisi olurdunuz? Niin? Eer bu karakterlerden biriyle tanma ansnz olsayd, onlara ne sorardnz? Kitaptaki iki karakteri karlatrnz. Benzer ve farkl ynlerini belirleyiniz.
Kitapta olay nerede geiyor? Olayn getii yeri betimleyiniz? Hi byle bir yerde bulundunuz mu? Eer bulunduysanz, buray sevdiniz mi? Eer olay farkl bir yerde gerekleseydi, olayda nasl bir farkllk olurdu? Eer o yeri ziyaret etme frsatnz olsayd, gider miydiniz? Neden?
c. Olay 1. Kitapta ana olaylar nelerdir? 2. Kitaptaki olaylar nasl gelimektedir? 3. Kitapta anlatlan olaylar sizce doru mu? Siz olsaydnz ne yapardnz? 4. Kitaptaki problem nedir? Bu nasl zlyor? 5. Kitapta verilen problemin zmne katlyor musunuz? 6. Kitabn ban okurken olaylarn sonucunu tahmin ettiniz mi? Tahmininiz ile kitabn sonu uyuuyor mu? 7. Kitapta hatrladnz en ilgin olay nedir? 8. Eer bu kitab baka bir arkadanza nerirseniz, kitap hakknda ne sylersiniz? 9. Kitabn en iyi blmnn neresi olduunu dnyorsunuz? Niin? 10. Kitapta hangi blm size komik, zc ve ilgin geldi? 11. Kitabn hangi blmlerinde gldnz, aladnz ya da ok zldnz? 12. Bu kitaptan rendiiniz en nemli ey nedir? . Zaman 1. Kitapta anlatlan olaylarn zaman genel olarak nedir? 2. Olaylar, gemite mi, gelecekte mi, imdi mi olmakta? Nasl anladnz? 3. Eer olaylar farkl bir zamanda gerekleseydi kitapta nasl bir deiiklik olurdu? 4. Olaylarn getii zamanda yaam olsaydnz, neleri deitirmek isterdiniz? 5. Olaylarn getii zaman ile gnmz arasnda ne tr farkllk ve benzerlikler vardr? d. Yazar Hakknda Bilgi 1. Kitabn yazar hakknda neler biliyorsunuz? 2. Yazar size ne anlatmak istiyor? Bunu nasl anladnz? 3. Yazar grlerini desteklemek iin ne tr rnekler veriyor? 4. Yazarn kitab yazma amac sizce nedir? 5. Yazar kitabnda ne tr olay, kii ve duygulara arlk veriyor? Bunu nasl anladnz? 6. Yazarla ayn fikirde misiniz? Neden? 7. Yazarn yazm ekliyle ilgili ne dnyorsunuz? 8. Yazarn baka kitaplarn okumak ister misiniz? Niin?
396
4. KTAP OKUMA ETKNLKLER renilenlerin kalclnn salanmas amacyla rencilere okuduklar kitaplarla ilgili eitli etkinlikler yaptrlabilir. Bu etkinliklerden bazlar aada verilmitir. Bunlar rnek ve neri niteliindedir. Kitabn trne, rencinin dzeyine ve koullara gre daha farkl etkinlikler de yaptrlabilir. Okunan kitabn konusu ile ilgili gazete, dergi haberleri ve fotoraflar biriktirerek dosya hazrlama. Kitaptaki konulardan hareketle afi hazrlama. Kitab resimleme, izgi romana dntrme, kitaba kapak resmi hazrlama. Kitabn ieriini, tiyatro, drama, piyes vb. yollarla canlandrma. Kitabn yazarna, yayn evine ya da evirmenine kitap hakknda dncelerini aklayan bir mektup yazma. Kitabn bir blmn yeniden ele alarak kendi dncelerine gre yeniden yazma. Kitapla ile ilgili olaylar snftaki arkadalar ile tartma. Kitaptaki sorunlara farkl zmler getirmek amacyla evredeki yetkililerle grmeler yapma. Kitaptaki konulardan hareketle bireysel veya grup olarak aratrmalar yapma.
Bu etkinlikler daha da oaltlabilir. 5. R OKUMA ETKNLKLER rencinin okuduu iirlerle ilgili etkinliklerde yararlanlacak baz sorular aada verilmitir. Bu sorulardan yararlanarak eitli almalar yaplabilir. 1. iirde ilenen konu nedir? 2. iirin en ok hangi blmn sevdiniz? Niin? 3. iirin beendiiniz, beenmediiniz yerleri neresidir? 4. iirde geen anlamlarn bilmediiniz kelimeler nelerdir? 5. iir hakknda ne dnyorsunuz? 6. iiri dz yazyla ifade etseniz neler yazarsnz? 7. Okuduunuz iirle ilgili bir resim izer misiniz? 8. Okuduunuz iiri arkadalarnzla beraber canlandrr msnz? 9. Okuduunuz iirden yola karak yk yazar msnz? 10. Okuduunuz iirden yola karak yeni bir iir yazar msnz? 11. iire baka hangi balklar yazlabilir? 12. iire eklemek istedikleriniz var m? 13. iirden karmak istedikleriniz var m? 14. iiri arkadanzla beraber okur musunuz? 15. En ok sevdiiniz benzetmeler nelerdir? 16. Okuduunuz iirden yola karak oyun yazar msnz? 17. iiri okumakla ne kazandnz yazar msnz? 18. iirde geen ortam, yeri nasl betimlersiniz? 19. iiri siz bitirseydiniz nasl bitirirdiniz? 20. iirin hangi blmlerinde gldnz, aladnz ya da ok zldnz?
397
21. air hakknda neler biliyorsunuz? 22. air size ne anlatmak istiyor? Bunu nasl anladnz? 23. air grlerini desteklemek iin ne tr rnekler veriyor? 24. airin iiri yazma amac sizce nedir? 25. airin baka iirlerini okumak ister misiniz? Niin? 26. Eer airle tanma ansnz olsayd, ona ne sorardnz? Bu sorular ve etkinlikler daha da oaltlabilir.
398
OKUMA DOSYASI RNE
399
KTAP OKUMAYI SEVYORUM... Adm Soyadm:......................................... Snfm:.................................
Kitabn Ad:................................... Kitabn Yazar: ............................... Okumaya Balama Tarihi:

.....................................................
Kitabn Konusu:.............................
.................................................................
Okuma Biti Tarihi:

.....................................................
Bu kitab okumaktan (................................) duydum. nk,

............................................ ............................................................................... ............................................................................... ..
Kitab arkadama tavsiye ederim veya etmem. nk:.........................................

.........................................................
400
Karakterlerin adlar, beendiin ve beenmediin ynleri nelerdir?

......................................................................... ......................................................................... ......................................................................... ......................................................................... ......................................................................... ......................................................................... ......................................................................... .........................................................
Kendinizde beendiiniz ve beenmediiniz zellikler nelerdir? Nedenleriyle yazar msnz?

................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................
401
Deitirmek istediiniz blm yazar msnz?

............................................................................... ............................................................................... ....................................................................
Kitap hakkndaki duygularnz anlatan bir iir yazar msnz?

................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................
En sevdiiniz, sevmediiniz blm hangisidir? Niin?

................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................
Siz olsaydnz kitaba nasl bir ad verirdiniz? Neden?

..................................................................................... ..................................................................................... ......................................................................
402
Olayn getii yeri betimler misiniz?

................................................................... ................................................................... ................................................................... ...................................................................
Kitapta en sevdiiniz benzetmeler nelerdir?

........................................................... ........................................................... ........................................................... ...........................................................
Size ilgin gelen olay veya kii hakknda yazar msnz?

......................................................... ......................................................... ......................................................... .........................................................
Karlatnz yeni kelimeleri ve bunlarn anlamlarn yazar msnz?

................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................
Kitaptan kardnz sonu nedir?

...................................................... ...................................................... ...................................................... ......................................................
Kitab siz yazsaydnz, kitabn sonunu nasl bitirirdiniz?

......................................................... ......................................................... ......................................................... .........................................................
403
Kitapla ilgili bir senaryo yazsaydnz, oyuncular ve olaylar nasl belirlerdiniz?

.................................................................................... .................................................................................... .................................................................................... .................................................................................... .................................................................................... .................................................................................... .................................................................................... .................................................................................... .................................................................................... .................................................................................... .................................................................................... .................................................................................... .................................................................................... ....................................................................................
Kitabn yazarna mektup yazmak isteseydiniz neler yazardnz?

........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................
404
Okuduunuz kitabn kapan farkl bir ekilde tasarlar msnz?
Okuduunuz kitaptaki kii, yer, olay vb.nin resmini yapar msnz?
405
BRLETRLM SINIF UYGULAMASI Birletirilmi snfl okullarda retmen, derslik ve renci saylarna (snf mevcutlarna) gre snflarn oluturulma biimleri lkretim Matematik Dersi (1-5. Snflar) retim Program ve Klavuzunda belirtilmitir.
406
SZLK
akc okuma: Gereksiz tekrar, duraklama, atlama vb.nin yaplmad vurgu ve tonlamalara dikkat edilerek yaplan okuma. hikye unsurlar: Yer: Olayn getii mekn. Zaman: Olayn meydana geldii zaman. Karakterler: Hikyede yer alan insan ve insan zellikleri verilen bitki, hayvan ve nesneler. Sorun (problem): Kahramann veya kahramanlarn karlat temel glk. Sonu: Sorunun zm. Ana Fikir: Okunan metinlerden karlan ders. kavram haritas: Bir kavramn anlamn, tanmn ve dier kavramlarla ilikilerini gsteren grsel anlatmlardr. metin: Yaz ve grsel sembollerden oluan her trl roman, hikye, makale, fkra, an, iir vb. yazl rnler. metinler aras anlam kurma: Bir konu ile ilgili farkl metinlerden (rnein kitap, dergi, gazete vb.) alnan bilgilere dayal yeni anlam oluturma. n bilgi: Bireyin gzlem, deney ya da eitli zihinsel karmlar yoluyla nceden edindii bilgilerdir. n bilgiler yaplandrc yaklamda zel bir neme sahiptir. n bilgilerin nda yeni bilgilerin incelenmesi, yorumlanmas ve anlamlandrlarak zihinde yaplandrlmas sz konusudur.
407
sz varl: Bir dildeki szlerin btn (rnein; anlatm yollar, mecazlar, deyimler, ataszleri vb.). yaratc drama: Herhangi bir kurala, metne veya snrlamaya bal olmadan yaplan oyunlatrma etkinlii. Yaratc dramada nemli olan rn karmak deil, srecin kendisidir. ocuklar yaratc drama yoluyla kendi duygularn, heyecanlarn, problem zme yeteneklerini tanr; dier insanlarla iletiimi, kendisini bakasnn yerine koymay ve kendisini ifade etmeyi renir. zihinsel ema: Bilgiyi anlamak, dzenlemek ve saklamak iin kullanlan temel yaplardr. rendiimiz bilgiler beynimizde zihinsel ema ad verilen yaplar iinde dzenlenmekte ve saklanmaktadr. Bir olay, kavram ya da beceriyi anlama srecinde zihinsel ema rehberlik eder. Bilgileri dzenleme ve kullanma biimini belirler.
408
KAYNAKA
ADALI, O. ve . ZDL, Nasl bir Edebiyat Eitimi, zgr Matbaaclk, stanbul, 2002. AKYOL, H. , lk okuma ve Yazma retimi, Gndz Eitim ve Yaynclk, Ankara, 2003. ARDA, I. , Her Gne Bir Oyun, Yap Kredi Yaynlar, stanbul, 2004. Atatrklkle lgili Konular, MEB Basm Evi, Ankara, 2000. ATATRK, Mustafa Kemal, Nutuk, Trk Tarih Kurumu, Ankara,1981. BACANLI, H. , Geliim ve renme, Nobel Yayn Datm, Ankara, 2000. BANGUOLU, T. , Trkenin Grameri, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara, 1998. BRITISH COUNCIL, Ben nsanm Dizisi, EARGED, Ankara, 2002. DAYIOLU, G.(ed.), Cumhuriyet Dnemi ocuk ve Genlik ykleri Sekisi 1, T.C. Kltr Bakanl Yaynlar, Ankara, 1999. DEMRCAN, ., Trkiye Trkesinin Ses Dzeni ve Trkiye Trkesinde Sesler, TDK Yaynlar, Ankara, 1979. DURAN, E. , Tema Merkezli retimin renci Eriisine Etkisi, Yksek Lisans Tezi, Ankara, 2003. ERDEN, M. ve AKMAN,Y. , Geliim, renme-retme, Arkada Yayn Evi, Ankara, 1998. GKER, O. , Uygulamal Trke Bilgileri 1,2,3, Mill Eitim Bakanl Yaynlar, Ankara 2001. GNE, F. , Hzl Okuma ve Anlam Yaplandrma, Nobel Yaynlar, Ankara, 2009. GNE, F. , Trke retimi ve Zihinsel Yaplandrma, Nobel Yaynlar, Ankara, 2007. GNE, F. , Ses Temelli Cmle Yntemi ve Zihinsel Yaplandrma, Nobel Yaynlar, Ankara, 2007. GNE, F., Okuma Yazma retimi ve Beyin Teknolojisi, Ocak Yaynlar, Ankara, 1997. HENGRMEN, M.,Trke Dilbilgisi, Engin Yayn Evi, Ankara, 2002. KEPENEK, Y. K. , nsan Haklar Eitimi, An Yaynclk, Ankara, 2000. LAURIE, R. , Critical Thinking Activities, Scholastic Professional Books, 1998. MORGL, M. , Eitimde Yaratc Dramaya Merhaba, Kk Yaynclk, Ankara, 1999.
409
ZDEMR, E. Dilbilgisi Oyunlar, Remzi Kitabevi, stanbul 1984. SABAN, A. renme ve retme Sreci -Yeni Teori ve Yaklamlar, Nobel Yayn ve Datm, Ankara 2000. SELUK, Z. Geliim ve renme, Nobel Yayn Datm, Ankara 2003. SELUK Z. oklu Zek Uygulamalar, Nobel Yayn Datm, Ankara 2002. AHNEL, M. Etkin renme, PegemA Yaynclk, Ankara 2003. AHNEL, S. Eletirel Dnme, PegemA Yaynclk, Ankara 2002. TAZEBAY, A. lkokul rencilerinin Okuma Becerilerinin Okuduunu Anlamaya Etkisi, Mill Eitim Basm Evi, Ankara 1997. TEZEL, N. Trk Halk Bilmeceleri, MEB Yaynlar, stanbul 2000. Trk Ataszleri ve Deyimleri I-II, MEB Yaynlar, stanbul 2001. TRK DL KURUMU Trke Szlk, Trk Tarih Kurumu Basm Evi, Ankara 2005. TRK DL KURUMU Yazm Klavuzu, Trk Dil Kurumu Basm Evi, Ankara 2005. LGEN, G. Beyin Temelli renme, Nobel Yaynlar, Ankara 2002. VURAL, M. Ev ve Snf etkinlikleri Antolojisi, Yakutiye Yaynclk, Erzurum 2002. VURAL, M. lkretim Okulu Program, Yakutiye Yaynclk, Erzurum 2003.
410

Turkce Tumu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Turkce Tumu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII TALM VE TERBYE KURULU BAKANLII

LKRETM TRKE DERS RETM PROGRAMI VE KILAVUZU (1- 5. SINIFLAR)

Devlet Kitaplar Mdrl Basm Evi ANKARA - 2009

TALM VE TERBYE KURULU BAKANLII

bireylerden oluan bir toplum hedeflenmektedir.

Kitap Boyutu 1. SINIF 2. SINIF 3. SINIF 4. SINIF 5. SINIF 19,5x27,5

Forma Says 8-10

Kitap Boyutu 19,5x27,5 19,5x27,5 19,5x27,5 19,5x27,5 19,5x27,5

Forma Says 5-7 7-10 7-10 7-10 7-10

1. LKRETM BRNC SINIF KAZANIMLARI

RENME ALANI: DNLEME (1. SINIF)

: Okul d etkinlik [!] : Uyar

: Dier derslerle ilikilendirme

: Ara disiplinlerle ilikilendirme

RENME ALANI: DNLEME (1. SINIF)

17. Duyduu seslerle harfleri eletirir.

: Okul d etkinlik [!] : Uyar

: Dier derslerle ilikilendirme

: Ara disiplinlerle ilikilendirme

RENME ALANI: DNLEME (1. SINIF)

: Okul d etkinlik [!] : Uyar

: Dier derslerle ilikilendirme

: Ara disiplinlerle ilikilendirme

RENME ALANI: KONUMA (1. SINIF)

: Okul d etkinlik [!] : Uyar

: Dier derslerle ilikilendirme

: Ara disiplinlerle ilikilendirme

RENME ALANI: KONUMA (1. SINIF)

: Okul d etkinlik [!] : Uyar

: Dier derslerle ilikilendirme

: Ara disiplinlerle ilikilendirme

RENME ALANI: KONUMA (1. SINIF)

: Okul d etkinlik [!] : Uyar

: Dier derslerle ilikilendirme

: Ara disiplinlerle ilikilendirme

RENME ALANI: OKUMA (1. SINIF)

: Okul d etkinlik [!] : Uyar

: Dier derslerle ilikilendirme

: Ara disiplinlerle ilikilendirme

RENME ALANI: OKUMA (1. SINIF)

: Dier derslerle ilikilendirme

: Ara disiplinlerle ilikilendirme

RENME ALANI: OKUMA (1. SINIF)

KAZANIMLAR 3. Anlam Kurma 1. Metin ii anlam kurar.

: Okul d etkinlik [!] : Uyar

: Dier derslerle ilikilendirme

: Ara disiplinlerle ilikilendirme

RENME ALANI: OKUMA (1. SINIF)

Metindeki anahtar kelimelerle alma yapar.

: Okul d etkinlik [!] : Uyar

: Dier derslerle ilikilendirme

: Ara disiplinlerle ilikilendirme

RENME ALANI: YAZMA (1. SINIF)

: Okul d etkinlik [!] : Uyar

: Dier derslerle ilikilendirme

: Ara disiplinlerle ilikilendirme

RENME ALANI: YAZMA (1. SINIF)

: Okul d etkinlik [!] : Uyar

: Dier derslerle ilikilendirme

: Ara disiplinlerle ilikilendirme

IV. RENME ALANI: YAZMA (1. SINIF)

AIKLAMALAR 3.2. rencilerin bireysel veya toplu katlmyla hikyeler yazdrlabilir.