Agraga Ün

YAPI MALZEMES
AGREGALAR
Yrd. Do. Dr. Hayri N
Pamukkale niversitesi
2007 - BAHAR
AGREGA
MNERAL KKENL, DEK BOYUTLU, SERT TANELER
BETONUN % 60 - % 80 AGREGA
AKILCI SEM !
PA naat Mhendislii Blm
Yap Malzemesi Dersi
AGREGA
Amerikan standartlarndan ASTM D8: agregay, Har veya beton oluturmak amacyla bir balayc madde ile veya temel tabakalar, demiryolu balastlarnda, vb. ilerde tek bana kullanlan kum, akl, deniz kabuu, cruf ya da krmata gibi mineral kompozisyonlu granler (taneli) bir malzemedir eklinde tanmlamaktadr.
Yap Malzemesi Dersi
AGREGA
Agregalar,
betonun hacim olarak %60-%80ini oluturur. Bitml yol kaplamalarnn arlka % 90-95, hacimce %75-85ini agregalar oluturmaktadrlar.
Yap Malzemesi Dersi
AGREGA
Agrega taneleri,
imento hamurunun zamana bal olarak gsterebilecei hacim deiiklii (bzlme-genleme) ve buna bal olarak oluabilecek atlaklar azaltr, sert ve yksek dayanmlar nedeniyle betonun evre koullarna dayanklln ve dayanmn artrr.
Agregann imento ile genellikle kimyasal etkileime girmesi istenmez. imento hamuru ile agrega arasndaki balant fiziksel ve mekanik zellik tar. Bu balantya aderans ad verilir.
Yap Malzemesi Dersi
AGREGA
Beton karmlarnda agrega dayanm yksek ise; krlma imento hamuru ve zellikle imento hamuru, agrega yzeyinde oluur. Eer agrega zayf ise; krlma agrega iinde oluur.
Yap Malzemesi Dersi
AGREGA
Beton karmlarnda agrega dayanm yksek ise krlma imento hamuru ve zellikle imento hamuru, agrega yzeyinde oluur. Eer agrega zayf ise krlma agregada oluur.
Hafif (zayf) agregada krlma
Doal agregal betonda ara yzeyden krlma

Yap Malzemesi Dersi
AGREGA
Eer agrega zayf ise krlma agregada oluur.
Yap Malzemesi Dersi
AGREGA
ZELLKLER (NORMAL BETON N)
SERT TEMZ YKSEK DAYANIMLI KMYASAL ETKLERE DAYANIKLI NERT ADERANSI - FZKSEL BA
PA naat Mhendislii Blm Yap Malzemesi Dersi
AGREGA
AGREGA KAYNAKLARI
Agregalar genel olarak; doal agregalar, ilenmi doal agregalar ve yapay agregalar olarak snflandrlmaktadr. DOAL YAPAY
akl
Krmata
Genletirilmi kil
Yap Malzemesi Dersi
Curuf
10
AGREGA
DOAL AGREGALAR
akl ve kum doal agregalar olup, ocak ve dere malzemelerinin tipik birer rneidir.
Kum: 4 mm ile 63 m akl: 63 mm ile 4 mm

Silt: 63 m - 2 m Kil: 2 m alt

11
AGREGA
DOAL AGREGALAR
Kum ve akln bir arada bulunduu malzemeye tvenan agrega ad verilir. Doal agregalardan akl ve kum; derelerden, eski dere yataklarndan oluan ocaklardan, denizden, ova, teras ve llerden salanr.
Yap Malzemesi Dersi
12
AGREGA
DOAL AGREGALAR
D etkenlere maruz kayalar doadaki hem fiziksel hem de kimyasal birok sre tarafndan andrlmakta ve bozulmaktadr Bu bozulma sreleri sonucu aa kan rnler, rzgar, su, yerekimi, ya da buzul hareketleri ile tanmakta ve eitli formlarda zemin minerali olarak kelmektedir. Buzul alanlardaki keltilerde bulunan yuvarlak ta ve akl talar bunlara bir rnektir. Dier bir rnek ise, akarsulardaki przsz ve yuvarlak akl ve kum taneleridir.
13
AGREGA
DOAL AGREGALAR
Karalarn ok ierlerine kadar girmi olan plaj kumlar niform boyutlu malzemeler olmakla birlikte, nehir kumlar sklkla byk miktarlarda akl, silt ve kil iermektedir. Bu tip agregalar genellikle krma, eleme, ykama gibi ilemlerden sonra kullanlr. Ancak, doada hi bir ilem gerektirmeyen temiz, uygun yap ve dalmda agrega da bulunabilir.
Yap Malzemesi Dersi
14
AGREGA
DOAL AGREGALAR
Deniz kumu temiz ve homojen olmasna karn iinde tuz bulundurur. Tuz, elik donaty paslandrdndan zararldr. Ayrca tuz, rutubeti ektiinden, tuzlu kum kullanlan yaplarn nemli olmasna yol aar. Deniz kumlarnda ayrca midye, istiridye kabuklar vb. canl kalntlar baz durumlarda sorunlar kartr; betonun yerlemesini gletirir, dk dayanml taneler oluturur,
15
AGREGA
DOAL AGREGALAR
l ve ova kumlar ise temiz olmalarna ve tuz iermemelerine ramen, yalnzca ince tanelerden olutuundan, beton yapm iin genellikle uygun deildir.
Yap Malzemesi Dersi
16
AGREGA
LENM AGREGALAR (KIRMATA AGREGALAR)
lenmi agregalar, krlm ve elenmi doal kayalar kapsamaktadr. Bazen akllar da beton karmlarna daha uygun hale getirilmek amacyla krlmaktadr. Krma ilemi yuvarlak paracklar daha keli hale getirmek suretiyle, tane eklini ve tane boyut araln ve dalmn iyiletirmektedir.
Yap Malzemesi Dersi
17
AGREGA
Krmata, ana kayalarn veya byk talarn, tm agrega paralarnn krlm bir yzeye sahip olacak ekilde krlmas sonucu olumaktadr. Krmata imalatnda ncelikle ana kayalar ta ocanda patlatma yntemiyle paralanmakta, daha sonra konkasrler tarafndan krlarak boyutsal olarak kltlmektedir. Konkasrn uygun bir ekilde ayarlanmas ile istenen boyutlarda agrega elde edilir. Krlm rn, istenilen agrega boyutlarnn elde edilmesi iin eleklerden geirilmektedir.
18
AGREGA
MODERN KONKESR
Yap Malzemesi Dersi
19
AGREGA
Mcr ad da verilen krmata agregalar genelde kaba (>4 mm) ince (4 mm > x > 63 m) ve mineral filler (< 63 m) olmak zere boyutta retilir.
Kaba 15-25
Kaba 5-15
ince 0-5
Filler
Yap Malzemesi Dersi
20
AGREGA
ri agregalarn retilmesinden sonra, konkasrden arta kalan silte karlk gelen krma kuma filler, mcr tozu veya taunu ad da verilir.
Yap Malzemesi Dersi
21
AGREGA
DOAL AGREGALAR
akl
krmata
akl agregal beton
Krmata agregal beton
Tane dalmnn dzgn olmas ve temiz olmas durumunda, krmata agregalar przl ve keli yzeyleri nedeniyle imento harc ile iyi bir ekilde balanabilmektedir. Krmatalarn przl olmalar nedeni ile ilenebilirlik azalmaktadr. Krmatalarn doal hallerinden krlm olmalar nedeni ile keleri zayf olabilmekte, dolaysyla beton dayanmn olumsuz etkilyebilmektedir.
22
AGREGA
YAPAY AGREGALAR
malat rn agregalar nispeten yeni malzemelerdir. Tipik olarak, bunlar hafif arlkl olup, genellikle hafif beton imalatnda tercih edilmektedir. Genletirilmi kil Curuf
Tipik olarak, bunlar hafif arlkl olup, genellikle hafif beton imalatnda tercih edilmektedir. Yksek frn crufu en yaygn kullanlan yapay agrega trdr.
23
AGREGA
GER DNTRLM BETON
Ne yapacaz bu betonlar?
Yap Malzemesi Dersi
24
AGREGA
GER DNTRLM BETON
Yap Malzemesi Dersi
25
AGREGA
ATIK AGREGALAR
Tula Kr
Yap Malzemesi Dersi
26
AGREGA
BETONDA KULLANILABLEN MNERAL VE KAYALAR KRETAI BAZALT GRANT DYABAZ SYANT MERMER BART BETONDA KULLANILAMAYAN MNERAL VE KAYALAR ANDEZT ALITAI KLTAI KUMTAI KUVARS DIINDAK SLKA MNERALLER FELDSPATLAR SLFAT MNERALLER
ANCAK DENEY YAPILMADAN KARAR VERLEMEZ!

27
AGREGA
STENMEYEN KAYALAR
a) Dayanm dk kayalar. Genellikle boluklu, yapraks, ince yapl kayalarn basn dayanm gibi mekanik zellikleri ok dktr. b) Su etkisinde hacim deiiklii yapanlar. c) Betonda slfat etkisi oluturanlar. d) imento ile alkali-agrega reaksiyonu yapanlar. e) Deiik kimyasal reaksiyon yapanlar.
Yap Malzemesi Dersi
28
AGREGA DENEYLER
Elek analizi Agregann incelik modl tayini Agregann skk, gevek birim hacim arlnn bulunmas ekilsiz agregann birim hacim arl (Parafin ile) Agregann su muhtevasnn bulunmas nce agregada yabanc organik madde bulunmas Agregann 63 m elekten geen ksmnn bulunmas Agregann zgl arlnn bulunmas Los Angeles deneyi ile kaba agrega anma kaybnn bulunmas
29
AGREGA DENEYLER
Agregadaki hafif malzeme yzdesinin bulunmas (zgl Arl 2den az olan) Kusurlu malzeme yzdesi tayini Klorr miktar tayini Slfat miktar tayini Dona dayankllk Elastisite modlnn bulunmas Alkali-Agrega Reaktivite Deneyi Agregada kuruma ekmesi tayini
Yap Malzemesi Dersi
30
AGREGA
GRANLOMETR TANE DAILIMI
imentonun beton karm iindeki en pahal bileen olmas nedeniyle, gerekli ilenebilirlik, dayanm ve kalclk zelliklerinin salanmas koulu ile karmdaki imento hamuru gereksiniminin en aza indirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, karmda kullanlacak agregann granlometrisi, baka bir deyile tane boyutu dalm, ilenebilir bir beton iin gerekli olan imento hamuru ihtiyacnn belirlenmesi asndan da nemli bir karakteristiktir. 31
Yap Malzemesi Dersi
AGREGA
imento hamuru miktar, agrega taneleri arasndaki doldurulmas gereken boluk miktar ve imento hamuru ile sarlmas gereken agrega toplam yzey alan ile dorudan ilgilidir.
Yap Malzemesi Dersi
32
AGREGA DENEYLER
tek boyutlu
Srekli gradasyon
Dmaxn kltlmesi
kesikli gradasyon
yalnz iri agrega gradasyonu

Yap Malzemesi Dersi
33
AGREGA DENEYLER
YALNIZCA R GRADASYON
Yap Malzemesi Dersi
34
AGREGA
GRANLOMETR
Granlometri bileimi, agrega iinde boyutlar belirli limitler iinde kalan tanelerin ne oranlarda olduunu aklar. Bu amala, kullanlmadan nce agregann granlometrik bileiminin elek analizi deneyi ile saptanp, belirli snrlar iinde kalp, kalmad kontrol edilmelidir.
Bir agrega tanesinin geebildii en kk elein delik ap veya kenar uzunluu o tanenin ap olarak adlandrlr.
Yap Malzemesi Dersi
35
AGREGA
GRANLOMETR
AGREGANIN SINIFLANDIRILMASI 70mm 31.5mm BALAST 31.5mm 4mm R AGREGA 4mm 60 NCE AGREGA 60 2 SLT 2 ALTI KL
Yap Malzemesi Dersi
36
AGREGA DENEYLER
RNEK ALMA : EYREKLEME YNTEM
AGREGA YIINININ ORTA BLGES TESPT EDLR. BU BLGENN DEK YERLERNDEN RNEK ALINIR
37
AGREGA DENEYLER
AGREGA YIINININ ORTA BLGES TESPT EDLR. BU BLGENN DEK YERLERNDEN RNEK ALINIR
ALINAN RNEK BR YZEYE BOALTILIR. OLUAN YIIN YAKLAIK SLNDR HALE GETRLR. 38
Yap Malzemesi Dersi
AGREGA DENEYLER
RNEK YAKLAIK DRDE BLNR. K EYREK PARA ALINARAK YEN BR KARIIM YAPILIR. YEN OLUTURULAN YIIN DA DRDE BLNP KARILIKLI K PARASI ALINARAK DENEY YAPMAK ZERE KARITIRILIR..
39
AGREGA DENEYLER
RNEK ALMA : BLGE
Yap Malzemesi Dersi
40
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
rnek alnan yn temsil ettii varsaylan malzeme 1052C scaklktaki etvde 24 saat bekletilerek kurutulur.
Yap Malzemesi Dersi
41
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
Etvden kuru malzeme deiik elek akl olan eleklerin zerine boaltlarak, sarsma uygulanr. Otomatik eleme Elle
Yap Malzemesi Dersi
42
AGREGA DENEYLER
ELEK TPLER
Dairesel delikli
1.25a d
TSEnin eski agrega artnamelerinde hem dairesel delikli hem de kare gzl eleklere yer verilmitir. Yeni artnamelerde ise elek aklklar kare gzl olarak saptanmtr
Kare gzl
Yap Malzemesi Dersi
43
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
ELEK SERLER
Kaba agrega Agrega Elek Serileri Kare gzl (TS 130) Elek Akl (mm) Kare gzl elekler (ASTM C136) Elek No 6 5 3.5 3 2.5 2 1.5 1 3/8 4 8 16 30 50 100 200 Elek akl (mm) 152.2 127.0 88.9 76.2 63.5 50.8 38.1 25.4 19.05 12.70 9.53 4.76 2.38 1.19 0.59 0.297 0.149 0.075
125.0 90.0 63.0 31.5 16.0 8.0
nce agrega
4.0 2.0 1.0 0.5 0.25 0,063
Yap Malzemesi Dersi
44
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
NORMAL BETONDA KULLANILAN ELEK SERLER
Agrega Elek Serileri Kare gzl Elek Akl (mm)
Dmax=32 mm
31.5 16.0 8.0 4.0 2.0 1.0 0.5 0.25 Elek alt
Yap Malzemesi Dersi
45
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
Eleklerde sarsma ilemi tamamlandktan sonra her elek zerinde ve elek altnda kalan ksmlar ayr ayr tartlr.
Yap Malzemesi Dersi
46
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
Elekte kalan arlklar bir izelge zerine yazlr.
Elek No (mm) Elek stnde kalan arlk (g) Elek stnde kalan yml arlk (g) 2018 + 0 = 2018 2018 + 1427 = 3445 3445 + 949 = 4394 4394 + 876 = 5270 5270 + 612 = 5882 5882+ 522 = 6404 6404 + 311 = 6715 6715 + 185 = 6900
Yap Malzemesi Dersi
32 16 8 4 2 1 0.5 0.25
Elek alt
2018 1427 949 876 612 522 311 185
47
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
Elek stnde Elek stnde kalan yml kalan Elek No arlk (g) arlk (g) (mm) Elek stnde kalan yml q (%) 0
32 16 8 4 2 1 0.5 0.25
Elek alt
2018 1427 949 876 612 522 311 185
2018 3445 4394 5270 5882 6404 6715 6900
(2018/6900)100=29.2 (3445/6900)100=49.9 (4394/6900)100=63.7 (5290/6900)100=76.4 (5882/6900)100=85.2 (6404/6900)100=92.8 (6715/6900)100=97.3 (6900/6900)100=100

Yap Malzemesi Dersi
48
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
Elek stnde Elek stnde kalan yml kalan Elek No arlk (g) arlk (g) (mm) Elek stnde kalan yml q (%) 0 Elekten geen yml p (%) 100-0=100 100-29.2=70.8 100-49.9=50.1 100-63.7=36.3 100-76.4=23.6 100-85.2=14.8 100-92.8=7.2 100-97.3=2.7 100-100=0 Yrd. Do. Dr. Hayri N
32 16 8 4 2 1 0.5 0.25
Elek alt
2018 1427 949 876 612 522 311 185
2018 3445 4394 5270 5882 6404 6715 6900
29.2 49.9 63.7 76.4 85.2 92.8 97.3 100
Yap Malzemesi Dersi
49
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
Elek No (mm) Elek stnde kalan arlk (g) Elek stnde kalan yml arlk (g) 0 Elek stnde kalan yml q (%) 0 Elekten geen yml p (%)
32 16 8 4 2 1 0.5 0.25
Elek alt
2018 1427 949 876 612 522 311 185
2018 3445 4394 5270 5882 6404 6715 6900
29.2 49.9 63.7 76.4 85.2 92.8 97.3 100
100 70.8 50.1 36.3 23.6 14.8 7.2 2.7 0

Yap Malzemesi Dersi
50
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
Elek No (mm) Elekten geen yml p (%)
32 16 8 4 2 1 0.5 0.25
Elek alt
100 70.8 50.1 36.3 23.6 14.8 7.2 2.7 0
Yatay eksende elek no Dey eksende elekten geen yml yzdeler olacak ekilde grafik izilir.
Yap Malzemesi Dersi
51
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
Elek No (mm) Elekten geen yml p (%)
100 80 60 40 23.6 20 2.7 0 0 0.25 0.5 1 2 4 8 16 32 Elek akl (mm) PA naat Mhendislii Blm Yap Malzemesi Dersi 7.2 14.8 36.3 100
32 16 8 4 2 1 0.5 0.25
Elek alt
100 70.8 50.1 36.3 23.6 14.8 7.2 2.7 0
Elekten geen (%)
70.8 50.1
52
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
100 100
Elekten geen (%)
4mmden kk apl malzemelerin oran %36.3 tr. Dier bir deyile malzemenin %36.3 ince agrega, %63.7si iri agregadr.
80 60 40 23.6 20 2.3 0 0 0.25 0.5 1 2 4 8 7.2 14.8 36.3
70.8 50.1
16
32
Elek akl (mm) PA naat Mhendislii Blm Yap Malzemesi Dersi
53
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
Granlometri erisi p = 100 yatay dorusuna yakn ise, agregada fazla miktarda ince tane bulunmaktadr. Erinin yatay eksene yaklamas durumunda ise, agregada fazla miktarda iri agrega bulunduu anlalr.
PA naat Mhendislii Blm 100 80 60 40 20 0 0 0.25 0.5 1 2 4 8 16 32 Elek akl (mm) Yap Malzemesi Dersi
Elekten geen (%)
Daha ince
Daha Kaln
54
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
OK NCE TANELER OK R TANELER
FAZLA ZGL YZEY LENEBLME ZORLUU
FAZLA SU BOLUKLU YAPI BOLUKLU YAPI
DK DAYANIM + DAYANIKLILIK DK DAYANIM + DAYANIKLILIK DK DAYANIM + DAYANIKLILIK
HEPS AYNI BOYUTLU TANELER PA naat Mhendislii Blm
Yap Malzemesi Dersi
55
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
DEAL GRANLOMETR
Taze betonun kartrlmas, tanmas, yerine serilmesi ve sktrlmas ilemleri boyunca, iri ve ince tanelerin segregasyonuna neden olmayarak, istenilen ilenebilmenin ve younluun elde edilmesini salayacak olan agrega tane boyutu dalmdr.
deal tane dalmnn nasl olmas gerektii konusundaki almalar yaklak 150 yl nce balam olup, 1845te Wright, 1897de Feret, 1907de Fuller ve Thomson, 1930da Bolomey, 1938de Faury gibi nl birok bilim adam tarafndan eitli almalar yaplmtr.
56
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
DEAL GRANLOMETR
Bu almalarn en dikkate deer olan, en fazla skl (birim hacim arl) salad sylenen Fuller bantsdr:
P:elekten geen (%), n d: elek boyutu d = 100 D: agregann en fazla boyutu D n: istenen incelik ve kalnla gre ayarlanabilen katsay
Yap Malzemesi Dersi
57
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
DEAL GRANLOMETR
Fuller bantsnda en fazla birim hacim arlk elde edebilmek iin n katsaysnn 0.5 alnmas gerektii belirtilmitir.
d P = 100 D
agregann iyi bir tane dalmna (gradasyona) sahip olup, olmadna sz konusu karmn beton iindeki performans gzlenerek karar verilir.
58
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
DEAL GRANLOMETR
Birok lkenin standartlarna giren bu eriler, uygulama kolayl ynnden tek bir eri yerine, erilerle snrlandrlm blgeler olarak verilir.
100 80 60 40
28 Uygun Granlomteri 89 77 66 53 42 28 8 14 47 37 23 38 62 80 62 100
Elekten geen (%)
B32 C32
A32
20 0
15 8 2
18 6
0 0.25 0.5
Yap Malzemesi Dersi
16 31.5
Elek akl (mm)

59
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
DEAL GRANLOMETR
Elekten geen (%) B: deal Granlometri C: ncelik Snr A: Kalnlk snr
A ve B izgileri arasnda kalan blge ideal kullanm alann gstermektedir. 100 80 60 40
28 Uygun Granlomteri 89 77 66 53 42 28 8 14 47 37 23 38 62 80 62 100
B32 C32
A32
20 0
B ve C izgileri arasndaki blgede kalan malzemenin ince kalmasna ramen kullanlabilmesine izin verilir.
15 8 2
18 6
0 0.25 0.5
16 31.5
Elek akl (mm)

Yap Malzemesi Dersi
60
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
Dmax= 8 mm iin DEAL GRANLOMETR
Yap Malzemesi Dersi
61
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
Yap Malzemesi Dersi
62
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
Yap Malzemesi Dersi
63
AGREGA DENEYLER
ELEK ANALZ
Yap Malzemesi Dersi
64
AGREGA DENEYLER
GRANLOMETRS DZGN BETON RNEKLER
Yap Malzemesi Dersi
65
AGREGA DENEYLER
GRANLOMETRS BOZUK BETON RNEKLER (KLL ve R AGREGASIZ, ADERANSI YOK)
GLCKte YIKILMI BAZI YAPILARDAN ALINMI BETON RNEKLER-1999

66
AGREGA DENEYLER
GRANLOMETRS BOZUK BETON RNEKLER (KLL ve R AGREGASIZ, ADERANSI YOK)
GRANLOMETRS BOZUK, BOLUKLU BETON OLMASI GEREKEN MALZEMELER!!!!!!

67
AGREGA DENEYLER
GRANLOMETRS BOZUK, BETON OLMASI GEREKEN MALZEMELER!!!!!!

68
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS
Genellikle doada bulunan malzemeler bu granlometri deerlerine uymaz. Ancak biri fazla kaln, dieri fazla ince iki malzemeyi belirli oranlarda kartrarak, istenen snrlarda kalan bir karm elde edilebilir.
Yap Malzemesi Dersi
69
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS
Bazen istenen granlometride karm elde edebilmek iin, drtbe ayr malzemenin belirli oranlarda kartrlmas gerekebilir.
0-5 5-15 15-25 Doal Krma Krma Krma kum kireta kum kireta
Yap Malzemesi Dersi
70
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS
Sorun bu agregalarn hangi oranlarda kartrlacan bulabilmektir.
%? %?
%? %?
Ancak elek ve malzeme saylarnn deiebilmesi nedeniyle, istenen granlometride karm elde edilebilmesi iin, karm oranlar cebirsel denklemler kurularak zlemez. Bu oranlar deneme snama yntemiyle bulunabilir.
71
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS
100 100
100
80
60
A yzdesi
40
20
100 95 85 80
80
63 60
A ve B malzemelerinin elekten geen agrega yzdeleri grafiin her iki yanndaki dey eksenlere ilenir.
ELEKTEN GEEN YZDELER A 100 100 63 25 15 3 B 100 95 85 50 36 7 C (stenen Snrlar) 100 90 - 100 65 - 80 30 - 45 20 - 35 0-5
60 50
PA
40
25
PB
ELEK No
40 36 20 7 0 20 40
20
B yzdesi
60
80
100
2 1 No.4 No10 No.200
Yap Malzemesi Dersi
72
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS
100 100
100
80
60
A yzdesi
40
20
100 95 85 80
80
63 60
Her iki malzemenin karlkl elek yzdelerine kart gelen noktalar birbirlerine dorularla birletirilir.
60 50
PA
40
25
PB
40 36 20 7 0 20 40
ELEK No
20
B yzdesi
60
80
100
2 1 No.4 No10 No.200
Yap Malzemesi Dersi
73
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS
100 100
100
80
60
A yzdesi
40
20
100 80 65
100 95 85 80
C granlometri snrlar, ilgili dorular zerinde iaretlenir. Alt snrlar ve st snrlar kendi aralarnda kesikli izgilerle birletirilir.
80
63 60
60
PA
40
45 30
20
25
50
PB
ELEK No
35 20 5
40 36 20 7
20
40
B yzdesi
60
80
100
2 1 No.4 No10 No.200
Yap Malzemesi Dersi
74
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS
100 100
100
80 76
60
A yzdesi
50
40
20
100 80 65
100 95 85 80
Kesikli izgilerin birbirine en yakn noktarndan dey dorular izilir. Arada kalan blge taranr.
80
63 60
60
PA
40
45 30
20
25
50
PB
35 20 5
40 36 20 7
20 24
40
B yzdesi
50
60
80
100
Yap Malzemesi Dersi
75
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS
100 100
100
80 76
60
A yzdesi
50
40
20
100 80 65
100 95 85 80
80
63 60
Kesikli izgilerin birbirine en yakn noktarndan dey dorular izilir. Arada kalan blge taranr. Arada kalan alan karm oranlar kabul edilebilir blgedir.
60
PA
40
45 30
20
25
50
PB
35 20 5
40 36 20 7
20 24
40
B yzdesi
50
60
80
100
Yap Malzemesi Dersi
76
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS
100 100
100
80 76
60
A yzdesi
50
40
20
100 80 65
100 95 85 80
80
63 60
A agregas iin % 50-% 76 oranlar, B agregas iin %50 %24 oranlar arasnda istenen C granlometri koullarn salamaktadr. A agregasndan % 55, B agregasndan % 45 kullanlarak uygun bir karm seilebilir. Bu seimde malzemenin temin edilebilirlii, fiyat gibi unsurlar da gz nnde tutulmaldr. Yrd. Do. Dr. Hayri N
60
PA
40
45 30
20
25
50
PB
35 20 5
40 36 20 7
20 24
40
B yzdesi
50
60
80
100
Yap Malzemesi Dersi
77
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS
3 ve daha fazla agrega varsa?
0-5 5-15 15-25 Doal Krma Krma Krma kum kireta kum kireta
Yap Malzemesi Dersi
78
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS
KARIACAK MALZEMELER
Krmata 15-25
Krmata 5-15
Doal kum 0-5
Krmata tozu 0-3
Yap Malzemesi Dersi
79
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS
ELEKTEN GEEN YIIIMLI (%) p
Elek No (mm) Krmata 15-25 Krmata 5-15 Doal kum 0-5 Krmata tozu 0-4
32 16 8 4 2 1 0.5 0.25
100,0 13,4 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2
100,0 100,0 44,8 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2
100,0 100,0 100,0 82,1 50,8 29,0 17,5 11,2
100,0 100,0 100,0 96,8 76,8 49,5 30,2 18,4
Yap Malzemesi Dersi
80
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS
%100 5-15 KIRMATA
Krmata 15-25
Yap Malzemesi Dersi
81
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS
%100 15-25 KIRMATA
Krmata 5-15
Yap Malzemesi Dersi
82
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS
%100 15-25 KIRMATA
Krmata tozu 0-5
Yap Malzemesi Dersi
83
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS
%100 15-25 KIRMATA
Doal kum 0-5
Yap Malzemesi Dersi
84
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS 3 veya daha fazla agrega karm iin en ideal zm
deneme yanlma metodudur.

85
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS Krmata 15-25 %20 Krmata 5-15 %20 Doal Kum %30 Krmata tozu %30

Elek No (mm) Krmata Krmata Doal kum Krmata tozu 15-25 15-25 0-5 0-4
32 16 8 4 2 1 0.5 0.25
100,0 13,4 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2
100,0 100,0 44,8 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2
100,0 100,0 100,0 82,1 50,8 29,0 17,5 11,2
100,0 100,0 100,0 96,8 76,8 49,5 30,2 18,4
Yap Malzemesi Dersi
86
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS
Elek No (mm) 15-25 %20 5-15 %20 Doal kum %30 Doal kum %30
32 16 8 4 2 1 0.5 0.25
0,2100 + 0,2100 + 0,3100 + 0,3100 = 100 0,213,4 + 0,2100 + 0,3100 + 0,3100 = 82,7 0,20,2 + 0,244,8 + 0,3100 + 0,3100 = 69,0 0,20,2 + 0,22,8 + 0,382,1 + 0,396,8 = 54,3 0,20,2 + 0,20,5 + 0,350,8 + 0,376,8 = 38,4 0,20,2 + 0,20,5 + 0,329,0 + 0,349,5 = 23,7 0,20,2 + 0,20,5 + 0,317,5 + 0,330,2 = 14,5 0,20,2 + 0,20,5 + 0,311,2 + 0,318,4 = 9,0
ideal kalnlk ncelik snr snr 100 100 100 80 62 47 37 28 18 8 62 38 23 14 8 6 2 89 77 66 53 42 28 15
Yap Malzemesi Dersi
87
AGREGA
88
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS Su ihtiyac ve boluk miktar bakmndan iri malzeme mmkn olduunca ok olmaldr. ri agrega (4 mmden byk malzeme) oran %50-60 olmas aklc bir balang olabilir.
Yap Malzemesi Dersi
89
AGREGA
KARIIM GRANLOMETRS
Elek No (mm) 15-25 %30 5-15 %30 Doal kum %20 Doal kum %20
32 16 8 4 2 1 0.5 0.25
0,3100 + 0,3100 + 0,2100 + 0,2100 = 100 0,313,4 + 0,3100 + 0,2100 + 0,2100 = 74,0 0,30,2 + 0,344,8 + 0,2100 + 0,2100 = 53,5 0,30,2 + 0,32,8 + 0,282,1 + 0,296,8 = 36,7 0,30,2 + 0,30,5 + 0,250,8 + 0,276,8 = 25,7 0,30,2 + 0,30,5 + 0,229,0 + 0,249,5 = 15,9 0,30,2 + 0,30,5 + 0,217,5 + 0,230,2 = 9,8 0,30,2 + 0,30,5 + 0,211,2 + 0,218,4 = 6,1
ideal kalnlk ncelik snr snr 100 100 100 80 62 47 37 28 18 8 62 38 23 14 8 6 2 89 77 66 53 42 28 15
Yap Malzemesi Dersi
90
AGREGA
Deneme yanlma bilgisayar programlar daha hzl ile yaplabilir.

91
AGREGA
NCELK MODL
Tipik bir elek analizi
Elek No (mm) Elek stnde kalan arlk (g) Elek stnde kalan yml arlk (g) 0 Elek stnde kalan yml q (%) 0 Elekten geen yml p (%)
32 16 8 4 2 1 0.5 0.25
Elek alt
2018 1427 949 876 612 522 311 185
2018 3445 4394 5270 5882 6404 6715 6900

Yap Malzemesi Dersi
29.2 49.9 63.7 76.4 85.2 92.8 97.3 100
100 70.8 50.1 36.3 23.6 14.8 7.2 2.7 0

92
AGREGA
NCELK MODL
Elekten geen yml p (%) Elek stnde kalan yml q (%)
100 70.8 50.1 36.3 23.6 14.8 7.2 2.7
29.2 49.9 63.7 76.4 85.2 92.8 97.3
Birbirini izleyen standart elek serisi zerinde kalan kmlatif malzeme yzdelerinin toplamnn yze blm o malzemenin incelik modl diye adlandrlan karakteristiini oluturur.
494.5 ncelik modl= 494.5/100= 4.9

93
AGREGA
NCELK MODL
Elekten geen yml p (%) Elek stnde kalan yml q (%) Agregalarn bileimini granlometri erilerinden baka gsteren dier bir karakteristik de incelik modldr. ncelik modl, agregann incelii veya kabal hakknda genel bir fikir vermesine ramen, agregann tane dalm hakknda bir bilgi vermemektedir. Farkl gradasyona sahip agregalar ayn incelik modl deerine sahip olabilir. Yrd. Do. Dr. Hayri N
100 70.8 50.1 36.3 23.6 14.8 7.2 2.7
29.2 49.9 63.7 76.4 85.2 92.8 97.3
494.5 ncelik modl= 494.5/100= 4.9

Yap Malzemesi Dersi
94
AGREGA
NCELK MODL
Taneler inceletike ve boyutlar kk olan tanelerin miktar arttka bu karakteristik kk deerler almaktadr. Malzemede iri tanelerin miktarnn artmas ise incelik modlnn byk deerler almasna neden olur. Karm oranlarn deneme snama yolu ile ararken incelik modl deerlerinden yararlanlabilir. ncelik modl, ayn kaynaktan salanan agregadaki kk deikenlikleri tespit iin kullanlabilir. Ancak, farkl iki kaynaktan salanan agregalarn tane dalmlarn karlatrmakta kullanlamaz.
95
AGREGA
NCELK MODL
Baz standartlar, betonun karm tasarmnda incelik modl ile ilgili baz kstlamalar getirilmitir. rnein, ASTM C33, ince agregann incelik modlnde 0.2 den daha fazla oranda deikenlik olmamasn ister. Daha byk deikenlikler, ilenebilirlikte kabul edilemez deikenliklere neden olduu ve bileenlerin oranlanmasnda yeni bir ayarlanma yaplmasn gerektirir. Bir dier snrlamada ASTMde belirtilen, ince agregann incelik modlnn 2.3 den yksek ve 3.1 den dk olmasdr. Trk standartlarnda agregann incelik modlnn hangi snrlar arasnda olmas gerektiine dair bir bilgi yoktur.
96
AGREGA
Granlometri Bileimi - Islatma Suyu likisi
Betonun teknik zelliklerini etkileyen en nemli birleim parametresi su/imento orandr. Su miktarn etkileyen faktr ise betonun ilenebilir nitelie sahip olmas gereidir. Bu nedenle agregann mevcut su ierii ve granlometrisi nemlidir.
S/= 0,40
Yap Malzemesi Dersi
97
AGREGA
Agregann slatma suyunu belirleyen zellikler ise; agregalarn mevcut su ierii ve granlometrisidir.
Deiik nem koullarndaki granit agregas
(a) Frn kurusu
(b) Hava kurusu Emme kapasitesi
(c) Kuru yzey doygun
(d) Islak
Etkili emme
Yzey nemi
Yap Malzemesi Dersi
98
AGREGA
Tamamen Kuru Taneler

Bu durumda agrega tanelerinde hi su bulunmamaktadr. Byle bir durum, agrega rneklerini etvde 100-110 C 'de tutarak elde edilir
Yap Malzemesi Dersi
99
AGREGA
Kuru Yzeyli Taneler

tanelerin yzeyi kurudur ancak tanelerin iindeki boluklarn bir ksm su ile doludur
Yap Malzemesi Dersi
100
AGREGA
Kuru Yzeyli Doygun Taneler

Bu durumdaki agregalarn yzeyleri kuru, i boluklar tamamen su ile doludur.
Yap Malzemesi Dersi
101
AGREGA
Islak Taneler
Bu halde, tanelerin tm boluklar ve yzeyi su ile kapldr .
Yap Malzemesi Dersi
102
AGREGA
Beton retiminde kullanlacak agrega kuru yzey-doygun durumda olmaldr Eer taneler kuru veya yar kuru halde ise kullanlan suyun bir ksm taneler tarafndan emilecek, betonda gereinden az miktarda su kalacaktr. Bu sakncal durumu ortadan kaldrmak iin, agregann emebilecei su miktarn hesaplayp, agregalarn kuru yzey-doygun duruma getirilinceye kadar slatlmas gerekir.
103
AGREGA
Malzeme slak ise, beton karm suyu da betona eklenince gereinden fazla su kullanlm olacaktr. Bu durum da daha sonra aklanaca gibi betonun dayanmn byk lde drmektedir. Bal nemi % 50'nin zerindeki kapal ortamlarda saklanan agregalar kuru yzey-doygun konumda varsaylabilir.
104
AGREGA
Bolomey forml
Agrega taneleri zerinde yeterli kalnlkta bir su tabakas oluturmak iin nerilen teorik formller vardr. Bunlardan en nemlisi "Bolomey" formldr.
N.q e= 3 d .d 1 2
Burada (e) kg cinsinden, d1 ve d2 elekleri arasnda bulunan, (q) kg agrega iin gerekli su miktarn vermektedir. Formlde N bir kat saydr.
105
AGREGA
Bolomey forml
N.q e= 3 d .d 1 2
Beton kvam Kuru kvam Plastik kvam (B.arme iin) Akc kvam Yuvarlak taneler 0.08 0.09 - 0.05 0.10 - 0.11 Keli taneler 0.095 0.10 - 0.11 0.12 - 0.13
Yap Malzemesi Dersi
106
AGREGA
Bolomey forml
N.q e= 3 d .d 1 2
Yukardaki formlde d1 ve d2 yuvarlak delikli eleklerin delik aplar olup, mm cinsinden yerine konulur. Bolomey forml boyutlar 0.2 mm'den kk taneler iin uygulanamaz. Bu grup taneler iin arlnn % 23' kadar su kullanlmas gerekir. imento iin gerekli su miktar iin de 0.23 deeri alnr.
107
AGREGA
Bolomey forml
N.q e= 3 d .d 1 2
Bu forml yalnzca agrega yzeylerini slatmak iin gerekli su miktarn vermektedir. Taneler iindeki boluklar dolduracak su, bu miktarn iinde deildir.
Yap Malzemesi Dersi
108
AGREGA
Bolomey forml
N.q e= 3 d .d 1 2
Bolomey formlnden u sonular karlabilir: 1) nce malzeme yzdesine bal olarak, slatma suyu miktar artmaktadr. 2) Keli taneleri (krmatalar) ieren karmlarn, yuvarlak malzemeli karmlara kyasla daha fazla su gereksinimleri vardr. Pratik olarak iri agregada slatma suyu arln % 1-2'si ince agregalarda % 5-9'u arasnda bir deer alnabilir
109
AGREGA
incelik modl-su forml
Islatma suyunun hesaplanmasnda yararlanlan bir dier bant incelik modl-su formldr. TS 706 elek takmna gre agregann incelik modl "k" hesaplanr. Agrega ynn slatmak iin gerekli su miktar
S = (10 k)
ile bulunur.
Yap Malzemesi Dersi
110
AGREGA
incelik modl-su forml
S = (10 k)
katsaysnn deerleri aada grld ekilde alnr. Beton Kvam Dere Kumu ve akl 28 - 30 31 - 33 36 - 40 Dere Kumu ve Mcr 33 37 43 Deniz Kumu ve Mcr 37 40 47
Kuru Plastik Akc
Bu forml imento dahil betonun toplam su gereksinimini verir.

111
AGREGA
Agregada Rutubet-Hacim likisi
Agregann rutubeti denilince slak tanelerin, kuru yzey-doygun durumundaki tanelere gre, yzde cinsinden arlndaki art anlalr. P2 arlndaki slak taneler, kuru yzey-doygun hale getirilince arl P1 oluyorsa, agregann rutubeti aadaki bant ile hesaplanr:
P2 P1 m= 100 P1
112
AGREGA
Agregann rutubetli olmas beton retiminde iki bakmdan gz nnde tutulmaldr. Birincisi; betona konulacak su miktar agregada bulunan su miktar kadar azaltlmaldr. rnein; 1 m3 beton yapmnda 158 lt su kullanlmas gerekiyorsa ve bu betonda kuru yzey doygun konumdan % 3 fazla rutubet ieren 650 kg ince agrega varsa, kullanlacak suyu 158 - 0.03 x 650 =138.5 lt' ye drmek gerekir. Aksi halde betonun dayanm artan su/imento oranndan tr azalr.
113
AGREGA
kinci nemli faktr, rutubetin hacim kabarmasna neden olmasdr.
KURU Agrega tanelerinin rutubetli olmas halinde, taneleri kaplayan su filmi taneciklerin birbirine yaklamasna engel olarak hacim kabarmasna neden olur. Hacim, rutubet miktarnn kritik bir deeri (% 5-8) iin, en fazla deere ulatktan sonra ince agregadaki su miktarnn artmas ile azalmaya balar. Su miktar fazlalanca su filmleri birbiri ile birleir, su taneler arasndaki boluklarda hareket ederek, hacmin azalmasna neden olur. ISLAK
NEML
114
AGREGA
kinci nemli faktr, rutubetin hacim kabarmasna neden olmasdr.
KURU Agrega taneleri tamamen doygun duruma geldiklerinde ise, hacimleri yaklak olarak kuru durumdaki ile ayndr.
Kumda nem ile hacim art (%)
40 30 ince 20 10 0 0 5 10 15 20 115
NEML
iri
ISLAK
Arlka yzey nemi (%) Yap Malzemesi Dersi Yrd. Do. Dr. Hayri N
AGREGA
40 30 ince 20 10 0 0 5 10 15 20
nce agrega uygulamada kamyon hacmi zerinden satn alnr. Eer alnan ince agregada % 5 orannda rutubet mevcut ise, ince agregann grnen hacmi gerek hacminden yaklak % 30 fazladr.
iri
Arlka yzey nemi (%)
Bu durumda, % 30 fazla para denmi olacaktr. Ayrca, beton malzemesi grnen hacim cinsinden llerek kullanlyorsa, katlan ince agrega gereinden az olacak ve betonda imento dozaj artacaktr
116
AGREGA
40 30 ince 20 10 0 0 5 10 15 20
ri agregalarda, serbest sudan kaynaklanan hacim art nemsiz mertebelerdedir. nk yzeydeki su filmi tabakasnn kalnl agrega tanesi ile kyaslandnda ok kktr.
iri
Arlka yzey nemi (%)
Beton retiminde kullanlan agregalarn miktarlar, hacim yerine arlk cinsinden saptanp, beton retilirse bu saknca ortadan kalkar. Bu nedenle, beton retiminde malzemelerin lm ilemi arlka yaplmaldr.
117
AGREGA
Agregalarn Porozitesi
Agrega tanelerinde bulunan boluklarn orannn ve kuru yzey-doygun konuma gelinceye kadar emdii su miktarnn bilinmesinde yarar vardr. Bu amala agrega taneleri zerinde su emme deneyi yaplr. Agregann porozitesi, permeabilitesi ve su emmesi, agrega ve imento arasndaki aderans, betonun donma-zlme dayanklln, agregann kimyasal stabilitesini ve anma dayanklln etkiledii iin nemlidir.
Yap Malzemesi Dersi
118
AGREGA
ri Agregalarn Su emmesi ve Porozitesi
ri agrega tanelerinden bir miktar malzeme alnarak 24 saat su iinde braklr. Sudan karlan tanelerin iindeki boluklar su ile dolduu gibi ayn zamanda yzeylerinde de bir su filmi bulunur. Bir havlu ile iri agrega tanelerinin yzeyindeki su kurulanr ve malzeme kuru yzey-doygun hale getirilir. Bir havlu ile iri agrega tanelerinin yzeyindeki su kurulanr ve malzeme kuru yzey-doygun hale getirilir. Bu durumdaki tanelerden P1 arlnda malzeme alnarak etvde kurutulur. Kurutulan malzemenin P0 arl bulunur.
119
AGREGA
Buna gre agregann su emme miktar;
(P1 P0 ) P0
Agregann porozitesi P ise u ekilde hesaplanr:
P1 P0 p= P0
Burada tamamen kuru agregann zgl arldr.
120
AGREGA
ri agrega tanelerinin porozitesinin kk olmas bu tanelerin dayanmlarnn yksek deerler almasna neden olabilir. Bu yzden beton retiminde kullanlacak olan agregalarda porozitesinin belirli bir deerden byk olmamas (rnein % 5 - % 10) istenir.
Yap Malzemesi Dersi
121
AGREGA
ri Agregalarn Su emmesi ve Porozitesi Baz kayalarn porozitesi
Kaya grubu Kuvarsit Kireta Granit Porozite (%) 1.9-15.1 0.0-37.6 0.4-3.8
Yap Malzemesi Dersi
122
AGREGA
nce Agregalarn Su emmesi ve Porozitesi
Kum: 4 mm ile 63 m
nce agrega veya kumlarda, 24 saat su iinde tutulan tanelerin ok kk olmas nedeniyle, kuru yzey-doygun hale getirilmeleri havlu ile kurutma yoluyla yaplamaz.
Yap Malzemesi Dersi
123
AGREGA
Kurutma ilemi malzemeyi bir kvet iinde stmak ve scak hava sevkedip, kartrmak suretiyle yaplr.
Yap Malzemesi Dersi
124
AGREGA
Tanelerin kuru yzey doygun durumda olup olmadklarn anlamak iin, 73 mm yksekliinde ve 38 ve 89 mm aplarnda st ve alt tabanl bir kesik koni kullanlr.
Yap Malzemesi Dersi
125
AGREGA
Kurutma ilemi srasnda zaman zaman bu koni ince agrega ile doldurulur.
Yap Malzemesi Dersi
126
AGREGA
Doldurulan koni yukarya doru kaldrlr. Koni kaldrlnca, ince agrega koni eklinden belirli derecede ayrmaya balad zaman, ince agregann kuru yzey-doygun hale dnt kabul edilir.
Yap Malzemesi Dersi
127
AGREGA
nce agregann su emme ve porozite deerlerinin hesab aynen iri agregada olduu gibi yaplr.
Yap Malzemesi Dersi
128
AGREGA
Malzemeyi kuru yzey-doygun konuma getirmek iin farkl yntemler vardr. Bunlardan biri merkezka kuvveti etkisi ile yzeydeki suyu atan, bir eksen etrafnda hzla dnen silindir bir kaba sahip cihaz kullanmaktadr.
Su emme kapasitesi iri agregalar iin % 0.2 ile % 4, ince agrega iin %0.2 ile % 2 arasnda deiir
129
Yap Malzemesi Dersi
AINMAYA DAYANIKLILIK
Ta yapl cisimlerde anma olay ve deneyi
Yap mhendisliinde zellikle ta bnyeli elemanlar anma olaynn etkisinde kalrlar.
Bu nedenle beton yol, hava meydan, merdiven basamaklar, demeler gibi yerlerde kullanlan malzeme anmaya dayankl olmaldr.
PA naat Mhendislii Blm Malzeme Bilgisi Dersi
13
Bu tr malzemenin deneyi, bir dey eksen etrafnda ve yatay dzlem iinde dnen 60 cm apl madensel bir tabladan oluan Dorry aygt ile yaplr.
Tablann zerine dn srasnda belirli zelliklere sahip andrc toz aktlmaktadr. Bu ekilde przl yzeyde, malzeme dnen arlklarn altnda anr.
13
Tabla dakikada 28-30 devirlik hzla dner. 500 devir sonra malzeme tartlarak veya hacmi llerek anma miktar saptanr.
Bu deneyin slak yapld cihazlarda vardr. Bu tip deneyler daha ok karo plak gibi yzeysel elemanlar zerinde yaplr.
13
Ahap, linolyum, plastik gibi deme kaplamalarnn anma miktar Taber aleti ile bulunur.
Bu deneyde, dnen yatay bir tabla zerine tespit edilen deney numunesi zerine malzeme trne gre seilen bir ift andrc disk belirli bir ykle bastrlr. Yatay tabla dndrlerek belirli bir sre sonunda arlk kayb llr. Birim mesafede anan miktar anma direnci olarak tanmlanr.
13
Yollarda kullanlan beton veya asfalt gibi kaplama malzemelerinin iskeletini oluturan akl veya krmatalarn anma deneyleri iin ise Los Angeles deneyi uygulanr.
erisinde bir raf bulunan standart boyutlardaki bir silindirik tamburun iine belirli arlkta (P) ve tane dalmnda deney rnei konulur. Tamburun iine ayrca deney rnei tipine bal olarak belirli sayda elik kre yerletirilip, silindir kapatlr.
13
Ta yapl cisimlerde anma olay ve deneyi Los Angeles deney karmlar ve koullar
Elek Gz Boyutlar 40 - 25 mm aras 25 - 20 mm aras 20 - 12.5 mm aras 12.5 - 10 mm aras 10 - 8 mm aras 8 - 5 mm aras 5 - 2.5 mm aras Agrega miktar : P (kg) Font kre says
A % 25 % 25 % 25 % 25 5 12
B % 50 % 50 4.55 11
C % 50 % 50 3.3 8
D % 100 2.5 7
Malzeme Bilgisi Dersi
13
Tambur dakikada 30-33 devirlik hzla 500 devir dndrlr. Krelerin arl ve dinamik etkisi ile paralanan malzeme TS EN 1097-2:2000e gre 1.4 mm gz aklkl elekten elenir. Bu elein stnde kalan malzeme Pu arlnda ise, anma yzdesi U yle bulunur:
P Pu U= 100 P
13
Hesaplanan anma yzdesi (U) ne kadar kk ise, agregann anma dayanm o kadar yksektir.
ASTM standartlarna gre bu kayp yzdesinin beton agregasnda 100 devir iin % 10u, 500 devir iin % 50yi, yol agregas iin 500 devirde % 30u gememesi istenir.
Malzeme Bilgisi Dersi
13
AGREGA
Agregalarn Birim Arlklar
BRM AIRLIK: Agregann birim arlk, belirli bir hacmi dolduran agregann arldr.
Tanmdan da anlalaca gibi, bu hacim, hem agrega tanelerinin hacmini hem de taneler arasndaki boluklar iermektedir.
Yap Malzemesi Dersi
138
AGREGA
Agregalarn birim arlklar deiik faktrlere baldr. Bunlar u ekilde sralayabiliriz:
a) Agregann granlometrisi, b) Agrega tane ekli (tanelerin yuvarlak ya da keli olmas), c) Kusurlu malzeme yzdesi, d) Yerletirme ekli, e) Agregann zgl arl, f) Agregann (zellikle ince agregann) su ierii
Yap Malzemesi Dersi
139
AGREGA
Granlometrisi dzgn (en az boluklu) kuru, kusurlu malzemesi az, sktrlm ve zgl arl fazla olan agregalarn birim arlklar da fazla olur.
Daha nce belirtildii gibi, agregann nem durumu birim hacim arl etkilemektedir. Bu nedenle birim hacim arl tespit edilecek numune 110 5 Cde deimez arla gelinceye kadar kurutulmas gerekir.
140
AGREGA
Birim hacim arlk, hacmi bilenen bir kap ierisine agregann yerletirmesi ile bulunur. Yerletirme ekline bal olarak, skk veya gevek olarak saptanr.
141
AGREGA
Gevek Birim Hacim Arlk
Gevek birim hacim arln bulunmasnda, lek dikkatli bir ekilde agregann ayrm yapmasna engel olunarak malzeme ile doldurulur.
Gevek birim hacim arlk her hangi bir sktrma ilemi yaplmadan saptanr. ubuk ile malzemenin st yz lein kenar esas alnarak dzeltilir. Bir gram gsteren duyarlkta bir terazide, lek iindeki malzeme ile birlikte tartlr.
Yap Malzemesi Dersi
142
AGREGA
Gevek Birim Hacim Arlk
Bulunan deerden kabn arl kartlarak, agrega arl (P) bulunur. Kap su ile doldurulup kabn hacmi (V) lldkten sonra, agregann birim hacim arl (U) aadaki forml kullanlarak bulunur.
P U= V
143
AGREGA
Skk Birim Hacim Arlk
Skk birim hacim arlk, hacmi belirli bir lee konulan agregann, standart ilemlerle yerletirilmesi ile elde edilir.
Bu amala agrega silindir eklindeki bir kap ierisine, her seferinde hacminin 1/3'n dolduracak ekilde aamada, her tabaka demir bir ubukla 25 kez e dalml vuru yapmak suretiyle ilenir.
144
AGREGA
Skk Birim Hacim Arlk
En son tabakann ileme ilemi sona erdikten sonra, ubuk ile malzemenin st yz lein kenar esas alnarak dzeltilir. Bir gram gsteren duyarlkta bir terazide, lek iindeki malzeme ile birlikte tartlr. Bulunan deerden kabn arl kartlarak, agrega arl (P) bulunur. Kap su ile doldurulup kabn hacmi (V) lldkten sonra, agregann birim hacim arl (U) aadaki forml kullanlarak bulunur.
P U= V
145
AGREGA
Beton bileiminin saptanmasnda ve beton retiminde malzemenin llmesinde, agregann birim arlnn bilinmesi gerekir.
Bu deer tvenan malzeme iin genellikle 1.50-1.85 kg/lt arasnda deiebilir. Krmatalarda bu deer 1.35 - 1.50 kg/lt mertebesine kadar inebilir.
Yap Malzemesi Dersi
146
AGREGA
Agregann birim hacim arl kullanlarak, har ile doldurulmas gereken boluk hacmi bulunabilir. Agrega hacmi Va ve boluk hacmi Vb olmak zere,
Toplam (m ) dr. hacim = Va + Vb = 1 m3

3
Vb = 1 - Va m3 P Dier yandan Va = G B(KURU) d w

GB(KURU): Agregann kuru hacim zgl arl dw
: Suyun younluu
Yap Malzemesi Dersi
147
AGREGA
Agregann birim hacim arl kullanlarak, har ile doldurulmas gereken boluk hacmi bulunabilir. Agrega hacmi Va ve boluk hacmi Vb olmak zere,
Toplam hacim = Va + Vb = 1 m3 Vb = 1 - Va m3 P P Dier yandan Va = = d A(KURU) A(KURU) d w

A(KURU): Agregann kuru hacim zgl arl dw
: Suyun younluu
Yap Malzemesi Dersi
148
AGREGA
Vb = 1 - Va (m3)
Va =
P d A(KURU)
A(KURU) d w
Vb = 1
A(KURU) d w
1 m3lk bir hacim iin agregann birim hacim arl (U), agrega arlna (P) eit olacaktr
P P U= = =P V 1
Boluk (%) =
GB ( KURU ) . w U GB ( KURU ) . w
x100
Yap Malzemesi Dersi
149
AGREGA
BRM HACM AIRLIK: Yn halindeki agregann taneler arasndaki ve iindeki boluklar dahil birim hacminin arldr. YOUNLUK: Agrega arlnn boluksuz hacme oran (kg/m3) ZGL AIRLIK: Younluk / suyun +4 0c deki younluu (boyutsuz)
Agregann kkenine bal 2.5 - 2.9 (beton dizayn iin art)
150
AGREGA
Agregalarn zgl Arlklar
zgl arlnn saptanmasndaki zorluk, gerek boluksuz kat hacminin bulunmasdr. Agregann kkeni hakknda da fikir veren bu karakteristik, genel olarak 2.4-2.8 arasnda deerler almaktadr rnein; kiretann zgl arl 2.66, Bazaltn 2.80, Granitin 2.69, kuvarsn 2.62 dolaylarndadr.
zgl arl 2.4ten dk agregalar hafif agrega olarak adlandrlr.
151
AGREGA
ri Agregann zgl arl bulunmak istendiinde malzeme nce kuru yzey doygun hale getirilerek tartlr. (WKYD)
Malzeme zgl sepetine konulan su iinde tartlr. (WSUDA)
Yap Malzemesi Dersi
152
AGREGA
Etve konulan malzeme kurutulduktan sonra tartlr. (WKURU)
ri Agregann zgl Arlklar hesaplanr
(WKYD)
(WSUDA)
(WKURU)
Malzeme boluksuz hacmi = (WKYD) - (WSUDA)

153
AGREGA
Kuru Yzey Doygun zgl Arlk =
WKYD WKYD WSUDA
Kuru zgl Arlk =
WKURU WKYD WSUDA
WKURU Grnr zgl Arlk = WKURU WSUDA

Su Emme (%) =
WKYD WKURU 100 WKURU

Yap Malzemesi Dersi
154
AGREGA
nce Agregann zgl arl bulunmak istendiinde malzeme nce kuru yzey doygun hale getirilerek tartlr. (WKYD)
Deneyde kullanlacak piknometre iaretli seviyeye kadar su doldurulup tartlr.
(WP+SU)
Yap Malzemesi Dersi
155
AGREGA
(WP+SU+K)
Deneyde kullanlacak piknometreye kum katlarak iaretli seviyeye kadar su doldurulup tartlr.
Kum ve su karm sallanarak hava kabarcklarnn su ve kum karmndan uzaklamas salanr. stenirse vakum uygulanarak havann tamamnn kmas salanr.
Etve konulan malzeme kurutulduktan sonra tartlr. (WKURU)

156
AGREGA
nceAgregann zgl Arlklar hesaplanr
(WKYD)
(WP+SU)
(WP+SU+K)
Malzeme boluksuz hacmi = (WKYD) + (WP+SU)- (WP+SU+K)
Yap Malzemesi Dersi
157
AGREGA
(WKYD ) Kuru Yzey Doygun zgl Arlk = (WKYD ) + ( WP +SU ) ( WP +SU + K ) (WKURU ) Kuru zgl Arlk = (WKYD ) + ( WP +SU ) ( WP +SU + K ) (WKURU ) Grnr zgl Arlk = (WKURU ) + ( WP +SU ) ( WP +SU + K )
Su Emme (%) =
WKYD WKURU 100 WKURU

Yap Malzemesi Dersi
158
AGREGA
zgl arlklar arasnda her zaman u iliki vardr.
Kuru zgl Arlk KYD zgl Arlk Grnr zgl Arlk
Yap Malzemesi Dersi
159
AGREGA
Agregalarn Tane ekli
DEAL TANE (KP, KRE)
KUSURLU TANE (TORPL, PARA) MAX %15
YZEY DURUMU - PRZL

160
Yap Malzemesi Dersi
AGREGA
Agregalarn Donmaya Kar Dayankll
Agregann donma etkisine dayankll; - porozitesi, - permeabilitesi, - su emme kapasitesi ve - boluk yaps ile ilikilidir. TS 706 EN 12620 Beton agregalar standardna gre; Krmata agregalarn su emme oran % 0.5'den az ve basn dayanm 150 MPa' dan byk ise sz konusu agregalarn dona dayankl olacana karar verilebilir.
161
Yap Malzemesi Dersi
AGREGA
Agregalarn dona dayanklln belirlemek iin ok sayda deney yntemi vardr. Bunlar ierisinde en yaygn olarak kullanlan, agregay kristalleince hacmi artan, sodyum slfat veya magnezyum slfat eriyii ierisinde 18 saat sreyle bekletip, daha sonra etvde kurutulmasdr. Bu ilem 5 defa tekrarlanr. Deney sonunda agrega tanelerinden, eleme sonucu paralanp ayrlan tane yzdeleri belirlenir.
162
AGREGA
Dona dayankllk deneylerinde agregada ortaya kabilecek en yksek arlk kayplar (%)
(Trk Standartlar (TS EN 1367-1) ve parantez iinde de ASTM C88 tarafndan izin verilen en yksek arlk kayplar verilmitir.) Sodyum slfat zeltisi (Na2SO4) TS ASTM 15.0 18.0 (10.0) (12.0) Magnezyum slfat zeltisi (MgSO4) TS ASTM 22.0 27.0 (15.0) (18.0)
163
Agrega snf nce Agrega ri Agrega
Yap Malzemesi Dersi
AGREGA
Agregalarn Basn Dayanm
Ta bloklarndan gerei gibi karlan 50 cm2 kesit alanl kp veya 5 cm ap ve 10 cm ykseklikli silindir eklindeki karotlar zerinde deneyler yaplarak saptanr.
Ege Blgesinde ok kullanlan kiretann ortalama basn dayanm 160 MPa dolayndadr. Ancak 250 MPa da krlan rnekler de vardr. Bazalt, kuvars, gabro, flint, granit, hornfels, porfir ve felsit en yksek basn dayanmlarna sahip kayalardr.
164
AGREGA
Agregalarda Organik Maddelerin Bulunmas
Agrega yn iersinde ok kk paracklar halinde dalm olan rm bitki kklerindeki, humuslu topraklardaki ve dier organik maddelerdeki tannik asit ve trevleri beton yapmnda imentonun prizini ve sertlemesini yavalatmaktadr. Bu zararl etki, organik maddelerin hidrofob (suyu iten) olmas ve bunlarn imentoda hidrate kristallerin olumasna engel olmas ile meydana gelir.
Ayrca, betonun renk deiimine neden olabilir. Kmr ve benzerlerinde olduu gibi bazlar ierek beton yzeyinde patlamalar oluturabilir..
165
AGREGA
Daha ok ince agregalarda bulunabilen organik madde varl renklendirme deneyi ile anlalr. 1 lt suya 30 g NaOH konulmak suretiyle hazrlanan sodyum hidroksit eriyii, bir cam eprvetin 100'nc taksimatna kadar doldurulan agregann zerine dklr.
Eprvet 160 'nc taksimatna kadar doldurulur ve iindekiler dklmeyecek ekilde alkalanr.
Yap Malzemesi Dersi
166
AGREGA
Bundan sonra 24 saat hareket ettirilmeden beklenir. Bu sre sonunda eriyiin ald renge gre u sonular kartlr:
Eriyik Rengi Renksiz veya ok hafif sar Safran sars Belirgin krmz Belirgin kahverengi PA naat Mhendislii Blm
Organik Madde Hi yok veya ok az var Az miktarda var Var ok var
Agregann Kullanm Kaliteli beton retiminde kullanlabilir Normal iler iin uygun nemsiz ilerde kullanlabilir Kullanlmaz
Yap Malzemesi Dersi
167
AGREGA
Agregalarda Kil, Silt ve Dier nce Maddelerin Bulunmas
63 Mikron ELEK ANALZ (MAX. %4) OLUMSUZ

ADERANSI ZAYIFLATIR SU GEREKSNMN ARTTIRIR LENEBLRL ARTTIRIR KILCAL BOLUKLARI TIKAR
DK DAYANIM
OLUMLU
Yap Malzemesi Dersi
168
AGREGA
63 Mikron Islak Elek Analizi
Yap Malzemesi Dersi
169
AGREGA
63 Mikron Islak Elek Analizi
63 Mikron elein stnde kalan malzeme Pu arlnda, Toplam malzeme P arlnda ise, nce madde miktar U yzde olarak Yandaki forml ile hesaplanr:
P Pu U= 100 P
170
AGREGA
Betonun dayanmn azaltan bu tanelerin orann saptamak iin laboratuarlarda ve antiyelerde yaplabilecek deiik deneyler vardr. Belirli miktar malzeme alnarak, kurutulur ve tartlr. (P0) nce agrega belirli hacimdeki bir kaba konur ve zerini kaplayacak ekilde su dklr. Kap 15 saniye bu ekilde sarslr. Sonra ince agrega tabakasnn stndeki su boaltlr. Bu su iinde kolloidal taneler bulunduundan bulanktr. Kaba tekrar su koyularak deney tekrarlanr. Bu ileme, boaltlan su berrak oluncaya kadar devam edilir. Bu durum elde edilince kaptaki ince agrega 110C de kurutulup, tartlr. (P1) bulunan arlk ise kil ve silt oran aadaki ekilde hesaplanr:
P0 P1 P0
171
AGREGA
Ayrca, ince agrega iinde bulunabilecek silt ve kil miktar malzemeyi zel ekilde su altnda 63 m kare gzl elekten eleyerek de saptanabilir. TS 706 EN 12620, bu elekten geen tane miktarnn 0-4 mm,1-4 mm, 2-8 mm 4-63 mm tane snflar iin, srasyla arlka en fazla % 4, %3, %2 ve % 0.5 olabileceini belirtir.
Yap Malzemesi Dersi
172
AGREGA
Agregalar bazen demir oksit ve demir slfit taneleri ierebilir. Bu taneler, beton yzeylerinde ho olmayan lekelenmelere neden olabilir.
Agregadaki betonda lekelenme problemi yaratan tanelerin varl, agregalar kireli su ierisine sokup, renk deiimini inceleyerek de anlalabilir. Agrega iinde lekelenme problemine yol aan taneler var ise, 5 ila 10 dakika iinde mavi-yeil jelatin gibi bir kelti olumakta ve hava etkisine maruz kaldnda hzla kahverengiye dnmektedir.
173
Yap Malzemesi Dersi
AGREGA
Agregalarda Salam Olmayan Elemanlarn Bulunmas
Agregalar iine karabilen, kmr ve linyit taneleri, fosil ve deniz hayvanlar kabuklar, deiik yumuak taneler, ayrm ist taneleri gibi hafif maddeler bu gruba girer. SALAM OLMAYAN ELEMAN KUM R AGREGA
1.0 KL TOPAKLARI 1.0 KMR VE LNYT YUMUAK TANELER --YEN AYRIMI AKMAK TAI --PA naat Mhendislii Blm Yap Malzemesi Dersi
0.25 1.00 5.00 2.00

174
AGREGA
Betonarmeye zarar veren Maddeler
KLOR YONU VARLII ( % 0.2 ) SLFAT ER ( % 1 ) (BART DIINDA)
Yap Malzemesi Dersi
175
AGREGA
Agregalarn Tanmas ve Depolanmas
Beton retimi iin uygun olan veya zellikleri slah edilmi agregann; ocaklarda, beton santrallerinde ve antiyelerde ynlar halinde depolanmasnda iki konuya dikkat etmek gerekir:
1. Agrega gruplar karmamal ve kirlenmemelidir. 2. Agrega, stoklar oluturulurken ayrmamaldr.
Yap Malzemesi Dersi
176
AGREGA
Yap Malzemesi Dersi
177
AGREGA
Yap Malzemesi Dersi
178
AGREGA
Yap Malzemesi Dersi
179
AGREGA
Yap Malzemesi Dersi
180
AGREGA
Yap Malzemesi Dersi
181
AGREGA
Yap Malzemesi Dersi
182
YAPI MALZEMES
SU
2007 - BAHAR
SU
TEORK FORMLLER SU MKTARININ EN UYGUN DEER (BOLOMEY, VB.) TABLOLAR MHENDSLK NSEZS, DENEYM DENEME - YANILMA
a) MKTARI
b) SUYUN KALTES TEMZ, LEBLR, BERRAK, KOKUSUZ. KUYU SULARI VB. KUKULU SULAR DENEYLER
DENEYE!
KMYASAL FZKSEL, MEKANK

Yap Malzemesi Dersi
184
YAPI MALZEMES
KATKI MADDELER

2007 - BAHAR
KATKI MADDELER
YURT DIINDA KATKISIZ BETON RETM ENDER! DKKAT EDLECEK HUSUSLAR:
KATKI MADDELER LA DELDR. KT HAZIRLANMI BETONU DZELTMEZ.
KATKI MADDELER HER TP MENTO, AGREGA VE GRANLOMETRS N AYNI SONUCU VERMEZ. YAN ETKLERN ARATIRMAK GEREKR. K VEYA DAHA FAZLA KATKININ AYNI BETONDA BRBRLER LE UYUMU KONTROL EDLMELDR.
Yap Malzemesi Dersi
186
KATKI MADDELER
Yap Malzemesi Dersi
187
KATKI MADDELER
KMYASAL MNERAL
KMYASAL KATKI MADDELER

PLASTKLETRCLER(AKIKANLATIRICILAR) NORMAL AKIKANLATIRICILAR SPER AKIKANLATIRICILAR YEN NESL HPER AKIKANLATIRICILAR PRZ HIZLANDIRICILAR (ACCELERATORS) PRZ GECKTRCLER (RETARDERS) HAVA KATKILARI (AIR ENTRAINING AGENTS) SU GERMSZLK KATKILARI, RTRE NLEYCLER VB.
188
KATKI MADDELER
Kimyasal Katk Maddeleri
H: Priz hzlandrc (ilk priz 1-3.5 saat; son priz >1 saat erken) G: Priz geciktirici (ilk priz 1-3.5 saat; son priz >1 saat ge) A: Karm suyunu azaltc (%5-10) (<1 saat erken; <1.5 saat ge) AH: Karm suyunu azaltc ve priz hzlandrc AG: Karm suyunu azaltc ve priz geciktirici YA: Karm suyunu yksek (>%12) miktarda azaltc YAG: Karm suyunu yksek miktarda azaltc ve priz geciktirici Hava Srkleyici Katklar
Yap Malzemesi Dersi
189
KATKI MADDELER
S/= 0,40 S/T= 0,29 %1,9 katk ilavesi
(toz arl)
Yap Malzemesi Dersi
190
KATKI MADDELER
Mineral Katk Maddeleri
Karm suyu gereksinmesi artar lenebilme, pompalanabilirlik artar, ayrma ve terleme azalr Donma-zlme direnci erken yalarda azalr A-S-R reaksiyon riski azalr Hidratasyon ss azalr Rtre artar KMYASAL Etkilere dayankllk artar. (Slfat Etkisi vb.) Mekanik zellikleri deitirir.
191

Agraga Ün

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Agraga Ün

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

YAPI MALZEMES

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

Hafif (zayf) agregada krlma

Doal agregal betonda ara yzeyden krlma

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Kum: 4 mm ile 63 m akl: 63 mm ile 4 mm

Silt: 63 m - 2 m Kil: 2 m alt

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

akl agregal beton

Krmata agregal beton

Yrd. Do. Dr. Hayri N

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N

PA naat Mhendislii Blm

Yap Malzemesi Dersi

Yrd. Do. Dr. Hayri N