KAHRAMANMAR ST MAM NVERSTES MHENDSLK FAKLTES NAAT MHENDSL BLM MALZEME BLM FNAL SINAVI ADI: SOYADI: NO:

A GRUBU A-(% 15) Aadaki boluklar doldurunuz. 1-Metallerin zellikleri byk lde .. baldr. 2-Birim hacimdeki atomlarn saysn bulmak iin atomlarn dizili biimi ilebilinmesi gerekir. 3-Malzemelerin i yapsnn olumasnda ana etken olan . , elektron yaplarndan kaynaklanr. 4-Bir arada bulunan atomlarn d kabuundaki . .. etkileerek daha .., dolays ile daha karal bir dzen oluturma eilimi gsteririler ve sonuta ..oluur. 5-Elektronlar etrafnda belirli yrngeler zerinde srekli hareket halindedir ve belirli .. ..sahiptir. 6-Bir enerji dzeyinde bulunan bir elektrona yeterli enerji verilirse, . .. seviyeye atlayabilir. 7-..modeline gre kararl bir yapya sahip olan H atomunda elektron bir kre zerinde dairesel yrnge hareketi yapar ve belirli enerji dzeyine sahiptir. 8-Atomlaras ba kuvvetleri atomlar bir arda tutarak olutururlar. 9-Malzemelerin mukavemeti, elektriksel ve sl zellikleri byk lde . baldr. 10-Balar kuvvetli olursa elastisite modl, mukavemet ve grime scakl yksek, . dk olur. 11-Atomlar birbirine elektron vererek, elektron alarak veya .. elektriksel ykl hale gelirler. 12-Metallerin tm .. yaplara, gazlar, svlar, canlar, plastiklerin ou ve baz ar hzla soumu metaller yapya sahiptir. 13-Malzemelerin i yap ynnden farl olan ksmlarna..denir. 14-Suda.ba oluur. 15-yonsal ba. nitelikli olup boyutta etkilidir. B-(% 10) Aadaki sorularda doru cevaba D, yanl olana Y yaznz. (.) 1-Ahap anizotrop bir malzemedir. (..) 2-Metallerde akma dayanmn bulmak iin % 0.2 deformasyonun elastik blgeye paralel izilerek OY ekseninde kestii nokta bulunarak belirlenir. (..) 3-Atomlarn YMK olan HMK den daha skdr. () 4-Atomik dizilimde en nemli kusur olarak bo nokta kusuru olarak bilinir. (..) 5-Termoplastik malzemeler kovalan yapl ve apraz ba yaptklarndan tekrar kullanm mmkn deildir. (..) 6-NaCl nin iyonsallk derecesi 1 dir. (..) 7-yonsallk derecesi arttka iyon ba kuvveti artar. (..) 8-Atomlar veya molekller iinde elektronlar asimetrik dalrsa art ve eksi elektriksel yk merkezleri akmaz ve bunun sonucunda dipol oluumu, zayf balar veya van der waals kuvvetleri oluur. (..) 9-Atomlar aras ba koparmak iin gerekli kuvvete kohezif kuvvet denir. (..) 10-Elastisite modl bir malzemede bir birim ekil deitirme iin uygulanacak moment olarak tanmlanr. C-(% 10) Aadaki sorular cevaplaynz. 1-Atomlar aras balar nelerdir? 2-Atomlar aras balar neler etkiler? 3-Malzemelerin zellikleri neler baldr? 4-Malzemeleri snflandrnz. 5-Kristal yap kusurlar nelerdir? 6-Amorf yap nedir? Hangi malzemeler amorf dur? 7-Plastik ve elastik ekil deitirme nedir? ekille anlatnz. 8-Sertlik nedir? Hangi yntemlerle bulunur? 9-Korozyon nedir? Mekanizmay anlatnz. 10-Durabilite nedir? rneklerle aklaynz. D-(% 10) Aadaki sorular cevaplaynz. 1-Atomlar aras kuvvetleri ekille gsteriniz. 2-Atomlar aras ba enerjisini ekille anlatnz. 3-Kenar dislokasyonlarn ekille gsteriniz. 4-eliin ekmede gerilme-deformasyon ilikisini iziniz. 5-Gevrek malzemelerde gerilme-ekil deitirme grafiklerine rnekler veriniz. 6-eliklerde karbon oranna gre gerilme-ekil deitirme grafiini iziniz. 7-Snek bir malzemenin gerilme-ekil deitirme grafiini iziniz. 09.11.2009 Snav Sresi 90 dakika

8-Kayma etkisinde gerilme-ekil deitirme grafiini iziniz 9-Tek noktada etkili eilme etkinsi ekille gsteriniz. 10-Vicker sertliinin ekli ve hesap ilemini ekille gsteriniz. E- (% 10) Aadaki sorularn matematiksel ifadesini yaznz. 1-Kohezif kuvvet. 2-Ba enerjisi. 3-Hook kanunu. 4-Atomsal dolgu faktr. 5-Kayma gerilmesi. 6-Poison oran. 7-ekme deneyinde ubuun sneklii. 8-Tokluk. 9-Beton gibi gevrek malzemelerde basn ile ekme arasndaki ifade. 10-Sertlik ile mukavemet arasndaki iliki. F- (% 10) Aadaki sorularn rakamsal ifadesini yaznz. 1-%8 karbonlu elik 800 santigrat derecede stldktan sonra 1 gnde, 1 saatte ve 1 saniyede olmak zere ayr hzla soutulacak olursa, mukavemet yaklak. Orannda farkl deerler alr. 2-Avagadro says.. 3-Valans elektron says arttka ba enerjisi, dolaysyla ergime scakl da artar. rnein 1 valans elektronla N ann ergime scakl 98 oC iken valans elektronu olan Fe nin ergime scakl ..dr 4-Genelde kohezif mukavemetler deneyle bulunan mukavemetlerin yaklak . kat kadardr. 5-Hacim merkezli kbik yaplarn ADF si.. dir. 6-eliin bileimi ve balar ayn kald halde sl ilemle sertlik ve mukavemet. Kat artrlabilir. 7-eliin elastisite modl aliminyumun. Kat kadardr.. 8-Basit ekme halinde akmay oluturan maksimum kayma gerilmeleri eksenle. A yapan eik dzlemde etkilidir. 9-Beton kplerin basn dayanmlar silindirlerden %...... kadar fazladr. 10-Gevrek malzemelerde basit eilme deneyi yapmak iin deney parasnn boyu yksekliinin en az .kat olmaldr. G- (% 10) Aadaki ifadeleri tanmlaynz.. 1-Anma: 2-Koordinasyon says: 3- Termoset: 4-Kovalan ba: 5-Kristal yap: 6-Faz: 7-Elastik ekil deitirme: 8-Sneklik: 9-Eksantometere: 10-Rezilyans:. H- (% 10) aadaki sorular cevaplaynz. 1-Snmenin uygulama asndan nemi nedir? 2-Malzemelerde boluk trlerini aklaynz hangileri su geirimlii asndan daha nemlidir? 3- Boluklu malzemelerde doyma derecesi nasl belirlenir? 4-Geirgenlik deneyi nasl yaplr? 5-Betonda karbonatlama ve donat korozyonuna etkisini aklaynz. 6-Lineer polimerlerin molekl yapsn ve ierdikleri ba trlerini yaznz. 7-Betonun mukavemetini etkileyen faktrler nelerdir? 8-imentonun ana bileenleri nelerdir? 9-Kompozit malzemem nedir? 10-Elektron bulutu nedir? K-(%5) 1-Betonun snme-zaman grafii 2-Beton silindir numunenin yklemem sonras grnm 3-Malzemelerde plastik davran 4-Atomlar aras zayf-gl balardan Elastisite modlnn hesabnn grafii 5-Silikon ve oksijen atomlarnn yapt kristal yapnn ekli

Muhendislik Gerilmesi (MPa)

L-(%5) 60 mm boyunda bir malzemeye ait ekme-uzama diyagram yandaki gibi elde edilmitir. Bu malzemenin kesiti 6x6mm2dir. a) Ka N yk uygulandnda plastik ekil deitirme (Akma) balar? b) Elastik Modl ka MPa?

700 600 500 400 300 200 100 0

% uzama

M-(%5) ekilde 10x10x10 cm kp bir elemana 1000 kgf kuvvet uygulanyor. Yklemem sonras boyutlardaki deiim verildiine gre E ve yi bulunuz.

10 cm 10 cm 10 cm
nce

p=1000 kgf 9.9 cm

10.4 cm p=1000 kgf 9.9 cm

Sonra

1-YAPIYA 2-ATOM YARIAPI 3- ATOMLARASI BA KUVVETLER 4-VALANS ELEKTRONLARI- DK ENERJ 5-ATOM EKRDE-ENERJ DZEYNE 6-BO BR ST ENERJ 7-BOHR 8-YAPIYI 9-YAPIYA 10-ISIL GENLEME 11- PAYLARAK 12-KRSTAL- AMORF 13-FAZ 14-KOVALAN 15-KRESEL 16-YNL

KAHRAMANMAR ST MAM NVERSTES MHENDSLK FAKLTES NAAT MHENDSL BLM MALZEME BLM FNAL SINAVI ADI: SOYADI: NO: 09.111.2009 Snav Sresi 90 dakika

B GRUBU A-(% 15) Aadaki boluklar doldurunuz. 1-Ba kuvvetleri kuvvetli ve balar olmak zere iki trldr. Kuvvetli balar genellikle atomlaras elektron alverii veya elektron alverii veya elektron, zayf balar ise atomlar veya molekller iinde elektronlarn .. dalndan kaynaklanan . .. sonucu oluur. 2-Atomlaras ba kuvvetleri koparmak iin gerekli Fc kuvvetine . .. denir. 3-Atomlaras ba kuvvetleri uzakla bal olup . kuvveti niteliindedir ve uzaklk arttka artar, ilk hale geri dnnce . olur. 4-Enerji ukurunun derinlii malzemenin mukavemeti, elastisite modl, ergime scakl ve .. ile yakndn ilgilidir. 5-Atomlaras uzakla etkiyen etkenler: scaklk, iyonsallk derecesi, kovalanlk derecesi ve .. . 6-Bir atoma teet birinci derecede komularn saysna . . denir. 7-Malzemelerin zellikleri ba trne, ba enerjisine ve . . byk lde baldr. 8-Atomlarn kristal sistemlerdeki dizili biimine gre . yapy olutururlar. Kpn her kesinde birer atom ve merkezde bir atom bulunur ve ke atomlar merkez atoma teet ise bu tr kafes yaplara. .. . 9-Birim hcrenin kelerinde birer ve yzeylerin merkezinde de birer atom varsa bu tr kafes yaplara.. . .. 10-Elmasta.ba oluur. 11-ki atom arasnda kovalanlk derecesi arttka birbirini daha kuvvetli ve dolays ile aralarnda uzaklk .. 12-Kovalan balar .. ba niteliindedir. 13-Malzemelerin i yap ynnden farl olan ksmlarna..denir. 14-Suda.ba oluur. 15-yonsal ba. nitelikli olup boyutta etkilidir. B-(% 10) Aadaki sorularda doru cevaba D, yanl olana Y yaznz. (.) 1-Metal izotrop bir malzemedir. (..) 2-Metallerde akma dayanmn bulmak iin % 0.2 deformasyonun elastik blgeye paralel izilerek OX ekseninde kestii nokta bulunarak belirlenir. (..) 3-Atomlarn YMK olan HMK den daha doludur. () 4-Atomik dizilimde en nemli kusur olarak kenar dislokasyonlardr. (..) 5-Termoset malzemeler kovalan yapl ve apraz ba yaptklarndan tekrar kullanm mmkn deildir. (..) 6-Al203 n iyonsallk derecesi 2/3 tr. (..) 7-yonsallk derecesi arttka erime scakl artar. (..) 8-Atomlar veya molekller iinde elektronlar asimetrik dalrsa art ve eksi elektriksel yk merkezleri akmaz ve bunun sonucunda dipol oluumu, zayf balar veya van der waals kuvvetleri oluur. (..) 9-Camlar amorf malzemedir. Yksek frn crufu da ani soutulursa amorf yapl olur. (..) 10Gevrekmalzemelerde, dk gerilmeler altnda gerilme deformasyon erisi tersiniridir. C-(% 10) Aadaki sorular cevaplaynz. 1-Sneklik nedir? rnekle anlatnz. 2-Tokluk nedir? ekille anlatnz. 3-ekme deneyinde deney parasnn zelliklerini ekille anlatnz. 4-Kp ve silindir numunelerdeki basn dayanm deerlerini ve nedenlerini aklaynz. 5-Eilme dayanm nasl bulunur? ekille anlatnz. 6-Tek ve iki nokta yklemesiyle eilme hesabn karlatrnz. 7-Atomlar aras balar ile malzemelere uygulanan d kuvvetler arasndaki ilikileri anlatnz.. 8-Poison oran nedir? Nasl bulunur? 9-Elastisite modln etkileyen faktrler nelerdir? 10-Gevrek malzemelerin basn dayanmn etkileyen faktrler nelerdir? D-(% 10) Aadaki sorular cevaplaynz. 1-ekme etkisinde eksenel ve yanal ekil deitirmeyi ekille gsteriniz. 2-Gevrek malzemelerde mukavemet artrma ilemlerini ekille anlatnz.

3-Kenar dislokasyonlarn ekille gsteriniz. 4-Sabit bir gerilmenin belirli bir t sresinde uygulandktan sonra boaltlrsa, elastik, plastik ve viskoelastik davran ekille gsteriniz. 5-Ykleme boaltma hallerinde gerilme-ekil deitirme grafiklerine rnekler veriniz. 6-Snme erilerini iziniz. 7-Geveme nedir? ekille anlatnz. 8-Hook ve Newton cismini ekille gsteriniz. 9-Maxwell cisminde snme ve gevemeyi ekille gsteriniz. 10-Brinnel sertliinin ekli ve hesap ilemini ekille gsteriniz. E- (% 10) Aadaki sorularn matematiksel ifadesini yaznz. 1-Gevrek malzemelerde basn ile ekme arasndaki iliki. 2-ki noktada ykl basit kirite eilme etiksinde moment ifadesi. 3-Kayma modl. 4-Giriftin gerilme denklemi. 5-Newton cismi. 6-Maxwell cisminin snmesi. 7-Porozite ile kompozite arasndaki iliki. 8-Agregalarda su emme oran. 9-Demir karbon alamlarnn snflandrma ifadeleri. 10-Etilen. F- (% 10) Aadaki sorularn rakamsal ifadesini yaznz. 1-Brinnel sertlik lmnde 10 mm apl, bilye,kg ykle 30 sn sreyle uygulanr. 2-Malzemelerinin poison oran genellikle arasndadr. 3- Karbon oran %2 ye kadar olan eliin elastisite modl 4-Genelde kohezif mukavemetler deneyle bulunan mukavemetlerin yaklak . kat kadardr. 5-Yzey merkezli kbik yaplarn ADF si.. dir. 6-Standart beton silindir numunelerin boyutlar 7-Beton numunelerin krlmasnda yklemem hzolmaldr 8-Yorulma erilerinin en karekterisitik blgesitekrar saylar arasndadr 9-Mikro boluklar, klcal boluklar.. ve makro boluklar. 10-Ahap yksek yksek zgl mukavemete (mukavemet/zgl arlk) sahiptir. Bu oran elikte iken ahaptacivarndadr. G- (% 10) Aadaki ifadeleri tanmlaynz.. 1-Gerilme: 2-Tokluk: 3- Termoplastik: 4-yonik ba: 5-zotrop: 6-Artk gerilme: 7-arpma mukavemeti: 8-Gevrek krlma: 9-Yorulma: 10-Rlakasyon: H- (% 10) aadaki sorular cevaplaynz. 1-Termoplastikler stlnca yumuar oysa termosetler yumuamaz nedeni nedir? 2-Plastik ekil deitirmenin nedeni nedir? 3- Kristal yap ile amorf yapya rnek vererek aklaynz. 4-Eilme deneyinde elastisite modl nasl hesaplanr? 5-Betonda pasivasyon nedir? Nasl bozulur korozyon nasl olur? 6-Teorik mukavemetle deneysel mukavemet arasndaki byk farkn nedeni nedir? 7-Tane byklnn mukavemet etiksini aklaynz. 8-Snek malzemelerde krlma nasl olur? 9-Kaba agregalarn zgl arlklar nasl bulunur? 10-Camlar snflandrnz.

K-(%5) 1-Betonun gerilme-deformasyon grafii 2-Beton silindir numunenin yklemem sonras grnm 3-Malzemelerde elastik davran 4-Silikon ve oksijen atomlarnn yapt amorf yapnn ekli 5-Plastik davranan malzemelerde yk-deformasyon grafii

Muhendislik Gerilmesi (MPa)

L-(%5) 70 mm boyunda bir malzemeye ait ekme-uzama diyagram yandaki gibi elde edilmitir. Bu malzemenin kesiti 6x6mm2dir. a) Ka N yk uygulandnda plastik ekil deitirme (Akma) balar? b) Elastik Modl ka MPa?

700 600 500 400 300 200 100 0

% uzama

M-(%5) ekilde 10x10x10 cm kp bir elemana 1000 kgf kuvvet uygulanyor. Yklemem sonras boyutlardaki deiim verildiine gre E ve yi bulunuz.

10 cm 10 cm 10 cm
nce

p=1000 kgf 9.9 cm

10.4 cm p=1000 kgf 9.9 cm

Sonra

1- ZAYIF BALAR- ASMETRK - ELEKTRKSEL KUTUPLAMA 2-KOHEZF (TEORK) MUKAVEMET 3-YAY - SIFIR 4-ISIL GENLEME 5-KOMU ATOMLARIN SAYISI 6-KOORDNASYON SAYISI 7-ATOMLARIN DZLNE 8-KAFES - HACM MERKEZL KBK KAFES 9- YZEY MERKEZL KBK KAFES 10-KOVALAN 11-EKERLER-AZALIR

P=1000 kgf

P=1000kgf =
l/2=0.2cm

1000 10*10

E= long=
10cm 1000 kgf

= l l0 d d0

10 = 250 kgf/cm2 0.04 = 0.4 10 -0.1 10 =0.04

lat=

= -0.01

=-

-0.01 0.04

= 0.25

a) Diyagramda Akma gerilmesinin 400 MPa olduu grlmektedir. a= Fa ise F=a.A0=400.36=14400 N yk uygulanrsa malzmede kalc ekil deitirme balar. A0 grebilirsiniz. Buna gre elastik modl E=

b) Akma gerilmesinde iken % uzama=0,5 yani birim uzama e=0,005 olduunu diyagramdan

a 400 = =80000 MPa dr ea 0,005

c) Diyagramda muhendislik gerilmesi muh =600MPa dr muh= Fmax ise Fmax=600.36=21600 N yk bulunur A0 Fmax olduuna gre As son kesit alann bulmak lazm. As

Gerek ekme gerilmesi ger= l0.A0=ls.As dan As=

l 0. Ao ancak ls deerini de bilmek gerekir. ls

Bunun iin max ekme gerilmesinde iken malzemede % 3 lk bir uzama yani 0,03 birim uzama gereklemitir. e= ls l0 l 80 ise 0,03= s den ls=82,4 mm bulunur. imdi l0 80 l 0. Ao 80.36 da yerlerine konursa As= =34,95mm2 bulunur ls 82,4 Fmax 21600 da yerine konursa ger= =618 MPa bulunur. As 34,95

As=

ger=

d) Max ekme gerilmesinde iken muh % uzama= %3 (yani muh birim uzamas e=0.03) Gerek birim uzama eger=ln(ls/l0)=ln(82,4/80)=0,029 (yada =%2,9) e) Toplam %uzama oran =%5 Kopma uzama oran = %4,5 olduunu diyagramdan aka grebilirsiniz.