Professional Documents
Culture Documents
Muzaffer enel
EKM-KASIM 2011
26 Kasm 2011
2 KAM E-BLTEN 1
B
gerekletirdik.
trmalar Merkezinin yeni etkinliklerinden biri olan Kresele Kuramsal Baklar toplant dizisinin ilk konuu, eletirel uluslararas ilikiler ekolnn saygn isimlerinden Prof. Dr. Ken Booth oldu. Booth ile Theory of the World Security (Cambridge University Press, 2007) isimli kitab, uluslararas ilikiler teorisi ve disiplininin geleceine dair olduka verimli bir toplant
nsanlk dnyay deitirmek gibi bir kaygya sahipse, ncelikle gcn nasl bir kavram olduunu anlamal
te byle bir srete eletirel teori, dnyadaki deiimi anlamada kapsaml bir dnce biimi sunuyor. Horkheimerdan neo-Gramscian okula kadar eletirel teorinin statkoya ve kurumlara meydan okuduuna ahit olduk. Bu, nemli bir duru. Ancak eletirel teorinin bizatihi g kavramn incelemeden ya da onunla hesaplamadan bir teori kurmas ok zor. Bu anlamda Ken Booth, kendi teorisini seviyede kurar: transandantal teori, pr teori ve pratik teori. Booth geleneksel teorilerin aksine transandantal teori ile insan sosyolojisi kavramn tartmaya balar. Bununla insann karmak kurumlar kurma ve ynetebilme kabiliyetinin olduunu, snrl olmadn ve kendisi iin potansiyel zgrlk alanlarnn olduunu kabul eder. Pr teori seviyesine geldiimizde artk mevcut teorilerin sorunlar ile beraber eletirel teorinin ne yapmas gerektiini tartr. Bootha gre
EKM-KASIM 2011
eletirel teori, mevcut kurumlardaki sorunlarn ne olduunu ortaya karmal ve bunlar eletirmeli. Pratik teori seviyesinde ise Booth yeni bir kavramsallatrmaya giderek emancipatory realism kavramn ortaya koyar. Bootha gre realizm g ile ilikili insanlara ihtiya duyar. Bu zamana kadar birok topyada var olan insan, g ile iliki kurulmadan tanmland. Bu anlamda Booth insanln dnyay deitirmek gibi bir kaygs varsa, ncelikle gcn nasl bir kavram olduunu anlamas gerektii tezini savunur. Bootha gre tarih, realist teorilerin anlad anlamda sabit ve duraan deildir; tarih boyunca radikal deiimler olmutur ve bundan sonra da olacaktr. lerleme konusunda da olduka pozitif bir dnceye sahip olan Booth, Norveli bir airden yapt alntyla insann imajinatif bir yannn olduunu ve tam da bu sebeple geliimi yine kendisinin ortaya karacan savunur. Eer bir ey mevcut ise ayn zamanda mmkndr cmlesi ile bu geliimi tanmlayan Booth, lerleme mmkndr ancak zorunlu deildir ifadesiyle ilerlemeci deil, ini-klar olan bir tarihsel geliimden bahseder.
nemli kavramsallatrmalarndan biri olan emancipatory realism ifadesindeki emancipatory kavramnn eitli seviyelerle uyumlu bir siyasal proje nerebileceini savunan Booth, bu kavramn fazlasyla Avrupa-merkezci bir alglamaya yol atn ifade etti. Kavramdan den zgr olmak anlamn karan Bootha gre ekmek, zgrlk ve bilgi kelimeleri tam anlamyla bu kavram tanmlar. Ekmek, maddi tatmini ve zgrlk, siyasal mcadele alann tanmlarken, bilgi ise doru sylemeyen hkmete kar bir zgrlk alan oluturur. Bu perspektifte ortaya konacak dncelerin insan gerekliinin merkezinde olduunu savunan Booth, entelektellerin bu dnceleri deitirmeye almak konusunda sorumluluk sahibi olduklarn vurgular.
4 KAM E-BLTEN 1
ceki dnemlere kyasla daha fazla gndemde. Ancak uluslararas ilikiler uzmanlar bu sorunlarla yeterince uramyorlar. Oysa artk, uluslararas ilikileri dolayl olarak ilgilendiren konular yerine kresel ynetiim sorunlar, kresel savan nasl nlenebilecei, uluslararas etkileimin nasl gelitirilebilecei ve ulus-devletlerin egemenlik sorunu gibi uluslararas ilikileri dorudan ilgilendiren konular almak gerekiyor. Boothun bu nemli deerlendirmelerinin ardndan program, uzun ve keyifli bir soru-cevap blmyle devam etti. Bu nemli toplanty karp da merak edenler, aadaki linke yklenen videodan konumay izleyebilirler. http:/ bisav.org.tr/merkez.aspx?module=yuvarlakmasaayrinti&dizi=1&alt urid=80&menuID=9_6_80&merkezid=6&yuvarlakmasaid=876 http://bisav.org.tr/merkez.aspx?modu le=yuvarlakmasaayrinti&dizi=1&altturid=80&menuI http://bisav.org.tr/merkez.aspx?module=yuvarlakmasaayrinti&dizi=1&altturid=80&menuID=9_6_80&merkezid=6&yuvarlakmasaid=876 D=9_6_80&merkezid=6&yuvarlakmasaid=876 http://bisav.org.tr/merkez.aspx?module=yuvarlakmasaayrinti&dizi=1&altturid=80&menuID=9_6_80&merkezid=6&yuvarlakmasaid=876
EKM-KASIM 2011
KTSAT KONUMALARI - 5
26 Kasm 2011
6 KAM E-BLTEN 1
Endstri ilikilerindeki yeni yneliler, daha serbest ve esnek emek piyasasna doru kayyor
Yeni gelien endstri ilikilerinde interdisiplinerlikle birlikte istihdam ilikilerindeki insan kaynaklar ynetimi anlaynn da deiim geirdiini ifade
konuu Krklareli niversitesi Rektr Prof. Dr. Mustafa Ayka oldu. Ayka Endstri likilerinde Paradigma Deiimi ve Yeni Yneliler balkl sunumunda endstri ilikilerinin gelien ierii, kreselleen dnyada ortaya kan benzerlikler ve farkllklar, bu dnm inceleyen temel dnceler gibi alan iinde olduka nemli tartmalara deindi. Endstri ilikileri sistemini etkileyen d evre faktrlerindeki dnmn nemini vurgulayan Ayka, emek piyasas, kurumsal kuvvetler ve g dengelerinin bu deiimin unsurlar olduunu ifade etti.
eden Ayka, kreselleme ile birlikte bir dnmn baladn iddia eden tezler ile byle bir dnmn olmadn iddia eden tezleri ayr ayr analiz etti. Bu erevede, Aykaa gre, endstri ilikilerinin ana karakteristiindeki deimeler grupta toplanabilir: dominant retim tr, endstri ilikilerinin dominant zellii ve szlemelerin niteliindeki deiimler. Bu deiimleri sanayilemenin balangc, sanayiktisat Konumalarnn kasm ayndaki leme dnemi ve sanayi tesi dnem olarak grupta ele alan Ayka, bu gruplardaki deiimin ii sendikalarnn gc, sendikalama oran, snf bilinci, alan tr, alma biimi, temel rnler gibi kavramlar eitli dzeylerde etkilediini syledi. Genel olarak bu deien kavramlarn hem kresel hem de yerel anlamda kurumlarn rollerinde, bireylerin artan neminde ve endstri ilikilerinin yeniden yaplanmasnda nemli deiimler meydana getirdiine dikkat ekti. Soru-cevap blmnde ise bu yaanan deiimin yeni yneli biimleri, iktisat dncesi perspektifinden deerlendirildi.
EKM-KASIM 2011
ORTADOU KONUMALARI - 4
2 Kasm 2011
Arap Baharnn lk Demokratik Deneyimi: Tunus Seimleri Hasan Ksebalaban Muzaffer enel Ufuk Uluta
8 KAM E-BLTEN 1
EKM-KASIM 2011
O
rneini analiz ettiler.
zisi kapsamnda Arap Baharnn lk Demokratik Deneyimi: Tunus Seimleri bal altnda stanbul ehir niversitesinden Hasan Ksebalaban ve Muzaffer enel ile SETA aratrmaclarndan Ufuk Uluta, gzlemci olarak grev aldklar 23 Ekimde yaplan Tunus seimlerine ilikin izlenimlerini paylatlar. lkenin farkl blgelerinde sandk balarnda grevlendirilen konumaclar, farkl siyas gruplarla yaptklar grmeleri ve Tunustaki genel siyas atmosferi olduka nemli ve dikkat ekici ayrntlara da yer vererek anlattlar. Ayrca hem Ortadoudaki deiim srecini hem de bu deiimin balang noktas olan Tunus
10 KAM E-BLTEN 1
Tunus, dier Arap lkelerine bir model olamaz, ama ilham kayna olabilir
Ufuk Uluta, konumasnda dorudan seimlere ve partilerin seim propagandalarna odakland. Nahdann btn seim srecinde AK Partinin seim stratejisini kullandn belirten Uluta ilgin bir ayrnty da aktard: AK Partinin seim kampanyasn yrten kii Nahdann, CHPninkini organize eden kii de Tunusun en sekler partilerinden lerici Demokratik Parti (PDP)nin seim propagandasn yrtt. Nahdann oy potansiyelinin gerekte %50nin zerinde olduunu belirten Uluta, taraflarn uzlamayla bu oy orann -sralamay deitirmeyecek ekilde- makul bir seviyeye ektiklerini de iddia etti. Arap Baharnn ilk demokratik seimlerinin yapld Tunus, Ulutaa gre Msr ve Libyadan ok farkl; bu nedenle dier Arap lkelerine bir model olamaz, ama ilham kayna olabilir.
Konumaclarn sunumlarnn ardndan soru-cevap faslyla devam edilen programda Trkiye-Tunus ilikileri ile Tunus seimlerinin Ortadoudaki hareketlilie etkileri tartld. Konumaclar bundan sonraki srete Trkiyenin hem iktisad hem de siyas olarak Tunusta etkili bir aktr olacan ifade ettiler.
EKM-KASIM 2011
11
TEZAT
26 Ekim 2011
12 KAM E-BLTEN 1
Tezin teorik erevesini kurgularken AByi makro bir alan olarak dnp Trkiyedeki siyas partileri de mikro bir alan olarak ele alan Ermaan temelde teoriden yararlanm: (i) entegrasyonist ve genilemeci teoriler, (ii) transformasyon teorileri, (iii) evre teorileri. Tezinin ikinci blmnde Avrupa-Trkiye ilikilerinin tarihsel ve siyasal neminden bahseden Ermaan, bu ilikinin 19. yzylda Tanzimat srecine kadar geri gtrlebileceini dile getirdi. Kendi almasnn daha ok son on yllk srece odaklandn belirten Ermaan, tezinin kavramsal tanmlamalarn yapt. Buna gre Avrupadaki dnrler, AB phecilii kavramn kat phecilik (ABnin neredeyse btn kurumsal ve dnsel yapsna kartlk) ve yumuak phecilik (ABnin baz politikalarna veya kurumsal ileyiine eletirel yaklam) olarak ele almakta. Ancak mevcut literatrn Trkiyeye uymadn, lkemizde AB destekilii - AB kartl - AB phecilii eklinde ayr tutum olduunu belirten Ermaan, yeni bir kavramsallatrmaya giderek zellikle Trkiye rneinde hareketli phecilik kavramn nerdi. Trkiyede siyas partilerin AB pheciliini CHP, MHP ve AK Parti rnekleri zerinden inceleyen Ermaan, her partinin de farkl sebeplerle farkl oranlarda pheci davranlar sergilediklerini dile getirdi. CHPyi genel olarak Evet ama diyen bir parti olarak tanmlayan Ermaana gre bu pheci tavrn ardnda temelde sebep var: Birincisi, parti iindeki farkl gruplarn AB pheciliinin parti politikasna yansmas. kincisi, 2002den bu yana ana muhalefet partisi olmas sebebiyle iktidar partisinden farkl bir sylem gelitirme istei. ncs, ABDnin model ortaklk olarak Trkiyeyi gstermesi ve ABnin bu erevedeki rolnden CHPnin duyduu rahatszlk.
nulduu TEZAT toplantlarnn ekim ayndaki konuu Dr. smail Ermaan oldu. Ermaan, Almanyada Erfurt niversitesi Max Weber Kltr ve Sosyal Bilimler Yksek almalar Merkezinde tamamlad Trkiyede AB phecilii: CHP, MHP ve AK Partinin Tutumlar balkl doktora tezi zerinden AB phecilii kavramna teorik ve pratik almlar getirdi. Doktora tezinin Almanyada yazlmas ve tezin veri ksmnn Trkiyede ok farkl kesimlerle yaplan mlakatlara dayanmas bu almay farkl klan en temel zelliklerdendi. Konumasna Tansu illerin En ge 1998de tam yeyiz sz ile balayan Ermaan, AB yelik srecinin Avrupada ve Trkiyede her daim pheci ve kart eilimleri bir arada barndrdn ve bunun da aslnda normal saylmas gerektiini dile getirdi.
EKM-KASIM 2011
13
MHPnin genel olarak Onurlu yelik slogan erevesinde AB politikasn gelitirdiini syleyen Ermaana gre bu partinin Trk ve Turanc ideolojik duruu AB pheciliinin en temel sebebini tekil ediyor. Buna ek olarak Krt milliyetiliine Avrupann verdii destek ve muhalefet partisi olmas da MHPnin AB pheciliinin dier sebepleri arasnda yer alyor. Ermaan, AB destekisi bir parti olarak tanmlad AK Partinin iindeki AB pheciliini ise, CHPdeki gibi konjonktrel deil, daha yapsal nedenlere balyor: slamc, muhafazakr ve milliyeti dncelerin varl. Ermaana gre, iktidar partisi olarak AByi destekleyen AK Parti, nemli konularda bu pheci yaklamlarn etkisiyle eletirel bir tutum taknabiliyor. Ermaan, konumasnn son blmnde genel olarak Avrupadaki ve Trkiyedeki pheci argmanlar sralad. Avrupa balamnda AB kurumlarnn, AB yesi lkelerin ve AB kamuoyunun farkl phecilikler gelitirdiklerini dile getirdi. Kurumsal olarak, Trkiyenin yelii iin yaplacak muhtemel bir
referandumu, hazmedememe sorununu, Kbrs ve imtiyazl ortaklk gibi sorunlar pheci argmanlar arasnda sralad. ye lkeler arasnda zellikle Almanya ile Fransann pheciliine deinen Ermaan, Angela Merkel ile Nicolas Sarkozynin birbirinden farkl alardan bu phecilii beslediklerini belirtti. AB kamuoyunda da Hz. Muhammedin karikatrleri ve Papann Trkiye ile ilgili aklamalar zelinde grld gibi deien tonlarda bir phecilik olduunu syledi. Ermaan tarih, siyas, jeopolitik, iktisad ve din argmanlarn Trkiyede AB pheciliini dorudan etkilediini ifade etti ve bunlar tek tek ayrntlandrd. Sonuta Ermaana gre AB phecilii, sadece bir i sorun olarak deil, darnn da etkisiyle ekillenen karlkl bir sre olarak geliti. Trkiyedeki phecilik, kartlk ile destekilik ynnde deien hareketli bir yapya sahip olduundan, bazen rasyonel bazen de olduka duygusal tezlerle dile getirilegeldi.
14 KAM E-BLTEN 1
http://bisav.org.tr/merkez.aspx?module=panelayrinti&menuID=6_6&merkezid=6&panelid=43 http://bisav.org.tr/merkez.aspx?module=panelayrinti&menuID=6_6&merkezid=6&panelid=43
PANEL
Oturum Bakan
Lokman Gndz
Konumaclar
M. brahim Turhan
Serkan zcan
(Vakfbank Ba Ekonomisti)
Ahmet imenolu
EKM-KASIM 2011
15
ASYA KONUMALARI 10
12 Ekim 2011
16 KAM E-BLTEN 1
byk kapmann Afrika ktasnda yaandn belir terek sz Kaddafiye ve Libyaya getirdi: Libya halkn, onlar katledecek tirandan korumak adna, ngiliz-Fransz ittifaknn gayretiyle ve Arap Birliinin de desteiyle, BMde uua yasak blge ilan edildi; ama bundan sonra ka bin Libyal hava bombardman sonucu hayatn kaybetti, ka evlerini terk etmek zorunda kald? Kalanikoflu genler devrim yapyor sya Konumalar toplant digrnts uluslararas medyaya verilirken, kameralarn ardnda Avrupa meneli zel Kuvvetler tarafndan Libya tam yedi aydr bombalanyor ama dnyadan buna kar t kmyor... Naqvi, bu srete uluslararas medyann baz lkelere odaklandn, bazlarn ise es getiini hatrlatt ve Bahreynde nfusun %70i muhalefet olarak nitelendiriliyor ve bastrlyor. Ama hi bu lkede rejimin muhalifleri bastrmasyla ilgili herhangi bir haber veya fotoraf gryor musunuz uluslararas medyada? diye sordu. Bu noktada blgedeki aktrlerin rolleri zerinde duran konumac, zellikle Suudi Arabistann mezhep aylklarn kayarak oynad roln blgedeki istikrarn nndeki en byk engellerden biri olduunu belirtti ve ekledi: Suudi Kral, ekonomik krizle bouan Amerikan ynetimine Bize karmayn, kararmz kendimiz vereceiz diyerek halkna 135 milyar dolar yadrd ve Suudileri susturdu. Yemeni kontrol altna almamza, Bahreyndeki asker mdahalemize karmayn; zaten Irakta yeterince bamz arttnz diyerek Krfezde ve monarinin hkm srd lkelerde herhangi bir rejim deiikliinin nn almaya alt Naqvi, Suriyeyi nceki dalgalardan (Msr ve Tunustan) ayr deerlendirmek gerektiini, orada yeni bir oyunun sahnelendiini ifade etti. Bear Esedin reform yapmasna frsat verilecek mi? Yoksa byk bir bask m uygulanacak? Veyahut suikasta m urayacak? Birka ay sre verilse ve rahat braklsa reform ya-
zisinde misafir ettiimiz Hindistann nde gelen gazetecilerinden Saeed Naqvi, Hindistan ve Arap Bahar balkl bir konuma gerekletirdi. Dnyann pek ok lkesine gidip dorudan alanda aratrmalar yapan, gzlemlerde bulunan, siyasler ve akademisyenlerle mlakatlar yapan bir gazeteci olarak konumasnda, Ortadoudaki pratik tecrbeleri nda daha ziyade Arap Baharnn grnmeyen yzne deindi; kresel medyann ve dier iletiim kanallarnn olaylar nasl arpttna ve ynlendirdiine dikkat ekti.
EKM-KASIM 2011
17
pacan tahmin ediyorum, yoksa bu iin sonu nereye varacak bilemiyorum. dedi. Suriyenin blgesel denklemde ne kadar kritik olduuna da Suriyeyi ektiniz mi ABD-srail-Suudi Arabistan ekseni karsndaki ran-Suriye-Hizbullah-Hamas ekseni ker ifadesiyle dikkat ekti. Blge zerinde oynanan oyun nasl sonulanacak bunu bilemeyiz; ama Arap dnyasnn bir daha asla eskisi gibi olmayaca, deiimin geri dndrlemez olduu aikr diyen Naqvi, Arap Bahar srecinin bahar olup olmadndan phe duyduunu ifade etti; Pakistandan Afganistana, Kosovaya kadar dnyann hlihazrda farkl blgelerinde yaanan birok gelimenin aslnda birbirleriyle ve Ortadouda yaananlarla dorudan balantl olduunu szlerine ekledi.
SSCBnin knn ardndan Hindistann ABD ve srail ile ilikilerini gelitirmeye yneldiini, Arap dnyas ile ilikilerinin ise gerilediini, ancak ok sayda Hintli iin bir i kaps olan Krfez lkeleri ile ilikilerin iyi olduunu syledi. Hindistann Arap Bahar srecinde ok yava hareket ederek deiime karlk vermekte geciktiini ve blgedeki karlarn giderek kaybettiini belirtti. te yandan Trkiyenin kresel bir oyuncu olarak sahneye kn byk bir merakla takip ettiklerini szlerine ekledi. Naqvinin konumasnda arlkl olarak Arap Bahar srecinde medyann oynad role deinmesi nedeniyle konunun Hindistan boyutu geri planda kald. Ancak konumacnn Temmuz 2011de yaynlanan The Arab Spring & India: Promises and Challenges balkl makalesi konuyla ilgili olduka nemli bir alma niteliinde. Bu makaleye http://www.observerindia.com/cms/sites/orfonline/modules/orfdiscourse/attachments/od_v_9_1311139967049.pdf http://www.observerindia.
http://www.observerindia.com/cms/sites/orfonline/modules/orfdiscourse/attachments/od_v_9_1311139967049.pdf com/cms/sites/orfonline/modules/orfdiscourse/
linkinden
18 KAM E-BLTEN 1
Talha Kse
(stanbul ehir niversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararas likiler Blm retim yesi)
Konumaclar
Burhanettin Duran
(stanbul ehir niversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararas likiler Blm retim yesi)
Ceyda Karan
http://bisav.org.tr/merkez.aspx?module=panelayrinti&menuID=6_6&merkezid=6&panelid=44
Mensur Akgn
Fehim Tatekin
(Radikal gazetesi yazar)
EKM-KASIM 2011
19
Vefa Cad. No 41 34134 Vefa stanbul 0212 528 22 22 / 801-802 www.bisav.org.tr kam@ bisav.org.tr
Deerlendirme: Kadir Temiz Editr: Z. Tuba Kor Fotoraf: Cemil Akgl Kresel Aratrmalar Merkezinin faaliyetlerinden haberdar olmak iin web sitemizde yer alan yelik formunu doldurabilirsiniz.
http://bisav.org.tr/register.aspx?module=kayit&men uID=1&menuName=register
20 KAM E-BLTEN 1