GİRİŞ:

Bu ödev, Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği A.B.D.

bünyesinde Prof. Dr. Enver Aydın KOLKISA danışmanlığında Şule ERDİLMEN
tarafından hazırlanmıştır.

İÇİNDEKİLER

1.Etkinlikler

1.1. ETKİNLİK VI Ders kitaplarından yararlanma

1.2. ETKİNLİK VII Grup çalışmaları
1.3. ETKİNLİK VIII Çalışma yapraklarının hazırlanması ve kullanılması
1.4. ETKİNLİK IX Değerlendirme ve kayıt tutma
1.5. ETKİNLİK X Test hazırlama, puanlama, analiz
1.6. ETKİNLİK XI Öğretimde benzetimlerden yararlanma
1.7. ETKİNLİK XII Dersi planlama ve etkinlikleri sıraya koyma
1.8. ETKİNLİK XIII Okul deneyimi çalışmalarının değerlendirilmesi

2. Değerlendirme
1.1. ETKİNLİK VI DERS KİTAPLARINDAN YARARLANMA

Ders kitapları öğretimin vazgeçilmez araçlarıdır. Aşağıdaki tabloda Selma

YAVUZ’un ders kitaplarını kullanma analizi ve ders kitabını işleyiş basamaklarının
analizi bulunmaktadır.

Ders Kitabı Kullanma Yöntemi Analizi

Bilgisi yok, Bilgisi var,
Bu uygulama hakkında hiç örneğini başarı
görmedim. uyguluyor.
ile

Kitaptan edinilecek bilgiyi bulmaları için

yönlendirme
Kitapta verilen bilginin içeriği uygun olduğunda
tablo halinde özetlemelerini isteme
Kitapta verilen bilginin içeriği uygun olduğunda
şema halinde özetlemelerini isteme
Verilen bilgileri sıralayarak veya gruplayarak bir
düzene koyma
Metinden belli başlı kilit kelimeleri çıkararak
tamamlamalarını isteme

Ders Kitabı Kullanma Basamakları

Basamaklar Eksikleri Kullandıkları

Strateji Belirleme Ders kitabı kolay ulaşılır Öğretmen kılavuz
bir kaynak olduğu için kitabından dersi işliyor.
kullanıyor. Öğrencileri sürekli
etkinlik kitaplarını
yönlendiriyor
Dersle ilgisi olan metin Metinler MEB onaylı Metinleri öğrencilere
seçimi kitapların içinde standart. okutarak derse katılımı
Ek metin arayışı içinde sağlıyor. Sorular soruyor.
değil.
Sınıftaki işlem Yolu Klasik yöntemi uyguluyor. Öğrencilerin tanıdık
olduğu bu yöntem,
etkinliğe katılımı
hızlandırıyor.
Kitaba Giriş Sayfa numarasını Genellikle o sayfa
söylüyor. Merak öğrencilerin önünde hazır
uyandırmıyor. bekliyor. Bu disiplinli
olduğunu gösterir.
Öğrencilerin çalışma Grup çalışması ya da eşli Öğrenciler bireysel
şeklini belirlenmesi çalışmalara yer vermiyor. çalışıyor.
Sürecin nasıl kontrol Öğretmen rehber değil Kitaba bağlı sorular
edileceği yönetici konumunda. sorarak geri dönüt alıyor.
Ders sonunda grup Grup çalışması yapmıyor. Sınıf iklimi hiç
çalışmalarının etkisi bozulmuyor.
Öğrencilerin Öğrencilerin kendilerini Sözlü pekiştireçler
Değerlendirilmesi ifade etmeye pek kullanarak öğrencilerin
fırsatları yok. özgüvenlerini arttırmayı
ihmal etmiyor.

Bence ders kitabı verimli bir kaynak ve milli eğitimin hedefleri açısından
büyük önem taşır. Çünkü belki makamların titiz çalışmaları ile
hazırlanmıştır. Bir çok kaynağın eğitsel yönü şüphe götürürken, ders
kitapları amacına hizmet edecek şekilde tanzim edilmiştir. Ders kitabını
inceledikten sonra gördüğüm kadarıyla alanımda ders kitabını kullanırken
en çok uygulamaya koyacağım metot Kitapta verilen bilginin içeriği uygun
olduğunda tablo halinde özetlemelerini istemedir.
Kitap kullanımı için örnek

Çalışma Öğretmenin Öğrencinin Takip

stratejisi yaptığı yaptığı işlemi

1 •Ders kitabından bir metin Aranan bilgiyi bulmak İçin Sonuçlan

Edinilecek seçilmesi veya metnin
bilgiyi bu amaçla bir metin yazılması taranması, bulunanlar gruplar
belirleme ♦Öğrencilerin metinde neyi tartışılarak
görüş birliği sağlanmaya arasında
paylaşma
bulmaya
çalışacaklarının belirtilmesi. çalışılması,
bilginin ne olduğunun ve öğretmen
Örneğin,
bir yapının kısımları ve bunların belirlenmesi ile
tartışma
işlevleri.
tarihi bir olaydaki eylemlerin
sırası
♦Öğrencilere, metnin ve
yapacakları
gösteren işi
açıklamaların verilmesi

2 Bilgiyi ♦Özetlenecek bilginin aranıp Metnin okunarak bilginin Sonuçları

bulunacağı bulun-
Tablo metnin seçilmesi veya yazılması ması, bu bilgiden gruplar
halinde * Bilgiyi özetleyecek tablonun yararlanarak
tablonun tamamlanması arasında
paylaş ma ve
özetleme tasarlan-
ması ve öğrencilere yardım için öğretmen ile
bu tab-bazı başlıklarının yazılması
lonun ., tartışma.
-Metnin kopyası ile birlikte, Tablodaki
hazırlanan
tablo örneği ve öğrencilerin başlıklar ve
yapacakları
işleri gösteren açıklamaların kapsamları
öğrencilere
verilmesi üzerinde
anlaşma
3 Bilgiyi «Yapılacak çalışmayla ilgili bir Şema veya şekilde gerekli Doğru ad
metin ile verme
şema veya şekil veya şemanın seçilmesi adlandırmaları yapmak konusunda
şekil için metnin
♦ Şekil veya şemadaki yazıların kullanılması gruplar
halinde bir kısmının
veya tümünün silinip çıkarılması Öğretmenle
özetleme ♦Öğrencilere, metin, şekil veya anlaşır
şema ile
ilgili açıklamanın verilmesi

4 Verilen ♦Bir dizi bilgi içeren bir metnin Her grupta bütün Son şekil
seçilmesi basamakları
bilgileri ♦Metinde, bilgi dizisindeki her (bölüm) içeren tam birer tartışılır ve
sıralama basamağınkısmın yeniden
anlatıldığı takım Gruplarda bunlar
vardır. en
iyi sıra
veya yazılması
kısımların ve bu
birbirinden ayrılması doğru konur
sırasına üzerinde
anlaşılır
düzene ♦Öğrencilere, metnin
koyma kısımlarının vebelirten
yapacaklarını ne
açıklamanın verilmesi
5 Metnin *Bir metnin seçilmesi Öğrenciler parçayı Öğretmen
okurlar.
verilen ♦Seçilen metnin, boşluklara uyabilecek metindeki
kısmını
tamamlaya anlaşılmasmdaki
öğrencilerin güçlükgöz
yetenekleri ve sözcükleri
düşünür ve tartışırlar, yerler
için önerilen
rak
bütünlük Önünde
tutularak, her yedinci, anlaşma
sağlanınca bunlarla metni kelimeleri
sağlama dokuzuncu veya çıkarılması
onikinci sözcüğün tamamlarlar sınıfla birlikte
suretiyleyazılması
yeniden gözden
♦Öğrencilere, hazırlanan metnin geçirir
ve ne ya- belirten açıklamanın
pılacağını
verilmesi
1.2. ETKİNLİK VII GRUP ÇALIŞMALARI

Bu haftaki gözlemimizin amacı derslerinizde grup çalışmasının kullanımı yoluyla

öğretim etkinliklerinizin nasıl zenginlik kazanacağının farkına varmamak.
Grupların nasıl oluşturulacağı ve ne tür etkinliklerin gerçekleştirilmesinin
beklendiğine karar vermek, bu kararlar doğrultusunda çalışmalara yön
verileceğinden önem taşır.

Grup çalışmalarında dikkat edilecek hususlarla ilgili titizliği

Yapmıyor Yapıyor
Dikkat edilecek hususlar
Her grupta akademik açıdan birbirine yakın özellikte
öğrencilerin yer almasına dikkat etmeliyiz.

İş bölümü gerekiyorsa sorumlulukların birbirine yakın

güçlükte olması önem taşır.

Grup üyelerinin her birinin üzerine düşen sorumluluğu

yerine getirip getirmediği denetlenmelidir.

Grup çalışmasının hangi zaman diliminde

gerçekleşmesinin beklendiği açıklanmalıdır.

Grup Çalışmalarında öğrenci öz değerlendirme formu uygulanabilirdi.

GRUP ÇALIŞMASI GÖZLEM FORMU

Grup Çalışmasına Geçiş :

Her gruptaki öğrenciler kendi gruplarına bir isim koydu .
Gruplar öğretmen tarafından rasgele seçildi .
Grup çalışmasına geçiş konusunda hiçbir sorun yaşanmadı .Sınıf
düzeni ders öncesinde tenefüste öğrenciler tarafından yapıldı .

Yapılması İstenen Çalışmalar :

Yapılması istenen çalışmalar çok basit bir yapıya sahipti .Öğrencilerin
seviyesinin çok altında çalışmalardı . Ama öğretmen arkadaşımız bu
çalışmaları öğrencilere harita kullanımın insanoğlunun en eski sosyal
işlemlerinden biri olduğunu göstermek için yaptırdığı için yerinde bir
uygulama yapmayı seçmiş .Bu etkinliğin öğrenci seviyesinin altında olması
da gayet normaldir .

Sorunlar :
Sınıf içerisinde öğrenciler etkinliğin basitliği karşısında biraz
adaptasyon sorunu yaşadılar .Gruplar arasında küçük çaplı konuşmalar
yaşandı .

İzleme :
Öğretmen arkadaşın gruptan gruba geçişi grupların başarısıyla ters
orantılıydı.Bir grup başarılı ise onları yanında az kalıyor .Başarısız olanların
aksaklıklar yaşan grupların yanında daha fazla kalıyordu.Oturma düzeni
bakımından bütün sınıfa hakimdi .

Gruplarda İç Örgütlenme :
 6 numaralı grup : Öğrenciler grup içerisinde tartışmalar yapıyor Her
birey kendi fikrini öne sürüyor .En sonunda yapılan çalışma hep birlikte
tekrarlanıyor ve özellikleri grup sözcüsü sınıfla paylaşıyordu .
GRUP ÇALIŞMASI ÖZ DEĞERLENDİRME FORMU ÖRNEĞİ

Birlikte çalışma becerilerinizi gözlemleyerek aşağıdaki her bir madde için

grubunuzu en iyi ifade eden seçeneği işaretleyiniz. Alt kısımda yer alan ifadeleri
grubunuza göre tamamlayınız. Düşüncelerinizi grup arkadaşlarınızla paylaşınız.

GRUPTAKİ ÖĞRENCİLERİN ADI-

GRUP ADI: SOYADI
GRUP NUMARASI:
ÇALIŞMANIN KONUSU:
TARİH:

ÖLÇÜTLER
DEĞERLENDİRDİĞİMİZ TUTUM VE
HER HİÇBİR
DAVRANIŞLAR ZAMAN ZAMAN
3 BAZEN 2 1
1.Araştırma konumuza birlikte karar verdik ve
aramızda iş bölüme yaptık
2.Grupta uyum içinde çalıştık
3.Araştırma planı hazırladık
4.Araştırmada bilgi toplamak için çeşitli
kaynaklardan yararlandık
5.Konu ile ilgili öne sürülen düşünceler sağlam
kanıtlarla desteklenmiştir. Elde edilen veriler
doğru olarak yorumlanmıştır. Konuyla ilgili
çelişkili açıklamalar yapılmamıştır.
6.Çalışmalarımızı tablo, grafik, şema ve
resimlerle zenginleştirdik.
7.Çalışmalarımızı etkili bir biçimde sunduk
TOPLAM PUAN

1.Grubumuzda problemler vardı. ………………………………………………

……………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
2.Grubumuz iyiydi.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………
3.Grubumuz daha iyi olabilirdi. …………………………………………………
…………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………
1.3. ETKİNLİK VIII ÇALIŞMA YAPRAKLARININ HAZIRLANMASI VE
KULLANILMASI

Etkinlik 8’ İn temel amacı sınıftaki bütün öğrencilerin derse katılımını sağlamada

etkili bir araç olan çalışma yapraklarının hazırlanmasını öğrenmenizi sağlamaktır.
Hazırlanması oldukça kolay olan bu araç zaman zaman işlem yaprakları, alıştırma
yaprakları veya çalışma kağıtları olarak da adlandırılır. Genellikle bir iki sayfadan
ibarettir. Öğretmen olarak yeri geldiğinde geleneksel öğretimde olduğu gibi
bilgiyi hazır olarak vereceksiniz; ancak öğrenciyi düşündürebilmek, kendi zihin
sınırlarını zorlayabilmek, öğrenmenin verdiği özgürlük hissini tattırmak amacıyla
küçük egzersizler yapmalarını sağlayan çalışma yaprakları derslerinize renk
katabilmeniz için en etkili araçlardan biridir.

Çalışma Yapraklarını uygulamada titizliği

Yapmıyor Yapıyor
Dikkat edilecek hususlar
Hazırlayacağı çalışma yaprağı yoluyla öğretmeyi ya
da pekiştirmeyi umduğunuz davranışın belirlenmesi
Davranışı öğrenip öğrenmediğini sergileyebilmek için
öğrenciden beklenen tepkinin şekli
Bireysel, grup veya eşleme çalışmalarından
hangilerinin kullanılacağı
Etkinliğe çalışma formu şeklinin verilmesi ve çalışma
yapraklarının hazırlanması
Hazırlanan yaprakların bir sınıfta denenmesi

Çalışma yaprağı uygulanırken sınıfta hazır bulunması

Çalışmanın değerlendirmesi için yeterince zaman

ayırması, sınıfla beraber özet yapılması

Başarılı bir çalışma kağıdında bulunması gereken özellikler;

• Öğrenciye ilginç gelmeli
• Çalışmada izlenen sıra uygun olmalı
• Çalışmalar yeterli uzunlukta olmalı
• Öğrencilerden neler istendiği açıkca yazılmalı
• Zaman iyi ayarlanmalı
• Çalışmalar anlaşılmalı
1.4. ETKİNLİK IX DEĞERLENDİRME VE KAYIT TUTMA
Değerlendirme eğitim sistemimizin önemli bir öğesidir. Öğrenci çalışmalarının
değerlendirilmesi yoluyla geri bildirim alınır. Değerlendirme süreci öğrenci için de
çok önemlidir. Değerlendirme, öğrenciye bulunduğu düzeyi ve eksikliklerini
bildirir. Öğrenciye kendi çabasını değerlendirmesi için imkan tanır. Bir öğretmen
olarak değerlendirme süreci konusunda etkili olmanız gerekecektir.
Değerlendirme sınavlara verilen notlar üzerinden olduğu gibi sınıf içi durum
gözlemleri ve sorulan sorulara verilen cevaplar üzerinden olmak üzere farklı
kaynaklar yoluyla da yapılır.

Değerlendirme yaparken
Değerlendirme Amacı İlgileniyor İlgilenmiyor
Öğrencilerin yanlışları düzeltilmeli
Öğrenme etkinliklerini giderici tedbirler için hazırlık
yapılmalı
Öğrenciler motive edilmeli
Ne kadar çaba harcadıkları hakkında bilgi sahip
olmak
Öğrencilere, velilere ve okula öğrencilerin gelişimleri
hakkında bilgi verilmeli
Ön değerlendirmedeki eksikler belirlenmeli
Çeşitli değişiklikler için gerekli bilgiye sahip olmalı

Değerlendirme Yöntemi Kullanmıyor Kullanıyor

Gözlem yapma
Soru yöneltme
Sınıf içi veya eve yazılı ödev verme
Sınav yapma
Kontrol listelerinden yararlanma

Değerlendirme Yeterli değil Yeteri kadar

Uygulamasında
Amacına uygun bir değerlendirme şekli seçerek,
uygulamasıyla ilgili plan hazırlıyor
Değerlendirmek istediği beceri, anlayış ve tutumları
açık ifade ediyor
Sonuçları ne şekilde kaydedeceğine karar veriyor
Kontrol listelerinden yararlanıyor
Etkinliklerine ve değerlendirme yöntemine uygun bir
kayıt tutma yöntemi seçiyor

Yeni müfredata temel teşkil eden yapılandırıcı yaklaşım Pıaget’in zihinsel gelişim
teorisi üzerine kurulmuştur. Bu yaklaşıma göre bilgi pasif bir şekilde değil bireyin
aktif etkileşimi sonucunda oluşur. Öğrencinin pasif değil aktif bir role sahip olduğu
bu yaklaşımda öğrenme öğrenci merkezlidir. Yapılandırıcı yaklaşım geleneksel
yaklaşımdan farklı bir öğretmen modeline ihtiyaç duyar. Geleneksel öğretme
metotları öğretmen merkezli iken yapılandırıcı modelde öğrenci merkezli öğretim
uygulanmaktadır. Ancak bu öğretmenin rolünün azaldığı anlamına gelmez, aksine
yapılandırıcı yaklaşımda öğretmen araştırıcı ve öğrenmeyi tetikleyici bir misyona
sahiptir. Öğretmen bu misyonu etkili şekilde yerine getirdiği ölçüde başarılı olur.
Yapılandırıcı yaklaşım öğretmenin rehberliğinde öğrencinin aktif katılımı yoluyla
ön bilgilerinin üzerine yeni bilgileri yapılandırması olarak özetlenebilir.
Öğrencilerin sürekli etkileşimde bulunduğu sınıf ortamında bilgi algılama ile
oluşur ve öğrenme öğretmenin sundukları ile sınırlı değildir. Öğretmen beyin
fırtınası, soru sorma gibi etkinlikler yoluyla ders işler, bilgiyi doğrudan vermez.

1.5. ETKİNLİK X TEST HAZIRLAMA, PUANLAMA, ANALİZ

Öğretmen olduğumuzda sınav yapmanın ve sonuçların değerlendirilmesinin hiçte

kolay bir iş olmadığının farkına varacağız. Bizden beklenen alanınızda ilginizi
çeken bir konuda hazırladığımız en az 10 en fazla 20 çoktan seçmeli test
sorusunu gözlem yaptığınız sınıflardan birinde uygulamak, puanlamak ve
sonuçları analiz etmekti. Ancak daha önce mazeretinden ötürü bir aya yakın
derslerini yapamayan Selma YAVUZ, bunu sıcak karşılamadı. Kendi uyguladığı bir
sınavı gözlemleyerek bu etkinliği yapmamı önerdi.

Bu etkinlik içerisinde işlediği ilk üç ünitedeki konularla ilgili bir test seçti
.Uygulama sınıfı olarak ta 7/B sınıfını seçti .Hazırlamış olduğu testte Seviye
Belirleme Sınavı için hazırlanan yaprak testlerden yararlandı ve işlediği ilk üç
üniteye eşit ağırlık vermeye özen gösterdi .Sınavda toplam 10 adet soru vardı .

Uygulamış olduğu bu testte öğrencilerin almış olduğu notlar aşağıdaki

gibidir :

50 , 50 , 50 , 60 , 60 , 60 , 60 , 60 , 60 , 60 , 70 , 70 , 70 , 70 , 70 , 70 , 70 , 70 ,
80 , 80 , 80 , 80 , 80 , 80 , 90 , 90 , 90 , 90 , 100 , 100

Öğrencilerin almış oldukları notların istatistiksel değerlendirmesini Selma

Yavuz’la beraber yaptık .Buna göre test sonuçlarının ;
• Mod : 70
• Ortanca : 70
• Aritmetik Ortalama : 1690 / 30 = 56,3
• Ranj : 100 – 50 =50
• Standart Sapma : Sx =22,1
Testte öğrencilerin genel olarak yapmış olduğu yanlışlar , 4 , 5 , 8 , 9 ve
10.sorulardır. Bu soruların gerektirdiği davranışlar öğrencilere sınav
sonuçlarından sonra tekrar anlatıldı .

Not : Bu bölümdeki ders notlarını öğrencilere vermiş olduğum sözden dolayı

isimlerle birlikte vermedim. Aşağıdaki tabloda bana yakın olan 5 öğrencinin
verdiği cevaplar yer almaktadır.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Her Öğrencinin
Toplam Puanı
Ayşe 1 1 1 1 0 1 1 0 1 0 7
Fatma 0 0 1 1 0 0 1 0 1 0 4
Sevil 1 0 1 1 0 1 1 0 1 0 6
Mehmet 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 8
Ali 1 1 1 0 1 1 1 0 0 0 6
Soru başına doğru cevap 4 3 5 4 2 3 5 1 4 0
sayısı

Yukarıdaki Tabloda 5 öğrencinin 10 soruya verdikleri cevapları ve aldıkları

puanları görüyorsunuz. Hücrelerdeki 1’ ler ilgili sütundaki test maddesinin doğru
cevaplandığı, 0 ise yanlış cevaplandığı anlamına gelir. Örneğin madde birin
cevabı A şıkkı olsun, A diyen öğrencilerin ilgili hücresine 1, B C D E diyenlere ise 0
yazmanız gerekmektedir. Satır toplamı öğrenci puanını ifade ederken, sütün
toplamları her soruya doğru cevap veren öğrenci sayısını verir.
1.6. ETKİNLİK XI ÖĞRETİMDE BENZETİMLERDEN YARARLANMA

Bu haftaki gözlemimizin amacı benzetim tekniğinden yararlanarak kimi olay ve

durumları sınıf ortamında canlandırarak öğretmek konusunda deneyim
kazandırmaktır. Benzetim yoluyla soyut kavramlar somutlaştırılırlar ve
öğrencilerin bilgilerini gerçek yaşamın benzer durumlarına uygulayarak deneyim
kazanırlar.

Benzetimlerden yararlanırken

Amaçlamıyo
Amacı r
Amaçlıyor
Benzetim yoluyla öğrenciler aktif öğrenmeye sevk edilmesi
Gerçekçi öğrenme-öğretme ortamlarında çalışma fırsatı
doğması
Öğrenciler işbirliğine yöneltilmiş olması
Önceden belli tek çözümü olmayan durumlarla
karşılaştıklarında nasıl davranacakları hakkında fikir edinmiş
olmaları.
Karar verme konusunda deneyim kazanmaları
Kullanımı Evet Hayır
Konusuyla ilgili yakın çevresinden örnekler veriyor
Bilgisayar destekli simülasyonlardan yararlanıyor.
Öğrencilerini benzetimlere teşvik ediyor.
Benzetim çalışmasında kendini geri plana çekiyor

Uygulayışı Yapmıyor Yapıyor

Hazırlık: konuyu seçiyor, plan hazırlıyor
Brifing(hazırlık): Benzetim hakkında bilgi veriyor,
kullanılacak materyali veriyor, merak edilenleri
cevaplıyor
Benzetim Gerçekleşirken: Gözleyerek not alıyor,
müdahale etmiyor
Brifing(sonuç): tartışma yapıyor, öğrenciler
genellemelere ulaşırken yardımcı oluyor
Takip: benzetimden önce ve sonra öğrencilerdeki
değişimleri izliyor
1.7. ETKİNLİK XII DERSİ PLANLAMA VE ETKİNLİKLERİ SIRAYA KOYMA

Etkinliğimizin amacı kendi seçtiğimiz bir konuda ders planı hazırlamamızdır. Tüm
ilgimle, bilgimle ve hevesimi katarak yeryüzünde yaşam ünitesini hazırladım.
Bu çalışmayı yaparken Konu Alanlı Ders Kitabı İnceleme Dersi İle ilgili
Notlarımdan yararlandım.
A. DERSE GİRMEDEN ÖNCE: Konu hakkındaki anahtar verileri topladım
Sınıf : 6
Ünite: 2 ( Yeryüzünde Yaşam)
Konu: Dünya’yı Kağıda Sığdırabilmek
Öğrenme Alanı :İnsanlar Yerler Çevreler
Kazanım:
• farklı ölçeklerde çizilmiş haritalar üzerinde konum ile ilgili kavramları
kullanarak kıtaların ve ülkemizin coğrafi konumunu tanımlar.
1. (ölçek değiştiğinde haritanın değişen özellikleri üzerinde
durulacak)
2. (konum ile ilgili kavramlardan kutup, ekvator, paralel ve
meridyen alınacak)
3. (Türkçe dersi, “okuma” öğrenme alanı)
4. (Matematik dersi, “oran- orantı” alt öğrenme alanı
Doğrudan verilecek beceri: Harita okuma ve atlas kullanma
*mekanı algılama
*sosyal katılım becerisi
*gözlem becerisi
Doğrudan verilecek değer: doğal çevreye duyarlılk
Atatürkçülük ile ilgili konular : Türkiye’nin dünya üzerindeki önemini
kavrayabilme
( Türkiye’nin Asya ve Avrupa kıtalarının birleştiği yerde
olduğunu belirterek,bulunduğu bölgede güçlü bir
devlet olduğu vurgulanacaktır
Kavramlar: Benzerlik ve farklılık, beşeri ortam, coğrafi konum, çevre, ekvator,
harita, kıta, kutup, meridyen, okyanus, ölçek, paralel, yön
Bu ünitede sırasıyla aşağıdaki kavramları açıkladım.
1. Benzerlik: ayırt edici olmayan özellik,Nitelik, görünüş ve yapı bakımından
bir başkasına benzeyen veya ona eş olan (şey)
2. Farklılık :ayırt edici olan özellik, aralarında fark bulunan, değişik, ayrımlı
3. Beşeri Ortam: İnsan yaşamına fizyolojik ve sosyal ihtiyaçlarının
giderilmesi için elverişli mekan
4. Çevre: Bir şeyin yakını, dolayı, etraf, Kişinin içinde bulunduğu toplumu
oluşturan ortam,
5. Yön: Belli bir noktaya göre olan yer, taraf. Bir şeyin belli bir noktaya
baktığı yan, Bir yere gitmek için izlenen yol, istikamet.
6. Harita: Yeryüzünün tümünün veya bir kısmının kuşbakışı olarak belirli bir
ölçeğe göre bir düzlem üzerine aktarılmasıdır. Ölçeksiz, kabataslak çizime
Kroki denir
7. Ölçek: Haritadaki küçültme oranıdır.
8. Coğrafi Konum: Bir yerin matematiksel ve özel konum, yükselti, yer
şekilleri vb. özelliklerine bağlı olarak ortaya çıkan Dünya üzerindeki
konumudur.
9. Paralel: Ekvatora paralel olarak 1º aralıklarla çizilen, Ekvator’dan
kutuplara doğru boyları kısalan, ancak aralarındaki uzaklık her yerde 111
km olan çemberdir
10. Ekvator: Başlangıç paralelidir. Dünya’yı Güney ve Kuzey yarımkürelere
ayırır.
11. Kutup: Yer yuvarlağının, Ekvator'dan en uzak olan yer ekseninin geçtiği
varsayılan iki noktasından her biri
12. Enlem: Dünya üzerindeki bir noktanın Ekvator düzlemine olan açısal
değeridir. Alçak, Orta ve Yüksek Enlemler olmak üzere üçe ayrılır.
13. Meridyen: bir kutuptan diğer kutba uzandığı var sayılan yarım çember
yaylardır.Boyları birbirine eşit, aralarındaki uzaklık Ekvatordan kutuplara
doğru azalır. İki meridyen arası zaman farkı her zaman 4 dakikadır.
14. Kıta: Yeryüzündeki altı büyük kara parçasından her biri, ana kara
15. Okyanus: Kıtaları birbirinden ayıran deniz, ana deniz
B. DERSE GİRİŞ / DİKKAT ÇEKME: öğrencinin hazır bulunuşluk düzeyini
öğrenmek ve konuya ısındırmak için hazırlık soruları sordum
1. Yönümüzü nasıl buluruz? Kaybolduğumuzda yön bulmamıza yardım eden
doğal kaynak hangisidir?
2. Hiç gitmediğimiz bir yerin bilgilerini nasıl öğreniriz? O yerin, iklimi bitki
örtüsü hakkında bilgileri öğrenebilir miyiz? Nasıl?
3. Daha önce hiç minyatür yada maket gördünüz mü? Bir nesnenin gerçeğini
örnek alarak birebir maketini yapmamız mümkün mü? Nasıl?
4. Dünya haritası üzerinde Türkiye’yi bulunuz, Türkiye haritası üzerinde
yaşadığınız kenti bulunuz.
5. Yaşadığınız kentin bir haritası var mı? İnceleyiniz.

C.ETKİNLİKLER : Sınıf içi ve sınıf dışı etkinliklerle öğrencilerin olgu-

kavram- genelleme zincirini kurmaları sağladım.

Etkinlik: 11-14 yaşa hitap eden bir üniteyi işlemek için sınırlı sayıda materyal
kullanımı, yalnızca algıda seçicilik gibi özel öğretim gerektiren öğrenciler için
değil tüm sınıf için en önemli “dikkat” problemlerinin kaynağıdır. Özellikle soyut
işlemden somut işlem dönemine geçen bu yaş grubu için manipülatif yöntemler
kullanarak irdelenen nesne, süreç yada kavramların farklı yapılarla
somutlaştırılması sağlanmalıdır. Öğretmen içi ve ders dışı etkinliklerle bireyin
algılama düzeyini yükselterek, çocuğun hafızasını açık tutmalı, etkinliğe seyirci
kalmasını engelleyerek/ sürece dahil ederek farkındalık düzeyini arttırmalı ve
keşfetmelerini sağlamalıdır.

Etkinlik Adı: Bana Odanı Anlat

Etkinliğin Amacı: krokinin önemini anlaması
Etkinliğin Kavramları: benzerlik ve faklılık, harita ölçek
Etkinliğin Becerisi: Mekanı algılama, gözlem (lejant bilgisi)
Etkinlik için gerekli malzemeler: Kağıt, kalem
Etkinliğin Yapılışı: öğretmen sınıfın krokisini çizerek örnek gösterir.
Öğrencilerden odalarını çizmeleri istenir. Semboller kutusu yapması istenir. Her
öğrenci arkadaşlarıyla kâğıtlarını değiştirerek krokide gördüklerini paylaşır. Eksik
yanları tamamlanır. Böylece her öğrenci kroki çizerek harita algısına sahip olur.

D. METİN: İşlenecek konuyu kapsayan üründür. Ders kitabından farklı

olarak bir metin hazırladım ve bu hazırladığım konu içersinden tablo
yapmalarını istedim.

Metnin Adı: Ağaç gövdesi ve gezegen

Metnin Ana Fikri: Haritalardaki ayrıntı düzeyini belirleyen orana ölçek denir.
Ana Fikre yardımcı düşünceler:
- Başarı, her zaman hoşa giden sonuçlar getirir.
- Merak ettiğimiz konularla ilgi önce araştırma yapmalıyız.
 - Araştırma yaptığımız konularla ilgili bilmediklerimizi öğretmenimize
sormalıyız
Kazanım: farklı ölçeklerde çizilmiş haritalar üzerinde konum ile ilgili kavramları
kullanarak kıtaların ve ülkemizin coğrafi konumunu tanımlar.
Metnin Ana Kavramları: Benzerlik, farklılık, İl, ülke, dünya, gezegen,
ölçek,harita, ayrıntı
Yardımcı terimler: tatil, ülke sınırı, buzul, çöl, liman, hava limanı, tarihi ören
yeri, mabet, turistik yerler
Beceri: Harita okuma ve atlas kullanma, gözlem

Dünya’nın ülkemizin veya şehirlerin haritaları niçin aynı büyüklükte değildir?

Ayşe yaklaşan bayram tatili için heyecanlanıyordu. Çok başarılı bir ders yılı
geçirmişti. Babası “böyle giderse harika bir bayram tatilini hak ediyorsun” diyerek
Ayşe’yi sevindirmişti. Annesi, tatilde bir başka şehre gidebileceklerini söylediği
günden beri Ayşe araştırma yapıyordu. Hemen ders kitabının arkasındaki haritaya
baktı. Ancak bunda ayrıntılar belli değildi. Karar vermesi için gideceği yer
hakkında daha fazla bilgiye sahip olması gerekiyordu. Atlasını incelemeye
başladı. Şehirlerin isimlerini görebiliyor, yüzey şekilleri hakkında bilgi
edinebiliyordu. Ayrıntılı bilgiye ulaşmak için internetin arama motoruna haritada
bulduğu şehirlerin isimlerini yazmaya başladı. “Niğde” valiliğinin resmi web
sitesinde il turizm haritasına erişti.
Ayşe’nin kafası çok karışmıştı. Çünkü Ders kitabın arkasındaki harita da bir nokta,
atlasında bir daire büyüklüğünde alan kapladığı belirtilen “Niğde” çok büyük ve
ayrıntılı bir şekilde çizilmişti. Coğrafi yapısı, Tarihi eserleri, önemli kaynakları ve
gezilip görülecek yerleriyle merak ettiği her bilgi vardı.
Bu üç haritadaki bütün bilgileri okuyarak aralarındaki farkı bulmaya çalıştı.

Farklar

İsimleri Farklı Dünya Fiziki Haritası Türkiye Fiziki Haritası Niğde Fiziki Haritası

Basıldıkları A3 A3 A3
Alan Farklı
Sayısal Farklar 1/250 000 000 1/250 000 1/25 000

İçerdiği Ülke sınırı Ülke sınırı İl sınırı

semboller Çin Seddi Nehir İlçe Sınırı
Farklı Mercan kaynakları Göl Göl
Sürekli buzul sınırı Çöl Irmak
Buzul Volkanik alan Milli park
Çöl Gümrük kapısı Tarihi ören yeri
nehir Liman Mabet
Bataklık Hava alanı Anıt
Hava limanı Suyu yetersiz Alan
Milli Park
Ayrıntı Ayrıntı az Ayrıntı normal Ayrıntı çok
Göstergeleri
Farklı

Çıkardığı bu tabloyu öğretmeniyle paylaşan Ayşe sordu;

- Öğretmenim bu üç haritada gösterilen ayrıntılar arasında neden bu kadar
çok fark var?
- Çünkü bu haritalar birbirinden farklı alanları kapsıyor. Bunu bir ağacın
gövdesindeki kabuklar gibi düşünebilirsin. Bu içi içe geçmiş halkalardan en
küçük olanı il haritası, sonra bölge haritası, sonra ülke haritası, sonra kıta
haritası, sonra dünya haritası ve bir gezegen haritası.
- Gezegen haritası mı?
- Evet Ayşe. Yaptığın bu üç karşılaştırmada Dünya üzerinde. Dünya’mızda
Uzayda yalnız değil. Ay ve Güneş gibi çeşitli gezegen komşuları var. Eğer
 bu verileri içeren bir haritayı incelersek yaşadığımız kenti değil ülkemizi
hatta kıtamızı bile bulamaya biliriz.
- Ama ben tatilimizi geçireceğimiz yere karar vermek için inceliyorum
haritaları. Uzayla ilgisi ne?
- Ayşecim, elbette tatil için uzaya gitmeyeceksen.
- Belki bundan yüz yıl sonra öğretmenim. Ben İnternetten Niğde’yi buldum.
Dünya haritası boyunda basılmıştı. Ve o ile özgü tarihi turistlik yerler küçük
sembollerle açıklanmıştı.
- Bu sembollere lejant denir Ayşe. Dünya haritasında Niğde’yi bulabildin mi?
- Hayır hakkında bilgi yoktu. Dünya haritasında da mercan kaynakları,
sürekli buzul kaynakları gibi alanların sembolleri vardı.
- Peki Türkiye haritasında Niğde’yi bulabildin mi?
- Tabiî ki buldum. Komşu iller hakkında bilgi aldım. Yaşadığım kentten oraya
hangi illeri görerek gideceğime baktım.
- Çok güzel Ayşecim. Bu verileri topladığımızda seninde tespit ettiğin gibi
ayrıntı gösterimlerinde bir farklılık görüyoruz. Bu faklılık yakınlaşama
oranından kaynaklanıyor. Ağaç gövdesindeki halkaları hatırlıyorsun değil
mi? En küçük halkaya il haritası demiştik. Ağacın özü olarak kabul
edebiliriz. Bir laboratuara götürüp incelersek ağaç hakkında en ayrıntılı
bilgiyi bize o öz, en küçük halka verir.
- Bir parça bütün durumu gibi.
- Evet Ayşe. İl haritasından daha ayrıntılı olanlarda vardır. Örneğin ilçe,
kasaba , köy haritaları gibi.
- Bir haritanın ne kadar ayrıntı gösterdiğini nerden biliriz öğretmenim?
- Küçülme oranlarından anlayabiliriz. Bir yerin gerçek uzunluğunun, haritaya
aktarılan uzunluğuna ölçek diyoruz. Büyük ölçekli haritalarda ayrıntı fazla,
küçük ölçekte ayrıntı azdır. Şimdi bir iki uç örnek verir misin bana?
- Gezegen haritasında ayrıntı az, ölçek küçük; il haritasında ayrıntı çok
büyük ölçek..

E. AMAÇ: Mevcut çalışmalar sonucu öğrencide ne gibi değişiklikler

olacağını düşündüm ve aşağıdakileri amaçladım.
Bilişsel ve Psikomotor amaçalar:
E.1 KONGİTİF (bilişsel) ALAN
E.1.a. Bilgi düzeyinde amaçlar:
prensipler/teoriler/tasnifler/ölçüler/olaylar hakkında bilgi sahibi olmaları
için bu soruları sordum
1. Harita nedir?
2. Ölçek nedir?
3. Ayrıntı nedir?
E.1.b. Kavrama düzeyinde amaçlar: kendi kelimeleriyle ifade
etmeli/teşhis etmeli örneklemelileri için bu soruları sordum
1. Haritada ölçek ne işe yarar?
2. Gezen haritasında yaşadığımız kenti neden bulamayız?
3. Günlük hayatımızda haritalardan nasıl yararlanırız?
E.1.c. Uygulama düzeyinde amaçlar: fikirleri, bilgileri, prensipleri
kullanmaları, değiştirmeleri, uygulamaları için bu soruları sordum.
1. Dünya Fiziki Haritasından: yaşadığınız kıtayı, ülkenizi ve ülkenizin ekvatora
ve kutuplara göre yerini tespit ediniz.
2. Türkiye Fiziki Haritasından: yaşadığınız ili,(varsa başka ilde yaşayan
tanıdıklarınızın yaşadığınız ille arasındaki illeri) dağlarını ovalarını ve
denizle bağlantısını harita kullanarak açıklayınız.
3. Türkiye Haritasından İzmir’den Iğdır’a ve Sinop’tan Hatay’a gitmek
isteyenlerin hangi yol güzergahını kullanmaları gerektiğini bulunuz.
E.1.d. Analiz etme düzeyinde amaçlar: Olayı, bilgiyi, fikri analiz eder,
ayırt eder, bütünüyle ilişkisini görür olmaları için bu soruları sordum.
1. Dünya fiziki haritasından illeri bulmakta zorlanıyor musunuz?
2. İl haritasından ülkeleri görebiliyor musunuz?
 3. Ayrıntı düzeylerine göre haritaları nasıl kullanırız?
E.1.e Sentez düzeyinde amaçlar: birleştirmeleri, tartışmaları, fikir ileri
sürmeleri için bu soruları sordum
1. Her harita da ölçek kullanmak gerekli mi?
2. Ölçeği belli olmayan haritalardan yararlanabilir miyiz? Nasıl?
3. Bir haritada yalnızca ölçeğin bulunması yeterli mi? Başka neye ihtiyaç
duyarız?
E.1.f. Değerlendirme basamağında amaçlar: destekler, savunuz, ayırt
eder, kıymet biçer olmaları için bu soruşları sordum
1. Ölçek çizmeden harita kullandığımızda ne gibi zorluklarla karşılaşırız?
2. Haritalardan günlük hayatımızda nasıl yararlanırız?
3. Atlasınızdan yararlanarak Türkiye’nin konumu hakkında neler
söyleyebilirsiniz?

E.2 PSİKO MOTOR ALAN: adele ve motor becerilerinin geliştirip

geliştirmediklerini öğrenmek için onları izledim.
E.2.a. Gözleme düzeyindeki amaçlar: gözler, işlem basamağına dikkat
eder
• Öğretmeni tahta da harita örneklerini karşılaşırken el hareketlerini ve
lejantı nasıl kullandığını izler.
• Yön kavramını merak eder.
• Öğretmeni en ufak bir çöpü yere atmadığı gibi her zaman temiz düzgün
giyindiğini ve çevreyi kirletenlere kızdığını fark eder.
• Türkiye’nin etrafını kaplayan denizleri dağları ve Türkiye’nin komşularını
görürür.
E.2.b. Taklit etme düzeyinde amaçlar: Direktifleri takip eder acemice
işlemi uygular
• Haritasından bildiği şehirleri bulmaya çalışır. Lejantı kullanarak sembolleri
anlamaya çalışır.
• Güneş’in sadece bir ısı ve ışık kaynağı olmadığını anlar. Doğduğu ve battığı
yerlere dikkat eder.
• Kendinden küçük sınıfa devam eden öğrencileri çevre duyarlılığı konusunda
uyarmaya çalışır.
• Türkiye’nin önemi hakkında daha fazla bilgi toplama eğilimindedir.
E.2.c. Pratik Yapma düzeyinde amaçlar: işlemin tamamını ya da bir
kısmını alışkanlık edinceye kadar tekrarlar
• Harita ve atlas okuma becerisi gelişmiştir.
• Güneş’e bakarak yönünü bulabilir.
• Çevreyi kirletmez. Temiz ve düzgün giyinir.
• Lejantı kullanarak Türkiye ve yakın komşularıyla ilgili geniş bilgi dağarcığını
edinmiştir, bildiklerini akanlarıyla her fırsatta paylaşacak kadar özgüveni
gelişmiştir.
E.2.d. Yeni durumlara uyum sağlama: işleme kendi yorumlarını katar.
• Daha önce hiç karşılaşmadı bir harita çeşidiyle (maden
yatakları,jeomorfoloji,yatırım haritası.. vb.) güçlük çekmeden kavrayabilir.
• Gölge boyuna ve yönüne göre saati tahmin eder.
• Bir sivil toplum örgütünden yararlanarak çevre bilincini aşılamak için
okulunda temsilcilik faaliyetlerini yapmaya yeltenir. Kulüp kurar, kulüp
organizasyonlarına aktif katılır.
• Dış gelişmelerle ilgili haberleri izlediğinde, “Türkiye’nin sahip olduğu
önem”den dolayı diğer ülkelerle ilişkilerimizin aşamalarını tahmin eder.
Fikir ileri sürer, tartışır.
F.ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME öğretmen konu ile ilgili rehberlik görevini
tamamladıktan sonra öğrencilerden geri dönüt almalıdır. Bende
aşağıdaki soruları sordum ve birkeç yayın evinin testlerini uyguladım.
Yorumlama Düzeyi Açık Uçlu Soru
Kıta ve okyanusların ortak özelliklerini yazınız
Ekvator ve meridyenler arasında nasıl bir ilişki vardır?
Harita kullanmayı biliyor musunuz? Haritalarda bulunması gereken
unsurlar nelerdir?
Dünya üzerinde Türkiye’nin bulunduğu konum ne gibi özel durumlara
sebep oluyor? Yorumlayınız.
Bilgi Düzeyi Kapalı uçlu Soru
Yön nedir? Tanımlayınız
Kutuplar Ekvatorunun ne yönündedir?
Haritalardaki küçültme oranına ne denir?
Doğru Yanlış
Ekvator: Başlangıç paralelidir. Dünya’yı Güney ve Kuzey yarımkürelere D Y
ayırır.

Kutup: Yer yuvarlağının, Ekvator'dan en uzak olan yer ekseninin geçtiği D Y

varsayılan iki noktasından her biri

Enlem: Dünya üzerindeki bir noktanın Ekvator düzlemine olan açısal D Y

değeridir. Alçak, Orta ve Yüksek Enlemler olmak üzere üçe ayrılır.
Meridyen: bir kutuptan diğer kutba uzandığı var sayılan yarım çember D Y
yaylardır.Boyları birbirine eşit, aralarındaki uzaklık Ekvatordan kutuplara
doğru azalır. İki meridyen arası zaman farkı her zaman 4 dakikadır.
1.8. ETKİNLİK XIII OKUL DENEYİMİ ÇALIŞMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Okul deneyimi dersi için bir dönem boyunca gittiğim Mehmet Emet
Aydoğan İlköğretim Okulu’nda bazı çalışmalarda ve gözlemlerde bulundum.
Bir hafta ; “Staj Planı” başlıklı etkinliği inceledim. Bu kapsamda dersin
öğretmeni ile birlikte etkinlikler ile ilgili genel bir plan hazırladık.
Bir hafta ; “Ders Kitabından Yararlanma” başlıklı etkinliği inceledim.
Dersine girdiğim sınıfta işlenmekte olan konularla ilgili bir metin hazırladım ve bu
metni sınıfta uygulayarak tablo ile ifade etme yöntemini gösterdim.
Bir hafta ; “Test Hazırlama ve Puanlama Analizi” başlıklı etkinliği
inceledim.Bu etkinlik kapsamında işçi ve havuz problemleri ile ilgili genel bir test
hazırladım ve sınıfta uygulayarak sonuçlarını ve başarı oranını değerlendirdim..
Bir hafta ; “ Öğretimde Simülasyonlardan Yararlanma“ başlıklı etkinliği
inceledim.Sınıfta bilgisayar ortamında hazırladığım simülasyonları uyguladım
.Simülasyonun başarısını ise ders anlatırken gözlemledim. Beşinci hafta ; ”
Grup Çalışmaları“ başlıklı etkinliği inceledim.Bu etkinlik kapsamında sınıfta grup
ile ders anlatım tekniğini kullanarak dersi işledim.Arkadaşlarım da beni ders
anlatım sürecinde takip ettiler.
Bir hafta ; “ Soru Sorma Alıştırmaları“ başlıklı etkinliği inceledim.Ders
içerisinde soracağım her bir soruyu önceden hazırladım.Hazırladığım sorularda
Bloom’un taksonomisine göre her seviyeden soruların olmasına özen gösterdim.
Bir hafta ; “ Dersi Planlama ve Etkinlikleri Sıraya Koyma“ başlıklı etkinliği
inceledim.Bu etkinliğin olduğu günkü dersi ve ders içerisindeki etkinlikleri
planladım .
Bir hafta ; “ Soru Çözüm Teknikleri“ başlıklı etkinliği inceledim.Bu bölümün
genel bir tanımı olmadığı için bu konudaki tamamen kendi fikirlerimi sundum.
Bir hafta ; “Ders Anlatımı ve Örnekleme “ vardı.Bu etkinlikte de bir önceki
etkinlik gibi genel bir tanımı olmadığı için kendi fikirlerimi etkinlikte belirttim.
Bir hafta ; “Okul Deneyimi Çalışmalarının Değerlendirmesi“başlıklı etkinliği
inceledim.Bu yazı ile de yapmış olduğum her bir etkinliği kısa kısa
değerlendirdim ve neler yaptığımı anlatmaya çalıştım.

Okul deneyimi dersi için staja gitmeye başladıktan sonra öğretmenlik mesleğine
olan sevgim birkez daha arttı ve bu mesleğin ne kadar yüce bir meslek olduğunu
birkez daha anımsadım. Ama bir öğretmen olma yolunda gerçekten ciddi adımlar
attığımı düşünüyorum. Kendimi artık bu mesleğe ruhen hazır olarak görüyorum.
Bir öğretmenin eğitim süresince her hareketinin öğrencileri tarafından örnek
alındığını ve toplumun ne kadar göz önünde tuttuğunu öğrendim ki öğretmenlerin
her adımını hesaplayarak atması gerektiğini öğrendim. Planın ve programın ne
kadar önemli olduğunu gördüm ama her şeyden önce insan sevgisinin bir
öğretmenin hayatında ne denli önemli olduğunu kavradım. Staj boyunca
yaşadıklarımın ve öğrendiklerimin meslek hayatında çok işime yarayacağını
düşünüyorum.