227

23. COULOMBOV ZAKON (4.1. - 4.18.)

4.1. Dva sitna tijela jednakih naboja meusobno su udaljena 0,3 m i privlae se silom 50 N.
Koliko iznosi svaki naboj?
Q1 = Q2
r = 0,3 [m]
F = 50 [N]
Q1 = Q2 = ?

F =k

Q1 Q2
Q12
=

k
r2
r2

Q1 =

F r2
k

50 10 6 0,3 2
= 2,236 10 8 [C ]
9 10 9
Q1 = Q2 = 2,236 10 8 [C ]
Q1 =

4.2. Odredi kolikom e silom meusobno djelovati dva naboja na udaljenosti 5 cm ako na
udaljenosti 1 cm meusobno djeluju silom 5 . 10-4 N.
r2 = 5 [cm] = 0,05 [m]
r1 = 1 [cm] = 0,01 [m]
F1 = 5 . 10-4 [N]
F2 = ?

F1 = k

Q1 Q2
F1 r12
Q
Q

=
1
2
r12
k

Q1 Q2 =

F2 = k

5 10 4 0,012
= 5,55 10 18 [C ]
9
9 10

18
Q1 Q2
9 5,55 10
=
9

10

= 1,998 10 5 [N ]
2
2
r2
0,05

4.3. Koliko e se izmijeniti sila kojom meusobno djeluju dva tokasta naboja ako svaki od njih
poveamo tri puta te takoer razmak meu njima poveamo tri puta?
F1, Q1, Q2, r1
F2, Q1 = 3Q1, Q2 = 3Q2, r2 = 3r1
F1
=?
F2

F1 = k

Q1 Q2
r12

F2 = k

3 Q1 3Q2
9 Q1 Q2
Q1 Q2
Q Q
=k
=k
=k 1 2 2
2
2
2
(3r1 )
9r1
r2
r1

F1 = F2

Darko Maltar - osobne stranice

www.inet.hr/~dmaltar

228
4.4. Dvije jednake kuglice nalaze se u zraku na meusobnoj udaljenosti r. Kuglice imaju naboj Q1 i
Q2. Dotaknemo ih i vratimo u prijanji poloaj. Koliki je omjer sila koje meu njima djeluju prije i
poslije doticanja?
r, Q1, Q2
F1
=?
F2

F1 = k

Q1 + Q2 Q1 + Q2

(Q1 + Q2 ) 2
2
2
F2 = k
=k
r2
4r2

Q1 Q2
r2

k
F1
=
F2

Q1 Q2
r2

(Q1 + Q2 )
4r2

4 Q1 Q2
(Q1 + Q2 ) 2

4.5. Mnoina elektriciteta od jednog kulona sadri 6,25 . 1018 elektronskih naboja. Koliko bi
elektrona otpalo na svaki etvorni metar Zemljine povrine kad bi se ta mnoina elektriciteta
jednoliko raspodijelila po njoj? Polumjer Zemlje R 6400 km.
1 C = 6,25 . 1018 e
RZ = 6400 km = 6,4 . 106 [m]
N=?

O = 4 RZ2

[ ]

O = 4 (6,4 10 6 ) 2 = 5,147 1014 m 2

N=

6,25 10
elektrona
= 12143
14
2

5,147 10
m
18

4.6. Jedna kugla ima naboj od 8,3 . 10-9 C, druga -6,6 . 10-9 C. Kugle su meusobno udaljene
10 cm. Kolikom se silom privlae kugle: a) u zraku, b) u vodi relativne permitivnosti r = 80?
Q1 = 8,3 . 10-9 [C]
Q2 = -6,6 . 10-9 [C]
r = 10 [cm] = 0,1 [m]
a) zrak: F = ?
b) voda: r = 80
F=?

a)
9
Q1 Q2
(6,6 10 9 )
9 8,3 10
F =k
= 9 10
= 4,93 10 5 [N ]
2
2
r
0,1

b)
F =k

9
Q1 Q2
(6,6 10 9 )
9 8,3 10
=

9
10
= 6,16 10 7 [N ]
r r2
80 0,12

Darko Maltar - osobne stranice

www.inet.hr/~dmaltar

229
4.7. Kolikom se silom odbijaju dva jednaka tokasta naboja od 10-7 C ako se nalaze u zraku na
meusobnoj udaljenosti 2, 4, 6, 8 i 10 cm? Nacrtajte grafiki prikaz ovisnosti sile o udaljenosti od
naboja?
Q1 = Q2 = 10-7 [C]
r1 = 2 [cm]
r2 = 4 [cm]
r3 = 6 [cm]
r4 = 8 [cm]
r5 = 10 [cm]
F1, F2, F3, F4, F5 = ?

Q1 Q2
r2
Q Q
10 7 10 7 9 10 5
F1 = k 1 2 2 = 9 10 9
=
= 22,5 10 2 [N ]
4
2
0
,
02
4

10
r1

F =k

F2 = k

7
Q1 Q2
10 7
9 10 5
9 10
=
9

10

=
= 5,6 10 2 [N ]
3
2
2
0,04
1,6 10
r2

F3 = k

7
Q1 Q2
10 7
9 10 5
9 10
=
9

10

=
= 2,5 10 2 [N ]
3
2
2
0,06
3,6 10
r3

F4 = k

7
Q1 Q2
10 7
9 10 5
9 10
=
9

10

=
= 1,4 10 2 [N ]
3
2
2
0,08
6,4 10
r4

7
Q1 Q2
10 7 9 10 5
9 10
F5 = k
= 9 10
=
= 0,9 10 2 [N ]
2
2
2
0,1
10
r5

4.8. Atom vodika ima jedan proton u jezgri i jedan elektron koji krui oko jezgre. Uz pretpostavku
da je staza elektrona kruna, naite: a) silu kojom meusobno djeluju proton i elektron ako je
razmak izmeu tih dviju estica 5,3 . 10-11 m, b) linearnu brzinu elektrona.
r = 5,3 . 10-11 [m]
a) F = ?
b) v = ?

a)
19
Q1 Q2
1,6 10 19 2,304 10 28
9 1,6 10
F =k
= 9 10
=
= 8,2 10 8 [N ]
11 2
21
2
(5,3 10 )
2,809 10
r

b)
FC =

m v2
v=
r

FC r
8,2 10 8 5,3 10 11
m
=
= 2,184 10 6
31
9,11 10
m
s

Darko Maltar - osobne stranice

www.inet.hr/~dmaltar

230

4.9. Kolikom ukupnom silom djeluju dva jednaka istoimena naboja na trei isto takav naboj koji se
nalazi na polovini njihova meusobnog razmaka?
Q1 = Q2 = Q3
F=?

F1,3 = k

Q1 Q3

F2,3 = k

r

2
4 Q2
F1,3 = k 2
r

Q2 Q3

r

2
4 Q2
F1,3 = k 2
r

F = F1,3 F2,3
F =k

4Q2
4 Q2
k

=0
r2
r2

4.10. Odredi kolika je relativna permitivnost petroleja ako dva jednaka naboja
meusobno djeluju u petroleju na udaljenosti 1 cm silom 5 . 10-6 N.
1
Q1 = Q2 = 10 9 [C ]
3
r = 1 [cm] = 10-2 [m]
F = 5 . 10-6 [N]
r = ?

F =k

1
10 9 [C ]
3

Q1 Q2
r r2
2

9 10 10 9
2
9
k Q1 Q2 k Q
3
= 10
r =
=
=
=2
2
F r2
F r2
5 10 10
5 10 6 (10 2 )
9

Darko Maltar - osobne stranice

www.inet.hr/~dmaltar

231
4.11. Dva tokasta naboja Q1 = +108 C i Q2 = +2 . 10-9 C nalaze se u zraku meusobno udaljeni 50
cm. Na kojemu se mjestu izmeu njih naboj Q3 nalazi u ravnotei?
Q1 = +108 [C]
Q2 = +2 . 10-9 [C]
r = 50 [cm] = 0,5 [m]
x=?

F1,3 = F2,3
Q1 Q3
Q Q
= k 2 32
2
(r x)
x
Q1
Q2
=
x 2 (r x) 2

( r x ) 2 Q2
=
Q1
x2
rx
=
x

Q2
Q1

r
1 =
x

Q2
Q1

x=

Q2
1+
Q1

0,5
2 10 9
1+
10 8

= 0,3455[m]

4.12. Dva tokasta naboja nalaze se u zraku meusobno udaljeni 20 cm. Na koju meusobnu
udaljenost treba smjestiti te naboje u ulju, relativne permitivnosti r = 5, da bismo postigli jednaku
uzajamnu silu djelovanja?
Fzrak = Fulje

rzrak = 20 [cm] =0,2 [m]

r = 5
rulje = ?

Q1 Q2
Q Q
= k 1 22
2
rzrak
r rulje

1
2
zrak

rulje =

1
2
r rulje
2
rzrak

0,2 2
=
= 0,089[m]
5

4.13. Kolika je ukupna masa svih elektrona u naboju 1 C?

Q = 1 [C]
m=?

Q = N e
N=

Q
1
=
= 6,25 1018 elektrona
19
e 1,6 10

m = N me = 6,25 1018 9,11 10 31 = 5,69 10 12 [kg ]

Darko Maltar - osobne stranice

www.inet.hr/~dmaltar

232
4.14. Dvije jednake kugle naboja 4 . 10-11 C i 10-11 C nalaze se u zraku na udaljenosti koja je
mnogo vea od njihovih polumjera. Odredi mase kugala ako je poznato da je gravitacijska sila
kojom se privlae kugle uravnoteena elektrinom silom zbog koje se kugle odbijaju.
m1 = m2
Q1 = 4 . 10-11 [C]
Q2 = 10-11 [C]
Fg = Fe
m=?

FG = G

m1 m2
m2
G
=

r2
r2

FE = k

Q1 Q 2
r2

Q Q
m2
G 2 = k 1 2 2
r
r
m=

k Q1 Q 2
=
G

9 10 9 4 10 11 10 11
= 0, 232 [kg ]
6,67 10 11

4.15. Kuglica mase 150 mg, naboja 10-8 C, objeena je na niti izolatora. Na udaljenosti 32 cm
ispod kuglice stavimo drugu kuglicu. Koliki mora biti po veliini i predznaku naboj na toj kuglici da
bi se napetost niti udvostruila?
m = 150 [mg] = 150 . 10-6 [kg]
Q1 = 10-8 [C]
r = 32 [cm] = 0,32 [m]
N2 = 2N1
Q2 = ?

N1 = G
N 2 = G + FE

N 2 = 2 N1

G + FE = 2 G
FE = G
Q1 Q2
= m g
r2
m g r 2 150 10 6 9,81 0,32 2
Q2 =
=
k Q1
9 10 9 10 8
k

Q2 = 1,674 10 6 [C ]

4.16. Kolikom bi se silom privlaile dvije jednake olovne kugle polumjera R = 1 cm meusobno
udaljene r = 1 m kad bismo svakom atomu prve kugle oduzeli po jedan elektron i sve te elektrone
predali drugoj kugli?
R = 1 [cm] = 10-2 [m]
r = 1 [m]
F=?

4
V = R3
3
4
V = (10 2 ) 3
3
V = 4,188 10 6 m 3

[ ]

n=

m = V
m = 11300 4,188 10 6
m = 0,0473[kg ]

0,0473
m
=
= 0,228 mola
M 207,2 10 3

N = n N A = 0,228 6,022 10 23 = 1,37 10 23

Q = N e = 1,37 10 23 1,6 10 19 = 21995,41[C ]

2
Q1 Q2
Q2
9 21995,41
= k 2 = 9 10
= 4,35 1018 [N ]
F =k
2
2
r
r
1

Darko Maltar - osobne stranice

www.inet.hr/~dmaltar

233

4.17. Dvije jednake kuglice, svaka mase 1,5 g, vise u zraku na izoliranim nitima jednakih duljina
objeenima u jednoj toki. Kuglice nabijemo negativno jednakim koliinama naboja i one se
razmaknu na udaljenost 10 cm, dok je kut to ga zatvaraju niti 360. Koliki je naboj primila svaka
kuglica?
m = m1 = m2 = 1,5 [g] = 1,5 .
10-3 [kg]
Q1 = Q2
r = 10 [cm] = 0,1 [m]
= 360
Q=?

tg

F1
G

FE = F1
Q1 Q2
Q2
=k 2
FE = k
r
r2
F1 = G tg
k

= m g tg

= m g tg
2
r
2

Q=

m g tg

r2

1,5 10 3 9,81 tg18 0 0,12

= 7,288 10 8 [C ]
9
9 10

4.18. Hoe li se promijeniti gustoa naboja na povrini vodia koji ima oblik pravokutne ploe ako
tu plou savijemo tako da poprimi oblik valjka?
ploa:

cilindar:

E = 2 k

E = 4 k

E
2 k

E
4 k

Darko Maltar - osobne stranice

www.inet.hr/~dmaltar