Hogr

Hogr nsan, hem ncilde;Tanrnn eliyle ve ona benzer ekilde ekillendirilerek yaratlmtr ve Ona geri dnecektir. (Romallara Mektup 8, 19-25) hem Kitab- Mukaddeste Ve Allah insan kendi suretinde yaratt (Kitab- Mukaddes, Tekvin Bab 1) hem de Kuran da Biz insan en gzel surette yarattk (Tin, Ayet 4) eklinde ifade edilmitir. te bu kitaplarn i manalarn bize retip yaanr hale getiren tasavvuf, insann Allahn manasnn z olduunu ve Allahn alemleri yarat sebebinin de kendi zn aikar etmek olduunu aklar. O halde insan yani Adem, her eyin sahibinin dnyadaki tecellisidir. Dnyaya geliinden itibaren her beer, gerek insan yani Adem olmak yolunda mcadele verir.Allahn her yaratt insanda isim ve sfatlar, yani hakk vardr. nsan kendi z ile karlama yolunda Allahn hakkn Allaha teslim etme mcadelesini verir. Yani insan denen varlk yaratc kudretin zn tama erefine sahiptir. Biz emaneti gklere, yere ve dalara teklif ettik de onlar bunu yklenmekten ekindiler (sorumluluundan) korktular. Onu insan yklendi. Dorusu o ok zalim, ok cahildir. (Ahzab, 72) . Ama insan, kendinde tad bu emanetten haberdar ise insan olur. Kiinin hogr sahibi olabilmesi iin hem kendinde olann deerini hem de herkesteki tecellinin kymetini bilmesi lazmdr. Herkeste demek bile eksik kalr; yaratlan her zerrede Allahn hakk vardr. O halde kmil olan, eserden messire geen ve muamelesini ona gre yapan kiidir. nsan yaratanla yaratlan arasnda bir noktada oturmaktadr. Hz. Mevlna Divan- Kebir de nsandr desem, aktan utanrm; Tanrdr desem, Tanrdan korkarm diyor. Eserden sahibine gemek insann hi bitip tkenmeyen arzu ve isteklerinin gerek hedefine dnmesini salar. Yani insan, yok olmaya mahkum olann deil daima var olacak olann peinde koar. Yapt her eyi Allah iin yapar, bakt her eyde Allah grr. O zaman krmak ve krlmaktan vazgeer. te slm tasavvufunun z budur. Krmamak ve krlmamak. nk kii kraca kalbin Allahn mekan olduunu idrak etmise kelimelerini ona gre seer, bakasnn kendisine ynelen hareketinin bu bakasndan deil de Allahtan geldiini idrak ediyorsa Gzel sevgilim benim iin bu kiiyi arac kulland ve beni uyard der. Vastay grmez, muamelesi Allahladr. Bu bak as insan tolere etmeye kar silahlandrp, yani zorlamal aff deil kendiliinden kabul getirir. Hogr szlklerde her eyi anlayla karlamak, olabildii kadar ho grme hali eklinde tarif edilir. fade gc bakmndan msamaha ve tolerans kelimelerinden daha ileridir. nk msamaha ve toleransta grmezlikten gelmek ve katlanmak, tahamml etmek gibi manalar vardr. Hogrde ise bunlar aarak dpedz ho grmek, honud olmak, iyi bulmak sz konusudur. Tasavvuf terimleri iinde sabr ve rza kavramlar yer alr. Sabr, katlanmak ikayet etmemek demektir. Rza ise, seve seve kabullenmek, ho grmek demektir. Kii sevdiinin kendisini azarlamas ile sevdiine olan saygsn kaybetmez, bilakis onun iin Allahn biri vastas ile ona ulamas pozitif de negatif de olsa sevgilinin selam gibidir. Byle baknca herkes ve her ey sevgilidir vesselam. Kays, Leylaya akm. Leyla beyin kzym. Kays da onlarn yannda alan bir ii. Bir gn btn iilere Leyla yemek datyormu. Sra Kaysa gelince kepenin arkasyla Kaysn anana hafife vurmu ve yemek vermemi. Kays bu muameleden mest olarak sarho olmu. Yanndakiler sen deli misin? Seni sevseydi bol bol yemek verirdi. Bu nasl sevgi? Demiler. Kays onlara u cevab vermi: Bana da sizin gibi mi davransayd?. Gerek ak iin sevgilisinden gelen sefa da cefa da birdir. slm tasavvufu dinler arasnda fark gzetmez. O yzden kiiyi u dine veya bu dine mensup diye ayrmaz. Sadece mslmanca yaayp yaamadna bakar. Nice hristiyann, nice musevinin, hatta ateistin ad mslman olandan daha ok slm yaadn grr nk Hz. Peygamber Din nedir ya Resulullah? sorusuna, Din gzel ahlaktr. Cevabn vermitir. Gzel ahlkl olan herkes dindardr ve Muhammeddir. nk Muhammed (Hakkel yakin) olabilmek Musevi (ilmel yakin)ve sevi (aynel yakin)olabilmekten geer. Musevi ve sevi olmadan Muhammed olmak mmkn deildir. Ament de dendii gibi Allahn kitaplarna, peygamberlerine iman mslmanln artlarndandr. Mevlna gibi mutasavvflarn herkesin sevgilisi olmas ve Urfinin kendine dedii gibi Ey Urfi, sen o kadar gzelle ki mecusiler ldn zaman seni atete yakmak istesinler, mslmanlar ise hayr o bizdendir diye zemzemle ykamak istesinler onlarn dinin en yksek noktas olan tevhide ulatklarn ve her yaratlmta Allah grdklerini bize retir. eb-i Arus gn Mevlana vcudunu topraa, manasn Allaha teslim ediini Dn gecem diye nitelendirdii gnde musevilerin, isevilerin, mslmanlarn hatta ateistlerin birlikte sema edileri slmn gerek tevhid noktasn bize gstermektedir.

Ayn Mevlna Ben pergel gibiyim. Bir ayamla slm eriatnda salamca durduum halde dier ayamla yetmi iki milletle beraberim. Btn milletler kendi srrn bizden dinlerler demekle slmn Rabbl Alemin anlaynn tasavvufta nasl anlatldn bize gstermektedir. slmn bu kadar derin ve engin manasna eriemeyen ve sadece mslman olarak doduu iin adn kullanan kiiler ise bu tevhidi yaayamaynca bunun intikamn ilerinde yaadklar cehennemi da tayarak insanlar yok etmeye kadar giden ahlk ve din d davranlarn maalesef mslmanlk adna sergilemektedirler. O halde nemli olan dinin adn kullanmak deil manasn yaamaktr. Mevlna tevhidi uygulamaya cesaret edemeyen yani ztlara hrmet etmeyen kiileri Kfrn kefinden bile haberin yok iken imann gereklerini nereden anlayacaksn? diye Divan- Kebir de azarlyor. Ama onun azarlamas hogr snrlar ierisindedir. Hogrs yanl gstermesini engellemez. Birlik kiinin gnah ileyiini tekaml iin gerekli sayarken gnahn tekrarlanndan korunmay neriyor. De ki , ey nefisleri aleyhine haddi aan kullarm ;Allahn rahmetinden mit kesmeyin. nk Allah btn gnahlar balar. phesiz ki O, ok balayan, ok esirgeyendir (Zmer, 53) Hadis-i erif de Peygamber insann yaratlnda gnah ilemeye meyil olabileceini ve onlara hogrl davranmak zorunda olduumuzu yle beyan etmektedir: Eer gnah ilemeseydiniz, Allah sizi yok eder yerinize gnah ileyip tvbe eden bir topluluk getirirdi. Tevhid, her yerde Allah grme kabiliyeti, insan korku ve pasiflikten kurtaran bir gtr. Gerek mslman korkusuzca yalnz Allaha hesap verecei dncesi iinde doru bildiini yapmaktan ekinmeyen ve risklere atlmaktan korkmayan aktif kiidir. Peygamberin eminlii Allahtan emin oluundandr. Hogr tevhidin neticesinde oluur. Emin olan hogr sahibidir. Peygamber Efendimiz davet zerine Taife gitmi ancak Taiflilerce edebsizlik ve ihanete maruz kalmtr. ocuklar tarafndan da talanmlardr. Onlara beddua etmesini isteyen sahabeye karlk Hz. Resul: Onlar bilmiyorlar. Allahm onlara yollarn gster ve onlarn soyundan anlayan ve bilen bir nesil meydana getir diye dua etmitir. Bir gn huzuruna slm renmek iin gelen bir kabile reisi ile sohbet ederken reis: Bir dakika, def-i hacet edeyim de yle devam edin deyince sahabe kllarna davranmlar fakat Hz. Resul onlara sakin olmalarn sylemitir. Reis ihtiyacn peygamberin huzurunda giderdikten sonra tekrar devam etmesini sylemitir. Hz. Muhammed de kendisine slm anlatmtr. Byle bir muameleye maruz kalan reis tm kabilesi ile birlikte mslman olmutur. Bir gn Hz. Ali sabah namazna yetimek iin evinden km yolda giderken nnde yal bir yahudinin yrmekte olduunu grm. Acelesi de olduu halde yal bir kiinin nne gemeyi Allaha saygszlk ve hrmetsizlik olarak grdnden yal yahudinin arkasndan yava yava yrmeye balam. Bu esnada mescidde Hz. Peygamber sabah namaznn ilk rekatna balam ve rkuya gittii anda Hz. Cibril gelerek omuzlarndan bastrmlar ve kalkmasn engellemiler. Bu hareketin hikmetini peygamber Efendimiz Cebraile sorduklar zaman: Ali yoldadr, hrmeten yal bir yahudinin arkasnda yrmekte ve ona sayg gstermektedir. Bu hrmet Allahn ok houna gitti. Namaz karmasn istemedii iin sizi bekletiyor demitir. Hz. Mevlna ise Konya sokaklarnda karsna kan fahieler kendisine selam verdiklerinde O da onlara ayn ekilde mukabele ediyor ve onlara en byk kadn veli olarak bilinen Rabiann adyla Rabia, Rabia, sizler ne yiit kiilersiniz, kahramanlarsnz. Siz olmasanz, azm nefisleri kim susturur, namuslularn namuslarn kim kurtarrd? Diyor. Yine bir sema meclisinde sarho bir hristiyan yalpalayarak Mevlnaya arpyor ve srekli onu rahatsz ediyor. evresindekiler engellemeye kalknca Dokunmayn ona. arab o imi, sarholuu sizler yapyorsunuz. Bir gn hamamdan aniden darya frlyorlar. Daha yeni girmitiniz, neden ktnz? dedikleri zaman; Tellak bana yer amak iin oradan birilerini uzaklatrmt. Bu mahcupluk bizi terletti, dayanamadm, hamam terkettim cevabn veriyorlar. Hogrnn sonucu hiliktir. Hilik her ey olmak demektir. Bir gn bir dervi bir devlet dairesinde oturuyormu. eriye zamann kaymakam girmi. Dervi kaymakam tanmad iin halinde ve duruunda hibir deiiklik olmam. Kaymakam bu ilgisizlie sinirlenerek,, Sen beni tanmyor musun? demi. Dervi; Tanyamadm efendim deyince, Ben kaymakamm demi. Peki sonra? demi dervi. Belki vali, belki babakan hatta cumhurbakan bile olabilirim. Demi. Peki daha sonra? demi dervi. Eh daha ne olsun, hi! demi kaymakam. te efendim, ben sizin dediiniz o hiim demi dervi. Tek Allaha inanan Firavun, bir gn evladna bo beyaz bir duvar gstermi. Evladm bu duvarda ne var? diye sormu. Evlad Hi diye cevap vermi. Peki bu duvara ne yapabilirsin ? diye sormu. Her eyi yapabilirim Efendim. Cevabn alm. te evladm, her ey bu hiin iindedir. Demi firavun.

nsann z insan, doumu beer, tekml hogr, sonu aczini idraktir.