Atlas - Temmuz 2012

Say: 232 - Temmuz 2012 F|yat: 8.00 TL (KKTO F|yat| 10.
00 T|} NO: 2012/07

A Y L I K C O R A F Y A V E K E F D E R G S
STANBUL-ANTALYA
Gizemli klar
EK
KPRAY
Bilgelik Vadisi
KEKOVA
nsansz ve
nsana Yakn
KASTAMONU
Karadeniz'in Kaps
JARAVALAR
Gizli ve plak
Kahverengi Tabelalar
Doal Gzellikler, Arkeolojik ve Tarihi Yerler
/kiaturkiye
/kiaturkiye
2012 TEMMUZ ATLAS 3
G|z|| ve p|ak 88
Belki 50 bin yldr Andaman Adalarnda zgrce yayorlar-
d. Mutlu olduklar yaam biimlerini deitirmek akllarna
bile gelmiyordu. Hint Okyanusunun bir paras olan Bengal
Krfezinin ortasnda koruma altndaydlar. Ama uygarlk ora-
ya da geldi ve Jaravalar ember iine ald.
Karaden|z'|n Kaps 106
Bir tarafta Cide sahili, bir tarafta bereketli Kre Dalar. Kasta-
monu ilinin her kesinde baka bir hazine saklanyor, Valla
Kanyonunda sular uuldarken Ilgaz Dana geyikler trman-
yor. Heybetli bir kalenin talandrp tarihi konaklarn ssledii
il merkezi ise gemiten gnmze bir zaman kaps aralyor.
nsansz ve nsana Yakn 70
irin bir Akdeniz kasabas, srlar halen zlememi batk bir
kent, sessiz, insansz bir ada, antik kentler zerinde yaayan
kyler, dnyann en gzel mavisiyle alkalanan koylar... Btn
bunlar, Ik lkesi Lykiann zengin mirasn Yrk geleneinin
arpc yaamyla harmanlayan Kekova ve evresine ait.
KPRAY KEKOVA
iin de ki ler
B||ge||k Vad|s| 48
Antik zamanlarn ta kprleri, kemerleri, ltl kentleri
Son demlerini yaayan kyler; bilgeliin kuatt efsanevi ha-
yatlar Btn bunlar, Dedegl Dalarndan doup Antalya
Serikte Akdenize dklen Kprayn 160 kilometrelik ak
boyunca sunduu mucizeler.
www.kesfetmekicinbak.com
JARAVALAR KASTAMONU
4 ATLAS TEMMUZ 2012
iin de ki ler
T zel Kii Temsil cisi ve Ya yn Direkt r
Murat Kksal
Ya yn Da nma n
Meh met Ya in
Ya yn Y netme ni (Sorumlu)
zcan Yksek (oyuksek@doganburda.com)
Ya z le ri M d r
H seyin Kee (hkece@doganburda.com)
Aratrma Editr: Kemal Tayfur (ktayfur@doganburda.com)
dari Mdr Yardmcs: Naz l Kurt (nkece@doganburda.com)
Grsel Ynetmen: Tun Erko (terkoc@doganburda.com)
Editoryal Servis
Fo toraf: Sinan akmak (scakmak@doganburda.com)
Aratrma: Musta fa Trker Er en (tersen@doganburda.com)
Trke: brahim Batu (ibastug@doganburda.com)
Fo toraf Kurulu
Si nan Ana dol, Ali Mu rat Atay, eb nem Era, Umut Kaar, z zet Ke ri bar,
Ali Ethem Keskin, Za fer K zlka ya, Ufuk Saren, C neyt Ouz t zn,
Ha kan ge, Gkhan Tan, Turgut Tarhan, Kerem Ycel
Yaz Kurulu
G ven Eken, G ne in Ay de mir (Doa), Ha san De mir b ker, Ne dim Gr sel,
Selcen Kkstel, Oru Tr ker z ger, Selcen Pirge, Tev fik Ta, Oktay Uluda,
Tlay Zihli, Prof. Dr. Feza Tansu (Antropoloji), Gk han T re (Eks pe dis yon),
Prof. Dr. Tun cay Tay maz (Je ofi zik), Yard. Do. Dr. Yl d rm Gn gr (Jeoloji),
Prof. Dr. Fa ik Yal t rk, Cenk Dur mu kh ya (Bo ta nik),
Do. Dr. Nec mi Ka rul, F sun Ar man, Rs tem As lan (Ar ke olo ji),
Prof. Dr. Ce ma let tin Ta k ran (As ke ri Ta rih), Do a Der ne i, Buday Dernei,
Su al t Ara tr ma la r Der ne i, WWF-Tr ki ye
Teknik Servis
So rumlu ve Say fa Ya pm: Ba ha dr Er k
Katkda Bu lu nan lar
Olivier Blaise, Prof. Dr. Serdar Evren, Murat Karasaliholu,
Arif Solmaz (ESO Bilim Toplum A-Trkiye), Yusuf Yavuz
Marka Mdr: Nihal Ayan
An ka ra Tem sil ci si: Erdal pe ke en
0 312 207 00 71 - 95
at las@doganburda.com www.kesfetmeki cinbak.com
Y ne tim
Genel Yayn Koordinatr: Yeim Denizel
Sa t Direkt r: Or han Ta kn
Finans Direkt r: Di dem Ku ru cu
re timDirekt r: Ser vet Ka va so lu
Reklam
Grup Bakan: Viki Habif
Grup Bakan Yardmcs: Nil Er tan
Sat Koordinatr: Emel Snmez
Sa t M d r: Tuba Altnba, Ebru Eli, Yonca Gnen
Tek nik M dr: Nusret K rm l olu
Tel: 0 212 336 53 60 - 3 hat Faks: 0 212 336 53 90
Kurumsal letiimDirektr: Neslihan Sadkolu
Re zervasyon: Tel: 0 212 336 53 00 - 57 - 59 - Faks: 0 212 336 53 92 - 93
Ankara Reklam Blge Temsilcisi: Sezinur Balkolu Tel: 0 312 207 00 72 - 73
He def Say fa lar: Tel: 0 212 336 53 70 - Faks: 0 212 336 53 91
Maya Akar Center, Kat: 7 Bykdere Cad. No: 100-102 34394
Esentepe/STANBUL
Y ne timYe ri
Trumph Towers, Kule 2, Kat: 21-24, 34387, ili, stanbul
Tel: 0 212 410 35 66 Faks: 0 212 410 35 64
Bask
Do an Ofset Matba aclk ve Ya yn c lk A..
Do an Medya Tesis leri, Ho dere Yo lu C Blok
34850 Esenyurt/S TANBUL Tel: 0 212 622 19 00
Da tm: Yaysat A..
0 212 622 22 22
Ya yn T r: Yerel, S reli, Ay lk
yesidir
Atlas dergisi, Do an Burda Dergi Ya yn clk ve Pa zarla ma A..
ta ra fn dan T.C. ya sa la rna uy gun ola rak ya ymlan makta dr.
At las dergisinin isimve ya yn hakk Do an Burda Dergi Ya yn clk ve
Pa zarla ma A.ye aittir. Dergide ya ymla nan ya z, fo toraf,
harita, il lstrasyon ve ko nu la rn her hakk sakldr.
zin siz, kay nak gste rile rek da hi aln t ya pla maz.
DB Okur Hiz met le ri Hat t: 0 212 478 0 300
okurhizmetleri@doganburda.com
DB Abo ne Hiz metle ri Hatt: 0 212 478 0 300
Faks: 0 212 410 35 12-13
abone@doganburda.com - www.doganburda.com
Pazar ha ri her gn sa at 09:00 - 18:00 ara snda hiz met ve rilmekte dir.
Yaync
Do an Bur da
Dergi Ya yn clk ve Pa zarla ma A..
cra Kurulu Bakan
Mehmet Y. Ylmaz
EK
PANORAMA Gezme Sanat Dergisi 12
YER VE GK Sava ve Bar Bulutsusu 36
GEZGNCE Scak Yazda Serin Dublin 38
FET Pamukkalede Sfr Emisyon 124
SEN DE GT Atlas Tatil 2012 126
MEKTUP Sessiz Yn 128
GECENAME Ylans 130
KPRAY / ANTALYA
CNEYT OUZTZN
Temmuz 2012
Atlas bu sayda okurlarna
Kahverengi Tabelalar:
lstanbul-Antalya, Gizemli
klar" eki hediye ediyor.
BLMLER
ATLAS-DOGADAN AY HASADI TURU
ATLAS RAPORU
Lezzet Bahes|nde
Ke|f 40
ayn ideal tadn bulmasnn bah-
eden fabrikaya uzanan, ayrntlarla
bezeli bir hikyesi var. Hasat turu bu
srrn peinden Rizeye gitti,
Anado|u'nun Kanad 32
Dou Anadoluda yaayan turnala-
rn dnyadaki tm turnalardan farkl
bir alttr olduu kefedildi. Anadolu
daturnalarnn en nemli fark ba-
larnda krmz leke bulunmamas.
Volvo XC60: Ortalama yakit tuketimi 6,810,? lt/100 km ve ortalama CO
2
emisyonu 1?8249 gr/km araligindadir.
|s l1t| K1J||ktk K8|1ls.
VOLVO XC60
Zorlu koullar, kendinizi daha iyi tanimanizi saglar. volvo Ocean
Pace'den kazandigimiz her deneyim, sahip olacaginiz volvo XC60
iinde yerini aldi. Kaygan zeminlerde en erken uyariyi veren
Dinamik Denge ve eki Kontrol Sistemi. En tehlikeli ini
manevralarinda bile temkinli olmanizi saglayan Egim lni Kontrolu.
Mevcut hiziniza ve arazi zelliklerine gre kendini her zaman
adapte eden FourC Surekli Kontrollu Sase konseptimiz. Tum
kontrolu elinize alin ve her ana zel bir suru tasarlayin.
Nasil isterseniz. unku volvo'larin ilham kaynagi sizsiniz.
volvocars.com.tr | facebook.com/VolvoCarTurkiye | twitter.com/VolvoCarTurkiye | Volvo OtoLine 444 48 58
Cep telelonunuzdan uygulamayi
ucretsiz indirebilmek iin:
http://gettag.mobi
8 ATLAS TEMMUZ 2012
editr oyuksek@doganburda.com
twitter.com/ozcanyuksek
Anton ehov iin yaz yazmak, ze-
rinde dmler sralanm uzun bir halat
gibi yk anlatmak deildir, anlatsnn
bir sonu da yoktur. Hatta ehovun
karakterlerine tahtadan yaplma kukla-
lar diyen de olmutur. Ama ehov gn-
delik, sradan yaam, sradan insanlar
yazar. Yaamn sradanlndaki olaa-
nstl grr. Yaama dair her ey ve
Vine Bahesi olaanstdr.
skdar Tekel Sahnesinde izlediim
ehov Makinesi oyunu zerine dn-
mekteyim bir sredir. yle ki, oyunun en
banda uzaklardan duyulan tren sesi, ara
ara kulaklarma kadar geliyor.
Hemen sonrasnda Yine ge kal-
dm, hep vine bahesi yznden diyen
hayalet suratl o devin szleri de kulakla-
rmda nlyor. Vine Bahesinin suu
ne olabilir ki? Sonrasnda karanlk sahne
aydnlanr ve kesilmi vine bahesinin
ktkleriyle kar karya kalrz.
Hayalet suratl o devin ad, ehovun
oyununda Yoldan Geendir. Ne gzel
bir isim! Hepimiz bir Yoldan Geeniz
aslnda. Yalnzca Yoldan Geen deil,
oyundaki herkes hayalet suratldr.
ehovu lm deindeyken kah-
ramanlaryla buluturmay deneyen
Rumen yazar Matei Visniec, herkesi
hayalet yapm ite. nl yazarn Vine
Bahesi de hayalet gibi zaten. Belki
de, oyunu sahneleyen ynetmen Mge
Grmann bak asdr o ktkler.
Vine Bahesi
Hekimliin yan sra yazarlk da
yapan ehovun veremli son gnlerini
anlatanlar, srekli kan tkrdnden
sz ederler. Besbelli ki yazar, son oyunu
az kanl bir insann duygularyla yazd.
Vine Bahesi, kendisi gibi verem olan
ve kan tkren Rusyay ifade ediyordu.
Bana sorarsanz ehov gibi yazarlar
yalnzca bir lkeyi, yalnzca kendini, yal-
nzca u veya bu insan anlatmaz; btn
zamanlar ve btn insanlar ve btn
dnyay anlatr.
Hatta uzaklardan duyulan tren sesi,
yalnzca bir tren sesi de deildir. Vine
bahesi de yalnzca vine aalarn anla-
tyor denemez.
Oyunda, uzaklardan bir ku sesi
duyulur. Yoldan Geen, Bu ses beni
delirtecek! der.
Lopakhin cevap verir: Belki de bu bir
bayku ldr. Vine aalar gittiine
gre, nereye konacan bilmeyen bir
kutur.
Bana kalrsa bugn dahi hepimiz,
Vine Bahesi yznden ge kald-
mz sanyoruz! Kesin ormanlar, dkn
asfaltlar, dikin binalar, ldrn kular!
Ge kalmak istemiyoruz!
S
amsung Electronics, en son
teknolojiyle donatlm yeni
Smart Cameralar WB850F,
WB150F, DV300F ve ST200F
ile kullanclara daha akll, daha sade
ve kolay paylalabilir bir fotoraf de-
neyimi salyor. Seyahatlerin youn-
lat yaz aylarnda Samsung Smart
Cameralar her an stn grnt kali-
tesiyle lmszletirirken entegre Wi-Fi
destek teknolojisiyle Facebook, Picasa,
Photobucket ya da Youtube gibi sosyal
paylam sitelerinde de ezamanl yayn-
lama frsat sunuyor.
Samsung mobil balants ile foto-
raflar evde ve tanabilir cihazlarda
paylamak ve kaydetmek olduka kolay.
Kullanc bir dokunula akll foto-
raf makinesindeki fotoraf ve videolar
her zaman ve her yerden kablosuz ola-
rak gnderebilir, zel dakikalar annda
sosyal paylam sitelerinde yaynlayabi-
lir ve evrimii albmler hazrlayabilir.
Yeniliki Wi-Fi Mobil Vizr ile akll
telefonunuzu kullanarak fotoraf ma-
kinesi ayarlarnz yapabilir ve fotoraf
ekebilirsiniz.
Tatildeki En yi
Arkadanz
Samsungun gelimi zellikli Smart
Cameralar stn grnt kalitesi ve Wi-Fi
balantlar sayesinde tatilin ayrlmaz
birer paras. Fotoraflarn sosyal medya
ortamnda da annda paylalmasn salyor.
ekmeyi ok pratik hale getiriyor. Yal-
nz klan gezilerde fotoraf ekmekte
byk kolaylk salayan DV300F, Wi-Fi
balants sayesinde fotoraflarn ann-
da Facebook veya YouTubea ykleme-
sini salyor.
Hem nce Hem k ST200F
Tatil iin en ideal smart Cameralar-
dan ince ve k ST200F modeli, anta ve
cepte ok az yer kaplamakla kalmyor,
otomatik yedekleme zellii sayesinde
tm fotoraflarn tek bir tklama ile de-
polanmasna da olanak tanyor. Tatil fo-
toraflarnz kablosuz olarak bilgisayara
veya cretsiz kullanlabilen depolama
alanlar AllShare Play ya da Microsoft
SkyDrivea kaydedebilir ve bylece onla-
ra her yerden ulaabilirsiniz.
Teknik zellikler nceden haber vermeksizin deitirilebilir.
mmkn olmayan ekimleri basit hale
getiriyor. Gezilerde karlmak istenme-
yen her detay en iyi grnt teknoloji-
siyle saklayan WB150F, Wi-Fi zellii ile
herhangi bir Wi-Fi balant noktasndan
Facebook, Picasa gibi sosyal paylam
alarna veri ykleme olana tanyor.
ekilen videolar ise birka basit admda
Youtubea yklenebiliyor.
|ft Ekran| DV300F
Samsungun yeni ift ekranl modeli
DV300F ise nyznde bulunan 1.5
in LCD ekran ile kendi fotorafnz
GPS'|e Yer|n|z| Et|ket|eyen
WB850F
Yeni premium Wi-Fi teknolojisi-
nin temsilcisi WB850F, 21x optik zum
zelliiyle benzersiz bir seyahat foto-
raf makinesi deneyimi sunuyor. GPS ile
bulunduunuz yeri ektiiniz fotoraf-
ta etiketleyebilirsiniz. WB850F en e-
lenceli anlar da Facebook, Picasa ve
Photobucketa ezamanl veri ykleme
olana sunuyor. Tatilin en gzel anlar
lmszleirken sosyal medya sayesinde
de sevdikleriniz en gzel anlarnz eza-
manl takip edebiliyor.
WB150F |e ekt||n Her
Fotoraf Annda Pay|a
Samsung WB150F, 18X optik zum
ile olaanst detaylar yakalama-
y kolaylatryor ve eskiden neredeyse
B

B
l
R

l
|
A
N
D
l
R
O
Z
O
A
N

Y
K
S
E
K
12 ATLAS TEMMUZ 2012
panorama
ATLAS TAT|L
Gezme Sanat
Dergisi
Atlas Tatil, 2012 saysnda yine yurtii ve yurt-
dnda birok corafyaya uzanyor, farkl seya-
hat rotalar tantyor. Gezme sanat dergisi scak
kylardan yaylalara, antsal kentlerden yaban
hayat merkezlerine gidiyor. Turun, Dalyan, An-
talya gibi tatil yrelerini tantan Atlas Tatil, Al-
tparmak Dalarnn yeil patikasnda yryor,
bisikletle Hitit ve gastronomi yolculuu yapyor.
Avrupann Kylar balnda romantik Ren
turu, Cruise ile talya kylar konular var. Nijer
Nehri ve Ugandada Afrikann gzelliklerine ahit
olan Atlas Tatil, Papua Yeni Gine ve Taylanddaki
Koh Samuide ise dnyann tenha kelerini ke-
fediyor. rann nl antik kenti Persepolis, ek
Cumhuriyetinin bakenti Prag ve daha birok
konu da Atlas Tatilin sayfalarnda. Derginin ayr-
ca iki zel eki var: 2012 Trkiye Karayollar Ha-
ritas ile Tatilde Fotoraf ekme Sanat kitab.
A
N
T
A
|
Y
A

/

F
A
T
l
H

O
Z
E
N
B
A
S
EULOOLDQWK\XQGDLFRP
%L]FHRWRPRELO
LLQHNRFDELUKD\DWQVG
VHYLQOHULQ\DDQG
ED]HQ\HQLGQ\DODUNHIHNWP]
ED]HQGH\DOQ]OSD\ODWP]
]OHPOHULQVRQDHULSPXWOXOXDGQW\HUGLU
LQGH\DDGP]KHUDQDDQODPNDWDQ
D\UOPD]ELUSDUDP]GU
O L Y H E U L O O L D Q W
panorama
No: 1 Beikta stanbul
- Her katlmc en fazla fotoraf
gnderebilecek.
- Yarmaya katlan fotoraflar JPEG
formatnda olmal, uzun kenar mini-
mum 3000 px uzunluunda olmal ve 4
MByi gememeli.
- Fotoraflar zerinde silme ve ekle-
me gibi mdahaleler yaplmamal. Gere-
kirse seici kurul fotorafn RAW dos-
yasn grmeyi talep edebilir. Bu sala-
namyorsa gl phe zerine fotoraf
yarma d tutabilir.
- Son katlm tarihi 15 Kasm 2012.
- Beikta Belediyesi alanlar ve bi-
rinci derecede yaknlar, Atlas dergisi a-
lanlar ve birinci derecede yaknlar ve
seici kurul yeleri katlamyor.
- Kazananlar Atlas stanbul dergisinin
2012 sonunda kacak saysnda akla-
nacak.
ile snrlar iinde ekilmi fotoraflar-
la katlmak mmkn. le haritas iin:
www.kesfetmekicinbak.com
Yarmann jrisi u isimlerden olu-
uyor: Beikta Belediye Bakan smail
nal, Atlas Yayn Ynetmeni zcan Yk-
sek, Atlas Fotoraf Editr Sinan ak-
mak, Atlas fotorafs Turgut Tarhan,
Mimar Sinan Gzel Sanatlar niversi-
tesi Fotoraf Blm Bakan Yardmcs
Do. Ozan Bilgiseren.
Yarmann dlleri yle:
Canon EOS 5D Mark III
Canon EOS 7D
Canon EOS 60D
Katlm artlar:
- Yarmaclar fotoraflarnn bulundu-
u CD ve DVDyi u adrese gnderecek:
Rengrenk Beikta Fotoraf
Yarmas, Beikta Belediyesi
Nispetiye Mah. Aytar Cad. Balk Sok.
Atlas stanbul ve Beikta Belediyesi,
stanbulun en gzel ilelerinden biri-
ni konu alan bir fotoraf yarmas d-
zenliyor. Beikta Rengrenk Fotoraf
Yarmas amatr ve profesyonel btn
fotoraflar ilenin renklerini, gzellik-
lerini kefetmeye aryor.
Beikta stanbulun kltr, sanat ve
eitim merkezi. Bebek, Arnavutky, Ku-
rueme ve Ortakyyle Boaziinin en
deerli blgesi. raan, Yldz, Dolma-
bahe saraylar ve Ihlamur Kasrnn, se-
kiz niversitenin, on binlerce rencinin
ev sahibi.
Beikta farkl kltrlerden beslenen
stanbullularn bir arada yaad, ret-
tii, hayat paylat bir merkez. Ksaca
Beikta rengrenk! Ylda bir yaymlanan
zel say Atlas stanbul ve Beikta Bele-
diyesi, imdi fotoraflar iin bu dnya-
nn kaplarn ayor. Yarmaya Beikta
ATLAS |STAh80L F0T068AF YA8|NAS|
Beikta Rengrenk!
S
l
N
A
N

A
K
M
A
K
panorama
k|TAP
12 Bin Yllk Yolculuk
P8NAk0LT08
Temmuzda Balk
Trkiye Permakltr Aratrma Enstits (TPAE), Temmuz
2012de uluslararas etkinlie ev sahiplii yapyor: Perma-
kltr Tasarm Sertifikas Kursu, Akdeniz Blgesel Permakl-
tr Konferans ve Akdeniz Blgesel Permakltr Bulumas.
Doayla bark, kendi kendine yeterli bir yaamn nasl mm-
kn olabileceinin yntemlerini ieren Permakltr Tasarm
Sertifikas Kursu (PDC), 30 Haziran-12 Temmuz 2012 tarihleri
arasnda stanbulda Kadir Has niversitesinde gerekleiyor.
stanbul, 14 Temmuz 2012de ise Trkiyede ilk kez gerekleti-
rilen Akdeniz Blgesel Permakltr Konferansna ev sahiplii
yapyor. Temas Toprak olan konferans, permakltr uzman-
laryla merakllar buluturuyor. Farkl lkelerden tasarmclar,
17-21 Temmuz 2012 tarihlerinde ise Marmari Permakltr
Kyndeki uygulama alannda Akdeniz Blgesel Permakltr
Bulumas iin bir araya geliyor.
Ayrntl bilgi iin: permacultureturkey.org, www.rpc2012.com
N|S-kA
Akntya Kar Yzmek
Yunanistann Meis Adasyla
Antalyann Ka ilesi arasnda
dzenlenen yzme yarlarnn
sekizincisi Haziran 2012de ger-
ekleti. Etkinlik 15. Likya-Ka
Kltr ve Sanat Festivali ere-
vesinde yapld. Atlastaki haber-
lerinden de tandmz Serkan
Ocak (solda), Akdenizdeki mini
maratonu tamamlayanlardand.
Ocak yarmay yle anlatyor:
Yar sabah Ka Limanndan
Meise hareket ettik. lk kez gittiim 600 nfuslu Meiste ilk dikkati e-
ken ey yeni restore edilmi camiydi. Toplam 191 yzc balang
ddyle birlikte Akdenizin scak sularnda kula atmaya baladk.
Bilgilendirme toplantsnda aknt olmad sylenmiti. Ancak yakla-
k 2 kilometre uzunluundaki Meis Burnunu geer gemez akntyla
karlatk. Bir sre akntyla boutuktan sonra rotay tutturarak bitie
doru yzmeye devam ettim. Toplam 7 kilometre olduu sylenen me-
safe aknt nedeniyle belki de 8 kilometreyi geti. ki lke arasn 3 saate
yakn bir srede yzerek gemeyi baardm. Yar sonrasnda atelenerek
acil servise gitmeme ramen Meisten Kaa yzmek her eye dedi...
Kltrel mirasn korunmas ve tantlma-
s iin almalarn yrten BKG (Bilkent
Kltr Giriimi), Grol Szenin Anatolia
kitab ile yaadmz topraklarn uygarlk
servenini bilinmeyen detaylaryla okuyu-
cuya sunuyor. Kitap zel yaz ve fotoraflarla
Anadoluda 12 bin yllk bir yolculua kyor.
ngilizce olarak hazrlanan, nemli bir ariv
nitelii tayan kitap Trke olarak da yayna
hazrlanyor. Kitaba mze maazalarndan,
D&R ve Remzi Kitabevi maazalarndan ve
www.bkg.com.tr adresinden ulalabiliyor.
T
P
A
E
Palamutlar Nerede? prcjesiyIe paIamutIar markaIanarak g ycIIar, reme ve
avIanma yerIeri beIirIenecek, bu biIgiIer, paIamut nesIinin varIgn srdrebiImesi iin geIecege sk tutacak.
www.facebook.com/Palamutlarnerede
www.palamutlarnerede.org
panorama
Atlas, sevgili dostu Uur Uluocak saygyla anyor.
Ekspedisyon editrmz Temmuz 2003te, Krgzis-
tandaki Ala Ara Dalarnda sonsuzlua trmanm-
t. Birok daclk baarsna imza atan, renciler ye-
titiren, bize yeni ufuklar aan Uuru unutmuyoruz.
RUNFIRE CAPPADOCIA
Gne Altnda
Zor Snav
Runfire Cappadocia Ultra Maratonu, 7-15
Temmuz 2012 tarihlerinde gerekleiyor. Ar-
gos Kltr Sanatn organizasyonu, Kltr ve
Turizm Bakanlnn desteiyle dzenlenen
etkinlik dnyadan da birok sporcu arlyor.
l maratonu konseptini Trkiyeye getiren
Runfire Cappadocia, toplam 200 kilometrelik
maceral bir rotaya sahip. Bu ultra maraton
scak hava ve araziye kar zorlu bir snav ni-
teliinde. Kapadokyann deerlerini dnyaya
daha yakndan tantmay da amalayan et-
kinlik hakknda bilgi iin: www.runfirecap-
padocia.com
ULTRA MARATON
Gobi l de Bitti
Alper Dalkl, 10-16 Haziran 2012 tarihleri arasnda gerekletirilen 250
kilometrelik Gobi l Ultra Maratonunu baaryla tamamlad. Gen spor-
cu, Ekim 2012de dzenlenecek Sahra l Ultra Maratonunun hazrlklar-
na balad. KlimaPlus-Mitsubishi Electric desteiyle yaran Dalkl, 2012de
drt l ultra maratonunu bitirmeyi ve bunu baaran ilk Trk sporcusu ol-
may amalyor. Sporcu yarmalarda admlarn TEMA yararna atyor; Me-
eler Yuva Aryor Kampanyasna destek olmak iin MARATON yazp 3464e
mesaj atabilirsiniz. Dalkl hakknda bilgi iin: www.alperdalkilic.com
Uur Uluocak
K
A
P
A
D
O
K
Y
A
,

E
R
O
l
Y
E
S

D
A
G
l

/

S
E
|
O
E
N

K
S
T
E
|
panorama
NoteLook defter koleksiyonu, se-
rilerine Comics ile devam ediyor.
Comicste Afrikal Tommy Wanksin
gerek hikyesi, karikatrist zel
Rozentaln izimleriyle defterlerin ka-
paklarnda anlatlyor. Scrikss firmas
tarafndan retilen NoteLookun bu
karikatrl serisi ebat olarak, yaz
renkleriyle tasarland.
8|I
Kakarlara Kamak
Moo||arn Maceras
slam sanat zerine aratrmala-
ryla tannan Fransz tarihi ve Trko-
log Jean-Paul Rouxnn Cengiz Han ve
Mool mparatorluu kitab, Ali Berk-
tay evirisiyle Yap Kredi Yaynlarndan
kt. Minyatrler, hari-
talar, tarihsel belgeler
ve gncel fotoraflarla
desteklenen kitap Cengiz
Han incelerken Moolla-
rn servenini de kronolo-
jik olarak ele alyor.

Masa||ar Doa |n
Dilek Ekinin yazp Cneyt
Palann resimledii Tohum Cana Can
Anlatyor, kk okurlara genetii
deitirilmi gdalar ve doal beslen-
menin nemini anlatyor. Sinek Sekiz
Yaynevinden kan bu masal kitab
Seferihisar Belediyesi tarafndan da
desteklendi ve belediyenin hediyesi
olarak 1500 ocua datld. Kitabn
hazrlanmas, datm tam bir imece
almasyla gerekleti.

Yen| B|r Sektr: Atk
smail Kln imzasn tayan p
Ekonomisi, atk ve geri dnm
konusuna farkl bir bak getiriyor,
pn krl bir sektre nasl dnt-
anlatyor. Sanayi pleriyle kyas-
landnda evsel plerin dnyay kir-
letme oran milyarda
bir bile deil. Epos
Yaynlarndan kan
kitap, pn ticari
kurulular iin yeni bir
kr kaps olduunu,
gerek kirlilik kaynak-
larnn ise gzden ka-
tn belirtiyor.
KTAP
Kakar Doa nsan ve Sanat Kampnn onuncusu 21-25 Austos 2012 tarihle-
rinde gerekleecek. Programda yine tiyatrodan fotoraf sergisine, edebiyattan ya-
ratc dramaya birok balk bulunuyor. Etkinlik amlhemin ilesinde, 2 bin 300
metredeki Kotenur Ana Kampnda gerekleecek. Yre corafyasn tantc y-
rylerle 10-14 ya rencilerine ynelik doada yaam ve ekoloji eitimleri d-
zenlenecek. Katlmclar kampn son gnnde ise 1850 rakml Amlakit Yaylasna,
geleneksel Vartavor enliklerine gidecek. Birok etkinliin yer ald kamp yrenin
gzellikleriyle sanat birletirmeyi amalyor.
Bilgi iin: Trk Turizm Travel, 464-651 72 30, www.turkutour.com
kA8|kAT08
Tommynin Hikyesi
T
U
R
G
U
T

T
A
R
H
A
N
panorama
SKF Trk Fotoraf Yarmas 2012de
10. yan kutluyor. Yarmann bu ylki
konusu Ustalar ve raklar. Jri yele-
ri ise u isimlerden oluuyor: Atlas Tarih
dergisinin yayn ynetmeni Kansu ar-
man, Atlasn fotoraf editr Sinan ak-
mak, FSAK Bakan Tanju Akleman,
fotoraf Cengiz Akduman ve SKF Trk
Genel Mdr Mahmut Ikara.
Endstri sektrnde 100 yl akn
sredir faaliyet gsteren SKF, rulman ve
rulman niteleri, keeler, yalama sis-
temleri, lineer hareket sistemleri, me-
katronik rnleri ve varlk ynetimi ko-
nularnda almalarn srdryor. SKF
Trk Genel Mdr Mahmut Ikara,
yarmayla ilgili olarak unlar sylyor:
2003 ylndan beri dzenlediimiz fo-
F0T068AF YA8|NAS|
Ustalar ve raklar
toraf yarmasnda temel amacmz, be-
lirlediimiz konularla Trkiyenin sosyal
ve corafi olarak panoramasn kart-
mak. Bu yl belirlediimiz Ustalar ve
raklar konusuyla, kltrn nemli
birer paras olan ama artk tarihe kar-
maya balayan mesleklerin adeta bir d-
kmn yaparak arivlemek istiyoruz.
Ustalar ve raklar yarmasnda bi-
rincilik dl 2000 TL. kincinin 1500
TL, ncnn ise 1000 TL ile dllen-
dirilecei yarmada sergilemeye alnacak
27 fotorafa ise 100 TL dl verilecek.
Son katlm tarihi 3 Eyll 2012 olan
Ustalar ve raklar konulu yarma
hakknda bilgi almak iin u adrese yaz-
labilir: skf.foto@kometreklam.com
Ayrntlar iin: www.skfturk.com.tr
O
N
E
Y
T

O
G
Z
T
N
SKF Trk Genel Mdr
Mahmut Ikara,
fotoraf yarmasnn,
ge|enekse| mes|ek|er|n
be|ge|enmes| asndan
nem tadn
sy|yor (sada|.
T|re'dek| urganc ustas,
Anado|u'nun d|er
usta|ar g|b| kad|m b|r
m|ras yaatyor (a|tta|.
panorama
DL
zenban
Akdenizi
Kltr ve Turizm Bakanl, geti-
imiz haftalarda Devlet Fotoraf
Yarmasnn on beincisini dzen-
ledi. Atlas fotorafs Fatih zenba,
Anadoluda Doal Hayat kategorisin-
de Devlet Baar dlnn sahibi oldu.
Antalyada ekilen fotoraf Akdeniz
adn tayor. Daha nce de birok yar-
mada birincilii olan zenba, Frtnal
bir havada, saanak yamur altnda im-
ek yakalamaya altm ve sonunda bu
kare ortaya kt diyor. zenban Side
Apollon Tapnanda ektii bir dier
fotoraf da ayn yarmada sergilemeye
deer bulundu.
MACERA
Kefe Yolculuk
Land Rover Adventu-
re katlmclar, 30 Hazi-
ran-15 Temmuz tarihleri
arasnda beinci kez yol-
lara dyor. Defender
kasa Land Rover aralar
Trabzondan Grcistana
uzanyor, geni bir co-
rafyada keif turuna k-
yor. Bu safariler, maceral
rotalarda doal ve kltr
zenginliklerini farkl bir
gzle incelemeyi amalyor. orum, Trabzon ve Ordu valiliklerinin destek-
ledii organizasyon erevesinde Grcistanda da zel etkinlikler yaplacak.
Ayrntl bilgi iin: landroveradventureturkiye.com
F
A
T
l
H

O
Z
E
N
B
A
S
panorama
caklarn ve su altnda korunamayacakla-
rn, kerpi ve ta mimarinin ve toprak
kltr dolgularnn oluturduu Hasan-
keyf teki hyklerin l bebek gibi ame-
rikanbezine sarlp suya gmlmek sure-
tiyle korunamayacan anlattlar. Ama
bu insanlarn sesini duyan yok.
Ilsu Projesi nedeniyle antik Hasankeyf i
gzden karanlar; ya yok edecekleri de-
erin deerinin farknda deiller, ya da
yok edecekleri deer, onlarn umurlarn-
da deil. Halbuki memleketin rezerv de-
erlerini korumak, memleketin gelecei-
ni korumaktr.
Ulusal ve uluslararas koruma mevzu-
atna gre, korunmas zorunlu olan arke-
olojik deerlerin ve doal varlklarn bu-
lunduu alanlarda ilke olarak yap planla-
mas ve yap uygulamas yaplamaz. Ilsu
Projesi, koruma ile ilgili sre tamamlan-
madan gerekletirilmektedir.
Ilsu Projesi 1954 ylnda balayp 1971
ve 1980 yllarnda yaplan ek almalarla
tamamland. Trkiyenin bilimsel, aka-
demik ve mesleki kadro birikimi, imdi
daha yksek bir dzeyde. Ayrca n-
mzde dnya deneyimi var. Altm yl
nceki kafayla balatlp otuz yl n-
ceki kafayla tamamlanan Ilsu Proje-
si, bugn olduu gibi uygulanamaz. Bu,
Trkiyeye hakszlk yapmak olur.
bir ksm, Sultan Sleyman Klliyesi ve
Camii ile minaresinin bir ksm, Ko Ca-
mii, Kzlar Camii (Eyyubi Camii), Zeynel
Bey Trbesi, mam Abdullah Zaviyesi ve
Haziresi, Artuklu Hamam, 1. Nolu Kale
Kaps, 2. Nolu Kale Kaps, ab Camii
Yaplar Grubu, Hasankeyf Hy, Mar-
dinike Klliyesi, Seramik Frnlar, Ar-
tuklu Kk, Yama Klliyesi, Trbeler,
Mezarlklar/Hazineler, insan yapm ma-
aralar sualtnda kalacaktr. Barajn su se-
viyesi ortalama 520-525 metre olacan-
dan; zamanla Dicle kysndaki falez de
zlp kecektir. Onunla birlikte kale
ve kale iinde yer alan maaralar da suya
gmlecektir.
Ilsu Projesi nedeniyle tanmas plan-
lanan kltrel miras iin de, sualtnda
braklmas planlanan kltrel miras iin
de, su iinde kalacak hykler iin de,
barajn etki alannda kalan dier kltrel
miras iin de, Dicle kysndaki falezin -
zlmesinin ve zaman iinde kmesinin
nlenmesi iin de retilmi bilimsel d-
nceler, bu dncelere gre hazrlanm
projeler ve bu projelere verilmi bulunan
koruma kurulu onaylar yoktur.
Onlarca yl boyunca emek vererek Ha-
sankeyf sitini tanyan, bu sitte yer alan
eserlerin ina tarzlarn inceleyen bilim
insanlar, bu sitteki eserlerin tanamaya-
Ilsu Baraj Projesi, Dicle Vadisini teh-
dit etmeyi srdryor. Proje ve Hasan-
keyf ilikisinde durum ne yazk ki bir
resmi aldatmacadan ibaret. Devletin y-
rtme organ ile ilgili idare organlar,
Hasankeyf te bulunan eserlerin kurtarl-
mas ve korunmas konusunda ulusla-
raras konsorsiyumun yabanc ortaklarn
aldatmaya altlar, onlar da projeden
ekildiler. Bu resmi aldatmaca, bize hl
dayatlyor. Gerek durum udur:
Ilsu Baraj Gl ve etki alannda 550
arkeolojik yerleme mevcuttur. Eserlerin
envanteri dahi karlmamtr.
Koruma Yksek Kurulu, 1978 ylnda
verdii kararla kale, kmbet, maaralar,
hamamlar, camiler ve dier arkeolojik
eser ile kalntlar ieren alan, korunma-
s gerekli arkeolojik sit alan olarak tescil
etmitir. Bu alan iinde ve evresinde
inai faaliyette bulunulmasn yasakla-
mtr, bu alanda vaki olacak inai faali-
yetlerin, yerel idarelerce durdurulmasna
karar vermitir.
1981de ald dier bir kararla ise, ar-
keolojik sit haritasnn kapsad alan, bi-
rinci derece arkeolojik sit alan ilan edip,
bu alanda herhangi bir yaplanma plan
karar alnamayacana, yap yaplamaya-
cana, bu alann kesin olarak aynen ko-
runmas gerektiine karar vermitir.
Kurul ikinci derece arkeolojik sit ala-
nndaki mevcut dokunun aynen koruna-
rak, koruma-kullanma iin gerekli n-
lemlerin ivedilikle alnmasna, alnacak
nlemlerin kurula iletilmesine karar ver-
mitir.
Koruma blge kurulu; birinci dere-
ce arkeolojik sit alannda bulunan eser-
lerin tanp tanamayacana ve Ilsu
Barajnn yaplp yaplamayacana karar
vermek iin teknik rapor hazrlanmas
gerektiini 2006 ylnda kararlatrmtr.
Teknik rapor hazrlanmamtr ve kurula
sunulmamtr.
Baraj tamamlandnda, birinci derece
arkeolojik sit alannda bulunan Artuklu
Kprs, Er-Rzk Camii ve minaresinin
HASANKEYFE SADAKAT
Ilsu ve Resmi Aldatmaca YAZI: Av. MURAT CANO
T
U
R
G
U
T

T
A
R
H
A
N
panorama
du. Bu defa ama srdrlebilir tarm
alannda alan uluslararas rgtlerin
iletiimini arttrmak, ibirliini gelitir-
mek. Biyodinamik tarm eitimine sahip
Holden, renkli kiiliiyle de tannyor.
Prens Charlestan organik gda hareke-
tine yapt katklar nedeniyle vg alan
Patrick Holden eski bir iek ocuk ve
yedi ocuk babas.
ngilizce-Trke ezamanl tercme-
nin yaplaca konferansa katlm c-
retsiz ve kayt yaptran okuyucularmza
ncelik tannyor.
Kayt iin 212-249 15 54 numaral
telefondan veya banu.yayla@tr.boell.org
adresinden Banu Yaylaya ulaabilirsi-
niz.
calgiray Konferans Salonunda yapla-
cak. lk toplantnn konumacs Byk
Britanyada uzun yllardr organik gda
retimi yapan, organik tarmla ilgili ya-
zlar ve almalaryla tannan Patrick
Holden.
Holden, 1973ten beri iftilik yap-
yor, o tarihlerde kurduu organik st
rnleri reten mandras hl faaliyette.
St konusunda tartmalarn younlat-
Trkiyede Holdenin deneyimleri bize
farkl bir bak as kazandrabilir. Soil
Association adl sivil toplum rgtnde
15 yl boyunca yneticilik yapan Holden,
ksa bir sre nce Sustainable Food Trust
(Srdrlebilir Gda Birlii) adnda, ta-
rm alannda alan yeni bir birlik kur-
Atlas ile Heinrich Bll Stiftung Der-
nei, Trkiyede evreyle ilgili konulara
geni bir adan bakarak daha derin-
lemesine konuulmasn, tartlmasn
salamak iin bir dizi toplant dzenli-
yor. Yeil Salon Toplantlarnda ener-
jiden biyoeitlilie, hayvan haklarndan
ekonomiye kadar birok konu tannm
uzmanlar tarafndan ele alnacak. Ye-
il Salon Toplantlar evre konularn-
da ayrntl ve nitelikli bilgiye eriimi
kolaylatrmay amalyor. Yeil Salon
Toplantlarnn konumaclar hayatn
doaya adam bilim insanlar, aktivist-
ler, ekonomistler, yazar ve dnrler
olacak. Trkiyede ekolojiye ilgi duyan
dinleyicilere ve tabii ki Atlas okurlarna
almalarn anlatacak, grlerini ak-
layp sorular yantlayacak.
Yeil Salon Toplantlarnn ilki 13
Temmuz 2012 tarihinde, saat 19:30da
stanbul Teknik niversitesinin Tak-
sim-Gmsuyu Kampusundaki Orhan
Y|L SAL0h T0PLAhT|LA8|
Organik Buluma
nmzdeki yl 20. yana girecek olan Atlas, kutlama etkinliklerine Yeil Salon
Toplantlaryla balyor. Patrick Holden, Atlas okurlar iin stanbula geliyor.
Organ|k tarm|a ||g||| a|ma|ary|a tannan Patr|ck Ho|den, 13 Temmuz 2012'de Ye||
Sa|on Top|ant|ar'nn ||k|nde stanbu|'da d|n|ey|c||er|e bu|uuyor (stte, so|da|. Afyon'un
Akpnar ky sak|n|er|n|n karasaban|a srd tar|ay yaban| b|r armut aac ss|yor.
Anado|u, ge|enekse| tarm yntem|er| ve doay|a b|r arada yaama konu|arnda kad|m
b|r b||g|ye sah|p (stte, sada|.
O
N
E
Y
T

O
G
Z
T
N
nyann en prestijli otel gruplarndan biri olan ve
efsanevi hizmetleriyle uluslararas alanda n kazanan
Mandarin Oriental Hotel Group imdi ilk defa Trkiyede.
Villa ve rezidanslardan oluan The Residences at
Mandarin Oriental ve resort otel Mandarin Oriental,
Bodrum bu esiz projenin birbirini tamamlayan paralar.
Sunduu lks olanaklar ve dll hizmetleriyle nl
Mandarin Oriental, Gltrkbknde, Akdeniz ve Egenin
bulutuu esiz Cennet Koyunda yeni bir dnyay
hayata geiriyor... Yln her mevsiminde her ann tadn
karabileceiniz, her paras en ince ayrntsna kadar
dnlm, binbir eit bitki ve zeytin aalaryla
bezeli Akdenizli yeni bir yaam stili hayat buluyor.
600 dnm zerine yaylm zel plaj ve iki kilo-
metrelik sahil eridi boyunca yeil ile mavinin bulutu-
u bu esiz Cennette, dnyaca nl dll mimarlar
tarafndan tasarlanan, Antonio Citterio imzal 82 zel
deluxe odas ve 20 suiti ile Mandarin Oriental, Bodrum
yer alacak. Modern bir yaklamla, her izgisi ustalkla
yaratlan 116 rezidans ve her biri kendi havuzuna sahip
98 villa ile The Residences at Mandarin Oriental, Bodrum
sofistike bir yaama ev sahiplii yapacak. Her biri
benzersiz bir manzaraya hakim, kiiye zel yaam
olanaklar sunan villa ve rezidanslar Mandarin Orientalin
efsanevi hizmetleriyle Akdenizde lks kavram yeniden
tanmlayacak.
Dnyann farkl mutfaklarndan en iyi lezzetleri bir araya
getiren restoranlar, Uzakdou ve Akdeniz ruhunu yans-
tan hamam ve Spa ile Spa at Mandarin Oriental, ipeksi
kumuyla zel plajlar ve geni gnelenme deckleri, gz
alabildiince uzanan bir doayla btnleecek olanak-
lardan sadece bazlar.
Turmepa/DenizTemiz Derneinin evre danman-
ln yapt ve Asta Holding tarafndan gelitirilen
The Residences at Mandarin Oriental, Bodrum, yz bin
yeni aa ve bir milyon bitkiyle zenginletirilen rekreas-
yon alan ile de Akdenizin esiz Cenneti olmaya devam
edecek ve yeil sertifikal proje unvanna sahip olacak.
atlas raporu
0A6T08hAS|
Anadolunun Kanad
Dou Anadoluda yaayan turnalarn
dnyadaki tm turnalardan farkl bir alttr
olduu kefedildi. Anadolu daturnalarnn
en nemli fark balarnda krmz leke bu-
lunmamas. Says 20 iftin altna den ve
dnyann en nadir turnas olduu ortaya
konan Anadolu daturnas (Grus grus archi-
baldii) Ardahan, Kars, Erzurum, Erzincan,
Mu, Sivas ve Vanda yayor. Tr Kafkas-
ya lkelerinde de ok az sayda grlyor.
Doa Dernei ve Dnya Turna Vakfnn
(International Crane Foundation) yrt-
t proje kapsamnda son iki ylda Dou
Anadoluda dokuz ili kapsayan bir alma
gerekletirildi. Anadolu daturnas kurut-
ma, baraj ve yol yapm almalar gibi teh-
ditler nedeniyle yok olma tehlikesi ile kar
karya, yeryznden silinmesi an meselesi.
Doa Dernei Genel Mdr Engin Yl-
maz, Anadolu daturnalarnn sadece tr-
klerde kalmamas iin Trkiyeye byk
grev dyor diyor.
E
R
S
l
N

D
E
M
l
R
E
|
Z
A
F
E
R

T
E
K
l
N
Baraj ve hidroelektrik santrallar (HES) her gn Trkiyenin baka
bir kesinde antiye kuruyor, doaya verecekleri zarar zerinde ise ne-
redeyse hi durulmuyor. Sularn yitirmeye aday son kaynamz Kura
Nehri. Ardahan il snrlar ierisinde Gle ilesi Yeniky, Hanak ilesi
Sevimli ve Kurtkale ky ile ldr ilesi Kotanl kyne toplam drt
HES projesi yaplmas gndemde. Kurtkale Barajnn inaat balam
durumda. Ayrca Posof ilesinde de iki HESin inaat devam ediyor.
Dou Anadoluda doup Azerbaycanda Aras Nehri ile birleerek Hazar
Denizine dklen Kurann 1515 kilometrelik yolculuunun 189 kilo-
metresi Trkiyede. Havzas insanlk tarihi asndan byk nem ta-
yan Kura Nehri bereket datmasnn yan sra eski ticaret yolu zerinde.
Kura Vadisindeki 20ye yakn kale ve ona yakn kule bunun kant. ev-
re ve insana kar duyarll gz ard eden santrallarn adeta bir botanik
bahesi olan Ardahann doal yaamn tehdit edecei, tarihe tanklk
etmi eytan, Sevimli, Kurtkale gibi kalelerin dokusuna zarar verecei
ne yazk ki unutuluyor.
A80AhAh
Kura Suyuna HES Engeli
atlas raporu
Trkiyeden Doa Dernei de vard.
Baraj kart gruplar ve Doa Der-
nei, Belo Monte ve Ilsu gibi byk
baraj projelerinin doa ve kltr ze-
rindeki olumsuz etkilerine dikkat ekti.
Doa Derneinin Bakan Gven Eken,
Amazondaki eylemde unlar syledi:
Eer Brezilyada Amazon nefes ver-
mezse, biz Anadoluda nefes alamayz.
Ilsu ve Belo Monte barajlar, dnyada
byk barajlarn yaratt ykmn bi-
rer sembol. Her ikisi de dnyann en
nemli doal ve tarihi deerlerine kar-
ak birer tehdit. Amazon, dnyann
akcierleri; Mezopotamya ise medeni-
yetlerin beii. Belo Monte Barajna
kar kan Xipaia kabilesinden Juma
Xipaia ise yle konutu: Nehirler ak-
t srece umudumuz bitmez. Baraj
yaplrsa burada ve orada ne doa, ne
insan, ne kltr kalacak. ehirdeki-
ler kulland enerjinin bedelini kimle-
rin dediini bilmeli. Bizim yaammz
ehrin klarndan daha m deersiz?
Bizimki gibi Hasankeyf mcadelesi de
oalarak devam etmeli.
Akdeniz ve Karadeniz arasnda g ederken stanbul
Boazn kullanan ve stoklar konusunda yeterli bilgi bulun-
mayan palamutlar iin bilimsel bir alma yaplyor. Pala-
mutlar Nerede? projesi kapsamnda Beykoz Dalyannda
balklar markalanarak tekrar denize brakld. TDAV
(Trkiye Denizcilik Aratrmalar Vakf) ve Metro Toptan-
c Marketleri ibirliiyle yrtlen proje kapsamnda yl
iinde iaretlenmi 4 bin 500 palamudun denize braklma-
s planlanyor. Bylece trn g yollar, evre kirliliinden
nasl etkilendii gibi konularda bilgi sahibi olunacak. Proje
hakknda bilgi iin: www.palamutlarnerede.org
Gkhan Karaka
RIO+20
Amazondan Dicleye
Birlemi Milletler Kalknma
Programnn Rio+20 bulumasna ev
sahiplii yapan Brezilyada, Rioya 3 bin
kilometre uzaklkta Amazon yerlileri,
iftiler ve dnyann farkl yerlerinden
Ak0h|I-kA8A0h|I
Palamutlar Nerede?
gelen aktivistler barajlara kar kmak
iin bulutu. Tamamlanmas halinde
Amazon Nehrinin nemli bir ksmn
yok edecek Belo Monte Barajnn an-
tiyesini igal eden eylemciler arasnda
D
O
G
A

D
E
R
N
E
G
l
yer ve gk
Bugne kadar bilinen en kk mamutun kalntlarna
Girit Adasnda rastland. Bebek bir filin boyutlarnda
olduu tahmin edilen mamutun gnmzden 3.5 mil-
yon yl nce yaad belirlendi. Aratrmann sonular
Londra Doa Tarihi Mzesi paleontologlar Victoria Her-
ridge ve Adrian Lister tarafndan Royal Society Journal
dergisinde yaymland. Dorothea Bate tarafndan 1904
ylnda Giritte bulunan di talnn (fosilinin) bugne
kadar fillerin atasna ait olduu sanlyordu. Di zerinde
yaplan yeni genetik analiz ise bu fosilin bir mamuta ait
olduunu ortaya kard. Herridge yapt aklamada ada
ortamnda yiyeceklerin kstl olmasndan dolay ccele-
me evrimsel bir tepkidir diyor.
AVRUPA UZAY AJANSI (ESO)
Sava ve Bar Bulutsusu
ESOnun teleskopu NGC 6357 adl yldz doumevi-
nin gsterili bir blgesine ait imdiye kadarki en detayl
grntsn elde etti. ok sayda gen yldz, mortesi -
nm ve yldz rzgrlarnca savrulan parlayan gaz ve garip
toz oluumlar grlyor.
Grntde merkez boyunca geni bir nehre benzer toz
yaplar bulunuyor. Bunlar daha uzakta bulunan cisimlerin
n souruyor. Sa tarafta gazdan oluan parlak mavi-
beyaz yldzlarn kk bir kmesi bulunuyor. Bunlar
byk olaslkla birka milyon yl yandaki, yldzsal art-
lara gre olduka gen yldzlar. Bu yldzlardan darya
atlan youn mortesi nm evrelerindeki gaz ierisinde
oyuklar oluturuyor. Bu da ilgin ekillere neden oluyor.
Tm grnt kozmik tozun karanlk izleriyle kapl. Bu
grnt ESO Kozmik Mcevherler programnn bir para-
s olarak retilmitir.
TA|L8|L|N
Giritli Mamut
N
A
T
U
R
A
L

H
I
S
T
O
R
Y

M
U
S
E
U
M
Genetik inceleme yapan
Dr. Victoria Herridge
cce ile normal mamut
d||n| kar|atryor.
E
S
O
www.ersa.com.tr
facebook.com/casiosaattr
gezgince
elyazmalarn yakmak zorunda kalaca-
n biliyor muydu?
Trinity Kolejin bir baka nl ren-
cisi de Samuel Beckettti. Liffey Irma
kysndaki yolda yrrken hep Becketti
dndm. nk o da Franszca dersi
vermek iin Trinity Koleje ayn yol-
dan geliyordu ve belki de Godotyu
Beklerkeni bu yolda kurgulamt.
ada edebiyatn en nemli yazar
James Joyce, dz yaz ve iir ustas Oscar
Wilde, tm yaamn edebiyata ve iire
adayan Yeats, Drakulay yaratan Bram
Stoker, air, yazar, besteci ve kahraman
Thomas Moore, Godotnun yaratcs
Samuel Becket, isyankr yazar Brendan
Behan, Nobelli aforizma ustas Bernard
Shaw, tm dnyay Gulliverin peine
takan Jonathan Swift, kitaplar Trkiyede
de kap kap satlan Maeve Binchy ve
Glenn Meade, adn unuttuum veya bil-
mediim dierleri... Hepsi Dublinliydi...
Bu kentin bir srr olmalyd ve ben bu
srr nnde sonunda renecektim Q
Veya yazmaktan bunalp St. Stephan
Parknda, atkestanelerinin glgesinde,
benim oturduum banka oturup geleni
geeni seyretmi miydi? Gzel sz avc-
s Oscar Wilde, Dublin niversitesine
benim girdiim kapdan m giriyordu?
rlandann kaderini deitirebilecek bir
ulusal birlik yaratabilmek iin kendi-
ni edebiyata ve tiyatroya adayan Yeats,
Abbey Tiyatrosundaki oyunu ynet-
meye gelirken kedeki bara urayp
benim gibi simsiyah Guinness birasn-
dan yuvarlyor muydu?
Drakula ile btn dnyann uykusu-
nu karan Bram Stoker, Transilvanyal
vampiri Dublin atosunun karan-
lk koridorlarnda m kurgulamt?
Bahesinde oturduum Trinity Kolejin
srr neydi ki, rencilerinin birou-
nu btn dnya tanyordu. rnein
rlandal milliyetilerin gznde bir
kahraman olan air, yazar, besteci
Thomas Moore, benim oturduum okul
bahesinde gezinirken bir gn Byronn
Scak Yazda Serin Dublin
MEHMET YAN
myasin@hurriyet.com.tr
Bu yazn balankilisegcnda scak-
tan kap Dubline gittim. Bu nc
gidiimdi. Aslnda Dublini sevdiimi
syleyemem. Kentin stnden ayrl-
mayan gri bulutlar, ne zaman yaaca
belli olmayan yamur, gri-kara binalarn
silueti ruhumu skar. Bu kuruni bina-
larn kaplar rengrenktir. Kimi sar,
kimi mor, yeil, mavi, krmz, pembe...
Kaplarn rengrenk olmasnn nede-
ni yle anlatlr: Kralie Viktorya
1902 ylnda lnce, zerinde gnein
batmad imparatorluun merkezi
Londradan, dnyann drt bir yanna
haber salnp, yas nedeniyle btn evle-
rin kaplarnn siyaha boyanmas istenir.
Bu emre bir tek yaramaz ocuk rlanda
kar kar. Biz ngilterenin kraliesi
iin yas tutmayz diyerek inadna tm
kaplar rengrenk boyarlar.
James Joyceun da benim gibi Dublini
pek sevmediini bilirim. nl yazarn,
Dublinlilerdeki kahraman Chandler,
hikyede sokaklarn donuk zarafetsiz-
liinden yaknp durur. Baarya ula-
mak iin bu kentten gitmek gerektiini
syler kendi kendine. Dublinde hibir
ey yapamazsn diye yaknr. Nehrin
aasndaki bodur, zavall evlere acr.
Aklnda fikrinde hep Londra vardr.
Aslnda Joyce, Chandlerin azndan
kendi skntlarn dillendirir.
Bu can skc kentin yine de beni
eken birka yan vardr. rnein yazar-
lar.
Neden dnyann en nde gelen yazn
adamlar bu kentten kmtr sorusu-
nun yantn hep arayp durmuumdur.
Bu soruyu kime sorduysam doru yant
alamammdr.
Her geliimde kenti gezerken kendi
kendime hep ayn sorular sorarm:
ada dnya edebiyatnn en nemli
yazar James Joyce, romanlarn yazar-
ken benim duyduum an seslerini duy-
mu muydu acaba? nk bu kilise, tam
300 yldan beri anlarn alp duruyor.
Dub||n eh|r merkez|ndek| Chr|st Church Katedra|| z|yaret||er|ne k|tap|ktan kafeye
b|rok o|anak sunuyor.
A
R
T
U
R

B
O
G
A
C
K
I
2012 TEMMUZ ATLAS 41
ayn ideal tadn bulmasnn baheden fabrikaya
uzanan, ayrntlarla bezeli bir hikyesi var.
Hasat turu bu srrn peinden Rizeye gitti, Dou
Karadenizin doa ve kltr deerleriyle bulutu.
Katlmclar doa yry yapt, yaylalara
uzand, ay hasad cokusuna katld.
YAZI VE FOTOGRAFLAR: YILDIRIM GNGR
Lezzet
Bahesinde
Keif
ATLAS-006A0Ah
AY hASA0| T080
At|as ve Doadan'n dzen|ed|| ge|enekse| turda kat|mc|ar Harem|| kyndek|
ay bahes|n| de gezd||er (so|da|. ay hasad turunun kat|mc|ar 9-10 Haz|ran 2012
tar|h|er|nde R|ze'de, Kakar Da|ar'nn etek|er|ndeyd|. An|den bastran s|s da|ar
saryor ve Dou Karaden|z manzarasn tamam|yordu (stte|.
ay hasad cokusunu yaamak

iin tekrar Rizede, yemyeil do-
ann kucandayz. Atlas-Do-
adan ay Hasad Turu bir kez
daha Dou Karadenizin gzelliklerini,
ay retiminin inceliklerini ve yre kl-
trndeki yerini kefetmek iin aml-
hemin ilesinin Ayder Yaylasnda. Say-
mz geen yldan da kalabalk. stanbul,
Kocaeli, Ankara, Mardin, Konya, Er-
zincan, Samsun, Giresun, Trabzon, G-
mhane, Rizeden, Trkiyenin drt bir
yanndan toplam 86 okur bir arada. Atlas
ve Doadan ekipleri, basndan dier ka-
tlmlarla saymz 100 geiyor.
adrlarmz geen yl saanak ya-
mur altnda kurmutuk. Neyse ki bu
kez hava ok gzel. Etkinliimizin Ay-
der Festivaline denk gelmesi neemizi
daha da arttryor, adrn kuran festival
alanna kouyor. Saat 19:00daki akam
yemeinden sonra ise bu kez bizim fes-
tivalimiz balyor. Hemin horonlarn
trkler izliyor. Herkes o kadar cokulu
ki kamp alannda sessizlik ancak gece
yars salanabiliyor. Artk dinlenme za-
man, nk ertesi gn yrymz
var; kendimizi Kakar Dalarnn by-
l yollarna vuracaz.
Vazgeilmez ieceimiz ay byk bir
emekle sofralarmza geliyor. deal ta-
dn bulmasnn ise birok pf noktas
var. Atlas ve Doadann geleneksel ola-
rak dzenledii hasat turu, katlmclarla
bu lezzetli hikyenin btn ayrntlarn
paylamay amalyor.
Ertesi sabah 09:00da yola kyoruz
diye seslenir seslenmez herkes kamp
alannda sraya diziliyor ve ay diyar-
n kefetmeye hazrlanyor. nl Ay-
der Yaylasn geride brakyoruz. Frt-
na Deresini besleyen kollarn nemli
Etk|n||e Trk|ye'n|n drt
b|r yanndan 86 okur kat|d.
Z|yaret ed||en yer|erden b|r| de
Doadan'n ay fabr|kasyd,
ret|m srec|n|n bu aamasnda
da hassas a|ma|ar yrt|yor,
ana||z|er yap|yordu. Okur|ar
fabr|kay gez|p |ezzet|n
sre|er|y|e ||g||| b||g||er de a|d
(stte|. Hasat turu ereves|nde
gze| ve key|f|| b|r doa yry
de gerek|et|r||d|. Ara|arnda
kk|er|n de bu|unduu
yry|er Avusor Deres|'n|
tak|p ederek Hac|zen| Yay|as'na
kadar ||er|ed| (kar sayfada,
stte|. Kat|mc|ar Ayder
Yay|as'nn ye|| dokusu ||nde,
Ih|amur|ar A|tnda kamp a|annda
kurduk|ar adr|arda konak|ad
(kar sayfada, a|tta|.
bir blm Ayderde birleir. Kakarlar
tarafndan gelen Palakur Deresi, ey-
makur Deresi ve Kavrun Deresi, Ga-
ler Dz mevkiinde birleerek Aydere
doru akar. Onlara Ayderde Altparmak
Dalarndan gelen Avusor Deresi de
karr ve Ayder Deresi ismini alrlar.
Bizim gzerghmz Avusor Deresini
takip ediyor.
Ksa bir sre iinde doayla ba baa
kalyoruz. Aada sren festival neesi
yerini ksa sre iinde su ve ku sesleri-
ne brakyor. Dere uzaklarda bembeyaz
akyor, dalarn serinliini aalara ta-
yor. Ykseldike dere yatana yakla-
yor ve nihayet zerinden geiyoruz.
lk molamz burada vereceiz. Bir anda
herkes ayakkablarn kararak aya-
n suya sokuyor. Su ok souk, uzun
sre dayanmak mmkn deil ama yine
de direnenler kyor. Bir yere yetime
derdimiz yok, doann tadn kara -
kara yryoruz.
Avusor Vadisi iindeki ilk yayla olan
Hacizeniye kadar yrmek istiyoruz.
Vadi iinde ve srtlarda birka gzel yay-
la daha var. Huser, Peryatak, Hacizeni ve
Avusor bunlarn en bilinenleri.
Yol kvrla kvrla ykseliyor. Hava
yle gzel ki yrdke yryesi ge-
liyor insann. Yayladan sonra yaklak
15 dakika daha yrrsek Altparmak
Dalarnn o muhteem grntsn
grebileceiz.
Yol boyunca petekleri aylardan ko-
rumak iin yaplm birka platform g-
ryoruz. Platformun ayaklarna ay tr-
manamasn diye sac levha denmi. Bir
sac levhann zerindeki izler bir aynn
trmanmak iin epey aba sarf ettiini
aka gsteriyor. Bu denli riski gze
aldna gre ok a olmal. Tm yaam
alanlarn parsellediimiz bu hayvanlar
byk bir beslenme sorunuyla kar kar-
ya. Gzelliiyle gz kamatran Dou
Karadenizde yaban hayat korumak iin
de acil olarak nlemler almak gerekiyor.
Birka virajdan sonra yaylaya varmay
Pa|akur, eymakur ve Kavran g|b| akarsu|arn
o|uturduu Ayder Deres|, Frtna Deres|'n|n nem||
ko||arndan b|r| (en stte|. Ayder Yay|as'nda At|as ve
Doadan ek|p|er| okur|ar|a (stte|.
baaryoruz. Altparmak Dalar artk
ok yakn. Bir sre manzarann tadn
kardktan sonra dn yolculuuna
balyoruz. Daha sonra tekrar gelerek
bir tr yabanmersini olan, ayzm
de denilen likapa yeme sz veriyoruz
kendimize.
Doadan, baheden fabrikaya kadar
ay retiminin her aamasnda byk ti-
tizlik gsteriyor. Biz de Doadann ben-
zersiz manzaraya sahip bir bahesine,
Kenan Amcann ay bahesine gidiyo-
ruz. Doadan Kurumsal likiler Sper-
vizr Tuba zbakr karlyor bizi.
Baheyi dolayor ve iki buuk yapra-
n srrn dinliyoruz.
Doadann siyah ay iin iki buuk
yaprak denilen, stteki en taze yaprak-
lar alnyor. nk sonraki yapraklar
zsuyunu yitirerek kalnlamaya ve se-
lloz iermeye balyor, bu da ay ac-
latryor. Doadan bu yzden sadece
st yapraklar kullanyor. ay fabrikada
da birok analize tabi tutuluyor, sonuta
ortaya her gn soframza gelen o berrak
lezzet ortaya kyor.
Atlas-Doadan ay Hasad Turu ka-
tlmclar Dou Karadenizin doa ve
kltr deerlerini, ayn yksn, ha-
sat cokusunu yaadktan sonra sra
artk vedalamaya geliyor. Etkinliin
bu kadar dzenli ve iyi gemesinde
Frtna Turizmin sahibi Arif Kesici ile
Mustafa Kutanisin katks ok byk.
Mustafa Bey, gler yzyle her soru-
nun stesinden geliyor. Ihlamurlar Al-
tnda Campingden Ali Ylmaz ve olu
merin yardmlarn da unutmamak
gerekiyor. Atlas ve Doadann organize
ettii hasat turu yine gzel hatralarla
ve tekrar bir araya gelmek, Rizenin yeil
ay bahelerinde bulumak umuduyla
sona eriyor Q
Doa yrynde kat|mc|ar
Avusor Deres|'n|n su|arnda ayak|arn
d|n|end|rmey| |hma| etmed|. A|tparmak
Da|ar'ndan ge|en deren|n suyu her
zaman o|duu g|b| souktu (so|da|. Turun
kat|mc|ar At|as fotorafs Y|drm
Gngr'den (sadan nc| Kakar
Da|ar'nn doa| zeng|n||k|er| hakknda
b||g| a|d (so|da, a|tta|.
A
T
|
A
S

K
A
R
T
O
G
R
A
F
Y
A

S
E
R
v
l
S
l
Sularn, dalarn ve masallarn corafyas Yksek tepeler, dev
kayalklar, derin kanyonlar, aldayarak akan nehir Antik
zamanlarn ta kprleri, kemerleri, ltl kentleri Son demlerini
yaayan kyler; bilgeliin kuatt efsanevi hayatlar Btn bunlar,
Dedegl Dalarndan doup Antalya Serikte Akdenize dklen
Kprayn 160 kilometrelik ak boyunca sunduu mucizeler.
YAZI: YUSUF YAVUZ / FOTOGRAFLAR: CNEYT OGUZTZN
KPRAY
Sularn dalarrn ve masallarn corafyas Yksek tepeler dev
Bilgelik Vadisi
Isparta'nn St|er ||es|ne ba| Kasm|ar
be|des|nde der|n kanyon|ar d|z|s|n|n ||k|ne
g|ren Kpray, a|tepe (Bo|asan| ky
n|er|nde ksa b|r sre ||n dz|e kyor.
Kasm|ar'n gney|ndek| Fndk Maha||es|'n|
ge|nce ba|ayan 22 k||ometre||k kanyon,
kefed||mey| bek||yor. Arka p|anda Dedeg|
s||s||es| ykse||yor.
B
inlerce yldr bereketli sularyla
Akdenizi emziren sabrl bir
ana Dedegl Da Heybetle
ykseliyor karmzda. Gne-
in ilk klaryla birlikte karl zirveleri
turuncuya kesen dan eteklerine ya-
ylm kyleri semeye alyorum. Bi-
raz aada Dedegln koynundan kp
Akdenize gelin giden Kpray akyor.
Bu bahar belki de Kprayn bu bl-
gedeki son cokulu ak olacak. nk
inasna balanmasna ramak kalan Ka-
smlar Baraj ve HES projesi iin sularna
kelepe vurulacak Kprayn. Ve neh-
rin bu blmnde byk bir baraj gl
oluturulacak.
Sularn, dalarn ve masallarn co-
rafyas, Yukar Kpray Havzasnda-
yz... Ispartann Stler ilesi snrla-
rnda, Kasmlar beldesinde. Kpray,
Ispartann Aksu ilesi snrlarnda De-
degl Dandan doup, yaklak 160
kilometrelik yolculuunun ardndan
Antalya, Serik Boazkentten Akdenize
dklyor. Kpray burada Aksu ola-
rak anlyor. Dedegl Da ise 2996 met-
relik yksekliiyle bu blgenin en yk-
sek zirvesi. Adn burada yetien dede-
gl ieinden ald syleniyor. Buraya
zg bir lale tr de oktan Dedegl ile
birlikte anlr olmu. Dedegln etek-
lerinde yer alan Kuzukula ve Melikler
yaylalar daclar iin kamp alan olarak
da tercih ediliyor. Bu yl on altncs d-
zenlenen Dedegl Daclk enlii de 2
bine yakn sporcunun katlmyla Melik-
ler Yaylasnda yaplyor.
Kprayn ana kaynana ulamak
iin Aksudayz. Eski ad Anamas olan
ilenin kkl bir gemii var. Antikada
Eurymedon olarak biliniyor. Nehrin bu-
radaki ad Aksu. leride, Isparta snrn
atktan sonra Oluk Kprnn altndan
akyor ve bu yzden Kpray diye an-
lyor. Bugn Bapnar olarak bilinen ana
kaynak yre halk tarafndan yaz ayla-
rnda bir ziyaret yeri olarak kullanlyor.
Bapnar ve evresi, Serik civarndan
nehri ve da yollarn izleyerek g eden
Yrklerin de yaz geirdikleri bir blge.
Aksu ilesi yaknlarndaki Zin-
dan Maarasnn hemen nnde bu-
lunan Roma devrine kaytl ta kpr
bu blgedeki nemli su yaplarndan
Kpray, yo|cu|uu boyunca doa har|kas
kanyon|ardan ge|yor. Bu kanyon|arn en
n|s Kpr| Kanyon M|||| Park ||nde
yer a|an O|uk Kpr Kanyonu. Burada
saysz pnar|arn katksy|a Kpray byk
b|r rmak ha||ne ge||yor ve kanyondan
ktktan sonra yer yer ok sert akyor. Bu
ze|||| Kpray'n bu b|mn en nem||
raft|ng parkur|arndan b|r| ha||ne get|r|yor.
hapsedilerek nesli yok edilen alabalklar
gibi Dn ve bugn birbirine bala-
yan kkl bir kltr yeterince anlalma-
dan ellerimizin arasndan kayp gidiyor.
Karacahisarl kyller, Kpray bes-
leyen kaynaklardan Baakderenin gze-
sinde kurulan su ieleme tesisi yetkilile-
rinin, kayalarn arasna yerletirdii de-
mir kafesler yznden balklarn ieride
hapis kaldn sylyorlar. Kayalarn
iinden balk kyordu, imdi artk k-
myor diyorlar.
Kprayn yaam verdii Ylanl
Ovasn geip Pazarky ve Ayvalpnara
doru ilerliyoruz. Pazarkyden sonra
kvrlarak vadiye giren nehir, irili ufakl
biri. Kprnn gneyinde yaplan ka-
zlarda ortaya karlan Nehir Tanrs
Eurymedona ait grkemli heykelin, an-
tikada Zindan Maaras yaknndaki
bir niin iinde durduu syleniyor. Bu-
gn Isparta Mzesinde sergilenen hey-
kelin ayaklarna bitiik byke bir ala-
balk ve iinden su dklen kova kabart-
mas dikkat ekiyor. Eurymedon hey-
keli, su kltnn en eski belgelerinden
biri. Ancak maarann nndeki kp-
rnn kilit ta zerinde yer alan Tan-
r Eurymedonun kabartma ba 1990l
yllarda krlarak yok edilmi. Tpk ya-
knlardaki Karacahisar kynde su ie-
leme tesisi iin demir kafeslerin arkasna
Yrede ge|enek|er|ne en sadk
yer|e|m o|arak b|||nen Kesme'de
dn|er de ge|enek|ere uygun
yap|yor. Dn sres|nce
gem||n renk|er| can|anyor. Son
zaman|arda gem|e duyu|an
||g|n|n artmas ge|enek|er| daha
da can|andryor. rne|n ge||n|n
at zer|nde kyde do|atr|arak
damat ev|ne get|r||mes|, 20
y||k b|r arann ardndan ||k
kez Duygu ve Yas|n Grda|
|ft|n|n dnnde uygu|and.
Man|sa'dan ge|en ge||n hayatnda
||k kez burada ata b|nd|.
arasndan Belenceye ulayoruz. Yolun
sanda Kpray bize elik ediyor. Yak-
lak 40- 50 kilometre kadar bu hep
byle srecek. Belenceyi getikten sonra
giderek daralan vadide seyrek ama nite-
likli ard ve mee topluluklar yaylyor.
Burada manzara da giderek vahileiyor.
Yolda otostop yapan bir obanla konu-
uyoruz. Orman idaresinin kei yetitiri-
ciliine kat yasaklar getirmesi blgenin
en nemli ekonomik deeri olan kei
kltrn adeta yok etmi. Belenceli
oban bu durumdan olduka dertli. Or-
man idaresi her yeri tel rgyle evirdi.
Dikenli teller evimizin snrna kadar
dayand diyor.
Kprayn Aksudan balayp Ma-
navgat snrna kadar olan blm, Yu-
kar Kpray Havzas olarak adlan-
drlyor. 26 ky barndran havzann
toplam alan 110 bin hektara yaylyor.
Bu corafya, kuzeyden gneye doru
her admda deien hareketli topografya,
yksek tepeler, dev kayalklar ve derin
vadilerin ortasndan akan Kprayn
kvrmlaryla srprizi bol bir corafya.
Maysn sonlarna doru nehir debisi-
nin en yksek olduu dnemleri yayor.
Kprayn camgbei rengini grmek
iin yamurlarn azald zaman tercih
etmelisiniz. Ancak yine de bir sre yol-
dalk ederseniz onun dilini zebilir, sa-
bah saatlerindeki bulank aknn leye
doru prl prl olacan grebilirsiniz.
Belence kynden sonra yol bizi
birok dereyle birleiyor. Bir zamanlar el
dokumas halcln merkezi olan Ayva-
lpnar, blgenin nemli yerleimlerin-
den biri. Kprbandaki kahvelerden
birinde mola verip aylarmz yudum-
larken bir yandan da kyllerle sohbet
ediyoruz. Kahvedekilerin hemen hep-
si yallardan oluuyor. Buras ayn za-
manda birok ky ve yolu birbirine
balayan bir kavak. Kpray buradan
gneye doru kvrlarak derin bir vadiye
giriyor. Kpr bandaki Belence ve Kes-
me levhalarnn iaret ettii yne doru
ilerliyoruz. Yolun batya doru giden ks-
m ise Adada ve Stlere ulayor.
Ayvalpnarn gl ve meyve baheleri
Duygu ||e Yas|n'|n dnnde
ha|en vazge||meyen b|r
ge|enek o|arak Arap oyun|ar da
serg||end|. Bu sey|r||k oyun|ar,
yzy||ar nces|nden sz|p
ge||yor.
havzann kalbi olan Darbk ve
Kasmlara doru gtryor. Yol boyunca
karlatmz kprler, ncidere ky-
ne ve mahallelerine giden yollar anayola
balyor. ncidere Kprsn geince
yolun solunda kartal yuvas gibi yksek-
lerde kurulmu Krz Mahallesindeki
birka ev gze arpyor. Krz ziyaret
etmek istiyoruz ancak hava kararma-
ya balad iin nce bal bulunduu
Darbk ky, ardndan da Kasmlara
ulap geceyi burada geireceiz.
Kasmlar, srtn dalara yaslayp ayak-
larn Kpraya uzatm bir yerleim.
zgn ta evleri ve dar sokaklaryla dik-
kat ekici bir Toros kasabas. Kasmlarn
gneyindeki Fndk Mahallesini gein-
ce balayan ve kefedilmeyi bekleyen
kanyon, 22 kilometrelik uzunluuyla
lkenin en uzun kanyonlarndan biri.
Kanyonun giriinde ykselen kayalkla-
rn grnts etkileyici. Bu kayalklarda
geyiklerin yaadn sylyor kyller.
Birka yl nce geyik avlamaya giden
genlerden birinin kayalklardan de-
rek ldn anlatyorlar. Batya doru
gidildiindeyse Bucakdere kyne ula-
lyor. Yaln kayalklara bakan yamaca
kurulan Bucakdere uzaktan baklnca
byk bir ku yuvas gibi grnyor.
Kasmlarn kirazlar da nl ancak
imdilerde eskisi kadar retim yaplm-
yormu. Pazara ulatrmakta zorlan-
yoruz. Havalar da bu yl ge snd. Es-
kiden nisan sonunda kiraz yerdik, imdi
mays sonu oldu hl yiyemedik diyor
reticiler. Kasmlar birka yldr yr-
y tutkunlar ve doa sporcularnn
urak noktalarndan biri haline geldi.
Bunun bir nedeni de ngiliz Yazar ve
gezgin Kate Clowun projelendirerek ha-
yata geirdii St. Paul Yolunun, Antalya
Aspendostan balayp Ispartann Yal-
va ilesinde noktalanan iki rotasndan
birinin buradan gemesi. Yolun dier
rotas ise Pergeden balayp Kasmlar
yaknlarndaki Adada antik kentinde As-
pendos kl rota ile birleiyor. Aslen
Tarsuslu olan St. Paulun Hristiyanl-
yaymak iin Kudsten Romaya ka-
dar yapt yolculuklarda kulland bu
rota, Toroslarn vahi doasn aarak
Akdenizi Anadoluya balayan en ksa
yollar ieriyor.
Kpray Havzas'nda Yrk-
Trkmen k|tr hk|m. Kadn|ar
tarafndan |cra ed||en b|r mz|k
yapma b||m| o|an, grt|an b|r
enstrman g|b| ku||an|d "boaz
a|ma" ge|ene| de bu k|trn
rn. Ne var k| d|er b|rok
ge|enek g|b| bu da tamamen
kaybo|mak zere. Gen|er|n
h| b||med|| bu tekn||n son
tems||c||er| arasnda A|tnkaya
kynn Akarca Maha||es|'nde
yaayan |k| ya| kadn, 73
yandak| Fatma Can (so|dak||
||e 71 yandak| G||stan Katter
b|r||kte boaz a|yor.
istiyoruz.
Muhtar Mehmet Avcu da blgedeki
birok kyn muhtar gibi kendi bl-
gelerinin deerinin farknda ancak bu
deerlerin blge insanna nasl yarar sa-
layaca konusunda kafas kark. Bl-
genin doa turizmi yoluyla deerlendi-
rilebilmesi iin uzun sredir aba har-
cayan Kate Clow, Kasmlar ve evresinin
Yabanc lkelerden gelenlerin ya-
nnda Trk yryler de bu zgn
blgenin mdavimi olmaya balam.
Ancak krsal yoksulluun vurduu Ka-
smlar ve evresi iin sevindirici olan bu
gelime imdilerde yerini endieye b-
rakm durumda. nk Kpray ze-
rinde ksa sre sonra inasna balan-
mas planlanan Kasmlar Baraj ve HES
projesinin, blgedeki ok sayda ky
olumsuz etkileyecei ve zengin doal
dokuyu tahrip edecei kesin. Bu proje-
nin yarataca olumsuz etkilere dikkat
ekmek ve blgenin deerlerini gelecee
tamak iin kurulan Yukar Kpray
Koruma Platformu tarafndan hazrla-
nan bir rapora gre Kasmlar Baraj ve
HES Projesi, hem blgenin zengin biyo-
lojik eitliliine zarar verecek hem de
vadiyi insanszlatracak. Rapora gre,
yalnzca elektrik retme amacna hizmet
edecek olan proje kamu yarar asndan
da uygun deil. Ancak Kasmlar ve dier
kylerde barajn yararl olacan d-
nen kyller de var.
Darbk kynde, muhtar Mehmet
Avcu da kylerinin baraj sular altnda
kalacan sylyor. naat antiyesi iin
konteynrlarn geldiini ama buradaki
kyllerin nereye ve nasl tanaca ko-
nusunda bilgi verilmediinden dert ya-
nyor. Muhtar durumu u szlerle zetli-
yor: imdi yalnzca yallar kald kyde.
Onlar da baka bir yere gitmek istemi-
yor. Burada lmek istiyorlar. Eli denekli
bu insanlarn da madur edilmemesini
O|uk Kpr Kanyonu'ndan byk
b|r rmak ha||nde kan Kpray
artk raft|ng sporuna uygun ha|e
ge||yor. Burada raft|ng ar|k|
akarsu spor|ar oun|uk|a
yabanc tur|st|ere h|tap eden
byk b|r sektr ha||ne ge|m|
(a|tta|. a|tepe n|er|nde dz|e
kan Kpray ok gemeden
tekrar dar kapz|arn ||ne
soku|uyor (sada|.
oluturmak istediklerini anlatan Clow,
St. Paul Yolunun Kudsten Romaya
kadar uzanacak kapsaml bir projenin
nemli ayaklarndan biri olduunu sy-
lyor. Yalvatan sonra Frig Yolu ve Ev-
liya elebi Yolu ile balanacak olan St.
Paul Yolunun, ardndan Sultan Yolu ile
Avrupaya balanacan syleyen Clow,
yakn gelecekte bu rota zerinde yz bin
ok deerli bir blge olduunun altn
izerek baraj yaplrsa turizmi unutun
diyor. nk Clowa gre patlatlan di-
namitler, dev i makineleri ve muhteem
doal gzelliklerin zerini rtecek olan
molozlar blgeyi ziyaret edecek yr-
ylerin kamasna yetecek. Vadinin
aa ksmndaki Deirmenz ky ve
evresinde yeni konaklama noktalar
kiinin yrme olasl olduundan sz
ediyor.
St. Paul Yolu ve vadinin nemli bir
blmn yryen The Guardian ga-
zetesinin Trkiye muhabiri antropolog
Constanze Letsch, yry sonras ken-
disiyle yaptmz syleide blgenin
doasndan ve yaam kltrnden ok
etkilendiini sylemiti. Letsch izlenim-
lerini yle zetlemiti: Yukar Kpr-
aydaki kylerde sanki zaman durmu
gibi. Yllardr her ey ayn kalm sanki.
Bizim kaldmz kylerde herkes kendi
kendine yeten bir hayat sryordu. Bir
Alman olarak bizim lkemizde byle
bir yaamn kalmadn syleyebilirim.
Kendi yetitirdiin budaydan un elde
edip, kendi ekmeini piirmek, kendi
yetitirdiin fasulyeden yemek yapmak,
kendi patlam msrn yapmak. Btn
bunlar bence ok etkileyici. zellikle u
gnlerde bu tarz bir srdrlebilirlik ok
deerli. Baml kalmadan srdrlebi-
len bir yaam. Tabii dier yandan da ok
zor bir yaam.
Kanyon|arn da|k b|mnde, A|tnkaya (Zerk| kynn evres|
"Adamkaya|ar" denen ||g|n kaya o|uum|ary|a kap|. Ky||er bu
a|an|arda |na ett|k|er| oban dam|arnda ke| bes||yor|ar. Ayva|n|
mevk||nde oban kz|ar ke| sayor. St|er'e ba| Beyd||||'n|n yakn
zamana kadar ara yo|u yoktu ve zgn ev|er|y|e d|kkat ek|yordu.
Ancak ky byk |de terk ed||d||nden bu ev|er yok o|ma tehd|d|
a|tnda. te yandan ky Sa|nt-Pau| Yo|u gzerghnda b|r konak|ama
merkez| ha||ne get|r||meye a||yor.
Kocasu gtrd yantn veriyorlarm.
Darbknn biraz ilerisindeki Yal
Mahallesinde yaayan Kasap Hasann
elinde bir drbn var ve yanndan hi
ayrmyor. Dedegl ve Kartoz dalarna
bakan yamataki evinin verandasndan
drbnle artk gidemedii uzak dalar
izliyor. Bu dalarn kartalydm ama
imdi eskisi gibi uzaa gidemiyorum.
Drbn, dalar yaknlatryor, ayama
getiriyor diyor. Yal Mahallesi asln-
da Kasmlar ile Darbk kynn or-
tak kulland arazileri ieriyor. Yrede
Kprayn ikiye bld vadinin iki
yakasndaki yama tarlalar dnml
olarak ekiliyormu. Bir yl vadinin bir
yakas, ertesi yl da dier yakas. Yamur
dngsne gre ve tohum alma ynte-
miyle sregelen bu retim biimi imdi
bitme noktasna gelmi. Bu yl kyde
kii buday ekti, eskiden herkes ekerdi
diyor kyller.
Darbknde avlu kaps kyn mey-
danna alan evde yalnz bana yaayan
84 yandaki Hr Korkmaz, 20 yl nce
Darbk kynde 83 yandaki Os-
man resinle sohbet ediyoruz. Ky-
llerin sylediine gre Osman Amca
birok tekerleme biliyormu. Birka ta-
nesini sylemesini rica ediyoruz. Os-
man Amca askerlik dnda kyden k-
mam. Bir de genlik yllarnda zmir
evresine zm kesmek iin gittiini
anlatyor. ocuklar kente tannca o da
burada yalnz kalm. Elindeki denei-
ne dayanarak babasndan rendii te-
kerlemeyi sylemeye balyor: Kyden
ktm yaylaya/ Yaylada kaymak yedim/
nip tekrar kye/ Hocadan denek ye-
dim/ Denei ben ebeme verdim/ Ebem
bana yem verdi/ Yemi ben kua verdim/
Ku bana kanat verdi/ Kanad ben takn-
dm, utum gittim
Kocasu, Kprayn kyllerce sy-
lenen bir baka ad. Genellikle bu ad
kullanyorlarm. Gemite ocuklarn
ben nasl dnyaya geldim sorusuna
bykler, seni Kocasu getirdi diyorlar-
m. Bir aile by ldnde sorulan
dedem nereye gitti sorusuna ise onu
P|s|d|a kent| Se|ge'n|n zer|ne
kuru|mu A|tnkaya ky.
Se|ge'n|n muazzam t|yatrosu da
A|tnkaya kynn tam ka|b|nde
yer a|yor. Arka p|anda vad|y|
g|ge|end|ren Bozburun Da
ykse||yor.
744m. tndeki ritimden dolay
byle sesleniyorlar. Alakarga, bayku ve
baka birok ku iin yaanm hikyeler
anlatlyor. Ancak en nemlisi baz ku-
larn insandan trediine inanlyor. Ba
dara den her yre insan gibi Glizar
elik de birka kez Hzr grenlerden.
Parmaklar alt taneydi, geldi yle ya-
nma oturdu diye anlatyor.
Darbknden Krz Mahallesine
doru yola kyoruz. Krz, Dedegln
eteinde nehirden yukarya doru da-
lan evlerden oluan kk bir yerleim.
Bugn geriye kalan 4-5 evde sadece 9
kii yayor. Krzde ve blgede Saati
olarak tannan Mehmet Demirba 84
yanda. Mehmet Amca tam bir toprak
ve yaam ustas. Uzun sredir hastalkla
savaan eiyle birlikte yayor burada.
Marangozluk ve duvar ustalnn ya-
nnda 1950li yllardan beri ar kapm-
dan kesilmedi kr diyerek karakovan
bal yetitirdiini sylyor. ki kilodan
fazla isteyene bal satmyormu. htiyac
olan bir bakas da yararlansn diyor.
eini kaybettiini anlatyor. Banda sra
sra gm paralarn dizildii fes bii-
mindeki balk, bu yrenin yal kadn-
lar tarafndan halen kullanlyor. Gelin
olduktan sonra taklan bu balklar ln-
ceye kadar balarda tanyor. Kadnlarn
ekonomik durumlarna gre altn, g-
m ya da bakr delikli paralarla beze-
dii balklar mavi boncuklar ve deniz
kabuklar ile ssleniyor. Anlatldna
gre onun evi de sualtnda kalacakm.
Gzleri endieli, uzaklara bakyor ancak
metaneti de elden brakmyor Hr Tey-
ze. Devlet bizi sokaa atacak deil ya,
bir yere bamz sokar herhalde diyor.
Ancak yine de Biz artk lm gzl-
yoruz szleriyle aslnda trajik bir sona
doru yaklaldn iaret ediyor.
Hr Korkmaz gibi yrenin son do-
kumaclarndan biri olan Glizar elik,
gelin olarak gittii biler kynde geir-
dii zorluklarla dolu yaamnn anlary-
la yayor. Glizar elik de yredeki bir-
ok insan gibi baz kulara kendince isim
verenlerden. Kumrunun buradaki ad
Kpray Vad|s|'n|n aa
rnda, Ser|k'|n Be|ks
be|des|nde yer a|an nem||
Pamhy||a kent| Aspendos'a
sukemer|er| ||e Kpray'dan su
get|r|||yordu. Roma devr|ne a|t
kemer|er|n b|r ksm ha|en ayakta.
birbilerine hediye olarak gtrecek di-
yen Mehmet Amcaya gre doadaki her
eyin bir grevi ve anlam var. Her eyin
bu dnyann arknn evrilmesinde bir
pay var, bizim grevimiz de burada ya-
amak diyor.
Krzden bakldnda kardaki
Tota Yaylasnn karl srtlar grnyor.
Buras blgenin kylerinden yzlerce
atn brakld dzlklere sahip olan bir
yayla. Totann arkasnda ykselen Sarp
Dann gneybatsnda yer alan Beydil-
li ky de blgenin en zgn yerleim-
lerinden biri. Yakn zamana kadar yolu
bulunmayan kye yol yapmann, yeni bir
ky kurmaktan daha pahalya mal olaca-
n hesaplayan yetkililer, ile merkezine
20 kilometre uzaklkta yeni bir ky kur-
makta bulmular areyi. Evleri betondan
ina edilen yeni kye imenova ad-
n koymular. Beydilli ya da Bedili,
Kay boyundan gelen bir Yrk aireti-
nin ad. Stlere 45 kilometre mesafe-
deki Bediline bugn Eskiky diyorlar.
Burada yaayan ve Paa Day olarak
Gvenme dnya malna bir gn lr-
sn, darack kabri elbet grrsn. Yeme
kul hakkn bir gn verirsin szleriyle
zetliyor yaam felsefesini. Ben yaa-
mm boyunca buna dikkat etmeye al-
tm diyor, sakin ve zenli ses tonuyla.
Mehmet Demirba, saat tamir etme-
yi kendi kendine renmi. Hi usta
yannda almadm diyor. Yllar nce
gezmeye gittii zmir Fuarndan satn
ald kol saati bozulunca Stlerde bir
tamirciye vermi. Ancak tamir edilen
saat daha yoldayken yine bozulunca ap
kurcalarken altrmay baarm. Son-
ra bir bakasnn bozulan saatini kur-
calam ve onu da altrm. Derken
giderek usta bir saat tamircisi olmu ve
adeta zamann durduu bu da banda
saat tamiriyle yaamn kazanm. Ancak
dijital saatler yaygnlanca saat tamiri
yaptranlarn saysnn iyice azaldn
sylyor. Hi eitim almadn syleyen
Mehmet Amcann bilgelik dolu konu-
masndan etkilenmemek mmkn deil.
Bir gn gelecek insanlar toprak ve suyu
Kpray, Ser|k'e ba|
Boazkent ky yakn|arnda
sak|n b|r ak|a tek azdan
Akden|z'e dk|yor. Burada
b|rok ba|k barna bu|unuyor.
Burada bir sre nce balatlan eko-ky
projesi zamanla yerini ilgisizlie brak-
m ancak yine de restore edilerek pan-
siyon hizmeti vermeye balayan birka
ev blgeye gelen yrylere hizmet
veriyor.
Beydillinin gneydousundaki bo-
zuk yoldan zikzaklar izerek aadaki
Kpraya iniyoruz. Yamurla kayan
toprak ve kayalar yer yer yolu kapat-
m ancak kyller aa ktkleriyle
bozulan yerleri onarmlar. Karayolunun
zerinde tahta bir kap bulunan ve Kate
Clowun ok sevdiini syledii ukur-
ca ky yolundan Kesmeye ulayoruz.
Yol boyunca Selgedeki Adamkayalar gibi
ilgin kaya oluumlar dikkat ekiyor.
Kyn yaknlarnda Kpraydan yk-
selen kanyona bitiik Pendelisios antik
kentinin (Asartepe) Helenistik dnem-
den kalma bir kalenin kalntlar zerine
kurulduu sanlyor. Antik kentteki ok
sayda kalntnn arasnda Medusa ba
kabartmal grkemli antmezar da var.
Havzada yzlerce yldr kapal bir ya-
am srdren blge kylerinin birou
gibi Kesmede de baz gelenekler varl-
n srdryor. Bugn eskiye oranla
deiim gsterse de Kesmedeki ky d-
nlerinde sergilenen seyirlik oyunlarn
amani izler tad syleniyor.
Havzann Isparta snrndaki son ky-
leri olan Kesme ve ukurcay getikten
sonra Manavgata bal Yeilba kyne
ulalyor. Yeilba ve evresi nesli tehli-
ke altndaki kzl akbabalarn yaam ala-
n olarak biliniyor. Buradan Kprayn
byke bir s izerek kvrld bl-
geye kurulan Deirmenz ve Byk
Kanyonun hemen zerindeki altepe
(Bulhasan) kylerine iniliyor. Deirme-
nz ve altepe kyleri de Kasmlar Ba-
raj ve HES projesinden etkilenecek olan
kyler arasnda. Barajn ikinci santral-
nn Deirmenz kynn aasnda
kurulmas planlanyor. Roma dnemin-
den kalma yolun kalntlarnn bulun-
duu blgede HES kurulmasna Deir-
menz kyllerinin byk bir ksm
kar kyor. Ancak buradaki kyller
de havzann yukarsndakiler gibi proje
hakknda bilgi sahibi deiller. Kyl-
ler, ED nihai aamasnda olan proje
iin ekincelerini yetkililere bir yazyla
tannan 70 yandaki Nurullah Altnta,
Eskikyde yaamn zor olduunu ancak
doktor yz grmediklerini anlatyor.
Paa Dayya gre imenovaya tannca
otomobil ve doktorla tanmlar ancak
hastalklar da oalm.
Beydillinin otantik evleri doayla y-
lesine i ie gemi ki talarn doal bir
uzants gibi duruyor. Kyn tek kire-
mitli yaps olan eski okul binas olmasa
burada bir ky olduunu anlamak ger-
ekten zor. Evlerin atsnda kiremit ye-
rine kullanlan tahtalarn, itlembik aa-
cndan elde edildiini sylyor kyller.
Kesme kynde yen| ge||n Z|f
akmak yrese| ge||n|||n|,
ge|enek|er gere| b|r sre
zer|nden karmayacak. Gn|k
||er srasnda b||e ge||n||k
zer|nde o|acak.
rehberlik yapan Erdin Barka, blgenin
geleceinin doa turizmi olduunu sy-
lyor. altepenin bir dier geim kay-
na ise birou yurtdna satlan Boz-
burun Dann dousundaki tepelerden
toplanan yksek aromal kekikler.
altepenin gneyinde 12 kilometre
uzunlua sahip olan Byk Kanyona
giren Kpray, Oluk Kprye kadar
kanyon iinde akyor. altepe Kanyonu
olarak da anlan kanyon, yer yer 500
ila 600 metrelik ykseklie ulaan ka-
yalklaryla dnyann en iyi on kanyo-
nundan biri kabul ediliyor. Kayalklar
ayn zamanda kzl akbabalarn da yaam
alan. 1973 ylnda milli park stats
kazanan blge dnyann en iyi korun-
mu Akdeniz servisi topluluuna da ev
sahiplii yapyor. Dnya Bankasnn da
desteiyle milli park ynetimi tarafndan
balatlan GEF-2 Projesi ile blgenin bi-
yolojik eitlilii ve doal kaynaklarnn
ynetimi ve srdrlebilir kullanm he-
deflenmi ancak byk mali kaynaklar
ayrlarak balatlan projenin beklenen
ilettiklerini sylyorlar. Daha aada
nehir kysnda kurulan altepe ky
projeden dorudan etkilenmiyor ancak
nehir kysnda arazilerde tarm yapan
kyller, HES iin kullanlacak olan su-
yun kesilecek olmasndan endie ediyor.
altepede ev pansiyonculuu ve yerel
s|ms|z Kanyon'dan Kes mevk||nde kan
ay, O|uk Kpr Kanyonu'na g|rmeden
nce b|r "yerkpr"ye g|r|yor. Burada ay
yatan kapatan ta kt|e|er|n|n arasndan
yera|tna |nen ay 15-20 metre sonra
tekrar yeryzne kyor. Buras nehr|n
kar yakasna ge||eb||en doa| b|r kpr
(stte|. Kpray'da serpme a ||e ba|k da
tutu|uyor (a|tta|.
g
akn zaman nce len bilimkurgunun byk ustas Ray Bradburynin Zen in the Art of Writing (Yazma
Sanatnda Zen) adl bir kitab vardr. yle der: Dnme! Dnmek yaratcln dmandr. Farkndalk
skcdr. Bir eyler yapmaya alma. Bir eyleri yap! Bir de unu der: Aklmz dinleseydik, asla k olamazdk... Her
zaman uurumdan atlamalsn, kanatlar sonradan kar! ou insan unu bilir ki, ak her eyin yantdr, bir ey
yapmann da tek nedenidir. Bu yzden de Ray der ki, Sevdiin ykleri yazmyorsan, yazma. Akl renmek iin,
kalbi yazmak iin kullanyordu Fahrenhayt 451in yazar Ray Brudbary. Haftann gnn geirdii ktphanenin
btn kitaplarn okumutu. Bilimkurgu yazaryd ama, kitabn yerine geen e-kitap iin de Kitap deil! Benzin
kokuyor demiti. (ZCAN YKSEK)
Yazma Ak
B

B
l
R

l
|
A
N
D
l
R
T
R
G
T

T
A
R
H
A
N
Yaznn Hikyesi
nemli yaplarndan. Kprayn ad
da bu kprden geliyor. Ancak kpr-
nn birka yz metre kuzeyinden vi-
yadklerle kanyonu geecei belirtilen
Afyon-Alanya Otoyolu Projesi, blgeyi
tehdit eden yatrmlardan biri. Peribaca-
larn andran Adamkayalar barndran
Selge antik kenti (Altnkaya) evresi ile
Delisarn ve Ballbucak tarihi ve doal
dokusuyla blgenin en nemli ziyaret
alanlar. Kprnn gneyinde yer alan
Bekonak ky ise rafting tutkunlarn
arlyor. Ylda yaklak bir milyon turis-
tin ziyaret ettii blgenin tercih edilme
nedenleri arasnda raftingn ilk sray
alyor.
Bekonak hizasnda tekrar boaza gi-
ren Kpray, gneyde Bucak geip
Zincirlida boazna, ardndan sularyla
bereket tad Serik ile Taal arasn-
daki geni ovaya kyor. Bu blgede
yaz aylarnda balon turlar da yaplyor.
Terziler kyn getikten sonra nehrin
batsnda yer alan Aspendos antik ken-
ti, Kprayla anlan bir savaa da ev
sahiplii yapm. Akdeniz niversitesi
Eskia Dilleri ve Kltrleri Blm
Emekli retim yesi Prof. Dr. Sencer
ahin, 467 ylnda Yunanllarla Pers-
ler arasnda yaplan Eurymedon sava-
nn Kprayda yaanan bir donanma
sava olduunu sylyor: Eurymedon,
Eski Yunancada gzel akl su anla-
mna geliyor. Halen de gzeldir ak.
Antikada, bugnk Aspendos antik
kentinin bulunduu blgeye kadar bu
nehrin zerinde gemi iliyordu. Yunan-
llar Pers donanmasn burada bozguna
urattlar. Bir bakma donanmayla giri-
lebilecek kadar geni ve tamacla el-
veriliydi Kprayn bu blm.
Dokunarak getii corafyaya yaam
veren Kpray, ayn zamanda birok
uygarln yeermesine olanak sala-
m ve yok olularna da tanklk etmi.
Dedegln koynundan balad yolcu-
luu hl gzel olan akyla srdr-
yor ve yaklak 160 kilometre boyunca
binlerce insann hikyesini ve srlarn
da beraberinde tayor. Boazkentten
Akdenize kararak sonsuz dngye ka-
tlan Kprayn zgrce akmas iin
suyun boa akmadn anlamamz ve
yksek sesle haykrmamz gerekiyor Q
aamada olduunu sylemek ok zor.
Ayrca korunmas gereken milli park s-
nrlar ierisinde projelendirilen Zincirli
HES Projesinin de blgenin en nemli
ekonomik faaliyeti olan rafting turiz-
mini tehdit ettiini reniyoruz. lgili
kurumlarn sezon banda yaptklar ya-
zmalarda, Zincirli HESin inaat bala-
d andan itibaren rafting parkurunun
kaytsz artsz terk edilmesi gerektii
belirtiliyor.
Bugn ara trafiinin ykn de kal-
dran tarihi Oluk Kpr blgenin en
A
T
|
A
S

K
A
R
T
O
G
R
A
F
Y
A

S
E
R
v
l
S
l
a!,!2d.#%3I.$%+I'"&I,42%$%.'%a-%-I"2!
%&%30I,3%.5.&),4%2%$4!-!-%.$/!,(!--!$$%,%2,%
-/$%2.&I,42%I,%-,%2I.$%.'%a-%$%.e2%4,$
e
f
e
s
p
i
l
s
e
n
.
c
o
m
.
t
r

/
/
/

f
a
c
e
b
o
o
k
.
c
o
m
/
e
f
e
s
p
i
l
s
e
n

/
/
/

t
w
i
t
t
e
r
.
c
o
m
/
e
f
e
s
p
i
l
s
e
n
NASIL GDLR
Yukar Kpray Havzasna
ulamak iin Isparta kent mer-
kezindeki ky otobsleri ter-
minalinden kalkan minibsle-
ri kullanabilirsiniz. Havzann
merkezinde yer alan Kasmlar
Belediyesine ait otobs haf-
ta iin her gn 13:30da Ispar-
ta ky terminalinden hareket
ediyor. Hafta sonlar ise Aa-
Yaylabel kynn Esenyel
adl minibs yolcu olmas ha-
linde Kasmlara kadar gtr-
yor. Havzaya zel arala gitmek
isterseniz, Ispartadan Eirdire
ulatktan sonra Eirdir k-
ndaki Aksu-Stler levha-
sn takip ederek Kasmlara
ulaabilirsiniz.
Kprayn gneyinde yer
alan Kprl Kanyona ula-
mak iin Antalya-Serikten kal-
kan minibsleri kullanabilir-
siniz. Serikten dzenli olarak
kalkan minibsler, kanyonun
merkezi olan Bekonak ve Ka-
rabk kylerine ulayor. Ancak
Antalyadan Taal kavana
kadar Manavgat otobsleriyle
gidip buradan Bekonaka ulaan
aralar da kullanmanz mm-
kn. zel arala gidecekseniz,
Antalya- Manavgat yolundan Ta-
al ynne dnerek Bekonak,
altepe ve evresine ulaabilir-
siniz. Bekonaktan Yeilba k-
yne ulaan yolu izleyerek, u-
kurca, Kesme ve biler yolunu
izleyerek de Yukar Kpraya
ulaabilirsiniz. ok sk kllanl-
mayan yolun durumunu sor-
makta yarar var.
KONAKLAMA
Yukar Kpray Havzasnn
Aksu blmn grmek iin
Eirdirdeki otel ve pansiyonlar-
da konaklayp gnbirlik geziler
yapabilirsiniz. Havzann mer-
kezi saylan Kasmlardaki ky
pansiyonu da yry gruplar-
na ve daclara hizmet veriyor.
Kesme Belediyesini aramanz
halinde buradaki misafirhane-
den de yararlanabilirsiniz. Bey-
dilli Ekokyde de restore edi-
len eski ky evlerinde konak-
layabilirsiniz. Kasmlar, Kesme
ve Beydilli dnda pansiyon
kerevit yiyebilirsiniz. Eer aus-
tos ve eyll aylarnda blgeye
gelirseniz 800 yllk gemii bu-
lunan tarihi Eirdir Pnar Pa-
zarndaki ak hava lokantala-
rnda blgeye zg tandr keba-
bn tadabilirsiniz. Anadolunun
en eski pazarlarndan biri olan
Pnar Pazarnda, yredeki ky-
lerde retilen rnleri de satn
alabilirsiniz.
Kasmlardaki St. Paul Yol
Pansiyonda da konuklara blge-
ye zg ev yemekleri sunuluyor.
zellikle tereyal kabuklu kuru
brlce ve bulgur pilav neri-
lir. Mevsiminde ev sahibi Ser-
pil Hanmn Tota Yaylasndan
kendi toplad mantarlardan
yapt kavurmalar da mutlaka
tadlmas gereken lezzetlerden.
Kasmlara yaklak 15 kilo-
metre mesafedeki Aa Yayla-
bel kyndeki Suyungznde
bulunan alabalk iftlii ayn
zamanda restoran hizmeti de
veriyor.
Suyungz Balk iftlii ..........................
........................................... 537-692 02 15
Kprl Kanyon evresi nehir
kysndaki lokantalaryla yeme
ime sknts ekmeyeceiniz
bir blge. Karabk kyndeki
Ekomotel ayn zamanda bir lo-
kantaya da sahip.
GEZLECEK YERLER
Yukar Kpray Havzasnda,
nehrin doduu ana kaynak
olan Aksu ilesi snrlarndaki
Bapnardan balayp, Yeniar-
bademli ilesindeki Pnargz
Maaras ve Aksu Zindan Ma-
aras grlmesi gereken yerler-
den. Tota Yaylas, Dedegl, Sarp
ve Kartoz Dalarnn yan sra
22 kilometrelik Kasmlar Kan-
yonu doa sporlar iin ideal
olanaklar sunuyor. Stler ya-
knlarndaki Adada antik kenti
ve blgedeki muntazam Roma
yolu da grlmeye deer yerler-
den. Otantik havasn hl koru-
yan Kasmlar, Darbk, Kesme
ve ukurca kyleri de blgenin
grlmesi gereken yerleimleri.
Ayrca Kuzca ky yaknlarn-
daki Kzlovada bulunan sal
mee topluluu ve bu blgede
her zaman grebileceiniz ylk
atlar da ilgiyi hak ediyor.
Kprl Kanyon ksmnda
ise milli park evresindeki Selge
antik kenti ve Adamkayalar zi-
yaretilerin gzdeleri arasnda.
Barndrd biyoeitlilik ve do-
al oluumlarla Trkiyenin en
nemli rekreasyon alanlarndan
biri olan milli park snrlarndaki
Toros servileri, altepe Kanyo-
nu ve Tarihi Olukkpr mutla-
ka grlmesi gereken yerlerden.
Kprayn nl trkuvaz ren-
gini en iyi Olukkpr ve ev-
resinden grebilirsiniz. Rafting
deneyimi yaamak iinse Be-
konak ve Karabk kylerindeki
tesislerden yararlanabilirsiniz.
NEML TELEFONLAR
Kasmlar Belediyesi .... 246-371 22 14
Stler Belediyesi ...... 246-351 20 01
Stler Devlet Hastanesi .......................
........................................... 246-351 29 31
Kasmlar Jandarma... 246-371 21 77
bulunmuyor. Ancak blgede-
ki kylerin birounda eski ky
odas gelenei halen sryor.
Eer konfor aramyorsanz ky
muhtarlarndan talep etmeniz
durumunda ky odalarnda da
konaklayabilirsiniz.
Eirdir Lale Pansiyon ................................
........246-311 24 06 / 542-241 72 13
Eirdir Kroisos Lake Resort Hotel ........
........................................... 246-311 50 06
Kasmlar St. Paul Yol Pansiyon ..............
........246-371 22 18 / 537-251 50 32
Kesme Belediyesi (Misafirhane iin) ...
........................................... 246-373 50 05
Beydilli Ekoky, Ev Pansiyon ..................
........................................... 537-337 78 79
Kprl Kanyon Ekomotel ......................
........242-765 32 01 / 532-684 02 31
altepe Ky Evi ........... 543-633 25 96
YEMEK
Eirdir ve Yeiladada bulu-
nan balk lokantalarnda buraya
zg tatl su levrei, sazan ve
kpray rehber
Restore ed||erek ara ge||ne ak ha|e get|r||en Roma devr| eser|
tek kemer|| O|uk Kpr kanyon knda |k| yakay b|r|et|r|yor.
KEKOVA
nsansz ve
nsana Yakn
irin bir Akdeniz kasabas, srlar halen zlememi batk bir kent, sessiz,
insansz bir ada, antik kentler zerinde yaayan kyler, dnyann en gzel
mavisiyle alkalanan koylar... Btn bunlar, Ik lkesi Lykiann zengin mirasn
Yrk geleneinin arpc yaamyla harmanlayan Kekova ve evresine ait.
YAZI: YUSUF YAVUZ / FOTOGRAFLAR: TURGUT TARHAN
Akamn a|acakaran|nda S|mena Ka|es|'nden gz|er nne
ser||en manzara o|aanst. Karda Kekova Adas uzanyor.
Den|zden |t|baren ykse|en d|k yamata |se dar sokak|ar, |r|n
ta ev|er|y|e Akden|z'|n en gze| ky|er|nden b|r|, Ka|eky yer
a|yor. Yakn zaman|ara kadar tat yo|u o|mayan Ka|eky'e
ya den|zden tekne|er|e ya da az'dan yryerek u|a|rd.
|md| 500 metre yaknna kadar ara|a g|d||eb|||yor.
Y
alnz, insansz; grkemli gemi-
i, kylarn dven sulara g-
mlm. Denizi temiz, havas
temiz, her yan prlt iinde.
rpertici sessizlii ile atsz bir tapna
andryor. Buras Kekova, ksa ve gn-
birlik mavi yolculuklarn adas... yle
bilinir. Ancak Kekovay ksa bir mavi
yolculua sdrmak mmkn deildir.
Hele de bu muhteem yeryz cenne-
tini yalnzca denizden kefetmeye kal-
karsanz ok ey karacanz batan
syleyelim.
Kekova, bugn Antalyann Demre
(Kale) ilesine bal azn merke-
zinde yer ald, evredeki ok saydaki
antik kent ve koyu barndran bir blge-
yi kapsyor. Blge bu ad, kyya paralel
uzanan Kekova Adasndan alyor. Co-
rafi zelliklerinden dolay Trkiyenin
Dalmaya tipi kylar olarak da bilini-
yor. Yaklak 5 kilometrekarelik yzl-
mne sahip Kekova Adasnda insan
yaamyor. Lykia dilinde Dolichiste
olarak adlandrlan adann yaz aylarn-
daki ziyaretileri ise ounlukla tekne
yolculuu ile gelen turistler.
Kekovaya ulamak iin Ka Liman
ya da Demredeki ayaz (Andriake)
Limanndan kalkan gnbirlik tekneleri
ya da yine Ka ve Demre ynnden ula-
an karayolunu tercih edebilirsiniz. Biz
de bu kez karayolunu tercih ediyoruz.
Mays aynn sonlarna yaklasak da Ka-
Demre karayolundaki az-Kekova
levhasndan balayan ve yaklak 18 kilo-
metre sren yolculuk boyunca yamalar
kaplayan kl katrtrnaklar hl etkile-
yici. Eski ad Sak (Scak) olan Klnl
kyne doru uzanan yol boyunca mola
verip soluklanmak isterseniz, yre ky-
llerince alba ya da alba ad verilen
adaay ya da kekik toplayabilirsiniz. al-
ba adnn, Hitit dilinde ifa veren anla-
mna gelen ve Latinceye de ayn biimde
geen salviadan geldii syleniyor. Ke-
kova blgesindeki Theimussa antik kenti
ve evresinde de bolca adaay toplay-
cl yaplyor. Theimussa ad zamanla
Trmsn olarak anlm. Bugn ise
az olarak biliniyor. Kyn Yunan-
cada ayn anlama gelen Tristimo ola-
rak da anld syleniyor. az, doa
yasalarnn biimlendirdii corafyann
Ka|e ||es|nde, az kynn yaknnda yer a|an Te|m|oussa
ant|k kent|n|n tar|h| 4. yzy|a kadar uzanyor. Bu Lyk|a
kent|nden ger|ye ka|an|ar ok faz|a de|| ama saysz |ah|t
az' evre||yor. Kaya|k, a|ak b|r tepe zer|nde yer a|an
ka|e, bugn den|z|n ||nde ka|m b|r sur paras ve kent|n
dou ucundak| kaya|ara oyu|mu |ske|e de kent|n b|r zaman|ar
grkem|| b|r hayat srdne |aret ed|yor.
Kekova'nn en tannm grnts. Her gn
b|n|erce |nsan tekne|ere do|uarak, Kekova'y
s|mge|eyen bu |ah|t| grmeye g|d|yor. k| b|n y|
kadar nce (S 141 ve 240'ta| |k| byk deprem
sonucu Akden|z'|n bu ky|ar zer|ndek| kent|e
b|r||kte 1,5 metre kadar su|ara gm|m. Bugn
S|mena ant|k kent|ne a|t ka|nt|arn b|r ksm
bu yzden sua|tnda. Kent|n karadak| ka|nt|ar
zer|nde |se Ka|eky yer|e|m| kuru|mu.
kltre ve dile aktarlmasnn arpc bir
rnei. az kynn dousunda yer
alan lahitler ve kyn iindeki kalntlar
Theimussa antik kentinden bugne ula-
an izleri tayor.
E|ma Ya
az kynde yaayan 80 yandaki
Akif Onaran ise ocukluunda babasn-
dan rendii ya damtma iini baba-
snn da Giritli bir ustadan rendiini
anlatyor. Akif Usta 60 yldr bu ii ya-
pyor; orman iletmesinin izniyle civar-
daki kyllerin toplad bitkileri satn
alp kaynatarak imbikten geiriyor. Son-
ra da kk ielere doldurduu elma
yan her derde deva diyerek kk
el tezghnda yre pazarlarnda satyor.
Adaaynn kk bir elmaya benzeyen
tohumlarndan damtlan bu yaa yrede
elma ya deniyor. Bildiimiz elma ile bir
ilgisi yok. Gmbe, Elmal, Ka ve Demre
pazarlarnda sklkla karlatmz Akif
Onaran, ilerlemi yana ramen yapt
iten memnun olduunu ve lnceye ka-
dar srdrmek istediini sylyor. Gele-
neksel halk hekimliinin sk bavurulan
yntemlerinden biri olan elma ya, Akif
Ustaya gre iyi bir gaz giderici: ocuk-
larn karnna ve ayaklarnn altna sr-
lrse gaz kartr. Byklere ise kesme
ekerin stne damla...
Klnldan sonra evreli kynden
geerek trmanacanz ksa yokuun
ardndan aza inerken greceiniz
muhteem manzara iin hazrlkl olun.
te karnzda ban denize sokmu dev
bir dinozor gibi uzanan Kekova Adas.
Solunuzda ise Simena antik kentiyle i
ie geen Kaleky. az, kara ve de-
nizden blgeye ulaanlarn urak yeri.
Giderek daha ok turist arlayan kyn
birok eksii bulunsa da buradaki resto-
ranlar ve kk marketlerden yemek ve
alveri ihtiyacnz karlayabilirsiniz.
Ka|eky'de De||m
Karadan ulaanlar iin azdaki
iskeleden kiralayacanz tekneyle civar-
daki antik kentleri, batk kent ve biro-
u adeta kyya serpitirilmi gibi duran
denizin iindeki lahitleri grebilirsiniz.
Biz de bir tekne kiralayp Kalekye do-
ru gidiyoruz. Bu blgeyi ekici klan
arasnda dolarken antamdan kar-
dm yllar ncesine ait kartpostallara
bakyorum. Koruma ve kullanma den-
gesi arasndaki ince izginin ipinin ucu-
nun bir hayli kam olduunun belgesi
niteliindeki 20 yllk kartpostallar, iki
resim arasndaki yedi fark oyununu
anmsatyor insana. Kaleden bakldn-
da aka grlen ve nekropol zerinde
yapld ne srlen helikopter pisti iki
resim arasndaki en belirgin farklardan
biri olarak varln srdryor. nl
bir iadamna ait ta evin yan bandaki
helikopter pistinin iri talarla oluturu-
lan mozaik motifleriyle bezenmesi dik-
kat ekiyor.
en nemli zelliklerden biri de denizin
muhteem mavilii. Kekova ve evresi-
nin birden fazla koruma emsiyesi ile
korumaya alnmas denizin rengini ko-
rumasndaki etkenlerden biri saylabi-
lir. Simena antik kentinin zerindeki
Kaleky adeta zamann durduu bir
masal ky gibi. Adn ald kalenin
surlarndan Kekova Adas ve evredeki
muhteem manzaray izlemek ise esiz
bir deneyim. Ortaada da kullanld-
sylenen kalede yer alan ve yalnzca
yedi oturma sras bulunan tiyatronun
Lykia kentlerindeki en kk tiyatro
olduu biliniyor. Kalekyn kaktsler
ve begonvillerle sslenmi ta evlerinin
Karaem||k Deres|'n|n
menderes|er yaparak den|ze
dk|d yerdek| ayaz
L|man ve kumsa| Kekova'nn
en arpc nokta|arndan b|r|.
Ufukta |nce uzun ek||y|e Kekova
Adas uzanyor. ayaz L|man,
Demre'n|n Kekova'ya a|an
penceres|. Her gn b|n|erce
tur|st, buradan Kekova'ya yat
turuna kyor.
gerekiyor. Hal byle olunca iyerine
kma yapan bir iletmecinin yerine
rnein, kuzeni hapse giriyor ve kuzene
hapis sresince baklyormu. Sonra bir
dieri onun yerine hapse giriyor ve bu
byle srp gidiyor... Ancak bununla
ilgili en arpc rnek ise blgede anlat-
lanlara gre en son mahalli seimlerden
birinde az kynde muhtar ada-
y olacak biri bulunamamasyla ilgili.
Bunun nedeni ise kyde muhtar aday
olma vasf tayan ve sabkas olma-
yan kimsenin kalmamasym. Bunun
zerine kyn imamnn muhtar aday
yaplarak seimlerin atlatld konuu-
luyor blgede.
Hap|s Nbet|
Burada ksa bir parantez ap blgede
koruma- kullanma dengesi konusunda
bulunan pratik zmlerden ksaca sz
etmek istiyorum. Kaleky ve azda
yllardr uygulanan bir yasak delme
ynteminden. Blgenin koruma em-
siyesinde olmas, bir yandan da turiz-
min gelimesiyle birlikte ortaya kan
yapsal ihtiyalarn nndeki en byk
engel haline gelince kyller areyi ya-
salar ihlal edip srayla birbirinin yerine
ieri girmekte bulmular. nk de-
yi yerindeyse ivi akmann bile yasak
olduu Kalekyde bir tuvalet yapmak
iin dahi trl izleklerin atlatlmas
Kapak| kynn gney|nde
bu|unan ve tekne|er|n urak
nokta|arndan Gkkaya Koyu
sadece den|z| de||, kydak|
deer|er|y|e de ek|c|. Antsa|
g|r||, su sarn|ar, mezar|ar
ve B|zans devr|ne tar|h|enen
k|||ses| ||e kk Lyk|a kent|
st|ada burada sess|z||| yayor
(en stte|. Kekova'nn es|z
koy|arndan De|rmen||k, az
kynn batsnda yer a|yor.
Koyda yzmek k|a dans etmek
g|b| (stte|.
kalntlar arpc grntler oluturu-
yor. Antik dnemde Bat Anadolu ky-
larnn urak limanlarndan biri olduu
bilinen Kekovada bugn sularn altnda
kalan dkknlarn bir zamanlar blge-
nin en deerli eyalarnn satld canl
birer alveri merkezi olduunu dn-
mek insan rpertiyor.
Batk Kentin ardndan Tersane Ko-
yundayz. Gn boyu gezmekten yorul-
duysanz buras yzerek serinlemek iin
iyi bir seenek. Tersane Koyunda antik-
a ve Bizans dnemine ait ok sayda
yap kalntsna rastlamak mmkn. Bu
blgenin gemi ina ve onarm ss ola-
rak kullanld syleniyor.
Mee|er|n G|ges|nde
Yry seviyorsanz azdan K-
lnl kyne giderek, Lykia Yolundan
yaklak 7 kilometrelik bir yryle
Aperlaiye ulaabilirsiniz. Aperlaiye de-
nizden gitmeyi tercih edenlerdenseniz
azdan bir tekne kiralayp yarm sa-
atlik bir deniz yolculuuna kmalsnz.
Biz Klnly geip Likya Yolunu belir-
ten iaretleri izleyerek patikadan inie
geiyoruz. Eer bitkilerle aranz iyiyse
yry boyunca size ok sayda tr
elik edecek. zellikle mor kl renk-
leriyle bolca Muscari (arapsmbl) g-
rebilirsiniz. Ancak Aperlai yolunda en
ok karnza kacak olan trler prnal,
itlembik ve ahlattr. Yol boyunca ant-
sal boyutlara ulam prnal meelerinin
altnda dinlenip eer ucuna ip bal bir
kova bulacak kadar anslysanz sarn-
lardan su ekebilirsiniz. Yredeki o-
banlar, keileri ve kendileri iin hl bu
sarnlardan ektikleri suyu kullanyor-
lar. Yaklak 1,5 saatlik yryn ardn-
dan Aperlai antik kentinin kale surlarna
ulayoruz. Hava birazdan kararacak. Bu
nedenle antik kenti gezmeyi ertesi gne
brakyoruz.
Gn|| Srgn
Aperlainin benim iin ayr bir ne-
mi var. Yaamnn byk bir blmn
burada satn alarak onard bir oban
evinde geiren ancak iki yl nce ara-
mzdan ayrlan sevgili dostum Sitare
Aaolunun anlar antik kentin her
tana, aacna sinmi gibi. te koyun
Su|ara Gm|en Tar|h
Kalekyden Batk Kente geiyoruz.
Kekova Adasnn kuzeybatsnda yer
alan Batk Kentin, S 141 ylnda yaa-
nan byk bir deprem sonucu sulara
gmldn yazyor kaynaklar. Ancak
uzmanlar, Lykial zenginlerce finanse
edilerek yeniden ayaa kaldrlan liman
ve yaplarn, S 240ta yaanan ikinci b-
yk depremle yeniden sulara gmlerek
tarihten silindiini sylyorlar. Bugn
Andriake kazlarn yrten Prof. Dr.
Nevzat evik, bu blgenin antikadan
bugne 1,5 metre ktn sylyor.
Batk Kente gezi yapan teknelerin he-
men hepsinde bulunan akvaryum bl-
meleri sayesinde sualtndaki amforalar
ve mimari yaplar grebilirsiniz. Adann
denizle birletii noktada birer uzant
gibi duran ok saydaki liman ve yap
B|geye adn veren Kekova
Adas'na u|am Ka|eky ve
az'dan tekne|er|e sa|anyor.
Tur tekne|er|n|n yan sra
ba|k|ar da batk ehr| grmek
ya da Tersane Koyu'nda den|ze
g|rmek |steyen|er| adaya tayor.
Ba|k A|| an motor|u teknes| ||e
Ka|eky'den Kekova batk eh|r
ynnde yo| a|yor (en stte|.
zm ske|es| mevk||nden Sak
Yarmadas ||e ada'y ayran
Akar Boaz. Sak Koyu'nun
aks|ne bu b|ge frtna|ara ak
konumda (stte|.
Buraya Elektrik Gelmesin!
imdilerde Sitarenin evlerini sata
karmlar. Acaba burada yaananlarn,
bu sessiz tankln anlamnn farknda
olan yeni bir sahibi olur mu evlerin diye
iimden geirirken, Aperlainin Sitareye
gre daha yeni olan sakinleriyle selam-
layoruz. Rza Cce ve ailesi burada
yaklak 200 yllk ky evinde yayorlar.
Onlar da Sitare gibi aslna uygun olarak
dededen kalma eski oban evini restore
etmiler. Feyza Cce, kk ocuklar
Ada ile buraya altklarn sylyor. 34
yandaki Rza Cce, be yldzl turiz-
min tam gbeinde profesyonel olarak
alrken keskin bir karar alp ailesiyle
birlikte buraya atm kendini. Aperlai
Rzann dedesi ve blgedeki obanlar
iin kn geirildii bir blgeymi yllar
nce. Blgede Scak Yals ya da Scak
skelesi olarak biliniyor. Rza ve ailesi
imdilerde dededen kalma ev ve k-
k bir bungalovla Purple Hause adyla
Likya Yolunda yryen gezginlere ko-
naklama ve yeme ime hizmeti veriyor.
adrla gelen yryler iin de kamp
hizmeti salyorlar. Ancak Rza, sanla-
nn aksine daha ok insann gelmesini
bittii yerdeki o kk evlerden
Sitarenin bir mr sdrd yaam
alanlaryd. Bir nevi dervihane gibiydi
bu evler. Buraya boazda bir yal paras
harcadm derdi Sitare. Son yllarda bu-
rada yalnz bana yayordu. Kendisinin
kulland fiberglas bir tekneyle ihtiya-
larn Ka ya da azdan salyordu.
Yapt resimlerde kk ve belli belirsiz
figrleri sorduumda, Onlar talarn
iindeki kk cinlerim benim yantn
vermiti. Aperlai ve evresindeki ta-
larn, aalarn, bitkilerin ve her canl-
nn bir btn olduuna inanan, insann
kendi varln btn bunlarn stn-
de grmesine fkelenen biriydi Sitare.
Aperlai onun dalgal genlik yllarnn
ardndan demir att son sna gibiy-
di. Tercih edilmi bir yalnzln zorunlu
ikametgh. Bir gnll srgn yeri.
Hafif rzgrlarda bir bayrak dalgalan-
masn andran seslerle sszl bozan
koydan, bazen bir portakal kasas, bazen
bir ayakkab, bazen de Yunan adalarn-
dan atlm bir st ambalaj getirirdi de-
niz. Bir keresinde iinde Arap harfleriyle
yazlm yz yllk mektup bulunan bir
potkal geldiini anlatmt.
Ka|eky'n kuzeydousunda,
S|mena Ka|es|'n|n arkasnda,
yredek| en byk Lyk|a mezar|
uzanyor. Ye|| yama|ara yay|m
|ah|t|er zamann ve def|ne
avc|arnn yaratt tahr|bata
karn h| ayakta.
iin ihtiyalarnn birou imdilik tek-
neyle geliyormu. Ancak Cce ailesi ya-
va yava kendi ihtiyalarn retmeye
balamlar. Her trl sebze ve zeytin
(tabii ki zeytinya da) Aperlai topra-
ndan elde ediliyor. St, yourt ve pey-
nir retmek iin de kei yetitirmeye
hazrlandklarn sylyor Rza. Ancak
en nemlisi u ki; kendi elektriklerini
kk bir rzgrglnn evirdii di-
namodan elde ediyorlar. Tpk blgede
binlerce yldr olduu gibi yamur su-
larn da biriktirip kullanyorlar. Deni-
zin getirdii ktk ve tahtalardan masa
ve sandalye yaparak her trl nesneyi
yeniden kullanlabilir hale getirerek ya-
yorlar burada. yle ki baz sabahlar
Bugn deniz ne getirmi bakalm diye-
rek kyya gittiklerini anlatyor. Bir gn
bir tava, dier gn salam bir tas bulup
kullanabiliyorlarm.
kt|darn Reng|
Aperlai, ortaaa kadar yalnzca bura-
da yetien bir tr deniz salyangozundan
elde edilen mor boya ile nl. Bizansta
soyluluk gstergesi olarak bilinen er-
guvan renkli kumalarn, buradan elde
ve daha ok kazanmay isteyenlerden de-
il. Buradaki doay yaamak isteyenler
gelsin diyor. yle ki elektrik ve su bu-
lunmayan Aperlaiye elektrik gelmesini
istemediini sylyor. nk buraya
elektrik gelirse herkes gelir. Buraya ilk
geldikleri gnlerde koyda dinamitle ba-
lk avlandn ancak bununla mcadele
ettiklerini anlatan Cce, lnceye kadar
yaamak istedii Aperlaiyi korumak iin
elinden geleni yapacan sylyor.
Bugn Den|z Ne Get|rm|
Baka|m?
Geceyi Aperlaide geireceiz. Bura-
da gece gerekten benzersiz manzaralar
sunuyor. Konfor dkn deilseniz k
kirliliinden uzak, baykularn, denizin
ve rzgrn sesini iinize ekerek, en
nemlisi de yldzlarla koyun koyuna
gkyzne dalarak uyuyabileceiniz bir
yer buras. Sabah denize girerek gne
balayp bu masal gndz de srdr-
meniz mmkn. Masal ccelerinin ha-
zrlad kahvaltmz yaptktan sonra
birka adm tedeki Aperlai antik ken-
tini gezmek iin hazrlanrken Rza ve
ailesiyle konuuyoruz. Kahvalt ve yemek
Kekova, Trk|ye ky|arnn en
|y| korunmu a|an|arndan b|r|.
Ancak b|ge ||n teh||ke an|ar
a|yor. az Yat L|man'na
dem|r|em| tekne|er|n ye|ken
d|rek|er| de|| ama tur|zm ve
|naat sektrnn dayan|maz
basks bu gze|||| tehd|t ed|yor.
olan kentlerden biriydi. Aperlaiden geri-
ye kenti kuatan surlar ve limandaki ya-
plar dnda Bizans dnemi ve sonrasna
ait ok sayda yap bulunuyor.
Kydak| Son Ka|e
Kekova, tm zgn yanlar ve sa-
hip olduu biyolojik zenginlikle hi
abartsz Trkiye kylarnn en iyi ko-
runmu alanlarndan biri. Bana gre
anakkaleden skenderuna kadar k-
ylarmzda betonlamadan en az na-
sibini alan blge. Bir nevi son kale.
Ancak btn bunlar blge iin tehlike
anlarnn almad anlamna gelmi-
yor. Turizm ve inaat sektrnn daya-
nlmaz basks, birok adan koruma
altnda bulunan blgeyi tehdit eden en
nemli faktr. hracata dayal tek tip
tarm modelinin dayatt seraclk da
yre insannn son yllardaki en nemli
eilimlerinden biri olmaya balaynca
Kekova blgesi iin tehlike anlar al-
maya balam. Kapakl, Klnl ve ev-
reli kyleri son on ylda adeta tarmdaki
planszln arpc sonularn yanstan
seralarn istilas altnda.
1990da doal sit alan ilan edilen bl-
gede ayrca arkeolojik sit ve zel evre
koruma blgesi (K) statleri bulu-
nuyor. K kurumu ile WWF arasnda
hazrlanan protokolle yrtlen Deniz
Ynetim Plan Uygulamas (MEDPAN)
Projesi, denizel biyolojik eitliliin tes-
piti ve gelecee aktarlmasna ilikin
nemli bir adm olarak anlabilir. Ancak
1989 ylnda kurulan K kurumunun,
getiimiz yl karlan kararname ile
kapatlarak tm grev ve ilemlerinin
evre ve ehircilik Bakanlna devre-
dilmesi, blgedeki korumaclk anlay-
nn geleceine dair endieleri arttryor.
Bu tr endieler pek de haksz saylmaz
aslnda. Son iki ylda K stats kap-
samndaki Ssla, nn ve Fakdere koy-
larndaki yaplama giriimleri bunun en
ak kant. Antikada Antiphellos ile
Aperlai arasnda bir liman ilevi gren ve
Faktura skelesi olarak anlan Fakdere
Koyunda ina edilen kaak yaplar hak-
knda ykm karar alnmasna ramen
halen yklmam olmas son kalenin
burlarnn da zorlanmaya balandnn
iaretlerini veriyor Q
edilen boya ile renklendirildii syle-
niyor. Aratrmac yazar Tayfun Er, Er-
guvaniler kitabnda Bizanstaki soyluluk
ve iktidar ilikisi zerinden gnmze
uzanan iktidarn sreklilii kavramn
uzun uzun anlatr. Bazen bir salyangozun
kabuunda balayan hikye, sosyalbilim-
lerin zmleme arac olarak tarihe kayt
derken, iktidar tutkusunun da binlerce
yldr deimeden srp gittiini iaret
ediyor. Bugnk Aperlaideki kalntlarn
arasndan kyya indiinizde akllarn
ve kumlarn arasnda iktidar simgeleyen
rengin kayna olan deniz salyangozu
kabuklarna rastlamanz mmkn. Sime-
na, Apollonia ve sindann dhil olduu
drtl bir federasyonun ban eken
Aperlai, Lykia Birliinde temsil hakk
Kekova b|ges|n|n tar|hse| s|mges|
|ah|t. Den|z| gz|eyen btn
yama|ar |ah|t|er|e do|u. S|mena
nekropo|ndek| bu Lyk|a |ah|t| ve
tar|he tank|k etmede ona e||k
eden ya| b|r zeyt|n aac y|dz|arn
a|tnda b|r gece daha ge|r|yor.
A
T
|
A
S

K
A
R
T
O
G
R
A
F
Y
A

S
E
R
v
l
S
l
NASIL GDLR
Antalyann Demre ilesine
bal olan Kekovaya Ka ya da
Demredeki ayaz limanlarn-
dan gnbirlik tekne turlarnn
yan sra Kataki otobs ter-
minalinden kalkan minibsler-
le de ulalabiliyor. zel arala
gitmek isteyenler Ka-Demre
karayolundan 18 kilometrelik
mesafedeki az kyne ula-
p, buradan blgeyi gezebilir.
KONAKLAMA
az ve Kaleky ev pan-
siyonculuundan butik otelle-
re kadar konaklama asndan
olduka zengin seenekler su-
nuyor. Daha sakin bir dinlence
istiyorsanz Kekovay kubak
gren Hoyran kyndeki ta ev-
leri de tercih edebilirsiniz.
az Likya Pansiyon ..........................
........................................ 533-462 85 54
az Kekova Pansiyon .......................
......................................... 242-874 2259
Kaleky Kale Pansiyon ..........................
........................................ 242-874 21 11
Kaleky Mehtap Pansiyon ...................
......242-874 21 46 / 535-592 12 36
Kaleky Simena Pansiyon ....................
......242-874 21 10 / 532-779 04 76
Hoyran Wedre Evleri .............................
......242-875 11 25 / 532-291 57 62
YEMEK
Kekova evresi zellikle de-
niz rnleri iin ideal bir blge.
Ancak iftlik balndan ho-
lanmyorsanz sipari verme-
den nce bunu belirtmelisiniz.
azda gnlk tekne turlar-
na hizmet veren restoranlarn
birou ak bfe hizmet veri-
yor. Ancak alacarte mn hiz-
meti de veriyorlar.
az Kordon Rest ... 242-874 20 67
az Babaveli Restaurant ................
........................................ 242-874 20 63
Kekova Restaurant... 242-874 20 26
GEZLECEK YERLER
Kekova evresinde Teimusa,
Kaleky (Simena), Batkkent,
Tersane Koyu, Aperlai, Apollo-
nia ve Hoyran gibi antik kent-
ler gezilecek yerler arasnda ne
kyor. Tekneyle yaplan deniz
turlarnn yan sra ilkbahar ve
bir tiyatro bulunur. okkenarl
ve dikdrtgen biimli yerel ki-
retandan yaplma kent suru,
akropolisi evreleyen tepeden
denize dikey olarak iner. Orta-
a kalesine doru trmanrken,
biri Idagros olu Mentora ait
olan yaztl iki lahite rastlars-
nz. Kentin birok yerinde ou
okkenarl ta rgsyle yapl-
m zel kiilere ve kamu bina-
larna ait kalntlar bulunur.
Teimioussa (az): az
kynn hemen dousundaki
yerleimin renyerinde bulunan
bir yazttan antikada bir kent
deil ynetimsel adan bir ky
olduu anlalyor. Kentin He-
lenistik ve Roma devirlerinden
kalma nekropolis alan ve lima-
n bugn ksmen sular altn-
dadr. Kyn hemen stndeki
tepenin eteklerinde, dikdrtgen
planl, kireta bloklardan ya-
plma kk bir kale kalnts
grlr. Kentin dou ucunda
anakayann kesilmesi ve dzen-
lenmesiyle yaplm kk bir
iskele yer alr. Kyn dou tara-
fnda hl ayakta duran bir ka-
pnn yan direkleri grlr. He-
lenistik ve Roma devirlerinden
kalma, kayaya oyulu, ahap ko-
nut mimarisinden esinlenerek
yaplm ev ve lahit tipli antsal
mezarlar grlebilir.
Aperlai: Katan aza ge-
linirken nce Sak Yarmadas
ile karlalr. Sak Yarmadas
kstanda, Sak/Klnl ky-
nn yaklak 5 kilometre g-
neyinde, deniz kysnda bugn
Sak skelesi adyla anlan yer-
de kuruludur. Roma ve Bizans
devirlerinde Aperlai adn alan
kent S 9. yzyla kadar Lykia
eyaletinin piskoposluk merkez-
lerinden biriydi.
Apollonia: Sak Yarmadas
kstanda, Scak/Klnl ky-
nn gneybat bitiiinde yak-
lak 90 metre yksekliindeki
bir tepenin zerine kuruludur.
Nekropolisinin kuzey yamac
zerinde yer alan lahitlerin ou
Roma devrinden kalma. Semer-
dam biimli kapakl lahitler yerel
kiretandan yaplma. Burada
ok sayda mezar bulunuyor.
NEML TELEFONLAR
Derme Belediyesi ...... 242-871 51 28
Devlet Hastanesi ...... 242-872 16 10
Emniyet Mdrl .. 242-871 42 23
sonbaharda ideal olan Likya
Yolu yryleri de ok say-
da seenei bir arada sunuyor.
Sualt tutkunlar iinse blge
tam bir cennet. Batk ehirler,
amforalar ve sualtnn zengin
canl eitlilii blgeyi dal tu-
rizmi asndan cazip klan et-
kenler. Tarih ve arkeoloji tut-
kunlar iinse St. Nicolausun
Demredeki kilisesi ve kazlar
devam eden Myra antik kenti
grlmeye deer. Ayrca antik
limann bulunduu Andriake
(ayaz) Roma dneminden
kald belirtilen silolar ve dier
kalntlarla dikkat ekiyor.
Simena (Kale ky): Aper-
lai Birliinin drdnc yesi
Simena, Kekova Adasnn kar-
sndaki bir burnun ucunda,
Kale kynn bulunduu yer-
de kuruludur. Simena, Helenis-
tik devirden balayan, Roma,
ortaa kalntlaryla devam
eden ve gnmz modern yer-
leiminin karmyla Lykiann
en ilgi ekici kentlerinden biri.
Burada salam durumda olan
bir ortaa kalesi ykselir. Ka-
lenin iinde antikadan kalma
kayaya oyulu 300 kiilik mini
kekova rehber
Kekova Adas'nn kuzeybatsndak| Batk Kent'|n ka|nt|ar sua|tnda |z|eneb|||yor. Yap ka|nt|ar,
amfora|ar ve daha pek ok ant|k eser kent|n b|r zaman|ar nem|| b|r ||man o|duunu gster|yor.
JARAVALAR
Gizli ve plak
Belki 50 bin yldr Andaman Adalarnda zgrce yayorlard. Mutlu olduklar
yaam biimlerini deitirmek akllarna bile gelmiyordu. Hint Okyanusunun
bir paras olan Bengal Krfezinin ortasnda koruma altndaydlar. Ama
uygarlk oraya da geldi ve Jaravalar ember iine ald.
YAZI: SELCAN KKSTEL / FOTOGRAFLAR: OLIVIER BLAISE
Uygar|k adn verd||m|z modern yaam,
Jarava|arn kbusu o|du. On|ar ya|n b|r
yaama devam etmek |st|yor sonsuza de|n.
E
traf yksek aalarla evrili,
dar ve dnemeli yolda ilerler-
ken otobs aniden fren yapt ve
durdu. Ormann ortasndaydk.
Otobsten dar admm atar atmaz
kardaki kk kulbede oturan as-
ker el kol hareketleriyle yanna gitmemi
iaret etti. Bir eli duvara yasl makineli
tfeinin stndeydi. Asker sert bir ses
tonuyla:
-eride durmak, fotoraf ekmek ke-
sinlikle yasak! Ona gre! Hibir ekilde
temasa geemezsiniz, konuamazsnz,
yiyecek ya da iecek veremezsiniz. Bun-
larn hepsi yasak! Anlald m?
Bunca kalabaln arasnda neden
beni semi olduunu anlayamamtm.
arm bir ekilde baktm grnce
tekrarlad:
-Anlald m?
-Evet anladm, merak etmeyin, dedim
ve yanndan ayrldm.
Hindistann batsndaki Bengal
Krfezinin ortasnda, Andaman Adala-
rndaydk. Hindistana bal olduu hal-
de ancak zel bir izinle girilen ve bu izne
ramen birok blgenin hl yabanclara
yasak olduu efsanevi takmadalarda...
Adalarn bakenti Port Blairden kt-
mz yolun bu ksmndan sonra artk
polis konvoyu eliinde gidecektik.
Otobsn yanna geri dndmde
ayn uyary muavinden de aldm. Oto-
bs aslnda tamamen turistlerle doluy-
du ancak yabanc turistler sadece biz-
dik. Dierleri Hindistandan gelmi yerli
turistlerdi.
Konvoy saati geldiinde herkes heye-
can iindeydi. Cam kenarnda yer kap-
mak iin yaran turistler, sa tarafa m
otursak daha iyi olur acaba yoksa sol
tarafa m telan yayorlard. Otobs
hareket ettiinde herkes susmu, dik-
katle etrafa bakarak yola younlamt.
Ormann iinde ku sesleri bata olmak
zere birok hayvann sesi yanklan-
yordu. Biraz ilerledikten sonra aracn
sol tarafnda oturan Hintli turistlerden
biri panik iinde bararak sol tarafta bir
eyleri gsterdi. Btn otobs aradkla-
rn grmek umuduyla o tarafa topland
ancak kimse bir ey gremedi.
Peki, aranan ey ne miydi? Jaravalar-
d! Evet, otobsteki herkesin grmeyi
Andaman Adas'nda Jarava|arn yaad
b|geye g|r| ormann ||nden veya adann
gney sah|||nden yap|ab|||yor. Gem|te
Jarava|ar|a temasa gemek |steyen hkmet
grev|||er| ve aratrmac|ar gene|||k|e
kydan tekne ya da sanda| ||e b|geye
g|tmey| terc|h ed|yor|ard, nk kend|
orman|arnda Jarava|ar|a kar|amann
teh||ke|| o|ab||ece|n| dnyor|ard.
Fransz fotoraf, b|rka y| nce, bu yo|u
g|z||ce geerek Jarava|arn g|z|| dnyasn
fotoraf|ad.
kulbelerde kalyorlar ve bir blgede av
hayvan ya da bitki azalnca baka bir
blgeye gyorlar.
Jaravalar neredeyse 150 yldr yaknla-
rndaki yerleim yerleriyle iletiime ge-
mekten uzak duruyorlard. imdilerde
ise Jaravalarn blgesine ancak belli sa-
atlerde polis konvoylaryla girilebiliyor.
Denetim noktasndaki kapda, byk bir
levhada zaten Jaravalarla temasa geme-
nin kesinlikle yasak olduu yazyor.
Yolculuun geri kalan ksmn-
da ayn gergin hava devam etti. Yol-
culardan biri muavine Jaravalar grp
umduu ey, ormann ortasndan geen
bu anayolda, adann en eski halk olan
Jaravalard. Kendileri gibi olmayan bir
vahiyle gz gze gelmek istiyorlard.
Bugn yaklak 250-300 kii Jaravalar;
ilk kez 14 yl nce d dnyayla arkada-
a temasa getiler. Jaravalar ormanda
yaayan avc derleyici bir topluluk, yani
tarm ve hayvanclk yapmyorlar. Ha-
yatlarn sadece ormandaki hayvanlar
avlayarak, bitkileri ve kkleri toplayarak,
derleyerek srdryorlar. Ayn zamanda
gerler: Ormann iinde kendilerine
ahap ve yapraklardan yaptklar geici
Andaman ve N|kobar b|rok
kk adadan o|uuyor. Bu
ada|arn baz|arnda k|mse
yaamyor. Jarava|ar g|b| ormanda
bamsz b|r ek||de yaayan b|r
d|er top|u|uk o|an Sent|||s|er
ana adadan uzakta kk b|r
adada yayor ve d dnya ||e h|
temas|ar yok. K|m| kk ada|ar
H|nt hkmet| tarafndan koruma
a|tnda ve gnn baz saat|er|
gez||eb|||rken, baz ada|ara h|
k|mse g|rem|yor.
yaayan ilkelleri grmekti. Jaravalarn
blgesinden ktktan sonra o gn zi-
yaret edeceimiz maara oluumlarna
gittik, akamst bakente dnmek iin
ayn yoldan geri dnmemiz gerekiyor-
du. Yol kapanmadan nce gene konvoya
girdik ve ormann derinliklerinde ilerle-
meye baladk. Bu sefer otobsn iin-
de ayn heyecan yoktu, herkes scaktan
yorulmu uyukluyordu. Zaten hava da
karard kararacakt.
Tam bu sralarda uzakta, yolun tam
ortasnda bir karart grr gibi olduk.
Otobs ayn hzla devam ettii iin ka-
rartya yaklatnda ancak ani bir frenle
durabildi. Yolun ortasnda kollarn iki
yana am, srtnda oku ve yay, zerin-
de giysisi olmayan fakat vcudu ve kol-
lar, eitli sslemelerle bezeli bir Jarava
erkei duruyordu! Otobs durdurmak
istedii belliydi. Zaten durmazsak ona
arpp gememiz gerekecekti. Herkes a-
rmt, ofr ise panik halindeydi. So-
nunda otobs durdu. Adam otobsn
yanna, ofrn oturduu taraftaki cama
geldi. Bir eyler sylemeye alyordu.
Ormann iinde bizi durduran orta ya-
l bu adama bakakalmtk ki, ofr o
esnada hemen gaza basarak hzland.
Btn bu sylediklerim saniyeler iinde
olmutu. Biraz ileride yol kenarnda du-
ran iki Jarava erkei daha vard. Onlarn
da yanndan hzla getik. Asfalttan geen
arabalara bakan bu insanlarn bakla-
rndaki o ifade, ok az grebilmi olsam
gremeyeceimizi sordu:
-Onlarn ne zaman yol kenarna ka-
ca belli olmaz. Bu saatte balk tutuyor-
lardr byk ihtimalle.
-Peki, tehlikeliler mi, yani bir zarar
verdikleri oluyor mu diye sordu bir ba-
ka kadn.
-Bundan 15 yl ncesine kadar oto-
bslere saldrdklar oluyordu. Ama
son zamanlarda hi byle bir ey olma-
d. Geen otobslerden sadece yiyecek
istiyorlar.
Aslnda olayn iyzyle kimsenin
ilgilendii yoktu. Tek ama ormanda
Krmz kuma paras Jarava|arn
d dnya ||e temasnn s|mges|
ha||ne ge|m|. 1870'|| y||arda
Port B|a|r'|n etrafndak| orman|k
a|an hap|shanedek| mahkm|ara
tem|z|et|||yor ama on|ara
da yer|||er tarafndan b|rok
sa|dr o|uyordu. Mahkm|arn
boyun|arndak| meta| ha|ka|ara
ve st|er|ndek| krmz g|ys||ere
yer|||er|n ||g| duyduunu an|ayan
H|nd|stan hkmet| Jarava|ar|a
temasa gemek ||n yapt
g|r||m|erde hep krmz kuma
para|arn hed|ye o|arak gtrd.
Bu kuma|ar sayes|nde yer|||er|n
be|k| g|ys| g|ymek ||n "modern"
det|er| ed|neb||ecek|er|n| uman
hkmet hep yan|mt nk
Jarava|ar bu kuma para|ary|a
kend||er|ne tak|ar yapp, para|ar
ba|arna ya da vcut|arna
ba|ayarak ss ||n ku||anyordu.
zamandr vard. Hibir eyden haberleri
yoktu diyemeyiz.
-Jaravalarla kurulan ilikiler ne zaman
sorun olmaya balad yleyse?
-Ancak 1948de Andaman Adalarna
yerleen Hintliler onlarn ormanlarnn
etrafna yerlemeye, yani blgelerini i-
gal etmeye baladnda ilikiler de ge-
rilmeye balad. Yaklak 1970lerde ise
Jaravalarn yaad ormann iinden bir
anayol geirilmesiyle iler iyice kart ve
Jaravalarla d dnya arasndaki iletiim
kanlmaz hale geldi.
-Blgelerinden geen bu anayol nasl
da, canm ok actmt.
Ertesi gn adann yerli halklarnn
haklar iin savaan gazeteci Denis Giles
ile bulutuk. Denis bize olaylarn iyz-
n ayrntlaryla anlatt.
-Jaravalarla iletiime ne zaman geildi
Denis?
-Jaravalar, adadaki dier yerli halklar
gibi burann en eski sakinleri. Antro-
pologlar neredeyse 60 bin yldr burada
yaadklarn sylyor. Hatta Afrikadan
g eden ilk insan topluluklarndan biri
dahi olabilirler. Bu nedenle Jaravala-
rn d dnya ile iletiimi elbette uzun
Andaman Adas'ndak| anayo|
hakknda 2002 y|nda yksek
mahkeme tarafndan, Jarava|arn
hayatn r|ske soktuu
gerekes|y|e kapatma karar
a|nd. Ancak bu karara ramen
yo| bugn h| ara traf||ne
ak. Hkmet|n yo|dan ge||
kontro|ne a|arak snr|amasna
ramen Jarava|ar h| yo|dan
geen yer|| ve yabanc tur|st|er|n
|st||asna maruz ka|yor.
be alt yl nce de 42 Jarava ocuu k-
zama yakaland ve hastaneye kaldrld.
Yetkililer olay rtbas etmeye alyordu
ancak doktorlar ocuklarn gerekten
kzama yakalandn aklad. Bu ok
ciddi bir riskti onlar iin. Byk Anda-
manllarn yars kzamk salgnndan
lmt. Eer bir nlem alnmazsa Jara-
valar tamamen yok olabilirler.
-Peki ne yaplabilir bu konuda?
-Tabii ki bu karmak bir konu ve
yaplmas gereken birok ey var. Ama
ie Andaman anayolunu kapatarak ba-
layabiliriz. Yksek Mahkeme 2002de
etkiledi onlar?
-Bu yol sayesinde yabanclar orman
kesmeye, yasad avlanmaya ve Jara-
valarn bakl olmayan hastalklar
yaymaya baladlar. Tomrukular Jara-
valarn yaam alann tketiyor ve on-
larn yaamlarn srdrd hayvan-
larn avlayarak Jaravalar zor durumda
brakyordu. Ayrca bu yoldan onca ki-
inin gemesi hastalk riski asndan
gerekten nemli. Birok yerlinin eitli
hastalklardan dolay bu ekilde ld
biliniyor. rnein 1999da bir kzamk
salgnnda birok Jarava ld. Bundan
Andaman Adas'ndak| anayo|
Jarava b|ges|nden get||
||n yer|||er|n hayatn o|umsuz
etk||emeye ba|ad. Bu yo|
yznden d dnya ||e zorun|u
ve an| b|r temasa geen
Jarava|ar, bak|k|ar o|mayan
hasta|k|ardan do|ay teh||ke
a|tnda|ar (en stte|. Jarava|ar
avc der|ey|c| b|r top|u|uk
o|duk|ar ||n gene| o|arak e|t||k|
b|r s|stem|er| var. Kadn|ar
ormann ||nde yen||eb||ecek
b|tk||er| ve kk|er| top|ayarak
ge|me katk sa|yor|ar. Bu
tr top|um|arda kadn-erkek
|||k||er|n|n de daha denge|| ve
e|t||k| o|duu b|||n|yor (stte|.
bahelerine istedikleri zaman girip muz-
larn ya da astklar kyafetleri alma-
sndan ikyeti. Oysa onlarn hrsz-
lk olarak nitelendirdii bu davran
Jaravalar asndan ok normal nk
mlkiyet gibi bir kavramlar yok. Zaten
Jaravalar da kendi blgelerine yaplan
bu igalden ikyeti. Kimi kylerde in-
sanlar korunmak iin evlerinin etrafn
elektrikli tellerle eviriyorlarm ve bu
ekilde birok Jarava lm.
Ancak bu atmalar Enmei adl bir
Jarava ocuun Port Blaire gtrlme-
sinden sonra deimeye balam. En-
mei 1998de, yol kenarnda baca krk
halde yerde yatarken bulunup bakent-
teki hastaneye gtrlm. Sylenen-
lere gre uzun sre bakentte kalp d
dnyay tanyan Enmei, dndnde
dierlerine olumlu sayd pek ok ey
anlatm ve iki dnyann arasnda bir
elilik grevi yapmaya balam. Bu ta-
rihten sonra Jaravalar saldrlar kesmi-
ler ve artk yol kenarna kp dary
Andaman anayolunun kapatlmas ve
Jaravalarn blgesinde yasad avcln
durdurulmas kararn ald. Jaravalar ve
dier yerli halklar iin sevindirici olan
bu durum aradan geen 10 yla ramen
bugn hl uygulanmad ve Andaman
anayolu u an yasad olarak ara trafi-
ine hl ak. Yola giri k polis kont-
rolnde ve Jaravalarla iletiime gemek
yasak, ancak gene de bu yolun Jaravala-
rn hayatn her anlamda olumsuz etki-
ledii bir gerek. Hatta bu yolun oradan
bu ekilde geirilmesi dpedz onlarn
topraklarn igal etmektir!
Bu konuda Denis gibi dnen bir-
ok insan olsa da, Jaravalarn blge-
sindeki civar kylerde yaayan insanlar
onlardan ikyeti. Kyller blgeye za-
mannda hkmet tarafndan yerleti-
rilmiler ve olaylara kendi alarndan
bakyorlar. Jaravalarla kyller arasnda
yaanan sorunlar yol yapm esnasnda
balam ve karlkl olarak pek ok
atma yaanm. Kyller Jaravalarn
Jarava|ar tarm ya da bahec|||k
yapmadk|ar ||n rn
yet|t|rm|yor|ar. Ancak on|ar|a
temasa gemek ||n ge|en k|||er
gene|||k|e muz, h|nd|stancev|z|
g|b| meyve|er| hed|ye o|arak
get|r|yor|ar. Jarava|arn c|var
ky|erdek| bahe|erden muz
a|ma|ar ve bundan do|ay
ky||er|e atma yaama|ar sk
rast|anan b|r durum. Ky||er|n
"hrsz|k" o|arak tanm|ad
bu ha| ze| m|k|yet kavram
o|mayan Jarava|ar ||n norma|.
tanmaya alyorlar.
Bugn hl zaman zaman atmalar
yaanyor. Bundan birka yl nce kaak
avclardan iyice rahatsz olan Jaravalar,
topraklarndaki bir kaak avc grubunu
yakalayp aaca balam ve bekilere
durumu bildirmiler. Daha sonra ayn yl
iinde kan bir atmada da Jaravalar
bir kaak avcy ldrm. Bu olaydan
hemen sonra avclar da 18 yalarnda bir
Jaravay ldrm.
Bu konuda ne yaplabilecei hakkn-
da farkl fikirler var. Kyllerin ou
Jaravalarn ormandan karlp eitilme-
sini ve modernletirilmesini neriyor-
lar. Onlarn bu yaklamn ne yazk
ki hkmetler dahil birok kurum da
destekliyor. rnein 2003te yaplan bir
aklamada ilgili bakanlk, Jaravalar
yeniliklerle tantrp, asimile edeceiz,
bu ekilde kalamazlar demiti. Bu bak
as, yani yerel halk ilkel ve yabani
grerek onlarn modernletirilmesi ge-
rektiini dnme, hl devam ediyor.
Jarava|ar ormann ||nde ger b|r ek||de yayor|ar. D|er avc der|ey|c| top|u|uk|arda
o|duu g|b|, b|r b|gede av hayvan|ar ya da b|tk||er aza|d zaman ormann baka
b|r yer|ne g eden Jarava|ar, ka|c ev|er |na etm|yor. Bunun yer|ne aa|ardan ve
yaprak|ardan yaptk|ar ku|be|erde ka|yor|ar (stte|. Jarava toprak|arn ortadan
yaran anayo| boyunca, yer|| ve yabanc tur|st|er| uyaran tabe|a|ar yer a|yor. Konvoy
yap|mas, fotoraf ek||memes|, kura||ara uymayann |hbar ed||mes|, Jarava|ara
y|yecek ver||memes| g|b| kura||ar sk skya uygu|anyor (a|tta|.
ehirlere yerletirmek bir sutur!
Yerlileri tamamen teki olarak gr-
mek tarihte de sk rastlanan bir durum-
du. rnein 1970te kyller iki Jarava
erkeini yakalayp bakent Port Blairde
yetkililere teslim etmiti. Burada hapis-
hanede tutulan Jaravalara giysiler veril-
mi ve stlerinde incelemeler yaplmt.
Benzer durumlar ne yazk ki dnyann
birok yerinde daha nce yaand. Ken-
di topraklarnda bamsz olarak doa
ile i ie yaayan birok topluluk aa
grlerek gelime ad altnda zorla yer-
lerinden edildi ya da soykrma urad.
Bu bak asnda elbette teknoloji ve
geliimi her zaman stn grmenin et-
kisi vard.
Oysa Jaravalar gibi bamsz yaayan
birok topluluk modern dnyann asla
tahmin edemeyecei derecede ileri bil-
gilere sahip. Bu topluluklar, yaadklar
evreyi ve doay ok iyi tanyorlar ve
orman hakknda bugn bilimadamlarn-
dan ok daha detayl ve gelimi bilgiye
sahipler. rnein, blgede 2004 ylnda
yaanan tsunami srasnda birok kii
Son olarak 2010 ylnda bir milletve-
kili Jarava ocuklarnn ailelerinden al-
narak okula gnderilmeleri gerektiini
sylemiti. Jaravalarn bir an nce asimi-
le edilip, iinde bulunduklar ilkel ta
devri hallerinden karlmasnn zorunlu
olduunu syleyen politikacya dnya-
nn birok yerinden sert tepkiler gel-
miti. ocuklarn modernletirilmesi ve
eitilmesi dncesi aslnda Kuzey Ame-
rika yerlilerine uygulanm ve birok
ocuu, hatta toplumun geni kesimini
olumsuz etkilemiti. Ayn uygulamann
gnmzde dnlmesi yerli haklar
asndan byk bir trajedi.
Jaravalar konusu btn dnyay il-
gilendirir hale geldiinde, baka yerli
gruplar da tepkilerini gstermiti. Bre-
zilya Amazonlarnda yaayan Yanamo-
milerin lideri Davi Kopenava yle de-
miti: ok ok kt bir fikir. Jaravalarn
evi ormandr. Orada kendi topraklarn-
dalar ve kendi gelenekleri, kltrleri var.
Eer hkmet ocuklar ailelerinden ay-
rp okula alrsa, kltrlerini kaybedecek-
lerdir. Jaravalar zorla ormandan ayrp,
Jarava gen|er| d dnya ||e temasa
geme konusunda ya||ardan daha
|stek||. Anayo|un yaadk|ar ormann
||nden gemes|nden sonra sk sk
yo| kenarna kan gen|er, yo|dan
geen|er|e ||et||m kurmaktan
ho|anyor. Ancak be||| b|r sre
sonra yo|a o|an ||g||er|n| kaybetmeye
ba|adk|ar da gz|em|enm| (stte|.
Jarava|arn ev| orman o|masna
ramen, okyanus kysnda yaadk|ar
||n den|z|e de ||| d||ar. Okyanustan
tuttuk|ar ba|k ve kap|umbaa g|b|
den|z can||ar Jarava|arn sofrasnda
nem|| b|r yer tutuyor (a|tta|.
kendi topramzda istenmeyen misafir-
ler olmutuk!
Jaravalar u an topraklarndan uzak
deiller ancak yaamalar iin gerekli
olan avlar bakalar tarafndan aln-
yor ki bu da uzun vadede onlar baml
hale getirecektir. Ayn bizim bamza
geldii gibi alkol, ttn, cinsel istismar,
dardaki insanlar tarafndan ve hatta
kimi zaman hkmetin onlar korumas
iin grevlendirdii insanlar tarafndan
yaygnlatrlyor. Kendi ac hikyemizin
aynsnn gzlerimizin nnde Jarava-
larn bana geliini izlemek ok zc.
Eer Hindistan hkmeti sadece bizim
halkmzn bana gelenlere bakarsa, ok
ge olmadan bir eyler yapmas gerekti-
ini anlayacaktr!
Innuitler u an da dnya zerinde en
yksek intihar oranna sahip halklardan
biri. Henz 12 yanda ocuklarn bile
kendilerini astklar oluyor.
Jaravalarn iinde bulunduu tek risk
hastalk deil, ayn zamanda yabanc-
larn yaayan ilkelleri grme isteiyle
oluan turizm. Bu durumu Denise soru-
yorum, olayn geliimini anlatyor:
-Ne yazk ki 2007 ylndan beri artk
hayatn kaybederken, adada yaayan
yerli halklarn ou zarar grmemi-
ti, nk felaketi nceden anlayp yk-
sek yerlere kamlard. Bu da eitilmesi
gerektii dnlen ilkellerin aslnda
evrelerini ve doay ne kadar iyi tan-
dklarnn bir gstergesi.
Ayrca Jaravalar gibi avc derleyici
topluluklar genellikle eitlikidir, yani
toplum iinde herhangi bir hiyerari ya
da liderlik yoktur. Bu da ok zel ve ders
alnmas gereken bir kltrn oluumu-
na sebep olmaktadr.
Jaravalarn u an iinde bulunduu
duruma, gemite benzer eyler yaam
dnyann eitli blgelerindeki yerli top-
luluk liderlerinden de tepkiler geliyor.
Kanadann Innuit (Eskimo) eflerinden
George Rich, Hindistan hkmetine du-
ruma mdahale etmesi iin mektup yaz-
mt. Diyordu ki:
Bizim bamza gelenin ayns u an
Jaravalarn bana geliyor. Yllardr av-
clk yapan atalarmz aniden kaak avc
ilan edilmiti ve bu haklar elinden aln-
mt. Okullardaki retmenler ise bi-
zim kimliimizden ve kltrmzden
utanmamza neden oluyordu. Birdenbire
Andaman'n b|gese| bakent|
Port B|a|r'den en kuzeydek|
D|g||pur kent|ne g|den
otobs, Jarava|arn ormannn
ortasndan ge|yor. Yo|
zer|nde otobs bazen seyyar
kpr|er| ayor, bazen araba|
vapur|ara b|n|yor.
atarak onlara hayvanat bahesine ya da
safariye gitmiler gibi davranyorlar. Bu
yiyeceklerden almaya alrken araba-
larn arpt ocuklar var. Bu tam an-
lamyla bir insan safarisi ve daha sonra
ortaya kan olaylarla blgedeki polisin
de rvet alarak turistlere Jaravalar gs-
termek iin anlat ortaya kt.
-Bu ok trajik bir olay.
-Evet, maalesef yle. Jaravalarn d
dnya ile temas elbette olacak, ancak bu
temas kendi istedikleri ekilde ve kendi
hzlarnda olmal!
Denisten ayrldktan sonra adann
baka yerlerine gitme vaktimiz gelmiti.
Ancak tm bu anlatlanlar ve anlat-
lanlarn da tesinde kendi gzlerimizin
nnde olan o olay bizi gerekten ok
etkilemiti. Jaravalarn blgesinden ge-
erken grdmz o adamn ifadesi bir
trl gzlerimin nnden gitmiyordu.
Aslnda o ifade tm bu anlatlanlardan
ok daha fazla eyi anlatyordu. O gn
ormann ortasnda srtnda oku ve yay
ile otobs durduran o yal adam, as-
falt bir yolun stnde tek bana kendini
yolun ortasna atm ve kollarn am
o adam, sanki bizim gelimi makina-
larmza tek bana, sadece vcudu ile
meydan okuyor gibiydi. Gemite ya-
plan hatalarn tekrarlanmamas ve bu
insanlarn d dnya ile temaslarn ken-
di hzlarnda ve ancak kendi istedikleri
ekilde gerekletirmelerini umarak ada-
dan ayrldk Q
olay tur irketlerinin Hintli ve yabanc
turistleri blgeye kaak olarak gtrp
bu iten para kazanmaya almas bo-
yutuna geldi. Hkmet bunu engellemek
iin yeni yasaklar getirse de, anayol hl
kapatlmak bir yana, gitgide youn bir
trafii barndryor.
-Yani yoldan geen turistler sorun ol-
maya m balad?
-yle dnebilirsiniz, Jaravalarn
yzlerce hatta binlerce yldr yaad
yurtlarnn ortasndan birdenbire bir
anayol geiyor, onlarca arabann ok yo-
un getii bir anayol. Bunun yannda
yoldan geen otobslerden inen turistler
Jaravalara biskvi, eker gibi yiyecekleri
Gnmzde yasad o|arak
ara traf||ne ak Andaman
Adas'ndak| anayo|a g|r| po||s
kontro|nde yap|yor. Gnn
ancak be||| saat|er|nde po||s
e|||ndek| konvoy|ar|a yo|a
g|ren ara|ar ||n b|rok yasak
var. Kapnn g|r||ndek| tabe|ada
ara|arn durmasnn, Jarava|arn
fotoraf|arn ekmen|n, on|ar|a
temasa gemen|n ya da on|ara
herhang| b|r y|yecek ya da |eek
vermen|n yasak o|duu yazyor.
Ancak tm bu yasak|ara ramen
b|gedek| po||s|er|n rvet
kar|nda tur|st|er| Jarava|arn
yanna gtrd b|||n|yor.
A
T
|
A
S

K
A
R
T
O
G
R
A
F
Y
A

S
E
R
v
l
S
l
ANDAMANIN YERLLER
AVCI DERLEYC TOPLULUKLAR
Bengal Krfezinin gney-
dousunda yer alan Anda-
man ve Nikobar, Hindistana
bal ada gruplardr. Nikobar
Adalarnda yaayan birok yerli
grubu vardr ve bu insanlara
genel olarak Nikobarllar de-
nir. Nikobar Adasndaki yerli-
lerin adaya sonradan geldikle-
ri dnlmektedir. Andaman
Adalarnn asl sahibi olan yerli
halkn ise yaklak 60 bin yldr
adada yaadklar dnlyor.
Bugn Andaman Adalarnn
yerlilerinden sadece drt grup
kald. Bunlar Jaravalar, B-
yk Andamanllar, Ongeler ve
Sentilisler.
Smrge dneminde ngiliz-
ler ve daha sonrasnda da Hin-
distan hkmeti tarafndan
zorla yerletirilen bu topluluk-
lar baklklar olmayan hasta-
lklar ve hayatlarndaki drama-
tik deiiklikler yznden ne
yazk ki u an neredeyse tama-
men yok olacak noktada. Onge-
ler 1900lerde 670 kii iken bu-
gn saylar 100den az. ngiliz-
ler tarafndan 1867 ylnda ya-
plan bir ekspedisyonda birok
Onge ldrlm. Gnmzde
Kk Andaman Adasnda bir
rezervasyona yerletirilmiler
ve daryla iletiimleri yasak.
Byk Andamanllar ise 1840ta
5 bin kiiyken bugn 41 kiiler
ve ayn ekilde kk bir ada-
ya yerletirilmiler. Tamamyla
hkmetin yapt yardmlara
baml halde yayorlar.
Bugn hl yaayan bu top-
luluklardan sadece Jaravalar ve
Sentilisler hl ormanda bam-
sz bir ekilde yayorlar ancak
Jaravalarn da durumu u an
tehlikede. Jaravalar yaklak
250-300 kiiler ve ormanda ya-
yorlar. Genelde ok ve yay ile
yabani domuz avlyor, balk ve
kaplumbaa gibi deniz hayvan-
lar yakalyorlar. Ayrca orman-
dan eitli kk ve bal topluyor-
lar. Ancak d dnya ile orman-
larnn ortasndan geen anayol
yznden zorunlu bir iletiime
geen Jaravalarn da hayatlar
risk altnda.
Bir dier Andaman toplu-
luu Sentilisler ise Andaman
Adalarnda henz kontaa ge-
ilmemi tek topluluk. Kendi
adalarnda yaayan Sentilisler,
hkmetin birok kez iletiime
gemeye almasna ramen
yabanclara ok ve yay ile sald-
rarak verilen hediyeleri de geri
eviriyorlar. y
Andaman Adalarnn asl sahibi olan yerli halktan bugn sadece drt grup
kald. Bunlar Jaravalar, Byk Andamanllar, Ongeler ve Sentilisler.
N|kobar Ada|ar'na
g|r|, yabanc|ar ||n de
H|nt vatanda|ar ||n
de yasak. Orann yer||
ha|k|arnn heps|ne ortak
o|arak N|kobar| den|yor,
ama her adada fark|
|s|m|erde top|u|uk|ar
yayor. N|kobar||ar|a 40
y| nce doktor o|arak
g|tt|| zaman temas kuran
ng|||z Ian Aust|n'|n ekt||
fotoraf|ar, aratrmac|ar
||n nem|| b|r ver|
o|uturuyor.
Tar|h| 9. yzy|a kadar uzanan
Kastamonu Ka|es|, || merkez|n|n sembo|
durumunda. Ka|en|n etek|er| ge|enekse|
m|mar| dokunun korunduu a|an|arn
banda ge||yor. Burada s|v|| m|mar|k
rnek|er|n|n yan sra b|rok d|n| yap var.
KASTAMONU
Karadenizin
Kaps
Karadenizle i ie yaayan nebolunun
heyamola oyunu; ykseklerde Azdavay
kadnlarnn her gn rengarenk boyayan
geleneksel kyafetleri. Bir tarafta Cide sahili,
bir tarafta bereketli Kre Dalar. Kastamonu
ilinin her kesinde baka bir hazine saklanyor,
Valla Kanyonunda sular uuldarken Ilgaz
Dana geyikler trmanyor. Heybetli bir
kalenin talandrp tarihi konaklarn ssledii il
merkezi ise tm bunlarn ortasnda gemiten
gnmze bir zaman kaps aralyor.
YAZI: MURAT KARASALHOGLU / FOTOGRAFLAR: CNEYT OGUZTZN
Ilgaz Da Milli Park, Kastamonudaki
ilk bylenii salyor. Alt kretase dne-
min sonunda, yani 65 milyon nce Alp-
Himalaya sistemiyle birlikte ykselmeye
balayan Ilgaz Dalar, Kastamonunun
Anadoluyla arasnda almaz bir set
gibi uzanyor. Hacet Tepesi 2 bin 587
metre yksekliiyle Ilgaz silsilesinin en
yksek ve en etkileyici noktas. Bu hey-
bet blgedeki tm medeniyetleri etki-
lemiti elbet. Antik corafyac Strabon,
kendi anda Olgassys ad verilen Ilgaz
Dan Paphlagoniallarn tapnaklarla
G
kkuann bir ayan daya-
d yer Kastamonu. Tarihin,
efsanenin, gelenein bir hayal-
ler orman oluturup doann
yeiline kart diyar. l topraklarnn
her kesine serpilmi kalntlar bir za-
man geidinin kapsn aralyor, yre
insan onlarca medeniyetin iziyle, da,
deniz ve ormanla birlikte yayor.
Ilgaz Dann yeil dlerinden geer-
ken gemiin her andan nemli pay-
lar alm bu corafyay dnyordum.
Bir ksm ankr il snrlarnda kalan
eyh aban- Ve|| K|||yes|,
Kastamonu || merkez|n|n nem||
tar|h| eser|er| arasnda. Cam|,
haz|re g|b| b|m|er|n yer a|d
k|||yede trbe de dua ||n ge|en
z|yaret||er| ar|yor, ze|||k|e
cuma gn|er| ka|aba|k o|uyor.
rotalarnn dizildii ili Kre, Ilgaz gibi
da silsileleri engebelendiriyor. Karade-
niz ile Anadolu blgeleri arasnda ge-
i blgesinde bulunan Kastamonu bitki
ve hayvan varl asndan da ok zen-
gin. Sadece Ilgaz Danda 657 tr bitki
taksonu bulunuyor; boz ay, geyik, kurt,
vaak, yabankedisi, susamuru gibi birok
yaban hayvan yayor.
Ilgazn ba dndren ormanlar iin-
den Karaomak Deresi takip edildiin-
de Kastamonu il merkezine ulalyor.
Henz kentin giriinde Evkaya kaya
donattn yazyordu. Daha da nce-
sinde gneyinden Hititlerin, dier ya-
nndan da Pala ve Tumanna halklarnn
bakt dan ad Kassu idi; Ziparwa,
Katahziwuri, Tiiaz ve daha nicesi bu
dan Tanrlaryd. Ayn gn altnda
yaam birok medeniyet Ilgazn ih-
tiamna sayg duymutu. Gnmzde
de burada tarihteki rolne uygun olarak
birok dinsel mekn bulunuyor.
Karadeniz kysndaki Kastamonu ili-
nin alan 13 bin kilometreyi geiyor. Sa-
hilinde Cide, nebolu gibi gzde seyahat
Sa| Pazar, Kastamonu kent|nde
kuru|an en byk pazar. k|
urganc yo|a serd|k|er| rn|er|
||n mter| bek||yor.
mezarlarn, Paphlagoniann yerel kral-
larnn Gkrmak, yani antik Amnias
Vadisi boyunca uzanan izlerini gr-
yorum. Bu kalntlar, Kastamonunun,
Anadolunun en eski kent merkezlerin-
den biri olduunu gsteriyor.
Kent, Karaomak Dere yatann her
iki yannda ykselen tepelerdeki teras-
lar zerine konumlanyor, yamalardan
aalara doru bir zaman geidi gibi
iniyor. Ykseklerdeki tarihi kent dokusu,
aalara doru amzn karmak mi-
mari yapsna doru biim deitiriyor.
Kastamonu, kalesiyle Bizansa; darifa-
syla obanolu Beyliine; klliyeleriyle
Candarolu Beyliine; emeleri, says
400 bulan konaklar, medreseleri ve
daha nicesiyle Osmanlya uzanyor. Bu
kk kent merkezinde 2 bin 500 yl
admlamak hayret verici.
Her kesine tarih sinmi bu yerle-
im ayrca ada mimarinin de gzel
rneklerini barndryor. Mimar Ve-
dat Teke ait hkmet kona, Mimar
Kemaleddine ait olduu sylenen arke-
oloji mzesi gibi yaplar buray gerek-
ten ayrcalkl klyor.
Kale, belki de Kastamonunun en
nemli simgesi. Aratrmalar sur yaps-
nn S 9. yzyla kadar indiini gsterse
de kale, Bizansn imparatorluk ailele-
rinden Komnenoslarn ata oca olma-
syla nem kazanyor. Kale ayrca kent
iin nemli bir efsaneye, Trk akn-
c komutanna gnl veren Moninin
hikyesine mekn olmasyla nem ta-
yor. Kent, Bizans kaynaklarnda S
11. yzylda Castamon olarak gese de
ismin kkeniyle ilgili masum bir ina-
n da var. Buna gre kuatma srasnda
Trk komutanna vurulan Moni, kale
kaplarnn anahtarn gizlice Trklere
ulatrr. Trk birlikleri kalenin iine
szmaya balarken Bizansl komutan,
yani Moninin babas bu ihaneti grr
ve Moniyi surlardan aa atarken Kas-
tn neydi Moni diye barr. Kentin ad
da efsaneye gre buradan gelir
Kastamonu il merkezinin kalbi Nas-
rullah Meydan. Burada Osmanl dne-
minden kalma, ya 500 yl aan, iin-
de Mehmet Akif in sesinin yanklan-
d Nasrullah Camii ve onun evre-
sinde hanlar, medreseler, tarihi arlar
Kastamonu |||n|n gney b|mnde bu|unan I|gaz
Da, Anado|u'nun en heybet|| ykse|t||er|nden
b|r|. Dan en yksek noktas, saram ve
gknar|arn yer a|d orman|arn evre|ed||, 2 b|n
587 metre||k Byk Hacet Tepes|.
yat gibi mrn hep doduu kentte
geirenlerden, ayn sokak arasndan inip
ayn meydan dost tutanlardan. Ne-
den hep meydandasn diye sorduumda
yle dedi: Emsallerimin hepsi burada,
bir yaam tkettiim insanlar. Hem evi,
ar pazar da buralardan grrz. Mu-
habbet de burada, ibadet de. Anlayaca-
n, Kastamonunun z de burasdr,
tutkal da.
Kentin bir baka merkezi de ya bin
yl bulan Bakrclar ars. Nasrullah
bulunuyor. Banklarn zerine oturmu
yallarn durgun halleriyle ocuklarn
renkli giyimleri ve bitmek bilmez ener-
jileri bir arada.
Meydanda yer alan, gvercinlerin ka-
natlar altndaki adrvandan su imek
iin eildiimde, burann mdavimle-
rinden olduunu sonradan rendiim
Salim Amca kulama fsldad: Bu
sudan ien insan yedi yl sonra tek-
rar Kastamonuya dner, hikmetli bir
sudur Kendisi, meydandaki birok
Azdavay ||es|n|n Topuk
kynde dzen|enen Caz|be
en||k|er| yre k|trn
yaatan ve cokuy|a kut|anan
nem|| b|r etk|n||k. Kre
Da|arn evres|ndek| Azdavay,
Pnarba, enpazar ||e|er|nde
kadn|ar rengrenk ge|enekse|
kyafet|er|n| sadece ze| gn|erde
de||, her gn g|y|yor.
erien birok zanaatkr, geleneksel mes-
leklerini yayor.
Kre Dalarndan karlan bakrla
kentin yzlerce yllk retim merkezi
olan bu arnn dar sokaklarnda gezi-
nirken kalayclardan biri taklyor gzle-
rime. Genzi yakan ar kalay kokusu bir
mr gibi ciere kp kalyor. arnn
son kalayclarndan biri erafettin ah-
bazolu. Harlanm ateine kalaylanacak
bakrn sryor. arnn durumunu
soruyorum erafettin Ustaya. Ben sana
Meydanndan kp hanlarn ve bedes-
tenlerin arasndan geerek ulalan, ge-
leneksel ar dokusunun ve esnaf ili-
kilerinin hl yaatld bir yer buras.
Merkezinde bakrclarn, evresinde de-
mirci, kalayc, fenerci ustalarnn ilikle-
riyle olumu, tarihsel kentin en nemli
retim yerlerinden biri. Eski iliklerden
artk kalmasa da dkknlarn ou hl
tek ya da iki katl. Grnts ksmen de-
ise de arda hl nlk balayarak
raklktan kalfala, sonra da ustala
Karaden|z kysndak| nebo|u
||es|nde her y| dzen|enen
"Heyamo|a Den|z en|||"n|n
en ||g|n gster||er|nden b|r|
erkek|er|n serg||ed|| heyamo|a
oyunu. Bu etk|n||k|er yre
|nsannn den|z|e kurduu kad|m
|||k|y| yanstyor.
Bayramda da bir olunurdu, cenazede de.
Hatta ok gzel bir geleneimiz vard.
Hangi meslekten olursa olsun, misal ar-
dan biri vefat m etti? imizden biri
sokan bana geer Ocak ek! diye
barrd. Ocak ek dendi mi hi kimse
elini ie srmezdi gn boyu. Btn e-
kiler susar, alevler snerdi. Bu saygyd.
Tm ar cenazeyi kaldrr, arya geri
dner, ama elini ie srmezdi
Kastamonu Belediyesinin bu bin yl-
lk ar iin restorasyon projeleri ha-
zrlyor olmas umut verici. Birok gele-
neksel zanaat, Kastamonuda son yllarda
gelien kltr seyahatlerine de ynelerek
ayakta kalmay baaryor.
l merkezinden yol alp Gkrmak Va-
disi boyunca ilerlerken blgede hi al-
k olmadmz ekilde dmdz bir yol
beni alp Takpr ilesine doru gt-
ryor. Yol, saa sola serpilmi hykler,
tmlsler ve kaya mezarlarndan da an-
lalaca gibi antik bir rota ayn zaman-
da. Pancar ve sarmsak tarlalar yredeki
tarm retimi hakknda fikir veriyor.
Tarlalarda alan kyllerde pancarlara
gemiini anlataym sen buradan bug-
n kar diyor:
Emek ve sayg bata gelirdi. arnn
bir adab vard, usta ustayla, kalfa kalfay-
la bir olurdu. Herkes mesleinin pirinin
ismini renir, duasyla balard ie. e-
ki sesleri sabahn ilk klarnda balar
hava kararncaya kadar soluksuz srerdi.
nebo|u ||es|nde gnmzde
sadece b|rka tane bez|rhane
ka|m durumda. Yakn zamana
kadar Kastamonu'da youn ek||de
yet|t|r||en kend|r tohum|arndan
e|de ed||en bez|rya, b|rok a|anda
ku||an|yordu (stte|. Rafet K||o|u,
Kastamonu kent merkez|nde Mn|re
Medreses| E| Sanat|ar ars'nda
ebru yapyor (a|tta|.
Yre halk iin nemli bir ekonomik
kaynak olan sarmsan Kastamonu ile
olan ba ok eski. Antik yazarlardan
Lukianos, S 150lerde blgeye yapt-
ziyarette kaleme ald gzlemlerin-
de az sarmsak kokan aya arkl
Paphlagoniallardan bahsediyor; bu ifa-
deler blgedeki tarmsal faaliyetlerin en
son sularn vermenin, sarmsak tarlala-
rnda skmn heyecan var.
Takpr ilesinde nce civardaki en
eski ve en grkemli rnek olan Do-
nalar Kaya Mezarna uramak istiyo-
rum. Gkrmakn vadisine antikada
Amnias ad veriliyordu. Bu topraklar
Paphlagoniann gizemli krallarnn ba-
kentiydi. Kaya mezarna vardmda
5. yzylda Persler, Grekler ve yerli halk
Paphlagonlarn ortak zevkiyle olumu
bir aheser grdm. Gne, tepemde za-
man sarkacn izlerken kaya mezar ze-
rindeki her rlyefin farkl bir zelliini
aydnlatyordu.
Akdoan ky snrlarnda sarmsak
skmnde imece usulyle alan ky-
llere yanatm. ifti Ahmet Kesim
yksek selenyum oran ve keskin aroma-
syla Trkiye, hatta dnyann en kalite-
li sarmsana sahip olduklarn anlatt.
Sarmsak haziran banda tek tek elle
dikiliyor, eyll sonunda skmne ba-
lanyor. rnlere son hali olan ba ekli
ise Takprdeki hemen her evin altn-
daki iliklerde veriliyor.
Kastamonu || merkez| sma|| Bey
Maha||es|'nde ok sayda tar|h| konak
bu|unuyor (stte|. Yakn zamana
kadar Kastamonu kent|n|n Bakrc|ar
ars'nda bakrc, dem|rc|, ka|ayc,
fenerc| g|b| b|rok mes|ek ve zanaat
ko|una a|t |||k|er | |e bu|unuyordu.
"|||ng|r Hafz" |akaby|a tannan
Mustafa D|||mo|u, az sayda ka|an
dem|rc||erden (a|tta|.
ylnda kuruldu ve ilerleyen yllarda
Paphlagoniann bakenti oldu. Kent, Prof.
Dr. Latife Summererin bakanlnda o-
kuluslu bir ekiple kazlmaya balad. Prof.
Dr. Summerer nce Mnih Maximili-
an niversitesindeydi, imdi Kastamonu
niversitesinde. Pompeiopolis, blgenin
antik alardaki kalbi olarak birok srr
iinde barndryor. Ekip son birka ylda
birok nemli bulguya ulat. Bunlarn en
nemlisi ise zerinde Mutluluk Tanras-
nn yer ald mozaikli villa.
Tarihin glgesinin her yann sard
Kastamonunun bir zellii de elbette ki
bakir doas. Bu zenginliin grlebile-
cei yerlerden biri de Kre Dalar Milli
Park. Kastamonu ve Bartn il snrlarna
yaylan milli park, tampon zonu ile bir-
likte 117 bin hektarlk alana sahip; kars-
tik yaps, flora ve fauna zenginlii ile tek
kelimeyle gz kamatrc. Trkiyenin
dnyaya armaan bu zel ormanlar
Dnya Doay Koruma Vakf (WWF)
tarafndan dnyadaki 100, Trkiyede-
ki dokuz scak noktadan biri olarak
az 2 bin yldr deimediini gstermesi
asndan ilgin.
Sarmsak tarlalarn geip Takpr
ile merkezinin yan banda bulunan
Roma dnemi kentine, Pompeiopolise
geliyorum. Kent, Romal General
Pompeius Magnusun ismiyle 64
Va||a Kanyonu, Devrekn| ay
zer|nde bu|unuyor. Pnarba
||es|ndek| Muratba kynden
g|r||en yo|un sonunda yer a|an sey|r
teras, kanyonun grkem|| g|r||ne
bakyor (stte|. I|gaz etek|er|nde
yaayan b|r |ft gey|k, Byk Hacet
Tepes|'ne km (a|tta|.
zerindeki en etkileyici oluum ise Val-
la Kanyonu. Yer yer bin metreyi bulan
ykseklie sahip kanyon 10 kilometre
boyunca ilerliyor. Muratba kynden
20 dakikalk bir orman yry ile
kanyonun giriine bakan muhteem bir
terasa ulalyor.
Kre Dalar evresinde, zellikle P-
narba, Azdavay ve enpazar ilelerinde
kadnlarn geleneksel giysileri krmz,
sar, mavi ve yeilin canl tonlaryla gz
kamatryor. Balarnda alak bir fes,
stlerinde rengrenk elbiseler, bellerinde
ok renkli kuak ve bel altndan inen n
bezi Kastamonunun kltr de doa-
s gibi zengin ve ilgi ekici.
Devrekni ayn takip edince
Cidenin Hamitli ky snrlarndan ba-
layan Lo Vadisine ulayorum. Burann
insan son yllarda hidroelektrik santrala
(HES) kar Sar Yazma syan ad al-
tnda byk bir mcadele iinde. Pro-
je imdilik durdu, doa bu kez kazan-
m gibi grnyor. Mcadeledeki temel
nokta Lo Vadisinin Kre Dalar Milli
adlandrlyor ve mutlaka korunmas ge-
rekiyor. Kre Dalar ayrca getiimiz
haftalarda Trkiyenin ilk PAN Parks
statsne sahip korunan alan oldu.
Saysz maara sistemine sahip yre-
de kanyonlar ve elaleler de byleyici.
Kre Dalar Milli Parknn kalbi diye-
bileceimiz Pnarba ilesinde Ilgarini,
Ejder, Mantar gibi ok sayda maara
bulunuyor. Doal gzelliiyle dikkat e-
ken, derinlii 800 metreyi geen Ilgarini
Maarasnda arkeolojik bir yerleime ait
izler de grlyor. Maarann tabannda
bulunan, youn tahribata uram me-
zarlar ve apel S 970lere tarihlendiri-
liyor. Birok maarada grlen benzer
arkeolojik izler insan Ge Roma ve Bi-
zans dnemlerine ilikin sorularla ba
baa brakyor.
Yredeki nadide gzelliklerden biri
de Ilca elalesi. Devrekni aynn
milyonlarca yllk yolculuunda olu-
turduu elale, Horma Kanyonunun
da bitim noktas. Su, yaklak 15 metre
ykseklikten dklyor. Devrekni ay
Nfusu 3 b|n 6 k|| o|an Kre ||e
merkezinin tarihi ok eskilere
g|d|yor. Kasabann hemen
yukarsnda h| faa||yette o|an
b|r bakr oca var. Arkeo|oj|k
ver||er bu bakr maden|n|n
Ka|ko||t|k a'dan bu yana
ku||an|dn gster|yor.
su ak ve kk gletler, sarkt ve di-
kitler dikkat ekici. Maarann byle-
yici atmosferine blge halknn azn-
daki efsaneler de farkl bir hava katyor.
amdibi kynden, hem tarihe hem de
doaya hayranlk duyan Metin Yazn
anlattklar ok ilgin. Sylediine gre
gemite maarann giriinde ve eitli
blmlerinde kllarlarla kurulan gizli
tuzaklar mevcutmu. Bu yzden ieri
girmek imknszm.
Leiden niversitesinden Yard. Do.
Bleda During bakanlnda 2009-2011
yllar arasnda yaplan arkeolojik y-
zey aratrmas (Cide Arkeoloji Projesi-
CAP), maarann ve blgenin Kalkolitik
dnemden bu yana kullanldn ve tari-
hinin 7 bin 500 yl geriye gittiini gste-
riyor. Bu alma, Karadeniz kylarnn
gemiine k tutacak nemde. Blgede
Kll Maaras gibi kynn hemen ar-
dnda yer alan dier birok maarada
benzer arkeolojik buluntulara rastlanyor.
Maarann etkileyici atmosferinden
kp yeniden yeile ve Karadenizin ma-
visine bulanm havay iime ekerek
Cidenin 11 kilometre uzunluundaki o
sonu grnmez sahiline gidiyorum. Bir
Parknn tampon zonu iinde yer almas
ve ok hassas bir habitata sahip olmas.
Bitki ve hayvan eitliliinin yannda
blgedeki jeolojik oluumlar da olduka
hassas. amdibi kynde yer alan Kll
Maaras bunlardan biri. Maara iki ana
girie sahip. Aada kalan ana giriten
sonra bir merdivenle klabilen ve 350
metre uzunlua erien ana galerilerdeki
C|de sah|||er| ze|||k|e yaz
ay|arnda ok sayda z|yaret|
ar|yor. Kynn arkasnda
uzanan G|deros Da|ar, ant|k
dnem|erden ber| |m|r
orman|ary|a n| (stte|.
Kastamonu'nun n| ekme
he|vas h| ge|enekse|
yntem|er|e ret|||yor (a|tta|.
Cidelilerin katklaryla oluturulan bu
mze ev, Rfat Ilgazn mirasn btn
ilenin sahiplendiini gsteriyor. Mze
ev bu yl zellikle yerel tarihi Nes-
rin ahinin abalaryla ada bir sergi
meknna ve ariv merkezi zelliine
de kavutu. Mze alanlarndan Gll
Yldrm da samimiyeti ve gler yzyle
ziyaretileri bir ev sahibi gibi karlyor.
Kastamonunun dalarnda balad-
m yolculukta son duram Cide ilesi
snrlarnda kalan Kerempe Feneri. Bir-
ok antik kaynakta neredeyse kentler-
den bile daha ok ismi geen Karampis,
yani Kerempe Burnunda bulunuyor bu
fener, denizin karanlndaki korkular
aydnlatyor.
Yrnecek, kefedilecek ok kesi
var Kastamonunun. Sanki bir arba-
llk, marurluk km her yanna. Ve
bu ifade Kastamonunun orman bakl
insannn yznde de yer alyor. Kimi
zaman bir Paphlagon svarisi, kimi za-
man bir obanolu Q
(*} MRAT KARASA|lHOG|, ARKEO|OG
yanmda deniz, bir yanmda imir or-
man Kydan yryerek Rfat Ilgazn
ilesine ulayorum. Her sokakta, her
evde, kyya vuran her dalgada bu byk
ustann dizeleri yanklanyor.
Cidede Rfat Ilgazn doduu, bu-
gn mzeye dntrlm ev mutla-
ka gezilmeli. Cide Belediyesi ve btn
Abana ile merkezinin 3 kilometre
dousundak| Hacve|| mevk||,
Kastamonu sah|||er|n|n en gze|
ke|er|nden.
A
T
|
A
S

K
A
R
T
O
G
R
A
F
Y
A

S
E
R
v
l
S
l
O
93 gn tahtta kalan
piyanist padiah V. Murad
O
Nostradamusun Trklerle
ilgili kehanetleri
O
Osmanlnn kaderini
Timurlenk izdi
O lber Ortayl Osmanlda
g yazd: zin kd olmayan
stanbuldan srlrd
O
Saray ressam Zonaronun
atlyesi nasl soyuldu?
O
Sefere kamaynca
stanbulu altst eden
denizciler: Leventler
O
Atatrkn imtihan ettii
Galatasarayl renci
O
Osmanl argosu
O
Direklerarasn kavuran
kantocu Peruz
O
stanbullular ehri saran
sinekleri avlyor
O
lk stanbul festivalinde
40 gn 40 gece elence
HEPS VE DAHA FAZLASI
Atlas Tarihte
Atlas Tarihin okurlarna armaan
Fotoraflarla Mahalle
Mektebinden lkokula eitim
KOLEKSYON
LUK
ZEL KAPAIYLA
B
AYN
ZD
E!
Rportaj: Nazi kampnda
bir Trk kz
AT L A S T A R H I K T I !
D n h l y a y o r f a r k n a v a r n !
NASIL GDLR
Kastamonu, stanbula 500,
Ankaraya 240, zmire 825 ki-
lometre mesafede. Birok ilden
direkt otobs seferi yaplyor.
Kastamonu havaalan henz se-
ferlere almad.
Gven Turizm .............. 366-215 47 33
Kamil Ko ...................... 366-215 47 17
Metro Turizm .............. 366-215 45 45
zlem Turizm .............. 366-215 48 48
Ulusoy ............................. 366-215 28 06
KONAKLAMA
Kastamonuda konaklama
tesislerinin birou temiz ve
kaliteli.
Konaklar ve Butik Oteller
Daday Bar At iftlii .............................
........................................... 366-621 42 18
Daday ksir Resort ..... 366-616 10 15
smailbey Kona ........ 366-214 87 88
Kurunlu Han .............. 366-214 27 37
Kre Ecevit Han......... 366-756 10 77
Osmanl Saray ............ 366-214 84 09
Serender Park ............... 366-212 89 24
Sinanbey Kona ......... 366-212 60 21
adbey iftlii ............ 366-252 88 88
Topraklar Konaklar ...............................
........................................... 366-212 18 12
Uurlu Konaklar ........ 366-212 82 02
Oteller
Ilgaz Daba ................ 366-23910 10
Ilgaz Mountain ............ 366-239 10 40
Mtevelli Otel .............. 366-212 20 18
retmenevi ................ 366-212 45 13
Ruganc Otel ................ 366-214 95 00
Tura Otel ..................... 366-212 67 30
YEMEK
Kastamonu geni corafya-
s ve beeri artlar ilde zengin
bir mutfak kltrnn olu-
masna neden olmu. Yaplan
yemek derleme almalarnda
812 eit yemek tespit edildi.
Trkiyenin ykselen deerleri
arasnda olan gastronomi ala-
nnda Kastamonu bu zenginlii
ile nemli durak noktalarndan
birisi. Bu zenginliin farknda
olan Kastamonuda da ok say-
da yresel yemek evi ve restoran
da bulunuyor.
Kastamonuda ne kan ye-
meklerin banda etli ekmek ve
trevleri, pastrmal ekmek, ban-
duma, etli yaprak sarma, Ecevit
orbas, hamur ve kzlck tar-
hanas, ekili pilav, simit tiridi
ve 19. yzyl antsal kamu yap-
larndan oluuyor.
Kastamonu kent merkezinde-
ki gezi iin Cumhuriyet Meydan
ilk durak olabilir. Burada 1885
tarihli Anadolunun ilk milli lise-
si gnmzde Kastamonu ni-
versitesi Rektrl olan Abdur-
rahman Paa Lisesi, 1902 tarihli
Mimar Vedat Tekin yapt H-
kmet Kona, konan altn-
da yer alan Kent Tarihi Mzesi
ve yine 1885 tarihinden kalma
Saat Kulesi gezilebilir. Daha son-
ra Nasrullah Camii ve meydan,
buradan Mnire Medresesi El
Sanatlar ars, Ylanl Dar-
ifa, Kurunlu Han ve Airefendi
Han ve arkasndaki 150 yllk
antsal ticari mimarili yaplarla
rglenmi sokaklar ardndan
da tarihi Bakrclar ars gezi-
lebilir. Buradan Liva Paa Ko-
na Etnografya Mzesi, Arke-
oloji Mzesi, kale, eyh aban-
Veli Klliyesi ve iindeki Vakf
Eserleri Mzesi, El Dokumalar
Tehir Merkezi, Ev Kaya kaya
mezarlar, Mimar Vedat Tek Kl-
tr Merkezi ve iindeki apka
Mzesi, Yakup Aa Klliyesi, s-
mail Bey Klliyesi ve El Sanatlar
Tehir Merkezi gezilebilir. Gezi-
lecek meknlarn birou tarih-
sel dokunun korunduu ekir-
dek kent evresinde olacandan
saysz konak da grlebilecek
yerler arasndadr.
Kastamonu yakn evresinde
ise Kasaba ky Mahmut Bey
Camii, Daday ile merkezi, Ilgaz
Da Milli Park, Kre Dalar
Milli Park iinde Azdavay, P-
narba ve enpazar ileleri ev-
resinde birok kanyon, elale,
maara ziyaret edilebilecek yer-
ler arasndadr. Kastamonunun
dousunda yer alan Takprde,
ile merkezi grkemli konakla-
ryla ayrca Pompeiopolis antik
kenti, Donalar Kaya Mezar, Re-
dif Klas gibi yerler grlebilir.
Karadenize 170 kilometre sa-
hili olan Kastamonuda nebo-
lu krmz aboyal evleriyle ve
zellikle sahilde yer alan ant-
sal mimari rnekleriyle grl-
mesi gereken yerler arasndadr.
Bunun yannda Abana ilesinde
Hac Veli Kanyonu, Cidede ise
10 kilometrelik sahili ile birlikte
Gideros Koyu, Rfat Ilgaz Evi,
atalzeytin ilesinde de Gino-
lu Koyu grlmeye deer yerler
arasndadr.
NEML TELEFONLAR
Kastamonu Belediyesi .366-2141048
Devlet Hastanesi ........ 366-214 10 53
Emniyet Mdrl .. 366-215 00 66
gelir. Bu yemekleri kent mer-
kezinde Hanedan, Mnire Sul-
tan Sofras, Eflanili Kona gibi
tarihsel meknlara sahip resto-
ranlarda yemek mmkn. Ayr-
ca simit tiridini Tiriti Hasann
dkknnda, esiz bir lezzet olan
Kastamonu dnerini Altnz
Dnercisinde, biryan (kuyu ke-
bab) Takprde tatmak gere-
kir. Ayrca n lke apn aan
Kastamonu pastrmas da Taba-
kolu Pastrmacsndan alnabi-
lir. Hem tatmalk hem de hediye-
lik olarak da alnabilecek bir ba-
ka lezzet de ekme helva. Yine
Kastamonunun nemli bir r-
n olan nl Takpr sarmsa
bu ileden alnabilecei gibi Kas-
tamonu merkezinde Paflagonya
Organikten de alnabilir.
Kastamonu organik mutfa-
iinde yresel kahvalt iin
adresler ise zbeli ve adbey
iftlikleridir.
GEZLECEK YERLER
Kastamonu geleneksel mi-
marisini byk oranda koru-
mu Anadolu kentlerinden bi-
risi. zellikle kent merkezinde
younlaan tarihsel doku say-
s 350yi aan konaklar, 4.
yzyldan kalma kaya mezarlar,
kale, hanlar, camiler, klliyeler
kastamonu rehber
Bartn'dan Amasra'ya ge||rken drt k||ometre ka|a Roma dnem|ne a|t Ku Kayas Yo| Ant'n
grrsnz.
FotoAtlas Zaman
Tm okurlara hediye!
MMAR FOTORAF NASIL EKLR?
FOTORAF OKULU K TABI
E
K
feti
Denizli Valilii, il snrlarndaki kltr
ve doa varlklarnn korunmas iin belli
blgelere sadece sfr emisyonlu aralarn
girmesine izin veren bir dzenleme ba-
latt. Egzoz gaz yayan aralarn giriinin
engellenmesiyle Pamukkale travertenleri
gibi yerlerin daha etkili ekilde korunmas
amalanyor.
Renault da Mays 2012de elektrik-
li Fluence Z.E. modelini denemek iin
Denizlide, Pamukkaledeydi. Renault Flu-
ence Z.E. Trkiyede retilen ilk elektrikli
otomobil. Bu teknoloji hi egzoz gaz yay-
mamas, karbondioksit salm olmamasy-
la nem tayor. Elektrikli otomobille ilgili
almalar aslnda uzun zaman ncesinde
balad ama elektrik enerjisinin kk ha-
cimler ierisinde depolanmas zor oldu-
undan bugnk seviyeye gelmek uzun
almalar gerektirdi.
Renault-Nissan ortakl, elektrikli
otomobiller gelitirme projesi iin 4 mil-
yar avroluk yatrm yapt. Buradaki hedef
herkes iin elektrikli otomobil sloganyla
zetleniyor. Ama orta snfta, otomatik
vitesli ve dizel motorlu bir otomobille e-
deer fiyata satlacak sfr emisyonlu ara-
lar retmek.
Renault bu erevede drt model geli-
tirdi: Twizy, Zoe, Kangoo ve Fluence Z.E.
Bu modellerden Fluence Z.E. Bursada re-
tiliyor ve bata srail ve skandinav lkele-
ri olmak zere tm dnyaya ihra ediliyor.
Fluence Z.E.nin 22 Kwh kapasiteye sahip
bataryas NEDC normlarna gre 185 kilo-
metrelik bir menzil sunuyor. Evlerdeki 220
voltluk ebeke gerilimiyle sekiz saatte arj
olabilen bataryalar evlere, ofislere veya
park yerlerine monte edilebilecek Wall-
box isimli donanmla, yksek akm altn-
da ok daha ksa srede arj edilebiliyor.
Pamukkalede Sfr Emisyon
LkT8|kL| 0T0N08|L
feti
Gezme sanat derg|s| At|as Tat||, Trk|ye ve dnyann drt
b|r yanna kefe kyor, b|||nmed|k ke|ere uzanyor, b||d|k
yer|ere fark| b|r gz|e bakyor. Tat||| a||dk ka|p|arn dna
karp b|r sanata dntren At|as Tat||, konu|arn ze| yaz
ve fotoraf|ar|a, har|ta ve rehber b||g||er|y|e |||yor.

l Turun, Marmar|s'|n en gze| ke|er|nden b|r|, sknet
ve huzur arayan|arn terc|h|. Marmar|s-Turun yo|unun son
b|mndek| her v|raj, bu be|den|n fark| b|r yzn ortaya
karyor.

m At|as Tat||, A|tparmak
Da|ar'nn etek|er|nde buzu|
g||er|n|n, orman|arn, e|a|e|er|n
ss|ed|| b|r rota |z||yor, R|ze'n|n
Avusor Yay|as'ndan Artv|n
Arhav|'ye uzanyor. Srt Yay|as,
batan gnee b|r bu|ut den|z|n|n
zer|nden bakyor.
n Derg|n|n rota konu|arndan b|r|
de "Cru|se ||e ta|ya". |ken|n
nem|| ky kent|er|n| gezen MSC
Fantas|a, 18 kat| dev b|r cru|se
gem|s|. Yacht C|ub ||ndek|
|ounge b|mnde yo|cu|ar
Napo|| Krfez| ve Vezv Da
manzarasnn keyf|n| sryor.
n
l
Atlas Tatil 2012
m
T
U
R
G
U
T

T
A
R
H
A
N
E
R
S
l
N

D
E
M
l
R
E
|
S
l
N
A
N

A
K
M
A
K
m mm AAt|a
DDaa|
ggg ||e
ss s s|
AAAvvu
AAArrha
bba ata
zze
nnn DDe
dde e d
n ne
FFa an
ggge em
|o o | uu
NNa a
mma ma
1in destegiyIe AnadeIu KapIanIar b0y0yer
18 ve konomist ibirligiyle gerekletirilen Anadolu Kaplanlari Aratirmasiyla bu yil tam
irket gcn gsterme |irsati yakaliyor stanbul Ankara ve zmir diindaki tm irketleri
aratirmamiza katilmaya ve adlarini 1rkiyeye duyurmaya devam ediyoruz
Anadolunun en byk irketi listesine girebileceginizi dnyorsaniz wwwtebcemtr veya wwwekenemistcemtr
adresine girerek ilgili |ormu doldurmaniz yeterli olacaktir
tebcomtr
mektup
ierisinde grmek dileiyle...
YCDM9#$,1
B|r Kn Gznden
At|as-Doadan ay Hasad Turu
Atlas dergisinin gezisinde babamla
ben de vardm. Ayder Yaylas ok elen-
celiydi. Orada ok gzel yerler gezdik.
ay tarlasnda ay yapraklarn grdk.
Bazlar gn nce kesilmiti ama ol-
sun. Gece adrda kaldk. Babam benim
yanmda yatt. adrda ok dk ama
deerdi. Karadenizi ok sevdim. D-
nerken denize girdik. Deniz de souktu.
Orada balk tutanlar grdk. Bir sr
fotoraf ektik. Babam da Karadenizi
ok sevmi. Bence herkesin gidip gelme-
si gerekir. Oras yemyeil bir yer. Bana
gre orada yaayanlar ok salkl olur.
nk oras ok doal. Bu anm asla
unutmayacam.
Eyll UFACIK
Sess|z Yn
Atlas - Doadan ay Hasad turuna
katlmak hayatmda kendim iin yapt-
m en byk iyilikti. Sizin gibi doase-
verlerle bulumak, ayn heyecan yaa-
mak, ayn hazlar duymak iimizde tarif
edilemez ancak yaanabilecek bir duy-
guydu. Bu imkn bizlere sunan Atlas
dergisine (ki ben hep bizim dergi derim)
ve Doadan firmasna teekkr ederim.
Bizleri yalnz brakmayarak deerli bil-
gilerinizi bizlerle paylatnz iin ayrca
size ok teekkr ediyorum.
Bana gre bir sessiz ynz bu lkede.
Doay seven, onu koruyan ve kollayan,
sessiz. Acak ilerinde srekli doa ile
olmaktan tr heyecan bitmeyen ve
bitmeyecek olan bir yn. Naizane bu
gibi etkinlikleri, paylamlarmz ltfen
arttralm. Sizi tanmaktan tr gu-
rurluyum, sevinliyim. En yakn sre
DZELT
FotoAtlasn Haziran 2012 sa-
ysnda boyutlu fotoraflar iin
verilen gzlkler ters katlanmtr.
Fotoraflara bakarken doru grn-
t iin gzl br yne katlamak
gerekiyor. Yine FotoAtlasn ayn sa-
ysnda Ters Ik makalesinde 25.
sayfada yer alan fotoraf Deyrz-
zafaran Manastrnda deil, Mor
Gabriel Manastrnda ekilmitir.
Dzeltir, zr dileriz.

Q zel ilan sayfas, turizm sektrne hizmet veren
kk apl iletmelerin kendilerini daha iyi
tantabilmeleri ve seslerini daha geni kitleye
duyurabilmeleri amacn tamaktadr.
Q ubat 2005 say s ndan i ti baren gnderi l en
fotorafsz kk ilanlar cretsiz yaymlanyor.
Q cretsiz kk ilan metinleri, adres, telefon ve
ierik bilgileri dahil her ilan iin toplam 10 kelime
ile snrlandrlmtr. 10 kelimeyi aan ilanlar
yaymlanmayacaktr.
Q Tm i l anl ar n z e- post a i l e gnder meni z
gerekmektedir. Konu blmne atlas kk ilanlar
servisi yazlacaktr. Sadece e-posta ile gnderilen
ilanlar yaymlanr. Faks ya da telefon ile gnderilen
ilanlar kabul edilmez.
Q Her ayn 15ine kadar posta kutumuza ulaan
ilanlar yaymlanr. 15inden sonra gnderilenler bir
sonraki sayda yaymlanmaz. rnein, Austos 2012
saysnda, 15 Temmuz 2012 tarihine kadar posta
kutumuza ulaan ilanlar yaymlanacaktr.
Q Gnderi l en i l anl ar sayfa kapasi tesi ne gre
yay ml anacakt r. Uygun bul unmayan i l anl ar
yaymlanmaz.
Q E-posta: atlas@doganburda.com
A0AhA NA08AP8ST 006A
SPORLARI OKULU
322-227 30 02
facebook/adana maceraperest
A608A PAhS|Y0h
Ba|a 0|'rde Ta|||, Oca, \|]
252-548 54 45 WWW.ac|apar|]cr.ccr
A6VA h|NALAYA N0TL
WWW.||ra|a]arc|e|.ccr 588 42o /O O4
A8h|kA T08|IN
212-225 03 35
www.arnika.com.tr
AY08 hAT08A L006
4o4-o5/ 2O 85 / WWW.ra|u|ac|e|.ccr
8LLA N0hT 80T|k 0TL
|a||ar / |a 242-844 2O o8
860hV|LLA VL8|
Curda-A].a||| 582-811 1o 2/
meralbonfil@hotmail.com
80T|k h0TL NA0k|Y
|a||epe / 2o2-854 21 /4
WWW.|c|e|rau||]e.ccr
0A8TTA 0A8TTA PAhS|Y0h
||a||-Ar|a|]a / 242-825 /8 8O
www.carettacaretta.com.tr
00 6A80h h0TL
E|| Oa|a, O58O o54 8o88
www.dedegardenhotel.com
006A08
224-222 Oo O1 / WWW.dcade|.c|
08060NAh 006A SP08LA8|
WWW.d|acrar-|u||e].ccr
880L| T08|IN
\u|| || .e ]u|| d|| |||| |u||a||
WWW.e||u|||u||/r.ccr 282-4o4 O/ 18
006A0A |Lk YA80|N 6|T|N|
WWW.c||jer|||]a|d|r.ccr
6L|h0|k 8ST08Ah
0|erp|ra|| |r|ur \c|u, Ba|||r
6I|0|YAk
212 288 51 O/ / WWW.e/|c|]a|.ccr
hAh-| kY|F PAhS|Y0h
||a||-0||rpc-Ar|a|]a
WWW.|are-||e]||.ccr / 242-825 /8 OO
h|h0|8A PAhS|Y0h
WWW.||rd||apar|]cr.ccr.||
58O-824 O/ O1
IBEXES GROUP
58o-8O4 2O 25 WWW.||e/e|cup.ccr
|L|A0A h0TL kAI0A6|
WWW.|||ada|c|e|.ccr / 28o-484 // /8
k|L|T8Ah|8 APA8T 80T|k 0TL
ara||a|e'de dca, |a|||, |cr|c|
541-558 2O O4
www.kilitbahirapart.com
k0Y0L0 8Ah k0h0kV|
A].a|||, 542-848 O8 O5
WWW.|u]u|u|a|ce.ccr
LAP8A PAhS|Y0h
A|a||| (||a|u|, |], Bc||a-A||.|r.
582-/21 18 oO
WWW.|ape|apar|]cr.ccr
L|NAhk0Y k0h0kV|-|6hA0A
|||arca Oa|a|| .e |a|ader|/ 0e/||
542-o88 5O OO
NAV| Y0L00L0k
Marmaris 252-412 03 00
WWW.|de]ac|||r.ccr
h0V|TA T08|IN
\u|||| .e ]u||d|| |||| |u||a||
WWW.rc.||a.ccr.||-212-251 28 O8
0LA h0VA 80T|k 0TL
u|u||a \a||rada|, |a
WWW.c|earc.a.ccr.||/242-88o 2o oO
P|8P|LA T08|IN
Oca .e |||| Tu||a||
212-244 8O O/ / WWW.p||p||a.ccr
TANIA8A T08|IN
Ocu |a|ader|/, S|rcp-|a|arcru,
||e-Va||a |ar]cru, \er|ce 0|rar|a||
212-251 O8 o4-WWW.|ar/a|a|u|.ccr
S8|hY8
|||u]u 28o-/52 5O 4O
WWW.|ucu||u]u|e||e||r.ccr
SYAhAT 53 T08|IN
312-432 53 53/
WWW.e]a|a|58|u|.ccr
www.gozgezarpacik.net
Se]a|a| .e |c|c|a| e.e||e||r ad|e|.
\e|r-|ade| 0ra]
IAYh0 T8AVL
21o-848 OO 8/ / WWW./a]erde.ccr
cretsiz zel ilan sayfasnda nasl yer alabilirsiniz
6g4-;'
TEMMUZ SAYISI
BAYLERDE!
VWDQEXOGDUHWLOHQELU)UDQV]
RHEA TRAWLER 43
<DUoYHJH]JLQ
ITALIA 13.98
'Q\DQQHQE\NNDWDPDUDQ
HEMISPHEREN DEKORASYONU
NLLER HANG TP TEKNE SEVYOR,
TEKNEDE NASIL VAKT GERYOR?
7UNPKHQGLVOLLQGHVRQQRNWD
BLGN 132
www.yachtturklye.com - www.facebook.comJ YAcR_rklye - www.twltter.comJ QYAcRurklye
Bu ay tcslim!
20
J;AD;
I0.000 'dea
bz|zza f|zt|zr|z
YATMARKET
EN KAPSAMLI TEKNE ALIM-SATIM REHBER
Gcek
YEN SEZONDA
Ylan zaman gibidir, durmaktayken
hareket ediyor gibi grnr. Kvranarak
akan bir rmaa da benzer. Ressamn
frasna, parmaklarn arasndaki kale-
me benzetenler de vardr. Derler ki, alfa-
benin kefedilmesine, ylann kumlar
zerinde brakt izler ilham vermitir.
Eskiler anlatr, Sakyamuni kayalklarn
kysnda gezintiye ktnda bilgeliin
cisimletii iri bir ylanla (hatta ejder
diyebilirsin) karlar. Aydnlanma
arzusuyla dolu Sakyamuninin sorular-
n yantlar ylan. Son olarak Sakyamuni,
yaam ve lmn anlamn sorar. Ejder,
bu soruyu ancak aln giderdiin-
de yantlayacan syler. Sakyamuni,
hakikati rendiinde kendi vcudunu
sunacan vaat eder. Sorusunun yant-
n alnca da kendini dev ylann dilerine
frlatr, ama ejder orackta lotus ieine
dnr. Derler ki ylan, kartlar ara-
snda bir aracdr; iyiyle kt arasnda,
yaratmakla yok etmek arasnda, dii ve
erkek, toprak ve hava, su ve ate, ak
ve korku. Balangta Tanralar vard;
ylanlaryla gezinen Tanralar. Athena,
tar, Msrl kobra Tanra Buto, Babilli
denizler ejderi Tiamat; onlarn kanla-
rndan yaratld sylenirdi Dnyann.
Kadnlarla erkeklerin greli eit olduu
zamanlard. Sonra erkekler, baba soy-
luluk, uygarlk, yasalar egemen klnd.
Ylanlar yok edici gc anlatr oldu.
Msrda Ylan Tanra Apep, Gne
Tanr Rann teknesini batrmaya al-
t. Babil Tanrs Marduk ylanl Tanr-
a Tiamat ldrd, Apollon da ylan
gvdeli Pitonun cann alarak Delfi
Tapnan ele geirdi. Kuzeyli Nigurd,
Fafneri; bu byle dnyann her tara-
fnda byle ylanl Tanralar kymyla
devam etti Q
Ylans
gecename . YKSEK
D
l
D
l
M

/

S
E
B
N
E
M

E
R
A
S
KEF KTAPLII
Kahverengi Tabelalar
5 6 # 0 $ 7 . # 0 6 # .; #
GZEML
IKILAR
46
5424<;'4
&QCN)\GNNKMNGT#TMGQNQLKMXG6CTKJK;GTNGT
1
Ya yn c
Do an Bur da
Der gi Ya yn c lk ve Pa zar la ma A..
cra Kurulu Bakan
Meh met Y. Ylmaz
T zel Ki i Tem sil ci si ve Ya yn Di rek t r
Murat Kksal
Ya yn Y net me ni
z can Yk sek
Ya z le ri M d r
H se yin Ke e
Hazrlayan
Tuba zenba
Aratrma Editr
Kemal Tayfur
dari Mdr Yardmcs
Naz l Kurt
Editoryal Servis
Fotoraf: Sinan akmak
Aratrma: M. Trker Eren
Trke: brahim Batu
Grsel Ynetmen
Tun Erko
Say fa Ya pm
Ba ha dr Er k
Fotoraflar
Fatih zenba
Harita
zgr Teke
Kat k da Bu lu nan lar
Tlay Zihli
Bas k ve Cilt
Le Color / Levent Print City
Tel: 0212 637 15 30
Temmuz 2012. Her trl kullanm izne tabidir. Tamamen veya
ksmen, kaynak gsterilerek dahi kopyalanamaz.
2
IINDEKILER
Eskihisar ................................................................ 6
Osman Hamdi Bey Evi ve Mzesi .................. 8
Termal ..................................................................10
Suden elalesi ................................................12
Keramet Kaplcas .............................................14
znik Gl ...........................................................16
znik ......................................................................18
Ayasofya Camii..................................................20
Dursun Fakih Trbesi ......................................22
Erturul Gazi Trbesi ......................................24
eyh Edebali Trbesi ........................................26
nn Maaralar ..............................................28
Phryg Vadisi ....................................................... 30
Yoncal Kaplcalar ............................................31
Ilca Termal Turizm Merkezi .........................32
Aizanoi Antik Kenti .........................................34
Bakomutan Tarihi Milli Park ......................36
Dumlupnar Abidesi ........................................38
Antkaya (Eret) ehitlii ................................40
Karahisar Kalesi .................................................42
Ulu Cami .............................................................44
Cumhuriyet ehitler Ant ..............................46
Hdai Kaplcalar ..............................................48
Yunus Emre Trbesi ve
Tapduk Emre Trbesi ......................................50
nsuyu Maaras ................................................52
Sagalassos ............................................................54
ncirhan ...............................................................56
Kremna ................................................................58
Susuz Han .......................................................... 60
Sia ..........................................................................62
Ariassos ...............................................................64
Antik Yol ..............................................................66
nsuba- Krkgzhan .......................................68
Karain Maaras ................................................70
Evdirhan ..............................................................72
Gver Uurumu ................................................74
Termessos ...........................................................76
Antalya Kent Orman ......................................78
Antalya Hayvanat Bahesi ..............................80
Saklkent Kayak Merkezi .................................82
Konyaalt Plaj ....................................................84
Antalya Mzesi ..................................................86
Kaleii ...................................................................88
Dden elalesi....................................................90
Perge .....................................................................92
Kurunlu elalesi ...............................................94
3
Otomobille yolculuk yapan herkesin merak ettii eydir: u kahveren-
gi tabelay izlesem mi? Orada acaba neler var?
Fakat ayn anda kar dnce devreye girer: Ya orada grlecek bir
ey yoksa? Onca yolu bouna m gitmi olacaz?
El altnda yeterli bilgi olmamasndan kaynaklanan bu kuku insan il-
gisizletirir ve hibir kahverengi tabelaya sapmadan gitmenin en doru
karar olaca sonucuna varlr ve anayol izlenir. Ama insann iinde de
bir ukde kalr.
Atlas dergisi, stanbul Antalya arasnda yola kanlara rehberlik yapa-
cak, onlar merak ve pimanlktan kurtaracak bir ek hazrlad. Anayol-
dan bazen ksa bazen uzun sapmalarla, kahverengi tabelalarn iaret ettii
mucizevi noktalar bir bir bu ekin sayfalarna tad.
Bu ekle ilgili hazrlklar aylar nce balad. Yol bilgisiyle ilgili aratr-
malar ktan bu yana srdnden hava koullar ve yol yapm alma-
lar nedeniyle stanbul-Antalya yolunun birka kez kat edilmesi gerekti.
Anayoldaki kahverengi tabelasndan baka bir iaret konulmadndan
baz antik kentleri bulmak kolay olmad. Eskiehir-nnden sonra yine
kahverengi bir tabelann gsterdii Karakuzu Trbesine ise yol yapm
nedeniyle ulamak da, trbe hakknda bilgi edinmek de mmkn olmad.
Bunun dnda stanbul-Burdur-Antalya yolu zerindeki tm kahveren-
gi tabelalar birer birer alld. Yola kanlar bu kitapktan yararlanarak
hangi tabela ilgi ekici geliyorsa artk oraya sapabilecek.
ATLAS
KahvcrcngI Dncmc!cr
ISTANBUL'DAN ANTALYA'YA KAHVERENGI TABELALAR
A
T
|
A
S

K
A
R
T
O
G
R
A
F
Y
A

S
E
R
v
l
S
l
A
T
|
A
S

K
A
R
T
O
G
R
A
F
Y
A

S
E
R
v
l
S
l
6
EskIhIsar
stanbul-Antalya arasndaki kahverengi ta-
belalarn ilk dura Eskihisar. stanbuldan ay-
rldktan yaklak 50 kilometre sonra TEM
karayolunda sa taraftaki kahverengi Eskihi-
sar levhasndan ieri giriyoruz. Yaklak 4 ki-
lometre kadar levhalar izleyerek asfalt yol-
dan devam ediyoruz. Buradan krfez manza-
ras harika grnyor. Yolun sonunda Eski-
hisar kyne vardmzda hemen nmze
kan kahverengi levhadan sola dnyoruz.
Yava yava ykselen yoldan tepeyi trmanr-
ken uzaktan bu kye ismini veren Eskihisar ve
karsndaki muhteem krfez manzaras g-
rnmeye balyor. Eski ismiyle Pelekanon, Bi-
zans mparatoru Aleksios Komnenos tarafn-
dan, yaklak 1000 yl nce liman korumak
amacyla yaplyor. zmit Krfezinin en dar
blgesine yaplan kale, krfeze doru uzanan
dik yamal bir tepenin stnde btn heybe-
tiyle ayakta duruyor.
Kale ziyarete kapal ve giriinde herhangi
bir grevli bulunmuyor. Ancak kalenin yan-
na kadar giri serbest. Surlar yakndan gr-
mek ve demir kapsndan krfez manzarasn
izlemek olduka etkileyici. Kimi kaynaa gre
kalenin kulesi, iki kaps ve zel bir komu-
tan konutu bulunuyordu. Sur duvarlarndaki
oyuklarda yuva yapan saysz kargann sesleri
arasnda ziyaret ettiimiz kalenin tarih kokan
atmosferini yaamak muhteem. Buras tarih-
te en ok Bizans ile Osmanllar arasndaki Pe-
lekanon Meydan Savann yapld yer ola-
rak da anlyor. Kalenin bulunduu tepenin ya-
malarnda yaplan savan tarihi ise 1329. Di-
er bir nemli bilgi ise kalede yaplan kazlarda
Roma ve Iustinianus dnemine ait tapnak ve
kilise kalntlarna rastlanm olmas. Bu etki-
leyici yapnn tarihteki nemini dnp, say-
g duymamak imknsz.
7
Yolculuun byle gzel bir
tarihi deerle balamas, yolu-
muz zerinde birok tarihi ve
doal harikay mutlaka gr-
memiz gerektiini hatrlatyor.
ok heyecan verici deil mi?
YOL REHBER
Gebze ilesine bal Eski-
hisar ky anayoldan yakla-
k 4 kilometre ieride. K-
yn merkezinden Eskihisar
Kalesinin uzakl ise yaklak
400 metre. Kye girer girmez sol tarafta ky
mezarl var. Buradan sola dnp, yol kena-
rna koyulan kahverengi levhalar takip ederek
ksa srede Hisara ulaabilirsiniz.
Hisarn yaknnda tuvalet, market gibi i-
letmeler bulunmuyor. Buraya giderken yan-
nzda su bulundurmanz yerinde olacaktr.
Ancak 400 metre ilerideki sahil yoluna indii-
nizde her trl ihtiyacnz bulabilirsiniz.
Eskihisarda konaklamak iin hemen k-
yn giriindeki turistik otellerden biri tercih
edilebilir. Otellerin nnden geen ve sa ta-
rafta, sahile doru giden bu yolun kenarnda
birok turistik tesis, kahveler, market ve ocuk
parklar bulunuyor. Yemek iin deiik alter-
natier ve deniz rnleri bulacanz, ok g-
zel restoranlar var.
KONAKLAMA-YEMEK
Old Castel Resort Hotel ...............262-656 23 00
Yeni Dou Otel ..............................262-656 66 66
Kk Ev Restoran .........................262-655 56 30
Kaptan Kk Restoran ................262-655 95 40
Sahil Restoran Balk & Et ............262-655 55 02
NEML TELEFONLAR
Gebze Belediyesi .............................262-444 50 41
Gebze Fatih Devlet Hastanesi ....262-644 14 60
Gebze Emniyet Mdrl .........262-646 92 62
Gc|zc-KOCA|I| Gc|zc KOCA|I|
Gebze ilesinin Eskihisar ky ile ayn ad
tayan kalesi maalesef ziyarete ak deil.
8
Osman HamdI Bcy EvI vc MuzcsI
Osmanl mparatorluunun son dnem-
lerinde st dzey kiilerin gzde sayye yeri
olan Eskihisardan ayrlmadan nce kyn
iinden geen yolu takip ederek, deniz ky-
sna iniyoruz. nk burada bir kahverengi
tabela daha var. Sahil yolunun hemen sa ta-
rafnda Osman Hamdi Beyin imdilerde m-
zeye evrilmi olan beyaz kk, ince ahap
iilii ve Osmanl kltrne zg mimarisiy-
le ayakta duruyor. Dou ve Bat kltryle ye-
timi, teknik ve siyaset adam olan Sadrazam
brahim Edhem Paann olu Osman Hamdi
Bey, dnemimizde Kaplumbaa Terbiyecisi
isimli yalboya tablosu bata olmak zere bir-
ok deerli eserin sahibi ve Trk arkeoloji ve
mzeciliinin kurucusu olarak tannyor. Os-
man Hamdi Beyin 1884te plann kendi ize-
rek krfez manzarasna kar yaptrd k-
kn hemen yannda resimhane olarak kullan-
d bina ve iinde meyve aalarnn da bu-
lunduu ok gzel bir bahesi var. Gnmz-
de grd bakm ve onarmla eski gsteriini
koruyan yzlerce yllk bu kkn zarif asaleti
karsnda etkilenmemek imknsz. Kkn
iinde her ey eski zaman tasvir etmek iin
zenle hazrlanm. Odalarn ilerinde cansz
mankenler kullanlarak, Osman Hamdi Bey,
alma odas ve resim atlyesi canlandrlm.
Ikl koridorlarda nl yalboya eserlerin-
den bazlar duvarlarda sergileniyor. Bylece
kkte geirdiimiz zaman iinde sadece Os-
man Hamdi Beyin yaad ortam deil nl
eserlerinden baz rnekleri de izleme frsat
buluyoruz.
YOL REHBER
Osman Hamdi Bey Mzesine ulam olduk-
a kolay. Ky giriinde yol ikiye ayrlyor. Sol
taraftaki yol Eskihisara dieri ise yaklak 200
metre mesafedeki sahil yoluna gidiyor. Kk, bu
yol stnde hemen sa tarafta bulunuyor.
9
Binann nnde park yeri olmad iin ara-
cnz evredeki yakn park alanlarndan birine
brakmalsnz. Al ve kapan saatleri mev-
simlere gre deiiklik gstermekle birlikte
hemen hemen dier mzelerde uygulanan sa-
atlerle ayn. Mzenin bakml binas iinde tu-
valet de mevcut.
Yemek iin sahil boyunca uzanan turistik
tesisler, oyun parklar ve ay baheleri var.
Market benzeri iletmeler ve konaklama iin
kyn giriindeki meydana gitmeniz gerekiyor.
Rotamza geri dnmek iin Eskihisar ky-
ne geldiimiz yolu takip ederek anayola kyo-
ruz. Buradan Topulara ksa ve rahat yoldan
ulamak iin hemen yakndaki Eskihisar Ara-
bal Vapur skelesine gidiyoruz.
Gc|zc-KOCA|I|
Eskihisardaki Osman Hamdi Beyin yaad ev
gnmzde mze olarak kullanlyor.
10
Termal
Topular Feribot skelesinde indikten sonra
Yalovaya doru yolculuumuz devam ediyor.
Orhangazi istikametinde, Yalova ehir kn-
da, sa tarafta kahverengi Yalova Termal lev-
hasn grnce, narck-Armutlu yol ayrmn-
dan ieri giriyoruz. Termal yazan levhalar ta-
kip ederek yaklak 15 kilometre gittikten sonra
Yalova Termal Kaplcalarna ulayoruz.
Hemen girite aalk gzel bir vadinin or-
tasnda buluyoruz kendimizi. Yeil doas ve
gzel tesisleriyle harika bir tatil mekn bu-
ras. evreyi kefetmek iin bundan sonras-
na yryerek devam ediyoruz. Ufak bir kasaba
grnmndeki minyatr meydannda yan
yana dizilmi dkknlar, ortada ykselen b-
yk narn gsterili dallar dikkat ekici. Bu
heybetli narn serin glgesinde yolun yor-
gunluunu atmak iin ksa bir mola ok keyif-
li oluyor. Aalarn arasndan havaya dalan
termal suyun scak buhar olduka davetkr
grnyor. Tesisler cretli ama yatlar yle
yksek deil. Havuzlar termal suyun key-
ne varmak isteyenleri bekliyor. stelik havuz
bandaki giyinme odalar ve dular da rahat
bir ortam sunuyor. Buras hem gnbirlik s-
cak suyun tadn karmak, hem de konaklayp
uzun uzun keyif srdrmek isteyenler iin ha-
rika seenekler sunuyor. zellikle termal ha-
vuz ve hamamlara sahip lks oteller konakla-
may olduka cazip hale getirmi.
Yalova Termaldeki ilk hamam 1600 yl nce
Bizans mparatoru Constantinus tarafndan
yaptrlm. O gnden bugne kkl tarihinin
stne birok deiim geirmi olan yre, her
dnem biraz daha byyerek tatil beldesi ha-
line gelmi. Yemyeil aalarn arasnda ifal
sularn tadn kardktan sonra yolumuza de-
vam ediyoruz. Termal tesisin hemen knda
sa tarafta greceiniz yokuun banda Ata-
trk Kk bulunuyor. Ancak 2012 itibariyle
tadilat olduu iin kapal.
11
YALOVA
YOL REHBER
Topular, Yalova aras yaklak 13 kilometre.
Yalova-Termal yol ayrmna gelmeden sa taraf-
ta Migros market bulunuyor. Hemen sonrasn-
da sa taraftan ayrlan yoldan 1 kilometre ka-
dar ieride zel Yalova Hastanesinin nnden
geiyoruz. 3 kilometre sonrasnda sol tarafta
byk Kipa alveri merkezi ve buradan 2 kilo-
metre kadar sonra sa tarafta kk bir benzin
istasyonu bulunuyor. Bu yol stnde rastlayaca-
nz ender benzin istasyonlarndan biri.
Yaklak 12. kilometrede yemek yiyebilece-
iniz gzel bir tesis, Glova Et Mangal bulu-
nuyor. Bahesinde bulunan kkleriyle ho bir
mekn buras. Mnsnde ky kahvalts ve
zgara eitleri bulunuyor.
Yalova Termal Kaplcalarnn giriinde czi
bir giri creti deniyor. Byk bir alana ya-
ylm olan tesisin iinde restoran ve kahve
bulunuyor.
Giri yolundan devam ederek geldiiniz
termalin merkezinde byk bir narn evre-
sinde sra sra dkknlar greceksiniz. Bura-
da ufak market, erkek kuafr, salk merke-
zi, masaj salonu ve tuvalet bulabilirsiniz. Ay-
rca evreyi daha iyi tanyabilmeniz iin tesi-
sin emasn ieren bir pano bulunuyor. Di-
er tarafta aalarn arasnda grnen termal
havuzdan gnbirlik giri cretiyle faydalan-
mak mmkn.
Konaklamak iin yol stnde greceiniz
konforlu ve termal havuzu olan birok otel
var. zellikle ksa tatil sezonlarnda kalabalk
olduu iin, nceden rezervasyon yaptrmak
gerekiyor.
Glova Et Mangal..........................226-679 10 99
Limak Termal Boutique Hotel .226-675 78 00
Yalova Termal ......................... 226-675 74 00-08
Green Termal Otel ....................... 226-675 70 51
NEML TELEFONLAR
Yalova Belediyesi ............................226-811 50 00
Yalova Emniyet Md ............. 226-811 30 00-01
Yalova Devlet Hastanesi ..............226-811 52 00
Yalova Termal blgesinde ifal sularyla nl birok turistik
tesis bulunuyor.
12
Suducn c!a!csI
Yalova Termalin hemen knda sa taraf-
ta kahverengi Suden elalesi levhasn gr-
yoruz. elale bu yoldan yaklak 9 kilometre
ieride. Haf virajl asfalt bir yoldan, orman-
lk blgelerden geerek ayn zamanda piknik
alan olan blgenin giriine geliyoruz. Bura-
dan sonra yola yryerek devam ediliyor. Su-
den elalesi, Nacakl Deresi zerinde bulu-
nuyor. Samanl Da eteklerindeki bir vadiden
geen dere, yer yer irili ufakl elalelerle ak-
na devam ediyor. Tam bu noktada sk aalarn
arasndan geiyor ve Nacaklnn gr sularnn
kayalklardan dkld Suden elalesinin
yolunu tutuyoruz. Ku sesleri ve yemyeil do-
asyla muhteem bir yer buras. Uzaktan gelen
elalenin sesi huzur verici. Aalarn arasn-
da patikay izlerken yol stnde olduka nadir
rastlanan masals bir grntyle karlayoruz.
Uzakta akan elalenin yansmas buradaki suya
vuruyor. Tpk bir ayna misali, sk aalarn ara-
sndan grnen iki elale grnts birleiyor.
Bu manzara karsnda bylenmemek imkan-
sz. Uzun bir seyirden sonra buradan ayrlp,
elalenin yaknna gidiyoruz. Suyun yksek-
lerden hzla aa ak olduka heyecan veri-
ci. Kayalarn stnde oturup, suyun cokusunu
ve bu bol oksijenli ortamn tadn karyoruz.
zellikle yaz aylarnda elalenin oluturduu
trkuvaz renkli gletinde yzmek ok keyii.
Bu elalenin stnden geen baka bir pa-
tika bulunuyor. Bu yol kullanldnda elale-
nin akn tepeden izlemek mmkn. Ayn
zamanda buras dere yatana doru devam
eden bir yry rotasnn paras. zellikle
yaz aylarnda bu rotaya yry programlar
dzenleniyor.
Yeilin ve cokun sularn bulutuu bu g-
zel yerde harika vakit geirdikten sonra tekrar
sk aalarn arasna geri dnyoruz. zlerek
ayrldmz bu doa harikas, mutlaka grl-
mesi gereken bir yer.
13
Termal-YALOVA
YOL REHBER
Suden elalesinin
giriinde sol tarafta tu-
valetler bulunuyor. Ko-
naklama ve dier ihtiya-
lar iin Yalova Termalin
iindeki iletmelerden
faydalanabilirsiniz.
Dnte geldii-
miz yoldan geriye Yalo-
va-Termal yoluna ba-
landktan sonra ayn
gzergh takip ederek
Yalova merkezine d-
nyoruz. Yalova Termal
iin saptmz kavaa
geldiimizde saa d-
nerek Orhangazi isti-
kametinde yola devam
ediyoruz. Yalova- Orhangazi aras yaklak 22
kilometre.
Yalova knda byk benzin istasyonlar
var. Market ve tuvaletleri olduu iin buralara
uramanz neririz. Bu yoldan yaklak 3 kilo-
metre sonraki kavan sa tarafnda zdilek
Alveri Merkezi bulunuyor. Burada sabahlar
07:00-12:00 aras ak bfe kahvalt ve resto-
randa ok gzel yemek seenekleri bulunuyor.
Yemek, tuvalet ihtiyac
ve alveri iin gzel
bir yer.
Yalovadan sonra-
ki yol gzergh ze-
rinde yaklak 10. ki-
lometrede sa tarafta
mehur Sepetiolu
Kuyu Kebab ve he-
men sonrasnda Sva-
ribey Izgara&Kahvalt
yol kenarndaki dikkat
eken, lezzetli yemek-
leri olan iletmeler.
Orhangaziden znike
kadar olan yol zerin-
deki en son byk ben-
zinlik 13. kilometrede
bulunuyor. Bu iletme-
nin tuvaleti ve marketi mevcut.
Yaklak 20. kilometrede znik yolu kava-
na ulayoruz. Bu kavaktan dnmeden gide-
bileceiniz dier bir lokanta seenei ise Or-
hangazi giriinde sol taraftaki Kfteci Yusuf.
Olduka byk bir lokanta buras, servisi ve
yemekleri kaliteli.
Orhangazi Kfteci Yusuf ..............224-573 27 75
Sepetiolu Kuyu Kebab .............224-831 50 51
Bursann Gemlik ile
snrlar ierisinde bulunan
Suden elalesi Nacakl
Deresi zerinde yer alyor.
14
Kcramct Kap!:cas:
Yalovadan yaklak 20 kilometre sonra
Orhangazi merkezine gelince, sola Adapa-
zar - znik yoluna dnyoruz. Bu yolun 13.
kilometresinde sol tarafta Keramet ky ve
kaplcas levhasn greceksiniz. Bu yoldan,
nce Keramet kyne sonra da kaplcaya gi-
diliyor. Ancak kye uramadan ksa yoldan
kaplcaya ulamak iin, yaklak 200 metre
ilerideki Ilca giriini kullanabilirsiniz. Kapl-
ca bu yoldan sadece 400 metre kadar ieride.
Yolun girii dar grnmesine ramen olduk-
a dzgn ve zeytinliklerin arasndan gei-
yor. Yol seviyesinden aada, doal bir havuz
grnmnde olan kaplca, yzeyinden yk-
selen buharlarla hemen dikkat ekiyor. Ol-
duka serin bir havada burada olmamza ra-
men suyun scakl yaklak 34 derece. Tepe-
de durup karl dalar seyrettikten sonra bu
soukta scak sulara girmenin tad bir baka
oluyor. Ortalama 1 metre derinlii olan suyun
iinde yol yorgunluu kaybolup gidiyor. ste-
lik kaplcann iinde elinize gelen bir bardak
ay, ok da abartl bir keyif olmaz sanrm.
Keramet Kaplcas zellikle ksa bir yol molas
iin harika bir durak yeri.
YOL REHBER
Bu kaplcann kenarnda kurulmu olan
ufak tesisin iinde park yeri, soyunma oda-
s, piknik masalar ve tuvalet bulunuyor. Bu
Keramet Kaplcasnn havuzunun kenarnda piknik alanlar da mevcut.
15
Orhangazi-BURSA
hizmetlerden ve kaplcadan yararlanmak iin
makul bir giri creti isteniyor. Bu tesisin tele-
fonu bulunmuyor ancak her mevsim ak. Ya-
knnda baka bir iletme, lokanta veya konak-
lama yeri yok.
NEML TELEFONLAR
Keramet Ky Muhtar ..................535-354 33 50
Orhangazi Belediyesi ....................224-573 38 00
Orhangazi le Emniyet Mdrl
...................................................... 224-573 18 29-30
Orhangazi le Devlet Hastanesi
.............................................................224-573 12 70
Orhangazi BURSA
Keramet Kaplcasnn scak havuzunda k aylarnda bile ziyaretilere rastlanyor.
16
IznIk G!u
Keramet Kaplcasndan kp yola balan-
dktan sonra znik Gl kysn takip ederek,
yaklak 25 kilometre sonra znik merkezine
ulalyor. Yol buyunca sa tarafta grlen gl
manzaras ve sazlklarn arasnda zaman za-
man grebileceiniz farkl ku trleri bu yol-
culuu olduka keyii hale getiriyor.
znik Gl, tr tehlikedeki baz kulara ev
sahiplii yapt ve birok ku trn barn-
drd iin nemli bir ku alan. Karaba mar-
t, karabatak, bahri, yeilba ve elmaba patka
en sk rastlanan trlerden. Bunlarn yannda
kk balaban, alacabalkl, eltiki, erguvan
balkl, angt, macarrdei, ylan kartal gibi
trler de grlebiliyor.
znik merkezine ulatmzda merkez cad-
deden gl kysna gidiyoruz. Burada gzel gl
manzarasn seyredeceimiz harika bir sahil
yolu bulunuyor. Gl kys boyunca uzanan y-
ry yolu, banklar, ocuk parklar, seyyar sa-
tclar ve yol kenarndaki sra sra sahil lokan-
talaryla bu yolda yry yapmak ok keyii.
zellikle gn sonunda, kar kydan batan g-
nein gle vuran scak renkleri eliinde seyri-
ne doyulmaz bir manzara izleniyor.
znik, tektonik hareketler sonucu olumu
bir tatl su gl. Kerevit ve balklk yaygn
bir gelir kayna burada. Gl manzarasn b-
tn kenti iine alan geni bir adan seyret-
mek iin znikin arkasndaki tepelere kl-
yor. O tepelerden 32 kilometre uzunluunda-
ki znik Glnn tamamn, kenti ve evre-
sindeki baheleri grebiliyorsunuz; harika bir
panorama...
YOL REHBER
znik Gl kysnda yan yana dizilmi, gl
manzaral, gzel lokantalar bulunuyor. Bu i-
letmelerin iinde genelde ocuklar iin oyun
17
BURSA
park ve tuvalet bulunuyor. Lokantalarn kar-
snda sk sk rastlayacanz bfeler var. Ko-
naklamak iin de yine bu sahilde ufak moteller
bulabilirsiniz.
Berlin Motel .....................................224-757 19 15
Cem Otel ..........................................224-757 16 87
znik Vakf Konukevi .....................224-757 60 25
NEML TELEFONLAR
znik Belediyesi ...............................224-757 10 10
znik Devlet Hastanesi..................224-757 75 80
znik le Emniyet Mdrl ...224-757 38 79
znik Glnde gnbatm saatlerinde yaplan tekne
gezintileri sra d manzaralar sunuyor.
18
IznIk
Gemiten gnmze binlerce yllk tari-
hini, ayakta kalan eserleriyle anlatyor znik.
Eski yerleim yapsn aynen gnmze kadar
korumay baarm, etkileyici bir kent buras.
Zengin tarihi dokusunu, dnyaca nl inisini
ve doal gzelliklerini gezmek yaklak iki g-
nmz alyor. Eski ismiyle Nicaia, bizi kendi-
ne hayran brakyor.
Kentin tamamn saran ve gnmze ka-
dar ayakta kalmay baaran surlar, S 259 y-
lnda Romallar tarafndan yenilenerek yak-
lak 5 kilometre uzunluunda ve 11 metre
yksekliinde, 4 ana, 12 tali kapsyla son ha-
lini alm.
Roma dneminde yaplan ve kente girii
salayan drt sur kapsndan hl ayakta.
stanbul, Lefke ve Yeniehir olarak anlan kap-
lar isimlerini bulunduklar istikametten alyor-
lar. stanbul Kap, gzel mimarisiyle byle-
yici bir kente girdiimizin habercisiydi adeta.
Mimari yaps ayn olan, stanbul ve Yeniehir
kaplarnda, ortadaki girii kemerli ve yanlar-
da yayalar iin alm koridorlu geitler bu-
lunuyor. Bu iki kap dierlerine gre ok daha
heybetli grnyor. Burada durup, modern ta-
tlarn ve insanlarn bu yolu kullanarak kente
giriini izlemek, bugn de gemii yaatan ha-
rika bir deneyim.
Kentin ara sokaklarna adm attka gnlk
yaama daha da yaklayoruz. Surlara srtn
dayam evler, baheler, insanlar tarihle btn-
lemi bir mozaik, dar sokaklarnda zaman
unutturan bir yaam sryor burada. Evlerin
kapsnda, st ste konmu ta basamaklarda
birinden dierine basarken sanki binlerce yl-
lk tarihi admlyoruz. Zamann nasl getiini
anlamadan akam oluyor bu sokaklarda.
Kentin gneybatsnda Roma tiyatro-
su bulunuyor. Bu tiyatro genelde kullanlan
19
BURSA
yamalarn salad ko-
laylk yerine Romann
gelimi mimarisi saye-
sinde dz bir alana ina
ediliyor. Ancak tarihi
belgelerde S 111-113 yl-
larnda burann kt
belirtiliyor.
znikteki kazlarda -
kan deerli eserleri ve z-
nik inisini grmek iin
mzeyi de ziyaret ediyo-
ruz. Eskiden kalan deer-
li ini rneklerini ve b-
yleyici renklerini grp hayran olmamak ok
zor. Mzeden sonra gnmzde bu sanat de-
vam ettiren ufak atlyeleri grmek iin ar-
ya dnyoruz. Bu atlyelerde ini ustalarn i
banda izlemek ok etkileyici. Gemiten g-
nmze bu sanatn kaybolmadn grmek ise
mutluluk verici.
YOL REHBER
znik Mzesi, Mze Caddesinde. Pazartesi
gnleri dnda 08.00-12.00 ile 13.00-17.00 sa-
atleri arasnda ziyarete ak.
znik kent merkezini ve antik kalntlar
gezdikten sonra Ayasofya Camiinin nnden
geen merkez yolu takip ederek znik Gl k-
ysna gidebilirsiniz. Burada gl kysna sra-
lanm, dinlenmek ve akam yemei iin bir-
ok restoran ve ay bahesi bulunuyor.
Berlin Motel .....................................224-757 19 15
Cem Otel ..........................................224-757 16 87
znik Vakf Konukevi .....................224-757 60 25
NEML TELEFONLAR
znik Belediyesi ...............................224-757 10 10
znik Devlet Hastanesi..................224-757 75 80
znik le Emniyet Mdrl ...224-757 38 79
znik Mzesi ....................................224-757 10 27
BURSA
Nicaia antik kentinin gneybatsnda
Roma tiyatrosu bulunuyor.
20
AyasnIya CamII
znik merkezinde, Klarslan ve Atatrk
caddelerinin kesitii noktada bulunan Aya-
sofya (Hagia Sophia) Camiine ulam olduk-
a kolaydr. Uzun yllar kapal olan ve son d-
nemde grd tadilattan sonra 2011 ylnda
cami olarak kaplarn aralayan Ayasofya, artk
ziyarete ve ibadete ak. Mslman ve Hris-
tiyan lemi iin olduka nemli bu ayrcalk-
l yapnn tarihi gemii etkileyici. Bu nedenle
bizim gibi ilk defa ziyaret etme ans bulanlar
yapya girerken heyecanlanacaktr. Binann ki-
tabesi olmad iin ina edildii tarih kesin
olarak bilinmiyor. Ancak baz kaynaklarda
yaklak olarak 4. ve 5. yzylda yapld yaz-
yor. Bina hem dtan, hem de ieriden olduk-
a heybetli grnyor. Yzyllar boyunca gr-
d tadilatlara ve yapy tahrip eden saysz
olaya ramen duvarlarndaki tarihi doku ok
gzel. Bu duvarlar arasnda dururken, Hristi-
yanlar iin ok nemli olan, 4 Eyll 787deki II.
Konsil toplantsnn burada yapldn bilmek
heyecan verici. Bu tarihi an hayal ederek, bu
atmosferi yaamak ok gzel bir duygu. Hris-
tiyanlar tarafndan kutsal kabul edilen ve sk
sk ziyaret edilen Ayasofyann kaplarnn al-
mas bu nedenle olduka nemli. Yine kaynak-
lardan edindiimiz bilgiye gre 2 Mart 1331de
znikin Orhan Gazi tarafndan alnmasyla
Ayasofya Kilisesi camiye evriliyor. Olduka
zengin bir tarihe sahip olan bu yap hakknda
bilgi edindike daha ok etkileniyor ve znikin
tarihine ve eserlerine hayran kalyoruz. Son
olarak Ayasofya Camiinin d mimarisini in-
celedikten sonra znikten ayrlp Adapazar is-
tikametinde yolumuza devam ediyoruz.
YOL REHBER
Ayasofya Camii, kentin tam ortasnda
merkez caddelerin kesitii yerde bulunuyor.
21
|znik-BURSA
Rotamza devam etmek iin kentten ayr-
lp Adapazar yolundan Bilecik istikametine
dnyoruz.
Bilecik yoluna balanana kadar bu yol s-
tnde kayda deer benzin istasyonu bulunmu-
yor. Restoran, market ve tuvaletlerin bulundu-
u ilk benzinlik ise yola ktktan yaklak 33
kilometre sonra.
|znik BURSA
znikin ehir merkezinde bulunan Ayasofya bir sre
nce cami olarak hizmet vermeye balad.
22
Dursun FakIh TurbcsI
znikten ayrldktan 26 kilometre sonra
Bilecik yoluna balanyoruz. Yaklak 27 kilo-
metre sonra yol ayrmndan sa tarafa Bilecik
ynnde devam ediyoruz. Hemen bu yol ayr-
mnda bulunan Erturul Gazi Trbesi levha-
sndan sola dnyoruz. St ilesine giden
bu yol olduka bakml durumda. Sk sk kar-
mza kan meyve baheleri, ard ardna uza-
nan tepeler, ovalar bu manzaral yolu ok ke-
yii hale getiriyor.
Dursun Fakih Trbesi levhas 13. kilomet-
rede sol tarafta karmza kyor, buradan
ieri giriyoruz. Yola girer girmez dikkat e-
ken, ufak ve dik bir tepenin stndeki trbe-
nin uzaktan masals bir grsellii var. Yaklak
2 kilometre sonra Kre beldesi yaknndaki te-
penin yanna varyoruz. Yolun banda duran
levha yol ayrmn gsteriyor. evresinde tam
tur dnlerle klan tepenin yolu stnde
sk sk sralanm aalar ve banklar bulunu-
yor. Tepeye ulatmzda bu banklarda mola
verip, ovaya tepeden bakan, muhteem man-
zaray bir sreliine seyrettikten sonra Dursun
Fakihin trbesini ziyaret ediyoruz. Karamanl
olduu bilinen Dursun Fakih, Osman Bey ile
birok gazaya, fetihlere katlm ve Osmanl
Devletinin bamszlnn gstergesi olan ilk
hutbeyi Osman Beyin adna okumu, Osman-
l Devletinin ilk kadsdr. Bu deerli insan ve
Osmanlnn kurulduu bu topraklar ziyaret
etmenin hazzyla yolumuza devam ediyoruz.
YOL REHBER
Bilecik yoluna balandktan 7 kilometre
sonra sa tarafta benzinlik, restoran ve tuva-
letlerin olduu iletmeler var. Bir sonraki ben-
zinlik ise 11. kilometrede bulunuyor. Bu iki
yerden birinde mola vermeli ve yakt almals-
nz nk bundan sonra yol boyu benzinlikler
23
X
X
X
X

/

X
X
X
X
X
X
X
Scgui-B|I|C|K
azalyor. 13. kilometrede eyh Edebali levha-
s grlyor. Ancak, biz bu trbeye Bilecikin
iinden geerek gitmeyi tercih ediyoruz.
Dursun Fakih Trbesinin yannda bir Y-
rk adr bulunuyor ancak buras sadece yaz
mevsimlerinde alyor. Yaknlarda yiyecek
iecek alabileceiniz herhangi bir yer ve tuva-
let bulunmuyor.
X
X
X
X
/

X
X
X
X
X
X
X
Scgui B|I|C|K
Dursun Fakih Trbesi Bilecikin St ilesi
yaknlarnda bulunuyor.
24
Ertugru! GazI TurbcsI
Dursun Fakih Trbesinden ayrlp anayola
balandktan 7 kilometre sonra Ste geli-
yoruz. Daha girite, sol tarafta Erturul Gazi
Trbesi karmza kyor. Yemyeil bir bahe-
den girilen trbenin hemen sa tarafnda i-
lemeli, gzel bir emesi var. Az ileride eyh
Edebalinin Erturul Gaziye hitab olan yaz
duruyor. Trbenin ii olduka gzel, duvarlar
ilemeli ve mezarn evresinde farkl lkeler-
den gelen topraklar ve bayraklar bulunuyor.
Erturul Gazi, Mool istilas nedeniy-
le batya gelen Trklerin Kay boyu olan
Karakeili airetiyle 13. yzyl sonlarnda
St-Domani blgesine yerleiyor. Osman-
l mparatorluunun kurucusu Osman Beyin
babas olan Erturul Gazi, 1281de 93 yanda
burada vefat ediyor. Erturul Gazinin meza-
rn banda, Osmanlnn kuruluunu ve yz-
lerce yllk gemii anlatan tarih sayfalarnda
okuduklarnz ok daha canl ve etkili hisse-
debiliyorsunuz. St, bu topraklarda yaa-
yanlarn mutlaka ziyaret etmesi gereken bir
yer. zellikle Eylln 9-11 tarihleri arasn-
da dzenlenen St Erturul Gaziyi Anma
ve Yrk enliklerinde burada olmak da ok
elenceli.
YOL REHBER
Dursun Fakih Trbesinin yolundan geri
kp, St yolunun 13. kilometresine tekrar
balanyoruz. Yaklak 6 kilometre sonra yol
ikiye ayrlyor, sa taraftaki St yolunu takip
ediyoruz. Yaklak 500 metre sonra, bu evre-
deki tek benzin istasyona varyoruz. Benzin
istasyonundan ksa bir sre sonra sol tarafta
Erturul Gazi Trbesi grlyor. Hemen kar-
snda olduka konforlu bir otel ve yan tara-
fnda ay iip yemek yiyeceiniz, her mevsim
ak olan bir Yrk adr bulunuyor. Trbe-
nin nnde arabanz rahata park edebilece-
iniz alanlar mevcut. Arka tarafnda tuvalet ve
25
Scgui-B|I|C|K
hemen karsnda enliklerin dzenlendii b-
yk meydan grebilirsiniz.
enlikler ve Erturul Gazi ile ilgili bilgilerin
bulunduu brorleri trbenin iindeki grev-
liden alabilirsiniz. Olduka iyi hazrlanm bu
brorlerde enlikler ve trbeyle ilgili her trl
bilgi bulunuyor.
Grand Naml Otel .................. 228-361 20 11-12
NEML TELEFONLAR
St Belediyesi .............................. 228 361 32 76
St Devlet Hastanesi ................228-361 63 13
St Emniyet Mdrl .......... 228 361 43 84
Scgui B|I|C|K
Erturul Gazi Trbesi, St ilesinde yemyeil bir
bahenin ierisinde yer alyor.
26
cyh Edcba!I TurbcsI
Stten ayrldktan 20 kilometre sonra
anayola balanp Bilecike doru yola devam
ediyoruz. Bu yol stnde karmza kan eyh
Edebali levhasndan girmek yerine bu trbe-
ye Bilecik merkezden gitmeyi tercih ediyoruz.
Erturul Gazinin trbesinde grdmz o-
luna hitabndan hatrlayacanz eyh Ede-
bali, Osman Gazinin kaynpederi, hocas ve
Anadolunun ilk Ahi eyhlerinden.
Bilecike girdikten 5 kilometre sonra otobs
terminalinin hemen karsnda, sol tarafta tr-
beye giden yol ayrlyor. Halk arasnda Tr-
be Yolu olarak bilinen bu yoldan 2 kilometre
kadar gittikten sonra Anadolunun en eski ca-
milerinden biri olan Orhan Gazi Camii kar-
mza kyor. Caminin sol tarafndaki geni
merdivenleri takip edip yukar knca eyh
Edebali Trbesine ulalyor. Buras olduka
gzel manzaras olan ufak bir tepe, bulunduu
vadiye yukardan bakyor. Trbenin giriinde
Erturul Gazinin oluna hitab olan ve eyh
Edebaliden bahseden yaz duruyor. Olduk-
a mtevaz olan bu yapnn iinde bir salon,
mescit, eyh Edebalinin sandukasnn olduu
oda ve ayr bir blmde kz ve einin sandu-
kalar bulunuyor.
Ziyaretiniz bittikten sonra trbenin bah-
esindeki iekli ardaklarda mola veriyoruz.
Dursun Fakih ve Erturul Gazi ile balayan
trbe ziyaretlerimizi burada bitiriyoruz. Os-
manl mparatorluunun balangc olan bu
deerli topraklar grmenin verdii iyi duygu-
larla buradan ayrlp yolumuza devam ediyo-
ruz. Ayn yoldan tekrar ehir merkezine dn-
dkten sonra geldiimiz istikamete gitmek
yerine sol tarafa dnerek yaklak 5 kilometre
sonra Bozyk yoluna balanyoruz. Bylece
ksa yoldan anayola km oluyoruz.
YOL REHBER
Dne getiinizde, trbeye kan
27
B|I|C|K
merdivenlerin hemen yannda ayran ve gzle-
me yapan otantik Yrk adr, hediyelik eya
dkknlar ve tuvaletler bulunuyor.
Bilecik merkezinde, yol stnde konaklaya-
bileceiniz Belekoma Oteli var. Otelin hemen
yannda eczane ve market gibi iletmeleri bu-
labilirsiniz. ehir merkezinde eyh Edebaliye
giderken sa tarafta ufak bir benzin istasyonu
bulunuyor. Dier bir seenek ise Bilecikten
sonra yola devam edip Bozyk karayolunda-
ki otel ve restoranlarda mola vermek.
Bilecikten kp Bozyk yoluna balan-
dktan 8 kilometre sonra sa tarafta elale Res-
toran bulunuyor. Buras tren yolunun hemen
nnde, yanndan grl grl sularn akt
gzel bir mekn. Izgara eitleri ve kasap kf-
tesiyle mehur. stelik mteriler yemeklerini
yerken darda arabalar ykanyor.
12. kilometrede sa tarafta bir benzinlik ve
ztezcan Dinlenme Tesisleri var. Burada mola
verebilirsiniz. Restoran, scak Karadeniz pidesi
bulabileceiniz kafeteryas, market ve tuvalet-
leri var.
Bozyk kavandan sonra yol stnde
sa tarafta Sarar Alveri Merkezi bulunuyor.
Buras 24 saat arabaya fast food tr yiye-
ceklerin servis yapld ve eitli giyim maa-
zalarnn bulunduu byk bir tesis. Hemen
sonrasnda market, ay salonu ve tuvaletlerin
olduu bir benzin istasyonu bulunuyor. Bun-
dan sonra bir sre byk benzin istasyonu ol-
mad iin bu blgedeki istasyonlar deer-
lendirmeniz yerinde olacaktr.
Grand Hotel Belekoma .................228-212 72 50
Aelya Lokantas ............................228-212 21 84
ztezcan Dinlenme Tesisleri (Bozyk yolu)
.............................................................228-385 30 01
elale Restoran (Bozyk yolu)..228-284 21 63
Grand al Hotel (Bozyk) .......228-314 89 30

NEML TELEFONLAR
Bilecik Belediyesi ....... 228-212 10 88-212 12 55
Bilecik Devlet Hastanesi ..............228-212 57 98
Bilecik Emniyet Mdrl ........228-212 18 42
B|I|C|K
eyh Edebali Trbesi bulunduu vadiye tepeden bakyor.
28
Innu Magara!ar:
Bozyk kavandan yaklak 19 kilomet-
re sonra Bilecik ile Ktahya arasnda kalan Es-
kiehir iline ait nn ilesine geliyoruz. le
merkezinin hemen giriinde sol tarafta, ana-
yoldan bile fark edilen byk bir kaya ktle-
si stndeki maaralar dikkat ekiyor. Yoldan
ayrlp maaralara doru giden yolda ky ev-
leri arasndan geip, maarann giriine ka-
dar aracmzla gidebiliyoruz. Hemen nnden
balayan merdivene benzeyen basamaklardan
maaralara k olduka kolay. Tepeden ken-
te doru bakan maaralarn girileri ok b-
yk duruyor. lerinde herhangi bir damlata
oluumu olmad iin turistik adan ilgi gr-
myorlar. Ancak basamak eklindeki ykse-
lii ve birbiriyle olan balantlar olduka ilgi
ekici. Burada herhangi bir tabela veya bilgi
yok, ancak tarihi kaynaklardan rendiimi-
ze gre burann kullanm asndan olduka
eski bir tarihi var. ncelikle korunma kolay-
l salad iin tarihte birer kale grevi gr-
mler. Atatrkn emriyle kurulan Trk Ta-
rih Kurumunun 1938 ylnda bu maaralarda
yapt kazlarda Bakr ana ait kap kacak ve
Phryg, Bizans ve Osmanl dnemi seramikleri
bulunmu.
YOL REHBER
nnden geerken burann yourdunun ve
kaymann mehur olduunu unutmayn. le-
nin merkezinde bu rnlerden bulabilirsiniz.
nnden sonra sk sk benzinlik ve mola ve-
rilebilecek tesisler var. lk olarak yaklak 3 ki-
lometre sonra sa tarafta bir benzinlik ve ya-
nnda Akaabat Kfte Salonu var. 15 kilomet-
re sonrasnda marketi ve tuvaleti olan byk
benzin istasyonlarna rastlyoruz. 20. kilomet-
rede ise restoran, motel, benzinlik, market gibi
eitli iletmelerin bulunduu, yolun iki taraf-
na yaylm Kemal Kkrer Tesisleri bulunuyor.
Yeil baheleri, kapal ve ak oturma alanlar,
29
|ncnu-|SK||H|R
kamelyalar ve ocuk parkyla konforlu bir tesis.
Kemal Kkrer Dinlenme Tesisleri
.............................................................222-593 82 12
NEML TELEFONLAR
nn Kaymakamlk .....................222-591 23 52
nn Merkez Salk Oca .........222-591 20 23
nn lesi Emniyet Amirlii .....222-591 23 88
|ncnu |SK||H|R
Eskiehirin nn ilesinde yer alan maaralara hemen
nnden balayan basamaklarla kolayca ulalyor.
30
KU1AHYA Phryg VadIsI
nnden yaklak 30 kilometre sonra sol ta-
rafta Sabuncupnar ve kahverengi Frig (Phryg)
Vadisi levhalarn gryoruz. Buras dalk
Phryg Vadisinin Ktahya blmndeki olu-
umlara giden yol ayrm. Sabuncupnar belde-
sindeki oluumlar, yoldan yaklak 10 kilometre
mesafede balyor. Karmza kan ilk oluum-
lar, Phryg Vadisinin byleyici tarihini anla-
tr gzellikte. Tarihi 5 bin yl gerilere uzanan
bu byk vadide Anadolunun en nemli me-
deniyetlerinden biri olan Phrygia uygarlnn
ve birok medeniyetin izleri grlyor. Trk-
men Dann kolaylkla ilenebilir teri ile
kapl kayalara elle oyularak yaplm mezar oda-
lar, hayvan barnaklar, ambar, samanlk, din-
sel amal apeller, sarnlar ve snma amal
saysz maaralar bulunuyor. Blgede tarihi de-
erlerin yan sra ilgin kaya oluumlar ve peri-
bacalar grlyor. Btn bu tabiat gzellikle-
rinin yannda binlerce yl nce kayalar arasna
oyularak oluturulmu yaam alanlar, birbirine
balantl odalarn mimarisi kendine hayran b-
rakyor. Afyonkarahisar, Eskiehir ve Ktahya
illerini kapsayan Phryg Vadisi mutlaka grl-
mesi gereken muhteem gzellikte bir blge.
YOL REHBER
Buraya en yakn benzinlik yaklak 1 kilo-
metre mesafede. Bir sonraki tesis, Ktahyaya
gelmeden, yaklak 13. kilometrede sol tarafta
bulunuyor.
KU1AHYA
Phryg Vadisindeki kaya oluumu ve
maaralarn benzerlerine Sabuncupnar
mevkiinde de rastlanyor.
31
KU1AHYA Ynnca!: Kap!:ca!ar:
Ktahya kentine girmeden sa tarafta k-
k bir levhas olan ve Ktahya-Tavanl yolu
zerinde bulunan Yoncal Kaplcalarna ana-
yoldan yaklak 17 kilometre sonra ulalyor.
Kirazl Dann eteklerine kurulmu olan Yon-
cal beldesinin ok eski tarihlere giden bir kap-
lca gemii bulunuyor. Bunun en nemli kant
ise merkezdeki, 1233te I. Alaeddin Keykubatn
yakn memurlarndan birinin kz olan Glm
Hanmn yaptrd cami ve hamam yaps. Ta-
mamyla ayakta kalmay baarm cami halen
kullanmda, hamamn ise bakm ve onarm a-
lmalar sryor. Gnmzde kaplca turizmi
devam eden blgede her trl turistik konakla-
ma imkn ve apart daire bulmak mmkn.
YOL REHBER
Anayoldan 17 kilometre ieride bulunan
Yoncal Kaplcalarna olduka bakml, asfalt
bir yoldan ulalyor. Son kilometrelerde gr-
len benzin istasyonundan hemen sonra sola d-
nlerek tali bir yoldan beldenin merkezine gi-
diliyor. Yoncal ufak bir belde olmasna ramen
merkezinde ok sayda otel, pansiyon ve apart
otel var. Bu iletmelerde ziyaretilerin isteine
gre konfor ve yat alternatieri bulunuyor.
NEML TELEFONLAR
Ktahya Belediyesi ........................274-223 60 12
Ktahya Devlet Hastanesi ..........274-223 60 56
Ktahya Emniyet Mdrl ....274-614 19 43
KU1AHYA
Glm Hanmn yaptrd hamamn
onarm almalar devam ediyor.
32
I!:ca Tcrma! TurIzm McrkczI
Sabuncupnar ayrmndan anayola dndk-
ten sonra yaklak 1 kilometre ileride, sa ta-
rafta Ilca Termal Turizm Merkezi levhas g-
rlyor. Termal tesisler bu yoldan 4 kilometre
kadar ieride bulunuyor. Ilca giriinden itiba-
ren, merkezinde bulunan gnbirlik halka ak
adet termal havuzu, parklar ve alveri
dkknlaryla irin bir kasaba grnmnde.
evresi am ormanlaryla kapl, ifal sularn
akt bu blgede her mevsim ak birok tesis
ve otel bulunuyor.
25 ile 43 derece aras deien scakla sa-
hip kaplca sularna girmek olduka keyii.
Kalsiyum, magnezyum ve bikarbonat ieren
sularn birok hastala iyi geldii syleni-
yor. Mevsimine gre younluu deien te-
sisler, sakin bir tatil iin olduka gzel bir or-
tam salyor. Ilcann merkezinden sola d-
nerek devam eden yoldan tepeye kldnda
bu blgeyi yksekten gren gzel bir manzara
izleniyor.
Ilcadan ayrlrken geldiimiz yoldan geri
dnp, sa tarafa Ktahya istikametinde yolu-
muza devam ediyoruz.
YOL REHBER
Ilcadan ayrldktan sonra en yakn ben-
zinlik 1 kilometre sonra sa tarafta bulunu-
yor. Yaklak 10 kilometre sonra yanlarnda
Ktahyaya zel porselen maazalar olan ben-
zinlikler sklkla yol kenarlarnda grlmeye
balyor.
zellikle Ilca kndan yaklak 14 kilo-
metre sonra Ktahyaya girerken sol tarafta
restoran, market, benzinlik ve Tavanl leblebi-
sinin eitlerini satan ho bir dkknn olduu
gzel bir tesis bulunuyor. Bu restorann lezzet-
li kfte ve zgara eitlerinin yannda sunduu
hizmet ve ortam da olduka gzel. Hemen ya-
nnda bakml tuvaletleri ve irin bir ay oca-
var. zellikle leblebi dkknndaki envai
33
KU1AHYA
eidin tadna bakmak iin
hatr saylr bir zaman
ayrmak gerekiyor.
Yol stnde sk sk K-
tahya ve Grallar Porselen
fabrika sat maazalar,
marketler ve benzin istas-
yonlar grlyor.
Ktahya merkezinden
yaklak 2 kilometre sonra
Antalya yol ayrmna d-
nyoruz. Bu kavaktan 8
kilometre sonra sa tarafta
market ve tuvaletlerin ol-
duu byk bir benzinlik bulunuyor. Sonraki
duramz olan Aizanoi antik kentine dnme-
den nce bu benzinliklerden birine uramak
yerinde oluyor.
Ktahyann iinden geerken Antalya yol
ayrmndan yaklak 3 kilometre sonra yol s-
tnde sa tarafta Grand nar Hotel var. Yol-
dan fazla uzaklamadan konaklamak iin uy-
gun bir yer. Dier taraftan Ktahya merkezin-
deki oteller de tercih edilebilir.
Gral Harlek Termal Hotel & Spa
.............................................................274-245 24 50
irin Restaurant .............................274-225 11 12
Kocagz Leblebi ..............................274-225 11 10
NEML TELEFONLAR
Ktahya Belediyesi ........................274-223 60 12
Ktahya Devlet Hastanesi ..........274-223 60 56
Ktahya Emniyet Mdrl ....274-614 19 43
KU1AHYA
Ilca Termal Turizm Merkezi evresi am ormanlaryla kapl,
ifal sularn akt bir blgede bulunuyor.
34
AIzannI AntIk KcntI
Ktahya kndan 10 kilometre sonra sa
tarafta Aizanoi levhasndan dnyoruz. Bu
yoldan 50 kilometre gittikten sonra avdar-
hisar ile snrlar iinde bulunan Aizanoi an-
tik kentine ulayoruz. Antik kent kalntlar,
Kocaayn her iki yakasna yaylm durum-
da. lk olarak girite karmza kan Borsa Bi-
nas (Macellum) ve Stunlu Cadde kalntlar
dikkatimizi ekiyor. Macellum, dnyadaki ilk
borsa binalarndan. Bu yapda enasyonla m-
cadele iin yaplm, mermer bloklar zerin-
de her eit maln deerlerini belirten yaztlar
bulunuyor.
Buradan sonra Kocaay stne yaplm
antik kprden yolumuza devam ediyoruz.
Antik dnemde ismi Penkalas olan akarsuyun
stne yaplm drt kprden ikisi hl ayak-
ta ve kullanlr durumda. Kpry geip biraz
ilerleyince Aizanoi antik kentinin tellerle ev-
rilmi alanna geliyoruz.
Etkileyici grntsyle dikkat eken Zeus
Tapna, ayakta kalmay baarm muhteem
bir yap; 53 metreye 35 metre llerindeki
podyum zerine yaplm tapnan altnda
tonozlarla rtl byk bir salon bulunuyor.
Tapnan i ksmndaki demirden, dik mer-
divenleri kullanarak aa iniyoruz. Ta du-
varlardaki ufak pencerelerden ieri szan kla
aydnlanan etkileyici byk bir salon karlyor
bizi. Aizanoi antik kentinde birok gzel ka-
lntnn arasnda bu tapnan ok zel bir yeri
var. Tapnan hemen nnde yerde duran ka-
dn bst eklindeki byk akroter, gzelliiy-
le dikkat ekiyor. Hemen sonrasnda araba yo-
lunun sanda kalan hamam kalntlarnn ara-
sndan geerek, ksa bir yryle tiyatro ile
ona bitiik olarak ina edilmi stadium kaln-
tlarna ulayoruz. Stadium-tiyatro olarak ge-
en bu zel kombinasyon, benzeri bulunma-
d iin mutlaka grlmeli. Tiyatronun en st
basamaklarndan btn bu yapy ayrntlaryla
35
ct!crniscr -KU1AHYA
izlemek mmkn, hatta
kentin dier kalntlarn ve
evreyi gren gzel manza-
rann eliinde burada ksa
bir seyir molas ok keyii
oluyor. ok geni bir blge-
ye yaylm bu antik kent-
te biri mozaikli iki hamam,
gymnasium, ikisi hl kul-
lanlr halde be kpr ile
antik baraj, nekropol alan-
lar ve tapnak iinde bir sa-
lon nitelii tayan Meter
Steunenin kutsal maaras
gibi birok kalnt bulunuyor.
Aizanoiden ayrlmadan nce son olarak
Zeus Tapnann on stunlar arasnda otu-
rup bu kentin en gzel saatlerinin yaand
gnbatmn izliyoruz.
YOL REHBER
Aizanoi yoluna dnmeden nceki ben-
zin istasyonlarna mutlaka uranmas gerekli.
Yaklak 100 kilometre yol yapacanz bu bl-
gede baka benzin istasyonu bulunmuyor.
Bu gzel antik kenti dolatktan sonra ke-
yii bir mola vermek isterseniz, kentin giri
kapsnn hemen yannda otantik ortamyla
gzleme ve ay servisi yapan, Zeus Tapnan
uzaktan seyredebileceiniz ufak ve irin bir i-
letme var. En yakn konaklama yeri ve restoran
avdarhisar ile merkezinde bulunuyor.
Aizanoiden ayrlp tekrar anayola balan-
dktan yaklak 26 kilometre sonra ufak bir
benzin istasyonu var. ehitliklere girmeden
nce bu noktalardan benzin alnabilir.
avdarhisar Anemon Oteli.........274-351 22 88

NEML TELEFONLAR
avdarhisar Belediyesi.................274-351 20 06
avdarhisar Devlet Hast. ............274-351 25 15
le Emniyet Mdrl ..............274-351 29 59
ct!crniscr KU1AHYA
Aizanoi antik kentinde yer
alan en grkemli eserlerden
biri de Zeus Tapna.
36
Baknmutan TarIhI MI!!I Park:
Ktahyadan yaklak 40 kilometre sonra
sa tarafta Zafertepe Abidesi, ehit Sancaktar
Mehmetik Ant, Dumlupnar Abidesi yazan
sar levhalardan dnyoruz. Hemen sonrasn-
da karmza kan Zafertepe alky, Yzba
ekip Efendi ehitlii, Byk Aslhanlar te-
peler ehitlii yazan kahverengi levhalar ve bu
blgenin genel ismi olan Bakomutan Tarihi
Milli Park levhasn gryoruz. 26 Austosta
Kocatepede balayan Byk Taarruzda ehit
olan askerler adna yaplan birok ehitlik ve
abidenin bulunduu blge, Bakomutan Tarihi
Milli Park adyla anlyor. Her biri farkl kyle-
rin iinde olan ehitliklere, dzgn asfaltl yol-
dan rahatlkla ulalyor.
Zafertepe Abidesi: Anayoldan yaklak
29 kilometre ieride bulunuyor. lk olarak
Calkyn meydannda top banda askerler-
le birlikte duran Atatrk ant karmza k-
yor. 1924te Atatrkn, 30 Austos 1922de
Calkyn ateler iinde yand gn anlatt
yazs, hemen antn arka tarafnda dikkat e-
kiyor. Antn sa tarafnda Zafer Abidesi lev-
hasndan yaklak 3 kilometre ieride bir tepe-
nin yamacna ulayoruz. Kurtulu Savanda
komuta merkezi olarak kullanlan tepenin s-
tnde ehitlik ve antlar bulunuyor. Ayrca za-
ferin 50. yl ansna yaplm gzel bir tren
alan var.
ehit Sancaktar Mehmetik Ant: Ana-
yoldan 30 kilometre mesafede bulunuyor.
Calkyden yaklak 1 kilometre sonra sol ta-
rafta duran levhasndan 500 metre kadar or-
man yolundan geerek ulalyor. Ufak bir te-
penin stndeki ehitliin en yksek noktasn-
dan Zafertepe Abidesi grnyor.
Snrlar ok geni bir alan kaplayan bu
blgede birok ehitlik bulunuyor. Yoldan yak-
lak 28 kilometre mesafede Yzba ekip
37
A|YON, KU1AHYA, UAK
Efendi ehitlii, yaklak 36 kilometre ierideki
Byk Aslhanlar tepeler ehitlii ve daha
birou ziyaret edilebilir.
YOL REHBER
Milli park blgesine girmeden nce mut-
laka benzin alnmas gerekiyor. Yaklak 100
kilometre yol yapacanz bu blgede benzin
istasyonu bulunmuyor. ehitliklerin tamam
kylerin iinde veya kylere yakn yerlerde an-
cak yaknlarnda herhangi bir iletme ve tuva-
let yok. Tekrar anayola balandktan sonra yol
stnde ufak benzin istasyonlar bulunuyor,
yaklak 40 kilometre sonra Afyon kavanda-
ki tesislerin, termal otellerin ve byk benzin
istasyonlarnn olduu blgeye geliniyor.
A|YON, KU1AHYA, UAK
Zafer Ant, Kurtulu Savanda komuta merkezi
olarak kullanlan Calky yaknlarndaki bir tepenin
stnde bulunuyor.
38
Dum!up:nar AbIdcsI
Anayoldan 41 kilometre mesafede olan
Dumlupnar Abidesi, Dumlupnar ile snrla-
r ierisinde bulunuyor. Yaklak 38 kilometre
sonra sa tarafta grlen Dumlupnar levhasn-
dan 3 kilometre ieride bir meydana geliyoruz.
Buras Kurtulu Park adyla anlan, heykellerin
bulunduu geni bir alan. Hemen yanndaki
Dumlupnar Mzesinde Kurtulu Savayla il-
gili silahlar ve eyalar sergileniyor. Evlerin ara-
sndan devam ederek sol tarafa doru yaklak
2 kilometre daha gidiyoruz. Yksek bir tepede
Atatrkn byk bir heykeli bulunuyor. Ba-
har aylarnda yemyeil ieklerinin ssledii
ehitlik, k mevsiminde tamamen karlar al-
tnda kalyor. Bu sert mevsimde son metrele-
re arabayla ulamak mmkn deil. Geni bir
alana yaylan Dumlupnar Abidesinde birok
heykel bulunuyor. Tepenin hemen nnde b-
yk heykele doru kan basamaklar var.
Dumlupnar ehitliinde sava anlatan birok heykel bulunuyor
(stte). Dumlupnar ehitliinde tepenin stnde bulunan byk
Atatrk heykeli olduka heybetli grnyor (sada).
H
R
R
l
Y
E
T

B
l
|
G
l

B
E
|
G
E
39
Dum|uptncr-KU1AHYA
YOL REHBER
Dumlupnar Abidesi yoldan yaklak 43 ki-
lometre mesafede, Dumlupnar ilesinde bulu-
nuyor. K mevsiminde youn kar altnda olan
yollarda ulam zor olsa da, bahar aylarnda ye-
ilin her tonuyla sslenmi yollar ve bakml
parklar ok gzel. Civarda benzin istasyonu
ve konaklama yeri bulunmuyor. Dumlupnar
Abidesinin hemen yaknnda oturma yerleri,
tuvalet ve irin bir ay oca var. Ancak buras
sadece havann iyi olduu aylarda ak.
NEML TELEFONLAR
Dumlupnar le Kaymakaml
.............................................................274-371 21 55
le Emniyet Mdrl ..............274-371 21 12
Dum|uptncr KU1AHYA
H
R
R
l
Y
E
T

B
l
|
G
l

B
E
|
G
E
40
An:tkaya (Egrct) chIt!IgI
Bakomutanlk Milli Parknn yol ayrmn-
dan yaklak 24 kilometre sonra bulunan Ant-
kaya, Afyon kavana 23 kilometre mesafede.
Yolun sol tarafnda bulunan giriten 200 met-
re kadar ilerledikten sonra Antkaya kynn
iinden tekrar sola dnyoruz. Yaklak 500
metre sonra sa tarafta kk bir tepenin st-
ne basamakl bir yapda ina edilmi olan Ant-
kaya ehitlii grlyor. Buras Kurtulu Sava-
srasnda 28 Austos 1922 muharebesinde
13. ve 20. Alaydan ehit olanlarn adna 1924
ylnda yaptrld. Alt subay ve alt er olmak
zere on iki ehidimiz burada yatyor. Her yl Zafer Haftasnda 28 Austos gn ehitliin
karsna yaplm ufak bir alanda devlet tre-
ni dzenleniyor. Ayrca Antkaya ky ierisin-
de levhas olmayan tarihi bir han var. Bu tarihi
eserde bakm almalar henz bitmemi.
YOL REHBER
Antkaya ehitliinin anayola mesafesi yak-
lak 700 metre. Son 500 metre toprak olduu
iin k aylarnda binek aralara uygun deil,
ancak bahar aylarnda dzeliyor. ehitliin ya-
knnda tesis veya tuvalet bulunmuyor. ehitli-
e giden yoldan dnmeden dz devam edildi-
inde ky meydanna ulalyor. Antkaya k-
ynden ayrldktan sonra benzin ve dier ih-
tiyalar iin en yakn tesis Afyon kavanda.
ehitlik, Kurtulu Savanda 28 Austos 1922 muharebesinde
13. ve 20. Alaydan ehit olanlarn adna 1924 ylnda yaptrld.
41
Antikcqc-A|YON Antikcqc A|YON
Her yl, 28 Austos gn Antkaya ehitlii
nnde bir devlet treni dzenleniyor.
42
KarahIsar Ka!csI
Afyonkarahisar merkezinin her tarafndan
grlebiliyor heybetli Karahisar Kalesi. lk ola-
rak Hititler dneminde II. Murili tarafndan
yaplan kale, 226 metre ykseklie sahip sivri
bir kaya ktlesi zerinde. Kalenin o zamanki
ismi yksek tepe ehri anlamna gelen Hapa-
nuva. Afyon ehrine tepeden bakan kale muh-
teem bir manzaraya sahip.
Kaleye, gneyindeki kayalarn oyulmasy-
la yaplm dik basamaklardan klyor. Mer-
divenlerin bana geldiiniz ilk anda ayaklar-
nz geri gidiyor adeta. Ancak kmaya bala-
dka yol stndeki Phryg ve Hititlerden kalan
kalntlar, kzlarn mendil astklar dilek aa-
lar ilginizi ekiyor. Yaklak 1000 basamak-
lk yorucu bir trman olsa da, gnmzden
3 bin yl nce yaplm bu kaleye kmak iin
zahmete deer. Ykseldike yukarda karla-
acanz manzarann heyecan sizi saryor. Bu
arada dilek aalarnn aslnda ksmet aala-
r olduunu reniyoruz. Eski bir inana gre
gelinlik ana gelen kzlarn kaleye kp du-
ruma uygun bir maniyle aaya bardklar
ve ksmetlerini bulduklar syleniyor. Bu efsa-
ne zaman iinde yre halknn aalara mendil
balayp dilek tutmasna neden olmu.
Son basamaklar kp kaleye ulatmzda,
zellikle gneli ve berrak havada muhteem
bir ehir manzarasyla karlayoruz. Kaleden
Afyonun tarihi evlerini, dar sokaklarn, dier
taraftan modern ehri ve gnlk yaamn ha-
reketini seyretmek heyecan verici.
Karahisar Kalesi i ve d kale olmak zere
iki blmden oluuyor. Kalenin tepesinde g-
nmze kadar ayakta kalan Kz Kalesi deni-
len bir blm var. Seluklu Sultan Alaaddin
Keykubat kalenin iine cami, ambar, cephane-
lik ve su sarnc ina ettirmi. Bunlardan sade-
ce su sarnc ayakta. Tepedeki kalntlar arasn-
da yrrken kalenin ne kadar nemli ve koru-
nakl bir noktada olduu daha iyi anlalyor.
43
AFYON
Karahisar Kalesinden indikten
sonra stmzdeki tatl yorgunlu-
u atmak iin Afyonun nl termal
sular ve konforlu otelleri aklmza
geliyor.
YOL REHBER
Karahisar Kalesini ehir merke-
zinde olduu ve her yerden grl-
d iin bulmak ok kolay. Giri-
inde bekisi, tuvaleti ve zellikle
yaz aylarnda ihtiya duyacanz
suyu alacanz bir yer bulunmu-
yor. Bu nedenle mutlaka yannzda su bulun-
durmalsnz. Yemek ve konaklama iin evre
yolu zerindeki tesisler anayola yaknl ve
eitlilii bakmndan ok uygun. Bu tesisler,
Afyondan ayrldktan yaklak 10 kilometre
sonra Antalya yoluna balandmz byk
kavan evresinde toplanm. stanbul-An-
talya karayolunun en canl ve kalabalk dinlen-
me tesisleri burada bulunuyor.
Afyonkarahisardaki byk termal oteller
evre yolu zerinde bulunuyor. Konaklamak
iin bu blgelerdeki otelleri tercih edebilirsi-
niz. Ktahya ynnden gelirken Afyon kav-
andan yaklak 5 kilometre nce, sa tarafta
oteller sra sra grlmeye balyor.
Anemon Hotel ................................. 272 246 36 36
Gral Afyon ................................... 272- 220 22 22
Hayat Termal .................................. 272 251 50 71
kbal Lokantas - ehir Merkezi .272-215 12 05
kbal Termal Otel ........................272-252 56 00
kbal-Aum Tesisleri .....................272-252 57 00
Kolayl Hotel ve at Rest. ...........272-246 37 37
Korel Termal Otel ........................272-252 22 22
Oruolu Termal Resort ............ 272 251 50 50
mer Termal................................... 272 251 50 10
zdilek Tesisleri .............................272-252 54 00
NEML TELEFONLAR
Afyonkarahisar Belediyesi ...........272-214 42 55
Afyonkarahisar Devlet Hast. ......272-218 08 02
Afyonkarahisar Emniyet Md. ..272-213 80 21
AFYON
Karahisar Kalesi, yerden
226 metre ykseklikteki
dik ve sivri bir kaya ktlesi
zerine kurulu.
44
U!u CamI
stanbul-Antalya yolu zerindeki Afyon
kavandan sola dnyoruz. Bu yoldan yakla-
k 10 kilometre sonra ehir merkezine ulal-
yor. Afyon Ulu Camii, ehir merkezindeki eski
yerleim blgelerinden biri olan Hdrlk Tepe-
si ile Karahisar Kalesi arasndaki vadide yer al-
yor. Eski dar sokaklarn, iki katl tarihi evlerin
arasnda yapld dnemdeki ihtiamn koru-
yor. Seluklu dnemine ait ahap direkli cami-
lerin en eskilerinden biri olan yapnn bat ka-
psndaki kitabede 1273te Afyon Sancak Beyi
Nasreddin Hasan tarafndan yapld yazyor.
Kapsndan ieri girer girmez yapya hkim
olan ahap iilii nefesimizi kesiyor. badet
meknnda be sradan oluan yaklak 5 met-
re yksekliindeki, 40 ahap stunun her biri
dierinden farkl desenli balklarla ssl. Yine
aatan yaplm minber ve mihrab Seluk
stilindeki ilemelerle bezeli. Bu huzurlu iba-
det yerinde 13. yzyl Seluklu aa iiliinin
muhteem rneklerini doya doya izliyoruz.
Caminin bahesinde, yapnn kuzeydou
kesinde bulunan baklava desenli tulayla
rlm minaresiyle hemen arkasnda gr-
nen Karahisar Kalesi manzaras, bu iki tarihi
yapy izlemek iin harika bir a veriyor.
YOL REHBER
Ulu Cami, ehir merkezinde olduu iin
evresinde her trl ihtiyacnz bulmanz
45
AFYON
mmkn. Hemen bahesinde ise tuvaletleri ve
emesi bulunuyor.
Karahisar Kalesi, Ulu Caminin yaknnda
olduu iin buradan kaleye kan yola ulam
ok kolay. Afyon ehri termal tesisleri, sucuk
ve kaymayla mehur. ehir merkezindeki
dkknlarda veya alveri merkezlerinde bu
rnlerden bol miktarda bulunuyor.
AFYON
Afyon Ulu Camii, ehir merkezindeki eski yerleim
blgelerinden biri olan Hdrlk Tepesi ile Karahisar
Kalesi arasndaki vadide yer alyor (stte). Ulu Cami,
Seluklu dnemine ait ahap direkli camilerin en
eskilerinden biri (kar sayfada).
46
CumhurIyct chIt!crI An:t:
Afyon kavann sa tarafnda bulunan
zdilek Tesislerinin hemen bitiiindeki
Cumhuriyet ehitleri Ant, Cumhuriyet d-
neminde ve ounlukla PKK ile yaplan m-
cadelede ehit den askerlerimiz ve gvenlik
glerimizin adna yaplm.
YOL REHBER
Afyon kavann sa tarafndaki zdi-
lek Tesislerinin hemen bitiiinde bulunan
ehitliin yolu, Antalya istikametine dn-
te hemen sa tarafta. Anayoldan yaklak 100
metre kadar ieride olan anta olduka dzgn
bir yoldan gidiliyor.
Cumhuriyet ehitleri Antna en yakn lo-
kanta, tuvalet, benzin ve konaklama yeri Af-
yon kavandaki iletmelerde bulunuyor.
Cumhuriyet dneminde ehit den askerler ve
gvenlik gleri adna yaplm bir abide.
47
AFYON AFYON
48
HudaI Kap!:ca!ar:
Afyon kavandan yaklak 7 kilomet-
re sonra sol taraftan Antalya yolu ayrlyor. Bu
dnten 49 kilometre sonra sa tarafta Hdai
Kaplcalar levhas grlyor. Bu yoldan 6 kilo-
metre ieride bulunan alan doal amur banyo-
lar, doal saunalar, termal havuzlar, Trk ha-
mam, masaj salonlar, bakanlk onayl tesisleri,
termal otelleri, eitli apart otelleri, park alan
ve restoranlaryla byk bir kaplca kompleksi
durumunda. Kaplcalar blgesine yaklatka
yol kenarnda grlen tesisler gittike artyor.
Kaplcann merkezinden geerken sa tarafta
sularn yukardan dkld bir tepe ve hemen
nnde suyun scaklyla havaya ykselen bu-
harlar dikkat ekiyor. Burann hemen yannda-
ki restoranda ay ve yemek molas vermek ol-
duka keyii. Sonrasnda merkezden geerek
devam ettiimiz yol, srayla tesislerin nnden
geerek bir tepeye trmanyor. Tepenin stnde
Hdai Kaplcalarna tepeden bakan aalarn
arasnda kalm gzel bir park alan bulunuyor.
amur banyolaryla nlenen bu blgenin ifa-
l sular 60 dereceyi aan scakl ve iindeki
doal mineralleriyle birok hastala iyi geldii
iin bakanlk onayl baz tesisler heyet raporuy-
la sevkli hasta kabul edebiliyor.
YOL REHBER
Afyon kavandan 7 kilometre sonra z-
mir yolundan ayrlp sol taraftan Antalya is-
tikametine dnlyor. Bu yol ayrmndan he-
men sonra dinlenme tesisleri ve benzin istas-
yonlar bulunuyor. Antalya yoluna dndkten
sonra Sandkl ilesine 45 kilometre yolumuz
kalyor. Sandklya gelmeden nce de dinlen-
me tesisleri ve benzin istasyonlar var. Sandk-
l ile merkezi yolun sol tarafnda, i ksmda
kalyor. Yol kenarlarnda sk sk sandkl leb-
lebisi satan dkknlara rastlamak mmkn.
Sandkldan kmadan 47. kilometrede mola
vermeye ve yemek yemeye uygun bir tesis ve
49
Scn!tk|t-A|YON
benzin istasyonu bulunuyor. Yolun sa tara-
fnda 49. kilometrede Sandkl kndan yak-
lak 2 kilometre sonra Hdai Kaplcalar gi-
riine geliyoruz. Buradan 6 kilometre ieride
bulunan kaplca blgesinde konaklamak iin
uygun birok tesis ve restoranlar bulunuyor.
Kaplca Restaurant ......................272-535 72 78
Safran Termal Resort Sandkl ...272-535 75 75
Sandkl Belediyesi Hdai Kaplca
letme Mdrl ........................272-535 73 27
Sandkl Belediyesi Kk Otel ..272-535 73 20
Sandkl Bld. Yeni Termal Otel ..272-535 73 00
Sandkl Termal Park Otel ........ 272- 535 70 70
NEML TELEFONLAR
Sandkl Belediyesi .........................272-512 69 46
Sandkl Devlet Hastanesi ...........272-512 51 77
Sandkl le Emniyet Md ..........272-515 18 40
Scn!tk|t A|YON
Hdai Kaplcalarnda kan
ifal sularn scakl
60 dereceyi ayor.
50
Yunus Emrc TurbcsI vc Tapduk Emrc TurbcsI
Hdai Kaplcalarndan ayrldktan son-
ra anayola balandmz yerin hemen kar-
snda Yunus Emre Trbesi levhas grlyor.
Hdai Kaplcalaryla girii kar karya olan
bu trbenin yolu, anayolun sol tarafnda kal-
yor. Bu toprak yoldan 1,5 kilometre sonra sola
dnp ky yoluna giriliyor. Buradan yaklak
300 metre sonra balayan levhalar takip ede-
rek Yeniay ky ierisinde bulunan Yunus
Emre Trbesine rahatlkla ulalyor. Kyn
ierisine girince karmza bir trbe daha k-
yor. Burann da Tapduk Emre Trbesi olduu
syleniyor. Anadoluda birok yerde Yunus
Emreye ait olduu sylenen trbe var ama he-
nz kesin olarak hangisinin gerek olduu bi-
linmiyor. Afyondaki Yunus Emre Trbesinin
girii, nnden geen ayn stndeki kpr-
nn hemen karsnda, ufak bir bahenin iin-
de bulunuyor.
YOL REHBER
Yunus Emre Trbesi yaklak olarak ana-
yoldan 2 kilometre kadar ieride, Yeniay k-
ynde. Kyn ierisinde yol, ilk olarak Tap-
duk Emre daha sonra Yunus Emre Trbesinin
nnden geiyor. Kyn ierisinde bulunan
ufak market dnda, trbenin yaknlarnda
herhangi bir tesis veya tuvalet bulunmuyor. En
yakn konaklama yeri ise Hdai Kaplcalarnn
olduu blge.
En yakn benzin istasyonu, anayoldan d-
nte bulunuyor, ayn zamanda bakml tuva-
letleri olan bu tesisin ierisinde zaman zaman
kurulan Yrk adrnda gzel bir ay ve ye-
mek bulmak mmkn. Ayrca sonraki 60 ki-
lometre ierisinde benzer byk bir tesis ol-
mad iin buradan benzin almak yerinde
olacaktr. lk 30 kilometre sonrasnda sadece
ufak bir benzin istasyonu ve birka tane LPG
51
Scn!tk|t-A|YON
istasyonu bulunuyor.
Sonraki ilk gzel konaklama tesisi 68 kilo-
metre sonra Antalya yol ayrmndan hemen
sonra sa tarafta. Restoran, market ve bakm-
l tuvaletleri olan bu tesis mola vermek iin
ok uygun. 70. kilometrede yine ayn konforda
benzinlii olan baka bir tesis daha bulunuyor.
73. kilometrede de benzin istasyonu ve hemen
yannda yresel marketin olduu gzel bir te-
sis var. Burdura 25 kilometre kala birok ben-
zinliin olduu hareketli bir blge mevcut. 88.
kilometrede, Burdura 7 kilometre kala benzin
istasyonu, byk marketi ve bakml tuvaletle-
ri olan baka bir tesis daha bulunuyor.
Scn!tk|t A|YON
Yunus Emre Trbesi, Sandklya bal Yeniay ky ierisinde ziyarete ak.
52
Insuyu Magaras:
Burdur ehir merkezi dnnden 11 kilo-
metre sonra sol tarafta nsuyu Maaras lev-
has grlyor. Maarann girii bu levhadan
yaklak 1 kilometre ieride. Bat Toroslarda,
1230 metre ykseklikteki nsuyu Maarasnn
llen uzunluu 2 bin 150 metre ve bunun
597 metresi turizme ak. Bu doa harikas
iinde bulunan irili ufakl dokuz gl ve dam-
lata oluumlar, etkileyici bir gezi parkuru
oluturuyor.
Sarkt ve dikitler, maarann giriinden iti-
baren balyor. Son yllarda maarann iindeki
gllerin seviyesinde ciddi ekilde d oldu
ancak buna ramen nsuyu Maaras hl ok
gzel ve iindeki glcklerin trkuvaz tonlar
ok etkileyici. Burann etkileyici atmosferinde
yaklak bir saat sren byleyici bir geziden
sonra tekrar gn na kyoruz. eride-
ki havann temizlii ve ortamn bysyle bu
ksa yry arkasnda hibir yorgunluk belir-
tisi brakmyor. Bahesinde verdiimiz ksa bir
ay ve alveri molasndan sonra yola devam
ediyoruz.
YOL REHBER
Burdur yol ayrmna gelmeden yaklak 2
kilometre nce solda bir restoran ve bir ben-
zin istasyonu bulunuyor. Yakndaki kavaktan
dnerek buraya rahatlkla ulamak mmkn.
Ayrca sonraki 37 kilometre boyunca baka bir
benzinlik bulunmuyor.
Burdur yol ayrmndan 11 kilometre sonra
yolun sol tarafndan 1 kilometre ieride bulu-
nan nsuyu Maarasnn yaz ve k mevsimi
deien al ve kapan saatleri var. Maara-
nn giri blmnde otoparkn hemen yann-
da ay oca, hediyelik eya stantlar ve tuva-
letler bulunuyor. zellikle bu stantlarn baz-
larnda yreye has meyve, keiboynuzu, kekik
53
BURDUR
gibi kendi bahelerinden topladklar rnleri-
ni satan kyllere rastlamak mmkn. Bu bl-
geye en yakn konaklama yeri ise Burdur ehir
merkezinde bulunuyor.
Altn Hotel .......................................248-233 23 62
Atam Hotel ......................................248-234 44 98
Burdur Restaurant ........................248-212 32 35
Grand zeren Hotel ......................248-233 77 54
Mudulbey Restaurant ...................248-252 93 32
zsar Kebap Salonu ....................248-233 16 08
Snmez Pide ve Kebap ..................248-233 76 87
NEML TELEFONLAR
Burdur Belediyesi ...........................248-233 53 90
Burdur Devlet Hastanesi .............248-233 13 34
Emniyet Mdrl ......................248-233 33 72
BURDUR
nsuyu Maarasnda bulunan irili ufakl 9 gl ve damlata
oluumlar, etkileyici bir gezi parkuru.
54
Saga!assns
nsuyu Maarasndan ayrldktan 3 kilo-
metre sonra sol tarafta Alasun ve kahverengi
Sagalassos levhas grlyor. Bu antik kentin
anayol zerinde iki girii bulunuyor. Bu yoldan
26 kilometre ierideki antik kentin dier girii
ise anayolda 21 kilometre daha ileride. lk yol-
dan girip, dnte dier taraftan karak yola
en kestirmeden geri dnyoruz.
Anayoldan 7 kilometre ieride bulunan
Alasun ilesinden geen yoldan, levhala-
r takip ederek yaklak 19 kilometre son-
ra Sagalassosa ulayoruz. Bu kent, Akdan
gney eteklerinde ve yaklak 1700 metre
rakmdan Alasun Ovasna tepeden bakyor.
Bu antik Pisidia kenti daha giriinden itibaren
gzel mimarisiyle bizi etkiliyor.
Dik bir yamaca kurulu Sagalassosun bin-
lerce yllk yollarnda yava yava ilerlerken
kazlarda kan heybetli kalntlarn karsn-
da byleniyoruz. 1990 ylndan beri kazlar-
da aa kan yaplardan Neon Ktphane-
si, Helenistik eme, Heroon ve Antoninler
emesinin restorasyonlar tamamlanm du-
rumda. Antoninler emesi 28 metre cephe-
si, dokuz metre ykseklii ve orta blmn-
den akan elalesiyle antik dnemdeki oriji-
nal grntsyle tamamen ayaa kaldrlm.
emeyi izlerken adeta zamanda geriye gidi-
yoruz. Stunlar yannda oturup emesin-
den su ierken bu grkemli mimariye hayran
olmamak imknsz. Kentin iinde grlmeye
55
Ag|csun-BURDUR
deer birok kalnt bulunuyor.
Aa ve yukar agoralar, Roma
hamam, Apollon Klarios, An-
tonius Pius Tapnaklar, stun-
lu cadde, macellum, kent villa-
s ve tiyatro kalntlar mutlaka
gezilmesi gereken yaplar ara-
snda. Antoninler emesinin
nnden balayan ve Alasun
Ovasna bakan byk meydan-
da gnbatmna doru harika
bir manzara izleniyor. Sagalas-
sos ksa zaman iinde ziyaret
edilecek antik ehirlerden deil.
Yol plannza gre buraya ge-
ni bir zaman ayrmal. Sagalassosta kalntlar
arasnda bir gnbatm yaamadan buradan
ayrlmayn.
YOL REHBER
nsuyu Maarasndan 3 kilometre sonra sol
taraftan ayrlan Sagalassos-Alasun yolundan
26 kilometre ieride bulunuyor. Sagalassos an-
tik kentinin giriindeki otoparkn hemen sa
tarafnda tuvaletler bulunuyor. Ancak yakn-
larda yiyecek ve iecek satan bir tesis olmad
iin yannzda getirmeniz gerekiyor.
Dnte ikinci yolu tercih ederek anayola
balanacamz eltiki knda, marketi
ve bakml tuvaletleri bulunan arka arkaya iki
benzin istasyonu grlyor.
Bu antik kentten 7 kilometre sonra Bucak
ierisine girince yol kenarlarnda benzin istas-
yonlar ve marketler grlmeye balyor. Ko-
naklama iin en yakn otel ve lokanta Bucak
merkezinde bulunuyor.
NEML TELEFONLAR
Alasun Kaymakaml ................248-731 25 01
Alasun Salk Oca ....................248-731 25 50
Alasun Emniyet Amirlii ...........248-731 25 29
Ag|csun BURDUR
Sagalassos antik kenti Alasun Ovasna bakan dik bir yamaca kurulu (stte). Antik kentin en
grkemli kalntlarndan biri de tiyatrosu (kar sayfada).
56
IncIrhan
Bucak ile giriinde ilk kl kavan sa
tarafnda ncirhan levhas grlyor. Bu dz-
gn ve asfalt yoldan 3 kilometre kadar gidil-
diinde Gyaseddin Keyhsrev bin Keyku-
bat tarafndan yaptrlan ncirhana kolaylkla
ulalyor. Zamana meydan okuyan bu yap-
nn byk blm hl ayakta. Takapsndan
ieri girildiinde zamana direnmi etkileyici
ortam gzler nne seriliyor. Buras birok
blmden olumu tonozlu geilerle birbiri-
ne balanan, dikdrtgen planl, byk bir avlu
eklinde. ou Seluklu kervansaraylarnn te-
mellerinin bile yok olmasna ramen ncirhan,
zamana ve d etkenlere inat ayakta kalmay
baarm. zellikle giriindeki antsal takap-
s ok gzel. ki tarafnda bulunan geometrik
sslemeler ve stndeki kitabe ok etkileyici
grnyor. Kervansarayn hl bir blmnn
toprak altnda olmasna ramen buras mutla-
ka grlmesi gereken bir eser. ncirhann he-
men yaknnda eme ve hamam kalntlar
bulunuyor.
YOL REHBER
Bucaka gelindiinde hemen merkezde bu-
lunan ilk n olduu drt yolda sa tarafa ay-
rlan ncirhan levhas grlyor. ncirhan, bu
levhadan 3 kilometre ieride bulunuyor.
ncirhan ziyaret ettikten sonra emenin
hemen karsnda ncirhan Alabalk Tesisi bu-
lunuyor. Yeillikler arasna kurulmu olduka
ho bir aile iletmesi. ncirhan yaknnda ba-
ka bir iletme, konaklama yeri veya tuvalet
bulunmuyor.
Otel Duru ....................................... 248- 325 12 60
Tolunay Otel ....................................248-325 00 20
NEML TELEFONLAR
Bucak le Belediyesi .....................248-325 10 01
Bucak Devlet Hastanesi ...............248-325 33 75
Bucak Emniyet Mdrl .........248-325 15 78
57
Bucck-BURDUR Bucck BURDUR
57
Seluklu dnemine ait olan ncirhann
takapsndaki sslemeler hayranlk uyandryor
(stte). ncirhan, diktrtgen planl, tonozlu
geilerle birbirine balanan birok blmden
oluuyor (solda).
58
Krcmna
ncirhan giriinden yaklak 1 kilometre son-
raki kl kavan sol tarafnda Kremna levhas
grlyor. Anayoldan 15 kilometre ieride bulu-
nan antik kenti ziyaret etmek iin iki saatlik bir
zaman ayrmak gerekli. Kavaktan sola dndk-
ten sonra Bucak merkezine doru devam eden
yol, dzgn ve bakml. ehrin ilerine doru or-
tasnda heykel olan ufak bir kavak karmza -
kyor. Buradan sol tarafa doru ehirden ayrlp
Kremna yoluna dnlyor. Bir sre daa trma-
nan yoldan nce amlk kyne, sonrasnda da
Kremna antik kentine ulalyor.
Buras Toroslarn zerinde, Aksu (Kestros)
Vadisinde etraf uurumlarla evrili yksek
bir tepe zerine kurulmu nemli bir Pisidia
kenti. Kentin tek girii ehrin bat tarafnda ve
bu blgede zamannda iki metre geniliinde
yedi, sekiz metre yksekliinde surlar olduu
biliniyor. zellikle berrak bir hava yakalanr-
sa Kremnann her ynnden grlen manza-
ra esiz. ehrin evresini dolaan uurumlarn
kysnda durup inanlmaz panoramay seyre-
derken heyecana kaplmamak imknsz.
ok geni bir alana yaylm olan bu kentin
kalntlar arasnda ayakta kalabilen yaplarn
ounluu Roma dnemine ait. Bu muhteem
kent, gerek zamannda hayal edilemeyecek
kadar gzel. Kremnada yaplan kazlarda orta-
ya kan mermer heykeller Burdur Mzesinde
sergileniyor.
YOL REHBER
Anayolda Bucak merkezine dnlen kavak-
taki Kremna yazan levha hemen gze arpyor.
Buradan sola dnp, Bucak merkezini getik-
ten sonra yaklak 15 kilometre sonra amlk
kyne ulalyor. Kyn iinden devam eden
yoldan Kremna antik kentine ulalyor.
Kentin giriinde hemen sa tarafta beki
evi ve tuvaletler bulunuyor. Giriten itibaren
balayan toprak yolu takip ederek bir saatten
59
C
U
\
E
\
T

0
0
U
Z
T
U
Z
U
\
Bucck-BURDUR
fazla sren keyii bir yryle kalntlar ara-
snda rahatlkla geziliyor. Antik kent evresin-
de yiyecek iecek satan bir iletme bulunmu-
yor, bu nedenle zellikle yannzda su bulun-
durarak, hazrlkl gelmek gerekiyor.
Kremnadan kp anayola balandktan he-
men sonra sa tarafta marketi ve gzel tuva-
letleri olan byk bir benzinlik ve bir resto-
ran bulunuyor. Bundan sonraki 50 kilometre
boyunca byk benzinlikler ve tesisler azald
iin buray deerlendirmek gerekli.
Otel Duru ....................................... 248- 325 12 60
Tolunay Otel ....................................248-325 00 20
NEML TELEFONLAR
Bucak le Belediyesi 248-325 10 01
Bucak Devlet Hastanesi 248-325 33 75
Bucak Emniyet Mdrl 248-325 15 78
C
U
\
E
\
T

0
0
U
Z
T
U
Z
U
\
Bucck BURDUR
Cremna, Aksu (Kestros) Vadisinde etraf
uurumlarla evrili yksek bir tepe
zerine kurulan nemli bir Pisidia kenti.
60
Susuz Han
Bucak ile merkezini getikten yaklak 10
kilometre sonra sol tarafta Susuz ky ve Su-
suz Han levhalar grlyor. Bu yoldan yakla-
k 1 kilometre sonra ky meydannn sol ta-
rafnda Susuz Han heybetli yapsyla dikkatleri
ekiyor. Kitabesiz takaps ve ayakta olan ahr
blmyle gnmze kadar varln srdren
Susuz Han, yakn zamanda yaplan tadilatlar
ile tamamen ayakta.
YOL REHBER
Bucak ile merkezine 11 kilometre mesa-
fede olan Susuz Han, ehir merkezinden 10
kilometre sonra, sol tarafta bulunan levhasn-
dan 1 kilometre kadar ieride.
Kervansarayn ii henz ziyarete ak de-
il, sadece yanna kadar gidilip dardan
grlebiliyor.
Susuz Han, ky ierisinde olmasna ramen
yaknlarda tuvalet, market veya lokanta bu-
lunmuyor. En yakn konaklama yeri ve yemek
yenebilecek tesis yolun gerisinde olan Kremna
yol ayrmnda veya Bucak ile merkezinde.
Otel Duru ....................................... 248- 325 12 60
Tolunay Otel ....................................248-325 00 20
NEML TELEFONLAR
Bucak le Belediyesi .....................248-325 10 01
Bucak Devlet Hastanesi ...............248-325 33 75
Bucak Emniyet Mdrl .........248-325 15 78
Susuzhan, yakn dnemde yaplan restorasyon
almalar sonucunda olduka iyi durumda ancak
henz ziyarete ak deil.
61
Bucck-BURDUR Bucck BURDUR
62
SIa
Bucak giriinden yaklak 30 kilometre
sonra sol tarafta Sia levhas grlyor. Buras
arazi arac ve rehber gerektiren olduka zor
bir parkur ieriyor. Yol stnde levha bulun-
mad iin ulam olduka g. Sia levhasn-
dan ieri girdikten 2 kilometre sonra Karaot
ky levhasndan saa dnlyor. lk yol ay-
rmndan sol tarafa dnerek Karaot levhala-
rn takip etmek gerekiyor. Yolun bu aamas
Toroslarn arasnda, olduka gzel manzara-
l, asfalt bozulmu bir da yolu. 13. kilomet-
rede 227 kii yazan nfus levhasyla Karaot
ky giriine ulalyor. Buras ahap ve be-
ton evlerin bir arada olduu irin bir yer. Ky
halk Sia antik kentine harabelik diyor. Bu
noktada ky ierisinden birini rehber olarak
almak yerinde olacaktr. Kyn iinden geip,
tekrar ormanlk da yolundan devam ediyo-
ruz. Bu yol stnde grlen dar yol ayrm-
larna girmeden, sa taraftaki geni yoldan
devam ederek ilerliyoruz. Anayoldan itibaren
yaklak 16. kilometrede sa tarafta sk or-
man rts iinden girilen dar bir yol bulu-
nuyor. Buray tespit etmek pek de kolay deil.
Bu noktada Karaot ky sakinlerinden yar-
dm almak gerekli. Levhalarn bulunmay,
orman ierisinde yn bulmay zorlatryor.
Dn ve gvenlik asndan buray bilen bir
rehber ile yolculuk yapmak gerek.
Sia, dier adyla Tatan Dam tamamy-
la orman ierisinde kalm olduka gzel bir
antik kent. Pamphylia ile Pisidia snrnda olan
Sia, zamanmza kadar arkeolojik adan en iyi
korunmu Pisidia kenti olarak biliniyor. Hele-
nistik dnemde balayan tarihinin S 5.-4.yz-
yla kadar devam ettii sanlyor.
YOL REHBER
Sia antik kenti, anayoldan 17 kilometre
63
Bucck-BURDUR
mesafede ve byk lde bozuk asfaltl yol-
lardan gidiliyor. zellikle parkurun son b-
lmnde arazi arac ile gidilmesi gereken bir
blm bulunuyor. zellikle Karaot kynden
sonra yola mutlaka rehber ile devam edilme-
si gerekli.
Yol stnde grlen kyler dnda an-
tik kent yaknlarnda konaklama, yiyecek ve
iecek ihtiyalar iin hibir iletme veya tuva-
let bulunmuyor.
En yakn benzin istasyonu Antalya istika-
metinde, anayoldan 30 kilometre kadar ileride.
Bucck BURDUR
Pamphylia ile Pisidia snrnda yer alan Sia antik
kenti zamanmza kadar arkeolojik adan en iyi
korunmu Pisidia kentleri arasnda yer alyor.
64
ArIassns
Bucaktan Antalyaya doru giderken Sia
yol ayrmndan 1 kilometre sonra sa taraf-
ta Ariassos levhas grlyor. Ariassos antik
kenti buradan 1 kilometre kadar ieride. As-
falt ve olduka bakml bir yolu var. Bu an-
tik kent, Toroslarda dar bir vadide kurulu ve
doudan batya vadinin i kesimine doru
yaylyor. Vadinin balangcnda kemerli,
zafer takk eklindeki ehir kaps btn hey-
betiyle ykseliyor. Binlerce yl ayakta kalm
bu grkemli yap, vadi manzarasyla bir araya
gelince doyumsuz bir grnt ortaya kyor.
zellikle ehir kapsndan geip vadiye do-
ru biraz ilerleyince arka plandaki geni ova-
lar ve Toroslarn grkemli silueti grsel bir
lene dnyor. Tam bu noktada bir mola
verip, manzarann keyni karyoruz. Bir za-
manlar bu kemerli kapnn hemen sonrasnda
uzanan stunlu caddenin olduu yerde u an
sadece evreye dalm ykntlar var. Tam da
oturduumuz yerde byle bir gzelliin oldu-
unu hayal etmek bile ok etkileyici. Yama-
lara ve vadinin i kesimlerine doru uzanan
kalntlar birka Helenistik duvar dnda,
Roma ve Bizans dnemlerine ait. Ariassos
kentinde bulunan en eski para (sikke) 1.
yzyla ait. Parann bir tarafnda Zeusun ba
dier tarafnda kambur bir boa bulunuyor.
Antik kentin kalntlar arasnda dolarken
sk sk tepelerden geen kei srlerine rast-
lanyor. Kalntlarn stnden kolaylkla iler-
leyen bu srler, bizden ok daha ksa srede
vadiden geip gidiyorlar. Ariassosu gezmek
iin yaklak bir saatlik bir zaman dilimi ye-
terli oluyor.
YOL REHBER
Antalyaya 50 kilometre, anayoldan 1 kilo-
metre ierideki bu antik kente ulam olduka
65
ANTALYA
kolay. Antik kentin bekisi ya da herhangi bir
grevlisi yok. Burada dan banda doa ile
ba baasnz. Yaknlarda tuvalet, market veya
benzinlik mevcut deil. En yakn benzin istas-
yonu Antalya istikametinde bulunuyor. zel-
likle yaz aylar iin yannzda su bulundurmay
unutmayn.
ANTALYA
Ariassos antik kenti, Toros Dalarnda talk ve dar bir
vadide bulunuyor. Antik kentin bulunduu vadinin
balangcnda kemerli, zafer takk eklindeki ehir
kaps btn heybetiyle ykseliyor.
66
AntIk Yn!
nsuba ve Karain levhasnn karsnda,
yolun sol tarafnda Antik Yol levhasn g-
receksiniz. Bu levhada 5 kilometre yazmasna
karn Antik Yolun olduu tarihi blge ana-
yola yaklak 7 kilometre mesafede. Dzgn ve
asfalt bir yoldan 2 kilometre kadar ilerledikten
sonra ilk olarak Kovanlk kyne ulalyor.
Ky getikten sonra karmza kan kpr-
den gemeden sol tarafa dnlyor. Bu nokta-
da levha bulunmad iin sola dn kar-
mamak ok nemli. Bu dnten sonra sa ta-
rafta yol boyunca grlen su kanalnn eliin-
de, dalarn arasna uzanan yol ve evresindeki
doa gittike gzelleiyor. Ancak buradan son-
raki son 2 kilometrelik parkur, toprak ve tal
bir zemine dntnden binek arabalar iin
olduka zorlu geiyor. Da yamalarna yak-
latka obanlarn evleri, allar, getiimiz
ovaya dalm kei ve koyun srleri dikkat
ekiyor. Hemen sonrasnda uzaklardan bile
grlebilen byk tarihi kalntlar olduka he-
yecan verici. Bu grntyle Antik Yolun sade-
ce bir Roma yolundan ibaret olmad anlal-
yor. Toprak yol, allarn nnden geip kaln-
tlarn olduu blgeye kadar uzanyor. Kalnt-
larn arasnda yaplan ksa bir yryte vadiye
doru devam eden byk Roma yolu hemen
gze arpyor. Zamana meydan okuyan bu
yolda yrmek muhteem bir duygu. Gittike
daralan vadinin ilerine doru, sol tarafta an-
tik mezarlar, sa tarafnda ise byk yaplar-
dan geriye kalan kalntlar devam ediyor.
YOL REHBER
Antalyaya 33 kilometre kala anayolun sol
tarafnda Antik Yol levhas bulunuyor. Sa ta-
rafta bulunan nsuba levhasyla kar karya
bulunan yol ayrmn gzden karmak mm-
kn deil. Antik Yolun ve kalntlarn olduu
blge bu yol ayrmndan yaklak 7 kilometre
ieride bulunuyor ve buraya yaplan
67
Dccmcc|it-AN1AIYA
ksa bir ziyaret en azndan 1 saat zaman alyor.
Yol stnde yaklak 2 kilometre sonra gre-
ceiniz Kovanlk kynden sonra herhangi bir
yerleim yeri yok. evrede sadece obanlarn
evleri ve allar var. Benzinlik, konaklama yeri,
yiyecek, iecek satan iletmeler ve tuvalet bu-
lunmuyor. Bu blgeye en yakn tuvalet, market
ve lokantas olan bir benzin istasyonu anayol-
dan Antalyaya doru 10 kilometre kadar ileride
bulunuyor. Hemen sonrasnda HB benzinlik ve
dinlenme tesisleri de her trl konforu iinde
barndran olduka gzel bir kompleks.
HB Tesisleri ......................................242-443 30 10
NEML TELEFONLAR
Demealt Belediyesi ...................242-421 30 55
Air Aksu Devlet Hastanesi ........242-251 07 80
Demealt Emniyet Md............242-421 27 59
Dccmcc|it AN1AIYA
Antik Yolun olduu tarihi blge anayola yaklak 7 kilometre
mesafede yer alyor. Vadinin ilerine doru karnza antik mezarlar ve
byk yaplardan geriye kalan deerli kalntlar kyor.
68
Insuba:-K:rkgzhan
Ariassos giriinden yaklak 15 kilometre
sonra Antalya dzlne inildiinde, sa ta-
rafta iki levha grlyor. Bunlardan biri n-
suba dieri ise Karain levhas. Bu yol ayr-
mndan saa dnp, 1 kilometre kadar ilerle-
dikten sonra sol tarafta kahverengi Krkgz-
han levhasndan sola dnlyor. Bu yoldan
yaklak 300 metre kadar ilerledikten son-
ra sa tarafa dnen toprak yolun hemen so-
nunda Krkgzhann byk binas gze ar-
pyor. Antalya Vakar Genel Mdrl ta-
rafndan tadilat gren ve tamamen yenilenen
kervansaray ilk gnk grkemiyle ayakta du-
ruyor. Yapnn yaknnda Krkgzhanla ilgili
bilgi veren bir tabela veya yaz bulunmuyor.
Ancak kitabesinde yazan bilgilere gre Gya-
seddin Keyhsrev tarafndan 1247de yapl-
d biliniyor. Dikdrtgen planl yapnn g-
neyinde byk takaps bulunuyor. Yapnn
iine girilemiyor ancak byk kaps camdan
bir blok ile rtld iin i meknn ihtiam
gzler nnde.
Bu blgeye ulalmasn salayan nsuba-
levhas bu blgenin genel ismi olarak ge-
iyor. Kervansarayn bulunduu evrede yol
boyunca sk sk rastlanan, stn nilferlerin
kaplad su birikintileri harika manzaralar
oluturuyor.
YOL REHBER
Anayoldan yaklak 1 kilometre kadar ie-
ride bulunan Krkgzhann yaknlarnda su,
yiyecek, iecek, tuvalet ve konaklama hizmeti
veren bir yer bulunmuyor. Bu blgeye en yakn
tuvalet, market ve lokantas olan bir benzin is-
tasyonu anayoldan Antalyaya doru 10 kilo-
metre kadar ileride bulunuyor. Hemen sonra-
snda bir benzinlik ve dinlenme tesisleri de her
trl konforu iinde barndran olduka gzel
69
Dccmcc|it-AN1AIYA
bir kompleks.
HB Tesisleri ......................................242-443 30 10
NEML TELEFONLAR
Demealt Emniyet Mdrl
.............................................................242-421 27 59
Dccmcc|it AN1AIYA
Krkgzhann grkemli takaps yapnn gneyinde
yer alyor. Krkgzhann kitabesinde yapnn
Gyaseddin Keyhsrev tarafndan 1247de yapld
belirtiliyor.
70
KaraIn Magaras:
Burdur yolundan gelirken Antalyaya 27 ki-
lometre kala sa tarafta nsuba ve Karain lev-
has grlyor. Bu yoldan yaklak 6 kilometre
sonra tekrar Karain levhas ve bir benzin istas-
yonu bulunuyor. Benzinlikten saa dnen yol
6 kilometre sonraki Karain levhasna kadar de-
vam ediyor. Sonrasnda Karain Maarasnn
bulunduu Katran Dann dou yamalar-
na kadar gidiliyor. Buras Kltr Bakanlna
bal olduu iin Mze Kart veya giri creti
ile ziyareti kabul ediyor. Maaraya grevli bi-
nasnn hemen yanndan balayan dik yoldan,
ksa bir trmanla ulalyor.
Karain Maaras, Trkiyede kazs yap-
lan tek maara. Yaplan kazlar sonucu, bl-
genin tarihinin 500 bin yl nceye uzand
ve Trkiyenin iinde insan yaam en b-
yk maaras olduu biliniyor. Bu nemli
bilgiler eliinde maaray ziyaret etmek ol-
duka heyecan verici. Bulunduu yamatan
geni bir evreyi izleyen konumu, ayn za-
manda gzel bir manzara key sunuyor. Ma-
arann giriinden itibaren ierideki gizemli
atmosferi gzler nne seren klandrma-
s, evreyi detayl bir ekilde grmeye imkn
salyor. Bu maara kazlarnda ortaya kan,
Anadoluda bilinen en eski insan kalnts ve
tanabilir sanat eserleri Anadolu sanatnn
ilk rneklerini gsteriyor. Burada kan bu-
luntular Antalya Mzesindeki tarihncesi
blmde sergileniyor.
YOL REHBER
Karain Maaras evresinde restoran, mar-
ket gibi iletmeler bulunmuyor. Ancak dinlen-
me yeri ve tuvalet mevcut. Yiyecek, iecek ve
benzin gibi ihtiyalar iin en yakn tesis ana-
yolda bulunuyor. Antalya istikametinde yakla-
k 14 kilometre ileride sa tarafta bir benzin
71
Dccmcc|it-AN1AIYA
istasyonu, lokanta, market ve hemen sonrasn-
da sol tarafta HB Dinlenme Tesisleri ve benzin
istasyonu bulunuyor.
Ayrca Karain Maarasnn anayoldaki giri-
inden 17 kilometre sonra bir girii daha bulu-
nuyor. Bu yoldan da kolaylkla maara giriine
kadar ulalyor.
HB Tesisleri ......................................242-443 30 10
NEML TELEFONLAR
Dccmcc|it AN1AIYA
Katran Dann dou yamalarnda bulunan Karain
Maaras, Trkiyede kaz almas yaplan tek maara.
Maarann tarihi 500 bin yl ncesine uzanyor.
72
EvdIrhan
lk Karain giriinden Antalya istikametine
doru 22 kilometre sonra sa tarafta Termes-
sos levhas grlyor. Bu yoldan levha ynne
dnldnde yaklak 6 kilometre sonra sa
tarafta Evdirhan levhas bulunuyor. Buradan 1
kilometre ieride bulunan Evdirhana giderken
yol kenarlarnda grlen tarihi kalntlar ve
metrelerce devam eden duvar yaplar olduka
ilgi ekici. Bu blgede bir antik kentin varln
gsteren birok ta yapnn kalntlar evreye
dalm durumda. Bu antik kalntlarn st-
ne kurulan Hann inas srasnda bu kentin
talarnn kullanld biliniyor.
Evdirhann nne gelindiinde byk l-
de ayakta kalan takaps olduka etkileyi-
ci grnyor. imdilerde kaybolan kitabesine
gre yap Sultan zzettin Keykavus tarafndan
1211-1220 yllar arasnda ina ettirildi. Bakm
ve onarm grmedii halde kervansarayn ana
hatlar ve d duvarlarnn bir ksm ayakta ve
binann iine girilebiliyor. Akam saatlerinde
gnein son klarnn vurduu Evdirhann
takapsndan geip, rengi kzla dnen y-
kntlarn arasnda dolarken zamana mey-
dan okuyan bu mimariye hayran olmamak
imknsz.
YOL REHBER
Burdur Antalya karayolunun son kilomet-
relerinde sa tarafta grlen Termessos levha-
sndan ieri girince yaklak 6 kilometre sonra
sa tarafta Evdirhan levhas bulunuyor. Yoldan
1 kilometre kadar ieride bulunan kervansara-
yn yaknnda herhangi bir iletme ve tuvalet
bulunmuyor. Ancak tekrar anayola balandk-
tan sonra yol kenarlarnda et mangal lokanta-
lar bulabilirsiniz.
73
Dccmcc|it-AN1AIYA
NEML TELEFONLAR
Dccmcc|it AN1AIYA
Sultan zzeddin Keykavus tarafndan 1211-1220 yllar
arasnda ina edilen Evdirhan, Krkgzhan ile ayn tarihi
yol stnde bulunuyor.
74
Guvcr Uurumu
Evdirhan giriinden 1 kilometre sonra sol
tarafta Gver Uurumu levhas bulunuyor.
Buradan dn yapp, kar eritteki Dzlera-
m levhasndan ieriye giriliyor. Ormann ii-
ne doru devam eden bu yol binek aralar iin
uygun deil. Yaklak 6 kilometre boyunca de-
vam eden orman yolundan 3 kilometre sonra
balayan derin vadi boyunca yer yer yaplm
balkonlardan harika bir manzara seyrediliyor.
Gver Deresinin alar boyunca oluturdu-
u grkemli kanyon, Antalyann Demealt
Platosunda bir ylan gibi kvrla kvrla ilerliyor.
Kanyonun azna ulaldnda uurumun ke-
narndan geni bir vadi ve Antalya ehir man-
zaras izleniyor. Ayrca orman ierisinde bulu-
nan kilometrelerce tel ile evrilmi zel alanda
alageyik retim istasyonu bulunuyor.
YOL REHBER
Anayoldan 3 kilometre ieriden balayan
kanyon 6. kilometrede muhteem manzara-
l bir uurum kenarnda son buluyor. Burada
herhangi bir tesis, tuvalet veya iletme yok.
zellikle k sezonunda ok az grevlinin bu-
lunduu blgeye tedbirli gelmek gerekiyor.
Buradan ayrldktan sonra en yakn tesis yol
kenarlarnda bulunan et mangal lokantalar.
NEML TELEFONLAR
Toroslarn derin vadilerinden Gver Uurumu, Dzleram
blgesinde bulunuyor. Derin vadi manzarasna bakan ve
Antalyay uzaktan gren birok seyir teras bulunuyor.
75
Dccmcc|it-AN1AIYA Dccmcc|it AN1AIYA
76
Tcrmcssns
Bucak ilesinden yaklak 40 kilometre son-
ra yolun sa tarafnda Korkuteli ve kahverengi
Termessos levhalar grlyor. Bu yoldan 23
kilometre sonra, sol tarafta bulunan Termes-
sos yol ayrmndan 9 kilometre daha ieride
bulunuyor. Buras olduka dzgn, ulam ra-
hat bir da yolu. Yaklak 1665 metre yksek-
likteki Gllk Dann tepesine kurulu Ter-
messos, doas ve cora konumuyla dier an-
tik ehirlerden ok farkl bir yapda.
Bu antik kentin giriinden itibaren ba-
layan sarp bir yoldan sonra antik kalntlarn
olduu gzel bir yry parkuru balyor.
Termessoslularn Kral Yolu adn verdikle-
ri bu yol takip edildiinde istihkm duvarlar,
sarnlar, mehur Yenice Geidi ve antik kaln-
tlar grlyor.
Kral Yolu, ehir duvarlarnn yanndan dz
bir istikamette ehir merkezine kadar uzan-
yor. Bu yol stnde grlen agora ve hemen
dousunda muhteem manzarasyla tiyatro
dikkat ekiyor. Pamphylia Ovasnn zerin-
de btn manzaraya hkim olan tiyatro mut-
laka grlmesi gereken, artc bir mimari.
taraftan uurumun kenarna ina edilmi
bu eserin yapm aamasn merak etmemek
imknsz. Tiyatronun ihtiam, Toroslarn
manzarasyla birleince uzunca bir mola ve-
rip, burann tadn karmadan ayrlmak
mmkn deil. Ancak antik kentten aa
dne geildiinde yabandomuzlarnn ok
olmas nedeniyle saatin ok ge olmamasna
zen gsterilmeli.
YOL REHBER
Antik kentin giriinde hemen sa tarafta
tuvaletler bulunuyor. Yiyecek ve iecek satan
herhangi bir iletme olmad iin mutlaka ya-
nnzda su bulunmal. Termessostan ayrlp
tekrar anayola dnldnde en yakn mola
yeri Antalya yoluna dn istikametinde sa
77
ANTALYA
taraftaki benzin istasyonu. Tuvaletleri ve mar-
keti var.
HB Tesisleri .................................... 242- 443 30 10

NEML TELEFONLAR
Kepez Belediyesi .............................242-310 58 58
Kepez le Emniyet Md ..............242-344 44 75
ANTALYA
Termessos antik kenti, 1665 metre ykseklikteki
Gllk Dann tepesine kurulu.
78
Anta!ya Kcnt Orman:
Termessos yol ayrmnn hemen karsnda
Antalya Kent Orman levhasyla yol sol tarafa
ayrlyor. Buradan yaklak 1 kilometre sonra
balayan parkn ormanlk alana kurulmu ol-
duka byk bir alan var. Sk am aalarnn
arasnda ay baheleri ve gzlemeciler bulu-
nuyor. zellikle hafta sonlar kurulan hediye-
lik eya stantlar ve gnbirlik ziyaretilerle ol-
duka renkli bir ortam oluuyor.
Kent Ormannn en zel taraf Antalyaya
tepeden bakan harika bir seyir taraasna sa-
hip olmas. Berrak havalarda Kepez blgesin-
den San Adasna kadar uzanan muhteem bir manzara izleniyor. Bu taraann aaya
bakan yzne ina edilen Atatrk heykeli ve
yapay elale adeta Antalyann giriinde bir ho
geldin takk niteliinde. Kepez blgesinden
Antalya dzlne inen son varyantn ban-
da kayalardan akan sular ve Atatrkn bst
gzel bir manzara oluturuyor.
YOL REHBER
Termessos-Korkuteli kava ile karlk-
l olan Kent Ormanna ulam olduka kolay.
Parkn ierisinde ay bahesi, gzleme evi ve
tuvalet bulunuyor. Konaklama ve dier ihtiya-
lar iin Antalya ehir merkezi olduka yakn.
79
Kepez-ANTALYA
NEML TELEFONLAR
Kepez le Emniyet Mdrl..242-344 44 75
Kepez ANTALYA
Kepez blgesinden Antalya Ovasna inerken sol tarafta
grnen Kent Orman, yapay elalesi ve Atatrk bstyle
dikkat ekiyor (stte). Kent Orman, Kepez blgesinden
San Adasna kadar uzanan muhteem bir Antalya
manzaras sunuyor.
80
Anta!ya Hayvanat BahcsI
Kent Orman giriinden, Antalya istikame-
tine doru 2 kilometre sonra sa tarafta Antal-
ya Hayvanat Bahesi bulunuyor. Yol kenarnda-
ki levhasndan saa dnldkten hemen sonra
giri kaps grnyor. Parkn giriinde araba-
lara ve yayalara farkl cret alnyor. Yeil aa-
lar arasnda gletler, piknik alanlaryla bir doa
parknn iine kurulu hayvanat bahesinde 104
Anta!yya Hayyvanat BahcsI
81
Kepez-ANTALYA
trden 1000 adet hayvan bulunuyor.
YOL REHBER
Antalya ehir merkezine 13 kilometre me-
safede olan hayvanat bahesi, Kepez blgesin-
den Antalya dzlne inen varyantn hemen
sonunda sa tarafta bulunuyor. Olduka b-
yk bir alana yaylm olan tesisin ierisinde
yiyecek, iecek satan yerler ve tuvaletler bulu-
nuyor. Hayvanat bahesi kn 08:00-17:00, ya-
zn ise 08:00-19:00 saatleri arsnda ak.
NEML TELEFONLAR
Kepez le Emniyet Mdrl..242-344 44 75
Kepez ANTALYA
am orman ierisine kurulu olan
Antalya Hayvanat Bahesi gzel bir gn
geirmek iin ideal yerlerden biri.
82
Sak!:kcnt Kayak McrkczI
Hayvanat bahesinden ayrldktan hemen
sonra byk kavaklarn olduu ehir giriine
geliyoruz. lk kavakta, Kemer-Liman yazan
levhalar Antalya ehir merkezine bat tarafn-
dan yaklaan anayolu gsteriyor. Bu gzergh
takip ederek ehrin youn traine girmeden,
ky eridini takip ederek her yne ulamak
mmkn. ncelikle sa tarafta karmza -
kan Saklkent levhasndan ieri giriyoruz. Bu
yol akrlar mevkiine doru dmdz devam
ediyor. Yaklak 10 kilometre sonra sa taraf-
tan ayrlan Saklkent yolundan, 35 kilomet-
relik bir trmanla Bakrdan zirvesindeki
Saklkent Kayak Merkezine ulalyor. Bu da
yolunda ilerlerken Toroslarn doas ile i ie
Antalya Krfezinin gzel manzarasna kar
keyii bir parkur geiliyor.
Saklkent, 500 da evi ve kayak merkezin-
den oluan olduka gzel bir merkez. Bura-
daki pistlerde aralk ve nisan aylar arasnda
ortalama 100-230 santimetre kar kalnlyla
kaliteli kayak imkn bulunuyor. 1850 metre
irtifadan balayp 2 bin 547 metreye kadar -
kan 5 ayr zorluk derecesindeki pistlerinde ka-
yak ve snowboard yaplabiliyor. Kayak merkezi
bnyesinde bulunan Saklkent Da Moteli lo-
kantas ve kahveleriyle dinlenmek iin iyi bir
nokta.
Da Motelinin hemen nnde bulunan
1400 metre uzunluundaki Karakaya telesiyeji
12 dakikada 1900 metreden 2400 metreye -
kyor. Saatte 800 kiiyi zirveye tayabilen bu
telesiyej, misarlerin ve kayaklarn sra bek-
lemeden zirveye ulamasn salyor. stelik
zirvede TBTAK Gzlemevi ve Panorama
Kafetaryann beyaz Toroslar gren muhte-
em manzaras seyrediliyor.
YOL REHBER
Anayoldan yaklak 45 kilometre mesafe-
de bulunan kayak merkezine ulam bir da
83
Kcnqcc|it-AN1AIYA
yolundan yaplyor. Antalya giriinde Kemer-
Liman yazan levhalar takip ederek yol alrken
grlen Saklkent levhasndan saa dnerek
akrlar mevkiine gidiliyor. Buradan levhalar
takip edip gzel bir da yolundan, yaklak 35
kilometre sonra Saklkente ulalyor.
Anayol giriinden yaklak 7 kilometre
sonra yan yana benzin istasyonlar bulunu-
yor. zellikle akrlar mevkiinde yol stnde
ok sayda lokanta ve gzlemeciler var. Ayr-
ca Saklkentin iinde yiyecek, iecek satan her
trl tesis, tuvalet ve kayak malzemesi satan
maaza bulunuyor.
NEML TELEFONLAR
Konyaalt Belediyesi ......................242-259 09 26
Akdeniz Tp Fakltesi Hast .........242-249 60 00
Konyaalt Emniyet Md ..............242-229 63 81
Kcnqcc|it AN1AIYA
Saklkent Da Motelinin hemen nnde bulunan
1400 metre uzunluundaki Karakaya telesiyeji 12
dakikada 1900 metreden 2400 metreye kyor ve
saatte 800 kiiyi zirveye tayor.
84
Knnyaa!t: P!aj:
Antalya giriinde Saklkent kavandan
sonra yol gneye doru, sa taraftan deniz k-
ysna iniyor. Bu yol zerinde Konyaalt Pla-
j levhasn takip ederek dz bir istikamette
Konyaalt sahiline rahatlkla ulalyor. Sahil
boyunca plajlar ve kahveler kilometrelerce
devam ediyor. Sahil kenarnda bulunan plaj-
lar ve arka taraarndaki fast-food ve kahve-
leriyle olduka konforlu iletmeler bulunuyor.
Ayn zamandan sahil boyunca, belirli aralk-
larla, belediyenin yapt soyunma kabinleri,
tuvaletler ve dular var. Sahil yolu batya do-
ru takip edildiinde, sahilin sonunda Antalya
Byk Liman blgesi bulunuyor. Ayn zaman-
da Kemer istikametine giden bu yol, sahil e-
ridini takip ederek Bat Akdeniz boyunca de-
vam ediyor.
85
Kcnqcc|it-AN1AIYA
NEML TELEFONLAR
Konyaalt Belediyesi ......................242-259 09 26
Akdeniz Tp Fakltesi ...................242-249 60 00
Konyaalt Emniyet Md ..............242-229 63 81
Kcnqcc|it AN1AIYA
Konyaalt Plajna bakan falezler zerinde lisansl
rehberler eliinde yama parat yaplabiliyor
(kar sayfada). Antalya, farkl corafi yaps ve doal
gzellikleri sayesinde uluslararas organizasyonlara ev
sahiplii yapyor (stte).
86
Anta!ya MuzcsI
Antalya merkezine girdikten sonra Kemer
ve Konyaalt Plaj levhalarn takip ederek ky
blgesine kadar devam ediyoruz. Sonrasnda
byk bir kavaktan 100. Yl Caddesi istika-
metinde sol taraftan ehir merkezine dnl-
yor. Hemen bu yol stnde sa tarafta gr-
len Antalya Mzesi levhasn takip ederek ky
eridi zerindeki mzenin giri kapsna ka-
dar rahatlkla ulalyor. Geni bir alana yayl-
m olan mzenin 14 sergi salonunun yan sra
ak hava galerileri ve bahesi de var. Lykia,
Pamphylia ve Pisidia gibi nemli medeniyet-
lerine ev sahiplii yapm olan Antalyann
gemiini yanstyor. zellikle Perge antik eh-
rinden gelen benzersiz heykeller, lahitler, yak-
lak 1900 paradan oluan Elmal Hazinesi ve
son dnemde mzeye dnen st parasyla ta-
mamlanan Herakles Heykeli gibi deerli eser-
lerin katksyla Antalya Mzesi dnyann sayl
mzeleri arasnda bulunuyor. Antalyaya gelip
de bu mzeyi gezmemek byk bir kayp.
YOL REHBER
Antalya merkezinde Konyaalt Caddesi
zerinde Varyantn hemen bitiminde bulunan
Antalya Mzesine ulam olduka kolay. M-
zenin giriinde geni bir otopark ve ierisinde
dinlenmek iin harika bir bahesi ve kahvesi
bulunuyor. Ayn zamanda Antalya Mzesine
ait yaynlarn ve hediyeliklerin bulunduu g-
zel maazalar ve bakml tuvaletleri var. ki
katl binasnda 14 ayr salonu gezmek iin en
azndan 2 saatlik bir zaman ayrmak gerekiyor.
zellikle ocuk ziyaretiler iin hazrlanan sa-
londa, maketler ve basit bilgilerle renyerlerini
anlatan ayr bir blm bulunuyor.
Yaknlarda konaklamak iin byk oteller
ve gzel lokantalar var. Ayrca hemen yakn-
da bulunan Varyanttan aa inerek Konyaalt
Plaj, Beach Park blgesine ve buradaki plajlara
kolayca ulaabilirsiniz.
87
Murcipcc-AN1AIYA
Mzenin hemen karsnda bulunan Ata-
trk Park, falezlerin stnde yry yap-
mak ve yemek yemek iin deniz manzaral
gzel lokantalarn, kahvelerin bulunduu ha-
rika bir parkur. Parkn hemen nnden ge-
en tramvay sahili takip ederek ehir merke-
zine doru gidiyor. Bu tramvay ile gidi dn
yaklak 1 saatlik gzel bir ehir turu olduka
elenceli oluyor. Mze pazartesi gnleri ka-
pal. Dier gnlerde nisan-ekim 09:00-19:00,
kasm-mart aylarnda ise 08:00-17:00 saatleri
arasnda ak.
Antalya Mzesi ..............................242-238 56 88
NEML TELEFONLAR
Muratpaa Belediyesi ...................242-320 22 22
Antalya Eitim ve Ara. Hast .....242-249 44 00
Muratpaa Emniyet Md ............242-243 10 98
Murcipcc AN1AIYA
Antalya Mzesi heykel salonunda Perge antik ehrinden
gelen benzersiz eserler bulunuyor (stte). 2011de
Antalya Mzesine iade edilen ba ile birletirilen
Herakles Heykeli mzenin en ok ziyareti eken
eserlerinden (solda).
88
Ka!cII
Antalya ehrinin giriinden itibaren en ok
karlalan kahverengi levha Antalya Kale-
ii blgesini gsteriyor. Antalya Mzesinin
nnden geen yol douya doru ehir mer-
kezine devam ediyor. Bu yolun devamndaki
Kalekaps blgesinden balayan Kaleii, dar
sokaklarnda ahap ve cumbal evleri, evre-
sindeki tarihi kalntlaryla hl gnlk yaa-
m kucaklayan, eskiden gnmze tarih kokan
ufak bir ehir adeta. Turistik maazalarn s-
raland sokaklar, butik otelleri ve lokantala-
ryla ziyaretilerine harika bir atmosfer yaat-
yor. Antalyann gerek ruhu bu sur duvarlar
arasnda kalm tarihi ehirde yaanyor asln-
da. Kalekapsndan balayan, Hadrianus Ka-
ps, yat liman ve Hdrlk Kulesini iine alan
blge arkeolojik ve kentsel sit alan.
NEML TELEFONLAR
Muratpaa Belediyesi ...................242-320 22 22
Antalya Yaam Hastanesi ...........242-310 80 80
Muratpaa Emniyet Md. ...........242-345 41 00
Kalekapsndan balayan Kaleii; Hadrianus Kaps,
yat liman ve Hdrlk Kulesini iine alan arkeolojik ve
kentsel sit alan durumunda (sada). Turistik dkknlar,
butik oteller ve kafelerden oluan Kaleii semtinin dar
sokaklarnda geceler olduka renkli geiyor (stte).
89
Murcipcc-AN1AIYA Murcipcc AN1AIYA
90
Dudcn c!a!csI
Antalyaya girdikten sonra Kemer ve Kon-
yaalt Plaj levhalarn takip ederek ky blge-
sine kadar devam ediyoruz. Sonrasnda byk
bir kavaktan merkez 100. Yl Caddesi istika-
metinde sol tarafa ehir merkezine dnlyor.
Bu kavaktan sonra Dden elalesine gitmek
iin Antalya merkezine doru dz bir yol iz-
leniyor. byk kavaktan getikten sonra
sol tarafta kahverengi Dden elalesi levha-
s grlyor. Buradan sonra merkez cadde-
ler zerindeki levhalar takip ederek Dden
elalesinin giriine kadar ulalyor.
Antalya merkezine yaklak 7 kilometre me-
safede olan Dden elalesi, Kepez Belediyesine
bal Varsak blgesinde bulunuyor. Giriinden
itibaren ziyaretileri turistik maazalar ve kah-
veleriyle aalarn arasnda cvl cvl bir at-
mosfer karlyor. Grl grl akan suyun sesi,
aalarn arasndaki piknik alanlar, elalenin
evresini tamamyla dnen yry yollar ve
seyir teraslaryla buras muhteem bir doa
park. Dden elalesinin heybetli grnts
doyumsuz bir seyir key veriyor. Havaya da-
lan su zerrecikleriyle slanma pahasna yakn-
larna kadar gidip bu gzel atmosferi yaamak,
elalenin arkasna dolaan maaralarn gizemli
ortamnda yrmek ve suyun akn buradan
izlemek ayr bir keyif veriyor.
YOL REHBER
Dden elalesinin bulunduu doa park
ierisinde her trl kahve, restoran, tuvalet ve
piknik alan bulmak mmkn. Ancak konak-
lamak iin Antalya ehir merkezine dnmek
gerekiyor.
Deirmen Restoran ........................242-417 55 38
NEML TELEFONLAR
Kepez le Emniyet Md ..............242-344 44 75
91
Kepez-ANTALYA Kepez ANTALYA
Yemyeil bir doann ortasnda bulunan Dden
elalesinin heybetli grnts ok etkileyici.
92
Pcrgc
Antalya ehir merkezinden havaalan Alan-
ya istikametine doru giderken yaklak 17 ki-
lometre sonra Aksu ilesi bulunuyor. Bu ile
merkezindeki ilk kl kavaktan sola dnen
yolda, 1 kilometre ieride Perge antik kentinin
kalntlar balyor. Asfalt yol, ky evlerinin ve
kalntlarn arasndan geerek gienin ve oto-
parkn olduu blgeye kadar devam ediyor.
Yolun sol tarafnda btn heybetiyle ykselen
12 bin kiilik Perge Antik Tiyatrosu ve sonra-
snda yolun sa tarafnda balayan olduka iyi
durumdaki stadium kalnts, bykl ve to-
nozlu yaplarnn stnden ykselen basamakl
sralaryla muhteem grnyor. Birka basa-
makla stne kldnda geni alana yaylm
yapnn ana hatlar gzler nne seriliyor. Yo-
lun devamnda itlerle korumaya alnan gie-
nin ve otoparkn olduu blgeye geliniyor. Gi-
enin hemen sonrasnda bulunan ehir kaps
ve sonrasnda ykselen yuvarlak planl iki kule
kentin giriinde ok etkileyici duruyor.
Kilikia - Pisidia ticaret yolunun stnde
yer ald iin nemli bir Pamphylia ehri olan
Perge, mimarisi ve heykeltral ile n yapan
Anadoludaki en dzenli Roma kentlerinden-
di. 1946 ylndan itibaren yaplan kazlarda -
kan heykeller gnmzde Antalya Mzesinde
sergileniyor.
Perge kentinin ana hatlarn kuzey-gney
ve dou-bat ynnde iki ana cadde olutu-
ruyor. Bat tarafnda grlen byk hamam
kalntlar, antsal eme dou ynnde bulu-
nan agora ve onu evreleyen mozaikli, stun-
lu cadde kentin muhteem mimarisini gzler
nne seriyor. Bu antik ehrin ayakta kalm
inanlmaz yaplarn gezerken zamannda bu
binalar ssleyen heykellerin varln hayal et-
mek gerekli. Bylelikle dsel gzellikteki bu
kentin cazibesi biraz daha ortaya kyor. Ken-
tin ana yapsn oluturan yaklak 300 metre
uzunluundaki stunlu cadde ehir giriinden
93
Aksu-AN1AIYA
balayp antsal emeye kadar uzanyor. Her
iki yannda mozaikli portiko ve dkknlarn
yer ald caddenin orta blmnde yaklak 2
metre geniliinde su kanal bulunuyor.
YOL REHBER
Antalya ehir merkezine 18 kilometre me-
safede olan Perge antik kenti, Aksu ilesinde
bulunuyor. Antalya istikametinden gelirken
ile merkezindeki ilk kl kavaktan sol tarafta
dnp, yaklak 1 kilometre asfalt yoldan Perge
levhalarn izleyerek antik kente ulalyor. Bu
kavan evresinde benzin istasyonu, lokanta,
eczane ve market gibi iletmeler bulunuyor.
Aksu ilesine gelmeden yol zerinde An-
talya Havaliman giriinden hemen sonra sa
tarafta bulunan benzin istasyonu ve Sedir Res-
toran yemek ve mola iin olduka gzel bir i-
letme. Ayrca Aksu ile merkezindeki mehur
Aksu Dondurmacs yaz aylarnda mutlaka u-
ranmas gereken bir durak yeri. Perge giesi-
nin nnde bulunan otoparkta, sadece iecek
satan bir iletme ve tuvalet bulunuyor. Dier
ihtiyalar iin ile merkezine gitmek gerekiyor.
Perge antik kenti yaz aylarnda 09:00-19:00, k-
n ise 09:00-17:30 saatleri arasnda ak.
Perge Antik Kenti Giesi ...............242-426 27 48
Sedir Restoran .................................242-463 18 18
NEML TELEFONLAR
Aksu Belediyesi ...............................242-426 30 49
Aksu Merkez Salk Oca ...........242-426 30 90
Aksu Emniyet Mdrl ...........242-426 26 77
Aksu AN1AIYA
Antika Anadolusunun metropollerinden Perge,
ziyaretilerini grkemli kalntlarla karlyor.
94
Kurun!u c!a!csI
Antalya merkezinden havaalan Alanya is-
tikametinde yaklak 11 kilometre yol aldk-
tan sonra yol sa taraftan Isparta istikame-
tine ayrlyor. Bu yoldan 7 kilometre ileride
bulunan levhadan tekrar sa tarafa dnerek
Kurunlu Tabiat Parknn giriine ulalyor.
Kzlamn ounlukta olduu ormann ie-
risinde yaklak 2 kilometrelik bir kanyon-
da bulunan Kurunlu elalesine aa do-
ru inen merdivenlerden gidiliyor. 10 metre
ykseklikten dklen elalenin altnda oluan
gzel gletin yannda sona eriyor. Buradan
sonra balayan yry patikas, irili ufak-
l ahap kprlerden geip kk elalelerle
birbirine akan 7 ayr gletin evresini dnen
muhteem bir yry rotas oluturuyor. Sk
aalarn ve bitki rtsnn arasndan ge-
en yolda, yeilin her tonunda manzaralar
izleniyor.
YOL REHBER
Antalya merkezine 18 kilometre mesa-
fede bulunan Kurunlu elalesi, Antalya
Havalimanndan yaklak 3 kilometre sonra
sa taraftan ayrlan yoldan bir viyadk ile Is-
parta yoluna balanyor. 7 kilometre sonra g-
rlen levhadan sa tarafa giren yol Kurunlu
Tabiat Park giriine kadar geliyor.
Parkn giriinden balayan piknik alann-
da seyir teras, yaz mevsiminde ak lokanta
ve tuvaletler bulunuyor. Kurunlu elalesine
en yakn konaklama yeri Antalya ehir merke-
zindeki oteller. Yol zerinde sk sk benzin is-
tasyonlar bulunuyor. Havalimanndan hemen
sonra bulunan benzin istasyonu ve yanndaki
Sedir Restoranda mola verebilirsiniz.
Kurunlu Tabiat Park l ............242-433 22 18
Sedir Restoran .................................242-463 18 18
95
ANTALYA
NEML TELEFONLAR
Aksu Belediyesi ...............................242-426 30 49
Aksu Merkez Salk Oca ...........242-426 30 90
Aksu Emniyet Mdrl ...........242-426 26 77
Antalya evre Orman l Md ...242-321 79 61
Antalya DKMP ube Md ..........242-343 26 52
ANTALYA
Kurunlu elalesi, 2 kilometrelik bir
kanyonun ierisinde kzlamlarn arasnda
yer alyor.
96
Antalya elalelerinin en yeili olan
Kurunlu, kendi adyla anlan tabiat
parknn ierisinde yer alyor.
KEF KTAPLII

Atlas - Temmuz 2012

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Atlas - Temmuz 2012

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Say: 232 - Temmuz 2012 F|yat: 8.00 TL (KKTO F|yat| 10.

00 T|} NO: 2012/07

ay hasad cokusunu yaamak

You might also like